:")■:
1
h
i
ii
m
Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto
http://www.archive.org/details/glossariumlatinoOOdief
GLOSSARIUM
LATINO-GERMANICUM
MEDIAE ET INFIMAE AETATIS.
SUPPLEMENTUM
LEXIOI MEDUE ET INFIMAE LATIMTATIS
CONDITI A CAROLO DUFRESNE
DOMINO DU GANGE
ALCTI
CUM AB ALIIS TUM AB HENSCHELIO
ITEMQUE
GLOSSARIORUM GERMANICORUM
QUAE ADHUC IN LüCEM PRODITA SUNT
EDIDIT
LAURENTIUS DIEFENBACH.
FRANCOFURTI AD MOENUM
SÜMPTIBUS JOS EP HI BAEE BIBLIOPOLAE.
1857.
GLOSSARIUM
LATINÖ-GERMANICUM
MEDIAE ET INFIMAE AETATIS
t
E CODICIBUS MANUSCRIPTIS ET LIBRIS IMPEESSIS
CONUINNAVIT
k ©Ten 2U
/^LAURENTIUS DIEFENBACH.
FRANCOFURTI AD MOENUM
SUMPTIBUS JOSEPHI BAER BIBLIOPOLAE.
1857.
^y
•■4 ' » *
Franoofurti ad Moenum typis expressit J. P. Streng.
X
PRAEFATIO.
Uperis nostri summam efficiuiit ea quae vel carptim vel copiosius elegimus ex glos-
sis et glossariis latino-germanicis, quae tarn manu scripta quam typis exscripta a prioribus
inde medii aevi temporibus usque ad restitutam latini sermonis integritatem pertinent. Haec
electa in unius quidem glossarii corpus confudimus, sed quae singulis quibusque eorum
essent peculiaria, quoad res ipsa hoc postulare videretur, ex fontium singulorum diversitate
insignivimus. Glossariorum quibus usi sumus major numerus saeculo quinto decimo et
proxime id praecedentibus sequentibusque decenniis tribuendus est, scilicet ei temporis spatio
quo quae utriüsque linguae fuerit ratio et conditio hominum doctorum studiis minus adhuc
explicatum est. Quodsi nihil aliud egerimus, nisi ut de illa aetate accuratius cognosceremus,
jam hanc ob causam non potuissemus, quin priora harum linguarum monumenta compa-
raremus, posteriora adjungeremus ; sed haec ipsa res non minus digna nobis visa est, in
qua, nulla alius rei ratione habita, singulare quoddam Studium collocaremus. Quod at-
tinet ad glossas, eo niajoris quidem pretii esse plerumque solent, quo major earum est
antiquitas; crebro autem ])er multo inferiores reficiuntur et emendantur etiam antiquis-
simae. Ex lexicis, quae ad saecula decimum quintum sequentia referuntur, tam latina
quam germanica aliquot selegimus vocabula, quippe quae aut cum verbis tempore priori
collectis cohaererent, aut per se curam diligentiamque nostram mererentur.
Licet vero linguae utrique ex propria utriüsque potestate ac praestantia operam
et Studium pari modo navaverimus, latina tamen primo loco est posita, tum propter
literarum ordinem, tum ob explicationes et verba cognominata, quae in fontibus ad illam
utique spectant. Huc accedit, quod complures glossas etiam mere latinas recepimus aeque
ac quasdam alias, in quibus verba latinis cognominata non ex lingua germanica, sed ex
aliis nostrorum temporum Unguis erant repetita, si quidem illae aut suamet ipsarum gratia
aut ob glossas latino-germanicas cum ipsis cohaerentes, quas reciperemus et examina-
remus dignae esse nobis videbantür.
In hac enim re nostra ante omnia id agebatur, ut partim uberius quam adhuc
factum sit literis consignaremus et largam copiam et late patentes easque non satis de-
finitas significationes eorum vocabulorum, ex quibus per illa tempora constabat lati-
nitatis thesaurus, ita ut hoc modo principalem simul materiam sujDpeditaremus conscripturis
aliquando lexicographiae historiam ; j^artim ut tam recentia vocabula latina quam depra-
vatas antiquorum formas (mediam quam dicunt latinitatem) proponeremus , sive quae
esset eorum origo demonstrare possemus , sive ad doctos homines majore et materiae über-
täte et ingenii acumine subornatos res nondum illustratas referre nos oportuerit. Saepms
vero, quae nostra esset sententia per ipsam formarum ,seriem vel alia quadam ratione
perspicua indieantes, rem dubiam dijudicandam lectorum arbitrio permittere satis habuimus.
Asterisco praefixo eos quidem insignivimus operis nostri articulos, quorum primae sm-
11
o'uloruin (]iu)ninique forniac iiequc apiid Ducangium (sive in Adeluiig'ii glossario manuali)
iiequo in Hrcviloquo, permagnae qnondam auctoritatis libro, neque in Kirscliii Cornu
co})iae reperlinitiir; sed nota illa carent non paucae formae novae in medio contextu
articiiloruni collocatae, quas qunm in literas digestae ordineni suum tenere deberent neque
praecipuo quodam loco ponere neque relegatis ad capita lectoribus conspicuas facere
potuinms.
Quanivis autem in lioc opere lingua latina loco et dignitate quasi prior sit ger-
manica, tanicn haec, ut fieri solet in lexico latino-germanico, vocabulorum ex ipsa con-
gestorum niole in Universum longe exsuperat illam. Quae quidem vocabula germanica, —
quorum multa, etiamsi non potuerinnis quin diversis locis iterum iterumque cadem re-
peteremus, tarnen ob variantium formarum novitatem doctorum cura.et attentione liaud-
quaquam indigna sunt, — partim ad Superioris, partim ad Inferioris Germaniae, partim
ad Belgicae dialectos pertinent ; minore tantuni numero adsunt Anglosaxonica, quae non
recepimus praeter quam ubi verba latina in glossis cum iisdem conjuncta hoc postulare
viderentur. Ceterum multa quidem glossaria, in his pleraque manu scripta Moguntiaca,
quae ex regionibus Inferiori Rlieno adjacentibus earumque confiniis originem ducunt,
tum propter pristinum quem ex commutationis lege et ordine consonantes mutae in iis
servaverunt locum et statum, tum propter peculiaria quae in iis reperiuntur vocabula,
ad Inferioris magis quam ad Superioris Germaniae dialectorum naturam delabuntur ; sed
non pauca quoque alia, in quibus Superioris ut ita dicamus linguae integritas minus corrupta
est, in bis Zeningeri lexicon germanico-latinum ex anno 1482 et Gemmae quae vocan-
tur, arclietypa aut in septentrionalibus Germaniae partibus aut in Belgica esse con-
scripta passini sparsis quibusdam hujus originis notis et vestigiis, interdum etiam erro-
ribus et peccatis testantur. Omnino enim liujusmodi vocabula a veteribus lexicographis
perperam intellecta medii aevi glossaria monstrorum instar pervagantur quasi ac circum-
volitant, aliis atque aliis formarum portentis tarn dirum in niodum propagata, ut et nostra
aetate liomines docti linguarum germanicarum vel peritissimi illorum deformitate saepius
in errorem inducti sint. Ea autem verba, quae dialectorum in Superioris Germaniae
morem perductarum indolem omnibus numeribus integram exliibentia tan tum difficultatis
non habent, praesertim ex decimi sexti saeculi glossariis cum delectu recepimus. Quae
omnia quum ita sint, speramus fore ut eo quod multis glossariis aut per incuriam ne-
glectis aut penitus ignotis nunc primiim simus usi, in Universum ad varias priorum tem_
porum dialectos accuratius et rectius cognoscendas haud exiguum momentum attulise
videamur. Etiam diversa, licet complicata saepius et incondita ratio, qua in singulig
nonnullorum operum iterum iterumque retractatorum editionibus eadem vocabula varian-
tibus literis scripta ^unt, saepenumero non solum docet, quemadmodum per illa saecula
singulae literae in vocabulis scribendis fuerint adliibitae, sed etiam multo majoris mo-
menti rem indicat, quomodo scilicet variis temporibus ac diversis in locis ipsa verbo-
rum appellatio variaverit.
lam ex iis quae modo exposuimus intelligi potest, quid sit quod amplius in con-
ficiendo lioc glossario nostro intenderinms : primum quidem ut quae nunc reperiimtur
glossaria glossarumque corpora tum ad medii aevi latinitatem tum ad varias dialectos
germanicas pertinentia suppleremus et quatenus fieri posset emendaremus, ita ut iis
maxime, qui postliac glossarum corpora adliuc ignota inventuri et tractaturi essent, grata
ut speramus et bene composita doctrinae praesidia opus nostrum praeberet, ex quo qui
m
lingnaniin a latina oviimdarum cogiiitioni operam dederint minorem tanüim fructmn per-
oepturos esse non ignoramns.
Deindo quamvis haiidquaqiiam nobis in animo fuerit, ut quomodo per infima
medii aevi saecula progressa et amplificata sit latinae et germanicae linguae lexicoo-ra-
])lila enarrantes absolutam ejus historiam hoc libro complecti conaremur, tarnen nos id
egisse jam supra diximus, ut aliis ad rem tam gravis momenti aliquando efficiendam rerum
niateriam sup])editaremus ejusque speciem ac formam primis quasi lineis designaremus.
Quod quideni ad effectum adducere quum valde nobis esset in optatis, factum est, ut
comphn-ibus locis non solum leves varietates, sed etiam errata typographica ex editio-
nibus quibusdam reciperennis, nulbi alia de causa nisi ut bas talibus notis magis per-
spicue insigniremus , praesertim si in libris })ibliograpbicis earum nomina non essent
connnemorata. Licet enim extremis decimi quinti et primis decimi sexti saeculi decen-
niis glossaria quaedam haud magnis spatiis interjectis iterum iterumque edita sint, tamen
ex nonnullis eorum editionibus perpauca tantum reliqua sunt exempla, haud scimus an
eam ob causam quod pauciora omnino typis sunt exscripta.
üenique quum ilh^rum temporum glossaria, ut inter omnes constat, vera essent
lexica ideocjue variarum rerum, quae ad illius aetatis hominum vitam pertinerent, per-
magnam copiam definiendo a])erirent, ab hoc opere jiostro neque id alienum esse arbi-
trati sumus, ut exploraturis (juales fuerint et quomodo gradatim adoleverint medii aevi
populorum cultus atque eruditio, spicilegio quasi facto ea, quae ipsi alicunde sibi com-
paraverint, ex glossariis hoc loco tractatis augendi et explendi facultatem daremus. In
his enim ut in speculis, licet imagine subinde obscurata, cernitur et quid de rerum
natura veteres senserint et quae eorum fuerit vita privata, qumu non solum inordinata
et turbida anti(|uitatis naufragia, tum ad rerum gestarum memoriam tum ad fabiilarem
naturalemque historiam spectantia eademque cum iis, quae postea homines aut veritatis
studio ducti aut superstitione quadam occaecati nova excogitaverint, promiscue confusa
in his libris nobis occurrant, sed quum etiam multa alia, quae ad vitae usum fructuosiora
sunt, de majorum nostrorum re familiari et supellectili, de eorum vestimentis et textis,
artibus et instrumentis , magistratibus et dignitatibus, republica et commercio, diebus
festis, ludis ac similibus memoriae prodita ibidem reperiantur. Quae talium rerum mo-
numenta una cum illis utriusque linguae opibus ad rem nostram referendis, quae in
l)ibliotliecis publicis aeque atque in privatorum hominum manibus adhuc abdita latent,
si quis onniia in solidum et integrum corpus colligere animum inducat, hoc propositum
nuUo modo peragere poterit nisi si multorum in communi opere conficiendo sociorum
auxilio sublevatus non paucos annos in magnis voluminibus conscribendis consumserit;
nos autem paullo faciliorem aditum dedisse ad illorum thesaurorum nonnullos ac rerum
quae iisdem contineantur haud levia exempla ostendisse satis superque habemus. Glos-
sas ad naturalem historiam pertinentes prae aliis multas collegimus, primo loco plantarum,
deinde animalium, tum etiam fossilium atque omnium quae terra caeloque fiunt, denique
mörborum et medicamentorum appellationes. In ipsis autem hujusmodi rebus denomi-
nandis monumenta antiquissima saepius cum infimis mirum in modum convenmnt, ut
exempli gratia in plantarum appellationibus fontes ex quibus Graffius hausit cum
Tabernaemontano, vel glossae quae Frutices (Sumerlaten) dicuntur cum glossario Nori-
bergensi ex anno 1482.
Ceterum quomodo operis nostri fontes inter se invicem cohaereant, infra expo-
l
lu'miis, ul)i de sln<i,iilis acuuiiMtius iiobis referendum erit; hoc loco de eonmi origine ac
iiMtma in uiiivorsuni pjuiCJi lectoribus praecipere nobis liceat.
Si (|uideni glossuriorum, quae iion inferioris quam decimi sexti saeculi sunt aetati&
radifcs odüramur et investigainus, primas yAwi apud coiiiicos, graniinaticos et posteriores
qiiosdam sc'ri})tores Romanos, alias apud nonnullos reruni ecclesiasticarum auctores, plu-
rinias apud Isidoruni ejusque interpretes invenimus. Inter hos et Papiam, qui per
vastani suani graeca hebraeaque farragine auctani paullatini vocabuloruni copiani sae-
c^do undecinio potissinia initia posuit oninium, quae sequentes lexicographi confecerunt,
media intersunt multa eademque maxime varia, quoruni, tanquam validissimorum in
medii aevi latinitate vi\ds quasi incrementis augenda, nonnulli a quibus nostra aetate
talia collecta sunt, ut Mains et alii, immodici aestimatores exstiterunt. Crebrius quam
Papias in glossariis saeculi quinti decimi praedicatur quidem et appellatur Ugucio
(Hugutio, Huguicio), qui ducentis ferme aimis post illum librum suuni conscripsit; sed
revera eadem magis nituntur auctoritate et doctrina loannis de lanua, qui amborum
sane sapientiam in opere siio conficiendo compilavit. Ab his plane diversum ac proprium
quendam locum et ordinem tenent aliquot glossaria latino-germanica ex illo glossematum
corpore nata, quod amplius centum annis ante Papiaui collegisse dicitur Salomon
Episcopus, eodem fontium genere usus ac postea ille; discrimine autem non aeque de-
finito ab iis separandae esse videntur tam veteres illae glossae germanicae, quae jam multo
ante Papiam et ad sanctas literas illustrandas et ad alios quosdam libros explicandos coii-
scriptae sunt, quam glossariorum ea, quae ad historiam naturalem spectant, j^ariter ac
pauca illa, in quibus res philosophicae, rarius etiam juridicae et theologicae tractantur.
Siib finem quarti decimi saeculi ad eam quae tum erat latinorum verborum copiam
pennulta accesserunt nova vocabula, quae latinae stirpis atque indolis sjDeciem quandam
prae se ferentia peculiares sane, immo ridiculas saepissime formas induerunt. Quae qui-
dem vocabula, magna saltem ex parte in terris quae Rheni adjacent capitibus oriunda
ac adverso flumine usque in Alsatiam dilata, postremum typis exscripta et in alias Su-
perioris Germaniae regiones magis magisque divulgata, amplius centum annis post alteram
de integro novorum vocabuloruni progeniem quasi pepererunt, quo tempore professores
in academiis germanicis et optimorum latinitatis auctorum studio dediti sermonem lati-
niun ad pristinam integritatem revocare jam inceperunt et graecae etiam linguae scien-
tiam paullatini consecuti sunt.
Quinti et sexti decimi saeculi glossariorum sunt comjDluria genera ac species, ex
quibus inter diversas lexicorum latino-germanicorum in literas digestorum formas longe
ffequentissimae sunt quae dicuntur Vocabularii ex quo et Gemm;:e (Gemmae
gemniarum, Gemmulae). Quod ad illos attinet, singularum quarumque quibus crebro
retractati prodierunt editionum aliquot exempla tam manu scripta quam typis exscripta
nobis conservata sunt; hae autem, quarum inferiori illa qua sine dubio exortae sunt aetate
plura typis exscripta esse videntur exemplaria, ordine quidem in quem vocabula sunt re-
ducta multo minus quam illi secum discrepant, sed maximaui exhibent dialectorum ger-
manicarum varietatem, quae ut inde a Batavorum insula adverso Rheno usque in Superio-
rem Germaniam continua serie inter se cohaerentes in usu fuerunt, singulae deinceps in
singulis Gemmis adumbratae reperiuntur, in his praecipue dialectus Rhenana: quij^pe
enim in oppidis Rlienum Superiorem adjacentibus sexti decimi saeculi initio hujusmodi
glossaria iterum iterumque brevibus intervallis edita esse constat. Ceterum ex quibusdam
utriusque fbrmae glossariis in unum corpus confusis conscriptum esse arbitraiiiur librum
qui in ordine nostro est sexagesimus octavus, dum horimi lexicorlim latino-gennanicoruni
nonnulla, praesertim scripta quaedam Moguntiaca, in numero eorum glossariorum quae
proprie dicuntur „Vocalmlarii ex quo" reponenda esse non censemus, ab liisce omnibus
autem penitus segregandum opinamur librorum nostrorum septuagesimum sextum, cui
quae sint propria, quae cum aliis codicibus comnumia, infra commemorabimus.
Deinde lexicon latino-germanicum in literas digestum, quod vocatur Verilo-
quus sive Vocabularius predicatorum vel praedicantium, (codicum nostro-
rum sexagesimum quintum), secundum ea quae lodocus Eychman de Calwe, philosophiae
doctor et orator a sacris, in academia Heidelbergensi de lingua utraque disseruerat, sub
finem quinti decimi saeculi a Joanne Melber de Gerolczhofen ex diversis congestum et
confusum, tum autem multis editionibus quae haud parvam dialecti in Superiori Ger-
mania usitatae praebent vai'ietatem intra pa icos annos repetItum, et ob singulareui qua
vocabula latina disposita sunt rationem, et ob magnam germanicarum glossarum quibus
eadem explicantur co})iam, inter diversa horum glossariorum genera peculiari quodam
loco dignum esse existimamus.
Vocabulorum, tani latinorum quae ad infimam aetatem pertinent, quam germa-
nicorum quae rarius tantum occurrunt, multo major ubertas quam in antecedentibus
lexicorum generibus repcritur in glossariis germanico-latinis, ipsis quoque in literas digestis,
quae dicun tur V o c a b u 1 a r i i t li e u t o n i c u m ante 1 a t i n u m. Hujus generis duae
imprimis sunt species, quarum alterius ejusdemque frequentioris (libri septuagesimi quinti
in ordine nostro) comi)lures ad usum vocavimus editiones, quae quum singulae deinceps
increscentem verborum j^ei'peram intellectorum aut penitus depravatorum liabeant mul-
titudinem, a primitivo quodam libro quem hodie ignoramus profectae esse omnes videntur.
Alterius speciei , quae cum altera magnopere discrepat , non praesto nobis adsunt nisi
duo exempla: librorum nostrorum vicesimus secundus ^% incorrupta Saxonicae dialecti
puritate insignis, et quartus septuagesimus i. e. Zeningeri glossarium anno 1482 editum,
quod cum duoljus ejusdem auctoris glossariis latino-germanicis, et ipsis Noribergae eodem
tempore emissis, non copulatum est. Ad haec denique accedunt nonnulla glossaria belgico-
latina, quae in neutram speciem quadrant, in bis T e u t h o n i*s t a , Inf erioris ßlieni potius
quam Belgicae dialectum explicans, (codicum nostrorum centesimus quadragesimus septi-
mus), quem praecipue ex Huguicionis opere exortum esse ipsius libri praefatio docet.
Quartum gen s est eorum glossariorum latino-germanicorum, quae, quia ex rerum
diversitate in iis generatim disposita sunt vocabula, Vocabularii rerum appellantur,
quamquam nonnulla eor m ex libris primi generis originem habuisse indicat servatus
in quibusdam capitibus literarum ordo. Quorum vocabulariorum is solus suas quasdam
ac proprias virtutes habet, qui prinmm conscriptus a Wenceslavio Brack permultis complu-
rium editionum exemplis ad nostram aetatem delatus est, dum illud etiam Vocabularium
latino-germanicum de homine &c. in LXII articulos distributum, quod Augustae Vm-
delicorum apud Zainerum (anno 1478?) typis exscriptum in manus nostras non perve-
nisse nobis aegerrime est, singulari saltem in quem res digestae sunt ordine a ceteris
multum differt; reliqui autem vocabularii tam varii sunt ac tantum inter se discrepant,
ut singulos quibus usi sumus accuratius disponere non possimus.
Sui denique generis sunt glossaria illa ad philosophiam et naturalem liistoriam
spectantia, de quibus jam supra commemoravimus.
M
(.^)nuin auteiu iion thibitenms fore (luibiis liuiul jniidenter fecisse videarmir, qnod
(luiiin hnvv omiiia atqiie Imjusmodi alia confeiTcnius et in imiim coiifimdcrcmus, in latino-
trernuinic'is niaximc; glossis eolligendis tractandisque nos continuerinuis , quae in hac
nostra continentia secuti sinms brevibiis exponemus. Prinnmi jam in Universum nobis
injuncta esse videbatiir neces.sitas, ut certas quosdam fines ac terminos nobis constituere-
nnis in rc, (juae tani late })atet, ut quousquc ejus fines pertineant haud facile terniiiiare
queas; tiun nos praeterire non potuit et niaxinii niomenti esse et latissime diffusani eam
ipsani niediac atque inüniae latinitatis partem, quam sermonis indigenae voeabulis expli-
eari vitae usus desideraverit; dcinde qiuun non pauca verba neolatina atque eadem saepius
insolentissime ficta, quibus germanica verterentur sive novae inferionmi temporum no-
tiones exprimorcntur, in conuimni monachorum sermone vitae quasi speciem quandam
paullisper inducrent, factiun est, ut crebro latina et germanica vocabula lucem mutuo
sibi afterrent; huc accedit, quod acqualem in utraque lingua curam non ijjsi solum po-
suimus, sed etiam multos eorum qui similibus ac nos se dediderint studiis parem in
utraque ponere confidinuis ; denique id nos movebat, quod nova vel nondum apud omnes
pervulgata materia rerum et copia, cujus aperiendae atque in lucem proferendae nobis
facta esset potestas, maximam partem inesset in glossariis utramque linguam tractantibus.
Ad has principales operis nostri partes cetera ejus elementa iDaullatim aggesta
quasi et adaggerata confluxerunt. Quorum potissimum corpus quum efficerent Codices
manu scripti in bibliotlieca Moguntiaca asservati, ad cujus tbesauros Külbius, liumanis-
simus eorum custos, cum singulari profecto comitate "et facilitate aditum nobis patefecit
nil niiruni quod dialectus Rlienana, quippe quae in codicibus Moguntiacis praecipue re-
periatur, in glossis germanicis nostro libro insertis band ambigue praevaleat. Eorum
autem glossariorum , quae magis incorruptam linguae Superioris integritatem exhibent,
non exiguam partem curae et studio eorum, qui bibliotliecae Francofurtensi praesunt,
nos debere grato animo interpretamur.
Ceterum quamvis Codices scripti, quo magis adlmc incogniti sint atque inexplo-
rati, eo magis mereantur ut diligentissime ad eos animum intendamus, tamen libri typis
exscripti, quorum insuper multi raritate illis nihil cedunt, non minus digni esse viden-
tur, quos accuratissime respiciamus, quia majori cum üde j^raestant ea quae ipsis con-
tineantur atque eadem certa quadam forma quasi percutiunt, propter ipsam typorum
constantiam potius quam quia exactiori quodam jutlicio examinata essent, antequam
prelum subierint. Nam maxime miri, immo insani errores, qui in libris scriptis inter
menda librariorum numerantur, in rerum certo comijertarum ideoque veritatis laude
commendatarum ducuntur inimero, simulac tanta reperitur certorum et gravium aucto-
rum multitudo, qui typis exscriptos non solum iisdem plane verbis profitentur atque
pervulgant, sed etiam in scholis, si visum fuerit, pueris inculcant. Etiam in aliis rebus
tam ad literarum studia quam ad sacram doctrinam j^ertinentibus liaec eadem quotidie
accidere nemo est qui nesciat, sed — exempla sunt odiosa.
Extremum illud est, ut moneamus nos ad excolendam et illustrandam etymolo-
gices liistoriam ex ingenti quam reperimus mirarum atque insolentia notabilium rerum
copia paucas tantum in opus nostrum recipiendas delegisse, praesertim tales nominum
enodationes, quibus aut mutatum esset verbi cujusdam princijuum latinum aut addito
glossemate germanico vitiosa subjecta foret notio.
•^
VORREDE.
Den Hauptinhalt dieses Werkes bilden mehr oder minder ausführliche Auszüge
aus handschriftlichen und gedruckten lateinisch-deutschen Glossen und Glossarien von
der ältesten Zeit bis zur Herstellung der Classicität. Diese Auszüge verschmolzen wir
hier zu Einem Glossar, bezeichneten jedoch, wo es nö'thig schien, ihre Besonderheiten
nach den einzelnen Quellen. Die meisten Glossarien gehören dem 15 Jh. und den an-
grenzenden Jahrzehenten an, also dem für beide Sprachen am Wenigsten bearbeiteten
Zeiträume. Wäre die Kenntniss desselben auch unser einziger Zweck gewesen, so hätte
dieser die Vergleic^luuig früherer und die Anknüpfung späterer Sprachdenkmäler uns
schon zur Pflicht gemacht. Aber diess Mittel verdiente ebenfalls die Würde eines Zweckes.
In vielen Beziehungen wächst der Werth der Glossen mit ihrem Alter ; doch empfangen
oft auch die ältesten noch durch sehr späte Ergänzimg imd Berichtigmig. Aus den
Wörterbüchern nach dem 15 Jh. \A'ählten wir eine Anzahl lateinischer mid deutscher
Wörter aus, die entweder mit der älteren Sammlmig in Verbindung standen, oder eigenen
Anspruch auf unsere Aufmerksamkeit hatten.
Beide Sprachen sind als Selbstzwecke belnmdelt.
Die lateinische steht jedoch im Vordergrunde, sowol durch die alphabetische
Anordnung, als durch die auf sie bezüglichen Erläuterungen und Synonymen der Ur-
schriften. Auch luihmen wir mehrere rein lateinische Glossen auf, und einige von Sy-
nonymen anderer lebender Sprachen, als der deutschen, begleitete; sei es wiederum,
dass sie an sich, oder durch ihre Beziehung zu den lateinisch-deutschen Glossen, der
Aufnahme nnd Beleuchtung werth erschienen.
Einestheils galt es: in umfassenderem Maasse die Zahl und wechselnde Bedeu-
tung der in jenen Zeiträumen den lateinischen Sprachschatz bildenden Wörter zu ver-
zeichnen, somit auch Urkunden zur Geschichte der Lexikographie zu geben; anderntheils :
die lateinischen Neubildungen und Entstellungen (das sog. Mittellatein) darzustellen,
mochten wir nun ihre Entstehung nachweisen können, oder den Besitzern bedeutende-
ren Stofles und Scharfsinnes noch unerklärte Thatsachen vorlegen. Oft begnüg-ten wir
uns, unsere Meinung durch die Reihenfolge der Formen oder dm-ch andre leicht ver-
ständliche ]\Iittel nur anzudeuten, die Entscheidung aber unsern Lesern zu überlassen.
Ein vorgesetzter Stern (*) zeichnet die Artikel, deren erste Formen sich bei Du Gange,
resp. in Adelungs Glossarium manuale, sodann in dem einst vielgeltenden Breviloquus
imd in dem reichhaltigen Cornu copiae von Kirsch nicht finden. Viele neue Varianten
im Inneren der Artikel, deren alphabetische Stellung keine besondere Aufstellung (mit
Verweisung auf den Hauptartikel) zuliess, entbehren jenes Zeichens.
Trotz des Vorrangs des lateinischen Sprachstoffes überwiegt im Ganzen die Masse
des deutschen, wie sich bei einem lateinisch-deutschen Wörterbuche erwarten lässt.
Die unvernu'ldllchoii Wicderliolung-en deiitsclier Wörter gewinnen nicht selten durch
neue Varianten sclhstständig-es Interesse. Sie sind tlieils hoclideutsch, theils nieder-
doutscli und nieck'rländisch, ein kleinerer Tlieil anoelsiichsisch , bei dessen Aufnahme
(U'r latcinisclie Kestandtheil der Glosse massgebend war. In vielen Wörterbüchern,
namentlich den Mainzer Hss. , die vom Niederrhein und seinen Grenzgebieten stam-
men, neigt sich Lautstut'e und Wortvorrath vom Hochdeutschen zum Niederdeutschen.
Aber auch meln-cre reiner hochdeutsche, darunter die Gemmen und das deutsch-lateinische
AVörterbuch Zeningers von 1482, verrathen ihren Ursprung aus Norddeutschland und
Niederland oft durch Einzelheiten, auch durch Missverständnisse. Letztere spielen über-
haupt in der alten Lexikographie eine ungeheuerliche Rolle, oft durch immer neue JMiss-
gebm'ten sich fortpflanzend und selbst die tüchtigsten Germanisten der Gegenwart irre-
leitend. Die rein oberdeutsche Mundart haben wir vorzüglich nach Wörterbüchern des
16 Jh. eklektisch aufgenommen. Die Mundartenkunde der früheren Zeit überhaupt
wird aus den bissher tlieils verschollenen , theils noch vmbekannten Vocabularien , die
w4r benutzten, manchen Vortheil ziehen. Selbst der, freilich oft verworrene, Wechsel
der Schreibung in den verschiedenen Redactionen und Ausgaben einzelner Werke ist
in vielen Fällen nicht bloss von graphischem Interesse, sondern zeigt auch den wich-
tigeren Wechsel der Aussprache nach Zeit und Orte an.
Aus dem Vorstehenden ergeben sich einige weitere Zwecke unseres Glossars, zu-
nächst die Ergänzung und eventuelle Berichtigung der vorhandenen mittellateinischen
und (in weiterem Sinne) deutschen Glossarien und Glossensammlungen. Namentlich den
künftigen Entdeckern und Bearbeitern der letzteren mag unser Werk als Hand- und
Hülfs-wörterbuch dienen. Geringer wird der Ertrag für die Kunde der romanischen
Sprachen ausfallen; viele mit. Formen stammen aus Italien.
Eine Geschichte der lateinisch-deutschen Lexikographie wollen wir nicht geben,
wol aber, wie schon bemerkt, Stoif und Andeutungen zur Lösung dieser wichtigen
Aufgabe. Dieser Wunsch veranlasste uns auch, hier und da an sich werthlose Varian-
ten, ja blosse Druckfehler einzelner Ausgaben aufzunehmen, nur um letztere zu kenn-
zeichnen, zumal wo solche in bibliographischen Handbüchern nicht genannt sind.
Trotz der zahlreichen Ausgaben einzelner Vocabularien, die sich am Ende des 15 und
am Anfange des 16 Jh. in kurzen Fristen folgten, haben sich doch mehrere derselben
nur noch in einzelnen Exemplaren erhalten, vielleicht weil deren Zahl von Anfange
nvu' gering war.
Bekanntlich waren die alten AVörterbücher eigentliche Lexika und enthielten
somit eine Menge von Realien. Die Bildungsgeschichte des Mittelalters hat in ihnen
noch manche Nachlese zu halten. Sie spiegeln, wenn auch nicht im Zusammenhange,
die Weltanschaimng, wie das Privatleben der Vorzeit ab. Chaotische Trümmer antiker
Geschichte, Sage und Naturkunde mischen sich mit neuen Errimgenschaften der Er-
kenntniss und des Wahnes. Thatsächlicheren Werth haben ihre Mittheilungen über
Haushalt und Hausratli, Kleider und Kleiderstoffe, Gewerbe und Werkzeuge, Aemter
und AA'ürden, Gemeinwesen, Verkehr, Feste, Spiele u. s. w. der alten Gesellschaft. Eine
vollständige Sammlung dieser Zeugnisse, sowie auch der bissher noch in Bibliotheken
und Privatbesitze verborgenen Sprachschätze unserer Kategorie, ist eine nur in einer
Reihe von Jahren und J'olianten lösbare Aufgabe vieler verbündeten Kräfte. Wir müs-
sen uns bescheiden, einen Theil der Vorrathskammern zugänglicher gemacht und nicht
' IX
unbeträchtliche Proben ihres Inhaltes gegeben zu haben. Verhältnissmässig am Reich-
lichsten stellten wir naturgeschichtliche Glossen zusammen, besonders Namen der Pflanzen
demnächst der Thiere, endlich auch der Mineralien, der Erscheinungen am Himmel
und auf Erden, der Krankheiten und der Heilmittel. Eben hier reichen oft älteste und
neueste Zeit einander die Hand, wie z. B. Pflanzennamen in Grafl*s Quellen und bei
Taberna^montanus, in den Glossen der Sumerlaten und im Nürnberger deutsch-lateini-
schen Wörterbuche von 1482.
Wir werden der wechselseitigen Beziehungen unserer Quellen weiter unten im
Einzelnen gedenken; einige allgemeine Bemerkungen mögen hier ihre Stelle finden.
Suchen wir nach den Quellen der herwärts biss ins 16 Jh. reichenden Vocabu-
larien, so finden wir die ältesten schon in den Lustspieldichtern, Grammatikern und
einigen späteren Schriftstellern Roms, sodann in einigen Kirchenvätern, und vorzüglich
in Isidor und seinen Glossatoren. Zwischen diesen und Papias, der mit seinem
durch griechischen und hebräischen Wörterwirrwarr allmiillich angeschwollenen Vor-
rathe im 11 Jh. die Hau})tgrundlage für die späteren Lexikographen bildete, liegt eine
bunte Reihe von Mittelgliedern, deren Bedeutung für die naturwüchsige Latinität von
neueren Sammlern, wie Mai u. A., oft weit überschätzt wurde. Häufiger, als Papias
wird Ugucio (Hugutio, Hugwicio), der 200 Jahre später schrieb, in. den Wörter-
büchern des 15 Jh. citiert, obgleich sie noch mehr auf Joannes de lanua fussen
der sein Werk aus jenen Beiden compilierte. Eine über 100 Jahre vor Papias aus
verwandten Quellen geschöpfte Glossensammlung (angeblich) des Bischofs Salomon
(Salemon, Salamon) stiftet eine eigenthümliche Reihe lateinisch -deutscher Glossarien;
vgl. u. a. Raumer Einwirkung des Christ. S. 128 ff. Mehr und minder gesondert stehn
die schon lange vor Pa])ias entstandenen deutschen Glossen zu einzelnen Schriftstel-
lern und zur Bibel; sodann die naturwissenschaftlichen Glossarien und einige philo-
sophische, mitunter auch juristische und theologische.
Mit dem Ende des 14 Jh. konunt eine grosse Zahl neuer lateinisch gestalteter
Wörter von besonderem, oft humoristischem Gepräge zu dem alten Vorrathe, deren
Heimat, wenigstens theilweise, in den Niederlanden zu suchen ist. Sie wandern rhein-
aufwärts biss ins Elsass, um sich endlich durch den Druck mehr in den hochdeutsch
redenden Gebieten zu verbreiten. Ueber hundert Jahre S23äter, wo schon die Herstel-
lung der Classicität aufdämmert und die griechische Sprache den deutschen Professo-
ren bekannter wird, erzeugen diese noch eimnal eine Brut neuer Wörter.
Die Vocabularien des 15 — 16 Jh. theilen sich in mehrere Gattungen und Arten.
Die zahlreichsten Arten der alphabetischen lateinisch-deutschen Wörterbücher
*sind die Vocabularii ex quo und die Gemmen (gemmae, gemmae gemmarum,
gemmulae). Die ersteren erschienen in vielen Redactionen, die uns theils in Hand-
schriften, theils in Drucken erhalten sind. Die später entstandenen Gemmen wurden
vermuthlich in stärkeren Auflagen gedruckt, weichen aber viel weniger In der Anord-
nung von einander ab; dagegen zweigen sich ihre deutschen Mundarten von der rein
niederländischen durch die rheinischen biss zur oberdeutschen ab. Am Oberrhein
folgten sich ihre Ausgaben zu Anfange des 16 Jh. in kurzen Zwischenräumen. Eine
Verbindung dieser beiden Arten finden wir in unserer Nr. c». Mehrere lateinisch-
deutsche Wörterbücher, namentlich unter den Mainzer Handschriften, gehören nicht
zu den eigentlichen Voce, ex quo. Von allen diesen verschieden ist unsere Incunabel
DlEFENBACH GlO^SAHILU
X
Nr. :■., iihn «U-iru JieKoiidfrlii'iteii und anderweitige Berührungen wir unten berichten
werden.
(legen Knde des 15 .lli. enseheint der al])hal)etische hiteinisch-deutsche Vari-
locjuns (»dt-r Vocabularius j) redicat oruni (predicantium), von Job. Melber de
GeroU'zhofen nacli (kn X'orträgen des Doctors und Predigers lodocuü Eyebnian de
Calwe (Calw) in Heidelberg eonij)iliert (unsere Nr. es), in selmell einander folgenden
Ausgaben, deren oberdeutselie ]\linid;irt ])edeutend wechselt. Ihre Anordnung und sehr
reichliche deutsche Glossierung stellt sie als eine besondere Gattung dar.
Vielfach reicher an neulateinischen und an besonderen deutschen Wörtern, als die
vorstehenden Gattungen, sind die, ebenfalls alphabetischen, deutsch-lateinischen Wörter-
bücher (^Vocc. theutonicum ante latinum) in zwei Hauptarten. Die häufigste
(unsere Nr. 7 s) ist in mehreren Ausgaben vorhanden, in welchen eine Stufenleiter von
Missverstäudnissen und Entstellungen auf eine ims unbekannte Urschrift deutet. Die
andre, sehr abweichende, Art kennen wir nur aus unsern Nrr. '22^ und 71. Jene hat
rein niederdeutsche Sprache, letztere ist Zeningers Wörterbuch von 1482^, das mit
zwei gleichzeitig mid ebenfalls in Nürnberg erschienenen lateinisch-deutschen Wörter-
büchern von Zeninger nicht näher zusammenhängt. Zu keiner dieser beiden Arten
gehören einige niederländisch-deutsche AYörterbücher, namentlich der mehr nieder-
rheinische Theutonista (unsere Nr. in), dessen Vorrede Huguicio (samt dem Ca-
tholicon) als Hauj^tquelle nennt.
Eine vierte Gattung sind die lateinisch-deutschen Vocabularii rerum. nach
Kategorien geordnet, in welchen mitunter die erhaltene alphabetische Anordnung
einzelner Abschnitte auf Urschriften unsere]- ersten Gattung deutet. Ihre verbreitetste
Art ist der in verschiedenen Ausgaben erhaltene von Wenceslaus Brack. Im
Uebrigen sind sie sehr mannigfaltiger Art, so dass wir die von uns benutzten nicht
schä'rfer gru])]neren können. Eigenthümliche Anordumig hat das, uns leider nicht zur
Hand gekonnnene, (1478?) bei Zainer zu Augsburg gedi'uckte Vocabularimn latiuo-
germanicum de homine &c. in 62 articulos distributum. fol.
Besondere Gattungen bilden die schon erwähnten philosophischen und
naturwissenschaftlichen Glossarien.
Unsere gröstentheils beobachtete Beschränkung auf lateinisch-deutsche Glossen
bedarf vielleicht einiger Eechtfertigungsgründe. Ein solcher liegt in der allgemeinen
Nothwendigkeit einer Beschränkung auf dem fast schrankenlosen Gebiete. Ein andrer
in der Wichtigkeit mid Verbreitung gerade desjenigen lateinischen Wortvorrathes, dessen
Glossierung durch leidende Landessprachen zum Bedürfnisse wurde. Eine Anzahl neu-
lateinischer, oft sehr willkürlich gebildeter Wörter, dm'ch welche einheimische über-
setzt und moderne T3egrifife ausgedrückt wurden , gewannen in der lateinischen Ver-
kehrssj)rache der J\Iönche u. A. ein zeitweiliges Leben. So geschieht es, dass lateinische
und deutsche Wörter sich oft wechselseitig beleuchten, wozu denn unsere beiden Sprachen
gleichmässig zugewandte Theilnahme kommt, die Avir auch bei vielen Strebensgenossen
voraussetzen dürfen. Endlich bestimmte uns der Umstand , dass der gröste Theil des
neuen oder wenig bekannten Stotles, den wir mittheilen konnten, in zwiesprachigen
Wörterbüchern niedergelegt war.
Um diese sammelten sich die übrigen Bestandtheile unserer Arbeit. Da sich ihr
Hauptstock aus den Handschriften der ]\Iainzer Bibliothek bildete, die uns ihr Hüter,
XI
Herr Dr. Külb, mit unschätzbarer Güte zugänglich machte, so wiegt in unseren hoch-
deutschen Glossen die niederrheinische, dort vorzüglich vertretene, Mundart vor. Für
einen bedeutenden Theil der reiner hochdeutschen Vocabularien sind wir der Verwal-
tung der hiesigen Bibliothek verpflichtet.
Wenn einerseits die Handschriften als die am Wenigsten bekannten Quellen
grösseren Anspruch auf Beachtung haben, so dagegen die (überdiess oft gleich seltenen)
Druckschriften durch die Währung ihres Inhalts. Dieser erhält durch den Druck —
weniger durch genauere Prüfung vor dem Drucke — ein bestimmtes Gej^räge; und
selbst der tollste Irrthum, der in Handschriften nur als Schuld des Schreibers auftritt,
wird zur geschichtlich berechtigten Thatsache, sobald er gleichlautend von so vielen
Zeugen verkündigt und fortgepflanzt, nöthigenfalls den Zuhörern auf den Schalbänken
eingebläut wird. So geht es ja auch in andern Gebieten des Wissens und des Glau-
bens — exempla sunt odiosa!
Schlüsslich bemerken wir noch, dass wir zur Geschichte der Etymologie nur
eine sparsame Auswahl aus der Menge vorhandener Curiositäten gegeben haben, be-
sonders wo die etymologische Deutung die lateinische Grundform umwandelt und die
deutsche Uebersetzung bestinnnt.
Brevitiitis et jjerspicaeitatis causa eaiii in hoc libro inii rationeni, quam futurain esse facilem
ad -intelligenduni neque ulluni ainbiguitati reiicturam esse locuin conlidenter si)erein.. Naui in adnotandis
forniis et lectionibus, quae voeabulo euidani erant adserendae, syllabas pluribus connuunes non nisi posito co-
pulandi signo indicavi, ut non soluni parcus esseni spatii, sed etiam id efficerem, ut singulae vocabuli partes,
et quae immotae essent et quae possent niutari, facillinie dignoscerentur. Ratio, quam scribae in libris
et manu scriptis et typis excusis, quos quasi fontes habuimus, ad indicandam singularum vocabuli cujus-
dam pai'tium vel versiculoruni continuationem inierunt, nndto inagis, quam nostra, ab usitatiori nostrae
aetatis differt- oculosqu(.' ottcndit.
Quainquam milii persuaisum est, qui attento animo legat, cum facülime intellecturum esiso, quid
indicent signa, tarnen non alienum puto verba quaedam apponere, quibus explicentur.
Glossae, quae connnatis inter se dirimuntur, aut ejusdem sunt dialecti a fronte indicatae aut
singulas voces vel saltem partes earum habent commiines. Quales partes supplendas ac repetendas
linea simpliciter posita (-) significat; at duplex linea (-) indicat interrumpi versiculos. Si qiiis recte
intelligere velit, quo modo vocabvda conuiiatis dirempta inter se cohaereant, is animum attendat e.
g. ad V. bifores, ubi id vocabulum, quod praecedeutia uullo posito commate excipit adjectiva ex
superioris Germaniae dialecto deprompta , substantivorum cum illis conjunctoi-um incipit seriem ;
item ad v. bidental, ubi „en stede" ad tres quae sequuntur, „dair'- ad duas, quae hoc ipsum excipiunt
vocabulum, „sleyt" ad duas quae praecedunt referenda sunt glossas. Miütis in aliis locis ista ratio clarius
perspicitur. Nam si animum advortas ad v. classis mox invenies omnes glossas, quae voci ,,der lut", com-
matis interpositis adscriptae sunt, ad ipsum verbum pertinere principio collocatum. öi post vocabulum,
signis „o." vel „?", quae significant vel, eum antecedenti conjunctum, comma ponitur, id documento
est, etiam quod sequitur vocabulum ad illud esse referenduni ; sin vero semicolon, iude concludendum
est vocabulum quod sequitur nullam cum antecedentibus habere conjunctioncm. Si igitur animum ad-
vortas ad V. faeere, vocabula „machen" et „dun", commate inter se disjuncta, conjungenda esse et ad facere
referenda facüe intelliges. Nam si positum esset post machen semicolon, certe illa duo vocabula inter se
non cohaererent. Alius generis exemplum est exstirpare ; hac enim in voce signum t, quod inter „ruoten"
et „-wurzeln" intercedit, glossam wurzeln non nisi ad rnoten pertinere indicio est; nam si ruoten etiam ad
reliquas quae sequuntur glossas esset transferendum, haud dubie omnibus ilhid adjiciendum esset. Quae
dialecti [M., nd., similia) a fronte positae sunt significationes ad omnia vocabula vocabulorumve partes
referendae sunt, nisi quae puncto posito sejunguntur. vSi fontes indicantur, ex quibus hausimus, his ipsis
dialecti, quibus usi sunt scriptores, satis declarantur, Cui vero dialecto adscribenda sint vocabida eorumque
\II
f"i<riiiar iinlir.ir«' i;">ii oiiiisiimis, nisi p(>r sc pafpat. C". inmluu » tmaKin. qiionun altcnmi est dialfcti in superiore
(MM'inanin(> usitatao, altnuiii dialocfi, qua incola«^ interiorisUornianiao loquuntur. Pari modo oxitus schaflft et
-Bortp.lich, -likt'M intor >s<' (lisiTcpant. Kxitiis -lieh, qiii p.st flial«*cti siiperioris (i(M-maniae, <tiani in lihris dialecto
intt'rioris (irnnaniac conscriptis (cf. Nr. il), invenitur (»1) cainqtie causani intinluni ad vf)cabuloruin
«tirp«'.Sj (|ua(> sunt diulccti intorioris (icrnianiat' proj)riae, ref'eratnr necesse est. Qiios noniinavi cxitus
in textu dititinxi, mmI do consonantibus, a f|iiil)ns vocabiila inci})iunt (o. gr. » et f in dialeeto supcrioris
(i(>rnianiao, /. et v in dialccto infiM-iori.-^ (ionnaniacj, conjunttini tractavi, undo factum c. .-ic puto, ut quae
disscrui facilius possint pcrspici. Fontes Xit, 14 et i32, qiiilju.s dialcx'ti superioris et inferioris (i«'i inaniae
n'axinir niisccntur. ambahus rnbrici.«* adscrijjsi.
Ab initio Übri tontcs, ex quibns bauisinm.s, iiunierLs et signis dih'^entissinie indicandos esse pu-
tavi ; in posteriore vero ejus parte eos apponere omisi, nisi adnotandae essent formae, ad qua.s legen-
tium aninios advortendos esse censiii. Unde factum est, ut quae in textu sunt posita facilius et com-
nmdius possint legi. Signa et numeri, quibu*; fontes indicavi, ad oinnia quae praecedunt referenda .sunt
vucabuhi eorunique parte;;, nisi punctis positis intercijütur eorum series. 8ed si adnotavimu.s dialectuni,
illa signa ad ea tantuni voeabula am-I partes pertinent, quae sigms „o." vel „l" inter sc conjuneta sunt.
Vocabula Germanica, quorum fontes non indicavimus, sunt saecnli quinti et decimi aut temporis proxime
antecedentis vel j^equentLs. Quae eorum ex dialecto inferioris Germaniae desiimpta sunt, ea libris manu
scriptis, qui Moguutiae asservantur, debemus. Eandem vini babent et signa „&c." et „sim.", quibus post
fontes veterrimae superioris Germaniae dialecti (aiid.j citatos non nisi vocabula et formae ejusdem dialecti
subintelliguntur. iSi ^ola litera, a qua vocabuluui quoddam incipil vel ejus pars, scripta est adposito
puncto, t'andcui, quam habet ab illa incipiens voeabulum proxime antecedens, intelligi cupiam forniam.
Signum ,,«.•' quod distinguendum est a signis ,.i. 5." = id quod, vocabula quae sequuntur aut esse
sAnionyn^orum loco aut ad vocem cui adposita sunt explicandum adjecta esse indicio est.
Ab ordine alphabetieo solito nonnullis in locis recedere eo coactus sum, quod in })lurinüs libris,
ex (piibus vocabula medii aevi Latina desumpta smit, literäe, quibus vocabula exarantiir, ipsique soni
variavit : sed in quibusdam haud penitus mihi ipsi constare potui. Kam semper in mediis vocabulis
literae eh et ph post c et p, in vocabiüorum vero initio ch et k cum e, et ph cum f intermixtae inve-
niuntiir. Pari modo rh et r, th et t, i et y, e et ae vel oe. u et v, w et v bis juxta scriptum vel u in-
viceni .^e excijjiunt. Sed ae et oe semper distinguuntur. Pro ti ante vocales posito, quod e.--t in vocabiüis
Latinis, in phn-imis libris ^«cripti.s ci invenitur. Sed nos plerumque ti dedimus.
Nota ' signiticat plerimique er, iiiterdnm ir , ri, similia. Nota v'- indicaturi fuimus singulas prae-
tixi formas vor-, ver-, vir-, alias, quae non nisi causis quibusdam intercedentibus literis expressae sunt. In
libris typis cxcusis plerumque ver- scrijitum est, at plurimi libri manu scripti nil nisi v'- exhibent. Lite-
ram ii duplici puncto supra scripto, quae in })!urimis libris (aeque ac ü in Nrr. 'S, 4) vocalem u a con-
sonante u discernit, ex codicibus in nostrum librum non transtulimus nisi ü et u inter se disjungenda
erant. In libro manu scripto 1 oinnes vocalet punctis et lineis supra scriptis ita sunt distincta, ut non
possit discerni, ^itrum soni simplices an pinguioi-es sint intelligendi.
Plurima scripturae compendia ac signa satis superque sunt nota. Cf. kd.. ahd., nd., nl., ags.. mit,
nlia, quae posita sunt pro hoch-, althoch-, nieder-deutsch, niederländisch, angelsächsisch, mittellateinisch aliis. Neque
quemque fugit, quam vim habeant sigiia mathematicis usitata. Signum : indicat vocabula, quae juxta
posita sunt, quandam inter se habere communitatem ; at x positum est, ut verborum formae et signi-
ficationr> inter se aut mixtae aut pernuitatae 06hc intelligantur , quod saepissime occurrit maximique
e^t momenti.
DE FOiNTIBÜS.
Quae de fontibus, ex qm'bus hausi, dicenda esse viderentur, in prooemio exposui. Qua ratione
Uli inter *e aut cohaereant aut discrepent, testimonia et exempla indicabunt, qualia in pagina quaque
hujus libri iuveniuntur. ^Majoren! singulorum congruentiam sequentibiis ])aginis designavi. In ponendis
numeris, quibus insigniti sunt lil)ri, non ])otui sequi consilium quoddam, sed plurimos ortos esse casu putes.
Me majusculis usum esse ad signiticandos libros manu scriptos nondinn editos facile invenies. Sed eosdem
adhibui in citandis libris typis excusis ad indicandum eorum volumen, ex quo locos quosdam vel sin-
gula vocabula attuli. Signis „&c." et „sim." (similia), quum posita sunt post numeros, indicaxi volui eos
xni
fontes, qui quo.idarn vinculo conjuncti sunt cum iis, quos numeri significant. In primis „ee .^c." legentium
animos advtrtet ad Vocabiüarios ex quo, „5 &c." ad libros «criptos Moguntiae asservatos (in quibus maxinie
memorabdes sunt 5, 6, 7), „110 &c." ad Gemmas, quae insignitae sunt numeris uo. 132 et saepissime 6».
ßi quando dialectus, qua libri et manu scripti et typis excusi utuntur, nun adnotetur, eam esse propriam'
superioris Germaniae putes.
a) DE LIBRIS MANÜ SCRIPTIS.
(Nrr. 5—23 inveniuntur in bibliotheca, quae est urbis Moguntiae; adscri])ti sunt numeri, quos in illa liabent libri.)
1. Vofabularius rcrum 4", quem scriptum esse primis saeculi 15 annis veri simile est. In praefixo
folio literis, qualis eodem tempore exarari solebant, est scriptum: „ Vocabularius BA anto-
nius anneberger". Missus est ad nie ex urbe Monaco. Cognationem quandam cum eo prae
se ferunt 2, 1, 2, 3, 7i, denique H, b^.
2. Vocabularius rcrum Fol. anno 1429 scriptus, priore tempore Gissae in Nebeli bibliotheca asservatus. Cf. 1.
3. Vocabularius ex quo 4 , cod. \T. 136 sacrae Domus, quae est Francofurti, proprius. In primo fobd
praeter comphires vei-sus lingua Latina compositos etiam hi leguntur:
lusticia ist geslagent tot Castitas ist nyder geslagen
Veritas dy Icydet grosse not Luxuria regniret in allen tagen
ffailacia ist geporn Der (?) ist mit der wcrlde stat
ffides hat den strcyt verlorn Thu mir gut ich thu dir quat
Facienda ist worden kalt Hilf mir auff ich wirfF dich nyder
Ira cordium (?) ist nianickvalt. Er mich so sehend ich dich widei-.
rrimuni vocabulum estAaron, ultimum Zozima. Tum aUo atramento aliaque manu scriptum est:
A. d. 1476 obiit dorn. Michael Rotel predicator cubitensis capellanus fraterni-
tatis public US notarius. Grate pro anima ipsius. Et tandem jjro domino
Wentzeslao Schcrffan plebano in kungswir d äc. Qiiod in hoc et sequenti folio super-
est spatii impletur nugis quibusdam Latina lingua conscriptis. Tamen in conmiemoranda anno-
nae caritate vel fame a. 1477 orta mentio lit illius iScherfFan in kungswird vüIr. Dialectus
libri ita comparata est, ut morc ISaxonum vel Anglosaxonum üquidae literae transponantm*.
Cognatus est ei 4.
4. Maccr de herbis, Germanice, 12". Quo in libro qui nuütis am latinis quam germanicis vel herba-
rum descriptionibus vel medicorum praeceptis auctus Francofurti ad Moenum mihi obtigit, latinis
herbarum nominibus, alia quidem ac librarii manu, saepius subjecta exstant vocabula bohemica;
in plagula 279 legitur: anno 1394 die 12 mcnsis neuem bris.
5. Vocabularius ex quo ,.latino-gernianicus llugwiconis " 4^ nr. 3U. Hie Über quem se possedisse pro-
litetur Conradus Bernardi de Alt au illa, cujus autem pars extrema in qua haec reperiun-
tur verba: „Explicit vocabularius finitus et completus sub a. 1414 feria 6 post
festum s. luce per mosatulium (-ubum?) de maguncia", prope eadem est ac libri 18,
— et rerum disponendarum ratione et multorum verborum formis ad libros 21 et 22 proxime
videtur accedere.
5i>. Vocabularius rerum, uno quidem volumine conglutinatus cum libro antecedente, sed tam rebus quas
continet quam literis quibus scriptus est ab eodem disjunctus, dum magnae cum libro 3 (cf. l),
quaedam cum libro 17 ejus sunt similitudines. In membrana huic libro affixa haec verba legun-
tur: dem hoch geborna fürstaBe^nhart vo götes genadan Marggrauff zu badan
mina genediga herra. In nomine Dm. Amen., quorum terminatio -an eo notabihor esse
videtur, quod in ipso glossario nusquam occurrat; — in chartae linteae autem scidula inter
varios literarum ductus ad faciendum calami periculum temere exaratos reperitur annus 1420.
6. Vocabularius ex quo, 4% nr. 305, scripsit Johannes firmaiss dcAverstat a. 144(). ,jj_^te liber
pertinet ad domum s. michaelis prope magunciam ordinis Carthusien." In hoc
libelio, cujus cognatio cum libris 74, 76, 22 (23) multis in locis est conspicua, quum et magis in-
corrupta Superioris linguae puritas et distracta quaedam vocalium latitudo (a saepms pro e) et
vetusta verborum scribendorum ratio (ht pro cht, u pro ü) jam in Universum praevaleant, niulto
XIV
ni.-ijoicni (liaN'cti l.ititinliiiriii «xliiliciit c.a (Hi;u' vocabuluiii Lubricus »liiiuuiitur, ab Jilio t|uuilum
at(|iic aiitfccdcnti.-i librnrü» ('xsi'ii|ita, ciijii.s iiutac ft ft »t jhmjuc ac t et k vix ullo torinarum
(li.scriiniiic iiitcr sc ditVcnnit. I)ua<' (IrNiint plagiilac.
7. \(M'iiliiil;iriiis ('\ (|ii(>, t", nr. IIH, lcpidis (|ui<k>iu i-onipositiKCjue litcris sed niendosissiine (lcsc-riptus ^
(lcsiint t|tiat' vfrbimi Succentor .si'<|ii('baiitur oiiinia, sicut iionmilla cx ii.s quut* ad voeabula C (t
S litcris iiicijtifiitia pcrtinciit. Ct'. s, IS.
^<. \(M'alMiliiriiis nTiim, V\ iir. '2(il, „^ocaMiilariiis honiis MdClA vocalnilnrius," coiiipositus ex diversis
i;lii.s>ariis \rl uoiiiiiia vcl vcrba vcl licrl)aruiii arborum avium vucabulu in litcias (juacquo digesta
seorsiiiii ci>ntiiH'ntibu.s. Siinilliinu.s ost libronim 9 et ir,r> (v. hitVa), ad qiios Über 17 prope accedit;
— cum lil)ris 7^ 8<>, 20 (cf. 19) et loo nostro libru non communia sunt nisi pauca quaedara ad
pciiiliarcm ijus indolcni ac naturam spectantia.
8»". \(trill)lll;irilis liUino-UcrmaiiicilS eodem volumine cum libro 8 conjunctus, sed diversls literis ab alio
(puxlam libraiitt dcscriptus et additamentis per tertiuni (piondani manu dispari adjectis loeu-
plctatus. Quanivis repcriantur, quae Iniic libro cum libris s et 79 connimnia esse videantur,
tarnen a reliquis omuibu.s louge distat, j)raesertim eo quod in ipso niagis f(uam in ceteris Inte-
rioris Germaniae dialectus praevalet. Deesse niliil videtur, licet verbum Quassare omnium lcga-
tui- extremuin.
9. VocablllarillS rcrmn, 4", lir. 322, libri 8 similis eo quod pariter atque ille ex separatis glossariis com-
positus est, dissimilis eo quod hae ejusdem partes non penitus singulae in literas sunt digestae.
Literaruni quidem elegantia nitet, sed nudtae plagulae desunt, nonnidlae reperiuntur dilaceratae.
(j>ui Über quamvis prioribus jani dccinii quinti saeouli annis conscriptus esse videatur, tarnen
quae in eo occurrunt vocabula germanica, incorruptam usque ISuperioris linguae indolem sine
ullo paene ut ita dicanj Saxonicae dialecti colore et fuco prae se ferentia, jani pro pristina
vocalium quarundam simplicitate diphtliougos ostendunt, sequentimn tempoiaim quasi incrementa.
Duae appendices (9Anh. designatae) quae ad philosopliicum genus glossariorura referendae sunt,
aeque ac Über ipse ex eodem libro j)rimitivo cx quo Conradi Vocabularius (v. infr. 155) origi-
11cm liabcnt. et". S et 64.
10. Vocabularius lalilio-üjermanicus^ 4", nr. 248. Prooemü baec sunt vcrba: Ad pleniorem — inue-
nirc. I^ibcr ipsc tribus partibus coutinetuv: 1) Vocabulario latino-gennanico in quo non pauca
latinorum vocabulorum glossis gernianicis destituta sunt ; — quae verbum Piaculum sequuntur
non eaden\ qua antecedentia manu exscripta sunt. 2) Vocabulario graeco-latino cujus vocabixlis
Germanica nonnuncpiaiu subjecta sunt glosseniata. 3) Vocabulario bebraico-latino. Totius libelli
extrenia verba haec leguntur: Lste liber est ffni cartusieii sti m ichahelis prope nio-
gnnciani. Ci'. i-).
11. Laleiuiscli-nicdenh'ulsflier \0('al)Ularius: glossarium latino-saxonicum, sub eodem tegumento cum libro
lOcungliitiuatum, sed ab alio atque liic librario exscriptum, perpallido quideni atramento, idem-
que plagula una (voluntas - Zea) destitutum, terniinatur in bis verbis: Explicit vocabula-
rius finitu.s vtilis et bonus a. d. 1420 &c. Redde nie iohanni brümer qui nie
scripsit a principio ad fineni. Vocalium in hujus glossarii vocabulis gernianicis adliibi-
tarum singularis ratio ad Batavicae (nj.), imprimis Belgicae linguae proprietates in libris ue et
128 obvias prope accedit, niagis autem Westialicae dialecti memoriaiu affort. Ceterum in hoc
nostro libro pariter atque in illis libri 23 partibus, quae a secundo quodani libi-ario scriptae sunt,
aecurate distinguuntur syllabae vor- et ver-. quae in reliquis libris manu scriptis plerumque uno
eodcmf|U(' signo (v'-) promi.scue denotantur.
12. Vocabularius !a(in(»-s?crmailicus bibiicus 4", nr. 238, et ob praelationum congruentiam , et ob glossa-
rum Gernianicarum liaud infrcquentem defectum et ob additum hebraico-latinum glossarium prope
compar est libro 10, perinde atque hie tarn cum libro 13 similitudine quadam conjunctus, quam
a reliquis onniibus hujus ger.eris Vocabulariis natura sua plane diversus. Vocabulis latinis apposi-
tae sunt syllabarum notae, sed una deest plagula ad verborum litera P incipientiura seriem pertinens.
Libri 13 - Iß uno volumine (4", nr. 280) comprehensi .sunt.
13. \ocabularius latiuo-germanicus, non solum rerum ordine et vocabulorum scribendorum ratione in-
signis, sed propriam quoque et suam habens dialectum, quum glossarum germanicarum nonnuUae
ex parte, plures Omnibus numeris induerint Inferioris linguae formam et proprietatem. Accedunt
XV
1) Vocabularius hobraico-Iatinus in quo iiiter alia r-peritur Thessalonica. 2) Vocabularius graeco-
latinus qui iion modo vocabulis ut Bubulous, vel formis ut Abba et verbo andros bis recepto
notabilis est, sed etiam co quod vocabulis latinis interdum tarn Inferioris quam Superioris dialecti
glossemata adjecta sunt et toti libello breve supplementum addituni est. Cf. 12.
14 (14^). Tres hujus libri partes priores (1 — 3) contiiient latinae linguae nomina (- Vulpesj, verba
(— Vtor) et particulas (_ vtinamj glossis , ad linguam Inferiorem prope accedentibus (halb
nd.) passim instructa. Ad eundem librum pertinent 4) Vocabularius graeco-latinus. 5) Latinae
quaedam dissertationes ad arteni grammaticam speetantes quas sequitur Graecismus. 6) Pla-
gula una in qua compositorum latinae linguae verborum nonnuUa (Agere — Cingere) enumerata
ac Superioris dialecti vocabulis ornata leguntur. Notarum 141, 142 sqq. usus ad eas et scriptu-
rae et dialecti varietates referendus est, quae praecipue spectant ad verba in prioribus hujus
libri partibus explicata.
15. Vocabularius latillO-germaniCUS, in quo res philosophicae tractantur (Abstracclo -Delator); accedit ver-
borum legere et esse decHnatio latino-germanica.
16. Vocabularius rcrum.
17. Vocabularius latino-gTrmanicus 4^ nr. 253. In pi:ooemio (Certissime — promulgans) occui-runt
haec verba: incipit vocabularius nomine Hubrilugus taliter dictus eo quod
quidem dominus hermannus cappel de mulnhusen oriundu^s &c. collegit. Desi-
derantur vocabula Gnarus — Gratuitus. Cf. 5^, 8, 75.
18. Vocabularius ex quo 4^, nr. 40Ü; ultinunn vocabulum est Zonifragium; nonmülae desunt plagulae,
extremae a divei'sis librariis scriptae sunt. Simillinnim est hoc glossarium libri 5, sed quaedam
ejus sunt quoque simiiitudines cum libris 22 et 23, aliae cum libris 7 et 21.
18»>. Hujus libri cum antecedente uno eodemque volunune comprehensi häe sunt partes: 1) VcrbariUS
quo quidem latinae linguae vei'ba recensentur, glossae germanicae (hd.) paucis tantum sub-
jiciuntur. 2) Vocabularius hebraico-latinus. 3) Vocabiüarius graeco-latinus (— Ptotus), glossis
germanicis raro additis. 4) Dissertationes quaedam latinae in quibus de variis rebus maxi-
mam partem ad linguarum naturam spectantibus disputatur, perpauca tantum vocabuJa ger-
manica (hd.) reperiuntur.
19. Dictioiiarius latino-gcrmaDicus Fol., ur. 32. AUquot plagulne desunt; glossis germanicis, quarum vero
non paucae desiderantur , crebro vocabulorum variationes in margine adscriptae sunt ab uno
eodemque librario, cujus quidem manu literae u et n accuratius quam in aliis libris manu
scriptis distinguuntur. Hie über, cujus extremae plagulae subscriptum est nomen „Conradi
vffe", non solum singulari sua latinorum verborum et primitivorum et derivatorum abun-
dantia, sed etiam eo insignis est quod ejus glossas ex Saxonicis libi-i 11 saepius sane perpe-
ram intellectis in linguam 8uperiorem conversas esse apparet, quam ob rem pariter atque hie
(11) cum libi-is 20, 8, 9 similitudine quadam cohaeret.
20. Vocabularius lalillO-gcrmanICUS Fol., nr. 08. IMaxime dolendum est quod in hoc libro alteram tantum
copiosi cujusdam atque discrepantis a ceteris omnibus giossarii partem (L— Z) reliquam habea-
mus, cujus insuper deest plagula extrema (inde a vocabulo Zio); librarius eodem sigrio denotat
literas v et 0, miscet interdum c et t, pari modo scribit tt ac et, et quibusdam Germaniae
regionibus magis famüiarem confuso ore literas appellandi rationem secutus (cf. 49) pro cht
habet tht. Cf. 8, 9, es.
21. Vocabularius ex quo 4% nr. 329. Ex plagulis, quibus quondam continebatur hie liber et proprieta-
tum suarum et mendorum et emendationum abundantia notabilis, ducentae viginti novem su-
persunt, desiderantur sex; vocabula germanica in eo obvia ad dialectum quinto decinio saeculo
in regionibus Inferiorem Mosam adjacentibus usitatam pertinere Jlonius demonstrat. Cf. 5, 18.
22. Vocabularius ex quo 4°, ur. 318, latino-saxonicus, excidens in vocabulum Valva; — cf. 5, 6, 23; levior
etiam affinitas quam cum hoc extreme (23) ei est cum libro sequente (221^).
22b. Glossarium saxonico-latinum in literas digestum quod, exiens in verba wuschen optare, a nonnulhs
dissertationibus latinis exceptum et cum libro antecedente (22) comprehensum est uno^ eodem-
que involucro, cujus quidem parti interiori agglutinata est membrana tabulas Guntheri Swarz-
burgensis germanice (hd.) scriptas continens. In extrema totius libri plagula haec verba legun-
tur: Explicit vocabularius a. d. 1425. Cf. 22, 74, 147.
X\ l
23. \(M'almliirllls ex i|ll(i Fol., iir. l:M), latino-saxonicus, maxiinain partem inugis eniemhite descriptus quam
liln'i- 'Ji' (MKHuni (•(■ti'i-(t(|itiii illi pcrinulta co nsquc sunt coinnninia, ut liiiju.s goiun-is utriuscjue
libri loi'o« altcrius imta in opcn; no.stro iiisigiiitos esse sati.s liabueriiims ; ceteruni in lioc eodom
Hhro 2.'i i)«>st(|nain jaiii indc; a vocabulo Propositio iibrarius alter manu sua a priore differens
seriptiirani eoutinuaverit, inde a verbo Roboculentua tertiuiii (juendani niultas fonnas, vel ex
parte vel penitus ad Superioreni dialeetuni referendiis, adscripsisse liaudquaquam silentio prae-
teribimus. CW 11. Ilna deest plagula; dissertatlones aliquot latinae additae sunt libello, in
(]u») verba „est t'ratruni Car thusiensiu ni prope Magunciam" alicubi reporiuntur.
24. Glüssarii latiuo-saxonici lierbarum vocabula contineutis ejusdeniquo (juantuni eonjectare licet sae-
eulo (]uart() deeiino eonfeeti relicjuiae in nicndjrana exscriptae, quae ex libri .cujusdani in ta-
bulario Dannstadiensi repositi teguiiiento exsecta nunc in ejusdeni url)is bibliotlieca recondi-
tur. C{\ 17.
25. Peranij)lus liber, j)rioribus ut mea fert opinio (piinti deciini saeculi annis conscriptus, qui varias
dootrinae medicae partes encyclios quodannnodo ndumbrans niultas res attentione nostra
niaxiiue dignas continet, praesertim in copiosissiniis quibusdani glossariis germanicis („der
krutter sonien wurtzeln species vnd guni [gm] namen zu latin vnd tütsch noch dem alpbabet;
von den geladen des menschen vnd zuteilen etc., de accidentibus et int'ir mitatibus
hominum''), quae singularem in modum non solum ad librum »3, sed etiam ad libros 74,12.1,
Sum. et 73, 143 proxime accedunt. Quem librum quum Francofurti ad Moenuni mihi coinpara-
vissem quo tempore jam non multuni abesset quin hoc nostrum opus prelum relinqueret, factum
est ut nisi in supplementis confecto operi post hac additis illum in rem meam convertere nus-
quam paene potuerim.
26. Liber niediam eirciter decimi quinti saeculi partein scriptus, quo, quum non publici esset juris sed
res privata Francofui-ti ad Moenum reposita, sero demuin, coufestim scilicet a libro antece-
dente (25), uti mihi licuit. Germanicum continet glossarium herbarum nomina explicans, cui
varia adjecta sunt praecepta ad plantarum in ai'te medica adhibitarum usuni spectantia; vo.
eabulorum Ibrmae quamvis ex parte sint valde mendosae, tamen persaepe notabilem in mo-
dum cons{)icuae rarorum quorundam verborum singularitati rospondent quae in aliis quibus-
dani glossariorum nostrorum occurrunt, maxime in libris 47 et 8.5, 74 et Sum. ,
b) DE LIBKIS TYPIS EXSCRIPTIS
(uec non libris manu seriptis qui nuper typis excusi sunt).
1, 2, 3. Glossaria a. 1419, 1429, 1445, quae 8chmellerus coinmemorat. Cf. 1.
4. Glossarium ex libro manu scrij^to a me editum (Mlt.-hd.-bölini. Wörterbuch nach einer Handschrift
V. J. 1470. Frankfurt a. .M. 1846).
5. Twiügeri (qui interdum nomine suo inducitur ut apud Oberlinium) Glossaria a. 1399 et 1488, me-
morata in ]\lonii commentariis (.A.nz.) 6, 210, 237 sqq.
6. Glossarium (ripaitilüm ibid. ]). 211 sqq.
7. Kcpcrlorimn ('anonici eirciter annum 1437 conscriptum ibid. p. 213 sqq.
8 — 14. Vocabularii ex quo saec. XV. ibid. p. 214—218 nr. 4*"^
16 — 21. (liber 16 interdum 1 — 11, sive 15 — 20 distinctus est) Glossaria saec. XV ibid. 218 sqq. nrr. 4^'',
5, 6 cum 17"" p. 339; p. 219—221 nrr. 7, 8 cum 9, 10, 12.
25. Glossae ad quinti decimi saeculi initium referendac ibid. p. 221 sqq. nr. 13.
26-32. Glossaria ibid. p. 338 sqq. nrr. 15, IS^S W"-^', 20, 2P^ 22''^ 23 cum 24, 25, 26.
33. Glossae saec. XIV ibid. p. 343 scju. nr. 28*".
84. \oi'al)Ularius auium saec. Xl\ ibid. p. 345 nr. 30.
35. Glossae saec. XV ibid. p. 344 nr. 28^^.
36. Glo.ssarium plantarum nomina continens ibid. p. 344 sq. m*. 29.
37 — 38. Glossae ibid. p. 346 sq. nr. 31"'', 32.
39- 44. Glossae saec. XV ibid. j). 435 scjq. nrr. 33 — 37; 39.
45. Glossemata anno 1420 conscripta ibid. 3, 50 nr. 2.
46. Glossarium saec. XIS^ ibid. 4, 231 sqq. nr. 1.
xvn
47. Glossarium saec. XIII sive XR^, quo plantarura iiomiua Inferioris linguae vocabulis explicantur •
ibid. p. 239 sqq. Maxima ei est similitudo cum libris '24, 26, i49, magna etiam cum libris 9c]
Sum. V, ac cum libro 85 locis mendosis multifariam corrupto.
48. Glossarium saec. XV ibid. 5; 234 sqq. nr. 14.
49. Vocabularius a. 1462 ibid. 7, 154 sqq. — in vocabuUs Germanicis (hd.) ex dialecti proprietate (cf.
20) pro cht scribitur t vel tt.
soabod. Glossaria saec. XIV et XV quibus plantarum nomiua enumerantur ibid. p 101 sqq mr 10
21, 22, 27. 44- • ,
51. Vocabularius ibid. p. 103 nr, 23.
s^ab. Glossae ibid. nrr. 24, 25.
53. Glossae ibid. sqq. nrr. 28, 29, 30.
54 — 60. Glossaria saec. XV ibid. p. 247 sqq. 255 sqq. mT. 32, 50 — 53, 56, 60.
61. Glossarium saec. XV ad McgenbergÜ librum pertinens ibid. p. 494 sqq.
62, 63. Glossaria pliilosophica ibid. 5, 84, 464 sqq.
64*bc. Brack, Vocabularius rcruni. a Fol. niiu. Jo. Lantz preposito in Hoffen ex bibliotheca Francof.
Lingu. lat. m\ 74. b. i" min. a. 1495, qui mens est liber. c. Vocabulariuiii archoniuni a. 1487. 4"
min. meum et ipsum, idemque a Schmellero usurpatum. Praeter has tres quas commemoravi,
aliis quoque si occasio tulerit ejusdem libri editionibus usus sum. Singulae hujus libri iterum
iterumque retractati editiones, in quarum numero etiam liber 123 ducendus est, non leviter
inter se differunt. Non pauca huic libro sunt cum aliis communia, plurima cum glossariis
93 et 74, nonnulla etiam cum libro 9, quaedam denique cum libris ss, 110, 126, ad inferiorem
aetatem pertinentibus.
6.5. \ariloquU8 (locabulariUS predicatorum etc.j. In opus nostrum a nobis collatae sunt sex hujus libri
editiones, quarum tres in bibliotheca Francofurtensi reconditae (Lingu. lat. m-r. 1117, 1121 Vi,
1128), tres autem meae sunt; ■ — ad unam omnes et .sunt forma quartanaria et ad ultima
quinti decimi saeculi decemiia pertinent et in vocabulum Zona excidunt, excepta sola esa^Bibl.
Francof. nr. 1117), quae verbum Zodiacus habet extremum. Septima est ejusdem libri editio
quam licet ipsa nobis non obtigerit saepius tamen ex iSchmelleri opere commemoravimus. Ceterum
in hoc libro 65 multa glossemata latina, in his maxime derivata a primitivis apud omnes per-
vulgatis leguntur vocabula, quae in reliquorum glossariorum nuUo reperiuntur nisi in libro
manu scripto 20 qui quidein longe superioris quam hie noster est aetatis.
66. Vocabularius ex quo 4", ex bibl. Frcf. Lingu. lat. nr. 112lVi, exiens m haec verba: finitum est
hoc opusculum per Cunradum zeninger ciuem Nurembergensem a. d. 1482. Quod
attinet tam ad annum quo oinissum est, quam ad typographum (an libri auctorem euni ipsum
nescio) in cujus officina prelum subiit et ad splendidissimas quibus exscriptum est literarum
fonnas, libro 74 plane compar est hoc glossarium, quod si argumentum respexeris ab eodem
penitus est diversum neque multum distat a tralaticio genere glossariorum quae dicuntur Vo-
cabularii ex quo.
67. Vocabularius ex quo Fol, S. I. el a.: hie liber cujus in Bibl. Frcf. (Lingu. lat. m-. 60) duo exsistunt
exempla, in vocabulum Zozimus utique excidentia, proxime accedit ad glossariorum 133, es et
76 similitudinem.
69. Vocabularius ex quo, Gemmuia vocabuiorum cum addito diligeuter reuisa el emendala 4% s. I. et a. Bibl.
Frcf. L. 1. nr. 1115. Nomen suum possessor quidam anno 1521 inscripsit in liunc Vocabula-
rium qui ut jam supra commemoravimus quasi medius est „Gemmas" inter et ,,A ocabularios
ex quo", quum pro herum „Proemio" (Ex quo vocabularii etc.) illarum ostendat „Prolo-
gum" (Superioribus diebus etc.) et tam primis verbis (A pe^jos. i. e. de vou) quam voca-
bulo extremo (Zephirus) ab utroque glossariorum genere discrepet. Glossas germanica« (hd.)
in linguam Superiorcm ex Inferiori esse conversas jam inde patet quod in iis permultae iur-
mae Saxonicarum similes, nonnullae quoque prorsus Saxonicae occurrunt, niagis perspicue
autem ex eo intelligi potest quod verba Saxonica perperam intellecta frequentius etiam quam
in Gemmis reperiuntur in hoc, nostro glossario, cujus insuper propria sunt aliquot mediae lati-
nitatis vocabula formarum singularitate notabilia neque in ullo alio libro nobis obvia. Cl. 67.
69. Vocabularius ex quo 4^ S. I. el a. ibid. nr. 1119. Extremum vocabulum est Zozimus. Cf. 134.
Ois rENBACH Glossarium
XVIII
70. \orabularillS ex (|IIO 4", S. I. cl a. ibid. m-. 1120. lltiina verba haec legiintui-: Zossimus /. viuax ue^
inuidus ( pro viuidus).
71. \o('alMi!ariiis nTiim a. 1433. Moiüi Conni). (a.iz.) 8, 248 sqq. ('f. 1.
7s. Krmiiifclss, KiTiitcrlMich coiilrafe)! Fol. Frcf. 1546.
73 Kossliii, KrcuU'rlHU'h, «mIIüo iiova Fol. Frcf. 1533. Cf. 25.
74. \ ocabnlariiis llioiiloniciis (llu'iitoiiico-latiims) a. 1482 Iniprcssus \iirpml)er(?ae per Ciinradiim Zeiiiii^cr. 4°.
^.Oii »lubiiun ('.st quill hiijus <>lostiarii (de quo coiif'creiubi sunt nou .soluiii ca (juaf- .sujira in
praetatioue iiostra exposuinius sed etiani quae ad libruin ec sunt notata) auetor ad ojjus suuni
conticionduni praesto liabuerit libros et verboruni copia abundantfts et reruni varietatc niulti-
plices, ex parte etiani vetusta anti(|uitat(' insignes, in bis praecipue, ut glossae gerrnanicae
saejiius perverse intellectae deelarant, Icfxicon quoddani latino-saxonicuni cujus aut ipsuni
arcbetypuni aut perantiquum aliquod exeni])lar in libro 22'» nobis eonservatuin esse opinaniur,
quasdam eju.sdeni fontis significationes neque in libris ^2, 23 apparere ignorantes. Froxiine
etiani ad libruni nostrum accedunt latina et germanica plantaruin nomina cjuae in libro „Su-
nierlaten" dicto enmnerantur, tum libri 93 et 76; quodanimodo cobaerent libri 4 et ir,, nonnullis
in locis quoque 6, 25, 26, iio, us, i47, i.is.
753_e. \ ocabnlariiis iiieipiens tciitoniciim aufe {atiniim 4", s. I. et a. a. über mens, in cujus indice scripta
sunt A-erba : ad B ibliothecam in Anger; prooeniiuni: „Quanquam in nonnullis — fa-
oillinium"; vocabulum primum est Aaron, ultimum Zwuder zwustahcr. Ejusdem libri editio-
nes forma quartanaria sunt quae scquuntur: i,. Vorablllarius primo poneiis (lictlones tll eilt Olli cas &c.
Ein ordonlichc iiiizcygunge &c. Impf. .kgentillC per M. llupflTufl' a. d. 1515, cujus libri duo possideo
exenqila. Singularis quaedani dialccti gerrnanicae ratio cernitur tam in vocalibus perniutatis
et in diphtliongis quam in terminatione -lin pro -el ad formandas voces deminutivas adliibita;
c. et (1. s. I. et a. Bibl. Frcf., liber iisdeni verbis inscriptus atque a. — g. s. I. et a. In Univer-
sum })raecipue conferendi sunt libri -i et 76, sed si glossarum gernianicaruni rationem duxeris,
libros 17, 93, 110 propinquiori interdum quam illos cognatione cum glossario nostro conjunetos
esse intelliges.
7ß. ..VocablllarillS alphabetirilS S. SCriptlire ailtliore." Haec verba inscripta leguntur in tergo glossarii
latino-gernianici (S. |. ct a., 4" lliaj. ), quod, quondam „ad b ibl io tliec am Niedernalt-
aichensem" pertiuens, nunc meum , multis rationibus notabile est et unicum. Index
typis exscrijitus non reperitur; prooemium, inscriptione destitutum bis verbis continetur :
Seripturarum fidelibus &c. Xos... Vocabularium ex diffusioribus maiorum
dogmatibus secundum alphabeti ordinem abbreuiare multo labore stu-
duimus planas eorum significationes apposito vulgari tbeotonico de-
scripsimus &c benedicto. Ipsuni glossarium incipit ab bis verbis: „A, m omnibus geati-
bus'^ tfec; exti'emum ejus vocabulum est Zorobabel. In glossis germanicis licet sine dubio prae-
valeat dialectus apud t^uperioris Germaniae gentes pervulgata, quippe ad cujus legem et in-
dolem tam distractam moi'e antiquo vocalera uo et diphtliongum ai pro raagis usitata ei adliibitam
quam i et ie vocales ex nativa u vocalis permutatione corruptas atque asperiorem ch conso-
nantem saepius in nominum principiis positam referre debeamus, tarnen una cum bis omnibus
reperiuntur nonnulla quae regionum Inferiori Rbeno adjacentium dialecto propria sunt, ut pas-
sim 0 pro ou (au), p pro pf, i pro ie. Literarum formae id habent eximium quod ß separatur in
SA, k saepius in duas partes discinditur, punctis autem super prima literae m linea scriptis
sive VI sive in significatur. Consjiicuorum typographi peccatorum taiita est copia, ut totus hie
liber piagularum de prelo noiidum emendatarum quasi congeries esse videatur. Kadem frequentia
sed multo foedior dej)ravatio verboruni est et glossematum ab ipso scriptore perperam iiitel-
lectorum, quae significatiouibus suis ingeniosa quasi cum arte prorsus immutatis delectationem
quandain lectori afferre possunt. Oninia autem liaec vitia prolixe compensantur egregiis liujus
libri thesauris quibus omnis quae in glossarii.^ tarn antiquissiniis quam infimis condita inest
eruditionis et copia et farrago continetur, saepe superatur. Praesertini notabilis est Imjus libri
]»ropinqua cogiiatio cum prioribu.^ lexieis Papianis et cum glossariis a Maio publieatis, in bis
cum libro 129. Peculiari modo similcs sunt etiam libri 6> «7, 71 et liber 75 ob raras quae in eo
oceurrant mediae latinitatis fonnas.
XIX
77. Olossariuni saoc. XV ahz. 7, 297 sqq.
78. (Glossarium Saxonicum saec. XV ibid. 1, 211 — 2.
79. Glossarium saoc. XIII (?) ad Inferioris Rheni dialoctuui pertinens ibid. 3, 47 sqq. Cf. 8'».
80. Glossac saec. XW ibid. p. 50 — 51.
81. Glossac sace. XY ad Colbniam pertinentes ibid. 4, 251 sqq.
82. Glossac Batavicae (nl.) ex saec. XIV ibid. p. 254 — 5.
83. Glossarium Inferioris Klicni dialcetum exhibens s. 1. et a. ibid. 5, 283 sqq.; — über sine dubita-
tione ad saec. XV rcferendus atque in Genunaruni nuniero ducendus.
81. Superioris (iermaniac f;l<)ssae anticjuae (alid.) saec. XI ibid. p. 462 sqq.
85a'>. Glossaria Saxonica (nd.) saec. XV, apud Moilium (Quellen 1, 282 sqq.)- ^'f- *t-
86. Glossae anti(]uac (ahd.), apud Grariilim (ßilltisca 2, 168 sqq.) et Moiliuni (Anz. 5, 229 sqq.).
87. Glossae antiquae (alid. ), quanun alias in Ribl. Francof. (87»), alias in libro manu scripto Xori-
bergcnsi (s?'' et", nr. ) rcperi: — casdem onmes Ueit^clSHlillS nuper in lucera edidit in Hau^itii
connnentariis.
88. VocahiilariiisJoaiinis AKenstait^Mindelliaimensis. Opus emendatuni et denuo rcvisum. ExpetKione Jo. Kyiinian
de OriHS?a\V additum esl teuloniciim. Hao-enoviae 1516. Cf. 64, no. Hie Über cujus auctor non
alioruni solum scrinia conij)ilavit sed multa etiam suae ipsius dilij2;entiae atque eruditionis signa
dedit, una cum libro 64 inferioribus libris 9i, iii, i26 et Dasypodio rerum suarum copiam ac
materiam videtur ])raebuisse; latinorum m.axime vocabulorum forrais et singularitate cognatus
est libro 12... In i)raetatione jam anno 1508 conscripta libri auctor fontes ex quibus liauserit
nisi lathios non commeniorat.
89. Glossarium Ratavieum (nl.) saec. XV apud Moilium (An/..) 6, 439 sqq.
90. Glossae l^atavicae (nl.» saec. XV ibid. 446 — -7.
üi. Vocahula rerum ex prompluariu Jo. Piuiciani. Auguste 1521. Prope accedit über m. Cf. 88.
92. Glossarium saec. XVI plantarum nomina Inferioris Elieni dialecto explicans Anz. 6, 448. Vocaliuni
in vocabulis Germanicis adhibitaruni ratione simile est libri 11.
93. \uealMilarlus oplimus, ed. Waekerna^el. Cf. 25, 64, 74, 7.5.
04ai.. Glossae Anglosaxonicae An/.. 7, 132 sqq. 8, 233 sqq. Moue's OlH'Uen 1, 310 sqq. (94a). 329 sqq.
(94''). Cf. 13<>, 14.i, Haupt V.
95. Glossaria quaedam saec. XIII au/. 8, 393 sqq.
96. Glossarium in quo plantarum nomina vocabulis ad linguam 8axonicam prope accedentibus (halb
nd.) ex])licantur ibid. ]). 401 sqq. (.^f. 47, 149.
97. Glossarium saec. XV ad Inferiorem Khenum pertinens („teutonice") apud Moilium (Quellen 1,
300 sqq.) qui non recte intellexit notam v sive " super litera u positam , quippe quae sicut in
aliis libris manu scriptis alia hujus modi signa vel puncta non est nisi u literae accuratms a
litera n discernendae.
98. Glossae saec. XIV Inferioris Rheni dialectUm exliibentes ibid. p. 299 sq(|.
99. Glossarium Batavicum (nl.) saec. Xl\ apud (irarüuni (IHut. 2, 196 sqq. Horac belgicac VH nr. 1).
100. Glossarium saec. XIII sive XIV, in Sancti Floriani ecciesia reconditum (Wien. Jl)l). Xm. \r. 41): m
vocabiüis germanicis dialecti Saxonicae indoles passim apparet. Cf. 8.
lüi. Glossarium quo plantarum nomina enumerantur, Tigurii asservatum, apud GraffiUHl Diul. 2, 273 sqq.
102-4. Glossaria Superioris linguae antiqua (ahd.) Anz. 4, 93 — 96. 7, 588 sqq. Cf. i4i.
105. Glossemata saec. XII et XIV, quibus plantarum nomina recensentur ibid. 8, 94 sqq. mT. 4-6.
106 — 8. Glossaria Batavica (nl.) in Horis l)el|?i('is VII. nrr. 2 — 4.
109. Glossarium ISaxonicuin (nd.) ibid. ur, 5.
110 (uoab sqq.) Gemma Gemmarum, variis editionibus forma quartanaria, in bis: per Jo. SchonSSpergW III
Auj^usfa vrbe 1512; Arj?entlne in edibus zum niiergarlen per Renalum Beck 1513; per Willi. SehaH-
ner in Lor I.MI; per Jo. Knoblaudi in vrbe A^enlinen. (sie) 1518. Cf. «4, 74, n, 132, ,34. (^uae
cum libro 88 communia sunt nosti-o ex libro 64 quasi communi utnusque glossarii ionte (.e-
fluxisse videntur, si quidem Altenstaigimn superiori quadam Gemma non usum esse velis. in
ipso Gennuarum munero habendi sunt libri 83, 132, ex parte etiam .;8 et 109: si ^ ocabularios
ex quo typis exscriptos respicimns, libruni quoque .34 cum lioc nostro {no) arction quodam
neque fortuito cognationis vinciüo conjunctum esse constat.
111. Nomi-iirlatiirii rcriim (toincsdcanim NiMJmh. üihkI l-r. IN'yiHis 153U. 12'"". Cf. oi.
IIS. Vir. Krisrliliiii Vomciulalor friliii)?iiis 4 «mI. FmI". 1603. S". (f. ns.
113. M. Kiilandi llictioiiarioliiin Ac. Aug. Viild. cxcild. M. iVIaili^er 1586. 8". Kcrum materiae partcm quaiidam
Inf lilicr praohuissc videtur lil)ro antocedonti (112) cujus (juidoin rnendis valde crebris in libro
iiT) luedcla aftVrtur.
IM. Tliosaiiriis crmlilioiiis a Has. Fabro Sorano. llainae 1587. Fol.
US. II«'I(V. Fimnclii Vomciulalin- qiiadhiiiitiiiiis. J'>asil. 1092. 8". Cf. 113.
n.;. II. Iiiiiii Nomciiciafor. Kdd. 2. 3. Antwerp. 1577. 1538. 8". Cf. 128.
117. (jlüssae FlüiTiifiuac (alid.) Diut. 2, 231 sqq.
118. Glossae Saxoincae antiquae (alts.) ibid. p. 192 sqq.
n.)ai>. Glossae Engelbergicae et Rhenaviae antiquae (abd.) apud Haiipdum (Haupt 3, 123 sqq.); quaruin
magna est cum libris 120 et 121, minor cum libro Sum. 1 &(j. propinquitas.
120. Glossae Pragenses antiquae (ahd.) ibid. p. 468 sqq.
121. Glossni-ium in monasterin Adniontensi rcportum il)id. p. 368 sqq.
122. Glos.saliT roiiiaii latiii du 15 siocie de la bibliolliniiu' de Lille par E. (dachet. Brux. 1846. 8".
123. Ilermaiini Torreiiliiii Eliicidarius, impr. Argeiiliiie per lo. Knoblauch 1518. 4". Cf. C4.
124. Castelli Lexit'Oii medicum ed. n. Genevae 1746. 4".
i2;>. Vocabiiloriim renini proiiiplariiini a Baldas^aie Trocito As('aiiieiKse....coDgeslupi Ai'., et vernaculo iiite-
rioris (pro inferioris?) (iermanie apposilo affabre conciiinalimi. Lipsiae ex oll". Mclibiaris Lotllieri
1517. 4". Dispei-titus in scrinia et nidos hie Vocabularius reriini, — qui a reliquis oumibus
cxcepto solo libro 25 plane diversus est, — quamvis in incorrupta latinitatis suae puritate
auctortnu maxime gloriari non sohim ex vorbis: „Omnia ex classicis et sine super-
stitione" in ipso indice obviis sed etiam ex prooemio vane dictis tiirgente satis intelligi
possit, tarnen ipse veterem ac tralaticiam semibarbararum mediae latinitatis formarum farra-
ginem liaud exiguo cumulo auxit. Vocabula germanica quae proprie Superioris sunt linguae
ad Inferioris dialecti rationem et naturam Tnultifariam delabuntur.
126. Lexicon triliiigue ex Uiesauro U. Stepbaiii et dietionario Jo. Frisii. Argeutorali cxc. Th. Rihelius 1590. Fol.
Prooemium scripsit Jo.Sturmius, libruni ipsmii confecerunt llelfci'iCUS EmmelillS (cf. 115) etD. Sclicl-
ling, qui in locum Helvetieae quae apud Frisillllt reperiebatur „pur am dialectum" substi-
tuerunt. Maximam partem cum nostro libro convenit voc. a. 1618, passim etiam liber 64 cujus
quidem cognatio nescio an eo contineatur quod ex ipso tanquam fönte suo glossarii nostri
auctores hauserint.
127. Glossae Schlettstadienses antiquae fahd.) apud Haupt v.
128. A. Calepiiii dietionariiim \l liilguaiiim. n. ed. Basil. s. a. Fol. quod plurima habet communia cum libro ne.
129. Glossarium ex Maji tiass. ailt. 1. VIII, quod llildebraildillS (nr. 142) duodecimo saeculo vindicat. Cf. 76.
130. Glossae antiquae ed. Ilotriiiaiiii (Hoffmanirs ahd. Glossen) Beroi 1826. 4".
i3iab. Glossae Bonnenses et Zwetlenses saec. XI, apud Hoffniannium (nr. 130: cf. Gerbert Her Germaniciim
p. 109 sq.).
132. Gemma sceniniarnin de nono iternni emendata cnm niultis additionibiis, impr. Colonie per Martinum de
Aveidena prope donunn consnlalns in vico burgensi vel die biirgerslraes roninioranteni a. d. 1507
l'eria 4 post. 1'. assumpt. Marie 4*^. Vocabula latina sunt eadem ac libri uo, Germanica autem
plerumque ad Coloniensem dialectum pertinent, interdum propius ad Batavicae linguae puri-
tatem accedunt (reiner nl.); cf. 147. Hujus et insequentis glossarii usum debeo Bibliothecae
Gvnniasii Budingensis.
133. Vocabularius ex quo, impr. in elluil a. 1472 die Gregorii. Formae Gemianicae, ad dialecti secundum
Rhenum Inferiorem pervulgatae indolem inclinantes, tam singulari sua vocalium ratione quam
eo insignes sunt quod crebrius etiam quam in aliis Vocabulariis ex quo (hd.) vocalis e ex-
tremis verbis vitiose adjungitnr. Cf. 67. Primam hujus libri editionem, anno 1469 emissam,
qua Grininiii fratres in elaborando illo nostrae linguae glossario magno usi sunt, equidem in
rem nuam converti una cum inferiori ejusdem libri editione (a. 1477, nrr. 151 — 2), cujus re-
liquias qua.sdam (v. infr.) jam ju'ius ad opus conficiendum contuleram.
134. \ocahularius ex quo S. I. et a. 4", liber mens, ab iisdem prope verbis incipiens, in eadem fere ex-
cidens ac Vocabularius eo, quocum non pauca neque levia^ si glossematum quoque germanico-
XXI
ruin respectiuTi liabueris, ei commimia esse intelliges, quibus ab oinnibus aliis sui generis
glossariis difterat; niliilu minus tarnen hie über (i34) non soluni luulta habet sua et propria, in
his id quod vocales pro]je in onmibus quibus pernmtandae fuerint vocibus revera sunt permutatae
(Durchführung der meisten Undaute), sed etiam singulare» quasdam libri uo similitudmes.
135. Tll. Golii Ollüiiiastiion. Argentor. 1582. 8*^.
iseabc. Fr. Üchlcr, Zur Lilcraliir der Glossen, quae dissertatio {\. Archiv für Philologie 1847) glossaria quae-
dam latina continet glossis anghjsaxonicis ex parte ornata. Cf. 94, 145.
137. Haec nota ubi reperitur (iesnovi opera designat (et". 140, 144).
138 (forte oecurrcns) ideni über ao signo 143 notatus.
139. Glossarium a Maio ])ublicatuni (Class. auC(. VI).
140. Gesneri opera Fol.: l'hierbuch von Gesncr, teutsch von Forer. Heidelb. 1606. Vogelbuch, teutsch von
lleussleill. Frkf. 1600. Hchlangenbucii, vermehrt durch J. Carrouuni. Heid. 1603.
141. SaleillOllis Glosse S. I. et a., Fol. Huc pertinent libri 104, 130, 131, sum. 1. Mulla eademque necessaria
desiderantur in iis (piae GraHillS ex his glossis excerpsit.
42. Glossarimii laliiiiim hibliolheeae Parisinae sacc. I.\. ed. Ilildebrand. Goett. 1854. 8".
143. J. Theodori Taheriiaiiionlaiii iiew vollkoiiinieii Kräiilerhuch, vorniahls durch Casp. Bavhinuin gebesseret,
jetzt wiedeiunib durch llierou. Bavhinum. Basel 1694. Fol. cf. 25.
144. Gesners INanieiibuch aller Frdgevvächsen, catalogus plaiitanini. Tiguri apud Froschouerum 1542. 4''.
145. Glossarium latinum, ad undecimuni ut opinor saeculum pertinens idemque glossis aliquot anglo-
saxonicis instructum; ,,0 ui.s. nionastcrii Werthinensis ad Rurani" edid. Deycks in
libello Alonasteriensi. Prop(i accedit ad libi'um ise^.
146. Libellus quo herbarum noniina cxponuntur, ad XIV sive XV saeculum referendus, in Musei Ger-
manici libris manu scriptis (nr. 2963) Noribergae reconditus, typis exscriptus et in lucem
editus Anz. 1854 nr. 11, oj)us idem ac liber »i^ a quo non difFert nisi eo qxxod ipsi edendo
Frommaunus, Fr. Uothius praofuit illi.
147. Thcutonista ol" Uuytschleuder vaii Gherard van der Schueren, uitg. docu- Boon/ajer, nict voorr. van Clignett.
Lugdun. Batav. J804. 4°. Hie liber cujus vocabula (iermanica dialecti sunt Clevensis, anno
1475 prinium editus est. Si libros respicimus quibuscum cohaeret, primo loco loanneni de lanua
connnemorandum esse arbitramur, quippe quem copiosissime transscripserit GherardUS; deinde
proj»inqua cognatione cum nustro libro etiam conjunctum est lexicon quoddam latino - italicum
quod Uucangius quo({ue in rem suam convertit; nonnulla denique cum libris 11 et 132 ei sunt
communia.
48. J. Graftii glossarium, a Jaeckio („Alphabete" fasc. 1. Lips. Baumg. 1833) emissum, quod nonnulla
habet communia cum ([uibusdam ex libris manu scriptis in Bibl. JMogunt. asservatis.
149. Trunca quaedani ex glossario latino-germanico (hd.) Romae reposito (ahz. N. Folge 2, 9); prope
accedit liber 47, nee longc abest liber 96.
150. Lexicon rei herbariac trilingue, per Davidem K) herum Argentinenseni. Arg. apud Vueud. Richelium 1553.
151. Vocabularius ex quo 4" ex Bibl. l)uc. Gothana. Inter omnes Vocabularios ex quo qui typis exscripti
ad nostram aetatem pervenerint hunc librum esse antiquissiinum statuit Fr. JaCObsillS, quum
in eo haec verba inscriberet: „Expressum ex vocabula rio Guttenbergiano. 1469.
4"." Cf. 133.
152 Vocabularius ex quo per \ycolauiu Bechtennuntze in Fltiiil a. d. 1477. 4° ex eadem Bibl. Gutli. (de
quibusdam ejusdem libri reliquiis v. infra).
153. Herbarius Patauie impressus a. 1485. 4" (cf. Panzeri Ann. typ. II 361, 6) ex Bibl. Duc. Goth. Gom-
))luiibu.s In locus Saxcmica quaedam verba in margine adscripta exstant; item Saxonica • est
sententia ..uppc truuwe ik buwe, untruuwe ik schuuwe", quam in libri iudice posse-
sor quidam inscripsit. Quaedam ei communia sunt cum libris 74 et 143.
154. Glossae Prageuses antiquae (ahd.) ad Prudentiuin explanandum con^criptae, apud Hauptiuni (Zeit-
schrift X).
155. Glossariiun ad illustrandos sacculonuii XII, XIII, XIV scriptores compositum a H. HolTniann et G.
VVackernagel (lloffmanns Fundgruben Bresl. 1830), glossas continens praecipue Conradi de llein-
richovve, deinde Nicolai de Cosla. Gf. 9.
XXII
Notaniiii (|uilm.s |ir.i('((M-(>;i in lioc o|>('rc nostro suniiis utsi lia«- potissinium sunt quae oxnlic^-
tioiio r|iiji(i;iin cf^crt' vidcantiir:
Acr. Asjiiroli« «je n* iiirliillica. Basil. IjY)!!. Fol.
Atu. An/.nifcr iTii die KiiimIc «los «IciMsjIh'ii Millolallcrs (auctoribus Anrsnssio. >loiiio, ajii.s).
UM. MImI. wrirkiiMiHi iiarli Hnicck«' \oii W. IMÜllcr. Lp/4;. IHM fl". gr. H".
Br. |{n'liil(M|lllls \<M'iilHlliirJIIS U7S Fol. ;;l().s.sis (|uil)us(laiii pMinanicis (irnatris.
Br. w.i.. \«'rsiMh eines hicmiscli-iiiedcisachsisc-licn WörlcrhiicJis. Jircmcn 17G8. H".
cnth. Calholicon cd. a loaiiiie de laiiiia. F«>l. Niirpiub. 1483.
Das. nas>|M»dii dicfionariiim, impr. per Uilieliiim. Argcüitorati 1087. H" cf. (ir. wn,. (v. infVa) XX 8qq.
Da-s. o.itb. (quem libnmi raro taiituiii iiiciuoravinius) |)as)lM>diiis cadiolinis i. e. dirljoiiariiirii laliuo-(;erma-
niro-poloiiinim i'v:c. Dantisei 1()42. 4".
r>z. nie/. D/ wtb. Khiiiol. WörlerbiH'h der romaiiiselieii SpraHieii von Die/. Bonn 1853. 8".
Fr. Frisch, lenlseli-lal. (und lat.-t.j \V»rlerlMU'li. Berlin 1741. 4".
Fris.. Fr.s. Frlsü djclionarjum , (lucm libmm crchrius quam ex editionr jirinia fTiguri 1.541, Fol.) indiixi-
nmy ox oa quac inscripta est Diclionarium hilinglie (ed. Sllicerus, Tio;uri 1696, 8"), interdum
otiani ex cditione Coloniensi a. 1817. Testimonio sunt quodani modo inforioros hae editiones,
quanidiu vif^oreni et auctoritatem retimierint prisca nmlta gemianicac linguac vocabula quonim
copia etiam aj)ud Pielorium intogra et illibata reperitur. Cf. 12«.
Gl. Alid. Spraclischat/ von (Jraff. Berlin 1834.
Gl. Aoiir. (ilossarinm Aellredi anglosaxonieum, quod ex libro insequente ad oj)Us nieum contuli.
Gl. in. Glossarinni mannale ad scriplores median ef intimae lalinilatis. Halae 1782. 8^' (Diii'angii Glossarium
ab AdclUUgio retractatuni).
G,>ti,. wtb., Gth. wtb. Ver!?lei(liendes Uorterbneh der gotliisclien Sprache von L. Diefenhach. Frkf. 1851 flF. 8".
Gr. (ihr. (irimni (Gr. Grammatik, wti.. WiJrterbucli).
Haupi, Hpt. Haupts Zeitschrift.
Heu. Thesaurus <tc. llenischij Aus- Vind. 1616. Fol. ef. (r. wtb. XXL
Ki. KIrschii Cornvcopiae. a^r. 8°. Ki«. ed. 3 \orib. 1723 fcd. 1 a. 1713), Ki^^. cd. n. Au^. Vind. 1796 qui über
ob uberrimam (jua abuiidat rernm co))iam nomine sno sane dignis.simus est.
Kii. C Kiliani Uuniiri Diclionarium tevlonico-lalinum cur. üassello. 2 voll. TraJ. Bat. 1777. 4".
Megiser. ThesaUMIS polyglottUS ... ab Hier. Mei?isero. Frcf. 1603. 8", liber quem rare tantum citavimus.
Mss. mog. Codices manu scri]iti qui in Bibliotheca Moguntiaca asservantur.
Naturb. \aturbiich elc verleulschl durch Conradum Menj?enber{?er. Franckenfurt bei Egenolff. 1540. Fol.
Nmn. Alli?. Poly^lollenlexicon der Xalurgcschichle von \emnich. 4 Bde. Hamb. 1703. 4".
(^b. Scher/ii Glossarium (lermanicum medii aevi ed. Oberlinus. 2 voll. Arg. 178t- Fol.
i'a].. Papias, i)rae.s(itiiu liuju.s scriptoris editio anno 1485 Fol. emissa finipr. Venclüs per Andream de Bo-
nelis de Papia) qiui quidem Ducantfius et AdelungiU.S perraro, si luiquam, usi sunt.
lict. (Pidorius). Die leülsch spraach u. s. vv. durch Josua Maalcr. Zürich 1.561. gr. 8".
Pop. (über paucis in loci.s coramemoratus) Popowilsch. Versuch einer Vereinigung der Mundarten von
Teutschland u. s. \\. AVien 1780. 8".
sm. Bayerisches Wörterbuch von Schmeller. Stuttg. 1827. 8".
.sum. HoH'manns Sumeiialen; cf. 2.% 26, 47, no, ui.
Voce, ex quo. Vocabularii ex quo qui ty))is exscripti .sunt. ♦
voc. a. 1177. Vocabularii ex quo impressi per Xicolaum Bechtermynze in Elluil 1477, qui integer asservatur
in Biblidth. Ducali Gothana (cf. 133, 152), reliquiae quaedam in Heuitiauni opuscuiis p. 455 publi-
catae eaedemque ab .Vdellingio quoque ad Glossarium manuale collatae.
Voce. a. 161S. W. Schönslederi Promptuarium a:ermanico-la1inum, quod ex Schmelleri opere in rem meam
converti. Cf. 126.
Voc. Hair.b. (Ho.s.saiia (]uaedani Saxonica a StaphorstiO in lucem edita (Hamburg. Kircheng. T 3, 350 .sq.).
wd. AV(irterb«ch der der deutschen Synonymen von Wcigand. ]\lainz 1843 ff. 8".
zeus.s. Glo.s.sciiiata latino-ccltiea quae in /eUSSÜ GrammatiCä Celtica reperiuntur.
Ziem. Mittelhochdeutsches Wörterbuch vou Ziemauu. Quedl. 1838. gr. 8".
Ein Zeichen
dankbarer Freundschaft
l'ür
Friedrich Diez.
A
ABA
A, ab (t. sine) hd. von, t ane (18).
nd. van. a do von ; ab von (4).
Aalma v. Alma.
Aaron ist gewesen ein briider moysi
des Propheten (7.5).
*Aba V. Abba.
*Abaees i\ Abacus.
*Abacia v. Abbatia.
A-, ab-bacinare (c/. ital. abbagliare?
Dz. wtb. 384) blenden (Ki.).
Abaetor {auch altengl.\afrz. abaeteur ;
i. für pecorum l armentorum; abige-s t
-US qq. cf. 64) hd. kue- (3), ku-, kii- dip;
kw diep sim., koe dyp (12), viehe diep
(5c); rauber (64).
Abactus i>tc. s. (i.fug-, scpar-, ahl-atus)
hd. getej'lt, vertriben sim. enweg-getry=
ben, -trybung (es), wechdryuynghe (83,
132).
Abacue nomen prophete i. amplcxans
i luctator (Br.). umbgryffer, ringer (19).
Abacus credentz (64). cr.-tiscli (!>i &c.).
rechen-t. (111), -banck (7.5 Mrg.). eyn
entwerff tafel (48 sim.). ein t. o. scbypher-,
eck- (110 varr.) -stein dar vff man schribt
o. malet (110), scribet aber {icetterau. i. q.
oder) malet (c<) Mi-g.). tafel of vier- (i32),
tauvel of vcyr- (83) -kant steyn. anrieht
(75 Mrg.). puch- (AgT.), boch- (112) -banck
(mctallorum). bune (Agr.). meetroide (147).
abaces i. inensa pdana ; abaxeis i. jj)/a«a-
tura (76).
*Abad-era (22), -ir (ef.adera v. adria)
i. petra en sten (22); r/r. badelion (Pap.
mis ßaiTuXo^).
*Abaga v. Abasa.
*Abagles {cf. abiges &c.) viclidiep (74).
*Abaia v. Abasa.
Abali-enare, -genare (9, 76) vervrem-
den (132). hd. gut, gut, gutt vor brenhen
t entfrimden (5), ent-fremden, -fromden,
-pfromden, -phermden (3), -phmden {siel),
enphrummen l abzyechen sim., vol verren
(17), v'-bringen (16), -bergen, -endern,
-faren (9, 76). ent-vern , -wenden ader
PlEFETS-BACH (tLOSSARIUM.
ABA
czubrengeu (17), vor-bringen, -forn (18).
verenderen (68). galt {sie) erphremden
(16). nd. gud van nenden bringen edder
vorvernen (23), vor-br. e. -werneu (22).
Abali-enatus, -genatus, -enigenatus
(59 X alienigena) §e-verret (i3), -frem=
det (7, 9, 13), -fremmit o. -wirret (sie 8).
abge-virt (3), -fürt (4). ent-fremdet, -want
(17). gar enpfremt (19). ein fremder (59).
Abalieno [untersch. von -are) von ey
ander ader von ey fremden (17).
*Abaligena-re, -tus v. Abaliena-re,
-tus.
*Aballa v. AboUa.
Abamita, abauita (/. soror aui 4),
abbauita (3) hd. eyns alt-, eider -(4) -va=
ters swester. eyneß eidern sw. (3). ein
aide vadcrs suster (132).
Abante hd. vor (6); zu-vor, -vorn (3,
18); vorhyn (68). nd. tho-voren, -vorn.
*Abaraces pl. matzen (Ki'*. Mrg.).
Abareere, l abhorteri {unterseh. von
abhor-tari, -rere 4) weg twingen (8, 9, 4).
enweg swingen (17).
Abas V. Abbas.
Aba-sa, -ga, -ia &c. (142 q. v.), -so,
-sus (141) i. in-fima (76, 136), -firma
(136, Gl. Aeifr., Br.), -fama (142), -famia
(141) domus. kranckluij's sonder guct fun=
dament (147).
Abasso (ab asso) von de gebrade l
(a basso) von de dieffe (17).
*Abaston v. Abeston.
Abastra (i. folia vitis Gl. m., cf. ab=
resta) wyngarts-, Mrg. reben- (68),feigen-
(Ki.) -bletter. wyngartz bladen (83).
*Abasus V. Abasa.
*Abata v. Aluta.
Abatis V. Abbatis.
Abauia groß an (9i). mynes aide moe=
ders moeder (i32).
*Abauita v. Abamita.
Abauus myns ayns anne (7). mines
anen eyne (28»). m. a. t [sie) eni (28*>),
eney (28^). meinß alt {^9 Mrg.), myneß
ABB
alten (iio sim.) vatters vatter o. vrliene.
aluatter vrenlyn, Mrg. her (68). vr-äni (20'"),
-anlier (70 &c.), -ale (113). eyn alt eider
vater (16). groß ene (9i).
Abau- US t -a mines enis enin (lo).
m. vatter v. o. müter m. (5C).
*Abaxeis {ans abax gen. eis) v. Aba-
cus.
Abba, aba (3), abba pater (65) eyn
Abrahamß wort zu dusche vater (8). va-
ter (9, 48). vatter (19 &c.). v. v. (65, 67
Mrg.).
Abbacinare v. Abaeinare.
Abbas, selten abas hd. apt, aptt(iio),
appt (17), appet (28^), abt, abbt (9i). nd.
abbet.
Ab-batia, -aeia (6), -icia (21) apt-
'*<^- -y, -ye, -ey. -tyge (67), -ig (11), -in
C5C, 15). hd. ept-ye, -ey, -ige (20), -in (6) ;
apt-yg, -ij (20^)), -in (10). ab-edige (22),
-betige (48), -die (11, 132), -dy, var.-ty
(110), -tye (18, 21), -bye (18 ausgestr.).
eb-tye (5^), -edie (22^), -bedie (23).
Abbat-is, us (22), abatis {i. e. a ba=
tis cf. Gl. m. 1, 4. 620 &c.) liacvcr gever
t voder meister (147). Stallknecht o. fu-
der-m. (17). futer-m. (110 &c.), -meynster
(69 Mrg.). fut-er (9), -ter (3), -erer (75),
-rer (20). die den tyerer teylen habern
(68). die den beesten die hauer voert
(132). kornmesser (74). en corn delere myt
euer mate de dre scheppel holdet (22).
Abbatissa hd. ajitis-sen (8, 110), -chin
(5^, 4, 93); abtiss-in (uo'^), -en (21); ap=
dissen (68); abba- (75), ab- (20), ep-tissin;
ep-tissen, -tesin (3), -tichen (16), -tyn (67),
-ti (9), -petisse (48). abdisse (11, 132). ebe=
dischc (221').
*Abbauita v. Abamita.
Ab-, a- {cf. ad-) -bibere h d. ser trincken,
sere drincken (8), uß-dr. (17).
*Abbisis r. Abissus.
*Abbol-itus, -utus v. Abolitus.
'^Abborigenes r. Aborigo.
Abbreuiare hd. ku-, kü-, ko-, beku-
6), abku- (110), vorko-rtzen. korczigen
1
')
Ain)
AIU[
ABI
17). ver-koercon (IH^ -kirceii (9). irkor«
czin [X). vor knrf/.i.t,'i'ii (i3S), -körten (22).
Abcedo c Absoedere.
•Abcenis micliterii (!!•).
Abci- / absein - dere ab-selinydcn,
»•(ir. -si'luK'ydt'iui n», -haiiwen (»".8). af -sui-
(ItMi, -liuiiwiMi ^l;lL').
Abcysteriiim /'. AsceteHiuu.
*Abciirtare r. Accurtare.
Abdecet (/. umi tln-it Hr.) v/. nit /jin-
met (S). is ciiozoniit iiiclit (i>).
Abdolere ahe dun (S»''). abtun (,9, 4).
*Abdenagare {cf. abnegare) weigeren
(11).
Abdenago (u. pr. Iicbr.) knecht (3).
din:st-kii. (,!)•
*Abdentes '•. Addentes.
Abdere hd. ml. linden, heben, hd. lin=
ten, liutin (G), behuden (18), budiu^(s/c
Anz. «S, 98), haben (7), holiahlen, halen
(lo), v'hohi, v'bergen; ab-werft'en / -geben
(17). liiden / berghen (lOc).
Abdias («. pr. hehr.) gottis (7), goeds
(11) knecht. e)-n kn. godis (21). en ku.
godes (22).
Abdicare {cf. abdie-o, -ei-e; abre^-
nuiiciare) Jid. abe-, ab-, vidder- (gs) -sa=
gen. iid. af zaghen. vorshigen (1. i. q.
versagen tf. fSm. 3, 442). abschlagen (65,
iio). ab-ziehen, -nenimen-, vVerft'en, min=
dem, trennen (6.'), 67 Mig.). hd. virlaukin
(8), vorleucken (41, v'leugen (9), v'ley=
ken ; vor-zj-hen, -zien (18); verczigen(13).
nd. vcrtien (106). enterben, dannen thon
o. stossen (88). wegeren {i. necjare 110'^'=,
13-2). werben (/. dicare 1. cf. de-d,).
*Abdicare {cf. dica) abe kerben (19).
af kamen (,11).
*Abdieator ah-sager (es), -kerfer (110).
af keiner of die versaket (i32).
*Abdieatrix absagerin (68 Mrg.).
Abdieere hd.ah-, v'-sagen; v'-leucken,
-laugnen (711), -leugnen (68, 69), -wissen
(9), -weisen, -wisen. v'-w. besunde-r (18,
21), -rn (23), bvsundern (22), t besun^
deren (7, 10). v'^saken (23, 109, 132). vor
seken (22). v'legen (11).
Abdieo peti. prod. entfremden, ab ke=
ren; /. dica desfruere ab kerben, p«?». corr.
vß-dribeii, -sin /. absentare: abwerffen;
v'-sniehen, -sagen, -lenken, -bieden,
-■wysen (17^.
Abdi-tium, -eium, t tvun (75, 147)
(?'. secrctuin de. Br.) hd. heym-elich, -lieh.
h. dvng (6.5), stat 0. end (7.5). afsijde
ej'n lieymlike stede des huyses {i. ab=
sida 147)
Abditorium /. locus occidlvs liudfU
winckel (12. cf. huden abdere, eher cds
hudel Sm. 2, 153). a7-cae sjyecies (Gl. m.,Ki.).
*Abditum V. Abditium.
Abditus hd. v"-boigeii. ver-lioIen,t'rtrr.
-heliMi (no), -hoelen (132). abgeworffen (10).
*Abdo-ina, -nia (S9) ?. angistrvun /
ehamusM47) en hamnie (11). een hanie=
wan, een pert <sk 89). perdhame (147).
Ab-domen, -dumen (i.^6) hd. lappara
(Gf.), feyßte (88), schnier, wanst (U4).
verke-n smer (83), -ns smeer (132). lum=
mel, pletten, smeer (147).
*Abdomentum smout oft wet (sie 89).
Abdomitum /. pingwedo latens in os-
sibiis niargk (Br. X abdere). marck (4).
*Abdonia r. Abdoma.
Abducere hd. cn weg-, -awcg (76), wech-
(8'>,23, 1:12), eynweoh- (22), ont- (132) -forcn,
-fieren (67, 76). -leydmi (8'', 132). abweg-
(1), abe- (()) -fiiren. ab-vorn (17), -w'^^sen
(7.'»), -ziehen (67). ewig vor irren l foreii
(21). weck- (3), liynweg- (4), hinbeg- (54)
-füren, vor leyten o. betriegen (8, 9).
Abductio {cf. -tus) /. quando mds pro
niinlo dolore (dienatiir (1, Br.). abe furunge
(8). twal-in (9), -in (13).
*Abdiictor verleyder (132).
Abductus hingefnret ( 1 1 o'>c). abge-ficrt
(110"), -fürt t von kranekheit vnsynnig
worden (17). weehgeleit (132).
*Abduinen v. Abdomen.
Abece-, a. b. c.-darium hd. ein a. b. c.
evn abcet (5). nd. eyn, en abe-, ab-cete.
albe-ze (56), -tzete (74). a. b. c.-buoch (110),
-bök (109). pj'ii a b boech (132). ein kinde
tofel (()). hd. nd. Hb-, fi-, phy- (V. a. 1477)
-bei. sydel {sicf 06).
Abedere nagen (68). ab-n. (69 Mrg.).
be-n. (HD), -kiiagen (83, 132).
=*=Abella r. Abolla.
*Abellina v. Auellana.
*Abeluni lampili (Gf. 2, 214). abellus
/'. aijnus rccens natiis (Gl. m.).
Abemere(^«//. aveindre ; cf. abemito
i. demito Fest., Dz wtb. 558) nemen (8, 9, 4).
ab-ii., -keuffen, -dingen (17).
*Aberdiosus (/. barba iouis) huswurz
(Sum. VI\
Aberrare hd. irren, v'irren, irre gan
(7), irgen (5), erre gen (18), zwifeln,
zweifelszingon (76. in st. ir), czwifel sich
vjrii (17). hm- t ab- (65), hynab- (67 Mrg.)
-fallen von dem rechten wege. feyl- (i25),
twa- (109), dwe- (22), dwel- (23), vordwa-
(109, 132) -len.
Abesse hd. abe-, ab-sin, -sein; ab-, nd.
af-wesen. von ab (6), von o. ab (76) sin.
vorsinehen {i. refutare 4).
Abestis i. intestina bestiarum aspiciens
(Br.). dye ingeweyde bosuydt der beesten
om dair uyt to wijchlen (147).
Abe-, aba- {cdph. abe- 96) -ston, -l
-sthon (141), -stio (19), t abston (G) {mhd.
abeston; cf. Gi.m. 1, ii; im Br. von as=
bestus untersch.) i. lapis . . . ad niodum
ferri (Br.); l. archadie ferr ei coloris (lii).
ein edel- hd. -gestoin, -gstain (76), hd. nd.
-steyn, en sten (22) hd. (.aiss. mog.) der ge-
schäften, -stalt ist als ysen sim., nd. de
dar is geschapen alzo, alse yseren.
*Abetus r. Alietus.
*Ab-ex, -extra (no) von vssen (69
Mrg.).
*Abfiuere abfliessen (75).
*Abfundo ab gießen (17).
*Abgarrulo abkefeln, vnnuczlichen re^
den (17).
Abglomerare abrey-seu (9), -ffen (8).
*Abhü- V. Habil-.
Abhinc liiiifortmcn; von dicßstat(17).
^Abhoniicio (axs aborciox abhomi-
nari? X homo X icio?) ein kint ver^
werffen (.17).
*Abhoinin- (X homo) in denHss., sel-
ten in Drucken, st. abomin-.
*Abhominabilis hd. vuniensch-, \ti=
mens (8) -licli ; v*ban-net, -nen (3), -d (18) ;
v'fluchet sim., -fliecht (76), -flecht (.")),
-smachten (sie 7), -worffen ding das man
fleucht (sc. res 67 Mrg., si7H. 65). wiedertze-
mer (74). grcuß- o. griinmeck-(67), gruü-
(17), gm- i crsclirock- (69 Mrg., no»),
gruwe- (109, iiü), eysse- (132), eys- (109)
-lieh, -lik (i09). vngelnckseliclieit (9. cf.
abhominosus).
*Abhominare, -ri hd. vnmensch-lich
(sie 8), -leich gepern (1), -lieh geborn,
-lieh g. l grausamlih (76), -lieh geporn
(68), -lieh b(>graben (sie iio'-X humare?),
-cliehen gebern (21); vnmeiis-elieh sin (.')'*),
-liehen gebaren (.M.s.s. mog.), nd. -like ghe^
bern. onmentslich gebaren t gmßlich ader
versmahen (7). grüß- l fresch-lich sin o.
versmehcn (17). gruse- (21) , grn- (18)
-liehen sin. grawsam (4), vninvnliehen
(13) gel)eren. vnmyslichen halclen (13).
vnmyiisehliken beren afte greselik sun
(23). viiwillen hau f mit v. V'wcrffen (65,
68 Mrg,). verschm-alien (uo), -ogen (69
5irg.). fluchen (3). vormaledyen (8''). graw-
en (3, 74), -sen t schewtzen (74). misdoen
11, 89).
*Abhominatio hd. gravsamkeit (3, 4),
gi-eiscinlichait (76), greuslichheyt (70);
gi-euß-(67),gruß-,gru-(.ö,7)-lichkeit;pruss»
lickeit (sie v. a. 1477). vumenschlichcyt
(3, 18). verschmahiuig (no). herschrecK»
unge(17). verscriiikinghe (89). misdaet(ll).
v'worflfen ding vnd vnlostlich vnd stin=
keude ding daß vy ey vnwillen bringt
als ob er wolt kotzen (67 .Mrg.). ein vnwill
also daß sich einer ryni))frt als wolt er
sich brechen o. von jnie werfi"eii, o. das
eim dar vor grnwet ; ein erschreckender
vnlust; ein stinkeiiß verworffen ding &c.
(65). an willung (7).
^Abhominatus ein verfluchter (65, 67
Mrg.). uiimenschhch (38).
^Abhominosus i.fortunatus, ab omen
scribitur sine h, ab homo scr. cum h
(3). gluckseli-g (8), -keit (3). geluckselik
(60). vngelu-ch (13), -ckselich (9).
*Abhorcio &c. v. Abortire.
*Abhories r. Aborigo.
*Abhorrari r. Aporiare.
Abhorrere, aborire (v.a. 1477) hd.iw-
(75, V. a. 1477), for- (5, 4), für- (6), fir- (76),
fo- (21), fu-chten. grausen (75). gruwen
haben, rar. t verschmähen (no). grulen,
vorsmaden, entseii (109). versmaen, ontsien
(132). schu-wen (no), -hen (75), -en (8.)
scheuchin (9). eysen (22, 99, io9, 133,
V. a. 1477).
*Abhortare i\ Abortire.
Ab-hortari, -hortare, prs. -hortor
(23), -ortor (/. non curare 17) ent-ruchen
(17), -ratin (8), -retin (9). ein troten (sie 4).
afraden (11). ik drungen werde to rade
tho geuende (23).
*Abhorteri r. Abarcere.
*Abhortire v. Abortire.
*Abiactanus v. Abietarius.
*Abibere v. Abbibere.
Abi-, in Drucken abij-, abji- cere hd.
hin- (65), ab-, weckt- (3), weg- (12),
v^-werffen; scheiden, v'-smehen (3, 17),
v'nichtigeu t vechten (17). nd. af-, v'-wer=
pen; v'storen (11).
*Abieia i\ Abbatia.
*Abiecnus v. Abiegnus.
Abiectare scheiden (12). an-vaheu,
-vechten, -farn ; straffen; strit machen;
über geben (17).
*Abiectarius v. Abietarius.
ABI
Abiectio (i. remotio) hcl. v'smahunge
sim. ; ab-, v'werfl'ung. nd. sinaynghc, vor-
sm., afvvei'piugo. vor-saguiige, -senunge
(21). siiode achtung (19).
Abie-gnus, l -cnus (ui), -nus, -ns
(5, 6), -US (.76), abigena {q. v.) hd. nd.
dennen; dat van dennen liolte ys ghcmas
ket (22); dannen holtz, holt; dat van
dannen of vueron gemacht is (132). hd.
daz, das von tennim holtz (76), dennen
h., den hulcz (21), dem holtze (7) gemach-t,
-ten (7) ist. denuy (7). the-, tc-iniiner (141).
tenn (76). ein v'ihtcn kene o. stoff (6).
*Abienarius v. Abietarius.
*Abiens v. Abiegnus. Abigens.
Abiens abgeiide (17).
*Abiere v. Ablgere.
Abies hd. nd. dann-e, -en (10), -en
boem (i32). dane (13).dan (8, 97). dan bäum
(110). tann-en (1), -0 (4,6, 28''; .tan (5^). thann
(141). viecht (25). ein vihtennin böni (6),
abeelboom (107). ap))clboem {sie 83). al=
boem, albeel (108). vueren, vuyren hout
(Kii.) vweren heult (89).
*Ables 5. dccl. eyn abgang; 4. decl.
dannc (17).
*Abietarius (X abigere) veli diep (17).
Abie-tarius, -narius, -ctarius (ko),
abiactanus (9) lid. zimniorniann. /.. den
holcz («/c8Anh.). z.der denne h. zynimert
(8). merman {sie 13). poumuueran, holz^
meistev ((if.)-
*Abieus v. Abiegnus. Abigeus.
Abiga V. Aiuga.
'''Abigeas v. Abigeus.
Abigeatus oyn dieflPte van beesten
(132).
*Abigeius v. Abigeus.
*Abigena (opferuchscKi.) dannen holt
(22).
Abi-gens, -ens (.5c) vihe-diep (5^,28»'^),
-dieff (48). en ko-def (23), -iegher (22).
en bedriuer (11).
Abi-gere, -ere (7), -re (3) hd. veh-
(17), v'-, weg-, enwcg- sim, ej^weg- (8),
ab-di'iben. stelen, treiben (4). wecKt-tr.,
entfremden (3). in wegleyden (8'>). ab
keren (17). von dannen tium (65). nd. vor
driuen.
*Abigere ainczelich sin (18).
*Abigere v. Ambire.
Abiges, g. -gis ein )iferd dich (110),
phert (Hb (69 Mig ) , vych diep (G8).
tjeesten-dyeff (i32), -deyf (83).
Abi-geus (74, Gl. m., hisp. ital -geo),
-geius (141), -geas (so), -eus (!)3, 141) ein
kue-dieb (110), -dib («o i\irg.). kuwe dyp
(5). koe-dyefF(i32), -dicf (,89). vichdiep (74).
rindertieb {l) Schinder (93). qwyckdyeff
(i. abactor 147).
Abjicere v. Abieere.
* Abilina v. Auellana.
Abilis &c. r. Habilis &c.
*Abilon {aus ilus?) sele in einer feder
(74).
Abi-, abym- (3) -mere {i. refutare, aus
abnuere) vor sinehen (3, 4).
*Abinius {frz. abime, X imus) die
helle (7).
Abinde dar-, daer- (132) hd. -von, -ab
(110), nd. -van, t -äff (132). hd. da-, do-
(6, 4) -von. van binnen tho {Ti. X
abintra)
Abintegro von newem (75 Mrg.).
ABL
Abintestat-o, -us hd. an sel-gerete,
-gerede, -gereythe sim, -erete (13). on
geschafft, an ein geschefft vlg. selgeret
gestorben (75). vngescheftlich (66).
*Abintra hd. inwendig; von i., ynwig
(17), ynnen (110); von innenwenig (5),
innewinnick (18), indewennig (6), ynweng
(21), inbennick (3) zu. nd. binnen tho,
van b. (132).
Abintus von ynnewennich (18 sim.),
innen wenig (5), inwendig (7), i zcu (4),
inwennig (21), inbennick (3), inbinnen
(19). nd. van binnen (23). von b. l af=
gründe {vor abyssus 13).
Abinuicem {i. segregatim) von eyn
aude-r (68, 110), -n (69 Mrg.). van eyn
verscheyden (132).
*Abiotator v. Abrotator.
Abiotus {i. cicuta) bangenkraut, wut-
(Ki.), winte- (126) -rieh.
*Abire v. Abigere.
Abire hd. abe-, ab-, weg-, hinweck-
(75) -gan sim.
Abissalis fons ein grünt-, var. grun-
loser brun (75).
Ab-issus, -bisis {o^), -imus {q. v.) hd.
abgrunt sim., abegrunde (18), apgrunt der
hellen (8), die helle (17). nd. affgron-t
(11), -de (97). hd, grundelo-s, -ß, -z; grunt-
laß si7n. diepte off sonder gronde (132).
dufte (12). dupe (22). duphe da sich daß
waßer wer slindet (5*>). dieff (5). diff (21).
tieffe (6). tyeff (64). ein tuffy (7). tewffe
(4). tewf (1).
*Abita {anders Gl. m.) ^■. gracilium&c.
schusterdrait (75). i. spaeus, digitiea drat
0. fingerhut (64).
Abitio ab-gang (17), -scheyd (126).
Abiudieare v'leucken, ab richten, vn-
recht r. (17).
Abiugare hd. ent-, en-, eyn-, in-zwei
teilen, deilen. sundern (8, 9). abscheiden
(9, 17). uß getwange laßen (17). vff losen,
entledigen (110). onthalteren (i32). ent=
bynden (22). twedelen (23). zwiheUen (76).
Ab-, oft l dis-iungere {bissw. i. dis=
tinguere) lid. von, nd. van eyn-ander,
-andern (7), an der {sie 23) vogen, tilgen
(21), nemen, schcyden (18, 76, 110'*), sagen
(7). ab-segen (4), -weyseu (iio»), voeghen
off scheyden (132). von wysen ab-sch.
(iio'').
*Abiunte etate von der kentlicheit der
jugimt; ab zu gen de alder (17).
Abiurare nd. sweren; af-, ont- (132),
vor- , hd. ab-sweren. leucken (7). ver-
leugen, varr. -leugnen, -langnen (110).
v'sachen (17). nicht wider kommen zu
laude (8, 9, 4).
Abiuratio gelobts dings versagung
(13), wor sagente (9). geglobet ding vir=
seczen (8).
Ablactare nd. wenen. hd. abge- (3),
ent-w., -w. das kint von der muter (75),
-wenden (7). socken (X laetare) t spen=
nen (106). spenen (100, 107, 132). en kint
wennen t sp. (23). hd. ent-sp. sim. ab=
nemen das kint von den brüsten (75).
abla-eto i. a laete separo; -sso si sum
i. separo (76).
Ablactatio h L ent-wenunge, -w. von
der milche t abseczunge (17). entwend=
ung (7).
Ablaetatus (/. exuberatus 75) hd.
ABO 3
entwent, abge-wenet (3), -zeugt t -stossen
(65) von der milch (8, 65). abgenomen
kmt von den brüsten der muter (75).
enspent (60).
Ablaqueare {vites) ziettern (135. ef.
Goth. Wib. 2, 672).
Ablas, g. -tis i. insipiens t stultus (76,
Br ). i. blatus, varrus tore, gecke, narre
(74). ,^«6' abbas rcx stultorum X blas
(Gl. m.)V
* Ablasse V. Ablactare.
Ablatiuus hd. ab nemmer. abe nera=
men UU). genemen (21).
Ablator liinnemer (75).
*Ablatui {porcorum) slachtong (17).
Ablatus hd. nd. genomen. hd. ab-, hin-
(76), hinweg- , nd. aff-g. ab genummen
(3). genemmen (7). abgetragen (17 , 110).
wecngedragen, affghehaelt (132). gestalu
(17).
Ablegatus {cf. abli-gatus; -tigatus
i. proscriptus Gl. m. ? allegata?) vordo=
met (22).
Able- (Br.), abli- 1 obli- (74) -gumina,
abligxinuna (74) sunt partes extorum (Br.),
extermu fleck, kuttelfleck (74).
*Ablegurire &e. v. Abligurire.
*Abligatus {cf. ablegatus) vordauwen
(18).
*Abliguni-ina, -ma r. Ablegumina.
Abligurigo doem-, sloem-, verquist-
ing (147).
Abli-, able- (17, 22, i4i) -gurire,
-gurrire (141, Gi. m.), -gurare (147), -gur=
lio {prs. 17), adlegurrire (i4i) hd. laffen.
slockin (8). slur-, slic- (9), schlic- (4),
lic- (22) -ken. v'lecken (68), -schlecken
(68 &c.), -slicken (132), -brengen, -qwisten,
doemen, sloemen, guet doirslaen (147).
quasen (Fr.), vordem-men, -ffen (126).
Abliguritor fresser (3).
*Abl-iniba, -oda v. Appluda.
Abluere waschen (8, 9). hd. ab-, nd.
af-w., hd. -weschen, -wessen, -weßeu.
Ablunda v. Appluda.
Abiutes sunt loca cenosa &e. (Br.). eyn
mocdinghe vnd styckighe kuyl (132). ein
groß trinck gescliyr (68).
Ablutio abweschunge; v'geben der
simde (17).
Abluuio {ef. Gl. m.) water broick (147).
Abnatare ab swimmen (17).
Abnegare levgen (3). v'-l. (9). leucken
(11). v'-l. (5). leycken (7). v'-l. (18), -leuckeln
(65). loicken (6). virlaukin (8). laugnen
(76). lochenen (22). hd. vorsagen, ver=
sachgen (3). nd. v'saken, wej'gheren.
Abnepos achter zuster-kynt (11), -kin=
der (89), -soen (83).
Abnoba die baar 0. der randen (135).
Abnuere hd. v'-smehen sim., -smahen
(10), -smawen (7), -Icugen (9). leucen (13).
vor-saken, -sman (22). ver,smaden (83). vnt
Seggen (8'J). ver-s. (89), -sogen uoo), -sagen
(88, HO), ent , be-schuldigen; nicht en-
wolden (17). nit wellen; abschlagen; wei-,
var. wel-geren (iin). verzeichen (88).
*Abolagium (X aboUa?) v. Anabo-
ladium.
Abolere hd. abtun sim., abe dun (5),
v'gessen, vorgen; ab-gen (5^), -geon (1),
-dilgen l hinweg nemen (88); vertriben
(65). nd. af den; ontwennen {i. remouere
11. cf. abolitus). vyßwisschen (i32).
1*
4 AlU)
Aboletus i: Abolitus.
Abolitio y'ifvsn - f v'gt'-un|?o i!l)- snc\\
o. »cliiilt ilnlnlJuiiKi' (17). nh-llniuii;; (iio),
•h'gimg [>''>). vli-wiwclmii/jf (ito), tilckunc,
-ti^runir, liiimi-mimi; (^!.^, es). vylJwyBcIi
yii':.' s:! \-.- ).
Abol-itiis, -etus, abbolitus /kI. ab-,
vli-^M't4»n. -^odaii, -jjctlum. nbgi'tliuu (3).
vvt^'i'datMi (S.1). j^i'dilgot, versumct, v'ge^
(k'ii, t'iitwonf (IrV
♦Aboli-, abuli-, abbulu-, abvolu-tus
(X po-, be-Uutusi vnit'vii gemacht (;"), 7,
18), inac-hfii i'3»' , maket (23). v'- v7), be-
(11, 22, 23) -solet. be-sudelt (.')), -schilJsen
(21).
Abo-, abu- (Bi.), aba- (.59), abe-(22,
1 17), ambo-i' ambu-ii IT) -lla(r/r. aßo)v}.a)
cloyt i'viis st'iiatoir^ U i"), der nicstcre
(22). kricgs kleid (Das.). ein perlein rock
(."ii».
*Abollena /• Bullaquelon.
Abomasium *-. Eehinuni.
Aboniin- '• Abhomin-.
*Aboininiuin veniialediinghe (97).
*Abora r. Abra.
=* Aborig-enis, -enes, -inis, -ines (Br.),
-ineus (147) i. sine noto genere (147) ;
ritsticus tfr. sec. Sahist. „ffenus agreste"<£-c.
(Br.). rustyer, kerll (i32). ruystyer, kerl
(147). rustojT, karlo (sa). eyii puer o. viifr;
del («8). eyn grob burisch man (uo).
Abori-go .v(/. (10, i47, Br.), -gines sg.
pl., -eues (17. sg.pl. 147), a-, var. ab-bori=
genes (7.i) /. superflue frutices dx. (Br. &c.).
eyn waißen riße (10). laiden acvervloe-
dich, water-1. op boemen (147). s])rutinge
of taxkins van boemen .^^under jjrofit (83).
gede erut (17). feld-, holtz-, wilder f.- i
h.-paiim; abh-, i-ar. arb-ories vnge- im=
pflfet, var. -peltzt bäum c')). vugepelczte
be\'m (3).
*Aborire r. Abhorrere.
Aboriri /y". abortire) v'werflfen, miß
gebern, vnnaturlicli g. (17). vnzeitig g.
o. werden geboren (iio). ontziidolich w.
g. (132).
Aborreus (</. Ol. m.) fona chornhus
(Gf. 4, lii.-.l).
Aborsus (c/. abort-iuus, -us) absnei=
diuig 1 1 ).
*Abortanuin &c. v. Abrotanvun.
=^ Abortare 'i. aboi-iri Gl. m.) v. Abor-
tire. Aporiare.
Abor-tire, -tiri (7.5), -tare (88), -cio
prs., abhor-tire, -tare, -cio prs. (v. a.
1477) hd. v'werfl'en. v*w. in der geburt
(17), ane g. (!•). hin werffen die frucht
der g. (7.5). ejn g., gebort (v. a. 1477) v'-
w. (4), -derben (G7), -tumen (5, gg &c.), ver=
diimen (21, v. a. 1477), verthunen (70), vor-
demphen (3), v'drucken (18). v'dammen
(7). zu vnrechter zyt gepern (75). die
burt dot geberen (110). verworffcn (V. a.
1477). vorwerpen (22, 89). verworpeu, dat
kynt vur der tzijt beeren (132).
Ab-, abh-, av- (86) -ortiuus hd. von
muter leib, muoter lyb gesnitten sim.\
us-g. kyut(5<=); usßschindeTin-g ('s''), -ger
(48. cf. Sm. 3, 371. Gth. Wtl). 1, 9.50) ; tot-,
dot-^eboren *m. ; ein tot-g. kiut (17), tod-
f. ding (17), dot-g. frocht ('»; doj^t ge-
ort (13); eyn todt geburt sim. doit gc-
burn (10), geboren (22). van moder liue
g. (23). dot ghebaren (11). eyner der ge-
boren wurt vor der natürlichen zyt (iio).
der g. wird vor der nJituriche zeit (69
.Mr«.). zß unziten g. (2«''). zu frne g., ge-
storben on geboren (7.5) ein onzidig kmt
e. (8 sliii.). vorworfTen (4). ein vorwerf-
(3), vorwürfe- (9), verworjje- (i32) -linck.
virwerfle- (19), verwarf- (.Sm ) , vorburt-
(t!0) -ling. verwerpelin-c. (99), -ghe (89).
eyn wortTelin (17). urnuer-pf (86), -ff (141).
hingeworffne frucht (7.5).
*Abortor v. Abhortari.
Ab-, abh- (7.5 var.) -ortus, / aborsus
(7.5) doit (49), zefru l zu vnrechter zyt
(7.5) geboren.
Abpatruus /'. Appatruus.
Abproposito von der angst (.59).
*Abra r. Ambra.
Abra, abora (.5'), habra (19, 112, Gl.
m.), gr. otßpa (112) hd. dienst-, dinst- ma^
fet, -magt, -niayt (ö), -diren (4); dirne,
ienerin. nd. denst maghet. nach-jung=
fraw, -gangerin (112). konnnerschen (19.
aus frz. nl. commere commater, ambii=
baja Kil., eher als aus kameriere Kil.).
abra eyn eygen nain (8).
*Abractanura r. Abrotanum.
Abradere /id. scheren, liar af-sch. hd.
ab-scli.. -schaben (75).
Abraham Isae Jacob daz sint duc
namen der drie grosßen ])atriarche (5'^).
*Abramescere sneyteln die zeigen be^
sneyden (74). snatelen de tellighen besni=
den (221').
Abrasus afghescaren (11).
Abre an sache (17). on vi'sach, vnbe=
qucndich (i).is.).
*Abregivimi r. Obryzum.
Abrenvuiciare hd. ab- (8, 7.5), v'-, wid-
der-sagen. w.-saehgen (3), -laßen (18).
ver-l, -Sachen, nlF geben (17). nd. v''sa=
ken. ver-thien (99), -tzyen (i32).
Abrenuneiatio absagnng (7.5).
Abrepere eyn- (S, 9), verre- (4) -weg
krichcn. en weg schlijttcn als eyn slange
(17).
*Abresta (aus abastra, X labrusca ?)
winlaiib (7.5).
Abri-geum, -zum v. Obryziim.
Abrodere hd. vinb- (5, 4), vmb vnd
vmb- (3), ab- nagen, -negen (17). ab- (9),
vmme- (22) -gnagen. äff knagen (132).
Abrogans (X arrogans) i. iactans (60,
Br.); superbus (136); liumilis (Br., Diut, 1,
128. 2, .523) sanftmoti, aotmot (Diut.). ein
veldig (9 sim.). ein eynfeldiger (3). ein ge-
Aveldigcr (4. cf. abrogatus), barmherczig
(8.)rumik (60).
Abrogare (/. delere &c. ; cf. arrogare)
hd. nd. vor-, hd. v'-, zu- (7) -stören, hd.
v'- stören, -steren. abe heißen (18). ab-
bitten (77), -dun ^-seczen (110). vß wy=
sehen (68). misse-sprechen (8, 9), -reden
(4) t sehenden.
Abrogatus ein gewaldiger (3. cf.
abrogans). abge-thon (110), -dan (69 Mrg.).
vß gewisclit (68). vyß gewist (132).
*Abronus (cf. sq.) zeuer, seuet t een
teeiiis (89. t. aus tecras).
*Abrota v. Abrotator. Subgurginale.
Abro-tanum, -thanum, -tonum (1 4 1 ),
-tomum (94<i) , -tanus , bissw. abrac-,
abor- (9), ambro- (125), apro- (Zeuss)
-tanum, i -tanus (12.5), l -tenum (9),
ABS
auronum (gall. auronne 14 «i {aus oß-
poTOVov; cf. beta. satureia &c. Nmn. 1,
466 mit vielen deutschen Nebeuformen) hd.
gart- (7, 10.5). gert-, stab-, Btabe- (7),
ötaub-, var. Bchab- (7.5), sab- (Sum.), stiial-
(68), schoß- (73, 141, Das.), ScllOS- (4«),
eber-, ebber- (18) -wurtz, -wortze (7),
-wurccl (18). nd. stafwort (.Sum.). gart-
hagen (7, 73, Sum.), -haglen (ii6), -haym
(m. 4, 9, 1), -ham (3). abriza (I4i). auer-
rute (8.5, Sum. vii), -roede (132), -icze (13),
-ed (97). euer-ute (47), -itte (22), -ik (109).
euritte (23). iueruet (11). eber-eize (/. 4,
96), -eiß t -ich (77). affriisch (73, hg, Nmn.).
alp-rute (9), -raute (Nmu.) cf -rau.sch (Gr.
Wii). 1, 246, dann nicht aus -rosei. kuttel-,
ganser-wunn, -kraut (73). ags. sajdhrene^
wuda (94-''). höh. brozy drzyewo (4), cf.
brotan x: bori drewce i. q. österr. herr-
gott-hölzel sim. (Nmn.). com. dchoules
(Zeubs).
*Abrotare i. taratantarisare i cri:
brare (147), reden (ö, 22, 74, 109). raden
(6). rederu ((], 76). reytern (74). hd. mele,
viel (*/cV V. a. 1477) reden, mel reiden
(3), bewteln (4). betailen {sie 76). budeleu
raeel of anders (147). vaen (1. cf. Gth. wtb.
1, 348). sichten (.'), 22, io9). Dieser Wort-
sfamm {cf. sqq. abronus), im 15. J7j. sehr
verbreitet, fehlt jedoch im Br. Zunächst
erscheint abrotare = itcd. abburattare
mit. buratare von buratto Mchlbeutel,
eig. feines Tuch, ivie span. burato .s/»i. (c/.
burellum. Dz. wtb. 468, .572 sq.). Doch
vgl. auch abrutis palliarum sordebus
quasi erutus (gi. m. 1, 22) ; sodann rotare
vibrare, rotabulum redestap, vll. X
reden {cf .Sm. 3, .53. Gf. 2, 474).
*Abrot-ator, -a, i abiotator (4) {ital.
abbvu'attatore) hd. nd. redor (5"); mel-
r., -sehaider (1, 71), -sichter (7, 22),
-sechter (5).
*Abrotatrix ein mel reiderin (3).
Abrotonum v. Abrotanum.
*Abruere („inde abruptus'^ q. cf.) ab
Valien (17, 75).
Abrumpere {i. decerpere 70) hd. bre=
ehen (7); ab-br. af-br. (132), -breken (22).
ab-reissen (3, 6.5, 75), -riScn (75 varr.),
-prechen, -cluben, -lesen, -legen (75), -zer-
ren, -trennen (60).
Abru-pta, -mpta (110^) i. loca asjyera
inter muntes et acuta) stachilick (3). stag-
lik, staiff, vngeuelle(9). vngefellig, scharp
(8). gcuel (100). stern-gi-ube (110), -ruche
(100), -ruts (132). roke, vels (99).
*Abru-ptor, var. -tor ab-reiser var.
-risser (75).
Abruptus ('/. abruere) abge-brochen
(95), -fallen / vngefellig (17).
*Abrutanum v. Abrotanum.
*Abrutor v. Abruptor.
Absa legerhuoba sim. (Gf.). huba, meir-
hof (Sum.).
Abs-cedere, -cidere (8) weg-czihen (9),
-zichin (Sj. abcedo ich abgang (29). abs=
cessitmihi es ist mir vffgefarn (sc. absces=
SUS 12.5).
*Abscella v. Marmorella.
*Abscibilium v. Abseidium.
*Abscid-a, -ia v. Absis.
*Abscidere v. Abci-, absce-dere.
Abs-, bissw. l in-cidere i. separare
cedendo (Br.). hd. ab-hawen sim., -sniden
ABS
(29). einsiezen (4. zu abscedere, cf. ent=
sitzen distare Fr. 2, 282 ?).
*Absei-dium, -dilium (Br.), -bilium
(76), ascidilium (74), absidil-e t -ium
(147) i. cultelbis quo vngule equorum ab=
seiduntur (Br.); scaber (7.")). hd. huf-,
huffe- (17), hoff- (8, 13), wirk- (Gl. m.), schnit-
(75), stoß- (74) -inesser, als die smid
nutzen zu der pferd hufe (74). mess dair
men der perde voete myt körtet (i47).
Abscindere ab-sstiffin (-ssc. ? 19),
-schniden (75, iio). äff snijden (132).
*Abscis V. Absis.
*Abscisio absclinidung (7")).
*Abs-, var. ab-eisor absclmider (7.5).
*Abseis-us, -sus hd. ab- (75, iio), von
eynauder-gesclinitten. affgesneden (132).
Abscondere (cf. ahdere) lul. nd. hu-
den, be-h. hd. luiteu ; be-h., -halden;
v'-bergen, -helen (65).
Abscon-ditus, ? -sus (110 &c.) (-ditus
natura-, -sus calUditate Pap., Br.) behüt
(19). verborgen (iiü &c.).
*Abscons-a, -io (8!)) liud-ung(19), -inglu;
(89).
Abseons-a ^-ula(i47j, -um (17) eyn
abscon-se (17;, -s, hichte, lanterne (147).
*Absconsoriura liclitsciiirm (G4).z. in-
terstitium l vmbraeulum brytz, sclierni
underslacli, vuyde (147).
*Absconsu-la, -m v. Absconsa.
*Abscula V. Astula.
*Absedia v. Absis.
Absens hd. niclit, nit gegen-wirtick
<18), -wirttig ((57), -wertig, -w. sin. nd.
niclit ieghen-werdych, -wordicli. vnge=
genwurtiger (76). abwese-nd, var. -n (110).
wyt dar von (65).
Absentare hd. nicht gegen-, kegen-
(4), geyn-wertig, -wertiek (o), -wirtick
(18) sin, sein ; entfremden (mit der jjerson
75), ab sin. nd. entvromden eder nicht
iegenwordich sun. sich abwesend machen
(110). wech wesen (132). vz bliben (5).
aus bleyben (1). abziehen sich von der
gegenwurtigkeit (75). v'stelen (9).
Absentia abwese-n (65, 75«^), -s (75ai'C).
fremdikeit (65).
Absida &c. v. Absis.
*Absidil-e, -ium v. Abscidium,
*Absilio i. soleo (76j.
Absil-ire, -ere (8) lid. ab springen,
Absin-thium, -tzium(87, i46),-theum,
-thilum (127) hd. (öfters daz) werm-ute,
-uot, -ut, -\x.t (6, 8), -öt (1 05), -oite, -et (18) ;
wi-, wo- (13, 95), wie- t wu- (4) -rmute
sim. warm-ut (87), -oet (85), -vot (146). wir^
met (17). werbmfit (1). werenmut (76). nd.
w'-, wor-inode; wemod (97); vermoed (89);
alse-u, -m (92, 116). eisen (73, 89. cf. Gr.
Wtb. 260). hd. eltz (116). Cf alosan-tus,
-t' (87*>) aus aXooav&o?, x alsen X ab=
synthium?) wormiota (117). w'mute (87**).
Abs-is, -eis, -es, -idia, -idea (74), -ci^
dia, -ida, -cida, -edia, assis hd. abe
sijte; ab-s., -site, -side, -sijt (18), -syd,
-sait (7), -seyten (1, 3), -sit t -schnidung
(absidia 76, x abseidere). abeyseyte (9).
absite in einer kirchen 0. in einem buwe
(75), an eynem gebutz o. eyn vß laß (8).
vs loz (60). vß schoß (17). scioz (Sm. 3,
410). abbscyne^(29). af-zide (22), -schey=
den also an de huse edder an de kerke
ABS
(22^). gadem (109). gewelbe (120). welfsel
(107). kroffte (10). kroft (12).
^ Ab-, t hab- (Das.), ap- (112) -sis, gr.
^•^k (112) feig (in), die välge (112). die
velgen an einem rad o. krümme; die cir=
kel in den sternen (d.i.s.). lusche (125). caps
(aus capsa? Gf. 4, 379).
Absisto ich uff stan (29).
Absolere i. asuescere {nach absilio q.
V. 76). ent-wonen (8, 9), -won l miß ple=
gen (17). vngewon seyn (110 &c.).
Absoluere hd. nd. ent-binden, hd. -pin=
den. uff-b. (17, 18). hd. nd. losen, hd. \o=
zen, loßen, losen; uff-, er-, ver- (132) -lo=
sen; ent-1. von der sunde (17), -ledigen.
Absolute yn ym selber (15). lediglichen,
on ein zusacz (65).
Absolutio losunge (19.) lozinge (11).
Absolutus hd. frey (3), quidt, quit,
ledig (12, 77), entlediget (65, 68); ent-,
vnge-bunden. ontbonden, verloest (i32).
erloßt (110). loiß (10). bloiß (49).
*Absomagarus v. Obsomogorus.
Absonantia vnhellikeit ((3). myßhel=
hing (iio). übel ludunge (17). quaytge^
luyt (132). abe-wißekeit (.'>)) -wysikeit
(7). awysieheit (22). awisung (18). vn=
weißliait (76).
Absonare (i. discordare) vnhellig sin
(G). miß-hellen (68), -luten (10). un-? übel-
lauten (75). abwißig (17), quellich (i32),
out- (sie 89) -luden, nich ouer (sc. en)
zingen i 1. (22). nicht vber eyn 1. (5),
singen (5, 4), tingen (3). eyntrechtiglichen
s. {sie 7).
Absonus {i. absurdus 141. cf con-,
dis-sonus; Sm. 1, 9. 2, 74) abe ludig (5'*).
ab-lawtig (2), -witzig (Sm.), -wißig (17),
-gesseii (1, 3, Sm.), -hellig t myß-h. (68,
110). übel luden (^j/c. 17). an laut, vhj.
mißludunge (75). aen ludende / angehorde
(10). vn-gchorig (12), -behort (49), -hoiv
lieh (97). toulier (i4i). abe wysich (5, 7).
awisi-ch (23 &c.) , -g (18). anvusig {sief 6).
vnwiczig (76).
Absorbere {i. penitus sorbere) hd.
vz-, vß-suffen, -supffen; auß-, genczlich
auß-sauffen. vyß suppen (i32). ut zupen
(22). schlicken (4). ver-shcken l -sliugen
(49), -schünden (65, 110). vßlauffen; ver-
zeren, -ziehen; hinweg-z. ; zu nicht wer^
den, ertrenken (65). herdrincken (17).
Absorptus herdruncken (173. ver-
slunden (17), -Schlünden, -schwuuden,
-zuckt (65), -slungen (10), -slongen (12).
Abstare vndir wegen lossen t abe
sten (9 situ,), vnder lassen (4). über ge=
loßin (8).
Ab-stemius («'. vino parcens 136^ sim.),
-stemus {i. abstinens « wi'no 76, i42),-ste=
mis (?. aquae potator 136^), -stenuus (g4),
-temius (/. pareas i36^), -stimus {i. so^
brius 140) messig in di'incken (110). wyn-
küudgier (64).
Abstergere hd. abe-, ab-drucken,
-trucken (7), -wuschen t drocken (17),
-trucknen t wischen, ab- (9), af- (11, 13)
-w. hd. ab-weschen, -waschen, -weßin (8),
-wessen (i33), -woschen (19), -weysen (3.
anders v. dissimulare. Sm, 4, 181). ab-
(13, 22), af- (23) -drogen. of wascen
(89).
Absterium v. Asceterium.
Absterrere {i. penitus terrere) hd.
screcken (7); er-, her-, gantz her- (5)
ABS 5
-schrecken, genczlichen ersrechken (18).
ver-schricken (132), -varen (83). nd. vor-
veren. sere vorchtin (8, 9), vochten (17).
Abstersus afghe- wischt (11), -waschen
(132).
*Abstimus r. Abstemius.
*Abstinaneia(Ä/. obst.) verhertung(l).
Abstinens lust abprecher (1).
Abstinentia lust abprechung (1). ab-
pr. in der geraeinen rede (75). der lost
ab brechen (12). abe brechunge (48). ab-
brechuug, var. -rechung (110), -brach (113),
ziehunge (5^), -z. lijplicher nat'lichkeit
(17). vermidung wernthcher lust (5). v'mi-
den wernthch lüde (18). hd. messickeit
sini. _ m._ (7), meslicheit (18) der spyse.
meisikeit der speisen (3). missikeit, wenig
essonge o. drinckunge (17). cleyn essen
(5), eten (22) t drincken. soberheit (132).
vaste (5'', 48). spenginge (23. cf. Sm. 3,
572 sq.).
Abstinere lust, lost (18), der woUust
(3) hd. ab brechen, nd. af brecken. ab=
prechen mit Vernunft etwas (75). ab-los-
sen (9), -losin (8), -zeichen (19), -ziehen
(65), -z. der lust (17). hd. ent-z. {er,),
-czien (9), -halden; en- (18), an sich (17),
abe- (19), offe- (13) -halden. ich uf hal=
ten (prs. 29). af haelden (11). off hailden
(89). uff hören (IT), auf hören (9). spen=
gen (13, 22, 74 cf prc). zwingen (12).
hd. me-, mei-ßigen. messeklich essen (6).
niechter (68 sim.), sober (132) syn. kusch=
liehen leben (17).
Abstir-, abstri- (3), abstre- (8) -pare
hd. vß-, nd. vt-roden, -rüden (18), -roten
(7), -ryten (68, no-^), -reuten (110 varr.).
aus-reden (9), -raten (4). vyß radeu (132).
auß- (3), vß-geden (7, 17), -graben (3, 7).
*Abstractio hd. abziehunge sim. gefro-
met geeinlicht ader abgezogen (15. cf sq.).
Abstractu-m, -s, astractus (1) hd.
abge-zogen, -z in sinem wesen ((i5), -z.
von der vornumft (4), -z. durch diebery
(75), -zagen (69 Mr^.), -chogen von der
vornuft (3); eyn daz da ab gezogen ist
(17) ; daz von der v'nonfft wirt g. (5),
komet (18), wyrcket {an); das nacli der
Vernunft wirckt o. das der gedanck wurckt
(134); daz, das der g., gedang wu-, wu-,
wy-, we-rcket; ge- (8, 9, 13), ent- (17)
-fremdit; gefri-et, -het l geletziget (17) ;
ab-sunderig (1), -gescheiden; ge-entzelt
(63), -vronet i -v^ßeret (48). abegetrungen
(5").
*Abstradere {i. abstinei'e; aus abstr-
ahere X -udere?) abe dingen ((}).
Abstrahere /«?. abe-, ab-ziehen, -zehen
(5), -ezichen (9), czhigen (3), -czihen,
-ziechen (76); vß ziehen (65). nd. af teen,
afe ten (22'*). äff trecken (132). stilen (17).
ich abeston, abstan (jrrs. 29).
*Abstre-, abstri-pare v. Abstirpare.
*Ab-, a-stronum (cms asealon-? cf
aldonium) lauch, ifiuchel; esch-, prieß-,
schnit-lauch (73).
Abstrudere (*. abscondere, includere)
hd. abe-, ab-dringen, -dringhen (5), -drin=
cken (21), -stossen t halden (18. cf 132).
besijt st. <17). vor stossin (8). off stoessen
of liouelen (132). stoten (147). af-st. (83),
-drengen (23), -draghen (22). v'stoppen
(9, 17). vorsperren (4). hd. v'- (9), be-
sließen, -slißsin sim.
Abstrus-um, -US (97), i -iuus (8) be-
AlU
ACA
ACO
sK)^!'!! (f<), slussen i'.t). vor Hclilozsen (l).
virl)<>r;jt'n (H, !»7).
Abatiilu yi. napta Hi.) r. Astula.
•Ab-, ilis-suofactio nitwoiimig (7.^).
AbBuoro oiilinion (22. .sl. outl.).
*Ab8u-, absw-ere, -escere, asswes-
cere dj. cj.) Int. »'nt-, n<l. vnt-wünon,
Wimen (;')), -woii u. -won (17). cyntwon-
lU'ii {'-!). gowoiiou (iio).
Absum r. Abesse.
Ab-, con-suniere hd. vV-oroii, -zcrhon
(.")), -/icirii (,18), -tliuii tiiiii. vor tcren ("22).
verslindon (i32). milJl)nic.hen (17).
Absuniptiis vcMv.crt (<!S, no).
Ab-surdus, -sordus, -sortus, -surp-
tus IkL vn-liorlicli, -hocrlich (18), hiasw.
-horlicli, später -erliort ; vngo-licrendor
(«7, tis), -hört sim., -lioriger, -liorlich (6);
vor-li, (7, 21); uit liorciido Oio); vbel
hörig (ob), daz da niclit daugk (17),
viigewoidicli ding (i;r>) /u horiMi. vor-
(23), vnvor- (22) -horliic. on-hoorlich (11),
-ghchoort (8!>), -f'corloefft (132). vnge-
tu-loft (as) , -schickt t vnbequem (Das.).
vnwert (absortus /. incliynus 10). hd.
daii]) t<lin. )id. dof, doef (sn).
*Abteniius r. Abstemius.
*Abtenebrare verfinstern (ö**).
*Abtrvuicare bostimlen (ui).
*Abuescere {nacli abusus, aiin ab=
suescere) entwonen (7fi).
*Abulitus /". Abolitus.
Abund- oft liabund-, X habere?
Abundan-s, -ter v. Abund-e, -us.
Abundantia hd. vber-tluüigkeit, -flfit
(12). gnug.sanikeit (es), geuugung, fulli-
keit (;V>). wolhabenheit (7.5). Avelde (f»9).
Abundare hd. genu-g, -ng, gnung
haben, han. itd. nocli, ghenoch hebben.
wol liabcn (7.5). gemach han {\^. cf. sq.).
vber-flißen (8), -flfidigen ;(12), -lauffen,
-flüssig .seyn t haben (110). ouer-floyen,
-lopen (132).
Abvmd-e, -anter hd. genug-, gnung-
(8), gnunk- (17), gnug- ((i), gemech- (18)
-licli; vber-flußig, -fluslicli (nn Mrg.), -fly.?-
sikHch sim. oiiervloedlich (132). jid. noch^
liken, glienochlic; weldeke (99).
Abund-us, -ans Jid. liabhaflPtig 0.
reich; ^bir- , vber-flul.Mg. rych von gut
(68). wolhabender (6(j Mrg., 75). genug
habin (.'), 21). gemcchlich han (18). fullig
(1, .5''). gnugsame (17). ouervloedicli (132).
noch (2.1), ghenoch (22) hebbende.
*Abuol-atio (75a), -utio (75''cd) ab=
flug.
*Abuolutus V. Abolitus.
Abusio lid. vorkerung {h^) ; misse-,
meyJJe- (18), vbcrig (7), vbel (5), vndor=
delich (17) bnichung, ge-br. (.5, 17), -prau^
chunge (3). obel brucheu (21). oucl bruk-
en {22), -^-nge (23). boz gewonlieit (13).
vn-g. (17^ 19), -gevügheit (99). onglie-
woenlic (89), -wontheit t awise (11). vber
niessunge (6). unordentlicli nuczen (4).
one eriich besiczung (18).
*Abusitare auß der gcwonheit bringen
t füren (7.5).
Abusiue vnV)ruchsamlich (7.5).
Abus-iuus, -umus (70) aus gebruch
komen (•;;) jirg.). hd. ungewou-, unnütz-
licli. vngewyn-, vnwe-lichen (13). mißbru-
chig (110), -kich (132).
Abu8-U8, / -io (9) hd. böse gewon^
heit .s/;//. ; vn-g. ((5); böse gcwanlieit (9,
21); vn-g. (.^)''). böse wcnenheit Z gcvvene
(,')). b. wannunge (21), won-unge (22),
-heit (2.3). (jua(h; gcwontu (i32). v'kart
u))uiige (17). vnbruclisam {itt).
Abuti hd. vnordebcli (6), misse-, miß-,
miscii- (f)), / vn-, vor. ver- (7.5) -bruclicn,
brugen (13), o. niesson ((>); vnnuczhch
(7 &c.) , vbel (10), misse- (:), W\ 7) ge-
bruchen, -jirauchen (3), brucliung (7)
vn-recht, (18) -ordeliclicn (5) besiezen, l
one erUch (18). vneriiken besitten l mis
bruken (22). onnuttelic br. (11).
Ac hd. vnd. vnd auch (7).
Acaeia (cf. accasia sq.) sleh-e, -en=
safi't (74).
*Acage /•. Attagen.
*Acalabus v. Accalabus.
*' Aealentum (cf. appocalis. collaritan.
Colostrum : biblimen.) sawer craut,
konii)(!st (i).
Acal-ephe, -iphe (87, Gf.), -yphe
(85), -ife, -iffe, -ippe, -ite (Gf. 3, 867),
-ice (17), -issa, acc-alissa (Br.), -ilipha
(7), califfa (48'') nessela ; herz-nezila,
-nezele (Gf.). heiz-n. (Sum.). hd. ncßel.
lieyter-n. (8, 9). haiter-n. (.3 Mrg.). hader
nezzele (96). netele, iiander-n. (47). ert
netcl (s.'i).
AcalicvQ-is, -us (01 m. 1, 32), acha-
lieulus (13) schenk (110). schenker (68,
132). .scheenker (11). hd. win-, wein- (9,
13) -schenk, -seur (13. X acarusV).
*Acaluester v. Accaluus.
*Acantan {cf. acantlius) ags. beowirt
94a).
Acanth-is, -yllis (12.5), -ylis (Pap.),
aehantis, acalan-this, -tida (11, 19),
acha-, aelii- (7.i), acatha- (ca. m.) -lantis,
accalandis (64) (i. card-uelis, -ellus 120,
caladrius, luscina 94) hd. dist-ilvinco
(120), -elfinck ; tistclvogel (64). buecviuke
(11). stigelitzc (125). ga- (73, 93), go- (75)
-lander. zeis-ichcn, -ke, zinsle (ii4). ags.
netigalae (94).
*Acant-uni, -1 (16) (x acalepheV cf.
sq. ; aehantor gcnus holeris 141) nessel-
same, -some (3, 8, 9, 16). netel-e (85),
-.sat (47).
Acanthus, achantus (95, i4i) {cf.
prc.\ agantho i. herho. senq^er jiorens
i4i) hd. beeren-cUiuwen sim., -tappen,
wachsüldir (95). hüffi-, hüf- (95), wit-
(47) -dorn.
*Aear v. Acarus.
*Aear-is, -us v. Acha-iis, -tus.
Acarna earlin (143).
Acarus, acar (91, 125) (cf. surio &c.)
sure (109). siere (iie, KU.), seier (iiö). milb
(ni). mele (12.5).
"^Acaseu-m, -s v. Aceasiu-m, -s.
*Acassis i-iiullium heuck(i47). aclas-is
(76), -sis (Gl. 111.), acclasis (Br.) i. vestis
ad Mimeros non consuta. adasus est
vestis qd. (iio).
Acatium (Das., Ki. &c., gr. äxatiov),
achat-eon (&c. Gl. m.), -ton (i4i), acad-
68), achad- (Br.), acet- (64), archae-
80) -eon, ach-iron t -aron {et. ciuitas
5), acceron i. velitm accarius i. naui=
cida (76), achatus i. 7iaii. i4i), accato
i. naingiam Gl. m.) segel, s. am scliiff
75). mitten-s. (so), der groß mittel-s. (64).
eyn ^ros s. dez schiffes (48, ,^im. Ki.). ein
öchifl on Hagel (Das., sim. Ki.).
*Acatus r. Achatus.
*Acc- oft st. ac-.
' Accadere (//. accidere) zcu- (4), zo-
(13) -Valien. "
*Acca-, aca-, aco- (Br., gi. m.), atte-
(Ki.), alte- (8'') -labus, atelebus (i4i),
ac- (76), as- («9) -colaphus, attulatus
(74) {aus «TTaXaßo? X aoxa'Xa-ßo!;,
-tpoc; cf. attacus. bubo.) i. locusta (8^,
74, 7h) ; brucus (74, 76, Br. &c.). hau- (8,
17), hew- (9, 19, 4) -schreck, -srecke (9).
kefer (71, 76). schevout (89). eydeß (17).
aoxaXaß-oc (112), -oktj^, xaXo'mrji;, as-
calabotes (125) i. stellio (112, 125); t
tarantula ein bmite inolcli (125); wie
ein eidex (112).
*Accalandis v. Acanthis.
Accalissa v. Acalephe.
*Accalu-us, -aster, -ester, acaluester
hd. vorn cale sim, vornen cal. (es), voreii
cal an der stiren (3). voer caell (132).
vorglatziclit (75).
Accantare lul. zu-, tzo-'"(i32), to- (83)
-singen.
* Accarius v. Acatium.
*Accasia . stirpor {aus slee mt'ssu. !)
slehichcit (147).
Acca-sia, -ssia (17, 22), -cia (i47),
-tia (125), acha-cia (11, 19), -tia (89),
-sea (75), -chia (125), aeacia (47, 85,
Sum. V), acatiara (Sum. v)., aicati (7) i.
sucus prunellarum (acaeia Sum. v) ; succus
pr. agrestium (7) ; s. cxpressus a pomis
t piris (Br. &c.). hd. most; m. von sieben
(5), sleen ader eppeln (21) ; apflFel-, cpfifcl-,
piren- (75) -most. birn mußt o. appel
dranke (17, 83), l schirpfiuige {sie 17.
X acuties sini.l). aphel muß (3). must
(22). safft (7, 76). slehen- (147), sie- (47,
96) -sap. nesaph (85). nemsaf (Sum. v).
slehn- (125), opffel- (75) -saflft. schlechen
Stift {sie 7). schieben traiick (110). sap
van (11), of (89) dross. saf von {s-ie 19).
phliimensaf (acaeia Sum. v). hochen
aster (/. pomacium 75. cf. wetterau.
hohenastheinier scherzhaft für Aepfel-
wein).
Accas-ium, -um (97), aca-seum (7.5),
-cia (i8, Nmn.), aga-ciiom (8''), -cia (3,
Sum., Gf.), -tia (141, Gf.), ticia (3), acia
{q. V.), i car-acia Gf.), -icia { lagicia ^
solancium (75) hd. sle-ha (Sum., Gf.),-he,
-hen, -che (1, 7), -e (8»>). sie (.5'^ 17). schle=
heu (i4i). slen (23, 97). slein (22). slee
die op en sleedoern M-esset (i47). dorn=
schlech (76). swelke (6. cf. Fr. 2, 247».
Nmu. 5, 530). unzidig prumc {is). lat.hisj).
acaeia germanica Insit. a. da Europa
Schlehenstrauch (Nmn.).
*Accasius (i. stupidus, c/". accasia) slee
als eyn vrucht of anders wat (i47).
Aecas-ius, -us (97), acaseus (75),
agacinus (8'') hd. slehen-, schieben-,
sleen-, slee- (5), schieb- (6), schlech- (76)
-baiun. siech pawm (1). slen- (22, 23), sle-
(97) -bom. sleedoern (147). schledorn (75).
swelk bom (6).
*Accassia v. Accasia,
*Accasu-m, -s v. Accasiu-m, -s.
*Acea-tes, -des (21) {cf. ach-, ag-ates)
hd. nd. eyn edel steyn, gestein (6). en
sten (23).
ACC
*Aceatia r. Accasia.
*Aecato v. Acatium.
*Acceariuin v. Aciaritun.
*Aecedens r. Accidena.
Aecedere, accidere (8) kd. zu-geen,
-gen, -gene (19), -gan, -gon, -gayne (133),
-gain (14»), -forderen i -negern (es Mrg.),
-nehern (ü5). 7id. tho gan (22), toe gaeu
(89), aen ghaen (11).
*Accedula {aus aci- X acre-dula. cf.
acetosa) herba suer- (5), beer- (68), hd.
nd. ber- hd. -wurtz, -wortz, na. -wort,
verwet {sie 22). zuer egge (11). amfer
(7). a- (48), e- (76) -mpfer. sauer-ampher
(5i), -ampfe, -empfe msc, höh. sstiewik
(4. jetzt höhm. stowik, stawik). werbing
(1. aus perviinca). auis lerich (19). lerch
(.51). nachtegal (110 &c.). hd. (mss. mog.)
gras muck sim., t grosse muccke {sie 9).
gralJ imlg (7). dole (8''). acedula {i. ace
tosa 72, 73. cf. Gl. m. 1, 46) sawcr ant
pher (3). sur ampiie (ss). siire (47). suer
kut l anfer (13). grase mugke (8). Icu-
werick (89). aceid-ula, -ola, -ela (21)
hd. (mss. mog.) suer worcz (21) ; ainpern
t surkel (19'); sawr- (9^ sur-anijjfer, t
-amp t gral-^muck (8). acidula anipher
(3, öl), aiupfer (93). asc-, l ass- (.Sum.)
-edula aini)ter (bm.). suraniithe (Sum.).
acitu-ra, -la (131, Sum.), -ca (Sum.) ara-
lier-a (101), -e (Sum.). aniphr-a (Of.), -0
-la Sum). anifer (7). amphora f gohes-a.
131. (/. sqq. cuculopanis. trifolia.). ac-
citul-lum aijs. geacaes surae (ni. ga,'ces
sur Bosw.), gecaest^arae {sie 136); -a am=
fiher (10.5); ags. hramsa (i3g); actula <VZ.
94). aceitulum (i3(!), acitelum (94) lir.-,
hraimsa-, rerb. in hraomsa (,i3t;) -erup.
acetula ckjs. ramese (94-^). accundula
(/. potentiUa ; cf. o. Averbing) perwinckel
(74).
*Aceega c. Attagen.
Acceleranter snellikeii (22).
Aece-, accel-, acel- (3) -lerare hd.
ylen, eylen (3, 134). czu- (3), ser (4)
eylen. zu iclit ylen (17). gagen (133).
iagen (13, 76). ver- (6), sere (7, 22) iagen.
hasten (^8i>, 99). haesten (11, 132). snelleu
(11, 19). tzauwen (19). zauen {b'^). neigen
(6.5).
Acceleratio ylunge (17, 65).
*Acella \cf. ascella) buesumgat fll
buosen gad coiicauitas sub brachio (19
*Accellerare v. Accelerare.
*Accellus {aus ocellus) v. Acies.
Aceendere 011t-, en- hd. -zünden, hd.
nd. -fengen, -i)hen<ren, -i)henhon ^5),-fini=
ken fi09). ent-zondcn t -born (21), -bor=
nen (5J. an cunden (3), -zinden (7G), -her-
den {i. hortari 13). an- (22), unt- (991
-steken. boten {ignem wur sie 22^).
*Aecendilia ags. weocan (94'').
*Accensire v. Accersire.
Accensus hd. ange-zundt (6), -zunt,
-zund (134), -cunt (3), -zint, -brant (4),
-steckt {b)l -stocket (7), -leyt (21); ent-
zunt (66), -fenckt (i32), -phuuden (7),
-brant; an kunt (1). anghesticket ('22).
Accentus {i. sonus productus 13") hd.
ad. don. hd. ton, haut, done t hite (133).
eyn lut d. (21). lang done (12), doynt
(13). ein lanck laut (3). mit-1. (1). geton
(6). doin (5). gelut in lesen 0. singen
(110).
ACC
Accentusaeutus langer don (75).
*Accepiter v. Aeclpiter.
Aeceptabilis geneme (17). genäme=
lec (99). ein gefeiliger, angenehmer &c.
(6.5).
Aeceptabiüvim v. Acetabulxmi.
Aceeptare ent-, en- hd. -pliahen, -pfa=
hen, -phan (8), -pahen (19), -pfohen (6),
-fangen (13, 22). emphaen (.ob), ephoheu
(9). bebe- (5), behey- (21) -gelich sin.
an-gnflPen (69 Mrg.), -nemen t begeren (8,
9). genamen (99).
Acceptatus geneme, an-g. (5).
Acceptilatio i. debiti remissio (110
&e ). verzehung (69 Mrg.). ledig zalung
(110). ablassung der schuld (es). q\-ijt
scheldinge (83, 132). füre- t lant-ding
(31).
Aeceptio genemme (8V genem- (9)
-lichkcit. neminge (99). vß sunderunge
der lüde (12V entphahnng; an-, vflf-ne=
mung; a. personariun die anziehung t
ansehung der person eine vor die anaer
&c. {i;:A.
Aeceptus hd. nd geneme, ane-g. (12,
22). gcnunieii (7). auf-g. (4). wylküme(12).
wert, werdich (22).
*Aeeephalus i\ Acephalus.
*Aecer- r. Acer-.
*Aecero v. Accersire.
*Acceron *■. Acatium.
Accer-, aeer-, acces-, aceen- {cf.
arcer-) -sire rupen (99). ruepen (II). hd.
zu ru-, ru-, ru-, rie-, ro-ffen; zu im ru-,
var. rie-ften (110). henschen (17). accer-
so, -o (uo<=\ -siui mit beger-en, var.-e\\
ruoft'en (110), -den ropen (s3, sim. 132);
-sere mit begirden (110), begriden (69
Mrg., no'') geen, gon. access-ire mit gir=
den zugeen («s); -ere mit begherten zo=
gaen (132) >< aecedere.
Accers-itus, -us (110 var.) mit be-
girden berufl't, varr. beriefft, zu-ruffen,
-rieffen (110). mit begherten tzo geroepen
(1.32).
''Access-ere, -Ire v. Ac-, ar-cersire.
Acescere.
Accessorius hd. zufollig. snelle (10).
Accessus bekeni^fs (i4i).
*Acceta-bulvun, -llvun v. Aeetabu-
lum.
*Aecet-osa, -vun v. Acet-osa, -um.
*Accetum ags. gefot-odnae (04), -atnae
(i3(i), uns aeeitum? Cf. arcessitus et
euocatus fet-od (94), -tad (i36).
*Aceiatum v. Aciatum.
*Accidannus v. Attagen.
*Acei-dari, -tari (5, 22, 134) {cf. ae^
eidia &c.) bewegen zu trackheit (134),
trage- (5), trege- (7), drag- (21) -keit,
traglicher {i. ad pigriciam 17), nd. tho
tracheit.
*Aecide r. Accidior.
*Accidela v. Accedula.
Acci-, acee- (5^*^) -dens hd. zu-falle,
-val, -vallende (15, 110), -gen (15). zuo
valden (13). ncl. tho val. an falle ane
grünt t fülmant; in fremder wise (12).
geschieht (15, 17, 76), eyn zu-g. (7) des
wesenden schins (15), t ej-ns wisen synne
{sie 7), des weßens ader anhang_ ader
anfallen des w. (17). angesicht {sie 63).
eines (63), des (48) wesins schin.
Accidentale auenturlich (22).
ACC 7
Accident-aliter, -er hd. zufel-, zu^
faUic- (65), zufalleng- (68) -lieh, by geual '
(132).
Accidentia zufellige ding die anhan=
gen; der sele an gehengkte ding (es).
*Accidere v. Aecedere.
Accidere, aecedere (69, 134) hd. zu-,
nd. tho-vallen. scIien (22). geschin (99).
Ac-, .sehen a-cidia {lalt. ital. &c. ace.=
dia, aus äxYjöta) hd. tra-, dra-gekeit;
^^f,f -' *'^:^<^k- (134), draeg- (10), drack-
(12) -heit;^trag-, trac- (48), dreg- (21)
-keit ; ver-sumenisse (48), -druß t -cfrissen,
t -drissung des guten t hinfallen (x
accidere) vom g. (65); vor-drißenisse
(»•^), -drossenheit, -trossenheit (3); vir
drussenheit (8). nd. tra-, trai- (132) -cheit.
fulheit (5, 65). folhait, foelkait (69 Mrg.).
vr-, zur-lust (of.).
*Accidia (x occidere, caedere) dot=
slag (8).
Ace-, aet- (11), a- (110 var., Gf ) -ci=
diari, aecidiare hd. trege, treg, trag
(134), drege (ö"^, 21), dra (13), verdi-ossen
(69 Mrg., 134), v'trossen (68) sin, sein
(134); v'drißen sim.\ zurluston (Gf.); be=
drüben (19); vnlieblich (69 Mrg.). traich
wesen (i32). trach sin (22). v'traghen (11).
*Accid-ior, -e {i. graui-or, -ter) hd.
swerli-ch, -clier, -chen; schwerlich. trae=
eheliche (83).
Accidiosus hd. v'dro-ßen, -ssen, -sen
(13.); vordrißig (81»), virdrisßehch (19),
trag (1), eyn treger (5^). nd. v'drietlic,
trach, vul.
*Accid-ola, -ula v. Accedula.
*Accigeo V. Aceire.
*Accüipha r. Acalephe.
*Accinare c. Accinere.
*Accinarius {cf.prc.) ?». Actionarius.
*Accinatus v. Acinacis.
Accin-etus, -tus (110 rar.) hd. nd.
gewap-ent, -net, -et (21), -pet (7). ge-
wopent (G) -gurtet (110), -schert (83).
uö'ge-schorczt, -bunden (17).
Accin-ere, -nere (134), -gere (7) hd.
glich, gleich, glich zu- (17), glichhch
(G), gelijch (132), zu- (14, 110), an- (110
var., 132), mit- (8, 9) -singen.
Accin-ere, -are (8, 9) gall. accorder
(Gl m.). kaufF-slan (8), -slaen (9). zu hauff
{sie) slalien (I7j.
*Acclngere v. Accinere.
Aceingere hd. gurten; czu- (14),
vmb-g. v'- (14), be- (99) -gorden. schoi-=
czen (19). schürten (11). hd. wa-, wo-pen,
-p]3en, -penen. wapeii an- hd. -dun sim.,
nd. -doyn (22). watfen zu im nemen (17).
*Aceinnere v. Accinere.
*Aecino suchten (89).
*Aecintus v. Accintus.
*Aecinu-ni, -s v. Aciatum.
Accipe see njnn (22'').
Accipere hd, nemen, neymen (3); zu-,
zu sich (14), vff- (65), nd. to-nemen, -no=
mcn (22). an- (69 Mrg.), be- (65) -griffen.
Acci-, aece- (70), anci- (122, Zeuss)
-piter hd. hab-ich, -iche (19), -ge (13),
-icht (4), -cht (3), -ch (87'>, 95), -ke (34).
hapsch (93). hau-ich (97), -ick (11, 132),
-eck (22'", 99), -ck (22). gall. hostoir
(122). com. bidnevein (zeus.«).
Accipiter früigillarius rotelgeyer
(V. .1. 1618).
8 ACC
Acfipitrina r. Lonipuccu. Thalic-
tniin.
• Acci-ro, Jim. -eo, -geo, -o, -sco. -sto,
-8seo, Jifici-o, -8CO, nc'isco /i<l. ni-, ril-
lt;!, n.-rt'rn; /u im (^in)\ c/u sich (.'{),
zu nirtVn. >i(l. tho rupeii. ladon (11, 89).
/u lini.scIuMi {\1).
*Acci8mia /•. Acrizimus.
*Accitare r. Actitare.
*Accitare by brin^'i-n, zu rutlen (68).
vil zu im r. (üo). dickwyl tot ym roe-
pou (iMiV
*Accitari r. Accidari.
*Accitatio zu-ruffung, -lirinpung f b)'-
br. {i;:^).
*Accitul-a, -iimi, -um r. Accedula.
Accitus czu gc-ruffiMi (0). -t'urt (A).
tu gcroupou (,s:iV gc-. r<irr. ne-ruflft (no).
*Acciu\ini r. Aciatuni.
Ac-, ad-clamare /x/. zu iiifl'en, -rufTen
[CA. -roJeu (lü), -scrihon (ö). an ruffen
(9V ii(/. tlio ropeu.
Acclasis r. Acassis.
Acclibanus r. Accliuus.
Ae-, ad-clinare Ar/, nei-, beu- (5),
bey- (17), bie- (G) -gen. nd. nigeii, bogen,
zuo-u., -b. (14).
Acclinatus v. Accliuus.
Aeclinis i: Adcline.
Ac-, a-cliuus, -cliuis {(f. eliuis. de=
cliuis.) auaiiaKU'ti^uiV bald-echt, -ig (74).
sti-gel, -ckol, -ckelig (74\ -che! (19), -ggel
(17), -ckl (13). Stic- i t-chich-lichou (?>).
aur-stickblig (1), -stichlich (3). steyl (22,
07). steygher (23). en stcyger (11). ge
off (24). off gehe (ö'i). eyn uff gang (7).
off ganck (18). accli-banus (gi. m., Ki.),
-natus ((ii. ui). -uatus l -uus (147),
acli-uatus f uus {unrh -uis 76), -batum
(M2), adelivatvim (i39) i. curuiis, obli-
quvis, -cum yvs'.i) ; schlemm, Jirg. schlienis
(Ki».); i. vncus haick (147).
Ac-eola, -ola, -eula, -ula /. aduena
fremder lierkonimender mensch vnd bie
wonhafft (70). eyn baunian der dj'e fromde
ecker syebet (21). lid. ackerman; frem-
mede a. (8); frend a. (9); eyn a., puwer
(«8, 89), baur (134), pawersman (c«, 70),
buersmane (133) der den frem-, fre-, fremb-
den acker seet, sat (134), sehet, beset
shn. nd. en bimian de, de de vromedc
acker buwet, seghet wnnne (108). hof
Aveiu- (9). bau- (7(j), bu- (6, 66), gebuer-
(17), lehen- (6) -man. mit- (17), by- (110)
-w'oner.
*Aecolaphus r. Aecalabus.
*Accolemeus {cf. agolus) eyn krump
holcz (17).
Aeco-, accol-, accu-lere stetelich er-
beiten i^Sj. stetegiiclien arbeyten (9). offt
acker puwen (68). by wonen (110). bei=
wonung '6f» Mrp.).
*Accolinivim v. Aldonium.
*Accolitare {aus acolythus cf. sqq.)
wiheii (.5'', 110). accoli-tmn, -tus (23), kd.
-ten, -t (9), acoliten kd. machen, wihen
sim., nd. -vvygen, viglien (22).
*Aceolitätus die er.*t wyung (75).
*Accoli-, acoli-, acholy-ttis kd. ejmer
der, nd. en de, en de de sinen, zynen
(22), den (IS) ersten orden ent-phaet (7\
-phet (5), -fenget (23), -fangen (22), hd.
sin erste wyh sim., veyunge (21) hat.
gewihet (ij''). accolit (ö^, 6, 76). zu gerust
ACC
zu Pchigkung (8^. (i. ceroferarius) lycht
drcger (l<>, 12). lecnt dreyger (13). ker-
t/.eu trager (h.')). brender (93).
*Accollere r. Accolere.
*Acconientor &c. r. Acomentator.
Accomodare kd. liiicn, leyhen, leyen
U); fut-ieclmon (in), -k'hen; bargen
(8), borgen, lenen (13, 23). leyncn (22).
v.'äseriicii gestalt geben (68).
Accomodatio borcli (22).
*Acconicum v. Aconitum.
*Accor r. Acor.
*Accortare t-. Accurtare.
*Accortator eyner der eyn ding korcz
madiet [17).
*Accoi'us &c. r Acorus.
Ac-, ad-crescere kd. waclisen (76) ;
zu-w , -wahsscn (G), -wassen, -walien,
-wasschen, -nemen. nd. tho wassen.
*Accrissimare {cf. acrizimare) knät^
ten 1^6 1.
Accubare wachen (8, 9). waken (22).
rüsten (83, 132). rasten (110). ruvven i
schlaflen (6.5).
Accu-bare, -mbere {q. cf. i. comedere)
kd. cßen, vff eßen (19) ; sla-, slo- (8)j
slai- (19), by sloii- (48) -ffen. ruen, bei
schlofen (69 Jirg.). slapen, etten (22, 89).
Accu-, acu-, aecum.-bitus i. refec=
torium, cenaevilum, solarium essen-,
muß-liuß o. soler dar vff man gewon=
lieh ißt o. pflegt zu ruwen ; fletz (75. cf.
Sm. 1, .595). i. locus ubi cibos ad sumen^
dum accubamus demaghe (23. cf. nd. nl.
mak, gcmack, requies, conclaue sim?). eyn
ruwe- (21), ruw- (17), rw- (134), rub- (7,
68), rue- (66, 7o), roge- (5) -stat. en rowe
stedde (22). ruow, var. ruwe, rast (110).
ligg- (132), leg-, et- (83) -ynghe. hd. (mss.
mog.) slaff-, sloff-kammer ; esse gadem.
quickunge (3). Wirtschaft {i. comestio
48, 76).
*Accuere c. Aeuere.
*Aceulegia v. Acculeta.
*Aeculere v. Accolere.
*Accule-ta, gia {piscis qd. 76) occeley
{piscis 9). acule-gia pestis t piscis (Br.
X acu-la, -ta); -atus /. -o monitus
{aus mvm.) l apis (76) ; stachelfisch (Ki.).
*Acculeus r. Aculeus.
*Accuinare v. Atunare. Rupari.
Ac-, gcio. ad-cumbere {untersck. von
acc. = accubare; L subieiare 4) kd.
nd. vuder-, zu- (6) -ligen. hd. vn den
elenbogen, elpogen, einhegen (18) ligen.
off dem elenbogen rogen (5). auf e. wegen
(4). eßen o. sluffeu (17). i-uwelichen eßen
l anle-nen, va7: -gen (no).
*Aceuinbitus v. Accubitus.
*Aecumentator v. Acomentator.
Accumulare huffin {s^). huff-on (i4i),
-ein (8). hauffen (9). hupen (22). verga=
deren (11).
*Aecundula v. Accedula.
*Aecupedi\is v. Acupedius.
*Aceupicea v. Acupicta.
*Accvu'are v. Aeuere.
Accurare czu- (9), mit- (19) -sorgen,
flißlich be-s. i erbeyden (17). fl.surgen(8).
Accu-rate, -tare i. puriose (76. aus
studiose X eurialiter Br.) flissiglich
(65). fleisick (.3). naw (62). rein, scharpf
vnn subt)-l ; varr. seer rein vnd subtyl
gemaclit (110). seer net inde proper g. (83).
ACE
Aecurrere zu lauffen (19). to loi)en
(11, 89).
Acciu-sus zu lauff (19).
Ac, ab-, a-curtare, ac-, a-cortare
hd. kurc/.en. ab-k. (75, 110). vor-k. (3).
verkortzen (.^)). bekürtzen (G). korcz-igen,
-mach(!n (17). körten (22).
Accuruare kruinpen (9).
Accusante gernget (26).
Aecusare hd. schuldig- («5), vor- (4,
76), be-sagen; schuldigen (110), be-sch. ;
v'-, an-, hd. nd. be-clagen. be-rugen ^21),
-sehen {aus -scliedenV) / vrowen {aus
wrogen) t claghen (22). ru- (7, 77), ro-
(12, 22'>), nd. wru- (109), wro-gen. rosen
{sie 13).
Aecusatio rougunga (i4i).claghe(22).
Accusatiuus kd. kleger, kleyger (13).
*Accutare i\ Accurate.
*Accutes en bom (22).
*Accutrare c. Accurtare.
*Accutus r. Acutus.
Acedia i\ Accidia.
*Acedo (^. acredo) suer- 8*»), sawer-
(4), zur- (22), swaer- (11) -heyt.
Acedula v. Accedula.
*Aceg-a, -ia r. Attagen.
*Acellerare v. Accellerare.
*Aceolis r. Acialis.
*Aceolus i\ Arces.
A-, ac-cephalus, achephanus (3) (^.
sine capite, carne sie ig) kd. on houpt,
haupt, iiaubt. ane hawpt (4). an heupte
(17). lieu])t loß (3, 8). hawp los (9). ai=
geuwilligcr; ^jZ. menschen die kein haupt
haben 1^75).
*Acer V. Acor.
Acer {oft i. aeerbus) kd. schar-ffe, -ff,
-p o. sinnig (8), -pff synnick (13). schaffte
keit {sie 9) stark (48, 88). grymmich (48).
reß (112). sawr (1, 2). sawer (4). pitter
(3. cf atrum). ruch, gecli, lierb, vnmilt,
grettig, kem (88. cf. kei-, kä-mig &c.
Sm. 2, 206, 124). stide (acre saporem 125.
cf. aerimonia). stedig {i. subtilis 13).
Acer, accer (76), acera-b\ilus (94),
cf. frz. erable, Dz. Wtb. h. >:.), -fulus (Hpt.
b, 198), acterabulus (i36) hd. mazziltra
(84, 119, 120), massei trin (76), mazzelder
(102), maßaltir (104) ; maz-alter (i05«),
-olter .Sum. iv) ; masalter (64^) ; mass=
alter, in. -bäum ;mas-haldere (100), -holder
l -olter bolz (93) ; massoltern-, maßholler-
(7), niassuderen- (3) -bäum imekr Formen
s. Gf. 2, 913. .Sm. 2, 623). ags. mapiil-dur
(94), -dre (Bosw.), mapaldurt (Hpt. l. c).
maefuldur {izg). flader- (88, no, Nmn. ef.
murra), reid- (ss, 110), pynnen- (19. ef.
bienenbaum id. Nmn.), hoyn- (19) -holtz.
hag- (68, 69), hagen- (51, 66, 70), han-
(19) -dorn, -doren (68). haghe doern (11).
agena (Gf. 1, 132). ebbich (17). spil boem
(6, 11. cf. füsarius). gunde-, gunt- (7),
gründe- (47) -reba (ii9 &c.), -rebe (7, 48,
104), -raue (47) (f. sq. ohornbaum (125).
Acera {i. q. glecoma hederacea Nmn. ;
i. q. acerra 76 ; andre Bedd. Gl. m. 1, 47),
acer-o (101, 104 &c.), -um (9), acro
(.Sum.), asarum (Fr. cf u. k. v.), acer
nazarum (96). azar-a {ib.) -is, (85), -um
t asser (74), azee (7) gunde-reba (87'',
105), -rebe (7, 101, Sum., of.), -ram (3, 8),
-ran (74). gund-reb (74, 75 Fr.), -ram
(9 &c), -rum (96). wilde narde (Fr.). am=
phere (104. X acetosa sim.).
ACE
A-, ac-cerbare bitter o. zengrig
machen (6). siier sin o. kiime [mhd.
Schweiz, aegrotas) sin (19). wreet sin (89).
wreeit wcscn (11).
Acerbe suerlicli (8^).
Acerb-, aecerb-, aceru-itas hd. bit-
ter-, bitcr-, pitter-, swari- (i)), suri-keit ;
sur-, sawer-, hd. nd. suer-hcMt.
A-, ac-cerbus {cf. acer) hd. sure,
suer, sawer, in-s. (18), swar (9), stier (21),
bitter; schar-f, -j)f (13); herbe (9, 88,
125V ener (9). zur (22). wreet (so), wreeit
fll). vn-zij(lich (17), -zeitig (ss). onreyf
(83). eylick i. dentes acldl i. stu2)cfacti
(3. i. q. obersächs. eil-ig, -end, fränk.
elger, cf. ilgern &c. Ooth. wtb. 1, 34. 2,
727). eylig i. defectus dementium (4. aus
dcntlum, dort falsch erklärt).
*Acerdo v. Acredo.
*Aeere v. Asarum.
Acere («'. ucidam esse) essichen (ss).
*Aeereinonia v. Acrimonia.
*Acerisiniis ?'. Acrizimus.
*Acermen r. Acinus.
*Aeerinonitus v. Acrimonia.
*Acernus (ahoriien Ki.; hier aus acer
X cornus?) arlizbovm (sum. iv).
Aceronicus i. qui nulli communicat
(Br.). die ongeselsam is (i47).
Acerosus vol kaues (132).
Acer-ra, -a, -ta (6), accerra, ater-
ra (22), -ta (so) [de acere arhore Br.)
hd. weyroch-buehse sivi., -pusch (1); wi=
rauch-bussc (17), -bysce [h^), -vaße, -vas;
weyerach piigse (3), weyrocli beiße (13),
wiraeh waß (21), rouch vas (48, 110);
grab, wireck vat (22). käste (19, 89).
*AcersirQa v. Acrizimus.
Aceruare liouffciii (19). hufFen (110).
h. macheu (fi')). liopeu (11).
*Aceruare arczdihen (ö**. cf, acerbare
kume tsiu?).
Aceruatim hufflich (fis).
*Aceruitas v. Acerbitas.
A-, ac-ceruus, aeriuis (9) (*. tritura
5b) hd. hauflf (12), heufTe (10), huff (110),
hufeu fl3) ; eyn koren häufen (4), ii. kor-
nyß (.^)'>); häuf, nd. liop koruos. hauffe
(5), huf (7(5) koru. choru-hautf (1), -sawl
(71). Schober («V stein huffe (Ü, 8, 9, 7.'5).
nd. hoip (132), hu])e, eu h. stens. i. cu-=
mulus rerwn, denarioruin &c. de quibns
fieri solet nwneratio (Br.). eyu zal pcnuig
ader eyn ander ding da man mit recheut
(17).
Aces-cere, -sere, accessere hd. nd.
bitter, hd. suer, nd. toruich macheu, nia=
ken, werden, sew- (1), sue- (8^), v'su-
(12) -reu.
*Acesus bulter (ui. lat.f aus bitter J")
Ace-, acce-, aecep-, aci- l oci- l
ce- {v. oxifalus) -tabulum, accetalltun,
acet-aculum (74), -arium, -orivim (7)
hd. eßig-, eijick-, esseich- (3) -vaß, -feß=
lin (64), -krug, -krugk, -kruck, -krueß
(12.5). nd. ettiK vat; eek draglien (so).
acetabulum phanna (Gf.). Ajidre For=
men s. Gl. m. 1, 4S, 50, wo achrat-ofo=
rus, i. q. -afors (i4i), achrofors win=
butteu (7), nicht = aeetoforium, sondern
aus acratophorum.
*Acetabulum v. Acitabuliim.
*Aeetabiüum {herba, i. perfoliata &c.)
durchwachs &c. (73).
UlEFENBACH (tLOSSARIUM.
ACI
I Acetare {i. acescere Gl. m.) suren alse
men broyt suret (22).
*Acetarium v. Acetabulum.
Acetarium salat (01, loo).
*Aceteon v. Acatium.
A-, ac-cetosa {<f. accedula) hd. am=
pher 6«Vm.; sure-, suer-a., amper (10), -em=
pfer (67, 76), -amprich (5), -krut (17).
krut zure (23). surkel (107). sur- (110
var.), saur-keel (110), -amp (4), -sanif
(i25), -ampffer t hungers-a. (74). cuccu=
kes lof (22). menwel-, mengel-wurtz (72).
Acetosus hd. suer, sawer, sure. s. als
(6), von (110), vel (10) essig. swer (21).
nd. sur, zur. eßick [i. acetus 5^). vol
sawer- (ee), säur- (134) -heit i. i^lcnus
aceti.
*Acetula r. Accedula.
A-, ac-cetum hd. ezz-ich l -eich (4) ;
eß-, eßs-, esß-, ess-ig, -ich, -ick. nd. etek,
ettik.
* Acetus V. Acetosus.
*Acgilia V. Agilia.
*Aeia {<nis acacia) siehe (17).
Acia V. Aorisia.
"*' Acia m.agna {(f. apicio, iacea ?) velt=
kraut (%.
Acialis, aceolis (76) eck-echt (5^, 66),
-iclit (3, 67), -acht (21), -et (1), -ig (6,
110), -echtigk (17), -lieh (110 varr.). ekicht
'4). eget (7, 22). eygich (23). egghicli
107, 132). watich (107). ort-echt (5),- eht
6), -aclit (21), -ig (76) ord-ich (23), -et
22). hortet (7). spitzig (üs, 134). slee
132. X accasius? soiist obtusus).
Aci- (Siim., Ki.), acu-, acce- (04, i36)
-arium ckol (Sum.V ecch-ol (i4i), -il (Sm.
1, 2.">). eckel (ziem.). staiil (Ki.). aqs. steli
(i36), steeli (94). aciru-m hechelstein, -s
licrba {cf. acorus), Mrg. echolis zain
(104).
A-, ae-ciatum, -cinum, acinium (8),
ACO
9
acci-vium (68, v. a. 1177), -nus (17
acumen (13), vinum aeinaeeum (loo,
Ki. (f. acinus) hd. Iura (su). Iure (.5'', 6),
hier, laur, lauer, leur, leurentranck, lohr,
lyr (68), luern(l7). rappes (i09. cf. rappe
racemusKW.). trastwein (ii3, Das). schen=
hier (v. a. 1477). cofent (es, 134). kouent
(66).
*Acibernalis v. Actubernalis.
Acieula ((/. Sm. 2, 354) hefl'tle (mV
haftlc, gnfen, nl. spelle (U6). gluff (88).
ein knaufftenalde (^125).
* Acieula V. Scandix.
*A-, ac-cidare {rf. acitare) hd. säur
machen, werden (1); sawreu (4), suren
(7). suaffen suer ding (21). suffen (5, 6).
zupen (22).
Acidia &c. v. Accidia &c.
Acidula v. Accedula.
Acidulus säur-, bitze-lecht (135).
Acidus (i. acerbus ; X acetum, cf.
acetosus) hd. suer sim.; eßig-s., e. ader
s. (7, 10), e. ader s. ding (21), s. von e.
(6) ; essich-saur (i34J, -leich (2). esseich
sawr (1) hantager (i4i). nd. zoer (11),
ettik zur sim. aijs. acac sore (i36).
* Acidus {X acinus) eyn bom, en
windrufele (22).
Acies {belli, cultelli, visus ocelli; acu=
lei / accelli 75) hd. spitze, spitz spitz
indem streyde (9) , in einen stride (8),
am ysen 0. im krieg (110), eins waffens
(48). spitz scharf ein augaphel (.3). spiß
scharph sehen (21). ein scherff t sege
{b.vims sehe X serraf). schare, snyde,
sech (7. vomer X acies X visus ?). seha
(9.5). seh ; bissa (03). augapfel t shee (9).
augeappel i sehe (8) schar (19). schaer
t sune ^visus 11). ougen gesiebte t eyn
schar liide (48). das gesiclit (ni). spis l
scharp (22). ecke (17, 77). egge, snede,
wate (147). hd. nd. ort, an dem messer
(8), van den oghen (22'^). t ert (13).
art (7.5).
Acilus V. Aquilinus.
Acim-en, us v. Acinus.
*Acma-cis, -tis (110), -x (117, 121, Sum.),
accinatus (u?) aziger (Sum.). azger (117,
121). ritters swert (4s). baseler, taliart,
nagelmes.s (147).
Acina-cium, -rium v. Acinus.
*Acin-ium, -um v. Aciatum.
Acinu-s, -m {cf. Gf. 2, 203. 4,49.5)
win- hd. -drube (5), -trüb (6, 76), -tru=
belsteiu (6), -her körn, -ber steinli (93),
-ber stainlin (stamlin? 7), -drüfel t -bern
sten (22), -gart blat (12), -drechter
(-US 21). ain trubenstain (76V hd. eyn
dein ko-, varr. ke-rnlin (iio), druben-
(7), win-, weintrevbel- (3) -stein; win
kern (5^); weyn-keren, -kern, -berkorn
(66, 134). vhi körn (6, 11). ein tribel o.
das steudin das im tr.-koru ist (es). her=
liiig (*. vua imniatura 67). anna i. la=
pillus in vua steyn in berkorn (49). aci-
(110, 134), ac- (66), acri-, acer- (74)
-men, aci-ni {j}l. 12.5), -num (74, 94,
136), -um (122), -mus (94a, i4i) drube-
(5), druueu- (132), trybel- (es) -kern,
drüben keren (7). wein born (9). weinper-
cheren (2), -kernlein (74). win ber ker=
nen (22). trüben-, rar. druben-korn o.
-kerne, varr.- kern, -karen (110). trauben
kern (66, 134). gcdl. pei)in (122). tzibeken
(12.5. i. q. zibeben). atjs. hindber-ie (94),
-ge(i36); hyndberige (043'). trüb, acinus
voehomilicli (i4i. fuchs-, vne son.st Wolfs-
milch), acina-cium i. vua vino ejcpressa
rasyn (97). -rium druliel kamp (48). dra=
veren van wyndruven (i47). treste-r (66,
134), -rn (es, eo). drester (67).
Aeir-a, -um, -us v. Acorus. Acia^
rium.
"^Acisco V. Accire.
Acisculum i. fossorium ags. pic (Gl.
Aelfr.).
Acist-arium, -erium v. Asceterium.
Aci-, aeci- (Br.), ace- (93) -tabulum
{cf. cymbalum) ein seitenspiel (93). zym=
bei (64).
* Acitare {cf. acidare; a-, ac-cetare,
acescere ci. m.) gisuren (*'. coacuare
121). suer machen (17). spiczen (1).
*Acit-elum, -uca, -ula, -ura v. Ac=
cedula.
*Acitus bitter (17).
*Acium V. Acinus.
*Aclas-is, -sis v. Aeassis.
*Acliuus &c. V. Accliuus..
*Aemen v. Acinus.
Acolabus V. Accalabus. Attaeus.
Aeolitus V. Accolitus.
*Acomen v. Acromon.
*Aco-, acco-, accom-, acu-, accu-
(7) -mentator, a conmientariis (12.';,
Br., Gf.), acco-, aco- (121) -mentritor
2
10
ACQ
(i 8, CA. m.), -mentor ^17), -mentarius
(7fi, isi) ('•/*. prosator) fi<i. hiicli , Itiif
(3^, ii</ l)i>k" (lii'litiT. //(/. (litvlitcr (.-.ü), -ticli
tcr. eyii iliclitor dm- synno {11). clumzilaii
(i»i). kucliciitiehriber (läs).
♦Aconmmstata c Aeus muscata.
*Aconc- (,.">K arcont- (^ri, s.;, iw;, ii;',,
sum.'), arcat- ^i ii»), ercant- (i.u, sum. cf.
(!f. 1, io.Mi\ artinc- (^7;i, 1 1:!\ atont-J^l?)
-Ula, attonsillus (SV cunicella [q. »•."), al-
f a-chimilla i /. stellaria, pes f planta l
brancha leonis, leontopo-, psia-dium
&c. ii;!; (/. millefolium. equisetum
arvense Nnm. acutella, ><, achimilla?)
katzon-zagil (^sum,) , -czat^el (3), -sattil
[8). catten-zagel (_U(j), -sagol (s:)), -zas {sie
47), -fat (sie 14!»). leiide- (Sum.), bi-, bien-
(isi) -wrz. lattich (,/. lactuca "O- sinu-
aw, -dawe; lowcn-fuli, -tappen; viiser
frawcn maiiti'l (,113).
A-, ac- (,8'", loo), al- (^si^ -eonita i.
herba venenata (Air.), vorgiftige gecrudc
(8i). vor giimiß(oi'). vorgost (ino. st. -ft?V
heiiicr ( !».'>. (f. homera ellebortis Gf.).
a(j)i. tlmiig (,!»!•■'), 2jI. tlmugas (ot'').
Aconi-tum, -lun (sum.), acconicum
(19) eyter-, l liippe- (.Sum.) -würz (Sum.),
-gifft (48). g.-kraut (oi). feiiyii (83). egel-
gras (11\ -graiü 1^19).
*Acopa r. Apoca.
*Acor (9, 12, 74, 125, 147, 13r. &c.),
aecor ("c), acer (8) *'. mucor, coii'uptio
villi {II. f.); aciditas, gr. O^UTTj;; (i25).
wyn- t peeck-heffen (i47). kom (8). cham
(geschr. acorcham sie 9). kon des woyns
(74V kaue (12). Zu itnterscheiden {aus
a}(cop, X hehr. -^-^^ aehar) achar /. tur-
hatio (i!r) achor /. con-t. (iso, Gl. Acifr.).
ags. drefiiig (Gl. Acifr.). erbgriud (Ki.).
achores, «^(copsi; der seigende gnatz o.
griiid aufl' ilem hcupt der kiiulev (114
sim.). acharam /. turhans cos (i4i). achus
grecus i. multiim turha (i36). achior n.
j)r. i. timwltus df,, I5r.).
*Acord-ia, -atura sorgfeldekeit (17. cf.
frz. accord Gl. m. 1, 43, rri. x aee\ira-
tusPi,
*Acorisia r. Aorisia.
*Acorra yaus scorra?) v. Agagula.
*Acortare c. Aecortare.
A-, ae-corus, acco- (9), aeho- (i4i,
Gf.), aca- (8) -ros, acir-a \s. ?«.), -us {v.
aciarium Iderher?) , acceruo (17) (t.
affodilla 9) selpzanta (i4i, Gf.). swert -ile
fSum.), -el (8, 12), -ein (9, 17). swerdel
(13). gel swerdele (47, 8.5). gheel lichs=
bloemeu (92). gelc lelgen (12.5). siiyde
graiß l lycsch (10). drackenwurtz (91).
acira swertel-blumcn (149, Sum. v). sw.-f
arben-blum (8, 9 sim.). suedelblocine
sie 47). atiria swerdolblomen [»5). act^
ara swertelleiibhane («7). acorus gcyle
swertelu (i49). geil swertelc; a. gladia=
lus rote sw. (Sum.).
*Acquiere {st. ae- X in-quirere?) er
fareii (<J).
Ae- , ad - quiescere hd. rogen (5
rugeu (6), ruweu, r. mit cii ander (17
rowen (22). ge-r. (5^). anlenen (75). {i.
obedire) volborden (22) == fuel w(>rdeii
{sie 77). hd. volgen, gehorsam sein (1
gehorseu (65). rasten (4, 110). rüsten (132
consenteren, consent geuen (83) consentz
(110), willen zu einem ding (es) geben.
Ac-, ad-quirere hd'. er-, vorer- (7g),
l
ACK
vorher- (71 -werben, vorweruen (22). ge-
winnen ((), 8, !l). erfor.'fehen (litj, (i7, ü»,
134. X inqviirere?). vburkuinmen («5,
sim. iio, 1:1 1). hurarnen ({;5).
*Acquirites v. Arcuites.
Acquisitio erwerimng 1^4).
*Acquitantia (juitunge (8'').
Acquitare ((uitniaelien (S**).
Ac-, ad-quitatio (jnittierung als von
gelt .selnihle (75).
*Acramen v. Acromon.
Ac-, ag- (r.ii-.) -ratisma 1 ?'. iactaculvun
Pap.) das morgenbrocd (125).
*Acrazinia v. Acrizimus.
*Acreamita 1: Acromata.
Ac-redo, -i'ido (70), -erdo (1, 2), -edo
((/. v.) hd. sm-heyt sim.., sawv-chait (2),
-ilcait (,1); bitterkeit.
Acre-, acro- (7g), (acce- &c. q, v)
-dula \i. curuca, lucin-ia, -ea) cn voghel
(22). hd. graii-nuiek, niuckc (_.'J), -inuckel
(75); nacht-egal, -gall (i4i). ults. natti-
gahi (118). leriche (19). )e|)cler (i09. i. q.
lepelgans pelicanus, platea Kii.). ka((;f.
4, 359). grein- (_139, v. a. 1«18, Ki'».), gryp-
(U2, 114. cf. curruca) -erlin, -erlein.
agre-, aggre- (es, 71;), agge- (5, 19),
egre- (75) -dula, -dule pl. [i. parue rane
7(;, i5r. &c. in ugro l fico muncntes 76,
calamita 75") eyn laupfVoschc (19), laub-
(75), ert- (io4), erd- («4) -frosch. fro- (110),
Ire- (68^ -schiin. vorsken (107). cleyn vors=
kes (83).
*Acrica v. Attagen.
*Acrido v. Acredo.
*Acrifolium v. Agrifolium.
*Acrifolus ags. liolegn (i3g).
*Acrimen v. Aeinus.
*Acrinion v. Acromon.
Aeri-, acere- (i;i) -monia (/. letitia
136. X alacrimonia) hautiga (i4i).
schar]) (8), scharffekeit (91 o. behende
sin-nekcit (8), -ichkeit (9). scharpflieit
(110='), erusthafit (uo'"') im ge-
ange-sicht. bitterkeit (13, 65^ d
schient vß dem angesiclit (65). strengheit
(4). stidieheit (i25. cf. acer). resse (112).
aerüno-niosus (Br., Gl. m.), -sus (76) i.
fortis. Sehiverlich acrtmonia ^. excoirv^
municatio X acermonitus i. qui nulli
coimiinnicat (76) i. q. acoenoni-, acnoni-,
aconomin-tus ((U. m.).
*Acris-a, -la v. Aorisia.
Acriter hd. hart- (10), hirt- (17), hert-
(7, 76), her- (13), liertck-, hertick- sim.,
scharpf- (76), scherpf-, scherf-, scherjj-
(7, 17), bitter-, snr- (110''), sanr- (110^),
swer- (5) -lieh, -lielien, -ligen (13). nd.
herde-, scherpe-, scrape- (^23) -liken.
Acri-zimus (93, 141, Gl. m.) , -simus
(89, Gl. m.), -ysemus(i4i'), -smus (9,64),
-sima (9. s. u.), -samus (19), acerisinus
{■\,h), aeci- (4), acer- (13) -sima (4), acro^
zimus (Gl. m.), acrazima (8) {cf. azymus
&c.) wenig gesurit (7), w. geeewrt (13),
wenigesawrt (9), vngesawcrt (4), sner (19),
suet {sie 89), senffte geliebet (48), senft-
geheblot (93), -gelieffelt (64'^) brot, broet
(89). sawr teyg (acrismus '. acer 9).
Acroam.ata v. Acromata.
*Acrocer-on (68), -amen, j'^- -amina
(Br.), -amnia, varr. -aunia (mOi -anna
l ceranna (147) {ab acros et ceravmos
ACT
7, xacrimonia7 &c.) des berehs hocheit
di(i clip})icli is (i47). eyn sant clyppe
(83). Htegelicli (7). stren-gekeit (5, 18),
-keyt (7).
^ Acrocol-um, -ia {pl. kl, kü.) galrey
evn gel s|)i.s(! (8). gel rise (13). gelo royse
(9). gan.senkroest (Kii.) royse ««« kroyse
sim.^ trose sim. (f. galactica)? x gal-
reda? darauf rise in .»^jjise umgedeutctf
axpoxo)Aa, trunculi .stotzlin (112).
Acro-cheria (gi. m.), -tilia {i. arti-
ruli 1 IS), -chedina i. intemodia bende
nml) die leede (i47).
' Acrodula r. Acredula.
*Acro-mata, -amata (gi. m.), -noita
t acreamita (141) i. carmina, scenicoiimi
c. (i4i). swencke (125). sg. aeroma (xö
axpov Gl. m.) i. Carmen (110 &f.); lii-a=
mm auditio l Iiidum (l4i). ein .subtiler
kluger sfjrueh 0. r(!d 0. erfarung (88).
*Acromen &c. v. Acromon.
Acrom-ia, -jrum (kl), -ion gr. ä'/pto-
fxiov (125) achsel (111).
*Acrom-on (9, 17), -en, -entum (147),
acrimon {g. -onis lY), acomen (76), ac-
(3), at- (96) -ramen (aus xpö^jjiuov, ef.
inckinde
;e- (iioaj,
lie da er^
;e.schef-iiis l teyte (9), -ftniß t
110; a ceron cornu Br. &c.; X «xpo?
crenium?) i. radixfoetida (i48). stinckmde
würze (9). stingkende worcz als klobfr:
lauch (8). stinke wert sicut allium (13).
stynckende criiyt als loyck etc (i47).
schinde worcz (17). lierha ut cepa (3).
geaus herbe quod homiaem feter efacit vt
cepe, aleum (76). knoblacli (75). asclouch
(96).
*Acrotari tinnen (i4i. cf. tvaxiefrons
Gf. X acroteria zinnen kl?).
*Acrotilia v. Acrocheria.
Acrozimus v. Acrizimus.
Ac si glicher wise (8).
*Acsilum V. Asilum.
Acta
werg (8).
*Aetacus v. Attacus.
*Actag-e, -o v. Attagen.
*Actara i-, Acorus.
*Acterabulus v. Acer.
*Aetica v. Attagen.
*Aeticus V. Athacus.
*Actidlari v. Accidiari.
Actio, a. pura (8) wirkung vnd craft
l ein ansprach (7). wirkende craft in der
natur (15), materiell (es), matirgen (8).
wurkinde käst {sie 9).
Actio-, auctio- (68, 89, 110, Br., Ol.
m.), acci- (^3), anxio- (11, 122) -narius
{i. penesticus; cf. gl m. 1, 58, 459) hd.
vnder- (21, 66), vor-, ver-, fir- (19, 76),
für- (66, 68, 134) -keuifer, t -keuffel (fur-
k. 66), -kouffer (76), -koffer (68), -kauffer
(110 var., 134), -kanfler (110 var.), -kiefer
l stocker (89); hocker, hock (eo). voer
coper (11). werckman (83, 132). gall. re:
gratier (122). anxiorius i. traäitor verre=
ter {r,(\, 69, 70, 134).
Actionarius ags. folc-gerefa (Gl. Aeifr.).
Act- (iir.),acc-itare i.frequenter agere
(Br. &c.). dun (8). tun t eylcn(9. X cito,
vll. X actutumj.
Actitari getan werden (i4i).
Actiuus arbey te ader himel (7). wercka
ende, ser lebende (110). kreiftigzu wurcken
(65).
*Actix {aus acte) holanter (Sum.).
ACU
Actor hd. sachen-walder (5''), -werber
(4); sach-wader {sie 71), -clager (1), -kle^
ger; kl. vor gericht (48); be-lcl. (93); an-
kl. (75, 110) im rechten (75). hd. nd. be=
schuldiger. T\Tirker (ei), werck- (110, 132),
tzail (i32)- man. erbeyter (4). reyter (9).
Act-, acti- (G8) -ualis hd. wi- (62),
we-rcklich; snelle siiu., sn.-dechtig {c}.
Gth. wtb. 2, 606, X tetig ?j t kune (7).
zugriffig, rische (17). iczt übende (62).
Actualiä-simus, -mus hd. aller-snel=
lest, -kinulig.st (7), -tüudst (es), -tusint
(13), -tugendliciiste d), -togentlichtz (8),
-wurgeliste (9), -endlichest (71, 76), -sehnet
ster geist (3i).
*Actu-aris, -rius (i.'Sfi''), l aegit {ans
qui..egit?) i. facta qui facit aijs. iiraec
(136), uuraec (!»4).
*Aetuatiuus cibus i. cor2)us christid-e.
bringt zu den werckeu das sie {caritas)
wurcken wirt (".">).
*Actu-, atta- (isr., ai. m.). atti- (129,
142), aci- (76) -bernalis i. socius in ts^
berna (Br. &c.); caupo &c. (129); taber-
no (76); liroximrts vicinus (i4i). liuseo=
nozzo (131). mytgesell in der tavernen
(147).
*Actula V. Accediüa.
*Aeture-da iUf.), -la (io5) {cf. lathy^
ris) sprinchwrze sim.
Actus dat (5, 22). dayt (5^, 7, 133).
dayd (19). tat (4). ladt (1). hd. that; ge-
tat 0. -werbe (31), -dang (e); wu- (69,
134), wi-rckung. werkyngc (22). worck
(10, 110). daech-w. (83). erbcyt (4).
Actus i. via apta curribus et iumentis
(Br.). -waggonwcch (147).
A. actiuorum der wi reker werck (12).
A. essentialis wesentlich daet (12).
A. purus luter wcrckmeistcr (12).
A. reflexus hd. ein \v\i- (69), wi-
(134) -rckuug in sich sclbs; s. s. vrteyhi,
s. s. beschaweu; sich selber b. 0. bp=
leichten (7c); sich selbes belichten l seU
bes beschauwen ader ort» ylen (7).
Actutum r. Acutim.
*Acua-le, -rium v. Aciarium.
Acu-arium, / -Capsula (11, 19) en
naelde voder (11). nulden-fuoder , -vaiß
(19). gall. aiguillier (122).
*Acuba 1-. Acuta.
*Acubi dairnae (i47\
*Aeubitus v. Accubitus.
*Acucia r. Seandix.
*Acuclus (.-. Aculeus.
*Acucula {cf. acuta) eilend (147).
A-, ac-cuere, aceurare (21) hd. w&:
tzen; spitz-en (Gj, -inachen (fio, 134); spe^
cen (13), wachsen (75. cf. acutus) ; schart
fen (10), screpfen (69 Mrg.). scher- hd.
nd. -pen, hd. -phen (7, 21), -pfen, -ffeu
(9, 4). seharp maken (11). vetten {sie 97).
spyssen (22).
Aeuitas scherpikeyt (s").
*Acula 1-. Acuta. Seandix.
*Acule-atus, -gia v. Aeculeta. Aqui=
legia.
"Aculeus V. Eculeus.
Aeu-leus, -lerus '89), -clus (8), ac-,
e- (147) -culeus, aquiliu-s (Hpt. 5, i98),
-m (i36) ang-o (S6, 127), -a (i36), hd. nd.
-el, pedis (64), der pein {apum 3), also
ein binne het (6). ags. onga (Hpt.). stifft
(5, 125). steft (66, 68, 134), stieh-t (7), -el
ACH
(3, 8). stach-il (9, 6.5), -el (112). brickel
(19). dorn 0. zapf (76). hoick (147). he=
chel (8i>). hekele, gart (io6. cf. ekel
stivmlus 99). vis gart (89). gert (112).
sunde {i. peccatum 22). weisel {sie) der
(2), oder (1) peyn.
*Acuinen r. Aciatum.
Acu-men, t -tela, (Br.) -teUa (76),
t -cies (147) hd. spitze; scher-ffe, -ft (7),
-fang (13, 6.5), -pikeyt (8); schar-pff, -p
(12), -pfilieit^ (68, 110), -pff ort (110); mes=
ser scherpf i?2Vrt.; spitze in eynem m. (4s).
hd. nd. ort. nd. spysse, scherpe. scharp=
heit off ein seharp oert; punt off vaet
(132). waet (107). wate (i47). wessi (121).
"*Aciunentator v. Acomentator.
"Aeunei uintime {sie 119) aus i. vic=
tinie (141, Gl. 111.) X acumen, das in
121 dif.ser Glosse entspricht ; cf. acumeos
/. victima (Br. cf. agenei).
Acupe-dius i. cursor (75, 76 &c.),
-tilius i. vdox (75) {varr. Gl. m. 1, 62)
louffer (75). loeper, baide (147).
Acupic-ta, -ca (9), -tum (12.5) hd.
ein gestrickt, gestickt (12.5), glismeth
(7. inf. lismen), glyssemet (64) kleid, ge=
want (7) , werck t vorbremet (125). ge=
worthe hanezkin (9. nhd. gewürkte hand=
schuhe).
*Acurim i-. Acutim.
Acus, g. -eris {i. palea q. cf.) hd.
sprew-e (4), -en (ii4). -er; sperwer (68,
134), spreywer (67); spru-wen (6), -wer
(65, 110), -e (12, 18); sprüwe (7), sprev
(3). kligen (48). nd. kat. kaff (i25).
Acus, g. US hd. na-, nay- (133), nae-
89), ae- (11), no- (4), nu- (19) -Ide. naele
18). nole (6). nolle (77). newe- 0. sleyer-
nolde (8). ney t {sie) nodele (9). nadel
(110, 134, Das.). natele (22^^). gfife (48).
Acus crinalis gluff (9i).
*Acus mu-, mul- (149), t mo- (143)
-scata, acommustata (47), acus pastoris
(143) [herba) hd. kraniclisnabil (Sum.);
kranch-, kränge- (17), kunc- {sie 149),
krausses- (85) -suabel. kraneken snauel
(47 ). storckenschnabel, nl. oyevaers beck
(143).
Acu-ta (9. Gl. m.\ -la (171, -ba, -cula
(q. V.) ein suht (13), suclit (8, 9, 48), Sache
{sie 17).
*Acute V. Acutim.
Acute scha- (110), sehe- (es) -rpfflich.
schabbich (69 Mrg.)
*Acutel-la, -a v. Acumen.
*Aeutella i cf aconcilla. anonis.) ka=
tzen Stirn \herba 73).
Acuties scher-phy (7), -ppe (5, 23).
schirpen (19). schar-ff (18), -pfkeit (110).
hd. spitz-e, -en (10, 19), -at (1). nd.
spisse.
Acu-tim (9. 7G, Br.), -te (76), -tum
(8), -rim (4), atutum (i3) schir, zu haut
\ll. c), X actutum behend (68, 110).
bald (68). schnell, varr. gering (110). vol-,
hacste-lec (los).
A-, ac-cutus schar-p (5^, 19, 22), hd.
-pff, -Ö; -ffmacliig (1. «aus fs?), -ffmes--
sig (2). hd. spitz, spitzig (110), uuahs
(Gf.), wachs (75); sm- smackych (ö^). nd.
spis.
*Acha-cia, -chia v. Aceasia. Aehaia.
*Achadeon v. Acatium.
Ach-aia, -ia (76), -acia (7), -aria (66
&c.) prouincia grecie, ein lant (5, 7).
ADA
11
*Achalantis v. Aeanthis.
*Achalieulus r. Acaliculis.
*Aehalma v. Alma.
Achantis r. Aeanthis.
*Achantor r. Acantum.
*Ach.antus r. Acanthus.
Aehar &e. >:. Acor.
*Acharia v. Achaia.
Ach-, ac-aris, -arus /. non gracio=
sus, aus axapi; x carus; cf. aehatus)
hd. vnge-nedig, -neme, -ne}Tn (3). vn-
wert (75), -dankber vnd hessiger (48).
*Acha-ron, -teon v. Acatium.
*Aehasea v. Aceasia.
Achates {cf. acc-, e^g-ates) n.jir.viri
t geinnia (Br.). ein man (.s-^ nam) eyns
manes 0. eyn steyn (8). bom («;<« born?)
steyn (/. piropus ö^^j.
*Ach-, ag- \aJph. ach- 69, 134), -ato=
nia, acho-thonia (5), -toma (22, 4, 76),
-donia (7i, -tonita (17) hd. gerechtikeit
sim. recht-ekeit (5), -icheit (22).
"Acha-tus, -rus (4), aca-tus, -rus (3,
4) {i. henc (p-atus; aH-s-aceeptusX aya&O? ?
cf achates gemma gratiosum reddit Br. ?)
hd. senfft-nnitig, -mudekeyt (v. a. 1477);
senff-mutig, -mutig (3); beheghch, ange=
nem, genugsam (110 var. cf. Fr. 2, 23).
nd. zacht modich.
*Achatus f. Acatium.
* Achel-demac, -darnach, achill-d. (3)
{hebr.i hd. gutes ackcr^ ein a. des bluts
0. des hafners (65, 68).
Achetae muhenheim, grillen (126).
*Achia V. Achaia.
*Achilantis c Aeanthis.
*Achille r. An eile.
Achillea {herba) garwa (Sum.). ags.
colloncroh (94^).
Achille-s, -us die kortlyppich is (i47).
*Aehimilla v. Aconcilla.
Achinus kotsitter (8). aehimus
kassate, gertener (8, 9). achumus gertp
ner (13).
Achi-, achy-, ache-, acha-ron hd.
die helle, heltluij (75). ein helliseh wasser
(110).
*Achiron v. Acatium.
*Achyton est natura senciendi daz die
nature eyt gebit (8).
Achiuus en ketter (11).
*Acholytus r. Accolitus.
Achor r. Acor.
*Achoros V. Acorus.
* Achr-atafors , -atoforus, -ofors v.
Acetabulum.
*Achumus V. Achinus.
*Achus V. Acor.
Ad zu (19).
*Ad- oft st. add- q. v.
=*= Adagere {alpih. adigere se &c.) zu
tugen (()). zu cwingen (14). volbringen
(66, 69, 70, 134).
*Adagoria amada {lat.? i4i).
*Adaltuatria, adalta adria (Gl. m.)
des huvss lioychste deylen (147).
Adam der erste mensche {b^, 4).
Adamare lip (8), liep (9), gar 1. (17)
haben.
Adamas hd. nd. eyn edel-steyn, hd.
-gesteyn; zoghelstien (11). hd. dya-, dye-
(133), de- (67, 73) -mant; adama-st, hd.
nd. -s (22b, Ob.), -nt, -t (1); vnd ys dat
alder hardeste dink dat meu vp erden
2*
12
ADD
vint villi ino niakct i'iio wok myt war^
nuMi bloilo f22'').
*Adamna iX adamianusl wil)eiUr
snl/. I ? /. /lii/diiiiis I'^.
*A<lamiitio lichlialmiiir iT.'.V
*^Adtuiii-mani, -ani, -rnoni (c.l. m.),
adänam i ins^ .wjj< herctici kotzor (iss).
k.-iiifisti'r' ((!). kt'chor (IHVkottore (22V
Adaperire /»/. vfV-t<liolJous/w.,-sli'IJru
(f)), -sliilirn (lit\ -slissfu, -(hin .v//«. nd.
\\> sliitou; ont-luykon / -nluykcu (losl.
onVn-oii i^9\ -baren, gostilleu. zcm nia
chon i'i-c. ^,ss).
Adapei-tio auft'schliessung (75).
*Adaptare r. Adoptare.-
Adaptus irc/.irt yi.V. gi'zoirt (8). zer=
lu>yt. bi'qmni, obi-n il7v
*Adaptus (X adeptus) trkriget (9).
Adaquare hd. wolJern sim., waösern
(I34V «f/. wo-, wot-toron. drinckin i8).
vyli troiickcn \\}). triuckcn geben dem
vich {'lä).
Adasi-a altes schaaf (Ki.); -o -onis
vitricola \-,6) aus -a ouis vetula slm.
{(A. m.\ odasia lapecora vecchia \G\. m.).
alt sehaip t iiT.l.
Adastria v. Adrastus.
*Adasus c. Aeassis.
Adaiictus gomert (11, 65). vermeert
(lli. zu gelcyt"(l7V
*Adaudire an allen enden boren (14).
Adaugere, -ri (i09) hd. meren (19);
znsanun-, zu-, nd. v'-nieren, hd. -mern.
nd. to-don, -oken, -okeu (^109).
*Adbages r. Ambages.
Adbib-ere, -ire (i34) hd. \\\, viel
(18), zu-, nd. vele drincken, hd. trincken.
Ade- r. Acc-,
Adclin-e i^cu. m.i, -is \j)i\, -as (^13g)
ags. to bald (94, 136). acclinis i. resupi^
nus t recumbens (i36), dependens (Gl m.V
^,. *Addax \ sonst ceniicapra) v. Athesis.
Adde - cimare , -cimiare, -timare,
l -cimacinare / -cimatimare i'2"2), ade=
cimare hd. zehenden (7, 76), v'-z.' (8,9),
wol z. ; z., var. zulienden i^iio), czen=
heude (4), zehen (67), senden (18) geben,
tzyenden geuen (132). zenden (5). tege=
den {22). tegcuden (109).
Ad-, a-densare hd. nd. dieke, hd.
dick machen, makeu. i. spissxim /acere
spiczen [sie 7).
Ad-, var. ab-dentes zu legend ^30).
Addere hd. fugen ijl); zu-f., -fugen,
-duu sim., -geben (ö*»), -ieben (18) ; meren.
nd. to-voglicn, -don.
*Addetimare r. Addeeimare.
*Addiantos v. Adiantos.
*Addicat [cf. i-^ ? additamentum?)
untartua ^Gf.). vndertun (i4i).
Ad-, a-dicere (X adjicere) hd. zu-
weisen, -wisen, -scriVjen sim., -legen,
-•wei-ffen. zu hauff fögung (18). czu hauf=
fen reden i3).
Addictus zu hauff gesaget (7). tho-
samende-segheu (22), -zeygen (23). zu
samen geton (76). zugewisen (iio). tzo=
gewesenn > i:;2V
Ad-, a-discere hd. lern, lernen (5, 4),
leren (7); vast 1. (68), lernen (134).
Addit-, adit-, adid-amentum, t
additio no &c. 1, adicio iso Mrg.) me=
rmige ^S^iJ, 9, 13). vor-m. (18); daraus
hd. nd. (Mss. inog.) v'meng-uuge, -inge;
ADH
v'-manung yl), -meynug (4\ -mischung
(76). hd. zugäbe \b, T), -tlmnuiig, -tho-
nung, -thuung. tzüdoninghe {\^^2). addi^
tamenta jd. zulegung (6.'i). additio an^
legung eins dings (".'>).
Additus zu gethan (17).
Adducere zu-furen (6), -foren (19).
to IrytU'u y\\y
*Adel-, al-heidis n. pr. alhaid (74).
*Adelivativm v. Accliuus.
*Aden \hcrlia) hutlialtcn (i04V ade--
rantra h vpludder (.Sum.). Cf. adera, adorn
r. Affodillus?
Adeo hd. so-, also-, als- (5, 6) -vil.
so- (^,ssi, also- (g.t) -vast. dar to (22).
Adeo von gode (17).
Adeps, adips ( i36) {cf. ador) vett-
ekeyd ^14\ -iclieit (11). hd. vetig- (9),
feißte- sim., innerlich f.- (65) -keit. feyste
(13). feist (4V fleume ^12). dat smere (^85).
hd. nd. körn [C\ 22); ehern- [1), kern-,
semel- yiö) -niel. simila (95). marck (65).
bloem üf duyst van mele (83). duistvan
meel (107). vnsch-hd i -uld (us).
*Adeps vrsini berensmalz (Snm.).
Adeptio gunst (,ui).
Adeptus [rf. adaptus^ hd. er-worben,
-borben ^3), -werbiuig 1,18), kriegen (13),
-folgen (5), -folgt (65). nd. vorworuen.
her arbeyt (7). begriffen (8). vberkomen
(^iioV
Adequare hd. glichen ; glich, gleich
maclien. nd. ghehken; liick maken. shch=
ton (8').
*Adaquare iX adaquare X equus)
eyn iilart rideu zu de wasser 1 17 1. wet^
ten. trenckeii i64^.
*Adera v. Adria. Affodillus.
=^'Aderantra r. Aden.
^Adevia r. Adiantos.
*Adexpensas or/s-. tu uyt-um(i36),-tiun
(94).
Adf- V. Äff-.
Adglo-, agglo-, adglu-merare, ad=
glomare wj-nden i83). garu w. (7). hd.
zuhauff-w. ; zusamen-winden, -binden [3,
i), -fugen, -hefften (134), -hefftelen i69).
klc'wl machen u)- nd. to same-nde, -te
cloten.
*Ad-, ag-giutire,jj?-s. adgluceo [in Vocc.
ex quo unter adgi- ««f/ aggl-; X adglu=
tinare"! hd. verzeni, sliuden. hd. nd. vor-
sl. . -tern ^22). hd. verschlinden ; zusamen
tun. leymen (66V zu-1. (134), -limeu (69).
an-1. (GsV nd. limen, linen.
*Adhera v. Adria.
*Adlierectare, adutare [8) (cf. adre=
curare &c. 01. m. 1, tni in den rechten
(17'i. in r. \^8'i weg wisen.
Adherentia anhaug (75).
Adherere hd. nd. anhangen, zu-h.
{9), -haften ^^7, 3i). aue hencken (,18). to
holden (22).
Adhibere hd. zu-liabeu (1, 5'^'^ -dun
siin.. -fugen (,65), -legen, flißlich zu-1. (8).
vleys czu tun (9). to doen (^11). geben
(68, iioV wysen (esV an hangen (7).
*Adhibere [aus adbibere) tzutrincken
(125 I.
*AdMmere v. Adimere.
*Adli-, ad-istrvim [ans ad-huc X
-istum?') hd. noch, nach (4). nd. noch^
tent.
Adh-, ad-ortari Jid. maneu (8, 9);
ver- (,17;, er-m.; zwingeu \^21, 76); zu-
AÜI
(7), be-, zu be-zw. ; beczweyngen (18);
zu-dringen l -fodeni (4\ -raffen (6), -hir=
tin (21), -herten (18). zo-raeden, -hysscn
(i82). to herden l dwyngen (22). trösten
(99).
Adhortatio ciinanung (110). zo-ra-
dinglic, -trocötinghe (i32).
Adhuc, aduc (3, 76) hd. noch. bilJ-
(5^), bitte- (23), wente- (22) -noch.
Adia /•. Adrastus.
Adiacere zu legen [Id), to leggen
(11 1. belicgen [OS).
*A-, / ad- (,sum. v) -diantos, adiant-
us, -\un (,112, Ki.), -ea (.vnz. 8, 99), an=
dianton (Sum. vi), adrancos (9j pungil
ad., nezelworz add. (.sum. v). steinfaren
(,.sum. viV nessil (81. hd. (Jiss. mog.) nes^
sei wurcz, neß wurczel (16). frawen haar
(112, 114). ncte wortel, vrowen har ( 17,
149). stein-, maur-rauten (114V adia-ticos
neselwits, -neo betonye, adevia nase-
konne (,85). ard-enia, -eula (149), l -isla
(Snm. v) nezelsaine (Sum. v). nezzelsat (96).
nesselsaf (149). adrast-ia (4), -ea l adu=
stra (1) nyes- [1), nys- (^4) -wurcz. boh.
kyehawka '4\
*Adicere v. Addicere.
*Adieio v. Additamentvim.
*Adictus \rf. adieetus) zu geschre=
met ((i. cf. sm. 3, 010). zu samen geschla-
gen (110). tzo s. geslagen (i32).
*Adidamentum i: Additamentum.
Adiectiuus hd. zu-gewoi'fien, -legende
(19). to h'gginge dl-.
"Adieetus icf. adictus) hd. (vocc. ex
quo^ zuhauf-, zusamen-geschlagen, -ge=
woi'ffen ((i9, 134).
Adigere zuhauff fogen (5). me z.-fugen
(7). zu helffen [sic.'\ fiegen (76). zuthun
(67, 76). fürbaß dun (8). wiu-pas tun (9).
Adjicere r. Addicere.
*Adyla v. Adula.
Ad-, adh- 7 ) -imere hd. nemen (8,
9); abe-, t zu- (Ü), vfl- (17), nd. aff-n.,
-liyemen (18). hd. zu-dun sim., -thun l
-kauffen (69, 134). abe dim [S^'). nd. to
don.
*Adimitari (X admirari) vorwun=
dem ('22'.
*Adinipiatus r. Adipatus.
Adimplere hd. er-, her-, nd. vor-vul=
len, hd. -füllen (6\ -foUen, -foln.
Adinstar hd. glich, geleich (67); g.-
[16). glicli- '7) -lieh; ein glichniß .9iin.,
noch ein gl. (17\ zueiuergl.( 110); gleicher-
weise, -weiß; zu glj-cher weiß [68). nd.
lick, likerwijs.
Adinuentio (/. nouus modtis peccandi
76 &c; anders Gl. m.) irouhiduugau (fZ. pZ.
Anz. 5, 464). bose uew vund f czu funt
(9). ein nuwer fiind (uo»), funck (*ic 68).
einimwe fiiidung (iio). er-f. (75). die fimde
i uuw f. tjd. 65). eyn vyndynge (83). ven=
dinge (^99).
*Adinuentiuus r. Cernulus.
*Adip-are, -pire (17) fet (8"), feist
(17) machen.
Adip-, adipi-, adimpi- (^18 1 -atus
hd. nd. vet gema-cht, -ket. hd. feißt
sim., feiß (18) gemacht, i wxlen (17).
*Adipe-rum, bis.nv. -rium, -rus, -s,
-X, atip-, adit-erum, add-, adr- (109)
-ipex evn worm (,17). hd. zech (49), zeck,
zeg, zelle (6). nd. tecke (22, 109).
Adipisc-i, -ere hd. nd. begern; er-,
i v''- ^11' -krigen, hd. -kriegen, -kregen
ADM
(10), -folgen (65), -oberen (88), -werben.
hd. behal-ten, -den; begriffen, -greyffen;
vberkommen sini., iruaren (i4i), verdie-
nen (7). nd. bcliüldon, vcrweruen, wynnen.
*Adippire v. Adipare.
*Adips V. Adeps.
Adire, jns. adyo (tu) hd. zu-gan,
-gon, -gen, -geen, -gene (7). nd. to-gan,
-ghaen (11).
^Adistrtun v. Adhistriun.
*Aditerurri v. Adiperum.
Aditus ptc. s. hd. zu-gegangen (8''),
-gang. hd. zu-, ein- (9), in-, nd. to-ganck.
Adiudicare hd. vr-, zu vr-, ((i5, 67),
er-, v'or-tcilcn, -teiln , oft mit recht;
ordeiln t rcciit zudeyln (18) ; r. mit eren
z. (17); mit r. ri-, re-chten; rillten (6),
rechten, ver-r. (iio far.), zuriechtcn (8'>,
19). to (11), mit rechte (22) richten,
vorde-leu (23), -ren (22). zu-, haim-spre=
chen (65).
Adiudicatio zcu tcilung (i).
Adiungere hd. zu-, nd. to-, thosa=
mendc-, nicr th.-vogen, hd. -fugen, -fu-
gen (6), -fyegen (uo).
Adiurare lal. nd. bc-, zu- (7, 8^)
-sweren.
*Admratio besclnverung (75j.
Adiutorium hd. hu- , ho- , hi-lffc l
vo-, fu-rdcrnisse sini. hulpe l vorderf.^
nisse (22. cf. sq., adminiculum). hol])e ( 9')).
Adiuuamen lid. hnlö'e sim., vollust
(ui, Gf.). hulpe t vordernisse (23).
Adiuuare hd. hclffen. nd. helpen.
*Ad-, a- ((ii. 111.) -latus geulogvlt (83).
*Adlegurrlre r. Abligurire.
Adlentare [itcd. allentare, cf. oi. m.
1,80) kräng machen (17).
Ädlentatus gekrcnket (17).
*Adlentus i. dehilis kräng (17).
*Adle-ta, -tha v. Athleta.
Ad-, a- (i:!(;) -litus (to;4 adlinere)
ags. dcchm (n-i).
Adlobrius v. Allobrox.
*Adlubies r. Alluuies.
*Admaniculari i. manticulare be-
drygen, -tuyschen &c. (\\l).
*Adinan-, mant-iculator bedrieger
&C. (147).
* Adnaan - , mant - iculatorius , adv.
admaniculatim bedriechli-ch adj., -ck
adv. (147).
Ad manus zu banden (75).
*Adiaicabilis ( aus am. ) freuntlich
(75a).
Ädminare (I minare ; Gl. m. 1,82 aus
adminieulare ?) zu dryben (8*^).
Ad-, am-, a-minieulari, ami-niclare,
-eulari hd. he-, hei- (21) -Iffen. nd.
helpen.
Ad-, am-, a-miniculum hd. nd.
vrunt-scliafft, -scap. lid. hulffe, hilff sim.
freudc (17). denstbarkeit (65). hulpe (23).
holpe (!)9). vorder-nisse (5, 23), -neß (18).
verderfnisse (22. c/. adiutorium). rebe=
steck, stützen (126). .stake (Fr.).
Administrare hd. die-, di-, din- (18),
zu die- (75j, nd. de-, dey-nen.
Administratio anefang (i4i).
Adminuere hd. kleyn, kleyner, myn=
ner, minder machen, nd. kiener maken.
Admirari icf. adimitari) hd. 7id.
wundern (9), v'-w. hd. wondern (8); be-
(7), v'-w. wondren (99). v'wonderniße (18).
ADO
Admis-cere, -sere hd. mengen; zu=
Samen-, nd. tozamen-, hd. nd. vor-men=
gen. hd. z.-niengung {sie 3), -mischen;
v'-m. (76), -muschen (6). mischen (17).
Admis-, amis- (9, Gl. m.), ami- (136,
U5), emis- [q. v.) -sarlus hd. seu-, sei-,
say- (18), sa- (i34), feu- (55), fe- (7), nd.
zo-mer, gew. hd. der eyu wath-, wat-sack,
waytsag (133) tregt, dreget (i32), draget
(67), dreit. eyn sender i. qui alium ndttit
(68, 83, 110). ain sumer roß (76). wat^
secker (18). stut pfert am., stüt hengst
adm. (9). mayen-h. (112). ags. stoeda
(i36, U5) et homo ferus (145).
Admissura zulaßimge (8t>).
Admissus zu geloßen (8). zu gesant.
(17). g. czu den meren {equabns 9).
Admittere hd. zu-lazen (5), -laßen,
laeßen (8^'), -loßen (8), -laußen (es), tho
laten (22). vor-hegen {st. -hengen),' -sen,
staden (22i>). zusenden (8, 17). sunden
(9). s. begen (8). sunde-b. (9) zu sunten
(17 Mrg.). entfaeu (99).
Admodu-m, -s (11) zu maßen (8^). zu
malJ l zu sidden (17). zu maiße (19). to
mate (11). te maten (99).
Ad-, am-, a-monere hd. manen (9,
76\ v'm.
*Admonit-rum, -um (Gl. m.) atts an=
timonium x nitrvmi?) glasen materi
(147 I.
Admontare v. Amontare.
*Admorare bij wonen (S^).
Admotio zufugunge (8*?).
Admotus zugefuget (8'^).
Ad-, am- {(if. a-) -mouere hd. be-,
zu-wegen. zu-legcn, -schorgen, -welczeln
(17). to ruren (99).
Adn- (f. Ann-.
Adnare, ad-, an-natare zu swymmen
(8", 171
Ad-, an-nectere hd. zu-, zuhauff-, zu=
sammen-, an- (11, 17, 110), ain- (i9)-knup^
pen, hd. -knupffen (66, 110), -knuffen (9),
-knoppin (8, 19), -knipfen. an binden (17).
tho knutten (22).
*Adnicliilare v. Annichilare.
*Adola V. Agagula. Adula.
* Adola-cium, -tor r. Adula-tio, -tor.
*Adolatura &c. v. Dolabrum.
Adole-re, -ri, -scere (8^, 132) hd.
wachsen, waschen, waßen. nd. wasscn.
w. van joncks op (83), van ionges op
(132). wasen (13, 21). kly- (7), clai- (Sm.
2, 349 cf. 351), eleu- (5, 17), kle- (21) -ben.
cleuen (22). riechin (8). wol-r. {8^). ruchen
(10). reugen (13). rawchen (9). wiroken
(99). bereichen (12). brynnen (7). bren=
nen (65 &c.) vnd damit machen wol rie=
chen (65). bornen (5). burn (17, 21). ber^
nen (22). v'boru (18).
Adolescens hd. ju-, yu-, ju-ngeling.
jugclick (3). iuncgeiinc (22). jongelijuc
(89).
Ado-, adu- (ö^) -leseentia hd. iung-
heit, -keit; iunck-heit, -eit. jongelicheit
(132). jogeait (8). junck (9). hd. jug-eiit,
-ant (3), -unt eyn alder zusehen XIII vnd
Xlllljaren (17) ; jog-unt (4s), -ent. waißint
iogent (19). wassende joghet (11). was--
sunghe (ö^). ain jungfrow {sie 76). das
zunemmend alter (65).
Adolescentula eyn jung-elingen (.^^),
-frauwe (7), -fröw (6). hd. junckfrau. iüf=
ADO
13
frawp (18). ejTi iungfrau l eyn jung frawe
(5 sim.). en iunge vrowe eder en iunc
vrowe (22). ein iunge frauwe by (es),
vnder (110) XXX iaren.
Adolescentulus eyn imick hd. men=
sehe sim., nd. mynsche. iuncheit (22, 21).
jungheit (7). eyn jung menthß (7), man
(17). knabe (ö^, 12). kint (6).
*Adolorari {st. adulari) smeichelu (7).
Adon-ai, -ay, f -aus (76) {i. kipioe
141 i. e. xupio?}. ein herre (21, 22), here
(5).
Adonium adonis-, fewer-, brunet-
roßlein (143).
*Adopiscerium ?•. Apodyterium.
Ado-, ada- (8) -ptare hd. nd. wu-,
hd. wü- (6), wi- (110), wo-nschen.winßen
(18). zu- (65, 76), er- l auß er- (75) -wim=
sehen, -winschen (76). auß erkisen (3).
keseu (83). kyesen (110).
Adopt-atio, t -io wünsch- (es), er=
wünsch- (75), beger- (18, 110), erkyes-,
var. erwel- (110), vßkor- (18) -ung, f zu
gewinßeneslieit erben (18). verkesinge
(83).
Adoptatus ge- (17), zugc- (7), er-
(69, 134) -wünscht, gewonschet (67). zu-
gewontst (5) , -gwinst (76), -gesatzt {i.
dectus 66, 7o), -g. erbe (5). gesatzt in
erbe imgeborn (48). er- (110), ver- (132)
-koren, vßerwelet (68).
Adoptio hd. wonschungc (8), wun=
schung (6s) , zu-w. , czwunschunge (9).
ein zuwüntzhs er wuntzhts (15). her=
wiinschung (es), vß erkyesung (7). eyn
vz erkesuDge, wontsunge, annemekeit, dez
fremden erbe v'lihon (5). uß erkysunge,
zu wonschen, ann. t fremde erbe v'l. (21).
angenomenheit (25). vornumft (9). vs er=
kiesen, zu winschen aines erbs (76). er=
welung (3).
Adoptiuus gewonschte (8 sim.). ein
zugewunscheter son (48). ein auß erko=
ren kint (3).
Ador(j. adeps 5- v.) kerno (101). kern
(7). meldunst l wyssin (9). weismel (93).
wißmel 0. craff dez mels (8). meyl-stop
l -stauff (13). stawb- (74), symel- (48)
-mel. semel meel (64^). feißtikeit der
frucht (es), dat vette van deine körne
(22). bluinen von meel 0. speltz (iio^).
spelt(i08, iio'"').doest, spelde (lOS). belae
(99. st. spelde? oder st. blede = blade
Kii. blada,, prouentus?). rocken, diuckel
(125). kleyn (4).
Ador-are, -ire (3) 7id. nd. an-beden,
hd. -beten, -betten, -bitten (6), -pitten
(1), -beyten (3), -bieden (18). grussen (9).
grosen (13).
*Adorastus v. Adrastus.
*Adoratus {■'it. od.) ags. swajc (94''^).
Adordiri (Br.) beginnen (11, 19). an=
fangen (19).
Ador-ea, -ia, -ium (17), -ina (76)
heil-getum (5), -tum (7). lieihge ding (4).
hvllige dink |22). helick feyrungc (3).
oppher (17). ehre, rühm (114). -ia eer
{gtoria es), -ea guet gherucht; seegh=
vechtlick cleyt (147). gottin der frucht
{dea frumenti (es).
Ador-eus, -ius, -inus l -enus {ii\
-euus ^76) /. triti-tius, -ceus (ee, Br. &c.),
tredeeimus [-lic 7c!). waitzin. (74).
*Adorire v. Adorare.
14
ADS
ADU
ADU
Adoriri an-laiiffon (^\ -ftihon, -gryf-
fcn (110), -{XJU'ii iS''). zu-ffaeii (8''), -geen
^^ckV ab«' {ran i7i
*Adorn r Affodillus.
Adornare /yoreiuö"). ciron i.fto). v'-c,
-cleydt'ii 1 1. •!■-'>.
Ädortari r. Adhortari.
*Adpal-lare, -eo ./'/>'. 7t; \ appalliare
(^8'') V. tego [la); ve- ^ ce- (5), ze- i^7),
te- ril) -lare. v'lieln (7, 21). bedecken
(8»).
Adplaudere r. Applaudere.
*Adpleta v. Athleta.
*Adra r. Adrastus.
*Adra-gis vS'>), -güiis (,>*7),^ -gnis /
-cius ^^Sum.'), andr-achne (av^pa^''^
73 &c.), -adine iilTi), -oga (^47) bo- i^.s.')),
bo" (47) -rgelf. l)iirge-hi (Sum.\ -11 [Vii'A,
-1, burtzol, sa\v-b., -bon, grenscl (73). han=
fflS (,.S7V
*Adramasca v. Atrapassa.
*Adrancos '•. Adiantos.
*Adrastia &c. r. Adrastus. Adian=
tos.
*Adrastus stenick über {rq)a , cf.
adriatieusi; halb {mis alb; 13). alp (8,
17i. adorastiis i^fantastna') dor alp (Br.\
trugiuiJj i7i;i. arastus a (9V Cf. adras=
teus 2)allklus (Amm.^: Adrasti ^o^/ert</s
imaijo ivir-.V? Adrastea {sors Br.)? i.q.
adriasteria /. sors loit, miiycke (i-iTj.
adastria, i adrastia (i4i) /. petrosa t
dura {»am adia Gl. m., adi-a i4i, g7:
2)ctra\ ; finrs qve est dura (76, 141, Ol. m.,
I5r.). adrastros' /. /os50?'e5 (^139).
Adria est mare petroswni, ab adros
petra iBr.); i. jyetra liio &c.); i. ^. adula
\q[. V. cf. Gl. m. 1, 02, adia7;/T.). f'eiß (68).
(i. scopiilns) eyii liohor vels (48). mere
(74). dat mer (23). ein laut (9). adera,
adhera (5) i. mare l ander (G &c.), eyn
(5) grüß wasser. dat mer t ander grot
water (22, 23).
*Adria-cus, -picus v. -tieus.
*Adriariuin r. Aridarium.
^Adriasteria v. Adrastus.
.^driaticuin die. pr. mare saxoni=
cum ix sit.ro.<iiim \) steynechtigk mer ^17).
i. m. sa.cosuiii sti'inicbt mer (66 sim.).
adricum raare, adricommare , adria^
tiun i. mare stenich (23'i, steynnecht (5,
7), stcinheit (c^ mer. eder {nomen 17).
Adriatieus steinechtig (5V stainig
(76). (/. adriacusl eyn steyn über il7,
cf. adrastus). voller felßen lesK adria^
tisus stenick vlm (9). adriapicus steyn=
kudir {■■sie 8v
*Adrieoimiiare &c. v. Adiiatievun.
*Adriola r. Areola.
Adrobus k. Allobrox.
Adrodere nagen (21, 4). sere n. (7).
be- (3, ji, zu- (17 1 -n. begnagheu (22V
*Adrogantissiraae {st. arr.) ags. gelplih
(i36). milanclicae (94).
*Adroges bfisschaiBFenerin (48. cf. an=
droehia (.i. m.).
*Adromeda ?•. Andromoda.
*Adsaec-ula , -ulum , -uli , -alum,
adsexulam r. Assecia.
Adsint zuogitint (i4i:.
Ad-, as- (c-i. 111.) -sistrix, assi- l
asti- (76), asses- (88) -trix zuakisaztiu
(Gf.). bistend-, bisitz-, helff-erin (88).
Ad-, a-spectare {cf. aspieere) hd.
zuge-horn, -lieorn (21), -heren (76). nd.
to bchoren.
*Adstentor »•. Ostentai'e.
Adt- V. Att-.
Aduehere zu füren (8, 9).
Aduelare [i. coronare CA. m.) zu-deckin
(8, 9), -helen (8\ -bullen (9).
Aduellere czn-czilien (9), -zeliin (8),
-ziclien. -reurt'en yll).
*Aduello y : duellum^ krieg berich=
ten, vert^unen (17).
Aduena eyn czu-kummeling (ö'', 12\
-koinmeling (10, 17). zuo komelinch (13).
en to komelinc (23). herkomender (48,
7.i). hd. [ni\) iVem-ede (8iM, -de (8), -der;
tVomd-e (17, 21"), -er (7); fromder (GV »irf.
en vromede (22), vi-eemde (11). fremde=
Huck (3). vremt man (99). elindig (1!)).
neweglick {qii. novitius 9) cf. adventrons
{st. -taus) fremde nufank (13)? alid. niu=
quemo &c. (Or. Wth. 3S6).
Aduenire hd. zu-, nd. to-komen. zu
fallen («.5).
Aduentare komen (8). kommen (9).
dick vnd vil {a. d. Nl. missv.), varr. ont
vnd dick vil(iio\ dick -wyl (83, i32), vake
(132) komen.
Aduenti-tius, -cus (11, 17) fromde
(17). elendieh (11). tocomelinc (99). zu-,
var. zuge-fcllig. nuw gefunden &c. (6.5).
Aduentus hd. zu-konft, -kunft, (rfo=
mini) -k. unßer.s, des hern. de to kimipst
vnses bereu (22). die tzokompst ons h.
(i32). advent {b^).
Aduerblum zuwort (8^). ein zuge=
legt wort (6.5).
Aduersari hd. (5) nd. weder-, teghen-
(11), hd. wider-, weyder- (5''), widder-
wesen (8'', 11), -stau, hd. -ston sim., -sin,
-seyn, -sagen (12). ein gegen sin (19).
werreu (99).
Aduersaria bandrt-gister (iil). su=
dell)uch (112. ii6i. /(/. cladde (U6).
Aduersarius hd. nd. eyn weder-, hd.
wider- sim. hd. -sacbe, -sach, -sacher,
-secher (iio var.), -sage (49), -sager,
-wertiger, nd. -sake, -partye (i32).
Aduersitas engegeheyd (19). wlder-
wertikeit (65).
Aduersu-m, -s hd. wie- (5), wi-, wid-,
nd. we-der. engegen (19). teghen (22).
Aduertentia auffmerckung (75).
Aduertere hd. nd. an-, hd. zu-ke^
ren. hd. zu wenden (17); an-, ver-nemen;
an nepnen (3); zu boren (10, iio), mer=
cken, vff-m. (75, uo), begriffen (65), ach-
ten, a. mit sorgueltigkeit (75).
*Aduesperante als ietzund vesper-,
var. verzor-zyt her gieng o. die sunn
nider gHeng moi-tuus est christus (65).
*Aduesperare a- (7), au- (76) -benden.
abent machen (8''J. obent werden (3),
zu-w. (21).
*Aduesperatiuus abentlich (8*>).
Aduigilare zuwachen (8'').
*Ad-, adin- (4) -uitare fid. zu-, nd.
to-ladtn.
Aduiuere zuleben (8'').
Adula, adyla (jnons) der vrsler,
vogel, etzel (i35).
Ad-ula, selten -ola, -iilla, -ria (Gl. m.
1, 92) i. Caput Uni (Br.); conus t nodus
75). hd. nd. (109.) knot-te, -e (3), -ten
19). eyn knotte als eyn floß-kn. (21).
knot (13 , 17) . hd. ein knode , knod,
knade (i33), qew. von dem flachse sim.
knodde (12). kuut«' (13). nd. knutte; kn.
efte knop van dem vlasse (109). knop
van vlass (147). vlas kop {sie 22'*). knoppe
(89). kiioj)!! (67, 75, 110) von dem flachs
(uo). kuauff' (74, 75), 0. knoch auff" dem
flachs; poll o. knodt an einer berdtflach8
(74). nd. boll-e, -en. leynliaui)t (74). lins-
hev»'ffel o. linßliewpper et melius cana^
pus lianiff (1. X heuffel manipulus 75?).
linzzliewper (3. vmi Sm. 3, 485 nicht er=
kannt). herl (98).
*Adulanien smeiehunge (17).
Adulans vlessen {cf. sq.); lunsch-,
smeyck-, liefkos-ende (U7).
Adulari, -re {cf adolorari) hd.
smeiche-n, -In; sine-, scinnei- (iio=>) -cheln;
schmaicli-en (75, 76), -len (iio'M; smay=
liebi (1); smaik- (2), smail- (1), schmeli-
(110 varr.) -eben; .smeylgen (13); zu-
smaycken (3), -tutein sim. {(f. 4 h. v.
Fr. 2, 373. Sm. 1, 404, 405), -blasen, -plasen
(75), -plassen (3), -locchen (res. Ben.). ko=
sen (19). lieb-k. (65, 75), -reden (75). libe
casen (3). nd. sme-ken, -tern (22'*); smy=
ken (83). scheinen {sic)-^ vlen sokeu (22).
vleseken (23). vlescheii (22'*). flansen (12,
v-etterau. lächeln, grinsen bed.). wey velen,
streylen &c. (147). bulaczin (8). ole
schenken (r,5V driegen {i. f allere 5'*).
*AdrQatereulus knöpf, knod (76), aus
adul-a X -atorculus i. paruus adulator
(Br.).
Adulat-io, -orium iS''), adolaeium
(7) schmaichuiig (76). .smeclielunge (S**,
48). smeichilung (5). false sm. (7). hd.
fals, falsch lop, lob; schmeichel-red,
-heit (iina): falß lob t libe casung der
rede (3) ; liebkosung(75). liefkos-, smeyck-
(147), smek- (83, 99, 132), flatter- (i32,
147) -ynghe. gleysncrey (67). zu-titlung
(91), -ditelung ( 112).
Adu-, ado-lator //(/. schmaichender
(76); smei-, .sme-cheler; sclimeichler; zu-
lieber (9). -tiitler, -ditler (112). gnieycher
(23). smekere (99). vleseker (22). nl. vleier
(116); vlaeden- l via- (KU.), vlaey- (iie)
-backer; pluym-strijcker (iie), -stricber
(132). pflumen-.'^tr., var. pflaumen Streicher
(iio). nd. pliunen-, pkim-stryker. halss=
streichler (H6). feder-stricher (i25), -clu=
ber (751, -leser (7.5, 110a, iic). lib koßer
(3). lieb-kosor, -reder, -Sprecher \i. ganeo
75). suppenfresser (112). ogeler, vosswen=
zer (109).
*Adulesceiitla v. Adoleseentia.
Advdter hd. cbrecher, ebrecger (13),
ebreicher (3). nd. e- , ee-brecker. zu=
manne (12). auerspulre (11). ouer-speler
(132), -speelder (iio).
Adultera eebrecherin (65). ebrecker=
sehe (22).
Adulterari hd. ebrechen. nd. ee brec=
ken; spul (11), ouerspelen (89) driuen.
oberspei driben (19). ouer-spel doen
(132), -huren (99), -hoereu (loe).
*Adulteria ebrecliuug (5'*).
Adulterine plantationes (Br.) uß^
spraßen an bäumen (17).
Adulterinus eebruch-lich (64), -ig i
eebreciier; a. in fide abtrinniger vom
glonben ; vneelich spise (65).
Adulterium hd. ebreclmnge, ebroch
(5'>). nd. ebre-ke, -ckinge; eebrock;
ADU
ouer-sgel (so), -hur (99); auer spul (11)
ubir hur (Auz. 8, 10 il vnkeusclieit der ge^
malu'lschaft, varr. die clionscliaft (70).
Adultus, adustus (7t, a//Ȁ. adultus
134, mm adolere X adurere) i. crema=
tus t excretus (km &c.); senior (Tö);
amasius [1. aas annosus, xadxdter?)
hd. ein bf-, ver-stt'iidiger; bcston-dig,
-tig (1); pestaiider, vlg. au dem alter
vud gewaclis (75); gewachsen, gewaßen
(8), ein gewachfJncr. hd. nd. vol-, wol-
(19), voln- (17) -wasson sim. eyn vor.-
stendiclier t junghelin [-2:2). cn bestende-
fher (23). spreciilicli l ni3^ndich (13). mun
icli (14, 97). fornmiidig (12 1. v'uunfftig
(17). zeitiger h-i). zuchtig (10). ein gc=
uachgobun- (7). alt (48). ein aldcr (3).
worbraut (9).
Adumbrare deken (G). hd. nd. be=
deckt'ii. scluitt [prs. 7g). boseiiat-en (9),
-ten (110), -igen (3). bescaden (mo). be-
sche-ton (7), -den (^3), -ydeu (21), -digen
(5). bcstotigen {sie 6). hd. be-schinnen,
-sinnen {sie 7), -schyonen l -schymmen
(9). schcnieren (89). nd. bcsclierinen. ent-
werffoii, kontorfeyu (120).
Adumbratio be-deckung, -schetti=
gwng (110), -wympelyuge (83, 132).
Adtxnare hd. nd. eynen (17) ; vor-ey=
neu, -encn (23). ey- (21), v'ey- (6), v'o-
(13) -nigen. hd. zusamcn-vVyngon (17),
-tun (G). -tluui, -tinicu (4), -iluii, -fiigeu
(19). zuhautf dun (5). zu eyn niachin (8).
nd. to zamc-n voghcn (11), -de don (23).
tho samende doyn (22).
Adunator ein vereiner ( 1 10), zesamen
lieger («ks), tzosamcn knoper (i32), tsa=
men knober (83).
Aduncare hd. mit liaken (18), den
h. (7.'-,), eim h., iioekcn zielien. zehen mit
dm kaken [sie 5). tiien mit eneme ha^
ken (22). hoekin (8). hoken (9). krum=
men (8'»;.
Aduncatus gekrmnmet (69 Mrg.)
*Adunctio salbunge (8'').
Adune-us, -tus (21) ser crum (110).
seer crom (s3). gar crom (21).
Aduncus .V. haki. kraplio, chramph
(Gf.). houg, kroupf (Hl).
Aduocare zu heißen (8). zu sich (10,
65), zu im (12) rurten. zuo sieh roven
(13). vorspre-chen (10), -ger {sie 13). ko=
sen (9). ' "
Aduocat-a, -issa (8^, 19) hd. für- f
ver- (e.";), vor-spreeherin. vog-, var. veg-
(65), voy- (48) -tin. uoged- (99), vaechd-
(89), vaecht- (11), tayd- (19) -ume. vag=
dye (23).
Aduoeatia fursprecher-i j , var. -in
(6,i). nd. voge-, vaeeh-die. faydye (19).
Aduocat-us, t -or (7«) hd. Sprecher
(68); vor-spr. (10), -spreche (12, 66),
-Sprech; aduocat, vogt, voyt, vot (77),
fangt (10), faut (5, 13), fayt, fayd (19).
nd. voghct, vaecht (11, 89), vorspreke
(99), voersprecker (83). schult-hciß (12.
77), -es (10). sculte (13). sacli versorger
(75). rechtz helfier (64i>). beistand (9r).
ein zugeruffter (65, C8). geheuseht {ptc.
17).
*Aduolsio zuwelczimge {S^).
Aduoluere zuwelczen (8**).
Adurere v'brynuen (7). zer- , vlg.
ver-brennen (75). v'prennen (9). virbir--
AFF
neu (8)- benien (11). y'-b., -broien (132).
burnen (19). brujen (99). '
Adusque hd. biz nu (5); biß-nu, -n5
uö (10 -da hyn; bicz dar zu (6); imcz
yczunt (4). wd wente.
Adustio Verbrennung ($5).
*Adustra v. Adiantos.
*Adustus f. Adultus.
*Aec [„corriyiert") v. Artemi-sia.
Aedon (c/. ealadrius) gal-ander (Hen. 1
-idrot (Ob.). ^ .'
*Aegit V. Actuaris.
Aegithus, cd'ß^oq {auis ; i. salus
140) gral3muek t schoss- (uo), zotsch-
(126, 140), zitsch- (Ki.) -erlein.
*Aegonomus v. Ennoicus.
*Aelchior v. Alchior.
Aen-um, -ium (19), enum (sr.) (cf.
enula) /. oUa t cald&ve factum ex ere,
l)cr dyptongon pro erenium (76). ain erin
baten (G, 76). kesßel (19). ketcl (11).
*Aenus (/. q. oenus fl.f) peiger(ui).
*Aepolus V. Ennoicus.
Aequ- V. Equ-.
/r^KN-^®"", ^'•.'"fft, loft (8b, 19, 4), lüff
(5b). nd. lucht. locht (132), logt (99).
*Aeremencia &c. v. Aeromantia &c.
Aer-eus, -ius, erenus (12) hd. luftig.
nd. luchtich, logteg (99). eyn ding da
dj liittt in kommen mag (-us a um
Aero-, aere-, aeri-mantia, -mancia,
aeremeneia (76) warsagung vß dem luö't
(uo). ^vyse sagungc (10). zauberye (8b).
go- {»Z. 132), ko- (132) -kclye.
Aero-, aere-mantieus, aremaneus
(76) ein czeubcrren in der luf (3). war^
sag(r vß dem Avettcr (110). tcuuer (97).
I.-r.,.Ii- /,-.o\ „.^,.1. /.,0 .„^\ 1 _ i ■f
i. q.
ÄFF
15
=^Affamentum zuspreehung {110 sim.).
( ■ ^^^^^¥- 211-spi-eclieu, -reden; Sprech
{sie 8b). nd. to spreken.
AflFarium v. Ferlus.
Affatim {l ah-, fac-unde) spre- hd.
-ch ich, -cliehchen (17), -lieh \h), nd.
-kehck. emsighch, gered (75).
Affatimire zi gifadimanne (Gf.).
*Affatuni V. Asphaltum.
AflFatum zu sprechen (8b).
che^fsb)''^-^'^"' ^"S^^'«'lt(^5)- angespro-
*Affatus s. {i. sermo, alloeutio &c.) zu
sprach (o). anspräche (8). zuredung, grüß
AflFeetare hd. begeru; swin b. {ve-
hementer a. 17); begeyren (3). nd be--
gheren. heb haben, han (65).
AfFectata ignorantia beger-ende (63)
-te vnwißheit (15, C3), vnwissenhait (76).
Aflfeetatio beger-ung (7), -de (17).
AfFectatus begert (8b).
Affeetio [cf. affectus) hd. bewegunge
mutes b., mut-b. (63), b. des gemuts
kocli- (K!2). gock- (83, 132) -elacr
aeris inspector luginsland (115).
*Aerose lufftiglich (75).
*Aerosus lufftig (75).
Aerosus ku])ferreicli (Ki.).
*Aerucare v. Eruscare.
Aerugo v. Erugo.
Aerumna v. Erurrma.
Aieresis l'. AflFeresis.
*A£fa (X alfa) i. vitidus t taurus
(141).
Aff-a, -ala, -la [q. v.), -alaga {alßh.
asf- Uli, afana, hasfala (147) {aus
äaTiaXa^) i. talpa. maul-, molt-werffe;
scherre (74). mavlfruff (3). mol-, moilt-
worm; goere (147).
Affaber kun-, ly-stig (8b). sinniger
(l4l).
Affabilis hd. zu sprech-Iieh, -lig (4), 1(8, 9
-liehen (21). -enlich (3, 76), -ig. zfi Affibulatus czu geknöpft (3). be
sprekchleich {!). nd. tojprekeliclc. ivol= | knüpft (e). guipft (76)
(65), mutes bewegnuß (76), m. begerunge
(9). beweghchkeit (65). hd. nd. beger-
uiige, -inge, -runge (10), -uude (8). be=
girhchkeit, der will (gö). geringe (99).
pyne f lere (11, 19, 89). pynunge (8b).
veranderunge des lijbs (75).
AflFectiua {cf. vlrtus a.) begerunde
chraÖt (le). "
I AfFectiuus begerende (8b). begirlich
(65).
Affeetuosebeger-lich(8b), -leke (99).
AfiFectuositas bcgirdekeyt (8b).
Af-, ad- (145) -feetuosus be-girlich
(65), -gerhche (19), -gherich (11, 89).
leubueiidi («. amabilis 145).
Affectus begernde liebe t gelust (8).
hd. nd. beger-unge, -inge. hd. be-ger
(5b), -girde ; girlichkeit (64b), gunst.
*AfiFe-, afe- t aufe- (Br.), aflf- (i48)
-resis, -risis (9) i. stihtr actio litere l
syllabe in irrincipio dietionis (Br. X au=
ferre.''); abscissio de principio t caro
capitaHs (i48). heup fleycht (8). haup^
flesch (9). i J \ j V
Aflferre hd. zu-tragen, -dragen, -brin=
gen, -brengen (5), -fugen (es), brengen
(!i, 99). to-dreghen (22), -draghen (23). ne=
men (8. i. q. auferre q.,v.). holen (19).
halen, irken (= riken), langheu (11).
*AfFesellus {cf afibdiUum) i. mollis
caseus (17).
Aifibulare an-spengeln (8b), -hefften,
-sticken, -binden; zeren (17). cleyden
redend (110]. redsprächig (Fr. 2, 99).
rede geb (G). reddeselig (12). redsam
(4). freuntholder o. mitsamer (74. cf. Ob.
1056. Sm. 2, 650. Goth. AVtb. 1, 209). gruß=
bar (65, 88). gesprech (uo). g.-, dafft-
zaem (132). anherig (v. a. 16I8).
Affabilitas (?'. blandicitas 76) zure==
düng, grußbarkeit &c. (65).
AflFabiliter grußbarlich (65).
*Affabrilis kuustich (8b).
*AfFa-eillum, *diUum ;;. AflFodillum
*Affala &c. f. Afifa.
*AfiFal-cion, -tum v. Asphaltum.
*Afifamentum v. AfEumentum.
*Aftiea r. Alphita.
Affleere begern (8b, 9, 110). pynen (8b,
83). pin-igen (6), -egin (8), -gen (17). pey^
nigen (1, 9). hd. zwi-, nd. dwi-, dwe-ngen.
lern (8b,33, iio).anwisßen(17). neigen (8b).
gunsten (25). kelkin (8). queleu, beschwur
ren, ergetzeu &c. (65). castigeu (8b).
*Affieere v. Afflgere. Aflfricere.
Affiei gelüsten (7). glusten (65). ge=
quelt werden (IG).
Afßetus bodeu zins (60).
*Afficum V. Afflietum.
Affidare getruwen (10). gedruen (12).
betrueu (13 Mrg.). v'siecheru (8b).
1(>
ÄFF
ÄFF
AGA
*AffidÖre tiuwc geben (ts).
AtTidoxe nun/ seii/ciitie quaru/n pars
eat honeslii <t ji. iii-h.' (\\t.,avs a^cpti5o$o;
Cil. 111.). afft'idore er- ind oiu'i-tsiinu! sa
kou (147).
Afflduciare \i. jidiin'uiti (I<irr) l)('lio=
ijcii (,!!•). v'.siclu-ri'u, p;l(>ubliaf't inaelicu
(iio). glauben gübou ^tis).
♦Affigere r. Affligere.
Aff-igere, -ligere (1, 8>'), -icere (76)
sticken (11, 1!)). seliiekon (8:>). eleben (7.5^.
an-stieken {\)), -steehen, -cleibeu [H, 7.5),
-klenbcn ^10\ -cleueu (22). stoken (99).
abo stecken ^8''). .'"^- beften (1, 7.')), an-b.,
c/u-b. (3, 4). an-becbten (22), -slabcn (3\
-scblabcn (".'>), -scblageii (13), -benckcn
(12), -negelen (fi'»), -knoplien [7), -knop-
pen (")), -kiiii>t'en ((>, 7ti). vateii (22).
*Affi-nicatio (76. X -nis), -liatio (ur.)
{. adoptio iKitiirc.
Affinis /((/. mag. niages frewiit (1. X
i. magis propiiuiatoi 7 S:c. !). mog ((JV
möge (9). naniack (8'': na propiaqnus).
gemäße (99). magk (10). mang (76). frunt
(5). irund (76). wybis friint (8), fryiit
f 13). weibes frevvnt (i)). swagcr (12). obin
?6). obeni (75). uiagbescop l frunscbop
(22\ m. l vruntscbap (23), aus affinis...
m caitsatKjwenitate fnintscliaff l geniago-
scbaflP(21). kenniag (93). kelmae (ziem. cf.
Ob. 772). kelniagt t wibes magt i nacke=
bur (48).
Affinitas hd. niagc-, inagk- (10), mo=
gen- ((.')}, möge-, mog- l gescbwegerete
frmit- (_88), maug- (,76), swoger-, ohem-
(7.5. cf.Fr. 2, üo^), fiunt-, syp- (iio)-scbafft.
niagliescop (22). gemagscap (99). macb^
aftet (13). magescbaffkeyd (19). zugeho-
rung (66 Mig.). zuboning der ee ballieii,
nabiuig, nelienmg (6.5).
Ajfflirmare festigen (66 Urg., 110). be-
f. (.')'", 23), -uestgcn (22), hd. -steaigen,
-stetigen, -statigen (134), -steytigen (3),
-stetten (1), -Avercn. gestatten mit werten
(7.5). stcrcken, rar. ser vast st. (110). sejv
vast (sie 83). hd. nd. leren, lernen (5).
bekennen (9, 65). verleben (65).
Affirmatio bofestunge (e). vestinge
(99). bestetigen (76).
*Affla («7m«a^ Br. u. affa; i. anima 48 1
afflare) sele (48).
Afflare [i. illuminare Gl. m.) hd. zu-,
nd. to -blasen, hd. -plasen (3), -blaßen
(17), -blassen (66), -bloseu, -blossen (9),
-blozen (4), -lau.ssen (96), -wj'egen (19)
-wegen (11), -waien (99). ade:
metail glieyeteu (147).
Af- {cf. con-, sxxf-) -flatorivim blase
backe {sie 8'\j.
Afflatus ptc. zugeblasen (8^, 75). in
gebloüen, yn gelaßen (17). shst. zu-, an-
(65) -blosnnge (48), -blasung (ii5, 68, 110),
-webung (^65). afflata pifundan (Gl. Ker.
cf. Dz. wti). 451).
Af- t in-flectere zu-beugen (5), -bo=
gen (3i
Afflictio pine (22). hd. pein, vlg. pen
(95), pinigunge sim.
*Afflictuni, affricum (9), afficum
f8), i. q. mucro (74), i. fcrriim candens
f 148. X glüen sim.). glefen- (9), glewen-
(74), glen-(i3) -eysen. leynony {sie) ysen
(8).
Afflicttis {morbo dx.) vorterbet (i25)_
iem bolen (3).
Affligere, affigere (76, 110) jiynen
(8'', 99). hd. pin-, i)eyn-, kest- (7, 8'', 9)
-igen, vnder drucken (9). vMricKen (13).
geis-, geili- (110 vnrr.) -eleu (132), -len
(iin). entvangen (22). aflflixerunt pin;
gond ; a. j)rr saiiqiiineiun. Ilctinii verspuien
(.S8).
Affluenter ober flyßcn (8''). zu o.
vberrtussigelicb, rieblicii ((i5). zuHielJicb-
icli (49).
Affluentia oberriußek(>it (8'', sim.
64, 65). geniicbte (48). genugde (99).
Aflfluere lid. zu-fließeu, -flißen, -flis;
seu. zuo flizen (^13). vber flicl.Wm (lo(i).
tzo vloien (i32). nd. tho vleten. vber-
riussig sin (65). genug baben (9). guugen
(17).
*Afflugere (x aflPiigere) fli(>li('n (7).
*Aflfod-, afod- (Hr.), aflfad- (Gl. m.),
affac- (17) -illiim, -ulurti (76) \aus as^
phodelos /. q. albu-cum, -cium, -tivim
X -man, -go qq. v.) i. alb-ugo (ne &c.),
-edo i)i QUO (Br.); bitumen ovi (129,
nach aflfattim q. ?•.). hd. daz wiz, das
wyß, weyß von dem eye, vom cy, un
ey. nd. dat witte von den cyge. eyß
wyß (17). dz weiß in dem oug (76). d.as
wis in den eigen (6),
AfFodil-lus, -US, -la (9, 48), apho=
dyl- (85), aflProdil- (47"), asphode- (92,
Nmn.), astodil- (123, 125), alsCOti- (Sum.)
-lus, l aphrodili l phrodilorum ( 144)
i. adera (85, 91O, adorn (^sum. v), sca=
riola i bofraga (85). hd. golt-, gol-
fi23) -wurtz, -worcel (13), -gilgen &c.
(73). bilgen (49). golde (96, Sum. y). cob
der (^. q. anagallis arvensis Num.U wit=
lok (47). wickol (-lus 48). affo-, apbro-
(Hen.) -dillen (92, Hen.), -dil sim., afhol=
derwurz (Nmn. cf. aden). holvort (97).
Avijswurtz (48). scarleye (85). swerteln (9).
*AfEolter r. Viscum.
*AfForare [anders Gl. m.) luchern (8'').
AfForis hd. vß-, auß-, von vß-wendig.
von vßwenig (14), ausbenick (3). nd. vt
wendieb ; van buten; van buyssen (132).
Afibrismus v. Amphorismus.
*Af-, a-, f as- (of.), ci- (1) -forus
(piseis; c/". aphya? aspratilis. aceuleta.
aquilegia &c.) steche- (9, 19), stiche-
74), stich- (1) -liug, -Ifartz (19). baersc
89). sthechelinge (8''). stekel-e (22''),
ine (11, 89). phrilla (Gf.). boh. vklegyc (4).
^Affrasias r. Afirodisia.
*Afirenare auffzeumen (75).
*AfEresis v. AflFeresis.
AflFrica daz dritte deil der erden
(5, 7). nd. dat derde, durdde (23) del
des ertrikes tbegen den (22), ieglicn dat
(23) myddacb. affrike (99).
*Afiric-ana-, ona, africana (76) {est
una Utera) hd. buchstabe (Mss. mog.).
bustab (68). bothstab (67, Voc. a. 1477.
X des frouboten stab .Sm. 3, 601 ?). groit
boickstave ('147). boecbstaf, lytter (88).
boestak (22).
Af-, a-fricanus, afer, affera hd. einer
vß africa sim.
*Affricere («?«.$■ afficere) zwingen (7).
*Afirieona v. Affricana.
*AfiPricum r. Afflietum,
AfR'ieus hd. sut- (66, 70, 134), zut-
(69) -Westen; Südwest (1, 4); s.-, sud=
wescb- (67), seutwest- (iio<^), wester-
(68), Süden- (21), ein mittag- (6), oster^
reicher (3 MrR.), nd. west-, sustwest-wint.
*Afft'idore '•. Affidoxe,
*AflFrod-i, -ica v. -ita.
*AffTodillus r. Affodülus.
*AflF- (!Mi), aph- (73, 85), af- (gi. m.)
-rodisia, affrod-issa (92, 149), -asia (17)
{cf. agrimonia) /. satirion (73), aquileya
(96), angünia (85). swcr-(l(!le (85, 92),
-teb> (149), -zole (96), -teien worczelcn
(17). schelewort (85). Zu unterscheiden von
aphrode Wolfsmilch (kl), affrisa dra^
ciu'nwurtz (48). aflfrasias (76), afrisia i.
q. afrasia (nr.) hcrbae, aus euphrasia?
*Affrodi-ta en inorgliensterne (22);
-ca i. vevMs (7<i). afrodis (nr.), affrodi
(76) f)rece i. fernina latine.
Affrutabulum eynreley vat (i47).
*AfFud-illum, -uluin ?■. AfFodillum.
*AfFugare zu iag<'n (110).
*AflPugere («/. afflugere) hd. fliehen
(G), zu-fl., fliechen (76), flien (21, 4), fli=
hen (3), flehen (5). vlen (22). to-vleen,
-iagen (83. cf. jjrc.).
*AfFu-, afu-, aflFa-mentum, afPune=
tum, l dume-tum, -ntum, tvimentum
(133, V. a. 1477, Sm., Gl. m.) hd. nd. eyn
dorn-, dornen- (147) -busch, -))usch (ee),
-bosch (76), -pechse (v. a. 1477), -hecke
(17). eyn torn puchse (i33). eyn dorre
bosch (7). staudicht (4. cf. stäudich Fr.
2, 223).
Afiur-, aftus- (141) -ciliare, l -cilare
(76), -emare (8, 9) i. suspendere (Br.&c);
concu-tere (ee &c.), -ssio ^jns. (76). lien=
gen (8, 9). vp hangen (83). zusamen
sclahen (76).
*AfFurno aui tum i. iplasmo (76).
AfFuturus zu, nd. to ko- (11, 19),
kum- (8) -mende.
Afodillum v. Affodillum.
Aforisraus v. Amphorismus.
Aforus V. AfForus.
Afr- V. Aflfr-.
Afr-asia, -asias, -isla c. AfFrodisia.
*Africanus gepeynigter (74).
Afrodis v. Äfirodita.
*Afronemoe v. Infnuiitus.
*Agabite v. Agapite.
Aga-bo, -fo I-. Agaso.
*Agacia v. Aga-tes, -ticia. Accasium.
Aristolochia.
*Agacium r. Accasium.
*Agagepes v. Agape,
Agag-ula, l -ola t -a (kl), -ulo (76,
Br.), i. va- (Br.), pha- (76) -nviS fornicator.
Imrrer (48). agula lecker (68, 83) ; ^ acorra
rufl'yan &c. (74). adola (alph. agula) i.
leno, leeat-or, -rix; agohola i. adulter
(76). agabula i. concili- t lenocin-ator
(Pap.). ■
*Agalaster ^. qui deridet mundum
(8i>); aus age- (Br.), agel- l agil- (147)
-laster, age- (Ki.), ag- (147) -lastus die
niimmer lachet (147); /. qui nunquam
ridet, X alastor? agalaster pica?
*Agalenso i. letor (76); aus aYaXXofJ.at,
wie agalma (Gl. m. 1, 129)? cf. deca=
lanzare i. cantare cum laetitia (Pap.)?
Agal-ma, -lena (9), agam-alia (147),
-a (13) (/. figura, speeulum preclarum
Br. &c., locus trinitatis 110 &c. cf. alma)
hd. dar, l lauter (13) Spiegel, der himel
(110). spyegel; boits, scamplioen, stale,
leyst &c. (147).
AGA
*Agalu-8, -m V. Agolus.
Aga-mus, -meus, -nnus, agemtis hd.
witwcr, wicUlcbcr (17). wcdcwcr (22"l.
wpiblostT Ü3). woyplos t an weyp (9V
ane wip (8). ein man on eyn wyb (iio).
*Aga-inus, -nus (9) {herba cf. alga?)
somdei'lit (8, 9). amigenos sodeohe (85).
arnyges ledtich (74t.
*Aganata r. Agonata.
Agania r. Agenei.
*Aganis-eta, -ta v. Agonista.
- *Agannu8 w. Agamus.
*Aga-noe,-one(8.'i, uiO, -ones(47), ago=
noe (sum.) uuorinuurz (sum., (;f.). woch=
wiv.s(> (85). Ix'tlnviz (I4f0. bouiz (47).
*Agantho r. Acanthus.
*Aganus '■. Agamus.
*Agaon-8, -es v. Aganoe.
Aga-pe, -pes, -pa (7.)), -gepes («;»,
134) [i. elemosyna roguta &c. Br., j^^^^ius
pauperum, 97) petc (5, 7). gebot (110).
gmein g. (iio^). almuscu (9 sim.). gebet=
tcu a. (75). spende (8, 9, 95). lieb o.
fremd arbeit (110). armer liide Ion (22).
ermer 1. licn (97).
*Aga-pite, varr. -bite {i. elemosynam
pete vb. def.) almnsen bitten (75).
Agaratum v. Ageratum.
Agari-cus isum. &c.), -tus (3, 149), -us
(49), -cum (85, 131, 144, Sura.), -um (Pap.,
<ii. 1.1.) {i. vitis alba i4i , radix vitis
albse Pap. , la vite biancha Gl. m.) hd.
tanneu-, dainien-, dandeii- (13), dancten-
(49), tamen- (96), cane-(85),cann( n-(Swm.),
biicli- (9G, Snin. vii), pucli- (3), ?«f/. biuke-
l liert- (_Suni. VII) -swamp, -swam. bus=
wan (-CUS 85). tanswun (93). dannsi'liwmnm
(1441. habeehcswum (Sum. Vi), lerclieii^
sehwamm (Ki.). heteriih (i3iV ag. delt
ciosus taiiiie-, tann-, virescens bueh=
taub-liiig; boletus ramosissimus biuli-
Schwainni (Nimi. irf. l'opowitscli //. V. Sm.
1, 146 ). aggericum hcldenwurtze (48. hier-
her f).
"= Agarire r. Aggarrire.
*Agaris \cf. agates) viierstieii (11).
*Agarista (X charis?) ^. gratiarum
actio ^76).
Aga-, ag- (74) -ritudo [^i. snspirium
t anxietas 76, Hr.) schwaeheit t .suffziing
(110). Seufzer, ang.st, bekummernuß (.Ki.).
angstung, sewö'tzung (74). sueelitieh of
(i32) benauw-eng (132), -ielieit (147).
*Agari-tus, -us, -um v. Agarieus.
*Agarius v. Preco.
*Agaron v. Agaso.
*Agarrire v. Aggarrire.
Agarus ( i. Cursor pedester 76 , Br.)
huifler iKi.). louffer (75). lauffer (74).
fiioß-l. (,110). loeper, baide (,147).
Aga-so, -uso (Sum.t, -zo, -ßa (ö^»),
-ron (142. c/. agoro) (/. minister, officia^
Us, domesticus) esel- hd. -hirte, -liertcr
(1), -triber (8, 9), -dribev, nd. -herde.
eyn esels hirt (68), ßehtriber (110), os-
sendryuer (132). mar-sealeh (i04, sim.
Sum., Gf.), -saleh (141). wiut ger (19).
aga-bo i. qui negotia 2^1'ecedit (i4i, Gl.
m.), -fo qui n. alienafacit (i4i) aus agape
q. V. X agaso?
Aga-tes (22'', 66 &c., Br.), -thes, -tha,
-cia l -tieia (75) {i. lapis e.v quo excn=
titur ignis 66 &c. X eyt ? i- bernix q. cf.
221^, 74, gagates 1, ragates n. cf. aeha=
tes. agaris. magnes.) edelgesteiu (8*^).
PiEtENBACH Glossarium.
AGE
für- (68), -fuer- (19), vuyr- (83), ageten-
(5, 22), aget- (13, 231, agat- (22^, 74),
bern- (74). bernit- t ber- (22b\ aug-(lO),
ayteu- (12), adcn- (5'^). avtt- (1). ayt- (3,
4), eyt- (17), aid- (6 &c.), golt- (75)-stein,
stain,-steinne (10), -sten (22>', 23), -steyut
(13); vnd ys eyn edel sten ge-stalt also
dat clare van 'den bomen (22^») ; ist ein
edelstein gcstalt vnd brynnet als das
klar von den powmen (74) , d. i. baum^
harz; cf. aehates bom- >< born-stein?
*Agatia v. Accasium.
*Agaticia v. sq. Agates.
Aga-ticia, -thicia, -eicia (6), -tisia
(147), -tissa (22, 23), -cia, -ticon (64)
(«'. aifodillum 147 ) hd. nd. golt-, hd. gold-,
glolt- (.s/c'70), gel- (6) hd. -wurtz, -wiu-=
tzcl, «f/. -wort, -wertze (23), -kruyt (147).
holtzburtz (1). sieben (5Mrg. X aeacia).
*Agatinus allerpeste (74).
*Agausarium {cf. sq.) marstal (sum.V
*Agauso r. Agaso.
Agazonomus v. Agoranomus.
*Agda /. ensifer (i48). swert-kneht (13),
-knegte (9). suert kuecht (8).
*Age &e. r. Agenei.
Age r. Eia.
Agea V. A-genei. Agiauia.
*Agearia v. Agiauia.
Agelast-er, -us ?•. Agalaster. Ario=
pageta.
Agellarius v. Agrarius.
*Agellaster r. Agalaster.
A-, ag-gellus yius a-, ag-ger") dämme
(5), dam (22), tante ((). (f. dentseli agger)
f aeker. eleiu a. ? dam (17 sim.), feit (8),
veldiken (83). velt (23). velde-eliin (8^),
-ken {d9). eekerlein (70 sim.). agellus ae=
kerman (66, 67). tliam (67). eleiner hauf=
fen (75). aggellus haufei (75). ein kleyn
dämm; agelus eckerlin (68).
*Agemus '•. Agamus.
*Agenator v. Aginator.
Agenda hd. ej-n bueli , buebe, taiiff=
buoehe .<:im.; bueli do man aus tawft (4).
nd. en bok siin.; boeeli van dyngeii to
doyn (83).
Age-nei (Br. &c.), -neij (3), -rei (66&c.),
-ni (,(;i. m.), -i, (110 &c.), -ge (66, 133), -a
(69, 70, 110, 134, Gl. m.), ag-ri (76), -gerei
t -e (67), -ania (i4i, 142, Gl. m.), agon-
es i -ie (i36, i4i, Gl. m.), -thei (i4i),
acu-nei (q. v.). -meos (sg. Br.) ^. victime,
v. pro rebus agendis. opher (3). eyn of=
ferhande (83. 132). In diesen und den f oh
genden Wm'tern Mischung hebräischer
und griechischer, (X^lQC, x «7=1«, mit ago=
nalia (Fest.). Cf. ageus i. sanctus l solern^
nis (lii)- aggeus n. pr. (Br.) i. solennis
(76, Br.), letus {^ic>, 110 &c.) { festi-uus
(66 &c., Br.), -nus (76, 110. cf. aginator
&c. ?). agenus i. festinus et lepus {Br.).
agga /. festiuitas (142), hebr. f. t mun=
dus (i4i. cf. ager i. m. Pap.), aggi f. mea
(141). agen-erotes / -evores (Gl. m.),
-evotes (Pap.), -obotes (141) i.qui se sanc-
tificant.
*Agenologia v. Genealogia.
Ager {cf. agger) hd. nd. acker. aker
(23). velt (8'', 9). vold t landsehafFt (9i).
bawfeld (ii5 &c.). gaw &c. (88). floer
(125).
Age-, aga-ratum [cf. areola) leber^
baisam (Ki.). reiiiblfimen (;i. stichas ci^
trina, herba s. mariae (144).
AGG
17
*Ager- (agri-?) -eula (ag'cla; cf-
aquilegia) wilde aekeley (17).
Agere hd. maehen, thun (7),' tun (6),
dun(5ab), dune (12), wireken sm., schaf-
fen (110), handein (65). nd. maken, don.
*Agerei v. Agenei.
* Agerminatio {i. cumulatio germinum,
X agger?) huffen (8>').
* Agero - nimus , -mines v. Agorano=
mus.
*Agerta {aus aggestus?) ein fort (4).
*Agestus r. Aggestus.
*Ageus V. Agenei.
*Agga V. Agna. Agenei.
Ag-, a-garrire, agarire {i. valde gar=
rire, Hr., (;i. m., deludere; fehlt in Ms.s. mog.)
lul. spotten, verspoten (76, 134), triegen,
be-tr., -tragen (66. 133).
*Aggedula v. Acredula.
Agger, ager {i. sudon b'", cumulus terre
&c., fossatum) hd. nd. dam. lid. tham,
tam (3), tamine (12), dämme (10), damph
(7). deutsch, sehiaclit {cf. Siu. 3, 427),
schut (75). Schutt (91, Sm. 3, 419). ciii
schiße reyne (19. versch. von schieß de^
cliuitas Sm. 3, 410 cf. sqq.). schießreyn,
vßgeworifen liuffe, rein an eyme graben
(48). ein zielstatt o. rein dagegen man
schießt (135). erdehawf (9). häuf (8'', 88).
hobel (S'J). hof vel [sie 99). hoher buhel
(110). lewar (sum.). walle (12). wale (8^').
wal (11, 89, 99). grab (9i). dyche t ryche
(12). dig (5). dyck (83). wür (i35). ge=
werre (6). bolwerck (88 &c.). schantze
(114). diU (88).
Agger -are, -ere (11, 19) {i. adunare
68) samme-n (12, 19), -In (10). zam-enen
(11), -meu (13). vergatteren (68). huffen
maehen (110). hopen l dycken (83). dy=
chen (i32).
*Aggerei v. Agenei.
Agger -ere, -rere (7). («. aggregare
9; cf. aggerare) dragen (ö, 7). zuo
tragen (110 sim.). hauffe-n (8t>), -In (75).
huffe-n (88), -In (75). an begen (??) me=
ren (8. cf. aufbeigen Sm. 1, 158?).
*Aggergare ( aus agg - erare X
-regare) samelii (i34). vergaderen (83).
hupen (22).
*Aggero (aus agger-are X -ere) zu-
dragen o. -deinmen il7).
Ag-, a-gestus iiuffe (8). huff erden
(68, 110). huffen aschen (75). hope van
a. of stubbe (147). asch-hawff (9), -haut
fen (3).
Aggeus V. Agenei.
Agglomerare v. Adglomerare.
Agglut-, aglut-, agluc-inare hd. zu-,
zusammen-fugen , -dun sim. to samane
doyn (22). tozamede don (23). nd. säne-
(99). hd. zusamen-, zuhauf-lymen, hd. -bin^
don. zus. friesen (8).
*Agglutire r. Adglutire.
*Aggnio V. Aginare.
Aggratiare begnadigen (Gl. m.). be=
sweren (8". X aggrauare).
*Aggrauamen v. Aggrauatio.
Aggrauare {cf aggratiare. agreu=
are.) hd. bo-swereu, -sclnvareu (68). nd.
ver.swaron (99).
Aggraua-tio, l -men (75) ban (26).
beschwerung (75).
Aggrauator besclnveror (75).
Aggred-i, -ere {in 9 unterschieden)
3
18
AGI
hd. nd.nu; fi<f. zn-gnn sim., -pliaon (11).
lu'lian / iiiuu'idcu (!•!•)• an- vcchtoii (8,
-ere '.»). lu'bi'u (17), -laufl'cn (17, t;:.),
-falu'ii («s, iiti>. /(«/. «</. !)(• - gyniH'ii,
-gnnd('iK7X-guiincii (7oV gcgliiuiioin,22).
*AgKredule r. Acredula.
Aggregare ImiTtii / samoln (5, (>).
Ii. inaclu'u (i'S). Iiauttoii (8'', i). liufcii
(76). saiiu-noii l mcroii (!»). .sainmon (-1,
66). //f/. zuliauff-s. saminolcii (22). zame=
len, iHiter-tch. von lioi)o« (23).
*Aggregaxius (cniu's, anders ci. m.)
//•;. cliic'ii a bngicr (i22).
Aggregatus ptc. gcstviTct; sbst. cyu
btvucmig der worj^ador aiidor ding'
{\l\8chii-crlich gcstvjict &('. ; cf. nl. by ccn
stomvcii aggregare: (;. wtb. r. stauen).
*Aggut-turari (iH. -urare (8), agu-
tero [prs. 17), -tulnare (22, 23), -cul--
mare (.'), 7), -Icubai-e (t:?, us), -Icubore
(v. a. 1477), agitulmare (4) [i. straiujii^
lare) hd. nd. wo-, hd. wu-, erwii-rgen.
Agia, agya {la) i. fracjiütas propter
micun (fujnituv inuidia (7G, Br.). kranck=
noit des zorus (uo), dair die hals vyß
kompt (1321. Cf. agiae [^ann anginae) i.
glandolae (i36).
*Agialai (xachaia?) criehenlant(48).
agiale-i L arcades (Pap.), archades, -a
ein. uichadum que mmc peloponensis vo-
catur (i4i).
*Agi- (cf.), agr- (ui), angi- (i3o)
-avia, ang- t age-aria (i3o) balkun (Of.).
agea i. locus, t via (110, Br. &c.) in natii
in quo hortator descendit (76, sim. Gl. m.),
per quam citator ad remiges accedit (Br.) ;
recurrens vnda l yrece nauis (i4i). des
echeeps weeli van bynnen (147). Cf.
agiama (Br., Gl. m.) x agina.
*Agie ?'. vmbracidum l sancte (i4i).
*Ag-, acg- (Gf.), aig- (i3o), a- (i48)
-ilia i. vermis fah-ae (i48), -arum (48).
bonwibil (i30, Gf.). cyn milvve (48).
Agilis stedick (5''). hd. nd. bc-hende,
-hyne (13). -deruc (13, 22). hd. bederbe,
snel sim., schneltetig (4), risch, resth
(8, 9), ryssc (12), Kei'ing &c. (88), wirck=
lieh (10), wurcklieher (7.5), arbaitsam
il). doenlich (so), beschef-, anrieh-tich
(22''). wacker (83, 107, 110). gam-, var.
gan-ber [cf. Sm. 2, 48); bruch-, prucli-,
proch-sam; glencke; gerur-ig, var. -rig
(75). beru-reg (99), -ich (S''. X berue,
bederue ?).
Agilitas hd. nd. behendicheit sim.
beder-bekeit (51 -uicheit (23). rcscheit
(8). snelikeit (9). snel-, wacker-beit (83,
132). ligtheit (99). geradikeit &c. (6.5).
Agiliter behend- (7), wiirck- (7,5),
wackcn (132) -lieh, behen-ds, var. -ts
(6,5).
*Agillaster v. Agalaster.
Agi-na, -ama ((\v, cf. -avia) i. sea^
ptun ericiane (Pap.), i. fcstiaantia t fora^
men in quo se trutina vertit (Br. sim.).
agni-ta i. for. in quo cortina fertur;
-& for. in quo vertitur lingua libre{ic>):,
-ane wagen loch da dy - - yune hange
{S^}. (agina) ein loch da in die ziing in
der wag gat ('110). der waag-kloben o.
loch im w.-kciigel (Ki».). hayst-, yl-, snel-
linge (147).
Aginare i. festinare,fugare, negotiari
(66 &c., Br., Gl. m., Dz. Wtb. 7. c/". agitare)
AGN
hd. ilen (Mus. moR.). ylcn, touwen, iagen
&i'. (147). aggnio /. agito l fugo (76).
Agi-, age-, argi- (147) -nator {i. actor
l nicrcatür qui rem suam celeriter agit;
im Hr. cücas untersch. ; cf. agenus &c. v.
agenei) eyn kauffinan (17). schneller o.
pellender k. (7.')). coipman (147).
Aginon, agmon (76) grece i. vicue
(Br.), vnicus (76) latine.
Agiographia sim., agograffa {i. sacra
scriptum 136) hd. die heilig, helge (b),
nd. hyllighe scrifft sim. heilige gcschriflft
Agiographus hd. schriber der heil=
gen schrifft nm.
Agyos, ayos (Br.) heilig (8, 9). hi]=
lieh (22).
Agyrta kfinteenspiler (i3.^). storger
(Ki.).
*Ag- t ar-ista eher (74).
Agitanter hd. nd. ylich. hd. ilichen
(17), eylig (ih4), zu hant, behendeclich
sim., bald, schnell (110). schier (76). tzo
hantz, haestelich (132). dvade (22).
Agitare hd. nd. iagen, yten. yagen
(^5ab). (.ylen (9, 4). dickwil iaghenoffroe=
ren (132). dick will uagcn {sie 68). rotein
(8. cf. rodeln, rothein Sm. 3, ,57, 1.58, nhd.
rütteln), schcteru (22t>).
Agitator [i. vector 68) fuorman, tri=
ber (110). wau-tr. (8). wagen tr eiber (9
sim.). wagner (es), waeghener (132).
*Agiteduin kecklich dran, lieben ge-
sellen, zu hiirß (88).
*AgituLmare i'. Aggutturari.
*Agla V. Agna. Alga,
*Aglastus V. Agalaster.
*Aglossa f. Agniglossa.
*Aglu-cinare, -tinare v. Agglutinare.
Agmen hd. nd. schar, schare, hd. ge=
seile-, gcscl-, gsel- (76) -schafft; her, beer
(8), zotende heres krafft (48). nd. sei
schop (22), zel scop (23). folck (83). ein
schar volckes (68). vily, menge &c. (88).
*Agminus v. Agninus.
*AgrQon V. Aginon.
Agna chilpirun (j^l. i4i, sim. Gf.). kel=
ber (7). auwe (S^). ou (99). müder lamp
(19). agla i. solennitas isla l vihdtis, X
agga hbr. festiidtus (i4i).
*Agnaniinare v. Agnominare.
Agnatiomage- (S''), mock (77) -schafft.
Agnatus mayg (12). nefe, mack va=
ter halb (48). vattermag (98). mock;/?fc.
angeborn (77).
A-, an-gnellus, agnievilus (7) lem-
hd. -pgin (.5), -gyne (i33), -plein (9), -bli
(93), -belin, -lin, -pel, nd. -meken, -kin.
lämpel (1). scheffelin (7).
*Agnes {cf. magnes) en sten (22).
Agni-glossa (Br.), -gossa (7), -glussa,
agnoglussa, aglossa (66 &c) {cf. arno=
glossai hd. scliaffe- (7), schaff-, schof-
(6), schauf- (68, 76) -zunge; wegbreyd
sim. schaeps tzonge (132). nd. scapes tunge;
wegebrede.
Agni-nus, -us (22), agminus {^^)
lenime-ren (81^), -rn (22»)), -n (22).
*Agni- (8, 9), agno-sperma (8, 9, 101,
Gf.), -sperina (48), -spornia (7) salbiun-
(loi), salben- (9), selben- (7), saluian-
(8) -bleter sim. dalichen blatt (48), cf.
viburnum opulus salbenbaum; talin=
kenbeere &c., slav. kalinik (Nmn.). ales=
AGO
perima (8.5), auesper-ma (47), -Ina (96,
suni.), -tina (74. X vesper), auespina
(149), aneeperius (8) haaclbir (sum.). ha^
sen-bere {IL c), -pere (74), -byn {sie 149).
*Agnita v. A^ina.
Agnitio hd. er- (9), be-kentnisse. er=
kantniß (75). bckenn-unge 19), -inge (11).
kiindc (99).
Agnitus bekaiit (22).
•' Agnius V. Agninus.
Agnomen ah euentu vt tiltap, nar
(75. cf. cognomen). hd. zu-, o- (48. cf.
wetterau. un-V), nd. to-, by- (22^) -name,
-namen (22, 48), -naem (W), hd. -nam,
-nomen (9), -n. von glucks oder von vn=
gluckes wegen (17). cdiuntnam (l4i). thor=
neys name (10).
Agno- (9), agna-minare nennen (8,9).
Agnoscere hd. nd. be-, hd. cr-kennen.
bekcTi (17).
*Agnosp-erina, -erina, -ornia v. Ag=
nisperma.
Agnotus erkant (7.5).
Agnus hd. nd. (99) lamp. lamb (iioj
134). lainpe (67). lain {b"", 14, 22). lemlin
(65).
*Agnus V. Ocuus.
Agnus {aus ayvo?) heilig (8).
Agnus castus, argus c. (149) kuschcs
kint (48). keusch Uunp &c. (73). artenhewe
(Sum. V. cf. BM. 723). Scliaf-mÜllc (73, 113),
-milch (91), -milte, -wulle (73).
*Agoga ein (waßer-) kuust (125).
*AgograflFa c. Agiographia.
*Agohola V. Agagula.
*Agoi V. Agoro.
Agol-us, -um (141, Gl. m.), -ium (8,
9, 13), agulus, agalu-s (48, 75, 132), -m
(75^ scheffer- (8''), hirten- (48), hueter-
(75), bischoff- (17) -Stab, hirten - stecken
(uo), -kule (8), -kewl (13). hwt kewle (9).
kolbe (49). Schuffei (110). scup (107).
schuppe, sjjreeth (109). schup, spreyt(83).
spriet (107, Kil.).
*Agoni-a, -erus, -iteea r. Agoni-a,
-theta.
*Agonius V. Ago-nia, -ranomus.
Agon kamp (8b, 21, 23}. lamp (22. X
agnus). hd. kampff, kempfunge (6), fech=
tuiig, f. also der kramp (18) ; dot-, doit-
f. sele- f. .( y°) , -zuckunge ( 17 ) , -togen
fi09). sei enziehuiig (1). hinzug 0. schar
(48. X agmen). na. vechtinghe, dat- v.
hd. strid, strijt, streit (9), kryg (Sb).
Ago-, aga- (76) -nata hd. kemp-er,
-fer (ß, 76); vber winder, yberwintber
{sie 96), ober wynner (18). vor-w. i kem=
pe (22).
Agones &c. v. Agenei.
Agonia hd. ejnie, eyn vechtunge (9),
todt-v. sim.; mit dem dode ringen (18),
todringuiig (65), stryt (68), strit an dem
dode (8), streit mit dem tod (75), kämpfe
(8^), kämpf, eyn siel ziehen (7), sei ent=
zihen (4), selc-sceungc t -abe scheid (.5),
Ziehung zum tode (74). nd. sei toginge
nim. eendingo (11). worstelinge (99). tru=
wynge {i. fiducia 147). agom-a betliung
(13. aus vehtimg?); -erus (13), -us (9)
kempf.
*Agonicus &c. v. Agonist-a, -icus.
*Agoniseta v. Agoni-sta, -theta.
Agonisma hd. strijt sim. kämpf (3).
kemper (18).
AGR
Agoni-sta, -seta, -zeta, -cus (8),
aganis-ta, t -eta (tg) i. pugil, victor ;
(ff. Ol. m. 1, isgab) kem-pe (17, 22), kd.
-p (18), -pf (8, 9), -pher, -pfer, -per.
wringer (i32). ryuger (iio, 132). worstel-
er (8.3), -acr (i07), -re (99). hd. vberwin=
der.
*Agonistare v. Agonizare.
Agoni-sticus, -cus (tu) stritber (17).
Agoni-theta, -teta / -tera {es), -teca,
-zeta, -seta, -sta ('^. v.). agom- (4), agron-
^8) -iteca hd. gncs-wartel (4), -wertel
(1), -warte; grys-, kriegs- (9) -w. ; gros
wort [T). grieliwert (75). grisbart (6).
Agoni-zare, -zari, -sare, -stare (22)
hd. nd. .strideu. hd. stri-. .'^trit- (G), .strei-
ten; vechton; mit dem dode, tot v., stri-
ten .st;«, hd. nd. enden, einden (11). sei
ziehen (.ij, en-z. (1, 2^, aus-z. (.Sm.). nd.
zcl tliogen. sein slan (5''). iu todes noten
sein o. arbeiten (75). a. tzer doit (132).
arbiten ter doed (ss). worstelen (99).
Agonizeta (</. agoni-sta, -theta) dye
in den doyt den stervenden wat guetz
voyr seget off bysteit (147).
Agonomus »-. Agoranomus.
*Agonstafilen ( (/. staphys agria \
morchele (48).
*Agonthei v. Agenei.
*Agonus (pisci.s) wel.sehe agimen /'.
(140).
Agora- (129 &c.). ago- (17, Br.). agazo-
(gi. m.) -nomus, -nomi {pl. 12.";), -cio=
raus (147) (/. prtnceps Br.. pr. aetuosus
17, pr. pe?- acceronena nominatus 129).
agomus {i. pr. natus de agoia 7iO- ago=
ra-, agero- (17, Br.) -nimus, -mines (i.
dilectus Br.), ayopavoji-oc (112), -oi {pl
9.5, Anz. 4, 92. cf. cf. 3, 3ü4) aus ajopa
X agaso?) daz sint ])fragenara (_9.5, Anz.).
kastenvogt <^ Uaumeister (112). buehern
{L aediles i2.i). ein treffelicher forst (17).
van herlieker dait eyn vernoempt beer
(147).
Agoreus (/. nxmdinarivis) martmei-
ster (125).
*Agoriuin f. Augui'ium.
*Ag-, ast- {sie ziom.) -ornes wolucs=
uiirz (^suin.).
*Agoro {i. domesticus 66 &c. cf. prc),
agro (147, V. a. 1477), agoi (6) Jid. wirt,
würt (6, 66), bus herre sini., hauJiberr
(134). nd. wert, hus her; weert i huys^
beer (147).
*Agosa krippe (Sum.).
*Agr-a, -e {i. canape 117) hau-ef (.Sum.),
-if ^117).
*Agra,-, agro- (47) -man {i. eangiixm
131. cf. serpinacia, proserpina &c.) ana=
tret (i4i). aneteet (.sir i:u). hd. eber-
(9 &c.), ebers- (76), eiber- (49), graß- (3)
-wurtz. nd. everwort (47, s.i). Cf. agriston
gr. gramen lat. (Pap.)?
Agram-, agra-matus vnge-lart (17),
-lert (110).
*Agramonia v. Agrimonia.
Agrarium ackerlon t^TS).
Agr-, ag- (8), agell- (8^) -arius hd.
acker-, paw- (4) -man.
Agrascmn v. Agresta.
Agra- (Br.), agro- (7 6) -ssum i. vio-
lentia.
*Agratisina v. Acratisma.
*Agrauia v. Agiauia.
AGR
*Agre V. Agra.
Agredula v. Acredula.
*Agremonia v. Agrimonia.
Agr-esta loi. m., Ki.), -estis {q. v.),
-est (17. dg. deustch), -asctun (*. ompha:
dum Gl. m.) als man hat in welschen
landen (17). Cf. Gr. wtb. 190 v. agraß.
Dz. Wtb. 8.
*Agrestare i. percutere (76 &c.). slagen
(7). ackern, plogen (18).
*Agrestia {i. agroykeia 13) vnlusti-
gheit (10), -keit (12). vuclustikeit (13).
Agrestia ferramenta pflugysen («5).
*Agrestis wilt krut (22). vnzydich
trubil (ö**. cf. agresta). i. agrimonia
aekerkraut, odermeng (7.')).
Agrestis hd. wilde ; vnge-czemt (8^),
-buet .shn.; acker-, dorf- (8^), feit- (8),
bur- (.5''), bu- (21), nd. dorp- (99), hu-
man, de den acker bwet (23). aiu eger
A-, e-gretta {aus frz. aigrette, c/.
Dz. Wib. 7) habicht (Ki.).
*Agreuare {aus aggrauare) beswa=
ren (22).
*Agri V. Agenei.
Agric-ola, -ula, -olator, -olanus,
-olonus, -vilarius ^75) hd. nd. acker-,
bou- (^11) -man. ertwinue (99). bawer (9i).
*Agricvilatura eyn art (17).
*Agrieulinare i. aristari ehern ; eher
auflesen; stupffein (74).
*AgrieiQtare veltpawen (74).
Agrieultura hd. acker -wergk (10),
-gang (^110), -buwe sim., -ung t buwung
(19). bouwinge (II, 89). lant- (83, los),
ert- (99) -wynninge.
Agri-, t acri- (Ki.), aqui-folium
stech-palmen, -apffel &c. (i43).
Agri-, agra- (87), agre- (3), arge-
(^Gf. I, argi- [50^, Sum., ,.2^'o agri-" 141)
-monia, -monie (')0*), -nonis / argemo^
nis / arrigenes (^sum.), agrestis yq. v.)
{i. eupatorium f marmorella &c. 143)
let-icha (<if.), -eche arrig. f bletecha
(Sum.). blatich (.50»). agram -üni (93), -oi
(87). agrim-onien i -inien (i43), -01 (i46),
-et ( I ). hd. nd. acker-, acher- (21) -crut,
hd. -kraut, -mennig .«/n., -meng t -blum
(67, 76), -blumme (7). agerm-eng (i43),
-ingc (125). adermon-ie (8.5), -i (9i). hd.
ader-, oder-menge, -meng, -mcyng, -me=
nig. grensing (19). greyu (89). grent (11).
brach -fan (6), -krut (48). bruch- kraut,
-würz (Nmu.). borworz (96, 149). hail aller
weit (.50", Nmn.). haole- (49), hollc- (10)
-worcze. fiehwrcze (10.5). bilse (sum.). gun=
dercbe (21). ags. gar clife (94»). argumia,
ang-imia [%5), -man (149) schel-wurtz
1^7, 149), -wort (85).
Agrio-, agro- (22) -phagi(Ki.), -plia=
gite (22, 141, Br.), -phagita i. ciclops t
-phadita i. antrophagus (147) lüde de
meu vlesch (solas cames) etten (22).
eter die mynscheu vleisch ytt; eynoig=
ich in den vorhoyfde (i47).
*Agripa v. Agrippa.
Agripennus /. tesserinus acker on=
gebuwet, eyn driesch (i47).
*Agripina [herba) ramm-o, -e (Gf.).
Cf. agrippus wilder olbaum (ki) ?
Agrippa en name des mannes (22).
gebaercn myt groteu arbeyt synre moe-
der; agripa dyer dat mit den voeten
op der erden sit (i47).
ALA
19
Agrippus V. Agripina.
*Agrisipio i. arcus baich (147).
*Agriston i. Agramen.
*Agritaru.ca v. Artemisia.
*Agritudo v. Agaritudo.
*Agro V. Agoro.
*Agroykeia i: Agrestia.
*Agromen v. Agramen.
*Agroniteca v. Agonitheta.
*Agrophagite v. Agriophagi.
*Agrossum v. Agrassum.
*Agub-ista, -us baitscap to vorents
seggeude (147).
*Agubizare baitscap to vorens seg-
gen ( 147).
*Aguculmare &c. v. Aggutturari.
Agula u. Agagula.
*Agula {(f. aguHa gi. m. ) vat van
eyure gewasseu fleischen gemaect (147).
*Agulus V. Agolus.
*Agumi lachen (_i2i), aus sagum X
aguna (Gl. m.), ngi\ -^O'Z^a peUitium ff
■*Agusta r. Agusta.
*Agutulnare &c. v. Aggutturari.
Ahenarius. faber ah. [i. ferramen^
tarius 125) keßler (in, Ki.). kesßeb
bußer (12.5).
Aianea, ayomena (76) i. vltimus ca^
lor i^Br. I, color (76) in coitu quo omne
corpus concutitur.
*Aicati V. Aceasia.
*Aye V. Eia.
*Aigilia &c. v. Agilia.
Aia, ayo kosen (1). spreken (22). ig
sccge (99).
*Ayomena v. Aianea.
*Aipiculus /. apex groit boickstave
(147).
Ajuga, abiga, arugo i. chamae-drys,
-pithys erd-pin, -kifer; schlagkrautlein
(143).
Aizo-on (Ki), -n t ayson (87), ayhon
(50*), ason {■:<i6) [i. semper viua 87; cf.
azion) hus- (7, 50^, 87), verb. in hasel-
(87.x azarum), haus- (Ki.), lis- (96) -würz.
*Akanna v. Aleanna.
Ala hd. nd. vlo-, hd. flu-, flu- (6),
fly-gel. flogele (8). voghel (22). feddach
(103 j. vet- (6, 49), fit- (12), fluth- (7) -tich.
fethich (7). ritter {sg. 147. aus alae equi-
tes mlssv.!). i. turma hd. schar, i. hume-
rus {cf. aseella) asel (13). oschel pars
pilosa sub brachiis l Sterne (49). achsel,
arm (64). dreieckeeht (8), driecket (9,
13) sper.
AJa /. ypoerisia ipocrijtscap (147).
i. falsa religio i-ndeJob de hypocritis . . .
extcnderunt alas &e. (Br.)!
*Alab- V. Alap-.
Alabarehes i. salis prefectus (Gl. m.);
i. q. arabarch-es, -us i. prtnceps are l
virtutis (Br.). eyu sphenner (125. i. q.
spänner der Halloren Fr. 2, 29 1 sq.).
*Alabasco r. Allubescere.
Alabast-er-, -rum (5^, 93) merbel=
stein (3). weis m. (1, 4). hd. eyn wiß,
wyßer, weiß, nd. wit mormel-, hd. mar-
mel-, mcrnicl- (5), marmer-stein. glen=
zender marmel (93). alabastrites (Br.),
alacriees (76) est lapis candidus.
Alabastrum mariner bychßen (68).
wiß mariiiei stein puchsen (75). m.-buchs
(110). ein steiimen m.-, alabaster-, sal=
ben-krug (65). eyn warmer busse {sie
3*
20
ALA
8»). rii \jif \;ui inornu'lötiiu' iniikft (22).
stcnvat (»»^. ofii öteenon vat (»'.>). stoy-
ui'n vaili (19). busih (S). stoyn-biu-hsc
^9), -büihst.»' (12). -bussr (17), -busfbr
(8, 9). piulis zu (ii-r salben (".'i). s.-, salb-
na*) -puthli (<•.!>, i;u). -piichßon (^66),
-bUfl'.Si'll ^70).
*Alabor ( rersc/i. von allabor ) abe
fallen (S'').
Alabrare haspelon (f.8, «3, uo). kel=
torn (c.i. ui).
Ala-, ali- ^su«, 120, ui. Of.. 01. m.),
alli- (i'av-) -brvun i)i quo librantur, li-
berentiir (t;i. m.) fila. hd. nd. hasp-i'l,
-il u-'o). -0(23). woy-phe (3), -ffe (4), -fi-
(9), -80 («V 8). werf (77). wirten (Gf-)-
garn winde (19 1. ags. riul i!)4").
*Alacer c. Allieere.
Alacer hd. lul. ans vio-. tVo- (9), fro-
(13) -lieh, -liek (22), -liehen (21). vro
(22). blido (11). reelis (99. aus reseh).
gezaler (Sum.). schnell (65). liest (13).
wol nuigend &e. (88).
*Alacer (X aleator) ags. tefleri (145).
*Alacrices v Alabaster.
Alacrimonia hd. freu-, frey- (18),
fro- tiT), nd. vroy-, vrou-de. fred (76.)
froliehoit (9). suellycheit (83 tnm.).
Alacris (/. leui-s, -us, lenis) lieht i
vrolieh (22).
Alacritas vronide {sie 22). snelheit
(11. 19, 8!»). uerseheit (99).
Alacriter 1/. leu-, len-iter) liebt-,
l snel- (7) -lieh (7). -liken t vroliehoit
sie (22). lifleke (!>9).
*Alalte r. Alx.
Alaman- '■. Alman-.
^Alamen /. lam-ina, -ella hunel, mes;
serkliug (74).
*Alantopolis j)auswijf (KU.).
*Alantopoliuin pansmerckt KU.).
*Alantus [hcrba) purcille (104).
*Alap- r. Alop-.
Ala-pa, -ba hd. nd. hals-, häufiger
backen-, baken- (13), baecen- (3), pae=
ken- (1), kinnebae- (110), wangen- (97,
109) hd. -slag, -schlag, -slaek, -strich,
-streich, nd. -slaeh. mauslag (1). hand-
streich, maultaseh, {wetterau.)husch (112).
*Alap-acius, f -ius, -is (Gl. m.) {cf.
alogus I teycken in den boycken die
verbetert slnt (147).
*Alapag-are, -us &c. »-. Arapagare.
Ala-pare, -pisare, -phisare, -bisare
hd. halssla-hen (7 ). -gen, -n (5). baekeu-
slan (21), -siege geben {li), -straich
sehlalien (7«). an die kj-nbacken sclila:
gen (iio sim.).
Alapi-s, -US V. Alapaeius.
Alapista v. Alaptis.
*Alapsa \(ras alapathus) lo, f galla
(i49), quod eardoues hübet \ii).
Ala-pus, -pas (22), -phus, -bus,
-pista, alo-pus, -phus (76) eyuer der
siege lit (ä), lyt siecht (7), sich lest
schlahen (10 vmb gelt , vmb lone (7).
ener de de sleghelick {aus sleghe lit)
vnnme geldes willen (22).
*Alapus ein bakke (9).
*Alaph- V. Alap-.
A-, ha-lare /. alas? brachia ad modum
alar\iiu exten Jere {altfrz. estandre Gl. m.
1. 149); et. spirure t redolere &c. alare
fluglcn (1). flugein (3). flogcln denen (5).
ALB
flygel vüatrecken (68, 110). krutzen (69),
krent/.en (c«, 70, 134) die flugel. ankreu^
tzen als die vogel (74). curtzen als man
dy flügel kürezet (21), den fogeln kürzt
(5). körten also nien de vlogelen (23),
vüghelen i22) körtet, kotzen als man den
vögeln kotzt (r>G. (/. auiarium). zyemer
als mau dye fogel czyemet (IS), kurtzeu,
vlg. rangen (7). tenen o. rancken (7(i).
ranggeu (.Sm. 3, 11.';). rensen {ib. alatro
17). rannsen (:<). rowssen (1). reuseren
(9). rusern (8). raußen (74. cf. Sm. 1, i2."i.
rowchsen ib. 11. rußen stertere &c.).
halare rusterin o. odemmon (8). reuseru
/ edemyu (9). wol rucken (C8). kychen,
varr. keychen, kicheren, blasen, atenien
(110). Aus krutzen brachia in modum
cruci.'i extendere wurde kurtzeu , daraus
kotzen, zugleich aus flogein fogeln;
alare rensen X halare reusen u. s. w.
Alarica ritters sjjor (147).
*Ala-, ali-tes kifedare sim. (Gf.).
*Alatile federwisch (74).
Alator vechter (74V
*Alatus {aus alapathus; cf. alapsa)
dipe {herba 17).
Alatus v. Adlatus.
Alau-da, -ga (8), -dula (1, 2), ala-
(76), al-, (Uf.), all- (122) -oda, alvmda
{s.u.). laud-ula (34, 120, Gf."), -ila (121)
lewer-ic (11, 109), -ick (147), -ck (22»'',
23), -ich (83, 132). leuwcriclc (89). leri-
ch'a (120), -ehe (8^), -ch (.5, 6. 7, 9, 49, 147),
-ken~(13). lero-eha (121), -ch (1, 2). hd.
lereh-e, -in (48); lerch, leirehe (8); lyr-
che (51»), -ge (17). -ekel (12); lerckel, lirghe
(21). alauda {alph. aludal e*^ coluniba
siluestris holcz tub (7(i). alunda id. (6).
ringeltaube (4). Dum alauda canit czir=
czir scolares currunt pirpir (3i.
*Alaula V. AUeluia.
Alausa v. Allosa.
Alba albe (ö^», 48). alban (75*1). alb
(64. 75. 93) der priester (7.5). alen (1). eu
aluen (11). cliemis fi04. aus camisia).
eyn wyß linen tueli ((u).
*Alba V. Albea. Alba.
Alba menta wizi minze (.Sum.).
Alba regalis , albargalis ( 1 ) stul=
weisseupurg in vngern (74). weissen-
burgk (1).
Alba Spina hage- (48), ags. Uagii-
(i3(i» -dorn.
Albane ald uote wittechtich (147).
* Albanus {aus tabanus) brcmo (i3i).
Albare hd. wiß sim. machen; w. in.
von kuust ( 21 ) , von konst wegen (5).
mit ußwendigen werken (7G); wißen l
bleichen, nd. wit maken, wytten.
Alb-ea, -ia, a (5^', 48) ifl., boh. labie
4) hd. die elbe, elb (1, iiol>) in sachssen
(1), in den sasseii (ö^^). elfe (13). nd. die
elve. (xalba?) albe (ß8);eyu alue (97).
die scheide (110 varr., 132).
*Albea v. Albugo.
Alb-edo, -editas, -itas, -ieies, -ies,
-um (8. q. V.) hd. wißheyt sim.. weyshait
(1). weissikeit (4). nd. witheit.
*Albeia v. Albesia.
Albere hd. wiß, weiß machen, wesen
(8''). werden, w. von naturen , w. von
natur, syn von n. (iio). «rf. wit werden,
Witten (99).
Albescere anheben wyß zu werden
ALB
{ih). wiß (7, 8), weys (9) machen, witteu
(99).
Albe-sia, l -usia l -ia (147) i. genus
scuti (Ol. in.), g. scorie (76). schylt, boc-
keler, tartz (147). schilder der Albaner
(Ki.).
*Albeus r. Alueus.
*Albeusia r. Albesia.
*Albia n. pr. regionis alb (66, 7g).
*Alb-, all- (8) -ibescere {aus bibere
X libare x: allubescere, alibastare?)
begynuen zu tvynken (9), drinken (8).
*Albi-ca, -da (83) {piscis, cf. albur--
nus) eyn blye 0. blicken (19). en bley
(11, 83).
Albicare kleyn, Mrg. schyn, weissen
(64J.
*AlbiciLIa r. Albicula.
*Albiciuin v. Alopicia.
*Albi-corium (i), -coreum, -torium
f aliocorivun (75), eori-album {q. cf),
-agum (12), -ola {ö^>) {cf. aluta; eru-
ca, -a, -um. Sm. 1, 97) irich (l,.ö«'>, 3,4).
irch (2. 75). erich (13, 22^). ereh (12).
weys irich (4). wiss-, i-a»'. wess-erch (75).
erehe leder (17V dünne 1. (22^). dünn
weiss 1. (74). Schon ahd. irih sim., russ.
poln. Irena bohm. jirclia magyar. irha;
daher ireher (74, 75, Sm.) bohm. jirchär
pelliparius, gallarius q. cf. Ausser mit.
eruca &c. vgl. hircus, ireus in der Bd.
cilicium, wozu irch &c. pellis caprina,
auch animal (BM. 753); auch hircha to-
mentum (Gf. 4, 101 8) stimmen.
*Albic-ula, -illa {i. cinclus &c.) we-,
be-gestertz ; baeh-, wasser-steltz (Heu.).
*Albicum c. Albitum.
*Albida v. Albica. _,
*Albido r. Albor.
*Albiguin V. Albitum.
*ALbüium, gr. yva'f «AlOV ror l rur=
kraut (144).
*Albio i: Albus.
*Albiol-a, -um v. Alueolus.
*AIbios oeulus staraplinter (Gl. Cass.).
*Albipedius ags. huit- (i36), hint- (94)
-fot.
Albi-tum, -cum (74, 76\ -gum (4) i.
formula ein loist (Br.). laist (6, 76). last
(74"). eyn lascheri-ge (4). -nß (3).
*Albium V. Alueus.
*Albo V. Allo. Albus.
Alb-or, l -ido t -unea (i36) i. signum
lepre (Br.). aucz- (9), weyse aus- (3^ -see=
zikeit. wiß ausetzckeit (8). mallaitsche
vale, witticheit (147). das weiß im ay
(91).
"^Albucinum (X balbuea? cf. sq.) v.
Oxygala.
*Albu-cium, -tium, -cum {cf. prc.)
rur-, butter-milch (75).
Albugo {i. cdbedo oculorum &c. Br. cf.
Gf. 4, 709) oug-, houu-isal (Gf.). ho wisel
(141). ougwis (93). äuge wiß o. gel (8).
äugen wiß {b"^). dz weyß in den äugen
(1 .S7»t.). wiß suß-. fucht-ekeit (17). wize
a. ovi, mal a. ocidi (100). das wis in dem
ogen (6). daz wiße von dem eye (18).
hd. das weyß in eyuem ey {i. albumen
66 &c.) ; ej's \viß (Ms.s. mog.). cycz viz (9).
nd. dat witte in dorne eyge, van eye;
wit uau dem eie (99). cincho (.Sum., Gf. 5,
681 ). ags. flio {oculi 94; fleäh Bosw. ; cf.
albea sordes aurium i36, 145).
ALC
Albula, a. cserulea i^Hen.) gangvisch
( 135, Heil.). r(;uck(Ki.).renfhen,reinancken,
siUbock, blawling, felcken, blaw-, adel-f.
(Heu.).
Alb-um t -edo naturlich weiz ^9),
vviß (8). wißding von nature (65). wiez
(48).
Albvunen, alvunen (8) hd. dz weyß
in dem ey sini., daß wyß in dem eye
(21). eys weiz (9). cyes (8), eyß (5^) wiß.
glar (93). eyger elar (48).
*Albunea v. Albor.
*Albunea nymplia (Pap.), i. castellum
in samis t vna de x sib- (Pap.), sia-
(141) -illis.
Alburnum der spin 0. das weiß am
bäum zunächst by der rinden (74). spynt
in dem holtze ynt myddel (132).
Alb\irnus(/Jisr«s.'no//tc»izV/o/e 76 sim.)
albe-1. fKi.), -n, alfien, blickt, blieg-g,
-le (Heil.), bliccken; weiß-, zwibel-visch=
lein {pl. 13,'i). nl. blye, bleye, ruysseu
(116). a. minor haßlen, langlein (Ki.).
Albus wiße (8''). wiißc (19). weyß
(1). schneeweys (11 ij. wit (99).
*Alb-us, -io ind. t -o, y. -onis boick
des levens (147). puch des lebcus (74).
albo liher in quo nomina scmctorum scri=
bimtur (Hr.). albus tabula in qua scribe^
bantur mihtes (Pap. t-f. ui. m. v. album).
*Albutiuin v. Albueium.
*Albutuin V. Alutum.
Ale-, alk-, ak- (47) -anna, altamia
(96j, atamis (8.5) ertapp-fel (9), -pel (85,
96). e {sie ii). ordaphel (149). ferb kraut
(64, 125). zwilgcnholz (v. a. 1618). haus=
blasen (Ki.).
Alce V. Alx.
Aleea, alcaea X althaea. alcea i.
verbena (Er.), hoelileuch-t (Das), -ten
(^73, 116). feiriß (116). sigmarswurtz {gr.
(Xkxzci. 112 sim.). alc-ea, gew. -ia, all- l
alla-cia (21) pappel (3, 5ab, 23). p.-kraut
(3). papel (1). popele (22). hd. bap-pel,
-peln, -ein (18). altia eyn wylt ror {i.
siluestris alga 97). papel (6). alchia id.
(4). dornwurcz (3). althea, altea id. (e,
76^. dorwrtzel (49). ebich (12, 49). ebiche
1,13). eybich (91). ywesche (13, 85). yb-
esoe (85), -isch (9, C4), -esch (48), -esehe
/. (4), -ischca (149). ibsche(i.ibiscus93. vf.
(if. 1, 101 . BM. 743). hd. eybisch. eybischplat,
czu riben nucz. prichst dich (foww&); wil=
der papel (3). hd. wilde papele sim.^ po-
)elen (es), bappelen (4h). nl. wilde, witte
92) malue. w. hucinst (92). witteu huenst
11«), hemst (Kii.). boh. wlasky zlazz (4,
jetzt sl6z). ysinkruth (48). maltz {&>. cf.
malzenasen sorbus domestica »ieöe« mas-,
mehl-, mosch-beere, eibisch &c. s. aucu=
paria Nmn.V wind (92). stocworz (9c).
althe-a merse niealewe. -e sfeminte (94*^).
aleeus ybisch (8). azima' päppele (96).
Alce-do, -rto (117) (i.. alcione, von
alcyone unter seh. Pap.) heigir (Gi.). hai=
ger (117). ags. miew (94).
*Alcedonius eyßvogelisch (112).
*Aleerto v. Alcedo.
*Alcia f. Alcea.
Aleida v. Haieida.
Al-eion, -cyone (Br., Pap.), -chion
f68, 83, 110), -ones (8), -lonus (9). -loles
(75) {cf. alcedo. allimio.) ha. mere-,
mer-, meyer- (9), winter- (68, 83, 110)
ALE
-vogel, auflf dem mere o. see (no), up
der zee (83). mer fogelin (48). alciones
{t. auesmannae; (f. alueo. strix. cauan.)
wihil, wigil (Gf.).
*Alcus V. Alx.
*Alchami-a, -sta v. Alchimi-a, -sta-
*Alehanali {aus archangelus ?) grece
eyn anfang des guden (17).
*Alcheniia v. Alehimia.
*Alchia V. Alcea.
Aleh-imia, -emia, -amia (75), -onia
(5b) konst von ircz (5'>). ein kunst von
dem ercze (4). chunst von dem artzt (1).
verwandhing eines ertzes in anders (68).
kunst zu verwandlen ein metal in das
ander (110). alchamy (75).
Alchimilla v. Aeoncilla.
Alch-imista, -inista (7), -amista (75,
83), -mista (1), -urista (81), ehalcomista
(91. X ehaleos) eyn kunster (22). hd. ku-,
ku-, ko-nstiger; einer der die kunst (aU
dumia) kan sim.; roßiger (7. d. i. Me-
tallarbeiter cf. Sm. 3, 138, eig.fuliginosus):,
yrcz- (12), ercz-mecher, -meister (4). ärtz=
macher (1). yrste mechir (5b). alcha- (75),
alchi-(9i,iio) -mist. verwandler der me=
tal (110).
*Alchion v. Aleion.
*Alehionium v. Alga.
*A-, ae- (94) -Ichior {aus aeiarium
sim.l) ags. isern (94). sta... (i36, i. e.
stalV).
*Aleh-oma, -mista, -urista v. Alchi=
mi-a, -sta.
*Alda V. Aloe.
*Aldo- (3), aldi- (8, 9), ascalo-, aseolo-,
astolo- (74), asolo- (105), accoli- (127),
asco- (76, 85, 149), asto- l asee- (Sum.),
asehe- (93), seoli- (of.) -nium, asco-
(87, 141, Gf.), asto- t aso- (7) -linum,
aseol-onica (14 1), -onia (94aj, -ivun, a-
t ab-stronum {q. v. 73), sealon-ia (Ki.),
-gia (Gl. in.), aeolonia (94*1) {ans allium
ascalonicum, dazu vll. eueulum &c.
(/. V.) hd. asch-, esch- (8), ezsche- (87),
hol- (149) -louch, -lauch, -lawch (3), -lach
(75), -lag (,141). abslag (7. X astola ub=
.'snette &c.?). alswort (85). ags. hynnilaec
(94), ynnilec (i3t!), ynneleae i cipe (94a).
*Alea V. Aulea.
Alea, V. Aulea.
Alea, alia, l aleoa (147) 7id. spiel-,
spil-, spile- (17), spclc- (13), hd. nd. spcl-,
t wortaissel- (sie 147) -bret, -bredt (7),
-bert (23, 81). bretlispel (5''). spilschibe
(93). worf-daucl (19), -zabel (8^, 100).
vurff-z. (i4i). wortaf-flir (99), -el spul
(11). -el spei (132). ags. tefil (145).
Al-eator, f -ion (75), -eo (Sum., Br.),
-o (7t)) zabelaerc (Sum.). bret- (110), pret-
75) -spiler. dobbeler (132). ags. tebleri
145).
*Alebr-ega, -oga (23) eyn sal (22j.
en zal (23). Mis.'<i\ aus allobrox gallus
sirn.f oder aus dem Citate Sal. = Sa=
lustius (129 V. allobroges)?
Alecana v. Aliaria.
Aleeto, allect-o {g. -onis 94, bi-.), -a
(76) i. instabiUs qui non habet requiem,
i furia (Br.). vngeruwiger (74). eine vß
den wietuug (furiis) der hell (88).
Alect-, allect-oria, -orius, -arius,
gr. otXexTopetos (114) kapaunen- (kl),
kappaun- (ii4), cappunen- (8^) -stein,
eyn maghen steen des hons (22, 23).
ALG
21
Aleman-ia, -us v. Alman-ia, -us.
Alem-bieus, -bietmi, -picum (76)
embi-licus (1, 23), -tus (6) {cf dz. Wtb.
198) am huot vnder dem man wasser
brennt (76) einer der gebraut w. hat
(b). en de dar berne water heit (23)
prenn- o. fewr-hut (1). brennhelm oper^
culumalembici (Fr. 1, i34j.
*Alena v. Alnus. AUenus.
Alenacia gall. alennes (/. s\ihula sie ?
Gl. m.). mstr. bellicum, gall. alemas (122).
*Alenstrum (aus alba menta X men=
tastrum?) vischminza (Gf. 2, sia).
*Alenus v. Allenus.
Aleo V. Aleator.
*Aleoa V. Alea.
*Alepius V. Alopiciosus.
A-, al-lere hd. nd. neren. hd. ge-
gefuden (19), futern (9), füren (69 &c.
nd. vo-, voe-den. '
*Aleriea, luniea aletica bratwurst
(Gf. 1, 1049). aletica ^V?.; lueani epatiea
leberwurst (sum.).
Ales {i. auis t nutrix Br.) fogel (9
110). ner-f. (65). voghele (22). nerer /
alitor; nerer m i. alitrix, alumna (75)
ammc (22). muter (9). hd. nd. snel sim.
ring (126). suihpratin (io4. c/. ürc. .? lum-
buli lente-pr. ib.).
*Alesna {frz. alesne) ale (i04).
*Alesperima v. Agnisperma.
*Aletiea v. Aleriea.
Aletudo {cf. aUtudo. allecto.) veste-
(S.aws vette-? veiste- ?), bebteti-(i3)-keit.
*Alevla V. Alleluia.
Aleum V. Allium.
*Aleuus V. Allenus.
*Alex {i. halex Gl. m.) gall. videcocq
(122).
*Alexandr-a (Megenb.), -ia hundes- t
wolvcs-krut (Megenb.). wild kurbis (9).
wilde korbis (8).
A-, al-lexandria {ein.) a- (5^), al-
(1) -lexandcr.
Alexandrinus , allexan - drinus,
-rimus (76) hd. eyner der vz dem lande
(alexandria) ist sim. nd. eyn vt demme
1. ys (22 sim.).
*Alfeitum v. Asphaltum.
Alfieus {in seaeciludio ; cf. Gl. m. ] ,
187. Dz. Wtb. 11. BM. 25) alter (74, 93),
der alte (64) im schachzabel.
Alfi-da, -ta v. Alphita.
Alg-a, t -ri (74) (*'. jjiirgamentum
maris 5 sim., herba marina, vlua, vlua
paludis Br. cf. agamus. allium. carex.)
schum (18). hd. schum der vff dem mere,
merre (21), wasser (17) wirt, ht ((i). lim=
den {unda) da der schum von wirt (21).
schäum auf dem mure (74). schume vppe
den mere (22), de uppe deine m. (23);
t schclp dar (23), da de (22) schume
aft" wert, der vp dem mer vert {sie 81).
schom der vf dem {sie) wirt t herba
wyscr schom 0. schwam (76). patschwamb
[i. spongia 75). wasser-swam (6), -scha^
wen (3), -schaubcn o. -schäum (7.5),
-swimmel (49). des meres schäm {i. wlua
4. aus vulua X vlua; doch auch sonst
in 4 spuma schäm in Zuss. neben
schawm). ineer-schuym, -slijm, -kruyt
an lant geslagen (147). mer-krawt (9),
-semde (8). sem-mede (19), -de (9, 49),
22
AU
-den (5). -it (iorV Boym (8). sios (hs). nipr-
(11), 8t>i'- (u)t;, 108) -hioöo (<■/. Bcirpus).
bimz (13). Ii«>8 («s. </. Kr. 1, üi.s). U-yÜ,
(iio). iinM-r liit>8i'h (147). gclyi'B (^nn). ulm-
(104. aus vlua). rit>t («'', 74). ricd (iio).
riet- (snm. Jto.), reine- (47, 8.S, 149, Sum.),
reyii- (74). nieer- (ii«\ inor- (ni) -p:ras.
eiiher (1. cf. carex). srhilfl" (.¥', 7). selivlp
(•22'M. ror (!•(). rorchkolben (4). (Uxiei-
kolhe (12). dutseolue (los). (rf. thyi'sus
tutilcliolho (;i. typha (lutten- Fi-., tuttcl-,
di'iiti'l- fiin., röhr-, liobeh- Num. -kolljo).
l)iunii(Hliie.^.'*e (sum.). moß (48. cf. vlua.
vlmus.). nl. wier (iiiO. ags. imr (i45), var
(inii); pl. sciildh hyblas [ib.), scald-thyf;
las (04. (■/". allivun; bei Bosw. shrubbe^
ries, -liytias sea-vccd). algamer incrlins-
e (74), -in (^.si. alba /saliiuica riet t
rain gralJ ^/). aluo lorkoU) (9). kutil=
kolbo (8). agla {i. carex sehlofF (74).
alchionium, al. aepei'a, generatur de
spiiwtt innr/a ttt". (rap.) hat sich mit der
Glon,-<icniiif/ roi> alga gemischt.
Alga-mma i -vuna (gi. m.), -ma (76,
Br.), -na (Ki.) /. linmmitas &c. (Br.), sedes
altix i» celis (la). hoho (Ki.).
*Algania ein scliaiffstal (si).
*Alg-arica, -orica (8), -aricia (•io<=)
(a?<.v alioruna &c. X agaricus?) hd.
al-, all-nine; olrawn (.iO').
Algarismus &c. r. Algorithmus.
Algenia v. Algina.
Algere /. dolere (88. rf. allere?), cres^
cere (17. X adolere? augere?). hd. nd.
fricscn. ge- (7, U7), vor- (8) -fr. vrison
(13. 21). vor-vr. (9, 99). frießcn (17).
vresen (22, 81 ). fryren (es), gefrieren
(ito). riffen {S^). rukern (6. X olere?).
ainigelen {dentium Heu.), waßen (17).traiu
rig sein, leiden; frost 1. (88). alget im
freu.-set (i2.">).
Algidus hd. kalt. nd. kaelt (11), eilig
(dentes Hen. c/. acerbus).
*Alg-ina, -enia, -or kcllyng, pijn van
vor.st ( 147).
*Alginare kellen, vryesen (147).
*Alg-itas, -or, -us kelte (68, 110).
*Algiuni f. Alliuni.
*Algo rini]ifen (42. körperliche Funk-
tion cf. alare? .sm. 3, 91).
Algor (c/. algi-tas, -na) Ad nrf. frost.
7id. froste (8^, 10, 67), frust, groß frost
(18). kel-te (8i', 48), -de (19). 7id. vorst
(81, ;i'.<i. kueldc (11), koelde'(89).
*Algoria '•. Allegoria.
*Algorica v. Algariea.
Algori-thmus, geio. -smus, algari-
thmus (Ki.), -smus [h/s}). alguarismo
Gl. m.) {i. ars numcrandi Br., couiputu-<<
7,5) Art. ein buch von der zale. das puch
der zal (1, 75) viid der reehnuiig (7."A
ein buoch von der r. o. zyflFer-b. (110).
boich van dem gotzale t eyferboech (132).
en boclie l der zale (.w 18). ej'ii bock
van tale (22), deme t. (23). czelekiinst
(9). zalkonst (8). kunst zu rechnen 0.
raiten (Ki».). meßkiinstler (hm. 2.3).
*AlgiT. V. Alga.
Algus V. Algitas.
*Alia V. Alea.
*Aliare icf. alle-, alli-gare) vz kie-
sen (18).
*Ali-aj.-ia, -caria(i47, Ki.), -caris (76),
-taris I Hr.), alecana (gi. m.) {i. meretnx
ALI
que n scvrrin nutritiir Br. cf. all ex. al-
tricula.) eyn böse vrowe de «ick l)osliek
uert (22 : alere), en boze vrowe de sijk
vnkualiken berget (23). meyn wyff &e.
(147).
Alias hd. ander-8, -ns (7), -et l »unst
(110). aust (6.i). anderswa (99). vp eyn
ander tzijt off plaitzs (132).
Alia vice andermal (75).
"* Alibasco r. AUubescere.
Ali-bi, -cubi (,7.'/) anders- /«f?. -wo,
-wa (76), -wur (i2.'>), nd. -war (22), -waert
(so); eiswar (»9). an ein ander stat o.
ende, vlg. da selbst t anders-, var. an-
der.^ch-wohin (7.5).
*Alibigena v. Alienigena.
Alibrvun v. Alabrum.
Alica r. Halicä.
Alicabum gute botschaft (Ki ).
Alicari-a, -s v. Aliaria.
Alicastrum v. Halicastrum.
''Alicia r. Alcea.
*Alictas V. Alietus.
Alicu-bi, -i (4, 76) (cf. alibi) etwen
(4). eczwo (17). etliker wegen (22). ich=
tos war/ jergen(22b). ergelit (89). irgen
(19, 99).
*Alidere v. AUidere.
Alidus V. Alitus.
Alienare (cf. ab-al.) vremden (ßs).hd.
ent-, en-, einp- (76) -fremden, -plirem-
den (3), -pfremden (8, 66), -frembdeu
(iioi»), -frenden (ö''), -fromden (18), -fue=
ren (13), -füren (12), -farn (I8), -boru
(21); fremde, fromde machen, nd. eut=
vromeden. ver-wcchßlen (110), -wilden
(12), -buteu (83, 110''). vßern (65). tau-
(110^'),- du- (no^) -.seilen.
Alle-, alige-, aligi-nigena, ali-eniena
{22), -bigena (18), -gena (gi. m.), alli-
gegenigeus (H^) hd. ein frem-der (63(,
-de (7), -d mensch, mentsclie (7); ein
fremd gebor-ncr. ra?'. -en (110); ein fre-,
fro- (G) -Inder; frode (17), froude (21),
ein herkomender (48). nd. en vromede.
Ali-enus, -genus (81) hd. fremde,
fromde (21), frommede (19). nd. vromede,
vreemt (132). ein frem-der (18, 4), -d,
var. -bd (110).
*Alier i-. Aliger.
*Alieta v. Alreta.
Ali-, hall- (91, G(.), halyi- (12.5), ari-
{alph. ali- i;u), ab- (Sum.) -etus, ali-
getus, -etum (i4i), -ctas [lo smircileo
ocello Gl. m.), -ttuB (gaU.aseia, Br.), -as
(141, Gf. 4, 364), alo-ycus (11), -gicus
(19), algeus (si) (?. me- Br., lome- 68,
10 7, sme- 142 -rillus cf. herodius. la=
oficus &c.) hd. nd. valcke. hd. falek,
kretzo (93), kretz. dorn-adreiel l -atreiel
(9.5), -endrewer (67), -endrer (76), -drech=
ßel (74). torntreger (7). stoch-aro (87^,
Gf.). -ar (4.5, Sum.). stok-ar (6), -are (84),
-areu (102). stottar (48). blauwe-fuß f
-fuiß (19). blafoß (8b). blau- (11), bla-
(89) -voet. brack (Gl. m. 1, 16.5 verdruckt
für Brack voc. r., obgleich frz. brac bu=
eeros africanus Nmn.). rappe (8''). trap-
pe (109), -gans (83, 107, HO, 132. cf. uf.
1,433). schmyrle (110. cf. aesalo smirlin
115, sim. Nmn. 1563). smerle (1.32V wan-
nen-weh (64»), -weher (64*>, 91). erin-
(141, Gl. Trev.), herin- (103) -grioß (i4i),
-grieß. eciugriz (.sie 104). epingez {sie 100).
ALI
musehe (ho, KonH passer cf. sparva t
sparvarius = frz. mouchet? r/. mo8=
wcyhe \nm, muscetus q. o.). sak (♦>. cf.
falco sacer, nhd. in/nl. saker, /«toM.sakalas
slav. hokol itc).
* Aligare (/. ail alium ligare, cf. al=
ligarei zeu liauff binden (4).
*Aligei r. Aliger.
*Aligen-igena, -a, -us v. Alien-igena,
-US.
Ali-ger, -gei (hi), -er (22) {i. volatile
5'') g(<flugelt thier (1). eyn getlydir tliyr
(.'■)''). eyn eitlyeher (8i), et- (3), is- (^2)
-liek voghel.
*Aligetus V. AlietuB.
*Aliginigena r. Alienigena,
*Aliginosu8 r. AUuginosus.
Alim-a (8, 9, 124, Gl. m., Ki.), -ma
(Gf.), -na (141), -ia (gi. m ), alitiia (pap.),
aluua (13) {aus aXifio? xi. ; meist aus
aXsi/jijia X ali-men, -tudo? altilia i.
saginata Pap.?) i. invormptum (Gf.), vn-
guentum incorruptibile (i4i sim.). arena
in aurifodinis ex qua plumbum fit (i24
e Ruland.). uiuuiarta.saligi (Gf. 1, 96o).
speek-fleisch (9, 13), -fleiß (8). arznei wider
den hung(>r (Ki.).
Alim-en, -entum, -onia (bissw. un=
tersch.) , allemonia (J->^) {i. f Omentum,
victus) hd. na-, ne-, enie- (12) -runge.
vod-unge (5, 81), -inghe (^, 99). fud-
(8b), vett- (9), luter- (8, 4), fuetr- (1),
fnor-, var. fuer- (64), spis- (65) -unge.
voetsel (132).
*Alim-ma, -na v. Alima.
Alimones pl. i. nutritores (i'.r., Gl.m.).
sg. i. inteipres (76. X spfir/^eu?).
Alimonia {i. elemosyna 7.t, 76. cf.
alimen) narrunge armer lüde (8). almus-e
(81) -en (75).
*Alinea v. Alisma.
*Alinucium v. Almuciiun.
*Alioca V. Alreta.
Aliomodo andermasß (5^).
*Alion V. Aleator.
*Alioph-i, -igus v. AUophylus.
*Aliophilarius gaukler i gesticula=
tor (7.')), vll. aii,s ioculator .vt iaculator
phile /. alipopiarius (Br.) cf. alipiariiis
i. incolator ville (76); alipilarius qui
vngvcntis corpus depilat (Gl. m.).
*Aliophilus V. AUophilus.
Ali-oqxiin, -ter (bissvj. unter seh.) hd.
nd. ander-s, -ß (3). -st (18), -s an das (17).
ander (aliter 7). \mder wilen (alioquin
(22).
Aliorsum anderßwo (17). vberzwerch
(110). dwers ouer (83, 132).
*Aliotheca v. AUotlieta.
'^'Alioteca vremde suychte (i47).
*Alipare (/. pilare ; cf. alipilarius
Gl. m.) eatzen mit den bal (l47).
*Aliparius (i. pilator; cf. prc, ali^
piarius, alphanus). catzer (147).
*Alipes V. Aliptes.
AI-, l ar- (74) -ipes hd. nd. snel sim.
lawffer (9). ein schnelles i*oß (64b). ge-
sal roß (7. = ahd. gizal res Gf. 5, 656).
*Alipiades v. Alypum.
*Ali-, alipo- (Br.) -piarius {aus alipi=
larius!) iaculator pil^ (Br.). balspeelre
(147).
*Alipta V. Alphita,
*Aliptas ii. medietas, aus aliptes
i. medicus missv.f) middelcheit (23).
ALI
Alip-tes, -es (93) {aus aXeiuT»]?; i.
playarmn, curatw Br., wictor Pap.) en boze
arste (23). eu base arcete (22). woud-
f 147), hd. eyn wunde-artzet sim. wndarzat
(93). wimdtartzt (74).
*Aliptor (c/. prc.) iioit- (48), nach-
(74) -hclffer.
Alypum, aXuitov , aXuTtia? weisser
turbith (112, 114). alipiades ci- (sum., Gf.),
ein- (85) -gelinde {cf. citonidium &c.).
Ali-phanus, -fanus, ^ -pharius (147),
alliphanum (Gf.) {l. certerculis &c. 147)
stoc (Gf. 6, fi32). nutsfhel l kindsämmer^
lein (Ki^.). cleyn cop ; alpharius kynder
cop of schottel (i47).
Aliqualis etzlicher (17). e.-lay (!)•
etlicher ley (5*»).
Aliquanter hd. etlicher maß sim. ;
zu e. moz (4), moß (6), maß (18), gros=
. ser maß (75). in e. mauß (76). etzlicher
mase {b). nd. et-, it-liker mate. etzwas
(17). etwas, gleichlich (110). wat gelijch=
lieh (132).
Aliqua-mdiu, -ndiu etwaß (19), ich=
tes wat (22), iwont (99) lange, etwa-n (iio),
-s (C8) lang zyt. yetwat längs ty.ijts (132).
Aliquando (-qn) hd. zu etliche-r ziit
sim., -n czeiten (4). ad. to etliker tijci;
ichtes waini-e t -er (22^'). etis wanne (4).
vnder-wile (19 sim.), -encziden (19), -stun=
den (99). zu ziten (h.t, 110). vor z., etwan,
der tag einß (f>5). eczlicher mase (3).
*Aliquantinus(c/'.aliquatenus)etwa-ß
(5), -n (17).
Aliquantisper etwaß der cziit (19).
ein klein weile (110^. oyn wyl tyts, wat
t. (83). eyn ^vijle tzijts, wat tz. (132).
Aliquantulum ichtes wat (11), icht
(22). ichtescii icht (22''). itsicht (77).
iwentken (99). wenig o. etwas (110). ein
w., whiczig (6.')). lutzel (m»'', i32). yezwat
(132).
Aliquantulus ictes wat grot t i. w.
vele (22).
Aliquantum ichtesch wat (221"). lut=
tel {%?,). iwent (99).
Aliquantus hd. ettelicher masße (5''),
etwaß sim., etzleich (1) groß sim. etwas
großses (21). etlicher groß (6). iwent
grot (99). yet groeß (i32). 1
Aliquat-enus, -inus, -eus t -ius (28)
etwaz (5). etlich waß (21), weyß (iio),
moz (4). einiger wvß (110''), wys (83).
engerwis (99). etlicher wyse (19^, maß
(65), mosse (G), maßen großer (18). itlik
wat (23), wert (22). islik wat (-eus 23).
Aliquid [i. multi 83) ichtes (22), icht
(22*^) wat. yet vele of sommige (83).
Aliquidem anders (19).
Aliquis hd. eynig (noi»), ettlich (67),
etlicher 1,134), eyn e. (18), eyn etlich, nd.
eyn islick (22) mensche, hd. mensch, en
iclick mynsche (?3). etzelich (.5''). etlicher
(76 kc.\ etwer (75). itlick, ichteswe, ie=
ment (22'>). iman (99). yeman-s (S'», 65),
-t (uobo). yman-t (iio»), -ß (65 var.). pl.
sumeliche (4).
*Aliquo et-wanlien (125), -wahin (kl).
Aliquorsu-m , -s zu etlicher stat o
ende (75). tot enyghe platzs (132). etwa-
nhin, var. -rhin (110). vfF eyn sijten
Werts (17).
Aliquot et- waß (ö^), -weuil (76), -wan
vil (110). etzleich (1). yet vele off som=
mighe (i32).
ALL
Aliquotie-s, -ns cczlich (3), etlich
{b^, 4, 76), ein e. (6) male (5''), mal, mol
(6, 4). hd. etlicher maze (5), m.aß. e. ma--
ßen dick (18). nd. it-, to et-liker mate.
hd. V-, nd. o-, a- (99) -nder wilen.
*Aliquotus etleicher (1), et- (17), ecz-
(4), icze- (5iJ) -lieber in der zal.
Ali-sma, ^ -nea (144) (c/. damasoni=
um) niutter- 1 lucians- (Ki.), laugen- (Fr.)
-kraut, berg-, weg-breit, gansenwurtz, en-
geltrank (Fr.), froschlüffel-krut (i44.).
Alis-, aliz- (6), allis- (70, 134), alles-
(17) -orium, -olium (147), -orum (76),
-orius (81) {i. cultellus sutoris ; c/. ales-
na?) hd. nd. werck-, werch- (1), werg-
(21), wmke- (17), snide- (18), t schopff-
(74), schulimacher- (110 sim.)hd. -messer,
nd. -mest, -metz (81). mess der schoe=
meker (147). gnypp (76 sim.). gneip (67,
Bi-.).
Alyss-vim, -on wald-meyster, -männ=
lin, hertzfrdud (144).
*Alitare mren (17).
Alitaris c. Aliaria.
Aliter v. Alioquin.
*Alitere v. Allicere.
*Alites ags. challes (94, i36).
*Alitieius musner (i4i). Cf. alitus
moasandi sim. (Gf. 2, 872).
*Ali- (17, 75), al- (3, Br.) -tor nerer
{II. c).
*Aiitrix 1-. Ales.
*Alittus v. Alietus.
Alitudo {i. pinguedo Br., Gl. m. cf. ale-
tudo) ve- (9), fet- (17) -tikeit. narunge
(17).
*Alitus s. ptc. hd. nd. spise. hd. spiß,
speise, speis, nar-, weyd- (21), fod- (5),
für- (iio'''^) -unge. voedinghe (lOs). ge-
spyset (7), -nert (69, 134), -weydet (es),
-fuort (iio^J), -voet (132). ernert (iio^^).
Alitus., .seltner hali-tus, -dus (4, 76)
{i. flatus, odor) hd. geyst. rouch (e»).
odcm (4). athem (110). guter a., varr.
adem, ohtem (75). aseminghe (108).
*Ali-tus (7), -dus i.frig-us (7, 17),
-idus (Br. X algidus) ; didcis ad modum
soni organici (76, Br. X aulidus). kelde
(7). frust (7, 17).
*Alitus V. Adlitus.
Alitutus /. vermis vola-ns (76), -tilis
(Br., Gl. ra.). liumel (76, Hr.). Aus attacus
,s^'m. X alitilis nomen auis (142. unter-
seh, von altilia, doch rf. u. altilis, eher
als alietus .sim. mit Hildebrand)?
Aliuia V. Alima.
*Alium v. Allium.
Aliunde anders (19). hd. nd. a.-, hd.
andersch- (67), änderst- (134) hd. -wo,
-wa (76), -woher (17, 110, 134), nd. -war.
hd. ander wo. wair heen (132).
Alius ander (19, 4). der a. (9). hd.
nd. eyn a.
*Aliutare duncken, ghissen &c. (i47).
*Alizorium i-. Alisorium.
*Alkaleia v. Aquilegia.
*Alkanna v. Aleanna.
*Allacia v. Alcea.
Allactare sengen (17).
*Allapaeia v. Alopicia.
*Allapida v. Allapida.
Allee, alee(iio<;)M. hering. hai- (104),
nd. lie-rinc.
*Allecarius f. Alleciarius.
ALL
23
*Alleeiaria ein hering- (es), herinck-
wyb (68), -wyf (83), -fengersin (19), -van=
ster (89).
Allee -iarius, -arius {S^) herinek-
feuger (8^, 19), -vanger (83, 89), -v'coper
(22). hering-vaher (68, iio*»), -voher o.
-v'kauffer (110). harinc menghere (108).
*Allecor v. AUitor.
*Allecta V. Aleeto.
*Alleetare [i. allicere) lochken (1).
locken (21). 1. dick wyle (83). hd. zu-1.
zu ym (3, 5), tho sich (22) 1. hd. zusam=
men-1., -ruffen, -rieffen (67), -ryffen (69).
beytin (8, 9. nd. cf. Gth. wtb. 1, 292).
*A1-, a- (23) -lecto (i. conßrmo: cf.
aletudo) stedi- (23), sted- (22) -ghen.
Allecto V. Alecto.
Alleetoria &c. v. Alectoria.
*Alledere v. AUidere.
*Allefrega v. Allobrox.
*Allega-llievim, -nicon v. AUogellica.
Allegare {cf. alligare. aliare.) an=
ziehen wider eyn (65). furuemen mit
Worten zu besteten die warheit; fur=
werffen mit worten der warheit vnd ge=
zeugniß (75). hd. vß kiesen sim. vs er=
kiesen (6). vt kesen (22). vz-k., verb. in
-kiesen (5). auserwelen (4). vß ziegin (8).
be-zugen (8), -zeugen (9, 4), -waren (4).
zu nemen (9, 4). by bringen (es), v'zelen
{i. dicere S^).
Allegata pl. clage o. anclagung (65).
Alle-, alli- (.5), al- (8) -goria, alle-
goriee (15), -loria(i3j (x ali-enus, -us)
hd. eins andern, eins ander (5), ein a.,
ain fremde (76), nd. en vromede rede,
verande- t end-rung der red 0. der wort
vff einen andern sin ; ein ander synn l
a. w. vnd a. s. (75). h'L die (8), von (9),
von der, vor der (12) cristenheit. ein
geistlich-e bedeutunge (9), -iv betutung
diu lert waz wir geloben sun (93). der
fremd geistlich sinne l erkantnuß (65).
vß- (15), aus- (i6i) -legung geislicher
ding (15), himlischer d.
Allegoricus sensus ein ander ver=
stantniß (7.')).
AUegorisare verändern die red 0.
die wort (75).
*Alleloria v. Allegoria.
AUeluia lob (5), lap (21) geben dem
hern. lob sagent dem lierren ij). lobent
den h. i vnußsprechlich freud &c. (es).
engolsch lobgcsang (75).
Alleluia, alevla (47), alaula (149),
gugug- (S), kukuges- (9), guckgauch- (73)
-lauch. vergizmeinnicht (50^'). hasen-
ampffer (501», 93), -sur ainphe (85),
-swamp {sie 47) , -swam (149). bisen i
suramphe i. panis caeuli; gotisarapher
(Sum.).
*Allemanus i\ Almanus.
*Allemonia v. Alimen.
*Allensare {cf. alleuare) vff luftin (8).
*Allenus (8, 9), ale-nus (76, i30, 141,
Siim.), -nos (117), -uus (17), -na t alna
{i. vlna Gl. m.) {a. d. D.) ellenbogo (11 7
sim.). ein- (8), yln- (17), eyben- (9.x
eibe arcubalista) -böge.
*Allepeiosus v. Alopiciosus.
*Alleps ?'. Alvunnus.
*Allere {cf. alere) i. de-, do-lere (mss .
raog.). lijden (147).
Allers gelerter, erfarner (74).
24
Al.L
ALL
ALL
*Allesorium r. Allsorium.
♦Allotu r. Allota.
AUouare ycf'. r,\. m. h. c. ; alle-niare,
-nsare) hti. vft-riclit«*ii, -luftt'n, -liphcn
(17, n:., >'X\
Alleiiiare h<i nd. lielit, hd. lihtP (6),
lt>iolit, Ifiiclit u!7\ nicht isir IH) inacheii,
miikcii. lirlitiu (,S». crlirliterii (•'.5). oiit
riiij;<Mi / iiiil' lovclittMi (!>). viitlastpii (hs).
AUeum /•. AUiiun.
*Alleüdetuin knohhiuch geweclist o.
-laniit (7j).
*Allex- r. Alex-.
*Allex '•. Alux.
*Allexida >•. Allopida.
*Allia r. Allium.
*Allibescere r. Albibeseere.
*Allibrum ^•. Alabrum.
♦Allicea {am allibrum X licium?
cf. vertigo &c.) anspin i^Svnn ).
Allicere, alitere (8\ alacer isic 77)
(cf. allectare. allidere.) hd. nd. locken,
luckon (19V hd. zu-, lior zu- (es, «8), zuo
pich (13), nd. tlio-, an- (83^ -locken, hd.
zu-, vli- (17) -ziehen siui. zi5 rycffen (G7).
reytzt'u (66, 7o). fleUien (8). eiitpfreuideu
mit der verheissuug (/) attrahere die
person (7.i).
'''Alliciator ludder buobe t laderer
(19). loddrr buue (11\
Alliciendvis zu lockig (65).
Alli-, ali- (4), alle- (8) -dere, -cere
(8) .-^toilk'n t loczen {ans letzen X lo^
rkenV 19). hd. zu stoßen siin. sere, ser
st. (21). stozzen (:'>), stosen (13), stoten
(22~>, strotfen (i), slau (18). zerstcssen
ffrobiich ((j). stoten (S3, so), questen (ss).
eden (89). zuo breygen (13). to breken
(97). zu slahen (17). zer-riben l -knischen,
var. -kniischen (65), -knysten (68, 88),
-knetschen (2.i), -chuuso -{irrs. 121). ver=
seren (es), horten ',99. cf. Br. Wtb. l,675&c.).
*Alligare st. alleg. cf. aliare) vz
kiesen 7 &c.>.
Alligare ( /. aliud, od alium ligare ;
cf. aligare) hd. zusamen-, zuhauff-, nd.
tboliope-biuden. an sich b. (65, 68;.
*Alligegenigeus r. Alienigena.
*Alligoiia V. Allegoria.
*Alligurio «. eyn hunt lickcr (22). vb.
licken 22, 23) ;ilsu en hunt licket (23).
*Allimies v. Colliniies.
*Allimio alluuio V cf. alcion; eyn
walier togel 1 ISi.
*Alliphanuin v. Aliphanus.
*Allisoriuin r. Alisorium.
*Allitaria i/. alueari byhen of yin
ciire of liuyve (i47).
Allitor, aleeor '76) i. ce- (Br.), se-
(76) -mentarius.
*Allim-es, -o, -um 1 cf. alluuies &e.)
des schairs of otners brekyng (147).
All-ium, -eum, -ia (87I', 99), -uviiun
(snni im, al-iuni, -eum, -gium (zcvissi.
halium (86, 125) hd. knobe-, knob-louch,
-lauth, -locli, -lach (3, in): knobu- (18),
knobyl- (.ö^^ -lauch; chnob-eloch (Sum.),
-leicH (2); Knoloch (64), knoblöcii (87»,
146), knopslich (1); klobe-louch (48),
-lauch, -lauche (b**), -lach (21); kloblauch
(149 1, cidobloch dOS), chlouiloich (104).
nd. knuflück (22, 23), kiiuuflook (11),
knofloec (89), loche (97). alium garlec
(94, 136). aJLga poar (94. cf. poriaim por
Bosw.). algium com. kenineuynoe (zeuss).
All-o, -a, albo > »9) hd. slift-, aluf-,
8lyefl'- (18), .sleif-, schleif-, wetz-ntein.
sihiffthen [nie Ki'»).
Allobro-x sg. (u7), -gas pL, adlobr-
us, (148), -ius (141, «1. m.), adrobus
(148, Gl. m.), alloprages (7ti) 1. gallus bur
gendare (117). /. sabaudienses dy sophoj
(is.'i). nomen gentile /. burgiuidinenses
(Br). i. vrgentinensis ; allelVega /. gen
tilis ah algos /. alicnmn et frege i
ßdes (76).
*Alloca r. Allota.
AUocutio '•. Alloquivim.
Allocutor zu-icdner (75), -Sprecher
(8'<, 1).
■ Allodere [st. alludere) mudspilcu (56).
AUodiarius eygen-man (19, 89), -doin
(11).
^'Alloditarius eygen-naan (11), -doem
(89), -dum (I'.").
AI-, a-lodium (all. i. fundus &c.;
coniduium quasi sine scrmone 76. X alo
gia /d. Br., Gl 111) hd. vor-, fore-, für-,
förc-werck. -wenn (18), -werg (8'', 21),
-weck (77), -wercker {sg. 7), -berck (7o),
-berg (66, 68, 69, 75, 134). urber (75).
eygen (8*>, 99). eygen-heit (8*'), -erbe
(48), -erf (83), -ghiiet (11, 89), -erfgoet
(11). inajr- (1 sim.), ampt- i7ö) -hoff. ho=
feinann {tsic 12). ackergiit (13). aufflegen
/ vffligeiitz gut (75). korn-gilt (67, 76),
-gelt (6).
Allodivun eu vorworp an euer dore
['2o. ai'd vorwert k ndssv.f).
*Allo-gellica (17;, -gallia (9), -galia
(8), -gallum (3i, allega-llieum (96),
-nicon (.suui. v;, aloe gallica (Ki.) gen=
ci;aie (Sum.). encian (3 sijn.). encz-ien (17),
-gen (8).
Allogia f. Alogia.
*Allogium^(y'. alogia 1 i: Sitapolium.
Allogina &c. r. Alogus.
*Allogo {aus alloqui X alogos?)
vlJ-wiÜeu f -sprechen (17).
'■" Allo-les, -nus v. Aleeon. Diomedea.
*Allop-icia, -ilicia, -ana, -aria, -icio-
sus '•. Alopici-a, -osus.
=*Allo-, alla- (8'') -pida, -peda (4, Br.),
allexida 74) (/. anguilla i^.inscis, sicut
allota ;!, i. cf. frz. alesne raia rostrata
spitz roch ii.-)V)al, ol, aul (75). al roppe
(Ö*»). ol ruppe (3). ru^jp, rugolt (74).
rügte (Anz. 8. 98. cf. rugeten Fr.), rauch (4).
*Allopium V. Alloquiuni.
* Alloprages c. Allobrox.
Alloph-ylus (Gl. m.) , -ilus (Br. &c.),
-idus (76), -ius ^3), aliopli-ilus (17, 75),
-igUS (76), -i (^Z. Pap.) C-'-ptJ^^ö; X -91X0; ;
einer der da frode dinke liep hat (17).
fremder iieb- y 75) , ein fremde lip- (3)
-haber.
*Alioqua /•. Allota.
Alloqui hd. zu-sj)rechen , -reden (9),
-kosin (8;. nd. to spn'ken.
Allo-quium, -pium (G), -cutio hd.
zu-spraclie, - sproch (18), -.'=:prechu;;ge,
-gesprechde (6), -rede, -x-edde (7). nd. to
spraKe
*A1-, a-losa, alausa iiu, Ki.) {piscis;
i. nnguilhi 71, ;t3. cf. allo-pida, -ta) al
(74,93). alscn (114). a.-schaid (iis). schad
l die alsam (112) els-e (19), -eu, veri-g,
-ng (114). hd. (68) nd. elfft. rufolke, ropjie
(48). bressem (97).
AUo-ta, -ca, -qua (75), alo-tha, -ta,
alleta . 8;») {]>i.ici,i cf. vre. capito) hd. nd.
qwappc fallota Mi). /</. qwap (.mhs. mog.).
j^juape <). kope (69), koj)p (66), kopt (70).
ui)pe (v. «. 1177). kobe {ih., 21). koppe
(7.'>). kopp (1, 74). qwab (13). quaep {9i).
(juabbe (so), knapjx' (8»)). karpe (18).
karph (7). karjtf (76). kopput o. gropp
(74). kop o. grop (isil gruj)p (6«). al
rupp (alota 1();. ol rupj)e (9). rup oel (49).
rauj), rauhaal i'tc. (i'opow.). czoppe ('«).
.slcye (3i. schlieii {-:,). allant (61). alraun
(ziomann. nu>i allant; auch vialum terre).
dolb, kaulhaupt (74). Ärf. (Mss.mog.) kul-e,
-ing (17). schulle {rlg. squamena 125).
Allo-, alio- (117) -theta, -theca (147,
Gl. 111 ; Cö-f iiin/cr onudion figurarum (Br.).
alre figuren moeder (147).
*Allotiun r Alutum.
Allox V. Allux.
Allubere v'horton (9l.
Allubescere (7<i, 01. m., Br.), prs. ali-
(22), ala- (23) -basco ii. consentirc &c.)
begannen zu volbortin (8), v'bor-teu (9).
gunneii (22). ik gumie (23).
*Alluc-a, -arius '•. Alut-a, -arius.
*Alluc-ere zuluchten (B^). i. iactare
(Gl. in.), -idare /. il/u-itrare (Gl. m.>. -inare
t. iuxta luminare (lir.). zulycinon; i. a luce
aliciwre, fasclnare verbinden (sic) 0. fin-
ster machen (68).
*Alluciare {cf. aluta) to leder inaken
(23), malen (2c) t villen.
AUuc-idare, -inare v. -ere.
*Alluciuni /■. Aluta.
Alludere (cf. allodere i i.von-sonare,
-gruerc \^66 i.c-.). hd. mit-, beide- (5. aus
bit?), v'- (6), vnder- (4), nd. niet- (97),
mede-, medde-suelen, hd. -spilen, -spylen,
-spiln (5), -spielen (7). speil vir spotten,
{sie 8V v'-sp. (9). t-ußlich anlachen (65).
AI-, a-, ab-luere hd. waschin (8);
ab wa-, we-scheu. aus rainigen (1).
*Allugere mit weynen (8'').
Alluginosus [otLi alluere x vligi=
nosus) (igt. fynig (Gl. .\«itr.). aliginosum
i. pingue l huuJdnm (I4l).
AUugo ( X ligo cf. prc.)) ags. tyne
(Gl. .\oltr. ).
*Allunien v. Alluuium. Alumen.
*Alluminare n. Alumnare.
*Allus V. Alus.
*Alluta &c. /• Aluta &c.
*Allu-ta ( 18 , -tiuin, -cium (71), alu
tium {cf. ablutes. aluear.) wasche hafen
0. yrderen brait pfauue (-ta 48V wesch-
uas (93 sim.), -schaff (75), -kar (48). Wasch-
faß (74).
Allu-tes, g. -tis (H7), g. -tium (Br.),
n. -tium, pl. -eia (i47\ pl. -tia (Br.) {cf.
ablutes) dreckich plaetz of .stede (i47).
.SM«< loca cenoso (Br.), l. vbi fluvius pv-
tredinem emittit gotten (83). /. locus coe
nussus (i36). alutes i. l. cenosus (i4i).
// Jogi in mondi ((;i. m.).
*Allutium V. Alluta.
*Allutum 1-. Alutum.
^Alluueo c. Alluuio.
*Alluuia dennaltebbinge (11)
Alluui-es. l -o t -um (Hr.), adlubies
(139), alumo {g. nis ahl. -mine 76j {cf.
sqq. alliuies. eollimies.) i. inunda-ntia
(Br.), -tio t immundicia (76) aquarum. i.
loctis coenosus l obiicurus (139). slümig,
ALM
vnsuber (8). flimek (i3. f st. s). vn-flat,
-seubcry; wiest, kotig (ss).
Alluuio hd. waßerbruch (mss. mog.).
waserbiy, Mrg. waßebruch (13).
AUuu-io, -eo (12) i. dilutilum siiit^
flut (3, 13). waßer l)roche i ron.st, sed
diluuium wan daz abe brycht (12). ain
giß des Wassers (9i). groß gcfluß &c.
(65). vloet (83, »9).
AI-, a- (9), -luTiium, alftimen (6. cf.
alumo) hd. flud (19); eyn groß flut sim.,
flüht (()), fluß, floß (7); eyn sinte flöte
(18); siut- (8), sinck- (9) -flut; wasser
noz (i). nd. vloet, en grot vlot. i. que?n
aqua abluit alß der ryn zu Costentz (64).
*Alluuiuni V. Alliiim.
*Alluuius V. Salietum.
AU-ux, -ox, -ex, alux hd. (eyn, die)
groz (.5), grocze (9), große, groß, groiß,
graßs fl) zehe, czelmn (1), zeche (67, ßs),
cze (18, 21), czye {f->^>) , oft an dem ful.^
sim. dumi, zelii maiste (104). nd. groeten
(90), en grot (22), grote teen (22, 90),
teyne (23), tee (11).
*A-, aa- (Br. &c.), i haa- (110), aeha-
Ima (i. virgo abscondita t secreta Er. &c.,
l simulacrwm &c. 110. X agalma; aus
hehr, almäh, vll. X lat. alma) ehr. eyn
Jungfrau (7). iunf't'rauwc (5). ene iunc=
vrowe (22). ein lieyniliclie verborgen magt
(6.5 sim.). eyn clarer spiegel (110 sim.).
*A1-, ala- ((i), ale- (Br.) -mania, al-
monia (^. tewtuniaf)5M/i., ^e«; MHie?'sc/t.)
(flb alendo l a lemano ßuuio Br.) dut=
sehe- (17), duthsch- (7), dütz- (5), dutß-
ri8), ducz- (21), dutzhe- (5>>), dcwtsch-
(71), dcucz-(4j, dewhcze- (3), dewchs- (9),
tewtsch- (Isim.), tü'sche- (ti), titsch- (7«),
tusch- (C8), tutz- (6), dudesch- (23) -laut.
*Almaniare dutß spreclie (18).
*Almanic-um, -ium (4) hd. dutsch,
dusclio (17), dutß (18), dutz (.5, o), deucze
(4), teutsch, tcutsciie (ce), tusche (0 si.m.)
spräche, sprach, titscldicli (76). nd. dude-
sch, -sehe sprake.
*Almanicus (cf. .sq.) dpwczer (4).
AI-, ale- (Br ), alle- (3) -manus, ala=
man-iius (81»), -icus (es) hd. eyn dutz-,
dutß- (18), dewcz- (4), dewhczer (3), tuz-
(e), teutsch-, tutsch- (es), nd. dudescli-
man. hd. ein tutsclier mensch (63), ducz
lendir (^)^), dutscher, tusch (6j. dewclis
(9).
Alniari-a, -um v. Armari-a, -um.
*Almasium (i. martipotus, cf. nier^
cipotus) ahneys l liciiawfl" (9. cf. ama^
sagium reditus ex lino d'c. Gl. m. 1,
199).
*Alme-ta, -nta v. Alnetum.
*Almicies &c. v. Almus.
*Almi-cium, -ties v. Almucium.
*Almodium {mensura ui. m., cf. Dz.
wtb. 4.57) gesmeide (4. vrm. aus elino=
dium q. v. id. verlesen).
Almu-, l malmu- (147), alinu- (22\
alumi- (22'') -eium, -tium (134, Kii.),
-chium l -eherium (Kii.), -tum (7), -tia
(Gl. m), almvinicium (83, 01. m.), almi-
cium, -ties (Ki.), amu-eius, -tia (|gi. m.),
-sia (ku.), am.bueius (67, 147, v. a.
1477), amicia (gi. m. , ku. x ami-
cire?), aum.-ieia (ku.) , -ueia (Gi. m.),
arm-ueia (gi. m.), -ossa (4) {cf. Gl. m.
1, 179, 181, 206, 211, 380. Ob. 29. Dz. Wtb.
DlEFENBACM GlOSSARIUM .
ALO
13. BM. 61. Wd. 910 Ntr.) hd. nd. kor-, chor-
(23, 68, 76), kur- (v. a. 1477), kore-hot
(13, 18, 23), -hayt (13 Mrg.), hd. -hut,
-luiet (1), -liÄt t -mutz (.5), -hub (76),
-hüben (75), -hauben (4), -kappe, -kap,
nd. -kugele, -kogliel choirhoit (147). kutz-
(64, 68, 69V kuce- (10) -huot, -hut. munchs
kutten (75); meßegewant (17). eyn mycze
(21). myezz (armossa 4). mutz (83). mutse ;
al-, a-m.; ahnuys (kü.). en muzeke also
de dorn heren hebbet (23). befi'e (22^, 147,
Ki.).
* Almus ?' Alnus.
Almus hd. se-, hei-, (18), hei-lig. nd.
ze-, hyl-lich. almi-tes, -cies, -tudo i.
sanctitas (76).
*Almutum &e. v. Almucium.
Alna V. Allenus.
Alnetum erlen bosch (^^, 68). alme-
ta (94, 186), -nta (127) ags. alter- (94),
aler- (i36) -holt.
*Alneum ags. fulae-trea (94), falatreu
(136). C/. fulan bedm the black alder tree
(Bosw.).
*Alninum erlige (7).
*Alnius erlin (8).
Alnum alberin (i4i).
Al-nus, -nuus (22), -mus (134), t
-ena (75) erile (104). erl-a (87^, 93), -e
(3, 8, 9), -in (5b, 13), -en holtz (76), -e
h. (8). erl (1, 4, 74, 102). irle (17). hd.
nd. erlcn-, hd. erlin-, erleyn- (66), erlau-
(7.53-), elin- (74), vign- (102), nd. elreren-
(verlesen ekeren- 97), elsen-baum, -bom
sim. elren (12.5). e. -bom l elhorn (22''.
cf. platanus. sambueus.) eine (22). ebne
(io.5'=). eelst (92). ags. alaer (94), aler
(136).
*Alo V. Aleator.
Aloe hd. (^daz 4) aloe. ist gummy bit^
ter als galle (20). spaens groen (89. cf.
viride hispanicum). spaesgrueu (11).
aloes, alues, aleos (6, 69, 134) aloe (6.5).
ale- (132), all- (12.5) -wede. hd. Avolsmac=
kend holtz (20) ; h. das w. smeckt (4),
neckt {sie 7), rucht, reuclit; ein h. dz
da woltycht {sie 09). aloes epatit (47).
aloa (Br.), aloda [aljyh. aloa 76) i. arbor
saauissimi odoris.
Aloe galliea v. Allogellica.
A-, al- (48) -logia i. conuiuium sine
ratione (48), sermone (Br.). luderige (48).
Alog-US (Br.), -O, allog-US, -OS t
-ma (17) i. litera t nota in libris ernenn
dandis (Br., sim. Gl. m., cf. alapacius.)
in boycken eyn teyken tot verbeterin=
gen (147). i. scrmo longus (76) aus ÖcXoyo?,
AÖyOC X longus {cf. Gl. m. 1, 174, 184).
*Alones v. Aleion.
Alonge von, nd. van verre-m (i34),
-n (3, 21, 66), feren (5), verne (17, 22),
ferro (7), f har (6), ferr (76), ver (18).
*Alopeeia v. Alopieia.
Alopeeur-os, -us fuchsscliwantz, nl.
vossensteert (i43). (villicht) mattenflachß
o. wisenwollen (i44).
*Alope-s, -X (Br.), alapes vochs (8).
vosso (22). fuße (17).
*Alop-etia, -i v. Alopici-a, -osus.
*A-, al- (76, 141) -lopieia i. -wlpecula
eyn wulpen (8). welpecla {sie 9. X w-l=
peeula!). foche (93). vehe (6).
Alopieia {im Br. unter seh. von alopia
i. lepra), alope-cia (113, 114), -tia (91),
ALP
25
allop- (48), alb- (104) -ieium {i. aliena^
tio capillorimi Br. &c., Scabies) hd. grint,
grind (91, i4i). haarfliessung (113). schies=:
sung des haars (lu). hair rijsynge van
schorftheit; caliclieit(i47).alapiei-akael=
heit (8'>); -da mallaitscap, lazorye (147J.
allapaeia (9), allopa-ria (^us), -na (8,
148) i. ftuxus capilloruni. allopilicia (x;
oKkoc, -j- Pilus?) perücke stocker bei
Brinckineier).
Alopi- (120, 147, Br.), allopi-, alapi-
(17, 136), allep- (22), api- (3, 129, 139,
147, Br., Pap. X apex) -ciosus, -consus
(147), api- l apic-osus (147), alopi (13)
{i. caluus; calua.sfer f re-c. 147) kal (8,
22, 13). khal (9). vorn (17), achter (147)
eale. grindochte (120). alapios-a /. calua
(i36); -um rauphecht o. an hare (Anz.8,
408). apie-a, -ia dyer l schaip oiider den
buyk kale (147); -o, g. -onis ainer mit
ainem kalen bauch o. glaczeten b. (75);
-iosus i. caluus, -iolus i. calua ster (139).
alepius cale, bloi't (147).
*Alopogare r. Arapagare.
Alo-pus, -phus T. Alapvis.
Alosa V. Allosa.
*Alosa (X aX?) meer of see suyct
(147).
A-, ha-, ho- (Ki^.) -losanthus wall-
(Kib.), woll- l bald- (Ki^.) -rat.
*Alosantus &c. v. Absinthium.
*Alota c. Aluta.
*Alpagare &c. v. Arapagare.
Aip-es, -is (99), -OS i7), -ie, -ije (1),
alph-ie, -ei (17) lierge tzuschen den dut-
schen vnd den waln (5'^). dutsch gebirge
zusehen walen vnd dutschen (17). dewtsch
gepirg czwischen den dewtschen vnd
auch den walchen (1). dutz berge zwi=
sehen den walen vnd den dutzen (.5).
dutsch b. schußen den w. vnd den dut=
sehen (21). deucz berg czwischen w. vnd
dewczen landen (4). dutschenberg zwus=
sen den w. vnd den dutschen (7, sim. 11).
dutßse bnrge czissen den w. (18). das ge=
birge zusehen welschen landen (17). die
alpen sc. daz lampartsche gebirge (48).
lampertisch purg (2). albe teuschperge
zwisclicn walhen vnd teutschen (74). al=
ben, clg. das hoch gepirg, gebiirg; ahTien
in dem gep. ; dutsch geb. ; {i. montana)
pirg, gepirge (75). geberge (99). ein snehe=
berg (19. Schweiz.), snebarch (11). dude=
sehe berge (22). d. b. twyschen den
wale dudeschen (23).
*Alpica i. ouis (12).
Alpinas (Br.) berg- (8'>), pirck- (74)
-man. en de iiideme Tberghete boren is
(22). einer' von der alb (74).
*Alpinosus kelden (S'').
*Alpita V. Alphita.
*Alpogus V. Arapagare.
*Alph- V. Alu-.
Alpha an-fanck t -bcgin (7.5).
*Alpha {aas alapa) backenslach (147).
Alphabetum hd. übel, fibbel (7), by--
bel (V. a. 1477), a b c. abece (7). eyn abce
(21V abacete (22''). puchstab ordenung
(75).' ein aiphabet, gebet (110). nd. eyn
phi-, fi-bele. aiphabet ein wiber {st.
vibclV^ ulalit {st. alfabitV (5).
Alph-anus (74, Br. &c.) , -aneus t
-arorus (7«), -arus, -arius (74), -orus (7),
-aurus, -aranus (stocker), alpaulus
26
Ai/r
ALT
ALU
(lo»), aliparius (ii7. 7. <;/". /lirr/ierf) est
fiilttu« innitliciiü (Ulis Alphe-nuB n. /ir ,
-niiuB /. rat/IIS f 11. /tr. i'ai«.? vll. X
hnlo-, liolo-phantu /. niiiuUi.r 110 ic.
Kl.; hiila paufti /. nnimu menciens 7»;.
uns halapunta /. omnia m. iä:0 /<</. ein
falsi'lier ticttrlcr .v///(., pcllor (7i). cn
valsch (,2'V^. vals (22^. fiilli (IS) bcdclcr.
i-yii lalsc'lu'r.liroit beddolcr {!)■ cyn lals
lin)t botfller (f)). bodrugor (21). "ti-uant,
truyÜor, tiiesohcr &c. (117). tronor (loy.
uns trogeiiur, cf. bcgliardus, clicr als ver
hsiii Ulis croiifr = afitl. kroiiaro v. ba=
burrus, c/. crocncn vnirnuirKrc 147).
"•"Alpharüis r. Ali-, al-phanus.
*Alph-ei, -ie >: Alpes.
*Alph-erare, -iare i: Arapagare.
Alphi-ta (Hr., c.i. m.), yeir. -ea, -ter
rea f alpheta ((;i. m.\ alii-ta, -da (ni,
Gt. t, alpita, alipta (149), aphita (17, 92),
afßca (^22, 23) (/. primum gramtm matii=
ruiit itc, foi'ina ordci, polenta, aus 0(.X''fi'
TOvJ gorstniclo (Of. 2, 713). gor.stcn-niele
(7), -mel (23, i-ii), -melle (22). girstin
^Gf. 4, 26.5). g. mele {ib.; 9.5). boh. prlia
(i). alphi-ta, -tera, -ton garsten mcle;
-ca yn der arcii dat hoienstc ind yrst
ri]) koni (,117).
Alphito pop-haiis, kiiecht ruj)reclit,
kiuderfrosser (Ki.).
*Alphorisinus r. Amphorismus.
*Alphorus r. Alphanus.
*Alreta {aus alleta = athleta Gl. m.V
arenga Dz. wtb. 25 V cf. nd. alrede area
publica Fr. 2, lOS""-) walg- (1, Sm. 4, 68),
walig- (4) -stat, : nhd. waligen volvere'i
alieta pan (75). alioea yin ylacie) ein
baue (8'').
*Alsa ijl.) die Ylle (48). -
Als-, geiv. eis-, elz- (3), es- {b^) -atia
elsa-(ie (12), -ßen {0'^), -ß (es, 110), -tz
(18, 48). elßcsse (77). eylsas (6). elsaß-
(69), elseß- (69 sim.), el.«aßen- (5), elsas^
sen- (221)). elseczcn- (21), eleseßeu- (17),
elseßeu-(7, 133), elsasser- (132), elzcccer-
("3), elsetzer- (23), elzecer- (22), vlsozer-
(4) -laut.
*Alsatius olzacer (4). alsa-tii, -vi
elisazari (i3o). alsatii l elysii elsesßer
(12.^).
'^Alscotilus (cf. adom) v. Affodillus.
^ Alsin-e, -es (Fr.) {herba, cf. pilosa)
liuhner-salbe, -biJ^, -darin ^mäus-d., -kraut
(Ki. sim.). huhner-serb (144), -scherb (Fr.).
vogolkraut (i4i).
*Altamia r. Alcanna.
Alt-anus, -onus (76) i. flatus in alto
i. pelagn (Vaj)., sim. Gl. m.); altus ventus
in uiari (76). hoich wynt in der see (i47).
ags. voden (Gl. Aelfr. cf. Gl. m.).
Altanus [herba) buchschwarbe (48.
cf. ascanciaV
Altar-e, -ium hd. nd. alt-are (7), -ar
(68), -er, -re (97). eher (ö. 21).
Altarista (i. sacellanus Gl. m., vica=
rius q. v.) alter her (4). einer der von
dem altar lebet (es).
Altarium {cf. altare) altar stain (76).
*Alte V. Als..
Althea v. Alcea.
*Altea (?.'" malus, X malua?!) mast
op en sclr.p (147).
*Altelabus v. Accalabus.
Alter epi ander (19). gen-er m. -e
/• (").
Alterare an<lern (H;. hd. nd. vor-a.
hd. v'eiidem. ver-wandlen («fl), -wandern
(67). wandelen vor ander (22). vir wände]
ader wer ander (sie 21). vor wi.scM» ("»''.
st. v'wisscln, v'weehs(!lnV cj. alternare).
Alteratus {i. alter effectus Hr. &c.,
aliter efFatus mss.) hd. vorandcrt, v'en-
ilert •, verwaiid-crt (67), -Ict (es).
Alterea-ri, -tio r. Altrica-ri, -tio.
Altercator .■<ehnai)per (2;.
Altereum hd. nd. bilsen (Ki., KU.).
I).-kraut (iii). nialkruyd (Kil.).
Alternans czwyfeliide (ö). ein zwey=
feiler (^).
Alternare horten (i4i, Gf). andern
(8). v'a. (<)). eyiiern (9. aus endern), hd.
anders, anderworhe (18), v'anderung ((>),
v^mder (;'>), viider (!in ander (4) machen.
nd. vorandereh (23), v"arieh (22) nuiken.
wißlcn (68). vnder-weßehi (19), -wislen
(99). onderwissclcn (11, 83).
Alternatim vndcr-ander (22), -en a.
(23), hd. -eyn a. vndern-a. (18). Iid. nach,
na (8) eyn-a. verenderlich (eö, 68). sun-
dorli-ch (8:vi>^ 9), -chen (12, 13). vnder
wcßlung (19). onderwilc (89).
*Altematio (n aus c) kefcliiuge (8).
*Alternatu-s, -m (11) czweywelungc
(9). onderwisselinge (11). en vorander=
inge (23).
Altern-atus t -us hd. eyner der vnder
den andern ist. nd. eyn de v. dem a.
ys (22).
Alternitas v'ander- hd. -img (lö;,
-keit, -heit (3), nd. -iclieit, -cheit. hd.
v'ender-mig (es), -keyt.
Alter-, bi-, du-plieitas bedroch &c.
(147).
Altervt-er, -rius (13) jo eyn von de
andirni vnder eyn (.ö*^*). vnder ander (22).
eyn a. (21). der t eyn a. (81^). vnder (1,
5), durch (6) eyn-a. der a. von den zweien
(75). eyner (9). eyner vnd der ander (1),
von den andern (i3), vnder den a. (4),
von zweyen (e.sj, vnder zw. (67, 69, 134),
vl.^ zw. (65), von andern zw. (76). sye (?)
bey mit en ander (17).
Altervtrum eyn andir (8). der ander
('9). eyn oder dj'C a. (19). en oflft a. (11).
hd. dorch, vnder (4, 76), gegen (es) eyn
a. ; durch-hen (7), -eyn. dorchen (23).
*Altia V. Alcea.
*Alti-fera, -fra (17), -fia (9), -ssera
(13) winden (1, 4). zugrad (75). keffer
(8, 13. cf. Fr. 1, 506«). kefer (9). kraue
(8, 17). kranche (17).
*Altificare hoen (19). hoghen (11).
hoegeu (s9).
Altigradus (Br.) hoch treder (17).
Altilis (i5r. &c.) hd. eyn zam fogel,
oft als eyn hün (5), hun, o. eyn gans
sim. scame wogel t vige (13). eyn tam
voghel alsc eyn hoyn (22). en than v.
als en hon edder gos (23). hd. huß-fogel
sim., -gefogeltz (8). haws-hun, -vogel l
haue t stadelhennc (9). altile mastiche
(i4i). ags. foedils («. saginatum 145).
altilia hus gefiigel (25). zame vögele
(48). hantzuchilinga , kimastiu, mastfo-
gala, kifedare (Gf. 2, 881. 3, 435, 449.
5, 615).
Altiloquus hoch sprechender (68).
hocher redner t ein trostiger reder (75),
scharp Sprecher (17).
*Altime-ntum, -ter (Ol. m.) mate van
hoichden (i47).
^Altipedes (/. alpes) geberchte (i47).
*Altisonare hoch luten (7.5).
' Altissera o. Altifera.
Altit-onans (76, Hr. ««;.), -tonus (».
<kus i'ap.) eyn lioehludcnder (7).
*Alti-thronu8, -tronus, antithronum
{alph. alt- 6«; luthsidiilo, hocsedalo (cf.),
hoch siezer (17). hoigh sitter (i47). eins
kunigs Htid (es).
Altitudo hohe (8, es), hoe (5i>). hoe=
chy (es), dy hoch (10). hohede (48). hoc=
keit (77).
Altiuolus ein hoehfliegender (75).
*Altmona o. Lemanus.
Altri-, selten alter- (74 &c.), atri- (9)
-cari, altritari (133, Gl. m.), alt'cal {sie
22) hd.nd.ü(i\\a\-i\en,hd. -ten. hd. klaf-
fen, clappen (i33), straffen (74) vnnutzc.
nd. snacken, sn. vnnutte. kyffen t snap-
pen (74), -cn vnnutze worf (5). kyffern
an nucz (21). kiefen (7). kifen (76). hd.
kyf- (4), kiff-, hd. nd. kcu-elen. kyueln
(9). kebbeln (109). krigen ((i). zancken o.
kriegen (74, 88, 110) mit werten (110).
ereten t kyveu myt worden (22'>). wert=
len o. strcytteu (64). veehten (17, 74). ha=
deren, einander vbcl ußrichten (ss). plai=
diren (99). arguirn (74).
Altri-, alter- (4, 74, 99) -catio {cf.
alternatioj hd. krieg, krig (,')), kriegung
(7, 74), eyn karch krich (18); kyw- (9),
kyff- (74) -ehuige. nd. kyf, kjff; plait l
sceldinge (99). vrloge mit werten; schelt-,
straff-, arguir-ung (74).
'''Altri-eula, -x {cf. aliaria) boevynne,
huyre (i47j.
Altrins - ecus , -icus, -oeus (8^) hd.
ander-s, -ley (9), -geschyt (133). ein and-
er (67, 7e), -erlinge (8*'). teghen eyn (132).
Altriplex {i. bilinguis &c. 76, animo
duplex &c. X artiplex i. d. Pap., Gl.
Piac.j betrieger (es), wispelsinuich (i07.
cf. w.-duerigii inconstans Kii.). altripli-
citas /. duplicitas (re).
*Altrix V. Altricula.
Altum r. Alutum.
Altus Iid. nd. hoch, o. tieff (es), tyfe
(9), deiff (8), swer (8, 9), vnd dyf (12).
liog (3). hoge (99). obbir hoe (5^*).
Altus in faetis spitzfindig (65).
Aluc-o, t -US (Ki.) {cf. aleion?) hab-
bich art, gr. sXso? (112). naclitvogel t
mast- (Ki»), maß- (Ki^^) -huhu. nd. wiggle
{i. stryx v. a. 143s ziem.).
*Alu-ea {pars seile 01. m.), -ta {jpis=
toris Iß) mult (KJ). multer (i3). teyg-,
deig- (SiJ) -trog (8>>, 9), -drock (8).
Aluea-r- -re, -rium, -le (6), alphe-,
alphi-are, -arium, alphe-ar, -ale (5"^),
-US, f alutas (48) {cf. sqq.) hd. korb (al=
phearium 76), bin-k., -stock; pein- (1),
beyn-, beyne-, pyn- (ee), byn- (10), byen-
(12), bene- (5*^), hd. nd. benen-, ben-,
imme- (22t'') -stock, -stok (22), -stocke
(10), -stog (8i>). ymmen korff (89). binen-
k. t -kar (48), -vaß (49), -stock (G). im-
huß, -vaß, -sumper, varr. -summer (75. cf.
Sm. 3, 249). en ymmen huue (11. nl. bie-
hof, engl, bee-hive). bibuc (99). bie-buyck,
-bock (Kil. cf. buc, nhd. bock Gestell
Mr. Wtb. 1. 151, Fr. 1, 115?). drog (Ö^).
*Alue-, alui-, alphi-are hd. binstock
sim. {cf. prc.) , pinkürben (2), von stick
ALU
{sie 21) machen, nd. benen-, ben-stocke
maken.
Alu-, alph-eolutn wasser graben;
-eolus trage (75).
Alu-eolus, -erlus (48), -iolus, -iolum
(r4), oft t -aus, -US, alph-eolus, -ilus
(17), albiol-a (^. pduis rotundus) t -um
(i36) trog (5, 48). wesche- (48), lescb-
(74, 76), losch- (93) -trog {fabri 76), -trock
hi). suwe drog (7). suetrog t teigtroeg
(12.5). dicke drokc (17). tcige trock t
f rosse muWe {'i). trogelin (8, IG, 48).
indtstroglin, varr. kiutz-trogcl, -krogel,
t badziiber (7.5). molde (125). mültlein
(112). mielterlin (;)i). wasser - kenuel l
-schifi'elin (48). schfiff (so), schueffe (93).
Schutt" (Sin. 3, 337). schope {i. fundihulam
22b). schaff instr. nauticum, j)'>''t(i' hauso=
rium do man mit vß schöpftet (64). hd.
napft", binstock sim. {cf. aluear). winstack
{sie) t drag (21). ags. aldot (94, 136. al=
daht corbis Bosw).
Alueolus nummarius tzclbred (125).
*Aluere v. Alluere.
Alu-, alph-, alb- (i36, 145) -eus, ab
phius, alueiim (104) (c/. alue-ar, -olus)
hd. nd. CKjs. trog. hd. drog. nd. trocli.
ti'ag (^. alueare 1). drogk (10). ein lose
drog (7. st. lösche-), teig trog (4). trogk,
fiacktrogk, paru (7i). drock t hack bret
18). pretspil (z. alueolus, alea 9i). truch
l kyst (76). nart (19, Das. cf. Fr. 2, 8).
muolter (91 sim.). multe (112, Das.). eyn
groz mulde t eyn kar (5). molde (19, 22).
en grot m. (23). bulle {11, Fr. 1, 1.52^.
wett. boUe f.). em große bine (6. cf. Sm.
1, 178. Gr. wtb. vv. benne, binne). brente
(113). wasserlaufF in naui (ei). der flut
deß Wassers { ein stram (12.5 Mrg.). (alu=
eus) a(js. stream- (94), streum- (i36) -rad;
aluium meeli (94), albium meelu (i36),
*Aluinbia (i. palumb-us. -is) walt- l
wylde-duyve (147).
*Aluinen v. Albumen.
A-, al-lumen, alum (6) , almen (9)
{i. salsugo terre) alum (93). alm ((5). hd.
alu-nc, -n, alaun. allu-ne (12), -n (8, 22),
-en (85, 125), alant (7, 76). mergil, dar,
peizstein (i3i). jmcistain (i04. cf. Gf 6,
688). spat (Sum.). cossoldor (105. cf. cas=
saltrum).
*Alumicium v. Almueium.
*Aluniinare mit alaun bestreichen
(135).
Alum-na, oew. -pna amme (22) . ame,
nerrersche (77). en erde rorer (23. aus
erncrer, cf. alumnus 6). nererin (75).
Alum-, allumi- t alump- (76j -nare
{i. paseere) weydeii (es), ernähren (Ki.).
Alumnus, gew. alumpn-us, untersch.
-is («. sei-uus 76. cf. Ol. m. 1, 195) der ein
ernert o eriieret wurt (68). {i. alleps) eyn
hernerer (p^). erneren {sie 4j. merer {sie
1). ein ert {sie) nerer (6). eyn ain odir
eyn kint bi der ammen (8). vosterkint
(99).
*Alumo V. AUuuies.
*Alunda v. Alauda.
*Aluo V. Alga.
*Alura des buycks mont (i47).
Alus i. largus (Br., 3). allus milde
(13).
Alut-, allut-, alluc-arius i. corves-,
pellip-, sut-arius (129); sutor qui faeit
AMA
caleios de alluta (76) ; argillator (107). hd.
ayn leym-, leymen- (18, 67), lernen- (19,
22, 23) -decker. ain laindecler (76). leym-
cleyber (7, 74), -kleber (4). en lemer (23).
leemplecker (83, 107). schoe-, leder-ma--
ker (83). lower (S^). cordemaker (89).
corduennierre (11). cordewanier (106. gall
cordouanier 122. cf. Gl. m. 1, i96). hd.
weyßgerber. ein semsch lederer (110).
seemßmecher (132).
Alu-ta, -tha (b^), allu-ta, -ca (9),
-da (17, Gl. m.), alota (Sum.), abata (9)
i. pellis artißeiose candidata (ßr.) ; species
core.i ruffi &e. (3) ; cerdonium (1, 3. //-3.
eordoan Gl. m. 1, i96. ef. i76, 194, prow.
aludo). la (1, 2>\ laa (3). laa (2). lo (.^i^,
Sm. 2, 462). losch (Sum.). loesch 0. i'ot le^
der (64). löschh (3). lösch (48. cf. Sm. 2, 506.
rubieorium). losch (74, 75). leesch (iio).
weyzze losch (1). laesch {%. q. allutum
76. cf. Gf. 2, 282). loßkeshut (i4i). loych
(8). laucli {in ortu 9. X allium!). leiche
(1.3). eyn loyt (17). lindledder, semisch
(u4). gerbte hut (88). weyssfel (91). geay=
ert-leder o. -haut (74). seemsch 1. (110).
schons 1. (Sin. 3, 369). corduan {ib.: 68,
97, Gf. 4, 492). kurdewan leder o. schuch
(48). cordewen (83). kurdual (28=^, 93).
botschuch (all. 8. ef. alutum ealeeus
peregrini Br.V eyn butsch schuche (al. 17).
buntschue (abata 9). puntschuch (i3).
erche (12. cf. albicorium). irch (76). ahd.
irah (Gf. 1, 461 ).
*Aluta V. Aluea.
*Alutas r. Aluear.
Alutes V. Allutes.
*Alutium ?' Alluta.
Alu-, gev). allu-, allo- (75), albu-
{alph. allu- 6), al- (v. a. 1477) -tum {i.
ealeeus peregrini t cortex arhoris quer-
cine &e. cf. aluta) eichin rind (ßr.). lohe
(8). loe (9). lae (13). ain laesch {i. alluta,
frunium 76). hd. pu-, po- (4), bu-, hd.
nd. bocken, locken (s/c 21), pukkein (1),
puckin (74), geayert (Ob. 48i) , gealent
(74) leder, ledder, t haut (Ob.). bok-1.
(23). boccen leyder (3). buckeler {sie 6).
corduen of zwarte (11. ef. erinea). gar=
winde (alutum 89; von garwen, gerwen?
X alabrum?). pilgrenschuch (75).
*Aluua i\ Alima.
*Aluuium V. Alluuium.
Alu-US, -eus {(,■6) buche (7). buch (8,
fisV biich (]4'i). buc (99). hd. ein junck^
frawu bawch sim. de buc euer iuucvro=
wen (22).
*Alux V. Allux.
Alx elaho (120 &c.). heloho (i4i). elho
(84). elc (104). helfant (102). alcus, aXxTjc;
eilend (112). alee elend (114). alte geis
{capra 93). alalte geiß (48).
*Am- bissw. st. amm-, adm-.
Ama {auch hama Gl. m.) ame (17).
am, vlg. ome (75). eymer (66 &c.). (a^n^
&c.) schopffeymer (112). wein vaß (3,
75).
Amabilis lyp- (8^), liep-, begird- (68)
-lieh, leefhebbelik (85). minlec (99).
*Amabolagium^ v. Anaboladium.
^Amaeius v. Amaritus.
*Amafraetus i\ Amfraetus.
*Amala {st. ambra suecinum?) czarr
(1 de liuoribus arhorum; ef. Sm. 4, 239,
280).
AMA
27
*Amala ?'. Attinala.
*Amalaphula v. Amulaphiola.
*Amal-atia, -ocia (143) (/. apiana,
oualid-ia, -a, eamem.elon, malium 143)
rhobari (Gf. 5, 98). cliamillen (i4i).
*Amales {aus annales?) i. pueri qui
pro annis sacrificant (76).
*Amaligies {cf. ambigies) czwifeliiaff=
tig rede (18).
*Amanacus (cf. amaracus) lauondola
(131).
*Amancia r. Auantia.
Amandus vrnntlick (22).
*Amant-i t -er (amatim Br.) liplich
(3).
Ama-ntilla (Br. &c.), -ntilia (kl),
-tiUa (76, 117, Gf.4, 880), -tilia (8), -cüla
(85), -ritlUa (Br.), -rilla (i. Valeriana
Anz. 8, 409) valeriane (12, 149). hd. ba-,
pa- (3), bo- t va- (47) -Idrian. baltrian
(96). baldr-an (8), -um (76). tennmarck
(74). dennen marck, alpenkraut &c. (73).
denne-, tenne-march (Anz. l. c). holantar
(117, Gf. l. c).
*Amantina v. Amaranthium.
*Amantistes r. Amethistus.
Amar-aeum, -icinum (iio) i. vngu^
entum ex amaraco (Br.). bitter salff (es).
Amar-acus (Br. &c. ef. -usca), l -icus
110), -anis (iii) mayeron (110). maior-an
,91 &c.), -on (111); meyeron (73). inett-er
l -Qvey t -rara (74). bitter krut (es).
*Amarago v Cichorium.
*Ama-rantium, -ntina beyfuß (i43).
Amaranthus floramor l tausendschon
(Ki.). fuchsschwantz (rr.), i. q. vasses
sagel t befokla {sie 85).
*Amareellum v. Amarellum.
*Amarcianus {ef amaricatio) sun-
der (li).
Amar-e, -ieose bitter-lich (5, 7),
-liehe (19), -liehen (18), -lic (22). better=
leke (99).
Amare liep haben (9, 65). begird
han (65, 68). hold sein (1). minnen (99).
*Amarella v. Amarusea.
*Amarellum {est ciphus) ein becher
(3, stocker l. c). bicker (22). am. aus
magellel &c. Sm. 2, 556? oder :ama,
a,va\x\a.9 zugleich becher, bicker aus biter
{sq.) missverstanden.
Amar-ellum, -eellum (7), amerul-
lum (134) ]id. nd. bitter, b. l sure (7).
pitter [7i).
*Amar-ellum, -illum (Br. &c.), -illa
(48), -ella (73), -ina {id. Gl. m., genus
virgidti amari ib., Br.), amer-uUum (i34),
-illum (6) {cf. prunus armeniaca, cer=
asus iuliana Nmu.) amare-llen (1, 69, 79,
134), -ein (18), -el (5'>). ainererl (4). am=
brell (74). hd. amerellen. a.-kirschen (67).
ammerbere t korse (7). amel-ber (48),
-per (74). rot kirsche (17). blotter kirse
(bloderkirsche Nmn.) amarillum; ame=
relle amerillus (6). i. matricaria meter
&e. (73).
*Aina-, ame-rellus, -rillus hd. ama=
rellen- (1, .5^'), amereln-, ambrellen- (64,
74), ammelber- (48), amer- (93), ammer=
rellen kors- (7), rot kyrschen- (17), rot
kersen- (G) -bäum, mor-ling, -ich (Sm. 2,
608, 609. cf. sq.?). wihselboum (bm. 230).
eyn wilder l)aum (68).
Amar-ellus (Br. &c.) -elus (45), -illus,
4.*
28
a:\ia
amer-ellus. -rillus ^r)''\ -inga (iien.). -a
(7 7 ', amorollus (i-t), mer-illus (77 &>•. <f.
alietus . -Ins /JO, '2^^^ (X mer-ula, -ulus.
-Kilhis, -gulus. -Kiis v/. '•., •■/■ ames
/<i iiiin>/)i tii. 111.; strix, fi'audula, ft'i
gellus^ liiiDirc (.si, »/w. (it. 1, 2'>;0. iiimiicr
(7 7, ili'iiJ. luunero, golt-li. (lo-.O. /(</. golt ,
piltl , ficiU- (tif> &c.) aininor. gold- (18V
golden- (7) -onier. golt- (3, G7), giilt- (21)
-liamnuT. gollainor (70. wctt. goll-hans,
-lii'uschenV gold va (/. fraudula h\). gol
mar (lüi Ml•^,'.^. ainer-ine (isM.i, -iiicii (102).
-tz (48). amriiig (77). oimT-ling (171, -lyn
(12.')). IV, lu'.-iniiii'rling (lu-n.). oiunie- (t;i'',
Hen.), eme- (76), em-(93), emb- (Hon.) -ritz,
emcrza (87). öinerze (fl.i). enivicze («c t.i).
nu'r!-iiig (1, ;")•', -'<), -gen (T^), -ieho (77),
-ikiii (Ob.), -e (mei'lus 2;5). smorli-ckon
(2(M, -nck (22, 231. rytmcso (lOst. hd. rict-
ineitse Nmn.). taucher (aanarillus i).
Amarescere pitter worden (1).
*Aniaria {aaa aiiiaria?) vele weghe
by eyn (i47).
*Amarica r. Amarusta.
Amari-care, -tare (/.ßitigare dtc. Hr.)
hd. nd. bitter, hd. pitter machen, makeu.
abe scheiden (17).
Amai'icatio bitterheit simtliche - n,
var. -.s lebens («.i) X amar-tia peccatum
(Mr.), -itia id. (70), ainaror (Gl. m.).
*Ainaricinuin ?'. Amaraeum.
Amaricose {rf. amare) bitter-Iich i
-nul.< ' 7i;. X amaritudo).
*Amaricus v. Amaracus.
*Amariedes {uu--< hamadryades) got=
tin der j)aunie (74).
Amaril- v. Amarel-.
'■'Amarilla l\ Amantilla.
Amarina v- Amarellum,
*Aiuarista r. Amarusta.
Amaritare i: Amaricare.
Amaritilla i.\ Amantilla.
Amar-itudo, i -or (110 &e.) bitter-
kd. -kcit, -kait (7ü), -clieit (9), -heyd (19),
nd. -heit. reuhe, vn-miltikeit, -gesclimeche
(88).
'Ama-ritus (22), -cius (23) en heme=
lick stedde in ene oppenbaren wege.
*Amarosta >•. Amarusta.
Amarubium v. Marrubium.
*Amarulentus r. Amaru-s, -sta.
Amar-us, -ulentus, -icosus hd. nd.
bi-, pi- (41, be- (ity) -tter. bether (13).
Amar-usta, -usca ( 1 49, Sum. &c.), -osta,
-ista, -uscum, -uscus {arbor 19), -ustus
{frwdus 19 ', -uster (,/V. 74), -iea (v.Hamb.),
-ulentus (.sti), armarusca (.s.ö) {i. poma
siltiestria 3, pomatiana Br., gew. sg.) hd.
holtz-, hultz- {b), getwerche- (19), nd.
holt-, dwarch- (11), de. roh- (89) -appel,
hd. -appil (8), -apffel, -opfel (4), -epfel
fBr.), -ephel (3). hundis-, hundes-blume
fS, 9), -tille (8, Sum.), -ribbe (47, oe), -rippe
(149), -crip (sö). hoiLsblomon (97). lionß
bliune (17). hungertull {sie 76 ). Cf. luuids-
blnme, -dill, -rijjpe Nmn.
*Ainar-usca {<•/■ prc), -acus (7. cf.),
-ella I i. matr-onella, -onaria, -icaria q.
cf.) niatron-, meter-, nmtter-, meyd-kraut,
meyd-, magd-, bocks-blum, feberraut,
sonnenaug &c (i43).
Amasia hd. bule, bule (G, 67), bul.
bole (5'', 18,22). pulerin 17.5). eyn zu-wip
(,5), -(Um (17). hd. vn-elich, -erlich (es).
-recht («7), hupsch (9.1) wyb, weib. vn-
edite wyH (22''). epi fridelin (9). frydol
Mine {nie 8). gespinitz (4h). nunnme (77.
renn. nt. niinne, nicht =z nnniui amita,
gew. amica). kornutiie (77. (/. Uv. wtb. 1,
Hitl).
*Ain-, var. amb-asiata (x amasia!)
botscliafft durch bulerij o. cuplerij (•;.'>).
*Amasi-etila, -uncula, -ola, amater-
cula ain biderin (7ti).
*Amasio {cf. amasius) pulschafft (7.5).
*Amasiolus pulel (7.j).
*Amasion (X omasum) kuttelfleck ;
schehn-, sucht-iger (74).
Aniasi-us, -o hd. bulo, holen (18), pucl
(1), })uler ^ pul (7r>), puclar (1 ).»«/. bole.
hd. eyn vn-elicli, -elicher (7), -eclicher
(7(i), -erlichor (ös 1, -drecht (21), hobelich
(18. curialis?) man. vnerlich (-ius 4). myn=
ner (8''). friedel (9). frydil (8).
*Amaso-nes, -res v. Amazones.
^Amasum v. Omasum.
*Amatercula (//i. -us) v. Amasicula.
*Amatilla &c. «'. Amantilla.
Amatio liep-habung (19), -hebbinge
(11). Hebe (8^). holdschaü't (126).
*Amatistus c. Amethistus.
*Amatiuus buler, liebliaber («ö).
*Amatiuus {cf. amar-, aman-acus)
lavendcr kruth us).
Amator lyp ha bor (19 j. leib hebber
(14). minre (99).
Amatorium zaubernuß der liebe (e.")).
Amatrix buhlerin (Ki.). amatriees
dea t cires l huinores urboris; amadri-
ates arbor t dea arboris (76); -as, jd.
-ades dea a. (ur.).
Ama-zones, -sones (23), -sores (22)
{sunt foeiiüne bellatrices Pap., bellatores)
kiue-re (22), -r (23j.
*Ambagarirmi v. Ambifarius.
Ambag-es, -ies, adbages (i36) hd.
zwyfel (19), zw.-haftikeit ((j), zw.-liaftige
rede, zw.-redde (7). twiuelaftige rede (^23).
twineligere {sie 22). eyn vmbe rede (18).
vnired (88). vinb furnde rede (8). vmbfuge
r. (13). tujuel (99).
Amb-ago, i'.'/svw.-rago sczweyuel- (3),
zwibel- (4S) -liatftige rede, zweytfelheftig
r. (4). hd. vmb-sprechunge, -rede, -recL
vnberedung (67'f G). vmme sprekinge (23).
Ambarual-is, -e, ambur-uale, -bale,
-bitun, aruanbale olferhand umb die
stat to dragen (147).
*Ambasator v. Ambasiator.
*Ambasiari (cf. (ji. m. 1, 202 sq.) sach=
außriehteu (74).
Ambasiata v. Amasiata.
Ambas-iator, -itor (7.5, Gl. m.V -ior,
-sator, -ator, ambrosiator {\ 21) hd.
sacii-, saehen-werber, -werfer (1, 4); ey=
lies großen hern s.-w., botte (G), bot o.
Sachen (76). grosser h. s.-w. (-ior 4). her=
ren pot (1, 2). eins fursten bot (68). potte
der da grosse sach vor den fursten vß-
richt vnd Avirbt (75). der grosser herren
grosse botschaft fuert (93). en grot hern
sake weruer (23). eyn here de de ens
groten hern bodde ys (22). ein eddeler
bode (7). constabel (19 &c.). scheffer (18
Mrg.).
*Ainb-atrum l -utum {i. eortina)
vmbhang (70).
Ambedere {j)tc. ambes-us t -txxB i.
conmestus sie ic. ambusa i. comesta
139) vinb-nagen, -eßen (19, iio). vmme
gnaghen (22). knagcn (89).om-(ll), ombe-
(i32) -kiiagen.
*Ambega r. Ambiguue.
*Ambibagarium v. Ambifarius.
*Ambieio8ia r. Ambrosia.
Ambide-xter, -ster (i2.'i) eyner der
mit bey<len lienden glicli bereit (f)), recht
(7) ist. .mit b. h. like breyde (22). mit
b. h. rocht (7fi). czu b. h. gorecht (9).
reth an b. h. o. ain (!yner haut als go=
ringe als mit der andern (19). myt b. allike
bereyde (23). b. erboden (21). recht an
benffen {sie) handen (89). beiden hendor
7.''>). zu b. siten (8'*''). in b. sideii regt
99). linkte heut (17j.
*Ambies, q. -ei (cf ambigies) twiuel
(11).
Ambi-farius, -narius (76 1 zweyerley
wort (8). ((dv. ambi-fariam ^Gi. m.), -ga=
rium (Hr.), -bagarium (76) i. ex dtiobus
partibas.
*Ambigena v. Ambiguus.
Amb-igere (-egi, -actvim, -ire {q. cf.
1) hd. zwi -, zwey-feln (4). zwifelaigen
(18).
*Ambigere (-ui, -itum, ef. ambire)
vmme gen {h).
*Ambig-ies t -uum ((•/'. amb-ies, -agies
&c.,amaligies)czweyfi'elhufftig(l). czvvy=
filhafftige rede (5^).
*Ambigire vmb reden (4).
Ambigna v. Ambiguus.
Ambigonius o. Ambligonius.
*Ambiguere zwiuelu (17;.
Ambigu-itas, t -\xnx (4) hd. zwifel-
heit (68), -haftekeit, -heftikeit (6), -mu=
digkeit (5) ; sczweifelhaftikeyt (3) ; zwey^
fel-liafftigkeit, -kait (76), -heftig (4), -ung
(110 i. zwifeldig mudig (21). hochmutikeit
(7). twiuelsinnet (22).
*Ambiguose zweifelhafftiglich (75).
Ambig-uum v. -ies, -itas.
Ambiguus {cf. ambitiosus) hd. zwi=
fei-, zweyfel-sinnig (1, 5, 3 ), -mutig, -mudig,
-haft (8), -haftig, -heftig (6), -heftichoit
(9). czwoifel-ig (4), -Hg (76). zwyfelich
(68). ein sczweyfeller (3). twiucl-modich
r^2), -sinnich (23). amb-igena, t -ogna
(147), -igua (Gl. m.), -igna (Br.), -egna
^129), -ega (76, 147) (sc. ouis cf. Gl. m.)
t. qui cum dtiobus aimis iramolatur (76).
schai]) dat mit twen lameren geoffert
wurdt (147).
*Am-, an- (94«) -bila ags. laec (i36),
leac (94'"').
*Ambilogia v. Ambubaya.
*Ambinarius v. Ambifarius.
Ambi-re, prs. -eo (64) {ef. -gere,
abigere) hd. nd. vmme-, ha. vmbe- (1),
vmb-, vm-gan, hd. -gen, -gon. vmb schwayt
fen (64). hochuertig gen (9). hoffertigen
(8). vn-zoelitig (.5, 21), -zichtig (76), -tuch=
tich (23) sin. begern (17).
*Ambitare omdoen (11. cf. ambitire
Gl. ni.).
Ambities (Br. cf. ambitus) omganck
(11).
Ambitio, amicio (9) {i. eurial-, cu=
pid-, pompos-itas 76) vinb-ganck (19),
-gangung (110). omgauen {sie 89). hoff-
ertekeit (.5), -u-tig (21), -art des lebens
AMß
(65). houerclich (23). homoyt (22). gros=
mutig (3). vberflussekeit (9). ubir fluß
der cleyder (8). eergeid-ung o. -ikeit (88),
-igkeit (iio«). ern-girichait (1), -gytich=
keit (iio» sim.). eregittikeit (eö). geregt
hcit (f)9).
*Ainbitiosia v. Ambrosia.
Ambi-tiosus, i -gu.ua (7) hd. hocli-
miidig (5), -mutig, honiiitig (3). nd. ho=
modich. nofiar-tig (18), -dig, gyrig, vnor-
dyck (17). ern gire (8). ere gittiger (65).
eyn gritiger (48. cf. G. wtb. 2, 428). eren
lustig (10). hoch steUich (23). hastelick
{sie 22).
Ambit-us, -on (48) {i. superhia) crutze-
(f)*», 22), hd. crutz-, cruczc- (48), crewcz-,
vmb-ganck, hd. -gang, gytigkeit der eren
(iio^*). eer-g. (iio=*\
*Ainbi-zare, -sare {cf. bombizare?)
summen {apum 9). s. vor den oren ; sa-
men (17). sommyn (8).
* Ambli-, ambi- (Gl. m.) -gonius triangel
(147).
Ambo hd. nd. beyde. alieb, (es, iio).
die bede (G). czweo (21, 76). twe (22).
Ambo hd. prediger-, brediger- (18),
bredigen- (7), predigen (iss), predig-,
(6) -stule, -stuol, -stul, -stole (18). nd.
predich- (23), preddick-stol; preeckstoell
(132). lesbanch (93). lettener, bedesammet
(48).
*Ambobaya i'. Ambubaya.
*Ambogna v. Ambiguus.
*Ambolla i\ Abolla.
*Ambolodium loktisc-h (9), cf. ana=
boladium ? eher aus ambo X analogium
q. V., lecter an tiseh angelehnt, icie \m\-
pret = pulpit bei Das. an bret.
*Ambonista prediger (74).
*Am-, amo- (9) -botum volger (16,
13). volger (8, 9, 100 v aus w verbessert).
eyn folgt; in eyner standen (17). Vrm.
st. embotum q. v.; in 16 steht es bei
clepsydra &c. Cf. vollegher, vullegher vas
vinarium minus, vnde reliquis maioribus
mensura adimpletur (Kii.).
Ambra, abra (147) {herba Br., i. se~
men ceti 9 &c.) wolrat (12). wal-rat (13),
-art (9), -rode (73), -uisch smalt (i47). wal-
t bald-rach, am-ber, -mer (Hen.).
*Ambrago v. Ambago.
*Ambrisiana v. Ambrosia.
Ambrisib-era, -eta, -ula v. Amphis=
baena.
Ambro vresser (9). vrays, lecker (48).
eyn gut v''czerer (18 Mrg.). einbub(iio).
ambrones lüde de den menschen etet
(22).
*Ambrona v. Ambrosia.
Ambroninus lecker-hafftig (es), -ach=
tieh (i32).
Ambrosi-a, -um (8^»), -ana (47, Sum. v
&o.), ambrisiana {-jg), ambrona (i48),
ambiciosia (22, 23) susholcz t lacricz
(3). i. esca deorum (23, 148). afgode spise
(23). vordacte schussel (9). i. apium sil=
uaticum, amfractrix (73. cf. amenos).
cumelen {%^). hol- (Sum.), hirtz-(73), hirsch-
(91) -würz, hußwortz (7, 48). wilteppche
(8). garbe (17). garwe (es, 110). raben=
kraut (114). hijmelschlissel (76). wilde
salben (1^9). wilt saluey (47 sim.). hint-
loipha (i3i), -loufte (96. cf. ambubeya,
ambugia hindlauf Ki»). ags. hyndhaele^
AME
the (94a). i. millefolium rolike (85. ro-
leg, rolike Nmn.).
Ambrosianus {rnonachus) ambrosier
{b^^, 22 1. a.-munch (7g). ambrosianer (1).
nd. eyn de vte demme orden ys. blapp=
hart (6. Münze Fr. 1, 103 f. 8m. 1, 337).
*Ainbrosiator v. Ambasiator.
*Ambrosius (x ambro) vrait (147).
*Ambrotanu-in, -s 0. Abrotanum.
Ambu-, ambo-baya, -beya, ambu-
bagia, -leia (75'^ij, -bata i -logia t -laria t
ambilogia (147) («'. midier tenens stubas,
stufas; comm.) riber (64^^). pad-r. (75). ri=
berin (7, Gi^). eyn bad-r. (5, 88), -stoe=
versehe (147). ein bader magt (110). vn=
stedt wyb, lyrerin (ss). strüzerin (Fr.) =
strünzerin (.\iber. i. q. wetterau. strunze,
bair. stranzen, strenz Sm. 3, 688). eyn
eymer o. kubelin in der l>adestuben (48).
stoeffvrouwe (132). ambu-baia (bi-.), -ba
(iiij, -lata (Gl. m.) i. tibicina; fleuten-
speelre (147).
*Ambubatus batstoever (147).
Ambubeia {herba, cf. ambrosia, ei^
chorium) wegewart, wegwisse, hindtleuff
(/. intybus agrestis 144).
Ambucius i: Almucium.
Ambuere e. Amburere.
Ambugia v. Cichorium. Ambrosia.
Ambulare hd. nd. wande-rn, -In (5,
6, 7). teldeu (99).
*Ambularia &c. v. Ambubaya.
Ambulatio eyn reyse (22).
Ambulator Wanderer (19). wendeler
(11 . {equus) hd. zeiter (i4i), celdir(i04),
zelder. teldener (11).
*Ambuleia v. Ambubaya.
*Ambulla u. Abolla.
* Ambull-um, -eus, -a {aus sambuea ?
q. cf.) hack bret dair men speit (147).
eyn slach brode (19), vll. X slachbraede
hilla (Kii. vgl. u. a. Sm. 1, 269. 3, 445)
und >< ambu-silla (129, Gl. m.), -tilla
(Gl. 111.) i. venter, v. aqualicus (129);
andu-scilla, -illa (i36) =frz. andouille
rliuet. anduchiel bash. andoilla ycf. iii=
ductiliS Dz. Wtb. ,')53).
*Ambulogia v. Ambubaya.
Ambulones merrettich vorkeuflfer sim.
(l25).
Ambulus ein sneller böte (48).
Amburb-ale, -ium v. Ambaruale.
*Amburbium verbürge {S^). ein vm=
gang vm ein statt (110), vmb die stat
(68). ein rinck maur (110).
Ambu -r ere, -ere, am.urere f7o)
brunuen (3). bernen (22). borren (21).
zu bornen (8^). sere b. (5). zumale v'-b.
(7). vaste burnen (6). vorprenneu (4).
sere hiczen (18). an-stucken (17), -bren=
nen (69, 134). vmb-br. (75).
*Amburuale v. Ambaruale.
Ambusilla i\ Ambullum.
Ambustanea auis wahrsagervogel
(Ki.).
*Am-, a- (149) -bustum (lierba cf. Gf.
4, 394) leder- (96, 149), lete- (47) -kalt,
-kalg (149). ledirkalc (Sum.). ambuxum
zedereruthe (80).
Ambustus allenthalben-, zuringum-
uerprant (74).
*Amecistor v. Amestari.
*Amedanus {i. alnus) erlenbaum (75).
Cf. ameia ulmenbaumsamen (ki.) i. q.
amera v. amenos.
AME
29
Amell-a (ßr.), -us, -o (48) binensug
(48. cf. apiacum &c.). stern-, meyer-
kraut (n4 sim.).
*Amel-la, -um (Gl. m.) lo aedificio
publica (Gl. m). apenbair of gemeyn
tymmer (147).
Amen hd. daz gcschee vorwair l
getrulieh (5), daz geschehe vorware
getr. sim., das geschech o. für war o.
getr. (68). dat geschie getrowelich (132).
dat ghesche vorwar truwiliken (22). daz
gesche vor trulichen (18, 21). virwar
(8 sim.). iz gesehee fest 0. starg (8).
stich (seich?) sichwerlich; an ende (4).
das werde (110).
*Amena (x camena) orgelpijpe (147).
Amenitas lust (110). hd. nd. lust-
icheit, -ichheyd (19), -lichkeit (6), -ber=
keit (65), -elich stat (8). sussickeit (9).
wnnichet (22). wnheyt (23). gheuoech^
licheit (i32).
Amenium {i. locus delectabilis Br.
sin. cf. amenus) genoychlic platze (447).
*Amenium wyßer drube; Rubilia^
num {q. cf.) roter dr. ; Balatine eyn
hunthser dr. (7). aminum wizze trvbm;
rub. rote drvbin; bal. hvnesche dr. (101).
aminium wyßwin (/. sine minio 64'').
uminium wize drubo; rubilia rot dr.;
bal. hunisc dr. (Gf. 5, 251). amineum
{Grund/.) vinum blancken wyhn ; ru=
beum f rubellum roter w. (125). amine-
ae [vites) unrota (Gf. 2, 484). -us wyt
druyif (147).
* Amenos garten komel (17). ameros
wilder mackumraen (4s. cf. ammi? am=
brosia?). amer-a (i36. Gl. m.), -ina iKi.
&c.) genus Salicis; seinen vlrni (Gl. m.
cf. ameia v. amedanus). amilos agrias
i. vitis siluatica (i4i), aus ajJiTisXo??
Amens hd. nd. a-, am- (221»), hd. 0-
(9), an- (19, 66), vn-, vm- (17), on- (70,
76) -mechtig sim. v- (77), a- (22, 77)
-methich. vnmachtig (5''). machtelos (221*).
awitzig (3). vn-mutig (110), hd. -sinnig,
-synig (17), nd. -sinnich. vndsindig (21).
hd. on synne, sinn, doli, rasen (110).
tobig (6). thore (9). betrübet (17). vei-=
woet (99, 132). wudende (100).
Amens fieri be-swaghen, -swymen
(22''), -swindeln (77).
*Amenta-num, tio (89j {cf. amen-
tum) gleueu y^i. hasta 19). glauij (89.
glavie laneea kii.).
Amentare anmctigen (19). hd. nd.
vn-synnig, -syudig (21), -synlick (22),
-muttig (110) sin. hd. to-, do-, dau- (3),
da- (17, 21) -ben. nd. douen. wüten (3,
6). wutteu (4). raßen, varr. rassen, rasen
t doli machen (110). (:amentum) vfr=
spannen, schiessen, werffen (88).
*Amentatio v. Amentanum.
Amentia hd. vnmachtig- {b'^), amech=
tig- sim., anmechti- (66), onmachti- (i34),
onmechti- (7), vnmechte- (18), vnechti-
{sic 17), vmvehti- {sie 6), vnsinnig- (110),
vnsyn- (17) -keit. vnbesinthuuß (88).
amaclit (75). ometh, swindeluiig (77).
amechti- (23), amethi- (22) -cheit. daz
awiczen t vnsynnen (4). verwot- (99),
dol- (110), tor- (8, 9), kranck- (18), krang-
(.5, 6) -hcit. kranckeit(21).krancheyt(23).
' A-, am- (i3C) -mentum ein rieme
an eime sper (6). spieß-r. yin\. scliuß-
(74), schuos- (93) -riem, o. -schnür t zug
30
AMF
AMI
AMI
8«yl an den wclschoii laiitzon (7i). witt«
(17). 8t'noh»> / »iiolior (l'JV spii-igc {~^^),
-110 i?.')), -\ve (H). soiikIc (4. X carex).
ztMiiu' (II). Zfjnuflli» (u (»Icr n i)). sli-
(:i), t<l«'- ('23\ .slt>y- (22) -nffo.r. slcncker,
sliiwiliT (71). t-yn annboist zoiio (22, 23).
snaii- ;i :.•.'>), /up- (is, !i;t) -.foil. stMie an
(Miu'iu ariiibiiist (js). seiin an cynr ann=
l)ii)st (^ss). iidcriiic (tJf). fiosor stang (19.
quo iinutae solenl scrutari, eher fisclier-,
ah mit Moup visier stango). Ia::o, la;:;
fsfi). lizz (loi). amentis ags. scei)tloinn
(!)j, i.it;. fi'hlt hii Bo^w. <;/'. hastile).
*An\en-us, -um (is), -ivim (i07, Br.),
amoena (9i) («. loais delectabilis) lust-
lirli .-^tot (;h), -iglicli statl (48). ouwe(iioa).
auwi' 0. ])ryol (uo'>). pvieel (io7, 132) i.
(/. umbracüliim, torus &e., gnU. preau,
ni'/>in nril venvistus (kü.), dennoai wol
das imd. biul; mit. rom. Formen Sm.
1, 257. Cf. 3, »Sl. Dz. Wlb. 71.
Amenus lust (i). lust- Ärf. -ig, -ick,
-licl), -iglieli (18), -erlicli (8t>), iw. -ich.
wnnn-ig (1), -encliht (loo). wnn-ich (23),
-etil (22). gunnich (5''). ghenoechlich
(132).
*Ainer- v. Amar-.
*Amer-a, -ina, -inga, -os v. Ainarel=
lus. Amenos.
*Amerull\iin r. Amarellum.
*Amerus dar (i.-,). cler-e (8), -er (9).
Ans merus, cf. meriun dar win (75)?
Arnes r. Amis. Amarellus.
*Ame-, amme- (8) -stari, -stare (9),
-cistor (jyrs. 18) trawren (9). drureii (8,
17). betrübet werden (18). vast trui-ig sin
(uo).
*Ainesticvis v. Amethistus.
*Amest-us, -oratus (es), -ortus (147)
triu-ig (üs). traurig (110). droeuich (132,
147).
*Ameta iherba) tamaten (75).
Ame-thistus (Br.), -tistus, -tieus (76),
-sticus (7), ama-tistvis (93), -ntistes (8^),
ami-tistus, -stus, -scus hd. ein edel=
stein, ame- (1, ö'', 110), ama- (64) -tist.
*Amfi- V. Amphi-.
*Amfotria v. Amphitearvun.
*Anafractrix v. Ambrosia.
Am-, ama- (6), an-fractus, l aque-
fr. (74), aquae fr. (77), anfrae- (8^', 86),
anfra- (ise) -ta (8'>), -tibus, amphrago
via
(76)
(«. circuitus 136, alluuium
tortuosa anfr., locus asper amphr. 76)
zibrochidon (86). ertfal 0. vmb brechuug
(13, 67, 70), vmrae crochin {sie 8). erden
val l wnbrochen (9). gering rummcr zer=
brechung (65). hd. waßer-, wasser-brucli,
-prnch, -brach (6), -brucht (77), -broch,
-brück (76), -ruiist (70), -bruch an aim ufer
(6), -broch in eym ober [b), -brach in eym
hüber (21), -broch t -loch an ey ofer
(18), -fluß 0. groß hinreissuug vom w.
(74). eyn -weßer brwdi (81"). eyu water
(22). w.-brokc in enenie ouere (23). rauck
(^j-. TlcptOÖO;; 112, 115. cf. Sm. 3, Ul). ge=
ring greben l fuchß huelen (75). cuyie
der voesse (i47). hule (i34). hole (69). ein
heimlich hol (es), holin o. grub der lewen
(anfr. 74). ein höUe ex inundatione di-
luuii (8^). ein nngang der vngleich ist,
varr. ein vnglicher vmgangk 0. ein schlu-,
schlo-pfloch (iio). czwifelung (9).
^Amfrete v. Amphitearum.
*Amya [herhn, i. artasrra cf. amica.
ammi?) wolucs tistel (96).
Ami-a, -o (114, Gf.), ami (Pap.), ha:
mio (93, 97, (it.) (jn'scis, gr. Otfiia 124, i.
saxatilis Vap.) weis (135 &c.). wala (Ki").
bresse-m (81»), -r l voijtinc of witinglie
(«9. cf. wit-, wij-tiugh asellus jualli-i
Kil.). freyßumbe (19). steinbiza {pl. 97,
Of.). angel- (93. X hamusj, handel- (75)
-visch.
Amica ((•/". amita) hd. frun-, frcun-,
frev- [nie ',\) -din. frunden (5'»). vruu-dinne
(22), -t (23). buol (uo, iis). bäßly (ii3.
cf. sq.).
*Amica carnalis (x amita) pasen i
munien, var. munen (75).
Amicabilis holt (17). halt t frunt (4).
hd. fru-, frü- (6), frew- (1) -ntlich. na-
vru-, vrie- (89), vre- (11) -ntlic
*Amicabilitas hd. frunt-, frünt- (G),
freunt- (i4i) -schaft't (i4i &c.), -lichkeit
(6 &c.). 7id. vrunt-scap, -scliop.
Amicabiliter fruntlichen (17).
Amicalis frunthlich (5'').
*Am.icalum {i. rie-, rig-tQa) iuug=
frawhaub (74).
*Amicanus v. Amitanus.
Amicare hd. frunt, freund (i4i) ma=
chen. frunden (76). siecz liep haben (9).
Amicari hd. nd. fru-, freu- (21) -ndeu.
frunt sin (6, 7, 17), werden (17). frewnt
sein (1). fi'untschaft irbietin mit wortt o.
mit werken (8). frcuutschaft erbijteu mit
Worten vnd wercken (9).
*Amicarius v. Amitanus.
Amicia v. Almucium.
Amicilium {i.fascia capitis sc.peplum
Hr., cf. amiculum) hd. haupt-, heubt-
(7) -duch; houpt tuch (6), heybt doch
(18), hub o. hauptuch (76), havbe (3).
*Amicinum buyckluyss (U7).
Amicinu-m, -s [i. osutris 136) ein
zapff (110).
*Amicinus {cf. amitanus) freundes sun
(74).
*Aniicio v. Ambitio.
Amicire hd. nd. cley-, nd. cle-den.
decken (68, 110). anlegen die cleider;
fruntsehafft haben o. machen (75).
Amicitia hd. frunt, freunt- (i34)
-schaft't, -licheit (12). m<^. vrie- (89), vrey-
(11) -ntscap.
*Ainicolum v. Amiculvim.
Amict-orium, l -us (5. v. 75) {i.ves-
timentum 136^, detruncatio 136'=) nacht=
hem-met (112), -bd (111) mulierum. mie=
der, vbermuder, wamß, goller (112).
deckel,vmschlag(iio). dechsel, ommeslacn
(132).
Amict-us, l -orium (75) hd. kleit,
cleydung, cl. in der gemein l aulegunge
(75). cleyden (22). cledinge (23). gewant
Amictus ptc. hd. gecley-det, -t. um=
beclet (90). vmgeben, geziert (65).
*Amiculari {aus aminiculari) helffen
Ami-, amini- (Gl. m.), ammini- (141)
-ciüum {i. mitra virginalis , meretricum
Pallium) hd. höbettoch (119), haupt- sräi.,
haub- (134) -tuch. huren- (48), frouwen-
(48) -mantel. hübe (48). ionflferen huyue
(132). ein cleid (uo). goller (111). hume=
ral (91). amic-olum (i4i), -lus (Gl. m.)
i. fascia pectoralis.
* Amiculum fruudin {dim. 110). frunt=
schafft (66 &c.).
*Amicu8 {i. prauus) böse (19). wreet
Amicus hd. nd. vrunt. hd. frund.
freinid (4, 134). »trf. vreynt (11), vrint (99),
iic^bliaber ((;r>).
*Amidalu-m, -s v. Amigdalu-m, -s.
Amid-um (13, 17, 48, Gl. m.), -onum
<;i. 111.), -US (48), amy- (114 &c.), any-
125), amu- (7, Ö'>), amo- (64, 75, 93. Gl.
m.) -lum {ha-ha 4«) «iniel- (93), grab- (17),
kratft- / starck- (12.'>), nos- (13), .sclion-
(7), schon wyß- (6I) -nid. -um cartel;
-US amedung (48). ainiung (114, 135).
amcl-doiick, -med, -bloeme, stijfsel (Kil.).
der donste (S*»). .stup, var. stoub (75).
Amigd-alum, -olum (ö^, 76), -ala
(68), amidalus (8'') hd. nd. mandel. hd.
m.-kern. 7id. mandde. amygdalas hasaU
nuzi ; migdolas nuzzi (Gf.).
Amigd-alus, -olus (76), -ulus (f)*»),
-ala (102), amidalu-s (Of.), -m (8'') ha.
mandel-, m. kern- (75) -böm (G), -bäum,
-bau wem (19), -baym (.5''), -paAvm (1).
mande-lenbom (22), -boom (89). malde=
bovin (102). basal ((if.).
* Amilos ?'. Amenos.
Amylum v. Amidum.
*Amindutus (?'. ammodytes, centriaa)
sandschlang (i4o).
Amineum &e. v. Amenium.
*Aminiculare {aus amittere?) v'-
laßen (5 &c.), -losseii (G), -lesen (22). vor^
losen (23). zcu liulf kommen (4. cf. ad-
minieulari).
Aminiculum v. Amiculum.
*Aminis v. Auernus.
Aminita v. Amita.
Amio V. Amia.
*Amipo-dium, -mum, -nium v. Amo^
mum.
*Amireca v. Amurca.
Amis indecl. f amis itis (Br., verlesen
Gl. m. 1,214), ames, hamis (110 &c.) netz-
(110), net- (132) -stock, sti-ffel, varr. -fal,
-efal der iager (75). ein ieger gabel (6).
ein holcz daz geschaffen ist als eyn ga=
belu (19, 21). holt gheschapen als en
vorke (23). furckel o. stiffel do mit man
die netze stellet (74). ein clobe (^120), klob
(91, 111). vogel-klob, -garn (88). amites
garnstangen (112). or/.s.loergc, reftras (94.
rsefter engl, rafter pertica; lorg hawM's
perches Bosw.).
*Amis-arius, -sarius v. Admissarius.
*Amiscus V. Amethistus.
*Amissim v. Amussim.
Amissus hd. v'-loren, -laßen, nd. vor=
laten. murgdote (13).
*Am-, an- (74) -istrum {i. viscus) mistel
(74, Sum. vi).
*Amistus V. Amethistus.
Am-, amm-, amin-ita, amica {cf. a.
carnalis ; amicus i. cognatus i,wie freund)
hd. pasi (104), bas-a (93), -e; paz (1),
waße (17), mum-e, -me (18) ; vaters schwe=
ster (91); medder (125). hd. nd. wase,
waze (9, 23).
* Amital ros (Sum.).
*Aniitana eyn wassen dochter (17).
*Ami-tanus, -canus, -tinus (100, Br.),
-earius (75), pl. -tini (91), -timi (88) hd.
wasin son sim. wazen-zon (9), -sun (100).
AMO
bascn sun ^i3, 75), o. dochter; pasen- i
muineii-kiiia {in), geschwister-git (88), -te
kind (!»i).
*Ainitistus v. Amethistus.
Amit-tere, -ere (tr) hd. v'-, vir-, vor-,
ver-lioson, -liczeu (4), -lyßen (125), -lesen
(5), -liereu (6, 68, 76, 110), -licrn (i34),
-laßen, -lassen, verlisen (99). amittit der
v'- (22), dar vor- (23) -lust.
Amm- cf. Adm-, Am-,
Ammannus {i. cotisul) amman (kh.).
Amm-atum (Ki.), -a i hamma, gr.
afJLjJia (124), amuteria (76, Bi. X amio:
toria?) /. nodus fasciarum binde (kl);
plaga- (Kr.), plag- (76) -menta l iiiter=
no-dia (r.i-.), -tigia (76) articulorum.
*Aininentuin v. Amentum.
*Aniinestari v. Amestari.
Amm-i, -ium, -ioselinum (/. perpe=
dium &c. cf. sison) anuney, a.-peterlein
(143). semen ammeos wilde morachsame
(Sum.).
Amminiculxiin &c. v. Am-, adroin-
iculum.
*Aininita v. Amita.
Am-, a-modo, annüo (3, 22. aus am=
mo), anüde (G) («'. deinceps Br., alia vice
3) hd. fort-me, -men (17). vort-ine (3. aus
-meV -hin? cf. amplius), -mer (22). wort-
me (ö^), -mer (G). l'urbas (1). hd. f.-, fur-
baß-mer. f. o. meer (uo). f. mee an l nun
f. (6.5). hin für (4). vermale (7).
*Ara-, a-moliri lul. weide-, waide- (76),
hubsc- (G) -lieh, liehen, hd. (19) nd. be-
hende-ctichen, -liken bewegen, l abwen=
den (76). vlvustcn (S*»).
Ammonere v. Admonere. Amouere.
*Ammonium lutcrsalz (Sum.).
*Am.moreris (?) v. Amorerium.
Ammouere v. Amouere.
Anmicae ( naves , cf. Gl. m. v. cau=
dica) nuchun (Gf.).
*Amnis i. lapis (5''. cf. amomiim).
Am-nis, -pnis, -phis {i. aqua suaui^
ter currens, ab amenitate Br. shtt.) hd.
suess sim., süsse (i>), llißende {S'^^), susß
dießende (49), eyn springe-nd, -n (110),
-t (^76), enspringens (6), hd. nd. sprinck-,
.sprmckc- (19), sprenge- {b^ , 21), luter
schiffreeh (93) hd. waßer, wasser, nd.
-water. hd. w.-, iir- (2) -sprung, -sprinck
(3). ba- i be-che (19). beke (11, 89).
*Amobotum v. Ambotum.
Amodo ü. Ammodo.
Amoliri c. Ammoliri.
Amolum v. Amidum.
Amo-mum, -num, -niiim, inde -raata,
t -mita {specics Br.), -mia {unde mumia
Ki.), amipo-mum (68, 1 2), -nium. (67,
133), -dium (69 &c.) arbor, herba, lapiU
lus in cerusa {cf. amnis), vnguentum &c.
{oft untersch., doch mit kreuzender Glos-
sierung) ein kurschen stein (amomum
68).
*Amona v. Anomia. Amonia.
A monasterio von dem closter ge=
worffen (68 Mrg.).
*Amonere v. Admonere.
*Amoii-ia, -a (Br. , gi. m.) meetroide
(147).
*Amonitio ermanung (75).
*Amon-ium, -um v. Amomixm.
A- (147), ad-montare i. aceruare (Gl.
m.)5 saltare hupplen, springen (i47).
AMP
Amor liebe (75, 88). libe (4). bulschafft
(88). minue (99).
Amor exeessiuus vnorden- (17), vber=
schwenck- (6.5i -lieh liebe.
*Amorea v. Amurca.
*Amorellus c. Amarellvis.
*Amorerium imnibel (74). amor'is hin
vbel {sie 5b).
*Amorium v. Armarium.
Amorose heblich (6.5).
"^Amorpius soen eyns boesen wijfs
(147).
*Amorroides c. Emorrois.
*Aiaositas v. Animositas.
*A-, am-mouere ermanen (75).
A-, am-, ab-mouere, ammonere hd.
abe-, ab-, v'-, nd. af-wisen. hd. ab-weysen
(9), -werlFen, -schlagen (65). bewegen (7).
von jm b. (65). von danne tun (4). von
t dannen (88), hynweg (110) thuii. enwcg
doen (99). schuwen t vorsman (amouere
(22).
*Ampellus («fiTCsXo? cf. vitis alba)
liela (105).
*Ampibalus v. Amphitapedia.
*Amplastrum c. Emplastrum.
*Amplecia {aus aplestia x amplecti)
geselseap omtzyngclt (i47j.
Amplect-i, -ere {bissvj. untersch.) hd.
vmb-, vm- (9), nd. vmme- hd. -griffen,
-greiffen, -rächen (v. a. 1455 Sra. 3, n),
-vohen (9), nd. -vaen (11), -gi-ipen myt
beiden henden (22), -vangen myt b. han=
den (23), hd. -fangen, -f. mit b. henden
(19), -f mit den b. armen (21), -griffen
mit b. henden (7), -gr. mit den armen
(76), -fahen mit den a. , mit a. ha- (9),
he- (13, 22, 99), vmhe- (i32) -Isen. herczen
(i).
*Amplectrum {untersch. von plectrum
X amplecti!) ein hemmerlin (2.5).
*Ample-otis (9), -otes (13 ;, -o (8),
ampheatum (17) {aus amphiteosis ? )
burger recht (8, 9, 17). berger (13).
Amplexari hd. vmb-griffen, -fahen
(1), -ffahen {ö^), -fassen (110), vmgreitfen
/134). nd. vmme gripeu.
Amplexim (/. cmiiv/nctim Br. &c.) vmb:
grif-elichen (18), -flieh (7).
Amplexus hd. eyn vmb-griff, -fahung,
-fangen (17), -fang (3), -gebung (65). iid.
eil vmme-greppe, -vanck.
Ampli-are, -ficare, t -eare (7«) hd.
nd. wi-, brey-, bre- (22) -den. hd. wi-,
wey-, brey- (3, 18), prey- (4) -ten; wit,
weyt, breit machen, murren (ampliare
99)Ü
*Amplides, g. -dis, amphido-ctus,
-XUS glorioes an syele ind live (147).
Amplit-udo, t -as (134) hd. nd. wide.
breyt 0. weyt (i34). wite (6). weyt-te
(76, 110), -ung (4. v!ett.). brey-te (6), -de
(5). braitten (76l breyti- (3, 66), breit-
(17, 21), wite- (ob, 18) -keit. breytheyt
(23). bredechet (22).
Amplius (/. decetero, cf. ammodo)
hd. vor-baz, -baz me (9), -bas me (8),
-baß men (17), -niene (21) ; fur-baß mer,
-baser (69, 134), -baßer t wyt o. breit
(68). vort-mer (22), -me (5), -ine (19. i. q.
amodo 4. q. v.). voert meer (89). vill, dester
meer, witter (65).
Amplus hd. nd. wit, breit, bret (23),
breet (11, 89), wiet (12), rum (22^). hd.
wyt, wijt, weyt.
AMP
31
*Amplustra {joiscis) hekel (89) snoeck
*Amplustrare ruderen, riementziehen
im schiffe (74).-
Amplust-re,;-er (74), geiu. -ra, -rum,
amp-ustrum (9), -otra (147), aplustr-e
(99, Br.), -a (94a, 136, Br.), -o (94), apustra
(136) {i. gubernacxdum nuuis t arniaineiv=
turn Br. &e., sedes naute) hd. ruo- (76),
rue- (1), ru-, hd. nd. ro-der. hd. eyn rur
der, hd. nd. roder, in hd. eyme schiff sim.,
don seh. (5), nd. de scepe. stiir ruo=
der (93). stewr-ruder, -stul (74). spru re=
der {sie 7 -a d. i. Sprezcsieber, x aplu=
da!), scip-ruder (6), -nieder (11). rod-re
(99) -el (lU). rudel (3, 8, 17). ags. ge=
ro_edra(i3ß), giroedro (94), geredhru(94a).
seil im schiff (17j. dz feulin vff dem
mast (110/. das fehulein (U4). gat an en
mastboem (147). poczsclie (9). potsche
(Ziem.), pecze (8). Cf. helgol.])ötsk Wasser=
schaufelchen im Schiffe; putt- (Fr.), pute-
(Kii.) -ker nauis mediastinus &e., putte
antlia (Fr. 2, 75=^)?
*Ampluxtrum v. Emplastrum.
*Ampnis v. Amnis.
*Amporisma v. Amphorisma.
*Amprastellum r. Apiatellum.
*Ampsa V. Ansa.
*Ampulata {cf sq.) v. Artemisia.
Ampulla {i. vas amplum, pr. ad al-
tare düc. t cesica supra acßiam quando
pluit Br., inflacio 19, herba v. Cichorium)
eyn wyt vaß o. dye pl^teren, cur. blat;:
tern die vff dem wasser werden so es
regnet (110). bladdern (19). wynt, bulle,
ghelve, unde. wayge op den water (147).
altarkentlin (64, 75). wasser kantel vt in
cdtari (75). gutter, augster (ii3). essig-
glas, -pullen (114). amp-ille (104), -eil
(68), -el (7, 75).
*Ampullar-e wynden , weyen ; -i ho=
verdich wesen (147).
*Ampullo (xamputo) of hau wen (89).
*Ampullosa homoit &c. (147).
*Ampullosus opgeblasen, hoverdich
homoedich (147).
Amputare hd. abe-, ub-hauwen, -ha=
wen (G), -hawen (3, 74, 134), -hacken (4),
-schnideii sim. , -kopffen (74). äff hauen
(13). af howen (22). hd. be-hawen (9),
-snyden. wiu besnidden (17). ent-, vnt-
(23) -haupten (9), -haubten (74), -heube=
ten (19), -heubten (5, 7), -houeden (22,
23). in bau tun (65).
Amputatio abesnydunge {8^).
*Amputator ein win stuck beschiiider
(17).
*Ampheatum v. Ampleotis.
Amphe- (ki.), amphi-merina das
tegliche riten (125).
*Amphiatrum v. Amphitheatrum.
Amphiba-lus, -lis, -tus v. Amphi=
tapedia.
^Amphibena i\ Amphisbaena.
Amphibol-ogia, -oya, -obia (22), -ia
(Br.) hd. czwyfelhaff-, nd. twiuelach-tige
rede, redde.
Ampbibolum {i. dubium; cf amphi=
tapedia) zwyfelung (es), zwy- (69, 75),
zwei- (134) -fei.
Amphi-bulum, -bulus, -eabra v.
-tapedia.
Amphi-cyrtus (ki.), -kyrtos (Gl. m.).
32
AMP
-tricus 17.!, 117 1. -trlx (147) {au» Ofi^pt-
X'jpto;) *. lunu niiaiuio fere est plena
(7t! Ki'inA. vol inavn (U7). misttragf äc
""Aniphido-ctus, -xub >: Amplides.
*Auiphilochu8 {X amplücholus? 1
t»'\irtVl (-i).
Amphimallon r. Amphitapedia.
"Amphimorina r. Amphemeriiia.
*Amphipac-a, -um r. Amphitapedia.
*Amphis r. Amnis.
Amphis-btena iKi >, -ibena, -ebena
(7i\-ibona i7.'>), aniphibena ipai>.), an-
phisilena i ;':n, ambrisib-era / -ula (Hr. »,
-eta (^7t:') x.\vt'i-lu)iiptii,'rr wurme ("T ), -liiuii»-
tigtM- wunn (7i\ -hooitig wrii (!»8i, -lioup
ttM'o schlang (cn. hliiidsclileicli f kupfi-i-
sclilango iKi.i.
*Amphi-, liiasw. amfi-tapedia (22, 2.3V
-tapa, -taba (Pap.), -tapia (ui), -tape
(i;?(i), -tapum, -tapus (fii &c., aticpiiai^o;
112 &c.), -tabulum (lu), -tapra (Hr.),
-eabra [is), l -talia pl. (147) i. irsuta
tapedia (22, 23\ tap- (Hr. &c.)j cab- (7«)
-etum circumvillosum i,-lm. innen vnd
v.-;.-;en rauch dcyd; (-tabviluin) beydcr
teil rauili dcbbich (64). tapijtc dio riuv
ind vvltich is (147). ru -sclio- (22), ru vot-
(23) -("lokc. zoticlite bettdeckc du), kotz
(u-2 Äc.V Gleiche und ähnlicke Brd. haben
amphi-batus vestis circum pilosa(7G);
-balus sclaviina &c. (ßr., Gl. m.) ; -balis
vcstin qaub circinncirca clanditur phiba=
lis!(ÄR' 68); -bulus invillc t maiistruga
(.Sum.); -buliam niandil (121, Gf. 2, 81«),
nußkeil(i4i I ; -bolum nii:^chil (rTf.2, iioe);
-bolus f -paca f -pacum (/. selauina)
clcit iif decken uinb ind umb ruwc (147);
-mallon die zu beiden teilen gefotzet
o. lückechtig ist , catalaunisch deck &c.
(Das.); ampibalus i. hjrrcus belloseus
{,,st. birrus villosus'' v.n; \ anfibula it<j>t.
obcrlagu .iipt. ö, i:>4V antibolus cleyt
dat ruwc is ; amphibulus wijnstock die
ruwe is (147).
*Amphi-tearum (2-'), -teatrum (23),
-trite(i36. Das.), -trites(Br.), -tricus (75),
-trix (67, 76 &c.), -tix (74), amf-itriate
l -rete (i36), -otria (i48) {i. mare, oc^
ceanus, aqua &c.) dat mer (22, 23). mere
(74). das nieer, Neptuni liaußfrauw (Das.).
wondelmer t ringendes mer (93). vmb-
geend, varr. -gen mere, vlg. das groß m.
(75).
Amphi-theatrum (Br. &c.), geio. -tea=
trum, -atruin,-tetruin(i3fi),?ieACTi -thea^
rium (Br. ). -tearium, -terium (en) (/.
2)alaestra '.', locns t donius (jladiatorum ;
circumspeetaculum lar, , llubiiun 5'^)
eyn büß o. ein stat da man zusieht rit=
ter.'ichafFt zu tryben (110). schrancken;
kreiß des vinbschweiffs des spiles (75).
hd. spd-, spyel-, speie- (19, 21), schirin-
(68), scliu-, var. schau- (110), tancz- (4),
nd. spel-hus.ÄrZ. -huß, -haus, -hauß,-huipse
(19), -huijs (S9). placzen 1 3). schawblatz
(91). s]>ielban (i32). swert eron -teatrum
9. cf. kronlein-gestech hastiludium &c.
Fr. 1 , 1 78'' y als pretiiim (jla<Hatarnm sim.
cf. a-, au-reola?). lawben (1, 3, 4, 71).
leybe (.■>t>). kauf-neube (8), -lawbe (9),
-leip (isV
Amphiteosis v. Emphyteosis.
*Aiiiphitri-cus. -x v. Ampbi-cyi'tus,
-tearum.
ANA
Amphitrite &c. r. Amphitearum.
♦Amphora (.s7. anchora) siukila (of.
6, 2.M;).
Am-, an-phora, -fora hd. kruog (75),
krueg, krug, kruocke ^li»), krugk (3),
kaiide (13). nd. canne, kaen (97). a. fle=
tilis > rona ein thult«« (125). amfora,
anforta eins-ulichin, -lihhin, -lihit ((if.
t), 7,S3 I.
*Amph-, aph- (ßr.), ap-orisma, apor-
ia, -ea (67) (X porus) hd. leyb- (74),
sweiz-(5),sweiß-(21 &c.), .sweys-loch, -lach
(21). swet hol (22). sweytgat (ui).
*Amph-, (aph- (;i. m.), anf-, alph-
(75 var.'i, af-, äff-, ap-orismus lid. eyn
kurtze, kurtz, korcz(> red kurtze sprach
(68).
■ Ampho- / anfe-, i-ar. anpho- 1 anfo-
rula krugel, rdr. krüeglin (75).
Amphrago v. Amfractus.
Amucius f. Almucium.
*Amulapliiola, amalaphula ^cf. amiu-
la i. phiala Hr.) beeckt r, nap, cop (i47).
Amulula opft'erkentlin (9i). hamu«
lule, phiale ampuln //* ecclesia (125).
*Amulum v. Amidum.
Amur-ea, -ta (47, 85 ), / amireca (147),
amorca 1 b, Sum.) {cf. murca) heuen
(Sum. v). dross van oely (147). oley-hebin
(ö^J), -droßen (lU), -tros (19), -bremc {sie
149). uly trußeii (iio''). olie drosen (iio'"=).
ül iruscn (112 &c,). oie-droßen (13), -hewe
(8). oel heweu (i)). ol-cheiteu (85), -hefl'
(64), -hapfi' (116), -truosen t gerben im
ole oben; kan (75). dros i,22). kou vt in
vino (74).
*Amuic-us, -osus (gi. ui.) kauig (75).
Ainurere v. Amburere.
Amu-, var. ami-ssim au zwi-fel, var.
-pfel -75).
Amus-sis, -sus (89), -a (i36), anu^'
stis {ab a et mustis dubitatio 76. i. q.
mussis Hr.) wiuckel-hacck (89), -hoch
(17), -liolczc (19), -luaet (11). mawr gelote
(9). moir gelöte (8). bly- (64), bley- (91),
-wag. richt-Siiore (12), -schnuor (91), -meß
1110). zimer scLuur; regel der Steinmetzen
88). stenbickeicr (99). passer (107, 110,
i. q. circinus 109. rf. Fr. 2, 41*).
Amuteria >•. Animatuni.
An (z. vtrum q. cf.) icht (5, 17) ader
nicht (17). ob icht (69, 134). hd. nd. nicht,
n. vst aaer nust (18). uit (7, 76). aber
(1). eder i efre (22).
'An- oft st. ann-.
*Aiia s. V. Anas.
♦Ana s. (au-f ara) koben, sweinstal (74).
Ana udv. glich (8). gleich (9, 13). nicht
(21. X an).
Anabala ags. winpel lOi. Aeifr.).
* Anabaiita v. Anagoge.
Anabalodium v. Anaboladium.
Ana-batrum (ßr. &c.), -bratvim («4,
76, 93), pl. -batra (ßr.), -brata (Pap., oi.
m., Sum.), -batum, -bastrum, -bastra,
-bitvun {i. pulpita t gradus scen§ Pap.,
Scale Er.; cortina; cf. epiciclus) hd.
ein vmb-, für- (iio) -hang sini. onnneh;.nde
(sie 11). huugertuch (3. cf. velum &c. Oh.
711. Sm. 2, 214). gardyne (i^^-)- stuffen,
oberbanck (114). lechter (Sum. cf. ana=
logium).
*Anabite sunt regule transuerse que
asseribu--i apponuntur (76).
ANA
*Anabitum '•. Anabatrura.
*Anaboye v. Anagoge.
Anabol - adium , -adgium ( Pap. ),
-odium, -idium, -agium, -adus (^04), ana=
ba- (Hr.), anapo- i7), antibo- (()), anag-
(7.'>), labo- (71) -lodium, ama- (iioa<),
a- (68) -bolagium ( /. >u:stis llnea ; campe-,
var. campi- Stria / cinctorium 75. (/.
campestre) eyn lineu, leiueiner (74) rock
(.'i), kittel (7, 74), kleid (6«), kleit der
froweu (*)). kid- yn\ kye- [ 18), ke- (22) -del
(j'eniinarum 5). scuurcz- (4, 75), schortcz-
(}>), für- (75) -tuch. eyn nider hemde (3),
ober liemmet (67, 76). sabau (86. cf. sa=
banum (itii. wtb. 2, 179).
Anaboliea v. Anagoge.
*Anabrat-a, -um, -rium ?». Anaba=
trum.
*Anabus v. Anasus.
*Anacard-us, -i (sum.), -ium (Ki. &c),
-ucum Kr), gr. avO(X<zpöiov, anatardus
(149), onocordia {coe<-o sitnilis est 141)
elephant-is luse (8), -eu lauß (73 sitn.Y
elphe- (85), elpen- fuo). iielfen- (.Sum.),
ephen- (47) -lus. hertzbaum fruclit (112).
Anaclynterium lotterbett (88). gut=
sehe SzC. iKi"!.
*Ana-croeulus, -traculus, -erotulus
&c. '•. Onoerotalus.
Ana-ehoresis (11, 9i. Br.), -chores
1,76), -koresis rio), -coresis (93), -thori-
sis (19). -tharesus (22), -geticus (11) wu-
y.9), wue- (U) -stenye. wostin (,93). ein
ode o. wiest (9i). eyuangel (-geticus 11,
^. hamus 22, 23, aus heremus Br. &c. !,
X ancora).
Ana-choreta (Hr.), -chorita, -chorica,
-thorita, -torita, -torica (3), -gorica
(23), -gerica 1,8) hd. eyn eynsidel. eyn
sydel (8, 9). eyn cedel (sie 8). waltbru^
der (88 sim.). cleußner (ii4). carth- t
corth- (2.3), Card- (22) -user. himelriclu
scher (ns). In'uimelseh (7).
*Ana-, ane- ((ü. m.), anoe- &c. (142)
-diosus gemacklich (147).
Anagal-lis, -lus (96), -Ium (Auz. 8,
99), -ium (13), -licvim (18, 96). anagolu-s
(Sum. VI), -m (8, 131), ana-eallis (92),
-gliphus (4), (i. morsus gallinae / ip-
pia minor 73) junige (Anz.). iumgen {sie
85). bangen (-Ucum 96). bachbungen,
beck])unimen &c. (an. aquatiea Nmn.).
bunime f eyn buckel (18 Mrg. if. arte-
misia; vll. X tympanuvi sim.). ganthail
(4). gauchheil t cohnerskraut (Ki ). nl.
guycliel-hoyl (92), -heyl (116). huß latich
(8. (/. lmnds-1. leontodon taraxacum
Nmn.?). uns sanck (13. aus huuds-?). beyiu
weile (96). rosse-hub (Sum. vi), -hob (87),
-shuf (131). vogelkraut, meyer, huner-
därm, -biß, -serb (73).
*Anagerica '•. Anachoreta.
*Anagetieus v. Anachoresis.
*Anagipharius r. Anaglipharius.
*Anaglippus &e. v. Anaglyphus.
Anagli-pha, -ffa, -fa, t -ua (i4i)
manlich-a (ii7 &c.), -0 (i4i). menlichcn
(7). plattereu l schuttelen {sunt vasa 22).
vassen bouen geschreuen (i32). ein vor-
gebew 0. gemeltz an der kirchen (110).
ein gemolte k. (3 Mrg.).
Anagli-, anagi- (19) -pharius ejn
steyn hauwer (19). bild-h., polierer, gra=
ber (110). vß-gr. (68, 110 varr). bilaen=
meker (147).
ANA
Ana-gl3rphus (13, i. sculptus Br.), -gli=
phus (adj. 14 7), -glipphus (8), -glippus
(9) (X anaphus) gemolt iiap (9), napht
(8). gemalt köpf (13). g(!bildt (147).
*Anaglma v. Anaglipha.
*Anagloditun v. Anaboladium.
Anago-ge (/. cclsus 68 &c., semper c.
6 &c., crectio l eleuatio iio, quasi sursum
ductio &c. Br.), -gia {id. Br. , locutio de
celestihus 7fi, qu. s. ducens cor et est ex-
positio spiritualis s. scripturc i lo), -ria
(68, 134), -rica (66 &c.), -ra (i.'s), ana-boye
(67), -bolica (Br. wieo. iio glossiert), -ha^
Uta {id. 76) hoch (6). hoche (18). lioecli
(5). heimlich (i.s). haimlich red (7). ana=
gog-ia, -ya, -ica, -ice, anegogya, angoge,
anologia (15. cf. analogia) von lieyliL'hen
(8), den hymmelschcn (7, 15 sim.) dingen,
ußlegiing liimmelscher ding (15).
Anagogice nach dem hohen geist=
liehen sinne (65).
Anago-gicus (6.5, Br. &c ), -gUS (4, 65),
-ricus (Br.), -ycus i angoricus (76) hoch
(4). h. geistlich {sensus 65). hochlich (68).
vber sich farende (62).
*Anagolya v. Analogia.
*Anagolu-m, -s v. Anagallis.
*Anagoria v. Anagoge.
*Anagoriare v. Angariare.
*Anagorica v. Ana-choreta, -goge.
Anagoricus v. Anagogicus.
*Anagropulus v. Onoerotalus.
*Anakoresis v. Anaclioresis.
*Analagieus v. Analogicus.
Analectis, ävaXcXf'c; ivestis) schul-
ternbeusch (112, ii5).
^Analegium v. Analogicus.
Ana-, f ano- (Br.), anna- (tis) -logia,
t -golya (76), ana-, anno-loya {häufig
zwiefach aufgestellt und glossiert, u. a.
recta locutio neben gloria dei t donum)
hd. glich, glcyche rede, redde (7), sprach,
spreche (3). nd. like sprake. ordenlich
maß (75).
Analo-gice, -ice, -yce, -ge (66), an=
na-, ano-, anno-logice hd. orden-, or=
dent-, ordenc- (18), ordeng- (67), orde-
(6), got-, gut- (63), zocht- (8), end-, ent-,
enden- (18), hd. nd. ende-, ea dech- {sie
23), orde- hd. -lieh, -liehen, nd. -liken.
Ana-logieus, var. -lagicus, -loycus
(76) guter redner (75).
Ana-, ano-logium, -legium hd. pre=
dige-, predig-, bredige-, prediger-, nd.
predich-stol, hd. -stul. pul-pit (4), -pet (76),
-met (23), -t (5 &c.). polt (18). phunt (21).
hd. buch-, les-(93), leß- (76)-banck, -banch
(93), -bant {sie 8). leeß stuol (110). lectar
(119). letter (132). lette- (8'', Ob.), lesse-
(99), leß- (68) -ner.
Analo-gum, -ngtun (22) orde-lich (19,
23), -lick (22). jarc mcre (8'>. x anni
logus?!).
* Anamas, g. -tis {i. tectum, tegmen) dack
(147).
*Ananeya v. Auantia.
Ananiel {gloria dei Br.) de gnade go=
des (23).
Ananisapta i. mala mors (76, Br.).
*Ananisare v. Manisare.
*Anantia v. Auantia.
*Ana-pes, -phes v. Annotus.
*Anapolodiuni v. Anaboladium.
Anaphus {i. cyphus deauratus Br. cf.
PiBFENBACH Glossarium.
ANC
anaglyphus. hanap. ai. m. 1, 226, 228.
4, 16) -uldin (75), vergulter (74) köpf.
Anarrich-a, -as (140) {cf scansor)
klippfi.sch (l40, Ki.).
Anas hd. wasser-, waser- (13) , nd.
watcr-hon (13, 22, Br.), hd. -hün (6, 49),
-huen (1), -hun, -hone, -henne (75), -endt
(^64). vater-hoen (97). anit (84, 103). anth
(102). anthe (125). ant (3i)- entt (110 sm.).
ein wilde enthe (3). ain wild entt (76).
antfogel (45, 75, 93, iio^) masculus anete;
Sin.Si femina ente (iio^). ana waterhoen
(147).
*Ana-soriuni t -formium {aus ansa-
X aliso-rium X an- i. q. anthropo-
formita) ein gnyp ader eyn schnyd mes=
ser (17).
Anastas-is, / -us (76) vrstentung
(75). hd. vfif-, off-erstaudung, -irstentunge
(21), -erstendunge (5, 76). auf ersteung l
einn figur (4. X! anastropha). off ersten=
teniß (18).
*A-, an- (6) -nastis {fast allgemein,
aus anas g. tis!) hd. wasser-hun sim.
(mss. mog.), -han (66 &c.).
Anastr-opha, -apha (76) eyn figuer
(21). eygen nam eyner figur (4). eghen
name euer figuren (22). virkerunge (17).
eyn v. rechter (8), bekerung richter (13)
schickunge.
*Ana-sus, l -bus (75), -sis (^76) {i-
carens nas-u, -o, -um) ane nasen (9).
sonder nase (147). nazeu- (8), nas- (75)
-loß. ein naßloch {sie ö*», 17).
*Anata v. Aneta.
*Anatardus v. Anacardus.
*Anatharesus v. Anachoresis.
*Anathasia \cf. anatheea) (;. Atha=
nasia.
*Anate i. cura (141, Pap.), sollicitudine
(^Pap. cf. annotus. Gl. m. v. anatas). ags.
clader stecca (i36); dader stiaa (94); cf.
clate the cloth bur (Bosw.)?
Ana-theca (Br. &c.), -teca, -theta,
-thea (6) {aus tanaeetum) rein-farn (17),
-fan (6, 21, 4). reyfane (5 &c.). reyuen-
uane (22), -fain (19).
Anathema hd. ban. hd. nd. v'ba-,
verpa- (1) -nnunge. fluch (88). fluchge
(21). hd. v'fluchunge. nd. vorflokinge.
firuuasan (86). verderbnuß (110). sunde^
rung (88), ab-s. (65, 68) von got:
Anathem-isare, l -are (64, 68) hd. nd.
bannen, v'b. hd. pannen (1, 64), banden (7),
inn bann tun (65), fluchen (18), v'fl., be^
sweren (8). nd. v'vloken.
Anathe-osis (75, 76, Br.), -s (75) i.
recta diuinitas (Br.) ; ad deum zu got (75).
anatheus i. immortalis (76. X atliana=
tus).
Anates v. Annotus.
Anathinus ein iung wildt endtlin(64).
Anatomi-a l -as {i. sanguinis minu-
tio) koppsetzunge (125).
*Anathori-ca, -ta, -sis v. Anachore-
ta, -sis.
*Anatris {t antaris i. mercurius ehem.
Br.) du- (8, 9), do- (13) -rstig; aus durf.^
tig, cf. a-, l an- (i4i) -natus miser (141,
Gl. m. 1, 230 cf 229)?
*Anbila v. Ambila.
*Anblatum v. Crocodilla.
*Anbrogeus v. Androgynus.
*Aneator v. Ancillator.
ANC
33
Aneea v. Ansia.
*Ancedula {cf. fieedula) en vogel (23).
*Aneeps v. Aueeps.
*Anceps, gladius a. (Br.) hd. nd. swert,
ein swert daz zu bcden siten snidt (6
sim.). ein schwort dz zu beiden seitea
schneidt (134 sim.).
Aneeps hd. zwyfelhaft sim. zwifliger
t henker (25). wanckelmutig (110).
*Ancer v. Anser.
*Ancer-a, -e v. Anthera.
*Ancerius t aneho (147), an- (Gi.m.),
eon- (147^ -terminus nabur (147).
Ancesa i. vasa circumpicta t celata
(Br.). gemaect off bereydt vat (147).
Ancia {cf. Gl. m.) v. Ansia.
*Anci-le, -lia, -e {cf. Gl. m. v. antia)
hayr dye aever dat voirhoyft nederhan=
gen (147).
Aneile, geu\ anti-le, -Ue (Ki), -de
(67), anchil-e, -le (Br.), aehille (64^) hd.
schilt, renne- (74), -schirm- (i3o) -schilt,
ein runder o. synwel, varr. kurzer ron=
der schilt (aneile 110). hd. bücke-, buke-
(8»»), puck- (74), bocke- (3, 5'', 8, 19), poke-
(9), nd. boke-ler, -lere (19), -ner (3). len=
der buckler (7). ain lidrcr {coriaceus?)
bück (76). tarsch (16). tarschen (1). tharsse
(9). darchß (8). darß (18). storm-d. (21),
-dartsche (17), -dartze (13), -tartze (5,
23), -tarse (22). storrae-dartse (12), -dersche
(56). hd. sturm-tartsche, -tartsch, -tarsche
(antile 110), -dartsche, -katz (74). stirme
tarsoii (6). stör dartze (13). tarczen zcum
Sturme (4). brachi (33. lat. brachii?).
*Anc-, -ant (74) -ile gens- (56), genß-
(,74) -stal Canser? auea, st. aueile?).
*Ancile i. calcar {sie?) Spore (104).
Aneilla hd. mag-it, -yd (i9), -t (6,7),
matht (,8'^), mayd, dienstmagt sim. nd.
maghet (22, 23), maecht (11). dirne (6,
65, 99). eigenwib (93).
Anciliare (Br. &c ), -ri (68, 76, Br.
cf. Gl. m. h. vv.; i. circuire 76), anchari
{i. sustinere 76, untersch. von -re v. an=
clare) hd. nd. die-, de- (23), den- (22),
hd. di-nen.
*Ancil-, anc- (Br., Gl. m.) -lator, anc^
ator (76) diener (11, 19).
*Ancionus {aus antianus) reygierer
eins volcks (74).
*Ancipiter v. Accipiter.
*Ancipula v. Aucipula.
*Ancira v. Anthera.
*Anciron samboim (sum. v).
*Ancius {erba, cf. anemone) ror man
(8).
*Ancla {i. trochea; cf. anelare) prunn-
sayl, -rade; wasser-r. [li).
Anela-, ancha- (76) -bris, t -bus
(147) offerhande taiffel (i47). _
Anelare i. furari t haurire (Br.);/. ^
l latenter h. (76); / &c., prov. emblar
(Gl. in.) ; dienen l i. q. antlare {K\.) ; ste=
len {9, 74) ; stein ader uß scheppen (17) ;
jjerficere (i42 q. v.). anculare dienen (Ki.).
anitulare i. aministrare (76) ; haut reichen
(8, 9). antlare i. exunciare, austare,
haurire (i4i); schöpfen, pumpen, tragen
(Ki ). anchare i. haurire (76). andare i.
haurire (22, 23, i4i); putten (22, 23).
ancla- /. hausi- (Br.), ancha- i. hauri-
(76) -bilis. ancli-a l -dia i. rota hauri'
toria l sentina (Br., Gl. m.).
5
34
AND
Anclntor (i. buceellariue ; '/'. ancil
laton stiliT, (lii'p, Icckor iviK
Anco-n, -niscus, -nisnius, -niseos
(«<r. niK anconiis - mus , -mos (U7),
-cos (120, suiii), antroniscusi i ii, ci.in.) (?'.
incastratura (ii. 2, ȟb &c., //r.ctyxtov'axOv;)
nout (iiüV not ( i2<>\ iivtli isum.).
*Ancraaaxa c. Anchora.
*Anctarcticus r. Antarcticus.
*An-, au- [(ili>h. an- «;>) -ctor {cf.
ang-arius, -ere &c.) twiii- (11, 19), dwyn-
(ti!)\ twi- (10) -f^^or.
Ancuba c. Rutuba.
Anculare r. Aiiclare.
Ancus (/. curuu-s nr. &c., -lus 7.">)
kruin (iio). krmnp-arm, -armiger (74).
kni]icl an InMulcn (7.'>\
*Ancusa v. Anchusa.
Ancha [/'. lagantun) ham of scholder
of sclu'ni'k (147).
*Ancha [cf. ancus) swacher, ploder,
knunpeyniger (74).
*Ancha [cf. ci. m. 1, 2.31) huff [eig.
fertiur!). vngula id. 0. klowe 0. krewl
t species aromatica (X vngere! 74).
*Ancha-bilis, -re v. Anelare.
*Anchabris *-. Anclabris.
*Anchari r. Anciliare.
*Anchil-e, -le r. Aneile. Antela.
*Ancho V. Ancerius.
*Ancholia r. Aquilegia.
An-chora, -thora (7), -cora, -coris
(22), -crasaxa (121) hd. nd. aiick-er, hd.
-ir, -el (17, 4). hd. cn- (49), auk- (2) -chel;
angol (7), schiff-a. (114), vnkel (1), encker,
e. aomit man daz schifft hebt (rctinet 6,
wett. liabt), enchiir (05), einiger (20), hacke
(64), der hake (dens anchorae ii4). sin-
chila, sench-il, -clstein &c. (121, Gf. 6,
256, 689).
Anchorare a- (11, 19, 89), -e (iio)
-ackeren.
*Anchoroniaecis v. Archiromacus.
*Anchorticus r. Antarcticus.
*Anchoruni [^herba, aus acorus?) ags.
maedere (94a).
Anch-, anc- (.Sum.) -usa Uicea (lat.f),
ageleie, ringele (Suin.).i-oth ochsenzungen=
kraut (Ki.).
Anda-bata, -bacca (74), -facta (76)
i. cetus pugnator (76). plinder kempfFer
(74). blinder fechter (Ki.).
*Andaginis v. Andega\aia.
*Andallum v. Sandalum.
*Andana (V) mada (Gf. 2, 658).
*Andare v. Anelare.
And-egauia, -egauis (:auis! Br.),
-aginis (76) {ciu.) gynt (10, 12).
Ande-la-, -da (94, Hpt. 5, missv. Sm.
3, 162), -na, -ra, t -a (75a), -gula, audena
(75), antela (8), andrea (75^), angedula
(11), endir-a (104), -e (i.si, ui) (varr.
Gl. m. 1, 239. i. tedale, tubolofola Hpt.
5, rotabulum &c. cf. «m. 3, i62. Gf. 2,
481. Cclt. 1, 21) hd. nd. brant-, hd. ags.
brand-, prant- (75, 104, i3i, i4i) -reita
(131), -retta (ui), -raitc (104), -reyte (9),
-reit (75,93), hd. -reidc, -reidel, -rete (13),
-ruthe (3), -ysen (6), -eisen (75), nd. -rede,
ags. -rad (94), andedabroiidra {sie Hpt. 5,
197), brondreda (94»). herdi-am (76). fuer-
hut, var. feurhundt, t ofengabel (75).
*Andianton v. Adiantos.
*Andr-a i. q. androna q. v.; i. lapis
ANE
(76). -oa l -oma (iir.), -odan l -odna
(Gl. in.) geinnid.
Andrachne &c. v. Adragis.
*Andrama v. Androna.
*Andrea v. Andela.
"Andrega &c. v. Adragis.
Androg-ynus (Ki.), -enus (147, Hr.),
-eus f -utus (147), -amus (w. hermaphro
dita), anbrogeus (147) maus ind wijts
kunne gelijc ( 147).
Androma &c. v. Andr-a, -ona.
*Andromedis keuschheit, reynigkeit
(74).
Andro-moda (3, Hr.), -modes (Hr.),
-noda { -nodes (76), -mada (75, 147),
-mades (Gl. m. 1, 240), -meda (4), -me=
des (3), adromeda (8*^;, endro-mls (3,
75, 88, 110, 115, 132), -madis (93), -medo
(3), -meda t -mada l -modes (75), and-
romena l -omena (ca.), au- (23), an-
(alph. au- G) -dronus (i. vestis vt pallium
forte et pilosuiu ',], pclliciuin 110, 132, ma^
struga t matexta l melota 75, aus
evöpofxt?) langk zottigs o. harigs o. fran=
tzosisch klaid (88). gehars kleid (93). wul=
len t grof wynter cleit (147). en rv clet
(23). kur-seii (75), -ze (4). curse, kirsinck
(3). beltz (110). pellicen (132). lackeyen=
schuch (115). icotz (6). gazza (Gf. 4, 280;
doch nicht gaße androna?). endromi-s
l -da /. bigera viltich cleyt (147).
Andr-ona, -on (lu), -oma t -ama
(74), -a (Gl. 111.) [i.limes 7.5, spacium inter
duas domus 75, Br. &c., de- i4i, con- Gl. m.
-cursus viarum) ein lücke (3). winckel f76).
reihen (75. cf. Sm. 3, 77). reyhe zwischen
heusern (74).
Andronitis ein bobstoben (125).
*Andron-oda, -us &c. v. Andromoda.
*Andu-illa, -scilla v. AmbuUum.
Aneblatum v. Crocodilla.
Anediosus v. Anadiosus.
*Anegogya v. Anagoge.
Anelia i. pugna slachting &c.; an=
helia i. pugnus (sie!) t lucta vuyst (147).
Anem-one, -o (74, .Sum,), -ur (149)
{cf. ancius) rot- (74, 149, Sum. v), roce-
(85) -man. kuchenschell (135).
*Anesis dorp of stat by en water (147).
*Anesperius v. Agnisperma.
Aneta {non est latinum 110), anneta
(4), anata (64) aiit (17, 22»^, Br.). ant-c
(4), -en (75), -voghel (23 sim.). hd. ente,
entn (45), ent, enthe (3), enth, haußendt
(64). ende (11, 22^, 109). ags. aenid (94).
anetes enten (40).
*Anetarium. ein anten ey, boh. ka^
czynecz {d. i. Entenstall; 4).
Anet-arius, -us (103, i04, 141) (i. mas-
cuhis anete\ anserarius l chenonomus
125) hd. anitre-che (104), -ch (103); antr-
eche (.5^), -ech, -eh (6), -iche (10), -icli
(8, 66), -icht (4), -ach (Gf. wett.) \ ent-rich,
-rech (5, 7, 76), -liehe (i33); enthreich (3).
nd. aut-, ent- (11) -vogel; erpel (22^, 109,
Hr. wtb.), wedich (109), warte (Br. wtb.),
woorde (kü.). genßeherte (125).
*Anetra eyn slae korp da man fogel
midde rechte [capit 19). en slach-karf
(11), -corf (89).
Auethum, gew. an-, anh- (Br.), anic-
(73) -etum [i. men 93) tiU-i (105), -a (93),
-e (TOSc. 4&C.). tili (76, 93). tyl (i25).tull-
-e, Mrg. -aih (104). tüUn (losb). hd. nd.
ANG
dille, dil. dyll (17, 68). dile (.0). diel (49,
97). liochkniut (73, Niiin.). anyz (4. X
auiisvun).
Anetum agreste meysterwurtz (i25).
■'Anetus 1: Anetarius.
*Anf- r. Amph-.
*Anferula &c. c. Amphorula.
*Anfibula v. Amphitapedia.
* Anfor-a, -ta, -ula, -ismus v. Amphor-
a, -ula, -ismus.
*Anforini-ca,-taA\Antropomorphite.
Anfractus v. Amphractus.
*Anfretre (i. pigre) trcglich (74).
*Anfriticus c. Auriphrygium.
*Angardus {cf. angarius) eyn sto-ckcr
(19), -ker (89). en bodel (11).
*Angaria {cf sq.) v. Agiauia.
Angar-ia, -i (1), vngaria {cf. anga=
rium) hd. nd. vn-, on- (11, 89), in- v23),
vnd- (21), vmb- (75, Ob.) -gelt, vn-pflicht
(74), -plicht (22b). bezwungen dinste (10
sim.). betwungcn dinst auf ein {proprias)
koste (9). betungwen {cf. angariatus) d.
vff eyge kost (8). rese (99. i. q. reise
militia &c. (/. Sm. 3, 125 sq.). betrupnus
(66 sim.). ko-, sed potiiis qua-tember t
fronfast (75. cf. Sm. 2, 404). quateinper
(74). kottem-ber (74), -er (3). golt vaste
(4, 74. i q. quatemberfasten Fr. 1, 360,
Ziem. 128). stan-ga (Hpt. 5, 198), -ta (141 ),
-te (104, Gf.). notstall, (65). noitstalle (10).
Angari-are, -ari (25), -sare t angurire
(22, 23), anagoriare (65 var.) {oft i. an=
gere) hd. nd. twin-, en-, nd. dwen-, be=
dwin-, hd. zwin-, zwun- (5), bezwin-, nodi-
(10), notti- (65) -gen. hd. engsten (5), enge
machen, be-schwaru (65), -schetzen (110).
*Angariator buddel (17).
Angariatus be-twang (9), -tungwen
(8. cf. angaria), -zwuugen duist (13).
Anga-, ango- (8) -rium hd. nd. not-,
hd. nott- (67), noit-, noyd- (19), nd. oe-
(11, 89, 108) -stalle, -stale (77), -stal. 6t=
stat (109. aus not-), zwingknuß l schwer
druckung (65). ansarium vectigal (gi. m.).
Angarius ein zwinger o. noter, var.
netor, mit gewalt vnd vnrecht (110 sim.).
dwinger, rodendreger, riehterboede (i32).
Angelic-a, -um, angula (50») ringel
(50»). r.-plumen (3 Mrg., i. rabendula 75),
-blum (8). nesseln (17). eugelwurtz (64").
angebe (9i &c.). brustwurtz (73, 112). lidt=
pfeifFenkraut ( 73 ). des heyligen geists
wortzel (125).
* Angelicanus {moneta) engelischer (1) ;
cf. englisch, engellot &c. (Fr. 1, 227), ange=
lotti (Gl. m. 1, 244).
*Angeli.ce eugelisch (75).
Angelicus {cf. anglicusj engel-isch
(76), -ß (21), hd. nd. -seh, -s. en engeis
vte dcmme lande (22).
A. Chorus engel cor (75).
Angelium {i. annunciatio, simpl. non
in vsu Br., Gl. ra. 1, 244) botschafft (17).
Angelus hd. nd. engel. a. satanae des
tüfels gespenfit (62).
*Angentim (-ter Br. &c.) enge, zwenc=
lieh (17).
Anger i. genus serpentis, axmiger &c.
(Gl. m.); spatarius (i29, Br.). slang (74).
enger-linc (Sum.), -rinch (i3i), -ich (i-4).
swert-, Schwert- (76) -feger (74, 76), -tra=
ger (74). pijure (147).
Angere twingen (4, 23). zu samen-
ANG
tw. (8, 9). tuengon (loo). hd. zwingen.
be-zw. (67). ein sorg machen (65). clem=
men (i. vexare 22"). quellen, benauwen
(i32). quclcii^ (nf*^- engen. (23). engsten,
dempffon, würgen (lu).
*Aiigere ( : angtiis) hd. krie- (7), kri-
chen. crupen (22, 23). slinghen {ib., 5).
glichen (18). slieffen (7).
Angia i. ferrum inter bueula scuti
(Gl. m.). nagala ^Gf. 2, loie).
*Angiinia v- Agrimonia.
Angi-na, -ma (7t;), augina (8, 9, Gl.
m., v)o sinochi vll. aus synocha fehris
X synanche, cjuvayX"'] i- q. cjn., xuv.
= angina), anguin-a, -ia ( vn), angunia
(i4ö), arigina (8, ii7\ agia (q. v.) gole=
hufe (i3i). kelesuht (ku s/m.), die bräun
Tu 2). der berlen of äcs raken geswelle
(147). kd. gumen swolst (8); halß-ge=
schwaer (112), -gcsclnvulst, -wee. drueß,
trieß; das zepflin; der saut (88. nhd.
sod m. cf. Sra. 3, 202, 294 Sq.). clat tzep=
chin in dem halß (i.'52). das blaet das
vor dy kcle sehnest (110). worunga (127).
rank körn (8). ran-cken (9), -körn, -gen
(Fr. 2, se", cf. cynanche der rang ii4-,
u. V. porrigo).
Angiportu-s, l -m (6, Br.) kd. enge
weg, werck {sie 9), porte (17). ein slippe
(125. cf. Fr. 2, 200''). angipartas i. toca
secreta (i36).
*Angire («'. anxiare q. v.) ongisten
(8). engsten (9).
Angistr-iun, -ium, angust-rum, -ium
(ß) ii. ventosa, seara 7.1. abdoma q. v.)
hd. laß-kop (5''), -chöppfcl il), -scherb
(2); lazz chophf (2), loz koj) (t), loß koph
(3); lauß- (6), plut- («3, 7.';), blök- (6),
bad (75) -köpf; eyn laz- (5), bloyt- (Mss.
mos.) -kop da man in lest; ein köpft" do
man ein leßt. ein top {sie) da man yn
leset (V. a. 1477). ein ding da man blut
in laßt (17). ein coph do mau mit schrefl't
(7). en stuger kop (23. stuclie &c. Fr. 2,
3.50). puk-z köpf (1. cf. Sm. 1, 17B). ein
k. der eng ist als ein angster (68, 134),
engster (cj), cf. BM. 46. .Sm. 1, 79, wo auch
mit. angstarium,
Angli-a, -ca (76, 110) hd. nd. engyl-
&>), engel-, enge-, engen- (17), eng- (11)
-lant. englisch laud (b, 4).
Angli-cus, -tus (21) engelsch ( :ange=
lus 5'', (j). eyn e. (22"'), engeis- (11, 18),
engelen- (5) -man. eyn engel-lender (7),
-lander (23). eyn engelß maß (21). eyn
engclischer (vir; nummus 5'').
*Angman v. Agrimonia.
*Aiigo-ge, -ricus v. Anagog-e, -ieus-
Angor twangk (10). zwang (68, 110).
betringunge 0. getwang (17). be-twang t
-twungen (12). zwangk l zangsal (74).
geczwanick (3). betrub-unge (8, 13), -nisse,
sorguellichcit (9). sorg- (8), vorht- (13)
-samkeit. befangnuß (68). beuanghynghe
(i32). angstheit (iio).
*Angoria {aus angor X angaria?
c/". anguria) ginoti (ui). betru-bniß (7),
-pnis (21). drofnisse (23). be-dr. (22).
*Angorium v. Angarium.
Angre dall van boomen (147).
*Anguens ags. breer (i36).
*Anguicomus geharete schlang (64).
Ang-uilla, -ivilla {i. scotica i30,
scorpio 93) ein iunge slange ( demin. !
ANI
17). hd. ale, ol. hd. nd. al. aal (14). ael
(.5b, 11, 89, 99). ol (2). ole (6). geisela
(i3o). grimme geisel ("93).
Anguina funis Gl. m.\ anquma(76,
Br.) ain schiff sail (e, 76). henck-s. (76).
ags. racca (94).
*Angtiin-a, -ia v. Angina.
*Anguipes getnßte schlang (64).
*Angunia v. Angina.
Ang-uis,--wis/i(/.slange,slang,schlaug.
slanghe (22). lande (74, cf. lint? sliiider
u. V. chely drus ? eher missverst. cf. v. ti-
rus). Otter i'3). nadre (99).
Angularis winckel- hd. -echt, -et(iio),
-ich (19, 22), -ic (89), -lieh (11), -formig
(1), -steyn (s. 1). hoekelic (89). hd. eckecht
sim. a. predicator w.-prediger (65).
Angulus hd. nd. winckel. eyn w. [t)
ayl (19. 7iicJd X anguilla!). al i aju
(Alberus; wetterau. vogelsb. äl, äln m. f.
Winkel zvnschcn Gebäuden, bes. Kotli=
Zwinger; vgl. „gassen und alhen Faust
Limb. Chr. Fr. 1, 17*=. Gr. Wtb. 109). eck
(iio). hoec (89). hornec (99).
Anguria {cf. angoria) i, angaria (gl
m.). bctrupniße (5V
* Anguria (X anguilla) vlg. scutiea
geisela iiai).
*Angurire v. Angariare.
*Angusta v. Angustia.
Angust-are, -iare hd. angi- (8), ang-
(l, 110), engl- (4\ eng-, hd. nd. enge-sten.
engen \6, 8''). eng machen (9, 65). bange
m. (8). angst werden (76). anxten, nauwen
(i32). hd. twi- (4), zwi-, nd. dwi-, twe-
ngen. be-truben (10), -triiben (19), -dru=
ben (12). noeten (110).
Angust-ia,-a (1, 76) betrupeniße (10).
bredriibokeyd [sie 19). droefeit (11). drof=
nisse (22'). hd. ang-yst (S»'), -est (13, 4),
-st. cncst (99). banghe (22*»). twenckeinße
(5'^). twi- (1), zwi- (65) -ugnuß. die eng
&c. (65). noetvadret (22"^).
Angustus hd. nd. enge, eughen (22).
angist (ö''V tbingen; {i. anxius) engstig
[\). entwungung (2). getwengick (4). ge=
zwongen i,17V nauwe (132). leyder (22,
23). bedruebet (19).
Anhelare hd. beger-u, -ren (13). not
lidon (17). hd. o- (19), e-, nd. a-demen.
atmen (22). a. haben (75). a. halen (22'').
athum (110), atem (es) holen, athenfolen
(sie 77). odehen (8). asemcn (los). atme=
natzen (75V eylen , schnell sein, etwas
muot haben (64).
*Anhelia v. Anelia.
*Anhelis {aus anihilis X anhelust.
fatigatus v.r. ?) i. inanis eytel (3).
Anhelitu-s, -m (8'') ach tarn (16). a-,
var. o-thum (110). hd.' nd. adem. ödem
(8). adum (8b). adam (13). athem (22^).
attem (65). atme (22). dat gischkeut
(Chytr.').
Anhetum v. Anetum.
*Anieetuin v. Anethum. Anisum.
Anicula {i. parua anus Br.) alticha
(^141).
*Anieulator lechterlicher ; vunutzer=
schreyer (74).
*Anieulosus lechterlicher , kleflSger
(74).
*Aniculus v. Annieulus.
*Anieliilare v. Annihilare.
*Anilis V. Annilis.
*AnUis fabula mere der alten wyber
(65).
ANI
35
*Anylum v. Amidum.
Anima hd. sele, sei (1), seel (4). zele
(22). seyle (22^). leben (8, 9, 65). lip (8).
blut, gedanckc, wille (8, 9). tewil; vreczi-
kait l geyczikeit (9). sinlichkeit(G5). ani=
mam {i. ventum) mittere fisten (i25).
A. racionalis vornufftige sele (5^).
A. sensitiua fulde [st. fuleude) sele
(5b). phindig sei (1).
A. veget-atiua, -iua, vehitatiua (5b)
fruchtig_ (1 ), erkuchlich (3), furnde (?5b)
sei. leblich sele die das leben gibt vnd
beweglichkait zu wachsen zu zunemmen
(65).
A. vini gebraut win (17), weyn (4)-
*Animaducere v. Animaduertere.
Animaduersio v'neminge (11). vir=
neung {sie 19). rachüng (21). vfiPraerckung
(65).
Animadu-ertere, -cere (23) vorney=
men (3). hd. nd. v'iiemen. bedencken
(8, 9). gedauken {b). betrahten (6). mer-
ken (13 &c.). achten (13). wlborden (22,
23). lustern (3). peynigen (9). pingen
(8).
Animal hd. thyr (5b), tyr (9), thier,
thyei-, dyer (19). dier (11, 89, 99). beyste
(133). 2^1^ hrindir (Gl. cass.).
A. irracionale eyn vnvoruufftig dyer
(5b), thier (1).
A. racionale hd. eyn v'-nmififtig,
-nonftig (5) dier, tier (6), thyr (5b). nd.
eyn, en vornuftich, vornunstich (22) der.
Ammalioliim tierlin (75).
*Animalis v. Annualis.
Anima-lis, -tim dierli-ch (11), -c (89).
thierlich (110). erlick {sie 22). fihisch (65).
velec (99).
Animalitas dyer-heyd (19, 89), -lich=
keit (62).
*Aniinalus v. Animulus.
Animare hd. nd. stercken. stircken
(21). troesten (11). di-iisten (19). starck=
mutigen (110). mut geben (9). hd. kune
machen, wißen (17). gibirnan (i4i, Of. 3,
168).
Animatio wrake (22).
Animatum daz da geselyt ist (5b).
ein g. ding (1, 4). hd. eyn selegerede, -ge=
ret, -gerecht (67, 70, 133); sel-gereyt (4),
-gerete o. gescheffte (74), -gerat {i. q.
exequie, testamentum qq. v. Sm. 3, i48
sq.)\ seelgredt (ii3). nd. en zele gherede.
Animatus vorquicket (22). kun, stark,
mutsam (88). lep-, var. lebt- (64), leb- (65)
lieh, das ein sele hat (110). ein ding das
&c. (-US, -a, -um 68). daz gimiet (38. cf.
animus).
Anim-equior, -equus (4), -ecus (3),
-etus, cp. -eequior l -iquior (76) hd. stat-
(68), Stet-, sted-, bestot- (4) -iger. nd.
stedi-, stede-gher. senff mutick, gut mut
(13). semft-mutig, gut-m. (9). gudesmodes
(13). guds muds (K) sim.). gutes mutz (8).
besser gemut (110). otmudig (17). sagters
muts (99).
*Animequor recht dun (17).
*Animiculari {st. aminic.) helfi'en (74).
*Animiniculum tierlin (75).
*Aniinolus v- Animulus.
Animose {i. audacter) trostlich (75).
Anim-, annu- (22"), am- (23) -ositas
mutikait (1). vber-m. (9). mutkeit (8). be--
hertzenheit, hertzenhafftigkeit &c. (74).
chunhait (1). kunheit (17). konheyt (22).
turstikeit (9). torn (22).
5*
3()
ANN
ANN
ANS
Animosus nuitif,' [l, il. woli- in. (Ifi)
wol !,'i'imit ^iitiV niiidig (12). iiuxlifj; ( H ).
mudu'k (r>''t. vol mutcs (,;», i»i fol nmt/.
(8V iniiotsam («4). frostluln r / kiiiic (tM.
koiu' (,22). kuii symiifr (,17). inaiiliiift'ti^j;
(7.^). »tont (!•!>). bi'lu'rlzeiiili r, licrt/liiifl"
tifjcr, vol, .»itiirk-niutifior (7 1).
*Aniinulu8 r/.y<lowiii limli'u / (iniinal
nutifHum (IH). kiiiMci'i [»'->■ kanci'l X ka
nicl'I = nti. III. l'.tV). animolus kiitel (ll").
aninmlus (ujs. rifiildao (iiaui>t 5, 196).
Aiiimus hd. nmt, niiul (IH), nioyt
ny, IS), gi'-nnit, -nn~it (,(5). W. mot, moct
(11, 89). hd. nd. sin, .'sinde (18). scyt (13.
at. sint?). hoge (io!t1.
*Anini8 v. Medianinis.
*Anipestis '•. Anriotus.
*Anirivini r. Annilium.
*Anisa niag-, kicg-, ficz-, leber-lein(-i),
c/. niaijlin, krap;lin Gerichte (U5j; l('ber=
lein jecusculum (Fr. 1, .''>y2). Atis lat. ital.
animella Kalbagckröse , i. (jlandula, gl.
fauriiim (i2i)V
Anisocyclum schnepperlein, ballester
(Ki".).
*An-, cul-isterium ars, avüloch (i-i).
*Anistruin r. Amistrum.
A-, an- (,[)'') -nisum, a-, an- (22), en-
(87, 14«) -isiuni, ani-usium {iV), -sinus
(8''), -cetum ^ anesum (12,5) anys m. (4).
aneis (2). aniz (5). aniße (17). aniß (3, 5^,
73). anyß (4). anis (11, 18). ancß (8).
anes (1, 75). aenis {as). anny-s (5*'), -cli
(12.5). annijs (23). arnis (22). eniis (68V
enyß (et &c.). enys (8''). cnis (7, 87*, uc).
*Anitas (i. vetunta senectus Br. c/. Gl. m.
1, 2r>i) uetiistas l arswysche (8^. cf. .sq.).
Anitergium, anuter-gitun, -ium ein
wisch (es), arsch- (110), arß- (74, 132),
ecrs- (11)- wisch.
*Aniuersariura ;•. Anniuersarivun.
*Anius V. Ai'rius.
*Aniiisium v. Anisum.
Ann- V. Adn-.
*Anna r. Aeinus.
Annales history boecken (132). chro=
nick (110).
*Annalis v. Anuabile.
*Annaloya &e. r. Analogia &c.
*Annania r. Anomia.
*Annariuni [tf. annonarium) koni
Annatare v. Adnare.
*AiinatU3 V. Anatris.
*Annere alt werden (12).
*Aiinetarium cyn kan (21. st. körn
c/. annarium? .
Annexum angclicngt (65).
* Annietare v- Annmtare.
Anni-, ani- (iio), annu- (8) -culus
(Br.) ein jcrig (9). iarling (7.1). gcri ck
(8), -ch (looi.
Annihi-, gew. annichi-, adniehi-,
anichi-, annicha- (3), l annul-, adntil-,
anul-, ano- (7), annu-lare nichten (22).
hd. zor-, v'-n., gew. v'niclitigeu, vorachten
{sie 67), (eyn ding 9) zu nicht machen,
tenjweten (99). virterben (19). v'dcruon
(11, 22, 89). ^idder wenden (17). vorsto=
ren, delgon, v'gan (22).
Annilis ii. aimalis Gl. m.), anilis {i.
senex 7e), anulus (8''> hd. alt.
^Annilium yi. Senium 7.i), anirium
(74) alter.
*Anni8t'nii88iu8 v. Aruius iubileus.
*Anniuere,anuere(7.'>'') wi-, we-ncken
mit den äugen (7'>).
Anniuersariu-m, -s (99), aniuersa
riiini jar- lul. -zijt, czeit, ge/ijt, /«/. -tijt,
-tijd, -getide (9!i)", hd. -tag (1, 1, 7.''>\ -czyt-^
licher tng (e.i), -gcwcnde (i3;{>, -gcdccht-
Ulis, jaurzit (76). yazceit {de 13). iarc
tziet (18).
*Annologia &e. r. Analogia &c.
Annom- r. Anom-.
Annona, anoua {ig) {cf. corbusj
iura (99). chorn (I4i). körn von eim ior
(G). winter-k. (iio). A(/. jar-k. (,17), -frucht
(69, i:m\ -zins; jare-zyns, -dinstc (10\
traid zyns (7.';), iarliche t'ruciit, getreyd
0. fr. (64). vrucht l teghede (22). zath
[seges 4).
*Annonalis c. Anomalus.
Annon-, annu- (7« 1 -aritim körn hus
(5). trayd-kasten (7.->\ -haws (3).
Annonarius i/. habeiis midtas anno-
nas Br. cf. (j11. m. 1, 2.')ü. cf. anntilarius)
hd. eyn korner. kost (21). kast-ner l
-enman (in), kenimeror (3).
*Annon-ia, -ialus, -yolus v. Anom-
ia, -alus.
*Annonus jerlich körn gulde (17).
*Annosa u'. annona) trcid zinse (7.5).
Annosus alt 0. vol iar (8). vol alders
*Annotus (3, 75, 76), anapes (7.5, 147),
anaphes t anipestis (76), ajiates (Kr.,
Cii. m. V. anatas), anua [&) (i. lupus,
morbus in ano l cido) kippars (3. cf.
bubo). wolf (G, 147). w. im ai'ß; iarliche
kranckbeit {semel in anno 75).
*Annuabile v. Anuabile.
Annu-, anim- (21) -alis hd. jer-, jhcr
(C7\ gor-, gir- (21) -lieh, iarig (1). iarlic
(23). iaerlickes (11). hd. nd. alt.
Annuatim hd. jer-, ger- (18) -lieh-
iaer-lic (23), -lieh (68, 75).
*Annuatus jerlich i alt (7).
*Annuculus ;;. Annieulus.
Annuere hd. wiucken. zeichen geben
(,65, 111) j. erlauben (110). louen (,99). oer-
1. (132). lyeu (8). v'leyhen (9). ge- (99),
v'- (12) -hengen. fulgiu (8). hd. nd. gun-
nen. Varianten u. Entstellungen: gunnen
(6, 110c). gunen (76). günen. (v. a. 1477)
gynnen (110). gcwyiinen (7). gunden (21).
gyndeii (13). grunuen l gronen (18).
»Anmii- (132), annu- (110), annic- (es)
-tare mit ougen («8), äugen (110), oghen
(132) wincken.
Annulare v. Annihilare.
*Annulare eyn haut vingerlin an dun
(17).
An-, a-nularis (digitus) namloß (8),
der liertz- (65), gold- (9ij -tinger. golt-
trager (93). goldtrago (i4i).
*Annularius (cf. annonarius) ein kor=
ner (76i.
Annullare v. Annihilare.
Annulus hd. eyn cleyii (17), kleyns
(4) jar.
An-, a-nulus hd. finger-rinck. -ring,
-ringlin (110), -ling, -lin, -leyn (4), nd.
-len (99). eyn hant fingerlin (17). rincke
(125). rijnck (11).
Annulus typarius l signatorius
dumenrinck, pitzschehr (125).
*Annumalus v. Anomalus.
An-, a-nunciare bodenschaffen (19).
botscajx'n (11). ver-kunden (75), -künden
(iio<"), -kynden (es), -kundigen (65, 110).
Annuncium bochischaff (19). bade-
(11;, boet- (s9) -scap.
Annuncius (itr.) boddc (19). bade (11).
onliydinglie (S9;.
*Annuo r. Ammodo.
*AnnuoBitas v. Animositas.
Annus hd. jarc, jar (5'', 19). iaer
(89).
Annus, anus (.'>'') iubileus {q. v.),
gracie, remissionis, annist'missius (5*»)
(bissw . unterschieden) hd. wl. eyn jar der
gnaden, eyn ior der genoden (G). hd.
genade- (3), iiibel-iar; gnadeiHreich, -rieh,
gnedig (4), golden, hd. nd. gülden, gluck=
seilick (3), freudenreich (75) jare, jar, ior
(G).
Annutare v. Annuitare.
An-, a- (5'') -nuus hd. icr-, iar- (4)
-lieh, -hng (10), -ig (75). iarig (75). ger- (18),
gc- (sie 13) -liehen.
*Annuus (: annuere!) gonst (17).
Anociclotitorium v. Cenocitato=
rium.
*Anoediosus c. Anadiosus.
*Anogloxena iversch. von arnoglossa)
atheclu's saf (.Sum.).
*Anolare c. Annihilare.
Anologia r. Ana-goge, -logia.
Anologi-ce, -um v. Analogi-ce, -um.
*Anoma v. Anomia.
Ano-, gew. anno-, annu- (4) -malus,
oft anormal-us, -is (X norma), annon-
ialus, -yolus, -alis (22) vnord-ig (7),
-ehcii (5), -enlich (76), -entlich (4),
-endichen (18). vn ordych (23). vnor- (G),
vnre- (ö) -delich. viidredlich (4). vnende=
lieh (17. cf. analogice Sum. 1, 76 sq.). vn-
hd. -hubiseh (.5), -hiibsch, -hubß (18), nd.
-houesch. on ge-setz, -satz, sundor regel
(110 sim.).
Ano-mia, -ma (7, es, 132), -nya (7),
-rma, armomia (97), anno- l anna-nia
(66 &Q.) (i. in-, i ant- 97 ! -iquitas, X an=
nus) boß- (uo), quait- (132) -heit. bos-
(7), vnrechthi- (22) cheit.
A-, o-nonis [herba, i. acuteUa, resta
bouis, remora aratri) hauwhechel, och-
seiibrech (143).
*Anopelos v. Centaurea.
*Anorm- v. Anom-.
*Anoua v. Annona.
*Anphisilena c. Amphisbaena.
*Anphriticus v. Auriphrygium.
Anquina v. Anguina.
Anquiroma-chus, -gus v. Archiro-
macus.
An-, amp- (7), ari- (120) -sa [i. an=
sula 8, 76, 125, hasta 119, 120, auris
eortine 95; cf. Gf. 2, 1108. Gth. wtb. 1, 62.
2, 728 sq.) hd. nd. henck, ge-h. (3). hd.
hcneke, h. an ey duppen (12); hanthab-a
(119) -e; -e, handhab, handtheb (68) au
einem krug 0. kaunen (iio), kan (67),
kant (68), kandel (66, 70), kandeln (69),
an dem trink geschirr (64), am tzuber
(1). een hanthave of heise van een cruic
of caune (i07). handhebe (112, 115). hend
(13). hang (5^). hengel (11, 22''). hal (22).
henze (99). heyse (108). esen (10). oyse
(14). oze t kozelring (13). hd. nd. ore
in olla, van eenre cruyken (108). or am
trinck geschir (75). orn (13). here (21).
ANT
slop (10. i. q. sloif &q. v. ansula, slope
Br. Wtb., ivett. schlup? sloepe clauus
ferrtii^ minor Kil. cf. schlagkliifen Sm. 2,
3.")4?). cloflfe (100. cf. acicula. Sm. l. c).
falt an eym riemen (49). richli (95. st.
rinchliV). das äuge (fihulae i25). senue,
snor (104). kolter (gubernaculi 109).
Ansariu,-ni,-s, ? ansatum (147), an=
sor-ium, -cium (8'') {i. gabea 7.5, clo=
toria i scaprum 74. cf. anga-, anaso-,
aliao-rium) gneib (9). sihiib-meisser (3),
-mosser der lederer viid der schucn-,
var. schu-ster (75). falt-messer, -eyseu
(74). schoemekers mess (i. alisolium 147).
Ansatum vas drageczober (13).
Anser (oft i. rir auearum), an- (122),
au- (Gf.) -cer iX auca) eyn her viider
den gosen (22^). ein lierr vnter den
gensen (74). hd. gan-tzo (93), -zzo (i4i),
-iz (45), -tze (5, 1331, -tz (74 &c.), -z
(9, 34), -ß, -s (40), -seh (75a), -ser, -ßer
(69), -zer (4), -tzer (es), -ßhart (49).
wild-iu (Gf.), -u (104) gans (^aucae gense
104). nd. gan-te, -re (io9), gaent (97),
ghen-te (11), -t. ancer gall. gart, auca
avee (122).
Anserarius v. Anetarius.
Anserina (cf. potentilla) gttnse- i
gansericli- (Ki.), silber- (Fr.) -kraut.
Ans-, auc- (122. X auca) -erulus
gensol (104). (jall. oyson (122).
*An-sia, -scia [i-t), -cia (141), -cea
(Gl. m.) (i. ferrum in scuto quod manu
tenetur) yseu im schiit (76). hant-haba
{clypei i3ol, -hab in einem pugler (74).
*Ansiliuin gims (i3\
*Ansola v. Ansula.
*Ansora [cf. anchusa) ringihi i,ii7).
*Ansor-eiuni, -ium c. Ansarium.
Ans-ula, -ola, -tra (ii7, 121) {cf.
ansa) hd. ein kreiß, krej's (4). rinck (22).
ore (17). sloif (sum.). slöfa; acc. narwun,
nustun, nestilonsm. (Gf.). nustil(ii7, 121).
Anta, antha {G\. m.) eyn steinchiu
in annulo \Vd).
Anta- (,Br.), anti-gonista vorf echter
l7.">j.
Antapo-cha, -ga v. Apoea.
Antarc-, yew. anthar-, anctar-
(69, 134), anclior-(21)-tieuseynstern(21).
*Antarticus {gew. inductilis iindve^
sica) ustragel (Sum. iii. cf. üztrageu
ejicere Gf.).
Ant-e, t-ea, vor i^7, 110). uore (99).
hd. zu-, dar- («5), da- (17), do- (,G) -vor,
-voran {1g). zu- 1 be- (19), to- (22) -vorn.
Antea {cf. prc.) ere (5'').
*Anteax dat meii myt vuyr leschet
ind rayt water bernende niaect (,147). Cf.
antracidis lapis preciosus . . . ui antrax
. . . ; lactatus in igne velut inter mortuos
extinguitur et econtrario aquis perfusus
exardescit \^Br.).
*Antheea v. Antitheta.
Antecedens vorgeude (17).
Anteeedere hd. nd. vor-gan sim.,
-waren (13. s^-varen). vbertreffen (65).
*Antecedius {st. antedictus) vorse=
get (11).
Ante-cenia (74, Br. ), -cena, -fena,
-eoenium (ui), anticen-a, -ium [i. me=
renda 74) fid. nd. vesper-, abent- (es, 74),
obent- (18). abint eßen- (17) -brot, -prot
(74). abent- (7e, 110), imtere t mittag-
ANT .
(74), after vndern- (7) -eßen. merend
t untarn, vlg. untaren, var. vnder-, male
(75).
Antecessor hd. nd. ein vor-varer,
-farn (21, 76), hd. -ganger, -genger. er=
farer (12).
*Anteeip-are(99), -ere(c/. anticipare)
vorkomen (M). uoregripen (99).
*Antecopium vorkauff (110). voer=
COuff ( 132).
*Antecorium v. Anticorium.
*Antechristus v. Antichristus.
Antedicere vor-sagen (19), nd.-seggen.
Antedictus (cf. antecedius) vorge=
seyt 1^19).
*Antedra i-. Antela.
*Antefenia r. Antecenia.
*Antefrasis v. Antifrasis.
*Antela v. Andela,
Ante-la, -IIa, -lina (Gf.), -na (i04,
Suin.), -dra (7), f anchile (147), anti-lena,
-le (75 1, -ea (104) (*'. corrigia seile 49, cin^
gidum ante pectus equi &c.) hd. vorboge ;
V., fnrbucke (7), vor^espen (iio), vorbuge
o. brustriemen (Fris.) an einem sattel, an
dem sadel (18). voorghespan aen eeu s.
(107). vorgebuge (12, 21) am saddel (12).
ein rurbaug an dem satlpogn (1). nd. dat
vorboghe-de, -te an demme, deme sadele.
övrbvge (Sura.). hd. fur-pueg (l), -pug (4),
-poige (104), -buge, -buge (Ob.). für-buog
(91), -bueg (93). ein phorb6gen_ (3). vor-
buge, -bog; pogret (9). vorge-büche (17),
-bude (8). kummet (Ob.). gurtel (21). vor-
(75), vorder-gereit (64, 75), -geraid (Sm.),
-satelbogc (bm.). voreypel (los). affcrder
riem (49. X postela?). furfuoß am zeug,
var. zoig, des pferdts (75). vorbrecht an
des perts sadel (mt).
*Antelarius {i. primipolus ; X ante-
signarius) beyiier furer (17).
*Anteleuce {aus acalephe "?) ags. smseU
thistel (94a).
Antelina v. Antela.
Ante-, anti- (4) -lucanus, antelu=
canum vor tag (3, 25), dem tage (t>, 8'',
4), dage (13 &c.), dem d. (19), demme d.
(22), den d. (11), den tach (89). morgen-
stunde (8'^), -vrew (9), -s vre (8. X ure
hora).
Antelucare vor tag, dem Hecht (es)
wachen (110), ent-w. (iss), aufston (64).
op staen vur daghe (i47).
Antelucem vor dage (16).
Anthem-is, -isium, -ium, -um, -nis
{i. camomilla Sum.), antemus (8) cha=
millen (143). crotuntille (.Sum.). koch mel
{sie 8). herm-eln &c. (i2e), -lein (i43).
härmelchen (Nmu.).
*Antemna {i. frustum) stuck , stump
(147).
An-, au-temna, gew. -tempna, ant-
enna (ss), -impna (94) wagen-, wayn-
(21). wan- (17) -gezauwe (5), -towe (22),
-gezuge (7, 18), -zunge ((5, 21. X Ubri--
pens?), -gesehirre (17, 4). vorderbret (so).
zugschnur (68, i34). syegel seyle (8'>). hd.
segel. s.-ruder (4). spreit- (ss, 100), spreit
vort- (132) -segel. ags. segilgaerd (94).
*Antemne, gew. an-, au-tempne sg.
pl. [i. rubium sigillum 6. aus segel) segel
(7). s.-ricke (17), -rick (8, i3). selig reich
i^dc!) t schiff rick (9). ruoder (7). eyn
sigel rudel (21). nd. zegel-rode, -roden,
ANT
37
-strenge, hd. segel-, s. duch- (17), seylen-
(18) -strenge, -strengekeit {sie 5). wagen
seil (4). ancker (ü4).
*Ajitemne («. vrbs ante amnem; cf.
-na i. partica quasi a. a. posita Br.) ein
statt an 0. vor- einem wasser (ss).
*Anthemnis v. Anthemis.
Antemu-, antemo- (8^^) -rale {i. fos'
satum 95. cf. promurale, anteorbium
&e.) vor-thor l -maur (74), -mure (7 sim.),
-stad (13), -graben (9), -grab (8), -baelgie
(107. balie vallum Kil.), -berg (66, 70),
-bürg (69, 134), -bug (68), -geboge (19),
-gheburchte (11, 107), -borgh, verb. ver=
brecht (89). dy vorder meur (125). bol=
werck (67). zwing-er (74), -olff (7, so, Sm.
4, 306), -hof (76), -er, var. .zwinber, an
einer stat o. schloß (75). zinglof (Sm. 4,
27i). czwiner o. pasteyh (3). getulle (95,
cf. BAI. 165 sq.'). gcül. barbacane (122).
*Antemus v- Anthemis.
*Antena r. Antela.
Antenn-a, -e i'. Antemn-a, -e.
*Anteorbium vorstat (17).
Ante-, anti-pagmenta (gi. m., Ki.),
anti-pagimenta 1 147), -pagenta (76, Br.),
-pagmata (129), -pegmata (Ki.) /. vah
uarurn oi-namenta cCc. thürzierden (Ki.).
tzieiyng vur den doeren (i47).
Antependium vor hanck (8).
*Antepyrgi\im v. Anticipa.
*Antepome-tum, -ntum i-.Bellarium.
Antequam hd. zu-, etwan- (76) -vor.
zo voeren (i32). etvan i eiedem (5i>).
ewan (ö). eedenne (4). eyndane (18).
Anther-a (47, Gl. m., Ki.), -e (96), ant-
era, -ora (74), ancer-a (149), -e (sö) hd.
rosin-, rosen-same, t -säte (74), -sat (47,
96, 149). Versch. von ant-, anc-ira wolfs-
(149), wolves-inilch (i49, Sum.), -melch
(96). wiues melk ( 47 ). antiria scuina
(Smn. vi), wolffmilich, prachwurtz (74).
Anterior hd. der, nd. de, die (132)
verde-, fnrdi- (ö^*), e-, ei- (132) -rste, vord-
rest (76), -er (es), vor (19). voer (11).
Anter-, l ant- i. antiqu- (ßr.) -itas
alder (17).
Anterivun i-. Anticorium.
Anterius de erste (22).
Anterminus v. Ancerius.
Antheros, ÄvÖTJpo? grün (ss).
Antes (/. ordo vinearum 19, agri &c.
17, lignum in quo ostium serdtur c&c. Br.)
eyn gaue (17). ein furschyesseuder steyn
an einer mureu alß eyn pfost o. kepffer
(64). käpfer (Fr. &c. cf. scopulus; kapf
Sm. 2, 318, doch auch capreolus frz. ehe^
vron = kepffer, nl. keper cf. mutulus.
contignare.). ort-steine (u4, 126), -stege
(126, Ki.). dy querder (calcei 120).
Antesignanus in Inda chartarum der
oberman (125).
Antesigna-'ir-:, -nus, -tus (134) {i.
prtmipulus sim.) hd. nd. banner-, hd.
bander- (18), baner-, banir- (3), panir-
(75), paner- (4, ee) hd. nd. -vorer, hd.
-furer, -furer (6), -fierer (76), -fuerer im
her (75), -trager (66, no, i34). vanen-
.(11, 19), wapen- (9) -treger, -dreger (11).
venricn (110^).
Autestari widerzeugen (64).
*Antetica v. Antitheta.
Anteuenire vor- (19, 89), voer- (11)
-komen. hinderen (11, 19).
*Anteuenum {i. mappula ; X hant-)
hantvane (Sum,).
38
ANT
. ANT
ANT
Antovirbium i </'. anteorbium) i".
Antu'orium.
*Antibolodium r. Anaboladium.
*An(ibolu8^<;/". />/•<•.) '•. Amphitapedia.
^Aiiticu /•. Antela. Calendula.
Anti-ca, -ta, -cum {v/. postica) (mi
vorder {-22). ov» v.-dorc (;"»'', 2;}), /id. -dor,
-tliur v7i), -tlüu-r, rw. -tliiiM- (iio), -tliyr
(.!8\ -tiirli (,!•;!); vixIiT-tlinr {\), -tor («»);
vorder ture (ti), tcddor dire (7); vor-Ümr
(«u, 134), -Ihiir {3), -tor (8), -dorc («7);
für Ihor (i, tu;), die fordorste dore (19),
vorste »lucr (11). not-, bey-turleiu {n).
giuier (18).
*Anticen-a, -iuin r. Ajitecenia.
*Anticeta r. Antidotiim.
*Anti-cipa »^11, l!l)> -pita («i), -pia
(89l, -pira ^7 1, 75, 93), -pa {ab anti et
pir 7n^, -pirale (122), -pirium (10),
-pirgiiim (^los, ni. m.), -p'gium (22),
-purgium i8''). -purgiun {23), -piirgvis
{i\i). antepyrgium [dO ante et pyr /.
iffiiis uo\ antypira ((;i. m.) (<•/. hypo=
pyrgium iS:c. v. epigergium) scliinn
(7(>V für- (03), lieclit- («4, 74, 75) -schirm,
vf(). rnn(it'l (75). eyn schirmo brod (19),
scliinidiret vor dem four vi 10). scherm-
brett (i.!->), -brct (11). schcriiibret (89).
schere bang [S^). bart-scli. (23), -scherer
(6), -scerer (22), -scherre (147). gall.
escr-en (122, Gl. ra.), -in l crainaille(Gi. m.).
antipari-um eyn darts (Iparraa?)
schirm (8''), X es gcgemvand (Ki.). ap^
paricon bokclcr (11).
Ajiticipare (/. ijreuefiiire «6 &c, cf.
antee.) vor- (8), v'- (8'') -griffen, hd. an-
gr., -heben, vorun-h. t -greyffen (9).
vor-sctzcn 7, 8), -klimmen (3), -komen
l verrassen (i32). fiir-geben ; -kommen
mit gäbe (7.i).
Anticipatio fiirgebmig (75).
*Anticipatiue furkomlicli (75).
Aiitieipator ftirgcber (75).
*Anticocus v. Antitrotus.
*Antieoii v. Antiton.
*Antieopa ?•. Apoca.
Anti-, ante- (74), -corium, -torium
(93) i. nebrida, melotes 7.^;) schurtzfel (74).
fur-fel (74, 93), -feel als die schmid haben
(64). sclier-ren, rarr.-en feil l mulwerff=
liut (70). Verseil, von anthieorium i.
bellum ante vrbem factum (76) /. q. ante-
rium (147, Br., Gl. ni.), -vrbiuni(i47, Br.)
strijt vur en stat (i47).
*Antica {i. rauilla &c.) vurspreker
(147).
Anti-, gen-, ante-christus , -xxus
hd. ante- (;')'>, 75), eiit- (17, 76), ende-,
end- (110) -Christ, entekerst (22).
*Antidadum v. Antidotum.
*Anthidas {cf. antitas) w. Antiquitaa.
*Antide v. Ancile.
*Antiderum {cf. sqq.) naturlich wider-
gelt (74,.
Antidona {i. dona perditionis Br. &c.)
gab der verlnst (74).
Anti-dotum, l -dotus (88), -todum
(67, 74), -dadum (76), -eeta (21. X an-
tecenia?), anthi-dotum (65), -detum
(17) wider geltung &c. (65). erczeney (9^.
tyria-kel (88), -ck (uo'>). driacker (110^).
drya-ckers, -kel (132), i venenum vergyfft
(68), venijn (132). tranch (119 sim,). ein
busse {sc. medicinae 6, 8, 9) ; daraus
gar sere.
mhsv. baten (23), eyn b. adv. (22);
daraus übers. aiiHwenig (74), ulJ-wennig
(17), -winnig (17), -winiiig (18); daraus
niissr. w(>nig os.^fon (21).
Anti-, ante- (23) -frasis wider-,
weder- (^8) -zeinc (8, 9), -Hiiinig (iio\
-wertige (76), contrarie (132) rede, weil
der- (22), ieglien- (23) -s))rake.
*Antig-ale, -lo {i. valde)
gar fa.st (74).
' Antigonista v. Antagonista.
Anti-, / archi- (Hr.) -graphia, -gra^
pha (8) {L dignita.s cancellaria Br. ) eyn
brieff- (;')), kryg- (21), aus- (9), gcgen-
(8, i3)-selirift."'
Antigraphum eyn bucli das man
anders nach scrifft (5).
Antigraphus {i. scriptor &c. Br.) hd.
ein kryg- (21), krick- (.')) -scriber; ein
bucii da von ein anderß auß gescriben
wird sini.., eyn bocli da man vß scri-
bet sim. eyn bok dar men en ander
vt serift (23), scriuen mach (22). eyn
buch dar von man ein anders machen
mag (68). eyn hd. abe-, ab-, bok- (11), wt-
(89), vßge- l gegenge- (110) -schrifft.
krichtschreibung (76). qwit brieff (17).
Antile v. Ancile. Antela.
*Antilena ?;. Antela.
*Antilla {cf. nancilla &c.) v. Vale=
riana.
*Antillus V. AntriDus.
*Antilueuni r. Antelueanum.
Antimonium k^s t spiglas (12).
*Antimpna v. Antemna.
*Antionaria {cf. a-, au-etionarius,
penestica) gremp-, pfragji-, phretsch-erin
(74).
"^Antionarius {cf prc.) v. Velaris.
Antipagmenta &c. v. Antepag=
menta.
*Antipari-uni, -es v. Anticipa.
Antipedale gall. auanpi-et (122),- e
(Gl. in.).
Antipegmata '•. Antepagmenta.
*Antipir-a, -ale, -ium, -gium &c. v.
Anticipa.
'•■Antipiriuni stej^nbreeke , ein cruyt
(147).
*Antipophara &e. v. Antiphora.
*Antipota v. Apoca.
Antiphon-a, -ia (99), atiphna (5'')
{cf. antiphora) eyn anti-ö'cn (5, 7, 21),
-phin (ö**). anteffene (99). Avider thonend
lobgesangck (65). ain gesang wider das
ander (91).
Antipii-, Anttif- (f)) -onarium eyn
anti-ffoner (5''), -plionar (64'').
*Anti-phora (8, 22, 23, 76), -phona,
-fora (67), -pophora, -pophara (147),
-pofora (Br. &c.) {i. tacite questionis respon-
sio sim.) gesweiginder froge aiit wort o.
berecbtunge (8). gesweigcude frid {sie)
autwort, berechung (13). en vnghevra=
ghet antworde (23). eyn van ghemaket
{sie) antwerde (22). tegen of weder
warpynge (147).
Aiitiquare in den alten brauch briii=
gen (88). ald macheu (19).
Antiquare, -ri alt (17, 4), kräng (8)
werdin. hd. alten, alden. nd. olden.
Antiquarii {sg. i. q. antiquus) vßle=
ger der alten hystorien (68). die alte h.
erzeihen (110). die alden h. vertzeller
(132).
Antiquior older (22).
Antiquitas, l anthidas (76) hd. alt-
ekeit (ä), -heyt. ohiieheit (22). altlich (18.
st. -tus). das alder U'5). alderdom (132).
Antiquitus hd. von alterß, alter, aU
der (18); von a., alders (21), a. wegen (4)
her. von anders [sie] wegen (5). von al=
deß (19). vor alter, vor Zeiten (76). hie
vor alten ziten (•>). oldinghes (22). van
aldes (132).
Antiquus hd. all. olt (23). heßig (17.
X anti?).
*Antir-a, -ia v. Anthera.
Antirrhinon (cf. osyris) o- l do-
rant; streiclikraut; kalbsnase; bracken=
haupt (Ki.). hunds-kopffe, ; steck-, stärck-,
naseii-kraut ; kalbs-, lowen-maul (Fr.).
*Antiron v. Antiton.
Antis-ma (Br. &c.), -sma (i. locus vbi
censuH est mutiinndus Br. sim. cf. antisi-
gma Gl. m. i. ([. -ma Ur.) hd. Wechsel ; w.-
((), 6, 4), weßel-, Avesel- (17), weychsel-
(3) -baiuk (5, 6), -banckc (17), -bang (6),
-stat. eyn wesse-le (22), -1 (7, 21).
An- l as-tismos [est tropus floride l
vrbane cirtntis dx. Br. aus Ctv^O^x aOTü),
antis-mus, -inus (13) hübsche vorspot-
tiinge (9). liobsehe virspotunge (8). hofes
Verspätung (13). houesche sprekcn (22).
ain hofflich, varr. erber, antwurt (HO).
Antistes hd. bischo-ff, -If (9). nd.
bisscliop (22), byscop (23).
Anti-stita-, -stota (es), -stica, -sta,
-tista (9) paffen frawe (18). pheff-ynne
(8), -in (3, 9).
Antisti-tium ^ -tia (Br.), -cium, -cum,
anti-tisticium (9), -sterium (17) hd. bis=
tum; bisehtu-m (17), -mb t priesterschafft
(110). ein bischoffdom o. brud erschafft («tc
68).
* Antitas r. Anteritas.
Ant-itheta (Br.), -iteca (75'*), -etica,
antheca (76) wider setzung (75). i. con^
traria positio t locutio (Br.), deposita
1. (76).
*Antitodum v. Antidotum.
Anti-ton (¥r. &c.), -con (110, 132), -thon
(69, 134), -ron (68) ein vnver-brandlich
(68), -breiilich (110), onverbernlieh (132)
holt/.
*Antitora v. Anthora.
*Antitoriu]n v. Anticorium.
*Antithronum v. Altithronus.
*Anti-trotus (47), -eocus (149) i. flos
sambuci.
*Antl-a t -ium {lat. haustrum) ein
sluche (125).
Antiare &c. >■. Anclare.
Antlia ehurba (i4i, Gf. 4, 487).
*Antocrea r. Artocreas.
*Antofalus {erba\ aus av&6(puX).0V
= xapoocpuXXov) ineylcken (8. m st. n?).
*Antones v. Aucones.
*Anthoniensis {monachus) anthoni-er
(5^"), -ger (1). antonius antoniaster (14^).
Antonoma-tice, -sice vbertreffenlich
(74). hoechlich (110, 132).
*Anthora {cf. sq.) v. Anehora.
Anth-, ant-, antit-ora, antura, an=
thullia heilgifft (143).
*Antora v. Anthera.
Anthos roßmariu blumen (125). an=:
toB flos roris inarini (4 7, 149).
ANT
Antra sg. (st. entera Br. cf. exentra)
fische- (17), visch- (9), fiß- (8) -geweyde.
*Aiitracidia v. Anteax.
Anthracinus koellnfarbe (125).
Antr-ax, -ox (7«) (av&pa$, it. an=
traee &c.) giftig (75, 93), vcr-g. (5) ge=
swer. ain vergiftigs gschwer (75). hege=
druse (9).
*Antri- (76), antro- (ki.), antru- (v>9,
139) -are i. non dare (139); gratia-t re=
ferre (7«, 129). danken (Ki.).
An- (Br. &c.), a-, at-, (17, 75) -trillus,
antillus {alph. antr. 134), t autruUus
(75), a- (89), at- (22) -trile {pracc. antril=
lus lapicidarum-, atr. lotorum) klup-phel
(7), -pfel (1), -pel (5'', 17). kluphel (antr.
•t). klop-phel (antr. 3), -pel (5), -per (?a=
pic. 22), -e (23). (antr. /. tubillus) clipf=
fei (75). knipfel (76). knu-ppel t -ttel (/a-
pic. 74). knüttil (13). blewel (9). bleue!
(8). bluel (17, 49). (atr.) plevel (3). (atr.
instr. lauandi) plewel (4). pleul, var. pluel
(attr. /. loter 7.'>). plewl i lotter {sie
antr. 74). slogcl (17). en slee (11, 89).
slipel (18). hoyge (22. <;^". trusorium. Sm.
2, 128). ein stein zuo liawen o. beschm=
den (HO), stanipelion (110, 132), stein-
pille-m, -n (uo varr.) om stenen tzo
haiiwen ofF besnijden (i32).
*Antriplex v. Atriplex.
*Antritio v. Contritio.
*Antroare v. Antriare.
* Antrofor-mite , -nici v. Antropo=
morphite.
*Antrofugi l: Anthropofagi.
*Antroniseus v. Ancon.
Antropo-morphite, -formite, häufig
anformi-ta, -ca, antro-formite (76),
-phata (22), -pus (9), -forniei (67) (gew.
pl., aus fiopcpr] X forma) kd. bilde-, bil-
den- (8, 4), pild- (7ö) -suiczer, -Schneider
(4). raoler (9). meler (22, 23). ketter de
de segen dat god minschen steltnisse
hebbe (22). k. de dar seyen d. g. h. en
myiische staltnisse (23).
Anthropo - fagi t -fagite (Br. siiti.),
antro-phophagi (o), -phagi (3 &c.), -fugi
(76) ein wer- (3), weir- (6), ber- (4) -wolff.
Anthropo-morphon (Ki.), -morfeon
(Gl. m.), -mos (^. mandragori 19) alruu
(19).
Antropo - spatos (19, Br.), -states,
antrobochpedos (76) (est humana passio
attributa deo Br.) menschliche kranckeit
(17, sim. 13). menschlich krangheit (8).
meniche kraukheit (9).
*Anthropus {cf. antropomorphite.
homo.) ags. man (94^^).
*Antrophata v. Antropomorphite.
Antro-rsum, -ssum (22, 23), -sum
(3) vorsyche (133). hd. nd. vor, hd. wor
(21), für, für (6) hd. sich, nd. sik, sek,
-wor (13, 23. st. -wort), -wartz (110), -warts
(132).
*Antrox v. Antrax.
Antrum hd. grübe, grübe der trachen
vnd wurme (75). groue (22). grab (21V
grap (I83. hd. hole. hd. nd. hol. hole (8).
hol (9). hule (8b). hübe {sie 7). hule (6).
hoyle (17). hd. loch, heymlich finster 1.
(65). muse- (67), muß- (68, 69), meuß- (66,
70, 134) -loch.
*Anttifonarium v. Antiphonarium.
*Anttonitus v. Attonitus.
ANX
Antulare i-. Anelare.
*Anthullia, antura i: Anthora.
*A-, an- (ii7) -nuabile halbis-en (121),
-isinlachin (117). habenisen {zw. acinax
tmd baccinum Sum.), ein Eisenwerkzeug
in Swm., in 104 {v. manile) ein Gefässf in
117 ein Kleid? cf. camisi-lem (i4i), -am
(Gf.) annalem iarhemidi (Gf.) X ana=
labus (Gl. m. (ms anaboladium) ? Für
die Ableitung aus annus vgl. v. eamisiale
und die Beziehungen auf Jahresfrist in
Gl. ra. V. camisile, v)o die Glossen an
Entstellung der deutschen Wörter aus
alba, loenn nicht gar aus halb-bissin {cf.
bissinus) denken lassen. Aberauchm&niie
und anuabile scheinen Varianten Einer
Glosse.
Anubis {siiie nube Br.) offenbar (17).
*Anucciatio(s<.annunciatio)io/i.zwy=
estowanie (4).
*Anude i\ Ammodo.
*Anuere i-. Anniuere.
*Anula V. Arula.
*Anula-tor, -rius (68) ring-macher (68),
-inecher t arsgat i. culus (8^. x anus !).
Anulatus geringet (es).
*Anullare v. Annihilare.
*Anulum terre v. Malum t.
Anulus {cf. annulus) uingirin (104).
fing -erlin (ßr.), -er o. eyn rinek (19).
rijnck (11). arslin (8). erslein (9). alt
(8''. cf. anilis).
*Anunciare v. Annuneiare.
Anus, g. -us {cf. annus. annotus.)
alt (8,9). alt wiff (14). ein altwyb (uo).
altes weyb (1). quene (99). g. -i ein ars
(8, 9, 68, uo). ärs (lu). ers (22). verezer
(9). die lateinisch Icunst (Hen. ^. e. ars!).
g. -ui ein miß (68. cf. anitergium).
*Anustis V. Amussis.
*Anuter-gium, -iura v. Anitergium.
*Anuus V. Annuus.
*Anxia angest (8^).
Anxi-are, -ari (65), -re ang-esten ((5,
23), -sten (7(5), -est hebben (22). hd. eng-
esten (21,4), -sten; in engsten sin (65);
sorg-en (13), -faltigen, -felligen (133).
surckfeldigen, Mrg. surgfeldigel (19).sorch=
voldich wesen (11). trurig sein (uo).
droeuich sijn, anxten (132). twingen (4).
Anxiatus betrübt (6). geangst (75).
AnxLe v. Anxiose.
Anxiet-as, -us {sie 134) sorg (uo^b).
angst (uoc). sorchuoldicheit, anxt (132).
hd. engst-, sorfelt- (es) -igkeit.
*Anxigena v. Axungia.
Anx-illa, -ulla (17) i. olla superius
(Br.), piperis {sie 3) stricta {sim. 75. cf.
ang-istrum, -ustus X auxilla Br., Gl. m.
1, 497 s?. ?) enge coppelin (8), kupphelin
13), doppen (17), liefen, t eng h., hafen
75). cuttroff (3. cf. phiala &c.).
*Anxillale {i. lentigo) rosein tupffei
0. sprinckel im antlitz (74).
*Anxina v. Axungia.
Anxioma (Br. &c., ab ango 76 ; st. ax.
uo &c.) beslossen redde (12). beslosen
rede (13). axio-ma (Br.), -na (74, 76), l
yxion (74) i. dignitas; wird-e, -igkeit (74).
*Anxio-narius, -rius v. Actionarius.
Anxi-ose, -e hd. angst- (7, uo^), not-
(110), betrüb-, betrueb- (134), betrup- (66)
-lieh, -liehen, enstelicke (11). bedroiflich
(132).
APE
39
Anxiosus engestelich (19). enstelich
(11). anxtelic (89).
*Anxipeta {i. .seruus molitoris 75, X
auxilium?) ain helf- (6, 74), mul- (75)
-kneclit.
*Anxire c. Anxiare.
Anxius engstig (1,7). beengst (uo).
beanxt (132). aagsthafftig (88). bange (8,
13). hd. sorg-sam (6, S), -feldig, -feltig,
-fellig (133). surgfeltig (18). surckfeldig
(19). swer- l sorck-feldick (3). sorchvol-
dich (22, 23). sorgvaldich sijn {sie 89).
traurig (88, uo). drouich (11). betriebt
(88). vorhtsam (13).
Anxugia &c. v. Axungia.
*Anxulla v. Anxilla.
Aonia i. regio (Br.). aoma eyn lant=
schaff in grecia; aomus i. poeticus (uo,
132).
Aorasia (es, Br. aus aopaoia), ao-,
au-risia, -rizia, acroisia (Gl. m.), aeo=
risia (76), geiu. aeris-ia, -ea, -a (75bci),
-is (8), -ea (1), aeerisia, aris-ea (1), -ta,
auris-ia (74), -ta (7«), aeia (74, Br.) hd.
starn- (74), star-, stör- (9) -blintheit (8,
74), -blmdikeit (9), -blhitkeit (9), -blint.
touery in de ougen (83). zoubery in ou=
gen (uo). dz geplerre vor den äugen
(65). augenwe (75). aur. blintheit mit
offen äugen (es), aer., aur, (76) staren^
blint (c8, 76).
*Ao-, au-, ac-risiari vbersichtig sein
(9).
*Ap- V. App-.
*Apaneus v. Muscranus.
*Apari-lla, -ne v. Aprinia.
*Aparitorium v. Apparaturium.
*Aparo i: Aporiare.
*Apa-sina, -tilla v. Aprinia.
*Apatruus v. Appatruus.
Apeeula v. Apieula.
*Apediscus v. Apidiscus.
*Apedium v. Appendieium.
*Apellena v. Auellana.
*Apellestiea v. Aplestus.
*Apelta V. Pelta.
A- , ap - ( Gf. ) - penninus ( i. alpes
bardonis wam.) partunperg (Gf.). bar=
tclbürg (113).
Aper hd. bere, ber (5b, 21). beer
(9, 89, uo). per (1, 53). Äd eher, ebber;
eber-swin, -swein (3); ebber-, nd. euer-
swin. eyn swin dir {st. odir) ober (8).
ewerschwin (75).
*Aperatorium v. Apparaturium.
*Aperatus {st. appar.) messe gewant
(7).
Apereularius huysbrekSr (147).
Aperculus (Br.) berchin (17).
Aperine i'. Aprinia.
A-, ap- (4) -perire hd. uff-, off-, auf-
(4) -tun (6), -thun, -dun, -dune (17). nd.
vp dou, opluken (89, 99). offen (65).
*Aperitorium v. Apparaturium.
Apertura offnunge (uo). vff thuung
(68)..vplukinge (132). luehe (Sum.). sweiß-,
leib-loch (74).
Apertus vff ton (68).
*Apestis V. Aplestus.
Apex hd. eyn gi'oz (5), groß, gi'osser
(37) buch-, bo- (5) -Stabe, buch-, buß-
(21), bu- (5b), bo- (18) -Stab, eyn baut,
ere, buchstab (17). bustabe, hübe, helm=
zeichen, ere, wirdekeit (8). heinzeichen
40
API
APO
APO
(171 ho«'lu« issV hoho (5, i>.^>V hofjo (1.'^).
h.tlic / hustwb iiooV oyn arnt hocstiif
/ de hogho {22\ hoi'chcit (111. ein cli'inli
dyi>l>tlin "ii/ter iittTam i itc- (t>s). sj)it/.
iii ((••r lii>lu< (is). (/. voniin) \\oh\- f tob
dn-spity. (,!>.il dolti (ss). bin ( X apisPI
titc! C-'.'iV (/. •«•/«ftV/rt ) giit'i.st . fiuick («s1.
(Iv knop [rnifn')\ dy Kiiho a.fdl'ilis./. ij.
gälerxis 12'>. rr//;. .</. kulbr c/. calua,
Vertex V
Apexabo lotworst (is.i).
*Apia (i. platea; aus via Apia Mr.
/. (/. Appia!^ sfniitt' . 1 17).
*A-, ce- \\\\.\ -piaciini biui- (<;f.\ l)iiu-
(loi) -suga. bone8ugf (7). apiago herba
ctiiu.t flores apes vuixinie nj>petii)if (Hr.,
sim. Pap., (il. ra. ). piiisaug (74). apyaca
biboz (w). apiacon krauL^kohl i kl). Vll.
i'crtich. Vi-t>priiiii/s.
Apiarium '■ Apisterixini.
* Apias-sellum , -tellum r. Apiateb
liun.
Apiast-er (ii-2. Ki., oi. m. cf. nq.). -ra
(Br., Ki., (il. m.\ gnc. apris-ca, -co (m;,
1.S4V -to (6!i) (/. mei'ops, fispot]; ii-i) hd.
nd. Specht, muckonstecher {in), bioiion-
wolf, -fraJJ {K\.).
Apiast-er, / -us (".i\ apige- :>),
appici- Tui -ster {i. magister apum
Br. &C.1 eyii weyst'-l (.66, 74), -r {3, 134^
dei" yineu (i:ul. wiser der ininie o. bin
(75). binen kunig (64). ben muter (19).
byeimioder (11). bij moedcr (so), zeyd^
1er (74).
*Apiastoluin r. Apiatellum.
*Apiastro alts. crda (ii8).
* Apiastrum ( cf. sq. ) v. Apisterium.
Apium risus.
Apia-tellum (7, Br.), -stellum, -ssel^
liim (U:!i. -stolum (47. 14!» ), -strura
(12.5. Ki.), amprastellvun (3) {aus apis X
apium? cf. a. rusticvun) pejcn- (74),
bioin'ii- v*^>-)' beliu- {.fic i25), bremen-
(47, S.5, 149), bram- (96), trennen- (7)
-krut, -kraut, prarapirrin (8). halicnfuß.
gleylJblum. glitzonpfännlein &c. (l43).
*Apica &e. '■. Alopieiosus.
*Apic-ere, -ire (;i. m.) bynden, wuelen,
knujipen (i47).
Apieio benen gart (8). ben- (17),
bin- 31 -garte, pyuwaide (74). pin- {
inib-, rm: im-weid (7.5). velt hopn (8. X
apitun).
Apicire >: Apicere.
*Apic-o. -iosus &c. r. AlopiciosuB.
Api-, ape-cula <■/. pinsula i l)5-enchin
(8^). begin (6). beneken (11). by-, va?:
byn-lin i no^, im-pel, var. -bei (75). /id.
eyn cleyn bvn, beue (17), benegin (7),
byeugin i5),l5yngen (21), yme^np {isa)'.
*Apieus ( i. pajia, aus apicus i. e.
apostolieus x apex pileus sacerdotum
Br. ? /. OpiCUS (il. m.i bapst ^7.5).
Api-, ape- riM i -discrus, apodistus
(i47j (o/. aspidiseos! /. iinciinis (1291;
pecten, ags. thebhoc (Gl. Aeifr.), webhoc
(94»). haick (14 7).
* Apierium &c. v. Apisterium.
Apifera .soyle op den schyp dye=
iiende \Hi).
. *Apifu-, apriful- (.Sum.) -sus hole-
(sum. , wasliola- 1117) -nter.
*Apigester '•. Apiaster.
Apios /. ischas erdtuussen, sewbrot
(144).
Apiphorium >■. Apisterium.
*Apiri-8ium, -fium (11) (c/. cicuta.
apium risus?! scliyilinc (89). scieiiineli
(11 . wiitsclicrling (11>).
*Apyrotum kill- (in), kiel- (9i)-ke88el.
Apis, apes hd. nd. bene, bye (i.ia),
bie (99). hd. biene (10), bien, bine (6, 102),
bin (18, 7.5), byn (i.s4), ben (4), pyne
(tifi). j)yn (9, 7.5I, iinb (7.5), ynip (.53, 75, 76),
yinpe (is.s), vnie (66, i:m), huinell o. webs
\ir:\.
*Apis (a?«.v apiumi siluatica ags.
wnduinerce (94").
Apiste- (17, 74, 76, Br., Ol. m.\ apie-
(17 . apia- (74, uo &c.), apipho- 174,
(il. m. I . apife- ( (;i. m.), apifo- (Hr.),
appipor- (7 (Ji -rium, apiastrum (UO &<;.)
pyuwaide (74). ben stoek (17). byneii-
(110 1. byn- (68) -korb, byenkorff (132).
Apiternus die werklicks gueds arm
is (147).
Apiu-m, i -s (15), appium (76, .sum.;
iipfa (93V eph-e (o), -ich (105, 141). ep-
phe (17, 3ti), -fe (7), hd. nd. -pe, -p (1),
-peich i -pech m. (4), -fich (ßM. ), hd.
-pich, -icli (iio), -eche (19), -ehe (8). hep-
feu (144). heff (64). winter-epflfe ^ -grüne
(7.5), -hopff (76), -erbeßcn (7). merrich
(10). hd. {l'd) nd. merk, mirck (lOöb).
mergel (56). mark (Nmn.). ags. merici (94.
meree. meree mint (Bosw.).
Apium caiiinum wilde eppe (8).
"^'A. raiiarum tvaken krut 1149).
A. risus f raninum i/. apiastrum,
ranuneulus &c.1 wasserhanenfuß (i43).
A. rusticum han- (8). bannen- (3),
windisehcr hauen- (i43) -fuß. nierrettig
(49. X merrich sim.). brennekrut (Cf.)
Aplestus der bösen geister ihr kouig
(Ki.). aple- ^ aprele- (147), apli- (gl m.),
amble- (129) -stia ia.T:Xy]a-ia) . ape-stis
f -llestica, / a- (74), ap- (76) -pestiea,
apolistria ( 147 ) /. gula düc. gulsicheit
(147 1. /. saturi- (Gl. m. ), satie- (129),
socie- (74, 76) -tas. geselschafft (74). C/'.
ampleeia.
Aplustre &e. v. Amplustre.
*Apobasmuin v. Apobalsamum.
ApO-Ca (74, 76, Br.. Gl. m.), -ta (l).
-eha (91. 111, Gl. m.\ appoga (4), a- l
apo-eopa (147) i. dica kerb (74). kerb-
(4), rait- (1, 74, 76) -holtz. quit-tung (9i),
-anei (i47), -antz (111 .lim.), -brief (76).
schult-, bekentnus-brieffe ; ger eins khiyds
(74). anti-copa, -pota (2) veriehbrietfe
gonantt-r gnlt (74). gegen-raitholtz. -span
(2). antapoga, CV^TaTZO'/jj reuerß, gegeiu
quittung (112).
Apoca-, apoe- (Br.) -lipsari off- (es,
uo), ap- (132) -enbaren. uffenboren (19).
Apoca-, apoka-lypsis , geiv. -lipsis
hd. Offenbarung (^ss) ; eyn buch der heym=
liehen off., der n. (iing gotz (76); eyn
buch da dye h. godis (5), heymlieh ding
h. d. gadis (21), heimeliebsten din
7) in stau, steen, Stent (7); (das, ein
buch, puch (1) der heimlichkeiten got=
tes (67), der haimlichait vnd der taugen
(1), der t. (Anz. 8, 502), der tugenheit
(74, Fr. 2, 393<^), das heilige ding offen=
tiart (4); tougenbuoeh (bm.). 7id. eyn
bock aer hemelken dinck goddes ynne
stau (22).
*Apocopa V. Apoca.
Apoc-opa, -ope, -upa (7fi) {cf. ein-
copa) Ijesnidimge in der lesten silben
(49'). abpruch einß jxieh.staben o. silbein
Hin ende eins wort/. (74).
*Apocrifari (nndprs c, . m. 1 , 291»)
sundcii / ^ng(•^v(•rli(•h reden (9).
"*Apocrifarius v. Apocrisarius.
Apocriphi hil. heiineli-che, -eh bu=
eher, lieinlirh Ijjcclier ((is). h(>}meliehe
boechen (132). nd. hemcl-ike, -ke boken.
Apo-criphum, -gryphum (63), cri=
phium(22), -chriffa [pl. i:;6), appocrium
(4) heimlich (uo &c.). sonder meyster
(132), einig autoritet (68). zweife-l (4),
-lig (uo), -Ihafftige red der warheit nach
(7.5). ezwifel (19 1. zwiuel (5). twiuel (22).
vnbestetigt von der eristenlieit (74), hei^
liger er. («3).
Apoeri-phus, -pus l -sus (10) vn-
(10, 12), vm- (43c) -beweret. nameloys [8"^).
Apocris-, appocris-, apocriss-, l apo=
cryph- (Br.), apocriph-, apocrif-, / ar=
rieh- {q. v.) -arius {aus (XTloxpiaiapiOi;)
ain hoher böte (76 1. ejni hoeher bode
(7). hoer bott (1.5).
*Apoeupa f. Apocopa.
^Apocus (aus apo-logus x; -ea?) mer-
lige vmb wertirworheit (8).
Apocha i\ Apoca.
*Apochri£Fa '•. Apoeriphum.
Apodeterium r. Apodyterium.
Apodi- V. Appodi-.
*Apodiacon '■. Appodiainen.
Apodidrascinda blinde-kuh t -mauß;
wisch auf (Ki.j. nl. duj-ckecken; schuyl-
boeexken, -winckgen (ue).
*Apodiseus (/. agarus &c.) baide,
loeper (147).
*Apodis-eus, -ius (z. vicinus) nabur
(147).
*Apodisocia 1 /. socius, as-s. &c.) clant,
gesell, venit (147).
*Apodistus V. Apidiscus.
Apo-, f appo- (74. 76) -dyterium (114,
Ki. i, -diterium (91), -deteriuia (Gl. m.),
-disterium (74, locus vbi vestes lauantur
e,(\ &c., res ponuntur in balneo Br.). -tis=;
terium (3, ^. vbi mittuntur vestimenta
balni- 14.5. bam- i36<' -entium), -leste=
rium (8''), -lutium (/. vbi ve.'^tes abluende
exuuntur Br.). -lueium (Z. v. v. ex. in balneo
66 &c., 76), -luterium (74, 75), -leterium
(Gl. in.), -lyterium (Ki.). -lyternum (129),
-litarium (vbi ponuntur re.v labentium
sim. 136), -litorium (142), -lotorium (64),
-lemum. (8'*). polet- (3). pollic- {l. v. v.
post ablutionem ponuntur 7.5), adopisc-
(/. V. V. abluuntur ib.) -erium {cf. spo-
liatorium) huet kammer (3). kleider=
hauß (114). abtziechstube (74). außziehe-,
kleider-,hut-stuben(U4).manß-o.frawen-
gaden im bad; weseh Imß (75). wesse
hus (8''V wasehhauße (apodist. 74).
Apodix-is, l -ia f -an (147) ein of
fenbare bewerung (88). vertoernyng;
berv-, rekel-. walded-ieheit See. (i47).
*Apoferitum &c. v. Apophoretum..
*Apog-e, -ete, -eto [an,^ apag-e, -ite
Br.) addee, vaertwael &c. (147).
Apog-eum (74 &c.), -ium (75, 76),
-ena (7fi), -ema (49, 74), -ia (17) {i. hy=
pogeum Br.) eyn ert-gebuwe (17), -liuß
(8^). ein hule iii dem erdtrich (64). eyn
hole (17). such loch sub terra (49). ge=
APO
welbe, vl(j. ein kemnat (75). mordergi-ub
(74).
*Apogeus V. Apopempticus.
*Apogryphuin v. Apocriphum.
*Apolea V. Apulia.
*Apolernum v. Apodyterium.
Apolesma i. difinitio t consurnmatio
disputationls (ßr.). dor disputacien ver=
vulling (147).
*Apolesteriuin &c. r. Apodyterium.
* Apole - ticus , -xia &c. v. Apople-
cticus, -xia.
*Apolistria v. Aplestus.
*Apolyterniim &c. v. Apodyterivun.
*Apoll-ago, -egus &e. v. Apolog-ia,
-US.
*Apollia V. Apulia.
Apollinari-a, -s (i(4'»') hd. schyrliiig
sim. ags. glofvvyrt {'di^).
A-, ap-pologare kurcz reden (,9). be=
geren (88).
Apologe-, appolege- (17), appologi-
(7(i) -ticus i. Über exctisaüonis c&c. (110
&c.); excusatorius (76); fabulosus cleffs
(17).
Apolog-ia, -a (23), appolog-ia, -a
(5, 7), appoll-ogia (es), -oga [3, 4), -iga
(67, 133), -ago (22) (i- excusatio, serino
neyatiuun) eya vuwai-e rede ( 23 ) , vii
wair r. (5), vngewisse r. (4), vnwar redde
(7), vu ver war r. (22), vuwarhat {sie
7ß). vnschult (10, 12, uo, 132). entschuld-
ung (3), -iyung (110^). antwort (i32). ver=
antwurtiing (uoV
A-, gew. ap-pologus, appoll-ogus,
-egus (^22) i. serrno rusticalis de brutls
animahbus (Br.). hd. nd. bispid. hd. by-,
bey-spil, -spiel, byspyl (21). byspeell
(132). bispile o. vor redde (7). bijspil ader
hiuaer rede (17). ineerüii (lU. <•/". apo=
cus). hd. fabel; f.-sprecher (68), -rede
(110). eyn rede mittirenten endes (? 8.
mis mit tiren? c/. Br.). paurisch red (75).
boken (<)f)).
*Apolut-eriuin, -ium &c. v. Apody=
terium.
*Aponipeius v. Apopempticus.
*Apompeus v. Apurinus. Apopemp-
ticus.
*Aponare byspeltelleii {nach bispel
81". X apponere bystellen? au.^ apolo^
gare nd.'i).
Apo - pempticus {i. dimittens Ki.),
-mpeus t -geus (147), -rapeius (110
varr., Br.), -penis (67, 133), -peius (,G8,
IIÜC, 132), -peyUS (76), -pius (i;6, 69, 134),
-ptus (70) {i. emissarius t hircus) ein
bock (68, 110, 132). seumer, sommyr pert
(147).
Apo-plecticus (Ki.), -pleticus (110,
132), -leticus (110''), -plexicus (68) val-
leiit-öichtig, varr. -siechtegig (110). pop-
peltzyaclitich (i32).
Apo-, appo- (4, 67, 74) -plexia, -plecia
(134), -plexio, -plexis, -plexa (4), -lexia
(76, 134), -Uexia l -llexio (67), -lixia (8,
18), -lexis (7), -llexis (68), appolixis t
aplexio (76) {öfters, doch unwesentlich,
ver seh. glossierte Formen in je einem Fop.)
hd der slag; gantzer (halber hemiplexia)
slag (111); eyn doit slag (7); schlag des
tods (75); ein slag, schlag, der einem,
eym wirt von der suchten, syecht (18),
suchte dicta popelsy (6) ; ein schlag &c.
DiEFENBACH GlOSSAHIUM.
APO
von sucht, gesiebtes (76) wegen, nd. eyn
slach de eneme wert van der suke (23),
ener s. de poppeltie. pop-pel (22^), -elsie
(i09 m«..), -peltzige (74). vallent sucht,
V. siechtag (uo). unsers herrn gottes
band (lu). geech tod (68). trop-fen (3),
-fe (7.5), -ff (74, 91. cf. Fr. 3, 389). troph-
en (1), -f (2).
*Apoph.iasma v. Aposphragisrua.
Apo-phoretum, -foretum, -foritum,
-feritum (7), f -feretum (147), -foricum,
-phoritum t -phorita (74), -phoreta
(12".), -foreca (uo), -phoriea, -forita,
-ferita (ä, 76), -fera (64) eyn easp (7).
opfFel-schussel (64), -fas dorinne man opl=
fei tregt; monstrauz (74). appelvat (147).
gut iare, 0. das man eine schenckt zum
guten iare (88). da.s morgengabe o. med=
gab (125).
Apor-ia, -ea, -ra (8) {aus «Tcopta x
aTioppoia ; <•/. amphorisma) ab a et porus
schweißlocli {M> kc.).i. apertio t labor Sc.
(Br. &c.); aparitio sanguinis laboris &c.
(76); aculeus (147, Br.); vertigo capitis
(76, Br., Gf.); influ-xio (Br.), -Ctio (76).
suuintilod &c. (Gf.). plage (12). vnselikeit,
armut (8''). arbeit, mut; bang-, drur-ekeit
(8) achte, sorge, vlijss, ruecke; angel,
lioick; aporie glomicheit in der lucht
(147).
Aporiare, -ri (74. Br.), appo-riare,
-diare (8, 17), appediare (17), abortare
(8, 9), abhorrari (4), aparo (89) suinti.=
Ion sim. ((H.). sw(>ytlick arbeydeu (147).
swiczendcarbeyt(9).sw.erboydbezeielien
(17). swiczin e- (8), a- (74) -rbeyten. v'ar-
men (8, 9, 17, 4, 74). v'smehe-n (17), -t
werden (9, 17) virsmohet w. (8). broet
(11, 89), broyd (19) bydden.
*Aporie ei-melicli (17).
*Aporina v. Aposomus.
*Aporine v. Aprinia.
*Aporism-a, -us v. Amphorism-a,
-US.
*Aporrogia f. Asub.
*A-, ad-porto zu tragen (76).
Aporus i. calamitosus &c. arm, eilende,
gemmerlich (125).
*Apo-somus (11, 19), -zema, -zima
(93, 147, Er., Gl. m. 1, 299), -Xima (Sum.),
-sima (75), -sina (i47), -rina (76), -soni
(89), ^r. OLTZÖ^tllia. (i24) i. decoctio herbar um
(76); vis h. decoctarum (Br.). piza (Sum.).
salb (93). krut salben (75). cruyt gesaiden
die syedynge of bruede halt (i47). plae-
(11), bla- (19) -ster wlner-um, -is. wluen
{sie 89. ans wlner-).
ApOSph- (Ki.), apof- (76, 147, Br.),
apoflf- (Gl. m.) -ragisma, apophiasma
(147) i. signaculum annidi qiiod eerae in-
figitur (Gl. m.); s. anuli sere (76), fere
(Br.) circum-flexum, -plexum (76). signet
in eyn ryiick (i47). ausdruckung des si-
gills o. zeichen auf dem pitsehier (Ki'»'.).
Apostare {in Mss. mog. von aposta=^
tare untersch.) hd. nd. abe-, af-treden
von, van guden wercken. abdreden von
guyden dingen (133). ab-tretten, -wychen
(65). beleidigen, hintan setzen (ki.).
Apost-asia, -asio (1), -osia (74) {i.
deificatio 76. aus defectio!) hd. eyn abe
{sc 18); abe-, ab-tretung, -dredung; -tr.,
-dr., -trynnung (74), -tragung (G), -stevnge
(5), verleugung (110), verloffinge (i32) von
gutem (68), von guten dingen (74). vß t
APO
41
von dem orden sim. en af tredinghe enes
(22), van eneme (23) orden. abtrinnikeit
(65). vornegerung (19). veruedethinge (89.
cf. apostatare).
Apost-ata, gew. -ota, -eta (8), -eca
(q. V.), t post-aticus t -ieus (76] abtreter
(1, 4) von einem orden (4). abareder (5,
21) von dem guden ding (21). abe treder
von gotin dingen (5). abtretter von guten
d. (74, 76). nd. aftred-er, -der van guden,
hilghen dingen, eyn ab-truniger (74),
-trunnigcr (65); -tr. (66, 68), -trynniger
(134), -drunger (i33), -dringer (v. a. 1477),
eyner der hat getreden (18) von guten
wercken. eyn verloper van goden w. ;
verloiffcii man off wijff (i32). verleugiier
guter werck, var. verlauguer seines ordens
(uo). v'lauffen man o. wyb (uo), moneh
(81»). eyn abtrünniger monich (7), münch
0. nunnen (6). abe kerer (17). vm-k. dez
glauben (8).
Apost-atare, -otare, -ator (89), -ata
(3) keren (8), ab-k. (9) von dem gelauben
o. von dem orden. abtrennen ((3). hd. ab-
tretten, t -trynnen (74) von guten {sie 1),
g. dingen, g. werken ( 76 ). gute ding
v'lassen (uo). dwalen off loiffen van
goden dingen, (132). virnegeren (19).
vernoyren (99). veruederen (89. x ver-
nederen humiliare Kil. ? cf. apostasia).
zuo rlke {st. rucke ?) werfen (13). dwelen
(11). narriz-on (86), -an (Gf.).
Apostaticus verkert(i32 &c.). abtret=
ten (68).
*Aposteca eyn deutscher qd prius {?)
laboriose fecerunt {fciit; 17) , aus apo=
stata {qui primo bene agit &c. Br.) deu=
-scher.
Apost-ela, -ella, -illa (3) ij,. posterior
pars colli l capitis ; versch. von postela)
das himder an dem hobt (tj). das leste
deil dez heubts (5). nd. dat 1. del van
demme, in deme houede. das hinter teil
des halses (4). van den hals dat echterste
deyl (147). ein gnieke (3). nack (74).
Apostema hd. swer; ge-swer n. (4),
-swere {sim.), gschwer (75), drues (1),
druse (vmb daz hertze 7), druze (4),
drueß l drieß (77), druß, dryese (18),
dros (13), driße (49^), triise (3), tries (76),
truß (69, 134). nd. dros (22), sweldros
{sie 109). swolst (8). geswolst (12, Itj).
swoltz (77). aiß, uar. eyß (75). aposte-ra
n. (4j, -me (i32).
*Aposteta v. Apostata.
*Apostilla V. Apostela.
Apostolice schein-, raten-, vber^
tretfen-lich (74).
Apostolieus {propapa Br.) eyn lioech
ziit i eyn hilicli ding (5). hoch-z. l helge
dage (lÖ sim.). nd. eyn hoch-tit, -eit (22)
l eyn hillig dach, dacht (23). eyn babst
aber (= oder) hochziitiger dag (7). hocli=
zeittag (76). hd. bab-ist, -st; baps-te, -t;
pabst. ein gesantter bapst (68). ein ro=
misclier hobst (e). ein pauß (i32).
Apost-olus, -ulus zwolffbüde (7).
zwelt-bot (6), -böte (4). hd. ain bot un=
sers herren sim. hd. na. apostel. appostal
Apostot-a, -are v. Apostat-a, -are.
Apostrofare (/. alloqutG\.m. cf. astro^
phari i loqui 76) v'keren (8).
*Apostulus V. Apostolus.
*Apotheasis v. Apotheosis.
6
\2
AVV
•Apotoca {X hypoteca^ onrtcruaiit
(llv
Apo-theca. ijt'u: -teca fid. krmllmß
(i;t'. kr;mfli;iuß. cvu spccrrv jjadciUl mV
8|>ili küiiniHT Äc." (•;.'>). («'. horrrinn) 8t«
dil (loO. ktln- (11). ai'potlu'ki- (r)''V M.
apo-, aji-tck, -tt-rk, nelten -teke. apctick
(h^). abrtok ("ÄV abtoko f23, 77V abtoop
(8!»"». abotcka vnd ys oyu stcdo dar inon
arzcdir tlio vorkopfiidr pb'clit (22'').
Apoth-, (/'*/'. apot-ecarius hd. apo-
thoker (fV-, iiol, -tokcr (1, Ü), -tockcr.
appoii- (7>, apo- (4). ap- (5»>, 8\ ab- (18,
2.1) -tfk«'r. ap- (21 \ ab- (77) -tockor. ap=
j><>ti'pari.s (»;•> Mr«.). (abecodckcr r.r. wtb.
.'>37, «w/i srhiTzhaff vrtf.).
*Apothegina, ot7:o{)sY}Jla^.^^apophth.^
anfai-, vUritlit-uiig; bossen, scliwauck.
stich-, stuiupftirr-wort (ss).
Apothe-osis, -asis (7r.) (/. diuinatio
l vojiteiuplatio Ur. X ösO[ö,uaO gotliche
besfbjiw-iiuge (3\ -li.ckcit (74), schoung
(7t;). untersch. von apothesia gotlich-
niacbung ("4).
*Apotisterium r. Apodyterium.
*Apo-xima, -zema &c. v. Aposomus.
*Appactus [anders Gl. m.) v. Sera.
*Appachia (i. pof^sibilitas) muglicbkcit
(74).
'^Appalliare i: Adpalliare.
Apparare ge- (8, 99), be- (9, 11),
ziibc- (iin). zu- (S^) -reyten, -reyden (8*»,
11, 00). zieren (S). czircn (9).
Apparator (/. vir bellicus; pl. i. q.
apparitores Br., Gl. ra. q. v.) eyn de de (
sii'k siihios kiues duncket (^22). de sick ;
d. kiuich (23).
Apparaturium (Gl. m. 1, .soo), gew.
apari-, appari- (4). aperi-, apera-torium
hd. eyn stat da, do man ein ic-, it- (4),
yeg-,"ig- (18, 21), ict- (76) -lieh, alle (7),
ällerley (Bi ding macht.
Appa-, ape- {q. v.) -ratnis, -ristus
{ih) v*'. omatus) misse (110). hd.nd.m.-,
hd. messe, meß-, messig- (4), briester-
^75) hd. -gewant, nd. -want. meß gwant
(68). hd. messe -gezierde sim., -gegere
(133V ornat (22). stolcz kloydunge (17).
an^ehenc-k, var. -kt ding {' Zierlichkeit
(6.51. be- (uo), gc- (132) -reitschafft. ge=
retscap (99). schein (76. x apparere).^)<c.
zu- t eben- (17), wyß- (18) -gemacht.
*Appareitas r. Apraetias.
Apparens offenbar (S''). encket (22).
Apparentia er- (5*», 110), her- (17)
-schynunge. .fcheinung (1). hd. nd. dunck
iinge. -inge. ge-d. (6). bedunckung (3, 4).
hd. wennng. won-ung (4), -inghe (22).
Apparere Iid. nd. schynen. hd. er-,
her- ( 17), ent- (8, i) -schynen, -scheinen ;
du-, dy- (13), hd. (18) nd. di-nken. wenen
(5, 7). offenbaren (8). utfinbor werden (17).
baren, ghebaren (22'''i.
^Apparicon '•. Anticipa.
*Apparilla i-. Aprinia.
*Apparistxis r. Apparatus.
Apparitio sehynung (19). nd. schi=
ninghe.
Appa-, apa- (93), appe- (74) -ritor
(i. preco q. r. 93) diener o. vnaertenig
(8). dienstman (7, 74). wcibel (74, 93).
vreißbott. fürbieter, büttel (112). buddel
{ fronbode (12). stocker (S^). amman l
vorstre (99).
APP
Apparitores (Rr.) dyener (b). denere
(221. diene.-itinan (läi). züchtiger (h). v'-
klieker/ -s|ieer (1:12), -speeher (,tiR), -Hpeher
/ kiintscliaffter (110), statkneeht (91).
Apparitorimn i-. Apparaturium.
Ap- (3), ab-, a- (?•;, 1471 -patruus
{est fniter aiii t!s, ahai'.i i ahaiit^ Hr., ai/i
7<), im, j>atrt.<<) ein vetter (3). aider va
ders broeder (i47). alt vatters bruder
(68). luyn aide oein (132).
*Appediare r. Aporiare. Appodiare.
*Appediatio /•. Appodiatio.
Appellans r. Appellatiuus.
Appellare weder- (,")U widder- ((>, 21)-
wider- (1, 4), weddei- (22) -heischen,
-eschen (22), -hayssen (3), -heißsen (21)-
-hei.<!seii (4). heißen (7). uor-h. (8). nemen
l h vnd nemen (18). nemen (6). nomen
(22). hd. namen, nennen, runen (7). r.
eyn sache von ey richter zu dem andern
(17, sim. 65). hd. be-ruffen, -rofou (13).
rieffeu (76). be-r. o. appellieren (68, 110).
weigern, rh/. dingen im reehten (7.i).
Appellatio hd. weigerunge l gedinge
(75), ruffunge (8'^), be-r. rupmge (99).
appelliernng (68, 91, 110).
Appella-tiuus, -ns (89) beruf-, var.
berief- (ii<»t. beroepe- (i32) -lieh, roep-
(11), rope- (vS9) -hc.
Appellatus rufelich ( 19 ). be-riefft,
rar-rufft, / -nempt(iio). be-noemt, -ropen
(132). geapiielliert (6S).
Appellere [i. nauem ducere) czu- lenden
(75), i -stossen (8, 9). -treyben (9 shn.),
-dryben (10). zelandseheffen (64). schiffen
f segeln (19). sclieppen f ouertreeken (11).
die schiff in die haeuen breiighen (i32).
*Appell-es, -a (Ki. &c. ) besneten
Jude (8).
Appellor ich heißen, ich bin genant
(17).
*Appelta '•. Pelta.
Appendentia ein czugehorung (3).
Ap-, / sus-(Br.), de- (Gl. m.) -pendere
{i. ponderare, memorai'i., com-m.) au=
hangen (7, 110). henckcn (81"). uff- ^ an-h.
(17). dencken (17, 21, 22).' hd. gc-d.,
-dancken (5). Ionen 0. lobm (8, 9). hd.
nd. wegen, wigeu (17).
Appendi - cium, l -x (147, Br. ),
apedium [indecl. 147) (cf. Gl. m. 1, 304)
hd. zu horung (21); zuge- h., -horunge
(^6), -herung (18). -heren (76). tho horinge
(22). be-h., en timpe (23. cf. Er. wtb. 5,
70). hencknisse (8). angehenguiße (S^'Y
ein angehenckt (110*), anhange -n (es),
-nd (uoi'). -nt (no<=) ding, als ist ein
kappenzipffel (110*=), 0. gebunden (iio'»'').
ein anhangende kamer off huyschen
(132). afhanckerghentangetyminert(i47).
Appendieulum anhau - gung ( 19 ),
-hinge 1 11 >. -ghynge (89).
Appendium (Gl. m.) in gehorunge (17).
Appendix, /pendix (7.5) zu heltenys
(12). ein auhange-nde (iio), -n (68). vor-
hut (7, 80), -hutt / -sclmpff(74), -hutte;
walben (cf. Sm. 4, 61 ; wölbe 74): dnr-.
rar. durch-cluge {(f. durluog camlla?'i;
a-, var. ae-rkar \i. speeular q. v. 7.5\
ercker (cf. propugnaculum &c.); Mrg.
puhewsel (3). beystall sim. (Sm. 3, 626).
een vlaet van cnen lunse, een aenhangh
(10s). außgehewse; geselle, gefert (74i.
^Appendix spina mälberin , galt.
aulber spine /. alba spina (144).
APP
Appeninus r. Apenninus.
Appensum anegeliangeu (8'').
Appentiles r. Penates.
*Appe8tica '• Aplestus.
Appetere /*(/. nd. l)eger-n, -ne (13).
Appetitus hd. beger-unge, -yng (13),
-de; begirde. nd. beglieringhe (22). bist
(10). lost (13). ruißiinge naturliclier lost
de/, lesten nln sins (8).
Appeto .s7;.5<. begirig (88).
*Appicister r. Apiaster.
^Appipoi-rium i-. Apisterium.
*Appium r. Apium.
*Applaudatio r. Applausio.
Ap-, a- (i), ad- 17.5) -plaudere, ap=
plaud-are (1321, -ire (99) //'/. üben (4),
lieben, zu-1, -leyken (2lj. -loben, -tun
(5. 7), -don. zuolibedimt (13). tid. to-
leuen, -don. hd. haut slagen (19); frolich
sin; fr. in seyn haut schlahen. die hend
von froden (67 .«.//h.), vyß blytschafft (132)
zu Samen schlahen sini., tzo-s. slaen (132).
vlolic (-^ic) ]/r. haut slaen (,11). zu kauffen
mit Worten vnd geperd (^7.5). hd. (M.s.s. mog.)
beliegclich sin , werden ( 17 ), tegegen
laggen (09).
*Applau-sio, -datio liebkosung (75).
*Applectere '■. Deplectere.
*Appleta r. Pelta.
Applieare hd. zu-dun, -tliun, -doen
(,8''), -fugin (8, 9); zusamen fugen (110);
nahen, zu-n. (68). nd. to <lon ; vaelden
(11). valdcn (19, 99 sim.). czu-v. (8'^). hd.
nd. behende machen . maken. by eyn
(«c)in. (7). anslaen [\1). auffriechten (75).
Applieatio (/. ereetio) auffriechtung
(7.5).
Applic-atus, f -itus (i.appositus 70 &c.)
zu giffte (17i. bequeme (22).
*Applieere {natiea, st.-axe) czu lande
halden (,9i.
Appl-uda l -auda (,,tapplaud9re!''
Br.u ab-lunda (i47. Gl. m.), -lunde (un
o. iui 9), -limba (^74, 76), -loda (17),
-unda (Gl. m.) sprew (9). spru (17). sprewr
(^74). cave (147).
*Appo- r. Apo-.
*Appocalis [cf. aealentum) gumpast
(6).
*Appocrium v. Apoeriphum.
*Appodiamen vnderseczeuisse {%^).
an-leynun": (68), -lenung (uo). lenhen
stule'(19). leene off leenstoill (132).
Kienen- (11), len- (89) -stoel. apodiacon
ain len an aim steg (76).
Appodiamentum v. Appodium.
*Appodiare [cf. sq.) v. Aporiare.
Appo-, apo- (4. 7,5, 76) , appe- (17)
-diare (.c/'. sustentare &e. Ceit. Nr. 264)
hd. ney-, l ny- (17), nai- (76), bev- (21),
bi- (4) -gen; lenen, off-, \S-, an-1.; ley=
neu. an-1. (68),-lechnen(64). auflainen(75^).
luenen (11). anlangen [sie 89). zu kynen
(8. st. knyen? k aus le?). vnder- (8''),
onder- (i32) -seczen. vir-s. (19). ver selten
(s9). auer-s. (11). boghou (23). hoich gebo=
gen t offem ruck getragen (10). hoceln [i.
vn darso iacere 13. cf. xcctt. hockein in d.
portare). off-hocken, -ligen (12). aen lenen
off .«turen (132). sturen uff die eilenbogen
wen einer kranck ist (2.5). vff die eil.
lenen (110). auf den eil. ligeu (iio<=).
Appo-, apo-, appe-diatio [cf. appo=
AFP
dium^ eyn neigunge (17). lone o. lonungc
[sie 8).
•■^Appodiator lehner o. legerer; under^
deniii; (17).
*Appodissa (cf. apocaP apodixis?)
liaiitgsclnifl't (^. cirographus 75).
Appodi-v^m, -atio (8, i, 75), -amen-
tum (75) leue t leger (17). ein leyne (3).
glander, vl(j. leue (75).
*Appoga c. Apoca.
AppoUo [i. Phebus 1) suiui (1). ein
abgot der kiinst (65).
Apponere zii-sccziu {S), -legen (9,
65, 75). l'ur-l. &c. ((>5). zu-thun (iio), -thon
(68). to don (iii)).
Ap-, a-portare hd. nd. vor-, hd. vor-,
zu-, her- (17), eiit- (18), en-(-t) an-(stieier)
-dragen, hd. -tragen, zu brmgen (68, iio).
Appositio zulegnng (75).
*Apposltor zcu leger (i).
Apprehendere hd. begriffen, czornig-
licli b. (i)); bt'gryfen (^7(;); begreiffini
(75 &c.) mit gefancknyß (75). begripen
(13, 22). erwischen (75). ervorsciien (9).
erfolgen, entpliahen (^65).
Apprehensibilis pegreifflich (75).
Apprehensio eyn begrift'nnge (68,iio).
eyn b. der virnutft odir wolkoinmen er
freißuuge (8). ein ert-to ankommen der
V. i eyn begriffen i eyn volkommeude
besehauwungo i kunstigkeit (lö). ein
ankunde der vcrnnnt't o. unvolkummen
frägung 0. nnv. begriffung (3i). gi'ipingc
(9!)). erwisehung (75).
Appretiari hd. nd. Ionen, nd. vor-, hd.
v' , ver-, zu- (8), be- (76, iio) -Ionen. Ion
(19). v'lon (21). sehetzen, behalten (65,
68). lauen off wcrderen (i32). dar vff
geben (65).
*Appricus V. Apricus,
Apprime vß-, vast fur-buntig, vorab,
ser (88). seer (es, uo). vil (iio). vast (68).
Apprimus ein oberster furnemer
(iio*^).
*Appriolus V. Aspriolus.
Approbare loben (17). Ionen (11).
lauen (89, 132). kenen (23). hd. nd. be-,
er- (18) -kennen, leren (21, 22, 23). hd.
bewern. befest- en (iio«), -enen (iio^),
-igen (65, 11 ob), bestetigen (3, 65, es).
Starehen (i32). prouen (22, 2.3). probern
(5).
Approbatio bewerung (7).merckunge
*Appromeron v. Approumeron.
Appro-pe, -be (21), -piiiquo [aa &c.),
aprope (l. prope 4) hd. nah-e, -ent (4),
-en (7o); zu nelien (21, 66 &c.), nähen (134) i
von nahe (5, 7). nd. van na.
*Appropercare (prope x proprius)
nahen t eygeyn machen (21).
Ap-, a- (4) -propiare (Br. &c. i. ap=
pro-ximare, -pinquare &c.) neben (17).
nahen (4, 66). naken (89). tzo-n. (i32). zu
nehern (65).
Ap-, a- (4) -propinquare hd. na-,
no- (ti), ne-hen; zu -nahen (uo), -nahen
(134), -neigen (3, 4), -näheren (68), -gen
(5). nd. naken (,11, 22), nekeu (99), naien
(22iJ, 23, 109), nelen (109).
Appropriare hd. eygen machen; czu
-eygen (9, 65), -eygnen (68). ezygen f
czeygen {mis zu-e.) machen (21). aigen
(65). egen maken (22, 23), don (22), do=
men (23).
APU
*Appropriare (x prope) neben (8, 9).
='=Appro-umeron, -meron i. impotencia
coetmdt vnmechtieh t krancheit (22).
Approximare neben (19).
*Appul-ia, -lia v. Apulia.
Appulsus getrieben (17).
Apractias, apparcitas (76) nordwind
(Ki.).
*Aprastellum u. Aprinia.
*Aprelestia v. Aplestus.
*A presentijs {dericus) der presentz
vßgibt (125).
A-, ap- {IG) -pricus, apri-eulus, -stus
(76) (i. amenus, delectabiU.s) lust-lieh (Ö**),
-berlieh (64). a-, ap-prica warme stedde
ane vrost {2->). summorlieii ort (91).
*Aprifulsus V. Apifusus.
Aprilax /. calur da. m.). sonder kelde
(147).
Aprilis aprill (1). april (4, 4i). hd.
nd. apprii. der abrelle (6). abrell (76).
*Aprin-ia, -us (147) beerswel (147).
bernsweln (19). bersloil (11). Cf. aprina
(y. vernilagium) ; versch. von apa-, apo-
(89), ape- (Ki.) -rine, aTiapiVTj, apasine
(94-1) {i. aspergula KU.) klett- (U2), klet-
ten- (Ki.), kleb- (Uas.), kleber- (73) -kraut.
cleef-cruyt (ae), -kruyd (Kii.), -coinst
(89). ays. clife {\u-^). Wiederum versch.
von apa-, appa- (149) -rilla {q. cf.),
-tilla (.Silin, v) schaf-riseh (47), -tris (i49).
scaghen (96). seaften (s5). saphtowe (.Sum.
V). asp-arilla. -ergo, aprastellvun {i.
corrosinus, cauda equinai seiiafftel^^
haw(', pintz (74). Cf. equisetum frz.
asprele, prele &c. it. rasperella poln.
przes/ka &c. nhd. sehafruii &c. (Nmu.).
*Apri radix eberwurz (^.Sum.).
*Apriscus V. Apricus.
Aprista v. Apiaster.
Apronianum amarell (91 sim.). cerasa
apronia wciciiseln (Ki.).
*Aprotanum v. Abrotanum.
*Apruscus [i. opucus) don^ker, duys=
terechtich (147).
*Aptanientum v. Oxia.
Aptai'e hd. nd. bequem , bequame
(89), Af^. bequem-, eyn- (65), geschiek-
(67) -lieh, geschickt (68), behende (7, 4),
gemeß (110), eben (76) machen, maken.
eben (17). zurichten (9). schicken (65).
lympen, vligen (22''. cf. u. a. Br. wtb. 1,
418). vügen (99).
Apte lymptich (22»^).
Aptitudo bequem- hd. nd. -heit, -icheit
(11;, hd. -egheit (10), -ekelt, -elicheit,
-lichkeit. behendikeit (7, 4). geschick=
lickeit (67 sim.). gefellicheit (6). fuglich=
AQU
43
Apus spyr-, gyr-, ger-, geyr-schwalb
(140). wasserschwalmen ^speyren pl. (135).
Apustra v. Amplustre.
*Aput V. Apud.
Aph- V. Alf-.
Aphilos der kain frundt hat (88).
*Aphita l: Alphita.
Aphorismus r. Amphorismus.
Aphrode v. Affrodisia.
*Aphrodili &c. v. Aflfodillus.
Aphthae eurfes t dur-fehe (112),
-schlack (U5). durrfäule (Ki.).
Aqua ii. vnda i dolor) hd. waßer,
Wasser, nd. water. dimrn. aqu-andula
(11), -illa (76), -ula (Br.).
A. benedicta hd. ge-sant (17), -wey=
het (3 Mrg.), -wyt (21), wihe- ((3, 7),wich-
(ofb, 7g), wyech- (18) -wasser. nd. wige-,
wigh-water.
A. ministracionis wihe waßir (17).
*A. ordiacia geristeu wasser (17).
A. rosa-cea, -cia, -tia (22), -ta (4),
-tica (7), rositacea (1] hd. nd.
rosin- (1, 5'^), roßeu- (3
*A. Violacio vi ein
A. vite [i.
win (5^).
Aquagium vrfare (74).
Aqua-gium, -yum (17), -licium (75,
122, Br. &c.), -litium (134), -duetus, aque-
licium (75, 761. -duetus (i/6-.sw. uatemch.
äqual, i. guttatorium &c. , aquag.,
aquad. i. cannalis &c. ) hd. wasser-,
nd. water -ganck, hd. -gangk, -gang,
rosen-,
) -wasser, -water.
wasser (17).
vinum ardens) gebraut
n-a
be
(iio), -groeue
-duch (65), -rinn (65, 91),
runst (75), -rore, -roi",
doler
keit, ge-f. (65)
gewügheit
{de 99). ein
CZufal (3 jMrg.)
Aptus («. abilis &c.) hd. bequem, nd.
be-queme, -quaem (s9)./to?.behen-de (3 Mrg.),
-d, -nd (1); ge-feliig, -schickt, gschiekt
(76). eben, lympflich (77). geuog (99).
Apu-d, -t hd. nd. by. hd. bey. da bey
(3). byneuen (22''). vore, gegen (65). nahe
(68).
Apul-ia, -ea, -lea, appul-ia, -lia,
apol-ea (7). -lia (18), apuella (67) apu=
lien- (67, 134), appulien- (66), appolieu-
5), appollen- (18), apuleii- (b^). apoleen-
7), apuleyen- (76), appulien- (22), pul=
len- (1, 4, 71), romisch- (3) -laut, -land.
*Apurinus (laporia), apompeus &c.
arm ; on-selich, -rijck, -gevelhch (i47).
-gan (13), -lanff,
(132), hd. -duehe,
-rind (65 wer.), -
-laittung (1), -laid (2), -dolen (Das.), -dol
(68), nd. -pipe (89). dol (65). rinn (76).
teu- (sm.), tei- (91) -chel. gefrieß (49.
cf. staider 1, 389). ein floß l wasscr gang
leiden (12). caniuü ^uo). sture (sterne?
5^. aus slute?). sijl (io7). syle, kalle,
conduyt, sluyß (132). ags. theterdeote
(Gl. Aeifr.). gall. entonuoijer (122).
*Aqualen-us, -tus v. Aquariolus.
*Aqualia 6-. Aqualium.
Aqual-ieulus, -iticus (76), t -tus (8),
-is t -icus t aquariculus (74) («'. Unter
&c. 110 &c. ; vesica t aque locus, pr. por=
corum 76) ein blase (18), swynns-bl. (8),
swinße blose (17). buch (93). plase;
sweiuß-, wasser-pauch(74). aqualicu-lum
guledarm {cf. gul aper bji. &c. ) ; -lus
pinguedo ventris, pr. porci; -s collectio
cihorum (i4i); -a pinguedo ventris (76).
*Aqua-lig-ulus t -rius {i. bulla) was-
ser plateru (75).
Aqualis {gr. hydria 125) wasser-vaß
(110 &c.), -krueß o. eymer (125).
*Aqualiticus &e. v. Aqualiculus.
*Aqualitium v. Aquagium.
Aquali-um, -a (111) {i. summa pars
capitis) wirbel (76).
Aquamanile hant-char, -uaz (iü4 sim.).
*Aquaminarium wassergeschirr (88).
*Aquandula v. Aqua.
*Aquaria /. ancora ancker; wasser=
trager in (74).
*Aquariculus v. Aqualiculus.
Aqua-riolus {-Rt. &c.), -lenus (76. ><
-lentus i. hydropicus Gl. m. ? lena?) i.
qui fert saccuin meretricis (76 sim.). kupp=
6*
44
AQ\'
Ifr; f,'«'iliil(ii';fr liiilinicv ( Ki. l hurii
kiiirlit (7lV
Aquarium tnnick»', wotte (iss).
AciwariwB [sii/ii III» :i>Hiari, liinc (5, 75,
!>i, <•(// / siTiiinis ijiii jiortdt aiiiinin Hr-
c/. aqunlipnilus I wolifivr iH"). wasscr -er
/ -tr:i::fr {7i\ -iiutu ((> \-c.\ -inonct (tiftV
«cliaii ^1 IT. I i!il
Aquati-cu8, -lis wass('r-ip(ii() *»«.),
-arhtifh (VM).
Aquaticus Inf. wclJcrIich (19); was=
»»»•r-siulifiu. -sülitificr ((]), -sichtij^er (7(;\
-siflitick (IS;, ml. wjitcr-ich. -zucliticli.
Aqueductus >■. Aqiiagiuni.
*Aquefractus r. Amfractus.
*AqufegTani r. Aqiiis^anitm.
*Aquela >•. Aqiiila.
*Aqueliciuin r. Aquagium,
Aqueus von wasser gemacht ('no\
^•all \v. (I32K
Aqiiifolium >: Agrifolium.
Aquila, aquela (ft'M [vf. aquilo) aar
(\)). arh (in2). aren {22^, 87'>). ai-bn(iu^.
arn (12, 23. Hen.V aern (11). aroiit (Heu.).
Srnt (109). hcl. a- (8'\ 12). ad- (21) -dolar;
ad-lar (3 Mis.). -dalor (10). -clor, -1er
(Br. &c. ar miluus Bi .). spicz ( 25. c/".
aquilinusu ai/s. soguas^j^. (94. an/.ssigna).
Aquil-egia, -eya, -oya (1), l -ina f
alkaleia / ancholia (ii.j), aculegia (147)
(i. colunibina &c. ui) ageloj'e [Ü). akp=
lege (22). Jid. »d. acke-, ake- (8ft, 147),
aqui- (1), acqui- il8, 76), accu- (i>7) -]ey.
wylt acicy (23). acloyp (22^'). swertel (8).
*Aquileya agrestis aehkelen (1). ac=
qvdlegia acquirestis wilt aeeeley (5^).
*Aquilena (//. -lina i. q. -legia Ki.)
rittei sporn (3 Mrg., 8).
Aquil-inus, -uus (i36, nh), -ius (75),
-is, -US [15. !tn &o., /. nigei- Kr., snb-^i. vt
aqua l uns um liahenn curuwii rf aqviila
110 &c.), acilus (Br.. Gf. 4, cio) adlerischer
(-inus 7i). laug (8), knnnp (ß &c.), krum
(12), lange kriimbe (6), 1. habechs (18),
1. habich (7, 21) uase, nasen (21), naß
(7). en 1. bauekes nese (23). cn bomeke
surse {-nc! 22). nasecrumber (Gf.). eyner
der eyn lange babicbs nase hait (5).
laug-nasig (9), -nasicke (19), -babist {sie
56). lanchne.^icli (11). lanknas-ich (sn),
-ecb (99). kromnie uesick (lO).kromnasicn
(1.32). niurr-eter, var. -uter mensch (i.
simeus 7.^). (aquilus) wasrrfarb; nioren^
scluvartz (in), bruen (aquil-us, -inus
; aquila i2.'>). ags. bruun locas {i.fuluua
i.-iei. bruun (\ih).
*Aquiliu-ra, -s r. Aculeus.
*Aquilla v. Aqua.
Aquil-o, -a (?-. septentrio) hd. nd.
nort-, norden- (18. i.S2^, norde- (ö^), nornt-
(13), narden- d). noorden- (fis), mort (sie
3 Mrg.), nordustc- (17) -wint.
Aquilu-s, -US v. Aquilinus.
Aqm-mola(Gi. m.), -mula, -mulo hd-
waßer-müle (10). -mule, van: -miele,
-muel ( 110). -myliu (es), watermoelle (147).
*Aquirica liuswurz (Sum. v).
Aquisgran - um , -i, -a (110), aquse^
grani / granipalacium (Gf.) hd. ach-a
(Gf.), -e, -en. ach (1, 110, 134). ago (17).
och (6, liof). oech (69). ayche (133). aicb
^110). arche (67). auch ^(76). aken euer
(23), by de (22), en grot staet by den
(22*^) riue. (a quis gr. !) von welchem
kom des korniß (17).
ÄRA
Aquo»u8 was.><er-ig (68), -lieh (19),
-aohticli ii:!2). waterich (,11).
Ära (ära) alt-are (H, 7). -aer (5), -ar
(23, 64), -ir (8), -er (14«, 21, 22), -ar
steyn (19). alter-stcn (sa), -sticn (11).
Ära (ära), hara (/. Unter q. rf.) hd.
stig-a ((if.i, -e (98); .saw- (1, 2, 7,5), seu-
trog, -stal (7.5, 125). -nusch (1); swin-trog
(75), -drog (8), -stal (7). verher-stal, -steig
(74).
Arab-, l ier- (74) -archa, -archus
(Br.) oberster jH-iester der tiigeiit (74).
Arabia arabieu (1, 68). a.- (b^, 7),
moreii- (4) -laut.
*Arab-ialis, -us 1 5''), -s ( i) arabier (5*^).
ein nior (4).
*Arabo, -ctaua r. Arrabo.
Ara-cus, -chus [i cracca) wicken.
■til. erock (i4:i).
*Arachelus r. Arehangelus.
*Aral-a, -e >■. Area.
*Aramontila v. Arativmetila,
*Arancia r. Auantia.
Aran-ea, -ia hd. nd. spiune. mer-sp.
(93). .sp.-weff (12.5). spinn wepp (91). hd.
spj'n. spyun. spine (7). spijn (89). spenue
(99). vorsch ( 11. -ia >< rana!). -aus spinn
(91). spinne l kanker (125). ])eterinanche
{pi/<ci.'< Ki.).
*Aran-euia, -itim, -eus (17), areneum
(66 &c.) (?'. aqu-osum, -eum) wa- (70), wa-
{\?,i) -s.srig o. sandig, wasser-echt (5),
-ig (66 &c.). \veßer-ig (7). -rigk (21). wa=
terich (22).
Araneus v. Arane-a, -um.
*Aranis {i. lusorium) spilliauße (74).
Ära- (10, 147, Gl. m.), ari- (17), ar- (,110
&c.), har- (Gl m.), ala- (ee &c.). al- (f).
147 &c.) -pagare, arapargare (147), ar^
gap- (Br.), bis.vc alopog-, alpher-, alphi-
(17) -are, alapagere (134) i. /ödere, per^
f Ovare etc. graben (17, 110). grauen (132).
reiben i-m- stocker l. c). alp. erouwen,
clouwen, schabben; ar. bildyng maken;
arapargare dele keren. schubben. reyn
maken (147). durch holen; arip. in ej-
steyn hauwen (17). arapagat-or bilden=
meker (147). -us i. ab area cffossus (Br.,
Gl. m.); /o.SÄO iuxta fouillam /actus (76).
alap- (66 &c.), alp- (147, Br.), alph- (Br.)
-agus, -ogus (147) i. scalpens l /odiens;
die crouwich f schabbende is (147). ar-
rapax /. harpago (Gl. m. X rapere, ar=
ripere; (/. ai-pax). aropagiones (alph.
arap-; c/. arpagio) f<unt furce ad com^
ponendum iijnem ab aripeo et ago (76).
*Arapagio eynreley vat 1147).
*Arapax v. Arpax.
*Arapigio &c. v. Arpagio.
Arar d^- ahr, hodie Sagona {fl. Gallia:
125). sigina t .sionua (Gf. 6, 147. lat.f).
die som (i3ö).
Arare, ärgere (3) hd. a-, za- {eh.wett.)
-ckeni; zacker gen (8, 65); buwen (es),
feit b. (65); pflu- (9), plu-, hd. nd. plo-,
ploc- (132) -gen. hd. nd. e-, er- (77), ee-
(14), \\f- (13) -ren. erieu (99). eren acker
(19). treybeu (9).
*Araspax i: Arpax.
I *Arata r. Aui'ata.
i Ara-tiuncula, -montila [parua ad
\ instar sulci 76. ac. /ossa), ari- l arr- t
I ar-uncula (147) huohili (Gf.). forche (17).
i voire als en ploich buwet ; i. crebro
ARH
tuschen twen voreii die hoighde off dat
ppaciiiin (117).
Arator, aricolator (76. X agricola^
tor) hd. acker-er (7.5), -;iiau. ere- (17),
bu- (68), plug- (99) -mau.
Aratorculus (ur.) ackennenliu (8l>).
Aratrum hd. plilug (iV'), pflüg, plug,
plugk (21), pluock (19), pluck (10), plock
(18), plach (14), ])luch (13). nd. ploch,
ploech (89), ploich (i32), pluech (11).
ffirchj.flfig (2,'). ^ >' ^ ^ ^
*Aratura >-. Paratura.
"*Araula [vnt. von arula) dair men
vuyr in heldt; i. tuber polver tonder
vuyr in to slaen (147).
*Arbat-e, -ae (94) {c/. arbiter?) ags.
sibaed (94, i36).
* Arbi - banium , -lanium (c/. sq.) v.
Parchanus.
*Arbilana (aus arbor X lana) pawm
wolle (4).
* Arbina r. Aruina.
Arbiter hd. iid. wil-, wille- (5), bille-
((3), willen- (1, 3), wyr- (5) -korer, -kurer
(4), -kerer (13), -cnerer (1, e), -eher
(3), -köre (5'', '^3). fid. ricliter. ej'u ge=
koren r. (10). r. des kriegs (75). riech=
ter (8). rjgtre (99). ein aus erküren der
nach seinem willen tut, kysemanu, ober=
mann (4. c/. z. 283, obmann Fr. 2, 25).
hd. vr-, or- (8^") -teyler, -t. in gutlichkeit
(110). ordelgeuer, scheytzman (i32). sach^
walder (17). entscheiner (iio). scheyde-
(10), scheyd- (75, 114). schid- (64'', 76),
scheydos- (12), theidings- (114) -man. mit=
teler (49).
*Arbitrabiliter wilkurlich (75).
Arbiträre wenyn , v'muten , sach-,
Sachen- (9) -gewalclig sin, seyn (8, 9).
gedencken (9j.
Arbitrari wenen, v'muden, sach waU
den sin (17). willuaren, vermeinen (68).
hd. nd. wille- (5), wil-, wol- (17) -kuren
(75), -koren, -kern (7). hd. vrtei'a. or=
dclen i89). eigen willen haben (6). nach
seynem w. tun (4). entscheiden 1,110 sim.).
ordnen (110). schetzen (65, 88). halten,
meinen, gleuben (65). richten, vlg. be-r.,
die krieg (75).
*Arbitraria v. Orbitaria.
Arbitrarius eyn ent- (8), sach en-
(17) -scheider.
Arbi-, arbri- (1) -trium hd. wylle
(Oi*^); eygiier (^68), eigen, fry (8) wille.
hd. nd. w.- (5), wil-, willen- (3) -kor, hd.
-köre, -kur (3), -chur (1), -kure (75), -k.
des menschen (65), -koersaginge (i32),
-cherung(3). gutlicher entscheid (88, iio).
ordel (99).
*Arbitrus (X arbutu-s, -m) wilder
bäum frucht (7).
*Aj:'bon v. Arpen.
Arbor hd. bäum, baym (5^). bom (6).
bom (22>). boem (11, 89). boum (99). pawm
(4). gew^echs (65).
* Arboraria (c/. -rius picus ki. v. serra)
ein baumritterchen (auis 125).
*Arboretcia v. Serra.
Arbore-tum l -um (76) bäum garte
(8*», 125). gebaume (Anz. 8, 407). rode(i25).
*Arbories v. Aborigo.
Arbos (/ructifera Br. &c.) vufruchbir
bäum (8).
*Arbosta v. Arbusta.
ARC
*Arbritriuin v. Arbitrium.
*Arb-usta, -osta (18) {i. incensio, X
ambusta) ein angcste-cke (5), -gk ding
(21) mit füre, eyn ayn gestoßen mit
fuer (i33)- eyn angestecken bom myd
wrc (22 si'm.). eyn anstogunge mit fever
(3). eyn anecindung mit fuer l cngsliche
ainge von fuer (18). ein enzunter bom
(j). awsang l anzundung mit dem feur
(74. cf. Ob. 82). rewt, ryet (i:i4), abge=
brant mit fcwer («6, 7o), feur (i34). ein
yeglich abg. holtz (fi?). ge.spraide (Sm.).
neuwbaum (123). newboum («u'^). beri-b.
(Gf.). riser (7). heeken (65).
*Arbu-stula, -ncula ein clein bäum
^68), beum-, var. beim-lin (110), boemchen
(132).
Arbustum hd. eyn stat da vil bäum,
pawii (1) waßen, in wachsen sim. nä.
eyn stede dar vele bome wassen. eyn
bäum gewesehe (7). bovngeweehsce (93).
bäum- 1 hcck-echt (8). poum-ig t -wachs
(7.5) hd. ein iunger bäum, wilder pawm
frueht (74. cf. arbutum). strucli hoeken
(16). hage (99).
Arb-ustus, -ostus (18') i. arbor
spinosa (7ti). eyn dorn bäum (18). hag-d.
(6). hoch-d. (4). hain hagin (8'^). en haghen
(22). hagenbueh (c). hag als vnib ein slos
geet (74). hanputten-, Mrs. arßkruczel-
pavrn (3). wild boum (no, 127).
*Arbuties v. Arguties.
Arbutum i. sorbum («4"). baum-eeht
(8), -garte (17). hiufiltrun {-& pL 127). han=
böte (12). hainbuttern bäum (19). i.fructits
arbuti bottel ; arubutum holtz appel (8'>).
h.- (64), hag- (Ki.) -apfel. oefft (132). frueht
der boem (i32), bäum (110). wildes b. fr.
(76). wilder bovmen fruht (93). der sewen
bam frocht (8).
Arbutus wilder bovmen gewechse
(93). i. sorbus w. apfelbaum (fil"), baum=
gart (7(i). b. aller ley bäum stcnt (8). ein
Avyld bäum (es), buten- l holtzappel- (8''),
hagapffel- (U4) -bäum, han-butter (19),
-poten (13), -p. pawm t pawmgewechst
(74). stude (12, 13). bosse (12). wesken
(13). spreid (i4i, Gf. cf. arbusta).
*Arbutus V. Argutus.
*Arc- V. Areh-.
Arcarius kistenmecher, tischer (125.
.sonst arcularius). kastenherr, cassirer
(Ki.). a. sc. currus holwagen (i2.'>).
*Arcatilla v. Aconcilla.
*Arcella v. Marmiorella.
*Arceolus &e. v. Arces.
Areere hd. twi-, zwi-ngen. nd. duin-
ghen, elemgen (V 11. = nl. hd. klemmen
stringere). abkeren (no). straffen (6,5).
*Arcere {st. acuere?) spiezin (8 &c.).
spiez machen (9).
Arcersire (8, 9), prs. arce-rso (5,
110 &c.), -SSO (7, Br. &c.), acce-rso t -rsio
(68, 110), -SSO (19), arc-, ar- (alph. are-
134) -esco (^. aduocare t apjjellare 110 &c.
cf. aceersire) mit walt to dringhen (22).
hd. mit gewalt zu-dr. (5, 4), -tringen (6),
-bringen (76), -thuu (7), zwingen, be-
twingen (17). twingen (19). au-ruffin
(8 &c.), -fechten (17), -vertegen (9).
*Arces, bissvj. artes (1 &c.), anders in
Gl. m.), arcus ephippü (kü.) hd. sattel-
(1, 6 &c.), satel- (8_, 74 &c.), satil- (8^,
hd. nd. sadel-, sadil- (ö*»), sandel- (22)
ARC
böge (Ü), -böge (8, Kii.), -boghe (22, 23),
bog (69, 76, 134), -bagin (21), -wegen
sie 7), -pogen (1, 2), -pug (66, 70), -pflfig
MC 67), -pawm (74), -plug l -bäume (133),
-bäum (5 sim.), -baym (5b), -boom (Kil.).
arees {arbor) segel-pavm (l), -bawm (4),
i. q. sabina q. v.; Mast, Segelstange Fr.,
BM. 229t>. arcus, arceolus {i. sima ui).
aeeolus (Sum.) satel -böge, -boum &c.
(Gf. 3, 40. BM. 179a', 229a). arceolus
satilpoge (104).
Arcessere v. Arcersire.
Arcilla v. Argilla.
*Arcinca &c. v. Arnica.
*Arc-, art- (87, 96), ar- (17) -iotida,
-iocida (74), -iotidas (941), -ioeide (96),
arcyocyde (8.t\ arch-iochides t -ochide
f -otides l -otide l -ocida (74), arnoti-
de t -ee (.Sum. v) {aus apxsu&oc) waeh=
halder- (sum.), weehholder- (8) -bere.
weckholder (7). wachhulder bäum (17).
rekolter ber (87). wacheldoren- (8.5),
magandelen- {sie 96) -beren. liyn-, wa=
ehalter-, kranwid-per ( 74 ). ag's. fyrses
berian (94a).
Areipotens baichmechtich (147).
*Arcist-er, -es l -a (gi. m.) ags. strel
bora (136).
Arcisterium r. Asceterium.
Areitenens v. Arehitenens.
Areites v. Arcuites.
* Areola i\ Areola.
Arconium &e. v. Arehonium.
*Areontilla v. Aeoneilla.
*Arcopta r. Artopta.
*Areos v. Arehos.
Aret- V. Art-.
*Arctolus V. Arces.
*Aretuare i\ Arcuare.
Arc-, areh- (öt"), ar- (19) -turus,
are-tulus (17), -urrus (22. x currus),
-urius (23. X mercurius), -tos, arter=
nus {ab ardendo! 76) hd. nd. (der, eyn)
wage, wagen, wan (fi''), hd. pogen, bogen
an, in dem hd. hi-, hy-, him- (4), hye-
(5, 18) -mel, nd. hem-ele, -mele. der
horwagen (91). eyn reyn böge {i. orsa
mayor 17). sieben (8), dz siben (65),
di s. (3) gestirne.
*Arcu-alia, var. -lia supercilia die
obersten ougbrouwen, varr. aug-browen,
-braeu, die kruß rum geiid als ein
böge (65).
Arc-uare, -tuare, -ulare (22) hd.
nd. krum-, hd. kru- (uo), krum-(3), crym-
64^=), kro- (21), krom-men. crom machen
5). biegen (64<-").
Areuarius v. Balistarius.
Arcubalista eibe (Hen. , stieier. cf.
allenus. falarica. Zur Rimeulehre 60. Fr. 1,
218).
Arcubalistarius eibenschutz {ll.prc).
*Areubeus {aus areu-bius X. -la,
waken X wagen?!) die in en wagen
restet (i47).
Ar-, ex-eubie wachung (68, no) in
bürgen o. thurneu (no). wakinghe in
tornen (l32).
Areub-ius, -us (es, no) {qui cubat
in arce Br. cf. Gl. m.) wach-er (68), -ter
noc). wcchter (no). torn- (8^), toern-
11), durn- (19) -w.
*Arcu-, are- (Br.), arqu- (75, Br., Gl. m.),
arquir- (74, 75), acquir- {alph. arquir-
76) -ites, -itis (74) {X quirites) eyn
ARCH
45
ridender schucz (17). reiter der schuß
(75). reitender, pogenschutz (74). i. sa^
gittarius equitans cum arcu (76).
*Arcula v. Areola.
Arcula i. benna wagen vur eyne
persone (147).
*Areulare v. Arcuare.
Arcularius kistler (91).
*Areulia {pr. fluuii Pap.) v. Arcualia.
*Arcumus v. Arehonium.
*Areupare hacken (11). esßen (19).
Arcus (c/. arehos) hd. nd. böge. hd.
bog (76, 88), pogen (1), bogen, hand-,
vhtz- (109. wett. bhtz-), swi- (4), schwie-
(114) -bogen, sweboge (8). schwinbog (88).
hd. gewel-be, -b (8); das gewälbete (in).
hogel {gr. x6.\i.a^a 112).
*Areha v. Area.
Areha, selten area hd. arch-e (5, 4),
-en (21), areh. arke (6, 22). arck
(64b). arg (133). kofer (132). sarch (75).
scryn (14, 22'>). hd. nd. kyste. eyn wanth
caste (5b). lade (22b). ein gros vas (93).
truhen (91, 111). truch (ss). trog (88, iio).
schyff (19). schip t asta t wapen (11).
arca plaustraria ein hode (125. aus
horde? cf. hodelwagen .Sm. 2, 103?).
*Arehaceon v. Aeatium.
*Arehamus v. Arehonium.
Arehane heimlich (7::.).
Arehangeliea (herba) orpannt (1).
arpant (4). grozc nezele (96). groz-n.
(Sum. v). großnessel (74). augelic (ki.).
tawbe nesselen, hanen kopff, binsauge,
vnser frawen schulin i. lamium, ga=
liopsis, barotus &e. (73).
Arehangelus, araehelus (5b) ercze-
(17, 22), hd. ertz-, irtz- (5b, 7), ertsch-
(132), fürst- (75) -engel.
*Arehanum {cf sq.) v. Arehiuum.
*Arehanum {i. armarium q. v.) eyu
gerbe kammern (19). garu- (11), gher-
(147) -kamer.
Areh-, arc-anum verholen (99). v.
ding (68, 110). heimlich (65).
*Arehanus v. Arrieharius.
Areh-, are- (Br.) -anus, -onus (21)
{i.celestis; secretus : areere Br., i. arehan=
gelus Gl. m.) eyn hymelscher (7). hd.
hymmelisch, h. man (4), himelsch; hye=
mels (5); hym-lisch, -eis (i33). wc?. hem-
melsch, -elsch; sämtlich aus heimlich
missv.f heilich {ebenso f 18). hd. heime-,
heim-, hey- (21) -lieh, liaimlicher (76).
v'borgen (8b). virhelu (19). v'holen (68,
110). v'halen (11). areana liymel haym=
leicher (1). archana lieimliche ding (65).
Areh-, archi- (75 var.) -arium {cf.
lutiolum) puch-trugen, var. truchen, t
-kisten (7.5).
Areharius v. Erarius.
*Arehemo v. Artemo.
*Arehentarius v. Argentarius.
Archetypus v. Arehitypus.
Archia (/. principatus Br.) furstum
(8). furstenthum (68).
Arehialis {i. sumus medicus) got (22),
aus archialiter i. primarie (Gl. m.) X
arehiate-r, -s {i. medicus i4i) cf. Gl.
m. 1, 340 sq., aber i. aXev quas-i princeps
nigrorum sc. diabolus (Br.); furstc der
swertz o. swartzer tcuffel (74)! cf. archi-
enes, verb. -genes me'icus arzat (93);
4i\
AIU'll
AKL)
ARE
-Kenee van ileii incdicit« ilic «n'VL'r»t»'(i47).
ulnT.tfiT Jirt/.i'f (fi*"*). wuiiiltart/t (74).
•Arohinrium r. ArchJirium
*Ari'hiatrium [i. ituhi jiriiifijti.i) l'ur
stonoal (711.
Archicancel-larius, -arius cii- (b), kc-
(18) -iicricr. irtr- (7), rrtz- (76), obirst
U), t'in obir- (til, obri-, iurr. i)l>rc-, obcr-
(no) -stiT kaiit/.elor. ein uborst selnilter
(17). en ort/.ekeiist'h'r (23). eyn ersekoii
»flor c.*/V.' 2l?i.
*Archico-cus, -quus (isr., r.l. m.) ein
kuclit'n mcistcr (iV ni.-CDck (u7).
*Archicopus /•. Architopus.
Arehi - diaconua , <jew. - dyaconus
art'hi- [i\, 21, Tt;), arcli- (5), irtz- h)
-diacon. ertz-diackyn (ö"»), -priestcr (ui'',
93). cvn ricliti'i- dor prcstere (2'i).
*Archi-enes, -genes t: Archialis.
Archiepiscopus /id. ertze- {n), ertz-,
irCz- (öl', 21) -bitfclioffe (j^), -bischoflF,
-bissoff (7), bißssoff (21).
Arehigenes r. Archialis.
Archigraminateus obiester cautzler
(88).
Archigraphia /■. Antigrapliia.
Archill- r. Ai'gill-,
Archima-girus, f -cirus f -cerus f
-cius (117), -ganus [i. pniirq)^ cacorum
sie 7ü), -cherus i^ui. m.), archi-mogein.is
(74), -papus t -coeus (117) kuchimaister
(88, 91). kuclienmeister (7-t, Das.). meister=
cock (n7). oberkocli (Das. sim.). .
Arcliimandrita (Br.) eyn schavffe
hin (lii*.
*Archimesia v. Artemisia.
*Ai'chiiiequam erczebube,scbalk (77).
*Arcliin-iuni, -um r. Arehiuum.
*Archiotides r. Areiotida.
*Archipapus r. Archimagirus.
Ai-chipota iBr.j ein groß trinckor
(110). groo.- (Ircncker (132). dr., suypper,
swelgher U47). trodontzer (es).
Arehipres- biter, -piter /ul. ertze-,
kor- (93) -priestcr. -prister. nd. ersepre-
stcr (22\
*Arehiroma-e\is (91), -ehvis (Gl. m. 1,
23-2) ««/.«. Swift scip (94, Gl. Aelfr.). ancho=
romaecis .snacgun (Gf. ö. sagl anqui=
roma-chus (Gl. m.), -gxis (u7, Br.) eyn
snol sdn'ep (i47).
Archisynagogus (Br.) forst der ioden
scimie (18). schvilfiirst (25). fürst der
iuden (7.i). jndden bischof C12).
Archisterivim v. Aseiterium.
*Arehistrio eyn ortze boue (22. cf.
arehinequam ).
Architect-us, -or (Br.,Suin. &c.) techare
(Sum.). tecktT (76). eyn meistcr-decker
(5), -deckere {22). eyn m. der decker (7).
der m. furste (8). eyu m.-werckman von,
van gczymnier o. ander gestiebte (132),
werck (iio). werckman von zymmer (68).
eyn wirck- (7), werg- (l.">), bu- 1^12), buwe-
(10 1, deck- (7.t) -meister. zynimerman (S^).
husherr l writ (= wirt;"ioo).
Arch-, are- (110, 147) -itenens eyn
bogen-, boch- (89) -mecbcr (19), -makor
(11, 89), -schütz (uob). bogner(68). baich--
helder (i47). ouerschutz ^i32)
*Archit-ica (7), -es {ppro ascites (ü.
m.), arth-ritis (ki. gr. apJ>plTic), -risis
(df., Ki.), -esis (G, f.«, 74 1, -etica (74),
art-esis l -etica (110, Hr.). -ica 168) (t.
gutta, artuum murbus) lidMilit &c. (df.).
glid- 1^7 1, 113), üb- (76; -.sucht, glyder
gcsuehtu(7j. iannf, gsiicht (ii3). zipp«'ri-e
1,113^, -ein l hvm (ii-.m. gycht («8). daa
gegilbt (110). aritiam hinia (^Gf. 2, 210,
hierher t).
^ Archi-, arche-typus ein ertz oberst
gestalt, ein g. vber all 1^9, 65). die erst
form aiiis dings (91). inustcrform, origi^
nai (114). vor-bild l -geschrilftl^Da».). furste
der figuren (74 1.
* Archi - topus , -copus i^ll, 147) {cf.
artocopus) posteyile (11, i47). bastede
herba ! ; artocopa ciba id. (17).
Architriclinium nuiß iiiiß (8). soler
dar \ ti" man ißt f sunurhuß (7.5).
Architriclinus »'yn forst ober dri
stede (5 sim.) ein vorste outr dre st.
(23). eyn v. st. {sie 22). eyn fürst (ber
drige stette (6). der oberst an dem diß
(8). eyn kochen- i^ö), hofe- ((j), hof- (3, 4,
Fris.), tafelhof- (Ki.), brutlüff- (25) -meis^
ter. sthatiner (64, 75) vti' der hochzyt
(7,5). hd. nd. hus here sim. haus herr
{}). liuß furste (15). truckseß (Das.).
hobcrichthcr (/. simposiarches (125).
Architrium v. Asceterium.
Arehi-uum {cf. Gl. m. 1, 350), -num,
-nium (^21), t archanum (147) buoli-
(7), buch- (76), gher- (it7), wapen- \ü:->)
-kamer. buchkainur \,:i5;. libery (68, 132).
ein heimlich behaltuiig (110. x arclia=
num). eyn sanck (21. st. schank, sciirank ;
oder sauge manipidus zu archoniiun
q. V.
n-
'=Architenens (X arx) die op oeverste
des berclis -woent •, van en mechtigen duvel
beseten (147).
Architerium v. Asceterium.
*Archo-cida, -cliide v. Areiotida.
Arclio-nium, -nius 1^81, i -s v^^i.j,
-mum, -mus (76 &c.), arcon-ium, -ius,
-eus, artoniu-m [12-2), -s i^ll, S9 &c.),
archa- i^7), areu- (74) -mus i. ace-,
acu- (76) -ruus manipiil-orum , -arum
(76). hd. ein hautt' garbm korns, kornß,
kern o. weitz, woits i_i32), weiß (67, 110),
waitzen(i34:). grabeubauff (74). eyn huest
fwett. hausten m. cf. BM. 725) hauwesß
t eyn haiiff korns/*?*. barn; eyn luisttn^
huysse i. colleccio feni (19). of huiss (89).
eyue garbe l mandel (3). mautcl (8).
eyn mandel koren t ejni bunt hew (4).
0])per {i. cumulus feni 11., meta f. KU.),
schob-ir (8), -er (3, 7, 74). sciioeber (ir,).
Arch-os (Br. &c, cf. prc), -us, -as
(22), are OS (132), -us (75) hd. furs-te
[0^ 75), -t; forst (5). nd. vorste (22),
prince (I32).
*Archotid-e, -es, i: Areiotida.
* Arcli-turus , -uatus v. ALre-turus,
-uatus.
Ard-alio {li, Sum., Gf.), -elio \^7i &c.),
t -olia (75), -itio (76), -elus (i32) i.
satagius Sic. {liö) : acittiis (Dz. wtb. 23);
leccutor quasi ardens in leccacitate (Br.),
vj'ci;o(76).slat,farsiindaudi siin.\Gf. Ipratere
(Sum. i. q. praeter eongerro, nugator Kil.
cf. Br. Wtb. 2, 359. Gth. Wtb. 1, 267. miss^
\ verst. bei Gf. 3, 285, BM. 234? doch cf.
ardarius). vichler (125). vickvacker,
vnrow, vipper^r (109, «m. Fr.). scbaudt=
gast (75). ein vn-riebig (88), -rüwig (Das.)
mensche der alles ding will vßriehten
(88), sich aller d. anuimmet (Das.). hanns
iu allen ga.*»»!!!, meister fi.x, m. fiirwitz
I Ki. sim.). sli-, .sle-ckcr, frisser (74).
Ardamo (/. gaxtu) cujh. fermeege (Ol.
Aclfr. ).
*Ardariu8 \in ciiliu« ; aus arid-, aas-
arium x ardere? cf. ardalio) breder
(W. Schweiz, brater Brutenwender at.,aber
cupedinarias iMit.).
Ardea /. alcedo, caladrius 1(j4. cf.
perdulum ) hd. nd. rcy-, re- (5), hd. rai-,
re-gi-r. hd. rey-, ray-cr; reyher (67 j; rei-
(68, 93), rai- (76 &c.), ra- (64) -gel. regbe
(22). haigir (104). In-ygiier iK4, 99, los).
*Ardenia e. Adiantos.
Ardere hd. briu- [h%), pryn-(9), bren-,
bor-, bur-, ml. her-, hd. schy- t zur- (8),
scliey-^ czör- (9), erzur- ;88) -neu. wit/.eu
(49. w st. \\'i). yleu (8). eyb-u (9, 88).
.schin, begeren, lieb hon (17). vnleide=:
lieh o. vast lieb haben, buleu (88).
*Ard-esus, -osus (74) i. sterilis {ig).
viifiuehti)cr (74).
*Ardeula r. Adiantos.
*Ardiga r. Ai'ticula.
*Ardil-la, -ha c. Argilla.
*Ardisia v. Adiantos.
*ALrd-itio, -olia i: Ardalio.
Ardor pnn- (Ij, bur- (4), worbur-
(5'') -nung. hd. nd. braut, bruust (6).
hd. hitze, fur-h. (8j, inbrunstig hytz (68).
hetze (132). bitte (99).
Ardor i inflammatio linguae jirein
iV. :i. 1618. cf. bniukörnleiu granum
hordei, wie erithe g(4stenkoru infl.
oculi).
*Ardosus V. Ardesus.
Ardue strenclichen (17).
*Ardue-ra, -nna (Br.) qd. silua (Br.).
i. -s. busch, walt, forest (147).
Aj'duu-s, -US (22) (: ardere Br. ; i.
rigidus) hd. nd. strenge, ge-str. (17). enge
(ü). hd. liocii. hohe (^8). hoeghe (132). hart
(8, 13). hafftig (1. cf. Gth. Wtb. H. 17
xtr.). heftig (13).
Ar-ea, -ena (7), -ialis (Fr. 1, 46 1*),
-ala 11, iS'i, 89), -ale (.sum.), bisi^w. -cha
hd. nd. eyu liof-, hoef- (89), boue- (Sum.),
houct- {sie 22, 23), hd. bona- (Fr. l. c),
hotr-, hoffe- (5, S^), hof- (12), hoiff- (10),
höbe- (19), hob-(5b') -stat, äc?. -Stadt (10),
-stad [13 &c.). des wertz hoff i. curia
&c. ; ein leich i. hidus [125). h'L nd. eyn
plan (3, 22, 23). hd. plane, bhiuu ne).
hd. nd. bod-em, -en (13, 18, 134), -dem
(12). hd. podeu (66&c.).hd. ijS^) nd. eren.
hd. deune, den (67 Mrg.), tenne (6, 93),
teun {. 76), schüre (6), scliuer, var. scheur
1110), Stadel (3). deell (132). dy deie
[trifurae 125). weyde (13). hajrd i vmb=
lauff \gr. aXtoc 112). vogelherd (91 sim.)
*Arecidiuare {cf. ree. widder ynne
stutzen (19).
Arefacere {bissw. i. arescere) hd.
trucken , drucken (5. 7), türre (6), dur
(3), dur (19, 110), dürr (68), dirr (76),
derre (18), dor (21), hd. (17) nd. dorre,
droghe (22, 99), droich ( 132 ) machen,
maken. derrin. trugin (8). trewgen, dur=
rin (9). dorrin (8'^).
Areficius v. Arreptitius.
Arefieri dorre werden (17).
*Aremancus v. Aeromanticus.
*Areprudine (untersch. von argen-
tifodina) i. locus vbi ponitur mctallum (76).
*Aremta v. Amica,
ARE
Arena {cf. area) hd. nd. san -t, -nt
(uo), -dt (lÖ), -d (7(i, 134)-, zau-tli (11),
-d (28). gric'u (6).
* Arena-cius, -tius, -ceus (Ki.) sandi-g
(«8, lio), -oll (l32).
*Arenaria ?;. Silago.
Arenarium sandt-grub t -stat (iio),
-ulir (Ki.), -bcrch (i32). ein sandige platz
(132), pflastor [sin G8).
Aren-arius, -tarius {alph. -ar. 134)
(/. plenus arena, aren-osus Br. &c., -ae
effossor Gl. m.) hd. sand-ig, -aclitig (es),
-er t -graber (110), -icheit (132), -stein
(64). vol Sandes (17). sendi-g (.5, 7), -cht
(18, 21). zandich (11, 23). san (sie 22).
A-, f ar- (Gl. ni.) -rendare peehten
l besten (S'^).
*Areneum v. Araneum.
*Arenga {ital. aringa) he- (01, 12.';),
hjp- (111) -ring.
*A. muriatiea pickelhering (125).
*A. passa (/. ruburnus, ruscupa 12.5)
bu-, Mrg. pu- (12:1), bi- (!U) -ckHng.
*Areniea v. Arnica.
Arenosus sendick (19). sandich (22)-
grisig (Anz. 8, 407).
*Arentarius ?;. Arenarius.
Arenula dein sandt (iss, 110), sandt-
eben (i32j.
*Areol-a, -o (18), -us (8, ßo), aureola
(74, 147), are- (11, 22, 23), aro- (133) -lare
{vh., doch an gleicher Stelle mit areola
hd. Mss. mog. und in den zu 133 geh. ge=
druclcten Vocc. ex quo, in welchen areola
X arere von areola s. u. unterschieden
ist; auch einige zu areola geh. d. Glossen
können Verba sein) truck-in (60, 74), -en
(4), -ny (69), -ne (i64); tro- (133), dru-
(7) -eken; drock-en (5,18,21), -ung (ei));
(t, ader, oder) diiiT-in (66, 74), -y (69),
-e (7, 18, 134); dure (5), dnr (4), rlorren
(11, 21, 23, 133); droglien (22). bete (8,
60). bett-e (120), -eli {'.)^). eyn betlin (7),
dein garten bedt (65). bedde van cruyde
(147). hoff stetthin t dennechin (8.^/. a.
est parua area 110 &c.). erneken ['.)i}.von
areaeren). stadel (7). ai'-cola (66 &i;., 119),
hissw. -cula {aber i. parua area 110 &e.),
-tula (75) i. viridaritim{r,G ilic., 7.5V beitte
(119). wurtzgarten (75). are-, ari-, arv-,
ori- (104), adri- (120) -ola («'• q. mansus)
huob-i (104), -a sim. (of. 4, 753). houba
(119, 120).
* Areola {st. aureola q. v. cf. aniphi=
theatrum) cron (8).
*Areol-a, -ea (96), aure-ola (17, 143),
-lia (92, 112, 143), areola (85, 149, Sum. v)
{herba, i. Calendula 85, tinearia, agera=
tum &C. 143) rin- (7, 85, 96, 149, Sum.),
rint- (85), ri- (47) -gele. ringerbe (17).
rhein- (92, 143), motten- (143) -blumen,
-bloeinen (92). goldbhim (112).
*Areoli ags. sce- (i36), scea- (94) -bas,
„st. arioli scepas?" (Leo).
Areologus v. Aretalogus.
Areopag-ita, -US r. Ariopag-eta, -us.
*Arepticius &e. v. Arreptitius.
Arere {i. aridum faccre 3) hd. dürre,
dürr (C5), dur (19), dorre (10), dirr (76)
werden ; du- (5'\ 19), vordn- (3), dy- (64),
de-, da- (4), hd. nd. do-, indo- (65) -rre'n. dorn
(21). truckcn (66, 70, iio). auß- (134), vß-
(68) -tr. trucknen (iiobc). drocken (67).
dreu- (67), treu- (ee), tren- {sie 69, 134),
dro- (99), droe- (132) -gen.
ARG
Arescere {cf. arefacere) dur werden
(4). drogen (99). anfahen dorren (uo).
*Areste simt vasa prodl- (76), parti-
(74) -toria taylfaß (74).
*Arestis i. pulxdnar {mortuorum) eyn
heubt puhic (19). doit cussen (147).
*Areta angel roete (89); aus arundo
X aresta, gall. arete angulus edißcii
extcrior? arista anghel (van de acren
Kii.) ?
Areta-, areto (147), areo- {verdruckt
arco- Br.) -logus kurtzwilich von gueden
swenchen, ein vnnutzer (125). gudertieren,
berve &c. (i47).
*Arethinietica v. Arismetria.
*Arfaltum v. Asphaltum.
Arfaxat {i. depo-latio, -pulatio Br.)
v'stucringe (11).
*Arferia (/. lepiseum) wynvat (147).
*Argallicum [cf. allogellica?) wal=
wurtz (144).
Argapare r. Ar apagare.
*Argas-culurQ, -tulum v. Ergastu=
lum.
*Argata {i. anmdus crassior Gl. m. ; st.
ergata?) ags. ualtae (i36).
*Argeetare v. Arietare.
*Argella v. Argilla.
*Argemonia &c. r. Agrünonia.
Arg-, arch- (17) -entarius ein silber-
borner (17), -schniid (75, 76), -gesmyde (7).
Argenteolus {i. aliquantulum argen=
teus Br.^ cuntrave (3. cf. eleetrum).
*Argentes v. Argestes.
*Argentificina silbergaden (74).
Argenti-fodina, -fodinum (68), -fu=
dina (7), -fouea (66 &c.) hd. silber-, .silbir-
(öi)), siluer-(5), selber- (21), syelber- (18),
nd. syluer- (i32), zuluer- grobe (ö^iJ, 23),
hd. -grübe, -grub, -grub (6), -groben,
-graben t eyn grübe (18), -grufF off putz
(132), -kula (77), -cule (22).
*Argentilla v. Vlmaria.
Argentina {du.) hd. straß-, strasß-
(1), strase- (13), stras- (4, 76, Br.), straiß-
(133 &c.), strocz- (ö**), stroß-, stros- (3)
-bürg, -burgk (66), -brudi causa euphonie
nvutatierunt in -burcli (Br.), -bfirc (13),
-borg (12), -purck (3), -purg (], 4, 76),
-bcrg (133). nd. stratzeborch (22, 23).
quasi argenti tlna silber-butt (69, 134),
-buth (66) quia ibi argentum custodiebatur
quod ad romam ducehatur.
Argentina {herba) spanisch meter 0.
magdblum (U3). silberkraut (ki., Fr.).
ganseri-di (Ki.), -ck (92). ganse- gerbe
(Fr.) , - rieh potentilla anserina et ar=
gentea (Nmn.).
Argentum hd. silber, sylbir (5''), sel=
ber (18). si- (5, 89), se- (99), su- (14, 22)
-luer.
A. pastil-, t pustu- t pusu- (ki.)
-latum silber-blat 0. -Scheiben (ki.),
-kuchen l plantschen (135).
A. viuum hd. queck-, queg- (17, 21),
chweck- (1), choch- (2), kech- (5 ), keck-
(75, 76, i4i) -silber, -selber (21). nd.
quik suluer.
*Argere v. Arare.
Arges-, argen- (76) -tes i. chorus
(Pap.), venter sinister fauontj {sie 76).
nordost (xi., Gl. m.).
*Argi-a, -ra tracheit &c. (117).
Ar-gilla, -gilia (134'), -gillus, -gella
(94, i36),-chilla, -eilla (Gl. m., v. s. Gaiu.,
ARG
47
hisp. Dz. wtb. 460), -dilla (75 varr),
-dilha {altfrz. ardille gi. m.) hd. laimo
(Gf.), laym (1, 76), leym, leyme, leymcn,
l.-klotz (6), leurae (17). leera (1, 89, 99,
147"). lerne (22, 23). let (76). weisser lett
(91). leth, tegel {i. glarea, glis 75. cf.
Gth. Wtb. 2, 689). thon (125) poterde(i32).
ags.Xüüva (94), .sram, verb. m slam (i36);
argillus thoe (136), thohae (94, wo irrig
'. toch tcna.r cf. Gth. Wtb. l. c).
*Argillare leymen (8^). mit 1. kleiben
(uo). l.-scjilahen (68), -decken (19). leem-
d. (11). klicken efte lernen (109). leemeu
(147).
Arg-(Br. &c.), arch- (3) -illator, -illa
{■nc 11) [cf. allutarius) deeker (49, 147).
leymen-d. (19), -macher (uo). leem-d. (11),
-klicker (109), -pl^cker (147). leym schla=
her (68). kleiber (3). placker (loe).
Argill-osus, -eus (22, 147) leumech=
tig (17). lernen (22). leem-en -eus -ich
-osus (147). archillosus eyn leyme kut
(7. cf. wett. leimenkaute Lehmgnd)e).
*Argi-moniae, -nonis v. Agrimonia.
*Arginator v. Aginator.
*Argira v. Argia.
Argist-erium, -eria ixü. Br., Gl. m.).
-orium ( 76 ) {cf. ergasterium) i. sta-
(Br.), forniea- (76) -tiones nundinarum.
werckstatt (ki).
*Argiuus (X argilla!) lairainer (i4i).
*Argudum v. Argutus.
Ai-guere hd. nd. stra-, hd. stro-ffen,
strafen l bewysen (13). argucren (5*^).
*Argume-ntare, -ntari (64, 99), -re,
(8) krigen (9). kretin (8. cf. Fr. 1, 547
sq.). arguieren (64). prouen (99).
*Argumentator zeiger (65).
Argumentosus listig, arbet- , var.
erber-selig, varr. erbeit-s., -seilig, sclieff=
tig, gesceffnick (65).
Argumentum hd. stra-, stro- (8 &c.)
-ffunge (dez gedanckes 8). nd. strafiuge.
hd. eyn bewy.sunge sim., ofFenberlich b.
(17). wor-b. (15). verwißuuge (5). pru-
funge (19). vor zengenge "(15). work
zogunge {sie 5). ein war bezeygung (63).
wäre bezugnuß, warzeicheu &c. (65).
vr- (15, 4), or- (5, 8) -künde, vestung
(es), eyn gruntfesteu (15, 63). kurcz l
listlich rede (8). eyn vor-r., list, mirkung,
v'nnnffte beveidunge (17). armuntum
eyn vir nofft machen gleuben eyns zwi=
felhafften dings (8).
*Argumere v. Argumentare.
*Argumia v. Agrimonia.
Argus lantzem, traich &c. (i47).
*Argus castus v. Agnus c.
*Argustulum v. Ergastulum.
Argutari dodlen (Heu.).
Argutator dodlcr (Hen.).
Argute listlich (8). fliß- 1 bescheide-
lichen (17). behaldenleke {^s).
Argu-ties, -cia, arbuties (5^. cf. ar=
gutus) {i. astutia) hd. nd. bchcn-dicheit
sim., -keid t beschijdkeit l lyst (17).
list- hd. -igkeit sim., nd. -cliclieit (22
lusti-gheit (10), -cheit (23).
Argutulus V. Cernulus.
Arg-, arb- (5) -utus , -udum (Gf. 6,
533) (/. astutus) /ifi nd. behende, list-
hd. -ig, -lieh (6s), hd. {b)nd. -ich. lustig;
ptc. gestrafft (7). wolhellig 0. dienung
(88). skeero (Gf.). redsam (64).
48
ART
*Aria (st. ara; anders Gl. in.) altar
(m>.
*Aricolator r. Ar-, arill-ator.
*Aricukini v. Auriciilum.
Arida [i. (trni 7i;i .»•. oriU' (uo).
herlxi (i. alcibia-dium, -cum) wildoch-
scnzuiij:: (,Ki.)-
A-, ar- (l) -ridare /. torrere denen
(1). (loroii [T2).
*Arid-, adri- ^7i) -arium [i. sicc-,
tostr-inum) tu- (Ü), da- [b'^>, 17, 4, 74),
<lo- 1^8, 2;5"i -rn< , van sick suliu'n (23),
ilo malt'/ aufftU'irot (,74). dat van sick
suliu's {itic 22). dar (49).dare {22^). dorr
(1). horto (13).
Ariditas fuf. dur-, dürr-, trucken-,
drurken- (it), dnichcn- (i>7), nd. dor-hcit.
durrokcit (21). dirrhait (7G).
*AridoniiirQ r. Assidela.
Aridus hd. du- ("i, öj, du-, du- (3),
hd. (Ob) nd. do-rre. dürr (1, uo). dur
(4). dirr (76).dore (18). dor (•>2). drucken
(es), drokeu (13). drege (8). droge (99).
droeeh (132). spor (7.'>. cf. Sm. 3, 575).
mager (65).
Aries hd. ster-e, -r (74 , 84 , Alberus),
-n (12^. ster {b^, 74, 84). sther (3). steer
(9). steir (8). stier (5, 1251. starr (74).
ram (104, 109). widir t friscinc (104. cf.
vervex. Gf. 3, 833. ziem. 590). hd. vvid-,
wi-, wie- (74), wey- (14), /ff/. (18) nd. we-
der, wederkin (23). hd. boek, pock (74).
nd. buek (22). t^caep (89). lamp (b). lam
(22, ti8). hodiges schaff o. lam (75). ham=
mel (110 sim.). instr. bellicum lon-eggcr
(9".), -icker (Ob.\ -igaere (ziem.). louiger
(/. feruex sc. bellicum instr., nach Fr. aus
lanigeri / laidiger ^74). lödinger (93).
pli'ydc / schirm (3).
Ariet-are /. cum a,viete j)ercutere{'Bv.) ;
-o i. eri(jo (7ü); -atus ge-kilet, -bluet
(^125). argectare bocken, slaen &c. (147).
i. percutere (i48).
*Arietus c. Alietus.
*Arificeps i-. Aurificeps.
*Arigina v. Angina.
*Arilaria v. Tormentilla.
*Aril-, ari- / arri- (Ki.) -lator ?. mer-
cator 1 7ti. Kr. &c.). coij)-, meers-nuin (i47).
i. arator {cf. arieolator) fphluger (125).
Arill-us, -um (Br.), -i pl. (Gl. m.) {cf.
acinus) /. yranum inter follieulos vue
wein-stain (76), -pcrkornlein (74).
*Ariminium (tm.) ryemcl (12).
*Arin-ca, -ea v. Arnica.
*Arinis r. Eni^la.
*Ariobagus v. Ariopagus.
Ariola v. Areola.
*Ariola comm. (cf. ariolus) jnib, pu=
bin (T4i.
A-, ha-riolari , -riolare , ario-l (sie
76), -nari (3) hd. zaub-ern , -ren (76),
-ernt (13); zeu-, czwe- (21) -born; czey-
her (18), vogel bezobcren (76). tzo- (i32),
to- (23) -ueren. touoren (sie 22), daraus
zufnren (8^). raden (132). raten (uo).
wickon 11, 19). woys- (64), ver- (7), vor-
l war- (76J -sagen, gaugkiln (8). gewkeln
(9). be-gokeln (22), -cogelen (99), -kolen
(79).
Ariola-tio, -thesis (Br. &c. ), -tisis
(76) Wahrsagerkunst (Ki.).
A-, ha-riolus hd. zau-, zeu- (mss. mog.),
czey- (21) -berer. czeyber (18). touer-er
ARI
(23), -re (99). touorer (sie 22). zufurer
(sie 8^. cf. ariolari). wicker ^12). eyn
alter w. (;")•', 22, 23). alder wiaser (1).
i-yn wicken (13). warsager Mio), warescger
(8'' &c.). gouke- (8''), yauck- (uo), göge-
(9.->), ko- (79) -1er. cluikelorc (loo). bec()=
kelere (99).
*Arionari v. Ariolari.
*Arionia v. Arrogania.
*Ario-, ai'eo- 1 12.">, Hr.), pario- (75 varr.)
-pageta IS), -pagita i. cerui-, capit-
osus, agel-, authec-astus, budicus &c.
(125). eyn scluler (qui studuit &c. 18. st.
schuler), meister eins tugenthafftigen
lebens (75). grünt/.-, ibe-, grempe-Ier,
seltze (125).
*Ario-, areo- (129, Br. ), l ari- (76)
-pagus, -bagus (7) ab aptzri virtus (129),
ares v. l ab arioth i. mars (Br.) et pagus
/. Villa; /. V. / vicus martis (Br. ic),
mortis (76); gew. i. villa virtu-tis, -osa
(76 ). eyn dogcnhati'tig dorff (ö), doglien ■
sein dorp (22).
*Ariotida v. Arciotida
*Aripagare c. Arapagare.
*Aripagus (■. Ariopagus.
*Aripes v. Alipes.
Ari-, aris- (147, Gl. m.), arris- (i4i,
Gl. 111.) -sare vo.c gruis, des cranen (147).
*Arisa i: Ansa.
Arisarum klein aron (i43).
*Ariscalia v. Aristolochia.
*Arismetri-a (93), -ca (s aus gr. {^ x
ars metriea?), arith-, arethi- (136)
-metica (9i, uo, i3(i), -metriea (es) eyn
kunst, konst (ö, 21) hd. die da, die do,
de da (5), dye (21) lert (5, 134), lernt,
lernet zelen; nd. de dar teilen lerot. zal
messendi kunst (93). eyn k. des zelcu
(91), der zal (1, 4), von der zal (G). eyn
der zal i^A-ic l.S).
*Arismet-ricus, -er t -rai93), arith^
met-icus (91, uo), -ricus (68j zeler (91).
zalmesser (93). ein meister, kuust-igcr
vi, 4), -er (22) der rechnuuge, rckeninghe
(22), raitung (1). cyiier der dye konst
(sc. prc. 21j, dye rcchunge der k. (5) kan.
*Arisinus (vermis; aus ric- X tar-
mus?) made (17).
*Arispoleia c. Aristolochia.
Arissare c. Arisare.
Arista ^i. spica; hd. eyn eher, eer
(5), aher (21) da (5, 134), do daz (21),
do das koru vti" wechst, in west (ö), vß
weist (21). nd. eyn ar dat (st. dar) dat
körne ynne wa-, we-sset. eyn ergen an
ey körn halm (i). hd. nd. aer. hd. a iier
(6, uo), eher, are, eer (3, 13), ore (5'', 16).
aar (99). ehir t agiui (104). eige des ares
(109). eher spitzlin (64 sim ). schote (19).
pale (11. gew. nd. siliqua, nl. palie KU.).
spir (221). ef. Br. wtb. 4, 994).
Aristari (i. spicas colligere Br. &c.
-re id., -ri in aristam crescere Gl. m. )
eher-cn (76), -n (7ö). eher (68), aren (132),
aher vff dem acker (uo) lesen.
*A-, ar-ristatus i. spicatus eherig(75).
*Aristerium v. Aseeterium.
Aristo-lochia, -locia\,.Sum.. Gf-), -logia
(75 &e., hisp. Gl. m.j, -loya, -lacia, -lia
(21, 74), aristro- (76, uo), asto- (75 varr.),
artro- (i3i| -logia, arostoloia (i46;,
aria-poleia (b^), -calia (149), pisto
-lochia (143, 144), -logia (Ki.), TttOToXoxiot
ARM
(144), charistelochia (</. v.) hd. nd. hol-,
hool- (64), iioil- (Auz. 8, 407), holl - (7.5,
125), hole- (4, 17), holle- (10), hello- (18b),
halc- (18), holer- HJ), lioltz- (b^, 8, 75
carr. , 77, 91, Nnm.), hulcz- (21), nd.
holt-, hd. biver- (.sum.), tros- ( 18 ij hd.
-wurtz, -wortz, (hol-) -imrcz (3), ha. (13)
nd. -wort, cichlamme (.sum. aus cycla=
menV^. aristologi (93). osterluzi (/. agacia
7-t). raia ((if.). hinschkraut (1 1 1). aristolo-
chia, -gia longa astren-tia (io3 &c.), -za
/ astriza (cf. 1, 503. cf. astrentia &c.).
kerse (/. q. artucium 85, 9ii). dy lange,
rotunda dy sinwelle holewurcz (4). r.
sinewel holworz (Sum. v). boh. pywonka
(4. pfingstrose Kon.), ags. 8merowyrt(94a).
Aristo-phorum, -forum (Br.), -pho=
rium (Gl. m. ) (i. vas &c. Br. &t. ) spis
kamer (49). toller (Ki.).
*Aristosius (piscis) verich (125).
*Aristrologia v. Aristolochia.
*Arithmetric-a, -us &c. v. Arismetri-
a, -cus.
*Aritura (i. fiducia) getrew-heit, -ig-
keit (74).
*Arium («. spolium Gl. m.) v. Atrium.
' Ariuncula v. Aratiuncula.
Arma hd. nd. wap-en, -pen (1, 7, 65,
88). waphen (18). waf-on (93), -fen (65,
88). wopen (3, 4). woffen (6,' 125). wore
(125). werck-zug t -zeug (88). harn-asch
(88, 91), -isch (88), -ß (125). hemisch (93).
Arma cruralia v. Cruralia.
*Armala v. Aruiola.
*Armalausa u. Armelausa.
Armamen wapeu (10). lo logo delle
arme e naue (Gl. m.).
Armamenta- (uo», Mss. mog., Br. &c.),
armamento- (IGj. armento- (mss. mog.),
armenta- (22, 66 &c., uo''), arma- (66 &c.)
-riuxa (i. locus vbi arma ponuntur 66 &c.
sim.) eyn stat da man dye wapen be=
heldet (5), in leit ( 7 sim. ), heyn leit
(21). eyn wapin- (21), wapen- (uo),
Wappen- (IG), harnasch- (9i), harniscn-
(111) -kamer, da man die wo-, var. wa-
pen behalt (UO). wafanhus sim. (Gf. 4,
1053). 7id. eyn stedde dar men dat was
pon lecht (22).
Armamentum (i. locus vbi arma po=
nuntur; armatura l firmamentum nauium
sim. Br. &c.) werg gezauwe (17). eyn g.
iglicheu hannt werks (8).
*Armania r. Armonia.
*Armararia c. Armaria.
Arm-are, -izare, -isare hd. nd. wap-
en, -pen (ü, 65), -penen (7), -enen (11, 19,
uo), -enhen (8*^), -ennen (23). wopen (77).
an wappcu (9;. woffen an tun (G). armizo
gewofiio (i4i).
Armar-ia, -aria, (Ij (in claustro 5^.
i. gazophilacium i4i) armar-ie (5^), -er
(1). buochkamer (i4i). wopenhus, t-ar.
wapenhaus (75). almar-ia, -a (1) almar-
ie (5b), -ey (1).
Arma- (b, 125, Br. äc), l armenta-
(10), öfters armamenta- (^.Mss. mog.), ar=
mato- (109), alma- (75), amo- (7g) -rium
(i. locus librorum t vbi instrumenta et
arma reponuidur sim., promptuarium
74, spint-rum 74, -erixim t increpta 75)
wapin- (^Sb), wapen- (4), gerwe- (10, 12,
109), verb. gewere- (sie 10), ger- (77), gher-
(22) -hus, -haus (4), -husch (10). garuwe-
t ghern- (?89), garue- (11), gherwe- (23),
ARM
eerwe- (19), dres- (13), dreß- (5), dryns-
(12), drynIJ- (7), speise- ^74), harnascht-
(64) -kaincr. buchkammir (8). puocli- (111),
buofh- (91) -käst, arm-arey (3. cf. Sm. 1,
49), -arg (93 Mrg.), -ergen (Das., Fris. &c.).
alin-er (12.5, Mrg., Pr.), -ci'g, var. -erein
(75), -erey (74), -ey (Ob.). kalte-rle (116.
cf. Sm. 2, 189), -r (iiß, Ki».). behalter (ki».)
ein liültzin behalt (93). kenstei'liu (0, 75,
Das. &c. -le foruli Pict.). kopff'hause (c/.
Fr. 1, 537'*), schafftel, schanck (74). ein
schrang raed ; ein kemnoten ; Mrg. kote
(120). sendener (.5. aus sanctu-, synod-
arium?). sacrist-y (71;, 125), -ey (74).
saeirsty (21).
*Arniarusca v. Amarusta.
*Arinat-era, -io v. Armatura.
*Arniatria (c/.armaria) scafreita (i4i).
Armat-ura, -era, var. -io (7.5) ge=
wouffini (i4i). hil. wap-, woff- (6) -eniinge.
wap-en (12, 21), -'luiig (75'^), -eniiighe
(22), -pung (1), -ung (76), -ynghe (89).
die Waffen, der hämisch («.5).
*Arinazatira v. Armoracia.
Arme-lausa ((;g &c., Hr.), -lausia (24),
-laus (147, Ki.), -lesia (74), -lasia ^7(),
Mss. mog-.), -sia (17), -lacus (70), -lus (132,
Br. &c.), -losia (75), -losa (tn), armi-lausa
(110), -lansa l -lacio (147), -lausia (94,
i3ü), -llasia (1), -laus l -Uus (Ki.), ar-
maiausa (i4i), armulatus (74), armo-
lausa (7), -elusa (74 &c.) {varr. gi. m. 1,
378, 381. /. vestis ante et retro diu-ersa,
-isa, aperta i. q. sclauina Br. ; armel-
aeus, -US i. vestis humeros tegcns) ge=
schlitz gewant (24). gisli/it roch (Sm. 3,
43). geslicz-et (3, 5, armol. 7, 17), -ter
(.56, 74), ge- l zei'-trenter (75), wapen-
(68, 110), geistlich (7, 7« &c.) rock, rocke
(56), wapen rucke (17). heuck (147). vber=
müder (armul. 74). eyn cleit oucr tlie
seholderen als eyn nionikeu sciiapiilier
(132). der monchen scaplicr sim. (Sm. 3,
43, 375, Ki.). scheppler (74). halß-heinde
(armul. 74) , -tucli (armelacus 76). m/s.
sercae {II. c).
Arme-, armel-linus forte ein hamp=
ster (125).
Armel-um, -lum, v. Armillum.
Armelus v. Armelausa.
Armenia hd. annenien (1), a.-lant.
*Armenias v. Ermonia.
^Armient-a, -arum g. pl. suueigono
(Gf.).
*Armentale sueiglih hus (Sm. 3, 532).
■*Armentari sweigen (75. cf. -rius).
*Armentaria {pl.? cf. sq.) v. Vaccaria.
Armentarium {i. locus vbl tela et
arma ponuntur t vbl armenta i<uat i i. q.
armentum. ßr. cf. arm-, armament-
arivun. vaccaria.) swaige (Gf.). coyge
(8^). kustall (68). fyehe stalle (19). vych-,
var. vyh-huß o. -stall (110). besehet of
stal (11). Schelm (8).
Armentarius suueigari (Gf.). suai-
fi04), sclivvai-(i4i), swei- (75) -ger. swayer
{li). hd. kue-, ku- (3, 5*J, 134), kü- (7),
KU- (21), koe- (5), riuder- (8), sweyn- (4)
-hirte, -hirtte (3), -hirt. ko-hert (18),-herde
(22). hirte (8^). herde (99). viech herter
(1). kuge triber ( 6 ). ein wapen -, var.
vich-meister (110). cancellari {m).
*Armentoriuin v. Armamentarium.
Armentum {cf. vaccaria) hd. nd.
rint. hd. rynth {b^., 21), selten rind ; rint-
DlEFENBACH G LORSARIUM.
ARM
vyh (9), -stalle (17); rinder hirt (8); eyn
hert kuwe (IG), rosse (7), rinder o. roß
(76); eyn kuwe hirte (17); swaicrinder
{^l. -ta 104); sweig (75), sway-e t -erei
(74. cf. Sm. 3, 532. Fr. 2, 240); kuo t vicll,
var. vih (iio); vehe (loo), fich bruehlich
zu stryt (:arma 64); kue, ku, koe (18).
nd. vie (i06), ve (99, 109), rinen ve (22"^);
ko (22), quek (109). cudde (99, 106).
Armerius flos, t armotaria altera
(143^ {cf. flos amoris) leimkraut (143).
wilde feldnegelein (Ki.).
*Armica v. Amica.
Armigata ( gi. m. 1, 377) v. Porta=
tiuum.
Armi-ger, -nger (77), -duetor hd.
wap-, wapp-, wope- (ö*^, 77), nd. wepe-
ner. wapen-trager (110), -turer (-duetor
75).
*Armila v. Arula.
Armilausa &c. v. Armelausa.
Armile v. Arrrüllum.
Armilla (*'. uruamentum armorum 76,
scapul-, scalp-arum ; dextrale brachio=
rum 76; torques, brachiale, dextroehe=
riam Br., balista, arma) ein wotien (G).
hd. (110) mZ. wapen, sciiulter-w. (68); arm-
w., -wopen (4), -ring (93), -spang (3), -golt
(8), -bogin (81^), -bonge {sie 100), -borg
(86. aus -bog X berg V). buog (i4i). pouch
(104). are böge (99). hand-b. (19). liant-
boghen (89), -bage (11). hd. nd. hals baut;
vor-, fore- (18), forn- (21) -spange (^12,
18j, -spang (3), -span (13, ül, 22). en
worp spoii (23j. eyn steckpriem (132).
brase (12). dusinck (^78. cf. Sm. 1, 402.
duysinck monile, buUa Kii.). tissel (8,
i. q. tissek .Sm. l. c. X dechsel aseia?).
komcdt (lü. cf. helcium).
*Armillifer {cf. sq.) puttentreger (74).
Armil-lum, t -le t -e (ki.), t -ium
(Gl. in.) (i. vas vinarium apticni ad por=
tanduni in Immeris Br. &c. , untersch. von
armel-um Br. , -lum vas sanctorum t
victimarum Br. &u. , t vinarium Pap.)
wapin- (8), wopen- (IG) -faß. wyn- (68,
110''), wein- (110«), wint- (iiCi) -flesch.
lagel, putten (74).
'*Armillus {diin. cf. armus) bugel (75).
Armilustrium t lustralia herschauen
(125). armi-, arme- (76, Br.) -lustrius
quod armis locus lustretur (Pap. , Gl.
m.), *'. 1. qui ab armatis sepe illustratur
(76, Br.).
Armilustrius l. presidium halt dair
die ruter halden; herschouwunge des
harnesch (147).
*Arminger v. Armiger.
*Armizare {ptc. -atus Gi. m.) v. Ar=
mare.
*Armo-clusa, -lausa v. Armelausa.
*Armodactilus v. Hermodactylus.
*Armodia mitbequeninng (74).
*Armo-iacia, -n v. Armoracia.
Armo-, arma- (7), aro- (8) -nia {i.
dulcoratio t consonantia cantuum, ex, ar
i. ad et monos i. vnus ! Br. intelligentia
diuina 76) sanc (100). hd. suß gesan-ck,
-g. 7id. zute sank, ein gedone i eintho=
nikeit, var. gethone &c. (65). suezs gedün
(16). susß getone (i5). süsser don (15).
zuse czuclanck mit de done (8). eyu clang
i eyn seyteii done (7). eyn s. -clang i
glicheit (15). ein süße clang (17). siesser
dun l clang (76). einhellig lieplich gesang
ARO
49
(64). wolhellung des gesangs (88). sevden-
(22), seydel- (22b) -spyl.
Armo-racia (19, 47, 91, bm., Ki^., Fr.),
-raca (Ki'-.) , t -racea t -racium (Ki.),
-rach.ia(i25), -ratia ^ -ratio {ital. -razzio)
l -riaca (Sum.), -ratica (IG), -zatia (149),
-rica (85), -ria (47, 149), -niaca (17), -siea
l -iacia t armazatira (74), amora-cia
(96 &c.), -ncia (85), -yta (96), ramoraeia
i armon (ki.) {i. rafanus agrestis) hederi-
ch (17 &c.), -ck (arm. 85). heiden-rub (Sum.),
-rettich (U4, Fr.), meer-r. (Ki.). kreii (91,
111). bibenelle (armoz. 149). byb-nell (74),
-enel (IG sim.). bebencll (19). beuenelle
(47, 85). inauua, meuva (sum.). Versch. von
ar-, am-moniacum ammoniakbaura (ki.).
*Armosia {gall. armoise) v. Artemisia.
*Armossa (cf. prc?) v. Almucium.
Vlmus.
^Armotaria v Armerius.
*Armozatia v. Armoracia.
Armueia v. Almucium.
*Armulatus v. Armelausa.
*Armulla v. Aruiola.
*Armuntum v. Argumentum.
Armus hd. nd. brüst, borst (22). hd.
prust, broste (4), brost (14), brüst blech
(X arm-a? -illa?). arm (64, 110). schul=
der (19 sim.). buog (ui). büg (12). bueg
(75). bug (7, 8, 75). bieg (76). böge (10).
booch (14). boech (99). buch (13). biilz (8^.
~X arma?).
Arna lam (147).
*Arnab-o (r. carnabum), -i veterum
zittwer (Ki.).
*Arnagolsa &c. v. Arnoglossa.
Arnica (143, Gf., Fr., Ki.), armica (74),
arinca (7, 17, 95, 101, 121, 130, nach 130
aus ■JSP'JYT'']? sonst rocken 114 &c., amel=
körn 143, cf. Gelt. Nr. 3), ar- (103), art-
(74) -inea, arcüic-a (3, 8, Sum. V), -ta
(Sum.), are-nica (149), -mta (47), aronia
(IG), artayra (/. amya 96) wollis- (8),
woluis- (103), wolves- {du, i30, Sum.), wlues-
(47), Wulfs- (3, 17), wolf-distole (i49), -distel
(3, 74 sim.)., -fistele (Sum.), -tistel (96),
-zeyß (7), -zeisala (130, Gf.), -zeifila [sie
103), -zeisil (,95), -zusila (121). wolver- (Fr.),
woive- (143) -ley, bey den Sachsen vnd
Scestatten; mutterwurtz, von Pnegellern
in den Bürden wilder wegerich genennt
(143). laug- l luciaus-kraut (Fr.).
*Arn-yges, -igenos v. Agamus.
Arno-, t arni- (141) -glossa, arni-
glussa (17), -glosos (i4i), arna-glosse
(94=^), -golsa (.Sum. UI) (/. agni -glossa,
lingua t 1. herbena 141, plantago) hd.
wege-brej^de, -preyt (74), -breJe (17), i
-tredc (15), -ricli (74, 105, Sum.), weg-
breit (149), -rieh (76, 141, Sum.). golcheu
{cf. göUeke Ringelblume Nmn. ?), Mrg. felt=
blum (8^). ags. wegbrade (94*^).
*Arnoricus {aus no- X armo-rieum)
peigiro lauf (Gf. 2, 235).
*Arnoti-ce, -de v. Arciotida.
*Arnus v. Cornus.
*Arobius ('/. arcubius?) ein fugidat
(8b).
•■^Arodo {i. rodia, siC) grote sclieep (147).
*Aroga L\ Arpagio. Arrabo.
''Arola V. Arula.
*Arolare v. Areola.
Aro-ma, -nia (76) wol (5^), alle wol
rich-inde dinck (5^), -ende ding (4), -en
7
50
AWQ
dini
;k (-M). Jil \\o\ nikfiulo liinok (22v
\\o\ .sini'kkcnils ding (1). t'Vii wol-
rioflioiid ui'»\ licflinut (I34), -ricluiif
(tili), -nfln-ii (18), -roflu'ii (.')), -troliinde
(9S) diiiK. killt, krmit, wurtz. wol riikcii
(13). sii/o rouidi (100). ein süssen- frrsmag
((>). pt'wiirz, pud«'r (loo, Hr. wtu. 2, ."««;»).
gowirtz vnd si>ecorey (oi «/«4.). l)alsa ine
(17), -ni (S).
Aroniatarius r. Aromatopola.
Aromaticus /n/. wohiioliondt! aim.
odol roidi {i^'\ ruchig (2), smcckung (1).
Arotnati-zare, -sare Inl. wolc-, wol-
rii'clicn, ryrlKMi (S''), -ricluMi. -ruclicn
(10), -sniacücn i^G, (),' -sclnnccktMi (iio),
-smokkon niaclien (i). wol- (22), wal- (11)
-rukou. walo riken (no).
Aromat-opola , -arius kriiy-denier
(Kil.\ -ncr ( iKiii.
Aroniatopoliwm krut-krani i^chytr.).
Aron, aaron, avum, ai'ona (87, i4n)
{herba) ruclie (Sn, Sum. v). ])fattVn-pint
(lar^ 143). -bind (i44. Ki.). aron (87 ,sim.).
* Aronia v. Aroma. Armonia. Arnica.
Aropagiones r. Arapagare. Arpagio.
*Arostoloia r. Aristoloehia.
Arpa ((f. arrabo) ags. aeren geap
(Gl. AeHr.i.j^nrtaareaeSomRcr)- acrngoup
(ise); carngeat (94).
Arpaga r. Ai'pagma.
Arpagare ?•. Arapagare.
*Ai'pagarius r. Erpicarius.
*Arpa-gio furr hock o. gabel (110).
stock-g. (i;8). -go staockgafoll (132). has=
pil (i27\ gh'issentzidoit (75). -go (Br. &c.),
-io f arapaio (147). aroga (76) vuyrga=
vel (147). /. fuscinula (lir.), sustmola
(76) f geniis re-'ifiincnti. crowcl (121 .v/m.).
aas. auucl f chiua (i36). aropagiones.
pl. (cf. arapagare), ara- t ar-pigio sg.
i. rotabulum feur- o. offen -gabol (74).
*Arpag-ma, -a (oi. m.) eynroloy vat
(l47l
Ärpagus raub (74).
• Arpaio v. Arpagio.
Arpax /. harpago (Gl. m.); instr.
horti (Pap. [. orei (ur.) l fen'eus vncinus
CO qvod arripiat (Pap.), rapiat (Br. )
quod in puieuin cadit {weit, bornkrappen
«*.) ; instr. ferrcum ad extrahendum ziza-
nia goet ysen (110), friicht ijsor (i.'52).
Ar-, ara-, arra-, aras-pax grundy=
soren of soekor in den putte (147).
Arpen, arbon (7C) accusatimim genus
tseli fdlratl (Pap.i. _r/. teli/. (Br.). g. cell
/. (7tj). geczanyt pliil (8). arp-es (76, Br.),
-is (74), -e (68),'harp-e (110, Br), -a (gi. m.)
yemis gladii sim. swert (74). Aus apizt].
Arpen-tum, -na maniiwero (i3i. cf.
-■\verc Of. 1, !Mi.-, .sq.\.
Arpeta ist. herpeta) die rose, das
rofhiauff (Ki.).
"^Arpic-a, -are v. Erpica. Strigul-a,
-are.
*Arpigio r. Arpagio.
*Arpis V. Arpen.
*Arpit-a, -are v. Erpic-a, -are.
*Arph-a, -ina v. Aruina.
''Arphago (?'. fasciala, aus arpago i.
fuscinula!) v. Fascia.
*Ar-, arri- (110'') -pius (aus arpe X
harpyia>c;arripere) gryffende (110, 132).
begirdig ((i8).
'^Arquamentum ags. dixl (i3G, 145.
St. thixlV).
ARR
*Arquata ^ numenius lirach-, regen-,
wind-, woftcr-vogcl, giiiy, />^///. hanikcns,
/ris. .schrye (i 10).
*Arquillus {rf. arces) gall. ar^on d(!
seile (122).
*Arqui-rites, -ritis, -tes r. Arcuites.
Arra ( (f. auia) hd. nd. bnit -, lid.
braut-, prent- / haut- (4), morgen- ((5,
40, 7'i) hd. -gäbe, -gab, -gobe (40), -gaul)
(76), nd. -gane. brnt gäbe t liant (18).
brnt- (.f)'', \\)\ l)rnde- (10). mal- (17, 4),
mole- (8), drnwe- (8"'), lu'ft-(!).T) -sehatz,
-.schätze, liafft- (64, 7.5''), heftel- (7.5»)
-gelt (7.')), -gäbe als ein melielring (64V
geniahcl i)f'ant (i.t). pfant (110. «m.V
vn(U>r phant (8'>). hant-truwe (5, 22),
-tranwe (21), -druwe (12), -truug (49).
hd. win-, wein-, ley- (4), leick- (3) -kauff.
wntkauft (49). win-kof (76. ife«.), -kofF (64
vttr.), -cop (11). opl'er- t winköf-gelt (O).
gotes-, gots-heller (19), -pheniu'g (7, lioj.
gedingt ph. o. gelt (7,5). wort {var. hei
w. aus vel w. ) zeichen ( 60. cf. .Sm. 4,
166). wcrd-i-rer (i32), -re (99).
*Arraba /. »abba vader; i. arbiter
tuyck, koiide ( 147).
Arrab-o [g. -onis), -a(19, 89), -onis
(23 kl.-.), -ona (3, i3i), arabo (68, 99),
aroga (47), arrog-a (7), -aria (18, 47),
arr-ago { -ugo / -actana l aractaua
(7.')). arpa 1 11, 47) {oft i. arra) piiant
(8, 9) der ee (8). pant (11, 23, 89). vnder
pfand (68, 110). niorgengabe t wider
legung des heirat guts (7.5). eyn l)rutc
(18). nialschacz (^3). eyn gottes phennig
(7). werdre (99). harrunga (isi).
Arra-cium, -tium (22), -sivun (4).
-ncium (2j, -rium (7.5). -cina pannus
(77) {cf. Gl. m. 1, 328, 38.5, 387, 445. Fr.
1, 36, 417) hd. nd. aiTas, eyn dünne
wuUen waut (22'j). arr-aß (21, 75), -asch
(Fr.), -als (2), -eis {a. 1370 Sm.), -is (5),
-iß (7), -eße (10), -eß (7), -es ( 77, 14?),
-es düch (6), -as tuog (49). harr-as (75),
-aß (Fr.), -is (5), -yß (5''), -es (3), -eß (4,
74). nhd. rasch, sardoick, vusteyn (147).
*Arra-etana, -go r. Arrabo.
Arragonia r. Arrogania.
*Arranus r. Artauus.
Arrapax v. Arapagare. Arpax.
Arrare win kaufi'cn l dvuwin (19).
bewinkopen, godspennyiigen (89).
Ar-, l ab- (Br.) -reptitius, gcv).
areptic-ius, -eus, -uus(l ), areficius (Br.,
Gl. m.\ / arraticus (X err. ? 10) {i.
ariolus 141, demoniacus q. v. cf. Gl. m.
1, 389) einer der mit de tufel beseßen
ist (17). der gezuckt ist vom t., ein t.-
heflftiger (6.5). duf- {fy\ dy- (18, 21) dcuf-
(G7) -fels. duuelseh (22). Ärf. teufelischer;
(ar.) tufflesch, (arr.) zerryßner (68);
besessen (110); wesessen mensch (1),
bcssen {sie) mensche (8); be-hefft (7),
-heftet (9.5), -haftet i.Sum.); vnsynnick sini.
*Arrequiescere geliorsam sein (1).
*Arrescare v. Arrestare.
Arresta bouis stallkraut, huhechel,
ochsenbrech (Ki.).
Ar-, a- (221' ) -restare, arrescare (65«),
arestere {^hd.nd. be-kummern, hd.-kon\=
mern,-komeren(89),-kymerntmit gerech=
te (13), -kumeren mit den richte (22^),
-kummern, als pfenden (iioc). hd. nd.
hindern, verpieten (1, 2 sim.). beset-zen
(19), -ten (11, 89, 97). vorheffteu (64).
ARR
fronon ((>). an werten (9'l. afirtin (8. cf.
anfertigen sm. 1, 567?).
*Arrichariu8, archanus (i. apocrisa.^
rius; X arcarius) sclialwaerrc des
keysers (i47).
*Arridare v. Aridare.
Arridere h<l. zu-, nd. to-, an- (G, 9,
64, 110) -lachen, wintzeln (125). frolich
wesin (8), beweysen (9).
Arrigare benetzen (8).
*Arrigenes r. Agrimonia.
Arrigere hd. vfl"-,auf-,«r/. vp-richten,
-rihten (ß), -rechten (7) , -recliten (5),
-r(!cken (18). vast vnd wol regieren {valde
regere 65) {virgam virilem) ragin (8).
ragen (17). regin (i)j.
*Arrigo v. Aurigo,
Arripere {cf arrumpere) be- (5, S*»).
zoi-iilich be- (8), ain- (19), zu im (110)
-griffen, angripen (11). hd. uemeii (6);
zu ym, zu sicli, nd. to sick n., hd. t
zucken, z. o. an sicli ziehen (67) her-
wüschen ((i). zoridich h. (17). erwischen
(6.5). czormlich e. (9)ÄrZ. rauben, berauben
(21), zerryssen, mit gewalt zu brechen.
nd. rowen.
*Arripius v. Arpius.
Arri-regium (11), -togium, -tagium
(147) {cf. Gl. m. 1, 360, 389, 391 ) achter
-deyl (147), -deel (11, 89). eyn affter deyl
(191
Arrissare v. Arisare.
*Arristatus v. Aristatus.
=* Arritogium &c. v. Arriregium.
*Arrius (:i4),anius (136) (aMÄvarius?)
ags. faag dl. c).
Arroga &c. r. Arrabo.
*Arroga-, arrogo- , ario- (5'') -nia
{nie Arragonia) arrog-an (1), -onien
(.0*'). arrogan-us, -ensis (Gl. m.) eyner
vz dem lande (ü sim.).
Arrogans {cf abr.) hd. hoch-, hof-
(Mss. mog.) -fertig, -fertick (17), -firtig
(21), -fart (18), -mutig (110), -mietig (68),
eren-girig (i. ambiciosus 1), -gyrick
(5'>). eundeg (99).
Arroganter hochverticlich(6). hoffert-
icliche (17), -lieh (5). homod- (18), homet-
(21)-eclichen. Äd. hoch-mietig (76), -mu=
tig, -mutlich (4), -mutiglich (110) ; stoltz-
(8h, 110''), v'stor- (17xabr.),keck- (iio^),
kech- (iio^), snel- (15), kun-, kunt- (5,
22), künde- (23), kont- (21), kontic- t
kynt- (17) -lieh, nd. -liken.
Arrog-antia, -onia (23) röm (6). ej'u
rum (8''). eyn beroym (22). beroin (23).
romsal (i4i). erengire- (ö''), eregitti- (65^,
hochmechtig- (es), hochmutig- (110),
liochfertig- (110 &c.)-keit. houerdich (22).
kundicheit (11). stoltzikait (V. archon. Sm.).
Arrogare be-rumen (7, 8, 9, 75),
-rumen (S**), -gern &>). hd. vbermutig sin
(Vocc. ex quo), v'storen (Mss. mog.). ^eid=
nen (75). stolczi-ren (13), -keit treiben
(64). zu-scriben {i. asscribo 10), -geben,
-legen (65). verderben (5, 21. X abr.). {i.
destruere) vorterbeu (4).
*Arrogari be-rumen (70 &c.), -romeu
(5, 22), -rumen (6 &c.), -riemen (69 &c.),
-reumeu (67). vor rimeu (18). hofiFerti=
gen (4).
*Arrogaria v. Arrabo.
*Arrogonia v. Arrogan-ia, -tia.
*Arrugo i'. Arrabo.
^ AKT
*Arrvilla i-. Arula.
Arrtiinpere rißen (5). zu-r. (21). mit
gewalt r. (18). m. g. brechen (7), zer-br.
(76). zu-br. (21, 4) mit kraft (4). zer-
stören (6). richten (23). to sick nom=
men t rowcn (22. cf. anipere).
*Arruneula v. ArativuiCTila.
Ars {pl. s. u. ) hd. ml. kunst, konst
(5, 8, 11). Hst (16). beheudikeit , haut=
werck ((>.")).
Ars etema ewige kunst (15).
Arsenieum {i auripigmentum) kop-
per-rauch (13), -rore t victrile (10. wett.
victriol). opei--, orper- (i49), orge- (Sum.)
-mint (8.5, suiii.), -ment(i2.'), 149).
Arseuerse kyert dat vuyr (i47).
Arsineum {i. arthomium) vrouwen
eleyt blyuckende roit (i47).
*Arta (/. ardiui, alta) iiuidarpergi (Gf.).
*Artabulum {i. angarium) notstal (3,
4, 74, 76).
*Artacis v. Attacus.
*Artaga-nius, -mis, -rus &c. v. Ar=
toganus.
*Artagge v. Attagen.
*Artayra v. Arnica.
*Arthaleticus v. Arteticus.
^Arthamesia v. Artemisia.
*Artainus v. Artauus.
Arthanita ( i. eyclam - en , - inus,
panis porcinus ) erdt - aptfel , - uabel,
Schwein-, sauw-brodt (14:5).
*Artanus v. Artauus.
Ar-, arc- (8i, i26) -tare i. stringere
(1) ; con-str. (3. 4) ; frequenter arcere t co=
pulare (Hr.). hd. nd. e-, dwi- (22), ]id. twi-,
zwi-, pire- (7ö) -ngen. iughe niaken (89).
streng machen (1). einbreisen (i26). be=
setten (^si).
*Artat-io, -ura (75) pfrengniß (75).
dwanck (22).
*Artator zwi- (8^), pfre- (75) -nger.
Artatus pfrengt (7.5).
Arta-uus (;ne. corv. Br. &c.), -nus (7.1
varr.), -mus (64^, i. sehlimbria 75), arra=
nus (147) hd. sclireib-, visch- t weid- t
knchen- (75), wayd- t hack- (74), hak-
(64, 75, 93) -messer. schrifiines (i32).
knijf, snydmess (147).
*Artedius {cf. artocopus sim.) krapfe,
höh. koblych (4).
*Arteniya Acnien. (G).
*Arteinideon {cf. sq.) wizwm-z (Sum. vi).
Artemisia {selten), arte- (94'» &c. ),
artbe-, arti-, arthi-, arthy- (149), arehi-
(G, 19i, artha- (21), artho- (5'\ 67), arto-
(68), atte- (110) -mesia, l -messia (94»),
armosia (74, 143) («'. mater herbarum l
mactarie t agritaniea t ampulata i
monolosis 74) bibo-z (sc'», OG, 105, 149, Gf.,
BM. ), -S (7, 87, 146), -eß (l25), nd. -t(Siim.).
byboz (auz. 8, 991^). pipoz (104). peyp-os
(4), -as (1), -ecz (4). beipo-ß (74), -s (4).
bibes (v. a. 1400 Gr.). weibpas (50*^). byf-
uß (10 &c.), -uyß (V. a. 1469 Gr.), -oß (5),
-aß (21), -as (i3). beyfu-ß (75, 91, i34,
143), -s (3). byvo-es (i32), -et (11, 85,
92, 99), -t (22b, 23). lichvot (22). großer
reiufarn (73. cf. athanasia). reynber (89).
bucca (Sum. vi), hd. buck-e, -en, -ela (76).
bück (110). bug-ken (64), -ge (87*^^, -gila
(95), -gul (93), -gel (87, 146), -el (22, 87,
146), -klen (91). batke (7). buchen (ii3).
bukel (Aiiz. l. c). puggel (74). puckel
ART
{neben puck fabaria), bis-, var. byß-molte,
flg. beifuß, in andrer spräche bücke, var.
bück (75). pesenmalten (50<i). scosmalta
(141). schofmalte (Anz. /. c). ratrich (ar-
temesia 87», aec sie i46). giu-teln (74. cf.
Fr. 1, 384). suunenwendt-g. (75. cf. Sm. 3,
263). sunben-g. (1). sonnenwend-el (73),
-gurtel(l43). hl- (Anz. I.e.), him-(l43, Nmn.)
-melker, l -melkar (Nmn.). hermalter (7),
cf. hermalda bugga (105); o. v. anthe.=
mis (X artemisia 7). ags. mugwyrt,
(-essia) tagautes helde (94»).
Artem-o (110 &e., Br., Gl. m.), -on (93),
-one (Diut. 2, 42), -um (no &c., Br.),
arth- (8, 64), areh- (so) -emo, arthen-
um (i47), -io t arterium (74) {gr.
aptcfKov) segelli(Diut.). segel (74). wenig
s. (8). ein klein s. o. lOch in naui (110).
fock (i32. i. q. supparum&c. Fr. 1, 283,
focke siparum 107). vok efte segelken
(109), of een seilken (107). des scheeps
segel ofseyle (147). wintmerki (93). wynd
gemerck (64). komcnierk (80).
Arter-ia, -ea (8'>), -ra (1), artheria
(i. verui per quam intrat aer t spiritus)
hd. ader, ander (76) ; hals-, halß-ader,
-ädern; hals odir (8); duustader (Megenb.);
gaistaudern(/>^. 77^)'; loft odern (i25Mrg.);
luft {sie 81»). pipe (s.i). weltwachs (10. cf
pulpa). harwaß (8, 13). hercerebe (loi. cf.
Sm. 3, 5, herzeric Ziem.).
Arter-iaeus (Hr.), -latus (Gl. m. ),
-eatus {i. rheumaticus) hcys (97).
Arteriasis heescheit (147).
'■Arterire aderkeii (8"'). artherisare
edorn (9).
* Arterium v. Artemo.
*Arternu3 v. Areturus.
*Arterra '•. Arteria.
*Artes {anders Gl. m.) v. Arees.
Artes liberales fry (ö'', 7), vrighe
(22) kunste. frige künste (G). frilie konste
; (5). frie konst (21). frey churist (1),
j kunst (110).
! Arthesis, artetiea &c. v. AreMtiea.
I Arthetica (/. Solidago, primvxla veris)
I maßlieben, massüsseleu &c. (73). schlafl=
kraut, je langer je lieber, feldcypress
(Ki.). a. pandectarii guldengiinsel; a,
saxorum katzeaklee ; iiasen- hd. -klee,
nl. -pootkens, -voetkens (143).
Artet-, ai'tbet- i artra- i arthal
ART
51
(147) -ieus -gichtig (08, 110). gychtich,
lam, mänck (i47). giidsuchtiger, kremffi=
ger (74).
^Artieaetus artischock, welsch dis=
tel (144).
*Articula, ardiga zaeha (Gf. cf. Dz.
Wtb. 28).
Articulare ( i. subtiliter ccniungere
110 &c.-, articulis ludere 68, 132) behen-
delich (9), -tlich(8), -diglich (17) zusaraen
fugen, mit den ketzen spilen (68). koten
(132).
Articulatio bona {rnembrorum) wol
gegleich-t, var. -net &c. (es).
Articulu-s, -ra(i4i) (?'. species numeri
Br., numerus multiplicatus per denos 110
sim.) lideli (93). let (99). lede- l theel-
ken (108). ge-lith (15), -litte (16), - Hd
(141). glit (G, 4). kleyn glyd (68, 110),
gleth (8), leedchen (132). gledichen (8b).
klains glid 0. glaich (9i). eyn gleich am
ifinger (65). gleych- (64), stuck- (65),
stugke- (15)- lin. eyn zal mit zehen ge
mert (8). ^
*Artieus («. artibus instructus Br., Gl,
m.) vmbhang (19). omhanc (89).
Artifex {i. artista, bissio. opifex) hd.
eyn chu- (1), ku-, ko-ustiger. kunst-er
(19, 22, 75,110b), -ner (iiO'^«^), -meister(75).
werck-m. (10, 65). konste-ner (132). -r(ll,
17). kuoster (89). wergman (8b &c.). hant-
w. (G), -wercksinan (65).
Arttfieiat-um ein werck der kunst;
-a mechanicorum hanttierung (65).
Arti-fictna, -fBcina (Br.), -fieinea
(76), -uicina (17) eyn werck-, werg- (17)
-huß (68, 110), -stat (17, 110).
Artifieiose kinstlich (76).
Artificiosus hd. ku-, ki- (76),ko-nstig.
kunst-ick (18), -ich (22), -lieh (110 &c.).
Artificium hd. kunst, arapt. konst
(11, 17). kuost (89. cf. artifex). hd. nd.
hant-werck, hd. -werg, -werch (1). ant=
werck (56. cf. Gr. wtb. h. v.).
*Artigeta truglicher (74).
*Artilla v. Arula.
*Artimen eu reyse (11).
*Artimesia &c. u. Artemisia.
*Artincilla v. Aconcilla.
*Artinea v. Arniea.
*Artioeide v. Arciotida.
*Artiplex v. A-, Al-triplex.
*Arthisis i-. Gid.
Artista {cf. artifex) ein kii- (G), ki-
(76), fri ku- (5b), frey chu- (1) -nstiger.
* Artista {cf attista. areste? aus
artus?) guttrof {vas IG).
*Art-, arth- (5b) -itudo eng-e (21,
22), -ung (75), -ikeit (1, 3), hd. -ekeit,
-keit, -heit. dwenge (22). nauheit (i32).
*Artiuicina v. Artüicina.
*Artoea peltzgart (74).
*Artoeapta v. Arthoeopa.
Arthocaseus v. Plato.
Arthoeopa *. vas artificiale (76);
artoc-apta, -upa vat dat kunstich is
(147); aus artopta X ars.
Arto-, hissw. artho-copus,-cupus (11,
Sm.), -eapus / -pocus (4), -copa (17, 19,
89 &c.), -ptocius panis '71), -paeus (56),
atro- (1^, sarco- i^^^. v.) -eopus, cf. vv.
sarto - eopus , - cupus , arehi-copus,
! -topus, artedius (artocopus i. pistor,
' gr. apxoxOTio? ; panis ^^«V/ms labore, in
oleo, t buttrio 76. in Langobordia vocant
bacillas G) derpkuoche (bm.). kiechlc
(91). kraptf (4,69,91,134). crep-eleu(/>/.Gf.),
-pel (5, 8b), -peln (18, 21). krappele (22).
krop-pliel (56), -el (23). krefiel (v. a.. 1477).
pastey (89 sim?j. posteydc (-eopa 11).
bastede (17, 19). horua-flfe (8), -f (16 sim),
-ph (3); harn-aff (1, V. a. 14G8 SmA -of
(-pocus 4), cf. Fr. 1, 469. .Sm. 1, 31. 2, 239.
Ziem. 161. — mutschel (uo. /. q. spira ii3,
Fr. 1, 679. Stella 112. cf. mutzcl, inusel
Sm. 2, 635, 664). moetze"(10). muu-tschel,
-dschelle, mytzel (64 varr.). pretze-n
(1, 71 sim.), -1(4). eynbretze-1 (77), -In (17).
bretsel (i32). (brätschel Fr.), ein trocks=
chrer (3. cf. pastesis). phister (73). brot=
beck t pfister(Ki».). becker (19, 114), beke
(artocupus 11), t schimmeli-chtig broyd
(19); -ch broot l wondeliucli (wodelich
11. cf. verwend bröd Br. wtb. 3, 229?);
-ch t crom broet (89). krekelin-cli (89),
-ck (132. nl. krakeling frz. craquelin).
7 *
52
Airi
)'l^
rilu'k (ft'M- cringol (77. irclf.). ;/(i/l. oscmi
dii'li (lii. m/t. escaudetus). artocop-a
knipft'o ptanii-kiicli; -us kiaptVciip.icIicr
(7iV Ix'ckor; schyinnult liroit; cropol t.
iiKinrun ! (M7).
Arto-, öisjfii: artho-creas ( apto- ,
xpsa;), ijt'ip. -crea {[w. &.-.\ f -rea (75,1
\j-2), -cria, -crium, antocrea yi. laga^l
num 7.'>V atrocea [>^^') i. nhiifi er [mnc
rt variif n\0 &c., «r.\ et pa.ttd (n\:)/actus,
pixtus; jHtnis er cibo et canic pistus (sie
ut; &i-.); rh/. tortella^Hr.V /(^/. crnplio {r,(.), •
oraph (7), krapf, cliiapplieii (l,7i).crep-
|)cl (r>''), -eleu (22»'). crop-pe (8^), -el
(22), -pel (11). bastet (33» sim.). past-et
(110), -evde (13), -eye (isa). blatz (76.
wett.). bfetz, i-ar. pletze, flecken, vorbrot
(7.=iV sinaltz-kuoche (hm.). -kiu-b (8). eyn
j,Miebe kucho (8'', 17). stopkueh, bo/i.
tvkaiiecz (4V speck- (3), phaiiiien- (n3)
-flatle. pfannzelt {2). bre/ebi (18). britzel
{'i). roftio-Ie (108), -ele. ital. refüoli (Kii.
c/. rapheola). tf all roy- (Gl. m.), rou- ( 122 )
-ssf'le '<•/'. ros-ola, -cella 01. m. ; rtntersch.
von artorira tarte 122. r/'. artotira cibus
ex paiie f pasta et caseo Br.). vleesch-
tarte (^los). kriiighel (23. cf. prc). armer
rither {H)^. wett. cf. artolaganus. Fr. 2,
122'").
*Artocr-eas (ob.\ -eum, -iura / ocreare
(74) (X ocrea!) eyn sti-fel (5), -pliel 14),
-effel (74). ste-fehi (21) -uel (23). (ein)
leder-, leddor- (18,21) -hose (5. 18), -hoz
(4). -hoße (21), -lioßen (74V
*Artocreuin eyn schußel (7).
*Artocupa r. Arthocopa.
^Artociipus r. Artocopus.
*Artofagia is^ artifieina? 011 0' vom
würkeii (/tw Teiges?) werke stöbe (8).
*Arthofagus v. Sarcophagus.
*Arto-, artho-ganus, -gonus 1 22, 1 10'),
-genus ( (J ) , - gomus ( 1 , von - ganus
nntersck. 4\ -nogus (uo'M, -gaphus (76),
arta-graphus / -garus (18), -gamus (67),
-gamis (V. a. 1477), orthogonus {q. v.),
hortologus (74), ortogolus (147) (oft i.
herodius) hd. nd. valcke. hd. falck;
blaw-. blau-, blae- (iio'»), bla-fiiß. bla-
fusse (7), -uiÜ (17), -vot (22), -voit (147).
blofüs (G). blayfuyße (133). plauphus(3).
pla-fus (1), -fiiez (-ganus 4).
Artolaganu-s, -m, artologanus (91)
platz, riad (7i). eyerriade (125). armerit-
ter (12t;. Ki.). fjiildensehnitz nni.ivctt.güh
lensehiiittfii pl.').
*Artoinesia &e. '•. Artemisia.
*Arthomiuin v. Arstneum.
*Artoiiiu-m, -s r. Archonivmi.
"^ Artonogus v. Artoganus.
Artopemma brodbretzel (Ki.).
*Artop-seus, -oeus, -tocius v. Arto=
copus.
*Artopiperplefferkuch, boh. pernik (4).
Artopt-a, -ra (Ki.), gr.<i^-(jTzrr^ (113),
arcopta (147) [i. ms artificialiter opereu
tum Br. cf. arthocopa) knettrog (91),
beckin (91, Ki.»). küchen- (114), holippen-
(113), oblaten- (Ki.) -eisen, cop van pos^;
teyden of vladen (147).
*Arto-rea, -rira, -tira v. Artocreas.
Artox i. malus, reus (Gl. m ). sagax,
fauciosus, fron-us, -itus, sipius &c.
be-scheyden, -schyde, vroit &c. (i47).
*Artraicus v. Artetlcus.
&
ARU
*Artreca (/. sophistn) schynende cun=
sfer (M7j.
Arthritis r. Ai'chitica.
*Artrologia r. Ariatolochia.
Artuatim (*. menibratim) von Kly<l
zu glyd (iio). van lede tzo lede (132).
von leid tod (aus nl. tot!) lyden (68).
*Artucium v. Nasturtium. Ariato-
lochia.
*Ai"tula r. Areola. Arulla.
Artuosus («'. membr-atus Br.. -osus,
ros.ius) wol gelydet (68, 110). wal ge-
edet (132). grabe (17).
*Arturus v. Arcturus.
Artus s. lit (11, 22, 89). let (23
ge-Iit ^8"), -lid (91). glyte (18). glit (21
glid (i), 7, 110. 134). gleed (19). glete
(133). groß gU'tli als arm beyn (8). lede=
mat (14a). gleich (64).
Ar-tus, -thus (ö'M, -ctus (17) hd.nd,
enge, ge-.'^piczt ader -twmigeu (17).
*Arua [aus ama q. cf.) scliaip (i47).
Arua [cf. gi. m.) angar (Gl. Hrb.).
heydt (69 Mrg.). lett {i. argilla 74).
*Arualla r. Arvilla.
*Aruanbale v. Ambaruale.
*Artiare (/. volere) aehkern (1).
*Aruca (cf. eruca) Hederich, wizsenif
(Sum. V).
*Arudtna ?. semen tTtice (76).
Arugo V. Aurugo.
*Aruiala v. Aruiola.
*Aruilla (u aus n) lam nyghebaeren
(147). .
*Aruillas (st. eru. ?) arwassin (i4i).
Aru-, arph-, arb- (136) -ina, airpha
(74) hd. nd. smer. hd. smer-e, -re (21),
smeer (14), .sclime-r, -rb (64*^), feyste,
feyst, vaisti-n l -gkeit (74), smalcz (5^,
17), ilemn (12). smalt (22). vlom-e (14,
22i>), -en [22, 23).
Aruinare smeren, sinyren (74).
*Aruinosus [i. ci-assus Br. &c.) schme=
rig (110).
*Aruinus (cf. aruus) eschin (8).
*Arui-ola {S5), -ala (Sum.), arm-ala,
-Ulla (IG), harm-ala, f -ola (143), attin-
i am-ala (74) (cf. bisora) wilde (8, 16,
74, 85, 96, 149, Sum.), wilt (47) rute,
rawte. ^74) hermelrant (143).
Ar-ula, -ola, -tilla (8, 16), -mila (97),
har- (11), an- (i36)-ula (i.patella carh-
onum, -anam 134, parua ara) hd. füre-,
fuer-, fewr- (1, 110), fewev- (iiüb), fur-
{b% für- (14a),wr-(22), vuyr- (147), kol-
^8), gluot- (141, Gf.), glut- (7, 8, 16), brat-
(68) -panne, -pan (14»), -phanna (Gf.),
-phanne (7, 8, IG), -phanu (1), -pfanne
(75), -pfan (110), -pfanii (68, 76, i4i). fiur=
panne (Gf.) ags. fyr-panne {i. 94». batilla
Gl. Aeifr.), -panuae l herth (94), -ponne
Hierd (136); heordh (94»). eyn fuer (5),
liert (5. 21, 22, 99, Gf.). hirte t fouea
(arula 8). en haer tow (harula 11). hert
stat (6). glut-h. (8 &c.), -scherb (76),
-seherben, vaii\ -scherm, -schirben {i.
bacillum 75). ein roster (i32), brant
(97. <f. andela), eleiu altar (68, 110).
*Arula en lionston (11).
Ar- ^Br. &c., alph. art- 66 &c.), arr-
(4) -Ulla, t aruaUa (147), t ax- (75), art-
(69, 134) -ula {i. residuum pomi quod
abjicitur Br. cf. arillus, nauci, pulpa,
peripsüna) eyn kern (18);k. von eyuem
apffel (66, 110); hd. nd. k.-, kerne- (13,
ARX ♦
22) -hus, hd. hnß, -hii8e(13), -husch (10),
-huß in ey anpel (7 sim.), -haus in dem
apfel (76), -tiusel im a. (67), -hulß in
j einem a. o. pirn ( 71 ) , -gestel im a.
(\. 1477), ml. -hus also in eneine appelle
(23). in den aj)pcl dat liuyrtken dair die
I kerne in sitten (m7). grob-iß (.')'', 74),
1 -is (8), -eß von einem a))f<'] (.56 sim.).
gnibiß (IG), gnibß (66 xim.), grutz (69,
; 131), gricz (18), [vjctt. protzen m.) vt in
pomis. ebi-ß t -tz ^ ewitz (74. ebütz Sm.
' 1, 230). eyn biez (G. i. q. butz V). putzen
am obs; vr-piß, -pitz, -aß (/. peripsima
cf. Hm. 1, 100. Gth. wti). I,i03j; außwurf^
ling {.<<onst ouis rejicula Kr.) ; abersei {i.
seruus squalidus (;r. wiij. ; 7.5).
*Aruncula r. Aratiuncula.
Arundinetu-m, / s-, {adj. 7.5«) ror-ah
(i04j, -ach l -hag t gewechst (74), -eicht
(8), -cchtig (17), -stat (65), -busch t
-wachs (114).^ {JTc-ror (75I'), -rorag (7.5»),
-ror (91), -rorig (111). rietvelt l moß
(110 &c.). ret t ruschdyk (109). riet (74).
Arundin-eus, -is (76i, -inus, -osus
(75) hd. nd. ein dinck, hd. dinjj von,
van rore gemacht, inaket ; daz mit (21),
das von (76) ror g. ist. gerorig (7.5).
A-, ha-rundo, arrudo hd. nd. ror.
hd. rore, roer, roirr-a (127), -e (104),
royr (13^. riet t moß (110 &c.). spreta
(Gf.). zem (86). angelrut (111). piffe,
spule (textoris 17).
*Aruola v. Areola.
*Arurcus [cf. yrurchus) griutolitir
(104).
A-, ha-, ho-, au-ruspex, ho-, au-
rodpex, auiai&pes (22) (i. diuinator. bissv;.
auspex X aura , hora , ara , ariolus,
auis; ar. quasi araruiii insjjector, a,\xrn-
t au-spex ab aue et specio; horu-,
hori-spex horuspieus , horoscopus
i. qui inspicit horas Er. ; aur. qui ex
in><pectu ag- l ast-rorum t extis pecu=
dum futura predicit B6 sim.) eyn wetter-
(66 &c., 7.5, ar. 110 &c.), weter- (1, 4, 75
var., 134), weither- (7), weder- (.5»'', 23,
109), wedder- (22), widder- (18), fetter-
(21; -dichter, -diechtcr (iio»), -dichtem
(~21), t -sager (7), -macher (66 &c.), -wicker
(22, 23,56, 109). -wisser durch zauberci,
var., zubery (75), -hau (aur. X aura! 4).
eyner der do kontschoff seit von de
weder (17). wijchelaer (107 sim.). wissage
durch ingeweide des toden viechs (75).
hd. nd. eyn war-, wäre- (8'') , vor- (8)
-sag(i6), -sager (har. 110), -seger, -segre
(99). eyn wan knecht (ar. 8x auriga?).
Aruspicium (/. diuinatio Br. ) war-
seguiige (8''). wichelye (i32).
! Aruiun (^. cajnjms ßr.) velt (S*"). baw=
feld (91). wyse (12). wysen (13). weze
(14»). wesse (8).
Aruus, auus (4) velt daz nit geert
' ist (6). esche (8. cf. aruinus. Sm. 1, 123
I sq. G. wtb. 1, 78). acker (22, 4). ertrike
! c-si)-
I Arx {i. summitas &c.; libra; cf. aux)
■ hd. ein hohe ; h. eines turns (75). die
! hoge t fest (7). ein hohe f. (65). hoghe
(22). also h. (23). ein ho (3). hoe (21).
hege (13). hye (18). hoicheyd(19). hoecheit
(11). hochheit (89). vber hocne(5'>). hoch^
wich (4. i. e. -werk), hd. nd. bog-e , -en
1(21). bage (133). torn (81», 132). burgk
' (65). bergschloß (88, 9i). wechterhuß (10.
I cf. arcubius &e.). wlft (? 11. X areus).
ASC
obrost-i vesti (93), -ü verti {sie so). wyn=
delstein (i32).
As (i. stirps 1, stips 2 </. v., obulus;
Cf. Gf. 4, 880. 6, 541, 545. BM. 61?) hcl.
nd. sclierff, scerff (2'2). hd. scherpflF. scharpff
(125). Iielb-ling (65, ;i3), -eling ; eyn ge-
wicht (17). haller (9). heller (76). ort (25.
stips id. 93). örtlin, va?: ertel (75). gört-
liug o. dreyer (m). äuge uff dem worffei
(8), wurffel (17). es an dem w. (75). schappe
aus dem vmfil (s(. wurfil ? 9). gancz be=
siczunge (8). i. possessio tota (Br.).
Asa foetida duff'els dreg (20). teufcls
dreck (ni).
*Asanatuin (i. incoi-poratum, aus aso-
matum?) insichbeuestiget (74).
Asa-, aza-(i05, uo), assa- (47,Sum. 11),
asu- (lO^V ase- (121), asci- (75'^) -rum,
asa-rus (3), -rina (Fi-.), -rn (96), -x (64\
-ra bacara (85, 149), -rabaccana (74),
asabacear-a(8), -um (144), aza-ra i -baka
^47), asraviin (92), asoro i acere (sum. 11)
(cf. acera, vulgago &c.) hd. basal- (Gf.),
hasil-(8, 104), hasel-, brun h.- (i49), hasle-
(85), basel- {sie 121), haseu- (az. ?'. butu
47), nebel- (ass. Sum.) -wurtz, -worcz,
-wurczel (3), nd. -wort, -wortel t mans-
{st. maus-?) -ooreu (02).
Asealabotes v. Accalabus.
Ascalon v. Ascolon.
Ascalonium v. Aldonium.
*A-, ast- (74) -seaneia busciiuarwe (93.
cf. altanus; buchsfarb buxeuscolor 115?).
rußuarb {herba 74).
*Ascanio zuggarn (74).
Asca-, asta- (19, 76), aste- (10) -ris
(49), -rides {pl.), -rdis (19_), -rida (74),
-rina (76), aseidis (89j («. tipula 112,
fermis cutis 7g) eyn mu- (19), mo- l ne-
(89) -tte. filtz-lauli (74), -lus (49). hare
worme (10). nl. aerswormskens, mayen
(116). scnaben (114). wasseri^pinne (112).
*Ascedula v. Accedula.
Ase-, selten as-, is- (Gf.) -ella {i. ala
i locus sub brachiis: cf. ac-, as-ella; Gl.
m. 1, 404, 4lo) hd. die ahsel ((j), achsel.
acsell (i32). aschel (5). aßeln (17). de
assele (22), assel (23\ asel (18V dye aseln
(21). die aclisel (110), uclise (8), vntse (9)
vnder dem arm. uochs (93). üchse (95).
öseu (l04). vnder -uchsen, varr. -üchsseu,
-yechlJ ^64). uclisel, uxen, vlg. achsen (75).
ocsele (99). die, eyu (18) scliul-der (5,
23), hd. -ter, -dern (jp;.21, 17), -lern (18).
de sculdere (22). scliolderpein (4). ain huff
ras. sub br. 76). isella underfichs ila uchs
(Gf. 1, i4o). asseela okefe {sie 100). ascella
i. internodium en knokel (11). een onder
knopsel (89). ags. ocusta (i36), oxn (94a).
*Aseella v. Asella.
Aseendere hd. vff-, off- (5), auf-, nd.
vp-, op- (so) -stigen, hd. -steigen, -geen
(65), -clymmen (89, 110). clemben (99).
clemperen {cf. Br. wtb. 1, 801), stighen
*Asceniuin v. Aldonium.
Ascensor vfstyger (62).
Ase-, ass-ensus, ascensio hd. vff-,
auf-, off-stigunge, -steyuiig (4), -gang sim.
vpstighinghe (22). opclembinge (99).
*Ascepo me. corr. i. vas aquaticum de
pellibus simile vteri l vaculi (76), ef.
ascopa.
*Asceriolus v. Aspriolus.
ASC
Ascete- (gi. m. 1, 405 sq.), assiste-
(75, Br.), assisto- (x eons. ? 49), arehiste-
(Br.), arciste- 1 archite- 1 arehit- 1 aciste-
?acista- l abeyste- (gi. m.), gew. abste-,
ariste- (8, 17) -rium (aus aaxrjXTJpiov ;
cf. assistria moniaUs ibi assistens Br.)
closter(«7, 76). ein uunnen- (8, iio),nünne-
(3), nonnen- (es), newcnnc- (9) -closter.
gesch wester huß (75). {i. refectorium q.
V.) reffendal (49). huß atczunge(8). (arist.)
monst-ir (8) -er (17).
*Ascia V. Asia.
Ascia, assia (2, 7g) {cf. Fr. 2, 152)
sul- (12), sul- (9) -ax. suel- (17), sawl-
f4) -acks. sewl achs (1). saul- (.3), sul-
(147) -axe. sal ackis (ö^). sul ecce (22).
zul akes (23V sul ack (77). eyn sule (18).
eynboleaxe(^10). twerhacs (sum.). zwercli-
ax (12), -agst (67, 76), -axt (6. cf. Gf. 5,
28o). zwerg- t kerb-axt (74). twerax (95).
ags. aecsa (i45). hd. bart-a (ii9), -e, -en
(21), bart. barde (99). pharte (133). boh.
bradatycze (4). hellen- (49), heim- (ss,
110), helle- (132), durchslag- {sie? 5g)
-bart. eyn durch-slag (5, 8, 9), -slack (3).
dorcli-schlak (17), -slagk (21). dorsclak
(18). drossal (7. cf. drexl .Sm. 1, 4i3?).
uehsela sim. (117 &c.). deh- (104), dech-
(88, iio'', BM.), doch- (Da.s.) sei. eyn kile
ysen (21. c/". Fr. 1, 508^». keil-hacke, -haue
&c.). tzoge-, Mrg. schnite-messer {i. dol=
abra 12.5). hol- t kyn-, var. kein-eisen
f74). eyn kim yser (23), kimm yseren
(22. vgl. kimme &c. margo dolii Kil.,
kimmeiiiiobel, k\mk<;Y doliarius Br. wtb.
1,772. Fr. 1, 5141»). eyn hals-ysen (18),
-eysen (4). eyn halß baut (17). hd. (vocc.
ex quo) ein lioltz-, holtzen (133) scge.
scaue (108 sim.). hacken (1). biel (93. cf.
asci-ola, -a). byhel(64h).wurff-b.,-beihel
(88). werphijU 132). rigel (2. r s^. b? cf.
.Sm. 3, 67). ebnete- (Gf. 5, 505), daic- (i30)
-troc («'. mina pistoris). chnetroch (Sum.).
*Ascial-a, -us v. Aseiol-a, -us.
Asciare (?'. acuere l dolare Br. &c.,
delere 7), assiare (76), asciuare {b'^)
hd. bebarden (ö''), siecht machen (5, 7, 76),
schaben, hobeln ; hoffel-len (3), -n (21).
heuffen (18). behoue-len (23j, -ren (22).
schleyffen (64); scherp-ffen (64) -en(8''),
X acies.
*Ascielus V. Aseiolus.
*Ascila V. Asilus.
*Ascilia v. Aseiola.
*Ascio V. Aecire. Ascire.
Asci-ola, -olum (11), -ala (66 &c.),
-lia (134) {dim.) axt, byel, worffbart (7).
eyn kim-ysen (19), -yser (11). ein klein
schabe (110). suUexe (109).
*Ascio- , ascia- (8) , ascie- t astio-
(17) -lus vrate (9. st. harte?), barte
(8). piseis barbc (17. missverst. aus barte
und asellus?).
Asci-re, -ere {i. ad-iungere, -quirere)
hd. nd. in-, en- (17), ein- (4), eyneii-
(6, 7) -laden, eynen 1. i bitten (6). in-
(5, 22), uff in- (21), en- (17) -bidden (22),
-bilden (.5, 21), -binden [beide aus bid=
den !). heuschen (17). ruffcn (9). zu im
r. (110b). mit-wißin (8), -wissen (^asscire
von scire!9). assi-re/. vocareinlaudeTn,
st. litem^prs.-eoi.noto, aus uoco? (76).
*Ascyron v. Perforata.
*Ascirum v. Asarum.
*A8ci8 {cf. sq.) v. Assida.
ASI
53
Asei-s, -is (11, 19, 89) (seeurls qua
cementarü vtuntur Br.) eyn steyn-byel
(19), -byeck (8^), -metzerbijU (132).
Steinmetz- (110^), zymer- (ss) -agst.
byhel (ss). stienbyl (11). steenbijl (S9V
maur- (64), muer- (ss) -hammer.
Ascites v. Ascli.
Ascitus czu geriiffen (9).
*Aseiuare v. Asciare.
Asela V. Astula.
Asclepi-as, -a (Sum. v) {herba) tra=
chen-wich(85), -würz (Sum. v). M. schwaU
benwurz, nl. swaluwewortel (i43).
*Ascli grece venter (aaxog ! ), asclites
habens magnum ventrem [S^) ; asclides
(9 id^, 33), asilitas (6) {it. aseitieo) was=
ser-suchtiger (6), -sichtig (33). ascites
(Ki.), gr. acxiTTjc, it. aseite bauchwaßer=
sucht, aschites, tinpanites hitzig was=
ser suht (93).
*Aseolaphus v. Accalabus.
Ascolon {i. Villa l vallis Br. &c.,
fallis 3. st. ascalon cf. bm. 64), astolum
(76) eni tal (3).
*Ascolonium &c. v. Aldonium.
A- (86, Gf. &c. as- (Gl. Aelfr.) -SCOpa
i. vas aquaticum vtri persimile (Br.),
vtripensile (gi. m.); vas simile vasculo
t vitro (66 &c.), vitreo vasculo (110 &c.);
neberM^y-OTzripa, aaxoTtvjpot, T6|jiapamtov
YJTOi aaxücpaxviov ; aseura äaxoTiu&tvT] ;
aseora aaxOTiT^^^VT] (cu. m.); astopa(9),
aseepo (q. v. 76) ein bulge (9), stauff
(110). flasga (Sii, Gf.). flesche (132). lideren
sak o. emer (75). ags. flache odde cylle
(Gl. Aelfr.). ascopera weydsack, wetscher
(112). grosser wetschker &c. (114). as=
cupa ^. cauea (i36, 145).
*Ascoria v. Astora.
A-, as- (68) -scribere {i. asserere, ad=
jicere Br.) zu-, an- (17) -schriben (8, 17),
-schreiben (9).
*Ascula V. Astula. Assecia.
*Ascu-pa, -ra v. Ascopa.
*Aschenium v. Aldonium.
*Aschia {i. q. aseo Gl. m.) v. Vmbra.
*Asec-la, -ulo v. Assecia.
Aseeretis v. Assecreta.
*Asecus v. Asotus.
*Asella {cf. sq.) v. Ascella. Marmo^
rella.
*Asell-a, pl. -e (121, Sm., Gf. ), -us,
asceUe^Z. (117, 127) [piseis, cf. gramarus)
sceid-a, pl. -un (117, 127, Sm. 3, 324. Gf.
6, 439), scheiden (121); bei Gf. verwech-
selt und gemischt mit scheide vagina
und scheit astula, wozu vll. ebend.
astell-us scaide, -a scette. — witt- (Ki.),
wei- (112, ii5)-liag. bolch, stockvisch(l35).
Asellus esel (1). eyn kleyn e. (21).
escl-kin (23), -gen (5). ezelken (22).
*Aselus V. Asilus.
*Asem {i. os, aushehr, ezem) baiu(i4l).
*Aserum v. Asarum.
*Asfaltum v. Asphaltum.
*Asforus V. Aflforus.
As-ia, -ya (1), -sia, -eia {lY azia
(5, fj) ein tritten teil der werlde (3). eyn
laut, ein dritteil der werlt (7, 4). das
drittail der weit versus orientem (76).
eyn laut des, dez (5, 18) hd. dritten
deils sim., dritte deile (18), nd. dridden
deles (22), derden deles van (23) der
werlnt (5), werlt (18, 22, 23), hd. weit.
54
Asr
Asln. AffVica (liibia 70 &c.), Europa
(.Ewtropa I) in di-w ilroÄ (1), in ilc drt;
(23), in (iif <lni «ifilf (7), in die drü
laut (,•>). an dy dri teil (,.")''■) sint all»', al
(."S'M laut h(i. go-doilt, -ti'ilt, - tailt, nd.
j;ln'«lelt.
Asida c. Assi ein.
Asyla u. fenisoculus 1 1 1 > ^aiiclilu-yl
(141, Ki). Iirnni-ndaiin. liuiicrsall)»' (Ki.).
*AsiliUis r. Ascli.
*A8iliu-m, -s r. Asilu-m, -s.
Asil-um, -ium, -lum iS, i, m), -leum
(Gl, asyl- (i;!f.''i. acsi- i^ i;!(i'') -lum w'.
doinits rcf'ui/ii; tabsinum 7. c.x asilus!)
M. ein fri'd-, frido- (5*^'), vride- l vluht-
(BM.), fridde- (17), britten- {sie ß), bcdc-
(«V 8i'\ fry-, fryhc- (21), frei- (3), froyiing-,
vm: fri'yhuuf!:- (75), nd. vrode-inis sim.,
-hus dor gi'wi'ldigcn (17). i'in hulJ clor
zuHucht (7.'5). ein /. (3, 0, 17), zuHöcht
(8) dor a- (3), e- (8, 9) -clitcr. vri stoyde
^97). frciung (i«, 76, i)i). ein fryheit haiiß
(64), fr. do die vbeltheter j-n flicheii
(110"). ein vrylniys ofl" platz vor die
verbände ballinglie (132).
As-ilus, -ilo (i3(i), -elus (los), -ilius
(110 rar., Sum.;», -cila (Woss. Gf.) {i.oest=
rom, fucus) hd. nd. fliege, roiJ-fl. (75).
Innn-el (5, 0), -mcl (64), -mein (17). homel
9). Hemmer (8). hor-niiß (110), -neßel
16\ -nsel l -sei (kü.), -sele (los), -Ic (9),
litz sim. (sni., Xiiiii.). hiu-uyßel (es), herle
(8). hoi-u- t brem-sche (i32). primissa
(wess.). ar/.i. brio.sa (i36). prcrao (Gf.). hd.
breni. wesjje (3). vespe (9).
*Asiniinus v. Asininus.
*Asina r. Asthma.
Asin-a,-ina (^21 ) hd. csel-inne (5^, 22),
-limie (99), -yne (9), -in, -lin (5, iio*»).
eslin (110, 134). eßlin (68, 76).
Asin-, asim- (-6) -inus esilick (19).
eseli-eli (11), -seh (70), -n (es), lay {i.
laycus 74).
*Asmire eselichen leben, baren, to-
ben 0. tllUU (7.5).
A-, aa- (6) -sinus hd. nd. esel. {pis=
eis) schellisch i haderock (iiö).
Asi-o, -on /. seopa, othus schußnyt,
raiißeule (i25).
*ALSitia {aus ascia) v. Dolabrum.
Asm- V. Asthm-.
*Asocus '■. Asotvis.
*Asolinum &c. c. Aldonium.
*Asoli-to, -dus {est integer 76) gar
gancz >S. <('.
*Asomea (/. abstinentia) abtziehunge
leyplicher luste i7i).
*Ason V. Aizoon.
*Asontea ( zu aldonium ? aizoon ? )
haß hiucli (8). pem'inckel yd Mrg.).
*Asop r. Asub.
*A-, o- (16) -sopa, astipa (v. Vrat.) i.
tendeta (IG); forum scrutarium (iis).
tendil- (8, v. Vrat.), dentel- (9), dredel-
(IG) -marekt, -marck (8).
*Asor V. Asub.
*Asorium nicken (incken?) snur (9).
*Asorum v. Asarvun.
Aso-tus, -cus (76), asecus (74) vn=
keuscher, botrieger (74). Speyer (91).
Schlemmer, bierbiiider (114). slomer, pras^^
ser ^125).
*Aspaltea fumus (aws fmnf?) bleter
(Sum. v). C/. asp- (143), asph-altion
AISP
pcehklee (Kl.), siebengezeit (i43); eher
til.t aapaJa-thus scurinonskraut, nl. aas-
pehhiren ; -tus egyptisclior scliotentforn
(143).
*Aspaltum c. Asphaltum.
Asp-ar, ij. -äris, -er, ij. -eris (13,
•17, Kiii) i/. maceries 71, paries ex asse
ribus paratus, fiutus 7ii, (ü. m. cj. ass&
ruare) eyn bredern wand t eyn miste
gabel (19). eyn waiit vinb ein lioÖe o.
garten (74). i)ritterin (76), brittere (8,s)
wand, tull (75). eyn i)laiu:k-e (3), -en (1).
blan-cke (10, 13, 97), -c (12, 74).
Aspar-agus, -ago (i05), -gus (3),
-go (Sum.v), -ga(i3i), asper-agus(Gi.iii.),
-gus (*. it.), -go (8.5, 149 8. u.) i. her/nt,
2>i!<eietdux, boletus (110, Br.), tallus (93).
si>arge-n (110), -1 (91). oclisenaug {ö.i.<j.
anthiemis arvensis Xmn.). oclisin-nabe
(85), -snabil (^ .Silin, v). ochsnabe (149).
hosi'unabvlo (VM). rotunabel (lOö). louch=
kolb (93). asperg-o i. aspersio, vestis &c.
(Br., Ol. m.), nomen au/s iiutrini[\ir.). -us,
t asserus (76), asparagus (75) herba tCr.
(66 &c. wie o.). ein swain (3, 4). ptift'er-
(75. 76), bret- (76) -ling, ein schwara (76).
peddenstoell (i32).
*Aspar-illa, -tum (.Sum.) 1 </. asperula
Xspartum? varr. v. u. aprinia) schaff
tenliüuwe((Suin.). schaft- (Sum. vi), saften-
(lOöj -howe. schaft'telhawe (74).
*Asparium v. Assarium.
Aspectare v. Aspicere.
*Aspedeion wild Icticha (Sum.).
*Aspecliscos c. Aspidiscos.
*Aspeltum v. Asphaltum.
* Asp er s. v. Aspar.
Aspe-r, -rus (11, iio) hd. nd. scharp.
hd. schar-pe (19), -pff, -ff. schraif (b\
sari)h (21, Gf.), schaffe (13). scarp (99).
scherp (11). hart, bitter, spicze (17).
hert ("65, 88). herbe &c. (65). riich, gretig,
vn-inilt, -gutig, -wirsch &c. (88).
*Aspera ye st. 1? i. ßstule dulces) zote
pipen (23). i. obulus (76. d. i. nrjr. doTZpa
ef. Glm. 1, 410).
Aspe-, aspi- (17) -rare scherffeu (1,
5, 4). scha- (21), sehe- (18, 22), schy- (17)
-rpen. scharpf (8, 76, 110), scharff (8, 9),
schraff (0) machen.
*Asperella v. Asperula. Cunicella.
*Asperganum c. Aspersorium.
Aspergere sprengen (ö^', 17). hd. nd.
be-spr., -sperngen (3), -sprentzen (es),
-sprenczeln (G. c/. Fr. 2, 3os''. Sm. 3, 592),
-sprewen (7, 8'Jj, -spreen (18), -sprehen
(133), cf. spröuwen (ziem. 424). zetten,
stra-, strou-, streu-weu &c. (60).
Aspergo v. Aprinia. Asparagus.
Aspergo i. firma (oi. m.); sirina (147,
Br.). der ck-yder overvloedicheit {Hl).
Aspergula v. Aprinia. Asperiüa.
'■Aspergus v. Asparagus. Pondus.
Asperiolus v. Aspriolus.
Asperitas scartfkeit (8''). scharplieid
(19). die scharpffe piennigung (65).
*Asperitus (st. sperieus q. v. Cf. teres.
rotare.j trint alse eyn stole (22). cf. lun-
trint, -trenf, -tränt ' circa (Fr. 2, äs^^.
Br. -Wtb. 3, 149).
*Asperium v. Aspersorium.
*Asperma f. Asperula.
Aspernari Br. &c.), as-, sa- {alph. as-
76) -pemare hd. v'sme-, v'sma-, v'schmä-
ASSP
(134) -hcn. virsmehin (8). vorsmaen (8**).
v'sman (22). verBinedcn (99).
Aspernatio v'.'fma- /<^/. -luing sim., -vng
(21), nd. -ynghe. hd. vViiieli-, v'se- (5)
-unge.
*A8pero-na, -r c. Asperula.
Asper-sorium, l -ium (75), -ganum,
id. -ginea / -ia l -ioria (76) {cf. spa-,
spe-rsorium. Varr. Gl. m. 1, 4i5) wadel
(18, 75, 93) zu dein wihewaswe- r, var.
-s, o. wicliprunne (75). wedel (18, n).hd.
nd. spreu-gel, -gil (8'', 17), -czel {Ti).hd.
sprenge-, spreng-wadcl, -wedel, -wasser,
-kcssel (17, 125). bespreng- (e8), streng- (1.
: S])reiig -= .strentzen : .sprentzen) -wadel.
ein ding (hi mit man besi)rciiget (110).
sprewaßer (133). wich- (10, 65, 67), weych-
(7t!), wye- (19) -wedel, -weddel (7), -wadel
(G), -wasser t -stein (e5). wy- (132), wijn-
(89) -quast. quast (11). qui- (22, lOs), que-
(99) -spei, suenil (8^^. cf. swien Br. AVtb,
3, 1123?!.
Asper-ula, -gula, -ugo iital. -ella,
gall. esprelle, prele cunicella &c. cf.
Dz. Wtb. 621; f/. aprinia. ruella.j kleber-
(Ki.), kleb-, Sternleber- (i43) -kraut. wald=
meister, hertzfreud (143). walmeester,
{<jidl.) niuguct (92).
*Asper-ula, -ella ((a'.^, -ona(7i), -ma
(76), -or (1) {rf. asp-arilla, -rella; hüfel
(3). ain schab (76). scaue (Gf. G, 406),
schaue (11). seaef (so), panckschab (74).
*Aspia V. Aspis.
Aspicere, aspectare c/. adspectare)
M. an-, zu- {Vi) -sehen, -schawen (4). an-
sen (18, 22), -zen (23). aen-zien (11), -sijn
(89). besien (99).
*Aspidi-scos (120, 121, 124, Sum.), -scus
(117, Ki.), -SCa 1148, Gl. m.), -Ca (Gl. m.),
aspis- (119 1, aspe- (ise) -discos, api-,
ape-discus {q. v.) {i. incastratura, un^:
cinus, vieinus sie i48, astutia uncinos
126. cf. anconiscus &c.) crapho (119 &c.).
chrape (Sum.). .schildlein (Ki.).
*Aspido V. Aspis.
Aspi-, aspe- (8, 22) -rare atli-, var.
eth- viio), ade- (8), ede- (9) -men. geist
off-, vff-geben (5, 18, 21), vp gheuen (22,
23). gewen [oscitare 5, 18). (/. fauere)
gun- (5, 8, 22, 23), gu- {S% vorbin- (29c)
-nen. zugeben (65). ze ween, car. zuo
waygen (64). ansehen (25. X aspicere?).
*Aspiratilis c. Aspratilis.
*Aspiriolus r. Aspriolus.
A-, / ia- (1) -spis hd. nd. slange. hd.
schlang, vergiffter schlang (88); nater,
not-ir (8), -er (G), -tcr (9). himk (9. i. q.
unkV). bele (7), belsch (76), cf. basilis=
cus? spinne (v. Hamb.). ritter schilt (8,
• 9). aspi-a i -do est pictura scuti (76).
Asportare hd. uemen. ab tragen (9).
zu dragi-n (8).
Asp-, aspe-, aspi- (Gf.) -ratilis (jnscis,
cf pelanus &c.) phrillo (i04).
*Asprella ( cf. asp - arilla , - ertila)
schafft (Ki* Mrg.).
Asp-, aspi- (19\ aspe-, asce- (Gl. m.),
app- (76), spi-, spe-, espi-, (122), espo-
(G, hespe- 1 110, i32. : Hesperiai -riolus,
aspri- (22), spir- (23) -gulus, spericulus
(11), scureolus (.'^um. vi), espirio (122),
scinio(75),scira {ir>,pl. 94, i36), squiri-us
(130), -cius (23), spriolus (le), pirolus
{est paruä bestia nuiior tarnen mustela 76,
sim. Gl. m.), espiolus (8^. v. eseelaurus)
A8S
{alle Formen nebst mehreren im Gl. m. mis
sciurus) kd. eich-, aich- (1, 75, 7G) -hurno
(84, Sum. Vi), -huru (i3o), -horen (4, 70),
-hörn, -orn, -ern, -arm (76), -hermel (49),
-hermlin (73, Nmn.), -ermlin (6 7). herm-lin
(110), -elchon i eickhorn (132). nd. ei- f
e-koern l okoeren (11); ekereu (22-'ib)^
eichorn (23), zeijkel {»'.}). lichort {sie?
102). aicher; hasellifm (46. X sparulus).
ags. aqu-oriia (i36), -eorna ()M). pl. gall.
escuireul (122). sperio- (sum.), spiril- (of.)
-linum aichu- (Sum.), eihho- (cf.) -rnin.
Asphal-, asfal- (i3fi), aspal- (74, 76,
147), assal- (74),aspel- ?assa- (76), afFa-
(129), alfci- (100), arfal- (us) -tum,
affal-tiun (sum.), -cion (i47~) {i. bitumen
76, 100, 147, 148) harz (Sum.). lim (76).
leym, iuden-lej'm, -steyn (74). ertlim (100).
Iyme(i47). ags. spald-r (94), -ur fise, Hpt.
5. Gf. 6, 338), fehlen bei Bosw.
Asphodelos v. Aflfodillu-m, -s.
*Asrod V. Astrod,
Assa (?'. lignum dolatum et latum Br.,
Gl. m.) tili (2). ein gohoblet holtz (68),
bret (110). ge.sc]iaefft brot (147). eyn
geschaifft bort (132). prat; grat, visch=
grat (74. X ossa!),
*Assa dulcis {i. astragalus) christian=
wiirtz, moron, erdmotten (iii). assa
fetida tcnfifelsdreck (74).
*Assabuluni v. Assatura.
*Assala v. Astula.
*Assaltuin v. Asphaltum.
Assa-, assu-ltus hd. zu sjirung.
Assare hd. nd. Ijra-, brae- (89) -den-
7id. bra-, bissu\ bro-, brat- (76), pra- (i),
prod- (iii) -ten. assantur gekochet (42).
* Assares v. Asser es.
*Ass-, asp- (11) -arium, -arius (127)
(«. strigilis l sartago 74) hd. brat-yseu,
-eysen, -spiß. brait- (132), bract- (89)
-ijser, i -spiß (132). broetiseren (11). rost
(127). rost-, prat-, schmeltz-pfann (74).
*Assanun (lo denaro Gl. m.) v. Asa=
rum.
*Assatum r. Asphaltum.
Assa-, assi- (121) -tura, -bulum (125),
assum (11) hd. nd. eyn brade. hd. bra-,
brat- (67), pra- (4) -ten. bratt (76). bradt
(7). braed (89). gebrates (es), brotung
(6). spizprato (121 &c.). vorbraten, kleine
klauf-, var. kauf -braten (a. et salsucium
148). harst (11, 108). herst (loe). roest(i08).
*Asseire v. Aseire.
*Asscopa V. Ascopa.
Asseribere v. Ascribere.
*Assecla v. Aseella.
Assee-la t -ula (i$r. &c.), asec-la (9),
-ulo (i36''), adsaec-ula i -ulum l -uii
pl. (136), -alum (94), aseula (Gl. m.) (i.
pedisequ-a 5^,- us 1. q. cf., bucellarius
Gl. m., ensifer !:->) hd. nach-, nd. na-vol=
ger, -fulger (5), -uelgher (22). eyn noeh=
fulgeryn (5i>). kncht (6). knecht (5, 23).
ein swert- (8, 9), swerts- (7,5), dieust-
'68, 110) -knecht, 0. magt (68), 0. ein m.
110). hd. ein kn. o. m. , maget, meydt
lie nachuolgen, nacchfolgent (67) herren
0. frawen. chyltekneyt (13. eh st. seh).
ags. thegn (94); chens [sie]:, adsexulam
degn (i36).
*Asseelari volgin (8). dynen (9). Cf.
asseelatus clientela (Gl. m.).
Assecret-a (Gl. m.), -arius, asecre-
tis (Br., 61. m.) i. camerarius (76) ; prin-
ASS
cipis consillarius ags. geruna (Gl. Aelfr.).
heymlicher (8, 9). kamerer (9). eyn heym=
liehe kemmerer (17).
Asseetari noch volgen (9).
Asseeula v. Assecia.
"*Asseeutio erfolgeniße (8i>).
Assecutus irfolget (8). ervolget (9).
erfolgt U\i,). o \ ,
*Asseda v. Assidela.
*Assenearius v. Assen tare.
*Assedula v. Accedula.
*Assens v. Assidens.
*Assensus {cf. aseensus) wille (11,
19,23, 6.^). wlbort(22). volbort(14a).gunst
(6, 65). g. mit Worten (consensus g. mit
werken) t mithelligung (7.5). zu haldung
Assenta-re, -ri (9, 88) bulaczin (8, 9).
ziiduttlen &c. (88). assentior i. adulor
sliht- (119), stich- (120) -elon. assencarius
i. consentiens (76).
Assentire vol-, tfolle- (21), vul- (22),
v'- (9) -bortin (8, 9), -borden (10, 22),
-wortin (21), -Worten (5). fol fiern t vor
steen (18). gestene (7). besten t noch
heln (17). mitliellig sein (75). v'hengen
(21). bevestigen (1.3). mede volgen (11).
v'willigen (110).
Assequi hd. nach-, noch-, nd. na-,
er- (8b, 9) -volgen, -fulgen {5, 8), -wolgen
(89). er- (8), her- (17) -kriegm. vberkum--
men (e.o, 110).
* Asser {herha) v. Aeera.
Asser (/. plute-us t -ale 22''. cf. as=
seres) Itd. nd. bret. breth (66). bredt(7).
breyd (19j. breit (3). brat (4). pret (75).
rauo (141). schwarte (Das.). delen (22^).
laden, 1. von holtz, vlg. dil (75). bert (99).
bort (110).
*Asser (>■: as) scherf (89).
Asser solarius ein ranfft (125).
Asserere yi. Uberarc, manumittere,plaii^
tare Br.) hd. bested-, bestet-igen. bewern
(7, 8, 9, 76^ geweren t sprechen (17V
ASS
55
beken-nen (9, 65), -en (13). veriehen (65^.
vesten (8'>, 19, 99). beues-then (22), -tigen
(68,110). vcst sein (110). vestenglich sagen
(68). vryen (8^). sewen, verbum dei das
wort gots (65).
Asser-es, -um fi2i) lado (121). eyn
lade von bredern (7). rauin (104. cf. Sm.
3, 58). assares /. lattas (Mai ciss. 7, 552).
*Asserit {aus arserit,Xassare?) brin=
nen (38).
Assertio syecherheit (8^). veriehung,
bekennung, sicher gewiß haldung (es).
Asserti-ue , -m (66 &c^ war- (7, 68),
hd. nd. wer-lich, -likeu (22). vorwair(5).
bestetiglich, furwar (75). wyßeliehen (17,
21). wisliken (22). wyß- (66, 69), Aveiß-
(134), wissec- (7), wissenc- (6), wissen t-
(76), wissen- (67), gewiß- (3, 18), gewis-
(4), syecher- (8^^), sicher- t vestig- (110),
vesteng- (68), veriehenc- (65) -lieh, ernst-
lichen (17).
*Asseruare {inde aspar paries de as=
seribus) pritterin (75).
*Asserus v. Asparagus.
*Asses SCO- (94), CO- (i36) -rteas ags.
lidrinae trimisas (94. d- i. lederne Mün^
zen)-., horinna. trynsas. (i36. „s<. horenas
thrymsas Hurengeld'-'' Leo).
Assesinus morder vmb Ion (74).
Assessor eyns richters weyser, var.
beisitzer (64).
Assestrix v. Adsistrix.
Asseuerare hd. bestet-, bested- (7,
21), nd. beuest-igen. hertin (8).
*Assia V. Ascia. Asia.
* Assiare v. Asciare.
As- (3), a-sida, gr. strutu- (ui),
structu- (Gl. m.) -eamelon ein trauß {sie
3). reigel (93). wiho (Gf.). wido (i4i,Gf.).
aseis i. gradipes trappe (4).
Assid-ela, -eba t -ula (76), -ella l
-eria (147) taiffel dair men by sittet;
-eria spyse-t., dysch (147). i. mensa ad
quam assi- (76), se- (Br.) -demus. seßel
(8'')- asseda i. sella quadiiugis (i4i).
axidon-es (139), -um, aridonium (Sum.)
^. sessor-es (139), -ium stuol (119, 121,
Sum.).
Ass-idens, -ens (134) {i. presens) hd.
gegen-wertig, -wurtig (69, i34). bysitzen-
der (110).
Assidere beysiczen l warten (9). bi=
sißin o. wartin (8). besitten (99).
*Asside-ria v. -la.
*Assidia bret (75).
Assiduare hd. steti- (5), stetig- (68),
stetik- (4, 75), stedec- (ß, 18, 21), stedet-
(.5),_stedigk- (76), stil- (7) -lieh, -liehen tri-,
trci-, l V- (75) -ben, machen (68) ; ein ding
stetelich vben (17) ; etwas emsiglich thun
(110). nd. stedeliken driuen.
Assidue {i. continue l sedule 22'>, fre'
quenter) stedeli-eh (19), -ke (11). hd. stet=
lich-e (17), -en (8^); statik- (134), stetig-
lichen; stetteg- (67), emßig- (68), emsic-
(65) -lieh, dick vnd vil (65). alle-tyd,
-weghe, -ntelen (22^). altoes (99).
Assiduitas ste-dekeyd (19) , -dicheit
(11, 89), -tigkeit t stete vbung (75). em=:
sikeit &c. (65).
*Assidula v. Assidela.
Assiduus {i. studiosus, continuus;
diues et ponderosus in pecunia ab assis
et do! Br.) hd. nd. stete l dicke, stet-e
(9), -iger (6), -lieh (81^). steyklichen (21).
enipßig (64). emßig (68, iio) vnd seer
ernstlich (110). gewon-lec (99), -lieh vnd
seer nerstelich (132). reych (9).
*Assie-o, -re v. Aseire.
Assignare hd. bescheyden, b. eynen
zu eyner zyt (75). geben (17). zu-g. l
-eigen (65). zeichen (8).
Assil-ire, -ere (76) i. aggredi &c., 7itr.
cu7n gaudio salire (Br.), saltare(76)(/»'eg'M.
assaltare Br. cf. assu-ltare; -mpto i.
cum g. sallo t psallo 76 ) hd. spri- (7),
spre- (10) -ngen; mit frewden, zu-, an-
(8^) , vff- (68) -springen, godes hoghen
wezen (23. nhd. gutes niutes sein).
Assimilare (?'. adequare 4) hd. geli-
(110), gli-, glei-, zugli- (9, 65) -chen; gleich
{sie 3). nd. liken.
Assimi-, assimu-lari hd. glichen,
glissen ((j).
Assimulare vei- (109), vy- (132) -nsen.
*Assire (i. chalybe durare Gl. m. ) v-
Aseire.
*Assis {cf. cassis, axilia) heim (Sum.).
Assis-ia, -ium (Kii.), -a (Br. wtb.),_-ta
(110), axisia (147), assysia («. impositio,
ef. Gl. m. 1, 428 Sg-., 431) aSSySC (68, Kil.).
si jsse van veylygen (147). tzijse off tzynse
(132). zise (109, Br. wtb.). zynß (110).
Assistere hd. nd. by-, hd. bi-, bii-
(19), bey- hd. -sten, -stan (6, 25), -steen
(4, 134), -steyn (21), -stain (19), nd. -staen,
56
AST
h<l. /)(/. wt>.seii, -sin (ti, 7). ju'ystinui, pjf-
teil, plärren (i. i/. **m. 1, S37). gi-gonwer
tig Htcou (6S). buwon (17).
Assist-eriuni, -orium, -ria v. Asce-
teriuin.
Assis-, ossi-trix r. Adsistrix.
•Assitura c. Assatura.
Associare zupcsollen (8, i), 75).
Associatus ziifjosoll-t (8), -eii (9).
*A8SOcieta8 zugtsrl-liuip;/ -schafft (75).
Associus (Hr.) t'yn kanipgt'solle (19).
*Assolare {'. soliun (W. m. cf. sq.) v.
Assolere.
As- (Hr. &c.), a-solatus (/. ad sol-um
/ -itudinem mhtrtti'^ f de solio deposi=
tus siiii.) widdt'i" zu criion gemacht (8,
9). in e. gewandelt ailer goniddert (17).
abgestosscn (iio). af- (132), vff- {sie 68)
-ge.>iti'lt.
Assol-ere, -are hd. nd. jjlegen. hd.
ptlegtn, zii-ptl. (9i, -plegen; ptleigen (3).
assolet plegt f i.« gowonc (99).
*"Assub V. Asub.
Assue- /';( den Ms.«, meist Assw^e-.
Assuefacere gcwonhoit {sie 23). hd.
nd. g. don, tluin (7), tlion («7), hd. nia=
chen. gewou m. («»). gewcncn (09 Mrg.,
110).
Assuere {nie asswere) zu neben (8).
neen ^.sutoris 9). zu samc-n. (76). zu buezen
(25).
*Assue-re, -scere, -ssere, asw^eseere
hd. wonen, ge-w. gowon (17). g. sein (110).
nd. gbe-, be-wounen. gewonlieit tun (4).
gewinnen (99). tzoweuuen (132). plegen
(19). zoor pl. (11).
Assuetudo hd. gewonlieit (19 &c.).
gewanlieit t8^!. jdegbinge (89).
As-, a-suetvis hd. gewonet. nd. ghe=
wonnet. ge-want (1), -waynte (133), -wenet
{9), -won (iio), -wonlich (68), -wonheit
(5), -wanheit (21), -wonung (2).
Assula V- Astula.
*Assulari-iim, -a bipennis, sect-rum
l -ellum decliüel (125).
Assultare {cf. assilire) mit freudin
^8 &c. \ mit irewen / zu- (9) springen.
Assultus V. Assaltus.
Assum > cf. assatura) eyn brade
(19, !S9I.
As-, a-sumentum, asswinettun (2.5)
nemuuge ,8k u. von dum sacke vnd wider
legunde in den sack i^9). läppe (ö, 21).
fleck (1). fleick (3). gippe (p.m. 529). not
an eim rock o. gippen (25). ascrota t
plezze ,Of. 6, 5791. Metz (95).
Assumere hd. zu-, nd. to-, toe-, an
sieh f vff- &c. 1^65) -nenun, -nonien {22).
Assumptio zu nemunge (^19). to- (11),
toe- (89) -neniinge.
■*Assviinpto V. Assilire.
*Ass\Lra eliercn eze clewben (1).
*Assurcius zeem l diaJus {H. cf.
Astrod? .
Assvirgere yad honorandum) vS ston
(68, 110). tzeghen vpstaen (X32).
Assus ge-bi-aden i5, 21, 22), -brodin
(ö**), -braten (4, 76), -broten (6).
* Assus *. V. Asub.
Assutus I aiz.v asotus ; ital. camale,
lascivo Gl. m.) V. Rutuba.
*AssAve- V. Assue-.
*Asswinetum v Assumentum.
AST
Ast hd. vnd. vnd auch (7). vli / ok
(23). vnok (22). «ogetan ; int. weelieut-,
Vitr. webcut-wee (71).
Astare bysten, geginwertig sin (8).
beystcn, gegenwurtig seyn (9).
Ast-, astr- (1111 -arium vbi renduntur
bona j>roscnp(oruiu (Cil. Isid. X scripto-
riiiu 117) dair imii der schnjver guet
verkoipt (147). kram-, krom-stat v'iS, 110).
Astaroth r. Astrod.
*Astell-us, -a r. Asella.
*Aste-rco, -o v. Asturco.
Astericum st. peters kraut, tag und
na<ht (Ki.).
*Asterimicus [i. curialis &c.) haevc-,
staitliek; wyttich &c. (147).
*Asteritium r. Ostrueium.
*Astigi\iia \^sl. fast.!) v. Doma,
*Astiolvis V. Asciolus.
*Astipa V. Asopa.
Asti-pulare, -polari,- -plari (66, 68),
-culari (ti!), -mulari i^22), asstipulare,
abstiplare ^70^ voi-, wl- (22), wol- (21)
-borten (17), -bordeu (22, )09), -wor^
ten (5), -warten (21), -werden t helfen
(18). be-h. t -stetigen (9); -fellin t -ste-
(legen (8). eyn testament machen (5).
geloben mit lienden adcr mit dem nmnt
(17). v'willigen (110). vestigen 168). stoken
(99). i. q. incikire, st. astimulafe?
Astipulatio (/. attestatio, unter seh.
von -polatio i. primatus subfultiis 76)
beken-tniß 8, 17), -nusse t beczüknisse
(9). bezug- (17), gezug- (8) -niß. gelobde
mit handeu (17).
*Astirua {i. durus &c.) herter (74).
•■'Astitrix v. Adsistrix.
Asth- (Ki.), gew. as-, asch- (91) -ma,
asina (19, 89) est difficultas sjiirandi
damp-ff" (^68), -heit (li, 19, 89). demp-
fikeit (110), -ich (10), bedumpheit (19).
das keichen ^9i, 111), keicgen vmb dy
brüst {i2ä). kie-, kei-chendcr sichtage,
hertz-span, -sperr \n).
Asth- (Ki.), as-, es- (11) -maticus,
l -mus (147) ein dampffiger (.es), demp-
fFig (no), -ich (132). engbrüstig (Ki.).
amborstich (11).
*Astodillus V. AflFodillus.
*Asto-linuin, -nium v. Aldonium.
*Astologia V. Aristoloehia.
*Astopa V. Ascopa.
*Astor { cf. astrod ) yr. lux lat. hecht
als von dem tage (74).
*Astor-a 18), -ia (9, 74), ascoria (74)
(«MV scoriai synder yll. c). s.-eysen,
-steyn (74).
*Astoreo r. Asturco.
*Astorot r. astrod.
*Astposta V. Atrapassa.
Astragalus v. Assa dulcis.
*Astralis v. Astrosus.
*Astranius {i. humenis) assel (77).
Astrantia &c. v. Ostrueium.
*Astrariuin r. Astarium.
Astraten c. Astrod.
*Astricto f. Asturco.
Astrictus verstricket (26).
*Astricuni v. Ostrueium.
*Astriferae v. Ostrifer.
Astringere zu- (19), to- (11), ver- (C5)
-binden.
Astripotens sterumechtigcr (74).
A8T
*A8t-rod, -rot, -roth (67), -aroth
(136 &c.), -arot, -Orot (•>), -raten ((>7, 68),
-arten (»r.), -raes (110), -or (67), -uri=
um (7), asrod (4) t. idulunt sidonionun
(Br.), deiis syriodorum (i36). hd. eyn
ab- (fi8, 110), apt-, abt - (7, 69) -got. nd.
af god.
Astrolabium eyn gezauwe (21). g.
zu astronomieii (.5). eyn gezug (7. 18),
zug (_7«), zung (7.jj, towc (22) der Kirnst
von deli iiymels lauff (18). in der astro-
nomy(^7.')), in astron-oniia, -imia (^7).sternbc^
segunne (8. xastrologia). cz(!mbe zeuge
{sie! 9). sternegenech {sic 8''). sehe o.
schawe der astronomei o. des gestirng
{sie 74).
Astrolo-gia, -ya (22; ^häufig i. q.
astronomia q. v.) hd. eyn kuiist , konst
von dem lauff tler sterne. nd. kunst van
deme lope der stern, den 1. der sterneteu.
i22). ein stcrnbetüterin (93).
Astrologus hd. eyn stern-, steren-
(4) -Seher, -bescher (67), -seer (18), -säger
(3), -secher (76), -loger (21), -betüter
(^93). nd. eyn sterne kiker, sternenseyner
(132). ein reder la logos ■= loquens) von
stern, var. den gestirn (64).
Astron -omia, -imia (7), -oma (1)
des hemmeis lauft' (21), lop(22). Ad dez,
des hymmels lauff; ein kunst von dclj
h. 1. siin. (iüff" 76), dem 1. des h., des h.
des lautis {sie 1),. den leufteu des ge=
stirnes (4), dem laufl't der sterne (ö**).
kunst des gestirns (es), ein sternseherin
(93). papscap [clerus! 99).
Astron -omus, -imus hd. nd. eyn
meister in iler kunst [astronomia), der
k. des gestirns i^76j, dcselben k. (18), int
gesternt (147). des liünels lauff chunster
{i), cunstiger (3). eyn kunstiger dez
hymmels laufft (5^). eyn meinster {wett.)
der Stern ( 21 ). ein stern- {i , 64 , 93),
Sterne- (6) -seher, -secher (64"^).
*Astronum c. Abstronum.
*Astropassa &c. c. Atrapassa.
*Astrophari v. Apostrophare.
*Astrosa i. astutia ii48j.
Astrosia /. atrophia (Br. ). tzart-,
cleynl-icheit ; tederheyt (ut). la tenuita
det corpo [CA. m.).
Astr-osus, -uosus t -alis (147). -ophus
(^Gi. m.)(e. lunaticus)mayn-sieck,-suyctich
(147). eyn rasenuer (17). eygcnhü-, var.
einhi-niig (64). men-, monwend-iger (74).
mansch iFr.). gestirnig \i.2jlenusastris 75).
Astruco V. Asturco.
Astruere i. affirmare, asserere, assv-
milare (Br.); invenire, fingere (Gl. m.); do-
cere (110. X instruere). leren (5. 22).
lernen (7). hd. be-weren, -kennen (9, 13).
schriben, widder buwen (17). spreken,
reden (147). ■
Astrum hd. gestirn-e, -cz (8) ; gester-
ne (21), -n (5). nd. ghc-sternte (22), -streute
(23). stern (110). ein grosser stern (64).
Astruna \st. astutus ?) argenlistk (21).
*Astruosus V. Astrosus.
Astru-thium, -tiuni v. Ostrueium.
Astu (aoTU, asty Br. c/. astu-s, -m
Gl. in. 1, 439) wicbelde (22).
Ast-ula, -ola, ass-ula (125, 147, Br.),
-ala (132). as- (3), asc-, absc-, abst-
(48, 93, Br.) -ula, aacla (Gl. m.). has-
tula, -cua (1), -teUa, -tinata (76, 129.
ASW
c/". -tina i. hasta Gl. m.) (ast- t ass-ula
i. q. cadit de Ugno quum dolatur, abstula
i. napta, sarmentum malleolusque Br. ;
hast. l. festuca 76, parua caua f. 129;
cf. Dz. Wtb. 29) hd. nd. Span. hd. spau-e
(astula 7 &c.), -g (hastula 7j, -ne (67);
spon, spaun (93), speii (49), spene (5^,
48), spain (19). spaen (11). hofFelspcyn
(3). sceida t span (Sm. 3, 414. cf. asella).
schait (74). schiit (19). schyet (12.5). schytel
t Schiffern (75). abstula abesnytte (48),
absnette (5*^^). assula taub (112), daub
(115) dolii. scliafsel van holt (147).
*A8tula regia v. Hasta r.
* Astur- 1 falcko-narius (cf. sq.) valck-
ner (68, 110), -euer (132).
Ast-urco, t -ur {auis Br.), -ruco (74,
accipiter niaior Pap., quadrupes Br.), -ricto
(74), -orco (7.")'^), -erco {equus ambulatov
Pap.) (^. accipiter, a. malor ; torda 7.');
cf. Dz. Wtb. 30) hab- (110), happ-(68) -ich.
hauyck (i32). stocker (75). tzelder (125).
zelt-er t -roß (Ki.). zellter, handtrolJ, vol,
pferde (74).
*Asturium v. Astrod,
Ast-US (Br. &c.), -U (94, Br.), hastu-S
t -cia (11. cf. sq.) trognisse (9). betrogene
(8). wiß, listig ader snode (17). arg-list
(68), -enlistikeit (110). lustig- i,lU),schalck-
(68, 110), kkiec- (11) -heit. gesehwindig=
keit (y. a. 1618). aiu geschider (76). ags.
foccni (94. fiicen fraus Bo.sw.).
Astutia (cf. arg-, vers-utia. ^rc.) list
(17, 4). arge- (5, 7), arghe- (22), arck-
(8*^) -list. hd. listikeit, gew. arg-1. be-
schide- (12 &c. cf. sq.. Sm. 3, 324), snede-
(13), kündi- (6), beben- (17), betrugt
lieh- i vfFsetzig- (es. cf. Sm. 3, 297) -keit.
kunstrichigkeit der boßheit (65). clugheit
(HO).
Astutus {cf. arg-, vers-utusj hd. li-,
lu- (10) -stig. arg-, var. argen- (110), arch-
(109) -listig. 1. trogene (8), trugener (9)
ufi" bosheit (2n, off boßlieit (5), auf boz=
heit(4),oderboscheyt(sic 133). nd. lystich,
1. vppe, up bosheyt. schide (22'*). hd. be-
sch., -schijde, -scheyde, -scheyd, -schyd,
hd. nd. -scheiden (10, 109), -schaden (23)
i. dolosus. abscheyd (70). hd. nd. behcnd-c,
-eg(99). swinde (22, 77. cf. valde). swande
(22'', sicf cf. Gth. wtb. 2, 364). sindigk
(21\ sneydich (22). snedych l sir {st. ser
valde?22b). kundiger (6). hd. klug, klugk,
boßhaftig, boßwiczig (2.5), schalck (110),
tuck- i ham-iscli (75), vfsecziger (6.t sim.
cf. prc). kloeck (111
As-ub, -sub, -upp (74), -op(18), -us
(6, 21, 22, 23, 74), -or (Pap.) i. aporrogia
(147), sagitki luminis (Pap.), galaxia (asub
124), inpressio stellarum (3), inpr. sc. cometa
(22). eyn sterne (12). eyu st.- (10), steren-
(1, 2, 3), stern-schoß (5, 7, 74), -schoße
(5h, 17), -scoße (-stoße? 18), -schuß (21,
76), -schüß (3), -scot (23), -schot (22), -ryse
(10), -Valien (12), -hus {sie 6), -suver i22ai>),
vlg. -schuwe (17. X snuwe?), -seuber t
-furbe t gerick (74), -sawber o. raynung
(2), -s. raiung {sie 1). Sternen schott (i47).
Cf. Stella volans stern-euschovss (93),
-schoß (V. a. 1428 Sm. cf. Fr. 2, 332^).
*Asula V. Astula.
*Asuinentum v. Assumentum.
*Asurvun v. Asarum.
*Asus V. Asub.
*As^ve- V. Asswe-.
DlEFk:NBACM GLUSSAHIUM.
ATO
At, atque hd. vnd, vnd auch. nd. vude.
Ata-, atha-, atal-cus v. Attacus.
Atagen t-. Attagen.
*Athamesia v. Athanasia.
*Atarms v. Alcanna.
*Athamus v. Atomus.
*Atha- (76), athe- (74), ate- (4) -napa=
lus i. palus infernalis; t quasi p. mor^
bida in inferno (76), t infirmitas (4), l
morbus captus ex aquis plaudibus (76).
hellepfu-1, -tz (74). todlich leichnam (4).
Cf. attanie &c. v. atomus.
Athanasi-a i. immortali-tas (Pap.), -s
(Br.); -s vntodlicheit (68, 110). attana-
sia, -zie (9) vntot- (9), vnsterbe- (8) -nch=
keit.
Atha- (143 &c.), atta-, ta- (143) -nasia,
athamesia (o), attam-esia (66 &c.), -asia
(133), -isla (76), anathasia (47) {i. arte^
misia temdfolia, tanaeetum, tang-, dan-
eta 143. X tanacetuln, gcäl. tanesie, cf.
anatheca, x artamesia =: artemisia)
rein-fan (5, 12, v,), -vane (8, 10), -fal (3),
-fach (7), -farnkraut (Ki.). by-fuß (68, 69),
-fus (67). bifoß (5). boy-fueß (66 &c.), -fuß
(134).
Ath-, at-, att-anatos, -anatus hd.
vn-tedtlich, -totleich (9), -tetlich (5), -dot-
liehen (21), -sterbehch (8), nd. -sterflik.
*Atharsire v. Attersire.
Athat V. Attat.
Atau-ia, -us v. Attau-a, -us.
*Athax V Athesis.
Atelabus v. Accalabus.
*Athemius v. Atomus.
Athen-e, -is {ciu.) athen (1, h'^).
*Atenuare v. Attenuare.
Ater, ather, atter (4) hd. swartz,
swartze (7). nd. swart. dunckel, verbor=
gen (17).
Aterg-o, -US (Gl. m.), attergo {i.postea)
nach (4). noch (21). noch hinderwercz (17).
hd. dar-nach, -noch (18). dairnae, achter^
rugghe (132). zu ruck (68, 110).
*Ater-ra, -ta v. Acerra.
*Atersire &e. v. Attersire.
Athesis, athax (Pap.), addax (i4i,
Gf.j {fl.) etis-a, -e, ethissa (Gf.). cusa {sie
141). ethz (1). die etsch (91).
*Aticus V. Attacus.
*Atila druosebluomo(Gf.). druseblumen
(Sura.).
*Atinere v. Attinere.
*Atingere v. Attingere.
*Atiperium v. Adiperium.
*Atiphna v. Antiphona.
*Atiria v. Acorus.
*Atisar roepende swane (i47).
*Atista V. Attista.
Atlas t gigas [cf. sq.) ris 0. heild (93).
Ath-, at-, ad-leta, at-, ad-letha,
adpleta (18) (i. ad letum fortis Br. &c.,
l paratas; pugil, martir) chemphe (104).
kem-pe (9, 22, 23), hd. -p (8, 19), -pff
(6), -per, -pert (18), -pher, -pffer. helt
(9). deg-in (104), -eu (i4i). diener (6).
mart-ir (9), -re (10). mert-ler (8), -eler
(22). vorbrant (9). hl. nd. ve-, we- {sie
23), re- {sie 18) -chter. stri- (es), ri-
(8, 9), starcker strey- (64) -tter.
*Atologus V. Prothologus.
*Athominare v. Attaminare.
Ate-, atha-mus, attomos (8), athomi
(75 sim.), athemius (22) {i. corpus indiuU
ATE
57
sibile, corpuscula minuta in sole sim.)
hd. Staupe (17), gestuppe; daz g. (7),
gest-up (66), -ip (18), -op (21), -ob, -opnis
(5), stoub (110), staub (75, 134), stob
(68, 76), styp (iiob), cleyn staub (5b sm.)
inder so-, su-nnen. gestupp in dem lufft
(65). das gestuppe daz da vert inder son
ader in de win ^17). die sprenken die da
vff springent in dem win (ö). flieg-ender
(7.5), -und er {getrennt! 1) staub. augen=
blick (88). Unterschieden., wiewol in den
Mss. mog. ebenfalls durch corpuscula &c.
erklärt: athom-y (7 &c. ), -e (5 &c.),
atho- (22), atta- (ee &c.)-nie, -nia (134)
tot ver-wesen o. -zert leichnam ('ee dm.).
dode licham-me (22), -e t r'ue (23. i. e.
reve cadauera cf. Gth. Wtb. 2, 588). Aus
atomus X i^avato? ? Cf athanapalus.
*Athonicus v. Attonitus.
*Atontilla v. Aconeilla.
Atqu-e, -aevae (94) vnd auch (110),
oech (132). ags. endsuilce (94, i36).
Atrabilis (,«'. mania &c. ) gryln im
kopphe (125).
*Atractare v. Attractare.
*Atractus {anders Gl. m.) v. Atratus.
*Atracus v. Attacus.
Atra-men, (76, Br.) -rium (ee &c.)
{cf. acromon. atramentum.) i. in- (76),
ni-gredo.
Atramentarium hd. tinten-, dinten-,
timpteu- (i4i), nd. yncket-horii, -faß, -fas
(111). tinthor (9).
Atra-, attra-, atri-mentum, atra=
men {q. v.) [t. ineaustum Br., ad ine.
5, calcantum 85, bidella 93 ) hd. atra-,
attra- (G), atri- (18, 149, bm.), ater- (93),
nd. athra- (11), at'- (22), atru- (22'') attri-
(89) -ment, dauon man dinten seut (74), ys
swart erde dar me black van inaket (22^).
atraminsa, blacha sii)t. (Gf. 1, 159. 3, 242.
cf. Fr. 1, 39^). blak i swerte (109). damit
mau etwas schwertzt o. incaustura dint
(110). timpt (141). tiud- (91), diu- (111) -tcu.
enkent (85). vnck (132).
* Atramentum (x; amentum?) rim
104).
A. librarium tinte; sutorium led=
derswertz; tinctorium swartzefarb (120).
*Atra- (3, 76), attra- (74), atro- (74, 85,
96), atur- (85), astro- (47, 149) -passa,
-bassa (76), t -pasta (unglossiert 47), ast^
posta (Suin.), adramasca (Sum. v) holun=
der plue (3). holluuder blomen (47). hol=
der-plum (74), -blut (76). hollendorn- (9c),
holundern- (^Sum. v) -blumen. aturp.
holcnderbloek (85). mis-telper (74), -peln=
bere (Sum.), -pelbern (149), -bewere (at=
rop. sie 85).
Atraphaxis v. Atriplex.
*Atrarium v. Atramen.
Atra-tus, -ctus (i4i), -mus (129, i4i,
Gl. m.), attra-cus (Pap.), -mus (8 &c.),
att'us (9), atrubus (7g) hd. (mss. mog.)
swarcz-gecleyt, -eckit (8). -tus (gi. m.),
-ctus, attracus i. lugubris. -tus i. nigris
vestibus indutus {G6 &c.). atramus i. atris
V. i. (129); denigrato (Gl. m.) ; a venus=
täte nigra (i4i), auis n. t uetustate
7tiger (Pap.) X atratus a veste nigra
(Gl. ra.).
*Atrax V. Atrox.
Atricapilla {aids) schwartzkopff l
moncb- (ki.), mühm- (112) -lein.
8
58
ATT
•Atricai'i r. Altncari.
Atvionsis ^iii'» «locrwwhtcM- (11).
*Atril-o [i. plutriis ci. m.V -lus v. An
trillus.
♦Ati-imentum r. Atramentum.
Atri-plox, -phex (2:5), -pex (22),
attri-, antri- V'-'*'^ -plex, -pex (r-'n).
-plexiim (r.'">i, atrapliaxis (73, Ki.), pl.
atri- (itr.\ arti- (ci. m.) -plices ha. ncl.
int'lde. firl. nu'lta (87'>), -da (n:;, Uf.),
-den, -IdtMi (11, 21\ -t (i9). -d (i); moildo
(_/■. 4), nnld-o p''), -en («8, «9; mil-lon
t -t (73), -tzon (i2.'>), -thau («<-• atr. 7^;
mal-ta (oä), -ten (1), -t (et, oi); inolt-a
(70, Gf.\ -eil (2, 78, 75). pünsch f alt'"
(io.-.''\ höh. lobeda (i"^, wloska 1. (4).
burckliart ; atriplex syluestris wilder
b. ; schilJnialtcr, milttMi, iiiist-m. (UlV
At-,a- (17) -rium cyu vrit-(22'i'\ 8;t,
95), h(/. tVidt- (H9), tVeit- (1, O, 74, 134),
fridde- (17), frilie- (5), frye- (l8\ fry-,
fi-oi-, vor-, fiir- (tis), kirch-, nc/.korc- (99)
-hoff, -liof (12). -huff (18), -hop (5»>). kirclu
offe; tonn (74). gocz haws l kirche (9).
strijdt- f lich-hulJ (10). lich-us (12), -fis
(KV). inganck (tu), cjti sal (17, 74) {locus
amem/s d-r. oyn angel (17. 7ihd. anger).
*Atrix r. Atrox.
*Atrocea v. Artocreas.
Atro-citas, -sitas gru- (5), grüß- (es)»
gres- (22). grimm- (11), grausam- (76'
134) -liclifit, -ikait (134). Art. großelickeit
(21); griisam-, graiisam-heit, -keit; grim-
keit (8), -mickeit sim.\ pinlichkeit (7).
vnbarmlierczig (18). wretheit (99). frech=
eit (110).
Atro-citer, i -ye ( 74 ) hd. grymig-,
grymmik- (i34), grimme- (67), grim- l
froiio- ( 110), pi-yn- (74), grusam- (68) -lieh.
*Atrocopus V. Artocopus.
*Atroye r. Atrociter.
*Atropassa ut Atrapassa.
*Atropes r. Chytropus.
Atr ox, -ux (3), -ax (9), -ix (G) hd.
grimm ' (U ), grymmi-g, -ck. nd. grimmich.
hd. nd. pin-lich, -lick, -clichen (18). vn=
barmherczig (ö, 18, 110). gruwo- (5), greu-
(4), freusch- (17) lieh, grnliche (17).
gruck (8). grußeliclier (65). gresclick (23).
gi-cslick (221 Avreet (99).
*Atrubus r. Atratus.
*Atruni {(f. acrum Gl. m.) hd. nd.
bitter, pitter (4).
Atrum schwartz (110).
*Atrux r. Atrox.
*Atta {ef. citta) rinta (Gf. 2, 532).
Atta lur- (135), la - (Ki.) - tscher.
schlirffer(Ki.).schliirpffcr f züpffler (135).
Attabemalis v. Actubernalis.
*Attä- I Riss, mog.), ata- (4 , 49, Br.),
atha-, acta- (8''), äcti- (11, 19), atti-
(127, 136, 141 Gl. ni., Gf.), ati- (Gf.) atra-
f atal- (76) -cus, att-agus (21), -amus
(7), -US, 75),-i8(Gf.) i. volatile (4); vermis
(49, Br.). maior est hruco, et auis ignota
(Br.); atelabus (act. 8'' sim., aXt. Br., Freund,
gr. a~axo^); oestrus, aailus, fueus
(75), magnus apis (11). kef-er (ath. 5,
act. 8), -fer (4), -fern (ath. 21). en bye=
moder (11). hd. hum-bil (i4i sim.), -mel
(mss. mog. &c. att. 5, 8), -mein (12), -el
(75, 76), -ele f hehere (100). hommel (17).
eyn heimgin (attaigus 21). brem (75).
wybel (9). webil (8, 9). thuther (auis a
ATT
voce tutulus 125). screter (49). aga.
dora ( 1 3« I. atacus hebir ; attacus f tallina
hiiml)ii (10 1 ). attac-vis, -is, atacus.artacis
(auis) liehera. wcliir shn. ((;f. 1, iMi. ."5,
436. 4, 799). attacus hcliera, atticus
Ininibcl (121). attactus hehorc (.Sum.), cf
epyniachus (c/. ophim. ?) vnbekande
vogcle (22); attacus et epyomatus
igiiota- nues (i'ni>.). alitutus v. h. v. Cf.
meletius , tnel [vt) atticum hnmb-ilo
-lono, -eliue adj., -eihonig, huaahoniiu'
((}f., HM. 709). (//'.atticum {herha) i. ab
bum lotium, armorica (85).
Attag-en f -es (110 &c.), -ge (84, 87,
102, <:f.), -ena (iii, Ki.), atagen (Ki),
actiag-e (1, 4), -0(8), acage (34), artagge
(Gf. 4, 959), act-, (11, 19), acr- (89) -ica,
attega (i. ornis Tf>),gr. o.zxcqäz (112, 126)
birck- (9, 4, 87, Gf. , bm.), birich- (82),
pirich- (1), birg-(8), burc-(i02), buch-(34),
hasel- (11, 75, 112, 124, Gf.), hassel- (19,
89), waßer- (Iß) -hun, -hun, hucn(l,ll),
-hoen (89), -hon (82). a-, ac-(i36) -cega
ags. holt-hana (94), -ana (i36), -bona
iipt. .'S, 197) gehören zimächst zu accia
&c., ital. acceggia(Gi. m. 1, 39. Dz. wti,.
4). Cf. accidannus auis qua; dicitnr
widercoe (i2;i. i. q. videcoqs Dfr.).
accegia ngs. snite (94'»),
*Attagus V. Attacus.
*Attaiaare v. Autumare.
*Attamasia &c. v. Athanasia.
Attamen conj. hd. doch (21), aber d.,
so a. d. (07). d. s. aber (7), auer (22),
oder (76) doch. d. also ader d. (17). yo-
(13), y- (4, 4), e- (18) -doch, edeych (5).
noch -tant (i32), -dan (110).
Attamen, g. -inis s. i. setac-ium
Br.), -um &c. (Gl. m.) ein mecl-bytcl
68, ito), -budcl, -beudel {hd. 109).
Atta-, adta- t atho- (76), atta- (ß4),
ta- {q. V.) -minare, attaminari {i. aduer-
sari, inquinare &c.] hd. vervnreynen. vn-
rvnen (76).be-flecken(iio),-smytzen (132).
vor füren (9). widerwertige sein (64).
outghinneu (108. prcecerjyere Kii.).
Attaminare i. purgare farinam cum
setatio (Br.). beute-, var. bytte- (110),
byt- (68), bilde- (i07, 132) -len. thee-(i08),
tee- (107) -msen. i. texturam a nodis
filorum purgare (Fr. 2, 20 sq., Gl. m. cf.
prcc. sqq.) noppen (11, 110, 132. i. to=
menta detrahere Kii. ; de noppen uyt-
trecken floccos d. Binnart ; sonst uop-pen,
-en längere, contundere, pungere Kii., Br.
Wtb. 2, 248. .Sin. 2, 700. (/. noppa Gl. m.).
*Attaniinator but- (93) , byt- (68),
melbeude- (hd. 109) -1er. nopper (107,
109, 110, 132).
*Attaminatrix byt- (68), melbeud-
hd. 109) -lerin. nopper-in (110),* -sehe
132).
*Attamus v. Attacus.
*Attana-sia, -tos v. Athana-sia, -tos.
*Attani-a, -e v. Atomus.
*Attat, athat (Gl. m.) auwe mir (75).
attate ey ey (ki.).
*Atta-ua, -pha (3), atauia (91, 110)
eider müder m. (17). myner c. m. m.
(21), e. muter milder (5), groß muter m.
(6), grote moder in. (22), groten m. m.
(23), mutter m. müder (18). en auer
alder moder (11). altmuter (iio). die
vierdt an (91). ein base {i. matei- ave3).
*Atta-uus, -phus (3), atauus (8, 91,
99, Br.) urane (104). der vierdt ene (91).
ATT
der pfuch-ane (ii6), -aene (Hen). anhern
vatir (8). ein eider vater (3, 9). e. vaters
vader (17). altvatter (110). en ouer- (99),
auer- (11) -alder vader. myncs, myns,
meyns (4), minors (21) eider vatter vader
(5), alters vatter v. (7), eiders water
watter (21), fader f. f. (18), vater v. v.
(4), groß vatters vater ((5), grot-c, -en
(23) vaders va<i<"r (22, 23).
*Attega V. Attagen.
Attelabus v. Accalabus.
^Attemesia v. Artemisia.
*At-, ad-temptare virsuchin (8). v'8U=
eben (9). becoren (8'>).
Attendentia v. Attentio.
At-, ad-tendere hd. zu-, an- (18),"
auff- (75), nd. tho-lioren, -hören (6), -heren
(13, 76). hd. nd. dencken. hd. andacht
haben (7, 76); merken, an-m. (89). vff-m.
(68, 75). prüfen (8).
Atten-tio, -sio, -dentia hd. nd. an-
dacht, -dechtig (18), -denkunge (12). hd.
zuhorunge, ernst- t fliß-lich z. (110);
flej'ß ; flyß zu zuhören (68).
At-, au- (18) -tentus, -timtus (6)
ioft i. intentus, confusus X attonitus,
attritus qq. v. ; : weren X werren, sw&=
ren ) hd. zuhori-g, -cht (133). anhorich
(11). ernstlich, bedechtig zuhörende (110).
andechtiger (76). bewart (5). bewert (3,
0). vorwert, bewern (22. cf. attritus).
beswert (4). auffmerker (64).
At-, a- (4) -tenuare hd. nd. dünne,
hd. dünn (1), donne, don (18), dynne
(110), dynn, din, dein (65), swach 0. zu
nicht (17) machen, maken. dunen (8'').
donneu (99).
Attenuatus gariucter (i2i).garmeter
(sie 117). i. subtili-, denauper-atus gedunt
0. verampt (iio^); gedüuuet o. verarmpt
(110^^); geduimet o. verrampt (uo'>. ><
ramp miseria Kii.?); dynn gemacht (68).
*Atter V. Ater.
*Attercus v Attritus.
Atterere hd. zu-ribiu (8, 17), -reybeu
(9), -brechen, zerknischen (65).
*Attergere abdrucken (17).
*Attergo V. Atergo.
"^Attersio abdruckunge [VI).
*Attersire (4. denom. aus attersio?),
atersire {ab ater 66 &c., 110 &c., a tergo
68), atharsii'e {i. siccum facere) trevgen
(3). droghen (23). dreghen (22). drucken
(5, 21). ab-truckeu (7.5), -trücknen (75'').
trucken (6^. tr. (4), tr. o. dyr (76), druycli
(^132), drucKcnd i dürre (7), drocken l
dore (18), drucken (67, 110), druncken
(133), schwarcz (66 &c.) machen, atersere
(68), atesire (110, 132) swartz (i32),
schwarcz machen.
Attestari hd. bezugen, be-, pe- (4),
ge- (3) -czeugen. bethugen (22). seer
tugen (11). orkund-eu (99), -igen (5, 22),
-e geben (7j. hd. vr-, v'- (i34) -künden,
orkudin (8''). bewisen (110). swerin (8).
besweren (9). verschmenen (V. detestari!
66 &c.).
*Attibernalis v. Actubernalis.
*Attieu-m, -s v. Attacus.
*Attimtus V. Attentus.
*Attinala v. Aruiola.
At-, a- (4) -tinere hd. zu-, nd. to-,
toe- (89), an- (17) M. -geboren, -geh6ren
AUA
(6), -gehörn (9), -behoren (22, 99), -hören
(22, fi8\ -hoeren (sfl).
♦Attingentia beruruuge (8^).
At-, a-(3) -tingere Äf^.zu-griÖon, -gi-eif-
fen, -greiphen (3). to gripeii (22). begi'iffin
(8V pegreiffen das zil o. die zeit (75), zu-
hören (21), -gchoriniS). antasten (68, iio).
roren (22). an-r. (17), -ruren (9).
*Attinia ein geschlecht deß vhnbaums
(144).
*Attis (X atthis) v. Attacua.
*At- (76), a- (74\ ar- ((/. v.) -tista
i. vas po-, pu-tatorium vi ciphus {bis
76). triuckgeschirr (74).
Attollere hd. uff-, auf-halden (17),
-hiebin (8), -richten.
*Attomos V. Atomus.
Attonare i. stupefacere, terrere toni=
truo (Br.) ; (jall. estonner (Gl. m.). zu-tho=
nen, -stimmen, -hiten (75). dounen (8, 9).
donren (9)^). adtonare erschrecken (9).
Atto-, attu- (11) -ndere (11) scheren
(11, 68,. 110). be-sch. (8''). atturnor
(V anders Gl. m. 1, 452) zuschieren (07
Mrg.).
A-, an- (9) -ttonitus, athonicus(76)
hd. er-, ir- (8) -schrecket, -screken (13).
orsroken (9). gantz ersclirockeu (65). er-
(68), ver- (10, 99, 132) -fert. vVret (13.
s^ verwerret? v'fertVJ. betrübt (9). mit
anxt geslageu (132).
*Attonitus (X attentus) v'dacht (12).
denken (9).
*Attonsillus 1-. Aconeilla.
At-, a- (76) -tractare y i. q. attrec=
tare Br. &c. q. v.) hd. handeln, hd. nd.
wol, woil (5) h., halden (3), pleygen (21).
*Attracus v. Atratus.
Attra-here, -gere (11) zu-ziehin (8),
-czihen (9), czigcn (3). trecken (11). to-
tr. (99\ toe trekcn (S9).
*Attramentale dintenfeßli;i (-Ji).
*Attranientum v. Atramentum.
*Attramus v. Atratus,
*Attrapassa v. Atrapassa.
Attrectare hd. handel-ou (95), -en.
sclieldiu 18). nd. wol haudelen.
*Attril-e, -lus v. Antrillus,
*Attriplex &c. r. Atriplex.
Attritio t i. contritio q. v. ) reuwe,
vlg. wäre reuwe (7.")). wäre rue (3). vor
{st. wor? cf. sq.) ruwe (10). furgeender,
ein halber, vnvollkummen , zipffel {cf.
Sm. 4, 279); ruw; zei-knischuug (es). be=
ryben (12). bewegunge deß herczen zu
ruwen (15, sim. 65 j.
Att-ritus, -ercus (67) (i. afflictus, ex
haustus, /essus 66 &c.; cf. attentus) hd.
(mss. mog.) bewer-t, t -en (18).
*Attulatus V. Aecalabus.
*Attuminare v. Attaminare.
*Attu-nd.ere, -mor v. Attondere.
*Attus V. Attacus.
*Atunare [i. frui, ziti; cf. accumare
f. rupari) naisen (75).
*Atutum V. Acutim.
Aua, auia ana (64*^, 93). ane (64). an (68).
ane frawe (16). anfraw (3 Mrg.). hd.
eider-, gi-oß-, gros-muter. nd. grote mo=
der. eldir mudir (8). ore eider müder
(17). base (3. cf. attaua).
*Auadonia [herbd) com. gouiles (zeuss).
*Auan-, auar-tia {i. caryophyllata,
getia, sanamvmda &c.) hasenaug, ga=
AUC
rafelwurtz &c. (143). auaneia haser-,
anantia hasel -worz i. pes leporis (sum.).
aranciaz'. p. 1. hasenfuß (74). ananeya
hasenwort (85). amancia {alph. au-)
cruzcewurtz (i49).
*Auapium {cj. aucipium) ein vog=
1er ((j).
*Auapula v. Aucipula.
Auaritia ( cf. sq. , auiditas ) hd.
geyti-. gytig-, griti- (6), giri- {8^), gicr-
(17) -keit. gir- (5,7), gier- (18, l9),-cyer-
(4) -heit. giricheit (22).
*Auaniiones v. 'Waraiiio.
*Auartia v. Auantia.
Auarus u. auidus; cf. Gr. Gr. 13, 175.
Gf. 4, 335. BM. 531, 538, 577. Gth. Wtb.
1, 407. 2, 378 sq., 428, 76x) gier (11. 21).
hd. nd. giricii sim. ghierich (lOs). gierk
(17). gitzig (7). geiczig (4). hd. gy-,
gey-, gri- (6) -tig. vrec (i08). ein geld=
hund (114), druck splienning (Il'j).
*Aubiuin («öß'.o^j v. Chelidonia.
Auea, t oca grece (125) (cf. anser.
oeca.) hd.nd. 122^») ::;ans, gos (22*^).^^.
ganß, ganße (7). pl. gense (75, i04).
*Aucamatuta la«* auea X cicame=
rita<;. V. ?) eyn ganß oÖir stelcze (3 Mrg.).
*Aucare gens toten t würgen (75;.
*Aucarium ic/'. Gl. m. h. v.) ganser,
boh. iuissynecz yi).
Au- , an- \bis 122) -ceps hd. nd.
vogeler. hd. fog-eller (8), -1er, -eltenger
(125). yall. oiselier (122).
*A;ice-r, -rulus v. Anse-r, -rulus.
*Aucib-iura, -ula v. Aucip-ium, -ula.
*Auciono V. Autumare.
Auci-, aucu- (74, 7.">j -pieium, -pitium
fogeleri i21). vogel-stat, -teune , -hert,
-ploeß, car. -plon (7.5), -fahung (74).
Auci-pium, -bium (i), aucup-ium,
-um i21, 67 &c. s. u.), auapium {q. v.)
(aucipium i. locus t tugurium ad ca=
piendum aues t rete l virga viscata;
aucupium i. fortunium t bonus euentus,
et officium capiendi aues Br.) auci-
vogel-erye (5j, -rie (8^), -ry (7); vogler-
ey (T4), -j (76); nd. voghel-crige (23),
-e wige (22). eyn ibgeler betryeger
(18. cf. auapium). auci-, aucu- (21, 66,
67, 110, 132, 134) fogel-garn (8 &c.), -necz
(60 &c.), -geschrey (66, 69, 70). g. von
YOglen (68, 110, 132). ein hert l ein ga=
rennecze (3). aucupum fogel-necze (5,
9), -garu (G, 7 &c.), -werk (8). vogil
wcrg (9). aucupium (X augurium 64^=)
v.-phannge (9 st. -phaunge), -wel (60. cf.
geweile Sm. 4, 55 ?). fogilnüge (8). vogel-
fanck (iioi^), -gesang (64<-", uoa«;), -gestel
(64bj,-stellen ^ weydewerg(i2ö). abenture,
varr. obeutem-e , ge-luck , -lück, -lyck
(110). goede euenture (i32).
*Auci-, anci- (122), aua- (6) -pula,
-bula (7) hd. garreu (4) , garu, fogel-g.,
-netz (110). nece (13). nette (22, 23). lym
rute t garn (6). lyme-rude (7), -rode (18),
-rock (ö). lim- (21, 23), lyn- (22) -rode,
-rod (21). kleb- (76), leym- (74) -rut.
klob (74, 76). clobo (117. cf. Gf. 4, 547
sq. Fr. 1, 520C, 524a &c.). gered o. zeug
zu vahen die vogel (75). kefyt, meysen=
kar, slag (74). vffslag, sprinkel (17). gall.
escoipel (122).
*Aucmentum v. Augmentum.
Aucola V. Aucula.
AUD
59
Aue-, ant- i^n) -onea {alph. aut- 76;
i. rustici l stulti ; cf. bucco Gl. m. 1, 459)
torecht paurn (74). ackertropf (76). Cf.
-trolle (Gr. Wtb.) neben -trapp otis (pict.,
sim. Gr. Wtb.).
*Aucopare v. Aucupare.
*Auctenticus v. Autenticus.
Auctinare i: Autumare.
Auctio gant (Das.).
Auctionari verkoffeu (68). alt ver=
schlissen ding verkauffen (110, sim. 132).
*Auetionaria v. Antoniaria. Penes=
tica.
Auetiona-rius, -tor {cf actionarius)
ein verkauffer (110).
*Auctor V. Anctor.
Auetor ein merer (8, 66, 134). v'-m.
(11). autor ein lerer (4, 66, "134), mei=
ster (8, 11). auc-, au-, aut- (9) -tor
{minder untersch.; i. autenticus 70) hd.
nd. lerer, hd. merer, meyster ; pewerter.
lerer o. bewerter meister (75V vermee=
renesmaker (89). vr-sacher (4), -secher
(65). sachwelder (77). oker (22). encker
(8b. n St. u).
*Auc-, auch- (93) -toria (untersch.
van actuaria) merkt- (93), marck- (64)
-schif.
Auc- (Gl. m.), au- (Br. &c.) -torisare
peweren (75). oifenbar machen (S^).
Auc-, au-toritas (bissio. untersch.,
doch mit gekreuzter Glossler ung ; i. au=
tentica 75) hd. nd. gewalt, gwalt (134),
walt (22j. hd. meister-schafft, -gesprecli
(i6), -Spruch (76); -lieh spruch (65),
sprach, sproch ; mercklicher t sinricher
Spruch (65) ; eyn wise, wäre (es), bewer-te
(64, 68), -lieh (66) rede; ein r. die war
ist; pewerte kuust ? schriffte (75); frey-
heit, macht (65, 110), krafft (65), wur=
digkeit sim., glaubniß (88). alt gespro-
chen l wol beweret (12).
Auctrix i. augmentatrix (Br.). ort=
haberin (74. cf. Ob. ii68).fuotareidi ^muoter
(Gf. 3, 379. x: nutrix?). autrix midier
autentiea (Br.).
*Auctula V. Aucula.
*Auctumare v. Autumare.
Auetumnus v. Autumnus.
*Auc-ula, -ola (134), -tula (7) hd. nd-
eyn fogel (18, 23 &c.). vo- (134), vo- (6)
-gelin. eyn cleyn genß-e (18), -lin (5), -in
(G8), gans(iio), gans-lein(74'i, -el (4). gosse-
lin (22). -le l -ke (22^).
*Aucumare r. Autumare.
Aucupa-lis, -bilis (Br.) i. res apta
ad capiendum sc. aves (4, Gl. m. 1, 462).
klew (4. d. i. klebrute, klob cf. v. auci-
pula, nicht', klaue, wie ich l. c. möglich
hielt).
Aucup-are, -ere, -ari (Br. ic), auco-
pare(21)tfogeln(5''). voglen (1,64). hd. nd.
fogel, voghelen (22) hd. fahen, vohen (6),
fangen t stellen (125), griffen (5, 21), be-
gr. (18,21), w(^. gripen, locken (67), pflücken
o. berauffen {&>), bereuffeu (134).
Aucuparia fistula eyn meysßebeg
(1^5). .
*Aucupissa voglerm (74).
Aucup-ium, -um, -icium i-. Aucipi-
cium, -um.
Audaci-a, -taa hd. kun-, kuen- (10,
110), kon- (5^), nd. koen- (89) -heit. kueni=
cheit (11). dorstikeit, ebentuer (17). freuen-
hchait (91).
8*
00
ATE
AUG
AUI
Audacter hd. kirne- (5), kiui-, kün-
(4, ti."^" Mrk->, kiin- (3), koii-, kon- («7)
-lii'l), -liclu'ii. konliktM) (22). pctArstoclicli
(«iV licrtc- (IS), gcluM-tzip- / inen- («:>)
-liclifii. luanlich U>rirur.). xtolt/licli, kei-k
lieh; audaciter id.; audenter knenlicli
(HO).
Audax /i(l. nd. (!»!») kiiiie. hd. küne
(7), knn. kiieu (uo), kün (4), kein («7),
oyn koner (18). nd- kone, koene (8!))-
kenn (21). dum kfme (12). dorstip ("7)-
ciresti'liohen (18). stoltz (88, iio). freuen -
Hell, wagenhalß (88). keck, frisch, gesundt
*A\idena v. Andela.
Axidenter v. Audacter.
Aud-ei-e, -ire (IS) kun (;')''),' kun (5,
21), kueii, varr. kyen (uo), kone (18, 22),
kon («7), koen (89), ehunstig {sie 1) sin,
sein, wesen (so), torstig (7), gedurstig /
gehertzt (ti.5), dürr (2), drestelichen (18)
sin. do- (22»h), dor- (99), doe- (i.'i2), thor-
(13.1). tur- (7.5), du- ((!.i), gede-, varr. gedo-,
gehe- (110) -ren. angeen &c. (65). ennedon,
neden (22*^. alts. nadhian Gth. wtb. 2, 98).
audeo ieh darre (17), daer (11).
Audientia horung l vcr-h. (7.5). vor=
horiuge (llV vei-hoerynge (89).
Audire hd. nd. hören, er-h. (9). hören
(21). ge-h. (6). hörn (9, 18). hoeren (89).
v'nemen (9).
*Audire r. Audere.
*Auditiuus horieh (11).
Auditor hd. eyn sach-, saclie- (6),
Sachen- (5**, 4), sage- (21) -vorhorer sim.^
-horer (Ij), -v'horer (21, 6, 75). eyn de
ene zake v'hort (22). horre (99).
Audi-, audiu- (fis) -torium i. forus
causarum &c. (Hr.). hd. nd. eyn richte-,
riht- (6), rieht- (7, 4), rechte- (17), rit-
(49), gericht- (6g &c.), richter- (68, uo)
-hus sim. sprec-vinster (11), -vijnster (89),
cf. spraeh-fenster fenestra locutoria in
claustris (Fr. 2, 306).
Auditus s. horung fö*»). ho- (11, 99),
hoe- (89) -ringe, hd. ge-lierung (18), -horde,
-horde (6), -hörn f ghor (75). hören (17).
dat horent (23). ^j^c. hd. gehört.
=*Audiutorium v. Auditoritun.
*Audi'onus r. Andromoda.
Aue hd. ge-graßet„ -grusset, -großet
(1.33), -griest (76) si-, sye-, seye-, sey-stu.
fhe-groetz (i32), -grot (22, 23) sistu. giusse
ich (6). got lialdig (99). god hael du (11).
alts. hei wes (i. obere = X^'^^P- ^i^).
auwe (1, 17) interj. i. q. owe (75) ; doch
vgl. auch äuge wol dir (6. st. euge q. v.).
auete got grueß üeh (25). grüß euch
gOtt (7.5).
Auel-lana, -lane (87), -ana, -lenia
(11, 23). abe-, atii- (8) -llana, abel- (125),
abi- (94, 136) -lina, apellena (Sum. v) Ärf.
nd. ejni hasel-, hassel- (7, 8), haßel- (8»')
hd. -noße, -noi5 (7, 18), -nuß, -nußs (1),
-nocz (13), nd. -not (11, 99), -noet (89),
hd. -bäum "(eyn b. der frucht 5), -bam
(8), -bom (6). uoß bäum (17). nespil boum
(84). mispil boim (.Sum. V). nespel (87). n.-
/ mispel-bom (100). mespi-, nespe-lun (-a,
-ae of.). eyn walschnut (22). en grot
walsche not edcr de bom (23). waltnuß
(77). slea (117). ags. hnutu (136), hrutu
{sie 94).
Auellanus hassel bäum (8). hasel-
staudcn (1), -boem (11, 89). «^«.haesl (136),
aesil (91). nusbavm (3).
*Auellare (imtcrsrh. v<m auellere) vß-
ravden (133), -rytteni o. graben (67). ab=
selielen (3).
*Auellenia r. Auellana.
Auellere hd. al)e-, ab-, nd. af- /((/.
-schelen, -seheilen (8'', 22), -steien (st
st. sc 7). absehelii von eyin bäum, uß
ziehen, ab schoden (17). affscheiden (18).
trennen (65). abkeren (8, iio). wenden
(65). ab-w. (110). abseheren (4). vß-, auß-
(3, 110«"), yß- (67) -roden (19), -ruten (65,
iio''), -ryten (uo"), -reitten (iio<), -raden
(3). afftrecken (i32); geliibde brechen (9).
globe breehin (8). hin nemen (64).
*Auelluin v. Aulevim.
*Auelluia {aus duellum) i. bellum
ciuile (76). krieg vntcr den burgern (74).
*Auena hd. hab-ern , -eren (3, iio),
-bern (77, 12.5), -ir (h^), -er (.5, 4, Br.). ha-
(114), haf- (17) -fern. nd. haue-re, -r. vn^
kraut (125).
*Auen-ago, -ula v. Pestuca.
Auenare r. Auentare.
*Auenatum hebbermeyl (13). habere
meel; auenaeius haberin brot(64).aueni:
nus panis h. brod (127).
Auenio v. Auineona.
Auens gyer (8^^).
A-, ad-uentagium vorteil (68, uo).
voerdeel (11). fordel fi32).
Auen-tare (Br. &c.), -care (129, i42 q.
cf.. Gl. m.), -are, au-, an- (4) -etare hd.
haber {si7n. cf. auena) ab-, vß- (18) -sni=
den, -schniden. haueren arnen l snidon
(22). haberen (4. vne wett. grasen gramen
erellere, colligere). auen-are ?'. auenam
euellere (76) ; -to i. auenis eradico l irunco
{ib.) ; nvenas er. l trunco (Br.).
Auere hd. begeni. nd. begheren. ge=
rin (9") girin (8). giren, gyrschin (S^).
gilen (5, 21, 22. 23. 76). giczig sin ('17).
Auer-nus { -ticus (76) hd. dj^e nd.
de helle, hellen (19), heel (11), beeile
(89), hei (uo). hell (68, 76). aminis (?)
hellen flys (8).
*Auerra emerkern (91. cf. Sm. 1. 53).
Auersio [cf. euersio) pisturzida ;
habui i. versutia t apohheit sim. (Gf.).
*Auerstatus v. Austroafiricus.
Auertere hd. abe-, ab-, nd. af-, ver-
(65\ vmb- (.5'''» -keren. vmme kerin (8).
abwendig machen, abtrünnig sin o.
werden (75). ab- (17, 65), von- i rum-
(65) -wenden.
*Auerticus v. Auemus.
*Auesper-ma, -ina, -tina &e. v.
Agnisperma.
*Auetella v. Fetellus.
Auferesis v. Afferesis.
*Auferisare (cf. prc.) absnyden (9).
Au-, auf- (1) -ferre hd. ab-, nd.
af-dragen , hd. -tragen, nemen (8, 65).
hd. nd. ab- (17), be-, hyn- (65, not»),
hy- fiio varr.) -nemen. haelen (aljyh.
afF- 89V af halen (11). steien (17). ab=
spannen &c. (65).
*Aufrigeriuin v. Auriphrygium.
Aufugere entgeen (9).
*Auge V. Aue. £uge.
*Aug-ea, -ia (oi. m.) inselo. werde (li).
Augere hd. nd. meren. ver-m. (89).
oken (22ah, 99). hanthalten (65).
Auges ?'. Aux.
Augina r. Angina.
*Augis )•. Augnientum. Aux.
Augmentare /dL meren, v'-m. (11, 89).
Augnientatio steygunge (26).
Aug-, auc- (22) -mentum, l -is (S^)
hd. nd. iner-unge, -inghe. okinge (22,
99). zunemung (65).
*Augtuinare v. Autumare.
^Auguma senewiz (Sum. v. cf. angimia
&c. V. agrimonia? senewurz erigeron
74?).
Aug-ur, -or(8) wickeler (19). wijch=
1er (132). wicker (109). eyn vogcl-w. (22),
-Wecker (5), -tzwitzer, -weyser, -merker
(74), -ge.sanck erkennen (10). eyner der
ao zukunfftig dinge sat vß (fem (18),
wissage durch der (75) fogel gescrey.
worsager (9). vor seher (8). liezzer (Gl.
a. 1418 Sm. 2, 50o). witiger (11. sapiens
cf. Br. Wtb. 3, 244. wittegher haruspex
&c. Kil.).
Augur-are, -ire, -ari (64, uo), -iri
(uo), -iari (76, loo) wicken (109). vogel-w.
{^2r2), -wecken (ö, 18j , -tzwitzern (74).
vögeln wincken (sie 1). wijchelen (132).
war- (uo), weis- (64) -sagen, wittighen
(Kil.).witegen (99. e/.augur). witken(i09.
bei Briins, von Hoffmann hl wickeii ge^
seh linim bessert).
Augur-ari, -iari wenen (8, 9. X
autumare ?).
*Augurionosus v. Auriginosus.
*Auguriuia {st. tug.) v. Teges.
Augu-, ago- (136) -rium vogel-
wyckung ii)^), -wissung (1), -gesang (68),
-geschrei (17). wicker-y (5), -ye (^109),
-ung (19), -inge (22). wit-inge (^11),
-egiuge (99). mirkunge zu konfiFtiger
dinge; (augucium?) ebeut duer (17).
ebentewr (9). abeuturer (sie 8). warsa=
guiig durch vogelgesang (uo).
Au-, a- (ö'^) -gusta [ciuitas) a^gst^
bürg (6). augus-burk (127), -porg (5^).
hd. augs-borg (12), -purck (3) ; aus-burg,
-purg, -borch (13, 23), -per (17). ose^
borch (22).
Augusta mereryn dez rycheß (5^),
des reichs (1). en mereriune des rikes
(22).
Augustinensis (7H0?MicÄMs) hd. nd. eyn
augustiner. austyner, eyn broder de
swarte cappen drecht (22t>).
*Augustinensis augstburgeriu (6).
auspurcker (3 Mrg.).
*Augustinvis (n. pr. auis et n. gene^
rale ad omnia volatilia pennata (76).
Augustinus en name enes mannes
(22). austyn (22"^).
*Augustum {sc. malum) augstappel
(125).
Augu-, augi- (5^) -stus edel (8**).
edil („ab auis et iusto"! 9). {öfters
eesar aug.) merer (9, 65). m. des riches
{b, 7, 18), reichs (3, 4), rikes (22), ge--
richtes (18). eyn mant, der aust (7). owest
(85). der aust- (ö^), aiiste- (5) -mant.
ougst-monot (durchstrichen) , -mont (6).
ost man (22»'', 23). äugst (75). der augst-
man (1). -monde (3). august maned (1).
ovgste (93). ougst (41). hew mond (4).
der herbstmon (12.5). der andere auste
man {ef. iulius); boh. sirpen (4).
Aui-a, -um, -arium {S^, 9i), -aria
Br. &c.) (ef. inuium, deuiiim) vnwege
8i>, 23). on- l a-weghe (108). hd. ab-,
AUI
abe-, irre- (3 &c.) -weg, -weyge (3). eyn
ir- 1 ^zwiuel-weke (19). dweel-(ll), dwal-
(89) -wech. auius aäj (Br.) ab-weg (7(!).
-wegig, irrig (iio). boß i. weg (68). auia=
lia pl. irrung der weg (68). busseho
sonder wege (132). busch on weg (iio).
( : a via X auis!) vogel o. holtzweg
(64, 123). arra {aus auia X aer X er=
rare steht nach aerem) irreneck (n st. u)
via erranea in der loft (9).
*Auiana v. Auineona.
Auiarium hd. ein stat do vogel flie=
gent (64) ; v. -lius sim., -korb (9i), -kratze
l kotze { -atz (Das.). ein hagen (125).
*Auicia {cf. auitium Gl. m. 1, 477)
vogil-flug (9, 60), -flucke ader -zucke (17),
-folck (8, bis).
Aiiic-ula, -d\.a,,{^){untersch.von aucula)
eyn cleyno voghel (22). hd. eyn cleyn,
kleins (134), klains (76) fogel-in, -eyn
(66), -lein (76), -len (18), -gin (5).vogeleyn
(9, 4, .57). voglein (1). fogelunge (8. dim.?
X aucupium?).
Aui-cularius (Br.), t -gerulus t -gillus
(74) vogelor (iio sim.). vogel-verkouffer
(132), -verkoffer (68), -verkauffer (74, iio),
-träger (74).
Amde gyerlichen (19). geyerlich (Alb.).
gitticlich (65).
Aui-ditas, -tas hd. giri- (5, 7), girig-
(110), geyrig- (4), geyti- (66, i34), griti-
(6) -keit ; gier-keit, -heyd (19) ; gyre- (10),
gcyer- (Alber.) -heit. giricheit (22).
Auidus {cf. auarus) hd. girig. giricli
(22, uoi>). gbierich (11). gierk (17). gcrig
(9). begir-ig (65, 68), -lieh (65). gritiger
(6). greitig (64). gytig (64, 110). gitiger
^76). gittig (67). geytig (3, 64c, 88). gytzig
(69). geytzig (66, 70, 134). graß (77).
Auig-erulus, -illus v. Auicularius.
*Auillana v. Auellana.
*Auimunciilus v. Auunculus.
*Aui-neona (5, 18), -niona (1, 22),
-ona, -ana, -ano (22'>), -onia (18), -one
(66), abiona {b^) {ciuitas in Gallia, Fran-
da, Grecia ! ee) hd. wd. avion. auyan (18,
66, 67). abyan (1). abion (5^). avien (22).
Auinum i. vippa {q. v. 75). i. qu.
extra vinum i. aqua mixtum (ßr.). wasser
mit wein gemischt ( 74 ). gemenget win
(8, 17). gemenckt wein (9). lauer (3).
*Auiriuin {i. locus secretus auibus
aptus) vogelstant (75<i).
Auis hd. fog-el, -il (.5, 9). voghel (22).
Auis tarda v. Bistardus.
Auisa-mentum, -tio (75) warnunge
(10, 75).
Auisare {i. premunire, premonere)
beraitten (67). hd. nd. beraden t beden=
cken. vorbe-dynken(13). beraten (76, iio).
hd. war-en, -nen. mercken (6). bedrach=
ten (18).
Auisatio v. Auisamentum.
Auisio vbersichtikeit (9).
Auita alt wyp (7).
*Auitas V. Auiditas.
*Auitella ein klob da mit man fogel
facht (64).
Auitia V. Ameia.
Auitus alter (7). altder (100). ang&=
born (75 Mrg.).
Auium V. Aula.
Aula hd. hoff, hof (22). sal (1, 6, 75).
sale (77, 99). zaal (14^). sael (13). sail
AUE
(5'', 19). eyn koniges sayl (.5) eyn kom
ges- (21), konniges- (22), kiuigs- (9\
kuning- (49), konning- (8), hd. konig-
sale, -.sal, -sal o. kuch (8). pallast eins
fursten (75). phallantz (palatium palast
93). pfallencz (so).
Aula (/. tibia Br.), gew. pl. aule {i.
eantes 75). sack pfeiffen(3). orgel-pfyffon
(68), -pyphen (19), -pipe (11). argel-pipen
(89), -roren (75).
*Aula-nus, -rius v. Aulieus.
*Aul-ea {sg.), -ia (17), -l -sola (75),
alea [i. curtina 94), aureola (5. cf. 4)
eyn dfich das gezogen ist per aulam
((3). vmbe- (121), für- (4) -hang, geraolt
vmhank (9), vberganck {sie 8). fore-
hanck t decklach (18). bancke duch,
stul küssen, depche (17). tebich der an
der wand hacht o. hangt (75). nd. te-
to-ppet. betler mantel (64). ags. strel
(94. stragl ßosw.).
*Auledus V. Aulidus.
*Aulegi-, aulege-, aurigi- (76. q. c/".)
-nosus {i. crassus l humidus 76 &c., piiv^
guis 70 &c. i. q. vliginosus Br.) feyßt
(110 sim.).
*Auleola v. Aulea.
Auleolum furhanck des sals (75).
Aul-eum, -um (67), auellum (Gl. ta.)
{i. cortina) hd. eyn hoff cleyd, vmbhang
sim., kostlich v. (88, 110) 0. deckin (110).
eyn cleyd daz von hofe wort gegeben
(19). en haef kleet (11). hauckleit (89).
dop- (7), de- (76), te- (ss) -pich. tappe=
zerei {gr. auXsTov ii2).heyden-nisch werck
(64), -ßwerg (125). heydnische gewürckte
tucher {jjI. -ea 113). eyn costel bestickt
laken off beduyrt gardijn (132).
*Aulia V. Aulea.
*Auliales [cf. aulieus) eyn dinst man
*Aulicia sunt vasa vmaria (76. st.
vinaria : aula = olla? cf. bolicium?).
Aul-ieus, -anus, -arius hd. eyn sal-,
sale- (7, 21), sayl- (5), slacz- (21. = sloß-),
pallast- (75), hof- (76) -meister, -mester
(56); hoffe-, hoff-, an- (8) -gesinde; hoiff=
gesunde (10); houe-trut (ii9, 120, Sum.),
-ling (8), -linck. hauelink (11). hofflich
o. zuchtig (110). hoefsch (132).
Aul-idus, -edus (i34 &c.) {dulcis instar
soni organi, i. q. alidus, Br. sim.) suß
orgeln gesanck (75). suß gedon der o. (74).
*Aulitica herba chamillen (143).
*AtLlula eyn cleyn sale (18).
*Auini-, aumu-cia v. Almucium.
Auolare abfliegen (75).
*Auornus v. Frangula.
*Auortiuus v. Abortiuus.
Aura {i. splendor, ventus, aer, fauor
Br.) hd. nd. weder, hd. wedder, wet-ter,
-er. loft (8b). der lufft (65). senffter 1.
(88). wint, schin, gonst (8). schein (9).
gunst (9, 88). gunß (67 Mrg.).
*Auraineus v. Vranicus.
Aurare (Br.) hd. nd. v'-, vber- (7),
ober- (4) -gülden, vergilden (76). wed=
deren (80. : aura).
Au-, t a- (110) -rata (piscis) gold-
forhin (91), -fohre, orfe, seebrassen (Gl.
ra.). Cf. aurona genus piscium sie dictus
qtda arenatat (76) x: hor-ona, -ena.
Auratus vergult (68, 110).
Aur-ea, t -eas (147), -ia (76) {i.fre=
num, ab auris Br., capistrum 76; X
AUR
61
aurum 110 &c.) hd. eyn zugel an einem
zäum, zom (es); tzogel an evme tzaume
(19). ain halfftcr (76). toem (147) breidel
(89, 132). ein guld-eme (16), -en (110, 132)
krön. o. gewant (16).
Aur-eale (11, 19, Gl. m.), -iale, -ieale
(Gl. ni.), -iealis(ll), -igale, -eliale (Jiio),
-eola (q. v.) haubt- (110), or- (9), ore-
(11,18,89) -cussen, -küssi(iioc), -kyssen
(18). oir cossen (19). hopt kis (76).
*Aurealis {vermis) oer-worm (11),
-lose (8b). ^ '
*Aurea-, eystet-tensis eystet (74. au=
reatum eichstädt Ki.)
*Aureealcum v. Auricaleum.
*Aurelentus v. Aurulentus.
*Aurelia v. Aurilia. Areola. Oriolus.
*Aurelosus (X cautelosus?) fursich=
tig (75).
*Aurena {cf. aurona) goltfisch (74).
*A\ireola v. A-, lau- reola. Coceo=
gnidivun.
Aureola {i. premium Crinale, sertum
&c. TAT., imluinar; aus aur-is, -um; cf.
aur-eria Gl. m., -eale, -ile, aulea) ein
gülden {sc. baut 18); hd. nd. g., hd. gul-
din (67, 134), golden bant, band (7, 134),
pant (132), pfand (67, 110), hd. bort, bar=
ten (4), krön, krancz (5^). golt-, renc-
(100) -borte (17, 100), -bort (16), -bort
cron (8), -brant t crone (9). er. der ewi-
gen Seligkeit (75). ein sunderlich er. t
belonung (65). sigekron (74. c/". laureola).
ein guldin liorbant (6). porten (1). eyn
ore- (5, 21, 67), or- (23, 66, 134) -küssen,
-kußen (5), -kossen (21). heubt kyssen (18).
*Aureol-entus, -us v. Aurulentus.
Aureus adj. s. {sc. denarius ; i. flo=
renus 1) hd. nd. guld-en, -ein (1), -in
(8b 76). eyn arkussen (22. X auris).
*Auria v. Aur-ea, -ifodina.
*Auriale i'. Aur-ea, -icula.
*Auriealceuin messingisch (74).
*Aurieal-cum, -chum (Br.), -con, auri-
t ori-chaleum (Ki.), aure- (76), ori- {q.
V.), eri- (9. cf. 3, 4, 75) -caleum, auri=
culcum (23) mess (76, 91). mesß (6).
mesch (64). mösch (93, Ki^*.). hd. nd. mess-,
mesß- (5b) -ine (11, 89, 127), hd. -ingk
(3, 10), -inck (9), -inke (17), -ing, -ig (5,
75), -ick (3j, -ein (1, Welg. Syn._ 3, 907
adj.). missin- hd. -g, nd. -ck.myssyinc (13).
orcalc sim. [dt. 1, 468). goltschum (110
sim. cf. sq.).
*Auricalcus {i. spuma auri 5 &c. cf.
prc.) hd. golt-schume sim. (mss. mog.),
-schäum 0. -fein o. glett o. silber (74).
got schäm (4. cf. aurugo). meß (76).
*Auriealcliarius {i. calcotypus)
meßingßleger (125).
*Aurical-is, -e v. Aur-ea, -ieula.
*Aurieeps v. Aurtficeps.
*Atiricidius v. Auriseidus.
*Aurieola v. Aurieula.
Auricomus goldfahser (Gf.).
*Aurie-tor, -or (76) {cf. aruspex &c.
aus auis X rictus q. v.f)_ i. in-, iu-
dieans futura ex garritu auium (66 &c.).
vogel wicker (23). weyssag durch den
vogelgesanck o. zwytzern (74).
Auric-ula, -ola (22, 23, 133), -ulum
(94, 136), -ulare (110), -ular (i), -ale (i32),
aviriale (68) eyn cleyn ore (19). eyn ore-
(Mss. mog.), or- (3, 23 &c.), oer- (5), oir-
62
AUR
(18»), ar- (22, 7.%) -lep (18), -lippe (22),
-Uppt« (,23). -leppofi'ii vlti), -lepchiiul«).
opchcn (^\ ■Uyii'ux (ö"''. 21 \ -luppt'lin
i), -lopliii (7 &<:), -leplfvii (tif.),^ -leppel
t
4, 64, ■.'>), -U'ffel ^lu^ 1S2I. lue kruspel an
Öhren (,Ki'».)-"5'«- <jruiKgiUHpt.r)),oanmigga
(■•4 . aenuiicu ii:i(i); (iikjI. farwifr.
Auricula muris v. Pilosa.
*AuricixlaTia ein heynilicl» rat/, wib
(ii(t\ raitz wijrt" \i;i2).
Auricularis Ar/, t-yn, dor deyn, nrf.
cleno, kone \sic 22) finji-rr, -or^eii (21),
-erlin (li), -eren (22). cloinster hnger in
der haut (Ts). Af/. or-f. *t'm., -leppol ; oren
griibel, ore gribel (</. Fr. 2, si). heym=
lieh gäbe [-sie 17', rat geben (8), rot^
geben(h' / innerster ^niunerster? 9).
Auricularius rat-gebo (ii7, 121),
-gheuer ^22». e^-n rayt- i.'i), groß rot- (o)
-gebor, heynilicher ratseiireiber 1 c.« sim.).
orenplaser (t')^.
*Auricvilcvun v. Aui'iealcuin.
*Au-, a- (,i.<56) -riculum {cf. aurical^
cum?! (if/^. dros; üu. i:!i;i.
^Auriculum r. Auricula.
*Auricus r. Auritus.
Aurichalcum v. Auricalcum.
*Aiu"iela v. Aurilia.
*Aurielus v. Aurulentus.
Aurifaber hd. nd. golt-sniit, -smet
(23, 8!)), hd. -smyd. hd. goldschniidt »im.
Aurifex [i. qui purgat aurum 7(j)
golt-f^mit 1 7), -sehnieltzer (^75), -feder (77.
s<. -leger V : faden ?), -pleger \\1. sf. -phe=
ger? -pleserV).
Auri-, ari- d) -ficeps, t -ficus (74),
-fices 1 io2\ -ceps (^8?, io4 . -siceps dö)
{i. orix 104, ispis (;i. m. cf. alcedo ispida
eisenhart Xmu.. Ob., Fr., u. v. fxaudula 1 hd.
nd. ijs-, hd. ys-, yß-, eis-, eyß-, 3'scli-
(133), bis- (^Gf.) -vogel. hd. nd. ysen-,
yseren- (22»', 23, 89), yshorn- (22) -bart,
-bort (13. 221', 89), hd. -part, -griue (19.
atis gren barba X hogrim lupusf). golt-
hune(^77), -vogel (4, 70), -hanier (74). gold=
amer (8''). hebir (104).
Aurificina golt-smitta (93), -sclimitte
(68, 7.5), -smyette {S^), -smit (8), -smytz
(132^. -ese (23). smitt t eße (17). gokU
schmidlad (9i).
Aurificivun gülden -werg (8'').
*Aurifigiuin i-. Auriphrygium.
* Auri - flama , - floma , - fleuraa i'.
-spuma.
Auri-fodina. -fouea, -a (110) golt-
hd. -CTube, -grub, -grueb (2), -grobe
(5), -g be (8''), nd. -groue, -groeue t -putz
(1.32), hd. -werck (8, 9), -perg (74), -gi-ien
am rein, rar. -gryn am rhvn 110. cf.
Fr. 1, 372*>. .Sm. 2,'ll2).
*Auri-foliuin i -pecium cf. petia
Gl. m.) {herba) goltblume (8'').
*Auri-frugium, -fugium &c. i: -phry=
gium.
Auriga uf. aurigo 1 hd. nd. eyn wagen-,
wa.yii- (^ö*». 4), weyne-(21), wiin- (12), wan-
(8»b) hd. -fuerer (93). -furer (b), -furer
(12 &e.), -triber (5, 8, 21), -treiber tl, 4),
-driber, nrf. -driuer, -menre (109), hd. -man
(7, 8*», 75), -knecht (ä*» &c.), -knet (^49)
eyn karre- (S*»), karren- (76), für- (4, 75),
vor- (22, 77) -man, -manne (77); karii
dryber (19); fiir-, roß-, men- [lö), wor-
(9) -kneeht. farer, vly. furer. roller (75).
"wagener (9.')). reitwagen (.Sum.).
AUR
*Aurigale r. Aurea.
Aurigare nienen (7.')). den wagen
füren {Hx).
Auri-, auru- (/;/". aule- i -ginosus,
augurionosus (t. ictricus i4r.) (*. ar
cuatus 112 &c.) gelbsiuhtig (.Ki.).
Auriglutinum (i. chrysocolla) bor=
ris (Ki.).
Aurig-o, -a (nwrbiis i color n\), eu-
i ar-rigo i^ t;.') ) {i. siwcrßuus calor in ;
cf. aurugo) eyn siech- {i)6, 134), sych-
(t!7, (j'.t) -tuiii. eyn suclit l calor die hitz
(7), ge-s. i h. ( 76), sueclit ader heicze
(21), kranckheit mit hicze (4); vberig
hitz i^7.">). nd. eyn suke i de bitte (,23),
van der bette (22*.
* Aurigo [i. aura; <f. aurugo ) wetar
(Gf.).
*Aurigo {'. auruml golt-sin (22), -sm=
der, varr. -sciniider, l -rost (,7.5).
Aurigraphia golt .-^chrift (9). guld-in
geschriti't iT.V), -e s^crift [•22).
Aurigraph-us, -os hd. gülden- (75),
golt-scliriber. Schreiber golt (9).
*Aurile [cf. aureola) pertel (4. cf.
bertl siii. 1, 204 t.
*Aurile-a, -ga v. Aurilia.
Aurile-, aurili-gium eyu golt- hd.
-stat, -stad ,7), nd. -stedde, -kamer i
gülden stat [i:>).
Aurilegulus goldwusehcr (Ki.).
*Aurilentus v. Aurulentus.
*Auril-ia, -ea, -iga (t.Vi. -ega (18),
-ena (,66 &s.j, aur-iela [1 >, -elia (110,
125, Ki.) [vermis; uuis i. oriolus 120) hd.
nd. gult-, hd. gold-, gult- (21 1 -worm, hd.
-wurm, -wyrn (,18 1, -würmlin (ii.'>), -wurm=
lein o. -habugen (,Ki.), -wormel, var.
-würblin (7.5), -plettchen (125).
*Auriiia (herba) aurine (i-tö)-
*Auriola iX ara, hara?) ags. stigu
(^94, 136 1.
Auripig-, auripic- (5'') -mentum hd.
golt-sehum, -schawni (,9), -färbe (17). liutt^
räch (3, Sm. 2, 257). auripig- (1, 2, 73),
auripie- (ö''), opri- (^93), oper- (73) -ment.
orgimint (Gf.).
Auri-phrygium - Ki.), -frigium, -fru-
gium 1 10), -fugium 1 Sum.), -figium (^19j,
-frisiumiHy^aufgerium i^Si, anph- (y;»'),
auf- 1 19) -riticus, fresum aureum (104.
X fresus cf. (ü. m. 3, 674) {cf. Dz. Wtb.
608, varr. Gl. m. 1, 484) porte (sum.). eyu
borte (8), bort (anfr. 19). rant of boert
(anphr. S9). golt-borto [in), -bort (12,
99), -burt (7), -bart (19, 89, 99). goldbarde
(li). eyn giilden krantz (10).
* Aurire {i. per entere l vulnerare; ini=
plerc 141 : sorbere, audire, glutire, trahere,
ferire, sed aspiratum debet essev^v-'i «"«
"auriga x haurire &c.) hd. sla-, schla-
Sen, -hen; slan (18). sialün o. wagin
ribin (8). slahen l wageu treyben (9j.
w. füren (1), voren (22).
Auris hd. nd. ore, oor (14»), oer (5).
are (22i, ar, ilg. or (7.5). hd. or, ohr
(in), horre (5i>). flandr. hoore (Kii. cf.
Gth. Wtb. 2, 729).
Auri-scidus, -cidius (74) ein golt-
schnider (110), -snyder (132). golsneider
(74;.
Aurisia v. Aorisia.
*Aurisiceps v. Aurificeps.
*Aurispieari {cf. aruspex. auspi=
cari.) weder wickern (5**).
AUS
*Auri-8puina, -fleuma (89, 147), -flor
ma, -flama (11) golt- hd. -schume (mb».
inoR.), nd. -sciime (II), -schuym (117),
-schurin [w. aic'^ Xauriscoria id. Ki. V).
*Auri8ta r. Aurisia.
*Auri8tria v. Austiria.
Aviriuittis goldfinek ( 13.5, Kl.).
*Aurog-a, -o v. Aurugo.
*Aurolentus 0. Aurulentus.
*Aurona r. Aur-ata, -ena.
*Auronum c. Abrotanum.
Aurora {i. oriens '22^, aura Gf.)
morgiieii (221"). hd. nd. morgen -stunde,
-vre (10), -rot, -roet (17), -roete (iio'>),
-roten (110»), -rotin (/■!), -rotte (9), hd.
-rote, -rotbe, -rote (67), -rode, -rode (12),
-rovd (19), -sonn (76), -stern ('68). margen
rod l stund (21). frw morgen stunde (5^).
dage- (11), giie- (»9) -raet. wetar (Gf.).
Aurorare {i. illuininare Br.) virluch=
ten (19). verliebten (89).
*Aurospex v. Aruspex.
Aurosus 1-. Aurulentus.
Aurugtnosus v. Auriginosus.
Au-, ^a- [H, Hr.) -rugo, aurog-o (19,
4), -a (18) (ar. i. color .sicut pedes accU
pitris, neu aur. i. morbus regiu.i, corrup-
tio aure &c. Br. sim., corr. aeris, tempe'
nhis, rubedo, fe^, spuma auri; cf. erugo,
rubigo, auri-go, -pigmentum, spuma
&c. ; als morbus oft alph. aurigo) hd. nd.
golt-, hd- gold-, gult- (,21) hd. -sehume
(7), -schum, -schäume, -seliaum, -schäm
(4), -phaim (1), nd. -lin (23. X sin), -sin
(5, 21), -sehin (17). -sehyne [Viä), -syndel
(64), -czunder (5^>). hd. gele, gel, ^eel,
gelde (17) sucht, such (5). die aide suchte
(21). sieciitum (68). totbleich (100). geli-
wi [color 119), -u (120). hd. vn-gewitter,
-weiter (es); mel tauwe (5); mil-thaue,
-thau. -tau, -tav (3), -thaw (66), -tow (76);
milt-dauwe (10), -dau (12), -doug (49);
mikl-dauwe (17), -etav (8), -e (19); mi^
litou sim. (Sm. 2, .567. Gf. 5, 346); mete^
dan {sie 21). nd. mijlde (89). miltauwurm
der das kraut verderbet ; arugo vnge^
stumer luft (74). vmgelt (6. aus gelde :=
gele .sc. sucht X angaria?).
Aur-ulentus (Br. &c.), -olentus, -eo-
lentus, -elentus, -ilent\\s, -eolus, -ielus
(67j, -osus [i.plenus auro Br., deauratus)
vergult t guldin (i34 sim.). vorgolt (8,
9). vol gold (68, 110c), golds (110b).
Aurum hd. nd. golt, goltt (22). hd.
gold. gult [lt. 21).
*Aurum abrasum {st. obryzum!)
lawtter gold (1).
Aurum arabie golt von arab-iea
(51'), -i UJ-
Auruspex &c. v. Aruspex.
*Ausaria v. Austiria.
Auseul-tare, -are (i34), -tari (4) {i.
obedire d'c.) horeu (8, 19, 22). hd. zu-h. ;
flißlich, fleyslichen (,9) zu-h. zu- (uo^),
flisliken zuo- (13) -heren. horchen (12).
vfl'-h. (,68). fleissig zcu-h. (4). losen (88).
zu-1. (113). lustern (8l>, 49). erfarn hey-
melich (10). erforschen, lernen (6.5). ge-
horsam (17, 7.5, 88, 110), -folgig (75l>),
-felgig (75a), -vellig [1), vndertau (9)
sin, sein, o. werden (75).
Ausp-ex, -icator (22) {cf aruspex)
wicker (19). wedder- i,22), vogel- (11, 13,
23, 109) -wicker, -wiker (11). wissage
durch der vogel flug (75).
AUS
*Auspieacitas noth, not-heit, -durf=
tigkeit (74).
Auspicari vogel-wieken (5, 22),
-wickcrii (5'>), -wecken (18), -schawen
(6(; &c.). vögeln {i.mhd.). zauberen (110).
war-sagcn (70 &c.), -seggen, wich-, tov-
eren (109). wegein, zwytzern als von
vogelc ansehen vnd auß irem ansehen
kunfftige ding sagen (74).
Auspicat-o, -e (74) gluck-, var. glük-
licii (110). zu gut geluck (tis). uotdurf=
tiglich (74).
*Auspicator v. Auspex.
Auspicium wicker-ie (5), -i (21), -ige
(22). wijchelie (107). wicher-, wecher-ey,
-ung (74). wctter (7). wai-sagunge (8'',
iioV waersegghinghe (107). gelucke (99,
100). bescherniz (100). quittein als de
fegel (18).
*Auste-l, -nia v. Auatiria.
Auster hd. nd. suden-, sude- (12,
110^), suder- (74), sut- (19, 99), zuyd-
(89), zu dem {sie 21), süße (10 Xsut?),
aer suß warm (6.5), hd. oster-, mittages-,
mittag- (4), nd. eyn middaghes- (22),
walt- (Aiiz. 8, 409*') -wint, -went (99), hd.
-wind, est ventus t geyse (9. : geist? cf.
Gth. Wtb. 2, 398).
*Aust'a {cf. i)rc., austr-ia, -alis) oster=
leich (9).
*Austeria v. Austiria.
Austeritas hd. strenge-, streng-,
streue- (»57), strein- (21), grymme-, herti-
^6.5) -keit. streuck- (i34), grim- (6), hart-
(99) -heit. strengli-, var. strenli- (110),
strenghe- (22) -cheit. scharpfhait (76).
scherpfFe (6.5).
Auster-iter, -e hd. grim- (3, 4, 7r.),
grymniec-, grymik-, hd. nd. grinime-
(5, 23, G8), gremme- (22), gruwe- (ü),
gru- (21), freue- (es), vngestem- (5**),
vngehor- (1. cf. sq., affabilis), streng-
(A, 110), wrede- (132) hd. -lieh, -leich
(1, 4), nd. -liken.
*Aust-ernare, -rinare (ßr.), cf. -erare
(Gl. m.) /. macrum facere (Br.). magher
maken (147).
Aust-erus, -renus (21 . X strenuus ?)
{cf. seu-erus, -us, crudelis) hd. nd.
stre-, stry-_ (13), gestre- (5) -nge. hart
(^^, 65). hart (9). hart-man (99). scharpfT
(17, G.'iV grym (6). grimm-ig (13 sim),
-elich (22), -ikeit {sie 18). gram (11, 19).
böse (19). wreet (11). vreet (89). vnhor=
h'ch (23. cf.prc). aurisch {alph. außrisch,
i. q. eurisch Sm. 1, 96), vlg. grulich (75).
ernsthafftig (110). vngleubig (65). winsuer
{sapor 125).
*Aust-iria (74 &c.), -eria (7, 9, 74), -ria
(68, 132), -rea (21), -enia (16), -el (9)
ausaria (67 &e.), auristria {alph. aust-
110) (^■. vnguentutn au7-is) ore-, oren- (6),
er- (8ab, 22, 74, Gf.), our- (76), hör- (9. cf.
auris) -salbe (6, 7), -salb (76), -salben
(5, 21), -zalue (22), -smalcz (9, 16), -smero
(Gf.), -smer (8, 74), -sepe (8^).
*AustorafErieus v. Austroaffricus.
Austra-lis, t -le (iio), -nis (7) {cf.
aust'a) suden (110). osterich (iio'>). einer
vz o. (5). oster-hcher (6), -eicher (67).
oster- hd. -richer, -icher, -reicher, nd.
-riker. oisten- (i32), ain ester- (76)
-richer. eyn ostreuker, eyn vte demme
lande {sc. austria 22). suden (110).
AUT
Austrare i. htm-idare (ßr.), -ectare
(76). netzen, naß machen (88).
*Austrenus v. Austerus.
/-.ow^?^"^/*'^- "^^- oste-, 6ste-(6), este-
(13) hd -rich^ -rreich (4), nd. -rick. en
psterriker {sie 23). sut land (19). zuijt-
(«9), zuden- (11) -laut.
Austrinare v. Austernare.
Austro-, austor- (76) -aflfrieus (i4i),
-africus suntwint ( I4i ). auerstatus i.
ventm jjroximus astro (76. hierher?).
*Austrum mispeblom (149).
Ausus adj. s. hd. kune, kuu (4), kune
(21), kone (67). kone (18, 22). eyn koner
f„fy'' ^*"^^*;^*^'; ('^^- t*'- (i^^*)' tu- (4), do-
y^.\ ^7)' §*^^'°" <^^)' gede-(18) -rstig. drisle
42). freche (66 &c.). Irecl {st. keck 76).
kun- (6), kun- (110, 134), kon-(68), stoltz-
t ireuel-(iio), frech- (69), frei- (134) -heit.
manhcheit (6).
Aut aber (7, 4). ader (d aus f verb.
5). oder (134). entwor afte (22''). efte (22).
offte (132).
*Authecastus (auö^exaaxoc) v. Ario=
pageta.
Autem {oft i. aut) hd. aber, ader
{yo). ouer (22). mer (99).
*Autem-are, -ia v. Autum-are, -a.
*Autem-na, -pna, -pne v. Autemn-
a, -e.
Autentiea {cf. auctoritas) gelaub
brieflf (im), mit war- o. wiß-heit bewert
(110).
Autenti-care, -sare (70) {i. confir^
mare Gl. m., autorisare q. cf.) hd. mit
war- o. wiß-, weiß-heit beweren sim. ain
red mit wißhait b. t warhait (76). eyn
rcddc wiß- 1 meister-lich b. (7). ein ding b.
mit meisterschafft (17). wißheit mit war=
heyt meysterlichen b. (18). m. reden (21).
ding bewaren (4). bestaten (75). acht- (22),
ac- (at-? 23) -bar maken.
Autentieatus bewert (75).
Autenticum hd. ein befunden, ver=
bunden (i;3), t vorwenden (15), vberwun=
den (9), übir wonden (8) war-, wor- (9,
15) -heit. offnenbarheyt (16).
Au-, aue-tentieus {cf. auetor) hd.
geneme (21), vor-, voir- (5) -g., -geuam
(4), -nemig (17), hd. nd. -nemen (18, 22),
-neme (23). furgenome (67). vernenig (1).
ain furnemer t namhaffter (76). hd. nd.
meister-, mester- (5, 23), meester- (89),
meß- (18), geleuf- (132) -lieh, -liehen (21),
-lieber (68, 69, 134), -lick (22, 89). be=
wärter (134), glaubhafftig (110).
*Autentisare v. Autenticare,
*Autentisatus bestat (75).
*Autentus v. Attentus.
Auth-, aut-epsa, gr. ocu^stj;« {i. co=
culum aheneum &c. 112) ein ehrin-er
hafen (Ki*.), -ger haff (112).
*Autima-re, -cio v. Autum-are, -a.
Autographum orschritft (125).
Autor &c. V. Auetor &c.
*Autrullus V. Antrillus.
AXI
63
8h). weijmen(89).meinen(68,iio). schatten
23. cf. wett. schetzen putare). be- (8, 9)
ge- (17) -dencken. beduncken (76). sagen
(33). "
Aut-uma i. existimatio (Br.). wane,
-emla waen (B''). -umatia wemunge
(sie 9). -imacio founge {sie 8).
*Autumnare v. Autumare.
Autumnare zidig werden (B'').
*Autumpnalis arfstelic (11).
*Autumpnus, -nus (uo, 134, Br.) hd.
herb-est, -st, -ste (4); hirb-ist (5b), -este
(19), -est {11). nd. heruest (22, 23), herfst
(99, 132), harfst (11).
Auulsio abbrechung (19). of bre-
(89), aftre- (11) -ckinghe.
Auulsus abgc-scheiden, -sundert (8, 9).
Au-, auim- (9) -uneulus 0- (1, 5, 4,
134), ö- (3), e- (69, 110) -hem. oheym (66).
ocheim (68). ovhein (93). ohe l nefe (6).
olhaim (io4). hoeme (9). ome (16). oem
(89). oora (11). om (22ab, 23). enicle (5^,
cf Sm. 1, 83 sq.). eyn mag (17). vetter
(3). muterbruoder (9i).
*Auus V. Aruus.
Auus hd. ani (104), aeni (88), eni
(93), ajne (91, 113), seien (113), myn ane
l eiieich (48); an-herre, -her. eyn eldir
vadir (.5b). eider- (17, 22^), aelder- (11),
alder- (89), grote- (22), -vader, -vater(17).
groß-v. (.5), -vatter (6), -ette (48). myns
vatter vater (5), fater f. 21).
Aux, t auges (Br.) , g. augis {n. v.
augmentum) ah augeo, est iste imnctus
in quo sol est dum maxime appropin=
quatur nobis vt est circa festum s. Viti
(Br., nach Weber in AUg. Mon. 1853,
Sejyt. der Hohenstand der Planeten, aus
sanskr. ueca). ein groß hohede (6). de
hoglic (23). eyn boghe (22).
Auxiliari hel-ffen (17, 110), -pen (11,
89). hulffe dun (5). hulf tun (4). holff
donen (21). hilff doue (18), thun (7).
hulpe don (22, 23). zu helfe kumen (6).
behilflich sein (64).
*Auxiliatio hulff (17).
Auxiliator helffer (17).
Auxilium hd. hu- (5ab, 7) hü- (3),
hi-lffe; hilff, hylf (13), hulf (4), holff
(17, 21). nd. hulpe.
Auxill-a, t -ula (147) (cf anxilla,
auxula) hafen 0. mase (74). liaven, dee=
gel &c. (147).
*Auxo (: auca) gans hirt, boh. hus=
arz (4).
*Auxu-, auxun-gia v. Axungia.
*Auxul-a, -la (75) {i. q. supperadditur
mensure 76 sim. i. q. auxilla Br.) hd.
zu-gabe, -gobe (9), -gobez mose (8).
*Axa, axia (23) {cf. Gl. m. v. axa)
hd. nahe (mss. mog.). ein n. an dem rade
(4). ain nab (76). nau-e (23), -el in rota
*Axe-do lignum quovertitur rota (i36,
145), quod axi immittitur {Gl. m.); -denes
ags. lynisas (94) ; - nodis alts. lunisa
(Sm. 2, 474).
Axieulus weichin (Agr.).
*Axidonuni v. Assidela.
*Axigalium v. Oxygala.
*Axilia, axis i assis (Gf.) scindelun
(127). schindala (Gf. 6, 522).
Axis {cf axilia) ein achse an dem
4), -nen (auet.j^wenen aut. 23J. wyenen | wagen (4), achß in einem w. (uo). achs
Autu-, auetu-, augtu- (5), aueu- (8,
4), auti- (19), aute- t atta- (17) -mare,
autumnare (8^, 110), aue-tinare (67, v.
a. 1477), -iono {i. imo puto l faticinor
76) hd. nd. wenen. weynen (3, 19). w.
'flere!) t schreyen (v. a. 1477). wan-en
64
13 Ali
^l, 7, ;>sV alißo / jicliüc ^(i'l alisso (12).
HNclu- (pars rote 8). dif aolis (i;i:i). i'i-lis
(»», !M). i'hsse (G). Äx (in). h<L ml. asso.
A</. HiJo. nabi" (m»«. moR.). aysso (8'>l
ayli; i'y» ay»ß in o5'mi' wagen rayd
(15» . agst (,7t!V atjs. aex ii4.i). spill (ii2.
(•/". Hr. wib. l,!»:»!)). ^/. axes, dim. axioli
ily liaiu'nltaliktn in domo {ith).
*Axisia r. Aasisia.
Axung-ia, l -a i^Br. ), exu- (, i4i ),
XU- ^i;i. m. I -ngia, xtuna ^.sum.), axon-
gia (^Pap.), -zia {''A. m.) {i. venter porci
l alterüuf rei Hr. &c.) siner-U'ip (Sum.).
-laip (104), -eleip (ui). siliinerU-ib (i4i).
schmer (uo &c.). schwynen schmaltz
(110^. rosi'l (107). r. luntle (i3-2). {ags.
ry-, liry-srl »*.). auxu-, avixun-gia (Mss.
luog.) hd. smalz \\'i\\ huuci-, gciise- (G)
-sinakz. nd. gaiis-i- snialt. anxu-, anxvin-
gia siner-o ^uvj, -e (8^). snior {'d, !»9).
BAB
schmor (4, uo). vi'rkcns smoer off vett
(132). «niiüczo (10\ höh. gyezwecz (4.
jezwcc melesl. anxi-na, -gena (7.5) wa=
gi'n- (G, 7.'>, 112), wayn- (4), karren- (^76
sim.) -smor (4, e). -schmier (112), -schmir-
ben f -salben (75), -salb (7(i).
*Aza-baka, -ra &c. v. Acera. Asa^
rum.
Azarollum'mespelbaiun ; a, syluestre
hagedorn {K.\ ).
*Azia V. Asia.
*Aziliiini yaus milium, wie Ol. lu. 1,
.504 aux millium; cf. alcea) hirspreyn
(50'1).
*Azima v. Alcea.
Azim-a, -um (18) vnge-deiscmt (15),
-snritli deyg (l>^), -syert bröt (18),
-sawertbrot(4). therp (sc), oster-, ouster-
^8) -dag (8, 17), -tag (9).
BAC
Azim-us K., -US,
smrcras oh. , .sine fermento licfel
a, -um adj. (t.
• - 76)
hd. nd. vngc-snret, -suwert (g5), -sewert
t -hefelt (74), -suren (.0'»), -fürt {sie 7),
-segeelt {>tic 49), -deisemt (10), -teiaerat
(G), -heffelt (g5), -heftet (g8), unkebilot
(Of. 3 , 95) , derb (74) , derp t suß (8)
brot, broit (.^)'>, 7), prot (72, 74). prott
an vrliab (1). brotanhebel (93). nnge=
heuelot (951. iiit ge-liefeUY -seuert (uo).
sonder gist t dcyssem (i32). suwer l
rcyn (68). iuden maczs (2). matzenkuch,
pogatz (74).
*Azion {aus aizoon?) sure l ctter-
nezzel (i49t, haderuetele (47).
*Azoni\un wiideröenff (74).
Azot-a t -um {ciuitas nunc arsoffe
(17. -US ciuu. in Syria et in Achaia Ki.).
B
Baalphasis &c. v, Balphesis.
Baasa v. Basa.
*Babala {cf. baptile?) eyn yser voer
apen riem (11).
*Babalis v. Bubalus.
*Babantum c. Babatorium.
*Babare v. Balbutire.
*Babari-a, -us v. Bauari-a, -us.
*Babarius v. Babatarius.
*Babaronis v. Barba iouis.
*Bab-, bap- (104) -asa vuinia (111. c/".
Gf. 1, S6s). wiuiga (104).
*Babatare pferde beschlalien (74).
*Babat-, baibat- (75 varr.), bab- (74,
75. HOL. barb- \cdph. bab- iioai)) -arius,
babatifaber hd. huff-smit, -smed (8),
hilf Schmidt sim.
*Babaticum ^est vas in quo seruantur
babita) tsclimidtrog (76).
*Babatiferuin hoff yseren (22). babi=
ferum e.'<taiiim(d ferens ha.ha,ta.i6i), 134).
*Baba-toriuin, -ntum Imffeysenfaß
(74.
Babä-, bala-(64<^), babba- (132), babe-
(89), barba- (Bm. 756), f ba- (7.5 , f gaba-
(110. cf. Ol. m. 3, 617), gabba- (68,
132) -tum, { ga- (110), gab- (es, 132)
-bata lioff (22). hd. huobe- (19), hübe-,
höbe- (5), hop- (13), huof-, hueff- (75,
134), hd. nd. huef- (11, 75), hoef- (89, 132),
hoyflf- (i32), hof- (12), hof- i23), hofh-
(4), hoff- (7), hd. !iuf-, huff-, huyff- (v. a.
1477), ros- (6), roß- (75, 76) ha. -ysen,
yßen (S^), -eysen (3, 4, 134 &c.), -eyssen
^66), -ysern (13), -yseren (23), -yser
(11, 89).
Bab-el, -il {i. confusio) hd. nd. vor-,
hd. ver -. für - ( 21 ) - Störunge, -storinge,
hd. -Sterling, lesterung [sie 76\
*BabeUare (x babel?) i-. Balbutire.
*Baben f. Baen.
*Babifectum v. Baptisterium.
*Babiferuiii &e. v. Babatiferum.
Baptisterium.
Babiger &c. v. Baburrus.
Babili ?\ Biblius.
Baby-, gew. babi-lonia scautpurch
(Gf.). eyn v'storte staid (7 1 , zerstortew
stat (59), zersterte statt (76), v'stort lant
(6). babilo-n (1), -ngen (o^v
*Babil-us, -lus v. Baburrus.
*Babismus v. Borobicinus. Parcha=
nus.
*Babita {cf. babatum 1 v. Babaticum.
*Babli f. Biblius,
Babosus f. Baburrus.
*Babti-le, -sma, -sorium i'. Bapti-le,
-sma, -sterium.
*Babtillus v. Bacillus.
*Babtisecula v. Blaueolus.
*Ba-, fa-bulari \L inquio, exio) spre^
cheu, sagen, raten (74).
*Babulca &e. i\ Battudo.
*Baburcia &c. v. Baburtia.
Bab-urrus, -urus (75, 142), -urrhus
(Pap.), -UrtUS (Br., Gl. m.), -UTCUS, -igUS j
(67), -iger I Br. &c.), -ieger (76), -ilus
(uo, 132 1, -illuS (llOC), -UIUS (Of.), -osus
(Br.), bapurrus (64), bal- t bra-biger
(142) (j. in-eptus t -ops &c. Br., bueco
Of., vesanus 75, .stidtus dilectus l eger 76.
cf. Dz. Wtb. 34) kronare (Gf. 4, 6i3). dor
(68). dorech-t (8), -tig (17). thore l tum-
sinniger (9). vinsinger, vlg. vnsiu-ger,
var. - niger (75). stumpes synnes (8).
viige-fuge (8, 9, 17), -nedig (9). ein nar, 1
var. narr (uo), geck (i32). |
*Babur-tia (134), -cia, -cium (17), -ca !
(67), -ria (uo), -ra (68, Br., Gl. m.), -rha '
(Pap.) dor- (8, 68), thor- (9) -heit. dorech-
tig- l vngofuge-keit (17).
Baca &c. i-. Bacca &c.
Bacal-aris, -is v. Gillo.
Bacalarius i-. Baccalarius.
Bacanum kabis-saamen (Ki.).
Bac-apulus t -capulus ( (;i. m.), -opo-
lus (Of. 5, 511;, -calus, -caulus, -catilum
(148), -caulum (Br. &c.), -aulum (i29),
-ulum (132), -culum (68, Gf. 4, 930) {i.
feretrum) baar (fis). bar (uo). drüch,
helza (Gf. cf. capulus).
*Bacardus v. Beghardus.
*Bacarius (c/. bacernus. batillus.)
eyn bußel (19. i. 5. boßel &c. ."^m. 1, 211).
Bacca, b. lauri, baca (21 &c. ), bacha
(117) [i. utM 121. cf. bacear) hd. lorber
sim. 1.- (68, uo), lauwer- (i32) -frucht.
lor-, l öl- (93) -bere (22, 93), -bir (7).
baeckelaer (Kii. nni. bakelär /. atis bacca
lauri). bekele-r (85), -re (99). (baca) uua
hegelari (121), daraus wahegelari (U7.
cf. Gf. 1, 728), Beides a«sbaclie lauri? —
ein kostel stein ( 132. cf. gall. bague
Dz. AVtb. 561).
Bac-, ba- (76, Gl. m.) -ealarius, -calaris
{V. gillo ) baccal-erer (5^), -ari t halb=
meyster der freyen kuust (74).
Baccapulus &c. v. Bacapulus.
Baeea-r ( Br. &c. ), -ris (Gl. m.), -ra
(8), -rum (144), baccha-r (Ki.), -ris (143,
ki.), bacharis (I15) (i. galga^o Gl. m.,
herba fascinum pellens Br. sim.) kraut
das Zauberei vertreibt (88, uo). lorber
(88, uo). bacca. laerkruj-t. {sie 132). ba=
caler krut (68). frawenhandschuch, groß
durrwurtz (i43). basil-ieu (ii5, 143), -g l
fram (i43). zimmet- (Ki".), zimmer- (Ki^.)
:raut. haselwurtz (8, 9i, 144, Ki. cf.
asabacara i. q. asarum). baharius sur=
pelboim (Sum. v. hierher f).
BAC '
*Baccare v. Baculare.
*Baccari v. Bachari.
*Baccatiluin v. Bacapulus.
Bac-, ba-catus {i. baccis lapidibus
adornatus Br.) kasteinit (Gf.). mit^lauren
(110, 132), -ber (68) o. kostliche stein,
gesteyutz (i32) geziert sim. bacado aui
i. coronor cum baccis &c. (76).
*Baceiclia v. Bugilla.
Baecinum v. Bacinus.
Bacco V. Bachones. Berna.
*Baccu-la, -ba (i42) {i. bouis femina
142, vitula; cf. vac-, bu-cula) ags. c\\-
caelf (136S 145).
*Baccum i-. Bancus.
*Baccus {cf. baehus. batus.) L unum
1^142. st. vinum). bramberestrucli (Sum.).
Bacch- cf. Bach-, Bace-.
*Bacch-ar, -arium, l -inarium (75),
t -anna {Bv.) {i. vas vinarium 125, Br. &c.)
winvas o. gschirr (88). ein padschaff (75).
Bacchinal v. Bachana.
Bacchus will got (7.5). bacus Avin (99).
bachum weiu (64).
*Bacerare i. attrahere (76).
*Bacernus {cf. bacarius. batillus.)
kloppel (4).
*Bacetuin v. Buceta.
*Bacidones, vacedo (Lye) ags. redisn
(Lye); redi- (i36), rech- (94) -snae.
Bacile i. peluls {vA. m.) ; vanga karst
(147).
*Bacilla v. Crithmum.
Bac-illa, -uUa (132) (est pala ferrea
66 &c. cf. Gl. 111., sqq., artocopus) eyn
ysen-schuiFel (5), -pale (18, 21). eyn yse-,
yß-, ciß-ne scliu-, schau -fei (68, 110),
schupf (iio). eysenschauffel (74). eyn
ysern ynifel (7), pfol (G). eyn yseren
pal (22), schuppe off schuftel (i32), scutte
(23. cf. Br. wtb. 3, 722). eyn eysern phol
(3). kolphanne (8, 9).
*Bacillis v. Bacillus.
*BaC- (66 &c., Mss. mOK. c/". Gl. m.), bat-
(68, 91, 100, 141, Agr., Br. &c.), bach-(75),
vat- (</. V.) -illum, -lila (])l. 68), l -illus
(Br.), bacilum (132) i^i. thuribulum 141,
Br., pala, instr. quo colUguntur carbones
Br., arula 75. cf. pj'c, sqq., ital. badile&c.
Dz. Wtb. 36) eyn kale {carbonum) schuflfeln
(17). scliauffel (Agr.). feur-sch. (111, 114,
Fr.), -pfan (110), -zange (ii4). schüreysen
(91). glut-schirben, -haffen; aschenhafen
(75). hertphan (3). clephel (loo). bat-us,
-illus gluothafen (93). bathulus glutliaf=
fen, kolkorb (74). batulus ein schupp
damit man die breimo.kolen zu recht legt
(Alberus, cf. Gr. Wtb. 364). bathyllUS
glutpfanne ( 88 ). bacus {vas &c. 3. cf.
h. V.) gluotscherb (76). batillus glot-
phanne, -pfanne (Gf). bett-pf. (ii4). vier=
schuppe (Kii. ). kupff {balneatorum 91).
batula pl. i. vascula apta adportandum
carbones (110). hsicula, i. scaphula (Gi. m.).
i. eauan (q. cf.) wichilstain (104).
Bacillum ((/r. ßaxxptöiov iis) knebel
(115, Agr.).
Bac-illus, -uUus (66 &c.) stab 0. steck
(134 sim.). en stok (23). cleyn stegk (8).
stokelken (14^^).
*Bacillus {ans vac?) ploder, kranc=
ker (74).
Bacillus fumalis {cf. Gl. m. 1, 5i5)
raucher-kertzlein (Ki.).
PiEFENBACH Glosbarium.
BACH
*Bac-, baec-, banc- (74), bare- (7),
bat-, bapt- (3, 17, 74, Hpt. .5, 4i4), bape-
(13, 23), babt- (89), baps- (3, 11, 22, 4,
74), bapps- (ö»») -illus, bacil- (9), bapsi-
(6) -lis, ^batUus (74) {in campana) hd.
klu-, klu- (6), clü-, var. clo- (7,5) -pfel.
klypphel (49). kly- (13, 14, 89), klu- (12),
klu- (17), klo- (5b), ke- {sie 9), de- {sie Hpt.
d «MS cl) -ppel. kle- (11), kne- (23) -pel.
knuttel (bacillus 3. hierher f). klengel (6)-
klop-fel (4), -pel (5), - el (10), cldpphel (3)»
swengel (7) in der glocken. gl.-klippel
(18), -kleppffel l -swenckel (74), -schwen=
ekel (75). klocken kleppel (22). glocklein
(«". tintinabulum 74).
*Baciluin v. Bacillum.
Bacina i. herba apollinaria (Ki^.).
Bacina salinaria Salzpfanne (Gl. m.).
*Ba-,la-(Gf.) -cina wegewalita (121, Gf.).
*Bacinia {aus bacca x vaceinium ?)
ags. berige (94^).
Bac- (7, Gl. m., Gf. 3, 30), pac- i
bant- (Gf) -inus, bac- (117, Gf.), bacc-
(Sum.), vacc- ((/. V.), pac- (104), bax- (11)
-inum, batia (Gf. ) (*'. peluis 8um. sm.
varr. Gl. m. 1, 509. Dz. Gr. 1, 301. 2, 274.
Dz. Wtb. 35) pech (Sum.). pechir (104).
becken (7).
Bacius V. Bombicinus. Bazius.
"••Bacopolus V. Bacapulus.
*Bacteriuin i. peluis {16). peckiu (74).
Bacterius v. Baculus.
*Bacula v. Bacill-a, -um. Cauan.
Gelt. Nr. 297.
*Bacula {i. vmbo, cf. buc-cula, -ulus)
ags. randbeag (136*^, 145).
Baculare {i. cum baculo percutere,
untersch. con baccare i. cudere 76. cf.
battare gi. m.) hd. sla-gen, -hen (9), -n
(8) ; mit stecken slaen (5), slan (5^*). myd
stocken slan ; kuuppelen (22).
*Baculum v. Bacapulus.
*Baculus c. Buculus.
Bac-ulus, -illus, bissw. -us, -terius
hd. stap, Stab, stayp ( 19 ). nd. staf. hd.
nd. stock, hd. steck, stegk (8), stecke-u,
-1 (75, 125). kruck (65). krucken dar au
die krancken gant, var. gon (75).
Baculus (^. sustentaculum vitis) eyn
wyn pale (17).
Baculus pasto-, pastu- (5^) -ralis hd.
eyn bisehofis stecke (5'') ; biliotfs _ stab
(21), bischoff-, bissoff- (7), pischolf- (1),
pisof- (3) -Stab, -stap, -stabt (3). nd. eyn
byscopes staff.
*Bacunis v. Bucco.
*Bacus V. Bacillum. Baculus. Bac=
chus. Baius.
*Bacus estfuscamentum corporis brüue
(3. cf. bagus = badiusGi. m.? fucus?).
Bach- cf. Bacch-, Bacc-.
Bacha {i. presbitera t saltrix:, cf.
bacca) pfeftia (75).
*Bachan ;;. Baen.
*Bachan-a (74, 76), -al[(l7), bacchinal
(Br. &c.) kelter(17, 74). winpreß (68, 110).
wijnperse (132 V weiutrot (134). trott,
presse, torkel (74).
BachanaUa liilghe daghe der lüde
(22. ethnicorum?).
Bachania awijse, sotheit &c. (i47).
Bachans {cf. bachicola. beanus. Fr.
1, 46. Sm. 1, 145) baclian - 1 (6), -te (5^,
BAI
65
23), also Bachanten zu Anfange des 15. Jh.,
an dessen Ende erst sie Sm. l. c. fand?
*Bachardus v. Beghardus.
Bachari, baccari (99, 134) hd. to-,
tho-, do-, da- (21) -ben ; towen (7) ; wu-,
wue- (64, 134), wuet- (66), wie- (68, 76,
110), mie- {sie 7), wy- (69) -ten. nd.
douen; verwoeden ? raesen(i32). reissen
(67). dolle (21), doil (5), dul (13, 22) sin.
truncken sein (64, 110). zornen (8, 9).
Bacharus {cf. Gl. m.. Fr., 1, 46^^) ags.
mere-swyn (Gl. Aelfr.), -swiu (94^).
Bachatio winsuffung (65).
*Bachen v. Baen.
*Baehi-cola, -eula, -olo, t bachans
(75) («. Potator) hd. tri-, trei- (67), dri-,
hd. (18) nd. dre-ncker. dreiger (21). ein
win-trincker (110), -suffer (75). quasser ^
swelger (109). /em. drenckern (18).
*Bachillum v. Bacillum.
*Bachina tage gotes des weyns (74).
*Bachitus tob-ung, -suchtigkeit (74).
*Bachium {i. ci'ather &c.) beecker &c.
(147).
Bachones, bacco (93) i. pema bacho
(117), berna (93).
*Bachuni v. Bucco.
*Bachus i: Batus.
*Bada {anders Gl. m.) kurtzklayde (74).
Badais {cf. sq.) v. Oscitatio.
Badare i. oscitare (Gl. m. cf. dz. Wtb*
h. V., Gelt. Nr. 30o). bat-at (94), -tat (136,
Hpt. 5) ags. giua-th, -t {U. c).
*Badeanien v. Balneamen.
*Badium (cf. sq.) sat grün (8). roß
futer (9).
Badius i. spadyx, pameus, phoe=
niciatus (125) ; equus l e. velociter currens
(76). leuff'er 0. snel phert (8). swelle {sie)
ph. 1. (9). lauffend pferdo (74). appel=
grau (125). balia (gr. ßaXiüi?, cf. Dz. 1,
8, 227) apffelgrau (91). balius equus
blaß (v. a. 1618, Kii).). eine blas (ki".).
barius (X bardus?) en snel perd (23).
*Badus V. Batus.
Ba-en(22, Gl. m.),-hen (110, Br.,Gi.m.),
-chen, -chan, -ben (74, 76), ben (i34
&c.) {gr. i. vestis 76, ornamentum 134 &c., 0,
colli, Corona lat.) ein halßbant (110).
halspant (74). en vatinge van gülden
ringen (22).
Bafer i. grossus (Br. &c.), ferinus
(Pap.), farina t spuma{sic ig), grof (22).
groff (147).
*Bafertus ein gros grab (6. cf. prc,
aus grossus grob missverst.s).
BaflFa v. Perna.
*Bafiare (*. latrare) baffen, hassen,
beleu, bloeckeu (i47).
*BafFatus bassyng, blaflfyng &c.(i47).
Baga V. Boia.
*Bagalus v. Baiulus.
*Bag-ena, -tna (: baiolare i4i) v.
Vagina. Cf. baginella siliqua (Gl. m.).
*Bagishin v. Baiulum.
Bagul- V, Baiul-.
*Baguta V. Begina.
*Baharius v. Baccar.
Baia- (Gf. &c.), baio- (isid.. Ob. 374),
bi- (74, 76), berran- (71), gew. bera-,
beran-, benira- (18), bala- (23) , bale-
(74) -nula, baiimola (Br. &c.), baion-ola
(64C, 147), -alia (141), beralla (3), beta-
mula t -phola (75) {i. lecius qui m
9
06
l^AL
BAL
BAL
»>'tMTt:baiulatur ;/<•'•/»/ w sr<Trtuin binula
71, 7S. r/. RM. iii; Kr. 1, a'is; t^t-r. (ü.
m. pn-ifiiii l.ÄÄ7.:..sii; moganiis, sponda )
//</. spaii-Jtottf. -bot, -liotli, -pcttc u\),
-l)ctlc ;ber. 110"). faitlx'tt (ou.). uabt--
li.ttf it-.i. .-•/. vart-V rayaiift (74). oyn
diafili.'li.' l.odilo (23). roß-harc (tM, iio«),
-bor iiio'"), -ba(>r ^i.ss) baiimola (uo
&c.). beynilirhs j>Pt (,74). beiUlt> ilat meii
navoirt off diop't (H().
*Baielus c. Baiulus.
*Baiol- r. Bauü-.
*Baion-alia, -ola, -ula v. Baianula.
Baiu-, baio- (^i4i. Gl. m.), bagu-lare
//(/. 11(1. (Iva-, ih-c- "i'iV ful. tragen.
*Baivilare r. Baiilare.
Baiularis iiingli, starck (,U7).
Baiul-ator ;•. -us,
Bai
(t> . ba
-gula [i. fren-iun, -a Gl. m. , habena (5,
s'xliuare Gl. .Vcifr.) hd. zäum, zam («7).
tzoiim (,132). ein zöm zügol (6). brei-
(isa), ben- {sie iio) -del. «(/s. brydel (Gl.
Aoifr.^ : bri- (!>i), brig- (js'e) -dils.
Baiu-, baio- (i4i, Gl. m.), baie-(.Sum.),
bagu-, baga- (0) -Itis, baiu-, baio-
*Balare [>•/. baratro) i. ante mensain 1 Balco (Mekrr (Kl.).
dominorum hiare geilen (is). t *Balcu8 r. Bancus.
Balas-ius ^ -cua (Ol. m.), ballaaius ? I *Balde- (H, inr., iüh, baldi- (47, 74,
pallacius \(jr>nin(i] hallasch (Hon.). | 119, Sitm. v), ijalda-^i;), balta- (.Sum. v),
*Balastron r. Balaustium. , balte- (ix;), halde- («7), blade- (hü)
Balastrum {i. balnenia (W. m.) pali-
miJiz/.ar ici. 1, 1120). bals flocke (17. c/.
balestrum).
*Bal-ata, -na, bolatea [hcrba, i. va&=
coro) aiidorii (7i).
*Balatina (>/. balanitis) i. Amenium.
^Balatx-are .sclircyen, sthympffeu (71).
*Balatro &c. i-. Baratro.
*Balatuin r. Babatum,
*Balatus v. Palatum.
Balatus hd. bler-, hie-, ple- (7«)
-riuiKc. blar-(,23),blet-(!»:») -iuge. bleckunge
monia [i. herba caris 71, .ff. h. thuris
q. V.; apium syluestris l thysselenium
Gl. m. (/. Nmn. V. selinum palustre) hd.
nd. ber-, bereu- (96), baren- (s.i), bruu-
fsiim. v) -wnrtz, -wort, baldem. borwortz
'baldim. alsli.. (lU)). ols-enieb (h5), -nich
f -nitli (711, -nie (bald. .Sum.). al.snit (47).
baldemnia pernklee (71. r/. berula &c.).
*Baldriana c Valeriana.
Balducta v. Battudo.
*Baldudium r. Salsucium.
*Baldulsta i-sca?) v. Bdellium.
- „ ,-, i :^. . ,.,Y „1 „ä-„ 1 Bale-a, ^ -strum nr.), bale- ((;i. m.),
ulum 174. 7.. Hr. &c.). bagishin »^'•^'''""lil^^'^Vff^™/ ^ ??,f ^alne-(74)-arisi/.ftinda&c.)an,b^^^^
- (!.4,i3.;, Gi.Acifr.). pa- (Gl. Lsi.u gescl.rey (18). schaffgeschray (74). j ,,,^ , .stein-..lawder, -sling (74). schling
' ' ■ Balaust-ium, -la (64, i23),-io ? -lon (uo). schlen-ger (6s). -eker (r.7, 69, 1.34).
(ui), -riim(iio), bal-ustia(74), -astron gehic^der (66, 70). een blidc l spring-
(Pap.) (daher banlaii.^tian Gr. wth. ii87. i iioel, ;>^. -halen (108. c/. balista).
balustrade &c. dz. wtb. sn) Lflos mab Balea-rius, f -tor (147, Br.) i. bau.
puma (HO &c.)- ayrcshum maloruynßo^ ^^^^^^^ ^ funditor (Br.), fklarieus (74),
res rpap.); malagranata (-10 uih ce- /„ ,„,.,-^,,,, f jandator ,76. X balatro?
(Pap.), ge- (^-lon 141) -ntifoha. bluo.st ;„„„i„4.^„9n '„i a /-,% _i: /,.
(64»'), i)lut, blut (123) von margr-anopffel
(64'^, 123). -on. var. -an, epfi'eln (Gl), wild
(136') -lator hd. nd. dre- , dj-a- (110),
hd. tra-ger. brifl'-treger (9, 65), -dreger
(8). dregel (,49). bot viio).stoczei (baiulus q •. - -
17. (/. wett. stützel sustentacidum murLgr. ßaXauaxiOV (112). margrauatplude i.
147). werper (147).
(i44),wilder granat-6pfl'elblrtst (144). -blut I . *Bflemo i.recreatio (76); c/. balinon
^ - - • *= ^ \ . i_ balneum (Br.).-*
sim.)
Baiunola v. Baiantila.
*Bal {anders (;i. m.) on bom dar de
balsomen af ghei)lantot wort (23).
*Bala {anders Br., Gl. m.) , balans hd.
scliaff, schi'.f (66, i34u sclioff. ji(Z. schap.
*Balafium v. Balaphivun.
*Balagerula L qd. auis et interpr.
inueterata (,76. rf. bala i. inu. Br.).
*Balalis r. Baianis.
*Balamatus '•. Balanum.
*Bala-inita, -mite (22), -nite (5),
balomita i3\ balmite (74) (cf. balsa^
mita. balanite. bal- X bals-amum.)
/i(/. eruse- 1 äu eruß-myntze. craußmiincze
(3). myncz l kraws (4). kraws-mintz (74).
cruceiuinte (22'. brunenkreß (76).
*Balaniuni v. Balanum.
*Bala-nis, -lis 1(31. -nus (Br. &c.) {i.
quercHs) ein eiche (,•>). eek (23)
iacinctus (74V
"^Balbare &c. v. Balbutire.
*Balbatarius v. Babatarius.
*Balbicies i: Balbuties.
*Balbieus v. Balb-itus, -us.
Bal-ena, -lena (91, i36, 141), -era
(Hpt. 5, 197), -enea (74), -nea (8, 68) (i.
uxor Ceti siss. mog. , monstriim inarinum
66 &c., magnus piscis Br., draco m) hd.
nd. wal-, hd. wale-, wail- (5), walt- (iioc)
-visch, -vesg (99), hd. -fiß. wal-ira (117,
*Balbi-tus, -evis hd. stam-meluuge, ng), -are (iso), -re (100). warl (Anz. 8,
lang (Voce, ex qi»o). [ 93). slige (Sum.). ein wunder in mari (6].
eu mer-w. (22) ags. hron (i36, Hpt.),
*Balbosus V. Baibus.
Balbuea &c. i-. Battudo.
*Balbucire &c. v. Balbutire.
*Balbudium v. Salsucium.
*Balbvilosus (^X rabulosus?) i. liti^
giosus (76). krigiselicr (74).
Balb-us, -utiens (74, 119), -ucus (8^,
i-2i), -ieus (110), -ulus l -ullus (75),
-urrus (Si». X baburrus), -osus (Sum.)
hd. stam-miler (104), -meler, -eler (S*»),
-1er, -melonder (121), -melcnder (16),
mender (3); stem-eler, -mler (17). na.
hran (94).
*Baleni
reff .sm. 3, 61. Gl.
•1:
sarcma
*Balena raff (58. cf. bala i.
'- .Sm. 3, 61. Gl. m. 1, .531, 53
*Balenula v. Baianula.
"^Baleola [nl. balie &c. cf. Gth. Wtb. 1,
260) alschaph fof. G, 419).
*Baleom.en v. Balneamen.
=*Balera v. Balena.
Bale-, bali- (8. Gf. ), bala- (17) -strum,
-stra (Gf.) {cf. bal-ea, -ista) .schlinge,
(mss. nioff.) stamer-ende, -nde; wli.sp-ich. i-arr. .schlen-ger. -ckor (iio). linck (^)'.
-ech. lispe-r (74), -1er (i. blesus 75, swt.«/ hals-slag (9), -fleck (8), -flecke (17)
Balanit-is (Ki.i. -a (i47), -e pl. (Br.). geic. ^balbus b, blesus proferre nequit balastar (Gf. 3, 102 55.). zittermal (74),
holasnxte jA. (76") sunt vne instar glan- ; s). gikatzer {i. titubator 75). staggler *Balesus r Blesus
f Br.), gla- (76 -dium. macronen, castanien ! (ng). statzger (64). balpzonte (119). nüselo-
(Ki.). groit wijndnuiff (147). j (95)^ „igele- (121), nesele- (ii7, 120) -nder,
Balans i-. Bala. j .„te (120). nesilenter (119).
Balanum zepflin \mcdic. 91). rngnen= *Balbuta v. Battudo.
üim e balano /rtc<««i (Er. &c.). balamvun Balb-uties, -ucies, -utio i -ieies,
i. v^igentum, serpen.«, ghnhf qucrci, M.i>^>-. -ucio (,3) stara-ÄfZ. -meliuige 6tm., -malung * Mrg.). cum b. laxabis &c. (67 Mrg.)
venditoris (76). bala-matus (76), -natus (.ucies 3), -mel red (75), nd. -eringhe. ' *Balim v. Baiin.
?. 2>erfusus vngento balamo (76), balano Uspung (-ueio 3). gikatzote i lispelte red ! Balimathia {varr. Gl. m. 1, 543) cym^
*Baleta v. Bailote.
*Baletus v. Boletus.
*Balia v. Badius.
Balica (cf. ballote?) metwurcz (3
vnctux (Br.)
*Balapsis i-. Balphesis.
^Bala-phium 11-27). -fivun (ii9, 121),
-sium ,117'. pala-phium, -&\xni i. itnago
bilida sim. [IL c). pil-adi (i34, i4i),
-er (104. X palattom? cf. Gf. .3. 102).
Ba-, bal- (4o) -lare (cf. ballare.
balbutire. vehare.) hd. bler- (6 &c.),
ble-, pler- i 66 . 7o) , ple- (74 , 76) , nd.
blar- (23, 78), bla- (22) -ren, als die
Schöffe (74), ein schoß' (6). ble-wen (67),
-cken (2l),'-kchen (21), -tzen (3), -teu
(99, 106, 107). plecken (1, 4). bleiczin
(8). belken (89). grausen (74).
(7.5).
Balb - utir e , - ucir e , - ucar e ( 74 ) ,
-ucinor ijrrs. 8''), -utto \prs. 120), -ire,
-ere, -are, -escere, bal-are, -lare (q.
V.), bab-are i -ellare (iio, 132) (öfters
untersch. balb -are, -ere lispeln, -ire.
bei 0. schändlich lied &c. (Ki.). Daher
frz. nhd. galimatias? X galliambus?
Bali-n, -m (22) (i. mittere 22, e-m. &c,
Br. auü ß(xXAciv) zendeu (22).
*Balis V. Valis.
utire stammeln sim.) stam- hd. -mein, \ Ba-, bal- (94, 136, Gl. m.) -lista hd.
-ein, -len (68, iio), -mein mit der rcdde ; 7i<;?. arm-, arera- (22*>), aren- (8), ar- (93)
(75), nd. -eren / stören (22. cf. stottern?), -borst, hd. -brost, -brüst (8, 16, 21). eyn
schottereu (74). sta-, stol- (i32) -tzen ] donre busse (22). selpscoz (i3i). selfschot
(110'', 132), -tzgeu (64, 88, lioac). gik-, l (99, 108). SelSCOt (99). Scilscat (G1. Marienf.).
kig-, gig-atzen (75). gakezen (v. a. 16I8. federari (ii9 sim.). balz (balistas Gf. 3,
cf. gracillare). hd. üsp-in, -en. -ein (3, 114. cf. balteumi; zu balzo, bulzo Gl.
m. cf. biücio?). ags. steblidrae (II. c).
cf. gracillare). hd. lisp-in, -en, -ein (3,
19, 75). blabpizon (120).
BAL
nl. sprinck-hael, -gael, sprin-gael, -ghel,
gal. leod. espringuTle, liy. trebuchetum,
gul. trebucet (kü. cf. balea).
Balistarius {i. arcu- l scorpion-
arius 125) hd. arm -broster, -bruster,
-brüster (6), -brustmecher (8) , -brost^
mecher (5"), -borstyrer t -borstschutze
(125); areubrust maeher (9); böge-, bog-,
pog- (1) -11er; schütze, i.-ar. schytz (110);
schützen- (1, 75), schücze- (3), schoczen-
(17) -meister. nd. aremborsterer (22''),
selfscotti-e (93).
Balius V. Badius.
Ba-, var. pal-liuus lantvogt (64).
Bal-lare, -are (iio, 133, i3i), -lire
(G) ii. huc t illuc inclinare, vacillare; in
ierram incl. vt. equus 7g) hd. stammeln
(Mss. mog.)- zwifeln (10). ballen (68).
waltzen (110).
*Ballariana ?'. Valeriana.
*Ballasius v. Balasius.
*Ballena v. Balena.
*Ballerus, blicca, plestya (pisds)
blick, blickling, pleck- t breyte-lin,
meckel (i40).
*Ballina (ein kraut, ^. vngulata; cf.
bardana) hufladeche, roßhuff, kalem=
wurtz, wiisserplum (74).
*Ballire v. Ballare.
Ballista v. Balista.
Bal-lote, -ota (47), -oca (149), -eta
(Suiii. V), boloca (iui), blota (85) {vf.
marrubium vuUjare Nmn.) ando-rn (73,
96, Sura.), -r (85). appelkraut, gottes ver;
gelJ (73). gotsvergessen (i49). gotes ver=
geten (47).
*Balmite v. Balamita.
*Balna v. Balata.
*Balnea v. Balena. Plstrix.
Balnea-, baleo- (75), badea- (8. X
bad) -man, balneale («. sudale (75) ein
bade-, bau- (9), bat- (Ü), päd- (75) -tuch
(3, 75), -lachen (8), -lach (9), -liloch (18),
-laken (11, 8!)).
Balneari (-neo die miserumsed -neor
esse potentum 7u) hd. nd. baden, paden(4).
Balnearis v. Balea.
Balneator hd. nd. be-, hd. bed- (5*'*),
bey- (21), ba-der.
Balneum hd. nd. bat, hatte (18), bath
(67). hd. badt, bad, baid (7), bad (4). ein
badestoben (125).
*Balo V. Balatro. Bolones.
*Baloea v. Ballote.
*Balomita v. Balamita.
*Balota V. Ballota.
*Balphalaca {aus äoTZcd.a.B,) v. Talpa.
*Balphe-, baalpha- (Br.), baalphe-
^76), balap- (75) -sis, ael bael phas (5)
(i. diuisio in/'micorum) scheydung der
veiude (3). zertrounung (70).
*Balsania-,balsoma-,bal3ami-,salma-
ticus [i. odor balsami) das de smacket
als baisam (6). b.- hd. -geroch, -räch (21),
-smag (4), -smekchig (2), nd. -rockich.
balsamen-geruch(17) -rockich (22). balsal
rauch (7). balsomen- i selbin-roch (b^).
salben smeckig (3).
Balsam-ina, -inum, -ella balsam=
kraut (143).
Balsami-ta, -te, -ea (85, 149, Sum. v),
-ra (74), balsemita (74, 96), barsami-a
(85), -ta (149), -nta (47. X minte), bar=
Bimira (74) hd. nd. baisam-, baisamen-
BAM
(17, 22), balsum- (21), balsem- (1) -krut,
hd. -kraut, -chrawtt (1). bals-amyte (bals.
47, 85), -amite (149), -emite (96), -oraen
(74), -eme (sum.V crützewurtz (149). mvnze
(95). myntz (74). minze (Sum.). wiz-m. (96,
Sum.). wiß- (7),fiß- (8), visch- (85), fischer-
(17), Wasser- (3,8,12, 74, 112), brunnen-
{93), kraut- (112), krauß- (74), cruse-
(5'', 22), garb- (74), gart- (47, 96, bars.
449), graut- (bars. 85) hd. -myucz, -muncze,
nd. -mynte. meeute (11). bachmvnza (87).
bei- (73), deu- (ki.) -menten. biwrze (105).
binesuga t seuiböm (Sum. vi), guuderebe
(*. aeer 104). sisumbra (86 sini.).
Balsamiticus v. Balsamaticus.
Balsamum bals-am (7, 68), -ame (23),
-em (1,.5''), -ome (11), -ambawra (4), -emen
sa^t (22). walsam (75).
Balsamus baisam (8). b.- (2, 23), bal=
semen- (22), hd. balsem-, balsum (21) hd.
-bäum, -pawm (1, 2), -böm (6), -baym (5^),
nd. -bom. rüte (? 3).
*Balsch-, bust- (;')'') -ardus fpannusj
waldshart (1). bustart (5b).
*Balsis ays. teter (136).
"Balsomaticus v. Balsamaticus.
*Balssemia v. Blasphemia.
*Baltamonia i\ Baldemonia.
*Balt-aris ein slencker; -vsl est sonus
baliste {(>).
*Balthea r. Blacterare.
Balthear-e, -i v. Balteus.
*Balthearius gorteler (125).
*Baltemonia v. Baldemonia.
*Balterire c. Balteus.
*Balteum {cf. sq., balista) balz i palz
(Of.).
Bal-teus, -theus gurtel (110). gordel
(14a^. eyn ritter- (8, 9, 64), ritters o.
kouiges (5), geziert (93), beslagen (IG),
beschlagner (75) gurtel, o. bort (75).
dusing (5''. cf. armilla). ba- i pa-lderich
(Of. cf. palteum). lendenir (99). lindenier
(1Ü8). bal-theare (76, ai. m.), -terire (64,
Br.) i. cingere. gyrtton (64); -theari i.
stulta et turpia loqui (76. X blaterare).
*Balteus («. ouis, X balare) schaff (^ö'').
*Baltra v. Baltaris.
*Balthus i. cainelus (76).
Balthuta v. Battudo.
*Balubra v. Salumbra.
*Balus o(/.v.isernfetor (94, i36).sweinß-
kopff (74).
*Balustia v. Balaustium.
*Balzara v. Bisora.
*Bamad-omaricon (Sum.), -emariton
(74), maba-cematon , -ehematieon t
-tenticon (74) {i. succus caidis 74) kol-
saf (Sum. v), -safft, wiederkolsaff {st.
wild, mabach. 74).
*Bamaste v. Bumastha.
*Bamba-rtium, -tium v. Bombieium.
*Bambela fpiscis, i. phoxynus) bamb-,
bamm-, pamp-ele (Hen.)
Bamber v. Bambis.
*Bambieinus v. Bombieinus.
*Bambicium zitter quod fit in collo
(9). Zetir (8). Cf. zieter (Sm. 4, 29.5)?
Bamb-is, i -us, t -er (142) {i. aranea,
varr. arena) spinn (i4i').
*Bambosium v. Bombasium.
*Bam^bratus v. Bombizare.
*Ba-, a-mula {i. a-, si-mpulla) pullen,
am-p. (Hen.).
BAR
67
*Bamus {aus bannus) de bam (22).
*Bamutum {aus bannitum, cf. prc.)
geheget ding (Ö).
*Ban-agardia t -e^da (11), -neida
(76), -ayda (74; i. longum Üynum in
curro lanckwaghen(ll). langwaghen (74,
76).
Banausus v. Beanus. Bonasus.
Baneale, pan-eale l -ehale (6f.)>
-eha,les (104) banck-lachin (104, 117, 127»
Gf.), -lachen (8), -lach (9), -laken (11,
89), -tuch (66 &c.), -düch (67). stoUachcn
((if.).
*Bane'da v. Banagardia.
*Bancia v. Baueia. Pastinaca.
'''Bancillus v. Baeillvis.
*Baneulum aiu bitrich (9i, cap. de
pane. X baucalium cf. Sm. 1, 225. Fr. 1,
159).
Ban-eus, -rus (21), baleus (76),
baccum (1) hd. nd. ban-ck, -g (7), -t
(21. aus -c). panck (1, 76).
'•"Bandare v. Baulare.
*Bandoehium v. Pandochium.
*Baner {cf. bafer) leibiger mensch,
grob-1., vaister (74).
"Bane-, banne- (22), bani- (3), pane-
(74) -rium {cf. vexillumj hd. nd. ban-
ner, hd. -er, -ere (7), -ler (5, 74), -ir
(3, 4). fane; pandt an einem hauße(74).
Banerius eyncr dar der {sie) do bant
(18).
"Baneus ackerer, paw-er, -man (74).
*Bannau- (10), banna- (12), bonau-
(125) -sia {i. paruidecentia 125, aus
banausus) hotfertikeit (10). bache (12.
cf. pompa).
*Banneida v. Banagardia.
Bannerium v. Banerium.
Bannire verbannen (64).
*Bannita {i. sillaba) silve (i47).
*Bannus {cf. bamus, batus) hd. der
ban, banne (7;, pami (1). pan, esch,
marck (74).
*Banonia v. Bononia.
*Banrus v. Bancus.
*Bantinus v. Bacinus.
''Bapasa v. Babasa.
'''Bap-cillus, -sillus &e. v. Bacillus.
*Bappirus &e. v. Papyrus.
*Bapte r. Bassaris.
*Bap-, bab- (89) -tile {cf. babale)
ein vorn blad (19). voer blat (89).
*Baptillus V. Bacillus.
*Baptise-cula, -scera v. Blaueolus.
Baptism-a, -vis, babtisma (1) hd.
danffe, thauffe (.V'), tauff (65 masc, i25
fem.), topp (G). dope (22). doepsel (i32).
Baptista hd. tau-, tö- (6), to- (67),
tev- (3, 4), deu-ffer. nd. doper.
Bapti-sterium , -zorium, -sorium,
i -ferium (74), babtisorium (1), babi-
feriun, -pherum (67), -fectum, -ferus (4)
ÄcZ.dauff-, tauff-, toff-,deuff-(10) -stein, nd.
dopen-, dobel-, dopel-stcn. baptisterium
ein buchlin das da lernt tcuffen (65).
Baptitura {st. batt.) v. Martisia.
Bapti-zare, -sare hd. d(Hif-, dey- (21),
dau- (18), töf- (()), taw-, tauf-, teuf- (4,
110) -fen. 7ul. dopen (22), doepen (132).
*Bapurrus v. Baburrus.
*Baphar-ia, -us v. Bauar-ia, -us.
*Baphiare v. Baulare.
*Baracium v. Baratrum.
9*
68
BAR
•B«r»-ctia (17\ -ctea (Si, -gea {9)
(atu blacta, blatta? 7. v.) fledor-. flod
nir- (H'l -inua (^^\ -niiili v*^- 1^^- »»ilit
rahf / iilo vS. 17. nai-hf rab / rwlo ({»l
*Bara-chea i,ll'. -thea ^m») galgho
(»'j). plialpf (11). Cf. barra i, j. jmtens)
galt (t *7. c) brun (76. i. 7. galbnin pu=
teus </. f. 1). (1. t-a«) gobeto (104. f/- ^'f-
4, ühV
*Baragea r. Baractia.
*Baralexi8 c. Barbaralexis.
*Barali-ta, -ca 11». barralipa (89)
stopf vll'- t^tUpiH' v>*;'^- gt'-StUppO (67),
-8tupt1V (Hl, 66. H9), -stupft' (134), -stubbe
(107 1. -stybo (68l
*Barandia ib .</. w) wening (1).
*Bararismus >: Barbarismus.
Baratai'e^/. acqnirere de.) vudorslagen
(lOV
Bara-, bala-, vale- q. r. ) -tro, f ba=
lator 74 . ba'tris 17 . balo • 7.5. 76 \
( j. favi-, clamor-, clom-osus iocul-, lecc-ator 1
ejni hy-. var. hii-ppen rueffer {cf. Sm. 2,
221^ bal. ; herholt, var. -oltbar. (iio. cf.
bolinu8\Ärf. ruf- ycf.l, 4\ruf- C21\ru-fer.
nd. ropor. nl. tat-, sabb-, labb-eraci- i iie). j
boortniaker (i07\ bordmcclier. botzeryc
bal.; tuysscher. boctzenraecher i 132 ). ;
schimp-fer 1 6), -er ( 22\ le - (22\ sie- t >
sli- (74) -cker. hd. eiu teu-scher, -tscher j
(sie 70); tyscher (68). ludrer, gaugier.,
vnkeuscher. fresser f74\ ludercr. geuke=
ler (17V geiler ibal-o, -atro, jhel-o, -io, !
ardelio, sciirro 75. cf. balare). I
Bara-tiTim, t -civun ä. gula -i^ hd.
nd. dye, de helle, hei (4\ dieffe in der
hell (88). slunt i-citun 74). tufeslunt (loo).
helle- (141). holb'- ui7) -loch icf. of. 2,1
141. 4. 84»;. holebara tacendaf). \
*Baratruin v<- feretrum x bare cf.
barisf) großschiffe; staiii-, holtz-wageii
(74). bar (64«", 74 1. bare ■64p\ i. feranim
(»tc!) tonen -bain v 33. = bäum Pict.
Schwab. .*).
*Baratrum {i. vas ; cf. bar-ra, -achea,
-ile sim.f^ butty ■ 64^'. bytti (64<^). butt(33).
*Baratrum v. Baroehum.
Barba ( kominum , barbas pecudum
141 1 hd. nd. bart. barth (5''). baert (11).
part 7.5).
*B. aaron, chironis (ss) [i. iarus &c.
93. cf. aron) smer- (149), czung- ^3 Mrg.),
zun- (8), ko- (85, 96), ru- f 47 1 Arf. -wurcz,
-worcz. nd. -wort, aaron (73, 93). pfaf=
fenpint. iiatervrurtz (73).
*B. caprag v. Barbicina.
*B. chironis v. B. aaron.
B., barbula i2.i, i.i.5, 143^ hirc-ina, -i '
{i. aruncus, cf. barbicina) habermalch, i
morgenstorn 143 '. h'rcz worcz (8). bocks= \
bart. gauf^hbrot (135 &c.). hußlauch (12.5;. I
B. iouis, ? i. b. (74), barbar-ouis'
(76), -onis, (122. X b. aronis), -o gen.^
-onis ^sic ! 22\ babaronis (n? u? n\
barbogofis (17) ( i. pol3;T)odivun, sem-
per-uiua, -uiuus / -folivim t flortun
74, bardaicus s.t) hd. nd. hus-, hd. büß-,
husch- (10), hauß-, haus-, hues- (85),
hos- (105) -wurcz. -lauch , -loch (74),
-loek (11, 47, 85), -hauch {sie 8*>). huß=
lauch off de huse (5''). sunnunwirbel
(87, 146). singrun (74). donder bar (73^.
gall. joinbare (122). Cf. donnerbart sem=
perviwun tectorum (Nmn.).
BAR
*B. 8enishabennarck(i4i.(/. hircina,
carducella; liafer-inark,inaukeln, -milch
tragopogon Nmn.V
B., barsa y\■>■^\ syluana wald- (ki.),
was.^cr (125) -wegrich.
B. Sterin v. Spiinllum.
*Bar-bacella, -cella, -eula jiartel (75).
*Barbal-dus, -us c. Barbus. Taracus.
Barbanus oymc, vedder , vaders
broder (ii7i.
*Barbara-lexis , - lixis , barbaro - ,
barba- \1. 741, barbi- (18), bara- (22,
23, 71;) -lexis ext alienq lingu^ corruptio
(Hr.). commixtio latini sernionis ciim
oarbara. eyn rede, rodde (7^ von man=
cherley .'spräche (5), v. m. spr. zu hauff
ges^czet (17), v. m. sache zusamen ge^
sacz (21), V. m. redde z.-gesetzt (7), nach
m. rede z.-gesaczt (4), von manigerlei
sjirache zuhauffgesctzt (Ji), van mauiger=
lej'e sprake to ho (sie) zat (28), van
velle ppraken to samende set (22).
mancherloy sprechen ( 18 ). e. gr. cum
plus ict [fult) for ceren qiuim suum araU
nun kan der eren 7}ou eat wunder daß
her sempcr paeiatur hunger (3).
Barbarea, herba s. Barbarse ^nnter=
kreß. barbollkraut (i43).
Barbarica [herba) sm-ich (100). haseU
würz (Ki.).
*Barbaricare v. Barbarizare.
Bai'baries eilende (99). eleud-ekeit
(8 sim.). -ich (8'>). dorheit (17).
Barb-, bar- (9) -arismus vorter^
bunge einer sproch (9). wrt\mge eygener
sproch (8). vugelert rede die nit recht
geseczt ist : vf i'sta i-ir die mau iste mulier
der fraw &c. (65).
*Barbarius v. Babatarius. Barbi=
tonsor.
*Barbariscus [i. cursitarius) curtzier,
seerlnpendo pert (147).
Barbari-zare, -care(64"^grriich tuon
(^64). grulich tun (8,9). gr. aoer dorechtig
dun (17). grob 0. böse (110), freuelich
(68 "> werck thun.
Barba-rus,^ -tus (18) hd. nd. strenge,
strenge- (5, 22) . streng- (76) , grimme-
(23). erschrocken- (88) -lieh, giym, ruch.
grusam &c. (88). hd. nd. grimmich, grum-
melick (22). ein grober, gr. in der sprach
&c. (65). eyn hetzi^cr ader eyn nythaffti-
ger {7). (i.stolidusT2, 76 &c.) torhafft (4).
dor- (5, 18, 23), war- (76) -hafftig. leraf=
tich (22). fremde (9, 110). ellend-e (9), -eg
(99). elend-e (8), -er (81»). freydich (8, 9).
ain haid infra agrum iacens (76). hd.
eyn. lieyd-e (18 &c.), -er (7). wol gebart
(68. X barbatus).
*Barbas v. Barba.
*Barbasculus v. Beanus.
*Barbatuni v. Babatum.
Barbatus barti-g (9), -cht (4). partig
^75). gebartet (ss). wol-g. (88), -gebart
(iio). wal gebaert (132). grimmig (68. X
barbarus). geistlicher bruder (i. conuer=
sus 75').
*Barbetonsor v. Barbitonsor.
*Barbicina {aus barba hircina 75).
barba caprina (75, 143), b. caprae f
hirci, barbicapra (143) geißbart {IL c).
^Barbicum v. Barbitus.
*Barbige-na v. -ra.
Bar biger i. bubo, prov. barbajcha
(Gl. m.).
BAR
*Barbige-ra, -na (74) ein barthenst
(3;. aiii berting / zol bruder (76). perting
(74). Cf. beghardus. conuersue.
*Barbilexi8 r. Barbaralexis.
*Barbisterili8 r. Spirillum.
*Barbita &c. 1: Barbitus.
*Barbitondere l)arbierei) (75).
Barbi-, barbe- (64'») -tonsor, l
barbarius (74) hd. nd. hart-, part- (1,
75), baert- (11), päd- (75) -scherer,
-scherre (11). barbie-r (89), -rer (75).
balbirer (3, 75).
Barbi-tus (74, 112, Br.), -to8,-ta, -ton,
-tum (74, 93), -cvun (76), -tium (110),
-ta (117, .Siini.) suegila (ii7 wn.). swegele
(Sum.). schwegel 0-*i)- seitenspiel (93).
hackebred (125). hack-pret (91), -bret
(114). leier (114). clauicordium (112).
rubeb-lein (74), -lin (76). helffenpeynein
K'j'ren (74. x; barrus).
*Barbobalsamum (aus carbob. 76,
carpob. q. v.) baisam noltz (7. 74), bal=
sem holtze (5). balsemen holt (22).
*Barbula hircina v. Barba -h.
Barb-us (87. Ki), -o 1111. Ki.\ -ulus
(7), -ulum (74). -alus (64). -aldus (75),
-eUus (7, 64) {piscis, cf. par-do, -us)
hd. barb-o(87, Gf.), -e:parb-a, vor. -e (75).
*Barbuta v. Battudo.
Bar-ca, -eha, -tha(76!, par-ca(i3o),
-cha (Gf. 6, 456) eyn scbyffe (18). scheff
(1). schep (23V tlosscif (130). ein kleyn
schiff (d). ciain scheff (3). ein scheff mit
kaufmanschatz (64V ein weidling (natäs
56, 68, 69. '/. Fr. 2, 432^. Sm. 4, 200. G.
wtb, 1, 136). barcke (5a*>, 23). bar (22).
Barcanus &c. i-. Barcus.
*Barcie v. Barrire.
*Barctenus i-. Bracteus.
Barcula (Br.) ein berklein (3).
*Barcula v. Barbacella.
*Barcus en dore [X bardus) eder en
schepper des lones i23). Cf. barca-nus,
-rius (Br.). barchanus (iio, 132 ) hd.
schiffmacher (109). nachen- (i32), schuten-
(109. 132'! -mecker (109), -mecher (132).
*Bardaicus (c/. sq.?) v. Barba iouis.
Bard-ana, l -o (8), -ona 49, 76), -ina
(74), -aria 1 12\ l -ara (85V brandana
(96). ballina (7. i.) (c^ spargana) grynt-
(8). hoyff- (^12) -lattich. huflatich (96).
gi-as-lat (49). graß rettich (76). breite
leche; gioz letheche (Sum. v). korthlechen
(149). grote ladiken (85). schorf-, rof-,
huf-ladeke (47).gi-oßlauch (74).(groß) klett,
grindt-, menwen-wurzel {i. lappa, la=
pathum, rumex, personatia 73). bardo
groß lettich(8).bardara grotledeke (85).
Bardoeucullus gugelkapp (ii5).
Bardtis i. puticius, euapelus, sam=
nio &c. (125). torechter, treger (74). ein
thumsinniger (3). nar (91, 110). leffel,
ganßz {sie st. l.-g-?), gotze, äffe, hunde-
melker (125).
*Bardus ein lebart (6). en pärd (23).
Bardus sengher (147).
*Bares stareker, krefftiger (74). Cf.
bari (ßapuj i. graue t forte (Br.).
Barga (Bahre, cf. baratrum? rete cf.
barsa? anders Gl. m.) eyn berre (10 Mrg.).
bere (.Sum. vrsusf).
*Barganus v. Parchanus.
Bargina j. peregrina elenta (i3i).^Z.
urlante (Gf). ags. bocfel (Gl. Aeifr.). bar-
BAS
ginis t -ginus(U7, Br., Gl. ra.),-igides(7G)
i. fortis in hello, uyt-lendich, -heymsch
&c.; -gines die starck in den strijde
syn (147).
Baridus v. Barridus.
Barillus parill ein legelein darauß
man trincket (74).
Bar-iona, l -gona (7«). hebr. i. filius
columbe{nr. &c.). einfalti enti eintrafti (Gf.).
Barius v. Badius.
*Barlira v. Barritas.
Bamaees v. Berneca.
Baro hd. fri-, frihe (21), frey-, frier
iß^, 7.5), vrigh- (22), streb- (93, bm. 667.
Sm. 3, 677), Dander- (18), baner- t lant-
(7.5) -here (5^, 18, 22), hd. -her (17), -herr,
-herre. frie (8"). edil (9), ydel (8) per-
sone o. rittir. slechtig (4). baron (132).
en baemedse (?11. vll/bnerviedse zu dem
folg. baroniss? oder aus nl. baender=
heer?). pl. barones meghtige vrighe
hern (22).
*Baro (St. paro) snclschif (93).
*Bar-ochuni, var. -roeum (sum. vii),
-atrum (17), -otus, bora-tus (91), -cus
(47) (c/. archangelica , melisphilla)
bensu-ge, -he (Sum.). bencsuge (17).
binsau-gen (12.5), -e (91).
*Baron v. Parea.
*Baronicus v. Eleontius.
*Barotus v. Barochum.
*Barra v. Bar-ria, -achea, -atrum.
*Barrago v. Borrago.
*Barralipa v. Barallta.
*Barratus (r/. barritusj helflfants ge=
schrei (74).
Barr-ia, -a (76) (i, regula, normo)
regel (74).
*Barriceniti v. Brltanniea.
Bar-ridus (139, Br.), -idus (gi. m., Gf.
&c.), -ritus l -tidus (es), -osus (Gl. m.,
Ki.) {i. s-uperbus Br. &c., pinguis 139, sto=
lidus Gf. c/. bardus) kameit (Gf. 2, 701).
hochfertig (68).
Bar-rire, -thire (no), -cie {sie 1)
schryen als ein elephant (fis) , helfant
fiio). h.-(74), e.-schreyen (2, 74), -gschray
Barritanici v. Britannica.
Barritus {i. vox elephantis Br.) v. sq.
Barr-atus, -idus. Biretum.
*Bar-ritus, -lira (9) helffenbeinen (8).
h.-ley (9).
*Barrocuni v. Barochum.
*Barruraa v. Verruca.
Bar-rus, -tus (5^), -rhus (Pap.), -thus
(110) elephant (5^»). helffant (74). eyn
elpender (22).
*Barsa {i. rethe 76, rete Henschei, cf.
bersa Gl. m. ?) visch netz (75). harne (ö).
*Bars-amia, -aminta, -imira v. Bal-
samita.
*Barsica v. Brassica.
*Bartha v. Barca.
*Bartheos v. Bracteus.
*Bartidus v. Barridus.
*Barth-ire, -us v. Barr-ire, -us.
*Barula {i. parua taenia Gl. m.) en
recke (11. X rethe barsa? i. q. pertica
Kil.).
*Baruoti barvoeten, minre broeder
(147).
*Basa (i.fascia Gl. m.) i. pinguedo (Pap.) ;
piguedo, ager, regio qd. ; bassa pinguedo
BAS
(76). vet schaip (147). baasa i. p. (i48,
Gl. m. ). bassas pingues oues ( 139. cf.
bass-us Gl. m., -aris); bassan i. pinguedo
(Br.) ; siccitas (76) i. q. basan (Pap.).
*Bas-a, i -is (147) kote (109, 147).
*Basali-eus, -seus v. Basili-a, -scus.
*Basara v. Bisora.
*Basc-, bas-arides v. Bassaris.
*Baschardus v. Bastardus.
*Bas-ee, -ie, -se (17), -tre (74) {sunt
portus 5, cf. basis) Isorte (5), budde
(17), port (74), eyn p. (7), dve bort (21)
des, dez schiffs, der schiffe (74).
*Baselus v. Faselus.
*Basere {i. fund-are X -ere) eheten
(23).
Bas-ia, -sia (76) sunt oscula natura-
lis amicicie (66 &c.). kus t frunt gebe (9.
aus o- X munu-scula?). fruntz gäbe
(8).
*Basica v. Brassica.
*Basie v. Basee.
*Basile- v. Basili-.
Basil-ea, -ia (ein stat 5) basel (76,
132).
*Basil-ia, -ea, -ica, -icum, -icus (8,
17 &c.), -isca (101, 105, Sum., Br.), basa--
licus (Sum.), wasilia (1) (eyn crut 5, en
krud 22) hd. nd. basil- -ie, -ia (lOS), -ee
(51)), -ick (75), -ige (5, no, 132), hd. -ge,
-gen (21), -con (93), -ig (67, 96), -g (es).
wasilig (1). seilt mergen distel (17).
metriworz -ica; metcrut basalicus (Sum.
v). morde-, mayd-wurtz (74). mcdewortz
(8, 96). madelger (loi, 117. cf. cruciata
&c.)- tofwrz (Sum.). notir- (8), natern-
(-isca Sum. v) -worz. basil-isca i. gen=
ciana (141); -ea basie, -ia medelwort,
-ica rode naderwort (47); -ica bas-eleye,
-ilie; -ia mete-wort, -icus -crut (85). -ia
medderwurtz, -ica rot naterwurtz, -icon
basilie (149).
Basilica {nornen herbe l ecclesia 76,
110 &c. cf. prc.) kiricha (7. lat., aus einer
ahd. Glosse), kirche (15, 110). kerch (132).
kerke (99). ein berg- (5^), heir- (17)
-kirch. k.-ture^ vorschupff (74). mu-(i25),
mo- (17) -nster. hd. pet- (1, 6, 74) pit-
(74), oet- (67, 76), bede-, nd. bedde-hus,
hd. -huß, -haws (1, 6), -hauß (74). cappe-1
(16), -lle (8). pal- (110), ba- (68) -last.
pallais (132).
Basilice starcklich (74).
*Basilicus (cf. basiliscus ; anders Gl. m.)
i. peccator t iactus in tabula (76).
Basilinda konichreichspiel, k6nigal=
ter (112).
*Basil-ion, -eon (76, 94, 136), -eus
(Gl. Aeifr.), -eos (76) en konniuc (23).
ags. kyning (Gl. Aeifr. ; grem 94 aus grece).
*Basilisca v. Basilia.
Basi-, basa-; (5^") -liscus, -licus (9,
122) (^. regulus Br. &c.) kunig aller ver=
gifften wurme, ein gros vergifftiger wurm
(74). lint-w. (9), -worm {8). haist ain (76)
vnk (75, 76, 63, Gf.). vnker msc. (77).
bück (75). hd. nd. ein slange. basili-sk
(91), -St (5b), -stike (22), -schk (1, 74),
-scn, var. -chg (64). baseliske (23). blade=
leschi (Gf. 3, 254). gall. cocbasile (122).
*Basiiiia papile (85).
Basis hd. nd. bod-em, -ym (5^), -en
(76) dolii (1). padem {domus 1). poden
an ey schif (4). schiflfboden (77). grünt
BAS
69
(17, 22, 65). grundueste (76, 77). fulm-ant
(17), -unt, var. -ent (65). basament (112).
swelle (7, 76, 95, Sm.) sta-ffil (119), -fei
(120, Gf.), -pil (B^), -pel (V. Hamb.). phey-
1er (9). philer fuß (8). sulfuos (83V fuß
der seul, tischring (112). pust (postis 17).
simez (Sum.). spint (106). stollo, scinca
(86. cf. Gf. 6, 677). bases bolstari (119).
stuinpha {pedes claudi), solen (Gf.).
*Basis V. Basa.
Bas-ium, -sium (76, 136) {cf. basia)
hd. chus \V}, kuß, küsse (67), koße (133).
nd. kus.
*Bassa v. Basta.
*Bass-a, -an v. Basa.
*Bassa-ca, -ra v. Bisora.
*Bassa-ntrix, -r &c. v. Bassaria.
Bassare {i. deprimere Br.) vndertrucken
(75). nyder singen (64). springen mit
freuden (74. cf. sqq.).
Bassa-ris, -r (76) i. ouis pinguis &c.;
sacerdotissa bacchi (76, Br.). coe diemelck
gheeft (147). een melc-ouwe, -oe (los).
bacha, neben bachi saltatrix (Gf. 3, 29.
lat. cf. bacha). bassa-ntrix (74), -ra=
trix t bossatris ( 76 ) i. salt- t cormin-
{sic) -atrix milchzoberey (76). milichzaw=
berin ; bassatrix ( q. cf. ) l bapte pl.
Springerin (74). bassa-, basa- (Gl. m. )
-rides i. vaceae ( Pap. ), baccse ( Gl. m. ),
var. buccse (i42) vberes; -ndes i. bac=
cae ( 136^, 142 ). bascarides i. bacciae
mulieres &c. (136^).
*Bassator (/. saltator) Springer (75).
*Bassatrix {i. saltatrix, cf. bassaris)
Springerin (74, 75).
*Bassatura {fern, ^. ^.battituraGi. m.)
liamerslag (74).
Basse {cf. basee) niderwerts (17).
*Bassi-a, -um v. Basi-a, -um.
Bassitudo nider-chait (1), -heit (4).
Bas-sus, -US (7, 67) hd. ny-, nye-,
nid- (17), hd. nd. ne-der. nederich (23,
109). syde (5, 13, 22, 23). syt (109). laech
(99).
*Bas-ta, -sa (^. massa, aus pasta alph.
basta Sum.) teic (i3i). teig, taig (i4i).
*Basta {anders Gl. m.) i. caro (74, 76),
leib (74); aus hebr. basar, wie bos-ra,
-or (Pap.).
*Bastab-an, -en (100) {cf. tabanus)
brem-o 1^121 &c.), -e (100). pine (104).
Bast-, gew. basth-, basch- (22), bost-
(8), bosh- (9), past-, var. pasth- (75)
-ardus hd. nd. bast-art, hd. -ard (5),
-ert, -hart (68), -hard (1). banck- (75),
bang- (6), -hart, vnelich (5), vnechte (22),
vnhee (21), wesel- (17), vessel- (8), nes--
sil- (9) -killt {cf wechsel-kind Sm. 4, 16;
-balg; uuihselinga ^^M alieni Gf. 1, n7;
wissel - inek , - balck puer subditus Kii. ).
peischlag i. spurius; p. in der muntz
moneta falsa (75. cf. Fr. 2, 190»).
Ba-, pa- (Gf.) -sterna, bast-rina (11,
76), -ura (16), -eUa (i4i) i. püentiun
(76); vehiculum itineris (11); theca (Br.),
tecta (136), earea (11) manualis {cf borta-
ma, -mia, -nea Gl m., pastrtna, basterna)
roß-bare (8), -bane (16). ros borne (9).
radber (4, 49). ags. beer (94, 136). leen=
denier i oercussen (11. cf basterna
mollibus vestibus sternitur Br., sim. Pap.).
*Bastre v. Basee.
*Ba3t-rina, -ura {cf. Gl. m.) v. Basterna
70
W.VV
BEA
BEG
'Bnstus iiimltrs (.1. m.) c. Batiis.
*B<isima c. Biiccina.
'Basus \i-/. bassusi si-ydcniictor (7i).
*Batha, bata, betha, beth (hebr. Br.)
»•in ttli -iiiiu'I, ran: -invol, ocl miilc (110).
1(1 niyliii ;i;h1. olymocfo um).
♦Bataclare {(.f. bad-are, ital. -igliare)
gheiu'ii, gmvon (147).
*B.Mta-placio, -platio {rf. prc, sq.)
i\ Oscitatio.
*Bataclator iri'wor (U7).
"^Batare r. Badare. Pilare.
'Batheca » . Bratua.
'^Batia r. Bacinus.
'Baticula v. Crithmuni.
'Bathilasa >•. Bithalassus.
Batil- r. Bacil-.
Bathin ( /. hraih(^ ür.) broicke &c. (i-t7).
Batis ( rf. crithmum ) ags. stapul
(Somuer).
Bat-is, -US uurm (Gf.).
Batiutiim v. Batuere.
^Batolica r. Bothonieula.
*Batho-ma, -nia v. Bothona.
'*Batonica v. Betonica.
Batrachi-s, -um (Gf.; (c/. botracion,
ranunculus ) midlffiiurza (Gf. ), -urcz
(i-ii . batracion (ujs. clufwyrt (94*).
'Batta V. Blatta.
*Battare v. Badare.
*Battisecula v. Blaueolus.
•^Bat- ((if. 2. 713, 7-J21. pat- (l04, Gf.
G. 425), pa- noi) -tudo, batutum Gl. ra.\
bal-thuta (Gi. m.'), -ducta (147 &c.),
-buta (^9s), -buca (11, 22'', 74, 110, Gl.
111. ). -bueca (lo;»), -bucum (5 &c.), bab=
tuta izouss), wra- {-,i). be- (4, 74) -Ibuca,
albucum [q. v.). barbuta (sum.") . ba-
flO, 411. 7(!). be- (74. 7tii -bxüca, bubulta
(BM.i slegi-melc, -nielo, -nieli; snegil-
raelg. -melo (^(if.). slegemel (Sum.). flegil=
eimo (11.9). hd. blotz- (es) , buttyr- (5^),
butter-. putir- (bm.), putter- (66) -milch,
sure railge (10). nd. karne- (11), kerne-,
kerve- {sie 98), boter- (107) -meUic (11,
i09\ -melk (107). boet meleh (97). hott
(74). hotte (12,- 22'\ 147. i. q. lac scyston
KU.) van melk (147). scott-o (,Gf.), -i
(Sum.), -e (104). mo- (13, 74, 76), mu-
(4, 49) -Iken. matt-e (13), -en (49). keß=
wasser (Avab., beb. 74, bab. 76). cambr.
emmeni (ZeussX
*Battulus [cf. batidus Gl. m., baeu^
lusi ags. stam (136^, 145).
Batuere wippen (i2.5j.battui-, batiu-
tum ags. gibeataen (94), gebeatteii (136).
batutus i. percu.'<.'ins (isc).
*Batul-a, -US &c. v. Baeillum.
*Batum V. Babatum.
*Batura {i. patena; anders Gl. m.)
pateue (14-^
"^Baturius i. fundanus &c. acker-,
biiw-maii 1^147 1.
*Batus V. Bacilliun. Batis.
Batus, bathus, badus (76,) t bladus
(8), bacus 147, (;i. m.), bast-us(09), -hus
(23 [inensura hebr. Br. *c., ene mate 99.
cf. abatis) dry scbeffelick mos (8).
dy {sie) Scheffel mosen (9). dat thegede
del van eneme wischeppele (23). voeder=
vat; mate van L eymeren (147). haber-
maße (74). fiiterkyst (75). ags. amber (i.
amphora gi. Aeifr.).
Batus. bacus (47, 96, U9), bachus
(74^ l bannus ((;f.) braina, brcnbraina
(Of.). Stada (suiii.). stawde (74). bram-,
brau- (9«) -st. (741, -stnicli (47,96) -stok
(149). brames cruut (hs). bremstruuk (8).
Batutum v. Battudo.
Bau-, baph-i5''),bab- i(j, 76)-ariaM.
peyer- ^ü, 66), }Kiir- l bair- (7.'i), payer-
(4), beyer-, beycru- (5i') , nd. pcyger-
(22»'), begheru- (22) -laut.
Bau-, l bab- {n\), baph- (3) -arus
hd. peyer ((Jj, peir (7.')), payer (41, beyer,
bayer ^7.5, 76), beyher (ö) , einer aulJ
peyern (66 sim.). nd. bcyger (,2''^'')) begher
(22, 23).
Baucalem gyllenen (94) , als ags.
missLcr.^t. aus i. gy- (i36), ga- l ge-
(142) -llonem {cf. Ol. m. 1, 62i .■iq.).
Bau-, ban- (2, 85) -eia, -sia (93) [i.
pastinaca 93, 143) moren (85, 91, 96,
149, Sum.). gelbe moreu (112). mörhelle
(93). morhel (2, Sm.). morert (47). pas=
ten-acli. -cy, bestenaw (it3).
Bau-lare, -iare, ^ -eare (4), bou- (74^,
baiu- (132 -lare, baphiare (3^, ba- ^8),
bra- (9) -ndare hd. nd. bei-, pel- (5, 74),
bey- (4), nel- (22) -len, als die hundt
(74). beln(18).uern ic/". ringere), blecken
mit denczeii(17).leekou(«<< canes baiiiare
Gs). Iiuyleu (baiulare vt c. ; bellen
baulare 132). grun-nen (76), -czen (4).
grausen (5, 17, 22, 23). kautzen (9. weit.
gautzen : cf. Sm. 2, 346). cauczin (8).
*Bausia i-. Baucia.
*Baxare i-. Braxare.
Bax-ea, -ium ^"4^ vaxea {pl. 141),
blixia [est calceus 6) fraueuschuch (74).
doctor- (112), philosophische (114) pan=
toffe-1 (U2), -In (U4).
*Baxinus {cf. patinus) phannunstil
[ViO).
*Baxus cambr. creman {i. q. cryman
falx Zenss).
*Bazius, ßaCto? (113), baci-s(Fr.) -us
(Hen.) {moneta II. c.) batz (Hen.). batzen
(113, Fr.).
Bdella {piscis cf. pelanus) pfrille
(Ki.). eilritzen (Fr.).
Bdellium (Br. &c.), bedel-livim, -ium
^74), -Ium, -lius, -lus, bidelli-um t -a
(Gl. m.), -US (ö^"), bedillus i68), bedul-
lius(66, 70), -ius (69). (c/. -lacia, -latica),
baldulsta (8'') hd. hartz (Gf.), edel h.
czor 1^1». cf. amala). cn dir stein (99. cf.
BM. 96). bedelli-e (1, 21, 23 K -ge (.öl').
bedil-ie (17), -lige (18). bodelighe (22).
bedel (21). b.-stecke (8^). flied sim. (Gf.
3, 360). erbsipper (74).
*Bea (i. ceres, st. gea?) gottiu der
erden 0. des korns (74).
*Bea V. Boa.
*Be-, bi- (13 6) -acita, beatica (94=»)
{i. sturnus) ags. stear-no (94), -n (94*,
Gl. Aelfr.); st^rn (l36).
Be-, t bij- ( 125 ) -anus i. lecator;
gall. i. scholasticus triuialis, ethrvsc. i.
barba-rus, -sculus, banansus {st. ba=
nausus), bacchuns (125). ain beau (76).
bacdiant , schelm. grobianus, grober
esel; ocliß, puffel, tulpel (125).
Beare hd. selig , heiig (8) machen.
nd. salich maken. seligen (1, 5**, 74).
heyligen il). hylgeu (13).
*Beastulus v. Beatulus.
'•Beatica v. Beacita.
Beatitudo hd. selig- (4, 76), seleg-
1^8 1, sali-, sele-keit. ewige selikeyt (7, 15).
deß obersten gots einwcsen (15).
Bea-, beas- (9) -tulus wenck (9),
ctzlicher niali (H) selig.
'Bea.tus hd. selig. s('lich(14a).helig (8»»).
*Bebare v. Behare.
*Bebulca 0. Battudo.
*Becari-us, -o v. Bicarium.
Becca {auis) bec (89).
*Becc-, bech-ardus v. Beghardus.
*Beciu8 f. Betaceus.
*Becula v. Betula.
Bechion c. Tussilago.
*Bedag-ar, -er v. Bedegar.
'^'Bedala /•. Betula.
Bed-egar (7 t, gi. m. &c.), -egaris (73),
-egarium {H3, fructus 76), -eguar {73,
Fr.j, -agar (93;, -ager (10), -ega (149),
-anar (76"), -eda (11), bete- (sum. v),
bodo- (8.-i), bode- (^oi. m.), redar- (122)
-gar hagen- (3), haue- (10), wip- (47, de,
149) , wiz- (.Sum. V) , wech- (76) -dorn,
{fructus eins) -ber (76). wipken (96).
weibtzoru, ruthagen (74). wiltrose (47).
rosenschwamm (Fr. 2, 126«=). vehe-, weiß
weg-, marieu-, frauwen- (143), mergen-,
weiß- &c. (73) -distel. stech- (143), stich-
(73) -kraut, egle- (11), gall. engle- (122),
esgla- t aigla- fdi. m.J -ntier.
*Bedella t-. Betula.
"^Bedell-um, -ium &c. y. Bdellium.
*Bedellum i. habitacidum bedellorvim.
(7G).
Be-, pe- (7. r.), bi- (1, 64«), bo-(17),
-dellus, bidellius {23) hd. but-, but- (6),
bit-, pu- (1, 4. 6), pd- (3) -tel. bu- f
bud- (17), bye- (18), bo- {b^. 22), pe- (7,
64) -del. pedell (68V richter both (66 sim.).
*Bedental v. Ouis.
^Bedillus &c. v. Bdellium .
*Bedul-a, -anea &c. f. Betula.
*Bedulla-eia, -tica(i05) \sc. vua, vitis?
cf. balatine v. amenium) hnn- (Ob. 711.
Sum. vi), Wendel- (105) -isca. Cf. heun=
sehen /. q. bauerweinbeere, wendelbeere
ribes nigrum (Nnm.)?
*Bedullius v. Bdellium.
Beel-phegor, -phigor, belliger (ti)
hd. ein ab-, apt- ((5, 66, 7o), nd. af-got,
der do ist geschatFen als ein zers {phaU
lus) vud het ein liut [cutem) in dem mul
{G\ de dar is geschapen als en prul {^nl.
nd. cf. Br. wtb. 2, 3fi.">. 3, 441) de ene
hut liefft in deme munde (23).
Beel-zebub, -cebug (76), bel-sebub
(68), -cebup (21), -cebob (67), -cebug
(17), -cebog (19), -obug (21. X slav.
bjelbog?) mucken-mau i -got &c. (65
en afgot der vlegheu (23). eyn dyfel (21
duuel (99).
BeflFa (cf. Dz. "wtb. 50) i. fraus {ital.
Gl. in.), nuga (69 &c.).
*Beffa i. byrrus, almucium beffe (KU.
nhd. b(>ffchen «.).
*Beganor i-. Peganum.
Begh- (1, G, 74, Br.), begeh- (Ob. loe),
beg-, bech- (5, 22'' 1, becc- (17), bach-
(16, 22, Gl. m. ), bac- (5''), pegh- l
pech- (75) -ardus ii. conuersus q. v.
7.5. phariseus, hypocrita) lid. nd. beg-
hart, -hard (110). hd. -art; bech- (5, 22»),
becc- \Jy^), bick- (7), bach- (22ab), pek-
BEL
(4), pech- (75) -art. becarte (133). baghard
(23). bech- (21), beck- (17), bagg- (132)
-ert. peg-, bek-liart; baitling, laybruder
in einem closter (75). bieggcr (bm. iie).
lull-ar (22), -ebroder (22"). lollbruder &c.
(Fr. 1, 620 sq.). glevschner (74). gysene
crouer dunkel giule (22''. st. glysener,
troner? cf. alphanus).
Beg-ina, -wina (7ö<i), -uina, -utta,
baguta (22), pecharda (75) hd. nd. bc-,
ba- (23) -giue. hd. begin, beghin (es),
beg'hartin (1), beckin, pegein (74, 7.5).
geswertpeghart (75^). gesehwester {i. virgo
sjnritualis 7.=>). zai>ffnunn (74).
*Begula V. Bogxda.
*Behare , var. bebare ( ef. vehare )
meck-, var. mek-atzen als die gciß (75).
*Belbiciuni (cf. bilbire?) geest (11,
89). geyst (19).
*Belbuea &c. v. Battudo.
*Beleebug &e. i: Beelzebub.
*Beleal v. Belial.
Belemnites alp- (v. a. 16I8, Ki.), alb-
(Hen.) -schoiJ. schoß- (Fr.\ scho-, luch-,
rappen- (Hen.), strahl- (ki.) -stein.
*Beleriei v. Belllriei.
Bel-ial, -eal (ir,) tewiel (4). tufel
(7G). viigeliorsanier t. (6.^). ein duuel (22).
*Beliger v. Belliger.
*Belinguis v. Bilinguis.
=^Bellacius v. Bellieosus.
*Bellanuni r. BeUarimn.
Bella-re, -ri [i. preligare fi", certare)
hd. nd. striden. hd. striten, streyten. ki^.:
fen (5). kempen (5"). kriegen , fechten
(7.0). erlogen (99).
*Bellaria kornblnm, nagelin (112).
Bellaria spargere coUatz strawen o.
in dy rapuß wertFen (12.5).
Bella-rium, -ria pL, -num (8, 9) i-
eollibium , antepome - tum (122, 147),
-ntum (7t;, Gl. m.). lest gericht als appil
bim odir nöß [S). lecze gerichte alcz
öpfel byreu odir nussc (9). cle;^n gaeve
als appel noete &c. (147). naclitisch (91).
naehtsi)ise (10). lustlich friicht zu tisch
(110). vreut ofF fr. vp die tafel (132). vreut
(109).
*Bellaticus v. Belli-eosus, -ger.
Bell-ator, t -io (7.5) hd. nd. strider.
hd. stri-, strei-, streyt-ter. orlogere (99).
Beilax kryeg-, kyeff- (19), kiu- (11,
89) -ende.
Belle-matia v. Cymbalum.
*Bellena v. Belua.
*Belleriei v. Bellirici.
Belli V. Bellis.
*Bellicerpta v. Bellicrepa.
*Belliciosus r. Bellieosus.
Bellicose stritlicli (75).
Bell-icosus, -iciosus (8 , 7.5) , -acius
(75), -atieus (8, 9. 18), -icus {q. v.) hd.
streit-, streytt-hafftig, -hafftick. nd. strit-,
strid-aftich. sti-i-dig (18), -tig vnd krieg-
bar (75). krigisch (9). kregiß (8). orlogere
(99).
Belli-erepa, -eerpta(i36), -tripa(74),
-tropa (122). -trista (7ti) {cf. pilicrepa)
i. genus lu-, nu- (76) -dorum; saltatio
(i36). turney, thurnierung(74). g'aZZ. tour=
noy (122).
Bellicum v. Bombulum.
BeUic-us, bis.^10. t -osus strit- (5, 6,
22), stritt- (76), streyt- (66), strid- (23)
BEN
-bare (.ö), -bar, -ber (6, 66). eyn stritbarer
(69), stndeger (18), streyter (70), stirpir
(21. aw-v stirtper V). kriegende (19). kryck=
hafftig (5").
Bel-liger, -iger t -laticus (9) hd. eyn
strit- (5 &c.), streyt-trager, -dreger (5),
-furer, -bar man (110). eyn strid drager
(7). eyner der ein strit fürt (68).
*Belliger v. Beelphegor.
*BeUiger-ere, -are streyt-tragen , -es
vorgen (9). fechten (110, 132).
*BeUi-, belle-, bele-rici, myTobala=
nus belliricus bellerische myrobalaneu
(143).
Bell-is, l -ius (144), -ium, -i (Ki.) {i.
paschanthemum) maß-lieben, -bliimlein,
madliebleu , massusselen , osterblumen
(143). zeitloßlen, mülinblumlin (144).
*BeUi-tripa, -trista, -tropa v. -crepa.
*BeUoferus ((•/'. bellarium? beluo?)
i. buecellosus (70).
*Bellones v. Beluo.
Bellua V. Belua.
*Belluones v. Beluo.
Bellum strit (5, 22). hd. stritt (19),
stryt (5"), striyt (13), streyt. strid (21,
23). orleuge (loo). vrlage, kyfo, vnfride
(74). volcwich (99). b. campestre, nauale
feit-, wasser-streit; b. indicere ein stryt
verkünden; b. tentare scharm-utzelen,
vai'. -iczeln (g4).
Bellus schone fll, 19). hd. schon, schon
(67) o. SU-, si- (67), seu- (70) -berlich.
*Bel-lus (147), -lutus (147, Gl. m.),
-utus / -uinus (^. turpis t belue similis
Br.) {cf. abolitus) heslich; heet-, eys-,
le-, schuuys-lyck (147).
*Belobug &c. r. Beelzebub.
Bel-ua (Br. &c. ital.), -ue (8), -lua,
-lena (G) (^. eatellus 75, piscis in mari),
eyn mer-fysch (5'', 74), hd. -wunder, hd.
nd. -wonder, -tier (74), -swiu (22). hd. eyn
groz (5), groß, graßs (3), nd. grot visch
(22, 74) , mer-v., mere fiße (18), mar fisch
(G). thier (iio). tyr (8, 9). dir (99). vreis=
lieh tir (100). welffer (75).
*Beluare mertierisch leben (74).
Beltiinus {cf. bellus) velec (99). vn=
vernunft'tiü (110).
*Beluis V. Peluis.
*Beluo, g. -onis viehischer mensch in
seyneu siten 0. geschefften; belluones
hurer (74). bellones i. lecc- vt ver- {st.
vor-) -atores (76).
Belutus V. Bellus.
*Beniastrum beyfiiß (i43).
*Bemer v. Vomer.
*Ben t-. Baen.
Bene hd. nd. wol. hd. wole. woil (5).
wale (99). wall (132).
Benedieere hd. wole, wol, woil spre^
chen. «rf.wolspreken. scgin wonscheu 0.
fluchin o. vol sagin o. danckin, loben (8).
gescgen t wünschen l v'sagen t dancken
{ Ionen (9). benedigen (5", es), beuedyen
(11, 19, 7.5). ge-b. (110).
*Benedieta {monialis) benedictenerin
(!)•
*Bene-, bvm,- (149) -dieta {herba, i.
fulia) benedi-cte (85, 96), -cht (93),_-cten
wurtz (74 sim). bundicte (i49). karioffel-
wurtz, gundreb (74). vi-schina (93) aus
lat. branca vrsiiia?
BEN
71
*Benedicta altertuch {i. tega 74. cf.
Gl. m. 1, 645).
BenedictinUs hd. nd. eyn benedict-
iner, -ner (1).
Benedietio benediung (75). eyn sagen
sene (5"). zuwurf gutter ding &c. (65).
Benedietus geseg-ent (7, 1, 4), -not
(76), -et &c. (Gä). geben-idiet (5V -ediet
(17, 23), hd. -edeyet, -edigt, -edit (21).
benediget (22). n. pr. benedict (18).
Bene-facere, -ficere (11) wol diin
(191 wacl doen (11).
Benefaetor wol-duner l -teder (19).
waldcder (11).
Benefaetum woltat (3).
Bene-, beni-ficentia giit-dat (15),
-dait (7j, -heit (uo), -tieung (68J. gut
tete (63). woltetigkait (76). guter (9),
gutz (8) gebruchunge.
*Benefieere r. Benefaeere.
Beneficiare, -ri hd. gottis, gotes»
gots gäbe geben, nd. goddes gaue gheuen
i wol-gh. (23), -dat (22). hd. wol dun sim.
lehen herwerben (17). pfrund lyhen(iio).
Benefieiatus ein gepfruntter (65).
Benefieium hd. eyn gots-, godis- (5")
-gäbe, -gab, -gobe (6), -gaub (76). nd.
godes gaue. hd. wole-, woil-, wol -dat,
-date (13), -dayt, -dayd (19), -dat (12),
-dot (110), -that, -tadt (65), -thun (7),
-tetickeit (15). nd. wol da'^t (23); wael-
(lli, wel- (sg) -daet. willige woltetigkeit
(15). lehen (10, i4i &c.). pfrunde i'6.5).
Benefie-us, -ius (8), beni-fleus (9),
oft t -uolus wol-tctig (9), -tedig (8).
Beneltngvpatus (^. facundus Bx.) wol
-gesprachig (75), -sprechende (19). wael
sprckendo (11).
Benemeritus wol-verdient. var. -ge-
dienet (110). die yt wal v. halt (132).
*Beneolentem {herba) ags. mag-edhe,
var. -adhe i Oi^).
Bene-plaeere (89), -plaeitare (11)
wael- (11), wel- (89) -behaghen.
*Benere rutten. boken. (100).
Beneualens gut mutig (15).
*Beneuocus v. Beniuolus.
*Benific-entia, -us v. Benefie-entia,
-US.
*Benifolus v. Beniuolus.
Benign-e, -iter hd. gut-, gut-, gietten-
(76), wirdig-, wurde- (67), wirden- (68),
genem- (110), godertijr- (132) -lieh, gutt-
o. senfftmuttik-Ieich (1). gotliken (22).
Benignitasgutti- (9\ gutte- (8), ^uthe-
(5") -keit. goedertierenheit (89. cj. prc,
G. Wtb. 2, 655).
Benignus i. bene dignus (' Br.| nd.
wirdig. wcrdi -g (5), -ch (13, 22). würdig
(6). wirtig (21). gut-ig (1), -tig (8), -lieh
(10\ -tlich (12). gucttig (^64). gudig 5I' .
gieitig, gabreich, milt (88). gytlikeii (13).
mynnesam (15). miusam (63). woldedig
(17). angenem (110). guder- (i09), goder-
(132) -tiren.
*Bemranula v. Baianula.
Beniuolentia hd. willig-, willi-, wille-
keit; gut-willikeit (5'-, 9), -wildekeit
(18). nd. willicheit. guts (63), gutes (7,
15) willen, wolwilligeyt (13). ernst (7, 15).
Beni- uolus, -folus {i. bene-fieus,
-uocus 18) hd. willig, gut-, wol- (7, 7G),
woil- (5) -willig, nd. wilUch, wol-w., €
72
RES
(18)
.) na. wcrg
wirk pestulU' (9).
ia
h. V. Kt. beta?) boiza
vhtii-h ('2*2). waKU-dii-k (181. winlig (21).
giitif,' (4V
Benna t-iu boiiii o. karcli (Das.).
Bentiim (c/. Gl. m.) hd. wcr^ , werck-
t-tillc. wirk pv
*Beonia c. Peonia.
♦Bera [cf. ci. m
(Snm. vi).
♦Berago c. Borrago.
♦Beranula &c. r. Baianula.
*Berbena c. Verbena.
Berberis (herha, ?. bugia q. v. U4,
oxyacantha 7:0 kolshals (9). i'rbs-al (73,
9:0, -aleu 1112), -ipp (74). versi-c-li, -Itz,
suriuicl» (7i)id. saurach), i)aisselbt'r (j:i).
poy-, bay-ßol, prünu'l, woin-dliiig, -hng,
aug-. augou-souer, wilchvcimcb (74).
Berb-ex (7\ -ix (J), -icus («s, 110)
widiliT (7). hamim'l(iiosiw.).berbicaow/s
femina (Br. &c.) ; /. sonus et producit illam
{<(Uahaiii bi (<>8). sc-liaip (i47). berbicinum
si-aifin (104V
*Berbinca v. Pervinea.
*Berca i-. Perca.
*Beribalbvun ays. greatcwj'rt (94'').
Berillus [(jemina Br. &c.; speculum
presbiterorum mit veterum 68, 110. d. i.
Brill), f berla (74), perülus t perela t
barillus (7.5) beri-ll (2), -11c (5^, 7, bji.),
-Uoii [-5^). bari-U, vai: -lle [CiK -llcn l
parilleii (7.5). hd. nd. bril, brill, brill-e
(21), -eu (7.5). prillc (3). perle, fein-,
Tvasser-p. ( 74 ). iperel ( 7.5 ). ein berlin
(G), perlin (17). cristal (76). pi-sleht t
-lent (Gf. 6, 7 78).
*Bema (s/.perna). t bacco (93) bache
p*'', Sum.y Suin-b. (Twinjjer). bach (21, 93
bachen (9). xt. verna ags. higre (94, i36
*Bern-eca (89), -icla (i40. Fr.), -icula
(124), perneea (93), barnaces {pl. Gl.
m. cf. engl, bamacle), l branta [i. anser
scoticii,^ 124, 140) bäum- (Fr.), boem-(89)
-gans. ber ivolaiile 93).
*Beniiciu8 {fl. in Rhetia) be-, we-rnitz
(i:!5i.
*Be-, bo- (147) -mix («. agates q. v.)
beni- ^22, 147], ageteu- (23), agaten- (147),
ayte- t a- (12) -stein, -sten (22, 23).
*Berogmen v. P3n:'aemon.
*Berrannula v. Baianula,
*Berruca v. Verruca,
*Berrus (tu«, verres X ber, bar?)
ags. baar (94, 136, Hpt. .5, 198).
Bersa v. Byrsa.
*Bersili-uni, -cum (144) (c/". presilium)
presill (144). bresilien lioltz (112).
^Bersumius i-. Brasmus.
Berul-a, i -e (.Sum. v), -us (herba t
lapis 76. cf. berillus), betu-lea (143),
-ra (96) {frz. berle; aun lauerula 143;
cf. Dz. wti). 470) bereu- (Sum.), pern- (3,
74) -zunge (74, Sum.), -czung (3), -tatze
i -klee (74). berin- (Sum.), beren-, bede-
(47), beke- (149), wasser-, t bach- (143,
Ki.) -bunge (47, 96, 143, 149, Sum., Ki.),
-buge (8.5). Wasser -merck, -peterlein
(berula 143V pachmyntz (74).
^Besasa v. Bisora.
Bestia [i. vrsus 8, 9) thyr (5^). tyr
(9). dir (8). d^r (li^^). eyn vnver-nunftig
sim. , -nunstich (22) , -stendig , -standen
(68), rißens &c. (65) hd. ticr sim., nd.
der. eyn noß (17. cf. Goth. wtb. 1, 227. 2,
118).
RKT
*Be8tia pl. , //. -arum ( 7nisav. aus
bestiarium? X pasta?) die weid von
den btsticn (68).
Bestialis viclii.sclien (75). beestlich
(132). viuu'rnunt'tig (uo).
Bestialiter tliier- (uo), bceste- (132),
vnvcnuinftig- (68) -lieh.
*Be8tiare v. Brutire.
Bestiarium thiergart (uo).
Bestiarius einer der wilde tiiier hütet
(HO), kuhyrt {Hh). ein beesten iiijrde(i32).
*Besti-nus, -us ((;i. m.) i. tyrannus l
crudclis (76).
*Bestorta v. Bistorta.
*Bestualia v. Westualia.
Bet-a, -e (9ü), -um (97), betha, peta
(</. ü.), bleta (cf. blitus) hd. nd. crut
(w;e«. kraut xaTsloXV). hd. eyn crut.
kol (4). koel (68, 76). een coele (1O8). M.
nd. ( eyn ) rom - es , hd. -ischc , -ischer,
-sc (7), rom-sclie (67), -es (21), rymsche
(17) kole, kol, koile (67). remischer kel
(91). eyn spruß l vß spring l roinesche
koyl (19). romisehkruut (74). nd. hd.
(149) ags. bete, bioza l malta (beta Sum.
cf. Gf. 3, 233). pieße, biese, plateißke(74).
piessen (.50^). biesseu (9i). beyt- of beyc-
(97), bets- (8.5), bez- (96), beyz- t pej's-
(■4), beiß- (125), beys- (8j, biß- (17), bys-
(5i>), weyz- (9), weyß- (1, 3, 8 Anh., 75),
ays- (50'^) -kole, -kol, -toi (sie 85), -chol
(1), -koel (^12,5), -kol (50»>), -krut (75),
-kraut (3). hd. niang-olt, -elt (33). gart=
crawt (3. cf. artemisia, abrotanum).
inola (io5. X enula). lambertiue (99).
lembertinghe^ leminerscocle(i08). uuege=
rieh (beta Gf.). poleten (bleta üoi^).
*Beta (arbor) v. Betula.
*Betha v. Batha.
Beta [;l. litera) busthabe (8).
Bet-, beth- (Br.) -aceus adj. dim. i.
de betha exiatens (Br.). s. junge sprossen,
■vvurzel von mangold (Ki.). bet-, beth-,
bed- (7) -acia eyn kole Struck (ö). eyn
k}nn \i. paruum olus 21). bethaeium
krautniis (9). becius durst {cf. thjrrsus,
maguderis ) ; i. abscisus (7) ; i. q. betuus
adj. (66 &c. cf. Cell. Nr. 303).
*Betamula v. Baianula.
Beth-, bet-ania ein stat (mss. mog.).
interpr. domus obediens (Br.). ein hauß
der vndertanigkeit (76).
*Betani-a, -ca v. Betonia.
*Betaphola v. Baianula.
*Bethar v. Beuer.
*Betegar f. Bedegar.
*Bethilvim v. Essedum.
Bethlehem eyn stat (5). betlehem (1).
*Betonia v. Beto-, bota-nica.
Bet-, beth- (47, Br.), bett- (144, Sum.),
vet- (105), bat- (87*, i46) -onica, gew.
betonia, bethoni-a, -e, beth-oma {g'-j,
70, 134), -ania (68) , betani-a, -ca (87)
hd. nd. betoui-a (io5), -e, -en (18), -en
krut (7) , -ge (5) , -ck (91). beta- (6\
bato- (87=1, 146, BM.), bathe- (4, 17, 95),
batse- (93), bathae- (bm.), pate- (4) -nie,
-nie (i46). patoni (bm.). pathonienkraut
(74). batt-unia (Sum. vi), -yuge (8). we=
j thoiiica (4). bestron (87). eereubreiß (i44).
boh. bukwicze (4. bei Kon. bucheichel).
I ags. byscopwyrt (94=»).
': *Betoritum {aus petorritum, cf.
petorieum) wagen (93).
BIß
Bethphania {cf. Gl. m. h. v.) v. XSpi^
phania.
Bethsaida i. probatica piscina (Hr.).
en wisch dijk (23).
*Bettonica v. Betonica.
*Bet- (5«, 134 &c.), beth- (76), bec-
(76 &c.) -ula {aux vitula xbucula?) i.
iuuencula(//. f.), (ZaraM«zwuuenckula(7).
Bet-, beth- (11) -ula, bedula (8i>,
11, »;8, iiü),-ala {in den meisten Drachen),
-ella (3), bedul-, t pedul- (Gf.) -anea,
-lanea (i4i), beta (94, i:i6) (arbor) piri-,
bir-clia (Gf.). M. birck, birck-e, -eubaume
.sijn., pirck (74). berk-e (11, 94), -enboem
(11, 89). ags. berc (i36).
*Betularia v. Tormentilla.
*Betu-lea, -ra v. Berula.
*Betuus V. Betaceus.
Beuer, g. -ri (Pap.) {i. castor, öfters
mit dem Zusätze .secundum, et in theuto-,
theutu-nicuin),hiu.a,r (G. cf.ital. bivaro),
bivria (122), betha (3. -ar? -an?) {cf.
bidria, biuera, briuia Gl. m. 1, 681.
castor. Aber, fibex) ein biber (3, ss).
Otter (G. /. q. fiber (u; 1.
*Bezola {i. albula caerulea, piscis)
blaw-ling, -felckeu,-f eichen, flecken, baal,
balheneu, albock, renchen &c. (i40).
*Bia i. tibia (76) ; violentia gr. ßt«
(Pap., Br.); via (5, 21, (Ü. m.).
*Biacita v. Beacita.
*Biaculus (aus iaculus) lint worm (8).
*Biachematus solt (11), st. sott fatuus
i. biothanatus?
*Byalitas czweylichkeyt (b^).
Biangularis hd. zwey-, zwi - (76),
nd. twc-winckclich, hd. -winckelicht,
-winkellecht sim., -winglecht(17),-winklet
(68), -eckecht (7), -eckig (18, 76).
Biangulus zwene (7), ^wen (5, G, 4,
76), zwey (17, 21), twene (23), twe (22)
wincke-1, -11 (4), -le (22).
*Byaphor starcker von leyb vnd sei
(74), aus bi-, bic- (147) -anor i. animo
et corpore fortis (Pap.); an lijff ind an
syele starck (147).
*Biathanatus v. Biothanatus.
Bibaculus v. Bibo.
*Bibales hd. drinck-, trinck- (G, 4, 74,
76), tranck- (3), drang- (5, 17), hd. (13)
na. dranck-gelt, -geilt (3).
*Bibanella i: Pipinella.
*Bibara v. Bibeca.
*Bibarius v. Bifarius.
Bibax V. Bibo.
*Bib-eca (19), -era, -ara (74) est su=
perßuitas bibendi {76, 129); s^up. byebende
{sie 19). vberfluss-ig trincken i -igkeit
trinckens; bigura vbertrinckung (74).
drynckens oevervloediclieit (i47).
*Bibell-is, -us, bipp- (93), big- (Gf.)
-ellis, f bipennis, bi- (i36^), pi- (zeuss)
-pinnis , biber-a l -us (Gl. m.) {cf. Gf .
3, 43, 212) hd. parte (3, 104), harte, hart,
worff-b. (7, 21), hellen-b. (110); byhe-1,
-In; biel, zwerch-b. (7); bieln (5^», 10),
eyn klejm b. (18); beyhel (ee, 134),
peihel (75), peil (1) , beyl. nd. byl (99),
bilen (23), vil (22. X lima?). zwerch-
(88), twer- (93), streit- (9i) -agst. sulexe
(22i>). zul ecze (23). stil exse (22). schwert
(68). hackel; wnrff-hack, -biel {i. triceps
75). beende (106. aus bisacuta q. cf.).
BIB
bipennis ad), vff (es), zu (iio) bejden
syteu schnyden {ptc). cambr. dinaut
(Zeiiss).
*Bibera r. Bibe-ca, -llis.
Bibere hd. nd. dri-, dre- (99), hd.
tri-ncken.
*Bibertituni v. Bipartitus.
*Bibex V. Bilix.
Bibi-le, -lis, -bile (Gl. m.) daz man
drincken mag (21). allerley daz man
dringen mack (5). allerleye dinck dat
men drincken mach (23 1. trenck tranck (9).
*Bibinari i-. Bobinare.
Bibinella i\ Pipinella.
Bib-io, t -o l -ro i^Gi. m.) , -Iio (74,
148, Br.), t bisio (75") {i. mus-tio, -sio;
zinsilla rjall. cineelle 122, cf. zinzala
gcdl. cincerelle Gl. m.) win-, wein- (^3, i»,
74, 75), -wurm (3, Gf.), -worin (8), -muck
(64, 74, 75), -mug (93), -mugge (95).
Bibex, g. -icis i. pugna inter duas
partes (ßr.). krieg zwischen zweien per=
sonen (74). bibix geveclit &c. (147).
*Bibil-ere, -ire v. Biblire.
*Bibiiiari &c. v. Bobinare.
*Bibix i'. Bibex.
Biblia eyii groß buch (21). bib-lie
(5»^, 23), -el (64, 110).
*Biblibris v. Bilibris.
*Bib-, bi- (4) -limen {cf. biblire)
sawer (4), schoffen (9) kompost. l mat
(9. c-f. matte Colostrum &c.).
Biblio V. Bibio.
*Bibliotarius i. custos librorum (76).
Biblio-teea, -theta (1), -tha, -ta, -ca
buch-kainer {{)), -ka mir [sie 8). liboi--ye
(5, 22, 23), hd. -y, -ey, -ig (49). libarei
(Ki».). libri (21).
*Bibliotista {i. orthographia) rechte-
schriffte (74).
*Bib-lire (70, vinum biblit m), -ilire
^76), -ilere (75, 76), -tillire (uo), -ulire
(66 &c. X bul-, bu-lire), bil-bire (75,
108, Br., Ki., Fr.), -bere (75, Br.), -usre
(4, 76), -uire (76), bulbere (lOü) geren
(4). jeren (76). gern als das bier (75).
helfen (IO6, io8),?ghisscu, als uiost oc-ht
ionc bier (108). gurrein, gülcken (Fr.).
glucksen (kj.).
Bibl-ius (Br.), -ios (9 &c.), -us (9), pl.
-ii, -i, bab-li (71;), -ili (74) {l. artifices
peri-, para- 76 -fissimi:, i. lat-omus, -ami
cf. Gl. m. 1, 675''', ess'^) qul sculpunt et
poliunt (&c. schilten 0. bolieren ( 76 ).
kuustem-eichwerckleute (74). hd. steyn
metze, i seyden wcber (-us 9).
Bib-lus, -los, -olus (76), -ulus (IG,
68, 132), billus (47) {(ßuxsi aquarum bi=
bulus) semede (16). große mer semde
(8, 9). bintz (68, 87). bunz (85). buux
(47, 149). byes (132).
*Biblus i. victus in biblioteca neringe
(231
Bib-o, -ax, -ulus, -olus t -olosus
(76), -aculus l -osus (125) hd. nd. dre-,
hd. dri-, tri-, tre- (9, 4) -ncker. trenger
(8). eyn druncke (17). seuffer, wemgänsel
(135). fuUflasche, trunckenboltz (125).
*Biboles dunckel (7. aus bibales X
bibolus?).
*Bibolus V. Bib-o, -lus.
Bi-, by- (8) -bona, biboma (85),
bib- (149), birb- (47), bid- (96) -onia
{cf. agrimonia) oder-menie (sum. v),
DiEtENBACH Glossarium.
BID
-menye (96), -menge (8), -meine (149),
-meien (85), -meinst (47).
*Bibul-ire, -lire v. Biblire.
Bibulus {i. arenarius 64; cf. bib-
lus, -o) binseu- iKia. x biblus), bimsen-
(Ki*».), sandt- (64l -stein.
*Bica V. Bicca,
*Bicanatus ein som (6). en zom (23).
*Bicare wandern (8, 9). Cf. bit-ire
(129, Gl. m.), -are (i42, Br.), -ere (Ki.&c),
-i (i42 q. V.) i. pergere, ire, ambulare
&c. bittit ambulat (Gl. m.).
Bicarium (11, Gl. m.), beeari-us (ui),
-o (Gl. in.) {cf. baechan beker (11).
*Bicca, bica {instr.) bick (89). steeu^
bicke ill). bickel (6).
*Bice V. Mora.
Bicell-um f -inium (74), -ium (74,
147), bicli-uium (147), -nium (Gl. m.)
zwygadenig hauße 1 74). huyss dat twee
onderslege hevet als kremerhuyse (147).
Biceps tweehofdech (99).
Bicinium sauck twyer mynsehen(i47 ).
*Biclip-iatus, -peatus (19) twischil=
dich ridder (11). eyu schyldig i-itter (19).
*Bieliuiuni v. Bieellum.
Bicooa ! i. capri balatus f Somner) ags-
haefer-bleta l puu (Gl. Aelfr.). liebre-
(i3rt), hraobre- (94; -bletae.
Bieolor zweyerley farb-e (7 &c.), -eu
(iioi, vorwitli (132).
*Bicolo-, bicolle- (76) -ratus zweyer-
leye geferbet (21 sim.).
Bieornis zweyhornig (es).
Bicorpor zwi- (Gf.), zime- {sie I4i)
-lichamer.
*Bieta v. Biota.
Bicubitus (i. mensura &e., et. pro
eubito Br.) zweue elen bogen (6). zwen
eilen- 176), ein- (21) -bogen, twe elen-b.
(22). von zweyen elen- (110), el- (68) -b.
eyner der zwen eln-b. hait (7). eyns
elen-b. lang (17). eyn elenboge (5). eU
pogen (4').
*Bicus {st. piei) lingua speehteszunga
(Gf.).
*Bidella &c. v. Bdellium. Atramen=
tum.
*Bidell-us, -ius v. Bedellus.
Bidens {m. instr., f. ouis Br. cf, bidus)
hd. gabel. nd. galfel-e (22, 23), -le (132).
ghesole (22. flagellum?). geselle (22^).
vorck (132). grepe (22. cf. Br. wtb. 1,544).
greifa (Gf.). eyn dinck dar men medde
herket (22~i, mede hacket (23). hd. rech-e,
-en; kar-ste {5^, 67, Gf.), -st, -seht (66);
eyn scliafF, schofF (6, 8). schap (22).
schai'ff {instr. acutum d. X ouisf). scarp
(99). schafft {ansa IS.nd. grepehx om«s ?).
Bidental {cf. dental) schawrslach=
tigstat (74). stat do man die schaff scliin=
det (schnidet? 7). en stede, dar dat water
valt (23), dair die blyxem (147), der
donner (132) sleyt. botental est locus
vbi boues mactantur (76).
*Bidental v. Ouis.
Bidentare (prs. i. fedio sie 139) gra--
ben (8. 9). v'-gr. (17).
*Bidogus V. Biduus.
*Bidonia i-. Bibona.
Bidria v. Beuer.
Bidriga (x prc. ?) v. Hübrida.
Biduanus v. Biduus.
BIG
73
Bidu-bium (7, Gl. m.), -vium, pidu-
uium (104), -gio (y. runcina) qq.v. ker=
tare t rebemezer (ii7). rebmeßer (7).
sehselin, snitesähs (Gf. 4, 256. 6, 91).
*Bidus {cf. bidens) karst domit man
hacket (74).
*Biduuiuin {cf. bidubium) quoe post
duos Maritas vidua est (139).
Bidu-us, -um, -anus, bidogus (21)
hd. zweiie, zwen, nd. twe, twie (11) dage,
hd. tage, zwey-, zwair- (1) -tagig (1, 70),
-dagig (5^), -tegig (110). zweier dag alt
(-anus 75), zijt (-um 17).
Bienn-is, -ius, vor. -us (70), bihemis
(7), bin-ius, -nus (1), bimus t bitrius
(9), bifaldus (23) hd. zwey-ierig, -jerick
(5^), -iar (8), -iarig (1, 75). zwi gerick
(9). zwej'cr iar alt (17). nd. twe-jarich
(23), -j. kint (binius 22. aus bimus).
Bien-, biger- (22) -nium, bimatus
ftd. zweyer, zwey iar zit sim. nd. twier
jar tijd; twe jar. zwey iar (8, 75). ior
(25).
*Bifaldus v. Biennis.
*Bifares v. Bifores.
*Bifarius v. Vluarium. Bifores.
Bifar-ius, -us (9), buf- {66 &c. q. cf),
biv- (;')'■), bib- (i36*^), obif- (76) -arius
{i. bi-linguis, -loquus, -formis, -ssidus
76) hd. zweyer-, zwaver- (1), zweyger-
((3) , nd. twyer-, twigcr-leye , -ley [b^),
-lay (1, 9), -leyge_(G). zwyfaltig (es).
zwy-, zwey-sprechig (110). zweyerley-
redig (7), -rede (18). der zw. rede hat
(9). hcl lugen-, lugen- (3), legen- (5), nd.
loghen-hafftig sirn. dubbelafticli (132). ein
czweifeler (4).
*Bifari-a {i. bis mqjta 134 &c.), -us
[i bigamus 74) {cf. bifera Gl. lu., binaria)
zwir ver-heirat i -mahelt (75).
*Biflforari {cf. bifarius) betriegen (74).
*Biffores v. Bifores.
Bi-, by-fidus, biuidus (9) zweyspeldi-
g (8), -ck (9). entzwey spalten (68). en=
cuegespellen (100). ontzwey gesplyssen
(132). in tuen gespleteu (99).
*Bifidus (x fides) lose von truweu
(19). bij-gleubig (12). -glaube (10), -ge=
lauben (13).
*Bifium V. Biuium.
*Biforcare v. Bifurcare.
Bif-ores, -fores (76), -ori (86), -ares
(21), -arius (22), -os (17) duro (86). eyn
zweyfeldige doir (5). hd. zweyueltig (7),
zwifeltig (76), czwi- (4), czu- (21) -feldig,
zweueldig (17), zwyfal-t, -tig thor, tor,
dorc (7), dor (17), dar (21), thuren (110).
tweuoldichghe dore (23). zwo-d. (8).zwey-
(68), twiger-(22)-dor. tzwey valdoren (i32 j.
zwy faltiercn (110^. aus zwj-falt thuren
(uoa). eri valde dore (19). val duer(ll).
gebaldene thor (9). val-, vou-doren (lOs).
eyn czwyfehg dinge l dale {sie 18).
Biformis hd. zwei-, zway- (1), cuei-
(100), nd. twe-formich (23, 100), -fonnen
(22), hd. -formig, -formecht (21), -form
(7). twigerleye (22).
*Bifos V. Bifores.
*Bifurca zweizing-gete, var. -let, gabel
Bifu-, bifo- (74) -rcare geben, taylen
(74). deylen(7). spalten, cliben, var. cleiben
(75)-
Big-a, -es (76) {i. carr-uea (. -uta 1,
-ota 66, currucal hd. nd. karre, kare.
10
74
mi.
hii. klirr, kiirrfn, karu, garr-e o. -en (1),
k:irriili HiV küiolip (10). w«gon(lH). pl.
kair; karrli loU tss).
*Bigam-u, -ia /wcycr man wip (8''),
frav i\).
Bift-a-mus, -nus [ 1 ) hd. z wever, tzway r
(1), /wt'piM- (!>3\ zwacr (ts'M wib»' (8),
wiluMi U. -'^ wilxM- (17, 7-.). woih (1, Vi)
man, ein man (7.")\ onian (ii:iV man der
zwi'i weibor hat g«'lieht / aiuer der itziuit
die anilorn frawen hat (75).
Biga-rius, f -tor (cil ein kurt/.cr {ans
ml. kordo-i wagen / v'm w.-niachiM- von
zwt'i rodoron liio». (\vn kordc w.-krndcr
(1:12). kl'-, rar. ka-rrer (^üiV karnfplicrdt
(is.il
*Bigellis {y< higilV) v. Bibellis.
Big-enus, -ens (7.'», 76, uo), -men
(13t)) ^</. hennaphrodita) zwoy .sichtig
(61 twesh'i'htiili ■_'•)). zwid-arn,"f((7-. -ran
(7.5).
Bigera /•. Andromoda,
*Bigernium r. Biennium.
*Biges r. Biga.
*Bigeta r. Biota.
*Bignien r. Bigenus.
*Bigota &c. r. Biota.
*Bigura r. Bibeea.
*Bihemis r. Biennis.
*Bijanus r. Beanus.
"^Bylagosus >: Biliosus.
*Bil-, biji- ibini-? 10) -alis (^/biUx)
lendcn-cr ^l!li, -icr (^11).
*Bilandari r. Blandiri.
^Bilatis r. Bilis.
Bilb-ire, -ere r. Biblire.
*Bile ^.-•^ bilis) ags. atr (94), art (ise).
Bilex r. Bilix.
Bi-, bib- ( 1 1 -libris hd. zwi-, geiv.
zwev-wichtig, -gvvichtig(75), -wittic (100),
-fechti^ {SIC 21), -pmit (7), -pfimd (7g),
-pfmidig (uo). nd. twe wagich.
*Bilibniin twi giuisticli (11).
*BiIiinen v. Bibliinen.
Bi-, be- (7«) -linguis (/. bilo-quus,
-gus; duplicator 7. v. 76) der zwo zun=
gen hat (8). czwcj'-czuugit (21), -zungig
(110). zwi zongicht (5). twe-tunghich (22),
-tougech (90). zwcyerley zuugc (7, 9). ein
liebkaller (88). ain zwifeltiger (76).
*Bilio V. Bilis.
*Bilioiiare r. Bobinare.
Bil-iosus, -osus, -ogus (iw), bylago=
sus 1,21) /id. grim-mig , -ig, -miger (7),
-mick (iH): zornig, czornick / tnrbik (^9);
drurig (81, trauerig vud wunderlich (64);
graussanier (76), grusum (17). nd. grim=
mich, tornich.
Bil-is, -US 1^67), -e (5, v.) i. fellis
et ir§ secles (Br.); pellis circuindans fei
(66 &c.), £A (sie 184), feil (68). das fei:
bilipellis clrcmn fei (21). (c/. cistifellis.
vesica). hd. nd. gallen- . galn- (5'>, 17.
21) -blat, -pladt (1), -blait (.')»'', 7), -blut
(21), -bitcrm (93. t/. bilum), -hut (17),
-feuchtigkeit (7.5). hd zorn; zorn blat
(17). nd. torn. der sode (i2.i).
*Bili-s, l -o (74) (i. talpa 74, 76)
scherre; molt-, maul-werffe (74). Cf.
bilchmaus slm.l bilatis genus ammalis
im.<füli (i36'>) V
*Bilis (X vmbilieus) iiabel (74).
Bil-ix, gew. -ex, -lis (76), -ijt (9),
-alis &c. {q. V.), bibex (74) {i. lorica
RIN
Br. &c., t pugna 11, duplicium 7.s, ventis
pilosa 76) Zwillich (7), -icli (fii), -che
(17), ing (7.'>). aqs. tuilj (lat.f bilex /.
luriva tuilj 1 t:'>)./o/vc«van tzwcy inalgen
(L-Ja). ban.ser (117). j)antzer (71). czwey
vcl.lig j). (9). plate (11, 23). blate (19).
halsbareh (11). ain kotz (76).
*Billus V. Biblus.
*Bilogus r. Bilinguis. Biliosus.
*Biloquus r. Bilinguis.
*Bilosus V. Biliosus.
*Biluedo >: Blauedo.
*Bilu-ere, -ire r. Biblire.
'■'Bilum (/. ainarum 5 &c. , cf. bilis)
l)itt('r (7ii).
*Bilundius {cf. bilandari) ogen=
d^-enre (M7).
*Biinaleus cyn vry vader (147).
'■'Bimaritinum v. Bithalassus.
Bimar-itus, -tus (i2!i, Hr.), -ius (i2!i
&c.), -eus (117, (;i. m.) [i. bis maritus
129 &c., adulter) hd. e-, ee-brecher. epre^
eher (3). ebrecker (22). ouerspielcr (1.32).
-ius tzweymeiinick (19). zwey- (66, 68,
69, 70), zway- (i.'?4) -meinig. twimannich
(11). man van twecn wijven (i47).
*Biinarius v. Binarius.
Bimatus v. Biennium.
Bimembris zwey-, zwi- (7.5 varr.)
-glidig (7.5), -gledig (5). nd. tweled-ich,
-eeh.
Bime-nsis, -stris zweier montalt(17).
-"Bimo V. Binio.
Bimodus zway mes.sig (1). czwey
moßick (.')).
Bimpinella v. Pipinella.
*Bimus V. Biennis.
Binare zwirn machen ( 17 ). czwir
pflügen (9). zwcfeldigin (8).
*Bin- var. biu-aria {cf. bifarius,
bimaritus) zweyer mannen eyn wip
{i. biganaa 7.5).
*Binariuni v. Bobiare.
Bin-, bim- (7) -arius hd. eyn zwo
zal (mss. inog.). zwey-zal (6, 66 &c.), -zelig
(7.5, 110). zwen zol (76). twe tal (22).
*Bine zwi-, varr. zwei-, zwa-ling(7.'i).
*Binia v. Binio.
*Bini-cus, -dus v. Binodus.
*Binidas r. Binitas.
Binies zwir; zu zweyen malen (7.5).
Bini-o, -a (76), bimo (8) {i. tragma
76 ; siiinmus 9. nt. nummus (f. bisan=
tius, dragma) phennig (8). besunder
(9). tuß, var. taus, vff dem wurffei (7.5).
tauß auf einem w. (71). das dauß (112).
ein duß, var. tauß, 2 äugen (64).
Bini-tas, -das (7) {öfters i. binarius)
hd. zwo-zale, -zal. nd. twe tal. zwey-
celig (18), -feldigkeit (5), -deylig (17).
zwifaltigkeit (7.5 ,.
*Bin-ius, -nus v. Biennis.
*Binod-us, -is, bini-dus l -eus (1")
hd. zweyfeldig , zwydeldig (18) knauff
(ms.s. inog.). czwofeldig kneuff (21). eyn
zwey- (7, 67), zwy- (66, 69, 70, 76, 1.34)
-feltiger (7, 76), -feltig (69), felflftig {sie
70), -faltiger (134), -faltig (66,67) knöpf,
knoph (7). nd. eyn twevel-dich, -ch knop.
zwey-knopfig (6), -knopfig (68, 110). dub=
bei knoepachtich (132).
Binomi-s (Br.^, -us, l -nis (68) zwey-
uamig ( i;s), -nemig . var. -nemmig (uo).
*Binula v. Baianula.
BIR
Binus (/. geminuH .'>") zwo zal (21).
zwey-zelig {(]), -feltig (7\, -deylig (17),
-erlev(7.5). tzwey vnd tzwey (19). czwc=
veldfck ding (fi). twi-e (2:5), -glic (22).
twefal-lieh (22), -ig (23). pl. bini zwen
vnd zween (ß.i). tue en tue (99).
*Biora v. Biretum.
*Bi-, by-, big- i2.Ji, byg- (7) -ota,
bio-tha, -ata (76), bigeta ((>), bicta(78),
byoga (()) i /. dyota 7. v. ; van protensuin
In alliim \ ; hybrid aus bi- = gr. dy-,
vi'. X biud.s, beod&e. Coth. wtb. 1, 303)
zwiorigsvas.slin (2). /trZ. ?if/. stände, 8than=
de( schände ? 22 ). hd. stan-d (<),7'i), -ne(18),
-duer (76), -tner (1, 2), -tt l potig (voc.
a. 14.5.") iSm.). stentner, kuff (74). .stendel
(49). zcntener {sie 7). ouis (11. biota
inissverst. aus bidens i. ouis?).
Bio-thanatus, -thanatos ku), -tho=
natus, -tenatus ((;i. m.) -thenater ( 76),
bitantus (9), bia-thanatus (147), -ehe=
matus (7. V. hierher'^) {i. bis mortaus ;
fatu-m, -US Br. cf. Gl. m.) zwyr-tot (9),
-gestorbener (74). twy doyt (i47). das
zwiro.st todt (64).
Bipalium weinksirst (12.5).
Bipartire, -ri, bipertire, bi- t dis-
partisare (7.5) hd. in-, ein- (67), en- (70,
1.34), eilt- (18), an- (17) -zwey deilen,
teilen, in zweystuck t. (68, uo). in zwei
teil gelegt 0. gesetzt (7.5). twe- (22), en
twe- (23) -delen. teylen l stucken (9).
deilen o. zu st. machin (8).
*Bipartisare {cf. prc.) zweiteilen (75).
*Bipartisatio Zweiteilung (75).
*Bipartisatus zweiteilt (75).
Bipartitus, bibertitum(i36) hd. ein-,
in- (4), en- (5), an- (17) -zwey geteilt,
gedeilt. intzuegedelt (13). en twe (23),
eyn twey (22) ghedclet. gedeylit (8).
gestückelt (17).
Biped-alis, -ius hd. zweyer, zwayr
(1) fuß lanck, ful.^ lang, fuß lauff (8).
zwey-fußig (7), -fußig (ß). twe votig (22).
zwen fuße (5j, süß {sie 21). zwaypen=
ckung (76).
Bipannis v. Bibellis.
*Bipennula v. Pipinella.
Bipertire v. Bipartire.
Bipes zweyfussig (7.')).
*Bipinnis v. Bibellis.
Biplex (Br.) zwefcidig (17).
*Bippellis V. Bibellis.
^BjHpsas i. situla {q. cf.) wassercalb
(100. i. <[. gordius aquatieus Nmn.), aus
dipsas, X iUil. biscio id. ?
*Biraemen v. Pyraemon.
*Birbiealiolus {cf. regaliolus?) ags.
eordhling (w**).
*Birbonia v. Bibona.
*Bircus {aus birrus) v. Vbea.
Bi-, by-, bir- (t4, Gl. m. ) -retum,
bi-, rar. pi-rretus (75), birietrum (11),
barritus (12.5), birr-us (19, 89, 104, 125),
-a (8), biora (9), gyrra (IG) (i. bonetus
125, inleus magistralis 3. cf. birreto auri^
culari Dz. Wtb. 51) eyn berigen, daz
hudigen daz man viider der kappe se=
czent (5*^). Äf?. bir-et, -ret, -rete (17). bireth
(23, 70). byriet (uo). beret (97). bereit
(109). barethe (67 sim.). harte (133). par=
rete (7). pirret (75). bone-t (i32), -tte
(107). beff (biretum 19. cf. beffa. Sm. 1,
156). ein miicze (9). mutze (i09). nacht-
BIS
muts (i07), -mutzsch (.132), hd. -haube,
-haub, -hübe, -hub. khape (loi). kaff (11).
eyu köre- (5, 18, 19), koi'-kappe (8, 9,
16, 19, 89), hd. -huot, -hut, -hotte (18),
-kut (21). eyii wibi kor hüte (17. X
arbitrium !).
*Birex /. rex habens («6 &c.), qid habet
(76 &c.) duo regna. daz zwey rieh luit
(8). en koiiiiig de twe rike heft (23).
*Biria v. Bria.
*Byrix v. Birrus.
*Birle phcral ((!f. 3, 347).
*Biro-ma, -nia r. Bryonia.
*Biropus V. Pyropus.
*Birra v. Biretum.
Birr-atus, -osusgeroiidig; -utusger-
nig, var. -iiig ; zipf ■, zip-lot (7.'>).
*Birretrum {aus birotum X petor=
ritum?) karr (7.5).
Birretu-m, -s v. Biretum.
*Byrreus v. Byrseus.
Birria onuut rait des heren (i47),
cf. Gl. m. h. V.; birrhia n. pr. viri qui
viriliter constdebat domino suo (Br.).
*Birrosus f. Birratus.
*Birrus v. Biretum.
Birrus {i. ninus), by- (ßr.), bi- (110)
-rrhum, gew. bi-, by- ((if. ) -rrum (i.
vestiraentaiii grossunt t pilosum sim., fehlt
in den M.ss. mos. und /st in 3 nur als
Synonyme von birrus deutsch glossiert,
in 6(i &c. gar nicht, dagegen von birrus
sinus als vestis grossa &c. unterschieden),
birus {gall. geron gi. m.), byrex {i. co^
cula breuis Hpt. f), 1:11. X bilexV), pirus
(i04 V. eortum) (birru-s, l -m 3) hd. eyu
schoß, sclioße (77), schos (G), schoyß (5).
nd. schot. hd. (9, 19) nd. ghere, geer fll).
M.^gere, ger (70), gyer (3), gereii (75),
gern (8), gern (12). eyn gerne an eynem
rocke (10). chozo (120 sini. cf. Gf. 4, sö.";,
.538 sq.). ruhe, coclice (loo). slipi)e (11).
slj'p (19). farneinanne (12). (birr-hum,
-um) feit- (ho), groß (g8) -mantel.
*Birrus schräm, stalbroeder [in),
*Birrutus v. Birratus.
By-, bi-, be- (gi. m.), bu- {q. cf. 117)
-rsa (^. peius, corium ca. m., c. bouis t
cloaca 110, Br.), bus-a, -sa (133) {i. c. b.
66 &c., 110 See, cf. bosa) Imt (117 Jtc).
ein schancz (G. cf. b. i. Carthago (•«•=
cumdata corio bouis Br. V). sehuß- (19),
zyt-, ve7-b. chyth- (89. aus schyt-) -kanier
(«. cloaca). privait, secreet {id. 147).
*Birsea v. Brisca.
*Byr-seus, -reus (i36) ags. ledir-
uyrhta (i36), -imyrcta (94).
*Birus V. Birrus.
Bis zwir (5, 4). zwir-ett (76), -net (7).
czwernt (21). twe warf (99). twige (22).
twie (23).
*Bisa u. Bisse.
Bisacut-a, -um. (7g), bisagutum. (4)
{i. bouer t ferrum aratri 4, instr. agrico-
larum 76 ; prov. bezagudo, afrz. besagüe
s., bescut adj. ; cf. bibellis. Gl. m. 1, «95
sq.) czwey scharff (19). twe scerpe (89).
twischarpich (11). ein schar (4).
*Bisanti-um, -a (74) by- (68), py- (76)
- santz. bysuntz. ( 74 ). constantinopel
(66 &c.).
Bisan-tius, -cius, byzanti-us, -a
{sc. moneta 110 &c. ), bysancius (74),
BIS
bissonticus {i. tremissus i4i) {cf. binio.
Gl. 111. 1, 863 sq. Fr. 1, 100^. BM., 167) die
inyntz (68). guidein pfennig (74). besun-
der (9).
*Bisata v. Bisora.
*Biseardus v. Bistardus.
*Bisellus (/. cuneus) beisei, meissel (Fr.)-
Bisextus &e. v. Bissextus.
*Bisio V. Bibio.
*Bislingua v. Lingua pagana. Vuu=
laria.
Bismalua (cf. alcea. Dz. wtb. 214)
ey wisch-, ibisch-, bisch -wurtz; weyß-,
groß-pappel (i.altea, ibiseus 74). ibesch-e
(Suiu. v), -en (96). yvesehe (47). ipsclia
(93). homes (96. cf. huemst &c. althaea).
semde (149).
Bismalua syluestiis feiriß, lowenzan,
hochleüchten (144).
*Bisnaga v. Visnaga.
*Bis-ora (.50^), -ata (sum. vi), -siata
(74), bas-ara (47), -sara (74, Sum. v),
-saca (8.5), balzara (961, besasa (ßifjaaaä
Diosc. et syriace; arab. bezer, vasae
143) ruta (sum. vi), wilde-rute (Sum. &o.),
-raute bassara, -pflantz bissiata (74).
wildrute (,5oi», 143). hermelraut {i. harm-
ala, -ola 143).
Bisp-ellio, -illum &c. v. Vespilio.
Bisse, bisa (104, I4i) {aus bes) en
waghe [pondus) van achte wichten {vn=
cius 2.3). wage (104). wega (i4i).
*Bissertus bisert (99); aus dissertus
X byzarrus biesard (ku.)? cf. bisetus
IjaniMs (Gl. m.)?
Bis-, gew. bi-sextus, -sextilis, bi=
sixtus (Gf. 1, 610) zwir sechs (4), seshe
(,')). zwiret sechs (76). zwirnet sechß (17).
czwert seß (21). twige sesse (22). twic
seste (23). zweiffertig ( 75 ). ein iar so
zwen sunnentag buchstäben sint (G). hd.
schalte- (12), schalt -iare, -iar. hcl. nd.
schrickeljar (109). bissextilis schalthaf^
tig (110 siin.).
*Bissiata v. Bisora.
*Bissidiuin {aus bis X dis) wieder^
sprach 174).
*Bissidus V. Bifiarius.
*Bissinare twy gaeu (i47).
Bissinus, color b. (22) i. vestis de
bisso (76). daz von scherter gemacht ist
(G). tnntuchen (75). synnawaffeuklayde
(74). en clet van bliante (23). wit nar
(22). bissinacha ( i4i, Gl. m. ), bistina
(7), vestis byssina (Br.) zwillich rock (1).
*Bissiualia {ans stiualia?) heuse (11).
^Bissonticus v. Bisantius.
Biss-us, -o (119) (/. iacinetus 1, 5'';
greci papaeem vocant 76) schechter (17.
wett. steif-sch.; c/. rubilinum Sm. 3, 4i3).
scherter (6. scMoeiz.). zwirne (2.5. X bis?),
tzwyrn (19, 81). twijn (i07). flachs (9.5).
wisser flahs (93). weysseleynwat, pawra=
plued, synnawaffen (74). wyß lyneu o.
syden (iio). ein wijß schienbar cleyt (_6ö).
hd. nd. bli-, blei- (3) -ant, -and (1). liam
(49). Icembent ( 107 ). baldich ( 9«. aus
baidach i. q. Bagdad, ebenso baldekin,
nhd. baldachin c/'. Fr. 1, 5i .s^. bm. 79).
sabvn (119 sim,. cf. Gf. 6, 64, 67. Gth.
wtb. 2, 179). tnntuch (70). dammast (10).
samme-dt (10), -1 (49). pheller (9). phel
(8). bocrae-1 (los), -n (99, 106. mhd. bucke-
rän &c. ital. buccherame frz. bougran
BYÜ
75
mit. bucra-, boqueran-nus &e. cf. gi.
in. h. vv. Dz. wtb. 74. EM. 276). en bok-
(23, V. iimb.), blick- (8b) -eral.
Bistard-us, -a (9i, Gl. m.), bisear-
(94), viscar- (i47), pistar- {q. v.), bistra-
(3) -dus {aus auis tarda cf. Gl. m. 1, 701.
Dz. Wtb. 247) hd. nd. trap-pe, -ganss
(147). hd. trapp, trap , drappe, drap
(49, Br.).
Bistor-ta, -ica (47), bestorta (93),
bustorca (149) (^. limonium 144, colu-
brina) natter-,schlangen-wurtz(i43 .<m.).
nl. naterwortel (143). nieder- wurtz (i49),
-wort (47). Schlippen [in).
*Bitabasmus v. Bithalassus.
Bitha-, bita-lassus, -lassis (i4i),
-lassum, t -lapsum (^ 147 ), -lassium,
-laissum (23), -lastum (68), -lasmum,
-lasmus l -basmus (17), bathilasa (i36),
dithalassum (Gl. m.) vbi duo inaria con-
veniunt (106), -currunt [\1)\ i. bimariti?
num (i3o); bithalassu-m i. concursus
duorum rnarium t vestigium in luto pres^
sum (Br. sim.), j. talaflfus 1,147); -s i. vest.
latroni im-pr. t qd. cicatrix , sed -m i.
locus pericidostis in muri (66, 69, 70, 134);
l. ]). [1 &c.); 'niare l profunditas (6 &c.).
zuime-rilihha (Gf. 2, 821), -lechan {sie
Sum. acc. ?). dat mer eder de grünt (23).
vmstappc in kot getritten (9). twyer
meere of see sameukompste ; in den
dreck eyn voitspair (i. talafius (i47j.
fuß-, voet- (132) -stapf (iio), -stap (8,
132), -drappe 1 17), -tritt (68j. erde leyme
(7. X bitumen?).
*Bitantus v. Biothanatus.
Bitidus {i. bifornds) van formen
twicrley (147).
*Bitiligo V. Vitiligo.
Bitorius v- Biturus.
Bitriscus r. Paristulus.
*Bitrius v. Biennis.
*Bitubus [olus, cf. intuba?) surgi
(i3(i. cf. sorgi, sorg-, surg-samen &c.
sorgum &c. 143, eher als surio &c. por=
rum Gf. 6, 273).
Bituligo V. Vitulamen.
*Bitumalium i: Tithymallus.
*Bitumatum ( secundum aliquos sed
haud verum) limscherb [7'>).
Bitumen ( if. asphaltum. bitha=
lassus.) hd. nd. lyin, lyem (97). hd. lyme,
leim, ert-lym (8, loo, 117), -lin (96). hars
m. (85).
Bituminare hd. nd. limen.
*Bitunus ags. heope (Lye ; aus mora
dumi? auis, cf. biturus?).
Bituria est regio prope byrre (19. cf.
Gl. m. 1, 702).
*BiturUS (104), bitorius (,94^ Gl. Aelfr.),
pintorus (Gl. Aeifr.) {auis i. rupido 104.
cf. pieontus. bitunus. butorius. cu-
puda.) rentile (104). ags. wra;nna (94"),
freuna (Gl. Aelfr.), angl. wrcn, cf. pari-
stulus ?
*Bitus i. lignum quo vincti flagellantur
&c. (Dz. Wtb. .57).
*Biuar v. Beuer.
*Biuaria v. Binaria.
*Biuarius v. Bifarius.
*Biuera v. Beuer.
*Biuidus V. Bifidus.
*Byuigum v. Biuium.
10*
BLA
^Biuiosus M. vol, voll ilT), hol {sie
M), voll if»), vil ("21), wilde (stc 18)
\vcj;osilu\v<l-«', »Ml. vul wc'chf?i'.sclic(lt>
Biuiuni ,'/. bifldus, biftirivis) two
volilich (H9).
Bium-m. -s, biflum (7), byvigum
^^>''l i/. disei'imen /ui. ;*»/. wo^f-, /id.
w»'g-3fhotlt- vl3. 2;}). /((/. -sciu'iile, -scliaid
^1. 4, 7(ii. -.scliadi- i«t; 21 >, -sclifyduiifji'
^5"). vi'cstcydc [SIC 97). tzwcy wc^yik
(191 twi wi'gic'k 11'. twf wo'^iu- (,22j.
*BivTia r. Beuer.
Byzantius r. Bisantius.
*Byzarrus '•. Bissertus.
*Blaci- / pi*imicul- (136«'), blati- l
priuicul- 11... (•/■ blatte-, blatti-, plate-
(;l. m.V' -arius (n/s. bvrdistrju- [IL o.
*Blacta '•. Blatta. Ei'icine.
*Blactea v. Blatta. Bractea.
Blac- it. tu, i:!2. Ki. i, bla-terare,
blact-eare (^8''), -are ^^4), -ire (Ki.), blat-
ere ,7(; . -ire tui fsonus, vox) arietis (64,
Ki.); blactai'um (4, 76V, camelorum {ui,
BY.j -ire Ki. I ; /. stulte loqui (i, Br. &c.),
balbutrie [sie Br.). stammeln (8). bleb-
bezon, -zeren iGf. 3, 242). belfern (lu).
laforen iSsV clapperen (88, i2ßl pladereu
(126). nereisch i74i, torlich blaterare,
schimpflirhen blatire i^64) reden, geelicli
(no), gelijch (i.''.2) sprechen, toben (9).
blecken wie ein widder blact-erare;
schreyen wie ein cameel -ire i Ki. i.blacter-
a, -ia c.9t sonu-^ respertiUonis (U6 &c., no
&C.V placta flo<lermaußgedon (74. cf.
blatta . blater-a (i4i, Br. &c.), -ea (ai.
m.i, balthea (3, 75) i. sonus ranarum;
frosch- (68, 7.5), der fr. (iio) -ge-schrey.
der vorsehen geluyt (132).
*Blactero ain klappennaul vnd
seh wetzer (9i).
*Blac-, bla- (Br.), blat- (Gl. m.) -teus
{cf blatta est color varwe (23). i. pur=
pureus t blaviius Hr., 61. m.).
Bladum, blandum (76, 99),^^. blada,
bleda ,1', blanda (21, 76), blaga (6)
{sg. amne quod crescit in graminibus, pl.
segele.^ virentes 76) hd. nd. crut l koni.
kraut 14). korn-e (10), -t (13). kern (7).
körn gulde !l7i. säet (21). satgrun (74).
geseyt getreyde (3). getrai-d (l, 75), -de
(74).glietrede > 2;5).frucht(^75).roDfuter (9).
*Bladus '•. Batus.
*Blaffabilis '•/. bafFare) ba-, bla-
Slick ^CC. 1 147 >.
*Blaga V. Bladum.
*Blancinea c. Blantinea.
Blancus wiße ( 10). ])lcych (12). blanck
(11. 12 1.
*Blanda v. Bladum.
*Bland-are, -ere i: -iri.
*Blandaria »■. Blandonia.
*Blande sachtclcke (99). senflFtmutig=
lieh i75). sussiklich &c. (65).
*Blandibellus &c. v. Blandus.
*Blandi-cia, -e v. Blandities.
*Blandimen ( cf. biblimen, belbi-
cium, blanterare) gest (98).
Bland-iri, -ire, f -ere (75), -are (66 &e.),
plandiri (74), bilandari (8) {i. lenirej
/id. senft-, .^euff- i 21) -inodig, -mutiglieh
(75), sanfmu-tig(7),-diglichen (17), ssanff
(b^), senfft &c. (6.5), 7id. sachtmod-eu (22),
-ignen (23) reden, r. r. (21). senfftmuti=
BLA
gen (1,4, -ere 7.5). senft-en (9), -igin (8).
sänftlen (Fr. 2, Ms). /id. snieyehe-n (19),
-In. scnicyclilen (hh). smeche-n (22), -In
(10). snickcn (11, 99). licbko.scii, Hinstcni
(74). Iiei)licli zu thon, den falben hcng.-^t
.streiehlen(88). geleychlinerey treyben((i4).
Blandi-ties, -cies, l -tio (75), -cia (1),
-tie /*/ , -e pl. (71!), plandicies (71)
.senft't-iuutikfit t -ikait il), -mutigkeit
(7.5), -iiuuliekeit i 17 ). senfmudig ( 4 1,
senft'te (.SH), timcyclicnde i5), smechende
(76), schmeiclilende vil'>') ameicheleeht
(7), smeliehe (18), smekele (22), sniech=
like (23), /id. schmeichel-, schemlich ((>)
rede, senfftlichen redden o. smeicheln
(21). smekinge (99). lickerung, zututlung
(Ss). schmaichoit, liebkoser (74).
*Bland-onia, -onica l -ona (.Sum. 11),
-omo s5), -aria (Uf.), brandonia (U9),
pladeona 1 Suin. 11 ) (i. lanaria, strua
tus q. i-.j wullinai87, 101, 130, 149, Sum.V).
bullen (7i. wil-lene (Sum. v), -ma (85).
wislina (47). coli (-ona Sum.).
*Blandum (i. genus nauis Pap. ; anders
Gl. m. ! V. Bladum.
Blandus i /. lenis ; d^m. bland-ulus,
-icellusBr., -ibulus, -ibellus 7ti) senfft-e
(75), -ig (1), -ich (13). senfthic (14^).
zamfticli(23).sachte(99).M.senfft-, semft-
(9),^ senf- (21), san£Ft- (5, 18, 19) -mutig,
-muttig (67), -muetig, -mudig (5, 17),
-modig (18, 21) , -modyck (19), -mutigit
(9). nd. sachtmodich. lind (76). siecht t
sineichel (12). smechhaftig [p^]. smcy=
kich (132).
*Blaimiare v. Blanterare.
*Blantage v. Plantago.
*Blantanus v. Blatanus.
*Blanterare, -ri 9) eren (8. st. ieren).
ejtern (i)). bla-, ble- (8) -nniare yeren
(9). ierin (8). cf. blandimen. biblire.
blictrire &e. Sc/iwerlic/i '. fiÄsvva mucus.
*Blan- (75'', 76), bla-tinea, -einea
(76) (i. albugo oculi, aus blancus) wiß
im angen (75).
Blanx i, scabellum (Gl. m.). bene mo=
ratus, kii {ags. ? 145).
*Blaptisecula v. Blaueolus.
Bla-s, -tus u;8), g. -tis (uo, Br.), -eis
(110 var.) vnwyß (68). geck, thor, nar
1110).
*Blasco V. Blasto.
Blasphem-are, -iare 1 ital. biasimare
frz. blämer &c.) in got übel sprechin
"(8). lestern (9, 21). got 1., gedenck wider
got hon &c. (65). hon spreken (23),
spotten (hon vb. ? 22). /id. honen , spot=
teu, v'-sp. (21, 4), spoten (18), spatten
(21), sehenden, schelten (15, uo &c. cf
.»^m. 3, 360), smehen. beschympeu, fluo=
chen 1^19). driegen (11, 19). tricgen (68
&c.). vlokeu (11). nerleich (1), nerlich
(21), ferlich (5^, 21) reden, zii-r. (1).
verliken spreken (22). misbeidin (si. i.
q. missbieten .sm. 1, 222. cf. bm. I88).
Blas-phemia, -pemia (10) -femia
(13), balssemia (21) smacheit in got
gcdan o. honheit (8). gots lesterung,
schentlich gedenck (65). gotscelta (Gf.).
got scheltin \Tide sine heiligun (Anz. 8,
102). schentliche smochheyt i schemme=
liehe honeyt (9). spottimge (5). be-sp.
(19). v'spotuug (6). /id. nd. spotte- (18),
spot-, spat- (21), Scheltwort, -wart (2i,
BLE
4). v'smehung (7). honcsprache Ü2).
hoyn sprake (13). hone sprechen (10).
schcndung (4 1.
Blas-phemus, -aeus «r//. 12) got-
.scclto i(;f. ), -.schi'lder l sehender (12).
/id. eyn nerliehsiireeher. uarleich zu-spr.
( 1 ), ferliehen rede (18). eyn verlick
spreker (22). en honsperker (23). /id.
si)()- (3), spo-tter. be- '22), v'- [ß, 7)
-spotter. /tr?. honer 8, 9), vnerer (9), schel=
ter (66, 69, 134), lesterer. besehoinper
t vloker (11). beschympet l befluocht
(19). vorhardet 23).
*Blassana elifago (Sum. vi. cf. lilifa=
gusPi.
*Blasseus v. Blasphemus.
Blasto gasthuys-, hospitael-meyster;
blasco kemcrlyng (i47j.
Blata V. Blatta.
*Bla-, blan- (76), bola- uilp/i. bla-
132), cf. pla-tanus (i. sambucus; riscus
75) hd. holder, h.-baum. holoider, vlyer=
boem (132). holer pawm (4). holler (75).
ac- (66, 70j, a- 1134), 0- (6, 69), al- (22,
23) -hörn.
Blatea ^. genus purpure:, mus; pr(B=
segmina quce de calceis eraduntur (129,
Br. cf. blatta) kot o. dreck das an den
schuhen hanget, var. den seh. an-h. (74).
*Blater-a, -ea, -e, -are v. Blacterare.
Blatta.
=^Blateus v. Blacteus.
*Blatiarius v. Blaciarius.
*Blatinea f. Blantinea.
*Blatire r. Blacterare.
*Blatrea v. Bractea.
Blat-ta (93, 94), -a [i. lucifuga,
vespertilio, genus muris, purpuraT&r.),gew.
blact-a, -ea (76, iin) yi. vesp. t cingidus
regalls. cf. bractea), placta ( 74. cf.
blacterare 1, blatea (q. v.), batta [i. pur=
pura 139) /id. nd. vleder-mus, -mis (11),
/id. -muß, -maus (4). tleddermiyß (19).
ratz (76). glissend wrn (93). blatera dat.?
species purpure 120). purperklaid (74).
blat-ta, -a i. pigmentum, haui \ags. color)
blavum (136*=. cf. blacteus). ags. bitul
(i36), betl (bosw.).
Blatteus v. Blacteus.
*Blattisosella v. Blaueolus.
Blatus V. Blas. Ablas.
*Bla-, pla- (3), i fla- (1), i bU- (5'>.
cf. gil-) -uedo biau- (76), blae- (18), bla-
(51), 17), gel- (ob) -keit, -kait (76), -heyt (5^).
*Blaueolus (112), bla-, bra-ueola,
blap-, bap-, bab-, bat-tisecula, bap=
tisescera, blattisosella 1143) kornblum
(112, 143. (/. flauiola). baptisecula erd=
pfriem 1112. i. q. genista sagittalis Nmn.).
*Blauere v. Flauere.
Blau-eus, -ius, -us, -is (4), -idus (68,
uo) {i. fiaueus 3. aus flauus X glau=
cus? cf. plaucus &c. v. flaueus) {cf.
Goth. wtb. 1, 311) /id. blaw, blawe (17),
plav (3), blae, bla (5'', 21). nd. blau,
blaeu (97).
*Blaviidare blaw machen (uo), wer=
den (68). blauw verwen (132).
*Blauilitiium v. Flauilinium.
*Blauipes (auis, cf. artoganus &c.)
blawfuoß (68, uo). blaevoes (132).
*Blauis &c. i-. Blaueus.
*Bleetere v. Flectere.
*Bleda v. Bladum.
BOA
*Blerao i\ Blennus.
*Blenniare v. Blanterare.
Blenn-us, -o (&c. Gl. m. v. blenones),
blemo, (j. -onis Ul) (i. stuUus, färcosus,
impndicusBr.) smeycher (19). sincker(ll).
Blennus {piscis) meergropp, zybel=
fisch (i-io).
*Bleria '•. Sorlearius.
*Blesia {cf. blesus, blas, blennus) i.
stultitla (110 &c., 13 t &c.), i. q. bli-eea,
-tea (Pap. , nach blesus) , -cia raseiye,
onsynniclioit (ni).
*Bleso lispe-n (17), -In (42).
Ble-, blas- (i3(>c, Gf. 2, 280), l bale-
(76) -sus (i. hispidus 1; X balbus 76)
hd. nd. lisp-, lisb- (9.5) -ende, hd. -ciider,
-indor (4, 9.5), -eud (1), -en (KJ), -euer
(7), -eler, -er (8b, 64, 76), -ein {ptc. 18),
-ick (10), -izer (104V lisp (IIV lesp (99).
lischbeler (iiß). wilspende ('23). wispich
(22). stamler (110). a a a hans («7 Mrg.).
*Bleta V. Beta.
*Bletula (piscis?) en bley (11).
*Bletus '•. Blitus.
*Bliea nulisclml (7.5).
*Blicca V. Ballerus.
Blicea &e. r. Blesia.
*Blic-rire, -tere &e. v. Blietrire.
*Blictor (•. PoUinctor.
"^Blictriens gcreiidig (75).
*Blict-rire, -rare (147), -erire l -ere
^7.5 varr.), -ire, blierire (iio'>), blutire
(76) (i. cercuisiam spuniare 8; vinum
bibul-lit, -it, aqua ebuUit, vinum. blietrit ;
ceruisia bl. 61) lul. nd. gpi-eii, hd. gern,
ieren (6, 76), ceren (3), oft mit dem Zusätze
hd. als daz bicr, als b., als b. o. win (76),
als der wine ader biere (19), nd. also ber
sim. gren gern (5''). ghesten (147).
*Blic-, t plic- (74), blu- (109) -trum
{i. spuma, sp. ceruisie; cf. Sm. 1 , 333)
schiun von byer (110). iest von pier,
pieriest (74). yest (134). gest {b'o, 19, 67,
77, 109). geste t liefen (10). gheste (147).
geest (68). goßt (3, üg). geust (3). gyst
(132). gere (77;.
*Blicus V. Blitus.
*Blid.us (aus biblus X blitus?) raer
symden (17).
*Blipes siiel (11). swel (19). Aus ali=
pes .snely
Blitea i-. Blesia.
Bli-tus, t -ttus (125), -cus, -rus (47,
8.5), -tum, -bletus (10,5) {gr. ßX^TTO?,
ßX^TTOV, gall. blette 112, hisp. bledo &c.
Dz. wtb. 470, bredos awjl. blytes höh.
blijt 143 ; i. intybus 47 &c., beta 125, Pap.,
sturbeta .Sum. aios stur beta) stur (47,
85, 96, Sum., Gf.). stir (cf.). stier (105).
steyr (1). scur [sie? 149). meyer, hanen=
kämm, gänßfuß (i43). beizcol (Sum.).
milteukraut (Ki.). schmierig mangold,
guter heinrich (Fr.), ags. clate (94, 136.
engl, cloth-bur Bo.sw.).
*Blixia V. Baxea.
*Blota V. Bailote.
*Blumbum (.s/. pl.) bly {b'"').
Blundus V. Flaueus.
*Blut-ire, -rum v. Blictr-ire, -um.
Bo-a, -ha (3), -as, -ya (7), t -na (12.5),
bea (74, 76) {i. stellio t lacerta 75, co=
codrillus 74) hd. nd. lint-, lind- (23, 53,
74), t hassel- (12.5) -worm, -wurm (3, 6,
74); l eyn brut (16). slang die die schoffe
BOG
I heckt 0. sticht (74). adechß, vlg. egleß
(75).
Boa i. tumor peduin prae itinere (i4ö.
cf. Gl. m.). das geschwelle der fuße vom
gehn (Ki.).
*Boalc-a, -e (Sum.) {cf. buglossa)
ohscü- i.suin. VI), hosen- (I3i) -zunga.
Boare {houm, vaccaruvi) rufen als dye
oscheu (5). rofen als eyn oßc (^18). ochsen-
(4, 67), ossen-rufFen (7, 4), -rop (22), -bolken
(23), -geschrey (67. xboatus). ruffin (8I').
pullen als die ochsen (7ü. cf. rugire).
bul- (12), bol- (109), belc- (132) -ken.
brüllen 0. brum-inen (66 &c.), -len (134).
schrillen, ble-, varr. bler-ren (65). moczen
(12). muhen, var. miigen .ficut bos (64).
lugen als ein ku (B). lyen (es), lieen (76).
lotten (8). luttin (9). tuten (99).
*Boaria v. Cachlas.
*Boarium, forum b. (Ki.), t boatrium
(74), l bo- (74), o-(75) -uilla ochsenmarckt
ill. c).
*Boatio v. Boatus.
^Boatrium v. Bo-, bou-arium.
Boat-us, -io (\S>) lud-unge (8''), -inghe
{bouis 22). lieung (76). tut (99). bruUug
-tio, gebrulle -tus (18). ochsen (68), der
0. (110) geschrey. ossen gekrysch (132).
*Bobalsamum v. Opobalsamum.
*Bobell-um, -ium {i. stabidum ai. Aeifr.)
(c/". bouile sim.) ags. falaed (94, i36), fald
(Gl. Aclfr.).
*Bob-erator, -ieinator v. Bobinator.
Bob-, bomb- (9, 147, Gl. m., Ki.), bomp-
(76) -inare, t -icare (147), bou- (Gl. m.),
bib- (136*') -inari i. eon-uiciare sim,,
-ficere (sie 76), -uiciari i clamare t mu=
lieris menstruce sanguinem inqxiinare (Pap.).
lestern (8, 9, 64). sehenden (^bobinare,
inde buob 64). roepeu; verwaten; qwait-
wunschen, -sprcken &c. (i47). v'slahen
in siuem hertzen (6). vorslan in sime h.
(23). Cf. bib-, bibil-ionare (gi. m.). bubi-
(129), bilio- (148) -nare i. menstruo saiv^
guine inquinari. bulbitare pueruli s. ma-
culari; binarium vbi sanguis mulier is
menstruae(i-2d). bu-^bul-bino i. menstruo
i puptili sanguine maculor, inde bulbito
frequ.; bubinacium i. sanguis menstruose
mulier is (76).
Bob-, bobie- (Br.) -inator, bobi- (8),
bobe- (9) -rator, bombinator (147) i.
conuiciator, tricosus, inconstans (Br.) ; pl.
i. incon-, in- (136^) -stantes (136*', Gl. m.),
-.Vi!, bubulei (6. X bouinus). kwhirte (9).
vnstede kuhirt (8). onstanthaftich (147).
*Bobire v. Bombizare.
Bobia ags. flot (Gl. Aeifr.). bubla
i. platissa floc (94*).
*Bobonica (herba) ags. hratele (si^).
*Bobo- (1), bobe-rella bob-orcU (1),
-ereil (4 ohne lat. Glosse), -ereile (23K
(-ereilen physalis alkekengi Nmn. sim.).
*Bobulus («iisbibulus?) siua (Sum. vi).
Bocetum stabulum bom (Sum. aus st.
boum ! ).
*Boeetus i. dominus (76).
*Boe-io, -ia (67, Gl. m.), -ium (76., 124),
-i (133), -US (5''), bot-io (66, 75 var., 134),
-rio (75), -ia, -ium (124) {i. callus, duri=
des manum) swel (21, 22) in der haut
(21). swellen t dy swolst vt in manu (S).
je-swelle (5), -swel (ö^), -swil (74), -swolle
17), -swolt (7), -swulst (6, 4, 75) in den
BOL
77
henden vnd fussen (7.5). ein geschwer das
hart, hert in der haut (66 &«.), hut (67,
68, UO) ist. Cf. Dz. 1, 317 Sq. Celtica Nr.
265. Goth. Wtb. 1, 282; vll. X botryon,
ßoTputov, ßo&pia;;,bothrium ?«ZcMs cavum
m orulo, bothor arab. tumor &c. (124);
cf. botr-io, -o (76) quod exit de sarmento
quando tur- (Hr.), thuri- (76) -geseit
(frz. bouton &c.); et quod p>endet de
cingulo ( Br., .nm. lOs). vß- 0. vff-kymen, t
äugen der k., die ruß schiesse-n, var.
-nde, k. (65). een botte (germen, papula,
hydrops Kii.) t madom (los).
*Bodellus V. Bedellus.
*Bodo-, bode-gar v. Bedegar.
*Boeta (i. riseus; anders Gl. m.; cf.
bootesi) ein loch o. ritz in pariete l
fenestra (110 sim.). masier ? m.-, inetsier-
gat (Kii.), daraus ein mosiger gart (! 68).
Boetes v. Bootes.
*Boe-tia (Pap.), -eia (11), -tica (aus
boeotia) ein kunigrich (68, 110). lanfc=
scap (11).
*Boetici hrindirarae (Gf.).
*Böfo V. Bufo.
*BoflForus [aus bosphorus) ossen patt
of wech (147).
*Bofrag-a, -o v. Borrago. AfFodillus.
*Bofula hunerkorp (16).
*Boglos-sa, -sus, -us v. Buglossa.
*Bo -, bu - ( 74, Sum., Ki. ), be- ( 149 )
-gula [i. eosma t cinoglossa l digitus=:
uere 74. cf. eonsolida. bug-illa, -lossa.)
WUnt- (74, 96, 149, Sum. V), WUude- (8.5),
vn- (47), wiß- (5) -crut, -kraut l
himdtszung (74). birau (öo). güldeugünsel
(Kib.).
*Boha V. Boa.
Boh-, bo-ernia hd. bohemer- (21),
boeraen- (18), boiiem- (67), behem-, behe=
mer- (5, 76, 134), behenien- (5, 17), pehe=
mer- (75), nd. bohemien-, bcmen-, beme=
ren-lant. pehem 0. huzzen (71).
Bohemicum (idioma) bemisch (ö^).
Bohemus hd. eyn behem (17), behem-e
(75), -er, beheym (21), behm (4), bemer
(18), nd, beme.
*Boya V, Boa.
Boia (Br.), boya, boje (109), bog-ia,
-a, baga (Gf. ), bora (6) (i. conpes t
pediea 93, torquis damnatorum Br. ) ein
pin (torquis X torquere) der bosin (6).
eni pininge der bösen (23). isen- halte
(93), -baut t fessel (110). fesser (17, 132).
fuß ysen der fancknyß, var. fencknüß (75).
hals- (4, 75), halß- (3) -eysen. eyn ht
eyn eyner kyttin (21). kede, beide (109).
bong sim. (Gf.). beie (93).
*Bolaium v. Pulegium.
*Bolamite v. Balanitis.
*Bolanus bolan-der (76), -a (pl. Gf.
3, 102).
*Bolas V. Bolis.
*Bolatanus v. Blatanus.
*Bolatea v. Balata.
*Bolbo V. Bulbus.
*Bolbonac v. Bulbonach.
*Bolea i. salamandra (i45); terminus
(Gl. m.).
*Boleium v. Pulegium.
*Bolena gr., redemptor lat. loser (74^.
red. taberne (76). lo tabernario (Gl. m.).
bo-, bol- (Pap.) -lona i. redemptor taber-
78
BOL
narum; c/. bolones. 1 12 v. bulones. (;i. m.
V. bolonae.
*BoleB '-. Boletus.
Bo-, / po- (71). bol- (;•<;), ba- (iv>)
-letiis, f boletum (mt. ) {i. fungus, spon
gea ) biiltz (123). hii. ml. swain. hd.
äcltwaiiiiuc, scliwiim, awuni (!i:t). scliwcm^
nu' ("()), swaini). ort- (17), herzen- (ii»),
hirzcs- bol. l liu.>*- boU. (luO. liirz- (87V
hir- [Kü, .Silin, v). (loni- (70 -swam, swainp
(st;'). /«/. inori-h-t", -il [\)). pliifora (Sum. vi).
pljiflVr- (!i:t, (!f. 3, :i;jo), pfifl'er- ((>, 74),
pliht'r- (1. h ähnelt dem f), pitVcr- (17 &.v.),
poffo- (13), pcpci- (•J2'''', !i7), mutter- (77),
eger- («8, 74, Ob.), (Inisch-7 rech- (iiou.),
pret- {in. prot- fungus 7:)), kreße- (7t)
-liiigr, -ling^li, (!i7\ -h"nge (7i\ -liiighe (22^'),
-linck {22), -liiie (13), -liiich (fif.), -liu
(7.')'', ;»i ). krebßwurtz (74). krebotz- ^
grebers-wortz (in;), crebeswort (-us 8.';).
CO- (i:t2), po- (107) -mpernoel. i)addi'Stoi'l
(107).
*Bolgla r. Bxillaquilon.
*Bolhanae 1: Bulbonach.
*Boliciator (/. qui facti acus) na-,
iio-dler (75).
*Bo-, po- (74) -licium {i. reseruaculum
acutuH 7.')) nadel-, nodel- (75 var.) -bein
(7.5), -pain t furtz-og, -ud (74).
Bolida / honor (X honus, onus?),
magnus. ((/. (;i. m. v. bola) prijs Sn^.
(147).
*Bolides &c. r. Bolis.
*Boli-nus, -vus \-i\)) l. heruldus (75),
jocuhdor principis (49), leccutor luulta
^arrolans (3). her- (4, 49, 74, 75, 70), ber-
(3), ech- (75) -olt. liedsprecher (74).
*Bolis V. Bolus.
Bolis /. rnas.sa plumbi cßc. (Senkblei;
Br. 67'm.); vus nutrimenti <&c. in naui (3
sim.)\ locus petronus (76). hd. (Mss. mogr.,
Voce. cxquo)bpif!e-, spiß-, si)eis-, spciß-faß,
l -frühen (74) des, eins seln'if-mans, -man
(21); spise vaz dez schifl' manis (5);
speiß vaß des sckiffnians (i34); eyn spiß
faßdes Schiffs (17); eyn speis faß des
schiefs (4). nd. spise vat des schopnians.
bloystack (9). ein lade (3). das lod (lu).
lüj'de (12). leude (13). boles loet (11).
bol-is (10, f.8, 110), -as (3), -ides (3, 49),
-idis (66 &c., 94''), -idus (69, 134), -ida
(4), ibolidus (76) i. massa plumbi &c.
Senkblei-., IL c). ancker (3, 10). enckel
(49). ein instrument (68, 110) da mit die
scliiffman die tiefte der wasser messent
(110). ays. snndgerd (94<'').
*Bolis-inus, -mus r. Bulimus.
"^Bolivus V. Bolinus.
*Bolletus >■. Boletus.
*Bollire r. Bullire.
*Bolluga (herba, cf. buga; bolluca
&c. ci. '!>.?) bungen (.Sum. v).
Bo-, ba- (alph. bo- 76) -lones, -lona
(147) [cf'. bolena. Gl. m. v. bolonae) i.
piscatores qui diuersa gen&ra piscium
vendiint (76). fischer-buden l -kramm,
schrägen (Ki.). taverneii verloisser; bolo
vischmenger of vercoper (i47).
*Boloca V. Bailote.
*Bolonia {cf. polonia, bolani) i.
prouincia proxima apud bohemiam bolo-
nier land (76).
Bolonivun v. Fenicium.
*Boltio (bolta Gl. m.) v. Jactus.
BOM
*Bolum [herlxi; l)irke, gnll. bouleau
ci. IM.) \viir(hi; rudüc l caput da bcidii
.«ainciit sint (.Sum. Vi).
*Bolumo bb'Htcrn (17).
*Bolu8, poAo; {Iterbu) igd.skno.snen,
schwertel-, leuscli-, liesdi-ried, h-usclien,
dcgenkraut,«^. walerlisch, cHnd('hicr.s( 143).
Bol-us, -is (H, 9) [i. morsellus) hd.
biß. bi.s.se dl), nd. bete.
Bolus, borus ;^96j {cf. ematites) blut-
(47, 85, 96, 149, Silin. Vj, golt- (74) -Stein,
-sten (85).
Bombacium \cf. bomb-asium, -ici=
nus, -iciuni) bainnwolle &c. (Ki.).
Bombar i^ä^. -ax? c/. bambartium v.
bombicium) r. Bombata.
Bombar-da, -ta ( 74 ), bumb-arda,
-orda (-21), -ordia ^22, 23), bomperda
(76) buchse (74). bichs (35). pichs (76).
besehe (,10). eyn donner- (i-i^^, 23, 109),
doner- (1, 18)," denue- (7), tunder- (Ü),
dorn- (18 22, 74), schal- (^3) -buchse (3),
-jmclisen (1), -pusch (74), -busch (5'>, (J,
7), -busciie {b), -bosche (12), -busse (22,
23), -boeß (18). eyn strijd ader donner
bossen aih r eyn steyn busse (17). eyn
dummer losen {sie 21j.
*Bombardicus buchsen scliutze (75).
*Bonibardus buchs-^en meister (75).
*Bombarta v. Bombarda.
Bom-basium, -bacium (3, 74, Ki. </.
cf.), -pasium (76), l -narium (66, uo,
134), bumba-sium, -cium, bambosium
(^147), pannibasium (75. X pannus) {i.
ioppa t diplois &c. 75, 147, va^tiinentuni
factum de bombice 3. bombix q. cf. 74,
bombax Ki., woher vll. sämtliche Formen,
(jeqen ,Sni. 4, 77 sq. Wcigand .Syn. 2218)
wamb-iß [b^), -ovs (11). wamm-aß (i34),
-iß (17), -ez (5), rid. -eß, hd. nd. -es, -esch
(G). -iiß (7). wäwaß (74). wams (13).
bamaz el zupon v. a. 1424 Sm.). bom-beis
(3), -mais (1). iacke (3, 77, 147). Scheck,
iopp (74). ioppen (1, 3, 7.5). iope, scheke,
schuhe, troye (i47).
*Bomba-ta, -ee (47), -x (149, .Sum. v),
-r (85) baumwollen krut (96). boirawollen-
(,Sum.), bouuwoUen- (i49), bouwellen- (47J
-kern, bowowenkere {sie S5).
Bombax v. Bomb-ata, -yx.
*Bomb-ex, -es r. Bombyx.
*Bombicare v. Bobinare.
^Bombicia i'. Bombieina.
*Bombicianator v. Bombieinator.
-'Bombieina [herba, i. scariola) schar-t
l -ley (74. X -lach cf. sq.).
*Bombi-eina, -eia (66 &c.), -ssina (74),
bompicena i^76j, bumbicina (7) hd. eyn
scharlacli. eyn sar-rucke (17), -tock (22).
zardok (23). seyden-doch (18), -gcwande
(74). bomwol tuch (G). baumwollen kleyd
('64). baüwül (genus panriil). pcham (22).
*Bombici-nator, var. -anator, bom=
bismator (76) (cf. polymitarius) siden
weber 1^ 75 ). bombicinare i. purpura
facere (76, Br.).
Born-, bon- 1 93 ) -bicinum, -bicinium
(68) hd. siden. s.-wat (uo), -woll (^68\
-wcrck (68, uo).
*Bo-, bu- (f)b), ba- (2) -mbicinus,
bombisi-nus (17), -us \23), bombieiu-
s, -m, bombacium 75^, vmbasius (74),
babismusv76) (^.barganus ö^", parchan-
us 2, 3, -dus 1) parch-ant (1, 2), -ä
BOM
(23), -ant tuech (3). barg-en (5''), -ein
(-einV 17). bombictnus, bacius (^V5'')
seydcin tuch ( 1 1. beumwoUe (2). pouin-
bollen (75"), -wollin (75'').
*Bomb-icium, -acium (74), bamba-
tium (91), -rtium (i25) ü. bombyx 74,
125) i. linuru aindldinsirnum ex Aegypto
(125), pawm- (74), baii- (12) -wolle. baü=
wolc (10). bonwol (9i).
*Bombiciu8 n. Bombicinus. Parcha=
nus.
*Bombiculus wasser -sewsung, -do^
sung (74).
Bombilare r. Bombizare.
Bomby-, bombi-lius, ßofißüXlo; (i 12)
{cf. ital. bombola Uz. wtb. 389) gutter
kolb (112). eng.ster (109, 112, Kii.). kluk-
(109), klock- (Kii.) -glas, bo-, ho-inmele
{i. fucus Kii.).
Bombina-re, -tor v. Bobina-re, -tor.
*Bombinicesies sitwurme (Sum.).
*Bombisi-nus, -us v. Bombicinus.
*Bombismator 1;. Bombieinator.
*Bombissina v. Bombieina.
Bomb-yx, -ix, -ex, -ax, -es (sg. 74,
pl. 76), bumbix (cf. bomlaicium) hd.
syden-, seyden- (1, 76), syd- (68), sit-
(8*^'', 99), laub- t laubes- (74), palmaet-
(11) -woiin, -wormeu (99), -wurm (es,
74). -wurem (1), -wurmli (93), -wurmlin
(76), -wormichen (5''). spinn t worm (9V
hd. bäum-, bom- (6) , boym- (5''. verscIi.
von baym arbor), pawm- (1), pouin- (75''),
pou- (75'i), bov- (93), bau- (7), bom- (22,
68, 125), boem-(97)Arf. -wolle, -woll, -wolu
(17), -boU (1), -walle (125), -wUe (22),
-uoel (97).
Bombi- (1, 76, Br. &c.), bumbi-zare,
-sare, bombo (7(;), bumbo (42) (i. pedere
76 &e., t stercorizare 1 ; vox upum Br. ;
bombisare sonus a. quem faciunt in
tonatu 76) hd. ia-, fu- (G), tb- (2), ve-
(42) -rczen. nd. verten. fisten (2). feysen
(1). schissen (75). bombio i. vociferare;
bompinare i. bombisare , clamare:
bombiso t bonpilo apam brumlen ; boni=
haXMSvoxapiuiii humliuug als die pynen
thun; immen-styinme, -gedone (74).
bombi-re, -lare (Heu. &c.), bonibiliare
t bobire (i4i), bouire (Gl. m.) , bubire
{q. V.) apum vox; bommelen (Hen.).
Bombulum(Gl. m.) trummein, puckcn ;
b. bellicum t absolute bellicum hehr-
pueken (125).
Bombum (Gl. isid.) i. q. bubum i
sorbellum sang (Gf.).
*Bombus ((/. vertigo) anspin (Sum.).
Bom-bus, -US (i36), t bondus (76),
bumbus hd. forcz, worcz (9), furcz (6,
4, 75), f. nicht gar schayß (1). nd. vort.
hd. scheyß; tist (75). In bombis {alph.
bu-) captantur rumb-i, -is (uo», 132)
in dem vnwetter, var. vngcwitter facht
(uo), onweder fenckt (132) man die
stoer, Staren (uo var.).
*Bomer v. Vomer.
*Bomnarium v. Bombasium.
*Bomolo- (uo), bomol-chia {i. scur-
rilitas uo, vicium eutrapolie 12; aus
ßcojjioXoxia) luderig (49). lodder-ije (16),
-y (12).
*Bo-, po- (74) -molochus , bomol=
chus (IG, 49) {i. scurra) lu- (49), lod-
(16) -derer, herolt {cf- bolinus) , sma=
BOR
roczer (125). vbertreölichei- iu schympflFeu
0. in sj)7loii (74).
*Bompasiuni v. Bombasium.
*Boinperda v. Bombarda.
*Bompieena r. Bombicina.
*Boiiipinare v. Bombizare.
*Bonius V. Bombus.
*Bona V. Boa.
Bona lychtnmlj, gutte (ss).
*B. equina 1 i. phaseolus) peerdsboone
(Kii.) boona bohue (ki.).
B. gratuita vnv'dint gaben (15).
B. mobilia vareude liaue (22).
B. venalia vngeborn gaben (15).
Bonariiim bouder (es , lot). i. q.
iugerum KU.), morgen (132), hd. hufe
(i09) landes.
Bonasus, ßövaaoc, bosanus (i40far.)
muni-, mone-stier (140). wild biiffel (112).
*Bonasus (X banausus, cf. beanus)
i. pellifex t ein grobe (6).
*Bonausia v. Bannausia.
*Bonbieinuni v. Bombieinum.
*Bondus V. Bombus.
*Bonellus( a?zfZer.s r;i. m.) kleinguter (74).
*Bonia (cf. bunium?) luislouch (9g).
•*Bonibiliare v. Bombizare.
Bonifaeia r. Vuularia. Lingua
pagana.
Bonifaeius eu eglien name t en
paues (23).
Bonitas gude (ö^'). guthait (76). guyd=
heyd (l!l). guttigkeit (4).
Bo-, ba- (1) -nonia (cf. polonia)
eyn stat in ytali-a (18 &c.), -en (22),
-enlant {b). bononie (5''). banoni (1).
*Bonosa haselhun (ss &c.). hassel=
huen (125).
*Bonpilare v. Bombizare.
*Bontonia v. Botanica.
Bonus hd. nd. (22) gut. gut (1, 6).
gud (19, 23). ' ^ h y, j
B. henrlcus wundkraut, schmerbel
(13.5).
'^Boona r. Bona equina.
*Boorsinthea {aus bereeynthia ) i.
mater deorum (76). mutcr der gode (74).
Boot-es, t -US (i2.t), boet-es (12, Br.
&c.), -as (23), -a (^76), butis (Gf. 6, 662)
(/. VTsa cell &c. 12) ohs-inare (119. cf.
Gf. 1, 141), -ncre (sum.). eincho (Gf. 1,
346). euck (7. cf. BM. 4, '34). dumeling 12.
cf. däumling^ar.s currus Sm. 1, 370). wagen=
man (12.5 Mrg.). en sterue t eu voder (23.
missv. aus b. sequitur plaustrum quasi
bubulcus Br.V
*Bopola V. Propola.
*Bora V. Boia. Borrago.
*Bora-eus, -tus v. Baroehum.
*Bora-eho, -go, -ga i: Borrago.
*Borania r. Botanica.
Borax [i. giimmi 12) bor-as (85), -raß
(12). buras (93^. craden stevii (19). ped=
denstoel (11. cf. boletus).
*Borb-eta (9.5), -ocha [piscis) lumpen,
almucen, älquappeu (109). lompe, ael-
quappe (ku.). trisehe (9.5. cf. truscb &c.
gadus Iota Fr. 2, 393. Sm. 1, 500. Nmn.).
*Bordo V. Burdus.
Bor-eas, -ias (23), -eus (i3g) nort
(90). uoert(^ll). noerden; boream: versus
in dat (norden (80). hd. nd. nort-, norden-,
nord- 7), t wester- (.\nz. 8, 410), stern-
BOS
(9) -wint, -wind (7). nort- (17, 23, 77),
norden (5b) -west. ags. eastnorthwind(94),
eu.stnorduind (i36). schind den beugst,
scliinden-b. (b. aquilo 135, v. a. I6I8, Sm.
3, 371).
*Boree-aquilo v. Ventus.
BorgeUa aufruhr (Ki.).
*Borina lyst-, behend-igkeit (74).
Borysthenes [fl) der nepper (135).
Bori-th, -t (.Sum.), -eh (67, 76), -s (11,
19), burieh (47), buryt (i49) [i. herba
fullonum, herbam fulauam acc. sie 76 ;
cf. sq.) swertlach; wat-vvxirz (Gf.). wet
(47). beyt (? 149). vertela (Sum. iii. aus
swertela ?). cart (19). caerde (11). carde (99).
Bor-, bo- (64'>, 149), bos- (149), po- (64« ),
por- (73, 74), bur-(.5''), ba-(6), be- (74), co-
(,73, 143) -rago, bora-cho (21), -ga (74),
bofrag-o (74, .Sum.v), -a (112. 'x bos cf.
buglossa),bora(Ki.),brutiea(i22),&js.siü.
? bori- th, -s {cf. p7-c.) {i. buglossa t
euphrosinon73) hd.nd.ejn crut, das mau
isset (G), dat men et (23). eyn erat (21.
aus crut X cart?). scarl-ey f. (4), -eye
(47, 80), -eige (bofr. Sum. v). scharley
(8, 74, 149). Starlei [lö). gegenstraß (73).
borra-ge (,borr. Sum. v), -sie (23), -ssye
{'22), -si (17). barrasie (22). barazce (i49).
burrase (p^). bora-ge (85), -che (64), -ch
(123), -tse (bor. 47), -w, boh. -g (4). bor-
etz (64), -rets (7), -etsch (91, 110, Hätzi.),
-retsch (73, 123, Ki^), -rieh (73), -retich
(76). buretz (64^). burr-etsch 1112). -itsch
(110''), -iß (73). puretsch (boraga 74).
poiT-ag( 74), -ey (68). porich (125). bernarge
(132). tjall. bourachc (122).
"^Bortilicium v. Fortalicium.
*Borus r. Bolus.«
*Bor-us, -nus (^96) {herba) brandesto-c
(85), -g (149), -re (96). braudenstoe (sie?
i7).
Bos hd. nd. rint, runt (11), osse (8^,
22). hd. ochß, ochss (4), ochse i varre
(9), osche (5). asche (21).
Bosa kuedreck (74).
*Bos-a, -sa (19) {cf.prc. .?byrsa)heyme=
licheyd (19). en heiuielicheit (11).
Bos-, bouis-, boui-eida ochsenschla-
her (68), -ger (im), osseu sleger (132).
*Bosculus ein klein ochßlin (110).
*Boshardus v. Bastardus.
*Bos-inus, -mus v. Businus.
*Bosrago v. Borrago.
*Bossa [anders Gl. m.) v. Bosa.
^Bossaris v. Bassaris.
Bos-, bu- (76) -sequus ochsentreiber
(75).
*Bostab-ulum, -ilum (8) ochsen- (9),
oschen- (^8) -stal. oßen stalle (17).
Bo-, bu- {b^) -Star, -sta (Gf. 3, 349),
hostar (104) {cf. Dz. wtb. 47i) hd. (13)
nd. ko-, hd. kuo- (iio<=), ku-, kuge- (6),
kie- (iio-'i), rindir- (104), rindor- (17, 64,
117) -stal. pferrich (Gf.). ochsen kripj)e
(9). oschen cruppe (8). krup (uo«). krupff
(110^). kripff (iio''). kruft (68). ags. scipen
{i. bouiale Gi. Aeifr.).
Bostar (x bo-, bu-stum) i. locus
vbi Corpora boum (Br.. Pap), hominum
{76),mortuorum{69, 110 &c.) cremantur sim.
stede dair men die mynschen verbernet
(147).
*Bostardus v. Bastardus.
*Bostarus nesselkraut (4).
BOU
79
*Bostis V. Pestis.
*Bota koder im schuch (74).
*Bota {i. cymba) boot (Kil.).
*Bot-, both- (6) -alus (aws boletus ?)
swam iß, 22).
*Bothana v. Bothona.
^Botanica (47, Sum., versch. von herba
b.), botoma (85), bontonia (96). betonia
(149), borania ( Sum. v) (cf. hierobotana
i. verbena Nmn.) isirn (Sum.). isirnwurz
(Sum. VI. yser-u (47), -en (85), -e (149),
-enhart (96).
*Botare v. Potare,
Botaurus {auis) moß-, ror-reigel, ror-
trumm, -dumb, lor-, meer-, vr-riud, moß=
kuh (143).
Botellus V. Botulus.
*Botental v. Bidental.
*Botheolicula v. Bothonicula.
*Botin-us, -i (i4i), butina [cf. botis
cloaca Gl. m.?) lacha (Gf. 2, 100 scp 3,
87). lach ( vor botraeion i. apium risum
141. X risusPi.
*Botio &c. ;•. Bocio.
*Botolica, botholieula &c. v. Botho-
nicula.
*Botoma v. Botanica.
*Botho-na (94, 117), -ma (119, 120,
127. Sum., Gf. 3, 149), bothana (l36),
batho-ma (74, Bosw.), -nia (76) {i. vrna,
dolium) eim-bri (|i27), -ber (120), -er (74,
119). emb-ir (lu), -er (Sum.), ags. -rin
(94, 136), -reu (bosw.).
*Bcthonicula (ise), botholi-eula,
-tula (121), -nula (94), botheo- (117),
poto- fi27, 130) -licula, -liculus (127),
boto- (Gf. 6, 660), bato- (130) -lica {cf.
prc.) sio\d{ii"i, 119, 120,121, Sum.). stouph
(^130). stouphilin (i27). ags. stoppa (i36),
stappa (94).
*Bothor r. Bocio,
*Botraca {i. bulmus &c., aus ßax=
pOLyoq cf. sq.) a-, eegh-desse (147).
*Botra-cion (94* 141, v. botinus),
-ssion (_Sum. v), -eius (Sum. vi), batra=
chium (143, Ki.) {i. apium risu-m 143,
-s I4i) selbiszunge (_Sum. v). ephe (Sum,
vi), zungeufroschlein, borris (Ki.). was-
sereppich; hauen-, huuer-, rappen-fuß,
gleiß-, spiegel-blum, schwdh. glitze2ifäun=
lein &c. (143). ags. clufdhuug {a^^).
*Botrio &e, v. Bocio. Botrus.
Botr-us, -io, -ia (86), potrus (.5'')
hd. trub-o (Anz. 5, 464), -e (8), -en (75);
drubo (86), trubel (6 sm.); wyn-, win-,
wine- (10, 19) -drube (10 &c.), -drübe,
-drubeu (13), -tvub, -truvele (96), -drubel
(19), -trubil (.5^'), -trubel (75), -trubel
(5, 6); weiu-traube (9, m), -traub (i34),
-trauben (75), -draub (67), -per (1). nd.
wiu-dntfele, -drufel ; wijndroue l ippmes
{lat.f 11).
*Bottirum v. Butirum,
Bot-ulus, -ellus, butulum (76) blut-
(110), brot- (125), mot- (132) -worst.
Bouarium (^'. bostar 75, boatrium
74; cf. bouilla) och.senstal (75). riuder=
marckt (74).
*Bouenettim {i. transenna : X boui=
nus) bocuen-nct (kü.).
*Bouer (/. ferrum aratri 3, 4 ; in=
ferius ar. et est ferrum latum 76; lignum
feri vt est lance.a ;5 ; l. teres 75 ; cf. bisa=
euta; aus bomer = vomer? fehlt in
80
BRA
110 &1-. «/)(/ in ihn Voce, ox quo^ hd. scliar
(4^; 8cliiir , pHnfjli- (j\) -yat'u, -ovseii (!>,
7-1). iiluilekHi'lmr; ein schuft (3). spielJ
sriiam 17 1. -.'.1.
Bouiale v. Boattir.
Boiiicida c. Boscida.
Bouil-ln, -lum (m; &o.), -e (71, (ii. m.).
bou-, bo- (7 1) -arium {q. rf.) L stabil^
lum Itoimi ; lorits rbi lioncs vriiilr- l saeri
fint-btnitiir boiiiU-a, -e iir.) /ul. ku- siin..
kii-:- t(\\ oclissi'ii- (71), iid. ossen-stal, l
-inaickt ^T•l). vicli-m. {7'>).
Bouinari /•. Bobinare.
Boiünus riiidi'n(22'»). ryiidcr-en (22'»),
-rill [n ).
*Botünus (X prc. i. buflfb, Jmtrio
<l'v. hocuc (Kil.)
Bouiscida v. Boscida.
*Boulare r. Baulare.
*Bouulciis c. Bubulcus.
*Boxa r. Bucea.
Brab-, brau- (ol, brabi- (1) -ancia
hd. nd. brabant, eii staii (2:5). brauant
(3, 5, (56). br.-land (76). jn-auaiit (17).
pbant (6). hruaniid (1). bräfant (7).
*Brabanti-nus, -us (f)!'), briamanti=
nus (7iO pba- lO), brabo- (5^,23) -nder.
*Brabiger v. Baburrus.
Brabium v. Brauium.
Bra-ca, -ka, -ga (8«), -ge ipl. 7«). -ce
f^iio), -cha (110), -ehe \j}l. itr.), -cca {(jr.
ßpaxxa ULM, -ccae [pl. 21 &c.) («. calige
76, femo-, femu-rale, lumbare, reno
&c.) ein bruoche {IS)), hd. bruocli, bificb,
broah (86). pruch (1, 3). hd. nd. (<)!*)
bvucb. nd. brock, brok; eii bruock (11);
broech (132); nedercleyd (22>>). nyderwat
(3). hie gorott (,2t. cf. hüffclbaut MB, 132 V).
hacze (i. cf. hozocaliga ib., schioerlich><
böhm. hacc Badehetnd). büchseii; iiludor-,
schiffers-hoseii ; lange &c. Iiusseerjacke
(114). windir^clier filtzrock (112).
Braca-le, -rium v. Bracile.
Bracare brach anlegen (64). >
Braccati beclaidet 0. angethon vn^
beschoreii o. kotzet klaidt t mit nider-
kl. o. -wat o. bruch (88).
*Bracc-eola, -ola, -ia &c. v. Braete-
ola, -a.
*Bracci brake tot vlas of henuep (147).
Bracchus brackliiind (Heu.).
*Bra-cea (7, 2-t; mensura, aber -tliea
i. baltheus (;i. m.), -sea (6), -eia (3, 5,
74), -tea (21, 22), -ta (18), -etea [ne, 67.
74, 134), -ctia (97) (i. fibula) hd. nd.
Spange (3, 5, 22).^ hd. sjiang (7, 66, 67,
74, i34l für- (74), für- (6), for- (18) -spang.
Spatel (,97). eyn mautel-spang (74), -snure
(7 stm.), -schnür (66 &c.), -suore (18, 21).
-snor (22), -stonvel spange (24. c/'. fibula).
rinck {n). bratze (22).
Bracetun v. Methodus.
Bracia r. Bx'a-cea, -ncia, -sium.
Braciatorium v. Brasiatorium.
Brac-ile, -ille(9), -ale (3 &c.), -arium,
brach-ile 18, Hr.), -ale (es, 99, 110, Br.;,
-arium (110) {i. lumbare; -ile et. ciiv=
guluni renum Br. ; cingulua laediante quo
Irraca tenetur 3) bröchc (ii9). priioch,
bruochach &c. (Of. 3, 277 sq.) bruc'aho
(i2o). broicke t nederkleit (147). bröch-
(Gf.), bruoch- (19, bm.), brüh- (104), hd.
nd. (99) bruch-, bruec- (11) -riem (11.
110»), -riemen (no*«:), -rem (68), -bendel
BKA
{•{•>), -gordel (99), hd. -(•uirtile(io.j\ -giirtel,
-gortel, -gortil (8''). lund-(!iier (3), -ciiyer
(147), -nor (im), -er (24, 68). ietdiier (»ic
iio<;). f/(d/. braycr (ci. n..), biaieul (122).
*Braciolu8 v. Brachiale.
*Bracium v. Braaium.
*Braconia n. /ji: croelit aiihe (:')!>).
*Bx-aco8a wilde pastenacli; vogel-,
vogcls-nest (11 aV
^Bractea c. Bracea.
Brac-, brat- (76, 121, Gf.), bra- (117,
14"), .Sinn., rap.), blac- (7.''>i>. cf. blatta)
-tea, -cia (3), blatrea (,129) bleeli (7,
96, 121). plcch (117, sum.j. gul(i-ein (9),
-en (8j bleeii. golt-, gold-blat (67, 76),
-tafel (75) , -fei (3. cf. cadmia). ailber
tafel (75, 117). iiusca, bedela (gl), en
])late f leininene (lOs).
Bractearius (/. bullarius 125) speiu
geler (,12.">). bleelimaclier, goldyelilager
iKi.).
Bract-, /bracht- (12.5, Pap.), l bracc-
(4) -eola, braccola (21) silbern bleeh
(8, ;», 21). silbi'r-taffel (67), -tafel o.
blatt (76). geslagen goltj senekelualde
(X braca? 74). bract. ein fur.spang an
dem mantel (cf. bracea i; bracc. ])leeh
(4). bratteol-um pedela (c/. bractea) ;
-is lobileiou (uf.). bratheola (X britil
sim. ? cf. brachiolum Gl. m. ?) ain zigel
{parfs frenl 711).
Bracteolarius (i. ducturarius) gold=
sleger (12.")). flinderlein.schlager (kl).
*Bracte-us, -os (74, 85, .sum. v), -as
87), bra-thes l -tus iKi.), bartheos (96),
barctenus (149) seuiböm (87). sefen=
pawm (74). seven-,satten-baum (Ki.). saiii-
boiim (96), -beim (Sum.), -bom (149).
stamboy {sie 85). bracheus veygen-
paum (74).
*Bractia v. Bracea.
^Bractiare v. Brachiare.
*Bractiiiare {cf. bracci, fraccinare)
na braken (147).
*Bractiuium v. Braxiuium.
Brach- v. Brac-.
*Bracheolum v. Brachiolum.
*Bracheus v. Bracteus.
Brachial-e, -ia (111), braciolus (8j
{i. dextrocherium Br.) aram ysen (76).
arm-zier (88), -bouc ((if.), -sehin (88, 91,
Hl), en eledinge des armea (23). enn-
elle (7), -el (95), -il (8). gestiekter ermel
(88).
"^Brach-, bract- (132) -iare hd. nd.
hel-.sen, -ßen (17, 68) mit den armen (17).
zwingen cum brachüs (76). fruntlen, var.
freuntelen (hol küssen (132).
Brachiologia eyn lang sin mit kor=
czeu Worten (17).
Brachi-, brache- (8) -olum schild-
echin (8), -iehen (9).
^Brachionister {i. armilla) armzug(8s).
*Brachitensa {cf. cubitus. tripta.)
elaft'te-r (1, 74), -rn (17), ein leng des
menselien als einer außreichen mag (74).
Brachium hd. nd. arm.
*Bradiga-bo, -lo (Gf.), -co (Lye) ags.
feld-hoppe (Gf. 4, 832), -uuop (94), -swop
(Lye), -uns (l36).
*Bradipes {hybrid aus ßpaÖUTTS?)
stoeliaro (i(i3).
Bradium v. Brauium,
BRA
*Bradu8 {cf. gi. m. h. v. f) zwy-formi=
gcr, gestaltiger (74 bis).
*Braga v. Braca.
*Bragum r. Brauium.
*Bramel-ia liiTi (buTV) worcz (8. cf.
brunella;. -Ia liiamkriit (9V).
^Bramus rly. brach (r durchyeslri-
chen) a bachin fp-ece ((>); cf. bro-mius
Br. &c.), -nius (68), -mu8 i. bachus a.
bromin /. coinedcre.
Bran-ca, -cha (143) leonis {cf. acon-
cilla) lowenfuß (143, Ki.).
Bran-ca, -cha C 143), -ee (47) vrs-ina,
-ea (47) (/. equapium 73) bereu- (47,
73, Sum.), baren- (s.";), beriie- (13 Mrg.),
bere- (13), berii- (10 &c.), ber- (8) -clawe
(13, 73, 85, 149, Sum.), -clae (8, 10 sim.'),
-da (47. au.i -ela), -tap (73). pernklee (74).
groß- i rol.i-epich { 73 ). baren tapen,
welsch barnklaw, wisen-, graß-kol (144).
*Bräcia «lange (8''. aus spangcV cf.
bracea j.
Bran-cia, -tia (68,121), -chia (77, 99),
-che ( 49C, 88), -cie {'.)), braciae {pl. Lye),
grancia {q. v.) kinnebacho (121). kyne^
back (12), eyn kitf (18) an ey fische.
eyn keyii backe an den fischen (■5''). hd.
eyn kin-bake, -back, keiiebach (21),
kynekaeke (133. cf. Kil.) in piscibus, von
einem fisch (68). viseh-cao (93), -or (3).
kaecke der visschen (kü.). kywe (9, 13).
kiefFe (49*=). kyff", grot (77. X spina pis=
eis?), kyffel (10). eyn kiwe der fogel (8).
affs. cian {jjl. 94, 136, Lye). chela (Gf.),
flössen 0. die federn blasen (88).
*Branco r. Brancus.
*Brancon [i. faux, cf. prc, sq.) chowe
(Suin.).
Branc-us, -o (74, 76) {i. guttur; ca=
tarrhu.s, ßuxu.s ascendens a faueibus,
corissa t frenesis l letargia (75) kyn-
back (11(1, 134), -backe (i33), -backen
(v. a. 1477). kynneback off kake (i32).
keneback (19). kele, strate, gorgel (147).
da- (121), de- (ii7) -mpho. Aus in cli
kelen (93). flüssig (24). hirnsucht (75).
rotz (74).
*Brandana v. Bardana.
*Brandare v. Baulare.
*Brandella eyn rodestock (19); cf.
brande-r, -ra i. andena {in. m.)V
*Brandes {i. faber qui tenet ferrum,
aus brontes, vll. X brander cf. prc.)
eysenhalter (74).
*Brandica scheyle (9).
*Brandium v. Prandium.
Brando een walm (i08. Strohfackel),
*Brandonia v. Blandonia.
*Bransica v. Brassica.
*Branta v. Berneca.
*Brasdenarius {i. nummus epidaris,
tressisi brasiK'nninck (KU.).
Brasia v. Euphrasia.
Brasiare ma- (75), mu- (74, 75) -Itzen.
Brasiator hd. rae-, mu- (1) -Itzer.
maltz macher (1).
Bras-, brac- (Gl. m.) -iatori\im hd.
maltz-, maltß-, var. maldß- (110), meltz-
(5, 4), hd. (13) nd. molt-hus sim. maltz
(76). m.-tenne (74").
*Brasica v. Brassica.
*Brasicia v. Braxiuium.
Bra-sium, -cium (.sum.. Gl. m.), -tium,
-sum, -cia (117), pracium (i4i)M. maltz-
BRA
m. do man bier vs macht (6 sim.), vß
bniwt (68), aiiß breut (i34 stm.). malss
(i4i). maltzy (67). melcz (;')). molt (13, 22).
nd. ags. malt.
*Brasiuin {st. pr.) andoiMi (sum. vi).
*Bras-mus, -ma fos), -umeus (iio),
-umius, -ius (24, 75), -ura (9), bersu-
mius (125), pra-smus (04. 9i), -sinus
1^125, Ki.), -sius (Ki.j, - xina {i. phoea,
salea (!f.3, 283), pris-sa (11), -ma, ^. -me
lll, 20), bresmia (ci. m.) {piacis cf.niti.
232. pictileus.perca.)brech-s (^134), -ssem
(iio^''), -sscn (^76). prexen (9i). preclisam
(64). brachsen (24). bras-um (21), -sem
(5), -em (9), -men (17), -me (5'% 22, 9«),
-ra (1), -seil (V. a. 1477). braümen [Ks^.).
pras-em (74), -m (3), -inen (Ki".). bres-eme
(11), -em (G, 20, 69, 70), -sem (110*), -sen
(V. a. 1477), -sin (68). breüeme (1). bi'eys=
sem (132). bevß (18). herlJen (125).
*Brassago {L bassara &e. ) wilde
rawte (74).
Bras-, bra- (76, 86, 96, Sum.), bran-
(16), bar- (74, 95), ba- (75, 85) -siea,
-sico (94'i), brasse-ta (74), -a (110, 132)
COllo (Sum.). koli (86). koel (67 Mrg., lio).
keel (91). rdmselie kole (87 nim.^. ronii=^
sclierkole (74). krauß t römisch kol;
kolkraut (73). romes-kuile l -krut (13).
-coel (85), -kol (96). wisköl (149). rosinko
isic), witeol (47). bruenkoel (i25). moy.s
(i32). kumpost (74). benyts (12. cf. spi=
nacium). seczling ( IG ). pflantz ( ([uasi
planta 75). ags. wuducerhlle {}m^).
Brassica lacuturris t tritiana kabis
(144).
*Brasum i. Brasium.
*Brasum-eus, -ius v. Brasmus.
*Brata v. Braeea.
*Bratea i\ Brac-ea, -tea.
*Brateca v. Bratua.
*Bratens swame (.^um.) ; aus .sanibonm
brathes sim. v. bracteus ? cf. bra-, bru-
tes "pißAGi i^cA. m.)V braticius?
*Bratheola u. Bracteola.
*Braticius (<;/'. bratens ?) scuenne {lOi)-
*Bratislauia v. Vratislauia.
^Brattea v. Bractea.
*Brattealisplohlicher,plechilinen(Gf.).
*Bratteatus gefedelgoldöt (Gf.).
*Bratteol-um, -is v. Bracteola.
"Brat-ua (ca.), -eca t batheca {ein.
i. leodium; luticha (i30, Gf.).
*Bratum {st. pr.) wisse (IG).
*Brauancia v. Brabancia.
*Braueola v. Blaueolus.
Braueta (Br. c/. Gl. m. 1, 770^^) vber-
winder, wettlon-nemer, -geber (74).
Bra-uium, -uum t -yum (74), -bium
(114), -dium i,i36=S 141, Gf., (ii. 111.) {aus
ßpaßsTov) zyl (74). lauffe-r t - rs (74),
ieuffirs (5^), ;des leufFers (7 &c. ), eins
lovffers (G), lopers (23), lewffel- 1 poten-
(1), lauff- (8, 9), botten- (110), haut- (Gf.)
-lone, -Ion, -loen (^5), -Ion t sig (9). we=
delopers (22), weclde lopes (23) aanck.
leuffers dranck (18). geweill (132). klein-
ot (114), -heit, lobe kröne (65). forateila
(Gf.).
*Braxadiura v. Braxiuium.
Brax-are, -ire, baxare (1) {cf. pra=
xare) hd. nd. bruwen, borwen (23). hd.
bruen, brwen (5^), brühen (5, 21), bre-
DiE>ENBACH Glossarium.
BRI
wen (4, 66), breuen (i34), prewen (1),
brauchen (67); bier bruwen sim., sieden
(76), machen (6).
Bra-, pra- {q. v.) -xator lul. nd. bru=
wer, byer-br. (110). hd. bruer, bir-br. (8^),
bi'ewer, breuer (i34), prew-er (4), -meister
l pirprew (74). brew o. maltzer ( 76 ).
biev-sieder (7), -sider (76), -macher (6).
Braxatorium bruwe- (17), bruw- (es),
bru- (uo), bruyewe- (i33), brauwe- (19),
brew- (9), breu- (i34), prew-, brauch- (67),
bier- (76) -huß, -hause (67), -hawß (134).
Braxatura gebra (4).
*Brax - auium , -ibium &c. v. Bra=
xiuium.
*Braxire v. Braxare.
*Braxi - uium , - nium ( V 3 ) , - num
(24), -mum (74), -uum (G), -bium (7,
74), -lium (ä &c.), -dium {du, 67, 134),
-um (1, 110), -uia (4, 76), -ua (9), -a
(8), brax-sidium (21), -adium (133),
-auium (1ü7, est instr. br UMUiidi GS), bra-
ctiuium (77), -sicia (117, Sum.), pando^
xinium igall. brassin 122. >< pando=
ehium) hd. wirtz, wyrtze (66), wurtz
(HO, 134), wrtz (77), wortze (67), wercz
tlÜ), werthß (7). wert (13, 18, 22, 23).
werte (109). vert (97). wors ofraout (107).
iiew (110), geioren (6) bier. vngeghert
(22). viig. ber i23i
*Brecanica v. Britannica.
*Brediarium i: Breuiarium.
*Brem-is, -ensis (ö^J), prema (i3o)
(cm.) brem-is (1), -en {ö^, 22^). prema (i3o).
*Brenda v. Briima.
Brenthus {auis) raew, holbrot (i40).
Brephotrophium tindel- i kind-huß
(88).
Bresmia v. Brasmus.
*Brethanice v. Britannica.
Braue {i. littera v.r. &c.) ein brieff
quem papa sigiUat Sc. mitsinem bitsch-e,
vai'r. -et (65).
Breuia die timne im meer (i35).
Breuiare hd. ku-, ku- (24, iiof), ko-,
verkü- (15) -rtzen. kor-ten (22), -czigen
(17).
Breu-, bred- (ä^) -iarium, breui-
arius, -es (17) hd. eyn bcde- (5, 18, 21),
bedt- (68), bett- (24), betli-, bet-buch,
-boch (18). eyn verde bock (22). ein ab-
gekürzt betbuch (uo). hd. breu-iere (7,
17), -ier, -ir (64'', 70, 134). brieter (24, 64«,
76, 93). bredier (5^). reuwer (66).
Breuiatio kurcze schrifft (4).
*Breuiatura kurtz (76), kortz (7) ge=
schritft. g. per tytellos (G). v'-kurtzte (ö),
-korczt (17), -korcz (21), -korthet (22),
vor-kurczigyte (5''), -tytelt (23) scrifft,
schritft. vorkorcen (18. X breuiare).
*Breuies v. Breuiarium.
Breuiloquium(e. moralogium) kurtz=
redigs (74).
Breuis hd. kurtz, kortz. nd. kort.
*Bria {aus pia mater?) hirnhut (Sum.).
*Bria v. Briga.
Bri-a, l -da (19), -ca (67), brya (147),
biria (8) svöo? a^'^zm (Gl. m.). vas pefre=
grinorum &c. (66 &.c.).rnensura (66 &c.,Pap.).
in. t f soll (9). m. quelibet; terra vbi fiunt
honi casei (Br. cf.fromage de'Bvie). farina
(67). rnensis t meöl {.sicS. cf. cyathus? ««6-
mel cf. 67, vll. aus einem altd. Worte für
mensura missverstanden ?). maße (100). maß
BRI
81
(17). mas (1). mate (99). i. sobri-etas, -olus
abstinenci, sober-, maytsam-heit (147).
*Briamantinus v. Brabantinus.
*Bribipium {cf. leripipium) gall. bec
de soler (122).
*Brica v. Bria.
*Brietire c. Brutire.
*Bricula {cf. brittula) syntlauff (74.
aus snitlaueh X hintlaufF),
*Brida v. Bria.
*Briensis ags. ha- (94), ho- (1 36) -nduyrp.
Briga, l bria (74) (/. rixa q. cf.) hd.
nd. schclt-, schilt- (21) -wort, -wart (21),
-worde (23). kyfehing (74). ein krieg (G,
75), vrloge (74) mit werten (74, 75). grat-,
var. gratz-wer (75. cf. sq., Sm. 2, 124. 3,
113. BM. 566).
Briga-re, -ri (uo) {i. rixari) hd. nd.
schel-den, hd. -ten. krit'gen (G, 75, uo).
kyfeu (uo). grantwereu (75. cf. prc).
*Brigonia v. Bryonia.
Brindella {herba) bockshorn (Ki.),
*Brin-na, -a, prinna, pr\iina, brenda
(I04) {cf. Gl. m. 1, 7S9. Cclt. Nr. 428) hunt-
az (104, Gf.), -as (Gf.). himdaz (ii7, 121).
Bryon {cf. soldana) moß (i4o). meer-
l corallen-mooß (Ki.).
*Brion, ßptov kletteu-korffel , -petei'=
lein, acker-p., -kl. (i43).
Bry-, bri-, brig- (12), bir- (91) -onia,
briona (i49), bri- (3), pri- (74 ), bir- (80)
-oma hd. stick-, stich- (Fr.), stuc- (Cii. m.),
smer- (93 sim.), schmär- (i44), raß- (143),
rasel- (91, 125), schieß- (73) -wurtz, -wrk
{sie Gl. m.). nd. schitwort. wildkurbiß (74).
wilt kürbiß (112). wildecuruiz (i3i). hvn=
des kVrbz (87). Imnds-kürbseu (73), -kürbs
(143, 144), -rüben (Kl.), liilge, helge (149)
bereu (85), bern (47, 149). heilige byrn (12).
haidelper (3. cf. broma). wilden zitwen
(144, 150).
*Brionia c. Broma. i. ossa alba et nigra
(148).
"^Briorva {herba) tuiiahn (105. aici
brom-a q. v., -us twalch Nmn.).
*Brisacus eyn viole (17. aus brassica
koley).
Bris-are (« -in Br. &c.), -in, -care
(68), -chiare (Gl. m. ital.) {i.frangere, ex~
primere die. ef. Dz. 1, 3i8. Goth. wtb. B.
54) vß-trucken (68), -persen (132), -legen
(uo). breken (147). wein aiüJ torcken (64).
Bris-ea, -ea (23, 76), birsca (9), prista
((/. V. 46), bursia (74) u'. fauus) raz (1.
cf. Sin. 3, 125. Weig. Syu. Nr. 2205). ruß
wasser [o^. missv. aus wafl'er cf. liung-
weffel, -waben Weig. l. e.). honig-seyni
(9), -sam (74). hoiiuig sain (8. cf. Weig.
i c). honich seeme (147). en suel der
{animcdf) l was wert (23. i. e. hd. wachs-
wirze ef. brisica).
*Bris-care, -chiare r. Brisare.
*Brisea v. Brisca.
*Bri3iea (c/. braxiuium, brisca) wirz
(Sum. VI).
*Brisis (^. ebrietani, cf briseus t.
bacchus Br.) truckenlieit (74).
Britannic-a (Us), -i {pl 129), brit=
tannica flos t brethanice flores Im),
brit- (139), buri- (.fap.), barri-tanici (iii,
Pap., Gl. 111.), -ceniti (76 j sunt flores süuestres
^76 sim.). loffelkraut, M^. lepelcruyd (143).
britaniee ags. iiaiwen-iiyldele, var. -ydele
(94a). brecanica walt bloeme (147).
11
82
miv
HntisiniB «•. Paristulus.
Hiito cyn liritciuT (f)'*). liartonicr in
JVaiK Ivi.'iili ^l3.^^.
»Brittula ( cf'. bricula, pretula &c.)
Mllitoloucll (Sniii.V
♦Britiis ' Bnicnis.
•Briiiota r Priuota.
Briuia ' . Bouor.
•Biixa ' Circulea.
Broc-a, -ca (^uh\ -o (10), brucca (!•,
lUp/t. bro- 110) (/. rtiii,l belua man'na '.),
68, uo; cf. (Jl. m. 1. 102 sq.) cappo (100./. q.
/apf«n. A-*'"/«» (iolniris r,i. m.\. win tza]ip(>
(15M. wjjiit:ippi' 11». Hier wuiidor i9 .
Brocare i/V;. brocher i;i. m.), bro
tare [(>k biiicare fJ3) [t. stiere )^ liegen
(H). tosanifde-n. (23).
*Brocca r. Broca.
*Brocca i^/. subula ; At/«o«o isn.c/". «</.)
oKsen of .siiul (i^9). brocc-ae (ci. m.), -i
Hie. aciis lifftiee qulhiifi mortui in cilicio
siiiintur («8, 110, niiii. r,\. m.).
Broccus r. Brochus.
*Brocio s ff. brochus, x bocio?)
ki(>iil» (IV
*Brocula \ (f. brocca) i/all. broche(i22).
Brochus. ppoyo^ gelt itc. (112).
Brochus, broccus (ns, i47\ brucus
(i'ap./, brutus iut\ bruccus (9), bron-
chus (110, 132) {i. habens tinnida labia
110 &c.> bleckzau (lu). groz lippeicht
(9). hoch-li'ft/.ig, -mündig {,110 sim?). des
eyne oevoivle lypp dicke is (i47).
Brodium (</'. prodeum) hd. weych
broyd / hiixl mit brode l hronwe soyt l
Bopp aut muß (19^; geweicht brotmitsup=
pen (68) ; brnwe, brwe (i34), brue (21, 110),
browe (18\ brohe (5\ bruegi (93), brug
(G\ brye(13), briey (.7«). bruye (67), brue
l supp (1), suppe. fleischsuppen (7,'>V
sopp. gewevckt broit. bierenbroet (132).
8od (22ab.) 'söd. iuchthe (28). iuche (22b).
juge (109). en moyse (11). wos (22''. st.
mos).
*Broel (brolium &c. Gl. m.) ags. edisc
(94, i3i;V
*Broel-arius, -learius (i36) ags. edise^
ueard ;nV -uard iise).
*Broin-a. -us (Sum. ). bronya (96),
brionia (.00) (c/. brora, briorva) havere
(17, !<t;V habero (sum. 1. liabre (.io). hancre
(sie 141' 1.
*Bronchus \eanis, cf. bracchus) ein
bracken (125).
^Bronchus r. Brochus. Bruncus.
*Bronya >•. Broma.
*Brora r. Farrago.
*Brotare '■. Brocare.
*Bruca geratina i /. tortela, quondam
vellarum, Itali.-< nobilis eruca) hede-
ricli , 1 44V
*Brucare v. Brocare.
*Brucca r. Brocca.
*Bruccus r. Brochus.
*Brueetalus v. Bucephalus.
*Brucia (.ins, «^. broca?) bechela(ii7.
/. (;f. 8. 43. 4, 384V
*Brucire v. Brutire.
Brucus >:. Brochus. Naricus.
Bru-cus, -chus, -cchus (125), -ichus
(94), -tus 23. X adj.). burtus (22), I
britus • gaU. haneton ou uue mousee 1
122; hd. kef-er, -fer, -fir (5^), -fern (21),
chevir (loi), keuer. wilde (X brutus) :
BRIT
k / meyg-k. (brucus 23). keyfer ''i).
keiver (si). kieuer (11). ags. cefr (»4,
i:iii. fehlt hei Hokw.). zever, sever (109).
))r«>cnkefer tiM). ain wiirni(9i). rupHene
(99. ef. ital. bruco crnva). ruppe (i2.5).
wilder liewsehnckel 1 74 V hd. hauwe- (5),
hau- (7, 21, 13:1), heu , mat- (ö) -schrecke,
-schreck, -sreek ^21), -schrick (7), -sreg
(133). wilde / eyn kal springke (22.
rf. Hr. wtb. 2, 974). sprciikel (i09). hoy-
spr.,kiiel.><preiiger (I32i. sprinc-hane(i08),
-hacn (1071 iiestoffel (7«. oherd. Staffel,
heu-st.. straffei).
*Brudo V. Qluto.
"Brugensis ic/m.i pruek (74).
*Brugus '•. Bruscus.
*Bruin- r. Brum-,
Bruma, bruina ( X pruina cf. Oeitica
Nr. 310. oz. Avti). 390) hd. da/, kaldc. nd.
dat kolde. winder (9). hd. nd. wiuter.
de kolde w. (22). mit-w. (uo). frust (17).
hd. riffe, riene (10). reyff. nd. riim (i08.
cf. .Sm. 3, sfi). gereym-et (2), -t (1). tuft
(9.5. weit. duft).
Brum-, bruin-alis, brumosus (17)
hd. nd. wiiiter-, winder- (9) -lieh, -lick.
frustig \n reyn kalt (17). reyffenlich{74).
Brum-are, -ere t -escere (es, uo),
br\iin-are, -ere t -escere (7g), brun-are,
-Ire friesen (l^i, 74) als daz weder (18).
hd. ge-fr., -frisen (3, 69), -frieren. be=
vriesen, rijpen, kalden (i32). frisen sicut
in yame [sie st. hieme 21). fresen ut aer
(5). vrescn alse dat weder (23^, wender
(22)vrust. winteren (uo. 132). nffe vallen
(6). hd. ryfen (uo), rjifen (69), rcyffen,
De r. (^9), 'rewffen (70).'bruinet hct riimpt
(108).
Brumarius ;■. Im-br.
*Bruinast-a, -es v. Bumastha.
*Brumata fierba) prunnreich (74).
*Brumat-ieus, -us v. Brunaticus.
^BrumeDa >: Brunella.
^Brumosus (anders Gl. m.) v. Brumalis.
*Brunare v. Brumare.
Bruna- ai. m.). pruna- (5"^, 74),
bruma -ticus, brumatus i22, 23) hd. nd.
brun. 7(6?. bravn (3), braun, praun (74,
7.i), braut (7V bruyn (132). sanguinien
(66 &c.).
*Brun-cus (94), -chus [st. bronchus
ags. uurot (94), urot (i36).
Brunda (Gl. m.), bruda (139) i. .solida
(II. c.)\ cornu l caput cerui (^Gi. m.). ags.
lieorzes heafod (Gl. Aeifr.).
*Brune \st. prune) gloot (Gf.).
Brun-, brum- (8, 17], burn- (96) -ella
cf. brameliai brun-,brim- (17, 96) -wurtz
J49), -worcz, -wort (47, 8.t). phlumen
Sum. V. cf. prunellaV braunnellen, gott=
heil (143).
*Bruneta (herba; po/imus Gl. m.) v.
Consolida.
Bruni-cus, -tius {i. equus breuior,
marmus) brun (i3o).
^Brunire ;•. Brumare.
*Brunsbig [ciuitas) brunswig (1). brun-
wicensis brunwyc ey'n grot stat (22'^).
Brunus {.^t. pr.) kriechbom (24).
*Brurigo [st. prur.) ?•. Outella.
*Bruris {vermis, st. pr.?) siure (104.
cf. surio).
*Bru8ciaculum. v. Cotula.
BlIB
*Bru8cum (sc? st? cf. Gl. m. 1, 813,
814. Gpllica Nr. 33«) broech (11).
*Bruscu8, t brug^uB (96), t ruscus
(i43) steinbreche (96, Sum. v). stainprech
(74). stenhieke (17, s.'i). maulJdoru (i43).
brus (iiüi. breusch, brusdi (Kr.).
*Bru8sia r. Prusia.
*Bru8U8 V. Brutus.
Bruta '•. Nurus.
Brutalis i. brutus (12 &c.). vnfer^
nyftich (13).
*Brutenu8 [cf. Prutenus) pruse (.5'»).
Bruteri prezziin i Wc.s).
Brut-ere, -ificare r. Brutire.
*Brutica v. Borrago.
*Brutinare dutin (S). tucken (9). Cf.
sq. \ brutinina melodin i. hrutorum clamor
(Gl. 111.)? oder aus buccinare?
Brut-ire, -ere ( i;r. &c.), l -ino, / -ifico,
t -eo (76), brucire (23), burtire (22),
brictire (74) (/. bestiare 7.5) nd. dor, hd.
tor-, dor-hafftig, dur-heftig ((i), -hauffit
(21), vihisch (i34), vihesch (69), vichest
(66 &c.), geckachtich (132), vnvernufftig
(74) werden, vnvernunftig sein (uo). vih^
Hell tun (9). vichlicli leben vnd thun (75).
Brutum vnuor-nunftich (23), -nuftig
(7), -nonftig (.5)dier, der (23). wilde (12).
wilt (8, 13). fehe (8). viech das da ar=
beitcn mag (7,5).
"^Brutus r. Brochus. Naricus.
Brutus, burtus (22. v. brucus),
brusus (23) i. stultus, immundus (Br.).
wiUU- (9, 22). wilt (10). w. osse (8^). vnv'-
nunfftig (17, 64), -nuftig tier (b). eyu
dore (7, 23). dul (23).
*Bruxellus (ciu.) pruclißel (74).
*Buba V. Parea. Bubo.
Bubala, bubula (uo, Gf.), pubula
(i4i) ein wylde kuo (uo*), kuw (iio'J),
ku (68). wisintin (ui, Gf.).
Bubal-us, -lus, -is (94), bubulus,
babalis (i36i {cf bufalus) ej^n wilder,
wilde (19), wild- (.i3), wilt- (8'', 23), walt-
(12), \T- (23, .50^, 102, 104) hd. ohsse (6,
12), ochse sim., achs (1), osse (8'>, 19,
22). wesent (8, 9). wesynt (9). wisint
(102). wizent (100). wisentum (50*>). ags.
nesand (i36), uusend (94). buuel (18).
buffel (13). puffel (12.5V schuuot {i. ani-
mal in galia bubalus 22. X bubo q.v.).
*Bubastus {aus bumastus?) /. tumi^
dus ((5, 23); liquor qui fluit de racemis
(3, 76). ein geswellender (6). en geswllen
(23). traben, treber von win-ber, -pern
(75). glatwircz (3). tresteiT (76).
*Bubeda v. Pubeta.
*Bubestris v. Buprestis.
Bubilare v. Bubire.
Bubile ochßenstal (88).
*Bubilla V. Bugilla.
*Bubina-ciuin, -re v. Bobinare.
Bubire {cf. bombizare) vox apium
humsen, susen (88). butio (buteo) bubit
(64, 123). bubere schreyen wie ein rohr^
dommel (kl), bubilare {cf pubilare)
bubonis vox (123, Gl. m.).
*Bubla V. Bobla.
I Bubo {auis i pestis; cf. bubalus),
ibubu (94 j 136), bufo (94), bulio (75),
jbuba (100) hd. huwo (95), huo (84, 103,
104), huwe, hue, hüw (64), hw (34), haw
(9, 64'', 88), t arws {pestis, st. ars? 9).
hirwe (sie) o. suche (pestis 8). aurhuw
BUC
(112). huruh, villi , puhiiw (iii). huck
(22'>). huic(ioo). auff (75,Sm. 1, 3i). ahd.
ags. uuf. auf-fe (74), -fei 1^45). eyffel (1).
hd. stein-aufF (112), -keutz (6ö), -kutz,
-ble (19. aus\\c); kutz (7, 21), vle (iio'>),
eule, eul (88, 110), eyl (134). ul (4.';).
huile (107. cf. BM. 742). schuffaus (112.
hd. Form cf. Fr. 2, 230b). schuffut (109).
schuf vot (22,23). schofud (99). scußuyt
(125 bis, cf. V. asion). bicker (ein wogel
sie 147. X sq. V). gir {miluus 22). fleder--
muße (18). widliopff (6.5. Mrg.).
Bubo (ßsßcüv 112. i. Intertrigo, pa^
ratrimma, anus ; cf. prc.) hd. kipp-,
kyp-, hd. (19, 74) nd. bick-ars, -ei-s {i)^,
22ab, 109, 147), -arst (49V wolf {1, 6).
schlier (112, i35, V. a. ifiis).^?^. schlieren,
hagdruseii (lu).
*Bubola f. Bubiila.
Buboni-um, -on stern- (i43), klein
mager- (Ki.) -kraut, wegstrau (Ki.).
*Bubrestis v. Buprestis.
*Bubu V. Bubo.
*Bubula V. Bubala.
*Bub-ula, l -ola (75), -uUa {i. bu=
glossa 74) rinderzuugo (87). rintkrut (75).
ochssentzuug (74).
Bub-, bou- (i3g) -Ulcus hd. kuwe-
(7), kug- («), ku- m, kuo- (110), kie-
(76), kue- (1 &c.), koe- , ochsen-, riiider-
(9 &c.) -hirte, -liirt , -herter (1. 9). nd.
ko-, ve- (99) -herde. Schwaiger (i4i).
*Bubulcus (herba, cf. buglUa &c.)
hundesribbe (9fi).
*Bubulicon v. Bucolicon.
*Bubulla r. Bubula.
*Bubulta V. Battudo.
Bubulus V. Bubula.
*Bubuin V. Bombum.
*Bucalniuin v. Buphthalmus.
*Bucanus v. Buccinus.
Bueca, buxa (8), boxa (9, 18) {i. buffa
147) Tid. nd. backe, hd. backen, back,
hol-b. (U2, 115), kynn-b. ; packen (^l),bache
(9), bach (8, i. maxilla 21). bücke (8. cf.
ags. buc v. bueculaP). bukel (lo. cf.
buccella). bufte («'. oris inßatio 81).
buff mit opgeblaseii kynbacken (147).
wange (9, W, 22). hd. waiig. wenger (7).
moiit (99). miuid (i4i). ein niuntful (i.
q. bucceä 12.5).
*Sueealdns( i.allec desiccatum buckin-k
(109, 132), -g (110). buycking (68).
*Buecalinoii i: Buphthalmus.
Bucc-are, i -ulare (76) {i. buecam
inflare &c. Bi., labium mouere 76) dren^
gen de wangen (23). buffen maken (147).
hörn auff plasen (04).
Buccella [i. crista galee, scutum &c.
17, buceeUus q. v. 110) hd. brock, biß,
biße. beße (14). pyssen (3). snede (8).
snydde, stucke (l?). schnitt, stuck (76).
snitten (1). schnyte (4). buckelchin (17).
ein brockel t biiJ brots ( 65). ein nuint-,
var. mont- (65), mund- (64) -vol. est
morsMs part«s;bucillaeinsciue {nd.) brot
(8^). bucella brosem (91).
Buccellarius r. Anelator.
Buccellosus v. Belloferus.
BuceeUus hd. biße, biß, bis l snitte
(6), bische (5). bete (22). snyde (7, 18).
snede (5, 22). hd. eyn brock, stuck (21
&c.) von (aws vel?) ef snyde (21). stock
(18). stucke (22).
BUC
*Bucc-en, -icen v. Buccinator,
*Bucceta v. Buceta.
*Buccicus V. Buggens.
Bucei-na, -ria (8), busina (11), t
bucina (i47), basuna(i25), bueena (76)
i. tuba, classicum) bus-ine (99), -un
6), -awme, -aun (91, iioi>, 134), -on (iioa^).
pusa\v-n (1), -ne (4). bußan (68). bos-une
(8b, 12), -sune (10), -aune (67), -ine (23).
bas-ime (5, 22), -uyne (147), -auen (125),
-awm (9). besu-ne (7), -n (97). buesumme
(11). hörn (9). her- (93), t^t- (8) -hörn,
dromet (4). trumett ("6). trump-e, -et,
claret (i47).
*Buccinalis i. animal gener atum per
mixHonem equi et thauri (76), aus buee^
phalus X bucentaurus?
Buccinare hd. bus-uncn (6, no^),
-imiicn (110a), -aunen (76, iio^, 134), -anen
(68), -nnien (69), -awmen; bos-unen, -unen
(8b), -a^vmen (9). besunen (7, 23). trumme-
ten, var. -n (110). trompen (132). im
hörn plasen (64).
Bucc-inator, -an, -ieen (Br.) bosuner
(17). hornbloscr (9). Iicrhornblaser (93).
*Buccinum [herba: art von sclineckeii
Ki.) rittersporen (143).
Bucci-nus, -us (7, 7fi), bucanus {i.
clangw a bueena 76) cl. tube der besu=
non (7). lud (23), eyn (5), der 21), dat
(22) lut von bosun (21), der ba-, be- (23)
-suncn. busaiiincnland (sie 74. aus -laud).
basuyiieu {)i tniinpetten geluyt (i47).
tun llat. ? 76). schahneyer (8b).
*Bucciria v. Buecina.
*Buceius r. Bueeinus.
Bue-eo, -o (8), -cones t baehuni
(pl. 141), baeunis (139) {cf. Gl. m. v.
baecones; 142 i. bucones; butro, aueo=
nes, baburrus) i. stult-i (i4i), -us l gar-
7-idu.'' (Pap.); rustic-i (i42), -its (139). do-
rechtig gebucr (17). torecht gefadir (8).
narr, Schmarotzer &c. (Ki.). schwatzer
(64). pauß- (Ki. ), pfauß- (Das.) -back.
bauscchtig (Das.).
*Bueeola v. Bueeula.
*Btieeula {cf. bueula) suciga (f>f-)-
Bue-, i bu- (iipt.) -eula {i. buc-ula,
-cella; tegumentum bueearum 125. pars
galee &c. ßr., gemis rasorwn Hpt., regula
i eamillum 114. cf. bueul-a, -us. ba^
eula. (!i. m. 1, .SSO sq. S59. 3, 38) raiit-
pauc (Gf.), -bogen, iatts.) -boga ^geuuaigi
[pl. -as Hpt. f), 200, 2oi). ags. bucc (94).
das visier am heim (9i sim.). die seul
des grandeis (ii4. cf. sucula).
*Bueeulare vb. Buecare.
Buc-, bu-eulare {/. labium) lab-al
(127), -il (117, 119, Gf.). lauitroc (120).
*Bueeu-, buci- (sum.) -larius ohsi- (104),
ochs- ( .suiii. ) - nar ( cf. bootes. ). helm-
slaegher, beckeiieel-maecker (Kil. : buc=
eula).
Bueeus {i. hircus Gl. m.) en schope (19).
*Bueeda v. Buceta.
*Bucena v. Buceina.
Bucentes ein wespen, hummel, brame,
horn-nusse (Ki*^.).
*Bueentia {herba) tusentblettere (96).
Buee-phalus (76 &c.), -falus, -felus-
(68), brueetalus {alph. bu- 6"), bucifal
(110), hueciD.silis{q.v.)estequus alexandri.
*Bueerna {cf. Gl. m. v. bucerium) v.
Vacearia.
BUE
83
*Bucer-us (46, 120), -tys (119), -um
(139), bueherus (76) {i. bubalus; pecus
bubalum, vox inepta 139, c/. 142 v. bucer)
wisant (119). wiesent (120).
*Bue-eta (11), t -eda (139), -ceta (19,
141), -ita (129, 139), -etum (Br.), bac-
(i04), but- (75) -etum {i. pascua 129,
139, hostar 104) osscn- (11, 19), vich-
(75) -weyde. riudirstal (104).
*Bucifal V. Bueephalus.
*Bucilarius v. Buceularius.
*Bueile {cf. butilla Gl. m.) eyn waßer
fayß (19). en wateruat (11).
*Bucilla V. Buccella.
*Bucina {aus baeea?) ags. begir (94,
136).
*Bueina r. Bueeina.
*Bucita u. Buceta.
Bucleamen ags. heort-hama (Gl.
Aeitv. midriff Bosw.).
*Buclio pole {lat.f in).
*Buco V. Buceo.
Bueoüe-on, -um, bubulieon (19)
hirten (8, 9), der h. (17) gesang. ein bi-
schoff brieff (6). ein biscopes bref (23).
Bueolus rindirhirte (104).
*Buestalinum {aus buphthalmus?)
ags. hwit magedhe (94*).
*Bucsus 1-. Buxus.
Buc-ula, -cola, 1 /. facula sic 76) iuug
rynd (es), kuelin o. kelblin, varr. kalbe,
kalb (110). kalba (127). eeii veersken (los).
*Bucula i: Bueeula.
*Bueulare r. Buceulare.
Bueulus [i. paruus bos; l bouinus
0; / n. pr. enui, untersch. von bucepha=
lus 134 &c.) oße (17). osch (8j. ochse-1
1,9, 75), -leyn (9). cleyn stier- (es, 110),
ochs- (iio) -lin. rindern (6).
*Bu-, ba- (136) -eulus {cf. bueeula)
ags. randbeag (94), rondbueg (i36),
nordbaeg (iipt. f). 197).
*Buehalmus v. Buphthalmus.
*Bueherus v. Bucerus.
Buda {ciu.) ofen (1, 4). offen (10).
oueii (12).
Buere {i. perfundere, non est in vsu
Br.) neczen (9, 17). anwißen (17).
*Budibeta {aus butubata?) suntloca
secreta (23).
*Budicus ( '.frz. bouder ? ) v. Ario-
pageta.
Bu-falus, -phalus (r)b), -ffalus (124),
-folus (21), -farius (67) (cf. bubalus)
buf- (17), bu- (5b, 21, 23), wu- (1) -fei.
rillt (3). ogse (5b). oße (21). oschgin
{dim. 5).
*Bufarius v. prc, sq.
*Bufa-, bufo- (76) -rius [i. ventosus,
mendux &c. aus bifarius X buflf-o?
-are, -aria Gi. m.?) lieger (74). lug-ner,
-enhafftiger (75).
Buf-fo, -o V. Bubo. Bufo. Bouinus.
Bu-, buf-, bb- (18) -fo, buso (122)
(?'. rana terrestris, ve.rmis venenosus 76,
rubet-a, -um, but'ea 5b) hd. krotte (6,
43, 93), krot, kroth (16), chrot (2, i4i),
chrott (1), cröt (8), krote (3), krut (7);
kra-, kre-, krey- (18), nd. cro-de. eyn
ert krot (9). vtze (22). vtse (?), vocke
(22b). eyn ce (5 st. vce?). oketa {nach
Wackemagei Schreibfehler, doch vgl. u.
a. oberhess. oikch), creta (127). pedde
11 *
84
illL
(11, iivi, IUI), piiilii«' i;';i, in;»), frosc (l04).
brt'Jworin cJ'J*'). i/n/l. criipHiit (lasi).
*Buflfti («iiitlrra <ii. m.) v. Bucca.
•Hufohis Sic. r. Buftilus.
*Bufoimria '•. Cotxilu.
*Butoriua r Biilurius.
*BllgU Jur/iil) l)llli;;llt>n ^suin. V).
BuR-Rons fi.'), (11. 111. 1. sati"''), -geus
(in. ms), -eus (7(1. rnp.^, -enus (ii),
buccicus (t]) {i. spad-o, -us 7t:) ciii gc-
Kiiiftfii ros ((>). m;iv(l(ii <>. aiisgcsiiytcn
jifer<k' (7lV »Ml \ l.i;:lu'siic(li'M |MTt ('2.'5).
*Bup:Klo88a r. Biiglossa.
*BuiB:ia ^ /irrlxi, /.berberis / spiniuineta
1 ll)k;itziiioro(8). saiiracli.crlisi-leii, wein
lagclin (,Mi)-
*Bug- f bub- (•'(;") -illa (i. buglossa
7."», baccidia in;) ochsen- (7.'>), huiulis- (S\
luiiult's- (17, s->, W), Imnt/- 1 1 üO, liiuiü-
(17) /('/. -/.ungo, -zuiig, nd. -tiiiige.
*Bugilon, bulia [S^] singvonc (8ö).
ciiigrtiiu' ' :ii;).
Bug-lossa, -losse (n4*), -lossus (oi),
-glossa (iioi\ -losa i87, ii«), boglos-sa
(!m;, in), -sus [Hi], -us(iu), / bulgussa
(18) (cf. bogula, bugilla, boalca) hd.
(7) na. osson-, oslieu- (^21), hd. ohsscn-
((>), ochsin- (4), ochsen-, oschen- (!), 8,
4:»<"'), achson- (1), rindcs- (7, Smn. vi),
huiul(>s- (sum. v), hertes- {s5) hd. -zunga
(87), -zungc, -zniig, -znngen (1,3), -czonge
(21), 7id. -tnnglic. bugcl (87, uc. aus
bugilla ? ff. artemisia ?). ags. foxes glofa
*Bula v. Bulla.
*Bulaquilon '■. Bullaquilon.
*Bulbere r. Biblire.
*Bulbij {herba) liundes ben (47). bullj
hmit.-ipain (lüO.
*Bulbi-nare, -tare r. Bobinare.
*Bulbo-nac, -nach, -sa ( folliata),
bol-bonac, -hanac inonveiel (i4:i).
*Bulbonium scharten-, bruch-, Avcger-
kraut {\X'a\.
Bul-bus [alph. -lus G8 &c.), -lus (8,
110), bolbo (.suin. vi) bungo (cf.). bol
(Sura. vi), bollf (Fr.). zwiboUe (l4!)). zwip=
poln (.Sum. v). zwi- (85), cy- (47) -pollpn.
knobloch l zwnbel hopt (es), eyn zybel-
haubt. var. -hapt (110). eyn hoefft cypels
offt vllocks (132). mer zwickil (8. st.
zwibilV herba f). j)l- bulbi nindwurtzehi
(112 sim.).
*Bulbu8 (piscis) v. Bullus.
*Bul-cio (121), -cia (sum.), -tio (127),
pul-eio, -zio, -tio \q. r.\ -eius, -so (7.
V.) (cf. Gl. 111. vv. bol-ta, -zonus, bulzo)
bolz (121, sim. Gf. 3, 114). zein (Sum.).
*Bulc\is V. Bullus.
Bulg,a, -e ( l!»j {cf pulga. vulga. Celt.
Nr. 30!>) eyn wat- (91), ledder- (19) -sack,
lederen sach (11).
*Bulganica v. Vulgago.
*Bulgussa ?•. Buglossa.
*Bulij r. Bulbij.
Bvd-iraus f -imia (Ki.), -ismus f
-ima (147 1, -una {i-2'.>), bolis-mus, -inus
(76), delismus (17) der gitze (17). geicz
(74, Sm. 2, Sit), vnsetelich hunger C8).
vnczeydick hungir (9). ochsen- (Ki.), muno-
(70) -sucht, kuhliungcr (Ki.). etenslnyst
als en hont bol.; beer groyt hunger (147).
*Bulio V. Bubo. Bugilon, Bullio.
*Bulire v. Bullire.
BUN
♦BulißmuB '■. Bulimua.
Bulla, bula (21), pulla (74j ('/.pro
oella^ hd. platcr-a (11»), -e (100), blatorn
(uo gi/ii.) ni oijiia; bleterJiii im wa88er
(88); w.-platerii (7.'-)), blctter (7), -l)lat
(fii), -blas (8), -|)lose (9), -.schell ((>), -plaßc
die im wasser erscheyniien so es regnet
("l). waterbubbel (iriü). bodcle (a^«^; 22'',
23). bulle iüipic 21). bulge [in balicionc
afmc. [), 22, Fr. cf. Br. Wtb. 1, 1.58). bulg
(17^. bürg {sie 7). binden (in aqtia 12).
l)rod ( : nhd. brodeln nach Woinami) o.
choch {sie 2). bröd o. ehöt (7i). wrott o.
ehot (1).
Bulla hd. Spange, spaiig; gurtel-spang
(<;4), -spengeliii (7). geziertgürtelspenglin
(9,3). rinch (117). schale (12.5). calz (Gf. 3,
114).
Bulla ehafti (104). hd. eyn rorai-sche,
-scher (110, 1.34), -li (21), römischer ((ji,
remß (18), baliist- (8) bricff, briff (8, 21).
nd. i-omesch bref, l)reff. bulle (.'i*'). bull (fi4).
*Bullaqu-ilon (17), -elon (7.)), -erlon>
bula- (i4:ti, bulo- (m) -quilon, bolgla
(74), niaculon (X dia-culon, -quilon
vnguetifuni Gl. m.) l abollena (sum. v) (/.
mändragora) alrawn (74). alru-n (140),
-ne (17, 47, 7."), 8.5, 96, Sum.).
Bullare sigleii ((>4, 6s).
Bullare r. Bullire.
BuUarius v. Braetearius.
*Bulliculus der wall im sieden (110
sim.).
*Bul-lio, -io (7.)) {i. lixatura 7.5, tumor
aqnc buUientis 66 &c.) siedung (7.5). aufF
Wallung des wassers (74).
Bul-lire, -ire, -lare (110, Kl.), bollire
(8) hd. sie-, .sy-, nd. -zie, see-, se-den. hd.
nd. wellen hd. wein (17), wallen (67, 68),
er- (7), vff-, aufF-wallen; quellen (110),
brodeln (13).
Bullitus sudt (7.5).
*Bullo seliarrbier (143).
*Bul-lus, -bus (132), -eus (76) {piscis)
schly, var. schley (iio). sley (132). milch=
ling (76).
*Bullus V. Bulbus.
*Bul-mago , -nago (Fr.), -maga (8),
ital. bul-iraaca, -inaca , -maca &e. (Nmn. )
wibiscric (Sum. v). wibes krich (96). wei=
berkrieg (Fr., Nmn.). winnencruch (sicsr,).
wip crut (8).
*Bulmus r. Botraca.
*Buloquilon v. Bullaquilon.
Bulpare (cf. pulpare) miluorum vox
(Gl. m.).
^Bulsare v. Bursare.
*Buluna v. Bulimus.
BumaS-tha (Hr.), -ta, -tus, -tes,- tis,
-te (Gf. &c.), l bamaste (147), brumast-a,
-ea(alph. bu- 110), vua bumamma (9i)
repa (nf.). ein grosser wj^ntrub (110).
groß weinber (91), wyntruben {es), brieg-
len, heunischc trauben (Fr. cf. balatine).
groit wijndruyff (i47).
*Bumb- V. Bomb-.
*Bumba-eium, -sium v. Bombasium.
*Bumbord-a, -ia &c. v. Bombarda.
*Bumbux somis columbarum (,139).
*BurQex v. Pumex.
*Buneeta {cf baccus) bramberewurtz
(Snin. V).
*Bunda bungen geluyt (147).
*Bundicta v. Benedieta.
BUR
Bunium, ßaviov wild kresse (112).
*Bunta (!rn (.sum. cf. UM. 416.).
*Buntinga (auis) geisthammer (Hi-n.).
Buprest-is, -ris, bub-restis (10, 12,
13, m), -estris ((;i. G, g.üs) (pia- (10, 13,
112, Fr), 8wa- (12), kn'i- (v. a. ifi>8),
knoe- (116), ««(/Z. kno-lster. gauchkai)ffer
(116). rebestichil (Gf.). ein giftich zevcr
(109).
Bupthalm-us (itr. &<•.), -on (110),
butalm-us (76), -on (7, 7.5 &<•.), buc-
almum (9), -calmon (81, buta {i;r, &c.),
bust-a (70), -olamen, wtr. -ulamen (7.5)
groli-augen (8), -augcter mensch o. thier
(7.5). groHougig (9).
Buphth-, but- '17), buch- (75) -ab
mus, butali-cium (17), -na (19), bup=
talmon (Sum.) husuurz (Sum. vi), oßen^
zuiige (19). eyn doder blum (17). toter
pium(7.5).rind.s-l)lume (Kl.), -ang (114, Fr.),
ochsenaug (112. Ki.). ganßblum, kudillc
(Das.). kulitil (114, Ki.i. kt'inig.'^kerze (Ki.;.
*Burb-ilia, -alia l -ulia (g1. m.) ia:=
gcwcide I 147).
*Bureiola ( cf. portulaea) burzi-h,
-la (Gf.).
*Burdositas («.dicterium&c.) buerde,
iock, spyl, scherts, ga])bery (147).
*Burdundia v. Burgundia.
Bur-dus, -do (141, Sum., P,r. &c.), t
-ga (alph. -da 69, 134), bordo (.'j'') (ex
cipio et asina 66 &c. ; gcnus cameli ex
equa et asino 141. cf. Dz. wtb. 61) hd. nd.
inule. hd. inul, maul (66, 134), multier
(110). burd (B.M.) bürdavn (3). kele fSum.).
eyn perde fole (17j. phard esell (1).
Burdus (i. sutor vestiarius) ags.
reamer ((ii. Aeifr. X seamer cf. prc.f).
*Burel lum (i. mensa Gl. m.), -um
(7), -lus {jmnnus Gl. m.), t but-rellum
(3), -ellum (4) (cf. Dz. Wtb. 77) eyn duch
daz von linen (7, 21), davon lin {sie b)
vnd von wollen i.st gemacht, eyn dock
de van linen vnde van wullen (22), w.
wände (23) is ghemaket. tuch von ley=:
nein vnd (oder) wullem (gu sim.), lynen
tuch (68). beyderley dochlin vnd wiln
(18). airden-dey (.5 &c.), -tey (uo^), -day
(2, Hactzi.). dirdunday (74). dii-ithajdio*^).
dyertey (132). (Formen u. a. ba Sm. 1,
394. tirletey rojiow.K eu slestuke (23. i.
e. pannus silesius?). ein tecke (4).
teyck (3).
*Burga f. Burdus.
*Burga spina (i. neprus) kreütz-,
wfiben-beere (144).
Burgarius(c/". ciuis) bui-ger in keiner
stat (9.3).
Burgensis hd. bürg- , borg- (21),
burger- (7), nd. borch-man , ader iröw
(6). hd. burger. eyncn der in eyuer stat
wont ader uffey sloß (17). portener (132).
*Burgrauia bürg grafin (18).
Bur-, bürg- (22) -grauius, burgi=
comes hd. bürg-, borg- (21), bur- (76),
pur- (4), nd. borch-graue , -greue (11,
23), hd. -gi-afe ('6), -graffe (5») -graff,
-grauf (76) -kraff (4), -grefe (6), -grefFe
(17, 21).
Burgimagister burgermcister (es,
110).
*Burg-o (3), -io i. celebatus (74),
castratus (3, 74, 76), keuschgeporner
(74); vU. aus burgon-e (Pap.), -es (Gl.
BUS
m.) i. castra t cauUs , x buggens?
burdo ?
Burg-ones (23, (U. m.), -o oues {sie
6) sc'hoff stall (6). scapestalle (23).
Biirgu-lio (76, Heu., Hr.), -lium (74,
7(>, Br.), -rio in), -riiim (Hen.) {i. crinis,
comis 74 (jcnitaUum) fisel-, fotzen-har
(74), -haar (Hcn.).
Burg-, burd- (1) -imdia burgund-e
(5b), -ie (1).
Burgundio vß burgundien (110).
*Burgundus v. Burgus.
"^Burguri-o, -um r. Burgulio.
Burgu-s, -ndus (23) (z. castrum 1,
forti- Br., borti- 21, forta- 5'' -lieium)
ein bürg (68, 76), t vcst (76). purg (1).
purck (4). borg (13). borch (22). hd. ein
burg-festunge, -festigung, burck-f. (i34),
borg weysong (sie 21). nd. eyn borchues-
tinge. kleini vesti (93). castel (110).
*Buribuctius v. Spirilliim.
*Btirich V. Borith.
Bur-is, -US (!t!j), purim {acc? 127)
hd. phlogis hobit (,127); plilug- [1, b^),
pflüg- (ü sim.), pflüg-, pfluk- (!)), phulck-
(3), plug-stertz, -stherczc (9), -heubt (bm-^i,
"-riester (6). nd. plochstert, ploechstart
(11). rie- (6, 75], ri- (1, 16), vei-, var.
re- (75) -ster. riestere (7.')). holt (99).
ags. scaer (ise^, uö), prinfir (145). {i.
stlua") geytz (68^ 93). gaitz (G, 76, 88)
am pfliig 76). getz, pflugestartz, reut=
eysen (74).
B\irista i. rusticuft agens agrura (76).
ackorman (11, 19 1. pfluog-heber, man o.
wyb (110). man 0. wyb daz den pflvig
hebt (681.
*Buryt r. Borith.
*Buritanici v. Britannica.
*Burnella v. Brvmelia.
*Burra {i. hara) stiga (of. 6, 624).
*Burrago v. Borrago.
Burrum ags. briiu-n (94), -m (i36).
Bursa hd. nd. budel. hd. bu- (16),
beu- (110), pew- (1) -tel; bydel (18),
seckel.
Bursa l pera [q. cf.^ pastorls ( /.
sanguinaria, crispula &c.) teschelkraut,
gens kreß &c. (73). bursul-a, -um hen=
nenkersse (85).
Bursare (8, Br. ), im-b. (es &c. ),
bulsare (9. X pulsare) gelt in-drucken
(8), -stossen (9). seeklen (64).
Bursarius budel- (5, 21, 22), hd.
bydel- (18), pewtel-, beytel- (134), seckel-
macher, -mecher, -maker (22). hd. nd.
bude-, pewt- (1), seke- (6), sek- (2) -1er.
bm-s-ier (132), -ierer (110 sim.), -chierer
(67\ -euer (11, 191 burßner (74).
*Bursia v. Brisca.
BUT
*Bursieida pewtelschneider (4).
*Bursifragus ?•. Bustifragus.
*Bursinus v. Businus.
*Bursul-a, -um v. Bursa pastoris.
'^Bursum ein bnrß (18 Mrg.).
*Bvirtire v. Brutire.
*Burtus v. Bru-cus, -tus.
*Bvirus ('. Buris.
*Burus (c/. birrus) kozzo (Sum.).
*Busa r. Byrsa.
*Busa i. dcyjectu.s (76), i. q. buzi (i'ap.,
Gl. in.).
*Busamis v. Businus.
*Busanium r. Pusonia.
*Buscula (aus pustula x bocio) pla=
ter; geswil in der hande [n).
Buscumducis {du.) hertz-ogen, var.
-iigen busch (65).
''^Busequus v. Bossequus.
*Busina v. Buccina. Businus.
*Busin-us {i. candela ci. m.), -a (19),
bursinus (22, es), bos-inus (5b, 6, 7),
-mus (22, 23), busamis (21) (i. sinusiö,
par.f vestis) hd. bu.s-am (3, 21, 76, 133),
-em, pusem (1, 74, 7.5). bos-ym (5^^ -em
(5, 7, 132), -eme (19), -me (23), -men t
besmen (22). beßem (es), puß (6).
*Bussa V. Byrsa.
*Busta V. Buphthalmus.
Busta {ans busca x arbusta? cf.
Dz. wtb. 7m) i. orbor rami.y truncata (Gl.
Linrtonbr.).
*Bustar v. Bostar.
*Bustardus v. Balschardus.
Bustare toten graben 0. brennen
(68, 110). die doden grauen off bernen
(132). begraben (64).
Bust-, busti-, buste-, bustu-arius
hd. toten-, totden- (ti7), todten- (i34),
totten-, toden- (iioi>) -graber; dotengre=
ber (110^). nd. en dodeiigreuer.
*Busticera v. Butistera.
*Busti-, t bursi-fragus i. qni frangit
bustum (76), fraudat busta &c. (75).
toten rauljer (74, 75).
*Bustolamen v. Buphthalmus.
*Busto-, vstu-larius 1 /. teneta) ofen-
stab (74).
*Bustorca v. Bistorta.
Bustuarius v. Bustarius.
*Bustulamen v. Buphthalmus.
Bustum grap (8). gra])p (6). grab (9,
110). grayb (19). graf (99). toten-grab (74,
75), -prenstat (74). ags. beel {i. ustrina
136^, 145).
Bustura grebnyß. toten-gr. (75).
*Buta V. Buphthalmus.
Butal-ieium, -ina, -mon, -mus v.
Buphthalmus.
85
*ButeDum v. Burellum.
Buteo {cf. but-orius, -ro, -io) brobu=
xen (109), -xe t -se (ku.).
*But'ca V. Bufo.
*Buterus (?'. bouinus) rynderein(74).
*Butetum v. Bucetum.
*Butic-en m. , -ina /. (i. buccina,
tubanista, taratantarizat-or, -rix &c.)
basuynre, trumper, claretter (147;.
*Butüagus burggraue (74).
*Butiligo V. Vitulamen.
*Butüia V. Botinus.
*Butio {cf. buteo) ags. cyta (94=»).
*Butyrolaganum eyn botterflade(i25).
Bu-, pu- (74, 93), bot- (5'>) -tirum,
butrum i22, 23) {i.' serum 104) butte-r
(19), -rn (17, 18, 1, 2). bitter (6). put-er
(74), -ter (1, 4). bot-ter (5 &c.), -tyr (5i>),
-ere (22), -tere (22'>), -re (99). bodere (23).
schmaltz (73, 111). vngelittert (76), butter-
(2), milicli- (74) -sclimaltz. milchsmalz
^Sum.). anco (117). anke (74, 93). hancho
(119). ancken (73). ank-smer t -pine (104).
anchsmere; die cig- l butt-eren (Sm. 4,
234).
*Butis V. Bootes.
*Butistera,busticera (1 29) toten greber
(75).
*Buto V. Butro.
*Buto-nium, -mum (ki.) rietgras (KU.).
But-orius (12, Gl. m., Ki.^, -or (Gl.
m.. Fr.), -eo (q. cf. 141, Gl. m.) {auis, cf.
bu- KU., bos- Ki. -taurus) roredrumer
(-Ü' 12). eyn roesdomme o. rohrdommer
(125). roer-domp, -trompe (ku.). pittouer
(Fr.).
*Butrellum v. Burellum.
*But-ro, t -o (75), -eo (i4i, Gl. m.),
-eon (Pap.) i. iuuenis (i4i. Gl. m. , Pap.,
Br.). clamor- l garrul-osus ein schrier (75).
ein klaffer (6).
*Butros buckes seyl (19).
*Butrum v. Buttrum.
*Butu V. Asarum.
*Butulum V. Botulus.
*Buxa V. Bucea.
Buxum bosbaum (8^)
(17). buchs- (6), bußbaum-
baumeii- (7), boßbaiunen- (5) -holtz. bus=
bomen holt (22).
Buxus, bucsus (23) hd. buchs-, buchß-,
bux-, puchs- (1, 2), bugs- (5^), bus-, buß-
(5, 8), boß- (7), bos-, boße- (17), boysche-
(19 Mrg.), pox- (4) -bamn, -bom (6), -beTm
(7), -bam (8), -buame (133); balsum (sie
12). nd. bosebom, buusboem (11).
Buxus i. tibiol-e ivse^), -ae (Gl. m.)
aus nd. buxen tibialia.
boßbeymen
(76), bochß=
C, K, CH
CAC
^Caba (</. cabo) hengcst sinu (of.).
*Caba (oiis cabo X gabata?) t. vn-
(/it/d i'nul ("i;'». hucrt", rf)IJliiifl' (71, 75).
*Cababu8 v. Cacabus
Caball-, cavall-, eamel-, camell-
{i. dromed-l -arius maraliscalli slm. (_(rf.).
Caballi '•. Caboli.
Gab-, cap- (ui), cau- {ni. <:i. m.),
cac- (;i\ gab- yni, sum.) -allus, cabalus
(i)) hd. nd. heufr-est, hd. -ist, -st, -s
(13). hd. (13) nd. i'os. hd. roß, roscli
(7). ritrot* (ss). ^rolJroß (75). ein troß=
pferdc (tu), reyßouer (i25. c/". Fr. 2, 107.
Sm. 3, i2fi). maiden {i. vilis equus 2).
Cabannaria (rf. ci. m. h. v.) ein hanff-
acker (Ki. X cannabis).
Cabanus r. Tabanus.
*Cabarrus umrstal i 7 t).
*Kabe v. Karabe.
*Caberna '•. Zaberna.
Cabaesius gcitzluil.* (Ki.).
Cabiare {i. perforare Br., Gl. m.) lo=
cluTcn, W/r. lecli(n'n (64).
*Cabo r. Crabro.
Cabo, capo (lu. q. cf.), carbo (67),
scabro (19) (/. capallus grandis i4i,
equus casti'atus) hd. nuinich (6ti), munch,
nionch (U7). ein geniuneht, rar. gemüncht
pft'rdt, varr. rofs, roß (uo). roß (17).
rune (i09).
*Cab-oli (74, 7fi), -aUi (23, i24, Pap.),
cacabi (dl. m. 2, 13») {cf. cauan) sunt
lemures (124), aues noctumi. nachtuogel
(74).
*Cabolus r. Campolus.
*Cabriolus >•. Capreolus.
Cabro v. Crabro.
*Cabu-s, -lus {anders v,\. m.) v. Ca=
cabus.
Cabus {i. mensura, stercus i vesicula
coluniharum, displicentia) ein maß (68,
110). vicr-tcl, -ing (Ki''.). cu verde vat
(22). crop (11). gropp (19). ein hoe kymie;
maz; minpft (9). fiackin {aus hoe kiu
X cacabus?) o. reuffen heupt (8).
*Cacaba v. Cacabus.
Cacabaceus rauschend (ki.).
Ca-, cac-cabare [cf. calcabare, ca=
tarey perdicum vox ( Gl. m. ). schreyen
wie ein rebhun (ki.). chütelen (iien.)
*Cacabarius kachler (iio). kessel-, l
kachel- ( 6« ) - macher ( 68 ), - mecher t
boetzer (132), -bletzer (110).
Cacabatus v. Caccabatus.
Cacabi v. Caboli.
*Cacab-olus, -ulus t -ulum (dim. Ki.)
hafaii (Gf.).
Cacabon {cf. cacabare) rebhun (Ki.).
CAC
Cac-, kak- (70 -abre yef. karabe.
mncaber. typabrum. i bern- (36\ ayt-
(74) -stein.
*Cacabulta r. Catapulta.
Cacabulu-s, -m r. Cacabolus.
Caca-, ca«ca-, caco- (gi. m.), cacu-,
caucu- (Gf.i, t cata- (8, 9|, cala- (75), l
caba- {alph. caca- 76) -bus, caccabis
(141), caca-ba (Sm. 3, 101), -ua (io4, isi,
141), -uus (MI), -lus (18. X kachel),
t cabu-8 t -lus t calutus (17), catha=
rus (fi'>\ (jr. xc£x-aßo;, -xaßo;:, -aßt]
(124) (l. lebes, fodula, piropus, ollip&-
tra, cucuma, pantrum, scutella ; uncus
ferreas in quo pedum — st. pendet —
caldarinm 97. cf. cremacula. Goth. wtb.
2, 4!)4) hd. chache-le (Gt.), -1 (Anz. 8, 99''),
kachel. chuhmo sim. { Gf. 4, 360 sq. ).
Schüssel, kar (6). ein hafFe der da sudt
sonans lack lack lack (g.'j). wallender
hafen (93). haiff (17). steinna (Gf.). rina
(131, 141, s.u. l. c). deckel (5, 17, 18, 21).
hd. hafen-d. (64I'), -teckel (ß), -deck (1,
64<:), -dekch (71). nd. groppeu deckel,
gropen decker. sturcze (9). sturtz (8, 4,
641^, Sm.). styrtz (64*=). hd. keßel, kessel.
nd. ketel. ags. cetil (94, 136). Arf. kessel-,
nd. ketel-hake (12, 22, 23), -haken (13,
75), -hacke (cabus &c. 17), -hack (eat.
8, 9), -hag (5), -hacli (21), -hocke (9),
-hock (17), -hocken (10), -henck (19),
-henckel (76), -hab (6), -phaniie (7), -ring
(75). hochel (12). hale l rinck (18). eyn
halen f21). hele (.5'>, 97). kelter (132).
Cacabus {herba) schlaff kraut, Mrg.
kocli haber (Ki.).
*Cacadenion ;;. Cacodemon.
*Cacad6u [i. laudula, aids in india)
leriche (iO(i).
Caeaferri v. Cadmia.
Cacalia (^. lilium conuallium) mey-
(73), inaien- (Ki.) -blumen. weißer carri
l'Ki. 1.
Cacalismus {galliimrum) das glucken
(Ki.).
*Cacallus i-. Caballus.
*Cacalus v. Cacabus.
*Cacamilla r. Chamaemelum.
*Cacaputia ?'. Cataputia.
*Cacarcus v. Caparcus.
Cacare kacken ( 68 ). schy -, var.
schei->sen (110).
*Cacau-a, -us i;. Cacabus.
*Cacca ein kuwe dreck (7 Mr<r.).
*Caccab-are, -us r. Cacab-are, -us.
*Cac-, ca- (Gl. m.) -eabatus ags. be-
smittod (94'J).
*Caccine v. Cachinus.
*Caccub-are (i4i), -ire (gi. m.) {cf.
cucubarej noctuarum vox.
(Ki.). catefaetus chi male
CAC
*Caeedonius v. Chalcedonius.
*Cacedulus {(ins xaxo^BAo;, x cace=
polusV) boßerkneciit (74).
Cacem- (ki.), l cacen- (i4i), ycw.
cace-, kace-, kathe- (8, 132) -phaton,
-faton (141), -fatum (8. X fariP), i
-phatus (Br.) (i. malus sonus .sim.) eyn
böser lut (8). poßcvlaut, poßgedon (74).
sauzoten &c. (Ki.)
parla (gi. m.).
Cacentus v. Cracentes.
*Caces-ia, -sia &c. v. Cachexia.
Cacethes v. Cacoethes.
*Caciafistula v. Casia.
*Caciatrix v. Silago.
*Cacidemon c. Cacodemon.
Caeillare v. Gracillare.
*Caci-raa, -iiia v. Cadmia.
*Cacimnare, cacinn-are, -us v. Ca=
chin-are, -us.
*Cacirare c. Cauterizare.
Cacobus V. Cacabus.
Caco-, caci- (74), gew. caca-demon
boßergeist (74). tewtil (9). teufel (8).
Caco- (88, Ki.), cac- (Br. &c.), cach-
(6s) -ethes boeser syt o. brauch (ss).
boß sitteii (110). boeß manier (68).
*Cacomica-nus, -mus (i36) ags. log=
dor (i36, Hpt. 1, 198), nach Leo st. caco-
mechanus logedhere.
Cacosia v. Cachexia.
*Cacubalum, x<xx8ßa>.8|ji oiosc. nacht=
schatt (144 ).
*Cacubus V. Cacabus.
■*Cacuciu-m slee ; -s slcbani (8) , aus
acacium !
Cacula i. seruus mil-es (i36''), -itis t
ligna arida (i36, i4i, Gl. m.). uuintthurri
(Sm. 1, 391). fram-^fran-kueht (Gf.). ein
trosser, kriegsmans kuecht (Das.). i.
Cursor en loper (22). i. scala currus wa=
genleite-r, -rn (75. X cauilla). eatula
lauffer (74). calcula /. Uxa &c. (Br., gi.
m.). baide t loeper {in), nuncius cursa=
tilis ein lauf- (uo), lou- (68), loef- (i32)_
-1er. cuculae, eaucul-ae, -us {i. lixce serui
milituiii (i'ap., (ii. m.). caleulus i. seruus
vt in planctu : vidi calculum militan=
tem (76); vnde Plautus : mdeo ealcu-
lam militarem iBri.
*Caculla V. Cuculla.
*Caculum [i. cingulum) gordel (i47).
Cacum-ari, -eus v. Cachin-are, -us.
Cacumen hd. dye hohe, hohe (67),
höh (66), hoche (uo), hoch (4), hoe
hege (10). ain yetliche hehi (76). hoghe
ouer h. (22). hoechte (i32). spieze (17),
ein wippel (3).
CAD
Cacuminare, -ri (17) {i. sublimare
7H, acuere, X aciiininare) firston (127).
hoch machen o. werden (17). hoecheii
(110). boeuen scharpen (i32).
'^■*Cacliare ergeni (8, 9), aus cacos (ßr.),
caehos (hh &c.) gr. i. mnluia.
*Kacherisia {i. q. casearius ai. m.).
chaschar (Sum.). kas^ekar s^im. (Gf.).
"^Caehethes v. Caeoethes.
Cach- (Ki.^. cac- (Kr.) -exia, cac-
(125), eath- (8, 17, 74, 76), cat- (7.5)
-esia, cac-etia (120), -essia (147, Gl. m.),
-osia (Br.), -eria (147), ca-, ka-thesis,
cates (74) [i. mala vexatio Br. ; X eaco=
ethes) vngeschiekte lidmaß; boßer syte,
boße gewonheit (74V b. gcsteltniß o.
böse scldckunge (8). böse (8), pose (7.5)
gestalt. boß setziinge (17). bedroef-,
bedruck-iiisse ; swairmoed- , trur-icheit
(147).
*Cachina, volugena gall. moe (122).
*Cachi-inia, -na r. Cadmia.
*Cachi-, cachin-, cacim- (7.5'' Mrg.),
cati- (1, 74), cate- 1I8) -nare, cach-,
cac- ( 108) -innari, cacumari {i. subridere
76) hd. nd. laclieii, imoderate (11). be-1.
(19, 74). hon-1. (66, 68, 134). lut, spotlich,
vil 1. (110). gecklich 1. (^t32). hd. spotteu.
hd. nd. be-sp. vei--sp. (76). spoten (^134).
vor-sp. (18). beschimpen (22). bespielen
(74). kuttern von lachen (75). kyttern
(19, 74, 88. cf. Sm. 2, 283, 343). kachen
schlagen 165). cliachazen (Sm. 2, 277. cf.
Gl. 4, 363 ; im Böhm. Wald kachezen).
kichern (i2.')). liecheln (".'>'' Mrt;.). gacheln
(Pict. cf. gychlen garrire ib.). geicheln
(Fr. 1, 312^^). sehet- (Kii.), schat- (132), scat-
(107), {nnl. scha-), schot- (^iio^c)^ scot-
(iiot>) -tcren. scikeren l scachen (108).
*Cachinatio das gachlen, lachen, kit-
teren (126).
*Cachin-ator, -no, cathinator (74)
ku- {-i^), ki- (88) -tterer. gichler (126).
lautlacher (74). der sj)Otlich lacht 0. laut
(88). cuchinones i. derinores (129).
*Caehiii-us, -nus, -num (8, 9, Cf.),
cac- (99), cath- [1, 74) -innus, -inus (74),
cac- i cas-cine fjjl.'^ fu.), cachm-uin f
-o l cacumeus (i. deriseo m) choch il).
kach (Ob. 749). chahatzen, chachizunga
sim. (Gf. 4, 363). kachen schlagk, kecher=
lieh lachen &c. (60). huoh (Gf. 4, 686).
au- (134), hon- (69, 70 ), vnnutz (68), spot-
lich (iio) -lacliung. gelachter (75). laut=
gelechter ( 74). hide lachen (23). lach (6).
Spot [S &c.). ge- (21), be- (23) -spot. (-um)
lachende spot (8, 9). (-us) verspott-er
(7, 76), -e (1). bespotte-t (5), -r (^22). grisinge
(99. cf. grijsinge rictus Kii.). lach- l
schatter- (i32l schetter- (Kii.)'-inge.
*Caehl-as, -a (Ki.) {i. bupthalmum,
cappacoranla, boaria &c. 143) streich-,
sterck-, stein-bluin( 143). ochsenaugen(Ki.).
*Cacliin-um, -o v. Cachinus.
*Caclios V. Cachare.
*Cada V. Caecia.
*Cada [i. aruina Gl. m.) {'bertrefflich=
keit (6). i. exLmia ouer-dreplichcyt (23),
-erlicheyt (22). i. anima ain sei (76.
au,i aruina insel":'").
Cadabundus r. Cadibundus.
*Cadagtiniluin {i. caldariolum) kesse=
lein (74).
*Kadainon v. Cardamum.
CAD
*Cadallus v. Cataplexia.
*Cadaner v. Cadauer.
*Cadapuppa v. Catadupa.
*Cadasta v. Catasta.
Cada-uer, -ner (7.5a) ays (22). ayß
.5 &c.). aes (11, 16, alph. ans 7.5»*^''). aeß
12, 132). äss (13). aß (8). aße (18). hd.
aß. ascze (21). asse (06). oß {5^). ans
(t.i''). ein todter corpel (126). /trf. sciiel-m,
me. scholm (6). scholm (65). karonie (ku.
frz. charogne cf. Diez 2, 283); daher
kronie, kroongie(Kil.), corue(99, 108, KU.),
cranghe (106), gelder. creng (ku.). totelip
(93 sim.). viiyl bcest (132). ein faul tliier
(110). pride (lOs). prij, prije (ku.).
Cadax (^. claudus Br. &c.) lam (76,
147). angestorben, erbling (74).
*Caddopatia v. Cardopatium.
*Cadea iSt. cardia sijn.'i) herczestych
(19).
*Cadeinoniuni v. Cardamomum.
*Caden-tula, -culai^'i;, claudencula
(1. X claudere) valthor (1. i. q. vallum
75). valltür (71). fall- (17). falle- (8, IG),
velle- (9) -sloß. cadula gull. loquet (Gl. m.;.
*Cadepassio r. Cardopatium.
Cadere hd. nd. valleii. faln (18j. stnu
cheln eugslichen (12).
*Cades r. Clades.
Cades /. species iuniperi nothae (Gl.
m.). 7«. ntr. i. fons vbi erit iudicium t
sanrtum &c. (Br., sim. 110 &c. hebr.). des
lestcn ordels stedo of fonteync (i47).
cadix hl fönte (Gl. m.).
Cadesa («. scortum Gen. 38. Br. hbr.)
huor (110).
*Cadia /. arbor cuius fructus dicuntur
quisquilie (71;) ; papauer siluaticum(i4i);
lo fiore del i)apavero (gi. m.). steynboum
(49). codia i. papauer (10, Pap., Gl. m.) ;
lo capo del papavero (Gl. m.).
*Cadi-, cada- (76, Gl. m.) -bundus /.
crebro cadcns (Gl. m.); qiii cerebro cadit
{^ic 7ii). vallcnde (11. 19).
*Cadiciator v. Caduceator.
Cadima &c. v. Cadmia.
Cadiolus (Br.) eyn eymer (19).
*Cad-ium, -o i.fi.Htula{Ti. 76j. pfeif (74).
Cadix V. Cades.
Ca- (114, Ki:), ga- (93) -dmia, kad-
{gr.), kat- (a9-ai.) -imia, calmitia i^lat),
ca- t ci-dima ((;i. m.). cathi-mia, -mea,
-nia , - nea , catma / cath- l cli- i
chli-mia (124), cas-mia (11), -inea(19),
-ilia metalli (21, 76), -sibia {66 &o.),
-uica (17), cad- (120), cat- 96, 149), car-
(47), cac- (8.5) -inia (ferri 8.")), caca-
(Gl. m.), caminea- (149), camena- (47)
-ferri, ca- (75), co- (u) -china, cacima
(85), catinea {terra que in es conucrti=
tur 125) [i. immunditia cuiuslibet metalli
66 &c,, 110 &c. cf. calciton) silber uöl
(93). goltfel {i. residentia ex auro &c. 75).
goldes folli {in anulis sub margaritis V4,
nhd. folie). schume (11, 19). golt- (10),
gul- (13), silber- (10, 12, 96, 149)^ silver-
r47, 85) -schume, -schum, -schum (85).
floß (cadima 125 aus PUn. l. 34). sinde-1
(17), -r (47, 96). sinter (cam. 149). sijnter
(cacinia 85). cobalt (^. cobaltum); ver=
schmeltzt ertz (114). gallmey (Ki.), eben=
falls aus cadmia, wie mit. cal-ia, -ania,
-amina, -ammaris, frz. calamine, ital.
calamita {Magnet) und gia-, ge-, ze-
KAK
87
Ilamira; lapiskal- (74), lapis cala-
(Ki^ Mrg.), tal- {v. magnes) -minaris
galmey (ki". Mrg.), kalmei(74); caehy-,
cachi-, kaki-mia (124, Parac.) X caco=
chymia (Gl. m.).
*Cad-o, -on, -one, -onna v. Cadium.
Calcatrippa. Cassona. Chlamys.
*Cadocatur v. Caduceator.
*Cadop-atia, -otia &c. v. Cardopa.^
tium.
*Cados V. Cadus.
*Cadua-, caduci- fKi. -fer pote des
frides (74).
Caduceator , cadu- (68 , 74) , cadi-
((6) -ciator, cadocatur (i36<^) z. pontem
{aus fontem cf. cades?) l pacem faciens
(74, 76). suner (93). fried-, t pnick- (74)
-macher (74), -nemmer t -legaten (114),
-bott (68, 110). die den frid außrieffen
{j)l. 91).
*Caduceuma unnschiligarta (Gf.).
Caduc-eus, -ius fridstab (91 sim.).
^Caduciator r. Caduceator.
Caducus hd. ml. vallende. walsuch=
tig {sie 4). v'genklich (64). vorgenglich,
wert-, tit-lik (22).
*Cadula v. Cadentula.
Cadula ng. pl. {cf. cad-a, -uca
Gl. m.) smalcz-grib (8^, -croppe {pl. 9).
eyn smelcz grieffe (17). schmaltz aas da
trojjffet von gebratnem fleisch (110).
schmaltz tropffen von dem gebrate-n,
var. -s; trouff vom gebraten am herde
o. vom dürren fleische (75). dropelen
van gebraeden vleysch (132). cligen {i.
frustra [ex adipe 22).
Cadurcu-m, t -s (125), carducum
(68) {i. tentoriam, cf. tend-a, -eta) krom
(68). krame t tent-e (132), -et (iiobc).
kromme o. tent (iio»). kram, kremer-
decke, kymel ob ainem bett (88). ein
])anhuie in ecclesia (125).
*Cadus ploder, krancker (74).
Cad-us, -os legelen (8, 99). eyn win-
legeln (8), -lauch (17). wein-lage (9), -faß
(64, 91). ame (125). Ac?. eymer, meß- (25),
halber (111) eymer. nd. emmer (11, 132).
ags. arabras {jjI. 94, 136). vrne (100). hd.
eyn oley faiß (19), ole-, ol-faß. kriig
(65). knicke (11).
*Caebertuum v. Vestibulum.
*Caeeia (145), cada (••**€ 136**) 2. caligo
oculorum.
*Caefalus v. Cephalus.
Kaeyium v. Keyo.
*Caelox V. Celox.
*Cae-, ce- yv. gagio), aus cim-meria
i. silua obscura (i48).
*Caenubium v. Cenobium.
*Caerassius r. Cerasus.
*Chaerogryllus v. Chirogrillus.
*Caeruce v. Ceruchus.
*Cafasso (^. q. ascia) thehsala sim. (Gf.).
*Cahos V. Chaos.
Kays V. Keyo.
*Ka-, ke-ysün lubstick-el, -same (74).
*Kakimia v. Cadmia.
*Kakukilla in einem Mäusesegen
(3 Mrg.):
0 sancta kakukilla tu remoue fa=
stiualla virgo serena
Quod tibi decelis precepit vox sancti
michahelis
88
CAL
() sancUi kakukilla tu rnnuue glires
tl inurtK »/»• ihmio Hin
I*roi>trr lim suncta iitrrita adeo tibi
»Hilf triulitii
Ora nuinque fr n? {jjater noster) in
horreo scrifte.
*Cala [anderx <ii. m. &.•••, '/. cadmiaPj
iluolistein {*').
*Cala i'. Luteola.
*Calab\i8 '•. Cacabus.
♦Calncium spun jrriiii (6). slosso (lOü.
Ol**' X^'^C'OV? rf. calazia yemma yran^
(liiiiM i\ip. /. 7. chalazias Ki.).
*Caladarius 1: Calodarius.
♦Caladrippa r. Calcatrippa.
*Caladrium v. Caldarium.
Caladri-us (Br. Sc), -o (IT), -on (v.
charadrius ). cala-, calla- (.'{1. calan-
{7:>, ci. 111.. Kr. 1, ini-') -drus, calanarius
(TA) uiiix. i. alcedo i' ardea 101; rcrini'^
i. curculio, gi-yllus (;i. m., ir. ; cf. cha
radrius, galandra, aedon, acanthis,
ataarellus) /nl. nd. ga-, k<a- [3, l.J, 23,
97, Kr., Cl.in.). gal- (,10). fJO- (75) -lumltT.
gonlainnu'l . 4:i\ lirelio (17). liaigir i,i<u).
*Calafus /•. Colaphus.
*Calaina, </. -me [untersch. von -mus
lialiii ' lialiii mit iler acrcu (i47).
*Calamacius r. Calamare.
*Calamaeorus r. Cannacorus.
*Calamale &c. Calamaula &e.
*Calamala r. Calamare.
*Calainancus &c. v. Calamentus.
*Calainandrma r. Chamaedrys.
Calama-re, -rium, -le mm»^), l -cius
(741, cal-mare [;1'1'^\ ~,i), -omale (76) [i.
pennale) hd. sclirib-gczug (6 sim.), -zuig
(7« mrt.), -kodier (110); gcschribziig (.03).
tiiit- (9), ine- (^los) -hören, t koker (lOs).
diutentaß (74). tederfeßlin (64). peunal
(66 &c.). cal-anial ^t!6 &c.), -iemmar (74),
-mar (221*, 74), -mair (5), -nier (22V
Calama-tus, -ucus v. Cal-amentvis,
-yptra.
Calam-aula, -ala {l{\'\, -ella(^&c. Gl. m.)
{i. lunna cum qu(( quis conit 19; aus
itaÄajiauXo? x calamidae fistuke orga^
norum Vgnt.) ein roir hörn (19). en riet
hoern 11).
Calamau-, calama- (17), calamel-
(Vgiit.) -larius (y.a>.a}iauATj?) ein bleser
(17). ein bla.^^cr dl i.
*Calanaen v. Celamen.
*Calainent-a, -is, -um v. Calamintha.
*Calamentra { i. metreta &c. , cf.
calamintha I getreid meß (7.')).
*Cala -mentus ( 7.5 ), - mancus (, 76 ),
-manca i(;i. .veifr.), -mantus, -matus,
-maucus ^&c. Gl. m. 2, 62. Br.), ealo-ma^
ticus f -niacus (Gl. m), -maucus (iipt. 5,
197), -macus (,136) [i. galerus Gl. Aeifr.,
aus camelaucus X caliendrum ? 1 plech-
hulK'I. vnr. -liüblin [7'>). arjs. liat't (Gl.
Aelfr. '. haetll '136), hec ^Hpt.).
*Calamida v. Chlamys.
*CalamiIla ( i. manutergium ) ags.
line (Lyei.
Calamina v. Cadmia.
*Calami-nose, -ter iamerlidi (75).
*Calainiiiosus gantz-arm. var. -ar;
iameriich .'> 1.
Calam-intha (U3, Ki.), -inthum (143),
-enta, -entum, -entis ( I4i ), -ita V
CAL
calementum (i«5), calo- (64*>, 74, 123),
cula- (Hi) -menta, cluslamentum (8.5),
calmetum { v. cementum ) i /. menta=
struni) IkI. körn-, koren- (64^) -mintzc,
-niintf (i;i .Mrn.), hintz (7, 12.'»), - pintz
(64, 123), -blnine (49), -krut (G). cliorcn
chrawtt niyntzen (,1). corne- (22, 23),
stiMi- (^47), stecu- {xic s.") ) -niinte. karn-
(21), .stej'ii- (^8, IG, 70, 96, 143), berg-
(91, 143) -mincz. rolinnntzeii(,/. salamica,
terrealia 7.")). briidtinynch (13. a«.s' krude=
invntzV). lavende \47. ans -lamenta?).
wihlfr poley (Ki. ). wizto.ste (^.Sum. v).
wi.-isi- koste (h.")). weiliwurtze (^calem. /.
colocasiUTQ, nepitha 125). rade (17).
raten yn dem koren (t). treid-, korn-
metzen (calamenta 7'>, cf. calamentra,
aus inintze X metzen metreta). biii-
nuczc, -cze \i. nepeta Xw/.. 8, 4i).i''. X
inineze). .sennjutze calamentvim I4!i.
aus stenniintze).
Calamist-rare, -are (134) cruyß (19),
kriiühar (68, 110) maclien. krinusmaken
(,11 ). eronkelen (108).
Calamistratus krauß (64). ge-strelet
(1-1-M. -krußt m;s. 110), -crult (i3'_>).
Cala-, cla- 1 1) -mistrum i. cinerarius
(147); est histr. in quo pi.stantur nebule
(')). crisjxi panes instr. faciendi crispos
erines gekrusset iiar (no sim.). eyn ysen,
eysen (4) do man krawßs liar (1), cruß
hare (17), cruz hair (.')), krunip iior (6),
mit auf har (5'') maclit ; oder eyn kriilj
ysen (21) do man kraus brot yne bekt
(4), da man kruß brot in bccket (21),
da man vnrat jniie b. (5), da mit man
offenlatten bachet (6j. eyn yseren dar
incn medde {'2:1), krus-ys. dar men (23)
krus brot inne beckot (23), backet (22).
spanhar-huba (Gf. 4, 754), -eisen (sm. 3,
.566). eyn krul- (8, 9), chrüU- (,93), lirauß-
(64) -j^sen, -eysen (9. 64). eyn krol (19).
en kruul (11). randiscr (99), radisscn (loo)
(: reiden crispare?). kruß- t kreusel-
(75), kryßp- (li) -eisen, dor in man kruß
prot pecht o. damit man das har krauß
macht (74).
*Calamita v. Calamintha.
Calamit-a, -es eyn laup frosche (19).
laub- (7, 110), lob- (75), ror- (64) -froscu.
en lopfvorsche (11).
Calamitare i'. Calamizare.
Calamitare «'. calamosum/af-ere (68j.
betrüben ( 110). arm. eHende, droef maciien
(i32 sim.).
Cala-, cla- (1) -mitas vn-salde [ß^,
22), hd. -selde (;')), -sehligk (,21), -sei (74),
-selikeit, -selig (8), -silhch o. arm (17).
armuot, grosse be-trieptnyß, varr. -trub^
nyß, -truebnuß (iioj. ffrouicheit (11).
(h-ubekeyd (19). gantze armut (75). a. on
ende (74). groisse katiuiciieit ind armoit
(132). hd. nd. ia-, ga- (5, 70), jau- (76) -mer.
gewiechte (19). wewite (99). hd. widder^
mut ■'Hm. wedermut (13). vnglucke (10).
hagel 1/. tempei^tas 125).
*Calamiter v. Calaminose.
*Calamites ygenaiM Ki.j v. Calamita.
Calamitosus vnseli-g (8), -ch i9).
dorfftig (17). durstig (8). vol kumers o.
vnselikeit (110), armut (68), katyuicheit
ofF droeuicheit (i32).
*Calamitus v. Catamitus.
Calami-zare, -sare, -tare (8, 9, 17)
halm (75), in e^" h. (8, 17), in dem h.
CAL
(9} pfi- (7.5). phi- (8), pfey- (9), pij- (17)
-ffen. Hingen (17). froli-ch, -eben (9) s.
(8, 9, 17). (i. ralamos coUigere) aliern
(110'"). e- (110»), (•(!- (68) -heren. aeren
off arncii (i32).
Calammaris v. Cadmia.
Calam- (rf. calamit-, calamin-) -osus
V. Calamitare.
Calamus (oft i. culmus 7. cf.) hd. nd.
iiahu. liain (93). haehn(97;. ror (110 *//«.).
roer l penne (9). riet (99, 132^. knepf
{pl. 76). /((/. eyn feder, eyn «criff-f. (.')),
sdiribe fuddcr sim., selirip federn i21),
seriben l fiddern ysic 18j. nd. serif vedere.
griffe! (93). eyn niasse gerte (.')). eyn maß
zweyer schrid t Heiß (8). wase zwi-it
schrete iMf!) t vlis (9). eyn wol riechende
krut (8. (f. sq.). zitwar [melius eeduariiun
7.5). ags. teors i9i». i. e. penis).
Calamus aro-maticus, -hemesis (47)
kahnuß (9i, va:>). zedwar (47j. heydens
ceduer (12). hemelzitwar (Sum. v). iieiin-
licher (75), -ischer (74) zitwan.
*Calan-arius, -deus v. Caladrius.
*Calandula v. Calendula.
Calania v. Cadmia.
*Calanus [aus clamis X calantica?)
V. Chlamys.
*Calapandria v. Calopodium.
*Calaphus v. Colaphus.
Calare [cf. calere) i. la.care, deponere
(Hr.). ruffen (uo). laden, losen, en wech
don (22).
*Calare v. Calcare.
*Calaria \cf. clatria) klajjper (9).
Calaria i. nauis deferens ligna (19,
sim. Br.). hut fleeht (19); en huetvlecht
(11); aus nl. hout-? holtzschiff (110).
holtscyiJ (i47).
*Calarium (X co- X ee-llarium?)
/. carboiies urdentes (148). keiner (9). eyn
kolnir (8).
*Chalas v. Chalcis.
*Kalasina(/.y V«^)/ien &c.,o.us klasma ?)
In-ock, kroenie (147).
•^Calaton v. Chalciton.
Calator {.sacruui niinistere dV 76) ein
bodtefphert (i25). knecht, kirchendiener
(Ki.).
*Calatori\im v. Colatorium.
*Calatripa &c. v. Calcatrippa.
"^^Calatrosus eyn nagel (17). en uegel
(11). ^ e, l .
Cala-tus, -thus, gala-tus (Suin.), -tho
(104) i. sporta (1, 74); quasillus (9i &c.).
hd. ehorb (1). korb (iio), korp (4, 74, 77),
kurbb (93), korbelin (7); eyn drage- (5),
drag- (56), trag- (G), spindel- (88, 91, 111),
scheuen- (8, 19), schone- (9) -kor]), -korpt
(8), -korb (56, 91), -korpul {aus korp uel!)
napf (9). n. i keßpor (74). nd. korf, drach-
k. ; sehene- (23), scheue- (99) -vat. ensceen^
barch (se.V st.V) i kloet (11. cf. carcil=
lum, cartallus). sunibri t zeuina (i4i, siin.
Gf.). zeina (120). zainni ; galatho chasichar
(104). zain (Sum.). alts. kiesevath (Hpt. 5,
199). kype (22i>, 74), vs eyn koreff smal
vnd dep (22''), als ein kupestockfisch (74).
kypp (77). mand (110). man (iio<=). man=
deken (132).
*Calazia c. Calacium.
*Chalban-e, -um v. Galbanum.
*Calca u'. calx Gi. m.) v. Caltha.
CAL
CAL
CAL
89
*Calcabare {cf. cacabare) perdicum
vox (l4l).
Calcabor (ealiaber? vestis monacho-
rum) scheppeler (21).
*Calca-crepa, -crippa, -dippa, -drip=
pa V. Calcatrippa.
*Calcaneator sporer (74).
*Calcaneuni v. Cardo.
Calcan-eus (*. calx Br. &c.), bissw.
-ius, -eum (91) nachspur (74). hd. eyn
fuß-, tuez- (4), foße- (21), nd. vot-, voet-
(132) hd. -trit, -tritt, -trappe (19), -trap
(3), -drappe (17), -drap (18, 67), -stapf
(6, 74, 76, 110), -stapffei {i5),hd.nd. -stap
i -spaer (132), -spor, -spore (5), -spoyre
(67), -spar (21, 22), -gespor (110), -pfat t
-tzenhen (74). fuß (8). tritt (ti). drit (21).
driet (5). dret (18). tret (22, 23). fers-,
vers-ina (121), -a (10), -lue (i04), -ene
(99), -enne (93), -en (91, 110), -e (97). fers
(13). verße (74). ferß (19). fersch (17).
hacke (11, 110). spaiiader- (74).
Chalcanthum, ^aX^tav^ov (lu), calc-,
calt- (Sum. v) -antum (*. atramentum)
atermint(47). atirment (sum.). enkent (85).
vitril, kupfferwasser (ii4 sim.).
*Calcaquippa v. Calcatrippa.
Calcar i. spo- (i36S i45), spe-(Gi.m.)
-ronus {cf. üal. sperone); aneile {q. v.
104). hd. nd. spore. hd. spor, sporn, spoir
(19). spare (22). spaer (11). sporen (ö^,
13). sporne (10, 7.'><i). sparu (21, alph. 75).
ags. spora (isr.c, 145).
Calcare, bissw. calare hd. tretten,
selten treten ; tr. mit fersenen, varr. ferßen,
versen (110), fuessen (g4); dretten (5i>,
67), dreteu (5), dreden, dryden (21), dreu=
den (13). nd. treden, trappen (22").
*Calcariator spa-, var. spo-rer (75).
*Calcariiira sporleder (i30).
*Calearius {anders v. faber c.) kalik=
brenner (9iV kalkborner (125). sch'ryt l
fuß spor (5". st. calcaneus).
*Caleatiosus ags. spurul (136^, 145).
Calcator ain tretter (76).
Calcatorium dret schuber (7). tret-
zuber (74, 75, 93), -gelt (76).
Calca-, calcä- (87), ealo- t calea-
(74), calci- t calia- (85), cala- (3, 7, 8,
9, 74), cal- (49) -trippa fi3i, 149, Sum.,
Ki. &c.), -tripa (74, 85, 101), -drippa(7),
-dippa (104, Sum.), -trepa (144), -tropa
(3), -t'ta (9), -crippa (47), -crepa (20,
Gl. m.), -quippa (96), -treppola t calci=
trapa (i43), gall. chaucetrape (Gl. m.),
ehaußet rappe (143) (herba) i. q. Carduus
niger (Gf. 3, 872), cardo (8), cadone (9),
saliunca (20, Gl. m.), palliolus (Gl. m. st.
paliurus?), virga pastoris (74), girgil=
lum (3, 74. X colum sim. ?). wilde roese
(20). distil (131). hd. weg-, wellen-, raden-,
Stern-, nl. sterre-distel (i43). zeis-ala (Gf.
l. c), -ela (101), -la (87), -e (7). cärto*(Sum.,
Gf. 4, 490). karte (9, 74, 85, Sum.). kart
(8). carde t aklera (47). aquileij (149). acke=
ley (17). akaleye (85, 96). agleie (Sum.).
kune t katzenkraut (74). sporegras (104),
X calcar wie rittersporn (Ki.). ein garen=
rocke (3). garnstock (49). wyndel t haspel
(cala-, calo-tripa 74).
*Calcatus v. Lipperus.
Calce- (Ki.), ealci-amen (8, Ki.), -anien=
tum {ofti. calceus, sotular) Äd. gischuohe
(104); geschu-we (8), -he (65), -ge (9), -de
DurKNBACH GLOSSARIUM.
(16), -ch, -chtz (7); geschuhde (6); schuhe
t menge der seh. (65); beschuchung (67).
Calc-eare, gew. -iare schuhen (6).
schu-chon (141), -wen &°, 17), -en (8, 9).
schoen (5). schon (22). schuoch an-thun
(iio), -thon (68). beschuohen (Das.).
Calcearium v. Caleeus.
Calee-arius, -ator, -olarius (111),
calcifex (Sum., Ob.) {cf. SU-, so-tor) eyn
schuoch-mecher (17),-macher (64). schuch-
m. (76), -suter (Ob.). schü- (m), sgu-
(Sum.) -ster. schomaker (11).
*Calceatrix schuochmacherin (64).
Calcedo affterleder (74).
Chalc-, calc-, vlg. cac- (124), earch-
(114, 12c) -edonius, calci-donius (1, 5i>,
9), -doneus, -daneus (75), -tonius (3)
ein edil stäiu (9). ydel gesteyn (8). calci-
hd. -dou, -dan (751*), nd. -donie. carce=
donier {gr. xapXTgööviO? 114, 126). katze-
donij (123), -dony, var. -don (64), -udon
(125 Mrg.).
*Calcemel (calamel?) i. calcaneum
uuldarjjani (Gf. 3, 129).
Calceolarius v. Calcearius.
*Calceron v. Calciton.
*Calcesta v. Calyptra.
Cale-eus, -ius, -earium {cf. -eamen)
hd. scuoh (104), schuoche (17), schlich
(6), schuch, schoch (.'j), schock (21). nd.
scho, schop (11), scoe (99). caleeus ro=
stratus spitzsehu ; calcei elauati l
suppaeti gelapte schwe (125).
*Caleia- v. Calcea-.
Chalcidi-cum t -um (Gl. m. 2, i^^.
Ki.), cal-citum(74),-dieiun {i. deambu=
latorium) spacirhauß (3). spacierstede
(147). vmbganck (74). ein platz vmb zu
wanderen (68).
*Calcidonius &c. v. Chalcedonius.
*Calcifex v. Calcearius. Calopifex.
Calcifraga {cf. erithmum) raeer-
fenchel, -bacillen, -peterluin (173). weißer
stehibrech (144). steiniarron (Ki.).
*Calcilum ags. iacessure (94^^. g^eces
siir Bosw.).
Calcina {ital. cf. Gl. m., caleula, cas=
tina) hd. nd. calck. chalich (1). eyn
kalc rose {^2^^^). kale- {11), koln-staup
(5", 21), -staub (17, 74), -stocke (21).
kol-stop (6), -stob (76), -stubbe (23).
*Calcis kalck (i4i).
Chalcis negrepont (ki^. ). ehalas,
nigropontus niclas pforten (125).
*Calcita v. Calciton.
*Calciter v. Calcitro.
*Calcit-on , -a, calchit-on (74) , -a,
cal-aton (3), -ceron (18) {aus ehalcos
X cadmia?) i. q. resultat de ferro
quando purgatur in fornace sinder (3).
sindel (75). s.- (21), sindter- (94) -steyn,
t -eisen l flawdach (74. cf squama.
Fr. 2, 273). hamer sclack (18). hammer=
schlag (110). vierspranckel (107).
*Calcitonius v. Chalcedonius.
*Calcitrapa v. Calcatrippa.
Caleitrare hd. sla-gen , -hen sim. ;
wider-sten sim. , -sti'cben (9 , 65 Mrg.),
-sperren t -spenig sein (65 Mrg.). nd. slan
wedder stan. achter vyß slaen (132'
dreden l stoyßen (17). trappeln (8
trampeln, purczeln (9).
*Calcitripa v. Calcatrippa.
Caleit-ro, t -er (74), t -osus (125)
i. rusticus (74, 129). paur, gepaursman
(74). der hert tryt(68). harttre-der f 132),
-tender (110). das hinder sich sleeth(i25).
schlagend roß (91).
*Calcitum v. Chalcidicum.
*Calcius V. Caleeus.
*Chalconiista v. Alchimista.
*Calcossmaragdos v. Calculus.
Caleula V. Cacula.
Caleula {cf. calcina) kalck, t gemma
&c. (110 &c.). hd. k.-, gew. kalg-staup,
-staub, 0. ge-stobe (67), -stup, -stupp.
Stoff (132) .
Calculare {cf. die-, defalc-, comput-
are) hd. rech-enen (9j, -nen, -en, -nung
dun (21); reichen t raitten (1); vß-
rechen t -ecken (65); zeleu, zeln, zalen
(67). nd. rekenen, teilen.
Calculator rechner (64).
Calculosus siech von dem stein 0.
vom giyen in lenden (110). stienich (11).
grauelachtich (i32).
*Calculus V. Cacula.
Calc-ulus, -olus, -alus (1) i. carbo,
bona ratio &c. (Br.) ; comp-utus (1),
-OS (145); abaculus (111); smaragdus
(22. X calcossmaragdos gemma i4i).
en sten (22). steyn (5'\ 22^^, 75, 91) im
Übe (75) , morbus eyn suke (22t>). ein
klein (68, 110), sinwel (93) steinlin. sant-
(49), harn- t nyeren- (75), härm- (4),
harem-(l), reysender(9), bret- (64) -stein.
ags. tebelstan (94), tebiltan t labillus
[sie 136), calc (94, 136). gryeu; fend,
var. vende (64). veud (74, 93) im schach=
tzagel (74). kis-ling (I4i), -elinch (i2l
sim.). rech-uug (1, 65), -enung (65 ^;ar.),
-enpfeuig(iii). zantaro sm. (Gf.). gluend.e
kol; daz firde teyl eyns heilers; gut
vir nufft ; geglopt Ion von gode (8).
gute wor nunft; gelobt Ion von gote
(9). zal o. arbeit (8, 9).
*Calcus, chaleus (Br.) i. fex t §s (Br.).
barme [t) hoffen (i47).
*Calchotypus v. Aurichalcarius.
*Caldanolum {(f. sq.) bessilruck (9.
aus kessilriuck ?).
*Caldari-, caldri- (7), caldal- (8),
-olum kessilichin (9). eyn kesselin (7).
cleyn kessel (8;.
Caldar-ium, -ia (95, Br.), -ius (22),
-e, ealadrium (6), ealdena (19) ha.
kezil (121), chessil (95), keßel, kessel,
bad-k. (91), kesel (13), kessi (93. c/. Goth.
wtb. 2, 448). nd. ketel.
*Cald-ea, -e (68), kaldea(74) kaldey
(74}. chalden(l). kalden- (6, 23), caldeen-
(5ab) -laut.
*Caldellumt. sorbitiuncula wat warms,
kandeel, suypen (Kii.).
*Caldena v. Caldarium.
*Caldes v. Clades.
*Caldeus ein calde-ischer (74), -scher
(5b).
*Caldica ags. iiuefl (i36).
*Caldicaria v. Corbita.
*Caldicum v. Chalcidicum.
*Kaldreda v. Galantina.
*Caldriolum v. Caldariolum.
*Cale uiua v. Calx viva.
*Calea v. Caltha. Caliga.
*Caleatripa v. Calcatrippa.
*Caleb-dra, -ra v. Calyptra.
12
00
(^AL
•CnlodnHus »• Cftlodnnua.
•Cnlodoinon r- Culodomoii.
•Caledopondinn r. Seolopendria.
Cale-, cali-fucoro /i<l. ml. wann ina
cln-n, inakcn. hitzif^fii («3).
Calefactorstiib(>u-heiz(>r(Ki.),-'icylior
(isaV
Caleftictorixim .slochistock (i«:.1.
Cftlefleri h<L ml. warn» wi^rden, nia
chi-n ^4).
♦Calementimi r. Calamintha.
♦Calena lart von pokaK'n o. hochoni
Ki. hierher f r/. Kr. r. ^Mutk) cvn nwor
j;l(>ck 19.(7".horologiuni).vt)<'rclo(tke(ll).
Kalendariiun ein kalfiiilcr (18).
♦Calendix r. Claxendix.
♦Calendrum r. Caliendnun.
Calend-iüa, -ola (11), calandula
(iiiM \i- antica 7i; cf'. areola. caltha.)
hfilifre brr ('M golt' blumo (19). gold--
hlonu« iU). riiipol-e (T.s, .-»e , U9, Sum.),
-hmne («c iri\ -plum , -kraut (74). rin=
gel (17. n). rintgflo (8.^). righele (47).
Ca-, coe- (:u) -lentes ags. hac- (94),
hat- (i.sc) -tendae.
*Caleola r. Calicula.
*Caleopia r. Caliope.
*Calependina v. Scolopendria.
Kalepodius 1: Calopodium.
*Calepsoi' c. Calipsor.
Caleptra &c. ( </. calyptra) l ca=
pullulunnBr.); ;/eiiusmitre lfru(ju»i[i4:i).
*Calera i: Cholera.
Calerare /. properare t ligna portare
(Br. ef. sq. I ; caligare (Gl. m.). drageii
(IW. holt dr. (!n).
Calerarius r. Calo.
Cal-ere, -o (17), -ire (6, 22) heiß
iTiachtMi ^(>\ worden (uo). warm w. (68).
Ar?, liitzcu. hitten (i. esse t fieri calidum
2'2i. hctten icaleo ich hette 11\ wormen
o. schynen (8). wci-nion l scheyneu (9).
fimiorTi^/c) l schin ; dragen ( 17. cf. prcc).
i. vorare lioißen; ^Jr/. vi caret stqnno
(st. cailere ^. r.^ cluck siiiin busheit(18).
caleo es mit lust vor stan (64). calo es
husten < st. hasten ?), ylen (cf. calerare),
ruft'en [cf. calare; 19).
*Calere v. Callere.
*Cale-stia, -stra, -tra r. Calyptra,
^Caletrum r. Calo.
*Kaleuersari (hj/brid) wol-wandeln t
-leben mit den menschen (74).
*Calgeo V. Caligeo.
Calia V. Cadmia.
*Caliandnun r. Caliendrum.
*Caliarius '•. Calo.
*Caliatripa r. Calcatrippa.
Chalybe - ius t -us (Ki.) , calipeus
steh-n (22^). stählig (Ki».).
Chalybs, {jew. cali-bs, -ps hd. .stagel
(13), .stahel. t st.-smid (74. cf. calipsor),
stale. hd.nd. stal (5'-, 21, 23), stael dl,
19, 9- 99). ecchol (104. cf. aciarium).
fewroysen (111). scharsach (74). roest {i.
fuligo 19). chrueha. krueke sim. (Gf. 4,
591. (/. calopodium).
*Calibser r. Calipsor.
*Calicarius r. Calo.
*Calicula v. Caligula,
*Calicul-a (Ui, Gf.), -us (Br.), cal-
eola (i.'ii), -ida t -lida (Gf.), -dus (Gl.
m. hierhfr?). gallic-a (i4i), -ola (121),
galle-ola (n7j, -tum (131), gal-eola (127,
CAL
«um.. Gf.), -ida / -lida (Gf.) (achwerlich
alle aiui calyx) gol-ita (i3i), -iita (t-ii),
-ida (ni), -da ((tr.). gcbit-a(iai), -ta (117).
alneaph (.smn.).
*Calicularium myd-somer, -wynter
(117).
*Calicularius r. Calo.
*Calidariu8 r. Calodarius.
♦Calid-itas, -us n. Callid-itas, -us.
Caliditas iiitze (10). wirme(75). wai-m-
lieit (t!).
*Calidola r. Caligula.
Calidris (auix) bauin-heckel, -kletter=
lein (i:i.^).
Calidus kd. nd. warm. hd. heiz (5),
heiß, lieys (4). nd. het, heit (11).
Calie-, calia- (74, 76), cale- (3, 74,
7.5) -ndrum [i. cal-antica kü., -amatus
l -eptra l mitra &c. Br. ) kay.serlichc-
haub (74). kutzhuot (03, Gf. 4, 804). ejm
ruher k. (64). filczhut (3, 74, 75, 76). tim=
paen (Kii.).
*CalifF'a i\ Acalephe.
Cal-iga, -igia (uo), -igo (64<", 76), -ea
(18) {i. subti- i-m^ , subta- 145 -laris)
hd. nd. cyn hos-e, -se (5), -i (104); ha.se
(11, 12), hd. hoße, hoz (1), hoß. ledrein
hoz o. stifel (v. a. 1455 Sm.). beingewaut
&c. (65). scoh t SOG (120. cf. caligula).
kaliziun, chelissa (joZ. Gf.4, 390 sq.). kouce
(99. cf. caleia). kousse (kii.).
*Caligal-e hoßtuch (74); -a i. liga;
coligale hostueh (76).
Caligare v. Calerare.
Ca-, eal- (75 var.) -ligare, callidare
(134) hoseu (11). hoßen (74). h. an-legen
(75), -thun (68, 74, 110). hoesen antrecken
(132).
Ca-, cal- (221') -ligare tuncke-n (1),
-len (9), -rin (8). dunke - Ilen (7), -ren
(23), -r werden (22). hd. dunckel, ven-
ster (13) w. ; finster machen (ilO); fin-,
fen- (133), diu- (8''), du- (19) -stern. duust-
(11), donk- (99) -eren. schem-mern (77),
-cren (22''), -en (22) vor den oghen (22ab).
Caligarius v. Calo.
Caligarius hosenmacher (91).
Caligatus iL miserrimus Gl. m.) giche=
lasonot (131. rf. chelisa ealiga).
*Cal-igeo, -igio (7), -geo (67) {i. inteU
Ugo; cf. callere) ver- (7, 66, 134), vor-
(18, 22) -nemen. ich v'neme (5).
*Caligia r. Caliga.
Caliginare dunckel (17), vinster (4)
werden, dunckeln (5, 21).
Calig - inosus , -niosus (76), bissw-
-osus duucke-1 (8), -lecht (.5), -lechtig (17),
-lieh (21), -rieh (22), -rlich (23). sere dunke=
liehen (18). donk er (99). du- (19), duu-
(11), hd. vin-ster. vol vinsteruuß (68 5«m.).
*Caligio V. Caligeo.
*Caligo V. Caliga.
Caligo (g. -onis 5) hd. tunckel (16,
4), t.-nisse (ino), -heit (1, 8); dunckel,
d.-heit, dungel (5), tunckle ^ trübe (112);
finster (4), v.-nus sim., -keit (65), -nischeit
(9) ; winterheit(«'c8). dunker(22).doncker=
heit (132). du- (19), duu- (11) -sternisse.
Caligosus V. Caliginosus.
Call-, calli- (75 var., 127) -gula (8,
74, 75, 93, 117, Sum.), -cula, -dola (i. j[;ar2*a
caligo 76), pl. -gole (7), -cule l gallicule
(Gf. 4, 390) {i. liga l sublig-a 9 , -ar 74;
f. Ceit. Nr. 197) soc (86). socchus, chelcUi
CAL
(187). chelisa (Gf.). linsoeh (121). sochili
(117, 120, Gf.). sccklin (7). hosen-senckel
(74), -tuch (75. cf. caligale). hoülin (8).
hos- (93, Sum.), hoße- (74) -iicstel.
*Calim-bum(Gf.),-pum (aus chalybsP
vf. cadmia?) ari-zzi ((.f.), -sai (141).
*Caliinpu8 »;. Carpo.
Ca-, / ka- (Hr.) -liope, -liophe (76),
l caleopia (119 &c.) i. musa &c. ; musca
bonum faciens sonum (76).
*Calip-eus, -s ". Chalyb-eius, -s.
*Calipson {i. velamen) hülle, hultuch,
dccklach (74).
*Cal-ipsor, -ipso ( g. -onis), -epsor (74),
-ibser (9), -ipter (i48) i. venditor f errat
7ncnfornm{iiH); v.ferriin, 76); quifabrica^
Ivandit calibem (75). stahilchofo (Gf.). sta-
holsehmidt (75). ysen virk(MifFer (8 sim.).
eysen-or (9), -man o. -uerkauffer (74).
Calyptra, gew. caleptr-a, -o (76), l
caleb-dra l -ra (74), celept-ra (76, gi.
m.), -ia (129), calest-ra (inc, gi. m.), -ia
(76) {cf. Gl. m. 2, II &c.) ?■. mitra; m.
tegens Caput; pilleus, galerus, cal-ama=
tus,-iendrum,comatium,catic-,cap\ill-,
caped-ulum, cuphia equi iBr.); genus
mit-rae, -tre t metribilia t frug-is,
-es (cale-ptra, -stra ist;); mirteum
genus frugis (celeptra Gl. m). en huue
(11). eyn bot hübe (19). eyn eysen- (4,
74, 76), ysen- (76) -hut. hoet, couele (lOs).
stfirtz (111). stauch, schlair (91). caleptra
uuefsinnest (Gf. ) i. q. XOiXVjÖpa, cal-
etra, -oetra (136^), -oestra (i36*. X
oestrum?), -cesta (94^), l celetra (gi.
m.) i. locus vhi vespae nasc- t nutri-un=
tur; wespen-nest (Ki.). ags. hwite claefre
(94»), huittidabrc {sie 136), cf. hwit-
claefcr white clover Bosw- als Bienen^
futterf X caltha?
*Calire ?'- Calere.
*Calis V. Callis.
*Calitria v. Calo.
*Calitrice v. Gallitriehum.
Cal-ix, -X l -atus (64^) stechal (Gf.
6, 637). kil-ich (5), -lieh (8). kylig (5b).
kel-ich (i3), -lieh (132), -ch (7 &c.), -chk
(21), -c (22), -ge (14a). napf (9). naufp
(8). trinckgeselnrr (65, 91). ein hu-, var.
hy-ltzes tr. (64). stouf (104). hilß c./r2«?=
tus; trinck^las c. vitreus (91). liden
(8. c. i. passio &c. 76 in biblischem Sinne).
gotes martir (9). bekerunge (8, 9).
*Calix {aus culex) mukka (127).
*Calixtorium &c. v. Calxiatorium.
*Calladrus r. Caladrius.
Callere, calere (q. cf. 64, 99) clugin 0.
hartin (8). hert werden (9), sin (5). lis^
tig seyn (9). hd. kluck, gluck (7), klug
(76 &c.), gnug (6), geschid (76), nd. clok
sin in malicia, in boßheit (6, 76). mit
lust vor stan (64). fizison (Gf.).
*CaUia v. Diacolea.
*Callid-a, -are v. Calig-ula, -are.
Cal-, ca-liditas hd. nd. listicheit,
arge-, arg- 1. sim., -list (68, 110). argli=
stig l behendekeyt (uob). weischeyt (9).
sicher- (8), boß- (6) -heyt.
Cal-, ca- (9, 97, 134) -lidus {sicut
semia eyn äff 7) hd. listig; arge- (ö^),
boze- (100) -listic ; clug sim.; sicher l
wyse (8); weys (9), fizuser sim. (Gf. 3,
737), diffig (Hen.), diftig {untersch. von
deftig solidus stieler), tui. listich, arghe-
CAL
CAL
CAL
91
1., vies (97. cf. Br. Wtb. 1, 398; bei Kil.
morosiis phantasticus ; erinnert an ahd.
fizus mhd. fiez).
*Callig- V. Calig-.
*Calligatu-r, -s v. Genicator.
♦Callipodium v. Calopodiiun.
*Calliphones v. Cernulus.
Cal-lis, -is (22), -li (11 7) {i. metho=
dus) hd. steig, steick (3), stig (5*»), fuß-
steig, -stig (68), -pfad (91), -phait (7),
-pait (5), -put (8). stich ( 19, 22 ). stech
(18, 23). phfat (12). phat(ioo). pate (18).
päd (22). weg (6 äc). weck (18). wech
(11, 22). herte getreten wcge (9). hert
gedreten weg (8). een ghetreden weechs.;
ken, een mampat (los). lauter 0. trib=
ner weg (88). leist {in)-
*Callis {herba) bezelworts (9g).
*Callo V. Calo.
*Callominari v. Calunmiari,
Callosus ( i. duriis , forüs , pinguis )
einer d' vil swilen an d' henden hett von
grosser erbeit(G). volswels(i32), schweltz
(68). herte hencle (9). der hert hende als
eyu buwer (8).
*Calluin [i. q. callus 75, 1-20 ; cf. oi. m.
2, 47) cal (11), cf. kal nucleus poial t
piri, aber gale, gaelc, gal. galle callvis
Kil., wozu hd. galle Fr. 1, siö^^. bm. isd^^.
Callus swel in manu l in pedibus
(21, 22). sweel (19). swehl (12.0). ein
swile in der hant (ß). swil (11). svil {iw).
schwyl (68, 110»), schwiel (iio'^), o. bal
(68) am fuß aim. schwülen (i34, Ki»'.).
hd. svvelle, ge-sw. (7), -swile (5), -swel=
che (i33), -schwclch (66, 70), -swulst,
-schwulst, swulst (2). fuse l hende ge=
swil (9). fuß o. hinder ferß {sie 8). ain
geschwullu in der hand {ig), eyu bal
(22ab) vnder dem vote (22»), harde dicke
hut vnder den voteu (22^*). die bell onder
den voesscn (132). elde (22*)). eelt (KU.,
Br. wtb.). herte (91). swarte {i. cutis
lardi 3, 74, 7.5) am speck, sed multi di=
cunt oppositwa ; terren iu der handt, [i.
vola, concauitas manus t pedis (7,5) i. q.
thern am fues i^Avent. Sm. 1, 397).
*KaUus scarlaken ( 81 ) ; cf. xakxfj ?
callomelinus (fii. m.)?
*Calnietuin v. Cementum.
Calmitia &e. i: Cadmia.
*Calinum /. q. pendet t cadit de can=
dela kertzen-trouff, var. -tauff ( 75 ). Cf.
calami i. haste candelabrorum (Br.)?
Cal-o, l -onus (76), t -erarius (Br.),
-iarius (76), -icarius (11), t -igarius
(147), -icularius (19) holtz-, liultz- U\
nd. holt -trager (11, 19), -treger (4),
-dreger (11, 19, 147). trosser (125, Das.).
droßer (88). troßbub (Ki.). kalo gr., lat.
laxa {aus lixa, Br.); i. gal-ee (110 &c.),
-lieae (gi. m.) niiUtum. gleyen {aus
galeyen) schepen (132). cal-onis, l
-itria (74) holtz schif (64, 74, 93); -etrum
snelleschiff (74). calones {naues) ver-^
nawn, karr-adin, -odiu ( Gf. 4, 466 ) ; i.
nauiculae t cellae (gi. m.), gale§ (Br.),
gabar (136») militum; cf. Gl. m. v. eal=
bares, ca- t cal-lones gabar calliarii
t Celle militum t galiares; callo miles
(i4i), calomes«. galiaria militum (136^).
calpes i. galeae m. {ize^. Gl. m. 2, 49).
ealbis merces militi pro virtute (i36<=, sim.
ealbas pl. Pap.). Colones helme der rit^
ter (74).
*Calo V. Calor. Calopodium.
*Colobalsamum v. Silivun.
*Calobisia v. Calotibia.
*Caloea v. Caltha.
*Caloeasla &c. v. Colocasia.
Calocertatorium (Gl. m.) i. paramen=
tum mulierum, gall. ridoir (122).
*Kaloeleps holtz-diep, -steler (74).
*Calo-, t eala- (74), cale-, cali-darius
{cf. calopodium) hd. leist, schuoch-1.
(110). nd. lest, leest.
Calo- ("6, Gl. m.), geio. cale-demon
engel (8, 9, 17). got (8, 9). eyn gut
duffel (17).
*Caloe-stra, -tra i. Calyptra.
*Calofex f. Calopifi5x.
*Calomacus &c. v. Calamentus.
*Calomale v. Calamare,
*Calomenta v. Calamintha.
*Calomp- V. Calum-.
Caloniaeus v. Calamentiis.
*Calon-is, -us i-. Calo.
*Caloped-iuni, -ria v. Calopodium.
Calo-, colo- (76, 147), colu- (8*>) -pes,
t -pediura l -podius (147) {pl. -pedes
Gl m., -pides, g. sy. -pedis 134 &c.) hd.
holtz-, holscz- 1,18), hiiltz- (,17,21), hult-
(19), hui- (5»b), holt- (22, 133) hd. -schuch,
-schuoche (19), -schoch (5»*^, 21), -scho
(18, 22), -schuge(i33). holscli, tryp, stille=
ganck, plattyn (147). holsche (221^, 109).
klomp (11). «f/. pattyuc (io<i. ital. pattino
frz. patiu &c. <f. calopodium).
*Calopi-, colopi- ( 7<!), calophi-, calo-»
calci- (17, Ob. V. caleearius) -fex hd-
eyn holtz-, holscz- (18), holt- (,3j, hulcze-
^21), hulcz- (17), hui- (5^) -schuchinccher,
-scfunnaeher (6), -schumeichor (3),-sclioch=
mecher (f)*»), -schemecher (21), -schoch-
meister (18), -schuster (1), -schoer {b\
-scher (17), -schuche {sicc,~)\ eyn schuchw't
(17). nd. holschen-maker, -meker. holtz-
sche-, trippen-maclier (132).
Calo-podium, -podius(i47),-pedium,
-pedria (12), -polmea {i. forma ocrearum
76), kalepodius f callipodium (sum),
calapandria l colupedium {S^), colo-
poda (sum. III), -pedium (1, 76), calo
(111, Ki.) i. baculus ligneus t pes l. (Br.
&c.). staff, stock (147). hd. leyste (8,
9), leist, laist (1, 70, 76, Sum.), leiten
(3), leste (81'). lest (22, 23). ags. laeste
(Gf. 2, 2.51). holtzschuoch (91, iio). hold=
f'chuch (126). trippe (109, 110, KU.), tripe
(110). tripp {iiovarr., Binnart ; tripp-schuhe
crepidulae Stieler), triep (97). klompe,
holblock, pa-, pla-ttijn, (Kil.). platyn (68).
podium, chalybs crueke sim. (Gf. 4,
;')9i) hierher 'i
*Calophifex v. Calopifex.
*Calophista v. Colaphista.
*Calophonia v. Colophonia.
*Caloquincida v. Colocynthis.
Calor, calo (22) hd. hitze. nd. hi-,
he-, hee-tte. uuirmine (104). wyrm (m).
werm-ede (22, 77), -de {b^).
*Calornes v. Calo.
*Calo-tibia, t -bisia (19) eyn schluck
(19). en schinke (11).
*Calotripa v. Calcatrippa.
*Calpar {i. catinum) erden vat, e.
schottel (147).
*Calpiniea ags. hramsa (isei»).
Calpis {cf. calo. 142 p. 43. Gl. m. 2,
49) eyns ritters (17), ritter-helm (8, 9,
17), -hör (9). xöofiia (Gl. ra.). Hierher calpa
(calpers ?) die. confusio latine eyn storm
t Störunge (17) V cf. calpa Gl. m. l. c.
pugna ..., motus . . . (xccXtit] J ?
*Calpodialast v. Curruca.
*Calsedix v. Claxendix.
*Cal-tha (in), -ta, -ea (74), -ca (85,
96, 141, 149, Sum. v), -oca (genus floris
nach calta 76). einmal eulta (Gf.) {i.
calend-a, -ula 111. cf. viola) cle (loo,
117, 120, Gf.). chle (i04, i4i). bej^- (85), be-
(47), bm- (96, Sum.), ben- (149) -suge.
byusaug (74). körn- (111, 125 Mrg.), rin=
gel-, gold-blume (ii4). leber bluom (76).
ags. redeclabre (i36), readeclefre (94»).
*Caltantuin v. Chalcanthum.
*Caltrippa v. Calcatrippa.
Calua {oft i. caluaria q. v.) dy kulbe
{i. OS capitis vbi capilli esse consueuere
125. cf. apex, Vertex; i. q. kolbe Fr.
2, 532. (/. .Sai. 2, 292).
Caluare cal (8, 9, 110), glatzig (64)
maL-hen. cael maken (11).
*Caluari v. Caluere.
*Caluari-a [i. calu-a, -icium), -e ( 1 1 g^»),
l -um (120), cauaria (/. rotunditas capitis
121) eyu hirn-becken (7), -schal (91, 111).
herne- (100), dotten- (64), höbt- (95)
-schedel. hirnscheddel (i25). haupt-schal
(70), -schüdel(I)as.).hoptscUall(^76).todten-
kopf (75), -heupter (^/. 6.')). panono- (Gf.^,
(liep- (25), schedel- (Das.) -stat. calicheit
(147). kaelheit tuschen die wynbrauwen
(132). hd. kalheit, stirn. gibilla (121).
gebe-1 (Sum.), -Is (iioi*). gipolsceini sim.
(Gf.). beynhueß (-ivun i25). ags. heafod=
panne (94»).
Calu-aster, -usglatz-er, var. -ter (75).
*Caluaites v. Caluities.
Calu-ere, -ari (8) hd. be-triegeu (8 &c.),
-trigen, -tregen, -dryegeu (18). nd. be=
dreghen (22).
Caluetum sax. mersc (mariscum;
Gl. m.).
*Caluia est piscis qd. (76).
*Caluilium gurgel, kel (76. aus eal=
uitivim kel, kal missv. f).
*Caluisa v. Colaphista.
*Caluisium i. diss- (23), dest- (6)
-ipatio. dump- (6), dum- (23), cael- (11)
-heit.
Caluiti-, gew. caluici-es, -um, calua=
ties (134), eaulitium (Sum. ) chal-auua,
-uui sim. (Gl.), -we (Sum.). calua (121),
kelwin (93). hd. chal- (1), kail-, hd. nd.
kal-, koi-(23)-heit. kalekeitdes heubts(7).
*Calumari v. Calunmiari.
*Calumbar u. Columbar.
*Calumen {i. locus ealuarie X co^
lumen) houptstat der enthouptung i
rabensteiii (75).
Calum-, gen. calump-, calomp- (76),
calumo- (7) -nia hd. laster. falses lasters
zyunge (8). valschis 1. czeyn (9). falsch
verclagung (65), besagung ader schen=
düng (7). scheld-unge (19) -Inge (11).
vnrecht rugunge (100). getwungen (71),
getzwungen (1) ayd. trubsal (74).
Calumni-,gfe?ü.calumpni-,? callomin-
(18), calum- (7), columpni- (l),calompm-
(76) -ari vnschuld an ziehen (1). vuschult
an zihen {b^). hd. fals, falsch sagen (15, 4),
12*
02
CHAM
b.>-h. «rf. vttUchpii (2:1). vlas.li (22) ho
sfL'li.n. fnlsolilii'h bfziiKfii (11). vi'lsch
Hih lHMlraf.'lu'ii [\Si). fclslvcli hi-trapen
(iss). h(l. ;i(/. stluMulfii. h(i. Icst-nii, -mi
{7«V luwIiwHrfii ^lif. (liS). (liMit/.lfii.
auli d. (Hen.).
Calum-, grw. caliunp-, calomp-(V6)
-niator tal» (5. 23», Af/. falsch, falsch-o
(17), or (110) Kaijor (i), bes. (7fi|,
-.««eppr ( iS, 23\ vor-, ror. bo-elagor (iio),
};«'/iig (17V /)</. /i(/. scluMidov. i;;f-srb. (t)).
hil. It'stortM-. stuinptHcnT(ii-.'). v'driicker,
valsch wropgher (i3a).
♦Calumonia r. Calvimnia.
*Calumpnia r. Calumnia. Columna.
♦Calus (sutoris, calcificis .^^um.) zwi
chol (Siim.V /. ras dx: per quod musta
colantiir ( Hr. rf. coluB sim.). i. bonus
(xa//>;; (;i. m.i.
*Calustr-ivim, -um r. Colostrum.
*Calutus '■. Cacabus.
Caluus h(l. kail. hd. nd. kal, kaol
(11). t-yner der ein kale houbt hait (7).
glatzig (•!4\
*Calx f. Calix.
Calx m. versene (22). fersen (iio).
verßin (esV verße (iio«"). vus seue (loo.
X verssene). fuoß (9i). ferse (16, 4). pherse
(9). fers (8). ferße ^^»>v f^rß (77). ende
(8, 9). hack (i32t. pl haken (cf.). scis-h.
(Sum. nach calcaneus uerse ; aus fus-h.?).
Calx/. ((•/■. calcis) chaleh (ui). cal=
lick (85). hd. ciilk. kalg (67, 68, iio»).
Calx, cale (8'>) viua lescale (ss). lent
{sie 8'' ). vngelost kalck ; extincta gelost
(125).
Calxia-, calx- (74), calix- (8, 21, 76)
-torium, -storium ^7ti).-teriumi(8) kalk-,
kalg- i7h) -ofen (8 ), -oflPen (21, 74, 76),
-haws (9).
Cam-a, t -en (7,ö), canea (76) (?'. hreuis
lectux 76 i^im. cf. Dz. Wtb. 474. Celt. Nr.
157) kurcz bette (OV bett (7.5), bede (8).
eyn bettlin (110), kleinß b. (64), bedde=
ken (iss") vS (64*>), by der erden, auf
dem erdtrich i64'i. raispet (75).
*Camabon r. Chainaeleon.
*Cama- (8, 85, Sum. v), cauma- (74\
como- ^sum. v) -cion, f -cio (74), cam^a-
ssion (74), -tica (47) (i. saümita 74, cf.
chamseleon , cam-aleuca , -ereon &c.)
hd. >id. dist-ele, -el, -ü (8).
*Camadr-eos, -is r. Chamaedrys.
*Camaleon r. Chamaeleon.
*Camaleu-ca, -nca / -nta (74), ca^
mel-unca (8. uü K -emita (47) {cf.
chamaeleon, eamacion &c. ) diste-le
(47. 149, Sum.), -1 (74). vnkrut (8).
*Camamilla &c. v. Chamaemelum.
*Camandreos r. ChamaBdrys.
*Camare v. Comare.
*Camarica 1 1/. eamacion &e.) distele
(149).
*Camaru-s, -m (Ki.) (c/. gamarus)
hogerkrebs. kleiner meerbar 1 140).
*Cama-ssion, -tica v. Camacion.
*Camba v. Gamba.
*Cam-ba (106, Gl. m., Ki.), -ma (ku.),
-bus (11, 19) (cf. camus) bruw hueß
n9). brou-(ll). brouw-, pan-j^Kü.), paeu-
(106, Kil.) -huus, -huys (KU.), brauhaus (Ki.).
*Camba-sius, -rius (01. m., Ki.) bruwer
(19). brouwer (11). bräumeister (Ki.).
*Chambia kämme ein stat (74).
CA1\I
*Cambi-color, -culor (8) wechsiluar
(8). wt'i.-* .><ilher (s-ir 9!V
Cambire 1,4. circinare 141) Ad. wech-
t<c\u, -ßlen ^«« , 110). wess- (13K weß-
(19), weßh- (8) -ein. wese- (h^, 17, 22''),
wi8.se- (11), wis- (»9) -len. bu- /ku- (22^),
bu- (1091, p(>u- (74) -ten. buthen (74).
*Canibitor r. Campsor.
Cambium wech-sd (93), -slung (1),
-ßclbank (li.s, 110). wes.s-il [b^), -ele (22).
*Cambo i-. Chamaeleon.
'Cambolus r. Camp-olus, -iductor.
^Cambota &c. v. Cambuca.
''^Chambroch i. trifoUum (124), aus
f/ncl. seamhrach, seamrag, cmjl. sham^^
rock id.
*Cambsor v. Campsor.
Camb-uca, -uta (&c. c.l. m.) , -utta
(Gf. 3, 678. cf. -orta &c. 4, 405), -ota
(86, i. gabeta of.), conbuca (75h) hd.
nd. kule {morbus 5''). kewl (74). kolb-e
(19), -en (13). oholben {1). kolb (68, 74).
uagel-k. (74). krob (49). krucka (86, i.
gabeta Gf.). knuttel (75). bisohoff-stab
(76), -stap (75j. uerla {i. virga episcopa.=
lis Gf. aus ferulaP).
*Cambucare kolben (es).
*Cambus v. Camba.
*Cainea f. Canna.
*Cameactis, chamaeacte (Ki.) latich
(Sum.). attich, acten . niederholder (Ki.).
*Camedentes v. Canini.
*Cainedreos v. Chamae-drys, -pytis.
Cham-aedrys l -aedrops (Ki.j, -aerops
(143), -endros (85), cam-edreos (47, lU
&c.), -edrios l -adris (i4i), -adreos
(sum. v), -andreos (93), -edus (^i^),
-itrium (105) , cemedreos (64'>\ gam-
atreos (24), -atroes (47), -andria (49,
74, 141), -andrea (95), -endra (75), -an^
diros (74), gramandrea (47), calaman=
drina 1143) {i. camepitheos 64 siin.\
colloeusium t cap-ar, -us 74 ; trixago,
linodrys , serratula, teuer ium 143;
quercul-a 143, -a 24, 47 t -us 47 minor)
gunderebe , lere (Sum. vn). line {gr.
47). leuchte ; ayer m der pfannen o. im
smaltz gamandria (74). helfft, frawen=
biß (73). bla-menderlin (73), -manderle,
blaw menderle, klein bathengel (143).
hd. gamandre , groze g. (Snm. v) ; ga^
mand-er, -erlein (143). nd. gammandere
(85). vergiß nit mein (64 sim.). \. m. u.
(91 sivi.). V. man n. (49). ags. heortclseflfre
(94a).
Camelarius v. Caballarius.
Cham-elaea,-aelea, ya\i-t\aia., -aO^aia
(126), -oc).ct('a (114) zyland (114 &c.).
*Camelemita v. Camaleuca.
Chamae-, gew. came-leon, camelion
(147) {herba.cf. camaleuca, camellea &c.)
thobari (loi, i. oualida, amalatia, api-
ana Gf.). chlette (104). distel, eberwurtz
(Ki. &c.). hülse (147).
Chamas-, came- (6, 23) , cama- (93,
141, 147), gama- (74, 147) -leon, cama=
bon, g. tis t cambo g. onis (76) [animal
simüis lacerte 141. i. pardulus 23. X
cameleopardus) moU, unck, eyn feuijn
dyer (147). zwerweudter wurm (74). zü=
Verwender (zuiverwehter Wackem.) wrn
(93). ein klein leopart (6). ein luttik
pard (23).
*Cameleopardus i-. Camelopardus.
CAM
*Cameli-cium , -ceum, -num (104)
olbininiz (101). kainel-en (19), -ijn (11).
♦Camelina v. Dorella.
Camella nuttir- (3), putter- (74),
butter- (75), blunek- (49), blump- (76)
-vaü sim. botter-vaiß (19), -uat
(11, 147). kerne (11. c/. Goih. wtb. 2, 47o).
kerve {sie 98). rurkubel (75).
*Camellariu8 v. Caballarius.
*Camellea 1 cf. chamelae-a, -on &c. ?
chamaemelum?) agn. uulfe8camb(94,i36).
*Camellis v. Camelus.
Camelo- (.6, Hr.), cameleo-pardus,
-bardus (75) {cf. chamaeleon) kammal-,
var. kamrael-bart (75). kamclopart (93).
*Camelunca v. Camaleuca.
Camelus ulvinda (ki). uhient (100).
olbent (102). ehamel (1). kamel (5, 22, 4).
hd. k.-, kemel-, kemmel-tier sim. kemel
(99). kembel (93).
Camelus /. funis nauticus ; fumus
n. {hie 132). came-, var. cami-llum i.
funem nauticum (i36). camillis i. finia
nauticus ( 76 ). camellis schif-sayl,
-Strang (74).
Cham-aemelum (k..), -emellum (91),
-emilon (m), chomo- (85), camo-,
came- (alph. camo- 61;, 69, 134), cama-,
cano- (17), gamo- (74), caca- (Sum. v)
-milla, camomella (105), cama- (96),
eami-, var. gami- (75) -nilla i. arundo
(17. X canna j. megedeblomen (85).
megdeblome (47). meyde- (96, Sum.
v), hd. kamillen- blumen. meddc- (17),
ritter- (8) -blum. mcteblume (149). maid-,
wis- (74), weys- (3) -plum. weyzeblume
/.. bm. rmcn (4). wolfhunha (105). ags.
sc brada wulfes camb (camemelon alba
94a). öpffelkraut (i26). hd. nd. kam-ille,
-illcblume (6), -il (5^, 17), -mil (10, 64bV
hd. gamillen. mile {sie 5). kömmel (uerscA.
von kumel C3rminum 4).
*Camen v. Cama.
Camena sengerin (Gf.). fleute (3, ö*»,
23, 77). flovte (22ab, 74). floeyte (97).
flöte (100). äeyt (13). flete (9). fife (Gf.
3, 330). piffe vlO). pijff (i32). pfyflf (68,
110). nd. pipe. coppe-piff (77^. holer-pfeiff
(3). -phewf (1). holderpfyffen, var. hol=
lerpfieff"en (75). ags. sangpipe (94). s_uß=
donendspil (74). ein schiff (6. st. schilf).
*Camena ferri v. Cadmia.
*Camenata v. Caminata.
Cham-ffipitys, -aepithys (93), -epi=
thyos (125), cam-epitheos t -edreos
(64 &c.), -ephiteos (i49), -ephitis (Sum.
vi), -pices t -ipiteos (74), -ipileos {sie
Gl. m.), -piteos (Sum. v) i. arugo (125);
aiuga, abiga (143 &c.); quicula maior
(149. •<<. quere), harhowe (Sum. vi), jhe
lenger jhe lieber, hynschkraut (73). io
lenger ye über (125). gamanderlein (Gl.
m.). eleine gamandre (Sum. v). groß ga=
mander camip., klein g. camp. (74).
Camera hd. nd. kam-er. -mer (7, 4),
-mir (8), -mern (17, 21), -mere (8b). leube
(21). gewelb (9i, 111).
Camerare krummen (22)
Cameraria kamer-yer (132), -wib (110).
Camerarius hd. kam-erer , -merer,
-rer (93), -mer maister (65); kem-mcrer,
-mer (21), -erling (110), -erer (5, 22).
Cameratus ge-krummet, -bogen (110),
-krymmet (68), -krommet, -welfft (i32)
CAM
*Cainereon ( c/. camacion &c. ) v.
Cardus siluaticus.
Camerus v. Camirus.
Chamae-rops v. -drys.
*Cainesete ags. ellcnwyrt (94^).
*Caraestria v. Campestre.
*Chametilia ein Steinlinde (125).
*Cainetra i. kamera, comodtun ka^
mer, gemach, slaffgadem (74).
*Kaineturri v. Ramentum.
*Caniicella v. Camitella.
*Camillis v. Camelus.
*Caimllviin (i. camella Ki.) v. Buc=
cula.
Camillus i. puer ingenuus &c. (Br.).
edelkinde (74).
*Cainiinen {cf. eaminus) des fewrs
egenuiige (9).
Camina dypstein (19). diepsaen (11).
pl. -Sie{cf. -ata) i. camerae kemuaten (71).
*Caininaria rauchswalbe (125).
Camin-ata, o/< -eta, -atiun(Gi. Aeifr.),
camenata, comin-ota ( 75 ), -eta (5'^),
cäneta ( 17"), keminada (Gf.) hd. nd.
kcmcn-ada (23), -ade, -otc (8). hd. chem-
inata (Gf.), -nateri (1) ; kemna-de, -d(21^,
-ten (7.5), -t (4); kem-met (3), -itt (76),
-t (6). ein tummonar (9. verschrieben?).
ags. fyvliüs (Gl. Aeifr.).
*Caininea v. Cadmia.
*Caniinella v. Cyminella.
*Caniinilla v. Chamaemeluin.
Caminu-s, -m (8»')), cornuus (5^)
schor- (13, 22, 23), scor- (100), nd. sehoer-,
schar- (i09), hd. scoren- (Gf.), schoren-
(5*^), schorn-stein, -tein (100), -steu (ö'',
22, 23), -stien (11). ouen (22). owen(ioo).
ofen (e.")). bac ouen (23). /<«. backe- (17),
back-, bach-, cyt- (•;'>. cf. bm. 427), eyn
heiß (7), kalck- (5) -ofen, -offen, -offe
(17), -oben (öi», 18). herdstat (9 Anh., «5,
67, 76). rauch hich (21). eyn fuer muer
(17). fewr maur (1). des fewres behelt=
nisse t eygcn wonung (9 Anh. cf. cami=
men). esse {ib., 93). kem-it (67, 76), -mit
(es), -mich (64). chumich (2. cf. Sm. 2,
299). schlathut (111).
*Camipiteos &c. v. Chamaepitys.
Cam-yrus (Gl. m.), -irus (Gf.), -erus
i -urus (i4i, Br. ) i. curuus (Br. &c. ).
chrump (i4i, Gf.).
Camis {'cf. cantus) i. Ugnum sine
ferro que cantumrf^c. (i4i, Gl. m.). felei;
canis lelgunt (Gf.). camites jjZ. falie (Gf.).
felg-a (117, 121), -e (sum.).
*Cainisa t\ Canaisia.
*Cainisale v. Camisiale.
Camis-ia, -ea (76), -a (94, Gf., Sm. 1,
325), -sa (i36) hem-idi (104), -ede (99),
-at, var. -et (64), -met (22), -t (17), hd.
-de, -d, -pt (Mss. mog.), -bd (134). hemp (21.
wetterau. hemp). ags. haam (i36), haem
(94). phayd (v. a. 145.5 Sm.). camisam
annalem {cf. anuabile) iar-, viealem
dorf-hemidi (Gf.).
*Camis-iale (11, 19), -ile, -ilis ( &c.
Gl. m. 2, 72), -ale (104), t -ea (76), t -ia
(li), campsil-e (76), -is (Gl. m.), capsile
( t sirma 74 ) {cf. anuabüe) hemitlachin
sim. (104, 127, Gf.). hemdelachen (Sum,
hembt loch {sie 19). hemtlaken (11
hemptlin (7). iarhemide (104).
*Camistruin {aus canistrum) i. ear-
cillum (134).
CAM
*Camistniin temis (127. c/. canistrtun
teme ; aus eamisia cemis? cf. Gth. wtb.
2, 526).
*Caini-tella, -cella (22) {i. placenia;
cf. cauona) ein flad (6). vlade (22).
*Camitrium v. Chamsedrys.
*Camix-ius, -tus l comixius (Gl. m.)
i. verbosus, loquax (Gl. m.); oritus red=
perer, kleffiger (74).
*Camina v. Camba.
*Caininula ? assarum nebelwrz (Sum.).
*Cainoatim v. Curuatim.
Camomilla v. Chamaemelon.
*Cainones v. Campio.
*Cainos a. Camus.
*Campa {cf. eampolus. capra.) rech-
muter (74). czigen geyz (9).
*Campa {cf. Ceit. Nr. 157) hamma(Gf.).
Campana hd. glocke {i\ glock, gock
(18), glüke (13), glogge (93), glacken
(21). nd. klocke, kocke (22).
Campana {cf. enula) i. e-, a- (^5, 6)
-rinis. alant ( b, (ä, 22 ). a.-worcz ( 17 ).
olant wurcz (4). olent worcel (18).
*Campanale glock-e (5^), -en kloppel
(19), -hauß (76). klocken kleppel (11).
Campanarium glock hues (19). kloc-
hus (22).
Campanarius glockener (5^). eyn
docken luder (22).
Campanator {cf. prc, edituus) hd.
glocke-, glock-, glock- (4, 67), clocke-
(7), mes- (134), meß-uer. glockenleutor
(110). glockngiesser (76). ein sig'rste (Gj.
*Campanella glocke-1, -nhal o. schal
(75).
*Campanella {herba) i. conuoluulus
zaunglocken, winde (i43).
Campanile hd. glocke- (17), glock-,
glok- (9), glog-, verb. gloggen- (93),
glogg- (Sm.), glocken- (110), glack- (21),
gluck- (8), kloc- (22) -hus sim. uuentil=
stein (Sm. 4, 106. cf. coclea).
Campanula i. nola schelle, glocken
(93).
Campanum v. Nola.
Campariusplatzhuter!(Ki.). flurschütz
(&c. Fr.), floelierte (125).
Campe {fehlt in den Mss.) hd. rupe,
rup]i, krautwurm.
*Campebra t". Camphora.
*Campeolis v. Campolus.
Campest-er, l -ris (75) {i. qua- t
squa-drus 75) velt- , veld- (5^, 64) , l
schilt- (75) -man (1, ö^», 22, 75), -wachter
(75), -streyt (64. cf. campestre bellum
Gl. m.).
Cam-pestre, -pastria (Das.), -pistria
(75 V. anaboladium ) , -estria (76) (^
perisoma 7 6 ,succmctorium &e.) schurtz=
tuch (Kl.), scoerte (97). nider-kleid (kl,
Fris.), -gewand (Das.).
*Campices v. Chamaepitys.
*Campidoctor v. Campiduetor.
Campidona kempten ein stat in swa^
beu (74).
*Campidue-ere, -tus v. Condue-ere,
-tus.
Cam-piductor, -pidoctor l -psolus
; -polus t -bolus (74) kempere (Gl. Mar.).
kempff-er, -master, -streytter (74). ein
feltfurer (uo). pleiter, vlg. geleitzman
(75). ain hoptman (76). vorvechter (68,
132).
CAN
93
Campio, t caphio t condo (147), l
cardones (74) i. gladiator (ßr.). vechter
(68). swei't-speelre (147), -furo, -feger (74).
eandones ( aus cond.) i. gladiatores ;
camones {alph. ean-) i. leccatores (76).
*Campiteos v. Chamaepitys.
* Camplastrum v. Cataplasma.
*Campnale v. Canale.
*Campo V. Caupo.
*Camp-, eamb-, l cab- (Gf.), cap-
{v. dama) -olus {cf. capreolus, caupu=
lus, camp-a, -iductor) rech (75, 119,
Gf.). rehc (100). felis campeolis rech
cigelinc (121. cf. nhd. rehkitzeV).
*Campos {y^st. compos" Leo) ags. fae=
gen (136).
Camps -are, prs. -o, cämso (17),
capso (66 &c.) i. cambire (kl); fle- (Br.
&c.), ble- (76) -ctere. beugen, flechten
(17).
*Campsil-e, -is v. Camisiale.
*Campsolus v. Campiduetor.
Camp-, camb-, can-sor, eambitor
hd. nd. wesse-, wisse- (11), hd. weße-,
wese-, wehssc- (G), wechs-, wechß-ler.
. Campsorium hd. eyn Wechsel-, nd.
wesscl-banck.
Campulus fcldil (75). refental, reb-,
reu-enter (74).
Campulus v. Caupulus.
Campus (i. area (in) hd. nd. velt.
platz (111). campi i. equi marini (i4i).
Cam-phora, -fora, -phera (sum.),
-pebra (8), canfora (74. 93) [herba 8,
64 &c.) ka- (12, 91), ga- (4, 74) ,_ a- (64,
123, 125) -mpfer. camph-or (85), -ir(Sum.^,
-er (47, 96, Sum.). canfer (93). kafir (8).
ka- i ko- (74), ga- (3, bm.) -ffer.
Camurus r. Camirus.
*Ca-, cha-mus udj. chrump (Gf.).
Camu-s, -m hier (kl, gl m.).
*Camus V. Canus.
Cam-us, -OS (i36), -um (86, Gf.), gew.
ehamus (gr. X^V-^'^ n*), canum (75) {cf.
lantinum , capistrum, helciura, epi=
rhedium) chamo, cam(Gf.).cham(chain?
86). chun-t (2), -tt (1). brem-yß (68), -ß
(66 &c.). piß im zäum; halß-, rüden-bant
(75). gebi-ß (18, 21), -s (93), -seh (5). ein
kromp biß (7), krump gebiß (75, 76). ein
pferd gebyße (68 sim.). bettel (109;. brey=
dell (132). hd. zu- (5), zy- (68), zi- (10),
zye- (18), zo-, zö- (8), nd. to-gel. en rink
an deine bete in deme tome (23). hal-
ffter (17), -ter (11, 109), -gtre (99), -se
(19. cf. Goth. Wtb. 2, 514 sq.). maulkorb
(114). ags. suol (i36. i. q. sol, sdl, engl.
sole Bosw., nicht etwa aus swol cauma)
*Camus i. lapsum an ruina (i4i).
Canab- v. Canap-.
*Canabrum v. Cantabrum.
*Canabum v. Canapus.
*Canabus (cf. (Ji. m. h. v.) v. Canna=
bus. Canapus.
*Canacella v. Cunicella.
*Canache dachs-schlieff'er (&c. Ki».).
*Canadella [cf. channa) kleiner gin-
lisch (140).
*Canaf-a, -el, -um v. Canapus.
*Canale {cf. ital. canile sim.) hunt-
hus (104, 131, 141), -chelle (104).
*Canale v. Cantabrum.
Ca-, gew. can-nale, -nalis, campnale
(19) {cf- imbrex, fistula) hd. chanali
94
CAN
«rät. (Of.U kuii-iil ^110), H'I (7, c,f.), iiol,
-del, -er ^7«); ken-el (93), -er (,9ik käiiel
(Fru.), wan8iT-k. (135), -rinne (7ä), -goBse
(iss). -ganp (-le ««, iio), -soige (Akt.),
-locli (-18 6h), -lauft' iiioi (In das wasser
vÜgat (JioV i'vn wailJcr gaiick (!!•"). wa
t«'rganc(llV waÜi-steiu (^13 Mrg.1. ror (9ij.
rori' (3, it). trog (»J). lin canalibusi in
trogen (7). drognn (Sm. '2, 7i«). nuoskin
{d. pl. Sm.) nuscil. niisclie (74). nöhin (</.
pl. of.). ein noch (-tn). nacli (i35). iiaacli
(D«i>.V sihleni- t puch-grabo (Aur.V kall,
sluyse (13*). hd. rinne, ge-r. (Acr.^, rin=
neu (1, 4, 13:>), ryiiden 21), ritine (S''\
sinne (9. st. rinne?), tachrynn (in), hd.
(13) na. ein, en renne, dar dat (22), dat
aar (23) water inne lopet. gote ^io;>).
gate (ll, 1Ü9). andacht l andechtigkeit
(74. aus anzuclit sim. missverst. ! ). con^
dut (93). deu- {»»), teil- (FrU.) -che!, griippe
(109. (/. Br. Wtb. 2, .iö3. lioth. Wtb. 2. 420).
en inolen bedde (11). nioUen bed; ad=
fallen {lat.f als Quellengrundloch erklärt;
2V.
*Canali-a, -cola (Ki.) (i. fax plelns)
kanai'lic Kil.).
Canaliculus gerin- f rutz-lein ; kerbe,
rinse (.^itr.). krinii zum Spanner o.grandel
(113. cf. succulal
*Canania r. Canonia.
*Canaparia /. q. Artemisia 5. v. (i*3).
*Cana-peiushanften(13):-beuslienffin
(75 K -binus lunffe (on: -vineus hana=
fiiur ((.;f.).
*CanapeDus v. Canapeus.
*Canapesem hanofsauio (of.).
*Cana-peus, -pus lUO'. -penus (,')''),
-pes [i'.> >. -pillus (74 1, -pellus [in], -beus
(7.=)), -bicea 1125). canopus (ns) [uuis)
M. hantie- i^ö'-). hanflf- (4), hentfe-. lieuff-
(18 &c.). henif- (1), hennepe- (23). liepe-
(22) hd. -ling, -lig (18, 4), -linck (3,22>.
-liuch (23), -lieh (77). -lein (1). hanif-
(2), hanff- (75, 110) -vogel. hanf ^^uk (G'.
schoeß-, rar. scheß-lin (fi4. cf. ce3rx).
graßmuck <t. curruca 74).
*Canapopi8 hanfßn.'sur (74).
Canap-us. -um ( ligumen 17, 85), -ium
(9t; ). canopus, canab-us 1 75, 110, Sum. u),
-um Ulli. Br. , (if.). -is (t>8), cannabu-s
(121 1, -m ( 91 \ canobiun \G8), ehanabum
t canap-is l -e f can-ops l -avus t
-eva (t;t. , caniua 1^1 2u, 121, ot.i, canni-
ua (87. 117, (if.), -na (Sum. I), coniua
^68, i3i), hannaue (121, Sum., Gf.),eanaf-a
(104), -um (87», 105, 146) hd. han-uf (se,
Gf.), -of (131 \ -iff (1 sim.), -ef i.Sum.), -ffe.
-ff. hanff- Stengel (17), -sam (^^canafum
87, 146). henef (96). hannep ' 11\ hennep
(22). hanol (canniua Sum. 11 . auif (ii7)
: aniz (s7), anijs (85). canafel süvatica
ags. hsenep (94^). canabum et. henffeu
seil 0. schniir (110), corde (132).
Canapus siluaticus wilde hanff (8).
Ca-, ka- 1^87-S i46) -naria. l canarium
(143) nl. ledt-, lidt-, hd. nl. hunds-gras,
hd. l -zahn (i43). sur ampfer (87», i46).
klainklet (91).
*Canatum (8 ', canotnim cetewar (^8j.
czyddevrar (19). seduar (11). zyt-wein
(66, 70), -wen (69, 134). zydwyn (i33).
Canaup winhus (i3i, 141).
*Canav-ineus, -us v. Canap-eius, -us.
*Cancabrum i-. Cantabnim.
CAN
♦Cancarides v. Cantharis.
*Cancella r. Cancell\im.
Cance-, canci- (;"»''), cranca- (77) -llare
gader (r)\ gegitter (21), tralgen (132)
inaelien.gett('ren(iio). sthrenkeiMt), 8, 9).
sciiranken (99). be-schr. (23). scrauckelen
(11). be-ser. (22). dye hemle vz recken
yh^, vber einander tun (4. nhd. ver-
srhrenken). beslcyssen (18). löchern {&>).
tilgen (12). dilgen (17). bloß schrifft
ilurchstreiciien o. vertilgen (110). durch
dy geschrif strichen (9). außle.xchen (111).
kritzeln {b^, Ti). erisselen (22''). czirklen
Ceuicellaria (dignitas 76) kantzley
(75).
Cancellarius eyii scliacz linder (19).
/u^ cance-, keiize-, kencz- (lOi, «rf. kense-
1er. hd. eyns grosen hern scriber sim.
nd. enes groten lieren scriuer.
Caneellum en steyghergat (11. d.i
Treppengitter f). kantzel . getter (64).
cancella stie (Sum.); sunt alrä [altaria:)
l loctis vbi canonici staut (8**).
Cancellus i. intersticium inter pro=
pugnacula \VA. m.), pr. inuratorum (Br.),
in choro inter scolares et laijcos (76);
fenestra reticulata, ala palatii {16, Br.),
ad p. (Gl. m.); paruum forameti parieti
(Gl. m.), -is (Br.); mognum f. quartum in
numero in quo solent columbc nidificare
nidos &c. (76). gattir o. kibbiii loch (8.
ct. nl. kijcK-venster ?). gat-ir (9), -er (1,
BM.), -ter (4, 75, 77), -tern (iii). gad-der
(12), -dre i23), -ir (13), -ern (lU), -dre
(22''^. kathar (75'i. goder (22). hd. getter
[i. Jen. ret. 76 ; in fen. t pariete 66 &c.).
ge-g. (6, 125). gättry (93 Mrg.i. gitter (66,
111). gi.'-g. (4). -giter (21). eyn gegeicU
dercz (17). can-cell (931, -tzel (1, 75).
-celin (99). predigstul(75). schuoler banck
(19. cf. prc). loch t viuster (fenestra
reticulata (67 &c.). vensterkeu ^99). ge=
schrenckt fenster (i26). schran-ke (22«),
-c (12, 23 sim.). hd. schau-ck, -g (5*>, 133).
geremniecz (12). kleer kauck i^ll). tralge
(132). tralie (107). stryrken, verb. in
stryn (^13 1.
Cancer, g. -cri ^ 8, 9) d. naca i4i.
Gl. m.), cancra w. nata 14 1) AtZ. kreb-iß
1^5^, 21), -eß (19), -is (5, 9), -ß, -s. kreps
(68). krefis (132). creuet (22»^, 9$). creft
1^99). krieft (llj. kreuz (23). hymmel
zeichen (8, 9). {i. morbus, fem. 15, g.
-ceris 8, 9) der kreps (91). der frau-
weu we (8). kolb-e, vor. -le (m. membri
virilis 75). kewle (9). ein bozer swcre
der de \'il löchere hat vud seyget stet-
leich ein (4). ags. hiifueru (i36»), liefern
(l36l^).
*Cancillare v. Caneellare.
*Cancta v. Cantharus.
*Canda v. Canna.
*Canciabarda v. Cantharis.
"^Candabra v. Cantabnim.
*Candari-da, -des, -es v. Cantharis.
Candari-us, /. -a 1,2. lotri.c 11. \i. q.
candidari-us, -a Br. cf. candator Gl.
m.) wescher (19). wascher (11).
*Candauo v. Gandinum.
*Candea est nauis eo quod sit longa
(76). Cf. caud-ea (h. v.), -ic§ nauicul§
(Br., Gl. m.). floSSe (Ki.).
Candela hd. nd. kertze. kerse (22).
CAN
kyrtz-e (.')»•), -en (m). kircz (17). schanz
del (110, Kr. 2, 161. /rs. chanaelle).
Candel-a, -aria t -a regi-s, -a (143)
{herba) konigs-, feld-, vnholden-kertz
(143). himcibrand (91, i43). wulkraut
(91, 125, 143).
*Candela-bra, cf. -brieus (Gl. m.),
-ria liechtnieß (74).
Candela-brum, -ferum, -ucrum (67)
hd. nd. In-, hd. leu-, lei-, ly üh) -chter.
lucther (13). liechtstock, latcjrn (110).
kerz-stali (74. 76), -stal (64). kerstal (93).
Candelaria [herba] v. Candela.
Candelaria, c. festiuitas (65) ein
hochzyt der kertzwyhung (65). licht-
nie-sse (Ki.i.
Candens glimig, schindig (17). glueiit=
eysenfarbi iii).scliien-, i-arr.schin-bar(65).
CandereÄrf.glitze-n(iio), -rn; glißen
(18), glysseu (76), gleyßen, gleisen (67).
glincern (23). hd. nd. schmen. wyß (8*>),
weiß (76), wit (23) seh. wiß { seh. (.5).
hd. scheyneii. weys seh. t w. blicken
(9). wiße sdiin (21). blincken (132).
*Candere (aus tundere) i. verberare
stozzou (Ö^).
*Canderius v. Cantherius.
Candes .sunt vasa fi- (142, Gl. m. ),
ve- (76) -etilia.
Candescere hd. an heben zu schey=
nen; anfallen, var. beginnen, schiueu 0.
glitzeu (iio); glitzern, l glijßen (17).
glisseu (18). glintzern (23). glinstern,
glogen (22j. bernen (22«^). bornen, gluen
(77). glemmen (22'^). schineu (6, 8).
*Cancii v. Succulcandi.
*Candibolus r. Candidolus.
*Candib-ulum, -olum(^76). -alum(68,
132) {in.str. bra.vandi. cf. fundibulum)
hd. schuff-e (3, 74;, -en (63j, -eU21, iio;;
schuff iMss. mog.), schufel, schauffei,
schapffe(74); schaff-e (67), -en (63); schaf
(76). SChup (132).
*Candica v. Caudea.
*Candicides i: Nocticula.
Candiculus v. Candidulus.
*Candida r. Consolida.
Candidare hd. wiß, weiJ3 machen, nd.
wit maken. hd. blei-, plei- (3, 69), play-
(1) -chen. nd. bleken (22). glyssen (18).
Candida-ria, -trix, eandaria (11)
(i. lotrix) bleicherin (49, 68, 110).
bleyckorsche (132).
*Candidariuin plaiche (74).
Candidarius {i. fullo) ein weyß
gerber (3, 74). irrher, plaicher (74). en
louwer ill).
Canciidatio wiß-, schiiibar-machung
&C. (65).
*Candidator bleicher (110).
Candi-dulus, i -culus, -bolus (76),
eand-ulus, -olus eyn clcyn schin (17).
ein ding das klein schynend, var. scnei=
nen ist (iio). ein wenig schynend (68).
wat blinckende (132). en luttik glaus
(22). weißlecht (Das.).
Candidus hd. schyneude ; wiß, wiße
(21), 7id. wit seh., sch'ine (7), schin (18,
21), Hecht (8). schinender (6). schin far
(17). schienbar wyß (65). weys seheynigk
(4). hd. weiß-schein (76), -scheynig (66),
-scheinend (i34), -schynig. wyß (8'>, 17).
wislich (9). weiß vnd klar (64). glisßende
{5^). glantzig (1). blanck vt nix (125).
*Candilena v. Cantilena. Condueta.
CAN
*Candire v. Condire.
*Candities grawi (Gf.).
*Candolus v. Candidulus.
*Candones v. Campio.
Candor hd. nd. schin, scheyn (4, 76,
110). glaiis (22). wyß (64).
*Canducta v. Conducta.
Candulus v. Candidulus.
*Canea v. Cauea. Cama.
Canea kleyen (Ki.).
*Can-ere, t -ificare (76) hd. singen,
loben, [jprt. cätini) zinghen, louen (22).
lobsingen (67). oflFenbaren o. wäre- (8),
wor- (9) -sagin. kreyon (i26). gallus csnait
t cantat kreth, kuckert (125). canio iui
itum i. diuido (76) aus carire X eano
i. diuino (Br.) ! ?
Can-ere, -escere (S^^J, 9) hd. nd.
gi'awen. graven (3). graen (5). groben
(9). hd. granwe (19), gro" (6), grae, gra,
grau, gro (4) werden, grizen (11).
*Canetritum {i. centemorbia) egel=
graß (74).
*Caneua v. Canapus.
*Canfora v. Camphora.
*Cangianta {aus ital. cangiarc) i.
vertis polymita can-giant, -iant (KU.).
*CangiuiiJ 11. Agramen.
*Cania ?■. Cauea.
*Canibetuin hanffgarten (7.';).
*Caniclada r. Caniculata.
*Canicola v. Canieula.
*Canie-olus, -ulus &c. v. Cunieulus.
Canic-ula, -ola (7) [i. paruus canis
Br.) hundtlin (60, 110). hindiin (76, 134).
hund-ekin (23), hd. -in, -en (5'>). linnt
ynne (22). hnntin (66, 70). hiintin (iio'^').
hyndcn (21). zolii (104). czöliin (9). zup^je
(7). teue (9!) &c.). liundstern (64).
*Camcula {herba) v. Caniculata.
Canicularis huntlich (19). hnndisch
(75). dies caniculares die hunds tag (68,
110).
*Cani-, coni- (4), cerni- (Sum. vii)
-culata, can-ielada (Sum.), -ulata (74),
-ieula (47) bils-a (87), -e (74, Sum.). bilisa
(Sum. vi), bilre {ii).nd. belne (sum. vii).
bylsc, pilse f., boh. bliin (4). bille t
semen eius (47).
Caniculus (?'. q. -la Br. i. sacrum in^
caustmu Gl. m.) Imndel (75).
*Canicus v. Caninus.
*Canificare v. Can-ere, -tifico.
*Canilla brachimia sim. (Gf. 3, 277).
brecha (.Sum.),
*Caniniia {i. cinomia q. cf.) huntz=
fliegen (7.5).
*Canina (herba) gens-, eiter-blume
(95). hunde-fell, -fleisch (Ki.). kleine klette,
pfafl"enluß (125). hundß-muck i flieg (i.
cin-ifes, -enos (74).
*Canineca {i. Colchicum) zeitloß,
herbstblum, hundshoden (144).
* Canini, c. dentes, cäni- (17), eame-
(9) -dentes forder- (8), -hinder- (17),
hunds- (91), Schrot- (9) -zene. sg. kriph=
zan (93).
Cani-nus, i -cus (11), -nicus(75 var.)
hundi-ch (11), -n (75). ain hindischer (76).
*Caninus v. Cophinus.
*Canipeuni v. Conopeum.
*Canire v. Canere. Carire.
Canirubus hag-butte, -rosenstaude
CAN
(Ki.). hotten, hanebutten, wein-hag,
-dorn (144).
*Caniruta hundsraute (143).
*Canis v. Camis,
Canis (i. animal latrabile; j)i^''i^j
Stella-., vnio q. cf. 93) hd nd. hun-t, -th
(5b), -dt (i;o), -tt (1). hont (11). rode
(22^). hd. ein stern, nd. sterne, steern
(11). hd. hunt Stern, esso (i. vnio 93).
en visch (11). dorsch (1, 5^*^). meerhunt
(93).
Canis lingua v. L. c.
* Canis ponticus, t marinus (7.5) mer=
hunt (75). biber (74, 93).
Canis-trum, t -ter (^88), -erum (i36),
cami- (134), cauu- (22) -strum ^. co=
phinus .svm. ; car-cilluin(66, 134), -allum
(67); sportula (Br.); calatus (110); fis-
cella t -tina (7.5). hd. korj) , korb (88,
110), kurben (75). nd. korf. hd. nd. eyn
drage-, droghe- (22), hd. drag- (7, 21),
trag-, derge- (17), proth- (3), brot- (9,
17), scluissel- (1) hd. -korp, -korb, -karp
(21), nd. -korf. hd. zeyne, zein t flechte
(7.5); zene (8''). teme {.•iic? Fr. 2, ses"^.
cf. eamistrum). rorin (8). schene-vas
(8''), ;vat (22, 23). kipe (22). kratt (88
kretlin (64). kreuntzeu (75). kreutze (74
hantfaß (66, 67). zwieg (zwing? 65 Mrg.
*Canita {anders Gl. m.) suegela (i4i).
swegila (i3i).
Cani-ties {allg. -eies), -tudo elte t
grciiwe (135). grauut ((if.). hd. grauwc-
(19), grauwi- (6:>), graw-, gra-, grawi-
(9, 22), grawe- (17), grau- {b^), grab- (Ij,
grae- (21), gro- (6, 4), grijs (11) -heit,
-cheyt (22), -heyd (19), hd. -keit.
*Caniua v. Canapus.
*Canna selierling (Sum.).
Canna, kanna (sum.), canda (13),
cauda (77), camea (8) {i. cannella, im-
brex 64; cf. cantis) hd. nd. ror. hd.
rorra (Sum.), rorre (21), roir, roer (^9, 77).
reet (85). ruin (149). ken-el, wir. -nel (64).
hd. eyn orgel-rore, -ror, -rorr, -pfiff (G),
-piffe (17). en orghelen pipe (22). der
gerad halm von dem knepHin zuo dem
andern (64).
*Chann-a, -us gin-fiscli , -maul, -ner
(ginnet alzeit i4o).
Cannab- v. Canap-.
*Can-(Gf.), ca- (Sumii)-nabus {herba?)
labal.
*Cann-, calam-acorus (einzwiekdorn
o. mittelgewachs zwischen der acker-
wurtz vnd dem röhr) indianisch blu=
menried o. lilgenrohr (i43).
Cannale v. Canale.
*Cannator {qui facit eannas) roren=
meister (75).
Cannella v. Canna. Gl. m. w. ca-,
ean-nella.
*Cannellus i. panu-s, -lus spuol (64).
*Cäneta v. Caminata.
Cannetum ror-ach (74), -ot (76).
locus da ror wechst (110), da riet wechßt
(68). rore-kasten o. -brun (75).
*Canneus i. gannio lecker, liedspre=
eher (74).
Cänidentes v. Canini.
*Canniduca v. Catadupa.
*Canni-na, -ua, eanobum v. Canapus.
*Canobolagiuni ( i. anaboladium, (
CAN
95
subtile) rocket, subtijl lijnen cleit aever
die cleider (147).
*Canodium hast (8), cf. canatum?
*Canoniilla v. Chamsemelum.
Canon geistli-ch, -chs (75), -k (23),
gestlick (22), gotlieh (8, 9) recht, rechte
(9), reicht (3), t ordung (8), orden (9),
gesetz (7, 75), gericht (21).
Cano-, cono- (5^), cana- (7) -nia
canon-ie (5^, 22), -ey (66), -y (68, 76).
caneny (18). cauan (7). thummerye (5^).
{i. canonicatus q. v.) ein kor- (110),
thom- (69), thum- (i34) -herren pfrund,
frund (134).
Canonica (21, 76), e. secularis, ca=
nonicvQaris {sie! 7) hd. eyn tlium-,
tum-, tum-, thom- (69), dum- (7), dom-
(18, 22), domme- (21), doym- (5), chor-
(11 ob), kor- (110) hd. -frauwe, -frawe,
-fraw, -frau (7), -frow (6), -fry (76), nd.
-vrowe. nonne (es).
Canonicatus canonye (ö**). en cano=
nieat (23). domprouene"(22).
Canonici reguläres regier (1, 71,
Sum. 3, 64). regeler (5''). cf. regularis
canonlih (Gf. 4, 453).'
*Canonieularis v. Canonica.
Canonicus eyn tiuim- (5b), dum- (7),
dorn- (5, 22), ha. kor-, kore-herre sim.
geistlich h. (65). canunich (Gf.). eyn ka=
non-ig (18), -eck (22»), -ick (68).
Canonisatio erhebung der heiligen
(75).
*Canonista eyn die dat geystHche
recht weyß(i32). der das g. r. weißt (110).
Canoni-zare, -sare hd. erlieben, e.
die heiligen (75). her-heben ^ -hohen (17),
-beben dum lierren ( 7 ). nd. er-, ver-
heuen. erherben (5). erhohen (6). in=
schriben ( 65 ). eonosatus i. in altum
erectus (76).
*Canopegium v. Conopeum.
Canop-eia, -eya, -ia hd. nd. egyp=
tcn laut. Cf. IJgiptus anope (127).
*Canop-eus, -ius (G) {i. galerus q. v.)
ein bilgern hut (6). wanderhot (22).
*Canopium ^. medius cortex sambuci
(47).
Canopium &c. v. Conopeum.
*Canop-s, -US v. Canapus.
Canop-us, t -ia(Br.)2. terra pharaonis
(76) ; ciuitas egypti (Br. cf. Gl. m. 2, 125 sq.).
Canor {i. sonus Br., anders Gl. m.) hd.
eyn gesang, eyn dÖne (12), helle (9), h.
-keit (8), heilickeit (9 &c.), heel (8»),
helen (13). hoghen t vrowen (22).
Canorosus hogelich t vrolic (22).
Can-orus, -tor, (4), -erus, -osus t
-otus (17) sanchpar (1). sangbar (5^).
sehalber (9). schawer (w aus Ib) o. helle
(8). helli-ch (8b), -c (13). wolhellend (no).
heyle lüde (17). ludeude {Q9\ hd. ein
singer. hd. nd. senger. canora kingilonti
&c. (Gf. 4, 454, 564).
*Canotum v. Canatum.
*Canotus v. Canorus.
*Canpolus &e. v. Caupulus.
*Cäso V. Campsare.
*Cansor v. Campsor,
*Canstantinopolis v. Constantino=
polis.
*Kanstra (kan-, kar-istia?) eyn
chorde (17).
*Cantabr-o, -um v. Cantharis.
96
CAN
CAP
CAP
Ciint-, canc- (7*. Sam.), cont- / cat-
{i\t.), call- (.Silin.) -abriun, cand- (74 1,
cat- (1^ -abra /. brenda (im nim. cf.
brinna ; /(/r/M r, -rex tritici ^17, (if. );
juin/ttiiitittiiin Jrtiinenti f /uriiif [ Hr. ) ;
caiiale (lif.); a'hus crtHu;« (7(!). klia (Of.)-
clieii f cliliwc (Sum.)- fleye (85). weytzcii
kloyon (tu), woizcne (96)) weyß- ( 16 i
-clyen. w'lJcii c-ly (17). woain sclun (»ir
H\ grios kli}.jin (G). waytzin-kleyi'n /
-griistf (74). weisen krüseli (!»;i). hunt-a/
(i04, (if.), -aß (7.5 .tim.), -!is {l canale i4i).
hunctz ali (1). hundas (74).
*Can-tar, -thara r. -tharus.
*Canthar-, stann-, plumb-arius {(■/■
cantrifex) kaniiengyslJer (12:>).
Cantare singen (;'), 21, es), lobsagen
*Cantar-e, -i v Cauter.
Cantharis (Ki.), canta-rida (64l>&c.),
-rides (9, 6i^, 74), -ride (pl. 22), -reda
( (;4'', sum., Gf. ), -redes (ß4*=), -bro ^
candarida (76), cand-, canc- (Sum. v)
-arides (sg. a^, pl. S**, Sum.), -aries
( .s'(/. 17) [i. verinis terrenus corrodenn
cadauera Hr., o candore H^) güldene
wr.-ne (Sum. V). gruen , var. gryen,
kefferlin (64). clene worme (22). eyn
glimchin (17). glymen (S^). glei-imclien
(9). siur-e (Sum.), -o (Gf. 6, 273). zanger-,
ascher-, golt-wurm (74t. schroter, roß=
kaefer (124 &c.). cantharus imipil (cif.).
canterus wibel (121). cantabrum (i.
letofagus, hilena ?.->), candabarda (74)
wurme in todtengrebern (74). toten-
W. (75).
*Cantar-ius, -riis v. Cantherius.
Cantarus.
*Cantharopolis kanstadt (88).
♦Cantharus v. Cantharis.
Canth-, cant-arus, cant-arum (Gl.
ui.), -ara (Gf., Gl. m.), -ar (i4i), -er\is,
-erum, gew. -rus, -rum, cancta (121. st.
caneta?) kanna (121). channa (Gf.). hd.
nd. kanne. kau (17). kann (68). czinein
t holczen kanne (9). zynnen 0. hulczen
kan (8). chau-nala (Gf.), -ele (104). can^
neta, ehanta diu. (Gf.). kant (67, 69, 110,
134). kande (7). chandel (1). kandel (sc,
74, 75, 111). kantel (Ui). chenuinc (Gf.).
becken (8, 9, 17). naph (i4i). schußel
(8, 17). Schussel (9). cantara {corbis)
spiliuuit (Gf. 1, 744).
*Cantharus trachter; cantarius trih=
taere (Gf. 5, 520).
*Cant-, cath- {alph. canth- 76) -arus
(e. lapi.'i duruK vini) win-, weyn- (66, 74,
134) -steyn (7, 18, 66, 76, 134), -stain (74),
-sten (22).
*Cantelena v. Cantilena.
*Cätelosus V. Cautelosus.
*Canter v. Cauter.
*Canterio v. Caurit.
*Cantertum {aus eantherium ? cane=
tritvun?) retich (Sum. v).
Canth-, eant-, cand- (104) -erius,
cantar-ius (Gf.), -rus (76) bothnk (22. i.
spado, castratus equus t vervex i. q.
hamel Chytr.). münch (114). munch (110).
minch (91). hin (Gf.). heng-ist (104, Gf.),
-st (76). Wallach (114). der bock 0. gani=
wende opificis i. q. znataxa; cantherü
dachlatten (125).
*Canteruium (aw« cantharus ?)aimer
(Sum.).
♦Canterus &c. v. Canthar-is, -us.
Canticare (i./requaitcr cantare 7«, Br.
st. -tare) singen (19, Ki.).
Canticum (i. cantus 7. c. ) hd. ge=
sang, -ck. nd. zank, lied (/. cantilena
1). c. canticorum, cantica;;/. das pucli
der niynn viul auch der lieb (1). hd. eyn
bucli der lyebe, der liede (7), in der
bybel (an), c. elegans i lasciuus ccmtus
eine leusche (12.')).
*Canticus (: xavDo;, kante) ramft
(8). ranft (9). ra'nft (8b).
*Cantificare sanck machen (19). cani^
fico /. cano (76).
Canti-, cante- (22'^), l candi- (76)
-lena a cantus tt lenis ( ! Br.), quasi
c. de lena (! 7g). hd. lied. vulg. liedel,
liederlich, frolich, lichtiglich on sorge
(75). 1yd (69). liet, sang (17). lith (5^).
leet (22). leyt (22b). j-gy (22ab). carmen
o. condncten (66, 70). ein stucke {i. carv=
tki compositio 125).
*Cantis v. Cautes.
Cantis, cautes (11), cantiscamia
(.5b. camia aM6- canna!)ror(ll). ?'. canna
orgelror (1). eyn vrgelrore (5b). p^. can-
tes (Br. &e., i. aule q. v. 75) argelroren
(7.5). orgelpfyff (fis).
*Cantius v. Glanus.
Cantor seiiger (5b, 93, 110). singer
(91, 76, 68, no<=). gesangmeister (75).
*Cantor v. Cento.
Cantri-fex, -fusor {cf. cantharus.
Gl. m. 2, i3.i) hd. nd. kannen-, hd. kan-,
kandel- (1, 66, 75), kanten- (67, 76, 134)
hd. -gießir fl7), -giesser, -geßer (5), -gis=
ser, -gußer (7), -macher (75), nd. -gheter.
Cantrix sengerynne (5b).
*Cantrus &c. v. Cantharus.
Cantus, g. -tus hd. gesan-g, -ck (1,
19). zanck (11).
Can-tus, g. -ti, -toris (9) (i. 5. camis,
modiolus, radius) hd. Speiche (3, 95),
speich, rad-sp. (110), sp. an einem rade.
nd. eyn specke in dem rade. velge (8,
9, 23). vellig (2). velg (1, i-iypl. velliche
(11), uelgi (104), feige (19), volgun (i3i).
nabe (6,7, 18) in dem rade (6). wayn-
n. (17). nab (64, 93). scheue (125).
*Canvun v. Camus.
Canus , camus ( 9 ) hd. nd. grau,
eyn grawe (22, 23), grawer (76), graw
(68), grae (7, 21) man. hd. grawe, graw,
grabe (5), grw (9), gra (8), grae. grawe
nar (17). grahaer färb (m). griis (11).
griyß (19). gryß (69). greiß (134). greyße
(66). greyse (7o). cani capilli gryß, var.
grauß har (110).
Chaos, cahos, chos (136) {i. confu=
sio) vorstoringe (23). abgrunge (100). scha-,
sche-ndung ; anfangk ; vinstrin der helle
(74). hd. fyiister-ung (19), -uuß sim. hol!
helltiefe; ein vnderwall (25). ags. dualma
(i36), duolma (94).
Capa V. Cappa.
*Capa i. spada t tribula (76); aus
oxaTiavirjV cf. sapa, zapa sim.?
Capacitas begriffeliehkeit (17 sim.).
genemegheit (99).
Kapadinarius v. Kappadenarius.
♦Capallus V. Cab-allus, -o.
Capana ein liütte (6).
*Capar &c. v. Capparis. Chamsedrys.
Cap-, cac- ( 147 ) -arcus i. pistor
beccer (100). becker (147).
*Caparium v. Ceparium.
*Capariu8 {anders Gl. m.) v. Capar=
ruB. Caprarius.
Caparo kutte, haube (Ki.).
*Capar-ru8, -iua (11) nemer (19). cm=
iner {sie 11). Cf. ital. caparra arrha,
frz. accaparer.
*Capar-u8, -is v. Capparis.
*Capat-enus, -eus, -inus v. Capito.
*Capatula v. Catapulta.
Capax hd. begri(ii-ch, -eher (7), -chea
(21); begreiHicli [qui inultum capit, i. q.
compreliensibilis Stielcr) ; begrifl'e-licli (17),
-nlich (6, 68). begrip-lich (23), -ehck (22).
grifick (18). ain begriffiger (76).
*Capax V. Capparis.
*Capcella v. Capsella.
*Capcis &c. V. Captiosus.
*Capec-e, -ium v. Capeta.
Capedo i. capacitas l ingenium{i6y
beger-ekeit (8), -ikeit (9). begriffliche.it
(75). eyn span t imgentum &c. (19).
*Capedo {piscis) v. Capito.
Cap-edo, t -is (On. a. 1735) gelte (Ki.).
butsche (Ou. Sm. 1, 226. i. doliolum. cf.
Gr. Wtb. 1, 51).
Capedulum v. Calyptra.
Capella cap-ell (93), -eile (17, 22b),
-pel (64). ain kiain kirch (76). eyn kerke
(22b). ^.in himeltz, var. gehymels {euca^
ristie &c. 65).
Cap-ella, -rella gitz-ella (93), -lein
(Ki^*.). kicilli (127). eiitichizzili {pl. 141).
kitzlin (76, 110). chapellae chetele (104).
Capellanus capel- hd. -lan, -län (22),
-an (5). hd. cappel-an (6), -ane (7), -lan;
cappl-an (110), -on (68, 76).
Capellare {i. capello legere Ol. m.)
decken (iio). be-d. (es).
Capellatus gedeckt (132).
*Capellus eyn iung bock (^19).
Capellu-s, -m {i. cidaris, pileus 104)
huet (11). höt (104).
*Capent-im, -ula v. Captencula.
*Capenus v. Carpinus.
Caper pockch (1). pock (75). bock
(5). bocke (17). hd. nd. bok. hoch (14^).
bog (5b, 8, 21). bück (11). hd. steyn-,
geiß-bock. geyten boec (97). rech (104).
i. porcus djjnisus ags. baar (i36<=, 145).
Caper siluestris rechbock (49).
*Caperabalsamuni {cf. capparis &c.)
balsamrinde (74).
Caperatus &c. v. Caperrabat.
Capere hd. be-griflfen, -briflfen {sie
21), -greiffen; grifen (18). nd. begripen.
nemen (17, 68). vahen (65, 68, 110). ver-
steen (110).
* Capere s. v. Capparis.
*Caperra-bat phamff; -ta i. rugosa,
cowfracto (141); cf. caperare i. inter- (Gl.
m.), ir- (148) -rogare; cap- (Gl. m.), ca-
peratus i. rubosus {sie) t inequalis (76);
i. rigidus, erectus (148, Gl. m.). .:•
Capes-sere, -cere, compescere {alph.
cap- 134) (i. cum desiderio capere) nemeu
(1, 5b). mit begerde (17), begird (68, 76),
lust (7) nemen. ich n. begerunge (21),
neme mit b. (5). mit b. be-griffen (8),
-greiffen (9). ik neme mit gheringe (23),
nemme mit be-gh. (22).
*Capet-a {anders Gl. m. ), -o (9) (i.
elitella 74) reyff (8). reff (9, 17). refe
dorauff man tregt (74).
CAP
*Cape-ta (19), -tiiin, i -tium, -tus
(147), -ce l -cium (22) i. soccus (75);
ped-vdus (75) -ile (3, 5^), -es (10) (aus
tapetum sim. X carp-eta,/r2. -ite engl,
nl. -et cf. Gl. m. 2, 14, 155 sq., 23o? und
X capitivun sim. 74) toppet (22). vmb=
hang (19). schodoch (13). fuß-tuch (3,
75), -duch {Ji^, 12), -dache (10), -hadern
o. socken (75). liaiiptduch (74). sock an
den voit (147).
*Capetenus v. Capito.
*Capetus &c. v. Capeta.
Capica v. Capito.
*Capicellum v. CapiteUum.
*Capicus V. Capsicum.
*Capiduluin v. Capitivun.
Capidus V. Capu-lus, -s.
*Capientula v. Captencula.
"^Capil-amentum, -atura v. -litium.
*Capilla (i.vena capitis 76, cephalica)
hauptader (74),
*CapiUa [st. capella) v. Cardo celi.
Capillare Hechten (11, 19).
Capillatura {i. ornatus l spissitudo
capillorum 7«. cf. capillitium) horis (8).
hör- (9) -zirunge. en tziriuge des toppcs
(22). de c. muUeribus est sua cura
pfflechten (3 Mrg.).
Capil-litium, t -amentum l -atura
(75) {cf. -latiira) dicke, dick (8, 75) hör
(9), hare (8, 17), locken hars (75).
*Capi-, capu- (Br.) -Uulvim, -Uum
(11) (i. mitra) eyu hübe (19). huue (11).
Ca-, cap-pillus (i. cineinnus) hd.
zoph (7), zopf (12), zop. nd. top. har
(110). liaer (11, 19, m). hd. locke (g7),
lock, log ( 17 ), locken ( 3 ). eyii har-1.
(öl-), -lock (7(i) ; hör log (Ü) ; heubt- (18),
houet- (22) -lock ; heupt lach (21) ; lock
hars (7).
Capillus veneria, v. e. (87), ^ c. terrae
(143) (herba) wieder-tat t -tan (74). wi^;
dertot (3). wodertam (Sum. v). iuucfrewen-
(ib.), frawen- (74), fraiien- (8), frauwen-
i venus- (143), vrowen- (47, 14!»), minneii-
. (96) -har. mawrrauten (143). mauranteu
{sie 125). steenrute {pl. -i v, 85). velt=
quenela (i3i). stein-farin t -farm (Sum.),
-varn (87). eselsfarn, meichclkraut (143).
*Capilus V. Capulum.
*Capiona v. Caprona.
*Capis V. Cap-us, -sicum.
Capis {cf. cap-edo, -ita) drinckge=
schirr, wasservaß (ss).
*Capissidilis i: Cassidilis.
*Capistea {cf. cap-paris, -rudis,
aealentum, frigidarium &c. ) kabuz (Gf.).
Cap-, eop- (147), ear- (Hpt. 5, 198),
i scaph- (125) -isterium, i -istriiun l
-istria (74), capristrium (104) {cf. ca-
pistrum, eorytus, alueolum) muolt-ra
(93, Gf., Sm.), -er (64). möltra (Hpt.). mvltere
(.Sum.). mul-chter (74). -ter (1, 74), -der
(9), -te (8), -de (3 &e.). muolt (76 sim ).
mulde (8). mold-e (11, 23, 74, 125), -em
(97). mul (22). trog (9, 76). pferdßtrog
(74). nar-teu (12), -thyn (18 Mrg.), -t (21).
wan (68, 107, 110, 147). syb (110). sijf
(132). seef (107). hasib (1). redsib (74).
reiter (Kja.).
Capistrare binden (19). ziglen (64).
*Capistrum v. Peruinca.
Capistrum {cf. capisterium ) hd.
halffte-r, -rn. (21). haffter, molde (77).
OlEFENBACH (tLUAS AKIL' M.
CAP
hal-ster (133), -ter (22), -tre (23). multer,
redesib, pferdßtrog (74). zäum (110). zom
(68). bintseile (10 &c.). maulkorb (75
Mrg.). hovpt gestudel (93. cf. capitale).
gigetun (tV uV -ris I3i).
*Capita {i. capra Gl. m.) v. Capito.
*Capita {i. gauata i30, cf. capis)
kebita (127). geb-ite (104), -eta (i3o).
gepiza (Gf.).
Capital {cf. sq.) v. Rica.
Capita-le, i -1 (74) est pars capitis hd.
heubit- (51^), heubt- (17, 18, 19), heupt-
{h, 21), höpt- (6 sim.), haupt- (76, iiob),
haubt- (64, 110), hawp- (4), nd. houet-,
er- (8»J) -küssen (8^, 17, 18, 22), -kussin
(6), -kossen (21), -kuß (4), -pfulb (76),
-polbe (19), -stul (110), -stat (68, 110),
-gut (64), -buchstap (5^), -bostabe (5),
-bostab (21), -bokstaf (23). en grot b.
(22). clmissin (104). anhebenturteil von
haubt (74).
Capitalior hoch listiger (65).
Capit-alis, -ulis (fiiJ) haubitlich (5t>).
v'neinig, inechtig (17). ein hülle, varr.
hülle, bulle, o. haubt-tuoch, -gut (110).
Iiulle, heufftdoech, hoet'tgelt (132). hevpt
gleit {.Ht. geilt) i. summa peccvmie acapite
inchoata (3).
*Capitaliuni v. Capitolium.
Capit-aneus, -anius, -oneus (3) hd.
höbt- (G), hovpt- (93), haupt-, haubt-,
heubt-, heupt- (5), hopt- (67), heup- (13),
lievt- (3), nd. houet-man, -man des vr-
lüges (93). capiteniger (110).
*Capita-nus, -tus v. Capito.
Capi-tellum, -cellum (22), cappi
tellium (3) knauff (75, 125), knaupf (75'')
vff einem gebuw (75), zimnier (75''). knop-
ilgiu (5''), -elken (22). chlaius chiiopflein
(1). clilain knopphlein (7i). pfcyler decke
(9). phyler deck (8). dat heuftt van den
calunen (132). tölder-, schöpff-lin (126).
CapiteUum v. Capitulum.
*Capitenus v. Capito.
*Capitia {cf. sq.) v. Captio.
*Capitiguluni v. Capito.
Capitilauium c. Caputlauium.
*Capitiosus ( aus capit - X eapti-
osus) begriffe- (17), bcdreg- (21), be=
dregne- (23) -lieh.
Capi-tium, geio. -cium, -dulum (125)
{cf. capu-, eompi-tium) hd. houpit- (Gf.),
houbet- (100), höbet- (32, 120), houbt-,
haubt-, haupt- (69, 74), heubet-(19), heubt-
(9), heupt- (5, 17, 21), houp- (34), heyp-
(13), hopt- (7«), haut- (IG), nd. hoft- (99),
hoelt- (11), hoevt- (97) -loch, -loh (Gf.),
-loch (120), -lach (21), -hule (74), -hole
(ö**), -hol (100), -gat (11, 97), -gaed (19),
-slop (99), -duch (16), -fenster (74), -fin=
stcr (17) an einem cleid (iio), an den
kleydern (68). scheydel (capitis ornamen=
tum 10). kogel (8, 125). gugel (9i). kapp
(91, 125). koller (12 &c.). kragen (13). hut
(iii). ags. hood (94, Dz. wtb. 95). schap^
pert so die weiber im regen tragen (126).
Capit-o, -on (Gf.) i. truncus arboris
(Gl. m.). slegil (Gf. 6, 782).
Capito (7, 19, 67, 74, 76, 87, 93, 95,
104, 106, Br., Sm., Gf., Ki., Kil.), cap - ita
(7), -ica(Br.), -edo(119, 120, 125, V. Hamb.,
Br., Sum., Gf. , Anz. 8, 98), -pedo (Gf.),
-itatus (88) , -itanus (18) , -itenus (75,
Sm. 3, 105), -etenus (74), -atenus (1, 5^,
CAP
97
7, 17), -ateus {b^), -tenus (66, 69, 76,
134), -atinus (51», 18 &c.), -itigiüum (19),
-osmus {i. alloqua 75), caphatenus (21),
cavena (Sm.), copto [i. gobio 74), cupi=
tellus (125) {piscis, i gurg- 106, eurc-
Kii. -ulio; agrestis timidis animal eyn
grußlich diere capita 7; cf allo-sa,
-ta, tinca, earabus, gobius, tructa,
redo, graeius) hovpting (93). kuliiaubt
(9). kaulhaupt (74). culhouuet (capedo
Gf. 4, 387, 759). keuling (21). kulin-g (125,
V. Hamb.), -gk (capito 19). kule {b^, 17,
22ab). külbe (kowe? 7). dolb l kube (74).
kobe (5, 19 &c.). kopp-e (75). -ut (74).
choppen (1). chappe (Sm. 2, 317. Gf.
4, 355). quappa (cappedo Gf.). grab
(capito 7). grop (135). gropp (74). grupp
(67, 76). nippe (66). roppe («9, 134). rut
teu (1. cf. Sm. 3, 118, 170). rufolck (76,
HO), al-aut (87, 119, 120, Gf.), -int (104),
-nt (Anz. l. c), -et i fern (Ki.). croß (18).
mun-ewa, -va; cutto, caudin (Gf.). tute
(capedo 125). rinne eapitenus, riene
cavena (Sm.). clab-ot (106), -bot (Kii.).
Capit-olium, -alium (8^), l -ologium
(74), -ulogium (4), t -ulum (66 &c.) hd.
nd. rat-, rait- (7), raid- (17), raut- (68),
rot- (4), dinch- (8b), dinck- (9, 23), ding-
(8, 9 Anh.), capittel- (19) -hus sim., -haws
(9, 4), -hauße (74), -hues (19), -iius (8b)
zu rom (68, 110). houpstat m amto^e (75).
*Capiton v. Capito.
*Capitoneus i-. Capitaneus.
Capitosus {cf. ariopageta) evner der
eyn groß heubt hat t nach sim "eigen h.
lebt (17). hyriiig, eygensinnig (64).
*Capitt-ellum, -ulum v. Capitulum.
Capitular-ium, -e (93) hd. nd. capi=
telhus sirii.
*Capitulis V. Capitalis.
*Capitulogium v. Capitolium.
Capit-ulum, -tulum l -teUum (5b)
hauptel, var. heüplin (75). hd. capit-tel,
-el (110), rat-huß, -hauß.
*Caplis gheyten stal (147).
Caplosus i. illisus (Gl. m.); illesus
ongeq wetzt (147).
Capna v. Caprona.
Capn-os (Simi. &c.), -US, -um, -ium,
-ites, -ogorgium, -ogorium (i. fumaria
&e. 143) hanen-uoz (Sum. vi), -spor, -sporn,
donnerflug, holwurtz, erdraucli (143).
Cap-o, -po, -US {i. gallinacius sm.)
hd. kappe, kapp (6), kap. hd. nd. kap-
pun, -un (97). hd. kap-une, -pune, -uen
(125), -aun, -paune, -pawner (1), -pon (69,
76), -on (68, uob), -pan (16), -phan^-han
(3), -hun (8), -pen (67). koppawn (66, 70).
*Capo V. Cabo. Capus.
*Capodium v. Copadium.
*Capolus V. Campolus.
*Caposmus u. Capito.
Cappa, capa (11, 110) {i. ornamentum
capitis 11, cappucium 93) hd. nd. kapp-
e, -a (5, 17), -en (75); läppe (sicll).hd.
kapp, kugel (75). küogel (93)._a^5. cocula
i. Capsula 94, caspula 136 ; sei- (94), scin-
(136) -cing; snod (136).
Cappa eho-, co-, ce- (3) -ralis hd-
nd. kor-, hd. chor- (7 &c.), kore-kappe,
-caph (7).
*Cappacorania v. Cachlas.
*Kappade-, kapadi- (Gl. m.) -narius
{i. titeranus &c. 147) bereyt, willich
(147).
13
08
CAI»
•Capimtioc-«, -ium (•»•'* kniuß lactuc
(9n. wilt ^.illx-if 1,1»« 1.
Cap-pnris (Br. , (U.t, -ans, -parus
(«i). -arus V2. i»«^ -ar i ;•:!), -ere (Uk
-ax / «apperis (74^ (•■ lanugo (if , fu
nütomirum tl; -;'• conehis, gentiana,
cap-istaa, -^udis &c. ■ oiirian 12'. fii-
ziaiH' (.96). ponciaono (85). piiJauwo («5.
<•/'. Niiin. f. pippaiO. kapp-crii i^iti). -res.
varr. -8 (iio). pipporn (74). eabiis / bartz
i'i.s). «las crifu (i. X capnos /. fumus
terre sim fx caprasmus?). swadcn 1 7.">i.
floci'lio (;t. . riiHit'lblumtMi li.i).
*Cappependiiun r. Capucipeudium.
♦Capperatus '■. Capen-abat.
♦Cappillus r. Capillus.
*Cappitelli\im '•. Capitellum.
*Cappodiviin r. Caprudis.
*Capprinus '•. Cyprinus.
*Cappuciixm '■. Caputiuni.
*Cappus '-. Capiis.
Capr-a,7 -ella .'1 . carpa ( 'i'i*'). campa
((/. v.) hd. gaiz inu"i, geiz (^fSi. gaiß (76».
govii. geisrV. ,18). geis (13, 67, 93); reoli-
goIlJ (4!i^. -inne (UU); ziege (5), cz>-ge
(4), czig (0). zego (7.S). M. nd. tzeghe
(11. Ä i-2.i^. ci-gt' (14*). seghe i:2r2^''^).
*Capra siluestra < ct. caprea^ ein wilde
geyli t) ■
*Capragina v. Galega.
Capr-, cap- 8' -arius geiß- (,8). gaiß-
(7fi), izigen- (i'i. czegeii- l^' -hirte, -hirt.
*Caprasmus r. Carpasinus.
Capr-ea , -ia ''. capra .•■■i/i'csfn'.<! Br..
rupi-c. :»i. do- ;>"i. du- 7 -rcas, ibex
76) hd. rech (84) , r.- , ree- (5^ -muter,
-geyß (.7, 6.5). rieh mutter (21). re moder
(Ä*»»). rhee (125). rehtaiz (104). re- (93),
czigen- (9) -geis. T^-ylde geyß (no). geißin
(8). hyiide (97). gemß 191). ganis (95).
*Caprego '■. Galega.
*Caprella r. Cap-ella, -ra.
*Capre-, capri-ola rehe geyscz (18).
reeligais (74V
*Capreol - inus , -\is (fhs.) (fungus)
rlicling 14:?, Fris.).
Capreolus 9:^. v. .-». leis). pl. -li {i.
corimbus ;•!. pampinus 91 , fila vitis
76. (/. capra v. &c. Gl. m. 2. isi, is-2)
krcpht'lin ( 101 \ reb-. reben- ( Da.s. )
-gtbelli (9:i),-gablin. -kranipff.-zinck(Das.),
-blat (9i). zwick an den reiben (V. a. leis).
die wind an dem weinstock (76). band=
stutzen tignorum 125).
Capre-, cap'- (5*>, 6), gew. capri-,
cabri- i;f. 4. 286) (camp- &c. q. v.)
-olus, caprielis (Ob. 127.3') hd. rech. nd.
re (22'\ 971. ags. raa (US). hok (6). po=
ekel (75). bokelken (14*). hd. nd. re-,
hd. rech-, reech- (68), ret- (104), rehe-
(.^. 18), richp- (21). holtz- (75\ steyn-
(8b) -bok (23. 93), -bück (11, ^\ 'hd.
bocke, -bock.-bochk (18), -bog (8». 12.
74. Ob.), -bagk 21), -kalb (68), -kalp
-iolus, -bock -eoKis 19). rech-, stein-
becklin (64). ain klains rechoocklin \sic
76). ein rhebocehen (125).
*Capr-e8 (47j. -os ?'. fimus capr-e
(149), -SB (47); cf. caparis ('. fuiniten=
drum ß '.
Capreus (Br.) ein wilder bock (68, 110).
*CapriH V. Caprea.
*Capria terra) capren (S**).
*Capricalca [auis, cf. grygallus) scot.
capercalze i. e. wilde pferd (140).
CAP
*Capricium '• CJapucium.
Capricornus yi. eglo-, rhino- Br.
-ceros, -teros 9.-») rech ( 7.i). bock (es).
hd. .stein-, steynne- (13), / rech- (9) -bock,
-bagk (21). nd. stenhnck (22); en en-
iiorn (23).
* Caprielis 1: Capreolus.
Caprificu-8, -m (sum. vi) [i. ficus
silvaticus i.!««") e-, el- (49) -bich (12, 49),
-hiclie (^lOi. sprincwrz (.sum.V mnrpoum
(Ci.). wilder l egyptischer feigen Daum
(Das.).
Caprifolium ( /. carpenus 1 8. mater
sylua 144, matri-8. u;i. -osilue 74)
wynd-en (12), -e (74). wege- (8*^). wald-
(143) -winde. / -meistert -lilgen, speck-1.,
zäunling. sternleberkraut, hertzfreud
(143). gilgenkonfort (144). hagendorn(18i.
gaißblat (si &c.). harten - trulin , var.
-trewlin, holtz (74).
*CapiT.latia geizzin {ca.).
Caprile hd. geiß-, czigen- (9) -stal.
Caprimulgus gaißniolch (77). nacht-
raain 'Fris.), -rab (Ki.).
Caprinus [ifetidusl ad caprum per=
tinens 19) czig-en / -ein (4). segheu (22'').
bock-en (22), -ig^boczende (19).buckicn
(IIV geissisch (Fris.). geißschwanini (Fr.),
rafunn ( Gf. 2, 495. cf. capriuns frz.
chevrons Sm. 3, 58. caprones &c. (U.
m. 2, ISiV
* Caprinus arbor {cf. caprifoliiim,
earpinus, vU. span. cambron &e. Dz.
Wtb. 474) hagebncken 1 11. X bück
caper\
*Capriola r. Capreola. Silago.
*Capriolus v. Capreol\as,
*Capiipilia schamlot (Ki*. Mrp.l.
*Caprisare pockeln, vlg. stincken als
die geiß (75).
*Capriseus sauwfisch (140'.
*Capristrium v. Capisterium.
*Capro (i. fraus, a?/.< captio ? /. caper
Gl. 111. 1 drogene ill. 19).
Cap-rona, -iona (76), -na (Gl. m. )
(i. iuba equi 76) pferdmohnen, schopff
&c. (Ki*.).
*Capros r. Capres.
Caprotinus {gr. i. stercorai'ius lat.)
drecktriber i25V
*Cap-rudis, -udium (76), -utium
(143). -podivim / -udar t -us t -sula t
-sella (7) cf. -istea, -i>aris) cappueß
muß, copost koyl il9i. cabuuskoel (11).
cabaßkraut (76). kappoß 1 7. X kapse
capsa sim.fi. breyt kraußkohl (143).
*Caprum {i. pyramis» eyn kegel (19»
66 &c.. 110 &.C.).
Capsa enthaltnußs 1 1. ynt heldenisse
(5*^). en heltnisse f en .«chap (23). be=
haltuuß (Das.). eyn schafft rede (cf. to-
reuma); eyn wait sack l bilgerins tes
(7). tesch (110 &c.). pilgieim-tasch, -sack;
part (74). sack (5). ledersack (64). lade
(74, 110 &c.). doese (132). kai-mier (Fris.).
hd. schan-ck, -gk (21). kist, trog (110).
puchtrog, knmpf, pl. trunen (Agr.). käst
(91, iiTi. kästen, tutter (I14). e\m spise
kaste(22vchefsa(in4, Gf.).kafsa «m. (Gf.).
Capsa farinaria melbkast (91).
C. libraria buchkast (9i).
C. patens hund (Apr.).
*C. vesttnaria gewand- (iii), gwand-
(91) käst.
CAP
Capsa-ces, -x /. guttus Da«.) olkriig
(Da-v, Ki.>. eyn vat dat XII eyiner maeckt
(147).
»Capsale idim.) r. Capsula.
*Cap8anius >•. Capsarius.
*Cap8are r. Campsare.
Caps-arius, / -illus (74), -orius /
-anius i76> ii. arcularius Chytr., equun
(IUI fert capsam 4. rustns resfiiim in
Oalueis; cf. sagmariuS' ein j)fcrd das
den wotsa<k trct ■ 1 '. iifcrt das den
vales o. den watsack trcgt; roß mit dem
V. o. w. o. säum (75). velischerpferde
(74l. samroß (76). seu- (17), stu- (s?.c.* 5),
sey- (7) -mer. sniddiker, disclier (Chy r.).
doosmecher (132). gwandliieter (ni). ab
zielier (111I.
Capsax '■. Capsaces.
•Capsella ?•. Caprudis.
Caps-ella. f -ula ( q. cf. ), capcella
(22 1 (j. cistella 120) tas-ca (120), -che
(Sum.). da.-^clia .121). tesche (9i). kist
ader schanke (17). ki.«te l schap (22).
capselin, cheifso (Gf.).
*Capsiea (t. sudes molendini) mulsteck
(75).
Capsicum (cf. siliquastrum 1 india
nischer ptVffer (126 &c. 1. capsicus i. herha
sparsata cre.9ccns; capis hebr. herha
calide nature; capicus arbor (76).
*Capsidilis &c. v. Cassidilis.
*Capsile r. Camisiale.
*Capsillus V. Capsarius.
*Capsis r. Captiosus.
Capsisi f/. capsa ags. cest(94) ; caest
caenax dat.f\ t index tertio (x36).
Capsona r. Cassona.
*Capsorivis v Capsarius.
^Capsula V. Cap-rudis, -pa, -sella.
*Caps-ula, f -ale (75) h'l. nd. lad-e,
-en (21), -eken (132), -el / laftel (75. cf.
Sm. 2, 446). lad (6, 76). Icdliu (110). ein
klein 1. (es), eyn leist (21. atis kist?).
ki.^te (23!. kist (.ö). käste (22, 101).
klaiiis kastlin (91). casse (S''). cafse (99).
scheucklin (8). schreinichen (9). arch
(6). bare (99, 101).
Ca-, CO- (3, 74, 76) -psus ein ver=
deckter (68, 74), ouerdeckte (i32), hant-
(3, 74), band- (76) -karre, ags. betogan
craet (Gl. Aelfir.). cambr. ochcul {instr.
secans Zeuss).
Capten-eula (64, 74, BrA -tula (129,
147. Gl. m.i. -sula (Gl. m. 2, 187), cap-
tacula (76), -ientula t -entim (i36),
-entula (75) (i. captio i36, decipula 64,
rete auium 75 , verborum deceptio sim.
76, Br.) .'Strick, fall (ji). vogelschlag (64).
sclilagkgarn 1 75Y in woirden bedroch
(147).
*Captenvis v. Capito.
Cap-tio, -cio {in allen Hss.), -itia
(68) (i. deceptio, äolus, laqueus) arge-
list (3, 18), -listekeit (21), -listicheit (22).
arglistickeit (4). strick (3). strig o. dro=
gene (8. cf. capro 1. strik f drue l tugeue
('d.secretumXfrati.if). strid, begriffunge,
gefengniß (17). vancenisse (99). betrug
(1101. droch (132). tragheit [i. dolus 68).
Cap-tiosus, geic. -ciosus, -eis, -sis
(3"! hd. 7id. arge-, hd. arg-, argk-, arck-
hd. -listig, -listick, nd. -listich. voll arger-
list (17). lagende (8. 9).
*Captiua eyn worffschufel (19). en
werpschufele (11).
CAP
Captiuare hd. nd. fangen, vaen(ll),
van (22). hd. fa-, pha- (17), fo- (3) -hen,
Captiuitas hd. gc-fengniß sim.,
-fenckenisse (19), -fangnuß (gs).
Captiuus hd. gefangen, -ener, -ner.
nd. ghevaen (11), en vangen (23) , eyn
ghe-v. (22).
Captus, </. -i hd. begriffen, gefangen,
empangen (17). beroii-ot (g8), -fft (i32).
mente c. von synnen be-raiibt, var.
-roupt (uo).
Captus, (]. -US begrirtliclikeit (tiT)).
*Capuci- , caputci- (49) , cappe- f
leri- t retro-(7,')j -pendium, -bendium
(76) (*. leri-, liri-pipium 3, 7.5) eyn
kogel- (^3), kugel- (49), gugel- (7,5), capen-
(76) -cziphel (3), -zipfel, -zyp (49).
*Capud i\ Caput.
*Capude v. Cupuda.
*Capud-ar, -ium v. Caprudis.
Capula kappe (4).
Capula [i. vas mnarium ansatum 110
&c.) der gon (Hen.). gelte, stuntze &c.
(Ki'i.).
*Capiil-a {sy.f), -us l -um (^. apex
Gl. m.) first (Gf.).
*Ca-, ta- (104), tap- (ui, Gf. G, G78),
ti- (114, 120), tip- (Gf. 1, 92) -pula (aui.-i,
i. mesenca, aranea) uuazzerstelza (of.).
hd. waßir- (104), wasser-, nd. water-
stelze (104), -steltz (ui), spinne, -spin,
-spenne (22). hd. mey.s-e. -el (75), meyß.
na. mese (11, 107). mel-, meil- (3) -meise
^8), -meys (9), -meisse (3) , -meyße (S^l
i. q. parus caeruleus (Nmn.).
Capulare suyden (11, 19). mit dem
gon 0. kellen sehopffeu (Pict. cf. capula).
Capularis [i. mortis 76, ferri Pap.
diynus) tots vvirdig (7.5).
Capullulum v. Capillulum. Calyp
tra.
Capulum (cf. capulus; la. m. 2, 190)
halffter (7, 93). zugel (64). hileze (i.
restis 19. cf. capulus). liilte, reep (11).
*Capulum 0. Caputixun.
Capulu-m, l -s (Gl. m., Ki.), capilus
(147) {i. feretrum) bare (11, 19, ki.). bor
(8. t/. capulus). die paer (111). doden
bair (147). todten-truhe, -bamn (Ki*.).
capuli L lectl funchreH anpo-gi (i3i),
-g (141), missverst. aun aut rogi cf. Gl.
m. V. capulus.
Capulu-m, -s v. Capula.
Cap-ulus, -US (7.)), -idus (nicht vor
15 Jh.; untersch. in 5, 7,'.), gapulum
(141) hd. helza (121, ui. cf. Gth. wtb. 2,
514); helcze in gladio (8), liilze (100),
hilcz (8) ; ge-hileze {b^, 9, 74), -hiltz (1),
-hültz (75), -liolcz (1(3) ; eyn ge-hiltz (;>,
17, 7:.), -hultz (4, Gii, 134), -holcz (3. 7),
holcz (18), helcz (19, 21), hefft (G8, 75)
an eynem, eym s werte, swert, o. mes^
ser (^75). ein swert-geholcze (3), -hefft
(75), -kuauff (capulus (5); swertsknopff
(capi-dus, -US 75); swert (capulus 19);
heft; {nd. ?) helte (104). nd. hüte (11,
22ab, 23) in (22''), an (23) deme swerde;
eyn toghel an der dor (22) ; grepe toghe
den deren (22'') ; hantfeste an en doere
of vynster (147). plugstercz o. bor (8.
cf. capulu-m, -s). pfulg l for stelcze
{sie 9).
Cap-us, bissw. -pus, -o, -is (i4i), l
-idus (75) hd. fal-eho (84, 119, i4i, Gf.),
CHAE
-ko (87), -ch (45), -cke (3), -ck. stoswalke
(100). haue (Gf.). en muschet («. falco
108. cf. alietus).
*Capus V. Cap-o, -rudis. Chamae=
drys.
*Capusa auis (76), aus capu-s? -la?
Capu-t, -d (,5b, 22^) höbt (6). haubt
(1). haupt (7, 93). Iieubit (5^). lieubt (19,
27''). heiipt (,5, IG, 21). hopt (17). hupt
(27a). heyp (8''). houet (14*, 22*1^). hoot
(108). cop (22'').
*Caput gall-i, -inaceum (143) han-
heupt (,8), -hoibt (Sum. V), -keshuz (47).
hanen-hoiibit (9«), -habt (14D), -köpf l
widhopffenkraut (143). hanuenhaubt (74).
*Caputium v. Caprudis.
Capu-tium, -cium, t |-lum (17),
cappu-, capri- (109) -cium hd. ko-,
ku-, go- (75), gu- (91, 134) -gel. nd.
koghele, couel (11, 106). gugü- (74),
kul- (uo) -Imt. hd. kapp. nd. kap-pe l
-ron (109), -roen (106), -erun (99).
*Caput-, capiti- (Gi.m.J -lauium höbet=
wahel (Sum.). houptwaliila (i3i). hoiipt=
laehin (Gf.).
Caputpurgium {cf. Gl. m.'h. v.) luft=
Wort ( 47).
*Caputtegium ijall. eoivrechieff (122).
Capharnaum hd. eyn cleyn, stat. en
wicbelde {i. opidum 22).
*Caphatenus v. Capito.
*Caphinus c. Cophinus.
■^Caphio ü. Campio.
■"Caphus V. Cauus.
*Karabe, krabe ^64*^), kabe (64a^),rabe
(64'', 123) {i. yainnia^sucrinum, asjjkaüuni
nigrwn i24. cf. cacabre) aug- (64'', 125),
au- (123), aeh- (G4"'':), agg- (i44) -stein.
Carabrio (cf. crabro X caradrioj
/. yenus animalis nmscae siiuilis (Pap.),
y. auis mustele .v. (sie Br.).
Cara-, care- (93), cora- ^74) -bus,
carobeus (122, Gl. m.), earepus (,64, 74)
{piscis, i. gu-, cu-bio 74, cf. capito,
carpo; yenus scarabizoruni. 124, cancro=
ruiii:, cf. prc.'^) carpho (87) charfo (91).
carpe (100). groppe (93 sini.). gropp,
kuulhaupp, kopput, dolb (i. </. dol Sm.
1, 365); earepus inerinusehel (74). krabbe
(Ki.). yall. sieurou (122), suron (,Gi. m.).
Cara-, caro- (93), car- (64), earani-
(76) -bus (/. scapha ex vimine et crudo
coriü Br. ■sim., nauicula 7) e3'n wit (7.
wiinenY t/". weidliug sim.'^). schiflin (93).
tisehfr-sch. (6i). ays. scipincel (94'^).
*Caraca v. Carrata.
*Caracia (ans cerasum x acaeia?)
sieben i(!f.).
*Caract-a, -er v. Catarrhaeta.
*Caractare v. Charaxare.
Cha-, yetv. ca-racter (i. iniago, nouus
vultus, stilus, fiyura &c. Br. sirn, ; reyula ;
ferrum, colaratum &c. Pap.) ein ge-druckt
(1, 4, 75, 76), -truck (3), -drockt (17),
-bracht (75. nhd. -prägt), inge-drucket
(öab, 8'', 23), -trueket (G), -drugk (21),
vngedrueket (18), eingedruckt (75), vnv'
-gencklich (9 Anh. sim.), -borgelich (17),
-treiblich l ymmer werhaft (9 Anh.) hd.
zeichen Am., z. der sei (76), czeygin (ö^),
zeygen (18, 21), nd. teken. gemercke,
mal-zeichen (114, 126). z. der ngur (75).
eyn z. daß man eym perde bornt (17).
teken (99). prack, gebrackt; schlag vff
dem pfeimig (75).
CAR
99
*Caraeter-are, -isare (g5) vnverdilge^
liehen zeichen (12). ein-, t-arr. en-, ent-lich
vnd glicii machen (65).
*Caraetis v. Catarrhaeta.
*iCaractrix (*'. q. character) *. forma,,
ymayo, ephiyies (75).
Caracutium w. Carridueium.
*Charadra wasserriß (Agr.).
Cha-, ca-, radrius, ca-, ka-radrion,
cara drion(i36), caladri-on, -o (<■/'. -us)
l -US (76) (i. auis albi coloris 76, Br. ;
laudula, aloda, laris; cf. carabrio,
caladrius, galandra) lerieh-a (119 sim.),
-e (104). heigr (Gf. 4, 799). griel, triel (140).
riel (Ki.). galander (Fr.).
Charagma, caragina (76 ) i. impressi-o
(Br.), -ones (76). bilduuß (Ki.).
*Carale {aus Choräle? anders Gl. m.)
hd. eyn pfaffen- (tu; &c.), paffen- (19)
-stuole (19), -stul sim. nd. en papen
stuel (11).
*Carallum v. Carcillum.
*Caranibus v. Carabus.
*Charantia v. Momordica.
*Carapenus r. Carpinus.
*Carascopus c. Catascopus.
*Caratia r. Cerasum.
*Caraula v. Choraula.
*Charax, i car-as, -assias, -assius
(Ninn.), -utius (125) (piscis) kar-aß, -iß
(140), -utzchen (125).
Cha- (Ki.), ca- (i4i, Gf.j, co-raxare,
caractare, corago (76) (i. scribere 19,
76) hd. era-zzon (Gf.), -ssou (i4i), -tzen
t ritzen (Ki.). schriben (17). screiben (9).
seheribiii (sie 8).
Carax-, coraxs- (,76)-atio *'. scriptura
(,76). ays. gescrit (Gl. Aelfr.).
*Carbas gehurndmerwuuder o. ein
vogel wachseut auff eim pawm T vre=
lande (74).
Carbas-eus, -ius, -inus, -mus v.
Carpasinus.
Carb-asus, -asum (76), pl. -asa, -osa
(Gf. 3, 235), caruasa [per v scribi oportet
141) hd. sa- (8''), sie- (12, 21), se-gel.
nd. zeghel. 2>i- segela t blatrun (Gf. X
carbunculvis); segle (99); ein siegel
doich t eyn schiff daz keyn bodem liat
(17). ein rade (7). weddel (i. flabrum
125). zarte kleine liiiwat (,88). scliyrdok,
rein dünne dok (loö).
*Carbatim r..Carptim.
*Carbenus v. Carpinus.
*Carbiostor (aus carbo + ustor) eyn
kühl boruer (18 Jtrg-.).
*Carbo v. Cabo. Crabro.
Carbo (cf carbus) hd. kole, kol,
eolen (19). koel (lu). kale (11, 17, 21).
chol, za- i la -ntere (104). c. ignis ein
brinn- t gluw-ender kole (65).
Carbon aquaticus (auis uo, piscis
Ki.) SCliarb (140, Ki.).
*Carbona v. Corbona.
Carbona-rius, -tor hd. koler. kaleuer
(11). ein kol macher (G8), kolen brenner
(110).
Carbonella [i. fri-xa, -ssa 74) ge=
praten fleiseli auff kolen (74). en kael=
harst (11).
*Carbosa v. Carbasus.
Carbvm-, carvun- (76), caruu- (1)
-culus hd. carfim-kei, -eil (5''), -kclstein.
carbun-kchel(2),-cule (22), -celstein (14»).
13 *
10(1
CAR
uhil l)lat<Ta Sum. VI), ags. spvrnp (nO,
»pivnj; ( !•'»•*'
•Carbus >• CirVnxs. Curubus.
'Ciu'bus \>-f. carbo« kolii J'.»).
•Ciirca \»t. caccaP) inist (Sum.^.
•CiircHlluni r. Sovox.
Cui-canniun »■. Ci-ango.
Carcellus '•. Cartullum.
Carcer /. foi*-, fo-ceps i ii. >c can
cor <;i. m.> k.T-kiii.T i 1!>, 22"'', 2:?, i),
M. -ki-r, -kt-rii 17», -clifl c":)!. kcucluMi
(1121. cyn ytotk \\'l). gt'fciK'kiiiis n 1 1 1.
prt's-um (22'M. -uwn (74). pl. -res /.
eimoriim repnQiilnm in ludis der slaK f
«Mii .>il;U'ili; hlicluMi (12.').(/. bloch, IjIoi-Iv).
liuiff-, rcini-strifk iss).
''Carceracius r. Carcerarius.
Carcerare hd. k»^-, kfi- (134) -rt-keni.
kiM-clitii'n iiio), -konern (22). in ge-
fiingnnß sin («8).
Carcera-rius, -eins 1 7.'>'' ) ringliuotcr,
di.b-wartcr. -sclicrg. var. -werter,
-srherig {'n).
*Carceria porulorum genus (us. -ria
aus -sia vf. sq.). ags. lumtliju-lu (f)4).
Carces-ia, -sia ;■. Carchesium.
*Carcill-um, -ium, cari- (7.^), eara-
(67) -llvun \>. can-, cam- 134 -istrum;
ans cartallum, doch dav<m untersch.)
hd. hant-, band-, hut (5) -vaß. nd. en
luidc vat u/. Kr. Wtb. 1, 66.5). hd. (18)
nd. drage-, "dreghe- r22), hd. drag- (21),
dra- (133), trage- (6). trag-, ayer- (7.5)
hd. -korp, -korpp. -korb (76, 134), -karp
(21), -korpe (133). nd. -korf. kluer (21.
i. q. klau-der, -r fiscina Fr. 1, .520. cf.
kloet calatus, cartellus 11).
*Carcilogo r. Cartilago.
*Carci-, kare- (.sum. vi) -ola [herba)
wit-esa (101, 103, Sum.), -tes (7).
*Careius r. Cartius.
^Careum v. Carue.
*Carcus [cf. prc.) kuiin>lsaft't (74).
*Carchedonius v. Chalcedonius.
Carche- t!)l, 110, 125 Mrix., Hr., Pict.).
gm-, carthe-, /»'«.«-v. carte-, carta-sium,
carch- iiJ7i. carth- (1, 11, 1081. cath-
(io,>ä), carc- ( 136, 141, Gl. m.) -esia, -essia
(Gl. m.), carceria (q. v.) i. pocula, spe=
lunca t smiDnitas nrboris nauis (Br. );
8. mall (136); summa pars veli (110 &c.);
ciiiibia poculorum (Gl. in.); c. 7?. genera
(141); antempne (pl. l,.b^). hd. segel-,
sycgel- (21), nd. zeghcl-stranck, hd.
-strangk (21), -sträng (17, 76), -schrang
[sie 7\ -strenge ipl. 5**), -strickh (car=
thesium 1 ), -seil (70), -stil (6). straug
am segel (7.5). eyn seyle l eyn stranck
(IS), mastbaum (17). in.-hoe (8). wind-ase
(c. troclee &c. los; -as, -asse trochleo,
rechamiis Kii.). wedderban (19). weder=
haen (11). skeuchiuaz (127). ein sclienck=
faß o. kinn uin). die krausen [vas Pict.).
ain triiK-kgeschir mit zwayen hantheben
(91), tzueeii haben (125 Mr?.).
*Cardacus v. Cardamvun.
Cardamine f. Cardamum.
Carda - , cardo - , carde - 22'' )
-inomuin,card-oniomi(Sum. V), -amonus
(47). -amum (96), -onum (68), carda-,
cardo-, cardi- (74, 132), cade- (76)
-monium eard-amom (21), -amomli (93),
-omomlein (i43), -emom (5^''), -emomen
(47), -emume (Sum. v), -amumel, -omoiii,
CAR
■imoiii 74), -ainonien (22), -tnionie (22''),
-oinonie (18), -oinaii d), -oiaon (7), -emon
i7i!l. rnu(liiii(l\vnniie i cardomonium 71).
lintViiiat (cardomoniuni .{. <■/. id. hoef-
lijail hd. Iiuflatticli tussilago farfara
Nihil.,, parilj- .ii:i), paiadiLi- 1 Ki.; -körner.
Cardam-um, -on (»4«, Ki.), gew. -us,
-ine (11:1, Niuii., Ki. ), f -omum (Gf. ),
card-omum (8), -omu8U7), -oniu8(i49),
-omotrum ( 1(»), -emonia / -emoniale,
rar. -imoniale (7:)), -anu8(G), / -acus
(74), -onium (5''), -onum (68), cadainon
(Sum.) creisso (Gf.). eress-a (Sum. ), -o
(-um 121), -amen (KJ), -eu sain (8). hd.
nd. wild-, hd vvilt-, wilder- (-us 121),
wilte- (16, Gf.), wil- {b), winter- (143),
brunne- (cardamomum Gf.j, born- (8)
-eresso (121, Gl.), -kres.se (5, 8, 95, 149),
-creli (16, 74, 143), -eriiü (8), --keß (sie
76), -kersc (47, 85), -kirsehen (I7j. kreß
im wasser (75). ags. cjerse (94»). tracheu.;
wort/, (96). (cardamine) gauehblume
(143); bachmintze (Ki.).
*Carde v. Cardo.
''Card-ella, -uus ays. tliistil (136).
*Cardell-a, -e, -us v. Carduelis.
*Cardemo-muin, -nia Sic. v. Cardam-
omum, -um.
Cardetum {i. locus vbi cardui cres=
cunt) kartteiigewechst (74).
*Cardi-a, -on (76), cordion (134) i.
cor (Br. &c.).
*Cardi-a, l -aca (75) est qd. morbus
[<iS, itij. herzisiiht (Gf.). hertz-sm-ht (75),
-kuopt' am herczen (76).
Cardiaca (9i, 143 ), c. meli-ca / -tica,
meli-ca, -ssa, molu-ca, -cca, -cha,
-uana, -cana, maseluc ((/. pro., cordia-
ca, -na) hertzge- spann, -sperr [herba
143). kertzkraut (ii5).
Cardiacus, eordia-cus, -tus (76)
hertz-esuc-htige (120 s/m.), -suchtig (.8,9),
-rytiger (74), -reich (iio^), -erich (UO»'',
132), -haftig (68).
*Cardiana v. Cordiana.
*Cardianus v. Gardianus.
*Cardicola v. Carduelis.
*Cardimoni - ale, -um u. Cardam-
omum, -um.
*Card-ina, -ona(8) (c/.cardopatium ?)
hederic'h wurczel (16).hedderichwurcz(8).
*Cardinales pl. angelwjiide (62).
Cardinalis kd. kard-iual, -inayl (19),
-enale, -enal (5).
C. virtus (3), V. c. (9. v.), gew.
cardinales virtutes pl. hd. augel- (65,
6 7, iiu), engel- [sie S), die l'uraemsten
(68), zucht-, czog- (21), zieht- (76), zeit-
(134), künig- (6) -Hch, czuehtelichen (18),
czuchtige (3), zoehtig (7) tu-, du- (6),
do- (5, 7, 18) -geut, tugenden (iio), du=
gett (67;, dogheit (21. aus nd. doghet).
nd. tucht-, got-like doghet.
*Cardin-is, -us v. Cardo.
*Cardiopatia i-. Cardopatium.
*Card-o, -e t i. ranna fumi, cf. caminus)
kumich. ktnipt, rouehroren (75).
*Cardo v. Cerdo.
Card-o [gew. g. -inis), -us (120) hd.
nd. ang-el, -o (93), -e (17, 120). eyn ang
da dye dore in get (21). hd. thur-, dur-
(68) -angel. a. an der dore (18). henck=
sei an einem doer (i32). hd. nd. hasp-e
CAR
(f)'', 12, 132), -el, hespo (22a'>)- herre (93,
107) acii en dore (107. c/. Gth. wtb. 2,
504). lurliyn die geet in dem acker nach
der plaga mitternacht (64).
Cardo celi, celicardo (7«) (i. polus;
duo poli i. dae capille l stelle 76) nymel
angel (1). »^yn aiigc atler eyn heinol
hasto (;')•>. aus lia.s))e X astrumP).
Card-o {ge>n. g. -onis), -onis [aus g.),
-one (lo:)), -ones;>;. (85, 96), -inus, -inis
[grece 76), -ulus, oft t -us, -uus (77. cf.)
hd. nd. dist-el, -il (8), -ein (17). dijstel
(11). hd. karta (103), kart. pl. carden
(85, 96). tresp' (8).
*Cardo vulgo calcaneum (i4i); cf.
calcatrippa P acutis calcaneiBfrutetisque
(Gl. m. 2, 30'') missverstandet)?
*Cardo rotunda {cf. cardopatium)
eberw(jrcz (I3i;.
*Cardobacia v. Cardopatium.
*Cardobenedictus v. Cardus bene
dictus.
*Cardocellus v. Erigeron.
*Cardomo-mi, -mum, -nium, -trum
&c. V. Cardam-omum, -um.
*Cardona c. Cardina.
*Cardone v. Cardo.
*Cardonellus r. Carduelis.
*Cardones '•. Campio. Cardo.
*Cardonis v. Cardo.
*Cardonius v. Cardamum.
Cardo-, cardio- (47, 149), caddo-
(96), cado- (64, 123, 125), cade- (3, 8)
-patium (91, 143), -patia, -paeia, -ba=
cia (17), -potia (125), -pana (7, 95, 103,
131, Sum., (tf.), -passio (.3, 8), carlina
(143) (cf. cardo rotunda; card-ina,
-opia?) hd. eher-, heber- (103), ebers-
(loi), eben- (96), beres- (Gf.) -würz sim.
nd. everwort (47, 85).
*Cardopia [i. cordamum , tybsma ;
cf.^wc.'^) erdtwurtz (74).
Cardopus brot- kästen, -kessel,
-schrank (Ki.).
*Cardua (piseis) foren (75).
*Carduallus v. Carduelis.
Cardu-eella, -ella (75) [herba, cf.
barba senis) liaber-moch (75), -mach
(74. -milch Gl. m.).
*Cardueum v. Cadurcum.
Card-uelis, -uelus, -uellis (100), i
-ugellis (75), -uellus, -uallus (102),
-uvellus (120), -ellus (120, 136*'), -ella
(94, Hpt. 5, 198). -eile ((jf.), -onellus (8),
-icola (125), corduellus, ca- (8 Anh.),
CO- (9) -romellus, caro (11) hd. nd.
vincke (23) ; distel-, dijstel- (11) -vincke,
gew. -vinck, hd. -vincho (81 &c.), -uiiichi
(104), -uinch (102), -zwig (6), -z^\^glin
(Kays.), -ziu (Gf.), -wizo (117), -wecke
(loo), -vogel. zuui-stilatinco (cardelle Gf.).
tistel-vogel (64^), -zwange (87). rietvinck
(68). ags. distyltige (Hpt.), thisteltwige
(Bosw.), linae "thuigae (136. linetwig a
liniiet Bosw.), liiieee (94). hd. stig-ilitz
(3, f)^], -elitze (9, 17), -elicz (3, 4) -litz
(75 &c. cardu-ellus, sed -elis, varr.
-gellis distelvogel 75). stegeli-cz (8),
-tze (23), -sse (22), -stike (22'>).
*Carduella v. Carducella.
*Carduell-is, -us v. Carduelis.
*Carduellus distel (23).
*Cardugellis v. Carduelis.
*Cardulus v. Cardo.
GAR
*Carduncellus v. Erigeron.
*Cardus [cf. cardo) kd. distel, suwe-d.
(19). ags. srnseltliistel (i)4^). cruceworz
(Sum. V). wulvesmalt (85. cf. c. siluati^
cus).
C. benedictus , eardo-b. , cardus
büdais (17) , c. bundans (149) crutz-
(U9), crewz- (3, 74), crus- (96), bern-
(9i) -wurtz. kruze- (47), cruce- (85) -wort.
*C. colonius swarcz distelii.
C. niger zeisella (Sum.).
*C. pharius feit disteln (17).
C, kardus ( 74 ) , cordus ( 7 ) silu-
atieus, -asticus (47), -estris (74) {i. ca=
mereon i4i; cf. cardus) wolffs-milcho
(7), -milch (149). woluis inilinch (103).
wolff-milcli (8), -inilich i -kraut (74).
wlvcs melk (47).
*Carduvellus v. Carduelis.
Carduus (in Mss. mog. vmi. cardus
oft untersch.) hd. dist<l, linde d. (c/.
tribulus) l tistel (93). distilin (104).
Stichel (herba npinosa 19). wiß senff (8).
C. altilis artisch-aut (i44), -ock (Ki.).
*Carea v. Carue.
*Carebus v. Carabus.
Care-ctum {locus &c. 7 &c.), -tum
(8, 7K, Gl. m.), -ctrum {herba 7), -dium
{cf. sarectum) stat do daz crut (earex)
weist (8). en stede dar smit {st. snit)
gras wesset (22). riethe (101). riet (7, Gf.
sim.). rietahe (103, Gf. ; ricdach sm auch
für einzelne Pflanzen cf. Sm. 3, ifi6. Gf.
4, 1153-, ried von jeher sowol für cares.,
wie, gleich ahd. ags. hreod 136 &c., für
careetum). busch (110). luy.sbosch (132).
lesche (99). sah-arahi, -er, -r, saer, sar-
ili, -ahahi (für Ort und Pflanze Gf.).
Ca- , car- (ür.) -rena {est vulgare
ytalormn a carentia ciborum &c. 6.5.
cf. quadragena) spise ab brechen (7).
abprechung der sp. (7.5). spiße gebroche
(17). kar-ene (65 &c.), -ren (68), -en ab=
»laß (101), -een aflaitz (132), -yn aflates
(22), -ine (22b), .rat (75^).
*Carena v. Catena.
*Caredula niese worcz (8).
Carenum v. Carue.
Carenum i. mustum (76, 129, Br.);
tertia pars nmsti (Br.) ; nobile vinum &c.
vnfan siv (7). wyii vfF den trittenteyl
ingesotten (64).
*Careo v. Carue.
*Careoflfolus v. Caryophyllum.
*Kareola v. Carciola.
*Carepus v. Carabus.
*Carere v. Carire.
Carere hd. nd. ent- , en-, eyn- (13),
vm- (99) -beren, hd. -bern. beren (22^).
enpern (66). entperen (70). mang-elen
(67, 110), -ein (6), -len (22, 68, 76, 134).
dornen (22). v'derben (17).
*Charesis v. Catachresis.
Caretum v. Careetum.
*Careuin v. Carue.
Car-ex, -ix, cavex (109) {cf. sarex,
alga) sah-ar, -arah, -sar (Gf.j. saeher,
var. sar (75). sair (lOS). hd. nd. segge
(Br. Wtb. 3, 736. Nnin.). hd. segger (Nmn.).
ags. secg, sech (136). engl, sedge. dan.
segg. {gadhel. seisg. kymr. hesg &c. v.
Cell. Nr. 146). hd. swertel sim. nac (Gf. 2,
1014). ried (75). hd. nd. riet; wijld-r.
CAR
(132). snident-r. (93). schnydtriedt (74).
ryet schwerte-l (64Ö), -r (64"). ryetsch
wetter {.sir 64a). hd. riet-, ried-, liß- (Fr.),
nd. snit-, sint- (i09) -gras, snyde grasse
(10). snyyd grais (19). lisca {i. filix Gf.
2. 281). lesch (108). luyes (132). scharp
krut (22, 23). varwe (22. x filix). pintz,
schiem (75. cf. alga). schilflf (3, 5, 21).
schiff (75ab). schleff (74). schilcrut (8).
schauff (21).
Caria r. Caries.
Cariare vcrohnen (147).
Charybdis (126), cari-bdis, -pdis
(7.5^),' -ptis (76), -bidis (75) .schiff-not
(110), -broch (8). bodenloßesschiff (74).
ineerschlunt, dumpfei, gump-el, var. -pfel
(varr. du-, gü-) o. kunckel {cf. cunicu=
lus?) diuerso vulgari sc. franck. schwap.,
mr. Schwab., rin-, var. rcin-lender, wir=
bei im wasser (65). w.-wirbel (65), -werffe,
werffe (74). varlich stat im mere (75).
ein strudelichter ort &c. (i26). zeeanxt
(132).
Cari-ca, -ta, -cia {v. aeeasia) , -x
{gew. -X arbor, -ca fructus palme) hd.
figa (121, Gf.), fyge, feig (134). eyn dürre
(8), dor (21), gederret (7) fig-e, -en (21).
gedruckter feigen (75). f.- l palm-frucht
(74). eewyge {sie 8). fich-effele^^^., -boum
((!f.). -X vigheboem (11). -ca verdorret
V. (11), figenbaum (19). -x ein dürr (66
&c.), durrer (134) feygenbaum. -ta vrucht
(8''). -ca mor-e (19), -hei (134), -chel (66,
69), -geln (133).
*Carica {i. austiria) or-smere (Gf.i,
-salb (()). or zalue (22). Cf. caricum,
xapixov medicamentum (124)? cervimen
ohriMi.schmalz (Ki.)?
*Caricapsa v. Farricaptio.
Cari-cia v. -ca, -stia.
*Caricum golt-wurcz (3) , -worcz (8).
Cari-es, -a hd. nd. vnreyn-icheit, hd.
-ikeit, -keit (5). vnrenich (22). hd. uuri-
(104), worme-mele; worm-mel (8), -meil
(3), -eyl (13). verrotheit (99). olm, als
olmich holt (147).
*Carilago ags. grund-suopa (136^, -sopa
gristle Bosw.), aus cartilago grurzapa
dicitvr rusticae (136^), kaum X carinse
fcex grondsop (KU.), kd. grundsuppe.
*Carillum v. Carcillum.
*Carillus v. Caryophyllum.
Carina {i. media pars nauis 134 &c.,
lembus 93, scapha 75) schiff-boden (93),
-bodem (7), -bäum (17), -bauch (9), -buch
(8, 16). eyn cleyn schiff (3, 5) , schiffel
(75). eyn cleyne schip (22). en schep
(23). eyn nacke (22). zu-, pr. scho-llen
(75). nuesch (134). eyn kran (17. nhd.
schiffskran. X kän?).
Carinare be-spotten, -rispelen (i32
siin.).
*Cariiiarius dreckdreger (147).
*Carinatum yrdin scussel (64).
*Carinia v. Cadmia.
Ca-, ka-rinthia cherinthin (95). ka=
rentein (1). kernthen (12).
Cartathus (Ki.), corinth-us (110), -i
(66), -iani t cam-i, -ioli (125) {cf. prc.
X eorinthius) einer von kernten (iio).
kerten (125). menschen also genant corin^
then (65).
*CariobaUum {cf. sq.? caryophyl-
lum?) möl küpt (8).
CAR
101
*Cariobulla ( i. pectaculum) kamprad
(74).
*Ca-, car-riola (auis, i. cornicula Gf.)
daha (121, Gf.). taha (Gf.). tüU (2. i. e.
nhd. dohle, nicht dill Sm. 1, 364). eyn
wasser hun (19). waterhoen (11).
*Cariolum v. Corialbum.
Caryophyllata (i43), cariofila-ta
(74), -ca (93), gario-philata t -filatrix
l -filax {herba, ein crut Mss. mog.), -filata
(21, 47, 74), -pbilatum (10, 12) gran-aff
(10), -affel (12). korfliata (10). gariofilat,
garafel-wurtz, -kraut &c. (143). ganian^
dre (93). i. benediete {lat.f 24). bene=
dict-e (47), -enwurtz (74, 143). negeleiii=
kraut (car. 74).
Caryophyllu-m t -s (Ki.), cario-,
kario- (4, öofi), cari- (133), chario- (lu,
125) -phyllon (109), -phyllum (in sim.),
-philum, -philuB (6, 74, 111 &c.), -filum.
(68, 69, 133, 134), -fiUuS (50<1), -filuS (3,
66, 69, 133, 134), -pholum (22, 4, 87),
-folum (1, b, 66, 68, 110 &c.), -folus (3,
9, 19, 68, 93, 107, 110), -foli {plA). -fu=
lum (7), -phalum (ßb, 76), -phalus (11,
74, 76), -ballum (V q. v.). -phyllsea {arbor
Kii.), -phylli (s.i), careoffolus (8, 17),
carillus (75), gario - philum , -filum,
-filium (99 t, -filus, -folus, -fulus, -pha=
lus l -phalvun (75), -lus (24 .s. m.), garo=
filum isura. VII), garrio-filum l -filus
(68), -pholum (67), -folus (3, 67, 134 &c.)
(ca- und ga- oft alph. gesondert, doch
ohne wesentlich verschiedene Glossierung)
iiagel (1, 75). n.-baum (-US 75). negi'l (75).
n.-gin (18), -gen (13), -kin (23), -ken (24,
125), -kinkrude (22), hd. -lin. -leyn, -in,
-ein (74), -e (9i), -inbom (-us 76), -ablüm
(-US 111). näg-ilin (134), -elin (9i), -el
(50''). negelli (87, 93). n.-bovn (93). ne=
chelehe (Sum. vii). neygelin (21). n.-bawm
(-US 3). hd. (Mss. mog.) nel-gin, -chiii. eyn
nelekin (5b). flegelkive (85. aus negel=
kiue?). groffels-, geroffels- (99), groS'el-
(Kii.) -negelin (garr. 68), -iiaghel, -kruyt
negel (132). ghir-, ghcn-offel &c. (Kil.).
vilette (109). cario-philum, -folum (iio
&c.), -folus (19), -phalus (11) hd. mus=
cat- sim. , hd. (19 &e.) nd. mut^katen-,
musschaten- (22) hd. -bluet, -blut, -blued,
-bluome (19), -negel (11), -negelken (22).
gario-filus (47), -lus (24) agrestis brun
iia- (24), lias- (47) -selwort.
Cari-, kari- (Sum.), carr- (76) -osus
( i. putridus t vetustus Br. , iucundtis t
delectabilis i45. X ear-iosius, -e Gl. m.)
warciger (Sum.). aelt (11). olmich (147).
*Cariota v. Carota.
*Carip-dis, -tis v. Charybdis.
Car-ire (Br., Gl. m. ), -rire t -ere
(Gi.m.), carno (17),canire (76. cf. canere)
i. diuidere {IL c). deylen (17).
Cari-sa (129, 141, Pap., Gl. Plac, Gl.
m.), -SSa (Fest. cf. Schwenck h. V.), -sia
147, Br.), -sea (76), -ta (74)?. lena, laena,
lana (76, Gl. Piac. !) vetus. verlegne woll
(76), wolle t auis (74). maghet die be-
driechlick is (147).
*Cariscus i. musca modica (i36). ags.
cinebeam (94).
Cha- (Br.), ca-risma {i. numen 1.
cf. caristia) heil-ge, -ige (3), -ig (1)
gäbe (3, 8), gnad (1), genade (5b). g.
des heiligen geist (75). creßem gnade
(17).
102
('Ali
•CaristA r. Caristia.
*Cari8ta ( /. kerso <i. »/. Aijx .) com.
Ih'K'I" (Zi-imii).
♦Chnristelochia i<;/'. aristol. i luytuli
*Cari8tex"ium r. Capisterium.
Ca-, cha- i^ss, iir.), ka- 11 ) -ristia, /
cari-cia f -sma (ii7), ca- (22^», '23\ ka-
(Si -rista, charitia (Hr.i /kI. ikL durc,
ilur, //(/. (liKT (17k (lirc ^18), tün> (<!),
ti'wer, tciir. tliiiwcr /id. zyt, /.cyt d-^ &c.),
lui. tijd, ti(i ^22''^ t' (22)- tluizit [.•<ic as)
tlu'ure (uo). duro- ^21), dur- (7) -kt-it.
du- (ö^, 8), ti'W- (1, 9), wo- (S) -rungi".
i'iii devrt'uiig (,3). pl. hoclizytliclio fest
der frund (88). gudertiiTon-, incillijdsuin-
lu'it Ovre. (147).
^Carita >: Cari-ca, -sa.
Ca-, cha-, ka-ritas (car. /. penuria,
char. i. amor >>-, jii.,'., «8) hd. liebe .s/wi.,
libc (5''), 1. -koyt (8''). nd. louo, lieffte
(i;i2). niiiin (Tu), gnade; gotos gcnad f
lieb (9). ein guodryehe lieb gotlielier
eyiiykeit (g.5 Mig. ). eyn liebe craft dez
willen o. eyn 1. geselsebafft o. eyn leben
der sele (8). liebe in gode eyn draeht
geselt.schaft't ; eyn sele in der ewigen
Seligkeit der ußerwelten il7). car. teur-o,
-ung; char. liebe (Sh).
Karitatiuus lieb- (UO), lief- (v6-i)
-licli.
*Carites (r/'. carue) weißkummelwein
(143).
Charitia v. Caristia.
''Cariton gnade <>. danck (74).
Ca-, cha- (Kr.) -ritudo thcure (iio).
thyrung (üsi.
''Cariu &e. v. Carue.
'^Carix c. Car-ex, -ica.
Carlina c. Cardopatium.
*Charniaf-, carmes- (Ki.) -inum
earinasin cu). rothe färbe (Ki.).
Cannelita vnß frauwen bruder (7).
frauen-br. (74). carmeli-t (1, 7.5), -ter
vr)S 22).
Carmen («. cantilena 7. v. 75) kd.
ge-dilit (G), -dicht, -ticht (7.5 &c. ) von
gesang (7.5). dieht (9»j. lieht (5). lieth
(67). lied (HO &c.). 1yd (69). lyt (21).
let (22). gesang (76).
*Carnienus v. Carpinus.
Carminare anspreeiieuo. segnen daß
vihe vor den wolffen &c. (74).
Carm-, carp-, crap- (17), ^carz- (117)
-inare (X carpere) zeis-in t -alon (H7),
-en / slagen (.')). wolle Hueken ^ czeissen
(9). w. tecsen (U)8). woln plueken (17).
wol-zeisen , -schlalien, grenipeln, kam-
peln, -men (75). kommeleu (114 niia.).
liecheln(7.5Mrg., ii-i, r:>6).tzocken,heekeln
in hortu (12,5).
Carminatia das herchelcn ii26).
Carminator krenipler, wollkainnier
(Ki.).
*Carminator \i. carminum factor) ein
lied dichter l Sprecher (110 &c.) vp der
straissen (132).
*Carniinisare zoubern (7.5).
*Carminisator zouberer (7.5).
Carmula vr-lnge ( i4i ), -löge (Gf.,
Hpt. 5), -gule (Sum.).
*Carniulentu8 r. Carnulentus.
*Carmus v. Carpinus.
(^AR
Camab-um, -adis, -adiuni, /otova
ßa'5l-.;, -ov, / zarnab-um, - adium,
arnabo {arah. zurmbeti, <'t. i. zedoaria
111; X carui nabbathaeum? <■/. carue)
matt- o. wieß-kiuinnel (Uii).
Carnale '•. Carnarium.
Carnalis vieisehlio (lli. vlesghic (!>!»).
Carnalitas liijhcher wolust, Heiscii-
iich bewegliehkeit ((iö).
Carna-rium, -lium (i;»), -le (v,\.
-Vcifr.) I«. macellum 11.; cf. ossorium)
eyn paynhaws ('.i Mrg. ). heyniudi (17,
77). todten-b. (75). vlciseh-hawße (74),
-luuis (11), -gaden (74, 91, v. a. I6I8),
-kamrner (12.5, Uas.), -rech (111), -banck
(Fris.), -markt (74). ags. flaese-hus ((U.
.\eifi-.j. metzig, selial (Kri».). karn-er (75,
BM.), -yr(i. pera carnaria 12'). t/. capsa).
gerner (47, BM.). kern-, our. ker-dcr (74).
wieme (l-'r. 2, 441». cf. Br. wtb. 3, 259).
*Carn-eator, -ifex (c/. carrinator)
riaisch-iKicker,-licckel, metziger, heneker
(74).
*Carnellum v. Cerebellum.
*Carne- l carni- (Fris.; , corne-olus
(93), -lius (64, 91, 123) (geiuina) corne-ol
(64, 123), -1 (91). CUrmiol (Fris.).
Carnes v. Caro.
Carnes fer-ine,-ilesi 7 ),-aruni,ferina,
caro f., carni-f. (5"^) hd. nd. wilt-, wild-,
in Hss. gew. wil-pret, -brat (5, 13, 23),
-bredc (22), -broden (11), hd. -\n-dt (1,
5'', 75), -praet (Das.), -preth, -brät (i34),
-bret, -brecht (uoi^). welprecht (21).
Carneus vlesclieu (22'').
*Carni v. Carue.
*Carniferina i-. Carnes ferine.
Carnifex [cf. carneatorj hd. nd.
vleyscli-, hd. Heiß-, Haisc- (104), tleusc-
(17), Üeuseh- [ö^) -houwer (11, 110), hd.
-hauwer (ö^** sim.), - hewer. -hacker,
-manger (104), -man (3, 70). fleischa-wer
(iio''), -cker (66), -kcher (71). hd. fleischer
(4); metz-eler, -1er, -iger (B), -ger. en
knoken liower (22). iiencker (65,91, 93).
dieb-li. (iiü). henger, bluetrieliter (i25j.
zuchtiger (65).
Carnifici-na, -a, -um, carnifitium
(134) [i. mac-ellum, -cellum, -ella 1) hd.
fleisch-,fleiß-,«c^.vlesch-,vlech-(22)-banck,
-banch (23;, -bang(()),-panck (Ij, -jjankch
(71); -huß (68, uo). eyn sciierne (22),
scluiern (11). (hd. scharren, in Frankfurt
schirm f. cf. Fr. 2, 164^). metz-el (132),
-ig (67, 75, 110), -ige t schinthuß (Ob.
1039). der rabensteiii (125).
*Carniolus v. Carneolvis.
*Carniosus (<f. earnusi madich (11).
'Carnis v. Caro.
Carnis maceracio dez libes jjHegiie
(8). des 1. kerkelich plegung mit spijß
(17).
Carnis-priuium, -priuia (22), -preu=
ium, -breuium, carniualia (125) hd.
vast-, ffasse- (5''j, faß- (ö, 66, 76, iio),
fas- (125 Mrg.), vas- (134) -nacht, -nath
(77). die vasten (-priuium, ?o»i -breuium
faß-, vas-nach untersch. (>6, 134). vast(d-
(22, 132), dy vaßen- (i25j -auent. fastl=
oben (77).
*Camo V. Carire.
Carnvdentia {i. crassitudoBr., piguedo
76) vaistigkeit (74).
( ^A R
Cam-, carm- (76) -ulentua Heiseli-
ei'litig (Fris.), -icht i weich (Ki.).
*Car-nus (11 1, -tinus (76) vi. verinis
in ra.sHOj (ins tarmus, 'f. carniosus)
ein mad (76).
*Caro {auis) v. Carduelis.
Caro, carnis i21i h<(. nd. vleiseh.
vh-scli (23). vleeh (22. cf. carnificina).
Heiß (21). tloyscz (18). infrn.sclicn-, in pl.
vihe-rtei.scli ((5). carnes pl. quec (11).
Caro bou-, ceru , lepor-, lup-, ou-,
porc-, vitul-, VTS-, vulp-ina rindcrin-,
liirs.sen-, car. iiirsctiien-, hasen-, wolf-,
schaf-, sau-, var. seu-. kellx-rin-, bereu-,
fuchß-fleiseh (6i).
Caro ferina v. Carnes ferine.
C. fumigata rii-, rar. gerau-chet
fleyscli 1,64).
C. lerima v. Caroperina.
*Carob-eu8, -us c Carabus.
*Carobus /. carnis cibio est -species
co'uris vrine (76), st. viridis uf. car=
pasinus).
*Karoforus (a«,v carniuorus?) gyrig
mit essen (68, 110).
*Caromellus v. Carduelis.
*Caronella (ans carbonella x caro)
gerost o. gebrant Heisch (75).
*Carop-ara. (74), -era *. opera carri
(Gl. m.) ; funis cum quo nauis trahitur
(76); ligamen, lyne domit man das schiff
zeicliet \H).
*Caroperina, caro lerima (75'^) aus
c. ferina x perna) pachenflaisch (75).
Caros V. Carue.
*Carostopus v. Catascopus.
Car-ota, -iota ((it.) (frz. carotte &c.)
morach (Gf.). mohre (Ki.).
*Caroti-cae, -des (Gl. m.) arteriae
herzatharun ( 131).
*Caroum v. Carue.
*Carpa i-. Capra. Carpo.
*Carpa, y. -pe getyinmer van holt (147).
'•'Carpasinus c. Carpinus.
*Carpas-inus (8), -sini (136), -imus
(6), -mus 1^17), -mis (22), -ius (Br. &c.j,
carbas-inus 1^12."«), -mus (76), -ius l -eus
(74), caprasmus {i. viridis uo. x; pra=
Sinus V) gülden far o. grüne (8). gruu
(6), grone (22) varwe. grüne- (74), golt-
(17, 75) -färbe, grien (110). ai/s. gresgroem
(136). herratz (125. cf. arracium).
Carpathus (mons) der krummbach,
kre- vnd se-mnitz (I35j.
Carpella {cf. corbus) ags. sadulbogo
(136), radotpoga t sadolboga (Gl. m.).
*Carpelsamus v. Carpobalsamum.
Carpenta (/. abstula 93, astula ligni
Br.) hd. zimmer; z.-span, -spou (68, uo);
cziminern (21, 67), zymer l schräg (76);
scrag (77), schran-g, t -n (74); spauu
(93), eyn spane (18). spene (6), spon t
panck t sehayt (74); bircha (121). nd.
tymmer, iiolten t. ; schräge (23, 147).
Carpentare hd. zym-mern, -eren {b^,
76); zimbern ((5), tziemernt (13). nd.
tyininer-en, -n; timbren {^9), cluteren
(22''. klütern Br. wtb.).
Carpenta-rius, -tor hd. zimmer-,
zymer- (i74), zimber- (6), nd. tymmer-
man.
Carpentum [cf. carpenta) hd. czy=
merneß (18); zimmer-niße (5), -inge (8''),
-axt (68), -messet (66 &c.); hacke- (17),
GAR
liac- (18) -m. ; zimberysen (6). nd. tjTii^
m<'i-nisse; krudcvaer (genus cum' 11. cf.
kruywiigen sarracum Kii.). gebuwe;
sliddc; wane (17). wagin (i04). cyn ge^
hobelter (7.'>), behänget (i25l, hangende
(lOü), verdeckter o. frowen- (iio), ouer=
gedeckt off ionfferen- (i32), vastnacht-
((ii") -wagen, siede (8). flode (Iß), schh'tt
(91). rotuasel (7.-,). bircha (Gf.). speae (tj).
span (12). schrane, Mrg. { spane (10).
scraghe (13). schräge, eyn banck (22*»).
scln'jte (75). a carpentis encke, byrither
(125).
*Carpen-tus, -us r. Carpinus.
Carpere [cf. carminare) hd. zey-, zay-
(1, 3, 76), zeu- (75), rey- (7) -scn; wolle
(4, 6), woln (17) zeysen; grempelen t
kämmen (lanam 75); rißen; be-, er- (iio)
-griffen, hd. nd. plu-, phlii- (1), pflu-(8),
füi- (9), plo- (18) -cken. wolplikent (13).
pluczen (21). vloechen, berispen {i. re^
prehendere 132). hd. nd. stra- (,9, 13, 14»),
hd. straf-, sti-aif- (10), reuf- (125) -fen.
jiuß roden (3). riten (22). bre-chen (12,
7.;, 125), -cken (13), -kcn (22), -gen (14^).
Carpesium ( c/". sistra) mohrenpfeffer
(142). cubeben (Ki.).
*Carpinare v. Carminare.
Carp-inus 1143. Ki.), -inaaoi, -enus,
-enis (1), -ennus (11), -ens (75, 100, Gf.),
-entus (S4I, f -asinus (G) , ca- (75),
cara- 1117) -penus. earbenus ( 1 4:1 ), carm-
enus iiTi, -US (lall. eharme ci. m.)
(carpens i. ornus; capenus /. sangui=
narius, homicida, ramus 75. cf. cor-
nus) hd. nd. hage-, hd. hagan-, (Uf.),
hagin- (84, 104, 117, Gf.), hageii-, haeu-
(100), hayn- (3, 149), ham- (102) -bncha
(117), -bocha (84, 121), -buch .sim. (75,
87, 95, 102), -pnch (74), ])nchen holtz (1),
-poiche (104), -bnke (100), -bücken (11),
-pntten (3). -bntten (22, 149), -butte (47),
-dorn (6). hanhodlin (135, Das.). arscru=
czel (3. i. q krützelchen im he-i.'i. Hin-
terlande, arsch-kitzeln in der Wetterau
u. s. w., -kratzein Nmn., frz. gratte-cul
rosa eanina . hartricgelen 1 capenus 75).
angl. hard- / horii-beame (143). spindel-
(143, Ki.) , lein- (Ki.) , sie- (16) -bäum,
viginboim (Sum. v). Steinlinde Ki.).
Carpo, e. f tincta, e.-t. , / -nicta
(74), -neta (21), -tita (23), carp-io, -is,
-edo / -US (75), -a (tio). eorpedo (d, 74,
76) (piseis, qd. postis 76! i. cassidu=
lus l calimpus 9) hd. nd. karp-e , -er
(107), -en (4), -lan (9i). hd. kar-j), -phe
(3, 95), -ph (7). -pffe. -pf. chapph (1).
*Carpo,(/. inis \cf. carnarium) vleisch
Wime (11).
Carpo-, t xilo- ii?r.), syro- (147)
-balsamum , carpoba- , carpe- ( 6 ) ,
-Isamus hd. baisam-, balsem-, baisamen-,
nd. balsemen-, balsmen-rinde, hd. -holtz,
nd. -holt, gesafft von baisam (_68).
*Carpon-eta, -ieta v. Carpo.
Carporare ho;iwen «fcc. (147).
*Carpotareos nuzblumen (96).
*Carpoti-ncta, -ta v. Carpo.
Carpsella i-. Carsella.
*Carptator kruethacker (125).
Carp- , carb- t carba- (76 ) -tim
zucklich, schnell (88).
*CarpuLis (cf. campulus sim.) v.
Pelena.
CAR
CAR
103
Carpus V. Carpo. Chart-, cart-, carth-arius {i. papy=
*Carracutium v. Carriducium. ropeus 125) pajjier-er, -macher (125 &c.).
Car-rata {jä), -aea fuder weyn l *Cart-, carth- (17) -arius [animal 7h)
w.-f. ^75). eyn fiioder ^vyns (19). en mandU {S.fasciculus chartae? cf.ca.vua,?).
voderwijns (11). eyn marder (17, 76. X martarius!).
Carrena v. Carena.
*Carrere schneiden (74).
Carricare fazzou (Gf.)
*Carriducium (76), carr- (Pap.), car-
(139, Gl. 111.) -acutivun i. vehiculum alti.s=
simarum rotarum.
*Carriga v. Carruca.
*Carrinator c/ .carneator) i. earnium
laniator (129); carminum lacerator \i6).
*Carriola v. Cariola.
Carrire v. Carire.
*Carrosus v. Cariosus.
Carr-uca, -uta (1, 76 1, -usta (gi. m ),
-ota, -uga 1 18 i, -iga, curruca \i. carrus,
cartellum Gt., biga) hd. nd. karre, kare
{'2-2). hd. karr, karr-en (4, 69, 110). -ich
(()), -uh (Gf.). kam (7, 18, 69, 70). karch
(88, Das., Pris.) mit zweycn redern (88).
garre (Sum.). wagen (93).
Carru-earius, -charius i9i, ca. m.),
f -eator I68, 110), -tarius gall. carton
f -starius gall. caron (122) kar-rer, war.
-eher (uo), -renmann (6s), -i-emeker (11).
Avagner (93). wagen-man (91), -macher
von zwei rederen (iio).
Carruchum getäfeltes schlafgemach
(Ki.).
*Carruga v. Carruca.
*Carrulus (der etwas fuhretKi.) chreho
(Gf. 4, 590. X garrulus?).
Carrum waghenbret (11).
Carrus [cf. carruca &c.) kar-e (5,
iin), -rieh ((j) , -r (68, 91)). wag (9i).
wagen (7, 22).
*Carru-ta, -tarius, -sta, -starius i-.
Carruc-a, -arius.
*Cars- (17), earps- (8, i;i. m.), scarc-
t scars- (Gl. ni.) (Xcaps-?) -ella [gall.
esearcelle Gl. m.) zer-sacke (17), -sag (8).
Carta ein buch o zedell (6). brif
(99). vngeschrieben brieffe (74). brieff
vtf o. von pergamen (75). bermend (93).
blat, carth (88). carten (23). hd. pap-ir
(91 &c.), -eyer (112. wett.).
*Carthafige r. Cataphrygii.
*Carta-filago, rar. -pilago (/. filago,
impia, gnaphalium &c.) rühr-, heinscli-
krant, eiigelblümlein &c. (i43).
Carth-, Cart-ago eyn stad (5), Stadt
(7). kartageu (5'\). cartliago (1).
*Cartagus r. Catarrhus.
Cart-allxim, -allus, -ellum (ß9, 134,
i. carruca Gf.), -ellus (11, 19. 94, 136),
carcellus (11? gi. m.), -illum (&c. q. v.),
quartallum (q. v.) cratto (120). carruh
.sim. (Gf.). hd. schußel-. Schüssel- (6, iio^),
sehissel-, schoßel- (17, 21), schossel- (4),
win- (8, 16), mist- (74), scheuen- (19)
-korp, -korb , -korpt (3), -kiirp (7), -karp
(21, 4). 7id. schotel-, schottel-, scotel-
(11) -korf, -koreff, -karf (11); kloet {cf
carcillum) l screen- (streen-? cf. eala=
tus) -ka^rf (11); nl. teenenkorfken
(Martenez); male (-US 99). bast (8). ags.
wi- (94), pi- (136) -ndil.
Carth-, cliart- (91) -amus, cartamo
(i36) wilder saffr-an (i43), -a (91). ags.
lypbeorn (i36. st. lybcoru ?).
*Cartapüago v. Cartafilago.
*Cartarus v. Catarmis.
*Carthatupla *;. Catadupa.
*Cartella r. Cartilago.
*Cartellu-s, -m v. Cartallum.
*Carthesia {i. carbana; cf. sq., cor=
ban) oppher stockh (1).
*Carthesi-um, -a &e. v. Carchesium.
Car-tilago, -tillago (8, 99), -thilago
(125), -tilaga (94), -cilogo (23), -üago
iq. V.), -tüla (8), -tella (Sum.), casica
(9) hd. crust-ula .mn. (Gf.), -ele (loo, i04),
-el; chruste-1 (1), -le (.Sum.); kruo- (93),
cro- (2), kro- (95) -stel ; krosteln fleisch
(6). kro-sel (13. Gf.), -ßel (8), -sselt (8^),
-.seile _(22'>), -seien (23), -sie (99), -se ^
intestina auce t anete {sie 22. i. q. nhd.
gekrose!). weleck knoke yn dem vlesche
(22>>). taheyt der knoken t march (23).
ags. naesgristlae (94, i36. ags. engl, gristle
nordfries. grü-, gi-ö-ssel). hd. chru-, kru-
(74, 75), kro-, kro- (Fris.) -spei, karspei-
len (Ob. 763, 836). kurpel (75). kroppe-1,
-len (.Sm.). enos-peln (5), -tel (7), -ele
(106). hd. kroß- (Fr.), kruß- t weych-,
var. kruschpel w.- (64), wich- (125), kros^
sei- (12). knoster- t gnorbel- (19), knor=
bei-, knorpel-, gnarpel- (3, 21), knarbel-
(133), knarber- (5'»), knorft'el- (uo«, 132),
knorsel- / krach- (iio), kraehel- (132)
-bein sim. krobel-pain, -ein, harwachs
(74). prustlefhl (104). brustlefel (Sum.).
brot leffcl (cartilla 8. hierher f cf. co=
Stella), orlepp-el (casica 9), -Iin (91. cf.
c. i. discrimen auricul^, Br.). eyn ampel (lÖ).
*Cartilarius v. Cartularius.
*Cartilium [i. graminarium, aus eor=
tüium?) anger, lig. wisen fleck (75).
*Cartill-a, -ago v. Cartilago.
*Cartiludium karteiispil (75).
*Cartinus r. Carnus.
*Car-tius, var. -cius {piseis cf. cra=
tius?) lachß (64 1.
Cartophilacium hd. buch-, bucher-
(88) -kast, o. schryn (ss).
Cartu-, carthu-, carto-, carti-larius
hd. brift' dreger sim. ein brieiier t blader
(5). kartenmecher (carth. i25j.
*Cartulio r. Cortulis.
*Cartulositas [i. astucia, aus eaute^
lositas) liste (74).
*Cartuna r. Quartana.
Carth-, gew. cart-usia chartusey (1).
carthuß (17). hd. nd. cartuser-, carstu=
ser- (23), hd. carthuser-, kartheuser-, car-
tusiler- (6) -kloster, -ordiii {b^, 75).
Carth-, cart-usiensis hd. nd. kartus-
er, -uler (6). hd. kartheuser, -ewzer (4).
charthauser (1).
*Carua (cf. garba) maudila (87).
*Caruasa i\ Carbasus.
*Carucus {i. pyrenasus) der brenner
(135).
*Caru-e, -i, -o (67), car-eo (143, Sum.),
-ea l -iu (Gf.), -os (i43, 144, Sum. vi),
-ni (93), -um (114, 143, Ki.), -eum t -ium
(143, 144), -enum (Ki.), -oum (143), -cum
(121), -nabum (&c. q. v.), ctr-eo (i3o),
-CO (Gf.), -Ce (85, 96, Sum. V), -te (47),
cyror (47), sarto (Gf.), cicero (i3o) {i.
10-1
(WS
CAS
CAS
oyminum; */. m. wtb. im) kar-wc (f)).
-vcv {KO. -ne (Sum. v), -bea (lu). cuini
^suin. VI"), kfimi (9.1). i'liiiiii (lt. kum (2).
coinf in tloiii «^arilc (L'2'm. koin-oii Ci.'J),
-«■I 0_*"Ji. -mel (iil). höhl. Iiofl'-kaiiiyu (i:i'J),
-kuyiii o»""- kii- (no''i, kiiin- (">), ky-
(75,' iio«\ kye- (IH) -iiu'l. volt- (."], 17, 7i,
96, 180, Sum., (Jf.), fehl- (,9.S) , wilt- (8;'>),
wot- ((-.f.), wildor- (74), gart- (47, 74, i2i,
Gf.), garten- (19 &.•.), matte- (ü), inatt-
(U»\"inat- (114), matten- (i44), wiesen-
(Kl.\ wielJ- (i4.'t), roiMcs- (s:i"i -eliumi ftim.
(lic). -knmi |!»;0, -kämme (Oi, -kome i «.">),
-kSmen (47), -kummieli (114), -kümmieli
(144I, -ehnniel (Sum.), -kumil (is.t), -kumcl
(66, 74, N."», .snm. , Gf. &c.\ -kummel (14:1),
-komel (17, 9«), -kommel (11)), -eiimel (3),
-humil (.«o 1211. \vilker.-<e i47). lierze- (47,
Sum. vV herte- (s.i) -blat. liarthowe(caros
Suin. viV
Carum reddere leff maken (22).
*Carunca (/. aratrum (;i. m.; hieraus
ploicli ((/•. X plock? X earies?) etter^
ploek, luiu'ke; l i. mucus der na.-icn ssnot-
ter,(j\vabter, onreynicheit uyt dem mondc
of der na.sen (147).
Caruncula rieyschlin (64).
Cainis, karus (9) hd. lieb, liep (')),
lieiip (t) . liepe (i:!3), lyj), lip. nd. lef,
lief (99). hd. nd. dure, dmver (i33), diier
(17), dur iftaiJ), ture (6). tewr d), teur
(134 i. tewer (2). holt (22i>).
*Carutius r. Charax.
*Carvxin-, caruu- v. Carbun-culus.
*Carzinare v. Carmmare.
Casa, cassa if)'") (i. domus, lar &c.)
hd. nd. hu-, hd. hy-, bu- '9i -tte. hüte
(10). hus (93). huß (8). hiiße i5i>). haws
(1). alt hus (14^). eyns armen niannes
hauß (lU). eyn büße Imeß 0. kawe ut
pa.st-, metallari-, hortulan-orum (i2.'>. nd.
kave Br. Wtb. 2, 7.">.'>. oberd. die kauen,
kiiawii Sm. 2, 273).
*Casa (/. cassis) hirtzen-garn, -netz
(7.5,.
*Cascalistra [turcarum) cretischer se=
sei (1431.
*Cascme v. Cachinus.
*Cascogabe v. Castologaloe.
^'Casea r. Casia.
Caa-eale, -iale (22i, -eariiun (19)
keL^efaß (74). kese-vayß (19), -vat (22).
*Casearia, a caseis l butjrro dy me=
gerschen (i23. nhd. meyerin).
*Caseariuin r. Caseale.
*Caseatum keßpru (74).
Caaellae stadel, scheuren, kornboden
(Ki. I.
Cas-eus, -ius, -iuus (1) hd. nd. ke-,
kee- (11"), kes- (21), ka- (99) -se. khes
(111). keß (7C). kaß y9\.).
*Caseus fuligineus /. iuncata) ein
schuphkeße (12.5).
Cas-ia. -ea (7«), -sia, cassia fist-vda
(74, Sum. v), -ola (22), -ularis (Ki.). c.
lignea (smn. w), caciafistula (I221 wih=
boum üim. (121, 127, sum. vi. Gf. 3, 122.
BM. 129). benen cnit, ben blum (8).bokis-
(Sui.i. V», poekß- (74) -hörn, casia (1).
cassia fistel (22). cassie fistule (Sum. v).
gall. caciafistre (122").
*Casiale v. Caseale.
*Ca8ica v. Cartilago.
*Casideli8 v. Cassidilis.
*Ca8idicuB r. Causidicus.
*Caailia r. Cadmia.
*Ca8ilid-a, -is v. Cassidilis.
'•"Casiludus r. Cassidolus.
*Ca8-ina, -ma(i3(i') [cf. ciata; andern
Gl. 111.) ays. eae.st (i3(;<", I4.'>\
*Casinea v. Cadmia.
*Casiu-8, -US ('. Caseus.
*Casla (ff. casi-a? -naVj uy.s. liedcn
(Gl. m.l.
*Caslonia r. Caanomia.
*Casina v. Casina.
Casina (<//•., fulgetra lut. Hr. i. fulyur,
hiatu.i; aus y6.a\La. x cpaofia gi. m.j
iiimli.-^cher blicken (75). .sehin alse de
blixeme i22i.
*Casmaticon v. Oscitatio.
^Casmia v. Cadmia.
Cas-nomia (74, 129, 139, 147, Gl. m.),
-timonia t -tiomia (Gl. m.), -loma (76)
(«M.v cynomyia?) i. musca vene-nosa, -fica
> 7(;). VI rgiffte Hieg o. muek (74). tenijude
vlyeghe (147).
*Caso-ma, -na v. Cassona.
*Caspula V. Cappa.
'Cassa V. Casa. Cassis.
■'Cassa (cf. casiaPi egelgraß (3 Jirg.).
* Cassa (nomen nauis, var. auis)
larseiiefl' 1,7.5).
"• Cassaltrum [i. alumen) beizstein
(Sum. vi), i. q. cossoldor v. alumen.
Cassare hd. kraftloß («.'>), vnnutz (uo),
zu uiciit machen, vor-storn (17, 22),
-strowen (23). zer- (64, 68), zu- (17)
-breclieu. v'warlußen (17). ver-teiln(75),
-tayleii i^l ). v'yteln (b^. cf. cassus). tilgen
(4). außdilgen (Das.). unduen (99J.
Cassari negagan [sicf 86).
'' Cassa-rius, -tor vernichter (74).
Cassarius (^. retiariua Br.) ein uctz-
(74, 110), necze- (3), garn- (68) -Stricker,
-macher (68, 110).
Cassatus v'stovt, zubrochen (17).
*Cassauiuta [erba) ertrauch (17).
Casse vmme sus, tho v'glieues (22).
*Casseligo v. Cassilago.
Cassia v. Casia.
*Cassianus 1/. anulumterre, panis=
porticus; cf. cassauivim?) erd-uuß,
-apffel (74).
*Cassib-ea, -ia v. Cadmia.
*Cassibula sehloßgatter, schlagk yli).
*Cassica v. Cassita.
Cassid-ilis, -ile, -ule (10), -ulus
(Gl. 111.), -ele (136 1, -is (^. -is I9j, -apera
(120), casi-delis, -lida \v.i.), -lidis (75),
cassili-s (iioj, -dis l -de (75 varr.),
capsidil-is (76), -e (Gl. m.), eapissidilis
(129) i. esc-, est- (76) -arius; sip-, si-
(147) -tacius l m.o-, lo-culus (129, 147,
Gl. m.). hd. e-, eil-, t neh- (75), ne- (8, 19j,
au- (76) -ser. nezer (13). weßer (16). eßer
(19). vogeleßer (74). asar, zersack,
watschk-o, var. -er (75). eens vochgelereu
ae.sac t de cudel achter van den nette
(108). eyns voghelei-s off hiji'deii mail
off sack (132). eins vogelers o. hirten
sack (110). eines voglers te.sch (68). vogil-
sach (9), -sag (8). burissa, malaha (Gf.).
muhsina (1201. tascha (120, (u.). ags. pung
(i36). helmfuter (.Sum. : cassis).
Cassi-dolabnim, -odolabrum, -do=
librum (18) {in-str. doliatoris 3. cf. do^
labra; i. erista 75. X cassis) hd. nd.
heim-, helen- (76), hyln- (21), hei- (110)
-barde (22, 56), hd. -bard (67, 110), -harte,
-hart, -barthte (««), -harten (21, 75). -part
(74), -parten (1. 3), -bret (18). heilparte
(3). helb, rar. heim, l Stil an der liaeken
o. biel, cur. beiel, am pfii (75).
*Ca88i- (66, 110»), cassio- (1 io*>) -dolus,
casiludus (134) i. medicus.
*Cas8idul-e, -us v. Cassidilis.
*Caasi-dulu8 (9), -odolus [piscis)
karp-e (9), -fen (pl. Gl. m.).
*Caas-ilago, -iloga (sum. v), -IIa (8),
-eligo ( 16 ), catil-ago (8), -ogo ( 16 )
pilsen (149), bilse (47, Sum.) f scmen eins
(47, 449). bissie {sie 85). bilsin- (8, 17),
bylsen- (74), pil.sen-sam (8), -.somen (3
Mrg.), -sane (casseligo 16), -krut (8, 16
17"), -kraut (74 1.
*C£issili-de, -dis, -s v. Cassidilis.
*Cassiloga r. Cassilago.
*Cassinur ays. senix (94), missverst.
aus casnar i. senex.
*Cassiodolabruin v. Cassidolabrum.
*Cassiodolus v. Cassid-olus, -ulus.
"^Cassis V. Cassus.
Cassi-8 ig. -dis), -da (125), -de (145)
(et pro helmo Br.) hd. heim, heln (93).
eyn hehn-, heilm- (21) -zeichen (.'), 18),
-czeigen (21), -tekeu (22); -spitze (7).
ysen- (16), eisen- (7.5) -luit. ein ißernhued
(125).
Cas-sis {g. -sis), -sa, -a {q. v.) hd.
eyn netz, do man tier mit fohet (8);
garn. nd. nette, eher- (9), wilt- (5'', 6,
23), wild- (1), hirtzen-, hasen-, jager-
(75), iag- (64) -necz (1, 9, 64, 75), -garn.
eyn garbe (22. st. garneV). sstrick (7).
hamen (Gf. aitck rmd.-., nhd. ham bm).
spinnenweb (74). pl. casses spiimwep
(76). spinne- (104), spenne- (100) -weppe.
Cassi-ta, -ea (125) (i. corydalus 125,
galerita) ein lerch (125\ heu- l kobel-1.
(135).
*Cas-, ca-, cap- (Gl. m.) -sona, ca=
soma (Br. ), cnazonas {acc. pl. Fest.),
cadonna (in. m.), corona [v. seta) {i.
acus, instr. pectendi) hd. purste (66),
bürste, burst, byrst, borst (67), broste
(133). borstel (132). Ius kamp (97).
*Cassula (du. hassie) hd. nd. cassel,
cliassel (1). qd. ciu. cassel oder ein easte
-1 (66, 67, 69, 134), -U (68, 132), -le (l33).
casper (7. cf. casulaP).
Cassula v. Casula.
*Cassula {cf. cassilago? casutha?)
drußwurtz (74).
*Cassu-la, -ra (75 varr.. Gf.) {i. ferrum
cum quo vulnerantur luppi 3 sim., anders
Gl. m.) fellida (öf.). sensen (3). wolff-
seges (76), -sense (74, 75), -senße (74).
Cass-us, -um (125), -is (8) hd. nd.
ydel. tydcl (18). ytel (8, uo). vii- hd.
-nichtig (125), -nutze, nd. -nutte.
Cass-utha, -ytha, cus-cuta, i -cura
(Sum. v), -tuca (74) -ote (47), castuca
(74, 85) {i. androsac-e 73, -es 143 l po=
dagra lini; p. Sum. v. rosa padaglim
47) tothcr (Sum, v). rorcr (47. aus toter?),
todte-rn (ii4), -r als in flaehß (74). fl,-
dottern (i43), -seyden (74, 143). nessel-,
vnserfrawen-s. (74). doder (85). tottern,
seiden (73). filtzkraut, ränge (i43).
wengewide {sie) winde (sum. V)
CAS
Castaldus cumistadul (i3i. cf. Gf.
6, (i53 ). versorger o. beschirmer der
kirchengutere (74).
Castan-ea, -ia cast-anea (22^^, -anee
(ö''), -anie (17, 19, 47l, -ane (16), -onie
(96), -enieu (sum. v). kest-ina sim. (Gf.),
-en (66, 91, 134), -e (6). cesten (8). kosten
(67). hd. (5*^) nd. kastanien-, hd. kesta=
nien-(i25), kestinne- (84), chestiime-(i04),
cestenne- 1 cesten- (93), kesten-, chesten-
(1), questen- (bm. 228), kästen- (18)
-bäum, -bom, l fructus eius. ags. cistim=
beam (i36).
*Castaneum (X costaPj ribbe bra^
din (8i>).
Castan-eus, -ius, -ius pannus (11,
22) castaneen bom (22^). cesten bam
(98). grone ( 98 ). gronlaken (22j. gruu
töch (6). dimckel fayr (19). en duncker--
gat (11).
*Casta- (74, 76), casto-nicus {i. fan^
cola 75, flos siliginis 3, 74) ein koren-
(3, 4), kovn- (8, 74, 75, 76), rocken- (75)
-plum, -blum, -blumen.
Castella-nus, t -rius (68, 110) burg^
behuoter (93). castellan (110).
Castellum hd. eyn kleyn, kleyne (4),
nd. luttek stad, hd. stat, statt (6), b'g
(17), castell (68). stet-lin (25 sim.), -tel,
marckt, schloß {i. opidum 751. oast-el
(5b Äc), -eel (11). wicbelde (22). wasser=
käste (Agr.). gayte, renne (147).
Casterium roeyryem stede in den
schyp (147).
*Casticus (('/. castronus?) i. aper{i(j).
Castificare kusch vnd reyn machen
(65j.
*Castigalor v. Castologaloe.
Castigare kusch makeu (22''. cf.
castificare). speugen {i. abstinere 22*^,
74). hd. nd. cast-igen, -igern (5), -yeii i^lT,
99). hd. kest-igen, -eyen (4). py- (17),
pei- (76) -nigen.
Castigatio straf vor der that (91).
*Castilogalue &c. v. Castologaloe.
*Castimargia v. Castrimargia.
Castimonia hd. ku-, ku- (6) , keu-,
nd. kuu-scheit. kus- (22) , zukuse- i'21)
-heit. kusch reyunekeit (8). hd. nd. rey=
uicheit. hd. reinig- (iio), rcyui-, reyn-
keit. abprechung der wollust (7.'>).
*Castina {cf. calcina) kalckrose (74).
*Castinare v. Crastinare.
*Castolo-galoe (5), -galue (7, 74, 76),
-galube (17), castilo-galue (21), -galce
{i. vitreolum 2), -ge (6), casto-galoe
(22), -goloe (23), -gaUie (17), -lagee (76),
-gabor (1), eastigalor (5>J), castrios(16).
cost'os (8), caseogabe (3) (i. gallicia t
dragantum l vltriolum 74. cf. Sm. 2,
29. BM. 458) hd. galitzen-, galitzigen- (5),
galitzit- (öt»), galitzigeß- (17), galliczen-
(6, 8), kalitzen- (4), kallisien- (21), cali=
sixt- (17) -stein, nd. gallicien-, galitzien-
sten.
*Castonicus v. Castanicus.
Casto-r, -rius (94^ 136, Hpt. 5, 198)
(piscis! 9) hd. pi-, bi-, bie-, be- (7, 21)
-ber. bebir (19). hd. nd. beuer. befer (13).
ags. beb-ir (ise), -or (Hpt. l. c); befor
(94a). eastor i. aries eastratus (Gl. m.)
cf. castronus ; castoralis i. qui seipsum
castrat (76).
Castor-ium, -eo (Sum.), -ia (127), -ius
(17, 21) piber- (1, 3), Ac?.' beber-, biber-.
CAS
byeber- (18), byefer- (12), befer- (13),
beuer- (22, 47), biuer- (S^», 85) -gail (1,
3), -geyl, -geyle (22, 96), -gall (1), -galle
(6, 21), -ghere (85), -hod (76), -hode (18),
-hodin (50), -hoden (7), -neher (17), -nier
(74), -crut t -worcze (17), -würz (87, Sum.,
Gf.). luppo (127). peinwurtz (74).
Castra (oft sg. f., g. -e) hd. ein ge=
czelt. gezolt (7). bürge; ritterschaft in^
einer reise (93). veldtlseger (111). veld=
gleger (91). lager (125). legerstat t zeit
(88). Wagenburg (88, 125). teilten (132).
*Castracana v. Galega.
*Castraliter v. Casualiter.
Castra-metari,</etü. -inentare, -men=
tari gezelt vff geslagen (10 sim.). geczel
of slagen (13). feit, varr. am f., ain feld,
schlagen (64). zu veld ligen (91). schlos=
ser buwen (110), budin (8). wuden {sie
9). tenten richten (132).
Castrangula («'. mellimorbia, scro=
phularia &c.) braun-, säw-wurz (i43).
Castrare vz sniden dye iioden (5).
gelczen ulJ-sn. (17). g.- (12), aus- (9)
-lichten, lichtin (8). lyppen (19, 67). lub=
ben (99, 132). hd. ver-, geyl vß- (110),
hoden auß- (76) -sclinydeu sim. heylen
(13, 21, 22j als man de soe (fee?) doth
(21), alse men den wee {sie) det (22).
helen (22'', 23) also men deme quecke
doyt(23). boten, lit werpen den vee (22'').
zam machen (64).
Castratura {cf. in-c.) falz o. nuet;
nute o. faltze als in holtz o. pretern (74).
Castratus fuß {st. vß-) gelet (8). vczey=
lytli {i castrunus 13).
Castrensis hd. bürg-, borg- ( 18), bruck-
(3), purg- (75), nd. borch-man, ader eyn
frauwc (17), -vogt (iioj, -saß (75), -grauf
(es), -greue (132).
Castri-, casti- (75, 76), [potius) gastri-
(Br., Gl. m.), gastre- (66, 133) -margia,
-mergia ( : mergere 68, 69), -maria ("6)
vnkuscheyt (')''). %aikewschait (1). hur (1!.
meretrix &c. 75). ouerat (99). freßikeit
(17). vnmeßege fraßekeit (8). vnmessig-
(69), vnmässi- ii34) -keit. (castr.) ouerdait
in spyse o. dranck (i32). vberfluß in spyß
0. trank (68, 110). rulleri (70, 110). buch-=
wlle (Sum.). vngheuocheyt (22). gastri=
mergia guls- t ouerflod-icheit 1132).
*Castrios v. Castologaloe.
Castr-onus, -unus, -inus, crastri=
nus (7, 22''), cast-or, -icus {qq. v.) hem-
ling (76). hd. nd. ha-, hd. ham-, he- (66)
-mel. schoffe (18). ein ster schopcze (3).
eyn de dy hoden vz geschniden (10). eyn
bußeling (12). botliu-g (22"), -c (22). byde--
linch (13 Mrg.). chastrawn (1).
Castrorum acies strijt; c. eohors
beer (18 Mrg.V
Castros v. Costrus.
Castrum hd. purg (1), purk (4), bürg,
burgk (21, 66), burch (5''), borg. 7id.
borcli. sloz (5). schloss (91). sluß (7).
slaß (21). slät (22''). geschloß (64, 75).
zeit (76). geczelt (17). ein here, var.
her (64).
*Castrunus v. Castronus.
*Castrus {i. gallus) haue (i47).
*Castuca v. Cassutha.
Castula («. cesicium 125) bade tu=
eher, kettel (i25). bad-tuch (114, Das.),
CAT
105
Die
ftNBACH GLOSSARIUM.
-ehr (Das.). padtfleck (111). vnderschurtz
(64).
^Castularius {i. spado; arcarius Gl.
m.) heningest (Gf.).
*Casturciuin v. Nasturcium.
Castus hd. , nd. kusch, hd. kusch
(6), keusch, keysch (64), küsse (21), kuß
(18). reyn. nd. kus, pur, reyne.
Casuale ein ding das sich von ge=
Schicht, var. vn-g., begibt &c. (65).
Casualis geuellich (loo).
Casualitas euenture (22).
Casu-, castr- (133) -aliter hd. ge-,
zu-fellig. ge-fellich (19), -vallich (132).
zufällig (134).
*Casuica v. Cadmia.
Casula garvenhoip (147).
Cas-ula, -sula (110 var.), -iola t
-ubula (Kil. cf. Gl. m. 2, 237 sq. ital.
casipola) (^. vestis sacerdotalis, planeta
presbyteri) messachel (93. cf. Goth. wtb.
2, 513 j. missihachil (127). cas-ucula
(127), -uckel (110), -uyfel (KU.), -eile (17),
hd. -el, -sei (21). en kaersufele (11).
Casula huttgin (17). ain klains heiß=
lin (76). kleinhus (93). eyn armes henslin
(64). eyn bufellig (X casus) hußÜn;
hutte, var. hüte ; tabernackel mit stucken
gemacht (65).
Casus hd. nd. val, ge- (11, 19), zu-
fl) -val; eyn falle (7); lucke (22), gluck
(21). handel (75). ge-schicht (1), -schiecht
(8), -sieht {sie 9).
*Cata {bestiola) ags. merth (i36", 145.
cf. meardli Bosw.).
*Catha sec. grecos {cf eathalexis)
wllcnkornenheyt (22).
*Catha- oft st. eata-.
*Catabal-lum, -um v. Catabulum.
*Catabelta v. Catapulta.
*Cathablasis (-aß = asis?), katha=
bladum eyu hackebred ( 17 ), speck
brcyt (18).
*Catabr-a, -um v. Cantabrum.
*Catabul-a, -ca, -ta v. Catapulta.
Cata-, catha-bulum, -balum, -bal=
lum {aus captabulum) ein gemein stal
(110 &c.).
*Catliabumba ( ans cata-cumba X
-busta ?) raststat da die heyligen rasten
(74).
*Catabus v. Cacabus.
Cata- (Br.), catha- earisia {i. ancilla
dolosa <&c. Br., mastigia 147) maget die
baeven den anderen ontruwe ind loiss
is (147). eeu loddinghe scalc ende be^
hindich (108).
*Catacismus i-. Catechismus.
*Cataeizare v. Catechizare.
Cataclysmus, cathaclism-us , t -os
(74), catthaclisinus (76) {i diluuium)
sinflucht (2 &c. cf. Sm. 1, 584. 3, 254).
sint-äut (3), -flu (93), -Aus (G), -fluß i
-flucht (74). vluet (11). en mere zant vlot
{sie 22). wölken brüst (7 Mrg.).
Catacumba scheißhauß, priuet (74).
Cata-chresis, -eresis andari (Gf. 1,
377). charesis i. abusio t malus mos
boß gewonheit (75).
*Cathadula v. Catapulta.
Catadup-a (gl m., Ki.), -Ia (3, 75, Gl.
m.), carthatupla {alph. cath- 76), cada-
puppa (Sum., Sm. 4, 137), canniduca
{male 16. X canna + ducere) flut-
14
lOG
CAT
(8, 8), flud- (16) -rinno. v^re (sum.). wore
(Sm.V imilsclmß (T.Nl.
•Cataibriitos &o. v. Cataporates.
*Cat«Kita r. CatiRita.
CathaKraphare alisiliicibcn (t;i).
*Cathayda r. Catliogia.
«Cathalemsia r. Epilepsia. Cata
plexia.
*Cathalexi8 /. j>rr/cccio ratioiiiti vol
kciutiilHit i^iv morgiMifnu" [75. X cata-
mane).
♦Catalicum / disticvun [i. (j. cathar
nicum c,\. m.) garst die twe kiiiit lieft
*Catalus V. Catulus,
Cata-, (jcir. catha-mane allmorgen,
fnio, Vortags iii). gar vro [2'2).
Cata-, cala- (94) -irütus, -mytus
(1201, nrc. -niitum (ot, iipt. 5, -.'02. at:)
(i. mollis, ganyniedes; gamimidis i
stuprnni 1S6''; succubam !U ; cf. cillo)
kitilalon (Hpt.). kijlatVn (sie), dioehuu,
gosollen (Gf. 5, ii>*. <), i87). ags.lcoi {si).
*Catamus r. Cathomus.
Catanance (xotTT/ayxrj) r. Datisca.
Catanus r. Gaya.
Cathapares r. Cataporates.
*Catapelctatio v. Cataplectatio.
Catapirate-s, -r v. Cataporates.
^Cathapladum (cf. kathabladum ?)
spultleck. vuriat in der kucheii [n).
Cataplas-ma, -mus (G, 22), -matio
(76), -ta ^22'*), catha- [ß, 75, 76), cam-
(7\ em-plastrum hd. nd. pla-, bla- (21),
bloo- (11), hd. pfla-ster. phlastir (95).
ptlaster zcu wunden {i). weisel in ein
wunden ; wiok (75). beyu duch (8). ge-
stossen salb f krutt (6). gestoten zalue
{ krut (-mus 22V
Cataplasmare hd. salben (75), wiin:
den s., w. salbni o. binden (8). hd. nd.
eyn pla- , hd. pfla- , plai- (5), bla- (21)
-ster hd. vff-, vber- (68) -legen, off eyn
vninde 1. (5), nd. vp eyne wnde 1., uff
leygen (21).
Cataplect-atio , -aton, -on (68),
catapelctatio (3) uuizi (Gf.).lesteruuge(3}.
*Cata-plexia, -phexia (75»). -lemsia
(3. f.), cathelensia (7(!) (a2ts eata-plexis
X -lepsia X apoplexia) der valleud
siochtag (93). liintallender sichtuni : ca=
dallus qui eum patitur (70).
*Catapodi-a, -um r. Catapotia.
*Catapolta v. Catapulta.
Cata-porates, -poratis 1 ns), -poracis
(so), -pirates (riaut.), -pirater d.ucii.).
-prates ((.l. m.), -forates (64), -fiorates
t cathapares (147) ankerbli (64, 93).
enkerli (80). ags. sundline (94). corde
an en loit &c. (147).
Catopo-tia. -dia {sg. i4i), -tium {
catuputia !G1. m.) pillul-a (111), -en (91).
Schlugpillen (ii4).
Cathapuera gelecrde maghet (i47).
*Catapulcia v. Cataputia.
Cata-, catha-, katha-, catta- (3, 7),
caea- (147) -pulta, -polta (19), -pulca
(75b\ -bulta (3, 76, 147), -bulca (17,4),
-bula (3, 7, 74), l -belta (Gf.), -dula (81,
capatula (7.5) {i. sagitta barbata Br.,
s. hamata 3. cf. T>z. wib. 582 über cha=
dabula, afrz. caable &c. : xaxaßoXr^ )
stra-hel (4), -el (lOS), -1 (3, 8, 74, 76),
-le (7.1). donirstrala (i3o). poltz (74),
bolz (8, 17, 19 &c.). bulcz (8^). eyn fo=
CAT
gel boltz (7). apera, .sper, phederari (of.).
fedcler {8. mhd. pliedeiare &e.). fier (19).
en vier (11). en i)iil (11, 147). ain groß
ani))r(>8t (!»i). ein .slau<leren (3). slawder,
slinger, sleneker (7 1). dnnderbiichs (110).
donrebu.'ise / elover (ii>7, 109, 132. c/.
eoluvr-ü, -ine canna colubraria Kii.,
Biim.). bucliß, sobolJ, 8cliaeflin («s). oestal
((/. angarium) l een springliael (los).
sprinek-hael {auch i. <y. -haen locusta),
-gael, springael, spnnglicl (Kil. ufre.
espringa-le, -rde, e.spingarde &c. c/.
Roqiicjort h. Vf., mit. spingarda </. v.).
Cata-, catu- (96), caca- (1, sum. v),
cra- (s.s) -putia, -pucia, -pucium (47,
96) , -pulcia (ai) {cf. citocacia) hd.
spring-, erucz- (12)," kreutz- t pey- l
grind- (74) -wurtz. springe- (47), sprinc-
(8.5, .Sum.) -wort , -worz (suin.). sj)ring-
(öo*-, 73), dryb- (74), treib- t scheiß- (73)
-körner, -korner ^74). spreiigelkörnli (93).
*Cathaphexia v Cataplexia.
*Kataphigia ( /. poliphagia ) vrait-
SCap &C. (147).
Cataphra-ctus, -ttus (SS). -tus (91),
-tta(i25), -ctus eques (Das.) ein gewap=
neter o. geharne.ster mau (ss). kü- (Das.),
ky- (91) -risser. koritzer (125).
Cata-phrygii, -frigii iBr.), -friga {sg.
8). catha- (68), cate-, cathe-fagi, -fage
(6 7 ), carthafige (a/yj/e. cath- 76) ketzer (8).
*Catarcum v. Catarrus.
*Catare {cf. cacabare) perdieum vox
(123).
^Kataricum ?. comu cerui rasiua (24).
*Catharisare v. Citharizare.
Catarrhact-a t -es (75 sirg. ), cathara-
eta, bissw. -chta, t catharecte {pl. 4),
caract-a (76i. -is (94), -er (i36) [i. aque=
ductus, fleuma lü, nubifragium t
nimbus 75; sunt meatus fluuii qui per
rotas molendini diuiduntur 4) hd. walJer-
schoß (Mss. mog.), -Schuß (74), -SchuS (1,
3), -schucz (4), -fluß, -flut (16j, -vloet
(132), -ganck (8). nd. water-schutte (221»,
23), -sluck (22). ags. uuaetertruch (94),
uaetertroech ^(136). hd. schütze- {b'°),
schütz-, schucz- (3), schotz- (9, i32),
schliß- (88, 91 &c.), schoß- (125), schos-
(75 Mrg.), scutte- (13), nd. schutte-bret
(5b, 11 &c.), hd. -breit (3), -porte (uo,
132), -gatter (75 Mrg., 88, Gf. &c.), -getter
(l25); cf. Fr. 2, 236,238 {wo auch halb nd.
wasserscbiitting) ; Sm. 3, 4i2, 424; schütz-,
schuß-gatter, doch auch schütz agger,
schützen meatumaquaeimpedire. — hd.nd.
wolckeu-, walken- (22), welcken- (ö) hd.
-brach, -pruch ^-prust (74), -brüst, -brunst
(67), nd. -borst, -berst (i07). -barst (132).
venster; prediger der himelischen lere
(74). platsch- (65), platzsch-, var. platz-
(75) -regen.
Cat-, cath-, kat-arrus, catharus,
carta-rus (16), -gus (Gf. 6, 845), catarrus
{i. reuma 22^), catarcum {l\) snud-er
(74), -erata (Gf.), -del (7). sclmude-r (74,
110, 134), -vif. (68). snup-pe(5b, 12,16),
-pen f. (66 Mrg.), -pfen (49). die schnupf
(68, 110). snupfeu (63). snoppe (^19). der
sn. (17), snopp (18). snop (r. &c.). snube
(71). snuve (22, 85). suve {sie), dumpe,
tracheit (22^), snawp, dumpffe (74). dumpf
(77). tampho (Sum.). snauekute (11).
strau-ch (2, 74, 111), -che (74), -chken
(1), -kken (3, 75). pfnysel (64). pfuisel
CATH
33). bip.sez (18. cf. pituita). flußerbrust
93). nasedrop (i32). eatarr (9i).
Carthartica jjurgatz (91, 111).
*Catharticum ags. libl) com (94»).
*Chat-, cat-arus adj. {i. mundus) reine
(121).
*Catharu8 s. (t/. cantarus, catarrus)
linipe (7'/. lignuta 8). eyn hele (.')i>. av^
cacabus, (•/". cremacula).
Cata8c-((!4'', 74, n7,Br.,(;i. m.),cara8c-
(64«=), carost- (76) -opus i. exjHorator
(76, Br.) ; scafa ein an-, var. vn-gehenekt
schifrtin (64). scapli (of. c/. 64). floßschiffe
(74). i. scapha scheep uyt eyuen holt
gehouwen (147).
Cat-, cath-, cad- (1081 -asta, ca^
thasca (74) {i. equu-, ecu-leus; lectun
fcrrcus- tormentum; t. in moduin scale
76. ef. scalas . . . de catastis &. Gl. m. ;
compes 132; columbnr l pcgma Kil.) scala
(119. X scala?). agi<. gloed (94),geleod
(136); hyrdla t fyr thollena {g. pT. 94b).
rostisen, j)olet, harpha, ritebouma {genus
tormenti Gf. ). hd. nd. eyn ranie, rcme
(6, 22), ranien (21), hd. ram, ra^m (63),
rayeme (133), rejTne (3, 13) hd. dar an
man die leut martert 0. ram der weber
zu den tuchen (75); do man daz tuch,
da man dye duch siin. au truck-, druck-
et,-net,-ent(v.a.i477),druckt(63),durucket
(^133), siecht (21, flechtV 4); nd. dar men
doke uppe (22), want inne (23) droghet.
marter-, kreutz-, tuch-ram ; galg (74).
ghayole (108. i. q. gaioole, gnioole Kil.
mit. gayola, gabiola frz. geole engl.
gaol, jail carcer, cauea q. cf.). kaecke
(Kil.;. kachs (132).
*Kataaus {i. catilio &c.) vrait, gul=
sich 1147).
*Catauiuin i'. Catinus.
*Catha-zare, -sare (9), cattaso {jprs.
pr. catorum 76) (c/. catellare) mowen
(76). mauczin (8, 9).
*Cathazizare r. Catechizare.
*Kathecis gnllici lacteas vocant (6).
*Cathecium baumwoln (17).
*Cathecum-enus , -inus, -ius v. Ca=
techumenus.
Catechismus (Gl. m.), cathe- (76 &c.),
cata-, catha-, catho- (4) -eismus, i
-cisinus (76) (/. instructio sim.) lernung
(68). leringhe (132). hd. tauff-, toff- (6),
dauff-, douf- (56), nd. dope-segen, -ganck,
hd. -gang, -stein.
Catech-, catet- (Pap.), cathetez- (Br.),
cathez- (Br. &c.). cathaz- (Gf.), catac-
(136) -izare, cathesieare (Gl. m.) ar^
Staupen (Gf.). den gelauben predigen i
leren i binden (9). glaubin 1. (8). den
cristen louen leren (22). er. machen (110).
Catechumenus (gi. m.), eathecum-
enus (74), -inus, -ius (12) gelaubiger
vud nicht getaufft (1). Aiige-dauft (5b,
12) -teuffter (110). halber Christen (74).
gecrysmet (12).
Ca-, ka-thedra, -thedrum (22) hd.
eyn , eynes (18) bischoffs-, bischoff- (5),
bisuff- (7), nd. biscopes-, i babists- (17),
meister- (5b, 18) -stol (5, 18, 22), hd.
-stule, -stul. lerstuol (93). sessel (91, uo).
CathedraUs ecclesia thum, thum^
kirch (75).
Cathedrali-tius, i -cub ( Ki. ) i. aao=
tus, vin-ulus, -iolus archschalck,
hohrnspygel, loßmensche (125).
CAT
*Kathefatuin , eatefactus &c. v.
Cacemphaton.
*Catefagi &c. v. Cataphrygii.
Cath-, cat-egia poltz (75). geschoß,
pfeyl; cathayda, thaya schoßlantz (74).
eatela gavelyn, lanci (147).
Cath-, cath-egoricus predigende (19).
Gate-, cathe - gorizare , cathogori=
sare (9) predigen (9, 68).
*Catela v. Cathegia.
*Cathelare,^«*s. -lo waifFen, winden (2).
^Cathelensia v. Cataplexia.
Catella ketten-, speng-lin (93).
*Cate-, cathe-, eati- {q. cf. 6, 7, 22)
-Uare {cf. cathazare) musen (6, 7, 18,
22). mfssen ader kiczeln (21). wins-iln
(8), -ein (9).
*Cate-Ilus, -mili &c. v. Catulus.
Belua.
Cat-, car- (64*=), cath-, kath- (17)
-ena hd. ein kett-in (7, 65, 91), -en, -enn
(63). keetten (11). kete-n (21), -ne (99).
ked-ene (19, 22i>), -en (5 &c.), -in (5b), -e
(17, 18, 22).
*Catenare v. Cachinare.
Cat-, cath-enare binden, pinden (64)
mit (4, 64, 76, 110), mit der (5, 7), mit
eyner keden (5, 22), hd. ketten, keten
(4, 68), kethen (69, 7o), kyeden (18),
kydden (21).
*Chatenaria v. Curcuma,
Cathenatus geketent (99).
*Cathenuin &c. v. Catinus.
*Kathephaton v. Cacemphaton.
*Caterasus {i. asm-us, -aticus; aus
catharrus) amborstych, dempich (147).
Katherina eyn eygen uam (8).
katlirein einer heiligen iungkfrawen
namen (74).
*Katheristicus {st. cauter. X eha^
racter?) der da zeichen hat. vt sxiper-
sticio hatherisHca est. vberflussikeit des
flaubens der da geschieht mit zeichen
er crutze ^6.5).
*Kateruarius &c. v. Cateruarius.
*Caterrus v. Catarrus.
Ca-, ka-terua schare (65, 99). scare
(100). schar (8*1*, 9). eyn schar betteler
(8). huff des volcks (75). rote (99).
*Cateruare scharen (11, 19). zu samen
seh. (9), gen (8). samen (17). volg t s.
{sie 9). Volk sammen (8). hd. samein
sim. ver-s. ein schar (110). huffein (7, 21,
75) das volck o. die schar (75). hauffen
(18). huffen (13). hupen (22).
Cateruarius (Br., Gl. m), kater-ua=
rius, -narius (76), -pharius (17) haupt-
(9), heupt- (8), horer- (17) -man.
Ca-, ka- (9) -teruatim {i. curuatim
76 aus turbatim) sammelich (7). semlich
ader mit ey großen hauffen (17). hd.
schar-leich (4), -lieh, -liehen (18). scher-
lich (5, 6), -echt (8, 9). scarhaft (100).
hd. nd. ge-schart, -sarpt (21. r aus m?).
bischaren (11). brant t brensen (loo. X
cauteriatim?).
*Cate-s, -sia &c. v. Cachexia.
*Cathesia v. Carchesium.
*Cathetieus {azis cacheeticus) boßge-
synter, -naturter (74).
*Catetizare &e. v. Catechizare.
*Kathiata {aus kyriaea?) kirche (74).
Caticulum {la rmtria Gl. m.) v.
Calyptra.
CATH
*Catigita i. liric-us, -en, -ina leire-r,
-rin (75), aus cati-, cathe- (Gl. m.), cata-
(130) -geta i. doctor, lerari (i3o); cf.
catillare.
*Catilago v. Cartilago.
*Catilare v. Catillare.
*Catile(c/.caudaequina.terefiniiuni.)
i. teriphirium vogehvicken; i. millefo=
lium, lolium garwel l katzenzegel (75).
Catilio V. Catillo.
Catilla V. Catillvun.
Cat-illare, -ilare (75), -ellare {q. v.),
-üiare (75 varr., Br.), cathilego {prs. 17)
{i. titillare; deglutire; vagarl 75. cf. Gl.
in. 2, 294b. Gf. 3, 707 sq. i. q. eati-, cate-
llare Ki. ; sonare vt catulus Br. ; vox
catti 64, Gl. lu.) hd. kitz-ehi, -len, -eilen
(3, 9); küczellen (3); ku- (9^, ky- ? keu-
(V. a. 1477), ke- (8, 133) -tzeln; ^ kratze^
len (97). ketelen (11, 68). pirsen, vmb-p.,
varr. -lauffen {cf. Ceit. Nr. 313. Weig. Syn.
Nr. 1035. byrsch catus Fr. 1, 100). slinden
(17). ih nascon(jJ7-s.i2i). schlemmen (Das.).
*Catillare ( i. lirare ; X catigita)
liren mit der leiren (75).
Cati-Uo, -lio (75, Br.), -lo(75),-llarius
(Gf.), -lator (Gl. m. ), katill-ator {&>),
-lus (17) {i. gluto, colax, scurra, vagus,
leccator <&c.) ein neischer (3). uescere
(u aus n? Gf. 3, 708 ). pirser, vmb-p.,
varr. -lauffer, -loffer (75. cf. catiUare).
ein spiUer (17). kobolt (8^). gutverdempf=
fer (i26). tellorschlecker (91).
Catill-um, -us, i -a (ki.) kruse, var.
krause (110). kreis (68). kroesen, nap
(132). napff (68, 110). salsensehussel (111).
test (Ki.). trimällen (Pict. cf. deuorantia).
*Catilogo V. Cassilago.
Cathimia &c. Cadmia.
*Catin-, cathin- v. Cachin-.
Cat-inus, -intim, -enus ( 1 1 o'^), -auium
(76), cath-inus, -enum (7) {i. parapsis)
saltzcar (127). sulzschar (104). kar (91, 93).
kaar (Das.). eyn karnaph {siel), hd. impi,
becher. naph (5). naupf (8). nappe (17,
18). nap (21, 22). korp (18). hd. schussel.
yrdine seh. (^64). nd. schotele sij7i. schoßiU
kin (8^). kruse; win-kruß, -krug (110).
kroesen, wijnpot (132). krausei (3). schale
(8). eyn schal o. spotten (5i>. x cachin=
nus). gebeta (Gf.). tiogel, zargen-t. , ge--
reute, furherd, ziugrubo, spor (.A.gr.).
*Cat-inus, -tinus s. adj. chezzin (Sum.).
ketzen (5, 18). kitzin (6). kytzeu (66, 70).
kette-n (22), -s (Hj. keezick (19). kyczehi
(21). eyn ketzlin (7, 76). beltz-en (67),
-lin (69, 134), peltzen (66, 70) i. de cato
f actus, sicut pellititim.
*Catma &c. v. Cadmia.
*Cathoca [herba, i. q. alipiades) cige^
linde (Gf. 5, 627).
*Cat-, cath-ocinus [aus catochei tot-
suchtiger (75).
*Cathocismus v. Catechismus.
*Cathocolla {herba) hundts schnabel
(75!.
*Cathocrophium (aus caco-, ptocho-
trophium?) hauiJ der armen o. dürfti-
gen (74).
*Kathodoxus {aus cacod. Gl. m.) hoch=
fertig (110). hoeuerdich (i32).
Catholica fides criste-nlicher glaub,
var. -n gelanb (64).
Catholiee kirstenleke (99).
CAU
107
Katholicon ein puch der latein (1).
Cath-, kath-, cat-olieus {i. ortho=
duxus 8) hd. glou- (68), glau-, gleu- (5^,
8) -big, -biger (5^). goet kersten l gh&=
louich (i32y. cristen (8, 64*=, 110). er.- (8),
kirsten- (99) -man. strenger liephaber des
glaubens (75).
*Catolus &c. v. Catulus.
Cat-, cath-omus, -omos (i4i), -amus
{i. ßagellum (&c.) besimo (Gf.). peitsch,
gaisel (74). ein geisehel mit ruten gemäht
(6). en gheytzel von roden ghemaket (23).
eiserin flegel (75).
*Cathoplodimgohe-must(75ab<=),-niust
(75<l).
*Catho-phexia, -plexia v. Cataplexia.
Epilepsia.
Catta r. Cattus.
*Cattabula t'. Catapulta.
*Catthacli3inus l: Cataclysmus.
Cattaria katzen-kraut, -nept (i43).
*Cattaso V. Cathazare.
Cattinus i-. Catinus.
*Cattula [vestis, pars v.) eyn czyppe
(19). tympe (11. cf. leripipium &c.).
*Cattulus v. Catulus.
Cat-tus, -US, -a (104), cathus (76)
hd. chazze (104), katze, katz. nd. katte.
catus katter (53). i. belua marina (141,
Pap.) aus bellica maehina? X cete?
*Catula V. Cacula.
Catula teefken (108. dim.vonteevfe).
Catulaster («'. adolescentulus, lo cane
salvatico Gl. m., palpo { delenificus 74.
cf. catillo) smaicher, senfftreder, zututt=
ler, liebkoser, greyffer, taster, federclau=
ber (74).
Catulit {i. subat, Ubidiiiatur) das huru=
bei ryt yn (125).
Cat-ulus, -olus, -alus (7\ -elus (9),
-ellus, -tulus (3, 8), catholus (.5) ein
iunck dier (catvilus 110). hd. welff; w.-,
welf-er (75, bei Hm. pL), -i-igen (3), -gin
(5^), -gen (5), -lin (76), -le (91), -eil (1).
weischin (9). Avolffelin (7). en welpen (22,
99). keczeleyn (9). eatelle et catemili
ketzlin ((5, 8). •
*Catuputia v. Cata-potia, -putia.
*Katurbita v. Cucurbita.
Catus V. Cattus.
*Caua v. Cauea. Cauare,
*Caua putin (Gl. Cass. cf. Dz. Wtb. 94).
*Caualla &c. v. Cauilla.
Cauall-arius , -us v. Caball-arius,
-US.
*Cauan wihilla {auis i4i, Gf. 1, 643.
cf. strix &c.). wichilstain (*. bacula 104).
Cf. cauanna &c. noctua (ca. m.. Dz. Wtb.
594). ags. ulena {g. pl. o-it»}. wihilstein
penas (Gf. 6, 690); wihilstein 7i. loci {af.
1, 708); wihelstaiu i. q. taedifer brant=
eysen (Sm. 4, 5i; vei-sch. von wihstein
perpendiculum (ziem. 647).
Ca-, CO- (Gf.) -uare, caua {i. perfo--
rare sie 6) hd. holen, hd. vß- (68), durch-,
hd. nd. dorch-holen, hd. -holn. auß-hoe=
leu, var. -hülen (64). helen (13). halen
(11). holern, hulchen (75). hd. hol machen,
vßsnyden, gruppen (77). gropen (22^).
graben (5^, Gf.). durch-gr. (68, 76, 110),
-löchern (i34). lochen (12). lechern (18).
hol vnder vuren (6).
*Cauaria v. Caluaria.
14 *
108
CAU
\
Cauatura Ngnornm pur r/uar/t sibi
tiiiitiio roiiiiiiKjiintur nut (".»S).
*Cnucubu8 r. Cacabus.
Cauc-ulus &c. r. Cacula.
*Caiida r. Caiina.
Cauda, olim coda (u'r>) hd. zagi-l.
c/.iigil (..'»'')• t/aglifl (.23). siiglicl l stcit
(±>»''). zalo (IS), zoyl (it). czoUf (21). /t^.
Bwaiitz (»;, I, vr>. /. penis i2.-i), scliwantz.
wadi'l (7«)- stertz {u, im, 133).
*Cauda caballina (i43. v. cunicellal,
cabanila 01^' cabugula (19 V equina
(.•{. 8, -:i, 11, snm.) {herha) plicnlcszail
sum.). ryn kaczen-czasol (1!), 73), -wedol
^73). kattonstart (11). pintz, pferdßczagel,
scliatVttMiliawo ^7i). roßsc-lnvantz, schafft^
how, kantenkraut, taubenroek(73). vogcl
(:5\ fogil- (8^ -wick.
*Cauda porcina {herha, i. peuceda^
num 113 1 wcilJ ötainprech (s'i). wiß-
steiubnich {vib).
Cauda-, coda- ( ss, i>.t) -tremula,
tr.-eauda t^Vl) yital. codatremola ; auis)
bach- (64\ wassor- (88) -stoltz. ein
ackermenchen (<. mota^illa 125). quecke-
stertz (12).
Caudatus geschwentzt (110). gester-t
(99), -tzt (132).
Cau-dea (c/. Gl. m. h. v.), t -tica (93.
anders Gl. m., Br.), -diea (Br.), cand-ea
(g. V.), -ica 1147) schiflin (93). auffge=
pogenschiffe (74). revijr scheep (147).
Caudex block, klotz; c. fartorius
hackelklutz (125).
Caudica v. Caudea.
*Caudistrum zagilpein (Gf. 3, 130).
Cau-ea, -ia, -a, -eua (8>^), meist auch
can-ea, -ia (?. cauerna, domuncula pasto^
ris d-r.) eyn fogel- hd. -hus, -haus, -huße-
(18\ nd. -huus (11), -huis (22''\ -bur, hd.
-korp sim., -keffet (64), -keffich (67),
-kebige (12). wygel (sie!) hues (19).
hirten-huß (8), -haws (9). hueterhuß (75).
hittlin {pastoris 76). eyn tier- (8), dier-
(17), tyr- (9), dyr- (8»>) -gart, -hof (8^, 9).
wewer {cf. viuarium) l grub (9). cule
l gruuc 1,99). hulc, var. hoel, keller (110).
eyii hoelkiiyl off kelre, off eyn korffgyn
(i32). erdhol (93). hd. buer, baver (3).
nd. bur. hd. keuia sim. (Gf.) ; kebige (7),
kebge ^5, 10), kybgen (21), kafige (6);
kef-ich, -it ^76), -fet (2); kyfit (74),
cheuina (Gf.), kefin (n. pict.), keben (13),
kebsen (Alber.), kieuie, koye, ghayole
(108. ff. catasta). meissen-kar (77).
*Cauella i. ductus aque ("6); dolium
pote-ga, -che (Gf.).
*Cauentuinkavent(i09.c/'.conuentus).
Cauere hd. vor-, ver- (67), fur-seheu,
-seyn (21), -kummen (65). vorsyen (132).
hd. bewarn, warnen (6, 76), hüten (9),
beb, hüten (6V
*7?'auere v. Flauere.
Cauem-a, t -us (75) hd. gruobe,
grübe, grub, grobe (,5), grabe (21, 70),
grape (18), grab. nd. groue (22), graue
(23). graff, kuyl (i32). kule (19, 22, 23).
hule (65, uobl hulc (6, Fris.). hole (18).
bol (110). riß in eim stain (3, 75).
klufft (125\
Cauemosus diep (11)- holechtig,
locherlich iKris.).
Cauemula loch am kinbacken ;
bolel (75'>.
*Cavex V. Carex.
CAU
*Cauiciu8 humelvisch (98).
Cauilla (,»r. &c., Gl. m. 2, 307. i. dö-
veptio, rixti ; clauus; Stella 76. ital.
caviglia, cavicchi-a, -o frz. eheville
port. chavelha ■yiau. clavija, alle aus lat.
clavicula cf. Dicz 2, 2üi) bodroeh (132).
bcdregiugo (22). betrieguug (uo). eyn
holcz- (19), hultz-ner, var. -er (75) na-
gel. on holtiu'gcl (11). eyn glockenswen-
gol (17). ein nagel in ein loch (65, «8,
110), da man die bratwurst an heiuket
o. fleisch (110 sim.). durluog (93. cf.
appendix). ruffer (133). doppe, jx'gghe,
prop ( 117 ). eyn leyter au eim wagen
(64). w.-l. (71, 93 81771.), -gleyse (7). how-1.
(74). cauillus (Gl. m.) phelga (Gf.).cauall-a
i. -atio; -ator calumpniator ; -antur
tergiuersaiitur (i4i).
*Cauillare (x cauilla clauus) v.
Confibulare.
Cauillare , selten -ri {cf. prc. ; X
cauus) vzgraben (5 sim.). durch-holen
(17), -born (9). auß-holcrn, -saineln (74).
betriegen (7, 8). verklagen (110). bespot=
ten (68, uo, 132V außyben (v. a. 1477).
kyffeu (18). kyfen (uo). keyfen, kyfeln
(74). kiffeln (21, 77, v. a. 1477). kyueln
(9). keyflen (1). cheyffelu (3). kyefeln
(5'>). kefeln (5). keuelen, k. mit worden
(22). keiten mit worteu (75). v'kloeghen,
kijueu (132). hd. klap-ern (i34) , -pern
(69) ; claffen; zwe- (7), swe-, schwe- (64),
fa- (113, Fris.) -tzen; speyen (Fris., Ki=i.).
Cauillatio betrieguug (110). bedreg-,
v'kloegh-Lnge (132). huhc l spot (bm. 729).
spott-unge (8, 9), -erij (17). ge-sp6tt,
-spey (Fris.). bar-at (8''), -aet (99, 1O6),
-acht (100). beraet (11). berayd (19).
kiffel- (21, 4), kyfel- (18), keffel- (17),
kefel- (5) -unge. keuel-, wesscher-inge
(22). wescherij (17). swetzunge (6, 75).
schwetzung (68). klaff-ung (uo), -erey
(67). klefferey (66, 70, v. a. 1477). klap--
per-y (69), -ey (134). stumpffierung (112).
caviller-ey (V. a. 1477), -ye (i33).
Cauillator schwe- (76), swe- (75),
fa- (113) -tzer. fatzmann (Fris.).
Cauillosa positio geferlich für- t
dar-gebung (es).
Cauillum spot (8). spotte (17). en
stede dar keuelinge schut (22). stumpfe
fierwort (112). eyn spedael (19), en spittael
(11), aus spot?!
Cauillus r. Cauilla.
*Cauina v. Cauma.
*Cauinus v. Cophinus.
*Caula V. Caulis.
Cavila hd. schaff-, schaf-, scha- (13),
schof-, nd. schape- , ovvi- (i04), ^roß- (64l,
pfirch- (75) -stal. scafftal (100). zun (8).
pfeiTich (65, 75).
*Caulare pferrichen (75).
*Caulerronia {herha) konische (47).
*Caulestruni halßslag (74).
Caul-is, -a {v. maguder), -us (5, 18),
kaulum (s7«, 146), pl. caules (87), c.
capitat-us (125), jpl. -i (111) hd. nd. kol.
hd. kole. chol (104). koel (66, uo, 123,
134). kqyl (19). kol (87=», 146). eyn moß
ader kole (21). eyn muß kole (7). romes^
kol m., romesche kokel m., höh. capusta
(4). kraut (4. weit), krut, kabbas-, gab=
bas-, gabaß-. kappas krut (75). kol krutt
(6). grien krut (123). kabis- (9i), weyss-
CAU
(111) -kraut, kuiupstkoel (12.5). steugel
(91).
Cum Jolio cauli culum tu tangere noli
Si frnngitur kolblat tibi vinger in ars
gat (3 MrR.).
Caulirap-a (113), -um (Ki.), caulo^
rapa idbcnkoiii (143). k(')lilrube (Ki.).
*Caulistrum {cf. acalentum &c.)
cuinpo.st (sum.).
*Caulitiuni v. Caluities.
Caulus &c. V. Caulia.
*Cauiiia l Corona equi {i. iuba)
mond, var. mon, ain pferd (75).
*Cauma {st. caruia) ror (Sum. v).
Cau-ma, -ina (4, 76, 99) hd. hitze.
nd. liitte (22), heyte (11). hytzde (i32).
hitzung (18). ha. brant; br. von der
sunnen; eu-, ent-, an- (68, 69, 134) -zun-
dunge, -zinduiig (68, 134). vntfengiugg
(23). entfengiche (22). kon, miltaw (74).
reghen die warm is (147). eyn doppe (18).
rime (99). gehaige (93). gihei .«m. (Sm.
2, 127). hehci (.Sum.). caumata turniza
(Sm. 1, 399. cf. estuarium).
*Cauniaci-on, -o v. Camacion.
*Cauniaeuriae ags. eordrastae (i36),
nach Leo irrig '.frz. chaumiere, vielmehr
= caumenia, chameuniae , ']((l\Le,wiOL
i. humi cuhatio (Gl. m.).
Cau-ona, t -ena (19) {i. placenta)
vlade (11). flayde (19).
Caupilus f. Caupulus.
Caupo, campo (9) i. stabularius
(109); tabernarius (93). ein schenke (9).
schyuke (13). hd. nd. eyn win-, wijn-
(132), wein- (21 , 4, 134) hd. -schenck,
-schenker (22), -schinck (18), -senck (21),
-mau (22, 23), -tappre (99), -tepper (11,
23), -tzepper (132), -zephner (7), -ruffer
(5''), -roffer (5)-, -roper (23). winreuffer
(21). privmaister (sum., Gf. cf. pulsa^
nia : puls?^. zepffer, reyffer (74). roper
(23). uuUer {qui vinum cum aqua miscet
ad propinandum 104 ). tauerui-r (99),
-erer(93). kroger, wert (i09). wijrt (132).
Caupolus V. Caupulus.
Caupona ^. tabern-a t -aria (Br.
&c.) ; i. caupo (12). hd. krug. schen-k (12),
-keu (10). win-schenkerin, -hus (93).
tauerne (99).
Cauponula pilkroch (109). conpo=
nula, caupuncvila i. taherna (129).
*Caupulis (-1 = lar ?) en scheepelier
(ie' 11), c/. capularis = scapulare (Gl.
m.), nl. schapelaris (Kii.).
Caup-ulUS (11, 19, 75, 76, 93, Gl. ra.V
-Olus (Gl. m. &c.), -ilus (l41. Gl. m.),
canp-olus (7i), -ulus (64=), camp-ulus
(9, 64'', Gl. m.), -olus (Gl. m.) {i. hreuis
nauis 11, nauicula piscatoi'is &c.) klein
schiffe von leder gemacht (74). wor schiff
(9). schiflin (93). fischer-scli. (64), -zollen
(75c<i), -kolbeu {sie 75ab). schiffjchin (19).
*Caupunari ver-schencken 0. -kauffen
(64).
Caupus {i. obba) ags. cuppe (Gl. Aelfr.).
*Caurio {aus cautio?) heilich ampt
off dyenst (i47).
Caurit^an^Äer (123, Ki. &c.). canterio
est proprie pantherearum (76).
Causa hd. sache, sach, sag (13).
zake (11). vrsach (es), haudel (91).
C. effieiens hd. ein wi-, wu-, wu-,
wü- (6) -rckeude, wurkundu (63), werck-
CAU
ende (22, 68), -onden (21), -en (18), wurck=
lieh ( 65 ) hd. Sache, sach, vr-s., or-s.
(18, 21), nd. -sake.
C. finalis hd. ein ende (7), ent-liche,
-lieh, endeliche (i32), zu endende (3, 17,
67), zu entlich (5), zu entliche (18), zu
ende, vßresende (63) sache, sach, vrsach
(ß, 15, 65, ho) darvmb ein ding gemacht
ist (iio), off wairomme (i32). ein ende
zulende sach in ewikeit (63). dye endeß
vrsach (15).
C. formalis ein gestaltlich (68, iio,
134), Stellende (8, 15), hd. zu-, nd. to-st.,
zu stendliche (7G), zu stene (21), zcu
czelende (4), formende (15), zugeformet
(7), thorisende (23. cf. prc. 63), schick=
lieh (6), (dye) zuschigkende (15), so ge=
schaffen t so geboren (es) hd. sache,
sach, vrsache (6, 15, iio), nd. zake (22),
orsake (23). eyu sache die ein wesen
gifft (132).
C. raaterialis mogelich (8), ein moge=
liehe (4), dye mugelich naturlich (15),
materliche (76, 110), materglich (65) vrsach
(als erd, stein, holtz 110), sach (8, 1, 76).
ein naturlich muglikeit (63. cf. sq.). ein
materie dair men vat vyß macht (132).
C. naturalis eyn natur-lich, -lik (22)
sach (7), vrsach (6), mogelichevt (5 sim.),
muglichkeit (70), moghelich (23), modi=
cheyt {sie 22), wirckung (68), wurckung
(69, 134). eyne natur wirckende sache(3).
*Causape v. Gausape.
*Causape (xcaseus) chasecliar(Sum.).
Causare sachen (1, 18, 21). be-s. (75).
vor-s. (19). nd. zaken. klagen (13).
CausariArf. sachen (mss. mog.); s. vben,
var. yeben (110) ; sagen (66 &c.). schyckin
(ö^»). beklagen (11, 69, 134). clagen t
werden beseyt (19, 67), besagt (66 &c.).
Causa-rlus, -tor v. Causidicus.
*Causica v. Caustiea.
Causidico (i. causam ago t profero)
ain sach vß Sprecher {sie 76).
Causi-, cause- (4), ^casi- (76) -dicus,
causa-rius (49, 76), -tor (76') eyn sachen-
(5, 6, 7, 75), zaken- (22, 23), sach- (17,
18, 76) -weider (5, 18), -walde(17), -wolder
(22), -wolde (23), -waltiger (75), -vß
Sprecher (6, 7. cf. prc). hd. ein vor-,
für- (76), zu- (17) -spreche, -Sprech (17,
76), -Sprecher (8, 21, 4). en vorsprec l
plaidierre (11). plajdirre (99). talmau (81).
kleger (10, 49). red-er, var. -ner (64).
*Caustella v. Clustella.
*Causterium Schornstein (19). schoer=
sten (11).
*Caus-tica, -iea (49), eonseica (75) zu-
(i4i), zi- (Gf.) -ntra. zun-ter (74, Sum.),
-der (75), -ger (49).
*Causula {st. casula) v. Tages.
Caut-e, -im (11, 19) behendec- t
cluch- (19), gewiß- o. sicher- [ß), gewei*-
(9) -lieh, kluekeliche (11).
Cautela [oft i. q. eautio q. v.) hd.
nd. bewar-unge, -inge. wäre (99). besur=
gung (18). Sicherheit (6&c.).behendekeyd
(19 sim.). behocudicheit (11. u X n?
cf. sq.). klockheit (132).
Caute-, cäte- (221»), eautu- (6, 21)
-losus {i. cautus 1) bewar-sam (5, 22,
4), -unge {sie 21). webarsam (1). war=
summe (17). gewarnter (6). wise (7). vor=
sichtig (17, 18). behend-e (19, uo), -lieh
KEB
(68), -ich (132). behuedich (11). hd. vol
beheudikeyt, fursichtikeit (69). condig
(77). cundich, snedich (22^). ein vorteil-
lischer, der da alwegen vorteil sucht (65j.
Caute-r (af. 5, 234), -ria (8 &c.), cu=
ter (i4i) hd. brant, prant (i4l). polz (Gf.).
theuuon d. pl. (Gf. 5, 234). cauteri-um l
-ola (Gf.), -olum (119, Gf.), -0(141), canter
(104) {i. pulcio 104, /errwm i4i) cantar-i
(127, Gf.), -e (119). cauteri; douil (Gf. cf.
theuuon Grundbed. urere). polz (104, i4i).
bolz (119 &c.).cauter-em ags. throsm(94);
-e ferrum i. haam (94), fam (i36).
*Cauteria i. lentigo (66 &c. ). ein
gebraut zeichen (110).
Cauteri-are, -osare &c. v. -zare.
Cauteri-um, -es (127) {cf. cauter)
prant-, pren-eysen, o. das loch das nach
dem prant wirt (74). hd. nd. ein brant- (13
&c.), hd. brenn- (119*» &c.), borne-, born-
(8), bürn- (6), zeichen- (110), zechen- (93)
-isaren (ii9'>), -yseren (22), -yesern (13),
hd. -ysen, -wnde (23), -reyd (17, 18. cf.
andela). ags. mcrisaen (i36), mexrisern
(94). hd. ein ysen, eysen, bor- (67), bren-
(70) -ysen da mit man einem durch die
backen brcnt sim. prannt wunden die
dye artzt machen (1). ein gebraut won=
den (21). eyn gebraute wunde (5''). brant
(95). zeychen, als rotkrutz von osterich
(64''). zaichen, als rott creytz von esten=
reych (64").
Cauteri-zare (Br. &c.), -sare, -osare
(76), -eare (64), cautherisare (3), cauter-
iare (7, 76, 132, Br.), -are (9), cacirare
(8) {i. cauterio innrere; dur-are, -ere
76) zeichen mit eim ysen (iio). bernen
mit eym yser (132). mit eysen prennen
ein zaichen (64). brant pr. (9), burnin
(8). hd. v'herten, beharten (18), behirten
(17). nd. vorharden.
Caut-es, -is (93, 108), eantis (1) stain
(1). ein herter stein (110). eenhardescaerp
keye t steenroetse (108). rucher schroff,
heldiger felß (88). rokc t vels (99). mer=
fluo (93). ror (11. X cantes).
Cautio {cf. cautela) hd. sieher-, nd.
seckcr-heyt. zekerlicheyt (23). hd. gewis-,
gewisse- (12), weiß- (67) -heit. wijßheyd
(19). wäre (99). bewarung (5^^). bebarung
(1). laeste (11). scripgeziuge (119 sim.).
hantfesti (25). bekanntnuß (9i). ein for=
maet (125).
*Cautulosus V. Cautelosus.
Cautus hd. sicher, vor- ( 17 ) , fur-
(65), vm- (ö'') -sichtig, klock (5, 22). hd.
clug. kluc (13). klueck (11). kloech (i32).
geware (99). behendlich (es).
*Cautus, g. -ti dranck (11). nauis
species (Gl. m.).
Cauus, caphus (3) {i. eoncauus, va=
cuus 10, antrum 5, 110) hd. nd. hol.
hole (7, 10). hol (12). hale (18). halich
(11). holich (19, 132). locherichtick (19).
vßgeholet (17). eyn hoel (5). ein huel,
varr. hule, hüle, 0. ein loch (110).
*Cauustrum v. Canistrum.
Caxitare gallorum (gi. m.)-!
*Cebellus eyn sadel (19). en zadel
(11). Vrm. aus tebellus zabel (20. q. v.) \
missverstanden. \
*Keb-, kep- (24), t eheb- (143) -uli,
chebulus (Ki.), myrobalanus cheb-,
chep-, cep-ula (143) (X ebulus; cf.
CED
109
emblica) adic (24, 47). schwartzbraun
myrobalanen (i43).
*Cecaciter plint-, plintz-lich (74).
Cecare, cecul-tare, -eare (Br.), -ptare
(76) hd. nd. blint machen, maken. bli-
(5b 9, 19), blij- (11), ble- (8, 99) -nden.
*Cecerates der lucht beweghelicheit
(U7).
Cecias (xotixia? 114 &c.) v. Ventus.
*Cecicula v. Cecula.
*CeciLia (st. Sic.) cecylien laut (5^).
*Cecita v. Cicuta.
Cecitas blintheit (11, 19 &c.).
*Cecius der cale berg (t25 Mrg.).
*Cecodia pedeme (85).
*Cecucia v. Cecunia.
*Cecuda v. Cicuta.
Cecul-a, -US, -um (16), -io (93), cec-
ola (19), -uba (8, 11, 19, 74), -icula (Gf.
6, 785), cicina (91) ein blindlin {dim. a
ceeus 110). ein plint- (3, 104, Gf.), blint-
(8, 9, 16, 100), blind- (6), blinde- (95),
blinden- (76, 93), blinder- (17) -sleicher
(17), -sleich (3, 8, 9), -slich (93), -schleich
(16, 91), -schlich (6, 76), -sliche (95, 104),
-slinggo (Sm. 3, 452), -slingge (100, Gf.).
multworff (19). wantworp (11). vinster
(74), eyn v. weg (17, cecuba 8), wege
(9, 74). cecvila t. via ceca (76).
*Ceculicen v. Cicuta.
*Ceculptare sim. v. Cecare.
*Cecumalum {alph. cer-) ein lameU
(6). ceru-, cern- {sie 74) -nalum en clinke
(22). kling {i. clepa 74. i. q. lamina, veru=
tum Kil.).
Cecu-nia (11, 19, Gi. m.), -cia (19),
-n (i36), -mia { cicunia (147) {i. q.
cucuma, noctua Gl. m. 2, 319, 8i3, 8i5)
nachtrave (i47). vle (11, 19).
*Cecuricen v. Cicuta.
Cecus hd. nd. blind, blijnt (11), blent
(99). hd. blind, starnblind (76). storblint
(77). ein blin-d (6), -der (18, 4).
*Cecut-a, -icen v. Cicuta
Ceeutiens blinczinder (9).
Cecutire blinczen i wenig sehen (9).
begynneu zu (19), tzo (132) blinden, ha.
blindt werden.
*Ceeha v. Zecha.
Ceda V. Seheda.
*Cedare ( : cedere ) virdriben ( 19 ).
v'driuen (11).
*Cedaria {st. setarium q. v. ef. eedas
Gl. m. 2, 220) eyn mel- (19), ziehte- (11)
-budel.
*Cedaris r. Cidaris.
Cedere {caedere, jirt. cecidi ; i. fertre)
hd. slahen, slagen sim. slaen (14, 19, 99).
slon (9). hauwen (14). hd. brechen, sny=
den. vorhawen 5 c. gladio kopphen, den
halß abhawen ; c. virgis tzu der stupen
slan (125).
Cedere {jjrt. cessi) hd. wichen, ent-w.
weichen (9). wigen (13, 14). wyechen (132).
nd. wiken. hd. rumen. r. eyn wahteu
(22b).
Cedes {i. occisio, occasi-o, -a 7,
strages, mors) slacht-unge (3, 19), -inge
(11 si?n.). man-slechtunge (9), -dot slahen
(8). hd. todt-, dot-schlag; nider slag (1),
nydderlage (10), mort, tod (67), todtung
(65). fal (5). falle (7). val (22). vall (6).
falluug i eyu falck {sie! 21). wallung
{sie 18). vallinge (23). nyderfallunge
{(■,6, 70).
110
CVA.
*Oedex f. Ceyx.
Cetlri-a, / -na {■;>>) ^xs^pla ; nt. oi.
ni. 4ic.^ I. cedri reaina / siiccus [H\) ; s.
doladis ^7. e\) ; ynce cedromeda (m).
luMIlH lUf. 4. t»4ö).
*Cedricula nin kliiiiior e-»'(l<rb()in {in).
»Cedri-, cedrini- (f)'! -pomum, p.
cedrinuin ^1, f)»*), c. p. (22, 23) hd. oyii
eoilrin , zedorn-, codar- (i;?, us), zeder-,
z.-baum-, lodiT-pHwin-.««/. coder-, tzi'dci-
(23) -a|>i)i'l, /itl. -aplihl (,1\ -appt'el.
*Cedromeda r. Cedria.
♦Cednim [cf. sq.) zittor (8).
Cedrxis koder- ^1), oedar- («8, G(.),
hd. nd. coiler-, zcder- (|23), oederii- (3,
21), czidorii- (18), cziddorn- (17), zittcr-
(8) -bom. hd. -pawm (1), -bauin, -baym
(51»), -bam (8). pr. ospen (: zittor! 21).
*Ceduariiun v. Zeduarium.
Cedula v. Scedula.
*Cefal-cia, -ica r. Cephalica.
*Ceftilus V. Cephalus.
*Ceges c. Ceyx.
*Ke-yo, -io (75), -go (76), koyo (ji)
{cf. Sm. 2, 128, 129. Dz. Wtb. 95. Celt. 1,
iiß sq.) i. lignum extensum ante vias
castrorwn sim. {II. c). ein slaek (3),
slagk (74), sehlag (4\ werren, vlg.
schrancken (75). kay i. cancelle hebrei-
cortiin (76), cf. kaeyium, kays &e. (Gl.
m. 4, 298, 301, 303).
Cheiri, keiri {arab.) gelb veieln (7-t).
*Keysim r. Kaysim.
Ce3rx (eißvogcl Ki., vll. Grundform,
mit der sich der deutsche Vogelname
7)nscht), ceix (3), eedex (4), cerex (9),
corex (,17), coyes (74V ceges (tG', gew.
sege-x, -r ii;7, 76 1, ciar (17!. eifieina
(1201 zys (9). ozißige (17). zißig (IG).
tzysing ( 125 ). eiseek {'22^). sisex (22).
tj'schyu (23). czißegin (21). tzjsgiu (12,
18). czyßchin (ciar 17). zisch-chiu
(segex 17), -gin (5), -in (10). czeiscke
(3, 4). eysticke (ö^). zeyssel (1). zijs-
(7), zyß- (69, (110), zeise- (66, 70), zeyß-
^68, 74), zeiuß- (134), zinse- (67), zinß-
(6, 76) -lin, -leyn (70, 74), -li (6).
Cela sg. f. (17), pl. n. {sg. -um 9)
smelez-tegil (9), -dyegel (17). celium
tegil (130, Gf.). tigel (Gf. 5, 378). tigele
(Suni.K
Ce-, ca- [ßlph. ce- 76 1 -lamen (/.
celatura Br. , anders Gl. m. ; i. penus
7") ; das verbergen Ki.) v'bergiing 0. büue
(6. engl, ceiling sim.). puny, tylle (74^.
helunge (19). helliing (76). behelinge
(11). en zul an der uoren (22). keller=
halß (75). cheler 1 1).
*Celamentum i. laquear, solarium;
anders Gl. m. ) bone, tefel, soler (74).
Celare iinclus. caelare i. sculpere)
hd. nd. helen, hellen (22), heln (18). hd.
vorheln, v'hel-en, -igen (88). ver-pergeu
(64), -bergen (88). behalden (12, 18).
hutten (77). hyden (13). schulpen (22).
decken (8, 9). hd. graben, gr. ader
hauwen in ey holcz ader in ey steyn;
pingen (17'. 'steyn hauen (10). ver- (7),
vß- (65, HO), formen (18, 21, 22, 23)
graben, nd. grauen, inolen (19).
*Celarium v Cellarium.
Celate henielken (22).
Ce-, eoe- (91) -lator graber (8, 9).
er-gr. (9i). dreßler (125).
(JEL
Celatura hd. grabnnge. nd. grauingft
htt. nd. formen , fi)rni- (C,i>) -gr., -graben
(7). ein form vßgegraben (110), vyßge^
graifFt (1:12). gegraben form (69, 134).
Iieiii / graft (117^. erhevei (^120). snyden
bil (21). eyn scliinende (23), sehnende
(22),schmen (Schilden ausgestr.b), schmet
(7), .steyn (18) bilde, v'bergunde (17).
Celatu-8, -m hcmelik (22). gehobbelt
(a celo 125). vßgegraben o. gemalt (vaü
vaa 64 1.
*Celciber v. Celtiber.
*Celebatu8 v. Celibatus.
Celeber, celiber (/. celicus, celer
q. V.. festitius 1, expers connubii 64; cf.
celebris &c.) hd. hym-lisch, -elsch (67),
-mclsche (7), -mels (5). nd. hemelsch.
hoch-zijdig (5), -zytlieh (76), -tidieh
(23), -tidicheit (22). hogetideg (99). hd.
rrev- (1), feyr-, er-Hcli. veierleich (2).
fyroar (68).
*Celeberriin-a, -um (9) loblich (9).
lobelich dag (8). größte viertag (lü). aller
grÖster veyrtag (9).
Celebrare hd. fi-, fey-, feu- (67) -ern.
vireu(G, 22). vieren (11). flyßigfyren(68).
hd. feyrlich eren, ern (21). eren (5, 22,
76). wirdigeii (17).
Celebre feurlich (67). {st. celere)
suellicli (17).
Celebris vir- (22), feyer- (4), lob-,
her- (65) -lieh.
Celebritas veirleichait [verb. aus
erl. 1. cf. honestas). hogetide (99).
Celebrum hd. fir- (G, 68), fier-, feyer-
(66) -lieh, -liehen (21).
Cel-ebs, -eps, -ibus (19), i -ibanis
(•^2), i -icus (1, 19), i -itus (76) i. ce=
lestem vitam ducens (Br. cf. caelibes
eaelestis i3ö,). einer o. eine die ein
hymlesch leben fieren (68, *"m. 110). die
ein heilich leuen leyt {ducens izi). \\jn\-
lische (1). hyramelscne (^19). himlisch (64).
hemmeis (109). virlicn (22'). kusch t
reyn (8). kewsche l reyiie (9).
*Celecra v. Celox.
*Celech (22 , 76, Smn.) , ceolech (76)
{st. coheleth; i. ecclesiastes , t eonei=
nator .•^um.) kerlich (22). lautrechtere
(Siuu.).
*Celedoneus v. Chelidonius.
*Cheledonia v. Chelidonia.
*Celept-ia, -ra v. Calyptra.
Celer, celor (1) (j. repentinus , ve=
lox, celeber) hd. 7id. snel, snelle (10).
schnei, iach. bald (75). balde {5^). pald
(1). hd. behende, risch (22", 23). riß (5).
resch, rosch (77). rasch (22»'^). rascheu=
dich (22**). geringe (19). ringf^rig (v. a.
1618 1. endelieh (77).
Celeranter snelliken (22).
Celerare ylen (12, 22). schnell eylen
(64). klokeu, suellen (22). haesten (11).
haisten (132).
*Celerari-a, -us v. Cella-trix, -rius.
* Celer atus v. Sceleratus.
Celere i-. Celeriter.
*Celeris more (74).
Celeritas hd. snel-keit, -Hgckeit (9).
ring-e. -färtigkeit (i. agilitas V. a. 16I8).
Celer -iter, -e hd. nd. snel -lieh, {
-hken (23), -leken (22), -lelich (5), -klich
(6). hd. schnel-liglich, -ghch (76), -lenk=
OEL
iicn («"h") ;Tehend-lich (67), -iglich. rad
thohanf (22»').
*Celerrima snel (8). schif geschrey
(9. X celeuma).
*Cele8 himelischer, frummer &e. (88).
Celesti-nus, l -s (G, 110) hiniclscher
(15). himel ])irten (1. cf. conueraua?).
hd. nd. celcstiner, eyner vß dein ordeu,
nd. in dc'ine inoneke orden.
Cel-estis, -este udj. adv., -icus (18),
-itus adj. {b'^, 76) adv. hd. hymmel-s,
-es (.'■)''), -sehe, -isch (.')'»), -schliche (7).
himlischeii (1). hemel-sch (22), -s (11,
132). hommels (21). von oben (68). van
boeuen (132).
*Celestus r. Sceleratus.
Celetra c. Calyptra.
Celeum-a, -o (76), ceulesma (88) {i.
clamor mtut-icus, -arum l messorum sim.,
aus celeusma) ein schiflfers o. meycrs
liede o. gesang (110, sim. 132). een schipp
fers of maijers leis (107). seh. efte meiera
efte sank (109). lyt (99). schefsaiic (Sum.).
schiff gescluei (88). g. der schiffleute so
si in noten sind 0. ein yglich uot-g. (74).
merinin (Gf. 2, 774). ^
*Celia (c/. sprintillai gruuzig, gruz-
zinc (Gf. 4, 344).
Celiacus morbus, coeliaca &c. (Ki.)
dy ruer, Mrg. dy i-ottrür (125).
^Celibanis v. Celebs.
Celibatus, celeb-atus (76, 110), -itas
(67) hd. reyiiikeit sim. mag- (9), mat-
(8), may- (17) -tum. kuscheit (8). kewsch=
keit (9).
*Celiber v. Celeber.
*Celibus V. Celebs.
*Celicardo v. Cardo cell.
*Celices v. Celox,
*Celicocus poUeye (85. cf. iuliana,
pulegium).
*Celicus V. Cele-ber, -stis.
*Celidomia i'. Chelidonia.
• Che-, gew. ce-lidon, g. celidonis,
celid-o, g. -inis (68) swalbe (17). schwalb
(68).
*Chelidon equi huffholen (iii).
Cheli-, gew. cell-, chele-, cele-, cili-
(Gf.), cene- (104) -donia, cheli-, alchym.
(acoelo) coeli-donium (143), celidomia
(76) i. hirundin-ea (85), -ina (143). erun=
dinia t cretarus ( 74 ) , au-, fa-bium,
esclara (143). hd. nd. scliel-, schelt- (22),
hd. schelli- (4, Gf), sceUi- (104, Gf.),
schelle-, scheel- (68), schöl- (93, Das.) hd.
-wurcz, -worcz, -burcz (3), -kraut sim.,
nd. -wort (schel : que oculos cecucientis
refortat 23). hd. nd. golt-, hd. gold- hd.
-wurtz, -worczel (19), nd. -wort, -wortel
(llu grintwrz (eil. Gf.). eselwurtz (74).
Celidonia agrestis memiich (74).
C. minor beinwrz, rietachel (Gf.).
Celidoniacus breit swert (i47).
Chelidonius (Ki.), celedoneus swal=
benstein {in ventre irundinis 19). zwalueii=
stien (Hl. celidonie [nomen lapidis 23).
Chely-, geic. celi-drus, ce- t che-
Inidriun (76), cylydros {ex xuXsiO voluo
125) eychschlang (125). slynder (KU.), een
sliendere {qd. serpens 108).
*Celifonia v. Colophonia.
Cell fulmen, var. c.-f. himlischer
bhcken (75).
*Celim {i. partim) taylich (74).
GEL
*Celmdr-a, -ia (es, ai. m.), cilinclr-a
(76), -ia (75) {cf. celox.. Gl. m. V. che=
landium. Dz. wtb. 588 v. chaland) est
magnum vehiculum (76). raub- (iio), roufF-
(132) -schiff, raißschlitten (75).
*Clie-, ce-lindrum v. Cilindrum.
*Chelindros liasilin; celyndros hesi=
liua staba; krapfilin (Of. 4, lOGO); aus
colurnus X cylindrus?
*Celiola v. Cellula memoratiua.
*Celiphonia v. Colophonia.
Chel-ys, gew. -is schneck (88). lut
("88), laut (91, 12(!) 0. harpff. eyne feddel
?. vigella; eh. magna eyne geygen (125).
*Celisteriuin {aus cl. ?) celister (74).
*Celitus V. Cele-bs, -stis.
Ce-, ci- (9) -lium, celum (64*=) i.
eeltes (Br.). grab-eysen (9), -stickcl (64).
*Celiuin v. Cela.
Cella hd. nd. celle. hd. cel. nd. tzelle.
hd. kam-mer, -erlin (68). cleyn kammer
(17). keller (9i). käler (in). Stadel (125).
*C. eanaria {st. carn.) fleischgaden (9 1).
C. lignaria ags. fin (136", i45).
Cel-, ce-, ca- (q v.) -larium hd. nd.
keller. kelre (6, 11). clieller (i04). hd.
keler. speißkast (9i). spißkainer (65).
Cell-, celler-, eeler-arius kelnari
sim. ; puur(Gf.). hd. nd. keiner, hd. keller.
kelder (18). kelrewerdre (99).
*Cell-, cel -, celler -, celer -, cellar-
atrix, celeraria (76) keiner- hd. -ynne
(5b), -in, -n (5), nd. -sehe, che- (1, 71),
ce- (3) -hierin (dfs Klosters 1). keller-
hd. -in, -n (21), nd. -sehe, kelderin (18).
schaffnerin (75).
Cellere {cf. cillere) slahen; regen t
czwinczern (9). slan; regin o. zwincern
(8. cf. 8m. 4, 307).
Cellula ain zellin (76).kalterloin (Ki».).
C. cerebri liiruschidung (93).
C, cella (;")'>) memoratiua {in capite
110) die, eyn gedenkende (7 sim.), ge=
deuck- (5, 6, 68), ghedenke- (22), denk-
(18, 74) kamer. gedencken der k. im heufft
(132). eynk. der gedechtniß (17). celiola
i. memoria gedechtnyß (67).
*Ce -, che - Inidrum v. Chelydrus.
Cilindrum.
*Celocasia r. Colocasia.
*Celonis &c. v. Celox.
*Celophium v. Coliphium.
Ce-, cae- (i36) -lox, t eel-otis t -onis
{ onix t -undria l -untria (147. X
-indra &c. q. v.) snelle schiff (9 sim.).
snel scheep (147). jageschip, pinke, snicke
^109). chiol t varm (i4i, Gf.). kyH uarin
(Gf. 3, 574). ags. ceol (94), geol (i36).
eel-ices t -ecra herikochun (i3o).
*Celsa keysers- (16, 17, 74), keyser-
(8, 9) -hoff, keyserßhoffe o. scgelpawm
(74). mastbaum (10 &c.). i. musculus vitae
das ferg (113, 123).
*Cels-fal -far v. ClefFal.
Celsitudo hoch-keyt (7), -eit (68).
hohe (17, iioac). hohy (110'').
*Celsitus {cf. celticus) edler o. hoch=
geporner (74).
Celsum ein böge (3). hoch (9 &c.).
Celsus hd. hoch, vber-h. (^. excel=
sus 1).
Celt-es, -is, -e (93) gall. cisel (17 &c.).
hd. mei-ßel, -ssel. hd. (3, 17, 4) nd. mey=
GEN
sei. stain maissei o. kramppen (1, Sm. 2,
386). steiu-meissel, -bickel (75). bick (18).
bicke (22). bickel (19 &c.). beitel (109).
beizel (132). grabestichel (3). grab-
stickel (64, 75, HO), -ysen (76) zu den
steinen (75). viela (93).
Celtiber nomen populi (ßr.). ceUtiber
i. populus volck (7). celciber ^■. populus
hispanie (132).
*Celtica {herba) hertestunge (47).
Celticus i. nobilis, a celsus (Br.).
wapengnoß (76). edel, edlung, furnemcr
(74).
*Celtrum instr. sculpendi{3),diuidendi
49) ; i. eeltes, molatum (75). pick-e
3), -el (75). wecken (49).
*Celtulus meißel (8'').schrot eysen(75).
Celu-m, -s (8, 9, 17, 99), eoelum
(91) {cf. eelivun) grafhisarn (86). grab-
-ysen (8), -eyscn (91). greysin [sie 9).
howiser (99). meissel (8, 110). m.-chen
(125). mcisell (17). beyzell (132). Schaber
{i. scalprum 8s).
Celum hd. nd. hi-, (93, 99), he- (22,
132), hd. hym-, hye- (5), hum- (7, 19),
hom- (21) -mel.
Celum capitis dat hemelse boeuen
in dorn mondo (i32. i. q. hemelte pala=
tum KU. mhd. himelze laquear).
*Celun-dria, -tria v. Celox.
Celus V. Celum.
Cema v. Scema.
*Cemedreos v. Chamsedrys.
*Cementare tünchen (75). t. mit inortel;
polen kelchen (71). m. abruren (75).
*Cement-arium , -ifodina ( 8^ , 75 )
kalk- (17) , kole- (sic 8t>) -grübe. morteU
hauen, var. raorterliaw (75).
Cemen-, cem- (Sum.) -tarius i. calx
kalck (5). kalck-, kalch- (4), kalg- (8)
-sieder (7), hd. -burner, -bernre (11),
-mechcr (S*»), -meker (23), -maker (22),
-menger (4). muren mecher (19). morter-,
merter- (iio*^) -macher (6), -kuecht (110).
mur-are (121, Sum. sim.), -er (10, 76).
mawrer (9). mj^rer (13). stein-metzler
(132), -mecce (100). stenbiccre (99). mort-
rer l -elrurer (vö).
*Cementifodina v. Cementarium.
*Cementilinire kellen (22i>).
*Cementor eyn murer (7).
Ce-, ei- (74) -mentum hd. nd. kal-ck,
-ch (7,5), -t (13), -g (8b, 76, HO), chalk
(95). mort-er (6), -rer (3), -el (110b).
mort-er (1, 74, 75, 110), -re (99). mertel
(76, 88). mortel (75). m. von kalg (es).
spis (76).
*Ceme-ntum limphidium; -tum ags.
merisc, später calmetum merix (ise),
aus calamenta? cf. meric mint (Bosw.).
*Cemeria v. Caemeria. Gragio.
*Keminada v. Caminata.
*Ceminodia v. Centinodia.
*Cemtarius v. Cementarius. .
Cena hd. abent-, abint-, obent- (5^,
4), aubent- (76) , naht- (6) -eßen. nd.
auent-etten (22), -maell (132). auens
mael (11). hd. nachtmal. coena saliaris,
opipara ain kostlich mal (91).
*Cenabates v. Scenobates.
Cena-culum, -torium, -tio (91), ceno=
culium(75) (Xscena?) cena-culum in sv^
periori, -torium in inferiori parte domus
(76); -culum i. vaporarium (91); sola=
GEN
111
rium, palaeium, lobium, architricli=
nium, accubitus, refeetorium (75);
comessarium (Sum.) ; gentaculum (5^).
hd. eß-, eße- (8^) , essen- (9 , 75) , ete-
(11), muos- (Gf., BM.), mues- (3), mus-
(1, 10, 22, 71, 99), muß- (4, 75), nd. mos-,
hd. Sommer- sim. -hus sim. ein herlich
esshus (93). muosgadem (119). eß leube
(17). Stube cenatio inferior ; eyn som=
merleuben eenac. superius (125). lobe
(95). lauben i soler (2, 75) dar vff man
gewonlich ißt (75). hutte ; ein fletz (75).
stub (91). morgen esßen (5^). heimlichs
red- t sprach-huß (75). re- (133), reb-
(19) -bender. hd. nd. reuent-er, -eer (11).
closter (17).
*Cenaculum (st. tenaculum! q. cf.)
krampe, clamme (22).
*Chenalop-es, -eces (126, Ki^.), -leces
(Ki^.) pl. stoppelgenße (125).
Cenapenum v. Conopeum.
*Cenapoliuin v. Cenopolium.
Cenare, coenare (loe), conari (1)
hd. abent-, zu a.-, des auentz (132), zu
naht- (6), zu nacht-essen. eten (99).
bruden (106).
*Cenarga v. Cianga.
*Cenarophalus v. Cenorephalus.
Cenat-orium, -io v. Cenaculum.
*Cendere hd. an- (76, 110), en-, ent-
czunden (3, iio<=), -zünden, -zinden (es,
76, 110). ent-, en- (23) -pheugen (5, 21),
-fengen (22, 23). Hechten (75).
*Cenebubula veltquenel (Sum.).
*Cen-ecla, -omia vlyeghe (147).
*Cenedela sayt (8).
*Cenedonia v. Chelidonia.
*Cenic-us, -os v. Scenicus.
*Ceno (cenon Br.) grece commune
ydelczel (19. aus V.ow6q X X£v6?).
Ce-, sce- (8, 9, es), ci- (76) -nobita,
cenobica hd. closter-man, 0. -wyb (110),
-wyb (68), -mönsche (93), -leüt {pl. 91).
mon-nich (8), -ch (9). conuent bruoder
0. Schwester (64).
Ceno-, sceno- (es, Br.), caenu- (ise^)
-bium, l -dochium (ö^b, 21) hd. clo-,
chlo- (95), kloi- (132) -ster. hd. feit- (16),
iunckfrau-, iunfrauwen- sim., [iunfrp- (21),
7id. iuncvrowen-closter, -clauster (67).
refental (33, 64. X cenaculum).
*Cenobium v. Cenobrium.
*Cenobodes v. Scenobates.
*Cenob-rium, -ium (5^, es), cin-
obrium (1, 22), -obrum (64), -aberis
(110) hd. ze-, ce-, zi-, nd. ci-, sy- (23)
-nober. cen-obir (5''), -abre (17), -eher
(5). rate dinte (6).
Cenocephalus v. Cynocephalus.
*Cenoaitato- (1), tenocita- (9), tena=
cito- (17), cenotato- (16) -rium, i. q.
cinociclo- , cinoeicloco- , cinogloti-,
anocicloti-torium , cinocielocutorum
(Gl. m. 2, 429), afrs. esclot-overe, -oure
(escluse du moulin) schoss prett (1).
schoß bredt (17). schütz- (le), schucze-
(9) -bret {mole 16. cf. Fr. 2, 238". .Sm. 3,
424, 410. schieß- versch. von schutz-bret).
*Cenoculium v. Cenaculiun.
*Cenodoch- v. Xenodoch-. Cenaeu=
Ium. Cenodoxia.
*Cenodoria {i. factum ex ceno) hafen
werck (75).
112
CEN
Ceno-, aeno- ^7.'0, sceno-, cono- (22)
-doxitti,'.'*-'. v,\4.-.\-doxa,-duxa,-doxium.
-doehia(^7.'.).cenoduxiunn;5\8cenoduxa
(K, 17) yd.-l (S, 17. '2-2). yU-l (uo\ hd.
vniiutz o. *'itfl, oitcllicli l eitel weltlieli
(75\ oppeclie (S) ere.
CenodoxuB eer-frytip, var. -gevttig
(no). pliijrirli vaii ydell gloricii (Kia).
gyer lUU).
*Cenofactorium &c. r. Cenouecto^
i-ium.
Ceno-factorius, -fectorius (76) {aus
coenum x schoenos X cenobrium!)
i. qui operatiir in t cum ceno (TtiV eyn
seyl inecher f eleyber (^9). ein ainten
maclu'i- vlJ cynober (f.s).
*Cenofegi '•. Cyniphei.
*Cenofertorium r. Cenouectorium.
*Ce-, sce-nolentia kotig gestanck (75).
*Ceno-, cenu- (^!»!», Kr.), sceno- {Tr,\
f scelo- ^7(0 -lentus quo- (8), ko- (75),
kot- v9) -tig. sliclecteg (99).
Ceno- t cenu- (gi. m.), coeno- (Pap.),
ceto- (74) -lentus (i. renouatus, aus
xa'.vo^) vcrnewtor (74).
*Cenolobium ( aus cenobiumxscena
X lobium?) absitle (100).
*Cenoniia v. Cjnionisria. Cenecla.
*Cenonia v. Cynomyia.
*Cenonoctorium v. Cenouectorium.
Chenonomus v. Anetarius.
*Ce-, sce-noplectrum mist-kreul,
-hacke (7,-)).
*Ceno-, coeno- (Gl. m.), cena- (19)
-polium, -palum (11), -porium (75) {t.
celarixim 7.i, 7ti ; aus XO'.vOT;a)Ä!.ov ) trisor
(19). keller (75). richte- (11), rieht- f
koeh- (19) -baiick.
*Cenophagiuni r. Scenotaphium.
*Cenophali &e. c. Cynocephalus.
*Cenophegia &c. r. Scenophegia.
*Cenophegium &c.r.Cenouectoriiun.
*Cenore- , cenaro - phalus , -falus,
cenosopalus '76i (X cjrnocephalus)
i. staöulum t homo habens caput caninum
&c. (76). huudis- t huntz- (9), hunt- (8,
17) -stalle (17).
*Ce-, sce-nosus kotig (7.0).
Cenotaphium &c. v. Sceno-, epi-
taphium.
Ceno-, sceno- (!, 8, 9, 4, 74) -veeto^
rium, -fectorium, -factorium il, 5, 4,
74), -vegium (,110'', 132), -vegum (uo»),
-vehum ('66 &c.), -veum (147, Gl. m.),
-phegium (5, 7ii), -pheiglum l -phium
?-plectorium(7.5l, -pheium 74),-pheum
(74, 134), -fertorium UG. x ferre),
cenono- (9). confe- iii4^') -ctorium \est
instr. quo portatur cenum; cf. bastema.
portentula. gerula. gi. m. 2, 232, .503.
Sm. 1, 189. BM. 145) trag- (74), mist- (5,
17, 74, 75, 76), rade- (1, ö*», 16, 4), rode-
(8) -her (8, 74 &c.), -bere (8), -bern (17),
-beren (1), -per (74), -trag (75). mist- (68K
kat- t dreck- (110^), kot-? treck- (110''),
slije- (132) -karr.
*Cenozefano &c. v. Cynocephalus.
Cens-arius, -erius (76, üi. m.), {
-uarius, var. -artnus (75), -vialis zius^
man {10). der zynß gibt (68, 76), z. o.
schätz enpfahet, var. entpfacht (110).
censualis i. dans censum zinßbar (65).
*Censatio (i. estimatio 76) achte t
beradinghe (22), beregunge (77).
CEN
Censere hd. czelen, l ezeygen (9V
zeln, z«'gin, nemen (8). nennen (8, 9).
sdiatzen (1, 65). schetzen (^64, 77). achten
(1, f)*», 65, 77). urteilen (19 sim.). ordeleu
(99, 132). orclnen (no). ordinieren (68).
gebieten (os, no). glubeii, lialten (65).
Censerius v. Censarius.
Censio, inf. -ire, -ere rein-igen (21,
23), -gen (J^). reneglien (^22).
Censi-tus, -cus zinlJinan (10 sim.).
rieh (8). reych (9).
*Censius v. Cesia.
Censor [i. rim- t preti-ator 145)
riehter (7 &c.). reycher (9. cf. censitvis).
erteiler (93). straÖer der sitten (91).
berisper van quaden sedeii (i32). schult^
heyß (12.*)). ags. echtheri (i45).
Censua-lis, -rius v. Censarius.
Censura gericht (9, 65). gewalt (8,
9). macht (,110, i32). ordeel \_99). vrteil,
banne &c. (65). de bam (^22. c/". bamus).
wreetheit (132).
Census ^ptc. 2. decl.) eyghen mau
ai).
Census (4. decl.) hd. zin-se (5'', 7),
-ße [>S"), -s, -ß. czeus (13). ceyus (97).
tyns (22). gelt (8, 9, 77). gilt, reut &c.
(65). reute (77). schacz (19, no). schat
(11).
''Centamen aventmail dair meu aever
kijft lud schyld (147).
*Centarius v. Centenarius.
*Centharus v. Centaurus.
Cent-aurea,-auria, -ausia (6), -aurica
(104), -uaria (76), -aria (7, 21, 22), -agria
(3), zentauria (^87, i46), certaurea (i49)
{i. chironia, anopelos 125) hd. nd. wunt-,
wuutt- (1), wut- (22), hd. wund-, wont-
(17, 67) -krut, hd. -kraut, -chrawtt (1).
wints brud [sie 6!). guth crut (ö''). vn=
kraut 1^74). hd. über-, biber- (73 Mrg.),
biefer- (74), beuer- (17) -krut, -kraut,
tusent- (45), tausent- \Ta, 125), dusent-
(lU) -guldin. hundert g.-krut (91). gold=
wrtz (87, 146). golt-phim (74), -heit (49).
gart-heyd (13, 74), -hayde l -heyd' (74),
-enheyde (73). ryder- (rydel- ausgestr.)
-blom (13). ringelblum (centavirea maior
149). wutscherliug (5). hd. ertgall-a(87&c.),
-e. erdgall (64, 74). ergal (125). engal {sie
114). eei-tgalle (11). boh. zemyzlucz (4.
i. e. zemezzluc erd-galle). landaw (73).
cent-auren (132, gen. 4), -aur (74), -er
(Gf.). auri-n (12), -ne (85, 96, 149, Sum.),
-nie (47), -nkraut (73). crateme (93). matreia
(c. minor 95). meter-n (17), -e (^. febri=
fuga Suin. v). hercz span (21).
*Centauria {i. q. centuria 66 &c.) est
turba centum homtnum (67, 68).
Centaurus, eentharus (76) halfwijf
haltVie (11).
*Centausia v. Centaurea.
Centenari-us, -a (75, 93) hd. ceute=
ner. ce- (93), ze- (75) -ntner.
Centen-, cent- {la) -arius hundert-
hd. -zale, 7id. -tal.
*Centenodia v. Centinodia.
Cente-nus, -simus der, nd. de hund-
erste. hd. -irste (5''), -erzte, -ertst (7),
-erdest (134).
Centenus hund-irstig (ö^), -ersticli
(22).
*Cente-s, -us l recenteus (74) ein
sneek (6). sneckeuhauße (74). windeisten
(22).
CEN
Cen-tesies, -tesis, -ties, -cies hd.
nd. hundert-, hiindor- (99), hondert- (7,
11) -werbe (17), -werp (21), -werve (11,
22), -worve (23), -waruen (99), hd. -male
(5, 7), -mal, -mol (fi).
Centesimus v. Centenus.
*Centeus «;. Centes.
*Centicosus v. Centus.
*Centidonia 0. Centinodia.
*Centi-, centum- (143) -grana kobiß-
wurtz (74). fingernagelkraut (i43).
*Centünana ijierba) ribba (Gf.).
*Centi-, centum- (143, Ki.) , centu-
(Fr.) -morbia, t -morbium (143), -mor=
bida (f -trabida ^^47), -livorbia (96),
-terbura (,149) igel- (Sum.), egel- ^47, 96.
143, 149, Fr.), eilgel- (Ki"'».), eyl- (Fr.)
-gras, -kraut (143, Ki.). schlangen-, pfen=
nig-kraut (i43). dusent craft (47). dru8=
Wort (85).
*Centina v. Sentina.
Centi-, cente- i cemi- (.Sum.), cen-
tum- (143, 144, Ki.), CentO- (Gf. 4, 582),
cyco- {q. V.) -nodia, -donia (4) (i. corri-
giola 143, -ola 1, 7. cf. plantago) hd.
nd. wege-, wega- (Gf.), weg- (1,3, 143,
144) -breita ( 95, Gf.), hd. -breide , -prait
(3), -breten (105), -tieta (105, Gf.), -trede
(12, 47), -tede {sie 85), -drede (13), -trit
(73. 143), -dritt (144), -graß (73, i43, 144),
-rute (Sum.), -roch (1). spori- (Smn.), denn-
(143) -gras, dnetreht {sie Gf. 4, 582). blut=
kraut (143). hertze-wurtz (6), -gespan (17).
hertz-gespanne (4), -bone (5). herte-spon
(22), -spau (23).
Centi-, centu- (76) -peda asselwurm
(Fr.), na- (114, Ki.), no- t o- (ii4) -ssel.
*Centiramiai 8), ceteramina(5) {herba)
katzen zal.
*Centis [st. sentis) eyn dorn (23).
*Centiterbura v. Centimorbia.
*Cent-o, -on (i4i, Sum.), -rum (Gl.
Aeifr.), l cantor (9) («'. pannus cum quo
lupanati'ices se mundant Sc. 70 sim.) vrawen
wische- (9), frauwen wiß- (17). wusch- (75),
fuß- (17), basen-(,6) -tuch, -dueh (17), oder
seldcu reyu (8). fotzentuchlein (74). ein
stiuckend kleid (1 lo^i). ein vuyl stinckende
cleyt; vilt (132). vylte (147). filtz (68, 141,
Sum.). ags. feit (gi. Aeifr.). geuiltz uf der
schribschindeI(93).kuss-in(^iio^),-en(i32).
kolter &c. (Fr.), ein gacke (125. «M. jacke).
meister gesanck (75).
*Centones sg. {cf. prc.) viltz mecher
(6). gefilt sciioppen o. golter (91). gefut=
tert schaiaun (125 Mrg. cf. Fr. 2, 158«. Sm.
3, 342).
Centonia v. Santolina.
*Centomc-a, -um (Ki.) {i. santonic-a,
-um 143 , absinthium ponticum 47)
worm- (8), wrm- (47), wunt- (i49) -crut.
wurm- (143), wundt- (74) -kraut, worme^
rijc (85). möer- (ki.), santonisch- (i43)
-wermuth. nl. alssen van Xantoigne(i43).
Centoni-zare, -sare {i. tonos compo=
nere 76) hd. gesanck anheben sim.
*Centonodia v. Centinodia.
*Centor v. Filtor.
*Centra v. Exentera.
*Centrare [i.punctare ig, cf. centrum,
XSVTdv) stapfen (9> stopfin (8). stoppen
ader eyn stappen (17).
*Centrias {aus cenchri-as, -s Ki. cf.
CEN
cent-, eenc-ris Gl. m. u. v. miliaris) v.
Amindutus.
Centrin-a, -es {pl. Ki.) {pisds Gl. m.
cf. xevTpiTTJC) vvefftz (91). wurm mit
fliigehi &c, (Ki.).
*Centriplex v. Centuplex.
Centrix {i. lupa dio- Gl. m., dia-
76 -bolaris, meretrix) hur (74, 75).
*Centrix galli v. Centrvun g.
*Centrosus v. Filtrosus.
Centr-um, t -o (76, Br., Gl. m.) {et. i.
terra 76, Br., fungus t patella 125) tupf=
fei (75). tüpfle (^Fr.)»em punckt l dippfel
mitten im kreiß (65). der p., var. punt,
t lochel im kreiß des cirkels (75). mitten
in dem zirkel (8, 9). m. in (64). m.-yunen
o. puntlocli (74). ein mittel ynne (15).
mittirliimil (127). ein ast (125). ein harter
ast o. knorn im lioltz (Kl.).
*Centrum v. Cento. Crocola.
Centr-um, -ix (14») galli (i.g.-tricum
143, verbena &c. 73) han- (sum.), hanen-
kamp (8, 85, Sum.), -cam (47). hannen=
kraiip (74). scliarlen (i4f)).
*Centuaria v. Centaurea.
Centum hd. nd. hundert; vlg., zenten
corniter (75).
Centum capita (*'. eryngium, ingui=
nalis, aster atticus i43) golde t wercol
(47). gelde (149). mannstreuw, bracken-,
wallen-, raden-, krauß-, nl. cruyß- (i43),
brach-, roden- (ki.) -distel.
*Centum- v. Centi-,
Centuncul-us, -um t -aris herba
(144) rur- 1,144), rühr- (i43), röhr- (ki.)
-kraut, ror (144). mattenflachs (ki., Fris.).
Centunculus hodder; kolte, decke
(126).
Centu-, centri- (fj**) -plex lumdirt-,
hunder- (17, 21) -talt (5), -volt (22),
-valtig fti), -feldig (5^, 17), -male (7),
-warp (21).
Centuplicare hundirt- machen (8),
-vach {sie 9). hundertfaltigen (64).
*Centu-plus, t -plex (66 &c.) hd. nd.
hundert-, hunder- (21, 67, 110) hd. -zale
(Mss. mog.), -falt, -faltig (^69, 134), -voldich
(22), -warp (21).
Centurio eyn herre vbir hundirt
rytter (5**). hundert r. herr (1). ein
hundert r. messiger (65). gewaltiger vber
h. r. (64). der h. r. hat suh se (8). ein
her, hauptman (88), o. capiten-ier (88),
-iger (110), -ig (110b), -g (iio<i) vber
hundert man, krieger (88). ein hoptman
der vnder im hat hundert knecht (68).
rotmaister (91). scoltheiza (Gl. Mar.).
*Centurire hirschin über hundirt (8).
vber hundert herschen (9).
*Centus {i. turba, aus centuria x
coetus? eher cf. sq.) schar (6, 22. aus
scharpV).
*Cent-us, -icosus {aus sent.) scharp
(147).
*Cenudochium v. Xenodochium.
Cenulentus v. Cenolentus.
Ce-, see-num {i. sporcieies, pro=
luuies, labes, limia, voluptabrum 1,
75) vnfla-t (1), -et, vbelhueß, strunt (20).
quayt (66, 70), boß (66 Mrg. nl. quayt,
quät malus), qwat ( 17, 69 ). qwadt
(134). quot (8). woyt (5). kaat (68). kaut
(67). kait (7). koet pfiel (125). kot, kot-
DiEtENBACH Glossarium.
CEPH
pfutzen t - lechen, var. - lachen ( 75 ).
wuest (64). ful (8). wlnisse (11, 19). eyn
phul (5). pol, hör, slam (22). ghoer (108.
cf. Gth. wtb. 1, 215). slym (17). shc (99, 100).
slijc (106, 108). bruch (8^). bruc (99). bru
(106). dreck (11, 132). ein pfitz (es).
adel, sump, poil, onreyn (147).
*Ceo V. Ciere.
*Ceolech v. Celech.
Cep-a, -e, -is (87, i46), sepa {q. v.)
louh (141). lauch (110). louck (132). sniti=
louh (104). aschloch (io5). ci- (85, 96),
tzi- (23), si- (22) -polle. ci- (47), si- (85),
czwip- (4) -pol, i -polle {sg. pl. 4).
czipell (9). zypel(i32). zib-, zyb-olle(95),
-ol (6), -uel (4), -el (110, i34), -ein («4).
tzibal (125). cib-üU (93), -el (8 7). zühul
(87, 146). scebcl (13). zwi-ppvU (4), -uulie
(105), -fal (1, 50% -fei (66, 91), -bei (5^,
10, 111), -blen(73, 126). swibel (5). zwebe-1
(7, 8i>), -11 (17). eyn czuebeln (21). zwo--
bel (8 &c.). boUen (,126, 144). olich (73).
oyllieh (v. a. 1477). ulk, ulch (KU.), uick,
uich {altnl. Nmu.^. oinjun (^99). oi-, a-juyn
(KU.), ozwn (108).
*Cepa V. Sepum.
Ce-, ca-parium zibolmuß (6). zwobeU
muß (8). zwippelmus (9). zwebelmuß
(17). eyn zwy-, var. zy-belgarten (uo).
eyn lioiÖ' dair louck of vllich {cf. cepa)
in waßt (132).
Ceparius zwybel-gärtner (Ki.). eyner
der z. verkoft (68), pflantzt 0. verkoufft
(HO shl. 132).
Cepe V. Cepa.
*Cepe-, t cephe- (8) -tonium (8, 74),
-conum (85), cep-lecomium (sum.) -rito^
rium (47) holl-ouch (Sum.), -auch (8, 74),
-euch (85). allouc (47).
Cepi haben gefangen, var. hab an-g.
(65).
*Cepiacum v. Apiacum.
Cepina Zwiebel- (ki.), bollen- (126,
Fris.) -garten.
*Ce- l se-pire tuynen (147).
*Cepis V. Cepa.
*Cep-lecomium, -ritorium v. Cepe-
tonium.
Cepphus (xsTlcpo? 126, auis) kepflf,
Wismar (ii4). weißmeyer (Ki.). weiß- t
wiß-mewe (126).
*Ceps (^. sepes) tuyn (147).
*Cepta-le, -re (9) pigrot(9). bopgerot
(8). Fm'mell vgl. pogrct antela; pogra^
ten pergula.
*Ceptrum («. septum Gl. m.) v. Seep=
trum.
*Cepula &c. v. CepuUa. Kebuli.
Cepul-la, t -a (Ki.), -e (99) biestloek
(85). zwibel-schalotten, var. {wetterau.?
cf. Wd. Nr. 1509J -Schlotten t -schnittlein
(Ki.). schalomes (99).
*Cepul-lo, -o (76) {aus epulo?) {i.
vorax t gulosus (74, 76).
*Cepum V. Sepum.
Cepus v. Cippa.
Cephal-algia, -argia, -aea, -ea, -ia,
-a (67), ceph-argia (67), -aria (74), -ula
(68) haupt-wee (111), -we (91), -wetag
o. siechtag (74).
*Ceph-, cef-, eeu-alica , cefalcia (1)
hd. houbt- , haubt- , haub- (1), houpt-
(76), heupt-, häuft- (7), nd. houet-ader,
-ander (76), -odir (8, 9), -oder (6).
CER
113
Cephal-us, -um (66, 70, 134), -e (110),
-an (Pap.), -im t cephas (74, ßr.) haupt
(74). hawbt (9).
*CephaIus i. aliquis qui habet caput
sepultum; prodium ex cepis t bipere et
alys speciebus aromatibus ad carnem (76).
stultus {gr. xscpaX(üV Gl. m.). hauptloser
(74).
Ce-, ze- (87) -phalus, ce- (i36), cae-
(Hpt. 5, 197) -falus {pisds) kar-pho (87),
-pe (6, 22). meerasche (Ki.). ags. heardh=
ara (i36), haerdhera (Hpt.) , heardra
(943'. raullet Bosw.).
*Cephar-gia, -ia v. Cephalalgia,
*Cephetonium v. Cepetonium.
*Cephilacium {vestis) gall. amuche
(122. cf. almucium &c.).
*Cepliirus v. Zcphyrus.
*Cephula v. Cephalalgia.
*Cera v. Sera.
*Cera hd. wahs (6) , wach-s (4 , 76,
134), -ß; wasch (i^t), wasclis (110''), waz
(17), waß (21). nd. was, vas (23), wais
(132). cera non liquefacta unge-nodiget
t -uettet was (85).
*Cera {cf. coxa) diech (Gf. 5, 118).
*Cera {instr., aus serra ?) en riue (11).
*Cerac-ita, (104) , -ulum {anders Gl.
m.), -ula cha-, ke-rzili (i3i, Gi'.). charchi-
lin (104. cf. carchlich lychnus Gf.).
Ceragium wachsgeld (Ki.). angl,
WaXSCOttS {pl. Spelm.).
Ceragius v. Cerealium.
*Ceralis u. Cappa choralis.
*Cera-mina, -nnia &c. v. Ceraunia.
Cerare uuahsen (86). wech-sen, varr.
-ßen, wychßen (iio).
*Cerarium v. Cerealium.
Cerarius ein wachß verkauflfer (110).
waß verkoifcr (es), liet mecher (49).
Cerasa purpurea brunnekersen ;
precotia amareln 0. weiß kersßen (125).
*Cerasco-mium , -nia (Ki. ) rother
Steinbrech (i43). wild pastney 0. pest=
nachen (Ki.).
*Ceraseum v. Cerasum.
*Cer8iseus (color ; arbor v. cerasus)
prun (Sum.).
*Ceraster v. Cerealium.
Cera-stes, i -tes (74) horn-uurm (86,
Gf.), -slanng (1), -slang (53). gehorne
wrn (93). eyn slange mit liorn-e (22),
-en (23), -ern (5, 21), hörnern (6). horn-
echt (8), -icht (9), gehurnde (74) slange.
schlang (76).
Cera-, ceru- (8) -sinus kirsbamen (8).
kirsch-farb, -roth (Ki.).
*Cerasium v. Cerasum.
*Cera-, cero-, ceru- (3, 4, 75), eiro-
(5'') -stinus, cerestinum (21), cerosi^
mus (? 7) hd. eyn hornicht (3), horen-
(1), hörn-, har- (7), nd. horne-visch,
-fische (7), -fiße (21), -slange (5^, 17).
stur {i. sturio &c. 75).
*Cerastur v. Cerealium.
*Ceras-um (110 &c.), -eum (68), -ium
(125), in den Mss. stets, in den Drucke
werken geto. {alph. auch in _ 68 , uo)
cerus-um, bissw. -a cherseperi (Gf.). en
kertze her (22). cerseberen bom (-um
sie 22t>). ker-se (5), -s (18), -ß (75).
cherßen (1). kir-se (11, 67), hd. -s (8),
-ß (21, 69, 75, 134), -sehe (17, 70), -seh.
kries (93). krieß (68). wysselbere (22^).
15
111
CER
Coras-iis, -eiis (fix), caerassius ( i :««\
eeruBua {r. jtrc.) chcra- (1), kt>is- (IH,
07), korlJ- (7r.), korsf- (Oi^), corsc- (2"2''),
kiTSobor- (22), kcrtzcbern- (23), kusso
ixTon- (lOii) , kirso- (G, 11), Arf. kirs-,
kirli (f). 21, TC), kirsi'ii-, kursoii- (i:m).
kirso- (10«), kirsclien-, ktrssohcn- (3),
kcrscliiMi- ^iii^. krios- (!i:t , '.):,), kriolJ-
(f.s) -bom. Äf/. -biiuin sim., -pawin (1, 2),
-bovn ^!>;i). -bim (!».">), -baym (5''), -bcr
(sie 22''). a(/s. cisirbeam (»l). cysiibcan
(LS.;).
♦Gerätes «". Cerastes.
Cer-, caer- (:ii) -atum (121) (c/
ceronia, malagma) /uj^pflasler (Ki. )•
f/.Olll ^l-.'.">. /. '/. /Ug Fr., Sm.).
Cer-aiuüa, -annia (lOs), -amna (;/.
orvini 117). ,7'(r. -amina, -tamia (o?)
((•/' acroceraunia I /. cxultati-ones vndn^
rinn, -o a<iHoruiii in tempestatc, alti montes
ad mare. stt'viniitzcii (i.'}2). zccbaren
(tos), der gbelven stygyiige (147). cera-
unie }>l (117. Br.) -mna (U7) i. rubi^
liana wyiuliuyff die roit is, pl. want sy
glyiiimt'ii al.s vuyr (117).
Ceraunos ein faleuner stein (Gf.).
*Cerc-ylus, -illus (147), -iclus (i3(;)
((/. -urvis, -uron?) navis ags. aesc (94,
136). -srhocp dat cdcyn is (i47).
Cer-, cero- (74) -copa i. certator (147,
Br.). kijver (,147). krieger, strej'ter (74).
Cerco-, certho- (i 10) -pithecus, -phy=
tecus (,110, Pap.), cyrcopetitus (147) [i.
niainon Pap. cf. ngr. ,ua'.;i8 &c.) mer-
(111). mor- (91) -katz. circopediti hahent
cadaa (st. caudas) (pias .simpliccs b-imee
iion hahent; cvirra / trieopedi siint
siinee (7(i). clur-a, / -us (c.i. Piac). -ia
(Gl. m. 5. V., Ki.) i. shnius, cercopithecus
(Gl. Piac.) ; simia (i45) ; äff (Ki.).
*Cerdare gerwcn, loen (11).
*Cerdiiium epi lo stanp (stäup? 5^).
Cerdo, credo (122), cardo (16) 7id.
lou- (77), lau-, lo-wer. lo-ber (b'^), -her
(5, 21), -er (132), -erre (11), -glierwcr
(22»>, 23). hd. nd. ger-wer, -weer (11),
-uer (132), hd. -ber. garber (4). hd. ledcr-
gerwer, -gerbe, -gerwe (93), -reyder
(132). ledrer (iio). altreiß (Ki».).
*Cerdoleuin (i. cespes) lokese (noch
jetzt am Main), loekloß (74).
*Cerdoniuin (?'. aluta) lowe (17).
*Cerdonius ledrerhuudt (74).
*Cereacas r. Cunieulus.
Cereali-um, i -s (147) i. locus vbi
panis et cibiis paratur a ceres (Br.). bach-,
brot-huß (HO), beckerye (132). pfistry
(68). broit-, spyse-stede (147). crealium
gail. grenier (Gl. m.). cere-, eeri-alia
pacb- (130), part- {de Gf.) -gcschirre.
cer-alia i. artna pastorum (76 st. inst.) ;
-aliViS i. pi stör (68 &c. vf. Gl. m. 2, 3.'5i);
-agius (<;i. m.), -eagius (a cera Br.),
-easius (i2!'\ -easeus (147), -aster (76),
-astvir (74) i. pistor qui ad modum cere
(X ceres) pastam deducit (76 sim.).
beeker (147). kiieter o. wurcker eins
taygs (74). cerariiun i. domus vbi panis
inscinditur (1%).
*Cerebelluin v. Terebellum.
Cere bellum, -bella, -uella, -fella
(76), -sella ü I, -brellum, -Uum, cerueUa
(Gl. m., Gf.) [i. cerebrum 6«, carnellum
75, cranium 76. crineum sie 7, caluaria
CER
&c. !>:i. mdenia 100 cf. menica) hd. nd.
liirne- di;», i-.'o &c.), iiiriii- (loi, Gf.).
(JC11J. hd. birii-, liiren- (1), gebireu- (3),
gtliirii- (f)), breglu-n- (22) hd. -.schale,
-.schal (1 &c.), -rcba (iin &c.), -rebe (104),
-reuo t -reue (Gf.), -creba (120), -schedol
(5, 0, 21, 93), -sciuMdei (4), -scheyde (3),
nd. -cop. hernevel (100). iiensekcn (»9).
hl)p.sciui(iol (!I3).
*Cerebincus {st. terebinthus) eyn
wiracli.sbauiii (\1).
*Cerebrellum (X crinea, wie crineum
X cranium) die swaerde (11).
*Cerebrellum c. Cerebellum.
*Cerebrina liirii Avorst (!) &c.).
Cerebrosus vol liyrn (68). (piait van
li., ousiiiiiicli (.132). boßhirnig, dol (iioj.
liiruwistick (49. s st. e).
Cere-, cero- (76) -brxim hd. nd. hirne,
ge-h. (;')»!'), lierne (14-1. loy), ghe-li. (109),
bereu (22''), bcrsene (09), breglien (22»",
23). hd. hiren (4), hirn. die, al. (Tat h. (132).
*Ceredo [i. vermis ligni 122, st. teredo)
holtworm (11).
*Cerefegia v. Xerophagia.
*Cerefella v. Cerebellum.
*Cereferarius r. Ceroferarius.
Cerefolium &c. v. Chaerephyllon.
Ceremonia v. Cerimonia.
Cereolus stai)cl (14''').
Chaere - , chaero - phyllon , -folium
gew. ceri-, cere-, cero-, cerui- (i3i),
ciro- (76 1, thero- (;')•*), teri-, tere-, terri-
(75''), peri- (74') -folium cherii-illa (121),
-ille (104), -el (105). hd. nd. keru-ole (23),
-ila (131), -ella (86), -ele (22, 47), -el. hd.
kerb-ele (4, 96, 149), -le /. (4), -ol
(3), -el, -ein (21), -elkrut sim.-., kirbe-1,
-le t -In (17); ko- (3, 4), ku- (69, i34j
-rbel. earuel (11). kertzenblat (75). ger^
wella , glise , funlTilettir (87). klee (76,
cerif. X trifolium). corbis {sie cerif. 3).
konele (149). ags. euuillae (ceref. 94, 136).
Ceres koru (100). fullerij in spißen (6.5).
*Cere-sella, -uella v. Cerebellum.
Cranium.
Cerethi ags. hieaperes, raedeherre
(94''). cerethi et pheleti {cf. felechus;
nhd. creti und pleti) indecl. erant cohortes
&C. Reg. 2, 8 (Br.).
*Cereuilla v. Nonoculus.
Cereuisia &c. v. Ceniisia.
Cer-eus, -us (7), l -inus (125), -ulus
{v. ceruleus) das von wahs ist geniaht
(6). we- (14»), wes- (22), wees- (11) -sen.
wacliß-farb (125), -stock (110). hd. eyn
wechsen, wasseu (132), bevvnuden (12)
kertze, kertz, liecht (91 \ osterstock (110).
o.-kertzeii (c. paschalis 125). kertz-,
var. kretz-liecht von wachß (64). waslicht
(11). hd. kertze. kersehe (22). tortyse
(108, KU. sim.)
*Cerex v. Ceyx.
*Cerica wige (85. st. carica vige).
*Cerida horn-bloser (8, 9), -blaß (8),
-loz vih_ {sie 9), aus xspa? X x^pu^,
ceryca i. buccinator sim. (Gl. m.).
*Cerifolium v. Chaerephyllon.
Cerill-um {Uni Gl. m., Gf.), -a {i.
tradula 104, Sum.) {a%is yßip^D^QC,') rist-a,
-i (104), -e (.Sum.).
Ceri-, eere-monia, -monie pl. {a
xepa?, cera, cere-re, -is, -te oppido) hd.
nd. geistlich, gest-elich (21), -lic (22) hd.
CER
gesetz, nd. ghesettc, recht (17), gebot
ader opfer (»), feirtag (134), wisc l ge=
woiibcit godis din.stes (12). hd. pl. gciat^
liciic gesetz-e (66), -te (67). heilige zeit
(75). kirchen zerunge (17). oppher (9).
oppir (H). vihe opfer o. was oppfcr (6).
vee- (22), ve- t vas- {sie 23) -opper.
wechsiie ojiffer l sun.st ein o. (88). com
oi)j)her (100). honi-lcym (8, 9), -salbe(8).
/il. klainct (v. a. mih .Sm.). heyltum (64).
Cerimoniale sunderliche gemeynhcit
(74).
*Cerimoniare Ar/, opjif-irn, -cru. opph-
(7), off- (81'), opp- (.-1, 21, 23) -ern.
*Cerinus v. Cereus.
*Cerisiola ?-. Crinacula.
*Kerkesis (*. pennula) spuelc dair
meii <>p sj)yiniet (147).
*Cerna (9. ital.), crena (x crema ?)
{cf Gl. ra. w. cer-mea, -nea) lap (8, 9).
laipe (17).
*Cernea v. Crinea.
Cernere hd. sehen, zen /'22). bcsien
(99). schauen (8). sichten, rhäden (ii4).
pro-feu (5), -uen (22).
*Cernicose r. Ceruicose.
*Cernicula v. Cernoides.
*Cerniculata v. Canicvdata.
Cernida mcelljiidcl (147).
*Cernnalum v. Cecumalum. Clepa.
*Cernoides {i. vermis in vrina, cf.
cernicula i. zinzala Br. ; ciplex) harn-,
var. harm-wurm (75).
Cernulus {i. argutulus, ealliphones,
lux mundi d:c. (f. fastuosus) ein dunckel
gued (125).
Cernu-lus, -us (/. adinuentiuus,
decentarius, polisenus &c.) abel, sub=
tijl, rijcksinnich.nauvundich, cloick(i47).
Cer-nuus, -uus (76, 109) sienlec ^99.
cf. cernere). öt- (i09), oit- (132) -modich.
demietig (es), nidergeschlagen (65). an=
dechtig (110). deuoit (132).
Cernu-us sock an den voit (147); -i
sohl (Sum. cf. Gf. 6, 185); socci swit sinc
sola (Br., Gl. m., st. solea). certius i. in=
clinacio capitis in {.st. en) uicli l dicitur
soccus l soleus en zok eder zoke (23).
*Cherobin v. Cherubin.
*Cerobrum v. Cer-ebrum, -oma.
*Ceroeensu-ralis, -alis (147, Gl. m.)
wastinsich (11, 147).
Cerocensus wastins (11).
*Cerocopa v. Cercopa.
Cero-, eere-ferarius, cerophirarius
(i. acolythus s/??;.) Ärf. nd. kertzen-, ker=
sen- (22), kirtzen- (17) -dreger (5^, 17, 22),
-dreghere (23), hd. -treger, -trager. bren-
der (93).
*Cerofoliiun &c. v. Chaerephyllon.
*Cerolaphus v. Xerolaphon.
Ceroma, c. sacrum 1 120), t cero-tum
(76, Br.), -brum (76) (cf. ceratum) i.
eommixtio herbarum t vngentorum sim.
kempffer- 0. ringer-salb (74). dy olgunge
(125).
*Ceron, g.-onis {i. ineptus) onge acht
(147).
*Ceronium v. Ceratum.
*Cerophagia v. Xerophagia.
* Cerophirarius v. Ceroferarius.
Cerostatum (Gl. m. 2, 352) stalkeerse
(11. cf ahd. kerzistal sim.).
*Cerostinus v. Ceraatinus.
CER
Cerotum v. Ceratiun.
*Cerpallus v. Serpillum.
*Cerpe v. Credites.
*Cerpülviin (c/. serpillum) velt kole
(47).
*Cerpula v. Crinacula,
Cer-ritus, -utus (23), l -ebrosus (125)
vnsinnig (91 &c.). dob-icht (110;, -encbt,
thul, tliorich, i-aßenicht (120). douendich
(23).
Cerrus zirren- (Fris., Ki. ), zirmen-
(Das.) -bäum.
*Kerso v. Carista.
Certamen {i. lis o^") hd. nd. strit. hd.
streit, strijt (17), kämpf, kemph (7),
kamp (21). eiu k.-vechtinghe (22). kryg
(5^^.). chrieg (1).
*Certaniia v. Ceraunia.
Certare hd. nd. striden; kern-, ken-
(12), kym- (13) -pen. hd. stri-, strei-ten;
kem-phen (7), -pfen-, fechten, befesteu
(5, 21, 22, 23. X certus).
Certatim strteliche {sie 100).
*Certaurea i-. Centaurea.
Certe hd. wer-, war- (76), sicher-
(5t>, 6, üö), gewiß- (17), wisseng- (7G),
wißec- (7), wisch- (5) -lieh; wilJhchen
(21); für-, vor-war; vorwair (5). h(^. wer-,
wis-liken.
*Certerculis {aus cratereulus) cleyn
cop (147).
Certificare hd. sicher, ge- wisse (7),
-wiß, -wis {Vj macheu. nd. wisse, wis,
war makon.
Certifieatus war l wis ghemaket (22).
*Certilago c. Opilago.
*Certis v. Cirtis.
Certitudo gewiß- (5»>, 17), wis- (11)
-heyt, -keit (17).
Certhi-us, l -a (i4o), -as (ki.) {auis)
rimienkleber, baum-heckel, -kletterlein
(140).
*Certius v. Cernuus.
*Certhophyteevis v. Cereopithecus.
*Cert-, rix-osus kriegi-sch, -ger [ih).
Certus hd. ge-wiß, -wys (12), -wisch
(5, 10); sicher (es, uo), warhafftig (17).
nd. wisse, wis, secker.
Cerua hd. nd. binde, hd. hin-da (93),
-den, -d, -ne, -te (104), -denkalb (17).
hund (91).
*Kerua, kiki (73), kici (Ki), l cici
{ital. tica 144) [i. ricinus, cataputia
maior, sesamum agreste,spargula&c.)
zecken-, creutz-, wunder- (73), wundel-
(144) -bäum.
Ceru-aria, -iocellus {i. elaphicum
&c.) hirtz-aug, -morellen, -pastenach,
-kraut (143).
Cherub eyn engel (5, 6, 7, 23 &c.)
vß dem köre cherubin (7).
Cherubim eyn engel vz de köre
(5, 21 sim.), vs de chor (6), auß dem
Kor cherubin (i34 sim.), vsser dem hymel
eh. (110). en engelsch chor (23).
Cheru-, ceru-, ehero-bin eyn engels-
(5, 21), engel- (7, 22) -köre, -kol {sie
22). hd. ein kor (18, 134 &c.), chor, core
( b^ ) der engel. en e. vt deme chore
(23). eyn engelsch schar (6).
Ceru-ehus (Gl. m., Schwenck), -chius
(Ki.), -tus (23, 64), -ca (23), eheru-eus
(Br. &c.), -tus (6, 147), -lus (74), -cM {pl.
\ZG^)i -ea (Gf.), keruca t sceruch (74),
CER .
eaeruee {pl. iss»), sorica {q. v.) {aus
XepöXO;; cf. Gl. m. 2, 348, 359, 39l) l.
suiamitas l funis mali l i. q. secundum
ventuin mouetur (Br.) ; arthemo (64) ;
artemon (93); venti-, vento- (64^) -lo=
gium (64, 74, 93, 147), -nabulum (94);
remuleus (of.) ; lin-eae yUii'^) , -icae
(i36'J) in arbore nauis. wintmerki (93).
wynd-gemerck(64, 74), -fanck (74). weter-,
wetter- (6) -hano (Gf.), -han (6, 74). we=
derhane (23, 147). lina (Gf.).
*Cerveliera slappe (Sm. 3, 454). Cf.
ital. cervelliera (Kopfbedeckung cf. Gl.
m. vv. cervelleri-a, -um), aber auch
ceruica.
Ceruella v. Cerebellum.
■*Ceruiboletu-m, -s ^Anz. i854, Nr. 8)
hirtz- (4, 17, Anz.), hirs-, hir-, hyrsis-(4)
-swam.
*Ceruica v. Ceruical.
Ceruica i. alapa, colaphus gall. colee,
brisee (129). backen- (22), halss-(i47), hal-
(U) -slach. halß-schlag (76), -streich (74).
Cerui-cal, -calis (18), -calia (7;, -tal
(8), -ca (üi':) uuanchuissiu, petti (io4).
hd. (18) nd. wangen-, hd. wange- (21),
wangel- (7), heubit- (b'^), heubt- (7, 10),
heub- (13), heupt- (17 &c.), houpt- (49),
haupt-, haubt-, hopt- (76), schulter- 1 or-
(110), aer- (ss) -cusscu (7, 22 &c.), -cussin
(7, 18, 134), -kissen (49, 91), -kysen (13),
-kossin (5'^), -kossen (17), -kuschen (10),
-chüss (58), -kußlin, var. -kyßlin (64).
küss-i (93), -in (G sim.). kuschen (i33).
polster (3 Mrg.). pulewe (99). eyn heubet
polbe (18 Mrg.). hoeft polu (11).
Ceruicaria hals- (143, Kl.), zapfflein-
(Ki.) -kraut.
*Ceruicatus v. Ceruicosus.
*Ceruicorn-u, -ia {herba) v. Cornu
cerui. Silago.
Cerui-, cerni- (76) -cose {i. arrogante)-
76,Br.,celer-atiin,-iter (76)fierleken (99).
Cerui-cosus, l -catus (os, 75, 110),
-tatus i^7(;j hd. hals starck, halschstarcke
(17). hart (11). hart- (110), hert- (68)
-nackig, hoch-mutig (75), -uertig ^freuel
(9). fier (99).
*Ceruifolium v. Chaerephyllon.
Ceruiglossa {herba) hd. hirtz-, hirt-,
var. hert- (110), nirs- (3), hyrsch-, hir^
czcn- (5'>), hirßeii- (1) -zunge, -zung. hercz
czongen (21). nd. hertes-, hertze- (23)
-tunge.
*CheruiUum, seruiU-um, -a {hisp.
cherivias ; cf. chaerephyllon) «Z.serillen ;
hd. girgele; gi-, gei-crlein; ge-, gö-rlin;
klingel-, kritzel-mohreu &c. (i43).
*Ceruincula v. Crinacula.
Ceruinu-s, -m (i04) hirzi-n (100), -niz
(104). herten (99).
*Ceruiocellus i-. Ceruaria.
*Ceruip-a, -pa (75), coruipa(5'') (aws
ceruisia X vippa) eingedunckt in bier
(75). b. vnd prot ein kost (74). beyt {aus
beyr ?) merrung (ö^"). bijr-sop, -broit (147).
Cer-, ser- (20), cere-uisia, ceruisea
(67) hd. nd. bier, biere (7), ber (22),
byr (4), beyr (85), pier (104, 111). cerui^
sie gener a slrmtza, hintzmannus, ra=
strum (125).
*C. batauica keute (109). kuyte (kh.
cf. Br. Wtb. 2, 765).
C. crassa dickebier (125).
CES
115
C. lora kofent (ki.).
*C. monasteriensis gruyssinck (109).
Cf. gruss-, gruysen-bier c. ex furfuribus
(gruys) cocta (kh.).
C. pincernarum schenk-, schinke-
bier (85).
C.secundaria(c/'.ceruisiola)scherpe-n
(Fr. 2, 175), -nt (114).
*Ceruisi-a (110), -ana (68), -ale (11,
75) bier-wisch (11, uo, 132), -staet (11).
pierzeichen {vbi venditur ceruisia 75).
*Ceruisianum byer, vnd brot (110),
mit brot gesotten (68), ind broet geso=
den (132).
*Ceruisiaria pruhus (117).
*Ceruisiarius pierprew (111).
*Ceruisiola scherber, dunbier (109).
*Ceruital v. Ceruical.
*Ceruitatus v. Ceruicosus.
*Ceruix v. Cimex.
Ceruix {i. polsus 5^) hd. nd. hals-
adere (22, Gf.), hd. -ader. hd. halß-, der
balz- (5^), hal- (93) -ader; hinder hals
(64, 125) ; der nack. nacke, ge-nack,
-nacken, gnick (75). ags. hnecca (i45). eyn
heubt (17). starckhalsig-, widerspenni-
keit &c. (65).
*Ceru-la, t -sa (100) {cf. ceruleus &c.)
crunti (Gf. 4, 332). zitvarwe (loo). spaens
wyt (i32). ags. haui (i36), haeuui (94).
Cerul-eus, -ius (6, 18\ -us {i. glaucus
pannus (j &c.) hd. gel. gele (99). geel als
das wachß (110. X cera). wechssin (-us
76). grau geel als die zee (i32). dunckel
grüne (65). hd. ein gel, gelb tuch, duch.
nd. en gel dok.
*Ce-, l ge- (Gf.) -ruleus {cf. gorülus)
brachvogel, chlun {auis 112). charpho
sim. {piscis Gf.).
*Cerum {st. serum) wacke, hoy (11.
cf. Goth. wtb. 1, 243. 2, 747).
*Cerunalum v. Cecumalum.
*Cervincul-a, -um v. Crinacula.
*Cerus V. Cereus.
*Cerus {aus ceruus X ceros, eeras?)
ags. eich (i36).
*Cerus- V. Ceras-.
Ceru-sa, -ssa (85, 91, 105), -la(^. i'.),
serusa (74) {<:f. stibium) hd. nd. bly-,
bli- (149), blyg- (85), hd. bliwe- (17), blye-
(21), bley-, pli-, pleyh- (3), pley- (1) hd.
-wiz (47, 105, 149), -wiß, -wiße (110), -fiß
(8), -wis (13), -weyß (1, 134), -\yeys (3,
9), -wit(22, 85), -varwe (Gf.). weisser
anstrich [vultus 9i).
*Cerusio («'. glutinosus) camecht (77).
Cf. cerussia {vrina) i. alba ut eerussa
(Parac. 12).
*Cerustinus v. Cerastinus.
*Cerutus v. Ceruchus. Cerritus.
*Ceruucula v. Crinacula.
*Ceruus v. Cernuus.
Ceruus hd. hir-tz, -tze, -ß, -s (1, 9),
-seh (66), o. bind (1). her-tz (13) -tze (23),
-ß (125), -t (22=il>).
*Cesania v. Cesonia.
Cesar (cf. augustus, ceso) ein merer
hd. des, dez riches, nd. des rikes, t eyn
keyser. ainer deß rychs (7 6).
*Cesaraugusta {auch getrennt) keise=
riu (75).
*Cesaria {aus cetaria; cf. cessaria
Gl. ni.?) taverniersche (i47).
15 *
HG
CES
Cesaries ^*. coma74; </. cirrus) liar
(1). «ibge- / 1)0- (75), kuit/. 1)0- («5)
-schnitti'ii, raitl (7).8pan-{a7'\ t;3),injuiiies
(H), maiifs (9), miinss (,'Ji) har «m.,
Imz (S), hor (".»). ein ha- (»>), wa- (71)
-itzer. urHs (loi). srhopff, lock, laub,
paltra (74). schöpfte / »'in locken har,
vttr. liacrs (tä).
Cesia, caesia ^ 97 ) ( i. lenticula )
spniftole ^11). sproittol (ti7). oiii sproot
(«s, IM), lyiili ilent. u()''VluylJ(Xlens,
</. -dis?! iiol styi) oikUt ogonto-). Cf.
cesseos vario oculoa (lafi-^); caessios
variopocvilus ; consius glaucis oculis l
IcntijjiiKisiia (1 :)(;'' V
*Cesiciiim r. Castula.
Cesius (^cesseos &c. r. cesial sproit=
achtieh (,132). cessius {/'. glaucus) ags.
ualdo negi (136«=. „wealhcn ege" Leo;
eher au.-^ guaJd-u, -a glastuin) ; ualdeuez
(U5).
Ces-o, l -ar 1/. postiunusi gpschnit-
ton kint von der mutor [ib). ausgesniten=
kinde (74).
Ceso-, cesa- (75) -nia {i. crista 75,
cai'unciüa in fronte equini pulli Br. p.
i vaballi 76, polli 3) ein kamp (3). k.
der hauen, h.-k. (75).
Cesp-es, -is Äd. was-um(12), -em,-sem
(5), -en hd.nd. -e. was (fi4'-, 76). waß («4^,
91). hd. walJe. wahse (6). wrase (22i>,
23). wrose, sode (loo). grase (10). rase
(3, 5»>, 8'', 17, 22'>). rasen (4, 75). resthe
(107). resch (99, lOS). en torf (22 &c.).
durf (8V lokese (74. cf. cerdolevim).
*Cespieator torfgreuer (11).
Cespi-tare, -care (8, 11) {i.f ödere, ca=
dere, offendere ßr. cf. procidere, reet
ditiare) vesken (99. cf. prc). grasen (10.
cf. prc). graben (17, 68). toruen (11). vallen
(6 &c.). valen (1). wanckeln (5). sna-ppen
(74), -ben (2 &c.), -uen (13, 22»^), -velen
l strumpelen (^109). kd. strn-ben (18),
-eben (9, 69, 76), -cheln, -clielen, -chellen
(7); Sträuchen (4, 70, 74, 174). gletten {i.
labi 77). stiunlen (76). herzornen {offene
dere! 171
Cespitato-r, -rius {i. stemax, suf=
fossus &c. 125) zeiter (10). zelder (12).
strucber (125).
*Cessabilis off herlich (18).
Ceäsare hd. uff-, off-, auf-, nd. vp-
horen, -hören [d, 14, 67), -heren (13, 76),
-hern (8). wichen (13 Mig., 110). teissen
(99. t st. c; oder: taesig Br. wtb.??). nl.
cesseren (Binn.). verlaußen (68).
Cessatio teissinge (99). (i. sacristi=
tiumi eesse (Kil.).
*Cess-eos, -ius v. Cesi-a, -us.
Cessodiiim (oi. m.) v'swerunge (12).
Cest-iculus, -icillus (9i, Alb.), -illus
(Alb.), -uellus (76) [cf. cestus) ein ring
in coqutna (9i), qm superponitur capiti
ad portandum al. (110). haubtring (fhs.
sim.). bausch (91V wisch (132). kutzel
(Aibems, noch jetzt wettermi.).
Cestreus (/. mugil) meer-, pfeil-alet,
-harderen (140).
*Cestniin grabestickel ( 125 ). grab=
meissel (126). bremese (11. az/s oestrum).
Cestron, xloxpov {i. serratula Szc.)
betonif-n, braun bathengeu (73).
*Cestuellus v. Cesticulus.
Cest-us, l -ieulus (74) i. seutum
CEU
rohmdum [dt) ; claua t contus (64) ; ancile
(75). gall. targie (oi. m.). eyn bliecule
(8''). <"in strit- (110). yü-, war. cyseu-ner
(64) kolb. kempfkolben (74). wapper (107
&c.). bökeler (3). puekler (75). prawtgurtel
{muüernm 74). gestickt werck, das gcbreine
(/'. acupictmn &c. 125).
Cesus, cessus (10, 22. a cecidi ces-
sum 10) ge-dodet (17, 21,22), -doet
ll8), -doyt (5), -toedt (76), -tot (4), -sla^
gen (17 sim), -snydden (12), -sneden(13),
-snitzte, -hawen (125). besniden (10).
Cet-a, -e, -i (•)), -us, set-a (7. r.),
-ta, zeta (110 &c.) hd. nd. wal-, hd. wate-,
walle- (()), wael- l groß- (i2h), walt- (1,
10, 110), walde- (18), wald- (77), walch-
(8) -visch, -liß (8, 18, 77), -fis (93). wail
tische (Ji).
*Cetha V. Sareimen.
*Ceta (St. seta) bürste (10). börste
(12, 22). birst (13).
*Cetabulxim v. Oxiphalus.
*Cetaciuin {aus set. q. cf.) meelbudel,
seve, tempse (147).
*Cetanea v. Cetaria.
Ceta-, cete- (143, 144) -räch steintarn
(144, Ki.). miltzkraut (143, Ki.). Cf. Gl. m.
V. ceterah.
Ceta-ria, t -nea (76) {i. taberna, a
ceto) tab-, taf-ern (74). fischlache &c.
(Ki.). eetarium i. macellum (76); flaisch=
panck o. metzg (74); locus vbi cete ven=
duntur &c. (Br.) ; pl. fischkrahn (Fr.).
Cet-, cip- {alph. cep- 76) -arius i.
piscator (76. X caparcus i. pistor Gl.
m.?). fischhändler (i26).
"*Cetauca tah-a (Gf.), -e (Sum.).
*Ceterach v. Cetaraeh.
*Ceteramina v. Centiramia.
Ceteri dye (17), de (18), den (76)
andern.
Ceterum mer (110). vort- (22), ffor-
(ö*') -mer. aber (68). ob ir {st. obir) das
(9). voert (11).
*Cete-inim (st. -ris) paribus mit de
andern glich (7), mit a. glichen (15)
gezuge {l 15) ob daz ander, auch (7),
alles (15), glich ist.
Ceterus i. reliquis (1); alius (110).
ander (1). hd. nd. eyn a.
*Ceti V. Ceu.
Cethi i. lignum album {in Spingeri
itin. Ind. Gl. m.^. cethim (22), cetin (6),
cetun (5'^), sethim, lignosechin (76)
arbor imputribilis (125. X cedrus id.
66 sim.) ; ligna &c. (76). vngeful-ith (5"^),
-t (6) holtz. vn vulet holt (22).
*Cetison faeis [aus cytisus) galla
(Sum. W).
*Cetolentus v. Cenolentus.
*Cetra-, tetra- (74), cetar- (76), eetu-
(148) -mentum blacha (117, 120). bläche
(Sum.). plagacha (127). dinten (74). dynte
(8 &c.). tiut (9).
Cetus ii. agmen &c.) menig (1). schar
(9). schaer (11). .schar folk (8). eyn ge-
meyn sammenunge {b^). s. der leute (9).
Ceu (G, 22), cete (7), ceti (5, 18, 21)
{cf. seu) hd. nd. also , abso ( sie 7 ).
rechtsam (74).
*Ceualica u. Cephalica.
Ceuere ruckersen, ketteren (lOS).
*Ceue8 V. Cillo.
*Ceulesina v. Celeuma.
GIB
*Cia {st. Ischias sim. 'i)frz. hance (122).
CianeuB graw 0. gryß wasser (110),
al.s w. (i32). l)laualwer (Sum.). plauarwer
(Hl).
*Cian-gaiG), pl. -ge (ii7, 120, 127, Gf.),
-yae, tzangae &c. ((;i. m. (J, 696), zangae
{ib., Ki.),ngr. sg. TOa^yt, T(^cqy.i n. {Stiefel;
T^a-^-Käpri:; , tCotyYap'-o; , bei nesych.
OayY^P^^? Schuster rgl. u. a. Theocharopulo«
Vocab. 251), cialonga(76), cyolanga (74),
clangie (2)1. 7), cenarga (i4i,.sm. 2,250.
Gf.), genarga (104) {i. caliga &c.) ein
hose (6, 74). lio,sun (120 &c.). hosen (7).
lederhos-a (i4i), -e sim. (104, Sm., Gf.).
*Ciar V. Ceyx.
*Ciara &c. v. Tiara.
*Cyare v. Cieo.
*Cyarga ein korp (»i), st. torb, torf
nach ciaria /. cespis que potest conburi (76).
Ciatica v. Ischias.
Cyathissat er ryst {vt cum bibimus
125. i. e. rorat cf. Fr. 2, 120).
Cyathus, ciatus, cietas l chyatus
l cutus (136), cratus (9. x crater?)
eyn nappff der da ist gemacht als eyn
hörn ader als eyn fische (17). naph (5'',
10). napph 0. chopf (1). nap (13). koph
(10). choph (3). köpfli (93). trinckopff
(110). drinck-geschyr (68), -pot (132).
mez (Sum.). ags. bol-a ( 94 ), -ae (cutus
136). stovf (120). stuzen (75). stotz {i.
ealix 76. cf. Sm. 4, 674), daraus missverst.
schoß (8) ; {i sagittaria) schos (9).backeh-
lygeu (125 Mrg. vgl. die folg. Wvj.).
mviol (Gf. 2, 720. Sum.). magolla (ui).
inagele (91, Voce a. 1532, 1618 Sm.). C/.
magellel, makhollein, Schweiz, mayel,
myhcl, nhd. myol &c. (Sm. 2, 556. St. 2,
205). migale mygelin (64. v. enistis).
migel vv. fiala, micili. mit. roiolium
lombard. miolo rhaetor. majöl St. l. c.
cyathus, bei Carisch majola, migiola,
mijola Steingut, Schiis.-^el davon, das
ital. maiolica, maiorica, nach der Insel
{cf. Gl. m., Ferrari, Menage h. V.) benamt.
Cibare hd. nd. spiscn. hd. speysen,
spißen (5^), essen, neren (17).
Cibaria uueganest (Gf.). hd. spise l
koste, spyßschiff (64).
Cibarium {i. eibus Br.) spise (7, 11).
grop sp. (8). speilJ (76). kost (7). grobe
k. (9). richtebanc (11, Br. Wb. 2, 45i. nhd.
anrichte /.).
Cibarius spyeß brot {seruorum 64).
*Cibator-iuin, -a l ciba (i. mensa que
et assideba dicitur 76. cf. cibf Gl. m., Br.)
spiß gaden (75).
Cybiste-r (Ki., Kil.), -ter ? eymbaehus
hille-biller, tuymeler; cymbachum &c.
agere tuyraelen, hille- 1 hiele-billen(Kii.).
Cibolum V. Ciborium. Crocula.
Ci-, CO- (93) -borium, l cibo-mium
(76), -Itun (Gl. m.) vnsers hern licharas
büße (5), fronleichnamspuchs, t keffs
(74). vnses hern hilghen licha-mmes (22),
-m (23) busse. eyn sacraments büß;
czerheyd (17). hellegtam unßreß herrn
(5''). kriste-lbüchse (93), -n bychs (64^).
crismen budiß (64^). ain krist bichs (76).
gotz lichnam haws (1), huß (75). zibori
(75). gehuse (8 &c.). gehewse (9). getorncze
von gehauwen steyne(12), c/. cibumeum
i. epistiliuin stoffel(75) ; cf. v.conopeum.
Cibus, ciHus (7) hd. nd. spise i kost.
hd. speise, chost (1).
GIB
Ci-, ti- (64) -butura {i. archa 64 sim.,
arca cib-aria Gi. m., -iaria Br., cistella
Gl. Aeifr. aus xißcoTOi; X eibus) ein
tet-, var. dat-lin (64). ags. cofe t capi
{l. c). dair men spijsc in sett (147).
*Cica {i. dolon; aus sica) stock of
staff dair cyn steckpryem of mess ver^
borgen in is (ut).
Cie-ada, -lada (134), -ade (i?.6) hd.
frill. krikcl (99 &c. ). krekcl (9 7, 107).
eim-o (84), -e (3, 9, 102), -lin t -chin
(8), -ilin (i04), -elin (10, 12), -ichin (17),
-gin (5), -eke (22»'), -cl (6 &c.), -eldyn=
gen (133), -elmnß (7. wett. haminelmaus),
-och (67. St. -moch), -uch (v. a. 1477).
heumchin (18). hemeke (22). hiemck (11).
mucheim (8(). hd. treck-, dreck-wibel,
-wobei (133, V. a. 1477. Sin. 4, 3).
hoistafFel (93). Stapel, welsche housprink
(109). hd. hew-, ho- (68) -schreck, -schrickel
(64<=). cigalen (9i). ags. human (i36).
*Cieartius (c/'. citamus, cicidon) ror=
apffel (74).
*Cica-, tica- (7.5) -marica (1), -merita
(8^, 7t) {i. lignum super quo sedent gal-
line 7.5) lianpawm (1). hanenbaum (7.5).
hunrehort (»''). Cf. aucamatuta. crista.
Sm. 2, 198. Ziem. 714». BM. 227.
Cieatrix lih-loi {nom.), -laoa, -lauui
{acc. (if. 2, 163 sq.). lijck-klauwe {vnguU
um vestigium, sie! Kii.). (fries.) licklave
(Richth. 901. Br. wtb. 2, 7i). liclauer (11).
lykteiken (c, signetum , stigma 109,
Br. Wtb. l. c). nd. lioktekcn. ul. lick-,
lijck-, lit-, lid-, wond-teecken , lijckscne
(cic, nota ku.). lijtzcychen (132). eyn
lyne- (10, 12), lin- (18) -zeichen, -z.
der wonden (12). hd. nd. wunden-, hd.
wonden- hd. -zeichen, -zeigen (21) , nd.
-teken. Jid. nar-wc (12, 16, 77), -be, -b, -ben
(21), -pe (9). narre (7). nare (13, 22", 28).
vare (22). varbe (7.'ia'jc). are, also dar
eyn heft gewundct wesen (22''). zeichen
(5). masen (2, 75, iii). mase (u,=)). mas
n^). maß (64, 75b, 110) einer wunden
(110). maßen (7.5).masel (1). schräm (4,6.5).
schäme (sie 6!) varr.). snatte (6, Fr. 2, 312.
Goth. wtb. 2, 282). an-, am-, wund-mal
(i26). ein wonde (67 &c.).
*Cieea {instr. hellic.) frz. mis^ricorde
(122). Cf. Citta?
Ciceum appels coeren van granaten ;
navel van on wolft' (147).
*Cyceda v. Cicuta.
Cicend-ela, -ula &c. v. Cieindela,
Cicer, cycer (63), citer (7, 76), eier
(95), cisser (Gl. m.), siser {q. cf.n, 112),
ciaera {sg. 6, 23, j)Z. 3 &c,.), eisara (;;/.
1, Gl. m.), ciseta (67), citru-, citri-Uus
&c. {q. V.) kiche-r (3, 75), -ra (Gf.), -rn
(3,91, 110). keche-r(7), -rn (12). kechern
(10). kirchernkraut (64). czycke, Mrg.
keyker(13). kekern (22). cisa (Gf.). cyser
(6, 93, 95, Gf.). hd. zysern, ziseren, zyßern
(66). gisloch(Gf.). bone (eisera 23). smalsat
.(11). ri's (100). ryß (es), rijs (132). ein
puch-ecker (3], -acker {i. terph-, ters-
inium 75). heiden-brein (i. q. polygonum
fagopyrum Nmn.) , t -brcinkicher (75),
-körn (4). heidelkorn (125). kritzclmor
t morch (74. cf. eheruillum, pastinaca,
morella). gritzelmeren (112. cf. Fr. 1,
374t>). cicer-o i. cicer (Gl. m.); -on est
herba in nocte crescens; cicer i. trian-
gulum i genus ligni; cit-er t -nüli t
CYC
-rillus i. ligumen tr. ad modum pise
(76), cf. ciperus i. iuncus trianqulus
(Gl. m.)?
Cicerbita v. Lactucella.
Cicercula {ital. cicercMa) cicererbis
(91). 2)1. chicherrun (127). arauuiz (Gf.).
circircla arewurz (Sum. vi hierher?).
*Cieero v. Carue.
Cici &e. V. Kerua.
*Cicida (8, 16), cycida t cydida t
cydula (9) {auis) holcz- (8 , 9) , halez-
(16) -meyse.
*Ci-, ey- (74) -cidon {cf. cic-um,
-amus?) eych appil (8). tannapffol (74).
*Cicimus v. Citimus.
*Cicina v. Cecula.
Cieindela (ki. &c., Gl. m. 2, 416, v:o
viele Formen), cinei-dela (Gf.), -ndula
(Ki.), -ndalus (i3i), cicen-dela (118, i.
lusula genus scabronum Br.), -diila (11,
22, 84, 93, 100, 117, 121, 127, Sum., Gf.),
-duluin (147. i. thuribulum, licinus,
candela Br.), -cula (Gf. 4, 559), citen-
(19), eince- (9, Gf.), cinci- (17), eeci-
(8), uecicen- (102) -dula \i. nitela, ni=
cedula, cleno sie Sum., vlrendula, glis
glitis Gf. 4, 289) gleimosm., glimo (Gf.).
glmie (100). chleue (102). cleno (84, 117,
121, 127, Gf.). golduuiuil (118). liechtmuk
(Das.). lichunus (131). viogendur (11. ur st.
vurV). eyn fonck(19). wyroicksvat (i47).
cvaceA.\x\a,est ferrumin quopendit licmen
inlampade (66). lainpen rado. ror (9). rcr
(,S). rorecam (17). zachen in der lampin
t wiech (75). en krusel {herba sie 22!
vielmehr Hängelampe cf. Br. wtb. h. v.,
kruysel, krosei Kii. cf. v. crueibulum,
wofür nach Gl. m. ob. thuribulum steht).
cicindele [i. candele) cicindalun, var.
eicuntenne; (clesinu) leohttaz (Gf.). zys
(cincedula df. 5, 7ii). cisli (93. cf.
ceyx, ficedula).
*Cieinus {anders G\. m.) hundis-, hun-
des- (8) -luß (8), -laus, -boys 0. -lauf
( sie 9 ), cf. acarus ricinus liundslau-s
(Num.); cici, cicinum = ricinus &c.
(Ki. cf. kerua).
*Cycla gr., mimice t ludicre lat.
schympfflieh (74).
*Ciclad-e, -es ;■. Cyclas.
Ciclades sunt insule {in egeo mari
134 &c.) eyn wert l eyn insel (6). werde
o. i. (74). werden (22). eylant (110). ci=
cula eyn were (17).
*Cicladis {cf. cyclas, pigillus) churze
holt (Gf. 3, 113). c, cyclade hema (121,
Gf.); chemis (Gf. 4, 946), atis camisia i. q.
cyclas, andromeda (endromis), woraus
eedromeda o. v. cedria, so auch der
Pflanzenname {?) hema X hemidi, wenn
nicht eher r= ags. hem i. q. oplar (opl)
ora, orarium, cyclas, tvie auch chemis
= ags. cemes {cf. Gth. wtb. 2, 502, 526)?
Cyelam-en (64, 74, 91 &c.), -inum,
-ina (94a), -inus, gr. xuxXa|Jiivog (114),
cytlamen (149) {i. vulgago 114, panis
poreinus &c. 143) swein- (125), schwein-
(641^, 91), schwim- (64<=) -kraut. Schwein-,
sauw-brodt (i43). herdephele (Sum. v).
ertnoz (i49). erdt-apfel (77, 134, Sm. i,
104), -nabel (i43), -nuß(74). ags. slite (94-^).
Cyclas, cicla-s, -de (11 9), -des (23,
104), -dis {q. v.), elidas (1) {i. trabea,
stragul-ea, -um) got weppe (119 sim.).
CIC
117
eyn golt-w. (95), -wepp (7). hd. (eyn) ge-
bildet, -billet (21, 67), -pildet (1, 2), -molt
(6) tuch, duch, nd. ghebeldet doc. eyn
wiltniß t eyn gebild ding {sie 18). ber-
lunz (109). mantel (9, 104). edel m. (8).
ein köstlicher m. (68). ein m. kostlich
geziert o. bestickt (110). gewant (9). sin=
uuel cleid (93). vnterrock (lu). kuers,
koers, kiers (Kii. cf. andromeda, cul=
eitra). ags. oplar {i. oraria gi. Aeifr.).
Cyclopedium {vlg. pedagogium) ein
pedagoch (125).
*Ciclus {st. siclus) silber gewicht sim.
(1, 5b, 17, 4).
Ciclus, clicus {i. cireus &c. 121) ein
zyrckel (68, lio). ring (121). rep (99).
Ciclus lun-, sol-aris ein zale des
louffs des mones, der sunnen (65).
"^Ciconale v. Zeduarium.
*Ciconia wotich {nach circuta serlinc
Sum. vi).
*Ciconia v. Cydonia. Citoeacia.
*Ciconia i. ceeitas a cecutior i. obse=
quor (76).
Ciconia {i. ibis) hd. nd. stor-ck, -ch,
-ich (4, Gf.), -eck (22b), hd. -g. storch (45).
starg (21). strorc (102). stroch (m storch
verb. 3). storch snabel {auis sie 9). ode-
bare (7), -uare (99 &c.). oed-ber, -ver (147).
ede-bar (23), -beer (22), -bere (22b), -fare
(13). a- (13), oi- (132) -deber. heileba-te
(109), -rt {nnd. um Braunschweig).
Ciconi-a, -um (lOs) (?'. toUeno &c.)
born-liacke, -buum, Mrg. -stang (i25).
pruunenstang (91). brunneuschwengel
(Ki.). swank-roede (Kii.J, -rode am sode
(109). een sixene (108. t. q. sicksene toU
lenon KU.).
*Ci-, ki- (75*1), ri- (75bc) -conides {i.
homines rostrati 3) menschen die schnab=
leu haben (75). schneblicz (3, Sm. 3, 48i.
cf. cimex, tinea; surrones snebiliz Gf.
6, 838. Ziem. 405).
*Cyconodia {cf. centinodia) sporgraß
(74).
*Cicop-leum, -elum (Gl. m.) i. sepe^
dum tovlucht, outwijck (147). adiutorio
(Gl. m.).
*Cicor V. Cicur.
*Cicorea v. Cichorium.
*Cicotrinum v. Serophularia.
*Cicuca &c. V. Cicuta.
*Cicula V. Ciclades.
*Cicunia v. Ceeunia.
Cie-ur, -urius (Br.), -or (76) {i. pru-
dens &c. Er.) weyß (76).
Cicurare kloicklick wat doin (i47).
*Cycuris chornwurm (Sum.).
*Cicu- (68, 147), cicur- (110 &c.),_;cin=
cur- (Gl. m.) -ris, cicurres (147) i. por=
cus natus ex apro siluestri et domestica
porca{'ßr. &c.). vercken gebairen vauen
wilden beer ind van eynre tamer soigh
(147).
*Cicurit (123), cycurrit (64) gallus.
*Cieus V. Citus.
Cicus kernhautle (111). das heütle
zwischen dem kern (91).
Cicu-ta, -ca (8), -ita (86), -da (1),
eecuta (74. s. u.), cytuta (4, 110b), cituea
(4), ciruta (85), ciconia {q. v.j, cima
{q. V.) sceri- (Gf.), sccre- (86), scer- (100),
scher- (68, 74, 99, HOC), schir- (3, 74, 144},
schar- (75, 110) -ling, -linc (99, 100, iiQC
118
(!V1>
aceruiutr i,(Jf. (>, a5i). schcr-nig ^h7), -ring
(76), -lieh (Mo''). 8cliiirl-Hcl) (7), -ey (11).
rnsciido scliirlynck (ms), wotich l ai'rlicli
(Suiii). WllfSciT- (Snm.), WUtScluT- (4, 7.'>),
w(»t9(ht'r- (^!Mi), wutzcr-iT.'!, "O.wiintsi-lior-
(4), wiiiitziT- (!"i), wiU si'iiir- (H"'), wi
schor- (4), weidsi'lmr- (•»!•) -liiir. -ling
(h*». 49, !U), -linfje (Tr,). worczliiig (8).
wortlu'liiic (8.'>). Wüterich, wundscherletz,
ziogcritraut (144). wict-torich (üi), -»'ricli
(In), -tricl» (t!4), -riech (12:)). wot-cricli
(95). -ric-h («3). witrccht (12.")). widere^
wispole (Sum. v). wodo-vvspelo f -skeriie
(Sum. VII), -scern (13). uuodeuuoslo {cf.
consa") f storkosnauel (Sum. vii). ags.
unodo-miishie (i36), -uislae (94); woae=
wistlo i liyint'lic" (^94»); hy- (94), huy-
(136) -nil)lieu('. wcde-wiudcl (8^), -wene
(85). huiite.-^clu'rnela (Sum.l. kolbki'rncii
(50^")' mc^dt'bom'u i47). olbs (3i. <■/. cyg=
nus). olvicz (32). brifholder (^100). buch-
olter (Of. 3, 43^. -iio (/. gentiana 104.
c/". puc'hihi sambucas Gf.V). /joh. bolchlaw
(4, 143). das kiiopHcin an dorn strohalm
(tu), pypkrut (i:.si. pijfkrnyt (t32). pfiffen
(110). saekpfVuf (li. eecu-ta pfeif; -da
sackpfeiff; -licen saekj)feiffer, pfeiffen
(.«c I ; cyceda pf.-lioltz (74). cecita i. qemis
jistide; cecuricen qui canit in tali ßstula
(76) i. q. ci- (Br.), ee- (129) -euticen /.
qui canlt cum ci- (Hr.). ee- (12m) -cuta.
Cicu-, ini Re(jister cuci-taria myrr=
hen-, nappen-korffel, n.-mohren (143).
*Cicharba v. Lactueella.
*Ciehorgus gesehrayiger o. loter (74).
Cichor-ium (c.f. &c.), -ea, cicorea
(17, sum.i, ge- t go-coria (9), cytore
(149). cita-ria 1,7.'). 71; 1, -la (3), citro-,
t tro-ximum 1 1 i.'i) ü. amarago, ain=
puUa, ambu-beia, -gia, sponsa solis
143) Ad. weg-wart -weise, -rieh (76), -lug
(73, 143, Fris.). wcgerein (75). weygebreit
(3). niOrgram (7.'). (/. maiorana). huut-
(17), hint-loufte (.Sum.), -louste [sie 80.
neben -loute incilia i. e. intyba q. cf),
-lofte (47), -loifte, -lophte, -lopht (Gf.),
-luft (9), -leufle (17, 143). hulpe (i49).
sunncnwürbel (ü4). sonnen-wirbel, -weud.
-wonilel. -kraut (73,143). cycoreamaior
hyndlauff, wegwart (74).
Cida-, cido- (11), ceda- (110, 132)
-ris, -rim uio\ ^ -ra (7<;. Gl. m.) {i. pil-,
pi-, pel-leus, tiara, mitra), citiera ii.
m. imperialis 7«;. X tiara) hübe (8).
haub. hut (9). hotili (119 sim.). bischoff-
hut [8 sim.}, -crovn (93). biscops crone
(11). bischoffs-miter i -hoet (132).
*Cidere sniden (22).
*Cydida r. Cicida.
Cidima c. Cadmia.
*Cyd-, cid-, cit-, cith- (75), eed-(74,
75). cie- (32) -onia, citania(ii7\ citon-
ius [J'ructu-s glatus 71;), -ium, -eum,
-icum (-krut 10. neben -ia -krut K», 12),
(X xoTiavov ficulus) cot-, coth-, coet-,
quoct- (75) -anum sim., cotone-vun,
-a [arbor 144). eota-mius {cirbor sum.),
-na (pl. i. mala coeogna Br. o?t.v ital.
cotogna). quot-anum (11). -anus i3,
11, 23 1, -tanus (4), -tinus (134), -inus
(19). -inum, co- (7), coc- (21) -tinus,
coccinum, eottanae {j)l. Gf.), quit-ones
t -i [pl. 4), sidonus (Gl. m. 2, 496),
einodo-meum (19), -nium (22). cinus
{q. V. 11 , 19) , malum cidonium &c.
CYG
{q v.\ m. cutognum (Gl. m.) [gcw.-Mxa.
jfrmtus, -US arbor, warnach Vorxlchendvs
zu eraänze.n; die deutschen Glos.sen für
den Baum führen wir nur als -b. auf,
wo sie von den hVurhtnamen abweichen)
chotin; cluitinii (.Mari?, zu coropodion
.'it. coronopodion? 117. cf. ci. 4, 367).
clnitini- (^117 1, ehutcn- (.Sum.), kutin- (H4),
küttinen- {\i\), eoten- (B.M. 22«), kyten-
(134) -b. hd. kut-iuua (95), -teune (93),
-ten, -eu, -e, -tc (74, 75); küttin (G),
kiitten (73, 93), küten (3, 32, 87), kvt-
ten, kittin (76), kyeden (13), kutlie,
kutt (74), kitte (69), kyt (i34), kiet
(49). eyn (juedeni-e (19, 22), -mebauni
(19). (ined-ani (21), -en (17), -enbauin
(5, 7, 19), -enboeni (11), -enbom (23),
-ten (125), -e (11, 13, 23, 47, 80), -eboem
(11), -de (22). quit-dam neben -tebuum
(67), -tem (8), -ten (>')), -tcnbaum (8, 11.')),
-enbauin (4, 102). quid-dum (12), -am=
bäum (5), -iehem (73), -e (18) , -de (10),
-den (12), -denbaum (5, 19), -denkrut
(-ia lü), -te (lU), -ein neben queddein-b.
(üb), queten (96). qvette (75). cuydden
krut (-ia 12).
*Cidoris v. Cidaris.
*Cidrax v. Storax.
*Cidrinuin v. Citerum.
*Ciduca {aus cicuta) v. Cjnna.
*Cydula r. Cicida.
*Cidula (cf. scidula) leiterbon (93).
*Cidus(i.sueus; aus zythus?) drieide
(Sum. VI).
Cieo prs. eiere inf., ceo cere, cio
eire, ciliare (Gl. m.), cyare (G) (i. vocure,
mouere, comjregare) bewegen (iio). yleu
(5,22).A(Z. eylen. haesten(ll). snelleu (22).
hd. nd. laden, in-1. (5), schnell 1. (66).
vore 1. l eschen (22). hei-schen (17),
-ßen (21), -sen (5). hd. ru-, rie- (76),
roe- (i32) -ffen. ruepcn (11). dagen(i32.)
*Cier V. Cicer.
*Cyera v. Tiara.
*Cietas v. Cyathus.
*Cif- V. Scyph-.
*Cifatrilliuni v. Cifraculum.
*Cifira- v. Cifra-.
*Cificina v. Ceyx.
*Ciforus V. Afforus.
Cifra [i. tipus &c. 75) hd. nd. cif-er,
-re (5b). zif- (i34), zyf- (110), zijf- (7),
cey- (67) -fer. figur (75).
*Cifra-, cifira-, cifro- (7, 76), cista-
(1) -culum ißd, 69. 70, 134), -ticulum
(67, 133), -cüium, -cillum {^2:2), -tilium
(1, 7 &c.) , -tilum (76) , -pilium (75),
cifatrillium (U7), ciphatrillum (22''),
safatrilium (5. v.) (cf. dica, linipilus)
har- o. tlaehß-schwiugen (75). eyn zwing
l eyuzifern breth (7). cifer- (76),smytz-
(133), Schmitz- (66, 69, 70, 134), schuyt-
(67), swinge- (3, 5, 22), swing- (1, 74,
147), swynghel- (22^), sAvinncn- (18) -bret
sim. -pret (1) , -pretli (74) , -breit (3),
i -brod (18), -block (22^).
Ci- (Gl.m.), cy-(i29, Br.) -gnitus vox
j (^ygni.
Cy- (Hr.), ci-, ein- (9) -gnus,cin-nus
,Gi. m.), -US 187, 122. c/. frz. cyne Dz.
wtb. 96) [i. olor , color 9. cf. cicuta)
elb-iz (84, 103), -iß (74), -Z (SV), -S (34,
93), -seh (Fris., Pict.). elvicz (32). hd. nd.
swane, zwaen (11), zuan (97). hd. swan,
Schwan.
CIL
Cihare c. Cieo.
Ci-, spici-lega Junger spatz (Ki.).
*Cilerea v. Silerca.
*Cilex lajjis t hcrba (76); cf. Cilices.
Silex.
*Cyliaca v. Dysenteria. Cf. cili-a
(XO'A'.a) /. venler; -aeus ([ui in ventre
habet jjassionein (Br.); -acisis i. ventris
solutio nimla (148).
*Ciliada (cf. cilias) zal-a (i4i), -e (sum.).
*Ci-, Chi- (lir.) -liarcha ((/. cille gr.
mille Idl. 17) der gcwalt liat vber tu=
send (93). gewaltiger yber tausent ritter
(64<^^). fürst über dusent (8), vber tawseut
(9).
Cilices (sg. Cilex) seereuber (110). zee=
rouers (68, 132).
Cil-, l Sil- (4, 74, 7.-., 76), ein- (74)
-icium, camisia cilieina, clizana (Gf.
4, 290) hd. nd. eyn hären , hd. herein
(74), hören, herreii (7, 4), hören (67 ) kleit,
klet (22), claidt (1), gewant (8, 9), hemde
(6, 74). harra sim. (Gf. 4, 982).
*B[ilider r. Cylindrum.
*Cylydros c. Chelydrus.
Cilindr-a, -ia v. Celindra.
*Cy- (sm.), ei- (2, 3, 110 &c.), cM-, ee-
(3, Hpt.5, 209), che-lin drum, eilin-drium,
-orum (69, 134), chilendrium (49), cy-
(2, 110, 114, i32,Das.),chi-(9i)-lindrus, ee-
l ehel-nidrum (76), silindria (pl. /. sein-
dula 7.'.). kilider (loi) (i.vectis; lignum
nauis per quod dependet velum; lapis i
instr. quo terra arata equatur; tribula
23. cf. einendrium, ehel-indros, -ydrus)
hd. schindel, liultzen seh. (75). scindel
(134). schin-dele (23, 147), -tel (2), -dorn
(ö^j, -deck (22). schit (49). welle (Fr.).
welli-stcin i -boum (i27). w.-, welle-blech
(121, .Sum.), -blec (120), -bloc (117). uuellec
alopche {sie iipt. /. c). wal-ploch (e. ligneus
114). -stein (Das.). egt (76). eycte (4). ein
*eygen (3). uuagenroide (Sm. 3, 157). schlach-
l ber-scheit (2). blowel (91). slegil (104).
vleghel (23). gryndel (132). mastboum im
schiff (110, 132).
*Kilis quedam vena (76). leberader (93).
*Cilium i'. Celium.
Cilium, bissvj. eilum braw (93). hd.
äugen-, ougen- (3, G), augc- (8, 12), aug-
(1, 9, 66 &c.), oug- (49, 68, 76), au- (13,
17), heubt- (7) -braw i -brau (66 &c.),
-brawen (91, 110), -brauwcn {pl. 68), -broug
(49). -brage (G), -brahe (8), -prahc (7),
-prahen (17), -brade (5), -bra (21, 3), -pra
(1), -braen (10, 12), -bran (3), -broe (18),
-proe f -lijt (9), -brura {h^). nd. oghen
brisn, ogho brauen.
*Cilius V. Cibus.
*Cilix (/. capsella Gl. m.) v. Silex.
*Cilla V. Scylla.
Cillaba v. Cilliba.
Cil-lere, -ere (7, 7fi), -lire (8) (i.
mouere 110 &c. (/. cellere) bewegen (7,
18). rieren (68). rueron, wenchen (i32).
wencken (68, 110). czwinczern (8. ><
cilium?).
*Cillia V. Tilia.
Cill-iba, l -aba i. mensa cibatoria
(Br.); m. rotunda t quadrata {110, Gl. m.).
ein sehrybtisch (Gl. m.). dysch, eet taife
fei (147).
Cillo [cf. silo, tiUo) i. catamsrtus,
eeues, cinedus &c. ketzerbube (120). i.
CYM
cui superius ciliiim plusquam celleret,
a cilone t chilone (124). eil- (Br., Gl. m.),
ci- (125) -lones i. komines angusti capU
tis. cilo TipoxIcpoXoc, Xo^Öc (125). spitze
köpf (Fris., Ki.)- cliilo, "^OMiV i. labeo
(12:')). lancbeclio (cn.). cyllo, cylon ge=
Stummeiter &c. (Ki.).
Cilum f. Cilium.
*Cyma (c/. stima) putterscheib domit
man außputtert (74).
Cyme, cima, zima (93), einna (s?)
ein gipplicl (3). scliiune 0. wipfel l knyspel
l pnok l Wipfel an ruton o. an blumeu
(9). wcpeu (s.5. v.f. wepo cornus Kii., X
wipfolVj. hyfen (9«. i. e. cornumj. wyspel
(8, 16). dy wußpen {i. flagella pl. t2.5).
eyn dolle uff eyTn bäum (17). tolden-,
var. toldel-spitze (gi). tolrlc t sp. (12:5).
estenspitz (93). (X cicuta?) scher-linc-
(47), -ning (87). scornig (cima i. ciduea
149). ein kaum- 1 sproß-lcin am kohl (Ki^).
*Kyma v. Kymus.
^Cymabulum v. Cymbalum.
Cim-alia, l -eyae ((;i. m.), l -oba
(6f.), t rimalia (sum.) [i. bolbo Gf. 5 cf.
cima, cimoleya?) böl (Sum., Gf. 3, 9R.)
der wipfelfall (Gi.'m.).
*Cinialio soatahuot (Gf.).
*Cimarum sambuei, cymex s. (74)
{cf. cyma) holundernknoph (Sum.'). liol=
derknopf (7i). cunarum rubus nagen=
doruerknoph (Sum. v).
Cymatilis {l vndulata vestls 91) was=
serblaw (114). scliamlot (91).
Cymba, cim-ba, -ina (17), cum-ba
(9, 76, Br.), -a (7ii) {cf. carina) nach-e
(8), -en (12). farm (75). kanc (10). kan
(12). kaan (9). kahne, weidling (Fris.).
kauwe (17). boet (111 zull (74). zidl (2).
zulk (32). eyn cleyn scliaepken (132). flat
scip (8g). ays. scip-faet (Gl. Aeifr.).
*Cimba {i. membranvun, eommis=
sura) flech (sum.).
*Cimba [i. campana monackorum &c.
cf. cymbalum) tischglocken (75).
*Cyinbachus r. Cybister.
Cym-balum, -ballumi (47), -alum
(18), -abulum ((3. X nabulum?), zym.=
balum (IG), eimb-alum, -ulvun (g7),
-olum {prov. cimboul Gl. m.) , cinbol-
um (Gl. m.), -to t cinolum (7g) [pl. i.
aeitabula Pap., eitabula que cum belle=
matia simul percutiuntur Br.) zymbou,
cymb-alom, -olon (rf. pl. Gf.). hd. cym-,
zim-, zyn- (iio^) -bal; zimbel, cim-bel
(93), -mel (21); zymmel (16, gg, 7o); cym-
el (18); -bilge (5^); timbeigen (5). nd.
siin-, cin-bcl. hd. schelle, cleyn seh. (17).
sehel (13). scellikin (Gl. Marienf.). kling-
(21), klingen- (18, es), klupff- (6) -ysen,
daz die goltsinide habent (6). clingel-
(23), kregel- (22) -yseren.
Cymbium {vas) galeen (112).
*Cymbolum. v. Symbolum.
*Ciinbria {i. ciphus 75, 76, l vas
peregrinorum, vlg. nappa) uapflf (75).
koptf, faß o. geschirre domit man das
getranck teylt (74).
*Cimbulum v. Cymbalum.
Cimeyae v. Cimalia.
*Cimentum v. Cementum.
*Chymera hur (74).
*Cimes [i. letus) frolicher (74).
*Cymex sambuei v. Cimarum s.
CYJM
Ci-, cy- (120), si- (17) -mex, ein-ex
(121), -inifex, -inifes, -eues, ginfex
(33), ceruix (9) Ärf. nd. want-, vant- (97),
wan- (121) -lus, -lucs (97), -lusch (5), hd.
-luß. hd. wantz (9 &c.), wantz-e, -en (1,
2, 64), -ke (12.5); wentek cimex (11),
cim- (75), eini- (74), eine- (3) -pes {i.
tarmus 75) mott-e (3, 11), -en (74). mad-e
(11), -en (7.5). rupe (11). schab (74). Mit
diesen Formen zusammen fliessen folgende,
in welchen sich zugleich Mischung zeigt
mit axvi(|^, ivie (nach dem Br. ausdrücke
lieh) mit eynomia „a cynos canis",
sowie (sicher in conopis^ mit XU)VW(j^,
ngr. xöVBTti: eyni- t seyni- (Br.), eini-,
seiui-, t sini- (74), cino- (76), t sciri-
(Gf. fj, 690), seni- (94, 136) -fes {g. -fis
Br ), eyniphes (msc. Das.), eini-, seini-
phes, -pes, -fex, cineues, eiplex [q. v.),
eon-iex (76), -opis (of.) (^. eul-ex, -ices,
parue musce; zinzala l cernicula Br.
cf. Gl. m. 2, 427, 86.5. 6, 120) snacken il)
cleyn fliege (8). schnacken t seer klein
fingen (iio). schne-cken, varr. X -ggen,
schnock (cini-fes,^. -fis 64'). schnack (74).
mucca sim. (scini-fex, -fes, -pes, cono=
pis, einomia &e. Gf. 2, 654). mucken
(3). muck (76, iio"). ags. mycg (i36),
mygg (94); gnaet (seinifes t tudo Gl.
Aeifr.). cleiu much (i02j. kleine muckliii
(68). wassermuck (Das.). eyn rot (5, 21,
22, 23), roit (7), rode (17) muck (5, 7),
muke (17), mugge (23), mughe (22),
fliehen (21). hunt-flivga (121), -fiiega
(Gf.j. hundesfiige (16). honß fliegen (17).
hundßmuck (74). hutmug {sie 93). milben
(cinofes 7G). seinifes suebilazir (127. cf.
cieonides). knellizze (se.aws sneblizze?).
*Kymfea i\ Kympha.
*Kymi v. Kymus.
*Cimiare („a eimex" made) maden
(11). Cf. cimieare wanzen haben (Ki.) ;
von W. reinigen (Freund) ; XOp'.^SlV (Gl. m.
von xopis, nicht blandiri, v)ie es dort
gedeutet wird).
*Cimiym v. Cinum.
Cimiltne v. Ciminile.
*Cimina v. Cymba.
*Kimiiia v. K}Tnus.
*Cy-, eu-, ea-minella {i. muriola,
ammium) ammey (i43).
Cimi-nile (11, 147, Br., Gl. m.), -line
(Gl. m., Ki.) {i. bae-, bat-inum) haut-
en, 147), water- (147) -vat.
Ci-, var. cri-minium {du.) herman=
stat (75).
Cy-, gew. ei-, bissw. eu-, ku-minuin
{i. earui), t cumin (47) chum-i, -in, -il
dm. (Gf.), -e (105), -ich (i4i). chüme (49).
cume (100). com-in (99, 100), -en (Sum.
vu), -c (221»). camijn (i32). cymmin ror
(6). kumT (87). romsche kumi (93, 95).
kyme (13). comi; karden (cumin 47. st.
karben?). korue (22). peper-k. (22),
-come (22b). czymey, kvmel, boh. kmyn
(4). hd. ku- (134, Sum. V), kum- (7, 6g),
küm- (111), cu- (3), ky- (67 Mrg., uo),
kym-, kye- (18), ko- (21 Mrg.) -mel. kom-
el (17, 21, 23, 96), -mel (5^^), -mil (8^.
pfefferkumel (74). pefferkummel (12).
ku- (74, 75), ku- (87, 146), ki- ( 76, 91 ),
kym- (68) -mich.
Cyminum Aethiopum raden (47),
CIN
119
Ci-, coe- (91) -miterium hd. kirch-,
nd. kerck -hoff, kirch- hd. nd. (11) -of,
hd. -offe (8''), -off. kirgoff (21). kerchof (23).
*Cimoba v. Cimalia.
*Cimoleya [cf. prc. ?) steenslip (ss).
*Cim.oma v. Cynomyia.
*Kym-pha (74), -fea (9), kyn- (47),
ku- (17) -phen, cinifen (74) {lierba aus
nymphaea?) grensing {IL c).
*Kym-us (?'. faba 74), -i pon (74).
boneu (9, 47). kyma lepra, kimina 1.
(47), kinta-1. (85) bonen puluer (8, 9).
gepuluerte h. (47). gepliczebome (szc 85).
*Cinaberis v. Cenobrium.
*Cinadul-us, -a {aus cinaedus)
ebrcche-r, -rin (74).
*Cynaglossa v. Cynoglossa.
*Cinagulator v. Cingulator.
Cinamol-gon, -ogus &c. v. Cyno-
molgus.
Ci-, cy-, ein- (123) -namomum,
eynamonium (4), einomo-mum (64),
-nium (76), ei- (los), ein-namum czy=
nam-omey, -yn, -in, cyuemein, czinimem,
czymayn, cym-ey, -in msc. (4). cinnamo=
men (96). cinam-on (65), -ayn (5''). sina=
min (Gf.). cin-eimen (Sum. v), -ment (87).
zinmen-t, -d ( 93 ). cymin t minte (47).
ziniei (64*^). zymet (64t>, 123). zeygin (8).
kommel t zungen reude {sie 10). cyment-
f 125), zimmaut- (65), czimat- (1), zimmet-
(9i), cymias- (12), zimmy- (75) -rinden
sim. cinaerinten (50^). eymetrenen, Mrg.
rindeke (13). ryndekcn, eyn edel rinde
(22''j. kanneyl (132). caneel (22^, 108).
kneel ( 11 ). scorse van canele ( 108 ).
scortsule (99).
*Cinamomus zimmendbovn (93).
Cinamulgum n. Cynomolgus.
*Cyn-apium, -oselinum hunds-, gleiß-
peterlein (143).
Cinara {i. Carduus) artischo-ck (Ki.),
-ß l strobildora (143).
Cin-ara (Br. , Gl. m.), -era i -ia (76)
{aus hehr, kinnor) instr. musicum; -era
et euigies ludi in foro allata (76).
*Cinbolto &c. i-. Cymbalum.
*Cinccio v. Cinetus.
*Cincedula v. Cicindela.
*Cineia (c/. cincinnus) meny als an
den pferde (74).
Cinc-, tinc- t tinet- (i47) -iare {cf.
tintiare, tvctica,ve) passerum vox (Gi.m.).
schrien als die spercken (75). der muy-
schen of luynyncks geluyt (i47).
*Cineiber v. Zingiber.
*Cincidela &c. v. Cicindela.
*Cincillare v. Scintillare.
*Cincillulat regulus; zinzillulat
irundo (123. cf. zinzulare).
*Cinein-alis (i43), -nalis herba (Ki.^
{i. verbena minor 143. cf. cineumalis)
welsch eisenkraut &c. (i43).kraust's kraut
*Cincind-alus, -ula v. Ciemdela.
Cincin-, cinci- (i47), l tvmic-, pann-
osus (147, Br., anders VA. m.\ cf. sq.) die
bloit ind oevel gecleydt is (147).
Cincinnus i. pan7iiculus (bt.). plaggen
{i. vestes attrite 147).
Cin-einnus, -cinus, -cionus (11),
-tinnus (1, 6), -thinus (76), -tinus (8),
-tillus (1), -nUS (125, Ki. cf. Dz. Wtb. 96)
(?. eapUlus) loc (13). lock (1). loch (i04).
120
CIN
rx/. l»>iki'. {jniwHloek [9). cnislo}? (8).
laiicloiicli (loo). f^hcsj)«' (lue. orln'culus
Sic. KU.). goiH'l- (it!»\ rüspel- (na), crüspel-
(7), bispol- (S7'') -har. dwerl (22). wirueltop
(11). roli ist'ii (,(). /lierhcrf).
*Cincino8us r. Cincinnosus.
Cinclus [(iitin) lyliklirkcr (,i»«). stein-
piikor, -boilior (uo), -bicker l wa8ser=
stt'lt/. n-ic).
*Cinctilio r. Scintillare,
Cinc-, cin-torium (/. cingulus; cf.
anaboladium) fjmtol (,17). /id. scluucic-,
si-hircz- 1,10) -tiu-li (\), IG), -duch.
Cinctura siMickd (7-j, 76).
Cinc-tus,-cioi^ll) gurdingo (ll).prait
gürtfl i'ti). ;iiu braitlc uaclitlmb i^7r.).
^Ciiicumalis r. Trichomanes. Cin
cinalis.
Cincurris v. Cicuris.
*Cinda kaimc (9).
Cindalismus das spicken, fiekcn,
ptutzt'rn (,Kr\). «Z. fijckeu (116).
*Cindatu-in, -s (9, Gl. m.) {cf. sindo.
Gl. m. 2, :!29 ,*<^.,42.'')) ziiidol (8). czondel [9).
*Cindere [cf. ci-, scin-dere sniden (22).
*Cindula >: Scindula.
*Cine-, cini- (9:i) -ndrium {i. torris.
ticio 93. cf. cylindrum) braut (7, 93).
schijt ^7>.
*Cinenos v. Canina.
*Cinepes &c. v. Cimex.
*Ciiier r. Ctnis.
*Cinera r. Cinara.
Cinerarius v. Calamistrum.
*Cineratio {agri. i. incensio stipularum)
rutte prunst, daraus varr. rütte bluost,
ruet blust ; quia cinis saginat fayst macht
dtMi acker (g4).
*Ctnere, prs. cinno ( 17 ) hd. nd.
singfii.
Ciner-eus, -ius, l -itius [i. henetus,
griseus 125 ) aschig (68). eschig (110,
13-21. aseheiifarb (Ui). graw (125).
*Ciiierica ouis eyn grau scaep (97).
c. auis est cinercum habens colorem
(Br.). cinericas oues cinerLs colorem
hahentes (Pap. i.
Cineric-ius , - eus ( cf. einereus,
subcinericius) hd. eyn ding von aschen
fcmacht sim. cjti brot von eschen ge=
acken (17). ascherich (22). escich (6).
oßon(18V eyn oßson koch (21). einereus
i. dos-inus l -ninus equus (Pap.).
*Cinerulentus vol aschou (^11, 110),
esschen (132V
*Cineus r. Cinicus.
*Cinex f. Cimex.
Cingere hd. gu-, go-, gy-, gi-rten.
vmbegürtcn 'A . giu-dcn (11). hd. zusa=
men-gurten sim., -rucken 17), -drucken
(21). nd. tozaine-n, -de dr. i gorden.
schirtzen (19).
*Ciiiglare gorten (ö*»).
^Cinglossa v. Cynoglossa.
*Cingnus v. Cygnus.
Cing-ula, -ola (of.) {equi, seile) gurt
(7,"), 91). gorte (8t>). gegiirte (8, 9). roß^
gurt (75). en perdc gorde (22j. ain pfert
girtel(76). darm- (Sum.), dam- (93) -gurtel,
daratis entstellt da.z in gultel(ioo); daren=
garde (99). stegereif (Gf.). sattelriem (75).
*Ciii-, cina- (1) -gulator hd. gurtel-,
gyrtel-niacher, -mecher. nd. gordcl inaker.
gurte- (17), g'te- (5b), gorte- (18, 21),
CIN
gorde- (23), gurt- (1, 66, 134), girt- (76)
-ler.
*Cing\ütare v. Singultare.
Cingulum eyn perdeß ader eyns
andern diers gortel (17). gurdcl (»9).
gordel (11). darngurtili (104). vrowen-
gurtel (G sim.), -gordel (22).
Cingulus ((/. cinctorium) hd. gur-
tel, niannes-g. (G .vm.). gurtel (64). gortel
(10). g. hominis (8^). eyn ini-nschen-g.
hl), girte-1 (21), -11 (7.i)- g'tel (ö»»). gur--
(lel (f)). gordel (22j. eyn vorgurthe [b^).
gurt, schürt/, (t;')).
*Cinia v. Cinara.
*Ciniciuni v. Cilicium.
Cini-cus, f -dus t -fes l cineus (74)
hu- (71, iKi), hu- (74 1 -ndiscil.
*Cinifen v. Kympha. Potentilla.
Cinife-s, -x &c. u. Cinicus. Cimex.
Canina.
Cinifii V. Cyniphei.
Ciniflo [(/all. souflet la. m. ; i. orna,^
iitentum mortuorum t mulierum, 14.'>)
kraußhar-macher ; fewr-m. , -plaser ,
-plauser (74). vuyrbleser (147).
*Cinindrium v. Cinendrium.
Cyn-iphei (.Pap., Br. ), -ifii (Gl. m. ),
-ubii (Gl. .s. Germ.), cenofegi (76) sunt
hirci maiores (a ßuuio africe cjmiphis
Br. S'im.). ciniphe-s, -us gi"oit bück (i47).
*Ciniphes wauthuyss («c 147. cf. ci=
mexj.
Cines, einer asche (ü*», 23, 4, 104).
ouer t assche (22). asge (99). hd. asch,
esche, esch (76, 93, iio), esse (12), essen
(21).
*Cinis prionei [herba, i. q. eusole,
titimallum) braehwrz (Gl. 1, 1050). liola
(101, 130. cf. Gl. 2, 210).
*Cinna v. Cyma.
Cinnabaris v. Cenobrium.
*Cinnamuin &c. v. Cinamomum.
*Cinno v. Cinere.
*Cynnomulgus {aus cinnamolegus
Br. X cynomolgus) die den knele ver=
sament (,147).
*Cinnura (c/. eumera) korpp doriu
die armen ir körn behalten (74).
Cinnus v. Cincinnus. Cygnus.
Cinnus [,i. tortio oris Br.. torti 0. Gl.
ni. ; commixtio verum proportionabilis 76.
Br. cf. concinnus, einerei glich czwo
czungen in gesange t eines anders din^
ges (9). glich zu genge {sie) in dem
sänge o. eyns iglicheu dmgis (8). des
niunts toedruckyug (147).
*Cino ((/. lino. bulcio.) zein (Sum.).
*Cinobatus v. Cynosbatus.
*Cinobita i: Cenobita.
*Cinobrium &c. v. Cenobrium.
Cyno-, cino-, ceno-, zeno-, coeno-
(1201 -eephalus, -zephalus (Gf.). eino-
chephalus (11). -cefalsus (127), ceno=
zefano (Gf.) [animal &c. cf. Gf. 4, 759)
halü'hunt (19). balfhont (11). hunt-hobito
(127 1, -hoboto (119), -hobitc (104), -houbet
(121), -houbte (sum.), -höbet (100). hun=
hovbeto (120). hundshauptiger (74). hun=
diseher mensch (7.')). pavian (Ki.i. eeno:
phali simiarum species (Gl. m.). cheno-
palisgenus monstri dicti qr canina capita
habeant [sie Pap.").
Cinoeielotorium &e. v. Cenoeita=
torium.
CIN
*Cinoch V. Cinoth.
*Cinochephalus v. Csmocephalu».
*Cinodomeuni &e. v. Cydonia.
Cyno-, (jeV). cino-, Cyna- (mi»), ein-
(09, 133, 134), cion- (47) -glossa, quino-
closa [i. lapella Mo; (hcrba, cf. bugula)
hd. nd. hundes-, hd. hundß-, huncz-,
huntze- (133), honß- (17), hundc- (lo.")),
iiunt-, hund-, hirß- (76)/t<i. -zungc, -zuug,
nd. -tunge. hundes rip (8). a(js. ribb-e
(94»), -ae (i3ß).
Cinoglotitorium v. Cenocitatorium.
*Cynoia v. Cintilla.
*Cinolum v. Cymbalum. Nabulum.
Cyno-, cino-, ceno- « cenon i.
commune 64) -mjria, (jew. -mia, cino-
meya (9), -migia ii36), cenonia (64^=),
cimonia (1), canimia (75) [cf. cimex)
hd. nd. hundes- (ö, 22 &c.), hundÜi- (5''),
hundeß- (18), hondes- (21), honts- (11),
hons- (7), hd. hunds-, huntz- (1 sim.),
hunde- (6), hunt- (121 &c.), hund-, gemeyn
(8), gemeyne (9) -fliege, hd. -flicga (93,
121), -flieg, -flyech (70), -fleige (7), -flcge
(5), -vleghe (22), hd. -fligen (5*», 9 sim.),
-fluig (76), -fluige (104), -fluge (9.5), -flew=
gen (1), -muck (64, 76, 91), l -luß (18).
snakl (1).
*Cyno- (Pap,), cino-, cjma- (ki.) -mol=
gus, -molus (19), -mulus) (^11), cina-
mologus l -molgon l -mulgum (ki.)
{auis) niarekolfi' (19). kaiander (11).
*Cinomo-mum, -nium v. Cinamo^
muza.
*Cinon f. Cinum.
*Cinopedus v. Chytropus.
Cynos-, cino- (ii7) -batus, ? -baton
(Ki.) jiundisberi (ii7). saur-ach, -auch,
hagdbrn (143). eglentier (109). baccae
cynosbati hagebutzen, hahnbutteu, bie-
ten (Ki».).
*Cynoselinuni v. Cynapium.
Cino-th, -ch (11, 19, 76) {hebr. i.
lamentatiolat., threnigr. (Br.. Gf., stm.Pap.)
hantslag-inge (11), -ynge Jhe'^o (19. i. e.
hieremice Pap.), trinson (Gf. 5, 542. i. q.
mnhd. trensen stöhnen keichen, besonders
— nicht ausschliesslich, vne nach Hm. 1,
496 — von TJiieren gbr.).
*Kynphen v. Kympha.
*Cinsorium v. Scissorium.
*Cinta V. Citta.
*Kintalepra ?•. Kymus.
*Cintilla &c. v. Scintilla &e.
*Cintilla, cynoia ( 74 ) {herba) sindouwe
(96). synnaw(74). C/. alcliimilla sin-dau,
-nau (^Nmn.).
*Cintillo ycf.prc? scintillare?) syn^
den (17).
*Cin-tillus, -tinnus, -thinus &c. v.
Cincinnus.
Cintorium v. Cinctorium.
*Cintra schon weder (17). slußel ve=
der lö'^i.
*Cinturnium v. Gutturniiun.
Cinubii v. Cyniphei.
*Cinulus {st. scindulus?) dil (cf.).
*Cin-um,-on(7.=i), cynum(74),eimiyTn
(96) krieeha (93). krichen (8). kriech (75,
76). pflum (7«). eyn prum bäum {1\ ginse--
bare (ss). ziegenpart (74). eigen- (Sum. v),
cegen- (47, 96), czyge- (149) -bart.
Cinus, cynus (102, Gl. m.) {i. lentia=
eus, gall. aubespine ; fraxinus, esche x
CYP
cinis?! earaaus Gf. 3, 120. 4, 592. cf.
BM. 228) hd. chriech- (121, Anz. 8, 97. Gf.),
kriech- (84, 93), kriechen-, chrich- (i04),
kr ich- (8), krychen-, kyrcheu- (16, 70),
kriken-(47), kreken-(13Mrg., 22), hd. pru=
men-. plumen- (18), mel- (95), qnidden-
(19), quedeii- (11), esche- (ö*», 21), esehen-
(4), eßen- (18) -bäum, -bom sim. eyn asche
(5). esch (17). esche (23). achs (1). ein
bircke (3).
*Cmus V. Cygnus.
*Cinzala v. Zinzala.
*Cyolanga v. Cianga.
*Cionglossa v. Cynoglossa.
Cyparissa nacht bild (147). ciprasse
sunt nocturne imagines (76).
Cyp-erus (73, 12.5, 149, Ki.), -eris (73),
-irus (1251, -rus (110), cip-erus, -erum
(4). -arus (47, 9ii, Sum. v), -aris (76,_ 96),
-perus (3), -rus (sum. vi) ^. radix iunci
(149). uuizgaligan (Sum. vii). wilder galg-
an (74, 93, 125), -en (73), -ant (kl).
piperboum (sum. vi), ciperu d. pl., boh
plany zel (? 4). zyperbaum (110). schaff
fenhew (3). riet (95). detle t {sie) semede
(47). {i. iuncus triangulus Gl. m.) driekesem-
ede(Sum. v), -de, {andre Hand) trukesenke
{sic)\ papavi (90). zitewar (87). glocken=
blumen {i. gladiolus, ligustrum 125).
Cipro {st. cino?) pniinboum (Gf. 3, 122V
*Cipio V. Cippa. Scipio.
*Kipioc (X'jpio;) V. Adonai.
*Cypirus v. Cyp-erus, -rius.
*Ciplex {vermis cf. eimex) ein nielen
(3). {i. virea, erugo) milb-e (74), -en
(75). harnwunn (76. cf. cernoides).
*Cippa klobe (8, 9). cobe ( sie 16).
eippus, cepus i. rete (Gl. m.). cipio (x
scipio q. V.) i. bacidus ad capiendum
aues aptus vogel klob (7ti). cyppus {pe=
dum reoncm s. u.) cloben 1,75).
''Cippare stocken captiuos (7). stocken
(5'J, 9). stogkin (8). stokeu t blogern (13
Mrg.).
*Cippicustos stock-warter 0. -Scherge,
var. -schirge (70).
*Cippo V. Gibber.
*Cippria v. Cipria.
*Cippus V. Gibber. Scirpus.
Cip-, cyp-, ci- (1), cu- (8^ 11, 19),
sip- (147), stip- (öl") -pus {i. neruus,
truncus, cumulus terre-., cf. cippa, gib-
ber) hd. stock, stock in einer gefang-
nuß (68), der gefangen (75). ein fangen
stock (125). stok (22, 95). stoch (95, 141).
sthok (13). stog (Sab). Stack (5I'). stoech
(99). hauff erden t kirchufF t stocke l
bloch da man gefangen lüde ynneseczette
(19). erden hoep l kirchof l stock t bluec
daer men die gheuangen in seetten l
littien (11). diep- (7, 8i>, 19, 93), dieb-
(75, 76), dief- (11), dum- (75) -stock, -stog
(8*>). block (49). pyngereytschap (147).
hd. sarch. sarck (iio^J, 132). sarg (67,
134). dotengrab (110 . dodengraff (132).
*Ciprasse v. Cyparissa.
*Ciprassus v. Chrysoprasus.
*Cipress-inum (8), -issimum (7), -um
(93) cipressen-, cipres- (93) -holtz.
Cy-, ei-pressus hd. nd. cypressen-,
hd. cypressin-, cippresse- (76), cypreß-
(1), eypres- (93), zipres- (75) -bäum, -bom.
shst. adj. cipress-in (8, 75<i), -en (75), -e
(105).
cm
*Cip-ria, -pria (76) cipren (1), hd. nd.
cipern-, cyperen- (22), zippern- (67), zip-
per- (134), zyper- (69) -laut.
Cy-, cap- (i36) -prinus ags. forn-
aeticli (94^, -eticali (i36); cf. forn tur=
nus {piscis Lye)?
Cipris vnkeuscheit (74).
Ciprius hd. eyuer vz dem laude
(cipria) sim. virgo cypria, leinnia
liohrmedichen U2ö).
*Ciprius [iierba, cf. cyperus) meyde
blomen 17). cyp-rius, -irus, XUTlsipo?,
iuncus ciper-oides t -inus cyper-,
bintzen- Schwerte!, nl. waterbloembiese
(143).
Cy-, ci-pselus {i. apos i25, apus)
steyr (91). speir (Fris.). mauer-, rhiein-
(Ki.), haus- (Fr.) -schwalbe.
*Cipus ( aus eepe ? ) cambr. cenniu
(Zeuss).
*Ciphariuni in bürge of buere (vuere V
11).
*Cipharius naep mecher (19). en uap
maker (11).
*Ciphatrillum v. Cifraculiun.
Ciphus V. Scyphus.
*Chira c. Hirna.
Chiragra, gew. eir-ogra, -agia (8),
-egia (2) hd. nd. haut-sueht, -zucht (22.
2), -sigt (17), -lidsulit ( 93 ). hd. kramph
(iO), kramp, der kramp in drr haut (5,
68). hende-krampf (8), -kramp (17). hend'
krUph (9). das poiiagra in der liandt
(91J. daß czipperlein ador gosicht in
henden (i25 Mrg.). hend zipperla (111).
*Cirbus {cf. dz. wtb. 448) /. scruti=
num (7 t); omasum, Omentum (74, 93);
reticulum (75); büdmig (93). zir-bus, t
-bum (6 Anh.). t -ibum (76) /. Omentum
(74, Gl. m.) ; intestinum (6 Anh., 76);
wamp, uetzlein; sirbus schiner-n. (74).
netz (6 .\uh., 74, Ki.) ; netz am tliier (75) ;
noetz t instrumentum strick ( "6 ).
carbus v. omasum. scirbum arab. ven=
tris pinguedo (Gl. m.).
Circa hd. nd. by. bey (i34). alumbe
(99).
*Circe v. Carue.
*Circenare v. Circinare.
*Circillio i-. Circumcellio.
*Circinna v. Circinus.
Circ-inare, -enare, -inire 1^67), -itare
(Gl. m.) {cf. circuire. cambire.) hd. zir=
kein, vmczirkelen t vm <^reyssen (9.
kreiß X reiß c/. circinus*. vmb-gen
(17), -gOU (67).
*Circiner v. Circius.
*Circinna v. Circinus.
*Circino {cf. cii-culator) rizziri (Gf.
2, 559).
Circin-us, -um (121), -na (i4i) {i.
machinula apud carpentarios &c. Br. cf.
circulus I hd. ci-, zi-rckel. cir-kii, -eil
(Gf.). zirzel (6). czirczel (2). c'k-yl (5>J),
-el (23). crikel (22). cirke, eyn tauge
dar men cirkele mede maket (22^). riz=
za (119). riza (121). ryß (64^). riss (93).
reyf (8). passe-r (io9), -re (108). pesser
(99).
*Circ-inus, -inus (75), -ina (gi. m.),
-ius {q. V.), curcilla {v. opilago) i. ven=
tus (18, 75); V. qui dtuerse et aeriter
circuitum facienda volat (66 &c.); ital. la
aura, ventesello (Gl. m. ); terrificium
i opilago wint-sprieß, var. -spreis {cf.
cm
121
sprewl V. turbo), vlg. sturmwiudt (75) ;
sut Westen wint (18. cf. circius).
*Cireircla v. Cicercula.
*Circis V. Cirtis.
*Circitare v. Circinare.
Cireiter AfZ.. durch, durg (18). dorch
(17, 22). by (17). akimbech {sä).
Cireiter annos dorch de iar (22).
Circitor v. Circulator.
Ctrci-us, -ner (75) siide- (5), sud- (1),
süt- (13), zut- (23), suden- {b^, 17), sust-
(22), mittag- (75) -wiut (11, 75), -west,
-vvyest (5'J). schwirbel- (110), drayende
(i32), dryerhand (68!) wynd.
*Circopediti &c. v. Cereopitheeus.
Circu-ire, -ere, -rie (21), -mire (11,
110, 134) {i. ambire) hd. vmbe- (1), vmb-,
vm-, vmme- (8, 22), omme- 1 om- (11) hd.
-gen, -geue (7), -geen (9, 69, 134), -gehen
(18), -gon, -gan (21, 22), -gaen (11).
Circuitores, circumforanei knapp-
secke (125).
Circu-, circum- (110) -itura (es),
-itus (4. ambitus) hd. ein vmb-, nd.
VTnme-ganck, des spacierens (75).
*Circula (z. visitatlo Gl.) i. instr. fer-
reum sc. (7«), fabrorian (74), sperr-hack
(76), -hock (74).
Circulare bedregea (11).
Circular-is, t -iter (68), -e (6) rin=
geh'-cht (iioij), -t (17). vmbge-riugelt
(66 &c.), -riglet (sic69), -rigelt (134). rond
vmb (68). rynk l runt (13). ront (18). r.
-om (132). schibele-st (6), -t (65). cirkei-
eclit(5), -ich(5b, 21,23), -ert (17), -echtich
(22). trunt also en scive (22''). senewelt
(22).
Circu-, t circum- {einmal Gf. 2, 059)
-lator einzircklcr (uu), -er t vmbkreyßer
(74), i. qui famam portat (bi-.. Gl. m.,
circumli Gf. ; gr. d^u^Xf]^., galt, lierault
Gl. m. ; cf. circino) ri-, riz-zari, reizare,
malari (Gf. 2, 559). gauckler, zanbrecher
(91, 126). Spinnenfresser (91). stat-, lant-
knecht i. circitor, lietor, lorarius;
leutier, wiltfange, bliebliirniclit i. cir=
cumforaneus &c, ; pl. hippentreger (i25).
Circulatorius i. qui lect-ulos (Gl. m.),
-OS (Br.) tornatilesfacit. i. luduspuerorum,
sedentium in circulo (7 &c.), post quorum
tergum discurrit puer tmiis, portans ali=
quid in manu, quod ponit retro aliquem
sedentium ignorantem (95, sim. 76), hoc
ponit Hieronymus in quodam prologo (7,
76), vulg. gurtulli trag ich dich (95),
gurtelin drage ich dich (7).
*Circulea {i. brixa; cf. erustula)
bvytzel, wyndeliug, krekelingh (i47).
*Circulio v. Circumcellio.
*Circulium nebigers dro (9). ciricu=
lum neb begers {sie) dree (8).
*Circulum i. crinis t ornamentum
capitis (76). i. o. crinium harpant (74).
Circulus {i. circus q. v.; instr. ear=
pentariorum c&c. cf. circinus) hd. nd.
circk-el, -il (9). rinck (7, 65). riug (110).
schussel-r. (111). schibelecht o. reyf (8,
65). rayff (in), rep (99). rissa (95). riß
(64). kreugel {panis 125).
Circum hd. vmb. vmme (22). by (17).
Circumamic-ire , -tari (76) vmb
cleyden (19). om kleden (11).
Circumamictus vmb cleyd (19). omme
cleet (11).
16
122
nu
♦Circvunenp-ere, prs. -io uomcii (csV
oft"- / in 11. ^l.Si. ix-y n. (1). /j(/. vmb-ii.,
-uüyiin'ii (:\), -grifffii ( 17, -r)), -phaoii (17),
-fiiiii;»'!! (iioV prs. icli vinl) , alliim- (f)),
nlmiiiiii'-fj;lViu>iiu', -iinnt'in'in, -nyin(7ti').
Circum-cüllio, -tellio^ri), circ-ulio
(9\ -illio \S^ aiii nuuicli <lfr iillwc^ vor
dor cfll spncii'i t {n<). viiihswaylVif^tT ni.
(74). vnsti'ff mimicli (S''l, niciisrli (.yic Di.
♦Circum-ceptiis.-cerptus^JJj.-sc^ptum
(8) hii. viiihi'-, yin Ix'- {sie IS), vinb-,
vm- (T«") -fangen (S\ -griffen, -grifen ("(O.
fid. vmnie-, he grepeu.
CircTuncidere [tf. -scindere) vnib
sneytien (3). ])escliny<ltMi als die iuden
thiui (TsV
*Circuincindere >\ Circumscindere.
Circunicingere vmme gorten (14).
Circumcirca hd. vmb vnd vmb.
vninie vn(io vninie (22). vnibenduin (>')).
yn und yn (18). aller- (19), alre- (11)
-wegen.
Circtuncisio l)osflniyden der iuden
(-.s).
Circiuncisus beschnitten iuden (75).
Circumcurrere hd. vmb- si7n. , yn-
(18) -lauften, -loÖ'en, -loffen («s), -lofen
(76). iid. vninie lo])en.
Circumdare /«/, vinbe- sim., yn-^18)i
nd. vnnne- , oni- hd. -geben . -greiffen
(3), -vahen (9), -dun (19), -done (18),
-don (21, 22), -doen (11). circondo ik
vninie do (2.")).
Circumducere vniin(> füren (8 sim.).
*Circtuiifallere (X -vallare 7. i'. cf.
constipare) beli(>gt>n (8).
Cireumferentia ii. perifera / girviin
75) das vssertheil eins dings (iio). dz
Wasser (sich von einem ding (es), hd.
eyn vmb-schranek (3, 74), -gang, -hange
(7), -tragunge sim., -wesen (Ib), -went^
lieh (8), -sweyf (8, 9'), -sweiffe (7.5'^),
-sclnveiffe (ts«), -weiffe (75''), -waiffe(7ö<i).
nd. vme draginge. bort (b^). i. 2^aries . .
vt mons eyn b(>rgk hart, eyn ende (17).
bor rant {neben bort-r. ripa 22j. c. rote
fellg (64'"). ein feige (e4b), velg (74, 93)
an einem rade (6t, 74).
Circumferentiale daz usserst an eim
kreiß ((ii. vmb-dragung, -gang (17). eyn
borte (.'1). bort (7, 22). bore (18).
Circumferre hd. vmbe-, vmb-, nd.
vme-dragen , hd. -tragen , -geben {nach
-dare 21). -füren (65). beti-iegen (65).
Circumfodere vm grabiii (8).
*Cireunifolare ?'. Circumuolare.
Circumforaneus v. Circu-itores,
-lator.
Circumfulgere vniselieinen (fis).
*Circum-fulsus, -wlsus, -uulsus {von
-fulcire X -fulgere) vmbe- (3, 5), vmb-,
vm- (76), nd. vmme-festet (17\ -festiget
(21), -ge-f. (3, 7), -be-f. (18, 22), -beschi^
nen (7,'i), -geschinnen (6).
Circumfundere vmb giißen (19).
omgi(>teu (11 1.
Circumgirare rum-, kugelet rumher-
kereii (r>5).
*Circuimnce - ssio , var. -nsio {in
diuinis) ein vmgang der drion person
&C. (65).
Circumire v. Circuire.
*Circumitu-ra, -s v. Cireuitus.
*Circumlator v. Circvdator.
CIR
Circumligare vni binden (9).
Circumlinire vinuie-, vm-amern (8),
-smyreii (9 xivi.).
Circumluere vmme waschin (8 *m.).
vmb wecli.s.selien (17).
Circuniluuium locux quem aqua n'r
CHiiißiiit al.s die mayiiaw, cur. maien
awu (64).
Circiun-pedea, i -pedilie (76), -pes
^7i) (/. sandali-a 71, -ci, c(äcei /ratrum
minorum 76, scandalia l send <i:c. Br.)
bisclioirseluich (74J. sockel (76). traban-
ten (la« &c.).
*Circiunpellis ein rok der vff die
fiiöse gat (()).
Circumponere hd. vmb-, in- (18)
-setzen, -sitzen (^21), -legen. W. vm-leggen
(23), -liehen (22).
Circumquaque {cf. -circa) vmb vnd
vmb (7), vm (68). alleuthal-b (76, 110),
-ben (Ij, 7, uo''). vmbeiidum von (5),
vuib von (21), vmb vnd (i), yn vnd (18)
allent halben, vmme van allent halueii
(22). umbedude (99j. om en tom {sie 107).
om vnd om (132).
*Circumsc'ptuni v. Circuniceptus.
Cireuru-scindere (19), -cindere (11)
vmb- (19j, om- (11) -snyden.
Circumseribere besehuldigen, bc^
stratV'U, merckeii, vßdyl-en, besliißin,
vmb kommen (19). be-straÖen, marken,
wt (lelegen, besluten, om comen (11).
*Circuinscriptorie klükelich (17j.
kluekelicke (Hj.
Circumscriptus beschuldicht (11).
Circvun-sepire, -sipere (8) vmnn"
zunen (8j. vm czewiieii (9j. vmbzynen
(76),
Circvun-septus, -spectus(17,63) vmb-,
vm-zunt (17, uo'»), -zyut (iio), -geziiit
(76), setzt (68, 110). vmbesclilossen (60).
be-slossen, -fangen (63).
Circumsilire [i. invadere) hd. vinb-
sim., in- (18j, nd. vme- sprmgen. hd. an-,
ent- (7), vmb- (17), vm- (iio) -lautfen. nd.
anlopen.
*Cireuinsipere v. Circumsepire.
*Circumspargere vinfaren (76).
*Cireviinspectaculuin v. Amphithea^
tr\iin.
Circximspectio wisheyt (22). fur=
sichtikeit ('>5j.
Circumspeetus hd. vmb- sim., vraine-
(23), vor- (lU, 15, 22), für- (68, 110), für-
(G) hd. -sichtig sim., -sihtiger (6), -siechtig
(lU), nd. -zichtich. ysythic (13). voersienlie
ill). veskopect (V22).
^CircumspectTos v. Cireumseptus.
Circumspicere vor-, vmb-seheu, be-
hudcn (19). capen, vmme zen (22*^).
vor-, om-sien (11).
Circumstantia hd. eyn vmb-standuug
(5, ü), -steudunge, -stenuunge (67, 133),
-stendigkeit (,iio'>), -stant(75), -stant des
wereks (65), -stende das die ding erlicht
werden (76), -wesen daz die ding er=
luehtet (7). nd. vme standinge. daz die
dinge besweret 0. lichtet ; der wyße
sogetanheit (15). beswern-usse, -iß (8)
der sund-e (8), -en (9). vmb-faug (17),
-sichtick {vor c.-spectus 18j. die gele=
genheit (68). belegenkcit (18'').
Circiunstare vmb- vm-sten (8, 9, 75),
-stain (19). om staen (11).
KYR
*Circumtellio r. Circumcellio.
Circumtextu-8, -m (76) (</. circuni
uestiunij /. pal- Kii. m.), fo- (76) -lium
rolandum, ijr. cyclas (<;i. m.), cicliun
{acc. 76)
Circumtueri vm Hehen (9).
^* Cireumvagari vml) lauffen (19). om
lopen (11 j.
Circumuallare Ix'- (9), um -legen (9,
61), -fallen; -geben mit nacht / mit einem
geleger (-.••>).
Circumuehere vm-furen, -sleiffen (9).
vmme sleiffin (8).
Circumuenire betrieg-in (8), -en (65),
listiclicli bey eynem komen l eyjien be=
trigen (9). be,scliuldigen i bynden (11,19).
viubdun (19). omdoen (11). ver-, vor-
(lüo) -selielcken (110), -schalken (68, 109,
132), -rassen (i32).
Circumuentio sclialckheit (iio). ver-
schalckung, -radtnuß (68). betruchlicheit
(65). barat (uu).
'''Circuin-uestium , -textviin (64«. cf.
-textusj i. ciclas eyn sv'wcl o. gestept,
va7\ sinwelles o. gestern, kleyd (64).
Circum-uolare, -folare vm- fliegen
(8), -fligen (9).
Circumuoluerevm w.elczin (9). vmme
roren (22).
*Circumuulsus v. Circumfulsus.
*Circurie r. Circuire.
Circu-s, l -lus (7. cf.) schcbelich
vmbgank (9). scliibelacht l vmbgang (17).
rin-ek (7), -ckt (i32), -g o. kreyß (110).
kr. des cirkels (75). waterrinc (99).
*Kirchia v. Kyriea.
*Cire (St. seire) wißcn ; ciokenden (18).
*Cire V. Giere.
*C5ire (■'it. circinussi/n. ?) rize {zwischen
piscator tind sedile loi).
*Ciregia v. Chir-, cre-agra.
*Ciren v. Siran.
*Ciren-eus {me. corr. 74), -us {pe. acuta
Br.), -ea {me. corr. 76), cyrenseus (Pap.),
e'repta {alph. cir- 21. aus cireneus X
correpta !) i. heres {II. c). eyn herbeling
(21). erbekind (74).
*Cireo v. Carue.
*C3rreps v. Cirips.
*Ciriacus {i. crinitus) die vele hairs
heft (147).
*Ciriandruin v. Coriandrum.
*Ky- (19), kyr- (74) -rica, kirri-ka
(11), -ca (76), kirchia (65) i. domusregalis
(76). kunigeßliauße (74). kir-ch (65), -che
(19), -ke (11).
*Ciriculum v. Circulium.
Chir-idota, -odota (Das.), -odita
(111, Pap.) {aus X=ipi3cUT0<: cf. Gl. m. 2,
395) ermclrock (111 sim.).
Kyrie, ele-, le-yson erbarme (9).
herre erb. dich (8, 64, 7.5).
*Cy-, ci-, ti- (74) -rillus {i. surio 75.
cf. ciro, siro, saturassis, cantharis)
sur, Ij'eß (74). hantwurm, wasser sure
(75). hand-sury, varr. -süry, -seyrin (64).
czigenbart (9. cf. spirülum, cinum).
*Cirigicus v. Chirurgus.
*Cirips ein wirtil (9). cyreps wir teyl
{sie 8). eirops ein fordeyl {sie 17).
*Cyris &c. v. Cirres.
*Ky-, kyr- (74, 110 &c.) -rius, t -reos
(74), kyrri (147), kirr-i (129, Gl. m.), -ios
cm
t --OS (76) {aus XO"^PO?? ito^- ciro) i. por-
cus {II. c). eyn swin (8). swein t parck
(74). cryme, soege, mutte (U7). Ne dicas
kirrie eleison (tü).
*Cirmenta est illud qnod natat super
liquore-s (3), -ni in (76) vase ut recens
jimmat potus. ein wolger (3. c/. wo-,
wu-Iger turunda Fr., Ki., Sm. 4, «9).
*Kirraiiidactila v. Hermodactylus.
*Ciro i. sanccio ik hilghe (^2"2).
Ci-, l ey- (74), Chi- 'Br.) -rocopus,
-rocupus (68) {i. vnguentarius ; aus my-
rocopus (/. cf. >< ceroma ? c/. cirobalsa=
mus /. vageatum &c. 76; ciron? salbeu-
macher, -verkauffer ^74). ein apotecker
(68^.
*Chirod-ita, -ota v. Chiridota.
*Cirofolium i\ Chaerephyllon.
*Cirog-ellus , -illus , -inus v. Chiro-
grillus.
Cirogia repe, seyl, touwe (147V
*Cirogilluin v. Cirres.
*Cirog-ra, -a &c. v. Chir - agra,
-otheca. Creagra.
Cyrographare mit der liaudt sclirey=
ben (g4).
*Cyrographia v. Chirographus.
Chirographum handfesti (^2.5, m3, Of.).
Chi-, gew. ei-rographus , C5rrogra=
phia (64'*) haut- hd. -feste, -vest, -festung
(5, 18), -schrifft, (land- sie 64«) -gesclirifft,
-t'estin schryber (ö^*) , ad. -vestinge. hd.
schuld-, scheffen- (G) -brieff.
Chiro- (110, Gl. m.), ciro-, tiro- (11,
19), siro- (Gl. m.), curi- (1) -grillus,
ctioe-(Ki.), chae- iFr 1. ssü«) -rogryllus,
ciro-, cyro-gillus (tg, 14i &c.), -gellus
(6), -gvillus l -grissus (Gl. m.), -grinus
(66, 70), -ginUS (69, 1341, Ci- (Gl. m.), O-
(77) ■ -rogullus, sirogalus («'. cuniculus
Gl. m.), ehe-, Mrg. chi-rogylius {i. echi=
nus terrestris 12.5) («w.s /OipOYpuAAiO? sm.)
hd. nd. egel [i. erinaceus Mss. mog.). igel
(95). ygel (l), 4, BJiO- yggel (7). gresinck
t ericius grise-grat (-graut) l yle (10).
grebin-ck (5**), -g (/. gryllus 74. cf. Fr.
1, 369**, 372. BM. 562). grefyng (131 gre=
vin-ck (9 Anh , 23) , -gh (/. grillus 22'').
grobing t muhverck (77). gro vink {sie 9j.
gren-ing (50«), -ugk (17). greuuck (gre=
mickV 8). graßmuek {sie ig) chreiiich
(«c 1. >< grus). grutzer m. (Bibi. a. isss
Fr. 1, 380). hermel cir., eychhorn tir.
(19). eykorn (11). ecorn (99). caniniehen
(Ki.\ hd. (voec. ex quo) mer-katze, -katz,
-kartz (69).
*Ciro-gus, -llus r. Chirurgus.
*Ciro-logia t -mantia (75), -mansia
(76) hantkunst {ib).
*Cirolog-ia, -us v. Cirurg-ia, -us.
*Cirom.a &c. r. Chironomus.
*Ciroman-sia, -tia v. Cirologia.
*Ciromant-a (68), -ia (i32), ehirono=
man-ta l -s (Br.), -tia (iio) (x chiro=
nomus) hant-spiler (68, 110), -speler (132).
Chi- (110), ci- (132), cy- (es) -roman^
tia warsagmig (110), goickelye (i32) iu
der hant.
Chi-, ci - romanticus warsager vß
der hant (no). wissage durch bescha=
wung der hende (75). hantbesyer (132).
*CirorQomon v. Chironomus.
*Ciron der dye macht der krude zu
erste fant (19). Chiron qd. grcecus fuit
medicinam iumentorum inuenit (Pap.).
CIR
Chirones v. Siro.
Chironia v. Centavirea.
Chironomanta &c. v. Ciromanta.
Chironomus.
Chi-, chy- (125), ci-ronomus, chi-,
ci-ronomas, chironimus iFris.), chi-,
ci-, schi-ronomon , -romomon, ciro-
nomum (132). -nomen (7... f. paniseca),
-mon l -nomans t -nomanta (i47),
-mancus (:x -mantes; t -ma yia) (aus
}(£'.povöji.o;) schiruiel i. timicator ; sprin=
ger (93). ein morischger o. kochersper^
gertäntzer (Fri.<.). en speler [i. iocvda=
tor 23). loterbub , gauckler (88 S2m.).
nettoboeue, coechler, vareude man (i47).
*Ci-, cy- 1,74) -ropes es< vestis de serico
t caaapo (76). seydenklayde (74).
*Cirops V. Cirips.
*Cyrophus ipiscis, i. turonilla; cf.
sirolus? serra) stecheling (5**).
*Ciror v. Carue.
*Cirorgicus v. Chirurgus.
Chiroa v. Cyrus.
*Chi- (i3ü, Ziem.), ci-rostringa {cf.
lubripellium) hant-winch iSum.), -wine
l -wie (Gf. 1, 720), -winga (130) , -wing
(100), -winde (7), -zwinge (74), -twinc
IZiem.).
Chi-, gew. ci-rotheca, -roteea, cirog-
a, -ra hd. haut-, heut-, henc- (6) , hen-
(69) -schnell, hend-schuech (76), -schug
(70j. iiant-schw (9), -zhowe (5), -cze (.ö**).
hinscluig(l7). han.sche(22at'). henßag (21).
Ciroteca ferrea eyn ysern hantschu
i.j'').
Cirotecarius hantschuchmaclier (7.5).
hanschemeker (11).
*Cirotraphus c. Giruneula.
Cirp- V. Scirp-.
*Cirpus V. Scirpus. Veredus.
Cirr-atus. -itus (68) vol har, ein
zopflTe-chter , var. -ter (iio). einer der
vil (68), gezupfl't o. kraus (Fris.) haar
hat.
*Cirrepta v. Cireneus.
*Cirr-es (ii4), -is (76), -his t ciris
(Ki.), cyris (74), gr. xslpt? ? xippt? (114)
lerich (19). lerche (74, Ki.). eu lewerich
(11). wifalter {auis 76. vor cirogillum
est genus pupilionis. X chirogrillus).
*Kyrrica &c. v. Kyrica.
*Cirris stein auff dem sehaehtzabel
=^Cirritus v. Cirratus.
'^Kyrrius &c. v. Kyrius.
*Cirrorg-ituus, -us v. Chirvirgus.
Cir-rus, -us (75 varr.), -tus (5, 7),
currus (9) (c/. cesaries, coma) bal-zer
(bm.), -tzan (93). hd. ein krol. krul coppe
(8). eyn kop (18). kopph (17). zopph
(10). zoph (7). zopf (6, 76). z. von dem
har (110). z. von liaar gemacht (es), hd.
zop , czopp , lock. nd. top , toep (85).
har-scopff (64), -zupften (Fris.), -flechten
(75).
*Cirrus (aw5 scirpus) risch ader schilp
(109).
Cirsum (^. moniga) craidwagen (147).
*Cirsterna v. Cisterna.
*Cirte V. Carue.
*Cirtella v. CUtella.
*Cirtilla sper-hack (8) , -hogk (17),
-hoken (9).
eis
123
*Cirtis, circis, certis (23) {piscis) hd.
nd. bricke, prijck(i32), pric (i07),pryecke
(133). hd. brick, prexe (66, 69), bräxe
(i34), prechß (nob), prehß (iio*), prete
(70), brief (1), certe (3).
*Cirtis, c. tabula (147) i. instr. ludendi
in alea (12, 97 &c.). bricken , schyven
cf. Kii. h. V.), taiflen in den brede to
speien (i47). ein stiue {sie 97).
*Cirtus V. Cirrus.
*Cirugitus v. Chirurgus.
*Cirmnea trackenwurtz (74).
*Cirundras {aus turimda cf. cir=
mentaP cylindrusPj eu walte (22).
*Cir-urgia, -ologia (74) wuudtartzney
(74). ersetrie (99j.
Cliirurg-us, -icus, chi-, cy-, gew.
ei-rologus, cir-\irgus (9, 13) , -urgieus
(74), -rurgicus (99), -rorgus, geio. -ogus,
-orgicus (76), -rorgituus (7), -ugitus
(8), -igicus (10), -ollus (18) hd. wunt-
(1, 6), wund- (68 &c.), wond-, wonde- (7),
wonden- (77 &c.) -artzet, -artzt, -artzeu (77).
wunden-artzet(65). -arczt (9),-arcz (5^, 66)=
-arste (23). einer der w. heilen kau (ci)
rurgicus es), w.- (10), wundend- (13,
-arcze. ersetre van wonden (99). lyb- (65),
leib- (64) -artzet.
*Cyrus, chiros (129, Br.) {aus X=''p)
haudt 164).
*Cyrus i. strango (Pap.), cirus i. strän-
ge t -bo, it. arbor aucis (gi. m.).
*Ciruta i: Cicuta.
Cis hd. nd. by. bcy (76, 134). dabey,
bey dem, enhalb (75). an diser seyt (110),
syten (es), dis side (99).
Cisalpinus albner {i. homo habitans
in alpibus 75).
*Cysania v. Zizania.
*Cisara v. Cicer.
Cjsar-cinare, -tinare (6) {aus eis
X dis -\- sarcina) eut- (6), vnt- (22)
-laden.
*Cis-cillus, -ellus (Gl. m.) ags. heard-
heui (i36j, -heawa (bosw.); haerdhaeu
(Hpt. 5, 197).
*K:yser rynt- \19), runt- (ruuc-? 11)
-vleisch.
*Cisera sim. v. Cicer.
Cisiarius karrenraan (i35). kär-cher,
-ner (Ki.).
Cis-imus (11, Gl. m.), -inus (Gl. m.),
-mus (75, 76) i. pellicium t animcd pellU
tum -mus, an. fetens gall. vers , et quis
(Gl. m.). an. paruum pilmuß (75. ff. gHs).
an. de cuius pelle fit subductnra vestium,
t mus latens iuxta viam (76). en rette
(11. aus ratte X cismos /. scissio Pap.?).
Cf. zisi-, zise-, cis-, sise-mus glis (Sm. 4, 289.
Gf. 2. 873). mus citellus f noricus zysel
(140). cricetus z.-maus (V. a. 1618. cf.
hamester). cist-ella, -rolla (8, 17) i.
mus siluestris (76 &c.). walt- (8, 9, 17, 74),
feld- (IG) -mus, -muß, -mauß. cUssemus
(X glis?) i. mus, sorex com. logoden
(Zeuss).
*Chisinaria v. Ptisanarium.
CisiiimlauoTiarn (Agr.). gutschen(i35).
Cisma &c. v. Schisma &e.
*Cysole V. Eusole.
*Cis-or, -sor, -sura r. Sciss-or, -ura.
*Cisser i'. Cicer.
*Cissema v. Cisterna.
Cista, scista (ö^) hd. kist. kisth (18).
kyste (22). chisten (1). kisten, vlg. ar-,
16 *
121
CITH
al-niuricM ^7.•>^. /*</. lul. ^14) casto. ««/^.
cfPt [H!>). uns 0>.'0.
♦Cifltiifellis /•. Cistifellis.
Ciatar-ca, -tium, -tue &c.r.Si8tarcia.
*Ci8tarcien8i8 r. Ciaterciensie.
*Ci8tarna r. Ci8terna.
*Ci8tatilium t: Cifraevilum.
*Ci8tella V. Cisinius.
Cistella mcisa i(;i.). nu-issii /. cli
tella, tascii /. capsella (120).
*Ci8tercia r. Cistrictia.
*Cister-, cistar- < .')''), cistri- (f. 1)
-ciensis fid. >ul. grawe, graw (tr), gro-
wor (ti"!, graor (7), grab 7ti. grabe/.
(1) munifh (1), iminc!i (76), niünch (ti),
mon-ich^7\ -ik (28\ -nik (22\ hd.nonno,
imin (D/u/. Olli imiucli des selben ordo-n.
-ns. o. Boriiardi (iio^i.
Ci-, cir- (Sum.) -sterna, cis-tarna
(21), -serna (18) santprun (Sum. x sir-
tis?). bruim (uo). born, putze (132V
putzi, butza, phrozze (Gf. 3, 350 sq.).
eyii kulp (.11' 17^- <"!" voi' wallen (sie)
Schacht (9). hd. cis-tern, -tarn (21), -seru
(18). zistern (6). cisternc dar water iniie
is (22).
*Cisticia v. Cistrictia.
*Cisti-, cista- (74) -fellis, scistiuellis
(93), cistis (76, Gl. 111.), ital. cistifellea,
(bliis cystica, fei Nnm.) (cf. bilis fei,
vesiea^ /. receptacultun /eZZ/s (Gl. m);
repagulum (76). gallen-blater («4, 7.5),
-balg ('ts) . -palg (74).
*Cistifex hd. chist- (1), kisti- (18),
kist- , keste- (5i*), schri- (76) -ner. ein
kisten-macher (7) , -mccher (ij) , -maker
(22), -meker i23).
Cistis V. Cistifellis.
*Cistor V. Scissor.
*Cistriciensis v. Cistereiensis.
*Cist-rictia (iio), -rieta (70), -ricia
(66, 74, 76), -icia (67, 76, 132, 134), -ercia
(75) i. fouea ad capiendum lupos [IL c).
wolffgru-b (76), -be (74, 75).
*Cistrolla v. Cisimus.
*Cistrum. {st. sistrum) taben, eyn
cleyiie buiighe (22'').
*Cita V. Citta.
Citabula v. Cymbalum.
*Citala >•. Cichorium.
*Cit-amus, -omus (Ziem.) citelosa
(Sum. VI).
*Citania v. Cydonia.
Cithara, i citara (76), citera (3, 13)
{. ranagloria. lex, instrumentum, gaudium,
tribulatio (76). hd. har-pha 00), -ph (5),
-pff, -ff, -fe (1), -feil (4). harpe (13, 22).
harp (21). herpf (93). herp (82). hd. ge-
setze 0. frewde (es sim.).
Citare hd. nd. laden. I. zu geriht
(6), vor gherichte (22), zu recht (iio),
zum rechten (75). vorbitten vor gerith
(77). tagen zu recht (68). dagen (99).
*Citharea {aus eitherea) lieb, wollust
&c. (74).
*Citaria v. Cichorium.
*Citaricus (aus cithereus) y. Rutuba.
Cith-arista, -rista, -areda (Suni.),
-aredus, -aridus, -arus herpfer (93).
herpher (1). harffer (5^, 19). harper (22).
einer der vff der harpffen schlecht (68).
hd nd. ejni hai'pen-, hd. harpffen-, harl^
fen- (19), harff- (18) -speler (19, 21, 23),
hd. -spiler, -spiller (17), -spielet, -spielen
CHYT
/. (18), -schlaher (110»), -sclilaer (110h)
roddure (Sum.).
Cithari-zare, -sare, catharisare (1)
liarprtcn (C). Iierpfcn (1). iiaritcn (23).
h. s|)h'n (.WC 22).
'Citharus v. Cithariata.
*Citharus {jnscis) inullen, psiw8t(l09).
Citatio hd. nd. lad-ung, -Inge. 1. zum
rechten ntt). 1. (iio), tagung ins >ii^n^
vor gericht. lade- (17), lad- (^64) -brieflf.
Citatus hd. nd. ge-laden, -daget (99,
132), -riifft (uo^). angerufft (iio''j.
*Cite V. Cito.
*Citella r. CliteUa.
*Citellu8 V. Cisimus.
*Citendula u. Cicindela.
*Citer V. Cicer.
*Citera v. Cithara.
*Citeria ( /. maseara &c. ) budde,
-spoick, inoin. schoeduvol, liailars (147;.
*Cithern-are, -us r. Cithrinare. Ci=
trinus.
*Citerum f cidrinum zedrin holtz (7).
*Citicum V. Cytisus.
*Citiera v. Tiara. Cidaris.
Citimus /. proximus (Br.); vltimus
(76). ciciraus der letzte (9).
*Citiprion {aus septemtrio !) das
.siebent gestirn (76).
*Kitire i. dragantum (24).
Cyt- (127, 143), cyth- (Ki.), eith- (Br.
Gl, ni.) -isus, cithisis (Sum.), citicum
(Sm. 4, 278) (frumentum, genus fruticis)
gebroz t zepfe (Sum.). zepphe (sm.). cep=
phin {acc. 127). geißklee (143).
*Cytlamen v. Cyclamen.
Cito, selten citehd.hAlA^, bald, schnell.
nd. bolde. hd. nd. snell, snel. snell-ich
(19), -iken (22b), .eke (99). zu- (5"), tho-
(22^) -hant. ringe {adv. Br. Wtb.). ge-r.
(109, 132), -ring (68, 110). gheringh (KU.).
drade, schere, van stunt an, van stuudes
(22b). trad (134). tradt (69). drath (69, 7o).
*Citoca-cia (i3o), -cium (Ki.). -ria l
citocia (Gl. in.), citiiocacia, vlg. ciconia
(Pap.) (c/. coccognidium, cataputia) /.
herba qua cito ventrempurgat (Pap., Gl.m.).
i. lactaridia sprincwrz (i3o). seydelbast
(Ki.).
*Citomus V. Citamus.
Chiton kith, kithen, kuth (49").
*CitonasmLUs (cf. ciconia) prunneiu
Staug (74).
*Citonidium v. Coccognidium.
*Citor i. fauilla, fumus, vapor (147,
148). ameren, asch; roick; swadem (147).
*Cytore v. Cichorium.
Citra {i. eis) by (6, 22, 76). bij (17,
18). bey (66 &c.). an diesem ort (110).
disehalb (100). hie-, var. hier-dissent,
neher (65). benyden (12). beneden, Mrg.
nedewich (13).
Citr-ago, -eago (i. apiastrum &c.)
mutter-, mclissen-, hertz-, frawen-, byn-,
pfafFen-kraut (73).
*Citralla v. CliteUa.
*Citrangula citronenbaum (i43).
*Citrap-ida, -us &c. v. Chytropus.
*Citr-ella, -illa v. CliteUa.
*Citrillus V. Citrullus.
*Cithri-,cither-nare geile machen(lO).
Chytrinda ludus deß rupfflins o.
byrenschuttelins, doppfschlagens (112.0/".
CIT
Fr. 2, 92*). nl. bierkensoet f pruymen
eeten (135).
*Citrinum rciinbiunien, morenkraut
(l25j.
Citri-, cithri- l cither- (10) -nus
gehve- (65), dotier- (i4o), toter- (125)
-färb, geile (10).
*Citri semen robe.saine (.Sum. vi).
*Cithri8ta v. Cithariata.
Citro vntbuten, vtwendich (22).
*Citrol-lu8, -us i.\ Citrullus.
Chytropus, chy-, cy- (88), ci- (132)
-trapua, gr. X^'P^'^^^'iy gew. (mss. mog.,
Voce, ex quo, 110 &c.) sitropes (sg., nur
If, pl.), SiCCOpeS (75), ci- 194, 136, Br.),
Si- (Hr.l, SCy- (Gf. 4, 361. C/. 2, 819)
-tropodes, l -tropedes (Br.), t -dropodes
(Gf.), scir- (74), sie- (76) -opedes, citr-
opida (148), -apida (88) i. mactra (i48).
i. vas l olla cum tribus pedihus (66 &c.,
110 &c.). sunt coquendi causa vasa fictilia
c. tr. p. (ur.j. sunt vnsa (sie) tres pedes
habentia ad coquendum apta (76). est
chroca (i36), crocha (94. nach Moue
ags.) super ui (i36), iv (94) pedes. mara
i. truta, .tt. truUa, daher missverst.
chuchmara sim. (Gf.). hd. mit drin
fußen; eyn ding (17), faß (18) mit drin
fußen, eyn fat mit trien futcn (23), dren
Voten (22). dry- (75). trei- (i26), drei-
(114) -fuß. trefft (Fr.), haff (ss). sico-,
sitri-pes ilrcyfuysiger kochafen; sciro-
pedes irdinefaß mit dreycn o.vier fusseu
(74). si-, a-tropes eren haflen {i. lebes
75). citropes ein erin vas {i. vasfictile G).
ein erden vat (23). degel (17). eyr-tegel
(9), -egel {sie 8). citropida, cytropeda,
cinopedus (100) teyc- (8, 100), deyg- (17
&C.J, deech- (11) -drog, -drock (8), -troch
(11, 100). teyg trog t multer (9).
*Citrositas {cf. sq.) schoenheyt, cru=
sicheyt (147).
*Citrosus {i. pulcher, choruscus, cris^
pus &c.: uacli Citrus duftend Freund) abel,
huypsch, moy, wey-, ghe-delick &c.;
cruyss (147).
*Citroximum r. Cichorium.
Citr-uUus, -ullum (22^), -ülus (76),
-olus (Gl. m.j, gew. pl. -ulli, -oUi, sg.
curullus (1) (cf. cicer) hd. chi- (1), ki-,
ke- (7) -eher; kichern .«^.pZ. kech-ir {b"^),
-ern (21). keichern (10). kircheren (4).
kyechirn (19). secker, kichern (tegumen
eitroUi 77). kekern (22). sekeren (22^).
erdapt'el (64). hd. nd. wicken.
Citrum malang (93).
Citrus malang bovn (93). citer (91).
citrinatbaum (11+).
*Citta,cita(74)(Xcybae,cibaefe.sserae
129, Gl. m.y cf. sordissa) ludus in (3),
pickel sw^e;- (8b) glacie. radper; schlitt;
sehleyffung o. heltzung (cf. haliczen labi)
auff einem eyse; scheibe (74).
* Citta, atta (Gf. 2, 532), cinta (127)
{i. cortex; cf. cicus?) rinda (ii7, 120,
127). rinta (Gf.).
*Cittim. i. structim (76) aus eitatim
i. statim (Br. sim.).
*Cittus V. Citus.
*Cituca V. Cicuta.
*Citula sm. v. Situla. FariT.captio.
Ci-, cy- (100), cit- (76) -tus, cicus
(8) hd. snell sim. slen {aus slien, nhd.
sliuno), ghac (100). gech, var. geech, f
CLA
gerad (uo). haestende (132). balde vnd
gemirkt (17). behender (68).
*Cytuta V. Cicuta.
*Ciu-alis (66 &c.), -ilis (es &c., 110),
-ilitas (66 &c.) i. ad ciuem pertinens (IL
c). burgerisch (110).
*Ciu-alis (68), -ilitas burgerschaft
(68, 75, 110).
*Ciuibia(i.euperadoliuin, sinum &c.)
melckvat (147).
Ciuis hd. nd. burge-r, t -rin (7), -rsen
(■5, 21), -r in stat (93). purger(l). borgher
(22). ])l. ciues eelute (65).
*Ciuissa hd. burgev-in, -ynne (5^),
-sin (21), -schin (17), -seh (19). burgessen
(18). nd. bu-, bo-rghersche.
Ciuitas hd. stat sim. nd. stad (14).
*Cium tille (Sum. vi).
*Ciuos V. Scyphus.
*Ciupella ags. liulfestran (f oder s 94.
cf. hull'estre rainy Bosw.).
*Clabatiim ags. ge- (i36), gy- (94)
-byrdid (bearded Bosw.).
*Clab-er, -rio {cf. glab- ) gryndt,
scharpflfcr gr., iuckung, kretz, rawde (74).
*Clabruin {st. fl.) wan (19). on wanne
(11).
*Clabula (z. talea) knebel (v. a. 16I8).
Clac-endix, -index &c. v, Claxendix.
Clades, glades ^1. cf. cl. o gladius
quasi glades Br &c. ), eades (8. X
cadere ?), caldes (9), claden- (74), clade-
i clande- (147) -cula {i. strages) gach
tod (1). der geende doth (ö*)). nunger
(191. sterbe vor h. (74). h. o. durzit (8),
daraus hwir twirschit {sie 9). plage (8'',
68, 75). ein pl. (5, 18, 22), plag (76),
Slahe (21), bog {sie G), hd. schlag
es dodes, hd. tods. iDlage der nat (75^1»;),
not (75'!). ein todtschlag (110), dotschla=
hung (68) per gladium. schelm (74). ein
sterbet (110). sterfte (147). pestilen-z (68,
110), -ei (147).
*Cladia ags. wefl (94).
*Clado V. Clauare.
*Claerus \cf. clatru-m, -s) gater (1).
*Clafter clafter i. lenghe (22'>).
*Clagiacula v. Claneulum.
Clam, t elan (66 &c.) hd. heymt - (7,
18), heyni-, henn- (6), hem- (9), nd. heine-
(22, 23) -lieh, -liehen (18), -lick (23). hd.
v'-, vor-, vcr-heln, -helen (8'^), -helle
(21), -hohl (5). vorholen (22).
*Claina {piscis, cf. eluma) ae (Gf.).
Clamare hd. rü- (19), ruf-, rof- (5,
18) -fen. nd. ro- (22), rue- 1 11), ru- (99)
-pen; Serien (220). schryen (76, 110).
sclirigeu (6). schreyen (9).
*Clamd- V. Cland-.
*Claniiculuni v. Claneulum,
*Chla-, gew. cla-midare cleyden (8,
9). decken (11, 68, iio). yn weysen (9).
Chlamys, ela-mis, t -nus (9), eala-
mida (136^, 145), -nus (8) (X clauus)
hd. nd. mantel. eyn cleyt (8*>). waldklain
{sie 76). hd. ein ge-waldet {sie. 21),
-falden, -falten, -feiten (iio»), vnge-neet,
-nät (134), -neyt (67), wrf. gheuoldet cleit
sim. vele (93). veyle {i. cadon 9). feyle
(8). kittel (1).
*Clamis v. Clauus.
*Clamistrum v. Calamistrum.
Clamitare scbrien (8).
*Clamitas v. Calamitaa.
CLA
Clamor hd. rufife, ruflf, roffe (18),
roflf (ä), geruff (68), ruflfung (19), ge-
schrcy sim. nd. rop, ruepinge (11), ge=
ruchte (99), schrgh {sie 22). doeß, ruschen
(88).
Clamo-rosus, -sus voll geruff (68).
volgorochs (132). schraik(77).lutschi'yen=
der (no). vil red vnd geschrey (64).
*Clan V. Clam.
*Clanare verhelen (67).
*Clanconi-a, -atis, var. clauconia
{aus glaucoma) inackel o. mal o. mase
o. weysserfleck in äugen (74).
Claneulare hd. nd. decken, be-, ver-
(76) -d. ; helen. hd. v'-h., -bergen (17),
-pergen (64).
*Clan-, clami- (8^), con- (7) -culum,
clagiacula (21) sbst. hd. heim-lichkeit,
-likeit, -elichheit. hemili- (6), hemel- (22)
-cheit. hd. nd. v'holen-, t verhelen- (74),
verhiiylen- (133) -heit. v'hel-ekcit (S*»),
-en(17l, -ung (6).
*Clanculum (x clangor) gedone (74).
Cla-, CO- (7) -nculus Af?. Tieym-elich,
-lieh, -liehen (9). v'borge-n (17), -uen
(9). hemeli-ch (22), -ck (23), -eher (7).
*Clanculus lej-thundt (74).
*Cland-, oft elamd-.
■^Clandecula v. Clades.
ClandestinareÄf/. nd. helen. hd. v'-h.,
-heln. hulden (18). heimlich machen (4),
dun (8), senden (9. X destinare! ),
zu-s. ( 75V
*Clandestine hd. heim -lieh, -liehen
(17, 68). hemeliken (22). verborg-enlich,
varr. -lieh (65).
Clandestinum hemelicheyt ( 22 ).
heimlich tut (75). verhehl getou (9).
Clandestinus hd. heym-lich, -lieben
(68) haymleicher (1). hemelich (22).
*Clanga (/. phalanga) slach- { ren-
boeni (147).
*Clanga {cf. clang-or, -ere) wildge=
schrey (74).
Clangere {tubä; aquila clangit 141
&e.) hd. nd. schel-Ien, -11 (18, 21); kling-
en, -len (68). hd. schallen, trummeten «S:c.
(Fris ). tuten (99).
*Clangie v. Cianga.
*Clango {ef. prc.'i) struppe (9).
Clangor {vox tube t anseris 141) hd.
nd. klang, schal, hd. klanck, bosawmen-
kl. (9), schalle, ge-sch. (110, 132). hall
(6). galme (22b).
*Clanus V. Chlamys.
*Clapsillus V. Cubalus.
Clara, claura (7) adj. n. pr. mulieris
dar (18, 21, 22). klair (5). claure (7).
pur (.5, 22). puer (21). reyne (22). hd.
reyn, lu-, lau-ter.
Clara contemplaeio diuine pulcliri=
tudinis lauter bekentnisse glotlicher
{sie) clarheit (9 Anh.).
*Claratum v. Clepa. Claretum.
Cläre {X clam) hd. dar-, der-,
klar- (134), schon- i heim- (uo) -lieh;
lauter, luter-, cleyr-liche (132).
*Clarea v. Glarea.
*Clarefae-tio, var. -cio leuterung (75).
Cla-, clau- (7) -rere hd. nd. dar, hd.
clair, klor (6) sin, nd. zyn. schynen (10,
12). er-sch. (65). offenbaren (9).
*Clare8 {ß. in Carinthia) die glan(i35).
CLA
125
Clarescere dar (22), erclert (65)
werden, leutern (75). offenbaren (8).
Clar-etum, -eta t -ida (74), -attun
(127, Gl. m.) {ef. pigmentum, mellicra=
tum, mulsum, merum, vinum &c. Br-
wtb. 3, 422) hd. luter-, lauter-, nd. lutter)
(22, 23), lotter- (11), chlar- (1), soiß- (i32.
-dranck, hd. -tranck, -trang (6), -drang,
klaret (64).
Clarificare Intern (8). claremaken (99).
Clarisstmus der von sim eigen werk
geedelt wirt (93). der aller schinbarst
(65).
Claritas hd. nd. clare- (19), dar-,
clair- (5) -heit. schone- (12), schinbar-
&c. (65) -keit.
Ciaritudo edel-heit, var. -keit (uo),
-dom (132).
Clarus hd. nd. dar, ciaer (11), clayre
(133). luter (10, 12, 110). scheu (76). er=
leycht (64).
*Clasendix v. Claxendix.
*Clasina {aus clasma) ags. pace, mal
(94b).
*Clasitum v. Classieum.
Clasmatarius ags. husburucel (Gl. m.).
Classarius {i. tubieen pr. militum Bt.)
ein trometer (68), ritters tr. (uo).
*Classen r. Classis.
Classendis v. Claxendix.
*Classes &c. v. Classicvim.
Classicarius {i. proreta Br. , tubicen
Gl. m.) ein stt'ur- (uo), stur- (68) -man.
*Classicularius zerouer (97).
Clas-sieum, -sicon (3), -situm (Br.),
-itum (76), -sica, -ses (Sum.) hörn (68,
uo). eyn here- (7), her-, wie- (Smn.)
-hörne (7), -hörn (9, 76, Sum.), -hören
(3). trom-et (68), -met (uo»), -pet (uoc),
-pt (uoi»). busine (99).
Class-is, -en (18) {i. sonus navium 6
sim. ef. X>vaais) wasscr platzung (1, 2,
75). der lut an dem schiff (5), der von
dem seh. kommet (21), von den schiffen
(18, 133). laut von dem schiffe (74). dat
lud in deme schepe alse dat water sleyt
(23). de lut an deme scheppe t eyn bulghe
(22). schiff-lut (75), -dang (67), -samnunge
(75), -menge (67, 76), -menig (74). strit=
schifmengi (93). ein schiff o. vil seh. (66
&c.). do fil seh. Stent (8). vergaderinge
(132), samlung (68), ver-s. (uo), zulend
(75) der schiff, scheepinge (99). ein rotte
{in eollegio 125).
Classitum v. Classieum.
*Clastrum {aus clathrum q. v. X
claustrum id. Gl. m.?) ein gatter t ein
gehulcze (3).
*Clater {i. vectis, repagulum cf. cla=
tru-m, -s) rigel (93).
*Clateria v. Clatria.
Clatire catulorum (Gl. m.).
*Clatrare {cf. clatr-ia , -um) clappe=
ren (9). deppern (8). ver-rigelu, -sper=
ren. beschhessen (88).
Clat-ria, -eria (76) {i. instr. ligneum
loco campanarum\ cf. clotoria) ein clap=
per (3). tafel (76).
*Clatr-o, -US {cf. calcatus?) waycher^
mensch (74).
Cla-, clau- (76), elea- (i36) -trum
clotoria, clautrus) hd. gade-r (5,
m (17); gatte-r, -rn (6); getter.
{ef. cl
18), -
lL»(>
LL\
gadilo-r (2n, -r.' (22^. «mi pulilon sohro
kjhi'i ^2.'<. «/ scliraglu' fnlcntm). reg*'! /
silirniiik (,is.s>. oyii. oii liiltlo ycf. (Uli.
wti.. *J. :>n;^ oiu-r ilrr knihbcn y'£.\), oboii
Ans \i\\dv intsifvrr.yt. liilcz {i]ht(Ui \'S)\
g.'-liilt/ (r>\ -lu'iloz ("in. -liolt/. (7),i,-hiilc/e
claatrum^. krippo (10). rautl i^etniorum
l.'l Mi>;.i. lanffi' (.")''). eil ropr (23). (t.
vectis) frrumlel ^8'')- i^riiidfl von der
tliuivn ttiiS). V!in cli>r doeron U:t2). ein
rigt'l (5), 8s, HO, i.i-i) vor einer tlmr (im).
rii^ell (G). riogel (7). ain feiender an der
stieg (,91). i. lorica glenter, ofen-gl.,
fenstereysen (in), uy^. pt'arro-c (94), -c
{sie i3t0.
Cla-thrus, -trus rigel i 1, 1.'5) von
holtz ^loMi-^.V riegel \M^. een hanieyde
(io8, KU. sim.). pandaiter (7i). pawren-
(.fjV.'i - laitter (nach })resepe IV clathrl
l chataracte pensiles .schut/.gitter (i2.")
Mr>.'.V
*Clatrus r. Clatro,
Claua hd. nd. knie, kuele (.i2.')). kcvlc
(3 • keul; ezenkichte kewlo(9). kyle (18).
stanga t cliolb ( m ). cholbo i9."i). hd.
kol-b, -be, -ben (13). nd. kolue. streyt=
kolb (iii). cn kuse (m.s-</-. defcndendi 11,
io!t, 132; cf. Br. AVtb. k. V. als Stockciseii).
kuj-se (U7, Kii.). kudso (ku.). staff (132).
*Clauare r. Cluere.
Cla-uare, -do {11), -uerare (8) neg-
eln i,.")!. -elen (8, 22). -len((J). nalen (it).
Helen i21). hd. ver-nagelii,-naglen,-iiegeln
(67 1. -negellen (7). mit keulen (clauis)
slahen (9). mit knien slan (8). mit kolbon
schlaheii (7.'>). keinen, spykeren, nagelen
(132).
*Clauatria i-. Clotoria.
Clauatus genieligelt (9;"). sbst. rinck-,
var. riuggen-schuoeh (64).
*Clauca ifructus; aus earica? cf. sq.?)
fige (19).
*Clauc-les, -ulus yv,(.) wihe (Gf.), wize
(Sum. \isclie.
*Clauconia v. Clanconia.
*Claudencula v. Cadentula.
Claudere sliezsen 1^4). sleßen (5). sly-
ßin a9)- schlilicn (21). sluten (22). be-
sließcn l zu tliun (7). hd. schliessen,
bc-schl. zn-don (13), -sehließen (17).
Claudicare liinchin [b^). hd. nd. liiu=
ken. henken 1^21 1. halten (99, a. Wtb. 2,
524:). scheyff gaen (132).
*Claudic-orius (76), -arius nui cito
Claudicat t saepe (Br.). serhinckender (76).
*Claudicus i-. Claudus.
*Claudimeiitum >:. Plaudamentum.
Claudulus hinckeud-e (11), -er (16).
*Claudura zwey pfyfflin an einander
gemaclit , lin alteruin altera longius est
(64).
Claudus, -icus (^18), l clodus (22j
hd. nd. Innckende. hmkct (64). hynken
(13). hd. eyn hinckender, heynkcner (21) ;
lame. nd. lam, halt (99). krop- (19), kro-
(11), kre- (107), kry- (uo^c), kryp- (68,
110*) -pel.
Clauellati cineres weedasch (147).
pottaschen (Ki.). clautUatum weyd asse
(12).
*Clauerare v. Clauare.
*Clauia i. borda {st. cloaca i. burca
Gl. m.), cella (76. X clausa?).
CLA
♦Clauicarius v. Clauiger.
Clauici-mlialum, -lubolum (67, 76),
-nabuluni il) eyn elaui - (1, b^), klaff-
ir))-ciinbel, -cinalx'l (1).
Clauicordiu-m, -s (76) clauieordi (1).
Clauicvdarius \i. clauiger 110) eyn
hyezi! (9).
Clauiculus I /. clauillus 7. v. 76 )
kneiiÜ-, pHoc-, negel-, i\)\n\\- \8c. ijactilia
i. e. kleine fngt) -clieii (i26).
Claui-ger, l -cularius (iin), -carius
(68) .sliißeltreger yl siiii.'. sclilü.s.seltrager
{iU) sim.). .slosßeldreger 1 19). slusser (9).
sluter (11). kellcr l .scliatther {15).
*Clautllatum v. Clauellati.
* Clauillus (i. clauiculus, primus
clauis) tiriiagel <76). nagelin (7.'»).
_ Clauis .slnßel \ii^> . 7). slu.ssel [S^>).
slii!?.sel (93). .slüsel (7). tilysel ^13). slu.sel
(5). slosseln (,21). sleisel (14). hd. sehlu-,
sehlo- (4), schli- (,76) -.ssel. slotel (11. 23).
slottel (22).
*Claur-a, -ere v. Clar-a,-ei'e.
*Claus {textorisf) ags. tiebere (94*).
Clausa eyn elusc (5). (aque) unori
(^.sni. 4, i37j. tück (91) i. q. docke obtu-
ramentum piscinae (Fr. 2, 375'^), nauale
(Kii.), enc/l. dock.
*Clausare, -ri (G) {cf. clausor obsi--
dione claudens Gl. m.) stormen eder an
lopen i22). {i. sulcari, inuadere) stiinneii
t in lötfen (^G).
*Claustella v. Clustella.
Claustrarius(«.serarius) slosßei\i2ö).
Claustrum hd. nd. kloster. kloester
(11). hulzinsclos (93). pl. schlege {mon=
tium, vicorum &c. V2b).
ClauSU-ra, -la {b^, 65, 74, .Sum., Alber.)
{cf. cvd-, conclu-sura) pizivne (Sum.).
slißung (ö'^ sm.).slutinge(22). sluyssinghe
(132). Arf. Schliessung, be-sehl.,-sclisßung
(18), -siesunge (ö**). sloß {11). schlink
(74, Alb. cf. Fr. 2, 200a. Sm. 3, 454). greil^
del (,74). piunte (clausuras Sm. 1, 288.
cluasara Gf. 3, 342).
*Clautruin v. Clatrum.
*Clautrus 1/. clatrum, eancellus)
gatter o. sehranck (74J.
Clauus, clamis (so) nagul (95). hd.
nd. nagel. nayl (,5''i. nale (18). ueyyl
(19). jsen negel [pl. 1). luten 0. harpffen
nagel ; nachsehalt rüder (64). Steuer-,
va}\ stur- (64), stewrßruder- (74) , stür=
ruoders- (93) , stürrüdel- i so) , luten- l
harpffen- (64) -nagel. lyckdorn (85 j.
agersten- (Fru.), ägersten- (Das.), huner-
(111, Das.), hiener- (9i) -aug. knie;
Stange (23. X claua). knauff; i. tumor
inguinum tzaeke ; cl. morticinii tz. im
wilden fleisehe 1 125).
*Clauus asseralis bret nagel (16).
Cl. axis leine (112). lan t leuchse l
rungnagel (74).
Cl. tabernaculi hameie (i09, 132. t/.
clatrusj. nagal, chegil, zelt-ch. ((if. 4,
362).
*C1. tegularis lut nagel (IG).
*C1. tignalis spar nagel (16).
*C1. veneris {herba) g'"enßig (17).
Clax-, das- (88), clac- i.Fcst.), cal-
{ulph. clax- Pap.) -endix, classendis
(Gl. .\eitr.), clac-endex (136'', 141), -index
(,136^, Gl. m.j, clac index {sie 94),
calsedix (88 Mrg.) i. con-cha, -ca, cocta
CLE
(94, 136". aa». sie Mouc) sperfoter (? 'Jf.).
ays. sweoruer Hi'eath (,(;i. Aoifr. ). ein sigel
buchßlin (88). wympel.s &c. oeverdecksel
(14 7).
*Cleatrum 1: Clatrum.
*Clebia v. Dobula.
*Cleb8 (,(/. cleps) dieb (75).
*Cleb8edra v. Clepsydra.
*Clef- (119,120), celif-(ii7), cel-(i04),
cels- (,141) -fal, cels far (127), clessal
(bal, ir, vola m. 4, 566) ten-ar (ii)4,
127), -er (141), -ir (104). C'/'. ir, yr ten-ar,
-ra, -re (^Gf. 5, 437). vola i. ir iq. v.)
teuer (9, Ziem. 406). bal (100). ir, vola
irhende {b^). Aber tenar ic. scheint früh
niissverst. aus mit. tenar i. e. öcvap i. q.
vola manuB, ir, hir 'Gl. m.). Nac-k
Kuhn ent-ipricht deutsch done. Für das
von Sm. 1, 397 verglichene thern *. 0. v.
callus. bal scheint das nhd. ballen {in
der Hand) zu sein, ir das mittel der hand
(91 sim.).
*Clematus qui conori non infunditur
(76). besche-mpter , -iiter, geschendter
mit gesehrey (74. X claraatus;.
*Clemax scema (94, i36. ags. sie
Jione) st. climax i. schema.
Clemens barinhertzig (7). gnadig (1).
gnedig (10, 12). genedi-g (.5'^), -k (13).
gutig (8). guttig (9). luter g. (65). gietig
(76, 110). gutwillic, suze (100). sute (99).
milt (68). goedertyren (132).
dementia gencdickeit {b^). gnede=
keit {11). gute {S). gutte (9). gietikeit
(,110). clarnuitikeit, luter guttigkeit &c.
(65). sachtheit (99). miltigkeit (68). goe=
dertyrenheit (i32).
*Clemis v. Clenus.
*Clemsedra r. Clepsydra.
*Clenit-a, -us v. Clinicus.
*Cleno r. Cicindela.
•'■■Clenodarius ein iubilie-r (110), -rer
(6s). iuwelier (132).
Clen-, gew. elin-, a.lm-{q.v.) -odium
(in 110, 132 uutersch. clin. klein-ot, -et
con clen. -heit) hd. klein-ot (,G, 69, 110),
-at (75, 134), -et, -id i,5''J, -heit, -het (17).
clen-ode (23), -ade (22), -et (132)._ ge=
smeid (1). geschmeide (75). ein iubel
(68). iuweel (132).
*Cle-nus, -uus i,alph. -nus (134), -mis
(22, 23), -ophus (18;, elenus (75)
(yXsTvo?, Y/J.VOC, gliuon; sluv. klen;
cf. ebenUS. Popowitsch 355. Sm. 1 , 585.
Nmn. w. acer campestre, flader) flader
(75). fl.- (1, b'^, 23, 74, Gf.), clader- (18),
Üeder- (22'^^), fledern- (6) -bom , ha.
-bauin sim.
Cleo-, / cle- (Gl. m.) -pare ge-schyen,
-Valien (i47).
*Cleorcium (nomen amasie, i. gloria
mea, aus cleos X philorcium) meynere
(74j.
:j,Clepa (22, 74), cleppa (22b), klepa l
claratvim (77) (i. cernnalum 74) klin-ck
(77), -cke (22ab), -g (74). cleppe (22b; t
klippc crepitaculum, crotalum Kii.).
*Clepare (c/. clepere) v. Manticu=
lari. Cleopare.
^Clepea (: clypeus?) eyn scherbret
(8 b. cf. anticipa).
Clep-ere, -pere (9) hd. stein, stelen,
heimlich st. (68, 110). nd. stellen.
*Clepius V. Clypeus.
*Cleppa V. Clepa.
CLI
Clep-s, -US (93), -sor (8), clebs {q.v.)
hd. diep, dicb, dewp (1), dip (3, 5i>, 8).
Clepsammi-um, -dium, -dion saiid=
uhr (FHs. &c.). l-eiSUr(V.a. I6I8, Sm. 3, 130).
*Clepsedr-ia, -aria (74, Gi.m d. tabern-a
(7fi), -aria (Gl. m.). schcnckhauß (74). cle=
sedraria tavorniersche (147).
Cleps-ydra, -idra, -hydra(7i), gew.
-edra, cleb- (sum. &c.), elop- (5i>) -sedra,
clemse- t clypsi-dra {i. onelogium &c.
136^) hd. nd. trc-, hd. dre-, tri-, tra-cliter.
dre-hter (6), -gter (17), -cther (13), -tlier
(S''). hd. zapfF. czap (19). tajjpc (99). hau
i bipp (2. cf. Sm. 1, 29i). wasser- ; sand-
seyger (120). sprnzze (sum.).
*Clepsor V. Cleps.
Cleptus verstolener (74).
*Clephancyasis v. Elephantia.
*Clere (</. Gl. m. h. v.) a. {inde cliens)
dienen o. buckin (8). dinen (9). ß. {i.
vetere 17. st. fetere, inde cloaca) .stinken
(8, 9, 17, 147). y. {inde clauis) uf slißin
(8). auf süssen (9). 6. {inde coclea 9;
clima leytcr 8) .stigin (8). steigen (9).
£. [inde claua) slalien (9). slan (8). C- {inde
clauus) in gen (8). yngen l fugen (9).
fl- {inde gloria) herschen (9). hoitschin
{sie 8). •&. {inde coclear) «uffin (8).
sawffen (9).
*Cleriealitas pfaftliait (76).
Clericatus ein staut t stat der ge=
wiehteii &c. (65).
*Clericia i)fafheyt (9).
Clericulus cleyn paff (8). synn in
einer lere (74).
Cle-, cole- (22'') -ric\xs, ? clerus (64)
hd. prister. j^faffe (6). ])haff (7). paffe
(5'>). pape (22ai'). pj^^j-p j^^gj, vLierwelter
zu der geistlicheit (88). eyner der do
dy erste wyliung hat vnd helt sicli als
ein schuler (17). priester o. seh. (64).
ein gewichte person (65),
Clerimoni-a, -um (66 &c) hd. pfaff-,
paff- (5j -heil, papscap (99). klerckschaff
(132).
Cleronomus erbe- (19), arf-(ll)-kint.
Cler-us, -OS (c/. -icus) hd. pliaff- (8),
pfaff (1, 6) , paff-, nd. pap- heit. hd.
pristerschaft. vergaderinge van klercken
(132). eyn phaff (7), paff (18).
*Clesedraria v. Clepsedria.
Cletella v. Clitella.
*Cleticon (t. benedieta,saxifraga; cf.
cleucon, gliconus?) stainbreche (Sum.).
Cleto {cf. cliton?) clemer (81^).
*Cletula (: cleta crates) eyn honckeln
stirczc (5'').
*Cleucon v. Gliconus.
*Cleuus V. Clenus.
*Cli muri-oth, got diech (Gf. 2, 846).
Cliba-narius (74 &c.), -rius (9, 74)
offen-, (8), ofen- (74, iioi»), owen- (9), ouen-
(i32)-mecher,-inacher.protpeck,ofner(74).
Cliban-icius (64'', 110, Br.), -icus (64<=,
74, 130, Gl. m.), -ites (Gl. m.), -acius (74),
-eius (76) kraut das in dem ofen gesotten
ist (76). brot gebachen in dem ofen (64).
ofenprot (74). canstella (i3o).
Clybanuin testaisin, scartisarin (Gf.
1, 490).
*Clibanus (x cliens) i. serutis nobilis
(76).
Clibanus {i. fornax, furnus; tumu-
lus; cumulus /em) oeuen (97). off (68).
CLI
hd. backe- (.5), back-, bach- (9, 64, 76,
93 uoi'c), paeh- (1), furge- (8), prot- (75)
-oflcu, -Ofen, -offe (8), -oben {hh), -ouen
(93), -hoff (iio''). nd. vak auen {sie 22).
ein hev-schober (3), -huff, var. -huffe (es).
*Clibarius v. Clibanarius.
*Clibetus (.s-<. clinicusPj ainer dem
in dem bauch we ist (76).
*Clib-is, -US V. Cliuus.
*Cliconuni v. Gliconus.
*Clicus V. Ciclus.
*Clidas V. Ciclas.
*Cliencul-a, -us v. Clientul-a, -us.
Cliens {cf. scutifer) dieuer (68, 110).
knceht (68). knegt (99). kuech (14). edei-
(1, 71), schilt- (3, 7), Schild- (1), schul-
(s«c 17), hoff'- (75), heren- (132), dieust-
l herren- (uo) -kneeht, -chuecht (71),
-dreger (7). diust-bote (9), -bode (8).
dienist- (104), hoff- (65) -man. reuter,
reiter (75). elientes sunt pedites ainer
der aiin di« nt mit gan; ministrales
vero ei^uites ainer der da reytet (76).
Clienta dinst (8, 9). diuste (81»).
*Clientare hd. die-, dye-, (9, 21, 4),
nd. de-nen. ronneu die pfert (75).
Clientel-a, -la (Gf.) din„t (,^, 18j. d.-
lude (7j. denst (22). d.-maghet (23). gi-
diginu (Gf. 3, 108. cf. sq.).
Clien-tula, gew. -cula (i. famula 4j
dinst (4. cf. clienta). hd. d,-, dinst-,
hoff (75)_-maget (18), -magt, -meyt
(17, 21), -dirn, meid 0. jungfrauw (75). -lul.
denst maclu't (22).
Clien-tulus, gew. -culus {i. q. cliens)
der für den der furs])reeh redet (93).
Clima, g. -atis ein laut (6, 13, Mrg.
scop V6). hd. nd. eyn lant-schafft, -schaff
(:j, 21), -sehap (22). saffe-(V 17. aus
hint-Vj. geinerke (loo). vichbilde {sie 9).
eyn groiß deil der werlt (5''). ein groß
tail der weit (1). elimatra nostra vnser'
laut (15).
*Clima et. est scala {76). gen. -e eyn
leyter (8, 9). laiter (i3o).
Clima-bulum, -culum &c. v. Cluni^
culum.
*Climatius {i. clibanus) back aven
(147).
*Cli-, chli-mia v. Cadmia.
*Climitum {i. gladiolus cf. climictum
i. gladius t spata 76. v. eluniculum)
swertel, scluiydtriedt (74).
*Climus i. sol (76).
Clinare hd. neygen. nd. nighen. by=
gen (4). bocken (18).
*Clinatica v. Crinacula.
*Clingere {anserum est 9. cf. clangor
&c.) hd. nd. clingen, luden, hd. lutin
(8), lu-, lau-, ly- (76) -ten. klingien (6s).
cliueken (132, Gl. m. q.v.). ^ms klingen,
clangere X clingit = e-, ex-, e-ludit
(Gl. m.) X luden y
Clin-ieus, -itus, -cus (76), clenitus
(74, 76) {i. paralyticus &c.) crump man
(22). lamer (76) (-us, -a, -um) daz ge=
gicht (17 Mrg.). pett-ryser (74), -ris (2).
bettrieß (kl), clenita i. lectus infirmo=
rum (76). siechpett (74).
Clinodium v. Clenodium.
*Clin-, anaclin-terium, lotterbette
(125).
*Clinus ein ruog- (110), rust- (68) -bat.
restbedde (132).
CLI
127
*Cliotropia v. Elitropivun.
Clipeola rynck (147).
*Cliperia v. Clotoria.
Cly-, cli-, clip-, cle-peus, clip-, cip-
(7), cle-pius hd. nd. schilt, scylt (13).
buckeler (81"). profeuße, Mrg. pafeüße
(125. vgl. u. a. Sm. 1, 278). pauesen (75).
elipeum helüm (38).
*Clippi- (8), gliffe- (16) -fer schilt-
furcr (8), -knceht (IG).
*Clypsidra v. Clepsydra.
*Cliptella V. Clitella.
*Clyron v. Cliton.
*Clisco {frz. glisser) creso (117. cf.
Gf. 4, 615).
*CLissemus v. Cisimus.
Cly-, cli-, cri-ster, -stere, -sterium.,
clistrum (s. u.) kliestier (93). ehste-r
(22'J), -rye (132). cristenr (1). kristier (74,
Qi.bayr., öst., oberlaus.), kristier-ung (110),
-ysen (76), -zeug (clist-er 75, -rum 74,
75), -er (-er, -ere 75), -sack (-erium 75).
*Clister-izare , -isare, -e (74) krist-
iern (74), -ieren (HO), -er machen (68).
clist-ieren (110), -yer setzen (132).
*Clistibio {i. augur) wairseger (147).
Cli-, clit- (1), clip- (147), cle- ^ cre-
(Gi. m.), cri- (8, 76), cir- (9), ci- (7) -tella,
citr-alla {alph. cli- 10), -ella (17), -illa
(IG) (^. sella a-nni; i. q. stiperponitur
asino; pondus nimis graue sim.; inacula
in libro 76 ; sporta cf. clita &c. crates
Gth. wib. 2, 536. cletella G1. m. ; Dz. Wtb.
595) mcis-a (121), -ichar (Of.), -enkar (74,
75). hd. ein reff, reffe (10, 75). greffe,
greff; reff l gereff dar vff man tregt (75).
reyff(3). raiff (1). reuff (17). raff (ö''). tragreff
(67). ain reff do man etwas vf tregt (76).
eyn reffe (5), riffe (21) da man off dreit.
en ref dar men vppe drecht (22), dr§get
(I09).purdin, krentze (74). kotze {i. sporta
7). bort (8, 9, 17). ort (9). esel-sattel (75),
-satel (74), -satil (8, 9). eyn esels sadeln
(17), -stal (16). schwer (68), ein schwerer
(88, 110) last. 1. der perde (147). waut=
seek, buntel, feieisen {pl. 88). brieftasch
(64).
Clito kuniges 0. kayssers sun (74).
ags. aedeling (Gl. Aeifr.).
*Cliton, i criton (Sum. v), eUron (74),
clyron (8) (herba) klelie (17). klee (74).
ele (8, 47, 85, 96, Sum.). ags. clate (94»).
*Clitonium v. Gliconus.
*Cliua läppe (11). läpp (19). Aus lappa
cliiie missverst.?
*Cliuare {calceos, cf. prc.) läppen (11,
19).
Cliuatius v. Clunax.
*Cliuis v. Cliuus.
*Cluitas i. fluxuositas (76) lein-, ni=
der-, uidertruck-, varr. len-, laim-, nider=
duck-ung (65). halt vbi elientes solent
morari (75).
Cliuosus hald-echtig (i35, Fns.), -icht
0. stickel (Ki^.).
Cli-uus, -uis, -bus l -bis (7), -wus
(100) s. adj. {i. coU-is, -um 7, paruus
mons, ascensus montis) hal-da, -a (Gf. 4,
854), -de (95), -le (7), -d (93). berghalde
(135). afhalt (99). flach (1). vlak, flot,
eyn schotel dey nicht dep eyn is (22^).
niderick (3. cf. decliuis). stigel (49. cf.
accliuis). stiger (10). stecket (78). stigke--
lieh de berg vff (17). staig (9i). ein staige,
1L>8
CLU
i<<irr. Btij?«'. »tcif;. an rim berg / ein hogi«,
vor. li'.lu- ^cliuus «.'.). giiug vff o. üb
.•iufii b«Tf; / Ki''*t"'K (,7.'. I. amberch, so
nit H«'r bot li is (Chyir.l. sti-iiiwiTili (loo^.
»ti-vgt« f gcf^«'. gi'ü wi'iki- ii:5). gclic (f)'').
h<l' fiu aufl'-, aulJ- (.ßi) -gang (.accliuus
id.. doel. abgiing Vo.o. ox quo").
*Clnuu8 c. Cluma.
Cloaca, cluaca yc/. latrina, triste
gum,priueta)/i</.scliili-,scUis-(^()l,schoili-
(i;uu sobois- (.4,77), scbüli- (17), nd. sebit-,
sprai'b- (i::», i->) -bus, /t</. -bauli «»i. on
srbijt grau»' \^2;5). spracb- (.Zi.m.), boiinol-
(loi;) -camere. lioimlicb zu der natur;
si'cri't o. b. gcmacli; s. des bcinilicbon
goniarlis (73). eyu beymolirb gcniacli (7).
eyn b.- (21), liynlicb- (5) -keit. sccret [ch.
isi). agotucbt (lO'J. aux aquaeductus).
anzuclit /em. (in, i2t;, Gr. Wti». .530). elu-^
grübe (Fris.). wassorlauf ((?4). lt>wblni xim.
(Ob."). (Wo bmul.^gri'bon (vnder der crd
91). culo (2'2^). ganc (ou).
*Cloaca (X coclea) cyu wildcl steu
(22. aus windolston).
Cloacare vn-rein, -suber, -flotig iua=
eben ; vennasgon (88).
Cloacarius ein scbyßbußfeger (uo
&c.). racker, viller (i09).
*Cloa-, clo-ceria v. Clotoria.
*Clocer-tum, -ium ((.;i. m.) en balf
pennyng (i47).
*Clocitatus cerv/ vox (i29).
Clodus r. Claudus.
Cloes rogau (Gf.) i /olles f plu-uia
(Gl. 111.), -ma (Pap.); nauigium (Gl. m.).
*Clonis (loi), clunis («'. conglutinatio
aiorum 109) (aus glomus) klawen (i09).
claufo (i04).
*Clopsedra v. Clepsydra.
*Clophvis V. Gophus.
Chloris gruutiuck o. kuttvogel (135).
Chlorion (auis) wonitz, zeisel, wide-
wal ^114, 126). witeuwal (Fris.). wietenwabl
(Ki».V zei-, birs-sing (i26).
*Clorosphis v. Glorophis.
*Clos V. Glossus.
*Cloto- (5, 7, 22, 74, 76) , clote- (17),
cloce- (66, 67, 70, iio), cloace- (68,132),
cluto- (G). clipe- (aljyh. clo- 69, 134)
-ria, clauatria (21) {cf. clatr-ia, -um,
clepa) hd. eyn valle- (5, 7) , fal-, fall-,
falt- (74) -j'seii, -eysen (74, 134), -messer
(74) an eyner tore (7) , thur (66 &c.),
thureu 0. laden (110). ein fall vssen (sic)
an einem tlior (68). fellsloü (74). cling
(17). klinek (on, 7o). kloffel (6). kleppe
(22).
*Cluaca V. Cloaca.
*Cluare v. Cluere.
*Cluasara v. Clausura.
*Cluciculus V. Duciculum.
*Cludere (prs. claudo, alp?i. cludo
76) be- (6, 18), zu- (17, 76) -sließen (17),
-schliessen (6, 76), -slißen (18). to sluten
(22'.
*Cludiculum v. Clunicvilvun.
Cluere, i cluare (74), ? clauare (76)
(i. splendere, re-apl., defendere) scbinen
(22). sebin (21). scbeinen, scbirmcn, bc=
scblissen, duncken (74). beugen l boren
(9). zesamen fiegen (64).
Cltdnabulum v. Cluniculum.
*Cluina , clunis (2) , clnuus {sie 74)
COA
{ptscin, cf. clama, silurus) liecehe (i04i.
barbc (An/.. K. 9s). barm 12, 74).
Cluma V. Gluma.
*Cluminator {aua calumniator ) v.
Sycopbanta.
Cluna-bulum, -culum &c. r>. Clu
niculum.
Clunagitare (<;/'. Gl. in. h. c.) in coüu
(piando ne tnonent' vir et midier inuicem
(76). mannesnnkeu.scben (74).
*Clunax /. fornax (76. aun clibajius,
tvie cliuatius (ii. m. ?).
*Clunedulum cn bodensac (11).
Cluni-, cluna- ((ii. m.), cludi- (i.i2)
-culum, t -dum t -dum (Gl. m.), -culus
(74, 93). clu- t clui-nabulum (Ci. m.),
clim-aculum (Gl. m.), -abulum (8, 9),
-ictum (76. cf. -itum) («. spa-tha, -ta,
-da, pugio 93, splendona &c. ; foramen
in panniH circa latus f in camisiis mu^
Herum; aus clunis latus) (> i n k lein s t- b wer t=
lin {imsim.). swert (9). swert cuöseii (8).
stieb- (93), steeb- (74, Das.), seyten- (74),
nu'tzger- (Das.), scblacbt- (Fr.) -messer.
fautsoen (io9. afrz. faucbon, cf. framea).
bant-gat(68), -vatU'if 11, daraus:), -l'aiß
(19), -loeb, in vestibus, au einem rock
(19, 110 &c.). ein slip (132), sclilupff (UO).
sijtgat an der vrouwen cleider (i47).
Cluniculus {cf. pro.) dy kule (_125.
cf. Fr. 1, 548). biiner bindertail (Das.).
*Clunior v. Cluones.
Clunis, i?Z. clunes, glunes (127) (*.
renes t toxe 76. cf. coxa, nates, pyge)
eoffa (Gf.) goff-a ( 120 &«.), -e. (93, BM.).
Imiflfc (104). hd. nd. eyu leude, ende (sie
17). hd. Icnden sg. pl, lyudeu (13). hd.
nd. ars-, hd. crs-bilie (16, 23, i32), -belle
(9, 22, BM.), -pel (4), -ball (6), -pal (3),
hd. -packb (1), backe, -back, -krin (75).
krin, varr. kruu, krum (75).
*Clunis f. Clonis. Cluma.
*Cluones (c/. cluis Gl. m., clito) sunt
filii regum t nobiles (76). clunior i. no^
bilior (Pap.).
dura V. Cercopithecus.
Clus-a, -orium Icd. ciuse (18), cluß,
klau-se. -s, -ß. nd. eins.
*Cluslamentum v. Calamintha.
*Clu-, clau- (94*=) -Stella [i. serra
94^, anders Gl. m. 2, 488?) ags. clust-or
(94), -er (136) t loeae; hepse t loea; -o
loee l fasstene (94^).
*Clutoria v. Clotoria.
*Co-, con- mit- in vielen neuen Zu-
setzungen in 75, wovon im Folgenden nur
wenige Proben.
*Coac-ere, -uare (Gf.) [i. acitare) ir-
(121), gi- (Gf.) -8ureii. essich maeben t
werden (76).
Coa-ceruare, -dseruare (76), -curare
(1) hd. bu-, hau-, bri- {sic 21) -ffen. 7id.
bu-, bo-pen. bu- (5, 8), hew- (Ij -ffeln.
zusaineu-buffen (65, uo), -heuffen (18),
-bringen t zu beruffen (es).
*Coaceruus,(7. -uibauff (19). liope(ll).
*Coaeies /. locus vbi omnes nerui et
vene concurrunt (76). stat do die ädern
zusamenlauffeu (74).
Coacte bezwunglich (75).
Coactio bezwingung (75).
Coactor vugclter (135).
Coactum {i. q. quactum, coagula=
ttun Gl. m.) rennisal (Gf.).
COA
*Coactura v. Stigma.
Coactus b(!- (,75), zu vil ge- (es)
-zwuiigen. gbedwongen (11).
*Coacuare v. Coacere.
*Coad-, co-herere zu anliangen (75).
^Coadseruare v. Coaceruare.
Coadunare //(/. zusainen-, zubauff-
(17 j -lugen, -l'uelien (ö), -eynegeii (21),
-v'eynigen (<]), -pallen t -kuglen (74).
zusam ainigen(l). tosainen-vogben, -eni=
glieu (22). to bained(! enegben (23). kle,a=
seil (7t).
*Coagitare v. Cogitare.
Coagitare hd. zusainen-, nd. tosa^
inede-iagen, -yagen ((J) , -gagen (5, 21),
hd. -iiautfen, -trueken (68, 76), -tragen
(134), -tryben (110). -rittlen (76).
*Coagitator (ii. fullo) wa-, we-lcker
(75).
Coagitatus ge-ruttilt (9), -rottelt (8).
*Coagniendo v. Coaugmentare.
Coagulare hd. rynneu (13, 18), ge-r.,
be-r. (5), reynien (21), siben (76), gew.
mit dem Zusätze als milch, aizo m. (3),
als (Hern, rennen (99).k('ß-r. /zusameu-r.
als die milcli (75). rönnen als m. (132).
also melc to sammde lopet (22). runneu
(23) , ge-r. (68) alse melc runnet (23),
als moleken (68). berynden, leben (17).
lippeu (G). be-iiberen (133). -licbberen
(06, 70), -leberen &c. (Gth. wtb. 2, 152).
lab maeben (Fris.). laf magen (14).
Coagulatvim lac renne (95).
Coagulum gi^runiicii milch (8, 9).
keß-ryune,farr. -rynn, -rin (11 o),-renn (75).
renn-y (64), -a t keslupp (93^. renn (1,
71). ren (75). rinsel (22). rintzel (23).
rense-1 (99), -Is (132). spinrust (Sum. vi).
lap (5ab, 9, 85). lap t lebesal (12). liebsal
(21). labe (17).' lab (1. 71, 77). lob (74).
layp (19). lyppe (13, 18). lipp (ß, uo).
laff (22='b, 47). lac (23). quagel (11, 109).
Coale-scere, -re (i. crescere, nutrire)
waschen (8, 9). futern (9). futiu (8). coali=
cus i. nutritus (76).
*Coangulare v. Congelare.
Coangustare zu twingen (8^). zwin=
gen (68). hd. eng (76), bange machen,
perseii (99). zusamen-, nd. tosamede-
presseu (6,22), -pertzen(23j, M. -trueken,
-drucken, -dricken (18), -dringen (21),
-notigen (uo).
*Coantrum v. Coriandrum.
Coaptare bcqwemelieb machen (6).
*Coarduere v. Coarguere.
Coare {i. inclinare &c.) bücken (147).
Coar-guere, -duere (76) straffen (9).
stroffen (8). mit strafen (14). •
*Coarstes wagenspurck (3 Mrg.). Cf.
coarsare (Fr.) = coassare? oder aus
castra ?
Coartare hd. nd. e-, dwe- (22), dwi-
(11), hd. twi-, zwi- (6, 68, uo), betwi-
(9), dri- (S**) -ngen. enge machen (5*^).
zusamen-zwingen(l8), -noten (75). persen
(99).
Coartatus getwuugen (4). gezwun=
gen, getrungen &c. (65).
Coassare beschiessen (iio^^^ 132)^ be-
sehlicssen (uo^) mit breden (i32), brit^
teren, tefereu (uoj. plancken (uo, 132).
zusamentafelii (Fris.).
Coas-, coar- (Fr.) -satio {i. contabu=
latio) ein be-scbytz(uoac), -schütz (110^),
coc
coc
coc
129
-8chotz(i32), -Schliessung (pr.). zusammen
täfferung (i26). täffer t bune (135).
Coaugment-are (kl), -ire (9), coauc=
mentare (8), coagniendo (76) meren
(8, 9).
Coa-, qua- (17, 76), quo- (1, 2) -xare
frosch-quaken(21),-geschray(7G),-gschray
(1). schrien (75), rochtzen (74) als die
frosch. vlg. heckatzen {ih^. cf. hechezen
&c. Sm. 2, 143), bekatzen (75b. cf. beckitzen
&c. Sm. 1, 150). quacken ader schrihen
als eyn froß (17). quaxen wie die fro=
sehen (Fris.). gwaxen (126).
Cobaltum v. Cadmia.
*Cober {i. grauis) swere (74). cobar
i. onus &c. (147, 148). borden, last, pack
(147). cobor i. exuberans (i48. hierher f).
chobar ß. in babylonia interpr. onus l
grauitas (Pap.).
*Cobia {t trintas/c; piscis ; c/. eubio
V. carabvis; gubea) forinna (121). cobio
meerkrappe (ki.).
*Cobillus {aus globulua?) spiel balle
(8). spiel bal (9).
*Cobiuin {cf. colobium. cubrum.)
kittel (8). ketil (9).
*Cobor V. Cober.
*Coborina (z. colma, fuli-na, -gena)
kuchen (74).
Cocarius ags. cocsed (Gl. m.).
*Coccanus v. Coccineus.
*Cocceiu.uin v. Coccinum.
Cocceus V. Coccineus.
*Coccinium v. Coccinum.
Coceina v. Coccineus.
Cocc-, coet-inea, rot purper (25).
rott kleyd (64).
Cocc-ineus (99, color c. 22), -inus
(21), -anus t -us (125), -eus(68, 125), -ina
(91) rot (21, 99). rotfarbe (68). sammet=
färb (125). gelbfar (91). geel uar (22).
*Coccineta (cf. coeula) ein kelle (6).
*Coccinuni v. Cydonia.
Coecin-um, -eum (1, Gf.), -ium (Gf),
-US (64, 97), -eus (98), coxlnum (22),
coctonum (125), coccimum (74), coc-
eenium (8), -umum ( 136 ) {i. coctus,
Purpura, rubeum, fenicium) reizza,
rezz-a, -e (Gf.). rotez (120). die rötti (so»).
rot tuch (9), duch (8), duche (8i>), pfellel
sim. (Gf.). ein rotter pfeller (64). gode=
uuebbi (86). purpertuch (74). purpurn
duch (17). purpurgwant (1). p'purgewant,
semit (6). semmit (46). sammut i duch i5).
»am-yt (22ab), -it (98), -idt (17), -et (18,
74, 110), -met (21 &c.), -mat (67, 74), -at
(134). seyden (74), edel (18) gewant.
want (23). syden w. (22). fluhel (12). flue-1
(22 &c.), -el (97), -le (13). bursat (68, 69,
134), burschat (67), borschat (66, 70)
{Formen bei Fr. 1, 1471». Sm. 4, 158) aus
mhd. bortside?
Coceinus v. Coccin-eus, -um. Cy=
donia.
*Coccysare {galli, i. gloci-re, -dare,
eucurrire; cf. sq.) kockeloeren (kü.).
Coecix, eocy-x, var. -r (110) guck-
er i -auch (Fris.), -gouch (110). kuckuck
(132).
COCCO- (Sum., Ki. ), COCCUm- (73),
coco-, coto- (i05), cito- (47) -gnidium,
-nidivma (47, Sum., Gf.), -nidum (86, Sm.),
-nidrium i -nodium (74), conconideon
(125), cocti lidion {i. vmbilicum veneri
Dl£F£NBACH CLOSSAAIVM.
i4i) {i. thymelea i linon i mezerea &c.
73. cf. citocacia. laureola. alypum. Sm. 4,
226, 251) cit- (105), ci- (Sum., Gf. ), ZCi-
(73) -lant. ciugenhndenbern (47). zege=
ling, springkorn (74). zuiln beri (86, Sm.).
zeilerber (2). zeidelpast (73). hitz- (2),
sprmc- (73) -korner. spring-, spin-wrz
(87). kellers- (73), keller- (125) -halß.
kelrßhalßsame {i. semen aureole 74).
*Coccola {cf. cocula) eyn erden dop=
pen (21).
*Coccula {cf. cocula. cogo Gl. m.)
kagletfel i eyn schiff (21).
*Coccular v. Coclear.
*Cocculea v. Coculla.
*Coccum gnidium v. Coccognidium.
Coc-cus, -cum (Gf.), gew. -tus, cot=
tus (i. coccineum, tinctu-ra, -s, pur=
pura, ostrum &c.) hd. nd. rot snor, snuer
(81»), garen (99), phell-o (121), -ol (Gf. ), -il
(8, Gf.), pfeller (9), färbe (110 &c.), samet
(65). roit snore (18). hd. sam-at, -mat,
-mut (5), -yt (.5^), -et (13), -met (21),
-mit (68). semyt (6). zamit (22), pfello=
tuch (93). want (6). edel w. (22), hd.
fewant. goltroet (11). gelfar (67 Mrg.).
ruago sim. (Gf. 4, 593. aus crocus).
krilago (se). mer-snegge (95), -schneck
(76). coccum bis tinctum ags. uuiloe
read (91), uusluc reud {sie 136).
*Coccus V. Coccineus.
*Cocilla V. Cocula.
*Cocy-r, -X v. Cocey^.
*Coclea V. Coclear.
Coclea selten cochl-ea, t -eum l -is
(i25), colchea (iio>^), cloaca {q. v.) hd.
nd. windel- ( 17, Gf. &c. ), hd. wendih-
(117), Wendel- (18, 67 Mrg. &c. ), wedil-
(119) -sten (5'', 22, 117, Gf.), -stehen (17),
-stein, -stain (46, 134), -stau (Gf.), -steym
(18), -stieg (67 Mrg.). krumpstiegel, var.
krumm stieglin, an einem thuru; schi-
belichter thurn (74). schijbelicht toru;
gewehn; snegel huß (17). vmbeganc in
turri (100). kuchthuru (74). hd. snecke,
sneck ; schueck-, sclmecken- (68, 134)
-hauß. snegken- (21), snighen-(22), snig=
ges- (23), sieckeu- (132), egel- (5, 56)
-hus sim. mer mosscheie (loo). tro- (Fris.),
dro- (Das.) -tteuspiudel. dorgel spülen,
dorckel spiille (Das.).
*Coclea-bolum, -bulum, -le v. Co=
clearium.
Cocl-ear, -eare, -iar, -iare, -ea (22^^,
46), -earium (9i), selten coclilear, coc=
ciüar (75) (2. me/isura <&c.) hd. lef-fel, -il
(104) -el (76), -fen (18); seltne?' lo-, lo-ffel.
nd. lep-el, -eil, -pel; grod lepel (22'>).
Coeleare snecken hus 0. sneck (6).
*Coclea-rium, l -r (22), -le (22^, 74,
77), l -bulum (74, 75), -bolum (77), eo=
eliarium (11) hd. leffel-, lefel-, loffel-
(74, 75), loffel-, sliffel- (49. cf. nd. slyf
cocula), nd. lepel-bret, -korbel (75), t
-kreb (74), -lad (46, 76), -faß (68, 110),
-faiß (19), -vat (11), -futer (74, 75).
*Coclearius loe-, le-ffelmacher (68,
110). loef-, var. le-fler auis (110).
*Cocleum (cf. cocula) i. omne vas
causa coquendi paratum (76).
*Coclia {i. emna; aus cochlear Br.,
Gl. m.) mate van en halven eymer (i47).
*Coclia-r, -re v. Coclear.
*Cocliarium v. Coclearium.
*Coc-lidium (3, 74), -tilidum (75),
-tilidus (74) {i. pes pomi t peri 3) stil
am apffel (75). ein aphel- (3), obß- (74)
Stil.
*Coeli-men, -num (11. 19) cf. eoclea=
rium) leffel-futer (10), -foder (12), -bred
(19). lepelbret (11). lefelfas (13).
*Coehlis V. Coclea.
Coco V. Coquere.
Coco- {bissw. alph. croco-), coce-
(1), eorco- (104, 141, Gf. ) -drillus, t
-dillus t -drilla (Gf.), selten croco- {alph.
coco- 110) -dilus, - dylus, -dillus ?
-drillos (Gf.\ -drillus (Hpt. 5, 201), codi-
(68), eoetril- (76), croco- (22), crocu-
(10) -lus i. mala bestia in terra et in
aquis volans &c. (76). en der (22). nich-
us (121, 127, Gf.), -is t nthhus (104). hd.
lint-, linth-, lincthe- (13) -wurm, -worme
(10, 12), -worm (5^ 13), -wurmlin (75
varr.). wassertrach (75). codrill (93).
kutsch-, kucz-, kut- (77), koko-, kochel-
(Ziem.) -drille sim. allegardcu {ab hisp.
lagarto Hen.).
*Cocolla V. Coculla.
*Cocomd-rium, -um &c. v. Cocco=
gnidium.
*Cocta {anders Gl. m.) v. Claxendix.
Coctanum &c. v. Cydonia.
*Cocti lidion v. Coccognidium.
*Coctilidu-m, -s v. Coclidium.
*Coctinea v. Coccinea.
Coct-io, -ura hd. koch-ung, -ene (5),
-erij (17), -erey, -erin (18). kogeri (21).
gekochde(6). kokerigc (22). welliuge (85).
*Coctonum v. Coccinum.
*Coctrillus ('. Cocodrillus.
*Coetula /. coquinatrix (76).
*Coctulum kochen gefeße (17).
Coctura v. Coctio. Stigma.
*Coctus V. Coceus.
Coctus hd. gekocht ; g. 0. ryff ding
(iio). gckachet (21). nd. ge-kocket,
-kecket (23).
Cocul-a, -la {i5^), t -ta (75) sg. pl.
(i. vasa omnia coquendi causa parata pl.,
von dem deutsch glossierten sg. untersch.
in 66 &c. ; instrumenta coquine 75. cf.
coc-levim, -cula, -cola) des kocks vasser
(132). erden vase (5). hd. koch-leffel,
-loffel. koUeffel (i34). kocke leppel ; slef
(23). koken lepel (22). sleff (22»^). slyf
(109). hd. eyn schif (69, 134), schyffe.
kuchen geschyrr(75, iio).ain grosser haf
(91). nuschil (Gf. 2, iiOG). ags. olfata (Gl.
Aelfr.).
*Coc-ulla, -illa (66 &c., 107, 110 &c.),
-oUa i -culea (3), -ulea (4), -ulca (22),
cochlear (112) {instr. coquine 'd., murato-
toris 4, apud excoctores metallicos 112.
cf. Fr. 1, 338, 509) hd. nd. kelle (3, 5,
22, 4), gelte (66 &c., 107, 112). hd. kell
0. gelt (134 &c.). geelt (110). goelJt t
schaf (76). eyn scheppel (21), keller
boUe (18).
*Cocvdla (untersch. von cocula q. v.)
eyn koch leffel (5).
*Cocvilta V. Cocula.
*Coculum laide, sprute van em boem
(147).
*Coculus V. Cuculus.
*Cocumer v. Cucumer.
*Cocumum v. Coccinum. Fenicium.
*Cocurrex v. Curex.
17
i;^()
COE
COG
Cociis hd. kooli, kiicU (21), choich *Coeuita8 glicli aldor (17), altheit
(1041. nd. kock, kok. I (18, 7«).
♦Cochon '•. Conchis. | »Coeuiternitas mit cwickeyd (19).
»Coohüia yin ci. m. iiunsirrst. f) v.\ Coeuu-s, -m /u/. gclich (19), glich,
Cndmia. gleich (3, i), »«Z. euen (»3) alt, alter (6),
•Coehi-niB. rar. -tus (i. achiron.x »'wig t au ewigkeit l oben alte (15).
giielijc olt (22)
Co-, cof-finus V. Cophinus.
*Coga puttfu.slegcl o. kog domitman
die rayff treibt (7i).
I *Cogaria, cogorea (19) garucn hanl
I (11). eyii garheu band (19). Aus garba
' X cogera /. corrigia (Oi. m.)? cf. cogo=
lus, cogrerium {(tcernus feni, hladiib.)'i
*Cogelare r. Congelare.
Cogere hd. twi-, zwi-, betwi-, bezwi-
(21) -ngen. zwineu (13). dwiiighen (11).
be-dw. (23), -dwenghcn (22). dribin (8).
vergaderen (132).
*CogiUa V. Togilla.
*Cogillatim v. Togillatim.
*Cogillum ( X coagulum) keym o.
cocytuai lielHiilJ (".■>).
*Cochi8 c. Conehis.
Cochl- V. Cocl-.
Cochlear r. Coc-lear, -ulla.
Cochles eiiieiigig (ssl.
Codatremula r. Caudatremula.
*Codax zai)ie (Agr.).
Codex btuh (iio). böge (14). codex
pucii (1).
*Codia V. Codion. Cadia.
*Codia-minum , l -num (i44) hor-
lunigshluinen (143. 144).
*Codicelkis '•. Codieillus.
*Codicillarium /. bibliotheca (7(0.
Codicill-i/*/..-us sg. versigelt-sehrifft,
-notel (74). instrumeut (9i). gemächts- ' lap ^741.
brief (Fris.). | *Cogiralis v. Congirare,
Codic-illus, -ellus, -ulus buch-lin i Co-, coa- (76) -gitare deneken (10,
(8), -lein (9). ein cleyn boiehsgyn (i32).j 21, 23, 68). hd. gc-, be- (6), hinder- (65)
*Codilu8 V. Cocodrillus. 1 -deneken. besynnen (22). pensen (99).
Codi-on, -nus (1G\ eadi-on (,s.5). -a Cogitat-io, -vis gedachtnußs (1). hd.
{q. v.){hcrba; a codiB. papaiierXQ) man-, ,nd. g(^d(;c\it-, gedech- i23) -eniße (17),
manen- (s.5) -eoph (Sum. v), -cop (47, 85, j -enes (21), -nis (5), -mtß (66 sim.), nd.
96). mascmheupt (10). wachzheid (sie I -nisse. bedechtnislJ (6). gedenck-eniß
16). wilder lattuckisalat 0. latticbkraut (5b)^ -enisse (11), -nes (18), -nuß (68).
(Ki.). _ , betraebtung (65). bedraebunge (8). be=
*Codria(c/". 55. Codropaw^morJuven.) denckunge von des wilden mutes be-
hauße der armen, kodrey (74). kumernisse (9).
*Codru-s, -p {sie (75^) koder , vlg.\ Cogitatus s. ptc. ge-danck (65, 69,
der nit gern sieht essen vnd trincken(75). 134), -decht (17).
*Cod\iin {textoris) sper-yseu (8) -eysen | Cogn- bis-nc. congn-.
(^^- i Cognatamedder, weseke(i09).mome,
Coe- r. Ce-. ^.Qj. nium, geborn frundin (65).
Coeduliumeinzuspyß (iio),zusamen! q^.^ ^^^. ^-g) -gnatio hd.nd. mage-
; hd. mag-, mog- (6). sypp-, syp-, gesyp-
spysung (68)
^Coelentes '•. Calentes.
Coemere mit-kauffen (9), -keuffin (8).
Coequalis gelich (68). glich (19, 76,
110*'). lick (22). ghelijck (11). eben (68,
110). euene (22). eben- (1,65, 110), mit-
(8, 9) -gelich, -glich, -gleich (1). glich-
meßig ; gotlich vnmeßunge (15).
Coequare hd. glich , gelich (68),
(64),frunt- (uo&c.) -schafft, -schaff (5,19),
nd. -scap (11), -scop (22) uß geburt (110),
vom vatter (agnatio von der mutter,
var. mater; affinitas von v. vnd m. 64).
syptel (12). frund (46).
Cognatio adoptiua ein angenomen
fruntschaft (63).
Co-, con- (76) -gnatus hd. mag, maig
gleyeh, eben il7) machen, geliehen (5). (17, 19), mog l frunt(6); frund, freund
glichen (19, 76).liken, euenen (23). glich! \d. nd. vruut. «rf. mach (22), maech (11),
eben ^l^. ghehken (11). eue-gh. (22). j wrunt (5ic 23). muotermag (93). kibornir,
"'Coequeuus ' z. coetaneus, coeuus) | chumilinc (104). Schwager, schwiger,
geleichaltig (1). gleich (134 sim.)
Coequus glicher (6).
Co-, coh-ercere hd. twi, zwi-, czwi-
(3), betwi- (17), bezwi-, nd. dwi-, spe-
(109) -ngen. vben (110). v'bieten (8).
gurtten (60V
*Coere-, cohert- (19) -ibilis betwinge-
(19), bezwing-, var. bezwenck- (110),
bezwingen- (68\ dwinge- (11) -lieb, -lieh
vbung, varr. vbig, yebig, vben (iio).
*Choeres v. Coberes.
Choerogryllus v. Cliirogrillus.
Coetaneus i cf. coequeuus) hd. glich-,
eben-alt. glich-alter (S^), -aldirs (8),
-es alder (9). eveu (11, 23), euegelike
(22) olt, aelt (11). mit zeitig (75).
Coetemitas ewigkeit (65).
Coecemus ewick (19). ewich (11).
glich-ewick ilO), -ebig (76), -mit ewigk
(65). mit- (12), glich mit- (15) -ewigkeit.
geschwij, schweher (65)
Co-, con- (76) -gnitio hd. bekente-
(5), bekent-, bekende- (18), hd. nd. be=
kant-, erkant- (76)-nisse «fwi. erkennung
(5b).
Cognitus hd. nd. be-, hd. er-kant.
erkeut (76).
Cognomen (a parmtela vt lindern
75. cf. agnomen) hd. zu-, nd. to-name,
hd. -namcn, -nam.
*Cognomi-nalis, -nis (i32), -us (i47)
geuanne (132, 147). gnanne (.Sum.).
Co-, con- (76) -gnominare hd. zu-,
nd. to-namen, -n. geben (6), -samen {sie
5), -nenden (17).
*Cognominis &c. v. Cognominalis.
Cognoscere hd. nd. be-, hd. er-ken=
nen. t bekende (17). erken (18).
*Cognoscibiliter erkentlich (75).
COL
Cohabitare hd. mit eyn ander (21 &c.),
by eyn. a., nd. mit eneme andern (23),
mit- (8, 9), midde- (18), by- (6, 110)
-wonen, -wonnen (18), -von {sie 21).
*Cohercere v. Coercere.
*Cohercinus anhangender (74).
Coher-, condepend - entia mit an=
hanginig (75).
Coherere (/. condependere 75) hd.
au-, mit an- (9, 75), zu- (18, 21, 67), nd.
to- , zusamen- ((>) -liangen. anhenckin
(8). mede-kleuen (23), -eruen (22. x
herea).
Coheres, choeres ( 9 ) hd. mit-erbe,
-erb, -erbeling, -erblinek (9), -herblinck
(3), -erfgename (132). nd. mede eruo.
"'Cohers v. Cohors.
*Cohertibilis v. Coercibilis.
Cohibere zu heben (18, 76). to heb-
beu, dwingen (22). twingen, zu halden
(5). tringen, czeme machen (9). straffen,
zwingen (64). be-zw. (68, uo). zemcn (8).
vorbiden (10, 14). v'bcden (13). v'bye=
den (12).
Cohibitio dwanck (22). hindersich
haltung &c. (65)
Cohors, cohers (76) , coars (67 , 93)
scare (100 .sm.). hd.nd. schar, 500 orum
(6 &c.), volck-s (uo), -eß (68). ritter sa=
menunge (9). s. der r. (8). ein her zcmeu
gemant (93). die vsser gewer, var. ausser
werc (64).
Cohortari trösten (8b, 9). drostin (8).
ermanen (UO). zusamen vermauen (,68).
Cohum spanseyl (uo).
*Coyes V. Ceyx.
*Coincessio eyner persone weseu in
der andern (15).
*Coiiiclinare mit neygin (8, 9).
Coin-quinare , -quare (69) hd. nd.
beflecken; v'vu-reynigen, -renighen (22),
-rengen (18), hd. -reynen. beschissen (21).
*Coinqvimatio sur, vnde dicimus so
bleib in diner sur (75) = nhd. {weiter.)
„so bleib in deiner soße (sauce)*'; cf.
sur muria, garum, salsvira unreine
Flüssigheit (Sm. 3, 28i).
*Koyo V. Keyo.
Coire, coyre hd. by- (21), heimlich
bey-, h. be-schlaffen. nd. byslapen. heym=
melich beslaffen (5). eeleych peyslaffen
(1). mit en ander gen (17). mitt einn-a.
geen (iio). an gen (8). zusamen-geen (65),
-gon (68). brüten (8, virorum 75). braw-
ten (9, i. futare 75). helsen, minnen,
keien {st. g'heien; 75). hiwen (99). on=
kuuscheit doen (11). stigen als die pferd
(75).
Coitus vnkuschung (uob). liplich
Vermischung (65). hiwelech (99).
Col-ä, öfters l -us, -um sihe (5, 6).
hd. sich-, sych-, seich-, sige- (5), seig-
(3) , seyh - (66) , sye-tuch , - duch ; syhe
Qoche (19) ; siech doch (49) ; sye. erbseppe
(74). en zigge als meu erwitte dor zig=
get (23). eyn sighe t eyn teuel (22). zie
(11). sib (6). sybe (110»''). seist (77).
*Colabi V. Collabi.
*Colacer v. Collateralis.
*Colac-t\xla, -ulum v. Colatum.
*Colafisa f. Colaphista.
*Colandrum v. Coriandrum.
*Colapsus V. Colaphus. Collapsus.
CHOL
Cola-, calo- (147), cal- (07) -phista
(76, Gl. Dl.), -Uisa (66, 67, 70), -fisa (69),
-siua (134) l. moneta (IL c. ans colly=
bista i. monetarius?). muute (it7).
Colaphivim v. Coliphivun.
Colaphi-zare, -sare hd. nd. hals sla=
feil. hd. halß-, ha'ssen- (8**), an den
alß (110), an h. (68) sla-, sclila-hen, -gen.
halz slagin (8). halßstreich geben (65).
Cola-, kola- (suin.) -phus, -pha (6.5),
-psus (22), cala-phus (51», 22), -fus (22^)
hd. nd. hals-, hal- (11, \n), hd.\\A\Ü- hd.
-slac (121 sim.), -slag, -sclag (69), -slagk,
-schlag, -slacht (3), nd. -slacli, -streich
(65, iio). ha'sslach (Si*. cf. prc). eyn
slach (22ab). buf (22^. weti.). ehiie (i2i).
Colare, collare (i34) hd. sihen, sei=
heil, oft durch ein tuch, d. ein dinck
(125), als die milch durch ein tuocli (iio
sim.). sichen (76). sygen (13, 14). seigeii
(3, 8, 77, 125). siggeii, sichten (88). syeu
(13). zien (11). syecu (97). sighen, rene=
ghen (22). ziggen, reynigen (23). dorch
(23), dor (22) enen do'k wringhen. ringen
(0 durch eyn duch dringen (fi). eyn durch
dringen (21). durch-drucken (6), -siegen
(Fris.).
*Colare v. Colere.
Colarium v. Collarium.
*Colasiua v. Colaphista.
*Colastruin v. Colostrum.
*Colathea i. vcstis qui sub pedihus
ponitur t ornamentum lecti golter (67, 76).
*Colatidis ays. singrene (94'»^).
*Colatonia (aus colophonia?) siwrze
(105).
*Co-, ea- (i2i) -latorium siha (121,
Gf.).
*Colatorius rayniger, fegfewer (74).
*Cola-tuin, -culum, -ctula ainer der
erst von acker gaut (76).
*Colatus, colophinus (X cophinus)
hier sylie t krutsyge (i, qualus 75).
*Colauisa v. Colaphista.
Colax neyscher (3). lecker (68, 110).
Schmeichler (110).
Colco-thar, -tar, t -har (Ki.) {i. chalei=
tis, vitriolum fixum <&c. 73, 124, Gl. m.)
Vitriol, victril 71. (73). rother vitriol (Ki.).
*Colchea v. Coclea.
Colchis mengreller land (112). min=
grellien (Ki.).
Chole V. Colus.
*Coleandruni v. Coriandrum.
*Coleferuni ius ( cms colifarium ?)
cambr. iotum (Zeuss).
*Colegeo V. Collegare.
Colem-a, pl. -ata (76, Br.), -mata
(129), -urata (76) sunt mixtlones oley quo
olim pungnantes vngebantur (76 sim.). co-
lena salb der ringer (74). Cf. collema
i. glutinamentum (Gl. m.) ?
*Colena {i. cunilogalica) wej'ßmintz
(74).
Cho-, gew. co-, eol- (3), ca- (22)
-lera, col-ora (21), -ere (134) daz swarze
(4), verbrent (91), verprent (76), vorprant
(3), hd. v'-, ge- (75) -brant, erwermit (5),
ver-, nd. vor -wärmet, -wermet (23),
vber- (93), in- (15) -hitzig, ynn hitzung
(63), ii-hiczet (8), erhiczt l heys (9 Anh.),
heiß (12, 15), dürr (1), dürre (5^, 21),
dorich (23), dul (22) blot, hd. bluot,
bluet, blut, pluet (1), plut (3). koler o.
inhiezig (9). vress-am (22), -em (22^»).
COL
*Coleratus v. Coloratus.
Col-ere, -are (1) vben (1, 8^). oben
(5^^). hd. ereil [est agrorum 9; für arare
und adorare). zieren (8, iio). cziren { an
beten (9). an betten (8, 65). lieb han
(110^). vonen {sie) 0. lip habin (8). buweu
(65, 76, 95). telen (99).
*Coleriea {aus coleraxcolica) seuche
douon einer ser vndewet 0. zu stul geet
(74).
*Colericus v. Clericus.
Cho-, gew. co-lerieus hd. eyn trucken-,
drucken- (5), drucker- (17) -hitziger, dur^
rer h. (75), truckner gitziger (76) mensch,
trucken vnd heiß (iio). tr.-hitzig (66).
droglic hetter (22). dracken hafftig {5^).
droghenhaftigh (23). gezornig, geemütig,
harnuitig (65).
Coles vnkrut (9i). rebschoß (Ki.).
Coleus niercn hod (9i).
*Coli {i. dolores ventris Pap., Gf. ; cf.
colica) cholorin s?m. (Gf. 4, 390).
Choli {cf. prc.) v. Colus.
*Coliandrum &c. v. Coriandrum.
*Coliandruni (cf. prc. x seoria?)
sinter (nach crocus sintvarwe Sum.).
*Coliba en scliute (11); i. q. colim-
pha nacicula urinatoria (Gl. m.)V oder
i. q. colis {surculus) scheute, schote (Kil.)
cf. colima &c.?
*Colibertia (X collibentia) guust,
verheiKkimlJ y'ti).
Colibertus v. Collibertus.
*Colibi V. CoUabi.
*Colibium v. Collibium.
Col-ica, -lica (6), -ita (76) (pestis, i.
q. tormen 111, Das.; cf. col-i, -eriea)
eyn sucht des nidersten darms da dye
spiße uß get vnd kommet von eym ge=
swer so ist vmb daz gemecht geswoUen
vnd hat großen wetiun vnd wiln von
dem steyn daz der dye darm zu sainen
drocket das dye ' spise nit heruß kan
kommen, etwa kommet il5 das dy nature
also dorre wirt das dye spise nicht heruß
mag (17). hd. daz, das krym- (6, 68), kry-
(134), grim-men. gryni (in). grymmet=
sichtag (74). grimme muter {n).nl. moeder
(116, iiifirmitas, wie die folg. Namen; cf.
uteri strangulatio das auffsteigen der
bärmutter 115 ; die bermuetter wird stei=
gend Sm. 2, 658. Mitunter scheint kalt &c.
aus kolt, kolcke &c. , dieses aus colica,
entstanden), hefemuter est colica sed
slemczig sit tibi lecta (3). heuemoder
(85). heuen- (9), lief- (3, 8, 4), heb- (1,
2, 3), hebe- (5), haff- (2, 3), her- (75),
bern- (76), per- (4, 2, 3) -muter,
-mueter (2), -muetter (4), -mutter (3, 3).
die kalthefmuter (74). eyn kalde hebe
muter (5), heue muthir {5^). dy colde=
pijs (97. cf. stranguria). daz kalde (18).
en kolt (23). kolk /. (13, 109, en suke
22*^). kolck (22). kolcke ein suchte (74).
werwnt (93). darm-gicht (74, 91), -gegicht
t -sucht (75). ein seuche ander seitin
(4). lancevel (107. i. q. lanck euel iliaea
passio, chordapson &c. aus lancke üia
KU.).
*Colicinthia v. Colocynthis.
*Colicu2n, colocus (94a') ags. aebor;
drotae (i36), eofordhrote (94, a squil
Bosw.).
*Coli-folium , -pholium, -fium (75,
76), colotervun (? 16) (c/. colus) ein
COL
131
rocken oder blat {sie 8). ein r.-blat(76),
-plat (3), -blayd (19), -seil (75) , -fei (4,
74), -uel (9, 11). rackensnor (16). kunckel=
schnür (75).
*Coligale v. Caligale.
*Coligeri-um, -atiun gall. courge (122).
*Col-ima (129), -imia (67, 76), -oma
(Br., Gl. m.), -imus {q. V.) i. calamus
cum sua spica {II. c).
Colimbus waterleyde (147).
*Colim-, comel- (85) -enta {cf colima
X calamenta?) louchvasen (96. cf.
dipsane Gf. 3, 705). lonthenase {sie 85).
*Colimidum galt, cocque plumet (122).
*Colünpha &e. v. Coliphium.
*Col-imus, -mus {i. calamus; cf.
colima) halm. schreibfeder (74).
*Colion V. Coriandrum.
Coli-, COla- (6 7, 76, Gl. m.), COlo- (129),
celo- (i47) -phium, coli-fium, -phia
(Sum., Gl. m.), -mpha (8, 19), -npha (11),
-nifra (-mfra ? 9), -mpia (19), ^r.xtoXi'cpiov
(lU. cf. XoXAi^?) i. panis qui post merU
diern comeditur (129), pistus est (76),
laborantibus datur (Br.). chuchel (Sum.).
hornaffe (8, 9. cf. artocopus «See.), deißer
(8._ cf deitscher, dätscher Gebäck in
Griessen, henneb. tätscher?), eyn snede
brots (19), broess (11). kempff- (74),
keimpfen- (93), starck- t krafft- (114)
-brot. broet ongegestet &c. (147).
*Colipholium r. Colifolium.
*Colyrium i;. Collyrium.
*Colist-a, -um {cf. drotheca, troelea
&e.) hd. runge (Mss. mog.).
*Colistrum (cf. colum) hoppfen seich
(1). sijduch (17"».
*Colistrum v. Colostrum.
*Colistum V. Colostrum. Colista.
*Colita V. Colica.
Col-labi, gew. -abi, -aby (23), -ibi,
(22) hd. zusamen-, zuhauff- (8I*), nd. to=
samede-, tesaraue- (99), tegader- (lOs)
-gliden {hd. nur 8b),~-vallen, 7id -gliten,
-glitten (66, 70), -glinden (18), -leyten
(67), -glitschen (69, 134), -sliffen(6), -falden
(21), -scifelen (108. cf. schij-, schuy-flfelen
labi KU.).
CoUabus (xoXXaßo?) i. spina dolii
zapfF (111). wir-bel, -tel; art des brotes
(Ki.).
*Collaeensis v. Collateralis.
*Collacion-, eoUoc-, eoll-acio samen-
callyng, -spraicke (i47).
*Collaconnare {i. coUoqui) callen to
samen (147).
Colla-, conla- (104), colle- (67, 76)
-ctaneus spunn-ibrodir sim. (Gf.), -ebro=
ther (Gl. Mar.), sbuinnibroider (104). ein
mit-sughng (74), -sougeling (6), -seghng
(76), midde siigeling (18). seglinck (9).
mitge-seuget (5), -seigit (21). mede ghe=
soghet ißi). te zamen ghevodet (11).
zusamen-genert (110), -gesüget (19). tzo=
Samen gevoyt (132).
*Collactare mit sengen (74, 110). zu=
samen weiden (68. aus voden).
*Collanus v. Colonus.
Col-, co-lapsus zusamen gefallen
(110). bevallen (22).
*Collare v. Colare. Colus,
*Collariiun v. Collyrium.
CoUa-, cola- (10, Gl. m.), cala- {q. v.),
eollo- (19), colli- (75, 147), colle-,
17 *
\:)'2
COL
(c/. ooUy-^ -rium hd. Iials-bant, -thug
(100), -fVtfon v74); binde tiich in collo
(3); goll-ir. -er; i-o-. kii- (17) -lli-r. lol
leer (111. -yt"r tisa), -m-r ^loo). clycer
(117). kellor {22). keelborch (11)). krage
(18. 22. U7). -en (10).
*Collatha8ia r. CoUatio.
CoUa-teralis, f -censis (7«) -ter (8,
148). colacer (H) (X latere! X colax?)
». aditUer (148); .s-oc/«.s- [la). seitwertig
(Fris.^. sobulor (22. loo). tuscher (tj, 22,
10!)^. falsche (S). vlsaehe {b-ic (9).
Collaterare /u sitiu (8), czu der
Bcyten (9) siezen.
♦Collatinentia i. vonferentia (76). mit-
einanderreilung (74).
CoDatinus v. CoUatiuua.
CoUa-tio, f -tvira t -thasia (74) (c/.
coUacionacioi gehch- (5, 6 sm.). licke-
(22), hit- (28. aus liic-) -uisse. geleichnus
(74). glichen-is (21), -nesse (18). gleychnyß
(67). spräche (12). abent-^esprcche (7o),
-dranck (12). to sprake (22). ein schon
rede (iio). schoen sermoen (132). coUa-
tion lt!8), -cie (99). -cy (t32). lihung &c.
(6.-)). beleuung (3). lehenschafft der gcist--
lichen (T.i). hofel (8>'. X collis? dola-
tura? t/. colli-culum ? -biiim?). eonlat-
io, -i (136). ags. ambechtae (94, 136).
*Collatio patnim der altfader spräche
(12)-
*Collatiue colatz-elich (68 &c.), -lieh
(llOj.
Collati-UUS (126, Br., Ki.). -nus (76,
Ki.) L capax, largus. c. venter ein
grosser bütterich (126). dicker wanst
(-nus V. Ki.).
Collator liher (75).
*Collatura v. Collatio. Colügatura.
CoUatus virlehennet (19). v''leent(ll).
*Collaustrum v. Colostrum.
*CoIIebia v. Collobia.
*Collecasia v. Colocasia.
Collecta sam-enung (5, 18), -enong
(21), -lung 176). -inge (22). zameninge
(23). gute samuung (1). gud samenung
(5b). gesammelt gebet (65). gebet (68,
iio). oratz (68). hd. nd. coUecte. zupus
(Apr.). pl. schudte (l•^ stipule que colli=
guntur i2.t. cf. coliba?).
CoUectaculum (i. alue-us, -olus) troch
(Gf.)-
*Collectaneus v. CoUactaneus.
*Collect-aneus, -anius l -anus t
-icus (74) (2. conturalis 5'^ ; aws collega
X lectusi slaff- (5»^. 74), schlaff- (18,
21), sloff- (17). schloff- (6), schaf- {sie
76) -geselle, -gesell (6), -gesel (76). slap
ghezelle (22).
*CoUeetare {aus delectare x lae=
tari?) vrowen (22).
*Collecticus V. CoUectaneus.
Colleetio virsamenunge(19).yer- (110),
zusamen- (68)-samlung. v'gaderinge(ll).
ein tzosammen v'g. (132).
Collectus hd. zusamen-, zuhauff- (5),
nd. tohope-gelesen, -gelessen (22).
Collega, bissw. colliga geselle (5,
18). g.-schaft (Sb). ghezelle (22). mit-
(110), mede- (17), sende- (ö*»), sent- (3),
sennt- (1) -gesell sim. mit-, mite- (9),
mete- (8), midde- (17; -bette (9), -bode.
cumpan (74).
*Collegare gesel-len (8, 9), -schafft
machen (68, iioj. colegeo i. socio &c. (76).
COL
CoUegium hd. stifft; geselle-, gesel-
.scliafft (der atifft 7.s). nd. stiebte; zel-,
ghe.sel seou. eyii doininerij adcr eyn
hohe schule (17). coUey (.')*'). gotz büß,
closter (75). kirch &c. (6,i). samlung
(64, 65). ziinft (64). c. canorücorum eyn
thum (i2r>).
*Collera v. Cholera.
CoUerium v. CoUarivun. CoUyrium.
*Colleriuia («y'. acalentum?) einsuer-
krut (8>>).
*CoUeuie8 v. CoUimies.
*Collibare [i. mordere 17) v'beyssen
(9). vorinuortin o. virbisin (8). mit oppern
(H).
*Colliber (i. columbar) halsyson(17)-
CoUibere zusamen gelüsten, willig
sein (110 &c.). tzosamen gelieuen (132).
Colliberta ein gefryet weib (110),
wyb (68j. ein gehuert wyff extra seruU
tutem posita (132).
Colli-, coli-, colo- (9) -bertus es
(Schweiz.) fry gelassen sun (93). mit
einem anderen gefryet (68). ein ge-
frcyt (110), -huert (132) man qui est lioer
/actus, aigener mensch (75). eygener (9).
Colly- (Gl. m.), colli-, colo- (130)
-bista, i -vista (gi. m.), -nista (iioc),
-besta (76) [cf. colaphista) munizari
(130). gab-geber 0. -nemer (74). ein pfen-,
varr. pfenb-, pfennig-wert kremer (110).
Collib-ium, -nun (68, 132), colibium
(19) (i. bellarium; mun-, tom- 19
-usculum pomorum t pirorum; clino-
dium 75; aus x6)Außo?X xoXoßlOV cf.
collybista) clein penniucks wair (132).
klein pfen-, varr. pfenb-, pfenning-wert,
pf.-werck, o.ware, war (110). cleinat (75).
miideche (19). kor rock (3, 9). eyn kare
ruke (17).
*Collibium (c/. colliculum) hert hobel
(9 cf. erden bohel collis?).
Collibrare zusamen wegen (110).
*CoUica V. Colica.
*Collicerare (I litera) buchstab-en;
-eu zuzamensetzeu (74).
*Collicium i. torus halspein (Gf. 3,
129).
*CoUicium v. Collyrium.
*Colliculum {St. -us; cf. coll-atio,
-ibium) houel, hobel (14).
CoUidere letzen (19). mit v'-l. (17).
hd. zusamen-1. (5, 6), -trucken, -drucken,
-brechen (68), -stossen (iio), -riben (b)\
zu-r. ; zereyben (1). verseren , letzigen,
schedigen, zerkni-tschen , varr. -sehen,
zuknüschen (65). nidder slahen, zu scho=
den (17). to zamede zereghen (23). to
Samen seren, riuen (22). tesamne hurten
(99). que-ssen (11), -tzen off stoissen (132).
* Colliga V. Collega.
*Colliga hantzwehel (75).
Collig-are, -ere (22) hd. zusamen-,
nd. tosamede-binden.
Coll-igatura, -atura (109) hd. eyn
zu hauff-, zusamen-, zemen- (67) -bin-
dung, -pinden (4). nd. en to hope bin=
dingne. hd. ein zusam-nunge, -ment (69),
-enbindung (76) als ein gepunt flachß o.
als ein garbe kornß sim., alß die garben
(76). zu baff bindin als eyn boßen slaß
{sie 21). ein bürde flachs 0. ein garb
korns (i34). en böte vlasses (22^, 23,
109, 147). böse flaß (S*"). eyn büße flasch
COl.
(5). boßflachse, var. ein poß flachs (74).
ein bfichschloß (sie 6). boße, balle (17).
gebullt (17, 110). gehont (132). pall (1).
pallc! {lat. palla) , sauin, altertuch (75).
*Colligere v. Colligare.
Colligere hd. zusamen-, Jtrf. tosamede-
lesen. -le.sein (8), -leysen (21), -samlen
(h8). hd. sainine-n, -In (10). v'gadereu
(11). tzo.samen v'g. (132). abwysin , ir=
kriegin (H). abweyseii, erkrigen (9).
*Colli-giuin, t -rium (66 &c.) {aus
collyrium X colligatura) ein bindung
alß ein pflaster (6« &c.) , als mit einem
pfl. (110), als man pfl. leit («8, sim. 132).
*Collimi-e8, -o, allimies, collubium
i. sorditas (76). coU-ubies, -euies, allu^
uies pfafiheit (74).
*Collincire v. Collintre.
Collinere viecken (23). hd. nd. be-,
de- (sie (22) -vi. vermasen (110). be-smiren
(6), -smeren (17), -scheysen (21).
Collin-ire, -cire (76) -ire ä.c?. nd. be=
smeren. hd. be-schmyren, -schmyeren.
besymeren (y ausgestr.) mit neyden (9).
schmirben (76). salben (76, 67).
*Colliiii8ta V. Collybista.
*CoUipendium (cf. cattula, rhedale,
focale) halsjiant, komat (74).
CoUyri-da, -s (Ki.), gew. collirida
(xoXXüpa lu, Hesych., xoX>iupiöa apre,
7igr. xaXspi Bretzel) brecita (Gf.). bret^
stellen (iio). preczl (4). snede brots (99).
drieckecht brot (8). weck o. krapffen in
dem ofen o. in der eschen gebachen
(110, «771. 132). weg, semelrucke (-incke?),
moycz (= nhd. mutze? oder: mutschel
spira«m.* 17). zelte (75). phannenkuoch
93). crakelinc (107). krekelen, britzelen
132).
Coll-jrrium, gew. -irium, bissw.
-arium (17 &c.), -erium (19, 22 &c.),
-icium (8), -igium (q. v.), cullirium ib°),
colyrium (91) {aus xoX>.-upiov, -spiov
114. x: collarium) ein bind o. pflaster
zu den ougen (67, 76). binde (18). hd.
b.-duch t pla-, bla-ster. pint- (1), binth-
(3) -tuch. binduch (21). swede (5'' &c.
cf. emplastrum; Fr. 2, 244. Sm. 3, 529).
sweb (1. cf. swebe-duch, -pflaster &c.
Sm. 3, 527). hd. oug-kiselbi (127), -mal
(127, Gf.); oucsalba 6tm. (Gf.) ; äugen (sie
5b); augen-plaster (75), -salbe, -salbunge
(17), -waßer (19). oghen zalue (22).
*Colltrium v. Collarium.
Collis hd. kleyne böge (10); ein klein
berg, berglin (68). berg(17). berglij (46
.szm.). hobel (5*^). hobeigen (13). hubbel
(12). hubel (3). hewffel (1, 3). hoppel
(77). hüebel, huovel sim. (bm. 647). huvel,
lareug (100). houel, brink (22). buhel (6
sim.). büchel (93). erden bohel (16). pühel
(111). byhel (76, 110). hörst (125).
Coll-isio, -esio (8) stosunge (8, 9).
stotinge (99). c. confusa swatten vnd
toben (fluuiorum der wasser 62).
Collistrigium (i. columbar) pilorijn,
pellarin (kü.). pranger (Ki.).
*Collistrum v. Colostrum.
CoUyvista v. Collybista.
*Collobia brut gäbe (9). coUebia
fronte gate {sie 8). Cf. Collibium. Co^
lobia (Gl. m.).
CoUobium v. Colobium.
*Collocacio v. Collacionacio.
COL
COL
COL
133
Collocare seczin (19). mit-s. (8). secz=
sen (9). sotten (99).
*Collocasia v. Colocasia.
*Colloctari v. CoUuctari.
*Collocusinm v. Chamsedrys.
Collocutio V. Colloqviium.
*Collogevcida v. Colocynthis.
*Collo-pendium , -pedium (67), -pa=
divim (,9, 109) (equi) commot (8, 9). kom=
moch (sie 109). hals syl (67).
Colloqui zu sprechen o. reden (110).
*Colloquiiieida &c. v. Colocynthis.
Collo-qmum, -cutio (99) hd. zusa=
men-sprechunge, -spräche (5^), -redung
(67, 76). nd. tosamen-, tosamede-spre^
kinge; te samne spraginge (99). hd. ge=
Sprech, zu hauff kosunge ader eyn uber-
dracht der rede (17).
*Colloriuin v. Collarium.
*Collosus V. Colossus.
*Collosus {i. jnnguis) vct (147).
*Collubi-es, -um v. Collimies.
CoUuctari, eolloctari, -re ringen
(9). mit-r. 0. schirmen (17). worstelen (99).
Colluctatio hd. mit-ringunge, -ryn-
gen (21), -ranung (18). nd. mede-wran:
ginge (23), -vraginge (22).
CoUudivun spil (121, Sum.). offen-
o. snod-spil (74). schemp (100).
*Colludiuin (X collum) halß-tuch
(76), -doch (67).
Colluere reynigen (17). beflecken
(18. X coUinere?).
Collum Ärf. nd. hals, halß [h^, 17, 110).
Collumbar v. Columbar.
*Collvimbinus v. Columbinus.
*Collurio, xoXXupiov drostel (112).
*Collus {st. tholus q. v., anders Gl.m.)
first- (8,9), wollen- (9)-bawm(9),-bam(8).
*Collus V. Colus.
*Coll\istrum v. Colostrvun.
*Colma V. Coborina.
*Colmus V. Colimus.
*Colobalsamum v. Silium.
*Colobertus v. CoUibertus.
*Colobista v. CoUybista.
Colo-, gew. collo-, coUi- {q. v.) -bium,
eolobum (136) ein kleyt (8i>). cleet (99).
vnder- (68, 88, 110), onder- (107), leib-
(88), wit (8), woyt nenis (9. aus sugne=
nie sim.f) -rock, sugnenie [i. toga 95),
cf. sugenie, suggeny, suckenige, succa^
ney, sukney succa, vestis monialis, socke^
ney toga, stola (ob.) i. q. socca, socha,
succama, soseania, mgr. Oöxoviot., frz.
sousquenie, souqueni-e, -lle (Gl. m.,
Ziem. 444). (kirsat surkolt 0.) sukeney
surcatus (74). suken (Fr. 2, 356*). — sorket
(107). soercoet (los). ein sele (feie?) die
dy dutsche hern hon (17). ein leube (8^.
aus -lobium? x leib, weit, l.-chen,
-lein exomis, amiculum Fr. 1, eoo^?).
mantel (93). gestimblet (x(wXoßov) klaid
o. m. (88). iunckfrawen-m. ; kuehirtenkapp
(74). gottwebbi (121). ags. hara (94), hom
(136).
*Colobostruin v. Colostrum.
Colo-, coUo- (47, 93), calo- (11, 17,
104), celo- (121), i coUe- (74) -casia,
-cassia (47), -casium(i25. v. calamintha),
-cassium (93), -tasma (67, 76), -cissia
(17) hd. nd. wild-iu (121, Gf.), -u (95),
-e, wilt, feit- (Gf.) hd. minza (120 &c.),
mincze, mentze (8), mintz (67, 74, 76),
mensch {sicf 9), münz (95), münze (104),
nd. minte (47, 85), meente (11). wassere
bohnen (ki.).
Colo-cynthis (ii5, 143), -cynta(Pap.),
-quintis (143, Br.), -quintida, -ehintida
(101), -quintidis, -quineidis, -cincias
(121), -quintula (3), -cintula (sum.),
colo-, collo- (3, 23, 76), calo- (1) -quin=
cida, collo-quinstis (76), -quintinda
(107), -quicida (4, 67, 76), -gevcida (3),
colicinthia (Gf.) ein korbes (17). hd. nd.
wilde, wild (1, 3, 76) curbiz (loi), ku-
t ^kü-rbicz (3), kurbi-ß (ii5), -s (1, 9),
kurbs (6 sim.), kirbs (76), corb-icz (4),
-eß (12), -s (8), kern (sie ö*»), 7id. carues.
wildiu churbez (121). wilkirlies (13). lub-
(67), lieb- (76) -stickel. wilder lubstockel
(74), lusteck (75). apffel von alexandria
(74). nl. quintappel (143). scherlinek (i3?).
scaerlinc (107). scharling (110). scitwrz
(Gf.). sprinc-worcze (19), -wort (47).
czegelic-k (3). smir-uwa (Sum.), -iwa i
colgerste (Gf.). roruette (47. cf. r6hr=
weide ligustrum vulgare Nmn.).
*Colocus V. Colicum.
*Colomaticus (cibus) cambr. barr
(Zeuss).
*Colomis V. Columis.
*Colon V. Colonus.
Colon {cf, colus) der groß- (64, Fris.),
grimmen- (Fris.) -darm. weckerling (Fris.).
bodler (64). stroubscliaaflP (i4o).
Colona {i. rustica, vill-ica, -ana)
meyerin (75).
*Colonea v. Calo.
Colonia huobi [i. raansus, oriola
104). ain new besetzte stat (91). ain newe,
var. n. b., ynwonung (64).
Colonia {ciu.) hd. koln. koeln (68).
koll (uob). Chol- (71), cho- (1), col- (5^,
75, 110«=), ko- (67) -Ion. colne (17, 22).
*Colonius V. Columis.
Col-onus, -on (100), -lanus (21) {i.
rusti- i villi-cus (75 , terre cultor) hd.
nd. acker-, artwiune- (loe), houe- (9. 23),
hd. hof-, hoff-, bu- (100), bau- t paw-
(75), reb- (64) -man. houiscal (104. hove=
schale Ziem.), hd. mayr, mayer 0. holden
(1), meyer (5), maiger (47). nd. meyger.
buiüte {j)l. 2.^).
*Colop-es,-edium, -ifex, -oda,-odius
V. Calop-es, -odium, -ifex.
*Colophinus v. Colatus.
*Colophium v. Coliphium.
Colo-, calo- (93), cell- (sum.v)-phonia,
-fonia {herha 103 &c. i. resina frixa i3i,
pix greca 93) harz-uch (i03, Gf), -och
(101). gcsedan harz (I3i). krikenspoch
(47). crisbe-ch i -th (Sum v), -t (85).
*Color {aus olor) v. Cygnus.
*Color ags. aac (94, ise). arbor (76
V. corallus). corallus, occit. coral i.
quercus (Gl. m.).
Color hd. nd. varwe, varbe. hd. färb,
verbe (18). gestalt, be-schonung, var.
-Schonung (65).
*Colora V. Cholera. Coloria.
Colorare hd. ferben. nd. varwen.
verbinn (9). werbin (8, 18). be-schonen,
var. -schonen (65).
Colo-, cole-ratus hd. gefer-wet (6,
18), bet, -bt. nd. ghe-varwt, -verwet.
*Coloria {a colora gr. i. circulus lat.
19. aus colurus) vmbsnid (19). vmme=
snede (11).
*Colorus {i. coloratus Gl. m.) mans'
lieh (11. aus colosus cf. sq. = statua
manlich Gf. ?).
Colos V. Colus.
Col-OSSUS, -OSUS (67, 76, Br.), -loSUS
(iio),lossus(S2cGf.) (c/.colorus) irminsvl
(i20, sim. Gf.). ein ruland (ii4). des men
doden luyden nae mact als grave. sarkeu.
bilde. (147).
Col-ostrum,-ustrum,-lustrum(Das.),
-aatrum (4, 46), -istrum, -istum (74),
-listrum (1, 7i\ -laustrum (8), -usterium
(11, 19), -obostrum (i36), calustr-um
(19), -ium [i. lac; lae nouum t eoagulatum
sim.-.! biblimen 75; grossum quod
reperitur in cero — st. sero — post con=
coxionem 19. Viele deutsche Formen s. in
Gth. wtb. B. 30) biist (19). biest (6, 11).
pyst (8). piest (1, 4V beest (97, 98). best
(22V hd. (mss. mog.) bist, binst. bienst
(93). bist- (17), sur- i herbst- (75) -milch,
priest o. newnnlich {sie 74). das feißte
an der kuge (6). a5'5.beost(i36).milchram
(111). ain, der pfaff (46, 76, Sm. 1, 306).
matte (19, 75), t hotte (cal. 19. i. q. lac
scyston Kil. cf. biblimen). hoy t wey
(11. hoy = hotte '. hotten coagulare Kil.,
Schweiz, concutere, cf. hotzlen suceutere
Pict., oberd. corrugari sim. u. s. m. wey
wäre demnach ganz von hoy zu trennen^
gegen Goth. wtb. 1, 243).
*Colotasma v. Colocasia.
*Coloterum v. Colifolium.
*Colpar V. Culpar.
Coltax lam, manck (147).
*Colubar v. Columbar.
Coluber walt- (6, 65), holcz- {h^\
wasser- (65) -slange sim. wald nater (1).
eyn slange; eyn bocke; der tufFel (17).
unkh (53).
Colubri-na, -a (67, 93), columb-rina
(3, 4), -ina (47), -aria (96, 8um. v), co=
tumbaria (85), colu-burnia (76), -caria
(47), corobrina (5^), colibus (3) {i.
scabiosa, serpentaria 93, conthea 87,
draeonica Sum. vii, dragiintea, bistorta
&c. 73. X colvimbaria) hd. nater-, natir-
(4), natter- (76), notter- (3 sim.), nottir-
(3), noter- (6), nother- (5^), brach- (87)
-wurtz sim., -wurcel (18), nater-zungen
(1), -krut (iio). nd. nader- (23, 47), ader-
(22), nadel- (coluc. 47), flater- (85) -wort.
Serpentin (93 ). wecndistil ( Sum. vii ).
luchen, sehlippen &c. (73). öoA. hadowka
(4. hadinec Kon).
Colvim {cf. cola) ein hopphen seygen
(3). seych tuch (4). seyher (111, Ki.),
trotten- l wein-seyhe (74). seef, teems
(107). ags. lorg couel (i36<i, 145. cf. colus).
Colvunba hd. tub-a (84, 93 &c.), -e
(6), -in (64, 68); tub (76), taube (9, 66),
taub (69, 134), daube (67, Fris.), dube
(Mss. mog.); du- (17, 21), däu- (111), teu-
(70, 91, 110), tey-, var. tu- (64) -bin. chüttin
(pict.). nd. duue.
Columba-r, -re, -rium tub- (68, 93,
110, Gf.), dub-, var. dup- (65), duppe-
(17), duyff- (132) -hus sim. tuben nest
(75). daubenschlag (111). tawbhauß, t.
-loch (74).
Co-, col-, ca- (66) -lumbar, colubar
(Gf.), t colhber (17. q. v.) {i.vinculum;
iugum bouis, t equi 1^2:, pl. i. loca con^
caua in naui &c.) hd. hals-, halß-ysen,
-eysen (9, 66, 134), -band (110), -ring (74,
134
COL
9S^. komiiu-t (17. MO), pibaroyl (182).
chrii'in'l, kiicl)«'!, clu'nt'hil (r<juoruni Sum.
c/. tii 4, .^7l•.). knt'bil iiii). kocbil ((}f.).
nalu'iiloili (!kO. lüiienlocli in «•incr t'i-lilJ;
ryini'iiloili in oiiifii» schitVe (TJ). rioin-
lovclnT luiiitis />l. i.'io).
♦CJolumbare (i. pullos producerc) tu-,
tan-bcln (J-i).
♦Columbaria, ;/. -ie (ii7) iiiict (na),
roi-yriciii iraffii in di'in scliyp (ii7. c/.
cohimbarK
*Columbaria [c/. verbena, colubrina)
oysi'nkruut i^;*).
Columbaria (ein.) kolniar oin reich
stat in t'lsali (7i).
♦Columbarius i: Coliimbus.
Columbarius daubler (Kns.). taublor,
taubenvoii^t (Ki.).
'Columbina ^<;/'. colubrina, aquile?
gia) vogelkraut (74).
Co-, col- (loo) -lumbinus, coluin=
brinus (3) hd. eyn-valtig- ((5), -veldic
(100), -feltig, -feldig, -veltiglich (7ö)
sicnt columba. ainfaltigixt (kO. eyvo- (22),
entva- (23) -Idieh. schleditiglich (75).
♦Columbrina v. Colubria.
*Columbrinus i: Columbinus.
Colvunb-us i' -arius (74, 75) duphorn
(5**). dubern (.')). duve arcn (22^). duvar
(23). hd. tu- (6), du- , taw- , tew- , däxi-
(lu), deu- (67) -bcr. taw-ber t -bler(74),
-per (75<i), -ben haws (9). duffer (22).
duvcrinc (107, 109). tub kuto (93). tau=
berkutter, var. tuben-k. (64,). chut-(pict.),
ku- (68), kau- (Das.), keüt- (i35) -ter.
kutt (46).
*Columbus {piscis) stichling (135).
Columen [textoris: i. sustentaculum ;
alacritas 129, Br. c/. .sr/.) räma (Gf.). gratt
(112). graat (115). oberster baick (U2).
gruntveste , hauptseul (as). dapperheit
(147).
Col-umis. -omis, var. -onius (64)
(i. incolumis 68, iio; sanus , alacer,
hinc ine. i. infirmus Br.) gesund t(c4, 68,
110). starck (110).
Colum-na, geiv. -pna, t ealumpnia
(76) hd. nd. sule, sul. hd. suel (17), saule
(67), sauel l siel (77), saul (76, 91, 134),
seul, sewln(iii), suyl (iio'i). eyii eysule
(5^. ein fürst sul ('ö.Xeulmen). brißsul
(93 Mrg. Ehrensäule f '.\)Y(.^\Ü later?). hd.
phey- (3, 9), pfey-, pfy-, pfil- (77), pi-
(8, 17, 18) -1er. pilerne (11). eyn vffent-
haltung (65).
Columna diffamatorvun i ignomi::
niosa der karckc (125. aus kake).
Columpna libri columen (b^).
*Colum-nare, gew. -pnare (i. statuas
facere) zulen (23). syeln seczen (18).
suln (21), sulen (6), colum-nen (68,iiot>),
-en (110») machen.
Colum-naris , -pnaris, -pnalis (2),
-pniaeus (46) hd. sulen- (5), sül-, (6),
suel- (5^), sul- (46), SuU- (67, 69, 76\
seul-formig.TifZ. zul forme, eyn suln-f. (21).
*Coluirmarius eyn sul-, varr. suyl-,
saul-, seul-, 0. pfyler-macher (68, 110).
Colunmelli hunds tande (147).
Columpna &c. v. Columna &c.
*Columpniaeus v. Coliunnaris.
*ColuiQpiiiari f. Calumniari.
*Colvmces reichgeitiger (74).
COM
*Colupe-dium , -s c. Calo-podium,
-pes.
ColurnuB /'. Corulinus.
ColUrus ein ochsen sehwantz (110),
osseii stertz (i.'>2).
*Col-u8, -tus l -lare (i25) (c/. col-a,
-um) lioppen .^ij (17). seichtueh (i34&c.).
siduche (8). .sytuecli (125). en zige dok
(22).
*Colu8 ('/. colum) ngs. lorg (13«<^,
145); nuilinod (isn").
*Col-us, -OS f -on gr. l chol-us lat,
-e l -i gr. (i. fei l aliud intestinum, in
phi/sira die. int. culare Br.) {c/. Colon)
nii'tteldarn (9:;)- after- (6), arß- (75),
krunier (64) -dann, kalck [intestinum 10.
(•/'. colica). bud-, var. kutt-ler (64).
Colus(UMs tholuSjtolus) _^«W.pomme-l
(122), -t (Gl. m.).
*Colus (cf. pro., sq.. eolifolimn;
missv. aus cholus &e. i. fei Br.'^t rucke
(19), en rocken (11) i fei.
Colus (cf. i)rc.) hd. cuncla sim. (Gf.);
ku-, gu- (74, 91) -iickel; gunggel (64^);
rock-e (9,74), -en, -ensteck, var. -enstecken
(65); rock (8, 76), rogke (SiJ), roch (104),
racke (51»), rack (21), rucken (17). wocke
(22^1^, 98, 109). eweke (.szc V 98).
*Colus columbina i-. Equisetum.
*Colust-erium, -rum v. Colostrum.
Colutea senet; welsche linsen (114
sim.). schaaf-1. (143).
Com- vor Lippenlauten oft con-.
Coma {i. iidia 75, trica 5'' , mnis
equi 4. cf. eesaries, eirrus) vahs (7, 27,
93). hd. flecht, ge-fiecht, -flocht (^tcVlO);
zopff. vlechte (23). top , vlecte (22).
vlescht (132). czoph (5^, 132). zop (10).
schopff (6, 68, 75) am pferd (75). schop
(5, 8). schup an der stiren (4). kalues=
crop (47). baltzer (6).
*Comand.ere i. simul mandere t man^
ducare (76). mid eßen (17).
*Comanexus magtzopff (74).
Comare, camare (64^) (cf. eomere)
hd. nd. schinen sim. glintzen (22). glin^
cern, schmucken (5''). zieren (64). strelen
(64, 110). flechten (68, 110).
*Comaseulus [cf. commaseulare ) i.
fortis i virtuosus (76).
Comatiee ( i. breuiter &c. Br. ) uß=
kurtzisch ( uoa). auffßkürtzest (110^).
vfi'ßkurtscht (iio*>).
Comaticus (i. versißcator i diuisus
t abbreuiator compendiosus Br. ) vers-
dichter, -macher (74).
Comatium v. Calyptra.
Comatulus der hangend har hat
(lio sim.).
Comatus wol ge-heret (88), -haret
(68, 110^), -höret, varr. -hoert, -höret, i
-flochten (110). wailgehairt off' ghevleecht
(132). schopfficht (75).
*Combastus v. Compaseuus.
Combibere mit-trincken (9),-drincken
(8, 14).
*Combiga karre (9, 17). kart (17).
*Combiliator v. Compilator.
Combinare hd. zusamen-fugeu.-fugen
j ^21), -fiegeii, -fuchen (5). zesamen fu^^gen
!i46). nd. to samede voghen. samenen
I (Sb). samein (9). v'anderen (8,9). zwirn (?)
I machen (17). enighen (22).
COM
Comburere hd. v'-bomen, -burnen
(8), -bürnen ((5), -brennen (mc/ti m //««.),
-prnen (9). nd. v'IxTnen (22, 99), -bar=
neu (11 ). bernon, bruen (i32). burnen (19).
Combuatio burnung (19). vorbar:
uinge (11). prunst (75).
*Comcentus v. Coneentus.
*Comeare v. Commeare.
Comedere hd. eßen. in essen ent=
pfahen {varr. inessen. entpfahen.) vt. c.
Christum (65). mit essen (fJl, 3). mit ey
eßen (Kl), (eschen (ö). nd. eten, etten.
Comedi-a, -um (17), commodia (23)
vnucze gesanck t ge vreß(i (9). vnnucz=
liehe gefreß (17). burghe- (22), dorp- (23)
-sank, paurisch gesang ( 75 ). versinge
(99). comed-i (91), -ie (68).
*Comedicus (i. medicus) mediciinre
(147).
Comedus v. Comieus.
Comedo, commendo (132) fraß, gyti=
ger (110). frauß (68). vraes off gijrlich
(132). prass, guotverzerer (91).
*Comelenta v. Colimenta.
*Comerare v. Commeare.
Comere (c/. comare; hd. zie-, czy-,
cze-, ce-ren, -rn. smocken (17). her
flechten t hör czyren (9). har slichten
0. zieren (8). z. 0. zemen (6). hd. nd.
kemmen. kennen (76). kommen (22).
kimben (99j. strelen (64j. como ick
kemmc l börste (23).
Comes hd. nd. geselle, wander- (1,
ö'', 71), weg- (9) -g. g. o. gespan vff
dem weg, der reiß 0. fart (75). gevert-e
(8), -te (9). hd. nd. greue, graue (18, 67,
93, 99). hd. grefe, greffe, greff (77), graffe
(66), graff (1), graf (4, 134), graut (76),
grofe (6), grof (9).
*Comesat-'io, -rix v. Comessat-io,
-rix.
Com-essari, -messari (76), -messare,
-esare (iio, nr.), -mesari (21) (X com=
mensari q. cf.) hd. wol , kosthch (es)
leben, gierlichcn eßen (17). freßsen (21).
vnmessiglich fressen in geselschaft (no).
vorasen, Mre;. wertscaffen (13). werscapen
(99). qwassen (17, 22>
Com-essatio, -esatio, -mensatio (22,
110'"') (/. simul comestia 10, 12. cf. comi=
tatio) hd. wirtschafi"t, nd. wer-schop (22),
-scap (99). vroß (9). gefreße (8). fraßheit
(25). vbergefrcsserij, quaß (17). vnmes=
sigkeit (110). ein collatz (125). zu häuf
gedragen ut sociifaciunt (12. unser pique=
nique). haiiff drack (10).
Comessator freßer (8, 9, 110). pra-,
var. bra-sser (iio).
*Comes-, come- (110) -satrix fre- i
pra-, var. bra-sserin (110).
*Comessor v. Comestor.
• Comestio spisen (22).
Comes-tor l -sor, commessor (64)
(i. comedo, vorator 76) esser (75). mit-
e. (64).
Comet-a, -es hd. nd. not-, hd. not^-
(21), noit-, mit harschinnender (93), ge=
schöpfte (77. -schöpf), comeet- (68) -steine
(7, 22), hd. -steren (1, 2), -sterem (b^),
-Stern, ein stern der eyn zal (cawrfaw) hatif
mit eim pfogen swantz (19). pf.-zwast (49).
pfawenschwantz (91). pfaben-, varr. pfa;
hen-, pfeben-schwantz an dem hymel(64).
comet (65, 91).
COM
*Cometei v. Comitei.
*Coinetissa v. Comitiaaa.
*Cometiua v. Comitiua.
Com-icus, i -edus (74, 93) (cf. co=
mitus) pawrischer getat (74), geburscher
getad {rerum rusticanarum 93) dichter
{verb. aus richter 93). hofiF- 0. manier-lich
(68).
*Comin-eta, -ota v. Caminata.
Cominus [i. cxan. manu 12 &c.) hd.
nah. nah-e (8^), -cn (7), -et dabei (70).
nohet l ley {sie 9). by (8^^). van bj (99).
tzu haut (19).
*Com-ire, -eo {prs. 17) {cf. eom-
itari, -meare) mit gen (17). mede wan=
dem (11).
Comis hübsche (8**). wissenhaft, ma=
nyrlich (110).
Comi-, conunen- (8) -tari hd. niit-
(110), nach-, noch-, nae- (18), nd. na-
volgen. fulgen (19). uach-f. (5). zu ge=
seilen (17). mit-geen (65), -wanderen
(8, 9).
*Coniitatio (X comessatio) eyn zu
semeu dragt (17).
*Comitatitia geselleschafft (8*)).
Comitatus gesel- (65, 75, 110), ge=
seit- (17), geschel- (4), hd. graue-, graf-,
graff-, grole- (6), grab- (17), grebe- (.'i'')
-schafft (des wegs 75). nd. greuescop.
nach- ^68), noch- (6), mit- (110) -volgung.
nach gefulgt {ptc. 17). in eomitatu in
geferte (25).
*Comi- (67), come- (76) -tei {aus com-
-ici X -edi) sunt poete quifabulose gesta
hominum exprimunt.
*Coniiter v. Commendator.
Comitia sg. greue- (19), grauff- (76)
-schafft.
Comitia jjL wal der oberung (88).
Comi-, come- (69, 134) -tissa gra^
finna (93). hd. grof-finne (5b), -finde (18),
-fin, -in (t), 68). greuiune (5, 22).
Comit-, comet- (5'>, 17) -iua, -ina
(76), -ura (1, 6, 18) hd. geselschaft sim.,
o. wonung (66, 69, 70, 134), wandcl-ung
(18), -long (21). eyn wande-r (1, 7, 74),
-rnde (23), -rne (ö^, 22), -rn (5, 17),
-Ibere (76) hd. gesel-schaft, -le 0. gefert
(74), nd. sei- (22), ghezcl-scop.
*Comittere v. Conjicere.
*Coniitus (i. eomedus 76, fac-etus,
-undus, tv'banus; cf. com-is, -ieüs, -ptus)
hubesche (19). houesch (11). ain burister
(76. aus burischer . . . dichter).
Comixius v. Camixius.
Commanere mit-bliben (8), -wonen
(9).
Commanipul-aris (121, Ki.), -o (Ki.),
-US l commonipolarius (76) {cf. com=
milito) hergcsello (121).' spießgesell (Ki.).
Commassata zusamen ge-mischt,uar.
-müscht durch einander als einteigk(65).
Commater {i. patrina 5^) eyn mit-
(5), mittel- (21) -müder; midde mutter
(18); nd. mede moder. geua-tra (93),
-dersche (132), -ter (1, 7, 76), -der (8^).
gevadir frauwe (5^»). gefadir (8). goetel
(110). gottel (6). amme (21).
*Cominatrinus mumenkindt (74).
Com-meare, -meari, -eare, -erare
(18) hd. zusamen-, mit- (8, 9), mid- (19),
nd. tosamede-, tegader- (99) -gan, hd.
COM
-geen, -gen, -gon (6), -ieen (18), -wan=
dem (19).
*Commeatos, conmeatus(i36) sondae
(i36), sandae (verb. aus sca- 94).
Commemorari deucken (19,22). hd.
gc-, dran ge- i hinder- (65) -dencken.
Commendare hd. loben, gelaben (21).
nd. louen. hd. nd. be-, ent- (9), em- (76)
-velen, hd. -phelhen (9, 76 sim.), -vellen
(3, 21), -fein, brysen (65, 68, 75'', 110).
bryßen (75).
*Commendar-e , -i, -iensis, -ium v.
Commentar-i, -iensis, -ium.
Commendatitia lobe briff (8). lob
brif (9).
Commen-dator , -tator (5, 66 &c.),
com-ptor (.5), -iter (66 &c.) (x eom=
mentator) beuelher (68, iio). befeldener
(19). hauptman (10). commen-derer (17),
-ter (75), -dyr in eynem orden (110).
comen-dur (93), -ther (74), -tewr (1).
kummen-durer (22), -thur (5^). kumpt-
ur (12), -er (23). commelduer (11). kam=
meter (21). comi-tcr (66 &c.), -ther (134
&c.), -ttcr (76), -tev(r f chummotewr (Fr.
1, 172). eyn kommer tuher {sie 5). hd.
vß-, auß-legcr. duder (22, 23). be-d. (21),
-dyder (18).
*Commendatorium v. Commentato-
rivim.
Commendatus ge-lobt, -breist, varr.
-breisset, -bryset (75).
*Commendo v. Comedo.
Comme-nsalis, -nsales (22), -ssalis
(21. X comessari) hd. tisch-, tusch-
(68), dische-, dißhe- (21), disse- (18), nc?.
tafel - geselle , hd. -gesell, kostgenger,
mitesser (im), commensaill (132).
*Commensari ( cf. comessari ) wirt^
schaff-te n(9), -in (8), -en (8''). wole leben
(7). quayssen (5). mit einander cßeu vnd
drincKen (18).
*Commensatio v. Commessatio.
*Commenta [anders Gl. m.) solt als
man den rcutern gibt (74).
Commentaculum ein heyigen stab
(12.5).
*Commentari v. Comitari.
Commen-tari, -dari (iio^^), -dare
(21) hd. nd. glosern l dichten, i maken
(22). glozieren (11). hd. glos-eren (21),
-ieren, -iern, -yren (9), -en {8^), -en
machen (6) ; vßlegen. exponern (17).
Commen-tariensis, -turiensis (i36),
-dariensis ( 94 ) ags. ge-, gi- (94) -refa
(Gl. .A.elfr.), -roefa (94, 136).
*Commentarii cantzeler (7).
Commen-tarium, -darium (iio»),
-torium i -tiim (22) {i. armanum corn^
mentorum Br., carcei- Gl. m.) vrdaht (Sum.).
dichtung (5). hd. be-dutung, -deutunge
(66), -deutung (134), -teutunge (70),
-dudung, varr. -dytung, -dydung (no),
deudunge (67); glos-e, -unge (8^), -erimg
(19). nd. gloz-, glozer-inge.
Commenta-rius , -tor ausleger (9).
eyn meyster der vßlegunge (8). gloser
(8b).
Commentarius rechenbuch (88).
Commientator {cf. commen-dator,
-tarius) betutter (6). vßleger o. gloß-,
var. groß-macher (110). der eyn glose
macht (8). gloserer (19).
COM
135
*Commentator (x commentum?)
raetersche (7).
'^Commen-tatoriiun, -datorium (18),
-tatorius (76) {i. exposicio) tichtung (3).
betytung t glose (18). bedeijtung t
glosierung (76).
*Commentium v. Commentum.
Commentor ußleger (17).
*Commentorium u.Comm-entorium,
-onitorium.
Comment-um, -ium ( Sum. ) hd. nd.
glose. hd. glos. ußleginge (14). schof
(Sum. cf. Gf. h. V.). com-ment ( 65 ), -ent
t nue gedieht (18). eyn gedichte ding
(21). en nighe (22), nigge (23) dichtet
dink. eyn nuwe dichtung (5). eyn bij=
gerichte ; eyn uberdracht merunge (17).
*Comenturiensis v. Commentarien=
sis.
*Commerca v. Cumera.
Commercari zu sameu kauffen ; glich
weßeln, glich vVandeln (17). kauffman=
schafft triben, kauffen (iio). koffinan=
schafften (68). sondei'linge kopmenschaff
doen (132).
Commer-cium, -tium (134) (^. com=
mutatio, mercipotus &c.) vnder eyn
ander fodunge (5). v. en a. vodinge (23).
mit-fogunge (8), -wonunge (9). wesse=
linghe (22). vmme-w. (23). wesselong l
eyn vmbkeyff (21). weschel, kovfschatz
(93). eyn wechslel {sie 4). wechselkauf
(12). hd. wirtschafft, werscop (13 Mrg.).
v'dingung l losuug (18). tausch-, varr.
keufl-,kaufl-ery(iio).ver-mangelinge(i32),
-mengunge (66 &c.), -machlung (68). hd.
kauff-tranck (1), -drang (17), -manschacz,
-wesel (7). kouf (100). win- hd. -koff (6),
-kauft, -kop (22).
*Commesari &c. v. Comessari.
*Commessalis v. Commensalis.
*Commessor v. Comestor.
*Commili-tari, -ari {sie iio»), t -tare
(76. 110) rittern (9). ridden (99). ritter=
schafft triben (69), treiben (134), üben
(17), erholen (110). herschen (66 &c.). hd.
nd. torn-en (22), -eren, -ieren (8^, 10,
11), hd. -iren, -eyen (18), -eij (sie 21). tu-
(6, 68, not'), thu- (110^), du- (76) -rnieren.
uorniren (3).
Comm-ilito, t -olipola t -anipulus
t -onipolarius (76) mit ritter (8, 9). die
tzamen ridder sinnt (? 11). pl. -ones
torniringe (99). rott- t bursch-gesellen
(135).
Comminari hd. nd. er-, hd. her-
schrecken, -screcken (5). vorschricken
(22). drauwen (17). dreuwen (132). tro^
wen (76). dreigen (99). zusamen - dragen
(132), -trewen (uob). tr. mit worten
(uoac). ver- (132), er- (23) -veren.
*Comminiscere v. Commiscere.
Comminisci denken (22). ge-d. (8, 9).
weit-, wijt-, wit-d., visieren (iio, 132).
glotzin (8). ratiscon {prs. i4l).
Comminuere hd. laßen ( 7 ) , mit 1.
(68), mit ader 1. (75), blut- 1., vor-1. (3).
nd. blot laten. minren (99). minderen, in
klein stucken brechen (110). zerknischeu
&c. (65). zu-ribin? -malin (8),-reyben (9).
*Comminutor mit lasser (75).
*Commirari v'wundern (6).
Commi-scere, -niscere mischen (8>
9). ver- (110), zuhauff- (17), zusamen-
136
COM
(68) -mini-heii. iniiif^cn (99). mongen (8).
tu-, «</. to-Hiimiii in. i^ll, l!*)-
Commissum »uiulc t^f), 21. '22). inyssc
datli v;'>''^ Ix'Ui'lrh ^cs, iio). bofolleu («s).
Commissiira [ tahalarum ; cf. corru
paRO. cimba. i /ulu-iun^c ( (i « ). nslt
(vtstimn 104. inissr. uns iiuot?). naeth
(i2.1t. (t(fs. c'iinbing (lad).
♦Commissiira (aus -stura) v. Com;
mixtio.
Comniissus hd. bofol-lien, -t-n (18).
h(l. ml. bi'iiolfii. bi'ViiU'ii (11). t'iiptollu'ii
(7(;).bi-schul(litilu>t (22). beschildiget (18).
beatodigrt (.')). gesaut (,19).
Committere hd. nd. befel - cn , hd.
-heil, -leu ^3, 21). i'iipliel-lieu (9, 7g),
-len (8V ich oiiphile yprs. 951. schuldu-
fhtMi i22). vor-si-h. (23). schildigeu (18).
osrhul-digon(.ö). -lig('n(21). äcZ. v'-schul -
den, -schuldigen, czu sanien fugen ; sun=
den (9"i. mit lassen (ot).
Commi-xtio, -xtura, -ssura i99)
misehunge (17). v'-m. (17, iio). ein zu=
sainen-ni. (es), -mengung (iio). miuginge
(99).
Commixtus gemixte (17).
*Comm.odabilis {st. commend., vll.
loben Xlihen) lobelich (8). löblich (9).
Com-, co-modare geben (17). hhen
(17, iio). gemach haben (17), Hhen (5.
X leben!), ghemak leuen t lyen (23).
gheraakeliken (22). lenen (99, 132). mit=
teylen (iio). entlehen (7). baten (132).
fugen (7,1).
Commodatarius dem man licht o.
der entlehnet etwas (88).
Commode nuzlich (69 Mrg.). bequem^
lieh (<i5).
*Commodia v. Comedia.
Commoditas (,ty'. -dum) bequemlich^
keit (17). fruclit, nutzbarkeit (65).
*Cominodolus v. Commodus.
*Commodositas gemachsamkeit (ü8).
Commod-um, l -itas (147) mach (77).
hd. nutz, eyn gemach, g. des nutz t fug
(75). nd. ghemak. kammer (VI, 77). baet
(132). bäte, orber &c. (147). profijt
/132, 147L
Commod-us, {oft t) -osus, -osius (1,
ö"^}, -olus (1101, inssw. comodosus hd. ge=
mach-sam, -lieh, -liehen (21). genugsam
{b^). ghemak-ich (23), -sam (22ab). hd.
beqwem l gemeche- (17), gemäch- (i34),
gemeeh-lich. gemeinliehen {sie 18). orber-,
profijt-lich, nutz (i32).
Commolere zu haufF malen ; hunger
sterben (17).
*Commolipola v. Commilito.
*Com- l de-molire zu mischen (75).
Commolitus (^. contritus, conteri=
tus 23) zu. zer- (6, 76) -riben (3, 5, 18),
-ribben (7), -reben (21), -kunczet (6. .tt.
knuczetV cf. u. a. Sm. 2, 377). nd. to-
wreuen, -vrewen {sie 23).
Common-ere, -ire (11) manen (8, 9,
11). zusamen (19), tosamen- (11) -m.
*Commonipolarius v. Coinin-anipu=
laris, -ilito.
Commoni-, communi- ( 76 ), coni=
men- (8) -torium {i locus vbi predica^
tur t epistola legitur 76 ; epistola t pic-
tadum Gl. Aelfr., analogium Twinger)
lettener t berfrit (tw.). ein predig-stule
COM
(17), -stul (8, 9). ays. acrend... gescrit
(Cl. Aelfr.).
Commorarl wonen (1:5). niit-w. (8, 9)-
rasten, bliblieh sin &c. (65).
Commori hd. mit sterben.
Commotio bewegung , drurichkeid
(17). bcrurnisse (99).
Commotus bewegunge, czorn; be^
wegt, heiczoint (17). vHornet, vmino:
dich (22).
Commouere, -ri (8) hd. bewegen ;
mit-, nd. niedc-b. ezoni (17). erczornen
(9). rißin (8). grammachen (i32).
Commulcere, - ri ( 9 ) weichen (8).
weichen (9). mit weich machen, mid zu
smelczcn (17j.
Communicans gotz leichna-m (1),
-ms (2) nemer.
Communicare hd. gemeynschaft ha=
ben, niit-h. (9), haldeu, machen (65).
ghenieuscop liebben (23). inonegen (99).
vbertrag, einlichkeit, glichnuß haben
&c. (65). hd. nd. be-richten, -rechten (5'',
18) mit den sacramenten der gots recht,
varr. ge-r. (75), cum corpore (5 &c.), mit
godes lichem (21), m. g. licham (22), m.
goddes liehenam (18^, m. gode {23), m.
dem sacrament ( 65 ). sacr. enphahen ;
mit einander teilen (68).
Communicatio moneginge (99).
Com-, co-munio {i. -itas q. v.) hd.
eyn gemey-ne (67), -n (69, 134), -nschafft.
mit teilte geselschafft (65'>' Mrg.). hd. nd.
eyn commu-ne, -nie (23), -nien {b^),
nd. -n.
Communis hd. nd. meyne (77), ge-m.
Communitas gemeyn-eheit (11), -et
(22), hd. -heit, -schafft, -burgschaff (65).
*Communitorium v. Comonitorium.
Commutare hd. v'-wandcln, -wech=
sein, zu samen dragen (17).
Commutatio virwandelunge (8 sim.).
zu Samen trachte, gedechtniße (17).
C. ydeomat-is, -um. der sproch zu=
samen tracht o. vorwandelunge (9).
der Sprechesamen craft (9 Anh.). der
spräche zu sammen treffde (15).
*Comod-are, -osus v. Commod-are,
-osus.
*Com.ocion v. Camacion.
*Chomomilla v. Chamaemelum.
"^Compacio v. Comparatio.
Compactio Verbindung (110). zu^
sameii-v. (68), -drickung (18).
Compactus hd. zusamen-, zesamen-
(1), nd. tosameu-drucht (22), -gedrucht
(21, 23), hd. -gedruckt, -getruckt i ver^
bunden (110), -gedrockit (5^), -geton (6),
-gelobt (6 &c. cf. pangere), -gelobent
(18), -geloben (68), -geleyt (21), -gelet
(5). tosamen- (23), mede-(22) -ghelouet.
dicke (10, 12). dijeh (13).
*Compadiuin v. Copadium.
*Compagare vugeu (19). vogen (11).
*Compagere v. Compangere.
*Compages v. Compunctio.
Compag-es, -o,i -e (67) (-0 i. oracio,
combinatio, iunctura; -es iu. membrorum
66 &c., 110 &c. -es i. iu., ingressus; -o
i. coniunctio Pap. -es v commissura 125.
-es, -i genus calceamenti Gl. m.) fuege,
fuge, spundung (125). glid fugung zu^
samen (75). z.-f., var. -fugund, der glider
COM
(110). lidfuejji (93). leet geucgnisse (99).
viugenge {atc) der gelit (9). futunge (sie)
der glidder (8). v'gaderuisse der leden
(132). glid (1,2). eingeleych(68),gleych
(69, 110), glaich (134) -es. werb (1). ge^
werb (2). weruel, grindel (23. X re-,
pro-pagulum gryndel 147). sandale (17).
*Compaginale i. instr. valens orgwnicia
(76). loch boltz (8, 9).
Compaginare {cf. compangere) fu=
giii (8, 9). zuhauff vugen (19). to hope
vogen (11). zusamen-fugeu (65, iio),
-fahen {sie 68). eynigen, verhieben (65).
Compago V. Compages.
*Coinpanandium ( aus com-pran-
dium x -panaticum) zömose (.Sum.).
*Compa-ngere , t -ginare (75) zu=
samen drocken (17). z.-fugen das geader
gebein vnd fleisch ; fl. vnd bein vff ein=
ander fugen (75). mit singen (6. cf.
pangere). mede gheliken (22).
Compa-r, -re (17) hd. glich, gleich,
gelich (68); mit-g. (5), -glich (17, 76),
-gleich (1), -ebiu (5*»). nd. mede-ghelick,
-gheraden.
Comparabilis zugelychen 0. zuuer=
koffen (68) , daraus gebildet zu-glichig,
-kauffig, var. -glcichig, -keufflg (iioj.
Com-parare, -perare (x -parere,
-perire) hd. zugen , czeugen (9 , 76) ;
geli- (5), gelei-, gli-, glei-chen; kau-,
ko- (68, 76), keu- (17), sho- (loo) -ffen;
gelten; schicken t machen (17). glich
m. (68), achten (21). gheli- (22, 23), gli-
{100), glic- (13) -ken. chepcn (8**). kopen
(22, 99). entscheinen (1). horsam wesen
(22). ge-h. halten (6). vberkumcn (6, 65).
Compa-ratio, -cio (9) hd. glich-unge,
-niß sim. geleiehunge (9). gleichunge
gegen mas glich ^ (9 Anh.). geyn maß
(IT), gegeuwage, zuglichung, vnderscheit
(65). lickuisse (22). ver-kauffung (iio),
-koffung (68).
*Compare v. Compar.
Com-parere, -perere (x -parare)
er-, ent- (2) -schynen (68, 110), -scheinen
(2, 75) mit der ^)erson gegen wirtiglich
(75). vor äugen sin (no). bewisin t ge=
steeu (8). sich bewisen t ertzeigen ;
furkummen (60). vertoenen (i47). tzounen
(i32). gesten (9). gheliken; liorsam holden
(22). M. gehorsam hal-ten, -den, sin, sein.
*Compariri v. Comperire.
^Compartiri v. Compertiri.
Com-pascuus, -bastus (76) ager
wyt laud (iio). verlaßuer acker (64).
*Compa8sare {cf. com-parare, -pen=
sare; anders Gl. m.) ghelden (loe).
Compa-ssio, -tio (11) hd. mitleydunge.
nd. medelidinge (11) , entfarmnisse (99).
*Compatens v. Compatiens.
Compater hd. vatter (77); ge-v.,
-vater. ge-vader (7, 8^, 132), -vaaere ib^\
-vadre (99). mit-fatter (5), -gefater (21),
-geuatter (66, 134). vadder^mede vader
(22, 23). petter of vader (11). ein pfettern
(6).
Compati hd. mit- , nd. mede-liden,
hd. -leiden, entfarmen (99).
Compat-iens, l -ens (66 &c.) hd. mit-,
midde- (18), nd. mede-lideude, -lidig
(6, 22), -leidig (1), -lideng (21), -lidinghe
(22), -liden (5, 18, 21, 110), hd. -leydent
(67), -leydeuder. gedul-tig (6), -dig (17).
*Compatio v. Compassio.
r
COM
Compatr-iota , -ata ( 9 ) ( «. con-
terraneus l lantzmannus 125) hd. nd.
lant-, lants- (11, 18. 99), hd. laimd- {\\
landes-, lands- (67), lamlß-, lantß- (68),
lantz-, laiiß- (7) -man.
*Coinpatrix v. Gecula.
*Conipauperari mit arm sin (65).
Com-pedire, -pidre (G), -perere (7)
fesse-rn (1), -In (,65). fesßern (ö^»). in f.
sließen (17). sl. m. f. (19). fahen (17).
in die ysen halten t bringen (,65). hd.
nd. bestri-ckeu, -chen (21). hindern (6,
18). spannen (11 , 19) mit holden (11).
neghelen (22). in den stock schlahen,
eompedibus mit fußbanden (110).
Compeditus hd. gefeße-rt (m-ss. mog.),
-lt. in dye fesser (5, 6), de beiden (22)
geslagen. gefangen (18, 75) mit den fussen,
var. fiesseu (70). genegelt (6, 22). genelt
l eyn fesser geslan (21). gespan-nen
(11, 19j, -en (99).
Compellare hd. sprechen (6), zu-spr.
nd. to sprecken.
Compellere hd. driben, treiben; zu-,
zusamen - driben, -triben, -treyben (9).
nd. driuen, vor-dr. hd. tvvi-, zwi-, betwi-,
bezwi-, tri-, var. dri- (65), nd. dwi-,
bedwi-ngen.
Compendia korcz vnd nucz (17).
notz lere vnd korcz (8).
Compend-iosus, -osus (7) hd. churtz
(l, 2), kurtz, kurtzc, korcz (18, 21) vnd,
oder nutze, nutzen (7), nutz, nucz (6),
nocz (18, 21), uutzesam (5^). nd. kort
(23), langk (22) vnd nütte. noch by, var.
nach bey, emander (i) kurtz (no).
Compendium kurtz vnd nutze (9).
*Conipendosus v. Compendiosus.
Compensare {i. trutinare t reddere)
hd. nd. gelden. gelten (6, 7, 8^). ver-g.
(68, iio). gülden (99). wegen (i 10). wiegen
(7). schetzen (7, 67, 76). acht-en (7, 67),
-nen (76). glichin (8, 9).
Comperare v. Comparare.
Comperendinare erstrecken , vor=
lengen (noi.
*Coinperere v. Comparere. CorQpe=
dire.
Com-perire, -periri, -pariri (8; {cf.
eom-parare, -portari) hd. nd. finden,
erbinden (sie), ervaren (9). ir- (8), her-
(7) -farn. becoren (99). vberkommen(iio).
*Coin-pertiri, -partiri (es) zusamen-
(68), mit- (110) -teilen.
*Compertor erfinder (75).
Compes fuß-band (64, 67, 110), -fessel
(76). ein ringk an fussen (65). hd. feiie-r,
-re (8b), -rn (17, 21). nd. veter (107),
vetre (99). hd. eyn ysen-, eysen- (1, 74^,
eysnin- (i34), ysern- (69), eisern- (66, 70)
-feßer, -fessel (69, 134), -halflfter (1, 76),
-halt (65, 74), -halte (93, 95). helde (13,
22ai>). heilte (6). boye (107). ein stack
meister [b^). gewaltiger seiner fuß (75).
*Compescere v. Capessere.
Compeseere stiln (18). hd. stillen,
ge-st. (76). zwingen (68, 110). betwingen
(19). bedwingen (11). sik sturen (109I.
sich enthalten &c. (65). swegen (13).
sweigen (99).
*Conipetanea &e. v. Compitum.
Competens hd. mit- (7, 21), mittel-
meßig (7 &c.), -messig, -mesig, -messick
(5^, 6), -menßig (18), -massig (1), -maßing
(21). nd. middel -metich (23), -mechtich
DiEFENBACH GlQSSAHIWM
COM
(22). bequem (68). b.-lich (17). eben (76).
zimlich (110).
Competentermesseclich(6).beqwem=
li-ch (17, 68J, -chen (65).
Competentia hd. mittel - messikeit,
-mesigkeit, -mißkeit (21). nd. middel-
meticheyt (23), -mechticheyt (22). be=
qwcmlichkeid (17). gnugsamme-, geuug=
sam-keit, vß-komung, -kommens, -kura-
menß, versehung (65 varr.).
Competere hd. eben, glich, eben
glicli (tj), zymlicli (67), zusammen (12),
bequjm, nd. even, ghelijk, vel-gli., be=
quen e sin. hd. eben-, ober eyn- (8), be-
(3) -komen sim. zymen (110). geberen,
var. begeren, zugt iiorn &c. (65). gevallin
(8 sim.). mede bydden (22).
*Compiciuni &c. Compitum.
*Compidre v. Compedire.
Compilare hd. sam-en, -enen (8t>),
-ein (5^, 7), -len (^46); zusamen -lesen,
-setzen, -stellen (110); ver- (46, 76), vol-
bringen; obbeln (7). nd. sammen; ver=
gaderen off stelen (132).
Compilatio [in ludo) ein hortzibe
(125).
Com-pilator, -büiator (76) semme=
1er 1,7). zusammen leser (8, 9). dichter
(22). zemeii setzer (64).
*Com-, var. ca- {alph. com-; q. cf.)
-pitium hauptloch (65).
Com-pitmn, -picium, -petvun, -picta
[pl. Pai).|, con-petvun (136), -pit (100),
darneben In den Voce, ex quo und den
Gemmen nur lat. glossiert [est vhi multe
vie conueniunt) compet-a t -anea, -ania,
-enia (67) hd. ein wege scheide, weg=
scheid, weyge scheydunge ^3). ein weich
scliyd (134), schid (,69). wegc-schcde (23,
99), -stede (8b), -steide (6, 22). wechge=
sclieyt (132). heingarte {i. locus vbi rustici
diebus festivis conveniunt ad jocanduni
95. cf. Sm. 2, 67). liaingart (2). dincstule
(100. X comitium ? mallum in compito ?).
ays. tuun, dhrop ii36).
Compla-, compli- (Gl. m.), comple-
(76) -centia behage- (8), beheg- (9, 19),
beheghe- dl) -licheit sim. gefallung (76).
Complac-ere, -are (46) hd. gefallen
(134); mit-, miteinander (68), wol-gefal=
len (68 &c.) , -behagen, mede bcghagen
(23). mit smecheln (8). beheglicli seyn
(9), machen (19). beheghelic makeu (11).
heylich sin (17).
Com-plaudere , -plodere, -pledere
(6 , 21 ) , concladere t, 18. X elaudere
manus i. complodere Br. ? cf. complec=
tere) hd. nd. üantslagen (complaudere
5, 23 &c.). handschlahen (4 6j. hd. hende,
die heud (6, 68, 110) zusaraen-slalien
sim., -slan (8), -schlagen von freuden
(iio), t haben (6). In /olgenden Glossen
die Form complaudere nur in 76 : zu=
samen slageii (8^). hd. nd. mit den hen=
den, hennen (18) bletzen (5), hd. zu=
samen- (21 &c.), nd. tosamede-, toliope-
klopfen (76), -kofen (46), -cloppen (18,
22, 23), -hacken (22, 23), hd. -slagcn
sim. hd. fal-ten, -den. virsellen congr.
sociorum (19). tozamen zeillen (11).
*Complecentia v. Complaeentia.
*Compleetare ( aus complacare ) i.
mitigare (76).
Compleetere hd. zusamen-knupffen.
COM
137
-knyffen (69), -binden, vmme fahin (8).
vmbfahen (16*). vmfen (9).
*Complectere {untersch. von com=
plaudere) i. manus concutere (66, 67, 70).
Compleeti betwingen; mit armen
vmbfahen ; lijden ( 17 ). begriffen (65).
vmme grifen (14). vinb gene (19). helsen
(100). pine hdin (8). peyn leydeu (9).
*Compledere v. Complaudere.
Com-, t sup- [löi -plementum vol-
bringunge (75), -kummenheit o. merung
(65).
Complere hd. ir- (8), er-, gancz er-
(1), g. her- (5b), nd vor-vullen. -füllen
(6) , -lillen (67, 76) , -fuln (5b). herfollen
(17). hd. nd. vullen- (23), follen- (19), folle-
(17), vol-, hd. voln-bringen, -brengen.
Completorium hd. vor- (3), vol-,
fol-, foln-brengunge, -bringunge. vol-br.
der complet (es), oder c. (110), der tag
zijt gebet (75). wllenbrenghinge (22).
hd. nd. ein comple-t, -te, -de (5b). nacht
sanck (22).
Complex {cf. compos) ein beser ge=
sei (64). böse geselle 18b). hd. nd. g.,
gsell (76), gunner (75) in malo (21), in
malicia (7), in bösem (5), in bösen (23),
eyn boseme (22), ym poßen (1), yn de
bosseii (5b), in boßheit (46, 75, 76), vnd
in vbel (75), zu posen dingen (9), zu
besen d. (8). helpe (99).
*Complexari vmbfahen (110).
I Complexio art, nature (77). art o.
eygene natur vß der fier dement eygen=
schafft (64). eyn comple-x (1, 7, 76), -xe
(.5b), -xie (5. 22).
! *Complexionari {in Vocc. ex quo ausser
67, 76 nur tat. glossiei't i. complexionem
formare t cognoscere ; in Br., Gl. m. nur
ptc. -atus) hd. arten, arden (22, 23, 46).
erten (76). hd. dylien, deyhen (74). digen
(23, 74). dyen (22). ge-dyen (5), -deren
{sie 76). quinen (23). be-qu. (22) , -quem
{sie 5), -cleyben (74). vmbfahen (67).
Complicare vallden (9 sim.). mit
faldin (8). zu-fugen, -zelen (17).
Complicentia r. Complaeentia.
*Complicium {aus compluuium X
collieiae?) dachtreuff 0. trauff 0. trupff
(74).
Complodere v. Complaudere.
Complosis manibus ( cf. compos )
mit gevalden henden (9).
Complosus gefalden (10).
Compluere be- (65), mit- (76) -regnen.
Complutus hd. be-regnat (46), -reg-
net, -regent, -reynet, -renet (21), -reget
(67), -ren als ej'n deyg o. mortel (12).
nd. bereghenet. gefuchtet (iiob).
*Compluuialis slage finster (8). slag
venster (9). ain trieffen tuch (76).
Compluuium (i. latrina 125) trouf
(104). drauff (17). dach-drauff i,7, 8), -tröf
(121), -triffe (9). lovink (i09. cf. Br. wtb.
2, 79). ein snuße (125). ein lant reyen
(3). landregen i est cisterna in qua pluuie
conueniunt (76).
*Compodium {aus compositum) v.
Prigidarium.
Componere hd. zusamen-, zuhauf-
setzen, -legen (9), -bringen (65). nd. to
hope zetten. begrabin o. zieren 0. diech=!
tin 0. sach beriechtin 18). begraben l
18
138
COM
CON
CON
zu mm-ln'ii /. ornare / tirlitcu; Sachen
ln'i iclitcn (,!•!.
•Compongere r. Compungere.
*Comportari [<ius comperiril frogin
(3). vn.-.Mi .<n.
♦Comportov c/". /'/<•.) /. inventor (ve).
♦Coniporus r. ConiputUB.
Comp-os, -US (5'», 81, / -otens («fi
&.-.. nc &o. '. concopus (8) (Xcomplex'i
hd. ml. viigiliiiuiliu. cyn viig. gcselo o.
niayte (inin, gesell o. iiiagt tu), i;n\ boli
g. {fi), boso gesel (18). ein gehiuid gesell
(«c 67). ej'H hose geselle t evn mag (ä/c
5. X miigd X inaehtV en boze ghezelle
/ meeliicli(*23i. niachliek (.sVc22). mechti-g
(17), -ch (,lo). mit meehtig (7). weldeeh
(!»9). geweld-ec lool, -ig (9). weidig sinis
selbis henileii mach und X complosis
manibus 8). er langer t erwerber das
er begert (,88).
Compositio znsamen- (21, 6.5), z\i=
hautV .'), (ii -Setzung, -Satzung, nd. en
to lii>iH' settiiige.
Compositor ze samen setzer (7fi).
*Corapos-ituin, -tus (Ki.), eonpostum
(KU.) (/. firigidarium &c.) gumpist (Ki.).
eompost (^ <;.'), iCi., Kii. i. e.-ehrautt (1). kum-
pOSt (2, IS. Hö. 71, 77), -pst (6), -OSt (2,
3), -ppes, kajipes, haubt ? stinkend kraudt
(6.5 varr.). chummost (2). kapp-is (8), -uß
Compositum em gesamit {b^) , ge=
fonn-et i 1 ■. -rt (6, 23) ding, nd. dink.
Compositu-m, -s hd. zusamen-, zu-
hauff- (5) -gesetzt, -gesecz (15), -gesatzet
(f> &c.), -gcsatzt, -gesast (17), -gesatz (20).
iid. tho hope sat. ge-stucket (12, 17), -stickt
(10), -stacket (9), -läppet (10, 12). frit-
sam (77). be-scheyden (77), -rieht (17),
-queme 12i.
Compostus ?■. Compositum.
Compot-ista, -us v. Comput-ista,
-US.
*Compotus {i. q. prc. f aus coinpos=
tusPi compot (!I9).
*Com - prandinare i. comedere (76);
-prendiuare essin (8, 9) ; -prendio eßen
(17).
*Comprandium (c/. companandium)
zfimöse (of.).
Comprehendere hd. zusameu-halden,
-griffen (19); be-gr., -greyflFen. nd. tosa=
mede holden ; begripen. vmfaheu (65).
nemen (17). der gründen (23. cf. sq.).
Comprehensio begriffunge (8). vol-
frifunge 9). durch-gi-iindung (63), -grun=
unge (9 Anh., 15).
*Comprehensor ein begi'iflfer alicuius
rei; b. gots t der Seligkeit; ein niesser
gots yfrultur deo 65). de bestett in den
treüden ist l gots nießer l ein durch=
grunder l ein oegriffer des ewigen richs
(15). ein gebrficher gotz und der ewigen
froden (e.s^.
*Compremere v. Comprimere.
*Comprendi-nare, -o v. Compran=
dinare.
Comprendo c/'. prendere) mit fischen
(17).
Compressum zusammen gewugkelt
(15).
*Comprestare leyhen (1).
Com-primere, -premere hd. zusa
men schmucken («5) ; z.-, zuhauflf-, czu
haiiflen- (.'3), nd. tohone-, v'- (11, 19, iio).
viidersich- (6.5) -drucken, hd. -trucken,
-triieken (3), -truken ((!), -drocken (19,
'21), -dringen, -drengen (18).
I *Comptor e. Commendator.
*Coniptus s. ti. Contus.
Comptus ;V'-. hd. ge-czyeret, -zierd
(61), -czyi't l hoch (9). wol geschickt in
sinen sitten; g. in guten s.; geschnu'idig
(75).
C. sermo gezerte rede o. sermone
(«!i späfere-i Mir.).
*Compulcio (sf. -Isio) dwanck (11).
Compulsor noter («2).
Com-puiictio, -pages (21) ruwe (8).
beru-weni.sse (8'', 23), -weniß (.5), -enisse
(22>, -enes (21), -wunge (17), -runge (9),
-ung(]8). beriiwnüst (16). schmertz ruwes
vnd leids; kniscli- i picnnig- i stippf-
vnd trib-ung, tarr. stupfFund &c. des
hertzens; vnwirschkeit&c. (65). knistunge
(Reg. Beil.). ])in o. 3'fcrung (l>). stechung
(^18, 211. borung (76).
Com-pungere, -pongere (8) (i. sti-
mulare 3) hd. nd. ruwcn (13 Jirg.), be-
r., -rwen (13), -ruuuen (46), -ruhen (21).
hd. ruen (8, 9), ruunge (sicb), berewen,
geroren (7), stechen, boren (76), bricke=
len (3), zu stupffen (6). st. zu leidung o.
leyt bilJ vff die treheren (65). trurig nia=
cheu o. vnmutig (iio). nd. steken, be^
stecken, stoten.
*Compungitiu-m , rar. -um das das
stupö't, piuiget, tribt zu etwas (65).
Computare hd. zelen, achten (17),
rech-en, -neu. nd. rekenen.
Computatio getal (99).
*Computere &c. v. Computrere.
Compu-, compo-tista recher (8, 9).
czeler {ib., 16).
Comput-rere, -rire, -rescere, -ere
-escere h/l. nd. fulen. hd. faulen, v.-f.,
-fulen; vor fulin (8). v'mo- (8), v'mor-
(9) -dern.
Com-putus, -potus, -porus (7) hd.
rech- (ö), rechen- (7), reclieuu- (ö^»), rechn-,
berechen- (17, 21) -unge. nd. reken-inge,
-schop(22i>);bereckinghe(22).zalpoh(Gf.).
*Comum V. Consa.
*Comvmio v. Communio.
*Comus V. Conus.
*Con- f. Com-. Co-.
*Conab-ila, -ula v. Cunabula.
*Conabitator f st. conhab.) v. Contu=
bernalis.
Conamen pine (99).
Cona-ri, -re (69) (X elam.are ? con=
eionari? concire ^. conuocare Br. ?) hu=
gen etwaz zu dun (12). hd. (17) nd. ar^
beiden, hd. arb-eiten, -ayten (9); erb-
eyten (7, 8, 66), -j-ten (69), -eden (19).
flißin (8). pinen (99). rof-fen (5, 21), -en
(18). rouen (22). rupen (23).
*Conari r. Cenare.
Conatus (c/. eonari) hd. nd. arb-eit,
-ait (1, 76). erbeyd(19). ertbech (sic21!).
zwingnuß sien selbs &c. (65). flysse (13).
ruf (46). ruff (5, 21). rofung (18). rof (22).
rup (23).
*Conbuca v. Cambuca.
Conca r. Concha.
*Concaleare v. Coneulcare.
Conealere ir- (8), er- (9) -warmen.
Concambium wechsel (Rum.).
*Concatenati-ca, -o v. Fibula.
*Concatenatura v. Valium.
Conca-uitas, -nitas (i3i) hul-e (65),
-in (68). hole (i;r, var.). holig- (70), holi-
('66, 69, 131), hole- ((i7) -keit. hol- (lio),
hael- (11) -heit. hoylheyd (19).
Concauu-m, -s hd. nd. hol. hd. hole,
hoel (5, 9), hoyl (19i. inge- (8, 9 Anh.),
vm- (8) -bogen, in- t vm-gepogen (9).
diff (18). fe 1 ^ V ;
Con-cedere, l -descendere t -sentire
(75) (X concidere) hd. lehen, leyhen,
v'-l. (9), -lihen ^G, 65), -hengen t bescheren
(65); geben, lien g. (17), ieben (18). zu=
geben (65, 75) mit worten vnd willen
(76). to gheuen, schaden (22). lenen (14^,
22). leenen (143). leyncn (22''). louen (99).
virfallin (8). concesserim gihaiicta (ui).
Con-, com-centus ii. discantus 5'*)
eyn einhellig, var. trechtiges (64), gut
(110), mit- (6), czusamen- (ö^) -gesang.
mede sanck (22). zu somraung des ge=
sanges (1).
Conceptacula^jZ. hülsen,schefen(i4o).
Coneeptio eyn em- (76), ent-pfahung
(76, 110), -fauug (18), -pfengnuß (65),
-pfanckiij'ß (75).
Conceptus entpfangnuß, schwanger-
keit, var. -ichkeit (65). vermerkung (64).
Concernere besehin (8, 9). mit sehen
(14).
Coneessio louinge (99).
*Concessor ags. gised (145).
Concidere {i. simul cadere l colorem
vultus mutare; facieni m. 15; me. br.
caret supino Br., sup. concasum (iio &c. ;
cf. coneedere) ver- (9), mit- (14), zu=
hauff- (17), zusamen- (65) -vallen. ver=
stellen, malen (15).
Concidere zer- (110), zusamen- (68)
-schniden.
*Concientari {bis) layd-, var. laydt-
lachen (71).
Conciliabuliim v. Concilium.
Coneiliarever-sunen (100 5m.),-sienen
^-eynigen(iio), -gaderen, insetzen, vi-ede
machen (132).
*Conciliastruni i. consortium (76).
Conciliatio ags. uaeg (145).
Conciliatrix huorniacherinna (i3i).
Coneili-um, t -abulum (iio&c.)(X
consiliiun) rat (8, 110). rayd (19). böße
rot (,9). rat samnung (1). ein sanunelung
des rats (65).
*Concilla i. operarius (in).
*Concillerare {st. concelerare) mit
yleu (17).
*Coneijie v. Coneinnus.
Conein-ere, -nere, -nire, -are, -nare,
coneionare (65 var.') {i. simul concordare
t canere -nire neben -ere ; s. t concorditer
canere-nere 66 &c.) hd. nd. singen (gew.
-are mss. mog.). hd. mit-, nd. mede-s. (gew.
-ere ib.). mit en ander s. (-no 17). glich
s. (-nare 8, 9). midde sengen (-ere 18V
loben (-are (8, 9. cf. -ere pradicere Pap.),
zusamen setzen (-nare 65).
*Concingere mit gorten (14).
*Concinnabulum \i. fibula) ein hefft
(12.5).
*Coneinnare v. Concinere.
Concirme beugelich, l eyntrechtlich
(17) Inder stymme (17), stime (5). bey=
CON
gelich l myt drechlich in der steym (21).
bogelichenstymmcu (18). bachlich i mede
gheliken der stene ('22). mit dounlich
mit der stim (tu), hoff-, eintrechtig-licli
*Concinnire v. Coneinere.
Concin-nus, -e (7) (X eoncin-ere,
(/. -ne) hd. gleich- (4), heymlich gut
(64), mit-, nd. mede-sauk (21, 22), hd.
-gesang, -singigor (1), -sengick (5*^),
-hellig (iio). raidde gesauck (18). glich
sang (7).
*Concinus v. Conciosus.
Con-cio, -tio (88, 134, Sum.), -scio
{8^) («'. cantus l turba t conuocatio l
allocutio ad popidum, a verbo conci-nno
134 &c., -o -s -re 110 &c.) gesemue (.sum.).
ein menigiu zemen geruoft (i>3). schar
(25). das volck au der predig; })r.-stul
(88). geselleschaflft (8'')- selschap (9y).
*Conciona-lium, -bulum sampnung,
gesprech ; stat eins concils o. ein g&=
sprechs (74).
*Concionare v. Coneinere.
Concionari mit (eon'.j redden (7).
anspecken (loo. cf. Sm. 3, böf>. Goth. wtb.
1, 325). plaidiren (99), daraus blat dinen
{sie 8b!).
Concionatorsprachare(i2o).speckere,
rnfere (lOo). reder (64). an r.^(8, 9). plai=
dirre (99). rotmeister (75). sönare (i2i),
sonare, sounere (cif.) >< eonciliator.
*Conciosus i. clamor l clangor gra^
cilis (76). Cf. concinus i. cantus subtilis
(Pap. i. canticus ül. m.)?
Coneipere hd. ent-, en-, em-phahen,
-phagen (3), -phaeii, -phohen ((5), -phaugen
(10, 12), -pfahen, -faen. eyn fallen (18).
entpfahen in muter leibe, var. mutter lyb
(7ö). nd. vnt-, ent-fanghen. begrifen (14).
begreyffen (1). genesen cum pueris (7).
Concipiones «'. stelle eo quod .'iecundum
astrologos coneipientibus adautantur
(76, sim. 129, Br.).
*Coneipo- i coneupi-dolua aliqua
tuba compitus (76).
Coneitare hd. nd. er-, vor- (22), be-
(18) -wegen; erwecken (^65); lier-weygcu
(21), -bergen [sie (5); laden, tagen (68.
cf. citare). beruifen (8^). ermanen (65).
reißen, czornen (17). er-cz. (9). porren
{cf. ineitare), tzostechen (i32).
*Choncis ags. hebernum (Hpt. 5, 196).
Concit-,congi-ariuraherrengabe(74).
Coneitus hazlich (8^). heßlich (8).
haestich (11). hastech (99). snel (22).
snell (6, 9). resch (9). gereclie, gyeryche
(19).
Conciuia mit burger (8, 76).gebur (99).
*Concladere v. Complaudere.
Conclamare ad arma ein tzeterge=
scbrey machen (125).
*Conelariuni {aus coelearium?) eyn
kair, eyn miilde (19).
*Conelauare negeln (19). neghelen
(11). M. zusamen-, m?. tozamede-negelen,
hd. -nagelen, -naglen, -nalen (17, 21),
-fugen 0. -schlahen mit negelen (75).
Conclau-e, -a (1) heymlich gemach
(9), wonung (65). verschloßner g- (75I.
verspert g. (in), verslossenhaus (A
beschlo-ssen stat (65), -ßne kamer (91).
kem-enade (5, 22), -menad (21), -pnat
(1, 2). schornsteyn (7. X caminata).
CON
Conelau-ls, l -us l -e(76) besloßen
(9), lieymlich b. (8) gemach.
Conelau-um, -ium (67), -sum (lis)
{i. secretum t interior pars clausa) lieim=
lieh gemacli( 110). eyn cluß (17). clause (4).
*Conclauu-s, -m keinnat (4).
*Conelobare v. Conglobare.
*Conclodere {cf. concla-, complau-
dere?) liacken (74).
Concludere hd. zu-, zusamen- (21),
be-sließeu,-slißen,-slissin(8,9),-scliließeu,
-schliessen, -schlisßen (5^), -slußen (10).
nd. be-, to-sluten. binden (14).
Conelusio hd. zu-, be-sließung sim.
vor slußunge (10). nd. to-, be-slutinghe.
Conclusura (cf. clausura) piint (75).
Conelusus beschlossen (75).
Concomitantia nachvolgunge (15).
'''Concomitare zusammen gesellen vff
dem Wege (75).
'^'Coneonideon v. Coecognidium.
*Coneopus c. Compos.
Concoquere [cibos) ab deyen (88).
Concordalis v. Concordia.
Concordare hd. vber eyn , iber aiu
(76) , ober enander (18") , nd. ouer en
uragc^n, hd. tragen, drecteu (17), dinchen
(21), kumeu (76). ein hellig werden (6),
sin (65).
Con-cordia, -curdia (ö^) mit-haldung
(7), -heldung (21). hd. eyn-, hd. (.^b, 18)
na. en-dreciiticheit sim. , hd. -trechtikeit
sim., -tretickeyd (19) -trachtikait (1),
-draehtigkeit (68), -trechtung (110), -helli=
keit (0, 6.'.). snne vud fridde (75).
Concordia (^Ä er Jrt, i. eupatorium &e.
i43)odermeni-e(Sum. v), -g (.143). mennig
(Ki.). bruch- (143) , brück- (Ki.) -wurtz.
Concor d-ia t -ialis (i43), -aus Ki.)
{i. argemone ) argemonerosleiu (i43).
bruckwurtz (Ki.).
Concorditer ein -heiliglich (iio),
-drechticklich (17), -draciitig (68).
Concors hd. nd. eyn-, en- {b^, 18, 22)
-drachticli, -dreclitich (13, 18, 23), hd.
-dreehtig,-trechtig,-trachtig ( 134), ■ dreeh=
tekeit (8), -drich (21), -hellig (0,65,67),
-muttig (65). aintruclitig (1).
*Concrapulans (*'. coepulans, eon=
ueseens) mitesser (75).
*Concrapulari mit essen (75).
*Concreare zusamen-schaffen (110),
-schepffeu (68).
*Concreatio(c/'. 6(/.)gleich geformirt(3).
*Concreat-us, -a, -um, conerimatum
(23) hd. mit- (66, 110, 134), gelich-, glich-
geborn (^110, 134 &c.), -geporn (66), -ge--
barn (5), -geschaffen, zusamen (110),
glich mit (65) geschaffe-n, -t (iio^).
lijk geboren (22). formeret dink (23).
-a glich-geborn, l -geschaifen (9) dinck,
ding (8). gleich-alde t -geborne dinge
(9 Anh.).
Concrem-are, -ere (99) bernen (99)-
brennen (65). v'-br. t -zeren (65), -bur-
nen (8).
Concrep-are, -ere (9) hd. nd. singen,
mit-s. (1, 9). zusamen-s. (ßs), -schrveu
(110). scheiden (9). vor angeste ruopnen
(19). entzwey brechen (69, 134).
Conerescere zusamen- (68) , mit vff-
(110) -wachßen.
Concretu-m, -s (68,110) zu hangung
(7). anhangende natur mit dem wesen ;
CON
139
angewachsen (65). zusamen ge-runneu
(iio"*), -rönnen (68, 110b).
*Concrimatum v. Conereatus.
*Conctari v. Cunctari.
*Conctus V. Contus.
*Coneub-are, -ere v. Concumbere.
Coneubina [i. pelex 75) ein buol
(iiü sim.), boyll (132). hd. bey-weyp,
-weib (134); _zu-wip sim., -frawe (18).
nd. en to wif. vnelich wijp (17). ynen=
delich wipp (sic 7). vnechte wif (22).
kebis wip (8). kebs weyp (9). chebis
(104). kefse (99). beysleitlerin (3). by-
sleferin (16), -sleuern (14), -slaperinne
(23). enpeke (22. cf. ganea). i- , hi-
meril (75). pfaffeukellerin (i)i).
*Concubinare bysloffen (0).
Concubi-narius (65), -nus, -tor, -tus
(68) buler (65). by-schlaffer (es, uo^^),
-scliloffer (110").
Concubitus ( cf. prc. ) be- t bij-
schlaffung (65). hiwclec (99).
*Concudere v. Coneutere.
Con-culeare, -calcare hd. tre-, tret-,
dret- (67) -ten. hd. nidder- sim., vnder-
(10, 13 , 4) , zu- , nd. neder- . mit- (14)
-tredcn, -dreden (7, 8'M4, 17), hd. -dre^
ten, -dryeden (21), -tretten (6), -treiten
'3), -treydeu (13)._ vnder die fieß tretten
68). vudersich bringen vnd tretten (65).
Concula v. Concli-a, -ula.
*Conculu-m, -s u. Claiieulu-m, -s.
Concu-mbere, -bere, -bare hd. by-,
bey-, be-slaffen, -sclaffen (18), -schlaffen,
-slai'en (14, 21), -schlafen (68), -sloffiu
(8) ; mit sloffen (6). nd. by slapen.
'Concundere v. Contundere.
Concup-ere, -iscere hd. nd. beger-en,
-ent (13), hd. -n.
*Concupidolus v. Concipodolus,
Concupisc-ens, -ibilis begerlich (8,
9). begirlicli (^65, 68, 110), liplich nacli=
gend, verb. in naigend , begird ( 93 ).
lustig (,8).
*Concupiscenter begherlike (11).
Concupiscentia beger - unge ( 19 ),
-inghe (22). begird (68, 110).
Concupisc ibilis v. -ens.
*Concurbita v. Cucurbita.
*Concurdia v. Concordia.
Coneurrere to hoep lopen (11).
*Coneus {anders Gl. m.) v. Conchus.
Contus. i. concauus (i48).
Concussio schlag-, tresch-, quetsch-,
druck-ung (65). schuddinge (99).
*Coneussor schu- (11), scliii- (19)
-dder.
Concussus geschut (11, 19).
*Concuta {instr. sutoris 8, 76) grosc
(9), groß (8) sehene.
Coneu-tere, -dere (66, 67, 68, 7o)
hd. zu-slahen (9), -schlahen (17), -slan
(8), -brechin (8, 9), -schuodeu (19). schud=
den (11). zuo-slagen (14), -slaen (13). zu
hauff slagen (21). zusamen {sie 18). hd.
z.-slalien (6), -slagen (.5), -schlagen, i
-schmidden (68, uo»), -schmyden (110'').
nd. to samede slan.
Con-cha, (-cha marina 65<', 95), -ca,
-gha, -chium (76), ^ -chus (125), ? -eula
(121), t -Chile (10) {i. ostreum, limax;
ßt. pro ipso jjisce; peluis l pacinum
lOi; fabae tunica 109) siiecke (3, 5^, 9,
18 *
MO
CON
10). öuoke (»>V siifchko (S). snockh ilV
»iiyk ( l.'iV snig (,'i2V eyii lucro sclincck
(«A). nior-8iioppf (^ !>.'>), -8clicri)li iü.O. mxmi-
schal (•!.'■>"' Mtk-V Af/. ein siicckcMi-, sncck ,
scIiiuH'kon-, scluuH'k-, scliiiogen- (4ti),
sonckfu- {(>, S^ &c.) -Ims nim.; inus-culla
(tsj), -cIh'II (tiS), -clu'l, -sei (4, 5, 7);
inos-cliol (101 -schalo (i;i:J), -sei; nuschcll
((!.'> rar.); selia-la (!i.">\ -llo (It)), -1. ntl.
luus clu'le i22''). -schel (IH; schelle (22).
crenefseale i^ü!'), bonenpale (ioü)- t7,\verg=
ualJ conch-a, -us : ein deckel i. coch=
lea, openulum &v.; ein leth /. apex
(12.5). pechir (loi)- khorca conca, lebe-
tes (•••VI' (!i. K. r.f. 4, i.">i).
*Conche r. Conchis.
*Conche {inntr. mus. cf. Chorus) pla=
tersi>yi'l i r.'ö\
*Conchen c. Conchis.
Conchil-e, -ium ^Sum.), conquilium
(04. i3fi) (/. 2>'scl.'i in conchis, testudo)
hd. snecken-, sneek- (1), ygel- (7), nd.
sniggen-, snighen-hus sim. schnegg (2).
sculp. niossel (i07, sim. 132). schilt (Sum.).
ags. scel / nuilnc (01), uurluc (i36).
*Conchis /. ^>/.sc"/s tinde tingitur pur=
purci (Pap.).
Conch-is, -in (7«\ -en (5''), -e (12),
coeh-is (74), -en, cunchin (i4i) (lierba,
legumen; l. maris ui ; bladum quod
coUigifur tempore veris, cf. swade in zwei
Bedd) swarlen (1. 3, 17, 21, i. i. q. cap=
paris 7ö, paniciun Nmn., oryza minor,
dactylon Fr.), swad-em (74), -e (5^'', 23)
de mcn nieyget (23. i. q. foeni striga
Kii. cf. Wd. 1693). swat (22). wedel (12. cf.
Sm. 4, 22). eiu mat (6).
Conch-, conc-\ila eyer- (64), eiger-
(93) -sehal. ein schal (67 Mrg.).
*Conchus (aus conthus) v. Trudes.
*Conchus i. lapin in concha (76 &c.),
mari (Pap.), pcrl-in (110), -e (97, 132).
concus 7ina pietra (Gl. m.).
*Condal- v. Condil-.
Condeeentia zim-, gebur-, quein-
licheit (6.5).
Condecet geczeniet (19).
Condem-nare, in allen Hss. -pnare
hd. nd. v'-tumcn (9), -tomen (5), -dumen
(8, 99), -doemcn (132), -dornen (22). hd.
v'dam-en (6), -nen (68, no^, 134), -men.
*Condempnatio verdumenisse (99).
*Condempnatus ver-dumet , - ortelt
(17).
Condensare hd. dick machen, wer=
den (1). dicke maken (22). dicken (8»^, 23).
Condensatus dicke (S**).
*Condependenter mit anhenglich (75).
Condependentia r. Coherentia.
*Condependere ( cf. coherere) hd mit-,
zuhauff- (17), zusamen-, nd. tosamede-
hangen. -liengen (.5), -hencken (7).
Condere hd. nd. bede-cken, -ncken,
{sie 4), buweu. hd. buen (21), bawen (9),
pawen (1), zymmeren (68), machen,
stiflften, stisten {sie 76), schycken (.5*').
nd. maken l stiebten (23), schippen
i schichten (22). vmbseczen (17). bergen
(8'>, 9). ver-b., -stossen (110). in sieh,
vlg. in im, behalten (75).
Condescendere c/'. coneedere) hd.
ab-, nyedei- (5), nydder- (21), nider-,
mit enander n.- (18), nd. neder-, mede-
stigen, -schigen (-sthigen? 21), hd. -stei^
gen. äff clymmen (i32). nidern, neigen
CON
8.5). zu naigeii (46, 76). zii willen werden
H7). mit lydeu ( 110), -leyden (9). vor
gel)in o. mit lidin liahin (8).
Condescens-io, -um (63) zil- (es),
znge- (15) -neygunge.
Condicere/^Z. s))rechen ; zusamcn-spr.
((), S''). nd. to saniede spreken. s(>ezin
(8, 17). siezen l dynen (9). dienen (8).
*Condicio (X contradictio) weder-
sagunge (5'').
Condictio («y.condit o) gedinge (65).
Condictum \i. pactum) ein ver-bunt
(68), -i)oiir 1,132), -bot (110).
*Condigloma v. Condyloma.
Condignu-s, -m wert (22). zusamen
(68), glich t genugsam (6.5) wirdig.
Cond-ilare, -olare (8, 9j, -olo t -oleo
{prs.M) lusteil slan (8). mit feusten
(9), fußen {sie 17) slahen. mit finsten
schluhen (76).
Coudy-, l eondo- (Gl. m.), condig-
(148) -loma i. glandula (148). liartc bla=
ter, feigwartzeii, st. fickards kranckheit
(Ki.). truckblater (Das.).
Cond-ilomatica(7.5, passio Bi-.), -olo»
matica (3, est p. 76), - olamaticapasis
{vna dictio 7«), -olvmatica (74), -olatina
{i. nodositns verborum 76. st. membro=
rum) der kram-t' (3), -pf (74. 75, 76).
Cond - ilomaticus , -alomaticus (3),
-olinaticus (76) {i. nod-,pustid -osus) kno=
dicht (3).
Cond-ylus, -ilus (74 &c.), -iolus (19),
-olus (11, 68, 74), -alua (3), -olon (76),
-US (74) («'. nodus digiti t anulus 110 &c.)
kno-gel (19), -kel (11), -rchel (110). knor=
ren um die gelfiiche (Fris.), gleiche (Ki»),
ein knoehel dz an den fingeren wachßt
0. ein tingerknod (Das.). kunchel (125).
kynß, keu, knuchel an den gelaichen -us ;
knoch -olus i. nodus; knuehels der ge=
lieder -ilus (74). knebel (es, Ki. cf. Fr. 1,
258". Sm. 1, 368).
Condimentum all gericht (1). ey\\
bij-g. (5'', 17). byspise, biessen (65). nd.
kruae. hd. gekrude (mss. mog.) ; ge-kraut
(-kaut sie 70) t -wurtzt speyse sim. (Vocc.
ex quo), krut worcz (21). spyß-wurtz (65,
110), -kruyt (132). hd. nd. (23) wortze.
wurcz (46). wirtz (76). wer- t salc-cen
(18). ge-saltzen o. - wirtzet (68). salse
(99). smac (100). cwnsel (lOs). ku-, kuy-
ndsel (Kil.).
*Condiolus v. Condylus.
*Condis-um iSum. vj, -a (74), -ia, -i
(47) {herha) die- (.Sum.), dyp- 0. dy- (74)
-tan. die- (96), dig- (47), dyo- (85) -dam.
Condita fercula gewurtzt essen (75).
Conditaneus gesultzt (125).
Condi-tiOj^ez«. -cio {q-cf.) hd. eygen-,
aygen- (1, 46, 76), gonth- {b"^. cf. Sm. 2,
311) -schafft, egen-sch. (13), -schap (23),
-schop (22). hd. naturlich Schlacht (63),
art (8, 9, 15) ; n.-keyd (17 sim.), -ait (1).
nathuerlicheyt {b^). naturliche (9 Anh.),
eyne n. (3), natyliken (13) art, t synne
t weys t vrkunde (9 Anh.). vndir scheit
(9). weltlieh vnderseheid (65). gedinge
(6, 65. cf. cond-ictio, -uctio). eyn vor-
werde (132J, -waerde (107).
*Conditionalis by coudicien (132).
Conditionare vorwarden (11). vir=
waren (19).
Conditor schepper (22).
CON
*Conditu8 {aus conductus) eeleide
(22).
Conditua behalden, verborgen, ge^
buwet, (17).
Conditua bereit mit worczen (17).
ge-wortzet (5), -wurtzt l -saltzen fuo),
-krudet (l25), -kruyt (i32j.
Cond-o, </. -onis, -oris {V.^),pl. -ones
(129) {i. gladiator a condo is Br. cf.
campio) sehe- (U7), seht- (19), scha-
(11) -rmer.
*Condoctorinu8 v. Conductitius.
*Condola-maticapasiB, -re v. Condil-
omatica, -are.
-Condolare (i. conducere; myden (19).
•Condolatina v. Condilomatica.
*^Condoleo v. Condilare.
Condolere hd. bedruben (17); mid=
de-b. (li») ; mit-betrucbeu (46), -betrüben
(9), -betroben (5, 18), -bedroben (21),
-truren (6, 8, 76 j, -trawren (i)) , -druren
(7), -lyden (68, 110). nd. mechr bedrouen.
*Condolinaticus v. Condiloinaticus.
*Condolo-ma, -matica, -n v. Condyl-
oma, -omatica, -us.
*Condolum halssslaeh (147).
■^Condolu-natica, -s v. Condil-oma;
tica, -US.
Condonare (e. ignoscere) hd. mit-,
v'-geben. hd. v'-g. , nd. vorgheuen eiu
dinck, hd. ding, vergelten 0. quitlasseu
(110). quijt .scheiden (132_).
Condonatio mitgab (75).
*Condonator mitgeber (75).
Condormire beschlatfen (75).
Chondrilla gele wegwart (140).
*Conducator (X caduceator) hyu^
leger, sunmacher (74).
Con-, i campi- (75) -ducere (cf. con=
dolare) hd. füren, mit-f. ; leyden, ge-1.,
-leytin (8), -layten ; be- (4, 75), ge-leiteu ;
pleiten, vlg. gleiten (75) ; dingen, ver-d.,
midde-d. (17); dynen (13), verdringen
(68); verlyhen i nutzlich seyu (110).
huren ^profijtlich sijn (132). mie- (6,46),
™y- (^. 9)> me- (5) -ten. mi- (ö^), mei-
(77), me- (22) -den. be-steen (5, 65), -steue
(12), -stan (7, 46).
*Con-, ean- (74) -ducta {i. carmen;
canti- 110 &c. , candi- 76 -lena; afrz.
condui-t, -s) lied (74). eyn gedieht lyth
{b^). eyn canduc (21).
Conductio ge-dinge, -leide (17), -leit
(75). beste-eung , var. -nnuug (65). ags.
giuisa (145).
Con-ductitius, t -doctorinus (76)
mytc- (8), mit- (9) -knecht. huyr- (i32),
hur- (109) -link; daraus fierling (68. X
ducere). zemet scalc (Gl., Mar.), verlylich
ding (110).
*Conductium ags. giindi (V 136*'.
gimdi aus gimedi?).
Conduetor leyde- (8), leyt- (9) , leyds-
(11), geleytsch- (19) -man. fiirer (19).
gleytfurer, var. gleytzfierer (64). be-
standuer , var. -stenner (65). vorhuerre
*Conductosus i. in suo hospitio qd^
sibi conduxerat (76).
*Conductum ags. gearnwinde (94*).
Conductus p<c. hd. ge-furt, -fürt,
-leitet (5, 6), -leyt, - leydt (110), -laytt
(1), -leyd (18), -dinget, -müthet (Ki»),
-midt (17). glait (76). geleydet (21, 22).
CON
gehuyrt (132). daz vmbzins uermietet
wirt (-um 93).
Con-, l campi- (75) -ductus, -ditus
{q. V.) s. hd. nd. geleydc. hd. gcley-d, -t
(75), -dt (iio); belcyt-eu, -ung (46). a
eonduetu ein einroßer (125).
Condulcare süßen machen, süßlichen
reden (17).
*Condus V. Condylus.
Condus L ciphufi (76, Br., Gl. m.).
Condus eyn eynncmehr (125).
Conestabulariusstal-meister.-knecht;
haußwirt (74).
*Confabula {i. socia quae confabula=
tur Gl. m.) mere, geklefFe (74).
Confabulari, gew. -re mit-kosin (8,
9), -reden (17). fauelen (99). tzosamen
proten, claffen, sprechen (132).
Confabulatio mitredung (65).
*Confalere v. Conualere.
Confectio makade (99).
Confectum hd. nd. conf-ec (21), -ect,
-ect' (23), -yt (110).
Confectus geki-enck-it (8), -et (9).
erbauen [gladio 125).
Con-federare, -federe (8''), -fiderare
(22), -siderare (76) hd. geloben (17); zu=
samen-g. , -globen, -gluoen (4), -geben
(21),-sweren; mit-sw. (9); zusamene sicher
ren (100); versichern, vir sychern (19),
verbinden (110), z-wingen (17). ontseke^
ren (11). vndersekern (99). tosamede Ionen
(22).
Confederatio sekerheit (99).
Confederatus eyd-, var. layd-genoß
(64).
*Confedere v. Confederare.
Confedustus ( i. coniuratus ) ge=
schworn (76).
*Confentualis v. Conuentualis.
Con-ferre, -tulere (i6^) hd. zusamen-
tragen (6, 65), -sprechen, -reden (76). ko-
sen (9). geben (6, 8, 9, 4). gheuen (23).
glychen (110). verleichen (16*^). nd. toza=^
mede-draghen, -spreken.
*Confertatus {i. facvindus cf. prc.)
redezam (22).
Confertire füllen (68, 110). confortio
i. repleo, eon-spissio i -stipo (76).
*Confertoriuni {textoris) techsisen;
ferrum c. dehsihisen (Gf. 1, 490). dehsile
(104).
Confertus geful-lit (8), -gich (-gitli?
9). gefilt (uo). ver-volt (i32), -fylt (68).
Confessio hd. bichte, bihte (6). hd.
nd. bicht, bygte (99) ; beken-nung, -ninge,
-düng (21), -tenis (5), -tnyß (110 sim.).
bekantnuß (76). veriehung &c. (65).
Confessor gotis beichtiger (9). bich=
tiger, furweser der kirchen, verieher (es).
*Confestare zins samln (6). den tins
zacken {congregare 22).
Confestim hd. nd. ende-lich, -liken
(22). snel-lich (19), -like (11). snel t reß
(21). czu hant (9).
Confibulare [prs. i. con-uallo, -fero
t cauillo 76) zu hauflf hefften o. spann
(17).
Confi-cere, -tere (5*>) hd. machen, all
m. (125). wider vnder im ander machen
(1). mischen (9, 110). mengen (22). zu
riben; voln brengen (51*). bereyten, voU
bringen (110). (consecrare) wandeln (1,5**).
CON
dirmen {mhd., schw., weit, tirmen) ; sege=
nen (65). gotes leychnara s. ; toten (9).
gotis licham senen: dodin (8). hilghen
(22).
Confictor {i. q. fietor 75 &c.) dichter
(23).
Confida i. dubitator (142, Gl. m.) ; qui
cum allo fidem habet (76).
Confidenter truweliken (22).
Confidentia be- (es), ge- (110) -tru=
wung. truwe (22). trowe (99).
*Confiderare v. Confederare.
Confidere gleubin (8). mit-gl. (17).
gelauben (9). louen (22). hd. nd. truwen
(22), be-tr. (11) ; ge-tr., hd. -trawen, -druen
(13, 21).
Configere stechen (17). sticken (11,
19). hefften (65). zusamen-h. (es, 110).
beste-ten (9), -digen (17), -gin (8).
*Configurare glichen (17).
*Confilaretzusamen (binden ausgestr.)
brengen (19).
*Confinalis gefreundet (64).
Confinis nahe (17). eyn nach-, noch-
(6, 9) -gebur (6), -gebure (5), -gebuer
(21), -gebaur (67, 70) , -gebawer (66),
-gebor (17), -bur (8^^), -buer (es), -buwer
(69), -bawr (9, 134) , -per (4). nagebuyr
(132). nackebor (18). naber (22). gebur
(99). möge (9). gefründt (64).
Confinitas nach- (110), naege- (132)
-burschafFt.
Confinium hd. m.arcke. mark scheyde
(8). möge scheyd (9. x -schafft, cf. con=
finis). greynicz l landes scheydung (3).
*Confi-re, prs. -o (-eri Ki.) vßmachen
t gemacht werden (65).
Confirma v. Consolida.
Confirmans {st. -are?) vei-men (22'').
Confirmare {i. configere, consti=
tuere) firmen (1, 5^, 17, 4, 75) als man
die kint firmt (75) stedigen (11). hd. nd.
be-st. , -stedeghen (23), hd. -stetigen,
-stätigen (i34), -steytigen (3), -stegin (8),
-staten (75), -wern (17). hd. vestmachen.
vermelen (23).
*Confirmate mechtick, starck (69 Mrg.).
Confirmatio firmung (1 , ö^ , 4 , 64,
75). vermelinge (22'J, 23). beste-tung (6),
-ttung (67), -düng (5), -diughe (23), hd.
-ydung (21), -digimg, -tigung, -gung
(46). bewerunge (17). vestigung (es), be-
V. (110). vestinge (i32).
Confirmatus gestyrket, bewert, be=
stediget, confmt (17). ghevermet (22).
Confiscare (X viseus!) limen ? rent
Samen (19).
*Confitere v. Conficere.
Confiteri hd. nd. bekennen i bichten.
mit wiin bek. (17). verleben (65, 75) die
sund (75).
Conflages ort da vil wind hin wehend
(88).
Conflare smelczen (17, 100). gisen
(100 siin.). gieten (99). blasen (es, 99).
zusamen bl. 0. giessen o. schmyden (iio).
zerfliessen als das ertz (75).
Conflatile hd. eyn gössen, ge-g-, be-
g. (4), gegaßen (21), geflossen, zerflossen
t geschmeltzt (75), geblasen (uo), nd.
gheghot-en, -ten dink, hd. ding.
Conflat-ilis, -us (9, 17), -um (125)
gießhch, zusamen blaslich (iio). gego-
ßeu (17), -sen (13). ytel gegossen (9).
CON
141
ydel gegussen (8). zusamen blasen (19).
gesmolczen (10 &c.). gesmultzen (125). ge=
smelczt, zu geblasen (17).
Conflatio czu blasunge (17).
*Conflatolum (c/'.-orium) blaessebalch
(11)-
Conflator czu bleser; smelczer (17).
schmeltzer (9i).
Conflatorium {i. q. suffl.) essa sim.
(Gf.). esse (8, 12, 4). eße (13). ess (1).
eß (9, 46, 76). esche (5^, 12). eschen (17).
ese (22äib). heze (23). erße (77). es in der
schmit,schmeltz hute(75).eeß-,? schmeltz-,
varr. eyt-ofen (es), ouen (99). hobel (19).
hd. blais- (19), blaß-balg. blaesbach (132).
Conflatus v. Conflatilis.
*Conflibo i. colligo (76).
Conflictare, -ri ( es ) kyfeii ( es ).
stryt-, varr. stry-, strei-ten (uo),
Conflictatio ein kyffstrit (uo). keiffi:
streit (uo'').
*Conflictor stirmer (76).
Conflictus [i. bellum) hd. sturem
(1), Sturm, storme. hd. nd. storm. ein
Sturm red (46). strit (13). stridt_ (10).
wechinghe (132). i3inung (6). pynigung
(110). ptc. gestirmt (76).
Confligere hd. nd. sto-, stu- (4), stu-
(46), sti- (76), ste- {b'o), instii- (1) -rmen.
stormen in warten (18), mit worten (5).
pinigen (6, iio), m. w. (6). kiffeln (5).
striten (8). streyteu (9). stricken {sie 17).
Confluctuari im zwitzzwatz seyn,
nit wissen was zu thun ist (Fris.).
Confluentia cobelencze (17).
Confluges da vil bsech zusammen
fliessen (91).
Confodere hd, graben; be- (uo),
mit- (61, durch- (8) -graben, stechen (8).
er- (9), her- (17) -st. wnden (23). wonen
{■sie 22). wuo- (76), wu- (75), wo- (21),
wol- (46) -len. foln {sie 18).
*Confolare v. Conuolare.
Confor-aneus (Gl. m., Ki.), -inus (96)
i. vnius fori vicinus (76 sim.).
Conformare hd. gelichin (5), glichen;
glich, gleych, einlich (es) machen,
prauchen (le^). nd. gheliken.
Conformis M.ghch, gleich, nd. ghelijk
(11), gh.-wesich (22). einlich, ein-, glich-
formig (es).
Conformitas gelycheit (es).
*Conformiter glichliche (17 sim.).
Confortare hd. nd. ste-, sta- (11),
sti- (17), beste- (4, 75) -rcken.
Confortatio besterckung (75).
*Confortire v. Confertire.
*Confossio durchgrabung (es).
Con-fouere, -uouere {alph. -f. 134)
hd. neren, nern, ge-n. (5, 21). fuden (5,
8b). foden (18, 22). futren (4). hegen
9 &c.). hegin (8). gönnen (21). gynnen
67). verwermen (99). dorqueoken (106.
or- = oberd. der-.).
*Confouere {i. simul fouere, X
conuouere) mit globen (uo).
Confractio broke (99).
Con-fragum (74, 76 &c.), -fragium,
-fregium (es) est locus vbi multe arbores^
sunt confracte (76 sim.); vbi flaut multi
venti (76. X conflages; sim. Br., Gl. m.);
in quo crescunt fraga, erber how (76), t
frage erpern (5). ertberen (22). bramber
(110). pawmpruche (74).
\i-2
COS
Conft-ftR-UB, -OBXXB (llllickfl (,«8, 110)
voll ili.kiiii liolt/ f linstiT ^iio).
♦Conft-atro /. ft'atriao / fratri it.tsi
fliilo yli'K
♦Confrej?ium r. Conft'ogum.
CoiiIVicare, -ri [i. conterere) /id.
oraii , liiiu [sir r>\ kia , kro- (tü), ml.
klo-, cloi'- (,132) -weil, cnivi'ii (."i). kiac/.oii
((), I, 110, 13 1). hd. ri-, rei-bi'ii; zu-,
zusHim-n- (17) -riben, -reybeu (9), -treiben
(>-/(• t). nd. wri-, ri-, rey-ucu.
Confringere hd. prechen (1); zu-,
zoi- vi'Ot -bri'clieu. breken (11). myt cn
amlor to breken (22).
*Confrixorium oyn roist l bradopan
(19). roosti-r / braetpanno ( 1 1). ein rost [i).
Confugere hd. mit- ((>), zu-flioheu,
-flicchen i^üs). -Hyeon (18). -Heben (5, 21).
-ttigeii (S), -dien (i). nd. to vlcn. bidden
(17).
*Confiigitatio r. Confutacio.
*Confiilsa r. Coiiuulsa.
*Confiilsus [cf. prc.) gewovfft (17).
Confiuidere («'. confutare 8, 9,
blasphemare 4 &c.) czusamcn-gyssen
(9), -fugen (8, 9). bcgiessen (iio). vir=
stören (19). vorstoereii (11). hd. lestern,
sebenden. ge-scb. (G). scyuen (st-? 13).
bescheinen (5'^ Mrg.). bescbeymen (3).
besehamen (iio sim.). v'-thumen (.ö),
-turnen (8. 9\ -dumeu (99), -dornen (21,
22).
Confundi scbam rot (7«)^ betrübt,
fesebent, vneer-, varr. inner-, indcr-lich,
etrogeu k:.')) werden.
*Confurare i-. Confutare.
Confuse verscbeyden gemeynde (15.
aus gemeiigde).
Confusio hd. v'storunge. versturinge
(11). vVießunge ; vn v'scneiden gemen-
fet vnaerscbeid (17). vnunderschidlich=
eit (&c. t;,5). mengung (no). schemede
(19). sehand (C8, 110). la- (68), le- (110)
-sterung.
*Confusor lesterer (4).
Confusus besebam-et (es), -pt (110).
beti-ogen (gö).
*Confuta i. qui patitur verecundiam
(76); cf. eonfutuare nothzuchtigen(Ki.).
Confu-tare, -rare (100) {cf. confun=
dere) lul. v'-smalien , -smeben, -smegen
(3), -smoben (G) sim. smeben (8, 9).
vneren (100). sebenden (17). vmb-tun
(5), -donen (21). nd. vorsman { ^^nme
äon (22); vndun (99). vindeu (8t>. «ms
vnduu?). ze nicht machen (65). bei'ispen
(1.32).
Confu-tatio, -gitatio (los) verschme=
hung( 110). scofterture (99, i08.c/.schoffie=
righeyd opprobriuvi <icc. Kil.).
*Confutisteriuin gijuge (99).
Confutuare v. Confuta.
Congaudere hd. mit-frauwen, -frewen
(9). mede vrouwen (11).
*Congelainen v. Congelumen.
Congelare, -ri, eogelare, coangu-
lare (8, 17. X coag.) zuhaufen- (66 &c.).
zubuffen- (69),zubauff'- (17, 133), zusamen-
(18, 68), ge-, zuge- (uo), tzo- (132),
Samen ge- (67), ver- (99) hd. -friesen,
-friezen (4), -frießen (1, 17), -frysen (69),
-vrisen(9, 77, 99), -gefrieseu (68), -frieren
(6, 110). frisen (21). ^Tesen (22). zu
samen gerynden (17).
CON
Congelatio vorst ()»;i).
•Congella r. Congerra.
•'Congel-umen, -amen (7i) {cf. con
gerrai /. coiujrcijdlio .sim. (vci. samebiiig
l " "•
Congemere wt-ynen (8). init-w. (9).
mi(hlc .'^iitVczen (19). mede züchten (11).
*Congena >: Congerra.
Conger v. Congrus.
*Congera r. Congerra.
Congerere hd. zusamen- , iid. tosa-
mede-,zuliauß'-(8i,ziiliaufen- (9) -dragen,
-(h-eghcn (II?, 22), hd. -tragen.
Congeries sammchmg (65). bufen
(13). luiuf (12). steyn-h. (9), -huffe (8
sim.). ej-n butV (17, 68), bufe (;')'') steyn.
en hupe stene (22). zesam getragen
hauff (1).
*Conge-rra, -ra (76), -na l -IIa (74),
-rro (114) [i. collect-or t -rix stipularum)
stu-, sto-pbilare (sm. 3, 65i). stupf-ilari
(Cf. 6, 6')9), -1er (74, 76). sam-))ffler, -1er,
eberer, halmleser (74). schwetzgesell (114).
Congesta eollaza (i3i).
Conges-tio, -sio samenunge (8'').
zu.'^aininen tragunge (9i, -tauvnge (.«'c 8).
Congestus geheuffet (19). ghehopet
(11).
Congiarium v. Concitarium.
Congirare hd. vmb- (18 &c.), mit-
(G), mit vmb- (17 &c.), nd. mede vmme-,
garn (110 &c.) -winden, -wenden (G, 17,
18), -gen (17). cogiralis i. rotimdus {ig).
Congire i. per augmentum crescere,
congerere (Br.); equare (i47, Br.). even
maken; gaderen (147).
Congiu-m, -s mezeimpri (&e. Gf. 3,
149). sechßechtrigmeü (741. drey maß
(111). stubichen (ii4). zuber (131, 141).
Con-globare, -gloare( g7, 76),-elobare
(18) («'. q. conglomerare q. v.) baln,
kuczhcht machen, cloß m. (17). kloßen
(ö, 21). klosen (G). cloten (22). zu sam-
meu windin (8 sim.). chiwen wemien (18).
kiggel schiben (21). kewlicht machen
(4. cf. kauhebt Fr. 1, 504).
Conglobatus gebalt; -übst, balle,
cloße (17). kugelet (65).
Con-glomerare , -glominare, -glo=
mare, -glumerare (tg) zu sammen ley-
meu (9. X conglutinare). garn (19),
gaern (11), kniliii garus (76), vff eyn
einen (17) winden, vff klinge! {sie 8).
Conglomeratio knoil von zwirn (75).
*Conglunierare v. Conglomerare.
Conglutinare n. coniungere ; xcon=
glutire) hd. zusamen-fugen, -fogen (211
-sec'zen (17), -klecken (G), -binden (es),
-limen, -slinden (5, G), -schlinden (ee&c).
nd. tosamede-voghen { sluten (23),
-stucken (22).
Conglutinatio zu sammenunge (8, 9).
*Conglutio V. Displodere.
*Conglutire hd. nd. v'slinden. ver^
schlindeii (69, 134). vir slingen (8). vir=
shichen (19).
*Congn- V. Cogn-.
Congratulari hd. frau-, fre-, fro-
(67), freu- (08) -wen. frowen (6, 22). mit
er-fr. (75). frolieh syn ; sich frewen mit
syne frund (iio). verblyden van syns
frunds geluck (132'.
Congratulatio mit - erfxowung 0.
-freud (75).
CON
Congredi hd. zu 7id. to stride, hd.
strid, strit, ntrcite (3), streyt fjan, hd.
geen, gen, genen (21), gein (.3), len (18),
goii. in streyt gcen (i34). zu hauff gen
(21). zu Samen dreden i8'm. ainfirtigcn
(19). aciivccrdighen 1 11 1. aueverden (loe).
kyuen (22).
Congregaresainen(17,21).zusainen-s,
(75). zuliauff 8. (19). zii ö. lesen (G). hd.
sam «'hl, -len; versamleii 1 110) ; zamsam=
neu (75''); zusaiiKMi samlen {GH).nd. sam=
me-nen. -len; te hope gaderen (11).
Congregatio zanieii-, vcir. zam-8am=
nunge (75).
Congressus ii. conflictus) zusamen-
gen in die .strit (8), -gefugeii in dem
strite ,9).
*Congros v. Congrus.
Congrue hd. gelieh (9), glich (8),
füglich (7.5), zimlieli, bequem.
Congruere glichin (8, 9). glich (17,
76), hd. nd. bequeme, beqweym (3), b&:
qwemlich (17), genem (G, no), ezymlich
(4) sin, hd. sein, zymmen (110). temen,
lympen (22i>).
*Congruitas fuglichkeit (75).
Cong-rus, -ros, -er, -rum (Gf.) {jns^
eis, (f. clebiaj hasela, heselinc (Gf. 4,
lOGi). eyn eseling (19). heslink (109).
heßling (i25). helseme (11). meerael,
seepaling, weis (114). wy-, var. we-lhyn
(64). cunchin (Gf. 4, 454).
Congruus hd. nd. bequem-e, -dich,
hd. -lieh, komlich (Fris.). bekeme (9).
Orden- tlieh (8), -liehen (9). eigent-lich
(8), -heben (9). zyrolieher (110).
*Congrux {cf. congrex?) i. cetus i
cohors (tg).
*Conicere v. Coniicere.
*Conieulata v. Caniculata.
Con-iector, -neetor (18, 76), -iectu=
rator (68! eyn wener (5, 18, 22). ineyner
(GS, 110). entwerffer (67, 67). veger oder
craw {aus träum, (/. sqq.). bescheyden
(9). antprcst («. interpres 86. a. d.Lat.).
*Coniectorare v. Coniecturare.
Conieetura eyn vor-prufunge (19),
-prouinge i22), -bruffuug (5), -brfuiig (18).
vbVffung {sie G). eyn fore proff (21).
wenuiig ( 18 ). vegunge oder craw be=
scheydunge (9). trachte (^99). hd. dunckung,
be-d" (110), prubunge (133) in 'inalo.
*Coniecturaliter entwerfflich (75).
Coniect-urare , -urari, -orare (76 1,
eonnecturare (18) entwer- hd. -ffen,
nd. -pen, mit worten willen 0. gedencken
(75). duncken (17). berumen, meynen
(110). v-m., wenen (68). erraten (65). trawm
(9), drawm (8), drumbe {sie 17) be-
scheyden, l -duden (17), -deuten (9).
*Coniect- l prefig - uratio entwerf=
fung (75).
*Conieeturator v. Conieetor.
Conji-,conij-(m denmeisten Drucken),
coni- (76, Mss.), cooni- (76) -eere, eo=
mittere (G), prs. con-ieio (21), -nicio
(22, 23) hd. nd. du-, do- f21), di- (13)
-ncken; tinchen (76). raden (10 sim).
wenen (9). moden (13). uß- (8), aus- (9)
-legen o. vornemen. hd. ent-, en- (21),
mit-, zusamen- (es, 110) -werffen, er-w.,
verb. in -werben (.5). nd. ent-, eynt- (22)
-werpen. prs. ich, ick (22) acht-e (22),
-en (21), echte (23) i wilko-re (23), -r
(22), -rn (21).
CON
Conila i. myrrh-a, -is wild kdrffel,
kelberkern (73). cun-ila,-ela(Ki.) dosten,
wolgemuth, costentz, bergmuntz (i43).
tosten (iii). i- thymbra, satureia josep=
len, hunerfull, sergenkraut, cuuel (73,
143); saturon, sa-, sc-denei (73). kunel,
qiiendel (Fi-.), conuca quenel (Gf. 4, 454,
678).
*Conisa v. Conyza.
Coniscat capra stutzt (125).
*Coniua v. Canapus.
*Conmbere folgi-n (8, 9).
*Coniuere v. Conniuere.
Coniugale animal ein gesel-lisch,
var. -seh thire (6.5).
Coniugalis hiberch (9fi).
Coniugare hd. zu nd. to der ee, E
("6), hye (21) pinden (1), binden (3), v'-b.,
griffen (7G). zusamen-b. ^10), -geben man
vnd wip mit ee der kont-, var. kundt-
schafft (75). heilichen (132).
*Coniugere v. Coniungere.
Coniugium lul. dye nd. de ee, e
föb, 21). nd. dat echte (23), e. leuend
(23). hd. elich leben; gesam-ent ee,
-melt E (10)..vermehelung (';4). gemahel=
schafft (75). bischlaffung {r^b). hiwelec
(99). hillich (132).
*Coniuitim v. Conuiuiiara.
Coniunctim ro samde (22).
Coniunctio zu hanff fügung (19).
Coniu-ngere, -gere zusammyn fugin
(8). hd. zusamen-, zuhauff-, nd. tohope-
vogen, hd. -fugen, -tun (65), -zelten (23).
Coniunx v. Coniux.
Coniurare hd. nd. be-, zuhauff- (17),
zusammen- (8, 9) -swern sim.
Coniuratio hd.nd. beswer-unge, -inge.
Coniu-x, -nx hd. hus-frauwc sim.,
-wirt (6, 76). ein huß frf (21). nd. hus-
vrowe, -glienote. wif of man (99). ein
geheilicht man off wijff (132). gcmahel
(68, 110). elich-g. (65), -menscho (93).
Con-yza, -isa (c/. cvuiilago) floh=
kraut, gole müntz, grosse m., dür-, don-
ner-wurtz (73). hundtsaug &c. (143).
*Conlactaneus r. Collactaneus.
*Conlat-i, -io v. Collatio.
*Conliniito {i. polio, X lima) has-o,
-inun (Gf. 4, 1048, cf. 800).
Conm- V. Comm-,
Connectere zusamen - küpfen ( 9 ),
-kneppen (8). zu hauff knoppen (17). te
zamen knuppen (11).
*Coniieet-or, -urare v. Coniect-or,
-urare.
Connexum zusammen-gebiinden (9),
-knoppen (8). zugezwungen (15).
Con-niuere, -iuere, -niuire (77), t
-ninuere (76) hd. wincken, w. mit den
äugen, nicken (77), achten (17), verwilli^
gen (uoV nd. wenken.
*Coimopium &e. v. Conopeiun.
Connubere ver-hyren, vai'. -heüren
(110). by schlaffen (68). hyllichen (132).
Connubium hd. by-, bey-, pey- (1, 4),
eyn by- (5*>) -slaffunge, -sloffunge (6),
-slaffen (5t>, 4), -schla'ff (10); eyn bislaf
(12). nd. by-slapinge (23, 132), -slapen
(22), -wesinghe (132). hoch-ziij (8, 110),
-zijd (17). brut-, vm-. braut-lauff (110).
Connumerare midde zelen (19). mede
teilen (11).
*Conodoxia v. Cenodoxia.
CON
Conofigio, g. -onis i. meta (147, Br.
cf. Gl. ra. h. V.) ; obligatio in die nuptiarum
vur den bruytschat off bruloft to vol=
brengen dye gelayfte (147).
*Conoilla v. Conucula.
*Cononia v. Canonia.
Conopeum (</r. xcov&TlsTov 114), con=
nop-eum (gi. m.) , -ium, gew. eanop-
ium, -eum, -oeum (91), -egium (75),
-um, -ilum (76), eanipeum (60), cena=
penum (5") (i. rethe mmcarum 18 &c. ;
X can-opus, -apus) hd. nd. vmme-,
hd. -vnnb-, ym- (13), vber- (12) -hauck,
hd. -hang. hd. fliegen- (es &c.), fligen-,
tawben- { vincken- (9, 60), dubin- (5*^),
winter- (74) -netze, -netz, -garn (es).
Schnaken garne (10). spin-wepe (18),
-wep (75). stovphüli [i. ciburnium, epi=
cilium, lacunar 93. cf. ciborium Fr.
3, 322. BM. 680). croue (100). hanffen-
(19), hanf- (67) -dacht, hannepen dueck
(11).
*Conosatus v. Canonizare.
Conp- V. Comp-.
*Conpes V. Cornipes.
*Conplacieior sonftiger (9).
*Conponula i: Cauponula.
*Conpostum v. Compositum.
Conquadrat se Caritas vnbe-, var.
vnb-weglich ist die liebe (65).
Conquassare hd. zu-, zer- (6, 69, 76,
134, Fris.), zusamen- (es, 110), nd. to-
schudden (8^, 22), -schoden (17), -sehnten
(9, 4), -schütten (110'^), -schytten (iio»),
-schuttelen (68), -sehotteln (8), -queßeu
(18), -swingen (8, 22), hd. -brechen, 7id.
-brecken. erschütten (Fris., Ki».).
Conquassatus ge-schutt, varr. -schut,
-schüt (uo), -schüttelt (es).
Conquaternare quater-nieren (68,110),
-u setzen (110).
*Conq'uare mejmen (8**. .st. conqueri?).
Conquer-i, -ere hd. nd. clagen.
Conquestio clag-unge (19), -inge (11),
-e (6.5).
*Conquestrius v. Coquester.
Conquestus ptc. hd. nd. geclaget. s.
beclagung (110).
*Conquiescere r. Conquiniseere.
Conquieseere hd. rasten, rosten (99).
ruwen (8). ruen (9 &c.). lainen mit den
elbogen vff (75).
*Conquilium v. Conehile.
Conqui-niseere, -eseere (9) hd. nd-
nigen. mit dem heupt n. (17). hd. ney=
gen, naygen (134), nicken (9). wincken
(8, 110). w. mit den äugen (17). wenken
(11). steuren, vlg. vffleinen (75).
Conquinisium (herba f st. -sco ?) nigo
(104).
Conquirere hd. er-, her-werben. nd.
vorweruen. erkrigen (9). irkriegin (8).
winnen (99). er-forschen, -fragen (110).
Conradus (oft i.consilium ratum dans)
cunraed i. audax consilii; a castrensibus
kuntze, a rusticis curd (125).
Conregnare mit-hirschin (8) , -her=
sehen (9).
*Conrogare (untersck. von eorrogare
8) mit bitten (8). i. congregare i inui=
tare (66 &c.), iniuriari (110 &c.).
*Consa, comum {herba, cf. eicuta)
wedewsle (47).
CON
143
Consangwineus hd. nd. eyn frunt,
wrunt [sie 22). hd. freun-d, -t; -t vatter
halben t des bluts von geburt (75). eins
frunds geblut(iio). gesypte (16). sipbluot
(93). eyn mag (17). maig (19). maeg (99).
maech (11). maych (132).
Consang-winitas kunne (21, 22). kun
(5). hd. nd. mage-, mog- (6), hd. frunt-,
freund-schafft, -scop. eyn gesucht (21).
Conscendere hd. mit- (17), vff-, vber-
t mit vff- (60) -stigen. aufsteygen (9).
*Conseica v. Caustica.
Conseientia sam- (9, 13, 23), san-
(5, 12, 19, 22), sin- (17) -wiczigkeyd (19),
hd. -witzekeit, -wicikeyt (13), -wiczkeit(9),
nd. -witticheit. witscap (11). gewyßne (76,
iiot')o. kentnyß(no'').gewisneo.kemiisse
(110^). wisse (8). ein gewissen (9, 4). hd.
die wiß- (6), wys- (18), wissen-, gewis=
sen- (65) , weyssen- (6g) -heit. bekente=
nisse (8*»). erkantnuß (65). sen (99). hd.
nd. vor-, hd. v'-, vei'-, vir-nunft, -nonfft
(5, 18, 19), -nufft, -noft (21). vernyfthich
(13). gotes vorchtikait (1). gotfurchtikeyt
pb). kentnisse, conscientie (132).
*Conscientiose gewissenlich (75).
Con-seientiosus, -senciosus (76) {i.
timoratus 1) hd. got-, gots-, gotz- (110),
ge- (67) -vorchtsam (1), -furchtig (es),
-forchtig, -ferchtig (76), -fuchtig (18),
-fochtig (17, 21), -fortig (6). nd. gode
vruchtich. gewissender mensche (75).
Conscindere auf reyssen (9). zu ri=
sin (81. ze rißen (17). ze- (17), vß- (19),
vt- (11) -sniden.
*Conscio V. Concio.
Conscire mit wyssen (9 sim.).
Conscius (/. reus) hd. nd. schuldi-g,
-eh. wyß- (68 &c.), -wisse- (67), misse-
{sic 19) -lieh, wissen-d (uo), -haftig, ge^
wissener (es), wietlich (11). wethech (99).
Conscribere weder scriuen (99).
Conscriptio wederscrift (99).
*Conscutello i. comedens cum vno de
vna sciäella (6).
Consecrare hd. wy-, wey-hen. nd.
wygen, wyen. zu-eigen, -heiigen, dirmen
daz sacrameut (65. cf. confieere).
Consecratio wyhunge (19). kerm-isse
(147), -eße (125) i. dedicatio templi.
Conseer-etalis , -atalis (sie?) ags.
ge-hala t -runna (/. symm.istes Gl. Aelfr.).
Consecutio nachfolgung (4). hd. er-,
her- (17) -werbunge. nd. er-, v'-weruinge.
*Conseeutiue nachfolglich (65).
*Consedere {i. inuadere Gl. m.) v.
Considere.
*Consenciosus v. Conseientiosus.
Consensus hd. nd. (147) vol- , nd.
wl-bort (11, 17, 22), -burt, var. -bert
(147), -bord (23), -wort (5, 9). M. mit-
hellung, -hewung {sie es) , -heilig (»),
-haltunge ; v'-heugung (18), -hengnis (21) :
folgunge (8, 9), gehorchunge (9), will,
willgung (68), verwilligung (65, 110), gu-,
var. gy-nuung (iio), gunst, zu-g. {i. ad=
missio 65). consent (132).
Consentaneus volgich (13). ge-v. (8^,
23). ghevolget (22). gefolgi-t (8 simX
-ck (9). volger (4). nach fulger (17).
ful wortig (.5). gewlbordet (22). vulbord=
icheyt {sie 23). genoichlich (132). mi
helfer (10). gutwillig (110).
144
CON
Consentire {i. assentire, adquies
cere , concodoro 7. im vol-, \vl- ['2'2)
-woittMi (w Ulis h i/tüiiilert ! f)) , -woit
pi'in'ii liti, -bDi-cU-n ill, 2'J), -biu<l»'n,
«•<(»•. -bordi'u (117). wolboroii ^13). fuol
wiTilcn (77). fid. giiiiiicii (ito'>'). gyn.
iH'ii, iiiit-luililcii, -halten, -holen (8),
-hellen (i:,). -holn (17), -helfen (10). nd.
mede holden, hd. v'wil-ligen (68, 134),
-gen. hengen (.\vcutin.). vor-h. (3, 12, 4).
fnlgen (81 volgen (8>', t». v'-v. (17). go--
horgen (l7t.
Consequenter anheug- f nachfolg-
lich («.">).
Consequi volgon (110). nach- (8, 4).
mit- (17\ er- ((>, 17, 18) -folgen, erkrigon
(it). erwerben (G sim.). (lerbcrben (3).
erweruen (22). vberkonien (uo).
Conser-ere, -e (8'') pflanczen (9, 68).
zusanien-|)ri. l -seyen , var. -plantzen i
-sewon (110). planezin (^8). seien ((>8). an
eyn voigon (i 17). gevoehen (8''). geucgen
(99). c. manum t/.uhaiitte tzyhn (125).
*Consertiin zu hauff (17).
*Conserua r. Consolida.
*Conserualis glielies wcses (8).
Conseruare lialden (99). hd. be-,
haut- (üö I -halten , -halden. bewareu
(11. 17).
Conseruatorivun käste (22).
Conseruire mid dienen (17).
*Considei'are v. Confederare.
Considerare hd. nd. merken, mirken
(17. 21 1. nicken [st'c 5). vffmerckung hon
(65). prouen, liken (22).
Consideratio merckunge der ge=
dancken(9).in dem »edanck(8). merckuug,
vff-ni., hinderdencKuug (65).
*Consideratiuus merck- (iio),myrck-
(132") -lieh.
Con-sidere, gew. -sedere hd. mit-
(8), bey- (9), darby- (f,5), zuhauff- (17),
zusamen-, zeraen- 195) -sitzen (^-sed. 17),
-seczen (-sid.l7). nd. tozamen-zitteu (23),
-setten (11, 22).
*Consid-ium, -um v. Consilium.
*Consi-dus, -tus (22, 23), -stus (4)
{i. locatus, t/. consitus) ge-seczet (18),
-saezet (21), -satzt (5, 4), -set (23), -sat
(22).
Consiliari, -re (76) hd. rat, rot (6),
raut (76) geben, i uemeu, nicmeu (76).
ratz fragen (110). 7id. rad gheuen.
Consiliarius raat- (68), ratz- (110)
-man.
Consilia-rius, -tor hd. nd. eyn rat-,
rad- (23), rath- (66), raat- (68), ratt- (67)1
rait- (18), rot- (6) hd. -geber, nd. -gheuer.
ain rautgeb (76).
Conslligo {i. pes leonis 144, hellen
borastrum i pedicularis 143) leüßkraut
(i3ö, 143, 144). schlangenwurtzel (144).
schwartz nießwurtz (143).
Consi-lium, -dium (10), i -dum (tg,
Gl. m.) hd. nd. rat, raet (11), rad (14,
23). hd. rat (12), rayt, rayd (19), radt
(10), raut (76), rot (6). eyn rat dez ful=
ckis (.5b).
*Consimarga v. Cosmarcha.
Consimilis glich ( 6, er, ). en-, varr.
ein-licli (6.T).ÄfZ.mit-gelich, -geleich,-glich,
-gleich, midde glich (18). nd. mede
ghelijck.
*Consistanter von de gestilte {S^).
CON
^Consistari (anti flstus nt. viscus?
<•/. ussistero andeven 1 17 Vjkleben (74).
Consi-stere, -tare (lit) bii stain (19).
by .sfeen (iKi nim.). bieten l Wesen (.'')).
w. / mit.ston (6). m. i w. sin (7«). mit
Mten in e}* w. (17). hd. mit-w., -seyn
(4), -stau, -ston, -ütanen (21); midde
.sten l sin (18); gruntlieh setzen, nd.
mede stau f wezen.
Consist-orium, -erium (76) hd. nd.
rat-, raet- (11), rad- (23), rat t- (6.5), rot-
(«5), raut- (76), rait- (18), rayd- (19),
dinek- (9, 99, Gl. Mar.), drinc- {sie 121),
ding- (8»»'), recht- (18), rielite- (23), hd.
rieht-, gerieht-hus sim. rumio {i. rupis
alta Gf. 2, r)i(i).
*Consistus V. Considus.
*Consitare v. Consistere.
Consitus («. ornatus diver simode plan^
tatus t locatus 3. cf. considus) gimbe=
tote ( 120, sim. Gf. 1, 202). ge-pHaiiczt
(9), -planczt (17), -peilczt (3. cf. Sm. 1,
282 sq.).
*Consobitus v. Consopitus.
Consobrina ein schwester dochter
(68, 110).
Consobri-, l sobri-, consubri- (94,
136), cossofre- (Gf.) -nus gatulinc (Gf.).
hd. eyner, e^r swester son t kint; eyn
sw.-, Schwester- (68, 76, 110 &c.), suetir-
{sic 104), sister- (10), geswister-, geswi=
stergid- (93), mumen- (9.5, Gf. 4, 4.57)
-killt sim., -sun (68, 9.i, 104, 110), -son t
-kind (76). nd. en zuster kint. ags. gisuir-
giä (i36), -ia (Bosw.); gesumgion (94).
pl. mumen- l hoemen-sune (100). swester
kiuder (9). tzweier sw. kint (66 Mrg.).
*Consoeialis mitgesellisch (75).
*Consocialiter mitgeselliglich (75).
Consociare massehop maken (11).
*Consocietas mitgeselschafft (7.5).
*Conso-dalia, -ladia v. -lida.
Consodalis v. Consors.
Consola-men, -tio hd. nd. trost,
troest (11). hd. trüst (4), drost.
Conso-, consu-lari hd. nd. tro-, hd.
dro-, tro- (6), tre- (76), dro- (67) -sten.
*Consolarius trostlick (23).
Consolatio (c/.consolamen) AcZ. tro-,
dro- stuug. ergetzli-chkeit, var. -heit (65).
Consolator ti'oester (64),
Consolatus getröstet (6).
*Consoldi {cf. sq.; conslligo ?) i. cor=
tex t medulla ellebori (47).
Conso -lida, l -ladia (maior 73),
-dalia (47, 96), Candida maior (85),
gunsula (q. v.), t Solidago (73. 134, Ki.),
con-firma t -serua major (143) {cf.
lolium) gew. c. maior beyn-welle (96,
Sum. c. minor deine b. Sum.), -wel (73),
-weil (143). beywene (85). beuenel (47.
X pipinella). hd. wal-, wald- (75), t
wähl- t walm- (74) -würz, -wurt (93). nl.
waelwortel (143). svarzwrze (105). swartz-
(74), schwartz-, schmeer- (143), schartz-,
schautz-, sehmertz- (73), wiz- (87) -wurtz.
hirschmangolt (i43). consul (93). cunsele
(87). gülden gunsel (U3), guldin guntzel
(73) c. media, singruone c. mediana
(131). wundencruet consolida, bogula
(85). mazscbutz {sicV wuntkraut i. bru=
neta, bugl'a; gawciiel c. minor (74)
gottheil, braunnellen c. minor, bru-,
pru-nella; maßlieben, madlieblen &c.
CON
e. minor, Solidago minima &c. (143).
nierginlduiii ^c. minor 81. c. regalis
ritersi>oni (iu, i2'., 143).
Consolidare, -ri hd. sterckeu. mit
stirken (17). stricken (23). vcstigen ((5).
hd. be-, mit- (18), mit be- (5), nd. mede
be-vestigen. mit- (17, 76), be- (3, 21).
-festen. soldyren,(i32),-eren,Ioeden (147).
Consolidare ferrum yseren loden
(22").
Consolidus starckcr (74).
*Con8ona geselle (9. aus gehelle Vx
consors?).
Consonanti-a, -o (99)einhellikeit(6.5).
undudrageiiisse {sie 99. <f. sq.).
Consonare /*'/. mit-, nd. medc-ludin,
hd. -luten, -lauten, -lawtten (1), -hellen,
-dinen (76). eintrechtig vbertrag hon &c.
(65). •
Consonum mit- (8), gliche- (8") -lu-
den, glich lauten (9).
Consonus hd. mit-, mittel- (2), nd.
wal- (99) -ludeude, hd. -luden (21), -lutcnd,
-luten (110''), lautent sim,, -ludig sim.,
lawtig (2 &c.), -laut (75), -ballig (4), -heilig
(6, 67^ -soner (76. c/. dissonus). nrf. mede
ludich. ein-hellig (es), - treclitig, var.
-dreehtig (110).
Consopire, -ri hd. ent- (8»*», 9), mit-,
zusamen-slaffen, -schlaffen, -sloffen (8, 9,
17), o. slumen (8). nd. vnt- (99), to 8a=
mende- (23) -slapeu. -re i. simul l leni=
ter dormire suß -, var. lief- lieh mit
schlaffen (110). tzosamen - slaiffen t
-slumeren (i32).t./acerec?. ontslapen doen
(i32). entschlaffen (uo).
Conso-pitus, -bitus (76) ent-slummit
(8), -sluinet (9), -schlaffen (65).
Consors {i. sodalis, con-s. ) hd. nd.
geselle, hd. gesell ; mit-, glich- (8), ge=
luck- (1, 5". X sors) -geselle, gefeilig
( sz'f 64). medegheselle t venuot (107. i.
q. ven-it i47, -noot, veyn-out &c. Kii.).
gade (22b, 77).
Consortium gesel- (12, 22), geselt-
(17) -Schaft, -scop (22).
*Consparsio v. Conspersio.
Conspeetus angesicht (65). aenghe=
sieht (11). aiugesechte (19).
Conspergere besprinken (99).
*Conspernor v. Consternari.
Con-spersio, -sparsio (76) i. farina
per aquam conglutinata sine fermento
(Br. &c.). pape (99). c. noua ein vermi=
schung des melbes vud wassers on heffel
&C. (65).
Conspicare, -ri (17) {i. spicas, aristas
colligere) ahereu von (uo), aren van
(132) körn lesen, erhören (s^c 68!). eren
(17).
Conspic-ari, prs. -or, -ior (18) hd.
ansehen, prs. ich a. (5, 18, 21). ik anse
(22). inf behendelichen (9), behentlich
(8) merken.
Conspicator {i. speculator &c. Gl. m.)
ein verspeher (68).
*Conspic-ellum, -illum (76), -ilium
(Ki.), -ulum (Gl. m.) i. locus üd con- (75),
in- (76) -spiciendum aptus. außhang
(75). beschawenstat (74).
Conspicere schowen (i4i).be-schawen
(9), -schauwin (8 sim.), -sieben (18 Mrg.).
sehen (16^, 75). mit secheii (13). anseen
(22). gucken (75).
CON
Conspicilia augenspiegel (9i).
Conspic-ilivun , -illum, -uluxn v.
-ellvun.
Conspicuus hd. nd. dar. klair (5).
clor (^6). luter (21). hd. dorch-, vor- (10)
-sichtig, -syechtig (12). v''nemelich (9).
Conspirare hd. zusamen-, nd. tosa-
men-blaseu l sweru, hd. sweren, beswern
(21). hd. z.-plasen (1,3,4), -raten (3,75),
-raden (18), -geloben (7G;, -vei-binden («ö,
iio) in boß 0. gilt (iio), -stupffeu, var.
stipffen (65). mit einander vber eins
werden (75). undersikei'en (99).
Conspiratio (i. speculatio in malo,
alph. conspic- 66 &c.) hd. eyn raut (76),
zusamen-rat (5, 21), -rayd (18),zcu sammen
in rat (4), nd. en to zamen rad in malo.
eenradegheit (99 sim.). geselschaf in
bösem (6;. parthy- 0. ein verbunt-machen
in bösem (iio sim.). p. m. t zusamen
verbinden (es), sprach der bedenckung
(75).
Conspirator ein zusamen verbinder
(no). v'spier (c/. eonspicator), meut=
maker (107, sim. i32i. pl. boß ratgeber
(76).
Conspiss-are, -io (r. confertire)
behren, erb. (Ki*.).
Consponsor mit gelober (9).
*Consponsvis(«.con-federatus,-spieu=
US &c. ; ianitrix Gl. m.) claur (76).
Conspuere spihen (18). speyen (4).
spuwen (6). hd. nd. be-, ain- t midde-
(19), mede- (11), hd. ver- (vocc. ex quo)
-spyen, -spigen (22), -spuen (99, 132), hd.
-spihen (8'', 19, 69), -speynen (67), -speygen
(3), -spuwen (68).
Consputus bespuwet (es), verspeyet
(110). bespyet (132).
*Constabulare i. ad stabtdum dticere
(76). stalliu (8, 9). zu stalln (17).
*Constagnare v. Stagnare.
Constans hd. nd. stete, hd. stat (i34),
stat (1), stete, stedt, stet (76), steet (iio).
gestadech (99). stanthafft (es). volstant=
aftich (132).
Constanter stetlich (17).
Constantia hd. steti-, stäti - (i34),
stetti- {67), stetig-, stede- (5), besteti-
(65) -keit, nd. sted- (22), volstautaft- (132)
-icheit.
Constantia (du.) constentz (75^). cost-
entz (75ac, 76), -nitz (1, 75'^), -nes (75<i)
an dem boden see (76).
Co-, ca- (5*") -nstantinopolis con=
stantinopil (5^). constant in opel {siel).
Constare hd. steen; zusamen - ston,
-sten, -steen. -than (70). nd. tozamen-stan,
-blasen (22. st. conspirare). hd. oflfen-,
nd. open-baren, hd. -bar syn. vti'enborn
(21). offinbaren 0. wisseclich sin 0. stede
sin an gude (8). wissenclich seyn an gut 1
t an böse (9). wißlichen sin o. stede sin !
gudlich ader boßliohe {17). hd. 7id. kost- \
en, -on (95). gestet (1). constat multumj
es gestat vill (65. cf. Sm. 3. 598). {
ConsteUatio {i. fatum &c.) gestir='
nung (74).
Con-stemari, -spernor {alph. eonst-
i. contristor l mente deficio 134^ hd. er= ;
schrecken (Mss. mog.) , i omechtigen (9).
verstocken t in laid verherten (76). nider-
geschlagen in gemein (110). derneder-
werpen(99).verveirt off verslagen werden
UlEFENBACn G1.O98AHIVM
CON
van hertzen (132). veruert o. verschlagen
(68).
Consternans v. Contemans.
Constematus erschrocken (8, 9).
amechtig worden (9). ver-veirt t -slagen
(132), -irret t -schlagen (iio) im hertzen.
Consternere niderwerffen (68, no).
streyen, var. strewen (110).
Con-stipare, -stipari (8, 75), -stir=
pare (69, i34), -sipare [^alph. const- 7g)
{i. simul sti-pare, -rpare 69, 134; replere
t condensare t circum-fallere t -dare 76.
X -vaUare, eonsepire?) hd. in dem
lybe, leyb (1, 9) ver-harten, -herten (1,
(i, 9, 75) im pauch der dreck (75). nd.
in deme, den (22) liue v'harden. yne
liebe for haltin {sie 8). bedecken i stecken
(9). hd. be- (8), vmb-stecken cumfloribus.
be-stopffeu (110), -stoppen (19, es, 99),
-spotten (11).
Constipatio hertung (e4).
Constipatus verhert (1, 75) in dem
leib (1). vorliart in de übe (ö**). hert in
dem bauch (64). verstopfft (110).
Constituere hd. nd. bestedigen. hd.
be-steydigen \^>lj, -statigen (i34), -stet^
tigen (67), -stetigen, seczin (8, 9). in-
(iiü), vH- (65) -seczeu. setten (11). besiezen
(17). bestellen o. zu wegen bringen (75).
küsten {ad precium 19. cf. constare j.
Constitutio seczunge (19). settinge
(11). vff saczung (es), gesecz (10). be^
Stellung (75).
Constitutus gesaczt (17). bestelt (75).
*Constract-a, -us v. Contract-a, -us.
*Constrepare i. fornicari (76) st. con=
stuprare.
Constringenter enge ader hyrtlich
(17;.
Constringere hd. twingen (8, 4), be-
tw. ; zwingen (tJ, 18, 76). nd. dwingen.
hd. zusamen-, zuhauff-, zuhauflen- (66),
nd. tehope-binden (11, 19, 68, 110) , hd.
-twingen (8^*^), -zwingen, -drucken (8, 9),
-drocken (17), -tringen &c. (65;.
Construere buwen (19). bauwen (11).
duden (11, 19i. czwiugen (21. X con=
stringere).
*Construx (apum) v. Costrus.
*Consubrinus v. Consobrinus.
Consubstantialis glichs (9, 15), eyus
glichen (17), ainß (65, 67 Mrg.) wesens.
*Consucia v. Consutura.
Consu-ere , -are (8) uehen (5, 18, 4).
nähen (21). negen (6, S*», 22, 75). neggen
(23). neien (3). ueen (76). hd, zu- (67, 68,
110), zusamen-nehen (17), -neyen (es, 110),
-naen (i34), -newen (67). tzu haufF suen
neben (19). nd. tehope nayeu (11). biis=
sen (6).
Consue-, in den meisten Mss. conswe-
re, -scere hd. nd. wonen (22i>); ge-w.,
-won (18), -wanen (1); plegen.
Consu-. consw-etudo hd. nd. won-
(77), gewon-, wonent- (85) -heit. gewaneit
(ö*^). gewoente (i32). plegesede (19). sede
(99). ziede (11).
Con-, t as-, a-, bissw. dis- {sie!)
-suetus, -swetus hd. ge-wont, -want
(4), -won (68, 110). nd. ghevvonet.
Consul hd. rat- (5), rot- (6), ratiß-
(öt») -herre. rad-here (22), -her (21). hd.
rat-, rats- (17, 134), ratz- (64, 110), raatß-
(68), nd. raets-man. rat-frauwe (17), -gebe
CON
145
(18), -geb (4), -geber (65). der oberst
gewalt zu rom (91). ein iar richter ze
Rome (c. romanus 93). burger- (111),
am- (113) -mayster. oberster potestat
(Fris.). ags. gerefa (Gl. Aeifr.).
*Consulari v. Consolari.
Consulere {i. consultare q. v. 9)
raten (5, 4). raden (8, 22). hd. rat fragen
(13), haben, geben, rot g. (6).
Consultare hd. rat, rot (9), raits (147)
fragen, nemen (no'i. berait (132), beraat
(68) n.
Consultator die rait heist (132).
Consult-e, -o (135) wißlich (17). mit
rat (65. so wetterau). vß betrachte gemute
(125).
Consultor rat ft-ager (8). rot be geber
(9). einer der raat sim, begert (es, 110).
*Consultoriuni rat hus (22).
Consultus rat geber (8, es), rot fre=
ger (9). wol beraten; der rat (110). ratt=
lieh, wyeß, vermmfftig (88).
*Consuma-re, -tus v. Consumma-re,
-tus.
*Consuniax i. vir potens (76).
Consumere hd. v'zeren. vnnuczlich
v'cz. (3). wersccren (sie 13). v'teren (22).
Consum-mare, -are (Pap.; alle Mss.)
vollenden (1). voln endigen (5**). vollen
(8»^). hd. vol- (8, 9 &c.), vollen- (19, 21),
voln- (5, 18), wol-, Mrg. zuo- (13), vor-
(4), ver- (67), nd. wllen-bringen, -brengen,
-prengen (4).
Consum-matus, -atus vollen-, var.
vol- (65), voln- (17) -bracht.
Consumptus ver- (17, 75), ge- (75)
-zert.
*Consura i. ornatum saeerdotalis l
capitis eyn körn (21. st. tonsura eyn
krön).
Consurgere vff stain (19). opstaen (11).
ConSUS (76, 129, Pap., Ki.), COSUS (76)
i. deus consiliorum {II. c). gott der an=
schlage (Ki. ).
Consu-tura, -tio, -cia (67, 68) hd. nd.
nat, naad (23). hd. uath ('^1), naat (68),
nayt, not (G), naiit (76).
*Conta V. Contus.
Contabere abe uemeu (8). ab-n., hin=
vellig werden, erfawlen (9). virfulen (8).
*Contabemium v. Conuiuium.
*Contabruni v. Cantabrum.
Contabulare besclüessen mit breteren
(es, iio), blancken (88), plancken (iio^.
132, Fr. 2, 179). besold- ^ täff-eren (Hen.),
teffelen (Ss).
Contabulatio v. Coassatio.
*Contacio v. Lis eontestata.
Contaetus bebastunge {sie 19). beta=
stinge (11).
*Contagia v. Contagio.
*Contaginari (x -taminare q. v.)
vVnreynigen (6).
Contagi-o, -a, -um, contegi-o i -um
(76 ) hd. be-, vß- (51«) -fleckunge, -flickuug
(1), -flechung (21), -fleckt (6). nd. be--
vleckinge. vnreyn-isse (S^), -nekeit (8).
vnrenickeit t schorf (9). coke (99). koghe
(147, Kii. vaccarum &c.). koge (9. cf. Sm.
2, 287). cole {sie 8) t schelm (-a, von -o,
-um untersch., wie auch in den meisten
Drucken, -a für Krankheit), anerben
sucht 0. suchtunge (75). -o, -a anhan=
gende sucht (no, 134), seucht (66 &c.),
19
14<)
CON
«uoR ort" l>.-Hcokil<>, hfsnu'tto kioiickde
(mal, o. l)ctlt«ckti« knmcklicit. "(ir. kraiig-
ki'it iii>) ein im liaiifjet gosicht {ci). -o,
-um riKÜgk iiiiriiniiig >ic. («ri). -um ciii
kiiiiuklii-it »iio t'yin'v von andoni oiht
als l)liiti'n'u (i\ol
Contagioseaiihengo-lich, varr. -dich,
-tlirli i7.'>V
Coutogiosus {hi88io. est morbus) oyn
ane i,lSi, au liangoiuler «ühtiger ( (» \
-haiigon sii'oli (,18^ -li. siichto fiH, -hau
goiulc siulit [^^^. -liiMigiili Silke f2-2\ -heu
gcr zukc i23) , -hangung sichtuiu (i),
-oihen l -ding (75). orbsicchtag (tu»).
vnrevne vlO). coighs (U7). kopscli o.
seht'lniisch (9). anolinich, l)esnutlich(i32).
Contagi\un f. Contagio.
*Contagiuml)t«dt'rkuug(,7ti.xtegere).
Contaminare , -ri v'vii-, v'on- (18,
21) h(t. -reyniMi, -rcynigcn ("il, 22, as),
-royngon (I8i. /i(/. vnrevnigtn,^ bcniasen
(noV voiinasgen (88). betleckeu (11,19).
virsjiottoii (8, 9V
Contari c Cunetari.
*Conthea {(tits dracontea?) v. Colu
brüia.
Contegere bedecken (11, 19).
*Contegi-o, -um c. Contagio.
Conteni-nere, -pnere [in allen Hss.)
kd. v''-sinehon,-selimelien,-schmahpn(i.3i),
-smohen (G), -schmähen (es, 76). nd. v'-
sniaen i^ll), -sman (22), -snieden (93).
Contemplari, -re kd. nd. be- . we-
(1) -trachten, -scheu (9), -schowen, hd.
-schauweu, -schawcu, -schauen (13), -sieu
(8'»). -sinnen (5). drachten (18).
Contemplatio be-scliauweuisse (5,8''),
-schawuylJ(,67 ). -schoweuissc (23), -schaii=
iiecz (21), -schawuug (7o), -schouug (76),
-schowinghe (22). ande- (6i), iio), andä-
(i34) -chtig beschawung. b. jynweudig
(4). tvachtinge (22^). himmeltrechtikeit
(e.'i). betraclituuge des ober.^teu gotis f
ynnige andacht f bewegung ^ des ynui=
gen geistcs audacht t bekeutnisse de
fruudelosen gotis l bek. der obersten
inge; eyn yunige beschawungc de
obersten gutes f geistes (9 Anh. , sim.
15). betrachtunge des obcristen gutes l
audacht l bewegung in innersten geistes
(9V betr. dcz ubersteu g. o. yuneclich and.
o. beweunge dez geistes (81. ein be=
trachtung dez obersten gutz , ein an=
dechtig bekeutnüß dez grundlosen götz
(63. Gleich mannigfach, aber anders redi=
giei't ist t;.i).
*Contemplativa, ars e. (Ki.) i. theo=
rica, speculativa schuoUichi kunst (33).
spekulierkuiist iKi.).
C. vita schawlich leben (65).
*Contemplatiue beschaulich (3).
Contemplatiuus (^ i. speculatiuus )
hd. beschaulich sim. vnnen b. ( 4 ).
inwendig beschewlich (1). beschewelichen
{sie 18). beschow-lich (23 sim.), -enlich
(68). hd. betra-chtlicher, -htelich (6).
*Contempnere r. Contemnere.
Contemptibilis verschmechlich (64).
Contemptibiliter verschme - licli ,
-chentlich, -henglich, -henlicli, schnodig-,
schnodich-lich (ri.5 varr.).
Contemptio v'smehung (6).
Contem-tvis (4), -ptus ptc. s. hd. v'-
smahet (5), -smatte (18), -smehet (5'',
21), -smet (4), -smecht (9), -schmecht,
CON
-Bchniehung »im., -smeht t -smohung (»i\
-.sniahung (1, 19). nd. v'sma-t, -giugn (11).
snialiungc ( 10).
Contendere hd. kriegen, krigen (9,
1111''). stryden (8'', 23). kyuen (11). myt
Worten k. (23).
*Contenere v. Continere.
*Conten8i-o , -osus v. CJontenti-o,
-O8U8.
Contentare kriegen f freydig, var.
freudig, sein (ii<>). zuiVyden stellen (68).
*Contentari hd. ge- (1, 4, 68), be-
(67), vernugen, -nugen (67, iioc), -niegen
(68), -gnugen(7o). ghenogheu (23). guügen
(5).gnungen (18). gnuengen (.5"). gnongen
21). genügen liabcn (G). pe- o. bc-nugig
7.i), vrcdich (i32), zufryd (68) sin sim.
*Contentatus ver-nugt varr. -uügt,
-niegt (1 lü). beuiegt, zufryden gestelt (fiSj.
Conten-tio,-cio,-sio (76) (aus conten-
tusx -dere) /(f/.genugung(G), gnugunge ;
gnogung / cyn czeymug (? 21). gheuo-
glnge (23). krieg (6, 76). krygunge (8
sim?). brigunge (s/cV) t strcytunge (9).
strit mit unrede (Anz. 8, loi»»). kyff (19).
kijf ill). kyffung (ns).
Conten-tiosus, -eiosus, -siosus (c/.
prc.) foUe (10), fol (12) kriegcs. kriegig,
strytig (110). ain kriegsamer (76). ein
krieghaftiger (6). eyn kiefeludc mensche
(5). eu kiucrnde mynsche (23). en kiucr
(22). kibbelik, kyvich, strytsam (109, s«m.
132). streithafticii [A). wort-, var. wetter-
licher (64). geluchtliche menß (18). hd.
genugsam (68), genugsam («7) ; eingeuug-
(66). guug- (69, 134), gegnug- (70) -sam
mensch o. krigsam.
*Contentor (anders oi.m.) krieger (76).
Contentus ge-, pe- (75), be- (68, 76)
-nugsam (1, 7.5), -nugig (6), -niegig (68,
76), -nogich (23), -nug (i. sufficiens 4).
gnugick (5). gnonginck (21). gnogsam
^18). griinthlic^i (5'>).
Conterere (/. eonfricare) hd. zu-,
zer- (6 &c.), t hin- (6.0) -riben, -reyben,
-triben (6), -broßmen (Fris.), -brechen
(9), -knitschen (110, Fris.), -kuischen,
-schlissen (65). iiien (13). nd. ^vTiueu (99);
to-wr. t -riuen (22, 23).
*Conterniin-arius ein mit-ender; -us
(/. confinis, vicinus) -ende, -end (vocc. ex
quo).
*Conter-minarius, -minus (110), -mus
(9), -nus, (8^), -ius (8) gebuer (8). gebawir
(9). nacli-bu-wer (iiot>), -bur (68, 76), -baur
(110). nage-bur (5), -bor (18). uabere (23).
nebm- (22). nacbur (8'').
Conter-minium, -minvum, -nium
(8), -mum (9) bur- (5, 23), vor- [sie 22),
borg- {sie 21), borgcr- (18), gebur- (8',
gebuer- (S^), gebawr- (9), nachpawer-
(4), nachbur- (76) -schaft, nd. -schop.
lantmcrke (100).
Conterminus r. Conterminarius.
Con-ternans, -stemans (Gl. m. 2,
686. Gf. 3, 216) hd. dryyerig, dreyjeiig
(9). bisindiu, brisentia {vacca, vittua Gf.).
bizcende (100).
Contemari in daz dritte iar gen
(8 .9/»).).
*Contern-ium,-us v. Contermin-ium,
-arius.
*Contemix v. Contumix.
Conterrere hd. erschrecken.
CON
Conterritus veruart (99).
♦Contes, kontes (87, U6 ) (herba)
hundcszung («7. m;). gall. ronse (122).
Contestari hd. be-, midde- ( 19) -ziigen
19&c.),-{Z(!wgen, -c/.igcn( 18,21 ),-zwingen
sie 67). hd. nd. be-tugheu (23), -wereu
8, 9), -sworen (8, 9, 19), -zweren (11),
swerrcn (ani.
Contestatio bezug-ung ( u 0), -nuß(68).
Contexere hd. nd. stricken &c. zu=
samen-8tr. l -wurcken (7.5). striken (G,
22). Sterken (18). wircken lä, 21, 4). ge-w.
1 13 .Mrt'.). werken (18, 23). hd. weben,
tziiliaiiff-w. (19). nd. weuen, tehope-w.
Contextum i. curuum («6 &c. , 76,
110 &c.) kruinp (5, 18, i). kromp (21).
kr um (23).
Contextus gestricket (23). gestriket
(6). gestrecket (18). geweb-t fiio), -et
(66. 69, 70, 134), -CU (12, 18, 67, 68). ZU=
sameiige-weben (65), -fueget (69 spätes
MrR.). gewonden (12). gewirk-et (10, 76),
-eit (5). gewercket (21, 22). gcwur-kt
(6), -cht (4). geworck l gewirck (3).
ghewroch (23).
*Conticanum v. Conticinium.
Conticere hd. swi-, schwy-, schwei-,
swin- (21) -gen ; vir-swigen (8), -sweygen
(9); stillen, nd. swyghcn.
Con-ticinivim, -ticilium C76) , -tica=
num (67), -ticium (d, -tremum (9) kd.
nd. stilheit von (iio), in (68) der nacht,
geiv. vt tempore noctis, hd. stillekeit sim.
Schillinge {sie 99). swigendi naht (i. in^
tempesta 99).
Contigna-re, -ri sparrcn (19). sporeu
(11). huß (8), haws i9) .sperren, eyn huß
bespcrn (17). buenen off soller machen
(132). bitten (110), keperen (KU. cf. antes
contignare). tegader k. (i08). zusamen
wetten (Fris.).
*Contlgnariu8 latten macher (110). die
balcken off buenen macht (132).
Contignatio sparre (12). ein gesperre
(19). gadcn (91, Fris.). boden (91, 125 Mrg.).
bueu, soller (132). bune (125 Mrg.). bine
(91). soler (111). lattung, zu.^amen hefftung
(110).
Contignatus ghespoort (11).
Contignum margarpache (Gf. 1, 29).
*Contignus ein sparre (6). en spare
(23).
Contigua sunt eyns reichet an daz
ander (12).
*Contigua-re, -ri (gi. m.) i. esse tfieri
contiguum, contingere (es &c.,iio &c.).iyeren
(10).
Contiguitas vnmittelkeit (18).
Contigu-um, i -a (18) vnmittel (18).
naheit t bywesen (15). vnderscheiden (9
Anh , 12, Ib &c.). nehe (12). nehende (9
Anh.). zwey die sich nach rürend (63).
Conti -guus, -nuus [verdruckt 110b)
(?'. conßnis, vicinus, proximus; als vic.
cum, media .'dm. von continuus vic. sine
m. unterschieden, doch damit gekreuzt)
by eu ander (13, 18) vnnüttel (18). bey
ej'u ander (4). an mittel pey (1). on (b,
67), gancz on (7), by eyn ander an (5)
\Tider-laß, -loß (7), -los (6). by an ander
last (-sc? 21). by an vnderlad (23). by
ane middel (22). allernechst (68). nahe
bey (110).
Continens Äd. kusche, kusch, keusch,
kuß (21). chewschenthalter (2). kewschal=
CON
ter (1). einer der sich enthelt in lust
(4). ein beheber (64. c/. Gr. wtb. 1331 ff.).
kebich, vlg. gehebich (75. cf. Sm. 2, i36,
140). rein (110).
Con-, abs-tinenter euthaltlich (75).
Continentia hd. ku- (5, 76), keu-
scheit. kuse- (21), kus- (6), kus- (23)
-heit. messickeit (4). beliebichkeit, hebung,
haltimg (65). ent-h. (75).
Con-tinere, -tenere (5*^) mit- l yn
sich (5, 6, 21), in sik (23), midd- (18),
mede- (22), beheblich &c. (65), hd. nd.
ent-halden, -liolden (22, 23), -halten i^G,
65, 76). in sich ziehen o. halden (1). ent-
h. in lost (18). pegrifFen (le**).
Contingens auenturlich (22).
*Contingenter auenturleke (9a).
Contingere hd. ge-, be- (6, 75, 76)
-schehen, -scheen (5), -scheyen (3), -scheyn
(21), -sehen (18). geschyen (132). sehen
(22«, 23). scheyn (22). ge-puren (9), -boren
(8, 65), -biiren , -hören (65 varr). ruren
(8). be-r. (65). an-r. (9), -roren (17). mit
ruren (6). be-gegen, var. -gegnen,- geben,
erreychen (65).anreken(i32).gelucken vß
geschick-, var. geschiclit-sam vorge-bens,
var. -nens (75).
Continua gans an vnderlat (23). c.
sunt dye sint eyn (12).
Continuare hd. zu-fogen, -fagen (21),
-fugen, nd. to voghen. zu samen fugen
(6). enden (18). voln- (5), vul- (23)
-e. foln herten (12). feilen- (10), vol-
^65) -bringen, stete seyn (9), antriben
(15), antreiben (9 Anh.). stet an ey ding
sin (17). sted-egen (8b), -igen (11). stete=
lieh an sin ( 8 ). hd. on, hd. nd. ane (22), an
vnder-laze dfln (13), -loz volfuren (9),
-laß folgen (21), hd. -laß treiben, -loß
tr. (134), -loiz triben {b^), -laiz trihten
{idc?b), -lös treyben (1), -lauß.^stetteug-
lich tryben (76), nd. -lat (22), -lad (23)
driuen.
Continuatio stctekeit (8 sim). stete
an-driben (8), -treiben (9 Anh.).
Continu-e, -o [bissw. unter seh.) hd.
stet, stat (134), stets (110), hd. nd. stet-
{9^, 22), stede-, stetec- (8), steytec- (21),
stedec- (18), stetig- (4) hd. -lieh, -liehen,
nd. -liken, geio. mit dem Zusätze hd. an,
on, nd. ane vnder- hd. -laß, -las (67),
-loß (134), nd. -lat. onvnderlauß (76). e
vnd e (5b). sonder aflaten t vertreek
(132). allentelen, alle-tyd, -weghe {i.
assidue, sedule 22^). zuhaut (65). altoes
(99).
Continuitas gancz an mittelung (18).
mit-inwendigkeit (15), -eyn wendickeit
(9 Anh.).
Continuum vndeilsum (5). vndelsam
(23). eyn deylschem in mente (21). vnteil-
ig (65), -samkeit (9 Anh.). do nicht zwi-
schen (9), -ssen (8) ist. hd. an vnder-loz
(9), -loskeit i -scheyt (9 Anh.), -scheyd.
an mittel, unzeglich (63. cf. contraetor).
emsig aneinander (65).
Continuus (i. immediatus 5^. cf.
eontiguus) hd. nd. gantz nd. gans an,
nd. ane, hd. on vnder- hd. -laiz (5), -laß,
-loß (134), -laßen (21), nd. -lat, -lad. an
myttel (5^). gantz an m. (5^, 18). an m.
g. (1). g. by (110). seer nachby (es).
stedeliken (13). stede (11). altoes (99).
emziger (Sum.).
*Contio V. Coneio.
CON
Contiqma reghenstede (147).
*Conto V. Contus.
*Contondere v. Contundere.
*Con.tondere scheren (6ü &c., 110 &c.).
Con-thoralis, -thoral (9), -tiiralis
{i. coUectaneus q. v. ö^) bet genoß (8).
bette genösse (9). ein byliger (64).
*Contornix v. Coturnix.
Con-torquere, -turguere hd. zu- (8^),
zusamen-pressen, -bressen (3;, -twingin
(8ab, 9), -zwingen (110), -trucken (76),
-proflfeu (21), -quetzschen (6). tzosamen
parsen (i32j. nd. tozamen-persen, -per-
tzen (23). pingin (8). peynigen (3, 9).
draien (99).
Contra hd. wid-, wi- (4), wye- (5),
we- (18, 23) -der. iegen (99;.
Con-tracta, t -tractus ;-trada(74),
-stracta (7), -trata {i. vicus) hd. stra-ze
(5), -ße (21), -sse, -ß. straus (76). strause
(67). straiße (7). stroß (4). eyn cleyne
strate (22). hd. gascz (18), gaß. en
gasse (23, 74). gegede (74).
Con-tractare, -treetare (22^, 74, 110)
liand-elu, -len ( 76) t gutUch thmi (7), g.
dun l male (5), gietlich thon (76). halde
guthlich [sie 21). gutteliche don i male
(18). nd. handelen t god-, got-liken don
t male. hd. ver- (68j, wol handeln sim.,
o. tractieren (110). strepelen (22'>. cf.
Hr. wtb. 2, 1061). stroffeln (74).
Contraetio mynnernisse t wj'dder
tzal (19).
*Contractor \st. -ter?) vnverzogelich
((/. unuerzogentlich indifferibilis 75.
nhd. unverzüglich ; unzoglich continuum
q. f.), umcrwerund (63).
*Con-tractus, -stractus (8 ) ein lammer
(6). lam von kranckheit, krum (iio). hd.
krup-, kru-il), krus- (7), krop-, crö- (9),
kry- (13, 76), krip- (10, 18, 68), nd. kro-
pel. erofel (77). ver-crompen, -crepelt
(132). ingepfrengt (62). willo (9). zwyer
w. (8). en eninge (23). verphliehtung (1).
kauffung (uo). knypfung (67). geding,
gowerb &c. (65). ein con- (110), co- (68)
-tract. comenscap (132).
Contrada v. Contraeta.
Contradicere hd. wider-, widder-
wyeder-, weyder(5b) -sprechen? -sagen,
-reden (6, 8), -sin (8). sal widersprochen
werden (9 Anh.). nd. weder -spreken,
-zeggen.
Contradietio hd. wieder-sprechunge,
-sagunge (10, 12). nd. weder-sprekinge,
-tael (11).
Contradie-tionis , -ans (17) iinpli=
catio hd. seines selbis (9) , sins selbs.
sein selbs (74), sins selber (12) wider-
seczikeit «m., -Setzung (63), -sagen (10),
-Sache (12), -sacheit (74), -stiaffunge (17).
str. an im selber (63). ein straffen von
ym selber (15).
Contrahere hd. zusamen-, zuhauff-
ziehen, -ziechen (76),-zehen (5^^)^ -czyhen
(9, 4), -pressen (7). nd. tosamen-teen (23),
-rekenen (11). tzosamen trecken (132).
rympfen (9). czugrifFen, elich werden (17).
Contrayerva (a. d. Span.) gifft-heyl,
-wurtz (Ki.).
Contralitera (i. antapoeha) contre=
brief (kü.).
^Contrapignus (i. hypotheca) ein
vnder pfandt (110). tegen-pant (i32),
-bandt (68).
CON
147
Contrariari hd. widder-, w.-wertig
(6, 110) sin, sein, weder-zin (23), -wesen
(22). gegen sijn (132).
Contrarietas hd. widder-, wieder-
(5), hd. (18) nd. Aveder-keit, -heit (21),
-cheyt (23) , -ieheit t -mode (22), -wer=
tickeit (4).
Contrarius hd. widder (7, 21), wedir
(5H wyder, wieder, nc?. weder (23). hd.
widder-wertig , -wartig (134) in verbis
et m /actis, -spennig (67), -sach (65),
-czeme {c.cibus, Gegensatz von gcneme 4).
Contrata v. Contraeta.
*Contrauersia v. Controuersia.
*Contrebiscere beloemen (7).
*Contrectare v. Contraetare.
*Contrem-iseere , -escere, -ere hd'
bybeu (8^), er-b. (4), beben, er-b. (5),
her bieben (17). nd. beuen. zittern (6,
76). her-z. (65). bidman (76). erbydem (9).
*ContribilLs v. Contribulis.
Contribuere zu-gebin (8), -legen i
-schissen (9).
^Contribulare, -ri hd. be-truben,
-trüben (G), -trieben (76, 110), tryben
68), -treiben (iio«), -troben (18), -drüben
(21). nd. bedrouen. vmb-tryben, var.
-treiben (110). tzosamen quellen off
bedroeuen (132).
Contribulatus getroschener , ge-
knüschter, varr. zerkni-tster, -ster &c.
f65). be-trubt, -kümmert (ilo), -triebt
(68). tzosamen gequelt off"bedroefft (132).
Contrib-ulis, -ules (sg. pl.), -ulus
(94), -ilis (8) niaghe (2'6). ags. meeg
(94). gemage i magschaftt (7). maschafift
fl3). mage- (5, 11, 22), mach- (99), moge-
(19), mege- (8»»), cume- (121), frunde- (8)
-linge, -hngen (8^), -Hng (8, 19). wrlink
(9). mit burger (8, 9).
Contristare besweren (8^).
Con-, an- (63) -tritio {i. eompunetio
q. cf.) hd. nd. ruw-e. -en (6). rewe (9, 4).
rew (134). rouwe (11). roug (49). rowe
(99). ruhe (21). volkomene rew (9 Anh.).
beru-wenissc (8^), -winge (23), ung (67).
bedrup-nlße (5)^ -nes (21). bedrofnisse
(22). bedrignes'(18). hd. betrubung. be=
wegung des herzen zu rweu (63).
Contritus {cf. eommolitus) hd. gc-
(21). zu-, zer- (134) -riben. gercben (5).
wreuen (23). ghe-wr., -reuen (22). zer=
stossen (110). ruwig (19). ein ruwiger (6).
ge- (110), be- (23) -ruwet. beruwen (67,
68). rouwich(ll). 7j(?.bc-trupt (5), -trübet,
-trübt, -triebt (68, 76). nd. bedrouet.
Controuersari kriegin (8). krigen
(9). vecliten (68, 110). stryten (68).
Contro-, contra-versia widder (12).
hd. w.- siin., wedder- (8^) -wartikait (1),
-wertikeit (6). -spräche, -spreclie (21),
-sprechung, -dal (81-. aus nd. -tal cf.
contradietio), -parthie (10). nd. weder-
kallen (23), -cheyt (22). vneynikeit (110).
vechtung (68). krig (8, 9). krieg, spau,
zang &c. (88). w^rung (8. i. q. werrung
Sm. 4, 135 sq.). werung (19). zwey-dracht
(8, 10, 20), -tracht (3, 88). zwedrathe
(13). czewunge i bereyunge (9). czeygen,
zweit-dragen (77). twist (132).
*Conttus V. Contus.
Contubern-alis, -ialis, -io hd. gesel-
lich, -liehe (8^), -lig (6), -leich (4), -ich
(13). geselle (8t>). g. in dem wolleben
19 *
MS
GON
(75 ). mit-K., -zortT -nio, Kozori^ -alis ^ ii o).
pnoz .1-1'. i i-'tV goiiolJo ^7|. «•'>"'•■ ('•
rusticus, conabitator 104V 8tan)rud»'r
(74). j,'!UVell>i<)(lfr iia2. c/. sq.). ugs. gi-
oo^tii ^^l:^^:\ -clopfa (rerb. nu.s -dapta
94) «^ gfdi vhtaV
Contuberni-um,-a(i5)(^/.conuiuium)
/i(/. H'/. gt's»'llt>-(,r».8'', lOo^.gesol-.Ki^-^fliall-
(21 V si'l- (23), wirf- (2.'>~i -schafft, -scoi>.
czimft't il.S). gültf (ti). glu'ldo (2:{). laocli
(lin. c/. Fr. 1, ")6t^". Sm. 2, 127). paffol
(132. c/. Fr. 1, 312V /.nsaineu «iinnung
dov Icyen (75).
*Contudus r. Contundus,
Contueri aiu f*rlu'n (19). an.sien (11).
bfschirmyn (8, 0^. mit fechten (8. atis
schiriiu'ii = fochtont. wörchtcn (9).
*Contulere v. Conferre.
*Contulis r. Cortulis.
Contuma-cia, -tia («i, i;u) recht-
v'smt-liungo (18 "l . -v'smevnge ( ö«*» ),
-v'smahtMi ^21), hd. -vcrsinahung si7n.,
-vorsmaingo (23), -vorsewincu (4). hd.
ver-schnu'hung, -schmaung l -achtung
(70), -schmäbuug {sie 134) dos rj-clit-s
(66), -ens (7.5 &c.), -on o. gegen den richter
o. obersten l wideispanigkeit ( 7.5 ).
v'smoliung des gericbtes (6). v'smahenisse
(8''). vreuelhnig l vorsmeobnisse (9).
freuel er/.aigung (64). v'suniniße (8).
honsprake (2^2. cf. contumelia). vnwerde
(t)!>\ verbartbeit (132).
Contumaeiterveraclit-.far.verdacht-,
widerspauig-, vngeborsammig-lieb (7.5).
Contumax recbt-versmaber (1), -vor=
smebir (5'', 4). en richte vor smar (23).
vorsmeher 0. vreueller (9). versmaheude
(8^). versmedende (99). eyn frefeler (8).
hd. Avidder-willig, -spennig (6.5, 110),
-spanig dem rechten 0. gebot (7.5), -stre-
biek, -sprechig < 65). vngehorsamer (4, 65).
hochfertig (ijs). ver-achter (64, 75) t
-schmaer des recht-s, -cn 0. der ober=
steil (751.
Contum-elia, t -ea (76), -ia(i48, Gl.
m.) (Ä/.ssv". X -acia) hd. nd. lastcr; 1,-
(21), schelt-, schmehe- (es) -wort, -woert
(11\ lesteriing (H, 65). 1. des rechtens ("öV
lioiinnge (5). lesterbch h. (18). houinge
(23). hon- (18, 23, 66, 70), hon- t spe-
(12), boen- {b\ honUch (10), bynhg (13),
Spot- (1), me- (99. St. mes-), baß- (21),
an- (7) hd. -spräche, -sprach, «rf. -sprake,
sprechen (lOi, spregen il3). spottunge
(5V ver-sp. (65). schaiid (es, 110). schen=
düng , schamperung , schentlich für
hebung l vor weiffung, schmacheit Sc.
(65). vorsmechunge (9). virsmeiiuge (8).
•winerspeniiig (75).
Contumeliari hone (18), hoen- {b^'^),
an- (7), boffertlichen (21), zorniglicb (7fi)
-sprechen. bon-s]ireken (22) , -spraken
(23). spotten (5). hd. lestern. hoch reden
(6). bescheidin (11, 19).
Contumelio-sus, -lus (64*^) spottelicb
(5). spotlich (1). spytich (132). laster-
[h, 23), hd. lester-Hcb, -ich i23). laster
Sprecher (6). hd. vol lasters. lesterer
(18, 64). hon-spreckych (23), -sprekelich
(22). scbamperer mit worten der die lüt
schendt (65). rampe - nireude (99) : -n,
-neren coniütiari (KU.).
Contumere vff swellen (19). ver=
schwellen (110). sweellen (11).
Con-tundere {oft alph. conto-),
CON
-cundere ( b^^ ) , - tondere zu - stozzen
(5«i>), -ötolien (18, 21). zusamen- (110),
zer- (i.S4) -.stosaen, to stoten (23). ver-,
/er-zerren, plueii, wir. ])lüw('n &c. (65).
.scliarben (77. den koiil &c. Fr. 2, 162<^.
Sin. 3, 397). schaven (kol 22'». scharven
Hr. wti>. 2, 611).
*Contu-ndu8, -dus (9) keselink (8,
9). cottundus est Utpis in vesica t no.
auis (Te).
*Contuo8U8 (/. oculus) oghe (U7).
*Conturalis v. Conthoralis. Collecta=
neus.
Conturbare /to?. be-truben , -trüben
(5), -trobeu (18), -drübin (19), -drüben.
tid. be-drouen (22), -druuen (99). mojen,
quälen (109). moyen, quellen, drouen,
turbyren (132). verzagen (65).
Conturbatio bedrufnisse (99).
^'Conturbida i: Cucurbita.
*Contvirgere zwccllen i^ll).
*Conturguere v. Contorquere.
*Conturiiix v. Coturnix.
*Contiu'nus [anders Gl. m.) v Cothur-
nus.
Con-tus, -ttus (1), -ctus (49), -c\is
(9), -ta i -to (Gf.), cuntus [i. lectus in
naui 76), CO-, cu-mptus {nauis, pisca=
toris, Uni, rusticoi-um loco haste) kule
(8, 9). kevl (3). eyn vische- (5, 22), stoß-
(12), pumpe- (23) -kule. eyn vische kuke
{sie 23). hd. kolbe, kolb, eiserin k. (75);
eyn fische- (21), vischer- (t!, 7, 75) -kolbe,
-kolb. nd. kolue. pulse (13). vische-puls
(109). ein fische ungel t hammen (10).
sturle, storle (9). fischerstorl (i25 Mrg.).
ein stor-leu (3), -stauge (Ki.). stakel (der
schiffleuthe Fris.). Strudel (</mc> piscator
perscrutat a(jtiam 1, 2). fischrudel (jc?. 4).
rüder (Gf.). vischerstang o. strempflfel (91.
cf. formarium). sta-kel (Fris.), -cke (125),
-ekel 0. stoßstaug (135) der scliiffleuten
sm. stossel [nauis so), stossel, var. ste=
sei (nauis 64). stötscha (nauis) , stösche
[i. fuscina) ; blüwel (93). weßblüwel (18).
scalt-a /. (Gf.), -e (104). a^s. c?. /)/. spreo-
(94), spreu- (i36) -tum. hd. nd. swiiige,
hd. Swing [gew. cu-, co-mptus/mj). schaft
(9). gerde (99). glefing (i. hasta longior
125). sahs (Gf.). uab (75). contus vi^eus
ein spechtzer [vas 125).
*Convalare v. Conuolare.
Con-ualere, -uallere (76), -f alere (3),
oft t -ualescere wyder gesuuten (b^).
hd. w. ge-sunt, -.'^und, -sont (18), nd.
weder sunt, sund werden, nesen, bequi=
neu, raden, beclyueu also eyn böm (22^).
auf kummen (3).
Conualescere hd, wider-, wol- (1),
7id. wcder-mogen, hd. -mugen, -magen
(18), gcsimt machen lö**). anrahen ge-
sundt werden (68, 69, 134), zu w. (110).
*Conuallere (cf. con-ualere, -fibu^
lare) i. circumdare, co^igregare, repellere,
protegere, componere (76).
Conualüs tal (6). taal (9). dal (21,
23, 108, 110). dale (es), dalle (8*'). delle
(108). dail (7 &c.). eyn mit- (8), mede-
(22) -dal (nach d. Lat.!). groß tal (75).
*Conuca v. Conila.
Conucula, conoilla [i. colus 129)
(ital. conocchia &c.) chunchla, cho-, clo-
nacla sim. (Gf. 4, 454 sg.).
CON
Conuellere vor-geeii (9), -gen (8).
Conuena biswjnc (i4i).
Conueniena hd. eben. e. -leich (2),
-chomleich (1), -koinmig (5'"), -körnende
(19). eybiui (3, 21). euene (23). beiiweyme
(3). beque-m (5 &c.), -me '^23), - mleich
(2j, -mlich, betlich (17. cf. imprecabilis.
BM. 171.). gefuglich ((>). cziinlich (4, 76).
gencm o. ('ben .syn (ptc- 110).
Conuenientia l)equem-ekeyd (19),
-igiieit (10), -lichheyt (W'). bequenikait
(1). bechomheit (3). vbertrag (es).
Conuenire (/". congruere, decere; cf.
circumuenlre) hd. eben-, be- (1), zu-
samen-, zuiiauff- (7), vber- (ß) , vber-,
vber ein-, ober eyn-, obir eyn- (21), nd.
even-, ouer en-komen, hd. -Icumen. eins
werden (67, 110). mid-, mid ver-dingen;
an-phahen, -sprechen (17). an reden o.
miden o. vormüten (8). v'myten (9).
twingen (8, 9, 17). fugin (8, 9). ghewe=
ghcn (loe).
Con-, cor- (1) -uenticulum samenung
(21). s. böser leute (9). b. lüde s. (8).
hd. nd. böse, hd. heym-elich, -lieh, -liehe,
boß h. (110), böse h., b. t h., beß t h.
(76), pose h. (75), haymleich (1), böse (6),
eyn vnheyllige (b""), nd. hemlic sam-
enung, -eninge, -menung, -elung, -elinge,
-lung, -mung (1), versamlung (es, 110).
heymlichc böse stimung (75).
Conuentio einigung o. vertra-g, var.
-ck (110). zusamen-kummung (68). tzo=
samen kominghc t ouerdracht (i32).
Conu-, conf- (5'') -entualis hd. nd.
eyn conuent-, kauent- (23), hd. covent-,
kofi'ent- (21), kofent- (5'') -broder, hd.
-prüder (3), -bruder, oder Schwester (76,
110). eyner der in eyn cauent bort (17).
- Conuentus ptc. zu hauff kommen,
v'geget (17).
Conuentus s., cauentum (q. v.) hd.
eyn samenunge sim., s. geistlicher lüde
eynes ordens (17), s. der bruder in den
clostern (75 ). couent (4). en cauent (23).
hd. eyn con-uent, -fent (ö^").
*Conuentus [cf. ptisana) couent das
byer nechst bej' dem pesten (74).
Conuersa eyn geistlich swester (7),
lay-, var. leyen-schwester (64).
Conuersari wandeln (70 Mrg.). mit-w.
(8). wand-lung (1), -elinge (23), -el füren
(65). handel-en (22, 4), hd. -n. mit sameu
sin (5). vmb gene (19). vmmegaen (11).
feselczschafft ader gude rede üben (17).
d. gesellich, selig (sie 10) sin; by-, bey-,
be- (70) -wonen, oft in bona, geporen (^).
gebarn (17).
Conuersatio (xconuersio q. cf.) hd.
ein gesellich (3), geistlich leiben (3, 21),
leben, nd. en ghezellich (22), geystlic
leuent. bekerunge, gud rede ader geselcz=
schafft (17). by-(65), mit- (110) -wonung.
wandelunge (70 Mrg.). gaistlich wandlung
(76).
*Conuersatiuus {cf. conuersari) sel-
t gud-igman (10).
Conuersio (x -satio) bekerung (19,
110) zu got (110). bekorunge (8). byTiuo=
nung (6). eyn geistlich leben (5, 18).
*Conversiu-e, -us hyn vnd her (12),
here (10).
Conuersus ptc. s. (cf. beghardus)
kd. eyn geistlicher ''7), leyen-, leyben-
CON
(21), lay- (64C 74), ley-, leg- (6), nrf. lech-, 1
conuers- (17, 23) -broder (21, 22, 23),
hd. -bruder, -br. in evm closter (iio).
eyn conuor-s (2), -sc (18). hd. nd. bekart,
l beghart (74, Fr. 1, 76). hd. beker-t, -ter
(74). pt'irtinc (1, bm. 9o). bertliug (c.
laicus Ob. 128. cf. Sm. 1, 203). nuwc ge^
born (12).
Conuert-ere, -i hd. nd. be-kern,
keren, -kieren (11).
Conuescens mid eßendc (17 sim.).
Conuesci hd. niesseii, nysseu (69);
mit-nicßen sim., -niiczen l -brauchen (4),
-gebruchen, -gebrochen (18), -essen, nd.
mede bruken. essen mit andern (75).
wirtschaff-tin (8, 9), -en (8»>).
Conuexum pedis vff dem spaime
{aber palmus dy spanne; 125).
Conuexus hd. nd. hol. hole (7). holle
(18). hole (12). hoel (5). hd. vß-, aus- (9)
-geDogen, gebougedon &c. (-xa Gf. 3,
40). puß- , verb. in pukl-ochtig (1. cf.
globus &c.). hopet (99). ags. hualb (94),
halb (136).
Conui-eaneus,-canus,-cineus,-cinus,
bissw. -taneus, -tanius, -earius (7(!) eyn
mit nach-gebur (.'>), -gepaur (74), -bur
(76); mid nachgebor (17). nachper (4).
naber (11). mecYe-n. (22), -neybere (23).
mithoffer (74).
*Conui-cere, -tere (7), -ciari (8, 9, 17)
(^. perpendere, ojyinari; aus con-jicere
X vitiari) wenen (5, 7, 21, 22). wanen
(23). achten; v'nicht-, v'vnreyn-igen (17.
c/". eonuiceri). v'slagen (17, 21), v'slan (22,
23), ober slayn (5\ zu-slieffen (-sliessenV)
{ -suchen (7) in synem hertzen (5, 21,
23), in sim h. (7), in syme herten (22).
betrachten (5). lestern (8, 9, 17).
*Conuicere v. Conuieeri.
*Conuicere (i. perpetrare ; aus eon=
ficere) verschulden (1).
*Conui-ceri, -cere (4), -teri (22), -nceri
(69, 1.34), -ncere (G, 17, 23), -ciari (y.
conuieere) {i. coinquinare; aus vieium
X vincere) vn- (7, 23, 66, 70), on- (21),
vor vn- (3, 6, 18, 4) -reynigen, -reyngen
(18, 21), -reyn (4). vnrenighen (22). ver=
unrainigen (i34). v'unreynen; mid uber=
winden (17). mit wbirwynnen (21). mede
v'winnen (23).
*Conuiciari v. Conuicer-e, -i.
*Conuicin-eus, -us v. Conuicaneus.
*Conuieiuin {aus conuiuium) ein
iegliche zergeselschaft (60 Mrg.).
*Conuiciuin {i. perpenditun , cf.
conuieere) fursetzung im hertzen o.
gedenckung (74).
Conmcium laster (16). Scheltwort
(4). schamperkeit &c. (65).
Conuictus leben (125).
*Conuincer-e, -i v. Conuieere.
*Conuitaneus v. Conuicaneus.
Conuitare einladen (kl).
*Conviitare hd. mit-, nd. mede-v'mi=
den, -vormeyden (3), -y'smiden {sie 21).
♦Conuitare ( aus conuineere , cf.
eonuiceri) vberwinden (74).
*Conuiter-e, -i v. Conuieer-e, -i.
Conuiua hd. wirtschafft (1) ; gew.
w. l eyn geselle; w.- (65), wurtschaft- (6)
-g. nd. werscop i en ghezelle. gemasso
(141). mit zerer (39). tzechegast (125).
coo
*Conuiuare hd. wirt-, wurt- (6, iio^)
-schafften, -schaffen (5, 21) ; -Schaft haben,
-hau (6), machen (18), triben (67). nd.
werscopen. zusainen zeren (68). hoflen
(^. opipare, comessari 75).
Conuiuatorium v. Epulatorium.
Con-uiuium, -uicium [q. v.), -iuium
(Sum.) hd. goume (.Sum.); wirt-, wrt- (6),
wurt- (67, iio'>) , gesel- (18) -schafft,
-scharfft (5). na. wert- (11), wer-scop
(22ab), -scap (11, 99). ein volleben (125).
hoffatel {i. contu-, var. conta-bernium
75). malzyt, zerung (uo).
*Conuiuorium v. Epulatorium.
Con-uolare, -folare (3), -valare (8'')
hd. mit- (110), zusamen-fliegen , -fligen
(3, 9, 4), -fliehen (7), -flyeen (18), -flehen
(5,21), -fließen (8'i). nc?. to samen vleghen.
*Conuolsa v. Conuulsa.
Conuoluere tzu hauff weltzeren (19).
zusamen-weltzen (110), -keren (68). tzo=
samen wenzelen (132).
Conuolutio capillorum tfilorum stren
(74. cf. Sm. 3, 680, 687).
Conuolutus uigewoUen (62).
Conuoluulus {animal) raupp (9i).
(herba) weiß glockeublumen (9i). zaun=
glocken, winde, baum-w., nl. wranghe
(143).
Conus, comus (9) {i. apex, surmnitas
galee, acies quadrantis, fructus cipressi
&c.) knop (7, 23, 49, 132). hd. knopff,
knöpfe (133), chnoph (71), knaffe (5''),
kneuff (lU), knauft', kn. off dem hus (ö).
clobe (^8, f)). hack (^110). haeck, top (.132).
heinspitz (93). der spitz auff dem heim
(^91). h.-deck t kleinat vff einem h. (75).
liemlzeichen {sie); eyn bruch (17). hd.
eyn luibsch bürg i^Mss. mog.). hubs (21),
hibs (^18) borg. nd. en houesch borch.
tanapphel {i. nux picea I2.i).
*Con- (9), eo-vti mit-gebrauchen (9),
-gebnich t geselschaff't han (12).
*Con-uulsa,-uulsus(^76 ), -fiilsa,-uolsa,
-uulta (^68) {i. croca 3, 74, vannus) hd.
nd. wan. ha. wanne, wann, wann (7),
wände (18, 66, 7o), wurffschauffel (3, 74).
Conuulsus {cf. prc.) tzuwullet (125).
verstrupft, gekrämpft (Fris.). verrenkt
(Ki.).
*Conuulta v. Conuulsa.
*Coonicere v. Conjieere.
*Cooper-are, gew. -ire hd. helffen,
niit-h. nd. nied(> helpen. bekummen, mit-:
wurcklich sin (65).
Cooperator ein mit wurcker (65).
Cooper-culum, -torium, -imentum
{bissw. tmtersch.; i. teg-men, -imen;
cf. velamen, oper-imentum , -torium
&c.) deck (1, 5, 76). ge- (69, i34), buoch-
(75) -deck, deckin (68), coopert (110)
vber ein buoch (-torium). swef decke
(id. 22b). nd. deckinge, be-d. hd. be=
deckun-ge, -ghe (19). deck-lach (7), -el
(-culum HO), dechsell (^132).
*Cooperire v. Cooperare.
Cooperire decken (7). hd. nd. be-,
mit- (67), zusamen- (68) -decken, ^-dencken
(9). czu tecken (3). vberziehen (65).
*Cooperiri {st. -ari?) drosten (17).
Coopertorium v. Cooperculum.
Coopertus bedeckt (11).
Coors V. Cohors.
COP
149
*Copadines pl. (X erepido?) stein=
clippe, rudse, steygerheit (147).
Co-, cu- (i3i, 141), ca- (147), eom-
(8, 9) -padium, -podium (74, 76, 147),
-pidum (74) prato (ui &c.), t svili (127),
t zendrinc (11 7. cf. tararieenus. Sm. 4,
274. Of. 3, 285. 5, 686). gcprateiis i. assa=
tura (74). stuckfleisch (74, 147). slont=
brade (8. aus slouc-?); slasbroten (9);
c/. schleg - t lend - brat lumbus sim.
Sm. 3, 445. 1, 269. BM. 234. — weltcwahso
(Sum.^. uuildi faso (e. quod in collo bouis
&c. jacet\ sie Of. 3, 705). ain buoch (76).
*Coparillus v. Troperillus.
Copia {i. exemplar , abundantia <S;e.)
fülle (5). folle (5b). vuUicheyt (23). hd.
men-ige (75), -gy (110), -ge. vberflu-ßekeit
(8), -ssichckeyt (9). huff, huffung &c.
(65). genug-ende (8b), -de (18 Mrg.), -sam
(88). gnugekeit (6). ghenuocht (11). no=
ginge (14). hd. eyn abe-, ab-, abge-, vz-,
vß-, auß-, vßge- (110), nd. ut-scrift, hd.
-schrifft, -schrif. nach formung (3). weder-
f.
brief (11). exemplar (6, 68). na. cop-y,
-ey. erlaubtnuß (88).
Copiare hd. vz- , vß- , vs- (6) , aus-
(1), abe- (7), ab-scriben, -schriben, -schrey=
ben, vß scrifen (13). nd. ut scriuen. co=
pieren (110). menigen (75).
*Copicosa V. Copiosa.
*Copidum V. Copadium.
*Copi-osa, -eosa (7) hd. vol-, nd. vul=
len-_, voUeu-komelich (5, 7, 22, 23), -ky=
melichen (18), -kemelichen (21), -kom=
menheit (4). mit samich (23).
Copiose vol-komlich (69, 134), -kum^
lieh (66), -kummelich (7o), -kummenlich
(67). vellecliche (100). weldeleke (99).
genugsamigklich ( 75 ). iiochliken (23).
huffen-lich, var. -tlich (es).
Copiositas genugsamigkeit (75).
Copiosus vol-kommen(iio), -kummen
(68), -kuraelich (76). voln kommeHch (17)
genug-samig (75), -heit (8b. aus -eit ptc.
pss. ?). ein ge-, vffge-, var. vff-huffter (65).
geaisirt (99).
*Copisterium r. Capisterium.
*Copla {vestis Gl. m.) v. Copula.
*Copodium v. Copadium.
*Copo- (22b), cupe- (147, ku.), eup-
(74) -rosa coperock (22b). kupfferrauch
(74). copperrait (147). coppa rosa, gall.
couperose, angl. eoporouse, hisp. ea=
parrosa i. chaleantum, vitriolum, atra-
mentum sutorium koper-roose, -water
(Kii. cf. coperose, schoenmakers swartsel
atr. sut. 116). Aus eupri rosa {cf. Dz.
wtb. 111).
Cops reicher (74). ryck (i47).
*Copsus V. Capsus.
*Copto V. Capito.
Cop-ula, -la (IG), -ulum (7. v.). cupla
(104, Sum., Gl. m.) (/. chamus 75, pastura
104, Sum.. coniunctio) Arf. eniigung. Arf. nd.
v'bintnisse sim. hd. v'bmte- (5 &c.),
v'binde- (18), verbunt- (69, 110, 134), pmt-
(75) -niß, -miß (134) zur ee (5), des
sacrament der ee (75). hd. nd. baut, oft
canum. hunde- (8), hundes- (9) -bant.
hund- (76), wind- (75), hetz- (74) -strick,
hunde seil (9). hunt stal {sie 16). halte
(104, Sum.). cop-pil (9), -le (99). kuppeU
sail; henckelpawm; mistgabel (74. cf.
cup-la, -ula). vortruwenisße(5b). copulse
150
('OK
honkillHima (OK BIm., BM. »87. cf. cupla.
Fr. 1, 4 1i .«//).
Ck>pulare virsainim-ii (^li<). v'gadüren
(11). öoilon (^ !•!»). hd. c-zu tui<[en; tiowon
(9); e (h^), zu clor co binden (r)'>, 19),
v' b.; flirh lutle. o. b'wt u), eliehc K'vto
(3') uiaoluMi. «</. to der e»' v'l)yinu'u,
elikc hidi' makcn.
Copulatim \i. coniuncti-m, -o t>,s)
ziibianien (uo). verbuntnulJ {d»).
Copulat-iuus, -US i Ut) bandiobi23).
bendiik i litV
Copulathius kup- (Ki.\ ko- (^-i!)) -pler.
*Copul-um, / -a (;t) hd. nd. baut
(Mss. moir.). rudon baut (3). czn sanienunge
manni'S viid wcybcs i^9>.
Cophinarius i. iiui cophinos facit l
vendit f portal i Br.). kerblor (75). karb-lor
l -inacher (75<1). korb-m. (68, iio), -ver^
koflVr (es).
*Cophinum oyn clostor (17).
Coph-, / coflf- (75\ cof-, caph- (i,'?4),
cau-, can- (7) -inus ^i. ficella &c.) hd.
cliorp (^lOi'l, korp. nd. corf. hd. nd.
dragc-, hd. drag-, trage-, trag-, drac-
(17), dragk- (21); brot- (8, 9) Ärf. -chorb
(1), -korb, -korp, nd. -korf. korp zu dem
brot; gezeinter korb, vlg. kretzen (7.0).
kreze (9.-.). laue »,23, 109), grot, dep (23)
korf. kype (23, 74. 109). eyn zip (17).
kypp, inande (147). ags. mand (94).
*Coph-yurQ, -ia (Gl. m.), cuph-eum
(76 >, -ia (Gl. m.) [cf. eucupha) aiii klains
hietlin (76). hudhikeu (100).
Coquere, ;>rs. coquo, coco hd. kochen
l siden, kachen t seden (21), sedin (8).
nd. kocken, coken, ick koke prs.. sieaen
(99\ zeden. hd. nd. gar . gran {sie 18),
vflf(17), warm (7) machen, maken. i«<ra«*.
wellen; frans, ent-, ver-w. (8.5).
*Coquest-er /. coqiiinarius {q. v. 74);
i. cocus ; -rinus /. qui panem coquit (76);
-rus lo pi Store iGi. m.); -rius f conque=
strius becker (147).
Coquimellumdamascenenboem (i47).
Co-, quo- (136) -quina («'. CTil-, pop-
inai hd. cluieh-in (104\ -ein (Auz. 8, 99^^) ;
kuch-in, -en, -i (93) ; küchin (6), kochen,
koghen i21i. nd. en kokene.
*Coqviinalia v. Tinale.
Coquin-, popin-, fuligen-, oflf-arius,
coquester,rriiscelliokoch,sapj)enniucher
(74 i.
*Coquiiiatio kuchen-spyß, var. -speyß
(7.^.).
"^Coquinatrix v. Coctula.
*CoquineUa li. prvm-us, -iens Gl. m.)
i. coca f puella (76).
Coquus V. Cocus.
Cor hd. her-za (i4i), -tze (5»''), -tz.
nd. herte, harte.
*Cora vnkiskorinfahs (127. aus coma
vngescoran fahs Of.).
*Corabinus v. Corallus.
Corabus v. Carabus.
Coraeinus (piscis) rot (Anz. 8, 98).
kar-usch (^Fris.), -auseh (Ki.).
Co- (147, Br. &c.), che- (Br. , Ki.)
-ragium ^. munus t donum (i32 &c."); vir-
ginale funus (76, 141, Pap.); v. signum l
virginalis pompa circa mortuum &c. (Br.,
Gl. m.). hulpe (132). ags. medena bergen
(Gl. Aelfr. i. e. virginum sepvltura). hals^
rinc (i3i, 141. X tho-, to-ragium?).
COR
iunffcrii-ck tcycken , -cke monstryng;
daii.ss, rey ; doden tipecl ; gclycknitiscn
vortbrcngyng ( 147).
*Corago /•. Borrago. Charaxare.
Coragorium /. rongreyatio viuentium;
corrogare /. congregare; corrugatio /.
congrcgatio l indignatiu (76. c/. corro
gatioi.
*Coral yaus thoral q. cj.) eyn deck
(19). culter (8).
Coralius v. Corallus.
Corallina mccrmooli (143).
*Cora-llus, -lius (Br.), l -binus (a
colore arhore qiiadam — c/. color — l
lapide quiddui ttc. 76) hd. kor-al, -all,
-alle, -ayl (ö), -eile, -el (21); ciiorall (1),
dn-oll (2). nd. kralle ill, 22. 23).
Corallus {arbor) v. Color.
Coram hd. nd. by. hd. bey. da bey
(3). by na (23).
*Corambus ( aus chor - iambus X
-agus G; ««5 corymbus X carabus X
eorium 17?) ein fürste des tanzes [ß).
eyn schifi' von simden vnd mit leder
überzogen (17).
*Corarius c. Coriarius.
*Coraueta v. Cornuta.
Cho-, gew. co-, ca- (Gf.) -raula,
choraulis (8s), cor-ola (74), -aules (74,
147), -cula \i. ioculat-or Gl m., -rix Br.,
Gl. in., agonista 74, 76), -eula (-cula? 7)
[i. corea 3, e. laudabilis 7.5. cf. afrz.
Carole &c. Dz. Wtb. 086 ; in schv)eiz. Pa^
tois coraula Tanzlied, Chorgesang f) tanz-
ari (Gf.), -er (74), -maister (76, Sum.).
dantzer (7). danssleyder (147). rej-en furer
(8, 9). korschuler, singer (88). spoelman
(11). kempffer, streitter; layter der pfaff=
lieyt; saytenspil (74). lob-, loben- (74)
-tantz (3, 74, 75), -dancz (3).
*Coraulinus v. Corulinus.
*Corax V. Thorax.
Corax (/. coruus vitulus i4i) rapp
76). rabb (Fris.). rabe (19). i-aue (11).
*Coraxare v. Charaxare.
*Coraxatio f. Caraxatio.
*Coraxo ! cf. prcc.) i. scriba sie dictus
(76).
=^Corba {cf. sq.) gäbe (21).
Corb-an, -ana, -anan (7r,^}, -anä (8),
i -anum (9j, -ona, -onan, carbon-a, -am
{acc.f Gf.) \i. ablatio, donum, gazophyla^
dum; carthesia q. v.) hd. nd. opper-,
offer- 1,5^2), hd. oppher-, oppter-, gelt-
(19), kirch- (3), pfenuig- icarbona 25)
-stock sim.. -stagk (21). gemein pfcunig
(corban 25). pf.-sack {lö). stoc (lOOj. stock
l ein kercker {sie 8'»). troso- (treso-) -faz
(Gf. 3, 731). schacz-kammir (8), -kamer
(9).
"^Corbida v. Corbita.
*Corbin-ius, -us i-. Corbius.
Cor-bis, -vis (136), -pis (Gf.), -bus,
-ben f94, 136;. chorbis (Gf.) {i. qualus
Kii.) chorp (104), kor-pp (19), -b (64, 110),
•f (109). kaerf (11). almusen korb (75).
kretz (91). kratten t zeine (Fris.). zeyn,
var. z. krat (64). ags. couel {cf. colum)
t mondi (136); mond (145), mand (94).
stote- (99), stoet- (132), stuyck- (KU.)
-mande.
Corbi-ta, l -da (76) i. caldicaria
(147), auis l lectus -da; nauis sportata
sicut corbis (76) ; n. oneraria (Br.) {hisp.
COR
corbeta, gnll. corvette) ein groß («4,
lim, lancK.'^am (64,i .scliitf. lastschiff t
naw(! (PriH.), näwen (126). scheep dat
last dregliet (ii7).
*Corbitaria f. Orbitaria.
Corbi-u8, -nus, -nius (129') tz\vey=
hcrczick (19l. twiliartich (11). (lubbel of
twe herte liebnde (i47). dubbell van
hertzen (i32). von h. (*jc) o. zweyher=
tzig (110). zwifeltigs hertz (75).
*Corbo korb-, var. kerb-macher (110).
maiidenmeclicr (132).
Corbon-a, -an v. Corban.
Corbul-a,-us(i. sportula 125 ) ko-, var.
ke-rblin (Uo). ej^n cleyn korbchin (17).
korffgyn (132). ein prebendt (-a 125).
*Corbus ii. merenda, annona &c.)
eten vur den aevend eten (i47).
Corbus V. Corbis.
Corbus (c/. carpella; ags. sadulboga
(Gl. m.).
*Corclau-a (147), -ia ^ cordauica i.
interior cella (Gl. m.). des herten alre
myddelste (i47).
*Corcodrillus &c. v. Cocodrillus.
*Corcosmus (? cf. corchorus? go-
rosmum?) schaf rieh (22. t/. equisetum
hyemale schafruß Nnm.).
Corcula v. Choraula,
*Corculio V. Curculio.
Cor-culum, -tulum (76) hertz-el, var-
-lin {':>).
*Corculus {quasi cordis cultor 76)
hertz liebig (110). die sijn h. bewart (i32).
Corchorus, xoo'/fjorjz, 1 ?. pilosella
major, pulmonaria gallica t aurea &c.
143 ; cf. podagraria. corcosmus.) buch-
k(Shl, -spick, -lattich; wuud-1., milch=
wundkraut (143). gauch-el (ii4), -heil t
hunerdarm (i26. Fris.).
Chorda, gev). corda (i;'. zona, sona
IG, s. campanarum 3, 9) hd. seyte, seitte
(8), seyt, sait (76, 134), saitten (1), satin
(104). seyde (22, 100). zeyde (11). seuthe
(5*'). seude (13). sendwe (64°). syenen
(64<=). senue (104). serwe {sie 93). sen
{91). seyl (17, 93). suure (16). schnuor
(110). snoher (17). snoer (11). ein swope
suuhr (125). strick (1). glockenstranck
(3, 9). lyne (loo). corde (5^).
*Corda regia {herba) besuge (47).
*Cordaciter wil- (110), wijs- (i32),
hertz- (110. 132), beherzen- (75) -lieh.
*Cordamum v. Cardopia.
Cordate wiß- (17), dapfer- t weiß-
(Fris.) -Hell.
*Cordator saiten macher (75).
Cord-atus, l -ietus (70) {cf. cardia=
eus) geherczit (8, 9). hertz-hafftich (110),
-hafffer (74), -sam, keck, klug (88). kun-e
(5, 8'*), -er, weyser (74). kuu (21). kone
(18, 23). wal gebart {sie 132). ge-hert,
-inoidt (147).
Cordauia v. Cordana.
*Cordax {i. audax t sapiens 66 &c.,
76. cf. Gl. m. h. V.) wyse (7, iio). wyß
o. ghertz (68). stoltz (110).
Cordet-enus, -inus, -tna (5^) hd.
mit, midde (18), l außwendig (66 &c.)
dem, den hertzen. mit h. (68, 76). nd.
myt deine herten; hertliken. vssewen=
dig {i. sine libris 6, 76). weißlich ( 76.
cf. cordatus).
COR
Cho-, co-rdex seitere (Sum.). seyl
treger (uo). schnuor- (uo), schiiier-(68)
-machor.
*Cordiaca {cf. cardiaca. cordiana.)
brustsuclit (75). hertz-ryt ( 7i ), -gspan
l -gespeiT (73), -gespcnst {herba 91),
-adcr (P4).
Cordiacus v. Cardiaeus.
*Cordialis i. auis dulciter canens (110)
aus corydalis id. (Pap.).
Cordialis hertz-lich (3), -enlicher(75)-
Cordialiterhertz-licli,uar. -iclicli (65).
Cordi-ana, -na (21), t -gena (74), l
-eta (7.")), cardiana (lO!)) {herba, dolor;
cf. eordiaca &c.) hd. hcrczcn- (3, 5, 7.5),
hercze- (18), hercz-, nd. lierte-span (23,
74, 75, 109), -gespan, -gespanc (18, 69),
-spaiig {herba 76), -gespaiig (/«. 1), -krut
(68), -kraul (7.5). hertzenkraut (74). her=
Span (4).
*Cordiara v. Cordiera.
*CordiatU8 v. Cardiaeus.
*Cordiein-iviin , -nium (x concin-
ere, -nus) einhellikeit mit dem hertzen
(65).
*Cordi-era, -gera, bissw. -ara, -ora
(cf. cordla-ca, -na) hd. hertz-, liertzon-
(3, 5ah), nd. liertc-crut, -krud (23), hd.
-kraut, -chrawtt (1), -worcz {b^).
*Cordieta ?■. Cordiana.
*Cordietus i'. Cordatus.
*Cordige-na, -ra v. Cordi-ana, -era.
*Cordyla(c/". 5'/.)r. Siler montanum.
Cord-yla, -IIa, -illa (inscis) dobel
(Alberus. cf. Fr. 1, 200*1). tliuuill (Ki.). eine
kleine thoninne o. thunny (Fris.).
Cordintime, cortintimo ( 76 ) von
gantzem hertzeu (74).
Cordinti-mus, -nus (75 varr.) hertzen^
lieber (75).
*Cordion v. Cardia.
*Cordiora v. Cordiera.
Cordolium {ital. cordoglio &c. cf.
Dz. Wtb. 1111 bertz-we (uo), -webe (fhs.,
Ki.), -leyd (Ki.).
*Cordomotrum v. Cardamomum.
*Corduellus v. Carduelis.
*Cordulanuni v. Corduualum.
Cordum, foenum c. omat (88). ob=
mat, emd, grummet (Fris.).
*Cordus V. Cardus.
Cordus spater, zeitiger (74).
*Cordu-ualtirQ, -lanum (11) ( cf. Gl.
m. 2, 111, 721 &c.) corducn (11, 19).
Cho-, geic. eo-rea, l -rus {q. cf.) (i.
circuluü cuius centrum est diabolus 75)
hd. tantz, dantz, dantze. nd. dans,
riughe-d., danscb (11), rcy. reyge (74,
125). reye (8^). raye (74). "
*Corearius [cf. cor-, eorrig-iarius)
ein rimeu sueyder (3).
*Corea-rius, -tor v. Coriarius.
Cored-ulus (141, Er. &c.), -ellus (129),
-ula (9.3), toredula (74), corydal-us
(125, Pap.), untersch. von -is (Pap.), wie
corid-alis neben -ulus (Gl. m.), cordialis
{q. V.) (i. cassica &c. 125, monedula
q. V. 74, 93; aus XOpuSaXo?) tule (93).
wid böpff (6 7 Mrg.). ein lercb (125).
*Coreisare v. Corisare.
*Coreula v. Choraula.
Coreum v. Coriviin.
Coreus ledern (22'>).
COR
*Corex V. Ceyx.
*Corgo {aus erg ? anders Gl. m. )
ummer so (147).
*Cori-album (13, 17, 22^, 74 &c. v.
albicoreum. aluta.), -ambum (7, 18)
-abum (5, 17, 21), -abium (23), -agum
(12), -alum (4, 74, 133), -elum (18),
-olum (66, 70, 107, HO, 132), -ola (5'>),
eariolum ialph. co- 134) {aus corium
album X coriolum dim., das der
Uebergänge wegen cmch hierher gestellt
ist) e- (13, 22'', 74), er- (5), i- (5^, 74)
-rieb, ercbe (17). ereb (12). ercb krude
(23). erg in calcio (21). dünne leder (22b).
duun weiß 1. (-album) t geyrhet clein
I. ( 74. cf. aluta). ( ein 1 10, 132 ) cl. 1.,
ledder (7) an den scbuchen (67 sim.),
sebuben (66 &c.), scbuowen (7), scboen
(5, 18), an dem scbucb (4, 110). cleen
leder aen den scoen (107). ryem (uo).
querdel (107, 132). lasch (5). loisc (loist ?
17 Mrg.).
*Coriand-er, -rum (i. qualus) stoit=
corflF &c. (147).
Cori-, core- (3), ciri- (8), coli-,
koli- (87. i4n), cole- (19, 76), col- (101,
i2i)-andruni, cori-ander (4), -aodrum
{sie 134), -annum (^143), -anum t -um
(143, 144), -arius (7), eoli-andrus (17),
-on (74), corradris (22''), coandrum
( 94a ) hd. coriander , c. - crut, - kraut,
-kernlin (64^). nd. c.-crude. coriand-re
(96), -ern (23), -ern krutte (18). corean=
dren craut (3). corr- (22''), ciri- (8), cre-
l^Sum. VU), coli- (87, 95, 146, Snm.), col-
(11, 19), eal- (64C) -ander, -andur (95).
cboll-inder (i05), -antir, ebuUantar sim.
(Gf.). kullandar (sc). coUindir (120, sim.
Gf.). kolinder l krollo (101, Gf. ). bol-
entcr (Sum.), -undir (8), :under l boter
sie 9 ). boulder ( 49 ). holder-bere -um,
-bäum -US (17). eolgras (holus 7i. 101,
121, .Sum., Gf.). koruilla i. cgrifolium;
stabewrz {sie) i. abrotanum (121). eber-
(Sum. v), eder- (47), beder- (85), bederix-
(96) -wortz (96, Sum.), -wort, spriueuuort
(Sum. vn). luopi (Gf. 2, 77). wantz-elkraut
(Naturb.), -endill (143). ags. cellendre (94»).
Coriandrum confeetum eonfect von
coriander (1).
Coriare lidern (75).
Cori-, core-, corr- (93), cor- (76)
-arius, coreator (64) hd. nd. leder-,
hd. ledder-, scbuocb- (93) -maeber (9, 93),
hd. -mecber, nd. -maker, -zouwer (i32),
-gerber (91). letbermakere (Gl. Mar.).
garber (4). loer (5). lederer (64, uo, 111).
*Coriarius v. Coriandrum.
Corica r. Coryza.
*Coricapistrum ain'liderin balfter (76").
*Coricarius (/. cantor, cf. chori-canus,
-tanus, -cista ci. m.) spei- (19), spoel-
(11) -man. zenger (11).
Corycium bulgen, reit-, sattel-tascbe
(Ki.).
*Corieus v. Corytus.
Corydalus &c. v. Coredulus.
*Corielum v. Corialbum.
*Corigola v. Corrigiola.
Coryletuna v. Coruletum.
*Coril-lus,-us(49) (i. reservaculum
49, Saccus in quo seruantur fusa; aus
cartallus X corytus X quasillus?)
spindel-sack (3, 74, 75), -korb (74, 76),
-scbaup (74). spilkorp (49, 75).
COR
151
*Coril-lus, -ius (11) {piscis, cf. cara--
bus) karp-p (19), -ff (74), -e (11)
*Coryluin v. Corulum.
Corylus v. Corulus.
Cor-ymbus, -imbus, -inibus (
sustentaculmn colli gens et expendens 76),
-inibi {sg. 7), -ymbi {pl. Pap.), -imbi
{pl. 136"), -nubij {i. ligamina que ligant
vitem (76) {sg. i. fructus hedere Er. &c.,
cacumen isetJjPap.; pl. i. bacliae in hedra
i36i>, hederarumbacca},uucet anuli vitium
Pap.) wijnstocks- (147), reben-bant (7,
147), -gebelein (74). rebklam-er (123),
-mer (64). crapben {acc. pl. i. vuas Hpt.
5,_ 209. cf. Dz. Wtb. 181 V. grappa). ags.
ifig erop (94a). drubo (121). fruebt von
epbai (91). epbeuberlin (64, 123). epbaw-
borlin (64). bintzelbeer (Ki.). ags. leae-
trocas (94, 136). scbiffschnabel (Ki.).
corimbis t. nabibus (i36. cf. corambus).
*Corincari v. Comicari.
*Corincus v. Corytus.
*Corinib-i, -us v. Corymbus.
*Corinthus &c. v. Carinthus. Cory-
tus.
*Coriola v. Corrigiola.
*Coriola i. Capsula ledersack (64).
*Coriol-a, -um v. Corialbum.
*Corisa v. Coryza.
*Corisator tantzer (75).
*Corisatrix reiber in (75).
Cori-, corei-sare, selten cho-, co-
rizare (/. girum dyaholi facere 76) hd.
nd. dan-tzen, -zen (11), -sen (22»^). hd.
tantzen. reygen^rayen (74). reiben (75).
reyen (22^, 147). danssen, swantzen (i47).
Cor-ytus, -itus, -Ithus, t -yntus
(129), -intus, -inthus, -incus, -nitus
(9), -nicus (74, 76), -nichus (8), -icus
{iii), Xd. -ythi (91), -ithi (Gf.), -iti (111),
chorintus (147), curitus (104) {i. pha=
retra; capisterium 74; theca arcuum
-tus, sagitfurum -ntus 129; Saccus in
qua ducitur arcus -ncus 76) pogascheidi
{2^1. Gf.). arnbrustscheid [i'j). böge- (Gf.),
bogen-, pogi- (104), pogen- (74, 75) -fuo=
ter (91, ui, Gf.), -uoitir (i04), -kocher
(74, 93), -kucber (75). kocber (19, 68, uol.
caicker vur en schütte (i47). deck (uo),
reck (132) , rock (68) vber ein bogen
sim. bulge (74). holfte (9). bulf-e (8, 74),
-ter (74, 135).
*Corium v. Coriandrum.
Cor-ium, -eum hd. nd. leder. hd.
Icdd-ir, -er. büt (104).
C. bouinum rindrein leder (1). ryn=
dern ledir (5^).
*C. molitarium semiß {5^).
C. ouinum schaffen leder (1). scheffln
ledir (ob).
Cor-yza (Ki.), -isa, -ista (8, 9), -ica {i.
fructus ad nares 11, 19, la rema del capa
sie Gl. m.) nase drauff (8). naß tropfe (9)^.
nasen-dropp (19), -dropel (11). fluß zu
der nasen (us). flußer n. (sie 93). strau=
eben, pfnisel, scbnuppcn (Kia.). innerst=
Strauch {i. catarrus interior 74). pfnusel,
schnupfe (126), pnüssel, scbnauppen(i35).
Cho-, co-rizare v. Corisare.
*Corlampula i. sarcina scilicet jculum
vnde omnis corlampuda non a feis tuta
(76
*Corlegium v. Curlegius. Coturnix.
*Cormicare v. Cornutare.
152
C\)U
COR
(X)R
•Cormutare vcrlnwen 1 7. i. c. pit/rencere
cf. sm. 2. loi. .♦ zu cornutarePi.
♦Cornu Jierba, «y. cornum riitc \\\).
♦Cornucula v. Cornicula.
♦Corne-liua -olus f. Carneolus.
♦Cornica r. Cvirruca.
Coriii-, corin- 7tii -cari schry»'n als
tiiv kri'Wfii ^7i:). kackcii , si-hrcyfii wie
eiiu' krAlie (,Ki*.). wie ilio kracii kU'i)pon
(Voc. «. 1618). vngeiiemliih sprechen (^8,9).
Corni-cen, / -cens t -crepa iUr.\
pl. -centea / -eines i^iüsit, cornu-centes,
-trope 76) liorn-, lun'rn- (11), /iiukeii-
^70, 8S) -blosser (II, 19;. -blascr i7r>, 88,
lio). -blaÜt-r (68).
Comicul-a, -a« i»4\ corna- (^;u. is«»!.
curni- i^isü*^) -cula \auls') kalia, taha
(c;f.\ kn-y ^iio''). kU-ine kray (Kri.s.). ein
kreiii ^68, iio''), kracgyu (132). ags.
iraunat.' ^^;•4, i:?ri»). cr§ ^i.H6'^\ crae (145);
eomicul-a ciao (iS6), -ae chj-ae (94).
*Cornicula (vestis, cf. corneta Gl. m.)
gall. foruete 1 122).
*Comicvil\ira harflechten (75).
*Comi-cus, -chus v. Corytus.
Comiger i-. Cornupeta.
*Comilla [pi^cis, cf. curonilla) grun^
dein (V- Hamb. ).
Comi-, con- \alph.. com- Tti). eorru-
(74)-pes (i. cabaltus 74, 76, dexh-arius 76)
orohti mosci v'-*"- ^' -t''-"- gi"oßroß (74).
*Comitus V. Corytiis.
Comix hd. craia (84), kreia (87),
krähe, krawe, krae, chra (104, 141), cra,
ehr» (45), kräh (iiö), kra (i34i, kreoi),
krew (64*^, 67), kreu (si*^), kräy iFris.),
krey (68, 110), kreg (b), krieg (34\ croe
(69, 77, 111), kro (9. 4). nd. kreghe (22 ,
krege (22'»), kregge (23*, kreye (11); ka
(22*". t. q- mon-, axjr-edula Gf. 4, 359).
ramo (77). ram 1,94 . rabe (10). rab (1).
*Ck)mu V. Comum.
CJornu hd. fid. hnrn, hören (22'', 8i),
hörne (7). zinck; ille canit in comu
der blast vff dem zincken (75). hörn i
arm des (9. 17), arm dez (8) cruces.
hoch- (8, 9), hof- (17) -fart. gewalt (8,
17). irdische g. (9). gäbe dez heilgeu (8,
17), gobe des heyhgen (9) geistes. spicze iu
dem streyte t anvüruuge (9). spitz in
dem strite (8), in ey Striae^ anfechtunge
(17). die Kinderspitz {exercitus 64'").
moghentheit [i. abundantia 11). vber=
tiussickeyt (9\ pl. comua krimme au
dem wasser (ss). gehurner vnde dicitur
der hirß hat ein gehurn (var. ü = u 75).
Comu eemi {cf. silagoi hirezhorn
(Sum.i.
Comu venatoris iegerhorn (75).
*Comubii i-. Corymbus.
*Comueentes f. Cornicen.
''Comueta v. Cornuta.
*Cornulus v. Corulinus.
Com-um, -u \^-,i. lir.i, -us a um
(fmctus 10), -a \q. cf. sg. 125, pl. 12,
Gf.) hagebute (13). hagenputz (74). hayn=
bothe (5*^). habutte (16). haboteu {pl. 12).
hapt (10). haibuczel (1, 3. cf. aqq. eomus.
hainbuzel Sm. 2, i98. hagebut-ze i. q.
-te Pop.. Nmn. neben hetschepetsch id. ib..
Fr. 1. haspen pSschen 1 1. cf. hesperlein
Sm. 2, 254. hespcl mespilus germanica
Nmn.). halcz poczel (2). bottel. dir-litz,
-lein (Hen. ) thierlein, kurbeer (Pris.).
curnoliaperi siiu. kk. ."J, 204. 4, 4!t6). hve^
fen (74). han-liiHe »8), -heffe (17). -klosßer
(corna testicularia 12.'.). wippchen (125).
wiepe(ll). wii)e (lon). hagwurtz («4, 123.)
slecii \y\). arßkutzel (7ii.
Cornupeta (/. comiger 9) stozere
( 100). eu Stute! (11). stoetele (99). stossende
tye (3). stüsßinde vih (9). stoßende wy
[sic 8). das mit hörnen (98), den ho-,
rar. he-ruereu lUü) stoßt, (lat mitten
hörn stat (132).
*Comupi8 horu visch (9).
Co-, ChO- (.Sum.). t o- (Gf.). a- (lOO)
-rnua, -cortius (95 1 [jnscis l herba 76.
cf. ornusl hagen- (1), hage- (G), hag-
(64, 67, 77, 93, 123), han- (ä*»), schlech-
(74), sleen- (21), slec- (ä), sie- (23) -dorn,
eyn hagen- (iio»), hack- (7), butten- (68,
69, iio^J, 134) -doriibaum. hain-butten=
bäum (3j, -oottenbaym (.')*'), -potteru=
bäum (19). putten- o. hagenputz- (74),
butten- (b, 75). buttel- (i32), butel- (107),
bottel- (Hen.), haenbutteln- (5j. hapten-
(18), haybüczel- (1 1, heibutzel- i habutzel-,
var. halbutzel- (75 ), hiöer- (77). hanheitifen-
(8), haynhyöen- (133). hanhiffen- (66),
hanyffeu- (21), heneheffcn- (17), hauß^
hyffen- (70), sleen- (18), wiepen- (11),
wippchen- (i2j), wipel-, weipken-, ter-
link- (109), tierlin- (144), thierlein- [HS,
Fris.). dirle- (126). speleoren- (107, 132),
churui-, ehui-iu-, chuiruil- (Gf.), corne-
(99), coruel- { kurber- (144 &c.), arliz- (lOO,
Gf.), erlisch- (7), erlis- (95), lim- (84),
lern- (102) -bäum, -bom »im. ahorn (sum.).
hanbuchen Ib. X -butten). hagliewepe
(23). dirrleiii (lu). hartriegel, kürbeeren
(143). mella (104).
*Cor-nuta, -nueta, var. -aueta [gall.
cornuette: ritter-blum, -sporen&c. (143).
Cornuta facies (Exod. 34) ein glißende
antzlitz uSj. glinster antlecz i9).
*Cor-nutare, -nutari, -micare (8).
-mutare (V q. v.) hd. nd. blasen (99, Mss.
mog.) iu (laz horu (21). h. bl. (8), blaßen
(17), blosen (9). tuteu (96). düytten (19).
*Comutare [cf. comuta) ginsteru,
schiueu tlT .
*Cornutes v. Terebella.
*Comutrope v. Cornicen.
*Comutus geliornet (19. 68, 110).
*Comuus V. Caminus.
^Corobeor v. Corroborare.
*Corodis ig.' idis i. ßnis t additio
(110).
"^Corolinus v. Cotulinus.
Corol- ^110, 132, Br.), corre-larium
/. sei'mo sequens ex premissis Vocc. ex quo,
Gemmae); premium sc. Corona (Br.j. uach-
lauffende t -schießende rede (7). eyu
ynfalle (12). glychuisse (19). corol-laria
tzugabe (125); -arium i. premium (iio.
132, Pap.), corone pr. (76).
*Corolus V. Corulus.
*Coromellus v. Carduelis.
* Corona v. Cassona. Seta.
*Corona \i-iu. \ ehern 1 . cbron (sic'i).
Coro -na, -n (iS4) {i. diadem<i,
tonaura:, choru.^ t circulus 125) hd. nd.
crone, clirou (li. cron [S^^, 110), crovn
(93). schappel. krantz (65. Das.). schap-
pelein i^Fris.). siugeltantz (125). blatte
(17, Gf.). blat(8). blatt (76). platte (b^).
plat (77). der mittel cirkel inter album
tt pupiÜam (64).
Corona florida ein schappel (65).
*C. imperialis iherbd] konigs-kron,
-lilien, id. key.-^er.scroonen (143).
*C. monachi l sacerdotis yi. vrina=
ria, lectiminga, dens leonis, rostrum
porcinumi pt'affen blatt, -kraut, -.stiel,
-ri)lirleiii; saw-riissel. -.Hchnabel, -bluin ;
weg-, wiesen-. Iiunds-Iattiih ; eyer-, hunds-
bluin-, pippaw; Kchiceiz. wyenschwantz;
//e«Ä. .soniinerdorn ; nl. eaneker-, scorst-,
pissen-, perds-bloem (143).
*C. solia sonnenkron (I43).
*C. terrae guiidel-. grundt-rab; erdt=
epheuw; nl. onderliauer (143). gunder=
mann (Ki.).
Coronamenta (parerga gr. sc. tex^
forum) laubwerg (i25).
*Coronamentariu8 v. Coronarius.
Coronare krönen (19, 23). crenen (8*»).
Coronaria mohrenkraut (us). feder-
neglein, n.-. gras-blumen (Ki.).
Coronarium {metallum, aurum) con=
terf'ey (i25i.
Coronarius ciiiis crou-asche (Chytr.).
Corona - rius , - mentarius krentz-
mecher (125).
Coronatus [moneta) krön (111).
Coroneola ( herba ) farbpfrimmen,
heydenschmuck (143). herbstrose (KL).
*Coronica v. Chronica.
Coronula krantz-, kron-lin (65).
*Coro-, corono-podion &c. v. Crono=
podia. Cydonia
*Corotusta v. Torotusta.
*Corpedo < ati.s carpo q. v. x torpedo ?)
quedam postis (76. aus piscis? pestis?).
*Corperale *•. Corporale.
*Corpis 1-. Corbis.
*Corpolentus v. Corpulentus.
Corpo-, corpe- ( 74 ) -rale hd. nd.
eorp-oral, -orale (21 1, -eral (74), -erayl (5^).
Corporalis hd. lipli-ch, -cheu (21).
liip- (19. 76), Hb- (110), lybe- (ö*»), leip-
(134). leib- (4^ -lieh. nd. liflic.
Corporalitas liplichkeit (17).
Corporaliter leiblichen (134).
Corporati ^eiusdem congregationis)
glich- (10). zunft- (12) -bruder.
Corporeus liflic (22).
Corporicid-a, -ia (Gl. m.) metzger
(Ki.).
Corpulentia lybig- (75*>), leibig- (74),
leibi- (75*). liplicii- (65 var.) -keit. leip=
licheit (65). wol-leibichait (1), -lebekeit
(18), -gelydigkeit 174), -machtikeyt (5"^).
Corpu-, corpo- (76) -lentus (?". crass-
us. -atus) libig (75). leibiger (74). leipp=
haft (Gl. a. 1418 Sm.). hd. nd. wol-, wole-
(7). groß- (64), grot- {99) hd. -leibig
(1, 64). -gelibet, -geübter (6), -gelipt (7),
-geleibt, -geleipte (66). -gelebet (18),
-gelyderter (74), -mechtig (5^), nd.
-gheliuet, -ligameg (99).
Corpus hd. nd. lich-am, -em (21);
ligame (99). hd. Uch-. leich- (134) -nam.
lip (6. no). Hb (75, 76). leib (4). corper
(1, 75a). körper (75*»). corpel (us).
Corpus dominicum gots lichnam(17).
Corpusculum libel (75). eyu cleyn
liclmam (17\
*Corradris v. Coriandrum.
*Corrarius v. Coriarius.
Correetio beßerunghe (19).
COR
Corrector {scolarium) Streicher (75).
Correctus gebeßert ( 19 ). ghebotert
(11).
*Correlari\iin v. Corollarium.
*Corretoriura holczwedel (16).
Correspondentia mit antwurt (75).
Correspondere hd. antworten, hd. nd.
mit-, mid-(17), vvidder-(17, 18), entgeyne-
(19) -antwerderi (21, 22), hd. -antworten,
-antworten, (5^*), _ -antwurten (6, 75),
-antwirten (76). glichen (19).
*Corriga &c. v. Corrigia.
*Corrigare naß machen (110 &c.).
*Corrigarius v. Corrigiarius.
Corrigere {i. corripere, arguere,
increpare &c.) hd. zuch-, zieh- (67, 76),
zoch- (5**), czugs- (3), czucz- (18), nd.
sech- (22), tuch- (23) -tigen. czugticlien
(13). hd. straf-, stra- (14, 68, 69), straif-
(10), strof- (8), stro- (9) -fen. streichen
(75). czu triben t hauwen (7). castien
(17). beßern (1^9, 65). beteren (11). büß
seczen t zu de besten halden (12).
*Corrigia v. Corrigiola.
Corrig-ia, -ea, -a (5, 8), -iviin (4, 110)
hd. ryeme, r. von leder (17), riemen (67),
ryem (6, 134), r^me (12), ryme, rim,
rem (68, 93), remen (13). nd. reme (14,
23). gurtel (es), schnuor (110). schuoch-
riem (e.'i), -rinck (76).
*Corrigiare gurten (68, 110). schnu-,
var. sclniye-ren (110).
Corrig-iaiius, -arius, -iator (7.'>),
eorearius {q. v.) ( i. fren - l scorte-
arius 125) hd. ryemen mecher (19); r.-,
rymen-, rem- (es) -snyder (125), -schni=
der, -Schneider, riemer (75).
Corrigiola i. parua corrigia (Br.).
Cor-rigiola (143), -rlgila t -rigibula
C74), gew. -rigiila, -igola (76), -riola(17,
22, 23, 4, 93), -iola (5i>), -rigia (69, 134)
(^. centinodia, cottidiana) wind-a (93),
-e (74). weg-windc (74), -graß t -tritt (143),
-ebreid(17). denngraß (143). hertzspan (5),
daraus vll. hirczbeyn (5^). wir-och (5, es,
110), -auch (7, 18, 67). Weyrauch (152).
wy- {G9), wey- (i34), weye- (ee, 70, i5i)
-räch, wyr-ock (23), -ick (22).
Corripe czuchtig, schraff (szc 9 Anh.).
Corripere (0/. corrigere) hd. ku-,
ku- (6), ko- (18, 19), beku-rczen. korcz
machen (17). hd. zu-, nd. tu-chtigen. hd.
nd. straf-, hd. stra-, strauf- (76) -fen.
scheiden (22). erwutschen (Pris.).
Corriual-is, -es die zuo samen
trincken (110 sim.). mitbuler (Fris.).
Cor-roborare , -obeor {prs. 76) hd.
nd. ste-, hd. sti-rcken.
Corroboratus gestircket (19).
Corrodere hd. nagen, be-, ge- ifi^)
-n. naggen (152). gnagen (3, 17, 23).
knagen (11, 132). schraden (22b).
Corrogare {cf. eonrogare. corago-
rium.) same-n (17), -In (8, 9). hupen
(23).
*Corro-, corru- (76) , t congre- (4,
76) -gatio hewf- (4), heufe- (stieier) -lung.
*Corrosi-nus, -uus (147) (i. asparilla
&e., cf. corsanda) schafftenhawe, pintz
(74). schafriet {i. papapirus (i47).
*Corrosorium schab-isen (93, bm.),
-eyßen (55), -messer (64 , 74) . radier-m.
(74).
DiEFENBACi] Glossarium.
COR
Corrud-a, -ago stein-spargen (143).
wilder sp. o. spergen (Fris.), sparge-s t
-I (Kia).
Corru-ere, -gere (22) hd. vallen ; mit-,
czu- (9), in- (8), nd. mede-vallen.
Corrugare run-celen (100), -ken (99).
*Corriigatiou.Cor-rogatio,-agorium.
*Corrugere v. Corruere.
Corrumpere storin, brechin (8). hd.
czu breclieu. zuo bregen (13). v'- (9),
zur- (8b), zer- (es) -stören, v'derben (9).
ryßen(19). zerrissen (65). enschicken(62).
*Corrupes v. Cornipes.
Cor-, CO- (76) -ruptela pruch (1).
bruch (5b). broch, v'storunge (17). abe^
brech t klofft (18). virstorniße (8).
snetzen (21V snitzel an dem rock, zadel
'5). zoden (7). zot (74, 75) au dem klayde
74). stratelea (22, 23). uulheit (99).
Corruptibilis brechlich (110 sim.).
zer-br. (67 Mrg.), -storlich(iö., 110). broijs
(132).
Corruptio virstor- (8), vorstör- (9),
wor werd- (9 Anh.), zubrech- (8^) -unge.
v'treiplichkeit (9 Anh.). uulinge (99).
Corruptu-m, -s (12, 76) i. fructus
(76. st. fractus). zubrochen (8b). wl (100).
beschymmeln ut panis (12).
*Corru8 V. Chorus.
*Corsanda {i. equitium &c.,cf. cor=
rosinusj grosser ackerschafftenhew (i43).
*Cors-tilus, -ulus {lo herede Gl. m.)
gevryhet erfgenaem (i47).
*Corta V. Torta.
*Cortaluin v. Erigeron.
*Cortauisas {cf. curtamisia Gl. m.)
churtimesfel (Gf. 3, 469).
Cortex hd. rinde; usser-r. (93); hd.
nd. r., hd. rind, rende (18) ha. eynis,
eynes, eins ig-, ygk- (5, 7), ieg- (6), yet-
(i34) -liehen, nd. itlikes, enes itliken
dinges, ane des brodes (.5, 22, 23. untersch.
von crusta). bare (11). byrck (12). en
broke (23). börste (77). schale (17, 75).
schelff (110). schelle (132). scheletz (es).
schule, scorse (107). scorce (99). schin
(Avent.). hei (75. mhd. helwe). pl. dy
scheben vom flachß (125).
*Cortex bunne bungenrinde (Sum, v).
C. mandragore almrinde (Siun. v).
*Cortieare hd. schelen. nd. scheellen.
slyßin (19. weit, bönen schleißen).
*Corticineus i. dominus (76).
*Cortilis V. Tortilis. Crispus.
Co-, l cu- (Gf.) -rtina hd. nd. vor-,
\va- {11, 7 e),hd. für-, vmb-hanck, hd-hang,
-hange, für hang am bet, des lietes, der
schlafkamer (75). serg, decke (Das.). en
craem(ll.^. q. tabernaculum institoris
KU.). gardijn(i32).eortiiie/iZ. rugelachen
(120). ruck tucher (65).
*Cortintiino v. Cordintime.
*Cortius V. Cornus.
*Chortonicuin ( Gallia ) uualholant
(Wessobr.).
*Cor- i con-tulis (9), cartulio (8. x
cardo) ange-r (9), -1 (8) ; aus eurculio
anger.
*Cortuluin v. Corculum.
*Cortvim i pirus chozze (104) i. q.
kottus i byrruxQ kozzo (Gf. 4, 539).
*Corturnix v. Coturnix.
*Cortus {cf. turtus) schiltkrot ein
wurm (74).
COR
153
Cortusa alp-, berg-sanikel , wund-,
heyl-glockchen (143).
*Coruare v. Cubare.
*Coruenticulum v. Conuentieulum.
*Corues v. Coruus.
Coruina vox rappen gesang (es).
*Coruipa v. Ceruipa.
*Corvis V. Corbis.
*Corula V. Corulum.
*Coru-, eory- (Gf.) -letum hasalahi
(Gf.). hasel-busche (19), -husch (11).
*Coru-, coro- (16), corau- (3, 75)
-linus, colurnus (121 &c.), eornulvis
r64b) hes-iliner (Sum.), -eliner (121), -elen
(16), -sein (8), -ebrier (120), -eler stock
(75). ein hesellen steiken (3),
*Corulis hassel (7).
*Cor-ulum, -ylum (es, 110), -ula(5b)
nd. hasel, h.-not. hd. h.-nuß, -nosez (5b).
-noczs (18); hassel noß.
*Cor-ulus, -olus (16), -ylus (es, iio),
-ilus (121 &c.) has-el (3), -1 (102), -sele
(47), -le (96). hesele (16). hd. nd. hasel-,
hassel- (7), haseln- (18) -bäum, -bom,
-stud (93). hazel nuz (4).
*Co-, fo-rulus {cf. forulus, cor-ilus,
-ytus) beygurtel, zerseckel (74).
*Cho-, co-rulus {cf. choraula) eyn
vor-danczer (12), -dentzer (lOj.
*Corum zaumleder (64).
*Coruptela v. Corruptela.
*Corus {i. pellis suh collo bouis t fo^
ramen in muro: X tho-, fo-rus) stelle
hol (19).
*Corus {i. crudelis, superbus; aus
toruus?) grewlicher o. hochfertiger (74).
Corus {cf. ventus) ost sudost (1).
ortwest-, nortost-wind (126). chorus
nort-oist (5), -ost nord (1).
Co-, gew. eho-rus (xopo?) kornmase
(100). corenmate (99). scheppel (22). wein
scheffil (9). wispel (23).
Cho-, co-rus hd. nd. eyn schar, i.
locus sanctus &c. hd. eyn köre, kor (9,
75), chor (8, 75), choirr (5b), kar (75).
Cho-, CO-, cor- (8) -rus ein pfeiff
mit secklin (91). sackptlfFe (75). pfiffen-
(25), blatur- (95) -spil {instr. mus. 95. cf.
conche). ein orgel mit czweyn roren
(8, 9).
Co-, cho-ruseare hd. bli-cken, -ckzen
(6), -xen (68, 110), -gzen(i33), -gsen (i52),
-tzgen (67), -czen (5, 69, 70, 76, 134),
-cken als daz weder luchte ader bliczt
(17). plitzen, schawren (74). nd. blix-,
bhxe-, blies- t blys- (22) -men. blicknig
t schyne (18. X -atio). hd. nd. schinen.
scheynen (9). erschienen, luchten, wet=
ter-1. , varr. - leichen , wertterleuchten
(65). wedderleugen (13). gleissen (Fris.).
zwitzeren, erschüttelen (Das.).
Corusca-tio, i -men (76) [i. fulgur 3)
pli-xeu i -czen (3), -gtzunge (133), -gzung
(152). plitz ;schawr(74).blick-ung (5b, 18),
-e i schin (17). schynung (8b, 18). scihn alse
blicsme (23). biixem (22b, 132). blix (110,
132). blitz des weters (75). hym-elicz (1),
-lycz (3), -liczen (4).
Coruscatio leuior wetterlucthen(i25).
Coruscus schiubare, luter, clare (17).
scheinend, glitzig (Das.). glantzend (Fris.).
Coru-us, -es (75 varr.) hd. hrab (4),
rab, rabb (Fris.), kolckrab (Ki.), rabe,
eyn swartzer r. (7); rappo (93), rappe
20
154
COT
(»4, 87), r«iii>. iK^. «Ml iiivon (23), niue
(<i;>\ nitMif ^11)- ciiio aux i^io-t). krump
srliniibfl (Unis 75).
Conuis [pisri.s) linsol [•.\a).
*Cho8 r. Chaos Cos.
Cos, chös(i2o), cox (i:u;), cosus (Of.),
cos olearis(nn«.,Fr.) (*. lapsorium </. f.)
h(i. wt'/.i- (,101), wetze- (7), woce- (13),
wetz-, weit- (.^)) , wet- (125), slif- (cf.),
sclif- (93), sehleif- i ol- (78), ol- (Das., Fr.)
-stein, -stain, -stheiu (17). nd. eyn wete
Bteeii (22), slijpsdeii (11). ags. liueti.stan
Chosdrus r. Costi-us.
♦Cosina (ous consobrina cf. d?.. wtb.
11!)) inagiu (V. s. o.iiii).
*Cosma r. Bugiila.
Cosm-archa (Hr.), -iarcha, -arius,
-arita, f consimarga (7(>) i. princeps in
mundo (cons. 7«), totius mundi (Br). fürst
o. herre ("i), prince (1-17) der werlt.
Cosmarchia der werlt furstendoin
(147).
Cosmicus werent- (^132), wern- (17),
weit- (iio) -lieh, wei-lthck (U7).
Cosmus werlt (U7, Sum.). die welt(65).
*Cospis V. Cuspis.
*Cossofrenus v. Consobrinus.
Cossus (/. teredo) holt worin (i47).
Costa hd. lybe (4), rieb (16), rieben
(114), rebe (125), rippe, ripp. nd. ribbe
(22ab), rebbe (99), rof l rafe (22'')-
*C. can-, equ-ina {i. lanceol-a, -ata)
sj)itz wcgrich, nl. hontsribbo (143).
*C. ovina schaffripp (143).
*Coste i. decas, gentos (Br. aus
-xoatig?).
*Cost-e, -ula rebewurtz (7,5).
Costella V. Costularia.
*Costella [cf. cartilla v. cartilago)
brot leflel (8, ;)).
*Cost'o8 V. Castologaloe.
*Costos V. Custos.
Costr-us, -ux (Gf.), ^ -es (74), chos=
drus (941^, Gl. Aeifr.), castros (130, Gl.
Aelfr., Gf.), construx (8,9) {i. diix apium;
grece dicunt duces apum 130 ; aus oestrus,
cf. costus; vll. wiso X wefsa?) uuiso
(127, Gf.). wis-il (104), -el (9), -sei (8).
weysel , byuenkunig (74). ags. seo beo-
moder (94'>).
*Cost-ula V. -e, -ularia.
*Cost-ularia (76), -ula, t -ella (Br.)
ribe 14). ripp-lin (75*», 76), -el (75).
Costu-s, -m (87, 105, 141), gr. xÖgtoc
(114), tostus (5. V.), custos (g. v.) velt
mincze (8'^). sent mergeu myncz (17).
kaneel (19). coste (87). kost (47). tost
(Sum. v). wilder saluan (7.5). wolgemuot
(91). plos- (10.5), laß- (7.')) -wurtz.
Costurarius v. Custos.
*Costus i. panis siliginis (148). rücken-
(9), ruck- (8) -brot.
*Costus {aus cossus? aus oestrus,
cf. costrus?) slang, vnck (74).
*Cosus V. Consus. Cos.
*Cota-rQius, -na &c. i-. Cydonia.
*Cothelaficula v. Cotula fetida.
Coticula goltstein , probirsteinchen
(12.5).
*Cotid- V. Cottid-.
Cotyla V. Cotula.
*Cotinus r. Cydonia.
COT
CotmuB(j. scotanum &c.) prcsilgen
holtz (11.1). fjlrl)er- (Ki.), wilder ol- (i43,
Ki.) -bauin.
*Cotognidium v. Coccognidivuu.
Coton, cothon {i. portu8\ p. artifi^
Cialis Gl. in.) ge.stad (88). haeue (t32).
*Cotoneatum {(f. cydonia) ain ge=
inailit kitten imc 91). eyngeuiaciite
(lUitten (I2.i MrR.).
*Cotomix ;;. Coturnix.
*Cottenus i. vermis qui nascitur in
faba l porcus marinus (76).
*Cot-, CO- (uo), quo- (125) -tidiana
{adj. s. nd. pestis; nomcn piscis sie «7,
68, uo) hd. teglieli-e, -IJ (67, 68), -s (Uo);
tägliehe (134). dcge- (5, 7, 18), deygc-
(21), dach- (22) -Hch, -lieiien (18). deghe.^
lik t vresen pestis (2;>). tag- (l), dege-
li<'h frielien (1, 17), fryslien (5b). daü
teiehliclien friseu (3). ain tegolicher ritte
(6). das tegliehe riten (12.')). daz kalde (5).
*Cot-, CO- (uo) -tidianus lid. dege-,
deyge- (IG, 21), dage- (19), tag-, teg-
(uo) -lieh; tag- (i34), tege- (6) -liclicr.
nd. deghcli-k, -x (11).
Cott-, cot- (uo), coth-, quott-, quot-
idie hd. nd. alle dage, hd. tage (3), tag.
hd. all, al tag. dege- (5, 17), deyge- (21),
tege- (6) -lieh, -licliin (5). nd. deghcliken.
quottidie (X quot dies, quoties) wie
vil dage (18). weydickc (12).
*Cottula i. mensura vini (i. q. cotula
i. q. cotme
Br. &c.), t lacUS (75), t puteus (3, 75, 76)
qui mpisterio est schaf(76). sumpft'(75).
ein sumph (3).
*Cottundus V. Contundus.
*Cotturnus v. Cothurnus.
*Cottus {piscis, i. gobio fluuiatilis)
gropp (140).
*Cottus V. Coccus.
*Kottus V. Cortum.
Cotula (cf cottula) mate van andcr=
half (147).
Cot-ula, -yla, -ila (Fr. {i. crispula
herba, crespul-a, -us 143) streich-, sterck-,
stein-blum (143). spind (Fr.).
Cot-ula, f -ila (74) fetida, cotila
(Fr.), cothelaficula (17) (i. bufonaria,
bruseiaculum, solis seculum, m Hetrv^
ria vlg. cota 143) hd. nd. huudes- (96,
Sum. &c.) , hd. hunds- (143 &c.), hunI5-
(17), kuh- t krotten- (143) hd. -blumen
sim., -plum l -tistel (74), -distel (Fr.),
-dill (143), nd. -blome (47, 85).
Cotu-, contu-, untersch. von conte-
l cutu- (76), cortu- (95), coto- (8), conto-
(3 &c., alpfi. coto- 18) -mix, cotur-trix
(t'x) t -tis (19), -nus (</. V. 74) {i. per=
dix, ortigometra, orthogemeta 1, quas=
quila 93, corlegium 76) est qd. auis (3),
a. regia (76) in arahia nascens quam
greci ortige- (76), orthiogru- (3) -atam
(aws ortygas ^Z. rap., ortogon Br.) vocant
ab ort- (76), orth- (3) -igia insula cfc-c. ;
alii vero eam vocant orthigiam, nigi-i
bigardum (3). {cf. pygargus, bistardus,
orty-x, -gometra) waeh-tnl, -til (95),
-tel (5, 7, 10, contu. 76); -el (93). watthel
(77). qua-ckel (107, 132), -ekele (loe),
-ccle (99), -tele (S^j. sneppe (11, 19).
brach- (5, 8, 67, 76), broch- (9), bruch-
(3) -vogel, l -hun (9). hd. hasel-, or- (76,
95), rcppen- (64), reppe- (17), rep-, rip-
(21), rapp- (7), nd. rap-hon {b^, 13, 23,
CRA
68), hd. -hün. -iiuen (1), -hun, -han (21,
76). per- (107), pa- (132) -trijs.
Coth-, cot- (74, 7.';), cott- (75, 76), ,
cont-, tect- (,75) -umufl {i. menti t
grepita 75) hd. viltz- (1, 9, 75), streyt-
(74), bunt- (9), punt- (74, 75), both-, bot-
(19) -sclnieh, -seliuehe (9), -schw (19).
bosscucli (loo). nd. böte (99), butschoe
(11). cotumi kotzinge (Gf. 4, 539).
*Cotumu8 ( X turnus , coturnix)
repliiin; turnas ein muntze (74).
*Coturt-is, -rix v. Coturnix.
*Couare v. Cauare. Cubare.
*Coura V. Coxa.
*Cousquilla ii. q. cossa Gl. m. cf. Goth.
Wtb. 2, 238) gull. cosse (122).
Couti V. Conuti.
*Cox V. Cos.
*Coxa V. Toxa.
Coxa, coura (76. X crura?], cera
(<?• '^O {cf gösse) hd. diech {vt in crure
7 .«rem.), d^che (12), diche, dich, dihe
(uo»), dyh (9), deych (13, Gf.), dieg (5),
tiech (6), tich (3), dege (10). dycher,
dyher n. pl.; der hangenden lancken g.
pt (4). dye (19, 90, 99). dee (23). dey
(109). ags. thcoh (i36). gewerb, gleich,
schloß, var. schoß (65). gescloß (64, Sm.V
beindicki (93). wade (3). brat (88, uo).
brade (132). schenckel (17). enckel (76).
gofife (121). hufft (88). ein ripp (68. X
Costa).
Coxale lendenyer (i47).
Coxendix hufft, diech, brat (88). die
schloss der hilft, t morbus die sciatic
(91. cf. Ischias).
*Coxima i. lactuca agrestis (47).
*Coxinum v. Coccinum.
Coxula diechel (75).
Cra rabengcschray (74).
*EIrabe v. Karabe.
Crab-ro, -rona, -ones {pl. U8),
cab-ro, t -o (75), carbo (76), scab-
ro, -o (7), -rones {sg.f 23), -ones {sg.
b'^), -iones (pZ. 1), acrab-ro (11, 12, 19,
20, Br.), -o (3, 8, 9), -io (53), strab-o
(19, 20), -aus (IG), -us (11, 19), gubru»
nes {pl. Gf. 4, 1039) i. scara- (75), scarre-
(19, 20), scra- {ib. ,9, Br. &c.) -beus, -bius
(9) (cabro differt a scabreo uo) wybel
(9). wysel (strabeus IG), wobbel scrabro ;
pherde woubel strabus (19). weuel (11,
20). ros- t perdc-w. strabus (11). kafer
(6). en querqueuer (-ue' 23). bathtkever
(95). bacli- {aus bacht lutumf), raiß-,
laub-keffer (7). roß - kefer (75, uo),
-würben (75^), -wurm (751»). schrot (53,
75) est genus brucorum der kefer (75V
schroter (1). scroder (scabrones 23).
Wespen (3). pfherde-w. (125). pferdßflieg
(uo). ags. uaeps cabro; hirnitu crabro
(136). hurn-uß (64, Fris.), -auß (91, Sm.),
-iß (G), -is (100), -üssel l -essel (73). horn-
Uz(l2l), -Z (102), -Uß (Ki».), -US (l4l), -iß
(17), -neuß (111), -ig (12), -ing (125), -eßel
7), -oberon {pl. us). hörn- (114), hurm-
V. a. 1618) -seu t horlitz. breem (uo).
ijremen {pl. 73). eyn stradit (scabrones
5^). schabe (seabro vermisll. X scabra?).
crabrona ein böse fliegender wurm (G).
ein boß fliende (17), en böse vlegheude
(23) worin.
Cracca v. Aracus.
Craee-, crage- t crea- (Gl. m.) -ntes,
cacent-i {pl. Pap.), -us {sg. Gl. m.) {i.
CRA
graciles, c/. 1-12 v. cragentes) geschlanke
leute (Kia).
*Cracma v. Craeouia.
*Cracius {piscis, aus graeius) crasse
(5b).
*Craco V. Trago.
Crae-ouia, -ina (66 &c.) (ciu.) chracw
(1). crakau (ü). krako-we (23), -w (2"2i.
*Craculus i'. Graculus.
*Cradula v. Tradiüa.
*Cragedia {au.-i tragedia herrenlob
cf. trageria) hern lof (23). hirnloff (sie 6).
Cragentes r. Cracentes.
*Craraacul-a, -us &c. v. Cremaeixla.
*Cramula (i4i unglossiert; c/. crem-,
crin-acula) iirgule; chella (of.). preclie
{Uni? Simi.V
*Crancallare r. Cancellare.
*Cranea v. Crinea.
*Crane-lla, -um, -us v. Cranium.
*Crango {i. collumbar colli 76, cf. car=
cannum 01. m. ? mm cl. krago?) cragin
(8). krag (kräng 16).
*Craru.ale {cf. cremacula &c.) hoyl
(19). en hael (11).
Cran-ium, -evun, -aus l -ella (G4),
erineum i^/. ceresella ?•, graneum (93)
(era- i. cri-nium t de crinibus factum
76. cf crinea) eyu hirii-schedel (27i>),
-scheydel (8). -schal (6). hyernschaln,
var. hirenschal (64). hirne panue (11).
eren {sie) beckeu (19). enbreghen cop (23).
*Cranopadia v. Cronopodia.
*Crapinare v. Carminare.
*Crapucia v. Catapucia.
Crapula (/. gul-a, -ositas 75) hd.
fraß, fraß-e (10), -heit (75); fraiß (5),
fr-äß (12), frauß (68), froß (77), gefraß
(70), fressen, fr'eßiiyg (2ö), ft-esnie (93.
cf. frassenie Ob. 408), vcresserige (6),
fr-eßerij (17 !, de fr'aßung (18), vber fraiß
(19) ; ubir- (8), ober- (13) -essen, nd. vras
(22ab), ouer at (23), aueraet (11). frillery
(iio).quoßrij (17). quaß, swalk (74). quas,
swellich (22t>). quoß (77). {Cf. Goth. wtb.
2, 602). gulsicheit (132, 147). miarage (c.f.
1, 962).
*Crapula (cf. crepula) v. CJueius.
Crapulari hd. v'eßen (6), fr'eßen. nd.
vi-eten. uber-essin 18, 9), -füllen (4). frassig
werden o. sem (7.5). zeuil fressen (64).
quassen (5, 74). eßeu, qu. vnd drincken
(17). eßsen ader quoßeu (21). quaßen
(12). quaysßen (5^). qwossen (3). quasen
(22^1'). quatzen (23). quatten, vaistwer=
uen, schwalken (74). hd. wol, woil, der
fole (18) leben.
Crapulatus ubir sat (8). oeuersadet
(132). uuorager (Gf. 1, 962).
*Crapulose quaßic- (17), gefressig-
(75) -lieh.
*Crapulositas frasserey(75). gulsicheit
(147).
Crapul-osus, t -ator (76) frißig (21).
ft-assig (1, 75). ge-fr. (75). fi-assig (i34).
fressiger {le sim.). fuUer (4, 110). qwaßig
(17). quassiger (74). eyn quaysser (5).
quatzinge (22, 23). gulsich (132, 147).
Cras /. erastinus (69, 70, 134) ; in=
crasttao (5^). hd. nd. mor-gen, -ne {b^'^,
22ab), -n (6, 18, 67). mou (21).
*Chrasalina v. Crisola.
*Crasmare v. Oscitare.
CRA
Crassari, -re (11) fet machen (17).
meesten (11). feisten (8).
*Crassari (x grassari) grulich dun
(8), tun (9).
*Cra8satorium v. Crissatorium.
*Crassetudo v. Crassitudo.
*Cra-, gra-ssetum {cf. cru-, lu-cibu^
l\im) tygel, tegel (74).
*Crassin-a (Sum. vi), -ela, -ella (7)
uelt-quenela (100, Sum. vi, Gf.) -cenula
(Sum. VI), quellen (7).
Crassi-, crasse- (5^) -tudo, t -tas
(66 &c., HO &c.) hd. fette-, fethe- (5b), fet-
(17), feißtig- (68, no), feißti (7), faisti-
(1, 76), feiste- (8), feiß- (91), sath- (7)
-keit, -kait (1, 76), -keid (17). vaistichait
(2). vetticheyt (23). vetheyt (99). feyste
(64).
Crassu-la, -da (so) {cf. fabaria)
blade lose (19;. swel- (^8), dros- (96; -wortz.
druusAvort {%ä). dens\vxirz (Smn. v). er.
maior erdpheffer (Snm. v). erd-, heiß-,
mawrstein-pfeffer (74). fette henne (Ki.).
drußworcz (8 &c.). druswort t ertpeper
(47). ertfesse; douderloek (85). er. minor
{cf. crisola, scroph\üaria) truß-, katzen-
wurtz, niaur-, steiu-pfeffer (74). stenpeper
(47). steeupoplie, eattenwort (sö). carten^
worz ; crasula vermicularis steiupheffer
(Sum. V).
Crassus hd. nd. vet. hd. fet, feth
(5''), fette (18), vetthe (19), feißt (110),
feist, faßt (64»), feyste (64b), vaist (1, 2) ;
feist o. ful mensch (8).
*Crastina (.s<. -are?) vermorgen (74).
Grast-, crath- (8b), cast- (9) -inare
morg-euon (18, 22, 23), -ene protrahere
(5), -neu (76), -en werden (17). marge-
nen (21) , -n (4). hd. vi'i-, nd. vor-, var-
sten. lenger fristen (8). hd. nd. v'lengen.
hd. vV.iehen, vor czigen (3).
Crastinus {cf. cras) morg-en (67),
-nig (1), -nick (19), -nich (22, 23), -euch
(5, 18). marge-n (11), -nleich (4), -lieh
(21). mornig(7, 110). mornlieh (6). mome
der tag (5).
*Crastrinus v. Castronus.
*Crasula c. Crassula.
*Crate i-. Grates.
Cra-ter, -ther, -tera {bissw. untersch.),
-tus (V V. cyathus), t -tulus (147), -tis
l chrather (76) hd. napfe, napf. napp
myt tween oren of henghlen ( 147 ).
nap (99). coph (ii7j. köpf (93). hd.
becher, pecher (4), hoff-p. (-ra 111). nd.
becker (23), beker (Hl zynnen kan (8).
crater trog (111). prunnen- (91), born-
(125 Mrg.) -troj:-. schawer (125. cf Fr. 2,
166). craticulus i. paruus ciphus (76).
*Gratera-rius, -tor (76) becherer (8).
nepfmacher (76).
Gra-tes, -tis, -this, -te (86), grat-es
(Gl. m.), -is (75) {i. suppedaneum t a\x-
stentaeulum 70) hd. ?ifZ. hört. Äd. horte,
hur-t, -dt (68), -d (1, 2), -de (4). katzen-
hurt (93). eyn geflecht hört (5b). harst
(86). hd. rost, royst, niest (125). nd. roest-
er (11 sim.), -re (99). gerust der murer
(75. X rost). hd. nd. viecht. hd. flechte,
siecht {sie 1), fleichte (3), flekch (2),
flech (18), fleck (7), wlech'(13). matt (6).
ein ege (43). ain zain vff dem karren
(76). crates ferree ein schling {cf. slenge
Br. wtb. 2, 821) ; cr., virge i pertice cra^
CRE
155
ticie dy staken, tzungerten, Mrg. tzaün
pfele (125).
Cra-, gra- {q. v.) -ticula hd. roste,
rost, rosch (76), rost (12), royste (152),
roist (13), eyn ysen r. (7). nd. roster
(22, 23). ein kleyn rost (66), -rostlin (68,
110). rostisin (104. cf. Gf. 1, 489). rosti=
sen (93).
*Graticulus v. Grater.
*Gratillum (« us crates xcartallum ?)
tragkorb (741.
*CrathLiiare v. Crastinare.
^Gratis v. Grate-r, -s.
*Gratulus v. Grater.
*Cratus i: Gyatus. Grater.
*Graxare (i. scribere Gl. m. aus cha=
raxare) coruorum vox (i4i).
Greacentrum spicknadel l fleisch-
hacken (Ki.), -hack, nl. vleesch? lardeer-
priem (116).
*Greagra i. abominatio (i48).
Grea-gra, -cra (Pap.), -ga (8b), eea-
(120), tea-, te- (75), carrea- (1), eiro-,
i cito- (3) -gra, cir-oga, -egia (2),
creos (49<' aus .,dicitur a creos &c.")
{i. fuscin-a, -ula, fueina 68, fu- 75,
SU- 76 -stinula, furca, farea &c.) hd.
nd. krau-wel, -hei (21), -el (17, 49c);
kroii- (11), kro- (22, 23, Chytr.), kra- (110),
kreu- (134), kre- (9, 4, 93) -wel. crowil
(120, Gf.). kröl (95). kroel t karst (6).
kravel (3). krail (115, Fr., Gl. m.). kräel
(1). chrew-il (119), -chel (1). kreul, crebel
(4). kreuel (69, Ki.). krogel, kriel (75j.
Krempel (1, 4. cf. fuscinula). knebel {i.
furca ad nee-, var. nect-andum 75).
crapft (49). eyn greitf (5). en grepe l
en gaffele myt dren tacken (22, 23). hd.
nd. (22) gabel; g. mit drey zincken (76),
mist-g. (eirogra (74I forke (chytr.).
Grealium v. Cerealium.
Greantes v. Gracentes.
*Greare {aus credere) globin (8).
Greare hd. schafl'eu, be-sch. (75),
schafeu(13), scefpho {prs. ui), schop=
pheu (1), schepfi'en (68). ?i(Z.scheppen (99).
icht (8). ich {sie 9) von nichte machen
{i. ex nihilo aliquid facere).
Great-io, -ura (i. plasma) beschat
fung (75).
Greator schopffer, vlg. beschaffer (75).
schep-pcr (5, 18, 22, Auz. 8, 100), hd.
-fer, -pher icht vonnit(15'i. sepper (21).
Greatura {cf. creatio) schepp-unge
(5), -inge (23). schephunge (16). hd.
schepf-ung, -iiung (4. mhd.) ; schopffuuge,
schaifung (70, 134), be-sch., var. -schof=
ftmge (75). geschep-nisse (9), -fft (68).
ge-schopff,fa»'.-schöpflF(75). gotis gesehofp
(8b\ schepsell (i32). eyn ding das ge=
schaffen ist (17). creat-ure (5, 7), -ur
(23, 76, HO), -or (22).
Greb-er, -rus, -us (3) {i. frequens,
spissus , sedulus , assiduus &c.) hd. nd.
stede. hd. stette (6), stet (4), steyte (3),
sta- (1), stä- (134), ste-tig; stetiglich
(68). dicke (5b). emßig (110^ sm.).
*Grebersia {nauis) esel-zul (2. cf. Sm.
4, 254), -tzuU o. nollholtz (74. cf. grafa=
sium).
*Grebida {cf. cre-, tre-pida) styfel
t stutze (74. missv. aus styfel fidcimerv^
tum).
*Grebo v. Grebr-eo, -o.
Grebra munuscula mang-faltig gäbe,
var. -feltig gebung, alias krem-sel, varr.
20 *
i5r>
CRE
-Uel, krotzol (e.i. cf. kramp, augsb. kramut
xettin, HtMia Sm. 2, sh.s).
*Crebrare *'. Cribrare.
Crebr-e, -o hd. sti-t-licli (fi, 4), -ip
(8, in. -i};licluM), (Iccliilion (i,'>2),-toiiglich
(67).stoitlulH:l).statiklich(i34).8ti'dc(17).
Creb-reo, -ro, -o, prt. -ui (i. detiimm
esse rt i>arii\i r.ii &c., esac f ficri d. iJr. Sc.)
hd. nd. dicke, hd. dirk, dikc (G), <lig
(21) wcson , hd. sin, sein, wordoii (!$,
iioV dyg- (i''»-'). dick-siim (>i'c Hü, 70, i.'>i,
ifta rtu.v dick sfiii). wilii'ii (-bo 17), dick
als (^-bro t. dcnsuin fieri i) ein want (aus
dick wcsoii als ein w.V
Crebrescere beginnen zu , tzo (132)
ver-nienigen (iio, i;!2), -mainigen (llO^).
Crebrifurus diefstede (in).
Creb-ro, -o fiio*») {i. parca Br., Gl. m.
c/. aratiuncula) ein beddeken van erden
tusscbent/.wei toren(i32).eiu bede-chung
(110 ?'«r.), -ckuug (sie!) von erden zwi-
schen zwei furchen (68, 110).
*CrebruiQ v. Cribrum.
*Creb-rus, -us v. Creber.
*Crebundium r. Crepimdium.
*Crecitare r. Creticare.
*Crecop-, creocop- l crepop- (3),
cretob- ( 1 3 1 , Sum.), cretab- (,127), cregog-
(76) -ulus, -olus (22, 23, 127, Sum.) {cf.
cretallus) wcsp-eu (21), -e (3, 5, 22, n).
west (7). wcpftz (76). wesfs ; mistel (74!
wispel (23). eyn brem (18). liore- (i3i),
hor-tubil (131, Sum. iv), -tu bei (Sum.) aus
erspare >< onocrotalus?
*Creda (i. crida Gl. m.) v. Crepida.
CJredere hd. gelau- (9), glau-, glo-
(6), gleu-, glei- (21) -ben; geleubin (5).
nd. louen, ghe-1. hd. bürgen, borgen (9,
11, 13).
*Crederiuin v. Credites.
Credibilis gleuplich (8).
*Crediees v. Credites.
Creditarius (fehlt in den H.is.) hd.
glaubhafl'tig. gelouffachtich (132).
*Creditas (cf. sq.) ags. geleafiPulnys (94).
*Credi- ( aZ^^/i. crepi- 110 &c.) -tes (mss.
raog.), -tas (18, 21, 66 &c., 110 &c.), -ces
(4), creticus (7. cf. h. v.) hd. zwifel-dig.
-ig (18), -hafftig (110), -ichkeit (21),
zweifel-dig^ (17), -tig (7), -hafftikeit
(66 &c.), -haflftikait (i34) in corde, in dem
hertzen. Cf. crederium (es, 110, 132) i.
dubium; crep-eron id. (ßr.); -erus (110
&c.), -orius (76) i. dubius; -ere i. dubi-
tare, spissare (Pap. cf. crebreo); -e l
cerpe i. dubiose (76^; -eeors (anders
ital. -acuore frz. crevecoeur) twiuelich
in deine liert-en (22), -zen (23).
Creditor gleu- (8, 9, 75). glo- (76),
ge- (ibyar.) -ber. ein beyter der beza-
liing die ym vß steedt (n.5). gelter den
man bezalen sol (75). die denandern bor=
fhet (11). eyner der du ioht geborget
ot(17). borge-re (100), -r (9).barger (4).
Credo ein crede (b^).
*Credo f. Cerdo.
Credulitas der glaub (65). gheloue
(22). onzwyfelheit (68).
^Credulus hd. gelo- (9), gleu-, glau-,
gloi- (6) -big; glei belieb (21). nd. ghe=
louich.
Croentata v. Crientia.
*Crefrare v. Cribrare.
*Cregogulu8 v. Crepopulvis.
CRE
Crema (itnl.) , grema [i. episerum
5'») 8mant(19, 74, lO!)). roumc (74). roum
^132). room (t07). rome (11). milchroin
(68). sane (on, 107). matten (."i'').
♦Crema brant (uo).
*Cre-, cri- (74), cra- {alph. cri- 6;
7 1, 101, 121, 127, Gf.), gra- ((), S, 17, 64,
74, 93) -macula, crema-sculus l -sclus
&c. (gi. in.), -ria (74, 76), cram-aculus
f -male (Gl. m.), -ula (7. cf.) l grani-
mala (UD. gram-arla (!).), -mula (141)
{cf. crinacula. gi. m. 2, 766, 776. Goth.
wtb. 2, 494) hah-ala &c. (Gf.), -cle (104),
-el (8''). habila (121). hala(i3i, 141). hagel
(74). hohel (G, 74). kessel-h. (8), -hol (9),
-hack (-ria 74), -ring (76). eyn hole-
ring cram., -wige (?) gram. (17). hael
(11, 93). hely (64). hol (9).
*Cremale (gall. cramilli-e 122, -on
(ii. 111. cf. prc.) schornsteyn (19). schoer=
stien (11).
Cremare, t -ri (74) (cf. erspare hd.
bor- (mss. mog.), bur-(19), bren- {Drucke),
Kren- (4, 74), nd. ber-nen. burren (74").
oru (17). v'borren (21). bru-wen (8^),
-Jen (99). hd. roi- (mss. mog.), ro- (12),
re- (49) -sten. sengen, v'stroyen (22'>).
pin-igen (17), -gen (21), -eghen (23).
*Cremaria v. Cremacvila.
*Cre- (7.5*J, 100), tre-marium (i. tripes
75) luch scirben (100. cf. crucibulum
&e.). kesselfuß (75).
Cremasc-lus, -ulus v. Cremacula.
*Cremena v. Crumena.
*Crementare wa- (11), way- (19) -ssen.
Crementum hd. wachs-unge, -umb
(2), -en (76); waseh-(5), waß-uuge; wags=
ung {ö^}, wayssunghe (19); gwechs (134).
nd. was-singe, -dorn, mannessarae (74).
*Cremeu-m, -s &c. v. Cremiu-m, -s.
Crem-ium, f -eum (19), -inum (47),
-um (Alb.), crenium {q. v.j, gremi-um,
pl. -a (2, 33, .Sm., Gf.) (t. frixorium,
siccamina; holocaustum; quod remanet
inpatella de carnibusfrixis,a\cca,mer\.t\xni
lignorum t frixorum in p.; aus cremare
X xpijjivov, crinea q. cf.) durri, thorri;
d. paum(Gf.).spacha (1191», 121, Gf.). spach
(101). kühn, schleissen (Ki^.). sproyß t
drapp (cremeumi 19. i. e. surculus, race=
mus). hd. criebo (not"), griu-po (Gf.), -b
(2) ; grieb-o (Gf.), -e, -e die geschmelczet
ist (10 Mrg.); grübe (95), greub (134),
grewbeu (1, Fris.), grieb, gribe (21),
griben (13), grybeu (12), grebe (5, 125),
grife (3), griffe (8), greifen (Fr.), griefen
(Gl. m.), griue { qwot (9). nd. grywe
(109), greu-e (23), -en (22^^, 132) off ein
kadebrade(i32). gryeve, cade(i47). brade
(109). griemen (71). kromel (75). kresche
(Fris.). kranken (krauken?) o. martrer
(1). gebrant oppher (17). swar-te (5, 74.
133), -t (18, 74), -de (23, 109). schwarte
(67, 152). eyn swert (21).
*Cre-mius, -maus (5, 21), -minus (6,
21), -nis (74) (i. paratus, pronus ; fehlt in
116, 132) hd. bereyt. nd. bereyd (23),
breyt (22).
*Cremu-nium (U7, 148), -tium (Gl.
m.) (i. holocaustum, cf. eremium) offer
(147).
*Crena v. Cema.
*Crena {aus threna x carena?) i.
fle-tus (67 &c., 110 &c.), -ctus (66); versus
'. vt caream erena stren-uo, -ue, -o.
CRE
Crena krinne, kerl), heilen (Fris.).
krumme (Ki».). pl. krinn-, zinn-lein an
den bh'ttern (135).
*Creni8 v. Cremius.
*Crenium v. Cremium.
*Crenium en cranie (11).
*Crenium (aus cremium) zuntter (1).
*Cre-nium (74), -mium, l gremium
(Gf.), cromin-on (147), -um (.Sum. v)
(hcrba 74 ; i. gramen nounm per sectionem
lyrimam Gf., cf. Sm. 2, 550, vrm. st. post
s. pr. ; demnach aus cremium siccamen,
X xp6{JijJ.U0V ? Keine besondere Pflanze f
vgl. amaclitsblohin paeonia officinalis
Nmu.) ama-cht (85, Sum.), -che (74), -th
(47, 101), -t (Sm.), -d (loa, Gf.). hunts loick
(i. cepa canina 147).
Creobula wilde krausemunze (Ki*».).
*Creocopulus v. Creopulus.
*Creones /. auis pibisci (8'^).
*Crepa (i. crypta Gl. m., capra Ki.)
V. Crep-ida, -ta,
*Crepacvd-a, -um (iZG^) i. tabula per
quam passeres terrentur(i36^) ; t qua a
segetibus territantur aues ags. cledr (i36*.
cf. cleadur a clatter, drum Bosw.). C/".
crep-itaculum ; -ula est illud quo /m=
gantur volucres de segetibus (76, sim. 75
V. cucius).
Crep-are, -ari, -ere (-ere i. cre-pare
HO, 132, -mare 68, -mari Br. l dirump-
ere, -i Br. ; -are i. sonare) hd. brechen
(6, 68), zer-, enczwei-br.; prechen (74),
zer-, zu-pr. ; prasten t hellen (-ere 74) ;
brcsten, zu-br., -presten i auffkeinen
(74); schrinden (7.5); rizen (14), rißen,
zu-r., -reyssen (9); phiphet (se'cioo); luten
(-are 68, 110). hd. nd. barsten (11, 132),
bersten (14, 23, 75), spliten (99), splyssen
i schueren (i32), luden (-are 11).
Crepatus geschrunden (75).
*Crep-e, -ecors v. Credites.
Crepedo v. Crepido.
*Crependium ((/. crep-undium, -ita=
culum) wig- (9), wiegen- (8) -baut.
Crepere vb. v. Crepare.
Creper-e adv., -us v. Credites.
Crepi-da, -ta (16, 74, 76), -ea (8, 9,
19), creda (11, 19), criped-a (64), -is
(120) {i. claui militum f magni subtu=
lares^Z. -dae Pap. ; clareares i4i, glarea
res Gl. m., sandalium KU., ocrea t
stiualis 93, calcius crepans 10) schuch
kirne' (10). grosser seh. (74). filcz- (8),
felczs- (16) -seh. \\qz schue t boeze (9V
botschuoche crepica, buyß creda (19).
buete (11). calotzchen (125). cloczen {
fußsolchin qui induuntur in hyeme (12V
slodse (Kii. i. q. sloitze sandalium 147).
slose (132, KU.), schlösse (110). stiual t
lederhos (93V stj^fel (64). zokel (Gf. cf.
Sm. 4, 225). crepidas i. q. sola (x soleas ?)
astericha (Gf. 1, 502.).
Crep-ida, -a (8''), pl. -idae, -ides, gr.
xpTjTiiöci; {cf. artocopus &c. ) crappfe
(8b). kräpf- (113), kräp- (iiö), kröpff-
(112) -lein.
Crep-ido, -edo (1, Gl. m.) (i. cauerna,
riparum ab-, ob-ruptio, summitas, montis
exfremitas &c. ) hd. prestung ( 1 ), zu
brestunge. nd. berstinge, to-b. loch in
ey steyn (17). hol (68). hoyel (132). häli
{ sticchili (117). bäli (sie) ^stecchili(i2o).
hale t stekel; want (Gf.). bort am ge=
CRE
stad (Fris., Ki.). ein g. des wassere, ein
land (88).
*Crepita v. Crepida.
CrepitacTÜum prunnoda {pl. Gf. )•
kleffunghe (19). clapp-inge ( 11 ), -er ?
kloterbusse (109). klingbuchslein (Fris.,
Ki.). klaffer, kiiiderklapper, schlotterlein
(Ki^.). eyu wijgen liet (17). wiegen bant
(8). wigen tuen (9).
Crepitare bresten (19). ganaisten t
bratzlen sicut ignis (76). dick vil luten
(iio sim.). krachen (75, Ki. ). ki-, kui-
rren (Ki^.).
Crepitudo zerbrechung (6). zcu pre=
chung (4).
Crepitultim ein flitterbende (125).
Crepitus krach-er (7.'5), -ung, brast=
lung, don (88). klapff, thon (Fris.). hal
^88, 110). gelut (68). geluyt offbarstinghe
(132). furtz o. truntz (74. c/. Fr. 2, 392).
Crepitus lupi fist, wolffs-, buben-
fist, nl. bovyst (143). popist (Ki^).
*Crepondiuin v. Crepundium.
*Crepopulus v. Creeopvdus.
*Creporius v. Credites.
*Crep-ta, -a (iioa^. Gl. m.) i. cauema
vbi ponuntur oss-a, -ua mortuorum (66 &c.
110 &c., untersch. von crypta) grufft
(iio'>f^). krufft (68, uoa).
*Creptus {cf. crepitus) prast on der
mif (74).
Crepudia (r/.Gi. m. h. v.) r.Crepundia.
*Crepula v. Crepacula. Crapula.
Cucius. Datisca.
Crepu-ndia, -dia (23, 74), -ndi (i36)
sg. pl. i. ruditnentum in facie (66 &c. );
puerilia ornamenta indita (ßr. ), p. o.
indicia (i4i, Pap.) que expositis infantil
bus adhibentur ; i. orn. t inicia? cuna-
lia, -bula [nx) \ pucrorum initia incu-
■n.ah\x\.a,, insignia. cunabulum. (Pap.);
munile guttoris (i36. aus monile gut=
turisV (c/.erependiurQ. inicie.) kli- (114),
kla- (Ki.) -ppcrwcrck. schlotterlein (Ki^'.).
klepperlin, goschwaigung 0. schenckung
der kind (ss). kindcrzier (111). kynt-
(21), kun- (6), kuu- (66 &c.), kune- (19),
kone- (5), kon- (23, 152), kon- (67), hon-
(22) -heit. grobheit des antlutz (74).
Crepu-, crepo- (11), crebu- (76)
-ndium (/. cunabulum Br. &c. cf. crep-
undia, -endium) wyege (11, 19). wieg
(76, 110). wege (18).
CJrepusculum demerunge (9). be-d,
(5). dencrunge (5'>). schemer-unghe (19),
-inge (11), -tut (108). schymerunge (12).
auent (99). fin-, du-sternisse (10). moi-gen
rode (8). zwisehan- (93), zwischen- (91)
-liecht. zw. tag vnd nacht, morgen o.
abend (110 sim). vortage (62). schnachts
o. sehmoi'gens ee, t wile vnd zyt dar,
man wol erkennen mag tag vnd nacht
von ein ander (75).
Crescere hd. wah- (6), wach-, wachs-
(76), waß- (21), wa- (77), ways- (19), nd.
was-sen. waschen (5). wasßin (5^). was=
czeu (18). waßen (17).
*Crespinus v. Crispinus.
*Crespolina v. Santolina.
*Crespul-a, -us v. Cotula.
*Crestantia (X chrysos?) vbergul-
tes faß (74).
Greta {i calculus Mss. mog., argilla
Br.) hd. cri-, crij- (17), crey- (3) -de;
CRI
crid, kreid. nd. krite, krijt (132). wyß
erdtrich (64). lett (9i).
Greta figularia thoen (125).
Gre-ta, -tha marina v. Grithmum.
Greta rub-ea, -ra rod crite (22b). hd.
nd. roet- (132), rodel-, rudel- (22), hd.
rotel-, rotel-, roetel- (uo), rottel- (67),
rettel- (76), retel- (134), redel- (18), trut-
(74, Fr. 2, 393c) hd. -stein, -stain, nd.
-sten. rotstein der zimmerleut (75).
*Cretabolus v. Grecopvdus.
*Gretallus ein diere (8^. cf. prc.f
kretal mumia Gl. m.?).
*Gretha-muin, -nus v. Grithjnum.
*Gretanus {i. laycus) lay (74).
*Gretarius sbst. {i. designator sc.
militum) einfurirer (n5).
*Gretarus schelwurtz (74).
Gretella v. Glitella.
*Creti-ca, -pa {i. tonitru &c.) donner
(74).
Greticare, crecitare (8) besseren
(8). czu-b. (9). genesen (11, 19). gesunt
werden (17). bekeren (42).
Cre-, t ehre- (es, uo) -ticiis {i.
medicus, iudex, iudicialis, dies iud., d.
inditialis infirmi 74) ordelich (68, uo,
132). anfengklichertag eins krancken
(74). medicijnre (147).
*Greticus v. Credites.
*Crethinus satiua ( cf. crithmuin )
gartenbacillen (143).
*Gretipa v. Cretica.
*Crethma v. Grithmum.
*Gretob-olus, -ulus v. Grecopulus.
*Gretum album hunde dreg (9. sonst
album graeeuna weisser Hundedreck als
Pur ganz geltend; aus excretum X
creta?).
Grex (auis) matkern, schrick (112).
sfhritz (Ki.).
*Ghriare {i. seuire; cf. Gl. m. h. v. ?)
grymmeii (1).
*Gribare v. Gribrare.
Gribellum sip (104). seep (19). hasip
(141). ain klaiu sib (74).
*Gribillum biidel (11).
Grib-, creb- (94), cref- (i36) -rare,
-rari (25), -are (23, 69, 133, 152) hd. reden,
mele-r. (18), raden (Fris.), reyden (i52),
redden (i33), rethen (70); red- o. lyt-eren
(68); ? ry-, rey-, rai- (75), reu- (69, 134)
-tern. vaen (1, 3. cf. Sm. 1, 506 Gf. 3, 727).
faen, fehen, siebiu (75). syfften, budelen
(132). ags. siftan {II. c). ha. si-, sy-, nd. zi-
(23), schi- (22) -chten. sehen (6. X fe-
hen ?). zeuen (23). bewteln (4, Fris.).
temesen (loe).
Gribr-arius, i -io (125), -ator (112)
sibmacher (91). sybarer, varr. syb-,reyt-,
ryt-, ritt-erer (es), seber (125). rader (112).
Grib-rum, -um (70), crebrum hd.
sip (3, 5b, 95), sipp (5, 6), syp (10, 4),
siep, seip (8, 21), sep (13), syb, sib, sieb
(8), seb (125), sehe (18). sibe, redesiebe,
melreding, reutere (74). ritra (i4i). ritere
(104). reithern, raiter (75). reite-r (ki.),
-rn (Fris.) i bentel. zeue (23). zieue (11).
seve (loej. sef (99). syff (132). tem-es (106),
-iß (Fr. 2, 368^), -pf (99).
Gri-eetus, -ticetus i -tieus (125) ham-
(Fris.), hamp- (125) -ster. ziselmaus (v. a.
1618).
CRI
*Gricta v. Grypta.
*Gricula v. Grustula.
157
Grientia ( i. pallia Gf. , missv. aus
palea ereentata cf. Gl. m. vv. ereentum,
crient-a, -ia &e.) hemidi (Gf. 4, 938).
*Criinaeula v. Grem-, crin-aeula.
Grimen hd. nd. laster. hd. bosheit
(100), schände, schand.
*Grinienta v. Grumenta.
*Criiaina v. Grumena.
Grtminari {i. calumniari\ in seipso
angustiari 75) hd. nd. la-, hd. le-stern,
l werden gelästert (19). ic laster of ic
warde lästert (prs. 11). sehenden (4).
scheiden (10, 12). beschuldigen o. wer-
den beschvddiget (es, uo). straiffen (10).
fressen, hermen, kumern, be-k. ; be-k.
in leid vnd iamer (75).
Griminatio frass-al o. -m\g{iä.cf.prc.).
*Grirmiiium v. Giminium.
*Grina v. Grinea.
*Grina-, erina- (75), crim,a- t ceruin-
(76), eeruu- (75), cerun- (3, 75), -eula,
-eulus (63), -culum (3), cri- (5), cli-
(5b) -natica, cerisiola (76), cerpula (11),
cramula (? q. v.) , trun-cula (75, 76),
-tula (75. s. M. ), tueula (3, 76. s. u.),
tutula 74, 75. s. u.) {i. festuca - lium,
-rium, linis, racena, frang-ina i -ulum
i fragina 75 ; aus cremaeula hahel sim.
jyiissv., kaum X carminare) hehel (76).
heche-1 (5, 18, 76), -In (17). heichel (3).
hevgel (21). hachel (4, 75). heckel (63).
hekele (11, 23). breche, prechen zum
flachs; tu-, trun-tula, tiffa, triflfa,
strifFa swinge zu dem flachs hare 0.
hanffe (75). prech, flachßpreche, swin-g,
-ck ; Swing-, var. schiwngk-stock o. -stul
(74). ein swingne (tueula 3).
Grin-ale, -ile (uo &c.) {i. sertum, s.
ex rosis) hd. krantz, krenczel (9), schap-
(mss. mog.), schep- (13), scha- (i52)
-pel. scape-ll(93), -el, peel, crants (147).
haer snoer (90). kämm (es), kamp, huue
(132). kap t hub {ad crinem pertinens
uobc), bub (arf crimen ^. sie uo).
Grinalis (acus) spenula sim. (Gf. 6,
34s). sipinila, ruil (Hpt. 5, 200).
*Grinatica v. Grinacula.
*Grin-ea, -ia, t -a (75), -eta, riaeta
(134), cran-ea (77), -ia {i. crinia 76. cf.
eranium), cremium {q. v.), cemea (9)
hd. swar-te, -ten (9), -t; schwärt, swert
(6). hd. swa-, swae-, swai- (i32) -rde.
*Grineum v. Gerebellum. Granium.
*Grineus harin (75). hören (22).
*Grinia v. Grinea.
*Grinieinus herin (6).
*Grini-cius, -tius (uob), -rius (1) {i.
cilicium) hd. nd. eyn hareu (23, 4, es),
hd. harein (1), harn (21), hären (134),
heren, heyr-in (152), -en (3), herecht (I8)
hd. cleyt, kleid, tuch (1, 5b), nd. dok.
*Grinicius adj. harlich (8b).
*GrLaicus hericht (76).
Grinile v. Grinale.
*Grüiinula {a crinia) swartel, varr.
swert-el, -liu (75).
*Grinirius v. Grinicius.
Grtnis hd. nd. har, haer (11), hare
(16), hair (19), här (7, 17), haur (93), hör
(27=1). griffern in daz hair (5).
Grinis passus breyt har (64b). preyt=
har o. lang ze loczen (64«). zer-streltea,
-thanes haar (Fris.).
158
CHI
»Crinisnro liarcu (75'»). nuiffoii, Imr
vli-r. ^7.•.l.
♦Crinitius r. Criniciue.
Crinitus [i. capillatus) hd. fj;o-liaiot
(*21 , liN, 110^. Iiiiit [IM), -horut. -liert.
tul. i;lii'lu'r-t'ix("t f_*;)\ -glift {'2'2t. riuicli (4).
*Crinixim r. Cranium.
*Criped-a, -is c. Crepida.
*Crippa r. Ci'srpta.
*Crip8are }::i(.'zeu wyc ilit' liitre (67
Mr^l; •"•■'■ luiiire, (/. cris-pire, -sari;
cucurire; gracillare; ^aty.oiM 1 1-' >, wet
teraii. ga-, go-tzcrn ror/ymirc i7r/(j///He?
odii- goczeii = kcttcron crissor (i08)V
Ci-ypta, (jeir. cri-pta, f -cta (sc), f
-ppa (5i>, 8>'. 21"). -ta (3, IS, 7i). crepta
{q. V.) )i(l. ein cnit'to i,H'M, knift, kenfft (.sie
1S4), kroft (12, 49, 152), croffte l koifft
(10). gruft (1, 3, 9. 74). grofp (8\ hd. nd.
kluft (23, -7, 125), kloffta«), klust(22).
klncht (22''), krocht (11 &c.) in ecclesia
(77\ oft \iH\or hd. einer kir-diin, -clien.
-gen (21). nd. encr kcrkon. cluirt (uo").
saroll. Schrein (74). swebbogen (5''). po-
dorawn [9 Anh.).
*Cripta {i.presejie) krip {sie 7«. missv.^.
*Cris {missv. Abkürzung?) hergesello
(121 I.
*Crisare {aus XP^ao?) v'gulden (19).
Crisari r. Crissari.
*Crisatvis virguldct (19\ vorgnlt (11).
*Criscvis, (j. -ei iair gcwoentlic van
XII inaj'iidcn; reglien i. pluuia (147).
*Criseus v. Chryseus. Griseus.
Chryseus (Ki.). cris-eus, -ius, -us
(76) gülden (li, 19). giilden (Ki-'>.).
*Crisis, krisis (.';um.) i. aurum l iudU
dum (66 &c., 110 &c.), t vnctio (iio &c.)
{aus XP'J'^Os X xpbi; X XPi'^^t?) ordel
{ aurum (ID. bechorde (Sum.). beker-d
a morho (9.3\ -ung des siechtagen (2).
*Crisius v. Chryseus.
*Chrysius {fluuius in Hungaria) die
krapff" ( i25\ körös (p.ischoff AVib.).
Chrisma, gew. crisma chrisiin (125).
kris-am (65, 68), -om (68), -em (6 7, 76,
110, 134), -en (69), -sam (65), -sem (18).
hd. nd. kres-um (12), -im (5''), -em, -sem
(21), -en (70), -me (99)_. creßem (17).
dopsei, erijsdom {i. vnctio 132).
Crismale v. Chrismatorium.
Chri-, gew. cri-smare, -smari (.ö'')
kris-amen (18. 68), -emen (67), -men (1,
76, 110, 134). kres-ernen (5'', 23), hd.
-semen, -men (66, 70), -sem {sie 21).
krismen an strichen (6). kresem an=
streichen (4). olyen (132).
Chrisma-, gew. crisma-torivun, -tile,
-le hd. krisam faße (18 1, krcsam vaz (öi;
cresim- (5'*), crismen- (21) -vas; krisem-,
kressem- (21), kreßemen- (17) -vaß.
kresem-vas (se), -vayß (19), vat (23).
chrisem haus (1). oly vaß (i32).
Cris-matus, -tatus ^8) gecrisampt
(65). gesalbit (8 .
Chrysoeolla berggrun; buiris zum
loten (135). borras (Ki.).
*Crisol-a (8), -oeaiina (sö), -otamia
(47, 9r.). -otarina (74). crissolomia ym),
ehrysolachan-on, -um, / chrasalina {i.
crassvüa minor i44j, grisoloearuia (24),
gresoloeamia (snm. v), gr. XP'J^öXaxavov
melde (24, Sum. v). melte {i. atriplex 74).
milteu (i26, 143, 144). schiß -m. (i26
CRI
moltcn , wilde-, jicheiß tnelten , guter l
stoltzer heinrieli, schinerbel (14:1). mist
melde (8, 47, 85, 96).
Chriso- (74), criso-litus, t -licus (76)
eyn erisol-ite (5), -itt (1), -yt (23), -t (74).
*Chry80-mala (111), -mela pomerantz-
en (111), -ken (125). (piitten (Ki.).
*Crisopassu8 &c. /•. Chrysoprasus.
Chrysoplytes gold- o. kretz- (135,
FH8.\ kratz- (Ki».) -wascher.
*Chrysopolis (c/m.) ingoldstat (88. X
guld !).
Chryso-prasus / -pastU8i(/CHi»irtKi.),
geu'. crisopassus, ciprassus [lapis virU
dis cum aureis .stelli.'^ 76 1, gr. Xp'J^OTiaOTO?
(i. auro asper sus i2'j) hd. nd. eyn criso-
-pas, hd. -paß, -p (3).
*Crisost-imus, -omus (74, 76) gulde--
munde l vbergulte (74). ober- (5, 18),
vor- (23) -guldet. v'gollet (21). vergildet
(7(!\
Crispa {i. pliea, placentula Gl. m.)
eyn strymcle (19). strime(ll). cen struue
(lo.s. i. q. struyue ^jZacento &c. 147, Kil.
cf. scriblita).
Crispans fladerechtig(Fris.), fadericht
(Ki".) t geblümt.
Crispare hd. cruz, kruß, krns, i'aid
(75) machen, krusen (19, 107). cruzen
(11). krausen (Fris., Ki''). nd. cruselen l
kerspen (los), crunkelen t crullen (107
&c.), cronckelen (132). i. iaculari{iil,'BT.).
schyeten (147).
Crispatus gekruset, bekrunkelt (109).
gecro-lt, -nckelt(i32). kruß gemacht (110).
Crispes (i. lips-anium,/aZs(7i -onium
Gl. ra.) kaffs o. heiligenpuchs (74).
*Crispicies v. Crispitudo.
*Crispinum v. Lactueella.
Crisp-inus, -ina, -ula (47, 85, 96,
Sum. V), crespinus (lierba, cf. cotula)
erb-esib (.Smn.), -sipp (v. a. 16I8), -sei
(143). be- (Ki».), pe- (Kib.), ve- (143) -rsich.
berbser-, paissel- (ki.), peissel- (143)
-beer { saurach. kri- (85, 96), kir- (47)
-speie.
Crispire {cf. eripsare) gallinarum
(Gl. m.).
Crispi-tudo, -cies (4), -tas {v. crispus)
krausheit (4). kruyscheyd (19). cruuscheit
(11).
*Crispua {flos) fyayle (19).
^Crispvda v. Crispinus.
Crispus [i. erispitatem habens 110
&c., cortilis sie 1, 5'') hd. nd. krus. hd.
cruß. krauß, chraws (1); kruysse adj.,
eyn krolle (19) ; krusch (10), cruspe (.ö''),
krusp (5), krausp (4), krisp (Gf., BM.),
cruspelicht (Jeroschin), raid (1, 75). crul
(99).
*Cris- (74 &c.), cri- (74, 76) -sari {i.
fricare (lOs); actio mulierutn in coitu {n,
76). hurerey triben (75). kreisten, anch-,
var. anth-tzen, tren-sen, -tschen (74).
kettereu (losi. stolpekutten (11).
*Crissarium hurerey (75).
*Crissator hurenwirt (75).
*Cri-, f cra- (74) -ssatorium huruhauß
(74). bordeelhuys (lOs).
Christ-, crist- cf. Xp-.
Crista hd. nd. hanen-, bannen- (70),
hauet- [sic 22), haue- (11. 18,21), hanne-
(9), hd. han-, vogl- (1). fogel- (17) -kamp,
-champ (1), -kam, -kambe (17), -bäum
CRO
(68). kampo (8''). kainp (9<»). krön der
hauen o. der iu-nnen (75). hd. zeychen,
crey (8, 9l, heim (1). li.- 7id. -tecken, hd.
czeiciien , -zeugen (13), -harten (75).
heilzeigeu {sie 77). heimsziert (93). das
zier auff dem heim (91). struß (125). feder-
j)U8ch (111). cimmi'r (g(dce mo). ti- (108,
109), te- (107) -nuner," top 11:12) van den
heim. boh. hrzieben (/. tmlea\, klenot (a.
d. D. 1). V ^ '
*Cri8ta (herba) kreidt (73. cf. crey
prc). waldhirschen, brauner augentrost
(143).
Cr. gall-i, -inaria, -inacea (/. fistu=
laria &c.) rodel, nl. ratelen (143).
Cry-,gew. cri-stallus hd. nd. crista-l,
-11 (1, G), -lle (19, 23).
*Cristamea v. Crustaria.
Cristatus hd. nd. gekem-met, -et (23).
getzymmert op dem heim (i32).
* Cristatus v. Crismatus.
*Chri8tega v. Tristega.
^Cristeleyson crist erbarme dich (8).
*Cristere &c. v. Clyster.
Christiana cristin (1).
Chri-, cri - stianismus cristinwerch
(1), kerßdom l kyrstenwet (i32). criste=
lieh ordi'iiuug (G). hd. nd. cristen-lant,
-glaub (17, 110), -wyß (68), -sidde (17),
-heit (93).
Chri-, cri-stianus ein crist-an (93),
-en (64). hd. nd. kristen-, kyrsten- (132)
-mensche, -mynsche (23), hd. -mensch,
-man (6, 21), -er (5'^), -lieber (64).
*Cristil-a, -la n. Cristula.
*Cristoga f. Tristega.
*Crist-ula, -ola (199), -ila (3), -illa
(67, 7t>). chri-, var. ehry-stula (110) (i.
ixos, iron lept' 125. cf. capuda, miluus,
accipiter, loaficus &c., burgund. cristel
engl, kestrel/;-^;. cresserelle &e. neuprov.
ratier nhd. rothelweihe, röttclweibel,
rittelweier , rüttelgeier falco tinnun;
eulus Nmn.) e}Ti wihe (10). Jul. nd. rodel-,
radel- (13, 22»^, 23), rode- (99), hd. rotel-
rottel- (110, 125), royttel- (152), roddel-
(19), rutel- (4), rudel- (12) , ruddel- (17),
rcydel- (18), rot- (67, 74, 76) hd. -wihe,
-weyhe (74, 134), -wye (13, 18, 19, 152),
-wy (5*^), -^ey, -weyn (4. cf. malberg.
weiano, veganus, rodelkiuino erodion
Sm. 3, 167), nd. -wige, wywe (109),
-bristlin (67, 76). wannewehel (74). wint-,
■wiuth- (3), wind- (2) -wehe l -wa (75),
-wji (2, 3), -bae (1). boh. postolka (4).
Cristus crist (.5'').
*Crisus V. Chryseus.
*Crita V. Crypta.
*Crithamum r. Crithmum.
Crithe (morbus) ein waren (126. weit.
war n.). wernickel (m). gersteu (zwu-
schen den untern augbramen Fris.). g.-
koru l meerigel (im aug Ki.).
I *Critella v. Clitella.
*Critie-etus, -us v. Cricetus.
I Crith-mum, -mus, -amum, ereth-
' mum, -amum marinum, -anus marini,
-ma marina, -a m. , ereta m. (Ki.) {i.
\ batis m., salsa m., rineum mariniun,
, baticula , bacilla , ealeifraga ; herba
diui petri, sampetra) meer - feiichel,
-bacillen, -peterlein (i43).
*Criton v. Cliton.
Cro- f eru-acia krabat (75).
*Croea v. Conuulsa.
CRO
CRU
CRU
159
*Chroca v. Chytropus.
Crocare v. Crocitare.
*Crocca v. Crocea.
*Croccvi8 {i. vncus Gl. m.) v. Crocus.
Crocea {i. cuna (&c. i-n, Br., Gl. m.)
wyeghe (ii7). kiiidoswiege (74). wagen
(11, 19).
*Crocea (cf. trocea, drotheca &c.)
runge (9).
*Crocerus v. Procerus.
Croc-eus, -ius hd. nd. geel, gel (21),
gell (9). hd. gel geferwet (6); geel- (68),
gel- (134), gele- (69) -färb; gel-we, -e,
-be färbe (er. color 65 varr.) ; gele f.,
g. farwe (18). nd. gliel varwe (23), gel
warde {sie 22). gclbrot als saffran (75).
s.-, saflFer- (75 var.) -geel (111), -färb (75,
125). blaich fro (76).
*Croci-abulurQ , -bulum, -balvim v.
Crucibulum.
Croc-itare, t -ire (110), { -are (Br.),
-o l crotico (prs. ig), t eruxare (Gl. m.)
rapcn gschray (1). schryen als die rap=
pen (iio). rauen schrighen (23). raben
gageii (2). koßen (9). rassen; crochen
als die raven (147).
*Crocius V. Croceus.
*Crocli8, g. -idis [i. delphicus) scheib=
lechter, synwelcr (74).
*Crocodilla (^. ane-, an-blatum i. q.
dentaria sine foliis) anblat, freysam-
kraut &c. (i43).
Crocodilus &c. v. Cocodrillus.
*Crocola {i. centrum) lialsbeyn (147).
*Croco-, crocu- (76), croto- (Gl. m.)
-lare clappern (9) , klepperen (76) sieut
ciconie.
*Crocolus V. Cocodrillus.
Crocoton schaube {vestis mulierum
111, Das.).
*Crocula {dim. a crocia Gl. m.) i. cibo-
lum (76), aus crotalum i. cymbalum
(Pap.)?
*Croculare v. Crocolare.
*Croculus V. Cocodrillus.
Croc-us, -cus (136), -um (74, 9i) {i-
coccus Gf. q. cf.) nd. nd. saff-aran (76),
-eran,-eraen (85),-raen (ll),-erain (19, 152),
-eron (6), -cren (67, 77), hd. -ran. suffran
(88). soffraen (99). crügo (120. c/. coccus).
cröge(i2i).sintvarwe(sum.).seydfarb(74).
*Crocha v. Chytropus.
*Crodea v. Drotheca.
*Krolla sonnen-, sunn-wurtz (74).
springe- (47), sprinc- (24) -wort.
*Croina v. Cronio.
^Cromella wihsela (Sum. vi).
*Crominuni &c. v. Crenium.
*Croiiiopedia v. Cronopodia.
Cronculus (i. pus-tula, -ula) ags.
ang-reta (Gl. Aeifr.), -seta (Bsw.).
*Cronia [aus chronia) färb (74).
Chronia v. Cronio.
*Cronica [herba) wilt kerse (96). tra=
chenworz (Sum. v). drakenworp {sie 47).
tranfheswort (sie 85).
Chro- (110), cro-, coro-nica eyn coro=
nike (5^, 17), ein buch da in stet man=
cherley scliichth (17). chronicken (110).
cron-ig (5), -eke (23). eyn canonieen
{sie 21). konike (.sie 22).
Cronicus weltlenfiftiger (74).
*Cronio, chronia (i?r.) , croma (147)
langer seuchen o. wetag des leybs (74).
suyckte dair men lang an qwelet (147).
*Croniton (i. temporale) titlich (23).
*Cronna {aus mare cronium?) toutinu-
ri (i4i), -on (131).
*Crono-podia, t -bodia (75), crano=
pädia (.5''), cromopedia (^. reumatica
74) (aus geranium x corono-podia,
-pus) storcke- (S^) , eyn storg- (5t>),
storcken- , var. starchen- (75) , kranich-
(74) -snabel, -Schnabel (75).
Chronus {ß. in Lituania) die mimmel
0. pergel (135).
*Cro-, gro-ppera {i. postilena) krop^
pier, achtcr-kr. (kü.).
*Crossularia sprijcwort (85).
Crosta V. Crusta.
*Crostari-a, -us v. Crustari-a, -us.
*Crostin-ea, -ium v. Crustumiutn.
*Crostula v. Crustula.
Crotalum (i. barbitum ; cf. croeula)
strofeddel ; 2>^. -la hritzchen {lamina <&c.
d. i. Handpauken \ 125).
* Crotico V. Crocitare.
Crotolare v. Crocolare,
*Crua, curua (8^) schob-ir (8), -er
(9); aus trua schaufei (91) V
*Cruacia v. Croacia.
*C]rualia &c. v. Crurale.
*Cruceum v. Cruciatus.
*Cruciabulirai marter (ziem.).
Cruciamen pyne (11, 19). hd. pin-,
pynig-, peynig-, peyng- (67) -unge.
Cru-ciare, -tio ( prs. 76) hd. nd. pj^nen
(11, 19), pinigen. hd. pingen ; peyn-igen,
-gen (67). krutzigen (5^, 110).
Cruciarius misdadich (11). missede-
der (19).
*Cruciata {herha) modeiger, speren=
stich, creutzwurtz &c. (73). creuzkraut
(Fr.).
Cruciatio quel-, quelig-, kestig-,
pynnig-ung (65).
Cruciator hd. pyni-, peyni-, pin- (76),
nd. pinc-ger.
*CruciatoriU8 (-tenus 11?) pynick
(19). pinich (11).
Cruc-iatus sb,st., t -ium ( 1 10 &c.), -eum
{i. crux t tormentum 76) crutzunge (ö'').
chrewtzung (1). pin (110).
Cruciatus ^te. hd. gepiu-iget, -get(17,
21), nd. -eget. hd. gepeyn-iget, -get.
Crucib-ulum,-ulus,(8,9)-olum(Br.,Gf.,
Gl. m), -olus (Gl. m.), croci-balum (3),
-bulum (74), -abulum (75) (^. lueerna;
mort-arium, -irium l triterium 75 ;
mordarium 3 ; cf. crusibulus) pann ;
luchtschirbc (17). leucht- (9), luch- (8)
-schirben. lutzer, tigel (74). tegel (i.
crassetum, aus tr. gebessert 93. i. q.
jncard. cracet cf. Gl. m. 2, 196). schmelz-
tiegel, test (kl), morsel (3). morser (74,
75). cruci-bulum crüsül (Gf. 4, 6I6. cf.
Gl. m. 2, 796, 801); -bolum smerecrosel
(Gf.).
Crucifigere hd. krcutz- , krutz- (6),
kritz- (76), krucz- (21), pin- (6, 17), hd.
nd. cruc-igen, -egen (21, 23). an daz
crice negeln (13). an eyn crucz neylen
(17).
Crucifixum marter- (64, 93), kreuz-
(64) -bild.
*Crucilentus v. Truculentus. Tiran=
nus.
Crucium {i. vinum insuave Gl. m.),
er. vinum(Ki.), crutiumv. (125) herber
wein, magenkratzer (Ki). suer wyhu(i25).
*Crucium v. Cruciatus.
*Crucus {auis cf. curruca, paristu=
Ius) goltammer (19). en gelegurze (11).
Cmadelis hd. nd. grim-, gry- (1, 134)
-mig. grym-(iio), grymme- (22), greme-
t gi-use- (21), gruwe- (6) , grwe- (18),
hd. gru-, gry- (76), grüß- (17) -lieh,
grimm (64). scharpf (6). wreyd t böse
(19). wreet (11, 99). grezelick (22). ein
blut-reussiger varr. -rüstiger, bluetrussi=
ger (65. cf. Sra. 3, 138).
Crudelitas hd. grimmi- , grimme-,
greme- (21), grimli-, t herbi- t blutrusti-
(65), gruwelich-, grußlich- (17), wreyd-
(19) -keit. hd. nd. grimm-, grymmel- (22)
-icheyt. grulicheyd (19). wretheit (99).
Crudeliter gru- , herschreg-lichen
(17). wretleke (99). rot-, grym-lich (74).
Crud-ere, -escere, -o -is (19), -eo
-es -ui (Br. &c.) (i. inualeseere , esse l
fieri crudum Br.) wreyden (19). wreden
(11). rauch, ruch, rohe, scharpff sin
(no^i^c). rouch werden (68). roch sein
(64).
Cruditas roe-keit (18), -heyd (19),
-heit (11). roheit (110). füll- i vberess-
ung (88).
Crudus («. non coetus) hd. ruch (4),
roch, rohe, roh (75), raw (64^), rowe,
row (6). hd. nd. roe, ro (5'', 22"). grew-
lich (9). wreyd t grymmick (19). hd.
vngesot-en, -ten.
Cruenta bestia grülich tyr(8),tyir (9).
Cruentare hd. nd. blo-, hd. blu-, blo-
(5b), bluo- (19), blü- (8i>) -den. hd. blutin
(8), blu- (76), blue-, blu-, plie-_ (76)
-ten. blutig machen (6, 110). sweissen,
plut-sweissen (75).
Cruentatus ge-bludet (5), -blodet
(21, 23), -blut (4), bluotet (76), -blüttet
(6). beblutet (uo). blutig (68). bl. ge=
macht (65).
CruentusAd.blud-ig,-echt(5)-,blutdyg
(152); blue- (151), blu- (6), blu-, plu-tig.
blodich (18, 23). die edelst complexion
als vom luft (74).
Cru-mena, -mina (136^), -nimina
(148), t -ina (19), t -ma (66 &c., 74, Br.),
i curma l cremena (68), crimina (136^)
(i. marsu-pium, -beum 1, bursa, locu=
Ius, Saccus; sacculum scorteum crim.,
pera crum. 136^, cf. crumenta) Arf. by-,
bey- (3, 9), pä- (i, 3) -gurtel, -gortel (8»^),
-girtel (21). 7id. by-gurdel, -gordel. seckel
(6, 93). zer-s., ruflyausbeutel (74). budel
(99). neßer (125). ags. follae (l pera ise''.
cf. crumenta).
Crumenarius peutler (111). taschner,
seckler (Ki.).
*Cru-, cri- (8, 9) -menta, trumento
q. V.) volg-e (74), -er (1, 8, 9). vogler
,2). Öf. tristega. secutorium. vo-, vu-
Uegher vas vinarium (Kii.); ags. follae
{v. crumena).
*Crumento i. burso (76).
*Cruntmina c. Crumena.
Cruor hd. phiot (76), phit (74), bluot
(110), blut, blut, bluyt (i52),blote(18). nd.
bluet (11), blot. v'gossen (6, 65), vzgeflozen
(93), außgeflossen (74), gerunnen 0.
gehevert (m) blut sim. sweycz (9).
sweiß (8). schweiß (64, 75) des pluets 0.
plutschweiß (75). tror (.Sum.). tron (74).
Crup-a,-pa(y'?'3. Croupe, ital. groppa
&c. cf. Dz. 1, 289, 302) Imppfe (8b). hopf
(6). hoppe (23). goepe (99). crewel (uo).
KiO
CKTT
Cni-rnlo t«/. (H) , pl. -ralitv, -ralia
arma, -alia alpfi. -rolia (7ü\ -rialia (;")),
-rnria ^17). -rida ('^ »H curalia (7. v.)
(i. aniKi rruriiin l) htl. bi'yii-, boy- (.'5),
ii'iii- i7;.\ piiiii- ( l, 7»), /arm- (r))-wapi'ii
1, f), 'j.'l, 7J x-c.), /((/. -woppon ['M, -wont'ii
V)), -{ri'wautl, -f::i'\vaiit . -grat ^75). btün-
liarn-nscli {M), -isch, -esfh, -rscht (uo
iHirr. ). bcyiigowant o. wappoii d? oiu
krost (,»!<■., 151. missv. und versetzte Glosse
zu criista).
Ciniratvia wol geboint (ca, 110).
*Cruri-alia, -da c. Crurale.
*Cruri-cula, -culus, -cuta, -sculus
V. CuiTuca.
Crus hd. beyii, bain {le, i3i), payii
(4\ brliinbain (!m). iid. bcn, bieii (11).
*Crus-ariu8, -caria r. Crustari-us, -a.
Cruscumulus v. Crustuniulus.
*Crusib-ulus, -ukun (;t;i), -ilis (77)
(/. picarium 5'', ciatua / porr- f pror-,
varr. prot-ectorius 75. if. crucibulum)
hd. krus-e (5, 18), -en (75), -diu (67),
-ein (133); cruß, kruße (77), kraus (3,
1), kraulJ (4, 134), krausen (66), krawßen
(i), clirausen (2). krüsselin (6), kreusel
(75). nd. krus (22), kros (23), croes (22''),
crusul (99. c/. Gl. m. h. v.,G{. 4,6i6).krug(l,
4). booher {b^).
Crusm-a, -ata {pl. G(.) ruorä dero
seiton (Gf.). castagnctte (Ki.\
*Crusmulus &e. v. Crustumulus.
Crust-a, -um, erosta (5^, 9) (i. la=
mina &e. Br.) hd. nd. rinde, oft von,
van brode. rindt (1). renne (14). reyn=
den von dem brot (21). brot rinde (8).
hd. krust, krost, o. korst (1.52). nd. corste
(11, 85). ranft (75, 93, 95, Fris.). ranff (Ki».)
rufe (auf einer wunden Fris., Ki*.). tünche
(ib.). dünche ; die gleste am geschirr (Das.).
stuche (crusta 141). stuck (i32). blech (9).
crust-e l -nie lapidee schi- i scheb-
berstein (i25).
*Crusta (c/. crustica) viertayl des
ertrich (74).
Crustare hd. nd. rind-en, -e (6), runde
(18) machen, maken. anbernen (12.1. n/;(?.
anbrennen), berappen (Fr.).
Crust- (Br.. Gl. m.), crusc- (76), crost-
(74) -aria, crlstamea (76) i. taberna {II.
c). taber-n, -nerin (74).
Crust- (01. m.), crost- (74), erus- (76)
-arius lo tauernario (Gl. m.). i. taberna^
rius (76). taberner (74).
Crustarius tuncher (Fris.). dmicher,
gles-, glet-ter (Das.). donnecker, lem=
klicker (109). nl. placker, leemplecker,
plasteraer (1161.
Crustatus tafflet, ciustiert, bedeckt,
be-, ge-setzt, vmbgeben mit marmelstain
o. ander stucken (ss).
Crustica (c/. Gl. m. h. v., crusta) huf=
geld (Ki.).
*Cru8ti-mea, -nea &c. i: Crustu=
mium.
*Crustmiuiii v. Crustumulus.
Crust-ula, -ulla (i36), -ulum (76 &c.),
-olum (121), -ila (75, i. os in pectore 76.
ahd. cf. cartilago?), erostula (8) {i.
cirevilea i cricula 22'^, durus panis 95)
breci-la (121), -ta(Gf.). brezze(95). pretze;
ranft-, plech-lein (74). eyn pre-czel (9,
125), -Zellen (17). bretz-g (76), -stell (6"
-stel (8), -lin (64), -el, vlg. brotrinde (75
CUB
rindekin, kriippcl, ziniicr (23). crustigeii
(8''). krustclin (G). foclianza dm. (Gf.).
creugclc (22''). ugn. Iialstan (i36).
Crustum ( i. edulium , /ragineiUum
panis lii-., placenta Fr. c/. crusta) sangen
Crust-umium {genus piri Hr.), -umi-
num (112 .vm.), -\ima l -umus (Gf.),
-inea (3), -imeura fructus -imea arbor
(76), crostin-ium a. -ea fr. (74) spcr-
((if.), spertli- (Hpt. f), 209) -pira. spera^
meisa ((!f)- parisbirn (112). ein phirscn
bavin (3). pfirsich, pf.-pawm (74). pfer-
.sich, pf.-bom (76).
*Crustu-, cruscu- (Br., Gl. m.), crutu-
(110^), crus- (74) -mulus, -tinium
(147), -siculus (Gl. m.) [i. twaor crurum)
paingeswulst ( 74 ). beinge - swel ( 132 ),
-schwel (68), -schwer (110). an den beyn
gswelle (147).
*Cruti-o, -um v. Cruci-are, -um.
*Crutumulus v. Crustumulus.
Crux hd. crutze, kriize t galge (93),
czrucze (ö^»), krütz {(>), kritz (76), creutz.
nd. cruce.
*Crux, crux chri-, cri-sti {herba, i.
fraga 74) eyn- (8), em-bere (8, 85), -bre
(96), -ber (Sum. V). ciubore {sie 47). erper
(74).
Cruxare v. Croeitare.
*Cuardus {i. lepus , a gall. couard)
kuwaerd (ku.).
Cuba {cf. cupa) budin, butin (86,
Gf. 3, 87). putigin (104). chuofa (ui).
chöphe */m. (Gf.).
*Cubale (mss. mog.) hd. vmb- , vme-
(9) -lauff.
*Cubalus (23, 4), tub-alus, -allus
(147), -ulus {(rrundform?), -ilus (3), -illus
(4, 75), -anus (76) (^. clapsillus 147; ba-,
bac-cillus) kle-phel (3, 74), -pfel (4),
-ppfil (8), -flfel (74), -ppel (9, 20), -pel
(11, 23, 147), hd. clop-fel (4), -pel (mss.
mog.), clipffel (75), knipfel (76) in einer
glocken (74), yu der gl. (4), in der docken
(147).
*Cubana {mts tubana? cubella? cf.
epitabulum? deurus) schand bruoch
(76).
Cubare, couare (99), coruare (8'')
{i. incubare 8**, cumbere) hd. (5) na.
ro-, hd. ruo- (76), rü- (6, 67), ru-wen. rwen
(70). ruen (9, 4, 66), rügen (69). ruyen (i52).
rohen (21). rogen (5, 14). roen (18). rasten
(19). rüsten i liggen (11). hd. ligen, legen(9).
sloflPen (17). prutten (1). bruden {8^, 99).
brieden (75^). brietelen (75).
Cubatorium bedde-stat, -kamer (11).
Cubeba hd. nd. cubeb-e, -in (1), -en
(47), -li (93). eyn kuben (21). k.-korn
(76). cübiber (3). kyperber (Fr. 1, 178'').
cobebe kraut als pfeflFer (74).
Cu-, tu- (11. 19, 20) -beUa stan-der
(6, 23), -de (9, 19, 20, Su,n.), -te (104), -de
vat (11). schände (8). kubel (6).
*Cubella {aus cubeba?) frutex (148).
*Cuber \cf. tub-or, -er) tuuder (47).
*Cubera {st. tub. ?) i. Verruca (i48).
wa-^czel (9). worczel (8).
*Cubeus (5^ culleus?) ledersack (19).
Cubicularis lucerna nacht liecht (91).
Cubieularius betticameraeri (127).
hd. kam-erer, -ere (loo), -merer; kem-,
hd. nd. ke-merer. kemmener (21). kammer
cuc
knedit (17). kcnuncrling (110). kamer-
(10c), kenuT- (11) -linc.
Cubiculum (i. dormi-torium, -ta=
torium, reclinatorlum, lectus, cubile
q. V.) /if/. kain-ere (8''j, -er, -incr. besloßcüi
(8, 9), slaufl'- (f)!'), sehlauf- («8l, sc lilafi-
(110 «/m.), slan- (23), beth- (19) -kanier
sim. bethstaycl (19). slaffhaus (4).
*Cubicus V. Cubitus.
Cubile gadcni (gi. a. i4ih Sm. 2, 15).
sdaffgaden (93). slaff- (f)), slaiff- (19),
Schlot- (6) -kamer. sloff kainmir (8, 17)
der dire (8). czir tir bette l leger (9).
slaf hus (14). schlafpeth (m). gutscheii
(Fris., Ki".).
"*Cubio {i. masculus 74, 142, Gl. m., Br.)
kiuib (74). man (i47).
*Cubio V. Cobia. Carabus.
*Cubisonium gall. gainbons (122).
Cubi-tus, -cus, cumitus (v. s. Oalii
cf. Dz. wtb. 117) hd. nd. den-, hd. eilen-,
ein-, el- (4), illen- (21), yln- (17) -böge,
-bogen (17, 22 &cA -bog (68, 93), pog
(4, 93), -bagcn (16, 21), -böwen (6). ele
0. closter {sie 8). claf-dra (Gf.), -ter (12,
13, 16). adj. {i. eubicu-laris 1 ; -s i.
quadratus 110 unter seh.) dnbogin- {b^),
elbogen- (1), anderhalbs fuß- (17) -lanck
sim.
*Cubo {i. incubus) alph o. alp (75).
*Cubrum {i. linea vestis 76) kittel (3,
74, 75).
Cubus starcker leip (74).
*Cuceulus V. Cuculla.
*Cucelle V. Cutella.
*Cucitaria v. Cicutaria,
*CU- (75 &c.), tu- (11, 74, 75), gU- (74)
-cius, -tius (11, 64'>) (t. cre-, cra-pula,
terrificium 74, priapus, larua, «'MmcZ 5M0
fugantur aues in segetibus 75, i. forma
que terret aues in campo 10, signum quod
ponitur incanapo ne aues semina t plantas
stirpentd)stvv/Q\\invineis{\).hxQinsQ\y--aQn,
-euen, -erchen, preinscheuhen (75. cf. ini=
lium).vogel-schewhe(74),-schue,-scbewe,
-scheuwen, -seh. in dem getrcid ; schuhen
abhorrere, unde equus abhorret cucium
(75). eyn boczemau (12). griwel (11). ku-,
varr. kü-, ky-tzlin {auis 64.).
*Cucoll-a, -US V. Cuculla.
*Cucrepita {aus Cucurbita) agrestis
wildkurbiß (74).
Cucub-are, l -ire {G\.m.) {noctuarum
vox 64 &c. cf. caccubare) wiglen (128).
Cucufa V. Cucupha.
*Cucula V. Cuculla. Cacula.
*Cucula {auis, cf. currucajmaise(i04).
Cf. cuculartim cucusare {sc. vox Gl. m.
1, 624, doch cuculorum 2, 8I6).
Cuculare {cuculi 64, 123 &c.) guggen,
schreien wie der gugger o. guggauch
(Pict.).
*Cueulio V. Curculio.
Cuculio (cf. sq.) reis-haube, -hut,
nebel-kappe (Ki.).
Cuc-uUa, -ula (6, 18, 2, 134), t -ullus
(Kl.), -culus (91, 111), -ollus / -olla (76),
caculla (.')i>), cuUa (9, lOs), culcella (9),
gugulla (8, 9) {cf. caputium, retropen=
dium, liripipium) cugula sim. (Gf. 4,
362). kogel (17). hd. k.-zippe, -czep (18).
eyn kappen-kugel (5^'), -kogel {6^^),
-coghele (23), -czagel (71), -zipfel (76).
coue-1 (11), -le (108), cappe (9, 17). kapp
cuc
CUL
CUL
161
(91). hals-k. (in), monnichs- (8), monchs-
(9, 132), monnischis- (8\ monsch- (93),
manch- (7ö) -cappe sim., -ouercap (132).
chappen zagel (1). chappe czippel (2).
munich-gugel (75), -kngel (110). munichß
kut, var. minich kutten. 0. gugel (i. a-,
var. e-culeus 64). munclisgugel (2). kugel
czippel (i). kutten zipfel (ü). kotte (.21).
kixtt (91). miiichs kut (76). papierhäuß=
lein (Fris.). diite ^schannutzcl(,Ki''.). huUe
(78). offena (86).
*Cucul-larius, -io sim. munich (Gf.).
monche (,8). mönch {9j.
*Cucul-lus V. -la, -US.
*Cuculopanis gouclies amphere (Sum.
VI), panis caculi gotisampfer (Sum. cf.
trifolia, accedula^.
*Cuc-, tut- (74), vlic- (,75) -ulum {cf.
aldonium, vlpicium) aschlach (1, 75).
hollauch (!•'• '^)-
Cuc-, kuc- (11), guc- (5b, 64^), gug-
(8^1^. 7, 74), eOC-1^8) -ulUS, t CUCUIIUS (Fris.)
{psallere nesclt . . . nini guck guck Br. cf.
curruca, tucus)couh (104). gouch (34, 84,
KM.), goch (6). gauche (S^). gaueh (8 &c.).
gaug; rustice cuk qicis te tulit Inic stas hie
quasi cocok, verb. in kukuc (13). goch,
gugger (34). eyn guc guc (5), gug gug
(17, 74, Wd.). guguk (74, Fr.), guck-guck
(19), -gauch (110), -goch (es), gug-guch
^-ug (87), -ku (91), -govch (93), -ger («4^=).
gutguoch (45). AcZ.gutze- (,8), gutz-, guczen-
(,19) -gauch. goczengaug (21). kug-uk (,9),
-guk (1). hd. nd. kuku-ck, t -uck (11);
kuck-uc (23), -uyck (132).
Cucuma v. Cecunia.
Cucuma {et caeabus 86, Gl. st.
Galli ; a sono feriwris sicut caeabus
g. c/". ; i. culina 148; vas eneum c&c. Br.
c/". Gf. 4, 36o) ocohma, cohcma (86).
kachma (121). crugula (127;. deegcl,
duppen &c. (i47).
Cucura-er, -is, eocumer (4), cumura
(75) {i. Cucurbita) hd. korwicze w. (4);
kürb-icz (4), -iß (9i), -is {9), -z (87), -ß
(110), -s (6); cürbs (3); kurb-iz (8.5), -ß
(69, 70\ -s, -isch (5^), -en (75^ ; churbiz
(104); kyr-bß (uob), -bs (110^), -pß(68);
kirb-iß (10), -es (,13), -siG7); korb-iz (8^,
96), -eß, -is, -es (21), -ß (,66, 101), -s (17,
18). koyrbeß (i52). coeruese (,47). korue-s
(23), -se (11, 109), -Ise (78). curuete (99).
gorken, cucumern (Fris.). erd-öpfel (93),
-apphel [i. pedo 1). ortappel (47, 80, 96).
comvoerde (107). cuccucslooc (loe). eyn
flesschensaem (132). ags. pope-g (,i36),
-i (Lye).
^Cucumer-arius, -arium (76, Br., (;i.
m.) . -atio [30'^) \i. curturbita 76. cf.
Cucurbita) kurbizgarto (121, Gf.). korbis-
garte (,5), -garten (21). kurbs- (6), kürbß-
(3oa), kirbiß-(67), kyrbß- (iio»), kurbes-
(70), kurbß- (69, iiob, i34).kyrpßen-(68),
kirps- (76\ korbeß-(66, i5i), korbs- (18)
-gart, -garten (uo). koruesgarde (23).
ags. aeppelhus (Gl. Aeifr.).
Cucumerarius {i. qui cucumeres cus-
todit t vendit Br.) eyn die flesscben be=
waert (132).
*Cucumerarius (X cumulus) ein
hauff (19).
Cucu-pha, -fa ein hübe midieris (19).
huue (11). coife (122). kräuter-kapplein,
-mutze (Ki.).
DlEFtNBACH GLOSSARIUM.
*Cucurata v. Cucuzata.
Cuc-, cont- (6, 9, 23), eonc- (10 &c.),
kat- (17) -urbita, cut'bita (5^) , cuc-
repita {q. r.), -ardita (76), -urbula
{balneatorum 91), -urbitula (Fris.) {cf.
cucumer, loo die Formen von kürbiß
zusammengestellt sind) cucumer (18, 2,
Gf.). en veetsen (108). veetse (Kii.). kopph
(12.5). kepfle (91 j. laßkopif (111). eine
viutuß (Fris.).
Cucurbit-a, -are v. Curruca.
*Cucurbitinapyralämpersclien(Fris.).
Cucurb-itula, -ula v. -ita.
*Cucurdura (pellis:, .st. cucutium?)
wlle ill).
Cucu-rire, -rrire (125, Gl. m.),? -brire
(147) solet gallus (i4i. Gl. m.), des hanen
(i47). kroen (67 Mrg.). kauteren (128).
kuttcrn(Fris.). kurren (Ki.). kuckern (i25).
cuturio {gallinarum in ouando) gatzgen
(76J.
*Cucumiuin (i. cacumen, X cothur=
nus?) (lat iioychsto van eenighen dyngh
(147).
Cucusare v. Cucula.
■*Cucu-zata, -rata (94) ags. laep-
aeuuicae (i36), -iuince (Hpt. 5, 197); hlea=
pewince (94); i. q. engl, lapwing.
*Cuchinones v. Cachinator.
Cudere hd. nd. sme-, hd. smi-, smid-,
smie-, schmy-don, l slan (23), hd. schla-
hen, gew. cum rnalleo, mit dem hamel
malleo (ö), mit hcmern(76). slalien (21).
Cudis {i. malleus Br. cf. tudes) slage
(8). Slang {sie 9).
*Cudit comeriüm v. Cumerium.
Cudo smitstock (Gf. ). smidestoch
('Sum.).smid;aXjJicov (Gl. m.). muntzmaister
(88).
*Cudricus broet stap (-scap? 11).
*Cuere (.s<. tueri!) beschirmen o. sehi=
nen (8).
*Kufor-dos, -tisim (74) i. cinamo-
mum (24). zymyn (74).
*Cugila t tasca pera ( Gf. 4 , 387.
deutsch = kiulla?).
Cui weme, wem (75).
Cuias hd. welch-s, -es (67, 76), nd.
■\velke-s, -rs landes. welcherley handes
{sie 17). von welchen lande (8*^). von
wayß landeß (19). waß landß 0. parthy
(110). vonwanen(l3). uan wat lieden (99).
*Cuicca {piscis, aus tructa) vorne
(V. Hamb.).
Cuius weß (19). welchs t wes (75).
CuiusmodiAd. welcher-, welger- (18)
-ley, -lay (4, 76), -ley mosse (3) , -leye
dacnich (i32). nd. welker-leyge (23),
-leye (22 k
Cuiusque elikes (80).
*Culamenta v. Calamintha.
*Culandum {cf. cluniculum ?) tolch,
waidner (91;.
*Culare v. Culeatus,
*Culcella V. CucuUa.'
Culcit-ra, -es (94, 136), cultrum
(81', 99) (i. lodex, lectus; cf. vltrum.
Ceit. Nr. 171. Wd. 2218) tecke t teicke
(3). küssen (65). eyn plumen federn kus=
sen (17). deck loch (10. st. -lach), eyn
ruch deck (iio). hd. {8^, 152) nd. ko-, hd.
cu-,gu-(l, 4),ki-(6),go-lter culte(8),kult
(i32). colte (22, 23). gulsterbett (Megiser).
boh. koltra (4). kuerse (11. cf. cyclasl.
kotz (1, 2, 3). pfulwen (Fris.). bette (93).
ags. bedd (IL c). bet- (93), pet- (111)
-ziech. bedt darauff man ligt o. ziech
(91). vnterpeth (111). serge (49. cf. Fr.
2, 150a. Sm. 3,' 282).
*Culcitruin {i. lectitega 75. cf lectega)
petti (104). vedar peti (i4i). en vedder
bedde (23). kussin (6).
*Cul-, eull-eatus, cuUatus (68) {i. in
culleum missus) v'damnet zu dem todt
(110). verdampt (68). peinigen {sie 69
Mrg.). ertrenckt ; culare in aim sack
ertrencken (76).
*Culcus V. Culeus.
Culeola gruu nußschalen (iio sim.).
bratschgen (Alber.), brätscheu (Pict., bm.).
Cul-eus, -leus, -cus (76) sach (104).
eyn herdreng- (17;, raartel- i wasser-
(75), marter- (93), czer- (9), haber- (111)
-sack, moztsahc (100. st. muos-sach).
fulter, dünimel feßlin (ei^-). ein futter
feslin (64C). ags. cylli (culleum 145).
*Culex r. Culus.
Cul-ex, -ix (i36, i4i) hd. mucca (104),
muck-e, -en (13), muck, mugk (1), mücke
(3), micke (10), mocke (4), mok (21),
mog (18). mugge (23, 93, 95). mighe_(22).
mugk, waut-z, -lauß (74). ags. michic
longas tibias habens (136). snek (6).
schnack (73). schnock (111). fliege (10).
gulse(Fr.).zizala(i4i.tT//i. lat.cf. zinzala).
*Culicilega(e'.muscipetaae«.s fliegen-)
Schnäpper (Fr.j.
Culi-gna, -ngua {i. vas rotundum 76),
-na {i. cucuma i48) eyn vorstolpe l
deckel (19). vuerschulpe (11). trinckge=
schirr (Ki.).
Cul-tna, -nia (9, i36), -ma (76), chu=
lina (Sum.) chuchil (Sum.). hd. kuch-e,
-y, var. -in (64). coclie (9). kokene (11).
kukene (49). ags. coacas ( ? st. cloacas ?
136).
*Culingua v. Culigna.
*Culisterium v. Culus.
*Culistergium arswüsch (6).
*Culium. V. Culmen.
*Culix V. Culex.
*Culla V. Cuculla,
CuUeus r. Culeus.
*Cullirium v. Collyrium.
*Culma V. Culina.
*Culinaticus i. versificator (76).
Culmen, ^ culium (17) hd. hohe, hoe
(9). hege (13). hee (18). hoglie t hoc (23^.
hoch (4). hoeeheit (11). hocheit (68, 110).
hohe ere (17). eyn fyrst (12). culmin-e
an der hohe (30^^), spitz (9i). -a helraer,
Stengel &c. (65).
Cvüminare hoen (8). hohen schos=
sen (9).
Culmites, g. -icium ricke luyde (i4 7).
Culmus (z. calamus t volliculus i
dens maxillorum 76. X columellus
sim.) hd. nd. lialm. stro- (64), stupflel-
(74) -halm. stopp-el (19), -le (11). schreib^
feder (74). ein stroen tach, var. streen
dach (64). ags. uuryd (i36).
*Culiiia trotroue (8**).
*Culnia v. Culina.
Culpa hd. nd. schult, schul (14), scholt
(11, 12, 99, 152), siinde (23). hd. schuld.
21
Iß2
CUM
Culpabilis s.liul«! i« (4). -yck (19),
-erh (!n»K straf-, »uiitru-her (»;ä).
♦Culpnnons v. Culpo.
♦Culp-ar, -er \ ;'>. 7t;\ colpar (5'')
(i. leutor; rum mulirres pcilunt tuuc
inculptuit illos ranes '5)li(l. ii<l. bracko.
hviuk ein üpilhimt (74). brag (13, 21, 152).
hiua iti). i»rai'k (1 siiii.). jiroek (7')). brac-
lumt ( ;)7 ). tVowfu buiid (7(;V fraweii-
hmidi'l (7.>»\ -liüiidlin (7r)''), -huntlin (64),
-liundloin ("4).
Culpare /e/. seluildij^L'u, {j^c-sch. (18).
/nl. ml. bo-sch., straffen. //(/. scliel-den.
-cn ^18V
*Cvilpea (pisn's. i. alosa; aus clupea)
alseni, eltz, nievcnfiseli, inanheimer ptort
(112).
*Culper r. Culpai*.
*Culp-o, -oneus [i: pero. ci. m.).
-aneus 1 (/. sculponea") gel)iu)rn (f»3),
bunt- i7(i>, preys- i^tu') -seliuoeh. eng-
(64*'), punt- t gepundcn- (74) -schucTi.
gobnyrs schoo (i47).
*Culptriini slappe (9).
*Culsura [cf. clausa, clausura) vvori
in aqua (ku").
*Culta r. Caltha.
*Cultatorium r/'.culterniiin)unonicl,
S(jnf. ct. aliquando cultrum bilhouwe
(g(. 4, 708).
*Cultellifex nießer-smed (8), -smyt
(5''). messer sniid [1). mestmeker (22'>).
C\üt-ellus, -ellum 1 1), -er, -rum (7(;,
Of.) hd. mezzir ^104), melier, hd. nd.
messer. metz {i?,2), raess (11). inest (22).
sahs (f.f.V sehnitzer (-er 111).
Cviltellus klin(ke(Agr.). messerlin ((i).
Cultellus anceps degen (125).
*Culter assularius knifft (125).
*Culternuin t^cf. cultatorium ) eyn
wyrten (19). wiruel (11).
Cultrum \J,. patella Br., Gl. m.)pau &c.
(147!.
*Cultrum 1-. Salgamum. Culcitra
Cultellus.
Cultura wi- (106), we- (99) -nninge.
buwung (tiö, 110). bubery {sie 68). aekers
arbayt (641.
Cvdtus hd. vb-, vb- (6,4), vyb-(i52),
yeb- 1^18, 68, no»), jeb- (67), ob- (5, 21),
zier- (110) -unge. ovinge (23). zierd (7g).
pic. geziert, gebuwc-t, -n (68, 110).
Cultus diuinus godes dinst (10).
*Culuc-ulus, -alus {auis cf. curruca,
capula, lucilia) wazirstelce (ii7, Gf. 6,
67M.
Culul-lus,-us Immpe &e.(Ki.). kraus-e
(12.'. Mrp.), -en (91, in), kruse (111 Mrg.).
weinkrauß (lu). ein munch.s tringkopff
(110 . ein monclis driiu-ki)Ot (132).
Cul-us, -ex (!)i), / -isterium (c6 &c.)
ars (5, 16, 22, 9.s). arß (.')'>, 67). arseh(6).
ers (23). eyn ars balle (17). außtruck (91).
Cum wanne (5*»», 23). wan (21). hd.
mit. nd. mede. durch (vnltu tuo diu
angesiclit <;,")).
*Ctiinba V. Gamba. Cymba.
Cumba >•/'. cymba) ags. thurruc (91).
Cumer-a, l -ia t commerca (76) i-
sporta eyn korppe (17). ein groß-
korb da man körn in thut (110, sim. 132).
darra {Q.(. cf. Ob. 25o). korn-kast (iii).
CUM
-luißlin («4*>), -bcyrtin (ö4<'). käst (u<w
rusticoruin l re.'teruatoriuui frumenti 74).
*Cumeriuin simi-y.sen (8), -eyseu (9).
spule ißen (17). cudit comeriüm eyn
rilbeyzere (it.s. aus rib-?).
*Cumex (/. »cutella profundior Gl. m.)
eyn louse in curro (19j.
*Cuminella r. Cymlnella.
Cuminum &c. r. Cyminum.
'*Cumitus V. Cubitus.
*Cumius cf. cunus) i: Traco.
*Cummi (nt. gummi) ags. teru (l36).
*Chumolare v. Cumulare.
'Cumphus ((/. gumphus) latten na
gel (76).
*Cuinptus V. Contus.
Cumu-, chumo- (l) -lare [cf. exag^
gerare) hd. buffen ((i, 60, 68), h. niaeheu
(110), iuit'en [7a), bautteu, heiffen (_21;,
liuftelu, beull'ehi (67), saraen (17), sam=
men. nd. hui)en.
Cumulus 1,/. tumulus 93) hd. huft'o
(93). huffV, bufe {b^), hilft, iuif (76),
hauff, häuften, nd. hupe {22^}, hop ^22-'»''),
hoep (11). samenimge (17).
*Cumura [i. cucu-mis, -rbita) kurben
■(75).
Cuna (i. cunabulum) hd.nd. wieg-e,
-en (1), wige, weyge (1.52), wege (5,
23). hd. meg. wyge (3, 4), wych (18).
wage, lecli (38). grutt (^9). hocze (12,Fr.).
*Cuna {aus xüjxa) wale (12, 17).
Cunabul-um, -a t cona-bula, -bila
(Gf.) uuaga iSte-, lagarida &c., ludra(Gf.
wiega (95). wege (5). klein wage (G
wegelin (8'> sim.). wegheken (23). {pl.)
kinds wiegen 0. wagleu (Das.). wigi-n^
baut (8, 9). kussin (9).
*Cunacul-a, -um., -us v. Cunieulus.
*Cunalia v. Crepundia.
*Cxin-are, -o prs. wiegen (76), daraus
weichen i. mollire (77).
*Cunaruin rubus v- Cimarum.
Cun-cta, -ctatio, -ta (iiö) , -tamen
(76) sünuinge (8). seumiuig(9). verzieung,
zuifehuig (6.5).
*Cunctalis («. generalis Gl. m.) v.
Cunctis.
Cunc-, conc-, cun-, con-tari, -tare,
cunicari ;()) icunctari /. morari t dti-
bitare \ contari i. inquirere Br. &c. ; die
Bed. terrere vll. aus dubitare X rWarcn
X v'veren) hd. nd. er-, v'- (22) -varen.
hd. vorsehin (8), ibrseii (18'). erforschen,
ouder-polsen, -sueken (conctari 108. cf.
contus). cun-ctari, -tari, -icari ((3)
harren (67, 76). siimen, zwifeln (8). säu-
men, czweyueln (9). twiueln (99). er-
(G), her-schrecken (6, 63), -fregken {sie
(21). vor-serecken (23). -scherken (22).
Cunctatio (c/. cuntaeio) v. Cuucta.
Cunctipotens /. deiis cuncta potens
(Br.). alniechtig (7.5).
*Cunct-is i. dea vini potens {cf. prc. !) ;
-alis /. dea elementorum (76).
Cunctu-s, -m (yi) all (7,0). alle,
iczliche (17). yt- (4), iet- (88) -lieber,
yetlichs (91).
*Cunchin r. Conchis.
*Cun-ellus, -ulus, -io {inde -ire)
dreck, struut (lii).
Cuneo firmare kylen (22^).
Cuneus {i. phalanx, panis, eibus,
CUM
lapis (pii cum fulinine descendit 01, via
■subterranrn. confnirtio ligni , instr. cum
quo diuiduntur ligiia i»; sim., instr. car-
pentarioruvi, epischidion Da»., instr. ad
ßnnandum stilum in ferrainento Br.) hd.
wecke, weck I panis <fcc.). wegk (134).
wegge (11,93). weg (17,21). weghe (22).
weygo (23). ags. ueeg (i4.->). wek l turba
l spital (6). .-«'peydel (74, 76, 112. cf. Sm.
3, 5.-i7). ai)eitter iHen.). 8pil (8'')- phile
(17). hd. kile, kil, kiel (ri.'i, Heu.), keyle,
keyl, chcil (1). hd. nd. kyl. kydel (110).
keidel (13.5, Fr.), kugel («8). knie (10. cf.
cunieulus). luk (22). zwickel (carpew=
tariorum 1, 3, 7.5). die bisß (Pict.), ein
bissen o. wecken (Ki'M, b. o. weggen
(Fris.) holtz zu spalten, bissenkeil, beiscl
(74). beissel (Hen.). biß (Das., Fr. cf. BM.
193). beitel (11, Kii.). klijf-b. (kü.). eeu
b.-speke (lOs). beytzell, kegel (132).
ineissel, rotzkengel, wegense (Fr.), stral
(64). strüczel {panis 3). eiu her gcorde-
not zestriten (93). geordeiitz here zum
streyt (74). lieerspitze (Fr.), spitz {agminis
91). hd. nrl. .schar, schaerc (11), schare
(i32), schair (5). di-upo, tlirupo (Gf. 5,
2.51 sq.).
*Cunex (x cimex?) ein wam-mes
(23 1, -seh (6).
*Cunicari v. Cunctari.
*Cuni-, eana-cella, arcontilla [i. as-
perella, equisetum, cauda caballina
&c. cf. aconcillai katzen-wa(U^l, -zagel,
-heim, schaftteuhew, roßwadel, kanten-
kraut, taiibenroeken (us).
Cunicula (i. q. conucula colus Gl. m.)
kunkens hol 11). caninenloch '19).
Cunieulus, selten canicul-us, -a,
-um, cunacul-us / -a i -um (in), cani:
colus (?'. cxm-eus, -us q. v. 7.5., via
.subterranea a^J capiendum vrbes, fossa
in qua morantur lepores et cuniculi, sulctis
14.5, foi-amen t canalis i36, animal) chu-
(1), ku- (ih) -nigel. kun-iglin (64, 100*»),
-glin (110"), -gel (75). kiinglin (G). künig-
lein (iio<"), -el (3), -le (Das.). kingel '49).
koniglein (Fris., Ki^.). kongel (23). k.-chin
(12). cunin (99). hd. can-jni, -yne (10),
-inichen (Fris., Ki^.), -ynchen (125), -ichen
(5b), -elichen (3). küniculus (m). chunol
(95). cihiolt (93). küUe, kylle {animal
Da.<i.). kuUe (cunie. i. via subterranea 7).
vrliig gruebe (93). noch {i. foramen Gf.
2, 1015). teuchel o. kanel (Fris.). stoln;
partes cuniculi teil o. kuckus (Agr.). ein
kuckuß (12.5. cf. Fr. 1, 5.54'i. .*<m. 2, 27).
lorich-in (loo, 127, Gf.), -i (117) aus lau=
rix. larsch (canicolus 7. schv:erlich X
dorsch canis). euniculos ags. smi- (94),
smy- (136) -gilas; eereacas nach sm.,
später als lat. Glosse dzirch tubicitaes
erklärt (i.it;).
Cunigunda n. pr. kunueke (22'>).
Cunila v. Conila.
C. gallinacea, cunilogalica ? colena
(74) weyßmintz (74). bergmuntz, costentz,
dosten (i43).
Cunilago {i. se-, he-rpillum) kunlein,
costenz, hüner-kol, -serb; {i. conyza,
pulicaria) durrwurtz , luindsaug , floh=
kraut (143).
*Cunilingus {i. lambens alicuius nates,
st. cunn.) ars lecker (64 Mrg.).
*Cunilogalica v. Cunila gallinacea.
*Cunire {anders Gl. m.) v. Cunnire.
CUP
*Cimna v. Cunnus.
*Ctin-nire, -ire (ii?) stincken , vbel=
rioclien (74). rotten, viiylen (i47).
Cun-nus, -us (22), -na (74, 75), i
gtmnus (93), gonna (74) schäm der
wiber (88). fud (1, 74, 75). fut (93). fotz
(74). kiitte (22).
*Cunnus v. Cvmus.
*Cunt-a, -amen v. Cuncta.
*Cuntacio won-unghe (19), -inge (11),
*Cuntari (c/. cvmetari) wonen (U, 19).
*Cuntatus wonende (19).
*Cuntus i". Contus.
*Cun-us, -nus (Pap.), eumius (v. traco)
{i. foramen Br., Gl. m., Pap., occuWt via et
subterranea Br., draco 7.5. c/. eunieulus)
eyn weeg vnder dye erde (19). gang /
heymlicher vßgang vnder der erden (70).
eertwech (11).
*Ctinus V. Cunnus.
Cup-a, -pa, -ta (S**) (c/. cuba) hd.
nd. nap (8^, 11 &c.). vaß(iiü). chorinuaz
(i04). winuas (93). ein füderick faß (3).
toder (18). Ärf. fuder, f.-vas (7.5), f.
v/eynß (21). wcinstande ( FHs. ). putt,
standte (74). dryling (75. c/. Fr. 1, 20G).
kueff (1, 2). kueffen (7,5). kuphon (i2.''>).
küffe (3, 8). kufe (9). kuff (17 sim.).
kop (19). kyp (68). eupe (11). cope (23).
ein kupffere krug (64). kiibel (6, 74).
*Cupadi\ini v. Copadium.
Cupedi-a, -e (lu), euppes (74)
lustliehc speyse (74). kostlich speiß (91).
neschery (12.')). schleck, schleckerbißlein
(Pris. ). leckerbißle, priesterkostichen
(114).
Cupedi-, cupidi-, cupicli- (6S. cl
aus d), cupiti- (66), cupide- (147, Br.),
cupido- (11) -narius {qu. denariorum
eupidus! Br. &c. ) eyn kauftinan (17).
maiükremer (114). slomer (12.')). schleck=
koch (Fris.). sidelkech [pl. 9i). meersnian
(11. i. q circitor &c. Kii-). pennynck^
ghyerich (i47).
Cup-, gub-, lub-ella, gubellus vi.
sisireol, angaria) stant-a, -er sim. (cf.
6, 607 sq.).
*Cupera i. brata (76).
*Cuperadolium r. Ciuibia.
Cupere (i. affieere, pistere 1) Jul.
nd. begern sim. rammen (62).
*Cuperosa v. Coporosa.
*Cupielinarius v. Cupedinarius.
*Cupida birida (i4i. st. gir. ?).
*Cupide &e. r. Cupuda.
Cupidenarius &c. r. Cupedinarius.
Cupid-itas, -o beger-ungc (17), -ekeit
(5, 21 S -icheyt (23), -ich (22), -licheit (18,
66). begyrlickeit (70 sim,.). gyerlieyd (19).
ghiericiieit (11). griti- (6), gyti- (6.")),
geiczi- (4) -keit.
*Cupidonarius v. Cupedinarius.
Cupidus beger-ic (19), dich (21), hd.
-ig, nd. -ich. hd. girig, be-g. (68, 7C),
-giidich. girlich (64). grit-iger (6) , -tig
(49).
*Cupi-fex (-fer Gl. m.) knffen- (110),
kypcn- (68) -macher.
*Cupitellus V. Capito.
*Cupitinarius i: Cupedinarius.
*Cupius r. Cupuda.
Cupla, cuppla ( 76) (c/. copula, doma)
henchilboum (Gf. 3, 123. cf. hengel-,hangel-
CUR
baiim sim. Fr. 1, 412 ff.), first vflP dem
tach {{. pinnaculum 75).
Cuppa V. Cupa.
*Cupparus v. Suparus.
*Cuppes V. Cupedia.
*Cuppla V. Cupla. Doma.
Cuppula V. Cupula.
Cupreus kopperen (19, 23). kupflferin
(HO).
*Cuprifaber cupher- (93), kupper-smit
(9, 93), -smed (8).
*Cuprifadia(s<.-fodina)kuppf ergrübe
*Cuprosa v. Coporosa.
Cuprum hd. kuppfer, cupher (93),
cuffer(9i), kupper (96), kopfer (4), chopifer
(141), copphir(5i'), kopher (66, 152). /irf. «d.
copper.
*Cupta V. Cupa.
*Cup-uda, -ide (4.5), -idae (84), l -ius
(Sm. 3, 167), capude (Gf.), rupido (mäs
i. q. biturus 104) rotila .si'm. (Gf. 2, 487).
rotil 184). rcutile (i04). hil (45).
*Cupula kueti'el zudem saltz (75. cf.
cuppula scdis Gl. m.). mistschüttel (8^.
cf. copula).
*Cupus V. Cippus.
*Kuphen v. Kympha.
*Cupheum v. Cophyum.
Cur hd. war-vmbe (17), -vmb, -vm
(110). wo so (23). wese (21).
Cura hd. nd. sorge, sürge (8). sarge
(4). erczney, ruclie (9). rock (22^). ruecke,
achte (147). Marg. ruß stale frist isen,
als dut dy sorge, de wyß si non vis
credere tunc lautif" dar (17)
*Curale v. Curtile.
*Curalia (ans crur.) yall. housiaux
(122. cf. cural-ha, -la ^. dumetum Gl. m.
X housse sim.?).
Curare hd. nd. sorgen. roken,.war=
uemen, artzedyen (23). warden (/. spec^
tare, durare 22^'). gancen (99. cf. G. Wtb.
2, 386). gheysen (Kil.). ertztien (5). arcz=
dyden (21). artzneyen (ni sim.). heylen
(1, 9). h^l mach {sie 8).
Curatio gheysinghe (lOs). gesuntheit
i hoilung (65).
Curatiuum das do wirckt gesuntheit
Curator formunder (10). kinds vogt
(64).
Curatus kerspel paff (19). kirspeU
pape (11).
Curax sorfeldyck (19). zoercliuoldich
(11). sneller (74. X currax).
*Curba, anthlia galcraba (Gf. 2, 383).
Curcilla v. Circinus.
Cureulia repe of seyl in den wynt-
storm gebruyct (U7).
Curculio V. Gurgulio.
Cureul-io (iio, Gf.), -eo (43), -iun=
eulus (Gf. 4, 539), curg- (91, 127), gurg-,
eart- (r. cortulis). coro- (i4i, Sum. iv),
euc- (136) -ulio, gurg-ulo, -uleo, -uUo
(8, 95), -ilio, -urio (11), gugul-o (8^),
-lo (79), cor- t con-tulis (q.v.) [i.vermis
frumenti t fabe, v. nasrens infructu, mus
agrestis; cf. capito) ham-istro, -elstre,
amstra (Gf. 4, 954). animcü segetes corro-
dens quod rustici coziui vocant (Gf. 4,
539). ang-ar(Gf.),-er Sum. iv). enger-inch
(121 sim.), -ich (120), -linc (Sum.). engir^
CUR
163
ling (127). wurm 0. bone {sie 8). bon-
(68), melb- (91), treid- (75), weyn- (9)
-wurm, wübbel (7). wibil (95). wybel(iio).
korn-w. (110), -weuel (132), -milbe (Fris.).
ein werren (43. i.q. werre/., wett. war
n. gryllotalpa). clab-ot (99 &o.), -bot
(KU.), -et (8i>). bremscze (19). breems (11).
bromese (109). eyn rupes (97). ags. aemil
(94, 136. emel a weevle Bosw.).
*Curcuma [i. capistrum i sandalium,
Gl. m.) i. ehathenaria, tantanus, claiia
cuyle, cuyse (147).
Cureuma v. Terra merita.
*Curealis v. Curialis.
*Curetis i. in-, de-scriptio denarij &c.
quia facit monetarius habere curam ne
falsarius habeatur\ etiam est dea (67,76.
cf. curitis) ein gemeide (3). gepreche
auffeiner muntze (74). ain pfening schlag
(76).
*Cureus v. Curius.
*Cu- i cocur-rex (cf. currax) i. abilis
ad currendum (76).
Curia hd. nd. hof. hd. hoff, hoffe (5.
18), hof (12), hoiff (10), hoypp i hayff
(19). rathuß (110).
*Curgulio v. Cure-, gurg-ulio.
*Curiales v. Curule.
Curi-, eure- (5^) -alis {cf. facetus)
hd. hub-isch (5i>), -seh, -ß (21). hobisch
(5). hofisch (75). houesch (23). haefch
(11). hoiielinc (121). hd. hoffe- (6), hoff-
(iio),hof-lich. ein huber (Fr.), esago (120).
*Curialista frequens curiam hof volck
(68).
Curialitas (i. faceei-a, -tas) hd. liub-,
hubes- (19), hobi- (ä), nd. houe-scheyt,
-scheyd (17, 19). hd. hof- (t;),hof-licheit.
sorge &c. ; c. leuis lichte s., ly-, lye-der-
lichkeit (65).
*Curicul-a, -us v. Curruca.
*Curi-ensis, -us (74) ruter, rusener,
hovemau (22*^). reyter, rays-er, -iger (74).
*Cvirigrillus r. Chirogryllus.
Curio V. Curius.
Curie {i.parochus) pastoor, prochiaen
(Kil.).
*Curiolum v. Pictaeium.
Cviriose ernt^tleke (99).
Curiositas fürwitz (91). verwirtz (sie
63). vorwitzigkait (67 Mrg. ). virwiczi=
ekeit (9). suberlichkeit (8)'. hoflicheit
(68, 110). cunoßheit (132). erneste (99).
Curiosus («. facetus die. ; superbus 10,
13) hd. vorwiczig, virwiczick (9). wcydc=
lieh (5''). wanchlig (1. cf. Gf. 1, 69i). hof=
lieber (76). hoffelich (64). houesch (22).
sorg-sam (6), -feltig (68, iio). sorchuoU
dich (23). vermeßen (10, 13).
*Curis v. Curix.
Cu- (68, 132"), cur-ritis {cf. curetis)
i. iuno t dea curarum (110 &c.), belli
(Br) a cura t potius a curru. der zu
wagen ficht o. stryt (^iio). die vp den
w. vecht (i32). die vfi den wapen {sie)
veehten (68).
*Curitis {cf. prc.) v. Curix.
*Curitus V. Corytus.
Cur-ius, -eus, -io (110, Br.) hubessche
(19). hof- (76), hone- (23) -man.
*Curius V. Curiensis.
21 *
H)4
CUR
CUR
CUT
*Cui'i-x /. rirtitn quei/am (Iti); -s /. v.
f forliltiilo, iii'le -tis i. /ortis tfcc. (,P«p.).
tiomeii iiiiK'tiig {'>',).
*Curlo-^u8, -yus (i>.s\ -gium, corle
piuni /. conte- f cutu-rnix m) [<•/. nn/l.
curlow, Jrz. courlis, corlieu &c. Kulm
ZoitM-hr. i. 1 />. L''i:0 orliiiii (7i>). rchlioii
*Curma /•. Cruniena.
*Curmedalis [c/. -diale »;i. m.) cur-
inodiili 1 1 17 1.
*Ciirnicula v. Cornicula.
*Curonina (pisrix, i. themo, fund-
ulus, -iculus, -icula 74. c/. turo-, cor-
nillai f^iiindcl, snicrlc (74). niorokc (98).
*Cun-a r. Cercopithecvis.
Currax (cf. curax, corex) louf-liaftig
(68), -iu'litich ^l.■^2).
Currere kd. lauft'en. nd. lopcn.
*CuiTicula [i. vchlculum trusatile Ol.
ni.) r. Curruca.
Curriculu-m, i' -s (S8, iio) (?'. inter^
uallum &c. ss) »mii loiifl\(!ö'i. vnigcnde zit
(8), zeyt (9). ein kloinor wog; zwisclino
(88). wegliu (uo).
*Curriculus v. Curruca.
Currifex wage- i.ü, 9), wag- (1), wege-
(10) -iior.
*Currifi-ugujn ineelbudel (i47).
*Currineuin est e<iuonim ad cwn'eiip
dum aptorum (76).
*Curritus '•. Curitus.
^Curruca v. Carruea.
Curruc-a, -vila (Pap.), t hu- (i25),
cu-ruca, / curriculus (!>3\ comica [alph.
cur- 7t; i. crucus 7. v.yi. cucul-us chytr.,
-a Pap., linosapap.. wt. &c.. ficedula 140,
galgalus Kii., hjrpolaus 12.)) est auis&c.
t nie qui cum credat nutrire filios suos
nutrit alienos. dr a cuculo (^Br. &c.) ; dr
quiimputat projjrios pueros minuere {sie
76). mücke (Fr.), gras-m. (Ki. &c.), -miig
(93),^ -niiisch(i4o). graßmuek [iiosim.].
graseniyi'k t goltaincr (19V gelegorse
(io9).golegorße(i25).ghei'l gor.sc, -gliersse
(kü. ). grcinerlein (Fr. cf. acredulaV
diidpiidop ^haiirei (Chvtr. pro tali vivo dr
Cucurbita 1 10 &c., vb. curucare, cucur^
bitare . Daran yrenzo) : curricul-a (.ö'',
9i. -US, euricul-a {-m, 117). -us (34),
CO- (8\ gu- (8'', 17, 7.5) -ricula, cruri-
cula 1^4. Ol. Trev., Of. 1,349), -CUta (lf»2),
-culus 11.51, -sculus(87.Xparisculus?i,
culuc-ulus f -alus q. v. (?'. anasi^ö'', cal=
podialast ii7. =diode :m. cf. Fr. 1, 203.
sm. 1, srts. 2, 399. Nnin. «• lanius, 1. ex^
cubitor &c.) wareh-engil (84, Of.), -oiigil
(Ol. Trev.), -clgel (34). warkoiigel (,87).
wortliengil (117). wart-kciigil, -gengel
(S^). uuarg-ingel («rf. Of.), -augel / wergil
(Sm. 4, 1.54). (wa-, ga-rtenkiH'iigel Nmn.;
vjetterau. zu Kindern gesagt warcli-, worg-
eiigel laniator vestium). waltriugel {que-
dam auis 7.5). wachtel (17) wasser-lmon
[76), -hun 1 8,9\ -hon (5'').dorndrachsel(34).
*Curruluni r. Curule.
*Currus ;-. Cirrus.
Currus/if/.Hf/. wag-en,-e(6). wag (68).
C. falcatus Streitwagen ($4).
C. vi- ^ merc-atorvira straßwegen(75).
Curs-are, -itare sted-e (17), -elicli
(5, 18). -elikeu (23), steydelichen (21),
stet-Iich (4), -eclich (8), -tiglich (76) hd.
lautVen, loft'en (70) , ud. lopen. rennen
(±>lM.
♦Cui'satilis iouftender (es), lauf-fende,
-licli I HO).
Cursibilis snel (19).
Cursilis leut'fig (7.5).
Cursilitas laufflx'gierdc (Ki.).
Curs-im, -um (22, 23) ki zaio sim.
(Of.), -zolo 1119). hd. na. ylich, itlik
(.SIC 23); -snel- (17, 23). lanf- (ö'»), onde-
(18), end- (7(;) -lieli. balde v-i)-
Cursitare v. Curaare.
Cursor lid. laut-, lenf-, loi- (ü), ley-
i^21), iot"- (7«) -t'er. nd. loper. Iackey(i3.5,
Fris.).
Cursorie hd. i-, ey-, ci- {sie 134), lauflF-,
leiift'-, It'iif- (G), lof- (68), loffen- (76), snel-
(17; -lieh, ilichen (21). »u/. y-, ende-liken.
laehende (*?, 7.5). bald (7.5).
*Cursvun v. Cursim.
Cursus hd. lautf, lonff, loff , lawfTc
{b^), loff (,76). nd. lop, loep (99).
C. bacealaurü, var. bacularii vffge-
legt t -setzt arbeit («5).
C. creature wirck- vnd nutzbar-lich^
keit (üö).
Curta V. Curtis.
*Curta i. culex (76).
*Curtal-e, -is v. Curtil-e, -is.
Curtare hd. ku- i^ö'', 7, 81»,/, ki- (76),
ko-rtzen. nd. körten, korczigen, korcz
machen (17).
Curtamisia v. Cortauisas.
Curtife-r, -ruirni04, acc.Gi.) houistat
(i04, Of.). maierhof (Sum.).
*Curtiga v. Curtis.
Cur-tile, -tale (Of.), -ale (11, Sum.)
hone- (121, .Sum.), hoff- (76) -stat. hundes
.stalle (19). eu hontstal (11).
Curt-ilis, -alis ^Sum.) {i. area 93)
eyn acker eut- i v"-lehen (7). hof (104).
hof- (93), houe- (Sum.) -stat. closterlicher
(74).
Curtina v. Cortina.
Curt-is, -a (ii7, Gf., Gl. m.), -iga (5^)
hove (.Sum.). hof, selehof ;^^i2i). hoph (117).
hoyff (19). hoff ip^, 11, 110) vor einer
biirg (110). hof eines prelaten (68). hof-
(74), hoff- (7) -stat. hotfrcyt, closterhofe,
hub (74). thumhof (76). tumhern hoff
(9, 75). bricke nppe den wortafelen (22'').
Curtisanus curtisan (76).
Curtus hd. kurtze, kurtz, churtz (1),
kortz, kort (13).
''Curua anders gi. m.) v. Crua.
Curua ossa rukki pain (104).
Curuadae ackerpliighe (Gf. 3, 360.
cf. Gl. m. 1, 748. Dz. Wtb. 600 Sq.).
Curuare hd. nd. krum-men, -ben (6),
-en (i34), -p machen (5). krommen (21).
krimmen (76). biegen (65).
*Curuatiin (X turbatim) i. camo-
t cateru-atim ("n)-
Curue-a, -are v. Curruca.
Curuea [vas; nauis Gl. m.) crugela
(l30, Of. 4, .590).
*Curue chrump (i4i).
Curuit-as, -ura hd. nd. krumheit.
Cur-ule 74, 03), -ulis (.Sum., Br.), -ules
(74), -ules seile (64), -ulus (74, Gl. m.),
-ulo (g. -ulonis 75), -iales {aljih. -ules
(7, -ruluin(i3i, Mi) {t.tributialas) richter-
7), 64, 74), lant-r.-, (7.5), ritter-, verb. in
riht- (93), dinch- (i3i), dine- isic ui),
Ualz- (Sum.) -Stnol, -.still (64'>, 74, 7.5\
-stufe (7). -stiele Kit'').
^Curulis )•. Lectica.
*Curul-i8, vtirr. -ua plutrichter (75).
*Curul-i8, -lum (oi. lu.) spijse rast of
taiffel (14 7).
"Curullus r. Citrullus.
*Curul-o, -US V. Curul-e, -is.
*Curuulua kruj)el (75).
Curuus hl/, nd. kruin. hil. kruinp,
kroinp, gebogen (lio).
*Cusare [i. loipü, aus causare, ko.sen)
sagen, sprechen, reden, snattern, wat-
scheu (74).
Cus-are, -sare snieden (U, 19). stede^
liehen sm. (18). stet- i?einpßig-lich smiden
(74). stedek- (21), stetic- (7) -liehen slagen.
stetlich slahen(17).stettenglicii schlahen
(76)- stede-lich shuMi (.')), -likeii slan (23).
*Cuscu-ra, -ta v. Cassutha.
*Cusidura [milanesisch) nät (Gf.).
*Cusinus V. Cussinus.
*Cusote r. Cassutha.
*Cuspas ( /. commissuras) legget ( ? Gf.
2; 1.55).
Cuspis, cospis , .öl', 94, 136) hd. spieß,
spies (1, 6, 93), spyße (7), .spiß, sjjise
(13), speiße (8^). ysern sper pr. spiyß
(19). spere 1 uo). sper (11, 22). spies-cysen
(111). spiet i ort (99). spis t erc {sie loo).
spet, pek (23). ags. palcster (94), plaster
(136) c/. palistas [aics balistae) battering
j rains (bosw.).
*Cussare v. Cusare.
' *Cussia 1 i. q. tusctna &c. 7. v. cf. sq.)
zusse t cliozze ( 104).
Cus-sinus, -inus (23). ^ -sinale (es)
hd. nd. ku-, /;'/. ku- (6), kii- (7.5), cu- (3),
ki-, ko-ssen. kuschen (133). chuz (2).
chnßs 1^1). kuß (4). bolstar [i. puluinar 75).
j ''■Cussus (/. q. cusus Gl. m.) ein slag (9).
I *Custis {aus fustis X cuspis P) ain
' stang (76).
Custodia hüte (6). hut (17, 21). hude
, (yi'). huyde (5). hide (13). hode (18, 23).
behut-ung (iio), -nis (65). behietnuß (76).
huetder warnung (75).bcwarunge (19&c.).
warde (22'')- wachte (99). gerbeluiß (17).
Custodiarium warthus (i4i).
Custodiarius v. Custos.
Custodii-e hd. huettin (G), hüten,
be-h., -huden, -hoden (21), -warn. nd.
huden (99), Ijcwaren.
Cu-, co-stos, custodi-, costur- (bm..
Gl. m.), t tliesatir- (ö^, 93) -arius hd.
' hut- (3, 6), biet- (67), hye- (i34\ hie-
(68), hu-ter; hudcr. hoder (18, 21, 23).
hierde (11). kustor (93). ku- (17, 75), kü=
(G), gu- (bm.), ko- (5, 21, 23) -ster. ver=
warer (132).
*Custos iherha) wischminze (96. X
eostus). c. ortorum papenplat (47). e.
viae {i. solsequium &c. ) wegwart &c.
(143).
Cu-, gu- (1) -strix hd. behud- (7),
hut-, hyet- (i34), hiett- (67, 76), hod-
(18) -erin. hodersche (23). huyderscyne
(133). hd. kust-erin, -erinne (ö*», 19), -rin
(17), -ryne (i33). custerin (3). kosteri-n
(21), -nne (23). gustrinn (1, 71).
DAG
*Custuca V. Cassutha.
*Cu8tus kalt (sie st. kolc) 2)r. wayß
blater (19). eu kolek (11).
*Cuta (weiter, kaute, auch bei Fr. 1,
504; anders Gl. m.) eyn dobbel stein i
ein riste flasis (8^).
*Cutela {i. pellicula) hiitili (i3i, 141).
Cutella (9, 71). cucelle (/. pru-, bru-
rigo cutis, cf. cutieus ; aus cutis X
kützelii?) die kretze, kretzighaut, der
iuck (74). iockunge (9). ruckunge {sie 8).
DA]\I
Cutella {cf. seut.) waterpot (11).
* Cuter V. Cauter.
*Cut'bita V. Cucurbita.
Cuti-CUS (74, Br. &c. ), -tUS (Ki.) i.
corruptus, stupratus; stipatus 110) ge=
brochen (un, 132). kretziger o. eine die
nimmer iuncfraw ist (74).
Cutis h(l. nd. hut, hud (23). hd. haut,
hüte (17), huit, hudt (10), hutt (6), hutte
(18), menschenhud (93). mott (Agr.).
*Cutius V. Cueius.
DAM 165
*Cutta V. Tragias.
*Cuturgia ( i. domus pauperum, aus
tugixrium) hutte (11) hotte (19).
*Cuturio V. Cueurire.
*Cuturnix v. Coturnix.
*Cutus V. Cyathus.
*Cuuiiia {cf. Gl. m. 2, 862) boting,
kueff (75).
*Cliuvue {auis) tacha (Hattemer cf. Dz.
Wtb. 595).
*Czucarcandi v. Succulcandi.
D
*Dabar v. Daber.
*Dabderiamin v. Dabreiamin.
*Daber i. tonsor rasor (i43).
*Dab-er t -ir i. gcmma in incdio ora=
culi et interpr. loque-la, -ns, ira, adula=
tio ; dabin i. oraculum; dabren i. dies,
et liber paralipomenon i. q. dabereiamin
(76). dabir t dauir /. oracuhim d'c. (Br. &c.),
loquela (110 &c.). dab-yr i. l. (Pap); -ar
i. verbum (i42).
Dab-, dabe-, dabde- (134) -riamin
{i. sermo dierum, paralypomenon Br. &c.
hbr. cf. prc.) teghch predig o. red (75).
*Daeia (^. q. taeia Gl. m. &c.) schale
ein trinckgeschirre (74).
Dacia, bissiv. datia (?'. dania 10)
dene-marck (3, ll),-marikch (71), -marcko
(13, 19, 22), -marg (5''!. hd. denno- (12),
denn- (nu), den-, diene- (10), den^l- (9)
-marck. denmarckt (110 &c.). den- (17,
152), dem- (67), nor- (7) -marg. Dacia
repensis [sie) dy wallachy (12.5).
Dacia, datia, daria (5'^) {quod dant
mercatorcs de locis in quo vendunt 1. cf.
locarium) stat- (1, 7i, 7.5^), stayt- (ö*»),
stet- (4), stal- (7.5a), un- (Sm.) -gelt, -geld-
*Dactalus v. Dactylus.
*Dactilos V. Peonia.
*Dactilus [i. erreus, mento 74, mem=
brum virile^, quasi digitus ?) zerl5, zumpff,
zysel, fisel (74).
Dact-ylus, -ilus, -ulus, -alus (i4i),
-ylicus (12), dat-tilus, -tulus, -ilus \16),
-ulus datteln (9). dattcl (68). d.-kern (12,
64, 110). hd. nd. d.-, dattelcn-, dactel-
(133, 143), dacktel- (7), dateln- (17),dadel-
(3), dadilen- (22) -bäum, -bom, -boom,
sandel- t sigel-bawm (datulus 4). dat^
tulus sim., dactili-botri (101, Gf.), -ba=
ter (7), -berti (^74) lange drüben (7),
drvbin (101), ti-uben (Gf.), wjai drube
(8), wein trawb (9). lang trewbel (74).
dattilon {i. fructus palme) dadeln (13).
detellin t ketzgin (10). dactyli conchi
känel, nagel 0. fingermuscheln o. scha=
len (114).
Daeus, dagus t danus (10) hd. nd.
dene, denne (23). dyeue (10). denel (9.
cf. dacia). tennmarckter (74). ein den= l
inarg, einer uß d. (17). Daci gotthorum
soio/e5( i4i,Pap.),f/t'gethoruni(7eHere(Br..)
*Dacus denne i. via in horreo (sie 7 !).
*Dacus (aus daxus) ein daß (17).
*Daffondia v. Daphne.
*Dafidus V. Tafidus.
*Dafn-eleon, -ida &c. r. Daphn-
elaeon, -e.
*Daga V. Deca.
*Dagata masdarm (9).
*Dagus V. Dacus.
*Dalaturae {aus dolatura?) ags.
braedlaestu aese (136).
Dalmatia lantschaff (19). winden {i.
sclauia 12.5).
Dalmati-ca, -a (134) hd.nd. dyaken-,
hd. dyaeken-, dicker (sie 7!), sar- t
euangelier- (75) hd. -rock, -rucke (5^),
nd. -rok. ewangeli-ers (93), -ger («5), pry=
sters (19) klcit. declachen l ruckelin
(21). dalmatica (bm.).
Dalum, dolon (Kii., Gl. m.) vorder
segel (80). s.-fuos (93), -fuß o. kleiner
s. (74). der klein s. vornen in dem schiff
(64). ags. lytel-s. (Gl. Aeifr.). focke (ki1.).
henneken, bonet (147).
Dam-a, gew. -ma, -ina (136'^), -na,
-pma (7, 9), t {bissw. untersch.) -mula,
-ula, l -mola t -ucula {in) i. capra
agrestis cap-reoli (Pap.), -reole (i4i),
-rioli (Br.), -oli (136^') siinilis. i. eaprea
(dam-a, -ula dim. 110, 132, Br.), unt.von
damma daehß (,110), dasse (i32). hd.
dachs (67, 134), dachß, daße (17), days
(19). nd. das (11). grutsch ( damna t
melota 1. cf. grentsch mus ericetus
sim. Nmn. 2, 65i). dama (120 sim.). dam,
damlin, dam-, dan-hirtz (lu). dan (99).
daini-li (i4i, Gf.), -l, -rism. (Gf.); tamil
(Sum.); dämme m. (77); eyn dammel
tiere (7); tier (104) dam-mula, -ula
(104), l -ma (7). demli-n (64), -ng (Das.).
dendcl (9i). gem-tz (93), -eß (43), -ß
(dama 76), -ps (7), -s (kl), klein gemtz
(^dammula 93). hint-, heinc- (100) -chajp
(Sum.), -calb (100, Gf.). binde (8, 9, 17).
hynne (7). rechziege (17). czigengeis
(damula 9). wildegayß (damma 74).
steingeiz (dammula Gf.). eyn walt es=
sei {id. 18 Mrg. ). elha (bm. 428). ags.
eola (i36). hd. biber (66 &c), bibber (7j,
beber (133). nd. beuer (132). ater (7).
Otter (6, 64, 74, ^, lustrus, castor 75,
dama 76). gauff {animal 75). hermlin
(damma, vo7i dama untersch. 76). hd.
nd. hemme- (23). ham-, liamp- (22i>),
hanbe- (75), hamer- (dammula 100),
han- (10), hau- (9) -ster, i femella liu=
muli (damma 23). hamstel (18). kornne-
(10), korm- (18) -worm. scher, maul-
werffe, -worff, moltwerff ( dam-ma,
-ula 74).
*Damare {i. capere, aus domare?)
vangen ; an-grypen, -tasten (i47).
Damascenvim, d. prunum damascen
(91). mascheu (111. aus da-maschen?).
Damascus {ciu.) damas-ck (5'', bm.),
-cen (1). domas (bm.).
Dama-, damas-,doma- (74) -sonium,
3a|J.aoau)Vlov (125) (/. alisma 143) kreß
(74). kers-e (85), -en (47). lucianskraut
(143).
*Dameria v. Demetria.
*Dam.idon v. Daphne.
*Dam-ina, -ma v. Dama.
Damium v. Damum.
*Dammaleon v. Daphnelaeon.
*Dammificare v. Damnificare.
*Damna v. Dama.
Damnabilis verdemplich (62).
*Damnalaon v. Daphnelaeon.
Dam-, damp-nare vor-, vir- (19),
ver-tumen (9), -thumen (66, 70, i5i),
-tomen ö^b), -dumen (19), -dummen (152),
-duemen (11), -duymen (i33), -dornen
(23), -dommen (21), -damnen (69, 76,
134), hd. -dämmen, -dampen (6). vrtai=
len (76). hd. nd. schaden, bescheydagen
dampnari (21).
*Damna-bulum, -torium temnicze
(125. i. q. carcer Fr. 2, 308).
Damni-, dampni-, dammi- (23)
-ficare hd. schaden (9, 76), be-sch. (19),
seh. nemen (75), zcu seh. prengen (4),
schedigen (6, 9), be-sch., -seheidigen
(17). nd. besehe-, beschey-deghen.
!()()
DAP
Dnm-, damp-nosus //</. tioln-illirli.
Daui-, damp-nuni //(/. wl. seliad-f,
-cn (-.'{'. /"'• M'liiul.
♦Dampdon r. Dapline.
♦Danipma r. Dania.
♦Danipn- r. Damn-.
*Dampneoluni r. Damnelaeon.
*Daiiipno r. Daphne.
*Damu-cula, -la r. Dama.
*Danividen r. Daphne.
*Daru-um, -iuni kji. m., Ki.) //</. of-
fi'iihar opji-ir ^S>, -for «m. (Mss. mog.).
Dancia c. Dantiscum.
*Dancus r. Daucus.
*Daneta c. Tanacetum. Athanasia.
*Dania &c. r. Dacia. Valeriana.
Danista c. Dantis.
*Danphinicen r. Daphne.
Dan-tiscum, -cia ^1), -tz i^Ti) (du.)
daiitzk (liö). danc'Z (1, 7i).
Danub-ius, -eus. Ister (is) ßmiiu^
in O!?toii(li de thiiiowc [22). dye thun=
nauwi- in striclit yb^). hd. tu- {lä), dü-
( 17 1. du-iiuu\vo; thunawc (66, 70), tuuaw,
duenaw (1), dy diiiia (3), thon-ow (68),
-aw (91, 114); touau (120), don-aw, -au,
-cau (21), -ug (49). de dunowe (23).
Danus v. Dacus.
Dan-US, -ista \^i. vsurarius, venera=
tor sie -g) wuc'horer (74, no). woeck-
(147 , wofch- (132) -ener.
Dapare (i. edere Gl. m.) andern liitcn
essen f zu e. geben t anrichten die spise
(7ö^.
Dapa-, / dapi- (147) -tietis speyß-,
ofiVn-lich, gobhafftiger (74). apenbair,
kuudifli, wittich (147).
Dapax (74, 76, Br. , Gl. m.) , dopax
(70 1, dedax li. loquax 75, eloquens)
sprechig (17). ge^iire-eh (8), -che (9).
redbar (76). klaÖer, swetzer (74). gcspay-
big, var. -wig (7.t).
Dap-es, -is, -s (1, 8, 9) M. ?»Z. spise.
hd. spiß (17, 68), speyss (1), speyse.
speis, drachten (93). werscaef (loo). erste
gerichte i9). irdische rieh {sie 8).
Dap-ifer, -piuer (8^') hd. ud. spise-,
hd. spiß-, spr}-**"- (19), an- (7) -dreger.
spisen treger (G). hd. speys-, speiß-,
essen- (1, 4, 75), schussel- (70) -trager.
spiser (8''). dafeldyner (12). truhtsaizo
(127 sim.). truchses' (114). truckseß (75).
arus-zete (Gl. Marienf.), sete (39). droste
(22ab, 78).
*Dapifero i. dapes fet-o (76).
"^Dapilenus &e. v. Dapsilis.
Dapina-re, -ri au richtin (9 sim.).
speyseu [in<. spiß geben (17).
Dapis V. Dapes.
*Dapitieus i-. Dapsilis. Dapatieus.
*Dappiuer v. Dapifer.
*Dapracocti v. Daphne.
Dai)s V. Dapes.
Dap-silis, f -iticus l -ilosus f -ilen=
tus ^ -üenus 761 hd. inilde. hd. nd. m.,
hd. railte. ein nmlt (68) hd. der spis-e.
-eu, speise. si)eis, spyeß (69), nd. van
spisen. speyß- (1), speis- (4) -mild, spyße
milde (5*>). hd. nd. spise-, hd. spiß-lich.
geb-sam (6), -haft (8).
Dapsilitas mihlekeit (9 .«/?!.). froch=
birkeit ^8;. truchbar {sie 9). spyß- (69),
speis- (134) -licheit.
DEA
^Dapsis \4, firt, ir>2, Ms«. mog.) iiiilte
())'. /((/. nd. niilih'. Tiiild 1 O.
^Dapsus barbatus r. TapsuB.
Daphne (Ki.), dafiiis (47, Sum. vi),
dam-pdon fs.iK -idon f -pnidon (70,
-viden (üih, danphinicen i/. laureola
Sum. v) htrperpawni (74 1. lorbernboni 1 47i.
hirbüuni (!ti;, smn. 1. laurboeni h:> .dampno
(Sum. VI), daftiida ( itt; ) , daffondia l
dapracocti il7i, diffunda ill, 19),
diffinida 1 s.') 1, diasmida ^ 74), dafnecocte
[ii. au.t daphnes cocciPi lor-per (74j,
-bern [IL c). bckcicr (11, V.l <■/. bacca
lauri).
Daphnelaeon 1 KiV dafneleon (/. lau
rinium 471. dam-maleon [herba! H),
-nalaon (74), -pneolum (17) lorber ole
(S). lorol (74).
*Daphonia r. Diaphonia.
Dare, do hd. geben, nd. glieueu. spre^
chin (8, 9). virlihen (8). vMeyhen (9).
geben, sprechen, lyheu (17).
*Daria v. Dacia.
*Darra eju schabe (19). schaue (11).
^Darrus i. fertilis t augmentatus (19).
i. q. dardus [iaculuin Gl. m.).
*Dascula r. Didascalicon.
Dasypus haß (.si<).
Data ein datum an (110), von (68)
einem brieff.
*Datedola v. Dedalus.
*Datia v. Dacia.
*Datica [i. subtemen) uueual (()(.).
*Daticius v. Dediti\is.
*Datilus i--. Dactylus.
Datim geblicli (7.')).
*Datisca /. crepula, vnguis milui^
nus, vnguimiluia , lut-um, -ea, -eum,
-eola, guadarella, catanance &c.)
streicii- 0. stcivk-kraut (143).
Datiuus hd. gober. geiber (3). gheuer
(23). geb- (3, 19), gheu- (11), v'geb- (17)
-elich. hd. geb-ig, -haft (81. gybig (69).
gibig (134).
Dator dargeber (7.5).
*Dattulus &c. V. Dactylus.
Daucus, dancus (sum. v) [cf. sistra)
hundistille (Sum.). liunden dille (85). hun-
des-d. (8), -titel (96), -bhune (96). moren
(47). wiltmore (10). wilde mor (12). wiU
dermorhcl i pasternag (74). geisli (93).
beerwurz, Vogelnest (114, i3ö).
*Daui-dicus, -ticus ( : Dauid) starck
(11, 19).
*Daxus, daxis (G), dacus (17), dissi-
miliert von taxus arbor q. v., das für
das T/der in den Mss. ausser 3, 11, 19,
20 nicht, in Druekwerken (68, 110, Br.^
selten vorkommt, in i25 neben taxo (c/.
dama, meles, melota) hd. tachs (iio),
dahs [iii, daclis, dachß, daxs (4), dasche
(5''), das (20), daß (17), daiße (21), daysse
(19). nd. dasse. greue (i2.i). ein swein
igel [i. melota 3).
De {i. a) aue, af, van (22^).
Dea god- (19, 99), gad- (11) -inne.
gottin (65).
*Deadema r. Diadema.
Dealbare hd. wißen, weissen, ver-w.
(134), wischen (5), wiß machen, nd. witten.
Deamare liep (9), gar lip (8 sim,.),
gar vast lieb (75) haben.
Deamatus gar lip gehabt (9), hat (8).
DEB
Deambula - crum , -trum, -torium,
f -cra, rurr. -tra (75), deambultra (76)
ganck (11, 19). vmb-g. (8,9,7,';), -hanck
(7.') var.). ein platz zu wanderen o.
spatziren (110 sim.). hmgarun pl. {('.{.).
vmbelof t usgeschos.sun lobe (9.5).
Deambulare hd. nd. wanderen, hin
vnd Iier waniKlu (G). vinb gen (8). vmme
g<'cn [\h.
Deambulatio langara ((if.). wandc=
rung (68, 110).
*Deambultra &c. v. Deambulcrum.
*Dearcurare v. Dearturare. Deonii=
nare.
Dear-, dea- (si) -restare entsetzen
(68). ensyczen [i. arrestarionem infrin-
gere (18^'). untsetten (si). arrest abthun
(110).
*Dearticulatius (/«Vf/-e gleiclmiger in
aller sunderliclieit biß uff das letzt (65).
Deartuare entglyden, als braten,
huner zer-, var. erlegen (110^. entladen
(sie neben dearcuare i. diuidere 76).
glayeh abschneyden (64).
*Deatrum f. Theatrum.
Deaurare vber- (4), hd. nd. v'-guldeu.
vorgülden (3). vergilden (67, 76).
Deba-chari , -cari (99) frolich dun
(8). vrechlichen (81»). töbelich tun (9).
wretleke don (99). dobeu o. wüten (110
sim.). bescheleken. hohleren, . . anfallen
vnd bochen wie ein voller zapif (i26).
deba-chatur, -ccatur (142)«. perbach-,
pervag-, pervacc- (142), perag- (Pap.)
-atui\ debachiliatus i. in.'<anus ( 76 ).
*Debalteor v. Deblaterare.
Debel-lare, -iare v9j uber-striten (8),
-winden vnd bestreytten (64). vmme strey=
ten t vm fechten (9). vir feechten (19).
beruechtcn(ll. b .s<. v, X deblaterare?).
veghten (99).
*Debellaticus(Xdebilitatu8?)cranck
(11, m.
=*Deberare v. Debriare.
Debere, -ri (ö*') hd. schuld-en, -igen
(5''). hd. nd. schuldig, sehyldic (13) sin,
sein, schuld machen (68, iio). sollen
(5^). sullen (11, 19). scholen (23). gelten
(75). geben (17). debet schal (:22'^).
Debibere vßdrineken (ll).
Debilis krafft-loß (65), -laß [bis 88).
hd. nd. kranck, hd. kräng, kranch (18)
von zoru (8, 9). hd. swach. nd. swak.
blöd, var. blöd (65). pled (75). Marg. zu
debile corpus (3):
wer da hat eyn krancken leyp
vnd ayn springens iuuck weip
vnd eyn wicz "knoch (?) seyn kern
der übet selten aue czorn.
Debüitare, -ri hd. swechen. nd.
swaken. swagen (21). hd. nd. krancken
(5, 23), krenken. kranck werden (7),
machen (6S,. 110). kräng m. (17).
Debilitas krankhait(76). krancheit(4).
*Debio V. Dobula.
Debite uan sculte (99). recht (65).
Debitor hd. nd. schuld- ener, -iner
(22,1, hd. -iger, -ner. schultman (11, 19).
gelder (16). gelter der do bezalen sol
(75). d. prineipalis der furderst schul-
diger (lOi.
*Debitrare v. Deblaterare.
Debitum hd. nd. schult, scolt (99),
scholt (13, 14, 152). hd. schul-d, -de (6).
geltschult (75). plicht (22i>).
(9)
DEC
Debitus hd. nd. schuldi-g, -cli,
-ck (19). plichticli (22i>). recht-fertig
(5 &c.), -uerdich (23), -firtig (17), -firtick
(19).
Deblat-erare , -rare (23), deblace=
rari (8), depleeterare (9), debalteor
(76), debitare ((!) i. diuulgare ( Br.) ;
defulgeo^ infamo(7G); exer-are, -tare
in-, dif-, ef-fiduciare, expadire (i47).
dorlicli sj)reeliin (8). torlich roden (9).
berochtigh(>n ( 23 ). schwetzen , klap=
percii, bladeren (i26). apenbaren, kun=
digen, melden, vortscggen (i4 7).
*Deboletus {aus bol.) swamm (74).
*Debrare v. Delibare.
De-, dee- {alph. de- 8) -briare,
-breare (Br.), -berare (9) truncken (8,
64, ,76, 110), druncken (fis), truckcn
machen, werden (64, 76). debri-at
treuchit (127). -co erdrenco (Gf.).
Debriatus sertrunckper (7 t).
*Debrico v. Debriare.
Debrigare v. Disbrigare.
*Debruc-io i. insania; -esco in in-
cipio decipere ( 76 ). debrutescere i.
desipere (129).
*Dee-a, -as {q. cf.), ^-adis (19), daga
l diga (Kii., Ol. m.) {i. tribulum, pugio,
trusile) degc (&'>, 22). degen (1, 23, 7,';).
d.- (19), stech (7.5) -uießer. degent (17).
dagghe (kü.). tegen (G). stoter (23).
Decacuniinare abstiiinU'n, die bäum
stücken, den doklcr o. grotzen an bäu=
men abhawen (i26). kipfFen, den tolden
im bäum abhawen (ss). dolden (i4()).
Deca-chordum, l -chordus (110 &c.),
-eordum, -cordiuin,-curdiuin {b) hd.
ein S})yel, soitenspil, S!iittensi)il (1) mit
zehen seyten, saitten (1), snoeren (1.32).
en spei myt teyu sej'den (23). czehen
salter-seyten (9), -s^tik saltcrunge (8).
rotte (22'>, 74).
Deca-chordus, -cordus {cf. prc.) von
czehen seyten (19). van tieu snaren (11).
zehanscitigemo d. xg. {\nz. 5, 4G4). ein
spil mit czen saithin (ö^").
*Decacurdiuin i-, Decachordum.
*Deeadere (22'>, 74), dis-cadere (17,
74), -eidere (74) rysen (17, 74). risem
(sie 22'>). langksamfallen (74). lengsem
(22'>), lancsam (17) afvallen.
*Deeades i: Derades.
*Decadis v. Deeas.
Decalanzare v. Degallinatio.
Decalcare übertünchen (Ki.).
Decalcare v. Deeuleare.
Decalog-os, -us red, reden (9) von
den zehen gebot en (8), -ten (9). rede die
do hat z. stuck t verß; z. gebot (65).
Decaluare(?. caputamputare, cf. calua ;
et. est i. q. deeallo 76. X decollo) hd.
nd. kal, hd. kale, kayl (5) machen,
maken. hd. nd. doden. doten (110). dotten
(6, 67). totten (66, 70).
Decaluare hinderwert bedriegeu (17.
cf. caluere).
Decan-ia, -atus hd. dech-any
-aney {im), -ennie sim., -enei (21),
(110), -ny sim., -ney (67), -antey
tech-any (75), -antij (75 var.), -eney (66);
decany (6.9). nd. dekenie.
Decanus hd. dech-en, -an (Fris.), -ant;
tech-an (6, 75, 93), -ant (75 var.), -ent
(68),
-eny
(70'
DEC
(66). nd. deken, decken, rottmeister (114,
Fris.).
Decapitare ent-, vnt- (23) hd. -heu=
beten (19), -heubten (5, 7, 17), -heuten
{b^), -höpten (6), -haupten, -haubten,
-heupten (67),-heypten (18), -lieypen (21),
nd. -houedon (22,23),-hoefden(ll),-koppen
(22). sterben (5, 7, 21).
Deeap-olis, -ulis (76) ein houbt stat
vber ander zehen (65).
*Decapulatus i. decies multiplicatus
(76).
*Decarniculuin v. Discriniculum.
Deca-s, -dis (11) zehenne (8). czehen
(9). ein deker (12). decker (ll).ein getzail
van tzehenen (132).
Decedere hd. nd. v'-scheiden, -schai-
den (12, 76), -scheden (23). scheiden von
disem elend (75). hd. sterben, steruen
(13, 23). staruen, ontwiken (11). entwy=
eben (19j. enweg gau (99). decedit von
{sie) schyt (38).
*Deeedere v. Decidere.
*Deeeleri i: Desteliri.
Decem hd. zehen. nd. teyne (22, 23).
December hd. der nd. de winter-,
erst w.-(75), andere w.- (4), hart- (10, 12,
13, 74, 77;», harde-(22b), slacht- (7), wolff-
o. crist- (125, Fris.), wolffs- 0. heylig o.
Christ- (114) -maned (1), -mant (ö, 12, 21),
-mane(13), -man (4, 22'\ 23, 74), hd. -mont,
inond (77). der zehend inonat (uo). vol=
rot (41).
^Decem-bium, -dium v. Deeendium,
*Deeeinmalis v. Decennalis.
*Deceminutatoria vestitim i. e. decem
paria l vcstcs noue (76).
*Decenin-alis , -ium v. Decenn-alis,
-ium.
Decempeda i. pertica mensuralis
(Pap.); p. (129), port-ica (Br.) , -a (76)
decem pedum. ein thier von zehen tussen
(110). z. fueß (75), fuzse (4) lang.
*Deceniplex v. Decuplex.
*Decenipnis v. Decennalis.
Dece-ndium, -mdium (74, Gl. m.),
-mbium (76) zehen-tagig (74), tag lanck
(9). dage (8).
Decennarius czen czal (5'').
Decenn-alis, -is, -us (1), deennalis
{sie 134), decimalis, decem-nalis (66),
-malis (8''), -pnis (51»), dec-ionalis (133),
-ianis t -ennium (7) x iair (5), zehen
iar (17) alt. x (21), teyn- (23) -iarich.
hd. zehen-, czen- (f)**, 133) -iarig, -iärig
(134), -jerig, -ierick (3, 5^), -marg (8'^),
-inerg (i33).
Decen-, decem-nium {cf. prc.) hd.
X iare, ior (G). nd. teyn (23), ten (22)
iar.
*Decennns v. Decennalis.
Decens hd. zeme-, zym- (65) -lieh.
Deeentarius v. Cernvxlus.
Decentrix?'. nauis eompta (Br., Gl. m.).
scheep dat genomeu is (i47. aus eompta
X dempta?).
Deceptatio {i. disc. Gl. m.) vechtin=
ghe (22).
*Deceptibilis v. Despectabilis.
Deceptio bedrieg-unge (19), -inge
(11). betricg- (8, 65), betrig- (9) -unge.
trugne (Anz". 8, loi''). beschysserey (65).
*Deceptiue betruglichen (65).
Deceptor betriger (4). bedregher (22).
DEC
167
Deceptus betrogen (19, 76). bedragen
(11). ö V .
*Decerare v. Decorare.
Decere hd. zem-en, -den (5), zim-en,
-men. temeu, eueneu (23). hd. nd. be=
qwemcn. zemelichcn (18) , zimlich (67),
bequem (17), geneni (76) sin, sein. ge=
burn (75). decet iß czemet (17 &c.). sce=
mct (13). zimpt, lig. bequeinit (75). et
temet (11), geuoget (99).
Decernere hd. sehen (18), be-s., -seyen
(21), -seyn(13), -schau\ven(7), -schöuuen
(6), -schauen (18). nd. be-seen, -sen.
scheyden (14). vnder- (19), onder- (23)
-.seh. mittelmcßig erkennen (16). richten
(8, 9). rechten (14). ab- (9), vor- (8), in-
(110), vft- (88, uo) -seczcn. bedenckin
(8, 9). wilte (8), villeu (9) han. uß geben
(17). ein Statut machen (ss).
*Decerniculum &c. v. Discernicu=
Ium.
Decerpere {cf. decerpere) hd. abe-,
ab-, nd. af-plucken , -pflücken (66 , 70),
-flugken (69), -fluckeu (7, 9, 134), -plocken
(18), -pligken (13), -prechen o. -tzucken
(74), -brechen (7, 9, 4, 67), (ab-) rechen
^ -trucken (76), -rissen (18Mrg., 110),
-ropffen (B). plucken (11). plukeu (100).
plocken (99). plogken (21). von vilen
erwelen nenion viid ziehen (64).
*Decerta l glandis aichele (Sum.).
Decertare, decretare (19) stritten l
kempfen (65). stryden (19). stx'iden (11).
kriegen (19, 76).
Decessor vor varer {\)). für farer (8).
Decessus sterbunge (19).st'uinge (11).
Dece-tero, -tro, -t'e {i. amplius q.
cf.) vor-baz (5), -baße (7 sim.), -bas (1),
-baß men (17), -bas mer (4), -mer (iio;,
-bat (23). worbaß (13). hd. für-, für- (6)
-baß (67), -bas, -hyn (68). vort-me (19),
-bat (22). voert meer (11).
*Decianis i\ Decennalis.
*Decibare (/. cibum auferre 66 &c.)
prot vor dem munde abschniden (75).
spisen (19). ent-, eynt- (22), vnt- (23)
-spisen, -speisen (76). spiiß abziehen (17),
abtragen (110), entrageu (es).
Deci-, {bissw. untersch. deci-, deei-),
dece- (8), desci- t descin- {q. v.) -dere
hd. abe-, ab-, nd. af-, of- (14) -vallen,
-sniden, -schnyden (7, 68), -schneiden (4).
-sneyden (3).
*Decidu-s, -us v. Desidiosus.
Decies hd. zehen male (5), mal,
maile (7), werbe, werb, stunt (4). czeiea
werp (21). nd. teynwerue.
*Decefarius v. Decufarius.
Decim-a, -e pl. ( 69, 134 ) hd. { der )
zehe-nde, -nt, -n. czinde (5'', 9). czeu=
gent (13). nd. teynde (23), tiende (11),
thegede (22). tetzmann ( 74. cf. Goth.
wtb. 2, 652). d. animalium fleiszeheude
(12).
*Decunalis v. Decennalis.
Decimare verzehenden (7, 76). teen=:
den (11). den czehendcn geben (17, 64).
Decima-rius, -tor hd. zehen- der,
-den {sie 8), -tman. zehent- (68), czey-
hende- (21), zende- (18), czinte- (17)-ner.
zehener (6). ver-z. (110). teynder (23).
tiender (11).
Decimatus gehzehend (7). hd. ze=
hen-t, -der (67).zenhcnde (5.50WJe«.).czey=
hen (21). verzehenet (uo). teghedye (23).
1(18
DEC
DEC
DEC
*Deciino,(/. -onisi'. ouisiiptr decimaiu
('ii\ lieceni {im &o.) aoininatur. luTSflifr
vber ziliou ^7*).
Deci-, decu- (">'') -modus /chcii
iiiiitisij; (1). i'zciniu'Ssic'k ^J'').
*Deciniu8 c. Decius.
Dec'imus (/. -ma, -matus IS) Inl.
tl»r Zilien ili" niin., -stc (,75). der zoiider
{16\ i-zoyhon (21). nd. teynde, die
tiondf \ 11 >.
Decimus septimus der sibonzfheste
(7:.>.
*Decingere c. Discingere.
*Decini8 &c. v. Decunx.
*Decionalis c. Decennalis.
Decipere hd. be- tiiegt-n , -trigen,
-trilien i^9 , -drygou. hd. nd. bo-dregen
(5, 14, "23), -driegcn.
Deci-, desci- (b8), disci- (5''), dici-
(^Sum.\ decu- (7o) -pula hd. nd. valli'.
//(/. vall, fahl (21); inulJ-lalK', -vall (,68),
-val. nd. musoval. hd. wolff-, wolft's- (,17)
-grübe, dru-ch ((Sf. ), -cht (^9 Anh.),
-he (Sum. ), -ge (,12). dru,. also dar
me de wolve niede veyt (22''). drauclie
domit man die wolff grcyfet o. vahet
(741. bodriege- i8''). bedrech- (23) -iiisse.
spriiu'kel (12.5). spreiikel (Ki.). kippe,
trappe, meisekasteu (Fr.), vffslag (17).
vojrel- schlag (C4, 76), -hären (,Fris.).
walza (Gf.).
*Deciscere r. Desciscere.
Decisio (/. contcatio^ tobl leod (127)
aus tod-1. cf. toh-1. epitafium (Gf. 2, 199).
*Decissitari v. Desciscitari.
*Decistei'e v. Desciscere.
Dec-ius, -uus (1), -imus(22) (i. tasser,
talu^, ta.villus; noinen latronis 76) hd.
wu-, wo-, wi-rffel. nd. worpel. teerlin-g
(74, 110), -ck (132, Kil.) cf. Fr. 2, 368. sq.
üobbel-stien (11), -stein (132). ein laster
{i. crimen G, 23).
Declamator ein schryer t vber 0. zu
vil schryer ui-i).
Declarare hd. eieren, er-, her- (7)
-clercn, -klären (i34). nd. er-, ver-claren.
herclaret (21 ). hd. offen-, vflen-, nd.
opeu-bareu. hd. vz-, vß-, aus-legeu, -1.
die bedeutuyü der vcrstantnylJ (75);
zieren (65); klar (76), luter (17) machen;
erlutereii 1 <i > ; leutern.
Declaratio auiilegung, erclerung ;
leuterung der sach (75).
Declinabilis neiglich, der da lieder= \
lieh et faciliter wicht (65). j
Declinare hd. abe-, ab-, nd. af-kereii, '
-kieren t^U ), -uegeii (18 Mrg., 22^), -bo=
gen t -wyken (221-), -wichen (8), -steygen
(74), -tretten, t -wenden (75). hd. wiclien
t naigen (76), neygen, weichen (9), wij= j
gen l beugen (17). nd. nigheii (23),
declineii (99). sigen (127). lielden (77).
geprauchei. (74). i
"^Declinatum /. mulcedo.
*Declin-us, -is, -ans, -ator ontwijcker 1
(147). '
Decli-uis, gew. -uus, -nis (Br.) adj.
sbst. stickel (17, 77). hd. uider-, nidder-, !
nyeder- (5) -sticklig (1), -stichlich (3),
-heldig (5, 19), -heilig (7, 110), -gang(fi8),
-ganck (19), -gehe (p^) ; ge herneder (21) ;
heldig (1); dale- (17), dal- (18), hynder- 1
-heldig ; talheilig (6) ; nieder sich geheldet 1
(Das. ); das n. s. lialdet (Fri«. ); hindere
hengig (7.%), abgang u. ili'.icensus t:> sim.)
an einem berg <>. lioliel, rar. büiiel (7.'>).
eyii apt goyii (.•>•/(• 19). nd. af-gaiick (11),
-hat(9!i); steyglier dal (23); neder, n.-ig,
-heldicli.
Decliui-tas, -s (</. y^v.) nederheldi-
keiti/)), -cheyt (23). dallieliligkeit (18
Mrn.). iiiddrrteldckeyt (21 1. hd. hiiider-
heldikeit, -liellikeit (134); nider-neiguiig
(«8, 110), -kait (76).
*Decnnalis r. Decennalis.
Decollare hd. hals abliaweii, den h-
abe liauweii. nd. den hals afhowen;
vnthalsen. ent-liobten (({) , -hauptin (9),
-heuptin(8),-lieubeten(l9). kopphen(i25).
*Decollare i)fl'enbaren (74).
Decollatus eiitheiibt (16).
*De-colleo i : collum 76), -challo (Of),
-callo ( ruma de collo (Sum.) kel-brato
((if.), -brat (Sum.). lialßbrat (76).
Decolor viigeferbt (64).
Decolorare hd. ferbeii (8, 9), ent-f.
nd. entvarwen (U), untverwen (99).
*Deeonfugione, statione ags. hydde
(l36).
■^Deconuallis i. niagna vallis (76).
Decoquere, dequoquere (8j sieden
(8). kochen (9, 18, 4). ab- (65), ver- (88),
wol (17), folleclich (7), foln komelich
(5), foUen komelichen (19), volkum- (3),
volkome- (21, 66), volkoramen- (110), volU
klimmen- («7, 68), volkom- (134) -lieh
kochen, kogen (21). vulienkomelike koken
(23). ver-busen, -thon, -zeren vetterlich
erb (88).
Decor, decus hd. ziere -e, -luig;
czere (19), czyr (4), zerungc. zyrung
(66), zirhait (1). naturlich schön decor:
ere decus(9).?irf. tziringe, tzijrouge (i32).
*Decorare v. Decoriare.
Decor-, decer-, decus- 18, 9, 17, Gl. m.),
decuss- (Ki., Ol. m.) -are hd. zie-, zi-,
ci- (99), sye- (11), ze •, (1, 17), e- (7) -reu.
schone maken (23). decörare l. ornure (66
&c., 110 &c.), venustare (Br.) ; i. q. decoriare
(22, 23); decörare /. honorare (66 &c.,
Pap.), Omare (76). decusare i. vemistare,
adornare (Br.); t. sculpo [von cudere?)
i de inusto a viso f orno (76). decursare
i. Itonorare (Pap.?).
Decoratus hd. gezieret, g. mit der
ordenung (75). schon (iJo).
*Decoreatus v. Decoriatus.
*Decoriare v. Decorare.
Decor -iare, -are (22, 23) hd. nd.
schin-den, -ten (56), -nen (23). schnyden
{sie) t schelen (6. c/. deeorticare ). schy=
nen (13). ville-n (19, 23), -nt (13).
Decor-iatus, -eatus (76) geschin-det
(9), -t (8). abgeschundncr (76).
*Decorniculuin v. Discerniculum.
Decorticare lid. schelen, abe-, ab-sch. ;
scholn (G). nd. scheellen (11), schellen
(99), af-sch. (23). fiUen t schinden (75).
*Decorticarius filier (75).
Decorus hd. ge-ziert, -zierter, -cziret
(17), -czirit (ö'-), -czeret (21), -zirde (7).
nd. getziret ^22), ghesirheyt (23). zierlieh
(65). hd. schon, na. schoen (11). dec-6rus
geziert; -örus erber (110).
*Decouarius c. Decussarius.
*Decous V. Decunx.
Deere-, detre-mentum (Mss. mog.)
ober wayssung (19). afwassinge (11).
hd. abe-, ab-iicmiinge, -iieiiieii(8),-zieliuiig
(7); X detri-, det'- (8, ;t,21) -mentum
(/. daiimuiii, lartura, demintäio 66 &c., 110
&c., jjciiuria 75) laster ^ll, 19). minrc=
nisse (11). af-neminge(23), -megyghe {sie
22). verlulJ (i32). abe meynung (21 st.
-neymung). sehade (8'», 9). schau (68).
abgang au der narung (75).
^Decrepere ( aii.i decerpere ) ent=
pflocken (74).
*Decrepidus c. Decretus.
Decrepita hd. eyu vber alt wyp,
weib (1), frauwe (19). eyu aide fr. (.'>).
en ouer alt wyf (23). alt wip (76). d.
etas bogeuruckig alter n;:,).
*De-crepitare, -crescere, -ficere ab-
wachsen, -nemen an den krefi'teii (75).
*Decrepitudo (c/'. decrementum) abe=
wayssung (19). afwassinge ^ auer aelder
(11). altikeit (18). krum von alter (110).
Decrepitus /id. eyu vber-, über- (6),
vbir- (.^)i'), ober-alt man, -alter man
(1, iio); vber-, vuer- (100), vberig (12),
gar (8, 9) alt. auer aelt-(ll). en ouer-
alt (23), -olt (22) man alt, bugrückig
(64). einen bogenruckter (65). bog-rucket,
-rückig (v. s. i."). Sm.). moder (75).
Decrescere hd. ab-, nd. af-wassen,
hd. -wachsen, -wach/Jen, -waschen (i34),
-waßsen (21), -wayssen (19), -wasen (5),
-nemen (17), -n. an den krefften (75),
hinder sich wassen o. abiieymen (67 Mrg.).
fur-nemeii t -setzen im gemute (74).
Decret-alis, -ale, bissio. l -um eyn
de cretale (18). decretal- buoch (76),
-bok (23). decretin buther {pl. sie b'^).
rechtbuch (65).
*Deeretare {i. decernere Gl. lu.) v.
Decertare.
Decret-um, l -ale (75) {cf. -aus) hd.
gesetze. nd. ghesette (23). schig- (8),
sehi- (9, 17) -kunge o. vlJgelegt dinck
(8), ausgeleget d. t gebot (9). gesatzt
recht (68, 75). vrteil (110). eyn geczirt
(21), decret- (1,7, 23), decreten- ö^o)
-buch, nd. -bok. hd. decret.
*Deere-tus, -pidus {inde -alis 10)
{atis discretus) bescheiden (10, 12).
v''stendig (12).
*Deerin-, decrip- v. Diseern-iculum.
*Decru-, decro-stare de rinden, rein=
den (21) hd. von de, ab dem (76) , nd.
van deme brode sniden. rinnen / brot
sn. (18). abe- (19), af- (23) -rinden, ab.
schniden die rinde von dem brot (75).
Decubare v. Decumbere.
*Deeubarius v. Decufarius.
Decubitus süycht (19).
*Decubrare bescharen (Gf. 6, 532).
*Decudes {sg., pl. Gl. m.) v. Decurio.
*Decuf-, decuv- (5''), decub- (76),
geio. decup-, deeuper-, decou-, deeif-
arius //(/. zehener-, zechner- (76), zehen=
her- (5), zehender-, czener- (5*^) -ley,
-lay, -ley reder (X fari 19) ; ein zeliener-
leyer {66 sim.) \ ein zauberer (5«c decup.
67, 152). nd. teynerley-ge, -e.
*Decul-are, -eare v. -tare.
Decul-, decal-care vuder- l lam-
treden (17). nidertretten (76). vallen
(14). walcken, werren (decalcare 74).
Decul-tare, -eare, -are (76) verber=
gen (9). sere, ser v. (8, 17, 19).
DED
Decu-mbere, -bare hd. nd. kranck
sin, ligeu (14). kräng sin (6). siechin (8).
sieben (9). siech (19), siec (11) wesen.
*Decuinodus v. Decimodus.
Dec-vmx (Ki.), -ous (8), -inis (9)
czehen vntzen (9), vncz (8).
*Decup-arius, -erarius v. Deeufarius.
*Decupitus V. Desidiosus.
*Decu-, decem- (94) -plex, -ples (7)
hd. zehen-feltig , -feldig, -l'eldyck (19),
-valtig (6, 67, 68, 134); cogen vaidig (13);
czwei-feldick (3) , -feldig (4). nd. teyn
voldich.
Deeu-plum, -pulum (8) hd. zehen-
vjilt, -fald (19), -falte (.69), -veitig (81»),
-feldig (8), -feidick (3), -vach (9). nd.
teyn volt.
*Deeupula v. Decipula.
*Decupulosus (i. fraudulentus) be=
trogenlieh (76).
*Decupuliiin v. Decuplum.
Decu-rio, l -res t -des (147), t -rius
t decimo (74) [quasi vnus de curia!)
der gewalt hat (93), herscher (74), ritter
(8, 9) vber zehen. z. r. herr (1). ein herre
vbir z. r. (ö^). aever tyen ein oeverste
(147). (X curia X mansus) ein dinc-
(131), hof- (3), höbe- (77) -mau.
*Decurnicluni v. Discerniculum.
Decurrere hd. vor-, ver-, vir- (19),
ab-, nider-, zurück-, enweg- (1) -louffen,
-lauffen, -laiffen (19), -laffen (1). nd. vor-,
af-, oucr-lopen ; ouer rucken l gliden (23).
ab- (17), ober ruck (5) gliden. über ruck
glinden (19). vbcrn rucken fallen (7).
vber rieh griffen (21). baken (6. i. q.
gliden cf. backein, bagizen Sm. 1, 149 :
bak = ruck? das jedoch hd. buch lautet).
*Decur-, decus-, decu-sare v. Deco-
rare.
Decussis zehen scherf (8, 9).
Deeuss-us, -or (9) vor-smecht (9),
-smed (8).
Decutere ent-slahen (9), -slan (8).
*Deeuvarius v. Deeufarius.
*Decuus V. Decius.
*DechaUo v. Decolleo.
Dedal-us, l -eus (i47) (i. artifex Br.
&c., cernulus q. v. 147) smaidar (Gf. G,
828). synnreichor, hassiger; o. aigner
name (74). datedola i. ingeniosa (136**).
*Dedax v. Dapax.
*Dedecentia missededunge {sie! 19).
mistainge (11. cf. sq.).
Dedecere vnzymmen (68, 110). mis-
staen, -taemen (Kii.). onbetzernen (132).
impers. et misteet (11). ess missededet
(19).
*Dedecius v. Deditius.
DedecorareÄfZ.vneren, sehenden (110).
*Dedecorus lesterlych (19).
Dedecus, dedicus, dedicor hd. nd.
laster. vumer (9. vmner? unmsere X
unere?). schand (9, 68, iio). fuere [sie)
schände (8). vnzierung (iio),
*Dedenis v. Deditius.
Dedere gefangen (19), er- (9) -geben,
g. sich den feinden (75). gefenisse gelo=
ben (13).
*Dederius v. Deditius.
Dedicare hd. wihen, weyhen (9, 66,
70, 134), wichen (67). hd. nd. wigen (23),
Wien.
Dedicatio hd. kyrche- (19), kirch-
DlEFENBACH GlOSSAHICM
DEF
wihung, -wichunge (67), -wiunge (5), -wihe
(6), -weyhe (66, 70). kirweihung (i34).
kirgwiung (21). kerc-wiginge (23), -nisse
{sie 221»). ker- (78, 99), kir- (5^) -misse,
kyrmeß (17, 4). kyrmis (132).
Dedicare {i. obliuisci quod didieerat
66 &c. st. dediscere q. v.) v'- (7), widder-
(6), ab- (8), ent- (19) -sagen, enslahen
[sie 9). vnsegen (8i>). vnt seygen (23).
ontzeggen (11). äff seghen (22). abspre=
chen (74). lauckin (8). leugen (9). hd.
wider-, weder-, nd. unt- (99) -leren, -lern
(18).
*Dedicius v. Deditius.
*Dedic-or, -us v. Dedecus.
*Dedicus gebhaft (8).
Dedignari, -re (5, 65) vn-würdigen
(6), -wirdigen (1), -w'digen (23), -wir=
dig machiii (8). entwyrdigen (19). ont=
weerdighen (11). untwerdeii (99). virw'=
digen (ö^»). volberdighen (22. X volbor=
den?), czornen (17). vngunstig wesen
(16). nicht wellen t versmehen (9). vn=
willen (17). dedignaris mori vn- willig
t -wirsch, varr. -würß, -wirst, bist du (6')).
Dedignatio vnwirdi-ckeit (9), -gkeit
(8).
*Dedirnuus v. Deditius.
Dedi-scere, -cere {Mi &c.) hd. ent-leren
(8), -lernen, widder lern (17). wider lernen
(70). virlern (19). vorlern (28). veleren
(8^^). kunst abe leren (12). vergeßen (17,
64, 68, 110) die kunst (64).
Deditio vff gebung {castri 64). willige
g. (110), er-g. (6s). /Airgifft (127).
*Deditio {st. dedicatio) wyhunge (19).
*Deditius (110), dedeeius (68), t de=
ditus ein ergeben (110). ded-, t dat-
(74, 147) -icius eygener willig (7). hir=
bergen (17). die sych gevangen gevet
(147). vberwunden feinde die sich erge^
ben haben {pl. 74). dedirnuus qui se
sponte dat in seruum (76). dederius (9),
dedenis (8) der sich willeclich git (8),
ergibt williclich (9) ezu dinst. dediti-
tius, -cius der sieh ergeben hat o. er=
gibt (Ki.). auß gnad aufgenomen (fhs.).
Deditui rustici qui educandis apihus
pracsertim occupabantur , saxon. gotli=
sekin (Gl. m.).
Deditus {cf. deditius) hd. ergeben.
nd. gegeuen (99).
Deducere leiden (21, 22, 23). M.ge-
(.5), be- (7), v'-, nd. enweg- (99) -leyden.
hd. ver-leiten, -laidden (152). abe- (5, 21),
af- (22, 23) voren. hd. ab-, ver- (17, 110),
weg- t hen- (19), got ezu- t verre weg-
(9) -füren sim. vor firn (18). enweg füren
(G). hene vueren (11).
*Deebriare v. Debriare.
Deesse absin (75).
*Defadare v. Defedare.
Defaleare {bissw.alph. deua-) est ali-
quid ab aliquo iure debito in solutum
computare (Br. cf. Gl. m. h. v. hisp.
defalcar &c. Diez wtb. 137 v. quitare)
hd. rechen; abe-, ab-r., -rechnen, -reggen
(13), -brechen, -prechen t -raiten die zal
o. die schult (7,5), -raytten (1), -slahen,
-slagen, -slan, -schlahen sim., -meygen
(6), -schnyden cum falce (iio), -ziehen
in der rechnung (64). ent- (19), äff- (132)
-rechenen, off keruen (i32. cf. dica &c.).
afslaen (11, i3i). afslan l rekenen (23).
ont-r. (11).
DEF
169
*Defall-are, -erare v. Deuallare.
Defamare {cf. diflfamare) ent-eren,
-rochtigen, virlumenden (19). ontroch=
tighen (11).
Defamatus verschr ey t(Fris.).beschrie n
(Ki.).
*Defasciareent-(iio),ont-(i32)-binden.
Defatigare ser mued machen (iio).
Defatigari {^'o), defetisei (114)
defecis-ci (9), -ti (8, 9), -cor [i. deficio,
vincor Pap.), dififacisor (76), difBcisci (8),
defitescere (^. euanescere 10), diffitis=
cere (Gl. m. 3, 127) hd. müde werden,
verswinden (10). ich werd mied (76).
Defe-care, gew. -tare, -dare (134),
desecare {v. eflfebruare), diffetare
(5) hd. luter-in (8), -en (19), -n; leu-,
lau- (134) -tern. nd. lütteren, luter (6),
rein (68) machen, reinigen von den tru=
sen (iio). hd. schumen, schimen (13).
sweyfen (9).
Defe-catus, -tatus, -datus (8*') ge=
lutert (8). geluthert (17). gelewtert (9).
luter (19). gesubert von heffen (68).
*Defecis-ci, -ti v. Defaticari.
Defectio, defictio {cf. defectus)
berste (99). amecht (85).
Defectiuus gebreclich (11).
*Defectuose brechcnhafftiglich (75).
*Defectuositas brech - enliafftigkeit,
var. -afftigkeit (75).
*Defectuosu3 hd. gebrech- (5, 76),
gebrechen- (21), brechen- 1 prechen- (75)
-haftig, -aftig (76); gebrech-, gebreche-
(17), geprech- (1), gebresten- (68) -lieh;
bresthaftiger (G). nd. gebroch- (23), ge=
brock- (22) -aftich. schal, also den
drancke vorgheyt syn smack (22^).
*Defeeturu ags. aspringendi (i36).
Defect-us, t -io (65) hd. gebrech-e,
-en (67, 75), -unge (9), -sam (19); ge-
brech (4, 65 var., 110, 134), -bruch (17,
65 var., 75), -brüst (65, 68), -bresten
(10), -breste (G), -brest (7, 65, 76'); bre-
t pre-chen (7ö). nd. broke (22^), ghe-
brocke (22), -broken (23), -breck (11);
berste (99). ab-pruch, -gang, mangel (75).
blodigkeit &c. (es).
*Defeda-re, -tus v. Defecare-re, -tus.
*Defe-dare, -tare (17), defadare (5),
defirdare (1) hd. vn-, v'un-reynen. vn-,
ent- (19j, nd. ont- (11) -reynigen. be-
solen (19), -zolen (23), -salen (109), -soi=
len (17), -Stolen (-scolen? 21), -solgen
(3), -seligen (1). sudeln (75). hd. be-
schysen (21), -schyssen, -scheissen.
*Defedator sudler (75).
Defedatus beschissen (70).
*Defegere v. Deuehere.
*Defelicitare v. Deominare.
*Defen {indecl. i. dedicatio) kirch=
weich (74).
*Defend-are, -ire i. fatigo t fexo
{untersch. von -ere 76).
Defen-dere, -sare hd. nd. weren. er-
l ent-w. (75). warn (7). hd. beschirmen,
beschermen (13, 23). beschauren, be=
hüten (77).
Defendiculum (i. arma) woffen (75).
*Defendire v. Defendare.
Defensare v. Defendere.
Defens-or, l -ator (75) beschyrmer
(19). erwerer (75).
Defensorius beschyrmlich (19).
22
170
DEF
Deferbere r. Deferuere.
•Deferentia r. Deuorancia.
Defßrre, differre alph. def- 5. cf.
h. f.^ i'ii w.H-h- f23), entwc};- (21) -dra^
fjrn. hd. »-nwcfr- ((;6 &c.), entztvey- (ÖV
liiiwfj:- (tJsV liin- («*», 110. 1341, 011- (9)
-traptn; nitdragiu (H); ercn, besagen.
hesohon. en trau, ontfuren ( 17 ). be=
.sohulditreu (iio). wroepcn (^las).
Defer-uere, -bere (ss) sieilen, lii(z<'n
(17i. vfflioioii P.; verdobon («8). sj'deu
(9). suyden (*jV 8).
Defessus mnde (19). nmede (11). hd.
imido gemilcht.
*Defetare r. Defe-care, -dare.
*Defetatvis v. Defecatus.
Defetisci v. Defatigari.
Deficere hd. v"-^en sim.. -Raiie (10),
-gaiit (13), -gern ysic b).hd.nd. vorgan.
bregen ^13'|. gc-br. (14). hd. zu brechen,
ge-br., -brechin (5), -precheii (74), -bre^
sten. nd. ge- (sn), to- (23), en- (22)
-brecken. niyssen (22''). fellig (123, lii'uioL
iig (9 .Ajih. ), siech l müd (17), ablegick
(6.=)^ werden, hd. ab-nemen, -legen (9
Anh.). erligen o. zürnen (74). deficio i.
derelinquo zw nahen (7(;). deficiunt se
besweget s.i). defecerunt (g^cnwa) vrardu
bleich, namu ab 3sV
*Defictio V. Defectio.
Defigere stide sin (8), stete sein (9)
an eyner stat. stecken (9). feste
etegken \%).
Definire cf. determinare) e- (19),
ee- - II I -iidigen.
*Defirdare v. Defedare.
Defitvon ist, maugel ist, o. brist (88).
Defiteri i. abnuere (Pap.), laükin
(8^. loukenen (9).
*Defitescere v. Defatigari.
*Deflagitare h'czurnen an süne ina=
eben 17 .
Defleetere boegeu (99). vngestalt
madien (/. dcclinare t deformare 76).
Deflere hd. beweynen. bescreyen (11).
Deflorare ^■nkuscheit üben; einer
jungfrauwin ir kuscheit benennen (sie
17). iiinfraülicheit beneraunge (5). iunck-
frelichait niemen (76). iuncvrowichet (22),
magtum (iio). magedum (99), magdum
(8^), mattnm (8) . niagdom 1,68) nemen.
junferlichkeyt (7). jüffrowelichkeyt (b^),
iunffraukeit (21), imufrowelicheyt (23),
niaittuni (9) benemeu. er-, be-rauben i
ent-r. der iungfrawschafft (75). jung=
frawen be-r. irer keusheit u). be-r. des
blüinenß, varr. der, die blumen der
iunckfroulichkeit; ein iuncfrouwe ver=
uellen (ß.i). hd. vernn- , ent- (19) , nd.
ont- (11) -reynigen. vn- (.'>, 23, 76), on-
(21) -ereil, notzärren (9). vßbluen (125).
Deflorata beraubit des mattiims (8).
berawbungc des magethumes (9).
Defloratio entraubunge f beraupniß
deriiingfrauwschafft(7.5). Ar/, beraubuuge,
betriegung (65 var.) der ere , jiuiffrau=
lieber ere [b sim.), der iungfrenlichkeit
l verfellung der inngfraiiwen (65). ne=
raiingder jungfralickeit (7). vnreynunge,
benemungc jungfräulicher ere (17).
bluwenisse (S^). vntblominge (23). eyn-
bloginghe (22).
Deflorator berauber der iungfrauw=
schafft v''^)-
DEF
*Defluentia hinfliisrtigkeit (65).
Defluere //'/. eiiweg-, ent- (18 ^.),
vnf- i8''), abe-(19), ab-, von o. nb-(iie),
hyn- i vii- («5), nicht (17) -tlielien, fliessen,
-Hissen (9), -fliyßen (19), -Hißen (5),
-ri(yßen(18),-Hes.seii (76). en wech vleteii
(23). afuUeten(ll). affliesseu off floissen
(132).
Defodere begraben (19). grauen (11).
Deforis h /. vß-, nsse-, von vß-, von
auü-weiidig, -wt-nig (5), -weniiig (18),
-winiiig i21i. buwint, Mrg. eitbuten (13).
van Imteii (23, 132). von enßaßen (19).
dair vyssen (1S2).
De-, dif- (75) -formare hd. \ er-, inis-
167), -miß- (70) -stellen, v'stelen (9). hd.
nd. vnge-stalt, -schaffen (G, 75), -schickt
(110), letlik efte eislik (109), lelicli l
myß- (132) machen, maken, i sein l
werden (75). beHicken (62). giiTo [pra.
141. c/. Gf. 1, 453).
Deformatio Zerstörung (65).
Deformat-us, -a vugeschaffen wor^
den (65). entschöpft (25).
De-, di- (77), dif- (5»>, 22»>, 75) -for=
mis hd. nd. vnge-stalt, -stlat (67),
-schaffen (75). wan-, van- (22**) -seh. (74),
-schapen (22b, 109). lelich, myßinacht,
liesselich (132). eyslick (221'). eistlich (77).
De-, dif- (75) -formitas hd. nd. vn=
gestalt-keit (17), -ikeit (67), -ikait (76),
-heyt, -liclieyt (68. 110). vngesteltnis (5).
vnstaldicheyt (22).inißinacheit, heßlicheit
(110). mismachtheit , hesselicheit (132).
vngeschaffVnheit [ß. 75). vuhubschigkeit
(65). vermaelung 1^62).
De-, dif-formiter vugestaltlich (75).
Defraudare hd. be-triegen, -trygen
(66), -tregeu (.5), -drigen (5*»), -trugen i
-schissen (75), -trüben (sie 7), -troben
(18). bedregen (21,23). laichen, tuschen
(75).
Defraudator lie-triger , -scheisser,
leicher 175).
*De£reeare v. Defricare.
Defrensus (cf. Gl. m. v. defrens) i.
defensus (76).
De-frieare, -freeare (10), -frucare
(8), -futare (8, 9. X -feearePi riben t
sclioue machen (10). abkraczin (-fut. 8,
-Me.9). luterin (8). läutern (9). abtruck=
uen i. abfitertjere o. seriucken (74).
*Defructuare ontvroraen (132).
Defructiim v. Defrutum.
Defruo /. doleo , consumo (96. aus
defrugo?).
Defru-tum, -ctum gesoteu wein (9i
sim.). treubelmiiß (126 sim.). gefangen
wyn (64!. ags. coeriu (136).
Defugere hd. abe-, ab-, enweg (6),
an maiicherley stat (21) -fliehen, -flie=
eben (76). -flehen, nd. af vlen, au man=
ni^e stede vlen (23). in menigen steden
bliueu [SIC 22).
*Defulgeo v. Deblaterare.
Defunetus vorscheyden (5^). ver=
schaiden (1). vorgegaugen (18). hd. dot,
gestorben, ghestoruen t dode {22). eyn
tode (5). ain totter mensch (76). begra=
ben (8, 9). abgesaczt (17).
Defung-i, -ere (i. ab officio cessare
67, 134). diffungere ^5) hd. sterben o.
vergen. nd. steruen, vorgan (23). zeigen
(76). stherbeii (sch-V) laßen (17). begra=
ben (6). hd. abseczeii.
DEG
*Defutare v. Defricare.
*Degallinatio naht- (Gf. G, 254), natb-
(ui) -sjiiigara. Cf. decalan- (Gl. m. ),
dekalani- vHi) -zare /. iian letida de-
rantnrc? Eher gallicinium ?
*Degencia ycf. degere) eilende (i47).
Degener hd. nd. vn-, on- (11) -edel,
-edd( 1 (22); nicht wol, nicht woil (5),
uüt wol (G), hd. vii-erlich, -eelich (i34)
geborii vt spur ins. kehßkiiit. bastert (17).
buw-erscli l -ri.sch, vtirr. Imw- / hu-risch,
bawersch / beweriöch, buw-rs l -erisch
(65).
Degenerare hd. nicht, n. nacii (1.
18, 4), nicht noch (17), n. vß (21), nit
(G), mit (sie 5'', 69, 134) siner, seyner
art fulgen (ö=»''), volgen, nachfolgen (ne
&c.), leben (17), flyeeu (18). syner art iiacli=
folgen (sie 67). nd. nicht siner ard vob
ghen. siiiem geschlecht nitt nach volgen
(110 sim.). auß dem g. geraten, vlg. wyder
syn gesiecht thun (75). hd. vnedeln. on=
edelen (11). vn-adlich, varr. -edlisch,
-edelsch machen (65). vntslagteu (99).
Degere, desere (21) (/. liuere Br. ;
paupertate, de p. v. a de et ago X egere)
hd. in armut (ö, 7). ärmlich (9), ermelich=
armiclich (75) leben, t inori (5, 7). arme,
lic leuen (11). armut (1, 14, 21, uo),
armod (23) lideu, levden (1).
Degerere x dig.) hd. vz-, vß- (6),
abe-, ab-tragen. nd. ut draghen (23). ver-
dawen (7). verdeuwen (76).
Deglupta beschnittener (Ki.).
''Deglutator v. Degulator.
Deglut-ire, -tere (4) {i. catillare)
slinden (23, 4). hd. ver-sl., -schlinden,
-schlicken (64) -schlucken ( 134 Mrg.).
nd. vnrsluken (23).
*Deglutto [aus deglu-bo, -ptO) i. de
cortico l abstraho (76).
De-, di-gradare, -gradari, di-, de-
(74, 75) -gradiare \i. gradiari 74) von
gewalt (6, 18), von dem g. (1), von der
g. (17) , von siner g. (.5^'' sim.) , eynen
V. s. g. (7), eynen von seinem g. (134),
von sinem g. (,66 svin.), eynen v. s. grad
(iio). vom ampt vom dienst o. von der
wirdigkeit (75) setzen, ßetten (ö^) , ab=
setzen (17. 4, 75), entsetzen (66 &c.). ents.
der weiunge (75). van siner ghewalt zet=
ten (23). ab-seczin (8 sim.), -steigen t
-faren (74). ensetzen (110). vntgen (8'').
entgradiren (99). uidern (9). nyddern (8).
di-,^ de- {alph. di-) -gradare , -gradari
(66 &c.) hd. ent- (_Mss. mog.), ab- (66 &c.)
-setzen l vVerffen. nd. entzetten l v'-
werpen (23). degrädo i. de gradibus
descendo (76).
*Degradator /. depositor) absetzer
( 75).
Degradatus hd. von der gewalt ge^
satzet (5 sim.); abge-satzt, -setzt, -setz
(iio). entsetzet (68). geuyddert (17). ent-
(19, 21, 22), rat- (23) -gradet.
*Degradi v. Degredi.
*Degradiare r. Degradare.
Degrassa-ri, -re, degressari (69) (cf.
degredi) irren (8, 9, 75j. verirren (66 &e.).
vir yrren (19). irre gen (17). erren (4).
vneren (6. 23 missverst.f). grasen leren
{de 8^). hindern (75). vertüernen (11).
be-rauben, -uechten (110).
*Degrassio vertiierninge (11).
Degratulator v. Degiilator.
DEL
Degredi, degradi [auch i. q. digredi
q. V.) hd. ab-, enweg-, nd. enwech-gan,
hd. -gen, -geen, -gayn (19). hd. ent-gene
(17), -geen sim., -lauften (18). ir gon (iio),
verirren (68) of. degrassari.
*Degressor verirren (69, i34, wo 6C &c.
degrassor verirren haben).
*Degrussanter ( st. degrass. ) vn=
mensch-, giym-licli (74).
Degulare verschlinden (110).
De-gulator, -gratulator (17), -glu=
tator {i. deuorator 76) freßer (5, 17).
vresser (9). geit- vnd fress-iger (64).
*Degülus i. lectator l minimus (76) ;
i. mimus landtfarer ; f arnd-, spil-inan ( 74).
*Deh-, de-ibere hd. vf-, auf-losen,
-binden (17).
*Dehibitus uffgelost (18).
Dehinc darnach (19). daer na (11).
Dehi-scere, -stere (74), t -bescere (9)
geuen (8). gewen (9). gheuen (100). gebbin
mit dem mule (17). verswinden (74). ab=
nemen (8, 9, 17). offen- (8, 9, 74), uffen-
(17) -baren, dehisciat ags. tecinid (i3(>).
Dehonestare hd. nd. vn-, ent- (19,
08, 110), ont- (11) -eren, -heren (68).
undern (21).
Dehortari dovon sprechen (125).
*Deibere v. Dehibere.
Dei-, deij-cere hd. vß- (19), ab-, v'-,
hin- (110), nyder- (68) -werffen. m/. vor^
werpen (23), verwarpen (11). abnemen
(17). vß in-bi-ingen, -werffen (65).
Deiectio verwarpinge(ll ).v'werffung ;
d. oculorum ni- t vn-derschlagung der
ougen (65).
Deierare v. Deiurare.
Deificaregoydlych machen (19).gotlic
maken (11).
*Deificatio gotlich-, gotformi-keit(75).
*Dei-fice, -uoce (7). hd. gotli-ch (5,7,
69, 134), -clien (17 &c.). got- (G), goet- (76)
-lieh, godlychen (19). gottlick-e (11), -en
(22).
Dei-ficus, -uicus, -uocus (7) hd-
gothlich (17 sim.). gothcli-in (5 &c.) , -e
(67), -er (7 &c.). goydlyche (19). got- (6),
goet- (76) -lieber, gotlik (23). gottlieh (11).
Deiformis gottbrmiger (65).
Deinceps (c/. sq.) hd. dar-, do- (6)
-nach, -noch (6, 17). nd. dar na. vortan
(132). mnv, var. nun fürbaß, hinfür (6.')).
Dein-de, t -ceps (66 &c., 110) hd. dar-
nach, -naych (19), -von, -vmb (17); do
von (6); hernach (134); dornoch (70). wd
dar-na, -van; daer na (11), dair nae (132).
Deintegro [i. rursus 110) van nyeten
(132).
Deintus van binnen (11). von-b. (19).
Deitas hd. nd. gotlieit. die g. wesen=
lieh (65). goydheyd (19).
*Deiu-oce, -icus, -ocus v. Deific-e, -us.
Deiu-, deie- (19, Br.) -rare sere (9),
ser (8), vnnuczlich (19) sweren. lyegen
(11, 19).
Deiurium meyneid (110).
*Dekalani2are v. Degallinatio.
Delabi (i. deieere q. v. 67) hd. nider-,
nidder-, nyeder- (5), ab- (4, 110), nd.
neder-, ont- (11), af- (108) -fallen, -faln
i -glinden (17, 18), -glienden (21), -gliden
(11, 19, 23), -gliten (5). gliden (99). sei-
feien (108). abhin schlipfi"en t fallen (126).
*Delabr-a, -um v. Delu-, dola-brtun.
DEL
Delacerare ryten (22).
*Dela- l delo- (alph. dilo- 76), dilo-
(pap.) -phon i. for-titudo (76), -mido
(Pap.) serpentum, i est auis (76), i. ibis
qimsi SeiXta 6(p!.&v (Pap.).
*Dela-re, -tare (Gl. m.) ruegen z. aecu=
sare &c. rusticorum (75).
Delargiri mildeclich (8), mildiclichen
(9) geben, milliclichen lieben (17. aus
ieben?).
*Delassatio ags. tiurung (i45).
*Delatare (cf. dil.) breyden (19).
Delatare v. Delare.
Delatio v. Delatura.
Delator {i. aceusator) hd. be-sager,
-cleger ^ -cleffer (110), -ruger (3), -roger
(21). peruger (75). wrugere (99). hd. ru-,
ry- (13), ro- (12)-ger; meider, anbringer
(iio); ver-clager (68), -leger {sie 67).
schucz (13. cf. nhd. schütz , fliu'schütz
sira.). ver-lumder (fhs.), -leumbder (ki^).
-tretter (64), -rfetschcr (i26). kalthans
(128).
Delat-ura, -um (8), -io (-ura 110,
134, -io M\ &c. i. proditio, detraCtio; -io
i. accusatio 134) hd. be-sagunge, -rogung
(21), -clagung (110), -remnnge (66 &c.);
rugunge. wrug- (99), wrog- (23) -inge.
anbringung (110). -ura ver- sagung (68,
134), -lierung (68).
*Delatus (st. delutus?) gelittert (8, 9).
De-, di- (ö**) -lectabilis hd. nd. lust-
elich (11, 18), -elick (22),^ -ich (23), hd.
-ig, t -iglich (75), -lieh, lustlich (6).
*Deleeta-bilitas, t -mentum ^ -tio (75)
lust (75). lust-ekeit (b sim.), -icheyt(23),
-lichkeit (7 sim.), -elcheit (22).
Delectabiliter lustiglich (75).
Deleetame-n l -ntum lustigs ding
(75).
*Delectamentum seculi salbenver-
kauifer (74).
Delectari hd. nd. lust-en, -igen. hd.
gelüsten, glusten (6). lustlichen leben
(110). versoeten (99).
Delectat hd. eß nd. et lustet.
Delectatio Inst-e (11), -berkeit (19),
-igiing (76). lust (4, 75). sugung des Wol-
lust, suß sugung (65).
*Delectum (i. delictum Gl. m.) Hbe
in got (8. X dilectio?).
Delectus, delictus (9) vßwelunge
(8). die auserwelung der ritter (9 sim.).
ein kiesung (110).
Delegare hd. senden, ver- (17), vß-
(69), auß- (134) -s. zenden (23). sinden
(13). entpfelhen (ns).
Delegatus dem etlichsachempholhen
ist (93).
Dele-, deli-nificus {i. plande loquens
76, catulaster q. v. 74; (/. gelefieus)
semfte- (8), senfte- (9) -Sprecher.
Delenire n. Delinire.
Delere (X deluere?) abe weschen (5).
ab- (9, 110), vß- (68) -wischen, vßthun
(110). wt docn (11). hd. ab-tun (6), -tun,
-thun, -dun, -ton (76), -thon (69); diUgen
(5i>, 21). dilgen, vß-d. (19). delghen (23).
dilcken (76). ab-d. (67). vßtilcken (69).
auß tulgken (i34). nider slagen (lOsm.).
Deletus vßgedylget (19). abgeton {i.
abolitus 75).
*Delfin-ion, -us v. Delphi-n, -nium.
Delia diana l chebis (127).
*Delibamen opfferung (110).
DEL
171
Delib-are, -erare (66 &c.) smacken
(7).smaken (ll).smeckin(8ab6'?m.). kosten
(8, 9). win k. (75). kusten (17). essend
ding opfferen (110). bloß an ein ding
dupfi"en (126),
Delibari hd. geopp-ert, -fert werden.
nd. gheopfert warden (11). sterbin (8).
DeUbatio hd. smeckunge, t kostunge
(10).
*Deliberare v. Delibare.
Delib-erare, -erari, -rare (23) hd.
nd. be-, hd. wol be-dencken i -raden.
wael beraden. (11). hd. be-dyncken (13),
-raten (110), -gaben (76), -drachten, -trach=
ten (7, 65). irlosin (8).
Deliberatio berayd (19). beraet (11).
DeUbitare {frequ. i. q. delibare Ki.) ;
X delicare?) wondin (8). winden (sie 9).
Cf. delic-o i. vulnero (76); -are i. dedi=
care weihen, opfern (Ki.).
Deli-, de- (19) -brare schel-en (88),
-len (125). scheellen (11). stelen (19. aus
Seelen).
Delibuere smerin (8). besmyren (9).
bestrychen (19)..bestriken (11). ghesaluet
{sie 23).
De-libutus, -lubieus (8) ge- (9), be-
(8) -smert. be-strychen (8, 19), -str. mit
fuchtigkeit 0. ole (75), -streken (23),
-Sterken (8^).
*Delicans {cf. delicatus) i mollis (76).
Delicare v. Delibitare. Delirare.
*Delic-atudo, -iositas {q. cf.) wollu=
stikeit (76).
Delic-, delig- l dilig- (Gf.), deUti-
(110), delici- (22) -atus lid. nd. lecker-,
lecher- (77), lust- (4) hd. -haftig, -haftich
(23), -astich (22), -achtich (es), -haft (12),
-icht (17). hd. czart. zartliug, meisterlos
(Fris.). süße byß (12). smehhar, smecha=
lieh (Gf.). weldech (99).
Delieere ab-, 110), af- (132) -locken,
swygen (8).
*Deliee-re, -scere v. Delitere.
*Deli-eiare, bisw. -ciari, -or (76) hd.
nd. wol-, hd. wole- (21 &c.), woil- (7) hd.
-leben, -leybe (21), -lusten, -lustigen
(68, 134), nd. -leuen. lust haben (19, 75V
ver-went (81^). weeld-en (99), -ichen (11).
Deliciatum tectum hauß so eine
tachkeele (deliciam) hat (Ki^.).
*Deliciatus v. Delicatus.
Delici-e, l -tas (76), -um {q. v) czert=
liehe kurczweil (9 Anh.). zirlich kurcz-
wyle (8), -wille (9). kyrczewil l wldage
(13). kurtzwilig (7). zärtlich (7, 76). woyl
dayge (19). woldaghe (23). gut dage (21).
weelde (99). luste (5^). lust (1). hd. Wol-
lust (76), -lost (18), -nust (38).
*Delieio v. Delitere.
Deliciositas süßlustig- 1 lustlich sus=
sig-keit (65).
Deliciosuswollustyck(19).vol wollust
(110), genoichden (132), großer not (68.
cf. deHcium).
*Delicitas v. Delieie.
*Delicium {cf. sq.) v. Delictum.
Delici-um sg., pl. -a, gew. -e {q.cf. ;
X delictum) hd. wol -lust (19), -luste
(6), -lost (5), -dage. weeld (11). pine {pl
7, sg. 23). pyne (19). pin, ein pin {sg.
18, 68, 110). hd. pyn, pein, peyne sg.,
woleleben, wollust pl. (66 sim.), groß
not pl (68. missv. a. d. Nd.). greis
genoychde (132).
Delictor tonter, sunder (74).
22 *
172
DEL
Delic-tum, -iuin (7^, -uum (r.i. m.)
hfl. sunt (f», 71!). Mimi ^1), smidc, s. in
pot (i>V vnd<'rwcg<Milossijj- , vcisumlich-
Koit [f'SK mcsdat \w^.
*Delictu8 '•• Delectus.
Dolictus utt'ter -olaylien (10). achter
lafiMi ill).
Delicuum v. Delictum.
^Deligare i /. ilissolnerr 7«, irarfere r.i.
iii. ; hindcn Ki.) ufi"- uS\ auf- [\)) -biudin.
*Deligatus r. Delicatus.
Deligere vli-kiescn (es), -(>r\vclen(i lo).
ablfsrii (7-1).
*Delimbare {sf. sq.) swacliou (74).
*Delünbus ^(7". de-, e-lumbis) plodcr,
kranckor, swapfior (74).
*Delimo r. Doliuia.
*Delmctoriviin v. Electuariiim.
*Deliiiificus r. Delenificus.
Delinimentum 0*75. thuaclil ( 136.
thwahl ointmcnt Bosw.). pl. menge der
siissigkoit &c. («5).
Deli-, dele-(i2(;) -nire, ^ -niari (11)
sachten, sauffton (19). lynien, beschmieren
(68, 110). versüncn, befrideu, dultig vnd
zam machen (126). beschoneu (65).
Delinquere Ar?. Sunden (7, iio),sunden
(6), sund-, sünd- [\1) -igen, misse-dün
(8), -tun ^9i. mesdun (99). hd. v'laßen
sim. virlayßen (19). gude werck v. (19),
v'laten (22^.guot w. vnderwegen Iaßen(76j.
*Delior v. Deliciare.
Deliqu-ium, -eum (,distilanien dh-
76) ein gebrech (iio).
Deliranientum hd. irre-, nd. erre-
ganck. -gang (7), -gengicheyt (23). tor-
(8, 9), dor- (17), nar- (110), gec- (68),
verwisselt- (99) -heit. raserj' (68). ver=
spotten (^2.5).
Delir-, delyr- (i47), delic- (1, r.i. m.),
delit- (5'', 129) -are {i. discordare,
distordo 76 , deuiare, exorbitare) hd.
ir, yr, irr, irre (1 &c.), vnrech-t (5), -te
(23) gan sim. irren (5, 9). toren (9). erren
(8*>). dorin(8). daben (19). teupelen (i26).
dol 0. dobig sin, rasen (23, 68). raßen
(17). rosen (66 &c.). roßen (69). reven (231
alpern (3). uyt der voiren buwen (147).
Delir-us, -ius (S*»), delorus (1) {i.
devdus,decrepitus,s<o^/f/?<5<£-c.)irrgengig
(1). yrre genge (19). erregengich (23).
hd. ejTi nd. en ersam {sie 5), rase-nder
(18), -nde (19,23), -n (21, 22) hd. mensche,
mensch, mentssche (17], menße (21), nd.
myusche. eyn vnsinnigeß menthß (7).
raßendig (17). teupeler(i26). vn-wise(8),
-weyse (9), -wiß (17). der do get in die
abeVwitz (65). dodd (i47). dodesch (8^).
dwallies (109). verwisselt (99). ein uarr
(69, 134). narret (64).
*Delisinus v. Bulimus.
^Delitare v. Deli-rare, -tere.
Deli-tere, -tescere (74 &c.), -tessere,
-cere (Sv -cio [prs. 76), -ceseere, -tare
(9) (-tere i. deorsum latere; -teseere i.
diu l. t moram facere) nd. sculen (99 &c.).
schulen (11, 12, 23, 74). schulden (22).
scholen (.5). schelen (21). spülen, sweif=
feu (17). swayben, sweucken ; verpergen
(74). wege sin t sweissen (6). weg weben
i spoln (18). geswollen (i. valde latere
10). ftilen (19). haben (hoben? 13). los--
cen \i. atteiitus esse Sm. 2, 505). v'swin=
den, loschen t sweygen (9). swygen (8).
losgen (127). lange luchtin (delicescere 8).
DEM
Mnimitffaclic, mir noch nicht durchweg
\dciitlirhe, ^fissvcrständiiisse hnhen hin-
(jewiichcrt. Aus .schulen */'M;v/f; 1. spulen
sim.. rll. X deluere, mit dm Si/noiii/mm
swayben. .sweiften (sa st. ff i\), auf welche
i'irlleit'ht sw»>ygen einwirkte; 2. 3. die
Formen hei 10, 19. Die Glossen H, 1«
hangen zusammen, weben aus swebenV
Wesen = sinV, vjoran sich vyieder 13
schlifssf. hiditin vll. aus hischen X de^
lucescere ?
■^Delitiatus v. Delicatus.
Delitus abgestriclien (74).
*Dellerium v. Telia.
Delonge hd. von nd. van ferren (R,
23. 6«\ verne, hd. ferre, verhe (67), ver
(18, 7fi\ ferrem (co, 134).
*Delophon r. Delaphon.
*Delorico i. coueo ("n).
*Delorus r. Delirus.
*Delos )■. Deuernuvun.
*Delphicus v. Delsus. Croclis.
Del-phin, selten -phinus, -finus, -um
(10). l dilphin (75) hd. mere-, hd. nd.
mer-, mor- (ni^i -swyn, hd. -swin. -sweyn
(1, 9, 21, 4), -schwyne (77), -schwem,
-schwen (67), -sau (75), -wunder (100).
delphini carnes sehespeck (125).
Delphinium, delfinion (94*) (herba)
rittersporn (Ki.). ags. fugelespyse (94*).
*Delsus (itol. gelso c/. Dz. wtb. 407)
niaiilbeerbaum (91).
*Delsus i. insula rotunda vt apollo
colitur (aus delphos Pap. X delos) ;
delsicus /. rotundus {m); delphicus irf.
V. croclis.
*Delubicus i-. Delibutus.
Del-ubnim, -abrum (1) {i. fanum,
vanum .o'\ templuni ydolorum) eyn go=
dis tempil (5V eyn apt godes tempyl
(19). abgotz- (1), aptgote- (9), apgodV
(8), en afgodes- (23) -tempel. vinster(6),
duster (19, 2-3) walt, wlot (23). kyrcher
(19V en kirke (11).
Delucidare (c/. dil.) hd. nd. er-, ir-
(8), her-, vor- (18, 22), ver- dio), %'ir-
(19) -luchtin (5, 8), -luchten, hd. -luhten
(6), -leuchten, -lichten (68, 76, 110';, -luch=
tigen (19). hd. offin- (5), offen-, uffe«-,
nd. open-baren. uffinbar herluchten (17).
Deludere spotten (67). hd. nd. v'-,
be-.spotten, -doren. dorn (18). be-d. (5),
hd. betriegcn sim. hd. nd. bedriegen.
be- (5^), v'- (12) -spieln. v'simpfen
(-snupfen? 9). fatzen (126. vgl. u. a. Fr.
h. v.\
Deluere Äf?.abe-waschin(5''),-weschen
{11') ; reynigen.
Deliiinbis kranck (19).
*Deluin V. Delphin.
Delususbotrogen(19).bedraghen(ll).
Delutare kaatigen (126).
^Demact^re {i. occidere /6) abe tun
(8, 9). toten (9i. doden (17).
*Demaculare {i. polluere 76) befleckin
(8). vnrey-nen (9\ -n (17).
Demandare /;r/. en-, ent- (67, 68, 110),
ont- (11), Widder- (17), ge-bieden (11, 17,
19), hd. -bieten, -pyten (9). nicht v'bid=
den (17 V
Demane frohe (5, 21). frowe (öl», 7).
fro (18). vro (23). fruw (69). fruge (6).
frühe (152). frihe (67). frue (66, 70, 110,
i5i).fru(76,i34).frü(68).zu-?sch-morgens
(75).
Demar-chus, -culo (76) i. j^rinceps
DEM
super decem (Br.), duces (76) X de=
narchus.
*Dema-tan, -than (74) {aus semit.
dam thannin sim.t) {herba) trachenblut
(sum. v). trackenplut (74).
*Dematinu8 /. testis (76). '
Deme-are, -rare (18) hd. Iiindersich
gon sim., -wertig gene (7), -werp gein
(21), -wertigen (76). achter - wort (23),
-wert (22) gan. hd. zurucke gen «m., zu
rick gehen (18), zu retcke {sie) geen (5).
abgon (68).
*Demedria v. Demetria.
Demembrare zu-lidin (8, 9), -legen
(17). ontledeu ill).
Demens hd. a-, an- (67), am- (8), o-
(6), vn-, on- (7, 143) -mechtig, -machtig
(134), -mehtig (6). nd. vmnechtich.
anemigtig (21). onmutig (.«ne »le/ite 110).
\'nsinig t doli («8 sim.). vnvroet (99, 132).
taub (126). hertzloys (132).
Demensio {cf. dim.) maße (8'').
Dementare, -ri wiioden l tüoben
(7). hd. to- (4), do-, da-ben. douen (23).
dorin (8). toren (9). wilden (17). wutten
(66, 151, 152). wüten (70, 134). wietteu
(67). wyten (69). rotten (-ri 76). rasen
(-ri 68). dol machen ( -re 68 sim.).
aulmagen (13). amechtig sin 0. wer=
den (75).
Dement-ia, -ico (8*>), -acio (76) {i.
vehementia) hd. amechtigkeit sim. omeh-
tikeit (6). hd. nd. dor-, tor- (4), dol- (68,
110), dum- (8^), zot- (11) -heit. vnsinni=
keit (68). täube (126).
Demere hd. abe-, ab-, vß-, auß-, auö-
nemei) ; abe- i5, 21), ab-, nd. &i-6.or\, hd.
-thun, -dun, -dune (66, i5i), -done (152),
-thon (68), -rechen (5), -reken (23),
-brechen (7), -dreden, verb. in -reden
(21). hd. ablegen, sunderu', hyn thun
(110;.
Demereri hd. v'-dyeueu, unß v'-d.
l miss-d. I 1), vordynen (4), v'dingen
(21). nd. v'denen. v'dumen, entgelden
(17). schuldigen (18). hd. nd. be- (69,
134), v'-sch. v'schulligen (21). verschuh
den (76). virloren (19. st. -foren). vervo=
reu (11).
Demergere (t/. dim.) er- (65), ver-
drenkeii (99).
Demeri-tum, -um (7) hd. ver- (67,
68, 152), vn- (5, 69, 70, 134), bose, böse
(6), boeß (76), vbel (19) dienst, dinst,
-denst (i52), donest (21). nd. ouel denst.
Verschuldung, verschult ding ( 65 ). hd.
v'wirck-ung, -ender vndienst (15).
*Demetare {i. detruncare fruges)
ab-machen o.-mageu (75*<=), -megen (75^),
.mehen ("5'^). abehauwen (74).
Demetere {i. incidere Pap.) mehen
(19)- meyeu (11). malen (99). demeto
i. abseindo (Br.), accingo zerbrich (76).
Demetiri {cf. dim.) meßen (8'').
*Deme-tria, -dria (96), -tina (47),
dameria (75) {herba) ysem (47, 143).
ysen- (143), yseren (85) -hart. ysren=
hartz (96). eisen-hart (75, 143), -rieh,
-kraut (143).
Deminuere {cf. dim.) mynnirin (8).
mynnern (9).
Demirari wunderen, ver-w. ; wunde^
rens aflaitcn (147).
*Demisis v. Deunx.
DEM
Demittere hd. ab- (8), nider- (9)
-loßin; uidder laßen «m. wc?. nederlaten.
Demoeratia i. principatus (iio).
temogracia gebufols fi-auenlicher gewalt;
tymogracia geb. tugendlicher gewalt
(93).
*Demolire v. Demollire.
Demol-iri, -liri v'triben t v'derben
(9). virt'bin o. d'bin (8). v'struen (V),
v'dii-ben (17). v'storen (23). wüsten (2.5).
verwsten (99). zermischen {i. conquas=
sare &c. 75).
Demolitio {i. quass-atio, -io) zer=
mischung (7.5).
*Demollicere (cf. demuleere) seunff=
tygen (19). zachten (23).
Demol-lire, -ire (es) (i. valde t deor^
sum mollire t indurare Br. &c.) weych,
vast w. (68) machen l verhärten (es, 110).
*Demolliri v. Demoliri.
*Demom v. Demiim.
Demon {i. leinata &c. 1, sciens iQ,pl.
aeria animalia 141) hd. du-, deuf- («7, 152),
tui- (70), tuf- (68), tu- (69), tew-fel; kun^
stiger tüffel (65). nd. de duuel.
Demonia-CTiSj-tus Tid. bese-ßen, -ssen.
nd. bezetteu (23), besetcn (22). tüfelsch
(6). dufelsch l dabende (19). duuelich l
douende (11). teuffelhefftig (110).
*Demoniatio (cf. sqq.) dufelschekeyd
(19)-
*Denioniatus v. Demoniacus.
Demoniosus v. Demonlentus.
Demonium («. demon 1) der tuffel
(7). tufelhafft(76). dufels (8b, 18). dyffels
(21). tüffelnüß, varr. tufelniß, ein tufel
(6.5). teufelnuß(iio). dufel-heyt (5), -keyt
(7). duuel-cheyt (23), -schop (22). eyn irte
wechge (5^. x deuium).
*Demon- (X temu-?) -lentus i. de=
mane (aus demone) plenus (nach demon-
tenticus ^. -iosus 76).
Demonstrabilis bedutlich vnd oflPen^
bar (65).
Demonstrare hd.nd.vrysen (110), be-w.
hd. wißen, weysen (4), be-w. zey- (76),
tzey- (147), czai- (4), zoy- (6), to- (99)
-gen.
Demonstratio bewysinge (111. tona=
nisse (99). vertoenyng (147). nott bewe-
runge &c. (65).
*Demontenticus v. Demonlentus.
*Demophons teuffei (74).
Demor-ari, -iari sumen (8). sawmen
(9). wf^. merren (i. impedire). demoratus
i. moratus (76).
*Demorosus i. plenus mora (74, 76).
voller weyl (74).
*Demotiea (cf. demoeratia) ange=
pornetugent (74).
*Demotrieus (aus democritus?) ^.
iudex populi (76).
*Dempsa i. terra solita et ponderosa
(76).
Demptio außge-numen, varr. -nomen
(75).
Demptu-s, -um ußgenomen (8^). ghe=
nomen (11).
Demuleere senft-en (9), -igen (8).
sanftmudigen (17). sachten (99). weichen
(132). er-w. (110). ver-smeken (i32), -schme=
hen (68!).
*Demultilare v. Demutilare.
DEN
*De- e-mulus, durchechter, nachuoL
ger, hoffertiger 0. freunde o. veinde(74).
Dem-vim, -om azlazzost (127). hd. zu
(8b), zu de (7), zum, nd. to deme (23),
ton (22), teil (11) lesten. zu-lest (19),
-leetzte (9), -lectzt (9 Anh.). zum letzsteu
(110 sim^.
Demu-tilare, -tulare, -tulari, -Itilare
{d) M. ab-, v'-, vu-(19)-hawen, -hauwen;
gelid abhawen (76). nd. v'howen. absui-
den, v'stummelu (17). bestomiln (8, 9).
stümplen, ab-st., -schroten (fhs.), -mutzen
(i28). lernen (110). v'-l. (5, 9, 74).
*Denaria zan fleyß (7).
*Denariatum eyn pennynck werd (19).
en pennic wert (11).
*Denariatus v. Denarius.
Denarius zehen zale (19, 21). teyn
(23), eyn (22) tal. phennig (7). penn-yg
(5b), -ynck (19), -ich (22). hd. pfenni-g,
-ng. heller (5, 65).
*Denar-ius l -ratio i. maledictio, -latus
i. maledictus (76).
Denaticata v. Depigis.
Denegare hd. v'sagen. nd. vorsaken
(22). wegern (19, 22). weygern (21, 23).
verwegen (5). hd. lenken (5, 17), ver-1.,
-leugnen (134). leyken (21). v'l. (7, 18).
vor laucken (4). verlegnen (76).
Denigrare swarczen (19). swerczen
(5bj io). swarten (11). swerten (23).
Denigratus geswarczet (19).
Denique (i. eque bene 75) hd. dar-
nach sim. vud d. (21), dar na (23). von
dar nahe (18). dannoch (66 &c.). zu dem
lesten (B). te utterst (99). vngewißlich
(17). ouch, ouch mee (65).
Denobilitare vnedel {siclT, sf. -In?).
hd. nd. vned-el, -del (7) machen, maken.
entadeln (G).
De-, per-noctare hd. nachten (iio).
be-, ver- (68, 132) -n.
Denocte vber, nd. ouer, zu (5b), by
(G) nacht.
Denodare vff knoppen (19). ont=
knuppen (11). entcropen (99).
Denominare nonnen {dd).
Denotare (^. denucliare 8) hd. nd.
be-duden, -tüden (7), -tuten (6), -dewten
(4). nennen (9). nemen (8). mercken,
vßkiesen (110).
Denotatio stroffunge (9). scheltunga
(Gf. cf. deuocatio).
Dens hd. zane, zan. tzant (132). tant
(11, 99, 147). tan (22, 23). tzacke {instr. 125).
eyde, eege (17). dentes exerti schifer^
zän (i26); precisi vorderzen (64); pri=
mores bytkens (chytr. cf. Fr. 1, 78^).
Cf. eanini. maxillaris. molaris.
*Dens caballinus (^. hyoscyamus)
bilsen &c. (143).
*Dens cani-s, -nus hermodactylen
(143). hundszahnkraut (kl).
Dens leonis (herba, cf. Corona mo=
naehi) feiriß (73, 91).
Densare hd. dick machen, naturlich
dick werden (75), herteu (64), züsamen
tringen (Das.). nd. dicke maken, dicken
(11).
Densatum hd. dick gemacht, dickeit
(5). nd. dichticheyt.
Densere dick werden (4, 110).
DEN
173
Denaetum bomdickecht (9). dick
bäm(8). buschechtig ader dicke walt (17).
Densitas ein dicke (65). d. t kache
(Das.).
*Densula v. Mensula.
Densus hd. dicke, dick, keck (Fris.,
Pict). kach; vilechtig, zamen getrungen
(Das.). nd. dicht.
*Denta zanfleisch (75).
*Denta (jpiscis, aus tenea) sleihe (74)
*Dental i. fulmen iouis ad simiUtudh
nern dentis, inde bidental locus a ful=
mine percussus (76, sim. 129).
Dentale (cf. dentarium &c.) ein
yser-in (6), -en hd. zan,?idtan. eysny-
tzan (74). ysen zange (17). hd. ein zan-
ysen, -eysen {instr. medic). das wag=
eysen (128). der wäg-ys, -iß (Fris., Das.).
der weg, die sech (126). sech (74, 75).
seche (17). der eisni zan 0. seche im,
in einem pflüg (74). das sach (Fris.).
pflug-sech (91), -haubt (Fiis.), -haupt (Fr.),
-grundel, varr. -gründel, -grindel (64).
nd. ploghovet (Fr.), span-nagel (9, 74, 132
Gf.) , -negel als an einem wagen (74).
ege, rech (110). beytel (108). hd. zan-,
zann- (17), zau- {sie 134) -fleisch.
Dentalia (vomeris, cf. dentilia) molt=
bret (Gf.). pflogis houbit (127). Io ferro
di cauare U denti (gi. m.).
*Dentalium ysen- t zen-zange (17).
Dentana v. Dentarium.
*Dent-are, -ire (110, Ki.) {i. dentes ad=
quirere) czannen (9). zanyin (8). zahnen,
zahne hecken (Ki^.). zen machen (64).
Dentaria hanenfuß &c. (i43). zan=
kraut, schuppenwurtzel (Ki.).
*Denta-rium, -ria (gl m.), -na (Br.,
Gl. m., Ki.), t -le {{q. cf.) {instr. medic.)
zang (76). zanzang do mit man zen
außpricht (74). hd. zan-, czen- (9) -ysen,
-eysen.
*Dentat-a, -um v. Erpiea.
Dentatus ghetandet (11).
Dentel-, denti-laria (i. plum-bago.
-pago Ki.) Wasserpfeffer, flohkraut (143).
*Dentena tanttang cf yser die tande
mit uyt te trecken (147).
*Denter v. Dentex.
Denter p7'o Unter, gall. petite nef
ague (gi. m.). i. nauis (Br.), auis (sie 76)
ab anteriori parte ad modum dentis ac=
cuta. streyt- (64, 74), snel- (93) -schif.
Dent-ex, -ix (19, ii7, Sum.), gew.
-rix, -ris (76), -er t -erata (17), dex^
trix (G, 23) {piscis, i. vibex Sum., luceus
19, lutius G) walera (ii7). waler (Sum.).
carpho (87). stiche- (49), stich- (10) -ling.
stechel (12). heche-le (19), -In (17), -de
(G). heckel, snoeck (109, i32).hecht (132).
heket (23). schnock (68). zanbrachßmen
(140). meerbrechsen (Ki».). tanthay (ein
visch 147).
*Denticrepus kleppertand (kü.).
*Dentifieium v. Denti-ft-icium, -scal=
pium.
*Dentifragus i. dentatus (76). zan^
brecher (75).
Denti-fricium, -ficium t -scalpium
{q. V. 110 &c.) zan-stür, -puluer (91).
*Dentiginosus spitzig (75).
*Dentigo zanfleisch (4, 74, 75, 76).
171
DEN
I
Dentiloria r. Dentellaria.
♦Dentile /«/. r/.ano- U'')> y-'H'» tuiit-
(^i-i:"! -ritisih. scrli (i'> , !»3). ricstor ((■f.).
Denti-legus, -negus {:ti) i. <iui deii=
ttd luihtt fractos ^"t;, 129).
*Dent-ilia, / -alia (4, 7«) sunt rostra
("t; , rustra itratri cyii oisern rzau {\).
rii'sitcr ^lOü, (.if.), hogcda ((if. 1, na).
Dentiloquus ein zaliiispuror (iii).
*Dentina '". Dentiua.
'*Dentinegus r. Deiitilegxis.
Dentire r. Dentare.
*Dentire, ij. -is plug yscn (19). plucch
yseron (11).
Dentiscalpiaria v. Visnaga.
Denti-scalpium, f -ficium (iio &e.)
da man ili«' /fn mit syln-rt (iio). dair
men die tzonde mit cleirt (132). zan-
stiiror (su), -stourer (is.";), -schorer, -grii^
ber, zaiischabcrle (i26).
Denti-ua, -na lid. zaen- (5), zau-
nd. taut- {\\, ii7\ tham- (23), tennen-
22), -vloisi-h, -vlcsch (22, 23), -flousch
17), -äeys (12), -fleiß (18). das fleisch
"as in den zenen hangt (75).
*Dentix v. Dentex.
*Dentoriura [instr. rasorum) eyn zene
zang (7).
*Dentositas ^. plenitudo dencium (76).
Dentosus /. dentibus plenus (7C Br.).
vol zeiu" (7ö).
*Dentria r. Dentula.
*Dentrices v. Dentrites.
^Dentris v. Dentex.
*Dentrita pro caplllis decerpendis
refi' (49).
*Dentri-tes, -ees (Pap.), deutrieis (70)
i. lapt's arbureus (76, Pap.), t sueeinum
a dendros arbor (Pap.), ein ualenuiu
gemma (r.f.). drindides qd. lapis a drind-
os, -US (jr. arbor lat. (Br.).
*Dentrix v. Dentex.
Dentrix (c/. prc, sq. X hechel pis=
eis?) i. carminarium, gall. serin (Gl. m.).
heeliel {Uni 12.5).
*Dent-ula. -ria (74) {Uni) ein riffel
(3, 74, 7.^)1. Hachs-r. (74).
*Denucliare (i denodare q. v., reuelare
76, cf. deniindinare) melden (8, 9).
offen-baren (9), -bovin (8).
Denudare kd. ent-bloßen, -blossen,
-bloßen (i.öi), -blossen (6), -bloyßen (19),
-blosen (17, 152), -plosscn (4), -decken
(17), -kleyden(19).enblessen(7fi). vntbloten
(23). ontcledeu (111. abzielien die cleider
(75).
Denudatus eut-blost (7.5), -kleydet
(19). ontcledet (11).
*Denumdinare v. Denundinare.
Denunciare hd. ud. entbcden. hd.
ent-, en-, em- (66) -bieten, -bietten,-bieden
-byteden (152), -pieten (4). verkund-igen
(5, 65), -en als die geistlichen thnnt (75).
De-, e-nunciatio verkundunge (75).
De-, pro-nvinciator verknnder (75).
Denun-,denü- (9),deniun- (8) -dinare
{i. diuulgare G\. m. , pubUce prohibere t
vendere 76. cf. denu-cliare, -neiare)
v'bieten (8). v'biten (9).
Denuo hd. zu dem, zum, nd. to dem
anderen, ander (i5i, 152) male. hd. andir
wirb (8); ander-werbe, -werb (i34), -web
DEP
(«6, 151>, -werd («H, 70), -worbe (7), nd.
-werf (23), -weit (9 Anh.), -wayt (9).
widervarnc (sie 22).
Denus zeheiid(l). der z. ((>«), zehender
(17),zt'lu'ndst(iiit),czenhende(4.«;e//«-aj^.).
zeiie-n(8), -ndig (76), -nnyck (19), -dlich
{(i). zenig (5). zen (18). X mal (21). tenich
(22).
Denus septenus, d. septimus (76)
sibenzehendig [in), sehen cenig (18).
zeben zenig (5). syebenczehennyck (19).
seilen -tenich (22), -tcynich (23). VXII
mak- (21).
*Deobllgatio entledigung (65).
Deoccupare (/. preocc. 75, rem occu-
patam dimittere Gl. m.) eutwernen (9. w
st. vV -ncn st. -veuV). verkninincrn (75).
*Deoniinare {i. defelicitare , dear-
cuare; aus omen) arm, verdartiijck
makeu &c. (147).
Deon-erare, -orare (X dehonorare)
lid. ent-, nd. vnt-laden, -bindin (21),
-bürden (19). lestern {i. vituperare 17).
*Deoneratio enthidnng (7.5).
*Deonorare v. Deonerare.
*Deonu-, deoni- (9) -stare ab- (8),
ent- (9) -laden.
*Deordinare hd. ent-, nd. vnt-wyscn.
hd. ab-w. (ü, 69), -weysen; ent-wiiien,
-weyhen, -ordnen (iio), v'ord-en (17),
-inen (9). vir odenen {sie 8). v'- (17),
misse- (8, 9) -schicken.
Deordinatio vnordenliclikeit , ent=
scliickung (65).
Deorsu-m, -s, t desursum (68, 110,
132) (t/. desuper) hd. hinder-, nider-,
nyeder-, hd. nd. neder- (11, 13, 21 &c.),
nide- (81»), wider- {sie 76) -wert, -wart
(3, 11), -Wort (13, 23), -wercz (4, 75),
-wertig (76), -warters (21). niden (75).
zn-nidern, -iiidren (110). beneden (i32).
uieden- t oben-herabe (7). o.-herab (G).
von obene (9). hd. zu- (110), hinder-ruck,
-rugk. acliterrugge (132). gegyn tal (4).
*Depacc- (19), depax- (23) -ionare
vir- (19), vor- (23) -dingen.
Depaeisci dingen (1). fryd (9), frede
0. globe brcchin (8). yntsayn (132).
Depactare Af/. nd. v'dingcn. v'demgen
(21). v'dienen (76). vordyncn (4). gedenge
machen (18). vir plichtin (8). v'-plichten
(17), -phlichten (_9).
Depac-tio, -cio ge-dinge (9), -dinck
(8). dyuge- (19), ding- (5) -gelt.
*Depaginare r. Depannare.
*Depalidatus (1 st. 11?) v. Rutus.
Depallare i. seruire ( 76 ) , paUium
exuere (Gl. m.).
Depa-nnare (Pap., Gl. m.), -nare (Ki.,
Gl. m.) , -ginare (/. dilacerare 76) zer-
reissen, -lumpen (Ki.).
Depas-cere, -ci, -ceri (75), -to (prs.
76, Hr.) hd. nd. v''hungern \i. de pascendo
conrodere i). verfuren das vidi an tuter,
vlg. er-, var. hcr-hungern futers halben
(75). entneren {b^, 74). wüsten, osen (74).
sterben (17). prs. frizzo (117). vreße i
verechce (100). verzeren (76, 132). voeden,
vyßweiden, verhongeren (i32).
Depauperare hd. nd. arm machen,
niaken, i werden (110).
Depauperari arm werden (75).
Depauperatusverarm-pt(iio),-t(68).
*Depaxionare v. Depaccionare.
DEP
Depectere hd. nydderwert kemmen;
uß reuflVn (17), auf reysen {sie 9).
Depeeuniare hd. be - schaczin (9),
-schätzen, -schetzen l fangen (123). nd.
bcBcatten (81).
Depellere virtribin {Hsim.). v'driuen
(11). enweg driben ( 17). weg treyben (9).
*DepeUic - ari , -iare, -ulari (Gl. m.)
hd. be-triegen, -triegin (8), -trigen (9),
-driegen (17).
*Depeliieulator betryeger (19). be=
drieger (11 1.
Dependere an- (11), ayn- (19) -han=
gen. nider hengen (9). nieder- (8), ab-
(74) -hencken.
*Depen8ulare (ns st. S8)uff8lißin (8).
auf süssen (9).
*Depensuo i. refero (76. dus resero
cf. prc.?).
Deperi-re, -ri v'derben (8*'', 9). vir=
gene (19). v'gaen (11).
*Depervintur ags. meldadum l roac=
tum (ags.? i36).
Depi- (Br.), depy- (Pap.), depn- (61.
m.) -gis i. xaxaTiUY-o?, -U)V, cynaedus
Gl. 111.); denaticata, .sme natibus , nam
pyga extrema pars corporis (Pap.); sine
naribus, a de et piga quod est surnmi-
tas narium Br. cf. piga, pirula).
Depilare hd. vz-, vß-, czu-reuffen t
entliereu. vß rofen t cntfarn {sie 18),
vs ropffen ((j). zu ruffin (8). vß reiffen
hare (21). har vßreffeu (76). auß- reffen
(152), -raffen (i5i). ropen (99). hd. vß-
(69), auß-rauffen, -reiffen (67). vt ropen
(22). vnthorcn (^23). liaertien (11). vß rißen
(17). abscheren (68, 110).
Depilatorium baisse (112).
Depilis kal (iio).
Depingere malen (19 &c.). ab-m. (110).
ent-m. (23), -maln (5, 21). molen (99).
aia-m. (ö). entwerffen (68 &c.).
*Deplaides v. Diplois.
Deplangere, deplongere (19) wey-
nen 19). be-w. (11).
*Deplecterare r. Deblaterare.
*De-, ap-plectere abplettern (74).
*Deplenare v'borgen (9). vir lyen (8).
Deplere ledigen (8, 9). wijndrincken
(1321.
Deplicare 1 i. pUcas deponere 3) hd.
auf- (9), ent-phalden (3), -valden (9 &c.),
-falten, uff- (8), vnt-faldin {S^^}, -volden
(23), -wonden (99).
*Deploidis v. Diplois.
*Deplongere v. Deplangere.
Deplorare hd. sere, ser weynen. be-
w. ser weyn (18, 21), wen (6). zere we=
nen ^23). zeher wainen (76). bekarmen
(132).
Depluere beregenen (11, 19).
Deplumare feder (5, 22), fid. federn,
plumen (19, 23) plucken, plogen (21),
rauffen (4) , vßzieheu i reffen (76) , ab=
ropffen (6). feddern zeysen (7). entfede=
reu o. })hlucken ( 1 ). vogil rawffen i
pflücken (9). fogel berauffin (8). bereuf=
fin (17). berupffen (64). deplvunentur ge=
rupffet (42).
*Deplumator ain vogel 0. hun beref=
fer i 75).
Deplutus beregen-et (19), -t (11).
*Depol-ere, -Iare (Gl. m.) {i. romani-
sare i trucidare &e. 147) castyen, pla=
gen &c. (147).
DEP
*Depo-line, -nile (94*) ags. wefta (94a) ;
uueftan de exitu anime (isG).
Depol-lare v. -ere,
Deponere hd. ab-, cnweg- (5,67, 152),
entweig-(21)-setzen. affseceul 13). enwech-
zotton (23), -loggen (llj. abc- (19), nider-
(9) -legen, nedern (8). hd. befellen. eyn
eyt sweren (9). wetton (127).
*Deponile v. Depoline.
Depontanus den s}^ls ievensverdrut
(U7).
Depopulare, -ri hd. v'-wusteu,-busten
(1). hd. nd. v'-wuesten (11), -wosten (99),
-vosten (sie 23), -wonsten (21), -winsten
(13, 18), -stören (4), -derben (110). wost
machin (5). sackman maelieu, durch die
heuser lauffen (65). abschlahen dasvolck
o. vertilgen ; berauben das v. an imselbs
(75). entplünderen (126). verbergen ^ zer-
schlitzen (126), -schleiffen (Das., Fris.).
Depopulator vorwuster (8, 9).
Depopulatus vor-wüstet (9), -wust(8).
Deportare abe- (19), enweeh- (99)
-dragen. entragen (75). ontdregen (11).
Deportatio ewige hilfe (9), ewege
hulf (8) in dem rechten.
*Depos (cf. compos) pleder, krancker
(74).
Deposcere hd. bitten, byten (9).
heysschen (19). eyschen (11). eisken (99).
heyzsen, vordem, erwcrben(4). werbiu(8).
Depositarius absetzer der spiß von
dem bret (76). befellunge (apud quem
res deponitur 10).
Depositio der begrebnyß tag (64).
Depositor hd. enweg- (5), hinweg- f
eut- (74), ab-setzer. enweeh zetter (23).
benumcr (8).
Depositvun spar schätz (1, 71). be=
numpt dinck (9. cf. prc.). beuolen dinc
(100). hindergelegt gut; zu-, by-legung
(64). hinder eyn gelegt schätz (65).
Depositus abgesetzt (75).
Depostfetant-es, -ibus (9, 10, 13)
{ps. 11'^ 10) i. de ouibus (74, Br.). rfr
(dicitur) loco post oues vetustas [sie)
i.fructiferas (76). alfterzittigun (U9). von
fructebarn s. schafen, Mrg. die v'dragen
sin (13). von trechtegin schosin {sie 8).
von vutrechtigen schaffen (9). von den
Schöffen (74).
Deprau-are, -ari (b^), -or prs. (100)
hd. nd. v'snodeu, ergern, v'ergeren. seer
verärgeren (68, 110). hd. v'-sehnoden(74),
-suodeu, -schnöden (76). bosern (S**).
-Yor-b. (18, 65). bosern (37a). igverboze
(100). poseren (2). zursteren (65). besehe^
digen am gut (75). vnrecht machen, vor^
keren (75 Mig.j.
Deprauatio besched - unge , ua?-.
-igunge(75).zerst6rlich-,boswilIi-kcit(65).
Deprecari hd. nd. bidden. hd. bitten ;
seer b. (68); fur-b. (110). pitten (4).
flehen, var. flechen (65).
Depre-dari, -dare (76), -tari (3) hd.
be-rauben, -ruben (S^), -roben (76). 7id.
berouen.
Depredatio roef (99).
Deprehendere hd. be-griffin, -greyf=
fen. nd. begripen. erwischen (9).
Depressa faeies niderß vnd hinein=
gebogen antlitz, antzlit (65).
Depressio virdruckunge (19). v'dr uck=
inge (11).
DER
Depressus nyedcr i v'drucket, sijde
(5). v'truckt (uo). nidder i v'druget (21).
nider (1, 5"^). n.-gedruckt (76), -getrück
(3). hd. vnderge-druckt, -truckt, -truck
(67) 0. ver-dreden (152), -dretten (67),
-tretten. verdreuen (132). erdrockt (18).
abgetrukeit (6). neder-set (22), -zud (23).
vordrueht (22).
Depretiari, -re fl9) hd. nd. be-, ent-
(19), ont- (99), hd. v'-lonen. vor Ion (18).
ontlauon (sie) i vilipendere (11).
Deprimere hd. nd. v'-, be- (17)
-drucken, hd. v' - drogken (21), -trü=
k^en (6), -trucken, -dringen (4), -driben
(7). werdrigken (13). vnder- (es), nider-
(65, 76) -trucken. drangen (9). beswerin
(9 sini.).
Depromere (cf. promere) hd. singin
(8), besingen, vßsprechen (65), ablangen
(Fr.), vntdun (99).
Deprope hd. von nahe, nahen (5, 7),
nach (68), neben (76), naer (18). van
(23), vor (22) na. nach by (110).
Deproperare ylen ( 19 ). eilen eins
eilens (126).
Depsere beeren {cf. .«^m. 1, 187), knät=
ten &c. (126). wurcken (Fris.).
Depsiti - GUS , - tius , - eius panis
wolgoknätten brot o. von gebrochenem
teig gemacht als die murreri, hüllwecken
&C. (126).
*Depti-ciuin, -uum v. Diptycha.
Depubis (i.porcHt lactans^ speneuarch
(Gf.). vorcken dat noch suyghet (i47).
Depugis V. Depigis.
*Depulinare ( : pulmo ? ) verdemp£=
fen (74).
Depulsus virtryben (19). v'dreuen
(11).
Depurare hd. Intern, t initern (7).
luttern (23). v'-I. (18). lytteren (76).
entlutern (6). lewtern (4). hd. reynigen,
ent-r. (134).
Depurgare abkeren (75).
Deputare (i. amputare 5'') bisello
(prs. i4i). hd. geben, nd. gheuen. hd. nd.
be-, pe- (75) -scheyden, -scheden (23).
abschaiden (18). seczen (19). zetten (11).
hd. schicken, ordiniren (110). benumen
(9). vntwenen (8^'). goachten (18). vor=
Schreinen {cf Fr. 2, 225. .«im. 3, 5io), l
über slaben (6). scherden (99). abe ha=
wen (5'').
*Deputator scherdre (99).
*Dequatere abschlahen (75).
*Dequoquere i: Decoquere.
Deradere hd. abschern.
*Derades, d.-rana (76), derodes (17,
19), deradies (75), decades (i47)(«. »-a?*«
qd. 3, tortuca 147, aus tardigradia ? )
schilt-krote (3), -krotte (4), -krot (6, 7,
74, 75, 76), -kroydo (18), -krade (5^^),
-krede (17, 21), -ped (147), -padde (23),
-bade (19) vna legt eyer (5 Mrg.). eyn
schercz fedder (21. i. q. echiiiometra,
legt viel eyer Aiber. ?'. Fr. 2, 175).
*Dere, ^rs. deo dis geven sych ge=
vangen (147).
Derelicta sax. laf l vorlaeten wif
(Gl. m. 5, 662).
Derelinquere hd. nd. vnderwegen-,
vnd- (22), v'-, gud vor- (23) hd. -laßen,
DES
175
-lassen, nd. -laten. virlayßen (19). irlo=
ßin (8).
Deridere hd. v'-, hd. nd. be-lachen.
spotten (19). hd. v'-, nd. be-sp.
*Derisipila wil- (cf.), wilt- (Sum. vi)
-uurz.
Derisor hd. spotter. hd. nd. be-, hd.
v'-sp. be-lacher (5,23), -lecher (21, 152).
Deriuare hd. von eyn ander-fließen,
-flisen (76), -süßen (18, Mrg. i abflissen),
-schßen (21, Mrg. t flißen), -sleßen (5).
von eynem andern komen ader fliezssen
(4). nd. enander (22), van en. (23) i af-
vleten i af-velten (23), -comen (11). hd.
abe-, ab-fließen sim., -kommen (19),
-gezogen (5). ußflißen (13). rysen (13).
ab-r. (12). scheyden (8b). geschieht
werden (17).
Deriuari flyessen (65).
Deriuatio afcominge (11).
Derocare &e. v. Eruneare.
Derodere (x deradere) ab schaben
t scheren (76).
*Derodes v. Derades.
Derogare hd. ab-pitteu (1), -bitten,
-biten (134), -binden (7), -nyssen (74),
-messen, -ziehen, abe- (8^), af- (132)
-trecken, af-bidden, -nieten (23). schulden
(17). eer ab-schn. (65, iio). schynden(13).
sehenden (8, 9). hd. misse-, mis- sim.,
vbeluer- (74) -sprechen. 7id. mi- (11), me-
(99) -spreken. myn-dern (74), -nern (23,
70 Mrg.). minder machen (18). belaidigen
0. schaden (74).
*Derudare v. Erudare.
Deru-, derubi-ginare v. Eruginare.
*Derueare &c. v. Eruneare.
*Desapere v. Desperare.
Deseendere nydder- (19), ueder- (23),
hd. ab-, nd. af-stigen, hd. -steigen, abgan
(75). afclimmen (132).
Descensus abgang (75).
*Deseernere (^. sellam deorsum re--
mouere, st. destemere) entsatteln (74).
Desci-dere, -ndere {alph. dec. 23,
76) {cf. discin-, deei-dere) hd. absnyden
sim. af Valien (23).
*Deseieo v. Descisco.
*Deseipula v. Decipula.
*Descipule {aus deciptJa X disei=
pulus!) eyn junckwolff (19).
Descire vergessen (64).
Des-, de- (132) -eiscere hingon (110).
enweeh gayn(i32). deeistere 2'. desistere
abe stene (10).
*Deseisc-, deeiss-itari, descissitare,
desisticare, -ri, desistari hd. nd. er-,
hd. her-, nd. vor-varen. vorschin (9).
ir-v. (8). herforsen (7). er-forschen (74),
-farschen (4. cf. Sin. 1, 549. G. wtb. 1,
370). zweyffeln (74).
*Desci-sco, t -eo (76) i. ignoro (76),
desipio (Pap.) ; -o i. minus sapio (Pap.,
Gl. m., Br.).
*Descissitare v. Desciscitari.
*Descortare v. Procare.
Deseribere hd. ab-, be-, vß-_(17)
-schriben, -schreiben, nd. af-, be-scriuen.
*Deseriiiiale v. Discerniculum.
Deseriptio eyn vmbrede (15). beschri=
bung (65).
Deseeare hd. ab-, nd. af-howen, hd.
-hauwen, -hawen, -schneiden (75).
170
DES
DES
DES
*De8ecare r. Defecare.
Desecrare fiitwyluii i,iio). outwion
(13S).
*De8eis c. Deses.
*De8elire v. Desilire.
Deserare /. scpanire (Hr.), obscurian
f'iH-tff ( I . <y". desero K uulsclilicsscn (ki. :
sera). wost (21), woste (23), wüst (iJ),
wusti' (4), wiist (17), wiest (7ü), woist
(5), vaste (22). winsti'r (18. a?<«wüstx
viiiftcr) machen, makcn. abeseg'en (i. '.
serra).
^'Desere r. Degere.
Deserere hd. v'-laßi-n, -lasen, -lossen
(ti), -laussen (7(!), -liej>en (er)); lo7,scn(4);
vmli'rwfgen-lul}in(8),-lüsscn(9) ; begeben.
71(1. vorlaten, beglieuen. wüst machen (17).
Desero hd. zu aben-de, -t, -den (21),
enden (18^, obent i«"), aubent (76). des
abinds(17). nd. tho auende. schier (69 &c.).
*Deserrare absegen mit der segen (75).
Desertor ein verlasser (65). der, eyner
der (17) sich selber lest (8), lestert (9),
V'flucht (17). der sig v'lest, -Mrg. sich
v'let (13). flieher von sinen herren im
velt o. im streit (7.t). wostcre (100). pl.
hoff ludigen (7. klingt an die ludaigen
hofmarch Sm. 2, 441).
Desertu-m, -s (23) wüste (110). wiesti
(76). wostin (93). wostine (99). wust-
(19), wost- (23),' wixest- (11) -enye. hd.
wnst-, wüst- (6), wost- (21), woyst- (5),
wüsten-, wosten- (18) -ung. wüstüuge
(^3). wylteuysse (19).
Desertus ä J.v'la-ßen, -ssen. verlaissen
(132). nd. v'laten. wüst (12). wj'ste (13).
Desertiire hd. nd. v'-dienen, -deenen
(21^. -denrn (23), -dynen (4).
Dese-s, -is (76) (i. desidiosus) hd. nd.
trege. hd. drege. drag, drayek, fule(19).
traech (11). vnwiß (17). schlouffer (i4i).
Desemre wretleke dun (99).
Desiccare virdrockennen (19). v'dro=
gen (11).
Desidera-nter f.-biliter begirlich(75).
Desiderare hd. nd. beger-n, -ne (19).
*Desidera-rius, -tus, -bilis begirlich
(6ö). begerlych (19). beghcrich (11).
Desidere {i. pigrum esse 66 &c.) vn
vi-uten (8, 9). vntwenden (23). treg syn
(no).
*Desideriaria i. taherna (7g).
*Desiderio v. Desidiosus.
Desiderium hd. begere- (ö), begerre-
(21), begirdi- (7), begerlieh-, begirlich-
keit. begher-icheyt (23), -in^e (11, 22).
hd. be-gerungc, -geer (19), -girde, -gerte
(132), -langung (88).
Desidia drag- (8^, 19), trag- (1, 68,
-keit (110),
traecheit (23).
ful- l dblegig-keit (65).
*Desidiare ablaßen (,) drege sin (19).
*Desidiari v'drießen (17). v'drissen
(9). vir drißin (8).
Desidiosus seer treg (110). verdroßner
(65). d. t decidu-us (74, 75), -s (75) vn=
gelerter, beswerter ( 74 ). tumwitziger
(75) cf. Gl. m. 3, 27^. decupitus i.ignarus
t desidiosus ; desi-ose i. pigre, -derio
i. morose (76).
Designare hd. be-scheyden ^-zeichen,
zaichen (^134), -zeigen, -zeichnen, hd.nd.
.L/coiuj.«. uia,j;- v^u , 1..,,, ij
110), trog- l fawl- (9) -heyt,
-keyd (19). drocheit (8). tra(
be-tzeikcnen (1.12), -tiitten (6), -tuden
(7), -(luden (f)»', 23). wcysen (1). sunder
lieh nennen, varr. nemen, nemen (65).
Desi-, dese-Ure hd. abe, nd. af-
springen.
Desinere hd. ab-, v'-, darvon- (65)
-lalien, -lassen, -loßin (8) -lozsen ^-lossen
(4), -laußen i -laussen (76). nd. af-, v'-
laten. laßen (12). lasen t ynden (13).
enden (17). af komen (99).
*Desiose v. Desidiosus.
Desipere, despere (9) torlich tun (8,
9). nit smacken (110 sim.). schmaekloß
werden (65). vnuernunfFt nemen (110).
erren (23). ver-gecken (132), -sotten (99).
Desipiens toret (04).
*Desistari v. Descistari.
Desistere hd. ab- nd. af-stan, hd.
-sten, -stant (13), -gan (12), -lassen (68),
-1. von dem werck (75). ha.
vnterstan.
vndersteen,
*Desisticare, -ri v. Deseitari.
Desitus verlaßner (iio).
Desolare, -ri hd. wüsten (8'*), v'-w.,
woysten(,'j'ii'),-moysten(5''Mrg.),-wunsten
65 ),-wynsten ^ -steren (13),-storen,-lassen
65, 110). zerstören (6). nd. v'-wosten,
-wuesten ("11).
*Desolari betrüben (19). bedrouen
(11). myßtroesten (132). mißtrosten l
verlassen (110). verlossen (75).
Desolatio hd. v'-wustung, i -lassmig
(110), -woystunge (5), -wüsten (i34),
-Störunge (17). wostung (18, 21). wuste=
nunge (17). Zerstörung (G). betrupeniße
(19). wosten-ye (22), -ige (23). ver=
woestnisse, noet aflaissen (132).
Desolatorius droystlich {i. tristis 10).
verwüstend (Ki.). verloschen {carbo 65).
*Desopire {cf. diss.) er- (110), ent-
(68) -wachen, von dem schlaff (68). ent-
springen van dem slaeff (132).
*Desorsuni v. Desuper.
*Despeet - abilis (65, 76), -ibilis i.
deceptibilis t despeetus (76). ver=
schmeehter (65).
Despectio virsmahing (19). v'smainge
(11).
Despeetus sbst. ptc. hd. v'-smehet,
-schmecht, -schmacht (i34), -smaheyt
(18), -schmähet, -smoht (6). nd. v'-smat
(23), -smalich (11). schmacheit; in des=
pectum tui dir zu leid , zu tratze,
dratz (65).
Despe-, despi-rare, desapere (aljih.
desp- 134) (c/". disperare) /id. v'-zwifeln,
-zweyfeln, -zwyfflen (68), -swibeln (5),
-zwufcln (17), -czyweln (13), -zagen (75),
nd. v'-twiuelen t -tzaghen (23), -sagen
(22). ezweiueln (9). misse- (19), wan-
(132) -hoffen, mishapen (11). mestrosten
(99).
Desperatio hd. v'-zwifelung, -czwei^
feiung (4), -zagkeit t -zagung (75), -zavng
(()). entsitzung (65). missehoffung (19).
Desperater verzager (75).
*Desperatorius missehoffer (19).
Desperatus hd. v'-zwifelt, -zweifeU
ter. v'-twiuelt (23), -ezagt (1, 75). wan=
hoffich (132).
*Despere v. Desipere.
*Despicare virsmehin (8, 9). dreschen
(9 Anh.). are (23), v'- (22) -strowen.
^Despicari eher (7), er (21) strauwen.
eren straulien (»'. spicas sjicrgere T)). ehern
stroewen (76). dreßen (19). Arf. dre-, tre-
schen. dersschen (132).
•'■Despicere {cf. prcx.) eangenlesen,
kornehern (74).
Despicere hd. hinder-wert, -wertig
(7), -werdig (G), -wertliehen (76), -sich t
vbel (74) sehen, seezen (20), suchen (7).
nd. achter-wort, -wart zeen. miß an=
sehen {h"^). hd. v'-smehen sim., -smahcn
sim., -sinohen (6). nd. v'-sman, -smaden
(99). licht, schnöd, nvrge-n, varr. -ns,
nirgeiiß fürhalten (6,5).
*Despirare v. Desperare.
Despoliare entrauben (75).
*Despoliatio entraubung des gutz (75).
Despoliatus cntraubt (75).
Despon-dere, t -sare, -ere (17),
dyspondere {i. subarrare 1) hd. nd.
v'-truwen. hd. v'-druwen l - drauwen
(mss. mog.), -drauen (21), -driben {sie 18),
-truteii, -druten (68), -dreuten, -luben
(3). v'loben (^9), globin (8) eynem manne,
vor-loben ader -hayzseu (4). ondertrou=
wen, belouen (i32j. be-uelhen (9 Anh.),
-feilen (19), -uelen (11).
Desponsare {cf. prc.) be-radeu (10,
11, 19), -trouwen (i32), -truweu (19),
-druen (13). vortraven (3). v'-truweu (23),
-drwen (5'^), -druwen, var. -druten als
durch ein kleinheit (es), -druhen zu der
E (17). druten (68). v'-loben (18), -laben
(17j. hin geloben (65). v'-mahelen (65),
-mehelen (110). ere erbieden (17). zu
manne (8), dem eman (9) geben. vervin=
gerleu ( 1. i. q. subarrhare q. v. 3. cf.
Sm. 1, 543).
*Desponsatile wypel (22^. cf G. wtb.
1, 153 mit Ntr., Fr. 2, 449. M. ü. theristrum.
Kil. V. wimpel).
Desponsatio betruunge (19). tru-
winge (11). truenisse (99).
Desponsatus geheirat, vlg. vermahelt
(75).
Despuere weg-speyen (9), -spuen (8).
vß-spyen (17), -spuwen (68, iio). ver-sp.
(iiob). auß speüwen (iio<=). vnder sich
spirtzen (64).
Despu-mare, -tare (74) hd. schewmen
(3, 9); schumeu, vz-, vß-, nd. ut-schumen.
hd. auß-schaumen , -schaymen (74). vß
schimen (18). ut zenden (22).
*Despumariura ein schume, schum,
schäume, schäum (110 varr.). schuym (i32).
Despumatus ge-schumit (8), -schaw=
met (9).
*Desputare v. Despumare.
De-, di-squamare schupen i ent-sch.,
-schelen (19). ontschellen l schueben (11).
Destallare v. Desticare.
Destare {i. valde stare Gl. m.) absteen
(74).
*Destata v. Testata.
*Desteliri, de-, di-stilire, destolare
(66 &c.), distollere (ki., Gl. m.), deceleri
(21) {i. deprauare) v'-snoden (5, 23),
-sneden (22). hd. v'-schnoden, -schnöden
(6, 21, 134), -sniden (18).
Dest-, desc- {q. v.) -ernere {i. de=
sellare Genes. XXrV Br. &c., XXIII 76)
anderswohin betten t absatteln ( 75 ).
getzen lad genisen (7). prs. ich enclaid
{sie 76). ich entlade (95).
DET
DET
DEU
177
Dest-ieare, -allare {var. Gl. m.) so-,
üu- (i4i) -ricum (los sorix geluyt (i47).
*Destilire v. Desteliri.
Deatillare us-drieffen, -fleissen (49).
Destina v. Destines.
Des-, de- (9) -tinare fid. senden,
zeenden (11). sciierden (99). enpietten
(1). entbieten (75). marehon (ui).
*Destin-es, -a (Gl. m.) [i. tibicen l
flustrum 147. aus fulcrum, cf. Gl. m.)
schairpost, stutte (147).
*Destipatio v. Caluisium.
*Destitator i. pugil (76).
Destituere hd. bij- (19), ab - seczen.
ontsetten (11). vntdun 99). vnder-wegen
(8), -wen (17) loßen.
Destitutus entsayßit (19). ontsat(ll)
*Destolare v. Desteliri.
Destructio wostinge (99).
De-, di- (5'') -struere äc^. nd.v''-, zu-
(7) -stören, l -brechen (7). hd. zer- (6),
ver-storen. v'stueren (11). vorstern (18).
worsteren t breggen (13). distüre ztwe^
howin (8*^. hierher f).
*Desubliraitas abirhät abir swag(17).
Desudare switzen (8»^). er-sw. (9).
erbeyten (8). pinen (11, 19). s witzig, var.
schweissig,? schwitzend werden &(.-. (es).
*Desudere i-. Desuere.
Desuefacere vß der gewonheit brin=
gen (110).
*Desuere , deswere ( 4 ) , dissuere
{untersch. in 110, i32), desudo is ere i 7h)
[i. destruere; /i(Z. trennen (^üö); vff-, auf-,
t en- (110) -trennen, -drennen (8), -drenn
(17). ent- (19, 110), vnt- (8'', 99), ont-
(11, 1.32) -neben {9^, 19), -naien (99),
-neyen (diss. 11, 110. 132). hd. zu-, zer-
rißen, -rissen, -risen, -reissen. zerzerren
(6). nd. to-ryten {;>2], -riehen (^23).
De-, dis-suere , -suescere , in den
Hss. -sw^ere, -sweseere, diswescere
(4), disueo yprs. 7g), vnt- (8'J, 23», hd.
ent-woncn, -wenen (9, es), vnge-won (68),
-wonlich (110) sin (dissuere). ontwennen
(11). enwoen (13).
De-, di- (76), dis-suetudo, -swetudo
kd.nd. vngewonheit. mi-, on- (21) -gewan=
heit (3, 21, 102). entwonung (18).
Desultoriusi,/.ioeulator)gogkler(76).
Desum abe- (19), af- 1 11) -wesen, -sin
(19).
De-super, -sursum, -sorsum, -orsvun
hd. von oben ab (110), herab i^G), rab
(76) , nyeder sim. , hernider. von eben
nidder (^21). abin hernidder (17). von
enbophen (19). van bauen (11). van (22),
wen (13) bouen neder. wo euene her-n.
(22). huf (119).
Desursum u. Deorsvun. Desuper.
'^Deta est instr. musicuni. deticen i.
qui canit in deta. (76).
Deteetus entdeckt (76). ondecket (11).
Detegens entdeckenne (19).
Detegere hd. ent-, en-, auf- (9), nd.
vnt-, ont- (11) -decken (9, 11 &c.), hd.
-deken (6) , -tecken (5) , -bloßen sim.,
-blossen (134, i5i),-blußen (18), -plosen (4),
-Wessen (76), -blesen (13), nd. -bloten.
Detemperatus vnwyrdick (.ö).
Detendere hd. ab-, nd. af-, vnt- (S*»),
ent- (68, 110) -spannen, hd. -span. pe=
DlEFEVBACH GlO^nS %RIi;>l.
greiffen mit vfflialtung (75). ent- (19),
wt- (11) -recken.
*Detenere v. Detinere. ''
*DetenBio ein entspannung (110).
Detenta-re, -tio v. Explora-re, -tio.
Detentio enthaldung (17). festunge
l haltenisse (10). behaltung (65).
Detentus (t. captiuatus 4) hd. ab-,
vff-, off-, auf- (4) -gehalten, -gehalden.
enthalden (17). upghehelden (23). afghe^
holden (22). abgespant (7G). gehindert
werden t geheft l behcmpt (60).
*Deterare v. Deteriorare.
*Deterere v. Deter-iorare, -rere.
Deter-ere , -rere (99) Ad. zu-, zer-
(110), abe- (19) -riben, -reyben l -treten,
(19), -dreden ^17). nd. afwriuen (11). zu
nicht machen (17). ver-slijssen (132),
-deruen (99, 132).
Detergere ab-, nd. af-wischen (9, 11),
-weßin (8), -wossen (19).
*Deteri-are, -olo v. -orare.
Deterior arger (68, 110). argre (99).
hd. nd. erger. böser (21). boeser (76, 110).
Deter-iorare, -iolo (17), -are (9),
-iare (tS), -o, is i05 var.) hd. ergern. hd.
nd. v'-e. , vorerghen (^23). snoder (9),
snode (8) werden, posern , schwechen
(74). böser (iio), arger (es) machen. bo=
Seren (65).
Deterius agere dester böser-, varr.
boß-, bol3-licher thun o. würcken (65).
Determinare (/. de-, dif-finire) hd.
enden, vß-, auß-, gar- (9), vol- (4) -enden.
hd. nd. endigen, vz-e. (5). zu ende bren^
gen(17). bescheit (19), eygen ^ zu eygen
^^65) machen, ey genlich setzen (65). be^
scheiden maken (11). bescheden (22*>).
hd. auslegen.
*Deteronomius u. Deuterononiiuin.
Deter-rere, bisw. -ere hd. er-, der-
(4) -schrecken- trawen (65).
*Deterrere r. Deterere.
Detestabilis sehentlic (11).
Detestari vnmenschich (5 , 18) , vn-
monschlich (Ij), vnmynsch-lich (22), -lik
(23), onmeßelichen (21) sin. v'smehen
(17 sini.). durchechtigen \^6ä). virfluchin
1^8 sim.). hd. nd. v'-tumen (9) , -dumen,
-ducmen (11), -nychten (13).
Detestatio vn-wursch, -wirseh, -würß
verwerffung (65).
Detestatus vor-bannen l -nicht (8,
9). vor- (9), vir- (8) -flucht, v'nichtigt,
v'bant (17).
*Detieen v. Deta.
*Detinare v. Destinare.
De-tinere, -tenere, -tinuo (76) hd.
uff-, auf-, ent-halden. autt'halten mit
fancknyß (75).
*Detondere v. Detiindere.
Detonsus beschoren (11, 19).
*Detorbare v. Deturbare.
*Detor-culari, -quere auß pressen(75).
*Detorperare v. Deturperare.
Detorquere, t -ri (4) , deturquere
vz pinigen (5 sim.). vß linigen {sie 76).
vt pineghen, up dreghen (23). vnt-dragen
(8*^), -draien (99). vz tringen t fragen
(5). aus pringen (-ri cf. g. wtb. l,^34o)
t noten (4). vff drucken (7). vs triiken
(6). vertrucken (110). hd. vß-, auß-tr.,
-drucken , -graben ( 3 ) , -pressen, oft'
dryden (21). detorsit hat rauß, ruwß
getruckt (65).
Detra-, detre-ctare (/. detrahere
q. V. 8, 9, frequenter d.^ handeln (ly
hd. mische- (5), miß-, mi- (6, 8t>), quait
{ mysthad (i33), mißtad-(66, i52),mittat-
( sie 76 ), -sprechen, nd. misse-, mys-
spreken. hd. abzyehen, hinder-clafien,
-reden t eer abschnyden (110). ach=
terdaffen, verraden (132).
Detract-io, -atio (4) aftir- t hinder-
(9), nach- (4) -rede, achter-reder (8),
-spraeck (11). hindersprache (19). nat=
terstich l byß (65).
Detraetor nachreder, eer entzieher
(110). abzerrer, wiettrich (38). natter=
Stecher (65). achterclaffer, verrader (132).
Detrahere hd. abe-, ab -ziehen,
-czyeen (18), -czeheu (Jy^, 21), -zyhen,
-scheen (5), -ryssen (65); hinder-claffen,
-reden, -sprechen (19). af-ten (23),
-trecken (11, 132). achter-claffen (i32),
-spreken (11). nachreden (110). eines gut
wort t lymut, varr. leinmut, limuud,
mindern (65). hd. an die, dij (9) ere
sprecliin (8), reden, mit geben ; plengen
{cf. Br. Wtb. 2, 337) t mengen (121
er abschnyden l abziehen mit wor'ta
einer in des andern ab wesen (75).
Detrectare v. Detractare.
*Detrementum v. Decrementum.
Detricale czoph (3). har-schnuor (76),
-schnüre (75), -snur o. -flecht (74).
*Detriinent-arius, -orius lester- (19),
lastcr- (11) -lieh.
Detrimentum v. Decrementum.
*Detriturigine ays. agnidinne (i36).
Detritus abegereben (19). afgher=
wreuen (11). verslyssen (i32).
*Detroncare i: Detruncare.
Detrudere ver- (110), ab- (68) -stos=
sen. verstoten (99).
Detru-, detro-ncare {cf. demetare)
hd. abe-, ab-, vor- (S*»), nd. af-howen
(6, 23, 76), -sniden (81», 11, 19), hd.
-hauwen, -hawen. hd. ent-, en-stocken,
-stocken (i34), -stegken (21).
*Detrunculum v. Discerniculum.
*Detulare {untersch. von deeulare)
i. declarescere (76).
*Detundere, detondere (71;) absla=
hen (4).
Deturbare hd. be-truben, -trüben (6),
-trieben, -troben, -droben (21), -drüben
t -driegen (17). nd. bedrouen.
De-turpare, -torbare (18), -torpe-
rare (21) hd. nd. vu-, v'vn-, ent- (110)
-reynigeii; v'niehtigen, sehenden, vnrei-
nen t v'nütigen ((3). hd. viiichten. schemd
(18). v'storen (22). ful machen (110).
*Detvirquere v. Detorquere.
De-uallare, -faUare (76), -fallerare
(18) {cf. munire) vorplancken (3).
blancken (4). be-bl. (5), -planken (23),
-pflantzen {sie 6). hd. be-liegm (8), -le-
gen (17), -siezen (9, 17, 18), -setzen.
nd. bezetten. belaucken t scheiden (21).
*Deuantagium vor-teyl(19), -del (11).
*Deuas v. Deunx.
Deuastare, -ri hd. nd. v'-heren i
-wosten. hd. v'-, zer- (67) -wüsten, -woy=
sten, -honen (7), -storn, -stören (67, 134),
-stören o. -koren (i52). stören {S^). ver.
derben (68, 110). virdirben (19). birau-
bin (8). roben (es), roeuen (132).
Deuastatus zerstört, verder-bt, var.
23
178
DKII
DEX
DIA
•pl (iioV \«rtlorl)on [H»). gjinlz vi'id.,
I)eri>ufl't [I3i^.
Deue-liere, -iere, -re ilMI, defegere
^IS) /((/. cnwcjr-. Iiinwcj;-, //./. ciiwocli ,
«•weck- ilS), aw.-;;- (21), imveff- i8'M,
wog- ('^), aV>- (S), hin- (iio) -vorrii,
-vueron (11), hd. -furon, -furon (G), fio^
ivii. -foni l-2l\ -fiirii (18\ -farcn (7(0.
Deuellere r. Diuellore.
*Deuendicare v. Deidndicare.
Devenire nicht (17), «Mit- (8, i»)
-komiiuMi.
*Deuere r. Deuehere.
*Deuer-nuuni, -bium (7i\ delos(7i,
1 17; i. ciiniien ijiiod ante mwtiuim vani^
tur (7t;l. klaji;, klajj- o. laydge-sangk (7i).
schrey / dvoof-, dodeii-saiuk i. tren-
iim, -a, nenia (U7).
Deuesper-e, -a (21) hd. zu, nd. to,
to (lor. vesptr- lid. -zijt, -'/.cyt, nd. -tijd.
zu abfut zijt (21). vespeizyt {i. hora
vesjierannit üs, iio).
Deuexus aflalt (99).
Deuiare i /. delirare, exorbitare (/.
viare^i aimiggon (Sm. 4, 4(;). hd. irre gou
sim., irren (15), tto). 7id. erre gan, dwelon
(11), dwalen (99 &c.). wichen von wegc
(65). ab weg / v(J dem weg irr gen (iio).
vvß di'm woeh eracu (132).
*Deuicino schiro (8, 9).
Deuictus vorwuuen (22''). vbor=
wunden worden ((i.)").
*Deviin-, deuen-dicare [i. vlcisci 76)
ir- (8), eut- (17), ge- (9) -rechen.
*Deuiscei'are ent-, ont- (132) -weiden
(iin), -darnien (üs. 132).
Deviitare .schucn t flehen (19).schuwen
Ql, 132). 8chiweu (99). raydcn (65). ver m.
(110). fliehen (76).
Deuium daz auuiggi (sm. l. c). hd.
eyn irre-, irr-, ir-weg. irweck (19, 4). ab
weg (6). eyn jrriger (67), wilde (12) weg.
irre wege in dem wald' (9). irrung(19).
nd. en erre- (22), ere- (23), dwail- (132),
dweel- (11), dool- (107^ -wech; dwelinge
(11 V zu lecz (8. X denuo?).
Deui-us, -a, -um irre weg (17).
Deui-us, -a, -um Arf.irre-gang,-genigk
(21). ir-, irr- (1) -genek (4), -genhig (5i,
-gengig (1, 5b), -geneklich (18). irrig (G,
110). von wpgk (lU). erregengich (2üJ.
dwalende (132).
Deunx 11 unzeu (Ki.\ ailff lot (91).
deuns 10 uncie (Br.). deuas id., zelien
lot (7(!i. demisis elffe vnez (8).
Deuocare abforderen (110). afroeffen
(i32). fluochon (ui. X deuotai'e).
*Deuo-catio, l -tatio i -ratio (i-
maledüü'o na &c., 110 &c. ; cf. denotatioi
scheltu-ga (1 21), -nga (Gi.). .«prachuuge (8).
Deuoluere hd. ent-, l vnib- (75), nd.
vnt-wenden, -wennen (18), -wenen (21).
enwyuen (13). ab foln (17). ab vollen (V)
(17), -woltziing (67). out Wendung (l, 7«)
/ iiinweg (SIC 4).
Deuolutorium (Ol. m. ) garnwinde
(11, 19).
Deuolutua angeiiallen (68, 132).
■Deuoruncia a/p/i., rerdrur/ct duorä^
cia(76), dif-,var. de-terentia (7.")) i. data
de qua caditfrumentam in niola[T6),sui>er
molarem in molendino (7.')). gos.sen {cf.
Siu.2, 7r)),rar.golsen/ triniineg(7.i). triuiel
(76). Cf. die triniällen, darein mau da.s
körn auft' seliiitt lias e.s autl" die rellen
trage inilindibulum , catillus (i'ict.,
stalder). trenielle van de nieulen «rf. (Kil.).
fr::, tremie, treniaille.
Deuorare//f/. i'relJen.»irf.vreten. frißeu
(21). hd. nd. slinden. hd. v'-sl. (G, 21),
-sehlinden, -.selduuden (126), -zeren (7,
65j. zu mit, rarr. nüt, nit, nicht machen
(65).
*Deuoratio v. Deuocatio.
Deuoratus verschlundeu, in sich ge=
.schluckt (65).
Deuotare gelobde (9), globe (8) bre:
eben, verloeuen (132).
*Deuota-rius (-ria Gl. ra.) ein audeth=
tigcr (iio). ein audechtig (68), yunich
(132) mensch.
Deuotatio v. Deuocatio.
Deuotaturus ags. uuergeudi (136).
Deuote andcchtiglich (75).
Deuotio iiinokeit (9 sim.). gotlich
i. (8). gotiichkeit (9). ymiieiieit (23). hd.
an-daht ((>), -dacht, -dächtikeit (134),
-dechtikoit. cntzuntiiiß . bluender geist
&e. (65).
Deuotus /;(/. innig l audechtig; yu^
nick (9); got-lich (8, 9, 68), -lobig,
-fochtig (7). nd. inuich. andechtieh. gode-
lich (8''),-louic!i ?-vnichtich(22), -leuesch
(23). got loeuich (132). vlitech (99).
Deuouere hd. ent- (4), v'-Iobeu. nd.
v'- (23, 132), be- (99) -louen; lauen (11);
verwaten (99); entwenden (22. X deuo;
luere). v'lumendeu (7).
*Deurus, trubucna, trabuona dioh=
brach aim. (Gf.). tribuc-a, -es i -us (Gl.
m.), -na (Sum.) diech- (Sum.), thia- (127)
-brach, dich pruob (i04). i. q. tibraca,
tybru-cus, -gus, tubr-vicus, -acus(74),
-agus, -oeus (i4i) ocreae ,.quod tibias
j braecasque tegant" [Gl. m. G, 6V2). pruch
I (74;. tributa diechbrato (121. X suffra=
] glne.'^ Gf. 0 . 285). tuburcus i. braca;
I cubana schand bruoch {hierher? 76).
I Deus got (11, IG, 4).
j Deutei'ia {i. lora &c.) leurentranck
(Fris.). laur, Mrg. kofent (Ki^).
Deuteronomium , / dtitero- (Br.),
detero- (6ö\ m f/en //*s. deutro-nomius,
devtronomij (1) hd. eyn buch der an=
derung (G), verauderung, bibcl (110). dz
buch des anderen gesctz (65), der nüwen
vud der alten gesalzt (65 Mrg.). daspuch.
Mrg. ader abewenin (8). hd. ent- (ä), ab- , der anderen ee (1. sim. 3, Ob), gesetz
weltzen. wol welczeln (19). vntweltzeleii (65). deutron t deuteron gr.. premium
(8''). weltzern (7). ane fallen (10 sim.'). {st. primum!) lat.; deutmai. vicesimus
wentelen (11, 99). entwenden ^ wenckeu nonus ; deutronomins i.vic.n.libermoysi
(4). hinab-wahlen (l26), -wallen (Fris.). \a deutron /. viginti (76).
Deuolutio eyn vale (152). zu val (1. 1 *Deutrieis r. Dentrites.
d. i. zufalUndes Gut), ane-fallc (10), -vail ' *Deutrogamia ander hochzyt (75).
(t. emölumentum 5). hd. nd. an-val, -fal *Dewinare v. Dwinare.
(13), -faln (21), -geval (5''), -walt (8), -vall i *Dex-imius (76\ -timus (129. X exi-
? -zall(G), -zal (21), -tal (22.23). ab-follunge imius) i. optimus l dextra parte positus.
Dexter reht ((>). hd. nd. recht, ge-
r. («7, no). rcclitej- (23, 68, 76). r.-liän=
dicii (11). rechthaudich (19)- reth (77).
vorder (22'», 77). zesem (Anz. 8, 503).
*Dextina {st. textrina) webeihus (93).
'Dextor (st. textor) weber (76).
Dext-ra, -era hd. eyn, die recht,
gerecht (67), ml. en rechter (11, 22, 23),
vorder (22'') haut, zesem I7i).
*Dextracilium v. Dextrocherium.
Dextra-le, -lia (7, 8), l -riola (Gf.),
-liola (86, 111) (/. ornamenta 7) hd. nd.
ann-bug (7), -wapen, -woppen t -czirung
(4), -leder (G), -ione (23). arme wapen t
eyn Vorhang in cutari; ar^m woppen t
eyn worhang an eim altare [b"). hd.
nidder-, iiider-, vor- (110) -hang des aU
tars. dye nederhant {sie) des alter.s (132).
altar tuch (lui). alter-tuch (G), -dok (22,23).
seytenhang (1, 71). en ziidliane (23). en
syt hanek (22). zirheit der heiide (8).
armilon (s6. cf. armille i. dextrariola
Pap.j. risteilun. restiluii, menihha. bouga
sim. (Gf.). dextriolum dem. a dextrale
(76).
Dextralis {dicitur securis ßr. ; cf. do-
labrum) ein bartte (3).
Dextrariola v. Dextrale.
Dextrarius (i. asturco 75) hd. zei-
ter, -der, -Icr (18), -tener (21), -dener
(132), -tner (110). nd. telder t zomer (23).
hd. Iiant-, haiid-pfert, -ros, -roß. roß an
der haut (75). ros (9). ors t hieust (11).
eyn mutterpherd t hengeste (19). sawmer
(1, 3, 53).
*Dextiin-a / -um ^st. textr. cf. dex=
tina dunck (75).
"* Dextriolum v. Dextrale.
'^'Dextris i. locus vbi quondam dextras
dedcrunt in manibus et sie fidem ibi con-
firmabant (76).
*Dextrix v. Dentex.
, *Dextrocilium v. DextroeheiT.um.
"^Dextrocinai'i siezen ayn der rechten
band il9).
*Dextrocinium sitteu an der rechten
hant (11). i. q. dextrocherium (8, 74. cf.
sq.).
Dextro-, dextra^ (49) -cherium (Br.
110), gew. -chilium, -cilivun (21, 49, 74,
76), -hilium (7'>j, -cinium (8. 74), -nium
(9). -philium (18) («. dextrale, bra^
chiale q. v.) zerunge (7). arm-z. (5 &c.),
-zierung (G), -tziriuge (23), -siringe (22),
-wapen (18), -wopeu (74), -ysen (76).
armbzirung (49). czirheyt (8, 9). nider=
hang des altars (74).
Dextro-rsum, -ssum (3) , -sum (76)
hd. zu der rechten syten, seyten, hant
(4), .syten wert (19). totter rechter zijt
wart (11). zu der gerechten band (68).
recht-sidig (5. &c.), -sitig (6), -sedig (18),
-sittig (21, 76), -seytiek (3), -seitig (75),
-zidich (23). rechsidich (13). rehsiclitig
(G). rechtig (4).
*Dya heiig (8, 9). est equiuocum &c.
(76). dia i. genej-osa (Pap.), t potius dyo
gr. (Br.). dia-, oft dya- im Folgenden.
Dia-betes, -detes, -tetes(76) seuche
so eins den baren nit gehaben mag (74).
i. immoderatus fluxus wine (76).
*Diabola-s, -ris v. Diobolaris.
Diabolicus dufels (5). duffels (7).
ein dufelscher (6). dyfels (21). diuels (18).
duuelsch (23). tewf-licht (4), -elisch (70
DIA
i5i), -felisch (134). dcufel-isch (ße), -seh
(67, 152), tufel-ig (69), -hafftig (uo), -hef=
tiger (76). duifelschlich (es).
Dia-, dya-bolus, -bulus i. sathan,
demon, mammon , leuiathan, pluto,
labrutus, tintinulus (7-)). (eyn, der) duf-
(5), tu- (7, 76, 76), tu- (6), dy- (21), teu-
t toi- (75) -fei. duuel (23).
*Diabularis v. Diobolaris.
*Dyaca v. Diea.
*Diacalainenthum confect o. ti'eseney
von katzcn- o. bcrg-inuntzcn (i43).
*Diaciuni {i. diarium (74, 75) tage-
(9), tag- (74, 75), dage- (8) -Ion.
*Dyacolator {st. ioculator) v. Eme=
licus.
*Diacolea, callia, dio-c. chamillen
(143).
*Dyacolus, diaeulus (147) {aus dica=
culus, X dyacolator?) klaffiger, ge=
Sprecher (74). die onnutlik sprect (i47).
*Dia-, dy-(5'^) -eonare dyaken, ewan=
gelier (G, 76) hd. wihen, nd. wygen.
Diaconatus hd. nd. dyaken orden.
diak-ony (uo), -ener (7).
*Dyacones v. Diaconus.
*Diacontum v. Draeontea.
Diaconus, dya-eon (65), -eonis t
-konus(l) hd. nd. dyaken. diake t diache
(BM.). diacken (68, 11 0). lid. dyaeon.
diaec (11). dechen (19. cf. deeanus). alul.
ia-cuno, -guno, icaho, lach-o, -ono ((Jf.
1, 594). ewangeli-er (ö^», 6, 64, 76, 93,
BM.), -ger (-is 1), 0. leuit (64''). dyaeon-
es t -US epistier (65<=. i. q. subdiacon-
US 64'J).
Diacrydium v. Diagrydium.
Diaculon r. BuUaquilon.
*Diaeulvis v. Dyacolus.
Di-, de- (i36) -adema hd. dyadeui
sim. hd. nd. kröne, haupt- (4), kunigs-
(110), kunigis- (9), kongiV (8), kunglicli
(65) -cron, -crone (9). höbt- (G), houet-
(23) -golt. heipt gult (21). bunt (i09).
schappel (12).
*Dia-, dio- (96) -dema {herba) pappel-e
(85), -en (96).
*Diadeinale crantz (7j.
*Diadetes v. Diabetes.
*Dyadragraa v. Didraehma.
*Diadrigiuin v. Diagrydium.
Diaf- V. Diaph-.
*Dia-fanus, -fonus, -finus, -fFenus,
-fFonuin,-floneitasv.Diaphan-eitas,-us.
*Dyaferis &c. v. Diaphoresis.
*Diafra-ga, -matis v. Diaphragma.
*Diafresis v. Diaphoresis.
*Diagerdio v. Diagrydium.
*Diaglitis {herba cf. glis) rotladeke (47).
Dia-grydium [i. seammonium, aus
ÖaxpuötOV nach 124), l -crydium (Ki.),
-gridium(47, Ki.), -gredio (Gf.), -gerdio
(Sum.), -drigium (85), dyagredion (96)
(herba, collyritim) poz- (Sum.), pos- (Gf.)
-wrz. scam-monie (96), -onie (85), -ponie
(47).
*Dyalatare v. Dilatare.
Diale-etica, gew. -tica {i. loyea 1)
uuarspracha (Hpt. 10, 370). dialeektike
(BM.). hd. zweyer (17), zw.-lei, -lei mensche
(18), zweigerleig (6), zweier lüde, nd.
twier 1. (23), twiger 1. (22). zwaierlai=
DIA
luter (7e) rede, logick (88). bekenntenisße
(5b). chunst der warhait, bekentnuß (1).
ein kunst von disputiren (es), ein konst
om zo disp. of wederleyden (132).
*Dialectieus («. loycus 1, facundus
76) gespre-ch (8), -ehe (9). ein wort
mecher (5t>). ein lerer des redlichen
krieges in kunsten (93). warhait weschawr
{sie 1).
*Dial-ieia (66 &c.), -itia (132), -thea
(74), -tea t -tia (7, 11, 19) {i. qd. vnguentwm)
altee, eyn salb (74). dieltey (7). zalue
van beren crude ende van bonwollen
wortelen (11). salbe von beren crude
vnd von bäum wollen worczeln (19).
eynrehande salff (i32).
Dialis teglich (uo). daglich (132).
gotspfennig {i. arra 74). i. sacerdos iouis;
dyalis i. rottidianus (76).
Dialogus zweyer rede (8), sproehe
(9). ene sprachieh (8^).
*Dialtea &c. v. Dialicia.
Diamas diamant (uo &c.).
*Dyameron zwen dage (8), tage i
electuarium (9 &c. ) /. q. dia-moron
(Gl. m. &c. i. q. 3ia fioptov 124), -meron
(ßr.), -mptus (^. elect. 76). maulbeersaft
(Fr.).
Diametralis glich (17).
Diametraliter gerichte (9). geriecht
(8).
*Diamptus &c. v. Dyameron.
Dia-, dya-, dy-na (^. luna «6 &c.,
hesperus; cf. Dz. wib. 399) mano (127).
abent- (ö-ib, 21, 74, 76), obent- (18), auent-
(23), hd. morgen- ^66 &c.) -sterne, hd.
-Stern, l -steur (74). nachtfare; gottin
der ieger; ab-g. der keuscheit (74).
Dianaria beyfuß, bück (i43).
*Dianteos i. nigra spina (47).
*Dyanus i dynamedia der crude
cracht ind macht (147).
*Diapasta {herba) kabuz (95).
*Diapen-dium (76, uo &c.), -dion (74),
-idion (134 &c.), -te (Gl. m.) i. electuarium
valen.'! ad pectiis {IL c). latwerg zu der
prust gehornd (74).
*Diapensia (/. consolida maior, sani=
eula &c.) sa- t sen-nickel (143). Avund--
kraut (73).
Diapente v. Diapendium.
*Diaplasma v. Diapsalma.
*Dyaplois v. Diplois.
*Diapondius i\ Dipondium.
*Dyaporis v. Diaphoresis.
Dia-, dya- (147) -psalma, -pslama
(23) , -plasma (8, 76) , -phosma (6) ein
halber (6), en half (23) psalm. halb (9),
half (99) salme. halp (8). in den psalmen
en weynich swygens (147).
*Diaphan- (uo, Ki.), diaphon- (132),
dyaffon- (66 &c.) -eitas, -itas (i52, Ki.)
durchsichtigkeit (uo). dorschynicheit
(132).
Dia-, dya-phanus, -fanus, -ffanus,
-phonus, -fonus, -sonus (4), -ffonum,
-finus (öt"), -fFenus, -phanicus (17) hd.
durch-schinig, -scheinig,-sinig(6),-sichtig,
-seichtig (8), -siechtig (17). dorschinch
(23). dorchschynich (22). doersienlich(ll).
dorsenich (i32).
*Diaphon-a v. -ia.
DIA
179
*Diaphoneitas v. Diaphaneitas.
Dia-, dya-phonia, -fonia, -phona
(75), -sonia (3. x dissonancia id. 3),
daphoma {i. diss.nauium 76. -it. vocum)
vngcleich sanck (9). vn-ghch (8, 75),
-gleich (3) gcsanck, 0. thon (75). zweyer--
hand geluyt (132). myßhellung der stym
(uo). dy-, di-asonus i. dissonus (66 &c.).
mißiiellig (68).
*Diaphoratum(mMZtaforamina h abens
vt cribrum) eyn siep (17).
Diaphor-esis (Ki.), -is (8), dia-foris
t -fresis (76), -forosis (134), dya-fforosis
(66 &c.), -feris (74), -poris (9) (i. aperitio
pororum) o-, u- (8) -ffenunge der sweiß-
(8), sweys- (9), swaiß- t leyb- t duust-
(74) -locher, -locher (9).
*Diaphosma v. Diapsalma.
Dia-, dya-, di- (75'J), i sia- (74)
-phragma (Ki.), -fragma, -fraga, -fra=
matis {pelUcida qd. 76) die weiche am
buch (65). daz dünne vnder reiben {Rippen)
l alio moc?o leckuchen (9). rech' kossunge
(8). ritkuch (/. infirmitas opilatio ■'iplenis
75. cf. Henteria). ryttkuch o. die haut
zwischen dem ingewayde; prustfei (74).
Diaquilon v. BuUaquilon.
*Di-, dy-aria v. Diarrhoea.
Dia-rium, -cium {q. cf. 8, 9) hd.
tage-, dage-spise sim., -speyse (9, 74),
-kost (9), -lone, -Ion. dachloeu (11). laß-
zettel, rapial, kleckbuch (Fr.), tagrodcl
(Fris.).
Diarrhoea (ki.), geio. dya-, dia-ria,
-rua, diarria (10, 11, 93, Gf.) wcsrigu
ruora (93). die ruer (64). dy rore da
nicht blut bij ist vnd dy kost ist gedaut
(17). dimnscheiß, var. {weit.) dihiuscliyß
(75). lapscheiße (10). 7id. nl. lop. das
vßlauffen (uo). uzganc sim. (Gf.). de
vletendebueck (85). buuc- (11), buch- (132)
-ouel.
*Diar-, dyar-, t dia- (uo, 132) -teria,
-theria (74) [i.ßuxusventris Gü &c., uo &c.
cf. prc, dysenteria) der blutflul.) (uo).
der rot vßgang(68). der bloetganck (i32).
rur, twanck (74).
*Dyaseolia v. Didascalicon.
*Dyaseoliee (/. separat-im, -orie&e.)
abscheidenlich (74). Cf. dia-stoli (Ki.),
-scholi t -scholes /. d/cta- l distinc-
tores legis (Br.).
*Dyascolus v. Didasealus.
Diasintetieus {a diasent-etiea l
-ascia 76. i. q. diasynth-etica t -actica
i. jiars gramruatice de constructione Br.)
der in latin wort zesamen gefuegen
kau (93).
*Diasmida 1: Daphne.
*Dyasonia &c. v. Dyaphonia.
*Dyasonus v. Diaph-anus, -onia.
Dissonus.
*Diastol-iea, -icvis, -us v. Didascal-
icon, -icus, -US.
*Diasutis scheyduug t virlorn sele
(19), verloren ziele (11), aus diasirtos
i. figura locutionis ...vt: nequaudo rapiat
vt leo animam meam (ßr.)!
*Dyatentanus reigch-er, -lieber (74).
*Diateria v. Diarteria.
*Diatesanus v. Dioeesanus.
*Diatetes v. Diabetes.
*Diatim v. Dietim.
Diauol-e, -aris v. Diobolaris.
23 *
180
Die
DID
DIF
Dibellum In secondn Imtaya (ci. m.).
ilic .•iiidcr strijt (i itV
♦Dibripare r. Disbrigare.
Dica, / dyaca {-,a) (i. tuhuhi f cautio
l chiirta pr. rf>i coiitüutitr .siinimti dchiti
&c. Br. &1-. ; inrixio /dcta in lingiio 76. cf.
apoca. paricle. diptycha.) hd. rait-,
reell- (,"■'• ^- >'>'*lu'n-, ktil) lioltz; rocluMi-
dnfol h\ -zettol(7i\ -stock (Un; koibo,
kerb, korp (5«*'), kerfo (8*'), korft\' (ti6,
isä). kerne i22). kerf ^13, 23''). k.-stoc
(!)!) «»■»».)• -steck (»is). kerbf tm). kann
( 1 ). carue, terue ( eerue ? 22*» ). carf=
stock, scholt ccilel (147V raibascli (i
atu^tjestr. 1. </. roib-asdi Kr. 1, :i7^? /6. 2,
:m rawiscli ; sm. 4, s.i. ss\ rabüscli {^).
rocliiHinglMuh, rlj. raiti>ucli (lä). merek-
/ schuler-tafol (64).
Dicacitas, dictatitas (76) hd. clafF-
licit 1 7 1 1, -Ulli;', .-^clnvatzung (111)"). swotz-
heit, spriH'luMilioluMt (7i). viinutz red
(«8^ bonüi'li worden (i32).
Dica-culus, -tulus (c/. dyacolus)
kU-lVr (11. 19i wcssor (19).
^Dicalis r. Dicibilis.
Dicare fid. wvIkmi, weihen (1,0, 74),
wyen 8^, wigon (.V'). geben (110), trewen
(9); ge- (17\ v'- (8) -truwen ; vesten(74),
beste-tegin (8. 9\ -degen (17).
Dicai'e <n dica^ hd. kerben; an-, en-
(69) -k.. -kerlTen (8, 13, 6«, 1.51, i.i2i. kyrwen
(9). kernen (22). caruen (11). raytten (1).
entraiten (134). zesameu ficgen (64).
Dicax hd. kleff-er, -ger (18"\, -isch
(8, 91. klaffer (68). ein klaffiger (i;u).
kle]>])esch(23). eyn wesscher(23). s wetzer
(ß, i:^2\ scliuetzer (76 -sim.).
Dicere hd. sprechin (5, 7), sagen, nd.
.spr(>ken, seglien (22'>,
>eatren
(99).
Dici-, disci-, dissi-bilis, dici-(9, 17),
diea- (S) -lis (dicibilis i. ingeniosus
76) hd. Sprech-, sprcclien- (7g), nd. sprek-
(23) -lieh, -lieber (76). sprechel (17). sinne-
(5), syuue- [S, 22\ sind- (21), syn- (9),
zin- (23) -rieh, -reich (9). -riek (22).rerig(7).
*Dieio v. Ditio. Titio.
*Dicipula v. Decipula.
Dict-amen, f -um (75) hd. nd. ge-
dichte, -diechte (8). dyechtung (19). sage
(7.5). dictanea sxjit verha iocosa (76).
Dicta-rrmus, -mnum, -mirmm (7,
-m. nigrum ion\ -mpnTiin (96), -nnum
(8. U'ii, -mium (741, -m (80), -nus \ib.,
68, 132^, -mus 73. Pap.. Ki. 1, -neum (76),
dipta-, dsrpta- (12, 64) -mnus yK\. ), -mus
(3, 16, 7.'ib, Ol, 125, Sum.), -mum ( 1 2 5 ) , -rmus
f 74, 75a, 95, 96, 123, alph. dict- 110''). -nnum
(87). -mius (8) {i. pulegium syluestre,
vstilago rustica &c. 73, condisia q. v.)
dicta-m l -nie (km.), -n(8.')). dittanime
iOrf.). dichtam (]2i. dipta-m (73, bm.), -u
(91, 93). dyptaiii (4). liwiz- (Gf.), wiz-
(121), wiß- (7). wis- (95, 105), wisse- (87),
hirtz-(75), gibt- (dictamnum nigrum Gf.),
gicht- (8, 73, 74, 96 1, gich- (hhi). git-
(85). aesch- (143) -wurza (87), -wiirz,
-worz. -wort (dictam 85). stafuurt (U8i.
ronie.«ch f runiesch (96), romes (85) kerse.
römischer kole(74).pfeffer-(64&c.).peffer-,
fphiffer- (125) -kraut, -krud (Iß), -krut
(diptamius 8). libwurz, waldlilien &c.
(73 . krut das ysen vß den wunden tut
(68, .'nm. 132). czurnplat (3).
*Dictanea i: Dictamen.
*Dictan-num, -us v. Dictamnus.
Dictare hd, nd. dichten, dyechtcn
(19). didien (13). ticliten (9, 4). vorsagen
o. lesen das man scliribt (110, «'«). :32).
in im sclhs linden / einen geben (65).
*Dictatitas v. Diacitas.
Dictator hd. n I. diciiter. ticliter (4).
erfiinier (7"i).
Dicterium(»y.burdositaäj ein Spruch
o. rynn- (110). eyn gedycht o. ryin (68).
selimutz- o.fatz-(Fris.), Schmitz- o. sprich-
(Da.» ), .Stichel- (Ki.) -wort,
Dictica r. Diptycha.
Dictio hd. sprediungc. ?u/. sprekinge.
//'/. eyn worth, wort, vocabel (110 &c.).
sagnng i65).
*Dicti-ta, -ua f. Diptycha.
Dictum (t. verbum) gesprochen (110).
das geseyt ist (es, sim. 132). ein gesang
/ lere (65).
*Didactus, didoctus (9. X doetus)
geler-et (8), -nig (9, 75.. gelart (17).
*Didamus v Didimus.
Didas-calare, -colare meister machen
(110) digasto /. duceo (76).
*Didascalcus v. Didascalus.
"^Didas-calicon meisterschaft (8, 9);
-colicon i -tulon i. viagit<ter{-iG)\ -colion
stat do (SC. mau) meisterliche rede
lernet (74) ; -ealon, -colon est locus
cbi docetur -ealia («8 &c), -colia (7o),
-coliea («9, 134), dyascolia (üh, i5i, i52),
talis (67) doctrina. diastoüca i. doctrina ;
dascula /. eruditas (76).
Didasc-alicus, -olicus, -olitus i -oli=
tum (76). t didasta- l dyasco-licus (74)
i. magistralis t doctrinalis (Br. &c.); scrino
magistralis; sermonum genera: tragiiia=
tica, heremonetica et diastolicus l geuus
didascolicum (76 ). meister-lich (17 j, -rede
(8, 9|. m.- t ler-liche r.; r. t wider-r. (74).
Didasc-alus, -olus, -ulus, -alcus (/.
studens 5'', 22 1, dya-scolus i,9, 19 1, -stolus
(IL i. docton' 7G, versch. von discholus
q. V.) hd. lerer (93), meyster, ni.-lich (,19;.
mester (99). meensterlich (11). student
(5^). X diastol-us t -a in Ki. als Rech=
nungs7-evisü)- irklärt. didastulus i. ma-
gister t loquax t pedagoga (76)xdica=
culus, das in 66 &c., 110 &c. alph. didase-
eingeordnet ist.
*Didascolus ä. dragmaticus cf.prcc.)
red der frage vnd antwurt (75).
*Didascuius r. Didascalus.
*Didastalicus v. Didascalicus.
*Didast-ollca, -ulon v. Didascalicon.
*Didastulus v. Didascalus.
*Did-axis, -vixis (9J hd. lerunge.
*Didimare {i. diuidere l dubitare 76)
zwiueln (17). hd. (Voce, ex quo) dei-, tey-,
tai-len.
Did-imus, -amus (17) zweyfeler (8).
zwiÖLler(l7,65).zweyuelero.czeweyerley
name (9). zwifel-hafftig (68), -heflftig (xio).
*Didim-us, -o, -on (96). -a(87), dim^
nos (47), dyndime (/. lapacium 74 .
dida- (17). diti- (Sum. v) -mus Jierba
cf. didome /. cynosorchis Ki.) hasin- /
lian-öra (Gf). haseu-, haßen- (17) -ora
(Sum.), -ore (8 &e.), -oren (74), -bore (i()i).
hantsora (i03). didiscus {arhor 76. hier-
her t).
*Didoctus )•. Didactus.
*Didoleteca v. Doctilotheea.
^Didome r. Didimus.
Didra-chma (11», Hr.), -gma, dya^
dra^fma (8) e^i gewigte (99 1. zwey gc-
weiclit (8). perabni ; (juaz (Of. cf. Goth,
wib. 2, 455).
Didrachmum gantz ort {nummus 111).
Diducere deilen o. ziistrauwin (8).
sundern, teylen, czu .streweu (,9).
Diductus v'furt (17).
*Diduxis i). DidaxLs.
Diecly- (Ki.), dielcy - stinda i^ludus
3'.£Ax63-'.V(5a) poort houden (u6, KU.).
Diecula ein hittich dach (23). tegel,
varr. tag-el, -iin (75i.
*Dieperdulum v. Perdulum.
Dierectus *. malus dies (Hr.). qwait
dach (147).
*Diem-iu8, -us (/. sipialidus dbc.) wan^
schapeu, eyslik &c. (i47).
Dies hd. dag, tag. nd. dach (14, 23).
dies f ferie [septimanae) : I. (dominica)
hd. nd. son-, hd. suu-, sunnen- (G, 6iS
93), sonnen- (7), sunue- (64) , soiit- (ö^»),
11. hd. inon-, man- (22'', 93), mayn- (147),
mang- (;')'>), III. afftermon- (91, 135),
dinglies- {22^), dyns- (147), dinst- {ö^S,
zins- (64, 93, 135). erich- (64«^), eri- (ili),
IV. gudes- l wocus- (147), V. (d. jofis
5'') donrs- (91), dorns- (64), dors- (iV/amz.
Urkk. a. 1512), donner- (22''), donres-
(147), duus-(5''), tuns-(93), pfintzs- (111),
VI. (d. feneris tb^) hd. nd. vry-, vrig-
(22''). fryd- (5''), VIT. {cf. sabatum) sa=
ters- l samps-(i47) hd. -tag. -tliag (5''),
nd. -dach. IV. (d. merctuns ö'») mit-
hd. -woch, nd. -wecken (22'').
Dies ai-tifieialis schinender tag (93).
Dies ferialis, profestus (111) [cf.
feria) werkeldach 22''i. wercktag (111).
Dies naturalis tag vud nacht ze^
saimn (93).
Diescere hd. tagen, beginnen oder
t. (68). anheben t. (110), zu t. (76). hd.
nd. dagen. hd. tag, dag werden, diescit
/. dies incipit ; diet i. dies fit (76).
Dieta(c/".2;eta)Ä(7. tage-, hd. nrf. dage-
reyse t -vart. dach-vart (22), -vor(23), -wart
(13). tag-rayß (1). -raj'se (9, 74), -Ion (9),
-haltiiug, -weyde, -fart(74), -wcrck(7, 74,
75). tagefart t dagreyse (7). dage-fort
(8''), -wethe (Gl. Marienf.). tagewada (l27).
tage- (ziem.), dag- (6) -weide. summer=
hauß (91).
*Dieta v. Dyota.
Dietare tagewenden (100, .Sm. 4, 103.
cf. tagewcide 2>7-c.). hd. dag-, tag-, nd.
dach-reysen, t -wercken (75), l -werden
l -setzen (74), hd. -bescheyden. eyn dag
reyse geben (5). dage reiß seczen (17).
verdagen 199).
Dietarius Stubenknecht (91). tag-
loner l -Mercker (75).
Dietim, diatim (17), dietiim (68)
teg- (iio),dege- (17, 132) -lieh, -lichs (i32).
*Dietus /. maior dies (76).
*Difanteria r. Dysenteria.
*Difellere u. Diuellere.
*Diftabulare t: Diffibulare.
*Diifaciscor r. Defatigari.
DiflFamare (c/. def.) hd. cjn böse
gerucht, b. wort (6), bösen lum-ut (5,
21), -ont (7), ain boßeu schein (76) ma^
chen. nd. en böse gherochte makeu (23^.
hd. v'-Iumenden (17 &c.), -lomden (68),
DIF
-linnfitcn (6), -lumigen, varr. -lymigoii,
-leumigon (65), -Icumeu. ent- (11) -roch-
tigen. bercthigon (13). boruchten (l32).
lestern (75). Jid. schel-den, -ten; schen=
den (S, 9, iio); be-sch. (76), -scheinen (17).
hinder- (uo), be- (i32) -claffen.
DifFamatus firleidot (127). vbel nach-
geredet (76). beruclit, beelafFt, van quade
name {v.i2). verlonidet (68). verlymt, ge=
schendet (uo).
Di£fainialesterung(75).verlümung(e5).
*Diffateri ((/". difEiteri. diffatus. aus
diffari X diffamare ?) v'inern ( aus
v'mt'bi verb. 17. inhd. venniEren).
DifFat-us, f -icus (74) v'mert (17).
argweui.schcr (74).
*DifFecare v. Defecare.
*DifFectio (/. dissolutio) vnfur; mu=
licheyt o. Verlassenheit zwischen man
vnd weyp (74).
*Difiedare v. Diffidare.
*DifFerentia v. Deuoraneia.
DifFerentia hd. nd. vnder - schei=
dünge, -scliedinge (23), -scedinge (14),
-scheidlichkeit (es), hd. -scheyd, -scheyt,
-scheyd von dem andern (9) , -schidin
(13). eins wesens, 0. dings (63) von dem
anaern vnder-scheidunge ( 9 Auh. 2 ),
-schaid ; sunderung ( 63 ). scheldinghe
(132). hd. zwey-, -zway- (1, 71) -tracht,
-trachtung (63). twidrachticheit (11).
Dififerentia rationis eyn weise (X
wesen) von der andern vndcrsclieidunge ;
eyner weiß v. d. a. weyse scheidunge
(9 Anhh.). rationale est d. hominis form-
ige, -liehe wescnlichkeit, form in der
materig (65).
Diflerentia rei eynis dinges vnder=
scheidenheit (9 Anh.). del,^ dinges vnder-
scheit (15).
*Differre v. Deferre.
Differre hd. ent-, en-, an- (^17) -zwei
tragen, -dragcn; czwei tr. (4); v/-, vß-,
eweg- (21), nd. entwe-, ut-dragen, i
zehen (5). hd. v'/ichen sim. vor-czyen
(13), -tighcn (23). versten {sie 99). be
ziegen (7). ver- t vnder-zieelien (76).
v'-lengen (5, 17, 132), -langen (68),
-trecken (132). ofhaldcn (12). schaden
(17, 18). scheyden (5). vnder-sch. (7).
schelen (23, 132). ut worten (22). toeuen
(132).
*DifFetare r. Defecare.
*Diflfetisci r. Defatigari.
Diffi- (19), diffu- (23), diffa- (11)
-bulare entbinden (19). uplosen (23).
ontklaj)i)en (11).
Diffic-ilis, l -ax ( 147 ) hd. swere,
schwer, schwär (i34). swar (13, 23, 100).
schwer zu leren (68), alß lernung (110).
swar, swer zu thun, geschehen, erbetten,
erbieten (75). swer-, moeye-lick; lastich
(147). licht lere {sie 22).
Difficiliter v. Difficulter.
*Difficisci V. Defatigari.
Difficultas hd. swer-de {p^), -lieit;
schwer-heit, -licheit (69), l nitt gut ge-
varr. ze-, zu-thon (uo). schwär- (68, 134),
swar- (23), zwaer- (11 ) -hcit, -licheit
(134). beschwer-ung i -igkeit, muge, vaj'?:
muge, muhe (65).
Diffic-ulter, -iliter hd. swer- (19),
schwer-, schwär- (68), «rf. zwaer- (11) -lieh.
Dif-fidare, -fedare (a dis et fedus
10, 12) hd. ent- (9, 10), wider-sagen. nd.
-weder zeghen (23); unt- (81), ont- (11)
Seggen, engegen (19. st. ensegen).
DIF
*Diffidatus {aus diffi- X diui-dere)
i. diuisus (76).
Diffidens miß-truig, varr. trauwig,
-traurig (75).
Diffidenter miß-truiglich, varr. -trau=
wigiich, -truriglich (75).
Diffid-entia, -ueia (67, 102) misse-
trüvngc (.5), -drurigeu ( 21 ). hd. miß-
truwung, -truung (67, 75), -trawunge
(70, 134), -drauwunge, -trewen (4). mis-
truwinge (23j, -trouvve (11), -truwigkeit,
varr. -trurikeit, -traurigkait (75). vu-trw
(76), -drue (13), -druwigheit (10).
mysglaube (12).
Diffidere (^. terininare, de-t. X difr
Andere, dividere, diffinire) hd. nicht
o. miß-trawen (1); nit getrawen sm. ;
misse-, misße- (5''), miß-, nd. mis-, mes-
(99) -truwen (5^'', 23), -trouwen (11),
-trowcn (99), hd. -druwen, -druen sim.,
-druung {sie 21), -drosten (18). endigen
(5). v'-c. (7, 23). deileu o. sijaldin (8 sim.).
*Diffidueia v. Diffidentia.
*Diffiduciare i-. Deblaterare.
'^Diffigere afnemen (14).
Dif Andere ( t/. diffidere) holcz spal=
den t deyleu (12). spalten; von einander
klyben, varr. klieben, 0. schyten, vaiT.
scliitten (iioi. van eyn clouen (i32).
*Diffinida v. Daphne.
Diffinire {i. determinare; ef. def.)
endigen il9). eendighen, Mrg. ercleren
(11). vol enden (1). richten t vßlegen
(12). vßsprechen was ein ding von syner
natur .sey (uo). entliehen reden (75).
Diffinitio hd. ein vß-endung t -spre=
ehung (7), -legunge; endunge (10, 75);
v'- (10), be- (12) -richtunge; ein entwei'^
funge eins wesens (15) ; eyn rede dye
da spricht sim., do seyt (17), eym sagt
(18) waz eyn ding an, von (ü) siner
naturell si sim. nd. dat is rede de dar
sprict, spi-ieket wat eu dink an siner
uature sy(23), ys(22). eynsdas anspricht
was ein ding ist an seiner eignen natur
(4). gnugsamer vßspruch dar in begriffen
wirt die materig vnd form (65). durch-
sumulen (25).
Dtf-, in-fiteri {i. infateri 76, reca=
pittdare q. i-.; X difficere 68, 132. cf.
diffateri) Ad misse- ^_19),mis-, miß-sageu,
-Segen [W^), -machen (68). nd. mis -saken
(11), -niaken(i32). messecken (99). mysß
falli'ii (67). vor-saken (22), -zeken (23).
Diffitiscere v. Defatigari.
Diffodere maneherley wyß (uo),
mauig syns (68) graben.
*DiflForcio v. Diuortiare.
•DifForm- v. Deform-.
DifFortvmium boß gluck (uo). vnge-
lick (68).
Diffringere maneherley wj^ß (110),
mangerley syns (68) brechen, mennich--
syus breken (i32).
*Difiubvilare v. Diffibulare.
Diffugere v'flihen (9). vor fliegiu (8V
fliecheni^68).weidlichlauffeno.fliehen(uo).
meiinichsyiis wildlich louff'en off vlyen
(132).
*Diffuiida V. Daphne.
Diffondere durch -gißin_ (8 sim.),
-gyssen (v). gieten (99). spreieheu (62).
*DifFungere v. Defüngi.
*Diffusiuuni vß - gussig , - gußlich,
außguslich (es).
*Diforniis r. Deformis.
*Difragma v. Diaphragma.
DU
181
Diga V. Deea.
*Digasto ?'. Didasealare.
Digerere ( i. explicare , ordinäre,
euacuare) hd. deuweii, ver-d. [76), dewen
(4, 70, 151), ge-d. (4), vor-d. (4), dowen
(134). dowen (9, 22»^, 42). v'-d. (22»^, 68).
dawen (42).v'-d. (18). dauwin (8). dauwen
(75). v'-d. (7 &o ). v'-tauwen (19), -towen
(6), -duwen (11, 99), -dougen (49), -dauen
(5). beschribin, schigkin (8). beschreiben,
schicken (9). yteln (.5).
Digestibilis verdew-, varr. verdeuw-,
verdeug-lieh (uo).
Digestio hd. dauvnge (5), dcu-, varr.
de-,dog-ung (75),dauwung (64, 75b); ab-d.
(65),v'-d.(66),-dawung, -deuwung,-dewung
(4, 70, 134), -deung (69), -tauweung t
-tauweniße (19). nd. v'-dowinge,-duenisse
(11). gidowiti (l4i).
*Digestiosus virdauwick (19).v'duelich
(11).
Digestum AfZ. gedieht- (67, 76), digest-,
digesten- (5''ii', 23), dye gesten- (21) hd.
-buch, -puch (1), nd. -bok. eyn dyest
(22).' ein buch von dem gesatz (68).
Digestu-s, -m gedewet (63). abge^
dauwet (65).
*Digita {zur Unter.sch. von -us!) zehe
(Sum.).
Digit-abulum, l -um (142, Pap.), -ale,
-alis, -ile, -eea, -ica (64), -egium (11,
19), digitheca, f ditigia (74) hd. nd.
vinger-huet (1, 11), hd. -hiiot, -hut,
-hudt (uoi'), -huyt (5), -hotte (18), -hot
(22), -hod (23).
*Digit-alis, l -ellus(/ie?"ia Ki.)fingerhut
(Ki.). /. qui magnos habet digitos (76).
Digitare i. digitos facere t digitis
monstrare (Bv., sim. va. m.) \ cirothecas l
annulum ad manum ferre (76).
*Digit-eca, -ica &c. v. -abulum.
Digitus hd:. nd. vinger. v. -breite
{mensura agrestis 64). d. pedis ten/. (ss).
*D. salutaris chetefinger (Gf.).
*D. uere v. Bugula.
*Digmaurina {aus digma id. Br. V)
eerewerdyeheit &c. (147).
Dignari hd. nd. wer-, wur- (68), wür-
(6), hd. wir-, wor- (18) -digen. wer dich
maken (22). gewerden (99). zu rade
werden {i. dignum duccre 10, 13).
Dignatio, digraeium (17) gonst (17).
gunst (76). g. der genaden, vreydekeit,
geruchunge (9). gnade (9 Anh., 17). eyn
gunste, geruchen (9 Anh.V gnaduuge
(15). w'dekeit (8, 17).
Dignatiuum (-us /. benignus Gl. m.)
gnadehefftig (15).
Dignatum genad 0. gunst (9). gnaden,
gonst 0. gilt (8).
Dignitas wirdeckeyd(19). werdicheit
(23).
Dignus hn. wur- (6), wir-, wer- (5,
13, 23), weer- (11) -dig, -dich (11, 13,
23), -dick (19).
*Digracium v. Dignatio.
*Digradare i. q. degradare q. v.
Di-gredi, -gradi (4), degredi {q. cf.
5, 6) hd. ab-, nd. nf-, euweg- (6), hijr
ind dair (i32), hyn vnd dar (uo) -gan,
-gayn (i32), hd. -gon, -gen. missegene(19).
misgaen (11). abwychen (75).
Digressio misse- (19), mis- (ll)-ganck.
Diiu-, dimi- (22), dun- (74 bis)
-dieare, diuidicaere (1) hd. nd besinnen
t entrichten, besenneu t endrechteii
(21). besunnen t entrechten (5). besun
18l>
DU.
\m[
DIN
en (1), ilcron (l eiitriohton 22). besni-
den (18. «<. bcsiiuU'n). afriohti'ii ( U ).
VT- (*i»), virvr- (15t) -toylon. «'ikcuinMi
(71, 7:.) mit n-cht (tT)). ven-iulcni (7i).
.si'hcidfii (71, iio). ont-scli. (7i).
Dilubi /((/. iibo-, ab-, »d. af-vallfii.
an iiicmiijrlu« stedc valloii (2:5). guleytiii
(8). L'lt'ytcu (St). {ilidiMi (99). af-gl. (11).
gliiuk'u (19). ab-jrl. (,17). pipftVn, strnu
ilifii (74). hin-f allen l -schliffen, vcn-.
-.■^i'liliipffcn ((!.■>).
Dila-, dilu- (ll)-cei'are zu-rilMn
(8 &c.), -rovssen (,St). kleyon l crasscn (11).
*Dilaininator [cf. sq.) betrujrcnlichor
rcdor (7i).
*Dilania {aus dilemma?) betrugen=
lilluTOdl' (7 1).
Dilaniare .«olicrn woln von den
sebaiffen tl!»). scboren widle van scha=
])on (11). teschoren (99). verscboron (132).
zerris.-icn (iio &o.).
Dilaniatio rißiuige (8). zu-r. (17).
Dilaniatus zer-zert (no), -ryssen (68).
vorschoirt (132).
*Dilanimare {cf. dilania) betrugen;
lichredeu (H).
Dilapidare JuL v'-steynen, -steyn
(18, <;7), -steinigen (uo), -strowen (gs);
zu-strewon (9), -straiiwiu (8); werfin(8);
v'-w. (9), -zcrn (1); vbel, vbhel (21),
oppoclich (7) v'zeren. oucl v'teren (23).
verquisten (i32).
Dilargus vast niilt 1 7.5). garmilter (74).
*Dilasterü-.m (oms dilacerium) pyne,
qwett/.ynge &c. (147).
*Dilatanter außstrecklieh [i'>).
Di-, dya- ['}^>), de- {q. v.), dil- (134)
-latare, dilatero (17) hd. breitmachen.
nd. bret l wit (22), nun (221') niaken.
hd. brey-teu (ö, es), -den, praytten (1).
nd. breden. außkiuden vnd beroyteu
(64). vß-b. (7), -breiten i -strecken (6.i).
preyten aus einander (4). rumen (22'').
wyden (17). vir-w. i -leugcn (19). v'-wi=
den l -leengen (11 1. hd. weyteu, wyten
(()8), wytereii (6.5, iio).
Dilätatio hd. breyt-, breyd-, berait-
(134) -unge. breidonge (17). bi-edinge
(23). verbreydinghe (132). vor czyung
(5*'). erwytcrung ( 1 1 n). außstreckunge(75).
*Dilatero r. Dilatare.
Dilatio verziehnnu' (1, 110 /.virzieunge
^8). v'zog (12). uffzug (17). vir- (19), ver-
wes) -lengung. v'lengenisse (11). frist
(10 &c.). verst (81, 106). layde_, löge,
ertzurnung(74).breyd-nng(21),enisse(8D).
Dilator verzieher (C'i).
*Dilectabilis r. Deleetabilis.
^^Dilect-, altr- (i29) -icula {. parua
nutrix (76, läi»), amatrix kleine lieb=
haberin (74).
Dilectus lyeji (19V
'•■Dilechimus /. seueriis (7f>).
*Dilicostes &c. v. Dilopostes.
*Diligatus v. Delieatus.
Diligens lul. tii-, Hei-ßig sim. nd.
vlitieli. ern.-itlich (132). geno- ^ ach-tiger
(74). lyep haben (19).
Diligenter flißlich (17).
Diligentia flyß (;>, 76). fleiß (69).
vliit (23). fliseh(ö). flißHchkeit (17). fleys=
sigkeit (70 shn.). fli.sczung (18). erust-
lieheit (132). bedagte (99).
*Diligere v. Diluere.
Diligere /trf.lieb, liep, lip haben, han.
lieffliain (132). nd. lef, leff (22) hebben.
minnen (99).
*Dilipode8 c. Dilopostes.
'Dilla [heröa) corii. tauolen (camhr,
lappa Zciis.s).
*Dilopo8tes (17), dili-potes / -podes
(75), -costes (3), dilepostens .'nui.t tiyna
clrcuinfcrcucia quiöun vtlnnir loco muri
scliranekbog ( "11 ). j)k)(h werck l
tarreß (/. vallutn lifpwnm quo vtirnur loco
muri, propugnaculum 7.5. rf. Fr. 2, 362«
i'. tarra,s). eyn blaneke (17). jjlancken
(3). VermiUhlirh entstiinden aus „as.'iei'e.s
t {(jcrni.) diele ijjsius pontis" (m vh. a.
1322 «/>. Hoiischel (/. VA. in. 3, 12I'>), dic
/ii/bn'deii Mis.v(j<'bnrtt'n, etwa auch postes
mit pontis, mischend.
*Dilophon r. Delaphon.
*Dilphin r. Delphin.
Dilucere dagin (8). tagen (9).
Dilucescere sehiin^ii (10, 12). tagher=
prechen (74). impers. lichtet (uo). yt
lachtet (i32).
Di-, de- iq. cf. 76 &c.) -lueidare hd.
ir-, er-, her-, hd. nd. v'-lucliten. hd. er=
leuchten, vorlittcn (49). virluchtigen (19).
v'claren (11).
*Dilucidum v. Diludium.
Dilucidus vast luter (75).
Dilucul-uni, -o (62) (/. tempus matu=
tin-uni, -i, hisaio. d. matutinum hd. nd.
morgen (IG, 111)5 m.-stuude, -rote (65),
-stt'rnde {&>. aus stunde X gestirnte),
margon tijt (11). dagering (Fr.V daguuge
(12). fro-d. (5). vro daginge (23). frohe
daung (21). fruwe dagen (7). vor tag
(93), tags (62), dage (18). abentstunde
(13). sj)atuachtuug (74).
Diluculum vespertinum hd. abeut-,
obent-rothe l -stund; spate (6), spait
(7). spede nach-, nah- (6) -tuiige. spade
nachtinge (23). uacht-spaut (76),-hauinge
(f)". St. th-V).
*Dilu-dium, -cidum (132), -dia {pl.
74) mangerley spile (74). maiu-herley
spil (8). "spyl stat (68). spiel ]ud5 (iio).
Sjiijlban (i32).
Diluere, diligere (22.x diligen) we^^
schin (8). waschen (9). hd. ab-, nd. af-w.,
hd. -wescheu, -wesßen (19). -woschcn (5),
-dilgen (7, 18), -diligen (21), -ducken
(67), -tylgen, nd. -deleghen (23). syberen
{76). rej'iiigen (9 sira.).
*Diluit verborgen lyt («'. latuit 65).
*Dilu-mentiim , -tio (/. ablatio 75,
76) abweschung (75).
Dilutus ir waschen (8).
Diluuium ein groß gewesser (110).
fluß (7, 68). rioeß (77). fluyt (19). vloet
(11). flut (99). hd. sint-flut, -fluyt (5ab),
-flutte (18). -flucht (2, Sm. 3, 27.5), -sclaicht
{sie 71), -fluß (69, 70, 152), -Aus (6). sin-
flut (75), -flucht (3, V. a. 1418 Sm.),
-flos (13). zint vlot (23). sünd- (126, v.a.
1618), sund- (134) -fluß. swiud flus
0. guß (1). wasser-flut (10, 12), -gewitter
(? G). v'schwemmung (i26).
*Dimediare v. Dimidiare.
Dimembrare zu-lidin (8, 9), -glid-
den (21), -entgle'den (5), -legen (1, 17).
gütlich teilen (4). t. in glid zu glidden
(75). to leden (23). ont-1. van lede tzo
lede (132). entglyden, von glyd zu glyd
(110). edern (7).
Dimen-sio, -eio (22), -tio (gö var..,
68) {cf. demensio) hd. maß t ineßunge
sim., massung (i34). manigerley maß
(75). meßen (18). niate t metinge (23).
libis gi-ose (,5). libes groß (17). leibes
groß t loyplich groß (9 Anh.). liplich
große (15). 1. t nit groß («jV; 12). lip ge=
dinck (8).
*Dimergere {cf. dem.) vir- (8), her-
(17) -dreiicken. der tryncken (9). fer-
senkcii (17, 6.5).
' Dimet-iri, l -ari (75, kl) hd. meßen
sim., ab-ni. (75), manigerley in. (G, 75);
ina-, me -ncherlei wise, wyß, weyß, manier
(68, 110) messen, nd. nieten, ineniger=
leyge wijs meten.
*Dymibri {cf. prc.) mcncherley wiß
(21).
Dimicare hd. nd. vechteii; sehe- (13,
23), sclia- (11), hd. schi-nnen.
*Di-, ti- (93) -micator hd. schirme-r,
-1 (93). scharmer (11).
I *Dtmi-culus, -nuculus /. (jladius, l
pugio (75) dimica-toris (75), -ris (76).
schirm- (74, 75, 76), per- (/4, 75), fecht-
(74) -swert, -Schwert.
Dimi-, dime-diare hd. lialp-, halb-,
in halb (64), enhalp (.5) deiln, teilen.
nd. in- (23), eyn- (22) -half delen. deiln
(17, 19). deylcn (11). halben (17).
*Diniidi-ator, -cor (8i>) deyl-er (8^),
-re (11).
*Dimidicare v. Diiudieare.
Dimidius hd. halp, halb (76). half
(23). hallef (85). mittel, delsam (5»»).
*Diminuculus '•. Dimiculus.
Diminuere ( cf. minuere , de-m.,
dirimere) hd. min-nerii, -dern, -deren, nd.
vormynren (23). ader lossen (G). teyleu
l ablaßen (7).
Diminutio hd. myiin-, mind-erunge.
myrung [sie G).
Dinainutus hd. ge-, nd. vor-mynnert.
hd. -mindert, ge- (6), ghe- (11) -minret.
Dimissus sermo herab-, rab-gelassen,
-glosseu in das mittel (65 varr.).
Dimittere hd. v'-, nyeder-, mit- (21),
ab- (5'')-lazzen(,öi'),-laßen, -lassen, -laißen,
-lossen, -laussen (68, 76). loßin (8). laten
(11). neder-1. l boghen i v'gheuen l an=
hanghen i. indulgere t lat dik Ionen i.
deferre (23). hd. beugen t v'geben l
anhangen (Mss. mog.). anhencken (7).
*Dimius lang (8). dinuus i. longus l
procerus (76).
*Dimnos v. Didimus.
*Diniotio entwerung (19).
Dimouere ent- (19), ont- (11) -weren
{aus verren X wegeii'^). verren (99).
*Diniulg-are, -ere (b^) offenwaren (1).
melden (5'').
*Dyinum v. Dw^inum.
■*Dynain-edia, -idia (i29j, dinadena
(76) [cf. dyanus) apoteke t raedicijuboick
(147). /. potestas herbarum <&c. (129, Pap.),
dynamis (Pap.); est media p. h. (76),
locus vbi medicina recondititr (76, 129).
*Dinas-tia (7G), -cia (ßr.), -tiea (8, 17,
74, 76), -ei (74) (i. apud egyptios potestas
Br., p. l dignitas eligendi imperatorem,
75) köre (8). wirdekeit (17). gewalt 0.
wirdigkeit ein kouig 0. kayser zu er=
weleu (74).
*Dindima p)l- (>■■ loca montosa 76. cf.
dind-imus ; -yma mons phrygice Pap.)
pirgische lannde (74). hoch-berg (68^,
-gebirg (uo). heylige Verborgenheit (i47).
*Dyndime v. Didimus.
Dindimus berg (110). cybels berch
(132).
DIP
Dinoscere bekennen (11, 19).
Dinotus bekaut (11, 19).
Dintrire mw^telarum (i23, Gl. m.).
*Dinuinerabile zelich (es).
Dinumerare zelcii, er-z. (6ö).
Dinutis V. Dimius.
Diobo- t dio- (88 &c.), diouo- (Pap.),
diauo- (I5r.l, diabo- (76, U7), diabu-
(76) -laris, dyabolas (74), pl. dia-(Hr.),
dio- (Pap.) -uole, t diuoitres (147, Br.
cf. Gl. m. 3, 108) {l. vilis mcrcator vt leno
l meretrix q. cf. 7(;j deijjel, gemeyne
fravv, fraweu-wirtin, hure (88). hur, vn=
keugch (74). liuyre &e. (i47).
*Diocallia v. Diaeolea.
Dioc-, diät- (1) -esanus hd. bi-,
weich])!- (1) -schoff.
Dio-eesis, -tisis (18, 19) hd. bist-um
(6), -um, -umb (08, i?.4). bisstum (7).
bischtum (17, 110). pisthum (4). eyn
winstung bistum (18). byscopdom (23).
bescherunge (8). stiift (19).
*. . . diode V. Curruca.
*Diodele (47), dyodella (8.i) {herba)
garwe.
*Diodeina v. Diadema.
*Diodemedea v. Diomedia.
*Diolaris v. Diobolaris.
*Dioliteri ii. polypodium; aus dry
opteris?) stein-var, -varm (Smn.).
Dio-med-ea, -ia, -ie (93) , diorneda
(23) [cf. memioydes) fahke (3, 4). zid^
aich (23). mer-togeli (93), -uogel j'.alloles,
-spin dio-, yarr. diode-medea (7.5).reiger
(Ki.). ags. swan (94'^).
*Dion knofloc (47).
*Dionarius i. qui denarium non valet
et denarius qui gratia nummi honorem
suuin ammittit (70 nach diabularis).
*Dio-, do- (16), i edo- (74) -nisia
(«'. hedera 124) kranich- (IG), kranch- (8),
honig- i wegewarten- (96), hyntlauff- l
wegwart- (74), wegewaren- (47) -blume,
-blumen, -blomen (47), -plum (74).
Dioplois V. Diplois.
*Dyornale v. Diurnale.
*Diorneda r. Diomedea.
Dyo- (Br. Kl.), dio-, die- (76) -ta,
dyo-tta (91), -tha (64), dtotha {sie 49),
{cf. biota, vigeta) eyn kanue (19, 110),
kopff (7.')) mit zwcyu oren. pu kan mit
tween oren (11). zwcj- 0-, var. e-riger
kopff (G4). hd. wiu- , wein- (3) -stände,
-staiitner (7.5). stände zu wine o. zu
biere mit zweien oi-en, stantner (i. ono=
for-us, -ium 75). stendel (49). mitzwein-
hanthaben (93). ain grosser irdener haf
(91). ein groß yrdener top (i25 Mrg.).
kupen (97).
*Diotisis V. Dioeesis.
*Dipale r. Dipsane.
*Dipa-, dipe- v. Dipo-ndium.
*Dipla r. Diplum.
*Diplare [i. duplieare i geminare
66, 129 &c.)zweu- (17), czwif- (4) -eidigen.
tweuoldighen(23).dupel o. zwifachmaehen
(110).
*Diplodiarius ein wammeßmacher (iio
sim.).
*I)iplodiatorius i. duplicator i'es=
Üum (110 &c. cf. diplois i. duplex vestis,
Xdiplomatarius) alßein kurßener (110).
vodener (132).
Di-, dy-, dyo-, dya-,dis- (7.5*^) -plois.
DIP
-ploys {i. duplex vestis l v. militaris ;
wamasius l iopula 74) eyn dupel (110,
132), hd. zweyfehiig shn.. zwyfaftig (es),
zwiualt (93), zwifechtig (1\ zwyfach (64,
75), zweyfacht (8), czwvlich (5^) kleyt,
kleid, schaid [ih^]. nd. tweuoldich elet
sim. zwifeldekaitfSb sim.). wamm-as (22^),
-eß (68, 110). Jacke (12,22, 74, 109). eyn!
gacken (19). jecke, Scheck (74). schecke 1
(10, 18»^, 74). iope (22'^ sim.). ioppe, iop,
schöpf-, ^schopp, wames (74). rote golter
(7.5). tröge (12. cf. v. triplois). troye I
(22L', 74). caspan, uuintlahan depl-aides,
-oidis (?. sagum Gf. 6, 346 sq.).
Diploma (/. epistola 110) bull (91).
ba.sbord (114. aus passeport).
Diplo-ma (gi. m.), -nia (Br. &c.) («.
duplex locutio) gefalden zedel (8). dip=
plon-ia i. sedcs que duplicatur ; -etatus
i. dipplicator (76). diplo-nius i. dupli=
eatvis (Br.); -natarius (er.), -masarivis
(Pap.) i. duplicator {varr. Gl. m. 3. i40).
*Dyplosus abge-scheidener. -sunderter
(74). diplosa i. diuisa separata (Pap.).
*Dipl-um, -a {i. thabeta ex vtraque
parte pilosa -ii) falde (8). eyn ruchdepche
(17), ruwe dept (8) zu beydcn siteii.
*Dipolus zwoifeltig (6).
Di-, dy-pondium, -pondius, -pen=
dium, l -ploydum (741, -pondio (127),
-pondus {g. -eris 17, /. pondus duorum
obidorum l alencium st. hallensium
76), -pandium (67, i.-)2), dy- (5''), du-
(111, Ki ), dis- (13 ) -pondium, diapon^
dius l de- l dis-pondeus (71;), dispen-
dium (8'', 134) ein wichte (8''), hd. ge=
wicht, hd. nd. gewichte, gew. duo minuta
Änie?i.s, von zweyen sclierffen (74). zwifeU
tiges gewiclit (75). geweicht (8, 21). czwey-
gcwichte (öi>), -wichtig (17). czway ge-
wichtig ding (1). zway pfund (91).
Sechser {nummus \ii). ziquazze (i27. von
quaz didraehma q. v.).
*Dippane v. Dipsane.
*Dippl-ieator, -onia v. Diploma.
Dipsacus (/. q. diptanuis sum. ) \viz=
uurz (.Sum.). bubenstreel, weber-karten,
k.-distel (143).
*Dips-a (^64), -as (ki.) , -is t -aidis l
disis (76), dispa-s (74, 76, 93), -des
(Gl. m.), -ges (Pap.), gypsa (Gl. in.),
gipsam (acc? I4i ) wasser wrn (93).
durst-sehlang (64), -shiugo. wißwurm(74).
*Dip-sane {aus ptisana q. v. durch
tipsana), -pane l -als (IG) , -tane i
dispane (8) loches- (101 Gf.), -lovches-
(i2i), locliis-,h)ches-,lauch- (8, 16) -vahsun
(loi). -vasun (i30, Gf.), ^ -vesini ^ -vepin
(Gf.i, -fosun (dippane 16), -vesun (8),
-samen (dipale 16), -sam vdiptane 8).
Cf. fasa, fesa (Gf. 3, 705 sq.), fahs coma,
fahsum radix {ib. 447 sq.).
Dipsas V. Dipsa.
*Dipsidis en deel (11. X dipodia
pars versus Gl. m.?).
*Dipsis V. Dipsa.
*Diptamus &c. v. Dictanmus.
*Diptane v. Dipsane.
*Diptari sten-, erwar-, erwer-wort (47).
Dipt-yeha, -iea (74, 7.5, Br., Gl. m.),
icium (i4i), depti-cium (I4i), -uum
Gl. m.), gew. dicti-ea, -ta (64*=), -ua (21)
i. diabolus! t tabida parua 76) tabel
(5). tauel (21). daiffel (7). sclirib-tafel (110),
-tofel (6), -taffein (17). schnf-tafele (22).
en t. aar men in scrift (23). zijt- (11),
DIR
183
dicht- (64b, 71)^ wachß- (74) -tafel. ein
teutschc tafcl (64^). schuler dafel (18).
ein entwerf dofel (G). vnder tufel (8. cf.
o. diabolus). eyn tafel fuder (17).
"^Diptongus V. Diphthongus.
Diphthera lederesgoUer (111). dy=
phera peltz (j25).
Diphth-, dipt- (i4i) -ongus zwiliu=
ter (Gf.). zuiluiter (I4i).
Dirades i. aspera (Gl. m.) aus dira
id. (Pap.).
Dire scharp, grulich, hart (17).
Directe nach dem schlechten wege,
schlechts on mittel, sti-acks (65). anrieht-,
ledig-lich (74).
Direetio leyt-, für-, rechtfertig-ung
(65).
Direct-iuus, t -us (74) (c/. -iyxsilitera,
Gl. m.) an-rechtich (22b), -richtiger 0.
gesanter (74).
Directu-rus, /. -s (66 &c.) sol (110),
sal (i32) schicken.
Directus reht o. eben (6). hd. ge-
recht (17), -rethte (19), -rieht (67), -rech=
tiget, -schicket (68, 110), -sang (-säg 17).
richtig (17). auff-r. (1). an-r. (.ö, 21),
-richtich t -gherichtet (23), -rechtich t
-richtet (22), -rechten (21), -gericht (5).
vnrechtig (18). opghericht (11). schlecht
(75). ziclitig (76. st. richtig?), in directa
im herten weg (25, Gl. in Lucam). d. via
der schlecht, strack, kurtz wege (65).
*Diregere v. Dirigere.
Direptus genomen (110 &c.).
Dirigere, diregere (65 varr.) hd.
richten, hd. nd. an-, auf- (4), op- (11),
aus- (1) -richten, vff riethen (19). meistern
(8, 9). rihten o. schiken (6). schicken
(110 &c.). senden (7&c.). schlechts vß-in,
var. -hin füren (65). rechtfertigen (12).
ledigen, besuudern (17. cf. sq.).
Dirim-ere, -mere (76), -ire (1), dimi=
nuere (7. verschr. cf. h. v.) {i. diruere)
hd. nd. leiligen. lidigen ( 6 ). ledcghen
(23). snnderen (76). hd.nd. be-s., -sondern
(7). hd. seheyden. be-sch. (11, 19). scheeden
(99). d. bellum strytt vuderzychen (64).
Dirip-ere, -pere (76) hd. zu-rißen l
-rucken; zu-, zer-reissen; zuo-risen l
-ricken (13). to-rucken ^ -riten (23),
-reten (22). zu roppen (18). zer-ropffen
t -zerren (6), -brechen (110). hd. nd.
benemen. rouff nemen, hijr vnd dair
plonderen (132).
Diritas grimhcit (110).
Diriuare (c/'. der.) ut vleten (23).
Diru-ere, -gere (8b) {cf. dirimere)
hd. zw-, v'-storn, -stören; zer-storen(i34),
-steren (76); fallen (21); zu-, zer-, ver-
(110) -f. ; v'-treybeu (9 sim.), -deruen (132).
zu vir storein 0. tribin (8). v'sturen (11).
to-stoteu l -Valien (23). czu brechen l
vmme keren (9 sim.).
Dirumpere hd. rißen l bi-echen (110),
zu-r. t -br. ; zu-, zer-reissen. to-ryten
(22), -riehen (23). zur-, zer -trennen t
-zeren. -zerren (65). schoeren (132).
Diruptus zerrissen (76).
DirusÄrf. grusam. grußelieht ?freyße=
lieh (21). gresehck (22). vreslik (23).
freßlich', sciiarph (7). freyslich (12).
vreisligen sin (13). freystlich (5). fresick
(5b). fressig (76). scharp (5,23). hd.
schar-ph, -pff; vnbarmhercz-ig , -ekeit
184
nis
1)18
DIS
(sie S). viuiioii-, viiiiu'iisch-liclu'r (6:>).
wri-et (11). Iiessig, gretig, grau, grimm
(88l.
Dirutio v'-storuug(19),-8tuoringc(ll).
Dirutus abjrt'faln [17). uidcr gefallrn
(uoK /ATstort \t!><). vt'idorui'u (,i».i).
Dis [i. liiiics, diiibolus, pluto, bis
tili Jio/) rych, rcyih (iio &-c. V {rot dvr
ritlitiuiiT [(iiuitinntm) vud der lu-llischen
(88). dispulto /. inferior deus (76).
*Disacerare i^: acus) caucn. wannen,
criensou (io,s^.
Dis-, di- (Si, de- irr.. <;i. m.) -brigare
(/. warandalizare si, pacificarc 7(i. cf.
Gl. m. 3, 146. Dz. Wtb. 69) entwerren
(S, 0). vrien (si).
*Disbrigator kriogschaider (74).
*Discadere r. Decadere.
*Discalciare, / -ri (7,')) hd. ent-sclunven
(i), -.siluu'U [i . 75), -sclniochen (76),
-schlichen, -schuhen, -schuhen (67),
-schoen. vntschon (23). schuch vlJ- (iio),
ab- (75) -ziehen, parfuß gan (75).
*Disealciator schuch abzieher (75).
Disca-, discu- (Ui) -Iciatus barfußer
f waltbnider (es), parfuß (75). vngiscuo=
hoter (141).
Discaligatus barbeinig (125).
Discantare hd. nd. discant singen,
discaiitieren ^^67, 76).
Discantus (cf. eoncentus) hd. nd.
discan-t, -tiriing (18). gut (6), lustlich
(IT'l gesang.
Disce-dere, -re f -ro (17) [cf. 6ds=
eindere. dissidere.) hd. abe-, ab-, nd.
af-gau / -scheiden sim., hd. -brechen,
?i<i.^-breken. wvcheu. wvt hindan wychen
^65). ontwiken 11 ). v".scheiden [1). sterb-in,
-en (8, 9, \l,differt a decedere st. no&c).
wegcziehen (!•). enweg füren (17).
*Discediiim abscheidungc (17).
*Discen - dire , -tio, -sor v. Dissen-
tire, -sor.
^Discenteria v. Dysenteria.
Diseeptare hd.nd. scheiden. Schilden
(21j. hd. schelten, krigen (9, 65). zancken
(68, 110). strideu (10, 12). widerwärtig
machen, sin o. werden (75).
Dis-eeptatio, -cipaeio (8) kriegunge
(8). krieg, zwifel (65^. zanck (68, iio).
Discept-ator, -or kiffe-(21, 152), keiff-
(66). kefel- (51 . keue- (23), czweife- (4,)
-1er. kiffiger(7). krieger (76). M. zancker,
l klaffer t69. 134), klef-fer (7o\-ler (i5i).
*Disceptiue widerwertiglich (75).
*Disceptuni /. septum transuerfum
{st. dis-s. liese. lijst i^ku.). ags. nette
(94a).
*Discercio v. Diseretio.
*Discercorare [st. disstere.) reynegin
(8).
Discer-e, -ere (5*>) {i. instruere 3) hd.
nd. leren, hd. ler-n (Mss. mog.), -ren (21),
-nen.
*Discernentia vnderscheydung (19).
ouderscheidenisse (,11).
Discemere ( -c'to s. u. ; t decemere
7 7) hd. be-sehen, -schöwen (6), -schau-
wen (7), -schauen, nd. be-zecn (23),
-seyn (22). hd. vnder-, nd. onder-
scheyden. schichten (77). hd. er-, her-
(17) -kennen, yunerlichen (69), vnder-
schiedlicl» («5) erkennen, richtin o. 8un=
dirn (8, 9). dcilcn (11). to rcten (22).
Dis-cemiculum, -criniculum ( "ti ),
-crinile i^ Ib. ), -criminale, -criminalia
ypl. 117, 120\ -criminales [sg. 19), -cri
nale (7i;, 110), -criniale us), -crimen
(9.3^ de-cerniculum (loo, iji, 130, Sum.),
-crinaculum (7^, -criniculum (G, 17),
-c'niculum (8), -corniculum (74, Mss.
iii.)i;. ), -cumiclum y\). -carniculum,
-trunculum \^\ -ci'ipiculum ^7n), des=
criniale S'') (X dis-cern ere, -crimen,
corniculum, decor, crinis) /((/. nd. har-,
hare- (7, 19, 21), hair- i5. 7), hör- ((3, 8,
9\ heren (4I, hals- (18), schcidcl- (11,
19), t Scheitel- (110, 93) -snßr (6), -snur
o. -flecht (74), -snuher { -snuer (17),
-snure (8''), -schnüre (7, 4 ), -schnuor
(110 sini.), (^discr. eyn scheydel) -suoher
f (decom. hare-) -snower ^19), -snore
(ö, 18), -snor (23), -snoer (ll), -nadol
(93), -band (76), -bant (8, 9\ scheide-
(17), vnder- (ender-) -bant (17, Sum., Gf.
3, 137'). -pant (12Ü. borte (100). faswit
(117). harscaida (120). Selten Unterschei-
dungen, wie discri-nale pr. seruorum.
-niculum i. ornamentum virginalis capi=
tis. -nile o. inulierum (76); -minale har=
haiib; sciiaitel-nadel. -.stefte 1^74); undir=
bant. decerniculum harsnur (i30).
*Discerpcio entpluckuiig (19).
Dis-cerpere, -serpere, -erpere (10)
hd. zu-, ent- (19), nd. to-,wt- ( 11) plucken,
-flucken (9'). hd. zu-rißen, -risen; zu-,
zer-reissen. nd. to riten. abrvssen (110).
zurzerren (65'i. aff-plucken, -sdioren (132).
schlieren (99. /. r/. schoren, scheuren
rumper e Kil.).
*Diseerpere inus disserpere) slichen
.^icut serpcns (18").
Diseerptus entplucht ( 19 ). wtglie=
plucket (,lli.
*Disc'to zu-rißen / -plucken {st. dis=
cerpo I ; her kennen, richten, sundern
[St. diseemo; 17 1. discretare /. discer-
nere (76\
*Discibilis {cf. dicibilis) gelernig (75).
*Discidere '■. Dissidere. Decadere.
Discidium (x dissidium) dodunge
(17). zweygung (6). vneinikeit (110^.
seheydung zwischen man vnd wyb (110
siin.). twist (132). twidrach (23). v- (8''),
um- (99) -miime.
Discinctus entgurtet (110). vngurt
(68). ^rtghegort (11\ hinlessig { vnfruotig
(91).
Discindere ab-schnydeu i -scheren
(68, 110 .
Dis-, de- (14) -eingere, distire (76)
hd. vff-, auff-, off-, hd. nd, of- (13, 14, 7),
äff- (14, 31, abe- (3), ab- (75), vp- (23),
wt- (11, 99), ent- (9, 19), vn- (8'>) hd.
-gurten, -gurtten (3), -girden (13), -girteu
(76), -gorten (8*^), -gurden (13 Mrg., 99),
-golden (11, 14, 23").
*Discipatio r. Diseeptatio.
Disciplina hd. nd. nd. lere, leer (11).
1er (4). hd. lare (Mss. mog.), lerunge {9>o).
leringhe, castijngiie (132). Ärf. "zucht,
zoht (6), zocht, tzoechte (19), czogt (21).
tuch (13). tucht (23). ziichtekeit o. giit
wandelünge (8). doget (99). kunst (93).
Disciplinare hd. nd. leren, lernen
(19). hd. zueht (7, 76), zoeht lern, lernen
(76); zucht-in (8), -igen; zuhtcn (6);
zochtigen. nd. tuchtiglien. castien (11,
191 slaen (132).
Disciplinatio czotigungc (19).
*Disciplinator czoehter (19). zucbti^
ger { straffer (75).
Disciplinatus czuchtig (5'>, 75).
geczotigit (i;t). ghetuclitighet (11).
*Discipula v. Decipula.
Discipula iungerin (UöV lertochter
(64).
Discipulus hd. nd. iunger. lern-(64c),
lere-knab (64), -kint (19). leerkijnt (11).
eyn vnderteuiger (17).
Discissus eiitsnidden (17).
Dis-cludere, -claudere hd. vß-, vff-
sließen, -sciiließen sim. off sleßeu ^^,'>).
enezwey sliißeu (19). nd. vp-, ontwe- (11)
-sluteii.
Disclusus ausgeschlossen (134 sim.).
*Discofiferus v. Discophorus.
*Discolerare r. Discolorare,
*Discolia vii-fruutliclieit (10), -frunfc:
lieh ynic 12), -stedckeyd (19), -tzucht l
aweyse (74). onstedicheit (11).
Discolor s^bst. adj. hd. nd. mis-, hd.
misse-, miß-, manche- (5), manig- (7, 64),
maiiclierley. manigerlay sim., vngUch
(8ai>) varwe\l6, 18, 23), hd. färbe (5 kc),
varb sbst. adj. inanichvarwich (23). myß=
verfft(i32).mesfarwech(99).vngestalt(17).
Discolo-, bissw. discole-rare misse-
[b, 7, 18), miß- (74), lul. nd. ent-, vnt-
(23) -varweii (18, 23), -verwen (6, 22),
-färben (i'), hd. -verben, -pferbeu (1).
Discoloratus misse- (5), mißhe- (21),
myse- (18), miß-(^17). mis- .23, 76j -geferwet
(,i;l),-geferbet (5, 76),-ferbet(17), -varwet
(23), -varwe (,18;. entferbt (110). ontverfft
(132). hd. mengerley, manchcrley, mit m.
(67), mit mangerley färb (68) geferbet,
gefärbt (6;>i.
Dis-colus, -colis ( 104), -culus,-eholu8
(Br. &c.) [i. discors a schola, X öuaxoXo?
cf. Dz. Wtb. 124; diuersas scolas visitans
6) ain vnzichtiger landloffender sclmoler
(76). einer der von der schul lauft (68).
ver- t vmb-laufer [l). lant-laufer (7, 18),
-leuffer {b &c.), -leyfer (21), -lopere (23).
scholer (5, 22). en varende seh. (23).
varender schuler (70). winckel-sch. (110).
böse schyler [Vd). vn-gezoginer (65, 104),
-zuchtitj (,8), -stede (8"), -siddig(17),-sindig
(21),-se"dig(18). vu- (23), eyn- (22) -sedich.
ongestalt (i32). koustabel (12).
*Disconpendiosus lang vnd vnnuezam
(5b).
*Dis-consulere, -consullere, -culere
(6) hd. nd. weder raden. hd. wider-, eut-
(110) -raten, -roten (G), -rautten (68, 76),
-reden (21).
*Discontinuare von einander trennen
(65).
"^Discontinue ablessiglich (75).
'■^Discontinuitas vnstedekeit (18).
*Discontinuus vn- (5), vn nie dan
{sie 7). mittel (4), an m. (17), mit m.
(1, 3), nicht mittein (.5^) gantz. mede (22),
vntmede (23) gans. hd. vnstet. gantz v.,
der kein ding endet (110). onsteydig(21).
vnflißig (18). ablessig (75).
Disconueniens Äd. vn-eben, -zimlich,
-bequeme, nd. vneuene.
DJS
DIS
DIS
185
Disconuenientia hd. ««Z.vnbequem-
elicheit sim., -iclieit (22), hd. -ekeyt (66
sim.). bequomeheit {sie 21). vnzimlich=
keit (67 sim.). vnbekuntlichait (i34).
Disconuenire hd. vneben nd. vn
euene komen, kumen (6). nit iber kumen
l ains sin (76).
*Discooperire (x cooperare) mede
lielpen (23).
Disco-operire, -perire, -perare (5^)
hd. ent-, en-, wol be- (6), vff-, ofF-, ob-
(13, Mrg. of-), nd. ont-, be-, vp-decken,
-deken (5^, 13). entplessen (64).
Discoopertus entdeckt (69, 134).
entdecket (11).
*Discop-ella , -ulla (85) schyle- (47),
slic- (8.5) -wort.
*Discoper-are, -ire v. Discooperire.
Diaco-phorus, -forus, -ferus, -fferus
(76) trohodseze (100). tröhsaz (121). truh=
sace (Sum.). teler- (74), schussel-dreger
(5), -treger (8), -trager (68, 74, 110).
essen-tr. t truchseß (75).
Discordantia enczweydrechtikeyd
(19). plang, verdrieß (74).
Dis-cordare, -tordo ijprs. 76) {i.
delirare q. v.) hd. zwey- (7, 18), ent=
zwey-, nd. twe-, twey- (22^), ontwie- (11),
eu twe-dragen, -di-eghen (11, 22*^), hd.
-tragen, -trachten (7). zwytrechtigen(76).
twisten (132). missehellen (6). twyen
(22''). vneyndrechtig (8), nit eyns t
vneins (65, 110) sin.
Discordator v. Diasensor.
Diacordia hd. cyn zwey- (5'*'', 18 &c.),
zwi-, zwy-tracht (5, 110), -dracht, -drach=
tikeyt (i52), -drechtigkeyt {b^ , 67),
-trechtikeit, -trachtig-keit(68), -dreckeyt
(18). nd. twydrach (23). missehelle (Anz.
8, 10t). twistheit (132). czweyung (4).
vn- (99), on- (1O6) -minne. vnwj^llen,
vordret, plau (22**. c/. plenghen jurgia
Seminare ib. und das Folg.). plang l
verdrieß (74).
Discora hd. zwey-, zwy- (66 , 68),
vnein- (81») -trächtig (134), -trechtig (66
&c.), -drechtig, -drachtigh (110), -ti'achtig
(68). entczweytretick (19). nd. twydrach=
tich, ontwiedregende(ll). missehelliger.
(6). kriegisch (8).
*Discortator v. Diasenaor.
Discrasia vnzurecht (^12).
Discrepantia ontwedreginge (11).
Discrepare, -ri (i. diacordare) zwey=
trechtig ( 18 , 110), zweydracht (17)
machen, sin (110). hd. zweytre-, zwitra-
(134) -chtigen; entzwey-, eynzwey- (6, 7),
entzway- (1, 2) -tragen, -leiden (12).
nd. entwe dragheu (23), ontwie dreghen
(11), discordiren ("99). scheiden (17 sim.).
mißhellen, nit einhellig sin, wichen (65).
Discrepatio streit mit vnge-fur, vlg.
-stume, var. vngstum (75).
*Discretare vnderscheit machen (65).
Dis-cretio, -cereio (11) (/. gnoma 1,
gnama 5^, ineptia q. v.) hd. bescheiden-
heit, -keit, (18, 21). beschedenheyt (23).
bescheydicheit (132). vnderscheydung
(19). onderscheidinge (11). v'sin-nung
(5b), -nikait (1), -chait (2). synnig list
(12). wißheid (17).
Discretor ertzpucher (i35, Agr.).
Discretua hd. nd. bescheiden, be=
scheden (23). hd. wise, wyß, weiß. nd.
wijs. weyß ratig ; {i. gnarus) versunncn
(1). vor sonnen (5^). hd. zuchtig.
DlEFKNBACH G LOSS AKIL'M.
Discrimen laster (11, 19, es), hd.
zwi-faltig {i3i), -feltig, zweyf eidig, nd.
twiuolt (23), tweynot (22) laster. wege-
scheide (5 sim.), -schade (23). schade
(8, 65, 68). werniß (8). schand (68).
vnderscheid (88, iio). scheide-1 (111, -len
(19). sehaitel (74, i. glaba i glabella,
linea que diuidit capillos capitis muUeris
76). hd. Scheitel, sch.-nadel (93. cf. dis=
eemiculum). strel ; kampff, teilung (88).
angest (99). anxt (132).
*Diacrimina {cf. prc, sq.) schaytel-
nadel, -stefft (74).
Discriminale &e. v. Diacernieuliun.
Discriminare, dist'nüno (17) ziscei=
tilon, giuuilton (Gf.). scheyteln (9). schey=
delen l deylen (11, 19). scedelen (100).
vnderscheydin (8).
*Discrin-ale, -iculum &c. v. Discer-
niculum.
Discubare v. Discumbere.
Discubitus sa-, varr. se-, t si-tzung
(C5).
*Diseulciatua v. Discalciatua.
*Diseulere v. Diaconsulere.
*Diseulus V. Diacolus.
Dis-cumbere , -eubare , -eumbare
auf der erd essen (1, 4). hd. eßen, essen.
nd. etteu, eten. siezen (19). sitten (11).
mit rue sitzen vnd am tisch essen (75).
zu dische (8), zu tische (9) siczin.
Discurrere hin- vnd her- (110), ent=
gegen- (75), hd. nd. ent-, hd. -lauften,
-loffen (76), nd. -lopen. vmb-löfFen (6),
-reyen, -schweiff"en, -ziehen (88).
Discursus ent-, weg- (110) -lauff'ung
(18, 110), -lop (23). vmbloff (6). hd. eyn
lauft', ent-1., besijt 1. (17). en to lop (22).
ent- l mengerlai-loff'ung (76).
Discua (i. tellerium, acutella, map=
pa, mappella; instr. ligneum t plum-
beum ad ludendum aptum 3 sim.) eyn
werft t eyn bly« kloße (21). wurff l
pleyklotz (74). eyn worp (22). eyn in
worfi" t ein blihen kloz t eyn disch (5
sim.). en in worp (23). en bligen (23),
bhen (22)clot. cinpley worff (3. cf. bley=
wurf &c. bolia Fr. 1, 109). hd. nd. disch,
teller, teler, plendel, Schreibtisch, zwehel,
kinderspil (74). teile (95). hd. deller. eyn
bli klop (7). eyn kloß von blye (18). bal
o. rieh tisch o. bechken schüsil o. haut
zwehel 0. asch (8). dischtuch, lylaeh (65).
schüßel (19, 68, 88). scutra (120V scotele
(99).stoel(ll).schotel-bret(22b),-brot(22,
23). pal t motzen ( 75. ein hölzernes
Wurfzeug; aries? cf. mutz Fr. 1, 68O?
Schweiz, matze?). disco ludere den
stain stossen (88).
*Discu8 aolis, rotula s. {i. cham8e=
melvun) chamillen &c. (i43).
Diaeussio ent-richtunge (17), -schein
düng (,110). vßtreschung (6.5).
Diacussus vnder-scheyden t -slagen
(19). endanncn-, var. endan-geschlagen
(65).
Discutere {%. disserere, quatere, sub^
tiliter indagare) schütten (1). richten (7).
be-r. (10). enrichthen (13). hd. nd. ent-,
nd. vnt-richten, hd. -rehten (G), gew.
-rechten, scheidin (8). hd. nd. vnder-,
hd. ent-scheiden. hd. vnder-, nd. onder-
winden (11, 19, 100), -vinden (loe). er=
fundein (so^l. entwerren (9). entzwey
slaen (5 sim.). enzwayschlahen (76). eyn=
zwey slagen (7). nd. entwe-, entwey-
slan. schichten (22^). diso, noxam stob=
ken und blocken (125).
Discholus V. Discolus.
*Diaeeare v. Dissecare.
Dys-, dyss-, gew. disa - enteria,
discen- (4), dysstn- (af.) -teria, dis-
aenterea (93), -sintheria (99), -interia
(Gf.), -erteria (76), difanteria (136^),
sinterea (,Sum. 11) {i. diarteria, liente^
ria, cyliaca 4 sim.) hd. plut- (69), plut-
(64C, 75, 152), hd. nd. (99) blut-, nd.
blot-ganck, hd. -gang, -sixht (8^), -sucht
(75), -sogt (99), -scheyß, var. -schyß
(64), -fluß (69, 134). rure m. (4). rot-r.
(75), -ruor /. (91). buchwee (19). rote
weben (8). der rot siechtag ( 93 ). de
rode utganc; het r. buek-evel (85).
vzganc (Gf.). auß-, hufl't-gang (114). nuz-
(Sum. II), ZUZ- (Gf. 5, 714. cf. 6, 14l)
-suht. die scarfe kolre (Anz. 8, 493).
*Disentericos vzcane (i4i).
*Diserere v. Disserere.
*Diserpere v. Discerpere.
*Diserteria v. Dysenteria.
Disertus v. Dissertus.
*Disgargare v. Disgregare.
*Disgrasiare i. distemperare t de
gradu vite l sanitaüs destituere (76).
Dis-gregare, -gargare (1) {i. dis-
pergere, -perdere) hd. nd. scheyden.
hd. vß-, von einander (75 &c.) -seh., l
teilen (75). strauwen (17). strowen (23).
v'sprewen (7). zertrennen (75).
*Disieere czu werften (9).
*Disinteria v. Dysenteria.
*Diais V. Dispa.
Disivmgere enczwey fugen (19).
ontweuoghen (11). scheiden (22). zer=
trennen die gesellen; von ein ander
nemen (75).
*Di- l in-solentia i. diauetudo (76).
*Disonus v. Dissonus.
*Dispages &c. v. Dipsa.
*Dispane v. Dipaane.
Dispar hd. vn-gelich, -glich, -geleich,
-gleich, -geluck (68), -enlich (69, 134),
-eben, -ebenmassig (1). nd. vn-gelick l
-euene; onghelijc (11).
*Disparare v. Disparere.
Disparare vnglich machen (110).
*Dispareio v. Dispertiri.
Dia-parere, -parare, -perare (8) hd.
nd. v'swinden. v'suinden (8^). v'swenden
(99). hd. verschwinden, machen v. (65).
sehenden (23). scheyden (22). hd. v'-sch.
Disparitaa vnglich-keit (7, 18), -eit
(75, 110). vngeluckheit (68). vngleich.
vnterscheidlicheit. (6.5^^ Mrg.).
*Di8paraior v. Dispergere.
*Diapartisare v. Bipartire.
*Diapa8 v. Dipsa.
*Di8pedioaus v. Dispendioaua.
Dispellere zu-storin (8, 9), -strewen
(9), -strauwen (8). v'-str. l -storn (17).
Dia-pendere, -pondere (9) {i. dia=
penaare 17. xdisponerej vßgeben (12).
entscheyden (9 &c.). teilen, von einander
strauwen (65). schicken, entschuldigen,
h'leuben, uffziehen (17).
Dispen-, diapon- (69, i34), diape-
1) -diosus hd. lang , hd. nd. lank, lannck
^1 sim.) t vnnütz (6), oder vnnutz (69, 134),
vnd vnucz (1), vnd vnnutte (23), /id. vnd
vnnutzlich, vn vne nicz (18), vn nucze=
24
186
DIS
lii-b (17i, / vn noezelich (21), vivi vi»
iiiiizsaiii i i).
Dispendium vniiAtz / lauj; (G). I.
vimitt/. nil / inildckfit (S^i. t-u laiik vn
zuilti- wocli r->^^- viiimt/. vlJ^ab (uo).
etwas verloren si'liudi, «8). vMiiy.Sjquotzinge
(i-M). hd. 11(1. schalle, strid [7).
'Dispendium r. Dispondium.
^Dispennare i)liu'keii (\':h.
Dispennere ausdeliiHMi (Ki.).
Dispens-a, f -oriiuu (74) ein vßgab
(uoV spy.sekamnier (10, fiiV spise- (11\
spis- (!»:tV sj)eyÜ- (<i) -camer (11. 7l)
-padtM» (71, !>;<V
Dispensare [cf. dispendere) hd. er-
lauben (1), -lauben, -loben {ts), -leuben,
-lanffen \\H\. -leyben (21). lanben ; er-1.
vber <lie gemeinen recht; auHoßen die
gesatzten r. (7.'i). orleup geben (5). vor
lazzen (5''). ablassen, herlychteren &c.
(65). wijt deylen (i32). nd. erlouen;
ghenadiehen (11). entschuldigen (8, 9, 7.5)
von gemeinen rechten (7.5). dispensieren
(uo). besorghen (81). v'sten(17). vorstan
(23). hd. vorstoren (Mss.mog.). v'stern(18).
Dispensatio hd. er-leubunge (5)»
-laubung, -lobuug(76). dispensierung (usi
110). herlosunge (17). milde hd. gäbe, nd-
gaue. Ordnung l vß rilitung (6). erwer=
bung (21). vor-steunge (8), -steudinghe
(23), -langhinghe (22).entschuldigung(7.5).
Dispensatiue heilsamlich (6.5).
Dispens-ator, f -or (m) (i. q. spisarius
Sm. 3, .t78. i. procreator 7« st. procu-
rator) vs rihter (BV hd. vß-, auß-geber,
-genger (49). hd. nd. vorstender. forc-
stenner (21), -stenncr (18). vorsteer (8).
vorst6rer(4). bottclijr(t32). Schaffner (uo
&c.). ein heilsamer vmteiler t scheffner
(65). spisar (Sm. 3, 578).
*Dispensoriuni v. Dispensa.
Dyspepsia vn-dawung f -dawligkeit
(lu), -tewung (126). böse deuung (Fris.).
*Disperare v. Disparere.
*Dispare vorfureu (9. '/. disperdere
zu wreii .'').
*Disperare (ans desp.) vir- (8), vor-
(5^) -zwifeln.
Disper-dere, f -gere (5. v.) hd. v'-terbin
(8), -derben (uo), -liesen, -ließen (17),
-lyessen (i.ii), -lyssen (i52), -lesen (m.ss.
mog.), -lieren, -lyren (69). hd.7id.y''-\ezen
(23), -stören, spreiden (99). zu wren (100).
Disper-gere, t -dere (66 &c.) {i. dis^
parsior f distribuo76) /irf. strauwen (8*^) ;
v'-str., -strawen, -strauen (17), -strewen
(70). hd. nd. v'-stroweu (23, 68, 76),
-stroghen (22), -stroien (i32), -lesen (7).
stroghen (22). struwen (19). zer-streuwen
(69), -strowen (134), -streyen (uo). zu-
strauwen (8), strewen (9), -storn (7).
zerstören (6). vßteilen (uo). spreyden
(11). sprengen t strengen (22*').
Dispers-io l -us verstroiet (132). zer-
strowet (68), -streyung (uo). disper-sus,
-tus {i. diuisus 76) geteylt (65). di8per=
siones zur-strauung l -Störung (65).
*Dis-pertiri, -parcio prs., -pertus
ptr. (76; vß-, wol vmb-teilen (65).
*Dispicator {cf. Gl. m. 3, 159) piniger
(6, 23).
*Displaeare &c. v. Displicere.
Displicentia hon (22^). hone (74).
schab- (74), schav- (22'') -ernack t vn=
wylle.
DIS
Dis-plicere, -placere, -placare (lu)
hd. misse-, miß-, mis-, mit- (2\) beliagen,
-hagon (17, i5i, 152), -haben {sie 19),
•Valien, nit (7), vbel (4) gefallen, nd.
mishaghen (^23). schelen, scliadeii; /". q.
jnpedire ecnebben, vuljagen (22''). wy=
derdryeß Ihun (65). displicet misse- (19),
et Ulis- (11) -liaget.
Displod-ere, -ire i i. dis-, con-cutere ;
conglutio / (lilacero sie 76) ^-ßscliuttcn
(68, 110). vyßselmdden off drucken;
scharpliclien ondersodieu (l3i). band
auff ton (61).
*Disploi8 V. Diplois.
*Displonatarius {ait-f diplomatarius)
i. duplicator twywcldigher (147).
Displosus {i. distinctus 76) vß-geschut,
-gctruckt (110 ,s-im.).
Dyspnoea kyster-, keichächt- (126),
engbrunst- (Fris.) -igkeit.
Dispondere v. Despondere. Dispen=
dere.
*Dispondiosus v. Dispendiosus.
*Dispondiuia &c. v. Dipondium.
Disponere hd. nd. schicken, seh. sich
in einen handel o. sach (75). sigcken
(21). be-gageu (ib.), nd. -iaghen (22),
-ghaden (23 &c.), hd. -reyteu (7, 65, 76),
-stellen. Arf. ord-euen (uo), -enyren (152),
-inieren; vßrichten t gefallen (ti). vor
vir.'iaißen (19). v'satinghen (11).
Dispositio schickunge (9 Anh., 63).
zu-sch. \ib., 7, 76). ein zugeschigkunde
(15). scluckliclikeit &c. (65). hd. gestal-t,
-tnuß sim. ; gute gestalt. geschauuß
(63). bereytuug (9 Anh.).
Dispositus geschickt (8, 75j mit den
glidmaß (75). gestait (68, uo). schapcn
gestal (22''j. dispositum ab eterno
angeschlagen von ewigkeit (65).
*Dispiilto V. Dis.
Disputare von eym. einem ding
zwej'erlcy mainung haben (76), wenunge
h. (17, 18), wonung h. (7), wege halten
(75), waue haldeu(5), von h. (21), wanung
machen (4). van enerae dinge twierleyge
wan holden (23). zwey-weuen (9), -drach=
ten (8). czeuerleuw auhalden (13). dis=
puteren (ö^).
Disputatio disputerung (5'').
Disputator ein widerwerfer in
kmisten (93).
Dys-, dis-pliilus ein boß freund (110).
^» Disquamare v. Desquamare.
Disrvunpere zu-rucken (5''), -reyssen
(9), -brechin (8). ryßen (19). riten i
spielten (11).
Disruptus [i. dis-copulatus , -per=
ditus, -sociatus 76) enczwey geryßen
(19). outwieghesplotcu (11).
*Dissanus vnsuut '22'').
*Dissar-tire , -cire (76) hd. ent-neen,
-neyen, -ueygcu o. vff trennen (uo);
eu-tr. (9); zer-reissen, -zerren (6); zu
rißen sim. nd. to riten.
*Dissartus zerrissen 68).
*Disseedere v. Dissidere.
Dis-, di- (76) -secare, l dissieere (74;
hd. entzwei-haucn, -teilen (74). eyn zwey
hauwen i7). rab h. (65). enzwai- (76),
enzwei- (6), entwe- (23) -howen. cappen
(99). splijssen, pyuigen (132).
*Dissedere v. Dissidere.
*Di8sediuin v. Dissidium.
Disseminare hd. samen, czamen {sie
DIS
9) werfen, dcilen (17). vnglich segeu,
varr. aelien (75).
♦Disaendere v. Dissidere.
Dissen-sio, -cio, -tio, -tiones (65),
-BUS hd. eyn zwi-, zwey- (21 &c-.), zway-
(1), nd. cn fwey- '22 , twe- (23) -dracht.
-drach (22, 23), hd. -traclit. -trachte (67),
-trachtnng 76), -trachtikait (1 «t»».). vnt
zwey dragunge 8''). zwibmff (75). wer-
(8), irr- ^17j -unge. offin Unwillen (.\.nz.
7, loih). vnwilligvuig ( uoj. Hchelinge''iS2).
Dissens-io zweytraciit (69, 134); -us
zweiung (69), zwayung (i34;.
Dis-sensor, -censor 1 /. discor-dator,
-tator 76) eyn vuhclliger luo;. menger,
cleffer (17;. twistmecher (132;.
*Dissenter-ea, -ia v. Dysenteria.
Dis-sentire , -cendire (^22; , - censio
(76) lid. entzwey-, enzwey-, entzwi- (75)
-tragen, eyn zwey tragten (1). vntzwey-
(8''), twe- ^22), entwe- (23) -dragen, t
-volen (23). zwi- t zway- trachten (76).
zwcyfeln(l). euczaifen (2) schelen (l32).
Dis-, di- (76) -serere wol spregen
( 13). wißlicli sprechiii(8). weyslich streiten
(9j. kretin (^8, 9. (/. Fr. 1, 547 sq. nl.
kreten irritare .nm.).
*Disserpere v. Discerpere.
Dissertim redelich (17).
Dissertitudo gesprechkeit (8).
Dis-, di-sertus gespre-ch (8), -che
(8'»), -ke (99) wis rcdich(23). i-edsprechig
(65). gelert o. wol redet (e4).
*Dissibilis v. Dicibilis.
*Dissicere v. Disseeare.
Dis-sidere, gew. -sedere, -scedere
(8), -sendere (8''^, -cidere (22) hd. nd.
misso-stau, hd. -sten, -dan iS*"), -stehen
(74. cf. Ob. io.-)4 &c.), -schehen (9), -gen
(18). hd. entzwey-ti-agen ^'7??., -siezen
(19V ontwe sitten (11). twey- (22), entwe-
(23) -draghen. hd. ab-, mit- (69) -stan
sim. krumpi sehen, var. krumisch sitzen
sicut faciunt vxores cum non diligunt
nos sed dissident a nobii^ (75).
Dis-sidium, -sedium (17), -siduiim
(76) zwey- (17), twi- (23) -dracht. zwi-
tracht (68, uo). zwayträchtikait (?'. dis=
sensus 1).
Dissilire zer-springen , -spritzen,
-brechen, -knellen (88).
Dissim-ilare , -ulare abweysen (1).
glichin (sic8}.hd. vn-glichen, -gleichen,
vnglich werden (7). ontliken, vinsen (11).
vir- 119), ver- (99) -swigen. spotten (z.
suhsannare 4). verachten; liederlich
lassen hingeen; durch die finger sehen
('65/. ober-s. (ö^). vberzehen (100). ouer-
sen (23), -seyn (22). hd. (Mss. mog.) vbel
(18). vbbel (21), obel, eben {sie 17) sin;
honen ; hoeu (18). v'tragen (9). helen (23).
Dissimilis hd. vn-gelich , -glich,
-gleich, nd. vnghelik.
Dissimiliter ^•nglichlich (75).
Dissimilitudo vnglich-keyd (19), -eit
(75).
Dissimulare v. Dissunilare.
Dissimulator ein falscher annemer
(65).
*Dissiiitheria &c. Dysenteria.
Dis-sipare, -tiperare {&>. X -tempe^
rare?) strauwen (5,7). v'-str. (5^ 10). zer-
str.,t;ar. zurstruwen (65). czu strewen (9).
strowen (23). drauwen (21). t6wen (trowen
6). hd. brechen, zer-, czu-br. deylen (8,
DIS
11). verteylen (29^). myn-nern (7 &c.),
-ren (6, 23). dorchbrcngen (132). vnnutz=
lieh verbringen (110). hd. vbel, ibel (76)
v'zer-n, -ren (6). vorteren (22). ouel v.
(23). stören (8*^, 10). hd. v'storn. hd. nd.
v'-, hd. zer-storen, -stueren (11). v'- (6),
zer- (134) -stören (6). sto- (66, i5i, 152),
stu- (70), sti- (67) -rmen.
Dissipatio v. Caluisium.
*Dissistere {cf. des.) abe sten (5**).
*Dissnidiuin heue lot (8^) st. heuelot
fermentatvun ? heuebloch structrum?
Dissociatus gescheydeu (8).
Dissoluere hd. uff-, off-, auf-, nd.
vp-losen. auf-losen (3, 134), -lozsen (4).
off- (18), er- (76) -lesen, hd. v'-laßen,
-lasen (5). nd. vorlatcn (23). vß laußen
(76). hd. weich, nd. wek, kräng (17)
werden, machen (76). en- (19),ent- (6,
68, 99), ont- (11) -binden, -benden (99),
-lidigen (6). sieben (9). hd. sterben,
dowen (ys 22^). op-d. (23).
Dissolui vßflussig t vnbehebe t zu=
trent t geil werden, zurlech-nen, varr.
-eren (60).
Dissolute gcil-lich, -iglicb, -glich (6.5).
Dissolutio {cf. diflfectio) vorlossung
(4), erlesung (76). entlosung (6). ufflo=
sunge(17). v'-lassung (1,5), -lassen (63),
-latinge (23), -laßerung (21). vnbehebig-,
lichtfertig-keit(6.5). hd. ontbiiidung. ein
wilthirt (63. st. dissolutus cf. wild^
fang).
Dissolutus vffgelost (17). offgeloste
(18). entlüset (6). hd. v'-laßen, -lassen,
-lasen (5). nd. vorlaten. ruchloiß (10).
entbunden (68, 110). hin- (75), far- (es)
-lessig ; -lesig, ains vngeord-entcs, -enten,
-en lebens (75 varr.f ebenturlich (12).
vn-gebunder, -behebiger, -beheber; zei'=
trent durch boß sitten de do die reiffe
zersprungen sind ; /. raml-erin, -ig, vor.
-ing ( 6,5 ). eyn juffkind ( i. adolesrens
perditus 126, Pict., mhd. Fa.stnachtssp.).
Dissonantia (<'. dyasonia q. c/'.)inisse^
hellung ((3). vnoinhelligkeit (6.5). awi=
sicheit (11).
Dissonare hd. misse-, miss-, miß-,
misch- (5) -hellen (6, 110), -helligen (75);
-lawtten (1), -lauten, -luten. mys- (22),
hd. miß-, vuglich (7, S^J), entczwey- (19),
ontwe- (11), ouele (23) -luden, falsch
singen (17). mit senen(7ü. st. missingen ?
cf. consonus mit soncr ib.).
Dis-, di- (76), i dya-, ab-sonus
vn- (iio), miß- (7.5) -hellig. misse-hellung
(sie 6), -leutigkeyt {sie 152). Jid. nd. mis-,
hd. miß-, mische- (5), mit- (1), eyn=
czwey- (51*) -ludig, -lawtig, -leutig, -lutig,
-ludende (17), -luten (76). awis-e (19),
-ich (11 &c.).
Dis-, i ab- (Br.) -sopire er- (110),
ont- (132) -wecken.
*Dissquamare i'. Desquamare.
*Dissta-ntia, -re i: Dista-ntla, -re.
*Disstercorare v. Discereorare.
Dis-, di- (76, 1.52) -suadere, -swa=
dere hd. ent-, nd. vnt-raden l -wonen.
ent-raiden (7), -raten (110), -wenen (17),
-won (18). en Worten (21). hd. abe-,
weder-, wider-raden, -raten, -ratten (67,
151), -rautten (76). raden {sie 22).
Dissuasio ent- (110), wider- (68)
-ratung.
*Dissudare {i. humiliare) diemutigen
(74).
DIS
*Dissuefaetio v. Absuefactio.
Dissuere v. Desuere.
Dis-, di- (7(i) -suetus, -swetus }id.
nd. vngewonet. ent-waneyt (5i>), -wannt
(1), -wnt (2), -wont (17), -wenet (68).
eynwont (18). vngewanet (21).
*Dissuria v. Dysuiia.
Dissutus vngenehet (19). vntneyet
(llj.
*Disswe-re &e., -tudo v. Desue-re,
-tudo.
*Distabueret ags. asundum (i36 :
aswun-an, -den Bsw.).
Di-, dis-stantia hd. vnder-schcyt
-scheid, -scheidenheit (9 Anh.), -schei=
düng (65), -schaiden (76), -scheiden verre
(15), -seh. ver (63). verr vnderscheit; ein
weyte czwischen czweier dinge entczwei=
tragunge (9 Anh.). Äd. zwystandung (69,
76); zwey-st., -stcunge (5). entwe-stan=
dinge (23^, -standich (22). ver-heyd (19),
-heit (67, 152), -unge (6), -nisse (8^). hd.
verr-, nd. veer-heit. die verre t wyte
(65).
Di-, dis-stare hd. abe-, nd. af-, off-
(18), von ander (18), von eyn a. (75 &c.),
weyt von eyn a. (134), wyt von eyn a.
(69;, von eyn, weyt von eyn (66, 70),
verre ((i), entzwey- (8), nd. entwe- (23),
van en ander, van yen (11) stan sim.
(abe-sten t von eyn a. stau 5, ebenso
untersch. -stanen und steyn 21), ligen
der verre vnd wyte halben (75). weyt
sein (67).
Distemperantia hd. vnmesse- siw.,
vnmißi- l vnferti- (17), vnmetich- (^13),
nd. vnmechti-keyt. vnmeß-, vnmäss-
(134) -ung (18), -igung (6, 69, 134). vn=
mosheit (4). ongetemperijrtheit (132).
Distemperare hd. vn-meßigen sim.,
-msissigen (i34), -rnißigen (17), -meßgen
(18). nd. vn-metighen (22), -mechtigen
(23). onmechtich machen (i32).
ab sin (17).
Distemperatus vn-meßig l -geduldig
(10), -fertig (1, 75. cf. Sm. 1, 567).
Distendere hd. nd. recken, regken
(^21). reken (6, 13). hd. vz-, vß-, nd. wt-
recken. hd. sperren, nd. speren (22, 23).
vz-sp. (5). Sporen (18). hd. spannen,
rockizin l spien (8''. X eructare !).
Disten-tio, -sio wtreckinge (11). ^xo-
delickeit o. evbeit (8).
*Distentorluin gezelt (49).
Distentus vßgereckt (68, iio). gespert
(HO), gerächt (8).
*Distieuin v. Catalicum.
*Distilamen v. Deliquium.
*Distilire v. Desteliri.
Distillare hd. vß-tryeffen, -dryeffen,
-dryffen, -dryben (18), -tropffen. nd. vnt=
drupen. ab- (19), von im (60) fließen.
nd. afvlieten. scheyden {vor distinguere
vnder-sch. 152). hd. distillyeren. distillans
fauus trieffender honig-, hung-raß, -roß
(65 varr.).
Distinctio viidirscheit (ö**, 8).
Dist-inguere, -ingwere, -iwere (8),
alph. auch diseinguere sclieyden (7). nd.
nd. vnder-, onder- (11), ent- (12) -schey=
den. vnde(23), be- (99) -scheden. deylen
(10, 67 Mrg.). tailen (76). zerteylen (67).
*Di8tinguere v. Distringere.
DIS
187
*Distiperare v. Dissipare.
*Distola Stegreif (Gf.).
Distollere v. Desteliri.
*Distorbium v. Disturbium.
*Distorcia v. Distortio.
*Distordo v. Discordare.
Distorquere vß-trucken(i io),-drocken
(17). US truken (6). hd. uff-, off-tragen,
i trucken (7). zu drucken (8*»). vt- (22),
vp- (23) -dreghen. pynigen (68, 110). ent=
czwey pinen (19). entwe pinighen (11).
vntdrajen (99).
*Distortare ^■.e.dare zech machen (76).
Distor-tio, -cia (1), -titas (75) hd.
ayschlichait (1) ; eyschelich- (5^), heßlieh-,
t grauwelich- (152) -keit. haßlichait(i34).
nd. eyslic-heyt, -et (22). grulichheit (5).
scheuzlichkeit (4). vnge-schaffenheit (75),
-Staltnuß (17). ongestaltkeit (21). v'kiert=
heyt (11). le-, gruwe-licheit (132).
Distortus hd. aysch- (1), eysche- (5l>),
ließ-, haß- (134), hes- (5), scheucz- (4),
Scheuß- (75) -lieh. 7i(^. eyslic; wanschapen;
mischlic gcstalt. hd. vn-g., -geschaffen
(75); vir-keret (19), -karet ^ böse, Mrg.
awysig (12)_; v'kert. eusslichen t awis-
eligen, Mrg. -ich (13). aewisig (10). grauwe=
liehe (i52). gruselichen (18). grob (6).
verdrieslich (132).
Distractus vnmodig t verdacht (10,
12). zerzert (60). vngizoginer (141V
Distrahere hd. ent- (110), ver- (es,
69), entzwey-ziehen, -czyhe (i52), -tra=
gen (5), -scheiden (21). entwey teyn (22).
entwe then t vendere (23). verden (5, i.
vendere 18). v'keuffen (17). erlengern (67).
entzucken (75).
*Distria ( at. dustria ? cf. hist-or, -rio ?)
schylig wort (8).
Distribuere hd. geben {S^), vß-g.,
-gewin (21), -ieben (18). nd. ut gheuen
(23). hd. deilen, deulen (13); vmb-, nd.
vmme-, om- (11), hd. nd. vnder-, hd. v.
andern (18), v. einander, vir- (8, 9) hd.
-deylen, -deyln, -teilen, nd. -delen. fyelen
geben (12).
Distributio deyl-unge (19), -inge (11).
teilung (68, 110).
Distributor teiler (es, 110).
Distriete strenglich (65). nauweleke
(99).
Districtio zwungung (18).
Districtusj3te. sbst. ge- (18), be- (110)
-zwungen. strenge (110 &c.). hd. eyn ge-
byet, -biede, -bot (76), -bod (21) in ey,
aim (76), einem (4) land, laut, lande, nd.
en ghebede in en land (23); gebcyde in
enem lande (22). eyn gebyet l eyn lant
(6). gepiet (1). gebyde (5^). gebitten (77).
gery echte t hereschafft (19). gebcyde,
genchte (22). ghericht i heerschapdie
(11). vriheit {i. territorium, jurisdietio
(8i). marckscheydunge (10). eyn ge-m.
(12). gegent (75).
Dist-ringere, -inguere {sie iia''^) hd.
twyngen, be-tw., zwingen. ?if/. dwingen,
be-dw. bindin (8, 9). senftlich (8), semft=
lieh (9) rurin (;i. leidter tangere). engurten
(95). streuffeln {plantas i25).stupfen(Fri.s.).
*Distruere v. Destruere.
Disturbare betrüben (19), -drouen
(11).
Distu-, disto- (75 varr.) -rbium
storichheyt (81). struß, varr. strauß (75j.
*Di8uadere v. Dissuadere.
24 *
188
DIU
♦Disueo &c. r. Desuore.
Dy-, dis- (,10^ -siu'ia liain -stiengo
/ wind«' iKi.l. kjiltsciclif i^lO).
Dithalassiun r. Bithalassum.
Ditare, -ri ('-2^', n), diuitare hd.
rii'li, nich inaclu-n. »d. rike makcn.
rfiih woriloin9). richin (8). rcirliou ("t).
rik.Mi (22'').
*Ditella id ans c\) csolssattol (74).
*Ditigia r. Digitabulum.
*Ditimu8 }'. Didimua.
*Ditinus r. Dunius.
Ditio j^ebyt't (h), -birde (12), -bideu
[l:i\ -Wt(Ü), -bede \23), -loyde (s/c 23),
-biodiiug (7), -piotuii}; (4). macht (12).
gewalt (10 &c.). her- (,9), hir- (8) -schafft.
I>f1e<:(> (125).
Ditor (?•&.?) ags. gifyrdro (i36. ge=
fjTdhrian to promote H.sw.).
Diu hd. nd. lange.
Diua lioiligo st^lige tVaw, o. goettin
(88).
Diuar-icare, -icari, -tiari (i34) vir
ruocho- (.10), vor roch- (ö), vor ruche-
(8), ruch- (^9), ro-, verb. in roke- (13),
vorroke-, 1,23), vorrücke- (11), verwar-
(75)-losen. ver riichc lesen (S**). v'ruclaßon
(1<). rüge- (67), czu rugc- (i52), zu ruck-
{sic! <J6, 68, 69, 70, 110, 134) -lassen,
-lausscn (68), -bygen (iio). v'rochnus l
zu sehenden machen (21). vor war laßen
(18). für wor lossen (6). vff laßen t zu
gritten (7). zergricklen (i26). groten
( Wackius). zer-grittcii, -griggen, -griggdn,
{loetterau.) gragoln (Fr.), zcrgirttcn (76).
sich krummen (iio). kroin ofF manck
machen (i32).
Diuaricatus zergreitet (n.'i).
Diuaricosus rrichcloys (12). ruchloiß
(lOJ. verwarlosigcr, geruch-tafftiger,
-afftiger, -tnisser (74).
*Diuartiari v. Diuaricare.
Diuellere, difellere(3) hd. vz-, vß-,
auß-fallen (21), -fein (18), -feilen, -willen
(7), -ritten (6), -rocken (17), -rucken
(9), -reckin (8), -zerren (110), -rcuffen
(17), -wortzeln (5), -wurtzen (76), nd. vt
vellen. hd. nd. v'-, hd. zu-, zer-storen,
hd. -storn. -storn. v'-ziehen (17), -teren
(23). scheiden (17). abe rysßen (19). vnt
villen (8'>). af scheren (11). entreckeu (96).
Diuent-ilare, -ulare(i.52) wehen (7).
werffen (iio). ver-schudden (132), -schul-
den (68 !). außbreiten mancherlei l in m.
(75).
Diuerberare hd. zu-slahcu, -slan sim.
Diuersi-clinium , -culum, -duum
V. Diuerticuliiin.
Diuers-ificare, i -o iprs. 7c) hd. vor
manchirleyen(8),v'mancherlein(Mss.mog.).
.verwandeilen f mangfaltigen (65).
*Diuersiraod-o, -e mancher hande(ll).
manger h wise (19).
Diuersio abe- (19), ab- (69) -keruug.
Diuersltas manger-handekeyd (19),
-leykeit (us). abkoruug (18).
*Diuersitriclm-ivim , -us v. Diuerti=
culum.
*Diuerso v. Diuersificare.
Diuer-, diuor-sorium (c/. diuerti=
culum) hd. eyn gemeyn nd. meyne l
ghemene husswn. gemein v-, o-flFen büß t
hutte (65/. g. sende (gemeins ende 75^')
t g. stat aller weit (75). offen herberg
(91). hd. gast-herbergi (Gf.), -hus, -huß,
Dill
-huz (100), -husch (10). ellenthcrberge l
ab8cyte(74). m(M-chtachopf (25). hospit-al
(5), -acl (11). .spit-ale (18), -al (3. 7i).
-fal (1). spctel (21).
Diuersus hd. maiuhcr-, manger- (13,
19), nd. nianigcr-, nieiinig(>r- bände, -han
(13). hd. mancher-, maiiiger- (6), menger-
(68) -ley. abgekorte (18). diuersis colo-
ribus inongerlay färb (shi.
Diuertere hd. ab-, l zu- (74), nd. af-
keren, kernt (13), -kieren (11). abeckerii
(152). ziilenden (74).
Diuer-ticulum, / -siculum t -siduum
(76), -siclinium i -sorium (Hr.), -tium
(^100), -sitriclinium l -sitriclinus (147)
i.dmcrsitas l ßexui>' viarum (Br., sim. 76),
-sorium ct. locus remotus ab alio (Br.V
-ticulum i. l. secretus vbi diuer se vie
simul verluntur (66 &c., 110 &c.). heymlich
stad (17), sage (8). hemelich stat (8'>).
eyn heymelich-keyd (19), -eit (11). wege-
scheide (lU sim.), -scede (100). scheidweg
(64). ab-sch. (110). eyn affscheydinge;
wech van eynander wech (132). vele
weglie by eyn (147).
*Diuertili8 außfurlich (75).
Diues hd. rieh, reych. 7id. rike. diti:
bus rilichaii (i4i).
*Diuiales /. littere imperiales l impe^
ratore.i constitute (76) cf. diualis i. impe^
rator (Br.), Gl. m. h. v.
*Diuicluu8 trege (G) , trach (23). C/.
diuidia (X inv.) i. taedium , molestia,
tristicia (i2i). Gl. m.).
Diuidendus teilsam (75).
Diuidere hd. deiln. hd. nd. dey-, deu-
(13), nd de-, hd. tei-, tai-lcn. entzwei
setzen (ö'JJ.
*Diuidicare v. Diiudicare.
Diuid- (147, Br., Gl. m.), diutn.- ((6)
-ieulum i. castellum in diuisione terrae
rum positum (76 sim.). slot of borch op
eynre laiitsclieydyugeu (147).
*Diuidimus v. Diuidiuus.
*Diviidiue teilsamlich (75).
*Diuid-iuus, -imus (102), -uus, i -ius
(76), t diuis-iuus t -us (^76, 129) hd. tail-,
teil-, deil-, deul- (13), diel- (49), nd. del-
sam.
*Diviinaculum {i. locus diuinationis
76. cf. -la i. sortes Pap.) gotheyd (19).
Diuinamentum v. Magmentum.
Diuina-re, -ri hd. zauber-n, -yen
(110); zöbern (6), czabcrn (21), czeube-
ren. nd. teueren (23), touorn (22). wickeu
(19). \vitighen (11). wizzagen (loo). wissa-
gen (10), -seu {sie 13). hd. vor-, vir- (8)
-sagen, -Sachen (13); eyn ding vorsagen
(17); wäre-, war-, wair- (5), wor- (G)
-sagen, nd. vor saghen (22), warzaghen
(23). hd. nd. raden (futura). hd. raten,
ratden (66, i52j, rauten (68).
DiuinatorÄc?.zoube-, z6be-(6),zaube-,
zaub-, zeube-, zobe- (76) -rer. tzouuener
(i32). eyn wicken wicker (19). wiß sage
(8). ware-seger (18), -seyger (21). war-
hd. -sager, -seger (»b, 17), nd. -zagher.
hd. wor-, vor- (5) -sager. wissage der
zauberey (75).
Diuine v. Diuinitus.
*Diuiiüculum v. Diuidiculum.
Diuinitas hd. nd. got-heit, -lichkeit
(3, 18).
Diviin-itus, t -o (76), -e hd. nd. got-,
goet- (76), got- (134, 151), gott- (6) hd.
DOC
-lieh, -liehe (5'', im, i.-is^ -liehen (21,
134), nd. -like , -liken.
Diu-inus, -us hd. nd. got-, gott-
-lidi, -leich (1), -liehe (1.52), -lik (23).
gotliclier (I34, isi).
Diuisibilis teilsamlich (75).
*Diui8iuu8 V. Diuidiuus.
Diuisum duylt (3Hj.
Diuisura ritz, schrantz, klack (i26).
Diuitare v. Ditare.
Diuitie hd. rych-, rich-tum (G), -tum,
-fumme, -tumb (uo), -tung (76). reych-
tumme (152), -turne (70, i5i), -tumb (i34),
-tumbe l -tungc, var. -tingc (75), -tung
(88), -tümmer (3), -tuiner (4). riebe dage
(19). rikedom (23). richdoem (11).
Diuitiositas (ci. m.) rycheyd (19).
*Diuolgare v. Diuulgare.
Diuoltres v. Diobolaris.
*Diuorsorium v. Diuersorivun.
Diuortia-re, -ri, dififorcio (76) hd.
nd. scheyden. eelich seh. (75).
Diuortium hd. scheydunge, eeliche
seh.; abe- (5'*), eiit- (18) -seh.; seh. der
E (G) ; seh. zwischen man vnd frowen
(68). schedinger der e (23). ee schaidung
(1). schadung (21). schedenisse (99). sun=
derunge(ioOj. ab-scheid, -scheit? -schied;
-scheyd t -scheydung, -scheyden ; -scheit t
-schide (65 varr.).
Diur-, dyor- (5'') -nale hd. nd. diu-,
dyo- i5f>) -rnal, en bok (23).
Diurnare {cf. diutinarej tagweil thun
(74).
*Diumitas lancksamkeyt (18).
Diurnus (i. durans per diem) tagig
(1). dagyck (f-)^). hd. nd. degelich.
*Diutenus v. Diutinvis.
*Diu-tinare, -tumare, -mare (76)
lange sumen (8), sawmen (9), ver synen
(17).
Diu-tinus, -tenus hd. lang-, hd. nd.
lanc-sam. langig (1, 23). vnden ^ mitten
lang (17). langwirig (76).
*Diuturnare v. Diutinare.
Diuturnus («. diurnus) dage- (5),
deige- (17), lanc- (5^) -lieh, vast lang
(uo).
Diu-ulgare, -olgare hd. ofi'en-, uffen-
(7) barn, -bern (18), -warn f vermern
(74). nd. oppenbaren^ vrechtighcn (23).
v''kundigen (10). kuutlich (110), kundich
(132) machen, kund thun (es), luter
machen dem gemeinen voIck i dem ge=
meinen man vßschrien (65).
Diuulgatus gebreit (8).
Diuulsus vßgerutet (uo).
Diuus {cf. diuinus) gottlicher monsch
(6). lufft (76. cf. dium der 1. 126).
*Dixunare {nach mundare, cf. ex-
scumare?) lawttern (1).
Do V. Dare.
*Dobula (125), cyprinus d. (Nmn., Fr.
1, 4.22. frz. clobule), debio (87, Sm. 2,
244), lebia (Ki.), lebra (95), clebia (Gf.
cl aus d) {piscis, cf. congrus) has-ila
{87 sim.), -il (95), -ele, hessling (Fr. &c.).
ein dobbeln (125).
*Doca bore (98. st. deca?).
Docere lern (1,17,18), o. leren (17).
hd. nd. ler-en, -ren (5^) , -neu (4, uo
Wetter.).
Docibilis (?'. docilis) lersam (75, uo).
vlg. gelernig (75). lerlich (68). ge-1. (8).
wiß- t lern-lich (17). leirlich (132).
DOL
Docüis hd. lerig (5^) , ge-1. (6 , 8),
-lernig, -lirnig (1, 76); 1er-, lern-haftig.
nd ler-haftich (23), -afth (22), -ich
(11). leyrafftich, sagelieh (i32. X dici-
lis). gehorsam (64).
Docillus &c. V. Duciculum.
*Docilocata v. Doctilotheca.
*Docina v. Doctrina.
*Doctiloqui mpisterlich reden (74).
Doctilo-quus, -gus (c/. spennolo=
gus) i. eloquens in doctrina (76).
Doctilo-theca (76), -teca (8), doci=
locata (148) {aus doctua X dactilo=
theca) i. gy mnasium {iis)\ scolasticorum
domus (76). schuler huß (8). didoleteca
(X didascalus) i. scola (76).
Doctor /id. nd. lerer, lerre (99). ein
fürweser der kilchen, kirchen (6.5).
Doctorare hd. nd. leren, hd. lernen,
doctor werden, doctoir machen (132).
doctoren (5*»).
Docto-, doetu- (üt") -ratus lerer (S**).
hd. meyster-er (18), -ij (17), -y (es), -ey,
-schaff (5 . en mesteringe (23). eyn
magisteri (21). doctors wirdikeit (110).
Doc-trina, -tunentum, -ma, dogma
hd. nd. lere, leer (11). hd. 1er, Iser (20),
lare (17), lernung(75). dogma lerunge (4).
Doctrinale hd. eyn buch, puch (1,
75), nd. eu bok der lere (23, 70), hd-
von nd. van der 1. (22), 1er (1, 76), hd.
lare (mss. mog., untersch. von lere doc=
trina).
Doctrinare lernen (19). leren (11).
Doctrix lerer- hd. -in, -eyn (i52),
nd. -sehe (23, 132).
*Docturatus v. Doctoratus.
Doctus hd. nd. gelert. hd. ge-leret,
-lart (17, 21). -lard (5^).
Documentuni v. Doctrina.
*Dod-, dog- (7.5) -acivun hd. (mss. mog.)
rede budel. mel beitel (7.5).
Dodona (dea glandiumBr. &c.) büsche
(19). busch (11). forst (127). dodena eat
regio t friictus arboris t i.q. dyana (76).
Dodrans nun vncze (8). neun lot
(91). eyn seherif (19). en scharp (11).
*Dogacium v. Dodacium.
Dogma V. Doctrina.
Dogmaticus {i. docibilis, cf. doma=
ticus) lersam, vlg. gelernig (7,'5).
Dogmatisare leren (17).
*Dogmatus gelert (75).
*Dol (cf. dolo. pol.) chol-bo (i4i, Gf.),
-po (Gf.).
*Dola (anders Gl. m ), dolabell-a, -um
V. Dolabrum.
*Dola-bita, -tor eyn hauwer (19).
hobler (uo). Schaber (ss). schauer (132).
Dolab-rum, bisw. -ra, i -ella i -eh
lum l dolviraen (147), delabr-um i -a
(64), dol-iabrvim (1), ^ -atorium (75,
125, 126), -atrium (75), -atura (q. cf.),
t -a, t -atoria (Gf.), -aturia (Gl. m.),
-ubra {i. bipennis f asitia lapidaria
i4i), adola-tra (Gf.), -tura (21) parta
(21, Gf.). ein hofel adder ein partte (3.
cf. dextralis). parten (1, 75). hd. barte ;
b. da man mit holtz howt (6) ; bartt
(134), hart 0. hobel ; ain port-h. (76). schrot-
h._(iii). hobbel (17). ein bart do man
mit ebnet 0. ein zwerchagst ; del. helem=
bart, var. helpart (64). nd. barde sim.
bilde (X dolium) l ein worffbart (7).
DOL
schave (iO(>, 147). sehaef (107). schau&:
metz (dolatura 132). forbyheln (12).
schnitmesser ( ui ). zimmer- t werck-
hacken; raiffmesser; dola-brum t -to-
rium t -triimi kueffer geschir (75).
adolata (ptc?) bartet (Gf.).
Dolare hd. hawen (70), be-, nider-h.
sim. hauwin (9). nieder-h. (8). pehawen
(1). houwen (11). hd. nd. be-howen, -ho=
velen (23). hd. hobeln, be-h., -hublen
(4), -hofieln (21), -schaben (es), -schauen
(8), -reuden (i. preparare 13). hoffeien
(3). heuelen (13). vberhubeln (n4).
v'hoblen (7). schaben (19). slan (8). uff=
slagen, cloppen (17. cf. doliare). ebnen,
schlichten (64). sclyten (13). schniden
mit dem reiffmesser (75). scesson (Gf.).
Dolator v. Dolabita.
*Dolatoria v. Dolabrum.
Dolatorium {cf. dolabrum) zug-(i2'>),
tzoge- (125) -messer. ein schab platz (es),
schaue plaets (i32\ hobelbanck (110).
*Dolat-rium, -ura, -uria v. Dolab^
rum.
Dolatura {i. q. dolando auffertur, quod
dolatur, cum quo d.) hoblung l glettung
(110). schabung (es), schauel-, effen-inge
(l32).
Dolatus scessot (i4i).
*Dolea {aus dolium) putigli (Gf.).
*Doleator v. Doliator.
*Doleum v. Dolium.
Dolere hd. smertzen(.'i, 74); sm.liden.
smirtzen (74). sinerten (23). leiden (17).
leyt sein (9). we thun (7), done (13). tru=
ren (6). druren (8). druuen (99). drouen
(11). hd. be-druben (17), -trüben, moyen
(8.5).
*Doliabrum v. Dolabrum.
*Doliare (fassen Gl. m.) clop-pen (17),
-phen (8), -pfen (9).
Dolia-tor, -rius(iii, 125, Ki.), dolea=
tor butte- (5), butte- (3), but- (69, 70),
put- (66, 74, 75\ put- (l5t), pÜtt- (lll)
-ner. botticher (125). nd. bode-ker, -ler
(22, 109). hd. budden mecher, bender,
boden-b. (17), bude bendir (5*>), binder
(76), schaf-b. (134), pinter (1, 66), pinder
(70, 75), sehe-, var. scha-ffler t kiieffer
(75). kiefor (77). cupenmaker (11).
*Doliatorium sehe-, var. scha-ffler 0.
kueffer werck stat (75).
Doliolum bitsch, hültzen kanten
verpicht &c. (Hen. cf. capedo).
*Doli-, -dolo- (8, 17), doleo- (3)
-teca (3), -tega, -thega (4), -tecta (16)
(i. tectura dolei 3; cf. epicauterium)
koffen- (.3), botte- (4), bade- (81 -schilt,
boden deck (16). bade-budde (8>>), -hut
(17). padhub (75. bütte X bad!).
»Doliuia (120), delimo, g. -onis (76)
(?'. eruca; cf. dula) grasewrm (120).
krautwurm (76).
Dol-ium, -eum butte (6). bütt (91)
butten (70). butde (102). buttde (67). but
(69). buth (76). putt-e (66), -en (isi).
putt (74). pot-ing l -ung (75). budde
(7 &c.). bude (62). bidde (10). bode {^^,
13, 21, 23). bodem (11). bodene (22").
bötte (4). vaß (es, 110). vas (76). leit-
(Anz. 8, 98), lith- (i4i) -faz. winuas (93).
lagel (110). kuyp (132). wein-kuff, -faß;
z5me, var. zum (74. cf. zumme-n, -1 _Sm.
4, 262). kufe (Pr). koffe l deyse (3. i. q.
DOM
189
dese, dose Fr. 193^. dosen, döste, desten
Sm. 1, 401, 402 sq.). brenten , prenten,
vlg. brenckel, brencklin (75). schaff (i34).
Dol-o, -on {cf. dol) schwert scheide
(8&C.). swertstaeb(i25). stabswert; stab-,
schab- i radier-messer (74). pl. streit.^
kolben (91).
*Dolon {gr., obscurum lat.) dunkel o.
vinster (74).
Dolon V. Dalum.
Dolor hd. smertz, schmertz. nd.
smert-e (23), -el (22»)). bedrupenisse (19
sim.). der we-tag, -tung , -tumb (4. cf.
Sm. 4, 2). wethu-ng, van: -ung (75).
zeericheit (11). rouwe (99).
Dolorare schmertzen liden (110).
ruwen (es), row hayn (132).
*Dolosa {ciuitas in jtalia) doloß (76).
Dolositas schalckheit (es), loeßheit
(132).
Dolosus argelis-t (17), hd. -tig, nd.
-tich. drughafftig (17). loes, bedroeglich
(132).
*Dolu-bra, -men v. Dolabrum.
Dolus list (4, 88). hd. nd. argelist,
•'liste t bctregunge (5). hd. be-triegung.
-drigunt (21). nd. bedreginge. drogende
(8). vn-chüst (.'Vnz. 8, loit»), -truwe (ss,
110). losheit (99). upsate (109. vb. -en).
ain zuber (x: dolium?); boeser an-
schlag (ss). betriebung (x dolere, cf.
Gl. m. 3, 185); beß list (76).
Do-ma, -matis (76^, -gma (7) {i.
astigium t cuppla 75) hd. fürst, forste,
opasa t obasa (Sm.), virste (1, 8*'), first,
fürst (6), vierst (1), fyrst (12), forst (i52),
wers {sie 13) ; first ain ayme huse (19),
an eynem huß (uo); fürst von dem huß
(6S); gib-, gi-, ge-bel; geben (77); gibel
am zimer (75) ; dach ; ein dach fyrst (67) ;
suel t schifl (17). nd. verst, gevel (i09),
dak.
*Doma {herba) grensich (105).
Doma-bilis, -lis hd. gut zu zemen;
zem-lich, -eliche .«'m., -klich (6). czymli-he
(152), -ch (3, i. decens 75). gezemet (do=
malis 8. cf. Gl. m. h. v. ?). "temelic (23).
*Domale {i. dentale 74) sech (74, Gf.).
*Domalis v. Domabilis.
*Domam seitenspiel mit rieht (25.
Gl. in Joh.).
Dom-are, -ari, t -itare (75) hd. ze-,
za- (134), dam- (u3, 126), dem- (Fris.),
täm- (113), nd. te-, tem-men. tarn maken
(23). pe-, var. be-ndigen (75). kurre (4),
heimlich (75) machen, 0. werden (75).
*Domarium huisß gibbil (19). en
huusgeuel (11).
*Domasonium v. Damasonium.
*Domastici {alph. don-; aus Aonaf
tista Br.) ketzer (76).
*Domaticus {aus dogm.) gelerter,
clugcr, weyser, leych-, list-, trugenhafft-
ger (74).
Domatio pendigung (75).
*Domatis v. Doma.
Domatus (i. refrenatus &c.) pendig
0. gezeumpt (75).
*Domeeium v. Dumetum.
*Domestica huß frauwe (19).
Domesticus zam (1, 5^, 8»>, 74). kurre
(74). tarn, quer (22^). hd. nd. hus-, hd.
huß, hauß- hd. -genoß, -genoyß (5)
-herre (19), -hebig (110), nd. -genot (99),
IIH)
DON
DOR
DOT
-glionofc (23\ luH-r (^11). t'iii liußliclior,
liciiiisiliiT ; pl. -ci liußgesiiul, brot-,
hrofling (•>.■>).
*Dometium v Dumetum.
Doinicella hd. iuiig- , hd. nd. iunc-
vrowt', Itd. -fnunvo, -t'riiu, -fro (6). jun-
ffrauwe (f)), -pfrauwe (19), -ff (21).
ionrkfrou (IIV ioufer (i32).
*Domicellare ioiickcrscup driuen(ll).
Domicellus hd. jung-, juiick-, iungk-
herro, -hör. lul. nd. mnehor. iuncKcr (1,
5, 18). ionker (11). constaiiel (13).
Domicilivun [i. donius, vtenmlia d. ;
sumiki.i d. 7t;, hahitacio auis) hd. wo=
imiigc; huli-\v. (19), -raut (es), -rait l
-fogcl (17). -fugcl \18). Imyßrait (132V
haußrat («7 Mrg.). woningo; bur (23).
hd. nd. vogel-lms sim., -bur (22) , -korp
(6). bohusung (6.5, Jio). d. pullorum
liiucrbaU-k (191.
Domicula v. Domuncula.
Domina Itd. frauwe, fraw, frow (6),
frf (21). vrowe (23, tiv). bulc (88).
Donainare, -ri (Mss.) hd. nd. her-schen,
-scn (18), -ßcn (5), -seopon (22). hoirsen
(21). hirschin (8). herschafft trybeu (es).
virhcron (19). v'hceren (11).
Dominatio hd. her-schafft, -schoff
(17). gcwalt (17). lierschender g. ; pl. die
hcrschendon eiigel (65).
Dominator hd. nd. herscher, hd.
herser, hirscher (17). eyii herschapie
drager (132).
Dominica v. Dies.
Dominiealis herlich (77).
Dominicus herliclie (17, 19). heerlich
(11). heilig (17). d, dies der herlich tag
(65).
Dominium hd. her-, hir- (8) , eigen-
es) -schafft, herscop (23). heerscap (11).
erschapye (132).
Dominosus hersch (10). herse (12).
Dominus (/. her-us, -os 1) hd. eyn
herre, herr, her (21, 88). here (23). beer
(11). eyn hymmelschc herre (17). sire
109). hußvatter dem man gehorsam sol
sin ; buler («s). dompnus eertsheer (11).
donus ein ritter {i. miles 68, 110). ridder
(132).
Dominus sabaoth der herre des
hoeres, varr. her-es, -eß, -rens («5).
Domistadium haif-stede, -stat (147).
Domitare f. Domare.
Domitor da- t ta-mmer (ii3).
Domitrix zamarin (i4i). dammerin
(113).
Domitus hd. gezem-et, -t, -pt (5, 67).
ghetem-e (23), -pt (11). zemet (18).
gedempt; sbst. dämmung (i26).
*Domnoiiiam prettono lant (Wessobr.
cf. Ceitica passim).
Dompnus v. Dominus.
Domun-, domi-cula, domun-cia
(iio), -tio (i32), -culi {x^l.f ui) husili
(i4i). cleyn hues (19). hußlin (110). huyß-
gyn (132).
Domus hd. nd. hus, huus (11), hues
(19). hd. huß, haus, hauß, hausse (152).
gesin-de t -ne l saramelung (65). heim;
vado domum ich gen h. (75). d. in siluis
heck (77). d. parrochialis pernerhus,
wedeme (22^).
*Dona V. JDonum.
*Donacia v. Donatio.
t
*Dona-, donu- (76) -cium (66 &c., 76,
110 &c.), -tium (134), -rium (74, Br., Ki.)
i. locus vbi dond seruantur {U. c). stat
donian die opffer destcmpels hinlegt (74).
Donacius r. Donarium.
Donare hd. geben, dar-g. (75), gaben
(76). be-g., verzyheu, ablassen (65). nd.
gheuen.
Donarium v. Donacium.
Dona-rium, -ria {s;/. 22, pl. 65), -cius
(17) {i. donum ü6 &c., uo &c.) hd. gäbe.
nd. ghaue, gheuinghe (22). gelt-stock
(uo), -block t donayt (132). sult (19).
tzolt (11). Pfenning (7G). eyn phennig(17).
Donatarius einer dem etwz gegeben
wirt (65).
*Donatim geblich (75).
Dona-tio, -cia (i52) hd. gebunge,
dar-g. (75), gabung (76), be-g. i gäbe
(65) ; gobe (6). nd. gheuinghe.
Donatista v. Domastici.
Donatiu-um (110, 132), -m (68) sold
(uo). soldye (132).
*Donatium v. Dona-cium, -tiuum.
Donator hd. geber, gaber (76). nd.
gheuer.
Donatus hd. gegeben, nd. ghegheuen.
Donec hd. nd. also lange, hd. als-1.,
-ver (ß).
*Donisia v. Dionisia.
*Donucium v. Donacium.
Donum, l dona (76) hd. gäbe, gab,
gobe (6), vergeben gab (93). nd. ghaue.
Donum gratuitum inol- (9), möl-
(8) -schätz.
Donus (cf. dominus) ritter (147).
*Dopax V. Dapax.
*Dorca 7\ Dorcas.
*Dorcadion wizwurz (.Sum. vi).
Dor-cas, l -ca (74), -ehas (8), -x (Ki.),
durcas (7) (i. capr-a, -ea qq. cf., t n.
pr. mulieris; d. ??iea «'. mea amasiuneula,
nomen leccatoris 76. cf. dorcium) geyß
(uo). steingayß (74). ein hytt (68. i. q.
hett Sm. 2, 256). iir. n. eyner frauwen (S).
*Dorcillus V. Duciculum.
Dorcium (a doreas q. v. Br., cf.
visvmeula) augelweide 0. liebs (74).
Doreo (uo, Br., Gi.m.), dureo [alph.
do- 68, 132), dordonus (74) {i. vorator &c.,
aus lureo?) fresser, slicker, slinder (74).
ein fraß (uo), vraes (132). vrait, gulsieh
(147)
=^Dorcus V. Dorica.
*Dorchas v. Dorcas.
*Dordonus v. Dorco.
Dorella iL ehamselinum, cameltna)
leindotter (143).
Dorica kricchysch (68). ein kriechi=
sehe sprach (uo). griechsche zail (132).
dorcus a um eyn erieche (17). doricus
kyrche {sie 8). i. thuringus teut. doring
(10).
*Dori-, doru- (Gl. m.^ -lus (/. messi=
cus 74) lo servo (Gl. m.). schalckhaffti^
ger knecht (74).
*Dorlicus meyer ( 81 ), herba, aus
blieus ?
Dormi-re, -tare hd. sla-, schla-, slai-
(19), schlau- (6S) -ffen. nd. slapen.
Dormitare {i. dormire t appetitum
dormiendi habere) naffatzen (75, sim. üf.).
naftzen (76). netzen (7, Fr. cf. Sm. 2,
721). iiyken (13). loddern (10. cf. Sm. 2,
524 sq.). slumen (9). .shimmen (12). slom^
meren (132). .sclilomeren (uo). beginnen
zu slafen (9), .slofHii (8 sim.). vaken (99).
Dormitatio aloinmeringe(i22). 8chlo=
merung (uo). vack (99).
Dormitator ( i. homo naud &c. )
Schliffel ( V. a. 161«).
Dormit-orium, -atorium (u. cubi=
culum) hd. slaff-, slaf-, slaiff-, schlauff-
(68), sloff- (17), scliloff- (G), nd. slap-hus
sim. dorin-eter (23 &c.), -etre (99), -enter
(uo, HM.), -iter (i32). ^
*Dornaco doraegkem (74).
Doronicum gembsenwurtz, schwin-
delkraut (143). graffoy (i44).
*Dorotheca (behaltnuß der spiesse
Ki.) V Drotheca.
*Dorrel-la, -a (11) {aus torrela?)
phannen ysern (19). pan yser (11).
Dorsal-e, -ia(i()4) ruccalaichin (104).
rugge- (11, Gf.), rock- (8, 17) -lachen,
-laken {\\\ -duch (17). bancauch (17).
tapete (Ki.). len an aim sessel (76). C/.
dorsuale Schabracke (Ki., Fr.).
Dorsi- (93), dor-(75) -spina ruggrat
(93). ruck gradt (75).
Dorsuariu-m, -s v. Dossuariu-m -s.
Dorsum rugge (23, 93). hd. rucke,
ruck, rugk (134), ruke (6), rucke (3), rick
(18), rocke (16, 17), rogk (21).
*Doruieacio wedercompts in syn
eygen (uv).
Dorulus V. Dorilus.
Dorx V. Dorcas.
Dos {i. arra, dotalicium, donatio)
morgen- t brut-, eyn vor weg m.- (17),
en margen- (11), prut- (1), prewt- (4),
für- t zu- (65) hd. -gäbe, -gab, nd. -gaue.
gäbe (65). gebunge («'. dosis 8). morgen-
gob (6), -royd {sie 19). eyn dorff {i.
domus plebani ib. ). pharr-, pharre- (5),
pfarr- (7i), pfar- (6), par- (18, 21) hoff,
parhoph (5^). wid-imo (i4i), -dem (75),
-deme ( dos ecclesie 5 ). wy- ( 74 ), we-
(23, 100) -deme. wedde (106). hanttrowe
(77). mahelsehatz (74). hußstuwer (88).
lipgedinge (17 sim.). dotes liplich mor=
gengab (63).
Dos-inus, t -ninus (Pap.), t -ius
(Gl. m.^ i. cinereus {IL c, i4i); equus asi-
ninipili{G\. isid.). ags. assedun (Gl. Aeifr.).
rottenval (11). rattenfalle {sie 19). dosi-n
(Pap.), -s (i4i) ^. equus quod sit color
eius de asino idem et cinereus ( I4i ),
cyreneus (Pap.). Cf. tusin giluus (Gf. 5,
460), thasin melena (sum. vi/?
Dosis i. dos gebunge (8). i. donatio
oder medecin (uo). artzny (68).
*Dos-is, -ninus v. Dosinus.
Dos-, dor- (Gl. m.) -suarium iiunen=
tum saumroß (Fris., Ki.). packbeeste (ku.).
*Dos-, dor- (Gl. m.) -snarius sbst. sack=
trager, ballenbinder, rauhknecht (135).
pack-, torf-draegher (kü.).
Dotale begäbet (3).
Dota-litium, -tilicium (76) morgen-
hd. -gäbe, -gab, -gaub (76), nd. -gaue,
-giffte (132). gaue (22). lyb ding (76).
lip- (10, 49), leip- (9), lyb- (123) -gedinge.
liep gud (19). lijftucht (11). brut stat
(22b).
Dotare hd. gaben (2), be-g., -goben
(4, 77). nd. begauen. morgengabe geben
19), machen (65). margen gaue gheuen
11). wedemen (99). beroden (77).
DRA
*Dotatilicium v. Dotalitium.
Dotatiis bewidcmpt (Auz. 8, i05^).
Doxa ere (17). eere (99).
Draba hederich (Ki.). i. thlaspi
bawrensenff (i43).
*Draca v. Dra-cena, -chma.
*Dracca v. Dragma.
Drac-ena, -a (74, 93), -ona l -otica
(76) drackin, vor. .dreciiin (64). drekin
(93). drachyne (125). drac-a ti'ack-iu,
-ena -lein (74).
*Draciuin &e. v. Drachma.
Draco herba v. Dracuncellus. Py^
rethrvun.
Draco {cf. traco) hd. dracho, drach,
trache (3), trach (6, 66, i5i), drack (67),
drak (93), track (i34). nd. drake. erthol,
dol (74). wegk vnder der erd (75).
*Dracona v. Dracena.
Draconarius v. Draconomus.
Draconia v- Draconita.
*Draconica v. Dracon-ita, -tea.
Draeoni-ta, t -a [lapis Br.), -ca, -tes
(124) naterii- (17), notir- (8), notter- (9)
-steyn, l -woicz (9). schlaugenkronlein
(124). turelioys (i25).
*Dracon-oinus, -arius (Br., Gl. m.) i.
signifer (76), vexillifer.
*Dracon-tea (Sum. v, vii &c.), -tia
(94I', 136, (if.), -tium (143, Gf.), -tum (/.
geron 85), -ica \vv. colubrina, draco=
nita'), diacontum (96), drag-ontea (64),
-tmtea ( 85, Sum. v, v. columbaria), -uncia
(96), -antea (95), -antes(75), -entea(8),
-enta (74), dracun-tea (^Sum. vi), -culus
(143) drachin-, drake- (96) -wortz (8, 96),
-viz (Suin. v). drachen- (143, Gf.), tracken-
(64), nater- l slang- (Gf.) -würz, l -kraut
(143). natter- (143), wandt- (74) -kraut,
uatur- (95), wurm- (75) -krut. iid. nader-
(Sum. vii), drage- (85) -wort; draecken-
^ speer-wortel (143). a^*. grimrodr (i36),
gimroder (94'»).
*Draeotica v. Dracena.
Drac-uncellus (Ki.), -unculua hor=
tiüanus &c. (143), -o herba (i43, Ki.),
dragon-e (143), -cellus (143, Ki.) dracon-
(143), dragon- (Ki.) -kraut t draconcell.
*Dracuii-ctilus , -tea v. Drac-ontea,
-uncellus.
Drachma, dracma \i. pondus l de^
nari gemis Br. sim., cf. dragma) quintlin
(91). halbsort (111). Cf. dra-cium ghe=
weht (11); -tium gewechte (19); -eina
van eynre uncien dat achte deyl (147);
-eine uno peso, -ca onus pellium {G\.ia.).
*Dragagantum v. Dragantum.
*Dragante-a, -s v. Dracontea.
*Dra-, draga- (sum. v. vi) -gantiun
{cf. tragacantha, castologaloe , copo=
rosa) hd. nd. dra-, tra- (95) -gant. flit
(Sum. VI), galitzstein ; kupffer - wasser,
-rauch (74).
*Dragent-a, -ea v. Dracontea.
Drageta \cf. tragea &c.) ptaftenfut=
ter, trißnet (Ki=i.).
Dragma (z. questio, cantus , genus
carminis, fabula , manipulus, pondus, p.
denarii, denarius; aus öpa/fi-T], -l<;,
öpayfi«, öpdfia, cf. drachma) vraighe
(147). gesang von der liebe (75). eynge^
sanck o. zalspil (8). czalspille 0. ein
pired' ( ? 9). eyn zaspiUe (17. i. q. wet-
terau. zaspel /. Tfieil von zäl /. garns
DEO
manipulus fili , auch auf der Rhön Sm.
4, 290. cf. tradvdus). perala (Gf.). virtel
(8^). acht teyl der vntz (64). ein geweicht
(8). phennig gewicht (1). pennig gewychte
(ob), g. -atis i. genus carminis; g. -e
pysant sc. nummus (9. cf. bisaneius,
tragma t-. binio). dra-ga (11), -cca g.
-cce (19) i. implecio manus en goepsen
(11). eyn geyfferscher vuUe (19).
*Dragmatice (e. questionarle &c. cf.
prc, sq.) klach-, sachen-lich (74).
*Dragmaticus (aus dram. cf. didas=
colus) i. questionarius de), interrogatiuus
(Br. &c.).
*Dragon-e, -cellus v. Dracuncellus.
*Drag-ontea, -untea, -uncia r. Dra=
contea.
*Dramus v. Dromo.
*Dran-ces, g. -eis l -cetis (i. fannus,
pilosus, sicarius &e.) bobbijn (i47).
*Dranium ? . sacrificium in apto loeo (76).
*Dransis dicitur ille qui cespitat (9).
Drapettnda (ludus) atzelbergpn(ii2).
blindmaus {i. myinda Ki.).
*Dratium v. Drachma.
*Drauc-a, -us(Ki.)hunde menner(i25).
*Draulus ist. tr.) brysproeckich, de=
fielt in K (147).
Drensare cygnorum (141 &c.).
*Drensere [i. musitare &c.) pratten,
pruylen (147).
*Drilex {aus trilix) drilich (i3o).
*Drinarius f. Trinarius.
Drindides &c. r. Dentrites.
Dri-norare, -uorare / -uolare (147),
muste- Ü47), mustel- (Gl. m.), mustu-
(141) -larum des weselkens geluyt (147).
*Drior-, dryop- (143) -teris insu-za,
-ce (/. polipodium sum. vi), wald-, stein-
farn (143).
*Dris-tin, -um (Gl. m.) lo tribunale
(Gl. m.). richtstoyl van elpen beynen (i47).
*Driuo-lare, -rare v. Drinorare.
*Dro-cheta, -deca v. Drotheca.
*Droma, g. -tis {aus drama?) gegen=
gesanck (74).
*Dromadari-a, -us v. Dromedarius.
Drom-eda, f -edus, -idus (i36), -oda
(8) (genus camelorum cf. sq.; i. animal
velud equus 76 sim.) rauit (8. aus pa-
raueredus? cf. angl. rabbit?V). wild
pfert; olpende (9). ags. äfyrid obbenda
(136). _
Drome-darius, -tarius (i34) %. qut
ducit dromedos, camelaritis (Br. &c.).
Dromed-arius, ^-aria, l -a (n.q.cf.),
-US, -OS (67, 76),dromi- (i36),droma-(74)
-darius dromed-ari (75), -ar (IG), -el {5^).
drome- (2), dromel- (1), trummel- (74)
-thier. olpen-te (9), -de (8). ags. seorit
mon (i36).
*Dromidus v. Dromeda.
Drom-o, -onius / dramus (76) (i.
nauis velox <&c. cf. velona) snel wit (8),
snell weit (9) schifl'. ags. aerc t barth
{nauigium Gl. Aeifr.). dromones i. naves
t qui nauibus imperant (Br.). scaltich (Sm.
3, 360).
Dromo eji^n sleyfFer, pr. fule (19).
sleper (11. i. q. sleyp-er, -voot, -been atta
Kil. ?). fauler schlinge! (Ki^. Mrg.).
*Dromoda v. Dromeda.
*Dromod-, dromon- (Gl. m.) -arius
{cf. dromo) schnelleschiffurer (74).
DUC
191
Dromonius v. Dromo.
*Dro-, doro- (1, 7) -theca, -teea, dro-
tena (22"^), -tica (5^, 18), -deca (3), -eheta
(74), tratega (i. lignum aratri GL m.),
drueta i crodea f trocia (74), troehus
(Gf. 4, 355, cf. 370 sq.) (i. baceulus 3,
contus, elaua, ca-, var. co-mbuca 75.
cf. troclea, trocia, croeea, furcale,
forale, furale, humerulus, colista.
Vrm. aus trochlea alle mit t, c, d anl.
Formen) grießpret; ein lauff(74). runge
(3, 5ab, 17, 22, 23) ofF dem wagen (5),
an ey wey (17). wagenrunge (22. cf. Br.,
wtb. h. V.). rung (7, 74) an einem wagen
(74). rynge (i52). ein ringe (67, 132). ring
6, 66, 68, 69, 70, 110, 134, 151 ) in curru
(110). rone (18). kipa (Gf. l. c). chiph (3.
cf. Sm. 2, 318 Fr. 1, 515«=, Ziem. IM^, Höfer
2, 134). kipphel (1). knuttel (75. oberd.
knüttel, runge fustis).
*Drudis drat (i3i). trath (i4i). Cf.
drudes i. gratos (Gl. m. 3, 232)?
*Drumentum v. Dumetum.
*Drupedus v. Lippere.
Drusus i. patiens, rigidus, contumax
(Gl. m.). i. paciens t infirmus (76). dru=
stum, asperum uneareisin sim. (Gf.).
*Dtotha V. Diota.
Dualis zwiuelhafftig (17). zwefeldig
(19). twiuoldich (11). dübelt (i32).
Dualitas [i. du- l altri-plicitas) hd.
zwiualti- (1, 6), zwifelti- (76), zweyfelti-
(7, iio), zweyfelde-keit. w£?. twiuoldicheit.
czwey czal (ö**).
*Dua-lium, -rium (Gl. m. i. q. doa=
rium, dotalitium) liepgut (19). lijf=
tocht (llj.
*Dubare v. Dubitare.
*Dubia zwifel (5*»).
Dubietas zwifelheftig {sie 76).
Dubiosus vol zwiuels (17). euentur=
lieh (22).
Dub-itare, l -are hd. zwi-fen (5),
-fein, -ueln (17). czwey-ueln (9), -feilen
(3), -fein (4). nd. twiuelen.
Dubium hd. zwi-fel, -uel (17); cze=
weiuel (9), zweyfel-1, -lung (4). nd. twiuel.
Dubius hd. zwifel-er (6), -haftig;
czweifel-h. (4). czeyffelhafftick (3). vn-
weyß, var. -wiß (64). nd. twiuel-ich,
-haftich sim.
Duea la formula (Gl. m.). kese vat
(147).
*Ducadetum ags. suur milc ; ducica=
dus oximeli melicratio (i45), cf. duleaei-
dus oiuyXuxu?, -um Y^uxuTitxpov (Gi.m.).
Due-atus, eratus (11) gheleyde (11,
81, 99). geleydet (19). geleyte (123). leyt-,
fur-ung (65). herztum (5, 21). hertzog
(7). hd. h.-, herzöge- (6, 19) -tum sim.,
-rieh (19). herczochtluim (3). eyn her=
czog- (5^), hirczoch^- (17), nd. hertoch-,
hertich-dom. hd. nd. ducate («.florenus).
hd. ducat. dogkat ( 21 ). docat (76).
*Ducente-, dueenti-narius hd, zwey
hundert-zale, -zelich (110), -faltig (68).
nd. twe h.-tal.
Ducentenus der hunderst {sie 7),
zwei-h. (18, 76), -hunderste (3), -him=
dertzte (5). nd. twehunderst-ich, -ech.
zweihundert veitiger (6). zw.- t zwei=
hunder -stet (21). czwirhundirt stunt
(*)■
\\)2
DHE
DUM
DUR
Duueiitosiuiua hd. lier zweyliumler
tztt' (f)), -8te. ml. twehuiuli'i-ti'gi'ste (2*2),
8to (-23).
Duconties hd. zwcy -, v/.u czwey-
(3), «</■ twi'-liiiiuii'rt fid. mulc. mal, luol
(7ü), wcrp fJl), werbe (17), /u/. werve,
vart (4. cf. Fr. 1, 241).
♦Ducentinariixs *;. Ducentenarius.
Ducen-tum, -i, -e, -a /id. zwt;!-, nd.
twelunidcrt. twiehoiidert (11).
*Duceratus i". Ducatus.
Ducere /id. nd. vo-, vuo- (.11), /id.
fu-, fii- (G), fie-, wy- (13) -ren. /id. nd.
K-ydeu, ledeii (22). hd. leyten, gel.
truwen l ein wijf tr. (i32). ein wib
nenien (uo.
*Ducetuin (i. q. inductilis ; /. salsu^
cium; qq. v.) Schübling ald magenwurst
(!»3). weiiistel (Sum.).
*DucibiLis &c. i'. Duciculum.
*Ducibulu8 V. Duci-culum, -Uulus.
*Ducicadus v. Ducadetum.
*Duci-culuin ((if.), -culus (104, Gl. m.),
-OlUS (121, Ki.), -UUS (74, 7.i &c. l. Clep=
sydra; paruus ditx; adj. Gl. m. 3, 238.
Hr.), -bulus (74 &c.), -biüum (11), -bilis,
-llis (Si»), ducellus (5''), docillus (76,
152, auc/i adj. v>t.), ductileus (19, 76,
Br. ebenso), dociulus i dorcillus (76),
dulciolus f cluciculus (Sum. cl aus
d) /id. zapf-o (121 sim.\ -i (104), -e;
czaphe (3), zapphen (1k zaph, zapff,
zapffen vor ein vaß {i:->), czapp-e, -cn
{i\ cappc (ö*»). 7id. tappe, tap. kop (21).
trechter (ductileus 11). drechter (19,
152). pippe (74).
*Ducili8 {i. duciculus Gl. m.) außge=
uig (ut ferrum 75. cf. ductilis).
*Ducillare tzapphen (12.5). czappen
(19i. tappen (11). entzepffen, ab-, auß-
lassen (74).
*Ducillator zepffer(no). tzepper(i32).
tepper (147).
*DucillvQus ein klein zeppflin (6).
ducibuluB {sonst nü:/it demin.) en klene
tappe (23).
*Duci-llis, -llus, -olus v. Duciculum.
Duc-, dux-issa /id. hertz-oginne (19),
-ogin, -oching (3) -ugin (18), -en (21).
hircz-ochin(17), -auwinne (5''). hortzogin
duc; h'tzegin dux. (6). nd. herteg-,
hertegli-, hertich-, hartog-inne.
*Ducius ifahri) kuoltrog (75).
Ductil-e shst., -is, -e adj. geslage-
ner (120 .sim.), -n {malleo (10, 12). slah=
perding (74). gesmiet (49), eyn Siegel
(missverst. aus ,.malleus ductile cudit^'
Br.); geleydet (19). Icide-lich (11), -dich
(100). licht furig (8).
Ductileus V. Duciculum.
Ductor ain fierer (76).
*Ductoria (x auct.) marckschiffe (74).
*Ductrtmannus v. Mannus.
*Ducturarius {i. bracteolarius) gold=
sleger (12.5).
Dudum /id. lang. 1. zeit (67). /id. nd.
lange, harde 1. (99). von langest (iio).
lesten (1.^2).
Duellare /id. mrf. kem-pen, /id. -phen,
-pfen. hd. strijden (Mss. mog.). striden
(11). duilare vberwildigen (ö*»).
Duellator /id. chempher (1), kem-
phir (Sb), -pfer, hd. (18) nd. -per. stri-
der (i7).
Duellum hd. clnunplt (1), kam plu-
(152), ph (5''), -pff. /id. nd. kainj).
kenipt (8). strijd (17).
*Duiden8 schaip; alt wijft' (i47).
*Duilare v. Duellare.
*Duinum &c. v. Dwinum.
Duitaa zviachenunge (.Sum.).
+Dula {herba, i. eruca, cf. doliuia)
wilder senrt' (i4i).
*Dula (i. anciUa , habra &c.) ags.
thiln (Gl. Aelfr.).
Dulcaci-dus, -um v. Ducadetum.
Dulce-do, -or, -oratio süzcliait (2).
/id. auße- sim., sussi- , siissi- (3), siisyg-
(151), siessi- (68, 76), suß-, soys- (13),
suysse- i67, 152), suessig-keit. suß- (iioj,
süße- (8i>) -heit. zot- (23), zuet- (11)
-icheit. zü.se, wollost (-or 8). suß- (8),
sus- (9), sieß- (76) -machunge (-atio).
Dulce-scere, -re (3) hd. süße , süße
(3), sueß, nd. zote &c. werden.
*Dulciolus f. Duciculum.
Dulcis /id. süße, sueß (66, 70), suß,
suyß (67, 152), süße (G), sueß (i5i), sieß
(68, 76), soyß (13. wetterau.). nd. zote (23),
zuete (11), sute (99).
D. melodia süßer thon (75).
*Dulcisapor siesser gesehmack (76).
*Dulcisapus {quod dulce sapit 129)
süße von gesiuack (J9). zuet van smake
(11). dvilcissapa ags. coerim (i36. cf.
detructum).
*Dulcisiola pHonien,benigen-, ptingst-,
gicht-rosen (i43).
*Dulcissapa 0. Dulcisapus.
Dulcor V. Dulcedo.
Dulcorare hd.äaez (4), süß (1), süße
siin. machen, zote maken (23). wole
lebiu ,8).
Dulcoratio v. Dulcedo.
Dulia (i. theosebia; ancilla 76),
dulium (8, 65j helligen dinst (ö*^). crea=
turen anbetthen (15). ane betunge crea=
turlich heylekeit (8). anbeten creatur-
lich-e, var. -er heylikeit (9 Anh.).
Dum /id. nd. wanne, hd. wan, wann,
wenne, wen (4). wanner (142). als lang,
so dan (65).
Dum-are, -ere (11) {i. spinare Br.)
durnen (19). doernen (11).
Dvime-, dumen- (9, 23), drumen-
(8), dumice- (no) -tum, dume-, var.
dome-tium, -cium (75) /id. dorn-pusch,
-busch, -hecke (13, 18, 91). heckig (75).
/id. durnen- (Mss. mog.), nd. dorne- (23),
doernen- (11) -busch. darn büße (21).
Dummodo (oft i. dvun). /id. also
(19, iio), als, nd. alzo (11) lange, albez
daz (5»J).
Dumosus buschechtig (17). doernich
(11).
Dum-, selten dun-taxat hd. nd. all-
eyne, -ene (23), -een (11). außgenomen
vnd hindan gesetzt (75). dissesmez (/.
tantummodo ö'^).
Dumus, ditinus (^93) («. rubus;
saltus öl»; Spina 10) hegk (1, 134). hekcli
(2). hd. nd. hecke, durnen-h. (19). ge-h.
(5ab). hack (5). hage (8^, 23, 88). hd. nd.
h. -busch. hag (74). haen (100). han (8).
/id. hagen-dorn (7), -pusch, -busch (7, 67,
134), -husche, -bosch (es), heyn büß (21).
hagelbusch (22). husche (17 sim.). haich-b.
(132). bosch (G). pusch (5). p.-hagen (9).
bagen-p. {sie 151). reche (10). stude (13
&c.). heidel-berstrud (93), -stud (64, 88,
i2.'j). dorn (hk, 110). doern (11). rauher
busch (91 ). mora-dumi, -dumum (93,
von Wac/cemagel in ditimi gebcnscrt !),
-dium (74,88) [i. q. mora fruticum 125)
heidel- (64, 74, 75, 88, 93, 123), hol- (b^,
111), i)rain- (74), brarn- (75"), brom- (75*>)
-her, -per (74).
*Dundicare v. Diiudicare.
Duntaxat v. Dumtaxat,
Duo hd. zwen (mss. mog.), zwey (7, 19,
21, uo). zwey ding (6). nd. twey (22),
twe (23), twie (11). hd. nd. beydc.
*Duo .S-. myld gever (147).
*Duo duis (i. tribuere, dare, soluere
iJr. aus duim, anders Gl. m.) geben (19).
gheuen (11, I47j. gelden (11, 19).
Duo - decennis ( - decimus verdr . ) ,
-dennis zwelffierig (110 sim).
Duodecies czu czwolf mal (3). hd.
zwelf male, mal ; zu zw. maln 0. ferten
(75); zwölf mol (6); zwelft mal (76);
zwolfF werbe, czolffwerp (21). nd. twelr
weruc.
Duodecim hd. zwolflF, zwölf (6),
zwälflfe (111), zwelff, czolff (21). nd.
twel-eue, -ue.
Duode-cimus, i -nus (66 &c. ) hd.
der zwo-, zwe-, nd. twe-lffte, hd. zwelfft,
czwlofte (3).
Duoden-arius, i -us (Mss. mog.) hd.
zwolff-, zwelf- (67, 68, 76, uo), zwcyfcldig-
{sic 18) -zale, -zelig (uo), -faltig (68);
der zwölf zalig (G); dy, die czwolfte
(3), zwelfFte, zwelfft zal. Schilling (74).
-arius twelf tal, -ua tweluich (23).
Duode-nus v. -cimus, -narius.
*Duorancia v. Deuorancia.
Dupl-are, -icare hd. zweyfel-digen,
-tigcn, -gin (18). zwolfeldigen duplare,
zwoffaltigeu duplicare (21). zweueldigen
(13). zwifaltigen (76, 134). tweuoldighen
(23). zweifaltig (6), zweueldig (17), czwy-
fach (4), -fachtig (75), -falt (uo), -faltig
(68) machen, dupelen(uo). dubbelen (132).
*Duplarium ( anders Gl. m. ; cf. dui=
num) tzwern (125).
Duplex {cf. duplus) zwifachtig (75).
*Duplica-nus, -rius (Br., Gl. m.) die
twen partyeu in loisheit guustich is(i47).
Duplicare v. Duplare.
Duplicator v. Diplodiatorius. Dis^
plonatarius. Bilinguis.
Dupliciter zwifal- t zwifach-tiglich
(75).
*Duplicium {i. q. bilix q. v.) zwil-ing
(75), -hing (1).
*Duplicius zwifa-ch i -cht (75).
Dupl-us, -ex {q. cf.) /id. zwi-faltig
(6, 68, uo), -feltig (69, 70, 134), -fach
(4); zwey-feltig, -feldig; zwefeldig, zway=
faldig (1). nd. twiuolt (11); twe-uolt -us,
-uoldich -ex (23).
Dupondium v. Dipondium.
Dixra mater, d. -meter (64^) die
vssernhyernschale , var. ausserhyren^
schal (64). ußer hyrn (27b). usserhirnuel
(93).
Durabilis warhaftich (22^). duerhaff=
tich (132). we-, duy-rechtich (i47).
Duracinum weichsei (9i). hartling
(Hen.).
EBE
EBR
EBU
193
Duramen i. testa l Sectio (7g).
Durare hd. harten {b^^, es), v'-h.
(.11), herten, harne (lO); hart werden
(17), machen (es); weren; wol (12), lang
(110) weren. nd. harden (23); volstendich
blijuen (i32).
Duratio werhaftikeit (9 Anh., es),
werigkeit (es).
*Duratiuum werhaftig (es).
*Durcas v. Dorcas.
*Durco V. Dorco.
Dureo {i. trieris 7S, lii, cf. h. v. ; pl.
-ones naulgia fluwiatilia Gl. m. ) schiff
dry zelig o. mit dryen zelen der rüder
o. mit dryen mastbaumen (75).
Dure, duriter hart-lich (5, 110), -lic
(23), -liken (22). hd. hert-liche, -lieh (3),
-liehen (21), -eclich (6), -iklich (i34),
-iglich, -ikleichen (1), -tenglich (67),
-ttenklich (es), -enlich (76), -erlich (ö*^).
*Durego v. Thurego.
Durere {i. durum fieri Br.) hart wer=
den (10, 12, 68), sin 110). virhertin (8, 9).
*Duria v. Duritia.
Duribuccus v. Duripucius.
*Duringia v. Thuringia.
*Duriosus v. Durosus.
*Duripucius awderputz 0. eudrischer
(74). Cf. duribucc-us, -ius (147) i. qui
nunquam vult aperire os (Br. &c.); eute=
risch id. (sm. 1, 129). die den mont
steeds toe heldt (147).
Duriti-a, -es, duria (76) hd. harte-,
herti-, herte-, herthe-keit. hirtekeid-(17).
hardicheyt (23).
*Durosus hert (76). duriosus i. durus
(129).
*Dur-tus {piscis 9), -sus (gi. m.)
dors (9).
Durus hd. hart, herte, hert. nd. hard.
Dustria i. nobili-tas (74. i. q. in-d.
76, Br.), -8 (76. i. q. dustrius 110 &c.) adel,
edelkeit (74).
*Dustruin druuh (Gf. 5, 254).
*Dutamare v. Dwinare.
Duteronomius v. Deuteronomium.
*Duuinuin v. Dwinum.
Dux hd. furer. hd. nd. vorer. fure-
(5ab, 7), vor- (22), geleidß- (110b), glcydß-
(68, 110*) -man. hd. hertz-oge, -og, -ag
(21), -Gg (18). hircz-oche (17), -ug (19),
-auw (5b). nd. hert-oghe (23), -eghe (22b);
hartoghe (11); vorste (14).
*Duxissa V. Ducissa.
*Dwi- (23), gew. dui- {alph. dwi-),
dewi- (3), tvi- (17) -nare, dutamare
(6), dimare (Sm. 4, 309) hd. zwirn-en,
-ig {sie 76), zwernen (18), zwiermen
Sm. l. e.) , czweren (21). garn treben
17). nd. twernen.
*Dwi-, duui-(6}, twi-,tvi- (17),tvii-
num {cf. engl, twine), twinum i twi
(5b), dymum (Sm. l. c. cf. dimus =
biinus Pap. ) hd. zwir-n, -en (1,4, 76).
ztwirn (8b). zwern (5b, 12, 18, 21). zwierm
(Sm. l. c). twern (23). fadem (4). netze
(8b). neycze (13).
*Duinus {alph. dwi-) zwornt (7).
E
Ea darvmb (9 &c.).
*Ea polis {i. exemplar) en by teken (23).
Ea tempestate zu der selben zit (8),
czeit (9).
Ea-tenus , bissw. • zinus , -propter
dar-vmbe (99) , hd. -vmb , ^imme (8b,
100), -ymme (13). dorumme (Ö). bij ader
mit dem selben (17).
*Ebannire vyß- (132) vß- (68, iio)
-bannen.
*Ebannitus vyß-, vß-gebant, -geban=
net {ib.).
Ebanus v. Ebenus.
*Ebar v. Epar.
*Ebdasilon {aus heptaphyllon) sye^
ben bieder (17).
*Ebdoni-a (8) , -ada, -oda, -ida, -eda,
hebdoma-s, -da (Br.) hd. wo-, wa- (8),
wu- (6), w- (21) -che. nd. wek-e, -en.
achte dage (5b).
Ebdoma-darius sim. Iv. prc.), -rius
(8) eyner der, dye (18) dye wochen helt
(18), had (21). en de de weken holt (23).
eyn wochen halder (5), wechen beider
(132). hd. {cf. Fr. 2, 4ÖS'\ Sm. 4, 12) WO-,
wu-chener. wochin man (8b). woche-(19),
wec- (11) -lieh.
*Ebdoina-datiin sim. , -tim (3) hd.
woche-, woch-, wuch-(6), vuch-(7), wolch-
(3), wochen- (4), wochig- (75) -lieh, weclik
(23). wekelink (22). alle (es), all (iio)
wochen. by wechen (132).
*Ebdoniarius v. Ebdomadarius.
*Ebdoniatim v. Ebdomadatim.
*Ebdomida &e. v. Ebdoma.
*E-, he- (Bt.) -bdoas (i. spacium VII
dierum Br.) seuen tal (23).
*Ebedo V. Hebetudo.
DlEFI^NBACH GlOS.SAHIUM.
*Ebedus (cf. ebeta,ebulus) ebech (23).
*Ebelus V. Ebulus.
*Ebelustre v. Ebilustrium.
*Eb- (alph. erh- 47), erb- (ye) -enenti,
ebenuenti (ss) {Jierba; aus erba-
oenanthe) garwe {II. c).
E-, he-benus, ebanus {estarbor in-
com-bustibilis , -stibilis , -buscibile ;
cf. clenus) flader (7S). fl.- (4), fladren-
(3), vledern- (13) -bawm. eibe (74).
wuet-(74), wut- (5*b^ 17), wint- (1) -scher^
liug. wotscerlink (23). wedesch here
{sie 22). butschürling (1). ebenus (bm.
409).
*Ebere &c. v. Hebere &c.
*Ebeta ebeschlouch (9e). ebeth iue
mesch eyn crud twierleye (22b). Cf.
e-, hi-biscus ibisch (Ki. &e.)-
*Ebet-are, -atus, -udo r. Hebet-.
Ebibati v. Epifates.
EbibereArf. vß-, nd. v'- (ll)-drincken
sim. (e. gr. ebibe culum 132).
^Elijidudo V. Hebetudo.
*Ebilus V. Ebulus.
*Eb-ilustrium , -ilostrium , -illust=
rum (9), -elustre (i. bis gemina lustria
sc. XX anni ig; aws bilustre ?) zweyer
zit jar (8). XX jar (9). zwenczig jare (17).
*Ebit- V. Hebet-.
*Ebolu-m, -s V. Ebulus.
Ebor V. Ebur.
*Eboriuni [aus orobus?) vogelwicken
(96).
*Ebredio ags. hrisil (Eosw.).
*Ebrex i. senex (76).
Ebri-are, -ari, -etare, -etari hd. nd.
druncken , v'-dr. ( 22 ) , hd- truncken, I
trucken (4), droncken (132) machen,
maken, i werden (7, 64).
Ebri-etas, -ositas hd. truncken-,
druncken- (18 &c.) , nd. vordruncken-,
vol- (110 &c.) -heit, -keit (18). vbertranck
(9).
Ebriosus gantz truncken (110),
droncken (132).
Ebrius hd. druncken. nd. vor-dr.
foUege-dr. (10). truncken (69, 70). trucken
(4). droncken (11, 132). vol (110, 132).
*Ebula V. Ebulus.
Ebul-Ure, -ire (11, 64, es) hd. vbcr-,
vber sich (es), ab- (8), auß- (64), vß-
(17) -sieden, -syden. auer zieden (11).
*Ebvil-litio , -itio vbersich siedung,
syden-digkeit, varr. -nigkeit, -igkeit (es).
Ebu-, ebo-, ebi-, ebe- (3) -Ius,
ebul-a (SS, 96), -um (iseb, ui), -i (94a),
ebolum (94*, sum. 11), euoli (Sum. II)
{cf. ebedus. meatrix. nigella. Gf. 1,
153. BM. 66) hd. at-tah (i4i), -ach ^ -che
(Sum. II), -ich, -tich. attich-krut (es),
-kruyt (132). adche (93). addich (7o).
adich (74, 96). etich (85). adrech (77).
retich (10). adik (13, 23, 47, -us 8S).
adek (22). adeck 0. adich als iung ho--
luuder ein kraut (74). adeke, eyn crud
also iunc alhoren (22b). acke (95). acten=
staud (Ki*.). ebich (5b). ebche (21). nl.
habijck (143). harstreut (47). heylender,
Sommer holder (73). a^s. uualhurrt (i36b),
ellenwyrt (94*).
Ebur, ebor hd. helphini- (104), hel=
fen- (1) -pain; helfin- (12), helffen-, helff-
(7S), elephanten- (110, i32) -bein, -dyer
(19). elpen- nd. -ben, -bein (132), -dier
(11), ags. -derban (i36). juorie (99). iuoor,
auoor (Kii.).
25
i\n
KCL
Ebiir-nous, -inus ( 7 ) h<l. liolfton
bcyiun. \oii li. (11). lu-lflVii-boyufi-lif
(,;")), -Ix'vnigk (21), -briiiig i?.'»), -l);iyiu'iii
(IM. t'lpiii hi'iu'u (11), -briiicli (23).
♦Ebui'sator vU-xockU-r (ü4'M. auüge
ht>r (t!l>'K
•^Eccum (17, 7r)\ ellam (74, ~r>) sicdi
(l>t'^l7i. S(l\;i\vr (lio o. disse (75). syhaii
dio (74).
Ecce hd. sich, sycho (i33, I5i, i.i2).
zicli / ZI' (23). SU (22»''). sech hie (9o).
/id. iiym. uim, iioino (133) wäre, wair
(r>); iiyt'in war. si-hawp (7.5).
*Eccinc .-sicli hie (loo).
Ecolesia lid. kirche, kirch. kijich
(132). cliirch (1). kirj; (21). kerke (23).
kircli (1)), kilh (!>3) l kristenheit.
E. filialis zukirche (7.5).
E. kathedralis pistumb (1).
E. metropolitana byschup (5''. epis-
copus bi.-?iliofl' >b.).
E. militans cly do vechtcnde ist (9).
die V. fiistt'uhoit (12, 15) wider vnrech-
ten glauben (15).
E. triumphans dy do sygenthaft
worden i.st (9). die syegehaftige cristen=
heit (12). gesighaflftig wider die vnglaiu
bigeu (15).
Ecclesiare zu.samc<n ruffen (19). to
zanien ruej)en (11).
Ecclesiastes hd. ein buchSalomonis
(110 sim.), der weit verschmehung (G,5),
von der .sanieliing sim. (samhuig, same=
nunge) der werlt sim. (weit, werlnt
1.52). das pueh der verschmeehung diser
weit (75). der vppikait der weit (1). der
werlt versmehung (7). der wernt versii^
menung (21).
Ecclesiastlcus hd. kirch-er (6), -er
herre t7i, -her (()7), -ener, -ner (69, 70,
134), -lieh (öl*, 19, 110). kirgener; in
der sameniing (21). eyn buch von der
same-nunge, -hing (7) der dogent (5, 7,
sim. 65). das puch der uewen weishait
(1). sigriste ((J). kerklic (23). kirke- (11),
kyreh- (i32), kirch- (uo), crist- { cri^
sten- (65) -lieh, o. von der kirehen (iio),
off van der kijrchen (132).
*Eceula (aus ital. eccola ?) siech siech
(17).
Eecvun (17, 75), ellum (74, 75) siech
das (17). schow den (75). syhauden (74).
*Ecia, ij. -e eyn brille (18).
*Ecleta V. Heetheea.
*Eclygma v. Electuarium.
*Eclipea v. Eclipsis.
Eclip-sari(ll, 19), -ticare(19),eglip-
pitare (8), -pieare, -to (17) hd. gebrechen.
nd. gebree hebbcn (11).
Eeli-, ecly-psis gebroch (17). ^ehrest
(11 Mrg.). ver-schvveinmung, -bleiehung
(126). abgang der planeten schyn (75).
e. lune mones finster 0. verleschung ;
e. solis sunncn-f. o. -schines vnderzug
(64). eclipea i. obscuritas l ludus (76).
Eeli-, ecly-pticus gebrech- (uo &c.),
gheblec- (11) -lieh.
Ecloga V. Egloga.
E- (64), e- (Br.), 6- (8i), gew. i- (Br.
&c. ngr. OU), y- (1). hi- (S*») -conomia,
hyconia (79). ico-roia (uo, 132), -nia
(8, 68) vor steunge (8, 9). hulJ-haltung
f -habung (75). huusraet (81). die kunst
von regierung des hauses, var. büß (64),
hußgesynn zu regieren {st. -ica es).
ECH
liausmufer (.</. -ma 1). drot.'^eap (79).
drolJe saninient (8''. cf. econoinus).
J^- (Hr.), i-, y- (93) -conomica huß
sorg (110). (kunat) gelert seldc; cin.s
luisgesindes ( 93 ). eyn konst oni eyn
huyß oH' ianiily tzo regeren (132). yco-
nicoriun (libcr) von der haus gschat't (1 ).
E-, i-, y-, hi- ( 0, S'>, 2.) i -conomus, e-, i-
coninius, -conomicus, yconamus (tJ),
hyeomus (79), l echomidus (7«j (/. dis-
peiisator) hd. nd. vor-, v'- (7j -stender,
-steniicr (IH), -stelier (3, .j). fiirstlier
(4. (f. forest-, luc-arius). forst ma ister
(76). ein liau-, varr. liey-ßliclier man
(iH). iuißkneeht (125). hd. seliatl'ner.
lius-sch. (110), -wert (22), -wurt (6),
-haber (75), -vader (23). drocsote (79).
droßeße (»h). dro6sae-t, -rt (KU.), sehaffer
(9). schelfer (S). eyn dispenserer (i32),
bestell(>r van dem Iniyßgesinde (i32),
der hußge.syns (68).
Econtr-a, -ario hd, widder, w.-vmb
sim., her-w. (17). nd. wed-er, -der.
Econuerso/irf. widervmb. w.-om(i32).
weder vme (23).
*Ecor V. Echo.
*Ecosmen v. Elicosmon.
Ecquando wenn joch (126).
Ecquid hd. sii'ch was. sye wat (l32).
Ec-, en-quis ist etwar (88).
Ecstasis &c. v. Extasis.
*Ecteca &c. v. Heetheea.
*Eeuleus r. Cuculla. Aculeus.
Ecu-, acu-, selten equu-leus, eculius
(75 varr.) [i. catasta, expansale Br.,
expensale 6, patibulum &c. ) niarter
bovu (93). hd. galgo (Gf.), galg, elag
(sie uo). /ic?.«o?.galge. sper-g. (5), -galgen
(9). eyn snel eyns galgen (17). eyn snelle-g.
(3). üypstock l gake sual(19j. kacke (12).
stock, kaeek (11). stog (8^). notstal (4).
eyn rang (7). ram (21, 6, 75) der weber
zu den tuchen 0. daran man die leut
martert (75). reme (13, 22). vcn\{vbisus^
penduntur carnes 75). rauie (13, 152).
pynrani (uo, sim. 132). ross ec. in carco'e;
ressHn equ. (9i). das rosschen (125).
eruleas ( i. mediastinus , pilorium )
pranger (3).
*Echaliuiii v. Euchalium.
*Echare wider hellen (75).
*Echates i. dea magorum &c. (76) aus
Hecate.
Echemythea (£X*[J^^^'-'^) verschweig=
samkeit (i26).
Echid-na, -gna(i25) otter (125). ater
(132). nater dio).
*E- t v-chinastrum 1/. pul-, peri-
monia, pelonitis, TCsXovtT'.i;, geran-ium,
-ogeron &c.) windischer storekenschna^
belsim.. nl. knol)elachtig eranebeck(i43).
*Echüina &c. v. Echitudo.
*Echinum (^. abomasium) saltcr, bök
(109). Verwechselung mit dem Psalter
(salter) der Wiederkäuer! i. q. echinus
die mannigtaltc (Ki.).
Echi-nus, i -uus (i4i), echminus
(piscis <£•(■. 76), ethsrmus (jx v. Hamb.)
glasauaz (Gf.). buso (i4i, Gf.). huse (Sum.).
huze (v. Hamb.). ygel; kestenigel {i. e.
hülse; i26). kastanien schlw [i. calyx
echinatus 109. cf. Br. wtb. 2, 842).
Echites aern stein (19. X aetites).
*Echi-tudo (76), -nna, g. -nnadis
EDE
(129, 147), -nadea (pl. Pap.) est insula
que dam (in), -lU)et (129). eylant (147).
*Ech-iuus, -minus v. Echinus.
Echo ( //. -onis uo &c ) , / icheos
(looi, ichoos (120, 121, Sum.), ecoF, g.
-ris (9i galiu (13, 100, 121, 141, Sum. &c.).
hil. wider- sim., hd. nd. weder-galm (8,
9), -galle (.5), -schal, hd. -s.-hall, -hal,
-thon (126). -luit (19), -geluit (i.!2), -ruep
(11), -cianek (uo, 132) als in den buss-^
chen (132), weiden (uo). ags. uuydumer
(136), wuduma're (Bhw.).
*Echola i. consohrina (76).
*Echoniidu8 v. Economus.
Edacitasvraz-(8h), fraiß-(19), vraet-
(11) -heit. hd. freße- .sim., fras.si- (134),
freßig-, freezig- (9), freyssi- (3), freßlich-
(68). frisch- (fj) -keit. freßerij (17, uo).
frasserey (4). nd. vress- (23), vrass- (132),
werd- (22) -icheit.
Eda-culus, -sculus hd. frasse, fraß,
fraiß (19). l'rayße, vressich (132).
*Edagium ( : eda boMerna Gl. m. =:
rhedagium q. v. : rheda) wagen 0. roß=
ZOl (64).
*Edaliu-m, -s {de manzare Gl. m.)
si>eise {untersch. von edi-, edu-lium 67,
152, jedoch identisch mit edulium Nr. 1
in 66 &c.).
*Edani v. Edera.
*Edasculus v. Edaculus.
Edax hd. freezig (9) , freßig. vre3=
sieh (23). vrazzich (81"). frassig (4). vrae=
tich (11). vraet (99). wars (100). werch
(22). frisch (G). eyn freßger (18). schleitzer
(126). rficll (25. cf. Sm. 3, 19).
Edecumare v. Edicomatua.
Eden, edem {i. delicie paradisi)
wollust (17). wolust (7).
Edentare hd. zende, zene, zen vß-
brechen, -ziehen (8). nd. de tenue vt
breken.
*Edentarius zanbrecher (Uo).
Edentatus zane- (10), zen- (12) -loiß.
zanloß sicut puer (8). zantlos s. senex
(9). ainer dem die zen vß gefallen o.
gebrochen sind sicut senex (76).
*Edentoniatus v. Edicomatus.
Edentulus zan-loß (uo, s. puer 8),
-loz (4), -laß (17), -fleisch {sie 68), -lucket
(64, uo). zant-los (s. ^^wer 9), -loyß (132).
czenelose (13). on zen (64). tantloes (11).
Ede-, edi-pol {i. per §dem pollucis
Br., adv. iurandi) hd. Scheltwort, bei
dem hauß edelpols (74).
E-, he-dera, edra (8, 75), hedra
(133), edrea (23), edam (11 Mr§/) ephaw
(7, 64, uo, 123). epfau l maucrpfau (ii4).
ebhaw (hed. 110^). ephew (67, uo^).
cphei (91). ephee (76). abhew (uo'*). ebheu
(ed. uüc) cbh6we(15).ebowe(95). ephew-,
ephe-, ebeien-baum ; wild ej^h-eu, var. -eu
(75). eböm (n).hd.nd. ebich. ebb-, ew-yche,
ebeche(19).ebechhee(Sum.).abech(ioi).ep=
pich(68, 75). y wesche (22). ybische (5). ebe=
schlo (47). ibenloub, wintergruen (125).
eygloff (85). eyloef (11, 132). yflöf (109).
iuc t aucy {arbor 23). ein ibc t ylme
(3). eib (74). ib {arboi- 75). eyben (4).
j-fe (13). paum- (9), bäum- (8), wede-
(11, 109, 74), weden- (85), wed- (47, 74,
1 132), welle- (Sm. 4, 30) -winde, ags. uuido
i uuindae (136*^); ifeg (136^^). weminde t
ingroen (107). wintaw (7). pawmbinden
i (edere 3). grund-rebe (100), -reb, -eram,
EDI -
asch (74). ed-era, -ra arborea ebich
(17, 153). eyn esche (17). edera nigra
ebhowi (101). ags. eordhifig (94a). e.
terrestris gund-eram (8), -ram (9, 85,
96), -raue (47). giinne clrobe {sie 17).
grund-reb (i53), -reben (144). grundt-,
gundel-räb, nl. onderhauer (i43).
Edere hd. sprechen, reden (8, 9),
machen, zelen, zalen (6), eßen, offen-
barin, -baren, -barn, -born (6), geberen
{ buwen («is). nd. sprecken, secgen (99),
maken, telen, teken (22), eten (99), etten,
mitten (85), oppenbarun.
Edes hus (5). huus (11). hues (19).
huß (8, HO), haws (9).
*Edibilis v. Edilis.
*Edicare hochernuichen (74).
*Edicari hocherworden, enteren (74).
Edieere hd. ge-bieten, -b. als die
welthchen (75), -byton. hd. nd. ge-bieden,
-beden (19, 23), -pieten (4), -benden (18),
-breyden (21) ; beyden (22); kun-den
(4), -digen, -gen (21). v'-kunden (6),
-Kondigen (17). außruffen (75).
*Edicium v. Editio.
Edico-, edito-, edento- (76), edu-
(17) -matus [i. exstirpatus "6 ; ef. Gl. m.
3, 263) hd. ans- (9), vß-geworffen. edo-
(76), ede- (Br.) -cumare, l -gmare (76)
i, excerpere.
Edictor gebieder (11, 19).
Edietum {i. editio (/. v. no &c.) hd.
nd. gebot, hd. kundunge, aus- (4), vß-k.,
-kiindignnge, -ruffung (75); anschundiing
(l.c/. instinctus ; Xauscundung ?). gebod
t vß kunning (21). gebott t v'kundung
(6). gebotte t v'konnung (18). en bot l
vtkundinge (23). machung 0. verkyn-
düng (67). außgeriefft bot (uo). gebiet
der weltlichen (ind. der geystlichen;
75). eynes wertlicheu fürsten gebot (3).
koningis g. (8, 9), t gesecze (9).
Edicula breidihus (93).ihußlin"(8).
hauslein (9).
Edific-are, -ere pawen (1, 4). bawen
(9, 134). hd. nd. buwen. huser b. (110).
buhen (5, 21). czimmern (19, 68, 110).
stiebten (99).
Ediiieatio stichtunge (99). nutzbar^
keit i besserung (65).
Edificator pa^vmaister (1).
*Edificatoriuin ein nutzlich ding (65).
Edificium, t edinphium (76) (/.
maehina, fabriea 71, frabrica 1) buw
("6, 110). buwe (12, 19). hd. nd. ge-b.,
-bauwe (152) -bue (17), -bu (21), -bav (7),
-bou ( 49 ), -paw ( 1 ), -pew (9), -bewe
(70, 151), -bew (134), -bude (5), -bucz (8),
-buescz (18), -zymmert (8), -zimmer (es).
buete (22). czimmer (9, 19). tzymmeringhe
(132).
Edilis sbst. {i. edituus 110 &c.) hd.
hus-, huß-, haus-wirt (8, 9), -warter (68),
-verwarter (93), -huter (75), -bieder (110
sim.^. spiel- t schaw- (88), kijrch- (132),
kircheil- (110), paw- (123) -meister. haii=
genpfleger (88). pl. kirchpropst o. pfleger
(91).
Edi- (132), edu- (76), edibi- t esibi-
(110) -lis esserlich (110, 132).
*Edili-um, -tium (110) i. vo-, fo-, (3)
-racitas ^ dignitas in domo {lo, uo, 134.
c/. eduUumj. fraßamkeit 1,74). querder
(8,9). geiczi-(3), großlich- (iiclS) -keit.
'*Edili-, edi- (es) -um, l -tas (74),
-tium (68, 110, 132), edicilium (es) i.
EDU
dignitas edilis, als solchen ampt (132).
; torwarterey (74).
*Edinphium v. Edificium.
*Edima v. Endiuia.
^Edipol V. Edepol.
Edis ü. aula) sail (19). zael (11).
Edis-serere (Br.), -sere, -serare, -cere
(76, 110), -erare (76) hd. vßlegen sim.
be-tewten (9), -dudeu (17). wißlich (17,
75), subtiel (74) reden, exponiren (99).
Edi-tio, -eio, -eium, t -ctum (uo &c.)
hd. machunge; ge-m. (6, 21), -bietung;
gebunge (67, 152). nd. ghemakiuge (23).
buunge (5). gebot (110, 182).
*Editomatus v. Edieomatus.
*Editor V. Osor.
Editus hd. gemacht, nd. giiemaket.
Edituus (j. campanator 74, cf. edilis)
hueter der kirehen (75). huß Imdir (8).
haws vater (9). raeßner (64, 74, 91):
glockler, kirchwart (74).
Edo schlemm-, fress-, sufF-, brass-,
schleck-, full-er (ss).
Edocere leren (9). heruß-1. (es).
*Edocu-, edog-mare v. Edieomatus.
Edomare czenu-u (19).teemmen (11).
*Edomsia v. Dionisia.
Edra (£Öpa; i. sedes episcopalis 76)
bischoff stul (8).
*Edr-a, -ea v. Edera.
Educare(^.'rt«;?7Ve, dueere) hd. nereu,
er-n. fuden (8). fueden (ee). voeden(i32).
fyden (13). voden (23). fochten (21). hd.
futer-en, -n ; futtern ( i5i), fuoren (76 .sim.),
fuercn (i52), turn (rfwcereS), füren («winVe
6, 9). vustcren (99). voert stueren {sie
11). hd. er-, nd. v'-quicken. erkornen (7.
aus erquicken X erko-men? -bereu?),
vßbringen ziehen (65). erczen (1).
Educatio futung (8). fudung (8'').
fuedung (66, i5i). voedinghc (i32).vodiiige
(23). weydung (68). vertunge {sie 9). hd.
futerung, furunge (i52), furung (67),
vß-f. (76), furung (3). leydinge (Ü). hd.
nerunge, er-n. (3, uo), -quickung, -qui=
gunge (21), -kickung (76).
Edueatus derzogen (75).
Educere füren (uo). hd. vz-, vß-, vs-
(6), auß-, auf- (3) -füren (67), -füren,
-füren (3, 6), -fieren, -foren, -foru (18),
-faren (12 &c.), -ziehen, -zehen, -leyten
(uo). vyß- (132), vor-vorn (22), -leyden
(11, 132). vt ten (22). iungen ten (23).
Eductio außfurung (75).
*Eduetor außfurer (75).
Eductus entleidet (19).außgefurt (75).
Edulis f. Edilis.
Edul-ium, -um {v. escina) {cf. edi=
liumi) hd. nd. spise sim-. querder (16).
fraußhait (7). aet (106).
Edulus i. estor f vorator (Br.).
E-, selten he-dulus zickel (49). kitzel
(75). huetel (81. cf. Sm. 2, 256). phretfc^
clien {auis 125).
*Eduinatus v. Edieomatus.
E-, selten he-, hoe-dus {i. prellus
Voce, ex quo, 147) hd. kitz (1, 75), chi_Z=
zin (104), kytzin , kutzin t kufflin (7),
kützlin (65), kiczel (53), kitzlin (64, uo),
gitzi (93). geiß-gin (132), -lin (3, 75^,
uo), -el (75-'*). eyn iunge geyscz (18,
21), ziege (17), zege (5). eyn iunck sege
(22b). ziken (6). tzicken (23). czickel (4).
EFF
195
czick- t czege-leyn (9). zygelchin (12).
ein czicztliche {capra iuuenis 3). hd.
bock, back, (67, 152), bog (8). bück
(147). nd. hoken (22ab, 23), hoyken (11).
*Eester (*. pie-us, -a; a. d. Nl.) ex-,
aels-ter, eyn vogel (147).
*Ef- bes. in 76 öfters st. eff-.
*Ef-, efif- v. Eph-.
EfifabiUs hd. sprechlich (19); vß-,
zu-,spr. sprekelich (11).
*Effabiliter außsprechlich (75).
*Effacere {i. faeere Gl. m.) hd. strafe
feil, stroffen (8).
*Effaltes V. Ephialtes.
EfFamen spräche (19). spraeck (11).
Eflfa-minare (Br.), -minari (uo &c.),
-rnari (66 &c.) /. loqui.
Ef-fari,-ari i -rari(76) hd. sprechen,
zu- (8), vz-spr. auß reden (64). nd. vt
sprecken.
*EfFarnari v. Effaminare.
*EfiFebyon v. Ephebian.
*Ef-, ex- (Pap., Gl. m.) -februare {l
expu-rgare Gl. m., -gnare sie pap. ;
desecare 76. st. defecare q. cf.) luteren
0. schumen (8). leuteren l schewmen (9).
*EflFebulare v. Efiibulare.
Effebus V. Ephebus.
EfFector würcker (65).
Effectus s. ptc. hd. ein gesclii-ht (6),
-cht. _getain (19). ghedacn i daet (11).
hd. tat (9), that (134), dat, dayt (19, 133).
voln- (5b), vor- (4) -brocht. volpracht
ding(l, 65). volbrachtig- (74), volbrachte-
(5), follenbrachti- (7), folenbrati- (13),
folbroch- (21) -keit. vuUenbrachticheyt
(23). werck (uo, 132). Wirkung (7 sm.).
gewircket (15). geworch-te i -t (9), -t
ding (74). ein gewurckt wesen (63). ein
end (68). eyn begir begriffen (8).
*EflFeminalis wibischen (75). •
*EfFeminalitas v. Effeminatio.
EfFeminare hd. v'wiben. nd. vor
wiuen. vber weyben ( 1 ). weibischen
(64). wyplich {sie 152). wyplichin sin
(19). wijflich wesen (11), sijn(i32). kranck,
wibisch syn i machen (uo). w. leben
0. thun (75). vnt-machin (8b) , -maken
(23). goczczen (9. cf. goße t?. efFeinina=
tus).
Effeminate gebrechelich (17).
EfFemina-tio, t -litas (75) wibunge
(5a). v'-w. (18, 21). wibscheit (75). v'dor=
benheit (8b). vordomicheit (23).
EfFeminatorium hurhuß (68). huer=
huyß (132).
Effeminatus hd. v'-wibet , -weihet
(134, 152), -beibt (1). nd. vorwiuet t
blöde, v'wijfft (132). wybischer, fleisch^
Hoher (65, uo). weych von fleißlicher
kranckeit i goße (8. cf. efFeminare,
semiuir, sinpubium). waych von
menschlicher art (9). vnerlich (8b). eff.
gat schlechts vft" die hufften, als ein
pelltz vff synen ermelen (65).
*Effemineus wiblich (75).
Ef-ferare, -ferrare (23), -erare l
-erari (76) grymmen (8, 9). grymmig
sin (17). freydigen (9). fredigin (8). hd.
greus-, greuß- (88), graus-, greu- (uo),
wreyt- (132) -lieh thon sim. wild l
vnwirß i greulich (88), wreet (i32)
machen, wieten (76). vor iaghen (23).
EfFeratus gantz wild (64).
*EiFerbere v. EfFeruere.
25 *
11)0
EFF
EFF
EGI
Efforre Inl. \z-, ud. vt-dragon, -dar-
gfu ^S'M, /((/. tnigcn. hd. crlu'litMi, sich
crli. ^lll>). v'lioogcn {i:\t). loben (!>).
Efl'or-uore, -bere hd. er-, \wx-, ir-
liirzt'ii, wiiniu-ii, -winiuMi (17). Jiussydcn
Effbi'us //(/. f^rymmi-g, -rk(0). frot-zig
(IM. l'n'liigi,S). wilder, vngt'zi'mi)tt'r (iio).
wrt>i-t ^11, i;i-'). vrt'slik {'l'.\).
Eflfe-, eflii-stucare , efftisticare (*".
raiituriarc de bmiis suis) v'-e/.chen (HO,
-ziflu'M (uo), -tzoriMi (Kt-'), -tyon (ll).
vli der liand gehen vnd vorwerftVn mit
ein» liahn 1,110). vy.s der hant gcuen ind
v'worpen mit eynem iiahn (i,'?2). vter
hant glienen (11).
Effestu-, efRistu-, effusti-catio (i.
abdiratio (il. m.) v'-zyliung («s), -tzyc-
nis.se (i:!2), -zieehnilJ, varr. -zychniß,
-zieliniß. -zaiehnulJ (iio).
Effeta wiirbas inerrnfnuditbar frawe
(9). forbaß men (sie 17). entleret (64).
*Effetare [t st. c) reynigeu (8, 9).
sweyö'en (9).
Effetus v'.siegen (10). gelte (12).
*E£fialtes r. Ephialtes.
*Effibu-, effebu- (17), effibo- (76)
-lare auf knopfehi iß), uff-huffehi (8),
-losin (8. 17), -Span (17). ent-, out- (i32)
-spannen (^uo &c.).
Effica-cia, -tia (134) mäht (6, S^),
hd. nd. maeht. m. folebracl.t (18) maicht,
wijßheit (i-A-2). meehtekeit, kraft (8, 9).
witzekeit (17). vohvortzam l sane-w.
(5. c/. conscientia). wohvart- (1), wol=
brat- (2) -samehait. vulbortzamicheyt
(23). wortumkeit (21). wißheid (17, 68).
hd. veruuuffte sim. wurcklikeit (iio).
Efficaciter starkeliehe (17).
Efficax eyner der eyn iglich ding
li(;htelieh mag vß gelegen (21). einer
der lieht-lieh (7, 37^), -eclich (6), -ig
(5), leichtiglich (4) ein ding macht.
en de lichtliken, ghelichlikeu (22) en
dink maket (23), maken (22). nd. nd.
mechti-g, -eh. m. mit der wurckung
(7.5). mächtig (8''). hd. nutz-, nd. uut-bar.
nützber (37^^). nutz-nemer (67), -sam (4).
vol wortzam i uotze (5). wohvart- (1),
wolbrat- (2), wllenbor- (22) -sam. \u\-
bortzam (23). begyrich (70 sim.). bege-
rich (uo, 132). begirlieh (69, 134). lyp=
lieh, begrijflich (17). fruchtsam (17, 4).
tetig (9). doende (11).
Efficere hd. nd. werden, würcken i
tun (9). wirken t foUcnbringen (12).
w'kin (8). hd. foln komclich, folkom^
melich, voUekumlich sim-, volkumen (76)
machen, zeren (17).
Efficiens wirckende (12).
*Effiduciare v. Deblaterare.
*Effigere auhefften (3).
Effig-iare, -ere hd. bild-in (8), -en,
-e macheu (17).
Effigies pild (1). hd. nd. bylde. beide
(23). byldnuß (es), gestalt (110, 132).
ein bydde gestelteniß (sie 5''). glich-
nisse (9), -niß (8). gligenis (13). eyn
apt got (7).
*Effigi\iin V. EfPugium.
*Effimera v. Ephimera.
Efflare uß blasiu (8). aus blosen
(9, 6,5).
Efflere aus weyueu (9).
Efflorere blueu (8, 9). vß blueu (17).
Effluere über flißin (8). hd. uß- (17),
\ber tiießen.
*Effocilare ertjuicken (9).
Effodere [i. extum-bare / -ulare
77) hd. vz ^rabin (;')), vß , auß-graben,
-gr., vlg. einen toten menschen vom
gral)e (7.5). nd. ut grauen.
Effontire i. venenose loqui (ßr.). fenyn-
liek ealleu (147).
*Effractabilis ags. hus brycil (145.
cf. efFract-arius, -or Gl. m.).
Effractor hd. vß brecher, auspre-
eher (9).
*Effractorium {Uni) breche (135).
Effi'actus zersteret (64).
*Ef - fVangere , -fringere (Br. ) uß
breciieii (17).
Effrenare vß-zemeu (7, 68, 110),
-zyeinen (18). aus-czemeu (i5i , 152),
-zämen (i34), -zeumen (75). ontzomen
(132). uff-zeumen (17), -zeymcn (21). up-
tome (23), -temen (22).
Efifren-atus, -is, -us vnge- hd. -zame
(7.5), -zemet, -zärater (134), -zemit, -zempt
(67), -zemer (69), -zeumt (18), -tzoemt
(132), -temet (23), -breidelt (99 sim.).
vnczawm l wilder (9). hd. nd. wilde, wil
(21). böse (19). wreet (11).
*Efirmgere v. Effrangere.
*EfFrodasia v. Affrodisia.
Effron-datus , varr. -tus [cf. -dare
(il. m.) verschempter, stiruloser (65).
Efirons, efrons (76) hd. vn-sinnig,
-schamig (4, 68), -schemig, -schämig (134),
-schemmig (6), -scheymiger (21). hd. nd.
vn-, on- (11, 132) nd. -schemich, -siunich,
-Schemel (11, 19, 132), -zemig t -sonnig
(18), -kennig (67, i33, 152). hd. scham-
melos sim., scheme-loz sim., -lus (21).
schamlose l schemig ( 7 ). scheraolos l
schemich (23). schautloß i verschempt
(76). eyn de eyn luttich vorhouet heft
(22).
*Effron-tus v. -datus.
Eflfugare uß gagin (8). v'flihen (9).
Effugere ent- hd. -fliehen, -pfliehen,
-flehen (17), -flegen (5), -fleen (21), -vlyeu
(132), -komen (23). vntulien (99). en- (18),
euweg- (6), uß- (7) -fliehen.
EfFu-, effi- (8) -gium hd. nd. flucht,
fluht (G). flüchte (8'^). floche (18). vlogt
(99). hd. vß- (141), zu-flucht, -flocht (5,
133, 1,52). fluchtig (8).
EfiFugus fluchtig (110 &c.).
*EflFul-cire i. plene fulgere (le); -tire
sere czireu (9). zu czieren (8).
EfFulgere zu- (8), uß- (17) -schinen.
sere scheynen (9).
*Effultire v. EfFulcire.
*EflFumare auß-iüechen (75), -reichen
(75cde)^ -reculien (sie 75^).
*Effiuiiigare aus reucheu (9).
*EfFuncare v. Eruncare.
Effondere hd. vz gißin( 5), vß gießen,
vs gießheu (6), auß gyssen. «rf. ut-gheten
(23), -ghieten (11). efiFunde frameam
zughe, zuch vß din schwert (65).
*EfFuranB [cf. efirons) schemelos,
vnsinnich (22).
*Efi\irencia (ur aus ici ?) i. effectus(76).
Efiiisio uß-gießunge (17, 65 , 75),
-fließunge (65).
*Efilist-icare, -ucare &c. v. Efiiestu^
care &c.
Effüsus cntHchhipfi't, vßgcwuscht,
herußgegossen (65).
*Tlff\xtare(i. conßteri (ii. m.) v'-smahiu
(19), -.sinaen (11).
Efhitire i. eßuiidere l stulte loqui
^110 &c.); foras inittcre t sieut garruli
inejjtc loqui ( l'ap. ). uß gißin (8). au.s
gissen (!(). efucio iui itiim /. aficio 7ion
afundo ( celando profvro (76). efHitio
i. Joris nliquid effiuidere sine eßeetu(V!ip.).
*Efrari ?;. EfTari.
*Efucio f. Eff\itire.
*Egecero-n, -s r. Egoceros.
*Egenius r. Eugenius.
Egenus [i. ege-ns, -r) dorff"-tig (17,
23), -haff"tig (.')). hd. durff"tig. dorstich
(22). hd. nd. arm. hd. siech , sich (21),
kranck, crang(17), brusthafftig (88). nd.
zek (23).
Eger, egrus (69, 134) (i. tristis t
infirinus, ef. prc.) hd. siech i arm. siehe
(9). aiec (99). hd. nd. kran-ck, -g (i52).
durfl'tig (5'').
Egere hd. du-, do-rff'tig sin, sein. nd.
dorf-, dors- (22) -tich zin. notdürftig
sin (()). kicht [aus not) dorft'tig (21).
dürfticlichen leben (9). durfteklich lebin
(8). dorfl'en (7). be-d. (19, uo), -hüben
(14), -hueuen (11), -hoeuen (132). bohofen
(13). nicht habin (5, 7), hebben (23).
armut (75»«^), a. lyden (T5^) am gut vnd
an gesuntheit.
Egerere schissin (8 sim.). scheyssen
(9). vßwerff"en (64). dauwen(17). zu stul
gen (1, 515). ut dreghen, to stole gan,
schiteii (23).
*Egerincus i. tolincus (139) aus egeri-
mus i. toUimus (142).
*Egerniinare ufi" sten (8 &c. ). auf
steen (9).
*Egerosus (i. medieus) medicijnre (147).
Egescere arm werden (110 &c.).
*Egesta („st. -are" Leo) ags. ascre-
paen (^i36).
Egestas hd. durfi'tig-, durfi"ti-, doi-ffti-,
dirftig- (76), notturfti- (67) -keit . be^
durftlichcit (uo). nd. dorf-, dors-ticheit.
notturft (17). ermut dorfi"tig (5). arm=
mut (8 sim.). armuede (11). kommer
(13). behoefi"te (132).
*Egestator schi-, var. schei-sser (75).
Egesti-o, -a (74) treck, mist (74).
thier dreck (1). schyßung (5^, 75). dau=
ung (7). vßwerffunge des trecks (75).
Egestuosus vol, voller (74) armut
(68, 74, uo), armoitz (i32). dii-ftiger {
betler (76).
Egestus/;'/. v'-dauwetswre.,-zeret(12).
Egil-lopa, -opa, -opium(Br.),-lopium
(11, 19), -opta (76), -oca (8),_-ora (49),
eglota (17), aegilops (Ki.) cincho (Sm.
4, 273). äugen swer (9 sim.). en oge weerde
(egillopa 11). Werner (19, 49, Fiis., Ki.).
en wcne (11).
*Egillopicus weuich (11).
*Egy-, segi- (143^ -lops, t elopa (125)
(Äeria )accalay (125). gauch-, taub-haber,
twalch, nl. dravick (i43).
*Egilo-ca, -pa, -ra &c. v. Egillopa.
*Egipc- V. Egipt-.
Egi-pius, -pea (49), -ppea (76), -spia
(8) (i. vultur; i.q. aegypius Ki., aqömoi;
126) trappe (9, 76). diapp (8, 49).
EIA
Egip-tiaci, var. -ciaei, dies verworf-
fen tag (b.s).
Egyp-tius, -cius, -tinus (5*») eyn
egypt-er (5, 76'i, -yer (5*^).
Egyptus egiptin (5). hd. nd. egjpten
lant. anope (127. cf. eanopeia).
Egis/irf. schilt (17, 75 &c.) mitpockfeln
vberzogen oder geißen (75) , der mit
eyner ziehen hud ist bezogen (17). brust=
blech, bantzer (88). egidam geizifel (Gf.).
*Egispia V. Egipius.
*Egle V. Egoceros.
*Eglippicare &c. v. Eclipsari.
*Egloceros &c. v. Egoceros.
Egloga [i. sermo cajn'inus '. Ct'4)
ziegen- (17), pleccende (3), stinckende
(7.5) rede, bleykende stym (8). klagende
stimme (9). beraet (11).
*Eglota f. Egillopa.
*Egloteros v. Egoceros.
*Eglutire v'slinden (11, 19).
Ego hd. ich.?ir/.ik, ick. ich selber (21).
Ego, g. -onis wcrlt (i47). *
Ego- (128, Br.), ege- (U7) -ceros,
-ceron, aiyo/spo? ( 128), ^ei«. eglo-ceros,
-teros, -ceron (74), -eereus (?'. caprinus
&c. 76) (cf. egle t ege capra 7fi) eyn
Steinbock (9, 128), -pock (74), -bück (147).
eynhornik bok (9). eynhorn bog (8).
Ego-idem, -ipse, -met hd. ichselb-er,
-es (18), -s (110), -el (21"). ich seinen
(i32'i. ick sulues (23"). eck sulven (22^).
*Egola-re, -tus v. Eiula-re, -tus.
Ego-n, -ne ichicht (74).
Egre crenglich (17).
Egredi anß-geen (i.34), -gehen (3).
hd. vz-, 7}d. vt-gan sim.
*Egredula v. Acredula.
*Egregare 1/. disgr. 110 &c.) scheiden
(17, 21, 76).
*Egregi-tare, -are (76) cdeln (8, 9).
edel machen (17).
Egre-gius, t -x (76) hd. nd. edel,
e. t vßerwelt der knnst halben (75),
wijs -sim.., achtbar, hd. achtber, ach-ber
-per (1). acht werp (de 21). herlich,
vßerkoren {iio sim.). vbertreflicher (65).
auß der schar gesetzt (75).
Egressus pfc. s. hd. vz-, vß-, auß-
gang, -ganck, -gancke (19), -gangen (6),
-gegangen, nd. ut-gan t -gegan (23).
*Egrex V. Egregius.
Egrimoni-a, -viin (01. m.), egromama
(76) trurikeit, kranckeit(iio). droeuicheit,
krenckde (132).
Egritudo hd. siech-, nd. zek-, hd.
nd. kranck-heit. krangheid (6). sicheit
l kranchcit (5).
*Egroinama v. Egilmonia.
Egrotare, -ri (4) hd. siechen, sieben.
nd. Silken, seken. siech sin (17). hd. nd.
krancken.
Egrotus hd. syech, sieche, sich (18).
sik (13). seck, kranck (22). zekich (23)..
*Egrus V. Eger.
Eho loß, losa, hae (126). oho (Fns.)
Eia , eya, eye, aye, age hd. nd.
ach. ache (5). t och (110). ach ia (75).
ye (7). ey (23, 74). ach oder en (133,
152). nudunu (eia vfiilitum properantium
clamor i4i). nu wolan, nun w., nuw
belan, t syest ermant (es), eye zu (76).
ey-nun, -wolannu (74).
ELB
*Eiactus V. Eiectus.
*Ei-, eij-cere hd. vz-, abe- (18) -werf=
fen. US- (13), nd. ut-werpen.
*Eicion ags. haranspeccel (94». wild
hurrage Bosw.).
Eie-, eia- (74, 75) -ctus, {i. via indi=
recta, dispendiosa) vugerechter weg (75).
ein vmbe weick {%). vm- (76), vmb- (4,
74, 75) -weg, -wege (74). e. maris ags.
wrec (Gl. m.).
*Einicedo v. Emicedo.
*Einorrois i*. Emorrois.
Eiul-, egol- (.ö^j, euit- (7) -are hd.
hu-, heu-, hey- (64*=) -len, schrien (110
sim,\ strimpen [i. plorare 12), treuen
(5i>), weynen, gellen l greynen (126).
Carmen (11, 132). suchten, bewenen,
iancken (los).
Eiulatio carminge (11).
*Eiulator carmer (11).
Eiu-, ego- (5b) -latus holen (8). cla=
gung (5''). venunge (S^).
Eiurare sere (8, 9), uß- (17) -sweren.
*Ekana (die. deus) ein ange-sicht das
ein yglichen ansieht (65).
Elabi hd. vz-, en- (17), nd. ut-, ont-
(11) -gliden. hd. vß-gliten (21), -fallen,
auß gleyten (3), vs-gleuden (i3), -flies=
scn (6). encliden (100) hd. ent-glinden
(19), -fallen.
Elaborare arbeiden (8). ver-a. (7).
vor-a. (23). seer a. (132), arbeitten (110).
hd. v'-, vz - arbeiten , - arbaiten ( 76 ),
-erbeiten, -erbenden (21), -erbeyden,
-erbeden (18). auß-arbeiten t -macheu
(75).
*Elactoriuin v. Elaterium.
*Elactuarium v. Electuarium.
*Elampor-cus, -ticus r. Elate.
Elangw^ere sichin (8, 9).
Elapsus eutgliden (19). ontgleden
(11). v'ganghen (23).
Elargiri vß gebin (19). vtgeuen (11).
außgeben miltiglich (65, 75).
Elate sbst. (iXctTr; x elatus; i.
arbor la, folia pabnantm Br.) palmbleter,
palmeuuipfela (el. palmarum Gf.). hoch
zwige o. palmen (8). h. czweyg 0. p.-
pawm (9). pletir (i3i'>). elamp'or-cus ?.
pictu- l eela-ra palmarum; -ticus i
vestibulum(76), ef. elam^■. porticus (Pap).
Elate adv. hochfertig- (68, 110),
hoeuerde- (132) -lieh.
Elate-, elacto- (74) -rium wilder=
kurbißsat, dripkeru(74). eselskurbs-safft,
s. von wilden gurcken, kimmerlingen
&C. ('Ki».).
Eiatinegundel-^ grundel-reben (126).
erdwinden (ii4. Fr.), grunder- l grund-
raann (Ki.). veiel; hunerdarm, vogel=
kraut (i. alsine 143).
Elatio vber-mut l -tragung (es),
-hebung (1). hoffartickeit (18).
Elatus vberhebig (1, ö*», 7). ouer-
heuich (23), -hebbich (22). hd. hoch-
fertig (9, 76), -muthig (4); hoff-ertig,
-artig (18). hofert (13). obermutig, lun=
dig (5). hd. nd. kundig, ho-k. (22). kun:-
nig (21). kindig (18). stolcz abe (12).
*Elax (alx) elehe (104). elahin (i4i).
muschel (i. eonca Sum. X helix).
Elb-idus, t -US (147) (cf. sq.) myd=
del varwe tuschen wyt ind swart (i47).
vayl (19). vael (11). elwez (-um Sum.).
elbisch (Gl. m.).
ELE
197
*Elbola &c. V. Vinum heluolunu
*Eleb-erus, -rum, v. Elleborus.
*Ele-cebra (129), -bra (76) i. meretrix
ab eliciendo.
Electio hd. vz-, vß-, auß-kyesung,
-kesunge (5). nd ut kesinge. erwelung
(4, 67). v8-erw. (6). außerkoren (76).
köre (10). köre (99).
*Electirum v. Electrum.
*Electra schale (17). stole (9). schabe
(8). fliet, fleod (127).
Elect-rum, -irum (i36) geschmeltzet
golt (7, ?_5). golt-smeltz (93), -stein (4).
schmelczi (i4i). gismelze, prungolt (127).
gesmelze (100, Sum.). metal (22). metael
(11, 108). m. van gold iud syluer (132).
ys vulna also ten (stannum; 22''). bovn=
troffa (93). weralttiurida, quecsilabar
(Gf.). mess (53). meß (68). hd. messin-g,
-c 0. lawter harcz (9). missing o. luter
h. (8). mattä (22'', 23. i. q. mithan plu}7i=
bum cinereum Chytr. ). conter-uey (7),
-fei (Fris. , V. a. 1618), -fei (17), -feil
(Fr.), -felß (5''). cuntervey (3). gunder-
fei (77), -fein (1, 3, 75, 109), -far (1).
gunter-vei, var. -uai (65), -fe (88), -fech
(109, Das.). kuntrufeu (70). een steen;
clebber (108. cl. gummi Kii.). aug- (Fris.),
ag- (126), born- (125) -stein, glas (Gf.
cf. glesum). glock- (19), cloc- (11, 1O8)
-spise. ags. elothr (ise), eolcfang (94'').
Ele-i eia- (5'', Pap.) -ctuarium (i.
diamoron q. v.) , ele- (11), li- (22)
-ctuaria , electu - i delincto - riuin t
eclygma (Kii.) hd. nd. latw-are (1, 74),
- eri ( 76 ) , - are ( 3 ) , - erge. laquarie
(23). lectuarie, confeckt (132). ein lant=
were (sie 18). lecker-itz (132), -worcze
(12) , -koste (10 . gebacken crud (18),
kruyt (1321.
Eiectus hd. vz-, nd. vt-gekoru, -vir-
korn (19), -ghocorn (23) , -^hecarn (11).
hd. vß-, auß-erwelt.eleeta mala vorlesen
appel (22b).
*Elechus V. Elegus.
Eleg-ans, -rius (1), eligans (b^),
elogons (22) (i. gratialis 75 ) hd. nd.
weyde-lich, -lik. waid-lich (134), -enleich
(1). wegde- (22), wede- (5'', 22'') -lik.
herlich (110 &c.). schon (21). scone (99).
vßer mazen schon (8). auserwelt schöner
(9). vsserwelter (60). hovesch; suverlick;
slacht, myddelmetich also eyn suv.
mynsche (22''). ge-rad, va7'r. -rede, vnd
lang (75).
Eleganter vß-leslich, -erleslich (es).
geradiglich (75).
Elegantia schoneheyd (19). schonne=
keit (8). schoenheit (11, 132). schon-heit
(110), -de (9). weldicheit (132). geradig^
keit (75).
Elegia, eligia (147) arm-oede (147),
-uede (11), -ude (19). ramspoit (147).
elegi ^. versus de misefi-ia facti (19),
miserorum (Pap.), el-egis, -eya, -iatum
Carmen de miseria sim. (76). elogus verß
von der armut gemacht (li). ele^o ags.
geddi (136). Cf. elegus.
*Eleginare v. Elenigare.
*Elegrius v. Elegans.
Eleg-us (Br.), -ius (i.pauper, miser)
arm (11). ele-gos (Pap.), -chus i. miser
(76), castigat-us (Pap.), -io (76) X elen^
chus.
198
VAÄ
ELI
ELI
♦Elemare ( <;/'. eleiügare , elimare)
ll'UtiTll. roviiif^fii (74).
£lemontarlu8 (i. <jul lUscil abicitale
US. c/. ii'i.) /id. stt'ren- (3, 4), stern-,
Bternt'ii-, hd. iid. storne-nicystor , nd.
-ini'stor. /irf.-seygcr (."]), -sflier, -bedonter
(74). iiu'istor vs stt'inen (9), den sterren
(8). wcttertroiisor (73'.
Ele-, eli-(;VM-inentum hd.nd. dement.
bmlistabc (S, i*).
Elemosina, l eloa (74), i eloaroga
(1471 (*. roga 74, U7) iiliu-üse (23), -o.soii
(5. 21), -uso (133), -üsen (G), hd. -usen,
-ülJ«* (f»*»), -usse (11), -ysse (t32), -isse
(147). aylmosen (19). alemis8e(22). alnisse
(22'').
Elemosynarius vßgeb(>r des almusen
((55). a.-jj:eber (G.s). alinysgeuer (i32).
abmisiier (iio). spitaler (75).
Elencorum (liber) das pucli von der
bewarten red (1).
*Elenenoli (/. galanga, aus elenion-
enulai galjian (Sum.).
*Ele-nigare, -nigenare (i33), -ginare
(70, 151), -uigare ((!? , "6. tf. h. v.) (i.
purißcare) reyu madieii (iio, 132).
*Elenariuni ( : helenium ?) korbis sam
(8..
*Elentropium f. Eliotropium.
*Eleon r. Elyon.
'■*Eleontius (('. baronicus; cf. clean=
teus Gl. ra. ?) bauritzich (147).
Eleoselinum v. Paludapium.
*Eleotropiuin r. Eliotropium.
Elephan-tia, -cia, -tinus imorbus),
eleua-ticus i -ncia (76). elephancyasis
(4) iniselsiioht (4). lielahesutli (Sum.).
hellfantsiKt (Ob.). vallender vbel (9).
fallen obil (8). valleude sucht (17). feld^
siehe, maletzei, aussatz (126). malazei
(Ki».).
Ele-phas \verhum Utuanicum 125),
-uas (7ü), -phantus, -fans (99) hd. nd.
elephant. hd. lidf-ant. -licli (12), -entier
(75, 120). eleuant (7). helph-int (104), -e
(84). oly- (132), ol- (99) -fant. elpen-dier
(11), -der i22i').
*Elephiatus v. Eleuigare.
*Eleuaneia v. Elephantia.
Eleuare hd. uff-, auff-, off-, abe- (19),
er- (9) -heben, erhaben (6). vp-heuen
(132), -hauen (22), -richten (22).
*Eleua-s, -ticus v. Elepha-s, -ntia.
*Elemgare \i. parificare . planifacere
76. cf. leuigare, eie-mare, -nigare)
hubein (4). hoffellen (3). elephiatus i.
purgatus (76).
Eleutherus fryhe (12).
*Elibris glich mit erledigt (75). geleich=
gefreyet (74).
Elibrltas gliche erled-igunge, varr.
-unge (75).
*Elieare {aus eliquare, X elices?)
i. effluere t emaneo (.sjV 76).
*Elice V. Elixe.
Elicere (/. extrahere, eligere, ducere)
hd. vz-, nd. ut-locken. lochin (8^). hd.
vz-kesen i -zehen sim. (Mss. mog.); vß-,
auß-, aus- (9) -ziehin (8), -ziehen, -czihen
(9), -czyegen (152), -kisen (14), -kiesen,
-erwelen, -lehen {st. zehen?) i -sondern
(7), -sundern. ut-zundern t -teen (23),
-trecken (11).
Elices {i. lacrime t eruptiones aqim-
rnm l fontes &c. (76) quoll-, qucck-prunn ; '
Hioßeiidc i)iunncn ; außt/.ii«liung der was-
ser; zeher (74). w. -furchen (Kl.), -furren
(Fris.). rinnen 0. greblen (9i).
♦Eliclatus utghclocket (11). eUcitus
/. amissu.s (7(;).
*Elic-inujn, -umen ( : helcium?)
wagen- (9), wane-(17), wan- (8)-gcschirre.
*Eli-citore8 (7ii), -tores (r.l. m.), -cores
(129) i. hu-, o-rtulani {IL c.), ab aqua
elicienda (76); cf. elicatores ((!i. ra.), X
olitores ? helitores phlanzare ortolani
kartari (tu. Ker.).
Elicitus V. Eliciatus.
Eliconius weyscr (74).
*Elieop-ia, -la (8.5), elyocopia (74)
{aus heliotropiiun , elitropia) springe
krawt (7i). si'rincwort (47, 85).
*Elicores v. Elicitores.
*Elicosnion,ecosinen(85)(aM*hedyos=
mos) niiiitc (47, 85).
*Elicrisiuin {aus heliehrysiiin) son=
ncngoldbiuni (U.'J)-
*Elicumen v. Elicinum.
*Elychinum &c. i\ Ellychnium.
Elidere (/. ledere, valde 1., destruere;
decipere, X eludere, eligere) Icczen
(19). quetzen(i32). quetschen (110). quees:
sen (11). hurten (99). laidigen (1). zer^
kni-schen, var. -sten (64). vß-tilgen i
-triben ( 65 ). auß - schlagen , - reiferen
(Fris.). entwurgen (4. cf. mhd. entwürken
destruere). heylich rat fragin (8, 9). vß
kyssen (21. X eligere).
*Elyea (/. ILca) Wasserträger (74).
*Eligans v. Elegans.
*Eligare r. Elimare.
Eligere hd. nd. kiesen, kysen (14) ;
vß-, ut-kesen, hd. -kyesen, -keßen, -erweln.
erwelen (7t>).
*Eligia i'. Elegia.
*Eligniare {cf. liemen &c.) keers
snutten (ii").
*Eliguviis V. Elingtiis.
*Elimare {st. eliminare) vs- (6), vß-
(iio'i) -stossen.
Eli-mare, -gare (76) hd. vz-, nd. ut-
filen. hd. vß-f. als schlißel (76), -fieln
(18), -f. mit der fiel (75), -figeln (G),
-welen (7. X eligere). veylen l berich=
ten (9). beriechtin (8). vijleu (132), fylen
(uo) t vegen. auß fegen 0. keren (Vocc.
ex quo). re}Ti-uigen (19), -ichen (11).
Elymas {i. magus Br.) zawberer 0.
gemeyner name der vbelteter (74).
Elimatim (Er.) der- (110), dar- (es),
ciaer- (132) -lieh.
Elimatus seer gefegt (68), vßgepur=
giert (iio), vyßgepurgijrt (132).
*Elimbus i-. Elumbis.
*Elimentum v. Elementum.
*Eliminare (s<. elimare) fyelen ? vegen
(110^).
E-, ex- il) -liminare {cf. extermi^
nare) hd. vz-, vß-, vs-, auß-, aus-stoßen, \
-stoißen, -stozsen (4), -stossen, -schosen ;
(21), t -triben (110), -enden (1), -bannen!
(68 &c.). nd. ut stoten (23). ver stazzen
(8^). vß dem lande stoßin (8). aus dem [
1. stossen (9). vß dem huß (110 varr.),
vyß dem dorpel (i32) stossen.
*EKmum v. Euula.
Elinguare die tzongen vyß nemen
(i32). die Zungen vßschniden (iio).
Eli-nguis, geio. -ngwis, -guiüs (G)
hd. zung-, Zunge-, zungcn- (8»^, 21, 110)
-los, -lolX -losse, -loz, -loiz, -geloß (21), -loß
o. zunglosig ( 1 10). tzongloyß (1 32). tungen=
!os t cn kleffcr (23). tongeloes (11). suiider
tungp (99). stamelenter (Sum.). klepper
(22). hd. cyn snepjicr (ms.s. mog.). ent
sneper {sie 7). eyn wcczer (21. cf. Sm.
4, 204), swetzer (G). smuche, vndutz {i.
idiota 125).
*Elinium v. Enula.
^'Elyocopia r. Elicopia.
*Eliocripius v. Eliotropium.
Elyon {hbr. i. excelsus Br.) , eleon
(76) böge (11).
*Eliops schlang (75). hele- l he-ops
(76), helop-os (Pap.), -es (129), -S (Ki.),
hel-p ( -pinus ((u. m.) unguis, piacis
(Gl. ra., Ki.).
*Elioselinum v. Paludapium.
*Elio-, hello-, gcio. eli-, seltener heU-
tropium, elio-tropios (9), -tropus (94^),
-cripius {i. lapis; solsequium 7(;), eleo-
(96), elen- (85) -tropium, eli-tropia (47,
85, 96, i. gemma 93) , -troprium (5 &c.),
cliotropia (Sum. vii) {i. incubus sylva^
ticus sie Br., häufig i. solsequium q. cf.)
wirbel (4). sunnen-, sonnen- (75), sonne-
(17) -Wirbel (7, 17, 75, 7.:), -weruel (22),
-werdel (23). sundwerbtl (18). ags. sigel
hweirfa (94^1). golt-bluome (19), -blome
(11). mateliefblom (107). matzoißblom
el., marienbioem hei. ( i32).raorgenbluom
hei. (110). wege-wart (5, G, el. 68, uo),
-wyß (110), -luge (75). ringe-1 (7), -le
(47, 85, 86). reggele (Sum. vii). hint-lepe
(elentr. 85), -bere (eleotr. 96).
*Eliotripium i. taberna (76), aus elius
i. bacchus (P.ip.) -|- trophium? terpium?
Eliquare {cf. elicare) syhen, vß dreyf=
fen (19). sien (99). czyn, syden (9. X
elixare). zehin (8). zeugen (17). ondru=
pen (11). eynich dinck snidtzen (132).
ein ding schmelzen (uo).
Eliquere {i. -are 68) smeltzen van
im seluen (132). sdimeltzen von im sel=
ber (uo).
*Elirifagum v. Lilifagus.
*Elis-a (Gf.), -sa (Sum., Hpt. 5, 198)
{aus elixa?) fochenza {IL c).
*Elysii V. Alsatius.
Elisio quetzinge (i32). quetschung
(uo). betrugnuß (68. cf. eli-dere, -sus).
*Elisis V. Elisus.
Ely- (Br.), eli-sius i. valde solutus
(Br.). die onbehPvcht in to mailvry {sie)
is (147).
Elissa V. Elisa.
Elis-us, l -is (75), Usus (75»'"=) ge-
quetzt (132), -quetschet (uo), -quesset
(11), -leczet (19). nider geworffen {5^,
8, 9). betrogen (68). auffgelost (75).
Elitores v. Elicitores.
^Entropium &c. v. Eliotropium.
*Eliuoum (s/.eleborum)i?. Veractum.
*Eliustrum v. Heliustrum.
*Elixa-pium, -vium (49)'(c/. eli-,
ely-xum ^. q. in aqua solum decoquitur
a lixa i. aqua Pap., Br.) wasser kraut
(3, 4). com- (öai^), kum- (74, 76) -post,
gumpst, capß (49). kappes (21).
Elixare vß sieden (110 &c.). gar sieden
(8), syden (9), machen (3, 123). browen
(13). broen (12). brigen (49).
ELO
*Elix-arius, -o gar brcder (17, 18).
*Elixaviuin v. Elixapium.
*Eli-xe (76), -ce (iio &c., Pap.) est
maior vrsa, constellatio.
*Elixo V. Elixarius.
Elixus geso-den (5'', 17), -ten, varr.
-tten (ü4). woil (5 &c.), wal (i32) gosoden.
hd. wol -g., -gesotten, -vßg.((>8), -gekocht
(4). gesotin o. gar (8, 9j. gar gesotten
(1), ghekocket (23). rede, gare (22i>).
*Ellani V. Eccam.
*Elleb-arus, -erus v. -orum.
*Elleborum (X herbetum ?) eyn krut=
gart (19). elobrum cruuthof (11).
EUe-borum, -brum, -borus, -berus
(8, 76), -barus (67 Mrg.), -foro(iii), ello=
boru-s (23), -m (6), eleb-rvun (75''), -erus
( 17 ) , eliuoum ( v. veractum ) (album,
nigruna, oft vermischt), ein erat (8''). en
krut (23). nieß- 1 wiß-wurtze (75). wizcrut
(96). nis-wurcz(4), -burcz (3). nyzwurcze;
boh. swath (?) ducha korzeny (?); el.
daz swarcze ; höh. swatljce ducha kor=
zyene (4). nyese- (10 &c. ), neze- (13),
neyß- (67 Mrg), nase- (12), niez- (100)
-wortze nies- (47), nase- (85) -wort crist=
worcze (17). hilge kirstes kruut (e. albus
11). hemera (127, Gf.). hemer, h.-wurz &c.
(Nmn., BM., Sm.). germarrun (elleboros
127). gernier (87, 93, 95). sitro (i4i). sutir-,
suir-, sittir-, sitti-, (Gf.), suter- (74, Sum.),
siter- (95), sutten- (7), sut- (85), suu-
(100) hd. -würz, -worz, nd. -wort (Je«.
eil. nigrum). schelworze (47). scamponic
(11, 47, iSum. VII). eleborica centaurie
(47). ags. pocdibergae {„st. wedeberge"
136).
*Ellenius v. Enula.
*Elleus (aujicpuTOV aXXo) ags. uahiyrt
(Hpt. 5, 196).
EUy-, eli-chnium, elychinum (ss)
(c/. licmen) der tachten (126). dacht
(88, 111). zoch [sclopeti lu). zache (v. a.
1618 &c. Sm. 4, 238). eyn leynbeth (132.
cf. V. licmen.).
*Elloboru-m, -s v. Elleborum.
EUum V. Eccum.
*Elluo V. Helluo.
*Elniobus &c. V. Elumbis.
*Elna V. Enula.
*Eloa &c. V. Elemosina.
*Elobrum v. Elleborum.
Elocare aussetzen (74, 75).
Elocatio aussotzung (75).
Elocatus außgesetzt (75).
*Elodium {aus helenium) alant (8).
*Elogionia [cf. sq., elegla sim.) barm=
herticheit &c. (147).
Elogium (X elegium) vor-, wor- (9)
-tumnisseo. weynlich, 0. clegelichen ge=
sanck (9), 0. clegelich (8). cl. rede ader
stymme (17).betzal-o. lon-ung des vbels ;
gotlich sprich- ^ant-wort; vbelhandlung ;
puch der Sachen i der poßen getat;
mißtat; verdaranung; trurigsesanck(sic) ;
fesanck; bedeuter 0. dulmetsch poßer=
ing; gute rede, guter leumut, zeugnuß
(74).
*Elogons V. Elegans.
*Elogus V. Elegia.
Elongare verr hindan kummen, wyte,
ver machen (65).
Elongatio verr-, wyter-, verzyh-ung
(65).
EMA
*Elopa V. Egylops.
Eloquens (t. dapax) eyn schon- (5,
76), sone- (18), sun- (21) -Sprecher, -spre=
chen (76). eu schone spreker (23). schon
spruchig (4). hd. ein wol-redender,
-Sprecher. woI-.sprechen {ptc. 110), -red=
sam (64). wal sprechende (172). redehafe
tig (17). wt sprekelich (11).
Eloquentia auß sprechung (75).
schon-spr. (70), -spräche (es), -red (110).
schoen sprechende (132). wolred-endig=
keit, varr. -endikeit, -enkeit, -igkeit i
wol-, red-sprechigkeit (65).
Eloqul hd. offenbar, uffinbar (17),
suber (9), suberlich (8), vß-, auß- (75)
-sprechen, -reden (9, 17, 75). openbar
(23), wt- (11) -spreken. ridden (21). uffen-
(7), offen- (21) -barn.
Eloqui-um, -es hd. eyn vz-, vß-,auß-
sprache, -spruch, -sproch (18), -sproche
(152), -sprechunge (19). das vß gesprech
(62). auspruch (4). vußspraich (i32). ut
sprake (23). stroffe (9).
*Elox V. Esox.
Elsatia v. Alsacia.
Eluaerum labe (Ob.).
*Eluatum {vinum, aus elsatum)elseßer
(19). eelsecter (11).
*Elucabratores v. Elueubrare.
Elueere zu- (8), er- (110), vß- (68,
132) -schinen (8). sere scheyncn (9).
Elucidare hd. er-, her- (17), nd. vor-,
wt- (11) -lachten, hd. -leuchten, er- (76),
ver- (68, 132) -lichten, erluchtigen (18).
vß- (8), aus- (9) -legen, hd. uffen- (17),
offen-, nd. open-baren. bclütren (62).
Elueubrare irAvachin (8). erwachen
(9). elumbare i. vigilare; eluea- t
elugu-bratores sunt vigiles (76).
Elucus i. sendsomnis l languidus (74,
76, 129). seuchender (74). ein dummcl
im köpf &c. (Ki.j. Cf. elütus (X eluere)
i. mundus, madidus, insipidus (iio &c.,
l?r.) V
EludereAc?.v'schimpfen,virspotten(8).
Eluere vß-waschen (68 ) , -weschen
(110, 132). eluo (cf. helVio?) igarne (100).
*Elumbare &c. v. Elueubrare.
El-umbis, -imbus (17), -mobus t
-mubus (^9) vnmechtig (9, 17). hufloß
(75). krank in den lenden (110 &c.).
*Elumbra i. craticula que in candelis
describitur (76).
*Eluo V. Helluo. Eluere.
Eluta verrunnen ding (74).
Elutus V. Elucus.
*Elzatia v. Alsatia.
*Emacere v. Emarcere.
Eman-are, -ere (76) hd. vz-fließen
sim., -gießen (7), -quellen (5). nd. wt
vUetcn (11).
Emanatio (^. generado, spiracio &c.)
vßfließung (65). naturlich vßdießen (15).
perhafftigkeit (74). berhai'tikeit t yn
blibende aus trucht aus ganczem blei-
bende auskunft beider went (9 Anh.).
*Emaneere v. Emarcere.
Emanc-ipare, -uare (8j dienstfrei
(76), dinst fry (8), dinstes frey (9j, vry
(11, 132 sim.), fryhe t selpmuudick (19),
seellefmundich (11) machen, maken. hd.
nd. v'-, er- (8^) -leyden, -ledeu (23),
-ledigen (9), -ledegen (83^). vß deme
brode dun (19). vtem br. doen (11). hd.
EMB
199
vß füren, lose lasen (13). entbinden (19).
außgeben der gefenckuiß halben 0. ver=
bundens dienst (75).
Emancipatus(/. expulsus)vorleyt(3).
*Emancuare v. Emaneipare.
*Emanere v. Emanare.
Emango {st. mango) gros- {st. ros-)
-hirte (9j.
*Emantes v. Emicedo.
*Emantices v. Ematites.
Emanuel got by vns (65).
Ema-rcere {alph. -nc.) , -cere (152),
-neere (67, 76) {i. deficere) hd. dore,
dirre (76) werden, seer (68, 132), vß-
(110), vir- (8, 9) -dorren, -dürren (9).
begynnen zu siechin (8), sieben (9). hd.
gebrechen.
*Ematices v. Ematites.
*Ematicus v. Emina.
*Ema-tites, -tices (Sum. v), -ntices
(^. bolusarmenus 74), -chites {aus hae^
matides) hd. blut-, valde- (19) -stein,
-stant (Sum.). plutstain, rotelerde (74).
en parstien (11).
Emax {i. emptio auide facta 75)
schlick-, forr. schlic-kauff (75). käufferig
(128). krem- 1 mertz-eler (126). kauffman
(8, 17).
*Embanum nezele (Sum.).
*Emb-ar, -er (74) {cf. empos?) i.
impatiens (74, 76). vnleidender (74).
*Embat-es, -um v. Embotum.
*Ember v. Embar.
*Emberiza {auis) emmeritze; e. pra=
tensis wiesemmertze (i4o).
*Embi-licus, -tus v. Alembicus.
Em-blema, l -plema (75), -lemma
(136) {i. massa auri 75) golt-knollen t
-knopff (75). stug guldis o. vme snet
(8). ags. fodor (Hpt. 3, 196), fothrt (l36).
*Emb-, emp-lica, empeli-ca, -tica
(sc. myrobalanus) aschenfarb myroba=
lanen (i43).
Embolis-mus, -simus (76) , emobi=
lismus (152) (^. super habundancia <&c.,
et. immoderatus appetitus 76.Xbolimus)
das drciczende manet (4). der XIII.
mon (21), mande dez iares (5). der
driczehende mont (17). de dritteynde
(23), druttende (22) man. dreytzehend^
monschein (74). dz vberlaufft nach XII
monschynen (^110). dat ouerlouff van
tzwelft maenschynen (132). eyn uber=
slechtig jare (10, 12). obermoß (18b).
be
vnmessiger vngezir freßcn o. fraß o.
über wasch {sie 8.XboLimus, bulimia
cf. Gl. m. 3, 288).
*Emborium {cf. emporium) schyeß-
(19), schijt- (11) -kamer. slafkamere(Gf.).
Embot-um, -us (8, 23, 75, 76), -ns
{sie 74), -es (3, 4, 75), embat-es (74),
-um (49), embutum (Gl. m.) («'. infundi-
bulum; ital. imbuto &c. cf. Dz. Wtb.
19>.; o. ambotum) trichter (3, 4). richtir
{sie 8). schüfe (4). schuff, triechter,
slawch (74). schofte (3). schofe, Urg.
schope seppel (13). schaf (12, 76). schu=
fei (49). kuof l scluch (76). kueffer kar
(75). eyn guß schußel (10). kraen (23).
Embrio kint in muter leib das noch
nit sei 0. leben hat, l vngeporn kint (75).
*Embris {i. temperies) gestumigkeit
in Wasser (74).
200
KMI
EMI
EMO
Embutiini r. £nibotuiu.
Eineiliuni wa^on mit laderon (U7).
Eme-, eniel- (iivi -lious est dyaco-
(^7(!),iocu-vi5;!», ii'^l-lator; </(i//. jugleour
tta/. lo jociüatore ^cil. m. ). coochU-r,
lu'tti'bocvi' (147). CV". temelici i. iocu
latores (^ci. m. •'>, ">i;o) ; ii. v. thymelicus.
Emeiubrareauli-gt'liiliU'n, vai: -gliil
dt'i» (Ti)).
Emembratus ivußgcjulcrt (7:.).
Emenda //(/. bez- (i:>i), boß- . bess-
oriiiigi'. ncL beteriiige. bolJ (12). boyUe
m). buchslJ (Ü). böte [22^; 2^) vor boso
aat(2*2''). stniti'(UOi. wiuidcl i. melioratio ;
bnu'h /. pofiKi [!'). brok(> (2'2'M.
*Eniendactica v. Hermodactylus.
Einendare hfl. possern (1), p. sich
in sitti'ii des lebeus (75), beßern, besern
{i:\). iid. bettern (23), beteren l boten
(22^). /i(l. vz. vz der, nd. ut der sehult
komen. in schulde k. (7). czuclitigen
(8, 9).
Emendatio besserung (IV
*Einenencia r. Eminentia.
*Emeiüa i: Emina.
♦Emerdactiea v. Hermodactilus.
Emere /id. gelten; kauf-, ko- ((?),
keuf-, kei- (21), kcyf- (14) -teu. nd. ko=
pen.
Emergere vz-, vß-, auß-, off- (18)
-swymmen, -swymen (.133), -schwymen
(134), -schwimen (7«), -zwcmmen {i. ex~
surgere 100), -schumen (7), -schinen ((j,
&>). vyß- (132"), ut (23) -sweinnien. swi=
men (21V uff sten (8). auf- komen t
-steygen (9). auß dem wasser heben (7.'5).
*Emerinox naturlick dach &c. van
XXIV ureu (147).
*Emeritritio r. Emetritea.
Emeri-tus, -cus Iid. v'-, vnv'-dienet,
vn-v'dienter, -v'dinte (18). nd. vnvorde-
net. de heft wol dint (99). der vol dient
hait (i32). einer der wol gedient hat
(110). alter ritter (8, 9, 64). stuppert \i.
emissarius q. cf. 5).
*Emeru-ere, -o i. excedo, euado, erwn^
pno, efugio. alahoro (7ti). ent-wuschin
(8), -wischen (9).
*Emetati ergangane (i-ii).
*Eine-tritea l -trecius (131^), -triteo
l -treteus (i4i), -trita fehris (Gl. m.),
-eritritio (us), hemi - triceus (ßr. ),
-terceus (147), emi-triteus (93. ui), -tre=
teo (127), enutricheus (7ü! (ffiixpixala)
khela- (127), gele- (i3i'», i4i) -suth (i4i),
-suht. zwiualt dritegic ritte (93). scharpe
febris (147).
Emi- {st. hemi-) -cadium, -cudium
(61. Aelfr.) , -tatorium. (76) {i. olla 11,
vas olei 76 sim.) warmespot t olyvat (11).
ags. elefat (ci. Aelfr.). haltfaß (Ki».). eyn
koyl doppen (19).
Emicare hd. vz-, vß-, nd. ut-luchten,
-lichten (18, 76). us lühten (6). hd. schi=
nen (8), vß-sch.; scheynen t leuchten
(9), auß-1.
*Eini-, eni- (47), eini- (103), fini- (7,
Gf.), quini- t vini- (47), erru- (101),
rnmi- (85, 87, .Sum.) -cedo, -tedo (7),
emantes (85) {mis haema, vll. X icti=
nos wilder knoblauch Ki. ?) brach-loch
(87, 95, 103, Gf.), -rud (101). brac-loec
(85), -loc (47), -louch (96), -lof (47), -loff
(8S). bruihlach (7). bramlob ( I rumex
Silin.), prachwurtz, wolffsniilch (74). vlot-
steen (85. X ematitesV).
*Emici-re, -ri {aus am.?) zierin (8).
cziren (9).
*Emicraneu8 v. Emigi-aneus.
*Emictorium (aus am.? emvmcto-
rium X emingere?) en swet dok (23j.
*Eniigra-m, -mus v. -neus.
*Emigi'an-ea , -tia außwanderung o.
sehaychiiig sei von leib (74).
Emi-graneus, -granius t -craneus
(75), -granium (Fr.), -gramus (75'') («,
verinis capitis 76, Br.) hoiiptwurn (93).
hauptwnrm (64, 74, 75). arhol , ar-, or-
lialni, -halben (75). emigram /. vermie
5M<V/((wbrunnenwurm(76).ylwsl^fi.txpavia,
emigrane-a (74, Gl. m.), -um i. dolor
capitis (7ü); vrspriuckliche kranckheit
des haubpts {n)\frz. migraine.
*Emigrantia v. Emigranea.
Emigrare //(/. nd. scheyden (18), v'-
sch. , wandern; vorscheden l wardern
(23). hd. vz-wandern, -wandeln (7), -wan=
dien (76), -wadeu (18), -gen (17). v'wan=
dein (7). vyßverluisen (132). sterben (19).
staruen (11). varen van der werelde (99).
*Emilamentuin v. Emolimentum.
*Emimire v. Eminare.
E-, he-mina, emna (v. coelia), l
eminus (127) mez (Sum.). mate (8b). win
muß (sie 8). halb-seidle (123 sim.), -sto=
bichen (125). hempte {ib.). stouph ; cha=
nali [i. canalis Gf.). kanali (^127). pegel
(109). eminae stechal (Gf. 6, 637, von
Holtzmann ohne Noth in urnae verbe-i-
sert). emenia i. mensura dtc; ematicus
i. canalis (76).
*Emina-re, -ri (Ki.), i emimire (76)
(X. emanare? i. effluo, eicio, erumpo,
discun-o, staturio — st. scat. — , ebuleo
76. cf. emeruere?) iiß drawin 0. werffin
(8). aus drewen l aus werffen (9). dräuen
(Ki.).
*Eminens (?) eyn dniß (18 Mrg.).
Eminentia, emeneneia (10^) /tf/.vber-,
ober-schinunge , -scheinunge , -schinisse
(8''), -dretunge (5). obenscheinunge (9).
ouer- (132), bauen- (23) -schininge. vir=
hengeniß (8). hocheit (110). hoichheit
(132). die hohe vbertrefliehkeit (65).
Eminere hd. vber-schinen, -scheinen,
-schin (18). oben- (19), bofeu- (13)-schyen.
noch- (6), bouen- (22,99, 132), bauen- (23)
-schinen. übertreten (8). yberdreden (13).
*Emingere (?. mingo t purgo nasuiii
ventris 76. alph. nach emungere 110 &c.)
vß- (110), vyß- (132) -seychen.
*Eminus v. Emina.
Eminus hd. von nd. van verne, veer
(11), hd. fer, verren (4, 68), verrem (110).
hd. ferre.
Emisanum i-. Enterium.
*Emis-perium, t -serion (76), -speria
(Gl. .\eifr.), -perioni ii. semiscireulus
i36\ selten hemi-spherium, -sperium,
-speria {l hesperiae Gf.) {i. orison &c.)
hd. ein halber (75, 76), halb-, iialp-,
nd. en half-rinck, hd. -ring, -himmel,
-hummel (21), -spar (91 j, -synwelkeit
(74), -sene wellikeit (9 Anh. 2), -sonne
velle (9 Anh. 1. st. sinewelle), -rinck als
weit als einer den hymmel siet (4), -ring
an der sper des hymels als weit als wir
den hyinmcl sehen mögen (7.'>). der halb
hyinel den wir .seinen (110). eyn lialj) deyl
des heinm(!ls (.'')''). die helft (i32),endel
(22) van den heniel. en h.-del (^23). die
helffte van de iiyniell dat wijr syen
ötaende in dat velt (132). dyc übehelft
des hymels (71). die vber hui des hymels
(1). dy vber best (lieft?) des hiinel (2).
oberster h. (75). das halt» teil eins syn=
wellen dings (65). ags. liealf-tryiidsel (Ol.
.\clfr.). halb cluuia {l italia Gf. 4, 567).
hemi-spherium (uo), -sperius dz halb
syiiwel ist (110). dat half ront is (i32).
halb rondt (68).
Emissariumtzapphe, laßgraben (i2.i),
Emissarius (*. cquus fortis et velox,
badius 75; cf. admissarius) rcin-o(i2l.
Gf.), -e (104), -ischer i -isch ros (.Sum.).
scelo (Gf.). schel-o (Sum.), -er (74), -le t
zeiter (7). hd. nd. gul. hd. gule, gaul.
fol (75). gorre(23). lauffe-r (1), -ntpferde
(74). louffend pfert, louffender bot (75).
bod (8). stut- (8), styeck- (19) -phert.
stupp(!rt {i. emeritus 5).
Emissio-nes ( 8), -nis tue die. munera
&c. (17) nidderlaßunge; fruchtberkeid
(17). fruchberkeit (8).
Emistis v. Enistis.
*Emistorium v. Epieausterium.
*Emitaculum v. Epitabulum.
*Emitatorium v. Emicadium.
*Emitigium v. Semitogium.
*Emitr-eteo, -iteus v. Emetritea.
*Emittere hd. vß-, ver- (9) -senden,
wt seynden (11).
*Emiumeckern(19). en voet(boet?ll).
Emiemma v. Emblema.
Timm-, emon-oton {aus cjjtfioxov^
meisel (Ki*».).
*Emmunitas v. Emunitas.
*Einna v. Emina.
*Emo (gegenüber themo 2; cf. temo)
wagen- (3, 8''), span- l rur- (1) -nagel.
*Emobilismus v. Embolismus.
*Emobtoi-cus, -s v. Emoptoiea.
Emoycus v. Ennoicus.
Emola (76, Br.), emula {i. olla erea;
cf. Gf. 1, 252. aenulum Gl.m.) gella (121.
i. q. aemula Gf. 1, 202). eyn messen
duppen(7), kopperenpott(i32), kupfferen
hafen (iio).
*Emolar-e, -i v. Emulare.
*Emolatus (X eiulatus cf. emulari)
hulern o. weyn riezen l weynuge (9).
Emolere hd. vß malen.
Emoli- , emolu-mentari ge-nißen
(21), -nissen (3).
Emoli-, emolu-, emolo- (i36), emila-
(8) -mentum (i. deuolutio q. v., fructus
de molendina (ßc. ) zu-fall (6), -val (1),
-faln (17). an valn gut (5). to val (23).
hd. nd. gewin. g. von der arbeit vnd
der mue; frucht der a. vnd des gewins
(75). genet (22b).gemainer nutz (1). fi-omme
(8 &c.). lone (13). multer (18 Mrg.).molchtere
t winninghe (^i08). ags. fulteam (i36).
*Emolir-e, -i v. Emollire.
Emo-, bissic. (mss. mog.) emol-liri,
emuLire (7), emolor (11) {i. vinctor t
deficio l seduco 76, extra moliri, acquirere,
niti) hd. vß-, nd. ut-arbeyden, -pinen. hd.
vß-, auß-arbeyten, -arbayten (76, i34),
-erbeyten, -erbenden (21). uberwindin 0.
be-triegin (8), -trihen (9).
EMP
*Emollere weich (132 &c.), morwe(i32),
lind, var. lyn, 0. senfft (uo) werden.
Emol-, emo-lire, emoliri (4),einvilare
{q. V.) weych machen (110 &c.). er- (65),
aus er- (4) -weichen.
*Einologiuin (c/. emologare OM«hom.
Gl. in.) wedde (123).
*Einolo-, emolu- v. Emolimentum.
Emonere vß- (19), wt- (11) -manen.
*Eniongere v. Emungere.
*Einonitio vß manunge (19).
Emonoton v. Eimnoton.
*Emo-ptoica ( 19 ) , -btoieus ( i4i ),
-pticus (7ü), -roidus (17. X so.) (c/.
empyicus) blut spyende (17). der da blut
spyet (19). emptoycidy do blut rechsin;
omoptoyci das seint dy das plut rehent;
emptoys seuehe, daz ist der do plut
rechsint (4). emphoyca plutrochßung
(74). i. q. emobtois (i4i ), haemoptoe (Ki.).
Emorroi-s, -de (120, i4i), -da (i3i^),
-des, -dus (1), emor-oida (Sum. 11),
-oides (Megeub.), -rides(4), -rodia(i4i),
-reus (74, 93), einorrois (io3), enoror-
(6), amorro- (17) -ides, morruita (isi^^,
141, als deutsclie Synony ine gesetzt ^nm.\l\
vll. X myrmicea) (inßrmitas, t serpens
74 Br., varix isii^, i4i) ist ein ader an
dem hynderen venstere dy blutickt
dicke sere ; seuehe wenne von dem
menschen nidene blut get (4). afteradern
(Megcnb.). hd. blut-, blut- , blutte- (18),
pluet- (1), plut- (4, 74, 75), nd. blot-
ganek, hd. -gang, -jang (21), -fluzzida
(103), -fluß (75), -wrn (93), -wurm {ser^
pens 74), -suget schlang (64). warza
(131^, 141). werza (Sura. II). wasserblatern
(19). ficblatera (120). eyn vic blatern
(17). vie blater crescit in ocvdo (8. sie
aus eulo). vohen fist (50^. cf. bovist
fungus). emor-reus, -roys, -inus einer
der plut pruntzet; schlang, ein wurm
wenn der einen menschen heckt 0.
sticht so plutet er sich tode; emorrois
vnterslang (74). enoroy-de ^. vene &f.
quarum fluxus -s (76). Adj. emorroi-
dus, -ssus, -ssa (75), -cus, emor-ruosus
t -rogius (76), -rogia (i4i), -gius (Gl.
m.), hermaroissa {i. mulier i&c. 76) iraw
o. man die den fluß des bluts, bluetz
hand, hant, hondt (75).
Emotus abgeschidner (74).
Erneuere scheiden, ab-sch. (74).
*Empedes v. Ependiten.
*Empeli-ca, -tica i: Embliea.
*Einpericus v. Empiricus.
*Emperiuin v. Empyreuin.
Empetr-on, -um {cf. trichomanes.
polytrichum. adiantum.) vcnus-, frau^
wen-haar ; mauwrrauten , eselsfarn ; harn=
kraut(i43).steinrauden, weißer stein (Ki.).
*Empidiarius i. qui congregat gazam
(76).
Emp-yema, -yina(74), -ina (76) (c/".
ox3n:'egniia) aiterrechsung (74. cf. einor=
rois. ayter ausreichsen, galle vzgerah-
sinen Sm. 3, 10).
Empyi- (Gl. m.), empi- (Br. &c.) -cus,
emphieius (Pap.) {i. spuens sanguinem
Br. &c. X hsemoptoieus) blutspuwer
(110 &c.).
*Emp-yma, -ina v. Empyema.
Empyreum, gew. empir-eum, -reum,
-rium, bissw. emp-, emph- (18) -erium
DjEFENBACH GlOSSARIUM
EMPH
hd. der ob-rist (1), -erest (76), -irste,
-erste, oberste (6), vbirst (21), aberste
(17) hi-, him-, hym-, he- (21), hem- (5^)
-mel. nd. de ouerste hemel. fueren, var.
feuren (75), vnrecht {sie 8) hymmel.
Empireum adj. von füre (8^^).
Empi- (Br.) , emphi- (74) , empe-
(64, 74, Pap.) -ricus artzat, crfarner artzt
(74). laudt farender artzet (64).
*Empiteosis v. Emphyteosis.
*Einpitieius v. Empticius.
E-, l i- (110), t a- (68) -mplastrum,
t ampluxtrum (67) hd. nd. pla-, plae-
(11, 132), hd. plila-, pfla-, bla-ster. zich=
plaster (75). faska (ui). bet {aus bint)
duch (8). swetige (3. i. q. swedunge,
schwed Sm. 3, 529). swed ein ertzncy^
tuch vnd gehört zu den wiinden (74).
swode (77). eyn artzt {sie 7). gretetvch
(Sum.).
*Empleina v. Emblema.
*Empleticu8 v. Epileptieus.
*Emplica v. Embliea.
Empore-, empori- (Pap.), enpori-
(i4i) -tica, emporica (Br.) {charta) ma=
culatur (91).
Emporium {cf. emborium) reitch-
(Gf.), rietth- {sie i4i) -amera. marck,
blatz, kauflf-liuß, -stat (74). empur-ium
(129), -eum (76) i. emptorium } -eon i.
conuentus populorum (76).
Empos {i. patien-i etnptor Br. cf.
embar) vndultiger kauffer (74). lijdsam
coeper (147).
Emp-, empi- (1 52), em-ticius, emti-
titius (Ki.), -cus gckaufft {S^, 19). hd.
ein g., gekauffter t kaufft (75), kaufter
(4), kauffer (7), nd. en ghekoft (23),
koft (22) knecht. quijt ghecocht (11).
chöf- (121, Gf. sirn.), copht- (Gl. Mar.)
-scalc; -man (Gf.). ags. ceap cnext (i36).
Emptor hd. kou- , kau- , keu-, key-
(21) -ffer; koiffeler (6). nd. koper.
Emptorium ( ef. emporium ) hd.
kautf-hus Ä'm. , -stat. kaufft stad (21).
hoff stat t krame huß (17). mar-ck (8),
-g i -t (19), -ket (11).
*Emptra empster mus montcmus in
Saxonla (untersch. von hamster 125).
Emptrix kau- (uo), keu- (es) -fferin.
kouffersche (i32).
Emptus gekaufft (19j.
*Empureum &c. v. Emporium.
*Emticus &c. V. Empticius.
Emphasis /. expressi-o loquendi {bt.),
-ua locutio (76); exaggeratio (Pap.).
emphatres /. exagregatio {sie 76).
Emphatice kit {i. e.) ppbrlkhp (i4i)
= oparliho ? cf. phasis opfaroth.
*Emphatres v. Emphasis.
*Empherium v. Empyreum.
*EmLphicius v. Empyicus.
*Emphiricus r. Empiricus.
Emphy-, emphi-, enfi- (mss. mog.),
empi- (76), l amphi- (i47, oi. m.)-teosis,
-teusis (49), -teotum (74) (j. inelioratio;
cf. ampleotis) beterynge van lande &c.
(147). ein erblich besten-dung, var. t
-nung, eins erbs zu besseruug (65). erb-
lehen (76), -recht (74), -ecznisse (19).
erfpacht (11). pacht gut (12). dinst-recht
(12), -reth (49), -knecht (18^). bode-nzinß,
var. mzeins (64).
Emphy-, emphi-, enphi- (93) -teota.
ENA
201
-teuta (74), -teus (4), emphiteo-theca,
-teta (147), -ticus, -thecarius adj., eufi=
teoticunnis (81) hiem rechter (si). vn=
geberhaftes gevildes buman (93). pau-
(74), erb- (4, 74) -man, -ling (4). herb=
linck (3).
*Emphoyca v. Emoptoica.
*Emuctorium v. Emunctorium.
*Emula V. Emola. Enula.
*Emu-, emo-lare, -lari, {i. amare,
odire, inuidere\ sequi) hd. lyep-, lip- (8),
lieb- (fi4,_76) -haben, -han (b); haßen,
hoffen {sie 8). nd. lef hebben t baten,
folgin (8, 9). nach fulgen (5). noch ful=
ligen (21). ver- (64), vir- (9), v'- (1, 11),
na- (22, 23) -volgen, in veintschafft (64),
in bösen (23).
*Emulare {aus emollire) i. lanire,
mittigare, hlandire (76).
*Emulari (^. lamentari, aus eiulare,
ef. emolatus) chlagen (1).
Emulatio nyt 0. liebe (8). gramheit
(4). durchechtung &c. (65).
Emulator lyepljaber , nachfulger,
hesser (5). kd. nach-, nae- (18, 132), nd.
na-volger. hd. arg- , ark- (8) -dencker,
-denckir (8»^, 9).
*Emulcare v. Emunctare.
*Emulcens ü. ableetans 76)gelustende
(8).
Emulctrare ein melck-gelten (Ki.).
*Emuleum est herba qd. (76).
*Emulire n. Emoliri.
Emulus vygent (19). wynt {sie 8).
feind ab inimicor, nachuolger ab imitor
(64). eyn echtiger (b^, 23). achter (1).
*Emunctare {est nauium) czu dem
uberhaldeu (9). uberheldin {sicS). emul=
care {st. rem.) /. nauim ad litus dueere
(76).
*Emunctoria sg., gen. -e {cf. munetor)
shrotisen; colezanga (Gf.). clofft ? czange
(19). klucht t kalck tange {st. kale-t.?
11). ags. candel thuist (i36. ef. sq.).
Emun-, emu- (Mss. mog.), emi- {q. v.)
-ctorium (emunctoria i. forpices 23)
snuczel doche (19). snutel dueck (11).
surcze tuch (81*). schur-duc (99), -holtz
(74), -eysen {n^fabrorum 65). snuterken
(109). snuzunga (86). zanga (121). snucze-
(17), snvcz- (8) -ysen. eyn kertzen snuetz
(132). eyn clufft da man eyu liecht mit
abe bricht (17). eyn abroch (77, 110) zu
Hechten (uo). ab brech (68). butzer (91).
putscheer (123). licht-scher (75),-schirchen
(125). har scheren (23). reistholtz (93,
Ziem.).
Emundare vß- (19), auß- (75) -roy^
nigen. wt reynichen (ll).
Emungere, emongere hd. sim-czin,
-tzeu; snu- (6), sni-, snew- (9) -czen.
suutzen daz licht (5), dye nasen (21).
liecht schnutzen (iio). nd. snuten (132);
ut-sn. (11), -snunen de nasen (23), -sn.
de nezen (22). scliimen dye nasc (18).
schiren (49). snubenil2). ÄfZ. vß-snutzen,
-trucken, -drucken, -drichen(49). wischen
(8). reyn machen (64).
Emunis vry (uo &c.).
E-, em-munitas hd. nd. vriheit. hant-
feste (Gf.).
*Emusearium v. Muscarium.
En syet (i32). nem war (68).
*Enactus herworben(19). v'woruen(ll).
26
202
KNK
ENI
ENO
♦Ennncisci vir , liirworl)eiii 11)) v'war
lU'll (,11).
Ennre /n/. swimmcn ('.h, iil5-8w.
Enarrare iiftiiil>;irf sprcoliin (8),n'don
(17). ()rtVnl>ann ^IH. vlJ s|)ri'clicn ((;.■■>, iio).
wtspiviki'iM 11). v'-zolleu (132), -künden
(110), -kimdipMi (65).
Enatare vft' swiminiM» (69 Mrg.).
♦Enatatio ußwatun^ (62).
En-, in- (</. cf.) -eaustum (Unten
(iio, iS2).onck (132). encauatus i. iniustiis
{sie 76).
*Encenatiis vor wit iß. jHc. von wieu).
encematus /. inuocatiu^ (7t;).
*Enceneatus kirchwoy (4).
En-cenia, -chenia, -cenium (23, st)
{aus iyxa'.via X ^sv'.O'^^/.exenium'ikirfli-
weynng ('^\ -wyhin (fis), -wio (8). wyhunfro
(17*. kiiwihi (2.)). knrbo {l) wilning (7).
kirichwaht ( I2i, mn. (;f. ). kerkmi.ssc
(io!)>. k.ijnnisscn (1.12). meß-krom (iio''^),
-körn (HD") [aus -kroni = kramp xenia
.sm. 2, o8.i). liantgifto (109, iio &c.). nyge
iar (23). on orliko zondo (8i).
Eneeniare v'-nnwen (8), -ntnven (9).
wyen i nnwo benomen oynor wende (8).
wechen l new ben. ein gewande (9).
begliinnen (11. 19).
*Enc'ea [sf. interea? entera?) dar
ine (,8'')
Encl-isis, varr. -esis (7.i), -ysis nei-
gung (74, 75).
*Enchenia v. Encenia.
*Enchericlion r. Enchiridion.
*Enchinius >: Euchimus.
Enchi-, enche-ridion hd. hantbuch.
*Enchiridon [i. anulus) viugerlein (74).
Enchrista salb (123 &.e.).
Ende-cas [i. vndecim Br.), -gas (Ui),
-ncas (8) zoheu iar (8). z. iar alt (17).
*End-elechia ( ngr. Aussprache von
h/ztkix^ia), -ileehia, -elichia ( ui ), t
-elitia (74), -elicia (68, Br.), -elchia,
-echia {i. anima munrla t mundana,
perfecta etas, perfectio) volkuraenlielis
alter; volpringung an dem korpelj ge^
liedmessigkeit (74). volkommen aldir ('S
sim.). der seien erst gewerbe ader folle
bringen an dem libe (7). der erst ge=
werb o. volbringung an dem leib (76).
*Endencas v. Endecas.
*Endere i. informare (16). bildin (8, 17).
*Enderma v. Endiuia.
*Endilechia v. Endelechia.
*Endimia gemeinetod y'.vA. cf. epide=
mia). geuüdistel iT4. x endiuia).
*Endinia v. Endiuia.
*Endir-a, -e v. Andena.
End-iuia, {ital. <jcc. aus intybea Dz.
Wtb. 131), -iuium (9), -inia (74), -uuia
1, Sum. v), -una (67, 1.52), -ima (85),
-imia {q. v.), -erma (96) hd. su-, sau-
(73), sew-, du- (73, 85), fehe-, geuß- t
leber- (73), mege- (Sum. v), mar- (74)
-distel. maijdiestel (153). grensing t gen-
ßotzungen (125). genßzung (73, 91). anti-
vien (143), -ffien (73). endiui-en (73),
-krut (68 sim.). cnduuie (1).
*Endris v. Enhydros.
Endromis &c. v. Andromeda.
*Endu-na, -uia v. Endiuia.
Enea-tor, -Stores (j}l. 76) i. lirie-en
t -inator, corni-cen t -crepa (Br. ),
-fices :,76).
Enecare ersiahiii (8, 9). doden ( 17).
*Enectere [i. Jirmitcr Ugarc 7«) feste
liindiii (S Äc).
*Eneptu8 r. Ineptus.
*Enerbones sunt pnupercs pi- l pa-
stores (76). au^f ebiones i. pauperes
(Pap.), p. piscatores (129).
*Ener-, en- (8, 17) -gare (i. operari
intus) in wendig arbeytin (8). eyn wenig
[sie) erbciden in der sele (17).
*Energare ( aus ener-uare c/. -mis,
-miter) v'kliben (B).
Ener-gia (alpk. -uia 110 &f.), -uia
(134 &c.) (/. intcrior labor, operatio t
efertu.<<) wijßhej'd (19). dobende [H).
Energumenus, energu-,i7e?i".nergu-,
f neorga- (71), ergu- (^120), exgu- (76)
-minus, nergumnius (133) toponter
(Gf. ). a wizzig (127). vnarbaitsamer,
kruppel, teuflFelhatVtiger, besesner (74).
besessen ^8, 75, 125) mit dem teuffei (75).
*Enerm-is, -us {aus eneruis, cf.
energare) v'klel)ct (6).
*En'-, enor-miter {cf. prc.) ermelich
(17).
Eneruare hd. lernen, er-1. (4). hd.
nd. v'-l.. -lamen. -nielen (22). hd. lamen
(10), lam machen, schwechern (64). ent-
(64), vß- (65) -edcrn, -mergeln (65 var.).
Eneruatus hd. vorlemet, verlimet
(21), virlamet (19), verlambt (68). v'laemt
(132). lam o. kranck in glidern (,iio).
außgeadert (75).
Ener-uis, -uus, -uuis (76), -wis (.5'')
hd. nd. v"-lemet, -lamet. v'lempt (5).
er-lamt (68), -lemit (4). lame (10). elende
(7). crane iino). verdoren (99). v'melet
(22. cf. eneruare). ane wopen {b^. X
inermis).
*Eneuni /. eregum t terribilis (76).
Eneus {i. de ere f actus 76) hd. ercz-
in (65), -en (8) ; ein ding von ircz (18),
daz irn ist (2i), von ere gegoßen (17),
von erd gemacht (76); ein ding daz
von ertz. artz (i34), yrtze (i52), irtz
(7) gemacht ist. g. von metal (110). ge=
maicht von metalle mit kunsten (132).
eren (65, 75). glockenspei.sen (75).
*Enfiteosis &c. v. Emphyteosis.
Engaddi balsaras garde dair he wes=
set (147).
*Engare v. Energare.
Enhydros laquam in se cantinens)
der schwetterstaiu (V. a. leis Sm. 3, 552).
enidros i. gemma ah aqua vocata (i4i).
en-ydxis (129), -idrus ^ -idra (74), -dris
(74, 76) i. colvher in aquis viuens (76 sim.).
wasserslang (74). enyd-ros i. coluher &c.\
-ius i. gemma aquant exudans (Pap.).
*Enicaptatum [aus ennea-phonum,
-chordum?) i. lira octo sonarum (76).
*Enicedo r Emicedo. {
*Enicma i-. Enigma. j
*Enict-are (76, 129), -icare (76) i.
pernoctai-e (129), per noctem vigilare (76).!
*Enyd-ius, -ros &c. v. Enhydros. I
Enigma, eniema (5*>, , 22*») {i. pro-
blema, -plewma, parabola &c., sermo
obscurus d';c.) eyn \orborgen rede (17),
legiK' ( legene ? 8. st. vßlegung ?). duiickel
betrachtung, dückel betrachteg (65). re^
der-sch (74, 88), -s (18), -sen (21), -sehen
(17), -nyß (77). retter-sen (70), -ßen (69),
-achen (68). riterschcn (134). re^^erseh
(iin). rethers (49''). radelse (13, 22, 23).
r^delse (12). retdel.sen (i5i, 152). redel-
flchen (19), -ßen [tui). ratsal (3, 7i). rat
nutz {st. ratnnß) oder latezal (1. st. rat=
sal?). rctsel (133). reet-sel (11), -zell
(i32). retzel i retsclie (74). ra>therle (112).
retinsse {sie .'i''). redernyß (77). retel-
merchen (125). ra<bner (22''). mere (19).
rat was i.st das: es stet vf etc. (4). en=
kenteniß (18 Mr«.). gliehnu.sse {9 sim.).
bezenchen (5. 7nhd. bizeichen). obstrum
(8''. nlph. epigma).
Enigmatizare virborgen r<>de sagin
(8), geben (9). retterisch aiiff-g. (ni). rat
(8), rotsal (9) gebin.
Enim, e. -vero hd. warvmb mw. ;
vor-, ver-, v'-, vur-ware, -war sim. wann
(76). auer wante (23). ouer wente (22).
*Enisium v. Anisum.
*En-, em- (64^', Pap.) -istis, { migale
(64) {pro vno hausto sufficit; cf. cya;
thus; Ol. m. V. emissus) mygelin (64).
Eniti vß-erbeden (1 9), -arbeitten 11 1 0).
van pynen in arbeit sitzen (l32).
*Enitus eyn spade t eyn brack (18),
aus enucus i. spado? cf. v. eunuchus.
Enixa gebornde 0. vor flißen 0. ge=
neyget (8). leiplich geboren (4). v'loist
van kinde (i32).
Enixus hd. vz-, vß-, auß-gearbeyt
sim.. -gearbeytet ^6), -geerbet (18, 21),
-geerbeyt, -gepiniget, -gepinget. ge-
arbeit t -boren (,110 &c.). gheworuen
(11). utghearbeyd-et (23), -iget / utghe-
pynghet (23).
*Eiineomatieus r. Ennoimatieus.
*Ennodare v. Enodare.
Enno-icus, -yeus (dl. m. &<-. , ab
ennos capra et icos custos 76), enoycus
(b^), emoycus (i. mango, agaso, pastor
: &c. Gl. m. ). emo- l -eno l eglo-icus(75),
enoycus (74). ermoncus [q. i-.), aego=
nomus {Gi'undform X ennus q. v.?) i
aepolus (125) geyß- (6, 64, 75), gaiß-
(-4), geis- (93), czegin- (5''), zege- (8)
-liirte. tzygenherte (125). tzegheuherde
(23). gayß herter (1).
Ennoi- (Br.), enneo-maticus i. acci=
dentalis tovallich (147).
Ennon {hbr.) eyn dal (8).
Enn-os, -us (i. caper; habitator t
jyrofundum Gl. m. 3, 307. Br.; habitatio,
h. capi-arum; grece i. q. lat. capra^ 76)
eyn bog (8). Cf. portug. enho einjähri=
I ges hirschkalb , wol auch asp. ennodio
Dz. Wtb. 487. Hat sich Ivvo? mit hebr.
21. a. Wö7-tern und Etymologien gemischt?
Voc. 76 miscld enn-os, -a, -on MW f/ enno=
sitheus X IvvoaiÖa?, evoaiYOl&c, im
Br. ennosigeus i. Ncptunus ; i. profun^
I dum silentiwn ( : aiyöcv), vjosu hoi-a en=
j nutigii („a gall. nuit" Gl. m.) zu gehören
, scheint cf. contieinitim nach Foi'm und
Sinn.
'. *Enocliare v. Enucleare.
I Eno-, enno- ((3), enu- (5'') -dare (X
enudare 17, 64) vz- t off- (5), vff- (17),
vff ken- {.iic b^) -kneuffen. vff knauffen
(18). anf-knypffen (64), -knewflen (1). hd.
vß-, auß-knenffeln (133, 152), -kneifein
(21), -knopffein, -knepfeln, -knipffen,
-knyphen (6). vyß- (i32), ut- (23), ent-
(11) -knopen. ent-knoppen (19), -bloßen
ENU
(17), -ploessen (64). hd. uffen-, offen-
baren, den knopff des zwifcls vff thun
(65). v'claren (i32).
Enodis on-nadt, -knepff, var. -nodt,
-knepffig (no).
*Enodus, enudus (6) sbst. adj. vn-
knauff (18) , -gekneuffelt (19). aneknop
(23). ein knöpf (6). knauff (17). knaff
(21). kneuffel (5).
*Enola ags. paerl (Gl. m. q. v.).
*Enola V. Enula.
*Eno-, selten oeno-, ono-phorum,
-forum, honoforum (19j, ono-forium
t -ferius {i. diota q. v. 7.5), -phorus
(7C), -forus (8, 9), -ferum (6 &c.), one=
ferum (74) laytfaß (74). win-, weyn- (9,
74, 88) -faß (8, G4, 74), -vas (9), -roß {dv,
6), -kanne (132 sim.^, -kant (88, 110),
-geschirr (88). wynfaß l winnefaiße
(19). wijnvatt (11). wynschenkel- l tip-
kanne (i09). onopherum Schnecken {st.
schenken X onica?) vaß (76).
Enorm-is, -us vnordenlich (1, 64).
böse (19). lelich (132). wreet (11). vnda=
dech (99). vast unrechter (7.5).
*Enormiter v. Enermiter.
Enormiter vientlich vnd vast (7.5).
vber die regel (6.5).
*Enoro-yde, -ys, -rides v. Emorrois.
*Enoston (c/.elicosmon?) milze (sum.
VI).
*Enphiteota v. Emphyteota.
Enporitica v. Emporetica.
*Enqviis v. Eequis.
Ens hd. ding. hd. nd. dinck. ein iglicli
(17), ieglich (6) ding, syn (5^). wesen
(8). wißen (18).
*Ensarius [i. ensium artifex Gl. m.)
eyn hauwende meßer (19). en groet mes
(11).
Ensieium doitslach mit dem s werde
(147).
Ensiculi swertili (i4i).
Ensifer swert-dreger (10), -sknecht
(75).
Ensis hd. swert, stechswert (125).
*Ensole v. Eusole.
*Enter wesenhch (65).
*Enterare {.st. exent.) ußweiden (17).
Enteri-um, -on t -a, t entra (7«)
{i. emisanum piscis 76. st. omasum?)
ingeweid (17).
*Enterogenia v. Eterogema.
*Entiana v. Gentiana.
Enthymema {i. festinata conclusio)
eyliche beschließung (74). ein schnei ant-
wurt (110), haest antwort (i32), heßlich
{sic\) antwirt (68).
*Entitas dingligkeit (74).
*Entra v. Enterium.
*Entrisia v. Incerpias.
Enucl-eare, -iare, eno-, enun- (1)
-cliare hd. kirnen (6) ; vß-k., -kernen
(5, 75, 110), -kern, -keren (1). nd. ut
kernen, die kern vff thon (68), vpdoen
(132). offenbar machin (5). uffin- (17),
apen- (11) -baren, v'claren (132).
Enucleatius klerlicher (30^).
Enuclia-te, -liter offenbar-, grunt-
lich (17).
Enu-cus, -chus v. Eunuch us. Gerro.
*Enud-are, -us v. Enod-are, -us.
*Enul-a (66 &c., 110 &c.), -um (76, Gl.
EPE
m.), enu-m, dim. -lum (Br.) i. caldarium
{II. c). ein kessel (110 &c.). enumum
ags. Cetil (i36).
E-, selten i-, he- {b^), hi- (Gf.), öfters
hin-nula, hinulus (76),inola (.Sura.),enola
(69, 134), emula (110 var., 147), himila
(Sum. vi), humula t elna (sum.), hilna
(47), öfters enula i. eampana (q. cf),
häufiger e. c. {missv. enea pro c. eren
ding 65 V), innule campane (94"), geiv.
i. q. e-, he- (5^), a- (.5, 6) -rinis, erinnis
(enula i. flinx l laturicium 74j hd. nd.
alant. hd. a.-wurtz, -wurtzel sim. alent
(80). hd. a.-wurtz, -worcel (18). nl. a-,
ga-lantwortel (i43). lantwurz, alar (los).
olantwyn (19). eine (47. cf. elna). ags.
sperewyrt (94"). brachlöchj (Sum. vi, ^.
emicedo Gf). hirtzzunge (hinnul-a 7.
X -US?). Iiirßung (76). ueia i. elinium
(Gf. ^. e. helenium, sXevtov). elimum
viula, veia (sum.). ellenius alant (Sum.
VI). Cf. elenenoli.
Enumerare retin (8). reyten (9)., rede
verzclcn (17).
*Enumum v. Enula.
*Enuncliare v. Enueleare.
*Enutriator v. Enutritor.
*Enutricheus v. Emetritea.
Enutrire vudeii (19). voeden (11).
auffhalten mit dernarunge i erneren(75).
*Enutri-tor i -ator ernercr (75).
Enutritus gefudet (19).
Eo dar-vmb (ß), -vmme (23). eo
debil-, fort-, mel-, pe-, grau-ius,magis
l plus dester schwechcv, stercker, besser,
böser i erger, schwerer, nior (75).
Eode-m, -mmodo in der selben moß
(6), zuluen mate (23), soluen m. (22).
Eo melius habere ent- (23), en- (22**)
-netcn.
Eo peyus habere entghelden (23).
*Eos ein laut {i^^), land (6).
*Epactica v. Epatica.
*Epactum eiugedinge (17).
*Epadicus {aus hepaticus?) gheel
varwe (147).
Epadire {i. dicere, manifestare Gl. m.)
vffen- (19), apen- (11) -baren, callen,
spreken, iehen, cotren, cosen, proten,
pralen (i47).
*Epantica v. Epatica.
Epar, ebar (i4i) hd. lebber (13,19).
nd. leue-r, -re (23).
*Epa-, t eupa-(74), jepa-(Gf.), epac-
(5i>, 76), epan- (47) -tica, l -torium (75.
X eupatorium) hd. leber-ader, -oder
(6), -ayder (133), -crut (75 &c.), -crawt,
-wurst (Gf.). leuer-adere (23), -blome (47).
1.- (132), leuern- (22) -ader. lynwurtz
(eup. 74).
Epaticus/K^ leber-siech (91), -suchtig,
-sichtig.
*Epatorium v. Epatica. Eupatorium.
*Epdanum v. Eptalum.
*Ependi-ten t -cen (i3i), -ton {i.
indumentum t viantile 76), epedieen (i47),
epidi-don (19), -diden (11), -decen &c.
(Gl. m. 3, 314), ependeton (Gl. Aeifr.),
efetidem (i36), empedes {i. amictus ig)
(aus iTtSVÖUTTfj?) monches kleyd (19).
monike cleet (11). cleyt der moniken
(147). lachan (i3i). ags. cop (i36, Gi. Aefr.),
hoppada t vpernud (Gl. Aelfr.).
*Epensio dinghelt (11).
EPI
203
*Epi- öfters st. ephi-.
*Epibacha v. Epibata.
Epibades , Bmßddec, ( 126 ) , melius
epibatides (Ki.) fahren, schuyten (Ki.).
weidling (l26, Fris. cf. Sm. 4, 28).
Epiba-ta (74, 93), -cha (64) vber-
furer (64. i. q. ferge), -gefuert (93), -ge=
furter (74).
*Epibati &c. v. Epifates.
*Epicalamum {cf. epi-tabulum ? -tha=
lamium?) bruchech (9 Anh.).
*Epicalium v. Epicolium.
*Epicamen {cf. epitaphium?) man=
inge (11).
*Epiearista {st. eucharista?) eyn
forste der hoimclichen dinge (19). en
vorste der heymeliken dinghe (11).
*Epicarius v. Erpiearius.
*Epi-, ephi- (ß , 7 , 19) -causterium
(19 &c.), -cauterium (6,7, 152 &c.), -caus=
torium (147, Hr., Gl. m.), -caustrum (Gl.
m.) , -custerium {i. sedes sutorum ib.),
-caterium (66 &c.) i. locus vnguentorum
ad, instr. super igncm ; solarium puellare,
furnarlum l caminus -caut., -cat. 66 &c.,
?-caust.(iio&c.) ; sedes scriptoris -cauat. ;
coopertorium dolii -caut. , -eaust. hd.
schribe- (8), schrib- sm. (66 &c.), schreib-
(74, 134, i5i), schreip- (152) -stul, ^ -filtz
(74). schricbe-bret t -stuole; ephic.
schornsteyn ; spynneweppe ( 19. cf.
emistorium spinwep 7.'i). schaerstien t
spinnenweebbe(ll ). roickghat ; raithuyss ;
ordels-, gerichtes-stede (147), enclausur
(i. sedes scriptoris 23). rauchvank (1).
fuorsturz (7 5). {t -caut.) gluo- (93), gluot-
(BM. 641) -haven. eynrehaud stoue dair
vuyr onder is (132). kemmet {t -caut.
110). ein pflaster vber eingebranndte
wund (134). ein plaster off eyiier ge=
brauten wonden (133), vff eyn g. wond'
(152), auff ein gebrante wunde (66 sim.),
oder gebraut wund (68). tuch vff dem
schribstul (75). ein filcz auf dempulbrett
(64). -caut., -cat. (66 &c.) eyn plaister
t eyn gebraut wondc (5). en plaster i
en swede {cf. emplastrum) l ene brant
wuden (23), eyn brande wnde (22).
eyn plaster (17, 18), eyn swele (sie 17) uff
eyner gebranten wonden. eyn balter,
eyn sleied (lei aus w) off eyn gebrant
wonden (21). eyn plaster t eyn hohel
(6. wol cremacula). schornsteyn (7, 66
&c., 68, 132). kämet (67). kamyn, kem=
mich , rauchloch , slat , eß , plaßpalg,
gluthaffen, fewrmawr, pflaster (74).
schrijfbret t schriuerstoel (11). poden
über ein vaß ( 75 ). boden schilt {cf.
doliotheca); eyn plaster auf einer ge=
brauten wunden (4).
Epicedium v. Epitaphium.
*Epicell-ium, -um vinger-huet (11),
-hut (19).
*Epicena zole (11).
*Epi-cenon (19. cf. Gl. m. 3, Bis),
-cenum, -chenum {aus STtwoivov) ge=
menget (11, 19). g. gesucht (8), gesliecht
(9). boueu gemeyn {supra commune 132).
*Epicerion en werstat; epicuria.(-iu8
i. defemor Gl. m.) werestap (-scap? 11).
Epicerna {i. anathema Pap. ab £7it-
XTjpoc Gl. m.) der hoestebanne (19). die
hoghesle ban (11).
Epi-ciclus, -eieulus t -ticulus (74),
2G*
204
EPI
EPT
EPI
-cilium \H, !»s\ -sileuin »• epiatylium)
(I. juiriiii^ rirciilu/i av/^xt majorem Br.,
anabrntriiim 7t, canopeum &c. !).!,
tyburnium 71, 7S; xepistylium 7. r.)
>;«'t«tel-, gftfflelt-tiiiig, tylpawm, groli-
pri't. -peft, spi-rlaoli. Ii3mlitz, iift'torscyl,
stawl)lml(>. tiiwbliullin; -cilium (t/.
-stylium^ stofiVI (7»t. stovpliiili (os).
hiini'l ol) i'iiifiii altar l bct / tistli [!:■>).
*Epicinuin kima epicus X -cinereX
epi-nicium, -nichia Hr., -lechia 7«. i.
Jistiuitas iiro rUtoria siin.) zo{x«'voc'htiiigo
saiick / (iies victorie (11). epi-cinia pl.
lol)luli (laiiklu'rkoit ^ 65. cf. epicus);
-nichion / -nirion /. victoris dei palma
(fcc. i^Br. / ; -meron /'. Urus christopro victoria
dedita (^"n).
*Epicogiuia v. Epitogium.
*Epi-coliurti , -coleum .")''), -Collum
(6), -culium / -taliumi ',74), -calium
{i. pensum q. v. 7), -tolium i^li), 77),
-stilium (9) \i. ttuperior pars coli) hd.
oyii ober-, vbor-wackc (1"2), -wolkeu {sie
G), -wock (19), -rocken (5), -racke (^5''),
-rock ^7, 18, 19. X -colleriiim? -to=
gium?), -rocke (,77), -rucke (9), -ruck
(74, 7.ii am rucken, pr. vber halß (7.5.
X collumi. kunckel (76). klob-, reiste-
flachs; ensjun o. spyndel mit gam; ein
wag o. das man wigt (-talium 74). elter
(altaris) duch (21). 7id. en ouer-wokenne
(22b), -wockedc t23), -kede (sie 22); auer
rocken dl).
*Epicollerium hd. ein vber-, ober-,
nd. outr- (i32i -rock, hd. -rocke.
*Epicollum r. Epicolium.
Epicopanum fleiscbbanck, anrieht^
tiscb iKi.l.
Epicroculum v. Epitrophium.
*Epiculium v. Epicolium.
*Epic\iria v. Epieerion.
Epicurus (i. pestis, vestis, vo-, fo-
rator; s. adj. 75. cf. phelax) des obro^
sten selde an liplicher wollust ist (93).
pauchfuUer l mensch der sin selikeit
setzt vff essen vnd trinckeu (75). lecker
(110, 132;. frczzer (8^). freßer (5). ein
■VTOS (9). fraß (75).
Epicus ( i. laudabilis Br. &c. ) lobe-
(19i. laue- (in -lieh.
*Epicusteriuin v. Epicausterium.
*Epicheina r. Epitome.
*Epichenitum v. Epithymum..
*Epichenum v. Epicenon.
*Epicliima v. Epithema.
*Epiclii-mum, -num v. Epithymum.
*Epichome v. Epitome.
Epidecen i'. Ependiten.
Epi-demia, -dimia gemeyn-e sucht
(123 1, -er tode 0. die pcule (74). eyn ge=
raeyn toit t suchte (7). ga-, vlg. ia-merig
tod t pestilentz (75).
*Epididen &c. r. Ependiten.
*Epidiinia v. Epidemia.
Epidrom-on, -us / -os 04. Br.) de^
groß segel binden in dem schiflf (64).
hindersegel (74, so).
*Epifates {cf. Gl. m. 3, 31 s) ags. faerbenu
(136''. cf. fsrbena a eeorl Bsw.). epi-
(i36b, n:), ebi- (136^, Gl. m.) -bati i.
laia\ -bata leye, leecke '147).
Epifora v. Epiphora.
*Epigergium 11), ipo- (3. 11, 19, 4),
ephi- ; 19) -girgium, -pergium (3), hypo-
(148, Br.), ypo- (74, 147, Ol. m.), hyper-
(la.s, Br.) -pyrgium, ipopigerium(oi.in.),
yperbigi-on / -um (7ti) (i. fidcrumfo^
(•(triiivi 148, andena,/Vn-u7/t qiiod sustinet
i(j)icin ; v;/l. die I<ormen v. anticipa)
brant-yseren (11), -ysen (ip. 19), -reyte
(3, 4), -roido (147). braiidredt 1125).
prantroyt (74). eyn winch'ysern (eph.
19). en wcentyser (11). herdrani (t. an-
: dena la).
*Epigia V. Epiphora.
I *Epi-glotum, -grilotum (19), -glottis
ji,64, 74), -glatum (7.i) [i. coopertorium
oris, iiia, vuula , palatnm, faux) krag
, (7t;). ein gume (3). gumme (4). gum t
i gam (7.5). kelen- (19), keel- (11) -ader.
I goderloin vorn am hals, einmal (sie) kalß
I (74. cf. Sm. 2, 17. i. q. nd. kader nach
Fr.), attemblat (64).
*Epigna r. Sitapolium.
*Epigram-a ;,• -ma.
*Epigraniia meisterschrift (11, 19).
*Epigramista meister-schrieber (19),
-schriuer (11).
Epigram-ma, -a 1 74) vbir- (8). vberge-
(64), uff- (17) -schrifft, uff ey brieffe (17).
vbersclirieffte (74).
Epigraphia vbergeschrifft vff dem
1 toten stein (75).
j *Epigrilotum v. Epiglotum.
Epigr-us (147, Br.), pl. -i (2'. claui,
\ aus STi'.spo?) holtznagel (64). ags. nae=
j gier (Gl. Aelfr.). nagel dair myt man holt
negelt (147).
[ *Epikeia [neben epiecia gr. viansue=
I tudo lat. i. e. ETUc'.xs'.a) keusch (iio),
I kunst zu (66) leben, konste lauen (132).
j vngeschriben recht, by-r. &c. (60). sit-
i tigetugent sich naigent zu mittler inasse
habend in den geschrieben gesetzen (74).
*Epikei-zare, -sare durch die viuger
sehen (68, in bono 110). dor die v. sj^en
(132). vrteylen nach geschriben rechten
mit der maße der miltikeit (74). epikei-
zatores qui non egent brillis quum per
digitos conspiciunt (110 &c.).
*Epilagare v. Epilogare.
*Epilanium kloester (11).
*Epilare ent-horin (8), -herin i,9).
*Epilechia v. Epicinum.
*Epilediuin v. Epirhedium.
Epilem-a, -ma v. Epilimma.
*Epüemsia &c. v. Epüepsia &c.
*Epilentum {i. vehiculum puerorum
cf. pilentum) kints kerch-el, -lin; var.
kius waincl iT5).
Epile-psia, -mpsia (Gl. m.), -msia
(3, 141), -mpsis (141), -nsia (Br. &c.),
-ncia, -ntia, -nisya dl/, -nsicia (76),
-nsis (3 , 8) , ephilencia {ib.) (i. apo-
plexia, cathophexia 75 &c. ; cf. eata=
lemsia e!<t pa-^sio epilenticorum 141)
daz , dat valbnde vbil (5, b^) . ouel
(11. 85, 132), leit (eph. 8). das valubel
(2, 125). Valien vbel (1). sant Valtinß
( .' Valien) plage (125). fallende sucht,
var. Sichtung; hinfallender sichtum, vor.
siechtuinb (75). der fallent siechtag (76,
110). der hinfallende siechtung; daz vab
lende (4). der slack (19). di wirbel- (3),
wurbil- (8) -sucht.
Epile-pticus, -mpticus (141), -nticus,
-nsicus, -nsiatus (76). ephilen- (i36), ^
emple- ut; -ticus die dat valland oevel
lieft 0*7). die dat ouel (jyrc.) heuet (11).
0*7«. uuoda (136).
*Epilimedis r. Epimerides.
Epi-limma ( kl ). -lema, -lemma (129),
ephilema 1 76), eplema (cn. m.) i. empla-
strum, -ustrum 120) blaistcr (19).
plaester (11 ).
Epi-logare, -lagare {cf. reiterare,
recapitulare, diffiteri) reden vor ander
(8). wider r. (17, 75) l w-sagen ein <iing
noch ein male (75). dy re<l vor ander
weten (9). antworten, eyn ding vor=
brengen (17). weder halen (^11). widerumb
sagen in eyncr summen «Sc. (65).
*Epilogo8itas vbir- (i3i''), ypir- (ui)
-spracliili.
Epilogus kurcz vor ander rede (8).
eyn widde rede (9).
*Epymachus ixophim. Pir. Attacus.
*Epimea v. Ephimera.
*Epimemia icf. sq.) ags. nest (i36).
Epi-menium (76, Gl. m.), -menia (Br.),
-mencia l -monium (19), -monia {i.
dona 76) czins -monium; maint czinsse
-mencia d9V
*Epymera v. Ephimera.
*Epimerides v. Ephimerides.
*Epimeron v. Epicinum.
*Epi-, ephi- (19) -miticus bagcrlich
(19). vogeerlich (,11). Cf. epithymia(Gi.
ra.)? epimone {i. desiderium Br.)V
*Epim-ories, -urides v. Ephimerides.
Epinirion &c. v. Epicinum.
*Epyomatus r. Attacus.
*Epi-pia , -thea ( i. musca equarum
76), epyppi (i. maccor equ. Gl. m.)
pferdes üyG^Q (19 1. en perts vliege (11).
Epipteron v. Epiteron.
Epi-, ephi- (64^). t beth- (74) -phania
der erschynlich tag (64). der XIII tag
(110). dach (132). oberst-e (75), -age (74).
*Epiphare peert scliümen (11). epi=
phyare i. equum ornare (Gl. m. 3, 3i7).
epythiare pert vertziereu (147).
*Epiphegion v. Ophimachus.
Epiphium v. Ephippium.
*Epiphon-ima , -ema ( Ki. ) (i. causa
contentio) agn. efat, rcub (145).
Epi-phora, -fora, -thera (76), ^ -gia
(11). ephifora (19) (i. morbus oculorum
qui lasciuia die. 110; lyppitudo oculorum
Pap. : lippa in oculo sc. quando pellis
subducitur, et. funis in naui 76; gr.
iTii'-popa Gl. m. 3, 315) augenwe (ss).
star-pliut (3), -blint (4). schelheyd (19).
sciieelheit (11).
Epi-rhedium (Ki. ), -redium (93),
-redia [sg. CTf.,pl. i. minora vehicula^r.),
-raedia ii. maiora v. Pap.), -sea {i. currus)
l -radium (9) , -ledium (/. corrigia in
sclla 76), -rredia {est superior pars rote
et dicuntur omnes p>artes .sziperiores te-
etre-gentes 76). kutscha (Ki.). chomat (93).
sielo (Gf. ). sele episea; gegenleder l
tasche -radium (9 1. stiglederi -ledium 76).
*Episceilum v. Epistrillum.
Episcop-atus, -ium äc?. pysthum (4);
bist-üm, -um, -om (18), -umb (76, 134),
-thum (110). bischof- (68), byscop- (23),
bis- (22), byß- (132) -dorn, bischtom (ö^).
Episcopus ii. presul) hd. bisch-uff
(7). -off. bißoff (21). byscop (23). vber^^
seher. vffmercker (65)
Epischidion v. Cvmeus.
EPI
*Episea v. Epirhedium,
*Epis-erum, -erium (76), -enien (17),
-truin (8) (; serum lactis; i. grema 5^.
cf. crema) hd. matte -e, -cn (5'', 4).
tophen (1). topfiFen (75). Cf. u. a.wetterau.
matten, kaes-m. serum, ebenso bei Stieler
1249. Fr. 1, «;49; käümatli coaguliom
(Alber.) ; matt-e, -en,gaU. -onslac schyston
(KU.).
*Episileum v. Epi-ciclus, -stylium.
Epi-stylium, -stilium {i. q. stilo
superponitur 76 sim.), -stultira (18'', 132),
-sileum (76), -stalium (8), -stolia (i48),
-stilia (6f.), -Stella (supermissa 121),
-teUum (75''c<i), -cilivun (v. epiciclus)
{i. Caput t capittellum colunme ; f jialeum
meretricale 76. X epiciclus: ciburnevun
7,5. cf. epiciclus) eyn fuß under pyner
suele (17). sulhovpt (93). sto-ffel, var.
-pfel (75). pfeyler (3). philer (18**). pyler
(10, 12). p.-deck (8). bolster (121, Gf.).
pfärtin (112). pfatlin (li5).
*Epistilium v. Epicolium.
*Epistil-ium, -e (Gl. m.) brief (m)-
*Epistites cn krael (11), cf. grale v.
ephippium.
Epist-ola, -ula, ep. i litera missiua
hd. sende-, scnt-, sant- (75, 9i), sind-
(21) -bricff, -brif (4), -briff (21). zende
bref (23). episte-1 (75), -In (5^).
Epistolar-e, -iura ein epistel-buch
(64, 68, 110), -boich (132).
*Epistolia v. Epistylium.
*Epis-trilluin, -cell um (76) (fr?<.9 epi=
styliura?) i. siiperior ^jars cell (76),
teli et eins ferri pfeileisen (75).
*Epistruin v. Episerum.
Epistula V. Epistola.
*Epistuluin V. Epistylium.
*Episumen [i. obsonium) zu- (Sum.,
Gf.), zo- (120), ze- (121) -möse, -müse
(Sum.).
*Epita-bulum, (3), -gulum (17), emi=
taeulum (alph. epi- 8) (cf. epicalamum,
cubana) sant-bracli (3), -broch (8),
-brucht (17).
Epi-thalamium l -thalamum, -tar=
lamia, -thelamium (i36), -tulamium
(23), -talamen (8*^), -talmium (134),
-talanum (74), -talnium (66 &c.) brnt--
lauff gesang (110). bruloft- (68, 132),
bruut- (11) -sanc. s. brutlacht (23). vir-
relich s. (8^). elkorn (74).
*Epitalia, equitalium (x equitare
75) reit-stiffeln (4), -stifel (3, 75), -iual
(75). epytalie i. occree de coreo t panno
et .subduci nolent alys caligis ; equisti^
bilia est instr. sutoris (76).
*Epitaliuin {cf. prc.) v. Epi-eolium,
-taphium.
*Epitalmium &c. i\ Epithalamium.
*Epithamium v. Epitaphium.
*Epitanista i. procurator epulorum
kuchenmeister (7.5) aus epitaphista i.
procreator epistolarum, X epistata?
Tafislac; ?
*Epita-phista (129), -tista (Gl. m.),
epithaph-ista l -tia ( 76 ) i. scriptor,
procreator (-ista 76) epistolarum.
Epi-taphium, -tafium, -thaphium
{S^, 75), -thauium (75), -thasium (6, 74),
-thamium (136), -talium (74), ^ -cedium
(64), ephitanum (19) i. suprascriptio
lapidum tumulorum sim. ; ceno-taphium,
EPT
r^arr. -thaphium, -thauium (75); Car-
men quod dicitur sepulto corpore (1S6.X
epithalamium). gegraben (8), grabs^
über- (93), ober- (4) -schrift. vberschricffte
(74). grab (8b). grof scrift (23). groß
geschrift (6). vber-g. vff dem grab (64),
den toten grebern (7.5). grab malung
(19). graf malinge (11).
Epita-tista v. -phista.
*Epithea v. Epipia.
*Epythecum v. Epithetum.
*Epitegium v. Epitogium.
*Epithelainium v. Epithalamium.
*Epitelium v. Epistylium.
Epi-thema, -tema {cf. -chima i.
i. unctio de succo 76?) wiec (1071,
wijch (132) in die wonden. wiech in der
wunden (iio). wegk in die wonde (68).
*Epithera v. Epiphora.
*Epitergium eyn wyß bilde (19).
*Epiteron ( herba ) hopfeu (76), aus
epip-etron? -teron Wasserlinse (Ki.)??
Epithe-tum (Br.), i -ton (88), -cum
(6.") var.) Zusatz, zugelegt ding (88). ein
wort der eygenschafft t ampperkeit,
ampper eins dings, sictit dicimus dz
ding t der mensch hat die amper 0. art
an ime (6.5). Cf. amberlaur /. te tic (.Sm.
1, .58) ; mhd. am-päre, -pffire (BM. 147),
ahd. ant-, anta-para signum (Gf. 3, i5o).
.Schweiz, amper n. getosc (.stid.) hierher f
*Epitia V. Ephippium.
*Epythiare v. Epiphare.
*Epiticulus V. Epiciclus.
*Epi-thymum, -thimum, -chenitum
(76) i. thuri- (147), turri- (76), turi-
bulum (76, 129), -cremium (129).
rochuaß (76).
Epi-thymum, t -thymus (143), -ti=
mum t -chimum (9), -timus (Sum. vi),
-chinum l eptinio (74) («. flos thymi
Br. cf. Gl. m. 3, 323^^) blumo des bine=
crutes (sum. vi), eptinio pynplum, epi=
chinum kleestat (74). velt kumel epit.,
beyn blume epich. (9). liltzkraut, thym=
seiden (143).
Epi-togium (Gl. m.). -cogium (122),
-tegium (i. supra tega V6) vberrick(Ob.
1703). gall. houche (122).
*Epitolium v. Epicolium.
Epi-tome, -thome, -thoma, -chomie
l -chema (76) kurtz red (68, 110). ein
kortz sermoen (132).
Epitrophium i domus in qua alww=
tur pauperes infantes (Br.).
*Epitro-phium, -chium (11), epicro-
colum (^147), -eulum (i4i. Gl. m.), -cum
(Gl. m.^ herencleyt ( 19). en haerk kleet
(11). geel cleyt (,U7).
*Epitulamium v. Epithalamium.
Eplema v. Epilimma.
*E-, de-, dis-plieare ontvalden (147).
*E- (19), ex- (129. St. exs-) -polia
rauip {i. preda 19).
Epomis kullenzipffel (i35). reiter-
(Ki.), leid- (135) -kapp.
Epop-s, -es widhopff, kot-, kat-han
(110). eyn wydhop off huyp (132).
*Eptalum, epdanum(76) {i. septupl-
ex (148), -um (76) (: iTCxa) sieben feldig
(8, 17).
EPHI
205
*Epta-silon, -fyllon l -folium (i36),
-filon (94% Sum. VI) (STtxacpuXXov) siben-
(9, Sum.), sieben- (8) -bletter, -blat l
Wegerich (Sum. ). ags. gilodusr (i36),
gelodwyrt (94^, Somn.); sinfullae (-folium
136).
*Eptinio V. Epithymum.
Epto, g. -onis . memoria (147, Br.).
gedecht-, gehoich-niß (147).
*Eptria v. Ephippium. Sidile.
Epulari, -re hd. eßen. nd. etten. wirt-
schaften (9). schinbar- 1 her-lichen essen
(65).
*Epulaticus V. Epulonus.
*Epulat-, i. conuiuat- l conuiu- (147)
-orium spißgaden (75). werscaps stede
(147).
*Epulcare i. excludere (76).
Epule {jpro spirituali, sed epulum
pro corporali Br. &c.) hd. spise. lecker
sp. (110, 132). Wirtschaft (8).
Epulicenium eetvate alreley (i47).
Epulo freßer (19, 88). en vuerre (11).
zergesel (65). hd. nd. lecker.
Epul-onus, -aticus die vol wer^
scappeu is (147).
Epulum {in pl. sunt fercula bona 75)
hd. nd. gerichte l spise. pose sp. (75).
geryechte (19). ain essen (76).
*Ephat V. Ephot.
*Epheba swalbenwurtz (74).
Ephebi- (Br. &c.), ephoebi- (129) -an
(129, 147, Br.), -On (Gl. m.), -a (6 &c.),
ephebeia (Sum.), euphebia (121), efFe=
byon (23) (i. locus vbi iuuenes prostitue^
bantur; lupan-a6, -ar; lacus23) huorhus
(121 sim.). der bösen vrowen hus; enpol
(23). ein pfutzer (6).
Ephe-, effe-bus {i. valde lucidus sc.
puer iuuenis et imberbis Br.) junck schone
mensche (9). gar schon engel, schon m.
(8). onbart (64). junglin an hart (uo
sim.). jongelinck sonder bartt (i32).
Ephemera v. Ephimera.
Ephemeron wizwrz (Sum.) wiesen=
zeitlos, vchtblumc (143).
*Epheson einhelme (19). ein heim (11).
Ephesus [urbs) solöger (127. türk.
aja Soluk).
Ephi (Br.) ein maß drier scheffel (17).
Ephi-, effi- f olph- (147). elf- (74)
-altes (i. incubus) scrate (120). maer
(147). die nacht-mayr (i32), -meyer {sie
110). mare ist ein trugnusse des men=
sehen vnd kumpt von seinem plut, lebern
vnd hingen wen im dz auf seinem her=
tzen ligt (74).
*Ephicau-steriuni, -terium n. Epi=
causterium.
*Ephifora v. Epiphora.
*Ephigirgium v. Epigergium.
*Ephilat est regio sc. in deanlaut i.
terra indioa,i. q. euuilach(76). euil-iath
(Pap.), -ath ßli US Chus, l terra (Br.).
*Ephilema v. Epilimma.
*Ephilen-cia, -ticus v. Ephilep-sia,
-ticus.
Ephi- (93, Br.), effi- (74), ephe-fKi.)
-mera, epünea (11) einstages sucht (93).
fieber das da kumpt von der sunnen 0.
von kelt o. von heyßer speise ; epymera
kaltsichtag der einen tag wert (74). die
caelde dagelix (11).
206
Kgi
T
Ephi-, epi- i|ll. 14, 19) -merides, j
yac. epi-murides, -mories (17), -limedia '
(Tt!) ki'ib- (.14', /iti. kvru- (^m««. ihok), niit-
(76) -hültr. kerbo stocke (19). karf stock
(11\
*Ephimiticus r. Epimiticus.
Ephippiarius sctelcr (iss).
Ephippium, ephi- (19), epi-phium
ross y.uvii (!i:t). eyii siidol vp eyii portt
(i;<i). ein sattel vff einoin pferif (iio^i. i.
falera satclldocko km), fjc/.aclt (11. aus
gozadi'lt). eyn frralc {r/. kracl epistites;
«jorreol sitn. gorellus, helcium, tomex
Kil. &o.); cyn flyt [soiint plilebotomum; 19).
epiphya ;</. m«rf per quod equu.i trahit
ciirrum sit l afl'eisil / c-j^ lippi'tudo ocu^
loruut (7t;. <7". eptria r. sidile; 01. m.
3. 317-'»; epi-phora, -phaeaV epitia, y.
-orum lies pcrts t/.iorlu-it (U7).
*Ephiphania v. Epiphamia.
*Ephitanuin i: Epitaphium.
*Ephon-ea, -ia v. Euphonia.
Eph-ot, -oth, -od, -oc (2 IV -ut, -at,
-ud, -er (,68), -tit (i!7, 1.52) luMnidi iGf.).
eiu iuden cascl l ein enge leynen liemde
(3). kasil o. enge lyuen dueli (8). hd.
ein iuden-gewant, -gewand, -gwana (es),
-kleyt (18). ein ioden misgewant (132).
ein luden- (110), iudden- (132), uidden-
[sic 21) -messcgewant. eyfi in de (152),
einer jn eim (67) m. oder messegenger.
garawi sim. (Gf.). eiu ioden-gherwite
(22), -gherwant (23. X gewant!). mantel
(11). paffen-m. (19).alba. alpa; ahsalpein
(Gf.l.
Equa [i. vola 9. aus rf. folaV i. rwa.-
cina 7.i) mer-ch (1, 10, 64«, 75, 76), -hin
(6, 64p), -he (75, 104), -ie (99, loe). stud-
en (75), -t (123). strincz (9. /. q. .strinzen,
strietzen. feldstriken equi indomiti Fr.
2, 34S. cf. weit, umherstrenzen otiose
vagari strunzen /. /. q. bair. stranzen/.
.Sm. 4, (;87 sq. cf. Br. Wtb. 2, 1072 sq.).
kobel (9, Fr. 1 , 430''. slav. kobyla, cf.
blinde kobel Sm. 2, 276). gurr (75, Fr.
1, 361^). veld- (93), Stut- (Sm. 3, 673)
-pherit. feldyn (Peucer.). /irf. pfert-, phert-,
pert , pherde- , pferts-, pfardß- (i34),
phertz- (iö2), hd. nd. perde- hd. -muter,
nd. -moder. perdin (18). moder (i09).
*Equalicia v. Equaria.
Equalis hd. glich , gl. gebaren (75).
gl. lip (8). glige (13). ge-luch (132),
-leich (67). hd. gleich, ghelik (23). ebben,
sleitht (77).
Equ-alitas, / -itaa l -amentum (76)
hd. glich-, gleich-eit , -heit. ein gliche
l glich-likeit, var. -igkeit (65). eben-meßig
(5), -mißig (21), -miBekeid (17), -glichuiß
(75). euen mechtich (23). nu euene me=
tig (22).
*Equarriata. g. -te brygandyn, eynre=
ley harnesch (147).
Equanim-is, -us hd. geduldig, nd.
duldich (11). von glycher maße (iio).
von glichem gemiet (68). van gelijche
mode (132).
Equanimitas glijchsamheit (68, 132).
lydsamkeit (110).
Equanimiter eyndrecht-lich (i32),
-ig (6Si, -iglich (110).
Equare hd. geli- (5), gli-, gelei- (64),
glei- (4) -chen. gligen (13). gheliken
(11). hd. glich, gleich, eben (17) machen.
EQU
ebenen (5). eben (1, 4). evenen l s\\c\\-
teu (23).
Equ-aria iioi, Br.) , -aritia (Ui),
-aricia (Gf., Br.), -iria t -iricia (Br.),
-iritia (9.'>), -alicia sg. ("«) (<'. armeiitum
equorum t i-arcarum Br., mullitudo bru-
torum quoritvique 76) stiiot (95, 1(11, 111,
(if.). equirea .stut (9. cf. h v.). equiria
strute ( ZiiMii. cf. G. wtb. 2,.3io).equirrea {i.
cunucntu.i dcc. equorum) cn stod (23),
.stoot (22). en staut van peerden (11).
Formkrcuzungen s. u.
*Equari-a, -cia v. Equirria.
*Equastrum /. ras vini (76).
*Equerinenta v. Equimenta.
*Equerrea &c. v. Equirria.
Eques (/. equest-er , -ris, cliens
75. ; sedens in equo) hd. reit- (1) , rei-
(75), rit- (68, 126), ry- (iio»), rut- (no^),
reut- (iio<", 126) -ter. rider (17). ryther
(5**). aiii reittender (76). reisiger (Fris.).
kürisser (126). hoft'man (75). eyn aie zo
perd is (132).
*Equest-aneia (76 &c.). -eneia glich
scheyduuge (8 &c.). i. equa llgatio t
seperatio (76).
Equester i. qui vadit in equo, cf.
eques) hd. eyn reytt- (1, 4), rit- (1),
rid- (5, 18) -ender; reydener (21), reisi=
ger (6), ruther (i33), rcuther (67 sim.);
ry- (69), rit- (64**), rei- (134), reit- (64c,
74) -ter. hd. nd. rider. reider (8). reute^
risch (88, 126). te orse (99).
Equestris peerde liierde (11)..
*Equiciuin v. Equitium.
*Equi- / equo- (7.5) -cius (^. mango)
roßbub i7ö). rostuscher (93).
Equidem hd. aber, auer (18, 23).
ouer (22). sicherlich (HO &c.).
Equidi-alis, -um v. Equinocti-alis,
-um.
*Equi-dium (.>). -um (3, 4), -gium
(8, 9, 74), -gerium {^,ä). -rria (8, 17. cf.
h. V.), -rea (6, 16) em wethe- (3), wette-
(8, 9, 17), wett- (75), velt- (74), roß- (8,
75) -lauff, -laufft (17), -laus {sie 9). wet
leuffer (16). est locus do man die roß
vff bereitett (6. cf. equirium). renweg
(i. Stadium 75). roßmarokt, stut (74).
*Equifer &c. v. Equiferus.
*Equiferare t. Eqviiparare.
Equife-rus, -r (Gl. Aeifr.), -ri (2,
74, Sm.) \i. ferus equus Br.) stuot- (95),
stut- (2, 74, Sm. 3, 673) -ros , -roßer t
beseheler (74). wild pfcrt vnd roß (75).
^vilde phert (8, 9). ags. w. cyunes hors
(Gl. Aelfr.j.
*Equig-eiT.um, -ium v. Equidium.
Eqviile rossstal (91).
*Equiletum {aus equisetum?) pfef-
fer i74).
*Equileus (aits ac- X equ-uleus) i.
Stimulus ; pullus equinus t asinus (i45j.
*E-, ae- (136, 146) -quimanus zu bey=
den henden (^8, 17). ejmer mit b. h.
gleych brauclilichen (64). recht vnd
lincket (19), end locht (11). ags. bilypti
(145), bylipti (136. „St. twilaefte" Leo).
*Equi-, equer- (sö), equina- (75)
-menta, -minta (47 1, menta equina t
caballiua i mentastrum. (143) ros-
mintze (96). -mintz (9). roseu minte (85).
roß-muntz, -baisam, wilde m. (i43). wild
mintzen (75).
EQIT
Equi-, aequi- t aequa- (Ki.) -inen=
tum I oll n für den 8j)riMghengHt ; gleich=
gewicht &c. (Ki.K will- t ly-kauff (i25).
*Equinalis c. Equisetum.
*Equinamenta &c. v. Equimenta.
Equi-noctialis, gew. -noxialie, l
-dialis (3, Br.) ab- t eibeii-iiaclitick (3).
hd. eben-, obciit- {sie 4)-naciitig, -nechtig
(17, 4). euen nachtlik (2.3).
Equino - ctium, -ccium, -xivim, t
-xialis (7.5), t equidium (75, Br. ) so
tag vnd naht glich wurt (6). hd. eben-,
hd. (18) nd. euen-, ewen- (71) -nachtig
(1, 23, 71), -nechtig (76), hd. -nacht,
-gleich tag vnd nacht (75).
Equinotus gename (8*». cf. v. eqm-
UOCUS).
*Equinox- v. Equinoct-.
Equinus rdssin (126).
*Equipallere v. Equipollere.
*Equiparantie relatio leyt-en, varr.
-uiig zu eiin anderen dz eyni glich ist
&C. (65).
Equi-parare, -pperare (9), -ferare
(11) hd. glichen, nd. ghelik-en (23), -ich
maken (11). hd. glicli, gleich (1) machen.
Eqviipensare gliche wyegen (19).
fhelikich weseu t rechte richten l
encken (11). gleich schetzen (64).
Equipollentia gli- (6, 69), glei- (i34)
■chung. hd. golicli macht; g.-, glich-,
gleich-machung; glich- (17, 133), gleich-
(4, 152) -gemacht; glicli gutheyd (19).
glige (13), ghelike maket (13, 22),
macht (23). ghelijck guetheit (11). glycheit
(110 &c.).
Equi-pollere, -pallere (9), l -ualere
(75) {i. parificar-e, -i) hd. glich, gleich,
oberein, vbercin, glich vb. tragen, dran
(8). ubir ejni dreden (17). uff eyn tre=
den (18). ouer en, glijch ouer eyn (132)
draghen, dreghen (22). eben-clich wert
(7.5"), -lieh werden (7.5^). ghelijch gued
wesen (11). gliche gut sin (19). glichen
(7). glych schynen(65, 110) in der wage
(65).
^Equipperare v. Equiparare.
*Equirea v. Equi-dium, -rria.
Equiri-a, -cia, -tia v. Equaria.
Equirria.
*Eq\ii-rium, -rriuin(i32), ^ -staeium
(75) i. cursus equorum t locus ybi cur=
runt (68, 110, 132). stut l perdebäne (12).
stued von wilden phcrden (19). marstal
(75).
*Equirrea v. Equaria. Equima.
*EquiiTeus stued von pherden (19).
^Equirria v. Equidium.
*Equi-, eque-rria, -rrea, equi-ria,
-rea, t -rieia (74, 75), t equari-a t
-cia (3, 76) hd. stut (74); ros-, roß-,
rosse- (7) -marckt, -marck (4), -marte
(133), -mart, -mert (17), t -here (-ricia
i. grex equorum 75).
*Equirrium v. Equirium.
Equi - setum , - seta, -selis, -nalis
(herba t salix), hipp-oseta, -uris {i.
c\inicella, colus columbina &c.) roß-
wadel, -schwantz. taubenrocken &c. (143).
Equiso roßmeister, stalknecht (88).
Equista-tium, -eium (cf. equirium)
eyn pherde stalle (19). pferdt- (110),
perd- (i32), peerde- (11), mar- (75) -stal.
*Equi-stibilia, -talium, v. Epitalia.
ERA
Equitare [i. equum /aeere t militare,
aus equus X aequus) hd. nd. riden,
rieden (11). hd. ritcn (6, 08, iio), reyten.
hd. nd. recht innchcii, maken.
*Equita-s f -tio reiterey (75).
Equitas hd. nd. reelit-, rech- ^22)
-iclieit. hd. rechtif^keit, ge-r. sim. glich=
heit (uo).
Equitatus (i. reysa 8i) ptc. s. hd.
nd. reysc. ain raiß l raison (76). rais
(1. <f. Sm. 3, i2r> sq.). raise (70). reiße
(6). rese (99). reysig (8). r. folck (12).
der reißige (125), raisig (v. a, 16I8) zeug,
versamlung mit reisigen (uo). v'gade=
ringe van perden (i32). ein getreng von
pferden (68). reytung (1). ridunge (5&c.).
rid- (23), rieht- (11) -inge. ge-reden (5,
23), -rieden (17), -ritten (6). girit (Sm.
3, 164).
*Equitissa («ms eques X aequus)
fi-aue der gerechtigkoit (74).
Equi-tium, -cium, -tum (134) {{.locus
vhi indomiti equi servantur t grex equorum)
ein strut (iioi>c). sti,t (iina).
*Equitiuin {cf. equisetum) v. Cor=
sanda.
Equiualentia genugsam Vergeltung
(65)-
Equiualere {i. parificari, confern,
assimilari; equipollere <[. v.) hd. gelich,
glich gesuiit (kräng h ausgestr.) sin. nd.
like zunt zin. glich bcduden (17), mögen
^19, 75). ghelike moghon (11). -
*Equiuin v. Equidium.
Equiuocatio zwo naturen die einen
namon haut (15).
Equiuoce gleich vngewisses namen
fjememede der namen (9 Anh.). wanper=
ich, vngewißnamlich (74).
Equiuoeus kenammo, gnanno (Of.
2, 1085 sq.). genannc (99). hd. gelich,
glich genant, gelicnemelich (13). ghelike
noinich (23). zwey feldig (8). beyderwan
(12).
*Equocius v. Equicius.
Equor mere 0. stürm wint (8). see
(99). breide; ein plaen anger (125).
*Equotriba rossstricgler (9i).
Equuleus v. Eculeus.
Equus sbst. hd. nd. j^ert. hd. phert,
pfert sim., phard (1). gur, gurr (75).
nd. perert (99), perd, peerd; page(22'').
roisi (104).
Equus adj. hd. nd. recht , ge - r.,
-rechtig (132). glich (10). gelympig (12).
Era muncze (19). en munte (11).
*Era V. Hera.
*Eraeeietuin v. Eramentum.
*Eracina v. Ericius.
*Eraciuin {i. cista in qua excutitur
farina; cf. setacium?) einrede-, bytel-
(76) -faß (3), -vas (4, 76).
*Era-, hera- (i4i, 143, Gf.) -clea, -clia
(Sum.) hanincamp; pibcnella (Gf.). hanen=
oham-pf (i4i), -p, pibinelle, garwa (Sum.).
waldnesseU'. hereul-ea,-ania gliedkraut
(143). ags. calcatrippc (^941. cf. calca=
trippa). erensek; erclea berenclawe (96).
erklete wutich (87, i4fi).
*Eradere v. Eradicare.
Eradere hd. vz-, ab- (67, 68) -schaben.
wdut-schaven(23),-schinen (22 :radius?);
äff schaeucn (132). hd. ab-, vß- scheren,
abetun (9). vß graben (18). us-grafen t
-roden l vse worceln (13. cf. sq.).
ERE
Eradicare, i -iare (76), l -ere (12
&c.) (j. extirpare) hd. vz-, vß-, auß-
wurczen (4, 75), -wortzcn (7), -wurezeln,
-wortzelen, -roten (7), -roden (5, 10),
-rodden (12), -rutten (6), -rutten mit der
wurtz (75). auß der wurtz ziehen , zer=
steren (64). wurtzeln (es, uo). geden
(77). 7id. ut-wortelen, -roden, -grauen,
-pluckcn (11).
*Eradius v. Erarius. Eruca.
*Erafagus i. q. errabundus q. v. (76)
st. errovag-us cf. -are (Gl. m.).
^Erafolium v. Pragifolum.
*Erai' v. Erros.
Eramentarius glockengysßer (125).
Era-,erra- (23) -mentum, -nientum
(11), -ccietum (8^") {i. erugo, res de ere
facta, vas escariorum 76. X eranus?)
rustick t kopper (19). ruestic- (11), rusc-
(23), res- {S^) -heit. erfaz (Gf.).
Erarium {{. thesaurus, locus 68, lucus
110, 132) hd. geltkist, schätz. sch.-kam=
mir (8*^), -kamer, steurseckel, gemeiner
stock (88). pfenningthurn (135). en pen=
nich schrien (11).
Era-rius, -dius (18, 75 varr.) , l ar=
charius (7) hd. ertz-, entz- (sie 152),
artz- (i34j -gießer, -giesser, -keyfer (7).
irtz- (18), u-tzen- (21) -gisser. ertze gheter
(23). artzschmeltzcr; rad-schine l -schmit
{i./aher eris 70). gropengyßer l glockcn=
smyt (125). behutir o. gyser o. muncz
meyster (8). muntz-ner (68), -er (132).
myntzer (uo). gelt.stock (65). der stat
seckel (04). drenßkamer (7).
Erator {cf. Gl. m. 1, U3^ 3, 33o)
rike / aliquis canens in erea tuba (11).
*Erb-a, -arius v. Herb-a, -arius.
*Erbenenti v. Ebenenti.
*Erbica v. Erpica.
*Erbipolis v. Herbipolis.
*Erbuin, eruum (114, i43,Ki.),herbum
(Ki.), t ereium (76) wicke (8, 17). erven
(114, 143). roßwicke i erbsen (Ki.).
*Erbus {arhor) arn t pledern ; ermus
aheru bäum (19). ermus ahoern (11).
*Ercantilla v. Aconcilla.
*Ercium v. Erbum.
*Ercle (hercule Br.) gewißlich, bey
got ; herckle beyherii erckelshause (74).
*Erclea v. Eraclea.
*Ercolaris v. Ercularis.
*Ercula (X enula) alant (19).
*Ercu-, ereo- (17), hercu- (143) -laris,
-larius (85) {cf. potentilla) grenßiug
(17, 74). grensin-c (47,85), -g &c. (143).
*Ercus V. Erificilis.
Erebus v. Herebus.
*Erecius v. Ericius.
*Erectorium gall. dresuoer (122).
Ereetus^^■gerechtit(19).opghericht
(ll).schlechts, stracks, vber sich gereckt
(65).
*Erechthides v. Erigeron.
*Eregum v. Eneus.
Erem- v. Herem-.
*Erenire v. Redimere.
*Erenaum v. Aenum.
*Erenus v. Aereus.
Ereptus vß genomen t virlosit (19).
v'loest (11).
*Eresiriea v. Ireos. ^
*Eretrum v. Pyrethrum.
ERI
207
*Ereus {i. eneus) 'er- l erd-ern (19).
ertzen (S^V eerin (uo). eren, coperen
(132). kupfferen (68). metallen (68, 132).
*Ereus v. Erreus.
Erf-, eru-(76),erfr-ordia, t erfurtum
(Ki.), erphurdia (120) {du.) ert- (70, isi),
erd- (69), erdt- (74), eserf- (5^) -fürt, -fort
(152). hd. er-, erff- (1) -ford. erforde (22^,
74). erphurt (125). erfarte (i33).
Erga hd. nd. by. hd. ent-, en-, eyn-
(133) -gegen; ent- (21), eyn- (7) -geyn;
geyn eyn (8); dar-by (6), -vmb (18).
eyn ey genen (22). teghen (11, 132). en
ieghen (23).
*Ergasculum v. Ergastulum. Lanea.
*Erga-sta, -ta (8, Br.) (^. Operator 76)
erbeter (17). erbeyter (8).
Ergaste-rium, -lium (sum.), erguste=
rium. (74) {oft i. ergastulum) werc-hus
(120), -kamer (7), -hauße l kercker (74).
werchgadem (sum.). mensterscap (11).
*Ergastium kaufhauß (3).
*Ergastulare in den kerkener setten
(11).
Ergas-, argas-tulum, -culum, argus=
tulum (132) {oft i. ergasterium) kerk-re
(99), -euer (11, 19), hd. -er. karker (4).
pressung, stock, kethenen (77). hacht
(132). werchus (100). diebfencknyß (75).
Ergata v. Ergasta.
*Ergediacres i. labor compulsionis (76),
cf. ergodioctes exactor operis (Gl. m.).
Ergo dar- hd. -vmb, nd. vmme.
Ergodioctes v. Ergediacres.
*'Erguminus v. Energumenus.
*Ergusterium v. Ergasterium.
*Eria (Ip'.ov) wolla (sum. vi).
*Eribus v. Herebus.
*Eriealcum ('. aes X aurichalcum)
messi-ck (3), -g (75), -ng (4).
*Ericanum ein rore (19). riet (11).
Aus ericetum (lerica)?
Eri-canus t -sonus i. qui eanit cum
ere (Br.). die myt inetale geluyt maect
("147).
*Ericiba v. Erisiba.
*Ericinatius v. Ericius.
*Ericin-e, -ie pl. {i. verneta, blaeta)
gleiswurm- o. voge-lein (74).
*Ericinumi ( pellicium) igelin (Sum.).
*Ericips v. Eripes.
*Ericium est vestis super ior (76).
Eri-cius, -nacius, -naceus, -nicius
(75), -tius t -einatius (74), erecius (i52),
l irinacius (75), irr- (67 Mrg.), ir- t eri-
(147) -macius, hir- (11, 19), irr- t min-
(147), eruct- (75) -icius, eracina (147),
iri-cius, -tius, icinus (75, uo &c., 147),
erma-rius (76) -cius (74, 76, et. i. lepus
l gens in palida 76) i. hi- (75), i- (74)
-strix. hd. nd. egel. egell (132). hd. ygel,
ygell (76), igil (121 &c.), yggel (13), yegel
(8''), ygchel (19). erinacius seu-, var.
sau-ygel [neben ericius ygel 64). mur=
munto (Gf.). eritius swincgel ; {pomorum)
ein hulßen (125). *
*Ericius ^. mercurius t dea furiorum
l f%iria infernalis (76) aus eriimys X
hermes ?
*Erico-pa, -parta {lo gran principe
Gl. m.) eyn groß fuerste (19).
*Erictonus a um kyyffenden (19 :
Erichtho ? aus spiöufio? ?). Cy. eristicus
zänkisch, haderhaft (Ki.).
208
ERl
♦Eridii giduuerk (Of.).
*Erifeon {>•/. sq., erision") ags. lidhwyrt
(94»).
♦E-, i-riflcilis l ireus (i. borithGf.),
ercus (^74) (</. ireos) wiit- (<Jf.), wart-
(71) -wurz.
♦Eriganum ein nune (19).
Erigere fi<i. vfF- , off- , auft'- , nd. vp-
(22'', i:!-'), ut-riihtcn. vff rvcrliti'n (19).
off lockrn [ 18 &o. ). of lu'ben (13). ut
sprekoii [2',)). pas. erhebt werden (6.5).
Eriger-on, -um, gr. TjpqepuiV (i26),
urigeron sum. vi', i erigon (Pap.. Ki.),
/ erechthides f hydrogerum f gerontea
{i. herbu-, corta-lum, petrella, cardo-,
cardun-cellus, herba papp-a f us ii3)
crecwort {i. senecivun ."^um. vn). creutz-
(i2<! &c.), sen- (,74, Fr.) -wurz. baldgreiß,
grindkraut (i43). waterkcrse (47).
*Erigul-us, -ans (i09) {vermis; '.
eruca?) zeche (i'ö). teke (lOö).
*Erimacius v. Ericius.
*Eriinere (: redlmere X eripere)
loylien (13 Mrg.). losen (12, 13). er-1.
(23), -losen (6).
*Eriini-gio (94"), -o{aus erin-is? -gi?)
ags. liyndberige (94»), hindbrere (136).
*Erina v. Hernia.
*Erinaciua &c. v. Ericius.
*Eri- V. Cri-nacula.
Eryngium(Gt. gr. T^pu^yiov), ering-e,
-i, -im (47), irring-i (9 &c.), -us (17), iu-
(153), i-ringus (64, 74, 153, Sura.), irrangi
(10). hirin (Sum. vi), hei^ (Gf.), vii
nervia {alph. er- 105. cf. septenerbiaj
distel (Sum.). feh- (Gf.), feeh- (64*', Sum.
VI, Gf.), fych- (64«=), veher- (Sum. vi), velt-
i kraulJe- (12.5), walt- (17, 96), wallen-
(143, 144), wollen- (i26), bracken-, raden-,
krauß- (143), krus- (i-^s), brachen- (i26,
144), mar- (-4), mer- (9), mort- (12, 13),
morte- (10) -distel. walczern diüstel (17.
u ausgestrichen ?). wallende distelmorhen;
prackelwurtz (74). wegetre-tta (lOö), -de
(47).mannstrew (126, 143, 144). eilend (144).
*Ertnicius f. Ericius.
*Erin-is, -nis v. Enula. Erinnys.
Erinnys, gew. e-, he-rinis, heremis
(8) helle czorn (8, 9). belli- (110 1, hel-
(132) -sehe dolheit.
*Erinosus n. Herniosus.
*Erioiiius v. Erroneus.
*Erios &c. V. Erros.
Eripere hd. losen, hd. nd. er-, v'-l.
lösen (9). er-l6sen (6,67, t34), -loesen(76),
-loysen (7, 152), -lesen (18). ver-loesen
(133), -lossen (68). ledygen (Si»). nd. nemen.
hd. vß-n.
*Eri-pes, -cips (7c) ( : aes Br. i. velox
76, Pap. cf. alipes) gizaler (130). dye
metalen voete heft (i47). das erin fueß
hat (88).
Eripica v. Erpica.
*Erip- V. Erp-, erupt-icare.
*Eri- V. Er-picarius.
'^'Erippitare v. Erupticare.
^'Eris V. Ireos.
Eris flos ( c/". erugo) spansgron,
kopperbrun (109).
*Eris-iba (19), -eba (147), -ibe (ui,
Gl. m.), -ma (11, 19, 147), ericiba (11)
{atis £puc3tßTrj)^siginus &c. ( 147) ; rubig-o
(19, Gl. m.), -a(i47); erugo messi-s (Pap.),
EkO
-um (Gl. m), daraus me88inck(ll), miss^
ing (19)! rost, ruester (147).
Erysim-on.-um.yr. ipuot{iOV,eri8ion
(.Suiii. VI), l irio (irt) {cf. eruca) ruta
(Sum.). hederich (128, 143). ackerkol, weg
senff(u3). bclg. wirte (»<. wittc) niostaert,
ital. irione (128).
Erysipeltis (Ki. ), eris-ipila (12),
-ipala (74), -pula(ll, 19, Gf.), iresipila
(121) (/. sacer ignis 12, i. s. 74, raötes
19; (/. Gl. 111. 3, 334) flehtindcz fiur (cf.
3, 37(1 ). tlechtinde morbus .... rubore
slamnico /. rubescente (121). wylde furc
(12). wildß t'ewr, sant anthoni plag (,74).
vnreyne- l dabin-keyd (19). onrevnicheit
(11).
*Erisma r. Erisiba.
*Erisonare niyt nietale geluyt maken
(147).
Erisonus v. Ericanus.
*Erissis doghonheit {W.aus erysipelas
siin. doucnlieitV).
Eristicus i-. Erictonus.
Ery-, eri-thacus, eritachus (Gl. m.)
(i.rubeculauo.<n<s£pt&axo?x£pu&pöc)
rot-krojifF (i40), -brustlin (110, i4o). roit-
borstchen (132). rotelein, wald-, winter-r.
(140).
E-, he- (129) -ritudo i. dominatio
(Gl. m. &c.), deriuatio (76).
*Erklete v. Eraclea.
*Ermacius v. Ericius.
*Ermadactili v. Hermodactilus.
Ermana v. Erumna.
*Ermarius v. Ericius.
*Ermefrodicus v. Hermaphrodita.
*Ermendactica v. Hermodactilus.
*Ermenia v. Ermonia.
Ermfes f. Hermes.
*Ermicalium {st. fornic?) Instr. ad
fornicem formandum (76).
*Ermifroditus &c.f.Hermaphrodita.
*Ermodactila &c. i-. Hermodactilus.
■^Ermoncus {cf. ermos. ennoicus?)
czigen lijn-te (9).
*Erm-onia, -enia (76), armenias (74)
{aus ipixffjzia. t dolmeczunge (8). dul=
metsch , außweys-, bedeut-, straff-ung
{i. nrgumentatio cfcc. 74).
*Ermonodostili v. Hermodactilus.
*Ermos (cf. ermoncus. ennos? er^
muli cervulique Gl. m. 3, 334 ?) czige (9).
Er-, her-(Ki.),ex-(aZ/JÄ. er- 76)-mula
{von herma) eyn handeloz (8), banden
loß (17) bilde.
Ermuli v. Ermos.
*Ermus v. Erbus.
*Emi-a, -osus v. Hemi-a, -osus.
*Ernodactillus v. Hermodactilus.
*Erobium v. Orobus.
Erodere nagen (68, uoj.knageu (132). |
E-, gew. he-, ho- (136) -rodius
(Ipcu^'.oc '• herod-eus, -ion, t -ium (7.5),
heridion (76). horodins (94) [i. ardea
141, artaganus, capus &c.) fal-ucho,
-cho; ponm-, uuite-, wald-, wilt-faleho;
waldhabuh, iierfogilin (Gf.). herfalke (102).
ags. uualhhebuc (94, i36). hd. nd. falcke.
walcke (79). hd. falck. ein ghijr of f.
(132). eyn gyer- (19), grif- (77) -falck.
fuHcha (141).' hd. blaufuoß (110); plow-
(75), blog- (49), blaw-, bla-fuß. bla-fueß
(151), -fusse (152), -fuyße (i33), -uus (13),
EHR
-vot (23j. i)laufii8 (3). plafus (1). plab
fuez (2j. blofueß (4). blaefoeß (18).
Er-, ex- ( 1 ) -ogare hd. geben (8, 9),
vz-g., auß-g. arnun lutcn (75), vß leben
(18). nd. ut gheuen. teilen (iio), deileu
(132) l spenuen.
*Eroica v. Erpica.
Eros ein gute, al. boese schnede
: liebe (88).
*Ero8 V. HeruB.
i Erpic-a, -la (131), erbica (76), eri-
j pica (68, (ii. in.), herpica (7i), erptia
I (Gl. m.), eroica {sie 134), he- (Ki.),
i- l u- ( Swck. ) -rpex, herpea (104),
arpi-ca t -ta {s. u.) [i. sarpa, surpa
5'', stiua, rastrum, sarculum, traga t
traha 75, dentat-um ib., -a 1. i/.impex)
ruth (2). rewttel i. stiva; eg aren {er-
innert an ajren arare, steht aber verin.
st. aten s. u.; schwerlich Ein wort mit
eg vgl. egern) i. rastrum <&c. (1). egern
(i. r. 71). hekida (i4i). egida (121, i3i),
-i (104). egede (5, 23). egde(68, .Sum.). egt^
sech (76). hd. eyde, egc, egen (21), egge(49),
egke(47),eg (2, 134). eghe (132). aten (t. 3.
aytten (Häzl., bm. 410), vgl. egen (75).
ags. egdae (136^»). hd. schlytde, schlitt
»im., siede (i33). winmesßer (17). rybe
(19). riue (11. i. q. radula KU., Br. wtb.).
griitsele l welle (los). irpex ege (8).
ysen- (8), eysrin (9) rech, irpices {i.
rastra dentata) egeden (i32). egen (110).
arpi-ca, -ta grietsel, egghe 1107). riue
(11, 19). harppe t eyn egde {^^). herck
(132). hawe, karst (110). rech (68),
*Erpicanus v. Erpicarius.
Er-, eri- (Gl. m.) -picare hd. nd.
egen. arpitare grietseleu (107).
Er-, t e- (74), eri- (76) -picarius,
-picanus (75), arpagarius {equus Gf.)
egid-are (121 &c.) , -er (104). egger (11).
eyde phert (8). egen- (75), egde- (74)
-roß. acker- t ackert- (74), wagen- (9),
weyd- (16) -pfert. ags. egderi (ise*»).
*Er-pila, -tia v. Erpica.
*Erphurdia r. Erfordia.
Errabundus {i. erratilis, erafagus
76, erroneus &c.) irrer, v'kerer, irre
genger (17).
*Erradicus f. Erraticus.
*Erramentum r. Eramentum.
Errare hd. (74) nd. erren. errent
(13). hd. irren (des wegs o. an der ver=
nunfft 75); irre gon (6), gayne (133),
geen, gen; ir- (7, 75), irr (76), irweg (75)
gan; ergen (18), jrrs gehen (126), irü
gon (pict. ), zwifelu. schwifelnt, Mrg.
czifeln (13). dwelen (23). v'dwalen (132).
dolen (99). bisteren (221^). vor-b. l ver=:
irren ( 74).
, Erra-tieus, -dicus (76) {oft i. erro=
neuo, exorbitus, erratilis 19) hd. irrig,
abwegig, err- t afweg-ich (23), -et (22).
irrenden (19). irsam (8). eyn abeweg i
irrigk (21). erwegicg (17). ebenweck (18).
abgessig (1, 3. cf. Sm. 2, 74). dorerch=
ricli (8°). zwifelhaftig (10). dwelende
(11). v'dwalende (i32).
Erra-tüis v. -bundus, -ticus.
^Erratio mißtritt (126).
Erratum (i. peccatum) irsal (uo).
v'dwalinghe (132). sunde (68). versum=
nisse (68 sim.).
Erratus us irrung (65).
ERR
*Erreus, ereus (76) {i. dactilus q. v.
74, muto, ment-ula, -ola &c.) zagel
(64). zumpff &c. (74). zump (93).
*Erripitare v. Erupticare.
Erro, </. -onis wilde (19). wyltloper
(147). landfai'er (88). vmbschweyffer (88,
126). weytswayftiger (74). vagant (i26).
Erron-eus, -ius, erionius (76 v.
giratiuus) hd. irr-er ( 4, 76 ), -ig, -ich
(21), -ichtig (17), -is mutis (8). nd. errich;
dwel-ich (23), -ende (11).
Error hd. irrunge. nd. erringe, irtum
(17). irsal (75). dwel- (23), v'dwal- (i32)
-inghe.
*Er-ros (8), -ai' (17), -ios {i. morbus
araoris 76; aus eros?) wetut der (17),
weytage oder (8) liebe, eriosi i. taliter
egrotcmtes (76).
*Errucedo v. Emicedo.
*Ersicla v. Resicula.
Erube-re, oft l -scere, -ri scha- (11,
110, 132), hd. sehe-, sehey- (17), schu-
(19) -men. rot werden (5°). hd. nd. r.,
roit (7) w. von, van, vor (1, 3) hd.
Schemen, scheymen (17), schamhait (1),
schemede (23), schemden (5), schede
(12), schänden (3, 7).
*Erubesca schäm (76).
Erubescens schemelich (23).
Erubescentia scliam, schemli-, var.
schenthch-keit (6,5).
Erubescere hd. schäme-, scham-rot,
-rott, scheme royt (133) machen. scham=
rot werden (6). von sehenden {b'^),
schänden (4) rot w. rot maken, voi-=
sehenden (23). rot scriuen (22). rot (21 ),
rote (18), royt (5, 7) machin, l r. scri--
ben t Schemen (5, 18, 21), r. sterben
v'schemen (7. v' awsv. = ue^.*). Schemen
(8, 9, 22). schämen (8I1). hone werden (22).
Erubiginare v. Eruginare,
E-, he- (i2ü) -ruca, einmal Yuca, (Gf.),
l rucula {herba i43), erug-a ( ;)9, Of.,
Gl. m.), -o {q. V.), t eradius (74) (herba,
modicus vermis) grase- (120 &c.), kraut-
(74), krut- (6, 75, 76), col- (10«), chol-
(95) -wurm, -wrn. hd. nd. rupe. hd. rupe,
rup, rauppe (4, 75), rapp (74), rupp (Sm.),
rupe (3). rupse (Kil.). rupsene (99, Kil.
cf. Gr. Gr. 3, 368). hunclissatil sim. (i.
eynomia Gf.). wifalter (33). hd. wild,
wilde, wilder, velt- (3), hwiz (Gf.), wiz
(Sum.), weiz (4), wein (73) sen-af (Gf.),
-i£f (75), -ef (101, Sum.), -fFe (17), -ff, -ich
(Sum. V.), sänf (105). nd. wit senep (8.>),
senp (47). boh. byla horczicz (4). aruizza
(Gf. 1, 465). eruckh {herba 1). irich (eru-
ea, var. -um; aus eruca, wie erukh,
eher als aus ederich sim. ; cf. Gf. l. c.
Sm. 1, 97. 0. V. albicorium, wo Mischung
ganz verschiedener Wörter wahr.scheinlich
wird), raucken (i34). rocquelen (12c.
gall. roquette Gl. m. vgl. erukh u. das
Folg.). ernockel l römsche kole (10).
ger-nol (93), -heb [nach gerhab prohe=
res 75 ). hd. nd. hed-erich, -rieh ( 74 ),
-derich (19, 21), -deriche (17). ederich
(11). eddeich (76). hüttrich (x erugo
hüttenrauch ?) { wilder sänf (io5). snite=
louh {i. pratula 104). tulli (105. cf. dula).
gall. escalongue i chatepelose (Gl. m.
i. q. angl. caterpillar) ; eschalongne (122).
*Eruea geratina v. Thalietrum.
*Erueeare v. Eruncare.
ERU
*Erucia v. Erugo.
Eruet-are, -uare, -ari (75), -uarl (70)
{i. ructuare 1, 75. cf. v. ructare; ruc=
tum facere, gurgulare 75, ex-puere, -pri=
mere, emittere, proferre, letari; bissw.
unterschieden -uare i, euertere Gl. m. cf.
eruncare ; quasi de pleno extra nunciare
67, 76) reyßperen, rothtzen (74). rustern
(17). hd. vß-, auß-r., -rusteren, -rustiren
(152), -ristern (18), -ruspern, -risperen,
-reuspern, -reyspeln ( 74 ), -rodin ( 8, wo
sonst -rustern &c., aber bei 9 reden),
-raffen (4), -roffen (10), -tzygen (70, i5i,
152), -sprechen (110 &c.), -werffen (1, 5t>).
vyßrispen (132). roppen (8). riipczen (9).
roepsen (99). of-reybzen (12), -rocen (13),
-rostern (21). reubeten cum collo (S*»).
(-uare) vff rubczen (6), up rofen (28)
mit dem munde, reubzen t raffa-tzen,
var. -rtzen, t golkotzen ( 75 ). gurtzen,
rochtzen(65).gorbsen(i26).g6rpsen(Fris.).
vff rüsten (G). up-rosten (22), -rostern
(23). hd. nd. vor-, hervor-, hd. erfor- (21,
152), erfur- (i5i), herfur-brii)gen,-brengen.
v'- (8b), foln- (18), vol- (9) -bringen,
reden (9). hd. nd. singen, recht sin (17.
aus singen), sagen, frewen (74). -are
er-freuwen (69), -fruen (134).
*Eructare v. Eruncare.
Eructatio ii. singultus 74) vßwerf=
funge (8). walgynge (85). sucken t de
sune (snuue? 22). sote das ist so die
speyse aufsteigt aus dem magen in den
mundt (74).
*Eructicius r. Ericius.
*E-, de- (7) -rudare (ausser 67, 76,
nur, aber überall, in den Hss. i. purgare,
rüdes extra here, elimare 76; cf. erud-
erare, -iare) hd. nd. vegen. reinen (6),
-igen (7), -machin (5).
*Erudare v. Erudiare.
*Erudatio (st. -itio) lere (22).
Erud-erare(/iü'/<< in den Hss.), -irare
(19) (i. pur gare, rudera, ejicere) hd. fegen.
i. rudera ejicere vulneris (110»'=, 132),
vul mißt (iioi>) oder (uoi>), off (132)
dreck vßtragen, vyßdragen (132).
*Eru-diare, -dare (21), -dire (17),
-ginare (3) (aus rud-is, -us X erugo)
vz-, vß-filen (5, 21), -filn (17), -fiegen
(18). auß- (3), eysen- (4) -feylen.
Erudimentum lere t Iare (19). leer
(11).
*Erudina v. Erundina.
*Eru- (8), erun-dinare (aus eru-
derare, -ginare vegen x trutinare?)
weg-in (8), -cn (9).
*Erudina-re, -tor v. Erugina-re, -tor.
*Erudirare v. Eruderare.
Erudire hd. nd. leren i an wysen.
lernen (9, 110}. 1. i leren (8). wisen (7).
hd. vnder-w., -weysen.
*Erudire v. Erudiare.
Eruditor hd. lerer.
Eruditorium seuolhus (141. e st. c).
Eruditus gelere (S^).
Eruere (i. euacuMre, Uberare) hd. nd.
ledigen t erlosen, ledegin t der losen
(3). losen (10). v'-l. (i32). losen (12). er-
1. (67, 134), -lossen t -ledigen (68), -lesen
(18, 76). lesen (13). außerledi-gen, varr.
-ngen (75). ent- rinnen, var. -rennen,
-pfallen &c. (65). hd. vßwerffen. nd. ut
werpen. ontseetten. (11). |
ERU
209
Eruga v. Eruca.
Eru-, t erubi- (Gl. m., Br.), deru- i
derubi- (Br.), irru- (76) -ginare, eru=
dinare (74) (i. eruginem t rubiginem
aufferre Br. , erugine consumi 110, 132)
fegen (1). hd.nd. swert-, zwert- (7) -fegen,
-feigen (21). vz dem roste fegen (5^).
rostig werden (65). hd. vor-, ver- (76)
-rosten, rost abschleiffen (64). berosteren
(13).
*Eruginare v. Erudiare.
Erug-, erud- (74) -inator feger vom
rost (75). hd. nd. swert-veger, -feher (5),
-feiger (21).
Erugineus rostig (110 &c.).
*E-, ae- (38) -rugo, erucia (22b) (^.
corruptio .^egetum, eruca, e. farine 76;
vermis qui nascitur in estate , rodens
segetes l sugens sanguinem; rubigo, amor
pecunie; aus aeru-go, -ca X eruca X
irtiga, jrrugo, hiru-go, -do q. cf.) kraut
wurm (1, 74). rupo l mele tauvve (i.ver^
mis 5 &c.). ruppe (8''). rapp (74). mild
dauwe , rupen, heiderich (cf. eruca),
meßinges rod (17). messen roff t mylde
dau t rup (21). hd. wy- (67 iic), woy-
(152), wo- (133), wub- (66, 70, 15l) -bei.
weueli (132). w§vel (i09). egel (6 &c.).
eghel in den water {i. yrudo 147). echele
(22). en yse (i. vermis sugens sanguinem
23. i. q. ijse hulcus KU.? oder st. ijle
sanguisuga KU., Br. wtb.). {i. vermis &c.
cf. aurugo) mili-, mil-tou sim. (Gf.)
mil-taw (8), -tauwe (10), -dau (13 &c.),
-b l -tau (74), -stob (i. eruca farine 76),
-we (25). mel-daw (38), -dowe(23).niilchdv
(Sum.). schimbli (e., e. m grano (Gf. 6,
498). rost (6 &c.). röste (10). royst (i52).
ruest (11). messing- (18, 4, 74), hd. mes=
singes-, nd. missinges-, meßer- (7) -rost,
-rot (4), i -rot (74). rost l rot am ysen
(75). restekeit (8^). hutte rook, eyn stene
ys (22b). kopperok, spangesgron (85).
*Erugo i. litigiosa mulier ab eris gr.
Us (Pap.).
*Eruiliuin wilde kechern (143).
*Eruleas r. Eculeus.
E-, ae- (25) -rumna, in den Hss.
ervunpna, ermana (i39, Pap.) hd. nd.
kum-, ja-, hd. chum- (1), krum- (sie 110b),
kom-, ko- (18, 21, i52), ya- (13), ga- (5),
jo- (6, 21), jam- (4) -mer. kum -mir (8),
-er (134), -ber (6). vnselde (74). schemede;
erüia schamede (8b). arm-uot (76) , -ut
(25), -ut (110), -ot (23). ongeuellichkeit
(132). vngefell (88, 110). arbeit-, triep-
selikeit &c. (88). mesquame (99). Schlund
(25. missverst. aus derEtym. ab e et rumen
der räch (65, sim. Br.).
*Eruinnare v. Eruncare.
*Eruranus vnselder, notiger &c. (74).
*Erunipare v. Eruncare.
Erumpere (i. rapere 75) hd. vz-, vß-,
auß-, uff- (()), zu- (67) -brechen, nd. ut
brecken (23). vß- (4, 76, 110), auß- (i5i,
152), vyß- (132) -sprechen, ^ -ryßen (110),
l -schoren (132). freuelichen nemen o.
reissen, vlg. zucken (75).
*Erumpna v. Erumna.
*Erumpnosus kumniirlichkeit (sie 8).
Eru-ncare (68, 129, i39, i42 &c., Pap.),
-ntare (66, i32, i5i), -tare (69, 70, 134),
-mptare (152), -mpare (67, 76), -ctare
(132) (i. radicitus euertere t eradicare Pap.
sim., euellere t vellicare 129, destruere;
27
210
ESC
fehlt in dm Ifsn.) fid. zu-, zer-, vor-, vß-
bnvlu'ii. v'-tlcrbon (•;»), -(Ifnicii ^i32'i.
^4»! iilcicIitT Stelle hat iio erunuiare /.
ermnnani ]><iti. Die Ihtleutiiii;/eii lehnen
fieh tni erumpei'e. Zu eruncare aus
JHiten &c. (foium.) (jeliören deruncinare
(C.\. m.'i; eruccare *. meliere ^7ii); efftin-
oare i". railieitns eriiere (139, Pap.); fll.
eructuare /. enertcrc (Gl. m.). Vr/l. nurli
der-uere, -niere, -ucare, -ocare, -rocare ,
-vmare &c. /. cuertcre [Gl. m.).
*Er\in-, eru- ( in; ^ -dina, -dinia (7j)
ic/. hiriindinaria, chelidoniai sclu'lle-
(9), scel- \f>:^}, stlu'l- ^47, 74, aci -wmtz
(9, li). -wort.
*Ervindinare r. Erudinare.
*Erüia r. Ei'umna.
*Enintare o. Einuicare.
*Eruoi-dia c. Erfordia.
*Erupt- li ' ■ erip- ^ 7<; ) -icare, er-
(i20^, ex- 1^147, i'ap., Gl. lu.) -ippitare /.
oec-, oss- (76, 14?) -itare. ginen il4).
gheiion, gcwen (14?). Aus eructare X
hippacare </. i: .'^'m.f erpicare i. q.
occare, icoraus oscitare?
Eruptio ont.<prinirniig, lieruli.-^toßiing
(c.'iV er. foris cot't (22^». i. q. hd. copp
ructus cf. V. ructare. G. wtb. 2, 296).
Eruptus vlJgewoi-ffen o. renffen (8.
cf. eru-etare, -tus\
Erus-care, -trare (7i;), aerucare(i29)
{i. era invnum völligerem zuhaufi'e smclczeii
(17). gelt zesamen raspeu (64).
*Erusigia [nach eruditor) /. agilitas
t gestarinn rerum suh/ilis in rluctio (76).
*Erustrai'e r. Eruscare.
*Ervisus s])niilJig l'.t . spnietich (11).
^Einitare r. Eruncare.
Erutus ex imo pectore {cf. eruptus ?)
kroclizfiule v'-- •
Eruum cf. erbum, emca, aluta)
irh (Sum.). ags. oarfan ;Gf.).
*Eruus lans aruus) wayde doriunen
sieh das fych neret (.74).
Es cre (.6). er [23). eer (22). hd. nd.
ertzo. artz, vlg. ortz\75). ircz (18, 21).
spise [22^). knpffer(iin). coper (99, 132).
kopper 23). k.- (21), glocken- (19 &c.),
docken- (i32),kloc- (11) -spise. gelt, metal
(ho, 132).
*Esatia i: Alsatia.
*Esavirus v. Escaurus.
*Esaus hcrba . cf. ligustrum ) hart
drogern ^8).
*Esb-ria, -um &c. r. Espurium.
Esca [cf. escina) hd. nd. spise. hd.
speyz (4 sim.), speiß, speis, essen (6).
*Esca ebat (Sum. v. st. ebah?).
*Esca {an^ exta) sultze (5'').
*Escadia v. Escanea.
Eacal-e, -ium ;^74) spyse-vayße (19^.
-vat 1,11 . aossac (107, 132) oin spijß tzo
dragpn(i32). ein eßsack o. vas spyß zu
tragen iiio). spoyßlegel (74).
*Escalus r Esculus.
*Escamatismus '•. Scenatismenos.
*Escan-ea, -ia, -da ici. m.\ -eus, g.
-ee (147^. escadia 1I8. x schode?) \i.
pisa , j). viridia ; '. esca , cf. cibaria ;
schoten folliculi X scliottcn hattudo
schott 0. arbais schaid ( 1. cf. G. wth.
2, 238, 771). kyffarbeiß (74). eyn erbeiß
schote (17). eyn hülse von einer erweissen
(6). arbiß (75). oritschode, paile (147).
Schot {pisorum !■•). eyn scliote (pina
r> &C.1. schoten 1 10, 17), ailcr uiohken
a. ^^•ln■tft (7. 1'. (/. schefo Sm. 3, 33:»).
.-eliut (211. schoduu (13^. schodc (,22'').
senile (2^^). scho-te (66. 151 ), -te (70),
srhar [6'). schare (i52) o. molcken. ein
gcrunne milch (i34).
Eseapium i latronum ) ag.i. ut-lep,
-Icipa , ci. in ).
Escare [i. nhare t auibus comedere
dare 7ii spyse geben [W), geuen ^ll)-
spysen ^65). 4tzcn, essen (Kl.).
Escaria 1 c^t jneti.'<a cibis plenn) ein
bereiter (i:i4i, wol gespyster (ih) tisch.
*Escariu-s, -m, estarius (75 rar., 7«)
> i. qui sempa- comedit. et. para aucupis,
sie. 76 ; bursa in qua ponitur esca pro
rio 4. rf. cassidilis, loculus, mar8u=
pium, pera eser .'). 17 1. neser i4, 75).
Escarius ( Br. &o.), esca- (76, Gf),
escau- is7.(;f.), estau- \y. Hamb.i, esco-
(.•^uni. ), esau- (8'», 9) -rus {pisci.s; aus
scarus X esox? sturio?i huso iGf.).
huse 8''). liawse 9 . Imse, Mrg. l hülsen
18. X escanea!). sture (Sum.). erlin-g
,87), -e (.s/c Gf. 1, 4,4) i. q. cyprinus
phoxinus (Nemn.). Cablau (V. Hamb.).
*Escarlata (i. anethum) dill (i4i).
*Esearus i. Escarius.
*Escatiles, g. -as trint (Ceis. apnd Fris.).
•'Escaurus v. Escarius.
*Eseelaurus ■ auis) eyn draü (7), d
st. c, cf. V. esternulus? ^4« gleicher
Stelle stehn esporiolus (»!), espiolus (>"'i
i. animal magnum, cf. v. aspriolus.
*Esc-ina, -a {i. edulum) speyße,
Vögel sp.. vischaße (74 .
*Escinius (ow< echinus?) mersweiu
74 ■.
*Esclara igall. esclaire v. Chelidonia.
*Escorus V. Escarius.
*E3creare v. Excreare.
*Escua (cf. sq.) schudele (8'').
^Escula {hei-ba\ mispe-1 (17), -le (47\
-len (S.-, . mistel (74). spene (17. cf. sq ,
sperbouin escvilus? spenilinc prunus?
X ascula?). scodeke (Gf. cf. esula.
escula, escanea?).
'''Esculeinistelemvorz(;i6).sper\-vn(ioi).
Esculentus essig , 11 2, 1 26 &c.). speissig
(112). vol spyß (110), sjiyseu (68), van
sp. 1132).
*Escviluni hd. nd. ini-, hd. ue-spel.
mes-peLu (21), -pellenboem (97), -stel
(7^. ne- (134), wis- (13) -spelu.
Esc-ulus, -alus (lOö"), -olus (3),
hesculus q. ■v.'^ X aesehylus; i. sor=
bus / nesperusRr.') hd. nd. mispel-baum,
-boin. -boein f -tere (108). mespech o.
nespel pawni fl). nespel (49). hd. n.-,
nespeln- (7) -bäum, nespilpoum (104).
nespe bom (6). nispelbam 18). wi.<?pel=
bäum (19). mistel (76). m.- i aschel-baura,
asche, esch l eschel-oselu . ixir. -öselu
(75). eschil-(i2i sim.), amhd. sper-, spere-,
spir-boum. wnldiu eih . sleiz-elh (Gf.).
hageich (Ki.).horsel eiche (126). idere (100).
ogs. beceae (i3tj'>).
Eschara v. Eskera.
"^Eschechim v. Essedum.
*Esd-, est- ( Gl. m. q. cf.^ -rita i. cana-
pum vf>i- m). -bum, -pus &c. hennep
(147). essetritum chanapa (i3i, 141).
^:
ESC
*Eaeberus [ans elleborus?) eyseii^
WUrtZ (74).
'^Eseda est qd. auis (Vocc. ex quo, aenn
iiise ).
♦Eeedum v. Essedum.
^Esentia v. Essentia.
""Eser ra rum / estor fresa-er, -iger
(74).
Esibilis f. Edilis.
^Esio etinge (11 ).
*E8itium r. Isicium.
*Eskera poeve sitjier vultus (81 ) i.
])of, bot' bu'caruni iußatio (Kil.).
eschara i. crusta (124); rüffe auf einer
wunden iKi». c/". Gl. m. /j.f. t/nt/t.skerda;
gall. escare ).
*Esmaticus r. Asthmaticus.
*Esola V. Esula.
Esox, esux, exsox (120), elox (121)
hd. huso (93, Gf.), salmo (i2i), salme
(i04). lahs (104 &c.), lach-s, -ß (7), -ße
fi33); lechse (pl. 87). lächs (2), lags (3),
laesch (10), laysch (5), lasse (18), laße
(17. 77). läse (13), laß (»•>, 21). laiß(19).
lasch (23). las (8", 22»''). laes (97). eelft
(11).
Esperus f. Hesperus.
*Espidus Küwi hisp. ) schar-, var.
schra-pfl'cr, grynd-. kretz-iger (74).
*Espiri-o, -olus r. Aspriolus.
*Espurium cf. eupatorium^ salben
blume(9).esprium, l esbiun (71 ■ .«albey-
t lilien-i)hmi (74 ). /. flos lilifagi / saluie
salbeienblumen (Snm. v). esborium saU
venbloeme (85). esbria salvie tflos[ii).
hesbura hunichischiewurz (100. cf. eyx-
phorbium).
Esse hd. nd. wesen t sin. hd. sbst.
ein w. sien (75^). sein (1).
Esse-da, -cla (.v/c Sum."t slite (3). slit
(49). slyede (12).halßschlitlin, ein kerch-,
lar. ker-lin das men an dem halß zucht,
var. zeucht ifii). silo (i4i, .Sum., Hpt. 5,
198).
*Essedes ein hangder wag (6).
Ess-, es- (68 , 133) -edum (i. bethi=
Ium io6^. aus vehiculum i4i) wagen
(11, 19). hd. ein liang-euder, -ende, -end,
-en (67, 152), -e (66, 70, 151) wagen, wage
(70, 151). em hangerder wag (68). sam=
böcli 1 120 sim.), daher eschechim i.
sambuccus (76) ; cf. Gl. m. 6, 5 f. sabuta.
— i. bastema i. e. vas eneum l plech
(Uli.
Ess-, es- 4 -entia hd. eyn wesen,
weisen (21). nd- en wesent (22, 23).
wesinge (loe). wese- (15) , wesen- (es)
-lichkeit.
*Essetrituin f. Esdrita.
Estacula v. Estatula.
*Estarius r. Escai'ius.
Estas hd. nd. so-, som-, hd. su-, Sum-
mer, die zomer (11).
*Esta-tula, -cula {dim. Br.) krauck
Summer (IIOj. .«onier (132).
*Estaurus v. Escarius.
*Ester \aux oestrus) bisewrm ( 121,
130). piß- t biß-wurm (74).
*Es- r. S-terlingus.
*Estemulus 1 auis cf. frz. etoumeau,
cnich .span. estarna i&e. Dz. wtb. 332)
kreia 'los, of.). krey (74).
Estimare hd. nd. achten l wenen.
wen (18). waneu (23). waneu (i34).
ETC
schetzcn (6, 65). meinen (68). louen (11,
132). laben (19). werderen (132).
Estimatio achtiinge (8). wenunge (8^).
waen (99).
Estiuare, estuare (1, 68, 69, 134) {i.
ad vmbrani in estate sedereBr.) hd.sum-
ereii, -ern, -mern. nd. someren. sommern
(17). Summer werden (75).
*Estiuare v. Estuare.
Estiuum (aest. sbst. c/. Gl. m. 3, 365^.
Br.) farricli, pl. pharricha (Gf. 3, 346).
Estiuus hd. Summer-, siimer-, siimer-
((3), somer-, sommer-, semmir- (8) -lieh,
semmerlicheu (18). summerig (75). zomer=
lieh (11). somelic {sie 23).
Esto willahn (12.')). wer is ek {con^
jimctio 23).
*Estoinaeator slimando t urmageo
(Gf. 2, 211, ti53).
*Estrilingus v. Sterlingus.
Estrita v. Esdrita.
*Estuare v. Estiuare.
Est-uare, -iuare {alpli. -uare r>8),
etuare (67 Mrg.) (/. feruere) Jt,d. hitzen.
heitzen (68). heissen (i32). heiß syn (iio).
bitten (,23). heiten l barnen (11). burnen
(19). wermen (8''). weltzen {ut fluuii 69
Mrg. cf. wallen sim.). losciien, gruntwallen,
strotzen (71).
Estuarium («. stufa, stuba, stüpa
8^') turnitZ (7.5. cf. Fr. 1, 203^'. Sm. 1, 398
sq.). durnitz (1 &c., verlesen diwunz 71
bei Mone). dürnutz (1). dorntz (5). dornse
(22ab, 23). dortze (109). hd. stube (66, 70,
i.5i),stobe.staue (11). ein stoue vol hyezden
(132). hd. päd- (75), batt- (67), bad-stube,
-stub. baid stöbe (7). hitzstuben im bad
(75). hicz gaden o. summir huß (8).
Estus hd. hissa (ui), hitze, hitz,
hijtz (1). bitte (23). hcette (11). heyß
(132). gruntwalhuig (74, 93).
Esula,esolaÄrf.wolfes-(10&c.),wolbeß-
(i2r)), wolf- (49), esels- (3), esel- (75),
himds- i teufrels-(73) -milch, milch- (95),
brand- (93), brach- (75) -kraut, -krut.
esel (87, 146). Stute (85 st. scute? cf. sqq.,
escula). Springsamen (i43). e. maior
wolffes-, wolff-, groß w.- (110) -milch,
wolff milich (21, 74). wlues melc (23, 47).
groß o. klein schottel ; treib- i prach-
wurtz (74). e. min-or, -o {sie 23) mynner
(1). dein wolff-niilch (iio), -wortz (153).
hd. esels-, esel- (.5'>, 7, 21, 4, 74, 76) -milch,
-mynne (7). esulamine (23). scodeke (47).
Esuriens hungerig (6).
Esuries (*. famelicus 74) hd. nd.
hunger. hongcr (11, 17). hungrig (i4i.
Xprc). smacht (22*'). hungersmacht(74).
Esurire, -ri hd. nd. hungern, der-h.
(75). hongeren (i32). smachten (22^).
Esus hd. eßen. e. t geßen (5, 18, 21).
g. i. comestus (66 &c.). g. o. essung (69).
geess-en 0. -ung (134). eßung (19). nd.
eten, ghegetcn, etinge (11). hunger (8^).
honger (17).
*Esux V. Esox.
Etvnd (6). vnde (23). vndauch (7 &c.).
Etas fid. aldir, alder, alter (es), aelder
(11). older (22, 23).
Eteetera vor-baß (18, 21), -beß (132),
-bat (23). forbas (5). vor-, fur-baß vnd
ander (66 &c.). farbas on a. (i34). vort a.
(132). vnd andersch (110).
ETHI
Etenim vnd och (6). vnde ok (23).
endoch (18).
*Etheopia v. Ethiopia.
Ether hd. nd. hym-, he- (22, 23, 132),
hum- (19, 21), hd. hy-, hi-mel. luff't (74,
110). obberst 1. (8). daz oberste luff (.5^).
lufftes vmblaufft (74). lucht (132). wulken
(12). nd. heuen (22, Anz. 8, 100 &c.).
Ether-a, t -ea (76) (^. splendor ^tlieris
Br.) schijn (11, 19).
Ether-eus, -ius hd. hymmel-sche,
-scher, -seh, -s, -iehß (69). hymel-iseher
(40, ;5i), -scher (66), -s (133, 152), -ich
(110). liymlisch (68, 134). hemelsch of
luchtich (132). hu- (21), he- (23) -mmelich.
luff'tlich (110). clair (19). daer (11).
Eterne eweklich (6). eweliken (23),
Eternum ewychliken (23). das ewig
gut sc. deus (65).
Eternus hd. ewig. nd. ewych.
Ete- (Hr.), et-roelisis manchirley
beygue {st. -unge; 8), wonunge (sie 17).
Ete- (75. Br. ), hete- (63), gew. et-,
eth- (76), ent- (15), eut- (es), eute- (69,
134), exte- (not») -rogenia, -rogenium
(es, 75, 134) vnglich (15), vnglicher (63,
65), vngeleichen (9 Anh. 2) nature. vnglich
genaturt an yn selber (15). czwene ge=
lieber naturen (9 Anh. 1). eterogenium
ding das da vngleicher natur ist in synen
teilen (75).
Etesticulare hoden außhawen (64).
*Etheus {i. palUdu.s) plaicher (;4).
Etesie dy hundes tage (seint sor-
leich 4).
Etiam hd. auch, vnd auch (5). och
(0). ioch (62). iohe y in rest l auch (21).
oeck (11). vmmer ock (22). vmmers ^ ok
(23).
Ethiea, etica (93) (X heetica) ein
kunst von der tugent (64), diu lert guot
sitte (93). ein buch von den sitten 0.
tugenden (88). stetlich konst (17). sech=
liehe kost {sie 8). swine- (5), swint- (74)
-sucht, swinde suchte (19). der swinend
siechtag (eth. 93). abnemen die sucht
also genant o. etkum (74).
Ethice stetlich (17).
Ethicorum ilibcr) das puch von den
wetlichen syten (1. cf. Ob. 193).
Ethicus sittig (110). sedich (132).
syedig (12). sede-lieh (18'j),_ -lik (13).
ugentlicher meister (64). manierlich (110
sim.).
Etymologia (110), ethimolo-gia, -ya
bedute- (5, 133), bedut- (23), bedude-
(8^, 132), bedeute- (152), hd. bedeut- nisse
sirn. betutnuß (es), berutenes {sie 21).
bedutunge (17 &c.). bedudinge (11). hd.
vß-, auß-legung. eyn genczlieh vß ley=
gunge ( 8t> ). eigenschafFt t krafft des
Worts (65).
Ety-, eti-mologus , ethymologicus
(93) betuter (es), beduder (132). der la=
tinschen sunderlichen wort betuten kan
(93). vßleger (110).
*Ethinioloya v. Etymologia.
*Ethymus v. Echinus.
*Ethion {i. gaudiosus &c.) blijdlick
&c. (147).
Ethi-, ethy-, eti-, ethe-opia hd.
moren-, der m., moren- (6), more-, mor-
(19, 23), moer- (11), dat m.- (132), mort-
{sic 21) -lant.
EUA
211
Ethiops hd. eyn more, more (6). hd.
nd. mor-, moer- (132), moren- (110) -man,
oö' wyf (132), o. wyb (68, uo).
*Ethiopum {herba) ratten (74).
*Etna l lagos gr. (ethnos i laos Br.),
populus lat. Volke 0. diet (74).
*Ethna hitz der lieb, fewr (74).
Eth-, eeh- (5, 18) -nicus hd. beide,
vngelauber (19). valbe (Fr.), ethnici
yeprar (: vepra callidus Gl. m.'? oder
i. q. in latibulis Fr. 2, 450c?) Maniehei
winekelprediger (1).
*Ethro (?■. tab-1, -o; aus nd. eter?)
befleckung der sunde 0. faulung (74).
*Etroclisis v. Eteroelisis.
*Etrogeni-a, -um v. Eterogenia.
*Etropia i. vas aptum ad braxandum
(75, 76). kulschaff (75). prewfaß (74).
*Etuare v. Estuare.
*Etuealum {aus gentaeulum?) mor=
ghen bor (vor? 22^).
*Etula {herba; «Msaeetula?) ampfre
(104).
*Ethus, g. -ti (e. sinus) schoit, slvp
(147).
Euaeuare hd. nd. ledigen t rumen.
hd. ent-1., (3), reumen (152), räumen,
auß-r. (75); leren (7), vß-1., auß laren
(134); 1er, ydel (19, 132) machen, idelen
(11).
*Euaeuare v. Euaporare.
Euadere hd. nd. ent-, eynt- (22'>),
vntr (22, 23), ont- (11, i32), en- (13)
-wichen (6, 76), -wischen (13, 75), -wuschen
8), -woschen (17), -woßen(5), -wisschen
22); -wischeren (22'', 23), hd. -rinnen,
rynnen, -drynnen (21, 67), -renen (i33),
-rennen (132 ), -renden (13), -runueu (23),
/irf. -geen sim.,-gene (19), -gayn(i32, 133),
-lauffen, -löffen (6), nd.-gaen (11), -komen
(22b), -bloßen (21. st. -woßeu V X euagi=
nare?). en-gon (6), -gau (7).
*Euadiare {cf. -atus Gl. m.) phant
losin (8). pfant (9), pant (17) loßen.
Euagari vß- (e6),vmb-(uo)-schweiffen.
entrinnen (es).
Euaginare vß der schaid ziechen (76).
auß der scheyd (75), scheydeu (i34) ziehen,
von seh. ziegen (7), zehen(18), zucken (6).
swert t messer aus czihen (9). sw. uß
ziehin o. m. (8). eyn m. vz der schey-
den ziehen (110), czehen (21), scheen
(5). hd. vß ziehen sim. swert vß-z. (es),
vyßrecken (i32). bloseu (13). hd. ent-,
eu-bl. , -bloßen, bloißen, -bloaen (12).
bloißen (10). vnt- (23), ent- (22)-bloten,
en mest ut der scheden (23). en m. ut
der seh. ten (22).
*Eualide est foramen per quod exit
far de mola ad faricapsam (76). Cf.
euchalium?
*Euan {i. bachus p.ap., Br.) v. Euan-
gelium.
Euanere hd. nd. v'-swinden, -swenden
(10), -sweyden (21), -schwinen (25), -spin=
nen (49), -werden, (100). bezwingen {sie
18). irswinden (8),
Eu-, {gew.alph. nach eu-) ew-ange=
lista hd. nd. ewangeli-ste, -er (6, 75).
Eu-, ew-angelium i. bona l di-,
per-uersa nuneiatio (vocc. ex qtw, cf.
euan i. peruers-io, -um ib.) euangel-ig,
var. -y (75). botten- (113), petin- (Gf.)
27 *
L>12
EUD
-brol ('/. loticopium). ew. f^iit virkun
duiigo; ou. l»i»li hotsi'liatt't i^!^).
Ell-, ew-aiiRelizare h(L nd. |)i('(ii;;('ii.
ouanjjt'HtJ pr., siigfu , losen o. lernen
(tä). hrediRen (G &c.) die heilifjje dinj;
a\). nredeken ('22). };ut ding kundigen
(5>>). Iiilghe dink ut-k. {2\\).
♦Euanicus v. Euanitus.
*Eiiani-liu8 , -dus (tüü) i. qui cito
euane-t (th), -seit (7t>, I2!t).
*Euan-itus, -icus (1 1), -a (rap.)(iabende
(19). danende (,11).
Euans v. Euanitus.
*Euapelu8 {atis eutrapelus?) v. Bar=
dus.
*Euapor dampf t dunst (76).
Euapo-, euacu- (18) -rare hd. vz-,
vß-, n(L nt-swadenien, -swamedcn (,21),
-waden (,13), -wasonien (9i)j. hd. vß-,
auß-schwadenien, -ehtnicn (()), -dunsten
(««, 7.5, 13t), -tunsten f -braten (75),
-dempffen (uo), -dempeu (18). hiczen
(19). heruß-richeu, -riechen (65).
Euaporatio verdempfung (76).
Euare (i. imanire t euacuare 66 &c.)
ydelin, dabin, doren (19). idelen, dauen
Euasio ent-gangung (tio), -ioutiung
(68). ont-ganginge l -louffinge (i32).
Euax (»'. gaudium t nomen principis
66 &c., interj. letandi) eye (18). hei (Ki.).
pey (4). ey, mohnirwart (74).
*Eubion v. Euohe.
*Euca (enca? mis d. -eukeV gr.
ivvcOt?) niineuke [piscia 9).
*Eueari-cio gut gnade (8). -ton i.
bona gratia; -s l -tus i. aliquis bone
gratie etc. (76. cf. euchari-s, -stia).
*Eucari8tia i-. Eucharistia.
*Eucaste-na, -mia (76) {cf. inclusus)
clußner (Vö''). clossner (75a).
*Eucraton gutir nature (8). i. al,
habens honam naturam (76).
*Eucrepia v. Euprepia.
*Eucripe v. Euterpe.
*Eu-, e- (75'i) -chalium {i. lucanar)
rauehlocli.
Eucharis gut (68). angenem (uo).
goet ind gracioselich (i32).
Eucha-, euca-, gew. euka-, ewka-
(4) -ristia der lichnam vsers hern (7).
der heihge 1. vnser li. (5). godis 1. {o^).
der liehenam vnser hern (21). der hei^
lige leichnani Christi (4). gotis Hchnam
" ■ " -Ighe 1. (22, 23; " "^
giiad &c. (65). vngemeling (18'^). sacra=
(8). de hilghe 1. (22, 23) godes (22). gut
ment cristi (75). das heihg s. (64). wizzot
(Smn.).
*Euche iß-^xh ^^* Bede) Schätzung
(19). schattinge (11).
*Eucheta v. Eutheca,
Euchimus, enchinius (74) {aus
Ei))(U}xo? Gl. m. ; L bene loquens t gratus
76. cf. euthonius) wol-sprechende (8),
-redender t gnemer (74).
Euchius eyn guet soen ( 147 ). ein
got (132), gut (68)kint; vßleger (110. c/".
prct)-., et est nomen bachi {IL c).
*Eudium i. altum (76).
*Eudoxa vnnucz ere (8).
Eudoxia gude gestalt (17).
*Eudris v. Idrus.
EUG
Eue-here, -gere (18) hd. nd. vz-, ut-
voren. hd. vs füren ((>); vß-, auß-furen,
fyrn (18), -fieren. vys voereu (i32).
*Euellatrix ieterin (75).
Euellere hd. vß-, auß-ru])fen (76),
-reiitfen (.''), 7, 134), -reifen (21), -reyffen
(i.''>2), -reiffin (8), -rauften, -ruftin (17)
dye wurlzlen (76 1, wurtzel (7), wortzeln
(5, 21j. (auß rauffen) geten o. wurtzeln
(66 iftvi.). vß-w. 0. reufen (68j. getten
(6!>, 134). ieten t vßzichcn (75). Jetten
(67). geden (133, 152). uß-g. (7). ghcden
(23). ut-ropen (23), -roden (22) de wor=
telen. rüden; roden (77). vß-r. (17, 18)
mit den worczeln (17). aus rewten dy
wurtzen (4). vs ruten (6). vß-ruten,
var. -riitton, l -getten (65), -reuten t
-graben (110). vyßroden weynen off
vj'ßtrecken (132). vßwerfen (18). abwi=
sehen (9). virlosen (19). v'lozen (11).
*Euena elistore (!)6).
Euenire hd. ko-, kom-, kum-men ;
vß-, auß-, auß geluck (75), hier vß- (65),
zu- (19), nd. ut-, to-komen .tim. vs kumen
(6). gefallin o. gescheen (8 .mn.).
Euent-ilare, -ulare (7C) (2. diseutere
&c.) v'-sehuten (uo^), -schütten (68,
iioac), -schulden (sie 132).
*Euentualis aventur- t mis- i twue-
lik (22h).
*Euentuare wagen, abentheuren (74).
*Euentulare v. Euentilare.
Euentus aben- (10), eben-ture (10,
12), -tewr (1). evcnture (22^). auentuer
(132). ebettyre (13). gluck ^ zufal (8&c.).
au geucrde (8). gefalle (19). gheual (11).
geschichte (5'>). begebung, glucklich
kummung (65).
Euentus contrarius wydder-stoß l
-hacke (12).
Euersio (cf. sq., auersio) bisturcida
t habihi (i4i).
E-, i sub-uertere vnderwenden (3).
hd. vmb-, nd. vmme-keren. vs- (6), vir-
(19) -k. v'kieren i ondersueken (11). hd.
vnder- (19), durch-suchen. be- l for-
stUTzen (cif.). vmb storczen ( 17 ). stür=
czen i durch czihen t meystern (9). er-
storen (64).
*Evertigo v. Euestigio.
*Euertorium v. Eufortunium.
Euesti-gio, -o (8) vff dem fusße (125).
zu haut (8). evertigo (i. statim) ngs. an
lande (136).
*Euferisse v. Hermaphrodita.
*Eufir V. Euphrasia.
*Eufiteotieunnis v. Emphyteota.
Eu-fortunium, -ertorium (17 '.
vertere), -orcium (67. : diuorcium) hd.
nd. gut, gud (17, 22) hd. glucke, gluck,
geluck (68), nd. ghelucke. guot gelucke
(67), glick (76). guet geluckh (1). goet
gluck (132).
*Eufra-ria, -sca &c. v. Euphrasia.
*Eufrasia cost, spijse (147).
*Eufrosina v. Euphrosynum.
*Euga V. Euge.
*Eugastorium (i.bona taherna 76. aus
yaOTvip X d. gast? X ergasterium ?)
gut creßhem (8. oberd. kretscham &c.
a. d. Slav.).
Euge, eiiga (8^) eya (8^). ia (loo).
ai (99). huy, hey (i26). euge ist ein zei=
chen der freud (75). wol-mich, -dich,
-uns wart (71. cf. euax) .
EUM
*Eugenia {i. bona dispositio 76. aus
£UY£V3ia) gut (8), gude (17) gestalt.
*Eugenius edel (11). ydel (8). euge^
nu8 /. ferax t feralis; egenius i. no=
hilis (76).
*Euia biehart (8'>).
*Euiare v. Euirare.
Euibrare er-schiitten t -schüttleii t
-waggen (76).
*Euic-lare, -ulare v. Euinculare.
Euidensgar merkcldeich (2), merck=
lieh (7r)i>), merglich (G, 75"), mirklich
(17), merlic (23). ia merkleich (1). ge
mogelich {sie 5'>). hd. offenbar- e, -en
(19). aponbaer (11). cnket (22'>).
Euidenter gar mirklichen (17). of=
fenbar- (110), offent- (65), dar- (68) -lieh,
claer (132).
Euidentia hd. uffen-, offen-barunge.
nd. oj)e nbaringe.
Euidere hd. offen-, vffen-, nd. opea-
baren. offenbar syn (110 sim.).
Euigilare entwachen (75).
*Euil-iath, -ath &c. v. Ephilat.
*Euympnys v. Eumenis.
Euincere widderkriegen (10 &c.). for=
dern (10).
Eui-nculare (17, oi. m.), -culare (8,
76), -Cläre (9) vß-losin (8) , -laßen (17).
aus loßcn (9).
*Euiculatus i. genitalibus priuatus {ig),
aus enuculatus? steht bei eunuchos
= enucus s. u.
Eui-rare, -are (68), eiurare (132)
krancken (68). krencken (uo, 132). lub=
ben (132). euiro i. nobilitare (76), st. de=
bilitare (129, Br. cf. Gl. m. 3, 377).
Euis-eerare, -serare (23), t -care
(75) hd. ent-, vz-, nd. ut-weyden. hd.
gellen, vz-g. (5). die dermeu vyß doea
(132). die derm us tun (68).
Euis-cus, t -tus (74) (cf. ibiscus;
nach Gl. m. aus gr. sßloxo<;) homes {herba
47). i- t ey -bisch {i. edera, malua sy=
luatica 74).
*Euisserare v. Euiscerare.
*Euistus V. Euiscus.
Euitaneus v. Euiternus.
*Euitare v. Eiulare.
Euitare hd. v' - miden , - meiden,
schuwen (11, 132), daher scheiden (110).
vmbgaen (5 sim.). vmme gan (23).
Euitatio hd. v'-midunge, -meidung.
schuwinghe (132). Scheidung (110).
*Euiter nu ewig (es).
Euit-emus, -aneus (76) ewig (5).
by- i halp-ewig (10, 12). ewiclich (9).
*Eukaristia &c. v. Eucharistia.
*Eulagie v. Eulogia.
*Eulobium v. Eulogium.
Eulogi-a, -e (127), -o (86), eulagie
(76) {i.benedictiones, munuscula c&c.) gäbe
0. segen (8). ouelei (127). ofelene (se).
pirtunna (Gf)-
Eulo-, {„a quo differt") eulu- (76)
-gium, eulo-ymn, t -bium (74) {i.fomen,
bonafama&c.) rede (74). gut rede {Ssim.),
wort t lob (uo), limet (49). eyn goet
wort off sermoen off fame (132). cleinode
(99). clenode, to samene kosinge (23).
stam (-gium i. stirps 74).
Eu-menis , -manis (8) , -menes sg.
pl. , -menides pl. {i. anime infernales),
-ympnys (76) seien in der heln (8).
EÜPH
heische dolheit (iio &c.). eu-, heu- (127)
-menides ha-, haz-zisa (127, Gf.).
*Etunorchus (ch st. phl wol beschick
(8).
Eunuchia i. fades (147, Br.). ansieht,
antlaits (147).
Eu-, ew- (4) -nuehus (i. spado &e.)
lu- (6), le- (5, 18), lo- (23, 152) -geuer.
hd. lug-euer, -11er. lubbet (11), gelippet
(19), gehelit (8) man. trut (127, Gf.). na=
turen sonder kullen, sed spado die ge=
lubt is artificialiter (132, sim. enuchus
68). dem die hoden sint vßgeschniten
(110). der aus geschniten ist (4). enu-
chus, -cus aus gesnitten (1). gesneden
(23), vz-g. (5) pert. eyn p. de uß gesnyd=
den ist (17).
Euo eweclich (7).
Euocare vß-, hervß- (es) -ruffen (19),
-rieffen (68, 110), -roeffen (132). wt ropen
(11).
Euohe, cUOi, eubion (74) mauw, eyn
geschrey (126), stymm (74) eynes vnsm=
nige-ns (126), -n (74).
Euolare hd. nd. vz-, ut-fliegen, -flegen.
hd. vß-fligen (9, 41), -fliehen, -flehen (21).
*Euoli V. Ebulus.
Euoluere vßhin-weltzen, -schieben,
-walen (ss). vß weltzeren (19). ut wente=
len (11).
Euomere hd. nd.xli-, ut-spien, -spywen
(iio), -speien (9, 68), -spuwen { -schütten
(65).
*Euorcium v. Evifortunium.
*Eupatica v. Epatica.
Eupa-, eupau- (Sum. v), epa- (.Sum.
vi), l hepa- (143) -toiium, eupatoria
t hepatitis (i43) (i. sclaregia (Gf. 6, 540.
slareia .Sm. 3, 385. agrtmonia &c. 143)
scar-aleia (Gf., Sm. IL c), -elcia (Sum.),
-leie (85). scraleve (9ß). wildiselbin (93).
■wilder-, velt-saluay; hanff"-, alp-krautt
(74). wild (153), wilde salb-en (9), -eie
(Sum.), -ey (64), selbe (12, 150), selb (125).
wilt salvie (47), salve (85). wild safi^ran
(3). wizu minza (Sum. vi), odermenig
&c. (143). leber-kraut (91), -kletten t
-baisam (143). konigs- (143), i künigund-
(9i) -kraut, hertzkle (153).
Eupatorivun adulterinum v. Phil^
trum.
*Eupo-, euxo-peetina {herba) leissup
(Gf., Sum.).
*Eu- (cf. exo-) -porium {herba) porro
(131).
Eu-prepia, f -erepia (147), -propia
(76), -tropia (11. xeutrapelia) schoen-
(i32, 147), scoen- t stier- (scier-? 11),
schon- (68, 410) -heit. tzyeryug (147).
*Euphebia v. Epebian.
Euphonia, ephon-ia i -ea (76) gut
lut o. suß gedon (8). guot gesang (64).
muly sang {v. a. 1477).
Euphorbium honesworz (96). hunes-
(47), hus- (85) -wert, ceruela (i3i).
Euphra-sia, i -gia (143, Ki.), eufra-
sia, t -sina (74), -sca (100), -ria (47),
euf-rosia (Sum. v.), -ir (? 3), brasia (Sum.,
Gf. 4, 864), frasia (5. v.) {cf. afErodisia)
luchte (9, 12, 47, 64, 85, 100, Sum.). licht-
(3), leuchten- i -wundt- (74) -krawt {cf.
lichtenkraut ehelidonium majus Nmn.).
augentrost (64, 91, 123, 143). selb-, sei-
EXA
(i3i) -heila, t -heile (.Sum). salveia (Gf.).
wnt-crut (47).
Euphrosynum , eufrosina ( 96 )
wormwortz (96). Ochsenzungen (Ki.).
*Euralis osten (19). oester (11).
*Eurare ;;. Evdrare.
*Eurigo V. Aurigo.
*Euripus [i. maris estuatio, ventus tur-
binis &c. Br. &c.) win vaiß (19). mellicher
(Sum.). euripi uuiari (Gf. 1, i087).
Europa v. Asia.
Euro-subsolanus v. Ventus.
*Euröta [herba) hedderich (19), aus
eruca ?
Eurus, ewros (4), ourus (v. ventus)
hd. osteu-, oster-, auster- (10), ost- (17),
nd. oesten- (11, 132), oest- (99) -wint.
ust vint (21). oest (11). oyst sudoyst(5).
ost-sutost (22), -zudost (23), -su dost
(sie 5*>.). sutoest (97). oest-s. (85). Südwest
(4). bysa (Anz. 8, 406).
Eusebia gut ere erbietimg (65).
Eusebius milde (19).
Eusitia v. Esitium.
*Eu-, en- (85;, cy- (loi) -sole, -solae
(130), -sule (87) [cf. esula) brach- (87,
101, 130, Sum.), sprach- (87, Sum.) -wurz.
brac-wurz (103), -wort (85), -lof (47).
Eu-theca (17, Gl. m.), -cheta gut huß=
rat (8, 17).
*Eutentilla {axis euzomon X poten=
tilla?) wild senp 1^47).
*Eutepe V. Euterpe.
*Euterogeni-a, -um v. Eterogenia.
*Eu-terpe {i. musa delectans bene 76,
sim. Pap.j, -tepe (17), -cripe gelusticlich
gesanck (8). lustliche gesang (17).
*Euthonius [aus euchimus X tonus,
X euphemius?) wol redende (17).
*Eu-trapelia ( Ki. ), -trapolia ( 12 ),
-tropolia freudentugent (74). ein guter
wandel, wunsamkeit (65).
Eu-trapelus (ki.), -trapulus l -tre=
pxilus (110 &c.), -tropulus (74), -trepalus
(93), -trapilus, -traplus (132 &c.) eyn
spyel-(^i32j, spil- (iio) -dichter, ein spiler
0. d. (68). tugenlicher Schimpfer (93).
freudentugenthafftcr (74).
*Eutrapolia v. Eutrapelia.
*Eutrep-alus, -ulus v. Eutrapelus.
*Eutrogenium v. Eterogenia.
^Entropia v. Euprepia.
*Eutrop-olia, -ulus v. Eutrapel-ia,
-US.
Euum ewig (9). aelder (11). euus
/rf. ; ewin in perpetuum (23 &c.). euum
vngeprechlich-, alwegwern-ding (74). der
werlt tijt als die began (147).
*Euxopectina v. Eupopectina.
*E-wln V. Euum.
*Ewros V- Eurus.
Ex hd. vz, vß, US (6), auß, vys l vyß
(132), von, geyn (7), durch (es), nd. ut,
van (23, 132).
*Exac-ciduator, -tor stockmeyster
(147).
*Exaccino v. Exacinare.
Exacerare (Br. : acus, g. -eris ; i. pur^
gare) rein machen (110, 132).
Exa-cerbare, -teruare ( 7 ) {i. vuas
acerbas colli gere; cf. exacinare) hd.
bittern (6), vß-b., v'-b. (17), auß-b.,
-bitern (i34), vorpittern (4), bitter machen
EXA
213
(10, 12), zijt bieten (7, ivo vß bittern 5
steht), dersauren (75), fertigen (21);
an- (5), vn- ((7) -f. ; anfirtigen (17). an-
verdighen, reytzen (23). reißen (6, 8,
14). reysen (9). czornen (19). sere er-cz.
(9), v'czorn (12), v'dorn {sie 10). seyr
verczünen {sie 13). v'czeren {sie 68).
irzurnen (8, 10). zirnen (67, 76). toernen
(11). v'tornen (132). irren (67, 76). v'-irren
j (6, 7), -erren (23, 99), -eren (5, 22), -bo=
sen (19), -wreden (11). anuechten (76).
arechten {sie 67). gram machen (110,
132). druueu plucken (132).
^Exacerbatio zornunge (8). her-z.
(17). virczoruug (19). verzerung (68).
v'zorninge (132). v'tueringe (11). erringe
(99).
Exacerbatus v'tzornt(i32). v'zert (68).
*Exacere virsuren (19). v'zuereu (11).
*Exacinare {i. acLnos eximere Ki.
hier X cinus!) vß der esche (8), aus
der asche (9) ziehen, exaccino i. ex=
cineribus traho (76).
Exaeticum [unter seh . von eanterium,
cf. Gl. m. V. eantarinum) garst myt
seskautigen aeren (147).
Exa-ctio, -ecio, -tio (ise^) Ar?, schätz
(123); schätz-, schetz- (6), beschatz- (4,
68, 134), beschetz-, besczecz- (18), be=
saczen- (^21) , schoß- (5) , beswer- (17)
-unge; geschoß. gewerf (74). stewr
(1). beyd (21). vugelt (3). beschattinge
(23, 132). schotinge (23). tribung, zwing-
nuß, -lichkcit &c. (65). vffsatz (125). ags.
gebies monung (136*').
Exactionare {i. extimare 75) hd.
schätzen (5*^), be-sch. , pe-sch. (75),
schetzen, be-sch., -schätzen (134), -seczen
(21), -schössen (1), schoß nemen (5),
besweren (17), betwingen (12) , tewren
(75), aus enden {nacJi exliminare 1).
nd. beschatten.
*Exactionatio {i. extimatio) pe=
Schätzung, vlg. was wert ist (75).
*Exactionator [i. extimator (75).
Exactionatus gestaigt den zinsman
an der gult (75).
Exactor {i. oppressor 75, 81) hd.
schoßer (1, ö''); be-sch. (5), -schatzer
(8, 68), -schetzer, -schatzer (134), -seczer
(21). nd. beschatter (23). schätz nemer
(1). varcrafter (81). Schinder, vlg. be^
schwerer der armen (75). ags. haecepol
(Gl. Aelfr. cf. Gl. m. V. cacepollus).
Exactrix heisch- l ford-erin (65).
Exactus gezwungen (13).
Exacu-ere, -are sere scherfen (9),
schirpen (17), scharpff machen (110),
spiczen (8). auß-sp. 0. scherpffen (75).
seir scarp machen (132). weczen (19).
weetten (11).
Exacutioauß-spitzung^scherpfFunge
(75).
Exaduers-o, -um (76) gegen (76.)
dar-gen(76), -geyn (21), -geyn ober (18),
-en ieghen (23), -eyn geghen (22), -vmb
t Widder (7).
*Exagelare v. Exalare,
*Exageratio v. Exaggeratio.
Exagg-erare, -regare (7) , eexagge=
gare (65 var.) i. cumu-, chumo- (7)
-lare hd. besweren. nd. beswaren. huffin
(8). hofl'en, var. huö"en (65). vff-h. (110),
-heben (es), ophouffen (132). merin(8, 9).
2U
KXA
Exa«-, exa- Ol, 4, 1 1 o var.) -geratio /id.
vfflmtVinig (HO), -lu'buiif; i««). eyiin
o|ihoiiiiiii};e (13«).
♦Exaggregare r. Exa^gerare.
*Exagiuin (((/.•>•. haiidmitta (i;i(;).
Exa-lare, -gelare (,1S), -lere (75*i><;)
i^i. </<- f i uajwrarf , s/nriliiin emittere,
alas cffendere cf. alare) /iil. v/-, vlJ-,
auli-, vylJ- [liii) -swadenuMi "(5), -swe-
im-ilou (,21t, -rieclioii (ij), -truckcn (f) &c.),
-triukiuMi I 74\ -drnokon (7 &c.), -attenieii
[6»), -atmen (iio), -adenion ii.'i2), -dün-
sten (1\ -riechen / -gristen / -denimeu
(7.'>\ -la^en / -drogen (V\i iit-tiuiadenien
t -droghen {'22), -wasenicu l -brodiMi ('2',i),
-dornen (,!>!), lO«). deniptleii (17V vli-d.
0. -dnnsten von erd (,:•;). dein]ton (\S).
dunst vlJ der eroken (7. st. erden), hd.
den geist vft' ^ebin sim. (8,9, ~i)\ letz=
ten snft/.en laßen (iio); sterben, steruen
(132 . atmenatzen o. atmen, var. atliem
haben iTäi. vV.eren (10). dye arme auß=
recken [l-v.
*Exalatio hd. vz-, v'- (17) -druekunge;
vß-, auß-trnckung, -dragung (18), -duff=
tunge [11), -attemung (iis), -atmungdio),
-riechung i,7.">), -brodiuig / -brodemung
(Fr.), broden, swaden (.")''). bradem, swa=
dem, tamptt' \ii). ut-brodinge i -was-
minge (23), -droghinge (22), -domenisse
(ooV
•^Exalbere wiß (8), weys (9) bleichin.
*Exalere r. Exalare.
Exaltare hd. er hohen, -hohen (G.
i5i\ -hoi'u ("21), -hoben (i.'i2), -hoben
(67), -heben (.'>, iio). irhoen (4). derhohen
i hochuerten (9). v'-hoghen (23), -heuen
(132).
Exaltatio er-iioung (i), -hohuiig (75),
-hobung (i;.")).
Exaltatus er-haben i -hocht (75).
Examen swarem (1, 2). suai'm (141).
hd. nd. swarm. swarm bine (3), beyne
(23). ymmcswarm (22"^). imme van byhen
(147). swalm (12). swar-, varr. swrI- {alph.
swar) -men (75). v'-cherung (1), -horunge
(6) , -horunge i eyn ortel (7 &c. ) , -h. i
eyn ortej-l (5, 18), -h. eyns orteis (17).
vorhoringe f ordel (23). hd. ir- (8), er-
farunge. vorsucliung (5^). pruyfsel (132).
wag- (1), woge- (8), wagen- (75) -zunge.
*E-, he- (Br.) -xameron {i. Über VI
dierum Br., sim. 65) buch der werck o.
der sechs tag der gesch-opflF, -opflf, -cpt
gottes (65). Wochen werg (17). wache
wert 0. Ion (8).
*E-, he- ( Br. ) -xametrum ein vers
hd. von sechß fußen, van seß voesseu
(i32). von ses (8''), »"eße (5 sim.) fassen,
van ses voten (23), sesse vuten (99).
examitus von seße maßen (27).
*Exaniin {st. exanimis) blode (8).
Exa-minare , -nimare ( 65 var. ) hd.
nd. varen(22) ; er-, hd. her-, v'-varen. hd.nd.
v'-, vber- (es) -hören, v'heren ((jb). irhorin
(8). eyn ding recht vß-achten l -ecken
(6.5). hd. v'-suchen, -sugen (21), -sochin
(5), -Sachen (? 19). nd. vor sokcn. hd.
beweru. proeuen (132). prüfen (4). vir-pr.
(19). probern {h, 21). prouen (23). be-pr.
(11). gelutert probare (18 Mrg.).
*Ex£miinare [cf. exanimare) blode
(5, 23), blut (7) machen, maken.
EXC
Examinatio vorhorunge (8).
Examinator vcrhorer (»54).
Exa-mitum, -nneum (8) sam-it (16),
-mit (8). -ict (76), -maut (75).
*Examitus i\ Exametrum.
*Exam-osim, -urs ^<;f.) /. diliuentissime
a musis i. rcgula (141). g<'rniiho ((if.).
*Examu8-8is, -cus a um {sie 11) (j.
amussis tif.) winckel-holcze (19), -holt
(11). rige- (i4i), rih- (Sum. Gf. ) -stap,
-Stab ((-.f.).
Exan-clare, -ilare (i.S2) (/.exhaurire)
IciiU'ii o. dulden (77). vyßputzen (132).
Exangue verbum ein wort on blute
l dot W. (6.t).
*Exanilare u. Exanclare.
^Exanimare v. Examinare.
Exa-nimare, -minare (66 &c. ) (t*.
debilitare,i)erterrefacere,occidere)\\'sv\vv6=
cken (1()). doden i,17, 132). dottcn (110).
virblutin (<y". examinare i o. sterben (8, 9).
ExaxLime hd. dot-, dotte- (21), dot-
(6), tot- (7) -lieh, dotlic (23).
Exanim-is, -us hd. vn-, on- (21, 76),
a- (f)) -mcchtig. v- (23), on- (1:52) -mech-
ticli. selluß (65). todt (uo). doit (i32).
doet (99). dotlich (8). tedlich (76). au-,
var. an- {alph. au-) -witzig (75).
*Exanis v. Exsomnis.
" *Exanneum v. Examitum.
*Exaplum (/. exemplar, liberaria)
liberey (74i.
Exarare hd. auß-ackern, -roden (3, 4).
dz feit rütten t buwen (65). hd. nd. vß-,
ut-plogen / -ereu. verseren (76. aus
vßereu?). vz plugen (5). vtf ereu ((>).
*Exarare iX exanimare) sterben (ö).
Exarde-re, -scere hd. sere begern
0. burnen. vast i68j, gantz (6öj brinnen.
seir beruen (132). aus prynnen (9). vir=
bornen (19). v'barnen (11). inbrunstig-en
(uo), sin (65). liep haben (17).
Exarmare zem machen (88).
Exaspe-, exaspi-rare, -rari, exspe=
rare (8'') seharpÖ' machen (uo siia.).
erzürnen (uo). v'-tzoruen (i32), hd. -irren,
-iren (18) , -erren (22 , 23) , -harten (19),
-harden (11). erren (8''). schcntlich vft
heben (65). reyczen (9, 65) zu zorn (65
var.). reißin (8 sim.). betrüben (17).
pinigen, vß arbeiten (65).
Exasperatio reißuuge (8).
*Exaspirar-e, -i v. Exasperare.
*Exateruare v. Exacerbare.
*Exatio V. Exactio.
Exaudire hd. nd. er-, v'-, hd. her-,
ex- (tiic 9) -hören, geweren (74). zwiden
(143 ; Ziem.), twiden (14', 22^). en-tw.
(22b). ge-zwijden (17, 21, 74), -zwihen
(5).
Exauditio er- i ver-horung (75).
Exauditor horre (99).
Exauditus erhört (75).
*Exauterisare {cf. sq.) virhoen l obir=
treden (19).
Exautorare {i. extra autoritatem po-
nere Br. &c.) vrlob geben in de krieg
0. der kriegschafft berauben (ss).
Exbrigare entwerren (8, 9, 74). auß-
kryegen. -kyffeln (74).
Exe- oft ex-.
Excalce-, excalci-, extalci- (76) -are
hd. vß sehnen.
EXC
*Excalere vindcn (8'»).
*Excandere licht werden (9 ). gar liecht
w. (17). gar lieh seliincn (8). vß-8ch. (uo).
Excandescere bcHcliynen (68). be=
gyruien tzo öchynen off tjuait {iratuin)
werden (i:»2).
*Excatare (a au.s ä) vntsiiigen (8**).
Exeaturizare v. Exscaturizare.
Excauare vßlioleii (6s). vyßlioelen
(l62). hol macheu (uo).
Ex- l ob- (75) -cecare hd. nd. blin-
den(17), v'-, her- (7). hd. er-bl., hd. -blenden,
blint machen ( uo &c.).
*Ex-, t ob-cecatio erblindung (75).
Excecatus v^'biyiit (10).
Ex-cedere, -edere ]ul. vbcr-treffeu
(6, 65), -tretin (8, 9), -treden (18 sim.),
-geen (4, uo) in suuden (4), in sunnen
(18). ober treyten (3). ouer- (23), v'- (7)
fan in suuden. vbiigin in der sunde
1). verbergen (aus vbergen in?) sinden
{i. 2>ccco. in obliuionem venio 76). wijter-,
w. hinuß-geen (65). hd. sund-cn (8), -igen,
abe-gen (17), -scheiden (14). mlsdoen i
v'hoghen i auertreden (11).
*Exeedra («. draco) merwunder (74).
Exeellens vbertreff-eude (uo), -er
(68). boueugaende (l32).
Excellenter vberswenc- (17), vber=
treffen- ii(8), hocli- (132) -lieh.
Excellentia [^i. extollentia </. v. ig)
vber-swanck (13, 65, Sm. 3, 54i), -ci'aft
(12), -treffung (uo), -treffeulieit (68),
-trefHichkeit (65). ober-tredungen (5),
-waßen (8). hochfertekeit (8). houerdicheit
(11). hocheit (132).
Exeellere iber hoelien tretten i treffen
(76 1. M. vber-treffen, -treten .*//«., -treden,
-bogen (8'> sm.), -hoen (5), -waschen {i.
excrescere 8). v'-hoghen (23), -hoen (19).
nd. ouer-treden. -liowen (22). bouen gaen
*Excellvis vber swentzig (1. cf Sm. 3,
545).
Exeelsum hoch (8).
Excelsus hoch (6). lioich (19). hoge
11). vber-hoe {b &c.), -höhet (17), -houng
18). ouer-ho (23), -ghehoweu (22).
*Exeelsus v. Exeessus.
*Exeentrare v. Exenterare.
*Exceptiovßnem-ung(uosm.),-euung
(19).
*Exeeptoria Zerstörung (74. aus zis=
terneV!).
Exceptori-um, -a (74) zisteru, see
(74). cisterne (8). eyn pule (17).
Exceptorius hd. nd. vß-, ut-nemer,
bissw. hd. -memer, -nemig.
Exceptus vß genomen (19).
Excerebrare auß hiruen (88).
Exe-, ex-erpere hd. pluSken; vz-,
nd. ut-pl., -nemen. enplicken (13). vß
zupfen (7). auß zaisen (2). aus rawffen
(1). vyß trecken (132). vß strecken {sie
68). roppen (10).
*Excertare smacken, entseczen, affdou
(14).
Excessiuus ein vber-treter,-sch wenck-
lieher (65).
*Excessus v. Exesus.
Exe-, ex-essus, excelsus (8) eyn vber-
tred (18), -gang (21) der sunde. ouerganc
der s. (23). ibergang der schuld (76). hd.
vber-gang, -tredung (5), -treffung (6).
EXC
misse- tat (8), -dayt { broche(19). misdaet
i brake (11).
Excessus ment-alis, -is (63) sins
selbs vbirgang ( 15), vber-swiiidung (63),
-swencliche begriffunge (9 Auu), -troffende
b. (15). furgriffung (63). yn czuckunge
des geistes (9 Anh.).
*Excibilatores sunt qui furantur de
bmusantequam heres possit hereditari (76).
*Exeibilium v. Excipulum.
Exe-, ex-idere(r?/. i bissw. untersch.)
hd. vß-, vff- (10) -sniden; vß-, ver- (es)
-houwen si7n. hd. nd. vz-, wt-vallon. ent-
V. (9),-pbellin (8),-pahi (17).auß-schnitzen
i -hauwpn (7ö).
Exeidi-um, -o (76) hd. vz-, vß-sni=
dünge, -schnidung (7), -hauwung (<i5).
aus sneidung (1). v'derb- (uo), v'deru-
(^132) -nis. hd. tot-, hd. nd. dot-, dat- (5),
doet- (i32), doit- (7) hd. -slag, -schlag,
nd. -slach (23, i32), -slan (22). snidinge
(23). vt snidigen (22). got slage (21).
vmbkerungc (8*').
*Excid-olus, -uus (Br.) i. qui cito (76),
facile (Br.) cadit..
*Exeindere {aus -ciderex -scindere)
hd. vß-snyden, -hawen sim. (Mss. mos;.).
Excipere hd. nd. vz-, ut-uemen. auß
iieymen (3).
*Excipiuu-in, -s v. Excipulum.
Excipula fiscli-korb l -ruß («s), -lialter
(Ki.). falle, meyßkiste (i25). ain flach o.
Schlacht im wasser (9i).
Exci-pulum (3, 7.5), -pium (cif.), -pius
(i3o), -bilium (7.5, 76), exupulum (147)
ein eyber spiß (3). lieber- (ii7, 130), eber-
^Gf.) -spiez. swinspieß (75). iegers spyet
(147).
Excipulum laßbecken (135).
Excipulus aal-, fisch-fang, antroff
(112).
Excire aus ruffen (9). driben (5'').
Exeitare hd. nd. wecken, er-w. vcr-
w. (132). weken vs dem sloff (6). vß-
heißen f -laden (17).
Excludere hd. vz-slißin (8 sim.), -be=
sließen, -schießen (17), -scheyden. nd. ut-,
ut be-sluten. hecken {gallinarum 12.5. cf.
excubare).
Excludo V. Exeutere.
Exelusiue außsehließlich (-.i).
Exclvisor tor-wachter (74), -warter
i sperrer (Ki.).
*Excobie v. Excubie.
*Excoeiare r. Excueiare.
Excoetor solimeltzer (.\gr.).
Excogitare irdenckin (8 sim.).
Ex-colare, -colere (i34), -eulare hd.
syhen, vß-, vs- (ß), auß-s., -s. als milch
(110), -seyhen, -siben(69, 134), -rytern(G8).
Ex-colere, -tollere (6) hd. wircken.
hd. (21) n(?. wercken. wurcken (4). auß-w.
(75). flißig buwen 0. eeren (110). flijssig
bouwen (i32). loben, eren&c.(6.5). winnen
(99). acker buwin (8 sim.), buen o. ge=
wynnen (17), gwynnen o. cziren (9).
*Excolere v. Excolare.
*Excolloeta? fergrozziuiu? (Gf.4, 344).
Excommunicare von der gmain
schaiden (1). von der gemeynschafft schei=
den (17 sim.), triben {b^}. von der cri=
stenheit dribin (5), abscheyden (7). van
der menscop der er. schaden (23). hd.
EXC
bannen, v'-b, (11, 19). hd.nd. in den ban, '
van (22) den, hd. tuon sim. in ban dun
(5). in den bände dun (17). in dem b.
thmi (7). zu banne tun (6).
Excommunicatio ausgemaynung (1).
hd. sehuidunge, vß-sch. (ö^') von der
meynschafft (5), ge-m. (21), gemeyn
(Ö'V, cristenheit (4). schedinge van der
menscop (23). bannung ((j, 110). v'-b. (17).
v'waßunge (17).
Excommunieatus hd. in den ban,
einer der in den ban ist, nd. in den
van (22) ge-dau, -dayn (i32), hd. -than,
-ton. ge-(6ö), v'- (17, 110) -bannet, -bauter,
t -waßen (17). eyner vß der gemeyn
geschatzyt (.5''). aus der gemain gesetzt
(1). vßgemeinsamter (110). geschoden
van der menscop der cristenheit (23).
*Excore- t decortic-arius filier (7.5).
*Excor-iare, -eare (i.">2) hd. nd. vil=
len. willen (23). hd. schinden, nd. scliin=
neu (23), sniden (22), streufen (23). auß-
leyffelu (66, 70, i5i, 152), -leuffelen (69),
-leuffeln (134), -leyfften (las), -schelen
(110).
Excoriator schelmen Schinder (75).
Excors hd. nd. vu-, on- (69, 70, 134),
an- (i-i2), a- (132, 133, 151) -mechtig,
-mächtig (134), -machtig (4). hd. hercze=
loße (19), hertz-loß, -loyße (i33). harte
loes(ll). weych van hertzeu (i32). thore
(9). dore (8j. kräng (21). lotfeigcn (v. a.
1618. cf. Sm. 2, 518). ein vnbesinnter
tüppel, tölpel (i2ü). v'zwitelter (7. cf.
expersj.
Ex-creare, seltner -screare, escreare
(74) hd. vß-spyen, -spuen (12), -speyen
l -reyspeln (74), -werften.
Excrescere vz- 1 8^^), über- (8) -waßin.
Excubare hd. wachen , vnt-w. (8^).
waken (14, 23). bruoten (76). bruden (10).
hd. vß-, US- (()), auß-bruten, -brieten,
-bryten, -brueden (i33, 152), -bryeden (18),
-preuteu (7ö'i), -prieten (75), -bruden die
eyer (7), -bruen (5), -brutein (6), -brai^
ten {vt gallina 134), -siezen t bröden
(12), -secen (13), -liecken (17, 49). ut-
brueden (11), -zitten ut imlli (23).
*Exeubere entwachen (75).
Ex-cubie, -cobie (i33), -cubia (81)
hd. wachunge. vo-w. (5''). wakinge (23,
132). warwakinge (22). waeht-e (8), -inge
(132). seilt- (81), schil- (64) -wacht, schilt^
wach (64^).
Excubitor hd. wechter sg. pl.
*Excuclare (: eucius q. f.; cf. ex=
cociare gl m.?) wisch vß nemen (8).
Excudere etwas mit schlegen auß
einem pringen (64).
Excudia gall. escou-veste (Gl. m.),
-che (122).
*Exculare v. Excolare.
Excumbere hd. wachen, nd. waken.
*Excumulare {cf. extumulare) hd.
vz-, uß-, vs- (6), auß-, nd. ut-sammen,
hd. -samein, -sammeln, -graben, -hauffen
(75), nd. -grauen.
Excurrere vß lauffen t vor dem mal
1. (17). vber daz mal (8), mol (9) laufTm.
Excursus außlauff (75).
Excusabilis beschuldelich (11).
Excusare hd. nd. ent-schuldigen,
-Schilden (18), -schildigen (21), -schulgeu
(133), -reden (10). auß-r. mit entschul=
EXE
215
digung (75). beschonen, ein mentlin dar-
fur o. -vber hencken (^65).
Excusatio ent-redung (62), -schul--
diunge (17).
Exeussio außschlagung (75).
Excussorium swingbred (125). erib=
rum exe. der beutel in der muhle (Ki.).
Exeusus platinyrt (125).
Exeutere, t excludo (4) hd. nd.
vz-, ut-slan. Jid. vz-, auß-, aus- (4) -slahen
(4 &c.), -slaen, -schlagen.
Exdiuerso herwidervmb (65).
Exdorsuare {pisc.es) streuff. n (125).
ausgrädeln (Ki.).
Exeerabilis hd. nd. vner-lich, -lick,
-liken. verinaledi-gt (68), -et (99), -elich
(132). vorfliicht (8, 60).
Execrare, -ri, exsecrari i5'^) hd. nd.
vneren. ent-weichen (1), -weyen (75),
-wen (23). zweyen (6. aus vzweyen?).
bannen (68). v'-b. (i32). maledien (11).
v'-m. (132), -haßen (12. h st. wV), -waden
(8'^), hd. -fluchen, -tumen, -diimen.
*Execrare r. Exenterare. Exequare.
Execratio hd. v'fluchunge. v'-male^
dijuge (132), -wadenisse (8t>).
Executor vol bringer, -für er , aus:
richter (74). vor volger (9). v'-ender i
-Schaffner (64).
*Exedera v. Exedra.
*Exedere v. Excedere.
Ex-edra, f -edera i -edora l -hedra
(74), -edia (8''), -etra (i36) {i. cathedra,
bissw. absis) .stul {S^). stoel (99). prister
stul o. finster gewelin (8). hd. seßel.
en secttel voer en vurster (11). vor=
feilster {nach seßel 19). außgeswayft't
enges venster; fursprechstul ; oberster
stul der priester ; pulpet ; treß-, schatz-
kamer (74). vynster buten wijt ind bynnen
engh (147). en wtghespannen/ vleemsche
vinstre (108). ein ausgeschossen lumpf
o. vmlauf an thürnen (74). en sijt (7).
absiti (104, Gf.). tliuerehhus (86, Gf.).
kamara, opasa (c.f.).
*Exemere r. Eximere.
"''Exemmium /. stirjjs, progenies, genus
(76).
Exemplar {öfters i. exemplum, copia
qq. cf.) ein bispel (G). ein bilder (6, 8).
ein nach-b. (19), -form {o^, 17, 21, 4).
en na forme (23). bilduug t fiir-b. (65).
bij-zeichen (17), -zeigen (5'% 21), -zeugen
(13), -teken(23). eyn ^eczuger(18). copye
(17). das (64), eyn buoch da (93) man
abschribt.
Exempl-ar t -um (9) diuinum got=
liches lebens ebenbilde (9). ein bilde
gotlicher bekentniß (15). bilder gotliches
bekentnisses von etlich ynbildung creatur
czu bekennen (9 Anh., «»».15). creaturlicli
bild t inbildung (63, sim. 9 Anh., 15).
vncreaturlich yngesigel (9 Anh.).
Exemplare, -ri na beeiden (11).
Exemplariter ebenclichlich (75).
Exemplum hd. bilde, hd. glich-, nd.
lic- / na-b. licbelde (22). gelich-, by-,
be- (10) -zeichen. Ar?, glichmß, gleichnus.
nd. ghelikenisse (11). bey.spil (3). eben-
pilde (3), -bild (75). exempel {b'^). das
man schribt (64. cf. exemplar).
*Exendra v. Exentera.
Exeni-a pl, sg. -um, exoiüum (\S)
gab (18). pres-ent (99), -int l hensichte
(108). ags. inadmas (Hpt. 5, 194).
216
EXE
♦Exen8-U8, -ie (oi. m.) {au« exsensusi
toroolitor, troger (74).
Exen-tera. -teria ('e), gew. -tra,
-dru, -trum (,7:.»>. extentera j^isöK i
centra ^r.i'"''^ (i. intestina piscium) ge-
wid / «iiid / -buet (1 i. put (75). das
gopiitt {l. 3. 71) als 111 dfii tii'ni (n).
gojiüttf i8). gobutte (5. 23). oyii gobhit
(1(). dvt' bhit sicut de piscibus ('2.1). hd.
gt'weyilc (,.')»', 7. i\\ oyn-g. (17, 18), iii-g.
uisciüm sim., in einem fisolie (7). viscHi
iii-g. (TS), iiiglu'want (107). ingerewschs
in den visclien (1. c/. .sm. ä, UOl tisehupp
(74). aijs. anseot (sie isiO, -sceat (Usw.).
Exent-erare, -rare, -rahere (7),
-erizare i^Br.), -erire l execrare {22^1,
excentrare (106) (i. incesma pi-sciiim
cctra/tcre sie Tfi) putten ( 1, ^ ). butten
(2*2ai', 23) l weden (23). butken l w.
^execr. 22*»). kd. nd. vz-, ut-iiemen. hd.
visch (9), geweide vz-n. ; gebat ußneymen
(21^; vß-, ent-, et- (3) -weiden; fiscbe w.,
geln (17), gyllen (13); gellen, visch
ent-g. (6). vysspien (132"). scurpen (99,
106). j!>r.'J. scurffo (ii7). schurphe(Sum.).
ig scerphe (loo).
^Exentrum r. Exentera.
Exe-quare, -crare (6) hd. nd. sli-,
schli- (7), slie- (8i'), sie- (18) -chten.
schliliten (Gi. hd. glich, gleich, siecht,
schlecht machen.
Exequari gesucht werden (17).
Ex-equi, ."^elten -sequi hd. volgen (li;
nach-, noch-, vlJ- (7), er- (65), nd. na-
volgen. nachtuigen (5). be-gayn l -gene
(19), -gaen dl), doen (99). valdun (8^).
hd. nci. vuilen- (23), vol-bringen, -brengen
(i32\ -füren (65). eruordernt (13). zu
werck legen (65). erfüllen mit Worten
vnd mit wercken (75).
*Exequiale toten- (93), dotten- (64)
-buoch.
*Exequialia seien gered (8).
Exequie hd. begenck-, hd. nd. be=
geucke-, begeng-, begent- (23), beglien-
(11, 13), greb- t besingk- (88), begreb-
(1, 10, 74) -nisse nim. der dodeii {22, 23).
begeu-ckniz der doten (5), -gknuß der
todten (74). doden-begeugniß (18 Mrg.).
bedenkenes der d. (21). grebdere (93).
bi-grabeu (13), -graft (12). leichrest l
beygreff (74). eyn liehe (17). lip bevilh
(6). utigghe (81). nachfolgung (18).
*Exequium seien dinst (8).
*Exerare v. Deblaterare.
Exercere hd. vben l driben. i'ben
(6). yeben (110). stetlich oben t triben
(5). treyben (1). oben (21). ouen (23, 132).
veuen (11). uven (99). driuen (23).
Exercitare vben (1, 4). oben (14).
ouen (23). hd. stetigs, stedes (i33), ste^
tiglich, stetteuglich (67) vben, ieben.
steetlich ouen (132).
ExerciLatus geubit (8).
Exercitium. hd. vb-, vb-, ieb-, ob-
unge. nd. ou-, oeu- (i32), vu- (11) -inge.
Exercitus hd. nd. her t schar, hör
(91). herefart (19j. her-vaert (11), -hordig
(,7 : horde V st. fardig ?). ein here fulckes
(5). hd. ein schar folckes. geordenter
des volcks zu dem strit (75).
Ex-erere, -ere (9) ( i. manifestare &c.
Br. c/. expapillare) be-wisin (8), -wey=
sen (9).
EXH
*ExernÜ8 viigewaffend<'r (74).
*Exerpere v. Excerpere.
*Exer8 V. Expers.
Exertare v. Expapillare. Deblate
rare.
Ex-ert08 t -peditos v 11 bekümmeret
(l(t(M.
*Exeruiter \st. exerter?) unernust-
lichu (,Gf.).
*Exe8 ( i. missell-us, -ius </. v. cf.
fornacale. pistendriun. ) oucu-scuozel
(130), -öcuzzil, -scuzel, -scä.\el (Gf. 6,
564).
*Exes8U8 V. Exce88us.
Ex-esus, -ce8SU8 ^G) hd. vß-, auß-
geßcii, -gcessen, -goßen (76), -freßen o.
genaget (17), -gerodet, -geroddet (21),
-gerüret (G). vß gessen, gebissen t be-
nagen (110), -nagt (68), -knaegt (iS2).
nd, ut-gheten t -got (22. cf. -goßen 76 ),
-ghevreten t -gherodet (23). gantz ver=
zeret (64).
*Exetra v. Exedra.
*Ex falange ags. obthreathae (i36.
threat phalanx).
Exfebruare v. EfFebruare.
Exfe-, exue-stucare heehiln t swin=
gen (8 &c.). v'zichen (8). entkleiden (Ki.).
Exfretare schiflen (14).
*Exguminus v. Energumenus.
Exhaurire, -ri (76) hd. vz- (loo),
vß-, auß-, vs- (G, 68), vyß- (i32), nd. ut-
kreftigen, hd. -kr estigen (s^'c 5), -schep=
fen, -scheppen, -schöpften, -schoppfen
(6), -schuppen (132), -cepfen (68), -zep=
phen (100), -gißen (21), -putten i^i'l, 23j,
-putzen (66, 132, 133, 152), daraus missv.
-spurtzen (68, 69, 70, loi), -spritzen i,i34),
-sprechen U33).
Exhaustus hd. nd. vz-, ut-gekrefti=
get. hd.xli-, auß-. vyß- (137) -geschepft,
-gcscepft(68), -geschupt (i32), -geschöpft
fet, -gescheppe {IS), -gescheyt (5), -ge=
schut (21), -geputzet (66, 132, 133, 152),
-gespurtzct (69, 70, i5i), -gesprutzt (134).
erschopft't, krafi'tloß (110). gantz ent=
schöpfet (64).
Exhedra v. Exedra.
Exherbare mit wurtzel ußrauffen(88).
Exhered - itare, -are, (81) irbeloß
machen (17). enterben (19). vnt- (81),
ut- (11) -eruen. erb besiezen (8, 9).
Exheres herbelos (loo).
Exhibere hd. nd. bewisen. beden
(22i>). hd. nd. vz-, ut-, an- (22^) -beden,
-beyden (22). hd. beweysen ; er-byten
(9), -bieten, -bieden, -beyten (i32, 152).
gebeten (21). aus pietten (1). presentireu
(68, 132). erzeigen (65, 73, 110). dar-
strecken, -setzen, -geben (65).
Ex-, l pro- (75) -hibitio liplich be=
wisuuge (15, 76). erbietung (75).
*Exhiciiim v. Exitium.
Exhila-, exila-, exhile- (76, 134),
exMUu- (7) -rare hd. frolich, sere fr.
(18), frolich (3, 9) sin, sein, machen,
wunsamlich fr. m. (65). nd. vrolic zyn.
frauwen (8''). heruß-sprechen i -sprey-
ten (65).
Exhilarari hertzlieh freud im lyb
er-zeigen, var. -zeugen &c. (65).
*Exhilarescere hd. begynnen frolich,
fast fr. (75), gar fr. sin, sein, zu sin sim.
gunnen fr. sin (18). pey- (152), py-nigen
EXI
(aus beginnen !) o. fr. sine (iss), seyne
(152). anfallen fr. zu sin (fis). fr. sin
(uo siiit.]. nd. beghinnen vrolic zyn.
*Exhil-erare, -lurare v. -arare.
Exhinc dariiuch (19j.
Exhoc des halb (65).
*Exhone- r. Exhono-, exone-rare.
Exliono-, exhone- (132) -rare hd.
nd. vn-, ont- (132), vs- (G) -eren. ou
henni (21).
*Exhorbitare i-. Exorbitare.
*Exhorcia-mu8, -ta f. Exorci8-mu8,
-ta.
Exhortari hd. er-, vor-, ver-manen ;
ratin (8), raten, roten, zwingen, zu lier^
teil l rysen (18). to herden (23). zu
reyßen (17). zeyßen (2. cf. .Sm. 4, 288).
Exhortatio anmanunge (17). dorste
(8'').
*Exiccare &c. 0. Exsiccare &c.
*Exiciari {aus excitare) vorwecken
(22).
*Exidere r. Excidere.
*Exigallium &c. v. Oxygala.
Exigere ( i. requirere ) vollen- ( 7 ),
vuUen- (23), vol- (1) -bringen, hd. foln
brengen. hd. nd. hei-, ei- (11, 68), ay- (1),
e- (23), heus- (13) -sehen, hcißin (19).
heisen (143). bidden (11, 19). begeren (6).
füren (8. i. e. fordern).
*Exiguitas kleinheit (11).
Exiguus (i. lulus, pus- i paux-illus
3, modicus <&c.) chlain (3). hd. nd. klein,
lutzel, flg. wenig (75). luttel (99). ein
kleiner f weniger, f vnachtbar (65).
*Exilarare v. Exhilarare.
*Exilere v. Exilire.
Exiliare, -ri hd. in das eilende triben
(110); elend-en (S^), -e lidin (8 &c.) ;
bannen.
*Exilire (texilia) klene doghen (23).
Exil-ire, -ere hd. nd. vz-. ut-springen.
Exilis [cf. V. gracilis) klein (8»*', 9,
65). klein-, chlain- (1, 2), ciain- (3) -tatig
(3,4), -tetig (2). -tagig (1), -dechtig (5),
dogheeh(^). smal(9).Ärf. snode, schnöd;
duchtig (5''). klene dogich (23). cleyne
' ' h(22). ■ "
gering (64).
Exiliter cleinlich (17).
Exilium hd. nd. el-, en- (109), ene-
(5b), ee- (11), hd. e-lende. hd. elend,
ellendic- (9), elende- (8) -keit.
*Exilium [aus auxilium!) hilft (18).
Exi-, exe-mere hd. vz- , vß-, auß-,
vyß- (i32) -keuft"en, -keysen (21. X
-kiesen), -ziehen, -trecken (i32), -strecken
{sie 68), -dun (17), -nemen, -bürgen (8,9),
-gelten, -gelden. nd. ut-, to-kopen. ut
tien (11). v'koffen (6). uff' lauff"en {sie 7).
erlosen (110).
Eximi-etas, -tas edel- l groß- (19),
groet- (11) -heit.
Eximius vber-trophleich (1), -treflich
(65), -dreffelich (17). vorneme (12). edel
(11, 19). hd. grozze (8^) , _ grocze (13),
groß.nd. groet (11). min- 1 mi-nigklich(75).
Exim-, exin-prouiso, exinprouis-u,
-e hd. von vngeschicht (Mss. mog.). vnver=
sichtlich (76). hd. vn-, an- (i33), ayn-
(152), on- (134) -vorsichtiglich sim., -fir=
sichtenglich (67), -Versehens (68), -v'sich=
tikeyt (7). vn (7o), an (i33), ayn (153),
on (134), ein (70, 151) wene-ns (69, 134),
-s (70, 133, 151, 152). onuer-syenlich i
-seyns (i32), -sichtig (68). on geverd (6),
vrberlich {i. exinobrupto, inopium 74).
EXO
EXO
EXP
217
Ex-in, -inde dar-vmb (65), -nach (19).
daer van (11). sint (99).
♦Exinammitas (mm aus nim) v.
Humilitas.
*Exinanescere v. Exinaniscere.
^Exinanire (X eximere) us koffen
(6). ut kopen (23).
Exinanire hd. nd. v'nicht- , v'nith-
(13), led-, lid- (6), hd. eynveld-igen. hd.
v'nichten. sich v'n. (65), ernideren (iio).
uideren (68). vernederen (132). geuersert
l gefremdet (6. st. -itus). entfremden
(76). wandeln (12). v'-w. (10). snode (19),
vnderthon (e?) machen, snoet maken
(11). iritalo {prs. i4i). außosen (74).
*Exinan-iscere , -escere (1) v'-eytlen
(1), -ydeln l -nichten {b'^).
Exina-nitio, -tio (74) eyn vernede=
ringhe (i32). geußer-, wandl-, außos- (74),
ernyder- (iio), vernicht- (es) -ung. vß-
schepffung l -lerung (65).
Exinanitus vornicht (4). v'nichtigt
(17). zu nicht gemacht (8). ge eynuel=
diget (8, 9).
*Exinatio v. Exinanitio.
Exinde v. ExLu.
*Exin-obrupto, -prouisu Szc.v. Exim^
prouiso.
Exippitare v. Erupticare.
*Exippitator gewer (i47).
Exire vß gene (19). wt gaen (11).
*Exireuma v. Oxyregmla.
Existens wesenden (19).
Existentes an gegen stan (38).
Existentia solbstendigkcit {\b, 63).
das wesen (65).
Existere hd. nd. wesen , syn. lid.
wesin, seyn. ent-gegon (ö, 4), -geen (5"),
-ieghcn (23), eyn-yeghen (22), -geyu (21),
-g. wirtick (7), gewirdich (18), hd. gegen-,
geyn- (17, 133) -wertig, -wyrtig (152),
-wurtig (67, 134) stan, hd. ston, sten,
steen, syn (iio), sin (7). tegenwordich
wesen (132).
Exis-, t ex- {q. v. 9) -timare hd.
nd. achten , meynen , wenen. wanen (4).
dencken (8). ge-d. (7).
Existimatio wan (99).
Exitialis hd. nd. dot-, hd. tot-, todt->
tot- (6), tott- (67), dott- (18), doit- (132),
dat- (8), sterbe- (8), pyne- (19), pijn
(11) -lieh, -Hc (23). totleich (4). zustor=
bicli {sie 8^).
Exitium, exhicium tod (tg). dot
(21, 23). doyt (18). dayt (5). sterbunge
(8). zustornisse (8^).
*Exito ags. steh l proditio (i36).
Exitus vßgang (19). wt ganck (11).
Exlex {i. ex lege positus, fehlt in den
Hss.) on gesatz (110). sunder wet (132).
auß dem gesetz (75). hd. vß-, vs- (68),
auß-setzig {ex lege >< leprosus !), t malle-
(66, 69), male- (70, 134), mal- (67) -tzig.
*Exliberare vorkeren sich (57).
Exlimiinare v. Eliminare.
*Exmula v. Ermula.
*Exnodosus knotig (75).
*Exoborium v. Exoporrium.
*Exobruto {quasi ex easu ; cf. obrupte
i. subito Gl. m. u. V. B.;x exabrupto)
vrbergern (75).
Exoccupare ontslain (132).
*Exoeia v. Exotica.
Exochos treffenlich, furbuntig (88).
DlFFtNB^CH GLOSSAHIUM.
*Exodia(xexedra) en stol der prester
(23).
Exodiarius vorsenger (11, 19).
Exodium gesanck (9).
Exodus das puch des ausgangs (1,
75, Ob.) der chinder von israel (1, Ob.
193). eyn buch des ußgangeß (7), dez
ganges (5). vß- (19), wt- (11) -ganck.
*Exogare v. Erogare.
*Exolaticus v. Exulanus.
Exolere {i. tristari) hd. nd. ent-, nd.
vnt-werden. antworten ^7). hd. vnwirdi^
gen (vocc. ex quo), v'-swinden t -gen (8,
9). betrüben; waßen (17). vpwassen off
stinckachtig ruychen(i32).stincken(iio).
Exoletus gewachssen o. vber-g. (9).
ubir waschin (8). vpgeuoet of gewassen
(132).
*Exolonus V. Exulanus.
*Exomologi-a, -o v. Sintice.
*Exompne &e. v. Exsomnis.
Exo-, exho-nerare hd. nd. ent-, vnt-
(23), ont- (132) -laden, -laten (22), -lasten
(110, 132), -luchtin t -schotiu (8), -lich=
ten t -scluitten (9), -purden (4).
*Exonium v. Exenia.
*Exopor-, exopo- (7, i3o), exobo-
(Gf.), exupo- (Sum. vi), expo- (74) -rium,
-reum ( 7 ) ( holus ; '. porrum ) phorro
(Silin.), pforrisamo (i30, Gf.). phorsame
(101). porsam o. empor {sie 74!). beram=
sam (7).
Exop-, exo-, ex- (i33) -posito hd.
gegen-, geygen- (iio^), gcge- (13), geyn-
(17), engcyn-, dargeyn- (12) -vber. gegen-
(133), entgegen- (.ö) -ober, yeghen- (22),
teghen- (22'>, 132), en ieghen- (23) -ouer.
Exorabilis erbitlich (88).
Exorare hd. flißli-ch, -chin, -dien,
fleißigliclien, vol-, volon-, foln-komelich,
-komelichen, nd. vlijttlicke (11), vullen=
komcliken bidden, hd. bitten, bieten (7),
betin (8), betten (110), beden. an betten
(6). foUicii an beden (17"). v'krygen (132).
Exor-, exhor-bitare vß der, var. dem
wagenleyß kummen (65). hd. vß land
(110), ir, irr, vnrechte (23, 4, 76) gan,
hd. geen sim. erren (23). dwalen (132).
*Exorbitio i. stulticia ad liramen (76.
cf. lirare).
*Exorbitus v. Erraticus.
Ex-, exh- (ö^j -orcismus hd. swe=
runge, be-sw., -segung (71), -sengung (1).
nd. be-sweringe, -zegheninge (23), -sehe-
ninge (22). segung (76). senunge (5). eyn
segen (7, 15).
Exor-, exhor- (ö^) -eista, -tista (1)
hd. nd. beswc-rer, -erre (11). eyner ader
eyn dye eyn beswert (18).
Exorcizare hd. nd. besweren. be=
sueren (19).
*Exordialis beginlich (11, 19).
Exordinare der weiunge entsetzen
t entwyhcn (75).
Exordiri hd. nd. beginnen t anvan=
gen. hd. an-vahen (1), -fahen (5^), -phaen
(17), -heben, an-h. (68), beginnen (132)
zu sprechen, begin (17, 21). beginden t
ane fan (18). begunnen an zu heben
{de 7).
Exordium hd. beginne, an-b. nd.
beghin, an-b., -heuinge. begin-sel (99),
-tniß (8). begynnisse (9). hd. an-hab (68),
-heben (5), -hebunge, -fang (6.)
Exornare zieren (6). vol-z. (8). wol
czyren (9).
Exors V. Exsors.
*Exortista v. Exorcista,
*Exosare hasßiu (19). baten (11).
*Exoscitare wyt vff geuwen (65).
Exoseulari küssen (132).
Exossare vzbeynen (8^). beyn auß-
ziehen (64). ein bein abhouwen (110).
eyn voeß off been affhowen (132). kna=
ken benemen of biene of houwen t
krenken die knaken (11). menken (loe).
Exossatus alter o. ploder o. kran=
ker (74).
Exosus {i. perosus 1) hd. v'-hasset,
-hast, -hassen ( 49 ) ; vorhasß (18), vol
hasßis {b^) ; ein ha-, ha- (i34), he-ssiger;
geheysick (3), heßig (19), gantz h. (64) ;
hasic (100). hass-unge {sie 152), -ende
(132). vorhatet (23). gehat (99). hatich
(11). vir smeet (8). gekriget o. vorsmecht
(9). freßen (17). ge-fr. (8). gekrencket
(1^). vß-g. (8).
*Exo-tica, -cia (8) {i. vesüs peregrina
&e. Pap.) fremde cleyt (8, 9) o. gewant
(9). pilgraym klayde (74).
*Exotin gr. peregrinare lat. wallen,
pilgreynweyß geen (74).
*Expadiare (c/. epadire) v. Debla=
terare.
*Expagare hd. beczalen (mss. mog.).
Expandere hd. vz , vß-, vs- (49),
auß-, nd. ut-recken, -rechen (49), -strecken
(68, 75, 110), -spannen (7,5), -breytin (8,
9), -spreitten (67), -spreyden (8'').
Expansale tuochram (76).
*Expans-iculum l -orium ein vor-
(3), für- (1) -hanck.
Expansio außspanming (75).
*Expans-orium, -iculum {q. v.) hd.
auß-, vß-hang, -beug (68, 70), -geheng.
uphenginge (23). hd. nd. vor-, fore- (17),
off- (5) -hanck. für- (6), vm- (69, 134)
-hang, rick {b). raem (i32). eyn spere
tuch (19). en spier laken (11). en teppet
(23). hungertuch (66 sim.).
Expansus hd. nd. vß-, ut-gerecket,
-gerack (8). streb t done (77). stref t
don (22^). streue t stiue, Mrg. stijff, strak
(13). außge-streckt t -spannen (75).
Expapillare {i. deludere sie 76,
denudare 129, Br. ; exoluere Br., exerere
129, Gl. m., exertare l expectorare 129)
deylen (11).
*Exparere beren (22), aus expauere
beuen ?
*Expars v. Expers.
*Expastus dyr hunger (8).
Expaue-re, -scere hd. er-, her-
schrecken, -sehr, vor forcht (75), beben,
er-b. (75), byben (17), bibben (6G, 70,
151). nd. beuen (109, i32), bouen (23).
bidinen (68, 69, 74, 134). er-b. (110). hd.
zit-, zi-, ci- (18) -tern. hd. nd. v'veren.
hd. für-, für-, for-, for- (67), fir- (76j,
fo- (7, 17), nd. wru-ciiten. wayben (74).
weyben i wegen (Fr. 2, 426^, 428^-)- eysen
(11). entsitzcn (65).
Expauescere (i. terrere) erkomme=
ren (75).
*Expeetaeulum (i. spectaculum Gl.
m.) V. Expectatio.
Expectare hd. beyten. hd. nd. bey=
den. uut-b. (99). beden t eklen (?) ^
28
218
EXP
FAT
EXP
hoia.-n ,22'»). waclitfii (.11, 22^). vffcnt
lllllll'll Iti.'ll.
ExpecUi-tio, / -culum (7«) boytung
(«8, iio~). Ix'viiin^o (iss).
*Expectatoriuin wjiithiiefl' («4'=).
Expoeforare >: Expapillare.
*Expedarmatu8 gcwappfutcr o. vdu
fuli anff f;-. i:»).
*Expedic-iuus, -us v. Expedit-iuus,
-US.
*Expedicus v. Expeditus.
Expedire licliton (7). hd. 7id. be-,
hd. vÜ-, ikI. an-ricbton. beriorlitin (8).
vlJ nnlitfu (133). Jnl. »d. biM|ntMiu' sin.
vortltMii (^!> &i' V fortifTcu [V2). eiidiglion
(221 zu bauff koinen (^17). out- (la-i). wt-
(11) -komuieiTii. boriMileii {'M)). hd.
nucz sin, .sein. nd. nutte zin. expedit
hd. iz (8), iß (17), es ist nncz. yt is
mitz (132). eß boizcinet l ebenkumment
(19). et eucu koint (IIV it vromet (99).
Expeditio bc^scheft-okeit (.'S, 21),
-ieboit(,2;)). gosi'bofftniß (17V bcscliicknis
(49). scbickunge t verwanuige (10).
ervaringc (23). bescheydfnhcit [Vi). ont=
koinineringe (i32). rayse; ausricht- t
bokanff-igkeit (74). hd. vßricbtung. vs
ribtnng / reiß (G). rose (99). rais t boer
(76). ber-vart (8, 120 &c.), -vaert (11),
-wartb (100). bebrtzoeg (i2,i). rüstung
(123 sivi.).
*Expeditiue anßiiplitigUcb (75).
Expe-ditiuus, -diciuus (.5''), -diuus
(134), -titius (7) hd. nd. bescbeff- tig,
-ticb, -nig (ifiV gescbeftig (7). scbeffig
(17). bescbyde (12). bekauffiger (74). hd.
ricbtig (7\ vß-, an- (21), be-r. 7id. ent=
ricbtifb. vß rocbtig (i32, 133). eyndrecbtig
(18. st. ej'ut-r.). wacker f rasch t lusticb
(22).
Expeditor außricbter (7.5).
Expedi-tus, -cus hd. aiiß-, vß-goriebt,
-gerac'bt (1.t2\ -ricbtig (i5i). usritsam
(49). gefurdert (8). bereyt (11, 19).
*Expedmus v. Expeditiuus.
*Expeius habere ontgeldcn, scbaden
(74).
Expellere hd. vz- sim., v'-triben,
-dribcn, -treiben; uß slaben (7). auß=
schhibcn (75). nd. ut-, v'- (11) -di-iuen,
-slan (22).
Expendere i/. exponere 7.5) hd. vß-,
auß-, vm- (7f>) -geben, -g. gelt o. gut (75),
-recken (ot^.X extendere); v'czeren. na.
ut gbeuen; tcreu (11).
Expens-a, gew. -e, -as (7), -us (11)
hd. nd. ko?t, koste (3), kust (7), coest
(99), kosten (14). hd. vz-legunge (.5, 7),
-legum(76), -gebunge, -gäbe (18); gebung
(67); zeru-nge, -ng, vlg. -inb(75). vyßgeu-
(132), utleg- t ther- (23), ter- (11) -inge.
Expensus vir- (8), ver- (110) -zert.
vyßgeleeht (132).
*Experementum v. Experientia.
Expergefacere erwecben (19). vff=
■wecken den scblefferigen («5).
*Expergentia v. Experientia.
*Expergietus v. Experrectus.
Expergiscens irwocbtin 0. irfarn (8).
Expergisci hd. wecken, hd nd. er-,
nd. v'-w.hd. berwegken (21); er-werken
(8*>), -wachen; vz, vß, auß, vsser (6),
von (19) dem slaff, sleflF (6), schlaffe,
Hclibiff wecken, wachen (67, 133, i.'52),
er-w.. entw. (9). go- (10), vyß dem sbieff
ont- (i32), von schlaffer- (6«) -weckt wei-
den. ikI. waki'ii, ent-w. (22'>, 23) ut denir
sla])e (22, 23/. vonjuickqnel {\H). ont
springen (11).
*Exporiatio r. Expiatio.
Experi-, experg-entia / experi-,
expere- (1) -mentumhd.nd. ervar-ungc,
■inge, -nis.se (8'»), -nuß.s (1). hd. be-vind-
ung, -i'yndunge, -syndunge (70 bisj ir>i).
enptint- ((!, (>.■>), ent- (6.5 vai'.) -liclieit.
onderviiulinge (11). gewisse erkanntnuß
(61). bewisung (19). ersuchuug (67). be-
öoiliinglie (132).
Experimentalis emphintlich (62).
Experimentum v. Experientia.
Expei'iri hd. nd. ervaren. emijliinden
(62). vnderfenden (19). onder-soiclien
(132), -vindeu t wtgaen (11). voreschen
(23).
*Expernus v. Expers.
Experrectus hd. erwach-et, -t, -en
(76). herwagt (21). hd. nd. er-, nd. v'-,
ent- (68), ont- (132) -wecket, ent wacht
(17). ontwaken (11). vorquickung (18).
?. ^jer se, expergietus ^jer alium vlgi^
lans (76).
Ex-pers , -pars (23), -ers (134), l
-pernus (76) nicht deyl-hafftiek (19),
-ecbtich (11). tail- {de 4), maugel- (64)
-haftig. vndelhaftich t aue del (23j.
outeilbafft (110). hd an, ou teyl, teyle.
ane deylie l sonder deyl (i32). enig {i.
carens 1. ahd. oberd. änig mhd. ajiiec
cf. Gf. 1, 286. EM. 41. Sra. 1, 62).
Expertus hd. nd. ervaren. erfaren=
der mensch (75). erforst (18). entpfun=
den (G). vill versucht (iio). die vijll ver-
soclit hefft, gcsyen vnd gebort (1320-
kundtlicher (64).
*Expes f. Exspes,
Expet-ere, -ire [S^) hd. bitten, bie=
tcu (7), bedeu (21), byden (4). nd. biddeu.
ei- (8% 11, 68), ai- (76), e- (23), hd. hey-,
heu- (19) -sehen, hd. hey-ßiu, -ßen,
-ssen, -sen (21). beußen (18). fadren (4).
*Expetitius i-. Expeditiuus.
*Expianien v. Expiatio.
Expiare reyn- hd. -igen, -gen, -neu
(8''), nd. -ighen, -ichen.
Expia-tio, -tus (18), -man t experi=
atio (76), reyn-gunge (8), -ung (18).
Expiatus hd. nd. gereyn-iget , hd.
-get, -git (21). geraiget [stc 76). gesu-
bert (68). versunet (iio).
Expigno-, expingne-rare phant (8),
Infant (9), pande (17) losin.
Expila-tam ags. aritrid (136. „st-
ahrydded" Leo), -re i. depilare (ßr. cf.
Gl. m. 3, 427).
*Expingnerare v. Expignorare.
Ex-, exs-pirans sterbender (9). geist
uffgebcn (8).
Expi-,exspi-rare,-rari beruß e-, a-tte-
men (6.5). sei auff geben (1). v'scheiden
(29). virgan(19). enden (17). hd. sterben,
sterueu (132). staruen (11).
Expla-nare, -riare (8) hd. nd. be-
richten, -duden,-diden (99); slichten. vß-sl.
(5), -dilgen (18), -legen (65). hd. siecht,
schlecht, eben (6) machen, hd. be-duten
-deuten, -deuden (152). richten (21). dili=
gen (17). v'-bergen (17), -borgen (8, 9).
Explere hd. vß-, vol-, foln-, nd. ut-
briiigcn, hd. -breng<ui. hd. vß- (7), off-,
yff-diin, -tlnin shn. nd. vj)don. hd. er-,
ir-, vir- (19), nd. ver- (11, 132) -vullen.
endigen (G).
Expletio hd. vz- (ö), voln- (17)
-brengnnge ; vß-bringnng, -breyngung
(21), -))ringn (76;. iuüS .^pnTige (3). vor-
tuinisse (19). v'wbiiHse (11). e. libri ut
bringinge nes bokes (23).
Explicabilis iireclilier (i4i).
Explicare hd. vz-, vß-, auß-, vnt-
(8''j, «(/. ut-ricliten, hd. -rechten ^ -sprc=
gfii (13), -spreclien, -falten, -falden.
au.sfcltig (sie 1). vffenbaren (19).
Explicate v. Explicite.
Explieatio vrrechida (i4i).
Explicatus hd. nd. vz- , ut- , vn-
(22j -gericlitet, hd. -gericht, -gerechte
(133), -gereckt (i32), -gesprochen (110,
132), -gebroclien 68), -gefalten (66, 69,
134), -falten (70, i5i), -gefalden (132, 133,
152), -gefaltet (68). geoffenbaret (110).
Explici-t, -unt vb. de/, ende-t, -n (75).
Explic-ite, -ate (4) hd. offeii-barlich,
-bairlicii (i32), -berlicli, -berlicbe, -bcr=
liehen, nd. openbarliken. vsser-, V88=
sprueh-lieb (65).
Explodere sehenden (9 &c.).
Explorare (i. detentare 75) hd. v'-,
er- (8'\), au.s- (9, 75) -spehen. vorspen
(8). sphahen^(21). spigen (22^). vorspicn
(22). auß spuren (3, 4). vß spern (18).
nach-sporen(7), -spiren 0. spechen (76).
v'- (6), vß- (65) -spreclien. erfarn (10,
4, 110). vnderfinden (19). onder-winden
(sie 11), -solchen (132). vßholn (17). vre-
(23), vrei-^ey- (147) -scheu, spuren (75).
spoeren, versoecken (i47).
Exploratio (?'. detentatio) auß-speh=
ung / -spuning (75).
Explorator hd. speher. auß-sp. (75).
v'-sp. (21), -speger (22), -Speer (23),-sme=
her (sie) l -reder (5), hd. -spurer, -spirer
(67), -sporer (133). spurer (3j. auß-, (75),
nach- (134) -sp. spiger (22^). spirre (99).
retscher (6). er-sucher t -farer (110).
ein heimlicher vff-loser , var. -loßer l -ho=
rer (65). ein nauwechter oft" ondersoycher
(132).
Expluere (i. effundere Gl. m.) vßreynen
(19). wt regenen (11).
Expo-, expol- (76) -liare hd. be-
rauben, -röben (6), -rauwen (5). be-roben
(23, 76), -rouen (22, 132), -schinden (4),
-Schinnen (22), -snyden (7), -schulden (5).
schinden (9;. schudin [sie 8). schinen (23).
vut cleyden (8^).
Expoliari sam-ebi, -pnen, zusamen=
setzen; stelen (74).
Expolire, -ri hd. sli-, schli-, sie- (i33)
-chten. hd. nd. uß-, ut-slichten, -siechten
(5), -richten, -bolieren (110), -gletten
{iö).hd. siecht machen, cziren (9). scieren
(stieren? 11). v'tzeren (132). vyseren
{sif 19).
Expolitus vß gletet (75^).
*Expolliare v. Expoliare.
Exponere hd. uß-seczen (19), -legen,
-geben, v'mideu (10), -lihen (12). leynen
t dutten (77). dieden (99). beduden'(19).
*Exporiuni v. Exoporrium.
Exposcere bietin (8). beten (9). for-
deren (65).
EXQ
*Exposito V. Exopposito.
Expostulare heischen(9).iiß heuschen
(17). heißen mit geschrey (8). gewynnen
(17).
=*ExprerQere i'. Exprimere.
Expressus Arf.vz-gedruckt, -getruckt,
-getrücket i -gesprochen (6), -druckung
(18). ut ghedrucht (23). offenbar (iio).
Expri-, expre- (4) -mere hd. nd.
vz-, ut-drucken , hd. -trucken , -dricken
(13, 18), -tringen (3), -bringen (8^. br
ausvfv), -sprechen (Ö), -spregen (13),
-redden, -reden, v'neraelichen (9), v'stent-
lich (17), lut (75) reden, offinbarin (8).
apenoaren (11). wringhen (22'').
Exprobare priiphen t mevcken (19).
prueuen t marken (11).
Exprob-rare, -icare (70) ii. impro-
bare t -perare 66 kv., -brare 110) hd
nd. scheiden, be-sch. (8). schyldeu (21).
hd. schelten, spotten, uff heben (25. cf.
Sm. 2, 139). lesterlichen uff- t fur-h. ;
schampperen (6,5. cf. Sm. 3, 36i). sclien^
den (7). ver-wissen (110, 132), -witen (11),
hd. -wisen, -achten (68. z.impr.). lästeren
(11, 19). vloken (23). straffen (9). strotiin
(8).
Expro-bratio, -peratio (18; (i. cre--
patio, in-cr. &c.) hd. v' weysung, -weys=
sunge, -wissung ( 110), -wissongc (i32),
-weisnicz (4), -wißenis (18 sim.), -wißniße
(5). vor-wytnisse (23), -wijt (8^). v'niclit=
unge (68). wor wise 0. stropliunge (8).
Scheidung (21). vffhebung der laster t
schandlich vffli. (g5). vloc-k (23).
Expromere vß senden (17). besingen
(8, 9,.
*Exproperatio v. Exprobratio.
Expugnabilis vberwintlich (S**). auß=
streitlich (75).
Expu-, expvm-gnare //(/. vß-, wt-,
(11), er- 1110), be- (68, 132), an- (65)
-vechten. fechten (67). hd. vber-, ober-,
vß- (17) -winden, -wunden (i34). v'- (23.
68, 132), ge- (8, 9) -winnen. vz striden
(5 &c.). vs- (6) , ir- ( 8 ) -striten. er- (9),
auß- (75) -streyten.
Expulsio außschlagung (75).
Expulsus vß getreben (19). wtge-
dreuen (11).
*Expungnare v. Expugnare.
*Expurare vß reynigen (5^).
Expurgare hd. nd. reynigen. vß-r.
(19). reyngen (21). hd. rein machen l
vß-keren, -kerne (i33). suberen (68).
*Ex-quamare, gew. -qw^amare,
-sqwamiare hd. fische schonen, schöpfen
(7), schuppen , schubben (^68") , schupen
(134), ^schupen (67"). fischuppen (66).
schupen (1). ent-sch. , -sehuopen (110).
schuppin (8, 9). fiß seh. (IS"), schleppen
(6,76) als visch (6). soppen (21). schoeben
afdoin (147). schubben t vlomen (23).
vß schelen ( es ). vyßschellen off spyen
(132). abnemen (123).
Exquirere hd. nd. ervarn. vnder-
viuden (19), -sagen [sie 68). ondersochen
(i32). ersuchen (110). vß-vorschin t -geen
t begern (8, 9). vßholn t bedencken (17).
Exquo nach dem mal (21). hd. sint,
nach sint (5) dem male, sinte- (17),
sinte- (18) -m. zint de m. (23). sint
eymal (3), dem mayle (i33), dein mol
(4). auß welchem ; auß t sit dem mal
EXS
(75V Sitten- (76)- syten- (69), seyt ein-
(70), seyten- (67), seyte- (134), seyta- (68)
-mal. sind- 1 noch-denmaln (74). sytmalen
(110). siten mail (7). sit des mols (6).
want (132). wan (68).
Exs- oft ex-.
Ex - scaturizare {pullos &c. aqua
calida Gl. m. 3, 432), -caturizare (Gl. m.
Br.), -staturisare (19), -staterisare(17),
-statrizare (8), -statisare (9j, -storlzare
(11) vogel weiden; plucken (17). be-
pfluckeu (9j, -pluckin (8). brueii (19).
broeijen (i06).broyen (11). seatu-, seati-
(20) -rizare vogel plucken (11, 19, 20).
brugen also man hunre bruget (42).
staturicio ut flittung der burne \sic 23).
*Exscelarata {cf. herba scelerata)
hanenwoz (sum. vi).
Exscreare v. Excreare.
Exscribere vßschriben ( 19 ). wt
schrillen (11).
*Exscumare vz schumen (S'').
Ex-siccare, -iceare (60 var., 75^),
-icare (g.">) derren (8, 9, 17). auß-d. (75),
-dorren, -saugen, ver-syhen, -seihen (65).
driigin (8), vir-dr. (19). truken (9).
v'drogen (11).
Exs-, var. ex-iceatio außderruug (75).
*Exsolium sal (ut.;.
Ex-soirmis, -sompnis , -sumpnis,
-onmis, -omnus (67i, -ompne (74), -anis
(7) hd. wach-, i vrwach- (74) -enlich (74),
-und (_4j, -ende, -euder iGj, -ent, -end,
-en (21 (, -heit \j). wakende (23, 132).
vnrethte (8*^).
*Exsopire von dem slaff vtf erwecken
119).
Exsorbere virslindeu (8, 9). vß suppen
(14).
Ex-sors, -ors hd. nd. vngeluck-, nd.
vnlucke-, hd. vngluck- , vngelucke- t
vnglit- {b^), vngliig- (133, 152) -sam. vn=
glicksum (18). ongluck (2i). vnge-luckeit
(8''), -gluckich (lit), -lukich (9). vngluck:=
iger (G). ongluck-ig (uo), -lieh (i32j.
ougheluckich (11). vß- (8), aus- (9)
-gescheiden.
*Exsox V. Esox.
*Exsperacio {aus exspiratioj vor=
schedinge (23).
Ex-spes, -pes (75) vß (8), ane (9), an
(75) hoff-cmmge , -nunge (75). zweifeler
(75)-
Ex-spuere, -puere vz-, ver- (b")
-spihen (ö^'', %^). hd. vß-spuwen, -spyen,
-spyhen (i33), -spuczen (21). auß-speihen
(67;, -speien (66). vysspien (132). ut
spigen (23).
*Exsputare vz spyen (14).
*Exsqwaniiare i-. Exquamare.
Exstare uften-, offen- 1^9) -baren (8,
9), -bor Heil wesen (19). apenbaerlike w.
(11).
*Exstasire v. Extasire.
*Exstatrizare &c. v. Exseaturizare.
*Exsternus v. Externus.
Exstillare uß flißin (8). aus trifen
(9, 75).
Exstringere vast noten o. zwingen
(75).
Ex-, de-struere außbrechen (75).
*Exsuleare vß-graben (8, 9, 17), -forgen
(17). exuleo i. effodeo (76).
EXT
219
*Exsunipnis r. Exsomnis.
Exs-, ex-uperare hd. vber -treten
sim., -windin (8).
Exsurgere v. Exurgere.
Ext- oft at. exst-.
Exta hd. sultz-e, -eu. nd. zulte. ram=
panien (17). hd. ingeweide, yngw-ayd
(134), -eyde (132). herteslach ■/*. (Chy r.
i. q. hartslag Br. wtb.). das geheuck (135).
wamme (74). extum darm (7). kuwe
gewey (8).
*Exta (X exequie) by graft (8).
*Extabe-re, -seere siechin (8). suclieln
(17). stiucken (9 &c.).
*Extacitus {st. extaticus) außger ucht-
0. vberswenck-lich (74).
*Extalciare v. Excaleeare.
*Extäl-is, -US (3, 74) (X talus) fuß-
loß i -laßer (1), -loßer (74). lam (11).
Ex-tälis, -tale (i36, Hpt.), pl -tales,
i -tani (Br.), t -toles (Of. 1, 190) [i. ext-
-um, -a, cf. stantinus, marisca, podex)
darm (Gf.). ars- (i4i, Gf., bm.), ars (^?)
groz- (141), groz- (101 &c.), croz- ? throz-
i droz- (Gf.), pag- (19) -dann, pl. -darma
(141 &c.). groz-, croz- (Gf.) -mago (101,
Gf.), -magga (120). innodli sim. (Gf.). ags.
snaedil l thearm (i36), suedil-daern t
-wurm (Hpt. 5, 196). aphtarlinga pl. (sm.
1, 35). gebutte (8).
*Ex-, exs-tasire vnmechtigen i be=
swindelin (19). beswimelen (11).
Extasis hd. nd. vn-, on-, in on- (i32),
a- (66, i5i) -macht, vn-mechtigkeit (das
eim geschwindet 66), -gemach (Ü). vn-
(17), on- (21), am- (8), a- (67, 133, 152)
-mechtig.en-zukkuug(l, 12, es), t -zigung
(1). czutunge {a^). ende (19). twalm (9).
ein indrii-ck (74), -ckung (63) des geistes.
entbreitten (49. i. q. entpretton bm. 259I').
vberswingunge (62). swindung (74). be=
swimelinge (11). erstitzung (88). ein er=
stumuug o. entsetzung des gemuts (Da.s.).
ents. der sinn (88).
*Extaspex f. Extispex.
*Extat vb. imp. der oben stet (5). eyner
oer o. (7j, ober (133), vber (66, 67) stat.
der abe steet (18). der vber stet (21).
der (23), dar (22) af steyt. vß stet (110
sim.). auß steet (i34). vberstat (&9, 70).
het ys (132).
Extemplo v. Extimplo.
Extendere hd. nd. vz-, ut- recken,
vyßtrecken (132). hd. vß-strecken, -span-
nen (67), -stigen (17). ober treyten [i.
excellere l transgredi 3 ). vber gon in
sünden (6. cf. excedere). ragen t streven
(22b). spie-, varr. spi-, spei-ren («._ dila=
tare vt venatores faciunt 75. cf. speirwat,
speyerwaden Sm. 3, 575). firdeno {prs.
141).
Extenebrare erleuchten (9).
Extensus doon, stref, vtgherecket
(23).
*Extentera i-. Exentera.
Extentus flach (75).
Extenuare dünnen (8at>, 9, 23). don=
nen (99). hd. nd. dünne, hd. dun, dünn,
dynn, tun (133), diu (18), donne (17),
don (21). doeu (132), derin (7), dumm
(134), durehl (1) machen, maken.
Extergi - faeium (129, i47, Gl. m.),
-phanum t -mentum (76) *. mappa (7C,
129), togiUa, gausape, faci-, manu-
28 *
t?LM)
KXT
terRium, -muiidvuu, -piarium, tergi
montarium (i*9). dwele (U7). |
Exterior homo ko-, var. kc - rppol
m. ^rti^-
♦Exteris r. Exterris.
Exterius //</. vli-, luili-, ussi;- (6)
-weiitlig, -windic (21), -wenig (fi). von
vßon (fisl. van buysscn (i32). cn but«Mi
(2:^).
Extemiinare, f extiriare (7h~) (cf.
extrudere) /h/. vz-, vIJ-, vs- (6), auß-,
vol- (75), tolloii- (7), ver- (b^) , nd. nt-
endcn, -siMiden (18, 134), -stoßen (18).
nstosson (Jo). hd. zn-stozzen, -stoßen,
-stoißen (7). -schoßen (21), -stören (8b).
t<> stoten (23). vß- (25), v'- (65) -triben.
v'wu.sten f virdirben (19). v'-wuesten l
-danion (11). v'stellen (faci'em 9 &c.).
Exter-minium, -nium (76") hd. vß
cndnnge. nd. ut endinge. vorstorunge
(8). zn Stornisse (8^).
Extemvun vß wenig (17). vß vendig
krig (8).
*Exterogenia ?'. Eterogenia.
Ex-,exs-(ioo) -temuB vremede (loo).
de butt>rste (23).
Exterrere /k/. er-, ver-(i32') -schrecken,
ersrecken. vorschercken (3). v'veren(19,
23).
*Exter-, exte- (es), cf. extor-ris
elend-e (11). -ick (19). vß(uo), buyssen
(i32) lands.
Exterritus v'veert (11).
Exterus vrem-ede (loo), -de (99).
*Exticare vz bi'ennen (8^).
Ex-, f exis- (9) -timare ahten (6).
achten (23V wenen (9).
*Extima-re, -tio, -tor v. Exactiona-
re, -tio, -tor.
Extimere sere furchten (8), vorch-
ten (9).
*Extiinplo (Mss. mog. , nie extemplo)
hd. nd. zu-, to-hant.
Extimus hd. der leczte (9), leste.
*Extinctoriuin liechtschirm (75).
Extinctus geleschet(19). gheleeschet
(11).
Exting-uere, -uuere, -were hd.
leschen, vß-, nd. ut-1., -1. en lecht (23).
loschin (6). leescheu (11). hd. vß-lessen,
-leßen, -blasen, -don(18)-, dempen. blis=
gen (99). doden (132 shn.).
Exti-, i resti- (147), extir-pare (,,a
stipare; /. emittefe, euacuare Br. &c.)
ydell (132), zu nicht (110) machen, idel
{ ledich maken, ruymen (i47).
*Extipex V. Extispex.
*Extiriare v. Exterminare.
*Extirizare zerteneu ; vnde in pas=
sione extirizaverunt (76).
Exttr-, t extre- (7c) -pars (i. ab=
stirpare 75 ; cf. exstipare) roden (22'>).
hd. nd. vz-, ut-r. hd. vß-, auß-, vyß-
(132) -raden (21, 66, 132), -rayden (133),
-reiden (67), -ruoten^ wurzeln (7), -ruten
(65), -rutteu (65 var., no), -ritten (6), -rit=
ten(76), -reutten,-reytten(6'ic), -wortzeln,
-roffen (es), -graben (8^). auß-reuten,
var. -rutteu vß dem geschlecht (75). ut-
wortclen (23), -plucken (11).
Extis-, extas- (76), t extir- (67),
t exti- (66 &c.), extin- (i47) -pex koche-
1er (132). gockler (es), warsager (110).
wairseger &c. (U7).
EXT
*Extole8 V. Extalis.
Extollentia (/. excellentia q. u.) er-
h('l)ung (65, 75, 110). vpheuiughe (132).
virliohcyd (19). hochfertig (9). hoffart
(8'').
Extollere hd. er-, vor- (18), ufF- (8),
vber- (1, 9) -heben, er- (23), ver- (132)
-heuen. vÖ' erhaben (6). erhogen ifi^).
virliohin (19).
*Extollere ?-. Excolere.
Extorquere hd. nd. vz-, ut-pinigen,
-mauen (11, 19). p. l zwingen (21, 75).
hd. vz-, vß-, auß-zw. , -twingen, -tru:
cken, -drucken, -pressen, -kragen (12).
ab-twingin (17), -triugin (8, 9). erkrigen
(13). ut-dwuigen (23), -dringen (22),
-parsen (11). vysspreitzen (i32).
Extor-ris, -is (es) elendich t vremt
(132). eilend (110). ifremd (es, 110). baU
lyng den dat vuyr in den land verbai=
den is (i47).
Extorsio ge-, be- (S*») -twang (8»^),
-twanck t abetwingunge (9). notigung
(65).
Extortus hd. vz sim. ge-twungen
(8b), -trungner (65), -truckt (110), -druckt
(68), -zogen (3, 17), -presset, -preßt,
-prest, -preßin t -wonden 19). vyßge=
spreytzet (132). wtghe-parst, -woiinen
(11).
Extra hd. yz (5), vß, vs (6); vß-
wendig (65), -windick (19). nd. ute (23) ;
buten (99); on- (11), en-b.
*Extractare {cf. extricare) berichtin
o. uff dechtiu (8).
Extractio außzug (75).
Extrahere vß czyehen (19). wt tieu
(11). ladwergen (49).
*Extraneuni v. Extremum.
Extraneus hd. nd. vz-, ut-lender.
vß-lenden (13), -lensche (17), -leyder (18).
ause leudiger (6 7). eyner vß dem lande
(21). ein fromder (6). from-mede (19),
-de (17). vreemde (11). vrimde (99).
Extraordinarie vßwendig der oi"=
deulichen zyt (65).
*Extraportare außtragen (75).
Extreme endlich (75).
Extremitas daz laste- (5), hd. nd.
die. de lesti-, Ictsti- (ee, 151), letste (67,
152), letzi- (70), leste- (133), liste- (21),
vßer- (69, 110), ausser- (134) hd. -keit,
jirf. -cneit. leczhait (4). endunge (75).
das end (110). dat ende (132). das vß=
wendick (19).
Extremo hd. zu dem, ziim (67), czum
las-, hd. letz-, lets-ten. zu-letzt (110),
(4), nd. t^n (132), demme (22), to (23)
-letschst (es).
Extremum ein (4), daz leczte (5^)
ende.
j E. digiti das forder teil am finger;
I e. terre dz ende der weit, das letzt,
: var. letscht t iungst teil (65).
E. Judicium dz letst gericht (76).
, E. primum, pr. e. (23, 46), extra=
I neum pr. ( Vocc. ex quo ) hd. daz, das,
j nd. de, dat ( 132 ) erste, vorde-rste, -r
I (3, 23, 46, 76)^, -st (uob), -rest (134), -rst
1(110, 152), forderst (i52), vurste (132)
j ende, e. to ersten (23), selten end. das
; vsser-teil, varr. -teilt, aussertail (iio).
extr-emum . - aneum vltimum hd.
daz nd. de leste siin., hinderst (6) ende.
EXU
*Extrepar6 v. Extirpare.
*Extr-ex, -ix (76) (t. occiput, ponterior
pars capitis) nowe (Of. 2, ins), nac
(Gl. Mar.), iiack (8). nacke (9). nol (i27,
Of. 4, 1131).
Extricare hd. nd., vff- vp- losen,
hd. -lozcn (4), -loßen, -lossen, -loesen,
(132), -lesen (18, 69), -lassen (67). enflos:
sen (sie 152). hd. cnt- (es), vß-, auf- (9),
nd. ont- (132), ut-vlechteu. Arf. vß riben.
nd. ut wriuen. außziehen (75). uffen (17),
offen (9) l berichten.
Extringere vff stricken (110). vyß
bezwanck doen (i32).
Extrins-ecus, -ece, -ice (i. ab extra)
hd. vßwendick (19), außwendig. vßerlich
(65). vßwart o. von vsseren (110). vyß=
wart off van buyssen (i32).
*Extrin8ecu8 a um (i. extraneus)
ein fremder (es), fremd von vs8en(iio).
vremt van buyssen (132).
*Extrix V. Extrex.
Extrudere hd. vß stoßen, aus stos^
sen (9). extrodere i. exterminare (76).
*Extruere (X pro.) Verstössen (67,
152).
Ex-, exs-truere hd. nd. zu- (7), v'-
storen, -storn (i5i). zer-storen (6) -steren
(76). erstorn (i34). tzymmeren (es, 132).
timbren (99). bawen (9). buwen (8). vß-b.
(uo), -buen (17).
Extum V. Exta.
*Extum-ulare, -ilare, -bare (75. cf.
effoderei ( c/. excumulare) vz grabin (S^
sim.). wt grauen (11).
Exuberantes entwente kint (74).
Exu-berare, -verare (8), -brare (11)
genügen [S^^, 9). gnugen (17). beknyg=
lig, Marg. genogen (1.8). fruchtberen (69,
134). vbergeuglich sein o. werden (75).
vuden (19). voden, wt vloyen (11).
*Exuberatus &c. v. Ablactatus.
*Exubrare v. Exuberare.
Ex-, exs-udare hd. sweyßen sim.,
schwitzen, vß-schw.
Ex-, exs-udatio außschwitzung (75).
*Exuere ist. exurere) brujen (99).
Exuere hd. vß-zehen (5), -ziehen
-zyechen (66), -jechen (sie 76), -cziheu
(4), -eigen (13), -dim (17), -thon, var.
-thuon (110).
*Exu- V. Exf-estucare.
Exugia ags. gihsiuiga l gescinco
(Gl. in.).
Exul hd. nd. e-, el-lende, -lender.
v'wyset (12). ein verschickter (es), ball-
yng (147), -inch (i32), -iet (si).
^Exula-nus (17, 76, 147), -ticus,
exol-onus t -aticus (76) elende (17).
ballyng meker (147).
Exulare, -ri (9, es) hd. nd. elenden
(9, 23) ; eilende liden sim. ; iu das, dat
e. gan, gayni, hd. geeu. gebannen wer=
den (110, 132). verbannen, ballyngleggen,
ver-driven, -senden, onteynden (147).
*Exxda-ticus v. -ns.
Exulatus uytgelacht, verdriven(i47).
Exultans vrolick (23).
Exultare hd. frau-, freu-, fre- (9),
nd. vro-wen. von vssen sich frowen (6).
freud bewiseu vsserlich; vff-spriugende
i -springlich, var. -spruncklich freud
(65). sich erheben vor freuden (65), freud
i sich emboeren (ss). fraude han (7).
FAB
freude driben (17). frelichen laßen (13).
bliden (99).
Exultatio frölich geleße (9, 63),
geberd (es), geberd (es), froli-chkeit (10),
-ch (12). vßspringende vßerlich freude
(es), wunn (es).
*Exultio vrfehe (74).
Exiindare vber flißin (8 sim.). vlo-
eyen als die see (147).
*Exungia v. Axungia.
*Exupera patricalis {i. tetrahit)
gliedkraut (i43).
FAB
*Exuporivim v. Exoporrium.
*Exu- V. Exei-pulum.
*ExuLrere (x exuere) uß ziehen (7).
Exurere v'brunnen (17). v'barnen
(11). bornen (8b). vir-b. (19).
*Exurgere hd. vff-, entgegen vff-,
nd. entieghen-stan sim. oiF stayne (l33).
vp staen (1S2). engegen ston (6). elen=
den t abtwingen ( : urgere, X exulare !) ;
exsurgere auf steen (9). exs. uffsten (8).
Exustio brujnge (99).
*Exustulare würgen (123).
FAC
221
Exustus außgebrennet (e4). v'brant
(8^). v'barnt (H).
Exutus vß geczogen (19). ut getagen
(11). ge-trent, -scheiden (es).
*Exuverare v. Exuberare.
Exuuie cleider (8). alte (ts), aide
(9), alt (16) cleider. vßgezogen hämisch
t cleider von den finden (110). vyßgetzo=
gen harnes t cleydere van den vyanden
(132). hader 75). hude (99). vordel (81).
*Exuuire cleyden (8^).
F
F in Hss. öfters Pf.
Paba hd. nd. bone. hd. bon, pon (1) ;
bün (4), pun (75), bane (3), pan (2). boen
(132).
P. confracta knutschte bonen (iss),
P. fresa v. Presus.
*P. inuersa v. Scrophiilaria.
*P. lupina wilt bonen (47).
*Paba-, fabi- (134) -eium {l. q. fit de
fabis 76) hd. nd. bonen-, bone- (i32, 1S2)
-stro, -stroe (19, 132, 152), -strow (67, 68),
-straw (69).
Paba-go, -lia außreuttere von den
bonen (iss). wild st. iohannesbrodt (143).
Pab-aria, -ria (9) {i. crassula 143)
drus- (9), druß- (8) -worcz. puck (7S).
fotz-zwang, -wein, fetthenne, donderbone
(143). lu- (47), lo- (96) -meke. linrieke (85).
*Pabariuin (bohnenzoU &c. Ki.) eyn
bon bry (17).
Pabarius {i. cantor Br.) ein bonen-
(68, 110), bon- (132) -esser. sengher (147).
Pabella fabe-le (11), hd. -1, -11 (133).
mer-el (75), -chin (8, 9).
Paber s. hd. nd. smit. hd. smid (1,
5, 21), schmid, schmit, smet, smeth (18),
smyedt (10). ein Werkmeister in herter
materie (93 sim.). handtwerker (91). adj.
behynde (13). sinniger, hubscher (74).
f. ahenarius v. h. v.; calcarius sporer
(91) ; cultrarius meßerer ; laminarius
pladtner; vascularius scheffler (111).
*Pabera v. Palera.
Pabercula v. Pabra.
*Pabicium v. Pabacium.
*Pab- {aus tab-), put-, putr-idus
vuyl, onvarsch (147).
*Pabiuin {aus aubium) v. Chelidonia.
*Pabo V. Pabulus.
*Pabobalsamum v. Poliatum.
Pabor fut. reden wirt (17).
*Pabr-a, -issa (oi. m.), -isa (Br.), dem.
-illa, fabercvila {i. fabri vxor) smydin
(9). smedin (8).
Pabrat-eria, -ica (7e) i. locus t ciuitas
vbi habitant fabri (76 sim.). smid-getzier
0. -stat t du. campanie (74). der werck-
luyde tzyerong; i. ergasterium werck=
stede (147).
Pabre adv. sinlich (9). kunstich (67
Mrg.).
Pabre-, fabri-facere hd. meisterlich,
o. kunstlich (9) machen; smidden.
Pabrefactus künstlich gemacht (9).
-um das is kunstich behende gemaecht
(67 Mrg.).
*Pabria v. Fabaria.
Pabrica hd. smide (5), schmide (67),
sinitte, smidt (1), Schmitt sim., smith
(18), smit, smitten, schmitin (70). nd.
smede. geczcvwe (100). hd. nd. gebu-we,
-wet (10), -de (5), -w t ge-rust, -rüst,
-ryst (es varr.). bauw, werckstat, feuer=
pfeyl(64).czymmer (19). tzimmer-y (125),
-inghe (132). timmer (11). ordenung eyns
buwes (iio).frabriea gepaw (1).
*Pabrica v. Falarica.
Fabricare hd. smiden sim., buwen.
hd. nd. smeden. meisterlichen machen
(75). zy-(iio), tzy-(i32), ti- (11) -mmeren.
Pabric-ina, -a smidtin (74).
*Fabricola v. Pabrilla.
*Pabrifacere v. Fabrefacere.
Fabril-e, -is (49, 99), -ia {pl. 8, 9,
11, 108) hd. smide-, sm.ede- (i32), smet-
(8) -gezauwe; smidde- (12), schmid- (1S2)
-gezau; smid-, schmid-, smit-gezug, -ge=
zug(6), -zeug t -geschirre (74), -geczeug,
-gtzeuge [sie isi), -geziech (49). smyeae
gezuck (10). eyns smedes getzowe (132).
en sm. touwe (11). ge-t. (99, lOs). en
smede towe (23). geczewge (9).
Pabrilla v. Pabra.
Fabri-lla, t -cola (4) smydde stöbe
(19). ein schmette {i. parua fabrica 4).
*Fabri-na, -us (iio^) smisse (lOs).
smydtstede (132). schmitte (68). schmit
(HO).
Fabrissa &c. v. Pabra.
*Pabrius v. Pabrina.
Pabula, ffagula (5) hd. nd. mere.
hd. mer, mär (3, 134), mar (1), mergin
(5). fabel (110 &c.). gedieht red (110).
sage t gesweczte {pl. 62). saghe (107).
fabulae aniles tant vnd maere (i26).
*Pabulanius v. Pabulonius.
Pabulari, -re (c/. babulari) hd. nd.
mere-, hd. mer-, mär- (134), meren- hd.
-sagen, nd. -zeygen (23). mege {sie)
seghen (22). mer sprechen (3). reden me
sen (17). meren (74). fabu- t quacke-
lieren (88). fabelen sprechen off sagen
(132). fabel 0. gedieht ding s. (110).
schwetzen (65, 88). schwatzen vnd vn=
warheit sagen (e4). kosen (8, 9, 65).
claffen (19, 78). klappen (11).
Pabularius saghen seggher (107, sim.
108). fabel-sprecher (132), -sager (es).
Pabulator mere- (74), mer- (75),
maghrle- (128) -sager. tandter (i28).cleffer
(110, 132).
Pabulatorius klapperhaftiger (es).
klappich (11). ein fabelschriber (110).
*Pabulatrix mersagerin (75).
Pabulo fabuleerre, die saghen ver=
trect (108). fabeldichter (110 &c.).
*Pabulo- (9, 74, 76), fabula-nius mer
tichtir (8, 9). meretichter (74).
Fabulositas sagmser (126).
Pabulosus klapperer (es).
*Pabulus, fabo cleffsche (17).
*Pabundus {versch. von facundus)
i. loquax (76, 129).
*Pfaeaster {i. gumphus. cf. fagus,
falcaster) huffnagel (19).
*racca {st. vaeca) kuwe(5b). kuoe (8^).
*Paccüiium {st. vaec. q. cf.) heydel=
bere (5^). faccinea {sunt fraga quedam
76) erd- o. bran-ber (76). erdper (3).
heydelber (3, 4). factimen erberbaum;
faxinaria erber- var. er-krut (7S).
*Pacecies &c. v. Pacetia.
*Paeelus v. Paselus.
*Pacera, g. -re aventuer, fabel, saghe
Pacere hd. machen o. tun stm., dun
(8a'>). m. etwaß (7), icht von icht (21), vst
von nicht (n ausgestr. 5). maken icht
van nichte (23), ichte (22). doen (11).
faeit deyt t doyt (ss)
'OOO
FAC
♦Pacea {^anUtra ai. m.) v. Fasoes.
♦Fnoes-core, -sero r. Fnciscere.
Face-tia, -cia, -sin, -cies, -sies, i>l.
facitiae r.>i) (i. curialitus) htl. luil)i-
(f)'", hui)-. Iiop- ('.)), m/. lioiu'-, hacl- ^ll)
-scht'it. Iiuhi.s- iSi»), hubs- fil), lml»lJ-
(^ISi, hof- (lasK rlug- (uo) -liolt. hul)o^
silu-yil il!tV hubsililiait (,1). -kcyt (7).
-eit(*).-lii.'ln'it (KU). hubsflii- (««'», huhsilu'-
(8), hubschi}?- ^tii», 70, i.5i), hobiscli-
(133, 152), ht'lHiih- (ii, 67) -keit, -eit (6).
hoft'- l maiiiiT-lichcit (fis .?/??}."). ein hofo-
lic'h gi't-wft/. / seliympfiVcdo (ni sim.).
ag». j:;jiu (üi, i3(!).
Facetus (i. curialis, vrbanus) Inl.
luib isi-ho (5), -osihc (19), -iscli (.")'', 81"),
-sclio, -seh. -s (12, 21), -ß (18). hyp.?ch
(67, 68). nd. ho- (i.'Ja), hon- (22), haii-
(23) -osch; haefsch (11). hopschi- rt'clo
an yni hat i9). ein kluger o. hoffcliflier
i-oiler (64). hof-, hof- (6) -lic-hor (G, 7i;),
-lieh (110). \^hubsch, h. i^ zu (66 &c.),
zy- (67, 68], zi- (134) -chtig. schympflF-
lich (ot\ -Ig (12G\
*Facia ( X fauces ? cf. facias) goumo
(ui>.
*Faciale (anders ci. m.) v. Faseia.
Facialis icf. fascialis; Gl. m. 3, 44?)
snidig (sindig? 7. X acialis?\ -lis, -le
ein gemacht antlitz, anzlit. scheu-,
schal-liart, schanipar (H.) vcut.).
*Facianus r. Fasianus.
*Faeias (</. faei-a, -es) wangun (Gl.
Cass. rf. Dz. Ävtb. 18.")).
*Faciculus v. Faseieulus.
*Faeidire v. Fastidire.
Facies ant-litz eyiis diers (7), -lit
(6), fid. -litzc, 7id. -lat. antz-litze (27*',
133), -let (K)), -elt (21). ancslat (14).
hd. aiige-sieht, -seehte (19).
Facies du wirdes dun (17).
*Faciet-enus , -inus (5^) hd. mit,
mitte (18) dem aut-litze, -lit (6), ancz-
licz (18), -elit (21). 7id. myt deme anlate
sim.
Faciletum r. Facitergivtm.
Facilis hd. nd. licht ; 1. zu lerue (19),
zu leren (i32), zu lernen (69 , uo), toc
leren (11), om tzo 1. (132), zuthumno),
zu arbeyten (65). liht (6). hd. lichte,
leicht; 1., Icucht (67), leychte (9) zu lern,
zu lernen, lichtlich (7.5). ring (1). ring=
fertig (62). ring zu geschehen (75). ge-
ring (2).
Facultas lichte- (8), leychti- (9),
ringtha?tig- (i28) -keit. vermegenlichait
zu gnottem (91).
FaciUter lichtl-lich (8), -liehen (8»>).
leychtelich f kun.«t (9).
*Facillare v. Vacillare.
*Facilo &c. f. Fadulus.
*Facinare v. Fascinare. Farcire.
Factno-, facine- 11) -rosus vol
boßheit (110), mlßdat (68), van quader
dait (132). misdadich (11).
Facinus hd. nd. misse-, mis- (22),
hd. miß-dat. -tat (76, uo), -tot (6, 9),
-dait (5, 132). meyntath (100). hd. nd.
sunde. ding 0. tat die den andern schadt
(75).
*Faciola (i. ora vesümenti) ain säum
(tg). .«am an einem klaide 0. ger (74).
*Faciscerc [aux faces-cere, -sere x
fatiscere) begerlich tun (9 sim.). sich
FAC
giin auflf tuon («4"). gar müde werden
ader machen (17). faces-cere (110 &c.),
-sere /. cum desidcrio faccre l vcKsare
l rccedere ^Iir. &c.) facisso i. incipio
facerc l cum des. fucio (76). facisci i.
abundc faccre (76); mnltum anhclure (66
ic.i; /. faxare off'te thtin (75).
Faeitergium .swiMikii (üS). fescetraga,
fezcetragi'la 1/. palla cf. f), 50i). fatzo
lin, fatzeun-, tock-lein(7it.fasciter-givun
(.Sinn., Pap.), -ium (/. palla) sese- {sie
121), feze- (Sum.) -traga. ftici - tragula,
-tergula yi. tnappa Ol. m.), -tergulas [pL
111 ifecitrag-hi iiiO, -ele iiot). -tergium,
-terium, -letuni antlitztuch, vif/, faeilct
(75). -thera est cestis va7'i/K coloriötis
decorota (7ii). -tera i. vestis polimita
gemalts cleid (75). klaide von mancher^
leyfarbc (71).
*Facitiae v. Facetia.
*Facitragula z>. Faeitergium.
*Phacolia (cf. Gl. m. i-. phacuUa) bake
van en verke (147).
*Facta r. Parca.
Fac-, facti-tare, fastieare {q. v.) gern
thuu (iio). dickwil doen (132).
*Factinien v. Faccinea,
*Factinosus v. Factiosus.
Fae-tio, gew. -cio, -io (7) {i. proditio
Br.) v'ret-nuÜ (7g), -niß (7). zu sainmen
swerunge (8, 9). wandelunge eyns wesens
(8). michil wand, eynes dinge.'' ; meldunge,
betrigunge, lystickeyt (9). bitteruge o.
listekeit (8). gmaehuiig (75). strit (Sum.).
rott, parteiung (88).
Facti-, gew. facci-, factin- (76) -osus
hd. nd. strit-, hd. strid-, streit-, werck-
(75) -haftig. hd. nd. argelis-tig, -t {sie
152). strijt- l partij-achtig off p.-inachen
offmeutmeclier (132). widerstritisch party
0. p. -machen o.arbeytsam(iio).gescheftig,
boßhaftig (Gij. widemerig (81*). v'reder
(10). betrieger (8). botriger (10).
Factitare v. Factare.
Factum dayt (19). daet (11).
"^Facula ( st. vaccula cf. facca ) v.
Bucula.
Facula d. fax cp v. 1) hd. nd. fackel
t wisch, cleyu f. (8), weysch (8''). fakel
t wiße (18). hd. wusch, wusclie (19, 133,
152), wosch (5), woße (21), wiscz (13).
blas (13, 23). tortys (100). lorre (147).
liechtstab (75).
Faculare vackelen maken (147).
Faculen-tia, -a hd. schyn, schein,
scheyne.
Factilentus scheinlicher, lauter (74).
schiiu'iide l ciaer (11).
Facultas hd. mugeu (1), macht, m.
der zeitlichen guter t der kunst vud
wirdigkeit; zunfft (7.i). hd. nd.wr\-, vrig-
(22), frei- (4) -heit. hd. rieh-, reich- (9)
-tum. konst (17).
Faculus V. Fadvilus.
Facvmde v. Affatim.
Facundi-a, t -tas (74) Sprech- (8),
gesprechi- (9), redsprechig- t wolredig-
(65),_ redesam- (51»), redsam- (1, 4, 74),
redlig- (74) -keit. wolsprechung (68). gut
gesprech (110). schoen sproche (132).
fraschmundigkeit (74 cf. Fr. 1, 288^- Ob.
408 * ahd. frastmunti secretum?).ags.1ihooi
(94), pucod (136).
Facunditas rede-samekeit (,ö), -sam=
FAG
heyt (22), -samichcyt (23), -ßemkeid
(17), -suiiikeyt (18V
Facundus {cf. fabundus) hd. nd.
redesani. hd. red-sain, -sum (18), -lichcr
(74), -bar t -bcr t -per nr,), -dig (7);
red-, ret snreehig; wol reuender (04, 65),
-sprecheuue, -ge.«j)rech (76), -gsprcch 0.
-brcdt (88); sprochig (7), sprechig (8),
be-s|)r. (12); gc-sur. f -Hprachig (75),
-spreche (9, 4), -.sprach (126), -sprege (13).
fraschmuuder (74).
*Ffacuu8 {.lt. vacuus) ydel lechtig (.ö^).
*Fachelizare v. Falelisare.
*Fadex (herba: st. frutex?) stude
(8, 9k
*Fadiiun &c. v. Vadimonium.
*Fadulus eyn fes.ser (17). vessel(13).
faidulus füzzil (Gf. 3, 737 s(p). faidilus
fczel, swertuezz(!-l (Gf.), -r (Sum.). ueßil
(104). ueizil (127). faidilus fezel (Gf.).
sechel (117). fagidulus swcrtzfessel (74).
vagidilus ix vaginaPj suertuczel (Gf.).
facilone fazzil; fascinolae uezzil (Gf.).
facilones fezzil (Gf.). faltstole (104. X
faltilones). fascilo fescil (104). fazinole
fezzil (i3i''). fasselas faciun ((;f. hier-
her?). Cf. faculus l facilus Gl. m. 3, 447.
*Ffafus V. Fauus.
*Faga {cf. fagalla) worffschufel (19).
schof gauel (11).
*Fag-alla, -uUa (19) gabbel (19). eu
gauel 11}.
*Fagari yaus (paYEiv xfagus) essen;
puehelpetzen (74).
*Pliagedena der worm (125 sim.).
*Phageli-cus, -dus (110) i. comedens
(Voec. ex quo, Gcmmaei. essender (74).
*Pha-gelium, -legium(i34) i.comestio
(Vooc. ex quo, Gemmae). CSSUllg, speise (74).
*Fagidulus v. Fadulus.
*Pliagifacetus i. honentus hospes &c.\
honeste comedens t est über &c. (Vocc. ex
quo, Gemmae). erwirdiger gast, hübscher
esser (75). ersamlicher eßer (74).
*Fagiinentuin c. Fag-inetum, -inen=
tum.
Phagin v. Fagire.
*Fagina [i. coopertorium &c. 76. st-
vagina) scheyde (3, 5^). schneide {sie 4).
Fagina puochchiniu (127. cf. sq.).
*Fagi-netuni, -mentum (76) i. locus
vbi abuudant (Br.), habitant (76) fagi.
puch-enwald, var- -erforst (75).
Fag-inus, -ineus, -mus (76) hd.
buehin; b. , biechin (es), boken (i32),
von buchem (uo) holtz. buchin (6).
buchhulcz (21). boken (23). bücken (11).
*Fagi-re, -ri, -o {i. comedo 76), pha-,
fa-gin (Br. &c.), fago (i32), fagari (q. v-)
{aus (paysiv) essen (9 &e.).
*Fagi-re, -o {i. fleo 76. st. vagire)
kinder weynen (.5^).
*Fagitriciuin {i. fructus fagi; cf. sq.)
bnch-, var. biech-len (uo).
*Fagi-, fago- (Ki.) -triticum boeck=
weytze f'i32).
*Fag-iuin (129), -men (76) i. summum
edificiurn; aus fastigium?
*Fag-, fagi-mentum eckere als vou
den puchelu (74).
*Fagmus r. Faginus.
Fagolid-ori, -oros (Br.), -ores (76,
Pap.), -ari (76) i. du- (76), mandu-cantes
PHAL
sannas l seneci-as (ci. m. &c.), -um i.
bruen kres t semina (76).
*Ffagula V. Fabula.
*Fagulla V. Faigalla.
*Faguin puch piiclilein (1). buch (18).
buechelli (93). bu-, var. bic-chel (ö4).
buch ecker (5 sim.). bok (23).
Fagus, fragus (94) hd. buch-a (95),
-e, puocha(i4i), poiche(i04), buch, buch;
eyii buch-, buchen-bauni, bucbin bom
(b) ; biochcu (10), bycge , Mrg. buchen
(13). nrl. boke (23), büke (99); bueken-
(11), bokeii- (i32) -bocin. rt£^.y.boec-ae(94),
-ce (i3fi ; uuoiianbca;n^e/(öriÄ?<fusarius) ;
fau boc (136).
*Fagus, fugus (75'^) {i. obex, clauus
in axe cf. h. vv., faeaster, gumphus &c.)
lauer am rad (75).
*Faysanus &e. v. Fasianus.
*Faidilus &c. v. Fadulus.
Fala, phal-a, f -tun (17), i -o (g.
-onis 75), i -anduin(Ki.) {i. turris lignea
l (lomus vbi imagines &c. venchmtur;
pwta ciuitatis 76) arcker (4). ercker (3
&c.). erber t holczen tor {sie 9). hulczin
dureu (8). hultzen thurn, var. thur {lö).
ein hulzener turn, var. hilcziucr tureu
(64). hülze thürn {pl. 9i ). slag t lant--
were (10 &c.). slack t ein lautwcrc (3).
vor-, ])ol-werck, holwig, wyghauße o.
schranck (74). slach (-13). sclirancken l
valgattorn vor emer stat o. schloß (75).
ain leczin vor ainer stat (46. cf. Sm. 2,
529. Ziem. 217). eyii rinde bäum l rinl)am
(17. i. q. hd. reinbr'uun nd. nl. rcnböm
arhor terminalis).hc\-ghiA (21. gall.hcMi-oy
Gl. m.). perfert (4). halle (110 &c.). krom
(110). ain hitt (76). een blochuis (lOs).
*Falacarius ein mai-der (6). Verm.
aus falcarius ein mader.
*Falagimen v. Falarica.
*Falan (8, 9, 76), phal-an, -on (66 &c.),
-anus (7), -ay t -ax (23) {gr. i. iniago
lat. ; locus vbi scruantur sancti 9, 76; cf.
fala. balafium?) hd. nd. ein bilde, bille
(17). eyn stat do man heiltum helt (,8).
Plialandum v. Fala.
Fa-, pha-, pa- (KL) -langa, flanga
(5. V.) {häufig X fala ; cf. phalanx, per=
nestus) hd. nd. stange t specr. hd.
stang, staut (21), spere (17). win-ghmder
{ -glender (75). pale \iitis 17). mast-
(17), loz- (8), los- (9), tzober- (i25)-baum.
zobii*- (8), czuber- (9) -stange. scliar
(8. cf. phalanx). scar (9). pranghe t
stake (22''). staecke (i47).staiidaert (107).
hamey (107, 132). kandel (21). kendel
i rynne (5. X phala? vgl. das Folg.).
en renne bom (23). ein schlag ( 4 ). ein
slach- t drey- l ren-boem (132). eyn
drei- varr. try-, tryb-baum (110. i. q.
draey-boom obex versatiUs Kii.).
*Falanga v. Falangis.
*Falanges vor-rynner (8), -renner (9).
eyn forrynder (17). Cf. rcnböm, rynne
&c. ■w. fala, falanga?
*Plialangia ein schare (23. aus pha^
lanx). Stange (125).
*Falangls eocamunti, eokimundi i. q.
uparitali supervacue ( Gf. 2, su). X
fallax? loie fallanx et falanga seil,
turba l pertica trugenhaftig (76).
Pha-, fa-, fal-langium {i. aranea)
eyn spyn (110 &c.).
FAL
*Phalanter v. Palanter.
*Falanus v. Fasianus,
*Phalanus v. Falan.
Pha-, fsi-, selten fal-lanx(x falanga)
hd. nd. schare, hd. scliar, scharvolcks
(110 sim.). schaer (132). schere (22).
tendeo ((if. 3, 540). schoz (8). geschos
(9). stang (46, 102). fiugerglidt (111).
Falari-ea, -ta, -a (17, Gf.), -ae (94),
fallariea (3i, falatrica l falcari-a f
-vun (,,a falee") i falagimen (76), fala=
ricum (129), fabrica (64'') {est telum ro--
tundum &c. 76, 129) phetarari (Gf.). phy=
deler l ebene hoe (9. i. q. nd. evenho
hd. eib /.Fr. 1, 218. cf. areubalista).
bettcler t bcy hohe {sie 8). eben (17. i.
q. eib). uuagastria (127, Gf. 1, 73o). baU
ster (Gf.). pleyde (3). slauder (3, 74).
sling (68, 74). slingcr (132). schlinger
(110). schlencker (7). stabsling; stat tore
(74). vuyrpijl (147). feür- (91), fuer-, var.
icyer- (64) -pfeil. donderbusse (lOs). iri-ig
ags. tecagladn (94) st. theca glacln [ise).
=* Falaricus {i. bale-, fundibul-arius)
alawdrer, slingcr (74).
*Falarita &c. v. Falarica.
*Phalax v. Falan.
Falcare sicheln (1). abschnydcu mit
sichlcn (110). snydiu (8, 9). schnideu
{y)^). hd. megen ( 67, 68, 76 ), mehen,
maeu (i34) ; in den Voce, ex quo m.
als man das gras mädt (i34), gras
nieget (es), daß graß mehet sim. mey-
gen (23). meyen (132). meyn (7). raacn
mit der sensen, var. segen (75). krym=
men (64).
Falcaria (falx falc. /. q. falcastrum
q. V.) sichcl (110). scnse (19j. cn zieht
(11). ein großer boltz (Ki. cf. falarica).
Falcaria sichel- kraut, - mohren,
acker-, feld-bacillen (143).
*Falcari-a, -um v. Falarica.
Falcarius hd. eyn senße-, sensen-,
segeß- (134), segessen- (67, 152), seng=
ßen- (69) Sichel- (69, 134^ -mecher, -ma=
eher, en seysen- (23, 132), zeyseu- (22)
-mecker, -smyt (132). eyn sensen-mew
(18), -smyet (12.5). seges- (76), sessen-
(75=1), seusseu- (75^), sichel- (110) -schmid.
*Falcaste-r, -re (76) (c/. faeaster)
i. hamus l vnc-tus (76), -us / -inus
(129).
*Falcastor sensen smyt (9).
Falcast-rum, l -um (76) (^. feone=
seca 76, feni-aria l -secaria 75. cf.
metastrum) hd. sege-use (102), -iiß (1),
-US (10, 64, 71), -ß (67); sengße (69),
sense, senhsse (12), sensse (9), s. der
mader {alph. segenß 75), senße (ö'»),
sanße (75). seyße (75). seyse (23). seytze
(22). seyssen to meyen (i47).riutseginsa
l getisin (ii7 sim.). sehe (loo). sichel
(iio &c. ). sekel (i32). gertisen (Gf. ).
schnait-ysen l -messer (Sm. 3, 497)rmege
(49, 77). halsveßil (8''). hauetel (99).
hafteel (106. bipalium KU.), ags. mx\=
dubil (94, 136).
Falcator sensen smet (8).
Falcatus dictur currus besmyddet(12).
f. currus hd. besmeyt (13), besla-gen
sim-, -hen (10) wagen, wan (8).
*Faleerium v. Falernum.
*Falces {sg. f) v. Falcis
FAL
223
Palcie-ula, -ola {dim. 76) reb- o.
gert-messerle (i26). pl. sehchilun (i04).
*Faleilia sichlin (8).
*Falcinellus (auis) sag3'-ser, sicliler
(140).
*Falciola sichileiu (9).
*Falc-is, -es (94) ags. uudubil (94),
uuidubit (s/c 136); sigdi (?) riftr (94, 136).
Falcis V. Fascium.
*Falcistrum est tectura quedam{i6).
Falco hd. falcke. walke (23).
Falconarius felcke- (19), valke- (i32),
valck- (68, iio) -ner.
*Falcvim v. Fulerum.
*Falelisare, fachelizare (12) vnzu=
recht werden {,,Galienus de ingenio sa-
nitatis'' 10, 12).
Fa-, pha-, fal-, flfel- (5'*) -lera, fa-
(9), pa- (Gl. m.) -lora, fabera (9), pha=
lere (9i), folea (22), falerium ((if.),
falle-tra (8t>), -na (4) hd. nd. gesmide;
g. des ( 21 ) , nd. enes perdes. eyn
perds- (18), perde- (5), pherde- (5^) -ge=
smide. pfardgeschmeyd (i34). pferd ge^
schmide (67 sim.). pherd gesmeid (1
sim.). gesmeyde der pherde (3). gezierd
((3, 76) 0. gesmid eines roß (6), geschmeid
an einem roß (76). ghesmye van enem
paerdc (i07 sim.). gezierde des pherdes
(7). perde gezug (17). satalziugi (Gf.).
gereite; schudir; govertivre (sum. i. q.
covertiure bm. 869). giraite (127). gereyt
von pferden (68). eyn getzugh van per-
den off cyrait (132). pferd deck o. ge=
schmid (110). satel deck (64). ross teckiu
(93). ros decke(19). roß-deck(8), -decke
(91), -d. { dek (4).
Fa-, fal-lerare ziren equos (9). zie=
reu (8 &c.). cyren (132).
*Faleriana (st. ^ral.) valcrian (93).
*Falerium v. Faler-a, -num.
Faler-num, -ium (9), faleerium (69,
134), valernum {q. v.) gut wiu (8^.
guotter (64), ccdil (9) weyn. raintal (91).
Falernus r. Falon.
*Phales (X pales) i. domus pauperis
arme-, var. Axmes-hi[viii(} l dea jjastorum
gottin der hirteu (,74).
*Falianus v. Fasianus.
*Falica v. Fulica.
=^Falidire {aus fastidire ? c/. valida?)
virsmahin (19). v'smaen (11).
Faliseus [i. culter l seeuris Pap.) sew=
sack (in), plümpling (Fns.).
*Fallacia {cf. fastema) tricguuge (6).
be-tr. (1), -trigung (4), -trichuuge (5),
-dreginge (23), -trugnuß (76), -tryegen--
hafftikeit (18). drygunge (19 &c.). dri^
gelichkeid (17). betruglichkeit (65). pl
drogenc (11).
*Fallacium (st. palatixxm) pallas (5^).
*Fallaera krancli damit man wein
abzielit, var. vfjn abzeucht, vnd stein
vffhebt (75).
*Fallangium v. Phalangium.
*FaUanx v. Phallanx. Falangis.
Fallax.
*Phallanx {alph. pa-, aus palans?)
i. vagus, fugiens flichtiger (76).
*Fallarica v. Falarica.
*Fallatia ist. vallatio) v. Septum.
Vallacia. cf. Fastema,
*Fallatio lugene (Sum.).
224
FAL
Fall-ax, -ox (1), -anx (76) trugon-
1, :»; . fiÜK<'i»- (^"^' trogen- (5), hd. nd.
drogcii-. «Iriogo- (17K brtryogon- (18),
lupon- (7) li'l- -hnftip, nd. -luhtich (11),
i'
-haftii-h (2-J, 2^). bo-truglich (.cj), -dru
pt'iii'ii (71 tryogor (f.4t. falsdi t vnge=
witifli (10^. fji'ls l niysiiniwig (12).
♦Fallena &c. v. Falera.
*Fallerare r. Falerare.
Fallere hd. nd. bcdricgiM». hd. bo-
triogon, -trigeii, -drigoii t tVlsen (13).
feyloii, vormisson (23). dreghon, tuschen,
geekcn i22»>).
*Falletra r. Fallera.
*Fallimonia v. Fellemonia.
*Fallio 1^/. asuatura, cf. farcillio) aiu
prat (76).
*FalIox '•. Fallax.
*Fal-luin, -nius v. Falon.
*Phalo i\ Fala.
*Falon weiiiberck (9). falum eyn
will borg (17). i. vinea (i48). i. locus
vbi crescunt bona vina (t!6 &c.). fallum
id., et. ein hei; falernus i. mons in quo
er. b. V. (110). fanvun yalph. falum) i.
m. in campanea vbi crescit bonuin vinum
(76). falmus win bere {sie 8).
Phalon i. iinago ^66 &c. cf. falan);
yr. i. lignum lat. {neben calon id. Br.).
*Falora '•. Falera.
Falsare hd. nd. va-, ve-lschen. fel-
sen vö\ -ßen (21). falch macheu (67).
Falsarius hd. nd. ve-, fa- (68, uo,
132). fei- (I5i -Ischer. fa- (ö^, 18), fe-
(5) -Iser. folßer (21).
False falschlich (75).
*Falsidius [est quidam tribunu-i, aus
falcidius) richter (11).
Falsificare u'. falsare 66 &c.) felschin
{b^, 7")). falscli machen iio &c.).
*Falsigrama ein falsche geschrifft (64j.
Falsigraphvis < Gl. m. ) ein falscher
schriber ( 64).
Falsiloquus falscher reduer (75).
Falsitas falscheyd (19). falßheyt (5»^).
valscheit (11. 4, 75).
Falsus hd. nd. valseh. fals (5). falß
(21). falss (Hj. falsheit; falsum falß;
flFlm vnwar {ö^).
*Phaltes r. Psaltes.
*Faltilones waltistula ( i3i ). walda:
stuola (i3i, 141'). uendistul (Gf. 6, 664).
fantilones uendilstut ( ? ib. 3, 540). ful=
tnim (cf. h. f.) stul t ualstül ; vol-
ochtetra t -octena { -hoctetra ( -hcstecra
Gf.") valtstuol (131. cf.Crf. I.e.). valotretra
waltstul (74). voluctra waldstulo i7.ii.
gewalt stuol i76^. philocteta valdelstvl
(Snm. r\').
*Phaluin V. Fala.
*Falum V. Falon.
*Faluppa i. palea) aghe, kaflP (U7).
Faluus falber (74).
Falx {oft i. falcastrum; alte Formen
u. a. bei Gf. 6, 89. bm. 667j .seg-ensa (93),
-insa (141), -esse (66, i5i , i52), -eß (67,
134), -es (91), -eisen (Fns.). ssegeyscn
(i26, 128). belg. seyssene i zeyne (izs).
seyce (22). segen i sans (i). sich t sens
{ senß (5). hd. si-, sie-, sig- (19), se- (125)
-chel; sichil (8, 9), sygel (13). hant- l
zan- t ern-sichel (75). nd. zekele (23),
sekele (22), seckel (147), zokel (Uj, sikle
FAM
(99), heckele (22). heph (7). heppe ^9).
happc (74). rcDincsser (74, 93).
Falx arboraria, l f. syluatica (99)
hag- (i2ti, 13.'>K .stok- i^itii) -messer. heppe
(Ki.). hope (991. gertel (126).
*P. dumaria kreel (9i). hagmesser,
gert-er, -ner (Das.).
F. foenaria säg-eysen (i35), -yß,
nieeg (Das.).
F. putatoria heep, rSb-, schneid-
messer (Das.).
Fama hd. liumint {b), lum-ant (7,
12), -unt. -ut (21 j, -elt (8). lim-unt (18),
-ut l -ung (65); lobsamige red i lainten
(75*'), laimeuteu, vlg. leumat (75«), laen=
ten, vlg. leümut (75"); geruch-t, -te (19).
roethe, Mrg. geructhe (13). rochte (23).
ghe-r. (22). gcricht (10). iiimerde (99. </.
nieuw maere nuntium Kii.). lob mer (9i).
hd. lobe (134), lob. roffe (18). geschrey
(6s, Fr.), geche t guft (Fr.V fama volat
es schilt vß, ist vßgeschollen , gatt die
mere (65).
*Famare v. Famere.
Famare guten liumint (5), guden
lumut '21 1, gut lob (76) geben, limuden
(18). v'lumauden t \ü sprechen (17). be^
tüchtigen (19). wol ber. (22), rochtighen
(23). be-r. (11). loben (7, 4).
*Famatorium wiedertragung o. rede
(74).
Famatus ein ver- t be-rumpter, varr.
-rumpter, berufter, gezygener (65).
Fame-licus, t -ticus (66 &c.), l -rius
(76) hd. nd. hungcr-ich, -ech (22), hd.
ig, -ieht ('18), -ing (ä). hongerich (i32).
fastendo {i. ieiunus als lat., verm. miss-
vei'.tt. ahd. Glosse zwischen satvirus und
famelicus 1).
Famen yi. loquela 76) wort 0. rede
(8, 9, 4).
*Fa- V. Fo-, la-mentum.
Fam-ere, -are (76), -escere hd. nd.
hu-, ho- (11, 132) -ngeren.
*Famereus {aus funereus?) doitdre=
ger 11471.
*Famerius c. Famelicus.
*Fames v. Fomes.
Fames hd. nd. hunger. h. o. floß an
einem viseh, v.-feder grece pina (74. X
pinna!). honger (11, 13, 132).
Famescere anheben zu hungern (18).
der-h. <7ö).
*Fameticu8 v. Famelicus.
Famfa-, l fanfa- (i36. ztaZ.).? famfo-
Gi. m.) -luca {aus pompholyx cf. Dz.
wtb. 138) ags. lea-, lae- (i36) -sung, faam,
uuapul (94, 136), vapul (Gl. m.i. famfe^
lucas ags. Isesuugae (Hpt. 5, 197).
*Famia boeß geruchcze (19). quaet
gherocht ill).
Fami-cus (147, Br., Gl. m.), -tus (76)
i. locus siluestris iuxta contra vbi solent
I deambulare astrenses {sie) ad pellendum
famem, vnde in cornuto : officium futi
jaciunt famito marcatii. e. tali loco{7G).
i garbredery (i47).
1 Fami-dicus, -ticus (17) (?*. quimi=
dicus qui certa dicitur 136, garrulus Gl.
i m.j wort- (8), wor- {sie 9) -haft. warhaff=
I tig (sie IT).
Familia (a femur Br. &c.) hd. nd.
fesinde. gesunde (10, 18). huß-g. (7) hd.
US gesind sim., haußge-synd (134), -sin
PHAN
3). hauöhab (i26). hiwisc (104). eehalten
65). maisnide (99).
*Familiari {cf. famulari) vnderdenig
sin (.'')).
Familiaris hd. nd. lieyme-, heymme-
(5), heume- (13), heme- (8^, 23), gesel-
18, 19), hd. dienst-, dinst- (4), dienstbar-
110) lieh, -lig (H^), -lech (99). kisuasir
104). dienstber (76). frund (iio). heym=^
lieh in vruntschaflft (i32).
Familiaritas gescl-schaft (19), -scap
(11). sunderlichkeit &c. (65). dienstper^:
keit, gemeinschafl't (74).
*Familitium dienst (75).
*Faniilium dinst (19). dienst (11).
*Familla v. Fauila.
Faminare sprechin(19). spreken (11).
*Famiticus v. Famidicus.
*Famitu8 v. Famicus.
*Fammum (ausfaminum?) wort (76).
Famositas weituierigkait (76). mer=
liclikeyt (LS).
Famosus marer (i4i). weitmerig (Y6).
wit inirckelich (fi). wid rnerckelich (21).
wide merclic (23). mere (99). mcrlich
(18). merclich (6, 7). achtber i gar mirk=
lieh (17). verschreit (128). wollewntig (1,
3). leumter, gclumeter; g., varr. ge-
lümter, -lamter mensch (75). läum- i
lugen-haft (Fr.), ver-rulimt, -schreyt(Fri3.).
Famula hd. magt (67), meydt (66,
70); dienst-, dinst- magt, -magct (132),
-maygd (5), -meit. denst maghet (23).
dir-ne l -en (75).
*Famula (herba) frawn kraut (9).
Famulamen v. Famulatio.
Famulari, -re viider- hd. -denig,
-tenig, -tanig (i34}, -dinstich (18), nd.
-denich, -danich sm sim. dinstbar sein
(76). vndetennig machen ( -ri 67 ). hd.
aieneu, dynen (9, 4).
Famul-atio, -atus, -amen, -icium
(76) hd. dienst, dinst. 7ul. denst.
Famulosus liiensthafftig (75).
Famulus kneht (8*^). hd. dienst-,
dinst-, nd. denst- knecht. hd. diener.
*Fan (c/. fano?) i. longum cingulum
quo pueri ligantur in cunis (76).
*Fanaieus v. Farnaytos.
*Fanalia v. Funale.
*Fanariolus v. Fariolus.
Fa-, pha- (64, 75 j -natieus sacerdos
der afgodycn (i32), abgoet (iio). kuster
der kirchen (75). irre- (17), vn- (110), on-
(i32) -synnig. doli (110). mit stonden
aoll (132). manig, var. menig (64). fana:
tica est res falmine tacta (76) , arbor
fulmine t. (129).
*Fancola v. Castanicus. Flauiola.
Flammula.
Fanculum {cf. prc.f) i. fe- (142, Gl.
ra.), fu- (141. Gl. m.) -niculvun.
Fanellus v. Vanellus.
*Phan-es, -on (Vocc. ex quo), fanes
(Gemmae) i. cipparitio {II. c). crscheliiimg
(74).
*Fanfaluca v. Famfaluca.
"^^Fanga v. Vanga.
*Fann-i, -icarii v. Pannus.
^Pannus v. Vannus.
Fano fan t hant fan t manippel (65).
*Phan-ola, -ula {sacerdotis 23, i.
manipula sac. 18. cf. prc, pa-, pan-
FAP
nula, planeta) stole (23). stale (18).
stal (f), ü, 7i, 110, V. a. 1477. l. stobulum
sie 74). stall yVil). stau (7). stul (i. sedes
de 21). schale (17). schal (74).
*Phanon v. Phanes.
*Phansiiia v. Phantasma.
*Pantale v. Fatale.
Fantasia gcspeiiste (G). truguisse o.
eyu selb körnende ynbildunge (9 Anh. 1).
elbisch betrugnisse, eynbildunge, selb
körnende vnbedocht {ih. 2). sins selbs
getruguili o. selber kommende iiibildunge
vud dye ym leydet (15). eyn inbildung
{ unbedachtes yukummen t ein trugnuß
(63). trygnyß (4). betroguiz (.5). gedrug=
niß t vngedumme (17). vngetume (16).
bedryegnis (18). gespottenes (21). nd.
spot- (spoc-? 22), spok- (23 &c.) -nissc
gedenck in dem heupt (8). be-denckunge
(67), -diinckunge (66 &c.), -dencknisse (68,
132). droume rede (62). hd. nd. fantas-
ie, hd. -y, -i (f)), -ey.
Fantasiari, -re (1, 2, 68, 74), fanti=
sari ( 76 ) hd. nd. trachten. Iid. be-tr.,
-drachten (i33), -duncken, -dencken (68,
132). tracli-ken (1), -en (2). druchten (21).
drucken (18). ay-, grau-seu (t. horrere
74). hd. fant-asyren, -isieren (134), -esern
(17) ; phautisicrn (67).
*Fantasis i. cella in anteriori -parte
capitis (76). f. tella (.sie) in dem fürder^
deil dez heupts (8). Cf. cellula memo=
ratiua.
Pantasma (-ata ^vZ. 21. 62), f fasma
74), phasma (Br.), phan-tasma i -sma
148) be-triegnußs (1 sim.), -trugniß (ci»
sim.), -tr. des trauins im schlaffe (75),
-trugnuß ^-dunckeuhcit (134, wo fantasia
fehlt), -drugniß ( 132), -trocnisse (8),
-dryegnisse (18), -duncknisse (66 sim.),
-duncisse (V 5**)^ -dunckcnheit (68, i34l,
-dencknisse ? -droefnisse (132). trugnuß;
traehtnuß von vnwissendcn dingen (74).
trugnuß (63). trigniß (4). betroguiz t
dufels bedungnis (5). bedrugnes ; des
dyfels spottenes i duckenes (21). ge=
drucknisse (81»). eyn drog (19). droch
(13). drock (11). gitroch (i4i). ghcdroch
i bocken i cen droem (108). droge- (23),
droch- (22). dunk- (22, 23) -nisse. duuels
spotuisse (22). duuelich spoknisse (23).
zaubery (110). liplichstingsersclünung
(93). bildungen (62).
*Fantasta vngedom (17). eibischer
(74).
*Fantastari rasen, toren (74).
Pantasticus irrsynnig (1). irre sinni-g
(17), -ck (5^). trugelicher i7). trug- (G),
tröge- (5), druge- (S^), druch- (21), dryge-
(18), droghe- (23) -lieh. pl. halbnarrcu
(62).
*Fantilones v. Faltilones.
*Pantisari v. Fantasiari.
*Phanula v. Phonola.
Pa-, pha-, va- (1) -num {cf. delu=
brum) hd. nd. bedeluis. hd. pet- (74),
betli-, bet-hauß. gotz huys (132 sim.). ab-
gotshauße (74). eyn huß (21). tempel
(14, 18, 23). apt gode tempil (8). mon=
ster (99).
*Panum v. Palon.
*Paonius v. Pauonius.
*Papulare v. Vapulare.
*Papulpa [aus apluda?) galt, faitas
(? 122j.
DiEt ENUACH O'lOSSAKIUM
PHAR
Par hd. nd. mel, mele, meel. melb
91). meyl (IH). simelin mel (6). tinkel
,91, 96). dinkel(85). weytz o. speltz(iio).
weyß (7). speit (132). gryeß l gryeßmel
(65). encorn (100).
Par candidum ammelkorn (Chytr.).
*Faraballum {st. sar.) ledir lioße (8).
*Parago v. Parrago.
*Pharan, paran (17) {hbr.) wtiste-
(9), grüß wusti- (I7j -nunge.
*Pharaphonista v. Paphonista.
*Farato-mae , -blas (Pap.) {i. syrtes,
,,si.paraetoniae LMcare") santquel (isi^).
*Pharatrura v. Pharetrum,
■•*Parbicula {auis) merling (76).
*Parca v. Purca. Creagra.
*Phareas v. Pharias.
, *Par-cillio, -silio (11) slacht- (19),
slac- (11 ) -brade.
Parcimen {i. caro concisa minutata
Br. &c. cf. sq.) hd. wurst. //'/. nd. worst.
worscht (17). ein brotwurst (4). pl. farci-
mina, -nia (76) sunt carnes minute incise
wurste {iW &c.i. wurst (134). worste (132,
133). volsell van worsten (132). wirst fyll
(68). sivlle (.Sum. (•/■. Gf h. V.).
*Par-cina, -sina (11) srmt carnes
diiiise (11), .'iecate (19), ndnute vnde fiunt
farcimina {von fareimina unter. ich.; 66
&c. cf.prc). gehagel (19). helkelse (11.
st. heck.).
Parci-, farti-re, -nare, / farsi-(i47),
faci- [alph. farc- 76) -nare hd. nd.
worst(^, lid. wurste, wurste, wurst, worst,
worsten (132), wirscht (17) machen,
maken. worsten (11). hd.nd. vullon. hd.
füllen willen (13). welln t niesten (9).
einschojjpen (126).
*Parcinia v. Parcimen.
*Fareinosiis i, tortuosus t curuus (76),
scahic infectvx (oi m.).
*Pareseus i\ Phariseus.
Pha-, fa-, va-i5''), -retra, pharitra
(1) koger (21). keger (13). hd. clio-
(104), ko , ko- (3, 12, 151), ku- (7, 18,
20) -clier. pijl- (132), pfil- (110) -kocher
^geschutz sim. koker (23). bocker (67'c22).
kakcr (11).
Pha-, fa-retratus, pharetraetus (110)
sneller (74). gekochert (uo &c.).
*Phar-etrum, -itrum t -atrum l
-etum (74). -etrus (4) hd. boltz. ront
(21), schibiet (G) boltz. schibelichter
pfile o. b., varr. holtz (75). schilacht lioltz
(7). eyu zile bolcz (18. cf. Sm. 4, 252).
czil polcz (4, 47). eyn czele- (17), rueh-
(5i -bultz. en runt holte (23>. eyn pile
(17).
Far-fugium, l -ranum (i44i, -fara
(143, Kii.), -fenum ^Ki.) (i populago 143,
KU., tussilago l vngula eaballina Kii.)
brandlattich l roßhub (126, 144). dotter-,
mooß-, matten-blum ( 143). peerds klauwe,
hoefbladen (KU.).
*Pargia {aus herba marie? q. cf.)
weyßwiirtz (74).
Pari hd. sprechen, nd. spreken.
sprecken (19). reden (17). redden (G).
*Pharialis {cf. farissa? epiciclus.
tyburnium.) sper lach (9. cf. hm. 924).
Phar-ias (74, Ki.), -cas (23) auffricht=
liehe slang die aufirichtlich geet (74l
en slauge de dar geyt (23).
FAP
225
*Paricapcia &c. v. Farricaptio.
*Pharieid-a, -ia (23) {allg. untersch.
von paricida &e. ) hd. nd. dot sleger.
tüd schiesser (i34). mans1acht-er, -iger(74).
*Pharicidium {cf. prc.) dot- hd. -slag,
-Schoße (152), -schoß (67), -SchoS, TIC?.
-slach. totschösse (isi). tod-. doet- (132)
-Schuß (69, UOa, 134), -Schutz r68, 132),
ofl' die schützen gewalt halt (132). todt--
Slag (74).
*Faridus v. Parius.
Parina hd. nd. mele, mel. melb (64=).
melle (22). mell (no). meel (64'^, 132).
_*Farinaea {cf. sq.) eyn boese wijff
die oere boysheyt onder medicinen be=
drijft (147).
*Pharinacia ?-. Farmaeia.
Farinale a(/,v. lueale hus (ni. Aelfr.).
*Parinare melbelen (751.
*Farinat - apula , -um ?•. Parmae-
opola, -um.
*Farinatus vol meyls (13).
Parin-ula, -ola ein wi-, var. we-ntzig
melbs (65). rnclbcl (7.->).
Fa-, fana- (129) -riolus puchticliter
(74). i. poeta t dictator (76, 129), propheta
qui fatur (Gl. m.), hariolus (138).
Phari-seare, -zare, -sare, fariscari
(74) {i. diuidere &c.) scheytlen {\)). ent-
rechten (74).
Phari-, fari-, fare-seus {i. diuisuus &c.)
ain gaischlich igaistlich?/ lud (G). eyn
geytlich judde ,7)._ eyn abgesciieydener
{b'", 9, 65). a. geist (Kaisersb.). abege=
scheiden {10, 12). no gut dunckelgut (12).
eyn glißencr 1 7, 17). glisener (17). pl.
die paydent halber (1, 3. cf. ])aident=
halbncr praevaricator Ob.).
*Parissa {st. sar., x pharetra pijl=
kaickcr 147?) eyn phylehach (19). pijl=
haeck (11).
*Paritalia vuarni-nnias (Gf.).
*Pharitr-a, -um v. Pharetra, um.
*Par-ius, -idus, -rius, -ridus {nur in
Mss. niog., aus farreus : farrago X varius)
hd. nd. gemeng-et, -ich [22). bunt (farius
17).
*Farma v. Farraeum.
*Farmaca-pla , -pola v. Pharmaeo-
pola.
Parma-, pharma- (Gf. ), i'ormi- (]4i,
Sum.) -ceutria, -centria (132, i4i), -zeu=
tria (Suiii.) zoubrarin (Gf.). zubirara(i4ij.
zöbererc (Sum.). zauberin (110). touersche
(132).
Farma-eia, -tia, -tica (76) salben o.
erczeny (8). poisun (99). farina-cia t
-tum e-'^f medicina salben uar (7). far-
maeia (66 &c.), -inaeia (67 &e.) e.^t cesus
{St. eensus? cf. pharnatia (ü. m.), casus
(70) pilorum (X pillularum ?).
Far-macum, -inatum(74i, formaton
{16} salb (74, 76, '^■^). salbung (74).
Pharmacopola, farmaca-pola (74,
(93), -pla (8), formaco- (64), frinaca-
(76), farinata- (7) -pula, l sarmatacula
(74) salb-verkotfor (93), -verkofer (76).
salben-virkcuffer (8), -v'kaulfer (7, 64, 74).
smer snydrr (8). apotecker (111 sim.).
*Farmati-a, -ca v. Farmaeia.
'Parn-aytos (8), -aieus, -oycus (76),
für- l fa-naicus (74) {i. cippus) stog
(8). stoc (120, Sum.). stoch (121). stock,
yt. der gefangen, diepstock, block (,74).
29
226
FAR
FAS
FAS
*Farnatuin »•. Parracum.
•Fai-noycu8 r. Farnaytos.
*Pliaro i<;/' pharao iijypt- i ■ cexar Hr.)
koiiuif; (iS).
*Farra r. Farro. Ferra.
Far-racuni {iii, \w., v.\. m.), -ratum
(74), -rata {j>l. Pap.), -natum (7t;) i.
pilis i.r fariaa /actus ['6), puls ex farre
/Vi(7<i / /)iii(jin\-< ciöu.s (Br. xiin.). imU3 von
Ulli, luflinuli, inuliinel i^Til nu't'lbry (i 17).
Far-, fa- (7(i), for- (Ui. m.), fo- (7)
-rago (, /. filis herba l auena , mixtura
pabulorum etc.) atztz {<juod dutur porcis
O'i inpingumdum \). hd. grop (5), grob,
gemengt (75), gcini.'^cht't (7. ".'>), gemii?clilet
(lÄii) fuoter, futtiT. grat (,) vcy wdor
(23). srate, Mrg. grot (13). groß kleycn
(.*«<• 77). grii'ße / klion (11). grewzz (1).
gvews ^71). grutzon t grioß-. rar. grios-
mol (Kinderspeise 7.5). griu'zo (12, 17)
multzer (i.s.i). gnitz, wick; schulcr,
sanipming der seh.; vngereden mel ("4).
wieken ^7»;). wigken- (17), weekin- (8)
-gemenge. ein miseh-, rasp-, zusammen-
sehwarb-leten ( 126. cf. Sm. 2, t>4-'. 3,
141, 54s). gerstin bluost (64). gsehod (75. j
cf. weit, fiitter vor-, vor das vidi schüt-
ten ; schütte Strohs ; u. s. w. cf. Fr. 2, 236). |
«<7.v.scaefr(j.brora /(?/..* i45. c/'.broma?L t
*Farranum r. Farfugium.
Farreus weytzin(iio). meelich (iS2). j
*Farrica-ptio (ßfi &c., 74, iio &c.), -ptia '
(Gl. \n^. -pcia (17), -psia (74), -tia (76), !
fari-capcia ( 23 ) , -carpstia f farni=
captia (gall. txemoure &c., quia far
capit Gl. in.), fax- i fa- i ca-ricapsa |
(75'. farrikapsia (8) ii. cisfa que capit
farinam ; capsa, eitula, sulgarium &c.
75) mel- hd. -käst, -käste (i33 1, -kasteu t
-uaß (75), -waß (8) -kist (23, 68, 110),
-kyste(i32). eyn cast (farinen). penteU
käst hie 74'i.
*Farridus i-. Farius.
*Farrigo v. Farrugo.
*Farrikapsia v. Farricaptio.
*Farrius r. Farius.
*Farr-o, -a {cf. reda) sehlit-teu t
-kuehen ' 75).
*Fa-, fe- [aljyh. fa-) -rrugo (quasi
farris, ferris erugo i. itnmundicies
alicuius rei 110 &c. , cf. ferrugo) rost
(110, 13-2).
*Farr-ugo, -igo (19) in spica dop (11,
19). kuop (19).
*Farsa vriirst (.Sum.).
*Farsa /. fatigata (139).
*Farsaria v. Tussilago.
*Farsilio r. Farcillio.
*Farsina v. Farcina.
*Farsinare v. Fareire.
*Farsus wol gefuUit (8).
*Farta, g. -te vol (8).
*FartHgo Schuber (2. cf. Sm. 3, 3i3).
*Fartalia /. patella; aus sartago?
cf. faritalia) phanne (Sum.).
*Fartaliciuin v. Fortalicium.
*Farticia feig do mit man wurst
macht (74. cf. ladum &e.).
*Farti-nare, -re v. Parcire.
Fartor hd. wurst-, wurst- (7), wärste-
(6), wirscht- (17), hd. nd. worst-macher,
-meeher, -maker. wurster (74, 93). fuller
(8b). kuter (23*. kotter (74). meczler (18).
Fartorium , fore- / foc-oreum (t .
locu-i carnißciutti rbi intestina i-miindant
75) worst- (8j , kottel- (4), küttel (3),,
kutel- f enddel f sidcl- (75) -hoff. j
Fartiun füll, wurstfulle, gehackt
»lei.-<(li (7i). fülle (126). wlni.sse (11).
Partus />ti-. irwilt (13). I
Far-, fer-tus, f, panis flad-o (120,
121), -e (100, .Suni.). ,
Pharus vyn groß berch (18). en
grut i). in (lerne mere (23). turn auf «lern
inere (9i. allergroster t. iu dem m. hcy
alexandria (74). eyn dorn uff (8), orfe ,
(17) dem m. 1
Pas, phas, pas (76) vr- (19), or- (8'') ;
laiii). or-laub (5), -lof (23, 100). erlaubt ,
(7). hd. zime-, zemc-. ezini-, zein-, bil-
/ get (88), nd. teme-lich. behorlich off
eyn weth, opgesetzt o deo (i32).
*Fas ?■. Fascis.
*Phasallus v. Vasallus.
*Fascenni-a, -na &c. v. Fastema.
*Fascennine r. Fescennina.
*Faseeoli v. Fascialis.
FeLseea jjI. li. honores 66 &c.) erc(17).
ags. god-uuebh (94) ; faces guoduueb
(136); cf. Gf. 1. 646.
Pas-cia, -tia ( 75 var., 76), -ci (8^),
-ciga, f -ciola (66 &c ) , t -ciala f fa-
eiale (147), uascia(l()) (i. arphago 147)
windel (S*»). w.-snur (iö, 77), -suore (13),
-snor (23), -snoir (147), -baut (11, 22^),
-band (19). windel o. wage snur (6). hd.
wage- (16), wig- (49), wickel-, wegkel-
(21), wikel-, bar- (12^ -snure, -snore,
-snur, -schnür, -snor, -snoer (19). bind
(93). binde (23). bende (loo). bentlel (7).
bürsten bender (8). hosenpeutle jjL (in).
wiegpannt (1). wigen- (4), wiegen- (76),
wegen- (5, 23), wagheu- (22'), wickel-
(1 io),wige- f mamm e- (99. cf. f. mamillarum
132 &c.), manne- (108), wynde- (147)
-baut, veeschc (108). windel doeck t
snoer (132 1. piude da die kint gebunden
werden in der wagen (75). eyn zwenger
(17. cf. altn. tlivengr corrigia nhd.
zwinge copula u. dgl.). vberinuder (75).
iebermieder (76). ower- l ober- (75),
vnder- (76) -henide. liste (Sum.). müder
als auf einem frauen hemde (74). halß-
(Fris.).
*Fasci-alis, -ale, -a, -cvilus, -olus,
-ola, faseeoli U4i), fasiola (104) win-
diuga (127), -tinga(i4i), -tinge (104),
-dinch (121, Gf.), -dinc (120, Sum.).
Pasci-are, -ari (ui), -re, fastior
{pss. 76j winden off snoren (132). win-
deln { betrigen (9. X fascinare). ein-
fatschen (126). wickeln (m). in-w. (110).
binden (iio, 132).
*Fasci-cula, t -ola (75). t -s (1) en
grot baut (23). wintschuure (75).
Pas-, fa- (47) -ciculus, t -cillus (74)
bundelin (7). gibuntilo (i4i). gebun-deln
(47), -telin (sum.\ -t (17). bunt- off pex-
chen (132). paquet (i26). bort (13). borde
(23). bürden (11). burd- (65, 110), buscli-
(65) -lin. borcieuken (99). purden ; welle=
holtzs (74). garbe t sichling (16). f.
i mirre eyn gebundelin vngeniachs l bit=
! terkeit ('12).
I *Faseiga v. Faseia.
\ *Fas-cile, -sile (11) (puerorum) hair=
I seyle, Mrg. ein herenseyle (19). haerseel
! (11)-
*Fascilire r. Fastidire.
*Fascillu8 '•. Fasciculus.
♦Pascilo ('. Fadulus.
*Fa- V. Fi-, fu-scina.
Pasc-, fast-, fac-, fass - inare win-
den 11, 19). i)e-\v. (17i. wickelin (19;.
beburden (l). ))epurden i3). sieren (108).
v'-s. (11), -schireii (99), -siehern (8'', 9).
vergalstereu (126, Fris.). hd. zaubern, be-
z. (;■)'>), czevberen (3 sim.), verzobren (25).
toueren (132;. betriegen (H). begeuckeln
(9). breuwen {ut anes 108. cf. brauwcn
Omare Kii.j. fas-tio / -tineo l -sio i.
incanto t adulando decipio (76).
Pascinatio zeubernisse (8). mascrunc
{i. laus stulta Gi. 2, 88 1, i. q. ags. mals^
crunga Goih. wtb. .m. 17).
Pasc-, fass-inator zcuberer (8;. ein
zovbrer mit werken (93. c/". incantator).
Pascinine v. Fescennina.
*Fascinolae r. Fadulus.
*Pascinula v. Fuscinula.
Fascinum zober ii2ij. zhober (100).
hd. zaub-erey, -rey, -ery. touerye (132).
Pasciola /. fasci-a, -alis, -cula qq.
V.) hd. binde (7), arm-b. kicinbind (93).
bendle o. sehnierle (91 sim.). halßgollerle
(126 sim.). wagen- (iio), wickel- (68),
wint- (75) -schnür, eyn lays off wonde
bendelchen (i32j. loßbendel (42). lesser
bind (93).
*Fasc-. fass- (11) -iolus ii. fascialis
q. V.) beudel (looj. bint-ryeme (Id). -ryem
(11).
Pasci-s, f -cula >1), f fas i'65, 100)
hd. nd. bord-e, -ene 'i06j. burd-enc (99),
-iu (68), hd. -e. last 168 &c.). i)aimdt (1).
fartel iHen. cf. fardello &c. Dz. wtb. 199).
*Pasciterium &c. i\ Pacitergium.
*Fasciuni eyn wyege (19. cf. falcis
id. Gl. m. ;. ^fassinüm wiege t p'apus
priapus, X fescennine? llj.
Fase, phase ii. transitus) hd. vber-,
ober- (5) -gang, übirfart (8). ouerganc
(23, i32j. phasae (^jcr j^weni) phase (Gf.).
*Phasedes &c. v. Fasianus.
Fase-, phase-, base- (Gf.;, phaze-
(141), face-, faze-lus, t phasellus (126),
pahselus '76; hd. eyn groz, groß, kleyn
(66 &c.) schiff, groz sclieff (3). schiflin
(93, textons 8j. schiffelein (9). luttik
sehep (23). eyn schiff '8, 19). en schip
(11). stuveseif (Gf.;. ain schif mit aim
bom (pahs. 76j. waidling (74, fas. 76).
caue scbeff 1). cauesclief (2/. kaue (5^,
10, 23). kaen (12;. ein clejm schifflin
(i34j,schepchen of boetcheu; acheu(i32).
nachen (7 &c.). nach (21, 49). nagen (13).
nawen (126. cf. Sm. 2, 667). zolle (8. cf.
icymba). tuUe (9). chiel (i4i). fasell
I (Fris.).
. Fa-, pha-selus, -seolus, fasiolus
! (Sum. w) degumen) wolff streel (i. lupi=
nus 64). fas-öl (93), -ein (143, Fris.), -ilien
I (76). fäßleu (126 sim.). arwiz (Sum.).
I *Fases r. Pasces.
Fasci-, phasi-, fassi- (i36), faci- {
faysi- (11), phase-, fase-, vas- {q. f.),
fays- (19), fes- (i47), fali- l foli- (9),
fal- (8), fursi- (94») -anus, fasionus
(76), phas-edes (23), -ides (76) hd. pha-,
fa-, va-sant. phas-hant (9), -eiit (19),
-eben (-thon? 20), -yau (22), -elhan (4).
hd. fas-yant (5^), -an, -chan (1), -ihon
FAS
(84), -elhun (4, 75). vas-and (6, 9), -han
(45), -huon (102). faßhaii (9i). fysan (152).
feu- t pheu- (23), foy- (22) -san. pheiz-
t veiz- (11), feys- (132) -aen.vesayn hoen
(147). moer- (los), byrcken- (77) -hane.
vrhan (88). ags. uuor-, por- (94a) -hana
(94ab), -hoiia (13G).
*Fasiolus V. Faselus.
*Fasionus v. Fasianus.
*Fasis sete zu brechen (8).
*Phasis V. Emphatice.
*Fas-ma g. -me, i -matis {i. idioma
Gl. m.; c/. fantasma) nachts gedwesniss
(147).
*Fasselas i'. Fadulus.
*Fassianus v. Fasianus.
*Fassile v. Faseile.
*Fassina-re, -tor v. Fascina-re, -tor.
*Fassinuni v. Faseium.
*Fassio V. Fascinare.
*Fassiolus v. Fasciolus.
*Fassorium v. Fossorium.
Fassus bekaut (8).
*Fastanum {alph. fasc-, cf. fusta=
num) sardök eft parchen do'i). saerdock
t fasteyn offt sarack (132). ein sarck {sie
110). serg (68).
*Fastema /. clausibilis fallacia ain
vogelschlag (7g). Cf. fascen-ia (,Br.), -nia
(74), -nina (147, Gl. m.) i. clausibilis
vallatio (Br., Gl. m.); hainey ufFstaecket
(147); plausibilis fallacia schmachende
trucknuß; zawberin (74. X fascinare).
*Fastenime &c. v. Feseennine.
*Fastendo v. Famelicus.
*Fastia v. Fascia.
*Fasticare {cf. faciscere) i frequenter
facere {ig).
Fasti-diari, -diare (134), t -dire
(110a), t -re (68, 110, 132) v'drie-ssen (G,
75, 132), -ßen (134). v'dryes (132), v'drieß
(68), v'druß (110) machen, fastire vV
smohen l hochuart triben (G).
*Fastidigium v. Fastigium.
Fastidiose verdrießlich (75).
Fastidiosus hd. v'drieß-, v'driß-,
v'triß- (18), v'dries- (1), v'dreß- (21),
v'druß- (8^), nd. vordrct-lich. ver-
driessig (69, 110, 134), -triessig (iio^'),
-drußig { -achtig (i28), -drisselich (152).
v'drossen (8, 68, 75, 76). vol verdries
(132). maßleidig t vnwirsch (i26). hoch-
lart (8), -fertiger (75). :
Fas-tidire, -eilire (7), facidire {alph.
fast- 76) {cf. fastidiari) hd. v'-triessen
(110), -trißen (18), -driessen, -drißin, ,
-drissen. -dreißen (8^), -smchen sim. \
v'dricßunge doyn (.5). v'dreßing don(20).
verdryßung thun (7). vordreten; vorsam
{st. -sman); houart driuen (23). v'drieten
(11). hochfart treiben (1). nicht mögen
^ v'smaen l Avalgen {i. tedere (132). ercken I
(I2fi).
Fastiditus verschupft (i26, Fris. cf. j
Sm. 3, 380; versch. von «<je«. verschnupft '
= vcrdroßen cf. Sm. 3, 494). erleidet ,
(Ki».).
^Fastidium v. Fastigium. I
Fastidium {i. tedium t superbia) hd. v'-
drießung, -driessung, -drißung (5), -dries
(1), -dryße (19), -druß (65, es), -droße
(10), -droß (8b), -dreßenes (21), -drossen--
heyt (8, 9, 75). v'-drietzynge(i32), -dret^
nisse (23), -driet (11), -drit (99). sode
(105). hochfart (68). verdrossene h. (75).
FAT
Fastigatio der spitz (126).
Fasti-gium, -dium, -digium (12) hd.
hohe, hoe, hohe (67), hoche(68),hoge(8b).
hoghe (23). eyn h.w'schop (22). hoicheyd
(19). hoecheit (11). hocheit; eere; ein
fürst, forst (110 sim.). hd. furste, forst
an eym huse (18), fyrste, fyrst, ferst
(13). verst (23). gybel (111).
*Fastinare &e. v. Fascinare.
*Fastior v. Fasciare.
*Fastire v. Fastidire.
*Fastiseere v. Fatiscere.
*Fastiualla v. Kakukilla.
*Fastuluin v. Flasco.
Fastuose trug-, listig-lich (74). ein=
bildisch &c. (Kia.).
Fastuosus hofFertig (110). voll houerd=
ien (132). protztz t hehrlich t kundig t
guetduncken l dunckelguet (125).
Fastus adj. sbst. hd. zeme-, zim-,
zjanme-, nd. teme-lich. bran-ckisch, -ck,
-ger (75). hd. hoch- (8), hof-fart. stoltze
(I26).
*Fasula gall. vesse, fesse (122).
Fata ('. Parca.
Fat-ale, -alis, -ilis (3), fantale (8^)
glucklich von got (110). abentewr-,
geluck-, rescher-, tod-licher -is; -e id.
o. der tode (74). hd. eben-, aben-, auben-
(68), oben- (8), offen- (6), nd. euen-
turlich. eben dorlich (18. X fatuusP).
ebenthuerlich (17 .^im.). obent duerlich
(21). ewentewerlich (3). obenttirhch (49).
vrlacliher (.'^um.).
*Phatanus v. Platanus.
Patare {i. fato destinareax. m.) wicken
(19). bescheren (76).
*Fatari {i.multa loqui Gi.m.) v. Pateri.
Fatatu-m, -s hd. nd. beschert.
beschcyrt ( 152 ). beswert (4). gestoret
(18). gescherpht (7). beschaffen (2. cf.
Sra. 3, 332).
*Fate V. Fatetum.
Fat-eri, -ere (1), -ari (134) {i. loqui
134 &c.) hd. nd. bekennen t bichten. hd.
be-ke)ien, -scheyd(m. offenbaren, belyden
(132). lyen of gien (11). begien (99). be-
(iio), ver- (G, 64, 75, 88) -iehen, mit vn=
willen (6), das gelogen vnd ver-leugken,
var. -laugknen die warheit l vegeben
( 75 ). betzwungenlichen v'gehen ( 64 ).
beichten (4 &c.).
*Fates {st. vates; c/". fatua Marc. Gap.?)
prophete (8).
*Patetuin ags. ? faregem (ise^. s^face-
oder fata-tum? Leo) = fate foragem
(i36b. cf. prc. '. lat. forago?).
Fati-dicus, -licus (76. X -loquus) [i.
ydolatre pl. 100, sortilegus Pap., saeri=
legus t mathematicus 76) bescerere (100).
Patiga hd. müde-, mudig-, mudi-,
müde- (i5i), mode-keit. modicheyt (22,
132). mued-igkeit (110), -ung (2). mudung
(1). muunge (8).
Fatigare hd. müde, muyde (102), müde
(6), mied (67, 68), hd. nd. mode machen,
maken. muhen (19). muhen t hellgen
(126). muwen (8). müden (9). moyen (11).
vmb treyben (64).
Patigari müde werden (17).
Fatigatio miedekeit (67 sim.). mud-e
(i26), -ung (65). muglose (l26).
Patigatus hd. müde i m. gemacht
FAU
227
stm. m. gegangin (8). mode (21, 23).
gemodet (21). mug- (126, Pict., Das.),
mucht- (Pict.) -loß.
*Patilieus v. Fatidicus.
*Fatilis V. Patale.
Fat-, fast- (76), fac- {q. v.) -iseere
i. lassari, marcescere, abtmdanter aperiri
(Br.) ; lasso, ahundo, marcesso prs. (76).
auffklecken (126).
Fatuari, -re dorin (8). toren (9).
thoren (68), geck oft' dorich (122) ma=:
chen. nerrisch m. 0. thun (110). sich er=
gauchen (126).
Patue gecke- (132), thor- (68), uer-
(110) -lieh.
*Fatues mer-linsin (96), -kuse (85).
Fatuitas vnsynn-e (12), -ickeit (10).
doer- (11), thor- (68), nar- (110), geck-
(132) -heit. narrey (126).
Fatum ( cf. parca ) vergengclichen
dingen anhang nach gotes 'fursichtig=
keyt außgaug (64). gluck, schicklichkeit
des glucks (65). gluck von got (110).
be-scheret (13 &o.), -schiße (10). der
tod (64). dot (8). hd. aben-, eben- (5, 9),
oben- (8), nd. euen-ture, -tur (23),
-tuer, -tewre (9), -teur (67, 134). e- (17),
o- (21) -bentduer. abentdure (8^). eben
dore (18. cf. fatalis). ofentür (G). vrlage
(Sum.).
*Fatus V. Paustus.
Patuus hd. nd. dore. hd. thor, toyr
(5, 7), thorechtig (Fris.). doer t geck
(132). ghek (22*»). vngeschmack (126).
tolmiger (74. cf. manisare).
*Favagello v. Favelago.
*Pauata {cf. Gl. m. 3, 486'>) pungo
(Sum. VI. .'<m. 1, 287).
*Paueio volburt In qwaiden (i47).
*Fauciosus {cf. fau- Gl. m.,fac-tiosus)
V. Artox.
Faudicus {i. palpanista) der gunst
sat (8). g. -sagiger (74). wairsegen {sie
19). waersegger (11). war- (es, 110),
wair- (132) -sager. plumenstricher off
smeeker (132). ein falwen hengst, var.
henst, stricher (110).
*Pav-elago, var. -agello, ital. fevo^
scello (i. serofularia minor) feigwar=
tzen-, schorbocks-, klein schol-, meyen-
kraut ; feigblatern ; rammen -, biber-,
pfaffen-hodlein (143).
*Pa-,va-(i04) -uellus (a?«« flabellus ?
anders Gl. m.) wint-a (141, Gf.), -ile (104).
*Favenis v. Fouenis.
*Fauer ( aus fauor X vafer ? ) ge=
feiiger, weyser, t stultus (74).
Pauere hd. nd. gu-, u- (99), gü- (G),
gy- (67), go- (21), vergy- (64) -nnen.
gun (18). gynden (13, 76). hel-phen (19),
-pen (11). lieb (9), lip (8) habin. holt
sin (17). wrighen [22^^).
*Pauide (aus aviide) v. G-elluans.
Fau-, Vau- (G), fam- (IG) -illa hd.
nd. (ein) vsel. hd. üsel, vßel (65, 69,
134). vssel (65 var.) v- (5, 16), v- (12)
-sein. Vsele (81»). yse-1 (G), -In (18). isel
(49). V- (74), y- (65) -nscl. eyn as=
sein (21). ozele dat van deme vorbran=
ten stro wert (23). üssele van stro;
grude t kole (22b). osele l grade (22).
ein ozelen (3). osel (i33, 152). ossele (8).
ags. ysle (94'''). fule i feule (Das. a. d.
Lat. wie falawiska &c. cf. Dz. wtb. 136).
29 *
22S
FAU
FEB
FED
ualwisko (loi «>».>• f' IwtTSchen (93).
fiil liso 11 Mri;.'. wiscl» Silin. ). -misoh.
gluiist. <'rlo.>;cli<'iit'r piiiist «Heii.V pneist
(FrU.I. »'in erlÄschon giieist (Dm.). er=
losclnior ffonist: pluii.«" nsfil. plunz(Fr.).
pciiisf f aiiiitz. »'irr gnist. .{laniMst f
(Muritz (64). nd. ponstre (nn &c ). gewp=
Store i7. w st. u). /"/- aschon in neron
die piK^i^t gt-trofluMi cf. (i.Mh.. wtb. "2,
i7s) siml ; belg. eii ircnoisttT / glioblusto
glioistcr«' (128't. eyino-ren (74|. -r {W^.
emcro / lievt asclie ^22*^). lieyßc a.(74i.
atnt'r / glojicl» a. iChytr.V glu»'t of en a.
(11 1. glut l pssfhen (19). glud (18). glo=
heil Uli), hd. tuuck. nd. viinke (leo),
vonck (1.3S). flige (61. sprenckel (109,
iin, 1321.
Fauillaceus äschächtig (^i26t. asch-
erlitig 1 -'S \.
Fauillare rf. (ü. m. h. v.') i. cauil-
lare / circwnuenire (76).
*Pauillus ( : fauus"! weyspl, bynenku^
nig (711.
Fauis-or. -sor vischer (U"). ags-
lift\t«rf ''. (uhdator Gl. Aelfr.).
*Fauitiosus poß guustig (75).
Faun-US, -os \'.u) scrate (im sim.).
voU'iicel (;»;ii. pl. uualt-scrocliel l -seaze
(v.i.). ags. wiidt' wasau i 94 ). fann-us
bobbijii; -i f -icarii sijnt affgaede der
walde ^147).
*Fauoneus r. Fauonius.
FauoniuBa /. leue ;Br. &c.i, lene (76)
odium. balJ ano (8), on (76i sacli. hasse
an j^athe ilT). hat dye liclitlick ver=
gheit (147).
Fauon-ius , -eus , vau- < v. ventue;,
fa- ^!ii -onius, fauonius (7tii kd. nd.
west-. weiten-, wcste- (i>nU \yester-
(7. 67. 13 1), abeut- (75), ags. uuestsud-
wint.
Fauor hd. nd. gunst. hd. gonst.
Fauor-abilis, f -osus (74) hd. nd.
günstig; liebg. (77); guustig (6); gunst-
ilii-h [r)^ . -ilig (13), -lieh. -lif. gun.?lic
(2"2). gynstlich :'67V %Tistelech (ofn. guu=
nelith (^"21 '. gonstig f konstig t lieblich
(17). holt ."")■ gnung-h. (74).
*Fauorabilitas gunst i7.=;'i.
Fauorosus i-. Fauorabilis.
*Faus [i. ^'lua Gl. m.) v. Faux.
Faussarius ay.". steva (Gl. Aelfr.).
Faust-ini t -e abeutewr- , -selig,
tod-lich 74 .
Faustitudo abrntewr- . tod-licheit t
Seligkeit [li).
*Faustuni v. Frustum.
Fau-stus, -tus, fatus (76) hd. ge=
luk-, gluck-.«ain, -lieh, gluck-ieh (i32),
-selig (Hl. seliger, abentewr-. tödlicher
(74). zelich (11). eyn ebenturlicher 5,
7) menthß (7i. ebentduerliche (17). eyn
eben dore (18). eyu event duvlicher (21).
en euenturliker (23).
*Faustus gun.ste (8^).
Faustus .x. g. -us ^/. faustitas Gl.
m. ghiok (6ts. 110). geluck l vurspoet
i -waluait 132).
Fautor hd. nd. gunne-r , -re (23).
gonuiT (7. i.<!2). gunder (18). gyuder(13).
Pautrix gunn- (7.ö), günn-, auffent-
halt-. heistend- (126) -erin.
*FautuE >:. Faustus.
Fauu-s, -ni, ffafus fi^) (t. brisca)
hd. seym ; honig-s., -sam (7.'5), -sain? (), met-er(l'2), -ter (i».^), -ern (17 &c.), -ram
4V .sani" (i», .«^anin. -seume flO, i33, i.si, l -terev (74). mertert s.tV ordtgall (143).
■ •■i.i, -roß (C. 128), -ros («). -rasse (134), *Pebrire >: Pebricitare.
raß. mrr. -ral..en,.reß. -roeß, / -waben \ ^^^^^^ ,^^f ^,^,^ ,^^,,,,^. ^^,^^ kaltwee,
(«.')). honieh-seine (14). -zeni (23). zeein ! j^
(11. (!8). zeni (23). hoenich raegh oft'
seeni das), honick («s). hunig-.stim (7.'<),
-raße (M). raß (Aiberusi. honig iin
waeliß {in)). honiiig .stokeli r2). huu^'-
racß / -raß (t;.5). -wcttel («7i. die süße
d»'s iiunigß o. der wapp, rar. wab (k4 i.
*Pauu-8, -m gunddig .-^in (18. ans
hunig.'^eiin X gunstig '. lauere).
*Fauus (X faunusi got des waldes
o. l'eldes o. honigs-iin {H).
Faux, faus (iU'») ein baikezan o.
der g'.unme ((56, 7o). baekenzau tti;i, i:!4).
l'agzane (132, 152). guoino i i4i). hd. nd.
gvune. der guoni (iio). gfiin i kiiine=
back (Hl. guni (r4 &c.) in dem inund ;74).
gomme (17). hd. kiu-. »jrf. kene- i keune-
backe. der kinde back f daz rot in
frie.sen d, 17), triezen (3); ,'^uehte; dy
kalte, die kalt sucht, seuehte (66, 70,
i.ii). dye kalde sciiche (152). der fro-
((5). fro- (88), fre- (14, 126) -rer, freer
(13). dat kalde (132). koldc (i09). de k.
.•äuke {2"2 . die rede ^ caildc 11). byfer-
sucht (X biben? <:/'. febrifiiga biber-
kraut) l knlde (12). ritte f suht (93).
ritt o. vicber (76). den riten tacc. 4).
ritten 7.')). fcber (i26, 132).
Febris acuta dye quartainc (.'S).
F. cottidiana, terciana der teglich,
driteglicli ritte mh).
*Febritare v. Febricitare.
Februare hd. reyn-igen , -egin (8).
rainni iclu^ii 76).
Februarius horu-uug(l &c.),-ug(7, 77),
dem fisch (18). kynpaek. paekeuholin j "»g V ;") , -">ek (23), -unt ( -mont .■* 5" )
(74). der räche (7*4, 76). wangen ^13). K^PUi-1^. -kel/. (Fr.), spork-el (i47), -il le ?
der gitz (125. i. q. geiz pSAi^Oi; Sum. 2,1 ^,, , , ' ' ... , '
89?) eingang der Itat (64). pl. klusen j -.-^ebula .w«Y msa vectilia (76), aus
(88). ag.s. weo (94»). , ünbula 6'. v. üctilia?
Fax, faxis iis-) [i. facula, funale) ' *^?P^ (sf- »i- m. h. v.; .■^t. flega?)
kd. nd. fackel, kyne-f- vl3). faehel (93). i '^^^'«'bil l phflaeke (9).
faike-lu, lar. -n (75;. Ä(i. schaup, schopp
(6), schaub yl, 4), schabe (i52l, schautt'e
(^13). liecht 0. puchel [st. pnschelV 1 ).
tor-tyse 1 132), -ditze (i09), -scheu (V2e
«im), wysche (,8'^ sim.). weysch (5). wiße
Fee-, fest-, perfic-ialis parsevaut
(^147. a/rz. persevaut mhd. persant).
*Fecicedula v. Ficedula.
*Feciniuni v. Fenicium.
Teclum {alph. feb- i4i ; c/. febula?
(14). wisse (13). wüsche (19). wiis (12).; ^r.'-^.'iry'-'}^ ii i ' ^.^
wis i Wasch (22,. blas (23). wipe (.06. ir«"'^ '^^^''^'-f-^' -3 vehlachan (i3i>^). vel=
108). wase M08). brant . loe). ' '^"^^ ^^^V-"
*Faxare r. Faeiscere. *Fecordxa ,..t. veo wemudikeyd (.ob).
„_, . .^ . . Feculentus truß- Meym-achtig(i26).
^Faxinana >■. Faceinium. ,,^fi^^^ ^^^^ j^^^^^.,^ .{^^ ^^j =,;^^^;
'^Faxinus ^cj. fraxinus , alph. fax- ^^llo). gestlich ii32).
110, 132) asch v6. 67. 76). asch« .75).Ät/. *Feculentus r. Fetulentus.
nd. esche. aspe (69, 133, 134). espe (66, -, , i, r i i
70, 151, 152). essche-. Marg. esscheu-holcz ,,^^^^,'^^^J^. ^f frucht-bar, -ber, -per
.13). hd. ospen-, eschen-, eßsen- (21), | i,!^' "''f'"'?'^ '1.^'^ ^'^p'! (6^- ^'/^^^lit--
esseu- (18), aspeii- (7) -bäum, -bom: ^*^»'' voller tr. ^ n wol frochtbar (5),
frvssen (b^: ous fraxmus?). swauger macheu. n^. vro.-htbarich dl),
vulle vruchtbar (23) makeu; dugen \n=
Faxis V. Fax
*Faxire i. •>'f7;t'Wre (76')begraben(8,9).
*Fazelus &c. v. Faselus.
*Fazinole v. Fadulus.
Pheb-e, -es mane (11,19). die maen
(132). mon (68). der mon (iio).
*Phebes fcf. prc.) got der weyßheit
(74).
Phebus, f febus (75) sonne (8, 19).
zonue (ir. sunue (9, 75). dye son t der
mote {sie 17). mon (9). tag (75).
^Febimus v. Fibrunis.
*Febrefugia v. Febrifugia.
Febri-eitare, -citari, -cinare, -tare,
-re hd. daz kalde (i33, 152), kalt (66,1
70, I61), k.-wee (134), -we (64, 69). frie= |
sen, frießen, tresen it)) haben, hau^ hayu
•133\ leiden (6i)./liden 17). den frorer
hau B. die suclit haben (7). die kalt
sucht liden (68'. hd. i'risen, friesen d^''-
tioberen(li. kaltwehig sein (126). vreseu
(23, dat vresent (22,, rede (loe) hebben.
Pebricula ein feberle f kaltwehle
(126\
Pebrifug-a, -ia S7). febrefugia fiber-
(3). vyber- (9), ifieber- f biber- (143),
-krawt." mat-rona (105), -irna (127, i3i),
irna (87). -renn (93). -reia (95), -ere (47).
lugen
wrucht (22). t'ruhtbereu (8^ ). fruchten (77).
Fecunditas hd. fruhtber- (8^), frucht=
ber-. fruchtbar- (68, 110 ), fruhbar- (65),
frochber- (81, wolfrochtbar- i5). fruchti-
(17), mütterlich- ((ib). drachti- vl9) -keit,
-heit (,681. vul vruchtbaricheyt ('22, 23).
drachtieheit dl).
Feeundus hd. frucht-par (1). -bar,
-ber. -ig ( 17 . wol (4), vol (7, 18 >, vul (23), vn-
(22) -vruclitbar. frochtber (8). wol frocht-
Ijar (.")). fol fruckber machen (sie 21).
vrochtbarieh {\1). trachti-ch (11), -ck
(19). geylode (ö^).
Feda i. /ex (75); fex olei f vini (76),
V. f aeeti (Gl. m.).
*Fedalis wepjngairti (104. cf. pedalis).
*Fedare r. Federare.
Fedare vn- (5, 6), v'vn- (9, 17), ont-
dl I -reyuen. hd. nd vn-, hd. v'vn-reynigen,
hd. -rej'ngen. vnrein machen (67). solen
(22, 75). be-s. (17. 23), -sodeln (5), -selben
(9), hd. -sulpern. kleyben (75). stenckeu
^76).
Pedatus (t. maculafus) beclei-bet(75<i),
-det ,7nabc. X n(j_ bekladdert?).
Ped-erare, -are (8'', 9) hd. geloben
(9 &c.) vor gelt (5), mit trauen (75);
globen ^8ah&c.) für gelt (6), vmb g. (76),
FEL
FEM
FEN
229
körn g. (7V zusamen globen (fis). gelaben
vor gelt (21). gelanbcu vergen {sie 18).
gelubd (1), globde (^^), vrede (i.S2),
pmitgenoü vnd tVid (fi4) mach(>n. vor=
luMsstMi von gelt (4). loiu-n verschult
(22), uppe woker (23). getruweii (10 &c.).
fryedeii (19). vrodeu (11). sich zusamen
verbinden (iio).
*Fedir v. Fudir.
*Fedona vngotreues-, neydisch-tier
(74).
Fedosus (i. fedus r.r., feculentus Gl.
ni.) vol vnraiuigkait (70).
*Fedre-fragus, -fagus v. Fidefragus.
*Fedula {arbor, aus ferulax bedula ? )
pirgk (74).
Fedus adj. stinchund (1). stinck-lich
(88), hd. -ende, -eiit, -end, -unge (t.52),
-endig (5), -ich (i32), -ech (23). stingket
t gal (vor fei 21). ontreyn-t (11), -en
(19).
Fedus .s. hd. lobede (77), ge-1. (5,21),
-lobde, -lubde (10, 12, 4), -lubd (uo),
-gloptc (8), -lobecze (19), -lopniü (18).
glubd (1). lofte (23). lauede ^ pacht (11).
vrede (11, 19, 132]. frid (iio). pcys (132).
ozins (19). v'-bindtnuß (9i), -buntniß f
-heissnng (65), -heysnys (4). puntgenoß
(64).
*Fegedo grieben (sum. (/. (if. 4, 3io).
*Phegeton v. Flegeton.
*Fegillum sydin ryse (8).
Fei, feil (134) hd. nd. galle. hd. gall.
*Fel draconis cigelinta (Sum.).
Fei terre ijierba, i. febrifuga &c.
143) metern (17). materie (96). auri-a
(143), -ne (47).
*Phela-x (74, 7.5, 7«), -tes l philax
(75), pl. velaces («'. jnngues et crassi 7«)
leibiger, vaister (74). /'. epieurus fuller
mit essen vnd drinckeu (7.5). philates
faist menschen (74).
*Fele V. Felena.
*Fel-echus, -leti (17), -ethi (01'') {cf.
cerethi) «(/.:>. eorodmen, fetheheres
yrneres (!)4''). bcschirmer (8, 17).
Fele-na, -s (/. ceru-a, -us) hirtz,
var. hirs, l hind (75). felis pech l hartz
(74 aus hirtz missv. ?). i. anser siluestris
(Gl. m.) ; capreolus (Pap., Sum.), cerua
l dama (Pap.), rech (Sum.). feie i. folis
sc. carpulis t damma (vh).
*Felethi v. Felechus.
Felfulesbet v. Fulualabia.
*Felibon gesta (Sum. vi).
*Felicina [aus fil., i. q. filix minuta)
ags. coforfcarn (94'').
Felicitare selick machin (19). zelich
makcn (11).
Fellcitas hd. selich-, seli-, selde- (21)
-kcyt. zalicheyt (23).
*Felinus (; velum?) segil (b^).
*Felipendula v. Filipendula.
Feiire vox pardorum (Gl. m.).
Felis V. Felena. Furuneulas. Cam=
polus.
Felix hd. selig, sälig (134). se- (18,
22>'), ze- (11), za (23), sei- (132), sal- t
hil- (22b) .lieh.
*Felix V. Filix.
*Fell V. Fei.
*Fellator sonderbarer hurer (ki^. Mrg.
e dial. Dilherri).
*Fellax (fello X fallax) betrogener
(8). argheii.stich (23).
Felle-, felli- (74. 76), falli- (75) -monia
(i. dolus 76. cf. fellonia) trogene (8).
vntrew- t list- (74), arglist- (75) -igkeit.
Cf. fellibilis i. subdolus. amarus (Pap.).
*Fellenus {„de feile") hinter (.^«c 19).
*Ffellera v. Falera.
*Felleti v. Felechus.
Felleus hd. bitter, beter (13).
Fellibilis v. Fellemonia.
*Fellicus (r/. fellitus) gallig, vlg. bitter
als die gall (75).
*Felliinonia v. Fellemonia.
Fellineus galliner (i3i, i4i).fellineis
oculis i. caesis (Pap.), var. coesiis (ci. m.).
"^Fellis rech heub (7), aus felis rech
hiiidV
Felli-tus, -cus hd. bitter, byeter
(151). hantig (74).
*Fellium i. psalterium (76).
*Fellonia {cf. Gl. m. v. felonia) vn=
trcw (74).
*Feloeena v. Ficedula.
^Ffelter {st. veiter) eyn wynt (5^).
Feitrum v. Filtrum.
*Felum ?'. Filum.
*Femaria v. Fenaria.
Femella jung-frawe (18), -frau (7j.
iuniVauwe (5^). junfrf (21). freugin l
mctchin (17). fi'owlin ; sy, pl. syc (77j.
iuncvrowc (23). wiueken; se (22''). wybis
iiamc (8).
*Femellanus gotz (8. cf. efFeminatus).
Femellarius wyp- (19), wijf- (11) -lieh.
Femen hd. cyn wibes-hoff, -hufte,
-lioflFc; wcybhufl'te (74); weybcs-hufft,
-hüffte (67). weibs (i34), der frawen (4)
huff. lurf (93). hufft (13). en wiues-hof
(23), -huft (22). hifi't t lenden (68). wijflfs-
(I32),wibes-(iio)-l.,ofidyen(i32).vreuwcn
lecnden (11). frauvven lende (19). dich
(100). die '^99).
*Femigene vlisjicne (85) awsferrugine
vilsiicneV Doch vgl. folia asgyptiaca.
Femina lid. frouw ( 76), frauwe, fraw
(8), ffrow (G). frowe (14). vrowe (23).
frf (21). wyp (19). weyb (4). wijf (11).
weybspild (111).
Femin-, l femor- (6, 17), t femu-
(74) -ale [cf. sq.) frowen mäht (6).
frauwen gemecht (17, 73\ lendiner (17).
brüch (.Sum.).
Feminalia ncder hemmcde (100). i.
prace l moralia (76), s^. femor-, femur-
ale, -alia {cf femorale), frauwen- (5),
vrowcn- (2o), wibe.-^- (7), weybes- (66 &c.),
wijt's- (132) -gemcchte. weibs gemächt
(134). frawen gemacht (18). tr|- gemech
(21). frouwen dechsel {quoa tegit femora
&C. 132).
*Feminella (i.q. tanacetum balsamita
Nmu. ) frauwen-worcz ( 17 ), -crut ( ö^" ).
frawnwurtz (1). en vrowcn warte (m'c23).
Femin-eus, -us, -inus hd. frauwe-,
frowe- (6), fruwe- {b^). frau- (21), freu-
(17), wyp-, weyp-, weih- (134), wib- (68),
wijf- (132) -lieh, fra^wisch (126). wybisch
(HO), vrowelic (23).
*Femora lenden (4). en rot rok {i.
rufata 23).
Femorale {i. feminal-e, -ia qq. cf.,
ventrale 74, braca) bruch (21, 110). bruoh
Gf.).broick(i32). pruech (1). pruchgürtel
74). ncdyr cleyt (5^*). en neder clet
(23). lende-r (67. 74, 134), -ner (66, 109
&c.), -nder (i5i). gesajß ( 126 sim.). cyn nian=
lies huffe (8. X femur). pl. -lia broc
(99). nidcr-claid (3), -gewant t bräßmen
(126). braßmen (Fr.).
*Femuale i'. Feminale.
Femula [i. puella Gl. m.) meydel (4).
Femur huft'e (?'. femen 10). liufF (1,
h^, 76). hd. nd. ein mandes- (21), manues-,
mans-, hd. manß-huf (23), -huflF(21, 134),
-hufft, hd. -huffe, -hoff, -hoffe (8^), -hoffe
(12), l -lenden (HO &c.), l -dye (132). ein
man hufft (69). en huppe (11). die t de
(109). knke (96). Oberschenkel (ui).
Femurale v. Feminalia.
*Fenabilis (st. ven.) vail-, kauff-per
(74).
*Fenale {i. fenagium Gl. m.) v. Fenile.
*Fena-ria {i. domus rustica Gl. m.),
-lia (76), fenu- (3), feni- (75a), fem- (7a'')
-aria segensa (falxf. 121 sim.). sense (8).
eyne grase sichel (3), gras sense (4).
*Fendere {st. Andere) löcheren {h^).
*Fendere v. Frendere.
*Fendum v. Feodum.
*Fe-, se- (74) -neea {cf. sq. ; aus fenU
seca?) sichel (74). ein graß s. (ß).
*Fenecium r. Fenicium.
*Fenera [cf. feneca) senße (17). en
gras sekclc (23). graßsichcl (74).
Fen-erari, -orari (65), { -erare l
-ixari (147) hd. wuchern, wocheren (132).
wokcrn (11). w. twevolt (23). vanvoker
w. (22). hd. von wocher (17 &c.), wucher
(6, 7, 76) wochern, wuchern (6, 7, 17,
76). von Wucher w. entwuclicrn (4). von
wocher w. {b^), aus wucher w. (1) nemeu.
woicker geven of necmen (147). leenen
(99). gut uß lyhen (12).
Fene-, vene- (76), feno- (93) -rator
hd. wuche-, wuoch-, woche- (8) -rer; ein
czwy- (4), czwey-feldig wuchercr,wogerer
(5). zwifaltig wucher (G). eyn czweyfel-
tiger wcygcrcr (21). wokener (11). nd.
en twcvol-t, -tich wokcrer.
Fenest-ella, -rella {c<i^) {cf. Gl. m.
h. V.) guotscribari (Gf. /. q. fenestrello
76). fensterlin (64). gluckfenster ? gutzer=
lein / bej'cl (Fr.).
Fenestra, frestra (i4i , Gl. m. cf.
dacorom. ferestra) hd. fenster. f.- (111,
126), tag- (128 sim.), tach- (i26) -loch.
hd. nd. finster, f.-lade (7). venstre (99).
bcyen (i26^
*Fenestrale veiister-ram (76), -ramen
(5b), -holtz (6), -bret (4, 75), -lin (dim.
75). finster -rame (5), -schranc (23),
-schancke ader -lade (18 &c.;, -ganc (22).
eyn geremetz (17).
Fenestrarius feustermecher (i25).
*Fenestrell-o (76), -a (Br. &c.) i. parua
fenestra (76 &c.); ho7ms pastor l nobilis
'scriptor (76. cf. fenestella).
*Feniaria v. Fenaria. Falcastrum.
*Fenic-a, -ena v. Feniseea.
Phcenicea v. Phoenix.
*Feniceum v. Fenicium.
Fenic-eus, -ius (cf. sqq.; phcenicia=
tus V. badius) gcllicht (3). rot (8). rot
färbe (17).
*Fe-, fi- (i36) -nicia (phoen.) ags.
baeso (94), beoso (136). herba wienwurz
(131).
230
fp:n
WA]
FER
Fenic-ium, -eiim, -um (ise), fene^
ciiuii {7i- , fecinium (isi, Sum.) (/. Arr/xi
l\illonuni (//(j' niijntm /iirit tincturam
Itr., /(. tili fdti III bolonium «/«c n. f. pietu
ram 7«; coc-cinum ,v/m., -umum i3ii)
wann (i87). rotcz (120). rezze (Sum., Gf.).
ri'chf (121).
♦Fenicium (». acerbum feni, st. ace-
ruus f. I atj.s. hrt'i' (if. K
*Fe-, phe-nicium c. Feniculvun.
*Fenicius c Feniceus.
*Femcola r. Feniseca.
*Phcenicoptervun v. Phoenix.
*FcBmculastruin roß-, geiß-feuchel
(i4:tl
Fenic-ulum, -ium, -ulus (i7), veni=
culum if)''), finuclum i!>4»), finiculus
1,91, i3t!)((;/< ?. panicum ;(•/'. pannichium)
fon-ich (141), -ih t -ichil (io4), -ichel (1,
105), -ikel (G. 125), -ekol (96), -chil (4),
-chel (5 &c.), -ckol (23), -col (47), -ffel
(17, 21, isi). venne coel (11). ven-ichel
(8i>), -ekol (85), -col (22), -colt (97), -chel
(132 &c.), -chil (9), -kol (87), -gel (ö»»).
agts. fiuugl (94, 136), fiiiol (94»). boh.
wlasky coper (4. st. kopr). fe-, phe-,
foe-nicium phonich sim. (Gf.).
*Feniculusporcinusi'.Pantedonium.
*Fenicuin v. Fenicium.
Fenicurus (rt?«A') rot- (110), roit-(i32)
-stört.
Fen-ile, -ale TGf.), venile (64) haw-
( 7 ) , hcw- (64^^), ho- ( 93 ) -gaden. hev
schune (8). liouestadel siin. (Gf.). hew-
schuwer t -bune (88), -wagon (64''), -poden
(11 1). hilde, dar dat hoy op ligget (109).
*Fenilega ,/. rastellus) reche (Sum.).
Feni-, fenis-.foni- t frugi-(74)-seca,
feni-seta ( Gl. m. ) , -steca ( 8 ) , -secia,
-secator, -sea (Snm), -eena (i3o;, -cola,
-ea (75 wirr.), -fex (91) niad-ari (121 sim.),
-ere (sum.), -er (74). hd. nieder, heu-m.
(75). magder ('10). graß- (125), hew- (110),
how- (68) -nieger. hoy meyer (132). heuer
(74).
*Fenisecaria v. Paleastrum.
Foenisecium hewet (91). heuet (Fris.).
Penix, phenix ( 74 ) ( auis ) eyniger
vogel in arabia (64), auft dem ertrich
(74). feni-chs (75), -x ib'^).
*Phoenix v. Ventus.
PhcEni-x, -copterum, -cea herba
mauß-gerst, -körn, taubkorn, meissn.
fursthaber; -x lowendistel (i43).
■^Fenixari r. Fenerari.
Fenogrecum v. Fenum greeum.
*Fenor- i-. Fener-.
^Fensum [xt. pensum?) wirteii t eyn
wirtel (19). en wiruel (11).
*Fenuaria v. Fenaria.
*Penulum anlehen (Snm.).
Fenum, venum (64=) hd. houwe (96),
hauwe, howe (ü), hawc (18, 70), heuwe
(16), hau (8, 21), how (134), hew (4, 64,
69)', heuw (67). heu (23). heuch (22'').
hev (47). huo (103). hov (22). hoj (99).
hoy (132). hoey ri47"i.
Fenum greeum, fenu- (47), feno-
(Sum. V.) -gr. fenugrec (47). fremigree
(85). romskle t diolde (87, i46). romischer-
klehe (75), -klee, zeytkraut, kriechisch=
hewe (74). krieschheuwe (75). crischowe
(Sum.). kriechshöiwe (93). krichis hew
(9). sybon getzcyt (125, 135). ziegen- t
bocks-horu (13.1 ). aijs. wyllecerse (94*).
Fenus hd. zwifalt, zwi-, zwai- (i34)
-faltig, /wcy-faldig(i33), -feldig, zwyfildig
(8) Wucher, wocher. dobbel oft' tziucl-
(lich w. (132). zwofcldig wogen 21). twevolt
wokcr (23). rtfjT*. spcar-uua (94), -ua(i36),
sonst passer.
Feod-, selte7i feud-, bissw. fend-.
Feodalicium lierwede [l. supellex 81).
Feoda-lis, -rius bclcent man l wippe
(13). hd. eyn lehen-, leen-, nd. len- (23),
leyn- (22), beleu- (ö) -mau. lehen herre
(17, 75).
Feodare hd. nd. belenen. hd. leheiicn
(110, 134); bc-1. (4), -leheiiden (17), -leiicn,
-leen (18), -lylicn (7). Ichcn (68). ent-1.
(G). 1. verleihen o. nemcn; li-, var. lei-,
t le-hen guter der erbstuck (75). verliehen
(11).
Feodarius v. Feodalis.
Feoda- (I5i-.), feodo-tarius adj. leben
man / frauwe (10). beleiicnt man l wip
(12).
*Feodatio Ichenscliaftt der weltlichen
(75. cf. coUatio).
j *Feodium c. Feodum.
*Feodotarius v. Feodatarius.
Feodu-m, -s, fendum, feo- t feu-
dium^l), pheodum(8i)Äf/. lelien-, lihen-
(8>^), len- (5'', 22, 23, 4), leen- (13, 18,
132), liehen- {sie 3), lingen- (49) -gut,
-gud (22), -guyt (132), -goet (i32), -gutte
(18). ertleenglioet (81). hd. eyn lehen.
lechcn (5). len i23.. leyn (22).
*Feoneseea v. Falcastrum.
Pera hd. nd. wilt (ej'n w.). wild (1,21).
ein gewild (110, 126). weit i^'^). dier (99).
hd. wilde diere (10), tier sim.
*Feraeitas v. Ferocitas.
*Feraculum {st. ferc.) scliotcl (11).
*Ferago v. Ferramentum,
Feralis {i. mortalis , lugu- , fune-bris
Bt. sim.) thir- l wildt- (110), wilt- i
wreit- (132), trure- (8), dot- (17, 23)
-lieh, -lic. grimig (75). alts. eislik(]i8).
*Peralitas [i. feritas 66 &c.) wretheit
(22).
Feraliter fyeeh-, fych-, fye-lich (65).
Ferax (x ferox) dracheit t wreet
(11). tratick l böse (19).
*Ferax {auis) eyn stircze t beynstereze
(19). en quectstart (11). fer-ix, -ex (11)
grüne- (19), gruen- (11) 'Specht (Xme=
rops).
*Ferbena v. Verbena.
*Ferbere v. Feruei'e.
Ferculum (?. vehiculum 76 &c. ) hd.
(74, 75) nd. richte; r. van spise (22), r.
der spisen (11). hd. nd. ge-r. hd. ge-rieht,
-riechte (8), -recht (18); ein spise, speyß,
.speis, essen (75). assen (4. X asch ?). dische
t schußcl i asch (8). wirtschafttraht (93).
tracht, muß ; lauft'erpuchs, gefeßdorinnen
man dye speyße tregt (74). sidele i
mushuz (loo). bette (8). wagheii (11).
schütte (65).
Fere, ferme by-nahe (68, 110), -nage
(110 var.), -nach (19), -noch (7), -nae(i32).
vil-nacliet (fere 3), -na (23). volnae (11).
walna (99).
*Ferenarius i i. vexillifer t sagittarius.
villifex sie 68) ein schütz (68, 110, 132).
ferren- (iio), feren- (74, Pap., 132 &c.),
feri- (17) -tarius, ferendarius (11), fere=
trarius (76.Xphar.) (i ve-, fe-xillifer
&c. 06 &<.'., sagitarius 76, miles portana
hastaiu ctv;. 1 10 «im.) .sciiutze (17). schütz
(.5). schuytte (i47). en schutter (11). pan=
nerfurer, vannentrager (74). ruter ofF
reisencr (132). ryter o. rcysiger (iio).
*Pereteca (c/. sq. x theca) des doits
belialtsam (i47).
Fere-, phere- (9i), veri- (17) -trum
(i. bacapuluB) hd. nd. bare, doden- hd. -b.,
-bore (17), -stock (22). dotten- (110),
doiden- (132) -baer. eyn lieh baire (7).
bore t sarg l lichtkare (17). hd. bar,
bor (G). lihchar (iü4). totenbam (65
Marg.).
*Ferex v. Ferax.
Feria {cf. dies) wurk- (9), wer- (8,
77. wett.), feir- (uo) -tag. ein werthag
(5i>). hellickdag ^19). iiilch- (11), vijr-
(132) -dach. pl. firra (120 sim.). firrun
(2. undaciones 121).
*Feriabilis ficrlich (7).
Perialis hd. nd. ficrlich. degelieh
{8^}. wcrntlichc (17).
Feriare, -ri hd. nd. vieren, feyren (9).
Perifera eyn grymmick (19), wreet
(11), hyllicli wilt (147) dyer.
Ferina {cf. caro f.) mitti-, mittila-
carni (Gf. 4, 265 sq.).
*Ferinum ags. hold (94, 136; in der
altnord. Bed. caro ?).
Ferinus hd. nd. wilt- , hd. wilde-,
wild- (7), wil- (21), beeste- (132) -lieh.
nd. wilt. hd. wild-e, -terende (i26), -ecli=
eben (18). worsam (6). wret (23).
Ferire, bissw. -ri hd. slahen, schla-
hen, -gen (7). sclageu (13). slain (19).
slaen (11, 132). slan (8). tulpen; {cornu)
putschen (i26).
*Peritarius v. Ferenarius.
Feritas freyde- (8), wret- (23), wreet-
(11), grym- i8, uo), grulich- (S^) -keit,
-heit (11, 23, 110). boißheyd (19).
■^Feriu-s, -m l affarium {i. usura;
cf. Gl. m. vv. feri-um, -ones wovcher
(130).
*Ferix v. Ferax.
Ferme v. Fere.
Permentare teisem (6, uo), deisam
(uo''), deysem (132), vrhab (1), weich
"), dey
lue: {1
vnd lug (126) machen, deyssemen (12).
deigeu (21). hefel l vrhab setzen (75).
hd. nd. suren. hd. suern, suwern, saw=
ren. hefeln (67). lieblen.
Fermentator gruißer (19). gruuter
(11). gruyter (147).
Fermentatus gesuert (18). gehauen
(99).
Fermentum {i. zima) vrhab (1, 7i,
74, 75, Sum.). hefel (7 &c.). heuile (104).
heff-el (106), -tel (74). bevel (107). hofel
(64). hebel (93, 126, Fris.). heuesel (99).
teysem (G). deisem (uo). deissam t dei=
schey (10). tesem t gyr (74). deißman
(49). desem (107). grüß ^ gest (19). gruyt
(147). gruut t geest (11). ein saver- (3),
sawer- (4) -teick. hd. sur- (ö*»), suer-teyg
(9), -deig (5ai> &c.), -deick, -deich (13).
saurteig (74). zurdech (23). hd. suwe-,
seu- (l34), saw-rig (Voce, ex quo).
*Fermentum v. Ferramentum.
*Fernesis &e. v. Prenesis &c.
*Pernisivim {st. vern.) fernis (22'')-
FER
Fero-, fera- (76) -citas, ferocia hd.
grusam-, gruwclich- ((5), grimmi-, gry=
mi- , gryme- (i32), frolich- (7) -keyt.
grulichheyt (21). grim (uoV grim- (133),
gruwel- (2.-}) , grawel- (22), gryl- (76)
-icheyt (22). wretheit (99, 132).
Ferociter freidig (68). wrect- (132),
grim- (iio) -lieh.
*Ferocuin v. Froccus.
*Ferola großroß (7i).
*Ferola w. Ferula.
*Fero-, flfeto- (5b) -nia, -ma (69, 70,
1.51), t -nica (76), -na (1, 74) -phia (3,
4) [i. TlOÄuOTecpavo? ; dea agrorum Gl.
m., dea agr. f j^uellarum Pap., dea ferenda
76, 129, t n. pr. mulieris 76. X vero=
nica; qd. fons l jjalus Hr., fons 66 &c.,
pons 70, sonus 69, 134, viale3 &c.) hd.
Steg, steig t stigel (7,5). ein stegk (66),
Steg (69, 134), steck (70, i.5i), Stege (152)
vber ein wasser. brugge ouer w. (i32).
ein bruek oder ein \v. {sie 68). ein steg
daimui ober geet (5), doman vber gait
(7), d. V. gat (67), do man iber gaut
(feronia 76). stech (23). stich (22). steickt
(3). stecht (5^). gotin der ackere (74).
godynne van eym wasser genant fero=
nia (147).
*Ferotiens v. Ferox.
*Ferotilla (fe'ot.), fiszula (ä«c? 102)
ein zwiual-ter (17), -der (102).
Ferox, verox (5'^) [i. atrox q. v. cf.
ferax) hd. grymini-g, -ck (19). nd.
srriinmich, wreet (99, 132), vreslic (23).
freyß-ehch (21), -lieh (Hen.). freßig (7),
v'esselich (6), X vorax? vertreselich
Mrg. für das ausgestr. verhyteligen (13).
gru-iielieh (5''), -sam (5), -liehe [i. fFerus
8b). hoehtragen, dapfter, rouw, rauch,
gehertzt (126). lesterlicher schalck o.
sunder (75). manhafft, inuotsam (83). t
ferotiens {equus) das gerne lecket (125).
*Fe-, fa-rra weisser gangfisch (i40).
*Ferr-a, -aria {i. verbenaca) eysen=
kraut &c. (i43).
*Ferrago {agri portio Gl. m. ; cf. 142
h.v., ferramentum, mallicinium) iiame-
rschleg (7.5), -Isbacli (1O8. b st. 1).
*Ferranien v. Ferramentum.
Ferramentarius v. Ahenarius.
Ferra - mentum , -men, -go, fera-
(132), fer- (69, 70) -mentum beslaheu
mit (19), beschlahung von (110) ysen.
beslach van yseren (11, 132). hamerslagk
(10 sim.).
Ferrare hd. beslahen (Mss. mog.).
Ferraria v. Ferra.
*Ferraria minor bruchwurtz t odei"=
menig (73). sa-, sen-nickel {i. sanicula
&C. 143).
*Ferrarium hamir (8, 17, 76).
Ferra-rius, -tor besieger (11, 19).
ysen-, eysen- (4, 75) -keuifer (75), -v'keuf-
fer (8, 17), -smyt (ö^, 4, 93). smydt (132).
hd. schmi-d, -dt.
Ferrata carpenta {i. ferrati currus
4, 76. cf. gamba), ferrecarpent-a l -um
(75) ein behang-ner (4), -er (3) wagen,
ein peschlagner w. mit eysen (75).
Ferrator v. Ferrarius.
Ferratus beslagen mit yser (132).
beschlagen mit ysen (110).
Ferre hd. tragen, dragen (8^, 132).
dreghen (22'>). hd. nd. begern. lidin (8).
FER
leyden (9, 132). lyden, sagen (110 &c.).
sprechen (8, 9).
*Ferrecarpentum v. Ferrata.
*Ferrefodina v. Ferrifodina.
*Ferrentarius v. Ferenarius.
*Ferres eher (5^), aus verres x
ferus?
Ferr-eus, -ius yser-iu (uo), -en (11),
-n (19). eyse-rin (75), -n (126). van yser
(132).
Ferricula v. Ferrucula.
*Ferrieula isern sehuffeln (17). vsen
schufel (8).
*Ferrifaber eysenschmit (75).
*FerrLfieina isensmitta (93).
*Ferri-, förre-fodina ysen grübe
(17 sim.).
*Ferriginea v. Ferrucula.
*Ferripex {cf. forpex) eysenschar (2).
*Ferrius v. Ferreus.
''Ferruca v. Verruca.
Ferru-ca, -nca, -neus (75, 76), fe=
run-ca (2j, -ta (1), -cus (74) eyn ring
(12)._ ysen- (76), eysen- (74), eisener (75),
yserin (6), yseren (23), eysuer (1, 2) rinck,
hd. ring, rinkch (2). ysern senckil (5^).
*Ferru- (Pap.), var. ferri- ( üi. r
-cula i. ferri- ( Pap. ), ferru- ( Gl. n
-ginea, nigra ferrei coloris.
*Ferrugare v'rosten ( 10 &c. ). bero=
Stern (13).
*Ferrugenia {cf. sq.) eyn swartz rock
(7), aus swartz rot?
Feri-uginea v. Ferrucula.
Fer-, ver- (.5^), fe- (76) -rugo {i.
ferri rubigo, (f. farrugo) hd. rost. nd.
rust. sinder (8''^ 17^ 47^ gg). eyßen sin-
ter (1). eisen-rost (75 sim.), -schnider
[sie 75). yßen czunder {sie 5^). swartze
varwe (132). schwartz fai'b (110). pl. vil-
speue (96), -spone (47).
Ferrum yser-en (23), -n (22). yser
(i32). isirn (104). iser (99). hd. ysen, yßen
(13), eysen.
Ferrumen (z. gluten) lym (uo, 132).
furnüß (Ki-''.).
Ferruminare lymeu (iio). an-1. off
soldyren (132).
Ferruminatus ags. gisuetit (i45).
*Ferrunc-a, -us v. Ferruea.
*Ferrutaria(ty'.ferulana)rostgestock
(9).
*Fertebra {cf. vertebra) v. Vertibula.
*Ferticillum v. Fractilhun.
*Fertidis v. Fertilis.
*Fertigo v. Vertigo.
*Ffertilabrum v. Vertilabrum.
Ferti-lis, -dis(7) hd. frucht-bar, -ber,
-berick (1(3). vruchtbar (^?) erdig (23).
vrochtber (8, 11). frochbar (5). fiuch=
bare (10). draehtich (11). berhaftiger
(Sum.).
Fertilitas hd. fruchtbar-, fruhtber-
(6 sim.), frochtbar- (5), frochtber- (8),
fruchber- (21) -keit. vruchtbaricheyt (22,
23). voltit (99).
Ferto {i. XII solidi ; XII sollidi
goctinge sc. gewandrie 13; quadrans q.
V. cf. Sra. 1, 633. Ob. 388. Gl. m. 3, 513
sq.)ftm vier-dunc(i30),-dung(2,5), -donch
(81), -tung (4), -driuig (1), -ding (93), -del
(Uj. fier- (6), fer- (18) -ling. virtüng (3).
eyn fir düng (7, 4), dingk (21). verdiu-g
(13), -ck (23).
FES
231
Fertum opffer (68, iio). offer (i32).
*Fertus {x prc. f) v. Fartus.
*Fer-u, -utum (f st. v) spiße (8).
Fer-uere, -bere hd. hitzen. heitzen
(68). heißin (19). heissen (i32). bitten
(23). heyten (11). hitzig sin (76, iio). h.
l sydenig werden (65). heiß machen (7).
hitzigen (67). hd. bur- (19), bor-, ber-
(13, 23, 132), bar- (11), bren- (iio) -nen.
born (18). fuern (17). siedln (8). syden
(9). strodlen (65, i26). toben (iio). fora
litibus feruent es wimßlet mit zancken
(126).
Feruescere anheben zu hiczen (17).
Feru-idus, -ens hd. hitzig, nd. hit=
tich. heyssieh (132). zornig (64). brunstig
(64, iio). burnde (19). sudig t sutig (126).
SUttig (126, 128).
Fer-ula, -ola (i36) schuoler ruth t
i. q. filex farn (93). eyn schule ruth
(7). rorin steck (8). ror staf (23). crucke
l palmiterium (11). krocke (19). bare
(17). ferul-, stecken-, galben-kraut ; pfrim-
men, genst, genster (143). birckwurtz
(i26).ferb-, gilb-, streich-blum; wütschen,
ackerpfrimmen(73). ags. sescdhrote (94^),
aesc-throtac (94), -drotae (i36. -throthe
the big fennel Bsw.).
Ferul-ago, -a syriaca &c. galben=
kraut (143).
*Ferulana {cf. ferul-a, -aria, ferru:
taria) rüge (rungen) steck (8).
*Ferularia {i. forale q. v. 76) ruten
{st. rungen X ferula ruten) stock (76).
kypfstock (74). Schemel {super axem23).
Ferunca &c. v. Ferruea.
*Ferunculus v. Furunculas.
Feruor hd. liitze , liitz. nd. bitte,
hitzde (132). hitz- i burn-ung (19). hett-
t barn-inge (11). brant (uo sim.). lieb;
grundtwjillung, strotzung (74). sied-ung
t -enigkeit (65).
Feru-, i frix-orium {cf. sq.) fritpanne
(147).
*Ferurium kessel (74).
Ferus adj. sbst. hd. nd. grirami-g,
-eh. freydig (8). scheutzlich ; ein rsewling
(i26). eyn eher (19). en euer (11).
*Ferus oculus v. Asyla.
*Ferutum v. Feru.
*Fesanus v. Fasianus.
*Fescenni-are v. -nare,
*Fescen-nina, -ia (9), - ni^xm, pl.
-nia (*'. ca7itus nuptiarum) f -nie i -nine
(HO &c.), -ini {carmina contra fascinum)
t -ine {i. laudes &c. Br.), fas-cennine,
-cinine (Br.), -temme ^ -tennee ^ -temina
l -tinea pl. (?6), fescinne (cs), fiscenie
(141), l feste-nne (74), -uma (i48) {i.
cantus circa pueros l nuptiarum, mitunter
durch die Form unterschieden) susenynne
(10, 12, 13). wyge-leit (8), -lynk {sie 9).
gesang vber die wyegen; brutlauff-g.
(UO). eutslaff-g. der kinde l frauen-g.
so sie die k. wiegen; et. pro laudihis
lobe (74). senghe ouer die wijghe; bru=
loffsangen (i32). profescenninis est can^
tus ut sußa liebe ninnen (10 Mrg.). fes-
cenninus (Br. &c.), -cennius (uo),
-tenneus (76) i. nuptialis.
*Fescenni-nare, -are (68) wygen off
syngen (132). wiegen o. s. (uo). wyhen
0. betriegen (68. X fascrnare).
*Fescinne v. Fascennina.
FES
♦Fescitudo r. Pessitudo.
♦Fesaare iiiiidf inHcliiri (IHV imutlcii
(II.
*Pe88-, fesc- (.{) -itiido //'/. iimili ,
imuie-, nii'uli-, inicdi-, ihdiIc koit. iiiiid
lii'if (inii. nd. iiunliclit'yt. nioctlicyl (,i:!'.M.
Fesaus inöde (10). mued (1). iiuicdf
(11). müde H>, 0. myi'd (ss, tsi). inii'iU'
(IHM. A(/. Hfl. imidi", mydc [\'^), inode,
inoccU- ^^l;l•.''l. mmU' von gi'daiK'kt'u [\^].
abifgi};- vH' dorn wcgc [(>'<).
*Festaculum c. Festucalium.
Festare i/. festiuare et; &c.) fyren
(Ith. vieren dl), bnuigeu (?.'>).
*Festenne &c. v. Fescennina.
Festialis r. Fecialis.
■"Festicolium r. Festucalium.
Festin-anter, -e /id. nd. ylic-li. ylicho
(17). hd. eyl-onde (ir,), -ig; zau-, zog-
(6\ zeii- (17), ezawe- (132), towe- (23),
naeste- (i32), yU'nt-(iio), yleiie-(t>t()-lic'h.
flux (liii). bald (Vc;).
Festinare hd. nd. ylen. /id. eylen.
zawon ; bell-, laut-, drat-geen(74). snellen
(11, 15)). baesten ^132). iiasten (;».');. tawen,
yaglieu. lofen (22*^).
Festinatior behender , ryscher ,
schneller (75).
Festinus /id. snello, siiel, sehneil.
geczauwelieh (/. ipes b^). riseh (ö). ylig
(13-.'). eylieh (67). behencl (68, iio). haes=
tich (i:$2l.
Festiualis (c/. festiuus) hochczyde=
lieh 15» .
Festiuare hochzyt,hoec'htzij(U'n (i32)
halden (18, 132), halten (68), haben (iio),
oif vyren ii32), o. fyren («s). hoehtiden
viren [23). /id. firen, fierii, teuren (67),
vevren; v. die heiligen tage (7.t); hoeli-
tzftlieii sin (7), -zideii(.^)''),-zijten, -zeytten,
-zeyteii, -zenten (67', -zijdigen (17).
hogeziden (21;.
Festiuitas hoch-gezeyt (66, "O, löi),
hd. -zijt, -zeit (4, 134), -zeuttlichkeit
(67), -zidekeyt (18), nd. -tit. boieh- (5),
hoeeh- (11, 132), bog- (21) -zijt, -eit
(sie IT).
'*Festiuitatus boehzijtlieh (19).
Fest-iuus, -US, -alis ( i. celeber)
hoeh- /id. -zytig, -zeytig, -zidig, -zeutig
(67), -zitlich, -zidelich (19), -zeitlich vnd
-wurdiglielieii ( ir, ) , nd. -tidieh. hoeeh:
tijtlieb (11). zu der hogezijt (21 1. fro^
liehe (19). vro- (11, uo, 132), fier- (10
»im.), fest- iiK»), feest- (132) -lieh.
Fe-, ve-stuca, festula (6) /id. ahen
{ agel; Jirg. kave [12) -^ age-n (64'', 74,
75), -len, -In; ano, ane von flalJ (18),
ayne (9, 12 Mrg.), eyne (.5»'), an (21),
anen (5); ein inugklcin (74); eyn niuke
go.stupe Staupe (17); gestupe (19),
staub, stäup; st. in der sonne; ein tcv-
begin {i. puluis, sie 3). Stoff off kaff
(132). styppe (10, 13). stope i8). stamp
(9). stupffei (126). schabe (4). sclieff(22'').
scheue (22^, 23, 47). seheevo, fese (147 ).
schele (?'. luscus! 77). fesa ((U.). en vesc
van den eledern (23). ein vas von den
cleidern (6). ein feschin (10). veßen (1).
halmsblat (93). halm (i4i).
Pestuc-a, -ago, t [quasi) auen-ago,
-ula (144) laub haber. garsten ratten
(144). haberkraut, twalch (143;. drauick
(KU.).
FEX
*F68t-ucalium, -ucarium, -icolium
I 7 ). -aculuni ( 71; ;, -ucabulum ( 71 ),
vestuca lium, -bulum {i. crinacula 7.
cf.) /t(/. ein heciie-1, -hi (17; iitl puryaiiduin
liniini. liegeln (21). liaehel (4). hecken
(i;>l en ribbe ysercn (23). rib-ysern (22),
-i.xen (<), 21). /id. .-zwinge, -stock (74).
*Pe8tula c. Festuca.
Pestum (t. festiuitas; liijuum quod
su.stentat plura liyna. in suinmitate domus
ibc. cf. (Jl. m. /1. V. Dz. Wtb. 627 ) /id.
heiligtag (-(;), feyertag (4), veirtage (74),
fierdag siiu.\ eyn fry dag )21); vier ai
hag {sie ;')''). vier (14). virdach (23). /id.
lioehzit siin. Iioychzijt (19). hoechtijt
(11). hogetide (yo). vndcrslag t stendel
(19). ondersekch (llj. haerdjalc (107,
132). fur.st (110). rirstpawin (74).
Festum s. viti f s. lueie, va7\ a.
iohannis baptiste sunncnweudtag (7.')).
Festus dult (Sum.).
Feta treclitig (8, 9. cf. Dz. wtb. 62s).
vaceas fetas chuai mit ciialbirun (Gf.).
*Petalis [cf. extalis) grozdarm (Gf.
;■), 226).
Fetare gebt^rn (8, 76, 11 0). geboren
(i)). iungen (127). frueht bringen (68),
geberen machen (110). vortbrengcn;
vruchtbar machen (132).
*Petellus (i. vitulus 76. cf. auetella i.
vitula &c. 141) chalp sim. ('M'.j.
Fetere, prs. fetigo vi (14) /id. nd.
stiiicken.
Petiditas stanck (5j. gestancke (17).
stinck-ickeit (18), -endicheit (23), -heit
(68), -licheit (110, 132), /id. -ung, steyn=
kenheyt i21). vnrainigkeit (76).
Fe-, ve- (;V*)-tidus /id. «rf. vnreyne,
vurenich (22), .stinck-ende, -Inder (9),
-en (18), -endecht (öl*), -endich (13 Mrg.,
23), -enlich (13), -ender t vnsufcr ((i).
*Fetigo V. Fetere.
^Fetonia i\ Feronia.
Fetor /id. nd. stanck. /id. sthank
(13), ätang. ge-sianck, -stang (4).
*Fetositas stanck (11, 19).
*Petosus (/. fetidus 66 &c., plenus
fetu t fetore iio &c.) stinckende (19).
fruchtbar i9, 110). vrucht- (i32), frocht-
(8) -bei-.
*Petu-ca i. /labcns t portans fetus;
-la i. midier paruos /i.f.; -eina i. can^
tus cum quo mulier temptat eijcere fetum
(76), cf. foecutina causa qua m. f. ej.
tentat (129) aus foetutina stinkende
orter (pl. Ki.), i. foetorum colluuies (Gi.m.).
Fat-, fee- (75 varr.) -ulentus [i.
fetidus 9 &c.) /id. stinkende.
Petura vasel (109).
Fetus adj. /id. fruchte- (13), frucht-
bar sim.. -per t perhaffter t voller (74).
drechticke (17). drachtich (i32).
Pet-us s., l -ata (76) libes (8), ab^
gennd (1), aiigebunde (.sie 71) frueht.
fr. des leibes (9). tracht (19). dracht
aniiiudis l mulieris (11).
Peud- V. Peod-.
*Feudiuni v. Feodum.
Fex, feda (y.v.). vex (8) gerben (1,
3, 71, 7.^). gare ^ gert ^ geyst (22). geste
(12). gest (22, 110, 132). ge-, var. g-leger
im wein ( 7.5 ). truosina ; faeces tro=
sacli (Sm. 2, 415). /id. truo- (6, 75, 110),
tru- (68, 126, 134), trus- (49), dru-, drfi-
F113
(67), drus- (12), druys- (i32) -.sen. bicre
driisen (7;. dat dros ^22'', 8.5). getros
(11)0). bcnne (22, .58;. banne (11). breinc
(23). bome (109). heben ("•). iieven (8).
lieve (23). heue (19). /id. Ii<'fen, win-h.
(21). h. von bver (17). pirluff ( 74). beffe
(11, 132). win-h. l -liefe (81. heff (68,
110). heffeii (131). haiiiffeii (121;). lioue.
(18). fex ciuitatis das scliandlich hndel
0. buffel volck (126).
*Pexillifer v. Perenarius.
*Pfexillum [st. vex.) fane (.'S'').
Fi-, selten phi-ala, oft fiola, flöla
(li), fialia (8), viola t vialis (7i), viale
ipoculuin ex vitro 64^', aber vinale p. ex
vino 64'') glas (8''). glase-copb (121),
- cop (11). glaßecohp (100). gesin (de)
vesli (93). ein gleßin (110), glasen (i32)
vas. ein glaü- (68), trinck-, m-, wirauch-
(74) -vuJi. eyn laiick glas (22'''). schale
(11). eyn schale, Mrg. koderuff (19). kut=
ter-holff (;■)), -olff (70). kute- (69), kutt-
(66, 74), kutte- (l.'.l), gOttC- (12, 67, 152),
gutt- (75''), gut- (134), chud- (71), kud-
(2), kode- (22'', 23), godc- (10, 18), gude-
(5») -rolff (C/. Fr. 1, 387'', 561''. BM. 594).
godrolffe (17). kotrulffe (i3?;. guttroff
(75'i). gutteruff (21). kiidrelf o. kuff kar
(1). cate rolf (m7). gutter (7. cf. staider
1, 489). gürtelin (G). migel (6, 74. cf.
cyathus). stauf (Das.). kelch (9). kilch
(8). doplet (112).
*Piala {cf. figella) vedele (23).
Fiber {animal t /lerba; cf. viber.
vibex. fibex.) /id. fibar (i3i, i4i); bib-
ar (ib.), -ur (i4i), -er; bye-, be-, pi-
^ le- {sie 9) -her; bel)ir (8), befer (18);
bireke, pirgk (74). beuer t berke (23).
eyn birg o. eyn alen krug (21. X
fiala?). /id. nd. otter.
*Fibeus v. Vibeus.
*Pibex {cf. jirc, vibex) birckc (3 ,
19, 4, 76). pircken t bercken (75). pir=
eben (1). pirgk (74).
*Fibia [rf. sq.) jjckelhawbe (9).
Fibra, vibra (17) ader {i. neruus 1,
17, 110,132) am hals (iio). ein halß- (68),
halcz- (18), hals- /id. -ader, -ädere (23),
-aydder (133), -oder (6,4). spange {i.ax=
milla, perichelides 74. cf. fibula) becken
hübe o. i)olz (8. cf. prc). das port am
wasser ; pl. lemperi o. zipff el ( /ecor/« <&c.) ;
ziserle vnd beiwurtzle (i26). ags. libr=
laeppan {pl. 94, 136).
*Pibra-ns, -ans (94) ags. ri.sa- (94),
rip- (136) -endi.
*Pibrare {i. neruos extendere &c.\
fortiter mouere, jacida proijcere 76, can=
dere 5''. X vibrare) e- (17), a- (75)
-dern. schweneken (76). glißen (5'').
*Pibratus gczäserlct vnd liaaracht
(126).
*Fibri-us, -nus (Ki.) bybern (17).
*Pibrum. {aus cribrum X vibrare?)
eyn sijp (5).
*Pibrunis ein biberin (9). febimus
berynne (8).
Pib-, vib- (ö''), bissvj. fix-ula («'.
brac-ea, -teola, concatenati-o, -ca 120)
nuschil(i2i). nuskel (ino). muskil (120).
Jid. nd. Spange , vorspan ; mantel-snor,
-snur (G), -schnür (7). /id. vor-, fur-span,
-spang; ring (G), riiiKC, schu-r. (125). rin=
gel an der frauwen cleidern (75). spa=
TIC
gen (13). vorspaug t mantel (18). man=
del snure (S*^). zunge in ey gurtel t
snuer t splndel (,17). spenglin (68, iio).
vaelle (95. cf. vel v. bracea; velsloz
pessula Sm. 3, 460?). brae (12). bratze
(23). gaspen (109). gesperr (111). rorberg,
schlurffen, anwurffe {pl. Agr.). honeworff;
klammern {fabrorum) ; heilte {vulnerum);
fixula kramphe (125). ein brusthefftlin
0. am mantel o. ein schöner gurtel ring
(64). hefftel (74). hecht- (loe), het- (los),
heck- (132) -sei. heizzilo ^Gf. 3, 737).
ags. sigil t hring-ae (ists), -lae (94).
Fibulare heften , binden , spannen
(110, 132). vor- (11, 19), zu- (5), to- (23)
-spannen, mit der spangen (5), bratzen
(23). zu spann (17). hd. spengeln (vocc.
ex quo), czu sammen spengen (4). ein=
ringgeu (126). inbreisen (76).
*Fibulator speugler (77).
Fibulatorium hakeken l haexken(ll).
*Fibulatura naruuo (Gf.).
*Fibulus rinck an einer gurtel;
rinckel am schuch, et. in freno (75).
*Fibuo («rtc/i fibulo) i. loquor (76),
aus fabulor? cf. folo-bs (Pap.), -ps
(148) i. sermo?
*Ficaria fiewrz (Sum.).
Fiearius figen-kaufFer (110 sim.),
-v'kauffer t v'keuffer (8). veygen vor=
kawffer (9). i. sutor , alut- , pellip-arius
(129. cf. ficones). pl. i. vani {st. fauni
Br. &c.), al. homines v., satiri, incubi &c.
(76).
Fi-, vi- (i36) -catum (z. jecur 76 &c-
cf. Dz. wtb. 140) leuer (11). a^6-. libr (136).
Fi-, fis- (9, 87, 120, 134, i. piscis 129),
vi- (9, 34, 37, 64, Bosw.), vis- (11, 20&C.).
feci- (102), sin- (5. f.), spis- (9) -cedula,
fice-tula (47, 85, 94, 121, 136, Hpt., Gf.),
-dulus (11, 19), -eula (i4i), ficit- (94»),
fieid- (oiJi.fidee- (75), sicec- (104), spieec-
(74), sepicee- ^Gf. 4, 762. cf. h. v.),siiieed-
(s. M.), cicen- (s. w.), cicend- (93), cinced-
(Gf. 5, 711) -ula, spitella (i. lueilia IG),
felocena (102) {cf. curruca) sncph-o
(87, Gf.), -a sim. (i20, 141, Gf.), -e (100),
-er (7;. sneph (45). snepfe (i04). snepiff
(74, 110). riet-su. (64, 93). riedschneck
fid. 75). hd. nd. sneppe. snepe (4). snep
(5, 21). sneeppe (11). snippe (13, 23).
snyp (12). snech o. rüch (1). schnebe
droschel (75). hasel- (13). waßer- (18)
-hone, grase-mucke (19), -mucke (102).
hd. gras-, graß-mücke (3), -muck, -mugk.
gras-musch (11), -vincke (9). fincke(lO).
ags. suca (Hpt. 5, 198), sucga {Bi^^. cf.
auxC3t)^l? id.), hegesugge (ßosw.). wust=
ling (114). zeißlin (9i). cisli (93). zys
(eine. Gf.). gey- (1, 74), ge- (74) -bitz.
bach-stertz (7), -stelz (eicen. 37). hegi=
Sterz (sepic. Gf. 4, 762). wasser- (9, 16,
vic. 34, 37, spie. 74), pach- (74) -steltz.
finieffa (V st. sneffa V ficetula Gf. 3, 526).
{herba) clivarn (85). chiwaru (47).
*Ficella {cf. fiscella) i. pars brachii
l vas (76); ficilus i. os hr. (Gl. m.).
Fie-etum, t -izetum(76\ t -ulnetum
(147), -entum vygecht (8, 9). vigen-,
figen-hauff (5), -hoyp (19), -huflF(76), -hoff
(18, 21), -hoffe (Sb), -hof (23), -holtz (8),
-garte (17, 19). dair vele \'yghen wassen
(147).
*Ficeus V. Ficulneus.
*Fieicio v. Filigo.
HlEFEMlACH G LO!S<«AR1UM
FIG
*Ficidula v. Fieedula.
Ficilus V. Ficella.
*Ficinetuni {untersch. von figmentum)
i. composi- t forma-tio (76).
*Ficionariuni {st. tic.) dayr men vuyr
myt staict (-'47).
*Ficitula v. Fieedula.
*Ficizetum v. Ficetum.
*Fienien &e. v. Figmen.
*Fico (/. ficuum comestor t deuorator
i calumpniator 76, defuratorS) ein feygen
fresser (3).
Fic-o, -on, 2^1- -ones ags. sco (Gl.
Aeifr.). soche l schvhe (Sum.). socscuha
(120, Gf. sim.). sochscua (i4i). söchschova
(121). soescuohe (104). hososcuoha (127).
fichones finehun (Gf.) hierher f
*Fico-fanca (8), -uanta (9), -fanitiea
(76) {aus ficophagus X sycophanta)
veygen vroz (9). tigen-freßer (8), -esser
(76). lesterer (8, 9).
*Ficonissa &c. v. Fitonissa.
*Phiconus v. Fito.
*Ficouanta v. Fieofanca.
*Ficta [aus fiola? anders Gl. m.) i.
calix vini l vas amplum (76).
Fictile hd. nd. eyn erden, erdin (19),
erdern (132), irden (7. 12) hd. raß, vas,
nd. vat (23), gevesse (9), geweß (8),
haff"en o. krug (75), tuppeu (66, 70, 151),
kuppe (69), kupp (134), duppen (132),
doppen (67, 152), poth (19), pot (11).
eyn vaß von erden gemacht (^8, sim. 68).
getreyt faß (64).
Fictilis das lichtiglich zu giessen
ist t erdig (iio). dat lichtelich tzo tem-
periren is l crdisch (132).
*Fietiiiiuin v. Fietitium.
Fictio ein falsch bewisunge (15, 63).
ain falsche beweisung ("6). ein f. frewntp
schaff l falche tat (9). eyn fals wisiuig t
gediclit (7). falchs fruntschafft (8). vn=
meyiiung valche beweysunge (9 Anh. 2).
dyechtungc (19;. vensinge (99).
*Fieti-tium , gew. -cium, -nium (7)
eyn dichte (22), hd. ge-d., -dicht, ghe=
dicte (23), getichte (9), dichtinge (11).
ein erdociit ding (6). lugene (9). logen
(8). vnmere (221*).
Fictor tichter (64). vensere (99).
vynser (147).
Fictus ge-logen t -dichte (8^), -macht
0. -dicht (75), -mustert (i25).
*Fieuleus i. seitor (76).
Fieulnea [dim. a ficus 76 &c.) figen-
böm ((3) , -bauin (5) , -baym {b^) , -pawm
(1) , -bom (23). feygen bawm (4). cleyn
vyghenboem (i47).
*Ficulnetuni v. Ficetum.
Ficulneus, ficeus vyghenboems(i47).
Fieus, vicus (i47, i. fieulnea 1) hd.
fige, feige, veyg; fi-, fey-genbaum, vig=
bovn (93). nd. vighe, vighen bom ; vighe
(132), vijck (147), vick (22»''), wijk (23)
mfirmitas piscium, eyn cranckheyt der
visch (147) , crunclieyt der vische (221"),
eynrehande ongeinach (132). (fieus m.,
g. -i, in 110 &c. von f. f. g. -us untersch.,
morbus, passio) hd. fig-, ligen- (iio'^)
-wartz, -werzen (93). fig (2). verg (fieus
1. zwischen caput de partibus piscium und j
c. de passionibus naturalibus animalium;
cf. Fr. 1, 259 sq. Sm. 1, 515, 559. Gth. Wtb.
1, 36i). eyn bücke {piscis 5^).
FID
233
*Ficus V. Vieus.
*Fichones v. Fico.
*Fida V. Fidis.
Fid-e, -eliter hd. glaub-lich, -haftig.
gleub- t truwe- (iio &c.), geloef- ^ trowe-
(132) -lieh.
*Fideee-n, -na ;;. Fidieen.
*Fidecula v. Fieedula. Fides.
Fidedignus glaubhafftig (75).
Fi de-, fidi- (Br.) -fragus, t -frangus
(75), fedre-fragus, var. -fagus (74) trew-
los (9), -pruchig (74, 75). dru- (8), drug-
(49) -loß. druwe-lois (13), -loiß (10). fride^
pruchel (74).
*Fidegellina v. FigeUina.
Fideieomroissvun gelaublich beuelh=
nyß, var. glaublich befelhung (64).
Fideiubere purg sein (1). hd. bürge,
bürg, bürge (G), byrge (67), byrg (134),
burger (13), borg (21, 132), nd. borghe,
to b. (23) werden, w. vorden andern (11).
vorheysscn (4).
Fideiussio burgeschafFt (8, 9).
Fidei-, fide-, fidii- (5^) -ussor hd.
bürge, bürg, bürge (3, G), nd. borghe,
oft vor schult, berge (13). borghere
(81). purg vnd borg (70). eyn vorspreche
(19).
'^Fideiussoria purgschaö"t (75).
Fide-lia, t -na (64, 76) hafen (64).
irdin-h. (74, 93). erden vas (110), pott
(i32). hefen i krieg (76). großdorfi (74).
Fideliator seelgerether (gl m.).
FideUs {i. fidus) nd. truwe. hd. nd.
ge-tr. , -trev (6), -trew (4), -trwe (18),
-trouwe (132V -dru (21). trwich (11).
gelawbig (9). glaubig {i. credulus 1).
gleubig (17). globig (6). gleubhaff'tig o.
warhafft (8).
FideUtas hd. getruwe-, gedrii- (8),
getrewic- (9) -keit. dedrii- (sie 21), ghe=
truwic- (23), truw- (22), gctrew- (4) -heit.
Fideliter {cf. fide) geloublich (76).
Fidella v. Figella.
*Fidellus chulp (Gf.).
Fidem prebere t iubere purg wer^
den (70).
*Fidena v. Fidelia.
*Fideneia v. Fidieen.
Fidens triwende (39).
Fidentia freymutigkeit (125).
Fidere druwen (13, 14). nd. truwen.
hd. nd. ge-tr., trouwen (132), hd. -trau=
wen, -trawen (1, 134), -trewen (4), -drau=
wen (152), -druwen (133), -truen (17). hd.
lo- (12), gelau- (9), glau-, gleu-ben.
ghelouen (11),
Fides {dim. fidecula) trou- (132), tro-
(99), hd. trau-, drau- (67, 152), tru- (19,
68), dru- (133), tre- (70) -we. trew (69,
134). truw (iio). trw (11). Äf/. gelaube,
glaube, glaub, glauben (13), globe
(6). loue (22^1'). ghe-1. (23, 132).
Fid-es, -is, -a, -us (16) hd. seyte,
sait (76, 134). seitte i ein snor lanificum
(6). senden (13). zeyde (23). snaer (132).
suare (16). siiare (8). snar in fiella (81").
snur (9). glockenstranck (17).
*Fideus (/. finus Gl. m.) v. Fidius.
*Fidenssor v. Fideiussor.
*Fidiale leube (19. aus nd. love fides
X Solarium?), solre (11).
*Fidia-inus (129), -nus i. amicus fidem
seruans (76), amans (129).
30
234
FIG
Fidi-cen, -cina {-f., la» &c.1. -cium
(7h), fide-cen(,i3i\ -cena t«-), -nciai,i;i;{)
(i. qui t ijue canit in fidc, cf. sq) seytcn-
singor (iio). -spiolt-r (7). iusiiareiisyugfu
(i8i^. fid. spil-, spiel-, snole- (,13). nd.
spel-inan. geyger (ni sim). liarpft'-or (64,
88), -eschlager (»»).
Pidi-cina, -cena {rf. prc.) hd. spiel
frainvo, t.j)il-trau. -t'row (^b). spei vrowe
(Ä?). eyu seyten sjiilcryii (4).
Pidicula v. Figella.
Fidiciüe duiuscliruhe (125).
Pidift-agTos r. Fidefragus.
*Fidiiussor v. Fideiussor.
Fidis V. Fides.
*Fidius 7 1 Äc.) , fideus nomcn halb-
nlcu^i^■ll viid -got; adiicr. boydeininitteb
tiiiger do mit man swert; i. anularis
golt-liuger, -trager (74). gult- (21). gold-
(7tj). ha. nd. golt-vinger, -vingerlin (18).
eyu viiigerlinck (^1.32).
Fidueia getrue dinst 1,8. cf. fidxis).
truwe ^18, 19, es), v'trawung (91). getraw-
ikait (134), -kait (1). getruwig- (69),
getrauig- (i5i), getrauy- (66), getrew-
(70) -keyt. gotrauhe-t (^i52), -yt (ei). trou
f ghelo'ue (11). glaube (19). globde t
zuu'sieeht 1I8 Mrg ).
Fiducialis trwc- (11), druwe- (19),
gctruwi- (18), glietruwe- (23, 68), hd.
getrw-, getru-, getrau- (67), getrou- (132),
getreu- (70, 134), getreu- (löi), gedrau-
(152), gearu-(21, 132) -lieh, -liehe, getniw
(iio).
*Fiducialitas getrukeit (17).
Fiducialiter getruelich (17).
Fiduciarius hd. nd. eyn, eu ge-truwe
-truwer, -druer (21), -druwer (133), -drau=
wer (67,152), -trewer 1134), -trouwer (132).
*Fidula V. Figella.
*Fidulare i^i. figellare; fidelu, geigen
(74).
Fidus (i. fidelis q. cf.) ein getruwer
(()). getru (8). gedrue 1 21 ) getrw (1).
getrewe dinst (9. st. fidueia.
*Fidus V. Fides.
*Fiella &c. v. Figella &c.
Pieri hd. nd. werden, w. gemacht
(19).warden(ll).fitschuet;fiuntscheeyn
(85). fiat eß werde (19i. et warde (11).
*Fifetera (/. best/'a maritia quae aquam
adtrakens et iterum effundendo naues
dim€rgit\ splinza (i3i). i. q. fusitera =
physeter (C.i.m.), cf. s]5ritzwall physeter
(Ki. . balaena physalus (Xmn. 1 ; auch vll.
die Fischnainen sprinz-, sprenz-ling (.Sm.
3, 5S>2).
*Figella {cf. sq.) v. Frigellus. Nigella.
*Fi-gella, -gela (3, -ella, -della (Gl.
m.), -dula (12. 64, 75. 93 1, -dicula (91,
120 , -gilla, vig-, vi-, flig- i i. stefFäus ^
-ella Jnstr. mus. ; et auis t herba, cf.
frigelius, nigella) ein fidella (ö**). hd.
nd. vye-, wi- (9), hd. fi-, fid-, fe-del.
nd. vedele. fiddelen (19). giga (93). gyge
(10 &c.). geyg v9i). eyn lut (21). quinteru
(125). Bes. ödella hd. nd. viucke [auis).
hd. fiugk 61, fing, fig-, fi-ella («'.zizania.
st. nig'ellai rad-e (23\ -en (5, 21), -el
(74). ratt ifiella 76). ratyn (4).
*Fig-, fi-, vig-, vi-ellare hd. fidelin
(18), fifdelu (7, 20), fid-eln, -dein, -leu,
fedeln. vie- (11), ve- (23, 132), fy- (110)
-delen. vellen (22).
PHIL
*Figel- snn.. flgu- (6)*) -lator lid. nd. \
vede-, hd. tide-. fid-, viede- 1,20), vydde-
(19i -1er. gyger (Ü, 76, 113).
*Fi-, flde- 1,75) -geUina fidel bogen
i4, 75).
Figere stecken/ eleubeu (5&c.). stcch-
o {prs. 1411, -in (^8«''), -en (1, i) hd. nd.
sti-, /a/. ste-cken. nd. eleu-. klie-(7ii), cley-
beu. kleuen (18, 23). spaldeu (17. missv.
auA- kliebenX Andere), vestigeu (68 &c.).
heffteu (110). hechten (23). hetteu i
vatteii (^i^). negeln (49).
*Figilla r. Figella.
Fig- bis.iw. fic-men, -mentum, i.
figium l fictum (,76) ein gemacht (1, 5'',
75;, gestiÖ't (,20) ding. hd. nd. dicht-unge,
-inge, -iii.sse (22). nd. ge-tichte, -ticht,
-dicht, -mächte (lu), -lichnisse (9).
gliihiüß (S). heiftung (110).
*Figulator i-. Figellator.
Figulus [i. ollarius luti compositor ;
fiui facit vllas 5, 21) hd. hauanari (I4i);
laf-, hai'e-, haÖ- (1), haue- (6), hefe- (i5i,
152), heute- (13j, vorbe- (S^ rfurbeu?),
dippe- (18), vi- (5, 21) -ner. top- (9),
dop- (17), dap- tö), gro- {±2). grop- (23)
-per. duppen- (5", 12), heften- (8), hefen-
(10), pot- (132) -macher. potteinater (99).
Figur-a, -e (ö*^) \i. forma ; maneries
t slages —st. similagesP — f signaeulum
1) hd. gostalt. g.- (1. 9 Auh.. 1321. stalt-
(23), staiti- (13),"/(f/. gestehe- (5), gestelti-
(15 sim.), glich-, gleiche- (152), gleich-,
scepe- (11) -nisse, hd. -uusse, -nuß, -nis,
-uiß, -nisse eyns wesens (15). gelichunge
t worschein (9). figure (5). ein f. aldie
iji^). figncr (21). uott (77).
Figuralis hd. nd. figur-, figuer- (17,
21) -lieh. -lic.
Figuralitas figurlichkeit (18). figuer-
licldieyd (,19 1.
Figurare gestalt geben (76). glichin
(8 sim.). gelikeu (,11). bildin (8. 9). zeychen
(5^). figur-en (7, 22, 67), -eren (23, 132),
hd. -ieren, -iren. -erii. figuer 11 (21, 133).
*Figurosus creft'tig (5*^).
*Figus i. pilax 75. cattus siluestris
3, 75. 76) ein wilde- (3, 74, 75), walt-
(74) -kacze.
*Fü baldrian (9).
Filacista r. Filatista.
Filac-, phylae-, fila-, phila-teria
(cf. lacinia. Gl. m. 3, 553 sq. 5, 286 sq.)
perment daran die zehen gepot ge=
schriben waren (74). dynne(iio), dünne
(132) pergament, in quibus X precepta
erant scripta, ruom- t zaupar-giscrip ;
phechar, cechar t brieveliu {sie Gf. 3.
324). brieuil-i (Sum.), -in (i3o). brie£F (25).
sawm-(9), zawm- ( 8) -vesen cf. sq.). bleho
(86). ger 0. same am gewande (74).
Filac-, fila-terium gcschrift der X
gebot ,9i. Schrift der zeheu geburt («c
8). ein säum (17, 110) an dem gewande
der Widder geslagen ist (17). zom (68
soem (132). zedel (5. 21). zadel, lode (St"
stra-del .23 . -tele (22). tafele (22").
*Filactrum icf. prcc.) v. Filetum.
*Phila-delplius, -derphia f -rphia
{i. fraterna dilectio 76. cf. ngr. «(SspcpO?)
veste lieb l bruderlich lieb (9).
*Phila -, philo- (Br.) -geus (aus phle^
gon X ipogeus q. v.) pferde der sun^
neu (74). i. quartus equus solis (Br.).
FIL
Filago, carta-f. (q. v.) wünd- (74,
91, 125,1. riilir-, iieinsch- (i43) -kraut.
*Fil-ama, -oma, firama (11, 19) kuß
(74, au.i cpiAT^fxa) (juccksilber (19, 74).
quic siluer (11).
*Filamengarn (Sum.). .•5pynwerck(i47).
*Filamena v. Filomena.
*Filandu8 v. Filaudus.
*Philangu8 (o/. philargirus) liebha=
ber der zeitlichen ere (75).
Phila - ntropia , - tropia, - ntropa
hd. mensclie- (17), mensch-heit. liebe
der menschheit (9). «rf. de mynscheit
(23)-, mildighen (22). barmhert - hd.
-zikeit, -zkeit, -zig (8), nd. -icheit.
demii'tikait (76).
Philantropice barraherczig (18).
*Philantropos liebe (8, 9).
Philantrop-os, -us (i. lap-a, -pa)
■hd. klette. eleth (3), große klete (125);
kleb-eren, -kraut (i26, Fris.). nd. en
crasse (U).
Pilare hd. nd. spinnen, vedemen.
federn machen (5). garn treieii (110),
drayen (132). hd. zwirnen.
*Philar-cia, -gia, -gicus v._ -giria,
-girus.
Philar-, filar-giria, t -gia l -cia l
-tia (75) liebe der zytlicheu ding (75).
1. des geldis (8), guldes (17), goldes (9).
Philarg-, filarg-irus, l -icus (68,
147 &c.), -iUS [^6?,, 147), -US (74, 75, 76)
giczig (8). geyczig (9). girig (17, iio,
132). liebliaber des gelts (74, 75) o. der
zeithchen guter (75). geltgyrich (i47).
*Philarphia v. Philadelphus.
*Philartia i\ Philargiria.
*Filastica v. Filatista.
Filateri-a, -um v. Filacteri-a, -um.
*Philates v. Phelax.
*Filatissa spinner-in (68, iio), -sehe
(132).
Fila-tista (74, Gl. m.), -cista (i29,
147, Gl. m.). -stica ("76), -tor \ll. c.) spjTi=
ner, fadraer (74). spyuresche umb loyn
(147).
*Philatropia v. Philantropia.
*Philatrum v. Psilothrum.
*Fil-, phil- (74) -audus, -andus (74,
76), -iaudus (8), -iaridus i,17) (awsphi-
lautus Ki. X laudare) selbsliebhaben=
der (74). hd. der sich selber lobet sim.
(Mss. mog.).
*Fila-x (74), -xa o< cpuXaaastv) faß
dorin man etwas befielt (74). vat wat
in to bewaren (147). lo vaso da vino
(Gl. m.).
*Phi- v. Phe-, pi-lax.
*Filcicula 1 c/. fili-cula, -x) farau
(Sum. 11).
*Philebama v. Filocopus.
*Füed-erus (81. -rosus (9), filodurus
(17), philiodru-s t -ß (74) {aus (<piXo*
Xotöopo? ?) eyu affter-koser (74), -koßer
(17). Hp- (8). "lib- (9). lieb- (74) -haber.
*Fileius ags. brog (136*^).
*Philentuin v. Pilentum.
*Filependula v. Filipendula.
*Philetrum v. Psilothrum.
Fil-etum, l -aetrum ( i47 ) vadem
(11). ^traiick garns (147).
*Philetum v. Pilentum.
*Filex V. Filix.
FIL
*Pilfel V. Fulvalabia.
*Filia hd. nd. do-, to- (5^, 4) -chter.
dogter (99).
Filialis dochterlich (11).
*Filiaridus v. Filaudus.
Filia-ster, -sticus, t -tor (74) hd.
nd. stief-, -stef- (23, 97), steif- (8>>, 132),
hd. stiff-, Stil- (9), schif- (8), stuf- (76),
stewf- (1) hd. -sun, -son, nd. -sone, -soen
(11, 97). eydem (4). eiden (93). aiden
(74). toh- (93), toch- (74), doh-(6)-terman.
*Filiastica v. Filiastra.
*Filiastica (i. que compangit filum)
zwir , var. zwi-nerin.
*Filia-sticus, -tor v. -ster.
Filiast-ra, -ica {i. priuigna q. cf.)
hd. eyu styeffe {unter seh. von msc.
styeff 152), stieff-, stewff- (1), stifF-, schif-
(8), steif- (49, 132), ?id. stef-dochter. snur,
smisweib (74).
Filiatio kintlieit (65).
*Filiatus v. Foliatus.
*Filiaudus v. Filaudus.
*Filicein {acc. f cf. fili-cum, -x) farm
i farmahi (of.). farn l viusta (lat.f) t
filix (i4i). ags. fearn (94).
Filico ruiF-yaii, -igan ; vnsteter an
Worten (74). vnwarhafFtiger mensch (75).
Filicula ( cf. trichomanes) rotter
Steinbrech; engelsuß (i26). stein-, eich-
fahren (Fr.).
*Filieum {aus filie-tum, cf. -em &e.
carex.) saharalii (i4i). farmahi (Cif.).
*Filigo {cf, fuligo) mais {cf. maese
macula KU. sim.Y) t ruße quod crescit
ex ficicio {aus focacio ?) retro ignem (8^).
*rilinium (cf. filacterium) eyu zed^
del (7).
*Philiodru8 v. Filederus.
Filiola {cf. Gl. h. v., Gf. 3, 333, 496)
phellola (pannus operimentum calicis ?) ;
uillo-1, -lin (Gf.). philol (93).
Filio-lus, l -sus (66 &c.) eyn cleyn
son (17). en sonne (22). philol (93). filiol
sim. (Gf.). pl. -li kinderhn (65).
*Fil- V. Flex-, nauc-ipendere.
Fili-, t phili- t vili- (74), file- (85)
-pendula, gr. cpiXiTCSViSsX« (143) stein=
breche (96). groz st. (sum.). großstain=
prech (74). stenbreke (47, 85). rot stain=
brech (91, 143). rote stempreth {sie \iä).
wit akleye (47). meila-n {9Z), -ndt (74).
varen (11).
Philiste-a, -s (132) hd. nd. das, dat
laut dei', von, van phiUstijm.
Philistei vnbesclmitten (68,110), 011=
besneden (132) heyden.
Philistijm vnbeschnitten volek (68).
onbesneden v. als heyden (132).
*Filium {i. filum aquae Gl. m. ) v.
Philtrum.
Filius hd. nd. sone, sonne (23), zoen
(11). hd. sun, sün (6), gew. son. fili-us,
-a adoptiu-us, -a eyn erkoren sun o.
dochter (110). eyn vysserkoeren soen
oflf d. (132). fiüus adoptiuus, adulteri=
nus, legitimus, primo-, vni-genitus
erweiter, eebruchlicher, eelicher, erst-,
var. erstge-, einge-borner sun (64). filii
Israel kinder von isrl {b^).
Fi-, t vi- (75, 77), fe- (136, Sum. v)
-lix, -lex (17, 93, Gf.), -nix (47) {cf.
PHIL
ferula, filicem, foUix, earex) varin
(varm?3). farin (12). farm (i04, Sum. v).
varne (8, 9, 77). v.-kud {sie 13). farn (7,
47). f.- (110), vn- (17), glaßeschen- (75)
-crut. glaßaschenwurtz (75*1). pharn (19).
varbe {sie 9). ein narre {sie 17!). vaern
(132). fayraen (85). barm (.Sum. v). ags.
fearn (94), ferun (i36). alant (47, 85).
huchila {piseis? auisf Gf.).
Filix minuta {cf. felicina) ags. eofor
fearn (94^).
*Filla {anders Gl. m.) benedictenwurtz
(125).
*Fillum indicum pibendia (Sum. vi).
Phyllum welsch bingclkraut (i43).
*Philo 1-. Lictor.
*Philobalsainuin hd. salbe (9, 21, 74) ;
edel s. (8); s. von baisam (18); s., .«alb
besser, eyn b. s. (17) dann baisam. nd.
zalue better wanbalseme(22), vanbalsme
(23).
*Philobo-lia, -ma v. Pilocopus.
Philocalus eyn gut liebhaber (68,
110). goet lieff hebber (i32).
Pilo-eopus (18, 66 &c., 74, 110 &c.),
-ropus (75), -labus (7g), philo-compos
(125 ), -compus l -pompus l -popus (Gl.
m. aus 9lX6-XOJJL7CO?, -TlOfXTlO?), phile=
baina(9),flo-bonia(67, 74, i32),-comptus
i -toeus {q. v.) i. amator iactantie {II.
c). liebhaber (74). 1. des ruoms (75), der
beumung (-copus 74. st. berumung). lieb
der berumunge (9). berumenisß (18).
peynlich vif dy arbeyt (125). philobo-
ma v'rumer der liebe (17) ; -lia rede des
rums (74); -Uta i. amator iactantie (66
&c.), sapientie (110 &c.).
*Philocteta v. Faltilones.
*Philog-enus, -§us v. Ipo-, phila-
geus.
*Philo-gister, -hister (uo), l -tätieus
t phloister (74) i. amator visionis (&& &c.,
74, 110 &c.). liebhaber der weißheit (75),
des gesichts o. der sehung (74).
*Filogogus V. Filologus.
^Philohister v. Philogister.
*Filolabus v. Filocopus.
Filo-logus (iioac), -gogus (uoiJ),
-sogus (66 &c., 68, 75, 132) i. amator,
animator (133), mater (iio») ra-, ora-
tionis. ein liebhaber der rede (68, iio),
vernunfft ( 75 ). eyn minner der reden
(132).
^Filoma i'. Filama.
Fi-, phi-, phy- (5^) -lomena, fila=
mena (9), filomera (99) nacht- hd.
-igal, -egal (5^ 13), -gallo, -gal, -igail
(58), -egale (22), -agal (23). nach- (16),
nagte- (99) -gale. grasmu-cca (Sum.), -ga
(87).
*Philomites {aus -mythus) liebhaber
der mere (74).
Philopo-mpus , -pus v. Filocopus.
*Philophistoricus v. Philostericus.
*Phi-, t vi- (74) -lorcium i. amasia
(76). eyn lebichen (12), Hebechin (10).
liebes- l mein-lieb (74).
*Piloropus V. Filocopus.
*Filosaga id est verba composita (76.
cf. filosogus).
*Philosella v. Pilosella.
*Filosogus V. Filologus.
Philo-, filo-sophya (phya) lieb der
weißhait (9i), naturlichen kunst (65).
FIM
235
liffliche k. (12). hd. nd. naturlick k. sim.
die _k. von (110), const van (132) den na=
turlichen meysteren.
Ph. moralis eyn chunst (1), kunst
(3, 5) der tugent. k. der dugend (6),
der jugent {sie 46), der doghet (23),
von der dogent (18), der sitten (91). hd.
(mss. mos.) konst der dogen-t, -de (17),
bissw. togent.
Ph. naturalis (nälis) {cf. phisiea)
hd. nd. naturlich kunst, Jid. konst. na=
tuerlich kunst (46). die k. der natür^:
liehen ding (91). k. der nature (5>>). eyn
k. von der natur (18). n.-liche k. t n.-l.
weysagung (3).
Ph. rationalis die logica (91).
Ph. sermo-cinalis, -nionalis (4) hd.
nd. kunst hd. konst der rede, hd. ridde,
redde, von der r. (7).
*Filosofos {herba) andorn 0. grens (96).
Philosophus sim. (phus) ein natur=
lieh wisser (1), n. kunstiger (ö*»). ein
naturlicher meister ((5). lieb -er (64"),
-haber der weißhait (91), kunst (64).
upar-, unmaz-uuizzo (Gf.).
Ph. naturalis naturlich hd. meister,
wisser (5), nd. wetere. eyn natuerlich
wiser (17).
*Philo-stericus, -storicus t -phisto=
ricus (74) {i. historiographus 75) lieb=
haber der neuen mer (75). vber in den
hystorien (74).
*Philosus V. Pilosus.
*Philotantieus {cf. flotöcus) v. FhU
logister.
*Filto meydeborges ber (23).
*Filtor (i. centor) vyltineker (147).
*Filtra v. Filtrum.
*Filtrifex filtz-macher, -mecher. vilt=
macher (132).
*Fil-, cen-trosus vyltich (147).
*Philtrum, fihum (9) (cf sq.) wilde
pasten-ach, -ey, hisp. cauathoria sal=
vage (143). wasternach (9). hirtzklee,
künigund kraut, wasser dost i. eupa=
toriura adulterinum (73).
Filt-rum i -a {cf cento) eyn fyltz
l quedam hcrba (66 &c. cf. prc). fi-,
t fe- (Gf., Gl. m.), vi- (17) -Itrum hd.
vilcz. nd. vilt, vylte (i47). viltrum (,,«
viUis") heren tuch (64). hutt-rauch, var.
-räch {i. arsenicum album 75).
*Filtruni v. Fulcrum,
Filum, felum (76) hd. garne. hd. nd.
vad-, fad-em, -am (21), -an (i4i), -ym
(5b), -en (6, 13, 4). fad (91).
*Pinialia v. Funale.
Fimare hd. nd. misten, messen (11,
22). tungen (5).
Fimarium mist-huflfe (19), -huffen
(110), -hoep (132), -hof (68). mesthof(ll).
Fima-rius, -tor mist-er (110 &c.),
-trager (74). meester (11).
Fimbri-a, -um (122) {i. limbus,
-ora &c.) säum (uo), som (68) an einem
cleid. hd. säum, säume, seume (7),
seyme (12), söm (6), sam (9, 21), same
(lü). nd. som (23), soem (132), zoem (11).
zerkaefert säum; belege (128). blaege t
wulst (126). vmbleg (111). wolst (ii4).
hast am rock (75). gerhe (5). gere (17,
21). ghere (23). geren (10 &c.). gern (25).
liest (132). vese (106). fase t treimo (120.
cf. triem Sm. 1, 490 : lt. trama? trem=
30 *
2M]
rio
hil. (Iroinil Of. 5, ssi »q. ?). traro; tlinido,
tnitllin siin. (r/. mjs. thnvd engl, ihr i'sul);
tnibeu / vastMi «irr. ^j/. (cif.). tmdcl;
zatii'l; stiu-l» ^17, 21). zopf (7). aall.
oiirlt' (122V f. manice ?'. supera orilJ
am t'iint'l (TS).
Fimbriare scumon (tu , 7.')). baston
(^^^- e
Finibriatus boleget t verwolstet (U4).
bolcit f vorbraMiit (I2ti).
*Fiiueton /. aiirum (76).
Fimetiun mist-gmob (9i), -stat(iii).
*Finieus /. os aperiens (76).
Fimus hd. nd. mist. mestz (13). mcst
(9v) inoss (11). mos ^22). baw f kaat
(126). gor (Ot. fimogor .-»Vc 141). doisc
(Sum. cf. Gf. 5, 23l).
♦Fimus {st. fiimus?) terre ertwort
(S.'i).
*Phina v. Phinna.
Finalis hd. nd. oiit-, ende- (18, 21,
132), eeude- (11) -lieh, -lic
F. conclusio entlichor bcschluß (75).
*Finalitas endt>liohkoyt (18).
Finaliter ondo-lioben (132), -lieh (21),
-lic (23). hd. nd. ent-lichen, -lieh (6),
-likon.
Findere hd. nd. spalden. hd. spalten,
zer-sp. l -cleibon (75). schnyden (110').
chluipit (find.it ui'i. cliben (75). klou=
bin (5). uft" eliiben (17). cluuon i clowen
(22). clouen (11, 132). klecken (74). spli=
ten (99). spleyten (11). splyten, cloeven
(U7). slyißeu (19). off rißen (18). dey--
len (21, 147).
Fingere hd. nd. di- , hd. ti-chten.
dihton 0. stifften (6). denken (23). hd.
ge-, er- (9) -d. trachten (18 Mrg.). be-tr.
(65). ertratten (49). machen i9). schaffin
(8, 9). schleppen i tosamede- (23), to=
nope- (22) -zetten. hd. zusamen setzen,
stechen mit eyner nalden (5. aus stich=
ten := stiften X figere?). stechin l
nelen (ö^). ha^ftnen (1261. vensen (99).
*Finicedo i-. Emicedo.
*Finicia v. Fenicia.
*Finiculus v. Feniculum.
Finire hd. enden, hd. nd. endigen.
vuUen- (23), follen- (7) -bringen, hd.
voln brengen (5 sim.).
*Finis [zwischen ligianum u. fauilla)
ags. aerce (94^).
Finis hd. nd. ende, eynde (11).
Finis intencionis die leczte (9),
leste [12). leliste (10 wh.) meynunge.
*Finitedo v. Emicedo.
Finiti-mus, -uus (19 , 132) endelich
(19). nach- (68, 110), nae- (132) -buer.
*Finix V. Filix.
♦Phinna (17), phynna (1, 74), phina
^75) {cf. pinna, mantile) eyn phinne
(17). zweck (75). zweck-, past-nagel (74).
zwickhel (1).
Fiola V. Fiala.
*Finuclvun v. Feniculum.
*Phynula (t/. phinna) pfrymlein (74).
*Fiola [herba, cf. viola) hd. nd. fiole.
eyn fyoln (17). fiel (21, 110). hd. fey-hel,
-al (1), -el (4), -elrose (3), -ol m. t viole
/. i4i. vigol (6S). vioel (132). vihel (67&C.).
♦Fiolarium fialen garten (19). fiolen
hof (11).
*Fi-, vi- [b^, 6, 74, 75) -olata vigol-
(6), vigel- (68), Violen- (ö**, 132), fiolen-
FIS
(23) fioln- (17, 133), fieln-(21), fiel- (110),
fioyl- (ö), veiol- (74), teiol-(3), voil- (1),
foiiiel- (66), fihcl- (67) -krut, hd. -krant,
-ohrawtt (1), -cruyt (i32). fialkrant o
das oleetmuiiiiii goniaclit vß d(>in kraut
(75).
*Phiphatrum r. Psilothrum.
*Firama r. Filama .
*Firctum 1/.) quercinum (47).
Firmaculum hd. nd. vorspan. vor-
(8'M, voir- (108) -gospan. für sjiange (Gj.
einbaut (100). hecsel (108).
Firmamentum hd. nd. vest-unge,
-inglie (23, 132), -igungo (68, 75, 110),
-enunge (17) des gestirns t sterckiuige
(75). grünt fostin (6). firmam-ent (11),
-et (öh). werr n. (Anz. 8, 502).
Firmare hcl. nd. vest-en, -igen (1, 7»
75), -emn t vast maken (23). veesten t
starken (11). Sterken (22). stirken (17).
be-feston (13), -stcdigen (8*^).
Firmatio vest- t bestet-igunge (75).
Firmatura v. Sera.
Firm-e, -iter hd. fest-lich, -liehen,
-eclichen (152), -egliche, -englich, -dich
(()). nd. vestlic, vastlikeu (22). sterck-
leich (1), -lieh (110, 132). stetclich [b"").
stetig- (66, 69), stettigk- (i5i) -liehen,
statiklich (i34). gewiß (17).
Firmitas starek-heyd (19), -eit [\\).
starcheit (,22). hd. starg- (5), vesti-, feste-,
fest- (5) -keit. sterkede (6). vasticheit
(23, 132). stcdekeid (17). stetikait (76).
*Firmula molen-ysercn ( 1 1 ), -ysen (19).
Firmus [i. solidus, ratus) hd. nd.
starek. starg [b). hd. feste, vest (1, 2).
vast (23, 132). bestedeget (8*').
*Phironia {i. barbitum) rubeblein
(74).
"^Fisalidos [aus physalis) dropworz
(Sum. V).
Fiscale kunniges vngelt (8). konigis
in gelt (9). koninges rente (11). herren
reut (68). heren-renteu (132), -czyuß (iio).
sezins (3). czyns (4). solt (17). ain gilt
(76). fisclieh {i. villa 86).
Fiscalinus froni scalc (104)
Fiscalis i. colligens in fiscum eyn
stumeler 1, 17). rentmeister (110, 132).
fiscal (uoj.
*Fiscedula v. Ficedula.
*Fis-, fi- (74), vi- (98) -cella, -cilla
(94), -cellus f -eillus (94^), vistela (76.
V. mulcrum), oft f fiscina [i. eanistrum,
cophinus) ein klein korbelin ^6), korb
von stro (68), eorffken van stroe (J32),
bintzeu korblin (110). corbelin (100).
korbe (ß^). korblein ao mit mau visch
fahet i v.-rewse (74). en cleue korf (23).
en kaerflinc (11). hude; roden- i slot-
korf (,109). ruse i körp (12). korp (10).
drage-k. [b^). ryse (10, 13). krezli (95).
zainfaz (Gf.). zeinle i kratle (126). ags.
tae- (94), te- (136) -uil, -nel (94t>). vissele
(99). fiscz kfirp (131. melkvat (98).
*Fiscenie v. Fescennina.
*Fisce-ptura (sum.), -pha {equi) bint-
riemen (Gf., Sum.).
*Fiscilis f. Fissilis.
*Fiscilla r. Fiscella.
Fis-cina, -tina (75). -sina (49, los),
-tra (6), fascina (Sum., Gf., Hpt.), viscina
(76 f. mulcrum) [i. eanistrum, fiscella
&c.) ein kose faß da man kese in macht
PI IIS
(10), machen (19). hd. koeß-vas, -vaß.
kese-, kez- (9) hd. -korp, -kar (12), nd.
-vat. chasi- (104 sim.), chesi- (Hpt. .'>),
ohes- (Sum.), kaso- (100) -char. keßkar
(49). kiMse naph (3). koiI)elin (7). matten
korp (19). hatten- {i. q. hotten-) -caorf
(11). wissele (108). fisker [i. f\iBcina,
tricuspis (Of.). techcr (? cf. Sm. 1, 437)
hafen (67 Mir.), zeinen (i26).
Fisclum ag.f. eloseoeche (Gl. m.).
Fiscocintus v. Fustanum.
*Fi8cosu8 (/. lubrii-us, st. viscosus;
cf. <ii. m. 3, 572) slym-ick (19 1, -ich (11),
-echtig ij-)^).
*Fiscula [i. redditus regum, i. q. fiscale)
solt (18).
Fisculus budel (11, 19).
Fiscus küngs- (9.3^, trcse- (I09),krc8e-
(22), dres- (13), drvs- (12), dris- (10),
drester- (ö''), schacz- (4) -kamer.
fisceamera (86). trese kemere (23). kamer
da mau gelt helt (5''). fronehof (Sum.).
spar biß (49). houpt- (ui), hode- (Gf.)
-balc. butel (8). bewtel (9). ags. big
gyrdol (Gl. Aelfr.).
*Fiscus (X viscus q. cf.) slyme (19).
fogel lim (17). dann (66 &c.), o. plutragent
d. ; mistel (74).
*Fiscus {cf. prc.) v. Longio.
*Fiselus {aus fiscella, cf. fisclum?)
olkrugk (74).
*Fisenila ehuuarn (105), cf. filicula
eichfahren.
*Phisiarcha [i. deus) fürst der natur
(74, 75).
Phisica [i. philosophia naturalis
75) natürliche kunst (64, 75) o. erczney
(64). natuerlich konst (17).
*Phisicorum {sc. liber) das puch von
der natur des leichnam (1).
Phi-, fi-sicus hd. arcz; artz-at
(110b), -et (iioa*^), -it t -t (7), -e (17). arste
(23). puchartzt (74). eyn natuerlich arcz
(17). natürlich (8i. u. meyster (9,64,75).
m. der natu-r(iio), -ren (132). ein magister
von natur (93).
*Phisillos {ans physicos) ags. leeeas
(94, 136).
*Fisimus d. terremotus, hyatus, cf.
h. i. fissura Br.) erdbevyng of ryting
&e. (147).
Physio- (Br.), physi- (75 varr.),
phiso-logus {i. qui loquitur de natura &c.
Br.) ein naturli-ch rede (64), -eher mei=
ster (75).
*Phisio-, phiso-, viso- (1, 5*>, 23, 74)
-nomia, -mia [b'^) (X visus) nd. gesiebte.
hd. nd. an-, ane- (10) -g. hd. gesicht (21),
ane-g. (17), an-g.; naturlieh g. (64); ain
n. kunst der vsserlichen zeichen jm Übe
(65); ant-litze(12), -lutz(74); phis-onomy,
-onomei (134), -omye (67, 133), -emy (68);
gestalt (74).
Fisis uature (8, 9).
*Phisologus V. Physiologus.
*Phison hd. eyn wasser. nd. en water.
Ph., Gion {q. cf.), Tigris, Ewfrates
dz sind die vier wasser die aus dem
aradeis fliessend (1). daz sunt fir w.
ie vß dem paradise flyßen (ö^).
i *Phisonomia v. Phisionomia.
' *Phispilio {aus vispilio X phito?)
I en kocheler (23).
FIT
*Fi8sariu-in, -s ( 76 ) speidel ( 76
kidel (49). fissorium i. cuneus (Gl. m,
*Fissatus speldig (17).
Fiss-, fise- (76), fix- (147) -ilis spel-
tig (76), -dig (8). gespeldich (9). spalt-
(68), cloue- (132) -lieh, cloevelick, geiyng
to cloeven (147). duftiger (7.5, 117).
*Fissina v. Fiscina.
*Phissitocus V. Psittacus.
*Fissor holcz hauwer (10, 12).
Fissorium v. Fissarium.
Fissvun Schrunden im arß (126).
Fis-, fi- (136^), vis- (49), vi- (76), t
ris-, scis-, sei- (136*') -sura, t fisterna
(6) {i. pedica 76, sim. 49. c/. fixvira) hd.
chlewb- (3), clob- (5i>), spald- (10) -unge;
spalt, spaide (ö^b, 9), spald l criß (21).
klob (21, 76), klog (49). clufft (7.5). kloue
t rete (23). rette l ritte (22i>). riet (100).
hd. ritz (6), risße (18), rysse(i5i), reyse
(1.52), riß, risch (5). schoer (132). spliß
t spleiße; klunse; krimme &c. (Fr.).
crinne (9). scrund-a (121), -e (100). klack
(l26. Fr.), ags. sloae (136^. slog Bsw.).
*Fissura (X fiseella sim.) kese vat
(147).
Fissus {i. diuisus ; '. Andere X fin=
gere) spalten (8^). ge-sp. (110, 141), hd.
-spalden, -clubet (19), -klobeu (110),
-clouen i -clauen (132), -sneden (11), hd.
-dicht, ein gediht (6). en ghedicnt-e (23),
-en (22). schrundig (Fr.).
*Fistici (/. pistacia) pimperuußlein
(143).
*Fistigria (herba) funffinger (74).
*Fistina v. Fiscina.
*Fistis V. Penula.
*Fistol-a, -ire, v. Fistul-a, -are.
*Fistra v. Fiscina,
Fistuea Steinsetzer (ii4). schwär
(Das.). schwir-ren (Fris.), -en; besätzst6s=
sei; heyen; bätz hundt; schleger (126).
jochschlegel, belg. heyblock (128).
Fistueare hej^en (Fr.).
*Fistuire v. Fistulare.
Fistula nuosche l dolun (acc. p^. Sm.
2, 712). tüchel (126). teuehel (.91 &c. ).
eyn leide rinde (17). canal (Gf.). kendel
(e. cannale 5). hd. phifi' l rore ; pfiffe,
pfiff, pheiffe (3, 9), pfeyffe (66), pfeiff
(134), pife (13), pyiff (19), piffe. pfeif,
ryime, ror, feygplater (74). pipe (23,
132). rar (4). rorberg {pl. Agr.). röhr;
stritze ; haue (125). zapff am vass (91).
kule (8). sue^ili (i04 .«»«.). swegel (93).
fleut (i32). floite (99). vloyt (82). schalmy
(64). fistel/. (morbus 9i &c.). fissel (93).
eyn lopen, de loch off wonde (132).
schreib-ried, -röhr {herba 143). wolsgalle
^100). fistola {herba; cf. casia) fistola
(1). fistula pastoris {herba) hirteupfeiff
(91).
Fist-ulare, i -olire (76), -uire (129
hd. pfeyf- (66, 134), pfyf-, pif-, pij- (17
-fen. pipen (23). Acuten (110, 132).
Fistularia v. Crista galli.
Pistulator hd. pfif-, pfe^'f- (66, 134),
pif-, pi- (5b), py- (132), pijf- (17) -fer. nd.
pipere (23).
*Fistulicen pfiffer (88).
*Fistulifer swegler (93).
*Fiszula V. Ferotilla.
Fi-, phi-, fy-, psit- {q. v.) -taeus,
phitieus, fitagus (es) hd. eyn sytich,
FLA
sitti-g (133), -ch, -cus (68); sichtig (21),
sedig (17). zetich (23). sedek (22). pape-
goe f -yen (19), -goye l -geye (11), -gey
(66, 132 &c.). pepegey (132). papagey (69,
134). phitieus yßfogel(67). jnßuogel (76).
*Phitare {cf. fitonissa) toten frogcn
i aufwecken (9). totin 0. uffwcckin (sic8).
*Phiteeus ( aus pitheeus ) ags. apa
(94), capa (i36).
*Phitieus v. Fitaeus.
*Fitilium {cf. fitellus = vit. 76) ags.
aeger-gelu (94).
*Fi-, phi-to, -ton, -tonus, phitonicus
(110 &c.), phieonus (5^) {st. pyth-) wisser
(1). wicker (5^,23). wecker(18). geukeler
(19). gauckler t zauberer (fiton 110). ein
gockler o. ein tufel (fito 68). ein koche=
1er duuel (fiton 132). kokeler (11). czew=
berer (8,9).phiton ein sclilang (68, 110).
slange (i32). weyßheit, irwegig, helle=
mundt , hinterclaffung , slang ; zawbrer
0. der durcii den poßen gaist redet;
viton slang, vnck (74). phitones vuis=
sagon (141).
*Fit-, pyth- (49) -onieus, fitonitus
(132) besessen (110, 132). ein besessener
(68). kocheler (132). zufferer (49).
*Fit-, phit-, fic- (8) -onissa, phit-
(132) phic- (5b) -onista wisserin (1).
wieker-sche (23), -ynne (.5b). weckers-en
(12), -sin (18). aufwcckerin der toten
[SIC 9. cf. phitare). hd. ezeuberinne (9
sim.), zoubererin (68), zaub-rara (i4i),
-erin, -erej ( 64^ ). touersche ( 132 ). sele-
(74), sei- (93) -beswererin.
*Fitonitus v. Fitonicus.
*Phitos [azis phoea?) mer-kalb, -katz
(74).
*Fitta V. Vitta.
*Fius fi.utlia (141, Gf. 3, 45l).
*Fixellium v. Frigium.
*Fixilis V. Fissilis.
Fixorium {i. clauus Pap., eultellus
4. cf. fixorius c. i. sica Gl. m., fixoreium
i. eutellus sc. trusile 76) ein czerper
(4. cf. frz. serpe &c. Dz. wtb. 724. u. v.
sarpa ?).
Fixula V. Fibula.
*Fixu-m, -s [8)j,{aus frixus) rostik
(9). gefdstit (8. aus gerostit X gefestit
fixus).
Fixura {cf. fissura) hd. kleub-, kleib-
(76) , cntglaub- (18) -unge. cleuuinglie
(23). stich; gespalten vnd offne wunden
(75). riß (17). narb (21). hd. wunden-,
wonden-zeichen.
Fixus (^. stabilis) gestieke-t (19), -n
(11). gehefft { stendig (110). be-st., var.
-standig (75). genest l staudich (132). hd.
feste (10), stete (8, 9), stode.
*Fixua V. Fixum.
*Flaba-nus (76, 94, 129, 136), -nicus
{„vll. St. flagrarius" i36), -rius (Gl. m.), t
flangus (94) (z. custos porcorum; sero=
farius, subulcus 129) ags. suan (94,
136).
Flabellum {i. flabrum, venticapium
139. cf. favellus) hd. vradil (104), wadel,
wedel, wych-w. (110), weddel (7), widdel
(19), wedelchin (17), waeyerle (i2e). wayer
(132). wegers (22b). weygel (23). wegel
(22). quest (110). quast (132). vliegen
quast (11). foche (10). fu- i fa-cher (Ki^. ).
puster (22b, io9.)
FLA
237
Flabilis giplaslicher (i4i).
Flabrum («'.flabellum g f. X flagrum)
hd. wedel. win-de (104), -da t -ta (Gf.).
blaßt (126). blaßbal§(19). blazebalch (11).
waire (99). flegel («.flagellum 12). picze
o. kutechte {'st. knut.?) geissei (8. cf.
flagrum).
*Flabum {st. flauum 13 6) ags. gelu
(94, 136).
Flaec-, flact-encia (?. arentia 76,
Gl. in., arescentia 76) durr-ickeyt (9),
-ede (8).
Flae-ere, -tere, -eeo {prs. 100), -ere
(68, 132. i. marcere t arescere, untersch.
von flaceeo languidus sum, so dieses von
flaeteo uo) dorren (8, 9, 74). dürr (110),
dor (132), hd. mager werden, magern
(74). virdrocken (19). v'drogen (11).
*Flac-eeus, -teus, -tius, -tus (Gl. m.
&c.) hd. (Mss. mog.) dürre, dorre (10, 11).
döt (12).
Flaceidus luck ; lamp-end i -äelitig
(i26 sim.). ludenlecht (128). kranck (110,
132). slap hangende (132).
Flac-eor, -tor (74 &c.) {i. mareor)
durrung(iio). eyndorringhe(i32). mager,
dorreter (74). eyn magerer (es), ein pfinne
an eime swin (6). finne (5). finde (17, 21).
vinne i sure (23. cf. siro &c.).
*Flaet- V. Flaec-.
Flaigella («'. apex) wippel o. schösse
(114). dolt (64b 123). dold (64C). geysele
(22).
Flagellare hd. gcys-, gej'ss-, geyß-,
geist- (6) -ein. geysellen (19). geytz- (23),
geyc- (22), gheys- (11) -eleu.
Flagellator geyseler (18).
Flag-, l flau- (Gf.) -ellum eyn dünne
ast (7). uuifil (Gf.), hd. gaisel (1, 2, 76,
134), geyßel (ö^b), geissei, geisel (9),
geistel (6), geischel (75»). geysell (132).
geysele (22). geytzele (23). gheysel (11).
gessle (99). swep (77). swepe (11). sweppe
t SWOppe (109). Vlllat (Sum.).
*Flagena {aus flagellum X fragina?)
flachß-pluwel, var. -plewel (75).
*Flag- (meist alph. flang-), flang-
endula, flagundula {i. medius piscis
1), flange-ldula (21), -dula (5b), -ngula
(4), flandegola (7) eyn halp- (5, 7, 21),
halb- (69, 74, 75, 134), alp- (18), hoel-
(4), vnser frawen (75) -fisch, -fiß (18,
21). en half visch (22), wich (23). ein
walfichß (3). flander {piscis .5b). fluoder
(1). schölle (110 &c.). hd. scholl, schulgen
(5). blat-eyß (i52), -isen (21), -hvse (133),
-tyß (67); plat-ys (es), -eyß, -eißlin (134),
-islin (HO), -yßlin (69). pladijß (132).
Flagitare hd. bitten t ^e\\en. hd.nd.
bidden. biten (4). byten (9). pitten (77).
fleen (5b). vlen t eschen (23). heyschen
(5, 65). hd. heyssen. vmb etwas müssen
o. kaelen l trenglich bitten (126).
*Flagitare v. Flagrare.
Flagitator gutzier t gyler (126).
Flagitiosus sundig (8b, 75). boßhaf=
tig (64, uo). vol quaets (i32.
Flagitium hd. nd. laster, quäle, pine,
sunde. s. contra deum (9), wider got (8),
w. got allein (75), o. schreiende heis=
cunge (sc? st?) 0. bete (8); sehr, i hey=
sehende t beth (9). hd. quäl, pein. miß
tag (1). schände (132). schand (uo). (uo)
boß- (uo), quait- (132) -heit.
238
FLA
♦FlnRiton r. Flegeton.
♦Flagor ckisii {Uz. Wib. lis-i).
Flii«rn slotci' {iw).
Fhiffi-ans iniitiutf (M). briiuieut (7«).
Flii|2;rantia nnv-, rcw-scliick bren=
juuif,' lies tiiwrs, f'ouwerlJ (05 varr.).
Flag-rore, -itare (i. ardere 69, 70,
i34l ri;uninen as für (6). broinuMi in im
si'lber ^iio). bonu'u in ym seinen (132).
hd. bryn- (tis), bur-, bir- (1.'}), bor- (^8''),
v'pren- (1), nd. bar- (11) -nen. inbrünstig
sin (134 Mrg.).
Flagrare r. Fragrare.
Flagrio tropii l lecker (125). keib t
lotter (»2tiV
Flagrum streieh o. sclilag (110).
hettze eft't ein slaeh (^132). knecht gaysei
(9. c/. flabrvunl. geisel; bramcr crut;
braber il71. ruott (91).
*Flagundula v. Flagendula.
*Flaigegellus {■•<(. flagellus) driscila
(Gf.).
*Flam- V. Flamm-,
*Flamectum v. Flamjneolum.
♦Flamen v. Flamen.
Flamen ui. a. (/. prelium l s. spiritus
t presbyter) blas-unge (19), -inge (11).
blaast U2e). hd. nd. wint. adein (100).
ödem 0. heiiger geyst o. prister (8, 9).
priet^ter (1 &c.).
*Flam-enta paffin wyp (8). -ita (76,
Gl. m.) i)liafftn weyp (9). pfeffin (74).
-inia /. filia sacerdotis (Br.). -inea pf'ef=
fin, pfaft'entocliter (74).
*Flamigenus (-genus X flamingus)
flemig {iioinen (jentis 75).
*Flamignus flammig (7. /. q. flaniin=
gus cf. prc).
*Flamina v. Flamma.
Flaminare v. Flamminare.
*Flaminea v. Flamenta.
Flamineum /. flammeolum ; sacer=
dotium 7G) atjs. biscoper (?) huf (Gl.
Aelfr.).
*Flam-ineus v. -ingus, -mineus.
Flamin-gus, -eus (10 1, flammjnigus,
(74) (i. ruteli 74) fla- (ob), flam- (74),
fle- (12) -ming. via- t vle-mingh (22*^).
eyn flemmig (5, 22). flemi-gk (10), -g
(18). en vlerainc (23). eyn flymant (21).
Flami-nia, -ta v. Flamenta.
*Flamitm'a lo (221^).
*Flamium i-. Flammeiim.
Flamma, bissw. flama, flamia (1),
flamina (94) hd. nd. flamme /. dye fl.
von füre (5). eyn flam t füre (7). die
flam o. die glut (68, 110), dye loe (66 &c.),
der loe (i5i), der lon^ (17), eyn lan
(21) von dem fuer. die flam off die gloyt
van dem vuyr (132). flam (6 &c.). der
flam (64). loen (77). law (1, 3, 71). louch
m. (i04, Sm. 2, 46i). laum, lauen (75<i),
unde die. der lamn, lauch (lä^) hat in
das essen gesehlagen (75. cf. Fr. 1, 587^.
alts. liumo V). loghe van ueme vure (23).
ags. blaeed (94), bled (i36).
*Flamma {cf. flammula) sammet-
blume, tausentschon, floramor, nl. flu=
welbloemen (i43).
Flammare, flamo (76) (^. incendere)
vlammen (23). bernen (23). bern (18).
brennen (i). entbor-nen (5), -ren (21).
ludern (17). flodern t scheynen (9
schinen (8).
FLA
*Flammariu8 fcurer (74). /. ticioniu
rius vnyrtsaicker (17).
*Flani-, fla- (76) -masco (/. inripiu t
de.iidcro Jlainiiiare 66 &o.) hd. nd. ieli nd.
ik beginne hd. begin zu bornen, to
bernen, to bernde. oegcimen zu beru
(18). behende (sie) zu burren (21). an=
heben zu brinnen (76). flammesc-or,
-ere (99) icli beger zu bümen ((5). bliu
ken (09).
*Flammeariu8 (Iflammeum) 8chlair=
weber (91). tuehler (12«).
*Flammeola vechil (9). weehtil (8).
Cf. sq. (feehiciii, fogel), eher als feehel,
foehel flabellum (Fr. 1, 283^), orfer wei=
chel ■= weil (.sm. 4, 455).
Flam-, fla-meolum (/. flammeum
110 &c'., flamum 74. cf. prc.) oral t orel
(Gf. 1, 462). rise (Gf. 2, 54o. cf. v. flam=
meum). bvuthul (75). fechlein, sehleier,
getzierde (74). schier (76). ein sleyer;
eyn fogcl 1 17. cf. jirc.). sturcz (3, 2. cf.
nimbus. flammeum. .Sm. 3, 66 1. Fr. 2,
354). wimpel 1^23 1. flammeetum (et aus
ol) hoeft cleet (11. cf. flammeum).
Flamme-re, t -scere ( 147) flammen
(19, 147) in sych selven (i47).
Flammesco, -or v. Flammasco.
Flam-, fla-meum, flamium i^ll) {i.
mauorte t virginale 141. cf. flammeo=
lum) heupt eleyd (19). mutz (i32).
Schleyer 0. hübe (110).^ eyn brude {sponse)
luter Schleyer (7). glas sehleyerlin (i35).
slewer (9). brutliüU (75, 93). sturtz (64).
rise (11).
Flamm-eus, -ius furig (8). fürin,
varr. feu-, fu-wrisch (65). hd. fla-, fle-
mmig. flam-nik , Mrg. -mick (19). vlam-
mich (11, 132). blakende (106). gluedig;
bloß 0. bare (17).
*Flamniia (?) v. Flamma.
*Flam-, fla- (76, Gl. m.) -minare {i.
incendere) entzun-den ( 9 ) , -nen (8).
brinnen (76).
*Flani-mineus, -ineus (76) {i. filius
sacerdotis 78. cf. flam-enta, -us) pfaf=
fensun (74).
Flammineus \i. luteus) dottergeel
(111).
*Flammyngus v. Flamingus.
*Flammiuoma wölk mit flammen (8).
flammig-e l -er w. [li). eyn flam-wolekeu
(110), -spuyr (132). fuerwolcken (75).
Fammiuomus flammig (iio). vlam^
mich (147). daucze t fomens {sie) ex se
flammas (19).
*Flammius v. Flammeus.
Flam-, t fla- (64, 74), fam- (125)
-mula, t flamma (143) {i. pespulli 74)
hörn- (74), burn- (8^), braut- (i25 &c.),
brenn- (64«), bren- (125) -krut, -kraut,
brendull (93. cf. galliricum. Schweiz.
brendeli nigritilla alpina). grenßing;
hauenfuß; swefelprech; wassersemde
(74). bnmet-, fewer-, adonis-roßlein (143).
wazzer seyme ( 96 ) frammula berne-
crut; framula eyterswarmen (85). flan=
tula kornes krut (96), st. born krut
hierher 'i oder zu fancola kornblumen
(75) cf. flauiola?
Flammule (metalli) flittern (125).
*Flammus v. Flamus.
*Flamna rot sac (9), sag (8).
FLA
*Flam-on, -en (85), flosmus (74)
{herba, (f. blandonia) vvllin (105). wul-
lin (74). wolle (96). widben (85).
*Flamula v. Flammula.
*Flamum v. Flammeolum.
*Flam-us, -mus (i48) [cf. flammi=
neus) i. proles .yjuria (148). phalVin kint
(8). pfafleii kynt (9).
Flana i;. Flaua.
*Flandegola l-. Flagendula.
*Flandra v. Flandria.
♦Flandr-ensia , -iensis (Br.), -inus
(147) vlanders mynsch (i47). flander (5*").
Flandr-ia, -a, vlandria (22'') hd.
flander ((3), -ren (1), -rn. flanndern ein
landt (74). vlanderen eyn stat (22'').
Flandriensis v. Flandrensis.
*Flaneus v. Flaueus.
*Flanga flachßpleuel (74). ein stange
(^. ha.sta 3. (/. falanga).
*Flangendula &c. v. Flagendula.
*Flangus {aus fungus) i. boletus
(75); de-b. swamm (74). suam (i3i).
protswamme (Sum. Iii. Gf. (1, 878).
*Flangus v. Flabanus.
*Flantula v. Flammula.
*Flanus v. Flaueua.
Flare hd. nd. bla-, blo- (G, 9, 4, 77),
blau- (76), blai- (7) -sen. hd. blaßen (17).
wehen, ween (66), waen (i34). weyen
(68, 132). wegen ('ii^a^J, 76). wewen t hus-
ten (10). pusten (23). puschen (5). win=
den (2'2''). seuseu (74). an ettemen (65).
Flas-co, -cula, -to, -tela, -culum
hd. nd. flasche. vlessche (i32). hd. flesche,
fleß (18), eyn flessen (21). flascones
putirichi (io4. cf. Gf. 3, 9o). fla- i va-
seulum , -seula, i fastulum (64r'>)
fleseliliu (64).
*Flatia wormwoi-tz (96).
Flatilis windig (110 &c.).
Flato (i. arthocaseus) gall. flan (122).
*Flatrum i q. Clathrum (Gf.).
Flatu-s, -m (70) blasunge (5, 68).
wind-bl. (110). blasinghe (23, 132). ha.
blase (21, 67,' 133), blasse (i52),_ blos(6),
blast o. wind, winth. ein blastwinth (70).
waeung (1,2, 71). weunge (5''). weyginge
(23). pust (5, 23). zele (8).
Flaua die gelbe sucht (kl).
*Fla-ua, -na (74, 76, Br.) {i. spica
matura) zeytiger eher (74). eyn riff"aher
(110). eyn rijpe ader (132).
Flauedo hd. nd. bla-, blauwe- (19),
blauw- t gelb- (65), blau- (76, 110, 132),
blay- (133), bla- (6), plab- (1) -heit.
blaekeyt (18). gelbe l gilbe (65).
*Flauelinium &c. v. Flauilinium.
*Flauellum («.' flabellum Gl. m.) v.
Flagellum.
*Flaueola v. Flauiola.
Flaue-re, -scere, kauere {ib^^'^), i
blauere {Tö) bloen (8, 9). growen (8).
faalwen (126). hd. geel, gel, blau, blaw,
lawe, gra, nd_. ghel i bla (23), vael
(132), val (110), valb (es) werden, blauw
ferben; plow machen, sein o. werden (75).
*Flau-eus, -ius, -idus, -us (Br. &c.),
flan-us i -eus (76) {i. blundus Br. ,
blaueus 4, plau-eus 74, -eus 3) hd. nd.
blawe, blau, bla. hd. blaw, blae, blauwe
(19), blo (6), brunblaw (98), geyle (18).
geel (iio &c.). gilblicht (4). golttHch (3).
FLE
rod t wiß (17, sim. 65). falb (65, 75).
flauus val (76, 95, 100). vail (7). gel viid
goltfar (65). blaychgaeHhonigfarb (111).
*Flauicoin - atus , -us (Ki.) falofahs
(Gf.).
*Flamdus v. Flaueus.
*Flauigola v. Flamola.
*Flaui-, flaue-linum, -lineura, blam=
linium (147), flaui-lirium l -lium (3),
-lonium ( 6 ) , flaue-linum , -llinum,
-lineus (74) hd. (5) nd. kogeler, vud ist
bla lincn duch (5). hd. gug-eler, -1er, o.
1. tuch (68), blaw leynin tuch (134), blae
linen d. (7 sim.), blauwe 1. doche (19).
ein blouwe 1. dok (loe). ein blau 1. deck
o. ein blautuch (110). kouelaer ofF blaw
lijnen doeck (132). gegelot (: gel X
gegeler) bla Ün duch (21). plow, var.
plaw (75), plawe (74), liuwat. bloe leymet
(4. cf. Sm. 2, 471). plaü leibet (3). blawe
lynen want (221»). foge (=: nhd. vech
variu^s?) guguler (18). blau gugler (76).
hd. go-, gie- (10), gy- (13) -geler. coe=
gheler (147).
*Flau-iola, -igola (7), -iosa (1), -eola
Teg, 70, 134), i frauiola(74).fancola(75)
[cf. eastanicus, flos siliginis, flammula,
rubiola) hd. korn-plum (74), -bluine,
-blum. k.- i rocken-bl. (110). k.-blome off
rogghebloem (132). choren pluem (1).
en körne blome (t) ruschelinc (23). eyn
krön blom (21). weyt- (125), weyd- (64,
123) -blum.
*Flauius V. Flaueus.
Flauus V. Flaueus.
*Fleba {ngr. cpXeßa) ädere (23).
*Flebethomare v. Flebotomare.
Flebilis bewein- (126), betrüb- t
schrye- (19) -lieh, bedrueuet i schreyelic
(11). wainbar (88).
*Flebot-anus, -imus &e. v. Flebotom-
ator, -um.
Flebo-tomare, -tomor (42), -timare
{l),gew.S.e\3.ho-toia.are,-tuna,re,-teuiSive,
-tomatisare , flebetbomare ( 76 ) ( i.
minuere, munire sie 1) hd. lassen, die
ädern 1. (68, 110). 1. vff der a. (75). blut
1. zu der a. (17. nhd. zur ader 1.). ais 1.
(8^). ader lossen (9). loßen (42). laißen
(19). koppe- (152), köpf (133), die äderen
(132) lassen, koppe (21), kappe (5) seczen.
coppen [i) zetten (23). stugen (5, 23).
ha. schrep-, schre- (7. weit.), schra- (18),
scra- (stra-? 5), schro- (8) -ffen. fytusen
(76).
Flebo-, fleo- (93), fieubo-tomator,
fleuboto-mus sim., -nus(l), flebo-tanus
(2), -thanus t fleta (74), fleubetarius
(16) hd. leßer, leser (8), loßer o. scherer
(42), lasscr vff der ader (75); ader-1.,
-lausser (76), -laisser (132), -leißer (10),
-later (13). ayder-layßer (i33), -leßern i
fintuser (7). vindtauser, studier (74).
schraffer (18). schreffer (16). stuger (13,
23). kopper (13, 18b).
Flebotomia , gew. fleubo - tomia,
-mia (7) hd. laßunge; ader laißung (7),
-laß (75). loßung zu der ädern (21). ziit
zu der a. laßen (17). schrepffung i laus-
sung (76). schrafung (18). stuunge (8).
stuginge (23).
Flebotomum, gew. fleubo-tomum,
-tomus, -thonixim (5^), -tinum ^ -tenus
(75), fleubetonium (221»), fleobotomus
(93), flebum (5, 21, 66 &c.), fledum(67),
FLE
fleuum (7), fle- (Gf.), fleo- (127, Sum.
-tomum, fleetirium (19), floga (5. u.
hd. schrepff- (4, 110), laß-, lauß- (76)
-ysen, -eisen, fledima (127, sim. Gf. 3,
360). vletemen (22^). flieteme (42). fleitein
(8). flied-em (68), -eine (Sum.), -in (93).
nd. vlieme (11 &c.). vlym (132 sim.). hd.
phliet (1), fliete (110), flyet, flied (i34_),
flite, flieth-en (Ki^), -te (8L>) ; flete (5,
21), fleht (17), flyt (19), flydt (69), flytte
(4), phlier (3. cf. Sm. 1, 591). fledomum
ags. blöd saex (Hpt. 5, 196). floga flieteme
i anterior jjars (8'J).
Phlebotomus strafferig {sie? i9^).
*Flebuni v. Flebotomum.
*Fleeeip ender e v. Flexipendere.
*Flecino {i. caro crescens in vulneri-
bu-s) wild fleisch (75).
*Fleema &c. v. Flegma &c.
*Flecta {cf. flocc-us, -anus) sehne
ball (76). sne plog (8).
Flecta {cf. plecta) matte (100). ags.
hyrdel [i. crates Gl. Aelfr.).
Fle-, i ble- (76) -etere hd. nd. kru-,
lid. kro-, kry- (13, 68) , cri- (76) -mmeu.
hd. kromp machen (5); ney- (8, 17), bie-,
pie- (75), pei- (75^^), bey-, bew-, bo- (3),
nd. bo- (11, 132) -gen. bücken (68). flihto
{prs. i4i).
*Fleetibilis böge t lengelick (22'' j.
"^Flectipendere v. Flexipendere.
*Flectirium v. Flebotomum.
*Flectrum {st. pl.) lyern sloßel (19).
liereii slote {sie 11).
*Fledomum &c. v. Flebotomum.
*Flega plecze (8). eyn blacze (17).
Flege-, phlege- (Br.) , phege- (75*^),
gew. flagi-ton (X flagit-ium, -are?),
Üex (23. i. ßama 76. aus ^hlos.) hd.nd.
die, de helle, heln (21). hell (76). phle=
geton- (Br.), flegi- (76) -teus i. flameus
(7G sim.).
'Flegien v. Flegmen.
*Flegiratus pa])pelblumen (96).
*Flegiteus v. Flegeton.
Fleg-, ptileg- (Br.), flec-, flem-, fle-
(11, 74), flew- (1), fleu-ma hd. wasser-,
w.-icht, -echt, -recht (21), -ig, -achtig
(132), -flietig (93), -sich (15), wass-, weße-,
wess-, wässe- (134) -rig, wissenlich (63),
fla-, var. fle-tig (74), eyterig (68) blut,
blut, pluet (1), plut (74), bluyt (133),
bloet (132). nd. waterich blot. wasserecht
sucht(74). waßerflut (fleuma i. Cataracta
sie 16). water vloth (fleuma sie 22). rotz
(8, 74, HO, mse. 126). ratz (16j. quijl(ll,
KU.), der koder (126). snud-rot (74), -er
(93). flegmata ags. horh (94, 136), hrog
(94a).
Fleg-, flec-maticus ehalt fewchtiger
(1). kolt vuchtich (23). hd. kaltsuchtig.
eyner der do (18), eyn dinke dz da (17)
ist kalde vn fueht. rotzig (8, 126). kode=
rig (126). tebig (75). tzege, zehe t seyger
non rosch, resch, nit rosch (65 varr.).
Flegmen i.purgatio naris (76), enflure
de sanc (Gl. m. ). phlegmen i. tumor
sanguinis; phleumon i. morbus cum
rubore Sc. (Br.). phleg- t ple-mina i.
vlcera &c. (Br. sim.). plemen in den
banden reeten, spleeten of keenen(i47).
flemen i. ploramen t flentium humor
(129); tumor sanguinis (148). mas-ala
(i3ib), -ale (104), -ela t -el (Sum.). flegien
FLO
239
i. ploramen; flencium i. humor sc. la=
crima {sie 76).
*Flem-a, -ma v. Flegma.
*Fle-men, -ncium &e. v. Flegmen.
*Fleobotom- v. Flebotom-.
Flere hd. nd. weyuen. wenen (23).
weyn (18, 21). greynen (126). schryen
(110 &c.).
*Fle-su$ t -teletus (-tta Gl. m., gall.
flez) helbutt (i5o).
*Fleta {anders Gl. m.) v. Flebotoma=
tor.
*Fleteletus v. Flesus.
*Fletomum v. Flebotomum.
Fletus hd. weyn-, schrey-unge. nd.
weninge. schreynghe (132).
Fleub- V. Fleb-.
*Fleubetarius v. Flebotomator.
*Fleubetonium &c. v. Flebotomum.
*Fleubomia i-. Flebotomia.
*Fleuma v. Flegma. Catarrhacta.
*Fleuum v. Flebotomum.
*Fleuus (i. vanus Br., Gl. m., danus
sie 74) Wucherer (74).
"^Flex V. Flegeton.
*Flexatura hd. krumm-, beug- (5)?
byeg- (6), pieg- (75) -unge. krum- (23),
kromm- (132) -inge.
Flexibilis hd. beuge-, beyge-, beyke-
(18) , gebeuke- (19) , pieg- (75) , biegen-
(7c) -lieh, byegsam (6). boghe (22^).
bociilic (23). gebogelijch(ll). swac (22»'').
Flexibilitas piegung (76). bug-, varr.
byeg-, biig-lichkeit (65).
*Flexi-, flecci-, flecti- {cf. floeci-;
e. fili- 3. si. vili-) -pendere krump maehin
(8) , beugen (9). b. i krumpen (17). hd.
v'nicht-en (3, 4), -igen (Mss. mog.).
Flexipes das geng 0. bieglich fueß
hat (88).
Flexura felga (Gf.). biegung (76).
Flexus hd. nd. ge-krummet l -bogen,
-krumpt (5), -krumt i -neigt (17), -beugt
(17, 19), -kromct (21), -krommet (i32).
krumpt (134). sbst. bück i ranck (126).
*Flico [cf. filico) V. Girouagus.
*Fligella v. Figella.
Fügere hd.nd. pini-, hd. pin-, peyni-
gen. beygen (18. X flectere).
*Flinx V Enula.
*Flocaria v. Focaria,
*Floccanus flecke de niue i^).
*Flocces V. Floces.
Floccifacere snode machen (19),
maken (11).
*Floccifactor v. Fraseilector.
Floceifaetus bosegemacht (19).
*Floecifiei-re , -um v. Frasci-Hgere,
-legium.
Flocei-, flocti-(2 parui-, vili-, nihili-,
nauci-, leui-, ef. flexi-) -pendere hd.
nd. v'nichtigen." v'-nichten (75), -nitigen
(13), -smahen (11), -smaen (11). ver- (68,
HO), niet (132), snode (17) achten, sehen-
den (8, 9).
Flocco (-are) vlocken l snewen (108).
*Floe-cius, -tius (11), l -eus (110 &c.
cf. sq.) pluck (19). vlocke (11).
Floc-eus, -tus (11, 19), -ktus (74)
{cf. prc.) eyn plucke, Mrg. eyn fluck (19).
vlecke (11). eyn vlock l noppen (68, 132).
ein flocken (110). wollflock (128). lock=
wollen, ein flam schnees l vilis schnöd
240
FLO
(74') oyn locken wulloii; chiuleron von
uor \v.; kleine Htubemle fivtzle {ii6). pl.
falien (i«:.).
Flo-, floc-ces pl. weinheffen (,111).
ti;i^ler / kiieoiiteu-wein (ijiti).
*Flo-comptu8, -tocus (,8) (cf. filoco=
pus^ iiib tler begerung (9). liebe o.
beniinungc (8).
*Floctipendere i: Floccipendere,
*Floct-iu8, -US &c. r. Flocc-ius, -us.
*Ploga V. Flebotomum.
*Plogiare (<(<i.v flagitare?) vnplichten
022'M.
*Phloister v. Philogister.
*Florare bloemen nuiken ; syngeu
ditJC'iint yiil).
Flor-, flori- (Ki.) -arium, flor-etum,
-idum ein blunieugartou (litt;.
*Floratio bluw-, blüg-ung i blüde(65).
*Florator(/.discantor ibaeven sengher
(147).
*Floratura bloyt dat uter den boemen
sijpt ^147).
*Flore-alis i: -us.
Floren-tia, -eia, -tina (5^) (cimtas)
florentz (1, 76). florantz (5^).
Florenus hd. nd. guld-en, -ene (23),
hd. -in, -('. doren (1).
Florere hd. bliuven, blwen (9), blucu
(17, i, 133, 134), blowen (18), bblowen
Ib^), blugen f6, 65 var.), blugen (es),
blyen (13, 67), pluen (IV plieen (76),
blohen (5), bloyen i^ll, 23, 132). blogen
(22). blujen (99). blumen (8). hd. grünen,
gronen (7<;).
*Flores armerij v. Flos amoris.
*F1. kan3illarumkalnillunblunlen(8<^
146).
Fl. muscati muscat plu (1). muschaten
blumen tö'')-
Fl. sambuci holunder blume (4, sim.
.Sum.J.
*F1. tunici n. Flosamoris.
Floretvim {cf. florarium) der bloe=
men bewaeistede (147).
Flor-eus, t -ealis (147), -ens, -idus
bluende (19). blumig (68, 110). blomich
(132). bloeinechtieh (i47). florida Corona
ein schappel (e.i).
*Floreuiii v. Plorvim.
Florianus {n. pr. f) floe'ke (22). pl.
sunt heretici 1^66 &c.).
Floridare blumen machen 0. pflickeu
(110). blomen in. off plueken (132).
*Ploriduni v- Florarium.
Floridus v. Floreus.
*Floripendere {cf. floeeip.) ,zierlich-
achteu, -schätzen (74).
*Floripendidus zierlichgeschatzt ,
zierperlicli (74 •.
*Floritum binde auff den pawmen (74).
*Floritura ital. fior.) blu-et t -unge
(77).
*Flor-uin, -eum ( 7 1 i. semperuiua)
huß-, haus- (4), hauß- (3, 74) -wurtz (^74,
76), -bürcz (3), -worez (7, 4), -loch {
singruu (74).
Flos yi. glos, thima ö*») hd. pluom
i,9ij, blum (6, 67), blume, blum (18, 134),
blumme (7, 13). bloeme (i32) blome (23).
blut (7).^blust t blühet (i35). blust (i26
sim.). plue (111). Marg. zu 3:
Dum flos odorem perdit et virgo
pudorem
FLU
Tuuc flos fit dorre et virgo manet
eyn horre.
Flos amoris, maris (74), campi {i.
premorsa, herba petri 74) nmiia- (l),
maricn- [('), 22. 23), /id. niergen- (f)"'». (/.
Sin. 2, 616. Ol). io6(i), gew. inorgcn-rose
sim., -rosen, -roescn (132), -roselin (7),
-roselin (6), -roseken (23), -bloym (,')''),
-bluninn>gen (5). meig blumen (49). hd.
mayen- (134), niey-blutn. iiynicl-, himc-
slussi'l; .sl.-, fridlo.s-, fridloli-plum (74).
flos amoris inorgin rolJin (21). amor
roßen (1). Horamor l tauscnt.schdn (73).
flores armerij [cf. armerius) { tunici
i caryophylli (144), flos tunetanus &c.
(143) thuni-sblnm, saminat-blum, -roßlein
&e. ( I43).graßnag('liii,fri('senauglin(i44).
flos campi vridel (47). vridels äuge (9).
friedeis ouge (96'. bedesuoghen (s/c 8.5).
*Flos ferrugineus isenblome (87).
*Flos siliaci (Sum. v), ciri- (47), eyr-
(85), syri- (74) -acus (*'. flos maluae47.
ef. ros syriacus) bai)ilnbluinen (Sum.).
weyßpappclpluin (74). pallenblom (85).
Flos siliginis {cf. prc, castanicus,
rub-, flau-iola) koru- (74), koren- (3)
-plum.
*Flos syriacus v. Flos siliaci.
Flos tunetanus v. Flos amoris.
Flosculus hil. bluomechin (19) i eyn
cleyn blum-giu (21), -lyn (69), -lin (i34),
-lein (70); blum-chin (17) -lin (110);
blume-line (i33), -leyn; plumleiu (1);
blumme-gin (5*'), -gen (5), -lin (7);
blyeme- (oi), bliem-(68) -lin. bloem- (i32),
blome- (22, 23) -ken, -ke (22). blustleyn
(128).
*Flosmus f. Flamon.
*Flotöeus V. Flocomptus.
*Fluccus (cf. floccusi eyn lucke ; eyn
hader mart (17).
*Fluctar-e, -i v. Fluctuare.
Fluct-iuagus, -ifagus, -uosus (cf.
girouagus) vloedicli (i32i. vnfle-tig, var.
-dig (sie 110). fluctuosus vTi steidig (21).
hd. nd. vn-stede, -stette (6, 74), -stet (74),
-steter 0. fluchtiger (74). wilde (11, 19).
flussig (75).
Fluct-uare, -uari, -are, -ari, flutare
(76) [i. va-, fa-cillare &c.) hd. swy-,
schwy-, swo- (7), swe- (21), nd. zwe- (i32)
-mmen, gew. l fließen sim. swinde fl. (6),
vleten (23). schwinde tuschen (4. cf. Sm.
1, 326. Weigand 1834). vloyeu (11, 132).
reuen (21). schiff wanckeln (9). wancken
(1). schugkeln o. zwyfeln (8). zweyfeln
(9). zittern (8, 9, 76).
Fluctuatio hd. fließunge sim. vhes-
singe (132). vlucginge (ll).vlut-, wanck-,
ezeyuel-unge ; angist (9). hd. zwyfelunge.
*Fluctum [ad vehendum) eyn floß (17).
*Fluctuose flüssig (75)
Fluctuosus V. Fluctiuagus.
Fluctus ü. procella, fluxus, maris
inundatio), flutus (.")''), luctus (1. cf.
luxus = fl. Gf. 3, 753) ein flos {l flu=
XUS 3). floß (17, 18, 21). fluß (5»'', 67 &c.).
flute (8''). fluth (66, 152). flut (5b). fluyt
(133). flude (9). vioet (11, 132). vlot t
bulghe (23). bulge (125). eyn bolge in
aquis (21). eyn bulie in dem waßer (17).
ein schwanck (i26). schwalg^ ciuiele (Fr).
wclla [i. procella 93). wal (6). walle
(Fris.). wellen vnd tinnen des mores (91).
FLU
tunen des meres (Keys, bei Ob.). tliunn
(53). thiinn (1). tünn (7i). t?in (2. 6<.tün).
Cf. tunen im wasser procella; tunen
schlagen o. laufi'cn procellare (7.0). nd.
dunvn {Wellenschlag lir. wtb. 1, 272). duy-
l dcy ninglie fluctus decumunus (Kil.).
procella uhd. tnnist &c. (Gf. 5, 430. Goth.
Wti). 2, 617). Sturm im wasser (88. cf.
fluxus). (fluctus) vnde (8). luude (5. cf.
procella; vrm. ans vnde cf. ob. 960).
lünden (Alberu« V. Fr. 1, 628"). fluctibus
maris lunden ; e ponti fl. uß den lünden;
fluitantibus procellis die wellenden
luiKJcn (62). fluctu intluzze (i4i).
Fluenta {ct. pro sapientio) fließende
(18). flißeuen (21). ffliesse (G). fliesse-nde
(110 &c.), -nt (66, 70), -n (134). flyssen
(69). fluß (67). vletende (23).
*Fluentina v. Pila fl.
Fluent-um, -e (1) {i. flumen) gifluz^
zida (141), fluzcsal (Sum;. fluß (66 &c.).
flöße (18, 133). floß (21). flus (1). fflos
(6). flute (8»'). flut (5b). vlot (23). ein
lauffende (19), flissend (110), vliessende
(132) wasser. lopende water (11).
Fluere hd. flie-ßen, -sßen, -ssen ;
flvißen (19), flisen (13), fleßen (.5). nd.
vleten (23), vlujcn (99).
Fluetum v. Villutum.
Flu-men, t -mentum t -ctus (75),
oft t -entum, -uius, -strum eyn fluß
(75 &c.) des wilden wassers (75). fliß
(16). fluit (19). flut (96). vloet (23). wasser
(6). des w. (5b). eyn w. (17). der runß
(riui 126). bach (ui).
*Flumi (t/. flumus «1. m.'?) seraedehe
(Sum. cf. Gf. 6, 222).
Fluon-a, -ia v. Fluuonia.
Fluor {i. fluuius 66 &c.) fluit t iiaß=
eyd (19). vluet t natheyt (11).
*Flu-, fru- (i36) -stra {i. vnda 7 &c.)
ein Strom (3). stram («". motus aquarum
4). ags. unda {l) hraen (94. cf. balena);
unde i raen (i36).
*Flustrum v. Destines.
Flustrum n. fluuius 66 &c. ; flvunen
q- V.; malacia Kil.; quies 110 &c., motus
Br. , procella 9 maris; stilla 10) sturm=
weter, bewegung des meres (74). kalme
zee (Kil.). reghen-, water-schuym (i47).
waßer (19). vloet (11). anfechtunge (9).
droppe(lO). a^s.ytha {ü.\xstra. pelagi 9 i^).
Fluta V. Murena.
*Flutare v. Fluctuare.
*Plutus V. Fluctus.
Fluuidum {i. madidum) naß (76).
*Fluuies irgosseni (i4i) i. q. proluuies
irgozzini (Gf.).
Flu-uius, t -or (66 &c. 110 &c.), t
-strum (66 &c.) hd. eyn fließende, fliessend
(1), flißen (21), schifi"rich (93), flut-, fluyt-
(133), fluß- (69, 70, 134) -wasser. fließen=
der bach (91). fluß (75 &c.) des de-, var.
te-glichen wassers (70). flöße (14). des
flyßen (5^). floz stürm (2. cf. fluxus).
vloes (132). en vletende water (23). riujre
(99). wag (Fr.).
*Flu-uonia(76), -onia (Ki ),-ona (Pap.,
Ki.) i. lucina (Pap.) ; luna t dea seminis
(76).
Fluxibilis flussig (75).
Flvixus ptc. sbst. {cf. fluctus) hd.
gefloßen. nd. ghevloten (22). eyn fluß
(6). eyn floß t straum (17). flos stürm
FOC
(1. c/. gurges, fluuius). storm t gewel
(49). Strom (22b, 77). stram von dem
•wasser (74). straiick ('22^). en vlote (23).
vluet (99). durch flyßig {morbus b^). fl.
naris nase-drauf (12), -droppe (10). fl.
ventris weich lip (12).
*Fob\iin V. Folium.
Foea, selten phoca, phora (Sum.) {i.
brasmus q. v., praxina i salea Gf., bos
marinus 127, m. vitulus 110 &c., piscis
23 ; cf. phitos) hd. nd. eyn mere- (7, 10),
mer-, mir- (1) hd. -kalp, -kalppe (i33),
-kalb (1, 67, 68, 134), -kalf (23), -wonder
(10), -rind (93), -kue (1), -schwein (76),
-swin ( Sum. ), -swein ( 74 ). merichalbir
(phoce 141). see hunt (110). zehont (132"
brahs-ina, -ema (Gf.). prachse (Sum., Gf.
prahsiiie ; X brahsiiie vaoiBca prach-inne
t -e lacieca st. lyeisca (104). selach (127,
Gf. 6, 189. cf. salea). secl (22, i). sele t
geyst {sie 74!). zele (23). ein zal (98).
zahne (11). salme (19, 66 &c.). salm (110
&c.). bolch (19).
Focale (/. q. cattula q. v.) hals-tuch
(125 &c.), -koller (114). zympf {vulg.
collipendium Fr. 2, 478*^). belg. timp
(i28). sceermbret (108).
*Foeap-is, -a (Gl. m.) gall. tarte (122).
Fo-, flo- {&>) -caria, l -earista (110
&c.), forcarta {alph. foc- 134. cf. sq.) {i.
coneubina) fiur-emhm {acc. i^l. Gf. 1,
2,52), -arun sim. (ib. 3, 677). kebis- (8),
kebes- {S^) -wip. kosch weyp (9). kivie
106). bule (110). hd. ein kochin, kochin
134, 151, 152), kuchon(i33).ein kokersche,
feochenwarster i bocl (132). kell-erin,
-nerin (74). amy, boil in onecht (147).
*Focaris {adj'.Br.:, st. foraris u. dyl.f)
eyn tafelen- l natelen-voder (22).
*Focarista v. Focaria.
Focarium {cf. forarium) herdstat
(68, 110). beert- (132), vuyr- (147) -stede.
hert (4).
Fo-, for- {al2}h. fo- i34) -carius {i.
fadeits ignem l panis cinericeus 66 &c.
cf. Gl. in. h. V.) fevver macher (9). t'uer-
mecher (8j, -stein (75). koch (8, 9). ascher-
ledel t -brechtel (75), -legelein t -prudel
(74). uenrer (Sum.).
Focatius V. Entrisia.
*Foceps (st. forceps) v. Career.
*Focicollis ( eminentia foci ) biliierd
(Hen.).
Focilare v. Foeulare.
Foeillare hd. hibcn t erquicken. wei=
eben (st. queichen cf. foeulare) o neren
(17). er-n. t -kicken (64). voeden (132).
*Foeipula v. Forcipula.
Focolare v. Foeulare.
*Focoreuin v. Fartorium.
*Fo- {aus so-X ve-) -cors wemudiger
(5b).
*Foeular {i. locus vbi fit ignis 76) fivr=
stat (Sum.). eyn fnre ader eyn blasbalck
(7). feur- (141), fuer- t hert- t brant- (75)
-stat. hcrd (75).
Foeu-, foeo-, foei-lare (cf. repofo-
cillum) focker o. plaßpalg (74). focher
t plaspalck (3). focher (4). ags. cord
(foeulare Gl. Aeifr. st. lieorct).
Foeulare vb. fuer (ü8, 110), vur (132)
machen, vuyrstaicken (i47). vueren t
voeden (132). queychiln (8). quecheln (9).
gewonden (o oder e; i. fauere 14. X
fouere).
OlFft-NB ^CH GLOSSARIUM.
FOL
Foculus {i. focus 66 &c.) cleyn hert
(8). herd-lein (9), -el (75).
Foeus (i. ignis &c. 76. cf. prc.) hd.
nd. hert, beert (11, 132). hd. herd. h.-
(93 Mrg.), fuer- (19) -stad. herd- (64c),
hert- (6), für- (93), fewer- (9), fuer- (8)
-stat. feur (64*=).
*Focus adj. V. Fötus.
^Foderare {i. futrare 75, fodrum
exigere Gl. m., fodere 68) fu- (110), vo-
(132) -deren, vnderziehen mit einem
futer (75).
Foderatura fuderung (110).
Fodere hd. graben, nd. grauen, fullin
(8). wulen (sicut porci 9). wolen (77).
Fodicare wenig graben (8, 9). grüblen
t stupffen (f. animuhi 126).
Fodina grübe (17). fodinae partes
kuckus edder del (109).
Fodium i. fodrum (Gl. m.), reserua^
culmn (76).
*Fod-ula, -ola («. eaeabus) hd. kachel,
kogel (21), koll (i34), kelle; koch-k.,
-lotfcl (134), ^ belle (133, 152). b.c.
schapf (67).
*Foecutina &c. i;. Fetuca.
Foederat-us, -as (94) ags. getreude
(94), gitreeudae (136).
*Foeininüicum v. Mariparum.
Phoen- V. Fen-.
*FofFerus v. Fossorus.
*Folatruin ( st. sol. aus Solanum )
naclit-schade (19), -scale (11).
*Fol-ca t -ia (genus maiae) spinnkrab
(140).
*Folera v. Falera.
*Folia V. Folca.
*Folia 8egyptiaca vlspoen ( 47. cf.
femigene?).
Folia lauri lorber laup (9). lorbern
lof (47).
*Folianus v. Fasianus.
Foliatum (8, 9,Br.), folio- (Br.), foli-
(8, Br. &c. ), fabo- (9) -balsamiun (i.
folium balsami Br.) edil salbe (9). ydel
salb (8).
Fo- {16, 133, Gl. m.), fi- (129 &c.) -liatUS
^. curuus quia folium cido cadit (76), fil-
um (Br.), -iura (Gl. m.) cito curuatur.
Folibalsamum &c. v. Foliatum.
*Foliee v. Fulica.
*Folinicia v. FoUentia.
*Folis V. Felena.
*Pholita (i. viuerra 125) phret, Mrg.
hermlcin (125). wiselgschlecht (9i).
Folium hd. nd. blat. hd. laup, laub,
laupe (133), laube (67), lovbblat (93),
plate i laubesplat (74), blatt, blait (7),
blayd (19), plat (76). blöd t lof (23).
*Folium, f. museatum (9), fobum
(96) laup (9). muscaten-louf {9ö), -lof
(47), -loef (85).
Folium sambuei vleder loff (85).
*Folix V. Follix.
*Folle, g. -is stc^yn- (19), steen- (11)
-kule {cf. steyn-k. lapidicina 147).
Fol-lentia, -litia, -onitia (Gl. m.),
-inicia (129), -micium (76) i. vanitas.
*Follicula (cf. -lus) v. Theca.
*Follieulosa (c/. migo) magesanie(74).
FoUieulus (i. follis) blasbal- hd. -g,
-ck, nd. -eh. hd. hülse, hulsehe (93),
hilß (49), holßeu (17). schotte (125).
korensecklin (64). ane (7).
FOM
241
Follis, fullis (5b) {cf. prc.) hd. nd.
blas-, blase- (8, 22), blaese- (11), blaeß-
(132), hd. blaß-, plas- (1), bloße- (21),
bloß- (6, 49), blos- (9) hd. -balg, -balck,
-palg (5b, 6), -palck (1), nd. -balch,
-blasch (22). balg (i4i). palch (104). puster
(22b, 109).
FoUitia v. Follentia.
*Follix (st. filix; cf. folix herba 76)
farn (6). varne (23).
*Follo (i. molendintim fullonium Gl.
m. ; st. fullo) eyn wollen böge (5b). ein
welker (G). verwer (23).
*Follus cf. forulus) bigurdel (11, 19).
FoUus, fifulus (5b), fullo {q. v.) nare
(1). narre (5b). nar (6). hd. nd. dore,
thore (69 &c.). doir(5). tar,toer, tor(75).
*Folmicium. v. Follentia,
Folonitia v. Follentia.
*Folops &c. V. Fibuo.
*Foltrum v. Fulerum.
*Folu stinca (Sum. vi. cf. satyrion).
*Foluere v Fuluere.
*Folumen v. Volumen.
Fomen («. fome-s, -ntum) hd. nar-
(67, 76, 134), ner-, vud- (19), fod- (5),
futer-, fur-unge. nd. vodinge.
*Fomentari, -re neren (8). fuden
(19). voeden (132). wüten (9). füren (68).
voden (23). vueden (11).
*Fomentum (X tom.) v. Lectega.
Fomentum brvtesal (Sum.). hd. nd.
erquick-ung(-, -inge. hd. eyn qvvigwung
(21). nar- (110), gener- (5b), vud- (19),
fud- (17, 152), futer- (8), für- (65, 68, I5i),
linder- (9i), zuwaerm- t zutuschl- (126),
reiß- (8 &c ), reiss- (9) -unge. vuedinge
(11). vntugen {sie 9). voetsel l vonck
(132). funck (110). pl. suuedunga (Sm. 3,
529). famentum salbe (3, 8, 9, 17, 74,
76). arczetij (17). arcztye (8). erczney (9).
*Fomer ist. vomer) sech (9, 16).
hert (8).
Fom-es, -ix (Gf. 3, 448), fames (a^/>A.
fo- 134) (^. fomen, ligmim ariduni, fun-
gus, yscha &c. ; hastida minuta 139;
radix Br. , Gf.) hd. nar- (9), ner-, fod-
(5b), fud- (8b), wnd- (s/c 100), für- (30^,65)
-unge, vnd beweglichkeit zu der sund
&c. (65). vod- (23), vued- (11), to negh-
(22) -inge. geyle reyczung {t) naturliche
neigunge ^verkarter naturen wider spe=
nigkeit (9 Anh. 2). zu naigung der sund
(1). reißunge der sunde (5b). eyn ver=
kart nature ; widderspennig ore Sprünge
t zu neugunge der sonde (17). verkert
nature t naturliche ueygunge (15). vor=
kartir nature widderspeukeit 0. oi]t=
Sprung (8b). vorkart natur t wider spenig
(9). vrsprung (9, 68 ). eyn oerspronck off
voetsell (132). dnrr holtz (8b, 9). dürr
schyt t absclilag (64b, 123), dyrschytt
0. eyn dyrrer a. (64«) des baumes t
zundel. z. o. sp£en (91). z. o. hamer=
schlag (76). hd. zundcr. cunder (100).
fluckspain ^ schwumle (126). peddek(i09).
brant (uo). fahsun; fomites t incita=
menta fahsohti (Gf.).
*Fomes i. dy saluatici (76.x fauni ?).
F. emanacionis vrsprunck gotlicher
dinge (9 Anh. 1).
F. nature geyle reyczunge natur=
lieber bewegunge (9 Auh. 1).
F. suauis suß begird (65).
31
242
FOR
FOR
FOR
*Fomipetu8 v. Pormipedus.
♦Fomicio /. oriio i,7h).
«Fomitus {st. vom.) spimige (5'').
*Fonaix r. Fomee.
•Fonaliti '•. Funalia.
*Fo-, 80-narius gcsangk (74).
*Fonascii8 &c. r. Phonicus.
*Foneixs > .v/. fauonius, cf. fou) w oster
Phonicus frut, wol [H) si- (74), sy-
(9i, s(>- 'S) -iijjiT. wolgestympter (74).
foni-cus, -tus /. m«,^7(•M»• (VOCC. ex qnol.
fonascus c^-t »lagistcr nirans et clari^
Jicon.^ (•()(■<■< /loininiim ^i lo &c.), cf fonasg-
mn / -o indcil. ijd. potio etc. {Wv. vf.
Ol. m. h. f.). en stoinme niaect men guet
mit dosfii ilranck ^u"^-
*Foniseca r. Feniseca.
*Fonitus V. Phonicus.
Föns hd. prmi (üiO, bnni . bninn,
biuniio 1 1;?), bron {h, 8>', t;s) , burn iß>),
born. bor*n \b^). nd. borne.
Fontalis r. Fontaneus.
*Fontana prtmitas onxnis emana^
nacionis vrspruicklicher verhaftickeit
erste vrsprung gotlicber aus trucht (,9
Anh. 2).
Fontanalia {Itidi) bornfart (125).
Fonta-, fönte- (8^, fote- (9\ fonto-
t froto- thV fonti- t;74, i-2_'). froti- (74),
fronte- (i2>) -nella, fronticella (11,
19) {i. concaiütas retro in occipite &c.
76l holiu bey dem nack (74). uacken-
grube (9), -grabe (8). iiacke (11, 19).
Fonta-neus, -lis (62) brunlich (62,
65V brunueuwasserig (112).
Fontanua ein bruimeumaim (110).
eyuer der by eim briuineu wonet (68).
eyn die vp äie foutepi wonet (i32).
*Fontenella r. Fontanella.
Fonticulus eyn bruunel(4). brunde-,
var. brüii-liu (75). prünnle (91). brinn-
(76), borne- (7, 8i>, 23) -liu , -chin (8»»),
-kc (23). borii-chin (17), -gin (5). pl. i.
lacrime 76).
♦Fonti-, fonto- v. Fonta-nella.
*Fontire fenijnlick reden (i47).
*Phora V. Foca.
*Fora i. temo ; rf. forale) di -, var.
dei-cbsel (^75).
*Foracio v. Foramen.
*Foracitas v. Voracitas.
Foracvdum v. Furfuraculum.
*Foradere füren l eren ^(>).
*Foraga v. Forago.
Foragines {i. extremita-s, -tes corU-
fwruin) freusen (iio). frentzen (i32).
Forag-o, -a (?. ßlum tfec, t herba 76.
X borago) sebeidgarn (91, 110, Alber.).
eyn seheyde draet ym laken (1.32).
swaiffpret (75. cf. lieiari). fitz (74\
Forale hd. nd. span-nagel. -negbel
(22), -dremel (68) in curru, an eimc wa=
gen (tj). in aiuem w. (76), in deme
wagheue (,23). ej-n spanne nale au e}'
kam 1I8). wagen nagel in wagen (7.i).
riui-u.^ leuchßbol (74). rungestock (Ziem.).
deysel (3). deysael (4).
*Pora-men, -cio c/. -re) inarcktvnge
(147).
Foramen i. forus, lar) hd. loch,
lach 1,21). eyn greber t eyn hale (17).
eyn hur (110). hol (23). hell (11). hoel
(iS8). hoyl (19). rizz t chhimsen (71).
gat (99). f. aeus phorte (9).
Foraminare (/. forare, per-f.) hd.
liol, hoil (1.12), locher (68) uuichcn.
löcheren (tio).
Foraminosus löcherig (75).
*Foraniu8 r. Forestarius.
Forare löchern ( 1 ). hoyl niaehin
(19). hol uiaken (11). hörn (8'').
*Forare (X forrare) voren (23. X
boren i.
*Forare {st. vorare) fre.sßen (b^).
geitigcich fr. (64).
*Forare (x forum) marckten (i47).
*Forarium (alph. focarium q. cf. in
4 Ausgg.\ X fornarium q. v.\ anders
Gl. m.) die t da.^ elJ, es in der Schmitt
ten (65).
*Forarius {unter seh. von focarius)
fuerschurer (75).
Foras {selten i. foris q. cf.) hin- (7),
in- vl8), enn- (5), eyn- (21) -uß. hin-
(23), heu- (22) -vte. onbußen l ontvßiu
(19). buissen (132). hd. auß-hin (i26),
-wendig, dofure (8t>).
*Foratus r. Forratus.
*Forcar-ius, -ta v. Focari-us, -a.
Forceps («. forcipula, forpex, for=
fex qq. cf.) hd. zanga (Gf.), clui't-z. (127).
czauge (3, 4), zang, yseu-z. (noj, scara
(Gf.), schere, hd. blech-, plech-, nd.
blec-, yserin |5'»). iserin (11), hd. ysen-,
eisen- (1, 75) -schere, -schar (1), -schar
(i34). eißen scher, var. yßne scheer (64).
eyn scheer oflf tzange dair men yser
mede halt off mede snyt (132). abebrech
(49). clufti f ehluppe sim. pl. (Gf.).
*Forcia, foseia (Gf.) scäri (Gf., Hatte-
mer. cf. Dz. Wtb. 632V
*Forcieula v. Forcipula,
*Forcinula v. Fuscinula,
*Forci-, furci- (8). furcip- (Snm. ),
foci- (uu) -pula, forci-, forfi- (s. u.),
forti-cxila, forcibula (Hpt. 5, i98) (X:
furca?) chliibba (Hpt. l. c). ehluppe (i04,
Gf., Suni.). kluppa f klappa (Gf.). cluft
(8 cap. de arboribus; Gf.). clofft (8, 17).
klonet (klonet V) o. czeychen (X for=
cista?) 0. czeugelein (9). hd. zange ;
ein klein z., zang (forc- i33. fort-, alph.
forc- 134 -ieula), scherlin (68 &c. ),
scheirgin (fortic. i33. cf. forficula). ein
scharlin (forcipula 134), seherliu (75).
ain klains zengliu (76). tauge (11). eu
klene (23), kleyne (22) t. (forcicula),
schere (forcipula 22). ghiotzanga {id.
127).
*Forc-, frot- (74) -ista i. signum con^
sulum (74, 76). rat- (8), rot- (9) -hern
zeichen; rattherren zaicheu (74). Aus
franeis-cse (Pap.), -t§ (ßr) i. insignia
qiie ante consules ferebantur vf secures c&c.
*Forcius icf. formadius sim.) kese
(19 1.
*Forcoreum v. Fartorium.
*Foreula v. Forsicula.
*Forcus V. Frocus.
Forda kalberkuh (126).
*Fordaliuin ( lac fordae ? ) cambr.
lefet (Zeuss).
Fore [i. sistere ö^) hd. nd. weseu,
wsen \ß), weßeu (1). syu ( ü6 &c.). es
sol sin (iio). sali weseu (i32).
Fore-, fori-facere niifisedun {Id sim.).
nüsdoen (II). sundin o. boülich dun (8).
sundigen f vbel tun (9).
*Foreflacere(X forum) uiarckteu (74).
Forefactum missedait (19). myß-that
(110), -dat (r,8), -daet (i32). misdaet (11).
*For-ena, -eua (152). -ona, -envda,
vo- (1), ho- {q. V.) -rena, horona (64<=)
ein for (3, 4). hd. for-hen (17, 64*'), -ne
(5), -hei (133), -hcln, -chelu (68), -ein
(17, 18), -rein (21). vor-ne (23), -cn (132),
-hei (110). furu (G). füren forena, ferhin
horona (64<").
Forensis cf. popularis) ein marck=
man o. vßlonder (iin). ein van buyssen
off die hüten is(i32). pl. marcklude (16).
Fores hd. eyn thore (5, 67, 133), thur,
tor (Ö). dore (8, 18, 23). döre (7). thuren
pl. (e+i», 110). tyren o. heuser (64^). hußer
(64'>). doren (11, 132). heckethor (120).
heu dor (22). fordcrhußthur (75).
*Forescere vailen , kauffmachen,
marckten (74).
Fore-sta, -stas (7), i -ta (74) {i.
silua) hd. vorst. eyn fürst (7). farst, vlg.
forst (75).
Fores-, f fore- (74) -tarius, i fora:
nius (12) (i lucarius, i viredus 74. cf.
economus, indagator) eyn fürst ineyn=
ster (7). yeger l forster i liolcz bewerer
(12). vorst-er (74), -her (75). wolthoeder
(81).
*For-eta (97), -ica ( : forare) spikel-
boor (107), -boer (97. i. q. spijckerboor
terebra Kil.). spikerbaer (11, 132). win=r
der (19).
*Foret- 1-. Forest-a, -arius.
*Foreua v. Forena.
For -fex, -uex hd. scare l scera
(Gf.), scher, schj-r (125). wät-scäri (127),
-schere (.'«um.), waut- (22), tuch-(l), auch-
(17), doch- (18), hd. garn-, nd. gaern-
(11). Schrot- (9), srot- (8), snider- (93),
sclmider- (75), fi-awen- (76) -schere .tim.
geM-ant scherer (-fex o^ , wie in pelli::
fex &e.).
Forficul-a, -us (125), foruicula (i52)
hd. eyn klein nd. klejnie, kleue schere,
scherleiu (68, 152). knip- schere (i32),
-schirchen (125).
Fori pl. weite (88), das ruw (110) in
dein schiff, dat roiff in dem scheppe
(132). (roef coneameratio Kil. ags. hrof).
ForiapZ.;dunndreck i blutterten (126).
petteringhe (KU.).
Foriare v. Forire.
*Forica v. Foreta.
*Forica i^pl. 76. i. cloaca, publica
cluaca &c.) sumpf (8). sump o. aytzucht
(9. cf. aqueductus &c.i. sprach- (126),
scheiß- (74) -hauß. schyßhuß(iio). secreet
(132). kackhuys (KU. .
*Foricaria /. arsenieum) rattenkruj'd
(KU.).
Foricule pl. eyn leeth ( 125. d. t.
Fensterladen), schnepperlein (Agr.).
Forifacere v. Forefacere.
*Forinauia {aus fori natiis) des
scheeps hol syden (147).
Forinsecus adv. adj. von vßin (19),
vssen (110), vßweudig (133). hd. vß-, auß-
wendig. außwendiger (66). van buyssen
(132), buten (11).
*Forinum (?'. formarius q. v.) eyn
stamp (18).
FOR
Foriolus scheissig, durchlauffig, blut=
terig (i26). petterer (KU.).
*Fori-re, -are (Ki.) {i. merdare iio,
132) vßwendig gon (68). vßen gene (19).
buten (11), buyssen (i32) gaen. petteren
(KU.).
Poris {cf. foras) dar- (21, i33), dan-
(7) -vß. vsseii (75, iio). außen (75). hd.
da-, do-, von- (68), hin- (75) -vßen, -außen,
außwendig (66 &c.). hyn auß (4). draus=
sen 1126). daussen (75", 126). dussen (75).
(wett. dauß). van t dar buyssen (132).
do- t von- (125), ent- (19) -büßen, dar
vte (23).
*Forlanus {ital. furlano) freyauler
(7i).
Forma hd. gestalt. staltiiisse (23).
ge-st. (6), -steltenis (5). eyn fforma (^5^).
forme (11). die hupsche (126). leist («.
ealopedium 4, 93, formas i4i). durchs
schlag; tzug- { gyes-yßen (125).
^Formacia v. Wormacia.
*Formaeopula v. Pharmaeopola.
*Forniad.eus v. Formadius.
*Forinadia v. Formaria.
♦Formadivun keß (76).
*Forma-dium, -le (/. fissina) keß-e,
-kar, -werck (74).
*Forma-dius, -deus, -gium, formen
dius (16) kesse (21). kesc (93). k.-nappe
(17), -kare (6, 7), -werck (5, 23, 76). ein
quarck (5,4). ein kwarck keyß (3). quarg
(ö*»). quart (7). zwarg (16). twarck (1, 8,
9). twrolt (1).
Formale {cf. formadium) eheß charb
(1). chiKschar (3). eyn kese naplie (133),
kes kare (67), keeß nap (132). hd. Icuß-
(134), keß-napff, t -korp, -naphe ? -kare
(152).
*Formapendum v. Formipedium.
Formare hd. machen t gestalt geben,
magen (13). raaken (23). eyn staltnisse
m. (22). bilden (8, 9). schaffen (19, 65)
in eigne gestalt (65). formeren (19).
scheeppeu (11).
Forma-ria (Gl. m. , Gf.), -dia (sm.)
sweiga (Gf., Sm.).
Formarium {awifabrl; cf. eontus)
stein- phel (1, 11), 'hd. -pfel , -fei (3),
-pel (5, 21, 23). ste-, var. stre-mppfel
der goltschmidt (75). strempfel (1. cf.
Sm. 3, 685). schepper (22).
*Formarius stamp (18). stempil (5**).
kesemacher (6).
*Formas ags. winenloci (? i36, nach
Leo st. winelice formosus; vll. rynen=
loci cf. formae Gl. m. 3, 629).
Form-ata, -atum t -ula (110 &c.) hd.
ein phaffen- , pfaffen- , paffen- , papen-
(132), pafflieit-, paffeit-, wij- (17)- brieff.
pfaffenlieitbriefe (74). ains priesters
hopt brieue (76). en papheyt bref (23).
hd. ein format.
*Formaton v. Farmaeon.
*Formatium v. Formatum.
*Formatuni v. Formata.
*Format-um {cf. Gl. m.), -ium tunil
(130). tuuil (?Gf. 5, 352).
Formatus ge-macht t -stalt (17).
*Formedius v. Formatius.
Formella (i. instr. sutoris; paruus
cascus; piseina, missverst. aus fiscina !)
hd. eyn leyste. nd. leest (11 , 132), lest
(23). kese (8). k.-vaße (8b). keß-vaß (49,
FOR
110, 132), -napf (4), -kar sim. (öf.), -lein
(74). kessenapf (9). nappe (17). gech=
wurtz (74). hd. (Vocc. ex quo) tischteych,
fiß diche, ^wyher, weyher, weyer. for-
mellas casei chasa sim. (Gf. 4, 5oo).
*Formell-a l -us, -um (104, 141)
wahs laip sim. (104, Gf.). vuasleip (i4i).
*Formeus uuethil (i3i).
*Formex t\ Sculptor.
Formic-a, -ula (110), fornica (127)
hd. am-aiz (2), -ayß (\), -aez (i27), -eyß
(67, 110), -aß (53), -elie, -eß, -ysße {b^\
-bayß (64), -iieis (93j ; onmeyß (68);
om-maiß (67, 134), -eiß (69, 73, 114), -iß
(16) , -ezse (4) , -eß (7) ; eymesse (3),
em-eize {96), -eyß (6, 64), -eß, -es (13);
semys (111). ayrasche (i47). aemt (132).
ameten ^;;. (85). ampte (109). eempte(jl,
147). empte (78). emete (23). mire (99 &c.).
Formicaleon ameiakung (93).
Formicalis fewrzang (91). pl. sunt
fordpes fabrorum (76). zwangen (2. cf.
Sm. 4, 306. Gl. m. 3, 632). Schere der
smede (147).
Formicatio {morbus) pocken (132).
bocken (110).
*Formicentria v. Farmaceutria.
*Formic-eus, -inus eemptesch,aymsch
(147).
Formidare, -ri (22'J) hd. für-, vor-
(9, 66, 70). fer- (69), lu- (18, 21), fo-
(7. wett. io-),nd. vru-, vro-, ontvro-chten.
für- (19), fuc- (13) -then. hd. beben,
byeben (18). bauen (23). bedinen (7).
cetern (5), Schemen (8, 9). eysen (22^).
unlcien (99). ontsyen (132). erschrecken
(110).
Formido {cf. tormidoj hd. fu- (133),
fo-rchte; furcht, forcht, fucht, focht;
eyn gestalt (: forma?); byben (17);
bcbunge (19); angst, schreck (69, 134).
vruchte (22). vrochte (23). anxt (11,
132). bevinge (11). vare (23).
Formido-, formidu-losus, t formid-
olentus l -ulus (147) forchtig (5). fociitig
(17, 21). fuchtig (18). vrochtich (23). czage-
(17), sage- (21), sach- (23), sorg- (5)
-haftig. sorch-. anxt-feldich &c. (i47).
ververt (99).
*Formid-osus t -olus aiixtelich (23).
*Formidulosus &c. v. Formidolosus.
*Formidus (i. calidus 76, 129, Gl. m.,
calllidus 74) ein vorchtiger (9). warm
(76). weyser, kluger, laicher-, hochfert-,
arglist-iger, ge-swinder, -scheider, schno=
der (74).
*Formilla v. Fornella.
Formiped-ia, -ium, -a, forpedium
(19), formapendum (49) {i. form-ula,
-ella) hd. leyste, leyst, fuß-1. (8), laist
(76). leest (11, 132). lest (23, 49).
*Formipe-dus {auis 5, 66 &e. , eyn
fogel 17), -tus (1, 3), fomipetus («.
spicus 5'') gibis (1). gawbicz (3). kiuit
(22). tywit (23). spechte (5^).
*Formisecus («'. obuius; st. forinse=
cus) entgegin (5*^).
*Formissime aller eynlichst (65).
*Formissimus aller glichst (65).
*Formizeutria v. Farmaceutria.
Formen feur 0. hitze (74).
Formositas furwitzikeit o. hofelicheit
(62).
FOR
243
Pormosua hd. nd. wolgestalt^ schone,
schon (67, 134). schoen (11, 132). hd. wol
geschicket, suberliche t hubisch (133).
seuber- (66, 70), syber- (67, 68), suuer-
(132) -lieh.
Formula U. q. form -atum, -ella,
-ipedia (/(/. V.) leyst (21). eyn richt-buche
(17), -bloch (8). willst {mulierum 111).
Forn-aeale, -acule (74), -atale (7),
-icale (64) ofen- (7), offen- (64), ouen-
(93) -geschirre. ofen-geschir (74), -schus=
sei (^. pistendrum 75. cf. exes). pL
aevendsgereytschappen (147).
*Fornacal-e, -ium {-ia, festa dee Br.)
vur den aeven vroude. blitschaf. ghesel=
schaff (147).
*Fornaearium v. Fornarium.
Fornacire in den aeven baicken(i47).
Fornacula ofenn (110). ein kleiner
offen (68). eyn cleyn ouen (i32). ofelin
(110). kachelof (91). dola {i. fistula, cloaca
Gf. St. fornicula?).
*Fornaeule v. Fornacale.
*Forna-culum, i -lium (75) ofen=
knicken (75). ags. herth (Hpt. 5, i96).
*Fomaeulus ein kleyn ofen (66 &c.).
kachel (17).
*Fornalium v. Fornaculum.
*Forn-, foro- (74), for- (q. v.) -arium
{i. con- i suf-flatorium 74, 75) eyn esche
(5, 7) in der smitten (5). es in der schmit
t schmelzhutte (75). plaßpalg (74). hd.
esse, eße, eß. nd. ese, eze. fomacarium
est fornax fabri (76).
*Fornatale v. Fornacale.
*Fornatieus dat in den aeven ge=
backen off gekaickt is (147).
*Fomatura {st. tom.) gitraunga s«m.
(Gf. 5, 239).
For-, fur-nax (-nus q. v.) hd. eyn
oben (ö'^i'), ofen, offen, of (9i), ofe (67),
offe (8). hd. nd. ouen. auen (11). esse
(93). esße, var. esß i. caminus (64).
oue (17). eydt offen (65. i. q. cami-
nus Ziem.).
*Fornel-la, -ua (47), for- (Sum. vi),
fro- (i3i) -milla siechworz (96). sichr
(85), schi- (47) -wort, swintwrz (Sum.).
suinwurz (i3i).
*Forrtica v. Formica.
*Fornicale v. Fornacale.
Fornicari vnkcusheit treiben (4).
vnkuß'heyt driben (21). vnkeusch sein
(76). vnkuscheyt don (23). vnkuschin {b^).
vnkußen (18). vnkew- (9), vnku- (8)
stlich(-sclich ?) lebin.hurerrij drijben(17).
vnzucht (10), vbcrspyl t vnzuchtlichen
(12) dun. rurtiegen (5). ruffen (7, 23).
kevesen (106).
Fornicaria v. Fornicatrix.
Fornica-rius , l -tor eyn vnkusch
mynsche t ruffer (23). eyn i-iffegen (5).
ruffgen (7). horer (17). ain eebrecher t
kuppler (76).
Fornicatio vnkuß-lieit (21), -ung (18).
ruffung (Ob.). riffunge (5). refferij (17).
ruffinghe (23). kecsdom (lOs).
Fornicator (</. -arius) hd. nd. yn=
kuschcr. hd. vnkußer, vnkeusch-er, -ött ,
{i. mechus 1). riffchin (8). ruffer (i09).
die keesdom doet (108).
Forniea-trix, -ria vnkeusche frau,
var. vnkewersch frawe (64). ein heimlich
bül-, varr. bfil-, bu-lerin (65).
31 *
244
FOR
Fornilium minhr. iniinutolau (zeu»«;
nus minutal).
Fomix jiowelbo (S*», 93). swcbe-boge
(lOV -bogen eil), svi'bogo (loo).scbnipogo
(uh. swobüg-o ^8»'^ -2'2^), -eu (13 &.-.I.
swebego (5). ewib- (75«, 49), swi- (1, ts*»),
schwij- (65), Swing- [d) -bogen, -pogen
(1. {»). swin«"- (11. cf. Sm. 3, 523), swig-
(22), swy- (23) -bogbo. swinbog / ^ÄMira
j)€tre gt'leß (-\). goseges zeiibcn (8).
gesogis t'zoehon(9). lu'hn (8, 9). vnkuschc
frauwcn huß (,8). linr bus (8'"). buren-
(1), burren- (9) -baws. burnbauß, poß=
wpyp (74). eyn böse wip (fj &c.). en b.
wif (23V
*Fornixs v. Furnus.
*Foroarium v. Fornarium.
*Forona v. Forena.
*Forpediuin *•. Formipediiim.
Forpex scari (104 &c.). fabs-sc. (i27).
hd. bare-, hd. nd. bar-, baer- (11), bar=
hier- (iio), baibirers- (i32), scherer- l
gewant- (75), pelk-z- (9), twerch- (95),
smet- (81 -scbere. forpic-e rade (104);
-es scbere (ui).
Forpieula eyn kloyu scberleiu (70,
151), bare sebere (5 &c.) en hittik scher
(22). ou kleue barscher (23).
Forrago r. Farrago.
For-, fo- i^l9'i -ratus gefiltert (19).
gevodort (11).
Fors (Xf ortia) Arf. vber-, Obergewalt,
varige (? bange?) g. (5^). ouer-gheualt
(22), -ghewolt (23). ge-luck (132), -lyek
(67). hd. gUiek. znfall.
*Fors slurf; segelwiut (12).
Forsan {i. for-sitan, -tasis, -tel hd.
nd. villichto. hd. villoicbt. willich (18).
billich (110, 132). billics (107~). licht (12).
eß maglicht (l'.t). machlicht (11). maschin
(99).
*Forsi-, for-cula kleinscherlein (74).
Forsitan 1/. for-san, -te &c.) vellich
(21). hd. villeicht. by e- (132), a- (106)
-iienturen, auentyren (68).
Forta-, forti- (!t3. Br.), borti- (21),
farta- (^23 1 -licium, fortalium (9) {i.
biirg-us, -a 5'') hd. bürg (93); b.-feste,
-festnngo (67, 133); sloz- (5), sloß-f. ; eyn
f. des slosses (5''). en slot vestinge (23').
borch-v. (132), -slot (23). ein feste\9, 12).
bol- (HO, 132), pol- (74) -werck. eyn
starck b. (68), sloß (110, 132). hd. eyn
sloß (133), schloß, ein vest gesloz (1).
vestigunge eines geschlosses (75).
Fortass-is, -e (/. forsan, forttiitu)
hd. misse-, mis-, miß-licii. mis-lic (-is
22, 23), -liken (-e 22). mislicht (-is) ; mag
geschehen (-e i. fortuitu 1). mis-leich
t -leicben (-is i. fortuito 1). magsein
(75). tiUicbte (5''). f.-lich (21).
Forte V. Fors-an, -itan.
*Fortex r. Vortex.
*Forticula v. Forcipula.
*YoTtieuhxra.yi.miiiiitiuncula(i\.m.,pala
ferrea 3, 4, fossorium 75) ein eyse-rene
(4), -rn (3), -11(74) schavfel. grabschupfel
t stech schuffei (75).
*Fortifacere sterkin (8).
*Fortifex scherer smyt (9).
FortiPcare hd. stercken. starken
(11). hd. nd. starck, vast (i32), hd. starg,
fest machen, maken.
Fortilicium v. Fortalieium.
FOR
*Fortinella v. Vertenella.
Fortis starckh (1). hd. nd. ntarck.
stharkc (13). starg (;), 21).
Fortiter stercken- («s), stercke- (132),
stcrck- («5, 110) -lieh, vß großer macht
(65).
Fortitudo sterck-o (;V', 12, 4), -eyt
(18). .stergkeyt (21). starg- (b), starc- (23),
man- (12) -heit. stirke (17). cragt (99).
Fortuit-u, -o {\){cf. forte, fortasse)
mis-leich (4), -liclien" (18), -lieh t ob=
noehleicht (74). mißlich gluck (7). by
geuall 1 132). zul'ellig(i;8 &c.). moggoscheen
(sie 5'*).
Fortix-itus, -tus (1) (i. fortun-eus,
-ium 7) ghick-haftig (i. fortunus 7),
-Seligkeit (75). gluehafftig (5). hd. abcn-
turlich, -tu(!rliclie, -tewrlicli. ewen- (2),
gen- (1) -tcwrleich. eben-turlich (5),
-tuerlich (17). ouentur-lic (23), -lieh (132).
auentyrlich (68). ghelucke (23). gluck
(18). obcnturlich (^?) gluck (7). glugk
{i) obent duerlich (21).
Fortuna hd. nd. gelucke. hd. gluck,
glug (7). Zufall (110). euenture (i32).
Fortvmare glucksam werden (17). hd.
gl. (18), gelucksam (4), gluck-icht (.5),
-icke (19), -lieh (21, 110), -selig, glycklih
(67). geluck(68, 132), glug (7, 133) machen,
gheluckich maken t wolgen (23). glucken
(75).
Fortvmatum tempus lune l gud tyd
(22'^).
Fortunatus i^ i. fortu - nus, -itus )
hd. geluck- (4), gluck- (5, 18), glug-(i33),
glyck- (67) -sam; geluck-, gluck-, glucke-
(17) -selig, gkucksalig {.nc 134). geluck-
lich (8b, 68), -ich (11), -et (23). glucki-ck
(19), -g (iioi. glichigt (21).
*Fortuneus (cf. fortuitus) ebenthur=
lieh (5").
Fortuniixm glucke (17). gluck (iio).
geluck (GS, 132).
*Fortunus {cf. fortu -natus. -itus)
gheluckich (22).
*Fortu-tus V. -itus.,
*Foruex r. Forfex.
*Forviicula v. Forficula.
*Forulana (currus cf. forale) rung=
stock (9).
Forulus, f follus (8, 11, 19, 76.
cf. h. V.) {i. bursa, scriptorium, cista
Ubrorum, Saccus in quo figella ponitur
&c. 76, gall. fourel, soufflet (122, Gl. m.)
sack zu der lawtten o. taschcn vald (1.
cf. Fr. 1, 246). lutensaek (75). eyn sack
do m.au bucher in treyt; Mrg. watsack
(7). buch sack 0. betel sak i putel tor
(9). buch sag 0. wedil sag o. butel o.
spicher (8). eyn sag (5). en zak (23).
budel ; .sacke; dore; fach (17). ein ta^
sehen fach [o^). eyn wocher- (18), watt-
(74), bug- (21) -sack, eyn stag (21).
Eeutel, seckel, plaspalck, schreybpret,
eygiirtel, weschplewl, hamer, sawl,
pilde in stein gegraben (74). by-gurtel
(19, uo), -gurdel ^ -gordel (ll),"-gordell
(132). schrib- (68, uo), schriff- (i32)-bret.
wesche bluel (8 &c.). wasch blewl (9).
foruli Ubrorum kensterle, scbäfftle, ar=
mergen; agrorum furchen, leißle (126).
Forum market (23), -ckt (14, 66 &c.),
-ck (8, 88, in), -g (19), -te (ö'', i33),
-t (5 &c.). gericht (65, 74). g.-zwang (88),
FO'I'
-stad (17). f. cupedinis schleckmarckt
(135). f. frumentarium trayd-, 8cruta=
rium tentel uiarck (in), gre- (n2), gii-
(135) -mix'lmarkt. f. scr. l pomercale
plundemarkt (Chytr.).
*Forum schifius rüder- o. rimen-loch;
sacke ; venster (74).
Forum iulii frey- l frig-aul (74).
*Foru8 richthauß (64). marckt (i34.
/. 7. forum 64).
Forus (i. foramen; pl. fori q. v.
cf. corus) loche (17). loch (.^'', 21, 75)
in der weinpreß l im schiff dar durch
der enckel get (75). ryemenloch (74).
stuer hol (8). hol ; kamer tor i auswenig
tor (9). eyn phel (19).
*Foruta v. Lacuna.
*Forutarium (cf. formarium) stempf=
fei (75).
Fos, phos iBr.) wur (9. st. vur).
*Foscia V. Forcia.
*Fosmarus {balena) rußor 0. rostin=
ger (140).
Fossa/if/. grabe, grübe, l grab (8 &c.).
aiu grub o. graben (76). graue (23, i32).
graclit (99). f. silicata gefuttert grobe
(125). fossas ducere schorffen {miner.
135).
Fossal-e, -em (152) {i. fossorium
q. V. 68, 75) hd. grab-e, -en (i33, 152).
grab (21, 69, 134). grape (18). grcbelin
(7). graue (23, 132).
Fossare graben (68). dick vil gr.
(iio). dick wil grauen (i32).
Fossarius i solifossor bergbube (125).
Fossator haist ain graber (76). ein
gr. (68, 110), greuer (i32).
Fossatum, fussat-um t -a (5^) grabe
(5*'). stat-gr. (8), -grab t grübe (,9). ein
großer grab (iio). ein groisse graeff of
ein dobbelgraue mit groissen dyken
(132). ein graben (4, 65j. ge-gr. {ptc. 68).
Fossatura grab-unghe (19), -ung (68,
HO), grauinghe (11, 132).
*Fossile ein grabe stocke (17). grab
stecken d).
Fosso-r, -rius hd. gra-, gre-, grey-
(18, 21) -ber. greuer (23). grauer (i32).
Fo-, fa- (1) flfti- (5^) -ssorium, fos=
soria (Gf. 4. 708) {i. forticulum t pala
75, sareulum f, rastrum &c. Gf., sculp-
torium t r. 7) houuua 67m.; craba i^Gf.
4, 307, 707). houwe (BM.). howa (121).
how, var. haw (75). eyn hauwe (7). schorr
(Sm. 3, 395). hd. nd. spade, om tzo grauen
(132). Arf. ein spat (134), spatt(69); grabe-,
grab- schit, -scheit. grab-ysen (7), -schuf=
fei (64), -schufel (67, 110), -schupfel (75).
schuuel (93). scbufeln {21). schuffein
(17). hantschauffel (75).
Fossorius v. Fossor.
*Foss-, sofT- (147) -orus, fofferus (9)
{aus phosphorus) liecht- (8), licht- (9)
-treger. lychtdreger (i47). leuchter (9).
*Fotalis vodeliche (19). vuedelich (11).
*Fotenella v. Fontanella.
j Fotilis (Br.), fouibilis (66 &c. ) {i.
I nutribilis) ner- (17), erner- (110) -lieh.
j *Fotor nerer (17, 110}. bruot chappo
|(141).
1 Fötus, focus (74) gefued (19). gevuet
(11). gheuoet (132). ge-butet (9), -salbet
(9, 74), -wermt (74), -fürt (110). er- (68,
FRA
iio), ge- (74) -ncrt. fotibus vuirminon
(Hpt. 5, 202).
Fou-ea, -ia hd. grübe, grab (19, 110).
loch (iio). grac'fF ; kuyl t putz (132).
graue f graf (11). cule (11, 19, 22^).
*Fo-, fa- (i3i) -uenis, fouenus (Gf.)
(cf. fotor) bruotheiina (i3i, i4i). prut=
hcnni (Gf.).
Fouere hd. neren, er-n. (12, 110),
gneren (18). vodcn (5, 23). foden (12).
fuden (8''). vucden (11). hd. nd. er-, hd.
her-quickfn. wcrmcn (23). warm machen
(17). wcrmblc geben (126).
*Fouia V. Fouea.
*Fouibilis v. Fotills.
*Fouomus V. Fauonius.
Phoxinus (piscis) pfell t plrill (115.
cf. pelanus). oHritzc (Ki.).
*Frabrica v. Fabrica.
*Fraca v. Fraga.
*Fraccma v. Fraetina.
*Fracc-, frax- (74), bract- {q. v.) -inare
brecken (23). braken (22). bre-, flachspre-
chen (74).
*Fraccinmm (aus vacc. X fracium
sim.) heydelber (74).
*Fraccinus v. Fraxinus.
*Fracia v. Frasia.
Fracidus ( cf. Dz. wtb. 403 ) brockel
(12.5). tcyg l fratt t mattechtig (i26).
*Fraeillum v. Fractillum.
*Fracisio i. loqxior (7(j).
*Fracium v. Fraga.
*Fracina v. Fraetina.
*Frac- V. Frag-men, -mentum.
*Fractibilis v. Frangibilis.
*Fracti-cenus, -tius (Ki.) zerbrechlich
(75, Ki.).
*Fractillare {cf. fractilata vestis Gl.
m. &c.) hackelen die kleyder (147).
Fract-, frat-, frac-, frit-, l frut-
(1, 74), fertic- (19) -illum, frit-ilum
(75, Gl. m.), -ellum (3, 4 &c.) {i. piper-a,
-alium, -arium, -etum &c. ; molinellum
in quo piper teritur &c. cf. Gl. m. 3, 651,
667, 674, 683) pfeflfer-mul (74, 75), -mol
( 4 ). fractillum peffer-moln ( 17 Mrg. ),
-körn ( 19 ). fratillum pepercoern (11).
ferticillum (X vert. ?) id. (11). pep=
pfermolen (19). fritellum pheffer-mule
(12), -mul (3). peffer-mole (10), -moylle
(13). frutillum i. pi.peralium t paruum
edificium (3). furtillum kleingepew (74).
frutilium ain klaiuer bauw (76).
Fractillus hackel t snutzel an den
kleyderen (147).
*Frac-tina, -cina, frac-, frag-ma,
frag-, frang-, l frax- (74) -ina, fran=
gulum {Uni, i. serta 76, crinaeula q. v.)
ein breche (3, 9, 4). flachs-br. (7.5). br.
do man fl. mit pricht, fiachßprech
(74). brech ( 76, 77 ) zu dem flaß (77).
broche (17). broch (8). en brake (vlas23).
Fract-io, t -ura (i32 &c.) brech-ung
(110), -inghe (132).
Fracti-tius v. -cenus.
*Fraetorio mit sticcliele {ascia Gf. 3,
633).
Fractura (cf. fractio) bruch (110).
broke l schart (22^).
Fractus bruch l schart (77). braken
(11).
Frag-a, -ea (69), -ra (11, 69, 74, 134),
-um, -viria (74), -a bacis (1), firaca (94*)
FEA
{cf. confragum) hd. {selten) erd-, hd. nd.
ert-besc (11), -bere (23, 4), -biere (7),
hd. -ber, -berr (76), -per (66, 70), -byr
(12), -bir (8), -bern (19). erthebere (100).
hd. er-per, -pir (5>>), -pere (19), -bere (10),
-beer (132), -pher (17), -pber (67). bram-
(110), rot- (75) -ber. rotpir (2. cf. Sm. 3,
166). bere (8, 9, 105). frag-a, -aria (153)
ertberkrut (68, no). erpcrcrut (17, 153).
ertberen cruyt(i32). ags. obtt (94), obea
{sie 136). fragum erdber (110 sim.). fragus
ertber -bom (68), -Stengel (110). erdberen
boem (132). erbirbaum (Sb). erperstaud
(74). ags. boecae (94. X fagus? cf. u. v.
fragus) , streawberige ( 94» ). fracium
gall. freze (122). frage- (Gl. m.), framen-
(76) -tum i. locus vbi crescunt fra-gi,
-mi (76).
*Fragare craken ; ruyschen als wynt
of boeme (147).
*Fragare v. Fragrare.
Fragari (non est in vsu Br.) hel-ffen
(74), -pcn (22).
*Frage- v. Fragi-folium.
*Fragia witwort (80).
Fragidica v. Fragitida.
*Fragi-, frage- (Sum. vi), era- (19. st.
fra-) -folium, fra-volium (105), -solium
(96) , frassofolia ( Gf. ) ertberen blayd
(19). ertebere- (105), ertbers- (Sum.), eert=
besen- (11) -blat. beren krut (96). erd=
brama (Gf.).
'Fr2ig}i.\3{i.debiUs)hd. kräng, kranck;
naturlicii kr. (9), n. kranckheit (8);
gebreche-, zerbruch- (126), nd. breke-
lich.
Fragilitas hd. kranckeyt, kranghoit
(110). blodigkeit (65).
*Fragilitas v. Frugalitas.
*Fragiiia v. Fraetina.
*Fragi-tida {i. stilus 129, 147. aus
acppayi?), -tidas {'acc. pl. i. cauteria
Gf. 5, 680), -dica (Br., Gl. m.) zangara
(Gf.). griflfel (147).
*Fraglans richinde (9). wol riechende
(8).
Fraglare v. Fragrare, fraglat per
r ad odorem pertinet, per 1 ad flammam
et ignem (i4i). Cf.'R.&facit ardorem sed
fra largitur odorem (Br. &c. ?;. fragrare).
*Fragma v. Fraetina.
Frag-, -frac-, fra-men hd. ein stucke ;
ein broehen (4, 110), ge-br., -bruchen
(133), zubrochiu (5, 18, 4), brocken-, nd.
to-br. stucke, hd. stuck, stick (18). broche
(19). broch (12). brock (11).
Frag- , frac-mentum ( i. buccella
66 &c.) hd. bruch (67, 152), broche, broch,
brock (Voce, ex quo, Gemmae), brach (21),
brockel (4), prokel (1). en broke (23).
stucke (5b, 8). stuck (7). gorore {i. frag=
men 9).
*Fragmus {aus fagineus?) puchina
(141).
*Frago {cf. sq. ?) maß an den bäumen
(17).
Fragor, frang or (8) (^. sonus ar=
borum, s. in fractione a.) pruch (1. cap.
de carpentariis). eyn brech {b^). chradem
(Hpt. 5, 202. Gf.). chrac (Gf.). krach-,
brastl-ung, doeß (ss). prast eins pavvms
( 74).krach ; schrantz ; knall; das kraschlen
t brasehlen (126). crakynge (i47). eyn
nacke (17). ruschunge (19). gerusge
99). rusinge van bomen (11), boemeu
FRA
245
(i32). eyn ryssung von bäumen (iio).
pawm rusch (9). bäm rusche (8).
*Fragra v. Fraga.
*Fragraeia erpher crut (17).
Fragrantia gesmacken (v. a. 1474).
wolriechunge (75). guter geroch (65).
Fra-, fla-grare, frag-are, -lare {q. cf.)
hd rich-in, -en, riechen (17); wol, woil
(7) r., ruchen (19, 68, 134, Mrg.), smecken
(1, 7, 4). rieken (99). ruken (23). wol (23),
wal (132), wael (11) ruken.
*Fragrare (X flagrare) bernen (23).
*Fragula eyn cleyu bere (17). bern=
krawt (9). hd. ertberencrud sim. erper=
kraut (74).
*Fragularia brambere (Sum.).
*Fragu-ria (aiis -laria), -m v. Fraga.
Fragus (i. subfrago 75; curuatio
genuum t ipsum genu Br. &c.) kneibug
(75). ein kny schweübe (3). knie, knie=
piegung (74).
*Fragus v. Fraga. Fagus.
*Framb-oses, -rones hintperi, hind=
bere (Gf. 3, 205. cf. Dz. wtb. 634).
Frame-a, -n (chytr.)kamp- (9), kemp-
(8), Stap- (100), Stai- (11, Gl. Marienf.)
-swert. eyn staeffswei'cz (19). en sweert
l fausoen (108. cf. clunieulum). swert;
wild-, iag-, schwein-spicß ; vntrew des
rachsals (74). messer (a fractura 64).
preen (-ea); en langer preen (Chytr. cf.
premula).gl£en l pfriemen(i35),schaefielin
(126). ploh (Gf. 3, 359). ags. aet-gaeru
(94), -guru (136).
*Framen v. Tramen. Fragmen.
Framea.
*Framentum v. Fraga.
*Frammula &e. v. Flammula.
*Frana francken (74).
^Franaferetes l martomamij {popu=
lus) kerlinger (74).
Fran-cia, -tia (i5i) hd. francke- (17,
133), francken- (67, 75, I52),franck-, fracke-
{h'o), franch- (19) -rieh, -reyche (i52);
frauckreich. nd. vrank-rike, -rijck.
Franci-gena, -ena, -gina (ö''), -ona
(23) (eyn) frantz-user (5), -enser {n\
-euser (23), -oy t -oy.ser (74), -ois (75).
frangiger {h^). franck-ester (7), -sosor,
eyn de vt francken ys (22'').
Francis-ca, -ta (7*6, Br.) {i. latronum
lancea 76. cf. foreista) helenbart (76).
reubers glicz (8). eyn glene (19). glauie
(11).
*Franeiscimus {st. -inus sc. monachus)
par fuß (1).
*Franeis-ta v. -ca.
*Franckfordi-a, -s v. Franc vordia.
Frane-o, -ko (74), firancko {b^)hd.
nd. francke. hd. eyn franck in germania
110). frey, freyer (74).
Franeonia francken {b^, 75). hd. nd.
fr.-lant. eyn fr.-land (7).
*Francvordi-a franckvort ;-s francken
vordein der marcke(22''). franckfordi-a
franckfurt ein stat ; -s id. in marck (74).
Francus eyn franck (18), frantzos
(110), frantzoyß (132). fransois (99).
pfennig (74).
*Frandiola v. Fraudula.
Frangere hd. brechen, nd. brecken,
brekeu.
21(5
FRA
FRA
FRK
♦Prang-, IVnct-ibilia [i. tei'ilia) mur«
her, proi-li-licli. pcriich t,7.i).
FranKit>i^il»^ini brci-he, ri'tsclie (Kl*.)«
♦Fi'nngina r. Fractina.
+Fi*angor r. Fi-agor.
*Frangula < i. auornus) faul- t lauß-
bniim iirt^t. pijl- / yporcktMi-hout (Kil.).
*Frangulum c. Fractina.
*Fi'antia v. Francia.
Fras-ca -ta {l\) ris (Sum.). vallont
l;iub \7-lK
*Fi'ascia v. Fraaia.
•"Frascilector ^i. floccifactor; cf.
fi'£isca) (iwackli'y (ii?).
*Frascilegium i^/. flocciflcium) qwa=
c'kol)-i', vijsoviuse, struiitsaghe (it7).
Frasciligere {i. floccific-o, -ire)
qwaikt'U'ii, vijsovjisoii, struntsaghen(i47).
*Fra-8ia, -cia (85) [st. euphrasia </.
V.) worm- (47), wrin- (85) -wort, selphela
(i05).salueia (Sum.). frazia wizuoz (sum.v).
*Fras-olii.vm, -sofolia v. Fragifolium.
*Frasta f. Fraaca.
Fra-, phra- (Br.) -stes Sprecher (8).
ain rodner (76).
Frater hd. bruoder (19), brudcr (mss.
uiog.). broidir (i04). broder (23).
Frater germanus bolobroder (22'').
Frater patrualia vador halp brudcr
(5''). vater liab {sic^ prüder (1).
Frater vterinus (c/". h. v.) müder
halp bruder (5''). niutcr halb prüder
(1). hole van der moder weghen (22'^).
*Fratereida i-. Fratricida.
Fraterculus hd. ain klainer bruoder
(76); bruderlin (uo),em kleins br. (134);
ein klein br. (es), bruder, brodei-chen
{i3-2), bruderchin (17). bruederli (93).
Fratere /. sordere, displicere, tergere
(Br.). mys-gadeii, -hagen (147).
*Fraterina v. Fratria.
*Fraterinus v. Fraternus.
*Fraterna v. Fratria.
Fraternalis bruder- (68, iio\ broder-
(132) -Heil.
*Fraternalis v. Fratruelis.
*Fraternaliter bruderlichen (110).
Fraternitas bruder-, broder- (132)
-schafft (r.8, uo), -schaff (10, 132), -lich=
keit (65). bruedersehap (11).
*Praterniter bruderlich (tio).
Frater-nus, -inus (110, 132) i. filius
fratris (fis, uo, 132, Gl. m.).
Fraternus bruder- (19), bruder- (3),
broder- (132) -lieh.
*Fratertera {wie mat.) bruder wip (10),
Fratilli lang zotten (uo). lange
noppen (i32).
Fratillum v. Fractillum.
*Fratisco [aus fractisco ?) i. dissoluo,
{frango, aperio (7fi).
*Fratola (j)isci's) teppicher (uo).
*Ffratrago (i. gramen; missverst.
aus farrago) gras (5'').
Frat-ria l -riasa brudir wip (8).
-rissa i. vxor fratris, -ria id. t filia fr.
i congregatio ( Br. &c. ) . -erina, var.
-erna i. v. t f. fr. (uo).
*Fratri-ada, -cida (7, 8) {missverst.
aus todtcr sim.!) eins bruder tochter
(67), dochter (8, 133, 152), doichter (7).
Fratri-, frater- (21) -cida der sin
broder hat erslane (18). einer der sin
bruder zu tod schlecht (S8). morder
Seins br. (75). j)ruder toter (1). hd.
ein, eins (uo) lirudcr tctter (76), -doder,
-tutylager (.')•'), -todsciilagcr (uo &»;.);
ein bruders todter, toter (tsij. brod('r=
doder (21, 23) eyna broders cioetsleger
(132).
Fratriasa v. Fratria.
Frat-ruelis sg. pL, -ruelea pL, -ruilis,
-uelia, -ernalis (68) das seind zwayer
brieder siun o. zw. Schwester kind (70).
bruüer sun o. doehter (UO), son (8),
kint (93). myns br. sone (7). broders
s. of dochter (132). bruders sun o. toch=
ter (68). broder kint (18). bruodirsun
(104 sim.). brothersune ((Jl. Marienf.).
*Fraudala s. Fraudula.
Fraudare trigen (9). driegen (i32)-
hd. nd. be-dr. ha. be-drigen (13), -trie=
gen, -trüben (7).
*Fraudiola v. Fraudula.
*Fraudi- i. vili-pendo (76).
*Fraudo- v. Fraudu-lentus.
*Frau-dula, -dala (12, 17), -diola
(8, 9), -gula {b^), f Crandiola (74) go-
(74, 75), ga- (74) -lander. eyn golden-
(7, 17), hd. nd. golt-, hd. gold-amer,
-heyner (17). golt ammer (4), -haminer
(3), -hamer (13, 74), -animir (8), -tam=
merlein (152), -amenng (74). gold-emer
(76), -emnier (18), -ummer (12). gult
liammel (21). got amir (."")''). emer- (69,
110, 134), emmer- (66, 70, i5i) -ling.
merlinehe (8^). eisuogel (74, 75). eysen-
gart (74).
Fraudulenter bedriegeliche (17).
Fraudulentia (/, fra,us, ple7iusfraude
133) betriegung (6). vol b. (66, 70, i5i).
groß b. (69, 134). be-trygung (5^, ij,
-tregunge (5), -dreginge (23), -trogenhcit
(68), -trugniß (uo), -driechnissc (132),
-drigerey (67),-drubunge(i33), -drybunge
(152). trügenhaftigkait (76). drogen-e(ll),
-de '(19).
Fraudu-, fraudo-lentus vol betrugs
(uo), bedrochs (132), betrieguns (68), be=
driegunge (17). betrogener (5''). hd. trug-
(1), trugen- (6), trogen- (5), dragen- (21),
bedriege- ;7), betrugen- (69, 134), betro=
gen-, bedrogen- (i33, 152), vol trugen-
(76), logen- (18) -haftig, -hafft (i34).
di"ogen-haftich (23), -achtieh (11).
*Fraugula v. Fraudula.
*Frauiola v. Flauiola.
*Frauoliuin v. Fragifolium.
Fraus be-trugeniß (.öt»), -trygniß (67),
-trugnuß (69). -tryegniß (13*)> -trupniß
{i decepcio 7), -trieglichkeit (66, 70, i5i),
-trigunge (17), -triegung (76), -drogen
(152), -trug (68, uo), -drog (i33), -droch
(132), -schiß (i26). trieg-, laich -ung,
bschyß (88). drugen (13). trugene (100).
droge (14). drogheue (23). heymlich be=
trogen (8). vn-truwe (69), -truw (76),
-trew (91, 134). losheit (99).
*Fra-wiuin ( : fraga , fragifolium ?)
citerbramen (47).
*Fraximina eberkraut (74).
*Fraximus v. Fraxinua.
*Fraxinare ?'. Fraccinare.
Fraxinella {i. polemonium) asch=
wurtz (143).
Fraxinetum i. locus vM cres«*«^ asche
(76).
Praxi-neus, -ueus (75"), traciniua
(18) hd. nd. eschen, e.-holtz (G). asschin
(19, 75). espen bäum t essen (18). essen
bäum ,21).
Fraxini Semen aslochessamo (.Sum.
VI).
Frax-, fracc-, prax- (ni, 136) -inus,
fraximua (94) {(f. faxinus) asche (75).
asch (7, 67, 74, 76, 84, 99, 141). hd. nd.
esche. esch (85). eesch (11). eisch (6).
ehsse (12). estken (escken? 10). aga.
aesc (94), esc t aaste {sie i36). boh.
yessen, Jessen (4). hd. asche- (8''), esch-
(75), eschen-, esscheu- (19), essen- (18,
4), flader- (i) -bäum sim. espen (uo).
e.-baum fi53). espel (49). slintpaum (Sm.
3, 451).
*Fraxiueu8 v. Praxineus.
*Fraxura {st. frix.P) stecke (22»').
*Frazia v. Fraaia.
Prea gewalt (74).
*Frebula v. Friuolus.
Freciunant v. Fritinnit.
*Fremebundegrimmeu-(iio),grimme-
(132) -lieh.
Fremebundus grym(uo). grimmich
(68, 132).
Fr emer e {leonum ui ; i. murmurare)
hd. nd. brum- , bin- (22) , brom- ( 10 ),
prum- (75), grim-, grum- (69, 108), ha.
pre- (Gf.), brym-, brin- (.ö), grißgra- (25)
-men, -men vor zorn (75). hd. to-, do-,
dob- (12), da-, dau- (3) -ben. nd. doven
(23), dauen (11). wuden (17). rasen (19).
murmuriren (uo, i32). die zen byßen vff
einander [l) in vnwursch-, i;ar. vnwirsig-,
l vngestumig-keit durchechten (65).
proUen (107). brüllen l borlen t bne=
sehen (lOS).
Fremitus («'. fremor; murmur fera^
rMm)Ä'/. bl•^n-,brimm-,bvum-(l34),grumm-
(69), grymm-, tob- (6, 76), dob-, dab-
(17, 19), tewb- (4), ras- (19) -unge. nd.
brym- (22), brumm- (23), grymm- (i32),
proll- (107), dau- (ll)_-inge. hd.gvymm-
ig (66, 70), -ekeit. grimig (i33). zorn (7).
gezembt (76. st. g^zewi ptc.f X frena=
tua?).
Premor dabunghe (19). ein grimm-
(68 &c.), tob- (uo), broU- (i32) -ung,
-inghe (132) ex furore mentis.
Fren {i. tenuissima pellis cerebri,
exagitatio mentis &c. a frendere, aus
(ppT;v) hirn (19). h.-haupt (8), -heupt
(17). harsen (11). rasery (68). eyn rase=
rye komende vyß de herne of hersene
(132). ein tobung, kumpt vß dem hirn
(uo).
Prenare zam machen (17). hd. zau-,
zeu- l ze-, za- (134), zey-, tzo- (132), «c?.
to-men.
Prenariua v. Corrigiarius.
Pre-, fe- ( 9 ) -ndere {i. dentes com/=
primer e\ aprorum vox i4i.; cf. stridere)
mit zenen (6), zen- (49), zan- (68, i34)
-klaffen, hd. zen-clappern, -bißin (8).
zcne-beysen (9), -klapern (10), -clappern
(frendeo ea ere 7). zene vff ein ander
bissen ( 75 ). knersschen mit den tzen=
den in tzornigem moede (132), zenen
von zorn (uo). gryßgramen i die zen
wetzen vff einanderen (65). tenne cleppen
(23). wetten l criselen metten tanden
(108). zäunen (8, 9). grausen (5, 22, 23).
FRI
graßen ; frendeo es ere ich brich {prs.
Das. c/. Gr. wtb. Sil), grinsen (8'>). gnmeu
(5, 21, 22). grymmen (7g). hd. nd. grinen.
grill (21). glisten (10). beuen (22).
*Frenecatus {i. equus ; cf. frenellatus
Gl. in.?) ross, orss, paghe &c. (i47).
*Frenefactor zovnflecter (93).
Pre- , fer- ( 1 ) -nesis ( i. apostema
cerebri ex calore, rabies &c.) hirn- (8, 76),
hern- t swindeln- (17), wirbel- (4), dobe-
(12), dabende (11), dorechtige (19), hd.
lallende, falende (133), fallen- (67) -sucht,
der vallend siechtag ( C8 ). die vallende
suygde t v'woitheit (132). hirnwut-ung
(88, 110), -igkeit (65). hiren-butikait (1),
-wutickeit (4 ). vn- (23),on-(i32) -sinnicheit.
hd. vnsin-heit (5), -nikeit. vn sindekeyt
(21). hoypt geswer (93). debig (49).
Prene-, freni-, ferne (1, 2, 3) -ticus
{ital. fametico) liieren wuetig (2). hiren=
butig (1). hirn-wutigor t -wustiger (65).
hd. vn-, hirvn- (8) -sinnig, nd. vn-, oer-
(11) -sinnich. vnd sindigK (21). eyn vn=
gestemer (6). briinig (5. >< frendere).
onvroet (11). zaumer (18. X frenum!
schwerlich st. zanner : frendere).
*Preni zetlon am rossgered (91).
*Preniticus v. Preneticus.
*Prensus v. Presus.
'Frenum. hd. zom (6), zoum, zäume
(7, 133), zäum, czawin (2), zeyme (10),
czam (1, 16, 21), zom (es), tzoem (132).
zovn (93). tom (23). prittil (104). breidel
(99). pyß (Hl), schoß (19).
Prequens hd. nd. stede, Stade (107).
hd stct-e, -te. staetig (1). stedich (18).
steydig (21). cmßig (65, 69, 110, 134).
geng t haufTechtig (126). decke (99).
Prequentare stedc- (18, 22), stedec-
(133), steyte- (21} -liehen, liken (22).
stetigen (6). stcdigen (7). steden (23).
stettecklicli ( 76 ), stettlich ( 1 ) treyben.
stedeklich suchin (5). stetiglich thun (68,
110). stedelichen doeii (132). oben (19).
ouen (22). oefenen (11). emßig syn (69),
seyn (134).
Prequenter stedeklich (5^).
Frequentia hd. stedi-, stede-, stetig-,
stetti-, emßi- (69, 134) -keit. nd. .ste-,
sta- (107) -dicheyt. vbuiige (110). eyn
grosse ma;iinige vnd vile (i26).
*Preso V. Priso.
Prestra v. Penestra.
Presum aureum v. Auriphrygium.
Presus, frensus (76) {cf. lopieus)
gebrochen (110. 132). cicera (Ki.), pisa
fresa gerollte (i35), gereumlete (Ki^.)
erbsen. durchgeschlagen erbiß (110).
dorgeslagen ertzeu (132). faba fres-a,
-sa gerolte (135), gerellet (126) bonen.
*Pretim i. diuisim (76) i. q. frustatim
(Br.).
*Pretor helffer (74).
Pretum daz mere (17). mer (8, 9).
meer (11). grim mer (25. cf. fr. fr emit
et insanit 66 &c.). sunt (109).
Pretus {jitc. afrvor i. vsus 76) bruch-
inde(19), -ende (132). bruk-(ll),betrouw-
(132) -ende, forcht leser der alle ding
hulffe thut (75).
Pi-iare zerbro-samen (Ki*. ), -ßmen
(126).
*Pribula &c. v. Priuolus.
Pribusculum v. Priuiculum.
FRI
Pricare hd. krau-en (67), -wen. hd. nd.
kra-, clo- (22, 23), clou- (11) -wen. hd.
kra-tzen, -cen (13). kretzen (42). krelen
(1). fiekeln (Ki^.). wryuen (132). reiben
(76). riben t gniden (100). ripit (fricat
i4i). ficken (i26).
*Prica- (11), fric-tor krauwer (19,68).
krawer (110). clauwer (132). clouwer (11).
*Pricatum, frica-, frita-tus {cf. liba=
fricatus, fritilla) eyn eyer kuch (17).
eyger-kuch (6), -koke (23).
Pric-atus, -tus (7, 76) ge-krauwet
(5, 21), -clowot (22, 23), -craut (17),
-kratzet (7, 76).
*Prlcinnire v. Pritinnire.
*Prictor v. Pricator.
Prictum pragelung (Ki*.).
Prietus (c/. fricatus) gepragelt (Ki=^.).
*Pricumi-are, -re v. Pritinnit.
*Pridari-a, -um v. Prigidarium.
*Prifulus V. Priuolus.
*Prigdaria v. Prigidarium.
*Prigdola {cf. frigere. fricatum. )
phanzelte (Sum.).
Prig-dor, -us, -iditas calde, vorst
(147).
*Prig-ella (11, 19, 67, 68), -illa (66,
&c.), frinilla (iio^bc, alph. frig-) {i. auis
que frigore cantat, cf. sq.) goll (76. cf.
u. a. V. amarellus. Nemn. 1, 1477. 2, 455.
i. q. gold-ammer, -finck, poln. gil). royt
fiole (19), roet fioel (11), X frixella?
eher aus figella viucke {cf. sq.) X f.
= Viola? — rotbrustlin (110). roet^
stcrtzchen (i32).
*Prig-ellus, -rellus (8), -illa (125),
fring-ellus (34, 121, Gf.), -illa (Hpt.),
-ella (94, 136, Hpt.), -uilla (125), figella
(6, 23 &c.) [cf. prc.) hd. nd. vincke, distel-
v. hd. vinck, d.-v., -fing (8). uincho (121).
finco (Gf.). fing (6, 17j. vinkch (2). ags.
finc (U. c). hd. buch-, buch-, hoch- (45),
buochs- (93), puch- (75) -vincke, -finck,
-ffing (7). gold emmcr (76. cf. prc).
Prigens [i. insaniens 76) erhaset t
zaghaft't (i26). Cf. fi-ig-or (142), -us (Pap.)
i. timor.
*Priger v. Prigor.
Prigere pf. -gui hd. friesen (8, 10),
ge-fr. (66 &c.). fryscn (12, 77). ge- l er-
fr. (9). frießen (68). frissen (21). fresen
(5). vresen (23). A-rysen (132). ge-frieren
(110, 134), -fryren (69). kalden (8, 19).
er-k. (9). caelden (11). kalt werden (8b,
4). erquicken (re co 5^). frige-t im freuset
(125). -o es frewret mich (i35).
Prigere 7;/. -xi bachen (49). b. in
der pfannen (68, 110). backen (10, 12,
13). b. in der paunen (132). ro- (8ab, 23,
100), roh- (12), roi- (10, 13), roe- (5), ro-
(6\ rue- i ru- (125), rü- (4), re- (49) -sten.
roschen (7). smelczen (17). broten (8, 9).
Prigescere , i in - fr. (75) hd. kalt,
swartz (ftb. X nigreseere) werden. an=
heben frisch vnd k. zu w. (75). v'-kalden
(5 &c.), -keldcn (17), -kolden (23). er-
kalten (7), -kelten (6).
*Prigia v. Prisia.
Prigidare hd. kalt, nd. kolt werden,
hd. machen, kolden maken (22).
*Prigidari-um , -a, fridari-um (121,
Gf.), -a (Gf.), frigdaria (isib, 141, Sm. 3,
241; auch i. craticula 141, cf. -ium Gl.
m. 3, 677) {i. herba qd. sc. compo-dium
FEI
247
76 , -situm q. v. , murium i salinum
i3ib, salina Gf., acalentum, elixapium
&c.) sulza {sg. pl. 121, 127, i3i, 141, Hpt.
5, 198. Gf.). sultze (8, 9, Sum.). solcze
(19). zulte (11). cump-ost (6, 74, 76), -est
(22b), -st (23). comp-ost (7), -est (5),
-pest (18). kumst (22). cunptpist (49).
cupest- (3), kompes- (4), gumpeß-, var.
gumpuß- (75) -kraut, capp-uß (7), -es
(21). galreg (6).
Prigidarium {balnei) kielkessel (91).
=• Prigidarius kul-kamer, -gaden (74).
Prigiditas hd. kalt-lieyd. (19), -heit
(110), -igkeit (68); kelde.
*Prigidorium {cf. frixorium) harst
(Sum.).
Prigidulus kaltlecht (126).
Prigi-dus, -tus (q. v.) hd. kalt. nd.
kolt, kaelt (11).
*Prigilis V. Priuolus.
*Prigilla v. Prigell-a, -us.
*Prigillus {i. aleum) knoblach (75).
Prigio eyn barduerwercker (132).
*Prigitare {i. frigus deducere) kalt
werden (76).
*Prigi-tus, varr. -dus kalt worden,
tregfe, fuler (65).
Prigium i. fixellium (74); litera {st.
mitra) pontificalis {7 g). eyn bischofF-haube
(74), -huot 0. gestict kleid (110). eyn
bysschoffs hoet ofif bestickt cleyt (132).
Prig-or, -er (81 kelde (19). das kalt
{i. febris t ira 110). dat kalde (132). zit-
teruiige (8, 9).
Prigorosus frostig (8). vrostick (9).
*Prigrellus v. Prigellus.
*Prigulat graculus (123), cf. frigula
genus auis (Pap.)?
Prigus (^. coactio hyemis 76) hd. nd.
keld-e, -en (17). keltin (66, 68). kelte
(8b, 70, 134). kelt (7, 110). kalt (69, 133).
nd. calde sbst., calt adj. (132) ; caelde
(11), kulde (23 &c.).
Prigut-ire, -are (76), firugutire (147)
(i. subsan-nare 129, -are ig) zitteren t
schnallen vor frost (i28). schaderende of
bevende kald lijden (147). von kelte
ruffen (110). van keldcn roefFen (132).
*Prinacapula v. Parmacopola.
*Pringe (apen, merkatten) die ruw
ind vyltich syn (i47. cms sphinx?).
*Fringell-a, -us &e. v. Prigellus.
Pringillago kohl- l spiegel-meise
(Ki.). plackaerd (kü.).
*Pringillo vi vtum singen als eyn
brachfogel (14).
*Fringuilla v. Prigellus.
Pringul-are, -ire (147) gabriarum
vox (Gl. m.), grabunorum (i47).
Pringultire binken o. bellen wie ein
fink; zwitschern &c. (Ki.).
*Prinilla v. Prigella.
*Prinitare der heymken {cicada 147).
Printinnire v. Pritinnit.
Priscus groen; vrisch, varsch als,
vleiscli (147).
*Prisgone ('. ruscus) hules (i3i).
Pris-ia,-ea, /frigia(6 :&c.) hd. Mesen
(1), frysen (5b) ; fr.-, frisen-, friesen- (6),
friese- (10), fryse- (12), frießen- (17).
fresen- (5), fries- (132), frieß-, nd. vresen-,
vres-lant.
Prisinga {ciu. in bauaria) freysiug(76)-
248
KKI
Friskin-oum, -ga (of. </. Ol. m. ;J,
•48(1 Hij.) fri.-kiii (iS7l. frussing (Of.).
Friso, freso (■)) fid. eyii frit'S»^ frit>(J
(f.8, iio), fiii'ÜloiKler (,13J), iViae [b'*'),
frt'ssf (f)), nd. vri'se.
■♦Priss- c. Frix-.
♦Frissoriuiu (.>.<. foss.) grabacheit (7i).
Prit tias grotzlc (126).
♦Fritamentuni ro.r mcndae (l29)-
Fritatus c. Fricatum.
♦FriteUum r. Fractillvim.
*Pritico / fruticem /«(70 ltuoIi \^'i
Of. 4, ."ios).
Fritilla smaltzkucho (i25).
Fritillaria lritillarii>l)luin (Ki.).
Pritillum i\ Fractillum.
Fritillus briittspil / spil-brcntc (i26
nivi. cf. .Sm. 1, 2(;0. <li(' proiit o. laret o.
pretsj)!! i^'ti). branck t tr/irbter (112).
Pritiluin v. Fractillum.
Pri-, frin- (Gi. m.) -tinnit hirundo
{Hl, \\T.),cicadayvi3, iii, Gl. m.).fritinare
l ft-iuito e>it cWtarum ( 76). fi'ecinnant i.
aiies cantant (Pap.).fricinnireilercleynre
vogloii gohiyt (it7). fricvuni-re, -are i.
hirundinare &c. (M8).
Friui- t frigua- (i26), fribus- (128)
-culum i^ff. Gl. 111. ;5, 683 &c.) ein spaii
zwisfbon zwcyen ehcinenscben (i26).
*Friviito i;. Pritinnit.
*Priuo fieiu'-, fref-, frc-licher t \n=
verminftigor (6.')).
*Friuolare t'iouehi (75).
Priuolarius spfugleki-cBmcr (126).
Priuole freu- (7 Mrg., 7.5), fref- (8),
frob- (17) -elicb.
*Friuolentia hd. freuel (7.5); fr.-heit,
-keit, -icbkeit iG), nd. -icheyt. frefteb'ch-
keit (7). fribulikeyt (18. cf. sq.). frefel-
(5, 67),freyfel-(21)-heyt, -keit(67).frebel-
keit (1.52), -luige (17). vnnicchtigkeit t
viibeqiieinlicheit (08). ydel- l onnutzlic-
l onbequeein-beit (132). hd. mutwyllikeit.
Pri-uolus, -bulus, -fulus(18), l -gilis
(7*i), fruuolus (1) hd. frauel (1); fre-fel,
-iielle (17), -uelich (8), -iieler, -beler (123,
152), -fcler (5, 67), -ffeler (7); fribuler
(18), vnuutze. nd. vreuel; v)i-nütte (23),
-iiuttick (22). on-nutz (i32), -nocz (21).
trugene (100). ydell i logenacbtich (i32).
lugenliafftig (es), nichtssolleud (128).
nitsollig t liederlich i nachgültig (i26).
finuula alt.'i. gebose /Hpt. h, 200). fribvda
i. fictilia (129). frebula irdinfaß (74).
Frixa, frissa (/. carbonella 129)
herst (97). eyn crap off gebradeu vleysch
(132). krapf (68, 110). braten fleisch (110).
*Prixare, frissare (3) hd. nd._ ro-,
roe- (^, 13^2), ro- (G. 67, i3-t), ro- (3),
roi- (7), ru- (19, i) -sten. roschen (68).
roesteren (11). braten (iio). braden (132).
hd. smeltzcn. krischen (5). griechen (1).
grieben (3).
*Frix-, friss-(76) -atura (c/. frixura)
i. actio frigendi &c. (Gl. m.); co- (Br.),
coa- (76) -ctura.
*Prixatura fristung dez lebes (18).
*Frixella (cf. frigella, artocreas)
roffi-ol (109, 110), -oel (i32).
*Prixile kuchlein (74).
*Prixi\im v. Prixum.
*Prixor ein kuchenbccker (10 &c.).
FUG
Prixori-um, -a («'. patclla 23, sartatfo
Ol) hd. brat-, brot- (8, 9, 110), brait-
(132), schini'ltz- (7), snialc- (100), rost-
(7, 93), rost- (04, Gf.) -phanua (of.),
-plianne , -pfanne , -paniie. phaiiii-a
(111, (!f.), -e (3). i)anne (.''), 13) vnder
dem braden (13). pan (21). roester(ll).
rosch (68). r.-p<aiin l schart (74). hd.
rost, roste, brade ( li)). tigel (3, 4). degel
(5). stampf (9). stamp (8). scharte (f) S:c.
(•/■. Sin. 3, 401). sdiajie (23, 109). scrape
(strapeV 22). griupo (Gf.). grieffe (17).
*Prixorium pratum ( cf. nebula)
rest-wiß (49).
Prix-um, -ivHn (68) chrose (Sum.).
gerost t gebr(>gelt in oleo (65). ein gc-
rost <hng o. pfannen kuoch (110). eyn
roest l eyn olich kocych off" pannen:
koich (132). ein rosch (68). geroschet
(6i). ags. afigen (94, i36).
Prix-ura t -atura {q. cf.) rostunge
(S'^). rostung (G), roistung (7) , rustung
(4), kreysehunge i5), krisung (21), cris=
singe (23) des vleisches, \Ieisch (4),
fleiße (21), vlesclies (23). sineltzung (1).
hd. gerost fleysch. geroyste fleysche
(133). gebraten fleisch 0. gerostet (110).
gcbraden vleysch vp der roester (132).
grybi' {i. cremium iV').
Prixus, frissus (76) hd. ge-rostet
G), -rostet, yai\ -rescht (64), -rost, -roest
76, 132), -rost (67, 134), -royste (l33),
roistet (7), -roschet («4, 68), -krescliin
(5b), -kriset (21), nd. -crisschet (23),
-cristet (22), -smcltzt (."i, 3), -grewbt (3),
-griebet (1) , -gribet (2). Mxam ca=
craupta (Sm. 2, 99).
Proceus v. Frocus.
*Froctuis («. vilis) schnoed ("o).
Proe-us, -um {acc. ? i4i ), -cus, -tus
(8, 11), ferocum (131^), forcus (cüph.
tro- i. tunica 76) roch (104, i4i). roche
(i3i*>). rok (8,9). rock (76). rueck (awi-s-.'
11. X graculus).
*Prodea v. Frodissa.
*Frodes (cf. frodissa) schowm, iest
(74).
*Phrodilorum v. AfFodillus.
*Frod- (3, 9, 76), frond- (17), frot-
(8j -issa, frodea(74) (i. dea amoris 76,
maris 3, 74. ex spuma maris gr. fro=
des q. cf. 3, frodos 76. d. i. acppoöiTYj)
gotinne (8). götin der lieb (9). eyn go=
din der liebe (17). gotiu des meres (74).
*Promilla v. Pornella.
Frondator \auis (76, 129, Gl. m. &c.
cf. spieus ; illc qui colligit frondes &c.
C6 &e.) boemsnyder (i32). bäum- (110,
135), bom- (68) -schnider, -rauper (135).
loubare (127). estlauber {qui colligitfron-
des 75). speht (121). lopfroscn (104).
laupfros (Gf. 2, 834).
Fronde-re , -seere hd. law- , lau-,
lou-ben ; zwigen (9), esten, broßen l knop-
pen (19). spruten(ll, 132). unt-spr. (99).
Af/. bluwen, pluwen (68, 69), blühen (21),
blugen ader grünen CG), bluen (18, 66,
70, 134), bluen (i5i), blien (13, 67). plieen
(76), blohen (5), zwig-bl. (5^).' bloyen
(23). vlogen (sic 22). blumen (12). groyen
(132). grünen (64, iio).
*Prond-es, -is (11, 17, Sniri.), -us (8'')
pl. bletter (G) lovb (Sum.). louber (100).
löiber (93). telghe (23 sg.f). sg. cn tel=
lige (11). ast (G. 8''). eyn laup (17).
FRU
Prondeus loubiner (i4i).
Fondifer bb^ttcrechtig (i26).
*Prondis v. Frondes.
*Prondissa v. Frodissa.
Prondosus astalathi (Gf.). estig (75^.
loubuollrr (i4i). laiibechtig (i2fi). twi=
ghich (11). vol zwige (8''), oletter (110),
blacdcren l loeueren (i32), van wueren
(11. 8t. wueren V).
Pronesis, fronisis (76) {i. prudentia
110 &c.) clugheyt (9).
Pronitus v. Pronus. Frunicus.
Prons, g. -tis, fros (13ü) hd. stir-en
(4), -n, -ne, -nen (88). stern (21). sternc
(22''). steyrn (18). gestirn, g. ain haupt,
vlg. am hirn {i. sineiput 75). vor-houpt
(77), nd. -honet, -hoeff^t (i32), -hoft (99).
voerhoeft (11). vornhouet (14). tinno
(104, Gf.). ags. hleor (94, i36). perfriciüt
frontem er hat sich verschemt (88).
Frons g. -dis laup (10). 1. gruu(12).
loef(99).Äf/. blat, zwig, zwick (ö**), zweyg,
zweid (1), czway (2). ast (64). twich l
ast t telghe (23). zinck (i33). czecke
(i52). czelgc (19). czelch (125). tellige
(109). fr. festiua eine meyge (125).
Frontale {cf. cattula) sterntuech
(125). styrngeredt {equi 111). harbant o.
das die stiem ziert (88).
*Pront-icella, -enella v. Pontanella.
Prontispicium gybbel (19). geuel
(11, 132). gewelb {sie 68). vnderteyle an
gepewen als an maurn o. vesten; tynne;
praitiime o. angesicht der stirn (74).
Frontosus eyn großstirniger (110).
qui habet magnam frontem eyn groes
voerhoufft t onschcmcl (i32). onscemel
(11). hd. vn-schemiek (19), -schemig,
-schämig (68).
*Frontulosus cleyn-heubig (19), -hoef=
dich (11).
*Fron-us, -itus (Br.) weyser (74). wyse
&c. (147).
*Pros V. Prons.
*Protinella v. Pontanella.
*Frotissa v. Frodissa.
*Protista v. Porcista.
*Frotonella v. Pontanella.
*Pruanum v. Prugidemium.
*Prueare {st. fruneare) v. Sandapila.
*Pruetetum v. Pruteetum.
*Fruc-, fru- (3) -ticale {i. atriplex
q. V.) melde (5^, 23). meld (1). mold (3).
*Fructicare sproßlingwachsen (74) .
*Pructices (i. breues arbores, aus ft*uti=
ces) die standen (76).
*Fructi-ferus, -uorus (21) hd. ff'ruht-
(G), frucht-, frocht- (5), fruch- (18), fruc-
(21) -bar, -ber (G, 21, 4). vruchtich (23).
vber fruchtig (1).
Pruetificare hd. nd. fruchtbar , hd.
frochtbav, fructber (21), fruchtber (132)
machen, maken. frucht bringen (8, 9).
Fructifieari {i. cresci 76) waßen (8).
Pruetificus hd. frucht-, fruch- (67)
-bar. vruclitber (132).
*Fructiuorus v. Pructiferus.
*Fructum {pro fructus Gl. m. ; hier
X frutex) eyn somei-lade (17).
Pructuosus fruchtberck (19). vrocht=
barich (llj. fruchsame (77).
Fructus hd. fruht (G), frucht, fruct
(21). vrucht (23). vrocht (11). eyn ert
FRU
FRU
FUG
249
Wucher (7). obs (93). oves (22^). ouet
(23). geuicß (126). fr. aromatici wol
riechend frucht (1).
*Frudex v. Frutex.
Frugalis, fruotalis (i4i, Gf.) ginus=
ser (141). guiuzzer (Gf.). kd. geim-sig (8),
-gik\9), -cklich (5), -glich, -ugliche (i33).
gruglich {sie 21). genüßlich (6). gheno-
gich (22), -chlic <,23). bcderue (99). mes=
sig t zj'ttig (iio). radich i sober ^ mes=
sich i profitelich (i32). milt o. mechtig
{sie 68).
Fruga-, fragi- {alph. fruga- i34)
-Utas genuße- (8), genugsam- (9), genugic-
(4), messi- (iio), myltig- (68) -keit. vro^
megheit (99).rad- i mayss-icheit(i32). deß
woUusts abbrach ^126).
*Fruganum- v. Frugi-demium.
Frug-es, -e (8j [i. bleda i annona
1, frumentum 23) getraid (1). getrade
(9). hd. nd. körn, coern (11). hd. frucht,
fruchte (8). ein gewechß on eher (64.
c/. frumentum). prouande (i32). sangen
(Fr. 2, 149«).
*Frugesteca v. Frugiseea.
Frugi gebruchlich (7 Mrg.). mesig o.
genuclich (8).
••^Frugi vb. v. Frui.
=^Frugid-emiare, -are (68, iio, 132)
{i. metere 75, nach vindemiare gebildet;
aus erne viessis missverst. spica cf.
aristari&c, doch nach bm. 446 : eru^am'^
mentum. Tenne) schniden in der erne (75).
körn snidcu (6), absniden (17), ablesen
(iio), ernen (5, 22), arnen (^23), eren (1,
17, 18), ehern (7, 66, 69, 70, 76, iio, 133,
151, 152), ahern (i34), echeren (68), ahern
(6"). körn ofi' aren lesen off vergaderen
(132).
*Frugidemiator {i. messor) schnit-er,
var. -ter (75).
*Frugi-, frtii-, fruganum- (22) -de=
mium , frugiden-ium , -num ( 7 1 ) («' .
messis t abscisio 75 , spica calami 76)
schnit in, t schnitz, var. schuit-heit {aus
schnit-zeit!), der erne (75). chorn-aren
(1), -ern (7i). korn-ern (5 &c.), -arn (23),
-ere (17), -eger (7), -eher (66, 69, 70, 76,
110, i5i), -aber (67, i33, 152), -äher (i34),
-aer (132), -rede (G). korne-erne (22), -ere
(5*^). ehern l ernd (76).
Frugifer fruchtbar (110 sim.).
*Frugiliga {i. spermologus , auis)
ruchen, häher, gorza (112).
*Frugisec-a, t -ator (,125), frugi- t,9,
76), frugest- (8) -eea, -a (76) mader
^4, 74). kornmeger (125). sniter (9). sneter
(8). heuer (74).
*Frugus messink {sie) t genugelich t
nucze (,9). ags. uncystig l healful (i3fi),
heamol (94).
*Frugutire v. Frigutire.
Frui, bissw. frugi, ptc. frui, fruc-,
fre-tus hd. nd. anhangen \,i. adherere).
bruken (23). brugen (13). hd. ge-bru=
eben, -brauchen, nießen (6, iiü, 126).
ge n. (7), -nißin [ip). nuczczen {i. vesci
4). geleben (126). fruitur (?) gelustiget
(25).
*Fruibilis bruchsam (75).
*Fruibilitas bruchsarakeit (75).
*Fruieior i. frutices emittere vß
sprißen (17).
*Fruidemiuin r. Frugidemium.
*Fruinuin v. Frunium.
*Fruitio bruchung (75).
*Fruloiiiuin v. Frunium.
Frumare f. Frumitare.
Frumen {cf. rumen) slunt (8, 9, 741.
Schlund o. eintruck (76). schlunt t m=
druck (75). der schluck (i35). kele (8).
vber-k. (9). eyn gum (21). gurgel, intruck
(74). das gurgele (i26, 135). ucco (,,huch
ags. huf' i36^). eyn stratte (132).
*Frumen {abl. frumine, cf. frunicus
sim.') V. Infrunitus.
Frumentare, -ri (125, 147) getreyde
samraen (8), samen (9). körne s. (17).
tervve of weyt versamenen(i47). vßtzyhn
na futter (125).
*Frumentaria sehopffwurtz (74).
Frumentarius körn schrib^r (125).
*Frumen-, tri-tieeus terwych,\veytich
(147).
Frument-, tritic-osus vol terwen of
weyts (i4V).
Frumentum hd. nd. körn, alles eher
gewechß (64). sehertrayd (iii). hd. ge=
treyd, frucht. wej'tz (110). weyß (65,
68). waiß (76). weytze (132). weyt, broit
coern (147) terwe (io9, 132, 147). tarwe
(99). dinckel (65).
*Fruminare schlnntatzen (75).
*Fruminere (? cf. frunire) gerben (3).
*Frum-itare f -are {i.f ödere 75. Gl. m.)
graben (75. X gerben?).
*Fruinitor ii. f ossär sim.) graber (75).
*Frumium v. Frunium.
*Fruncare (nasum Br. (/. frz. froncer
&e. Dz. wtb. 156) v. Sandapila.
Fruncatio {cf. pro.) v. Sanna.
Fruniare gerben (75).
*Frunlator v. Frunitor.
*Fruni-cus (76), -tus, fronitus (Br.)
{i. sapiens, cf. fronus) weiß (76). weyse
(9). wyse (8).
Frunire ii. fruinum conuicio sie 76)
hd. gerben, lowen (8), lohen (17). lohe
t loe machen (74). beyßen (19).
Fruni-tor, t -ator ( 75 ) gerber (91
leder-g. (76). rot-g. t loer (75).
Frunitus gegerbet (9).
*Frunitus v. Frunicus.
Fru-nium, t -nvim 1^75), -mium (74),
-lonium (75, 76 1, -inum (J.je) lov- (93),
loe- (74) -rinde, lowe (12i. lowe (7). lohe
(17). loe (8, 9, 74, 75) als die ledrer
haben (75), von rinden o. basten gesoten
(74). lüh (4). ain laesch (frunium e.
allutum 76). beyßen beyß (19).
*Fruotalis v. Frugalis.
*Fruriasis {aus Phthiriasis?) der
luyse en groten hoip (147).
*Frussar gurlät (121).
Frustare stuck macken(75V zerteylen
(64).
Frustatim stuckigk (75).
*Frustibula (cf. fusti-, fundi-bula)
slenckir (9).
Frustr-a, -um (76) hd. vmb sust, -sost
(7), -SUnst (68, 69, 176, 110, 134), -Suß
(ö). vmme sus l vorgheues (231 vme
sust t eytil (9). vergebe-n (21, uo), -ns
(68, 133)"^, -nß (69, 70), -S (66, 67, 15l),
-ß (152). ZU virgebeniß (19). teuergeeffs
(11). vergeffs (132). vnnucze (8, 4).
*Frustra v. Flustra.
DiEFF\BACH Glossarium
Fru-, fu- (8) -strare zu nicht ma^
chin (8, 9, 76). betri-egin (8), -gen (9).
verspajtigen (i26).
*Frustrum v. Frust-ra, -um.
*Frustrum geruste {nauis 9). geroste
(8).
*Frustrus a um idel (8^>).
Frustulum stucklin (110).
Frust-um, -rum, i faustum {i. spelta
74) hd. nd. Stucke, hd. stuke (9), stuck,
stuck (6), sticke, ein teyl von einem
holtz; spelter o. spreyssel ; frustum
Wassers bewegung (74. X flustrvim).
*Frutare [ef sq., fucare) smicken (3).
*Frutatus {cf. fucatus) geschmjTigt
(■t)-
Frutec-, fructe- t fnite- (74) -tum
rispe (5). risp t zwyg; Mrg. summerlade
(7). rispe-Ue (8'^), -ken (23). rcspelle (loe).
ripc (22V rippe (Vocc. ex quo), ripp (134).
eyn riselin (6). eyn suyrlandt dair ryet
weyst (132). ein land (68), sure 1. (no)
da riet wechst. stand- (9), stud- (8),
crud- (8, 9), gestreuch- (74) -ech, -echt
(8). stawdenge wechst, hufft, hurst (74).
studengewechse (93V gestcud (i26). eyn
zyle (18). ghelouwede (11).
*Fruteria ( cf. prc. ) rispeken ader
rys (109).
Fru-tex, -dex (ö^») hd. ein summer-
lathe (3), -lat (7, 8,' 110), -latt, -lade,
-zwig (6). sommer-latte (5, 4), -lad (21). en
somer telge (23). hd. eyn sproße, sprusse
{b^), sproz (2). sprute (23, 109). eyn
spruyt off eyn vyschschoet off telghen
(132). Sprößling (74). proß (1). schoß
(110). scheßling t zwyg (88"). hd. stude,
Staude (9, 75), tude [sie 12). kymme (77).
ge-struß, var. -streüß von holtz, hecken
(75). ein nide-r (64, 123), -rer (88) btuun.
*Fruticale v. Fruetieale.
*Frutil-ium, -lum v. Fraetillum.
*Fruuolus V. Friuolus.
Phthiriasis ( morbus ) leußwe ( 88 ).
lausigkait (9i).
Phthisis, ptisis (88) die derre (91).
lungensitii (49V geschwer 0. fluß (ss).
*Fuca (<■■. recümitus; anders oi. m.,
Ki.), i fucum (75) geschmu-gt, var. -ckt
mit vßwcudiger zier der färbe (75). ge=
ferbethar (74).
*Fuca V. Furea.
*Fuca (j. diplois) vuyck, eyn wijd
cleyt (147).
*Fu- (3, 9, 4), ful- (76) -ealium, fusca-
lium / -rium (4, 75 &c. q. v.), fuga=
lium (75) swertze (3, 4, 75), swercz (9),
schwertz (76) der schuster (75).
Fucare, futare hd. nd. smu-, hd. smy-
(10), sma- (18), schmyn- (4) -cken. hd.
zeren, gern (sie 18). tziren (23). firmßen
(10). verbiu (8, 9). ferben (64). anstrei=
eben färbe als die wei-, varr. wy-, we-
her thun l pestreichen vnder dem an=
gesiebt (75). wvß (uo), blanck (68, 132)
machen, blancketten; mit blanckette
bestrikeu (lOs). priinseln (1. eher: braun,
als mit Sm. 1, 264 zu brennen ; indessen
vgl. brfmsen bm. 268).
Fucatus gesmucket {pietura &e. 5).
kiuarita (-ta 127I. be-trogen (8, -drogen
(17).
*Fuceardus, fuggerus (e. mon- t
pant-opola) focker (kü. cf. Sm. 1, iicsq.).
32
250
FUG
*Puo-. fii-cimen v. Pulcimen.
*Pii-, fus-, tilph. fti- ( Voic. ox quo)
-ciiin {xt. olTicina Ol. m., hier st. ftis-
cma, (iiifi (jleichwol ühciuill nochmals
an nciner alph. Stelle ijlossicrl ist) hd.
crmu'l, krowol, krcwl (7o), krul (i34)
o. hack, liork i6!), 7o), back {ific 151 ).
kiowt'l (23). kruwcl (22). ain korell (76).
kraithd yb). knik ((5). krapli (7).
*Pucire c. Putire, Pulcire.
Fucosus wyß(iio). blancachtich (es,
♦Pucuin c. Puca.
Pucus, futus (8), fugus (loo) {i.
aniimd; color, stybium; rf.fuca,) hd. oyn
suiviickol (17 &c.), .smickungc (5), ou
sinik (23) i hd. eyn hommel, luimmcl (5),
nd. cu liouiel. vlige l huinel l crt
veyii (.s*. bcyiiW ligi'udc varb i sniickc l
treuge (^'.D. groU tligo o. ort bcne fucus;
bygiiide [st. lyg.) tarbc futus (8). gi-oü
fliege 0. ert bere {siel 17). hchrbcnc
(i25). treno (I2i sim.). trene (loo, lOi).
treu (9.5). trän (i28). ti'icn (74). alts. drani
(fuci de mulo, vespae de asino ii8). dreno
(127). hd. nd. huinnielc. hd. hoin-, Im-,
selten lium-, nd. lio-mel. ein bluniel {>>ic
6). wcsp-e (110, 132), -ol (7). wcfftz (C8).
horu neßel (?'. apis 18). voriiiße (,/. color
10). fyrniß (12). verniß (49). anstrich
f 91). frawn salben do mit si sich daderen
(1. nd. i. q. oberd. kledeln Sm. 2, 3,53).
soet (90. (/• fuligo).
*rudalberane t valeriane buckes=
bart (47).
*Fudir, fedir (104) [i. culter exente^
rarius i3i'', endire of. B, .54.5 i.q. andena
?'.f. ; c/. schuvfeiyen S111.3, 399) .scurfisarn
laii», 141, Gl.), scurphiuv (Gf. /. c). scurf
fuir (104).
*Pvii"el V. Fulualabia.
Pufurio V. Furfarius.
Puga hd. nd. fluch-t, -te (i33, 152), -e
(17). flodit (5). floch (21).
Puga daemonum v. Perforata.
*Pugalium v. Fucalium.
Pugare, fvmgare (i34) hd. nd. vlu-,
fu- (18), fo-(5'^) -ehtigen t iagen. ffluhtig
machen (6). Hewhen (9). flehen (21). fliegen
(i. fugere 7, 133). hd. gagen, yaen (13),
jachen (2), iechen (ü4i, ieuchen t weg
treiben (75). vß triben (110).
*Fugas flucht (7).
PugaxAf/.fln-, flo-(21), fu-(18) -chtig.
nd. vluclitich. dick-wil vi. (i32), -vil
fluchtig (110). flieher (7.5). ring (i26).
iagende (11). jaghende (19).
*rugens (equus) lewffer (9).
Pugere hd. fliehen, flyhen ri2, 66),
fliegen (10, 133), äff" flegen 1 51^). flien (13,
14). vlyen (132). vlien (11). vlen (23).
*Fuggerus v. Puccardvis.
Pugiens fluciitig (5).
*Pugigo (<^(?M fuligo?) wasserrauch
*Pugilla eyn fyge (19). vigen boem
Fugillare feuer schlagen, auß-slahen
(74), -schlahen (70). fuer schlachen (68).
vuyr (132, 147), wer- (11) -slaen.
Fugillatores schade of scheine der
duvle dye vuyr niakcn (i47).
Pugillus, f fung-illus, -\ilus(76)fuer-
fur- (67), fuir- (76), für- (es) hd. -yseu.
FUL
-atahel (67, 110), -staol (U, 19), -stayle-
(133). hd. eyn feur-, fewc-r-eyseii fAre
ißen (5). eyn stael yser (132).
Pugitiuus hd. fluchtig, flAhtig (6).
nd. vhiclitich.
*Pugitus s. vlocht (11). flucht; adj.
fluciitirk (19).
*Pugu8 V. Muncus. Pague. Pucus.
*Pula (/. custodia 76. aus V>'jXri) hüte
(8j. Imt (9).
*Pul-amen, -ciinentum, -tura, -trum
pettgetzierde (74).
*Pulaso-n, -r (9) {{. custodiens 76.
aus cpuXotaatov) huter (8j. hutter (9).
*Pulbor {altdeutsch?} all echte socn
(117).
*Pule£tiium v. Pucalium.
*Pulcedo {i. palor, candor, radius)
glautz (75).
Pul-, fuc-(76), fu-eimen, fulcimen=
tum, fulsimen (11) {cf. fulamen) hd.
nd. bevest-unge, -inge, -euunge (17), hd.
-igunge, festunge. vestingen (13). bestet-,
bestat- (134) -unge (3, 4, 75), -igung (68,
6!i, 134). czerung (19). sier- (11), tzyr- i
ondersetz- (132) -inge. fulinnnt (es).
Pul-, fui'- {aljjh. ful- 134), fu-cire,
fulsire, fustire (74) vestighen (23). bc-,
ge- (76) hd. -festigen, -festen (17, 22).
vnder-, vnter- (66 &c.), onder- (132) hd.
-setzen, -siezen (21), 7id. -zetten, -slcuren
(iio), -steyren (iio'"),-stiren (iio*>), -sturen
(65, 88), -schrägen l -staen ( 132), -steen
(110), -spreissen (76), -stutzen t stifeln
(74), -stiveln (Ob. I809. cf. Goth. wtb. 2,
337). steueln l zieren l warnin (8). arsti=
fulen (Gf.). be-statten, var. -steten mit
vndersetzen (70). cziren (9, 132). czeren
(17), ziern (74) i smucken. sieren (11).
vmb dim (5 sim.). vmme-setten t -don
(22). ofi' spynelu (12). spriuzan (Gf. ).
spry-, sprei-sseu, vffenthalten, vestigeu
(88).
Pul-citus, -cius (9), -tusge-warnt (8),
-want (9), -czeret (19), -siert (11), -ziert
iio),-tzijrt (132). vuder-setzet (68), -satzt
110). onder-stat l -stechen (i32).
Pul-cra, -tra, futria (76) })l. bistel
(77). dy schrägen (12.'>). penchi ; .spriuza
(Gf.).
*rul-crare, -erari, -trare tzyren(17).
bette, beddc (i32) tz. (9, 132), zieren
(8). be-zieren, -decken (110). schrägen
onder bedde machen (132, shn. 68). sie=
ren (11).
Pul-erum, -trum, falcuin(i3irt, fut-
rium (76) I /. culcitra 75 ; fulamen q.
V. 74, ornamentum l pes l sponda lecti
sim.) fulcrum liniberga l S])riuzzida
(117. vf. Gf. 6, 401). pett- (74, 75), bedt-
staffel (75, 91), -stoll (126), -stol (74).
betstoU, tischstollen 0. fuss, helg. bed=
schrägen, tafelschrage (11 6).spanpeth (111
sim.). fedarpete (fulehro, fuleimento
Gf. 3, 50). staaglen (116, 126). kolter
(8'^). geferbte deck o. kotz (10, filt^
rum 75a). fu-, fo- (8), (x fi-) -Itrum
eyn bedde cieyt of schräge van b. ;
eyn bedstafi" (132). eyn betkleid 0. zierd
als kutter, varr. gutter, golter (iio).
bette czirunge (9). bet-fuß (fu. 8), -stat
(iiol. i. reclinatorium iiuck-, lotter-
bethlin; g^'tsch-, var. gütsch-lin (64).
gezirt bette (8, 9). herintuoch (93). vilt
FUL
(23). voder (11). fuoder (19). fueter [cultri
1). stul l vaistul (130. cf. faltilones).
*Pulex V. Piüica.
*Pulfu r. Pulualabia.
*Pulfur r. Purfures.
*Fulga V. Vulgago.
Pulgere hd. nd. schinen. hd. schey=
iicii, .•<cliyen (13). l)linv(>n (19). bluycn
(11).
Fulget-rum, -um, l -ra t fulgens
ethra(74) (fehlt in den Hss.) hd. scheyn,
sclu'ync. schiju (132 &c.). bligs (135).
blitzig (126). wetter-leich (126), -laich
(112), -leucht (128, 135). nl. wederlic'.it
(116). doiirackst i74).
*Pulgi-ditas {i. claritas 76), i. q. -tas
(66 &c.). schin (7).
Pulgidus hd. nd. schin-ende, -lieh
(110, 1.12), -bar(6), äc?. -ig. schy inende (21).
sclieini-ger (74), -g (i34j. blickende (-da
8>'). bluciide (19).
*Pulgigula anas meissn. rusgen (uo).
*Pulgina V. Fulgio.
*Fulginare (i. fulminare) hd. blicken
(Mss. moK.). bligzeii (()).
*Pulginare v. Puliginare,
*Pulginarius (st. fulin.) i. cocus ain
koch (76).
*Pulginius V. Puliginosus.
*Pulgino V. Pulgio.
"^Pulginosus V. Puliginosus.
*Pulgio, f/. -onis {i. putredo; c/ fuligo)
roost (11). fulia t (-) liga t fulgino (a
fulgo) i. herbat putredo fumi sc. nigredo
&c. y-,{\).
*Pulgitas V. Pulgiditas.
*Pulgitiuus scheiniger (74).
*Pulgo V. Fuligo.
Fulgor i. splcndor; fulgur l fulmen
64, fulg''a 8) hd. nd. schin. czyerheyd
(19). blueynge (11). blick (8). blig (8^).
blixen (3). wetter glast o. schlag (64).
*Fulg-iu', -or [i. coruscatio, casma,
eelifulmen 70 sim.) hjraelicz (1). hym-
lycz (3). himlischer blicken (75). blicke
ader weder liecht (17). Ad. blick, blick-en,
-ung (7). bligze 6). blichze (95). blixene
(11). blisme (23). blitz-ge (93). -g (128).
blitz vnd tonder (126). donrstrale (95).
wetter glast 0. schlag (64). fulgur schin
(7, 2.5). scheyn (4). fulgura blitzen (9).
blick (8).
Fulgurare (i. fulgere, fulminare,
choruscare) hymlitzen (1. cf. ^^rc, .Stiel er
661. Fr. 1, 403' Sm. 2, 197 cf. 531 ). hy=
melbliczen(7.5).Äd. blitz-gen (67, 76, 135),
-en. pleckitcen (9). bliesen (99). blixe-men
(132), -nen (11). blismen (23). wetter-
laicneu (76), -leichen (126, Fris.), -leuchten
(135). putzen (68). plixen (110). blig-tzen
(152),. -zen (133). scheinen (64).
*Ful-ia V. -gio, -igo, -lo.
Ful-ica, -ice (II8), -ix (88, 94, H7,
125, 136, Sm.), -ex (125). folice {auis
marina i4i), falica (147) (^■. speralus 5'')
peli-cha (Sm. 1, 170), -cza (in), beleb
(140). belh- (126), bollh- f belch- (140)
-ine (126). bellhenn sim. (Fr. 1, 80. bm.
102). bolhennen (Fris.). pelgrim (23). hor=
bollern l .swartzducher (i. larus 125).
schwartztaucher, zapp, bleß, blessing
(140). anitchunne (104, sim. Gf. 4, 44^1).
merefogil (Gf ). meridier (H8). hd. mor-
(91), hör- (93, 95, 100, Gf.), har- (75), her-
FUL
(64, 88), hale-, hal- (5^), hd. nd. (u?)
hagel-, nd. hael- (i07, i32), sehne- (v4)
-gans. scharb (9i). blaefuß (10). wede=
hoppe (3). widhopfife (75). wide hop (4).
ags. gano-t (136), -d (94); dop- (i36),
dup- (94) -aenid.
*Fulicus glantz ender (7) st. fuluus
glantzcnder.
*Fuligena v. Fulina.
*Fuligenare v. Fuliginare.
*Fuligenarius v. Coquinarius.
Pvili-, ful- (11) -ginare, -genare
(75 var.) ruißin (19). roesten (11). remig
machen, rem-, ram-, ritss-igen t swei'tzen
(75). rnossig machen (fi4).
Fuligin-eus, -osus, fulgin-ius? -osus
(11), fuligenus {i. fumigosus ir>) rauchig
(75). rouchig {sc. niger tg). rußerick (19).
ruestich (11). russig (75).
Fuligo ( i. nigredo ab igne) , fulgo
(23), fulgio'&c. {q. V.), fuli-a (tg), -um
(75) ruost (93. wett. rüst m.). ruoß (68,
76, 110, i4i). ruß (G, G7). rucß (66, 70,
132, 151). ruz (9). ruße (12). russe (152).
ruß (5'', 17, 4, 75, 134). ruß (7). rus (95).
rus 0. rauch (1). ruiß (69). ruyße (i33).
riis (8). roße (18 &c.). royß (.o). alts. hrot
(Hpt. 5, 200). rote (8^). rot (23). roet (22i>).
soet (99, 108).
Fuli-na, i -gena (74, 75) kuch-i (93),
-e (9), -en (74, 75). kochin (8).
Fulinarius ein koch (132 &c.).
*Fuli-num, -um (74) swartzer, rot
(74). i. rubeum, nigrum, montosum (76),
cf. fulua i. rubea, flaua, munda (Pap.).
*Fuli-um f. -go, -num.
Fulix i'. Fulica.
*Fulla {i. herba fuUonum t sandix
74, herba ex qua colorantur blauii l san=
dix 75, h. cum qua sol agit [st. solent]
colorare iiannos 4; cf. fulia herba 0. v.
fulglo; fullanum i. h. ad lauandos sor=
des £&('. 70 ; fullo, fullonum s. u.) rüte
(4). weidt (75). waydt do mit man die
tuch ferbet; schai'-t, -lay (74).
FuUare vollen, onder water stecken
(147).
*Fullis V. FoUis.
Fullo, foUo {q. V.), fulo (19) woll
pogen (1, 74. i. q. pertica fullonis 75.
cf. BM. 1, 179). cyn wollen- (.0, 7), wllen-
(23), woln- (17), wol- (21) -bogen, -böge
(5, 17). hd. wal-, walg- (i33), wäl- (7),
wel-ker. walger (i52), ein, en alt- (9, 2),
wUen- (23), bot- (22) -welker, -wärcker
(2). der duch walkt (7 Mrg.). weckener
(19). wescher (7). wescherin (25). weski
i lauentari (141, aus fullo i. lauanda^
rius Br. cf. Gf. 1, 1081). lad- (lav-) entere
(Sum.). vulre i hoet (11). volre (106, 132,
147). vUer (8''). vulerde (8). weber (74).
gewant-Av. (76), -snijder (8), -Schneider
(2, 76). schlachtgwauder (91). wolnschla=
her (75). wollen- (10), wllen- (13) -sleger.
ferber (17, 2, 74). vorher (3). virnbuezzer
(93). knapp (112). tncher (88).
*Fullo [herba, cf. fuU-a, -onum) kart
(17).
*Fullo {cf. follus) dore {i. stutus sie
17). tore (9).
*Fullonia knappenstube (112).
*Fullonum {herba, aus cardo f. sim.)
borich (23). fullanumi est herba ad lauan^
das sordes &c. (76).
FUM
Fulmen hd. nd. doner - , donner-,
donre- (132), hd. tunre- (6), tonner- (7),
tonr- (93), dunner-, donder- (70, 110,
134) hd. -slag, -schlag, nd. -slach. don=
ner axt (74). straal (109, /. i26, Fris.).
straalstein (i26). blix (110). blix-em (132),
-ene (11), -en (68). blics-en (99), -me (22).
bisme {sie 23). blicke (19). blick (77).
blyg (152). blitzen (.5). hd. blitz, hagel
schoß (76). wolmen t volgor blicgk {b'^).
Fulminare {i. fulgurare q. v.) donern
(9). blitze (8b). schinen; uß geben (17).
impers. es schlecht (135).
*Fulnus V. Fuluus.
*Fulo V. Fullo.
*Fulosa {herba) sprinze (104).
*Fulsi-men, -re v. Fulei-men, -re.
*Fulsuleserach v. Fulvalabia.
Fultr- V. Fulcr-.
Fultura {cf. fulamen) vf- (9, 17),
off- (8) -halduiige.
Fultus V. Fulcitus.
*Fulua {cf. fulinum, fuluus) blaüg
(19). blanck (11).
*Fulva- (85), fulfu- (47) -labla {aus
arab. fu-, fi-lfel /j/per 143 -f- alba?) i.
piper album \ n ). wit fesser \sic 85).
fufel i. piper nigrum ; felfulesbet lant-
(.s-^. lanc-) -peper (47). fulphor swart^
peper (85). fil-, fu-, fau-fel i. areca
(143). fulfu (^■. p. a. j wizphephir; f.
lesiat swuzpeffer ( Sum. v ). fulsulese^
räch /. melanopiper swartzer pfeffcr (74).
Fuluedobrannhait ('O.hd.nd. glantz-
ung, -iiige, -halt (1), -ekeit (ö**).
Fulue-re, -scere, foluere (8) hd. rot,
brun (49), braun (76) werden.
*Fulum V. Fuluus.
*Fuluor schyne (12).
*Ffalus V. Follus.
Ful-uus, -nus (69, 134. alph. öfters),
-uum (lio), -um (8, 9, 121), -win (100),
-va (q. f.) hd. glanez. glantz-e (17), -ig
(1, 75), -ende (5). -ede (23), -it alzo golt
(5''). glinzede (22). bruyn roet (i32).
brunrot (68, iio). goltvar (loo). rot (8, 9).
gult- (G5 Mrg.). rotgeel f golt-, leber-,
meßing- (111) -färb, rotez t elewez t
prunez (120 sim.). schinberlich (7).
Fuma, l funa (Gl. m.) i. terra (76);
rheda minor (Gl. m ). C/. funda vnapars
maris (Pap.)?
*Fuma rauch-hoyl t loch (19). roeck
hol (11).
*Fumale v. Funale. Fumarium.
Fumigale.
Fum-are, -ere hd. rau-, reu-, roe-
(76), ro- (6), rie- (68, 110), ro- (i32) -chen.
nd. roken.
Fumaria v. Fumiterra.
Fum-arium, -arius, a {q. v.), l -ale
(9), t -igale {\'),t -iciosum (7."0 (2.epicau-
terium, -sterium, caminusj hd. rauch-,
rouch-, rouc- (looi, roch- (6), roch- (13,
49, 76), nd. roc- (23), rock- (22), roec-
(99). rouc- (loo) -hus, -hauße (74), -hole
(10), -hol (22), hd. -loch, -gat {9S), -vanckch
(1), -fang l -roren (75). chemi (95). kempt
(75). kemmat (76). kämet (67). hd. schorn-,
schor- (70) -steyn. fewer hut (4).
*Fumerale i. fumi aptum (76).
"•"Fumerare rauch machen (14).
Fum-ere v. -are, -eseere.
*Fumerus v. Funereus.
FUN
251
Fum-escere, t -ere (66 &c.), -igare
(1) hd. nd. beginnen, gegynn (18), begern
(6), anfahen (110, 134) hd. zu rauchen
sim., zu riechen (6, 68, 110), tzo rochen
(132), nd. io rokende. roicken in sych
selven (147). raucken (1). berauchen (67).
*Fumicarium rouchloch (76).
*Fum.iciosum {cf. fumarium) rauch-
fagk, var. -fack, -roren (70).
*Fumieosus v. Fumidus.
*Fumidare ;.•. Fumigare.
*Fumiditas raucheyd (19). roecheit
(11).
Fum-idus ? -ieosus (V6), -osus (Pap.,
Br.) vol rochß (70).
Fumigabundus gelijck roickerech=
tich (147).
Fum- igale, bisstv. -ale, -ule {cf.
-arium) hd. rauch- sim., nd. rok-, roech-
(i32) -finster, lul. -fenster, -fenter {sie
74), -loch, -fankch (1, 71).
Fumi -gare, l -dare i 110 &c. ) {cf.
fumescere) roechen t be-r. (i32). bereu=
chen (iiohc). bereicheu (iio^). beroicken,
smoicken (i47). riechen (es). /«(?. rauch-in,
-en, -ig werden o. sein {i. fum-are, -eseere
75). nd. roken. earo fumigata ruchet
fleisch (64).
*Fumigarium eynn roeych offte roech
vinster (i32). ein rouch venster (es), da
mit man etwas bercuchet (110).
*Fumigosus rauchig (75).
*Fumitara v. Fumiterra.
*Fumitendrum {cf. sq.) v. Capparis.
*Fumiter-ra, -re ( 64 ), -ia, seltner
fumus terre, l fumitara (74), t fuma=
ria t herba fumida (143) (c/. eapnos)
hd. katzen-kirbel, -kirbcn (17), -kurbil
(5"), -kurbel (69, 134), -kerbel (t4, 110),
-korbel (143), -cle ('7, 18), -klee (76),
-klauen (17), -krut (21). katten- (23),
katzen- (132), nl. duyve- l dunen- (143)
■keruel. ratzenkerbel (fumitara 74). cha=
ren chorbel (1). dubeii kirbel (17). hd.
tuben-, tauben-korbel (U3), -kröpf; ert-,
erd-rauch, -wurtz (74). nd. ert-nut t
-galle (47). nl. ferdtroock, grys-crom,
-ecom (143). pockspart (74). nuunen-krüt
(13), -kraut (143). nonnen-krudt (13 sm.),
-worcz (13 Mrg.). schone vrowe (47).
scoene eutte (85).
Fu.mosus V. Fumidus.
*Fumvile v. Fumigale.
Fumus hd. rouch (gs), roch (6),
rauch, rauche (133). roech (132). rok
(23). rock (11). roeck (22^).
Funa i\ Fuma.
>Funabilus (</. sq. ; equus funaUs ;
V. odorisequus) pendiger t verlegener
hunt {qui ducitur funiculo, verschieden
von funambulus 75).
*Funabul-arius, -us r. Fvmambulus.
Funale, fumale (gs, uo''. alph. fun-
132) {i. lychnus, lucinus, lieinus, lig=
nus, licmus, fax qq. cf, candel-a, -ab=
rum, funis ardens in candela) ein ge=
bnnden kertze (5. cf funalium). stocke
kertzen (75). kertz- (i32),kertzen- (iio«-''),
ketzern- (iio^) -garn. keersgaern (107).
leemet (107, 132). wicchen (110). hd.
dacht, docht. seillih (Hpt. 5, 203. Gf. 6,
188). fonale stuppe t daht (Gf.). fu-,fo-
(120) -nalia i. lignalia (Gl. m.); est can^
dela torta ad nodurn geflochtne kertze
32 *
FUN
(7.s\ diiht (ii'>). (Iahte (,/. stup^ lucer
narum laol windlirchtor (,91). fanalia
sunt Btupa lacrimarum (! 7«). fliualia
stautki-nzfii (,/. candele 19). fundalia
I. candelabre (148).
Funalis varkcl (ii<\ issV
Fuualium gowuiulen konz ;^8, II).
*Punam ounn (i4i. gehört zu ftimax).
Funam-, funan- f!i:0. funä-, funa-
bulus, funabulariuB (6i) cyiier dov
vtV (Umu seil got ((), 61, 110). oyn iht der
vff »-ynor lyiien kaiii ghene (19). eyu
der vj) dem sevl off eorden speelt (132).
oyner der vff (len seyteii spilet (68). een
die oppei- liereii sjuielt (11). seyl-ganger
(93), -stiger f treyler (treyterV 9).
*Punariiun ('. funus?) inysse (22^).
Fiuictio offenbar andaeht (17). off.
ameelit / gebrauelmiige (9). off. oder
gebruehuiige (8V l)rucliung (65).
*Punda V. Fuma.
Funda (/. fundibula, rete) tasclia
(iSii*). desehe (D.is.) .sliuga (i>3, 95, 120,
Gf.). sliiika (Gf.). sliug (1). sclding (64,
76). sclyiig (64'-"). aiu schlingen (iioc).
sleiig-e (109), -ura (Gf.), -erra (121), -ere
(Gl. Marieuf.V -Cr (23). slencher (49). hd.
sie-, schle-ncker. nd. slinge-re (107), -r
(11, 109. 132). sehlinger (68, iio»). slin=
cker (13, 18). hd. nd. slu-, schlu- (75),
shnv- (9, 4), schien- (66, 7o) -der. scldau^
dern (m). der feiraer(ii6, Pict., V. a. I6I8).
fauiner (Fris.) ruckeuetz (125). wurffgarn
(43). nl. worpnet(il6). ein vischer garn o.
netz [C.i). seupe, Mre. von fi.schen (13.
vil-isv. c/. V. fundibulum).
*Fundalia v. Funale.
Fvuidalis slinc-, slin-lich (Gf.).
Fundamentum grünt (68). gront
(132). hd. nd. grnnt-veste, -festung (7);
funde- (11), funda ment ; fulmuut (10, 22^,
65, auch X fulcimentum q. v.). hd.
grundfest, fiire mure {!). vulraont (ö**).
V0I-. fol-mont (17). -munt (ö), -lemundt
i -maß (74), -moili (17), -umant (21) pful=
ment (i26, 128). phumiit. (93).
Fiiudanus ( /. rusticus colens fu)v=
dum 66 &c.) hoffman (4). ackerer, pa\v-er,
-mau (74). landt-bauer (110), -bouwer
(132).
Fundare {i. fundamentum facere l
cum funda iacere 66 &c.) gruudiiesti (76),
gruntfestung (7), eyn, en fundament (22),
voil mimt (5), fuUimant (21). folmunt
(18"), wlmot (23) machen, maken.'funde=
ren (si). hd. buwen, buen (13). stifften
(8, 9, 75V schichten (22).
*Fundaster v. Fundulus.
Fundatus {ico 66 &c. funditus haben)
von grund auf gefieret (07). von (133).
altznmale von (152) grünt off funder-te
(133), -et (i52). altzo mail von gruudt
vp fundiert (i32).
Fundere giesscn (68, 110, 132). gißen
(8 &C.J. gissen (14). gj'ssen (9). geißen
(8''). gieten l sturten (11). storczen (19).
*Fundeus v. Fundiilus.
*Fundibaliim v. Fundibulum.
Fundibilis v. Fusilis.
Fundib-ula, -ulum, -alum (u. sinda)
(j. funda) sling-e((3, Gf.\ -er (132). slen=
ger (8*», 23). hd. slencker, schlen-ger
(110), -cker (7).
FTTN
Fundi-bulariuB, f -bulus / -bulista
v75), f -larius (Gf.), / -tor (126. (w.) {cf.
falaricus) shngare (121 xim.). scldinger
(75, i2ii). sh'ueke-rer (.')), -ncr (21). slcn
ger-er (23), -maker (22). slewdercr (9. 4). ]
ut r mit \8v. l\uida 8), der schling (68),
der schienger (in») wirfft, wurfft (110). |
die mit slyngh(>r wyrj)t (1.12). ein bilden]
meister 18). |
*Fundibulum(ty. -la; instr. hraxandi\
76 ic. (/. candibulum) schap-ph (1),
-pfe (74), -pfen (1). schuf-e, (i"), 9), -fe
(3, .'i»', 16, 4, 74). schop-e (23), -pe (17).
stopi)e (scoppe? 18). schijjp (12).
*Fundicola v. Rubeta.
*Fundicula elippe {aucupis 125).
*Fundiciüus {-. Fundulus.
■^Fundiculus (?) fulpe (V 98).
"^Fundilarius r. Fundibularius.
*Fundil-us, -lus c. Fundulus.
Funditor v. Fundibularius.
Fund-itus, -atus('2. f.) hd. alzomale,
als- (6.s), al-, all-zumal, altzu inail (7)
von gründe vff. off, aiifl" nim. ; altzunial
(Sb); vngrunt offe {sic 13); von gründe
«■?»„ von vnten (4) auf sim.\ von gruu
(18). nd. van gründe vp (23), vp van gr.
(22'). griintlich (110, 125). genczelich (19).
ganselike (11). allebedille (22, 23).
Funditus euertere zu grund ersto-
ren (64*'). zegrunt verstoeren (64*=).
*Fundosus grundi-k (19), -ch (11).
Fund-ulus, -ula,-iculus, (3, 8'',9, 22'',
4, 76), -illus (12, 13, 77), -ilus l -eus
(76). -aster (23, 75, 76) hd. nd. gruud-ele ,
(12, 22), -el. -ein (19), -eliuc (23), -elingh
(22b), -eling ,^3, yb, 17), -elinch (13),
-ilgeu \ö^). grondeliu (i32). smerl (4).
smarle (12). sehmerlein (74). smerling
(13). merle (3). steinbiß (/. pificalus 77).
stenbite fundiculus; rule (22''). sangel
(75).
Fundvun [i. ima pars aque 66 &c.)
hd. nd. grünt, teuffe (8, 9). eyn bach
(19), baciie (67, i33, 152). der bode-n (66,
69, 134"», -m (70). gront off boede van
eyn vaß (132).
Fundus hd. eyn grünt, gront (11).
eyn stucke landes (110, 132). poden (9).
hd. bod-em (8, 4) , -e (7), -en , -in (95).
ain boden o. grund-b. \i. pars vasis 76).
hd. nd. vor-, hd. fore-werck. furwerg
(21). fiirberck (4). vorweg [sie 9). sway
t hnb (2). ein lehen guot 0. acker (64).
f. arenosus sten grant; f. enagmatus
bar bloet (22'\).
*Funebrire we- (9), wey- (8) -elagen.
Funebris doyt- (19), dode- (8''),
cleg- (110), schrej'- (132), schrien- (68)
-lieh.
*Funebri-um, -s (6) hd. lich-gezug
(7, 133). -zug (6), -eugezau (ö^), -enge=
zaiiwe, -zeug (69); leych-, toten- (1, 75)
-gezeug, -zeug (75, 134). eyu geczuche
(152). eyn glich gecz\n" {sie 21). (leich-,
licht-zeichen ob?). lijk ghetowe (23).
lick ghetewe (22). bare (17, 132).
Funerare sterbin (8, 9, 17). begra-
ben (68, 110), -ueu (132).
Funer-eus, -ius, -us, fumerus(i53)
tot (66, 70), todt- (69, 110, 134), tot- (151),
dot- (5, 22), doet- (11), doit- (132, 133),
dott- (67), doth- (152), dat- (21), dode-
(23) -lieh, -lic.
FÜR
*Pune-, funo- (S**) -scere (?. Innere
Ol. m.) doden (17). dodelich werden (Sb).
Funestare (?'. inqumare, funere inqu.
Br.) dotin (8). er-toten l -worgcn (9). tul
(110), vuyl (132) machen.
*Punestavere [in 94 getrennt -a vere,
jyraet. f inj', xt. -are?» ags. smito-n (i36),
-r (94).
Funest-e, -o (22) hd. nd. dot-lich,
-liken. sunt- (9, 17), fuc- (? 8) -lieh.
Fiinest-us, -is (68) todt- (110), doet-
(132) -lieh, dodclie (23). bedrubct (17).
besmytzt (132). erfreuter eins anaern
todts o. einer leiche, o. vcrmeiligter von
einer 1. (74).
*Fungare v. Fugare.
Fungi hd. ge-bruehen, -brauchen, nd.
bruken, ge-br. nuizzo {pra. i4i). imezen
(1). neten l ge-n. (22^).
*Fungia (panis) staubsemel (125).
*Fung-illus, -ulus v. FugUlus.
*Fungino schwammino (i4i).
Fungus n. centrum, boletus; cf.
flangusi hd. nd. swain. hd. schwämme,
schwam, swamp, swaümp (8), swan(17),
swumme (^)^. (i25), pirpawmschwam (74).
swemme l poggenstole pl. (Chytr.). pad-
denstol (109). peddestoel (132). eamper=
noel dat vter eerden wast (108). moterlinck
(22^]. prot- {ad e-sum 75), phiffer- i'8, .Suin.
iu\ pfiffer- (9, 9ij, piffer- (8»'), peffer-
(l(i) -ling. -linch (.Sum. ). phiffirlik (9).
OSel (109. cf. Fr. 2, 3 4«=),
Fvmiculus niaz- (Gf.), dein (8) seil,
chlain sail (1). seyl-ichiu (4), -chin (17).
seiliehen (5"). strickelenn (3). strcngekyn
(23). sehn o. buchen (125).
Funifex hd. seyler; s.- (18), seyl-
mccher, -macher. 7id. zel-mecker, -wynder.
*Funis V. Fimus.
( FunisAd. seyH Strang, seylbant (12).
I seyt (17). straiick (17, i). streng (125).
I zel i stranc (23). zeel (22). strick o. reiff
! 110 &c.). rep (22'', 109). rep sei neben
repsel t snor (22^). lyne (11. 19). leyne
{nauium 77). f. ductarius prmmensail
I (91).
*Funoscere v. Funescere.
Fun-us, -is (iio'') hd. liehe, lyech
(18), leiche (9), leich. liik (23). lick (22ab).
lijch off doede (132). dode (11, 19). e}Ti
lych { dote (110). toter leib t toten lijch
(75). Schelm (68).
*Phupho {cf. pufo, bufo) ertcrot (102).
Für hd. diep. dvepe (i52), dieb (i34),
din (5). dieff (i32).'dief (11). deef (^2).
def (23).
Furabula^Z. duy-, vyn-sternisse (147).
Furaculum v. Furfuraculum.
*Furale eppel (1 st. keppel?). eyn
ronge van den wagen off raede (i32).
ein ring an einem wagen (68, 110).
*Furalis mystgabel (111).
*Furare v. Furrare.
Furari hd. nd. Stelen, hd. stein. die=
berei pflegen (7,5).
*Furari {aus uriari) dabennig sin (19))-
*Furarius vüdeuer (79).
*Furatura v. Furiatura.
*Furba i. dea tenebrarum (9. : furuus).
gotynne oder finterniß {sie 8).
Fur-ca, -ta (5^), bissw. farca, fuca
(133) hd. gab-il (8), -el, -bei. kappel(7i).
garcabile (104. cf. furcula). gaffe-le (23),
FÜR
-1 (132). gaucl (11). vorke (19, 23). furkel
(5, 7.5). galge (5b/, 11, 14). goysele {i.
flagella 22). hake t zwisele (Sum.).
Furcale {in ctirru, i. ferrum rotam
tenens iio, 132, trabale 74, 75, limo 75;
cf. für-, for-ale, drotheca &c.) eyne
loue in dem wagen (7 sim.). eyn lonne
(68), Ion (G'J, 134) in curru. ein lun an
eim wagen (6). leuchse an einem w. (74).
leissen am w. (75). ain lyssen (76). lissel
(ß7). lunse (5). luns (23). ein lonse in
dem weyn (21). ein lonß an dem wayn
(17). leins (107). lunßnagel (110, 132).
ronghe (11_, 19). runge (4). kipfF {sunt
IV in curru); k.-loch; spor o. ruiig(75).
'''Furc-arius, i -ifer (75) gabel treger
(9). dieb (76). sprussel t laiter-spr. (7.")).
furtarinus gabil trager (8).
*Furcatus (^. q. gall. fourchu Ol. m.)
gehenckt (110).
*Furcelles, g. -lium liangstcde (147).
*Fureellus kapala (Gf.). gabele (104).
Furcifer {i. furcarius q. v. 75, 76)
dyp (3, 4). galg-enbub (110), -art (68,
132), -ensehwenckling i keib (126). lod=
derboeff (132). prantscurger (104). vir=
scurgo i fuirscurigi (Gf. 6, 542).
*Furcilla (i. homo ferax (76), vorax
(120).
*Fureilla gabel - a ( G f. ) , -e ( Sum.).
strau- (125), strew- (in), hew- (i)i)
-gabel.
Fureill-a, -e, -es, t furcell« (Gl. m.)
dy schuckeln am wagen (125).
Furc-,furs- (11) -illare hencken (es).
hangen (11, 110, 132). op-h. (147). würgen
(110). worgen (132).
*Furcippula &c. v. Forcipula.
*Fiircire v. Fulcire.
Furcula cleyn gabel (S^). gart-g.
(141), -gabela (Gf.). furckel (75).
*Furculal-e t -ia {cf. furcale &c.)
ein ruDge {scale 3).
Furectus v. Furo.
Furere (2 cjg. 17) hd. to-, do-, duo-
(7) -beil. nd. doven (23), dauen (11).
wüten (7). wieten (68, 110). woeden (99).
tören (9). dollen (i32). hd. nd. ra-, rae-
(132), ray- (133, 152) -sen. greymick sin
(14). brymmen (17).
*Furetu-m, -s v. Furo.
*Furfanus {miis, cf. sq.) kyuet (11).
*Fur-farius, -varius (i3i). -für (3, 4,
75, Br.), -furio {genus auis isid., Pap.),
fofurio {sie Br.) doru-drail (I3i, i4i, Sm.
1, 398. Gf. 5, 501 sim.), -dregil (84, Gf.),
-drösle (102), -droschel (bm. 400). snerker
(3, 4). schmerck (75).
*Furfueies tham (9. aus kam?).
Furfu-r, -ra (132) ?id. nd. elien, cli=
fen. hd. cleyen, clyhen (19, 75», 133),
liiwen (751^), kliehen (17), chlivve (104),
cly (8), kleyben (64«=), ein kleib (i,i34),
klew (9), gruseh (134), grusch (12G, Fris.).
krusch, belg. gruys t semel (128). grysch,
varr. grast, grüst (64). grieß (110). cleyn
meel ofF semelen (132). semele (8, 79, 99).
Furfur {auis) v. Furfarius.
Furfu- ri3i, 141, 148), forfo- (148),
fu-, fo-raeulum ^. terebra bora (i30).
i. tenebras (i48). Cf. Gl. m. vv. fura-bula,
-culum.
Furfures (crinium) nyß (88). fuchße
in den harn , Mrg. heiiptschuplen ; (00=
FÜR
seorurn) melen; (carnium) pfinuen (125).
kliwen (141). zemis-a, -se (141, Gf. 5,
668. Sra. 4, 263). ags. sivida (94, 136),
sifedha (94, Bsw.), siofodha (bsw.). fulfur
cemise (104).
Furfureus das von clyen gemacht
ist (08, 110). dat van semelen is (132).
*Furfur-enum, -inum, -ium (3, 16),
-um (17) Schimmel (farijie 3, 5, 21).
stäup- (9 &e.), fuß- (8) -mel.
Furfurio v. Furfarius.
*Furfurum ii. Furfurenum.
Furia [i furor q. cf.) hd. to-, tho-,
do-bunge. tobgung (9). dob- (S^), dou-
(23, 79) -euisse. douinghe (22). taben- t
griinmic-keid (19). grimmicheit t dauich
(11). wietung (68). raserye (132). pl.
heliische pein (75).
Furi-alis, l -osus (110 &c.) grym-
mick (19j. grimmicli l dauich (11).
Furiare v. Furire.
*Furia- (9), fura- (8), furi- (ß^ , 79)
-tura wunder- (9), wondir- (8), vuder-
(8b, 79) -nisse. Aus furia X türrare?
Furiatus cr-wildet (126, Fris., Ki».),
-täubet (Fris ), -täubet (Ki^.).
Furi-bundus, -osus (bissw. unwesent-
lich geschieden) hd. tob-ig (1, 7), -end
(110), -euder (9), -endig, -indig (5^). dob-
ende (17), -endig (5), -ung (18. dabunde
(19). dauende (11). douend-e (99), -ich
(23). grimmig (17). vnsinniger (G, 9).
wütend (4 sim.). doli (110, 132). rasende
t raesen (132). raysenig (152). rose-n
(iio), -nig, tobig (134).
*Furina v. Furna.
Furi-osus v. -alis, -bundus.
Furire toben ((j, 4, 74). doben {b^'^).
rasen (5). brimmen (5, 18). burnen t
brummen (21). bornen {i. ardere 7).
brumlen(76). hd. nd. grimmen, grummen
(22). y.ornig machten (18. i. q. furiare
110 &c.). wüten, stumen, poldcrn (74).
*Furita v. Lueilia.
*Furitura r. Furiatura.
*Furinarius v. Furnarius.
*Furna i. nigra (7 , 133. i. q. fiirua
t fusiea Pap.) swartze (7). i. piscaria
(Gl. m.); fur-na (Vocc. ex quo), -ina (134)
i. iurgium (rtMsnigrum?) M. wu-, wut-,
wo-tunge.
*Furnaicus v. Farnaytos.
Furnare yn den aeven stechen of
baicken (i47).
*Furnarinus ( cf. ital. fornarino )
offen mej'ster (8).
*Furn-, l furm- (74) -arius {i. pistor
75) hd. kalk mej'ster (9). oben mecher
(19). auen maker (11). ofenhitzer (75).
hd. peck (66), beck, becker. phister (93
sim.). pistcr, ofner (74).
*Furnax v. Fornax.
*Furnellus {anders Gl. m.) ouelein (9).
*Furnere {cf. furnus s. adj.) swirczen
(19). zwarten (11. alph. furuere).
*Furneus v. Furuus.
*Furnitergius obewuße (19). ouen-
(131. Sum.), auen- (11) -wisch.
Furnus sbst. ouin (104). oven (9).
offen (8). oben (19). auen (11). eyn backe
oue (17). hd. bach-ofen (6, 134), -offen
(69, 110), -of (67, 68); back-ofen, -ouen
(93, 132), -oben (125). bac ouen (23).
FÜS
253
bagkoff (21). bagoffen (133, 152). ofen=
loch (4. i. q. fornus 76).
Fur-nus, -neus (11), -us (132) adj.
(i. obscurus, niger 66 &c., cf. prc? X
furuus) swartz (5, 19, 74). zwart (11).
Fur-o, i -etum (147), -etus^ -eetus
(Gl. ra.) murmel- (74, 93), murmul- (75)
-tir (74), -tier. eyn mormer dyer (17).
fret (14 7).
*Furo, g. ris dorecht (19).
Furor czorren (4). czorn t grimme=
keid (17). torn i doviuge (23). grymme
(12). grimmigheit (10). tobunge (110, 133).
dpbunge (5). täube t taubsucht (126).
tobkeit (6). dauentheit (11). douenisse
{99). hd. wu-, wut-, wiet-, wie-tung. rasery
(132). dorehechtikeyd (19).
*Fur- (23), fu-rare futern (6). vudern
(8"). voderen (23).
*Fursarius (aw?« ; s<. furfarius?) gell
(34).
*Fursianus v. Fasianus.
*Fursillare v. Furcillare.
*Furta V. Furea.
*Furtarinus i-. Furcarius.
*Furtifer {i. ferens furtum) hd. dyep,
dieb (134), dype (i33), dip (5). dief (11).
wolf (9). '
*Furtifex diep (17). dip (18). dief (11).
*Furtillum v. Fractillum.
Furtiue heym- (68, 110), heme- l
dyef- (132) -lieh, dieplichen (110).
Furtiuus dib-ischs (3), -big (21).
dippig (18). dyebick (5). defich (23). hd.
diep-, dieb- (68), nd. dief-lich, -liech
(67). dubeß (4).
Furtum hd. dieb-erey (1, 75), -erie
(5), -erij, -eryghe (19), -stal (68, 75). diup
stali (Anz.. 8, 102). diep-stal (6, 16, 110),
-stall (7). duberie (ö^). düberey (4).
deverige(23). diefte (11). duue; gestolen
gud (22b).
*Furvarius v. Furfarius.
*Furuere v. Furnere.
*Furun-culas, -cus (i36), -icus (94),
ferunculus {i. felis 145) ags. meanth
(94), meard (i36), maerith (Hpt. 5, 198)
merth (145); majrdh &c. weasel, märten
&c. (bosw. cf. eata).
*Furus V. Furnus.
*Furuus swarcz (8, 9).
*Fusa baldriaen-kervel (85).
*Fusa {i. stamen fuso inuolutum Gl. m.)
hd. nd. spille. hd. spin-del, -nel (77).
*Fusa (X fiscina?) kesekorb (75).
keßkar (76). ein keisc korp (3).
*Fusa [nauis) v. Fusta.
*Fusablam v. Fustibula.
*Fusale (z. stamen fuso inuolutum Gl.
m. ; lignum fusarii 5. cf. fusarius; Fr.
2, 486. Neran. V. zwickholz) czweg- (4),
zweck- t Zwickel- (75) -lioltz.
*Fusanum v. Fusarius.
Fusare spillen (11). spynnen (74).
*Fusarinus v. Fusarius.
*Fusarium spinnelkorp (77).
*Fusarius adj. spil beimen (17).
Fusa-rius, l -rinus (75), -num (143)
zweck- (74), sczweck- (3), gele (12), spil-
(5b) -holcz. hanhodlein, nl. papenhout
(i43). hd. nd. spil-, spille-, spillen-baum,
-bom. spilling(21). sjj.-bam (8). hd. spinnila-
254
FUS
(Of.). spintul- (.BM.I, apviincl-, spiiidl-
(1), spiiiiltl- ^l.J. 7-1, 7fl, 143, UM.), suinle-
(9ä\ epini- oos\ spyolii- (.18), zwcikholtz-
(7ü), wouclel- (üil-biiuin aim. atjs uimniui-
(»4), imonan- (fagus sie is«), wana- (Bsw.)
-bcMin.
Ftisarius i. qrd fa<nt fiisas (C6 &c.).
spillen-mochcr/ verlcoiiffer {is-2), -machcr
o. -vcrküuftcr (iio).
*Fu8arius (loiiic/cil (^sm. 4, i'^i. auisf
cj. fur-farus, -sarius?).
*Fuscaliuin x\ Fucalium.
*Fuscameii v. Fuscatio.
Fxiscare lucwiioii (V\. briinen (loo).
hd. /((/. bruii, /<</. braun, bron ((!7\ brun
farbo (7">), swaitz ((5) inachtMi, makcn.
A(/. swtv, schwe-, swa- (132) -rtzon. swar;
teil (.221 swerteii (.23). vei-dunklcii (i26).
*Fuscariuni swercz-e (3), -en (4).
srhwertz sutoris 7<!).
*Fusca-tio, -men bnui färbe (7.5).
Fuscedo hd. nd. brun- 1 val-, braun-
(66, 67, 13-1), prawii- (1), bruen- t vael-
(132). falb- (68), fayl- (133), bla- (17) -heit.
blcv- (f), ()j, ble- \23) -oheit. geilikeit («'.
glaucedo q. cf. 3).
*Fuscibula v. Fustibula.
Fus-cina, -tina (^75 var.. 76). t -sina
(7. 141'. fascina (u>i,Gf.\ fiscina {q. v.)
(i. creagra, eontus q. v. . stimula i
stiga 7.'). Instr. ferreum tridens; cf. fucina,
das auch die folgenden Formen in den
Hss. öfters glossieTt) aiigel [piscatorum
3. cf. fiscina &c.). biborger (91). fiscber-
gere (i-26 ,-ger(Mi(r28').ÄrZ. cro- (igiVchro-
fioi). kro- "(8) -^v^l; krau-, kreu- (68, 69),
hd. nd. kra- (110, irt2), (.'rou- ( 11), kro- (.78)
-wel. krauol (HV krowl (9, 70, 74). krcul
(134). fuscina haclic; fussina /. furca
ein roclu'ii w). lie-wliochcl (9i). chraoco
(Gf. 4, 589). eratcapala {ib. 127). fisker
(14O. viscliprkolb in), stachd (75).
Fusci-, fusti- 75), susti- (76), fasci-
(121), foci- ( 18 1. forei- G1.1 -nula, -uula
(Tö^'e) f. creagra q. cf.) krawcl (18, !i9).
krol (95). crowel (22). kruwel dar mon
dat fleis medo ut den kotel of pot trekt
(109). kr. edder vorke (Chytr.). gab-len,
-el, goblen, vlg. cro-, crau-wel (75 varr.).
chrempel (3, 71).
*Fuscus sbst. V. Fusus. Infueatus.
Fuscus ( i. brumatieus 1 ) hd. nd.
val t bruu. bru^ai (132). hd. brawn,
swartz; prawn l gelrot als golt (74),
braum t blaich (76), valb (69, 134), val
t fal (8i>), fale t dunekel, fail (5, 13),
bleich (17 &c.), blach (17), blutfar (66,
69, 70, 134), moreuscliwartz (m). nd.
blec.
*Fusibilis v. Fusilis.
^Fusica i nu-< fusca) v. Furna.
Fu-, fus-silis, fus-, var. fund-ibilis
(75) hd. gieße- (68», gyes- (132 &c.), giße-
(21), giß-, gis- (9), geyst- (sie 18) -lieh;
giessig (i26, 128); gego-ßen, -ssen. nd.
gheghot-en (22, 79), -ten (23). eyn ding
das man gie.sseii mag (lis t -le 110).
*Fusim v\<tiaut (17).
*Fusiola spindelin (65).
*Fusis (/. palus, cf. ftistis) phale t
steck t .Stab (7:.
Fusitera r. Fifetera.
Fusor giesser 1,110 &c.). buchsen-g.
(f. tormentarius 75 Mrg.).
FHT
Fu-, fus- (. 1(», 75 ) -sorium gieß-
(68, 75, IUI), gyß- <1()), gicH- (9;)), hant-
(7), ol- (75), stortz- (i32) -faß, -uius
(75, 93).
*Fussat-a, -um v. Fossatum,
*Fu8seta (})annus) fu.'<.-<et (Kil.).
*Fus8ile (st. fossile) grabe stuck [b^).
*Fussilis r. Fusilis.
*Fussina r. Fuscina.
*Fus- v. Fos , fu-sorium.
*Fusta (baulH)ltz Ki. (f. <n. m.), numn
fusa nl. frz. fuste (Kil.).
*Fustadica v. Fustanum.
Fvistan-eus, -icus (thorax) fustey=
mm avambeys Kil.).
Fustan-vim, i -eum, .Mrtt. l -ica (Ki»),
-ium (1211 &c. I, -nitum (lii. m.), fustia--
num (Ki.), fusco-tinctum (129), -torium
i fiscocintus ((;i. m. ) {cf. fastanum.
ngr. alb. (p8axav£>J^a ital. fustagno &c.
Dz. wtb. 157) fusteyn (Kii.). liarciiet;
.Mif.'. fustadica lienibd (Ki^^.). fustome-
lum (jall. iustaiie (122).
Fust-. fusc- {cf. fund-) -ibula,
fustibalu-s (Gl. m.), -m (Ki.), fusablam
(9) slcnger (17). slenckc-r (8), -n (9).
stabsiing, poler (74). silileuder, schieße
prügel (Ki.). fusc. est parua inachina
cum fundo et baculo pendente (76).
Fusti-gare, -o (17) mit knotteln slan
(8 sim.). mit .stocken f cluppclcn .slaeii
(132). mit stecken, i clipiVlen (iio), klup=
pcrn (68) sehlalien.
*Fustig-, fustu- (Ki.) -arius die mit
stocken cyii anderen slaet (132). einer
der mit stecken schlecht (68).
*Fustin-a, -ula v. Fuscin-a, -ula.
*Fustire (X fustis?) v. Fxileire.
Fustis [i. fustuin 1) vust (11). buyst
ysic 108). fu.stling (110. cf. Fr. 1, 575). ein
czwan stecken (3). zwangsteck (74). steck
(68, 74, 76). steck-e (9), -en (75). steche
(104). steke (95). stock (132). cluppel
(12, 108). knüt- (113), knut- (9, 16, 125),
knot- (17), kuo- (8) -tel. Stange l kule
(10). kewl (4). stang i sehit (17). seheit
(1). kolb (65). bengel l treml (ii3).
*Fustiuula V. Fuscinula,
*Fustonieluin u. Fustanum.
*Fustrare v. Frustrare.
Fustuarius v. Fustigarius.
Fustum kloppel (17i. eyn kl. hultz
(5). ein knuppel (74), knupfl (1. cf. Sm.
2, 375) holtz. h.-kli]ipel (18). en cluppel
(22), knuppel (23) holtes. knottel /
schit (17). kolbe (G).
'^'Fustus f. Fusus.
*Fusula (c/.fulcrum ) spriuza^ spruiza
(Gf.).
*Fusuin V. Fusus.
*Fusum [i. instr. lepronortim; breui
ventilahrum qd. fit de folys armorum 76.
cf. interfusum; Gl. m. w. fusu-s, -m)
vssetzel schlatterlin o. ir klaffel, var.
klapfFel, o. klepperlin (75). klepperholtz
(66 &c. ). kleperholtze (i52). bete- (8),
pette- (9) -clappir.
Fusus ptc. ( sc. crinis ) zer-strilet,
-gengt. -zauset (126).
Fus-us, -tus (74), -eus (9.5), -um (125)
hd. spin-del, -nel, -uilc (104), -le (95).
Spille (8, 22b). spiel (5). eyn laderhulcz
(21). claff (7). claffe (95). klepper (76).
*Futa beschissen hur (75).
FHT
Futare (j. arguere, confundere &c.
66 &c.) straffen (7, 9). strophin (8). 8chen=
den (7).
Futare daini»fen &c. (Fris., Ki.\
^Futare /'. coire (75).
*Futare i;. Fucare.
*Futela i. industria (76).
*Futen8 bru-, brau-ter, he-, hae-lser
*Futere {nutscidorum) pruten (75).
Futile erden vaß (19). ein vaß bouen
wijt. onder enge, dat niet staen enmach.
(i32, sini. 68). ein faß das nichs behalt
(110 var.), nichts bt'helt (88, 110) wann
man das vmkert o. oben wyt ist (88).
Futilis hd. von erden gegossen, go=
ßen (8*^). van e. (22), var e. (79), van
erde (23) gheghoten; t en clappende
vat (22, 23). eyn ding daz von irtz ge=
goßeu ist l eyn sige l eyn triechter (7).
eyn vas von ergegoßen {^i). locherigvaß
{i. futis 75). claffende (8^1», 9). oder 1er
ü. zu- (8), leer o. ent- (9) -lechst vas.
sylie (110 &c.). sibetuo). syb (i34). seyhe
(66 &c.). sye (132). def-fer (110, 132,), -ig
(12), -se (13). kle- (10), kla- (68) -ppe-
rer. klapper-ig (126), -mann (i28). vnnytz
schwetzig (64). schwätzig t vnnutz l
heyloß (126. h. auch wett. cf. Hm. 2, 170,
vielmehr zu heien ib. 128. BM. 649). vn=
behebig mit red, vnuer-sehwigeu, dent=
1er &c. (88). ryniiend; vnverswigen r.-
ding, rympar, vngeheb (74).
Futilitas vnbehabig- l nichtsoUig-
keit (126). vnnutze taderten (i28.).
Futire, fucio (76 1 gießen (17). be-g.
(76). gysseii { trenschin (8. schwerlich
treuscliin. cf. Sm. 1, 497). hd. claffen.
klappen l snacken (23). swctzen (G).
schna-ppern, vai-r. -ttern (75). sehenden
(HO).
Futis (/. futilis 75, hydria 111, labile
141. cf. Gf. 2, 78 sq.) durluchrin (93), ein
gelielsig {sie 9) vas. enge helsig gewese
(8). küpfferling (ui). lederkuff (74).
*Phuton rauinus {aus rhamnus)
hagedorn (Sum. v).
*Futr-ale, l -atura (74) {i. futrum,
sub-f. qq. v.) futer (74, 75). vnter-f. &c.
74).
*Futrare v. Foderare.
*Futrarius vnderzieher desfuters f75).
*Futratura (c/. foderatura) f. Fut=
rale.
*Futratus (t. subductus; cf. furratus)
vnder gefüttert (3).
*Futri-a, -um v. Fulcr-a, -um.
*Futrum A(^. eyn futer als an eynertaf^
fein sim. (doflfeleu 152), ob einer tafel
(67). nd. en voder also ouer ene tafelen
sim. ffuter (6). futter (3, 21). fuder (5^,
17). foder (.5). eyn f.-dafel (18). futer
(75). f.-vaß (110). vnderzug (75).
Futuare entreynigen (19). ontreynen
(11).
Futuere snaltzen mit dem fisel (74).
ego credo vulgare fud, inde venire quasi
pfuy pfuy dich (64).
*Futuaria v. Vuluaria.
Futurus hd. nd. zu-, tho-komende,
hd. -komen (öl»), -kunfftig, -kuufftig (i5i),
-konfftig, -kouffte (i33, 152), -kynftig
(67). zuo kummen (13). tzokompste (i32).
künftig (6).
*Futus i'. Fucus.
G
GAD
*Gaballus v. Caballus.
*Gabalu-in, -s v. Gabulum.
*Gabanum v. Galbanum.
*Gabaria ( cf. mvunmia. Gl. m. v.
gabbara) todte leicliuiim mit wurtzen
gewurtzt (74).
Gabarus {i. barbarus, insulsus) dul,
jilump, dum &:c. (i47).
*Gabata napph (125). ein schloß-n.
(lu). ein tycfFe scliussel (m).
*Gabat-a, -um &c. v. Babatum.
*Gabat-a, -um i. paries pauimenti
(110 &c.).
*Gabdir v. Gadir.
*Gabea v. Ansarium.
*Gabea {i. cauea; </. gabies) eyn
hol (68), hoel (132).
*Gab-ea, -ies ein gabel (110).
*Gabe-na (76, 110 &c. ), -nna (129),
-rna (110 &c.) {cf. zaberna) i. archa.
*Gabeta ( cf. gabuta id. Gl. m. ) v.
Cambuea. Stazza.
Gabidus i. frigid-us ( 17 ) , -o {ital.
Gl. m.), gelidus calt (U7).
*Gabies (t/. gabea Nr. 2) gelioeylt
(132).
*Gabies v. Gabea Nr. 3.
Gabion scliautzkorb (kl).
Gablum ceruisiae ags. oalcgavel (Gl.
m. 2, 323).
*Gabula i. furca t patlbulum ( Vocc.
ex quo, Gemniae). hd. ( Mss. mog. ) gabe-1,
-11 (6).
Gab-ulum, t -ula (74), -alum (i4i),
-alus t gibulum (Gf.) i. patibulum (i4i).
galg-o (Gf.), -c (11, 19). gab-bel (19),
-el o. galg (74).
*Gabulus {i. furca, teagra) gabel (75).
Gabuta v. Gabeta.
*Gada {cf. gadus) deyserse (lOs).
Gaddir v. Gadlr.
Gades i. limes, meta (Gl. m.) ; in pl.
i. columne, t ingula (iio &c.), ciuitas (Br.)
in ßne hispanie. markscliede (eh. Rud. a.
1329).
*Gades mel- (9, 18), mol- (8), ercke=
leß- (18) -bäum.
*Gades (awsgagates) perlensteyn (18).
Gadir i. sepes lingua poenorum (Pap.).
*Ga- (Voce, ex quo, Gemmae, Pap.), gad-
(Br.), gab- (134), gau- (7fi) -dir (c/. gades)
pr. n. ciuitatis, ciu. in hispania (Br.).
*Gadir {aus sepes X sepum. missv. f)
eyn stock von waysse (19). Stapel van
wasse (11).
Gadis {i. meta, cf. gades) landscliey=
digghe (81).
*Gadmia v. Cadmia.
GAL
* Gadus {cf. gada; i. gadium Gl. m.)
deyser (108).
Gafandus erfgenaeme ; garphan
myt-e. (147).
*Gafflum V. Graphium.
*Gafrarium {cf.sq.) wafc'l-(68),hypen-
(110) -ysen. eyn waffel yser (132).
*Gafrum {cf. prc, Dz. wtb. 640) wafel
(68, HO''-). Waffel (110, 132). hyp (110). huvp
(132).
*Gagantes ags. mugwyrt (94^).
*Gagata i. gula (76).
Ga-, gan- (es), gl- (751») -gates i. pir-
(110 &c.), pin- (66 &c.), pi- (133) -opus
ein berlc (.^), perlin (17). ein p. o. flamme
stein (110, 132). hd. ein p.-, perlen-, per=
lein- (53), ])arleyn- (4), bcrli- (6), berliu-,
berlein-, birliu- (7), pileern- (68), perel-
(7.5), eid- { brenn- (^Naturb. ), boru- (17),
age- (125) -steyn. nd. bernsten.
*Gagi-a, -um (Gl. m.), gaya (17, 74),
geya (8) {cf. sagia) eyn garn win (17).
weyfe (8). hasij-il (8''), -el (74, 75).
*Gagio {cf. gaia, larus) i. laurus auis
(76).
Gagio, gaio {i. cemeria) busch die
duy.ster is (147).
Gagium v. Gagia.
Gaia {auis, i. catanus; cf. sq., gagio)
agalstra ( 141 ). ags. higere (Gl. Aelfr.).
*Gaia [l pica) varia {sacerdotum, aus
pap missv.?) papeugay (Gor. Bec. ) i. e.
papagaey (Kii.).
*Gaya v. Gagia.
*Gaiatum ( kü. ) , ga- t gua-iaeum
/AU'gelbaum (143). blaterholz (144). pock-
liout (KU.).
Gaida, giseleu, hastilia {cf. Gl. m.
vv. gaid, gagida) dop van en pijH,
vyere of strail, dat yser van geschutte
(147).
Gayus {cf. Gl. m. 3, 769^ Dz. wtb. 159)
leielitut'rtiger, geck, uar, tore (74).
*Gala V. Galla.
Gala i. lae ( 110 &c. Br. ). milch (6).
*Gala i. later {aus lac! cf. prc.) hd-
ein later {sie i5i!); zy- (66, i5i), ze-
(133), zie-gel (Vocc. ex quo).
Gala (110 &c.), gale i. mustela (110 &c.).
wiselin (126). wieselein, katze (kl).
*Galactiea {cf. aerocolum; ■\(Aa.xz-
IVY] V. galantina; -iva, galactina i. q.
animella v. anisa?) ganskrose (11)-
gense trose (19).
*Galaet-, galat- (i48, Br.), i del-icie
weelde, wallust &c. (147).
*Galactine }}l. {i. eupes) lecker spijse
(1*7).
GAL
*Gal-amina(,ll, 19), -ama(i47),-umma
Gl. m.), -Unna (23, Pap., Gl. m.), -Iruima
76) {i. velanien candidum muUerum 76
sim.; a gaia i. lac Pap., vielmehr aus
y.aAunixa) wu- (19), wi- (11) -mpel. en
glissink (23).
*Galaneia v. Galantina.
*Galandina v. Galeyda.
Galanda i. testudo (c;i. m.).
*Galandr-a, -ia (1, 66 &c., 110 &c.),
-ius (74), galaodra (64*=), golandra (75b)
{auis, cf. ealadrius, charadrion, eala=
narius &c.) hd. nd. ga-, go- (75) -lander.
goltamer (22). eyssvogel (74).
Galanga v. Galganum.
*Galan-, bissw. galen-, gelan-, selten
gela-tina, galan-tia, -tea (19), -cia (133,
i.i2), -tela (74), -tena (11, 74), galr-eda,
-eyda, -eydes, -ida, gel-ida (8, 9),
-adria t -atria (74), -u {q. v.), kaldreda
(4), gr. YaXaXTiVY] (124. cf. galactica)
{i. exta) gal-autijn (11), -entijn (i32),
-lantine (67, 102), -rayda (1), -rayde t
-raid (74), -rad (1), -reda (3), -rede (9,
12), -red (51*, 3, 7i), hd. nd. -reide , hd.
-reyd, -rey, -reig (49), -rig t -reg (6),
-hert (3). gall-hart t -rat (Fr.), -erei i
-erte (ki.), -e rede t gaylreu (19). gab
wey (Ki^). salrayde (74). hd sultze,
sultz boh. klokoczck cortex ligni wulg.
dicti valet ad condensandum kaldredas
(4)-
*Galanum v. Galganum.
*Galaodra v. Galandra.
*Galarius v. Gallarius.
*Galarus v. Galerus.
*Galaticie v. Galacticie.
*Galatium v. Gallium.
*Gala-tho, -tus v. Calatus.
Galax-ia, l -ias (Br.), -a t -ius {als
circulus von -ia via untersch. 66 &c., iio
&c.), t gallaxius (76), t via laetea,
vialata (75), viol-aetea (1), -enta (5^^,
via St. Jaeobi (Br.) die her straße m
celo (8b, 75). rom strose (9). sant Jacobs
strass (2), Strassen (74). der inilich- (74),
wys- (64) -weg. weyßer krayß (74). dy
wisen st'meln an den wölken (17). dy^
wiß strymel (21), der wiß strym (5),
der wiß stern {sie 7), die wissen stern
(76), dy weissen streiffen l der stramen
(4), die weißen streuen (2), weiß straimel
(3), weiß straymen (74), wißstramel (75),
eyn wisser ström (6) an, in (6, 21) dem
hymmel sim. der wecze stryme an dem
hemel (5'^). nd. de witte strime in deme
hymmele sim. gestirne (8, 9).
*Galbaloccrum v. Galmaria.
250
GAL
Qalb-anum, -anus, t -ina / chalban-
um t -e (HS), palmum («. v.) (/wrfni l
gatus vcstis; cf. galgaiium) on oriit y loo).
wise (8), weyse (9) salbe, guiiima (47).
eal-igaen (11, is«), -gan (19, 8»), -beu^
kraut (US), -bau o. sinycken (74).
Oal-bula,-lula (Hou.).-bulus,-gulu8,
-galus \v. curruca) («iw/.v. cf. Dt. Wih.
Kio) witte-, wid- (11.1^ -wal (126. iss.Fris.),
-wol (115, Ki.). gorolf (128, Kris.). gewolf,
pyroler (Ki.). galber, gclbling, geolgorst
(114). hem- (ii.'i, 128), eui- t ai- (Heu.)
-merling.
*öaldea r. Caldea.
*Galdes aus glandes?) eckeren (85).
Gale V. Qala.
*Qale {nauis, cf.sq., galeyda'^ galeyde
(77).
Galea (inc. lo. 75. cf. prc.) inerscliiff
(75). hd. gal-oy (17), -leyde, -cde (3),
-eude (13), -een l -aiin l golaun (75).
*Galea c. Galega.
Gal-ea, t -lea ^23) hd. nd. heim, be-
(126, Fris. ), pi- i Ki. ) -ekelhaube. nd.
beckoneel {iiG). gaßquet (Ki.).
Gale-are, t -re (66 &c.) lielmen (11,
19, 7.'>'. viTtsicheru (ö.i).
*Galeda r. Galeyda.
Ga-, gra-lega. ga-, rega-lea, regal=
licuni, herba f ruta gallica, h. galeni
(/. h. daneta, h. martanica, h. nesa,
giar-ca, -ga, castracana, capr-agina,
-ego, pet-, pes-tiehiaria) gc^ßkraut,
fleekeiikraut (143).
Gal-eyda, -leyda (nT, i52\ -eda (9\
-e f -ea (/7. r i, -andina i21) {naiiis)
gal-oydc (5, 23), -cid {!'). -ein ( 74\ -eviic
(9>, -yde (21), -lede (22), -eude ('5i>),"-at
(6), -ee (68), hd. -cy, -ley. schiffung ge=
schirre {n\
*Gale-inonum, -num wijnvat (147).
*Galentina v. Galantina.
*Galeola r. Calicnla.
*Galeopsis v. Gelisia
*Galeos v. Galeus.
*Galere v. Galeare.
Galericulum hoerhaub (111).
*Gal-erium r. -erus, -lium,
*Galerus /. rusa exsunga (i27'i; auf<
rusa juncus (gurgusticum) cf. galerus de
junco fit<is\A.) X exungia (ax.i nl. rosel
0^5. hryslV
Gal-erus, -lerus, f -arus ii47\ bis'^w.
-erum, -erium /. apex , canopus , ta=
bernus74) hot 1,121). huot (Gf.). en hierdc
huot van leder ghemaket (11). ein 1.- os,
132), lederen, ysereu, pilgryms (i4:7),eyseu-
f9), hd. nd. wander-, wandel-(7), pilgram-
(4), pilgramß- (7.0*'), pilgrem- (7.5»), bil=
gerin- (6), bilgris- (93), bilgerunß- (17),
bilger- (88, 1101, pilger- (18), spitziger
(91), spitz- (125) hd. -huot. -huet (1), -hued
(i2.i), -hut, -hote 1 18), -hoyt (ob, 147), nd.
-hot. raisehut vber land (75). paret (126,
Fris ). ysin hübe (8). dy kube capitis {i.
apex 125. wett. kaupe).
*Gale-us (II6, 140), -os hundfisch (140).
kleiner li. : geyer (Ki.). ein meertruschen
(i26). nl. een haye ; g. stellatus liasel-,
glaucus toen-haye (iie). g. centrina
sauw-, spitz-, Stachel-, gifft-hund (i4o).
Galgago V. Baccar.
*Galgalus i. Galgulus. Galbula.
Curruca,
GAL
*Gal-ganum, -gana (,74, Smn. vil. Of.),
-anum (Of), -banum »7. cf.], -anga,
-ianus (lo."») hd. nd. gnl-angan (Of.),
-iingenbovn i -anwrtz (93), -igan (22, 47),
-egan (sum. vil). -iga (23), -gan, -gaon
(125), -gayn (133), hd. -geu, -ian, -ien
(17), -gant (1, 69, 74, 134\ -gent (66), -get
(64I', 123), -g (7.5). goUigen (1(>). garigaen
(85). gaghan (22'>j. gelangt o. galgan
(64<^).
*Galgata vX galg) , golg-ata (8, 9,
75\ -otha (49*") hd. galgen-, galk- (8)
-berg, -perck (9). kalikberck (3).
Galgulus r. Galbula.
Galg-ulus (r.>9. cf. Ol. m. h. v.), -alus
(145) i. granum oUuae.
*Galiarius, g. ha hd. (Mss. mog.) ritter-,
ritters- (9i -kiiit.
*Galicanus v. Galganum.
*Galieis animol .76).
*Galida v. Calicula.
* Galina v. Galla.
Galiopsis v. Gelisia.
'■Galirium r. Galliricum.
Galiuni c. Gallium.
Gal-la, -a (6s), -lus, -las {pl. Sum.)
(i. fructus, { pomum 11 querci) hd. eich-,
aicli-. holtz- (8b), laub- (,74), reiß- (76. '
cf. quercus , reys- (Avent.), ncZ. ek-, eye- 1
(24, S.5,. dwarch- (j)omum qu. 11) -appel, 1
hd. -anhel (3), -apffel, -opphel (2J, -opffell
(75) vß welsclieni lande (17). eicheuepelej
(pl. Sum.). eyu eykel {fructus qu. 11).;
ags. gall-us(i36), -uc (94, Bosw.), -oc (94»). I
Galla \instr. cerdonum) eyu scliab='
ysen als die gerwer bruehen iiio). ein
sciiaefFmesser als die loer off leder-g.
br. (132).
*Galla /. zizu-ca, -ga rusticae (i36't.
gall... perdix rustiea (u:> . p. gallina
r. (Gl. Phiiox.i. galina r. perdiee m->).
Gal-laiius, -arius, t -licarius (74,
147) ireher (U). lower (17). loer (132).
leder-gerwer (110), -gerber (68), -touwer
l -gherwer 1 117).
*Gallaxius v. Galaxia.
"^Gallea v. Gallia.
*Galleyda ;;. Galeyda.
*Galleola v. Calicula.
Gallerium v. Gallium.
*Gallerus v. Galerus.
*Galles V. Galla.
*Galletricum v. Gallitrielium.
*Gallia muschata v. Gallium.
Gall-ia, -ea, -ica in der yX nider?)
walchen 0. in dem welhiseheu land (1).
nider -walsch (ö*») , -welsche (70) lant.
wal- (22'\ 23), wals- (22), Är7. waln- (10),
walheii- (74), walich- (7i), walichß- (4),
walsehe- t franzoser (i25), welisch-(75),
welsche-, welsch-, weltsch- (68), weis-,
welß-lant, dorinne auion ligt ( 74. cf.
italiai. franck-rijck (11), -rijch (i32),
hd. -rieh, -erielie (i33), -reych, -ereyche
(152).
*Gallica {calceamentum Gl. m.) v. Ca=
licula.
Galli-eantus, -cinium, -nacium (76,
147), -natus 1,147) der hauen krayt of
sanck (i47). h.- hd. -gesang, nd. -sanck.
-geschrey 1,68), -krehe (62), -krey (110,
132). -kran, varr. -krau (75), -erat (23;.
hanc-krat (Gl. Maricuf.), -chrat (Sum.). hd.
han-krat (9;, -krey, -kray (67, 152), -sang
(21), -gcsanck.
GAL
*Gallicainu8 v. Gallarius.
*Gallicia r. Caatologaloe.
*Gallicinaciu8 r. Gallinaceus.
*Gallicin-are, -ere, -ire, prs. -o, -eo
(i. gracillare 7;)) kre-wen (18), -bcn (17),
-gen ((j, 23), -ygen (110), -ycn (68, 132),
-en (1, 4), hd. -heu (152, Mss. mog.), -cheln
(Voce, ex iiuo).graglen (i34).breben,8c]ieru
(21).
Gallicinium c. Gallicantus.
"*Gallicola v. Caligula.
*Gallicrista v. Gallitrichum.
Gallicula *•. Calicula.
*Gallicvdu8 lien-el, var. -ncl (75).
Gal- l ita-licum walsch (22'').
Gallicus hd. nd. eyn, en waie, wael
(11), waell (132), wallich (4), walch (6,
68), welscher (7).
*Gallida \i. mulcr-ale, -um; cf. ca^
lieula) gelte (75).
*Gallierista v. Gallitrichum.
*Gallimacius v. Gallinaceus.
*Gallimala aschlaueh (74).
Gallina hd. nd. henn-a (93), -o (^103),
-e, -ne yaic 67); liinne (22'', 23) hd. neily
(17), hene, hen, henn, heyn (21). bruthen,
nenne, hune (65!.
Gallina - eeus, -cius, -tius (i34),
gallicinacius 1 132), gallus galli-nacius,
l -maeius (Br.) {i. capo q. cf.) chappe
fi04). kap-phan (21), -phun (8), -hune
(133), -hun (5), -hon (5''), -pun (17, 23,
100), -pune (67), -une (i52), -un {9>),
-uyn (132), hd. -paun, -auner (4), -one
(13), -011 (68, 110), -po (103), -pe. kop=
paun (70, 151). eyn kauff hone (18).
Gallina-cii (Br.), -ti (76) i. homines
imbecilles.
"^Gallinaeium v. Gallicantus.
Gallinacius v. Gallinaceus.
Gallinago her-, herr-, har- (i40),
heerd- (Ki.) -schnepflf.
*Gallinaria ^ylua (Pap.).
Gallinaria hiiner-, coppen-schopperin
(Ki-'.i.
Gallinarius hüner-vogt, -warter (Ki,),
-mann Fris.). hunervogt (l25).
*Gallinarius drappe (16). trappe l
kappou (9i.
*Gallinati v. Gallinaeii.
*Gallinatius v. Gallinaceus.
*Gallinatum 1 i. figme - n , - ntum)
gestitft-e. -eßding; tichtung; trug-, trub-
Sal (,74'.
*Gallinatus v. Gallicantus.
Gallinella hiin-, ziebe-lein (Ki*.).
*G. aquatica heekensehorr (112).
*Gallipes Sum.), pes gallinaceus (143,
Ki.) hanen-vvz (Sum.) , -fuß (Ki.) , -spor
&c. (i. fumaria &c.); pes g. t pulli (q.
cf.) kletten-korfel, -peterlein (i43).
^Galliri-eum, -eium (74), -um, lar.
galirium 175) {herba. cf. gallitrichum)
brentella (93. cf. flammula; brendle
sim. satyrium nigrum Nmu.i. bantel
(74). haseufuß (75).
*Gallistalluin kobel, honer-k., -sedel
(75).
*Gallitri-chum, -chium (143), -cium
(94«. 125), -cum ;24, 143), -tum (9, 74),
calitrice (94^), galletricum (153). galli-
tricus {nach -crista 1 4 1 1 . -erista {sie
Hoffra. ad 131*') i. opfjLivov , ho- , o-rmi=
num, orvala, scarlea, sclarea, eentrum
GAN
galli, matri-saluia, -sylua (i43). hanen^
fuoß (i4i). hannifuoz (i3ib). han fus (9).
scharl-ey (i43), -ach (125, 153). wild=
scharlay (74). wilde salbey (143). ritter=
sporn (74). vliwort (24). ags. waeter wyrt,
gallitriei staelwyrt (94»-).
Gal-lium, -ium, -atium, -eriiim,
-lia muschata meger-, lab- (i43),meyer-,
leb- (Ki.), mager- (Fr.) -kraut, raynritzen
(143). wald- (Fr.), walt- t worg- (Ki.)
-strow, -Stroh.
*Gallosa {cf. calicula &c.) multra,
gelleta (Sum.).
*Gallruiina v. Galamina.
*Gallula V. Galbula.
*Gallus V. Galla.
Gallus hd. han-o (103), -e, -ne (13);
han. ein walch; ein priester (6).
*Gal-inaria t -baloecrum (94),-marice
(136) {aus gabalum X caluaria?) ags.
caluu-aer (94), -er (iSG).
*Gal-, ga- (136) -milla {cf. galmum)
ags. liim- (94), lim- (i36) -molegn.
*Galm.o {piscis) hecht (75).
*Galnium {aus galbanum) ags. mole-
gn (94), -ng (136).
*Galoppare rennen, draben (19).
Galos V. Galus.
*Galreyda &c. v. Galantina.
Galuniina &c. v. Galamina.
*Gal-us, -OS (Gl. m.) swester man (8,
9, 17).
*Gania fraue (74).
*Gamaleon v. Chamaeleon.
*Gamand-iros, -rea, -ria v. Chani8e=
drys.
*GarQaria {aus ganiaria) hur; tab-,
taf-ern (74).
*Gam-arus, -marus (KU.) {cf. gra-,
ca-marus) salm-o (87, Gf.) , -e (95, v.
Hamb.). salm (74). garu-cr , -aerd, gall.
guernette (Kil.).
*Gamatr-eos, -oes v. Chamsedrys.
Gamba schyn- (16, 17), sehen- (8),
schone- (9) bein.
*Ga-, ea- (74), gu- (75<i), eu- (75»)
-mba, guma {g. gumbe 75bc) {genus
vehiculi ; currus nobillum 74) aiu schener
wag der beschlagen ist mit schinen (^76.
X schinbein '?). ein behang-e (3), -en (4),
pehanger (75), kamer- l hobel- (74)
-wagen.
*Gambrieus s. Lumbricus.
*Gainendra v. Chamasdrys.
*Gaiiiilla v. Galmilla.
*Gaminilla v. ChamaBmelvun.
Gammarus v. Gamarus.
*Gainneo v. Ganeo.
*Gamnire v. Gannire.
*Gainoniilla v. Chamasmelum.
*Gamor v. Gomor.
*Gancaria &c. v. Ganearia.
*Gäeiuni v. Gymnasium.
*Gandera {herba) genskertz (9).
*Gandinum t candauo {cf. gebenna)
ient ein stat (74).
Gan-ea, -ia (8), -ium (74), i -eum
(88, 125, 147), -genium (i47), i -earia
(132), i -caria {sie 68) , t -aria (iio),
gamaria {q. v.) {i. leccatrix, taberna sim.
cf. Gl. m. V. gangia) hure (8). hazis {i.
strio, eumenis &c. Gf. 3, 1092). pek (9.
cf. pack Sm. 1, 276?). bubenschule(i25).
bordeel (i32). (ganeum) hoeren-cot (107),
DlEFF.NBACH (iLOSSARIUM
GAR
-hutte (132). hur- (110), huren- (74, 88),
frawen-, brasser- (88) -huß, -grub (74).
ondererdsche heymelike stede dair sych
lecker off tuyscher vergaderen (147. cf.
gangagia i. loca occulta et subterranea
Gl. ra. X gyneceum).
Ganearius (^. qui tenet ganeam) hu=
rer (es), taberner (iio). tauener (sec 132).
Ga-neo, -nio, -nnio, -nnigo (18),
-mneo (4), -neus (76), graneo(i4i) fraz
l filourezo sim. (Gf.). hurer (8, 9). riflF=
chin t cleffer (17). ruffion (68). pl. ruffers
(ganei) ; sg. en leet spreker (23). horen-
(132), huren- (iio) -ieger. lodderboeff (132).
hd. Sprecher; liet-, lied-, lit-, leyt- (7),
lieb- (75) -Sprecher, eyn liUi sprether (5^).
leyd brecher (4). poser lecker, gefrassi=
ger 1. o. bueb (75). vnkeusch (64).
Ganeum v. Ganea.
*Ganeus v. Ganeo.
*Ganga {auis, cf. galbula) eyn wyd=
derwalche (19).
* Gangates v. Gagates.
*Gangenium &c. v. Ganea.
Gangrena doit vleisch bynae (i47).
*Gania v. Ganea.
*Ganicio v. Gannitio.
*Ganio v. Ganeo.
* Ganire v. Gannire.
*Ganium v. Ganea.
Ganniens die. leccator ; it. gämüngf
(17).
*Ganni-go, -o v. Ganeo.
*Gannio geymelichekeyt (21).
Gan-, gam- (4) -nire {vulpiumj i.
int-, inc-endere, nutrire, latrare, trri=
dere\ X ganeo) grinan l crinan (Gf.).
hd. nd. gi-ynen. gr. (110), hylen (68)
als ein fuchs, hd. greynen, grynnen (4),
winson i hunon vt vuipes (95), wynseln,
wuntzlen i hurn (7), win-slen, varr.
-tzlen, wiinsten als die hunde (75). beff=
tzen o. beytzen wie ein fuchs; murren
i hinvmb schnertzeu (126). g'ren (8t>).
geln (8). gellen (9). zäunen als die fuchs
(74). huylen als eyn voß grint (132).
geylich sin (17). ha. nd. gerne-, gryn-
(69), grein- (134), grem- (70) -licheit hd.
triben, treiben, dryben, nd. driuen. mer
sagen (17).
Gannit-io, -us, -vira ((jf.) ganieio
(8, 9) (i. garritus, guerra, rixa 75) hd.
nd. grein- (74), griu-ung, -inge. g'enisse
(8^^). gernisse (79). zannung (74). wyn=
selunge (8, 9).
*Gannius (^. locus subterraneus ad
luxuriandum aptus, cf. ganeum) eyn
sluffloch (17).
*Ganponum {i. scalmus; st. cram=
ponum?) harke (23).
Ganta ags. grseggos (94, Gl. m.).
*Gapperis v. Capparis.
*Gapulum v. Capulus.
*Garan-a, -na (Gl. m.) gall. garenne
(122, Gl. m.)-
Garba, iarba (147 Gl. m.) {i. gelima,
t govonus 147 ) hd. garbe. nd. garue,
graue (23. cf. graba, gelima), gerbe
(79). Schub (147). schaup (19). schoef (11).
scoof (106). ags. sceäbas pl. (94).
Gar-eio, -tio, -rio (66 &c.), -son (147),
t -rus (74), gracio (64^) {i. histrio ;
plenus viciis i Tabulator 4 sim.; leeca^
tor qui multa loquitur 66 sim., daher
GAE
257
garcire, garriri i. fabulare., multa loqui,
untersch. von garrire) pueb (2, 1). pub
(1, 74). hübe (6). bube (5i>, 7). bobe (18).
buffe (5). buf (4). boeve &c. (147). bove
(23). schweizer (64, 76). swetzer, klaffer
(74).
*Garcire {cf. prc.) klaffen, swetzen,
puben (74).
*Garculus {[auis, aus garrulus X
graculus) heiger t richard (77).
Ga-, ca- (93) -rdianus hd. nd. ga-,
ca- (93), ia- (21) -rdian.
*Garganica v. Vrtiea.
Garga-nus, -rus (i. mens l incola
montis 66 &c.) perck (9). berck o. man-
nis iiamme (8).
* Gargans v. Gargus.
*Gargara surin {vermis Gf. 6, 273).
Gargarismus i. plodramentum in
gutture, {fortnell vgl. bloderment empla=
strum Gr. wtb.) blodern dez gedermes ;
als dy kynder wasser lasen auf in dem
hals plodern (4). gurlung (93).
Gargarizare {i. liquidum in collo
vertere) hd. gu-, go-rgeln, gorgel-len (3),
-en (23, 132) mit wasser in der kelen
(110, 132). gargazen (42). gaeergitzen
(Ob. 472). garxen (7). gorzen (6). worge-n
(17), -In (5).
*Gargarus v. Garganus.
*Gargul-us, -is (68) {pisciculus) eyn
grunde-1 (68, 110), -Ichen (132).
*Garg-us, var. -ans, gragans (-äs 17)
{i. proteruus; cf. gur-gus, -dus?) vn=
wirser, widerspeniger (74). frebel (17).
*Garill-are, -um v. Girgill-are, us.
*Gario-folus, -lus, -filax &c. v. Ca=
ryophyll-ata, -um.
*Gariofus {i. ribaldus &e.) boeve,
nette-b. &c. (147).
*Garo V. Garum.
*Garosmum v. Vuluaria.
*Garphan v. Gafandus.
*Garrio v. Garcio.
*Garriofilum &c. v. Caryophyllum.
Garrire {i. clamare vt auis 66 sim.,
fabulare t multa loqui 110 &c.) hd. snad=
dern. snappen t kakelen (107, 132). cra=
kelen also en hon ludet (22'*). clappe-n
(99 &c.), -ren (es, 126). klaffen t kallen
(88) scha-rren (68), -teren (132), -tren,
gakelen (i47). on- (i32), vn- (110) -nutz
claffen. schrien als die vogel ( 75 ).
v.-gschray (1). chi- (Fris.), chu- (i26)
-tteren wie die vogel. guderschen;
gychlen (i26). quitte-rn (9), -In (8).
que- t gu-delen (108). calphen (100.
cf. nhd. galpen). schwätzen^ (2, 88).
schwa-, var. schwe-tzen als ein atzel i
heher (65). garren (Kaysersb. cf. garru=
lare). cherren {i. garrulare, stridere
&c. Gf. 4, 462). herauß blöderen (Das.).
krönen (Gf. cf. murmurare).
*Garr-itor, -ulator gakeler, scha=
terre (147).
Garritus {i. garrulitas 17) hd. nd.
vogel-sanck (10, 22), -ghescrey (23), hd.
-geschrey, -gschray (1), -sauck (10),
-gesang, -gsang (i34). grinung (75). das
küttern der vogel (i35). clappinge (99).
*Garriuagus v. Girouagus.
Garrula {sc. hirundo Gf. 4, 612. 6,
566) clapper (8, 9). croniu (Gf.). garula
alts. scricondi {auis 118. cf. Gf. l. c).
33
258
GAU
Onrrulare ^rnrron (l. c/. garrire.
HM. 4S3. garrozcii sm. 2, üo). plodern ( i,
Pri». ». q blcdertMi v. garrire, hei um.
irrig aun i citiert). jiladrcii (iiv) kitten
(18). kf- (f)), kyf- (.71), kye- (L-JS, i.'>2),
kpyf- (,«(!, 70, i.")i) -foln. iid. keiiclen.
clafiVn (19). vijl (i32), vil (iio) cl.
klai>]ien ^11, iitV calleii, oiinutlick
slfuiiH'ii; ano-, tinu-flVii; snatorcii, .sna|)=
pon (117). siiarken (22'>, 147). c'la|)])luMi;
snetereu; volo .sprckeu (22''). klappt'in
(68, 134). klafFiTU i«!»)- kittercn ("(;).
swaczen (21). swoczoii ((!, 74). .snattern,
vilkoscn (74). wasfhiMi (22'', 74).
*Garrulatio ein gcscliwetz (65).
*Garrvilatoi' ?•. Gfarritor.
Garrulitas clatt-hcit (74), -ung (19).
vrondc / kla]>piii{;(' [IW. klapperlicit
(Das.). kiftV'-lkoit (,74), -rye (,lSj. ckvbely
i vumiez redo (17). das retsclion (i2G).
swatzlu'it, sinat/.orcy (74).
Garrulus ( /. porcax 1) hd. swa-
(1), swc-, sma- (3) -tzcr; swaczig (21),
kerrari sim. ((Jf.); klcff-er, -isch (9),
(1). nd. kh
die vijl claps hefft (j32). kefeler (5).
-sehe (19), -ig; kiaffig (i.i4), klaflFer
' ' la-, k" ' '
(132). kefel
kicf- (133, 'i.52), kieff- (66, i.5i) -elig.
eliron sim. (Gf.). kronenter (Hpt. 5, 203).
Garrulus (auis, cf. carrulus) liolier
(95, 1011, 111, Kl.), hcger (i25). markolf
(109). hätzel, elster (Fr.).
*Garruin (st. carrum) wagen (74, 75,
141).
*Garrus &c. f. Gareio.
*Garula i\ Garrula.
*Garuleuni goldblum (i43).
*Garuni v. Vuluaria.
Gar-um, -o (74) (?' inuri\un, liqua.=
men 64, eoinquinatio qq. v. ) fiscbrot
(i3o). ingosaltzner vischbrue (64). viseh-
sul, -saltzwasscr, -lacke (74).
Garunma {fl.) die gorunda in gas=
conien (I12).
*Gasaphilaeiuin v. Gazetum.
*Gasgarus vborwindcr einer gegende
(74). Cf. gelariis i. .superpositus (i45) ?
*Gaso &c. GazopMlare.
*Gasophila-eiuin, -re v. Gaz-etum,
-ophilare.
*Gasotuin {cf. gazetum) eyn gelt
käst (17).
*Gasouilo V. Gazophilare.
*Gassapiuia v. Gausape.
Gasta-ldus (Br. &c.), -dius (76) i.
rector (76 .Kim.).
*Gasteriuin (anders Gl. m.) vitreum
kulchgleß(i25). Cf. gustrxunvasis species
(Gl. ra.)?
Gastrimargla &c. i: Castrimargia.
Gauata (c/. gabatai kare (74). spijse
vat (147).
*Gauda (anders Gl. m.) est meretrix
(11. cf. goda &c. Dz. Wtb. 645 sq.).
Gaudere frauen (13). frauhen (5).
hd. nd. vro , vrou- (23), hd. frau-, frou-
(69, 110;, fro- (67, 134), fre- (66, 70, 152),
herfrau- (19) -wen. freude triben (17).
brcyt t'r(>ud han (65). verb!ijdcn(99, 132).
Gaudia mundi wernt-, varr. welt-
lich freude (75).
Gaudiosus vrolick (22). Ireudeuuol
(75).
GEB
*Gaudir v. Gadir.
Gaudium Itd. freude , freud. grose
vrendc i9). freydc (8). freyt (21). ffrode
(G). frod (Ki4).vr()de (23,67). vrowede(99).
vrowde (22).
Gauia {auis, cf. grauia) rothgans l
kuwitz (Ki-*. I. wZ. niicuwe (116). agr.». Stern
(i:itj). g. alba alljuck (iien.).
Gaulusi.meroyjs (148). gronspecht(74).
*Gaulus {cf. gulus?) scheep int ge^
meyn (147).
Gauuaca [i. gausapa 141, Gl. m.)
tiscahicliin (131''). tischlacli (I4l).
"^Gaupolus [cf. caupulus, ypogau=
bus) spiscscif (Gf.).
*Gaurus van vele inengsels eync
kaickcrye (147).
''Gaus, gauus (Gl. m.) licht van roden
(147).
Gau-, cau-sape, gau-, gas- (37=1)
-sapium amb-adit (Sum.), -etlachen (120,
sim. Gf. 2, 157). eyn dafeln- (19), diß-
(<S) -lachen, twehel l tischtuch (9).
dwale (93 &c.). hd. eyn drocken doch,
trock duch (5), truke tuch ((i), truchen
dfieh (373). eu droghe- (22), doglie- (23)
-dok. mantel (8). gaus-ape, -epe (68,
133, I5i) hd. tysch tuch, discii-duch,
(152), -duch (67); tisch- (74, 88, 110),
tusch- (68) -lacli. tafellaken t dweyll
(132). vorderschos (93). kotz (111). ge=
fotzet kleid o. .sorg (126). kottz, filtz,
bomsch(88). gaus-apium, -epium (i33)/jrf.
hant-zwehel, -zweeliel (68), -wel (i33),
-dwele (132), -knochen, vlg. knichel,
knu-bel, -hol , kubel an der hant (75).
trcwg tuch (4).
*Gausatum est genus piscis (76).
*Gausep-e, -ium i-. Gausape.
Gauus V. Gaus.
Gaza, gauza (76) hd. schätz, schacze.
nd. schat. rich-tum (17), -tuinb (110).
rijchdom (132). gelt (17 &c.).
Gaz-etum, i -arium (74, 75) -arum
(Br.), -anum (76), -ophilaeium, -ophi=
latium, -opilacium, -ofilantium (i4i),
-aphilaeium (1), gasa- (75), gaso-phi=
laeium gelt- [17, 65, 75), pfeunig- (75),
opfer- (25) -stock, apper stog (5). gelt-
(5), gelde- (23) -Inis. hd. gelt-kyst, -kiste
der gemein (iio, 132); stock (18); schatz-
chamer (1), -kamnier, -seckel (64). schat-
(11), trese- (5, nd. Fr.), treß- (74), trcs-
(99), treyse- (23), golt- i dresch- (8''),
Silber- (64), gerwe- (18) -kammer siin.
trislier (74). ein sac'stige (6). sagrer (Gl.
a. 141S Sm.).
*Gaz-, gas- (8) -ophilare schaczen
(9). schacz sammen (8). gaso rieh (8),
reyeh (9) werden, gasouilo ricli machen
i werden t schaczen (17).
*Gazopliilatiuin v. Gazetum.
*Gazophyla - X , -ns tries-, trieß-ler
(74).
■^Gazumber [i. graculus; cf. gaza &c.
Gl. ui., Dz. Wtb. 167) ruoh ■(131*'). ruoch
(141).
*Gazza, stazza ehella (Gf. 4, 59i. c/.
Dz. wtb. 96).
*Gebellus zabel (100). Cf. gebellina
pellis (Gl. m.); vv. sabelus, ee-, te-bellus.
*Gebenensis {<f. sq.) jenflfer (74).
Gebenna, f gandinum {sie , q. cf.)
ienff ein stat (74).
GEL
*Q«ber08U8 v. Gibbosus.
*Oecor {st. iecur) hber (17 &c.).
*Gecoria r. Cichorium.
*Gecor-ina, -ni8k(st.iec-)hd. {allgemein)
leber wor.st, -wurst.
*Gecula [aus gerula?) ammen kint
o. ieckeriniie (9). ainnie kinde konsery
'8). Cf. getura la nutrire e imperatrice
Gl. m.) ; i. compatrix my tlijdersche (l47).
*Geenalis v. Gehennalis.
i'Gegelasius {alph. gug-) cogeler {t)
geukeler («•').
*Gegichima augenlaster (74).
*Geguers r. Gergrites.
Gehenna hd. dy helle, hell (9j. hellisch
fuer (64). ewig ; h. f.; pyn (65).
Gehennalis iiiillisch (kl), geenalis
viied(!l (8). geotalis vnedil (9).
*Geya v. Gagia.
*Gela V. Gesum.
*Gelantina &e. v. Galantina.
Gelare hd friesen; ge-fr., -friessen
(67), -fresen (5), -freißen (13), -frieren
(6, 76, 110, 134). frießen (17. 68). frißen
(21). fryssen (152). vriesen (11, 132).
vrisen (99).
*Gelarus v. Gasgarus,
Gelat-ina, -ria v. Galantina.
Geldria geller- i clefs-landt (125 Mrg.).
*Gele- (8), geneli- (9), genele- (76),
deleni- &e. (q. v.) -ficus, gelinphieus
76) {i. blande loquens) senfft Sprecher
8, 9).
*Gelenum eyn glen (17). en schafft
(17 &c.).
Geliba v. Gelima.
Ge-, gel- (75) -licidium vrost (9).
valleude frost (68, 110), vorst (132). vorst=
valle (147). ein eyß cap2)e (3, 4).
*Gelida kehle (8'').
*Gelida v. Galantina. Gelima.
*Gelidare {i. frigidare 76) gefri-esen
(8), -sen (9). beliebern t befrießen (17).
Gelidus hd. kalt; fru-, frü- (4), fro-,
gefrü- (67) -stig. vrost (23). vrostich (22).
vorstich, keldich (132). frostsam (110).
*Gelifia v. Gelisia.
Gel-ima, -ima, l -ina (76),^-ida(18),?
-iba (Gl. m.), -ua (67, 133, 152), t -ma
(68) (^. garba, g. sine granis 75 , meta
&e. cf. Gl. m. 3, 772. Dz. Wtb. 644, 645.
Goth. Wtb. 2, 774) sänge (Gf.). schutt (75).
schaup (19, 75). schaub (110). schoef (11).
eyn schouff off garue (i32). en luttik g.
(23). en luttich graue (22). hd. garbe;
eyn cleyn g. , garb, grabe (67, 152), grape
(18), grappe (133), grapp (6).
*Geli-sia, -si (17), -zea (7, 9), -fia (24),
gil- (Gf.), gen- (47) -isla, gali- (Ki.),
gale- (143, Ki.) -opsis win-, wi-disca (Gf.).
nessi- (130, Gf.), nesse- (Sum. vi), nessel-
(9), niese- (7), nies- (117), nater- (17)
-wrz, -worcz. nossewrt (I3i). noete- (47),
not- (24) -lof. nesewit (85). taub-, tod-,
wurm- (143), thau- (Ki.) -nessel. biensaub
(Kia.l
*Gelisto (i. isatis; aiis glesum? cf.
prc. ?) uuode (Sum. vii).
*Gelitina v. Galantina.
*Gelizea v. Gelisia.
Gella(e.rasivHarm7wGl.ra.)winstin(76).
Gella V. Galla.
*Gellicidium v. Gelicidium.
*Gellidus v. Gelluus.
GEM
Gello V. Gillo.
*Gelluansi,Ä<- hell.)giczik (8), geiczig
(9) esser. gelnans i. fauide comedens
(76. cf. V. hellus).
*Gel- (8), ge- (9) -luus, hellus &c.
(q. V.) (awshelluansx giluus?) bleyeh
von volle (8), fülle (8). gellidus {cf.
hellidus) i. palUdus (74, 76). plaicher
(74).
*Gelitia V. Gelima.
*Gelnans v. Geluans.
*Gelonis v. Gillo.
Gelositas cyfersucht (Ki.).
Gelseminum iital. gelsomino) v.
Jasminixin.
Gelta {i. metreta) eyn ber- (22),
bijr- (147) -mate. piermasse (74). gelte
(74, 147). teute (147).
Gel-u, -um (94, 96, Va.v.),pl. -ua (110
&c.) hd. nd. ags. frost , vorst ( 80 , 99,
132), frust (5''), fräst (21), frots (i36).
gefriiri (93). kelte (,67). kelt, var. keltin
(64). keilte (6). keldc (8^).
*Gelu (</. galantina) aiu sultz (91).
*Gelu {aun tela?; weppe (.Sum.).
*Gelua V. Gelima. Gelu.
*Gelum V. Gelu.
*Geluus V. Gelluus.
"*Gemalis {st. genialis) naturlicher
(74).
*Gemalus &e. v. Genialis.
*Gem-atus, -ineus („« gemino"),
-eus {aus gemma; *'. clarus (76).
Gemebvindus hd. weyn - endig (f),
133), -euder, -yger (17), -ig (18), -idick
(21). wen-endidi (23), -ende (132), -int
(49), -ich (22). hd. we-mudig, -modig.
ge- (8), je- (8*)), ja- (9) -merliche. hd.
suflPcz-, seuffcz-, syftz- (67), sunfftz- (68),
zucht- (11, 132), /u?. schrey-ende, -ender.
carmelec (99).
*Gemeli-gena, -pera v. Gemellipara.
Gemella czwilliugynne (51"). tweseke
(221').
Gemella-r, -rium olechellire (Gf.).
trotten-zuber (112).
Gemelli-para, -pera, gemeli-gena t
-pera (76) geberyn (8), gepererin (9)
zweier kinder. que parit tzwei k. &c.
(132).
Gemellus {t.. gemini, duplus) zwil-
ich (6), -ig (37'^), -lieh (93) kint. hd.
zwey- (5), czvvi-, zwil-ling. czwey- (3),
tzwe- (132) -linck. czweselig (13 Mrg.).
en tweseke (23). twesuedeline (22). zwig=
torn (Ob. 2137. cf. hermaphrodita).
Gemere {oft i. gemiseere, in-g.) hd.
weynen, weyn. wenen (23l anken (23,
77). hd. ach- (21), suff-, seutF-, seunfi-
(64), erseup- (9) -czen. sewf-czen (2),
-ten (1). suftzgen (67). züchten (23, 132).
siechen (49). carmen (99). krochßen(l2).
schnupfFen, schnypfFtzen (65). fußen, Mr<r.
sufzeu (ß^). gemit tiirtur (123, i4i), rüget
(126).
*Gemeus v. Gematus.
*Gemidus v. Geminus.
Geminare zweuel- (17), zwyfel- (8),
czwyual- (^9) -digen.
*Geminarius v. Gemmarius.
Geminatio zwyfach t dopplung t
wideraferung (126).
Geminatus gezwiuacht (9). zwefacht
(8).
GEN
*Gemineus r. Gematus.
Gemini hd. zwi-, zwil-, nd. twei- (99),
twe- (79), twese- (22) -linge, die mit ein
ander geboren seind (75). civvinelin (104).
nd. tweseken. katzentzen 0. gestirn also
genant (74).
Gem-inus, -idus (75 varr.), l -ellus
(75) czwaig (i. binus 1). zwen(,) zwiueldig
(17). zwe-feldicke(19), -ueldig (14). twese=
kinc (23). twiuoldich (11). czwil- (5^),
zwi-, var. zwin- (75) -ling.
Geminus v. Gemmus.
Gemiseere (cf. gemere) hd. su-, seu-,
sun- (68), ersu- (3, 18), dersu- (4) -fftzen.
sufern (5). züchten (23, 132).
Gemitus hd. seünfftz (64), seyftz
(76); su-, seu-fzunge; er-, ent- (17)
-sufftzung (17, 18), -sewftmißs (1). aaff=
czen (8). nd. zuchtinge sim. carm-en
(132), -inge (99). tuellinc (106. x gemi^
nus?). betrup- (8), bedrub- (9) -nisse.
bedrupeniß (17).
Gemma hd. nd. edel-, ydel- (8) hd.
-steyn,-gesteyn(8), -gstain (1), -gesteine,
-gesteintz (17), nd. -ghestene. -stente.
gimm (93). proz (Gf.). broß (9i). perproß
(74). vorbro-ß, var. -tz (64). berbollen
ald berbrom (93). brum t bell (126). ogelin
(Sunl.^. reb-aug (91, i26\ -eiiglin (64).
*Gemma salis {cf. sal gemma) mer
salcz (9).
Gemmarius hd. eyn edel stain metz
(1); e. steyn-, gesteyn-wircker, -wercker,
-wurcker, -wurcker (G). e. -sten werte
(23), -gesteyns verkoper (132), -gestcyn
verkauffer (110^. geminarius eyn euel
steyn {sie 68).
*Gem-mus (76), -inus (Gl. m.) i. dens
maxillans {cf. genuinus).
*Gemor v. Gomor.
*Gemule v. Genuale.
Gemursa {i. q. pernio Gf.) toumado
(Gf. 2, 658). ejai lijch- (132), lieh- (110),
leich- ^ lied-(Kia) -dorn, offechster ouge
(132), an eim fuß (iio).
*Gemza v. Geniza.
Gen-a, -as (94), -us (i36) hd. nd.
wange. backe (22^, i. bueea 76). kene-b.
(11). kynback (iio; 132). bücke (22'').
wym of oichbrawen (i32). aug-brai (88),
-braw (91). hiiflFel (93), pl. hufele (104).
lere (io9. sg. liere Kii. ). ags. hleor (94,
136). die backen t backapffel (60). huf-,
buh-elin (Sum.).
*Genacia siin. v. Gyneceum.
Genalogia v. Genealogia.
*Genai"ga v. Cianga.
*Genas v. Gena.
*Genciana v. Gentiana.
*Genealiter {cf. geniales) lust-, man-
perlich (74).
Genealog-ia, -ya, genea-, gene- (7),
geno- {1, 76) -loya, genalogia {alpii.
gene- 134) siechte (23). hd. ge-sl.,
-schlecht, -Schlacht (134) , -slyecht (19),
-sucht (7, 21), -slackte(79), -burt (genol.
7). agenologia i. natio (76 ).
*Genecliatus v. Genetliaeus.
*Genecheum &c. v. Gyneceum.
*Genediaeus v. Genetliaeus.
*Genelifieus &c. v. Geleficus.
*Geneloya v. Genealogia.
*Geneo ( st. ganeo ) eyn vorslengher
(19). v'slinden {sie 11).
GEN
259
Gener hd. tochter- (76, 134), dochter-,
docter- (13) -man; aid-, ayd-em (1, 75),
-im (104), -en (75, 111); eid-, eyd-em (8,
9), -en, -yn (ö''). hd. nd. swager {i. vir
filie).
Generalis hd. nd. gemeyne.
Generaliter gemeyn-lich ( 8 ) , -dich
(9).
Generare {pertinet ad viros) hd. nd.
gebereu; kinder machen, maken, wiunen
(132). geper-n(l), -en (i34). telen (23, 132).
ergenren (99).
Gen-eratio, -us, -esis, -ealogia
geschlecht der natur noch in der
gemein (75).
Generatio geburt (8, 9, 65). geslagte
(99). ain geschlecht ( 76 ). g. indiuina=
eionis (? induuiüs ef. v. germanitas)
eyn geburt gotlicher berhaftikeit aus
kumpft (9 Anh.). Degeneraeione et cor=
rupcione ( sc. über ) von der dement
pruchen (1).
*Generatiua virtus krafft der geburt
(65l
*Generitas swagerschaff (19). zwager=
scap (11).
*Generius (ous gen-ethlius X -ius)
i. deus nature t nupciarum l angelus
cuitisdem capaeitatis (76).
Generositas hd. nd. edel-icheit (11),
hd. -heit. adel (17).
Generosus hd. nd. edel. e. von gebort
(21). hd. nd. wol, hd. woil geboren, hd.
ge-, be- (18)-born. eines edlen gesdilechts
(75).
^^Genesco v. Geniscula.
*Geneseum v. Gyneceum.
Genesis {cf. generatio) eynes ge=
slechtes (9). hd. daz, das buch, puch
(1, 75) der scheppunge, gesch-off, var.
-opfift (65), -opfe (Ob.), -epff (75), -opph
(1). ein buch der schepsuuge {sie 8).
*Genesolum v. Gyneceum.
Gen-esta, -äste (oi). -estra (75, i53
var., ital., hisp.), -ista, -istae pl. (I2i;),
-estella (11) (2. tramaricia (147) braem
(11, 132). breme {S^). breem (79). brem
(99, Kii.). brambere (12).brame, brymmen
(147). brimboom ( i07 ). bruubere (77).
pfriemkraut (9i). frumme 0. gunste (19).
pfrimmen, gens-t, -ter (i43). flomber
(10). ags. brom (94'"^). ghenst (KU.), ginst
(153). gynster (64, 123, 132, 147). wild
reben (64, 110, 123). pfiiistblumeu (i26).
heyde (24, 47, 75).
*Genetagia {(f. gyneceum) hur;
dunck 1^74).
*Genetaliacus v. Genetliaeus.
*Genetarius {aus gynaecarius) man
vud wip (19. ngr. 10 avSpoyuvov). gall.
tixerant (122).
*Genetarius {cf. prc.) v. Gyneceum.
*Genetia v. Gentiana.
*Genetium &c. v. Gyneceum.
Gen-etliacus i'.->^), -etaliacus, var.
-ediacus (64), -ecliatus (74, 75''"'), -os=
copus (75) (t/. genitus) wissage durch
die geburt der kinder (75). mercker
kunstiger ding durch die geperung o.
durch die zeyt der gepurt (74).
*Geneze-lum, -tum v. Gyneceum.
Geniales {homines) gest-, zer-, lust^
ber-lich, kostfrij, die geren wirtschafft
haben (88).
33 *
2(50
GEN
GEO
GER
Qenial-is ( 9, /. lertns sponsi &<:.
110 &<-.), -es lecti ((M\ gema-lis (7i, 76,
148), -1 (70) -lus (8, 17, 71) ])niWt l)ftt«'
(9), -pet l -kiiincr {n). bnit-bct (8), -bctt
(17), -hftliii, var. brautbott (ni).
♦Qenicator i. callidus, unter seh. von
geniculatus i. (jenihus proiiolutus t no=
dosiis (l'c. / caliigatus .sicut tibia calli-
gatur (TM /7 (7(i).
*Genicium r. Gyneceum.
Geniculari, -re hd. kuyoii , knuwoii
(6), kniwoii (5''). knen (23). nygcn t
beypen (l'i).
Geniculatus v. Genicator.
*Geniculuia v. Gyneceum.
Geniculum kiiy (i). kleyn knoy (8).
kmichin (9). Invhn knod («. genu iii).
Genimen {cf. germen) f^eslochte t
frucht (132, sim. iio). fr. der bäum t
mensclicn-fr. (75). hd. fr., frocht, fucht
(18) des, dez mensch-in, -en, -es (21),
meiitschon (7). nd. vrucht des mynschen,
kiine {b^). winstocke t knopchiu (19).
wijnstoek (11). sproß t pot (12). ein
spriite (132).
*Geniiniuni ?'. natur- t vit-ale (76).
Geniosus sinreich (3).
*Geniscula, genesco (i36) [cf. ginis=
culas V. sarda) ags. inucxle {^i'^), muscel
(136).
*Genise\un v. Gyneceum.
*Genisia ?■. Gelisia,
Genista v. Genesta. Merica.
Genitale gemcchtc (17). mannes g.
(9). geperglid, fisel o. zisel (74).
Genitalia hd. nd. gemechte. hd. g.
der fraiiweii; gemacht (1), gemäht (6);
gemeeli-t, -de (g9). der mechte der vrowen
(22). de hemelikc stede (85). h. lede der
vrouwen (23). ge-schrot, varr. -schröt,
-schroit, gschrot (7.5). kleinot (4). die
scliemde (77, 132), schäm (110), scham-
heit(68). hoden (11, 19, 76). des weghtes
t mechtes {g. pl. 85).
Gentium v. Gyneceum.
Genitiuus hd. geber-lioh, -ne l
winnende(19). besiczer (13, 65).einnenner
der geburt (65). telich (23). telende (11).
eyn thelinghe (22).
Genitor hd. geberer. nd. teler. vader
(132).
Genitrix hd. gebererin. teler-inne
(23), -srh (22). muter (68). moder (132).
Genitura ge-burt (19), -buert (11),
-borde (99).
Gen-itus, ?'. -edicus l -talieus l
-taliatus (76. (/. -ethliacus, -etlicus 93,
-etaliacus i. mathematicus Br., -eaticus
id. 76) hd. geborn, eyu son. eyn g. son
(21). en gheboren sone (23). eyn telt
soime (22).
Genium {i. in-g. 74) v'uunfft (17).
weyl^hcit, fursichtigkeit, syn (74).
Genius stotigot (i4i).
*Geniza , gemza (Sum.) {i. vitula ; cf.
genuca Gl. m., Dz. wtb. 64i) chal-p (Sum.),
-be (104).
*Ge-, gl-, ia-nnettus {genus equi his-
panki; cf. Dz. wtb. 497; Celt. v. yiWO??)
ghe-, ia-nnette (kü.).
*Genodia kunigesgeslecht (74).
*Genoloya v. Genealogia.
*Genophosus r. Gnophoeius.
*Genoscopus v. Genetliacus.
Gens hd. nd. volk. hd. eyn foUke,
fuU'ke (19). uohh indem lande (93).
lantuolck (74). heidensch volk (6). heyden
(Iin S;i-.).
Gen-, ien-, ienta- (3), ian-, jan-,
gani- (10), ianc- (<;«), l zen- (74) -tacu=
lum, gentaclium (1), iaciaculum (76)
hd. nd. morgen brot, hd. -prot (2, 74),
-broit, -broyd (19), -vrten (G. cf. .Sm. 1,
111), -essen (68, 76), -sop (8). margen
essen (4). frustucke o. erste pisse (9).
hd. frue- (1), fru-stuek. aen- (132), an-
(110) -bylJ. an-i)yß (74), -pis (2). frue Suppen
(111). lentaculum z. gustatio sicca (iii),
crustatia (Gl. m.) hierher?
Gen-, ien-, ian-, iampt- (11), iani-
(10), ianc- (68, 132) -tari, -tare essen
(1). Ärf. fruwe (5b, 7, 9), frühe (21), froe,
frue, fru, morgen (8), zu m., ze m. (76),
zu m. frue essen, vro etten (23). fru=
stucken (4, 74). an-peißen (74), -bijßen
(76, 132), -biten (11). jan-, janc- (es)
-taculare des morgens essen (110 &c.).
*Gentator anpeißer, fru-stucker, -esser
(74).
*Gentea v. Gyneceum.
Gent-, gew. gene-, ent- (77) -iana,
genti-ona(87, 146), -niana(Sum.),genetia
(24, 47) (z. cicuta 104, capparis q. v.)
hd. nd. en-cian, -cia (93), hd. -tzian,
-tzyaen (132), -ciane (24, 47), -tzion (87,
146), -zigan (1), -cien (3), -czeu (21),
-tzeyn (77), -ci (18). hemera (86, Gf.).
hemer (Sum.). scertwrze (i05). buchile
(104). ags. feldwyrt {9ii.^).
*Genticulum spängl (1).
*Gentifolia (st. cent. ?) ii. Balaustium.
Gentilis hd. nd. heyden. hd. heyde.
heuden (l3). heid (68, 110).
Gentilitas heyden-schaff (19), -scap
(11).
*Gentiniana &c. v. Gentiana.
Gentos (?". decem '. viginti &c. Br. &c.)
zehen (8, 74). gentus czeiie (9). i. decem;
ginta i. docem; gento gr. i. centum lat.
(76).
Genu hd. nd. knye, kne. kny (5^,
17, 110). kney (8). knuwe (IG), knu (93).
knü (G). knui (76). pl. knoe i knee (85).
Genua [civ.) geiinau (126).
Genuale ainpaht- 1 chni-lachan (Gf.).
gemule lachen (Sum.).
Genuflexio knye - beuguughe (19),
-boginge (11).
Genuin-us dens, -um intimum t d.
(136) eyn langetzant (132). ags. tusc (aws
tunsc verb. 136).
Genus siecht (77). siechte (23). ge-
sl. (5b), -slegte^(99), hd. -siecht, -slicht,
-schlecht, -Schlacht (134), -schehlecht (6).
kunne (8). gestalt, vber-g. (superior forina,
species inf. f.), muglichkeit, art, form
&c. (65). eyn gcsammeut anbegyu {i)
v'nemlich stam (9 Anh.). eyn formelich
stam t eyn sammende t eyn begyude
* Genus v. Gena.
Geo-mantia, -rnatio (76) gauklery
t zaubery (uo). eyn gokely of touery
(132). wiehelye (109).
*Geomen gesiecht (11).
Geo-meter, -miter, l -metra (66 &c.,
110 &c.), t -metricus {q. v.) eyn kunsti=
ger (17, 23) der metinge (23). meyster
messcr (8). messe mayster (9). meyster
der meschung (18). ein erdtrich- (64),
lant-of wasser- (i32 siin.) -messet, cr-m.
der (!rilen (91).
*Geometra (c/. })rc.) meß konst (8).
kunst der messunge (5'', 91). erdmesser
(93).
Geometria libmessendi (93), messe-
(9) -kunst. ein k. von messen (110). ein
konst van lant-m. (132).
Geometricus {cf. geometer) hd. eyn
ko-, ku-nstiger der meßunge .tim., men:
schung (1). messer d(!8 ertreichs (67).
ineister der messung des ertrichs l lerer
der meisterlichen messung (75). meister
der landmessung (110), laut messinghe
(132).
■^Geomiter v. Geometer.
*Geon {i. fluuius paradisi t fons qui
cedron dicitur 66 &c., cf. gion) riuier t
paradisus (11).
*Geordium ?;. Gerodium.
Georg-, gerog- (7), geort- (i52), t
geor- (7, 66 &c.) -icus {i. terrenus, -ua)
irdenß (1\ lantwynner (107, 132). lant^
Zwinger (sie 68, 110).
Georg-icus, -os (ss), -us (132) ackere
man (110, 132). buwer (88).
*Georginium {i. milium solis) stein=
saamen, klein mccrhirse ^143).
*Georicus &c. v. Georgiens.
*Geornatio v. Geomantia.
*Geotalis v. Gehennalis.
*Gepa, t sepa (75) holtz hepe (S^).
gnyp {i. SU- t sa-ltrum sutoris 75).
*Geptio (zwischen forceps und gratis
cula grateil) cambr. erat (Zeuss).
*Gera v. Gerra.
*Geracium v. Seracium.
*Gerala (tina; cf. gerula) zuuipar
(Gl. Cass. cf. Dz. Wtb. 169).
*Gerale v. Girale.
*Gera-, gero-logodion , -logodium,
-lodion, -lodium {cf. gerapigra) i. vn=
gentum t sacrum (76), electuarium red=
dens vocem deperditam per caducum mor-
bum amissam (66 &c.) , ad restorandam
vocem &c. (17 &c.). stymme salbe (8, 17).
st. t s. {sie 9). t heylig (8, 9).
Geran-ium, -ogeron v. Echinas=
trum.
*Gerans v. Gerro.
*Gera- (7 , 75 , Gl. m.) , hiera- (Br.)
-pigra, -pira (7), t -pitagra (Gl. m., Br.),
girapigra (Gl. m.) {aus tepa Tiixpa cf.
geron i. sanctum Gl. m.) latwer-ig (75),
-ge ( 7 ). pigra i. m,edecina et interpr.
amara (Br.).
*Geraphales v. Gerophanta.
Gerarchia v. Jerarchia.
*Geratiuus v. Giratiuus.
*Gerbo alb-i (87^), -a (ue) wisger=
mär; g. niger swartzgermar {IL c). ■
Gerendu-s, -m zu dune (17 sim.),
tunne (9), tragende (17).
*Gerens v. Gerro.
*Ger-eotinus (76), -rotinus (66 &c.,
110 &c.), -ronaceus fi29, sim. Ki.) i. nu^
gatorius.
*Gerepea v. Gerophanta.
Gerere hd. nd. dragen. hd. tragen.
*Gerescenium v. Gerothonium.
*Gerg-rites (64), -ites (123) hirß. ge-
guers hirseu (73).
GER
Germana hd. swester sim. vatter
sw. (ex parte patris 75). geschweste-rn,
var.-Y (pl. 64). nrf.zuster(ll, 132). einwase
U). hd. teutsche, teusche {sie I5i), tutseh
(69), dutsclie, deutsch (152), duße (18)
frawe sim. ducli frau (21). tuschz frow
(6). duytsche vrouwc (132). dudesch
vrowe (23). tusche frowe (es).
German-ia, -ea (5^) {i. alamania
76) lant-schaff (19j, -scap (11). tutsch-
(76), tusch- (6), dutsche- (5), dutsch- (19),
ducze- (13), duße- (18), duche- (21),
dudesch- (22), dudes- (23) -laut, nydder
dutsch- (17), neder dutzh- (51") -laude,
nider-dewtschland (1, 71), -tutsche laut
(75).
*Germaniare v- Germinare.
*Gerinanitas induus (c/. generatio)
czwillinges eben alder (9 Anh.).
Germanus fid. bruo- (76), bru-, pi-u-
(1, 66, 67), nd. brue- (11) -der. ein bru=
der, der von der muter ist (iio), von
der m. wegen ( 68 ). recht (9), rechter
(8) br. eyn broder van der moder we=
gen (132). einer muoter kint (93). eyn
teutscher (ee, 70, 134, i5i), tutscher (69).
eyu teutscher (67), deutsch (152), dut^
sehe (133) herre. dusche (8) . eyu dut^
sehe (5), dutsch (110), deucz (4), duytsch
(132), außer (18), auch (21), dudesch
(23) man. einer vIJ dutsche lande (17).
Germen (i. Ugustrum 75, inicium ßo=
ris, genimen, generatio, fructus) frucht
(1, 19, 75) des menschen (75). vrocht (11).
knoppe (19). hd. vzschoße (8''), vßschoß.
utscot (99). anschocz t entspringunge
(9). hd sproß, schuß-, schoß-ling^ bro-tz,
-ts (65). broß (7, 65). proß, var. pros,
von den bäumen; pluet (75). brossc t
solz (95). blute (3, 4). bhist (64). blie
(91). hd. kym-e, -me (3), -ung (65). ge=
siechte (132). geschlecht 0. soom, var,
Samen (no).
Germ-inare, -inere (18''), -aniare
(6) hd. fruchten (1, 23, 3), frochten (.5*>),
bluwen (10, 67), blühen (7, 152), blowon,
blohen (3), bluen, bluyehen(i33), blugen
(6), bligen (49), blüen (i5i), bliecn (76),
pluen ( 69, 74, 75), blum-en (12), -men
(21). nd. blo-gen, -yen. hd. vß-springen
(8*', 76), -sprießen, -spryssen (69), -spritzen
(68), -laßen (12). auß-spriessen (i5i),
-spreissen (67, 152). aus entsprissen (9),
spruten (23). hd. brotzen (65 vai-r.),
broßen. uff staeu (^. surgere 18'^). gru=
nen (8, 9). grün (17). gesprossen, säen
(134). seen (66, 70, i5i). seyen (69). sehen
(133, 152). wntspringeu (79). bringen,
kymen t kümen (65).
*Gerneta glis-, var. gliß-uogel (75).
* Gernobita i. imberbis non habens
barbam (76). Cf. Gl. m. v. grani. Goth.
Wtb. vv. grans. kinnus.
Geroeomium v. Gerothonium.
* Ger - odium , - ordium, - nodium,
gebrd um {Hm. 4, 165) \instr. textoris i.
q. girtus q. r., vert-ebrum, -iculum,
alibrum) hd wirt, ein würten an einer
spüle (G), Wirten (12); wi-, we- (74),
wu- (75) -rtcl. nd. werue. an- (1, 75),
en- (74), ain- l ein- (75) -spin. spindel
(76). spynnel (7). eyn weyff haspil (5^).
*Gerogicus v. Georgiens.
*Geroldinga v. Goderdigum.
*Gerologodion &c. v. Geralogodion.
GER
*Geron (i. dracontea q. v.) kron-
schrot, -kraut, -chwurtz (74). chranwrze
(105). kranch worcz (9). krank wort (47).
*Geroiiica gar alt (8, 9). geront-eus
l -icus i. .senilis (Br.). geruncus i. valde
senex (76). gerunta/. senex t sacerdos
(Gl. m.).
*Gerontea v. Erigeron.
Geront-eus, -icus v. Geroniea.
*Gerophant-a t -us tst. hier.) pfaffe
i prister (9). geraphales i. sacerdotes
vatii; gerepea i. dignus sacerdotio (76).
*Gerotho-nium(76), -contium (Pap.),
gerot-ochonum (74), -ecomium (Br.),
gerescenium (: senium 76) i. hospitale
sim. (IL c). spyttal o. stat do man allt
leute eruert (74). Cf. Gl. m. v. geroco=
mium.
Gerra, gera(76) (i. mendacium, nuga,
piscis ins'ipidus; in pl.sepes ferree circa
altaria et choros 76, Br. , aus gerr-ae
X -es, pppov) hd. stechel (19j ; stiche-
(133), stich-, stick- (68) -ling. steke-linch
132), -linc (11). ein steyclynch (97). lu=
gen (74). eyn yseren traly (132). pl.
eyn ys. gerempze of tralye ante chorum
(ib.). en ys. tralye (11). eyn gaddir ysen
(,19). eyn ysen getter a.cA. (110). eysen=
gitter (74).
Ger-ro, t -ens (76), i -ans [i. enu=
chus 74) lieger, lug-ner, -entrager, -en=
haÖtiger (74). logen-er (,19), -e (llj,
-aer {belg. 128). tandtman t brillenreis=
ser; belg. beuselaer l clappaert (128).
*Gerro-naceus, -tinus v. Gereotinus.
*Gerrulus v. Gerula.
Gersa vledermues (97). ?'. blatea &c.
(Gl. m. cf. blacta, blata), baltea (Hr.).
Gersare (cf. sq.) i. gersa colarare
blencken (i32), wysseu (110).
*GerSUS (cf. Gl. m. 3, 784. Dz. wtb.
642) blanck (132), blanckct (68). wyß(iio).
*Ger-sutus, -tus (X hir-tus, -sutus ?)
i. aper scabiosus (76).
Ger-ula, -ruius (21) (i. eenoue- 70,
scenofa- 74 -ctorium ; nutrix ; goste-
rua 75 aus basterna q. v.) tragen dar
vff man etwas tregt; esel da mit man
die stein vnd morter vff die muer zücht ;
radeltragen; beere (75). bare (5, 132).
eyn tragede bere (5). berwe (109). bore
(22, 23). hd. mist-ber, -bern (-baar Fr.
1, 44), -berre {b^) ; miste bere ; rad- i
trag-per (74). traga , diorna, magozoha
(Gf.). trag (1, 71). trage (9). drage last
(8). hd. tragerin. nd. dra- (i32), dre-
gersche. dregersen (152). dreugerschen
(19). crucke (8^). kindermeyt (125).
*Gerul-asista, -us gall. sommier (122).
Gerulator (cf. gerulus) ein seiimer-
pferd (110), -pert (132).
*Gerulatrix dregesche [sie 23).
*Geruleus v. Gorillus. Ceruleus.
*Gerulus v. Girgillus.
Gerulus [cf. gerulasista) i- suaspor
negatio ; iveiter u. i. suassor negotii
(136), st. suasor n., also nicht ags. mit
Dehler u. Leo!), hd. nd. dre-, hd. drey-,
tre-, tra-ger.
*Gerum v. Gerus. Serum.
*Gerun-cus, -ta v. Geroniea.
*Gerru"ia (i. sen-ium, -ectus) alter
j lebendings dmgs (74).
GES
261
*Geru-s (9, 76), -m (8), -pineus (76)
ain schin- i biutz-huot ( 76 ). senideir
(aus semdein) hut (8). scydin (ebenso)
hut (9).
Gesa V. Gesum.
*Gesminum v. Jasminum.
Gessa (i. teluoi; cf. Gl. m. h. v.) ghe=
uerde (22, 23. X gesta geberde c/. v.
gestum).
*Gessacus (7nons. Hung.) der scheg=
kel (135).
Gesta gepar (1, 71). gepar o. tat (3).
Gestabile drage- (i32), drag- (110),
tragen- (68) -lieh.
Gestamen fuora (Hpt. 5, 203).
Gestare hd. tragen, hd. nd. dragen.
Gest-atorium , t -arium (75), t
-orium (est illud in quo al. portatur 110
&c., locus ad quem al. p. 66 &c.) drage
(8). trag-geschirr (75), -istvol (127). reff
(49). stat dohin man etwas tregt (74).
*Gestibilis traglich (134).
Gesticulari [i. gaudere tripudiando
19) gaukeln (19, 75, 110). kokelen (11).
gockelen 0. gesten machen (68). gokelen;
blijde sijn; vroeliche gesten m. (132).
frolich ding dryben (110). firfantzen
(114). ver-dragen (12), -slaen (10 &c.).
Gesticularia possin /. (126).
Gesticulatio [i. q. -Iura q. v.) wig=
unga (120). winckunge i geleße (100).
gaucklerei (75).
*Gesticul-ator , -or (132) hd. gau-
(75), geu-, gey- (21), nd. ko-keler. czeu=
berer (9). spilman (8). eyn borden off
vreuden mecher (i32j. einfreuden- (110),
schympff- (68) -macher.
*Gesticul-um, t -aeio (3) betri-gerei
(3), -tung (4).
*Gestilis hd. (allgemein) drege-, dregec-
(18), treg-lich. drachlic (23).
*Gestiolator (qui mores alicuius solet
agere et exercere, untersch. von gestieu=
lator) ein gonterfeter (es).
*Gestiosus begerlich (11, 19).
Gestire hd. nd. geren (99), be-g.
mendin (127). frawen t schrecken (9. cf.
Sm. 3, öoe). vbin t schreken (8). Saltare
pre leticia in sedicheit (i32). zahlen;
haderen vnd kriegen; zancken; grinen
mit Worten i. rixari (75). sich baren;
gumpen von freuden (126).
*Gestorium v. Gestatorium.
*Gestulator dreger (17). : gerulator
= gestula i. nutrix (23) : gerula.
Gestum hd. geberde, gheuerde (23.
cf. V. gessa). geverte (5)- ghe-bere ^ -lot
(22b), .lät (23). dayd (19). daet 1 11, 132).
gethat (110). werck (110, 132). hd. eyn
geschyt (21), geschieht.
Gestuosus (i. litigiosus q. v. 75)
doende t boerdelich (132). iebig l syttig
(110).
Gestus s.ptc. kiparide (127). ge-berde
(7, 95), -bert (68), -berd (4), -byrde (5b),
-dragen (8), -tan l -wirket (17), -lasse
(13), -lat (79), -laet (99). glaeß (19). glat
(8bj. an getragen (9). ein manijr of ein
gelaet, om wat zo doen (132). ein man^
gerley (: manijr?) iebung der glyder
(110).
Ges-um, -us, -a, geza (18), ies-o
(75''), -um (93), gela (alph. gesa 69, 134)
(i. gisarme 129) gewere (18, 21). kno-
262
iiU)
CIL
GIN
f c\o- (\9), kliJ- (U) -pDoI. knie (gesUB
171 kulo (VX 1H3V keuli> (i'iä). stroitc
kewl (Ot. hil. kolb, kolbo. tiirnir kolbon
(^75). ku8e f ktiliuMi3S). pertisau (Cbytr.).
hei- (03. i.Hi), lielleii- (68, 76i, lielin- (74,
no\ hal- (60) -bart, -part (74).
*Gte8U8 {unt. vongeatua) gewirket (17).
*Qeta iiriiint ^i:io\ augeldiner ("4").
*Getia c Auantia.
*Qetispex {aus getia Gl. m. X extispex
sim.) wyker, wychler, boetcr, wairseger,
towener (I47).
Getulia eaeliunni (Gf. 4, iio).
Getura r. Gecula.
*Getus {i. (jciis; anders 61. m.) volck,
laiult V. (74^.
*Geza V. Gesum.
Gibb-er [oft in pectore), -ar (23), -o
(75 varr,), ^ -eriis (^cc&c.l, f -ertus (i:u),
-US [oft in dorso) , giber, gippus, gyp^
pus, gypb (136) ho-vir (95), -uer (23, 91,
i;!0, Gf.), hd. -fer, -ffer, -her (5), -bber
(,19), -ßer (21), -ger (66, 70, 111, 126, i.ii),
-eher (8^'), -ker (1, 9), -cker (i, 7.5). huber
(133). hever (79). ags. hofr (94), hosr {sie
136"). liortir in dorso gibbus; h. in dem
Lertzen gibber (8). gibbus hofer vff
dem rucken (68). eyn houel vp dem
rugghe(i32). houeUllj. boeit(99). buckel
(7.5). cropff (17). leisten die einer vff
dem ruck, var. rucken hat (7.')). gupios
houer (121. cf. Dz. wtb. 176). gippo,
gypso, cippo houare (Gf. 4, 838). Deuten
die Glossen haut", hirchof sim. v. eippus
auf gleiche Verwechselung? gippus, gib=
bus auch adj. houarohter sim. (Gt. 4,
838 s^.); scelelier {ib. 6, 479). «-o eippus
sciluf (c/. scirpus") kaum einer Mischung
mit dieser Glosse verdächtig ist.
*Gibb-erus, -orus &c. v. -osus.
*Gibboseus i. Stimulus carnis; n. pr.
populi I 76).
Gibb-osus, -orosus, -erosus, -rosus,
-erus, gibosus t') i-((?m, geber- ^ gyper-
i gipp-osus t(;f."i. gippus houer -other
fi30, sim. Gf.), -echt (5i, -ich \'2'6), -dich
(22). hofer-ich (9i), -icht (67), -echter
(6), -etht (76;, -achtig (68"i. heverieh (79).
noffer-et (iioa\ -icht (21), -ig gibb-osus;
-erosus id. l -tig (69, 134). Aehnlich un=
tersch. gibb-osus hog- (66, 70,151), hof^k-
(9j, hock- l hof- (152), hack- (133) -ericlit,
^ huberichte (133); -rosus hochfertig
(Voce, ex quo), kropfecht (9i. ein lioffer-
ichter (18), -recher (7). huffrecht (8).
houcl-ich (11), -achtich (132). hokeret
(1). hockericht (4). cropp- i hoger-echtig
(17"). puckiat (3"). bocklot; buckbu.ster
gibb- t squal-osus (75). boeltagteg (99).
* Giber &c. r. Gibber.
Giberia v. Gigeria.
*Gib-, gibr- v. Gibb-osus.
*Gibsa V. Gipsa.
*Gibsmus, gybsum v. Gipsum.
^Gibulum r. Gabalus.
*Gid, git, gith (74 &c.). ghith (S5),
gyt, gythe (741 ii. nigell-a 7, 74, -um
74, vigellum 110 &c., vigilla 76, ortisis
q. V., arthisis 5** ; est similis cimino, sed
dryortig 110, drykant 132I brenwrz (87).
brotwrz (i3i). prot-uurz (Gf.), -wiz (127).
oncruyt (132). vnkrut (68, 110). ueltchu=
mich (121). Schwarzer kumel (74"), kummich
^^l43 sim.). rys (git i. rys lat.? 24. cf.
Gl. 111. V. ris). riü (18). ryß (.¥'). riße
(21 &c ). rey.s den man ist yu der vastcn
(4. d. i. reiß iniper. cf. agrostemma
githago und coronaria nebst Beschreib
bung bei Ncmn. ). (gitris, aus git ris?)
riet (7). ries (97^ reyß (3, 7i). reys l
rate (9). riys (13). ryßch (10). ryessh (12).
risch (f)). ratin (85). raden (47, Fri». &c.).
ratte (74, 95). ratt (74). schaabab (126,
M3). he- (1\ hed- (19) -derich (</. orti-
sis). st. catliarinenblum (143).
*Gifpa (st. gispa) gasp (147).
Gigantomachia rijsenstrcit (75).
Q-i-, gy-gas hd. rise, riese. risse (5),
riße (75), ryß (4), riß (76). rese l hiine
{b^, 22» sim.). reße (3). reß (17). hune
l hewne (70- reck (74. 75). recke (22b).
helt, var. held ; gigas gemine substantie
eine riße zweier nature, var. gigas ge=
mein {aus gemine mis-w.), substantiale
eins zweier uatucr (sie!), sicut est cJiristus
(65).
*Gigates v. Gagates.
Gig-, l gingr- (125), t gib- (Kl.) -erla
rampampeu {ex midtis obsonjis decci-pta
125).
Gign-a, -asia, -atia v. Gymnas.
*Gignasium v. Gimnasium.
*Gignasophista v. Gymnosophista.
Gignentia fruchtbare ding, sc. ecker,
wisen (65).
Gi-, gin-gnere kind wynneu off bereu
(132). iid. nd. ge-b. lid. gcbern. begern
{sie 21). kyndeln t kinder haben (9).
tragin (8, 9). nd. telen, tielen (11).
Gignia v. Gingiua.
*Gignosa est vana gloria (76).
*Gignus V. Gingiua.
*Gigrenus v. Girenus.
*Gilbea gele roit (7i.
*Gilbedo &c. v. Giluedo &c.
*Gilbiba r. Gilluba.
*Gilesia troff, treher, zeher (74).
*Gil-fedo, -bedo, -uedo, -fitas hd.
gel-keit, -hait (Ij. vael- i geel-heit (132
sim.). gelbheit o. gilbin (74).
*Gil-fus, -uus, -nus ii29\ -bus, -iris
(94) {i. dosinus, golinus q. v.. melinus
141, glaueus) tusinemo (giluus 127. cf.
dosinus). hd. gele, gelle (21), gel (8,
76), gelb (1, 75), gal (4). hd. nd. ghel
(23), geel. ags. gern, falu (94, i36. gillus
color ferrugineus i36). bleych (10 &c.).
val (iio). vael (11). vaell (132). falb (68).
*Gilisia v. Gelisia.
*Gilliones agana (Gf. 1, 132).
Gillo, gello i. rusticus ineptus qui
aliter bacal-is t -aris i luealis dicitur
(Br. missverst. cf. Gl. m. 3, 793). vngeschick=
ter pawr (74). gebuyr, kerl, ruystyer;
velt-, acker-, dorp-, laut-man {i. bacca=
laris, aboriginis &c. 147). butzen- o.
boggen-maiin i gello Fris.). i. bauealis
irdener napff (Ki.). gelonis i. b. (Pap.).
gille ags. wagel (Gl. Aelfr.).
*Gil-luba, -biba (8)'(c/. geli-ma, -ba")
gerbe (8, 9).
*Gillus v. Gilfus. Miluus.
*Gilnus V. Gilbus. Golinus.
*Giluedo v. Gilfedo.
*Gilui luud viii)-
*Giluieus {equus) gelb-, gelf-roß, -res,
vlg. kest-, kes-prun, kesprue; falb-el,
-ig, farbig (70 varr.).
Giluus V. Gilfus.
*Gim /. poligranum (76).
*Q-y-, gi- (76), gu- (9) -mbustio i.
angustti habitatio (76). enge wonung (8),
wanung (9;. eyn gewonung {sie 17).
*Gimen v. Gingiua.
*Qimeus i. venenosus a ginos gr. i.
venenuni lat. (76).
*Gymmicu8 v. Gymnicus.
Gymnas, g. -dis /. certamen (110 &c.).
streyt. ringung (7i). ginna f nas adis
i. nuditas l locus vbi aliquid addiacitur
(76). gign-a (74, (!i. 111.), -asia sim. (Gl.
m.), -atia (74) weckung (/. excitatio,
missv. aus exere.); .streyt; studi(!r-ung,
-stat(74). gingnas rugunge(.sif9).gruga8
ranguuge (8). gingnacio vorstel hinge
(8''. st. wortitelunge!).
Gymnasiolum ein klein spycl- (132),
specl- (68) -bau, sjulbanck {sie 110).
*Gymnasista v. Gymnosophista.
Gym-, gim-, gin-, gig- [b, 75, 76,
Gl. m.) -nasium hd. bloß fechtung sim.:,
vbunge, vb. der flcißiinge (8); rang- i
ler-uuge (9); lernung (17), speie huiß
(19); spil-hus sim., -banck (110). spuel=
huus (11). spyelban (132). hoech- (132),
hd. ein hoc, hd. nd. hoch-schole (23),
hd. -schule, -schul, schoel (5, i32). hog=
sclmle (21 ). hoche schul der fechter i
schirmschul (75). ags. baedstcde {i. ter=
mas ci. .\eifr.). gäcium worstelinge (79).
*Gimnasius trughcher, listiger (74).
*Gym-nicus, -micus kempff-, ring-,
spring-, streit-stat (74).
Gymno-, var. gino- (75), gigna-so=
phista, t gymnasista (i47) lerer des
kriegs o. vechtcns, schirmmeister (75).
in der schole eyn meister of doctoir
(i47).gimnosopliice swit exercitati deco-
res (76. st. doctores).
*Ginder v. Ginger.
Gyn-eceum, -ecium (88), -oecium
(91). gen-iseum (17), -ezetum (8), -eseum
t -echeum (9) i. lupanar l textrinum Sc.
(Br.). frawen-zimmer(88, 91), -webehaus
(9). frauwen webe huß (8, 17). gene-
seum est opus textrinum i locus &c.
(11). -solum est dupf t. t gezug (6).
-teum e.s^ domus meretricum l pluck de
lana (19). -ceum vlocke t die. lana,
-zelum est textrinum en towe (23). geni=
tium ags. towhus of wulle (Gl. Aelfr.).
gena-eia, -sia i. prostibuluni (Vocc. ex quo,
Gemmae; X"ganea?j. gentea i. domus
meretricum (76). gen-icium, l -iculum
l -etagia (74) i. camera l domus textoris
(76); text-orium (75), -rina l ipogeum
dunck (74). genez (Sum. ). webcr werck=
stat (75). genetarius gall. tisserand
(122).
* Ginfex v. Cimex.
*Gin-ger (es, 107, 110 var. 132), -gir
(110), -gerus (68, HO, 132), -der (19, 23)
(c/. gigeria) (ein) kuchen (110). cuychen
(110 rar., 132). kuycher (19). cucker (68).
kuken (23, 107).
Gingiber v. Zingiber.
Gingidium v. Visnaga.
Gingina v. Gingiua.
*Ginginarius {i. ad ginginam perti=
nens Br.) die tot der geburten hoirt (147).
*Gingir v. Ginger.
Ging-iua, -ina, -ifa, -uina (94*»),
GIP
-iuua (4), -ipha (3), -wina (3, 4), -niua
(76), -ua (i4i), -inpha (5''), -ula, t gig=
nus (75), ingwina (3, 4), ingua (94^),
ignia {alph. ing- 76), gignia (147),
siiigna(i22) {viele Formeyi im Gl. m.) hd.
czaiit- (4, 132), zand- (1), zan-fleisch;
zan-fleusch (17), -fleyße (21), -fleyß, -fleys
(12); czeiie fleys (13), zayii fleyße (133).
nd. tant-vleisch (147), -ulesg (99); tanne-
(22), tenne- (23) -vlesch. ags. todhreoma
(94a), tux (94*'). die bildern (128 &c. cf.
BM. 124. Gr. wtb.). bild-er (93 &c.), -ere
(Fris.) , -erlein (Ob. wett. bellerchen ^J^.).
bilere (pl. Sum.). zahnbilger (Ki^). ginto
zan (8. X gentos?), gingwen (3), gimen
(76) i. mandibula.
Gingiuula bilderli (pict.).
*Gixignas &c. v. G-ymnas.
*Gingnere v. Gignere.
*Gingniua v. Gingiua.
*Gingreria v. Gigeria.
Gingrire (anserum) gackcii (12.5).
gagen i schnaderen (126, Fris.).
*Ging-ua, -ula, -wen, -wina v. -iua.
*Ginisculas v. Sarda. Geniscula.
*Ginna &e. v. Gymnas.
*Ginnasium v. Gymnasium.
*Ginnettus v. Gennettus.
*Ginnire {cf. gan-eo, -nire) mer
sprechen (1).
*Ginos V. Gimeus.
*Ginosophista v. Gimnosophista.
*Ginto V. Gingiua.
Gion, gyon {i. nilus e.'j; locus vbi
Salomon fuit inunctus 110 &c. , dar sal.
wart gesaluet 134, da sal. was gesalbet
6 8), physon, tigris et eufrates (gipon,
vison, eipris, eufrates 7C. cf. phison)
daz sint vier wasser, dye vz dem para=
dise flesen (5), dye do iiß dem erdescheu
p. fliessen (18), die auß dem paradeyß
flyesscnt (66 sim.). dat sint ver water
de ut deme paradise vleten (23).
*Gypb V. Gibber.
*Gipcius V. Gipsum.
*Gippas reis (77. „st- gygas"; cf.
gipsa ristV).
*Gippsa V. Gipsa.
*Gippus &e. V. Gibb-er, -osus.
Gypsa V. Dipsa.
*Gip-sa, -psa(t6), -sum {q.v.), gibsa
(49) {i. sca-ta l -dea, 2)es ligneus 75, 97)
hd. stelcze 1^3, m.ss. mog.). vruwe- (bruwe?
aus knuwe-V) -st. (ö^'). steltz (75, 76).
knye-st. (74)._ steleh (49). stelte (11).
stelt (97). vtilis est gipsa adhuc vtiUor
est pes ipsa (76).
*Gipsa, t ypsa (76) {cf. hispa, gipsum)
ain rist flaelis ; et. die. terra tenax (76).
flasch reyste (9). parbalk {i. gipsula 8.
st. sparkalk cf gipsum &c.).
*Gips-are, -o linire (3) kelcken (3, 4).
wyßen 0. tynchen, var. wissen o. teu^
eben (64).
-*Gipsare steltzen(74, 75). aufi"steltzen=
geen (74).
*Gypso V. Gibber.
*Gipsula V. Gipsa.
*Gipsum kruck scaca t steltz (74).
*Gipsum harstingel (1). kornstengel
(75).
Gipsu-m, l -s (04), gybsum {alph.
gip- 134), gibsmus (17), gispum (68,
133) (^. terra vnde fiunt vitra ; t. tenax v.
GIR
gipsa) hd. spar t spat, spat ofi" spair
(132). spade; spare caleke (17). spar- (2),
sper- (1) -clialich. hd. nd. spar-, spere-
(10), spher- (125), spat- (5''), spar- (12)
-kalck. spärkallik (109). speir kal (13).
sper t spor (18). spaaet (23). eyn spad
(21). gibs {l) spatt (6). gybß (69, 134).
gybs (110) gipß (g8). gyps, var. gypß
(64). kryde (8). creyde (9).
Gipsus {i. lapis castratus calceis 76)
spar- (47), sper- (24) -calch. spor- (1, 2),
spar- (9) -kalk. ags. spar-en (i36), -aen
(94. spaeren Urne, plaster Bosw.). sper-
cale (85), -lacken (19. vgl. 11). spartele
(Sum. v). leerken (? t terra vnde vitra
fiunt 11. : altn. leir nnord. 1er Thon?).
mergel (100). gipcius i. de gipso spar
kalck (4).
*Gira solis, l gyro-s. (74) ringelplum
(74). sonnen wyrbel (9). sunnen-wervel
(47), -werbel (24), -wcrbere (85). dirack (3).
Giraculum vmblaufl'i,19 sim.). vmloep
(11). eyn omloefi", cum quo pueri ludunt,
eyn dreymolchen (132). moelleken dair
nicde die kynder tegeu den wynt lopen
(147). wint mole (17). trendel (74. cf.
Fr. 2, 385''. Ziem. 475^).
*Girada {nach gl deutsch) mag'eraten
(iSura. cf. sigillum salomonis).
*Gi-, ge- (8, 9, 22), i- (74) -rale polle-
ge (22), -ye (22'>), -ne (lU, 22''). polay
(74). bole.n (13). eyn wende rait (10).
roddcl (12). korbe (8, 9). scru (22b).
schrawb als an einer presse (74). parss
(147).
*Girancia {cf. butros?) eyn dicke
seil (17). gricena dick seil (8, 9).
*Girapidis v. Gradipes.
Girapigra v. Gerapigra.
Girare (^. orbieulari 75) hd. vmb-,
nd. om- (132), vm (11) hd. nd. vmme-
winden, -gaen (II), hd. -wenden, -gen.
ymme wynen (1.^). hd. winden (18 Mrg.),
wenden, reysen (9. st. reyfeii? cf. girus).
weltzeln (17). sclieiben;scliibelicbt vmb-
triben ^ -lauff"en t -kereii t triben; schrn=
ben (75). drewcn (iio). dreyeu (132). vmb
vnd vmb bewegen, zu ring hinvrab (65).
*Giratiue vmbwindig (3).
*Gi-, ge- {alph. gi- 134) -ratiuus (i.
girrosus t erionius 76) hd. vmb-windig,
-wendig, nd. vmme-windicli, -wendich.
runt (18).
*Girauitas {st. grauitas? grandeui^
tas? (/. graeeuus) sutlicb alder (17),
uber-a. (8).
*Gircus V. Girtus.
Gyrenosus v. Girouagus.
*Gi-, gig- (23) -renus {i. piger 23,
76) drege ,8). treg (9). trach (23). Cf.
gliri-rus slefl'eriger (74) ; -cus, -us slapp-,
vaick-erich ; loey, traich, vuyl (147).
*Gireranica v. Vrtica.
Gyrgathus (yupya&o?) das albern
thorn o. taubetenhauss, nl. dulhuys (116).
*Girg-, gir- (18'>), t gar- (75) -illare
winden (1, 75). garen w. (132). gar-w.
75a). hd. nd. garn w.; haspelen, hesplen
(76). weiffen (3, 4).
Girgillu-s, -m, gi-, ga-rillum (75),
gjr-illus, -rus t -tus (75), l -tils l -tU
lis (74), gurgill-ium (77\ -us (i47), ge=
rulus (17 &c.) («'. anelia 147, testa-bulus,
-Uus 75, mataxa Sm.) wyndel (74). winde
GIU
263
(5). eyn w. ober eym born (17). born
liaych (19). putliaec (11). rat eyns put=
tes (147). rolle ouer ein putz (132). ga=
ren- (97, 132), hd. garn-, garne- (23, 98),
gerne- (22^), graue- (8^) -winde, eyn
garen- (1, 4, Smn. ), garn-roche (Sum.),
-rocken (1, 2, 4, 75), -rock (8, 9), -stall
(Sm. 3, 626), -stock (10), -steyn (5^),
-schran (5 fec), -schräg (18). schräg (74).
schrin (21). weiff"e (3, 17, 4). hd. haspel.
zug-h. (74). h. zu winden, var. zu den
wunden (75). klugelstock (77). an-, vavr.
ein-spin ( 75 ). ein spinn ( de 75l> ).
schybe (13 Mrg.). poley (8, 9). wep-,
wepfF-ram (girillum 75).
*Girgrum {cf. prc ?) garn (9).
*Giriciacula v. Girouagus. Girun=
cula.
*Giriginacula v. Giruneula.
*Girill- v. Girgill-.
*Girinacula v. Giruneula.
*Girofagus v. Girouagus.
Girofalco gerfalk (93).
*Giro-gauus, -nosus v. -uagus.
*Girophagus v. Girouagus. Girun=
cula.
*Girotraphus v. Giruneula.
Girouagari vmblaufi'en ( 19 si7n. ).
vmlopen (11).
Giro-uagus, -fagus, -phagus ( 76 ),
-gauus (7, 74), i garriuagus (75) i. qui
calcat rotam illam, sc. giriciaeulam,
per quam lapides et cimentum super
murum mittuntur (76); i. flico t fluctiua=
gus t expertus (75). suihharo {acc. Gf.).
hd. vmb-laufi" (10), -leuffer, -lauff'ende
(110, sim. 132), -swayffer (74). vmloper
(11). umbelopre (99). Itd. nd. wilde. vn=
stet-ig (4, sim. 65), -er t witfarender
mensch (75), -ter t radetretter {i. giro-,
gyre-nosus 74).
*Gyrra {i. q. biretum q. v.) korkappe
(16).
*Girria spul eysen (9). spül ysen (8).
*Girrosus v. Giratiuus.
*Girrus v. Girgillus. Girtus.
*Girtils &c. v. Girgillus.
*Gir-tus, -cus (76), l -rus l -illus
(75) {i. gerodium l vertebrum 75, ap=
pendiculum in fuso) eyn wyrtel (4).
ain wirtt (76). en- (76), ain-, var. an-
(7ö) -spin.
*Girum {cf. girillus &e.) v. Tradu=
lus. Girus.
*Girun- l girina-, var. girigina- (75),
girieia- (76) -cula zug rad; gi-, varr.
ei-rotraphus qui calcat istam rotam (75).
girophagus id. (76. v. girouagus).
Giru-s, -m {cf. perifera) hd. vmb-,
nd. vmme-ganck (girum 11), hd -gang,
-chrayzz (1), -lauft (19). kreiß (75 &c.)
des vmbgangs (75). circkel (110, 132).
ront (8). eyn reyffe (8, 9). reufi'e (17).
gar winde (girus 11).
*Gis, gr. yiC, i- hippuris &c. schafif^
tenheAV &c. (143).
*Giseleu v. Gaida.
*Gispum V. Gipsum.
Git &c. V. Gid.
*Gitula [aus situla?) salztege-Ua
(130), -1 (Gf.).
*Gium {herba, aus geum ? ) clcber t
kaczen golt (17).
2G4
GLA
♦Qlaba (/. glabella, diecermen capi^
tis 7i;, discrimen q. v. } sclieytil (8).
Bi-Iinitfl (:<>).
*Glabali8 v. Olabilis.
*Qlabar r. Qlabor.
Glabella i /. .iitibiis f nndita.^ capitis
t frontis cf. glaba, glebella) ein sche=
d»'l van döni huoHt (isaV /u/. schei-tel,
-dfl ;,17), -dele (19). eyn kaie stiren (4),
Storno (3). kal stirn (8, 9). ein glatz (68,
69, HO, 134').
Glabellus an haro (17). sonder liaor
üffdat lioofft ii.'?2).s. haar (g8). glatzeclit
o. kal (110). bartloß (8, 17). licht (i. nti--
dus 11. st. sliihtV (/. glabilis).
*Glabei' i'. Glabor.
Glab-er, l -rlus (75, 110 &c.), t -oro=
sus 1^7.)). t -rio (74), -or {q. f.), glaver
{i. calvus i3e) grindig (75). grind &c.
(741. glatz (9, Fris.). gnatz (8''). glat {dcut
fades inulieria 110, i32). bloes, call,
sacht (132). Imronspiogel (110).
*Glabera v. Glabor.
*Glabere ((/. glubere) schinden 0.
scholon i7(>).
*Glaber-iosus (?'. scabiosus 76), -osiis
gnatzecht (8). kretzig (76).
*Glab-ia, -ra schaittl (1).
*Glab-ilis, -alis (68, 132) {i. caluus t
lenis facie 66 &c.) kal (68, 110). kael(i32).
siechte (18).
*Glab-or, -ar, -er, -rius (74, i. Scabi-
es 66 &c., -dus 68), -era {gall. teigne
122), -ra (75) hd. nd. grint. grind (6, 68,
75, 134) vff dem haupt (75). kretz 0.
schabe (75). genis-te (7), -t (21). guyst
(17 &c.). rewd (66, i5i). raud (134). rud
(68, 69). reud-e (70), -cn (75), -ig (67,
152). test; vnbarter, kaier (74). plack=
achtich; schorff m /acz'e (132).
*Glaborosus v. Glaber.
*Glabra ( i. Vertex 6G &c. ) scheitel
(9, ij8 ). die soll. (iio). sceidele (79).
schayttel, giyndt, rawde, fei, hawt (74).
scheydel (8°, 11). die seh. van dem hoefft
(132). wirbil (8, 9, 16). eyu werbe (17).
kibilla (Gf.).
*Glab-ra v. -ia, -or.
Glabretum ein gall (112), haard (115).
die agerten (Hen.).
*Glabr-io, -o (132) (^. homo sine pilis
76, caluus t imberbis t timorosus 66 &c.,
in barbis 68, im-b. 132) grint (121 , Of.).
grind, kretz, rawde (74). grinuer; grin=
tohter /. yrurchus (Gf.). bartloser (76).
*Glab-rius v. -er, -or.
*Glabro v. Glabrio.
*Glabrosus reudig (75).
*Glabrus {i. Scabies 76) reidig (76).
partlos (9).
Glacialis eysick (4).
Glaciare friesen (10 sim.).
*Glaciarii t islandi (canes) ißlender-
chen (125).
Glacies hd. yse, ysse (152), iße, iß,
yiß (19), ysche, ische (5), eyß, eys (134).
ys (11, 23, 76). iss (i32).
*Glacilis eisigk (8).
Glacitare v. Gracitare.
*Glacorare ( 9), grocaUare (8) clappern
{ciconiarum 9, cum ciconüs 8).
*Glaf"us {i. color i dea maris, aus
glaueus) gelbfarb (76V*
*Giadacia v. Glandaria.
GLA
*Gladeolu8 v. Gladiolus.
*Glades v. Clades.
*Gladiari (-re i,\. m.) schirmen (19).
Scliaiincn (11). schinen (11, 19).
Gladiator (/. condo </. r.) hd. nd.
swert-, zweert- (11\ swer- (13) -macher
(75), -fnrber (74), -vegor, -vcuger (19).
schinner (68, 110). schermer (132). kempffer
(74).
Gladiatus r. Rumpheatus.
*Gladio r. Gladiolus.
*Gladi-obolum, -bolum (76), -bulum
(74 ; i. scampnum in quo preparatur gladius
76, eruginantur gladü 75), -stulus (5. v.)
eyn ort bant (17 ic). swert-, t furb-
(74) -banck (75), -panck (74, 75).
Gladi-olus, -olum, -ola, -o (8*^),
gladeolus ö'^), glandio-lus, -sa(^ll, 19)
ii. cyperus q. v., herba l paruus gladius)
hd. nd. swerde-1, -le (24), -lle (47). hd.
swevt-el, -ein, -ele (8"^), -ach (-olum Sum.),
-elworcz (17), -worcz (3); schwertel, suer=
tilla (127), swerutha (? i05). zwaevde (11).
gelgleienbluorne(!)3). schlatcn-(64), schat^
ten- (123); schotten- (i25) -kraut, runde
siegwurtz (i43). ags. scgg (94), secg (i36),
secgg -um, gjaedene -a (94*).
Gladiolus eyn swertghen (i32),
schwertlin (64, 68).
*Gladipis {aus gladius piscis) wuut
visch (9).
*Gladistulus (cf. gladiobolum) ort--
bant (16).
Gladius hd. nd. swert. zweert (11).
merswert {piscis 93). gl. falcatus kurde
(125. i. q. korde Fr. 1, 538^ kurd machaera
Alber. lith. kardas &c.). sebcl (91).
Glana i. gleha alliorum sim. (Gl. m.).
*Glana {i. oculorum vicium 3 ; v. ocidi
quod planea vocatur 76 ; cf. glama gr.
XryjJiTj, lippitudo Gl. m. ; glamia = gramia
Ki. ; glaria q. v. ; glancula i. macula in
oculo 76) e'thev (^3. st. eiter).
*Glanea v. Lueilia.
*Glancula i-. Glana.
*Glanculiumi/. glans) peul, vlg. druß
^Glancum {i. prunellum &c.) spiliug
(74).
"^Glancus v. Glaueus.
*Glandaria (i. q. iuglandaria Gl. m.),
glädarea, gladacia (74, 76) grab der
kinder (74). hd. k.- (Mss. mog.) , kindes-
(76) -grab, -gal (8).
*Glandela v. Glandula.
*Glandifera {i. quercus) eych (17).
aicli '76). eychbam (8). eykelboem (11).
*Glandiorlus, -sa v. Gladiolus.
*Glandis v. Glanus.
Glandium eyn halßbrade (iio, 132).
Gland-ula, -ulaa (i4i), -ela (i3o) [i.
schrofula 93) eychelein (9). klein eychil
(8). druos-i (i4i), -elin (i3o). truosen t
druoss t wider zend (93). dnieß l bule
(64). trüsen t grutzen an sewen (126).
mandel (in).
Glandulosus trußechtig (126).
Glanis v. Glanus.
Glans q. -dis hd. eich-el, t -e (5),
-ein, -appel (8). aichel (1, 2, 4). aich (37).
eykel (11). ekeH akel (107). echila (i4i).
ecle (99). ek t ekern (23). eekel off ecker
(132). ecker-en (22^^), -n (12, pl. 47). ge=
schoß, gschoß (75). pl. glandes ei- t
bo-chillun (127). aichille (104). ekerne
GLE
(24). slingenstein (93). coUum et gl. hals
unt scroten (85).
*Glan8, g. -tis hd. druse, drus, druß,
drnysse (i52), drioß (49), drise (13),
droße (21), truse (7o), trueß (4, 110),
truß (17, 69), trioß (68). nd. dros. eyn
sweer (i32). geschwer (4, 75). bell (75).
slingstcin (74. cf, prc).
Glan-us, -dis, -is («". cantius 112), grr.
■jfXavi? (piscis) bolch ; kahlen (126, Fris.).
schaidlc (I12).
*Glare v. Glarea.
*Glare ein schelf sicut in nuce (6).
en schel (23).
*Glar-e, -ea (i. albumen 93J glar (93^.
witte van dem cie (99). wit rcineke (79).
wiß rudichen {S^).
*Glarea (nach gladius) swert (13).
*Glarea v. Glare.
Glar-ea, -ia, -e, (8^, 136), clarea
(Gf.) [i. terra tenax, limosa 8^. cf. leta^
men) hd. nd. mergel. hd. mirgel (17, 4),
leyra, laym. lecni (132). lem t ton (9).
don (8). dyrr vnfruchtber crtrich (64).
erde (8, 9. nach leym &c.). czehe (19),
cley- (11) -erde, griesstein (74). gi-iez
(104, Sura.). grieß, sandecht (Fris.). lette
(10). let 0. laim (76). lett o. dah (74).
ags. cis-il (94), -al (i36). chisilinga pl.
(Gf.). gleissender sand (91).
*Glareare ii. cum glarea edißcare)
merglcn (75).
*Glaria {i. albu-go, -men, x sq!)
ey wyt (147).
*Glaria {i. oculorum vicium, i. q. glana
q. V., gramia Ki.) eyter (4).
*Glaria v. Glarea.
*Glario wintzlen (76).
*Glar-is (jJtuO^OAOYOC Gl. m.), -ona
(Ki.) est vna pars de confederatores (76).
glaris im schweitzerland (Ki.).
Glastum gewaid (126). gwaid (144).
glaustrum est qd. herba (110, 132).
*Glat-tire catulorum (i4i), -ire ^-ilare
canum (Gl. m.), cattorum der catten ge=
luyt, manwcn als en catt (147).
Glauc - edo, -itas hd. nd. geelheit
sim. gcilheit (4). gilbe (134). gilwe (69).
vol gylby (no). gclfarbkeit (76).
Glaucitare vox catulorum (Gl. m.).
mauzen, schreyen wie eine katz (Ki.).
Glaue-itas v. -edo, -oma.
Glauc-oma, -onia, -itas (Gl. m.) {cf.
glancula v. glana; claneonia) pra=
hauougi {abl. Gf. ). augenflecke (19).
ogen-vlecke (-blecke? 11), -fei (3). ein
äugen fei (4). eyu fleck (iio sim.), 0.
fei (88) in einem aug, vp dat oghe (182).
aug-mal (8), -mel (9).
Glaueus, glancus {alph. glau- 134)
(i. giluus q. V. ; color inter nigrum et
album tenens medium 4) hd. nd. gel. hd.
geele, gele, geel, gelle (i33, 152), gelb
(1, 75), geule (13). blawer (i4i). grauw
i ysen-varb (65). ags. heuui-grei (94).
glauca Aviß vff einer siten t gel (43).
Glaueus {piscis) cofna (Gf. 4, 378).
mer-uarwe (93), -farber (74) visch.
*Glaver v. Glaber.
*Glaustrum v. Glastum.
Glaux schiel- (i43), schell- (Ki. )
-kraut.
Gleba (i. frustum, durus cespes, ar-
gilla, terra tenax l conglobata) hd. chnol
GLI
GLO
GLO
265
o. scliroll (3. c/. Sm. 3, 509); erd-knoll
(91), -scholl (Fris.); ein scholl erdtrich
(64); schölle, scholl (76, ui), cloß(i25);
erden-cloß, -klotz (126). stucke (17). wase
(Gl. Marieuf.). resch (99, 107. resche ^ torf
cespes 107). hd. leyme, leym, leumen
(13). nd. lerne, leem. torß (120). weller
(8). lette (12). procli, vlg. acker-n, var.
-ern (75). scuocb (gi. 6, 410. cf. globus).
Glebare {i. terram vertere, t arare
4, t ärgere 3 ; rotundare X globare) pflu=
gen l egen (9). plucken (17). zagker
gen (8). brochen (3, 4). prochen t ern
(75). leemen t siechten (132). schlichten
(110). hd. schibelecht, scheibelich (76),
kugel-echt, -et, syn well (67), rotund
(110), ront (67, 132, 1.52), rund (66, 70,
151) machen, dicke ^senewolt maken (23).
*Glebella {cf. glabella) scheydel
mulierum (11, 19).
Gleb-eus , -ius leymick ( 19 ). lee=
mich (11).
Glebo {i. rusticus, glebra arator lingua
gallica ise) acker-man (7 &c.), -er, paw-
er, -man (74). ploegcr (i32). pfluger (110).
Glebosus scholl-ig (75), -echtig (126).
schrollig (7.5'i, alph. 7.0»»'^). vol van cley
erde (132).
*Glebra v. Glebo.
Gleehon v. Gliconus.
*Gli-care, -tare (8) irvorschin (8).
erwuschen t ervorssen (9).
*Glicelvim v. Glicerium.
*Gliceniuin wan gc'schirre (17).
*Gliceiiuni v. Glicinum.
Gliee-, glite- (16), gliste-, glisce-,
glisse-(7G\ glisto-(7), gliso- (8) -rium,
gli-seeritum (133), -celum (12),
-stenum (74) (i. denidermiii cf. gliseere;
nomen muUeris, n. amasie, quasi dulci=
eula 110, dulcedo amantis 68, dulce=
duncula 132, dulcorosa 76) hur o. mein
begier [nomen amade 74), daraus X
gliseere: lal. nd. begerunge, -inge, -te
(132). begir-ikeit (9) , -d (68, 76, iio).
liebe (8, 9) lyeb- (12), Hb- (10) -chin.
puel (glicermm 74). eyn bule (17).
sueßieheit (132). suessikeit (110). gli-
comum, -remum meinsussigkeit (74).
Glicerium giseliz (Sum. cf. polenta).
*Gli-eeus, -cerus i. terreus l -teus
i. de terra factus (76), glis (9) erd-en
(8), -eyn (9). tonen (9). doneu (8).
*Glieida itiome l confectio amara (47.
cf. glycerium ?). pionia {lat.? 24).
*Glic-inuni, -enuin(ll) {herba) muer
(11). mirrych (.19).
*Glicire anserum vox (I4i).
*Glicomiim v. Glicerium.
*Gliconu-s i,Gf.), -m (24), glic- t clit-
onium (74), clico- (Sum. v), gliga-(i3i)
-num, gleehon (Ki.), eleucon (Gf.) pul-ei
(131), -eiun (Gf.) -leye (24). pol-eia (Gf.),
-ei (Sum., Ki.), -ay (74).
*Gliffefer v. Clippifer.
*Gliganum v. Gliconus.
*Gliremum v. Glicerium.
*Glireum {jJeUicrum) pilchin (Sum.).
Glirio (/. cattus sapiens mures 66 &c.,
et pro glire 132 &e.) katze ader ratte
(17). eyn ratzenfaher (uo).
*Glirirus &c. v. Girenus.
*Gliriscipula rattenvall (i47).
*Glirotica galt, le pel du nfes (122).
DiFI- t:NB4CH GLUSSARIUM.
Glis (cf. diaglitis) rodledeke (47).
rotladeke (24). glemilin {i. nitedula 104).
murmendle (91). läppe (90. lt. lappa).
lezo (animal Gf. 2, 317). engerlinc {i.
gurgulio Sum.). bilcli (bm.). pilich o.
ratz ; tachel i letten 0. eyßen tacht (1).
tahel (3). leem; clesse (99). clette (79).
rathe [b^). ratte (22^, 79, 99). rat mus
(93). ags. egilae (i36), eglae (94) (irrig
= hd. igel Mone; vielmehr = egl thistle
Bsw.). gen. glidis throsc ((^f. 5, 265. i.
mucor ib. 4, 558). gen. gliri-s, -dis
(,Sum.) hd. ratte, rate (100), rat, ratz o.
hasel (88). pilch (102, sim. Sm. 1, 176.
Sum.) zisimus (84. cf cisimus). sisemus
(104). grewel (vmb Treut, circa Athesin);
foch t schonberg (ii4). greuU i rell=
mauß (126). gleiermuße (2jI. glires 125).
cictte t eliue (23). cleimo (Gf. 4, 558. cf.
glemilin; BM. 548). gen. glis-is, -sis
der bom holm (Gf.). tze erde (öt»). ert=
rieh (8). zeh e. (88). leim (G). leime
(100). let (88) lette (7, Sum.). tegel, mer=
gel, letten {i. gleba, labina 75). klette
(4). gen. glitis ratz; letten (64). eyn
clet (17 .sim.). distel, cle-d., d.-cleb, vlg
klette (lö). clete (Sum ). glimo der uurm
(Gf.). deflo (?Gf. 5, 124). gen. glittis («.
cicada) grillo (Gf. 4, 319, 558).
*Glis adj. V. Gliceus.
Glis-cera, -sera (74, 75, Gl. m.), -era
(75), -sara (76), -ca (147) [i. mensa ci=
batoria 76, parieti annexa 75) ain tisch
do speiß aufl stat (76). bereyter t. mit
spyß (110). eyn vette (i32), feißte (fis)
tafel vol (i32), von (^68) spysen. speyß-
(74), angelienckter t cß- (75) -tisch, t.-
lach (74). dysch, eet taiffel (i47).
Gliseere ghercn (loe). hd. nd. bege=
ren. mastin o. waschin {i. crescere 8, 9).
waciißeii (74). vvassen ; vet wesen of
werden; onwcerdigen i. indignari (147).
*Gliscerium &c. v. Glicerium.
*Glisera &c. v. Gliscera.
*Glisseus 1/. scenosus) lettig (75).
*Glistenum &c. v. Glicerium.
*Glisterizo i.'*t. clyst.?) ars drengen
(42).
*Glistorium v. Glicerium.
*Glistrumi v. Gluto.
*Glitare v. Glicare.
*Glitenes (/. guttur) kel (76). Cf.
glutia ?
*Gliterium v. Glicerium.
Gliteus V. Gliceus.
Glitosus cliuich (23).
*Glivla V. Guilla.
*Glo («'. augmento) inerung (76).
*Globa ain kugell (76). beler (77. cf.
globare).
*Globalis (i. confulsus 3) hd. kloß=
lieh, kloßlich (G), kloczig (18). kloschig
(ö''). klu.s- (4) küge- (151), kug- (66, 133,
I52),kugen- (69) -licht. kug-lig(l),-elecht
(69, 134). ehugcllot (2). clotlic (23).
*Globalus s. en clene clot {st. -ulus
23). adj. schib- t weltz-elecht (st. -alis
17).
Globare («. glomerare, globisare
g.v.)belen (10, 77). cloyßen; sammcnnen;
garn winden (19). kuglen auf-w. (64).
cloten^zamelen (23). boten mit kloetten
(147). botzen, ein spei (22^). scheyblecht-,
schobrecht-, synwel-machen (74).
*Globatilis kigelath (76).
*Globellus, t glouoUus {i. nodus qui
intruditar fuso 76) ein cleyn klotzchcn
(132). clowelin (Gf.).
Globisare {i. globare, glohis ludere
74) weltzern ( l ) der buln slahen (.17).
büßen (12). boßen o. kugeln (74). kuglen
(75). kugel machen (75), spilen (1).
gluckern (2. cf. globu-lus, -s).
*Globolis geslith (49. cf. glebare
schlichten).
Globosum kugelecht (65).
Globulus cleyn hol (8). eyn kewle=
lichin (9). kulchen (i25). cluuelin; clucli
(Gf. 4, 567. cf. sq. klucker). pl. clutiken
(85).
Globus hole (8). sunnen schin (8, 9).
ags. leoma (94), leuma (i36). hd. chugel
(1) , kugel. k. des monß gl. lune (75).
poß-k. (74). k. t coaceruatio boß (49. cf.
Sm. 1, 147, 211). kogel (7, Agr. ). kugul
(95). kugel (lune des mones 65). knie (b^).
eyn boß k. (ö^, 17), -kueH klumph (125),
-klotz (74). schibelech vt kaule (13Mrg.).
hd. klotze (18), klotz (37^, 132), kloß,
kloyß, klueß (4), klosse (i52), closse {i.
trocus 77). kloet (U). clot (23). boit=
kloit (147). bosklot (22b). klucker (2).
schusser (66, i5i). clungelin; chliuua
sim.:, scubo {i. agmen, cf. gleba; Gf.).
*Globus [i.) contractus eyn croppel
(19). glodus [i. clauus Gl. m. ) kropel
(11. St. clodus?).
*Glo-, gloc- (126, 128) -cidare gaxen
0. gluggcrcn wie ein hun (126). gagsen
(128). glucken (17, 128). clutzen (9.)
blotzen (8).
Gloci-re, -tare (galline, cerui) kluck-
en (132), -tzen (uo). glu-, ga-xen wie
eine banne (Fris.). schreien als die hyener
(110), huner (132). gatzgen (-tare sicut
gallina 76).
Gloc-, glo-torare, glottolare (i4i)
{ciconiarum) schnattern (Ki.).
*Gloculare {cf. prc.) kleperen (76).
*Glodus V. Globus.
*Glomalis simbel (7).
*Glomare v. Glomerare.
*Glom-ellus, t -us {q. v.), -ulus, -illus
[i. sirtis 74) wurteu, anspin (74). werue
(23). warue (11).
*Glomen &c. v. Glomus.
*Glomeraculum i. vasa in quibus
voluuntur glomi (66 &c. , 76, 110 &c. ).
klewlfas dor inne man das klew vmb-
windet o. -wendet (74).
Glom-erare, -irare, -are {i. globare)
hd. zu samen-, garn- (75), nd. to samede-,
te samen- (79) -winden, hd. -winten {66),
-wenden t kluwel (18), t -heften (uo),
-spenden (79). hd. sam-men, -ein (9).
gaderen (11). meren (8, 9). klungeln (8).
knoUen (i26). knoil, var. kneil machen
(75).
Glomeratio zusammennisse ( S^ ).
knoll-, kugel-ung (126).
*Glom-eron (19), -oron (11), -erum
(Gl. m. , 147) vmbe kleyd eyns hirten
(19). en vmkleet eens hierden (11).
pastoirs mantel (i47).
*Glomicellum v. Gnomon.
*Glomicellus klewlein (74). en klene
klowen (23). ducken (106).
*Glomillus v. Glomellus.
31
2(W)
OLG
♦Olonürure r. Qlomerare.
•Glomocilhiiu oyn glm-wnz (dh).
*Glomon r. G-nomon.
*Glomoron r. Glomeron.
*Glom-ulus, / -ellus (17 &c.) oyn
kUnigcln (fi). kiioulc-, kiioi-, clufjfc- liu
(75l ryii wiite-I ('21), -n infuso (^G). wirt
(17).
Qlom-us, -er, l -en (74), l -ellus
(66 &>■.) (/. (luasi adula 75; -us <j. -eris
i. nexio l adiinatiu ßlorum , g. -i id. t
circulus HO &c.) hd. klu- (5. 93), klo-
(lil), kli-ngelin [H^, 93), -ugeln. kiincel
(13). clugol t kuoil (75a''). ein clüngU"
(Fris.), kuuiliu (76), kiK'wliii du), knylin
(67\ kmu'l (^88), kugel (Ki.) fadon. kiiüli
(37-M. kmiblin (68). itiu'wling 1^115). cliwa
(i4i). ein kluwel (69, iio), kli-wcl^ (66,
134), klewi'ii (70, i.")i) gariilJ. klüweli
(95). cluwe-i (6, 110), -In (i33), -n (16,
19, 22"'>, 132). duwon (sie 99). hd. cluel,
clilewel 1^2). kli'wel (4), kleiiwel (152),
clewl (3, 74), kU'w (1, 74). clowen (8,
23). cleweu (9). kluoii (11, 79). ags.
cleuuuo (136), cleouuae (94), cliwen (94*).
gufc (iio).
Glomus in sacris crustulum kimbi
figura ex oleo coctum dicititr ^iii. lat.t
cf. Gf. 4, 404? Gl. lu. V. cimbia?).
Gloria hd. cre. rueai (18 Mrg.). lop
(8). lob (9, iio).heerlicheitoffbli.jtsehafft
(132). heriicheit (110).
Glorians ern sin 0. herlich sin (8).
Glorianter borumclich (8, 9). sehaU
lende (9).
Gloriari hd. horschen il8&c.);h. in
aller (.Twirdigkeit (65) ; ober-, vber-li. ;
hirsc-hen (17), hcrßeu (13), vber herssen
(4). vbir birßin (21). ouer liorscen t be-
romeii (23). hd. berumen, erbeben. scliaU
lin [^, 9, 15). gücnlicben (Reg. Ben.). gu=
den (2). geiduen (75. i. q. geudncnSm.i.
glorieron (68, 132). verbinden (132).
Glorificare fid. nd. hcrsch, hersebe
(133), berße (21), her (22), hd. herlicb
machen, maken. herscen (18). eren (11,
Id). loben (76). grossen (1). guoUiehön
(Gf.).
*Glorificator ein selig macher (65).
Gloriosus hd. nd. er-, her- (22), ir-
(21) -sam. hd. ersame- t fro- t wun-
(18 Mrg.). er-, ir- (17), lobe- (8), her-lich.
vol blijtschafft (132).
*Gloro-, cloros-phis (143 nac/t Apul.;
av^ gelotophyllis) iuuienfuß (143).
Glos prüder weib (1). briioderswib
(93). brüder wip (44 sim.). enes broder
wif (23). gisuige (104 sim.). geschwey
(91). manssebwester (111). \m&{v2~). gen.
gloris hd. bruder frau (8j; eyn br., eins
br. weib , briiders wyb , t flos t vetus
lignum splendens in nocte (66&c.).gschwe-
i (Fris.), -ig (i26). hd. eyn blume,
blumine {!). plum, pliied (74). gen. glos-
is, -sis lid. fule (17 &c ) , wul (9) holcz.
fiil h. das bei der nacht scheint (75).
gen. glotis /. femina fratris (67, 75, 76).
scheimendholtz bei nacht (74). ein bi'u=
ders wyb (iio), broders wijf (132) l
flos &c. (tvie 0.). bruder wyp (17 sim.).
ges\v-y (7, 17), -ey i9). blumrae (8).
*Glos v. Glossus.
Glosa (i. exposido sentencie &c.) hd.
vß-, aus- (9) -legunge, -leygunge. nd.
GLU
utleginge. aiitwort (9). giose (5'% 22).
gloze (II). bedutnisse (22).
Glos-are, -ulare vßlegen (13, 64, 110)
die ge.scliriti't (^11 Ol. gio.seren (19). l)edu-
ten (^68), l)eiiiiy<ien (132).
■''Glosarius gloserer ( 19). glozierre ( 11).
■'Glosator giosierer (68). vßleger (uo).
bediiyder 132).
Glosatus bcdut (68). beduyl (132).
glosiert (Uo).
*Glos8a f. Glossus.
*Glossa (herb(t) assenezung (19).
*Glossa ((/■. gösse, gluma) i. ligua
t toxa {an-'< coxa, aiu diecli (76).
Glossa (/. lingua 66 &c.) zungc (17).
vßlcguiig i37='. i-f. glosa).
* Glossus V. Grossus.
*Glos-sus (7, 76, Gf.), -sis l -sa (74;,
-US (8, 9, 93), glos (Gf. 6, 410), ClOS (104,
Gf.) (cf. globus, grossus) scoup {fru-
menti 104, sim. Gf.). schoub (93). scliaup
(8). stäup (seaup y 9). schab (7). aiu
scheib (76). schawb. garb, sampnet (74).
*Glosus V. Glossus. Gophus.
*Gloten V. Gluten.
Glot-orare, -tolax'e v. Gloctorare.
Glottis {aids) glutt (i40).
*Glouo (vertices) opanon-tic, -die
(Gf. 1. 80).
'■"GIduoIIus V. Globellus.
*Glouus r. Gophus.
Glub-ere , -are ( ISt» ) (cf. glu-dere,
-ere) hd. schinden, dy haut abczigen
(18'M. schehi (17). schehnen (8). hulßen
(125).
■■ Glucin-ium, -um (8) welle-sant (8),
-sauck (9).
''■Gludere (/. concutere f deirahere ex=
corticare; cf. glu-, gla-bere) klieben (76).
Gluere v. Gluo.
* Gluma tieeh ( Sum. X clunis cf.
glunis? glossa?).
Gluma gevstensprcwer, kornhulsen
(126 sim. cf. clu-ma, -nar Gl. m.).
*Glumula ags. scalu (94, i36. von
gluma Hülae. Schale?}.
*Glunes i. q. elunes q. v. cf. glutos
arsehbaeke (Ki.).
*Gluo gruen (17). Cf. glo? glouere
i. q. glubere (Gl. m.)?
Glus, l glux (Ki.), glis l glutis
(Gl. m.) ags. frecnis (94. -nes clay Bosw.).
*Glust-er l -rum rosen knöpf (76).
Gluta liauseiiblase (Ki.).
*Glutarium r. Gluttnum.
*Gluten, gloten (7) hd. nd. Hin. hd.
lyme, h'ym. ert-lin (95), -leyme (7). lyren
(9). lijm l pot erde (132). leyten l letten
(110). gleistcr (128). chleibin (i4i). zach
erd als thon erd (75)
*Gluterium( quodcunqiie combinat aliud
66 &c.) al dat ver.samelt i^i32).
*Glutes Strom (74).
Glutia drozze (Sum.). pl. (i. nates
cerebi'i) hirnbacklein (Ki.).
*Glut-imen, -iuarium, -orium (cf.
-erium) fug, zusameufuglichding (75).
*Glutinabu-lum, -m (69) (i. rethe quo
piseis 7, perdix 6", predix 76 capitur)
hd. nd. harne, hara. hd. hamm-e, -el
(piscandi 21); hamm (69, 134). visper,
varr. visehber ; per da mit man vischt ;
schlag- l vogel-netz (75). stoß- (75), rap=
hiener- (49) -garn.
GNA
Qlutlnare hd. nd. liinen. hd. zu-1.
(18); leymen (9); zu.samen-, etwaß z.- (7),
zuliaurt'-fugen, -fiegen (76), -fegen (.'')). to
lioix'-voghen (23), -vopi-n (22). gloten
(114).
Glutinatio lyinuiige (8'>). limen (79).
Glutin-osus (i. cerusio q. v.),t-eus
(110 &c.), gutinosus (22'') cam-ieh (22''),
-echt (77), -etil (22) also dat aide ber
wert (22''), alse olt ber (22^). lijniacht^
ich (68, 132,). lymliaft'tig (uo). leim- t
kläb-echtig (128).
*Glutin-osu8 , -ub(iio) vei--slindich
(132), -seldindig (uo), -schlindelieli (68).
Glutin-um est illud tenax quod fit
de gluü?ie{G(i.&c., uo &c.) ; i. fiscus in quo
glutamur l -arium quit(iuit coniungit
res (76. cf. gluterium). lijm (uo &c.). t
kalck l spyse l pro aniore die lieb (65).
'^Glutinus (i. coagulatus Gl. m.) v.
Glutinosus.
*Glutio slindinge (11).
Glu-tire, prs. -tio, -cio hd. nd. slin-
den. hd. v'-sl., -schliiiden (75); sclilin-tcn
(66), -den. schlicken (75). slicken^slurcken
(9). slucken t slynghen (22''). sluken
(23). sluchen (12). slugen (13). vor-slingen
(3), -schlingen (4). slimcn (77). swelgen
(99). giswolgin {ptc. 4).
*Glutis V. Glus.
*Glutiuarium v. Glutimen.
Glut-o, l -or (74, 75), t -osus (74, 75)
i. leccator t deuorator (66 &c.); lecator
t furiosus furator (76); catillo iq.v.);
gul-enus, -io, -us, -iardus, mansuans,
glistrum, scinedus, brudo, cepullo (74).
fraß (64, 70, uoj. vraes (132). gern man
(9). slieker, .slinder (74).
*Glutor (i. gluto 74, 75) schli- (75),
sli- (74) -cker. freßer (17, 74). cn ruser
(22^). rusche vroren erden (22''. cf. resch
gleba).
Glutorium (cf. glutimen) lyme (8^).
gall. Ic lieu ou Ten glue (Gl. m.).
Glutos V. Glunes.
Glutosus (i. gluto 74, 76, glutiiia=
bulum 132) ein fresscr (3, 4, 74).
*Gluui-es, -a (Ki.) eyn frayß (19).
Glux V. Glus.
*Gna-cisci, -sei gewynnen (74).
*Gnadiare (c/. gnarandare) gewcrff,
stewr o. loßung setzen (74).
*Giiama v. Discretio.
*Gna-mon, -men, -nicellus v. Gno=
mon.
*Gnanus v. Gnauus.
Gna-nus, -wus (b^) -rus (76), -tus
(97) (i. q. nanus cf. Gl. m. 3, 809) hd.
zwer-ch. -g (13, 76) -el (49), -chel t twer-
gel (75); quer-ch (6), -g (21), -gk (3). ge-
twercli (8''), -twerck (5), -twerg (5''),
-zwerehe (18), -zwerg (7). en dwerch
(23, 97).
^Gnarandare (st. guar. cf. gna-, gua-
diare) gewertfen, stewru, loßungen (74).
Gnaritas wyßlieit (8'').
Gnartio v. Papas.
*Gnarum (cf. Gl. m. h. v.f) v. Stigulus.
Gnarus (i. diseretus q. v., sciens &c.)
hd. Avyse, weyse (9). wis (23). wiß-, var.
wciß-haftig (64). kunn-ender t -iger, var.
kunstreicher, gelerter (65).
*Gnarus v. Gnanus.
*Gnasci v. Gnacisci.
GON
*Gnasoeoniiuin v. Nosocomium.
Gnato nascliare (Sum.).
G-natus, i gnotus (74) ein sun (no).
sune (74).
*Gnatus v. Gnanus.
Gna-uus , -nus (76) witzig (8, 9, 76).
klug (76). siielle (9). ge-schyd, var.
-scheide i be-scheider, var. -schyder (75).
*GnawTis r. Gnanus.
Gne-phosus, -tonsus v. Gnopho=
cius.
Gnoma v. Discretio.
Gnom-on, (iio &c.), t -o (74), -en,
-um, gnam-on (4, 76), -en (75;, nomon
(74), gnomicell-um , -us, -a, gnomi^
tella [(hm. 3), gnanicellus (64\glom-
on (^147), -icellum 1,66) {i. angulare 64;
vmhilicus 110, 132, 147) wiackel-ÄcZ. -Iiolcz,
-holt (13, 23), -haeck (11), -ej^sseu (3),
-meß (37a, 64, 74, 76). winchelmeß (49).
wickel hulcz (21). eyn mal meyße (6).
compast (125). iiauel (132, 147). nabel
(iioac). nagel (iio^).
*Gnophocius ( ^. erroneus) vnstetig
(3), aus gyrouagus xgnephosus(Fest.),
genophosus (129, 130), gnetonsus (Gl.
m.) i. ob.^mrus : "^vo'^mdt}^.
Gnosis wijshcit (11, 19).
Gnosocomium v. Nosocomium.
Gnosticus (*". prestigus) vor wiser (1).
*Gnot- (7 &c.), gnor- (i52i -osolitus,
gnot-, gnoth-osolitos, melius gnotiseaf=
ton (110 &c.) (^. nosce teipsum) schlemp
(piscis 7). erkenne dich selbst (74).
*Gnotus 1-. Gnatus.
*Gobi-a, -o, -us v. Gubia &c.
*Gocoria v. Cichorium.
*Goculus {auis, cf. gor-, gra-culus)
rucck (U).
*Goderdi-gum, -ngum (22*^) goder=
lin-g 1^22»^), -ck (22») ys eyn appel (22'').
Cf. geroldinga (Gl. m. 1, orgelingum,
sibeldingung.
Gofum V. Gophus.
*Golandra v. Galandra.
*Golecia {herba) tust (9). golena i.
origanum (24). toste (sum. V).
Golgata V. Galgata.
Goliardus v. Guliardus.
*Golias (m. 2}r. Br.) degen (12).
*Golinus, gil-nus l -bus (129) i. do-
lor equi inter riifuni et album (76, 129).
apftelgrauw (76).
*Golna V. Gubea.
*Golorius i. stenuus (76).
'^Golphos (i. q. gulphus Gl. m. ; gr.
aqua) golph (^12.)).
Go-, ga-, ge-mor, gomur (5**) (?".
mensura continens V sextarios 66 &c.)
maze(8b). ein mayß zu(5t'), mosse zu (6),
mas in (1) ihm, jhrhn_(5'>) i. e. jerusa=
lern, en mate in ihrlm (23). messe
das da helt tunft" sechsterin (74). ein
moß des hymmelischen brotes (9). funf=
zehen schiff (8). einpro (Gf. 3, 149). mate
van vijf eymeren (i47).
Gomorra stat (9).
Gomphus &c. V. Gumphus.
*Gomur v. Gomor.
Gongrus {piscis 110 &c. ; i. congrus
Gl. m.) gar groz al {st. al i. e. animal? 8)).
*Gonna v. Cunnus.
*Gonus (i. angelus) engel (147).
GKA
*Gophus i. corrigia qua (76), coreum
quo (3) vtuntur rustici. eyn vor rime
(3). gorphus i. coreum quo vt. r. ein
varrymeu (4). clophus (8), glosus (9)
vor ryine. glouus vn rey {sie 17). go^
phius i. ccn-rigia aut funiculus aurige
waier, weier (75). Cy. sq.; gofum Gl.
m. 3, 811?
*Gorculus V. Gorgulus.
*Gorel-lus, -us (132) [i. helcium?;
cf. ephippium) ein leit seil (68). eyn
goriel (110, 132) von einem pferd, van
eynem perde (i32). gorr-el (Hen.), -eel
(Kil.). roßkommet (Hpb.).
*Gorg-es, -os (9) cf. gurgesj strawm
l bernrig (n oder u ; 9). bern rek (8).
. Gorgon-es, -us, var. -is (7*), -ae (64)
{i. meretrices i terribilis 76) eyn gemeyii
wijff (132). g. wiber (uo). gmein wyb
(^68). scheußlich hur (75). ags. najddran
(94).
*Gorgos V. Gorges.
*Gorgulus (c/. go-, gra-culus) eyn
roeck- (132), rouch- (68), rot- [sie 110)
-vogel. gorculus (c oder u) eyn ruoch
(19).
*Gorillus, geruleus (,Sum.) cbarphe
(.Sum.). karp-ff (76), -ffe (75), -pe (3, 75),
-e (4).
•^Gorosmum {cf. corcosmus) bocks=
kraut 1F1-. i.
*Gorphus V. Gophus.
*Gosse (X d. goflfe? cf. glossa) l
coxe t clunes dioch (119).
*Gosterua v. Basterna. Gerula.
Gotia gottc- (10), got- (12) -lant.
*Gotumelicon(76), gothomel (Pap.) i.
respousio dei.
*Gouonus V. Garba.
*Gra i. sillabica buchstab der da
dein ist (74).
Gra i;. Grab-a, -atum.
*Graba grabe (8^. cf. garba).
*Graba {i. q. gra Br.) gr. i. caputlat.
(Vocc. ex quo, Gemmao). haupt (74).
*Grabator {aus gradator ?) laufflicher
(74).
Grabat-um, -us(75Mrg., gi^^-orium
(14 7), grabbatum (Sum.), strabatum {v.
lectus) {ex gra i. caput et batin i. gra-
dus Br.; i. gremium -ätum, lectus -aXuva.;
t scodicia 64 ; l. pauperum 75 ; seossa
74; tibadium? 75 Mrg.) lid. bette, bet,
o. schoß, nd. bedde t schot (22), schoet
(132), slot (23). armsch- t sicheu-pette
t schoe.s (9). betthe o. schoyße (i33).
schösse (67 , 152). scotter bedde (79).
ermel (8). betlers- (93), armer lut t toten-
(75), trage- (Sum.), siechen- (25, 64b),
loter- (91 sim.), gutz- (75 Mrg.), gautsch-
(i28) -bette, gautsche (Das.). gutsche
(Fris.).
Graccitare (anserjfwi) schnattern (kl).
*Grace-uus, -rus (6) {cf. girauitas)
alt (6). olt (23).
*Gracialis v. Gracilis.
Gracilare v. Gracillare.
Gracilen-s, -tus (c/. 557.) smael (132).
*Gracil-is,-ens, -entus daiickbar(ii()).
Graci-lis, oft l -alis, grati-lis t -alis
(151) {i. subtilis) clilain- (2), clein- (75)
-tetig. klain tagig (1). hd. cleyn-e, -licli,
-lycht (4j. klenlic (23). knelic {sie -alis
22). klein o. swanger (6). schwanger;
GRA
267
gerade {i. elegans) ; ein zarter 0. schla=
eher (75). hd. smale , smal (12). smal
(3, 11, 79). smayl (19). smaell (132).
rahn t ring (126), geschlang (Ki^.). rane
l geschmidig (65). ran (Fris.). becpieem
(68, 132). a gracili ein discantist (125).
Gracilitas klaine, rane, megere (88).
ringe l magere (126). bequeem- (i32),
bequem- (110) -heit.
*Graciliter bequemlich (i32).
*Gracil-ium, -lum (76) {instr. sutoris-
i. spacus t abita i Ucinium 75; ef.
gratillus ital. gratillo Gl. m.V) ein drot
(3). schusterdrait (75). schine {sutoris
6, 9). ain schin (76). smal sehen /8),
schene (23). eyn smale schynde (17).
Gracilla (i. gallina nutriens pullos
76. cf. Gl. m. h. V.) bruotlienn (76).
*Gracil-lare, -are (123, Ki.) l -linare
t gallicinere (75) {sonus pullorum; i.
q. gro- t ca-cillare gi. m.) krehen (5,
17, 75, 133) als eyn huue (17) , als die
hanen (75), kregen alse en hon (23).
kreen (4). krcyen (110 &c.). krewen (67).
krecheln (66 &c.). kreg-eln (74) -len (76).
gräglen (134). gacken (5). gack- (7, 69),
gag- (134), ga- (70), gaka- (1, 75) -tzen.
gaßcn {ft gcdlina 95). gaitzgen {sicut
galline 2). gaxen l glucken (Ki.). klucken
(9, 181^). bhicken (8).
*Graeillum v. Gracilium.
*Gracillus {cf. graculus ; Gl. m. v.
gracilla) ain hcher (76).
*Gracio v. Garcio.
Gra-, gla-citaregagen(Fris.), schnat=
tern (Ki.) wie ein gaiis.
*Gra-cius, -tius (125, 152), -cinus (1),
-tsa i^Gi. m. «/.?), cracius (5. w.), cartius
(? q. V.) {piscis) cresso (87). chresso
(130, Gf.). hd. kresse, kreße. kreß (74).
hd. nd. krasse, kraß (21). krosse (4).
chresling (3). rot ehr. (1). kreßling (2,
64, 76). crefl't l crabbe (132).
Gra-, cra- (75, 84, 103), (gor-, go-
qq. V.) -culus, gra-cus(i26, 128), -cillus
(q. V.), -IIUS (94, 136. cf. Dz. Wtb. 179),
-lus (94'"^) (if. sturnus23, grix75, ardea
22) hruoh (Gf.). ags. hrooc (94'''', 136).
ruoh (i3ih). rouch (84, Gf.). hd. rüch,
vuchs (87), ruhe (100), ruthe (5^), ruch
l rueeh (75 siyji.). hore-ruche (102. .sicV).
lioltzschere l reche {S^). holtscher (23).
holtstere (79). hd. nd. (109) {alio nomine
auis 8t>) marcolff. reger (22). heger (10).
hegher (22^). hd. nd. heher, häher (126,
134). beer (12). her (21). here (17). eher
(64C). hätzlen t tul (i26 sm.). lierolt (3).
echster (109). hicstre (99). thola (111).
tale (114). duoll (110). doyl l kae (132).
kauwe (i28). schrick (19). schrieck (11).
cuuut (106). Star (8, 9). specht (4).
sphecht (3). rootaert (107).
*Gracus {i. fedus) lelyck &c. (147).
Grad-ale, -uale, -■wale(l) {wechselnd
als liber u. canius unter seh.) hd. nd.
grad-al, hd. -ale (5 &c., -ale 17), -uale
(-uale 17), -ual (76), -wal (5^), -uael (132),
-ual puch (1). -uale gesangbuch (75).
stig gesang (93 Mrg.). g. des furgangs l
des zu nrniens (65).
*Gradare {anders Gl. m., Br.) vfFgene
(19). op gaen (11). zelten (75). draven
(22»').
*Gradarium (^. graduum series Gl. m.)
geseyte (8, 9).
34 *
2()8
(U^A
Qradarius hd. »fit- 1,7) , zolt- (69);
/i-l(l-, nd. ti'ld -cner. hd. zclt-noi-, -er,
stzfldor ^3\ zi'hior, zoUor (18. 126). nd.
tcMcr. /.fliiiMi plifi-t (8). c-olden pfert
(It;.
Qradatim hd. nd. ende-, hd. end-lieh,
-lioluii, likcn. cnlich (18"). ciitillingon
(8''). allinslingho (lOfi). .sitlicluMi (7). ziK
lig o. gfsrliicksain (8). laiicsiun l saiifft
imidig (.18 Mrg.). von stuftVl zu Staffel
(i 10). van trappe tzo trappe (132).
Oradi gan (7, 2?>, üt). gaon f goon
(.')j. /m/. goon, gayn (i33),_gon ifi), gen,
gone (19), genen (21). scritli (77).
*Gradiare stapftolmachcn , stiogauf=
vnclabgoon {'\\.
*Gradiari v. Gegradiare.
*Gradi-pes, -pus, girapidis (IG) {aua
bradipvis; (/. alietus, tarda, assida)
stocaro (i:!i>, Of.). stock-aer (74), -are
(7.5). sto(J-falcke (5''), -falck (8, 16). stos
valke (9). drappo (ii3). drappc (7). drapp
(74). trappe (4, 75). trapp (68, iio). trap=
ganß (132).
*Gradius (piscis, i. turonilla, cf.
gracius) gnind-ila (i3o), -olla (87). zei-
ter, hantioß (74. cf. gradarius).
Gradiuus {a gradin quod est vibra=^
tio haste Br.) des swerts of speers schud=
dyngo (147).
*Grado grat, vischgrat (74).
Graduale r. Gradale.
Gradum facere stutztzen holden o.
machon (12.5).
Gradus oyn trap an eyner stige l
statlVl (18). trap (i32). hd. nd. trappe,
treppe, hd. trepp, drappe (10), drap,
drepe t stafel (13); trippel (77), stapfei
(64b), .Staffel, stiege (66), stige (iss),
stieg (64'^', 134), Stege, sthegge (schegge?
21), steeg, Steck (7). grad t stich (22'').
ganck (HO, 132). spale (74, 125). sproßt
spriissel (74).
*Gradwale r. Gradale.
*Grafasium (i. crebersia) nolleholtz
(74. cf. Kr. 2, 20b).
*Grafera {aus lasera?) maisterwurz
(87, 146).
*Graffanus v. Pugillar.
*Graflf-us, -o, -ium v. Grifo.
*Gragäs r. Gargus.
Grajugena chriehburtiger (Gf.).
Gralega >-. Galega.
*Gral-lus, -us r. Graeulus.
*Gralus (cf. Gl. m. h. v. & v. grada=
lus. Dz. wtb. 64 7 sq.) gral (22'', 74) ys
eyn ghelogen dyiick cuit e^'n koning sy
dar de lüde leven in vrolicheyt wente
an de jiingesten dach i22'').
Gra-ma, -mma, -uia (8.X-pliia)puch=
Stab 175). buoiistabe t schrifft (8, 9). ge-
schrifft i64). grama i. lat. littera t de-
scripta carta; leno, leccator i luxuriosus
(76).
*Gramaeula v. Cremaeula.
*Gramandrea v. Chamaedrys.
*Gramaria v. Cremaeula.
*Gra-, gram- {ax.m.fniavyxs^i. piscis
sine, sqiiamis; i. Cancer Gl. m. aus gam-
marus, -barus) schaid (1, 3). Cf. allosa,
asella, glanus, silurus, gamarus.
Gra-, gram-matica hd. nd. ein
kunst des latins. lid. der latein (1, 3, 4),
des lat-ines, -eins, -eines (67), -ens (i33),
GRA
(ItM- buchstabon («!», v.w), rocht reden o.
schreiben (»n. gramarie (!)!))■
Gra-, gram-maticuB latein-chünner
(3), -ohniiuor (/) roder (1). oyn latin-
kunner (23), -koii.stigor (ö). eyner der
do kan I. (17). ein kun.stiger («2, 64) der
buchstalxMi vnd der diction (64). oyn
rodo inoy.stor w')''). rod lert-r t 1. der red
vnd Holiroibung (75). eyn gramaticus (9i).
*Gramatum [anders Gl. m. f. gam-
madiumi oyn bficli .scliancke (19). buet-
stap (liuocsiapV 11. cf. afiricana?).
Gram-en, -ina (94») A</. »j.-/. gras, gros
(11). hd. graß, graße (7, 133), graesch
(lU), graischo (19). ags. quicao (i36),
cwice (94''i|.
Gramia, gew. pl. -ie ((;/. glana &c.)
grock (74). grapon, groipen, grocken,
groiclion, groing (Popowitsch, cf. Hm. 2,
107). ziger in augoii (126). augen-ziegor
t -kotz t -butzon (Das.), -putzen (111),
-buttor (Ki. &c.), -citor t -inazer (Pop.),
-käse (Fr.), mazol (Pop.). wett. matzer
m. eckendt der ogon (Chytr.).
Graminare hd. grasen (8,64), be-gr.
(9), graßon (17), weyden.
*Graminarium v. Cartilium.
*Gramis birecta {cf. gramen) ags.
cwice (94^^).
*Gramitum {aus gratuitum) gots
gnadungo (63).
Gramma &c. v. Grama &c.
*Grammaschi boUischier, spengel=
werck vnd grainmasche (Hen. cf. bellet^
schier Fr. 1, 80''. grameisch Sm. 2, 1O8,
Gth. Wtb. 2, 425. J.ie?' 2/;eW. grammaschon
= gamaschon pl.).
*Grammula v. Cremaeula.
*Gramus grion machor (6).
Grana pl. v. Granum.
Grana i. glabella(i47, Br.). scheydel
op den hoifde (147).
Granare kurnen (19, 110). koernen
(23). körn treschen (68), dersschen (132).
myt coorn vervullen i. ingranare (U7).
Granariu-m, -s (i. horreum 66 &c.,
ordeum 76) Arf. sphei-(3), spei-, spy-cher.
hd. (21) nd. spiker. spy-, spi-ger (13), -cker
(19, 77), -ehe! (7), -saer (1. cf. Sm. 3, 578).
schewne (3,4). schuer (68, 110, 132). schür
(6). hd. nd. körn-, koren- (i4i) -hus sim.
körne husch (10). korn-poden (74),
-geboens (132), -käst ( 74, 9i ), -kästen
(Fris.), -schütte (112). korren hauß (4).
ere t büß des kornlins (7). traydpoden
(111). käst (74).
Granarius ein korukauft'er (110).
*Granator kastner (74).
Granatus grouat (64^). granetlin (64«).
*Gran-cia, -tia {aus braneia X
guaneia? i.faux piscis) kyve, de vedder
yn des visches wanghe (22''). flasohen
{i. q. floscben &c. .Sm. 1, 594) am lisch
(75).
*Grande-a, -s (74) {cf. gratia; anders
Gl. m.) roßniiiicz (9, 74).
*Grandefus v. Grandeuus.
*Grandere r. Grandinare.
*Grandes v. Grandea.
Grandescere groiß werden (10).
Grandeuitas gros- i al-heyt (18).
vieiitlich l groß alters (75).
Grande-uus, -fus hd. groß- sim.,
graß- (1) -alt f)''). -altig (1 &c.), -aldig.
GRA
grot- (23), got- (22) -oldich. alte (8'').
lat (79). hd. gare (10), gar, vast alt. eyn
lat man (o.s, i;t2).
Grandiloquus hd. oyn groß-, großer
(7),groiß-sprechor, -spreche (3), -sprechen
(76). nd. au grot sprekor. gros sprechig
(4). ein hart rodor (110). eyner der do
grab ritte (17. i. e. grob redet).
Grand-inare, t -ere (7.5) hd. nd.
hag-elon, -eilen (19), -glen (99). Helen
(100). sloißen (10). schauworn (75).
*Grandin-eus, -osus (112) hagel-ich
(11), -bafflig (112).
Grandis hd. groß, groiße (10), gras
(1). grot (9'j). groit, michel (147). gr.
conpar groß werden (12).
Grandisonus hochlutend (110). hoich
van geluvt (i:i2).
Grandiusculus etwaß groß (68). wat
grOOS (132).
Grando hd. tut. hage-1, -In (i5i). hael
(18). hayl (5''). hale (21). höeR schawer
(4). piß, var. pis, schaur, wan es stein-
elt, varr. -let, -leit (75). kj'sel (12). kys-
eln (66, 151), -el (69, 70, 134), -sei (67,
133, 152).
*Graneo v. Ganeo.
*Granerium {cf. graneum ; awrfers
Gl. m.) schaitol, hohe (74).
Grane-re, -scere coern hebn of uyt^
schicken ('147).
*Graneum v. Cranium.
Grangia grenitz {i. confinium) o.
muiiichhofe (74).
Granica chornstadel (Gf).
*Granigena (X grancia? q. v.) eyn
kyme (19).
*Granimala v. Cremaeula.
*Granipalacium v. Aquisgranum.
Granitarius gall. grangier (122).
Grano graue (11. cf. Goth. wtb. 3, 427).
*Granobata {i. cella-ria, -trix) kell-
erin, -nerin (74).
*Grantia v. Grancia.
Granum hd. nrZ. koru, coern (11, 147),
chorin (104), chorn (I4i).
* Grana cinctorum v. Granum tinc=
torium.
Granum gnidium (cf. coecum gn.)
kellerhals, zeiland (143).
Gr. iuniperi rcgholter berr (93).
Gr. milii senffsayd (19).
Grana paradisi pariß-korner (74),
-korner (i43).
Gran-um, -a (47, 85, 153), -ula (24)
solis mor-binczen (9), -hirs (93). sunnen-
crud (24, 47). körn (85). Steinbrech (153).
* Granum tin^torium, granacincto^
rum (74) sitichkorn (74). scharlachgrän,
7il. schaerlakengreyne (143).
Graphia (« scriptura 76 &c. cf. grama)
schrifft (68, 132). gescliriftt (110).
*Graphicus {i. scriptor 76) schriber
(8). schrej'bor (9). meisterlich, künstlich
gemacht (kl).
Graph-ium, -rum (9),gaffium {alph.
gra- 79) (i- scriptorium l officium scripture)
hd. scribe- sim. schrip- (i33), schreib-,
schriber- (7), nd. scriuel-oret. schreybe
stul (9). schreyb-pret (134), -prett t -ampt
(74), -gerethe (4). schrib stul o. mcssir
(8j. griffel (110, 132). feder 132). greffie
(99). griffe (79).
GRA
Graphius griffel (9, 68).
*Graphon v. Graphus.
*Graphruin v. Graphium.
*Qraph-us, t -on {i. stilus 76) griflfell
(132). schrifft (8).
*Grasera(oMsla8er ?) maisterwrtz (s?).
*Grassanto (i. preda st. -o, cf. gras=
sator i. miles crudeliter agens 76) eyn
rauber (7).
Gra- (X era- q. v.), gre- (79), gri-
(alph. gra- 8^) -ssari groslich zu streyte
geen (9). zu strite gcu (8). morden (no
&c.). wreit (79), wret (99), breit (8'*),
hd. nd. vet (Mss. mog.) , fest (7), feisset
(6), feist (21) machen, makcn; anfechten.
hd. dobin sim. nd. doucn. raßlen (126).
""Grassere zulegen, badmeii (74. cf. Gr.
Wtb. 1, 1075).
*Grassetuni v. Crassetum.
*Gratan-atum, -ticum (9) grot (8, 9).
Grata-, grate- (9) -nter genemme^
lieh (8). taugnemlich (9).
*Gratanticum v. Gratanatum.
Gratare v. Sealpere. Scabere.
Gratari (^. gratulari) daucken (68,
132). verblydeii (132).
* Grate v. Gratis.
Grate danck (110). d.-barlich (110),
-berlich (68, 132), -nemlich 0. gnemlicn
(74).
*Gratenter v. Gratanter.
Grates hd. nd. danck, dang (p^^),
dancksamkeyt (7, 75). dang Ion (6).
Gratia hd. nd. genadc, genode (77,
151 ) , gnade , danck. hd. dang, hude
(77). gnode (6). gnod (18). dancklob &c. ;
gr. tui dinent halb ; gr. vestri vmb
vwer-ent, -nt willen (65). gratiarum actio
danck-berkeit (7.'')), -barkeit mit lob (63).
gr. aetiones hoch Ion (8).
*Gratia rosmynte (85). gr. dei, l gra=
tiola (143) (herba, cf. grandea) gotes
gnad i rosenminte (47). rosminthe (24).
wild aurin (i43).
*Gratiana {herba) hemera (Gf.).
*Gratialis v. Graeilis.
*Gratiari hd. nd. dancken.
Graticula (141, Gl. m. st. erat.) rost
(121, Sum.). hurt (Sum.). hurd (86).
Gratificare, -ri [mitunter untersch.)
hd. nd. danck-en, -e geben (17), -samen
(18), -bar sin (iio), -barkeit sagen (75),
-elich doen l verblyden (132). vrowen
(68). hd. geneme (7), an-g. machen, an
name maken (23).
Gratillus v. Gracilium.
Gratiola v. Gratia.
Gratiositas gnadrichkeit (65).
Gratiosus hd. nd. gnedig. hd. gene-
dig, gnad-ich (1), -rieh (65). lyefftalich
(132). angenem (iio).
Grat-is, l -e, t -uito (76) hd. vmb-
susten (75) , -sus (6) , -suß (21) , -sust,
-SÜSt (4), -SUnst (67, 69, 76, 134), -SOSt
(133). vmme-sost (8), -sens (22^). gantz
vmb sust (49). hd. v'geb-is (ö**), -es, -eß
(18 Mrg., 67), -ens, -en (21), -ene (95). zu
virgebens (19). to vergheues (11). te
verghefs (99). v'geffs (132). vorgheues
(23).
* Gratis v Grates.
Gratitare (anserum Gl. m.) chrauuon
(Gf.). schnattern t gackern (Ki.).
GRA
Grat-itudo, -uitas (75, Gl. m.), -uido
(1) anneme- (fy^), anmemi- (18. cf. gra=
tus), genam- (1), genemsam- (75), be^
queme- (19), danckbar- (110 sim.) -keit.
bequeemheit (11).
*Gratius &e. v. Gracius.
*Gratui-do, -tas v. Gratitudo.
*Gratuito v. Gratis.
*Gratuit-um, -a (9 Anh.), gramitum
(q. V.) genadunge gotis (9 Anh.). geneme
i gots gnadunge (15). vnverdinglich be=
gnadung i angenem got (65).
Gratmtus danckeneme (17).
Gratulamen vreude ( 11 , 19 , 68 ).
freuwuiig (110). eynn verblydinge (132).
Gratulari {i. letari t gratias agere)
frauwen l dancken (8). frewen (9, 4).
dincken (9). blyde 0. frewelich {sie 19).
v'-vrouden (99), -bilden of vrolich war=
den (11).
Gratus hd. nd. ge-, an-neme. hd. ä-
(5'', 8b, 79), a- (13), ange-, tang- (9)
-neme; ge-nem, -nam (i34), -nam (1).
an-memick (18), -myne (8). danckber
(64 sim.). tucwerdich (22^*).
* Grauamen (*. grauitas; damiium
sim. Gl. in.) swereheyd (19). zwaerheit
(11).
Grau-are, oft l -idare sweren (75).
hd. nd. be-sw., -swaren ( 23 ), -swerren
(21). vberlasten (10). bekumeren (9).
vßmergeln {seruum labore 65).
*Grau-atellus, -astellus l -istellus
(Ki.), -ascellus {i. aliqiiandum grauis Gl.
m.), -escelus (17 &c.)swer alt man(17&c.).
Grauedo beswereit (5^). swarhait
(3). knusel l pfnusel (i26).
*Grauia {anders Gl. m.) v. Grama.
*Grauia i. gratuita t mulier pregnans
(76).
*Grauia {auis, i. larus, vanellus ; st.
gauia q. cf.) gehaupter geifitz, seegall,
mcw (112).
*Grauicen einbassiste(i25). C^. grauis
vox nider stym (65).
Grauida hd. nd. swanger. eyn sw.
frauwe (7). swang (21). swariger (22. X
grauidus). bit kinde (99). gr. mulier
swanger wip (6). gr. facta schwanger
von iungen kinden (110). schwer mit
kynd gemacht (68). swaer van kynde
gemaicht (132). groß mit fleisch (65).
Grauidare, -ri (1) {cf. grauare) hd.
nd. bcsweren. bswerin (.5). beswaren (23,
132). swanger werden (1, 8, 9).
Grauidus hd. swer-ig, -lieh, swar-ig
(1), -ich (23). swaerlich (132). schwer (76).
*Grauigena {i. al. habens graues ge-
nas t pinguis in facie 66 &c., 76) groß
vnd schönes angesicht (75). der groß
wangen hat (68, 110). die groisse w.
halt (132). proltz-scheter, -eter (74).
Grauis swar (1, 23). swaer (11, 132).
hd. swcre, swer, schwer, last-ich (i32),
-ig (110), -lieh (68). volstantafftich (132).
Grauistelus v. Grauatellus.
Grauitas /«(7. swerkeit (i33), schwer=
heit; be-schw. (66), -schwerikait (i34).
gedighen (100). gidigani (Gf.).
*Graula ( i. cornicula, vor gralus )
ags. eye (94=1).
*Graustra de dinc draget (79).
GRE
269
Greca criesch (17).
*Grecanica v. Vrtiea.
Grec-ari, -issari, -iscari krie-chisch,
-seh reden (65).
Grecia hd. kriechen-, krichen- (5),
greken- (ö^, 23, 132), criesch- (17), kriß-
(21) -lant.
*Greeissari &c. v. Grecari.
Greeum cricsche {lingwa 5).
Grec-us, -os (.'ii») hd. eyn kryech,
kryecher, kriche (.5), krische (5^), kri=
ßer (21), vyß greken (i32). criesch (17).
einer vß criechen (68), cr.-landt (110).
greker (23). grik (99).
*Gredari tziren (23).
*Gredi gan (23).
*Greganega v. Vrtiea.
Gregare {sed non in simplici) sam-
hd. -ein, -mein, -men, nd. -enen. verga=
deren (132).
*Gregaria ( i. bercaria Gl. m. ) v.
Wanna.
Gregarius {i. seno- t mar-scaldus
81) marscalc ( 8I ). ainschiltiger (Sum.).
eyn schildig (8, 9), zwey schiltiger (6)
ritter. en twc schildich riddere (23).
slechthund (canis 125).
Gregatim hd. nd. samme-, same-, hd.
sam-, samen- (110), semme- (7), seme-
(17), sein- (18), sammic- i semmenc- (65)
-lieh, -liken. te- (79), zu-samene (8, 9,
79), -sammen (8*^). to zamen (11). zo ga^
der (132). schare-cht, -t (110).
*Gregor-are, -izare, -isare wachen
(9 &c.).
*Greifo v. Grifo.
*Grellus v. Grillus.
*Grema v. Crema.
Gremiare ( Br., i. in gremio accipere
t locare w, &c.) in den schoyß (5), schoßen
(18), schot (23) nemen. vfiF die schoß
(110), in die seh. (68, 75), vp die schoes
(132) setzen, nemen (75). ent- (19;, ont-
(11) -huden.
='=Gremiosus schoyßick (19). schoetich
(11).
*Gremivim v. Cre-mium, -nium.
Gremium {i. sinu-s, -ml)Af/. schoß,
schoßs (1), schos, schoyß, schoyße (i33),
schoes (132), schoeße (12), schose (67,
152). scoet (79). schot (23). gern (18).
geren; griffen {i. cremium 75). busem
(9, 75). kisidilla (Gf.).
*Gremperia v. Penestica.
Gren-o (Sum.), -ones {cf. grano)
gran-i (i3o), -e (sum.).
*Grepita {i. cotturnus, aus crepida)
filtzschuch (75).
*Gresolocamia v. Crisola.
*Gressari v. Grassari.
*Gre-, gres- (4) -somen {i. germ-
inare 74, -en 3, 4, inicium floris 4,
vicium/. sie 3) bluthe (3). bluet (4).
pluen (74).
Gressio gade-m o. -n (75).
*Gressomen v. Gresomen.
Gressus ganck (4). geng (38). scbrit
) schriet {^^ ■*"■ ^ .«r-rit ('.strit? 12V
trijt (18 Mrg.).
(10). schriet (13 &c.). scrit (strit? 12).
Gressutus ( i. pedester Gl. m. ) groß
füessig mensch l wijtcr schrijter (75).
Grex hd. nd. schar, hd. eyn schare
schaffe sim., kleiner tier (64). ein huff
270
(;ro
o. ein scbiir vol viel» (\ia). oyn houflf
scImi'flV cyii kuiKlo üiluu-ffen oitgeysson
(\3i). nd. vUiUlc (JOt! &o.). IhI. jjjliutt (I2(i).
luTclo (-!.). luTt (5». fylu' (1\)). VC (11).
♦Qi-icena c. Girancia.
Qryfnlco gii ytlalrk (:i).
Grif-o, -es, -fo, -fiis, gi'iph-o, -es,
greil'o ('ih. gi'aff-o l -us (■'>''), -ium (,Hi>)
htl. j;riff-o (, !':i ) , -o; t,n-yeff (;")''), gryf,
gri-iff. nd. grifc (23), grijp (132), vogeU
grijji (11). giffp ((Ulimal b'>).
*Gry-, / gro- (Nmn.. Popow.) -gallus,
uragen / capi'icalca (Nmn.) grygi'l- (v.a.
1G18 1. grügol- f spil- vi-to ), krugcl-, gurgel-,
spill-, riet-, aiier- &c. (^Nmn.) -hau. birk-,
berg-, halb-, inoos-, schild-, spiel-lmn
(Pop.V
Grillat grilhis (i32. (;i. iii.\
*Grillio &c. r. Grill-o, -us.
*Grill-o, -io (74, 75 rar.) (t. rusticus
regime citrnon ftuum 7t, 76, aus gillo?)
wtigenkneclit i7.5\ funntm ^'t).
Grill-US, -is (Gf. ), -io, -aus (76),
grellus [V21) heiin-o (Gf.) , -e (loo), -en
(73), -cl (75, iio), -elin (6, 40), -eichen
(8^), -amiu'h (95). heumu-gg, var. -ck
(64). hoiineunuig t nmheiinen (i26). mu=
cheim-o (127 Gf.), -c (9ö). much-aheim i
-eim (93), -ime (104). muh- i KU*. ) imi-
(76, 128), nuK-k- (Fris. ), hauß- f feld-
(128) -heim, liermel-chin (19, 133), -keu
(11, 182), -yiig (152). harmeliu (63). weseU
ken ( 132). /1(1. grill, gril, grill-cn, -igin (7).
*Griiinire schryeu i gi"i-, var. grei-
nen als die sauw o. schwine (75).
*Gripes suum, suum-ganti, -kandi,
sunkanti {C.f. 4, S79).
*Grypos der eine krumme nasen hatt
(88 ).
*Grippa (gemis nauis Gl. m.) v. Parrus.
Gripus homoedich &c'. (i47).
Gripli-es, -o v. Grifo.
*Gris-are, -sare (75) hd. grae, graw
maelu'ii. grauferben (75).
*Grised-a, -o f. Grisicies.
*Gris-eus, -ius, -icolor (i47), criseus
(Gf.) {i. einereus </. v. 125) hd. nd. grawc,
graw. hd. grau (5'>), grauw, grabe, gra
t gris (22). graevarwich (147). grisius
pannus gro tuch (G).
*Gris-icies, -edo, -eda hd. graw-,
grab- 1^1. (it;)- '^^^^y- (133), gra-, gro- (6)
-lieit. grawicheit (23). grau färbe (75).
*Grisivis &c. v. Griseus.
*Grisolocanna v. Crisola.
*Grissare v. Grisare.
*Grissari r. Grassari.
*Grix V. Graculus.
*Grobianus biior, bauer (74).
*Grocallare r. Glacorare.
Groecire krähen [coruorum Ki.).
*Grocitare coruonun (123).
*GrofFus V. Fumphus.
*Grosax i-. Grossius.
Grossare (/. rudere 75. cf. tiranni^
zare) hd. grop, grob, grab, groß, gros,
grof (23, 132) machen, maken. gröblich
baren o. thun o. leben (75).
Grossarius gros schriber (93).
Grossi-tas, -tudo, -eies hd. grob-,
grop-, grab- v^l), grof- i,23, 132), größ-
tes) -heit. grobe- (5'>), grob- (i33), grabe-
(17) -keit. groß tuheid (17).
G RU
Gro-ssius, i -sax (19), l -tax (11) eyn
koiher (li)). en kokor (11).
Gros8ulariagr()s.-^cl-,krauael-,krauß-,
klostcr-bccr, .staclidorii ^143).
Grossus, glossus (9) shst. adj. {i.
corpulentus 7. c/.tßcus inimatura aa &c.;
f. ivimdlure inhabiles iir., ßci imm. et
niabiles 76 ar/ tv/ert(/?<?/i) feigen die noch
nit /citig .sein l die er.sten (igen dy
abfallen; a<lj. kopisch, rhj. knebiselien
(7.^1). erste wyg(' i^glossus 9). erst wylie
(8). vnzytig figen (iiosm ). onrijpe vigen
(182). veygen knod (1). bitteruiga; proz
(Of.). eyn groß t eyn grab t eyn fige
(17). //(/. eyn große, gro.sche [moneta 5'*, 9).
en grosse (22''), krosse (22'">, 23), groet
(11, 97). si'hreekenberger (gr. nouu.s
sn.voni(:us 109). grasch (Kj). a('j ■ hd. groWi
(19, 133), groß, grosse (152), grop, grob,
groff (13). grof (23, 132). leibig (74). gr.
nasus ein groß grob kolbete nasc (65).
*Grotax v. Grossius.
*Gru-aria l -ina (143), -inaria (Ki.)
(herba) storckenschnabel (i43).
Gruellum gorte (147). gall. gruel (122).
Gruere vi ;gruit grus 123, 14 1. gr.
YSpavi'Cs'.v Ol. m.) grumen, ruffeu als dy
kr cell (18''). sich scharen zu zamlen {vt
grue.s S8).
Gruere glicli machen (6). ghelijk
maken (23).
*Grugas v. Gymnas.
*Gruin-a, -aria i-. Gruaria.
*Gruinale (herba) klein gottesgenad
(143).
Gru-, grum- (68) -mare i. e(juitare
(147, Br.), dirigere t tumere (Br.), cwnulare
(110 &c.). haften (6 8, 110). hoepen (i32).
riden (147. au.s equitare mis.'iv.).
*Grumere {porcorum, t/.grun-, grin-
nire) greinen (76).
*Grumniare v. Grumare.
Gru-, gTum-mulus schoUele t klotzle
(126). werf t hofstede (81).
Gru-, grum-mus (^i. cumulus terre)
wal (11, 19). schußreyn (,19). huff (,110).
hoep (132). puhel (74). grumus salis
eyn grutzen saltz (i26).
Grund-a, -o (12 Mig.J eyn trupce
(trupteV) in tecto (12 Mrg.). drop-pe (19),
-e (li). druppe l hase (23. cf. Goth. wtb.
1, 105). wettertach (Ki^..).
Grunn-, grün-, grund-ire, grurmare
(19) grunczfii \fi, 9). grinen (99). gr. als
swin (110), eyn suw (68). grans-on (Gf.),
-en (11, 19). ropen als vercken (132).
ruchlen wie ein schwein (126).
Grunnitus grauoth, -ug, kherrin &c.
(Gf. 4, 327, 462 sq ). das ruchein (^fhs. &c.).
das grummen 0. ruchlen der schwein
(115). grimmiger (Sum.).
*Grunnus (cf. grunum &e. Gl. m.)
grans (Sum.).
Grus krie (93). kry (126). nd. krane,
kraen (]32j, krön (22). hd. chranih (104
sini,.), ehrenich (1), kran-ich, -ch, -ge, -g
(21). kaug (13). kreuch (95). santuuerf,
pifleoz (Gf.).
j Grusus ruw (147).
*Grutarius [i. pigment- l magari-
arius) gruzere (Gf. 4, 344).
Guita flösse, holz-fl. (Ki.).
*Grutinosus kunig als altes pier wirt
(74).
GUI
*Guadarella v. Datisca.
Quadia (c/. .«</.) selnildige aufsetzuug ;
gewonlicit; gelayt (74).
Guadiare (X guardare) geleyten
(74).
Guaiacum r. Gaiatum.
*Guarandare stewrn, gewerffen (74).
*Guarda8ida (cf. (!i. m. v. cadarfreda)
en aide gewuente (147).
Guardi-a, -um g(dayte (74).
*Gub-ea, l -io (74), -ia, -ba l -bea
(75), -a, -gobia, golna (v. iiaiub.) (cf.
cobia) hd. nd. plo-, ple- (v. Hamb.), hd.
plo- (3), plu-tze. plotz (74). blotz (7).
l)lo.sse (23). jiletzgen (76). wißfi.sch (75).
witinc (gobia 68, i07, 110, 132). grimpe
(gobia 11). grcmpe (gubea 19). gruiufel
(gubia 110, i;i2). gouy igubiaen). gobio
{t gubio &c. i. copto 74 ) groppo (87,
Sm. 2, 116). gropp (,74, 93). meergropp {t
-ius Ki.). cnres.so, longinna, guua, cub
lioubit (Gf.). kaulhaupt, kopput, dolb
(74). gobie (08). ain kleiner visch (76).
gubio i. q. cubio (74. v. carabusj strutze
;struth(77).gob-,gub-eus,-iu8,gubenu3
ib^) hd. stintz, stinczc, dincze (5), steintz
(18). hd. (12) nd. stuit. spyer- (19), smer-
(8*^), grund- (125 Mrg.) -ling. spierinck
(68, 107, 110, 132. cf. spirinehus). krasse
(4). kreßling 0. lagine (9i. (f. longinna).
steinbiza (Gf.). gob (i26). sobinus stynt
(v. Hamb.). gobitis (t. </. -io, -ius) grundel
(Ki.).
*Gubella v. Cupella.
*Gubenus v. Gubea.
Gubernaculum steur (1). stur (5^).
sture-geczau (12), -rüder (7). ruodel (19).
stur-r. (80). rudel (3, 4). eyn roder van
dem scheppe (i32). roeder (11). rodre
(99). hd. nd. mast-, mas- (22), maß- (69,
110), segcl- {<6) -bom, Äc/.baum sim.. -buame
(133). beschirnniis.se (S, 9). beschervng
(13). regerung i,17). rithtunga {pl. I4i).
Gubernare behutten (1). beschermen
(13). beschirmen i meystern (8, 9). be=
rigten (99). regern (17). stiren i scheff=
regiern (77). sturen (22'').
Gubernatio beschirmunge (8). vor=
steunge (9).
Gubern-ator, -io, -eta schirmer (17).
be-sch. [S, 17). beschir- (9), Ärf. wd. stur-,
hd. stur- (5''), stuer- (17), sture-, stewr-
(1, 74), scliiiF-man. sture meynster (7).
regierer (110). ags. steor-a -io, -man
-ator (94^).
* Gubia &c. v. Gubea.
*Gubrunes v. Crabro.
*Gucius V. Cueius.
*Gueulus V. Cueulus.
Guelcus V. Limus.
Guerra i\ Gwrerra.
*Guerrosus krieg - , zanck - ischer,
haderhafftiger (74).
*GufFala {cf. viiula) i. quod imminet
gutturi (76). howg (9). hang (8).
*Gugulla V. Cueulla.
*Gugulo &c. V. Curgulio.
*Gugulus V. Cueulus.
*Guila (/. bulla) blätara, platra (Gf.).
*Guilla, gUvla (120) slunt (120, I2i,
Sum., Gf.).
Guilla i. metula lusoria gall. quille
(Gl. m.).
Guina v. Guua.
GUM
Gula hd. nd. vras. hd. fraß, frayß.
over vrat (22''). hd. fraßheit (75), fras=
sikeit (76), freßery , veraßerie (10),
u'esserige (G). gytzikcit (uo). gyricheit
ofF die straisse in dem halß (i32). straite,
strate (14?). strote (i09). kele (11), 147).
khel (V071 guilla unterteil. Sum.). keel (11).
gyl (109). gycl t sinnt (7-1). der schlung
(114). schluntdarn (i. giirgulio 93). crop
(79). vorder halß (64). das v. am h. (91).
Gul-anus, -osus frassig (7.5).
Gulbium v. Gulviiim.
*Gulenus fressiger (74).
*Gulg-or, -ur ((/. culpar) frauenhund-
lein o. prack (74).
*Gu- (71, 7(>), go- {v.T. &c.) -liardus i.
leccator, qu. ardens hi gula (76). fressi=
ger (74).
*Gulio fraß (74, 75). fressiger (74).
*Gulla hundis cille (9. st. h.-tille).
Gullus V. Gulus.
*Gulonus ein fresser (4).
Gulositas halß, var. halßfressigkeit
l, gytig- i gyrig-keit (es), frasscrey i
fraßheit (75). gulsicheit (i09).
Gulosus [i. vorax, epieurus) geitig
(1, I4i). gytich of esicli (132). gytzig
?iio). hd. freßig, l hals-fr. (6.5). fresich
(18). freyßyg (l32). vrazicli (79). vratzieh
(231. vraetich (22 &c.). vraet (? 11). ein
u'os (6). fresser (3). ])auchfiiller (7,5).
schleckhafFtig (135).
*Gul-viuiii, -bium (dl. m. cf. Dz. Wtb.
189 .s(7.) noila (Gl. Cass.).
Gul-us, -lus (Gl. m.) scheep dat ront
is (147).
*Gulus fressiger (74).
*Guina V. Guua.
*Guina i. lucta l pugna t liquor de
arhoribus (76).
*Guin-a, -ba v. Gatnba.
*Gunibustio v. Gymbustio.
*Guinen v. Gummi.
*Gume-, gumen- (76) -tarium (/.
manutergiuiQ) hanttuch (75). ain haud
zwechel (76).
Gum-mi, -ma, -mum, -i l -&, t -us
(76), cummi {q. i\), gumen (127, Pap.)
{i. resina, bdellium, sagana 1) bovii^
getröife (93). drupil (118). fluiß ab arbo-
rihus (21). tlioz (i3i). clare floz von dem
bäum harcz (5). fliet (127, Gf.). phliet l
fliod .s-m. (Gf. 3, 36o). fliedem (105). hd.
harcz. kirß-h, (8). kirscharcz (9). clare
(10 &c.). dar (23). clayr (13). katzen
clare Hinsehe l giunme l giu-kauch (19).
hd. katzen-, nd. katten-golt. Ar?, gumni-y,
-e. goinme (132). eleber (100). clebber
(99). clibber (106). cleuer {quod fluit de
arbore 24). dibber (sie 79). clybe (125).
gummi arabicum phlumenzar (sum. v.
cf. amala). gummi (ö^). g. cedri i. g.
tuniperi {sie 24). wizholundern (,Sum. v).
*Gunipha {i. pars i medium rote) hd.
nahe. nd. naue. hd. nd. n. in (7) , an,
ayn (133) dem rade, an eym wan (17).
eyn wagen nahe (5). uagel (18).
*Gumph-a, i -us (75) nab (74, 75).
*Gumphea {st. i-u-) ein schwert (134).
Gumphus, f vn-g. (75). gun-phus
r64<=), -fus (93, 9i^), -ghus (i47), cumphus
(q. V.) {i faeaster q. v.) hd. hub- (6),
hub- (77), hob- (13), huep- (19), huoff-
(76), huff-, huf-, hauife- (67, 152), hoff- (4),
GUR
hof-(12), hof- (23), huef- (11), huyff-
(133^, hoyff- (13 Mrg.), hoeff- (10. 97, 132),
hoifyserens (147), gubel- (93), tubel- (74),
roß- (7, 64) -nagel, -nal l -nale (5''), -negel
(11), -uayl (4). lanär (1. rf. Sm. 2, 474).
hach in der dore (19). hake (17). h. van
der duere (11). herre (79, 99). grofiPus
gali. gon (122). gun-fus (129), -sus (76)
i. vncus t hamus.
Guna V. Guua.
*Gundus V. Gurdus.
*Gunghus &c. V. Gumphus.
*Gunnus v. Cunnus.
*Gunsula v. (cf. consolida) gunsul
(87, 146).
*Gunsus V. Gumphus.
*Gupios V. Gibbus.
Gur-dus, -tus (132), -uus (68), -gus
(75), gundus (76) toer (75). toroehter;
vnnutzer vnd sundcrlich in essen zu-
nemen (74). düppel(i28). vn-genem (110),
-bequeem (üs, 74, 132).
Gurg-es, -is, guries (76), gorges {q.
V.) [i. reuma 70, ver-, fer-tigo) uuac,
sinuuac, dich (Gf.). waag (126). waug
(93). tump-fel (4, 74, 75), -el (3). tumpfel
(3). dumphel (125). dumpel (Alber.), gump
(88, 112, V. a. 1618. hinter länd. kump m.).
kunckel (7, 12). wasser-diimpfel (Ki"^.),
-gnut (Ki^.), -gunten o. gumpe (126),
-guute 0. gompe (116). tyeife (64). tiffe
o. fiele des wassers ( 88 ). eyn arm
von eynem wasser (G). hd. (Mss. mog.)
strame, straum. ström (23, 81). stroem
(108). stürm (1, 2, 53) d' aqua reeen-
ter fluit (1). storwint (8). eyn ström
(68), stroem (i32), strym (69), strime
(133), streyme («6 &;c.), stym (i34), fluß
(110) des wassers. wael (81). wiel (lOs,
116). swale t beke (23). hd. (Mss. mog.)
baeh. vleyxte (22). nd. nl. kolk (116,
Chytr.). Strudel; werwel (Chytr.). ayt
veynde (9).
*Gurgilio v. Gurgulio. Curculio.
*Gurgill-ium, -us i'. Girgillus.
*Gurgis V. Gurges.
*Gurgistium v. Gurgustium.
Gurgitai^e eßin (19). eten (11). hd.
fressen, sliudeu (74). ver-sl. (110, 132).
füllen (64, 74). gartzen (74).
*Gurgitatio fiillery so einer vber^
flussiglieh in sich wirfft (65\
*Gurgula querca ( Gf. ). querechela
(127, Gf.).
*Gurgulare {i. eructare q. cf., ruc-
tuare 70) golkotzen, vlg. raffatzen l
reubtzen (75). gurgeln t wern (8). gor^
geln l vyern (9).
*Gurguleum v. Gurgulium.
Gurgulio &c. V. Curculio.
Gurg-, curg- (125) -ulio, -ilio (Sum.),
-uleum (76), -ulium (94». cf. sq.), t
curculio (Ki.) kele (8, 9). gorgel (132).
kru.spel im halß (9i). atenidroze (Sura.).
dy strosßen (125). ein strot gat (es, 108).
ags. throt- (94), dhrot- (94»), drot- (136)
-bolla.
*Gvirgulio eyn kese faß (17. missv.
aus gurgustium?).
*Gurgul ium, -eum (/. guttur (76)
gurgile (104).
*Gurgurio v. Curculio.
*Gurgurstorium v. Gurgustium..
*Gurgus V. Gurdus.
GUT
271
Gurgus-tium, -tum (74, 75, 76, 108),
-terium (3, 75) -trium (49, Gl. m.),
-trum (147), -tria (1), -a (^5^, 16), gurg-
urstorium f -istium (74) {i. nassa l
passa ; -terium i. viuarium 75 ; lacuna
1 ; antrum ; secretum gutturis l angustus
locus tenebrarum et obscurus vbi conuiuia
turpia fiunt t Stella modica t domus
pauperum l rapina piratorum 76. cf.
Gl. m. 3, 871. gurgust-ia i. domuncula,
casella ; -us i. piseis minutus 129) auar-
ah l -hacco , in rusun pisces tenet (Gf.
1, 183). riusa sim. (Gf.). rüse (95). ruse
(ob, 7, 8). rewse (9, 74). ruß (17). rew=
scheu (1). reischen t rewsen; visch-
ruscn, -truhen, var. -trughen, -prun;
phalter zu den vischen(75). risch- (visch- ?)
-käst (3). eyn visser kaest (97). visch-
korb (94). viscehus (Gf. 4, 1054). fisch-
(7), fis- (12), hut- (8, 9), hude- (10,
12), hyde- (13) -faß, -vas (9). ayl korp
t kare (19). alencaerf ^ neette (11). floß-
schiff (49). huysken, hutken armer luyde
(147). kudel {„cf. kuddel gcdärme" Gf.
4,366). ags. Cesol (.,kiesel" 94, 136, vieh
mehr domus pauperum, casella). cel-ur,
-or, ags. ceola (Gf. 4, 384 sg.). sluse (109).
*Guricula v. Curruca.
*Guries v. Gurges.
*Gurium {versch. von gutturnium)
i. vas aquatile eo quod deguttat aquam:,
gurisare i. sepe guttare (76) i. q. gutti=
tare (129).
Gurrire schreyen wie eine nachti-
gall (Ki.).
*Gur-tus, -uus V. -dus.
Gustare hd. nd. sme- , hd. sma-,
sehma-cken. sma-ken (6, 11), -chen (132),
-gken (133). hd. v'suchen sim. kosten
{b^, 75. imper. koste 75). pfechten (75.
cf. Sm. 1, 304).
Gustat-or l -rix {i. trutinator)
pfachter (70).
Gustrum v. Gasterium.
*Gustrix V. Gustrix.
*Gustum [st. bustum) grab (1).
Gustus (/. trutin-, attempt-acio 75)
hd. sniacke. smak (23). smag (ö'', 77).
hd. ge-smack, -schmack, -smag (^G, 133),
-smaich (i32). bckerung (93). pisse (9).
pfachtung (75).
*Gutinosus v. Glutinosus.
Gutta (i. stilla, lacrima) hd. troph (1),
trophe, tropffe, troptf, dropffe (67, i52),
drophe (133), droph (7), trojjpe (18),
drupe {b^). hd. nd. drop-pe, -e (23), -el
(99), -pel (132). tachtropf (75). zäher (75).
trän (22^, 93).'ein art der gycht (HO, 132).
*Guttacium i. aqua (76).
Guttare hd. trieffen, drieffen (6, 67,
133), tryffen (69), driffen (21), dreffen
(18); tropff-en, -atzend zahern (75). nd.
drepeu (23), druppen (132). trepfflen (64).
Guttarium v. Gutturnium.
Gutt-atim, t -im (76) tri- (9), dri-
(8) -ffeiide. langsamlich (75).
Gutterium v. Gutturina.
*Guttilicium vat dat onder eyn gat
heft tot water dyenende (i47).
*Guttire i. per- f de-forare (76), aus
glutire i. deuorare?
*Guttula tropf-el, -lin (75).
Gut-, gu- (129) -tulus piseis (Br.), i.
igobio (129), gubio (70).
>. ) y o
HAB
QuttuluB gutti'iK'iii (iL's). wnascr
(istii, inaiiun- t,i3r. ) -kentlc, l -atytzle
(ISO).
*Quttum ( i. (/. gustrum vnsis species
Ol. m.; rngentnin 7t!, il';i) salb (71, 7t;).
Quttur hd. ml. kt'lf. stiaz (5). stmfi
(17k strayli (UM. dii- strii.ssc (,t32). stt)ß
(77). strot-e (lli Mi-tf.. -':^), -te (23), -er
ist kfln snytlcr (12). ticlihmtle (110). ga=
gel (s.'i. paUitimi KU.).
*G-uttvira gitMifaü; kt'lsucht, halßge^
swiilst, f euentu.-i gluck (74).
*Gutti.ireum v. Gutturnium.
*GutUir-ina [\\ 71), -nia (7(i, Gl. m.,
Dz. wtb. 64ti sq.), -nea (76) -na (69, 76,
Hr.. (11. m.), -ua (66 &c.), -a (110 &c., ISl),
gutteriuni (Ol. m.) (i. infirmitas gutturis)
kfl-sluMt (74), -sucht (9). gutturiosus
». gutturnia plenus (76).
*Gutturisare (/. singultire) drciisen,
kneestoii, stoonen (i47).
HAB
*Gutturizatio drcnsyng &c. (147).
Guttur-niuin()$r. &c.),-neum, -num,
-inuni (T.'^i&c.j, -eum, -nia (sis), gu- (74,
134), ^ ein- (71) -tui-nium, vas guttarium
(112) (/. manalisi hd. haut-, gicß-uaß.
luchringicsiias (i):i). loclicrct (74), leclit!=
rig (76) gicßiiaii. laugcuiiafVcii (74). cyn
hültz wiiitriclitcr (7). scchtcl zubcr (75).
tropffstaiiii / hriciH'ck (vas g. 112).
Guttur-osus, -nosus (Ki*».) satlialß
(91, Ki"., Kiis.). kiopficlit (Ki.). krt'pffig,
nl. croppacrt (ti6).
Guttus ülkruog t elglcßlin (91). gut^
tercn (126, 13.')) gcscTiirr mit einem
zouggen (i2fi). gießfaß (112). vat vur die
salve meker (147).
*Gutulus V. Guttulus.
*Guturnium v. Gutturnium.
Guua,guma(68),guna (74,97, Gl. m.),
l guina (147) (i. ventosa) laeßkopf (132).
HAL
sclirepfFlioni (110). viiitauß; kuttrolflf
(74). cyn ötouer cocp (97). vat van glase
(147). ein leer buchße (68).
Gwerra, guerra, gwetra (7) vn= .
friede t liadery (7). liadder t verwirr
rung («:>). liader (6r) vur., 74). vrleug,
grantwere (74. cf. briga sq.). vnfrid
(HO), hd. krig, clirieg (1), kriegk (10),
krieg, kriege (67, i.")2), krige (133). krijch
(132]. alderleye kricli l vnghelicke (22).
orleige (109, i33, ir>'i). orlege ^ kyfkret
l twydracht (22''j- orlight! (23). orli>y
ill). vrley (1«). oerlocli (i32). herfart
(5). vvarrigghe (81 ). grinung (7.5).
Gwerrare vnfrietle l hadery machen
*Gwetra v. Gwerra.
■•'■•Gwidrogiuni {vf. guttura ?) gluck (7).
*Guircula ( ? gui'cula cf. quis-, curri-
cula) Wachtel (17).
H
Ha (interj. expauentis) wach (11).
*Habelis v. Habilis.
Habena hd. zu-, zu- (G), zug- (7),
zie- (10), zi-, cze- (13), czou- (19), zo-
(ftat), 21, 132, 133), nd. to-gel, oft mit den
Zusätzen an eyme czaume (21), ayn dem
cz. (133), an ainem zäum sim., am zom
(6), an dem czume (152). rymen (66 Mrg.).
brcdel (11, 19). brodel (19). half- (uo),
helf- (147), hal- (132, 147) -ter.
Habenare (Br.) halffteren o. zeumen
(110). halteren (132, 147). tzomen (i32).
bynden (t47).
Habenatus gezeumet (iio). getzoemt
(l32).
Habenulaeincleynzugel(iio),tzoem--
clicn (i:i2).
*Habenus -wantze (8^).
*Habere v. Hebere.
Habere hd. haben t bcsiczen. nd.
hebben (23, 132), besitten.
Habi-, gew. abi-, habe- (Gf.), abhi-
(133) -lis hd. nd. bequeme t beh( nde
(beh. mehr für ab., bequ. für hab.;
überall werden, auch bei den AML, beide
Formen ausgeführt), situsam (Gf. ). be-
hynde (13), -quemelieh (8, 17). hd. wei-
den- (68), weyde-, waycie- (134), weyd-
(152), tog- (65), teg- (8), tugent- (9),
won- (79, 133), gewon- (19) -lieh. ghelim=
pich (23). gevoge (22''). .subtyl 0. ge--
s.chickt (110 &c.). habilichcr (hab. Sum.).
Habi-, abi-, abhi- (i33) -litare hd-
nd. behende machen, maken, wesen(23).
bereiten (65). liinpen (23). hab. zu-tun
(9), -dun (8).
Habi-, abi-, abhi- ( 133 ) -litas, ha=
bitas (22) bequem -heit (21, 23), -keit
(17), -echeit (22), -lichkeit (17). hd. be=
hendi-, gewon- (1), geschäftig- (69 Mrg.),
togelich- (8), tugenntlich (9) -keit. hab.
eyn gewanlicheit ( 18). eyii gewonlich
stat (17). eyn woneklich stayd (.5). wod=
heyt t wouelick stede (22).
Habitabilis won- (9, 11), gewon- (i32),
inwon-(i33) -lieh, bewoiiend (68). wonlic
stede (23). lustlich stat (6).
Habita-culum, -tio lid. nd. wo-, won-
(8), wa- (18) -imnge, -ninghe. bliblich
wouung t bliblichkeit (-tio 65).
Habitare lid. nd. wonen. wanen (18).
dickwijU hebben (132). dick vil haben
(110).
*Habitare v. Hebetare.
*Habitas v. Habilitas.
Habitatio v. Habitaculum.
Habitator woner (i32 &c.).
Habitualis gewonlich (65).
Habitu-do, t -s .Schickung, zufieguug
(76). geschicklichcit (68). gut g. (uo).
hebbinghe of beschicheit (132). geberde
des leibs (75).
Habitus eyn zufugung (7). schick=
lichkeit (62). gewon-de (79), -hait (1),
-heit die einer in der sei, var. seien
hat; heblich besitzung; wandel &c. (es).
gewant (8). gewete (99, 100). kleyt (13).
der selikeit l cleyt t gezirde (7). gehabt
oder eyn cl. der sele (9, 60), o. libes
gepete (9). der s. cl. l erbildunge (15).
der s. erbildungekeit (9 Anh.). eleidung
des libs (75). h. anime der sele zyrheit,
cleit, o. bylde (12) h. peccatorum ein
gezierlich t vnrein kleid der seien (65).
Habra v. Abra.
*Habsis v. Absis.
*Habundes [i;f. habenus ?) eyn fliege
(17).
Habundus &c. v. Abundus.
Hac hd. nd. dar. dare (22). von dir
^ davon (17). darnach (\1, i5i). dornoch
(69). dohin (66 Mrg.). durch (68). hy-d.
(125). doer dese wech (132). dar disen
weg (hac ita illac 110).
Hac die diss dages {b^).
*Hacida v. Halcida.
Hac-tenus, -tinus hd. biß-, bis- (9),
biß uu- (ö'J), bis hi- (9 Anh.), bis vncz-
(4), bis al- (8), waz- (.5), nd. wente-her.
biß here (7). bicz har (6). dar bij (17).
tot hijr (i32). wante (79).
*Hala pauca &c. v. Alphanus.
Haiare v. Alare.
Hai-, al- (Ki. ), ha- (11) -cida i.
serpens (66 &c.). slaiige (11, 19).
Halcyon v. Alcion.
*Haldenionia v. Baldemonia.
Halensis v. Hallensis.
Haliaetus v. Alietus.
Hali-ea, -ta (74), t alica (116, 143, 144)
kernen (144). kern, speltzen-k. (i43).
ainer (74). nl. gort (iie). emer (93). gürtl,
speltenmüß (Heu.).
Halieacabu-m, l -s (Ki.) schlutten;
iuden-kirschen, -hutlein, -docklein (1 13).
bebe- (Ki.), bobo- (143) -rellen.
*Ha-, a- (Ki.) -licastrum, halicastum
(93) ein-korn (74, 101, Gf. ), -kor (93).
amelkorn (143).
Hali-dus, -tus v. Alitus.
*Halita v. Halica.
*Haliuni v. Allium.
Hai-, ha-lensis, alencium {v. dipon-
dium) hd. nd. hal-, he- (22), hd. hel-ler.
Halo mande hoffe (5^). manhoff (1,
3, 71). strael der sonnen (75). weyßer
HAR
krayß vmb die sunnen o. moa (74). kreiss
vinb den mon (116).
Halosanthus v. Alosanthus.
Hamare hd. nd. ang-elen (23, 79),
-len, hd. -ein. engein (7).
^Hamare {aus humare) wessern (8).
*Hainaria angelrut (74).
Hamatores v. Hamiata.
Hamatus /. cathenatus l hämo captus
(76). eyner der do eyn panczer an hat
(17. cf. hamus). gefangen (5). g. mit
angeln o. mit voeßyseren (132), fußysen
(110). hd. gebunden, an eyn seyl g. (8).
geseilt (17).
Hamedii {i. conjuratores) geidon (Gl.
m., Gf. 1, l.i2. 4, 953).
*Hanierides v. Hamiata.
*Hamester { i. cricetus ) hamester,
kornfäi-cklein, al. ziselmaus (i40).
^Hamiata i. inscator (110, 132). ein
angler ( 110). hametraetores i piscatores ;
hamides t hamerides i. fossores t re^
portatores aquaruin (76). hamotrahores
i. piscatores ( 129). hamatores id. (,Gi. m.).
*Hamiones v. Amia.
Hamis v. Amis.
*Hamon (X amor) got der lieb (74).
*Hamos v. Hamus.
^Hamotrahores v. Hamiata.
Hamula [i. fuscimda, fihula libri, vas
Gl. m.) crauel (,17;. crowil (8). korbel (16).
körbel (9). eymerchen (Ki.).
Hamulus laßeysen (91).
Ham-us, -os (5'') (i. rete, virga sus=
tentans r. 19, hamis 17, asser cum clauis
&c., macula lorice t rethis 76 sim.) hd.
nd. angel. angil (104). hangele (,99) en
hinghene t maelse van wapenen t traelse
met nagheleai (lOs). visch- (,9, 4, 110, 132),
fiß- (,8), fuß- (110), voeß- (132) -angel.
fus-isun [contra fures in vincis 9.i). fuß-
eysen (74), -isen vnder den bäumen (7.5).
hd. ham-e, -me, -en (10). fiß bamcl (,21).
hd.nd.\isiA\- -hame, hd. -bamme, -liamm,
-amme t angelfisch (74). bamme t beer,
var. bern [i. rete 64). eyn sprinkol [i.
hamis 17). fogel gabil (8, 9. cf. amis).
panczer ring (17, 7.5, 7«), eyn riiick au
eynem p. (iio), panser (132). ringlein,
peyplech an liaruascb (74).
*Hanap bnaph nappus naph (Gf. 4,
1130. cf. anaglyphus. Dz. wib. 16).
*Hannaue v. Canapus.
Hansa banse der coiplude (i47).
*Hanus {st. hamis) vogil gabel (60).
*Hapsides i. circuli (26, 129. cf. absis).
Hara v. Ära.
*Harbicus {aus herb.?) en-woder (11).
Harena {i. sablo maris i36i>. pl. i.
saxa sabinorum lingua i36? = herne
Br.) erina (Gf. 1, 463. cf. Gl. m. 4, 21 sq.^
24 sq.?).
*Harena v. Horena.
Hariolus &e. v. Ariolus.
Harm-ala, -ola v. Aruiola.
Harmonia v. Armonia.
Harpa bar-ph (7), hd. -pfF, -fi^e, nd.\
-pe (23), -p (132). baffe {sie i52).
Harpagare v. Arapagare.
Harpa-go, t -x (125), t lupus (116,
125) born- (125), fa- (Agr. ) -hacke,
brunhaek, nZ.put-,pet-, peck-haeck (iie).
sturtzwage, prembsschucb (Agr.).
DiEFENBACH G LOSS ARIUM.
HAU
*Harpalus {i. canis rapax t ferreus)
grieff, nl. grijp (iic). greyp , gryphond
(Kil.).
Harpe v. Arpen.
^*Harto hart, ys en weit twissen sassen
eh doringhe (22^).
Harula v. Arula.
Harundo v. Arundo.
Haruspex v. Aruspex.
*Hascua v. Astula.
*Hasfala v. Aflfa.
*Hasinus een vissele (108. i. q. vissel
fiseina Kii.?).
*Hassale v. Hastile.
Hassia hd. nd. liessen-, hessener-
(bessene'- 3) -laut, hassen (1).
Hasso hd. nd. eyn hesse. heß (68).
hasse (22). eyner vß hessenlant (110).
Hasta hd. nd. sper. hd. spere, spher
(65 var., 125), Speer, gelavy, lancy (147).
glavige (109). stake (11). steck (19). hd.
schafft.
*Hast-a, -ula (143, 144), astula (94»)
reg-ia, t -s (8, 9, 17) {herba, i. rosa
autumnalis 144) konig blum (8, 9).
kongs kircze (17). affodillwurtz (i43).
j eernrosen ( 144). ags. baso popig (? 94^^}.
Hastatus gespert (8^^, 9^ 79).
*Hastella v. Astula.
Hasti-fer f -ger {cf. -lusor) hd.
Stecher, Stichel (2).
*Hastilare {cf. subhastare sün.) auf-
byten (9) . -pinden (74). ui3f-bietea (8),
-bieden (17^
Has-tile, -sale (8) {i. lignum lancee
t stips candelabri sim.) hd. schafft, nd.
scbacb-t (11, 132), -tich (79). glanczcn-
(8), gliczeschin- (9) -schaft. leyter bäum
(8, 9). helft 0. Stele in securis i licht-
stab (125). Stengel am crut (65). styel
(12). stol (49). stitb (8''\ sper (11). speer
(19) stamme (10). hastilia telorum ags.
scaept-loan (94. cf. amentum).
Hastilud-ere, -ari. -iare (Gl. m. &c.),
-iari (Br.) hd. stechen; mit sper (76),
mit speru st. sper- hd. -st., nd. -ste^
ken. torneren (19).
Hastiludium sper-, spern- (21) -spil
(1, 51»), -stekent (23), -stekinghe (22),
hd. -stecbunge. st. mit spern t torney
(17). stecb-spil o. torny (110) , -spyell t
torney (i32), -spil mit lantzen (68), -en
mit dem sper (75). durneruuge(19). tor-
neren (11). hoff (9).
Hastilusor sper-trager o. -furer (i.
hastifer 70). Stecher (74, 75). stiche-r
(7G), -1 (74).'
*Hastinabulum r. Haustinabulum.
*Hastinata v. Astula.
*Hastioria v. Hauritoria.
*Hastorium v. Hostorium.
*Hastrigo(a2<-s liauscric'?)beuschrickel,
mattschreck (74).
Hastula r. Astula.
Hastula regia v. Hasta r.
*Hastulare [cf. astula. aselare i.
rescindere Gl. m. X aseiare ?) spen
machen (18).
*Hastu-s, -cia i: Astus.
Haud V. Haut.
*Haurifer ( cf. hauritorium ) scaffo
(117).
*Haurigen-is l -e arum sweishol (9).
HEB
273
Haurire hd. schop-fen, -peu (8)5
schupfen (i5i); schep-fen, -pen, -en(13);
schaffen (64c); putzen (mss. mog.). nd.
putten (23, 78). feilen (19). dreucken (17).
*Haurisia est \cfii haurit aquam (76).
*Hauritoria (rota h. Ki.) i hastioria
{i. girgillus) haspel (76).
Hauritorium scaffo (Gf.).
*Hausibilis schopfflich (75).
*Hausorium skepfi- (i4i), schephe-
(Sum.) -uaz.
*Hausta i-. Hatistrum.
*Hau3terium wasser eimer (75).
*Hausternus {i. australis) suydelick
(147).
*Haustiiia-, hastina- (68, 132), haus=
tinu- (69, 134) -bulum, -bolum (76) {i.
vas &c. 66 &c., situla, haustrum, vr=
ceus q. V.) eyn bolie (7 Mrg.). ammer
(ainmer?76). ein eimervaß cum quo hau=
ritur (68. cf. haustrum). emer zu dem
wasser (75). aymer o. tzyckel (74).
schepffrad (ho), putzratt (132).
Haustor schopffer (75).
Haust-rum, l -ra t -a (75) eymer
(110, 116). emmer (132). pfutz-aimer (Fr.),
schopff-, wasser-, zug-radt (75). zug=--
haspel (74). einkrausleo. romerle (c?/a<Äe
genus (ue).
*Haustum {i. tractas) toghe (22).
Haustus hd. nd. drun-ck, hd. -cke,
-g. draunck (21). druck (22). dronck
(132). hd. trunck. tzog t drvnken (13).
zuck (10). zöge (12). h. magnus groiß
drunck (10). slucker druug (12).
*Haut hd.nd. noch. noche(21). naich
(18). nein (9). haud aspiratum i. non,
non asp. i. vel (x aut! ee &c.).
Hebd- V. Ebd-.
*Hebe-atus, -dus c. Hebes.
Hebenus v. Ebenus.
He-, e-bere werden unterschieden:
hebere, habere (9) dum maclien (7),
dom sin (21), stum (5, 22), stump (23)
in dem synne, l grabe (7). stummen t
dummen in den synden (18). hd. thum-,
tbu- {es), stum- (67, i33, 152) -men in
den sinnen. Stumpen (S*^, 79, 100). sichin
(8). sycben (9). teweu (64). doben t thurab
sin (110). plomp of dom wesen (132).
ebere hd. nd. dum, dom (21, 132), dumm,
dumme (i5i), thumme (102), dump (6),
plomp (132), doli (110) werden, o. sin
(110). taberwitzig sin o. werden; tamisch
w., sein o. machen (75). bescoppen {i.
obtundere 17).
Heb -es, -etatus, -itatus, -eatus,
-edus, ebes (unterschieden, doch nicht
wesentlich , in Voce, ex quo meist hebes
thumm . ebes dum , hebetatus thumm
o. grob ) hd. nd. stump, stum. kumpf,
stumpf (88). stump-synne (8), -sinnich
(23). Stomp (9). stum (5). hd. thumme,
thumm, dum, diunme; d.- (5), grob- i
vn- (17), bert- (8, 9) -sinnig; eyn vnsin=
niger i dumber (6) ; domsineig (21 1 ; hert
am synn (1), am s. der vernunfft (75),
an dem sinne hebes, bort am syn ebes
(4); dom i grop inyenio; grob, dol, toi
(68). plump (99). plomp (i32j. taber {
taber- , aber-witzig ; tamisch ((/. Sm. 1,
443); tum sinniger (75). hebetatus {s. o.)
dumme 0. groppe (152). thummen o.
grob (i5i). dum 0. grob (iio sim.), dom
35
271
IIEL
KEP
HER
of groff (iss) gpinacht in ingenio. ags.
astyn (iit (iH\ -titl (iStiV
Hebeacere bogyiiiieu grob /u sin
(iio), grof tzo sin (182). anfallen tlium
zn werdiMi (i!8\
Hebe-, hebi-, ebe-tare hd.nd. dnm,
thnnunc \i.''2\ vnvi'iininttig o. (bnn eb. ^
tlnunb o. dol heb. ^iio«, dum o. toll eb.
/ tbnm (68), ploni l stonip l dorn (132)
nuuluMi, inakon. dümagen (13). stnmphin
(8). stnmptVn i^iM. i)luni))fn (i)!)). he-, ha-
(«(■ ir.r.'i -bitavit (f;/.v. a^-lacudae (94, i3ti).
Hebetatus &c. v. Hebes.
Hebe-, hebi-, ebe-tudo, ebidudo
(3), obedo (4) hortikait dos synnes ^1),
des s. der verstantikoit (75). vn- (3, 4),
hört- (8, 9) -sinniokoit. stuinp- (8'>, 23,
7!), hebet. i\ stnnnno- (fi), stnin- (5, i3s),
stoni- t doni- (21), ha. nd. dum-, hd.
thnmni-, thum- (iS4), dninp- (t)"!, slaf-
(100), tab- (75), grop- (18) -holt, dum-
(5^, 18), thnmm- (66) -koyt. stumm- l
dimim-icheit (,22). tumigs loben t tamisch
wise (-.■)).
*Hebit- V. Hebet-.
Hebraycu-s, -m hebrey-sch (ö**), -ß
Hebrei Juden (4).
*Heccolus [st. hec colus) chonacla i.
rocho (141. ff. Gf. 4, 45 1).
*H8eceun hamffa ( 127. „st. caeeum
haiifan? ").
Hecta ein zunichtiger mensch (oi).
Heetheca(74. Pap., Gl. m., Br.\ ecleta
{sev. paj)>am 76), eetheca (pap.^ ecteca
(Gl. m. 6, 957) {i. Solarium, peribolus)
außgeschossenhimpti' o. vmbiauff an tiir=
nen o. soler (74). Cf. herdara i. ante
Solarium t de ambulatorium (76).
*Hecter-eca ^8\ -icia solt i8, 9). gel
sucht (5''. /. q. hie-, ic-terieia).
Heetiea i c/. ethica ) , febris h. der
eticken o. etkumm (135).
*Hechimus {aus echinus) halbfußiger^
fiscll (74 1.
Hedera v. Edera.
*Hederalis sclnvalmenwurtz (144).
*Hedios-inum (us), -mus (c/. elicos=
moni /. menda [sie 148). minza(Sura. vi).
Hedra v. Edra.
Hedus &e. v. Edus.
*Hegeniitvia interj. dolentis (76).
*Heinricus heinrich, clerice heiuritz,
rustice hciiitz (125).
*Helare v. Spirare.
Helciarius equus ziechroß (91).
*Helcystinda, seaperda (c/. scapeii=
dia Ki.), sAx'jaxivSa, oxaTzspöot (ludus)
das seylziohen , strobkatzon , ropfflins
(112).
Helcium roß-kammat (9i), -kommet
(126).
"^Hele 1' höbe interj. ammirantis (76).
Helenivun i\ Enula.
*Heleops v. Eliops.
Hely mein got (9).
•■Heliacans i-, Hellus.
*Heliborites [herba) matron (74).
Helicon i. mons muscarum perg
der mucken {sie 74!).
*Helie.s v. Hilies.
*Helio V. Helluo.
*Helioselinum v. Paludapium.
Heliotropium v. Eliotropium.
*Heli8io8 campos sunnofeld (127. X
r^\\.(J^).
*Helitore8 v. Elicitores.
*Helii;s v. Valis. Hellus.
*He-, e-liustruni [i ferula ammonitu
cifera) ferulkraut (143).
^Helleborastrum r. Consiligo.
Helleborum v. EUeborum.
*Helleo r. Helluo.
*Hellidus r. Hellus.
*Helliens fross-, geytz-onder (74).
*Hell-io, -o V. -uo.
Hei- (110 &c.). he-luaii dempffen (126).
helluo /. superflue bibo (76). heluere
uberig trincken (,9). über drincken (8).
Hell-uo (110 &c.), -io (8, 74, 76), -eo
(9). -o (74, 76'), hel-o t -io {ir^, el-luo
(7, 19), -uo (11, a luo Pap.) (/. luo, po^
lifagus, popin-us, -io &c. 74) vnstete
mensche (8). vnstotik mensch t vnsotig
vrocz (9). ein fraß (7). bub , fresser,
lecker (74). lodder (11). luddorer (19).
geiler (7.1).
*Hell-us, -idus [i. pallidtis a nausia
74) phiicher von wullen 0. kotzen (74).
bleych von füllen (9). Cf. gelluus vll.
aus heluus X helueus {i. q. elucus
Gl. in , Ki.) i. homo hi ans et oscitans (129)
i. q. heliaeans (76'i, »eben helians i.
auide comedens {st. helluans cf. v. gel-
luans); helius /. palidus (76) = heluus
i. pallidus (Pap. &c.).
*Helo r. Helluo.
*Helofacere r. Holofaeere.
*Helopos &c. r. Eliops.
*Helviere &e. r. Helluari.
Heluus V. Hellvis.
Hsematites i. q. Ematites q. v.
*Hemere r. Humere.
Hemieadius v. Emicadius.
Hemi-cyelus, -ciclus, -cidus (132)
i. semi-ciclus (iio), -cidus (132), -cir^
culus (68) eyn halb-, halfF- (132) -circkel.
Hemierania r. Emigraneus.
Hemina v. Emina.
*Heraiolus eu strijt (11). Cf. hosto=
rium?
Hemi-plexia , -plegia, -plagia {cf.
apoplexia^i halbe schlag (Ki.).
Hemi-spherium, -spericus v. ErQi=
sperium.
^Hemiterceus r. Emetritea.
Hemitogium (/. dimidia toga 129
sim.) ein halb cleyd (110). eyn halue
(132), half 1^132'! hoick. halb hockecht
{sie 6s). e- l se-mitigiiun est media tega
(76\
Hemitriceus r. Emetritea.
Haemoptoicus &c. r. Emoptoica.
Hffimorrhois &c. v. Emorrois.
*Hemus vorst 1 Sum. v).
*Hemu-s (74), -m (aw.'jprohemium?'.'!
rede [i. sermo 74, 147). Io parlamento
(Gl.ra.).
Hendecas r. Endecas.
*Henetus v. Cinereus. Cf. venetu-m,
-s i. q. caeruleus hymelblaw (111).
*Heniex pommes (74V
*Henomellum v. Ineomelum.
*Henula '•. Enula.
*Heops ?■. Eliops.
Hepatica v. Epatica.
*Hepat-iti8, -orium v. Eupatorium.
*Hep8etU8 ( piscis) meerbambele (l40).
Heptaphyllon ( cf. ebdasilon) sibuiu
blat (Of.).
Hera 1/. domina l terra 76), era (8)
fraw (8, 9). franw (76). vrowe (79). eyn
heren frauwe (7|.
*Heraclea r. Eraclea.
Heraldus v. Heroldus.
Herba hd. nd. krut, cruyt (132). hd.
kruet (10), crud (19), chrawtt (1), kraut,
wurtze, w'urtz, wortze. Für die folg.
Kräuternamen vgl. theilweisedie Beinamen
im Alphabete.
*H. artieularis splyspettelkraut ;
glied-, lied-wcicli (143).
*H. britanni-ca, -s (Fr.), hereabrita^
nis (74) liimelbrant (10.5I hanck- (74),
hang- (Fr.) -wurtz. h. britania heunen=
worcz (9). h. bertanica hymelwort (47).
h. botanica liiinmchvort (24).
*H. eamelarum blise (s.'j. cf. sq.).
*H. canicul-a, -aris (143) {cf. i>rc.)
pil.se (9). bilsen (143).
*H. caris v. H. thuris.
*H. caris-ton, -con (85), curisco (47)
(c/. apicio) velt-hoj)f (9) , -hoppc (47),
-ope (85).
*H. eatholica surebi.^^t (47). sothebast
(24).
*H. ehironis v. H. thuris.
*H. contusa v. H. cortusa.
*H. eoralli [cf. corruda) spargen,
corallenkraut (143).
*H. eordialis Job craut (9).
*H. cor-, var. con-tusa benedicten=
kraut, wund-, heil-glocklein, berg-, alp-
sauickel (143).
*H. curiseo v. H. caristo.
*H. domestiea heym- t garten-kraut
(12.5).
*H. emach blut worcz (9).
*H.fullonum (c/".full-a, -onum) bortt
{lat.l cf. borith Gi. m.) quiainde faciunt
saponam (,i4i).
*H. fumida v. Fximiterra,
*H. gal-eni, -liea v. Galega.
*H. graminis böchwrze (10.51.
'^H. hirundin-ata, -is(^i. chelidonium
&c. 143) .Stil- (,74), schell- (,143) -wurtz.
*H. iras ags. gorst (94^).
*H. iudaica iuden krawt (9). glied=
kraut (143).
*H. marie v. H. sancte m.
*H. martanica v. Galega.
*H. Mathei manenblomen (24, 47).
*H. mereurialis heimwrze (105).
*H. mus-eata, -ehata (143) mozze
(74). hohvurtz; bergflockenblumen (143).
*H. nesa v. Galega.
*H. ortulana mußkraut, kole (74).
*H. paralysis {i. miellisatvun t pri=
anularis 74) himel-slussel (9), -schlösse)
(74). slus&el- (125 sim.). t handschuch-
(U6) -blumen. nl. sluetel-, hof-bioemen
(116)- .
*H. perforat-a, -iua (,9) Joh- (9), jo=
hans- i sant j,- (74). sanct j.- (143) -craut.
sant Johans- (47), sunte Johanucs- (85),
sei ihois- (24) -wort.
*H. persicaria milch krawt (9).
HER
*H. divii Petri v. Crithmum. Flos
amoris.
*H. politatis [i. psilium) corrandes
(74).
*H. rubea (91, 125, 143), rup- (9, 143),
rop- (47), rob- (74, 85, 143), rep- (24)
-erti, ro- l ru-pertiana (143) sunnen
wervel (47). ertfall (74). ornal (85). orual
(ornalV 9). kranckesnaucl (24). stui-ch^
snabel (125). storckenschnabel (91, 143).
ruprechts-, gicht-, rothlauiFen- kraut,
gottcpgenad (i43).
*H. rutinalis {i. platanella, verti=
cillaris, sphondylium &c.) beerenklaw
m. (143).
*H. saluatoris (c/. sg.) romesor (74).
*H. saluiarum (c/. ^rc, s^.) rames
ovo (2).
*H. salutaris ii. pes pulli 85, strignus
Sm.) hauenwort l salteraue (85). rames
adra (.Sm. 3, 82).
*II. s. barbarse v. Barbarea.
*H. sancte marie, h.-m. (74) reyn
bau {st. -vau 9). weyßwurtz (74). rein=
blumen (144).
*H. sancti Johannis johes kraut;
blume (9). liartliaw (74).
*H. sancti (diui q. v.) Petri vorbi=
zene (i. premorsa Sum. v) peters wort
(85). s. p. w. l hymel slotel (47). h. petri
petirs krawt (9). h. scancti p. peder
■wort (24).
*H. saponaria weth (47).
*H. sar-acena (i43), -acenica (ne),
-raceni lieydeu krawt (9). nl. sarasijiu
cruyt (116). geyßraut (i43).
*H. scelerata brenn-ewurz (Gf.), -kraut
(143). ha- (143), hau- (74) -nent'uß.
*H. simeonis (i. aleea) sigmarswurtz
(143). sickmarskraut, simonswnrtzel(i44).
sigmers kraut, Sigmunds wurtz &c., nl.
sigmaers cruyt (116).
*H. solis (<"/. h. thuris?) Iiolßnis (74).
*H. sortis liaydnischwundtkraut (74).
*II. stataria v. Satarium.
*H. tuniea l betonica coronaria
marieu zahern, negelblüm, donder-,
feldt-, romisch-negelin (73).
*H. thuris, turis (24), caris (74),
thrais (47), chironis (85) (i. peuceda=
num (/. V. 143) ols-iiik (Sum. v.), -uicli
l -nith (74), -ing (9). als-iiic (47), -nich
(24), -inch (85).
*H. venenata hannenwrze (105).
*H., erba uenti (c/. ebenenti) garwe
(Sum. v). winde (74). windroßlein ; ku-
cheuschellen (i43).
*H. Viola -ria, -eia (47) vyal- (9),
veiol- (74) -kraut, violcrud (47).
*H. volubilis weder- (47), wede- (24)
-winde.
*H. vrinalis harmkraut (91, 123).
Herbare krudcn (11, 19).
Herb-arium , -etum {unwesentlich
untersch.) hd. nd. krut-, cruyt- (132), hd.
kraut-, kruyd- (19), -gart, -garten (no),
-hof, -hoyff (19). graßehoff (125).
Herb-, erb- (16), herbul- (64'') -arius
hd. crut-er (8), -ner (49); krudern (lö) ;
krud-, krewt- (9) -cner; kreutler (fi4).
ein buch von den cruteren (68, 110).
eyn boech van den cruden (132). wurtz-
elbuch (75abc)^ .1er (75^6).
HER
*Herb-ellus (76), -ilis i. unser (76);
OMser herba pastus (129, Br., Fest.), ghent
(147).
Herbena v. Verbena.
Herbetum (c/. herbarium) wurtz^
gart (110). pette zu dem krut (75).
Herbidare gegrasegon (Gf.).
Herbidus {i. herba plenus 76) was-
icht (Ki.), -ächtig (Fr.), graseg (cf.).
*Herbilarius (c/. herbarius) wurtz=
h'r (7öa^-'C).
Herbilis (c/. herbellus) krautper=
lieh (74j.
He-, e- (17) -rbipolis {ciu.) hd.
wirzi- (127), wircz-, wurtz- (6), wurtz-,
(10, 70, 151), wiertz- (66) -burck, -burgk,
-bürg, wortzeb'g (8). wyrcz-(i52), wyrcz-
(12), wercze- (13) -borg, wuortzpurg
(133). wirtz- (132), w'se- (22), hertze- (23)
-borch. wietzbur (76).
Herbipotens krut michtiger (69Mrg.).
*Herbitu-m, -s (95) (c/. Gl. m. 4, 41 )
erbisi- (Gf.), erbesi- (101) -bom. erbesal
(95).
Herbosus lid. nd. crudig. krutig (7).
krütig (<)). krauttigk (4). crut- (9), crud-
(8) -echt.
*Herbularius v. Herbarius.
*Herbulura v. Erigeron.
Hercinia sylua der swartze waldt
(125).
Herciscere teyleii (64).
*Herckle v. Ercle.
*Hercul-ania, -ea v. Eraelea.
*Hereularis v. Ercularis. Potentilla.
*Herdara v. Hectheca.
*Herebicola tensil (9. st. tcufil).
*Hereabritanis v. Herba britannica.
Hereb-us, -intus (9. x terebin^
thus?!), erebvis, herubum (147), eribus
(76) helle (8, 9, U7). beeile (11). hell-
grunt (93), -elwarto (Sum.).
Hered-are,^ -itare (110 &c.) beerben
(12).
Heredi-peta, -pita erb-vorderer (9V
-hcißchcr (8), -nemor (75), -begerer (88).
Hereditäre hd. erben; e. (7), erbe
machin. eruen (11, 132). e. (23), erue
(22) makcn. hervcn (79).
*Hereditaria (Mss. mog., anders Gl. m.)
hd. erbe gut. erf gud (23).
Hereditarium erb-gut(4), -gutt (76).
Hereditarius {cf. herens) sbut. adj.
hd. erbe-, erb-ling, -lieh, -kint. erb-e
(67), -leich (1). erue- (23), erf- (132) -lieh.
Hereditas hd. erbe , erb ; erb-gut
(1), -schafft, -teil (110); erbescbaffte
(152). erue (23). erflicheit (i32).
Heredium {i. predium X preda)
erbe (110 sim.). erb- (110), faren- (7) -gut.
erff t erffgoet (132). vor werg (8). meyr
haus (9). raup (.5, 21). rauppe (18). rof
(22, 23).'
*Heredus v. Veredus.
*Hereniicola v. Heremita.
*Heremis v. Erinnys.
Heremi-ta, t -eola (75) hd. eyn-
sidel, -sedel , -siddel , -seddol , -sidelle
(93). ensedel (13). eenzedel (11). en
ense deler {sie 23). esedelere {sie 79).
hd. nd. clusener. heremyet (132). wald=
prueder, var. waltbruder (64).
*Heremitariuni v. Heremus.
HER
275
*Heremonetica [aus hermeneutica,
ef. ermonia) v. Didascalieus.
Herem-us, t -itarium ( 75 ), -um
(lio &c.), -OS (76) hd. nd. wilt-nisse, -nus
(151), -nuß (66). hd. wilte-nisse, -niz (5),
-niß (7), -nes (21); wyltiniße (133), ge=
wiltenis (12), wildnuß (134), wueste (76),
wüste (110); vvust-enunge, -enuge (79),
-ungc ; wustnunge (67), wistenunge (13).
ein wiestung der {aus oder) wiltnuß (68).
wuchstung (1). wuechste (Sm. 4, 17).
wüstin (6). hd. nd. wosten-unge , -inge,
-ye (22, 132). wuestenye (11). eremitage
(99). ainsidel stat o. wonunge (75)
*Herenare rustern {„Galienus de
morbo'' 12. cf. herenacis aliud genus
lepor 136^?).
*Here-ns (69,134), -s (66 &c.), i -dita=
rius hd. erbkind.
Herere hangen (19, 23). hd. an-,
ayn- (133) -h.; einhacken t kleben (74) ;
klaiben (76), kleyben (21); an-kl. (8),
-cleben. cleuen (23). zwyfeln (64, 74).
Heres erbe (6, 110), frawen o. mau
(110). hd. he- (21), e-rbeling sm. ; ein
erb; erbe-, erb-, nd. erue-, erff (132)
-kint. gerne (99 &c.).
Heresiar-cha, -ga (9) ketzer-furste
(8), -meister (9).
Heresis hd. ketzer-ie (5, 16, 133), -y,
-ey, -ige (6), -ighe (19), -eye (152), -eyge
(67), -ich (77). ketter-ie (23, 79), -ige
(22). eresie (99). vnglaub (110). ongheloue
(132).
*Heretica i-. Hirna.
*Hereticia {i. scisma) abscheydung
vom glauben o. zertcyluug (74).
Hereticus hd. ketzer, kaczer (4). nd.
ketter. erite (99).
Heri gister-cn (5l>), -ne (22), -n (23).
gester-en (132), nd. -u. gester (76).
Hericius v. Ericius.
*Heridion v. Erodius.
*Heries v. Hilies.
*Herilia {cf. sq.) herschaff (19).
Herilis hd. nd. herlich, heer-lich
(132), -schap (11).
*Herin v. Eryngium.
*Herinis v. Enula. Erinnys.
*Heritudo v. Eritudo.
Herma u. Hernia.
*Her-ma, l -nuo (129) i. seruus (76,
129).
Herma {cf. ermula) bildemercurij(9).
*Hermalda(/jeria,c/'.arteinisia)bugga
(105).
Herma-, geiv. hermo-phrodita, -fro=
dita, hermo-, ermo-, ermi-(76)-froditus,
ermefrodieus (8), euferisse (9) {i. an=
drogamus 75. cf. bigens, gemellus,
hibris, hircoceruus, Gf. 5, 730. ob. 2137.
Ziem. 702) czwytor ( euf. 9 ). zwidern
(Fr. 2, 489). zwy- (74), zwe- (8), zwick-
(75), zwid- (75^') -dorn, als ein mensch
der zagel vnd fotzen hat (74). zwe- i
zwey- (5), czwi- (9) -torn. eyn zweit-
helber (17). mensch der beide glid hat
der berung, var. ge-b., maus vnd weibs;
zwi-, var. zwin - ling des gcschlechts
beider glider m. vnd w. (75). einer der
zway membra hat (1). halfman eil half=
wijf (11). uuidello (Gf.). päd (141. cf. Gf.
3, 325).
*Hermaroissa v. Emorrois.
35 *
4^^:
270
HER
TIKT
HIB
llormenia i. q. Ermonia q. v.
Hormos toliiuisoli (0). ermes doU
nu'c'/.ci- i^SV
♦Hermia r. Hernia.
♦Hermines koniblum (i43).
♦Herniiniiim hcniili (05).
*Herniioii liiizcs/uiigu (Smu. vi).
*Hermiosus v. Herniosus.
Hermodactil-us, -ia (lo.'i), -ica (r.f.),
-i ^47), liermoda-ttulvxs (1.53), -ctula
(Zenss), ermodactil-us (17), -lus ^3). -a
(131, nf.\ ermadactili isum. vi), ermo-
dactoli I sum. v) , -doctuli (fructns 76 ),
-nodostili (11), ernodactillus (9), armo=
dactilus (93), hirmen- (i3o), yrmin- i
nirmen- (Of.), kirmin- (101) -dactila,
emen- {v,(.), emer- (Sum. in) -dactica,
nirmendacula (1031, hirmen- (.<;um. vi\
yrmin- (^sum. in"), -dactilica {i. tilo=
dosa Zcuss, o«.s' ags tidlosa) heil-hubito
(^U)i, t;f.), -höbcto (hirm. Sum.vi), -hobeta
(Gf. ), -höbet (yrm. Sum. in), -hubito
( 103), -hobodo ( 131 ). hoblumeu (105).
uchtel-krawt (74), -blum (Ob. i7io). ko-
woii- (74), kawon- (74 var., Ob.) -krawt.
kobeut-, koben-, kelber-krut (75). hmit=
loch (Sum. vi), citlosa (105 sim.). czite-
(9\ cito- (Sum v), zithe- ('23), zit- (emerd.
Sum. iii), zyde- (12 &c. ), zert- [nie 74)
-lose, cijdeloße (17). zitlo-s (153), -ß (49,
75). zcit-los (3), -lose (74), -losen (Ob.).
crtuacke (11). whitergrune (i. apius,
sticadus 75). hermoda-ctyll, -ttelu (143).
foni- goitkeniu (zeuss).
•■^Hermo iiattir (0). Cf. herpes?
*Hermofroditus &c. v. Hermaph.ro=
dita.
Hermon berck (9).
*Hermoneticus (sermo, aus herme=
neutieus) vnderrede (75).
Hermo-polivmi (76), -pilium {i. ta=
berna) gasthuß (7.i).
*Hermosus v. Herniosus.
Hermula r. Ermula.
Herna eu bede (vede? 11. st. herma
beide?).
*Herna i. saxum (76. cf. hernia).
*Hernans r. Hernicus.
Her-nia, -mia ^9) , -ma (es, 79, 129,
Pap.), -nio (8), er-nia, -ina (65), hima
(76) so dz in gewaid hinab gcet in az
menschlich geljd (65). gemecht-pruch
(91). brueh circa pudibunria (110). zu
rißunge (8) cze reyssmige (9). swellinge
van inwondich; eyn sehoringhe (132).
Schwelung von ingeweid (es), geswulst
o. außflus des ingewaids; knab (74).
gil (Sura.).
*Hernia saxa bertesteyn (9). herne
lingua sabina saxa (Br. ). Cf. herna,
harena.
*Hernicosus v. Herniosus.
*Hernicus herte (9). hernans i. homo
durans ad modum saxi (76).
*Hernio v. Hernia.
Herni-, hernic-, hermi- (9), herm-,
erni- l hirni- (Sum.), erin- (65) -osus
hd. gebrochen; ein brochener, ge-br.,
zer-br. mensch (75), zu rißen. geschoert
int gemechte (i32). holeh-, holec-, giioch-
ter (Sum.).
*Hernoce hewer (9 Anh.).
*Hernuo v. Herma.
*Heroas i. ten-a domini (76).
*Heroc-leata, -reta fni. m. ), nux
heracleotica (Kl.) (/. molusca 147. aus
moll.) castany (I47).
*Herodianu8 [aus eridanus; /. padus
fl.) i)fatt 174).
Herodius &c. r. Erodius.
Heroycum metrum ein herlicher
verß iii")).
Hero-is, -ys {i. baronissa t uxor
herois / baronis 3 sim., nobilis 76 ) edel
(76). vrowe (!»n). l)anritz liuysfniu\ve(i47).
Her-oldus, -aldus, -uldus (5i>, 75)
{i. vagus 3. cf. bolinus; lid. nd. her-olt,
-eolt (67), -eiiolt (152), -old (1, 18, 134),
-alt (68), -ult (.'i»', 21). eyn heerholt (i32).
*Herologiuni gediclit 0. rede von
horren (74).
Heros, eros (8) [i. baro, herus,
dominus) edil man (9j. addelsun (100).
h'ie (8). ein edel here (110 «?«.). ein halber
got &e. (88).
*Herpea v. Erpica.
Herpes [q\. m. i. serpens ; spart, portg.
herpe Dz. wtb. 501) eis de umme sik
vret (Chytr.). Cf. herpus v. lupus.
*Herpica &c. v. Erpica.
*Hersutum v. Hirsutum.
*Hertericio v. Ictericia.
*Hertinula v. Turtinnula.
*Herubum r. Herebus.
*Heruca v. Eruca.
*Heruldus v. Heroldus.
Herus hd. li're. here (79).
*Hesbura v. Espurium.
*Hesculus (cf. esc.) sperböm (Sum. vi).
*Hes-idras, -dras (ßr. &c.), -tras (133),
-eras (ve) n. pr. hebr. i. adiutor {II. c).
eyn ImlflFer (7).
Hesitare mis-gelauben (1), -louen
(23). hd. zwi-, zwei-feln.
Hesitatio zwifelung (iio sim.).
tzwyuelinghe (i32).
*Hespera v. Vespera.
*Hesper - caneeus ( -caueeus ? -tan=
ceus? 1), -eantnus (-cautuus? 5*^),
getrennt h. canerius («. q. nolimetan=
gere 76 : eancer?) rippsucht (1). rede
kothe an der sythen (5i>). Vll. aus inter=
cutaneus q. v. X hypoehondria &c.,
woraus ipoerandia ein sichtum der in
den riben ^eswillt (3). yppocundrium
(pars lateris) wüst (74). ypocondria
weycke rybbe ( 147 ). ipocundera daz
donnevnder denrebeu(9). C/. ipoeundie
ital. castamento (Gl. m.)?
*Hesperiolus v. Aspriolus.
He-, e-sperus, hesterus hd. abent-,
aben-, obeiit- (6), inorgen-sterue, -stern.
abent sterre (5'', 8'^). aueut-sterne (23,
132), -steerne (11), -starne (79). auont
sterre '99).
*Hesperus stelboum (Gf.).
*Hesteriumi-.Host-orium,-imentum.
Hester-nus, -us gestern (8). von g.
(8*^). van gistercn (79). gest-erig (9, 75),
-rig (1), -erlich (5''). hesterna die gestern
zu abende {b^). hesternus dies die dach
I van gestereu (132). der gesterig tag(iio).
*Hesterus v. Hesperus. Hesternus.
*Hestimentum i-. Hostimentum.
*Hestras v. Hesidras.
Hetero- v. Etero-.
*Hetum {aus aetos?) ags. spearhafoc
(94).
Heu hd. nd. leyder. ach (4, 7e). awe
(4). wach (99). ich sag es mit schmerzen;
heu mihi we mir (65).
*Heumenide8 v. Eumenis.
Heus wech-nu, -un, hoho, ioio (74).
wach (8, 23). waich t waiz (5). waz (21).
was (7V baß, hasse (^152), bas (69, 134,
15 1) adv. rcspondendi ('vocc. ex quo), wye
wo (17). ach (()). wemi (23).
Hexame-ron, -trum v. Ex-.
Hexeris v. Trigeris.
Hyacinthus &e. r. Jacintus.
*Hiacu8 (110 &c.), hyatus (ee &c.) (aus
iacchus) /. bachus.
Hy-, i- (19) -ades, -adas (94, 136.
acc. f) (i. septistellio s/?/t.) subengestercze
(19). die siben (68, 110), .seuen (132) ster.:
nen. ags. raedgaesnan (94), red gaesrum
(136).
*HialinurQ glesein (9). eyn cleyn
gleßgin (17). hia-nium gleß'chin (8);
-nio (139, Gl. m.), -mio (i36) i. margareta
praeciosa {nicht „st. unio").
Hial-inus, -mus (ee &c.), hijalinus
(76) gloessin (76).
Hialum glas (9). glaß (8). eyn besehe
glas (17).
*Hia-mio, -nio, -nium v. -linum.
Hyans {i. potens 76. st. patens)
gynde (9). geweii (8).
Hyare, selten hiare {cf. oscitare)
hd. ge-, i gau- (65), g5- (12), gey- (9),
nd. gy- (109) -wen. geuen (2). to gheuen
(sie 22). hd. giben (4), vff-g. (19), gyeben
(5), gibben (17), goyen (67); gewe-(18a},
ge- (4, 133), gy-, gye- (110), je- (77), gei-
(Fris.) -nen. gamen (152). gein (18). vff
gein (19). auff-thun, -gaynen(75), -gyenen
(64). gapen (11, 132, Anz. 6, 447). ianen
f up lauen (22"^). hoianen (23). kychem
(100).
*Hyatimembris {i. pedo) feyster o.
fartzer (74).
*Hiatio auftuung (75).
*Hyatus v. Hiaeus.
Hy-, hi-, hij- (76) -atus (i. rictus
75, apperitio 76) hd. gew-ung, -inde (7).
gu- (8), geuw- (69), gyh- (75^), geh- (75b),
gieb- (5), gibb- (li), gyn- (1), geynn-
(18), gam- (152), gen- (132), hew- (21),
heb- (77) -unge. gapinge (99, 132). hoianent
(22, 23). gamatzer i gehnen, var. genen,
mit einem lute (75. cf. oscitare). rijssin-
ghevan(i32), ryssung von (110 ), spritzung
von (68) der erden, ia-, var. ein-gefallen
erdrich (64).
*Hibda (aus hib'da) v. Notus.
*Hibera [bestia &c.) lint (Gf. 2, 240 sq.).
*Hiberans v. Hibernare.
*Hyberda [i. q. hibrida; i. spurcus
76, St. spurius) kebiß- (8), kebs- (9) -kint.
*Hibermaneumata (st. hiberna neu-
mata) significat hispanicas eantilenas
{ vanitates; ibreas c. i. e. h. nouitates
(76).
Hibern-aculum, l -eum (74), -ium,
-um hd. wiutcr-huß, -haws (9), -ischauße
(74).
*Hibernalia (sunt tempora frigida)
hd. kalt-zyt, -zeyt. kalde tzijt (i32).
Hibernare wintern (8, 64, 76). be-w.
(9). hiberans i. fernans (76).
Hibernensis v. Hibernicus.
*Hiberneviin v. Hibernaculum.
HIE
Hi-, hy-, i- (äiJ) -bemia hibefn- (1),
lij'bern- (22), hj^beruen- (23, es), hyber=
nien- (gg &c.), hiberner- (21), ybern- (5),
yber- (18), ir- (99), vren- (74), schot-
(10), Spanien- (74) -lant. ybern (5'').
Hibern-ieus, t -us t -ensis (Br.) eynei-
ußhyberlant (18). hybern-er (23), -ischer
(5''V eyn yberner (5). vrenlander (74).
*Hibernium &c. v. Hibernaculum.
Hybernus , hi - t i - bernius , var.
ibemus (75), iborneus (76) winterlich
(17, 7ö). w. czeyt (9). wetterlich zijt (8).
Hibemus v. Hibernicus.
Hiberus {i. q. iber, iberius) riuier
(11).
*Hybls V. Ibis.
Hibiscus V. Ibiscus.
*IIibix V. Ibex.
Hi-, l li- (74) -brida, ibida (147).
tidriga (7) {cf. sq., hiberda, notus) est
ex apro siluestre et sue domestica (7).
gebaeren van eynre edoler moeder ind
onedelen vader onecht (147). widel (qui
testiculos non habet 127. cf. Gf. 1, 777).
pasthart, einer von einer edeln muter
vnd vnedelen vatev geporn, o. ein tier
von einem wilden parck vnd zamen
sweinßmuter geporn (74).
Hibris widilla (127). zuitharm (sm.
1, 396. cf. hermaphrodita, r.f. h, 730).
Hie hy (125) hie t dese (99).
Hieeine an der stat 0. an dem ende
(75).
Hie-, hee-ciae der selb (9).
*Hieon- &c. v. Eeon-.
*Hieronomus gesiert man ( 11. aus
hieronymus ? agoranomus ? oecono=
mus?).
*Hieter v. Icter.
*Hletericia &c. v. letericia.
*Hietrix v. leter.
Hydor v. Idor.
*Hydra veltrose (95).
Hydra i'. Idra.
Hydraula v. Idraula.
Hydria v. Idria.
*Hydrogeruni v. Erigeron.
Hydromantieus v. Idromanticus.
Hydromeli &e. i-. Idromel.
Hydrops &e. v. Idrop-.
Hydrophobia, ydrofaba (74) doven=
dige sucht (85). wasser-s. (74).
Hydrus v. Idrus.
Hy-, y- (1) -emalis winterlich (1,
5^). winderleich (2).
*Hyemanus winterhuß (t. qtiasi stuba
75).
Hye-, hija- (76) -mare hd. nd. win=
teren.
Hyems, hiemps, iems (75) , yems
(93), iemis (L quarta pars anni 76) hd.
nd. winter.
*Hiena (hysenium Ki. , gemma) der
hien {Naturh.).
Hy-, hi-ena {i. puto) illitiso (84,
Gf.). iltis (74). elentes (Anz. 8, 9i^). elin=
tesel (Sum.). einte (102). hellunt (Gf.).
(starablint Gf. 6, 701). hientier (75). igena
aleis (93) verwechselt mit elent {cf. v.
alx) oder alces selbst mit einem deutschen
Worte.
^Hiaeninum {pellicium) ellinsin (8um.).
*Hiepas (zw. hinc u. hispus) e. eipe^
reda (76); cf. hiptare i. hictareidem
ereboiare (Gl. m.)V hirna?
HIL
Hier- v. Jer-.
Hierapigra &e. v. Gera pigra.
Hierocom - ium, -on ( a hiera gr.
lepra) vßsetzelhuß (88).
*Hierofaleo gier- t ger-falck (140).
Hieroteea monstrantz (91).
Hiffaronda v Orbia.
Hiffera [alph. bis-) jpila feriendo
(Pap.), var. p. a f. (Gl. m.).
*Hygrida mezzele ( 85 m st. n ).
ygrida ncssil (U). igris neßeln (17).
*Hijaiiiare v. Hyemare.
*Hilar-e, -are [pr. sine h 132), -ere,
-eare (9), -escere, hil-o, -aseere (9)
frauwin (8, 19). erfrewen (9). frelich syn
(13). frolocken (64j. hd. frolich machen.
nd. vrolic maken. v'bliden (11).
*Hilare lehatzen als die hundt (75).
Hi-, hy-laris hd. tVo-, froe- (76, 110),
fro- (g7, 134), fre- (13) -lieh. nd. vrolic,
blyde (99, 132). wol-gemut ( 1, 5*', 75),
-ghemot (23). mutsam (64. cf. Sm. 2, 650).
milt (iio). heiß vnd wunsam (75).
Hi-, hy-laritas, hileramen (17) hd.
frolich- sim., wolgemutig- (75) -keit.
vroliclicit (23, 132). freude (17).
Hilariter hd. fro-, froe-, wolgemutig-
(75) -lieh.
*Hilarodes v. Hillacades.
*Hilaseere v. Hilare.
*Hild-a, -egardis n. pr. hille (74). Cf.
hille n. pr. mulieris (22*^).
Hyle r. He.
*Hilena (c/'. eantabrum) ruck-, var,
rucli- l toten- wurm («. vermis qui nas-
citur in spina dorsi 75).
*Hileramen r. Hilaritas.
*Hiletus (quasi hians) giner (75).
*Hy-, i- (74) -liaea, f ilion {i. colica
74) darm-gicht t -siechtag, grymmer s.,
die kaltmuter (74). grim krimme (93).
illiasis weetag der scyten vom staiu (74).
*Hilies murio ; heries maurio (Gf. 2,
842); lat. cf. helles i. morio (139).
*Hilla, illa (17, 76), ilua (Gl. m.), i
ila (74) (/. presvilpa 7.'>, lucanica, iii=
ductilis, botulus &e.) hd. warst, worste
(8''). worst (132). vorst (81). prat- (74),
prot- (3), brot- (6, 4), brad- (17), brayt-
(5i>, 19), met- (23), knack- (Ki.), rostn-
(75, Sm. 3, 135. cf. 2, 126=), magcn- (Sm.
l. c), blut- (7.5), Schub- (74), schubel-
(Sm.) -wurst, -worst. schu- (fhs.), schu-
(64, 74), schi- («4«) -bhng {cf. Fr. 2, 230^.
Sm. 3, 313. Gf. 6, 410). en slach Ijrade
(23).
*Hillaeades i. lasciui carminis cantor
(76) aus hilarodes id. (I2y).
*Hillieus yi. parua querctis, aus ilex)
aychlein (^74); versch. von hilli-cus (Gl.
m.), -rieus (Pap.) i. maior venetia.
Hil- (Pap., Gl. m.), hi- (139) -Utor
i. V- (139), o-, ho-rtiea.
*Hilna v. Enula.
*Hilviis spil (104).
Hilu-m, -s, ylus (55, 74), ilus (9 &c.),
ilum hd. feder-, fedder- (7, i33), fedderu-
(21), ii'l. vedcrn-sele, -kil (1). keil zele
(8). pfaff in der feder (55). mack (cf.
nucha) in der federn (74). sele peyne
(sie 9. aus s. penne), leicht, licht t ring
t ding das da in der federn ist, vlg.
kile, kijl, keil (75 varr.). das schwartz
HYP
277
flecklin an der bonen (91). b.- t arbeyß-
schal ; ponengraß (74).
*Hinia v. Hernia.
^Hymber Imber.
*Hiinen i. meusura liquidorum, sex=
tarim (76), /. q. hin (Br. &c.), hyn (66 &c.).
Hymen hüte des maytummes (9).
eyn hochunge dez mattuz "( sjc 8). iunck=
frawschafft (88).
Hymenalia pulternacht {ludus 125).
Hymenium, hismeneehion (147) eyn
hochzijt liet (8). brutgesang (75). bru=
lofts sanck (147).
*Hymerula v. Humerulus.
*Himila v. Enula.
Hym-, im- (69 &c.), yp- (5'^) -narius
ymnere (Gl. Zwetl.). eyn ypner^ (5''). hym-
nus buch, var. ymß buoch (64).
Hymnidicus lobsager (6:.).
Hym-, im-, imp-nus hd. lobe- (17),
lob-, lop- (8), loff- (i32) -gesanck. ymb
m. (Ob. a. i486), immis m. (reg. Ben.).
Hin v. Jlimen.
Hine von hine (125). henen (99).
*Hindula (aus hinnula X hynde),
hynde, eyn see {i. e. femella) vnder de
herten (22b).
Hinnibile wierlich (9). wye erlich
(equus; sie. 8).
Hin-nire, -niri (i33), -ire hueion,
uueion (Gf. 4, 1223). wyhan (13). weyen
(108). wihel-on (95), -en (69). wieheln
(7, Fris.). winheln (40. cf. hinnitus). wy=
haern (19). weihirn (8). wchcru (17).
wyern (9). nyhan ein rufe der pferde
als ruchein (74). nyhagen eyn rop der
perde (22^). nyhen; hanen; miegen;
huttern; wrintschen (Fr.), wrieuschen
(11). brielschen (los). briesgen (99). hin-
nern (3), -neren (2), -deren (1). rubelen
(74). ruelen als uie roß (75. v^x asini
Fr. 2, 123). ruhein (Kayse-so.). rinhel-n
(i84), -en als die roß so/ireien (ss).
*Hinnitum {i. '..rgentum viuum cf.
humeetum) kexmber (76).
Hinnitus winheln (76). das wihelen
(116). ruhehing (74). ruhlung t geruchter
(Fr. 2, 123"-'). brisginge (99).
Hinnula {cf. hindula) binde (9).
reyger be sen (1 1. aus reyge-bocksen ?).
*Hinnul-a, -us v. Enula.
Hin-eula, -nula (Gl. m.) {cf. prc.)
gall. cschalo-tte (Gl. m.), -ngnie (122). _
Hin-, hyn-, hi-nulus (^. vitidus cerui;
filius c. t capre 3) hd. nd. binde, h.-
kilber (74). hd. hynne, bind, hynn (68);
hinth- (102), hynnen- (1«) -calp; hint-
(100), bind- (93) -calb; hinden-kalb (91),
-kalpel (9); jung hirtze, hirs (9). jun=
chert (99). rechbecklin f füllin (9i).
*Hinnutus wit hirte (79. st. hinnu-
lus junc h.?).
*Hintzmannus v. Ceruisia.
*Hinula r. Enuula.
*Hinulus V. Hinnulus.
Hyoscyamus v. lusquiamus.
Hyp-, hip- v. Ip-.
Hyperaspistes (i. protectorBr.),i'per-
l ipor- (76) yper- (74) -apistes, iper=
aspides ("«), hispates t ipapistes (i.
defensor 148), hyspaspices be-schinner
(74), -schuczer (9).
Hyperie-on, -um, yppiricon (105),
y- (Gf.), i- (87, Sum. VI) -piricum.
27S
II
iperi-con O^ ''«•«^ ' -ton («'^ -chium t
ipuritoii (7 0, yperic-um (8t! &cJ, -a (7 1),
-ivim v"''. ipiteron iP.'Hl (<y". hippuris,
perforatia , qiiipparum ) liiiit-liovvf
(^loü, -lifuui, -liö (Cif.), -owc l liar-
cohoii 0"nf''l'<^n"'' ss), -tMiliau (12), -liaw
(74\ wrz (87). lliirdiMlhoiUlr (i:U, Sum. VI).
volt-lu>i>fl' (7i), -rauti-; gart iiyl (nylVj,
tveitiT unten liartuol (9). hatcniowc iSum.
V). rit'toch (10.^. cf. saliunca &c.). »■
Marion vlas(tv). sänt Joluins criit (123),
kraut (7-1).
Hyperpyrgium c. Epigergium.
Hypnale c. Ipsalis.
Hy-, hyp- (ss), hip- (!"i) -pocaustum
cyn stoeiie duor vuyr ondor is ( i:v2 ).
iMii Stilb da das teuer iiidor ist (uo).
Stilb (88). batlstiib (88, !)i).
Hypochondria r. Hesporcauceus.
*Hypola-us, -is (Ki.) {c/. curruca)
graL^muck (Ki.). golegorßc (125).
Hypopyrgium i: Epigergium.
Hyposelinum r. Petroselinum.
Hippa-, hippi-care, hippi-, hip-tare
{cf. erupticare, hiepas) ktnflieu(i26 &e.).
*Hippius stutari (Gf.).
''Hippoboscides, ipoqui-ncia i -nci=
dos yH), -stidus yd) [heröa, cf. ypo=
quintida 93 p. 52 V) bucKes- (85), bockis-
(9j -bart. pockspart, wildarbeis, wicke
*Hippocausti.un r. Hypoeavistura.
Hippocomos ruü- l stal-knecht (88).
Hippo- , hyspo- (79),hipo- (9!)), ippo-
(69, 134), ipo- (7(5 &c.) -manes, -mones
(79, 134), iTiTiOfiaväs (124), ipome-nes
(132 &c.) -US (66), iponeus (70) (herba
<&c.) uenin (99). weuiii (79). pt'erclegift;
fulleuniiiize (Ki. ). briintz von einer
studten i ein kriit (88). steeli-, rauoli-
appfel, nl. doriia))pel (143). hippomanes
deuorasse prov. nl. sy heef't cruyken
volcht iiiy nae gheeten (iifi).
*Hippoiuanos {st. hipponomos) roß=
liiert (88i.
Hippopera fellis (9i).
Hippopo- (5s), ipo-tamus, -thamus
(8), -thanius (0), -coneus (76), -timus
(74), hipopotomus (74 Jlrg.) mcr-phert
(8, 9, 17), -roß (53, 74,). wasserpfcrt (74
Mrir.).
*Hipp-oseta, -uris v. Equisetum.
Yporus.
Hippus roß (75).
Hiptare v. Hippacare.
*Hypu8 .<ehrey-, droet-scheop (147).
*Hireare 1 6/. hiare ? hiscere ?) gaben
(21).
*Hirc-ellus, -illus, -iolus t -ulus
{dem. Br.) pochilin (104). bokkili (127).
bock- (7), bog- (8) -lin. bocke- t böcke-
lein (9). chizzi (hircelli l hedi (ui).
augen-winekel (8), -winck (9); cf. hir=
quus.
Hir-, geio. ir-cinus, ircanus hd. nd.
bo-, geic. bu-eken. bogken(21). bockingk
(19). buekijnck (11). bocklin (ircinus
{i. caprinus 76).
*Hirei-, hist'- (8) -pilosus hert-herig
(9), -horecht (8). Cf- hircipulus (bocks=
harig), hirtipilus (i. hirsutus , hirtus
Ki.), horripilare, hystrix.
*Hircitare i. öpito vnd stinclichen
sin (IS"^;.
IHR
Hircoceruus (<f. tragelaphus) eyn
gegossen liircze i9, 17), liirsez (8), f/e^
ändert in geyßen liirsez (S). geilMiirsch
(Ki ). zwydorn (74. cf. hermaphrodita).
Hirc-, irc- (oi'', 74), ir- («4) -osus
(/. /lircinu.'t lir., hirsutus 76, fetidiis 132
&c.) blicken (11). beeklet (64). pueke=
lecliter (74), stinekeiide (9, 74). st.,
stinekieb (i32) als eyn boek (iio &c.),
bog (8). .stineking' (17).
*Hiretalliis c. Hirquitallus.
*Hir-cuare l -ticinare i. petei'e (7«)
■st. feiere.
*Hircum v. Hirsutum.
Hircus, ircus (cf. hirquus) hd. bock,
bocke (133), bog, pocli (104), pock (74).
nd. bok (23), bück (11, 22). ircus die
stat vnder den armen (17). hircus /.
ascella liominis vnder den vcbseii (76).
v.-gestanck t reniselon (ii3). gstancK
vnder der vclisel, nl. stanck van de
oxeleo (116).
*Hiricivis v. Ericius.
*Hirin v. Eryngium.
*Hyris i'. Iris.
*Hirnia v. Hirnea.
■'Hirmen v. Hirna.
*IIirniendactila &c. v. Herinodae=
tilua.
*Hir-na, -man (9) gc weide sucht (8,
9, 17). vleismes (11). Cf.Yiirai intestinum:,
chira id. (124). hirna la salsiza (ai. m.);
^. sahica (129. hilla parva s. ib.)\ hiruca
s. u. Eine andere 'Krankheit hyrnea i.
inpetigo t pupula ; hyrniosus /. pupul-
t inpetigin-osus (129), cf. hirnosus i.
impetuosus \cf. r. hirsutum) ; heretica
est qd. Scabies que alio nomine dicitur
Impetigo (76. X haereticae carnes Gl.
m.). Vll. versch. hi- (142, Gl. m.), he- (Pap.)
-rnia (s. o.) i. ram-ea (142, Pap.), -ix
(Pap.), tramea (Oi. m.).
Hi-, hy- (147) -rnea i. oerea {aus
urceus, orca? i. vter Gl. m. ; an ,. einen
guten Stiefel trinken^'' erinnernd) quae ad
potnm baiulandum paratur (129). /o vaso
da portare de beuere (Gl. m.). vat wyn in
to dragen als eyn buyt of velle (1^7).
wH'iiikrug (Ki.) h. t hirnia {cf. pre.) i.
ocrea ad potum portandum aiii scbluch
(76). hirma (hirnia?) i. occrea steuel
l strauel (23). hyrma styf'el, lederhose
(74).
*Hirn-ia v. -a, -ea.
*Hirniosus r. Herniosus. Hürna.
*Hirnosus v. Hirna. Hirsutum.
*Hironi-a, -ce v. Ironia &c.
Hirqul-, hirc- (7) -tallus, t -cellus
(70) i. puer libidinosus (76, 129); luxu^
riosus ad rnoduni hirci (-tallus 76);
parectatus, cuius vox gallula est ein
mutant (125); vn kusche (7).
Hirquus, hircus g. vd (9) ouestal
(cf. oiig.stal albugo Gf. 7, 225) t cipfihe
quod gallince in lingua crescit (104).
augenwinck-in (9), -el (64, 9i). hirci i.
anguli ocidorum (6 7, 76). hirqul id. (110
&c.). hirquus i. angulus o. (Br.). ircus
(74), irtus ou-(93), au- (74) -genwinckel.
Bürrire gelffen, bellen, schreien als
ein wietender liuudt (88).
Hir-, ir-sutum i -tum, hersutum
(136), hircum {seltener msc. -us; i.
drustum i36, pilosus, squalidua, asper,
IIYS
hispidus q. v.) hd. ruclie, rueh, rawch,
rüch (12), rauhe, rauwe (152), rawh ^9),
riiw, rue (13). nd. ruwe (isä), rw (11),
ru. hd. liar-eclit (18), -ig; liaar- (i26),
her- (12) -eclitig; herig (G), horrecht
(8), rucldiarig (110), rucli mit har (76).
hirtus seliaridl(l7, 76).s(!liarp (8). .schärft
t wach ^^9. sonst waclis v. acutus), sciiarö
geweciia (75. ge- st. t V). hirnosus
i. impetuosus [cf. hirna) i ijHosus (76);
hi-, l i- (76) -rsuticosus i. p. in collo
(76, 129), cf. rudosus id. (76 1, hirsiculus
i. pilosum habens culum (Gl. m).
*Hirtica i. tunica de pellibus &c. (76).
peltz o. rock von wilden tiiren gemacht
(74). rauclicleid (75). Cf. hircus i. cili-
cium (Gl. m.)?
^Hirticinare v. Hircuare.
Hirtipilus v. Hircipilosus.
•^Hiruca {cf. hirna) worst (11, 19).
Hi-, i-rudo, -rugo, erugo {q. v.\
iruda (8, 9), irrugo (66) egla (105). egele
(79). eggle (99). vle (13). hd. nd. egal,
eine agcl(Fris.). eggel t eghel (19) eghell
(1321. engel ((j). ygel (18). schraffhorne
{i. sangwisuca 10).
*Hirundinare v. Fritinnit.
Hirundin-aria (143, Ki.), -a (i43), -ea
(85) {cf. erundina) schwalben- (143, Ki.),
gilb- (143) -kraut, hd. nd. schel-wurz,
-wort {IL c). nl. grotc t stinkende gouwe
&C. (143).
Hi-, hy-, i-, y-rundo swal-iwa (84),
-wa (87, 102), -uvve (104), -we (10 &c.),
-iie (22, 132), -be (5 &c.), -b (1, 34, 141),
-e (22a'J, 23), -kc (Chytr.), -mc (6, 4), -m
(77). zwalu (11). hd. schwal-b, -m (4, 126).
*Hisca {i. viscus; aus viscum auch
sjjan. cf. Dz. Wtb. 502) mistel (93). pallii
genus (Gl. m.).
His-cere, -sere (66 &c. ), -sire iui
itum (68) [i. f ödere l aperire, os ap.;
fundere t ap. 76 &c.) hd. geuweu (6 9),
gewen. geiuen (Fris.). gysten (13). gapen
(79, 132). graben (68, 110). vfschrunden
vt sicca terra (134 Mrg.).
*Hiscyamus v. Jusquiamus.
*Hismarus {i. mons 66 &c. ism. Ki.)
eyn berg (17j.
*Hismaticus {cf. mammantieus) der
sich tottet (9), an sach dodet (8, 17).
*Hismenechion v. Hymeneum.
*Hysopu-s, -m v. Isopus.
Hi-, hy-spa [i. cerillus, ilbus 74,
tradula, stupa, gipsa, resticulus 75)
reisten (1,3, 75), reißt (74) flachs o.
hanfs (74, 75). riste-flasses (8^), -flaße
(13). rysthe flaß (5^). en rijste (23, 78)
l vlasse {sie 23). ristflaß (49). eyn ryst
flachsses (12), rysch flasses (lOj, ryst=
flaysche (19).
Hi-, hy-spania hd. nd. hispanien-,
hispaner- (76), hispanniger- (18) -lant.
*Hispanica (c/. hibermaneumata) i.
vanitas (76).
Hi-, hy-spanus eyn hispan-ier (5^,
23), -iger (5), -er (22).
^Hyspaspices &c. v. Hyperaspistes.
*Hispedicosus v. Pediculosus.
*Hispenus {piscis) hirseit (125). Cf.
hispe-rus (67 &c.), -tus (66 &c.) piscis;
u. V. ispergus.
*Hyspex {i. ticio) prant (74).
HIU
Hi-, hy-spidus [i. hirsutus t pilo-
sus; blesus 1) hd. ruc-lio , rawh (9),
rauch, ruch, r. -hcrig (iio). nd. ruwe
(i32), rw (11). lispcnd (Ij. biirst- t baar-
echtig (126). scharff geweclis (75. cf.
hirsutum^. seh. der magerkeit halb &c.
(er,).
*Hispil swinghe (,98).
*Hyspoiiiones v. Hippomanes.
*Hispus (aus hippus) i. equus ( 75,
76). bongst (75).
*Hissere v. Hiscere.
*Hista, hysta, histra (132) (aus isca)
zunde-r (ö6 &c.), -1 (68), sprockel (i07,
132).
*Histarius {aus esearius) eser (5'^).
Uister fluuius t gentile (Br.). tunaw
(8, 9). steyrer (9).
*Hister zu lest (i. vltimum 7. von
uoxepo^).
Hister (cf. sq.) gauckler (Ki.).
*IIistor (cf. j)rc.) eyn schyinpber (7).
Hi-, hy-storia ?id. nd. eyu gcscbc-n,
hd. -en, -hen, -eben (76), geschyet (i32)
dinck, hd. ding, eyn ding dz gesehen
ist (8). eyn dinck also geschehen ist (9).
als ez gescbenben ist (ßs). ejni geistlich
ding daz geschehen ist (17). ge-schcn
(5''), -schiebt (1, 77), -scbycht (12), -schigt
(10). dinck t schichte (22j. ein gcscribcn
red der getad as es gescach (93). hd.
bistor-ie, -i.
*Histori- r. Historio-graphus.
*Historio v. Histrio,
Historio-, histori- (1) -graphus eyn
gescbichtscbriber (5''), geschickt schrei=
ber (sie 1); hd. nd. historien- hd. -sc'bcr,
-schriber, -scln-eiber, -bcschriber, -be=^
Schreiber, nd. -bescriuer, -vestenor (22).
de histoiren bescrift (79).
*Histria [cf. hister) steyerinarck (9).
Hist-rio, -orio (iioac, 133), -or, -er,
striones ^jZ. (qq. v.) hd. farnmanne (12);
lud-erer, -ror, -rar (i), lodderer (10).
hd. nd. loder (23), lodder ; l.-boeue (107),
-boeff (132). bfibe (6). bueb (75). bub
(21). bueue (11). boue (22). boevc,
nette-, wijn-b. (i47). netbove t scumer
(107). netzknab (65 Mrg. ). neßer (8).
scerczer (sterczer? 9. cf. schcrzcr jocu-
lator Fr.), platz- (iio, 132), blatz- t
lotter- (88, 110), wurst- (68) -buob sim..,
-boeff (132). gauff- (75), iauff- t iuff- (65)
-kint. tumere (Sm. 1, 413). spil- (Of.),
spili- (127), spei- (99) -man. lecker (8^).
ryff-igener, -yener (65), -gan (10). ruf=
fian (65 Mi'g.). ein person in einem spiel
t fryhart (88). frey-het (ib.), -liat l -lieit
(75). Sprecher t bereit («5).
*IIistrionatus horoltz-, varr. herolt-,
herrolt-stat, t iuwff- t hcroltz-that &c.,
Mrg. Ifurtzweil (65).
*Histri- (X sq.) v. Hirei-pilosus.
Hy-, hi-, i-strix [cf. ericlus) egel
(i32). ygel (3, 7, 4. 110). aichela (,Sum.).
eyn su egel (17). herbist-a? (los), -ram
(127, Gf. cf. ibex.). dornschwein (9i).
*Hytter totenwurm (9). Cf. intemix.
Hittire {canum, i. inuestigare Gl. m.)
winseln t Schneppern (Ki.). hittus 9üjv7]
XUVOi; (Gl. m.).
Hiu-, hyu-, hui- (75 var.) -Ica terra
zerschlunden ertrich (64). schrun-tcn t
-den (75).
HOM
Hiulce stak- (Fris.), stamm- (Ki.) -lend.
gatzend (Kia.).
Hyulcus gekleckt t ginnend (126).
zerschlunden (64).
Ho int. wacha (22*»).
*Hobe V. Hele.
Hoc hd. daz, das i,G, 76). nd. dat.
*Hoconie uuithi (Gf. 1, 745. cf. lau=
conie).
Hodie hd. nd. hude. bud (21). hüte
(22). hüte (6). huit (76). huden (11). hiden
(99). tailung (74. cf. Goth. wtb. 2, 607).
*Hodiemitas butlicheyt (18).
Hodiernus hud-ig ( öt», 17 ) , -elicb
(5, 21), -ehe (23), -en (132), -e diß dages
(19). hodeUc (22). hd. hut-ig (67, 133, 152),
-tig (68), -lieh; der hutige (6); huitig
(76), hewtig, hewttiger (1). hodierna die
dalingh (22h. cf. hodie).
*Holandria &c. v. Hollandria &c.
*Holeeus(/aZ/. monsteron, salsalle(i22).
*Holerare (/. olera t cales plantare
5ZC 7g) kole planczin (8). kolpflantzen(9).
*Holifacere &e. v. Holofacere &c.
Holippa hohlliipplein, cisenkuchen
(Ki. ).
Holipparius hohlhippleinsjung (Ki.).
*Hol-, ho-landria, t holsacia t hulu=
tria (74), selten hoUand-ra, -ia hd. nd.
hollant. holan-t (7), -d (76).
*Hol-, ho-landrinus, hol-sacius (74),
-andrius (b'^, 74) hd. hol-, ho- (4. 74)
-lauder. hollonder (5^, 6, 23).
*Holli (/. narcissus) wassersemden,
hanncnfuß, grensing, swefelprech (74).
*Holobara v. Olofora.
Holoearpanivun quasi totus fructus
(Br.). olocarpamen, g. tis die heel alynge
vrucht (147).
*Holocaust-atum , -oma (9) geneme
opfer (9). gemeyn oppir (8).
Holocaust - um , i -oma (110 &c. )
offi-ande (99). hd. oppir (8), opher, opfer;
gantz o. (91); o. das da brent (75); ein
gebraut o. (G, 75); eyn bornig opper (17).
*Holo-, helo- {alph. holo- 134), holi-
(8''), ol- {alpli. hol- 79, ol- bes. glossiert
s.u.) -facere, -uacare t -sere (i. redolere,
fragrare 74), holfare (Pap.) hd. ri-, ru-
(19) -chin; ri-, rie-, -rei- (8^, 68), roi-
(6), ruy- (132) -chen^ nd. ruken (U, 22,
79), roken (23). richten (17). riechel (sie)
als ein tier o. kraut (74).
*Holo-, hol- (134) -ifactus geroche
(19, 67, 133). roecli (132). gut geroch (110).
roke (11). hd. rie-, ry-, rei- (68) -chunge.
Holofernes pr. n. regis kunig (76).
*Holophanta v. Alphanus.
*Holosanthus v. Alosanthus.
*Holo-sere, -viacare v. -facere.
Holosericum v. Olosericum &c.
Holtsatia ( cf. hollandria ) holsten
lant (22'').
Holtsatus {cf. prc.) holste (22b).
*Holus V. Olus.
Ho- (Gl. m.), o-magiales manne (9.)
Ho-, geio. o-magiare, omagi-nare
(1), -um promittere {6) hold werden t
geloben (76). hd. nd. huldeu. holden (3).
bilden (18).
Ho-, o-magium hd. nd. huld-e, -unge,
-iuge, t -cghen (22). hd. huld, holde,
holt ;7), bilden (18); hold-, holl- (21),
hoyld-unge. hd. nd. mau-schafft, -schaff,
HON
279
-sebfat (sie 15 1), -scafp (79), -scop, -leen
t -guet (20), -leenghoet (81). man-schafft,
-hafft (75b) der hi- (75e), bi-Idigung (75),
gelibnuß (76). hom-agium t -igium l
-inium manschafft (76).
*Homanieus menschlich (9).
*Homasuin 'v. Omasum.
Homelia f. Omelia.
Homicida hd. nd. dot-, doyt- (5,
133), doet- (132) -Sieger, -sleyger (21).
tot- (5b), toit- (7) -slager. dot scblaher
(68). dott- (67), todt- (110, 134) -Schlager.
hd. totschleger o. morder. murder (19).
moerder (11). mordener (i32). man-
schleger (6), -siechtig (9, 4), -schlechtiger
(65, 75). mortschacher (V. a. 1455 Sm.).
*Homicida herba {i. capenus, san=
guinarius, ramus q. v.) hartriegeln (75).
Homicidium man-slaht (Anz. 8, 101),
-slagt (99), -sclilacht(75, Sm. noch a. 1760),
-slachtunghe (19), -slachtinge (11), -slech=
tikeit (9). hd. nd. dot-, doet- (132), hd.
tot-, tod- (76), doyt- hd. -slag, -schlag,
wrf. -slach. todtslack (3). dott schlage (67).
mortscliäch (V. a. 1450 .Sm.).
*Homi-culus, -dus v. Homuneulus.
*HomigiuiQ v. Homagiuia.
*Homilio ( /. gnaniis , X pumilio)
ain zwerg (76).
*Honiilus V. Homuneulus.
*Homin-eum, -ium (147, Br.) (i. do=
mineum 4, hominis seruicium 76, Br.)
herschaft (4). mynschen d^'enst (147).
Hom-inium v. -inevim, -agium.
*Hominor aris menschlich [sie 9).
Homo n. microcosmus l antropus
5b) hd. nd. mensche, hd. mensch, mentsche
(133), meutsch (7). nd myusche (11, 23).
man (8^). pl. leut (75).
*Homoblata v. Homoplata.
*Homocenus i-. Homotenus.
Ho-, o- (9) -mogenia glicher nature
(9 Anh., 15, 63). naturlich dinck (9). omo=
genium ding das da einer uatur ist in
synen teylen (7.i).
Homonymum v. Ononimum.
Homo-, hono- (9j -plata, t -blata
(75), -planta (122), homo- (4, 74), honi-
(8) -placa (/. spatula 74, 75) achselbein
(75). ein schulder (3, 8). sch.-beyn (4),
-pain (74). schuldiger {sie 9). gall. l'os
de l'espaule (122).
Homophagia v. Omofagia.
*Homo-tenus, -cenus (76), -tinus,
-tonus (132) hd. mensch-, mentsch- (7),
mens- (i33) -lieh, -liehe, nd. mynsch-,
mins-lic.
Homousios v. Homusio.
Hom-uneulus, t -iculus l -ulus (7b\
-uncio, -oneio, -ullus (93), -ilus (8),
-idus (8 &.C.), -ilio ig. v.) hd. eyn kleyn,
chlain (1) mensch, wenig m. (-idus 8).
en clene mansche (22, 23). mensch-lein
(9), -bn (75b, 110), -li (93), -el (75). dein
menschlin (68).
*Homusio {aus homousios) eyns
Wesens (8, 9).
*Hon-a, -o (19) (auis) sneppe (19).
sneeppe (11).
*Honarium v. Honorinvim.
*Honeorium v. Honerarium.
*Honerare v. Onerare.
280
IIOR
*Honora-, honora- (</. v.), honeo-
(07, 7ii > {ciu.1 onera-) -rium (i. magna
ttaiiis) {iroli (S), gros (0) tn-liilL
Ilonostare imcii (V.h.
Honostns [i. reuerencia 1) er (1).
h(l. (M-wirili-, orsüini- (I34), iMSam- (67V
(M'bor-i 110, i:\-2), obi-r- (68), zfichtig- (i5i ),
zneliti-ki'it. -hcit (i:»2). hiibsrh- (17), liubs-
(21) -lu'vt. liohi- (f)), )i(l. liuuc-sclu'it.
Honestus yi. honorabilis 1) /id. vr-
sain, -ber, -leich (1). hubsdu' (17). liubsch
(41 Imbs (21). hobisch (5). houesch (23).
züchtig (66, 133).
*Honiplaca r. Homoplata.
*Hono c. Hona.
*Honoforuin i: Enoforum.
*Honoplata c. Homoplata.
Honor /ul. nd. oro. ad. cor. orc cr=
bietmig (C.".).
Honorabilis hd. or-lich, -bor, -wür=
dig (0), -wirdig (75). irber (17). ernrich
(12). H^/. iT-liok. -bar; liersam (22^).
Honorabilitas hd. eibcr-, ersam-
(18), erwirdig- (7.5) -keit. eersmnheit (11).
Honora-biliter , -nter irbirk- (17),
erwirdig- (7.'>) -lieh.
Honorandus [i. reuerendua 1) hd.
nd. eren-, er- (is:)), oer- (i32), erevnd-
(21) -wert, -werd (67). zu erende (6).
er-bcr, -berlich. -wirdig (4), -borg (1).
Honoranter v. Honorabiliter.
Honorare hd. nd. eren. irn (17).
w'digeii [[^}. orwirdigen (75).
Honorarium i. premium aduocati t
magna nauii (Vocc. e.^ quo, Gemmae; cf.
honerarium). laut solt (8). deine- i
daine-win (of. cf. honorinum).
Honorificare hd. nd. orsam, irsam
(17), orsamon (18), orwürdig (6), erwur-
dig (iio), eerwirdig (68), erwerdicli
(i32) machen, maken.
Honorificentia {i. honorabilitas q.
V.) hd. orbor- ( 8), e\vir- ( 9 ), erworde-
(133), erwirdi-koyt. crbaricheyt (23).
Honor-ificus, -osus, -us, -abilis (q.
V.) hd. er-bor, -borlich (18), -berklich
(21), -wirdig, -werdig (i33). erbarich
(23). eer-sem (11), -werdich (i32). irber=
liehe (17).
*Honori-num, -um (75) fursten win
(8). wursten wein {sie 9). schanckung t
ertrun-g, var. -ck (75). honarium i.
vinum quod principihus prep07iit.ur (76).
Honorosus &e. v. Honorifieus.
Honus c. der. v. Onus.
Hora hd. stunde, czeyt (9). ure (99).
*Hora {i. fimbria, X ora) hd. säum,
seum (21). zoem (i32). zom (23). swam
(22. (f. horator).
*Hora-logium, -legium v. Horolo=
gium.
Horama v. Orama.
*Horasium (cf. sq.) 'cleder zoom(ll).
*Horator kleyder säum (19). swamm
(sie 6. cf. hora).
Hora- (23, Gl. m.), ora- {alph. hora-
79), horo- (8'J) -torium bedehus.
Hordeum v. Ordeum.
*Hor-ena, -ona, harena (147) (jpiscis
cf. hör-, fo-, o-rena) vorch (74). fore
(17). for (1, 4). forne (5). vorne (23, i32).
voorne (107). varne (22). furne (68). furn
TTOR
(no). hd. vorbei, vor- (67), wor- (G)-hehi.
torgeln (7). foroln(21). voeren, truytten
(147).
*Horex (</. orix, fasianus) feusa in
(sie 19). reysacn (11).
*Horingigant68 v. Horripilatio.
*Horinis v. Horridus.
^Horipilatio v. Horripilatio.
Hori-, horiu-spex v. Aruspex. Ho-
roscopus.
Horizon, ho-, o-rison der halb=
hyniel (,6i).
Horminum v. Orminum. Gallitri=
chtim.
*Hornix v. Ornix.
Horno-, orno- (i4i), orna-(7)-tinus,
-thinus (»)), horn-us l -atonus (76)
beur (76). hurig (7). hurrig (G). langer;
orno liuiro (i4ij. horno-, orno- 7)
-tinum vinum {cf. v. hornum) hurig
(7), hurrig (G) win. ornaciura i. vinum
vnius anni (76).
*Horodi-ns, -us v. Erodius.
Horologium, gew. hora-logium t
-legium, oraguru (ö'') zeit- (67, 74), zijt-
(IG, 64), fewr- 174), vre- (5), uwer- (19),
über- (18), ver-^ (11), hör- (221^) -glock,
-glockon (221^), -cloek (^11). orlcvg (93).
orlei (Gf). vrley (G^. stund-uwer , var.
-urvor (>< urvar ripa) , i -zeige (70),
-glaß (110). hd. czoiger, seyger. zeygher
(23). soygghor (22''). seger (22). seyer (öl»),
vrwerck (110, 132).
*Horona v. Ho-, fo-rena.
*Horor v. Horror.
Horoscopium czoubernisse mit den
stunden vud mit den czeichen oder
gradus (9).
Horo-, horu-(65, 68), horru- (^65far.)
-scopus, f -spicus l hör-, hori-uspex
(147), i horu-sculus f -spieius (^no&c.)
{cf. aruspexj vren- (noj, clock- (i32)
-stoller. vrtnurker der .stunde i vff die
st. (65). wijsago durch angefangen zijt
vnd wijle eins geschaffts (75).
*Horotorium v. Horatorium.
■■'Horrectat prolt (4o). orectare (^Gi.
m.), iorritare (i4i) arietum vox.
*Horrena (piscis, cf. horena) henneke
(23).
*Horrena (cf. horridus) eyslich 0.
schoucz (9). eysliclKU (8).
Horrendum zu sehnen (8), schewen
(9).
Horrendus grysseliche t gruwelich
(19). grijstolich (11).
Horrere hd. nd. gruwon, schuweu.
gruwel-eu (22ab), .n ((j). hd. grueu (12,
110), grwen (21), gruben, grawen, schwen,
schuen (21), schuewen (9), schuhen (5),
scbauwen (18), abe schwen (ö''); schewen
(4), schrecken; bor-, er-, vor- (i32) -sehr.;
forchton (19). vrucliten (11). nd. nd.
eysoii.
Horr-eum, -ium, orrevun (104) (i.
scurium 127) hd nrf. schune, schuere. hd.
sciura (127), scbuer, schuern(21), sehuwer,
schew-ern (66), -rn (70, i5i), scheur (67,
134), scheyer (64*=). schüre (b^^, 110, 132).
schür (G) schir (76). schune(i25). schevne
(4). schusel (7). kornseliütte (i26). stad-el
(64'', 76, 111), -il (i04).j:>Z. mittocha (127).
Horribilis {i. horridus) hd. grüß-,
gruse- (7), grüße- (68), grus- (i33), graws-
TTOR
(66), graus- (X52), graiis- (i5i), greuß-
(70, 134), greuse- («7), grese- (13, 23),
gruwe- (G, 132), gru- (76, 110), grew- (1),
scliencz- (i)), hd. berschrcck-lich, -lic (23).
*Horr-ibilitas, l -iditas i -or (147)
hd. herachreckliehkcit. gruwe- (i32),
gru- (110) -licheit. verschrickung, gruwel,
gniyseling &c. (i47).
Horrid-ulus, olus (76) schutzlicher
(9 Anh.).
Horri-dus, i -nis (69 &c. X herinis
-= eriiuiys?), horinis (66 &c.), horrena
(q. V.) [i. terribilis 66 &c,.) vorchtig (9).
furchtig (8). eyslich (8, 9). essenlec (99).
orschreckuiig (.sie 18). grawsam (4).
Horrificare vorueren (i32). er-
schrocken (64), -sclirickon, -veren (147).
Horrifieus vorcht-machter (9j, mech=
ter (8). scheuhlich (Fris.).
■"Horrigometra v. Ortygometra.
Horri-, obri- (q. v.) -pilare hare zu
berge (12 &c.). h. zu b. stigen (10). dz
h. zu b. gen (17 sim.). gruen (8).
Horri-, hori- ( 76 ), obri- (q. i7.)-pilatio,
-plicaeio (8, 17), horor pilorum t hor=
ingigantes (76) czustrewet har t aus=
valhuige (9). gruw- (17), gru- (8) -unge.
hautscliawrung (111). v'veringe (11).
oripilatio i. nuditas (129).
*Horrium v. Horreum.
Horror,ÄäM/t</ horor (c/.horribilitas)
/id. schu-, graw-, gruw- (69), gruwel- (i32,
133), grauwol- (152), schuw- (23), eys- (99,
132) -unge, -inge. hd. er-, her-schreckunge.
schreck (67, 110). forcht (110). föchte
(10 &c.). veruernisso (99). grüß- (17, 68),
eys- (8), scheys- (9) -licheit. grissel (49.
wetterau.).
*Horrorosus schäwzig (1. cf. Sm. 3,
339).
*Horruscopus v. Horoscopus.
Horta-men, -tio, -tus, -mentum hd.
wrf. man unge, -inge. hd. ver-, er-manimge.
ver-maninghe (132), -monunge (17). zu=
reyßunge (5). grüwung (7. X horrere?).
hd. fleh-, bitt- (110) -ung. biddinghe (i32).
droyst (19). troest (U). troest- t stok-
inge (108).
Hortari hd. nd. raden, manen, vor-
m. (17, 4). hd. bitten, biteu (134), bieten
(68). biddeu (3i2, 133). hd. tro-, tro- (67,
134, 152), dre- (^152), aroy- (19), nd. troe-
(11) -stell, werdin getroist (19). warden
getroest (11). raten ? zwingen (G). raiten
t anhören (7). hd. an-, er- (49) -herten.
an- hordeu (13, 14, 23), -bortigen (18),
-reyßin (.5), -reisßen t hutzsclien (125.
cf. Sm. 2, 259).
Hortator hd. maner. v'- (17), zu- (5)
-m. nd. mauere (23). hd. fleher. bitter
(110). bidder (132). anlierter (18). to
herder (23).
*Hortatorium v. Perlatorium.
Hortensis (arbor) eine rüsten (125).
*Hortigometra &c. v. Ortigometra.
*Hortographia v. Orthographia.
*Hortologus V. Artoganus.
*Hortulana melda (i3i). gilbling [auis
140).
Hort-ulanus, -us v. Ort-.
Horu-la t -ncula ein klenstundichen
(125).
Horus {%. qui prtmus horas muemt
HOS
Br.), appollo vrmeister der die or er=
fundcu hat {"ii).
*Horus - culus , -cupus, -picius v.
Horoscopus.
*Horuspex &c. v. Aruspex. Horo-
scopus.
Hosa liouse (19). hoza en haze (^11).
osa (i. ocrea) lederhoß (68).
*Hoscuamus v. Jusquiamus.
Hospes hd. wirt. wert (^13, 23, i32).
hd. nd. gast, g.-helter (65), -geber (75).
h. actiuus wirt, passiuus gast (75).
Hospita hd. wirtiu, wirtheu (5*^),
wurtin (6). wert- (22), werd- (23) -inne.
Hospitalarii spittel herren t des
heyiigen geysts (65). spittaler (Ki.).
Hospital-e, -is gasthuyß (i32). hospit-
ael (23), -al (18). hd. nd. spit-tal, hd.
-tale (7), -ale (i33), -al, -eln(i52). spietal
(5). spet-alc (17), -al (5^, 21).
Hospitalitas herberunghe (19). b&:
herber-gung, var. -uug der armen t her=
bergkeit &c. (65). gastum, var. gustung,
0. castunge (75).
Hospitare, -ri hd. nd. herbergen.
be-h. (21). herburgen (7). hirbergen(17).
Hospitarius liarbargier (11).
Hospitiolum ein dein herberg (iio).
HospitiumÄff.nrf.lierberge.hirberige
(17). her bürge (7). herbrige (i).
*Hostar v. Bostar.
*Hostarium v. Hostorium.
*Hosterium {i. modius) ain meß (76).
'^ Cf. haste-, hosto-rium.
Hostia opffer (9, 12). hd. opper. offer
(11). offrande (99). eyn vbir wuntlich
oppher (17). hostie (5^). oblatt (76).
*Hostia {aus ostia) stat (8, 9). i.
ciuitas hostiensis (66 &c., iio &c.).
Hostia pacifica opffer des frides (75).
*Hostialitas v. Hostilitas.
*Hostialiter v. Ostiatim.
Hosti-are, -lare (76, Br.), -re {q. v.)
oppferen (Öi. opphirn (8). oppern (18*^).
*Hostiaritas turluitor-ey, -ampt (74).
*Hostiariuiii v. Hostorium.
Hostia-rius, -tim &c. v. Ost-.
*Hostieap-a (74, 75, 76, 129), -ax (Ki.),
-US (66 &c., 110 &c.) vient-halter i -faher
(75). veyude-f. (74).
*Hosti-capa, -scida, -scinda vyant-
venger, -sleger (i47).
*Hostiei-ndo (75), -da (74, 75) vient=
sclilaher (75). veyudetodter (74).
Hostieus veyntlicher (9). vient (7.0).
*Hostigometra &e. v. Ortigometra.
Hostilare i. vstulare (Gl. m. , Br.),
immolare ( 7 6, Br. ), incendere (Br.) ; hostitar
{sie) i. victimare t plagare (76).
Hostilis (^. hostieus) viant- (132),
vint- (68, 110) -lieh.
Hosti-, hostia-litas vigent- (6, 22),
vyent- (19, 133), vien- (uo^), viant- (23,
132), hd. fint-, find- (iio»), feynt-, feunt-
(67), veind- (i34) -seliafft, -scap, -schop.
Hosti-, hesti- (4, 75, 76) -mentum
(i. hostorium 4, hesterium 75 , eque-
t sequa- t libra-mentum in luso char-
tarum 125) glyech- (19), ghelike- (11)
-nisse. streichholtz (4, 75). ein pasß t
rhom (125).
*Hostiolum V. Ostiolum.
DiEFENBACH (j L OSS A Rl CM .
HÜM
Hostire glyechen (19). gheliken (11).
hd. glich, scheid (18^) machen, striden
(81. cf. hostorium). oppern (17).
Hostis vigeut (6, 22»^). viant (5^,
11, 23, 132). hd. f'yeut, fint, veynt, feynd
(67), veind (134).
*Hosti-scida, -scinda v. -capa.
*Hostitar v. Hostilare.
Hostium V. Ostium.
Hosto-, hosta- (49, 64), hostia- (134),
hasto- (147), osto- (11, 19j -rium hd.
strich-holcze, -holz, -oltz (76), -schit
(17), -stock (132); stryecholcze (19);
streich-e (116), -holtz. strijck-er (147),
-stock (116). strekel (11, 116, 132, 147).
stret (81). stritlioltz ^12). stuuod (Gf. 6,
692). swirbil (117. cf. Gf. G, 897). ein rigel
an einer thure (110). eyn gryndel van
der doere i,i32).
*Hostria v. Oniea.
*Houisare houwen (9).
*Hoza V. Hosa.
Huba («. mansus) huob (75).
*Hubris {auis) iu- t iuy-per (kü.).
Huc hd. nd. her. here (22^). har (6).
herwert (19, 132). herewort t hir (22^).
harwart (11). hie here (17). hy- (i25),
zu- (75) -her.
Hucusque hd. biß-, bis- (18), waiz-
(5. cf. hactenus), biß hy- (3), bys hie-
(4), vntz biß (75), wente- (23), -her.
bicz har (6). liijrtzo (132).
*Hugo (piscis) ) liiiech (70).
Hui int. botz (Heu.).
Huic deme (23). dem (75).
*Huilca V. Hiulca.
Huius-, huiusce-modi solicher- (6,
76), solcher- (iSSj, sulcher- (21),alzolicher-
[b^}, alsülicher- (7, iioj -ley. solcher lay
(1;. als solicherley ding (17). solicher
(6), s.-ley (69, 152), soUicherley (67), sol=
cher-ley (66, i5i), -lay (134), sulcherley
(70), al-s. (132), alsolicherley (i33) wyse,
weise, weiß, alsulker (22), alzellier (2o)
leye.
*Hul-, ul-citum, -cia, hulti-a, -cum
(74) [aus helciumx halst? cf. Gth. wtb.
2, 515) hulft (74, 104, 127, 130, Gf.). satii-h.
(117, 120). hülst (117, 120). hulf (Gf.).
*Hulsida ags. (?) camedris [di^).
*Hulutria v. Hollandria.
*Huma [st. humus) molta (Gf.).
Huma-nare, -nari, -re 1 7)hd. mensch,
menschs (21), mentsche (133), menthß
(7), nd. mynsche werden, menscheyt w.
(18). an sich nemen (9).
*Hunianatim v. Humaniter.
Hvxmanatus zu meusclien w'dcn (9).
Humanitas men-iki (i4i), -sheit (12).
Human-iter, -itus, -e, -atim, huma=:
tim ( 74 ) u^ensche- ( 11 ) , hd. mensch-,
mentsch- (7), raensc- (18), mansch- i
zier- (74) -lieh, -leich ( 1 ). minslic (22).
menseiiche (21).
Humanus mensche (22). m.- (5*^, 11),
hd. mensch-, mentsch- (19), meutß- (7),
mens- (9), gut- (125) -lieh, -liclie (19).
mynsclilic (23).
*Humare v. Humanare.
Humare hd. begraben, nd. begrauen.
*Humatim v. Humaniter.
Humatvis begrab-ter (74), -en (8, 9,
17).
*Humatus von erden (8. X humus).
*Humblonis {herba) ags. hegehymelc
(94).
HUM
281
Humectare {i. hum-ere, -idare) hd.
nd. vucht, hd. feucht machen, maken.
wictigen (13).
*Humectatim fucht-ig (19), -lieh (17).
vochtliken (11).
Humectatus {i. moUis 22^) fuchte
(8), feuchte (9) gemacht, feucht (110).
smydig t smode (22^).
*Hume-ctum, -rium (74), -lium (6,
23) (c/.hirmitum) quecksilber (6, 19, 74).
quic-siluer (11), -zuUier (23).
Humectus vochtich (11).
*Humelium v. Humectum.
*Humelus v. Humerus.
*Humenulus v. Humerulus.
Humerale hd. nd. humeral, vnd is
de dok den de prester vt dat honet
lecht wen he misse holt (22^). vmeral
(21). vmbra-le (17, 133, 152), -1 (66, 151).
humeler t weiche (6). umbeler (ob.). der
priester geller (64).
*Humerale v. Humerulus.
Hu-, he- (79) -mere {cf. hamare,
humectare) hd. naß, nas (6), feucht
(134), nd. nat werden, hd. netzen, netten
(79)- flieht maelien (10). hd. fii-, nd. vo-
chtigen.
Humerulus v. Humerulus.
*Humerium v. Humectum.
Hume-rulus, -ruli pl., -rula (11, 19),
-nulus (76), -rillus (Br. ), t -Tale (Gf.)
achse t lonze (9). eyn Ionen nayl (4).
runge t schemel (19). ronge (11). pl.
Ionen (9). kipfa (121 sim.). ehip-ti (i04),
-pha (117, Gf.). -pen {pl. Sum.). ehisphun
(127). hymerula runghe (19). runge (11).
Hume-rus, -lus ( 1 ) schul- hd. -ter,
-der, nd. -dere. schol-der (S'', 11) , -lern
(17). hd. achsel, assel (13), aßeln (17),
asehel (8). asle (22^). achelß (49). hiifft
(76). pl. armi (100).
Humescere vucht (132), feucht (110)
werden.
*Humetum v. Humuletum.
*Humi V. Hunni.
Humidare hd. vucht, fvecht (18>J),
naß machen; fewchten (1), feichten (75),
fittigen (49), netzen, netten (23). naß
werden (76).
Humiditas hd. fach-, feudi- (4), wi-
(13) -tickeit. vochticheit (11). naßheit (8>>).
Humidum fuchtnüsß (63).
*H. nutri-, aug- (74) -mentale spei=
sende feucht-igkeit (74), -nusse (9 Anh.).
ein spysende fuchtigkeit (15).
*H. radicale angeboren fuchtikeit
(10 sim.), fuchte (12), feuchtnusse (9
Anh.). gewurtzelt fuchtigkeit (65). vbende
feuchtnisse t äuge worczil (9 Anh.).
Hu-, V- (23) -midus hd. nd. fuchtig.
hd. naß, fuchte, feucht, wocht (13). nat
(23).
*Humiletum v. Humuletum.
*Humiliamanus ags. duerh (136". cf.
nanus et pumilio duerg 136=*).
Humiliare, -ri hd. demud- , d'mud-
(17), demid- (21), demut-, demut- (6),
demyett-, oytniüd- (19), oytmod- (132),
eynfeld- (9, 17 j -igen, demuttegen (5^).
7id. otinoclighen. odmodickeit {sie 5"^).
ein feldig machen (4). schmucken, schmu
gen vnd drucken (75).
*Humilire est proprie pircorum {st.
porcorum? 76).
36
282
lAC
Humilitas [i. miticia f exinammi
tas Tt;^ //(/. t-ynffldi- (,17), dyimiti- (i),
doinutig-, tfinietig- (76) -kcit. oytniodU
chcit (IS2).
Huiniliter toiniotiknch { 76 ). oit-
moedlick (1471.
Humilis /id. de - nuidig , -mutig,
-mutig (,»)), -miotig, -mydich (13), -mottig
(*21). de-, oit-mocdioh (t i7). oytmudick
(19), -modich 1,132). otmodi-g (f)''), -rh
(23). oe-modich (II), -mudig (77). omu=
deg (99). oyiiucldig (17).
*Huinol- V. Humul-.
Humor hd. fuclitt'-, fuliti- (6), feuchti-
koit. viicht (132). vuelit- (23), vooht-(ll)
-icheit. fochtniß (7). ucrscheit (99). netze
*H.luxurie fliessende füchtigkeit(65).
*H. naturalis //r?. naturlich fuclitekeit,
feuchtiiissc (0 Anh.). natucrlich vuchtich
(132). natirlichc fcichtokeit (76). nat'lic
vuchticlieit (23).
H. radicalis, humo-r. (76) worczel-
(18), hd. gowortzelte, gcwurtz-t (i34),
-elt, nd. anghtnvortclte vucliticheit sim.,
hd. feuchtigkeit, feieht-e (76), -ikeit(i34).
lAC
eyn gowurtit fuchrikoyt t eyn geborn
fuchtiiiß (7).
Humo-rosus, -sus vol vuchticiif'it
(132). feuchtigkeit (iio).
*Humula v. Snula.
*Huniulare (aus humare X tuinu=
lare) begraben (74).
Humularium houigarti (104. c/. sq.).
humuliarium hopf-gart (i4i), -carto
(131'').
*Humvda-rius, -tor eyn hoppli- 1 hopf-
(9), hoff- (8), hopp- (17) -ener. lioffmau
(8. c/. prc).
*Humu-, hvuno-, humi- (1) -letum,
humolentum, humetum (76, 77)hopfeu-
(7, ;i, 76), hoppeu- il7, 23), hoph- d),
hoff- (18, 77), hd. iiopj)- hd. -gart, -gar=
ten 1,1, 9), nd. -garde. hopffen- (9), hoff-
(8) -Wasser; hoff wasch (8), beide Glos-
sen missv. aw.'f -waclis cf. humuletum
est locus vbi humulus crescit (Vocc. ex
quo, Geminae).
*Humuliariuni v. Humularium.
Humu-, humo-lus hd. nd. hoppe.
hd. liop-fo (Gf.), -phe, -fe, -ff, -phen (1),
-peil, lioph (7). hoppen- (i32), nop-(i42)
-cruyt. huppe (8^). happen (16). aopf {i.
derba valens ad ceruisiam sie 76).
lAC
♦Humulus V. Dama.
Humus hd. nd. erde; vueiit, hd.
feucht erde sim. fuchte (18).
Hunc diseii (tJ).
Hunni, huni (13, 74), humi (12)
siint vngari &c., venerunt a gottis (10).
iiewnen (74).
*Hupa {i. lupulus Gl. m.; talis potus)
hopffentranck (110). hoppedranck (147).
hopp (132).
Hu-, hup- f. V-pupa.
*Huri interj. fesünantis et est quod
auritja loquitur (74, 7k) euuis quumpelUt
rurrum cum theutunici aicunt hur dur
fursich (76). hör (74).
*Huruca v. Curruca.
*Hus i qd. terra t est lingua hohemo-
rum {sie 66 &c.). husista huss, ketter ( 147).
Huso ijnscis i. vpe-cvis, -tus, lopetus
14 7, ipocus &c.) huso (Gf.). hd. nd. huse.
huße (17). huß (7, 68, 76). hueße (77).
hause (3). houße (132). hausen (4). haußen
(1). haws (2). huyse (147).
Huxaria (ciu.) Höxter (Ki.). huxä--
tum (V) eyn stat vp der weser vnd liclit
tusschen Westfalen vnd sassen (22^).
I. J. Y.
*Iabex V. Ibex.
lacea hd. flock- (143), flocken-kraut,
-blume. papier-bl. (Fr.), j. nigra swart-
wort (24), -ho (85). swar comel (47).
bruchsanickel ( 143 ). iacia alba v.
oetmastinim.
lacere hd. werffen. nd. werpen, wai*-
peu (11).
lacere hd. nd. ligen. liggen (11, 132).
Iren (22). legen (5, 75). iaces tu leist
dfu (75).
*Iacia V. lacea.
*Iaeiaculum ?;. G-entaculum.
la-, hya-cinthinus, iacinct-us (75),
-inus duncker i d.-graw (98). himelblaw
(75, 81). plau (Gf.) color iacinct. hemel-
i blaw uar (22). iacine .sunt pelles ia=
cinctine (76). pellis hyacinthina keimac
(i3i). cheimata t gruone huta acc.pl.:,
eh. t losees huti {cf. aluta) iantino (Gf.
6, 399. cf. chomatlantinum.si.iantinum?
docf" in Sum. ili de agricuUura) ; loskinen
iantinis losciuin iacyntinas (Gf. 2, 282);
iantinum cheimat (104).
*Ia-, hya- (9i) -cintus, selten ia-, hya-
cinthus, iachintus (Gf.) {flos, qd. puer,
color, gemma ; cf. balaustium) smer I
blum t edel gesteyn (8, 9j, t mensche |
(9). mer- (17), plau- (75») -blumeii. plow^ ]
blumel (75b). rittersporn (75, 125). blyan-t
(9, 17), -d, edel seydengewand [i. bissus
74). blagleienbluom [i. tris 93. cf. gla=
diolus). plau sim. (Gf.). iacin-ct (64, ki), .
-chkt(l), -ck (75).iachant (^eTWjnaNaturb.).
lacobe n. pr. f. iacobe (1).
*Iacolon ( i. ieronoxia, epilentia)
fallentsiechtag (74).
*Iacolu-m, -s v. laculu-m, -s.
*Iactamen hd. werffunge, v'-w. (18).
warpinge (11).
*Iacta-nien, -ntia werffung; berum-
ung, -uns (74).
lactantia berumniz t werffunge (5
sün.). v^v. (18). werpingc (22). werftung
{sie i5i). rfime (13, 19). rome (10). roem
(99). berom-enes (21), -uisse (22), -inge
(132). hd. rumunge (19); be-r., -rumet
(8), -ryemung. rueminge (11). v'mess-ung
(110), -inge (132).
*Iactanum hd. werffung (vocc. ex quo).
lact-are, -itare, -ieare hd. werffen.
nd. werpen. hd. nd. beromen. bereuen
{sie 22). hd. rumen (1), be-r.,-reumen (75),
-riemen. sich be-r. (i34), -rumen l -rymen
(69). v'-mcssen (110 &c.), -ruemen (11),
-rumen l -werffen (18). wol-w. (77). be=
hagen (99! bagheu; ouermod hovart-
driven (22"'). jactitare dickwijl beromen
(132). vi! (68), dick vil (110) beriemen.
*Iaetarid.a v. Lathyris.
lactarius ( qui sua iactat quasi
prodigus) werffer (74, 75), 0. der das
sein verleust (74).
lactator be-rumer (75 sim.), -romer
t v'messer (132 sim.). brüllenreisser (135).
*Iactera r. Ictua.
*Iactica berumung (7).
*Iacti-care, -tare v. lactare.
*Iacticus i. princeps (76).
lactura werffunghe (19).warpinge(ll).
groisse ^132), groß (110), williger (9),
willig (1<) schade, seh. (68), last (110,
132) von werffen, van werpen ( 132).
rume (17).
lactus 5. hd. wurff, worff. nd. worp.
ags. sciutil {i. iaculum, boltio ise^).
ptc. geworffen (110 &c.).
laculari hd. schyeßen sim. schissen
(8, 9). schijssen (i32). nd. scheteu, schie=
ten (11).
*Iaculari (st. ioc.) schympeu (18).
lacula- rius,-tor schyßer i schücze
l schuczemecher (19). -tor schütz (75,
110, 132) mit dem bogen, pfyl 0. lantzen
(75). Schießer (68). werffer (68, 110).
werper (132).
Iaculum, jacolum (76) hd. schoße,
schösse, schoß, scoz (104), schuß (7, 75).
ge-schoß (8, 68, 76, 134), -schoyß (5),
-schos (9), -schütz (110,132), -schütte (108).
ags. sciutil (136*'). nd. schot; schütte (99).
phyle (7). phvl (8). pheyl (9). pfil (110).
pyel (132). pile (18). boltz (iio). boltze
(132). ghavelot (lOs). schäffelin (126). wurff-
pfeil (H6), -garn o.-netz {75).nl. worppijl
(116).
laeu-, iaco- (76), biacu- (g. v.) -Ivb
hd. nd. lint-, seltener lind-worm, hd.
lAN
IBR
IDA
283
-wurm, -wur (i04). schutwrn (93). schuß
wurme {serpens volatilits 75). schieße
schlang (Fris). schossing f. t schossinke
schlang (77).
*Iaeusticus win (Sum. vi).
*Iachintus v. lacinctus.
*Iade8 V. Hyades.
*Iaficus {auls, i. la'icus 9. cf. loaficus)
queker (8). quecker (9).
layrus, iaym.iair (74,Br.)erleuchte-r,
-nder; ein aygner uame des dem der
herr sein tochter erkucket (7i).
lam hd. itz-uut, -int (5^»), -ent (75);
ietzuu-t («6, 152) , -d. iccen (21). iotho
(23). iottent (22). terstont (132). ingnot,
gereyth (74). czuhandes (19j. behaut
(99). alrest (125).
*Iama knopwort (24). Cf. iantos :
knoop- 1 lid-gras agrestis (KU.) ; iampna
(Gl. m.)V
lamdiu {i. iam 66 &c.) iczunt lange
(17, 4, 75), lanck (3). lange tzo voren
(132), zu vor (110). yetzlang zyt (68).
lamdudum lange czuvorn (19), czu=
vor (8t>), dovor (9). laucke voren (11).
kortz tzo voren i^i32). kurtz (68). k.
zuvor (110).
lamiam uu uu tze hantz (i32). nu-
(iio), jetz- (68) -zuliand. tehant (99).
lampridem lange tzo voren (132).
lang-zuvor (iio), -zeuor (68).
*Iainptari v. Gentari.
*Iancta- v. Genta-culum, -ri.
*Iaminediuin {i. bursa mercatorum)
borse der kooplieden (kü.).
*Iaiiiperus v. luniperus,
*Ianista {i. ianitor 17 &c.) hd. eyn
torhuter (66, 70, i52), thore huyter (132),
thur-hieter (134), -hutter (69), dore-hye=
ter (67), -hutder (i5ij.
*Ianitari v. Gentari.
lan-itor, -uator tor- (66, 70, 152),
dur- (19j, doer-tll), dor- (isa) -wechtir.
thor-wachter (11), -warter (3). torwarte
(93). tor- (,6), dore- (67, 133, i5i) -werter.
thuer- (110), der- (7) -huter. torhieter
(134). dorhoder (23). hoder (21). hd.
pforte- (9), porte-, porti- (17) -ner.
lanitri-x, jpl. -ces, -tes (147) (jd. i.
glotes 75) czweier bruder hausfrawe
(9), swester (8), wiber (64, 75). pl. weyer
zweyer prüder o. tur-huterin, -warterin
(74). twyer broeder wyf (147).
*Iaiinettus v. Gennettus.
lanta-culum, -re &c. v. Gent-,
lanthina (c/, v. iacinthinus) pur=
purfar (91).
lantinum v. Iacinthinus.
*Iantos i. vitis agrestis (47. cf. iama).
lanua hd. nd. dore , dor. tui'e (6).
die thoer 120). hd. thor, thore (152),
thur (69, 134), thure (110), duere (19).
doer 132).
lanua {ciuitas tuscie juxta mare Br.)
iamie (1). iänne(7i). ienaw, ein stat(74).
lanuarius herde- (109) , har- (5*")
mant. hardemän (109). hai't man o.
ianer(l). hd. genn-er, -ar (75 varr.), vlg.
ienner (75). nl. lau- (116), leu- (108)
-maent. cimbr. klugmaanet (H6).
lanuator v. Ianitor.
*Iauuensis (c/. ianua) ienawer (74).
*Ianues czewberer (9). czweyb'rer (8).
lanus {i. mundun t cdum ßr.) hemel
t werlt (11).
*Iapa kar- (19), caer- (11) -man. eyn
kerchir (19).
*Iapa {cf. iarus) arbor (76).
lap-ex, -es, -ix (22, 74) hd. nd. snel.
drate (9).
larba v. Garba.
*Ia-, ya- (9, 74) -rus, -pus (8.5), -phirus
(74J, iliaros (Sum. V) {herba, i. pes vi=
tuli 74, 93, Sum., barba aaron 93 ) suche
(9, 47). suge (85). calbeswz (Sum. v).
kalbsfuß (Nmn.).yarus merpintz; iarus
kalben-, var. kalbes-fuß herba o. Wasser-
mann 2. aquariun »idtis Celeste ; iaphirus
aron, ein kraut, o. der mey i. malus
(74). aaron ^93).
*Ias-ytrosin 5 -itrossin (i36) ags, (?)
synian (94); i. syriam (136).
las- , lese-, ges-, gelse-minum, iosm-
a, -enum, Miasma (144) veiolräben (143).
*Iaspis V. Aspis.
Jaspis edel- (8, 9), blut- (17) -steyn.
iasp (64, 88, 91). iasspe (64). jaspt (1).
'^lastrum ein schüfel (6). schaufei,
schor [7i). en spade (23).
*Ibar {arbor 66 &o., iio &c. cf. ibex,
iberj ein ibe (3). eiben bawm (4).
*Ibasis V. Ipobasis.
Iber {arbor 76 cf. ibex, ibar ; popu^
lus HO &c.) ein fiyessende wasser (66
sim.).
Ibernia &c. v. Hybernia.
*Ibern-ius, -us v. Hibernus.
I-. y- (ö**), ia- (74) -bex, iber (74)
(arbor; quadrupes , i. dorcas &c.) , i-,
hi-bix {animal), ibiees(^94, i36j {cf. ibis)
ybe {b^). eyben (1). ybin holtz (8). hd.
stein-bock, -pock (74), -boch (95), -stock
{sie i5i), -geiz, steyne- (lOj, rech- (9)
-bock, sten-geiz (looj, -bück (23). reg=
bog (8). staingaiz t herbist ram {cf.
hystrix) t gami-cin t -za (104). gamz
(Sum.) . gemmoze (95). gemß (64). ags.
hrgin-gaett (94, i36), -gat (Hpt. 5, i95
sini.). ain wilde gaili (76). alch (7 7'»).
Ibi hd. da, do (6). nd. dar, dair (i32),
ginder (99).
*Ibicinus ibin holcziu (8. cf. ibex).
*Ibida V. Hibrida.
Ibidem {i. inibi) hd. da-, do-selbes,
-selbeß, -salbest, -selbst (110). dar-sulues
(23), -jn (67). in die seine stede (132).
*Ibis {adj. g. -idis (11, 19 ; auis ser^
pentes comedens, g. -is, -idis ; serpens, g.
-itis 81*), ibix {auis 5, 74J, hybis {auis
100) scarui i weho sim. (Gf.). der eyb
[auis Naturb.). hd. nd. storck. Äd. storcke
(67), Storch, storg (133), storge (34).
ede-bar (8''), -ber (23). wasseruogel, ein
veinde der slangcn (74). slaug (6). uatir
(9). hessi-ger (6j, -ck (19). hatich (11).
Ibiscu-s, -m, euis-cus, -tus {qq. v.),
hibiscum (94, i36), ibristes {geiius vir=
gulti 76 j {i. altea 100, bismalua q. v.
74) ybiße (100). homes (24, 47). ags.
biscopuuyrt {II. c.)
*Ibolidus V. Bolis.
*Iborneus v. Hibernus..
*Ibrea3 v. Hibermaneumata.
*Ibristes v. Ibiscus.
*Ibrix {est quasi iricius quamuis al.
maior 75; ^. bestiolus maioribus spinis
quam ericius orta ex apro et scroffa 76,
aus hybris X hystrix cf. ibex) fisch-
hng (75. ^-st. fri-V). eyn greber (anmaZ
8, 9, 17). Cf. Ictis iltis (Ki.), ictis, eiltes
(Fr.)?
*Icdericia v. Ictericia.
leere {i. iacere 0^) hd. slahen, schla=
hen (68). slaen (11, 13). geslagen (17).
werffen ^1, 5**).
*Ic- (9), id-ida, -itha (74), -ita (76)
(c/". iditum) nomen Salomonis i. dilectus
dei (Br. &c. ). kunig salomon (74). i.
Salomon t lieblicher got (9). i. sola=
mente {sie ital. Gl. m.).
*Icinus V. Ericius.
*Icio i. angulatio (76).
*Icius {auis) drap (19). trabbe (er.?
*Icoleus i.'. Iroleus.
*Icomia v. Economia.
Ico-n, -na, -nia hd. bilde (Mss. mog.).
*Ieon - amus', -ia, -omia &e. v.
Econ-.
*Icoronia v. lecorina.
*Icta V. Iota.
*Icter (19., alph. itter iio &c.), itter
(107), ictaer (llj {auis) golammer (19).
marcolf (11). körn- (68, 75, 110, 132),
core- (107) -vogel. gar- (i32), gaer- (107>
-musche. hicter {auis crocea 110 &c.)
ital. lo pagagallo (Gl. m.). geelvogel (110).
gheylgoerß (132). Icterus, txtepo? grun-
t gilb-ling (126). i-^hi-etrix auis gilfa
bruder hiltroff i br. birolss (74).
Ict-, i int- (74), hict-, ied- (18^)
-ericia, hertericio (1), hiete-r (97), -ria
(23), ictri-cia, -x (iio &c.) lid. nd. gel=
suchte, de ghel zuke (23). die gheyl
(132), hd. gele sucht, gesucht {sie 18^").
dy gelsoet (97). die gilbe (74).
Ic-, hie-, ie- (105) -tericus, hicteri=
cius (110 &c.) gelisuhtiger (Gf.). gelsuch=
tig il05, 116).
*Ictinus ige], i piscis qd. pirsich (74).
Icthis wisel (88).
*Ictrix V. Icter. Ictericia.
*Ictu-a, -ra (6, 23, 76) ain vogel (76).
widehopfi' (6). wede-hop (23), -wale (11),
-wal (132). widderwayl; iactera widdei=
wayl (19).
Ictuare {i. icere 76) slagen (17).
prügeln (Ki).
Ictuatus (^. percussus 76. cf. sidera=
tus) geslagen (17). erslaen (5).
*Ietulia i. pugna (76).
*Ietura v. Ictua.
Ictus s. ptc. hd. slag, slack, schlag
(5 &c.). nd. slach. ein streich (6). wurf
(9). eyner der da geslagen ist (17). In
ictuoculi in ey augeu-blicke (5^), -plick
(75).
*Icheos V. Echo.
Ichnobates spuerer (88).
*Iehoos V. Echo.
Id hd. daz, das (6, 76). nd. dat.
Id in re, idem re (15, 63) daz selbe
ander wise (17, 63), an dem wesen (15).
Id, idem (15) ratione daz selbe au
dem wesen (17), an der wyse (15).
*Idalia bonina (Sum. VI).
*Idapticum i. dura locutio (i48). vnge-
fuge (8), -lympfe ( 9 ) wort, idraptica
sunt verba tneptct t stulta (76).
36 *
281
11)1
Iclcivco / ideo tiai- /*'/. -vmb, nd.
-viniiif. «inor oiii (11). (idc.) daz selbe
(17).
Idea hd. nd. forme, oyn frauwc {aic
8''). /id. bilde, bibhiii^'e (10. -i!»). vor-b.
(fi:>^. biUilieli an.-^yiinmip ('.»). biltlieh
vßsyiiimii^e (S). betracb-tniif^e ('.)). -nnge
(S) "cyus igliclieii (iiiif^es zu maeheii l
selioue rede, gestalt die einer im syu
liat viid vor ee waii er d/ werck macbt
o. ee er das vol-, var. ver-bringt (7.5).
Idea [pl. 63, 74) in angelis ein ent
w'urften (15), ent- (^17). mit ent- (i)) -wer-
fen bilde an- (9), mit- (17) -gebora. mit-
g. (i). ti;i), -wesende («3) bilde, mit-ent-
werffents t -geporn einpildung (74).
Idea (pl. 63) in deo t'ürbildnng der
natur (6.5). gotlicher inbildung der erea^
turen sy zu maelien (63). gotlicli inb.
creature zu m. (7, 9, 15, 17); gotliche
eini)ildung er. ze m. o. vorbekant einp.
(euip.) zu creaturlicben (74); f fugen l
Vorbildung ereaturlieher werg (7 ) ; ^
vorb. zu ereaturlichen wei'ken (15);
vor bckant in bildung (l) gotlich v'biU
düng er. w. (l) ewige zu entwcrffung
fotlicher inbildung (17). v'kante eynbil=
unge zu er. dingen o. w. t ewige v'nunft
gotlicher lieb (9). vor ent-wurffen got=
lieher bildunge (15), -werflFung g. pilder
(74). gestalt die einer im syn hat vnd
vor ee wan er dz werck macht o. ee
er das ver-, var. vol-bringt (75).
Ydeaintellectualis eingeworffen pilU
düng der verstentnuß (74).
IdeiQ hd. der i daz selbe. dasselben=
glichen (62). nd. dat zulue (23), solue
(2-2). die zelue (11).
Idem re &c. r. Id in re &c.
Iden-, idemp-tidem der glich o. das
selbe (no). der gelijch ofdat selue (132).
Iden-, idemp-titas hd. ej-nig-, eyni-,
ejnie-, eynbar- (15), dyeselbe- (19) -keit.
die, var. das selbigkeit ( 65 ). 7id. eyni-,
eui-, gelij- (11, 132), geli- (110), gli- (19)
-cheyt. geluckheit (68). selbeswesen (12).
*Ideoma v. Idioma.
*Ideota r. Idiota,
Idida V. Icida.
*Ididem daz selb-e (8, 17), -ir (5^).
*Ydilicio (-60, c/. endelechia ?) voU
kumenliehe warheit des rechten (74).
Idi-, idy-, gew. ide-oma eygene
sproche (8, 9). lant spräche (19). ha. eyn
Sprache, sprach, sproch (6, 4, 60), sprauch
^67), spraich (i32). sprake (23). spraeck
(11). tale (99). zung (65).
Idiopathia (Br.), ydiopacia (t. pro-
pria passio) aygenleyden (74).
Idi-, idy-, gew. ide-ota {i. iners &c.)
hd. nd. vnvorsunnen. hd. vnv'-sun (21,
133), -simen (67), -sunnen, -sonnen (5),
-sunde (18), -synnig (4\ -standcnheit (6).
vnge-lert (68, 110), -lart (9), -lort (8).
ongeleert (132). vnkunstig (4). vnbehende
(5''). eyn dor (8). doregteg (99). heinzu=
giler l heimiscer (127).
Idipsum daz selbige (5^). das selb(l).
*Idir eyn slange (8). Cf. idris (vrsch.
von idrus) i. serpens nouem habens capita
(76).
*Idita &c. V. Idida.
Idi-tum, -thum {pr. n. in ciuitate
regis Dauid 9; i. salt-ator, -ans Br. &c.,
-um 76 ; untersch. von idida &c.) Springer
IDR
(74). wondt>rlich .sprenger (8). wunderlich
Springer l tumeler (9). springende of
aver-spr. (I47).
Idola oi)i)olde [nt. koboldeV apgodeV
abholde := unholde V) elbcn (i) gesielt^
nusse (9 Anh.).
''Idolare v. Idolatrare.
*Idola-ticum, -thitum >;. -triiim.
Idolatra , ydolatr-a t -es ( 1 1 (jjI. i.
fatidici q. v.) abt- (1), apt-gotter (1, 5''),
-gotter anbetter (9), -gode anbeter (8).
Idola-trare, -re, ydolotrare (1) hd.
dye, die, dy abgotter, -gotter (134, löi),
-goter (70), -got (4), apt-gode, -god (133),
-godde (7), -gotten (21), -got (8, i52j,
abt gode ( 18 ), nd. de afgode eren. ai)t
gode (5'^) , abtgotten ( 1 ) dienen, abgot
(68, 76j , die abgott (110) anbetteu. die
afgoden anbeden (132). offeren (11).
Idolatria abgottereye ( 75 ). hd. abt
gott (Ij, aptgodis (5), dufils, difels (21),
duÖ'els (133), tuti'elß (68), tcuf-fels, -elii,
-eli {sie 151), dufel (uo) dienst, dinst.
deufelß (152), duuels (23j deust.
*Idol-atrium, -atrviin, -aticum, -oti^
cum, -othicum, -athitum ( 75 ) , -otliy=
tum (Gl. m.), -iticum (iio), -ictum (76),
-othium [i. idolo sacrum 146) hd. opper
(8t') ; o. dem aptgode Am., oppern dem
aptgoden, opher der apt godde (7) ; apt=
götter (9), abgottereye (75) oppfer; apt^
gode oppir (8). ofler dcme afgode (23).
Idol-ium, t -eum (74) aptgotter (9).
abgot-iius l -stuol (141), -tereye tempel
(75). stat do man die abgotter eret (74).
''Idolmea v. Idumea.
*Idololatrix abgodliclio (Haup 5, 202).
*Idoloticuin &c. v. Idolatrium.
*Ydolotrare v. Idolatrare.
Idolum hd. ab-, apt-got. apt god
(19). at'-got (11, 23), -god (22). abt gott
0. dienst (1). abgot o. dienste. vmbguter.
(74).
*Idolus apgot (16).
*Idomeus v. Idoneus.
Idoneitas wijs- (11, 19), bequem-
(68, 132) -heit. geschick- (uo), tug-, vor.
tog- (65) -liebelt, from- (7), erber- (9)
-keit. bewerbunge (8, 9).
Ido-neus, -meus (Sum.) wise (8'').
wijs (23). hd. bequeme, nutz (110, 132).
vn-strafelich (13), -strefflich (10). bewer-
big Berber (9). gewge (100. i. e. gevuoge).
gelimpick (ö*^). gelimphig (2). glimpfleicn
(1, 3). tueh-tig t -iig t tuglich (75).
geuelliger (Sum.).
*Idor, hydor (Br.), l idros (UO &c.).
wasser (9).
*Idra slange (11). houptige slange
(9. cf. idir). hydra i. idrus (uo &c.).
lintworm (100).
Idragula &c. v. Idraula.
*Idraptiea v. Idapticum.
*Idr-aula, -aulum (8, 9), -oula (76)
{i. fistida aquatica 3, 4, 76) ein ror (3,
4). waßer-ror (9, 75), -pfiffe (8), -piffe
(10), -rynne t -floß (12). ein getlecht (f
st. s) der orgeln ; t i. q. sidealla orgel^
gedoue (74). sidraula i. sonus organorum
{i. q. idragul-a, -icus Gl. m.) ; ydroulum
est 07-ganu)n aquaticum t .sunt vasa facta
de corys vituloriiin (7«).
*Idrax V. Idrox.
I-, seltener hy-dria hd. wasser-krug,
lER
-kugk(21), -krui'ß 0. cymer (i25), -gcschir
(65); crug, krucke (10). kruke (13, 99).
water kr. (23). vvazzeruaz (104). küpffer=
ling (ni. cf. futis, Sm. 2, 320). vngelt
{sie ()). gelte (65).
*Idrilla eyn schfippc (19).
*Idriu8 { hydrius i. aquarius Br.) waße=
rick ( 19). watericli (11).
*Ydrofaba (cf. idropisis) v. Hydro-
phobia.
*Ydroleon water mit rosen oley ge=
mengt (i47).
*Idrolla eyn kodrolffe (17).
*Idromalum v. Idromel.
*Idroman-ticus, l -cius (74) 8wartz=
kunster in wasser (74). gouckler (68).
gokeler (132). warsager (110).
*I-, hy- (lu) -dromel, hydromel-i
(isid.), -lum (130), odromellum (23),
idromalum (74. X malum) apffel- t
opffel- (74), ephil- (i3o), lauter- (64)
-tranck. en appel dranc (23). honig-wircz
(9), -wurcz (8), -wasser (75). hong brock
{i. aqua mellifica 70). medt (lu).
*Idropasis v. Idropisis.
*IdropicusÄd. waßcrsuchtig.7ic?.water=
suchtieh.
*Idro-pisis, -posis (7), -pasis (17),
-pis, -ps, hydrops (86, 95) hd. waßer-,
nd. water-sucht, -suoch (19), -suth (95).
uuazarkalb (86).
*Idros V. Idor. Idrus.
*Idrotus waßerstein (19). watersteen
(11).
*Idroula &c. v. Idraula.
*Idroulicus v. Idruulitas.
*Y-, i- (74), hy- (9.5) -drox, idrax
(17) (auis, i. serra t spicecula 74)
wasser-, t pach- (74) -stelza (Gf.), -stelze
(95), -stelz (74, 100). bachstercze (17).
*Idrus, idros, ^ eudris (75) hd. waßer-,
nd. water-slange, -nater (9). slange (S**,
18) in dem wasser (18).
*Idruulitas {st. hydraulicus, c/.idra^
gulicus Gl. in. 4, 122b) wasser singer (9).
idroulieus die. qui cantatin organis (76).
Iduare deilen { sundern (17 sim.).
Idumea, idolmea (76) tumiat (127).
*Iecor interpr. cognitor bekenner;
assertor id. o. verieher (74).
leeur, iecor hd. le-, leb-, lei- (3) -ber.
leue-r (22, 132), -re (23).
*le-, ge- (q. v.) -cortna, -comia,
iecur-ina, -nia, icoronia (76) hd. leber-,
lebber- (18), leiber- (3), nd. leuer- worst,
hd. -wurst.
*Iecornia {herba) leberworcz (4).
*Iecurnia &c. v. lecorina.
leiunare hd. nd. vasten.
*Ieiunis v. leiunus.
leiunium hd. dye fas-te, -t, -ten.
vasthe (vascheV 19). de vaste (23). die
vasten (132).
leiunum der melcher {i. lacteum
intestinum 125).
leiun-us, -is (11) hd. nd. vastende,
nuch-, noch-terne, hd. -tern. nyechtern
(67). nuhterig (6).
*Iem- V. Hyem-.
lentaeulum &c. v. G-entaculum &e.
*Iepatica v. Hepatica.
*Iera-mia, -nia beyfuß, wurzel des
b. (143).
IGN
le-, ge-rarchia {i. chorus angelorum;
sac-rus, -er principatua) chor der engel
(1). hcyligthum ier., heygthum ger. (9).
vorstein dorn (13). fürstenthüm 1,65). eyn
heylig furstuiig (7). eyn heilegc fursta=
tum (10).hymmelschar(8).ierarchey (75).
lericho {du.) iericho (1). interpr. ab-
nemung des mons (65).
*Ierobotanum yserhart (47). hiero=
botan-e, -um (94*) eyseukraut (143).
ags. hraetelwr (94»).
*Ieronoxia v. Jacolon.
*Ie-, ihe-, selten hie-rosolima, -ru=
salem hd. jerusal-cm, -yra (S**). irlm (ö"*).
interpr. samlung der gloubigen (65).
*Ierosoliniitanus eyn er von jheru™
(5''). pl. sunt monachi heiligen greber(65).
*Iesemiiiuni v. Jasminum.
*Ies-o, -um V. Gesum.
le-, ihe-sus, jhus {b^) jehsus (5'').
*Ig-a, -e, -o (,4), -ra (75), t -ua (74)
(t. merica) hd. heyde. eyn h. (18), hey=
den (6). haid (1, 76). (ige 68 &c., iga)
heydelber (68, 69, 70, 134, i5i). iga krut
wag (68). eyn kruyd kayr (19). cruut
caer (11).
*Igena v. Hyena.
Igitur dar- hd. -vmb, nd. -vmme.
danne (99).
*Iginen v. Inguen.
Igna-nia, -nus v. -uia, -uus.
*Ignarium v. Ignearium.
I-, in- (17, alph. 110 &c.)-gnaru8 [i.
ignauus 5**, 6) hd. vnwi-se, -ß, -ßende
sim., -ßen, -ssen. vnkünnender (6). on-
wijß t -wissende (132).
Ignaui erczagen (9).
Igna-uia, -nia (152) treg- (9), düer-
(19), vnwyssen- (5^, 110) -heyt. drog=
keit (8). drocheyd (19). pulerie (22t>.
cf. sq.).
Igna-uus, -nus (152) treg (9, 68).
drege (8). traech t geck (132). thum (68).
stunip (8''). vnweyßs (1). puler {cf. Br.
Wtb. 2, 373), eyn vordorven mester (22'').
puylre, verdorven meyster (147).
*Ignearius ( adj. i. ignem continens
Br.) vuyi'vat (147).
Igne-, ign- (94, i3fi) -arium fuer=
stayd (19). vurstede (11). ags. algi-uueorc
(94), -uerc (136).
*Ignere v. Ignire.
Ignescere born t burn (S*').
*Igneum v. Inguen.
Igneus fiieri-cke (19), -cg (8^), -n
(75). vuerieli (11).
*Ignia V. Gingiua.
Igni-bulum {i. thuribuhim 66 &c. ),
-bolum, ignobilum {le) eyn rauch
vaß (17). ffür ysen (6).
*Ignicacubulum fuer ysen (7).
*Ignifer-rum, -um {i. igni-le, -men,
-tabulum, pirrieudium 75 ) hd. für-,
fuer-, born-, brenne- (7), forin- o. prenn-
(74) -ysen, -eysen. eyn born pryeme (5).
prun (21). en berne pren l en dor shich
(22, 23). hd. dorslaek sim., dorchslag,
durch-slagk (74), -schhig. dunnerslag
{sie 7). eyn fuerslach. stael. (132).
*Ignifulcium gall. manctes (122).
*Ignile hd. furge-zauvve, -zau, -zuck
(10), -züg (6 sim.). fuerge-zawe (18),
IGN
-tzouwe (132). hd. feuer geczauwe (i52),
fuwergezug (69), fewer gezeug; fewr-
(1), feur- (64, 134), fuer- (75) -zeug, vi^r^
geczeu (13). en vur- (23), vuer- (11)
-towe. vurtouw (99).
*Ignimen {i. igniferrum q. v. 75,
ferrum cum quo perforatur aliquid 3, 76)
ein bür- (3), brüe- (4), pren- (75), brenn-(76)
-eysen, da mit man etwas bezeichnet (75).
*Ignipelagus gall. feu gregois (122).
*Ignire sbst. fuirzuig (76).
Ign-ire, -ere hd. hiczen t fuern,
{b^, 7), fewren (1 sim.), feuwern (110);
für- (133), feur-igen. nd. vuren (23),
fueringhen (i32). hd. gluegen (75), gluen,
gluwen (8), glowen (12). heiteu (11).
brennen (76). wermen vnd hytzigen (64).
Ignis {i. lar 1) hd. fuer, ffüer (5^),
füre (21), fewer (66, 88), feur, feuer.
vuyr (i32). vur (23). ujer (99). liebe,
bulschafft; deippel {i. meretrix 88).
Ignis sacer, s. i. , saterigeus (17)
{morbus, i. erisipila 75) lielig für (^5). hd.
heylig, hellig (21), helick (3) fuer, fewr.
heliieh für (2aj. hillieh vor (22). heisch
vur (23). das h. für (6 sim.). heische
fuer (17). hailfuir (76). saut Antonius
plage (125). sanct anthonieu fuer (75).
gesent (4. cf. Sm. 3, 211).
Ignitabulum {i. igniferrum 75) hd.
fuer-ysen, -getzaw (125), -stayd (19), -state
(133) ; fewer-, feur-stat; feuer statde (152).
vuyrstatt (132). en vur ysern (23). eyn
schor ysen (8, 17). scher eysen (9). liuhte
(104, sim. Gf.). luichta (141). luhte (Sum.).
*Ignitegium {anders Gl. m. ) vuer-
stulpe (19), -stolp (11).
Ignitus gluedig (17). feurin (75).
unsteken {99).
Ignobilis hd. nd. vn-edel, -adlicher
(75), -wirdig (17, 65).
*Ig- i de-nobilitare vnedel machen
(75).
Ignobilitas vn-adel (65, 75), -edelkeit
(65 varr.).
*Ignobilum v. Ignibulum.
*Ignoma v. Ignorantia.
Ignom-inia, -inie, -inea i -ia (tb),
-ina(i34), -en (17) schände (8,9). schand
(6). (X ignorantia) vnwi-ßlich (5, 17,
21), -ssleich (1), -scheuch (5^), -tlich
(23), -ttich (22) schände, schaden (17),
sagen (21). hd. smacheit. vu- (100, 110),
on- (132) -eere. oneer (11). vn- werde
(8b, 23), hd. -werdigkeit sim., -würdikeit
(6), -wird (9), -wirdige, -wirdig, -werdig.
Ignominio-r, varr. -sior, -sus ein
versclimechter ( 65. cf. ignobilior ein
vnwirdiger u. s. m. ib.).
Ignomin-iosus, -osus (76, i5i) hd.
nd. vn-wert, -wirdig (9), -würdiger (6),
-werdich (23), -erber (68, 110). on-werdig
(21), -erber (132). berufft (110). berucht
(132). ver-wurfl'en (12), -worffen (10).
schendi-g (8), -k (9).
Ignorans nicht wyßende (19). vn-
wyß, -wissende, dum o. treg (110, wo
igna-rus und -uus 132). vnweiß (76).
Ignoranter vnwisselichcn {i 10 sim.).
Ignorantia (^. ignoma, inereia 1) hd.
vnwisseu-heit, -kait (1). viiwyßeude (8'').
on-wissenheit (132), -wetenhcit (11). vor=
gcsseuheit (4).
ILL
28(
Ignorare hd. nit, nicht en (17) wißen,
wissen, niet weten (11), kunnen (uo, 132).
v'gessen (17, 76).
Ignoseere bekennen (6). on-b. (21).
hd. nd. nicht b. hd. v'-geben, -zihen (6),
-czeyhen (1). vergeuen (132).
*IgnoscibiLitas verzyglichkeit (65).
*Ignosticus i. remissus (76).
Ignotus hd. nd. vubekant. fremd (16).
*Igra V. Iga.
*Igris &c. V. Hygrida.
*Igua V. Iga.
*Igwen &c. V. Ingw^en.
*Iliaustrum {st. haustrum) wasser
rad (9).
Ihe- V. le-.
*Ii gee 0. ganck (74).
*Iingulum v. lugulum.
*Iisanoria v. Ptisanarium.
*I1 etwas (nil nitz; 88).
*Ila V. Ascella.
nabeckenliube (voc. Twing.). yla pekl-
haube J). poggel- t englische-haub (74).
*Ila V. Hilla.
*Ilancia {cf. glis) rote ledcke (47).
illafeos i. lappa inuersa {q. v. 24).
*Ilbus i'. Hispa.
ne (u^-Tj) erst nature aller ding (17).
erst matirge (8).aller erst mati'e(9).walde ;
aiifencklichemateriallerwertlichersachen
(74). yle, yles tuschen wat ind nyet(i47).
Ilectus V. niectus.
neos, ileus darm-sucht (91), -gicht
(111, 116). grimmen, nl. lanck euel (116).
Hex V. niex.
Hex hd. yben-, yven- (13) , ebich-
(10) -lioltz. iuen- (23), iluen- (22) -holt,
eyn yb (6), eych (7, 93). en elike (11).
eyche (8,9, 102) eike (99). uereheih (Gf.).
hd. aich-, eych-, eychel-baum.
nia, illia (7G) hd. die leiiden. lende
(23), lynde (10). lynden (13). Iancha(;i27).
derm (9i). kleindarm (93). waych uii).
die wayche (76). adir {i. fibra Sum.).
niaca V. Hyliaea,
*niaros v. larus.
*Ylias prache {i. q. lacisca 104).
Ilieetum aichin-ding o. -gewechs o.
stat douil aychen wachsen (74).
nigneus aichin (i4i).
*nio {i. ibis, aus ixion?) stor-ch,
-ck (74).
nion V. Hyliaea.
nios [i. obuolutio t dolor intesfinorum
Br.) en storinge (11).
niosus gichtig (9i).
*Ilium (cf. ilios?) ags. neuun-seada
(94); iiaen-sida (136^'), -sood i neisn
(1361=) st. innan-seadar
n-, selten Inl-.
*nia (euXt], vermis Gl. m.) v. Hilla.
*niabatus v. niibatus.
*Illabi hd. nd. in gliden. gliden (22).
gliten (21). glißen (18). hd. in-glitschen
(10), -fallen, ein-f. (76). faln (18). zu-f.
(21). ent-f. t -cliden (17).
niac dar-hin (21), -hcn (23). hd. da-
hyn, -hyne; dohin. dort durch (i25).
niacrimari hd. weynen t schreyen.
scl.riheu (133).
286
II. L
♦Ulafeos c. Ilancia.
lUapsus iiiliülJ (6-i).
niaqucare \/. illiciare 9) kd. stricken,
vor .-iti-. /«/. nd. bi'-str. vorstickeii (.5'»).
hd. mit stricken vnib-goben -iauj^eii
fahen / binden (17). wilde (,8), willde (,9),
wille (17) niaehcn. feßleu (64). zwirnen
(75 V
niaqueatio bestrick -ung (75, iio),
-inj;e (Kf.'V
Illaqueatus hd. nd. be-, v'- (G)
-strieki't. gestriciit (18).
*Illare {!. paruni vre) weniggen \^7\).
niaridatum gespickt (125).
*lllas V. Tylas.
Hiatus, -um an- (11, 19), schedelich
in- ^^8) -gebracht, gesprochen t in ge-
leit (17).
nie hd. der , ader he (5>^). dee (22).
de (23). hey dey ghene {i. ipse 22**).
*Illebatus v. Ulibatus.
*Ille-, illi-, inle- (94, i3G") -cebra vn=
reynickeyd (^IM sim.). unrei>igkeyt (13).
onreynicheit (11). hd. bosc loste, ge=
lost (8). snöder gelust (9). vnzimelich
begird (68, iio). vnzimelichkeit (15)
vleyschliche ghenoecht (i32l ags. tyetin-
nuni (i<4), -luiin (13(!) d. pl., cf. incita-
mentum. illex.
niecebrare boß gelyst haben (uo).
mit vleyschliehen ghenoecliten stricken
vangen (132). mit vnkuscheit vnreinigen
(68).
*Illece-, illeci- ( 76) -bris [i. faciens
ülicita) boßheit {t) vnzimelich (6). en
bosewicht {t) schale (t) vntemelik (23).
qiiait lustieh t begerlich tzo onkuscheit
(132). boßgelystig (iio).
Illecebrosus vol unkuyscheit onder
onreynicheit (i32). vol vnkeuscheit oder
vnreinickeit (iio). vnkusch vnr. (es).
*Illecibris v. Hlecebris.
niectare, illeto (6) zu- (5), stedeli=
chen /u (18), stctiklieh zu- (76), stede-
likeu to- (23) -locken, stetteglich zu
locken (21). stetklich lecken (6). stetek=
lieh zu lernen {sie 7). vnzimlichen leben
0. thun I 7.5).
nieetatio {i. de-tractio t -ceptio 76)
vuzimlichkeit (7.5).
*Ille-etor, l -xa l -xis {i. turpis t
detractor 76) betrieger (8).
n-, in- (94, 136), i- (76) -lectus in-
gelockt t be-droegen (i32), -trogen (68,
iioV ags. getyc- (i36), gitych- (94) -tid,
cf. iUex &c. "
Hlegitimus vnelich (10).
niepidus, illipedius (66 &c.) vn-sueß
t -milt (iio), -sieß o. suer (68). onsoeß
t onhoesch van worden (i32). vnver=
standener [i. insipiens 6.5). vngeschmach
(74).
niesio [i. in-uiolatio i -offensio)
vnverserung (75).
niesus, illisus (67) hd. ge- (5, 7, 18),
be- (66, 1.52), b- (67), vnbe- (i5i), vnge-
letzet, -letziget (17); vnuerleidiget (75),
v'sert (5, 7); vu-, an- (21) -v'sert. geser=
ghet (22). vnghezereghet (23). onge-
quctzt (i32\ -czelet (21).
*Ill8etale &e. v. Illitalis.
*Illeto L-. niectare.
niex i. sine lege (110 &c., Gl. m.) tro-
(9), dro- (8) -gener; X illi-x t -eiens
(110 &c.), -dum. (88), -ilex (76) i. (/e=
ceptor (cf. illeetor). das an sich zeucht
ILL
o. liekort; betrieger (68). inlex ags.
tycliteud, ab inliciendo (i36); tyctaend,
anbiidiciendi {sie 94).
*niex-a, -is v. niector.
*niia V. nia.
*niia-ca, -sis v. Hyliaca.
*niibare (j. imhuere die. (ii. m. , non
eoinquinare t incontaminare &c. 75)
vnvermaligeu; vnzcrstoren an dem libe
(7.5).
*niibatio {i. ineontaminatio) vuver=
maiigung t vnzerstorunge (75).
nii-, illa- (1, 2, 9), ille- (76) -batus
vnv'-maligt (75), -unreynt (9). hd. nd.
vnbeflecket. ha. gantz, heil (6) vnb.
gans onbevlecket; ongeraist (i32). gantz
vmb geflec ket (sie 7). vnbe-flet (49), -lecket
{sie 22), -bletzet (76). hei gantz (23). geheel
(99). vnferflccht (1). vnu'flich (2).
niibertare fryloß t fry machen (65).
niic dar (7c). dar- (21, 23), da- (5)
-her. dahin (75). dare (18).
*niic-, illi- (68, 76), -eine dar-hyne
{11), -heyii (18), hd. -hin, nd. -hen. hd.
da-hin, -hen (5); do-hine (133), -hin (6,
4), -von, -seihest (9). dair in (i32).
*niicebra v. Illeeebra.
niicere hd. nd. in-, hd. zu-, tzo- (i32),
zu sieh (10), zu im (12) -locken, in- (G),
zuo sich (13), zuo sie (14) -loken. zu-
lueken (8), -kocken {sie 8*^). intre-cken
(132), -chen (68). an sich ziehen (110).
*niicere (X illidere) stoßen (8^).
*niieiare v. niaqueare.
*niicine v. niiceine.
*niicio V. Illisio.
*niicite vnzemelich (17).
niieitus hd. vn-zimlich, -zemelich.
vu-temelick (23), -temmelick (22), -geur=
labit (19). on-gheorlouet (11), -tzemelich
(132).
niicium V. niex.
n-, i-lico snell-e (9), -ich (8'')_. ende=
lieh (9). zu hand (65, iio). schire zu
hant (8). bald (65).
*niictor i. commentator (76).
*niictus V. niitus.
niidere hd. stoßen, zu-, zei-- (6, 67,
76, 134) -St., -stozzen (5), -stossen.
stoyßen (19). zu- (i33), tzo- (133) -st. zu
sameii steußen (18). nd. stoten, to-st.
*n-, sub-limis hoch (65).
niimis sunder slyc (99). klar, luter,
suber, on kaut (88).
niinc vanginder (8i>, 99). von- (8),
vor- (9) -hinder {sie).
niinire (^. intus linire 66 &c.) hd. in=
wendig schmiren, smeren (i32, 133),
schmeren ' 152). be-smyren (9), -smerin
(8). in-smern { -cleuben (17).
*niipedius v. niepidus.
*niiri-a, -ca (74, 87, Br. ), -ca radix
(116, Ki.) {herba, cf. ireos) illesug (74,
105). glegekrut (87). blaw gilgen &c., nl.
lisch ouer zee (116). blaue lilie (Ki.).
ni3n:*ieum ein susß land (25 ex ep.
ad Rom.).
nii-sio,-cio(8'>), -sieio stoßunge (8^^,
9, 17).
*niisus V. niesus.
*niitalis vntodlicher (74); cf. illaetale
(Pap.), illetabile (Pap. in Gl. m.) i. im^
mortale.
IMA
nii-tus, -ctus (i. defedatus 76) reyne
(19. in negativ), vorimreynt / besmeret
t v'eh'ckt (9). vmbesniitten (99).
*niiuio 1-. niuuio.
niius des (75).
niix r. Illex.
*niorare ( : lorum) vaiien, be-stricken,
-triegen (74).
niotus vnge-wesschin (19), -weßen
(8), -twagen (9), -dwagen (99). ongewa^
sehen (llj.
niue {mitunter mehrfach aufgestellt
und glossiert, nur in Mss. und in 75, 125)
hd. nd. dar. dare (18). dar-vmb (18), -an
(7). da-liir (75), -heue (17). do-hiu (7),
-her iG). dortiien (125).
niucere ent- (19), an- (11) -schinen.
durchscheinen (75). luchten (11, 19). hd.
ser 1., leuchten (9).
niucescere sehimmen (18*^).
niudere {i. de-ridere, -cipere t ledere
76. X illidere) /w/. nd. be-, hd. v'-spotten.
niuere i. maculare (Br.), deludere (76.
X illudere).
niuminare hd. er-, durch- ( 75 ), hd.
nd. v'-lucliten. hd. er-leuchten, -leichten
i -klereii (76). v'lichten (11).
niuminatio erleuchtunge (9).
niuminatus hd. er-, durch-, dorch
er- (133), nd. v'-luchtet. hd. er-, dorche
er- (152), durch er- (67) -leuchtet. durch=
luchtig (21). v'luchtich (23). erlewcht
(Ij. doer verlueht (i42). erlychtet (68).
hd. illuminiert.
niunis dunekel (19). doncker (11).
*niurire(c/'. illuere) be-salben, -solen,
-suluern, -kelen, -smiren (74). prs. i.
mungo t inundo (76. aus illino i.
inungo?).
*niu-rus besalbter &c. ; -ries id. l
i. (/. -uies vnreynigkeit (74).
nius-io, -sio (i34) verspotung (i34).
hd. v'-, be-spottunge i betiiegunge sim.
vor-spille (17), -speel i -spock (22), -spok
(23). eyu fore- (21), für- (7) -spil.
niustrare hd. nd. erschinen t reyni=
gen sim. eyn schinen { renighen (22).
hd. her schyn (17); durch - schynen,
-scheinen, doer schynen (132). ?td. er-,
her-, ver- (i32) -luchten. erliehten (13).
verliebten (99). lobin (8).
niu - stratio , -minatio durchluch-
tunge (75 1.
niustris hd. durch-luchter (75),-luch=
tig, -leuchtig. dorch-lutig (i52), -luchti=
ckeyd (19). irluchtit (8). erleuch-tet (64),
-t (9). hd. nd. edel, der uon kunig erborn
ist (93).
niuuies , inlubies ( Gf. ) hd. vnreyn-
keit (18), -igheit sim. vn-flat (8), -not
(9). bismiz (Gf.).
*niuuio, i illiuio (74) bleycheyt (5).
hd. spulunge. vnreyu- (74, 110 sim.),
Wasser- (74) -igkeit. pleycheit, sucht (74).
*niuuiua sunderlich (8*^).
nua V. Hilla.
nus eyu kouig (17).
*nus &c. V. Hilum.
nn- vor Lippenlauten oft In-.
Imaginari hd. nd. bilden l dencken.
hd. an-, in- (76, uo) -b.; gedencken, be=
dineken (13), synnen. beiden (22). ver-b.
(132). beeiden t pinsen (11). pynsen (i47).
beken (106). buwen in mente (10).
IMB
Imaginarius hd. bilde-, bild- (7],
bildcn-mecher. nd. beide mekcr. bila-
encr (8''), -hauwer (76), -e sniczer (9).
pildmachcr, einpilder.be-dencker, -trach-
ter (74).
Iraaginatio hd. nd. bedecht-, bild-
(6), bekummer- (9) -nisse. be-dechteniz
(5), -dachtnuß (76), -denkenes (21). ge=
denken (9). hd. bildung. ertrachtet be=
dachte bildunge (9 Anh.) betrachtunge
(9, 4). inwendig b. (63).
Imaginatiuus ser gedenckender (i i o).
seer bedenckende (68, 132). versierende
(132).
*Iinaginicula bildichin (9).
Imago hd. nd. bilde, beclt (11). lick=
beide (23). stalt (22"). bedudunge (17).
*Iinas {i. nobis 66 &c., n.-cum 65) vnser
(e.-i). vnß (76).
Imbecill-is, -us {i. inbellis 19, insa=
nus 66 &c.) hd. nd. kranck. hd. kräng,
schwach (76). sunder strijt (19). inba=
cillus gcsunth [i. sanus 5''. st. insanus!).
inbeallis i. sospes gesund t (1. ebenso).
Imbecillitas weichi ; inbicilia zaga-
heit (127).
Imbellis {i. debilis 66 &c. ; imbecillis
69, st. imbellis) ane strit (8"). sonder
strijt (11). vustritlich (8). nitstrideg (99).
vnkrieglich (75).
I-, y-, hy- (125) -mber hd. nd. regen
hd. r.-boge (7), -bogen, stoff-r. (i32).
schlag-, var. schleg-r. (i. nimius 65).
spreng-r. (1, 53), -reng (71). eyus prenge
ren (5"). sprentzen (sm. 3, 592). ren (5).
ran (21). reynen (21).
Imber-bis , -sis {sie 152), -bus hd.
an-, ane- {&>) on-, vn- (7, 88), nd. sunder
-bart. an barthe (152). man der kein b.
hat (75). vn-bertig o. -partig (1). schus=
ling, vlg. junger knecht (^. impubes 75).
*Iinberum (: imbrex) schindel (7).
Imbibere in- 1 allen halben t ymme-
drincken (14).
*Imbractatio (X imbrigatio ?)hamp-,
brab-, bas-, sche-lyng &c. (147).
*Imbraetator (i. implicator &c.) war=
vogel (147).
Imbrex {i. lauatorium 49, 76. cf.
sq.) hd. schindel. j)L scentle (sec. xi.
Hpt. 5, 204). ziege-la (i4i), -l*(9i). hol-
preyß (m). nochs (Gf.). nfisch (2. cf.
Gth. wtb. 2, 115. 4, 453). ein canal zu
wasserlauff (110). eyn kalle op de huyß
(132). dachrinnen (75). tachkenel (93).
Imbri-cium, -tium, -num (i. laua=
torium 76, imbrex 110 &c.) weschbanck
(75).
Imbricus reghende (11, 19). sbst.
ix lumbricus) regin- (104), regen-
(Sum.) -wrm.
*Imbrifer (i. arcus Ki.) regen böge (9).
Im- (Gl. m.), in-brigare in-werren (8,
9), -furn (17).
*Imbri-num, -tium v. -cium.
*Imbriueo(c/'. imbrumare) in reißen
(17).
*Iinbrivim (i. imbrex Gl. m.) i. aqua
regenwasser (76).
*Imbrix snecco (Gf.). sneck (i4i).
*Im-, in-bnunare, brumari (&c. Gl.
m : ßpÄfjia), inprumare (9) freßin (8).
vressen (9).
IMM
Imbru-, bru-marius die der spijsen
in velheit verboch heben (147).
Imbuere, inbure (8") hd.nd. leren,
lern (18). ueczen (8, 9). netten (99). in
volln (17). ^
I-,; ina- (147) -mbulus furschupff 0.
iaube darunter man lustiglich wandelt
(74). spacierstede (147).
*Imbursator ynseckler (64).
*Imbus (St. limbus) bortdo (121).
Imbu-tus, -ere {sie 8^) (^. doctustplu=
uialis (76) ge-lert (8*^), -lort (8), -lart (9),
-neet (99). wol gelart (17).
*Imei {cf. ireos) mordiste (Sum. v).
Imitari hd. nach- , noch- , nd. na-
volgen.
Imitas {i. pars inferior Gl. m.) nider=
keit (18).
Imitatio einlichkeit l nochfolgung
(65).
*Imitus V. Immitis.
Immaculatus vubeflecket (8, 9).
*Immania (X maniaj est dolor t
furor capitis (Vocc. ex quo, Gemmae).
Imman-is, -us hd. groz sim. nd. grot.
seer groß t vnmeuschlich (110 sim.).
wreet (132). freydig (8, 9). frech (iio).
grausamlich (64). grulich (17). fihisch,
herb, ruch, vnwirß &c. (88).
Immanitas freydekeit (8, 9).
*Iinmansuetudo i. vorac- t crudeU
itas (76). vnmilty (110).
Immans-uetus , -wetus wilde (11,
19). vn-sant'tmutig (68), -senfftmutig (i34),
-senfmutig (i5i), -wyllig (152), -zuchtig
(110). onsachtmodich (i32).
*Immanus v. Immanis.
*Immarc-, immort- (76) -essibilis {i.
sine mortione &c. 76) vnvor-storlich (8,
9), -doi-elich (19). onv'dorlich (11). vn=
zugenclich (8, 9, untersch. von innaces^
sibilis).
Immaturitas vnzidekeit (8).
Immaturus hd. vnzi-dig, -tig (8, 9),
-ttig (110). vuriff (5"). niet rijff of n.
tzijdich (132). nicht gare (10). halpge-
scliydet (12).
Immediat-e, -o an {b^'", 75), on (6,
21, 65, 76), vn (7) mittel, metel (21). ane
middel (23). an vnderloß (75). zu stunt
(7). gleich ietzund (inmediate 76).
Immediatus hd. nd. gantz nd. gans
hd. an, on, vn (7) mittel, m. zu gefugt
(65), mitel (134), nd. ane middel.
*Immeire v. Meire.
Immemor hd. vn- , vnge-, nit ge-
(110) -doclitig. nd. vn-, niet (132) -ge=
dechtich. vngeteichtick (3). ongedichtig
(21). nit gedenckig (68). vergess-ende
(132), -en (110), ener (65), -ig (64). vor-
geßlich (8), -geslich (9).
Tmmensitas sunder hd. maß, mayße
(133), nd. mate. großheit (81», 68, 132)
sonder maeß (132). on maß (68). an
masse ( 75 ). grossy t vngemessenheit
(110). vnmassikait (i34). hd. vnraess-ikeit,
-lichkeit (8, 65), -liehe große (9). ho-
(19), hoe- (11) -cheit gruntloßikeit (65).
Immensurabilis vnme-tich (22). -ch
(23), hd. -sseliche (152), -ßelich, -ßlich,
-slich (5), -ßig (7). vumäßlich (i34).
*Immensurabilitas vnmeßlichkeyt
(7).
IMM
287
Immensus vn-meßelich (6), -meßlich
(65 Mrg.), -meßig (15), -messig (5"),
-massig (1), -gemessen (8, 65), -gemeiß--
schen (19), -messlick gros (9), -gemessen
groß (110), -besloßen (10), -besclossen
(49), -vrsprüncklich l -seglich t -todlich
(65 Mrg.). sonder maet (11). hd. groz,
groß, groyß (133), groes (132). nd. grot.
Immergere ausser in 75 stets, minder
stens alph. Inmergere q. v.
Immeritus hd. vnv'dynt.
Imminere, inmenere (1) hd.nd. an-
hangen, selten -hengen, -hencken (8),
-lagen (23), hd. -legen, -leygen t hangen
(21), -ligea (7). nahen (19). neben (100).
neken (11). ein geen (2). inscheinen (1).
*Imminescere {st. immiscere) vnder
mengen (21 &c.).
Imminuere mynneru (8, 9).
Immiscere hd. nd. vnder-, vnder
eynander (67, 133, 152), ondermalkander
(132), vnd v'- (18), zu- (9), eyn- (18»>)
-mengen, hd. vnder-, vntereynander sim.,
in- t ver- (110) -mischen.
Immisericors vnbarmherczig (8, 9).
Immitis, im- (8b), i- (76) -mitus hd.
vn-sanfft (7), -sanfitmodig, -santfmodig
(5), -sanfftmudyg (152), -sanftmutig (i 33),
-senftmutig (69, 134), -senftmutig (I5i),
-senfmutig (66), -milte, -milt, -milter,
-milde (8, 9). nd. vn-, on- (iS2) -sacht=
modich. zehe (8). breyt (8^. aus wreyt).
Immittere an- (23), ayn-(19)-brenghen.
in-laßen l -sinken (17). senden (19).
*Immitus v. Immitis.
Immo selten imo vor- war (7, 22),
-war ia (23), -wair (5), -wäre (18). v'-war
(13), -wäre (21), -wayre (133). ver-waer
(132), hd. -wäre. hd. für- (6), fur-war. fur-
(70), fyr- (67) -wäre, tewaren (99). twar
(23). hd. zware (21), zwar, zwar io (8").
ja doch (5''). vnd ouch (76). werlichen
(19). werlich {l) vrabers (17). vmme-r
(19, 22, 23), -rß (133, i52). ommers (11).
ymmer^billich (66 &c.). imer (110). ommer
doch (132). byliche (152). bylche (19).
vilHcke (bill.V 11). sicherlich (8).
Immobilis hd. vnbe-wegelich, -geliche
(133), -liehe (152).
Immobilitas vnbeweg-unge i -lich=
keit (75).
Immode-ratio, -stia vnmeßekeit (8).
Immoderatus sonder maet (11).
Immodestia v. Immoderatio.
ImmodestusÄrf.vn-meßig,-mesczliche
(18), -meßlich ^ -sitlich (110), -manierlich
(68). nd. vn-metich (22), -metelic (23).
on-meßelich (21), -manijrhch (132). sunder
mayß (19).
Immodi-cus, -tus(i52) gar groß (8).
hd. groz, groß, groiß, grosse (i52),guoß
{sie 76). gros t wenig (9). grot (23).
Immo-, ymu- (76) -lare hd. opph-,
opf-, hd. nd. opp-, ofi-ern. dotin (8).
Immolatio opff- (6), opp- (8) -erunge.
offeringe (23).
Immolatus geop-fert (9), -pert (8).
*Immomentaneum ein ogenblick (6).
*Immo-mento, -nito (4) hd. zu-hand,
-hant; balde (5), snelle (133), schnelle,
schnell, drade (18, 23). schier (7). ey
augeblick (21). by ey augenblick (7). in
eyn ogenblick (132).
Immorari vffhalden(19).marren(ll).
288
l.MP
Immori-geratus, -eratua (74, vr>) au
sidon (8). viisit-ig (*.»)• -tig ( 76 )• wan-
wit/.ijr, -sot/.ig (74).
*Iin-, in-morsus (i. ie/unns 7t>, lay)
nfiihtiTu [W. nuchtoren ^111.
Iinmortalis viuloytliclu' (15^). 011=
sttTlelieh i^lli.
*Iniinort- c Immarc-essibilis.
*Imuiouere viibewogou ((■>).
Iiiuuotus ,'ui. nd. vnbeweg-ct, hd. -t,
-ig (t;7. 133, 152). onbowegen (11, 132).
viigi'bougik 1^9"!. vnbeniiig (8^).
*Inimiuidare vnroynigeu (19). ontrey=
iieii i"J3'.
Inimunditia vnreynickeyd (19, 65).
viibolu'bigkoit so einer ryndt {per Ubi=
d ine III tt'c. t).">V
Immunis hd. nd. vuscbnldi-g, -eh.
souder (11, 132), sunder (19) schult, ane
scholt (8b). anpraeht (9). dinstfri (8).
vry (110, 132). vnbe-gabt, (110, 132),
-fleckt (67). kerg- (i33, 1.52), kerck- {^)),
kaieh- i22), krach- (23) -lieh, -liehe (i.i2).
Immunitas {cf. emunitas) fri- i
sieher-lieit (17 sim.).
Inimutare /id. wandelen. hd. nd.
v'-w.
*Ininarius i-. Hsrmnarius.
Imnire (t signißco, X innuere?)
lauen 11).
Imnus V. Hymnus.
Inip-, thcilweise inp- alph. getretint.
Impacificus, adv. -ce vufridsum-er,
adv. -lieh i75).
Impar hd. vn-gelich. -glich, -gleych.
nd. viighelick. oughelijch (132). mys
VB eveu {2'!'^). vnebin (b^). art nach
^er zale t vngerad (75. cf. ort Sm. 1,
112V
Imparatus vnbereit (iio sim.).
Injpartire, ttelten -ri, imp-cior, -tari
(13) hd. teilen, deylen. mede- d. (il). hd.
mit-d., -teilen, nüttelin deyln (19). vmb-
\Jy), alymme- (13) -geben, g. vmb vn dorn
{sie 21). geuen al vinme (23).
Impassibilis vnlid-ig (6), -ich (23),
hd. -elich. viileid-lich (-t), -enleich (9).
*Iinpassibilitas vulidelich- (8), vnleid=
lieh- (4). vnleidenleich- (9) -keit.
Impastus hungerig (iio). hongei'ieh
(132).
Impatiens hd. vnge-duldig. -diiltig
(löii, -tulti^ .,0i, -tultig (7j, -dultig. vu-
duldieh (23), -schuldig y^sic 67,133, 152),
-lidsam (iio. 132). ongedulkyt (21).
Impatientia vndultikeit (68). onlijd-
(132 \ vnlyd- ;,no) -samheit.
Impauidus vuerschrocken (110). on=
uerueert (i32).
*Impecionosus v. Impetiginosus.
*Iinpeetere ( i verberare Ki. 1 onge-
keymt (11). vngekemmet (-cto is 19).
*Iinpeda /. vestigium humanuni) fulJ-,
fufz- (4) -trappe (1). -drappe (I7j -tappe
(4), -stappe (8), -stapfe (.9), -pfat o.-spor
(74).
*Impedare {i. imprimere t inuestigare
76) in- 18), eyn- (9i -drucken.
Impedatiira fuß-masse, var. -mas,
o.-spor (74); -maß; narr- t reiß-uuge;
mogesehaflt (8). fus mas l ervarung (9).
Verwandlung eins geslechts (74).
IMP
*Impedere r. Impetere.
Impedia gall. einpiengne (122, Ol. m.).
♦Impediculum c. Impendiculum.
*Impedigo c. Impetigo.
Impedimentum liinder-nisse(19, 23),
hd. -niü, -iiiß, -niz, -aus, -ung (18, 76).
lettinge (99).
Impedire (/. demorari, displicere
q. V.) hd. nd. liiiuleren. hüiuleriu ((j).
schaden l jrren (7C). weren (22''). letten
(99). wendig machen a propoaito Intrandi
claustrum (65). sj)annen {ancoram 125).
*Impeditorium ein hindernis (65).
*Impedivim (c/'. impen-dium, -sa)
gyfft (19). auer sehaet (11).
Impellere hd. in-, ynne- (19) -dryben;
zu-dr. (i3:i), -dryebiu (19), -tryben, -trey=
beu. eyn triben (9). nd. driuen; to-, in-
dr.
*Impelutus V. Impolitus.
Impendere (-ere und -ere) hd. ge
bell. vß-g. (110). nd. gheuen. hu. nd. an-,
ayn- (i3;i) -hangen, hd. an-liengen (17),
-lienken, -legen (125). gäbe anheneken
(8). gobe anhangen (9). schelen (23). vfi"
dem lialß ligen, zustan (88). aenstaen ofi"
bouen hangen (-ere 132). fluchen/ v'wißen
(17).
*Impendi - bulum {in quo campane
pendent 23. sim. 66 See. 110 &c., 75, T6 cf.
sq.), -bilum (i32), -culum (8, 9, mole
IG) welle (8, 23). velle i wille (9). wolle
(16). glockeniocii (74).
*Impendiolum (i. tintinnabulum i
bacillus 75. cf. prc.) glockensehwenckel
(75).
"^Impendios-us, -e {i. intensiosus 1 1 )
flißig (8, 17i. vleyssig (9). impentius /.
diligentius (76).
*Impendivim ijtcd. la fidelita 01. m.)
/. im- (9. 17, 75 Sc), ex- (76) -pensa(c/'.
compendixim) lang vnnucze rede (17).
lange nucz r. (8). dy koste vnd tzyrung
(125). vn- (110), on- (132) -kost.
Impenetrabilis hd. feste, vest. nd.
vast. wast ( 100 ). vndorchgenelich (5).
vndurchgenglieh (4, 75).
Impenitentia vnruwe- (19), onrouwe-
(11) -nisse.
Impensa \i. impendium, expensa,
cihus . sumptus) hd. nd. kost, koste (10,
133). kost (4). coste (3). rost {sie (6).
spyse (7). gewin 0. stete- (8), stedi- (9)
-keit.
Impensare (vb. frequ. Br.) hd. ver=
zeren.
Impensum gift (11, 19). ptc. verluhen
i gegeben (65).
Impensus geiebeu (18). sbst. g. -us
kost (iioi.
*Iinpentius r. Impendiosus.
*Imper-alis, l -ialis (76), i -atiuus
(19i ghebyedeude (19).
Imperare hd. gebye-ten, -den. nd.
beden. ge-b. ^21). hd. nd. regern sim.
Imperatiuus biedende (11). ghe-b.
(19).
Imperator hd. gebye-ter, -der, ge-
biter (9), -beder. nd. beyder. hd. nd.
keyser.
Imperatrix kai- (76), kei- (67), ke-
(5'') -serin.
*Imperatus kaiser-thum i -rieh (76).
Imperfectio vnuolkommenhait (1).
nip
Imperfectus nicht hd. foln - , nd.
wllen-kommen. hd. nit follenkomelich.
vn-volikuinenlich (76), -kommelich (17),
-volbrocht (6).
Imperialia maiestas kaiserliche ma^
gestat (76).
Imperiatus keyser- hd. -thum , tid.
-dorn ,132).
*Imperinus v. Imperitus.
*Imperio- latus, -natus (6) keiser-
reieh (3), hd. -tum, nd. -dorn, -lieh doiie
(sie 18). eyn keisers dorn (21), dum (7).
Imperi-ose i-. -tiose.
Imperitia vnwisseniieit (iio &c. ).
kunstloßigkeit (65).
*Tmperi-tiose , varr. -ose in gebots
wyse i durcii gebietuiig (65).
*Imperitudo ververnisse {S^).
Imperi-tus, -nus (134) hd. vn-erfaren
(110), -wissend, -weyß, -warhaftig (152),
-gelert, -gelart 1 12), -gelart(9)_, -herschafft
(7. X Imperium!), gelort (sie 8). dwaes
(11).
Imperium hd. ge-bot, -botte (i33,
152), -boyt (5, 19). bod (23). keyser-lich
reich o. gebot (66 sim.), -s rieh, recht
o. gebot (110 sim.), -s g. { rijk (11), -ich
(6, 19), -turne (lü &c.). kerserijch {sie
132).
*Impertari v. Impartiri.
Imperterritus hd. nd. vuv'-, vner-
(12) -vert. vnher-schreeke (5), -sregket
(21). vner-sehrecklich (1), -schrocklich
(6), -schreckt (uo), -sehroeken iß), -scher-
cket (81*). vnder-sehercklich(3)j-schreck=
lieh (4). ersreehelich {sie 18).
Impertinax strengk-, var. strefl'-lieh
(65 \
Imperturbatus vnentschickt (62).
^Imperuoliee {cf. iperbolice) vm=
bellicli (8).
Im-, in- (129) -pes, g. -petis adj. s. {i.
festinus q. v.. furibicndus, cum impetu
&c. 66 &c. , Impetus 74, 129, Ki.) vn-
ruwig(iio), -gestimme, rumor, gehe (88).
riehende o. vngestumkeit 0. stürm (74).
Impe-tere, -dere (8, 17) hd. aue-
hd. nd. an-, aen- (81, 132) hd. -sprechen,
-spregen l -verdegen (13), -spreken (si),
-Sehryen i -tasten (_21), -haften (6), hd.
-begeren, -fordern (iio), -fertigen (i5i,
Mss. mog.), -u'tigen (152), -Verden (132),
-verdiglien (23), -verdinghen (22 ). vordem
{b^). ain- i be-stain (19). bestaen (11).
stormeu i buldern (22). reispen {i. irri=
tare 71).
Impetigi-, impetige- (i52), impecio-
(11) -nosus, -losus ( 76 ) hd. warez-ig,
-ieht, -echt, wercz-ieht (I5i), -echt. nd.
wartich. vol wartzen (68), schorffs (132).
I kretzig 0. grindig (110). schebig mit der
' dürren kretz (75).
Impetigo, -digo (76) {i. vertigo 93)
I grintt (1, 2). griiid (110). eyn drucken
i (öl, dürr t druckener (74), dracken {b^),
j dragken (21) grint. schoref (99). scorf
' (9, 106). en droghe sc. (23), sci-off (22).
droeghe sehorfft (i32). scharpf (8). dürre
kretz (75). hd. wartze, wartz, wertz (66,
151). warte (11). eyn ruff {ausgestrichen
17). dürre rüde t rüdigkeit (60). rewd
(9). rüde (110). roudo i couterlus (Gf. 4,
868). rudigi i citirlus (127, sim. Gf. 2,
279). en klene lus (23). zittaroch sim
(Gf. 4, 368. 5, 640. wetterau. zittere n.)
IMP
zitr-ach t -acht (74), -ochen (75). zitdi-uas
(Gl. 5, 264). zitter-mal (93), -maelsflecht,
nl. hayrwunne (116). vr-, e-spring, das
versegent, neryß (74. cf. Sm. 2, 703. 3,
134, 592). aiu geflecht (76). flecht (67).
flicht (7). strieffe (8^). risemeii, dij klein
plater resel vrid engring {cf. lentigo)
auf dem antlitze (4).
*Impetigosus {nach impetuosus q. v.)
stidestormig (12).
Impetitio hd. an-sprach,- spreche (9),
-sprechunge (8). irrung (74).
*Iinpetrabilis {st. imprecabilis) vn=
billich (7).
Impetrare, -ri (3), inpetiare (5^^) hd.
er-, der-, her-werben, oft mit bette (9),
mit bitten, mit worten. her verben (5^').
nd. erwei'uen. ver-waruen (11), -weruen
mit bydden (132). verbidden (99). er-
beden (23), -beyden (81»).
Impetuose hd. nd. stormelich. hd.
storm-, sturm-Hch, -icklich sim., -glich,
-ende, sturmig (7). styrmglich (67). vn-
storme- (23), oustuyr- 1 wocst- (132), frefe-
(110), vngestum- (69, 134), vngestymg-
(15) -lieh.
Impetuositas stormelich- (18), sncUe-
(8b) -keit. ruyssch-, rapp-yng (147).
Impetuosus hd. nd. storm i-g, -eh.
vn-st. (23). hd. sturm-iger, -leich (1);
sturmiger (i5i), styrmig (67), tormick
(i. tempestuosus 3); vnge-stiem (110),
-stummer (66 Mrg.), -stem (68, 110 var.),
-stummig. gedieht (7). woest- of onstuyr-
lich (132). ruß-ende (10, 12), -en (13).
snelle {S^}.
Impetus {i. inundacio cuiuscunque
rei 67, 76, cuyn impetu omnia faciens 66
&c., impetuositas 110) hd. stürm, hd.
nd. storm. storm-keit (8), -ende (22).
rusend-en (21), -er (7). ruß- (5), rusch-
(23, 133, 1,52), rausch- (66, 70, i.5i) -ende,
-end (151). rasen (18). ruyschen (i32).
vngest-um (134), -em (es, 69), -yme &c.
(60), -imheit (no). onstu)|^rheit (l32).
vnsture (10 &c. ). snellickeit (9). poi=
dei'unge (74).
*Impex {aus irpex?) eyn isern rech
l eyn eyde (17).
*Impexare vnordncn nach der zijt (75 j.
Impia {cf. filago, carta-f.) huner-
darm, -biß, vogelkraut (Ki.).
Impiare vnrecht dun (8 sim.).
*Impietare v. Importunare (x in=
quietare).
Impietas vnmil-theit(no), hd. -tikeit,
-dekeit, nd. -dicheit. wreetheit (132).
Impiger hd. vnv'trosseu (65), snelle,
riesche (8).
*Impig-, imping-norare, -nerare hd.
phe- (7, 8), pfe- (9J , pe-, v'pfe-, v'pfa-
(68), nd. pey-nden. hd. v'-setzen, -sitzen
(18). nd. vor setten.
Impignoratio pfandtschafft (65),
*Impigware &e. v. Impingware &c.
*Impingere hd. nd. malen, an-, in-
m. aiu-maylen (133), -machin (19). machin
picturam &c. (19). prs. ich stoiß mich
(7). stoßen (8*>). stoten (i32). schult gebin
0. fallen (8, 9, 17). in-triben (9), -druckin
(8).
*Impingnerare &c. v. Impignorare.
Impin-, impi'-gware, -gw^ari {i.
impinguescere 66 &c.) hd. feyßt, feyst,
DlEFENBACH GLOSSARIUM
IMP
veisset (6), hd. nd. vet machen, maken.
fe^st werden (9). ma- (19), mee- (11),
mo- (67), hd. me-sten.
Impinguatus feißt (68, 110), vet (132)
gemacht.
*Impinguescere, impin-, impi-, in-
(5) -gwescere hd. feyst sim., hd. nd. vet
werden, begynnen vet tzo w. (132). feyst
machen (4).
*Impin-nis, -tis (8) {aus in pinnis?)
Schuster gaß (9). schumecher gasse (8).
Cf. inpennias ags. ober sco eiddo (Hpt.
5, 196).
Impius hd. nd. vnmil-de, hd. -t, -ter.
böse (99). boß (110). boeß l wreet (i32).
Implagium klebeneze (130).
Implanare hd. nd. v'vorn. hd. ver-
furen, -Icyten, -leyden (i32), be-triegen,
-driegen, -trigen. erfarn {sie 18). verfu=
ren o. layten (134).
I- V. E-mplastrum.
Implere vorvullen t virvollen (19).
hd. er-fullen, -füllen (i5i), -füllen (6),
-filleu (67), -vyllen (13), -follen. herföUen
(5**). nd. er-, v'-wllen.
Implicare nd. valden, vaelden, in-v.
(11), -volden (23). hd. in-, eyn-, ynne- i
tzu- (19) -falden, -falten, v'wern t in
mengen (17). virw'ren (8, 9). yn stecken
(13). in-(iio), ver- (63, 66 Mrg.) -wickeln,
eyn flechten (3).
Implicitus ynne gefalden (19). ver"
borgen (65).
Implorare hd. an-ruffen, -bitten (6).
weinde b. (8). weynende beten l flehen
(9). midde weyn biddcn {l) beschuldigen
(17). erwerben (65).
Impluere nd. beregenen. hd. be-,
in-regnen. be-renen (5, 133), -reynen
(152), -ronen (21). regen (7). reyn (18).
in reynen (17).
Implumis on federen (110). sonder
plumen (132).
Impluuium, inplubium (i36) eyn
loch in dat daich dayr yt in reghenet
(132), eim dach do durch es regnet (110).
pletzle, nl. pletsken, logie (116).
*Implunare {st. implanare) v'furen
*Impnarius {\t. hber impnorum^
impner (74).
*Impnidicus lob senger (9).
*Impnilogus impsdichter (74).
*Impnista {i. qui cantat impnos 76)
lop seuger (8). lobsag- t lobgesanck-
singer (74).
*Impnus V, Hymnus.
Impolitus, impelutus (76) vnge-zeret
(5 &c.), -ziert (18), -zirt (3, 4), -tziret
(23), -polirt (4), -snet (99). ongesiert (11).
vnbehouwen (110, 132).
Imponere {cf. iniungere) hd. in-,
ein-setzen. nd. insetten. v'dencken, be=
triegen, beschuldigen, uff ligin {^sim.).
auf legen (9, 75).
Impor-citor (129, Br. , Ki.), -titor
(76, Pap.), -eator (Ki.) i. qui poreas t
sulcos in agro facit; et. {i. q. porca Br.)
terra qua eminet inter duos sulcos (76) ;
deus a paganis agricolis habitus (Pap.).
Importare in dragen (8^). v'werren
(9). virwerftin 0. beczeygin (^8).
*Importator in dreger {S^).
*Importitor v. Imporeitor.
IMP
289
Importitor i. qui portas (x poreas
cf. prc.) facit Jcc. (gi. m.).
Importunare {i. impietare 76) muhen
(8, 9). muegeu (110). moyen (11, 132).
quellen (132). anfechten (18^ no). be=
trieben (68). gedon tun (9).
Importune v'noileke (99). vm mes=
cliche (100).
Importunitas hd. nd. vnbe-, nd.
onbe-scheidenheit , -scheidenkeit (18),
-schedenheit (23), -stedelheit (22). vn-
vortreglichkeit t -gerusamkeit (9), -ern=
samkeit (8). onrusticheyt (i32). v'noi=
lecheit (99).
Importun-ium, var. -um ein stat
on luste (64).
Importunus hd. vn-, nd. on-beschey=
den. vnge-stemiger (7), -stiem, vor. -stem
(110), -stumleich (1), -rüg (17), -rusam
(9). onstormelichen (21). vn-stummig(62),
-sturmlich {b'^) -sturlich (5), -stürlich
(6), -sturlick (23), -storlichen (18), -ver=
tregenlich (7«), -v'tregelich (8, 9), -ern=:
sam (X gerusam ?) l gedon (8), -richtig
(75), -kumlich t -leidlich (64), -stedick
(19), -werlick (22*>). v'noilec {i. improbus
(99). mue-, verdrieß- (iio), verdries-,
moy-, quel- (132) -lieh, quellig (110).
Impos der sin selbß nit mechtig
ist, der sich lat vberwinden (ss). nit m.
vnnd mugenlich (134 Mrg.).
Impositio auff"-legung l -setzung(75).
Impositor auffleger (75).
Impossibilis hd. vn-, nd. on-moge=
lieh, vumuglich (9).
Impossibilitas vnmogelichkeit (8).
*Imposterum dar- (65), heyer- (5)
-nach.
*Impostiuus {cf. importunus) vn
v'dregelich l grusam (17).
Impostor tru- (9, loo), dro-(8) -gener.
inpostorem, in posterem (i36) ags.
bisuic-end (94), -cend (i36).
Impostura betrieg- (8), betrig- (9),
verclag- (65) -unge. trogene (9).
*Im- V. I-potecare.
Impotens vn- (17), an- (8) -mechtig.
vnmugender (9). pl. machtloß des ge=
walts (75).
Impotentia vn-macht (9), -mechte=
keit (8).
*Impotus adj. vnge-trunken (9), -drun-
ken (8).
*Imprecabilis hd. vn-betlich (3, b,
4), -bedelich, -beydelich (21), -bydde=
lieh (19), -bytelich, -bitlich, -erbitlich
(110), -erentlich (76). nd. vnbedelik.
Impreeari, impricare, -ri bitten
(110). beyden (8). ser bidden (17). be=
geren (110 &c.). hd. wünschen, w. boß
(75), wuntschen (i33, 152), wünschen
(i5i), wonschin (19,67), fluochen, fluchen,
vloechen (i32). flochin (5). vloken (23).
v'-vl. (11), -fliechen {16\ scheiden (21).
auff' heben, handien, ybelreden (64).
Impreeatio bede (8^). fluchung (75).
Imprecatus gar sere gebeten (8, 9).
*Im-, in-preceps inthiufl'i (127). nid=
der- (17), neder- (8), wider- {sie 9) -wert,
nit snel (8*». in- privat).
Impre-, impren-gnare hd. nd. swaer
(i32),schwer(iio),swanger, /u/.schwanger,
dreclitig (17) machen, maken, werden
(3) van kinden (i32), von k. (110).
37
200
Bll'
Imprej?nat-a, -us hd. s\v!iii|Ter. aw.
(joii iptr. S^. hoiiinif^cn mit kimle (23).
♦Impremere c. Iniprimere.
*Imprengnare r. Impregnare.
Impressi-o, -ones pl. (9 Anh.) in;
wirtkciuK' kraft \\2). inwiirf^ondc bo-
wf<;iiiigi> der krcft'te (If)). iiiwirrkoiido
l)f\v. (!t Anh. , 17). iii|)n'sson(li> craft {f)
yiislag i!> \x\\i.\. iiidnifkuiigo (17).
Impressus vnnc podroicht (19). on-
bodrucket (11). auffgodnickt (7,5).
Iniprestare (/. commotiarc Gl. m.) iu=
bringen (29=. st. inpfrengen?).
Impretermisse on vuderloß (gö).
*Impricare, -ri r. Imprecari.
Impr-imere , -emere (4) hd.nd. m-,
auff- (75) -drucken, hd in-, oin-drocken,
-dricken , -trnt-kon ; eyn-dringon (4),
-tringiMi (.')). -bilden (64); bressen (7.'>).
*Improbare ( X imprimere ) ein-
trucken (,G!t, i34).
Improb-are, -rare (^■. exprobrare
q. V.) hd. nd. la-, hd. le-stern l beschuU
digen.
Improbe nicht t vn-fruirdich (75).
Improbitas {i. perseuerantia) auher=
tunge (10 &c. ). vrcuil- (9), frefel- (8),
vnerbor- (6) -keit. vnbedcr-uicheit (22),
-ficlieit (23). vnfrum-keit (6.5), -ekelt (75).
Improbrare v. Improbare.
Improbus vnbe-, vnby- (13) -derb
(1, 13, 3), -derue (23), -rue (22, loo).
onbirne (lli. hd. vn-from, -frnm, -erber
(G) vreuil (9). frefel (8). v'noilec (99).
*Improffic\im ('. proficuum; X im=
prosperari?) misselingen (3).
*Iinprofi-dus, -us, -sus v. Improui-
dus, -sus.
*Iinpro-inotus / -visus vnperaten (75).
*Improper-ainen r. -ium.
Improperare hd. nd. v\visen^ lästern.
hd. v'-wyßen, -wyesen, -weisen, lestern.
lesterlich reden o. kosen (75). vS heben
(65).
*Iinproperari v. Improsperari.
Improper-kun, l -amen (19) hd. nd.
laster, spot, schant-, stant- (7, 22. st.
scant-) -rede. hd. schande-r. schentliche
r. (3, 4). schand-ridden (21), -red (62, 76).
eilend {l ?) laster ( 76 ). schemlich red
(6). schentlich spot (12), spotte (10).
spoyt l virwyß (19). verwiße (7). v'wit
(11). v'-weisung (2, 76), -beysung (1).
*Iniproportionablle an keinem deil
glich [lö). an k. teile gleich l vnmoge=
lieh czu glichende (9 Anh.). an kein teil
glich t vnmüglich zu glichen (es), vnm.
zu ge-lycht, varr. -glicht, -gleicht, glycht
werden (65).
Impros-, iinpro- (69, 1.34) -perari,
-perare (7.5) hd. nd. mislingen stm. miß=
liehen (7). hd. vngluck-, vngluck- (i5i).
vnglick- (152) -en, -liehen (7, i33, 152,,
-lieh gon (76). on-gelucken (i32), -gluchen
(21). böslichen gen (75).
*Improsper - atio , -ium mißlingung
(75).
Impro-uidus i -uisus, -fius (3), -fidus
(4), -fisus (5t», 21) (c/. impromotus) hd.
nrf. vnvor-, onver-(i32), hd. vnver-, vnfur-,
\Tifyr- hd. -sichtig, nd. -sichtich. vnv'sehen
(1, 65). onvoersienich (11). rokelos (22^).
Impub-er, -es, -is (i. q. imberbis
TMP
q. V.) an hart l iung (17 &c.). ionck be-
neden XIIII iaren(i»2). vnfrochbcr (8).
''Impudatus v. Impuderosus.
*Inipuden-da, -ta (5), / -ter (oft i.
impudicicia) vn-scliante (3), -schemede
1^23), -.scliemde (f), 18), -Scham (74), -achcme
(70), -.sclicniig (7, 4), hd. -scliemelich.
on schcnieili'u (21). schemede (22).
*Impudendus a um {i. q. prc 66 &c.)
vn-schamig (134), -schcmmig (69).
Impudens {cf. impuderosus) hd.
vn-schcndich , -sciiamig ( 68), -schemig
(4, 110). on.schemel (132). schemmeloße
(13). scheineloisch (10). schamdoys (12).
balt (100).
*Inipuden-ta v. -da.
Impudenter ( cf. prc.) hd. nd. vnschcm-
clich sim., -eclich (7), -licheit {sie S'').
verscliemt (i34). boudelike (loe).
Impudentia hd. nd. vnscliem-elicheit,
hd. -lichkeit, -heit (110), -ekelt, -dhclt
(18), -ecllcheit (7), -ung (4). vn-scham
(6), -schämikait (134). hd. vnkeuscheit
sim. ou-scheymelichkeit (21), -schcmeU
heit (11, 132), -kuyschelt (132). baltheit
(99). böse Inst (4).
*Impud-erosus , -eratus, -atus (76),
t -ens t -icus (66 &c., 110 &c. ) hd. vn-
schemmig, -schemig, -schamig (134).
*Impudiei-a, -tia vnschem - ickelt
4), -lickelt (9). vnscham-igkeit (68), -heit
110). onschemelheit (132). lost (99). vn=
reynikeit, boeß lust, boeßheit (66 sim.).
böse lust (21, 23), lost (4, 133), loyst
(5), list (3). onkuuscheit (11). vnkuysheid
(19). vnkeuscheit (67, 69, 134). verschem-t
(134), -pt {6d). hd. nd. bosheit. balchcit
(8b. c Sit. t).
Impudieus {cf. impuderosus) hd.
vnschcm-el (8^), -nie (8), -lieh (17), -ig.
vnschamig (1, 68). verschent (iio^^bc].
schentlich (18). onscheni-el (i32), -Ik (9).
oukuusch (11). vukusch (17). lengeste
(8, 9), der lengest (17) finger.
Impugnare hd. nd. an-, hd. widder-
si?n., gegen- (110), teghen- (i32) -fechten,
all! feuchten (s-^'c 19). widder-kiffen
(18), -klebein (17), -striden (21). wyeder
kyeffeln (5). weder kiuen (23).
Impulsare an-possen, -clopflfen t
-schlahen mit pochen (75).
Impulsus ynne getreben (19). inge-
triben (68, 110), -dreuen (132). zwingen
(110).
Impun-is (8, 9 &c.), -us, -itus (99 &c.)
hd. an pln (8), vnpeyn (9), vngepyniget.
nd. onge-pijnt (i32), -pinget (11). vnge^
wroken (99).
*Imp\inita (?) wapen rocke (17j.
Impunitas vnpinllchkelt(8). onpeln=
lieh (9). straffloßlgkeit (65).
Impunit-e, -er hd. nd. vnpln-, vnpru-
{sic 22j, vnpeyn- (4), vnbeln- (3) -lieh,
-lick.
Impun-us, -itus v. -is.
Impurus vnreyne (8b, 19). onreyn (11).
Imputabilitas zuleguug (es).
Imputare hd. v'-, an- (ob) -dencken;
virwyisßin l beczyehen cum mulo (19);
v'-, be- (6) -wysen; verweisen, an-ziehen
(110), -tzyen (132). witen (22^, 99). vor-w.
(11), -keren (-berenV 22^). betien (11).
für werflFen l auff heben (65 Mrg.). vor
INA
vbel han (4). v'vbelhal)en (75). verachten
(7e). achten (.V').
Imputatio wis- l schatz-ung (76).
*Imphandu8 v. Infandus.
*Imphula V. Infula.
*Ymulare v. Immolare.
*Imum ((/. ad imum i. vltimo Ol. m.)
dar nach (17). do-n. (8), -noch (9).
Imum der grünt, die dyeffe (es).
Imus hd. nyed(:r (5), nider, nidder.
n. sicli {aus sijt; 7, 21). nedder t side
(?:. bassus 77). sijt (10). neder l zijd(23).
nidderig (17). nederster (8). der vnderste
68, 110). die onderste (132). dye leste
19). der letzt, var. letscht (65).
In hd. in, yn, eyn. in- vn- oft in
aus Nennwörtern gebildeten Zeitwörtern
in 75, wovon wir nur Proben geben.
In- vor Lippenlauten v. Im-.
*Inabilis v. Inagilis. Inhabilis.
Inaccess - ibilis , -abilis ( 152 ) (x
immarcessibilis ) hd. vnzu - genglich,
-gcncklich, -genlicli (5), -gangik (7),-gcnde
(8, 9). vn-außgenklich (134), -czei-geng=
liehe (152), -u'storlich (17), -zobelich (18).
van to gande (22, 23). onantredellch (11).
*Inactuosus vnzitlich (17 sm.).
*Inagibiliter vn-gamperlich (75^),
-geschicklich (75).
*In-agilis,-abilis, -eptus vn-geschlckt,
-kamper, var. -gani)er (75).
Inaltare der hoen ü).
*Inambulus v. Imbulus.
Inamenus vnhistig (i 10). onghenoech=
lieh (132).
*Inane to v'geues t vmme sus (23).
Inanimositas vnmanlichkelt (75).
Inanim-us, -is, -osus vnkune (75).
Inanire ytel (iio), ydel (i32), hd.
zu nicht machen, eytel werden (3, 4).
yteln (5). hd. nd. idelen. hd. vor-1.,
v'eyteln (9). Ittel (21). v'nicht-en (7),
-igen (5).
Inanis hd. nd. Idel. hd. ytel, eytel,
eytellch (9), Ittel (21), awtel 0. upplg.
(1), ein vppiger (65), vpig t ler (25),
yppich(13), vnnutze, ledig (12), v'nichtet
(7), leycht-, var. leücht-fertig (64), wane
(62), hellig (74).
Inanitasidelheit(ll,19). eytel- (3, 4),
vnnucz- (8) -keit.
In-antea, -athe (6), -ante (74) vor-
wärts (132), -wertz (110), hd. -baß, nd.
-bat. hd. fürbaß, nu-f. (74); flfurbas (6);
In vor-baß (18), -balz (5) ; entworbaß
(21), furbas me (4).
*Inaquositas tröge- t durre-kelt (9).
Inaquosus tru- (110), dru- (5, 68),
dro- (17), dra- (21) -eken. trüge t dürre
(9). droghe (23). droeghe (i32). au wasser
(75).
*Inarabilis vnwenlec (99).
Inardescere Inbrinstlg i entzünt
werden (65).
*Inarmis v. Inermis.
*Inarcessibilis {alph. inacc.) onbereyt
(11).
"^Inathe v. Inantea.
Inattingibilis v. Intingibilis.
Inauditus vngehoirt (19). ougehoert
(11).
Inauris {ut slaui 22, ytalici 5 solent
INC
portare) hd. nd. or-, hd. ore-, oren-, orn-,
nd. ouren- (23), oer-(i32) -rinck, hd. -v'mg.
ovrring (93). hor-ing t -golt (7. c/. v.
auris). or ringel (8). orn rinck o. schel
alß die heyden haben (64^). auerring o.
schell als die zigeyner habend (64<!).
oir- (19), oer- (11) -golt. oi'biue (99).
*In-bacillus, -bellis, -beallis v. Im-
becillis.
*Inbecilia v. Imbecillitas.
*In- V. Im-brigare, -brumare.
*Inbure v. Imbuere.
Incalere wannen (9). in-w. (8). her-
wlrmen (17).
*Incandere ent-zunden t -hitzigen t
erluchtcn &c. (65).
Incantare hd. zaubern, be-z. nd.
toueren, be-t., -tzouern (132). czaufern
(13). zoliern (6). be-zeubern (9), -zobe=
ren (es), -schweren (67).
Incantatio zeubernisse (8, 9). cho=
wezz (100).
Incantator hd. zö-, zaw-, zau-, zeu-,
ceu- (5^), zo- (68, 76) -berer, bissio. -brer.
ein zovberer mit worten (93. c/. fascin-
ator). nd. touerer.
*Incantatrix hd. zeuber-in (6.5), -erin ;
zobrerin (76).
*Incanterius (c/. eant.) gelubt pert,
ruyn (u7).
Incarcerare/iJ. indenkerker seczen,
in eynen k. legen (7). nd. in den kerke=
ner zetten. kerkei'en (110). karkern [b^).
vangen (132).
Incarceratio kerckerung, thürnung
(65).
Incarceratus gefangen im kercher
(no). in de kerker geslossen (68, 132).
Incarnare, -ri (1, 67) menschen
machen (110,132). Äd. mensch, mentsche
(152), minseh l mentsch (7), fleusch (17),
enphangen (1), nd. mensche, mynsche
werden.
Inearnatio mensch-unge (8,9), -wer=
duug (3, 65), -eit gotis sones (9 Anh.).
Incarnatus hd.nd. mensche worden,
mensch werden (76). vngeborn (19). an=
gebaren (11).
*Incarnatus (color) leibfarb, nl. lijf
verwe, incarnaet (116).
Incassum hd. vnnucze. nd. onnutte.
vmsust 0. eytel (9).
Incastellare einsetzen (74).
*Inca- V. Incau-sterium.
*Incastrare, -ri (49) graben (10 &c.).
spalden i glat magen, Mrg. voegen (13).
*Incastrate genuiet (Gf.).
*Inea- v. Incu-stratio.
Incastratura nuoha, nuati, tupili,
tubila, gitubili nim. (Gf.). tuuel, nvoth
(Sum.). nuod (93). nvt (8). neyt (9).
*Ineauillare smelich v'spotten (17).
Incauillatio smeliche spottunge (8, 9).
*Ineau-, inca- (18) -sterium, -storium
(22, 64C, 147), -terium (67) hd. tinten-,
thinthen-, dincken- (y. a. 1455 Sm.), din=
ten-horn. d.-harn (21), -feßlin {i. attra=
mentale 64^). nd. blac- (22ab), black- t
ynck- (147), ynket- (11), vnckt- (i32)
-hörn, -hören (22^), -hoern (11 , i47).
tintenzeug (75). inck fayß (18). tinkken
vas (1, 3).
Ineaustum hd. tin-cte i -ti (104),
INC
-gta {i. sepia 93), -ten, -ck (3) ; din-ckn
(V. a. 1455), -te -t, -th. blacke (17). nd.
blac, blackynck (147), ynket (11), vnckt
(132).
*Incauteriuni v. Incausterium.
Incautus vnfürsichtiger (es).
Ineedere gcen (1, 8, 9). gain (19).
gaen (11). in gan t vberdreden (14).
inhertreten (125). heerhchgaen (132).
in 0. eerlich geen (110).
*Incedere (x incidere) hd. in faln
(Mss. mog.).
*Incediuni v. Incendium.
"^Incedula {s-t. nitedula) est auis orien=
tis coruini generis pngnans cum bubone,
alio nomine lamparis (76).
*Ineenare {i. vespere non comedere
110 &c.j nicht essen zu nacht (75).
Incenatus vn-gessen (8, 9, 75), -ghe=
ghetten (23) zu der nacht (75).nuchtern(9).
Incendere {cf. eieo, intendere) ent-
burnen (ö^^), hd. -bonien, -phengen,
-fengen (18, 23), -pengen (21), hd. -zun=
den, -ziiidcn (67), zynden 134). enbren^
nen (7). doen bernen (i32). an-zunden
(110), -zünden (6), -sticken (17), -stechen
(132). untsteken (99). vnphengen (8^).
kunttn 0. zuntn (1).
*Ineendere v. Intendere.
Ineendiarius v. Incensor.
Incen-, ince- (1) -diuna hd. nd.
brant. hd. mortbrant ; brunst, zundunge.
an-zündung (6), -kuutung(l). eyn ceyu=
dünge (5*^). eutbornuuge(5). enbrennung
(76). eyn peugung (21). entfeuginge (23).
brant van vuyr oft" van der liefften (i32).
brant von feur t lufft {sie 110.).
^Incendium in val {sie S^». : incidere).
*Ineensaria prennewurz (125).
*Ineensiuum [unter seh. von incen-
sium, -tiunm) dz do entzunt (65).
Inee-nsor, -ssor (19), -stör (9), -ntor,
-ndiarius hd. ont-buruer i -penger (Mss.
mog.j, -borncr (5, 133), -zunder t brenner
(66 &c.).eyn brenner (110), berner(23, 132).
ent-b. (23). eyn brant stichter (132).
fenger (18). ontfeenger (11). an-zunder
(75), -zunder (6). enzinder (67). nd. sto^
kere (99 &c.). stocherer (8, 9). stogker
m-
Incensorium wyroch- (es), wierockß-
(132) -vaß.
*Incenstor v. Incestor.
Incensum hd. wy-, wey-rauch, -roch,
wirreoch (18). nd. wyrok (23), wrok
(22), wierock^i32), wierroeck (11). burnig
oppher (17). gebraut o^^fer (110).
Ineensus ontstechen (132). anstecken
(68).
*Incentela ein spise kolb (6). Aus
eena X incitella {i. tabulatum super=
ponendis utensilibus aptatum) scaph, scap=
reida (Gf. 6, 449); incitega machina
super quam amphora stat (129), ponitur
(76) in conuiuio ; cafFeetisch (Ki.) ? Cf. sq. f
*Ineenti-ua, -na (74, 75 varr.) en
schijt kule (23). gigrozzida (117. cf. Gf.
4, 343). poß pegir (75). geytzigkeit /
geyrheit (74).
Ineen-tiuum, -tium (es), -sium (65
var.) entzund- (65), reicz- (9), reiß- (8)
-unge. prekel (109). preckel (i3i). brickel
des vleysch (es).
Incentiu-us, -s (es) enczund- (9), I
INC
291
ganck; in-, ein-, vor-
stogk- (8^), stok- (99) -ende, ontstechen
(132). vnstetiglich {sie es !)• eutfenger (23).
Incentor v. Incensor.
Inceps dar nach (8, 17). dor noch (9).
Inceptio beginn-unge (9, 19), -inge
(11). anhebunge (9).
Ineerare mit wachs (110), waß (132)
bedecken.
*Incerpere v. Increpere.
*Incerpias, intersias (8, 9), entrisia
(147) i. panis subcinericius escherkuoch
(76). achs kuche (9). kusche (8). i. foea=
tius aschenbroit (147).
Ineertare hindern (14). beweren(i23).
Incertus vnge- (19), on- (11) -wisse.
*Ineerula v. Interula.
*Ineespi-tare, -eare hd. stru-, strau-
(9) -chelu. snaben (17).
Incessanter an vnderlaß (3, 4). on
vnterlos (9).
*Incessare, -ri stetlich striten (8),
streiten (9), striden (17).
Incessere schumpfieren, außrichten,
anfaren, vff bringen, entruesten &c. (ss).
*Incessor v. Incentor.
Incessus hd.
(132) -ganck.
Ineestari, -re vnkuschlich (8), vn=
kewslich (9) lebin. eebrecheu t vnkusch
sin (110). nichten bekennen in vnkuscheit
(68), onkuyscheit (132). iungfrauwschufft
entrauben (75). verun - reinen , -lutern
cum luxuria (65).
*Incestiua (X incentiua?) begere=
keit (8, 9).
*Incestor v. Incensor.
*Ince-, incen- (75-"^) -stör {i. incestus)
ernemer der iungfrawschafFt (75).
Incestus {cf. prc.) s. adj. hd. nd.
vnkuscheit sim. vnk. (8), vnkeusch (9)
mit den mögen, t junckfraweu (9). sippe
hur (Anz. 8, 101). vukusch mit juifrauwen
(5^). vnkewsch mit frawu (1). onreyni=
cheit (11). eebruch (110). er beraubung
l ernemung der iungfrauwschafft (75).
*Incidare v. Incitare.
*Incidentia infallende ding (8, 9).
Incidere (-ci- und -ci-) hd. nd. in-,
hd. ein-, nd. an-vallen. hd. in-, ein-geen,
-gayne (133), -schnyden (110). ontzwe
snijden (i32).
*Incidiuni (z. insidiae Gl. m.) in valle
(17 s«m.).
*Ineidus i. qui cito cadit (76).
Incil-e, -la (129) ablaß 0. bett {aque
9ij. sijl (HO, 132). ain sail (iiC^), siuß
(^. aqueductus i32). schluch {sie 110). fürt,
kanel, nl. goote, hueel, zijl, tocht, oftocht
(116).
*Incilia {aus intiba ; cf. v. cantabrum)
hintloute (85).
*Incinare v. Incinerare.
Incinctus vm-gegurt (9), -gort (8).
*Incinctus v. Intinctus.
Incin-erare, -are (8^) hd. zu eschen
machen, zu aschen werden (9). brou
(8b).
*Incipare v. Incippare.
Incipe heb an (75).
Incipere hd. beginnen, an-b. (17, 23),
-einen (13), ?id. -heben, -heuen (23, 132),
-fahen (no).
Ineip-, inci- (4, 76) -pare hd. nd.
37 *
O»).)
INC
st(»ikcii. oiii-st. .(T.'i»'), -stocknou (75*»
stiu'koii (IS), stoken (»)). in -stoc'khen (l),
-stecki'ii (7). in den stock sotten (~s). in
oy stocke singen (17), bloch setzen (7),
in block legen (TcV
Iiicirciiniscriptus an vnib schrifTt l
vinbesigelt (5) Anh.^. />d. vnibe- (9), vnbo-
siolien, -scliryben l gryffen (12).
*Incircuruseptus vnibeczewnt (9).
♦Incis-, prosic-inus averlopich (il7).
Incisio ((•/'. insitio) schneidnng (76).
Incisor /. cirurg- l ciro-icus (76)
wiiuiltartzt [i-v.
In- r. Ins-cisorium.
Incissura ?'. effugio sanguinis super
jnortiios (76).
Incitament-um, -a (94) (c/. illecebra)
ags. tyctinnae (94, 136V
Inci-tare, -dare (18), nitidare (2)
zu- (5»'\ ze- (1, 2), ni- (1) -laden (c/.
citareV in laydcn (7). nd. nd. reytzon. /id.
reyl3en, in-r. (7), raitzen, reissen, reysen
(67, 1.S2), ruson (v. a. 1455), rysraiscu
(i. c/. Sm. 8, 125), stogkon (21). stochen
(19). tzo-st. (132). staken i toeruen (11).
czornen (19). paissen (i). zannen (64. c/.
Gf. 5, 673). bewegen (iio). hyssen, por=
ren (i47).
Incitator eyn tzostoecher (i32), zu=
Stopper [sie 68).
Incite-ga, -IIa v. Incentela.
*Incleptus (i. adeptus 76, x indep=
tus) v'dingt h'criegunge (17). war ding
erkrlegen (8). vordinet (9).
*Inclere (i. splendere 66 &c.) schinen
(7, 68). lachten (iio, 132). er-leichten o.
-scheinen (76).
*Inclida bescilbit (Gf. 6, 4i8).
Inclinare toc nighen (11). hd. nd.
ucy-, nye- (13), hd. bau-, bey-, bye-,
by- (1.-52), bi- (69), boe- (i32) -gen. bo=
ghen (^23).
*Inclinari (x inclitus) edeln (9).
Inclitus (X inclinatus) genaig- (2),
genag- (1) -sam. hd. edel, schon t wol
geboren (75). erlich (64). e. Streiter (9).
gar e. st'ter (8). ersame (loo). genedig
(5b).
Ineludere in-, be- hd. -sließen, -811=
ßen, nd. -slutcn. in- (6), ein- (76) -schlie-
ßen, sluten (22). inclu-ditur verborgen
lyt, lydt, leyt; -sit se {in spelunca) ver-
schluff, var. l -schloß sich (65).
*Incluni-cari, -an (Br., Gl. m.) laster
lijden (i47).
*Inelunitor (^. conuicium pati,cf. pfc.)
ruc-ersen t ioken (108).
Inclusa hd. nd. clusen-, hd. deusn-,
cliißn-, var. claußn- (64), clausn- (i34),
klosn- (76), klosen- (6), eins- (21, 133)
-eriuuc, hd. -erin. clusener-n (7), -sehe
(132).
Innlus-arii, -orii (Br. ) sunt qui
pecora vicinorum includunt (76), claudunt
pro forefacto (Br.). -or, -arius id. (Gl. m.).
schaiter (147). -or golt smit (9). gult
smet (8). versetzter edelstein als golt=
smid (74). beschliesser (75).
*Inclus-iuni, var. -sviin, t -sa (64),
-ia (Ki.) (X indusitim) ein inwendiges
kleyd (64). camisol &c. (Ki.).
Incluf?orii v. Inclusarü.
Inclusorium ( Mss. mog. ) hd. kluse,
cluze (13).
INC
*Inclu-8a, -sum v. -ium.
Inclusura schait vmh havc dair in
to sciiutten (M7).
Inclusus ^/c. s. beschloßen(7.s, 110).
ingeslolJen (1< .sm.). hd. nd. kluse-, hd.
cluße-, klus-, kluli-, clau«- (134), clauß-
(61*), kleu.se-, klcus-, klise- [\'\, 18),
klose- ((j) -ner. klo.sterer (76. x kloster).
*Incodomua v. Incommodus.
Incol-a, -US (76) hd. nd. ackerinan;
fremder ('.!), fremde (8) ack.; in-, hd.
i'in-wüiier. in-w. in fremden landen (Uo),
vremde lande (132). in-wauer (1, 5^),
-woneiider (7). wonende (8'', 100). lant-
(100), lieems- (11) -man.
*Incolare (x incoUare (;i. m.) wan=
dern (8, \\ 17).
*Incolatio woninge (11).
*Iiicolatum V. Interpolatus.
Ineolatus ( i. peregrinatio &c. ) hd.
wonunge; in- (lOO), ynne- (19) -w. wocn-
t bougli-inglie (lOs).
Incolere wonen (9).
*Incolomitas v. Incoliimitas.
Incolor hd. au, ayn (i33), on färbe,
färb, sonder varwe (132).
Incoliun-is, -us hd. nd. gesunt.
Incolu-, ineolo-mitas hd. nd. ge-
suntheit. gentzlichkeit (65).
*Ineolus V. Ineola.
*Ineonibustus vnverbernt (99).
*Ineomeliun most gehonigt (64) ^. q.
inome-1 (76), -Ium, 0lV0|J.eAi (Gl. m.),
inno- (76), heno- (Br.) -mellum.
*Incoraicabile v. Ineommunicabile.
*Inconiinus nahe (17).
Incom-, inco-modare (i. inhabitare
76) hd. er-, der- (4), ver- (i32) -zorncn;
er-tzurnen, -zyrnen (67). herzoru (17).
v'czercu {sie 21). v'-torneu (22), -tonen
(Sic23). vngemach thun (110). onghemach
doeu (132).
Incommodum vnghcmak (22^).
Inco-mmodus, -domus (100) hd. vn-,
vm- ( 100 ) -bequeme, vnge-mach (68),
-mechlich (110, 132).
Incommuni-jinconum- (es), incomi-
(76) -cabile vngemein-sam (15), -sin {sie
63). vndauckber (76).
Ineommutabil-e, -is (11) (^. incom=
putabile q. v.) vn- (9), on- (11) -ver=
waudelich. vuv'wandelt (8). vnwandelbar
(9 Anh.). vndeilsam (17 &c.).
*Inconiodare v. Incommodare.
Incomparabiliter on zu schetzlich
(68).
Incompos vn-mechtick (19), -mogende
(99). onbequeem (11).
*Incompositio morum vngeberd &c.
(65).
Incompositus (c/. indispositus) hd.
vn-sittig, -siddig (17), -setig (133, 152),
-setzig (7, 6 7), -sedig (mss. mog.), -gefuge
(8, 9), -gefugt (uo), -gefieg (77), -steitick
(3), -synnick(4), -v'nufftig (6), -geschicket
(68), -gezierter l -züchtiger (65). nd.
vn-zedich, -ghesedieh, -ghevoghe. on-
sedelich t beschickt (132), -cierlich (c
oder t 11), -seddig (21).
Incomprehensibllis hd. vnpegreiff-
(1), vnbegriflF-, vnstrof- (9), vnbegreuff-
t vnbekent- l ewig- (65 Mrg.), onbeg'pe-
(11) -lieh, gruntloß (65 Mrg.).
INC
Incom-, incon-ptus (i. illaudatus
75) vnge-ziret (8, 9), -stat, varr. -stalt,
l -rumpt, varr. -reumpt t -hcwert, t
vnbarender mensch (75).
*Incomputabil-e, -is [i. incommuta-
bile ([. u.) hd. \nt('ii-, vndeil-, »tr/. viidel-
.lam. on-diylig (21 ), -zellich (i32).vnzel-ig
(110), -berlich (68). vnrecii-lich (18), -ensam
(69, 134).
*Inconcanatus v. Incontaminatus.
*Inconcassus 1 cf. incon-cussus, -8en=
sus) vngcmudich (8'').
Inconcinnus zweytrechtig (uo).
tzwidrechtich (132).
*Inconeordatus vnge-richt ^einet(75).
Inconcussus vngeslaghin (19). on=
geslagen (11). vn-bewegt, -uerzittert(65).
Inconditusvnge-beuget(19),-temperet
(8b). ongemaket (11).
Incongrue vnbequem- t vngelich-
lich (9).
Incongruus (t/.ingruus) vn-bequcme
(8b, 9), -gelich (9), -glich (8). onbequeem
*Inconptus v. Incomptus.
Inconsideratusvnbescheid-,vnmerck-
lich (65).
*Inconsolabiliter vntrostbarlich (65).
*Inconsensus vnmutig (8, 9).
*Inconspretus i. laudatus die gelaift
wurdt (147).
Inconstans hd. nd. vnstede sim. on=
stantaehtich (132). vnstauthafftig (68).
wauekelmutig (8, 9).
Inconstantia vnstedi- (17), vnste-
(8b), wankilmute- (8, 9) -keit. ine. operis
virdroßen werg 0. vnstetekeit (8). vor=
drossene vnst. (9).
Inconsulte vnpe-, vnbe-radenlich (75).
Inconsultus vnbe-reit (7), hd. -raten,
-ratten (67), -roten (3, 4, 100), -radin,
-raden, -draglich (49), -drachtig (133),
-trachtet (69, 134), -tracht (66, 70, i5i),
-draeht (i52), -dacht (75), nd. -radich.
ourodich (11). vn-retig (6), -groten (9).
an rat (8).
Ineonsutilis,vnge-nat(75),-newet(12),
-neht(17), -nait (10), -neit(8), -net (9), -sut
(17), -neght, -neht l gelyssmet, glyßmet
(65 varr.). geengeist (49).
*Incontaminare {cf. illibare) vnver=
maligen t vnzerbrechen (75).
*Incontaminatio vnver - maligung l
-reinigung (75).
Incon-taminatus, -canatus (8b) hd.
nd. vnbeflecket. reyne (8b, 9). geheel
(99). vnver-maligt t -reiniget (75).
Ineontari v. Incunctari.
*Inconti-menti v. -nenti.
Incontinens hd. nd. vn-kusch, hd.
-kewsch, -kuße, -kuß, -kus (12), -gunst
{sie 18) , -enthaldiehait (1) , -enthaltlich
(75), -stet (49). onkuy-sch (11), -ß (132).
Incontinenter vn-enthaltlich (75),
-kuschlich (17).
Inconti-nenti, -menti (133), -nente
(4) hd. nd. drade. hd. drath, dratde (152);
zu-hant, -stunt, -stund an ; von-, ver- (18)
-stunt, -stunde (66, 7o). balde (5). schier
(7).
Incontinentia vnenthalt-ung 0. -nuß
(75)- vnkuscheit (17). vnbehebigkeit (65).
*Ineontinere vnenthalten (75).
INC
Inconueniens hd. vn-bequeme, -eben
{ -fuglich t -künftig (75).
Inconuenientia vn- bequemheit (68,
132), -zimlicheit (iio).
*Inconum- v. Incommuni-cabile.
*Incorp-or, ^ -oreus (66 &c., iio &c.\
-orius (11), -orltus (19), ^ -ulentus (75),
-oralis (65) sunder- (19), sonder- (\\)
-licham. vnly-big (75, lio), -plich (65).
Incorporare, -ri (ö*») hd. in sich nd.
in sick bevesten, hd. vesten, vestigen,
be-v., faßen. in ym festen (12). in-vesti=
gen t -setzen (uo &c.), -lyben (65). ein-
(66, 134), ent- (70) -setzen, wuisten (19).
begripcn (11). zu im nemen (ö**).
Incorporatio in-libunge (62, 65), -byl-
dung (65 var.).
*Incorpulentus v. Incorpor.
Incorrectus vngcreygeret ( 19 ). on=
recht (11).
Incorreptus vngeschuldin (19). onbe=
scholden (11).
*Incorripere strafen (18).
*Incorrumpere vnzerstoren (75).
Incorruptelaongebrec(ongevret?ll).
Incorruptibilis vnvorderlich (9).
vnvirterplieh (8).
Incorniptus kusche o. vnczubrochen
(8). kewsch (9). reyn (22).
*Incoxare auf geschrenckten beinen
o. fussen sitzen (i35). i. cossim insidere
apud Pomponium sitzen mit beydeu bei=
nen vnder dem aers auff Turkiscli , nl.
Sitten op sija cleermakei's (tie).
*Incrapu-lari , -lare, -tari [gall. trop
mangier Gl. m.) vreßen (8, 9, 17). vil-vr.
(19). eten (11).
Incrassare hd. vaißt (1), feyst, feyt
(18), veth, hd. nd. vet, dicke (9) machen,
maken. feysmagen (13). feyst werden
(21). hd. me-, ma- (9), nd. mee-sten.
Incrassatus feist (8). vettig (9).
*Incrass-itudo, -atio feiste- (8), vetti-
(9) -koit.
Increbrescere stetigs geschehen (9).
stetis gesehen (8).
Incredibilis vngleubiglich (8).
Incredulus vngleubig (8). vnglaub=
lieh (9).
Incrementare wachsen (9). waschin
(8). wassen (8»^).
Incrementum hd. wachs- (12), wass-,
wayss- (19), mer-unge. vber-waß (8),
-waßunge (17), -waschung (9). vff wach=
sung (65). in- (17), zu- (9, 65) -nemung.
zu memen {sie 8). wasdom (11).
Inerep-are, -rare {q. v.) hd. nd.
scheiden i beschuldigen, hd. schuldigen,
straffen, strafen, strayffen (7, 19),stroffen.
nd. strapen (22). bewisen (8). vorweysen
Increpatio stroffunge (8, 9).
*Increpere (fast überall von increpare
unterseh.) hd. schelten, hd. nd. scheiden,
straffen (23).
*Increpe-scere, -rscere (8) dunck eilen
(19). donkeren (11). duke \sic) kommen
(8b).
*Increpi-tus, -dus gar alt (17. anders
Gl. m., Ki.).
*Increprare {st. -pare) stroffen (70
Mrg.).
INC
*Increpta i. cista sursumerecta{75,
76), i erepta (y6) ; spinterium l alina=
rium (75). almer-ein (75<i), -g, ein kisteu
o. kensterlin (75).
Incrispatio ein flechtung der zopfif
(65).
Incrustare, -ri widder maehin (8, 9).
glesten (pris.).
Incrustatio v. Incustratio.
*Incuba v. Intuba.
Incuba {i. qu§ semper incuhat Br.,
sat-yrus 94, -urnus 136 ; qui cupit alienas
76. cf. incubar i. qui res al. tenet 142)
marinne (107). nacht-m. (68, 132), -mery
(107), -anfechtung (110). maer (107). ags.
raer-a (94), -ae (i36). merminne (lOs).
elfinne (107). velt-hun (68), -hoen (132).
incubas chuoff (ui).
Incubare hd.nd. erquicken, vß-hecken
t -bruden (17), -brieten (iio), -breitten
(76). brieten (58, 68). kuchen broeden
(132). hd. wachen ; vff-w. (110), -liegen (10) ;
of- (12), nidder- (8^) -ligen ; offe- (13),
nyder-legen. uszeen (14).
Incubatio hauffunge {8^. cf. incul=
catio).
*Incubuna v. Intuba.
Incub-us, -o (22^) {cf. ephialtes)
hd. nd. mare (fem. 10, 12). nacht-maere
(i32), -mer (68). der tewfel der die fra=
wen reyt (9). alp (8 &c.) der die frauwen
rit (8). alph (75). alf (85). half (108).
den alp ader vngeheurin (acc. 4). trut
(75). die besiezen (8^). obliger (es).
schratlein (Fris.). schrotle, iiachtmenle,
7id. alp, mZ. mare, nachtmerrie (iie). das
schrettele (morbus Das.). schrot- i bleck-
ling (112). slezo (Sum. vi).
*Incu-dare (17) -ere (: incus) smid=
den (17). smyden (9). smedin (8).
Incudo ü. Incus.
^Inculatum v. Interpolatus.
Inculcareyn synken (12). in drucken
(14).
Inculcatio lioflfen- (8, 9), indruck-
(65) -unge. hopinge (99).
Ineulpare schuldigen (75). hd. nd.
be-sch., -schulgen (18).
Incultus vnge-buet (10), -pflüget (12),
-ufent (99), -ziert (65).
Incumbere hd. an-stan , -ston sim.,
-hengen (9), -henckin (S). aiu-stain (19),
-stainc; (133). aen-staen ^ -komen; byna=
ken (132). in-legghen (i32), -legen (es),
-Valien (14).
*Incunc-, incon- (17) -tari sonen (8).
synnen (17). an somen (9).
*Incunis an wage do mau kinde in
wyeget (8). ane wiege (8^), wige (9).
Incuratus besteter lutpriester (93).
Incuria sundor sorge (8^). vnsorg=
sam- (iioä'C), vngsorgsam- (iio^), ?v5nk=
dig- (uoe), vnkindig- (iio^c), wundig-
(110^), vngerulelich- (8), vnruchlo- (9),
ruchlosi- (9 Anh.) -keit. on-besorcheit t
-achtsamheit (132). versumung (68). sorg=
loß-, farleß-igkeit (65).
Incurialis vnhubesche (19). onhaefch
(11).
*Incurialitas vnhubescheit (19). on=
haefcheit (11).
Incuriositas {i. incurialitas 19) vu=
rusamlikeit (63).
Incuriosus vnhubische (8^). ruloß (8).
vn ruchlos (sie 9).
IND
293
*Ineuris sonder sorge (11).
*Incurius vnsorg- (lio), onacht- (132)
-sam.
Incurrere hd. in-, ein-laufifen. nd.
in lopen. in lafl'en (152). inlafen t he=
logen (8b). hd. zu schad-e (9), -en kom-
men.
Ineursus ane- (8'»), an- (8, 9, 65)
-laufl-, t -fall (65).
Incuruare beugen (19). bogen (11).
*Incuruatura bisclioff-stab (9), -stap
(8). boschoff" Stab (17).
Ineuru-us, -is, -e beuge- (19), boge-
(11) -lieh, buckende (8, 9).
Incu-s, -do, (Gl. m., Zeuss) hd. ani=
poz (104); ane-boß (8), -fus (6); an-boß,
-bos (64'=, 75a, 93), -büß, -boyß (Bibl. a.
1483), -baß (66, i5i), -fusse (67), -fusse
(152), -fuß (49), -pazz (2), -pas (1); am-
boß (8", 12, 65, 110), -boz (9), -baß (65
var.), -büß (21, 133), -beiß (18), -poß
(64b), -pos (4); ainbuiß (19). nd. ane-lbot
(22), -holt (23), -bulte (22b) , aen-bulte
(108), -beelt (11); anbylt (m), ambelt
(132). cambr. ennian (zeuss).
Incusare hd. nd. schuldigen , be-sch.
ent-sch. (21). schulgen (18). hd. strafi"en,
be-str. (68). straiff'en (10, 132, 133). wroe=
gen (106). wrugen (99).
*Incusatio ags. efat, reof (136^.).
*Incu- (8, 9), inca- {alph. incru- 76)
-stratio, incrustatio i. pauimentum (76,
129) tenne (8, 9). glestung (fhs.). vber-
glastung, -tünchung (Ki.).
Incu-tere, prs. -cio yu slahen (19
sim.). to slaen (11). stoßen (8b). hurten
(99). graben (9), gr'^en (8) machen.
*Incheo v. Inhiare.
Inchoare hd. nd. begynuen. nd. an-
b., -heuen, hd. an-fahen, -heben, reysen
(9). betenghen (22b, U7).
Inchoatio anheb-unge (8), -en (9).
anbeghinn t betenghinge (22b).
Inchoatiuus hd. ein anheber (3),
anfoher (6) ; anheb-ig (17, 4), -ung (21),
-elich. anheuich (23).
*Indagago v. Indago.
Indagare hd. nd. ervaren. hd. erfarn.
sporen t vorsehen (8, 9). er-v. (68, 110),
-fragen (110). vnder- (19), onder-vinden
(11, 19), -soechen (i32). spur-gen, -ison,
-ilon sim. (Gf.). jagen (9).
Indagatio hd. nd. ervar-unge, -inge.
spur- l suoh-unga (Gf.). ondersoechinghe
(132). vndersagung (sie 68). vorschunge
(8, 9).
Indag-ator, -o g. -onis (7, 8 &c.) er-
farer (76, 110), -frager (68). vorscher (9).
herforser (12). fursther (8. cf. v. foresta=
rius c. dtt. aus forscher X forst cf. sq.).
weydman (7).
Indago, g. -inis hag; -onis hag-,
hege-macher (74).
Indag-o (g. -inis), -ago (122) hd.nd.
hag-e, -en. hd. hag, hak (6, 9), haeck
(12), hach (3), hach (2), gehag (1, 75).
ain hager (76). eyn hegen (21). hene
(17). hain (18). hain-walt (5), -marck sc.
ghemet (19). gestr-uß, var. -euß, vor
holtz, vlg. hecken o. stauden (75). tir-
(9), dir- (8) -gart, erforschung (110).
ondersoechinghe (i32). spor ordo {lat.?
141. cf. Gf. h. w.). gall. pai-c (122).
*Indalis v. Indolis.
201
IND
mi)
IND
*Didampnatu8 v. Indempnatus.
Iiide //(/. dar-, ila-voii, (lar-naih (,21),
-iialu' ( l'.M. da Iht, von dHuiun {i<it). nd.
dair- (i'M), ilacr-, af van.
*Indea v. India.
Indebite viiivchtlith (65).
Indebitus vnst'liuliligor ((!".).
Iiidecens vn-c/emolich (19), -tcinich
(22»»). oiitcineliih (11).
Indecenter vntcMncIkoii (22'').
*Indecertabilis viibcstritlich (6.5).
Indeclinabilis hd. vu - bougclich,
-biigliili (i3i), -boygcliih , -bieglich,
-bigliili, -begelich (8), -bowoglich (66
&r.), -iieigluh \7.5). nd. viibochlic l .'stcdicli
(2;5). on-bogclic'h (11), -bocglicli (i:i2). uit
dccliiiloo (>)!)). stedo (22). hd. stet-e (8,
it), -ich 1,8''), -lic-h.
Indeclinabiliter vii- neiglich (7.')),
-biiglich, -abboweglit'h (fi.5).
Indecor onluibs ^21). vngozioret (uo).
Iclicll (132).
*Indecorosus vngcschaffen (3).
Iiidecorus /td. nd. vrige - sthaftou,
-scapen. leollich (11). lelich (i.'52). vn-
hubis (21), -zierlic'hor (c5).
*Indecus v. Indicus.
Inde-fessus, -uessus l -fietus (76),
-ficiens (i'ap.) [i. infa-, inua- 76 -tiga^
bilis) vnv'-sagt (7), hd. -tvoßcn, -droßcn
sim., nd. -droteii. auv'dralien (21). hd.
vnnuide, mud (sie 134). nd. on-muede (11),
-modicli (132).
Indeficiens icf. pro.) vn-gebrechlich
(8, 9). -vorgencklich (9).
Indeficienter vngo-brechlich , varr.
-bruthlich, -brüclilich i6.")).
*Indefictus v. Indefessus.
'''Indefrens v. Indifferens.
Indem -nis, -pnis hd. nd. vnsclie-
delich, hd. -dlich, -tlicli (5''), -dleich (Ij.
nd. viiycedelik. an-sclieydelicli (21), scha=
den (17). ane (9), on (8), sonder (11)
schade, schaden loische (19). schad-los
(49), -loser (6.5). vnseliadhafft (75).
Indem-, indemp-nitas, -nositas hd.
vnsched-lichkeit, -lieh {sie 8). schadloßig=
keit (65).
*Inde- l inda-mpnatus vnv'-urtelt
t -dumet (17).
Indere in- (8, 17), eyn- (9) -senden,
sehen (17).
Indesinenter on vnderloß (65).
Indeterminatus vngest-imt, varr.
-ympt (65).
*Indeuessus v. Indefessus.
Index (digitus) eyn finger (7). hd.
zeich- (17), zeiger- (67, 152), zeige-,
wyeß- (i32) -finger; zeyger, z. in der
haut {dig. 75), zeuger {dig. 65 var.),
zoyger (6) , zoeger (es), hd. nd. wiser.
weyser (9).
Ind-ia, -ea hd. nd. Indien-, indier-,
var. indiger- (65), inden- (1, 21), in
dehen- {sie 5), priester iohans (10, 12)
-lant. den marg (sie 18. c/. 5).
*Indieabilis zeuchelich (17).
Indieamen ejTi zeygel (17).
Indicare hd. nd. wisen. hd. weysen,
zeygen. zeugen (i. demonstrarel). zeigen
(6). zegen (9). zeichin (8). sagen (66 Mrg.).
oflPen1>aren i beduten (65). du-, tu-, teu-,
deu-ten (75).
Indicatiuus hd. nd. wis-er, -ende. hd.
nd. wis-, weis-ender, -cner. bowiße- t
bezeich-lich (17j. zeigender (8, 9). z5y=
ger (()). zaiger (76, i3t).
Indicere hd. nd. kundigen, v'-k. (10,
13»), -künden (iio), -künden ((i). künden
(1). kyndigeii (13). koiinigen (21). ge-
beiten (8), -byten (9i, -biedeii (11), -bie=
teil ((i5), -b. al.s di(! geistlichen (75. t/.
edicere). entbieten (no).ontbyeden (i32).
*Indicia v. Indigia.
*Indicialis vn.":i)reehenlich (76).
Indicibilis hd. vn-sprecliiieli, -sege-
iich, -geseiich (ö^*); onsprechelichen (21).
nd. vnspreciic.
*Indicio (indi-cio, -tio, -cium iio &c.
cf. sqij.) hd. nd. wis-unge, -inge. wey^
sung, gepot, ein liere, verkundung (74).
Indi-cio, -tio, -ccio, -ctio gebot 0.
gesecz 0. zit funfFczehen jar lang (8).
f. iar, flg. gebiet iar (75). f. gcpiet iar
(1, 71). XV gebcd-en^ (5), -den (21)
jar. romer zinßale; fuH'tzehen romisch-
gepoten iare (74). viften gebede iar (23).
geb. l gesccze (17). Ifufcznarczijt (5'').
hd. vnleidelich o. vnzinilich bot (i34),
gebot (66 sim ).
Indi-eium, -tium (134) {i. indi-cio,
-tio, -catio, doeumentum) hd. bewis-,
beweis-, wiß- t zeugen-, czeich- (3),
zeichn- (5), czeyn- (21), zey- (18),aiizeig-
(65) -uiige. tekeninge (23). bekentnusse
(9 Anh.). zeiger (8). czeichen (9).
Indictio {ef. indicio) zalle (100).
romer zinß (112).
*Indictula v. Indumentum.
Indictum zeigung (7j. ein kirclien-
(4), verkunt (110) gebot, v'kuud-ung (68),
-icht (132). gebiet der geistlichen (75.
ef. edictum).
*Indictus gebot t ge.säcze (9).
Indicum indich {eolor 1, 71).
*Indicus {pertinet ad sacerdotem 66
&c., anders Gl. m., Ki.), indecus (133) hd.
v'kund-er, -iger. du-, tu-, teu-, deu-ter
(75).
*Indiena v. Indigena.
Indifferens, indefrens (21) hd. glich,
gleich, nd. ghelic. alle (10), alles (110)
glich, alß gelych (68). alleens ghelijch
(132). alleyns (12). allens, Mrg. aleines,
i alsglige (13). glich wolle (8). gleych
geneigt vf beide teil (4).
Indifferenter hd. glich-lich, -Hchin
(5). glich- (HO), gelijch- (137) -liehen,
gelichnung {sie 68). ghelicliken (23).
on vnderscheid (65).
*Indiferribilis v. Indilatus. Contrae^
tor.
*Indig-ea v. -ia.
Indig-, indi- (8'') -ena die int lant
is geboren (132). vßlendig g. (uo). eyn
yngeborner o. heimscher (64). hinna
{pl. Gf. 4, 960). gebur (19). gebuer (11).
lant- (8ba, 9, 23, 100), landes- (6) -man.
woner (23).
Indig-ens, i -uns (66 &c.), i -nus
(76) hd. dürftig, not-d., be-d., dorftig;
notürftiger (6), nottui-ftig, bedyrftich,
(13). droftich (22). behouich (23, 132).
gebrechende^ ongeschickt(i32). gebrech=
lieh ader dürftig (4).
Indigentia hd. bedurf-, bedorf-unge,
-nisse sim. not-durfft (6), -turft (uo),
-dorfft (17), -durfftekeit (8). durftikeit
(9, 65). mangel (es), nd. be-hof (22'>),
-houinghe (132), hueueninge (11), -luif=
nis.se ('!)!•), -derfiiiase (23). notruftich
(22t>).
Indigere not-turftick (3), -urftig(76),
-dürftig (41, -torftig (5), -tarftig (18),
-troftich (22, 23), -toft (21) sin. hd. durf=
fen (17), hd. nd. be-d. (7, 147 &c.), -dürf:=
fen (<;, 67), -dorfFen (19, 77, 132), -der=
fen (13), -derben {h), -deruen (23, 147),
-heben (77), -hoeuen (i32, 147), -houen
(23), -hueuen (11), -huuen (99). hoven
(22b) bedrofnisse {sie 22). ains diugs
bederft'en (76).
*Indigerere vndeuwen, vlg. die kost
vnd spise (75).
Indigeries ober eßen (19). obir aß
(8). über as (9). ouer aet (11). onart
(.sjc 8'').
Indiges (i. deißcatus Br. ; x indi=
gens, in 2)riv.) der iiyemandes (9), der
da iiymaus (8) bedarff. eyner der iiye=
mantz drufi' (17). armer (9).
Indigestio (/. plascia) vndeuwung
der spise (75).
Indigest-us, -a (8, 9) hd. nd. vnv'-
dowet (23, 68), -dowet (67), -duwet (11,
132), -towt (6), -deuet U5i), -dayt (4),
hd. -dauwet. -dewet. vnbedOuet (0 = ro ?
22). vnbcdorff't (7. : indigere!). vnge=
dauwet o. on vollen bracht (8). vnvor=
procht (9). vngeschickt (uo, 132). 8un=
der vorganck {8^).
Indi-gia, -gea (3, 152), -cia, -tia,
initia (68) (^. prodigia l signa) hd.
zeichen (66 &c.). wunder- (3), wonder-
(4) -werck.
Indigitare {i. vocare i plorare , nomi=
nare) mit die (132), dem (uo) vinger
wijsen, t tzellen (i32), i zeigen (uo).
bieten, aischen, rufFen (74).
Indignans vnwur-ß i -ßiger, varr.
vnwirß l vnwursiger, vnwirsiger (es),
vnwir-s (V. a. 16 18), -seh (Fris.).
Indignari, -re {i. superbire 3) vnwir-,
vnwur- (UO), vnwer- (13), onwer- (11,
132) -digen. hd. viiwirdig, vnwürdig (4),
hd.nd. vnwerdi-g, -chsin. mit vnwirscheit
bewegt werden (65). hd. zornen, czirnen
(13).
Indignatio vnwille (4).
Indignatus vn-mudig (12), -wirß, var.
-WUl-ß (65).
Indigne veint-, vnwirdig-, vbergre-
lich (74).
Indignitas vnwurdikeit (6). vnwer=
dicheit (23).
Indignus hd. vnwur- (6), vnwir-dig.
vnwerdi-g (5), nd. -eh.
*Indig-nus, -uus v. -ens.
Indüate vnvirczogen (19). onv'taget
(11).
^Indilatus {i. indifferribilis , inex=
pectabilis) viauerzogentlich (75).
Indirecte krumß rummer ; nit stracks
dar, sunder durch ein mitte-1, -Is &c. (65).
Indireptum nit hin vnd her zu zert,
zerzert (65).
Indisciplinatus vnzüchtiger mensch,
vngezogen (65).
Indiscretus hd. nd. vnbe scheyden,
i -hütsam (65). vnvorsunnen {5^).
Indisc\issus vner-faren i -forschet
(65).
Indispensabiliter vnabtre-glich, var.
-tlich (65).
IND
Indispositio vngeschicklichkeit (65).
Indis-, t incom- (74) -positus wan^
scliapen l eyslick ('22b). waii-, vnge-
schafifcn, ayschlich (74).
Indissolubilis viilose- (9, 19), onloze-
(11), loze- {sie 8) -lieh.
*Inditi- V. Indici-o, -um.
Inditus ingegebeii (14).
Indiuiduitas vnteili- (4), vnteylich-
(9), vndeilsam- (8) -keit.
Indimduum eyn genant (12) , eyn
in-g. (9), eynig-g. (63), ein selbs vnzei'-
teilts (65) wescn. eyn gantzlicli art (12).
vn-toylich (9), -deilich (8).
Indiuiduus hd. nd. vnv'scheyden.
hd. vnteil-, vndeil-, nd. vndel-sam. vn=
deulichen (13).
Indiuisibilis vntailbarlich (76).
Indoci-bilis, -lis vnge-lernig (9, 65),
-lirnig (65 var.), -lort (8).
Indolens an schmerzen (75).
Indol-es, -ens (5, 21), -is (1, 2, 76,
100 s. u.), indalis (8^) {i. sine dolo;
incrementum iuuentutis ; Signum future
virtutis &c.) hd. nd. art. arg (21). ars
(18). hd. eyn-, t cnt- (74) -faltigkeit (74),
-faltikoit (6), -feldikeit, -feltigkeyt (i5i),
-feldig (8'>, 67, 133, 152), -valdic (100);
ainfeltikait (134). ein gebaldig kind (1).
gewaltig chind (2). bider-bkent (n oder
u? 13), -keit (74). in- (23), ent- (22)
-voldicheit. auf wachsung der iugend ;
auß-w. der tugent o. zeichen einer kuns-
t kunf-tigen t. (74). z. der kunfftigen
ding an einem kinde (75). z. 0. bilde
zukunftiger byderwekeit (9). eyn pro-
phete zuk. ding zu sagen (8). von guter
natur o. art (110 sim.). gut art (13).
gude arte (10). gut geschicklichkcit (65).
indolis i.fiscus per quod emittitur stercus
(76). indolen-eia, -tia i. progenies (5),
ingeniositas (Pap.), non dolor (i32 &c.).
Indomabilis vnczcmelich (19). on;
temlich (11).
*Indoniitare {i. non frenare) vnben=
digcn (75).
*Indoniitatio vnbendigkeit (75).
Indomit-us, l -atus (75) hd. vn-
geczemet, -zempt (88). ongetemmet (11).
vnge-, vn-bendig (75).
*Indoreus v. Inturtus.
Indotatus vnbegabt (110).
*Indoxitare &c. v. Intoxicare &c.
*Indrutica - ns , -us ( i36. st. m=
tnancans?) ags. uraesgendi (i36. „st.
wraesiende" Leo); tieg-, broddi-, tolced-,
fleardi-, brottet-ende {i. luxurians 94^).
Indubitanter viiczwyfelich (19). an-
zwyffel (75).
Inducere hd. an-bryngen (9), -brengen
(17); an- (9), in-furen. raten (8).
Induciare, -ri hd. nd. vristen. hd.
ge-vr. ; vr. in betcdiunge ; lengern vnd
verziehen (75). v'sten (8>^). hd. frist, zil
(110), geleyde (7) geben, bestant machen
(68, 132).
Indueiarius frist geber (4).
Inducie pl. hd. nd. vrist ; verst l urede
(99). hd. friste, fryest (8b) ; frist- (75, 110),
lenger- (75), tag» (no) -ung, l geleit
(110); fristung tag, 0. gelait (134), o.
geleyt (69); dage frist (10); fr.-d. (18,
152), -dag (21), -tag 0. geleyde (67 sim.).
IND
zil (6). geleyde (19, 132). bestant (68,
132). gude zuv'sycht (12).
*Indu-etilis, -tilis (of.) -etiles, -seile
t -sillae (Gl. m. 4, 184 c/. i83) (^■. hilla
q. V. c/. Dz. wtb. 553) scubi- (104, 141),
scube- (121, Sum.) -linc [sim. Gf. slocbrato
(Gf. 3, 285. G, 410).
Induetiuus ynne leydende (19).
Inductorium anzigl (V. a. 16I8 v. Sm.
4, 237. X induere). anzieher (crepida-
rum, instr. 112). schuhaufzugel (Ki^., Fris.).
Indueula v. Indumentuin.
Induere hd. an-ziehen, -zehen, -eigen
(13), -tun, -thun, -thon, -dun, -töne (67),
-done (152), -legen (76); ayn ziechen
(133). nd. an-teu, -teen, -trecken (132).
*Induimen v. Indumentum.
Induleare(Gl.m.),2>rs.ichsmecche(i2i).
Indulgentia hd. abe-laz (J)), -laiße
(10); abbe laß (."ib), aplayß (19), apples
(21); ab-laz (9), -laß, -las (13), -loß (8,
69, 75, 110), -laßung (68, 133), -lasung(67),
-lassen (152), -las der sunden (1), -las
der sunde (4). af-laes (i32), -lat(23). hd.
v'gebunge. nd. v'gheuinge. voriebung
(18). zartunga {pueri Hpt. 5, 203., Gf.).
gundung (65).
Indulgere hd. v'geben, -hengen t
-zeichen (88), -lazzen, -laßen, -lassen,
-lossen (70), -layßen (i33), -laissen (132),
-zihen (6), -lassen die schult der tatte,
var. täte t zugeben mit gnade vnd gunst
(75). ablassen (134). md.v'-gheuen l -laten.
vorieben o. abe laßen (18). nach-lasseu
(88), -lossen (110). vmme sust losen t
geben (9). vmbsost g. (8). zu-g. (88).
schonen t lihen (17 &c.). anhangen tl7).
noch- l ver-hengen (65). flißig sin (5b).
fleiß ankeren (nhd. anwenden) ; zarten,
vbersehen (88).
*Indultiuus ein vberseher (es).
Indu-mentum, l -cula (74, Br.), l
-imen l -tum t indictula (7c) («. inues-
titura 1, amictus) hd. gewande o. klajde
(74);kleyd(19),cleydunge;be-cl.,-kleyudg
{sie 69). cleyd- (132), kled- (23) -inghe.
an cyunge (5b). indument (1).
Indu-perator, -parater gebieder (8).
ain kaiser (76).
Indurare v'-harten (19, 110), -harren
(uob), -harden (132), -herten (8, 9, 4).
Ad. hart machen, hirten t v'stocken(17).
Indur-atus, -itas (133) hd. v'-hertet,
•hirtet (17), -hart, -herte (67, 152 ), -hert,
-herth (66, i5i). vorhardet (13, 23).
gehert (18). v'steent (132).
Indus (fluuizis Pap., mons t no. gentile
76) hd. nd. eyn iiidiger. eyner vß den
marck (18. c/. India).
Induseile v. Inductilis.
Indusiamen cleyd (64).
Indusiare anlegen (64).
*Industre wißlich t sorgefeldig (17).
Industria hd. nd. wys- sim., hd. wiß-,
weiß-, klug-, gcwoin- ( 19 ) , behendic-
(110, 132) -heit. bescheidikait (1). sorg=
samkeit o. fliß (8). weysheyt t sorgsam
t stetig t sorg t fleys (9). arbeit (8, 9).
frutscap (99). kunstrichig-, kundig-,
durchsichtig-, spitzig vernunffti-keit,
hantwcrck &c. (65).
*Industri-cus, -us, -s, -osus, -o (76)
hd. wise, wiß, weyse. nd. wijs. behen-d
(110), -dich (132), -dlich (68). vruet (99).
INE
295
flißig (8). fleysig (9). be-schide (17),
-schefftig (.5b). gescheid (1).
*Indutilis v. Induetilis.
Indutus hd. nd. ange-dan, -ton (6),
-thon; -legt (76), -zogen (5). ane gethon
(18).
Induuie plunder; slangenhaut (74).
cleyder (8, 9). nuwe (16), newe (74) cl.
Inebriare droncken maken (11).
Inebriari vol werden (iii).
*Inebrius nüchtern (19). nüchteren
(11).
Inedia abbrechung &c. (65). gebrech
von spyse(iio), van spijsc (132). arm-ot
(18,22), hd. -ut, -ut, -et (21), Öde (19),
-ode (8b), -od (23), -oede (132), -ude
(99), -uede (11). heimlich armut (8, 9).
Ineffabilis hd. vnuz-, vnuß-spreche=
lieh, -sprechlich ; vnauß-spr., -sperchlich
(3); vnsprech-elich, -ig (8b). nd. vnspre=
kelick (23), onutspreckelich (11). vber=
natur- t vnbeweg- t vnverser-lich (65
Mrg.).
*InefFarabilis v. Inenarrabilis.
InefRcax vnkreft'tig (65).
*Ineffrenate vnbendiglich (75).
*Ineffugabile kummerlich zu fliehen
(65).
In-enarrabilis, -enerrabilis (7, 133,
152), -enerabilis (6 7), -fenarabilis (21),
-effarabilis (6. x ineffabilis) vn-ratlich
(5, 6), -radelick (23), hd. -redelich, -red^
lieh, -ußredelich (7, 76), -vßkundlich (69),
-außkundlich , -verkuntlieh (iio), -ver=
zelich(ti8), -segelich (8-9). on-vertzellich
(132), -erdelich (21).
*Ineptare {i. infatuare) vngeschickt
110), dorecht (68), geck ofi' awysich
132) machen.
Inepte vnsacht (7?). vnfuglich {i.
in-eongrue, -compte 75).
Inept-ia, -io (iiob), -a (68) {i. dis=
erecio) eyn wraus (12. cf. nd wrantsk
nl. wrantmorosuswZ. wranschacerbus?).
onbequeemlich awijsicheit (132). vnbe=
quemlich wißheit {sie 68). vnge- (110),
vn- (65) -schicklicheit.
Ineptire (i. ineptum esse 110 &c.) vn=
bequemlich machen (17).
Ineptitudo vnge-fugekeit (8), -limpf=
keit (9). vnfug {i. inco-positio, -gruitas
75). onbequemheit (11).
In-, an- (5b) -eptus hd. nd. vnbe=
queme. vnsachte (22b). vnfuglich (75'
hd. vnge-schicket, -hmpf (9), -fuge (8,
9), -bürlieh (65), -treisiert^slumpig (12).
Inequalis hd. vnglich , t vngerecht
(65). nd. ongeliick.
Inequalitas hd. vnglichkeit sim.
Inergia {cf. energumenus) topa=
zunga (Gf.).
In-ermis, t -ermus, -armis hd. nd.
vnge-, onge- (21, 132) -wapent, -wopent
(4, 132), -wapnet (110), hd. -wappent,
-wafFenter (6), -wapet (21, 76, 134),
-bappet (2), -bapent (1).
Iners hd. trege, drcge, treyge (3),
droyck (19). nd. traech (i32), tracli (23).
fule (8). fawl (9). hd. vn-wis, -weis,
-wiße. vnkund-en (69), -ig (i34), -ich (23).
läppe, vlg. narr (75). vn-ertig (62), -kunflF=
tig [i- ydeota 1, 75. S st. ss?).
Inerter lappischen (75).
Inertia hd. drage-, drag- (i33), drac-
29G
INF
INF
INF
(7), ilriiiK'- («"), tnip- (fic, ir.i), trag-
(110', (Ira- ilS) -kfit ; traj;-, drack- (i:.'.')
-Iicit, tiaj;klu>it (i3i). wf/. tiiulu'it. drof;-
i Jiiyl- (lO), ful- (8). fuwl- (9) -heit. viu
kunst (75). vnkund-«M)heit («9, i3i), -if^=
koit (7), h({. -ckoit, nd. -iiluMt. viiwisscn-
nii v>ti.\ tlior- («c, 70), sot- (i:i-2) -heit.
able^-, ablcjjcig-. loliig- , vai-r. lahig-,
laclii-, / lassi«; kcit &c. («5).
Inerticus /td. tregt>r, trag(i3t),dr(>ffe
sj'w. truifli (1.32). trach (22). tragich (23).
vnwissoiid(> (iio &o.).
*Inerudi-tio, -citas (?. indissolu- l
iiHxplift^-biUs 7(0 gebewri.srlieit (9). gc=
buri'clitkoit ^8). viigoleriiick (3, A).
Ineruditus vugelertei (65).
Inestimabilis vii-scheezlicli (8, 9),
-schätzbar, viigo-.^chatzt, -aclit &c. (65).
Ineuitabilis vnvermydelicli t zwinge
lichlT (l!5l.
Inevlitabilitas vnmydclichkeit (65).
*Iueuuin iwoliki'ii (23).
Inexeogitabilis vucrdtMu-k-lich (8),
-liehen (9).
*Inexercitatio vbe-, vbcr-, vf-loßU
keit (cö varr.).
Inexeusabilis vn-schuldeclich (8),
-eiitschnltl'uhoii (9).
Inexorabilis vnhorlich (75). vner=
bitliclier les). oiibedoliek (U7).
*Inexorabilitas vnhorlichkeit (75).
*Inexpectabilis vnerbcit- i vnuerzo=
gent-lieh (TC).
*Inexpec-, var. inspec-tabiliter vn^
harlich (75).
Inexpeditus (i. distemperatus) vn=
uortig (75).
Inexpiabilis ourenlieh (11). vnrey-
liche (19. r undeutlich).
Inexplebilis vnset- (no), vnersettig-
(68), onuorsade- (132) -lieh, nit zu er^
füllen (iio).
Inexpugnabilis viistrit-ber ( 76 ),
-perlieli 8), -elichcn (18). vnuß stride=
lieh (17 sim.). vnv'-stritlich (5 sim.).,
-stritelick (23), -strickolick (22), -feeht=
lieh (12), -feehlieh (13), -wonliche (19),
-wiulich (11 SM«.), vn uß spreeh strit=
lieh (sie 7). vnanstreitperlieli (1). vnaus=
streitig (2). hd. vngewin- (9), vnuber=
wint-lich.
*Inexpugnare vnaußstreiten (75).
*Inexterniinabilis vnver-triblicher t
-derblicher, var. -deblieher (65).
*Infacitari v. Infatuari.
Infallibilis vii-betriegelieh (8^, -be=
trugelich (9), -trugelieh t -czweiuellig
(9 Anh.).
Infamare, -ri (75) hd. nd. beru-, bere-
(13), nd. bero-chtigeu. be-ruchten (75),
-senemen (4), -sehenden (68, 69, 134),
-lumeten (21), -lumeden (18). luinunden
i v'-l. (17). v'-lümen (65), -lumuten (G),
-lumenden (7), -lymden (110), -limigen
(18b),-laimigen (2). laster-en (11), -n (19).
lestern 0. vbel reden (67). laster vflegen
(65). te nimerden maken (99). vn- 1 vervn-
lainten (75'i). vnlewtern (l.><vnlewnten).
sehenden (8, 9). vneren t ere abschny-
den; a. mit der Zungen (75).
Infaine lymut (6).
Infam-ia, -ea, infaneia ( 1 ) be- (5),
ge- (8b, 22) -ruehte. berueht (7). ghe=
rochte(23). quaet (11), boeß(i32)gerucht.
besernchcze (19). böse lut (12). quade
njmare (!)!•). böse luinunt (133). boß I.
(17), levinu-t (152), -iit (7ü), leuinuth (67).
böser lu-, leu-, ly-mut, leiinat t vnerc
(75). boß ley nifit (fi7), leumut (i5i).
boeßlociiiig (76). beluinut (21). v'liinunge
(G). verlu-, vcrlii-, vcrly-niigiiug, muiig
t ereloßi-, erloßig-keit (65 varr.). vnlewii-
tung ( 1 ). boze wort ( 9 ). böse w. l b.
ding gedichtet (8). gedieht (17). sehand
t onlob (i. diflfamia 110). vnwirde (75).
bescheinunge (17, 4). laster (11, 19).
lestcruiig (18). vn-reeiit (17), -lainten
(75<').
Infamis an-ruclitig (5), -roehtich (23).
vnge- (8"^) , on- (21) -ruelitig. anrecthie
(13). vnrechtig (18. (/. prc. 17). berich-
tigen (10). die boeß gerucht hait (132).
berufft t vnloblieher (iio). vmmer t on=
werde (8). vn-mer t -werd (9). vn-wert
t -laintigk (75). bescheiniger (4). v'-lumet
(7), -lumungk (17). boß liunig (134).
boß-1. (69), -lymig (68). vnlewntig (1, 3).
belimen (49). er-, truw-loßer (65).
*Infaniose vnlaint-, uan-. vner-lich (75).
*Infamosus vn-laintig, varr. -erlicher
(75).
*Infancia i: Infamia.
Infand-us -vun (!t4), -am (i36), iin=
phandus (76) vn-sprecldich (8, 110),
-redig (9, alph.-U'i\\^ 75), -dedig (8^),
-ratig (75''). dat niet tzo sprechen ist
(132, sim. 68). ags. meinfol (i36), maan=
ful (94).
Infans hd. nd. kiiit. k. das neulich
geborn ist(75). vnsprechende (19,65), vn=
reden (6) kiiit. onsprekende kijnt (11).
einer der da nicht gespreehen kan (17).
vnre-d, var. -dend (64). kindelin (23).
*Iiifantari v. Infatuari.
Infantia hd. kintheit, vnsprechigkeit
(65).
Infantula meghedekin (23). mecht-
132), inet- (5), inedi- (18) -gen. meget-
67, 152), megt- (7, 68, 110 ), megd- (70,
76), mcyd- (i32), mayd- (1, 66, i5i), diern-
(75), tochter- (i34), dohter- (6), dochter-
(69) -lin, -lein, dicrnl (1). meytgin (21).
medchin (17).
Infantulus knecht-igen (17), -iken
(23 sim.), -gin (21), -gen (5, 132), -lein
(75). hd. kneb-, knebe-, kint- (76) -lin.
chindel o. knabel (1). iungling (adj. 64).
*Infastare {st. tnfestare) anfechten
(76).
*Infastigabilis {st. infat.) vntroistlich
{sie 7).
*Infastus V. Infaustus.
Infa-, inva- (3, 76) -tigabilis {cf. in-
fastigabilis , -defessus) vnv'-trossen
(110, 134), hd. -drossen, -drosen (i52),
-trießlich (6), -drißlich sim., nd. -dretlick.
onv'-droßlich (21), -drossen t -moedhch
(132). hd. vn-mutlich (8), -mudlich (9),
-müde, -miedbar ( 76).
*Infatigare müt werden (3).
*Infatigari müde werden (4).
*Infatigari v. Infatuari.
Infatuare torhafft (1), doren (7)
machen, gecken (11, IG), v'dwasen (11).
vinnayßin {sie 19). sotteren (99).
Infa-tuari, -citari (74), -ntari (21.
X infans), -tigari (6, 23) hd. tor-eht,
-echt, -acht (76), -ycht (i5i), dorech-t,
-tig (17), nd. doraftich (23), 0. geck (152),
vnwise t krafftloß (65) werden, dorecht
machen, Mrg. tun (.5''). zu dorheit, var.
thoret, kuinmen (75).
Infauorabilis hd. nd. vngunst - ig,
-igen (76), -icii, -lieh, -lick. vngimstick
(3). ongonstig (21). afgunstich l vnge=
w(^gen (22'').
*Infauorabilita8 vngunstlichkeit (75).
Infa-ustus ( /. exsors q. v) , -stus
(3. anders (ii. m.), -utua (21) hd. vnseli-g,
-ch (.'")) ; vn-sey lick (3),-gluckselig,-gunstig
(1, f)'' : fauor). onseldig (21). nd. vusalich.
Infectio vorgebunge (8, 9. anders Ki.).
*Infeetiuus {i. defectiuus 76) hd. nd.
vnbe-vlecket, -lecket (22). beflecki-g(iio),
-ch (132).
Infectus vorgift (3). v'vnreynt (uo).
venynt t v'doruen l besmyt (i32).
Infecundus hd. ytcl; vn-fruchtbar,
-tragede (100), -trechtick (19). wc/. idel;
ondrechtich (11).
*Infelicitas vnseligkeit (8, 9).
Infelix hd. vnseli-g, -ck.
*Infenarabilis v. Inenarrabilis.
Infe-nsus, -ssus (69, 134) {i. offene
sus, infestus q. v. <&c.) erzürnt (68, uo).
v'tzornet (i32).
Inferax vnberhatftig (65).
Infercire in-stopfen (uo), -stoppen
(132).
Inferie toten opfer (75, 93). 0. der
t. (75). 0. für die gestorbenen, besinck=
nuß (88). vyßuart ouer die doden (132).
vßfolgung der doten (uo). nochuolgung
des leiciis, seelambt, zeelmess &c. , nl.
begrauiiige, sielmisse, wtuaert {na).
Inferior nederre (99).
Inferius hd. nd. dar-, der- (5) -vnder,
-vnde (7), -neder (21;. dair onder (132).
da vnden (uo). nyderbaß (125}. da niden
o. du-, var. dau-nden (75).
Infernus {ab intus et furnus i.
obscurus 76) hd. nd. helle /. beeile (11).
dat (132), das (uo) vnderste.
Inferre in-tragen t -sprechen (17).
anbrengen (11). schaden zufügen (17),
zuczihen (9), uun (8).
Infertum ptc. s. ingestop-ft (uo),
-pt (132). geoppert (22). hd. g., geopfert
(7), offer- (23) -win. win oppfer (6).
Inferus nidrist (1).
*Infessus v. Infensus.
Infessus vnbekeunet (110). besacht
(132).
Infest-are, -iuare hd. nd. an vechten.
muhen (17). muwen (8). moyen (11, 132).
quellen (132). qwelen (uo). feyde (12.5),
müde (19) macliin. durch achten {i. per=
sequi 7). vnwillen haben 0. machen (75).
Infestatio hd. an fcehtunge. vnwil=
len (75).
Infestator an fechter (8, 9).
*Infestes {aus inuestes) i. imberbes i
non barbati (76). jungeling (9). j. an bart
(17 sim.).
*Inf- V. Inu-estigabilis.
*Infest-iuare v. -are.
*Infestiuus {st. infectiuus) vnbe=
fleckt (4).
Infestus hd. nd. vumil-de, hd. -t.
gram (uo, i32). onreste-, moy-, quel-lich
(132). gemuyd (19). ghemoyt (11). groß
(5*''). gros (9). vnbarmhertzig (68).
fraysleich {i. dirus 1). vnwillig vß zorn
INF
(75). ags. flach (94, 136. st. fach; üah an
arroto Bsw.).
Infeudatio lyhung (65).
*Inficem v. Inviieem.
Inficere hd. vn-, v'vn - reynigen ;
v'geben cum veneno. hd. nd. vnreynen.
v'vnreyn (6). ontreynighen ii.i2). v'-
gebben (13), -giften (8, 9, 4). nd. v'=
gheuen.
*Inficetia vnhoflichkeit (ki^. Mrg.).
*Infici vnreyngen (5). onreynigen (21).
laukin (8). lenken (9). frist brechin (8,
9). ags. gime- (i36), gimae- (94) -ngdae.
*Iiificia v'brecken (81).
Inficiari (X infiteri) lawgen (1).
leucken (75). vMeukenen (8*^), -leugnen
(110). legen (5, 21, 23). vn- (23), vnge-
(5, 6, 18) -truwen, -trwe (^18). angedru^
wen (21). dage brechen {t) rechten {t ?)
schult v'leuken ( l ) v'sachen (17 , 18).
v'saken (132). eins warlichen dings low=
ken; ver-maligen, -geben &c. (74).
Inficiatio leukenunge (8). v'-l. rech=
ter schult (17). lewkunge (9).
Inficiator eyn leu- (8, 17), low- (9)
-kener.
*Inficie {i. treue quando refutantur
&c. 76) friede -broch (17), -brechunge
Q9). vredebreckinge (11). frides bruch
(9). fredis buch {sie 8). leugnunge (110).
v'sakinghe (132). Marg. zu 3:
Exequie pey grifft sunt excubie tibi
laychen
Treuge sunt fride sunt infieie fride=
preche.
*Infidea v. Infidia.
Infid-elis, i -us hd. vnge-truwe,
-trewe , -trew, -treuwe, -druwe, -leubig
(9). vn-truw t -glebig (76), hd. -gleubig,
nd. -truwe. ontrouwe (11).
Infid-elitas, -ucia vnge-traweyd (19),
-treuheit (110), -truwheit (us), -trulich=
keit (8), -lewbigkeit (9). on-truheit (11),
-getrouhoit (i32). vnglaube (19, 65).
In-fidia, -fidea, -uidea (18^ vnge-
hd -laube, nd. -loue, -laubig (18), -treu=
heit (4). hd. vn-glob (6), -glaub.
*Infidia per v (c/. inuidia) haß (6).
*Iiifiducia V. Infidelitas.
*Infiduciare {anders Gl. m.) v. De=
blaterare.
*Infidus (X inuidus) heßig (5^"). i. q
infidelis ^ hessig (66 &c., 110 &c.), hässig
(134).
Infidus, inuidus (76) (z. infidelis) hd.
vnge-laubig (1), -truwe sim.
Infigere hd. nd. in stecken, hd. ynd
stechen (152) ; in-, ein-st., -heften, -vesten.
nd. in-steken , -sticken (11). ynne- (19),
in- (18) -stycken. an-neglen (6), -hefften
t -cleiben (75).
Infilare einfednen (75).
Infimare nyddern (19). v'nedern (11).
dat onderste (i32), der vnderSt (68)
machen.
Infimas die onderste (i32), vnderste
(110), vndersten (es).
Infime aller niderst (99).
Infimus der (5), die (11) nederste.
der l aller niderst (65).
*Iiifingere (x infigere ; anders Gl. m.)
ein stechen (9).
Infinitas {i. infinitus 68) hd. an
endekeit, vnendigkeit (15), vnentlicheit
DiEPENBACH GLOSSARIUM,
INF
(6, 65). ane endicheit (23). vnentlich (iio).
sonder eyndich (132). Ad.grundelosekeit;
vn-gr., -grundeloßkeit. gronde- (13),
grund- (49) -loß.
*Infinities mangfeldiglieh on zale (65).
Infinitiuus sonder eeynde i onv'-
genclich (11).
Infinitus, -um hd. an, ayn (133), on,
vn (67), nd. ane, sonder (132) ende,
unennig (49. st. unendig; „unnenbar"
sie Mone). vnendelich (5*^). hd. vn-, on-
(.110) -geendet; vngeyndet (13), endeloiß
(lU), grundeloß, an zal (1). mie {sie?)
zukonftig (-um adv. b^).
*Infinna (c/. lisinna) lesestoch (Sum.
cf. Gf. 2, 250. 6, 630).
*Infirraada v. Infirmaria.
Infirmare hd. nd. kreucken {b^,9, 99),
kranck werden, kreencken (11). kranch
sin (18). krankh sein (1). hd. siechen,
sewchen (9). onuast (i32), vnvest (110),
starck (3, 4) machen.
Infirmari hd. nd. kraucken. krenchin
(8). krencken (3). hd. kräng, kranck,
siech werden, sein (110), machen (4).
siechen (66, 75). sichin (8, 9).
Infirma-ria, -rium, -re (152) -da (1).
hd. siechen-, sieben-, siech-, nd. zeken-
hus sim. der sychen huys (132, sim. 6S).
syech-huyß(19j, -huse {102). sieben husch
(10). siech-auße (74), -uß i infirmary (76).
kranck-, siech-haß, -Stuben (75j.
*Infirmarius siechmeister (74).
*Infirmator {st. inform.) an wyser (5^).
Infirmitas krancheyd (19). kränkelt
(5*^, 17). sieciitung(75). kratitlosikeit (65).
*Infirinitus (c/. infrunitus) vnschamig
Infirmus hd. nd. kranck. kr. vnd
onmachtig der krefft halben (75). hd.
kranchk (18), kräng (5'^, 17, 133, 152),
syech, nit star-ck, -g (152).
Infiscare in der heren off der ge=
meyuen budel doen d) vp der h. tafel
legghen (i32). gut in ein gemeinschatz
legen o. in den schätz der herren i.
ßscum mittere (110). in gemeinen seckel
legen (68).
In- t dif-fiteor hd. ich bekenne (5),
an-b. (21), v'sage (7), v'sach (18). nd.
ick v'sake.
Infixus angeneilt (17).
*Infixus V. Innixus.
Inflammare ( i. inflare 66 ) hiczen
(19). er-h. {i. incendere 110). heczen i
ontstechen (132). heyten (11). hd. ent-
flemmen (5''), -zünden, enzinden (76).
Inflammatio anzundunge (75).
Infiammator anzunder (75).
Inflare {i. tum-are, -ere 75) hd. nd.
in-, hd. ein-, vff-blasen sim. aus plasen
(1). yn blaysen (133). hd. swellen. nd.
sweellen (11). in-pusten t -wegen (23).
pfle-, varr. ple-gen, plaen (75).
Inflari zür-bloßen i -schwellen &c.
(65).
Inflatio {i. tumatio) ple-gung, var.
-ung (75).
Inflatus hd. vff-, in-, ein- nd. vp-
geblasen. hd. in-geblosen (6), -geplasen;
ein geplassen (66, 151); auif geplaßen
(1). blas (22i>). uff blauunge (19). plegt,
pleut, plat, plaet, hochfartig vnd vppig
INF
297
i. fastus &c. (75). hochfertig (no). houer=
dich (132). geswollen (8^).
Inflectere ynne beugen (19). in bo=
gen (11).
*Inflect-, inflex-ibilis vnbeu- (19),
onbo- (11) -gelich. stif t nit bogelec (99).
*Infiigere {i. destruere t dirumpere
76) hd. nd. pinigen; p. mit worten (19,
110), mit woerden (11), t straffen (110).
mit worden slaen (132). kestigen (76J.
infl. i. inferre., darauf, aber untersch.
introfligere pi-, pei-nigen (Vocc. ex quo).
Influentia in-flyeßung (19, 65), -vlie=
tinge (11), -fluß (65).
Influere hd. in-, eyn-fließen sim. in-
vleyssen (i32), -gießen (65), nd. -vlieten,
-vleten.
Infodere Ä(Z. in-, ein-, zu- (8^)
-graben, nd. ingrauen.
Infola &c. V. Infula &c.
Informare hd. nd. leren, hd. wisen
(8), vnder-, hd. nd. an-w.. hd. -weisen,
lern (19). berichten (70).
*Informatiuus lerig (66, 67, 70). ler=
yik (19). gelernig (69, 134). vnderwys-ig
(110, 132), -er (68).
Informis hd. nd. vngestalt. myß=
maecht (132). mißmacht (110). grulich
(8). heßelich (19 &c.). heslick (9). letlec
(99). leellik (11).
Informatis eislecheit (99).
*Informitatus {cf. s2.)vnglucklich (18).
*In f or tu-itum v. -nium.
*Infortunatus hd. vngluck-sam, -ig,
-selig, -lieh (7), -haft (8), -hafftiger (65).
vn-glugsam (i33, i52), -gelucksam (4).
on-geluckich (11, 132), -glucket (21).
vnluckicli (23).
Infortu-nium, -itum ( 65 var. ) hd.
vngelu-cke (5^), -chk (1); vngluck-e,
-lichkeit (65). ongeluck (11).
Infra hd. nd. vnde-r, -ne (8), -n (9).
vnter (66, 70, i5i). onder (132). darvu=
der {sie 76). bynnen (132). bennen (99).
nyde-r (4), -n (9, 125) den heusern i.
domos (125). er des mondes (i. mensem
125). neder (21 &c.). abher (75).
*Infrascribere ynneseczen t vnder=
schrieben (17).
*Infremis v. Infrenis.
*Infre-mitus, -nistus v. Infrunitus.
Infrenare zeymen, vff-z. (65).
Infrenatus ein gezeymter (65).
Infre-nis, -nus, -mis (64^) vnzemlich
(64). vngeczeumet (19). ongheteemt (11)
vnstraff-lich, -her (88).
Infriare ynbrocken (125).
*Infridat v. sq.
Infrigidare ent-fresen (5), -friesen
(74 &c.), -friessen (67, 152), -fryeßen (i5i),
-frißen (21), -frieren (7, 68, 134), nd.
-vresen. frießen (17). er-fryesen (18),
-frieren (6, 76), -froren (74). gefnsen
(HO), bevrieseu (132). kalt machen (74),
werden (17). infri-gidat, -dat (94) ags.
caelith (94, i36).
Iniringere v'terben, brechen (8, 9).
hd. zu-br. breken (11). v'driben (17).
Infrun-, infron- (65, 76, i4i. Gl. m.),
tnfru- l X infrem- (76), infirm- {q. v.)
-itus, infrenistus (6) {i. sine frumine
i. sapore 110 &c.) hd. vn-zuchtig, -zoch=:
tig, -zuchtig (i5i), -zichtig (67), -czatich
38
298
ING
(a oder ei \'X), -scheinip, -sihÄmig eis*), |
-silinnuk (10), -seluMiilich, -scanialor '
(uO, -v'iiunfftig l -glt'ubig (,17), -wevse
/ -gi'ihft ^O^ -gi'geihit (8), -bosclieycfcn,
-fursiilitig (,110). nd viitiulitich; on-
8cht'im-l (11. i:»2 ), -viMsuchticl) (i32).
duUf \\1y vonnodiit (5)). dor kein stirn
t schäm hat / stindoßer (t;s), cf. infront-
atus (,ai. m.), -U08U8 (76) i. inipiidicus.
afronemoe grcce indc infrunitus {i-
Infrenatus) vnsthainelither (^Sum). 8ca=
melosor ii27. cf. Of. (>. 494).
Infu-catus {i. i^ine fuco iio), -tatus
(t. ptirus 76), -scatus (i. sine fusco 66
&c., 1321 soudiT vU^ck (,132). ou flocken
(iio). vnbofleckt (esV
*Infu- f. Infun-dibulum.
Infula, infola, imphula (^75) hd.nd.
yufd. hd. inflo (5b), ifcl, yffcl (i33), im--
fel (^7.t) ; oyn bischoifs-, pisoff- (3), bi=
schofl'- (68) -hut. -hoot (132), -kröne (19).
bisi-ops huot (,11).
Infu-, info- (76) -latus ge-infelt (75),
-croeut (,11).
Infumatus digen (ii3).
Infumibulum rauch-loch(ii6), -fang
(91). koni-mat (in), -niet (88), -et (Daa.).
kainin &c. (,ii6). schlaedt (m).
Infundere in-gysßin (19 «m.), -gieteu
(11).
Infu-ndibvüvun, -dibulum, -sorium,
-striuiiH7ö) (c/. deuorantia) Äd. «d. tre-,
hd. tri-, -trye-, tro- (112), tra-, dre-,
dryo- (19) -chtcr. gosscr (112). anagiez
(infund. i27).infusoriuinmghicterei 108).
oes-scotcle (lOs), -vat (11, lOS. i. srufiFuso=
riwaa pro vase 171 quo est oleum), ol-krug i
-va.s (,fusoriuin, in-f,, -fustrium -5). oley
faß in zu gießen (8). ol vas eyu zu
gicssen (^9). schüfe (100). stürtze l gösse
(infund. Agr.)
*Infurie (i. anime infernales) helli-
sche sele (7.i).
Infumibulum protschüsseli 9 i).schis=
sei (88). brotschussel 0. schauffei, nl.
pale, brootschuppe [i. pala 11 6).
*Infumitus berayter o. geuertiger
(74).
Infusare andreen, aufwinden (64).
*Infuscatus v. Infueatus.
*Infusti'ium &c. v. Infuadibulum.
Oliagimen.
Infusus hd. in gegossen; mit oley
(17). ol (9) begossen.
*Infutatus 1-. Infueatus.
Ingem-ere, -iscere, t -uere (67, 133,
152) hd. suflftzcn; er- (9), ver- (8) -s.;
ersüfftzen (6 dm.) , seuftzen (66, 134),
sifftzen (67). züchten (11, 133). ingemis^
cere gar sere z. (11), erseufczen (76).
sufftzen (5). hd. sere s., gar s. (7). zere
sifczen (13). seuften l ent-s., ersawften
(1, 3). weinen (17). wenen i carmen (99).
Ingeminare v'anderweyden (8, 9).
zwyfaltigen (sö).
*Ingemuere v. Ingemere.
*Ingemus v. Ingenuus.
Ingenicula-ns, -ris (66 &c. , 76), iu=
geniculaus (, alph. ing- 76 ) knyende
(8, 9).
Ingenieulari knyen (17).
*Ingenicula-ris v. -na.
Ingeniositas sinrichkeit (18).
Ingeniosus (c/. dicibilis) hd. sin-,
ING
siniieu-, sindc- (21) -rieh; sinn-rcich, -ig.
nd. sinne-, sinncn-rik, -rick; zinnieh.
syulicli (iio, 132). vcrnynltig (64).
Ingeiütus vn- (3, 19), an- (65) -gü=
born.
Ingenium (c/. genium) hd. nd. seyu,
sin. hd. sinne, sindc (10). synd (21).
sind (4»). seu (99). anelle 1 sin begriffen
(8). V -nuufft (7), -staut (132), -stand (88,
iio), -stantuuß (68). inbildunge (9;. natur,
art, angcberd (,88). ein fuut, sinrich-,
var. siuriciiig-, küudi-, bclieiidi-keit (65).
lugens /ul. groz, groß, groyß, gros,
groes (^132). nd. grot, groet.
IngentiaArf. groß-, groiß-, nd. grot-
hcit, 11(1. -icheit, -keit. grossi 76;.
Ingenuitas edel- hd. -keit, nd -cheit
(23), -hcit vou geschlecbt (iio), -heit
van gesiechte 132). adelheit (i34). guts
gcslechts (15). adel t'rij gcborn (17).
Inge-nuus, -nus (133), -mus (1),
-nuosus hd. nd. edel, yddel (19). hd.
edel-, fri-, wol-geborn sim.
*Ingenuu8 (x ingenitus) ongebaren
ill).
Ingerere in-dragen (18), -dregen (11),
-tragen, -geben, -seuckeu (65). yuue
fallen (19). yuhen-, var. ciuhin-esseu
164). ingerit isset (42).
*Inglimies v. Ingluuies.
Inglori-osus, -us, l -s (76) hd. nd.
sunder, hd. an, vu ere. hd. vner-sam,
-lieh (uo). gar erlich (17). erlös (65).
suuder h're '«c ü^). onschemel (11).
*Inglu-cies, -mes v. -uies.
*Ingluniosus v. Ingluuiosus.
*Inglu-tire, -cire i -uire (19), -uiare
(11) {ital. inghiottire &c.) v'slinden (11,
19). vor sliuge den (5*^).
Inglu-uiea t -via (i47), -mes (? 18),
-cies (74), vngluuies (öt»), ingltmies (76)
{i. voracit-as, -es l sordes 76) slunt (1).
v'slyudiughe (132). v'- (110), in sich
(65) schlindung, t schluckung (65). ju
slindung (5''). hd. fräße- (13) , t'reße-,
fressig- (68), vrosig- (9) -keit. vrossunge
(9). vraeß- (132), fraß- (81^), freß- 1110)
heit. frasse 0. fresserei (74). fräße (10).
frayß (19). vraet (11). vraitscap, sluyck=
ery (147). freßig (5 &c.). vretich (22, 23).
grisick(l8). grul- (69), guls- (147) -icheit.
gteulichait (134). kropff, nl. krop (iie).
Inglu-uiosus, -niosus (64^) fressig
(64, 110). vresich l v'slyndich (i32). ver=
schlindig (uo). vratich (11).
*Ingnarus v. Ignarus.
*Ingorgacio v. Ingurgitatio.
Ingranare myt coeru vervuUen, c.
ingaderen (147).
Ingrate sundcr danck (iio sim.).
*Ingraticus vnainigkait (76).
Ingratitudo {est actus magnati et de
beneficys ingratis &c. 76) vndanck-sam=
chait (1), hd. -samkeit, -barkeit (UO),
-berkeit, -ekeit (5), nd. -icheyt, -heit.
dauckberkeit {sie 18). vndang-samkeit
(152), -berkeit (133), -nemikeit (17). vn=
genemikeit (8, 9).
Ingratus vndanck-, i vntanck- (75)
hd. -bar, -ber, -per (75), -ick (5), nd.
-sam, -ich. vndang-en (13), -nein (17).
an dangkeit (21). vn-geneme (8, 9), -genam
(1, 2, 3), -angenem (es), -neme (22*»),
-bequeme (19). onbequeem (11).
ING
Ingi-auare hd. beswern.
Ingrauescere beschweren (75).
Ingred-i, -ere ynne gain (19). in-
gaen ill, 132), -geen (110), -gon (68). hd.
eiu-gccn, -tjane (152).
Ingressus ynne- (19), in- (11) -ganck.
Ingrossare hd. groz, groß sim., §rob
(7), grab (21) scliriben sim., abschnben
(110). gros (9), groß t zäm gröbsten
(65), grob (65, 110) machen, nd. grot
(23), grof (22) scriuen. .schrijuen int
lanckete (132), reyn uyt eynen ontwarp
(U7). großin (8).
Ingruere hd. nd. in-, Ad. ein-vallen,
pr. malum. in-geu (17), -geen (1). Hießen
(17). aentasten (i32). neyden ^ anvechtea
t besweren (8).
*Ingruu8 hd. nd. vn-bequeme, -genem
(6), -eben (7). incongruus {q. cf.) vnbe»
quem sim.\ alph. ingruus vnzymlich
(iio); onbe-quem alph. ine.,-queym alph.
ingr. (132).
*Ingua V. Gingiua.
Ingue-, ingui- v. Ingw-.
Ingurgitare slinden ( 1 ). hd. in-,
v'- (11, 19) -sl. hd. ein-, in-schlinden. iu-
-slingen (6, i33), -sluken (22). hd. in-
(7,21), ein-, vor- (4) -schlingen, slenden
(13). in sich gurgeln t schlucken, var.
sclilurken (65). versnellen (sie 106). swel-
len (9). swelgen (13 &c.).
Ingurgitatio, ingorgacio swelg- (17),
swcU- (9), swcl- (8) -unge.
Ing-uen, -wen, -ues (i3i), -uis {
-uies (Gf.), ig-ven, -wen, -men (1, 75''),
-neum (74), inwen (5'>) druos (Gf.). hege-
(5, 8), hab- t heg- (75), beide- l heit-
(17), hei- (66, 151), hay- (74), heu- (67,
133), her- (70) -druß. heudrusse (153).
hardruz (2). heytru-se l -ß (3). haidrus
(1). hage- (12), hey- (4) -druse. hcyde
trusse (18). macht t hcydruiß (19). heuwe-
(10), haghe- (23), heghe- (11, 109) -drose,
-dros (23). eyn heyt droß (21). hage
trüs (6). hey drosß (5b). hegodruise (i3i).
he-, verb. in ha-driße, Mrg. l droesen die
zuo de grevn pisent (13). macht (2).
das, dat gemechte (uo, i32 &c.). die lies
(107, 132). pl. Uesche (107). leesche (109).
ags. lesca i hregresi (i36<=). {cf. Goth.
Wtb. 2, 125 sq.). gelencke zwischen bauch
vnd kuije (9). Prov.: quid venus ebria
curat inguinis et capitis que sunt discrü
mina nescit tusschen hoefft vnd dem
eers weys dronckcn venus gheyn onder-
scheit (132). zwischen dem haupt vnd
dem ars weiß truncken veuus kein vu=
derscheid (uo).
*Ingw^enaria v. Ingvsnnaria.
*Ingweseere v. Impinguescere.
*Ingwina v. Gingiua.
Inguina-ria, -lis stern-,weger-,bruch-,
scharten-kraut \ brackcndistel &c.i.eryn=
gium (U3). -ria i. potentilla &c. gen-
serich, grensing, nl. siluer cruyt, blick
(U6).
Ingwinari-a, t -s ( 75 ) , ingwe- (4),
igw^i-naria druß-suchte (8, 74), -sacn
(17). druze seuche(9). drusse(18). zeichen
der pestilentz; druß bei dem gemecht,
vlg. plae (75). igwein (6. latein.f).
*Inguinarium ein gewerblin der gli=
der ibi pestilentia se ostendit (65).
*Inguinariu8 fynnig (12). van de ge=
mecht (11).
INI
Inh-, in-abilis vnbequem-e(9), -euch
(8). vntug-, var. vntog-lich (65).
Inhabitabilis hd. nd. in-, hd. vn-
wonelich. vnwoiilii-h (6). vnwonhafftig
(75). onbe- (132), hd. in-, ein- (134) -won=
lieh.
Inhabitare hd. nd. in-, hd. ein-, be-
(68) -wonen. bewoenen (132).
Inhered-are l -itare zu erb machen
(110). in ein erb ingon (es), in-eruen t
-goeden (132).
Inherentia anhanginge (11).
Inherere hd. nd. an-, hd. zu-hangon.
In-hyare, -hio, -io, -cheo (7) ich
stan (5, 7), stene (21), ste (17) t beyden.
stehen t beyten (4). hd. begern. beijstan
(76). ik sta t bcyde (22), bede (23).
strecken innerlich (fib).
Inhibere hd. nd. v'bieden sim.
*Inhicie v. Inicie.
Inhonestas schamloßig-, war. schand=
loßi-, liclitferti-, bubsch-keit (60).
Inhonorabilis erlös (22'').
Inhonorare hd. nd. vn-, ent- (110),
ont- (i32) -eren.
Inhorrere eysen (99).
Inhumanitas wreetheit (11). vn- (75),
on- (11) -menscheit.
Inhuinanus hd. vnmen-schh'ch, -tsche=
lieh (19), -tßlich ^7), -such (4). nd. vn=
mins-cliek, -lick ; onnieenschel° (11).
Inhumare begraben (21). nicht hd.
b., nd. begraiien, begaben (18, 76). niet
grauen (132).
Inhumatus hd. nd. vnbe-, onbe- (21,
132), vnge- (8b) hd. -graben, -gaben (18),
nd. -grauen.
Inibi («. ibi 66 &c.) da (110). an dem
end 0. stat (7.5).
*Inicere ynne werfiFen (19). in war=
pen (11).
*Ini-, inhi- (4) -cie, t -eia (74), -tia-
rium (Gl. m.) ii. funiculi molles &c.,
spargana; cf. linicia. crepundia.) ein
windelbant (3, 4). wickelsclmur (7). ■wie=
genpandt (-cie); wagsiiur, schulrut (74).
bendel t selben (13). selbe ende (10).
Inigere waydnen als das vyhe (74).
Inimicare, -ri in Drucken als act.
pass. untersch.) vigent (6, 22), viant (22,
182), fiunt (frunt? 5*>), fient (67, 133),
hd. fint, find, feynt, veind (i34) hd. sin,
seyn, werden, nd. syn, zin, wesen (132'
feient seine (152). fyenden (19). veden(ll
Inimicitia hd. vigint- (Anz. 8, 101),
fint -schafft sim. nd. vigent-, viant-schop.
Inimicus vigent (6, 22). viant (11,
23, 132). v.-lic adj. (11). feyent (i.'52).
vient (99). fyent (67, 133). f.-lich adj.
(19). hd. fint, find, feynt, feynd.
*Inio V. Inhyare.
*Inipe-rum, -tus v. Juniperus.
Inique felleke (99).
Iniquitas hd. boß-, bois- (19), boes-
(11) -heit. hd. vngerechtikeit. vbil dath
(5^). fellecheit (99). vnglycheit (65, iio :
aequus) im vrteil (65).
^ Iniquus hd. nd. böse. hd. bosse (i52),
böse (6), bese (13), boeß (76), boß ; vn-
gerecht, -recht (17), -rechtfertig (es).
onrechtuerdich (132). fei (99). vnglicher,
der es nit glich helt mit anderen (65).
Inire vbereyn-kommen (8, 17), -ku=
men (9). in gen (17).
INN
*Initia v. Indigia.
Initialis begynlich (11, 19). erste
(8, 9).
Initiare, -ri hd. nd. bcgynnen, an-b.
be uTen (|? 18). hd. an-fahen (iio), -vo=
hen (6), -heben, heyiger {sie 19). oflfern
(8). often t entgenezen t entkimen (9).
Initiarium v. Inicie.
Initiatus gcoppfert t ergenczet (9).
geoppert on kunncn (8).
Initium nd. begyn. hd. nd. an-b.
begyn-ne (19), -nesse (9), -sei (i32). ane=
vang (6). hd. an-fang, -fanck, -hebung
(7), -haup (8).
Initus gegaen (11). ynne gegayn (19).
*Iniugus {-^es pl. Ki.; i. bos indomi^
tus 4, 76) ein farre (4). vngebendiger
ochs (75). vngezampte-, vntziechtper-
stier (74).
Iniungere auffsetzen die pen 0. büß
der tat lialben {i. imponere 75). seczen
(19). in fugen (18). seetten (11). vugen
(23).
*Iniur-ari, -giari v. -iari.
Iniur-ia, t -iamen (76), -gia (19), in
jura (5'') hd. nd. vnrecht. on recht (134).
vnrech (13). haiß (18).
Iniur-iari, -giari (19), -ari (5^, 76)
hd. nd. vnrecht don, hd. dun, thon sim.
vnrochtun (76). on- (11), veron- (i32),
hd. v'vu-rechten. schelten (110).
Iniurius (».tortuosus 66 &c.)vnrechter
(110). onrechtieh (i32).
*Inl- V. IU-.
*Inlubies v. Illuuies.
*Ininenere v. Imminere.
In-, im- {stets alph. in-) -mergere
hd. vnder-senckon, -sincken, -duchen(18),
-tauchgen (3). in senckcn (7). vnder dat
water drucken t senken (23). ein-dawen,
-dauwen, -tauben, -tunckeu; in-tauchen,
teufi'en (75 varr.).
*Innare v. Innuere.
Innasei vff dryngen (19). anbrengen
[nadi inmittere anbrcnhen 11).
Innatum vn- (8), an- (9) -geborn.
Innectere zu samyn bindin (8, 9).
Inniti au-halten (110), -lenen, var.
-leinen (65), -ligen, -steuren, sich anlei^
nen (ss). aengehalden (132). erbeiden
(17). zu hengin (8, 9). ley-fen (8) -nen
(-uen? 9).
Innixus, infixus (18) hd. ange-lent
(12), -lend (13), -neyget (9), -hangen,
-henckt,-henget.vnder-stuzzet(95),-stizzet
(76), -gesturt (7). geerbeit (17, 18). hd.
in- (5), vn-gearbeyt sim. ynghearbeydet
(23). mwynnig erbet (21).
Inno-cens, -cuus, xius, -x (64) hd.
7id. vnschuldi-g, -eh. vn-schultig {S^},
-schyldich (13). onnosel (132, 147). inno-
cuus, -xius schedelich (8). vn-sch. (19,
64). on-sch. (11),
Innocenter vnschuld-iglich (es),
-liehen (iio). onnoselich (132).
Innocentia vn«chul-t (3), -d (9),
-dekeit (8).
Innocue nit derleken (99).
Innocuus v. Innocens.
*Innoinellum v. Incomelum.
Innormis an ein ordenunge (75).
gros (9).
Inno- {alph. ino-) -teseere, -tere
{i. ad notitiam peruenire) hd. offen-, nd.
INO
299
open-barn sim. offenbar machen (76). hd.
kunt (1, 4), erkant werden, tonen (99).
*Innottius {aus inno-ctius st. -xius)
vnschedelich (6).
Innouare v'-nuhen (17), -nuwen (19),
-nigen (23), -nyen (11, 13, i32). hd. er-
nuweren, -neuern (134), -newen, -nuwen.
Innouatio ernuwerung (es, 110).
v'nuynge (i32).
*Innox V. Innocens.
Innox-ius, -us {i. inmunis, insons
1. cf. innocens) hd. vnschuldig (1 &c.
cf. innocens). vnsched-, var. vnderschyd-
lieber, t vnverbunden ipsis peccatis (es),
nit derende (99).
Innuba {i. innupta) ein die kein man
hat (110). ane man (13). wip an man (93).
hd. vnge-mant, -truwet (19), t -mynnet
(9). ongetrout (i32). vnvirandert (8. we«.
vnveränert). vnver-mahelte, var. -mehelte
(64). vnhiwelec (99). junffrauwe t bade,
müder (19). ioncfrow l heuelmoder(ll).
Innuere, innare (7, 8) hd. nd. wisen.
hd. be-w., Innern w. (7). czeygen (21).
zeichen (es), be-tzechenen (132), -teyk=
enen (11). wincken (9&c.). weinken (99).
hd. slißen (49), in-sl.; verwilligen (64).
*Innula {herba, aus inulaxhumula ?)
hopp (19).
*Innule v. Enula.
*Innulor {aus inula?) ags. eolone
(94^. i. q. eoleue, elone wild marjorum
Bosw.).
*Innumer-us, -abilis hd. nd. ane, an,
hd. on, vn hd. zal, zale, zail, nd. tal.
an czalle (152). hd. vnczelich. vnzali-ch
(134), -g(i5i). ontzellich ^ sonder getzaell
(132). vzelberlich {sie es), anzellich (8).
Innupta {i. innuba q. v.) vn-vortrewet
(4), -gehiwet (99), -angeriert o viro (68),
-vermehelet (iio). ongetruwet (132).
Innuptus ongetruwet (11).
Inobediens sulf- 1 mod-weldich (22^).
Inobedientia vngehorsami (Anz. 8,
101).
Inofficiosus an ein ampt (75).
*Inola V. Enula.
Inolere hd. ge-, ent-, (8, 9), nd. be-
wonen. ge-won (18), -won sin (110 &c.).
plegen (132). wahssen (6). waschen (8).
wassen (23). tzo-w. (132). auf komen (9
sim.). be-kommen t -cliuen (i25).
Inolitus gewont (9). vn-g. (8).
Inomel v. Incomelum.
Inopia arm- hd. -ut, -ud (19), -at
(11), -et (18), nd. -ot, -oede (i32).
*Inopi-mum, -um (74) {st. -num) ags.
unaseddae (94, i36). vrberlich {i. exin-
obrupto, -prouiso 74).
Inopinari vnbe-denckeu t -trachten
(7.5).
Inopin-atus, -us vnge-went (6), nd.
-wonet, M. -achtet, -acht (18, 4), -meint
l -dacht (65). hd. vnv'-wanet (Si^) , -bannit
{sie 8,9), -suchtet (17), -sehen. onuer=
syen (132). vnzuv'sicht (7). unwanegteg
(99). vnbetracht (75).
*Inoportunitatibus (inopt.) in notur-
fickcit (9).
*Inoportunus vn- (19), on- (11) -ste-
dich, t vnge- (19), on- (11) -horich.
Inops hd. nd. arm. hd. dürftig, arm
der gantz nit hat (ss). armer der nichts
clegt o. n. hat (75).
38 *
300
INS
Inpacte ags. aslogcnrae (lae), an--
*Inpennias r. Impinnis.
♦Impetiare v. Impetrare.
♦Inplanus vm-bcn (75).
*Inplubivun v. Impluuium.
*Inposilenon f. Petroselinum.
*In posterem v. Impostor.
In presenti-a f -amm, -ar (76) in
giiadi'ii (75). impresentiarum aldo,
ytzunt (74).
♦Inpruxnare r. Imbrumare.
Inquantum nao dem (19). als-wyte,
-ferr (65).
Inquies lid. nd. vn-rowe, hd. -röwe,
-ruwe, -rwe, -rw, -ruo (76), -rue, -ruw,
-ru. on-rast (132), -roste (11).
Inquietare hd. vnniwen. nd. vnro=
wen. vnro-e (18 &c.) , -ge (5), -we (23)
don, doyn (ö). ruwe nemen (8). viirus=
ten (19). onrosten (11). hd. vnrii (4),
vnruwig, vngeru-wig (69), -big (66, 70,
I5i), ourustich (132). inued (110) machen.
^Tiruo ton (l) m. (76). mueu i erstoren
(9). hd. v'Storn. moien (132). overlopen
(22»^).
Inquietaa hd. vn-rwe (i34), -rüg (es);
vnruwig- (68). vngerwe-keit.
Inqvdetatio over-last i -vallingh (22i>).
vnruwosamigkeit (75).
Inqmete A-nruwe- (68, 110), onrest-
(132) -lieh.
Inquietudo vuruwe {i. inqtiies iio).
ongeresticheit (132).
Inquietus hd. vnru-welich (8), -wig.
-samf mnlicli (9). vuge-rwe (66, 70, i5i),
-ruwet (67^, -ruet (i33, 152), -rugig (69).
ongerest (132).
Inquilinus hd. yn-, ynue- (id) -kom=
meliiig. in-gome (Bm. 554), -lander (74).
eiuseß (64^). hindersezze (95). fremd o.
zukommen (110), landes- (6), lant- (23)
man. fremdt (68). vrempt van buteu
^132). eyn fremmer (21). ellend-en l -ig
(81). knecht (,8b). knegt (99). cbuchen=
chüeht (.Sum.). hd. hus-man (93), -wirt (8),
-genoze (13), -genoÜ, -genoß l hofefrau
(12). haubgenoß (3). haus gnaß (1).
Inquinamentuin entreynung (19).
ontreyninge (11).
Inquinare (i. pollicere &c. 1) hd.
nd. vn-, v'vn- •(^18, 4), out- (i32) -reyni=
gen, hd. -rej'ngen. hd. vn-, ent- (19).
nd. vnt-, ont-reynen. veigen (? 18). be=
flecken (8). vnsaubern (75).
Inquirere (i. indagare q. v.) hd.
nd. ervareu sim. hd. er-, her-forschen,
suchen, vragen. vß- (19), wt- (11) -vr.
sygen (13). be- (75), flyssig ? durch- (65)
suchen
Inquisitio besuchung (75).
Inquisitor besucher (75).
*Ii±recalare viurstät (127. i. q. igni=
tabulum Gf.V
Inro-gare, -rare (17), irrogare {alph.
inr- 66 . sonst untersch. s. u.) (i. pro=
rogare) hd. v'-ziehen, -ziechen, -zycheu,
-czyhen, -zehen (5), -lengen(17). vorten
(23).
Insalubris vugesundiget (85).
*Insana bilisa (Sum. vi).
Insani-a, -es, -tas (i. vesania 5*»)
hd. nd. vnsin-nicheit, hd. -nekeit, -dekeit
(21), -heit (4). vnwyß- (68), dor- i blin=
INS
dig- (65), dol- ''110 &c.) -heit. doybung
(19). dauinge (11).
Insaniens SLliellisch, schallig, kricg=
hafft, zwitrachtig (74). schelhaftt (Fr. 2,
172).
Insanire hd. nd. vnsinnigen. vnsyn-
igen (151), -digen (21), -dich (13). vnsin=
nig toben (110), sin (17). hd. to-, tho-,
do-, dob- (10), da-, dav- (3) -ben. nd.
douen, dauen. toren (d). wöten ((5). wüten
(4). wieten (68). voaen (18). rasen (es,
110). raesen ( 132 ). raysen (133, 152).
rayssen (67).
*Insanitas v. Insania.
Insanitas vugesuntheit (5'', 6).
In-, i ve- (5^) -sanus hd. vnsynn-ig,
-elich (152), -lieh; vngesun-t, -d. ouge=
sont (11). hd. dobend-e (5), -ig. douen=
dich (23). doli (110 &c.).
*Insapire (c/. insoporaxe) nicht U3=
schleflen (76).
*Insata l mica crome t graue (77),
7nisbv. aus instita crome V
Insatiabilis vn- (19), on- (11) -sed elich.
vnersettigt (75).
Insatiabilitas vnsedelicheyd (19).
*Insat-iare t -urare vner- füllen i
-settigeu (75).
Insatietas vnersatung (75).
*Inscia i. ignorantia ( 68 , 76 ). vn=
wj'ßendeheyd (19). onwetenheit (ll).
Inscindere ufischnyden ( es ). ein-
schneiden (76).
*Inscisio v. Insitio.
*Inscis-or, -sor (8) wunden-arczit (9),
-arcz (8). wonden arcz l proffer (17).
*Ins-, in- (Gl. m.) -cisorium taliure,
telner (147).
Inscitia vn- (es), on- (132) -wissen=
heit.
Inscius vnv'-sun (17), -sunden (18),
hd. -sonnen, nd. -suuneu. v'sonnen {sie
21). hd. vnwiss-ent, -ender, -en, -ig (64).
vnkundend (110). sonder konst (132).
Inseriptio inscliribunge (8). bescri=
bunge (9).
Inscriptus vn- l iu-geschrieben |(17).
*Inscrobare v. Scrobare.
Inscrutabilis vuerforsch- (9), ouir=
fors- (8) -lieh.
Insculpere in- (8, 17), ein- (9) -gra=
ben.
*Insecare vnzerhauwen (75).
Inseel^ri (i. insequi 66 &c.) hd. nach-,
v'-, vnder- (17), nd. na-volgen, hd. -{\x\=
gen, nd. -stapjjen.
Insectatio nydisch hessig zufügung
(65).
Insecutio nach folgunge o. jaguuge
(8). uoch wolger { noch legmige (sie 9).
Insecutor eyn folger (9, 17). vor-f.
(8). jeger (8, 9).
*Insedere in setzen (7).
InseUare hd. satt-, sat-, sad-, sadd-
eln. in satteln (6). nd. sadelen.
*Insellatvira v. Stramentum.
Insensatus vnsyunick (19). onsinnich
( 11 ). vnentpfintlichter , dorechter &c.
mensch (65).
Insensibilis vnv'stendig (12). dummer
t dorechter mensch (es).
Insensibilitas vnlustigkeit (10, 12).
INS
Inseparabilis vndeilhaft (8). vn--
sclieydlicli i9).
Inseparabiliter vnzcrtren-lich, varr.
-tlich (es).
*In8equa keinmerin (17).
Insequi hd. nd. v'-, hd. er- (b^), uach-
volgen, hd. -fulgcn. hd. lagen.
*In8equiua kamcrisch (9).
*Insequus kemnierer (17).
*Inserare (V) vorwercn (11).
Inserere hd. in-, ein-schen , -sewen,
-Seen, -säen (i34), -senken (6), -pflantzen
(69, 134), -plantzen (5), -setzen l -impf=
len (65), -schriben (69). in-segcn (22),
-seyen (11, 23, es, 132), -paten (11). hd.
pflantzen (9, 74, 110), plantzen. pl. (^ ?)
sehen (8). ympffen (110). impten, peltzen
(74). proppen (100). pozzin (8*»). potten
(132). potcn l enten (99).
*Insercio (i. insicio 93) imbitvnga
(loi). pruewunge (100). zwiunge (93).
Inseri in gelossen werden (es).
Inseruire dynen (9). seer (110 &c.),
wol (8, 17), swin (17) dyenen.
*Inserula v. Interula.
*Insicinuin v. Procisinum.
*Insieiuin vach o. ein schoß als in
der scheuern ;74).
Insiciuna v. Isicium.
*Insico V. Insitio.
Insidere hd. in-, ein-, uflP- (8) -seczen ;
in-, ein- (i34), auf- (9), vff ein- (65)
-siezen, -seczen ( es var. ). nd. yn-setten
(22), -zitten (23).
Insid-iari, -iare, -eri lagen {S^, 99 &c.).
1. leggen (132). an- (23), wege- (5) -lagen,
läge (133), layge (19, IS2), logung (6)
legen, logen 0. liinder halden (8). liegen
(17). an-1. (67, 76). v'halden (9, 17). be-
ariegen (17) , -tragin (? 8). leugen (len=
gen?) i weynt seyu (9). ver-leucken {
-raden (18), -raiten (7). fynt sin i hassen
(17). stellen (22^, 74) als den mewßen
(74). hd. arghs-t, -tig (69, 110) macheu,
sein (110). heymlichen nyden (75). lustern
vff ein (88).
Insidiator spirre ( 99 ). heymlicher
nyder (75).
Insidie {i. laquei 62) hd. nd. lag-e,
-unge, -iuge. wege-lage (17), -logunge
(5b). laye(19). lagen (109, 132). l.-legginge
(109). logung (6). lugunge (9). leukeneß
(18). leginum (isi). weglagung l verra?
tenes (21). laigunge (ee, 152). wegelage-
rung i ueyt (X Infi-, invi-dia? 4).
heymlicher nyd (75). löge (62). urleig
(49). dryngynge t verradenisse (132^).
v'ratnuß o. trowung (68). betriegung
(110). v'rre-teniz (5), -tenisse (i32), -tnisse
(152), -tniß (7, 66), -dinis (17). viniclich
{st. viütlich?) hüte t warte (9). furbar^
tung (1). hd. arglist. stridt (10).
Insidiosus lagen- (5), läge- (22, 23,
132), laig- (66), layge- (152), laige- (isi),
logen- (17 &c.), lugen- (69, 70, 134) -hafftig,
-aftich (22). vol lagbynghe (132). bessig
(17). boßlistig (110).
Insignare (c/. Dz. wtb. 195) inczeygen
(5b).
Insigne zirheit (8, 9). Zierlichkeit &c.
(65).
Insignia zeichen der kunst ^^ld ere
{{) z. der wirdigkeit ( 75 ). sunderlich
wirdig z. (65).
IN8
Insignire, -ri (65 var.) (i. pingere 19)
edel machen (iio &c.). edeln (8, 9). adlen
(64). y^elen l mayln (19). malen (132^.
zeich-en (9), -in (8), -en, var. -nen (es).
bezaichen (1).
Insi-, insin-gnis hd. nd. edel. e. der
wirdigkeit halben (7.5). yiddel (19). gezi-
ert (8), -rt (9). chirlich (loo). tugent
scheyn-bar (4), -par (1). verlumder (2.5).
Insignitus ge-edilt (8, 9), -adelt l
-stirket (17), -ziert, -bildet, -zeichet,
var. -zeichnet adelich mit grosser wir=
digkeit (65).
*Insilencia {aus in silencio gebildet)
swygunge (19).
Insilire springen (9). hd. nd. in-, hd.
ein-, engein- (17), entgegen- (110), teghen-
(132), gegen- ( 9 ) -springen, in sprengen
(18).
*Insiniiliare v. Insimulare.
Insimul hd. mit eyn-, miten- (17),
widder eyn- (7), vnder ain- (76), nd. vnd
en- (23), vnt eyn- (22) -ander.
Insim - ulare , -ilare besagin (8, 9).
wroegen (i32). eins andern nit an nemen
(-\ilare 65).
Insimulatione ags. uuro-chtae (126);
-ctae (94).
*Insingnis v. Insignis.
Insinuare hd. offen-, iiffen-, nd. apen-
baren, hd. bissw. -boren, hd. muten (77);
ane-, an-m. an-muden (18), -moden (13,
23), -sinnen (22t>). on meden (21). ver-
künden (65), -kynden (64). v'konnigen
(17 sim.). tonen (99).
Insinuatio heimlich t verborgen
bedutung (65).
Insipare einbrocken (75).
Insipere virtollen (19). dwasen (11).
*Insipiditas vnschmackhafftig- ,
schmacklaßi-, var. schmagloßig-keit (65).
Insipidusvn-smecket(8),-geschmackt
(110), -vveyse t osmeckende (9). sonder
smaich (132).
Insipie-ns, -us (sie 76) hd. nd. vn-wis,
hd. -wiß, -weis, -weysse (i52), -wißend
(7), -sunnig (18).
Insipientia hd. nd. vnwisheyt sim.
*Insipirare v. Inspirare.
*Insirtim (c/. sirtis) ags. sandgewurp
(94a).
Insistere an-ligen, -hangen, geutzlich
{ dar vff geben (65).
*Insita geprost (st st. ft) bawm (9).
*Insitare Stengen (8, 9).
Insi-tio, -cio, -co (18), t incisio (64),
inscisio {übst. vb. ? i. insercio) hd. pflan=
zung; ein-, in-pfl. plantzunge (133). in-
plantzen l -proffen (5), -praffen (21),
-drapfeu (7). eyn pruffen (18). impf-ung
(Gi^, 110), -en (6). imtung (64=). eyn proff
riße (17). pozz- (8^, 132), pot- (99, 107),
in pot- (23), eyn pot- (22), ent- (132)
-inge. drenck- (8), krenck- (9) -unge.
Insitor empter, beltzer (112).
Insitum bäum gepfroft(8). gepflanczt
(9).
Insitus hd. ge-setzt (7), -pflantzet,
-sewet, -sät (134), -seet, -profft. nrf. ghe-
seghet (23), -seyet (22). inge-seyt i -po=
tet (132), hd. -saczt, -setzt (76), -set (5),
-profft (12), -plaiiczet, -pflanczet (76),
-ympfft (65).
*Insodabilis i. non cessans (76).
INS
Insola V. Insula.
Inso-, insu- {b^) -lens abwisig (17).
awis-e (21), -ick (öj, -ich (23). awysch
(5b). abitzig (1). vnge-schlacht (,75),
-zogen (17, 75). v'-laßen (17), -loßen (8),
-losen l cytel (9). stormig (12).
*Insolens v. Insons.
Insole-nter, -rter (65) dor- (17, 65),
vnwiß- (65) -lieh.
Inso-, insu- (5^) -lentia, -lertia (gi.
m.) ab- (17), a- (5, 23) -wise. awiß (21).
ab-vvyße (75), -weis (75'i). weiß {sie 1).
awyschekeit (5^). dor- (17), doer- (11),
vngeczogen- (8, 9), vngeschlacht- (75),
virlaßen- (8), v'losen- (9) -heit. houer=
die (11).
Insole-re, -scere i. solere, consuetu-
dinem frangere wider die gewonheit
leben o. thun vß vnvernunfft vnd vß
vbermut (75). niet plegen (132). hd. vn=
gezogen sin. daobin (19).
*Insoler- v. Insolen-ter, -tia.
Insolescere {cf. prcc; i. crescere 5)
begynnen quade gewonte tzo halden
(132). beg. boß gewonheit haben (110).
gewonen (8b). aweis (3), ab weyss (1)
treyben. abwyse triben (75). ab^ wise
driben (5''). a- (12), ae- (10) -wysen.
awisick {sie 13). douen t v'woden (99).
waschen (5).
Insolidum (*. nigrum 76 aus integ=
rum 3 &c., terminus iuris cf. Fr. 2, 147)
vnuerscheidcud (74). mit gesam-pter (9,
4, 74), -ter (49), -elter (3), sammen der
(10, 12), sam der (13) haut, hant gelo=
bet (10). mit gesametir {sie 8).
Insolitus hd. vn-, nd. in-gewonet
sim. vnge-wcnt (76), -woue (8^), -won
(68, 110), -wonlicla (65). onge-woen (i32),
-wanet (18).
*Insoltare v. Insviltare.
Insomnium misoghte slap (85).
*Insonipnis nicht hd. slaffende, schlaf=
fenden (21), sloffen (17), nd. slapende.
vnslayfflich (19). onslaplich(ll).slaf-loße,
Mrg. -loyß (13). slaplcs (8'').
Insonare luden (11, 19).
*Insonitus ge-luit (19), -luut (11).
Inso-ns, -lens (110, 132) hd. nicht
(5), vn-schuldig, -schultig (8^). nd. vn-
schuldich, onnosel (132).
Insontia onschuldicheyt (11).
Insopitus V. Insoporatus.
*Insoporare in den schlaff bringen
(iio), schlapff br. (68), slaeff brengen
(132).
*Insop-oratus , -itus {i. insompnis
q. V. 11, 23) hd. nicht, selten nit, noch
nicht (9) slaffende, slaffen (3), slaiffen
(18), schlaffende, sloffende (17), entslofr
fen (8, 9) oder daz eyner slumet (8).
rat {st. nit) vntslapet (8^). wachender
(6). in den slaiff (i32), in schlapff (68),
in den schlaff (110) gebracht, l negatiue
nit entschlaffen (110), niet ontslapen
(132). vn-schlafferig i -geschloffen (75).
*Ins- V. Inex-pectabilis.
Inspector schouwer i anseher (75).
*Inspeetrix schouwerin (75).
Insperato vngeferd (65).
*Inspexio (x = et) ainsehuuge (19).
*Inspicare {anders Gl. m.) straffen (9).
stroffin (8).
INS
301
Inspicere hd. an-, be- (76) -sehen.
Inspira-men, -tio iii-blosunge (8, 9),
-blasinge (23). eth- (99), ese-(i06)-minge.
Ins- (alph.. insi- 66 &c.), insi- (123)
-pirare hd. nd. in blasen, hd. in-, ein-
blaßen, -plasen, -blosen, -blaysen (133).
eyn wehen (9 Anh.). ethmen (99). manen
(8, 9). inspirauit ein wehet (9 Anh.).
Inspiratus in gewechet (9).
*Inspirium ynseunfftz, var. einseuftze
(64).
InstabilisÄd.vnste-t,-de,-tig.onstedich
(11). anstaende (132).
*Instagia verbenenkraut (74).
Installare hd. nd. in-stallen, hd.
-stellen, -stein (18), -viren (13).
Installatio stifft (75).
Instans hd. vn-stet,-stät(i34), -stede;
vnsted-elich, -ig (133, 152), ynstendig (67),
aenstaende(i32),anstend(iio),angend(68),
gegenwertig (6), korcz t nicht kurczer
(17) zit, czeit (152). vnendelick tijt (22).
vnendelick tijt (22). vndellick tijd (23).
vndeilsam snelkeit(17 sim.). vnd. l snelle=
heit (10 sim.). vnteilsam snelle (8). eyn
cleyne deyl der stunden ader eyn
a'genblig (5^). hd. augenblick.
Instantia hd. vnv'-troß (63), -drossen=:
heit, -drossen fliß (10, 12, 15); flisß (17),
vnstedekeit sim., steteheit (8). anastanti
(141). aenstaendicheit (132). anstendikeit
(iio).wider- (68), gegen- (65) -Wertigkeit.
Instar hd. glich-enes, -nis, gleychnus
sim. nd. ghelicnisse. hd. glich, geglichet
(8).
Instare hd. nd. in-, nd. an-, hd. ein-,
wider-stan sim. wirder- (wfder-, ahd.
wirdar) -stehen (4). ent- o. wyder-stane
(i52). en- t weder-stayne (133). ain stene
t dingen (19). in stcnen (21). ernstlichen
ansten zu vberkommen 0. zu haben (110).
ernstlich aentasten om tzo krigen off
tzo hebben (132). be- (68, 132), ver- (110)
-letzen, wecherlicli syn t hart anligen
&c. (65). an vechten (17). flißin (8, 9).
Instaurare hd. wider machen, bessirn
o. v'nuwen (9). v'newen (8). befestnen
(64). stören t stigten (99).
*Insterilis {i. fructuosus Gl. m.) vn=
fruchtbar (5b).
*Instica v. Instita.
Instigare {i. valde stigare; cf. in-
stinguere) hd. reyßcn t stocken, raytzen,
sto- t plo-cken (X ineippare), dringen,
raten, einplasen (74). rißen (18). wißen
(7). reycen (13). reytzcn, stupfen (65, 110),
t rysen(no). stechen (5). stoken (99).
stochirn (8, 9). in stecken (8b). entzünden
(65).anschunden (125). tzo stochen t aen-
vechten t -porten (132). anfechten (21 &c.).
sturn di zen t stoppfen (6). steyn (9).
zu scherin (5b). tuschern (1). anfueren
(2). zucken t in blaßen (17). tzoherden
(123, Ob.). prickeln {i. stimulare 3).
Instillare in-dreuffen (17), -drieffen
8b), -druupen (11), -tropffen (65), -flißin
8). eyn triffen (9). ynne druyffin dryefin
(19).
Instimulare in stechin(8).eyn preckeln
(9). pyngen (17 sim.).
Instinctus (^'. instigatio, perswasio
&c.) tzo stock- (132), anschund- (Fr. 2,
233c) -inge. zu neygung (uo). wirckung
(76). in-w. (7), -gebung t -fließung l
302
INS
-briugunp (es), -blfinuiig (f)*'). ein plasuiig
(1). in blalion {f) geroist (17). ein cinflos
(3). /((/. ml. luiturliclicit.
♦Instinga t-. Instita.
*Insting-ere i -xiere oiitstcchen (l)
tzo stoclu'iM 132). zumyguiifiliabcn (Uo).
♦Insti-nguere , -gare eingeben vnd
raten [Hi).
*Instinon ;^V </. isophagixs?) magen
bodeni (S).
*Instipare v. Insupare.
Instipare in dem libe vorharten (5).
*Instipulare bidden (17). bictin (8).
beten (\)).
Inst-irpatus/ -upatus i. pcrfo ratus
l sfiis [76). Cf. insubuJatvis i.perfora^
tUS (Br.).
Insti-ta, -ca (7ti), -tes pl. (91, 136),
-nga (S*>), ; -tura (75), -tuta (us) hd.
nd. kram, bant, dodcn-b. windcl (!), iio,
132) dayr man die kynder mit wynt
(132), da mau die k. mit windet (iio).
hd. wiekelscbnure .szVh.; w. da man dy
k. mit bint. snure (i)). seil (6). seel (8'^).
zel t elet (23). waglenband (25). toten-
(t."»), toden- (5), wygen- (8) -bant. doden
want (13). todin- (8), toten- (75) -gurtel.
bort biege, säum an kleideren, nl. zoom,
beert (116). hd. krame, krorne, krom;
krau- (93), kram-, rar. kroum- (64) -gaden.
laden der kramer (-tura 75). ags. suedi-
(i36), suech- (94) -las, cf. nl. swa-del t
-chtel (fascia (kü.).
Institor hd. nd. kre-, hd. kra-, kro-
mer. hocker (7). nd. hoker (11). keuflFer
(8''). kauffer (110). zusanmien-k. (68, sz'm.
132), oflP die koefimenschaff dyngen {vbj
132).
Institrix kremer- hd. -in, -sin (21),
nd. -sehe, kram- (76), huck- (7) -erin.
Instituere hd. nd. bestcd- , hd. be=
stet-igen. hd. setzen (6); in-, vf- (79) -s.
inseetten t bieden (llj. beschicken (iio,
132). hd. vestigen. besteten vff ^ vor ein-
ander (75).
*Instit-ura, -uta v. -a.
*Institus (i. q. pisa habent in se) wick
(76).
Institutio vff- (6.5), in-.setzunge (65,
110), -setzynglie (i32), -sitzung (es).
Institutus gesast (19).
Instruere hd. nd. anwisen i leren
sim. vnderwisen [S). hd. lernen (66 &c.).
*Instruine-ii, -ntum hd. ge-zauwe,
-zawe, -zau, -zug, -zeug, -rede (12), -reyt=
schaff [Id). nd. ge-towe , -touwe (99);
reischajj (11), tawe (22''). zeug i be-
raitschafft (74). gezaw o. schribunge (8).
bescribunge t geczewg (9). zeug (75,
134). z.-bricff (64, 75). offe-n (65), -nlsar
(4) br. effnernoderbriffe, geuestnotenotel
(74), hant-feste (3), -fest (4), -gezug(65).
werck-g. (65). w.- ^ riist-zeiig (Fris.).
*Instupatus v. Instirpatus.
*Instupefactlo vnerschreckung (7.')).
Insubidus i. setosus (Gl. m.), secu-
rus(Pap.). ein vnbesinnter stirnenstossel
(126).
Insub-ula (sg. 94», Ki., pl. Pap.),
flllum (Ki.), -Uli (Gf. 4, 257), -ulis (Sum.,
Gf.), -Ulus (147, Br., Gl. m.), -lum l -lus
(Gl. m.) (pic- Gf., tex- Sum. -toris) schai=
tinge (Snm., Gf. 6, 440. cf. scheidgarn
-orago). weppegerte (Gf. 4, 257). spoil,
INT
tot den webbc cynroley reytscap dair
de vadem in gheyt (i47). weudelbaum
eines webers (Ki.). ays. meodumu (94").
Insubulare schnoclipletzon (64).
Insudare hd. swy-, achwi-tzen. swey-
(Jen (7), -si zen(18),-ssen (132). schweissen
(iio). nd. sweten. an hangen (5).
Insuere ane naien (99).
*Insuere gewonnen (S*»).
In-suetus, -swetue, -sch-wetus (152)
hd.nd. vngewo-nt, -ute (133), -nd (7), -nc
(8''),-u(iio). vngwent((Jj. ongewoen(i32).
Insufficiens vngnung (19). ongc-
noech (\\).
*In sui pioso wituwerdan (141. zwi-
schen insuetum und insula).
Insula, insola wert (5, 11). hd.
werd (1, 7, 91), werde, wirt. wer-tcr(12),
-der (13, 23, 75). ein weder (3). were
17). eyn wer (G, 4) in aqua (6). gefloßen
laut (19). ein laudt (68). ein eylant (99,
132). hcllein (11). hd. insel. au (1, 8).
*Insula-nus v. -tus.
Insularii i. serui qui in insula reti=
nentur (76, Br.). nl. galeyboeuen (116).
*Insula-tus, -nus (110 &c.) i. insulis
habitans (76, 110 &c.) , nulli contiguus
(Gl. m.). zu einer insul gemacht (Ki.).
*Insulens &c. v. Insolens.
Insul-sus , -tus vnge- hd. -saltzen,
nd. -Saiten (11), -selten (23).
*Insulsus V. Insultus.
Insu-, inso- (ö*») -Itare hd. nd. stor-
mcn. be-st. (i32), -stirmen (110). hd.
stürmen, stürmen (6) ; an lautfen. springen
(4). an- (11), ain- (19) -spr. in zorn in-
spr. {b'o). in pose auff-spr. (1). mißbie=
den t spotten (17). hd. be- (10), v'-sp.
v'-wysen (68), -wissen (110, 132). streben
{i. stupere) ; trummein (75). sich vff-beymen
l -lenen gegen eim (65).
Insultatio an-lauf (9, 65), -lauffung,
-spriugung (65), -Sprung (8,9). strebunge
(75).
*Insultator streber (75).
Insul-tus, -sus (132) hd. nd. storm.
hd. Sturm, stürm- (9), ansturm- (110),
stör- (8; -unge. an-sprung (8, 9), -lauff
(65). vfflauff (68, 110). vplocff t anstor=
mynge (182).
*Insultus ptc. V. Insulsus.
Insum-ere, -mere (4) v'czercn (8).
vorlegen (^. sumptus pro alio expendere
3, 4).
Insumptus vnuerzert (65).
*Insu-, insti- (76) -pare i. inicere
(139), miseere (76, 129).
Insuper dar- hd. -uach, -nache (67,
152), -noch (69), -vber, -off (b^), nd.
-ouer. dor noch (7o). dairnae off bouen
heraff (132). b. al (99). hd. oben her-ab,
-abe (67, 133, 152). fort mce (19). vber
das (65).
Insuperabilis hd. nd. vnv'winlich.
hd. vn-herwindelich (8**), -oberwintlich
sim., -oberwuntliche (133).
Insurgere hd. wider-, wyeder-steen,
-stehen (4), -stan. weder -staen (132),
-stayne (i33). wedder stan (23). in zorn
wider- (1) , weyder- (ö*») -sten. an fech=
ten (17).
Insurreetio widerstand (110).
Intabere fulen (8, 76). faulen (9). |
INT
Intabulare scliriebin (19). schriuen
(11). hd. beschriben sim. stoßen (17).
Behossen (8, 9). echoten (8*'). scotten (99).
Int-abus, t -rabus (147) la guanzata
(Gl. m.). halssslach (i47).
Intact-a, -us vnbcrurt (8, 9, 65). vn=
geroryt (19). ongeniert (11).
Intaminatus hd. vn-, nd. on-bevle^
cket.
Intantum also viie (110), vele (19,
23, 132), velle (22}, hd. vil. allenhant i
aldewyle l vnderdes (22'')-
*Integ-amentum &c. v. -umentum.
Integer, intiger {b^) hd. nd. gantz.
nd. gans, heel, geheel. vff-, ge-reent &c.
(88).
Integralior gentz-licher, -er, gantzer
# volkum-ner, -nier t zwifaltiger (65fa?r.).
Integrare gantz machen (1,8, 9).
zamenen (11)..
Integre gentzlichen (110). alheel(i32).
Integrit-as, -udo gantz-y (110), -keit
(17). gcutzliehkeit (65). heelheit (11).
*Integu-, intego-, integi-, intega-
mentum hd. vnbedeckunge. nd. onbe=
deekinge. vnv'deck-licheit(l7, 23), -ecliet
(5), -et keyt (21), -tikeit (7), -et (8»^), -t
(6). vnvordacket (9). vnvbcrdecklich
(18). vnderdeckicheit (22). verholheit
(100).
*Intel- V. Inter-ciUum.
Intell- fast nur in Hss.
Intelleccio vornufft {b^).
Intellectualis v'sten-nig (21), -telich
(18), -tlicher (6), hd. -dig, nd. -dich. v'=
standig (1). vnv'standikeit (7).
Intellectus hd. nd. v'-nunfft, -nufft,
-stendenisse. hd. v'-nonfft, -nofft (21),
-stenteniß, -stendikeit. balderkennendsel=
kraft (93).
*Int. adeptus foUenkiunmen v'nunfft
(12).
Int. agens, aetluus (74) wurcklich
v'steutliclikeit (65). wurckend sinnen (63).
wurck- (74), wirck- (8, 9), würg- (15)
-ende v'nunfft.
Int. figuratus eingebildet vornunft(9).
Int. po-, i pa- (74) -ssibilis vnge=
bildet (63), eyn vngebilte ^ inugende
(15), eingepildete, wurckendc, mugliche,
vnbederbete (74) v'nunfft. yngebyldet
synne (12).
Int. potentialis vngcbiltevirnufft(8).
Int. practieus grifflich (17), be-gr.
0. wircklich (17) v'nunfft. zu- (9, 63),
be- (15) -griffende v'n. behendikeit (9,
63), ein bescheidenheit (15) der v'n. ver=
stentlichkeit die sich streckt zu dem
wirckenden leb( n &c. (65).
Int. speculati - uus , -onis ein wu-
(63), wu- (74) -rekende, luter &c. (65),
1. heymlich (8, 17), lauter hymelische
t musig gende 1. einliczig frewd vnwir=
kende (9), beschawende (74), ein erken=
neude (15) v'nunfft sim.
Intelligentia licht (64), lichte vnv'ges=
liehe vntregliche engelische (9), vnge=
vangene (9, 15), vnbetroglich (15), engeis
(12) v'nunft, o. bekennisse (9). v'sten-
tniß (8, 65), -dikeit (13), -tlichkeit (65).
Intelligere hd. nd. v'nemen. virstain
(19). v'-ßtenen (21), -ston (6, 76), -stan
(7), -staen (11).
INT
Intelligibilis virstendych (19). v'sten=
delich (11).
Intelligibilitas(Br.)v'stendenisse(ll).
*Inteineatiis vngeheilet (8^).
*Iiiteinerare &c. v. Inuiolare.
Intemerat-us, -a (8, 9) vnbe-vlecket
(11,68, 132), -maßet (no). vn vorvnreynt
(8,9). vervnraiiiigt (76). vngeletzter,
vnuermeligter (74).
Intemperantia vn- (iio), on- (132)
-messicheit.
Intemperatus vn- (19), on- (11) -ge=
tempert.
Intempe-ries, -sterles (19) hd. vnge-
tempert {8^), -widder (17, 152), -witer,
-witter, -weder (iss"), -suntheit, -stum=
keit (6), -stemikeit (7). on-weder f -ge-
sontheit (132). vn-wcder (22*>), -zuntheit
(23], -synnicheit i -tidich (22). hd. vn-
zidig, -zidekeit (18), -zucht (7). storm
(11, 19). vnmessig wetter (75). »
*Intenipesta (^'. conticinivun q. v.)
mitternaclit (8, 9).
Intempestas vn-zidigkeit (13), -czeyt=
liehe (9). vngestumkeit des gewitters (75).
*Intenipe-steries v. -ries.
*Intem.pest-iiius, i -us (76) vn-gestiem
(76), -ezeytig (4).
Intempest-iuus, -us, -uosus hd. vn-
zitig, -zeitig, -zidig, -zeytlicli, -zitlicli
gewidder (8). vntercitlich (-iuus 100).
nd. vntidich.
Intempestvun vn-zijt (5) , -tijd (23),
-zidig (18), -gezit (6).
Intempest-us v. -inus, -iuus.
*Intemptare (i. non temptare 76, vrsch.
von intentare) nicht virsuchin (8, 9).
*Inteniptatio ontidinge (11).
Int-, ine- (2, alph. 1) -endere hd.
nd. au-, aen- (132), ayn- (i33), ge- (68)
-deiicken. hd. an-dyncken ( 13 ) , -sehen,
mercken (19). marken (11). hd. mern (i.
augere 17 &c.), einmeren (1,2) ; mut (65),
willen , wiln haben , han. meinen (8^).
waßen (t) späu (17). haben gespant
intenderunt arcum (65).
*Intendi\im eyn wille (7),
♦Intenerarium {st. itinerarium) weg
spise (8).
*Intenetangus v. Intercutaneus.
*Intensibilis deencklich (11).
*Inten-sio v. -tio.
Intensiue kreftiglieh (9). mer kr. t
maniger t manigvaltiglich (9 Anh.). kref=
liehen (13). ein krefftlich (g3).
Intensus zu-nemig (1), -nemunge
(ö''). kreftich (13). gespannen (125).
Intentare (^. intendere l viriliter mü
nari 66 &c. ) drauwen (17 &c. ). drewen
(9). driben (10). dreyben (12). driftich,
Mrg. drehen t dreflfehgen (13). andencken
(68). sieh entgegen stellen (110). tegen
halden (132).
Intent-io, -um hd. meyn-, meun- (13)
-unge. intentio wan- (2"2), men- (23),
mark- (11) -inghe. hd. an-, nd. aen-
dacht. aindaythe (19). inten-tio, var.
-sio voeis erhebung der stym, gy , varr.
gry-Uung ( 65 ). intentum man- (22),
men- (23) -inghe.
Intentus s. mainung ( 1 ).
Intentus ptc. gespannt, -raert, -dacht
(17). krefftig (10 &c.).
INT
Inter zuscheu (5). ent-z. (19). zussen
(7). der zwischen (75). czwoßen (21).
vnder (7, 99). manck (22^). mang (125).
twisschen (22). en-tw. (23). tusschen (11).
intosgen (99).
*Interanien (st intraneum) ags. i-
(136), in- (94) -nifli.
*Inter-bellare v. -pellare.
*Inter-calatini v. -polatim.
Intercap-edo, -ido (Gf.), -ito (i36j
griflFuiige (19). vnbe-gr. (5). vnder- ha.
-gr., -griflfcn (9, 21), -grieffen (8b), -greififen
(.4), -schoß (o. greyffunge I5i, 152), nd.
-gripinge. be-gr. i onderschot (11). eyn
begriff tusschen (132;, b. zwischen (68^,
begriffung zw. (110) zweien dingen, wit
zwischen dem cnd o. steet, var. stett
(locorum 75). ain luck ii. spacium inter
duos parietes (76). untarfrist (Gf. 2, 838).
ags. frist- (fyrst- Bosw.) -raearc (94) ; frit
maerc (i36).
*Intercapere ouder gripen (11).
*Intercap-ido, -ito v. -edo.
Intercederevntergehören(l).czwisen
komen (13). dar zwuschen kummen &c.
(65). entgegen ^een (iio). tegen gayn
(132). hd. nd. bidden. hd. bitten, vor-
(8), für- (110) -b. v'bieden (8^). beten (9).
bedden (21). beyden (d*», 18). beden (5,
14). pitten williglichen vor einen andern
(75). ver-sunen (12), -syenen (10). teylen
(7. cf. intercidere).
Intereeptio vndernemunge (8).
Interceptor hd. vndernemer. vor-
kommer, var. -kömer (64). mittler im
scheiden (75).
*Interceptrale eyn vnder schoyße
(19. cf. intercapedo). onderscheit (il).
Interceptum ags. are- (136), arae-
(94) -psit; i. est repsit uaes (i36), raepsid
uuaes (94).
Intercessio bede (17, 23). beede (19).
bedde (21). bet (76). gebet (8, 65). hd.
bed- (5), beyd- (18), bitt-, sun- (9), son-
(8) -unge. sunc {l) erwerbunge der gna=
den (9 Anh.).
Intercessor bidder t soner (8). suner
(9). pitter (75).
*Inter-cidere v. -dicere.
Intercidere tusschen beyden (i32),
zwyschcn b. (68), ent-zw. (iio) vallen.
Intercidere eynzwey- (8), entzwey-
(9), onder- (132) -snyden. vnaer -schnyden
(110), -brechen (65). deyln (21). teilen
mit der schniduug (75).
Inter-, Intel- (93) -eilium vndru
prau (2). vnder- (93), vnter- t zwischen-
(74) -bravv. zussen den brahen (8). czwy=
sehen den wint proen (9). ags. betweoh
bruwum (94»). cilre (Sum.).
Intercipere {in 76 unter seh. von -pire
i. includere) hd. nd. vnder-nemen, -gryffen
(19). vnwordes grifen (14).
Intercipu-t, -d (5^) mittel an dem
houpt, vlg. Scheitel (75). das m. des houptes
(67), heuptes (i33\ heupts (151), hauptz
(69, 70), haubtß (66, i5i). m. vff dem
haupt (110). daz m. deyl (7, 21) des heubts
(7). das m. teil des hauptes (68). m.-heubt
(18), -haubt (1), -heupt deyl (5), -heit
(t) w'be (17). mythel hobit (5b). dz mitel
am haubt (i34). middel opt hoefft (132).
m.-houet (23).
INT
303
Inter-cise, -scise {alph. -eise), -cisse
(76), -sice (110) vnder-snidig (5), -sniddich
(21j, -snedich (23), -scheMig (17), hd.
-scheidelich, -scheidlich, -schaidenlich
(76). vn-scheidelich(67,i33,i52),-schentlich
{sie 7).
Inter-eisus, -seisus (10, 12) vnder-
broehen (65) , -numeu (12), -nomen (10),
-schnitten (68, 110). ondersneden (132).
*Interclicus abe wisch (8. cf. inter=
lictus).
Intercludere in sließen (17). vnder-
(8), be- (9) -slissen. ver-, zu-, von im
vß-schlie.ssen, verschlahen (es).
*Interc- v. Interp-olare, -olatim.
Intercolum-nivim (75, Ki.), -pnium,
-pnum (76) zwyschen den pheylern (9).
wijt zw. zweien sulen (75)-
Interconscriptus , -um vmb- (19),
onbe- (11) -vangen.
*Intereoreum {cf. inter-eutus, -eu=
dium, -cutium) ein qwerder in calceo (3).
*Inter-cueida v. -necida.
'hinter eu-daneus v. -taneus.
*Intereudium [i. coreum dv/rum quod
sutor interponit in consueione caleiorum)
eyn korder (4, 74). koder, vlg. sta-, varr.
fla-sir {i. liripipium q. v., pietacium 75).
*Inter-culus v. -ula.
Intercus [sbst. adj. i. intrinsecus quasi
inter cutem 110 &c.) hd. eyn suchte sim.,
such (5^), Seuche (4), kranckheyt (iio),
wetage (75), siechtag (76) zwische-n, -nt
(6), zu-, zi-ssen fei, varr. liut, haut, vnd
neysch mn. eyn krenckde tuschen vel
vnd vleysch (132). en suke twisschen vel
vnd vlesch (23). hd. waßersuch-t, t -tig
(88). waterzuchtich (11). iucket {i. tlVl-
mida); der iuck o. iuckiger (74). nd.
artyk eft vlersyn, hd. dz ferch i. para=
lysis cfcc. inter carnem et eutem (109).
*Intercu-sium v. -tium.
*Intercu-taneus, -daneus ( 1 48), -tinus
(75) , intenetangus (7. cf. hesperean=
ceus?) (i. q. semiuiuens 75, intercus,
inter carnem et cutem 66 &c. ; patiens
morbum &c. no &c.) i. hydrop-s t -icus
(i48). hd. zwischen, zwissen(i52), zusczen
(21) t'el, hut (6) vndfleysch sim. zwuschen
der hude vnd dem fleisch (7). tusschen
vel vnd vlesch (22). twy sehen velle vnde
vlesche (23). halb tod (75).
*Intercutarius eyner der dye sucht
;intercus) hat (18).
*Intereut-inus v. -aneus.
Intercu-tium, -sium (11), -tum
(-dium q. v.) quer-der (8, 9, bm.), -tele
(8b), -del (11, 19).
*Intercutus querdel (23, 109). strick
(6)-
Inter - dicere , -cidere (1) vnder-,
wyeder- (5b) hd. -sagen, nd. -seghen
(22), -zeyghen (23). v'- (19 &c.), ge- (11),
weder- (132) -bieden. v'- i wider-bieten
(110). hd. nd. godes, hd. godis, gottis,
gottes dinck, hd. ding, dinst, dienst
hd. v'-sagen, -bieden, -beten sim., nd.
vor- beyden, -beden. getz dienst v'pieten
(1). vndersagen gotis werk (4). gottes
dienst verkinden (68). gantz {sie) ding
v'bieten (7). int. aqua et igni wasser
vnd wede vorbiteu (125).
*Inter-dicium v. -stitium.
Interdictum hd. v'pietung (1), v'bie=
tung, v'b. göttlicher ding (6); v'-bye=
304
INT
«liui^'t". -byetc (5). vor-l)0(iinj,'e (2;J),
-l)vii(hni{,' ^f)''). gebot (11). gcboyd (12).
iiiJl.l.Tlcgungf godis dinst (17^. siugoiis
vorshicliiiiig (,2. (/. sm. 3, 442). hd. baiuic.
intoniirkt (iio &c.).
♦Interdu-ctim, -atim (Kl.) (i. interiin)
ttlsliiiig. (lii'woyl (74).
Interdum hd. nd. viulor - stunden.
-stondiMi (21), /id. -wilen. zu zytcn (75).
otwan (7).
*Interea (X inantea) furbaü (es).
Inter-ea, -ia, -im hd. nd. vndex'-dcs,
hd. -di'z, -doli, -(i (77). hd. dar-, da-
zwisclion; dar-zwissou (iss), -zuschin
(5*»), -7Aissen. dar- (17), her- (19) -zusehen.
dar- (i32), hier- (11) -tusschen. daron=
twisschen (22. 23). der weil (7.5). dye-
(17), aldi- (!)9). de- (13) -wilo. sent t vffte
bynnon der czijt (19). sieder (11). allen^
hand / nUhnule (77).
Interegernius v. Intrigo.
*Interemere hd. doden (Mss. mog.).
*Interemptiuus totlicii (19). getet (76).
Interemptor hd. nd. doder. hd. doyder
(133, 152); to- (9), tot- (i5i), tot-, tod-,
do-, do- (6, 67). doit- (7), tet- (76) -ter.
vnder-kauffer (10), -keuffer (12).
Interemptus hd. nd. ge-dodet, -doyt
(5, 132), hd. -totit (9), -tottet, -todet(7),
-todt (i34\ -tottet (i5i).
Interere (/. intrieare 75) hd. in-,
vnder- (6) -riben. cin-r. (7ö), -reiben (1,
4), -schmoldern (c/. sipare) i -brocken
(75). yn-br. (9). -pflocken (125). zu
brochkin (8). in-wriuen (23, i32), -trucken
(110). ^
Interesse (-ee, -sum) hd. zwischen
sim., vnder, mit (110), gegenwertig (65),
nd. twischen. onder tusschen (132) sin.
thussin wesen {8^). an hören (1). scha^
den (17).
Interest mit syn (68). mit- i teil mit-
haben (iio). yt tzobehoeret oflf yt schelt
(132).
♦Inter-fallumff. -uallum.
Interfectus herslagen (IG).
Interficere hd. nd. doden. hd. toten,
toden, doteu, totten, totten (i5i), todten
fi34) , tetten (76). dotne (67), doyden
(152). vordotin o. dot slan (8). dot sla^
gen (17). her- (17), er- (6) -stechen.
*Interfiei-da, -a, -um v. Interneci-
da, -um.
Inter-finium, -funium(i4-), -sinium
(8, 75), -simum t -sinum (75), -nimura
(17) nasacrustula (i3o). naßkrostel (74).
nas-cröstel (93), -cruppel i underdautt
(2. cf. Sm. 1, 461). die cnispel (64). or-,
ar-, nasen-cr, i knorpel (75). bandt der
nasslucher, nl. middenschott van de
nuesgaten (iie). das mittel (9, 17, 64),
mitten (8) in der nasen. der n. gater
dat myddelste onderslach (147).
*Inter-fitiuin v. -stitium.
*Interfligere drauwen (17). twingen
(8, 9).
Interfluere (an zwei Stellen aufge=
führt) hd.nd. in- (23, 132), vnder-vliessen
sim., -vleten. intosgen flujen (99).
*Inter-funium v. -finium.
*Interfusum (instr. leprosorum; cf.
fusum) clipspandere (los).
Intergeries &c. v. Intrigo.
*Interia {i. intestina Gl. m.) v. Interea.
INT
Interiacore vnderwcrffen (8'').
*Interiare (.'•■f. iterare) v'anderweyten
(8).
*Intericere entczuschen werflin (19).
tuf-scheii warjx'ii (11).
*Intericere .sterben i worgen ( aun
vorgen interire; 18).
*Interieia v. Ictericia.
Interiectio hd. in wcrtfungc ;vnder-w.,
-worfl'ung (17), -wurö' (68, 76), nd. -wer-
pingc. ingeworfFfii wort (65). interiec=
tiones sunt wapen mortio te iodute;
kus kis pullos (mouetiti), has har liar
equos{ioi>). Cf. f.huri; zwuder zwustaher
verba quibus anriye compellunt ducunt=
que ad trahendum ad sinistrum manum
(75. i. q schwude, Schwede Fr. &c.).
*Inter-igo v. -trigo.
Inter-im v. -ea.
Interimere hd. nd. doden sim. hd.
v'derbeu. nd. vordavuen. dylgen (13).
decken (7).
Interior inwendiger (76).
Interire v'gen i v'gan (5). hd. nd.
v'gan. hd. v-gen .sim., -gane (13); ver=
gayne (152), vorgain (19), vndergen
sim., virderbin (8), v'triben (9), sterben,
st. gan (7). nd. steruen.
Inter-itio, gew. -icio, l -necio, -netio
der todt (110), dot (68), doet (132). hd.
tot- (8, 9), dod- (81»), sterb-, sterff- (5)
-unge. streyt do nyemant lebendig be=
leybt (9. cf. internecium).
Inter-itus, i -icies, -ities, -nicies
hd. nd. dot. hd. doyd, doyt. doyt v'gen
(7). hd. nd. v'gcnc-, nd. v'gen-, zergeng-
(76) -lieh, vergeung (1). hd. vndergang
sim. v'derb-(9),v'derp- (8), dodes v'dirpe-
(17) -niß.
Interius lid. in-, inne-wendig ; in-
wennig (5), -windig (21), -wynich (13);
inden wenig (18); ynnwyndick (19). mrf.
inwcndich. van binnen (11). i. venire
innbaß kummen (125).
*Interletus i. deletus (76;.
*Interlictus [st. -litus cf. -clieus)
abe wiscliet (9).
*Interlimium, ( st. -lunium ) vnter=
mane (Sum.).
Interlin-earis , varr. -iaris, -ealis
glosa ein vßleguug die da erfult die
wort des texts , ein erfullung der wort
(65).
Interloqui besprechen (9).
Interluctari menlich (8), menschlich
(9) rangen.
*Interluere {i. interlabi 76, Pap.) val=
lin (8, 9). glyten (9).
*Intermaturare i. interficere (76).
^Intermediäre mittelen (ö^»).
*Interraediator v. Mango.
*Intermedie vnder- hd. mittel-, mit=
teln (7i, nd. -middel (23), -middelich
(22), -scheidelich (6). mittelich (5^). in
mittel (110). onder dat middel (132).
Intermedium vndei'- (21), zwischent-
(6), zwischen- (75), entzuschen- (5), zus.;
sen- (7, 18) -mittel, -mitten (7). twisschen
middel (23).
Intermedius vnder - mittler ( 75 ),
-mittel (Ij, -middel (23), -scheydne (70),
hd. -scheiden, -seh. zwischen beiden (iio,
sim. 132), -scheid zw b. (68), -scheidig,
-scheider (7, 76). vnterschyden (66). ein
mittler (no).
INT
Interminabilis hd. nd. sunder (18),
sonder (18)^ an (8'', 75), on (6) ende,
eyn cnd \xic 18). lid. vnendelich sim.
Interminusun (4), öonder (132) ende.
an zal (75).
Intermissio acker-reihin {64P), -ug
(G4l>).
Intermittere entzuschen scndin (19).
vnder-wynnen (22'>), -winden (110 &c.),
-wegen loßin (8 sim.). an nemen (22*»).
af hu'ssen (132).
*Inter-modia, -mordia v. -nodium.
*Internasum ays. neb (94").
Internecare toten (9). dodin (8).
Interne-, interfi- (74, 76). intercu-
(8) -cida, t -cia (74) todter der einen
menschen mit falscher zcugniß todt o.
vom leben zum tode bringt (74). der
eynen dodet mit gezuge daz falsche ist
(8). der eyn tötet mit valschenczewgen
(9).
*Inter-neeium, -necio (75),-itio(5.i;.),
-ficium (75, 76), -ficies t -ficio y. onis
(76), -nieium t -nicidium (Br.) stritdo
nymant ynne leben blibt (8), mit dem
1. darvon kompt (75).
*Inter-netio v. -itio.
*Inter- (X per-) -nicies vor dirpe=
niß (b^^).
Internicio ster- (23), stru-(22)-uinge.
Inter-nicium &c. v. -necium.
*Inter-nimum v. -finium.
*Internix (vermis cf. hytter) horwurm
(^76). en dou worm (23).
Inter - nodium , -modia {pl. i36),
-mordia ( v. acrocheria ) vntevknebel
(74). vd'ern {st. vnderu-) kueuffeln (8).
kuauff (5). knöpf (76). knopflin (7). kney=
fei (21). knobel (5). knoplel (1). knoffcl
(4). knoppel (2). eyn knepclu (18). kno=
cliil (9). knygel (13). knichel (77). knouel
(22, 23). cnokel (22i>, 132). eyn knauff
loch (17). knye- (13, 110, i32), kmi- (68)
-schybe, -schyeff (132). rugge knaeck
(11). ruckbein (19). been ( 132). pedich
(13 Mrg.).
Internuncius vnder- (19), tusschen-
(132) -bode. onderbade (11). mitte- 110),
zwischen- (68) -bot.
Internus yn-wendig t -lendig (8),
-wcndicklich (9). der (verb.in dey)byn=
den yst (13).
*Inter-palatim v. -polatim.
*Inter-pallum v. -uallnm.
*Interpassabulum ( cf. intersabati
X passus) dusent schrete (8).
Inter -pellare, -pellari (94, 136),
-bellare (133), -pellere (1, 18) hd. na.
vnder-komen, hd. -kummen (18 &c.), -k.
mit gebet (75), -heyschin (5^), -hayssen
(1), -nemen (5, 4). vndeneymen (3). bie=
tin (8). beten (9). bitten (65). hd. v'bie^
den, fragen, an- (110, 132), ent- (68;
-sprechen, erscregken (13) ags. refsa
(i36), raefsed (94).
Interpellatim entzeln (5^).
*Interpell-ere v. -are.
*Interpidus v. Intrepidus.
Inter-pola (9, 76, Br.), -polla (3)j
-pula (4) {i. vestis renouata 76 sim.) ein
vmbgekart cleyt (3, 4). gewalkt gewant
(9).
Inter-polare.-pollare, (-pellare q.v.),
-colare (7. x -culare i. -ponere 110,
INT
132 St. -calare) hd. nd. vnder-nemen,
-nemig (7), -komen (7), -lassen (75), lo=
seil (19 &c.), -latcn(ll). v'anderen(iio&c.).
vphauwen (i33). beduyster (13). walken
(9). trageliche (-re st. -te 8b).
Interpolate tregelich (8).
Inter-polatim, -colatim (7), -pala.:
tim (68), t -calatim t -scalatim (147)
hd. nd. vndcr-vellig, hd. -feldig, -wendig
(7), -wilen. allen-telen, -tzeu, alleynckede
(147).
Interpolator {i. mango) stumpfler,
hosenflicker,|kleiderbutzer, nl. brodder
&c. (116).
Interpol-atus , -atum (9.")), -us (9),
incolatum (7) vnder-nummen(65), -iiom=
men t -gefudt ((7), -lossen (9), -losen (8),
-slagin (95), -schlagen (7). vornewet
-atus, -us; gewalket -atus (9).
*Interponare {st. intonare) luden (7).
Interponere vnder seczen (19). in
setten (11). dar zwüsehen werffen (6.5).
Inter-positio v. -stitium.
Interpres hd.nd. beduder. /tcZ.be-duter,
-deuter ; duter t czeyger (7) ; vß-, auß-
leger; fursprech (65); tul- (75), toi- (9,
4), dol- (8) -mecz; dolmetsch, -metsche
(10), -mescz (13), -meczer (21). dolmets
(12). doli mentß (sie 7). eyn dale
metsche (17). tolmeschtz (6). nd. tolleek
(22b), toick, t de alle sprake kau (22).
Interpretari hd. nd. beduden. hd.
be-tuten, -duten, -dewtcn; bcjyjeu (13);
vß legen (13, 65, 75) die spräche (75).
liÄ^schin ^8). thoveren l malen (22^).
tulmetschen (1, 75). dolmethen (5^).
Interpretatio hd. vßlegunge sim.
Interpretatiuus hd. vz legelich .nm.
Interpretator eyn sprach kunder (.5'').
*Interp-ula v. -ola.
Interradere vnderscheren (i).
Interrasil-is, -ilis, t interreasilis (74)
hd. nd. vnder- schoren, hd. -scheren,
-geschoren (6), -geschorren (21), -tosch
beschereg (99), -graben (12), -gcdcn
(lU), -figelote (^■. interlimatus 120 ), -filiter
(121). poliertz holtz (74).
*Interreri vnerschrecken (75).
Interritus vnvirveret (19). onverveert
(11).
Interrogare hd. nd. fragen, hd. cr-
fr. (75), fregeii (9), frogeu.
Interrogatio frag-e (19), -unge(8b).
Interrogatiuus fragclich (19).
Interrumpere zu- (8, 17), zwey-, varr.
entzwey-, entzweyg- (65) -brechen, vnder-
br., -kummen, -reden (65), -schoren (99).
*Intersabatii;.Iter.Interpassabulum.
Interscalar-is t -e (19, 64, 74), inter-
scalere (74), -stör (7) (c/. sealare) vnder-
gegradet (7, 8, 23), hd. -gegrabet (21),
-gegraben, -graben (i33), -gestiegen (17),
-satzet (10), -seczt, -setzig, -gescheyden
(18), -leytert (9), leyter (8), -geredter l
-getreptcr (74), nd. -ghetreppet. steych
49). eyn sproyß {scale 19).laytersprussel
74). leytersta-ffel, var. -pfel (64).
*Inter-scalatim v. -polatim.
Intersca-pulum,-pula,-phium vnder
(8), zwuschent(6), zwyschen (9), tusschen
(132) den (die 132) schuldern sm.zwischen
der schultern die wyte (75).
*Interscis- v. Intercis-e, -us.
*Intersias v. Incerpias.
IhEFENBACH GLOSSARIUM,
INT
*Inter-sice v. -eise.
Intersign-um, -iura (1, 110) fach t
vnderfag (12). vnter- (74), vor- (3, 5, 18,
22, 23), wor- (76), wort- (1, 69, 110), wart-
(21), war- (5b, 17, 22, 4, 74), wäre- (10),
ver- (7) -czeygen (3, 5b, 21), -zechen (18),
-czeychen, -cz. der warheit (4), 7«rf.-teken.
*Intersi-mum,-niuin,-num. v. Inter=
finium.
Inter-stitium, -fitium (7), -dicium
(18), t -positio (75) ((/. absconsorium)
hd. nd. vnder-, wite v.- (75) -scheyt, na.
-sehet, Äfi. -scheyd, -schayde (74), -schey=
düng (13), -stick (18). zwischen zweigen
dingen (75). vach (77). ercker (74).
*Inters-tor v. -calaris.
Inter-trigo, -igo (132) (?'. bubo,
paratrimma) der bickars (132). nl.
blickaers (ii6). daß traten (125 Mrg.). der
fratt (Heil.), fratt-reibung (Ki^.). ars- (111,
Uü,Hen.), reit-(Kia.) -wolff. ein abgenifter
bletz von der haut (Fris.).
Inter-uallum, -fallum, -pallum (18)
vnder-loß der zyt (75), hd. -lazz, -laß,
-las, -layß (133), -lasse, -lassung (110),
-lo(J (6), -loiß (7), -loyz (5), -scheyt (19),
-sacz (3), -valle (10), nd. -lat, -los (23).
mitten-zit l -stunde (8). tuschen tzijden
(132). die woche dy man hat zuchen
wiliennachten vnd faßennacht(17). vastel--
auent (22). nHwinter( 109). mittel t merunge
(19). midder t marringe (11). ain tili
(^. - - vnde hec interua die. cathenaeio
palorum 76. c/. Sm. 1, 442).
Interuenire Itd. nd. vnder-komen l
.ibiddcn, Jid. -bitten hd. fur-b., -biten
(134). byeden (.5, 133, i52). v'b. (17). bieten
(7). byten (9).pitten (66). hd. vber-, zussen-
(12) -kummen, -komen. fur-k. mit gebet
(75). ouor-k. (i32). vnder laißen (18).
Interuenium ein keil berges (Agr.).
Interuentio bede (11).
Interuentor bitter (8). beter (9).
*Interuentrix biitryn (8). beterynne
(9).
Interuentus gebeden (8b).
Inter-ula (-/. camisea 76 &c.), -eulus
(?'. inferior camisea 76), ine- (9), t ins-
(74, 76) -erula hd. hemede (120), hemde;
vndcr-h. (68, 74, 75), -pfaiten (i. placent-
rum t -um 75), -klayde (74), -rock (110,
132). binde (8).
Intestabilis vngeczug- (8), vngezeug-
(75), vnbeczewgc- (9) -lieh.
Int-estatus, -restatus (8b), -estator
dot an sele gerede (8, 17). tot oder(s2c)
sei gerete (9). on (68, 110), sonder (132)
testamcnt. sunder gut (8b, 99). on- (11),
vn- (19) -bescheyden, l arm (11), arme
(19). an ein geschefft, vlg. seelgeret, ge=
stürben (75).
Intestinum, pl. -na, incesma (v.
exenterare) hd. nd. in-, ynne- (19) -ge-
weyde. inge-weit (21, i5i), -wied (6),
-wede t caldunen [pl. 125). ingwaid t
geterm (93). vnderwerd (18). d&vn, pl.
derme (95). derme (13). ingislahti {pl. 104).
lummelen (22b. ^. q_ lummelse Br. wtb.
2, 9H ; lummel abdomen 147 ). krieg
geyn den eidern (8). bellum die. i. qtiod
est inter testas i. muros ciuitatis (Br.).
Intex-ere, -o t -to (76) wircken (3).
in-w. (8'>'b, 17j, -weben (9), -tragen (17),
-binden (76). sailen (76). j
INT
305
Intyba &e. v. Intuba.
*Intiger v. Integer.
Intima inspiratio inwendige manuug
(9), in-m. (8).
Intimare hd-. nd. kundigen, hd. v'-k.,
-kondigcn; künden (4); v'-k., -künden
(6). konnigen (21). kunt doyn (.5b), thun
(1). gebyeden (11, 19). erbyndeu (8b).
vffen- (7), offen- (76) -barn.
Intimas spelgeuoyt (19). spuelgenoet
(11). speelgenoeß (i32). heymelich raetz-
man (132 sim.).
Intimatio v'kuudiguug (17).
Intime ynniclich (17 sim.). inwendig
(68 &c.).
*Intiini-ditas, var. -tas innerlichkeit
(65).
Intimus hd. in-weiidig , -wenig (5),
-wynuig (21). inweendelich (11). ynne
wendelich (19). innerig (110). ynnick (5b).
ind-, var. inn-erlicher (65). der indcrst
(17). alder-inders, Mrg. -inwendigest (13).
die bynnenste (132). en binnen (23).
Int- (8b), ine-inetus ingeru-ret (8b),
-ert (11).
*Intinearium {st. itinerarium) tag=
spys (76).
Intingere in-duken ( 17 ) , -dünken
(65, HO), -tunckin (8, 9), -doepen (132),
-ruren (8b), -weychen (9), -steken {1V\.
ynne dasten (19). bespre-wen, -ntzen (65).
*In-, inat-tingibilis vn-gegriffeu (8b),
-berurlich t -begreyflich (9).
*Inti'nus {st. Intimus) di bunen (bu'ne
z= nd. binnen; 8b).
Intitulare schryebin (19). in-scliriben
(110), -schrijuen (i32).
Into-, intol-lerabilis hd. nd. vnlyde-,
hd. vnleyde-, vnleyd-. vnlyden- 1 vntregen-
(76), vntreg- (65) -lieh. hd. vnlydsam.
Intolerabilitas vngedultigkeit (75).
Intonare don-nern (5), -ern (17, 23),
-ren (22). tonnern, boldern &c. (65). tonen
(6). thunnen (99). denen (76). hd. luden,
lauten, intonieren, anheben, vpheucn
(i32). singen (8, 9). in schein (17). er-
schellen t -hellen {i. resonare 75). dohen
(8b).
*Intonitus lued (19). luut (11).
*Intorsio (-tio Ki.) crinium ingefloeh=
ten lock mit hanif, var. liauff, vel aliis{6ä),
Into-, indo-xicare, -xitare hd. v'ge-
ben; v'g. mit gifft, v'gifft. nd. v'gheuen;
v'gh. mit venyn (i32), dar eyn van ster=
uet (22). hd. v'gifft-en, -igen (76).
*Intoxicatio vor-giftnisse (9), -griffniß
{sie 8). v'giffenisse (11).
*Into-, indo- (133 &c.) -xieator, -xia=
tor (133) ein v'geber (110 &c.) mit gifft
(iio). v'geuer (132).
Intoxicatus v'-gifftet (110), -geben
(68), -gheuen (132).
Intra in-wcndig (7), ^enig (5), -wyn=
nig (21). ynne wendick (19). binnen (23).
van b. (11). b. in (125). bennen {99). dar=
zusehen; imper. gang cnen (17).
*Intrabus v. Intabus.
*Intraetus (?) vngezort (8b. st. intactus
vngerort? intritus?).
Intractabilis vnliaudeliche (19). on-
lidelich (11). antiger (74).
*Intragium eiidaytung (74).
Intraneus hd. nd. in-, ine- (17), eyn-
(21, 134) -lender. in-wendig (7), -wenicli
39
300
INT
(^f)'"!, -ni'wi'iunf^cr (()). »'yn <li«' hyinicn
>;t'l>(>n'ii is (i:!2). )i(l. oyii lioyin-.suclur
(13»), -scher, -isi-licr, -cscliiT (.lüa).
'Introiige {st. interanea) iiulinta { ?
uf. 1, «n»).
Intrare, introire hd. nd. in-, {bes.
-irei darin giiii .sv'//«.
*Intratare r. Intricare,
Intremiscere l)fl)in (1!)V l)eneu(ll).
Intre-, inter-(.S'')-pidvis vuvcrvcri'ck
(lJ)t. onv'veert (11V kunc (^S''). vncr
schrockon (i>r)).
*Intrestatus v. Intestatus.
Intricare, intratare (7) (/. interere
q. V.) IkL nd. Heclitcn / iiiiulcrii. hd. in-,
oyii-, vndcr-H. velcliten {'l'M. hd. wcrrcn
(uoV, v'-w., -weren (19). in windon (11).
*Intricatio vorweringhe (19).
Intricatus vorvaron (23). (>rforst (G).
*Intrigo (70). intei- - egermus (129),
-geries t -gerinus paries (Gl. m.) est
paries que inter duas domus in- (76),
inter- (129) -seritur sim.
Intrimentum v. Intritum.
Intrin-secus, -sicus, introrsu-m, -s
hd. in-, ein- (4) -wrndig; inweuig sim.
nd. inwendicli. introrsus binnen (99).
en- (23), von cn- (19) -b.
Intri-tus, -ta (ne), -tum t -mentum
t protrimentum (12.5) yuge-broch (H),
-brocket t -rerct (9), -pHockt (120). ein
gcbro-okcte, -semhte speiss (iie).
Intro innen (110). dar-vrab (7), hd.
-in, nd. -inne. euynneu (I2.5).bynnen(i32).
Introducere hd. nd. in-voren, -vneren
(\V\. hd. in-, ein-fureu sim., -leiten, -leiden.
*Intro- f. In-fligere.
Introgredi in-geen (uo), -ghaen (l32).
Introire v. Intrare.
*Intro-isare v. -nisare.
Introitus hd. nd. inganck. an-fang
(17), -gang {;im Cultus 5'^).
Intromittere {i. immittere) vnder-
wendcn (13), hd. -winden, -pinden (1),
-sten (7.5), -laßen, -laißen (7, 133), -thun
sivi., -lassen o. done (i52), nd. -don. in-
laßcn, -laessen (132), -tliun (17). yuue
losen (19). an neineu t begiuden (17).
Intro-nisare, -isare (152) in tronen
(1). in den hd. thron, tron (21, 22),
toren (23) hd. setzen, sitzen (21), nd.
setten. hd. nd. in , hd. ein-, eerlieh in-
(110, 132) -leyden, hd. -leyten. inforen
(13). einsetzen (7.'>).
Introrsu-m, -s v. Intrinsecus.
Introspicere in -sehen (iio), -syen
(132).
*Intrunc-are, -care hd. nd. sto-, sto-
(134), .ste- (7) -ckeu. in den stok slies=
sen (6), setzen (uo &c.).
*In- V. Jus-trusula.
*Intu-ba, -la (94, i36), ine- (17, 74),
yut- (9) -uba, int-yba (w. cichoreum),
-iba (131, Sum.), -ybus l -ubum (iie),
-ibus, inc-ubum (74), -ilia {q. v.), ru=
tibus {q. V.), bitubus? [q. v.) hint-laufFt
i -lefft (17), -loft (9), -lauff (74). hinelof
(8*>). stur [m 4, i3i, Gf. 6m.). har-strenge
(Sum.), -Strang (Gf.). quecca (i3i). eiu=
■würz (Gl. Zwetl.). ags. uualhuuyrt (94,
I36),warvvr ;94a).sunnen-wirbel(74),-wend
(3). musschate (11). ringelplum (74). sca=
riol, nl. witte endiuie (116).
Intueri {ab intuor) hd. be-, an-sehen.
INU
h(>-riencn (21), -.seeii (13), -zen (28),
-scliauweii (7). uensien (132).
*Intueri yab intueor) hd. be.-schirmen.
Intuitus ge,syeht(i32). an-g. t -.siehtig
l liest (1), -Hcliawnng (iiiij. inu.st (2).
*Intula r. Intuba.
*Intumare (/. tumare &c. 7fi ; i. q.
incomare Gl. m. , intimum facere Ki.)
gescinvi'ilcn (7(;V zu swehi (i7i.
^lutumella grünt (19. Xintumescere
drint ci ? r. inualitudinarius grünt neben
s\velh;rV X grind V).
*Intum-ere, l -escere l -ulare («J« &c.)
begra-ben (19, (io &c.), -ueii (132).
Intumere hd. swellen, ge-sw. nd.
zwceUen (11). zu-dinsin (8), -donsen seyn
(9). Iioflifcrtigen (8, 9).
Intumescere zerblaseu (65). drinten
(99 &c.).
Intumulare hd. nd. be-, in-graben,
-grauen.
Intumulatus be-, ver- (110) -graben
(68, 110), -graueu (132).
*Inturis {>'. capparis) kappres, nl.
cappers (11«).
''Intiu'tus (: turgere?) grindecht (8,
9). indorcus [alph. it-; /. seabiosus)
kretzig l reidig (76). Cf. yrurchus?
Intus dar- hd. -in, nd. -iinie. do- t
von-bynnen (12,5).
Inuadere M. wJ. an-gan, -gane (i52),
hd. -gen, -gone (67), -gayn (133), -langen
(verbis mit worten ir>), -lauffen, nd.
-lopeu t -verdigen, hd. -vertigen , -firti=
gQw (17), -verteil (8, 9). hd. in-gan sim.
-lauffen. anloepen om tzo vechten (132).
anlauffcn vnder (134), v. die (68, 69)
äugen, vß loffen {i. crudellter vadere 76).
Inualescere hd. nd. kranckeu. hd.
kreucken. kranck (22), kräng ((j),
starek (110, 132) werden, vbel mögen
( 7,0). verseh winden ( 76. Xinuanescere?).
*Inualidare krafftloß machen (6.5).
Inualidus hd. nd. kranck. hd. kräng,
vn-togelieh (8), -tugenlieh (9). ain vn=
migenlicher (76). maehtloß derkrefft (75).
Inualitudinarius hd. kranck, allweg
kr. (110). der aUewege kr. ist (5). hd.
nd. quele-r, -nde (132). qualieli (8'').
quiehlich (9). quiclich grünt (8). sweller
(7). eyn siech (17).
Inualitudo siecheit(iio &c.).kranck=
kcit (110).
Inua-nescere, -lescere {q. v.) hd. nd.
v'swiuden. tzo niet gaen (132). zu nicht
werden (iio). zenichten machen (68).
Inuanum vmbsust i vnfruchtbarlich
(65).
■^lnu- V. Inf-atigabilis.
Inuectio intragenisse i corn (loo).
per inu-, var. interi-eetionem ,corri=
pere hefftiglich straffen (65).
Inuectiua eyn nyd-ung (uo), -inghe
(132), -ige bittung (68). byssende vnd
boeß berispinghe (132).
Inuectiuus nydischen i lasterlich
(110). nyde- vnd verrade-lich lasterende
(132).
Inu-e-here, -ere, -o hd. nd. in-varen,
hd. -fureu, -füren, -fieren, -foren. nyde-
lich be-rispen (132), -rieffen (uo) vnd
byssen.
Inue-, inuo- (8) -lare in-huUen (9),
-hulin (8), -hoin (17).
INU
Inuelatus bachtl)eul)tig (i25).
*Inuenen-are , -ere vorgeben cum
veneno (19). v'geuen mit venijn (11).
Inuenire hd. vyiidcn.
*Inuenticius linidclinck {cuius paren=
tes non sunt noti 19). en vondelic (11).
*Inuerare {cf. inueterare) alden (7).
gan (23).
Inuerecundus hd. vn , nd. in-sche=
melich, hd. -sch(!mlich, -schemig. nd.
vuscliemelic, ouschemei (132). on schäm
(68, 110).
*Inuertare klocmaken (23. cf. inue^
rare, inueterare ?).
*Inuer- ?•. Inue-terare.
Inuertere hd. nd. v'-, hd. in-, ynne-
(19), vm-keren; wider tail k. (88). in
kieren (11). om- of vterstc bynnen-
kcrcn (132).
*Inuestare (uXf) liart beschwaren,
fest vnd hert anfechten mit pyenlich=
keit (65). reysen (23). reissen (6).
Inue-, infe- (25) -stigabilis niet vyn=
delich(i32). vuerfar-lich (25), -nlicli (uo).
Inuestigare hd. v'-suehen, -soggen
(21), -sporn (5''). nd. vorsoken l -spen
(23), -saken (22'') ; ervaren. hd. er-farn,
-forschen, -spüren (1); vß-f. t -sp. (65);
sporn; h'farn l inforn (17). vijnden(i32).
onder-v. (11), -soeben (i32). vnder finden
(19). vraghen (23).
*Inuestigare (x -tire) bestetigen vff
ein pfrun ((>).
Inuestire hd. kleiden; in- 1.5I'), vnder-
(19) -kl. onder kleeden (11). in-laytten
(1) , -füren (12). inpfrunden in leiten
(uo). stifften (7.5).
Inuestis vngecleydet (9).
Inuestitura hd. cley dünge ; in-, ein-,
be-cL; in-weysunge, -furonge (17). nd.
kledinge. inleidinghe tzo prouen (132).
inleinung zu einer pfrend (68). beste-
tung (6). stifft (75).
Inuestitus gekleydet (5^, es). ge=
cleyt (132). vn-g. (8). gecleyd (110). ge^
clcet (11). ingeleit (uo, 132).
*Inuetera-nus v. -tus.
Inueter-are, -eare, (1), -aseere,
inuerterare (67) hd. alden, v'-a., -alten,
aelden (11). v'olden (23). vorladen {sie
133).
*Inueterator alter beßwicht (64).
Inuetera-tus, l -nus (76) voralt (8).
veraltet (65). dwelende wege (132).
*Inueter-eare v. -are.
Inuia {i. errores &c. 66 &c. ; iniuria
Gl. m.) abeweg (6).
Inuiee-m, -n, inficem ( 76 ) hd. in
eyn, vnder einander, nd. to samde (22).
sonderlinghe (132).
Inuietissimus vn- virwunden (8),
-vberwintlich (9).
Inuictus hd. vnuber-, -vuuber-, vn =
ober- (152 &c.) -wunten, -wunden, -wint=
lieh, -windeliciie sim., -wondliche (i52),
-windig (uo). vber-wonden (7), -winde=
lieh (18). vnv'-wundelicli (17), -winlic
(23). ouer-wyndelich (21), -winlieh (132).
*Invldea v. Infidia.
Inuidere hd. nd. niden, be-n. (132);
gram, grän (5'') sin. hd. neyden, haßen.
haißen (18). haessen (132). nd. baten,
ver-, varr. eut-, en-gunden; gunnen, nit
g. (65). ver-g. (88).
INU
Inuidia (c/. infidia) hd. liaß, haße,
hasse, has (6), liaj^ß. nd. hat. hd. nd.
nyt. hd. nyth (5''), nid. nydicheit (i32,
sim. 68). vngunst, vev-, ont-, eii-gundung
(6ö varr.).
Inuidiosus {i. cui inuidetur iio, i. q.
inuidus 5 &c.) vol haße (6^). nydisclie
(8).
*Inuidus V. Infidus.
Inuidus (i. gut inuidet iio &c. cf.
infidus) hd. nd. iiidig. neidig ( 1, 77 ).
uider (8, 76). neyder (9). nitesch (22j.
hd. hessiger, ließig sim., ge-h. t -hasset
(8). hatich (11).
*Inuidus V. Inuitus.
Inui-gilare, -olare (11) hd. nd. an-,
in- (17) -deueken. ange-d. (7), -dincken
(18). hd. wachen, wecken, waken (11).
wecherlich anligen (es).
Inuiolabilis vn-zubrechlicli (8, 9),
-zerbi'uclilich (ij5).
*Inuiolare v. Inuigilare.
*Inui olare, intemerare, illibare vii=
verseru (,75).
*Inviiolatio v. lUesio.
Inuiolatus, -ta bevlecket {sie 11).
hd. vnb. (19), -v'mireynget (17), -v'stort,
-zerstört (6r)), -versert (65, 75), -gefreuelt
(75), -berawbet (9). niet gebroechen, niet
besmitzt (i32). nit gebrochen, nit be=
masiget (no).
*Inuirilitas manlosigkeit (65).
*Inuirtualis vn-geslachter, -kustiger,
-tugentlicher (74).
*Inuirtuose vngeslacht-, vnkust-, vn=
tugent-lii'h (7i).
Inuirtuosus vnkustig-, vntugont-,
vnflacht- {sie) -hafftigcr (74).
*Inuirtus vn-geslaclit, -kust, -tugent
(74).
Inuis-ere, -cere (7«j, -o (17) besoe^
chen (i32). heimsuclien (no) nicht be=
suchen (17). vise- (8), visi- (no &c.) -tie=
ren. v'siehern (8, 9). beschowen (68).
Inuisibilis vn-siclitig (9, 76), -besen=
licli (19). ousienlicli (11).
*Inuisitare nicht hd. be-, heym-suchcn,
nd. besoken.
Inuis-us, -sus ( 136) hd. vnbe-, vnge-
seheu. nd. on-gesieu (11, i32), -achtbar
(i32). be-saczet l -sucht t -huset (21)
hd. ge-hasset, -hast (4), -has (9), -haißt
(18), -haißen (7). ge-liatet (23), -hat (8'',
99), -acht (8^, ausgestfichen). ags. laath
(94), lath (136).
Inuitare hd. la(}en, 1. zu dorn essen
(75) ; in-, ein-, zu-huse, nd. to hus laden,
to hus (22b), zu huß (17), ten eten (11)
bidden. hd. nd. noden. noeden (no).
nodigeii (8^).
*Inuitatio (X invmdatio) eyn vber=
flißung (7).
Inuitatio ladung zum tisch (75).
Inuite vnwill-ich (18), hd. -iclich,
-eklichin ( 5 ), ml. -ichliken. vnwildig
(21). vngewilleklich (6). node (8t>, 11).
noede (19). durch zwingniß (65).
Inui-tus, -dus (77) hd. vn-gerne,
-willig, -wildig, -willecklich (5^), -gwilli=
ger (6). nd. vn-gherne, -willich. no^dich
(19). note (74). node (22i), 77). gram t
hetisch (221'. >< inuisus).
Inuiu-m, -s (17) ane wege (5), wech
(23). an weg (1), weck (5^). vnweg-e
I]SU
(18), -sam (68). Wassers-, (8, 9),wasser-
(17)-irruuge. inuium perfewei ad aquam,
sed deuium ad siluam (76).
Inula V. Enula.
Inuitus vnge-rocheu (iio &e.) -bro=
chin (19. b aus w). onge-wrochen (132),
-wraken (11).
Inumbrare mit scliatteu bedecken
(75). hd. be-sch. (76), -schetwen (i33),
-scliedtmeu (ce), -sehadeben, -schetten,
-sc'heten (7), -schetigen (134), -schedti=
gen (151), -schettigeu, -sehedigeu (5),
-scheyden (18, 21), -scheydigen (18);
v'bergeu. nd. bosc-heni-mern, -ern (23,
132j.
Inundare lid. vaden (1, 2), anounden
(Gf.); in- (110), vber-fließen. ober fldßen
(8"). äoißen (19). fludcu (iio). vloyeu
(11, 132). ergissen (^9). vber-gießen (17),
-fließen t guß wcraen (75). in- (17), ein-
(Ij, ver- (68) -sencken.
Inundatio hd. vber-, ober-flyeßunge,
-üutunge (9), -flut (8), -flöße (8b), flußig.
keit (ü5j, -haßig (18. X inuidia?). vlot
(22''bj. vloynge (11, 132). eu ouer-vlet
(23), -vletinge i^22). ergissunge (8, 9). guß
(75). hd. vsenckung.
Inungere hd. salben, ölen, oleyen,
oley (18). nd. olycn (132), olgen. smeren
(7). be-sm. (17, 22), -olegeu (22). smirn
(18). Sfhmireu (iio).
Inuocare hd. ruofen (19), anrußen ;
an-, in- (^5), zu- (18) -heißen, nd. an
roepen (11), in eschen (23).
Inuocatio anrüffung (G sim.).
Inuoeatus angeruflt (iio).ongeroefi'en
(132).
Invociueus (•. Inuoluerus.
*Inuolare v. Inuelare.
Inuolare (i. intus volare l inuola
com ludere 76; capere in vola 110 &c. , X
inuoluere) in-wendou (lU), -fliehen (8b).
*Inuol-itum,-untariunivnwillig-keit,
-ding (U5).
*Inuo-luerus, -lucris (,Gf.), -lutus (94).
-ciucus (136), -lucrum (62) schriphclin
(? Gf. 6, 573). vmbfang (62). ags. uuUuc
(94, 1361, uuluc (Hpt. ö, 197). inuoluc-o,
-u (i36j ays. uudu- (Hpt. 5, 19»), uuidu-
(94) -biudiae; uuydu blindae (sic 136).
Inuoluere hd. iul. in-, hd. ein-, j'nne-
(19) -winden, -wijnden (11), Ar/. -wicklen,
-wickeln,-wiclien(49),walgern(6),-welkert
(21), -welken t -wölken (99), -weltzen (ö,
67, 133, 152), -weltzeln (17 &c.), -weltzern
(7, 19), -weitem (23), -waltzen t hollen
(75).
Inuolui beweren (22).
Inuol-untarium v. -itum.
*Inuolu-osus (76), -olus (129). -ulus
(Br. &c.), t -ulum (Ki.) i. bcstia que in
visu hominis (76), viso homine (129), vt
homines facilius decipiat(y,r.) sc inuoluit.
wickelraupe (Frenud). nl. wijngaertworm
(116).
Inuolutio verwi-ckluug, var. -Igung
(75).
Inuolutum, in-gewickelt (110), -val=
dinghe i -wiiidinghe (132).
*Inuolu-tus V. -crus.
*Inurio v. Morio.
*Inusitatio vnubung, var. vubewon=
lichkeit (65).
*Inusuni vngewont (8).
lOP
307
Inutilitas vnnutzperkeit (75).
In vtroque zu beide teil (8).
In vtroque penso ezu bannen vnd
czu losen (8), lossen (9).
*In'wen v. Inguen.
lo {i. facea sie 7, 76) ein kuwe (7).
*Io {deutseh) i. interj. hortantis ut saht
fiert equis (4).
*Ioeacisinus v. Iota,
locale bispel (23).
loc- i iocul-amen schim-p (23, 132),
hd. -pf. -pung (18). schymf ader schercz
(4). schyinpe (133).
locari hd. nd. schim-pen, hd. -phen,
-pfen. schempeu (22). spotten (11, 19).
spiln (9). bo- (123), bue- (147) -rden f
locken, froelich sin (110).
locator hd. schimpfer. schimper,
iocker, boerder (132).
*Iocatorius, iocosus buerdych (147).
loeista {i. iocularius q. v.) kaukler (4).
*Iocondus V. locundus.
loc-, burd-ositas buerde &c. (147).
Iocosus V. loeula-, iocato-rius.
*Ioculainen r. locamen.
loculari, -re froelich sin [i. gratulari
76). froelichen(iio). spueleu(ll). boerden
{ speien (132). spien speln (19). hd.
gaukeln.
locula-rius, -ris (Gf.), -tor, ioc-ista,
-osus hd. gou-, gau-, geu-, gey- (21),
jau- (10), jeu- (12), nd. go-keler. go- (76),
go- (6) -gier, kocheler (23). kebeller
-ator; geukeler -arius (17). schimpf-
(64), schimp- (18) -macher. bordmecher
(132) buerdmeker (147). spelinanue (19).
spuelman (11). scirno (Gf.).
*Ioculat-orius, -arius (19) speyllich
(19). spuelich (11).
*Ioeulatrix geucklerin (16).
*Ioculmen fi. locus q. cf.) hd. schimpf
(Mss. mog.).
locundari, -re hd. fro-, froe-, fro-,
frowe- (19) -lieh, nd. vrolik sin. frolich
machen (-re, -ri 10, 12). frauwiu (8b).
freuwen (9). erfrouwen im hertzen (75).
v'blyden (132). ioien (99).
locunde ioileke (99). wunsam-, fro-
lich (G5).
locunditas hd. nd. vrolicheit. won=
sam-, lusti-keit (65). ioie (99). iolijt &c.
(147).
locu-, ioco- (134) -ndus hd. vrolich
sim., frowelich (19); schimpf-ig (110),
-lieh, wousam (5b, 6.0). nd. vrolick,_ blide
(11, 132), guochlich (132), vroi- t ioi-lec
(99); geuoich-, blijd-lick &c. (i47).
*Iocus hd. nd. schimp t spot. hd.
schimpf sim. gemmelHchi (93). spät (l09).
awj's l scherzerye (Chytr.)
*Ioeusamen spot (11).
*Iohanna {n. pr. mulieris 6G &c.) iohan-
nin (1).
lohannes lianns, hen-sichen, -ickeyn,
-ey (74).
lohan-, ioha-nita johan- (1), joha-
(r)b) -niter.
*Ionus ((/. ictinus) igcl , t genus
textudinum fluuiale (74).
loppa, iopa, ioppula {i. gremium
3, instr. bellicum 97) hd. nd. iope. joppe
(4). jop (7). jupp (76). gippe (G). schepp
(1. cf. sm. 3, 376 sq.). schube , schcke
au * .
308
IPO
(147) sclii'ike (5 *v.. )• iacke, l trogt-
(23\ troyi- (i47i. Jack ^!i7).
loppe [fiiiitas) iafFo (,IS7).
lord-, / ior- [ 7j^-anuB Jordan by
JIhmIcih ^f)''!, |u'y irlin (1).
lornal-e, -es i: lurnalis.
♦lon-itare r. Horrectat.
*Iosm-a, -enum r. lasminum.
*Io- r. Iu-S0j\iiamus.
losue das i)Uili der woyssagfii (1).
*Iota (.v<. biota, diota) staiidt (7i).
*Iota waniioct (11). wyrmfide (19).
Iota, icta ('».sl (i. minima litera) ngs.
so-(!>4, i.'it;), soh- (Soniu.) -ctlia. der minst
))üclistab («.tV iota- t lauda-cismus (3),
iocacisinus (76^ i. xpecies harbarismi t
fxilis (iimrum vocalium pronunciaeio de.
lauatismus ent viia sp. b. vt si pro vno
f diio pronunciarentur vt aprillis pro
aprilis siciit faciunt affrici (TU), i. q.
labda- (Br., c,i. m.). lapda- (iti 1 -cismus.
labdarius qiii nesrit proferre latinunt,
(10). Cf. meta- f mota- (Br., Gl. m. ),
moita- (141) -cismus; motacismi ags.
emlt'ohtes (94'').
loviis herba liusloec (8.i).
*Ip- cj. Hip-, hyp-.
*Ipa, ypa ( 74 ) , jrppa ( 8^ ) {i. panis
tinvtus in aqua 66 &c., intinctio facta in
pura aqua 76. cf. vipa) hd. waßcr viid
brot (75). merat als prot in w. (74). brot
(93), morung (h^) in w. ; w.-suppe, -soppe,
-merott (6).
*Ipago V. Ipogabus.
*Ipania tuscli lant l panis pro deo
datus (6).
*Ipa- f. Hyperas-pistes.
*Ypare meren aus wasser (74).
*Ipariton r. Hypericon.
*Ipaten K'bcr (74).
*Ypaticus k'bersuchtiger (74).
*Ipera - pistes , -spides i-. Hyper^
aspistes.
*Iperbale v. Iperbole.
*Yperbigi-on, -um v. Epigergium.
'^Iper-bole , -bale ( 76 ) offiubar obir-
(8), l [sie) vber- (9) -tretunge der war-
(8), wor-licit.
*Iperbolice ^ni-glovbig (6), -lobelich
(9, 17), -gelouelic (23).
*Iperdvilia liofFe-nunge (17), -lieh an=
beten (9 Auh.). Zuversicht (17 &c.). vor-
dernis.se (9). erbotner dienst o. ere den
heyligen &c. (74).
*Iperge-rus, -us v. Ipogeus.
*Yperica &c. v. Hypericon.
*Yperion, g. -onis vberalle ding (74).
*Iperiton &c. v. Hypericon.
*Yperso-cia, -phia wijsheit die baeven
gaonde is (147).
*Ypia V. Ippia.
*Ipidicatus mervogel (34). Cf. ispida?
*Ipion [auis, st. ixion ?) wisser gyr,
var. wijsser gijer (75).
*Ipiphania (j. superbia, aus UTlspT]-
oavs'.a; hochfart (76).
*Ipiricum &c. v. Hypericon.
*Iplasmo r. Affurcillare.
*Ip- V. Hym-narius.
*Ipo- (11), i-basis eyn smid stocke
(9, 17). smcde stag (8). ein stock in der
schmit, vlg. schniit stock (75). smede=
Stapel (11).
IPO
"•Ipobradia v. Ipofrodia.
*IpOCOCU8 r. IpoCUS.
*Ipocrandia &c. r. Hespercanceus.
*Ipocri-sari &c. r. -tari.
'*Ipo-, ypo-, hypo-crisis, ipocrosis
(9) hd. glißen ery.. -l.eit (18'm; glyß-,
glis- (133) -nery; gleich.s-(l, 134), gteili-
nerey. giitzenheit (23). glissung ((>).
vynsinglu' / y))oerytscliafft (132). liba
(Hpt. i"), 205). Iiha / licliczennes (Of. 2,
U8 sq.).
*Ipo-, ypo-, hypo-crita /id. li- l gcli-
cliisare (tif.); geleichs- (74), gleyclis- (1,
3, 134), gleiß-, gleis- 14), gliße-. glisse-,
glisc- (;')). gliß-, glis-, nd. glitze-ner.
selionbose l schingut (12j. vyn.scr l ein
gevinLit inen.selie(i;!2).vlenseheinfi..* 109).
*Ipo-, ypo-critari, -crisari, -eritare,
-crisare gli.ssen ((>). glyßen (k8, 110).
hd. glisenlu'it (;>''), glißheyt (21), glißerii
(18). glißnery, glisseuery (7, 67) dribeii,
triben (7, 18); gleielis-nerey (134), -enliait
(l),gleyßnerey treiben, giitzenheit driuen
(23). vynßen (iSa).
*Ipocrosis r. Ipocrisis.
*Ypocundera &c. r. Hespercanceus.
*Ipoc-us (19), -ocus (11), ypo- (8^),
vpe-tus, ypocus (87) (i. huso q. v.)
mer-viscli ^11). -swin (8'>*. X ipo-, hip-
popo-tamus?j. meirfyssche (19). hnsc
(5''. 23). husen fische (17).
*Ipodes (cf. prc.f) wundertliier (74).
* Ypodion ( i. subpedaneus ) voy t
banek (147).
*I- (9, 11), hip- (95), y- (66 &c.) -po=
dromium, ypp- (74), ipo-dromum (19,
74). -tromum t -tronium t -dochium
(7(ii, hi- (110), hy- (132). y- (74,147)
-podromus {cf. spiOTomum ai. m. 4,
110) berschip (11. cf. ipogabus).
wetlawf (9). hd. roß- (74), not-, plierde-
(9), pert- (147) -stal. i'ioytstalie {].[)).
scheyßhaiiß (74). martelye, pyne &c. ;
duyster stede; spacierstede op baigen
geslagen (147). ipotröbus i. equus velox
(76). ipodromius wetlauffer (9).
*Ipo-frodia (8), -fradia (8), -fradia,
(75), -fordia (9), -bradia {i. passio ti-
moris 7«), -fertita / ippofobis (74) lei=
den der voreht (74). v. -suchte (8), -suche
(9). peinigung, vlg. forcht (75).
*I- (19, 74, 75, 76), y- (74), Mp-
(Br. ) -pogabus, ypoga-vus (iso. Gl. m.),
-ubus (130, >sum., (if.j, ypog- (64), ipog-
(74, 93), ipp- (74) -amus, ipago (74, 75,
76), aus hippago-gus, -s /. naitis que
per equos vehitur (76). varii, vavr. var
dar vff man vber schifft {i. nauis in qua
feriiiifiir equi et curriis 75). eyn vare-
(19), ver- (130, Gf.), fere- (Sum.), var-,
hege-, pferd- (74), roß- (64, 74), vech- (93)
-schytF, -seif. ags. horsa scip (Gl. Aelfr.).
*Ipogeus eyn molt-werf t keler (9),
-werf kelir (8), -worffe 17). ipog-ium t
-eum i. talpa t domus subterranea t ce^
lai-iinn; -ea ?'. via subterranea curua
(76). hypogeum ertkule (125). ypo- (74),
ipo-geum (74, 110), -genum ein büß
vnder (68, 110), huys onder (i32) der
erden, weberdunck; ippogum soler,
sumerhauße (74). iperge-us, -rus (i34)
i. sol quando est in saperion emi.spe
lio, heiiiispheriu; ipogeus i. sol quando
sub terra vadit in nocte (Voce, ex quo.
IR
(ieinmae;. sunnc SO sie vnter dein ert^
trieli ist (7i). ipo-, philo-genus, pyro
nus /. snl die .sone (.')''). philogeus
t. sd/ igi. 111.). quartus equiin hoHs (bt.
'/. philageus).
*Ipogirgium >-. Epigergium.
*Ipogium r. Ipogeum.
'Ipomenes &c. i\ Hippomanes.
*Ipopan-ti, var. -thi ( UTiaTiavTT] cf.
Gl. 111. 4, 108) liclitmeß (74). dies der
begegnung l gegenkuinmung (65).
Ypopyrgium &c. v. Epigergium.
*Ipo- (hypo-)-phora, -fore (68) heim=
lieh frag (110 nim.).
*Ipoqui - ncia , - ncidos , - stidua v.
Hippoboscides.
*Ipora- V. Hyperas-pistes.
*Yporu8 ( 74 ), hippuris roß-tzagel
(74), -wadel t -schwant/ (144). kat/.en-
schwant/., -lielin. kamitenkraut, tauben=
troek Szc. (i4 4).
*Ipos {i. sab l eqiiiis 66 &c. aus UTCO
X irCTio?) huze ( loo. wett. hußciien n.
jjullii.s- eqiiinus cf. Sm. 2, 249). ipus eyn
phcrt (17).
*Ipostatica vnio personlich Vereini-
gung (65).
*Ipo- i tramo-sericum wiirsat (125).
subsericum burschet (112). vestis sub-
t hypo- l tramo-serica bursat (v. a.
1618. cf. Sm. 4, 15S Fr. 1, 157'').
*I- &c. V. Hippo-potamus.
*Ipo-, hypo-theca, -teca pant (132).
hd. vnbeweg-lichs (75j, -lieh t fur- (74),
vnder-, erbelich pfant, pant, pfandt als
hause, acker, vfyse &c. (74). ligendew
l)liannt (1). legende pant (ö''). pfand von
vffligende gute(75). vnderpflant (•wciiob).
*Ipotheca (aus ap., cf. ipothecarius
Gl. m.) speeery (68).
*I -, im- (17, 20) -potecare hd.
v'seczen.
*Ipothesis ejm saehe tussehcn zwey
(132), zwischen zweyen(iio), zw. zwyen
(68) menschen.
*Ipotimus V. Hippopotamus.
*Ipotro-bus, -mum, -nium v. Ipo=
dromium.
*Ypotus V. Ipocus.
*Ippamus V. Ipogabus.
*Ip-pia t -pra (17), -ia (74) [herba,
hippia Kl.) runsche (rimsehe?) gedyrme
(17). humerdarium (sie!) 0. hendwis (74).
huenrtarn (93).
*Yppiricon v. Hypericon.
*Yppocundrium v. Hespercanceus.
*Yppodion [aus hypop.) fußsehemel
(74).
*Ippofobis V. Ipofrodia.
*Ippogum r. Ipogeus.
*Ippom-anes, -ones v. Hippomanes.
*Ypsa V. Gipsa. Hispa.
*Ipsalis (hypnale Ki. ) serpens qui
sono {a)is somno) necat (64).
Ipse her (.")). he (99).
*Ipsida r. Ispida.
*Ipus V. Ipos.
Ir, yr {cf. clefsal ; Gr. wtb. v. darre)
haut (8, 17). das mittel der band (91).
teure (Sum.). deur, 0. gauff gawchße o.
vnperhafftig. feltpferde t fructus eius-
dem arboris (74).
*Ir (X ircus) äugen winckel (8).
IRO
Ira, irra (5'^) hd. zoni. zoruigheit
(L iracundia 10). nd. toru (23). toeru
(11). toren (22"', 99). härm (22*^). viiwursch-,
büßhafti-keit &c. (65).
Iracundia /(cZ. zorn-hafftikait, -haffig-
kcit (21), -heyt, -icheyt (i32), -keyt (133),
-schkeit, var. -scher (6.")). zorii (18, 65).
alt zoru (8, 9) oder schem (8). torimf=
ticheyt ''23). toru (99). abolghe (i08).
Iracundus hd. czoren- (1), zorn-haf=
tig, zorn-ig, -mutiger (ß), -iße (8^),
-scher (65). nd. toru-haftieli, -aftich. gram
(uo, 147). geringhe gräm {i. fädle
irascenn 132). droigro (^. minax 74).
*Irale v. Girale.
*Irascari czornick machen (19).
*Irascentia vis v. Vis irascibilis.
Irasci hd. zo-, zu- (uo;, zu- (6), zü-
(i34), nd. tue- (11) -rnen. tzornich wesen
(i32). beigen (loe). v'-b. (99).
*Irascitiua &c. vis v. Vis irascibilis.
Iratus ein zorniger (65). toernich (11).
ertornich t grel t vnmodich (221)).
Ire- V. Hire-.
*Ircos V. Ireos.
Ire gen t gan (5). hd. nd. gan. hd.
gen, geen, gon. gene (21). gaen (132).
gayne (133). itur man geet (110), gaat
(68). men ghaet (i32). itum est es ist
gangen (es), ge-g. (110). dair is geghaen
(132).
Ir-eos, -eus (19, (Jf.), -ios (85), -cos
(74), -iflcilis (811111., Gf. <[f. erificilis,
wozu auch vll. :) hyris t isils (4) swer-
tele {nom. f., dat. msc. 4), -teln (17),
-dele (qui purpureum habet colorem 47),
-telworczel {t iris 153). gele swerdele
(24). mordiscele (85. c st. t? '. irificilis?
cf. imei). weyßgilgen (74). wislylie (93).
uuatuurz (Sum., ?'. borith fU.). hohem.
kossatecz (4). iris swer-teln (17), -tel
(8), -teile, -dtige (Gf.). rotswertel, krcutz=
plum, plawegilg (74). blauw gilgen, lil=
gen, scliAvertel; veielwurtz (i43). witte
rosen (11). blagleienbluom (9:1). blau
lilien (91). bla^lylien (10). rote swertele;
ireos illirico bla sw. (Sum. v). iris illi=
riea 0.175. hwatend (94^^). iris yreos bla
lylige (12). iris, eris, eresirica swertella
(Sum. VI).
*Iresipila v. Erysipelas.
*I- V. E-ricius.
*Iricus kleffiger o. redper (74).
*Irificilis v. Ireos. Erificilis.
Irina wassergalle (meieoron das fast
dem regenbogen gleicht Ki.). Cf.wetterau.
waßergaukeln pl. einzelne Sterne am
bewölkten Himmel; ver.irh. von wasser=
gallig paludo.sus (Fr.), gallen, naß-g.
Sm. 2, 30.
*Irinacius v. Ericius.
*Iringus ?'. Eryngium.
*Irinotus r. Ironicus.
Irio (cf. erysimon) wegsenff l he-
(143), frie- (Ki.) -derich.
Iris hd. nd. regen-boge, -pogeu (9),
-baghc (11), -boeghe (132), -bog (68),
-pog (74), hd. -bogen, reginboum (127).
hd. (Mss. niog.) ren- (5''), reyn-boge. eren-
(21), himel- (75) -bogen.
Iris V. Ireos.
*Yrinindactil-a, -ica v. Hermodac^
tylus.
*Ir-, ic- (1) -oleus, irolens (15^)
(cf. iron lepter?) eyn spier- l rin- (17),
IRR
einer- (1) -swalbe. merschwalb (75).
trabeus tyi<'r swalbem (2). Cf. ghier-
schvvalbeu apus (Pict. cf. Fr. 1, 350^).
gcr , her-, jjyr-, spier-scliwalbehirundo
major {ib. 2, 240). kirchschwaibe &c.,
nl. gierzwaluw hir. apus f vrbica (Fr.,
Nmn.). ghier-swaluwe apus, depes, cyp=
selus (KU ).
*Iron lepter (cf. prc; lecter?) v.
Cristula.
I-, hi-, ir- (76) -ronia, ironica hd.
spott, spotte (10), be-, ge-sp., gespot
(134). bespot (23, 133). besputtuug (I8).
hiuderspot (49). hd. v'spottunge. spott-
erye (i32 sim.), -rede (7). crscap(99).
scIiympflF, bespilung (74).
I-, hi-, hy-ronice hd. nd. spot-, spot-
(134), spott- (6), spat- (18), lech- (17),
hon- (0) -lieh, -lic. spolichen (b**).
bespoliken (22). besputtung (18).
Ironicus, irinotus (7) hd. spot-,
gespot- (7), spot- (134), hd. nd. bespot-,
bespo- (S^) -lieh, -lick. spott-ig (68),
-elieh (132), -er (ti). sputten (18). spotli=
eher nar (7,'i).
*Irosus V. Hircosus.
Irpex V. Erpica.
*Irra v. Ira.
Irradiare hd. nd. er-, durch- (es,
110), dor- (132) -schynen sim. glantz
giessen t lassen gen i,e5). herschin (17).
hd. er-, v'- (11, iSi), doer- (132) -lucliten.
hd. erleuchten, durchlycliten ( 68 ). gli-
(8), glin- (9) -Stern.
*Irradiatio inglastung (62).
*Irrangi v. Eryngium.
"^Irrapinus v. Irropinus.
Irrationa-bilis, -lis hd. nd. vnrede-
licli. onriddelicli (21). hd. vnv'nuntitig,
-nünttig (67), -nüfl'tiger (G), -noftig (8).
an sach (l7).
*Irre-are, -ciare, -ciari v. -tire.
*Irrecitus v. Irretitus.
Irrefra-, t irrefle- (74) -gabilis hd.
nd. vnvberwintlich (68, 110), -v'winlich
(132), -sturlich, -stuerhch (17), -stor--
lich (8t>) , -stormilich (18) , -sturmlicher
(74), -schinlich (7), -brechlich (8), -zu=
brechlich (9).
*Irrefrenabilis vntzeinelich (19).
*Irref- v. Irreue-renter.
Irregularis hd. nd. vnorde-, hd. vn=
Orden-, vnorden- (I5ij, vnordenc- (7, 152),
vuorut- (4) -lieh, -liehen (152). beraubt
der p'sterschaflft (8, 9, 17). an regel (75).
Irregularitas vntüg-, varr. vntug-,
vntog-liclikeit ad officia (65).
Irreme-, irremi-(l7, i33j, irreuor-
(17) -abilis hd. nd. vnwederkome-lich,
-lick. hd. vn-, nit-wiederkomlich sim.
nicht wydder- (19), weder- (11) -körnende,
niet weder-k. (i32, sim. 68;. vnwider-
komend (110).
Irremediabilis vnheil- (8,17), vnhal-
(9) -sam
*Irremineabilis ( st. irremuiierabi=
lis?) vngeltlich {^^).
*Irremis-cibile, var. -sibile vnables^
sig, nit verziglicli (65).
*Irremistes v. Irustes.
Irre-, var. irri-pere hyiiin-kriechen
t -schlieffcn (65).
Irreprehensibilis hd. vnuer-, vnbe-
grifflich. on-begrieflich t -straiffelich (i32),
IRR
309
-begrijplic (11), -scheidelich t -freyßlich
(21). vnbegriff- (6, 110), vnstreff- (110)
-enlich. hd. vnbegreif- (4, 134), vnstraf-,
vnstraff-, vnstrauf- (67), vnstreff- (8, 65),
vnschelt- (5), vnschelde- t vnvres- (23),
vnschede- (6,22), vnschende- (17). schel-
(18), vnstur- (22), vnschreck- (7) -lieh,
-lic, -lick. vnbescheldig (8^).
*Irreptere (bis, i. intrare t leuiterin-
troire, cf irrepere) ein-kriechen, -krei=
sen, -geen ( 74).
*Irrepudiabilis vnv'driplich (17).
*Irrequisitus vngesücht, nit gefragt
(60).
*Irestrictus fry, vnverbunden (65).
*Irreti-are, -care v. -re.
*Irretigus (aus irretire X irritare)
gereyßet (8).
Irreti-re, / -care (74), -are, irre-are
(4), -ciare, -ciari, irritire (K)) striken
(6). v'-str. (23). hd. stricken ;be- (19),e.nt-
(10), an- (7), vß- (76), v'- (6, 12, 74)
-stricken, strick außrecken (74). vß=
recken (irreciare 17 &c.). vaen (8^).
beheften (100). binden (9). v'-werren,
-knypffen (65).
*Irretire ( X irritare ) reyßen t
krencken (8). reysen (9).
Irre-titus (cf. Gl. m. h. v.) , -citus
(86), irricitus (Gf.) pifangan (i. colli^
gatus 127). binatzer (86, Gf. 2, 1H6 sq.).
Irreuer-ens, -us, adv. -enti, -enter,
irrefrenter (18) hd. nd. \ner-, hd. vnere-
lich, -lic, -liken arfü. vn-ersam (8), -schc^
melich (9). adv. on-erlichen (21), -wer=
delich (132).
Irreuerentia vner-e (9), Ad.-elichkeit,
-licheit, -samkeit t -herbietung (65),
-samigkeit (75), nd. -likcyt. on-eerlicheit
(132), -irlichkeit (21). cleyne vorslaunge
(i) ruchelosigkeit (9 Anh.). forchtlosikeit
(65).
*Irreuerentialis vner- t vner-samlich
(75).
*Irreuerior vneren (17).
Irreuocabilis nit widerrufflich (8).
*Irreuor- v. Ireme-abilis.
*Irricitus v. Irretitus.
*Irricius v. Ericius.
*Irriculus v. Irriguus.
Irridere spotten (4). hd. v'-, hd. nd.
be-sp. belachen (9). b. spotliken (23)
*Irridiare (st. irrigare) neetten (11).
Irrigans fruchtbar i feucht (9).
*Irrigare v. Irritare. Irrorare.
Irrigare erfeuchten (69, 134). hd. nd.
vucht, hd. feucht, focht (18), wole fugt
(10), innerlich fucht (es) machen, maken.
fitigen i begißen (13). wesseren (es).
tungen (5). duugen (23). ueezen (8, 9).
netten (99).
Irrigatio fucht- t begeis- (8), feucht
(9) -unge.
Irri-guus, -ngnus i -culus (^. Jer^
tilis, madidus, stercoratus 76) hd. fuchte,
vuclit, fuht (6), feucht, nasse, naß. nd.
nat. weich (68). ge-tungt (1, 3), -tingcht
(2), -dungit (5b). frocht- (5, 8), vrucht-
(22, 23, 76) -sam, -bcr (8), -bar (76).
*Irring-i, -us v. Ersmgium.
*Irringnus v. Irriguus.
*Irripere v. Irrepere.
Irrisor hd. v'-, hd. nd. be-spotter.
310
ISI
Irrisorius b»'3|)ottondo (11).
Irritare \mit i u. i aus irritu8\
irrigare (IS), irretire (q. v.) trutzcn
(7.')). irion (4. <•/. a. wtb. 1, 21 sq.). i^rreu
(99). imisSlMl (1. (/. Sm. 1, 206). /id. iid.
royt/.on l v'storn. hd. rey'it'H- rili doii
zorn (,18). rt'yclien l izcnon (,19). tcrgcn
(107, 132). tiugt'u (11). Iid. or-zonien,
-zorifu (21). nr/. ertornen. v'cznorcii (l.'J).
zornii^ l yti-l (iio), ydel(i32), ybel ((>8),
kraflftloli (t;.")) mailicn. ytelii (5). ideleii
(2.'{). swaciuMi, h'zorn (17). swocIkmi (V*).
knMickcn (J), 17). vßlerrn (G.')).
*Irritare (X irretire) bost'ckiu (8).
Irritatio reycz- (i)), roylJ- (8) -unge.
tt'iiiiiiig«' (lofi).
*Ii'ritire v. Irretire.
Irritus {L non ratus) hd. nd. idid.
hd. ytel, eytel (9), vnnntz. krafftloß ((;.5).
nit vest (110). nict vast(i32). leddig (21).
wilde (8.x irritatusPi.
*Irinaeius v. Ericius.
Irrogare, irr'go, irrugare (8) {i.
destruere, inferve, maliim inf.) zu fügen
(65). scliaden zu-zieheu (17), -sin (8),
-seyn (9). qiiait doen (i32). geuen (.22).
weder geben (11 Mr;,'.^. vei'deneken (74).
*Irrogare ( X irruere 1 yiiue fallen
119).
*Irro- f irra-pinus i. ludus (76), aus
ironicus ?
Irrorare i irrigare reyti'en (3).
Irruere hd. nd. vallen, zu- (65), in-v.,
Ad. -fahl. ein-fallen(i34), -vellen? platzen
(75).
*Irrugare c. Irrogare.
*Irrugiare {leonis) prummen (75).
*Ir- u. E-ruginare.
*Irrugo V. Hirudo.
Irrumpere v'- (17), zu- (9) -storn,
zu stoßin (8). einbrosten (7.")).
*Irsutus, irtus &e. v. Hirsutus.
*Iru-da, -go v. Hirudo.
*Irundo v. Hirundo.
*Yrurchus, i- (74), a- (104) -rvireus {i.
glabrio) griiitoht-ir (i04), -er (Gf.). grynd-
ecliter, -igen 74). Q. inturtus ; irrugare
i. hirsutam facere (129)":;'
*Iru- t irremi-stes i. genns rastrorum
eo quod dentes plitres hahuit (76).
Isagoga anwysung (75).
*Isaris (c/. sq. ?) v. Santonicum.
Isatis [herba) wata i,Gf.). isla vuata
(141).
*Isaxus V. Isotus.
*Isca, ysca, isiea (Hpt.) {lat. ital.
esca Span, hesca, yesca dakorom. esca
altfr. eche Dz. wtb. 1 3 1. r/metor. eschia,
aschia, eseha ncir. ^oxa, uoxix, 7]axva)
swam an pawnien (74). hd. zun-dera (84),
-der (102 &c.), -ter (8uiii. &c.). ags. tynd-
irm (94), -rin (136), -ri (Hpt. 5, 197). isca
nußkern (Ki.).
Isca-, isco- (132), ischa-lidus 1 quasi
excoli-tus, -dus «6 &c.) ein acker vyß=
geploegt (132), der gebuwen ist (110).
*Iscus V. Viscus.
Isehas v. Apios.
Ischias V. Sciasis.
*Isdohagus v. Isophagus.
*Isella V. Ascella.
*Isera (ß. in bauaria) iser (75).
*Isia V. Isatis.
IST
♦laic a<js. ieax (94), le.\ (i3ü). acc.
isicem, nom. y-, i-sicius &c. i. esox^
salino (Ol. III.). com. ehoc (Zcuss.).
*l8ica V. Isca.
Isicium {i. salsitiam 111. cf. Gl. m.
4, 2Gi) fülle (91). esitium füll (i23). in-,
/ i- (116) -sicium leberwurst &c. (Ki ).
saltziss, nl. saucijs (iic). isicia ags.
maerhgelioet (Gl. Aclfr. cf. Bosw. v.
inearligelia'cca).
*Isida i. aiiis qiie se mortua repbimare
valet, vogel der sich todter entfiuert(74).
*l8ils V. Ireos.
*Isinaria v. Ptisanarium.
Ysis (isis I5r. I est dea lanificnm got-
tin der wollslaher, .se^Zisis einlaitung (74).
*Islandi v. Qlaciarii.
*Ismaniticus v. Monomachieus.
*Isiiiarena [aus inurenaxismarus;
pi-fcis) lanekbrett (76). lampre-t (74), -de
(4), -yde (23). marena piscis (76).
Ismarus ags. spearhafoe (94^).
*Isocus V. Isotus.
*Isola V. Isula.
*Isopagus &c. V. Isophagus.
*Isopia filtz der äugen (74).
I-, ysopus, hysopu-s ? -m [ss) {herba
t sparsorium aque ex tali h.) hd. isope
m. (4), isop; ysope (5'^), -pe (8), -p (1).
nd. ysepe, ispe (99). ispen t sepli (64,
88, 123). en quispel (108).
Iso-, yso- !64, 74), (oeso-) -phagus,
-fagus (71), -pagus. -phogus(76), isdo=
hagus (75 ^*^'^) j. gula stomachi((;6 &c.),
daraus gulasteiii [slt- 8'M). inagen-ror
('74), -geyez 9. gula als gulositas!). spis
ader(i.meri^ porta lactis ns). sehlundt-
ror (64), -roren (75). ganck zum magen
(74).
*Isotus , -cus (76), isaxus (74) i.
museus, mustus (76) crcscens ex vetus=
tute lapidum (4), lapidis t arboris (76).
moß (4). moß 0. mieß (7fi). flieg (x
musca) die da weehst in alten steinen
(X; saxis?) 0. paumen (74).
*Ispergus &c. v. Ispurgus.
*Ispicio {st. apieio ; herba) veltcruke
(8.5).
Ispida eißuogel(6t).ipsidaisuogilf95).
*Isp-urgus i -oreus (66 &c.), -orcus
(i?,3), -orius (68, 110, 132), -urges (132),
-ergus 1.5, 22, 23, 74, 76), -ariiis (19),
-aridus(7), -ornus(ll) {piscis, cf. hispe-
rus, -nusi eyn wal (5). wal- (6, 74, 76),
wale- (7) -fisch, woltuze (t oder c 22).
wakuse (23). stoyrc (19). stur (11). stoer
(68, 110, 132). Store (66 &c.). stör (l34).
*I- V. lu-squiamus.
*Isquibula {herba?) giwanch (105).
Statt squibula q. v. ? cf. disciplina
geduuaneh (Gf. 5, 277)?
*Issura {i. vervactum; cf. issartaria
Gl. ra.) bake {st. brake) lands (85).
Istac dar-hynne (17), -hin (21), -hen
(23), -in (18). hd. da-, do-hin. dodureh
(125).
Iste der (6). de (23).
Ist-ega (Gl. m.), -iga schiflstal (74).
Ister V. Danubius.
Istic dahin (5 .s?m.). darben (23).
*Istic-cine, -tine (76) dar- (5), do-
(6), da- (76) -hin. dartine (76).
*Istiga V. Istega.
ITE
Istinc von danue (12.5).
Istomodo /id. nd. in der, vlg. mit
der (75) maß, inozse (4), -moß (6), -mase
(3), nd. mate.
*Istri-atus, -us v. Plecta.
Istrix V. Hystrix.
^Isfcruin hafenspiilerampt (74).
Istuc hd. nd. dar her. daher (76). do-
her (7), -hen (125).
*Isula, Isola t Fleuus, Sicar {flumus)
dy isßel, Mi-f. isel (i2r,).
Ita adv. hd. nd. also l ia; alzo (11),
alsoe (132), jo (()), ya (11). ia vmmcrs
(.'')l>). als-mirgotlielff, -mieligotbehalt (74).
*Ita shst. {i. via 66 &c., hinc semita)
ein steick (3). steig (4). st.-pfad l ganck-
st. (76). itaver lo longo camino {ca. m.)
aus itiner i. longa via (76, Br.).
Italia ((■/■. V. gallia) walen- (.5, 23),
ober w.- (17), wallieii- (74), ober w.- (71),
0. walehen- (1), waliseh- (75'l), walsehe-
(76), hd. welseh-, walseh- (i34), welisch-
(66, 75), welsche- (102), weis- (12), welß-
(133), weltsch- (68) -lant, dorinne rome
ligt (74. cf. gallia). lamparten (100).
lancbarden (99).
*Itali-a (7), -ca, -ace (85) {herba)
kazzun- (101, Gf.), kazzin- (i03), katzen-
(7), wolff- (74, 75) -zagel. wlvessap (4?).
wulvesaf (85). vvofosseife (104). wolues
lap (1 aus sV 24). wolfeszeisala (Sum.).
Italicum {i. gallicum .")'') wall- (^4),
wel- {')^') -isch. walsch (22''). welsch (G).
hd. welsche, welisch, welseh, weiß, walße
(21), italianiseh (iio) spräche, Sprach.
Ital-icus, -ius (18), -us eyn wale
(ö^, 17, 23), wayle (.5), wail (18), walch
(6 &c.), valde (21), welischer (66), hd.
welscher, welser (133). ein ytaliaen (i32),
italian (110).
*Ytan inster (109. i. q. interanea Br.
wtb. 1, 699. Kil.).
Itaque darumb (110). daer omme
(132). also (22, 23). a. ia (7ö). alzoe (11).
aldos (99). nu, var. nuw, nwn fürbaß (65).
Itaver v. Ita.
Item, itemque hd. aber. a. mer (66,
151). a. oder meer (69), mer (i34). a.
vnd mer (75). a. einß t a. eynst t a. ein
male (65). vort mene (133, 152). furter
mer (68). zu dem andern mol (6. X
iterum). auer (23). voert meer (11).
*Itemdidem der selbig (75).
*Ite- V. Iti-nerarium.
*Itenerarius v. Iteratus.
Iter weg (19). wech (11). ganck (i32).
Iter sabbati v. Sabatum. intersabati
{alph. it-) i. spacium mille passuum (76).
*Iteranus v. Itiner.
Iterare , interiare ( q. v. ) ander-,
v'auder- (5, 74) -n (.ö), -weyten (4, 74),
-weyderi (8, 9), -werben (17), -worbe
(8b), -werp done (21), -weruen (23).
widerum thou o. anheoen (110 sim.). hd.
wider a. zwürent, var. zwirnet thun (65).
Iterat-e, -o, -im ander-werp donen
(21), hd. -werbe, -waid (76), -wedunge
(17). -werue (23), -worue t -weyde (22^).
zu dem andern mol (6). ouer echt (22'').
Ite- ratus, bissw. -nerarius ander-
gewerbet (21), -weruet (23), -wei'b (7),
-weit (17). ver ander wert (18). v'andert
(6). geendert (7).
*Iterdie {i. dieta) ein tagreyse (3, 4).
lUB
*Iterna-nus, -rius v. Itiner.
Iterum hd. aber, a.-dar (74). nd. auer.
aver echt l echte aver l noch ens (221').
auder-wei-be (19), -werue (99), -warue
(11), -worue (22).
*Itia (ixlot) wit (Sum.).
Itinerare wanderen (76).
Itiner-, itener-, itine- t itin- l in=
ttne- (76), intener- (81 -arium tag spys
(76). weg-spise (8), -spiß (17). wege
spizze (9).
*Itiner (74), i.-, itern-arius, itin-
(76), it- (74, 75) -eranus, iternanus (74(
Wanderer (68, 74). wan- (no), wen- (132)
-deler. lauffer (18). lantleuffer(75). weguer=
tiger (74).
*Itter V. Icter.
Itu-m, -r V. Ire.
*Iu (c/. sq.f herha) ziegen bem (17).
lua fcldcypresse t schlagkraut (Ki.).
ays. iue (94^).
*Iuares, iu ares wegeschale (9, 1 oder
b 8).
luba (^. crinis colnbn l equi 76, cutis
serpentam 7 &c., erista (falee) pertz har
i lewen hair (5). roß-mond (75), -bar
(sie 76), -hör das an de hals hengt o.
dz hör das dem lowen an de h. h. (6).
dat har van den perden t die maen (i32).
die man, vair. mene, an (110), das har
von (68) einem pferd. perdes hut l lau=
wer hutte {sie 18). hd. pherdes-, lewen-,
leben-, nd. perdes-, perde-, lowen-, lewen-
har. mane (11). manen (100). man (8, 9).
ein kreye-r, -rer, krayer {i. eriata f/alee
110 varr.).
lutoar, iuuar (9t, isc) hd. nd. schin.
hd. schein, sunnen-sch. t morgenstevn
(9). sonnen- (8), dar (8'') schin. nd. claer=
heit. ags. leoma t ea- (94), oe- (i36).
-reudil.
lubere hd. he)'--ßen, -ssen. -sen (9),
-sehen {h). nd. hey-, he-teu. pieten t
schaffen {österr. 75). bidden (21). beyden
(22). beden (23). hd. ge-b. (18), -bieten,
-byten (12). hd. nd. gebieden. wollen
(17). entpfelhen (ss).
*Iubilatnen ynnege freyde (8).
lubilare hd. gotlich, goetlich (76),
gottelichen (21), nd. gothken singen,
sin {sie 7), frauen (8). frewen (9, 4). froe-
lich syn (tio). frolocken (6s). bilde sijn
(11). wonderlich verblyden (132). iiibi=
lieren t iuchtzen vor freuden (65).
lubilatio aus-brechende t -dringende
ynuigkeit (9 Anh.,sm.l5). vnußsprechende
freude (12). froelicheit (10). vrowde (23).
lubileus wunsam (1). en lut (23). en
lijt (8h).
lubileus annus {i. a. requietionis,
gaudii, leticie, remissionis ef. v. a.
iub.) iß heißet daz gult iar (21). hd.
daz, das, dat (i32) gülden iar, g. rieh
(5); das gnaden- ( ho), iubel- (8, 134),
barmherczig iar. das guldin ior (6).
lubilum [i. iubilus 1 10 &c.) vnsprech=
lieh freude (8 sim.).
Iubilus hd. wunnic- (1), wonuick-,
won-, fro- (18), fro- (6) -lieh, wun=
sam, ynnig gesang. sunig (8^), wonlich
(133), wonthch (21) sang, wnlic (23),
vrolic (22) sank, vn- (li, 110), vnuß-
(15, 68) -sprechlich freude, freid (68).
onsprecheliche blytschaf (i32).ad/. gogel
{ frolicher (75).
lUG
*Ia.hil\is (i.porta) vmbganck o. tor(74).
ludai-, iuday-, iudei- (76) -cum hd.
judisch (5*>,G) ; j., jüdisch (i34), judesche,
judische, iudisc (76), judes (5), judden
(7) spräche, sprach, ioetsche spraech
(132). iodes sprake (23).
ludaicus judisch (17).
ludaismus hd. judisch glaube, oder
syt (110). judscheit l 93 ). justheit (25).
iudeulant (b'^). iudde- (19), ioet- (132)
-schaff, jodeschop (23). yoetscap (11).
*Iudaysosis judische leben (17).
ludai-zare , -sare hd. judisch , jude-
lich (8) leben, gesetz halten (65). luden
nachfolgen (110). ioetschaff vpbrengen
ofFvolgen (132). iudscheitvff bringen (es).
ludas en v'reder (11).
ludea hd. iudisch sim., judesch (6),
jodesch (21, 22), ioetsch (i32), judes (5),
guddes (18), hd. Juden-, nd. yoden-lant.
*Iudeieum v. ludaicum.
ludeus hd. eyn iude , iudde (7, 19),
god (21). nd. en iode, j'ode. ein bekenner
der warheit o. des glaubens (65).
Iudex delegatus eyner dem ettlich
sach empfolhen sind (64).
Iudex hd. nd. ri-, rye- (19), selten
re-chter.
Iudex Ordinarius geordenter i mit
i-echt erweiter richter (93).
ludicare, -ri (1) hd. nd. richten, r.
de richticheit (22^). hd. rechten, ryechten
(19). vr- (9), or- (17) -teyln. ortelin (8).
ludic-, iudici- (es) -atorium richt-
(7, 17), gericht- (76, 110) -stat (17, 110),
-huß (7, 110), -hauß (76). eyn recht stat
(68), rechter stede (132). rayt huyß (19).
ludiciaria potestas g(u-ichtes gewalt
(8, 9). vrteil des gerichts ; gewalt recht
zu sprechen (65).
I. sedes richter stul (65).
ludiciarius hd. richter. rechgebber
(13).
*Iudiei- V. ludic-atorium.
ludicium rieht (18). W. ge-r., richte
(23). hd. ge-r., -ryechte (19).
ludicium rationis gehengen (l?i), daz
gemerckt l daz ussrichtuug (63) der
v'nunfft.
ludicvim das puch (1), buch (65) der
richter.
lugabilis v. lugalis.
lugales zwe ochßen vnder eynem
ioch (HO sim.). jucken (90). wirten (Gf.),
luga-Hs, t -bilis (147) fügelich (4).
gefiige (8, 9), -lieh (17). gevochlic (23).
gel vngelick (sie 22). ain gezemptes tier
(7^6). gewonet im ioch o. gczemet (110).
gliewoent ynt ioch i getzemmet (132).
juuge (junge? 8*»). iucklick (i47).
lugamentum hd. zusamen fugung.
tzosameu voeghinghe (132).
lugare hd. zusamen- sim., zuhaufF-,
zuhuffen-(7) -seylen, -spannen, -kuppelen
(110 sim.). nd. tosame-de, -ne zelen.
seyln (17, v. a.i455 Sm.i Jochen (6, 76).
zemen (6). hefften (i25). binden (H).
*Iugari V. lurgari.
lugarius seherremeyster (i25).
lugatio (litis) hefftung (i25).
*Iuge abent- o. morgen-opfFer (74).
opffer des morgens vnd nachtz (75).
lugeniculaus v. Ingeniculans.
lüM
311
luge-r, selten -rum, -rium (Sum.)
(i. 240 pedes 49) hd. eyn morgen, hd.
nd. m. i acker landes. hd. m. lans (13),
ackers; eyn morge; acker laut; margen
acker oder ain jawch (1). iuch (Sum.).
iiuhc (104). jeuch (75), iauchart (i43)
ackers. iauchhart (64^). juchart (6, 64*»,
76, 110). ein j. landt (68). dagmal (99).
*Iuges ebig (21).
lugis hd. nd. ewig. hd. stete, stede.
ewe- (132), gewon- (es) -lieh, henperlinc
(99). emßig (65, 110).
lugiter hd. stete- (21), stet- (.5), stetig-
l ewig-, Statik- t ewick- (i34), eweck-,
ebec- (21), ewenc- (18, 66, 151), emßig-
(65), engst- [sie 7) -lieh, -liehen, stede-
i ewich-liken (23). ewe-lic (11), -lieh (132).
altos l dagelics (99).
luglans baumnuß (8s).
lugosus [i. cacumin- t mont-osus)
jochig t gehe (7). jokicht (5). iokich (23).
jochet (9). iuchtich (9b). iugecht (8).
junglieh (6). hd. gelocht t bergicht. berg-
(68), berch- (132) -achtig. berg- t rock-
-egteg (99).
*Iugube ?>. luiuba.
lugulare hd. nd. worgen l doten.
her-w. (17). hd. würgen, vir-w. (8), würgen
o. todten (134), doden, totten, doten (6).
droßlcn (75). kein absniden (17). kelen
{porcos 125).
lugulatio droßlunge (75).
lugulator droßler (75). hd. nd. wo-,
hd. wu-, wi-rger. hd. doter, doder, totter,
tetter (76), doter (67). keelstecher (110,
132).
*Iugultare wui-gen, kelssen (74).
*Iugultum hd. kele, kelle (21), koU
(67). kel o. drussel (74). stroß (6). strot-e
(22), -te (23).
Iu-, jüi- (5^) -gulum, iugolum (1)
hd. kele. strote (8^). truß (6). truse (7).
trus (18). druß (67). druse (i33, 152).
druz (5). dros (23, 75). haghe dros (22).
chragen (1). krauge (5*^). gurgel (76).
lugulus hd. kele. trossel (111, Das.).
stroße (13). eyn straitgatt (132).
lugum hd. ioch, Joch, jach (5^). nd.
iok (23), iucke (147), osseniuck (11). holtz
do mit man die ochsen brickelt (75).
juchart (64). berckspitze (9). die hohy
an einem berg (110). hohin der berg (es).
die hoehe des bergs (64). die hoecheit
van den berghen (i32). rocken (99).cliomat
(93).
luiuba ringele (47). iugube {fructiis
arhoris) mulderbrot (12).
Yuliana (herba) poley (9).
*Iuligo V. luUigo.
lulis iinscis) meer-, fisch-junckerle
(l40).
lulius (monat 76) der erste auste (4).
der hauwe- (17), hou- (41)- mont. haw-
(5b), hol- (99) -mant. hew maned (1).
homanot (93). heumonat (75). haumond
(77). hoüman(22b). der roscn manet(12).
Iul-,iu- (74) -ligo (i. saxatilis 23, 74. cf.
iul-is, -a,piscis Gl. m.) stainpeiß, prechß,
preße (74). brasme (23).
lulus kätzle (an der haselstauden
13.5). kotz, zapffen, woU (112). erstneuer-
part (74).
lumenta kalb (9).
312
ILIN
*Iumentale //(/. M\c-, nr/. vo-, vcy-
lius. /id. Hell , fyoch-haulJ sim. vieh
haus (4).
lumentum hd. eyn i^'lich fchc, y('t=
Hell (ii'li, il;i/. VHS arbcyt, das do erbeyt.
oiii yf^lu'lii'k vci- dat arbeit doi-t (i:('.'
sim.). ein ioglich arbcytt'ii vidi o. tliy^r
(uo). arbey-udondes viche (74), -dciido
fyho (12), voy (2;J), vo (22). oin hilflich
tiiier (6fl). holfpertier als ptVrdt, ochsen,
es(>l &e. (7t). eyn oybyddondo dyr (r>'>).
fehp (S). arbeydcn f. (f)). erbcndo f.(21).
crbedc f. (18). eyn arbeyt-sam fleh (et),
-sam vich o. tlücr (75), -eu vehe (7).
erbeitende wihe ((5). vyhe (8''). violi (4).
wihe(9) inne vee (13 :ju-). Jungk fyhe
^10). jung viech (1). quiek bos i azmus
(11). merie (99).
luncata geronnen^ pars- incIck;prois=
kese (147). teekeninilch (9i. cf. Gr. wtb.
671). seliuphkeso (125).
*Iunccus &c. f. luncus.
luncetiun bintz-gavv(ii2), -g6w(ii.5).
*Iuncipendere achten als eyn byese
(147).
lunctura (/. compagies "u) eyn zu=
sanien fuguiig (21, üö ). ain ze samen
fiegung (7t>). wirbel (h). werfel t r'gel
(13 Mrs;. ). wcruel (23). gewerbe (12).
geleneke (5'**'). krokel (22). i. murorum
schloß der mnren (G.'j).
*Iunctus s. V. luneus.
lunctus gevoecht (11).
lunc-us, -cus, -tus, -ctus (76) (i.
papirus, cirpus) hd. nd. sem-ida (Sm.,
Gf.), -ede (47, 109), -de, -meden (12),
-den (ftab), -eß (67, 133, 112. wetterau.
sirne-ze , -ßc /.). hd. symde , sende (9),
scafticli seem (22). wasserseydm (3). hd.
pimissen (3), piniz (104), bj'neze, uintz,
beynez (8), pun.eh (1). byse (132). bisse
(99). biese t rusche (11). risch (23).
bantwide (13 Mrg.).
lungere hd. zusammen- sim., zuhauff-,
z. an- (i5i), zuhauffen-, zuhuffe-, nd.
tohope-, tozamen-vogen , lid. -fuogen,
-fugen, -fugen, -fiegeii. fogen (14). byn=
den (i. sub iufjo ponere 19).
*Iungetum {st. iuneetum) ags. risk-
(94), ryc- ( 136) -thyfil, -dhyfel (94^).
*Iunifagus {cf. turdus) kranwidfogel
(74).
lunipe-, iunipy-, ianipe- (74) -rus
{arbor) , -rum \fructus ) , inipe-rum l
-tus (5b), juniperium (87) {für -us er=
ganze man im Fühlenden meist -bäum,
-stude, sim., für -um -ber sim.:, öfters
kreuzen sich -us u. -um) ehran-, kran-,
kreoz-, sporah-, uuechalter- sim. -bäum ;
reeolter, spureha ( fif. ). waehaldern-
(Sum.), wachel- (69, 85), weckol- (110),
■\vehel- 1 walch- (bm.), wallech- (47) -dorn,
wachcldor- (70), wecholdor (134) -bauin.
wakel- (109), wakeldoernen- dl) -boem.
hd. wach-holder , -holdern , -older, -lioller,
-alter (75'', 10.5), -alder (3), -ardere (100) ;
wech-alter (7.5, 105), -uldernbaum (^19),
-older (110), -eider (68 , 76). weck-hol-
der, -holdern (12), -lioller (18), -olter
(75), -older (8b), -uldernbaum (13), -oller
(10). wek- (G), walk- (16) -olter. weg-
holder (91). waklotern t eybe (st. eyn
beth-) friictus; beth hulder baym arbor
(5b). wa- (22ab, 23), ma- (109) -chaiide-
lern (bern, -bom). wachanderenberen
lUR
(-perus 24). reehol-tur (9.'.), -dir (2).
reck- (87), reg- (93) -holter. kranawitu
(fif.). kran- (75\ chrau- (1) -bit. kran-
wid (53.7.')), -wit(in2). ehranewite (104).
ehraiibetpir (104) (-um 1). chrani-bid (1,
3), -ad (V. a. 1455 Sin.), -vitz (Anz. 8, 97l
krand-widper fr., -wirstauden a. (1).
krawentber (i.")3). danbysen (uo, i32).
geiuuiere (99).
lunius braeh-mont (17, 4i), -mant
(5'>), -monat (75), -mon (4), -ot (93").
nrach-mond fv5), -maned (1). jurrius
brackmaii (22'').
lunonius iuftlih (Gf.).
lupiter hd. nd. eyn planete. ein ab-
got (6,5).
lur-a, -assus tlcr iurten o. laberberg
in nöehtland (135). leber- l botz-berg
(Fris.).
lur-aia , -eum , -um ( gall. yuraie )
lulch, tres]je, waleh-tr., twalchweitzen &e.
(143).
lurame-n, -ntum hd. schwuor, svifore
(7, 133), schwur, hd.nd. swer-unge, -inghe.
hd. eit, eid. nd. eet (11). menheit (22'').
recht (19). ampt (7).
luramentum de non vindicando
vrfehde ist ein glubde mit ayden 0. mit
bürgen das ein schulde o. verhandel nit
prechen wil (74).
lurare hd. nd. swern, sweren. sworen
(7).
lurassus v. Iura.
*Iureum v. luraia.
*Iurgalis streithaftig (9).
lurg-amen, -ium hd. nd. schelt-wort,
-rede, -rydde (21); scheld-unge, -inghe.
schaltwor (8). krig (8, 9). krieg; krieg-
hysch, varr. -hiseli, -isch (65). gekyuelot
(lOO). wyrrer vud werrer; wirwer, varr.
wirenwer, wyrr. werr. (65).
lurg-ari, -are, -iare, iugari (1) hd.
nd. scheiden t schuldigen lid. schelten,
beschuldigen, züchtigen, nd. tuch-, cas-
tighen. straffen (6). stroffen (8). strofen
(9). kiuen (13). kyffeln (12). slinden (17).
streytten, wertlen (64").
*Iurgiosus krie- (8), kri- (9) -gisch.
lurgium v. lurgamen.
*Iuria (i. pedicula canis i verba con=
tumeliosa tnrfeiniuria76 -.pediculus canum
3) hund-lus (76), -lauß l gerechtigkeit
(74). holczpock (3). uri-a t -ea, -o (74)
{i. vermis caulis t porci 66 &c.) saw- (64),
verlier- l viltz- (74) -lauß. swyneluys
(19). krut- 1 sew-wurm (uo). eyn verkens
of koel luys (i32). usia pediculus ouinus
(Gl. m.), porci (Kl.), sia {q. cf.) pied. porco=
rum (76).
*Iuridicosus stet-, burger-ischer (74).
luri-dicus, -duus (9) recht Sprecher
(8, 9). luridicus i. legisperitus (76).
*Iuridus {st. luridus) bleych (8, 9,
17). plaicher (74).
*Iuriduus v. luridicus.
*Iuringus v. Eryngium.
lurisdi-etio, -cio, -tio ge-piet (1,
71), -bite (4), -byde (5''). gebietender
gewalt t gcbietents recht; gewalt des
rechtens t des gebietz (75). eyns heren
(132), herren (uo) macht t recht, en
heren gericht (11). eynes herren ge=
ryechte a9). hd. recht, retht (8^).
lurisperitus {i. iurista) ain wyser
in den rechten (76). gerichtß-w. (64b).
TUB
reclit-wcyser (64'), -wisser (75), -versten-
der (1). asaga (Gl. Maricnf.).
*Iuri8peta rechtbegernder (74).
Iurista {cf. iurisperitus) nd. iuriste.
hd. jiiri.st. ri'clit-lcrei- l -wisser (75),
-maister (76). gelcrt iiigeistlicheiu reciit
(93. cf. legista). eyner der da kan daz
recht (17). der dy r. kan (8). krester (9).
*Iuriu8 gerediter (74).
lurnal-is (cf.), -es, -e (t\ silla), ior^
nal-es (Snn.. ivi, -e (Gl. m.) juciiart (Gf.).
morg-aiia (127), -ini ( 104), -en l iuch
(.Sum.).
*Iurriu8 v. lunius.
*Iurum t' luraia.
lus hd.nd. recht, ge-r (17). romisch
r. (8). hd. gewalt. macht (11).
lus iuche (5, 11 ). iussel t brie (64«,
76). gussei t brue (64b). brüg (6). brue
(5, 64). supp (91). zot (23).
lus bannitum eliche gerichte (9).
lus ca,noräcvira{ijew.inEi7iem iusean.»
so aucli. die foUjeiideii Ww.) hd. nd.
geyst dich (;>'), -bch, nd. gestlik, paffen-
(12) -recht.
lus ciuile leyen recht t wertlicli r.
(12).
*Ius co'iurinum {st. quirinum) rom=
sehe rechte (17).
*Ius eontestatum gehegit recht (9).
lus iurandum hd. nd. gesworen, hd.
geschwoni, gcswarii (21) recht.
*Ius laridarium fiirheß {cibus 111).
lus patronatus lehenhern recht (12).
erbliclie r. (75). angeborn r. t geistlicher-
lehenschafft (74).
*Ius pirium, Mrg. quirinum romisch
recht (3).
*Ius quiarium. v lusquiamus.
luscellum v. lussellum.
*Iuscu-m l -Ium ein supclien l sot=
clire (120).
*Iuspilio V. Vespilio.
*Iusquia-mus , -mum, -nus, -num
(1, 74>, iusquamum (Sum. viii, jus quia-
rium (7), jo- (87, 146), i- (121, Gf. )
-squiamus, iusqui-lanus {secundum pre^
philogum 7«), -namus (75b), hi- (95),
hyo- (85) -seyamus, hoseuamus (125),
lutquiomum (i3i) {cf. Dz. wtii. 176) bi-
(141, Of.), be- (121) -lisa. bilsa (i3i). pilise
(104). byls-e (12), -am (69 &c. ). baisam
(76). pil.sen-sam (1, 75), -samen (3, 67,
133). bilseii- lid. -same sim.., -som l -krut
(uo), -saem t -cruyt (i32), -crud (24),
-korner (13). külsü- (87), külsun- (i46)
-som. boin krut (7). bille (47). billcn zat
(22, 23). nd. belne (Sum.). dyll (lo.")).
lus-sellum, -eellum eyn eyersuphe
(19). suup (11). süpplin (9i). iuss-al (Gf.),
-el (i27), -elin (9i).
lussio ( i. iussus 1 ) hd. heyssunge,
gehaissung (1). nl. heyt-, het-inge.
Iussus hd. geheyssen. nd. ghelietcn.
gehorsam (7).
lustificare recht-en (11), hd. -verti=
gen, -firtigeii (5b). hd. nd. recht, hd. gp=
recht machen, maken.
lustitium die dag dar an mau nit
rechtet o. niderlegung der recht der
zeit halb (88).
lustificatus recht geuertigt(6), ge=
maket (23).
*Iusti reuctx {sie, cf. sq.) geriechte=
keyt (8).
LAB
*Iustitenax eyn halder der gerechti=
keyt (9).
lustitia hd. gerecht-igkeit , -ikeit,
-ekeit. recht-fertickeyt (19, sim. 68, 132),
nd. -heyt, -icheyt.
lustitiarius eyn rechtsprecher {i.
iudex 110 &c.). richter, grießwart (74).
*Iustru-, iutru- (? 8), intru- (76),
-sula, -sale (8) {instt\ sutoris; i. lignum
medium quod sutor impoirit alys duobus
lif/nis cum occreas extevdit 76. von iiitru=
dere) bolcz (9).
*Iustus V. Tuscus.
lustus hd. nd. recht-, rech- (23),
gerecht- (17) -vertig. gerehter (6 sim.).
lusum achter-, hynder-wart ; to rugge
(147).
*iu- V. lus-triisula.
*Iutuba V. Intuba.
*Iutulus {auis) ein iuter (i25. i. q.
scolopax arquata Nnm. ?).
luuame-n, -ntum hd. hülfe, hulff,
hülfe (4), hilff, holffe (17). nd. hulpe,
hulp (132).
*Iuuar V. lubar.
luuare hd. helffen. nd. helpen. from-
men (17), -en (9). iuuat et helpet (11).
ey gelüstet (9).
LAB
luuenalis jungelinck {5^, 23). iunck=
lick(22). iunchlich (18). jugent (9). jogent
(5).
luuenca ferse (8). vierse i sterke
(11). eyn verseken (132), jung kalb (68).
kalbes verse (9). eyn kalbe (19 &c.). kalb
(93). stirke (19).
luueneula junge dirne (5*^). en iune
(23), luttik (22) derne. ein Jungs wip
(93). eyn jung meddigin (21). maghet
132). hd. megt-, [mägt- (i34), megd-,
mede- (133), med- (152) -lein, -lin. mede=
gen (18). dohterlin (6). jumpfrauwe (19).
loncfrow (11). diernl (1, 3, 71). verse
(99 .%'m.).
luueneulus {i. iuuenis 1) iunck (1).
hd. iung-lin (110^), -ling, -eliuck f5*>).
ionghelinck (132). ein jung knabe (21).
hd. knäb- (i34), kneb-gen (18), -lin.
knecht-lein (i52), -el (4), -chin (17), -gin
(5), -ekin (23). -iken (22). varre (99).
verre (i07).
luuen-eus, -tus (6, 8^, 9, 23) jung
ochsse (9). farre (8''_, 9). vaer (11). rintvar
(23). fal als ein rint (6. aus var miss=
verst. !). stier ( 76, 93 ). stier-ken (i32),
-lin (110). eyn boßelinck (19. aas nd.
botlinck).
LAB
313
luueneseere junck (uo), ionck (132)
werden.
luuenilis hd. jung, j. geschaffen (75),
ain junger (76); gunck (21). hd. nd.
iunck-, ionck- (11) -lieh, -leich (1), -lick
(23). hd. kint-, kunt- (67) -lieh, kyndesch
(68). ein jung kindelin (7).
Iuuenis hd. nd. eyn junger, j. man
(93). en ionck (11). jügling (6). hd. jung,
iunck.
*Iuuenosus i. contum-ax i -eliosus (76)
luuenta jung- (es), junck- (110),
ionck- (132) -heit. manhait (91). kume
(8b. St. kuwe?).
*Iuuentus v. luuencus.
luuentus hd. jugent, jogent, joginth
(5*»). nd. ioghet. i. collectio iimenum iunck-
(110), ionck- (i32) -heit.
*Iuuisse uiole (Sum. v).
luxta hd. nd. by. bii (18). bi (21).
*Ixanpainpiuichil(i04.c/.ix-ion,-os).
*Ixioyeus sonus i galm (127. „aus
t'xouc;").
Yxion storche (93).
*Yxioii V. Anxioma.
*Ixos (c/".u. cristula) rottelwyhe (125)
K , C
L
*Laba, g. -e gleyte (9).
*Labaciuni v. Lapathum.
*Labanuin v. Labarum.
Labare, t -ri (iio &c.) hd. struche-n
(76), -In. Sträuchen (4, 74, 7.5). hd. nd.
wanckeln. waeke-n (126), -In (18). gly=
ten i laufen (8, 9). gliden (11, 12, 18).
glitssen ( 12 ). glitzen t beuen ( 132 ).
glitzschen t statzgen (110). gledden (49).
schliffen o. fallen (i. labere 68). lucken
(126). glipffen i swancken (74). schocken
{ swencken (7). sweken (1. c/. Sm. 3,
529). schrencken (6). srengkeln (21).
scrankelen (23). stameren (11). zyttern
t rydern (64).
Lab-arum, -anum (76), -rum, loba^
ruin (94I {i. vixilla Hpt. 5) konnigis fane
(8, 9). fann, nl. vaene, kerckvaene(ii6)
ags. segni (Hpt. 5), segn (i36), seng (94).
Labascere waggen, waltzen (88).
*Labatiuni v. Lapathum.
*Ijabda-cisinus, -rius v. Iota.
DiFtENBACH Glossarium.
Labe-, labi- (17) -facere (: labix
labes) hd. glat, glich, gleich, glidende
(5), glitten (21) machen, nd. glidenden
maken. vn- (8) , v'vn- (9) -reynen. be-
masen (110), -smitzen (132).
*Labefactare i. sepe maculare l de=
struere (110). wankelen (100).
Labefactus beflecket (8, 9). vormay=
ligt (9).
*Labefico beflecten (17).
*Labefieri bemaset werden 0. befleckt
(uo).
*Labella i. oscula que dantur puens
kiuder küsse (110).
LabellumlefftzHn (91). welschfaß (74).
Labeo (i. tabernaiius t leccator Gl.
m. &c. i. q. labro 76) troll- (i35), trollen-
(i26) -maul, lefftzalet, streimharderer
{piscis i4o).
*Labere {i. labi 1, 6) ghten (5). gli=
den (23). hd. glinden (Mss. mog.), glitschen,
faln, fallen, gnapsen (gnapfen? 7. vgl. u.
a. gnappen vacillare Pict. , Voc. a. 1418
Sm., prosilire 75 ; gnepfen Pict., knappen
Fr. claudicare). schlu- (6), schli- (46)
-pffen. Stammelen (19).
Labe- v. Labo-rintus.
*Labema (X zab.?) chassin (104).
Laberna i. gladiator &c. ( Gl. m. ).
laburna i. gl. t für (76). lauerna i. dea
furum (136, Br.); gaedynne der moerder
ind der dyeve (147); ferramenta latro=
num; homo qui filios abducit; actualis
causa (136).
*Labes v. Lebes.
Labes hd. nd. vlecke. hd. fleck, flecken
(17). befleckunge (17). placke t ulacke
(99). mayl (9). mal {t) falle (17). fal,
maß, mäckel &c. (88).
*Labescere (t/. lubrificare) beginnen
hd. zu gliden, gliten (21), glitsciien, faU
len (7), nd. to glidende. beginden zu
gliden (18). begunen zu glitschen (152).
beginnen oder zu gl. (i34). b. t;eMallen
40
81
LAH
(16). anfiiliiMi f. f k1'<zsiIumi (ho), zu f.
(tJsV iinlu'ln'ii /u f. \,".i). t<clili'ii>rtVii (()).
*Labe8cere (X labes) vnroymai (8'').
♦liaboten i </. longalol Iciige (19),
li'Oiij,'«' vi n liiul.
Labi /iil. Uli. {xlitliMi, vallcu, wallen
^2H). /i(l. {,'lyt<'iu9), glichen (l<*\p;lii>dcn
(Ms«. moR.). gK'tten {i. eespitare 77),
glitzon ii.ii); gut-, glyt-, giif ziehen;
glv- (74) sclili" (71!), sin- (7) lAXm. hin-
scliluprt'cn , i'ur. -sclilifft'u, f -schliclicn
(«!.">). ^^tl•a^u•luMl [3, 7l). haliczrn ^1, 3).
Labia glofFp der wibe (8). weybos
lt>l)f'i'n (0).
^Labi- V. Labe-facere.
Labilis /ui. glat. glidelich (11, 19).
glydvschelych (,19). follich (8). vorgoslicht
(9V flussig viid vellig; gering, als die
trubi'len zu Zeiten (75. cy. Sm. 3, rii xq.).
*Ijabillus (St. lapillus) v. Calculus.
Iiabina , labrana ( 23. hierher f ) i.
terra )iii>b//is [^Hr.), iiwllis [23 &c.), aquosa
t labilis q aliqiiis cito labitur gladieh
(11). letten t 1. im wasser; lau t lo {i.
palus q. V. 75). wasserig- o beweglichs-
crtrieh (74). sleita (i30, Gf.). slef (23).
Stichel (Gf.). broick, vcnne, ollant, goir
(147).
Labiosus groyß lyppyck (19). groet
lippieli (11).
*Ijabita wotbeshe (,8''. c/.labrocera?).
*La-, li-bitina {cf. lib.) bair dair men
dye dodcn up dreght. doden bair U47).
Labium {gew. i. q. labrum, doch
auch, wie im br., als super ius von letz=
terem als inferius utitersch., auch umge=
kehrt; sodann u. a. in 75 lab-iiim mu^
Herum, -rum üirorum, -rella pueromm,
wozu o. -ia; (/. bucculare; hd. lefftz;
vnder-1. (-ium (i). dz ober lefttzlin (-ium
64). leb-s (1), -ß («6, 70, 152), -sen (2).
leph (93). ranffte ^ leff (13). gleff (19 &c.).
glefFe (10, 133). gleft t lefiftze (152). gliff
(21). rant 0. laffe 0. kanne lyt (-ium 9).
brant (Sum. m de uasis cellani nach
andena brantraite x rant? prart 1.
Gf. V brenten tiprvun Ob. cf. dolium
&c.?). lypp (19). lippe (8^, 11, 23, 132).
liep (97). lib (17). -ivun t -rum lefs
(120, .'^um.). lefse (121). ein trock {i. Ii2i=
ter, alphear 3). labal (Gf.). t lubrum
labetroch (120).
Labium, f labrum, t lauacrum (11 6)
venei'is marien- (9), s. m. (24), suute
m. (85), weiß- (91), karten- (116, i35,
143, Ki»), garten- (Ki'>.), gcrsten- (Fr.)
-distel. s. marien distele (47). breit d.
(Sum. y). gardenkraut, «7. volders kaer^
aen {i. Carduus fuUonum &c. 11 6). grot
ladeke; grot vnd bret ledeke (47). bu-
ben-stral (135), -streel (U6, 143).
*Labolodium v. Anaboladium.
Labor hd. nd. arbeit, hd. erb-eit, -et
(21).
'^Laboramen t labor hantgeber (12).
Laborare, -ri (1) /(rf. nc?. arb-eyden,
hd. -eyteii, -aiten, -aitten (1). erb-
eyten (8), -eyden (19), -eden (18), -enden
(21).
Laborator erbeder {b^). arbeiter (75).
Labo-, lab- (17) -ratoriumArf.werck-
stat (17, 76), -haus {sim.).
Labo-, rectius laby- (110), f labe-
(Br.) -rintus (X labor!) eyn plaetz
LAC
dair groissen arbeyt is ( I3i ). i-in stat
dar in groß a. ist (uo). irgang (17 sim.).
Laboriosus eyn arbayttender (76).
eyn arbende (ä), erbenden i21), arbiden
(18) inenseiu'. »-n arbfydcnde uiynsch«!
(23). Hyßig zu arbeyttn (7). vol arbey-t
(68, 110), -ts (132). arbeyt- (69, 75j, ar-
bait- (134), erbeit- (67), erbet-sain, -sein
(133, 152). arbey(bcli (11).
*Laborusca 0. Labrusca.
*Lab-oruseus, -rutus (75) teufel (74,
75).
*Labrana v. Labina.
*Lab- i: Labo-ratorium.
*Labrilla v. Librilla.
*Labro k/. labeo) lecker, bub (74).
*Labro-cera, -tera ( 74 ), -cer (64'')
woigkeiibrost (21). groß iegentro])fl (64).
lilatz-, gcher-regen (74).
*Labros, Äafipo? (canis ) huy, wind,
nl. viieeh, snelle (II6).
*Labro-tera v. -cera.
'''Labrum v. Labarum. Librum.
Labrum ^(/. labiumj ober letl'tz (6).
dz vnder leö'tzliu (64j. mannes glepf
(8), glepfen (9). futlap (93). weschin,
Waschfaß (74). haut las (17 sim.). labil
(i. lauter, conca 120, siiri. Gf. ). duua^
halchar (Gf.). trock 4). kindes bad-
geltlin, var. -zuberlin (64) stuntze &c.
(Ki.).
Labrum eluacrum nl. wasch-, cleer-
tobbe (116). spühl-stander, -gelten, -faß
(Ki.).
Labrum vinarium danse o. wein=
bütgen (Das.).
Labrus-ea, -ta, labustra la/^jA.labe-
134), labrosca, lambrusca (Gf. s. u.)
win trüb die man uit buwet (76). stau=
dicht ader walt t weyn stock (4). hag,
walde, walt, wilder weynstock, sant
marteins weinper, madruschel, nacht=
schaten (74). eyn hagen l eyn heyne l
eyn walt t eyn win stat wilde i eyn
sehe i eyn dier gart (17). haghen l velt
(23). hage (8'', 99). heck (75). eyn gehege
vmb eyn borg (21). hd. nd. wynstock,
wilt w. ; eyn groß vinstagk siluestris
(21); wilde wyn bere sim. herlin-g (7),
-c(ioo). uuildiu repa t uuiu-r. szm.; haue-,
hundes-, wiutar-beri (Gf. ). huntespere
(Sum.). wyntertraub t wild reb (64).
winter-hol (74) -trola (?'. vepres &c. 93.
tr st. h? 1 s^. b?y)- (lambruscas) uuin=
tarhallun (Gf. 4, 859). uielen, iyuen (144).
*Lab-, labo- (11) -rusca hondes vliege
(11). hundesche fiyeghe (19). Missverst-
aus hundesberi prc. V
*Labrutus v. Laboruscus.
*Labula v. Librilla.
'^'Labuncula v. Laguncula.
*Laburna v. Laberna.
*Labustra v. Labrusca.
Iiac hd. milch, milche (19). nd. met
lic (85), meelic (11), melck (22).
Lac pressum kes 0. ziger ( 64 ). nl.
platte keese (116).
*Laeaius (i. pedissequus) lackeye (kü.).
*Lacanar v. Laeunar.
*Lacata .staudeute (86). Cf. locata id.
(Gf. <3. 597).
*Laecinia v. Laeinia.
*Lac- V. Lacti-cinium.
*LaccyTide v. Lathyris.
*Laccula v. Lacula,
LAC
*Lacebra en groue / kule (22. cf.
<;i. in. h. V. ; aus latebra X lacuB,
lacuna?).
*Lacena (cf. sq.) liechel, ein fisch (74).
*Lace-na, -ra 1 74) -ua 19 V, -rina 17 ?
cf. latinia, racenea) hd. eyn hecii-le
(Sum.), -ebi (17), -il (19 &<•.), -el (74, 110
&(: ), / muliei- Sparta (UO). nd. hekel(ll).
Die Deutinig von hechle z= ahd. hacliul
BM. 607 ermani/e/f der Iicgründiin<i, wie-
wol eine spätere Verviechselung der Bedd.
von heciiel, vll. auch von lacaena X
lacerna, möglicli ist.
*Lacenare Hacdis, var. flachß hechlen
(no).
Lace-r, l -rus (88), l -reus l -ratus
(74) eyncr der zurißt ader zurißeii ist
17). eyn ryßer (19 sim.). ge- (UO), zer-
88) -rissen l -brechen, orloß o. reyß
(8). orlas (9). or- ^ gelid-loser (74). ghd=
ioß (126). zer-zert (68, 126), -sciu-enzt
(126), -zaißt t -streut (88). geschoert
(132). crabber (11).
*Lacera v. Lacena.
Lacera-men, -tio rijßunge (20).
sehoringhe (132). bruch (110). entglidung
(126). crabbinge (11).
Lacerare hd. rißen, zu-r., zurr. (65).
ryißen (19). reissen (9, 134). zcu-r. (3, 4).
zer-zerren (65), -brechen (75). villen (11,
19). crabben (11, KU.), schoren (11).
spleten t cluven l to cloven (22*^).
*Laceratura ritze (74).
Laeeratus (cf, lacer) zo rißen (21)
*Laeereua i-. Lacer.
*Lacer-na, -ua (Br. &c. ; i. palium
74; -g&WiMni fimbiia-tum, -rum &c.) man=
tel ; ritters-m. der neben offen ist ;
hoyeke (74). ragen-, watter-, reiss-,
nl. regen-, reys-mantel (116). ritterskleid
(93). eines r. (m). ein r. an den sytcn
(110), besyden (132) offen, kleet ten siden
open (11). offen nathe t holnat (13).
holfaß (49;. mutz (112. wett. mu-, mo-tzen
m.). ein beltziner mutz (v. a. 16I8. Sm.
2, 664). chozzo sim. (Gf.). koz (100).
ags. beeile t lotha (94, 136).
*Lacerna v. Laterna. Latrina.
*Lacernia v. Lacrima.
Lacerosus zu rießen (17 sim.).
*Lacerosus v. Lacertosus.
Lacert-a, selten t -us alts. egithassa
(118). ege- (100), eghe- (23) -desse.
eghe- (22, 99), hege- (i32), haghe-
(loe), e- (20), af- (90) -disse, -dysse.
heptisse t bemol (108). eg- (95), en-
(102), ay- (4) -dechse, egg- (46), e- (1,
91), ey- (115), eu- (75^) ev- (3), a- (2),
au- (125 Mrg.), en- (alph. eck- 75) -dechs.
en- t a- (75), e- (64) -dcchß. eg-deß (68,
110), -les (6, 125), -leß (73, 75). ei-, hei-
t a- (Ki.), e- (9), au- (5) -dex. eckes (76).
eeks (7). egeß (64). egd- (93), eg- (Ki.),
heyd- (iie) -ochs, ein grüner heidoehß
(126, 128, Fris.). ey-des (21), -deß (71),
-tes (10), -desche (5). eudiß (8). ichtes
t moU (Ki.). eigeleß (49). eghel (19).
laeta (c. st. c') id. (11).
Lacert-, lacer- (68) -osus (i. fortis
vermis 76), -uosus (74. i. habens mern^
bra et ossa magna 75 , mrtuosus 76)
groß (68, 110), gi-off (132) 0. starck von
armen, großnackig (75). endlicher,
tugendhafftiger o. starcker (74). knor=
rieh ; fleyss-, nd. vleesch-, poesel-achtich
(116).
LAC
*Ijacertuni armbrust (i04).
*Ijacert-uosus v. -osus.
Liacertus dz deile an de arm von
dem ihibogen biß uff dye hant (17).
elbo-gen (4), -clien (13). elb pogen (1).
/tf/. schulterblat. die muß {{>). meuß-(7.5),
scene- (loo) -bcin. arm-schene (99),
-Schill (9), -sclieimS), -schulder {t seh.?
19), -ror (91). arm (lOO, 104). arme ysen
(16). hinderarn ( 93). fieischmaw, nl.
spiei'c, hijse (ne).
^Lacescerp {st. lassescere) begynnen
müde zu werden (8, 9). lacesso ich
müden (8''). mode werden (22). lacisco
id. (23). lactiseo desidero lactare mud
werden (G).
Laces-sere, -cere (99) ryssen (110).
1. stimulo mit dem gart stupffcn (i2ß).
stoken (99).
Ijacessitor {i. rixator 76) krieger (8).
tryger (9).
*Ijacesso v. Lacescere.
*Ijaciiiiare v. Lacunare.
Lacina uuegeuuah-ta ((!t'.), -da (86).
La-, t 11- (74), las- (132), pla- (75)
-cinia, lacin-ea (23, 74), -ium (öi*),
laccinia (23), laccuna(f/. v.) [i. faciola
{ philateria i tramis 74, cf. licinicium,
leripipium) som i ort (Sum., i. ora ves-
timeiiti Gf.). ein sleip andern rock (132).
slippe t vffslag (125). die belege o. leisten
(i26). geeren /. (114). ghere (laec); en
knop hol (23). knauffil hol (5"). knewfVl-
(1), chnewffel- (3), kneif- (75) -loch,
nichtigen f offen uaet (12. cf. lacerna).
gespor, o. sam, var. same an einem
klaide, 0. ger (74).
Laciniare läppen (11, 68, 110, 132).
scoren (107). schoeren (i32). schroten
(68). flicken (no).
Lacin-iosus, -osus (75) geflickt (110).
vol läppen (68), schoringhe (132). Iiaderot
vnd zerrissen (i. laceratus l pannosus
75).
*Ijacisca ( cf. ylias, lyclsca, foca)
pi'ach-e l -inne (104. X vaeisca, idscis).
*Ijacisco V. Lacescere.
*Lacissca (-ca? -ta?) en mesvor (23.
Messerscheide f).
*Lacocula {cibus) cambr. laidhver
(Zeuss).
*Lacone, fossa [aus lacuna ? cf. lau=
conie?) tvuku-, druki-lih (Gf.).
*La- V. Li-costrator.
Lacrima, bissw. lachryma, laeernia
(7) (i. trena 75) zäher clagens vnd
weynens (75). zeher (7). czar (9). trän
(9, 99). traen (11, 20, i32). trayn (13).
trene (8). dren (12). trehen (6 &c.).
drehen (19). treher (126). tracr (68, 93).
eyu äugen-, nd. oghen-drahe (17\ -trän
(5, 23), -tren (66), -drene (18, 133), -trä=
hern (i34), -trehern (69, 70), -dreher (67),
-driffen (21).
*Lachryma metopii i ferulse syriaeae
galbenkraut (143).
Lacrimabilis weynlich (20).
Laeri-, lax;hry-( 7 5 )-mari, selten -mare
treuen (5, 22b, 99). tränen i wencn (23).
waineii t treheren (76). zahern (75). Jid.
weynen, weyn (18). schryen (18, 19).
greinen (126). grausen (125).
Lacrlmatio weynunge (20).
*Lacrimena i. liqviiricia (24).
LAC
Lacrlmosus weynbarlich (126). zahe=
rig (*. trenosus 75).
*Lacta V. Lacerta.
*Lactago (herba) zungenblat (Fr.).
*Lactama v. Lacuna.
*Lactanda v. Lathyris.
Laetans seugende (20).
Lactare hd. su-, seu-, soi- (6), sey-
(S^^, 21), se- (76), sau- (9), -gen. nd. so=
ghen (22b, 23), i sughen (22b); zokeu
(11). vmme-zichin (8), -czyhen (9).
Lactaria v. Lathyris.
Lactatio seugunge (20).
Lactatum (obis) wyß muyße (19),
gemoße (2U). wit mues (11). mandelmilch
(74. cf. sq.).
*Lactatus mandeln milch (17).
^Lactena {i. malleum Gl. m. •, cf. laeti=
cinia) mulke (9). mulkin (8).
Lactere hd. su-, sau- (9), suo- (19)
-gen. 7id. zukcn (11).
*Lacter-id.ia, -dos &c. v. Lathyris.
*Laetero o. Lactucella.
Lact-es,-is (.v^. est intestinum pi-^cium ;
pl. sunt intestina in humine et oue 110 &c.)
hd. viseii-inilch, -micl isic 13) , -smacz
t uiilcz (9). visschc melck (22). visches
melic (23). milclier in pisce (20). milche=
ner pr. von eym lierinck (19). milker of
roghel t peüieula ex qua lac coagulatur
die vorsehe (107). lab (17). keslob ^ renne
(74). milch o. roghen (68). m. im visch
o. im heriiig (75). i. pellicula dcc. die
eiiter (i34), vterß (133), v- (66 &c.), y-
(69) -tersse. lactis novfi. gen. meelkeken
(11).
Lacteus milehecht (20).
*Lactiarida v. Lathyris.
*Lactibusia kcrinic tot botteren (i47).
*Lacticapium &c. v. Lactigerium.
*Lacticella c. Lactucella.
*Lacticin-a v. -ium.
*Lacticinator mcl-cher t -cker (75).
*Lacticinatrix (i. mulier mulgens 66
&.C.) mel- (74, 75, 110), mal- (4) -kerin.
milcii wib (7ii).
*Lacticin-iuni , -ia, i -ea (74), -a (/.
mulcrum 1), lactid- (106), lacc- (12,
74)-iniuin,lactena [q. v.) spyß von milch
gemacht (68). kd. m.-, milich- (1, 74),
milg- (20), melck- (23), molken- (11, 20),
wise- (20), wyß- (110) -spise, hd. -spiß,
-speyß, -werke (17), -muß (6). molken
(10, 12, 22b, 74). ni.-werg (125). zuuel(ll).
suvel (106). suyvol (Kii.). keß- i zyger-
wasser (-ea i. serum 74).
*Lacticinius a um molken (13).
*Lacticopium v. Lactigerium.
*Lacticus V. Lecticus.
*Lactidavis v. Lectidicladum.
*Lactides {cf. lactucella) milch- (20),
milche- t du- (19) -distel.
*Lactidinium v. Lacticinium.
*Lacti-gerium (7, 75 j, -gerulum (66
&c.), -geruium (76), -grelum («8, 132),
-capum (68, 110, 132), -capeum(75 va/-.),
-capium (74, 75, 76), -copium (66 &c.j,
-cepium (i32), -opium (134) i. vas lactis
{II. c). milch-faß (7), -hafen (75). milich-
faß (74).
*Lactina v. Lange.
*Lactinia (laccinia? cf. lacinia? la^
cvina?) en brok (22). 1
LAC
315
*Lactiopium v. Lactigerium.
*Lactipa milich vnd prot; prockat (74).
*Lactiphagi (populi) milchtremmel
(126).
*Lactiri-a, -de v. Lathyris.
*Lactis V. Lactes.
*Lactisco V. Lacescere.
Laetuca, latoca (87'% ue) lactu-ke
(17, 132), -ken (66 &c.), -ce (ö^b), -ck (74,
75, 91). lat-uchen (i05), -uchk (1), -uck
(133), -tuh (Gf.), -touh (104), -iche (87),
-ich (4, 9), -tich (17, 47 &c.), -tek (22),
-the (20), -che (93. ntr. wetterau.), -gen
(21). ladich (24). ladeke (23). lactrike
(22b). ags. leahtric (94^). lach (87, ue).
wilder lattich (74). katten meellich (11).
ags. thuthistil (94), popistil [sie 136).
genßdistel (74). ganß tistel (105). salath
(111). boh. loczyka (4).
Laetuca agrestis {i. q. coxima q. v.)
wilde latueu (95). wilder lattich (7, 76).
Lactu-, lacu- (74), laeti- (2, 74, us)
-cella, t lactero (143) (i. cicerbita,
cicharba, crispinum, sonchus 143, sim.
116; endiuia) su- (24, 47, 85), saw- i
dau- (143), saw- (74), du- (2, 143), nl.
dau- t gausen-, fid. geus- (ua) -distel.
*Lactula v. Lacula.
*Lactus a um meelkelic (11).
*Lacua, g. -e (c/. lama) woene, waecke,
bijte op demyse (147).
*Laeucella v. Lactucella.
Lac-ula (Br. &c.), -cula (76), -tula
(69, 134), -ulata vestis (gi. m.) bemaelt
cleyt (i32j. gemalt cleidt (iio).
*Laculus V. Loculus.
*Laculus cleyn see (8). ze- i pful-
chin (9).
*Lacumar i'. Lacunar.
*Lacumare hymmelen, rueven, wulveu
(147).
*Lacumia v. Lautumnum.
*Lacumilla {cf. sq.. lacunula) grub=
lein in eins wachenden menschen waiig
(74).
Lacun-a (17 &c.), -ar (17, 94, 136),
-are i -arium (17), l lucana (1), t
lactama (74) (i. gurgustria; foruta [cf.
fori-ca, -na] in qua remeat aqua 1;
fouea in qua remonet a(iua 2; fossa
ubi remanet aqua dcc 110 &c. X lacunar
Br. &c. ; lacinia) pliucze (9). pucze (8).
bütz (93). pliitz (-nae 43). putz; lauge
(17). putken; viver i.piscina; plas; cuyl;
cuilken in die wanghen (i07). plaets;
kuyle (132). kiiylchen (132), ein lochiin
(110) in den wangen. wyer (110, 132).
pliin l kille (109). sumiph (125). sehe (75).
pauch t p.-grub {fossa ventris); pfint=
grub {cf. sentina) o. grub nach außguß
des Wassers (74). wagen grub (9). wage
grübe (8). brog {cf. lactinia) l schyshüs
(-'a t -ar 13). adich {l.atis aquaeductus,
wie ähnliche Formen), ags. lirof (94),
hroflititen (ise) -a; flodae (94, 136) -ar.
ruse (110. cf. v. gurgustium). liauß-rate,
-gerete; lacken o. laube dor inue man
das haußgeschirre behelt (74). leube (17,
i. sinix domtis &c. 5). him-ildc (8b), -elte
(99). cleyder-ruppe (9), -riipe (8) 0. gesliczt
(9), gesucht (8) gewant. kncuffloch(17).
kiiobloch {sie (5 !)•
Lacuna-r t -rium (iio &c.), -re (4),
t lacumar (i47), la- (68), l lu- (66 &c.,
alpli. la- 76) -canar {i. testudo <Sbc., ad
40 *
nir,
LAG
motluin liicuno 7t; ; </. prr.^ gewi>lb (7,
»;s, 7t;^ in »mihmii liuli d. kirelin» (^lis). daa
jj(«l»iiiu>Is fjtMvt'lbc (). Iioliiii in ciiior k.
(uo). (lat veiluMnt'lt / die hoccli van
rynrc k. oti' Iniso oft' dat gewcifl'to (132).
Iiynmu'ls rncfHcl / gewult (in), hiniclizc
(looV liynuni'liczo (9). hemelti' (ins).
laiil)i'n (x). hone iS, !M. cyn hcymcliin l
c/.insor( 1'.). vf. /üiilJlcrphalaenapjri'alis?
lac- X lue- ? lacunar /. lampas ardens
in aei-c uo &c.V
Lacunare, lacimare (8)t'Ä.heiueliczcn
(!•). hoiiu'lirzin (8). eine tilck o. grübe
macluMi (Ki'*.).
Lacunula (</. lacumilla) kuylkcni in
die wangon (132). gniblin in den w. (uo).
pfiit/chrn (125).
Lacus liulgcii (vs). ti'wf h. (1, 3, 7i).
hd. grnbo, gnlb sim., phul, pfui, puole
(19\ pul (S»»), poUe (21). gropc (132\
erthgrouc (c.i. Mar.). j)ol (23). poel(22'').
soiw (93). sehe (8, 21). hd. nd. see. zee (9).
ze (23). se (G). moero (99). brocho (18). küle
(13). 7id. kulp. cyn vuyl graff t kuyle
(1.S2). pfütz(i34,). pfutzo. lach (iio). putte
l suinp (22*'). moß, var. mos (7.5). sutt (74).
staende wasser (20). wijnkupp of vat
dair lie in loi])t (i47). trotteu-bett(Das.),
-prctt o. holni (74). bruekubbcl (125).
(lior^art (6). troum &c. {i. trahs &c. 88).
koriiKast, nl. korenkiste; hd. kulwasser
faß, nl. coelvat, cuppe ; wiju-, smits-back
(ii6).kunckol (12. rf. gurges).
Lacusculus käste; lautertrog; sumpt-
lein (Agr.).
Ijachesis i. productio vit§ (Br.). des
leveus verlengyng (147).
*Ijachin i\ Annuabile.
*Ijada V. Ladum.
Ladanvtm (cf. laud.) panswurtz (74).
Ladon {i. auriga 75, qui producit
equos 74) boscheler (74). meuknecht (7.5).
n. pr. Viripl. (Ki.). nl. hasewind {canis
116).
Lad-um, ^ -a (74) (r/.forticia. obie-,
obit-, oblie-ulum.) hacke-bret (20),
-bretht (8*'). hac-k-messer { -prett (74),
-bret (qd. inusicalis forma 75). velg (1).
velig (7i). (feig damit mau wurst füllet
fartum &c. Heu.), felgholtz (74).
Laetus c. Lietus.
La- ( cf. lao-, loa-) -ficiis eyn grune-
(19), grueu- (11) -specht.
*Ijagana {i. lagena 76) eyn wit schussel
(6). en wigeschotel (22).
*Laganujn v. Aneha.
Ijag-anvun, -inum (18), -ana t -ano
(Gf.) hd. nd. flad-o (Gf.), -e, -en (10, 4
hd. flad. himelfladen (77). plinßen (ii4).
pan-kuche (8'*), -koke ( 23). hd. pfan-,
varr. pflan- (110), phaufiF- (69 Mrg.),pfant-,
pang- (17, 21), oley- (7) -kuch, -kog (21);
pauekoge (5); crep-pel, -phele (100).
*Ijagapis (gemma) der lagape (Naturb.).
*Ijagdonuin (cf. ladanum ? laganum)
himeltror m. (77).
*Ijag-ena, -oena (94, 136) (herba) ags.
croog (94, 136), crog (94^), cf. croh cro=
cus X crog sq.?
Lag-ena t -ona (Gf.), l -ana (q. v.),
-ina (17), i -uncula, la- i lan-guena t
lasna (Gf.) lag-elia sim. (Gf.) -ille (104),
-el (6.5). ieg-elen (10, 23, 66), hd. -iln
(5b), -ein, -elyn (9). lagel (134). leegel
LAM
(!»9V leyge-1 (3), -In (21) crfig wn.
(Gf.). fledeh («8). laguena sechil (127. cf.
secel Qf. 4, 144).
*Ijagenula i\ Laguncula.
*liagepus 1 (lus lagopus ) vogel der
ha.siMifuß hat (7i).
^Liagicia r. Accasium.
*Lagina r. Lagena.
*Laginuni v. Laganum.
*Lag-oena, -ona v. -ena.
♦Lagon-as (ise), -es l ligones (94)
ag.<<. met- (i>4), mec- l me- (136) -tocas.
*Lagoa V. Etna.
*Laguena v. Lagena.
Lag-, lab- (.')'') -uncula, l -enula
(68, 110) (cf. lagena) eyn klein legelin
(8, 110), fledlin (68. st. fleschlin X la=
ganum!). clilain legel (1). lagel (i). logel
(49). eroc (Gf.).
*Lagwor v. Languor.
Laycalis leyelich (20).
*Laicari ley werden (110).
Laycus hd. nd. leye. hd. ley. leyhe
(19). lege (6). lecc (99).
Laycus panis gemeyn (9), geneme
(8) brot.
Lallare (i. lactere, donnire -nm.) hd.
nd. lallcMi. laln (17). lein (7). lallatzen
(75). kallen (lalla e .sie 21). slaipen (i47).
milch saugen (64).
*Lallator lall- er i -atzer (75).
Lama (t/. lacuaW. locus voi-agino.fns
l lapis in via o- t a-brutus (Br. sim.) ;
rvptura (5, 23),fractwa (76) facta in
glacie, t niuia (76); fractura, faetura
(Br.),/VM.s'teHi (110 &c.) metalli {cf. lamen).
Wime ein loch in dem ej'ße ; poßtieflF=
wege, gumpp, tumpffel ; wunderthier (74.
X lamia). wone (5). wann (17). wake
(23). stach- ilig (9), -ling (8) weg. scharpf
ertrich (64). platte (iio &c.). blech (49).
*Lamba v. Lamina.
*Lainbada [piscis] bulche (19). Cf.
lampada = lampetra (Gl. m.).
*Lam- V. Longo-bardia.
Lam-bere, -ere (18) hd. nd. le-, 11- (13,
23), la- (4), Icu- (71), schle- (88) -cken.
läppen (i26). senlich, gemach, still flies=
sen, anlangen, rieren (88).
*Lambeta ( alph. lampeta cf. lam^
bada; piscis) czaudas (9. cf. zander
sim. perca lucioperea Nmn.).
*La- V. Lu-mbricus.
*Lamea v. Lamia.
Lamell-a, -um (133) (i. lamina)
chling (1). hd. nd. clinge. hd. lam-ylle
(5**), -el, -ein, -ein clinge (152 sim.).
leme-1 (5), -len (22). lomel (49). blech
t schibe (17).
*Lamen (i. frust-um, -rum metalli) hd.
blech, bleych (17), ^ blechlin (134), plech
(1, 75), plechlein, bech {sie ib^). nd.
blec, bleyg (22), blic i lemmel (107).
ysern (8), eisenick (9) blech, hd. lamel.
lernen (\32). lemlin (67, 152). schine (75).
Lamentari hd. nd. weynen, klageu,
be-kl. (9, 23). be-trubig (5), -droüich
(23), hd. -trübt, -drubt, -drohet (21),
-dribet (13) syu.
*Lamen-, var. lame-tator {aus lamen
X lamentum) weyner, klager; eysen=
schroter (74).
La-, fa- (1) -mentum, lamentatio
LAN
chlaguiig 1/. lurtits, vllulatus 1) hd. nd.
clag-, weyn-unge, -inge. beclagunge (9).
claiung (18). wedage (8).
*Lamere >;. Lambere.
*Lametator v. Lamentator,
Lam-ia, -ea (76), l -ila (Gf.), -ina
(106), t lanna (7.1) hd mer- wunder,
-wondcr;-w.(las(la hat Icibvnd angcsicht
als ein frau vnd fuß als ein pferde
lanna; vnliold, nachtfar, merkatz, ge-
siecht zu rome lamina (74). hd. nd.
mer-, walt- (100) -mvnne. mere wyp
(10, 12). eyn walde olJe (17). holz-mua
(117 &e.), -mowe (Sum.), -runa (-ila Gf.).
liolmuliwa (121). mar (20). pl. naclitmum=
mel (126). uneholdi {i. lemures 104).
agenggun l agengunt {acc. pl. Gf. cf.
agcmund Gr. Myth. 478?). bclewitte (kü.
cf. penates). nl. vandoyse, heex &c. ;
p/sc7.« potshoüft, cappert (116).
*Lamigo (aus lama X lentigo?)
sprengen von wasser (8'').
*Lamila v. Lamia.
Lam-üia, l -ba {i. bractea 76 ) hd.
blech (76 &c.), blegk (13); bleyen o.
guidein blech (9 sim.); scharte t plotz
(A^T.) ; schene (20), lamel, messer lomel
(6), lanna (Gf. 2, 217). nd. lamble l lekele
(99).
*Lamina v. Lamia.
Laminarius blattner l harnaschter
(Das.). kiriß-sclimydt (88), -smyt (125).
Laminula (blech- Ki. ), flander- l
leib-lein ( D^aa^JL« 112).
Lamiro smeycker, lunscher &c. (i47).
*Lamiscae v. Lemena.
Lamium v. Archangelica.
Lamnisca v. Lemena.
*Lam-orpha (i. larfa 3), -orfa (Y. la=
rua 74), -uria, larmorpha [i. larua &c.
75) (a?<s larua X lamia, lemur?) larff
(75). larfe (8). schiem, schiempart, ioler,
putz, scheuhe (74). Cf. limu-tua (129),
-la (Gl. m ) i. larua, -riae {v. lemvir)?
*Lampada {i. lampetra Gl. m. ) v.
Lampas.
Lampare luchten (9 &c.).
*Lamparis v. Licedula.
Lampa-s, t -da (88) liecht, sonnen^
schin o. glautz (88). liehtuas (93). hd. nd.
lamp-e, -el(iio). Aa. ampel, torschen (126).
*Lampates insimiles sciildre (Gf. 6,
491).
*Lamptus lampte (5''. cf. longobar=
dia).
*Lampeste v. Lapas.
Lampetra v. Lampreda.
Lam-, lan- (129) -pium (?'. lectrum
74, pulp-itum, -etum 76) pulp-t (8, 9),
-et, predigstul, leßpanck (74).
Lamp-reda, -etra (91, 120) {cf. lam-
peta, -bada, lanibata; Dz. wtb. 199)
hd. nd. lampre-de, hd. -d, -th (7), -t
(uo), -den (125), -ye (i32). nineg (76. cf.
V. murex).
*Lampuea (z. accipitrina, lactuca
a.) habichslattich (143).
*Lampugo {piscis, i. hippurus) feder=
kopff (l40).
*Lampurus {canis) weisswadl, nl. wit=
steert (116).
*Lamuria v. Lamorpha.
Lana hd. wolle, wol, weil, wollen
(19), wolu (21). nd. wulle, wlle.
LAN
Xiana facta plock wollen (20).
Lana suc-, su- (Sum. vi) -cida boin=
wlle (24). geizewolla (Sum., gliz. Gf.).
Lana terre ( cf. lanugo ) mos (Gf.).
mocs (l'dana t., d ansgestr.l Sum.).
*Lanacussiai {i. linteamen) linlachen
(Gt.).
Lanaria {hevba, i. blandonia q. v.)
wilden (7). wUina (Sum.).
Lanarium wülhuß (20).
Lanarius {auis) sweymer (Albert.).
Lanarius wollen sleger (6). woln=
knappe (7.5). wollman (74). kemmer (76).
*Ijana- v. Laui-trices.
*Ijancalata v. Laneeola.
Lanc-ea, -ia glafen (1). glavie (22'^,
132). gleu-ie(23), -eke(22). glan-ie (20&c.),
-tze (23), -cz (8). hd. glene, glen, gleen
l spiße (13), gleyne (18). galeye (132).
grelle (9. cf. bm. 5h9). lantze (1, S^», 68).
lant sper (22). hd. nd. sper. spieß (17,
110). spies (1, 132). spet (22''). raißspieß
(7.5). reis spies (Fronsb.). reisigen sper
(Keys.), scheflfelin (126). sehaffelein (fhs.).
Laneea Christi i. luciola, lingula
VTiIneraria, lingua serpentina, vnifo=
lium &c. hd. nl. nater-zunglein, -tougen
(U3).
Lanc-eare, -iare (11), -inare (132)
stechin cum lanceis (19). schieten (11).
Lancearius lantzknecht (88, ni).
Lanc-eola, -iola (3, 4) kleyn glancz
(8). speirthiu (20. th st. cli). gr elchin 0.
vlit (9). flitte (4). flite (3).
Lanceol-a ( 8, 20, 74, Br. ) , -ata {ib.,
24, 93, i:u), lancea- (17), lanca- (85),
lancio- (.Sum.), lantio- (10,=;), lauteo- (47)
-lata {herba) ripp-a (i05), -e (Sum.). ribba
(i3i). ruopla (93). ribbe wiircz (20). blut
worcz (8). kensen cruet (85). kern- (47),
ken- (24) -pencrud. konigs kircz (17).
kleinwegrich, minderwegbrait (74).
*Ijanei- v. Lance-.
*Lan-cigerus t -tziger lantzenfurer
(75).
Lancinare v. Lanceare.
Lancinatores slaht-ara, -ori (Gf.).
*Lanciolata v. Lanceola.
Landula v. Laudula.
*Lanea i. mendax (ye). i. ergasculum
buer, vogelhauße, kyfit (74).
*Laneolum eyn wullein (9), woln (17
sim.) fadem.
*Lane owirra ^vnllinkotz (74).
Lan-eus, -ius hd. nd- wull-en, -ein
(9), -in (7, 67, 134). willen (13). woln
(17). hd. woUe-n, -thte (8^). von wollen
(110). von w. gemacht (es).
*Lang-e, -ea (74) {i. pantheal 74;
lactina, aus lacuna? latrina? cf. nd.
lengene latrina; lactinia; langana =
lacuna Gl. m.) en schijt groue (23).
scheißhauß, pryfet (74).
*Langraui-a, -us &c. v. Lantgraui-
a, -US.
*Langor v. Languor.
Lang-uere, -were, oft t -wescere
{i. deßcere l egeve &c.) hd. nd. kranck,
hd. syech, na. sek sin. kraneken f76).
hd. syechen. suken t queellen (11).
quellen (132). suchein t harn lijden (17).
slaffen t svachen (20). soeben (9). senen
(75).
Languena v. Lagena.
LAN
Langu-, langw-escere ( c/. languere)
senen ( 75 ). begynnen zu sieben ( 9 ),
schiekin {sie 8).
Lang-uidus, -widus hd. siech; ain
siecher i,76); ein sich, such (18) mensche.
nd. zieck (11), eyn sek mynsche. serbend
t muhloß (126). muchtloß (i28). muglos
(Fris.).
Lang-uor, -wor, -or, lagwor (5^)
sichlieyt (5''). siech-ait (1), -tage (19 sm.).
suchte (21). zuucke dage (11). hd. nd.
kranckheyt. hd. krancheit. quellinge t
krenckde (i32). lucke; müh-, krafft-lose
(i26). muglosigkeit (Fris.). lasse, brüst,
raangel (88).
Laniare/id. rissen (13), zu-r., -zerren.
nd. to-riten, -reten (22). schoren, scro=
den, läppen (107).
Laniarius wollen wercker (110 &c.).
zeyser (uo). tcyser (132).
Laniatorium hd. nd. vleysch hus.
vleyß huez (20).
*Lanibata (piscis, cf. lamb-ada, -eta)
cabbelyau (u? n? 11).
*Lanicia eyn geln (21).
Lanic-ium, -eum [ 11) wollen wercke
(19). wullen warck (11).
Laniena metzgbanck(9i).schol (128).
Lanifex hd. wollen-, woln- (75 &c.),
selten woU-, nd. wullen-, wuUe- (11) -sle^
ger,Arf. -schlaher , -Schleyer (21), -slacher
(9), -mecher (20), -weber, -weger (75*),
nd. -weuer. wullein weber (9). tuch
beraiter (1).
Lanifica ein wollen slegerin (5 &c.),
wolle sciileherin (6), woll-schlaherin l
-Weberin (76),woln-sleerynne (5i>), -schley-
ern (21), wuUen-slegerinne (23), -leyer-
sche {st. sl. 22). tuchberaitterin (1).
Lanific-ium, -eum hd. wol- (75),
woUen-werg (S^i)) , -werk , -weirkunge
(19). wuUeu-wirkunge (20), -werkinge(l 1).
Lanificus wollenkemmer (91).
Lanigeri greges schefflin (64).
*Lanigo v. Lanugo.
Lani-o, -us fleischhauwer {wo sim.)-
metzger l kuttler (126).
*Lanion fleisch vorkawflfer (9). fleis
virkeuffer (8).
Laniosus v. Pinnosus.
*La- V. Li-nipedium.
Lanipendia spin-nerin,?«^. -ster (iie).
*Lanipendium woUeroche (Sum. ara=
ders Gl. m.).
Lanipeste {aus lapaste) gumpst (6).
Lanisc-a, -us v. Lemena.
Lanistavleysch-hauwer (19), -houwer
(11), -hacker (74). wleyßheuwer (20).
vleyscher (9). fli scher o. metzler (8).
metzger (74, 93). fechtmaister (126).
wollweber (74).
*Lanistrum chauen- (i3i), chann-
(Gf.), chanm- (i3i, i4i, Gf.) -estila.
*Lan-ius v. -eus, -io.
*Lanna {st. lamina) hypocratis sniti-
mezres n. (Gf.).
Lanna {i. cmgulus auris) ags. lappa
(136).
*Laniia v. Lamia.
Lano-eulus (i4v, Hr.), -sculus (147)
dye syn ogen mit wullen doyck droget
(147).
LAP
317
*Lanpiuni v. Lampium.
*Lantana {ital. i. viburnum) kleiner
malbaum (143).
*Lantantia (5^. lact.?) ags. beost (186).
Lanterna v. Laterna.
*Lant-, lanti- (110), lan- (67, 133, 152)
-grauia Äd. lant-grafRn (67), -gräfin(i34),
-greffin, -greuine, -greuyn (102), -graffi=
schafft (110).
*Lant-, lanti- (iioj, lan- («7, 133,
152), lang- (17 &c.) -grauius lant- hd.
-graue, -graff, -graf, -greife, -greue (23,
132, 133, 152). lanth groffe (ö*»). langt
greflFe (17).
*La- (130), le- (Gf.) -nticulum {„st.
ientaculum"; i. esca 130, pnmus cibus
quo ieiunium soluitur Gf. 3, 337. wol
Linsenbrei) bolz {II. c. cf. Sm. 1, 173).
*Lantinuni chomat {equi; Sum. cf.
Gf. 4, 399. BM. 858 0. vv. camus, iacin^
thinus).
*Lantiolata v. Lanceolata.
*Lantuinium {instr. verberandi; cf.
latunipnum,lauconie)martelkolben(75).
*Lantziger v. Laneigerus.
*Lanuculoruni v. Strator.
*Lanugo {i. bombax) sijdworm (147).
Lan-ugo, -igo (120) (i. lana terre
120, 131, l. super poma l flos tribuli l
prima barba Br. &c., pr. capillacio in b.
17 ; cf. capparis) floccho sim. thisteles
fl. Gf.). flocken (13). floch (49). vlocken
vppe den wände (22^). vlo, vloe of nop,
noppe op den doick(i47). Q.OYginpanno
(77). en muk bart moselich har pflocken
boae har (23). plockhen {i. pannus 1).
phlochken (2j. plucken (5*'). plecken
(10). nop (68). ein nap (sie 132), napfif
(sie 110). dystel-plum (74), -blume (8,
17). disteln 0. grane (9). gran (17). grafe
(sie 8). uchßcnhar t har vnter den vch=
seu; der erst part (74). ein junc (100),
jung (64,110), Jone (132), niuer (93) bart.
nl. vlassenbaert, hd. ganghaar, gauch=
federn, nl. poddenhayr (iie). fliun ;
gauch-iiaar? -federn (126). distelblumen
so die dur sint vnd fingt vom wind
hinweg (75). cutina (Sum. vi. cydoniaGf.).
*Lanus musere(ioo. st. larus). spolo
(Hpt. 5. st. panus)._/?Mi«'MS vltra danubium
(Br.).
Lanx {i. discus, scutella) hd. eyn
schussel (74); eyn praite (64), prait (1),
breit, breide, groß (21), gemalt (64),
wag- (74 , 93) , messer- (74) -schussel
sim. eyn breite platt (68), breit blat
(110). brede schossel l plateel (132).
grote schottel, platteel (147). en bret
schotel (23), i en scotele (sie 22). scotle
l wagescale (99). plackele (20). becken
(8, 9). kar .(6). ags. helor (94, i36);e««=
stellt {von Öhler missv.) laxe clor (i36).
pl. lan-, lau- (76) -ces i. vasa cum qui-
bus sacrificatur (76, sim. Pap.).
*Lanxinacta schussel-korp (6), -korb
(46).
*Lao-, laof- (64b) (cf. la-, lao-) -fieus
weh-o (87), -e (95). wannen we-chel, var.
-her (64). gruonspet (103). laupfrosche
(19). loef-frocz (20), -vorsch (11).
*Lapa V. Lappa.
*Lapaciuiri &c. v. Lapathum.
Lap-as (Br., Gl. m.), -ates (7, 13,
74, 76, 120, Gf., Gl. m.), -pates (8, 9, Gl.m.),
-paces (147), -ades (17), -atus (121, Gf.),
318
L\V
•ores (7t\ -astis (sm, 2. •«'». or. 4, 40«).
•estes (,74, Silin. ), lampeste (74) gom-
(sm.\ kmn- ( i;J, 74, (if.), kinun- (Sm.),
chuin- (Silin.) -bost, -post (74, Sm.\ -i)est
/ kaps (13V kappiiß 7t. kab-iiH (TU.
-HS krut (7(0. speyst' mit Hi'ist'li l mit
riawtf l wypo (st. vyge; 9). spysc mit
tli'ilJ t mit orutc (8). spiße mit flouhili
aller mit crudo eesocien (17). flad-o
(r.'i. Of. \ -IM» {i. frtirtuK ßci intcr iliias
htrtas pressi i2o\ brciting (i. placenta
Of ). kraut, tlcisob, f^rosscrbalVii, t'cyg-
okiuli, -pawm lapates; trestor lapes
tes, lampeste; mußkraut lapores 174).
ilrocgli vyijhc (147^. /. (vtaVe (i47, eil. m.).
*Lapaatri8 (<;/". lapistrus Gl. m. sim.)
gras (lotV
Lapates v. Lapas.
*Ijapatia r. Lapathum.
Lapatica r. Lappacia.
•Lapatiolvun sihaaffampffer (i43).
Lap-athum ( i.'Ji, 14.'^, Gf.\ -atum
^10.5, 110), -athium (8.5l, -atium(12 &c.,
i. cibus facttis ex lapato 110. cf. (;i. m.
h. V., o. V. lapas\ -acium, -icium,
-itiiim (76), -aceiim (10, -pacium (8'>,
47, !'3, Gf.), -atia (.siun.), laba-tium ((;f.\
-cium (87) {cf. lappa) ; lap-athum pleta-
l pietu-cba "(Gf.l. letacha (i3i). -acium
si-licbtladekc (sc 2« s verb. 24). -acina=
cutum {.v'c) slei'bt-laucli, -kletten (74).
-atia plcticlia (.Sum.). -paciiim blatcho (93).
slic'iite Icdeke (47).kleddo i cbloddo .?m.
(i. lappa Gf.l latticb (i -icium 4). locg
lopi)e (S^). ags. docce (94*). -athium
sclijtledeke (85). -atium, -acium, -icium
(5a, 23 &c. ) pleticba (lo.i). bloticba t
zaisla (120). leticha l buf-l. (Sum.V letecb-
a (101, Gf.), -e (100). lado-fbe (8'J),
-ko (23). latich (4, 87). lathich (17). let-
tioli (74), -ich, boh. horly kipen (4)
latig l addich (-acium / -icium 3). lat=
tich {b &c.). 1., latich (134) l kletteu-
samon (19, 67), -sam (66 &c.), -säum (ßs).
cbledda(i2i). kras.«iensact(ll). (ZJiei^orm
lapicium gilt nicht für Klette und deren
Samen und kommt in den alten Druck-
werken kaum vor: s. o. 76). hufleticha
(Gf.). huoflcteche (Sum.). scborf-laticho
(9), -ladicht (13), -lattich (12). schürft
lacken i bappoln (10). hoydcrich (21).
dockenbleter (91. cf. ags. doccei. lapa=
tum chle (10.5. .<<. chletta sm. c/. lappa
cledistel). laba-cium spicig klet (87^
146); -tium plctecha l stripha (Gf.), cf.
striph herba mercwialis {ib.), streifwnrz,
strippert, Stripplattich, stropfclkraut,
strupsalat rumex (Nmn. ). rumex f la=
pathum Streif-, mengel-, meinven-.grind-,
zitter-wurtz; struplattich, lendeukraut
&c. (143). lapaeium strupfen- (m),
strupf- (9i), stein- (7.^. X lapis) -würz,
hasenoren; grintsatich mcym (sie?) o.
mone newe (74). 1. acutum ( cf. para-
tella) le- i gri-nderung (Ki.). lendi- i
mengel-wurtz (144). slizletegen (Sum. v).
spicz wegericli 1 1.">3). nl. peerdick, patich
(116). lap-icium i -acium (i. petra-
nelium, -pium, polipodium, in de cala=
mentum) v/dg. steinmintzen (7,ii. lapa-
dium (94=1), -tium ag.f. lelodr-e 194^),
-ae (94, 136. c/". radinape).-tium rotun-
dum huflatich (9i). lapituca i. bardana
(76. cf. laptuca &c. i-. picris».
*Ijapatus V. Lapas. Lappatus.
*Iiapdacismus v. Jota.
*Lapecedina v. Lapicidina.
LAP
*Lapella r. Cynoglosea.
Lapena yterne scer blcnckciidc (U7)-
♦Lapestes r. Lapas.
*Lapia (p st. b) iippe (Ki).
*Lapic-edina, -edius f. -idina, -ida.
Lapi-cida, -scida (11, Gl. m.), l ce
dius (147 1, -cina uai;), -dicinus (in),
lapsida steyn-bycker, -rnetzelor, -hou=
wer (147), ha. -iiauwer, -metze, -mec/.el
(76), -maißel (3). stainpozil (ui). stien=
liauwcr (11). stenwcrte (22"»', 23).
*Lapicidare bycken , steynhouwen
(147).
*Lapicidarium steingrub (6.5).
Lapi-cidina, -cedina, -cina, -cinia
(17, 74), -dicina, lapecedina (133) {i.
latoma-cia i -nia 74) A</. nc/. (147) steyn-
grube, -hatte (17, 64, 147), -hytthe (13),
-hutt? -statt i -metzhutt (74), -liitt (9i),
-brueh (75), -loedse t -kuyle (147), -kamer.
liaw-k. (9). steempen (11). stem- (19),
sten- (20) -pel. stenpuel (99). Cf. steen-
l»oel i -put latomia (Kii.).
*Lapicill-e (G), -ae (46) (cf. lapsile)
schliflstein (6, 46).
*Lapieina v. Lapicid-a, -ina.
*Lapicinia f. Lapicidina.
*Lapicium steynicht (18).
*Lapicium v. Lapathum.
Lapidare steyn-igen (7, i47), hd. -en.
v'steynen (6, es', 76). steyn (18). nd.
stenen. mit steyn werffen (17).
^Lapidarium steyngrub (es).
Lapidarius i. q. lapicida (iio &c.).
sten-en (22), -ich (23). die myt steynen
hantiert (147).
Lapidatio steynunge (20).
Lapidator steyner (20).
Lapideus steyn-e (20), -nennen (19),
-ich (147).
*Lapidicin-a, -us v. Lapicid-a, -ina.
Lapid-osus, -iosus hd. steyn-ig,
-icht, -echt (5). nd. stenech (22), sti(>nich
(11). vol steine (8^), stein (17, 68).
*Lapifare v. Lapsare.
*Lapi-, lapidi- (Gl. m.) -fodina steyn-
grub (74, 77), -pruch (74). stencule (22*^).
Lap-, lax- (1) -illus chlain staindel
(1). sten-chichin (5*^), -ekin (23). fuwer=
stein (6.'>).
Lapis hd. nd. steyn. hd. stain. nd.
steen, sten, stien (11).
L. cala-, kal-minaris v. Cadmia.
L. funeris, imetis (V 22^) licksten
(22^1»).
*L. lauri {cf. sq.) lasurwurtz (74).
L. lazuli bergblaw, lazur (ii6). 1.
-sten (85).
*L. pistorius kuchenstein (125).
L. specularis vnser frauwen eyss,
sperglass. nl. spiegclsteen (116).
Lapiscida v. Lapicida.
Lapista {i. genus vasis lapidei et
aquarii v.r., Gl. m. cf. lepista) martier=
stien (11). mortel kalg (sie 19). steyn-
trog, -faß (74). watersteyn (147).
*Lapit-ium, -uca v. Lapathum.
*Lapores v. Lapas.
Lap-pa, -a, -pae (43) (c/. glis, lapa=
thum) kletta; diba; leti-, biete-,
pletha-cha (Gf.). pleticha (121). letteche
(Sum.). hd. nd. klette. hd. klett (ui),
LAQ
klet, kleth, deth (/ ?) lode (17. r/. lapp--
atusi. ladeke (ks). chletten (1). cletten
t cU-chstel (7.5). distel ^23). cliue (23, 24>.
dcsse (i(i6). crasse (lli. ay*. difae (136),
clithac (94 1, date (94*1.
*Lapa canina kleine klette; pfaffens
luß (125).
*Lappa inuersa (/. illafeos 24, cf.
ilancia; agrimonia t marmorella &c.
</7. V. 143), l major (47) breit ledeche
(.Sum.). rot ledeke (47). 1. maior rode
ladeke (24).
*Lappace8 v. Lapathum.
*Lap-pacia l -pella (Pap.), -atica (ßr.
kc.)est herba qu§ stomachum confortat &c.
*Lappacium v. Lapathum.
*Lappa8, (/.-dis (c/'.lapista? lampas?)
duppen (20). en beecken (11).
*Lappates v. Lapas.
*Lap-, la- (76), lip-, i^ar. li- (75)
-patus {i. i^ilosus) klet-ccht (9), -tich
(IG), lod-icht (17), -echt (8), -ert (49).
lodich (3). zotti-cht (V5), -g (76). rauch
(3, 4).
*Lappella v. Lappacia.
Lapposus cleettech (20).
*Lappus (auis) wazzerstellia (Hpt. .5-
cf. wazzcrstelza tapula Gf. sim.).
*Laprenus (: lapis? later?) schifer=
stain (76).
*Lapsanus ags. coydic (136^. cf.
malua).
•*Lap-sare, -ifare (18) i. frequenter
lab-i (69, 134), -orare (66 &c.). Arf. wetzen,
weßen (71). nd. wetten t slipen. hd.
sly- (12), slif-, sdilif-, sley- (20, 74),
schley-fen. schleiffen auf dem eyß ("134).
schlytfen vff yß (69). den stein (: lapis)
wenden (110), vmb-w. (68), winden (132).
faln (17. : labi).
Lapsari (Br.j vil (iio), dickwill (i32)
Valien.
*Lapsatio sleijfunge (20).
*Lapsator sleijfcr (20). sleyffer (74).
*Lapsida v. Lapicida.
*Lapsi-dium (3, 8. 9, 17, 2), -IIa (3,
76), -llum (76) (est illud quod cadit —
:iabi — de metallu quum avuitur 3, i. q.
de lama deriuatur 76; cf. sq., lapcille)
sliff (3, 8). schliff (2, 76). slyfch (9). eyn
sliff huß (17).
*Lapsile (cf. prc.\ lap-eille, -icille)
sliff (.5). sliff- (7), silff- (sie 18) -steyn.
schliß (21). sleifngs-, sleffper-ding (74).
*Lapsi-Ua, -llum v. -dium.
*Lapsillus (1 st. b?) cleppel in eyner
klocken (22>').
*Lapsim adv. weczen (12).
*Lapsorium (i. cos) hd. wetze, wecz-,
sliff-, schliff-, schleyff-, sleyfch- (9), rid.
wette-, vet- (97), slipp-stein sim. schliff-
stat t -mule (75).
Lapsus geglunden (6).
*Lapticia i. vehiculus (76).
*Laptu-ae, -ca v. Picris. Lapathum.
*Laphus (i. ceruus 76, aus eXacpO?)
eyn hircze (17), hyrs (8, 9).
Laqu-ear, -iar (5^), -eare, -earium
(111), -eor t -erare (-6), -iale (93 Mrg.)
himel-lizze(Snm.), -z (2,76,93). gehemelcz
(20). bone gewolbe o.hemelte (13). helm-
zeychen i -czoghen (19), -teyken (11). en
LAR
LAR
LAS
319
liemelic bone (23). ein lieimelich bube
{sie 6), tefel t hengelpaum (74V henghel
bom (22). benge (5K hnnkt;!- (17), hegol-
(V 21) -bäum {t. lacunar t testudo lobie
17). bome (22b). bodem (5''). gewelbe (9).
dyene-g. (10. d st. bV). gewewe {sie 8).
een keper i wormiiigbe (108). hd. nd.
rik, rick. hd. ricke {i. pertica). reck t
rick (18). latte (95). thyllen (111). bal-ck
o. tram (91). scheim (93. s^ scherm). eyn
■wolfFseil (133). ags. ficrst (94), firt (136).
laquearia rebeii (7). heinelicze (8, 9).
himelte (99). latuagel (76).
Laqueare hd. nd. stricken, hd. ver-
str. (1), binden, knöppfen (9). biinmelcen
(100). himelten (99). tefeln (74).
Laquearius adj. ge - brittert o.
-himmeltzt (65).
Laqueator strick-macher (75), -er l
tefler (74).
Laqueatus (c/. G. wtb. 2, 551) stricket
(23). hd. ge-, nd. be-str. gefangen (17).
*Laque-or, -rare v. -ar.
Laque-us, t -olus t -tismus (147)
hd. nd. strick, strig (ö^, G, S**!»). strecke
(13). sthrick (scbrick?) t tyr necz (9).
dire garn (8). haising (126 sm. c/. G. wtb.
2, 515). druwe, val, sprynckel, stappe
(147).
*Ijaquia-le, -r v. Laquear.
*Ija- V. Li-quiricium.
Lar {g. -ris i. casa, domus, ignis,
locus vbifit ignis, foramen, n. jjr. nymphe;
g. -rtis n. pr. regis; lares pl- i. eude=
mones &c.) nd. beert, vuer, iiuus, bol
(11). hd. hert, h.-stat (Sum.), fuer, fewr
^9, 74), hauß, büß, buysse (19), butte
(9). en hof (23). neppersloch; naine eins
kunigs (74). iong maghet ( i47 ). lares
mali screzza (Gf.).
*Larba v. Larua.
*Larbul-a, -u (i36) (b st. v) egisi=
grima (94, 136. cf. Gf. 1, 104).
*Lareuinea v. Lauconie.
*Lardaceus specken (75).
Lard-are, -ere (11, 19) hd. nd. spicken,
specken (19).
Lardariolus v. Sigitula.
Lardariioin wyme {i. locus vhi lardum
pendet 19). spechus (Gf.). fleischhus (93).
flaischus (i04). nl. lardeerpriem, gall.
lardolre (11 6).
*Ijardere v. Lardare.
*Lardipolus mittel ( 7i:. vermiculus
lardi? cf. larinus?).
Lardu-m, -s hd. nd. speck, nd. spek.
hd. speg, spech (Sum.), specke (i52).
*Ijaretica (a large et cariton gracia
7 6) milde gnade (17 &c.). laretice i.
graeiatiue (76).
*Larf-a, -acio v. Laru-a, -atio,
*Large v. Larua.
Larg-e, -iter rieh- l fro- t miltec-
(7), fri- t volkumeii- (63), wollene- l
mildenc- t ryne- (20), milteng- (76) -lieh.
Largi-fluus,-pluus(17)Ad nd. milde,
miltsam (110).
Largiri hd. geben, mi Itclich sim. g.
nd. gheuen. geuen (20). werdin gegebin
(19).
Largitas hd. nd. mildicheit sim. milt-
t gebafft-igkeit (65).
Largitio hd. gäbe, gebung. gaue (l32).
geuunge (20).
Largitor geber (17).
*Ijargitrainus *'. vermis ^Mj'intramire
qui et V. lignorum solet dici (76).
Largiuseulus wat milde (132).
Largus hd. nd. milde, milter (6). ein
gebhaftter t vber-flussiger, varr. -nussiger
(65).
^Laribate v. Lauribacca.
*Iiar-, larif- v. Loaf-, laf-icus.
*Larida v. Strula.
*Ija- V. Lio-rinarius.
*Larinus [aus tarmus?) made (100).
*Laris ('/. charadrius. larus. lar.)
leracha (Gt.). ags. meu (i36. st. larus
avis), men [sie 94); weiter u. i. terra
profunda (i36. cf. larricium Gl. m.V).
hertstat (104).
Larius, latius (Fris.) t i. comensis
(125), comacenus (Fris., Ki.) lacus co=
macher (Ki.), chumer (Fris.) see. der
thummer sehe (125).
*Ijarnasos (aw-slamax Gl. m.,Xapva|)
arch t kästen l trüben t almar (Aventin.).
*Iiarnatiuin ( cf. prc. V ) v. Morga=
nicum.
*Iiaro V. Larus.
*Larpha v. Larua.
*Lartago {aus lanugo?) i. crinis in
membris pudibundis (76). fotzeu- o. fisel-
har (74).
Lar-ua, -pha, -fa (3, 5^), -uua (9),
-ba (136), -ge {pl. 120), laua (20) \cf.
lamorpha, loruus) scrato (Gf.). pl.
screzza (121, Gf.), scrate (120), screiz;
screzzolscraito ; kleyn herchen ( Gf. ).
sccme (104). schäm (112). schem (7, 46j.
schympart, schewhc, putz (74). schiem
(74,76). schoem (68). schoubart; butzen-
i bocken-antzlit (i26). butzen antlit
t schempcr (88). b.- 0. iaßiiacht-ange=
siecht (110). schonpert (II6). ein mom=
men aengesichte (i32). nl. mummen=
aensicht (116). hd. ein laruer antlütz
(134); ehi larffen-, laruen- (69) -antlitz,
-antzlitz (i33), -autzlit (67, 152). lar-ue
(9, 18, 132), -fie (5", 17, 74), -fen (21).
eil mumelinx- (11), schodufels- (23)
-houet, l en rok (23). scbo-tiifel (12),
-döfel t diuels schowe (13). schut dufels
heupt {pl. 19). eyn dufels-heubt (5),
-heybet (8^), -gestalt an gedan (8).
tewfl liaupt ( 1 ). tufels cappe ; eyn
schußel {i. dyabolus 17). ge-schü (93),
-schlich (46). gespenst t zunßler (i26).
vladebijs l fladcbijß (20). eyn hüner (6).
mer-wiinder (9), -wonder (8). talmas-che
(106), -ge (99).
Larualis ?'. Laruatus.
Laruare bocken antlüt anlegen (64).
larffen machen (75).
*Lar-uatio , -uacio , -facio (17) i.
caducus morbus (i&). sucht (17). vallende
s. (8), vbel (9).
*Larua-tus, t -lis (Fris.) eyn butz
(110). fastnachtbutz (Fris.). verbutzet
(126, Fris.).
Lar-us, -0(34), -is (g. v.), laurus (76),
lorus (5^) {auis ;animal in aqua et in terra
habitans ; cf. fuliea) hd. nd. muser.
mawsar (2). maußer (1). maiser (34).
musaar (9). muß-ar (8), -er (7). muse
biißer ; yysß f'ogel ; merekacze (19).
musebiter t mercatte (11). wasser-rabe
(4), -rappe o.-rape (75), -hune (17), -hun
(3). vaterhoen (97). ar (45). holbrodt
(114). _
*Laruua v. Larua.
*Lasan-us, -um (Ki.), -as {i. tabernas
136) trizstuol (Gf.).
*Lasce v. Lasse.
*Lasceratus {st. lac.) tzuslagen (19).
*Lascifus V. Lasciuus.
*Lascinia v. Lacinia.
*Lasciu-are v. -ire.
Laseiuia hd. nd. geylheyt. geilkeyt
l lustickeyd (19). gheyl-, lust-icheit, ver-
weentheit (11). v'weu-tlieit (99), -ekeit
(8h). wyldicheit (20). dragekeit (18. X
lassitas?). wives lust (85). mutwil (39).
getlosc \Hen.).
*Lasciuiosi ludi schentlich mit ein=
ander rammeln &c. (65).
*Lasciuiosus v. Lasciuus.
Lasciu-ire, -are (5^) hd. nd. geyl
sin. gayl i gogel sein(74). geylen (11,
20). geyl vnkusclielich (8), g. vnd vn=
keuslich (9), vnkeusch (110) leben, drege
(18. cf. pre.), gogel (74) sin. verwen-en
(8b), -den (99), -t wesen (132). gettlosen
(Hen.).
Lasciu-us, -is, -iosus, laseifus (3)
hd. 7uL geyl, verwent. hd. geyel (3),
gail, gäyl (9). geyloß ; schampar ; gump=
pig; ramßler (ii3, 126). birtzlich (125).
wylde (20). vn-kusche (8), -kewsche((9).
getloß (Hen.).
Laserpitium ( i. maguderis 88 )
krautdorß (88). liebstockel, badkraut
&c. (143). laserkraut, teufelskoth, meis=
terwurz (Ki.).
*Lasirium v. Lazurium.
*Lasna v. Lagena.
Lassare hd. lassen (8, 9); laß (5^),
trege 0. raude (b"), mueth , müed (134),
müeth (i5i), faul (1) machen, las ^ mode
maken (23). raodde werden (21). müde
(17), trege (7) sin. mueden (11). hd. nd.
müden. v'-m.(i 10), -muyden(i33), -mieden
(67), -myden (76), -meyden (i52), -moeden
(132), -moden (22), -mydigen (18).
Lassatus hd. müde *m. , mild (134),
mud gemacht, mode gemaicht (132). m.
l las ghemaket (23).
*Lasse, lasce (4) {st. lasciue) fieri
geil sein (3, 4;.
*Lassera ( aus lacerare ) reysser,
zerr er (74).
Lassescere v. Laceseere. lassisco
i. incipio lassare (76).
*Lassetudo v. Lassitudo.
*Lassicius mus lassitz , l.-maus , al.
harnball (140. ef. -bellerle v. lieisca?).
Lassi-, lasse- (5'') -tudo hd. mud-
ekeit, -icheit. müdikait (134) ; muy-(i52^,
mu- (151) -dekeit. mod-icheit (23), -eheit
(21), -igede (85). mud- (110), muet- (132),
macht- (5b) , trog- t fiel- (6), las- (23)
-heit. fulkait (46).
*Lassitum v. Lituus.
Lassus hd. müde. m. von erbeyt (8),
arbait (9). mode (21, 23). moede (132).
moyde (13). müde (3). muede (i5i). müd
(134). muyede (i52). mied (38, 67). mat
(23). macht (5b). trag o. matlas (1).
las (1). las (1, 23). lasch (22b)^ mud
ader lassigk (4). trege (6). erlagen t
hellig (126). taub (125).
*Lasterna (bast. magis pro curru
mulierum) wage, var. woge, am wageu
(75).
Lasurum &c. v. Lazviruin.
320
LAT
<
♦Lata V. Lota. Sqxiilla.
*Lataiinis c. Latomus.
Latare biu-yiloii (20).
»Lataria r. Lathyria.
Latax, Xaxa^, f noerza (i lo, Aib.) ein
iiint/ (111, Ki. mustela lutreola Nmn.).
mirz, ein ottenifi^c.sclilci'lit ( V. ». uiis &c.).
nor/, / ncr/. (iio). nertz / nocrt/. i
nortz, ist ein wysele gcsciiiacht (Pict.)-
Cf. russ. tatar. wof/ul. norka dor norz,
norzwioisül ; jwlu. niirck i'l. (Nemu. &c.).
estJiii. nink mustela erminea.
Latebra (i. latibulum «8, iio &c.)
si'iuil-uiigc. (19, 110), -ingc (23, 132),
-nis^e (8''). hd. schol-, sciiel- (7) -uiige.
vorboi-gen {b^), v'holcn (,1, 23) stat,
sthat (schat V 22). düster- (23), duyster-
(132 1, hfl. finster-nisse , -y (uo). hol
(iio &c.). vnderschloiff (i26). pl. hielen,
heier, loeher (88).
*Latebrositas duesterheit (20).
Latebrosus hd. nd. düster, duester
(20). hd. finster, gantz f. g. duystcr
(132). dunsterlec (99). deinsterlic (106).
dunekol (10). vol finsternuß 1,68).
♦Latecula &c. v. Laterula.
Latens lostende (tV c?) t verbor-
gen (,91
Later hd. zigel, ziegel, zegel; z.-,
czeggel- (21), zekil- (20), schifer-stein.
nd. teygel (221)), tigele (99), tegel-,
sebeuer-steyn sim. breiß (75. t/.colximna).
bryß {7.->ii). breis (75'').
*Ijatera-bilis, -lis hd. sit-ig, -lieh
(140), -tig (7), -tlich (18); seit-ig (1),
-lieh; sidig. nd. zidich (23), scidich
(stidieh ? 22), sidelic (11). by siten har
(i. consodalitus 6). besytz (cs).
Lateralis gut eid gesel (75).
*Lateratus {st. laeer.) to slagen (11).
*Latereularius tzigelborncr (12.5).
*Laterculviin ags. beolone (94». hen=
baue Bosw.).
Laterculus schindele { dil (100). latta
{pl. 141).
Latere hd. nrf. schulen ^v'holen sin.
hd. scholen, v'heln, v'bergen, v'bcrgen
(9); v'b. sin, ligen (8»"^); loschen (9, 74).
na. vorholden syn.
*Latriciuin ein ziegel offen (110),
tzygelouen (i32).
Lateri-cius, t -nus (7.i) zigeln (7.5).
zegelin (8). czygel leym {sie 9).
*Late-, lat-rifex hd. zi-, -zie-, cc-
(21), nd. te-, tey-geler. ziegel-mecher
(7), -macher (es), -bacher (uo). tzygel-
t steyn-becker (132).
*Lateri-nus v. -cius.
*Laterna v. Latrina.
Lat-, lant- (of.), lac- (10) -ernaArf.
lucht-e, -en (10); luechte (20), lycht
(UO), liohtfaz (Gr.), lat-, loc-, lutz-erne.
Latema-rius -tor (74) laternmacher
(74, 75).
*Laterosus (riatex) water- t win-
ich (11).
*Lat-erula (3), -ecula (9), -ectula
(76), -egula 75), -icola (8), -icula (4),
lathetula (,148) i. tegtda (75, i48) schin=
del. stindcl (st st. sc) t taffei (9). sto=
ßil (8).
*Latescere (x lacessere; : latere,
LAT
latus; /. ! tiriliere latere; trrilare) reytzen
(23). reyßen {ii). grosin (8|. grossen (9).
vorborgen sein (4). begyiinen tzo sehu
len (1112).
* Lat-, lic- (9 ) -estea win (8). weyn l
winbhuh (9). Cf. latex i. vinumf
*Lathetula r. Laterula.
Latex lid; uuazzir (Of.). wasser (9).
/('/. suß, sü(!sse (3), sith (7), .sj)ring-,
springk- (74), springend, .sj)ring('ii (21,
110), v'porgen (1, .■>3) wasser. weyn (9.
i. innum Pap.), ein v'borgeii qwelle (G).
v'b. win in dem b(n-e o. waßer (8). w.
das vnder der erden v'b. ist (75). en
sprinc water (23). en sote w. (23), w.-
spviiie (22). quell-, queek-prunn (74).
keffbruim (»3. cf. a. wtb. 2, 482).
*Latibulare verpergen, laussen (74).
Latibulum (</. latebra) v'porgen (1),
lieiinlieh (7.')) stat, 0. end (75). en vor=
borgheu stede (23). vinster verborgen
gemach (75). vorbergun-t (9), -e (8).
losch- (9), SOS- (8) -unge. schulinge (11).
hude- (10, 12), hyde- (13) -wiukel. hule;
schlupff; klufft (126).
. *Latibusiare (cf. lactibusia) kernnen
(147).
*Laticiiiiuin v. Latinieum,
*Latic-ola, -ula v. Laterula.
Latine loqui tateren vnder eyn an=
der t tartoii speien also de kyiiden (22^).
*Lat-iiiia, -una(74) {cf. lacena) iiekele
(23). hechel (74).
*Lati-nicum, -einium (69, 134) hd.
nd. latin-s, -se (i33), -ische (67), -isse
(152), latijnsehe (133), latein-isch (69,
134), -seh (66), -iß (70, 151) spräche,
sprach, sprake. latiu spraich (7), ge=
sprochen (76). latinsch sproch (6).
*Latinicus eu dudescli (sie) mvnsche
(23).
Latini-zare, -sare latin lid. reden,
sprechen, nd. spreken. latein r. (134,
i5i). latine r. (152), redden (133).
Latinum hd. nd. latin. latyni (20).
Latinus latinre (99).
*Latipes breitfuß (75).
Lathyris, vll. X lact-aria, -oris, in
den Glos.sen und Voce, lataria (lOi),
lact-aria (117. q. cf.), -arida (7, Gf.),
-aridia (Gf. „al. -ariola", i. eito-cacia
q. V. 130), -iarida (121), -iria (47), -iride
(105), -eridia (io4, i3i, Sum.), -eritia(87),
-erizia (Sum. v), -ericia (74, 85, .Sum.v),
-er'dos (17), -anda l iactarida i aetu=
reda (Gf.), laccyride (94a), slactaria
(104), lectariea {i. sprinula 74) springa
(121, G f.). hd. sprinc-, spring- (^17), sprancn-
(105), spriutz- (7, 74), spinni- (104), spin-
(87), spi- (Sum.), crist- (74) -würz, -wort,
spinwiz (Sum. v). kelerßhals, zeydelpast
(74). ags. libcorn (94»).
*Latissa v. Lyciaca.
Latitare verporgen sein (1). v'borgen
(23), gantz v'b. (uo) sin. v'-bergen (6),
-birgen (13). stett verbyrgen (64). schulen
(71). dickwyl seh. (i32).
Latitudo hd. breyt-, nd. breet-heyt.
breyti- (G), breydc- (18) -keit. breidde
(99). der breit messykeit (63).
*Latiu8 V. Larius.
*Lato V. Lota.
*Lato , pl. -ones laten , hyen , hayfs-
genoten (147).
*Latoca v. Lactuca.
LAT
Latom-ia (110), -a (75, 76), -acia l
-ania (v. lapicidina^ {t. lapidis cesio i
doTiius latomuruin 110 sim.) steiniger weg
(75). latonia Steinbutte (75). i. diana t
luna (110).
Lato-, lata-, latha- (64 ) -mus, latoni
{pl. i. lapidum cessores i:i6j hd. stein-
meize l -ineizil {pl. Sm. 2, 627), -metze,
-metz, -motz (67), -metzel (64), -metzler
(6H),-metzeieri i32),-breclier(75),-liauwer.
sten-werte (23), -werue (22)! stienbicker
(11).
Lator hd. nd. bode. boede (132). hd.
bodde, botte, bot, pot der etwas bringt
(75), dreger (17), briff-dr. (8), briefftrager
(uo), treger d(!r briff (9j.
*Latozona brayt-e snure, -er gurtel
(74).
Latrabilis beliich (8i>).
Latrare hd. nd. bellen, hd. b. als
evn bunt, hylen als die h. (68). bleken
also dey hunde (22''). billen, muffen,
befftzen (Hen.). pellen (1, 2). bellen (99).
huylen t belcken (132). blöken [ea/ium
11). luden (uo). latrat bilt (40).
*Latrari (: latro) berauben (18^).
*Latratio bellinge (23).
Latratus hd. bell-unge, -ugunge (20).
blaffinge (132). hylung (es), ptc. ange-
bollen (Fris.), -bullen (128).
Latr-ia, bissw. -a, litria (75<i) {i.
theofebia 75) hd. gotis dinste, gotz t
gottes dienst sim. d. der, { erwirdikeit
die, got allein zu gehört (75). nd. godes
denst. gothch ere (7). byddunge (19).
bedinge (11). ge-b. (99). schoppers ane=
betunge (15). scheppers (8), der schef=
fers (9), dez schopfers (es) anbeten,
anbetung der (63), anb. gottliche (76)
almechtikeit.
*Latrieolus i. lunatus (76).
Latriensis (I latria) ynnick (19).
*Latrifex v. Laterifex.
Latrina, t laterna ( 1 ) , lac'na (8)
hd. schißhuß, scheyskamer sim. dünne
tur gewant t eyn offenbar scheyshaus
(9). d. dure g. l 0. schis ganck (8). feld-g.
(Gf.). snuße (125). anzucht (U4). heym-
elichej^t (20), -lieh zu der natuer (75).
haimlicher gmach (91 ). profetle l sprach-
haußle(i26). prophei (Das.). profey (uo,
128 1. priuait (132). lengene (99. cf. lange;
linghene limus Kii. u. v. sterculum).
een deine (108, KU.).
*Latrix v. Lotrix.
Latro hd. nd. morder. m. ader eyn
morderin (7). mordener (132). murcier
(19). hd. Schacher (65, 95), schecher.
scakere t dief (106). schecre (99). pfad-
hucke (9), -ehuche (Fr. 2, 46*^), cf. vespilio.
h
struchdieb (125). struckhan t stroder
(22b). strotter (74). schnapphan (126).
sehyltknecht {i. satelles magnatum 97).
Latroeinari hd nd. mor- , mor- (6),
mur- (19), stro- (22^), stru- (71) -den.
strotten (74). perawben (1). rauben (20).
pfade huchin (8). pfad hauchen (9). sche=
chery triben o. vben (75).
Latrocinium hd. nd. mort. mord
(22). moert (11, i32j. raorderie (20, 65).
merdery (8). diiberij (9). difde (99). sche=
chery (75). schächraub (2). scah (Sm.).
Latrunculator blutrichter (88). ru-
mormeister (Ki.).
LAU
Latruneulus {i. paruui latro 76)
monier (1, 8, 9).
♦Liattula languiiid (Of. 1, 745).
♦Latula lade (11, 19).
Latumia &c. v. Lauconie.
*Latuiiipnum ( cf. lauconie &c.) mar-
telkolb (74).
*Ijatuiia V. Liatinia.
*Ijatura \^cf. lacena. litvira? anders
ul.m.) heeher(6). calke (17). kalk (9).
balk ^8).
*Laturicium (*'. enula ; aus lathjrris ?)
alant (74).
Latus adj. hd. nd. breyt t wyt. hd.
breyd. nd. bret, breet. hd. weyt.
Latus sbst. hd. nd. side. hd. site,
Sitte (18), sith (7), sijte (10), seyte.
Latus \j}iscis) latbrachßmen (i4o).
*Laua V. Larua.
Laua-crum il, 7.0 &.c.. i.vanvinarium
Gl. ni., lotio l ablutio Br.), -torium (6,
8, 9 &c.), -rium (11, 19, 20, 75 &c.), laur-
ium, f ar. -um (110) hd.nd. hant-, waßer-,
water-vaß, -vat. hant wasser (7). vv.-vayß
(,19), -vas (20). wasch-faß (4), -vas (,1),
-haws (9). wesch- (8, 75), waß-(18) -hus,
-naß (75). gieß-vaß (76), -vas (ß, tu).
deuff-, reyni-uuge (17). laua-torium
hauuthab vas i 1 ). wesch-stat , -panck
(75). -crum, t -rieivun (75), t -rium (,5),
-zo (8) ein wesclie (6, 75), u. baptismus
(6). wessunghe l deufl' (19). wasschinge
i dope (11). Waschung, taut", brun (65).
tawfiF t bad (9). bat (t) weschunge (20).
bat waßer (8). bat 18b).
*Lauacrum Veneria v. Labium V.
*Lauand-ria, -ula v. Lauendula.
Lauare Iid. nd. wa-, hd, we-, wä-
(134) -sehen ^rey-,ra-( 76) -nigt'u.waschsen
(iiot»). waßeu (18). wesßen (20). woßen
(21). oeczeu (17). twahen (9,74). zwahen
(17). zwagen (1. caputus). blatzen (Hen.).
spulen (74). nd. dwan l spoleu. sp. l
schok'u t dwaghen 122'^). paden (111).
1. faeiem t vultum ;nute also de lüde
sich ringen vnder ogen (22'^).
*Lauaretus adelfisch, edle albulen,
weisse blauling, plitzling (i4o).
*Lauariciuin &e. v. Lauacrum.
*Lauatismus r. Iota.
*Lauazo &c. v. Lauacrum.
*Lauba u". scei/d) loube (104).
*Lauees v. Lanx.
Laucia v. Lauticia.
*Lauconie stricki r/. catene Gf. 1, 745.
6, 7411) i. q. hoconie q. v., au.s lautum-ie
(i. vincula Gl. m. i cf. -ia i. custodia (136^);
-e i. carceres, latumi-ae i. verbera (130^);
-a.i.vinctd^imy'Rv.); cf. latomia, latump-
num, lautvunnum, lantumium, laeone ;
larcumea est cathena t genus carceris
(76).
Laudabilis Ad lob-elich, -lieh, -ekheh
(67, 152 1, -sam (1, 75). loue- (20, 132),
pryß- (110), lob- (6, i5i) -lieh. nd. loue-,
lof-lic.
Laudabilitas lobsamkeit (75).
Laudabiliter lobsamiglich (75).
*Laudacia ^aus laus X lauticia) ere
o. lobligkeyt der speyse (74).
*Laudacismus v. Iota.
Laudanum nortman (24).
Laudare hd. loben, louen (23). loeuen
(i32).lauen (11). prisen; serden [hd. zarten,
von zart, saerd) : hyghen (221»).
r)llFF.\B*CH ni.OHSAKlUM.
LAU
Laudatio louunge (20).
*Lauditia v. Lauticia.
*Lau-,lan- (Br., Gi.m.) -dula (c/.alauda.
Dz. wtb. 12) lewer-icli dl), -k (20). 1er-
icha (127), -yche (19 sim.), -ich (8), -che
(74, Suin.).
La-, lo- i47j, li- (io3j -uendula,
lauand-ula (75), -ria (6; iaueud-la (io3,
Gf.j, -ele (85), -el (1, 19, 6i^, 74), -er (7,
64*^), hd. -el crut sim., -elii er. (5), -elen
er. (23), -ulen er. (22), -er cruyt (132).
lobendel (17). lauander (iö). laubaugel
ein kraut (74). lofengele (47). laiiaud-ar
(110), -er (68), -el (75) krut sim. loueudel
krute (133). ringelbluine (95).
Lauer {cf. berula) wasser epfiich,
nl. watereppe (116). prunnkreß (74).
*Lauere besprengen (74;.
Lauema v. Laberna.
*Lauerula v. Berula.
*Laui-, lau- (Ki.j, lana- (74.xiam-)
-trices prüder- 11 ij, bruder- (9ij -weiber.
zwcyer-br. weyp (74).
*Laurabica c. Lauribacca.
Laurea hd. nd. krouo (c/e lauro &c.j.
crocu (11). eyu krön von laurin bäum
(7j, des siegs vnd der vberwindung (75).
mcyster krou ^"6, 9;. signüst crovu (93).
krancze (I9j.
*Laurea (herba) c. Laureola.
Laur-eare, -iare hd. nd. crouen.
krenen (Hu). krönen (ti, I5l). krön (lÖ).
Laureatus ge-cront (8"^, 17, 75) mit
lor-, var. lar-ber laub o. esteii (75).
*Laure- v. Lauri-bacca.
*^^Lau-, i au-reola, laurea (73, 85)
{herba; .-ipevie.-i medicine Ö, 9, 76. cf.
coccognidium ) kclier- (3, 12, 4), kellers-
(iO, 24, 143), kelrß- (74j, kelder- (85),
k«irs- (^13) -hals, kellerschale {sie 71).
zyt- (64, 123), tzil- (125), czei- (3 Mrg.)
-iant. zeilaud (143). zeidelpa.st (74, 153).
zidei- (143), sute- (47, 85j -bast, -bist (47).
ogelinde (47. st. cig. V). driißwurtz (73).
läußkraut, sclieißlorbecrn (143).
Lau-, au-reola sige-, sigeß-kron (74).
Laureolum asch (8, 9).
*Laureolus lorbcr wasser (8).
Laureus(t/.laui"eatus;ghecronet(2o).
*Lauriare v. Laureare.
''Lauri-bacca, gew. -baca, laur-us
baccalia ( 1 1 6;, -ebacca, -umbaca, -abica
(ä^i, -um (75), laribate i^pl. 24; {cf.
bacca) /u/.wd. lorber. 1.- (:i), lar- (75) -ber.
iorebereii (24;. laurbeer (es), lauwerbese
(132). lor-bon(64'=), -bir (7). layrbere (13).
*Lauricale gall. haubregous (122).
*Laurium v. Lauacrum.
*Laurum v. Lauacrum. Lauribacca.
*Laurumbaca c. Lauribacca.
'Laurus v. Larus.
Laurus hd. lorber-. lorbern- (21),
lorbiru- (7), loerber- (20i, lorberen- (23),
loi-- (24, 93, BM.), laur- (85), lauren-
(99), larber- (75), lauwer- (i32), weckeU
aoeru- (11; -bäum, -boni sim.
Laus hd. lob. nd. lot". lop (5). lopp
(6). loff (20). lotfe (13). pris {t>^). wernt-
lieh lob ader ere (17).
Lausare stedlichen loben (17). lob=^
ben, rumen, prysen (12). beromen (10).
Laute lecker- (110, 132), rey-, reten-,
zart-, lieb- (74) -lieh, imsawse (74).
*Lauteolata v. Laneeolata.
LEB
321
Lau-ticia, t -cia (74, Br.), -dltia (76)
i. gloria epistolarum (76) st. epularum.
leckerheit (20). kinderfreude ; lustliche
speyse (74).
Lautrices v. Lauitrices.
*Lautum-nuin, t -ia t lacumia (147)
{cf. lauconie) martergerüst (93). stock,
hacht, bant (147).
Lautus {i. bene conditus l dedica=
tus 4, .st. delic.) hd. nd. gewaschen;
lecker, ghedweghe (106). hd. ge-weschen,
-waschen (i34), -wessen (7), -waßen (21);
koste-, kost-, koste- (3), kest-(49)- lieh,
vbir- {b^). vber- (1) -fullig. über fällig
(4). vrolic (23). weleeleke (99).
*Laxabilis offloselich (8*»).
Laxare M. nd.\S-,v]}-, ent- (110, 132)
-losen, -loysen (i52), -loesen (110). vflf-
(76), vß-_(6) -lesen, auf-losen (i34),-l6ssen
(151), -lösen i weiten i^9). weichen (8).
uff-w. t off loßen (17). loesen; intlasen
bleyden (20). aufflassen (75^«). vnlaten
(99). hd. int- (20), ent-, 7id. ont- (11, 132)
-binden, vnsachte {sie 22). vns. { drof^
tich sin (23). durch-gengich macheu {b^^),
-brechen den buch (70), -fertigen (1, 3).
Laxatio losung (8). off- {8^), vff-
(110) -1. ontlaessinge (132). entladung
(68). intbundunge (20). weychunge (8. 9).
Laxatiuum weichinde ereznei (9),
artzty (8).
*Laxe V. Lanx.
*Laxillus V. Lapillus.
*Laxirium v. Lazurium.
*Laxistrum loug-sack, -hafen, -sten=
del ; var. laug-ansack l -enscherb (75).
Laxitas ags. placunis (i36).
*Laxiu-ia, -a {st. lix.) lauge (8, 9).
*Laxus sbst. durchgang l ruor (76).
Laxus adj. durichurtig (1;. durfer=
tig (2). hd. durch-uertig im buch (75),
-gengig, -gengicht (17), -genig (21),
-genget(18), -scheissiger ? -pruchiger 74),
-bruchigi^iö). durftig(G). droftich(23).ledig
(7). weyeh in dem bauch (»u). dvn scliiß
(21). dünn schißichti 17). dünne schißig(,5).
loser gerumpffer (74). hd. uff geloßt atwi.,
offgeloste (8b j. slap (22^). hd. breit;
vnge- (110), ent-bunden, -gurt (110^*).
*Lazarum weyssmyntz (74).
Lazur-ium , -um {95)incausturii i hd.
färbe, blauw-f. (75). plow tincken-f. (110).
lazur (18, 23). hd. lasu-r, -er, -re t blaw
(7). varwe (23). lasu-rum lasiir (1).
blauarwe (93). -rium blawe diut (ni).
blawlasur t -lium a las-, laz-ulo
lasur stein (iio, sim. 68, 132), untersch.
von lasirium gla-sur (iio), -zuer (132)
{ ine. t färbe, varwe (i32). lax- udpih. •
laz-) -irium lasur (68). lazirium lasuer
(133), laz-uer (66, I5i), -auer (152), -ur
(69, 70), lasauer (67) t ine. t färbe.
Le-a, -ena, -ona, l -na, -ua (i52)
hd. nd. lew-, leb- (9, 19, in), low- (23),
leuw- (76,110), lauw- (.ö'\ 22^) -inne, hd.
-in. leind (13).
*Leba {cf. lebeta. liba.) pfann-kuche,
-tzelt (74).
*Lebefusor v. Lebifusor.
Leb-es, -eta, -ita, labes 8),leve-s t -ta
(i36) erin hafen (6). eren haffen (75). ern
doppe^irnedoppent 17;.orin dopf( 8).erein
copf(9). en erden gropei^23).grape(Chytr.).
Ärf: ti-, tü-(i34), -te (68, 75, 120), dye-, dy-
41
LEG
LEG
LEG
(12i. do- (23, i;t:i), do" 0'') 'S*''- ^''V
p.rt'ii (1«'>;«'1 (Chyir.) do^'il (b^). «lockfl
(21). tof;»'l dar vli iimii triiu-kt ^lebeta
75). /('/. ki'ssi'l, orliiiior k.(iiti). nd. ketol
(99), »Ml lt>|)ol-k. (11). diinpiMi ^2<^i._>*'"i
(7l). roim-l. vlff. lim|)fi'ii(iol (7:.V roindel
(2, I, »). rindc'l (IV i-fidl (V a. lliis sm.).
ecapr / scliapo/ pa 11110 i22''>. ags. luiuer
(94, 13«).
*Ijebe8or v. Lebifvisor.
*Lebe- c. Libi-sticum.
*Ije-, li- (.")'•, 71, 109) -beta, ^ -betum
(7i) (/. mellic-reta 77, -ora 74. cf. leba,
liba) letzeltc (75). lebt/olt (71). honig-
(74\ lioniiiff- (10\ hoiiic-(12), lech- (4!)^
leb- (74. 7.=>) -kucli (74\ -kuchen. hunk=
cogiMi (13). en honich koke (23). pyn
houick brothe (.¥'). lionig- i loch-kug
(77). li'bkuch (6). gerkoke (i09).
Lebeta v. Lebes.
*Lebetarius hd. kesselor. nd. keteler.
kessel- (iio, 132), tigel- (es) -machet sim.
h'tzolter (7.5).
*Lebete- v. Lebi-fusor.
Lebia r. Dobula.
*Lebi-, leby- («e), lebe-, lebiti-,
lebete- (76), lembi- (68, 132) -fusor,
lebesor (49) hd. dyegel - gesser sim.,
-niat-her (7). tigel-m. (76, 110), -giesser
(68). tügel-g. (134). degel-g. (152). pot-g.
(132). doppen gießer (17). digkel- (21),
flockin- (8) -geißcr. glockeiigisser (9).
cgliel geter (23). hafon-er (6, 7.i), -machcr
(76). hcffener (49).
*Ije- >: lii-bistieum.
*Ijebita v. Lebes.
*Ijebiti- V. Lebi-fusor.
Lebiton (Gl. m. 4, 38.5) ?'. melota t
ependiten lachan (i3i).
*Lebra r. Dobula.
*Lecatricitas (c/. sq.) v. Scurrilitas.
Leec-a t -acitas (76, Br.), -aticas
(20) (i. liguritas 7fi, scurrilitas Br.)lecri
(76). leckorheit (20 .
Lecc-ator, -itor (l) {i. trophator
76) hd. nd. lecker. kecKer (20). hd. bube.
nd. boue. ruffi-gau (1), -auner (2).
*Leceitus r. Leeythus.
"^Leceurire v. Lectitare.
Leeythus, gew. lechi-, lechia- (76),
lecci- (93), legi- (17, 94b) -tus, -thus
(94b) ol-krug (1, 75, 116), -uaß (75). öl
chrueg (2). olefas (13sem.). oley-kruche
(20), -vas (20 sim.). ölehafen (93). nl.
olycruyckc, knaertje (116). lüth schiübil
(leehitus 8''). lege! (17. cf. lagena). ags.
anpulla (f>4'i).
*Leciua r. Lixiviium.
*Leekw^arizium v. Liquiricium.
*Leeta sluczig (9). swüczil (8).
*Lect-ega, -iga, -itega ?'. somentum
(74); stragula, velarium, thoral, togal,
lodex, sclauina. culcitrum ( 75) ; lecti
tegumentuiit \ i48 ). pettzieche o. inguß
(74. cf. Fr. 1, 384 — 5. Sm. 1, 7ll bette-
(8), betten- (9), bctlie- (Sb, 18), bet-zeghe
(20), -zieche (8''), -ziech- (49, 76), -cziche
(8, 9, 18, 4). bethczicheu (3). pettziechen
(1). pcttecke; deck-bet l -lach; golter
vber ein deck l kuter (75).
*Lecter {avis, st. icter? cf. leter?)
huke (11 j.
Lee-, le- i'i36, Gl. m. q. v.) -tica {i.
sponda; cortina; currus in quo defer-
liir li'ctu.'i (kc.) sleddi! (/. curulia c.i.).
hd. bette, nd. bedde. hd. nd. span-, ni)on-
i74), bar- (7), bor- (7ti), vor- (23), li.se-
(106), lis- (99) hd. -bette, -het (76 sim.),
-peft (1, 74), Uli. -bedde. roßbaar (110
kc). betlizigel 1 1(5. cf. lectega). hetstat
(). gardyn (iio sim.). vorliang (8). hette-
waii (8), -gewant (9). eyn fli'cht (17).
kn>ntze, Imrde, sperlach, hymlitz (74).
sanfte (iit;).
Lecticarius betstat l roßbar (110).
r.-maelier (6»). r.-, betli-trager (116). roß=
baer l beddestede inaeelier (132).
*Lecticia {cf. lectica) matte, krentz ;
pecli, liartz (74).
*Le-, la- 18) -oticus haugder wagen
(9). liangende fan \st. wan ; 8).
*Lectidi-cladum, -datum (oi) ngs.
gitlmoriiQ fleti (94, i36»). lactidavis i.
latum atrium, vcr.ich. von laticlavTun i.
latum circum s...uiu (136*').
*Lectiga v. Lectega.
*Leetiminga v. Corona monachi.
Lectio hd.ad. Ics-unge, -inge. leßuiige
(17). leysung (21). liegen {b'^). lecze (20
&c.). les.'sp (99).
*Lectisternere petten (74).
Lecti - stemitun , -sterrium (Smu.),
-sternia (74 &c ) , -stremia -strenua?
1) hd. bette-, nd. bedde-gewant, -want
(22). bethte g. zauwen (-ium 8''). pet^
gwant(l). petewete (Sum.). pett-gewaude,
-wat, liaußrat (74). beedde-kleet (11),
-eleyt (132). bedtkleid (68).bethunghe (19).
Lec-titare, -turire, -eurire hd. lesen,
leßen.
*Lectitega v. Lectega.
Lector Itd. nd. leser. leßir (17). leyser
(21). lcsoniey.?ter [claustri ö^).
Lect-orium, -nun {cf. lampium)
leßbanck (76). lese huß (5b). lecz haws
(9). lecter t pulpet (20).
Lectulus bedchin (20). cleyn betlin
(h-8, 110), beddechen (132). gutschle (126).
Lectura lesunge (20).
Lectvtrire v. Lectitare.
Leetus ptc. ge-lesen (20), -leßen (17),
-leisen (21).
Leetus ■'ihst. (i. lectulus, stra-tum,
-batum n pett(l). M. bette, bet, beth,
bidde (20i. nd. bedde, bede (22).
*Lechi-atus, -tus v. Leeythus.
Ledere hd. lecz-en, -igen; neczen
(17), laidigen (75), sereu, v'-s.; be-truben,
-drüben si7n.; schlahen (68, 110). quetzen
(132 1. quetcen (99). queessen (11). seeren
l gifft (20).
*Ledia (piscis:, i. mulcta Gl. m.) korn-
(74), hören- (3, 4), hörnen- (76) -fisch,
phor (3). forhen (76).
*Ledix (/. vestis linea 66 &c., lodix
74) leyneinklayde (74). ein lynen cleyd
(110 sim.).
Ledo (94a, 147), ledona ags. nep flod
( 94^ Gl. Aelfr.), ebba (Gl. Aelfr. ). vloit
t stijghen ind wassen des meers (147).
Leena v. Lea.
*Leffas i. occultus tetTce succus dcc.
(124/. die bundfarb haut auff pfutzen
vnd morastigen wassern, ist der vege-
tabilische Sulphur lind milchram gleich=
sam. aus welcliom meerlinsen und unge=
ziefer wachset (Ki'*. Mrg.).
Legalis euch (20). stetlich {i. ciuilis
64). ge-.sciiedick (ob), -setzlich (1), -trew
(110), -truwe (68). wertich (i32).
Legaliter hd. gesetz- , t sent- (70),
cri.sl- l ordee- (7) -licii.
Legare hd. nd. senden, ver-ß. (64),
be.sclieyden. sehynden ( 13 ). b(!-8cheden
23), -seilenden (13), -uellien, tig. in bot-
scliafft weise (75). hd. setzen, s. in ein
testaineiit (68), be-8., seien gerede niaehen
(.')'>). schaffen (1). ver-sch. am todtbette
(64).
Legataria eyn wijff die dat tcstament
ontlaet (132). eine die ein t. enpfahet
(HO).
Legat-arius, -orius ( 9 ) {i. legatus
q. V.) besclieydeii 18''). b. ist (9). eyn
die; daer testaineiit iiempt ( 132 ). eyner
der ein t. in nimpt iiioj.
Legatio hd. botschafft sim. ge-b. (21).
boddeschafft (18j. boeschaff (20). nd.
bodescop. send- l besetz- (110 sim.),
cj'nbiiid- (8). verscliaff- (04) -nnge.
*Legatorius v. Legatarius.
Legatum bescheyduiige (8, 9). ver-
sehaff-ung (3i), -net, var. -t (64). gesent
( 99 ).
Legatus hd. nd. gesant; g., geseilter
(7fi I, eins grossen iieren (^,sim. 4i;) kiiecht.
eyn h.-bodde (5*»^. hd. böte (9), bott,
bod, boede (20). nd. bade (11). eyn nam=
lieber bot (110). hd. legat. legaut (46).
der von dem babist gesant ist zu eyn
binden (8). gesanter bot vom babst (75).
*Legefer v. Legifer.
Legenda hd. eyn buch. nd. en bok.
eyn boicli van dem leuen (132), ein buch
von dem leben (110) der heyligen. leß-
buch (17). legende (17, 75). lesmig (76).
ain lesen (75, 76).
Legere (^. transire) hd. nd. lesen. 1.
alß pucher; ab-1., -prechen, klauben als
plunien; vberlanffen, farn, gen; alfantz=
slahon 0. prechen; lernen, sampnen (74).
hd. ober gen .tim. nd. ouer gan. legen
(5b). hd. Stelen (20, 74), stein, vber wasser
wandern; leßen; blumen brechen (17).
Leges /<d. werlnt-(5), wernt-, werthe-
(5b), weit- (76) -lieh recht, wertlic r.
(23). en w. boc (22). früntlich geriht
(6).
Legia (i. lembus 74, 147, leus &c.
147, nauis debilis t pauperum ; tentorium
l papileo ; tenuitas aeris pr. nasi &c.
76; cf. Gl. 111. h. V.) eyn kräng- (8, 17),
cranck- t tranck- (9) -schifi. rennschifle,
nache, zulle (74). scheep dat cleyn is
(147). gall. tendre cuir d'oreille (122).
nef ou le gras de l'o. (Gl. m.).
Legibilis leßlich (75).
Legi-fer, -fex (18), legefer (Gf.)
eatrago (Gf. ). hd. eyn wernlt-, wernt-
(133, 1.02), werlt- (132), wert- (4), welt-
(110 &c),.frunt- (6) -lieh, -lieber (4, 110)
recht Sprecher, t trager (110), dreger
(132). epi wertlic recht sprecker (23).
tereicht sech (99). eyn werntlicher (7).
*Legio V. Longio.
Legio schar (21, 23). legion (110 &c.).
evn samenunge de da ist seß dusent
Vi hundert vnud LVXI (17). tausent
vnd X ritter (9). seß dusent oder zwei
hundert r. (8). finsterniß (17). feuster=
nes (21).
*Legion v. Logivun.
*Legisdator ein lerer des rechten (17).
LEM
LEN
LEN
323
Legisdoetor hd. nd. lerer, gelerter
(6) des rechten, der r. (i34). recht-1.
(5^, 46). hd. 1. des rechtes, der gesetz
(iio). der recht ain 1. (1).
Legislator {i. iurista gg &c.) ee- (1,
12)_, e- (71), gesetz- (1, 7i) -geben eyn
meistc-r der gesecz (18 Mrg. j. lerer g.,
var. des g. (75).
Legisperitus des rechten ain wyser
t verstandner (76). hd. nd. eyn recht-
v'standener (7), -v'stender, -vorsteh (5^).
eyner der das recht erfaren hat (iio).
die dat r. weys (132). weltlichs r. mei=
ster (64'5). gesatz erfarner (641^). scepene
(Gl. Mar.).
Legista gelert inweltlichem reht
(93. c/. iurista). hd. eyner der da, das
(110) werlnt-, werte- (b^), welt-lich recht
weys (mss. mog.), weil {sie 5^), weißt,
weist, waist (134). eyn die dat wertliche
r. weyß (i32). eyner der werntlich weiß
{sie 21), werntlich r. kan (7). der weit-
rieh r. waist (46). en de wertlic r. weit
(23). en w. r. wetter (22). der welthchen
r. wiser (1). ein lerer des Vechten (18).
Legitorium v. Legium.
Le-, li- (5) -gittimare hd. eelei-(l),
eli-, ele-chen; elich machen; e. wirken
t rechtfirtigen (17). eelich machen er=
weißen (68). echtich m. (132). echte
maken (23). echten (22»').
Legittimatio hd. elich-machung, -keit
(5^), -unge. echt-inge (23), -licheit (i32).
wetlicheit (i3 2).
*Ijegittiine ee- t gesatz-licheii (iio).
echtlich (132).
Legittimo thoro natus eelich ge=
born (75).
Legittimus hd. deich (1), elich.
elick (22''). echt- l wet-lich (132). echte
(11,23). en e. man (22). recht (17).
gesatzlich (110).
Legi-um, -torium pulpt umb boicke
op to leggen (i47).
^Legium v. Logium.
*Leg-u (i36), -ula (c/. Gl. m. h. v.) l
coelea t {ags.? st. cocle?) code ac/s.
mete-lacca (Gl. Aeifr.); gyrdisl-rhyngae
(94); gyrdil bringe (i36).
Le-, li-gumen (i. pulmentum &c.)
körn (17). gemuscht chorcn (1. cf. Sm.
2, 641 sq.). en corne mos (22). obeß;
mixse; festelspise (12). gedreyde {8^).
smalsaet (8.5). schmal sait; allerley ge^
traid (75). erweißen (es), gemieß, als
erbißen, bonen (110). ertzen, b. etc. (132).
*Ijegumen (alph. let-) fruchtbar (9).
frochber (8).
Leguminarius ein gemieß- (110),
frucht- (68), bonen t ertzen- (132) -ver^
kouffer.
*Leyna (ßmdus) leyne (22^). lene eyn
water in suderland (i47).
*Leinata v. Demon.
^Lei-, ley-son {i. miser&t-e 66 &c. )
herbarmen (17).
*Ijeina v. Leuia.
Lema angen-butzen o. -ziger (Das.).
Leman-us (74), -nus laeus, t alt=
mona (74) altmul, ein wasser also ge=
nant (74). der limacher sehe (125). i.
fluuius in alemania (Br.).
*Lembasius {aus bomb, sim.) par=
chant (74).
*Lembellus {cf. leuillus) czagel (9).
*Lem- V. Le-bifusor.
Lembulus scafa (Gf.). schiflin (93).
kleinscliifdein (74).
*Ijembum (i. purpureum vestimentimt
&c. 136. cf. lembum Gl. m., limbus)
ags. thres (94), dhres (i36) t listan.
Iiem-, len- (93), lim- (Gf.) -bus {i.
legia <i. V. 74, carina 93) schiffboden
(93). spisecife (Gf.). snelle (9, 74), snel
(8) schiff, weydling (iic &c.). nl. schuyte
(116).
*Ijemena sunt modica vinczda (76).
Cf. lemni i. fasciolse purpureaB (Pap.) ;
lemniseae i. f. puerperae (Gl. m.);
lamiscae (Pap.), lamnisca, lanisc-a, -us
(Gl. m.) i. f. &c.
^Lem-ida l -era est vermis qd. (76).
Lem-ine (7.5, Br.), -niae (Pap., Gl. m.),
-pnie (76, Gl. m.) menschen dieir äugen
vnd inund haben an der brüst (7.5).
*Ijemines (c/. lemur) i. exequie be=
gencni.sse der dodcn (23).
*Ijemn-i, -iscae v. Lemena.
Lem-mones, -nones, -ores v. -ur.
^Lemp-inas, -ina, -nias (124), lim=
mas ( suiii. VI ) i. arsenieon orgemint
(Suin.). i. auripifpnetdum (24, 124). oper-
mint (95), -imut (47). oppriment o. ge=
muß (74. X legumen?).
Xiempnie v. Lemine.
Lem-ur, i -ores (76, Mss. mog.), -ures
(Br. &c.), -ures nocturni (iie), -ines
iq. V.), t -nones (Pap.), -mones (gl m.)
i. apparitioiies <ibe. que apparehant Ilho=
mulo /»o.s< mortem Rliemi <&c. (Br., sim.
Pap.); iiocturne vi.'iiones l exequie {(f.le~
mines) quas rumolos fecit fratri suo
(76). wichtclen l helbe (100). zunssler,
nl. bijtebouwen, bomineleers &c.; nacht-
geister, -iVaw, nl. -geesten (116). n. be-
schau-ungen (17 sim.}, -wer (8). träum
im schlaff (75). poldergeister (135, Fris.).
limu-riae i. laruae (i36), cf. -la, -tua,
lamuria v. lamorpha.
*Ijena v. Lea.
Lena {genus pallii) lihlachan sim.
(Gf.). liii- (siim.), li- (100, 121) -lachen,
-lahken (loo).slavenie (.Sum. cf. sclauina).
Lena [i. leccatrix) huere (17). hurre
(8^). herhur (75). fu-, verb. fug-lerin (95).
riffianin (93). lodd-ighe (107), -eghe, -eke
(Kil.).
*Lenbus v. Lembus.
*Leneia {herba) sidle (47). vielen (24).
rolcn (85).
*Leneus v. Lentus.
*Lenehicus (aus leeythus?) vat van
myssynck dat kleyn is (147).
Len-dex, -tex (19), -dix (i36) {i.
tharmus; vermis in lardo i48; einis
136. st. eimex?) made (19). maede (20).
speckmade (147).
*Len-dina, -tina (i36) ags. hnitu (94,
136, Hpt. 5).
*Lendiscus v. Lentiseus.
*Lendix v. Lendex.
*Lenia v. Leuia.
*Lenigal v. Leuigal.
*Leniger eyn brack (ob. 179).
Leni-, bissw. lini-men,-mentuin,-tio,
-tas, -tudo samfft-, smeych-unge; sanfft=
ikeit (20). hd. senfft-igung (110), -ikeit,
-mutekeit sim. zacht- (11), siicz- (20),
slycht- (132) -icheit. sleychtekeid (19).
slechtinge (i32). schlicht-ikeit (110), -ung
(68). lindikait (76). weychigkeit (65).
Le-, li- (68) -nire, lenuere (8) sanfften,
sclechten, smeichen (20). senfften (9).
sachten (99). sampht- 1 sund- (23), semft-
(76), hd. senfft-, fenst- {sie 7), senftmut-
(6), gütt- (65) -igen. nd. sachti- (i32),
smide-ghen (23). smyden (10). smucken
(12). slichten (11, 12). hd. siecht, eben
(110), eeuen (132) machen, hofein (17).
stillen (8, 9). linder-en (76), -n (74).
*Lenire (mss. mog. x linire) hd. salben.
Lenis, t lenus (8) sanffte, sleecht,
süeze (20), schanfft , siech (13). samphtich
(23). hd. sanfftig (17), senft; senft-ig,
-lieh (8); siecht, suchte (10). zacht i
glicht (11). sachte (99). siegest (19). milt
(110 &c.). lind (76). sprink (9.Xlentigo?).
Leniter sägteleke (99).
*Lenitio &e. v. Lenimen.
Leno, lun-o (100), -io t -ies {i.leccator
129) hd. lecker, lodderer (10). schalck
(i09, 110). hurrer [8^). vnkuscher (8),
vnkewsch(9) hurer, boebe (^)huerer(20).
hurmechere (100). hoertfeut man (19).
hd. bub. bueuc (11). bobenfrauwe (152).
buben-frowe (67), -frawe (133); ruffian
(4, 109, 110). roffiaen (132). hd. riff-ian
(93), -in, -igan (5), iger (5b), -ger (18).
rulfer (23). ags. wifthegn (94^).
*Leno (Xlena) bethlachen (19). deck-
(66 &c.), dock- (67) -lach.
Lenocinari vp hoerdom leuen (132).
bubisch o. hurisch leben (110).
Leno-cinium, -eineum (4), -cium(94,
136), -tinium (7), -nium (11, 19), -tum
i leoeinium ( 19 ) hd. nd. lecker-heyt,
hd. -ii, -y, -ey, nd. -ige, -inge(23). leckarij
(21). leccerkeyt (13). lekerey (4). lekrig
(()). lodderie (10). bubery (iio). roffiaen=
schaff (i32). cart (100. d. i. mhd. zart).
fygel(7.c/. vögeln sim., lena). vnkusch
gesangk (17). vnkewsche wort (9).
vnkusche w. o. liet (8). ags. scocha, t
tycin (136), thycin (94) {cf. illecebra).
*Lenona {cf. lena) v. Conciliatrix.
*Lenoniter pubischen (75).
*Leno-nium,-tinium,-tumr.-einium.
Lens, g. dis Ad. niß, mße(i33), nyße
(19), nyschze (ö**), nis (9). nd. nyt, nette,
neete.
Lens, g. -tis hd. nd. linse, lins (11).
lyns (4). hd. linß. lynsin (68). leinse
(64"). lense (21). wick (110, 132). crocke
(lOG. cf. krock Nmn.).
*Len- V. Leu-storium.
*Lenta {piscis, aus tenca) slye (19).
zielt (11). ags. toch {i. tarda 94, i36. cjT.
lentus.).
Le- V. Ge-ntaculum.
-■Lentago wilder lorbeerbaum (143).
Lent-are, -o, -ere(20), -escere bewgen
(8, 9). biegen (64). weychen (8). er-w.
(9). senft-en (9), -igen (8). mußig gen
(8). musig geen (9). muß gene (17).
tragen (20).
Lente lancksam (23). lyse l meck=
licken (22*^). leyse i gemelich (74). traech-
(132), treg- (68, 110) -lieh.
*Lentere v. Lentare.
Lentescere hd. trege, trag (i34),
41 *
324
LEN
.Ir.-^'«', w.yK ' 'l'«K (-!>• traicli (is»),
hii. fnl, fiml [66, 1311. fol l dick (18)
sin. drcgi'i» (8'')- fiitwoichoM (17). traghon
/ wfkcn (23).
*Lentex r. Lendex.
'^Lentica aK/s, alph. leg-; cf. loma^
cus, liiciba &c. i l)aclistolcz (76).
Lentic-ula, -ola i23), -la ^47) {i.
lentigo 107 v. cesia^i hd. nd. linap inm.
inor-l. (711, list' \47\ -liseii (24K lin-slein
(74K wick l vlock (110 dm.'), .sproet (i07V
sprutc (9!>). si)ruyte(i.'?2y olcycruchc (20^
oelyvat van gold of .<iylvor dl'V hd.
ol-, cl- (^loo) -vas .«/»1.
*Ijenticulosus flockig l rysmet (tio).
.•spioticli iis^i.
*Le- !•. La-nticulum.
*Lenticulus {cf. lentiscinus) eychcn
(9).
Lentiginosus resem- l sprongkel-
(17 1. laubfleck- ^Fris.) -ochtig. rylJein-et
(64*'). -er 164»/. roßinugget (64«"). ricselig
l roß-niucket, -muckeiia(U2). sprinclicht
(I25).sproeßlocht(2l)).mirplot?sprencklyt
(6.5). masig, vnr. malig, vndorn äugen des
antlitz (7.5).
Lentig-o, -on (i05) {i. cauteria 66
&c., anxillale q. v. 74) ros inyn, -ennun
(Gf. 2, .548). rosem in. (1. in fade 2).
roßmen l ryßeln, var. ryseln (64) (eyn)
res- (17), reß- (13), rys- (uo) -eni. rosine
o. enger (74). roßmuck [morbus 91. cf.
Sm. 3, 136). rusile {herbat i05). ru- t r'i-
sel am leib (Das.). riesel t roßmuckel
(it2). ruselen /laubflecken (i26). rj'sel t
licbtdorn (12). libtorn (93). mireiic/. Sm.2,
6201 1 inael. swartz male vnder äugen am
antlitz; sprenckel nach forme der linsen
(75). spren-ckel (i33), -ekelt (152), -ckeyt
(66 &c.), -gelt (67). hd. nd. sprincke-1,
-Iheit (68). sprune-kel (17). -ulicht (18).
sprengleyn vnder den äugen (4. cf. Sm.
3. .592). ansprank (^stieler). spreklhayt (1.
cf. Sm. 3, 589). .spreck-chel (2), -1 (1).
spregkelig (134). sproezel (20). spriiße
(S**). sproet t vleck (132). spruet (99).
sprute (23). vinne (22). messern (77).
nasci (Ct.).
*Ijentma v. Lendina.
*Lentisca hd. nd. heyde.
*Lentiscere drege sin (17).
Lentiscinus eyschen (8).
^Lentiscum {i. eseulum) mispel (17
&C.1. mestel (7). nesp-el (1, 110), -lin (6).
melbieren t75).
Lentis-eus, -tus (152) mel-boum (7,
Gf.. RM.), -per (3 Mrg.). milebom (100).
wihesel- (lOS), wihsel- (Gf.), wicbsel-
( Sum. ^ , wispel - ( 74 ) , hd. nd. mispel-,
mispelen- (22), nespil- (6), nespel- (1),
mistel- (53), hach- (102), iful- (12), fuil-
(13), ol- (Sb) -bäum, -bom .sim mistel
(10). linde (Sum.). mastichen, o. zendscho=
rerbaum (U6). eysehe (8). eyche (9).
lendiscus est arbor glandifera cuius pira
dicuntur mel piren et in latino dicitur
lentostum mispel bawm (4).
LentTis hd. trege, trag (134), drege.
nd. tvach, traech. traege (20). trag o.
■waich meuscli; gmachlich (1). maleich
(2 1. machsam o. machleich (3). mecklick,
lengsem (22*'). weych (9), wiß (sie 8)
mensche, müde (17). fule (18 sim.). fol
{i. plemis sie b^). laß (110). slap t tay
(132 ). liedweych (126).
*Len-tus, -cus (85) poppel- (47, 85),
papplcn- (24) -bom. popelpawm (74).
LEI»
♦Lenuere v. Lenire.
*Ijenu8 V- Lenis.
Leo bd. nd. lewe, lew. hd. lev (102),
lebe. leb. leu (99). leuwe (19, 132). low
(134). löuw (Fris.). lowe |22, 69). low ((j,
116 1. lauwe (5b). «7. ondociit (/>»>•'•»« Ufi).
*Leo lowendistel (U3).
*Leobardu8 '•. Leopardus.
Leo mari-nus, -us (1) mer-lauwe
(ö*»), -leb (li.
*Le- r. Len-ociniiun.
Leodium [du. rf, bratua) luttich
(74, 7.5 .
*Leoficus V. Loaficus.
*Leofili-a lewen dochter, -us 1. soen
( M 7 ).
*Leona r. Lea.
*Leonculus f. Leunculus.
Leonin um (pcllidum) lewin (Sum.).
Leoninus leewsch (147).
Leonto-, leon- (Sum.) -podion, -pe:
dium (94*). -petalon t leucopedion (&c.
73 i". aconcilla) leweinvrz (.Sum.). lowen-
fuß, Schweiz, wulblumen &c. (i43). ags.
leonfot (94a).
*Leopardinum (pellicium) lehpardin
(Sum.)-
Leop-, leob- (sum.) -ardus hd. leo-
par-t, -d ; häufiger lepar-t , -d (20). hd-
nd. leb-art, -ard (74, Sum.), -hart (Ob.),
-are (22), -ar (17). lebe- (5*»), lewe- (5),
lep (21), lewb-(19) -hart. lechbart(Ob.).
lup-art (68), -ert (11). liebarde (104).
lybart iU7).
*Leoperina v. Leporina.
*Leo- v. Le-porariu8.
*Leoterre (herba) meßeron (74).
*Leoza v. Leuga.
Lepadna pferdtgurt, bauchriem (Ki.).
Lepasta &e. v. Lepista.
Lepida {i. statua) erhüwen bild (93).
gesiiitenpilde (74). la imagine di santi
padri (Gl m.). antiqnorum patrnm imago
(Br.). byld der alden vader (147).
Lepide zier- (iio), soeß- (i32) -lieh.
Lepiditas gesprechikeit (9). hobsheit
(8).
Lepidiumsteinkressich, wilder kresa,
gauchblum (iie).
Lepidus hd. sprechlich. gespreche
(9, 20). wol-g. l .^ueß (110). soeß; van
soessen sprachen ; smekeiide vnd hoesch
(132). sclemp (99). scelmp (loo)- hübsch
mit reden vnd worden (75).
Lep-ista, l -risca (i4i), -iscum (147),
-esta t -asta ( ki.) (cf. Gl. m. 4 , 374 ;
lapista) ampull (i2.5). wynvat (i47).
Lepo-r, -s ^99) hd. nd. redesam.
redsum (18). rydsam (21). redesumkeit
sprechicht (17). hubscher redner (75).
hubische rede (9, 75). schone redde (8^).
scoue tale (99). ein zierlich red (110).
eyn soesse spräche (132). geschickheit
der .sprach (lis).
Leporarium thiergart (91).
Le-, leo- (68) -porarius, leporius
(cf. odorisequus) hd. nd. wint. wijnt
(il). wynt- (68. 132), iag- (t!, 93), hasen-
(110) -liuiit.
*Leporeus v. Leporinus.
Leporia i. dtis quf dto tendit ad
maturitatem (Br.). wijnstock des druyven
suel rijp werden (,147).
l.ER
Lepor-ina, -nia (.J), -inas (47), leo-
perina i.Sum. vi) uf. satsrrion) standcl-
worcz (17), -burcz (."5), -wort ^21, 47).
ficandelwort {sie 85). leberstein (Sum.
aus lepor-). hason-oren, -haut (74).
Lepor-inus, -eus heesen (20 &c.).
*Leporiu8 v,. Leporarius.
*Lepornia r. Leporina.
Lepos iK Lepor.
*Lepotentilla ( cf. potentilla) gren=
sine (24).
Lepra hd. eyn vz-. vß-setzige sucht.
nd. eil vt zett-esch, ich zukc. eyn sucht
flci'htung (sl.? 21). hd. vßseczi-, au8=
setzig- dm., l außinercki- (75) -keit.
feltsieehtag (64). mal-atrie (20), -ederie
(8*'), -tige (6), -etschei (74), -laitscap
i lazerye (147). malactz- (132), maltz-
(110) -heit. melaescheit (11). la.ser-ie (106,
132) , -heit (99). misel (93, sim. Fr. 1,
647). maselsucht (74). meselseke {nd.
Saohsensp. a. 1269).
*Lepras ein roter krametfiscli (140).
*Leprisca v. Lepista.
Leprositas vßseczekeit (8 sim.).
Lepr-osus, -us (1) hd.v/.-, vß-, auß-
setzig. -setzicht (17), { -setzel (74). nd.
vt settich , -esch. außmcrckig (75 V
feltsich i maltzig (64). mall-aitsch (147),
-ech.« (8*'). maletschiger f guterman (74).
malaetz (20). maltz t maletzig &c. (ob.).
lasers (99'.
*Leptefilos {aus leptophyllos) ags.
hymelic (94^).
*Lepus adj. hobisch o. wolsprechig(8).
Lepus s. hd. nd. hase. haß (21, 110).
Lepusculae ii. tesserae) ags. feder=
Seite taefel iGi. Aelfr. cf. sq.).
Lepusculu-s, -m hes-lin (93), -eleyn
(9), -elin o. wurffel (8). heschichin (9).
heß- f kin-le (9i). muremunto (Gf.).
*Lere {i. applicare t delere 4, doleare
18) hd. kleyben, klewben (1). kleuen
(23). clemen also myt dem lemen (22*').
sinyren (12). smeren (13). schoppen(19).
*Lere- v. Leri-pipium.
*Lerima v. Caroperina.
*Leripendiuni {cf. sq.; reli-, retro-,
eapuci-pendium) kypp t kogelzipff (77).
kappenzipffel i75).
*Leri-, lere-, lero-, ler- (46), liri-,
bri- {q.v.), lili- (133) -pipium, liripium
(75, Gl. m. 4, 427) zippe (18). ziepffel
(49). kogel-czippe f -zyppen (i33), -zipp
(7, 10), -zyep (12), -czippel (3, 8''),
-zupfel (67), -czipfel (152). kugel-czippel
(4), -zyppfel (67), -hut zippfel (6). gugl-
-zupflneidkapp (113). gugil- (74), kapen-
(134), kappen- (75 &c.) -zipffel,-züpfel(46).
ein tzeppell van eyner cappen (132).
eyn tymp.(i32), timpe (loy) van der
kogelen. temp van een caproen (107).
Für folg. Bed. gilt vorzugsweise liri=
pipiiim, ler. nur 5, 17, 23. [cf. intercu-
dium, -tium, -tus, intercoreum, pitt=
acius ; Sm. 2, 403 sq.; Gl. m. 4, 427 lir.
ad modum cordarum?' liere-pijpe {i.
epomis Kii.). korder (2, 4, 74). corder
(i. q. sutor ponit inter soleam t cooper^
todutn caldj 3). koder (2). choder (1).
koder, vlg. stasir {i. intercudium &c. ;
flasir am schuch; schuchriem, r;/<7. flasir,
i. cordgia caldj (ib). flasir (Ob. c/". flancz=
schier lacinia flentscher fimbria ib.).
LET
LEU
LEU
325
hd. nd. querd-el , -e (74) , -er (3) an
eyme scliuewe ( 19 ) , an schuhen (74),
an cu schoen (i47), van scliue (11).
quirdel (17). cyu lege leder (5^). lori-
pipium gall. pouJaine (Gl. m.).
*Lerlre ontreynen (11).
*Lerna v. Perna.
*Lerobendena (herba, i. verbena)
verbien ^74).
*Ijeropipiuin &c. v. Leripipium.
Lesio hd. leczunge, v'-l. (17), -serunge.
laidigung ( 75 ). nd. zeringe. quetzinge
(99, 132).
*Lesius {cf. lineus) flesen (21).
Lesus hd. v'-letzet (17), -sert, -sche=
diget t -schmecht (65). verquetzt (132).
Letabundus hd. fro-, fro- (134) -lieh,
freudenreiche ( 75 ). nd. vrolic. dotlich
(17 : lethum).
*Letafagi v. Letofagus.
Letalis hd. nd. dot-, hd. doit- (7),
tot-, tot- (4\ tod- (9), tet- (66) , det- (5)
-lieh, -liclien (7), -lic.
Letamen [i. glarea 74) hd. mist.
bauw (126). bau(Fri,s.). mergel domit man
acker dünget (74).
Le-, li- ( ö** ) -tania ( i. rogacio ) fle=
hunge gode (8). fle- (9), bytt- (7fi) -unge.
letani-e (23), -ge (5). littanie (ö^).
Letania maior crutze woch flehunge
(17).
*Letarchia v. Letargia.
Letare hd. sterben, nd. steruen. toten
(9). doden (8, 17).
Letarg-ia, -ium, -um, -us, let-ragia
(S''), -archia (67 Mr?. ), lith- (i36), lih-
argvun (x lethe) hd. v'gessenheit. v'g.
des gemuts (74). sucht der v'g. (17).
v'gess-icheit -ia, -el morbus (132). -ung
(7, 67 Mrg.) suche (8, 9). sbif- (12, !)3),
hirn- (75) -sucht, schhiffende s. (75). laut-
suht ( Gf. f/. syriochus). twalben (75).
vert'aheit (8''). ays. slegu (94, i36). licar^
gia tobende sucht . . ; wer sy hat der ist
iemerleicli mit czugetan äugen also ab
er slafe ; weiter u. den tobensuchtigen
dy do di äugen czn tun alsi sl äffen, di
Seuche heiset litargia (4).
*Ijetargia v. Litargirum.
Let-argicus, -argicus (4), ^ -argus
(74, 75), -ragus (8b), litargi-tus (74),
-cus ( 6 &c., i. mortalis 76 ) (aus letum
X lethe ) hd. ein vorgeslicher ( 4 ) ;
v'gess-en, -er (17, es), -ig (68, 74). for=
sichlich (18). vorgheten (23). vergettern
(22). twalb-ung t -en suchtig; hirn-s.
(75). ploder; todt-er, -lieber (74).
*Leth- V. Lit-argirum.
*Ijetargitus &c. v. Letargicus.
Letari hd. frau-, fra- (18), vrou- (20,
76), fre-, fro- (134), vro- (23, 68), verfrou-
(132) -wen. frauhen (21). hd. frolich sin.
blytschaff driuen (132).
Letatu-s (147), -m irdot (8). gedoe=
det (147).
Letatus {i. letabundus) frowelich
(19). erfrauwet (8), -freuet (9). vrolic
(23).
Lete vrolich (20).
*Ijeter {auisf i. q. widdewal? cf. lec=
ter?) eyn wot mal (6). en wedde mal
(23).
*Ijetes {i. fluuius infernalis et interpr.
obliuio 76) helle (8). h.-floße (17), -vlis
(9^. lethes i. arbor cuius succus gusta=
tus confert obliuionem (Br.), t letheis
id. t palus infernalis (iio &c.).
Letheus, ietuus v'gess-lich (17 sim.),
-en 0. vorslicht (9).
Letica v. Leetica.
*Leticop-ium , -erium (74) {cf. Gr.
Wtb. 274) poteu- (74, 75), potten- (75b),
{alph. peteu- 75), hotten- (ob. ni) -brot,
-prot (74). Cf. ahd. potin-, petiu-brot
(6f. 3, 81. Fr. i, 1221=) ; mhd. poten-, boten-
brot(ßM.); botten-brod inercipotus(Oh),
-brottet evangelizatum (Hedionj.
*Letifania v. Letuania.
Letificari, -re \i. exultari, gratulari,
exhylerare li hd. frauwen sim.\ ir-fr. (8).
vro wen (G, 23j. frewen (1). er-fr. (9, 76).
Letitia hd. freude, freyde (8^), froed
(68), frowelicheyd (19), frolichkeit (67),
frelicheit (76). groß breit {quasi latitia
6), Br.; hertzlich freud (65). blytschaff
(132). bliscap (99).
*Ijeto en dode (22).
*Leto- lotho- (129) -fagua, -phagus,
gew. pl. -phagi, -fagi, -fagin ( 7t; ) yi.
hilena i cantabrum 75, vermis corpora
mortuoiuin contedens, aus lotophagus X
letum) toten- (75), todtenleichnaine- (74)
-wurme, letafagi i. obliuionem edentes
(Pap.).
*Letoferus ualtcstuol (Gf. G, 664. cf.
oetofarius 1
^Letphania &c. v. Letuania.
*Letrag-ia, -us v. Letargi-a, -cus.
*Letu- (6, 10, 12, 22, 23, 125), letph-,
lethph- (3), litu- (17), lutw- (1), lithph-
(4), letif- yTi) -ania litt-au 12), -auwe
(10), -aw (1), -auen (125). Ictten (6). 1.-
(74), letanien- (6), letchiu- (letph. 17),
litoger- (litu. 17), lytphan- (4j, litten-
(5 &c.), lettowen- (23), letowen- (22) -lant.
Letum, loetum (66 &c.) der dot (8'''''^
17). doet (11). doit 18, 132). doyd (19).
tod (9).
Letum pecus feist fche (8). veist o.
veth wilie (;)).
Letus, laetus (6 6 &c.) hd. fro-, fro-,
froe-licli sim. nd. vrolic.
*Letuus V. Letheus.
Leua eyn linck (5 &c.), ling (8),
lingk (134), hnck-e (iio, 132), -et (19),
lucht-e (i32), -er (11, 12, 132), wciister
(99) haut, l syt (iio), t syde (132).
*Leua eyn jug kungel (7. xlepus?).
*Leua v. Lea.
*Leuac\ilum eyn winde (17). w.-rath
(5**). windt rat (2). wind rad (1). eyn
crange (17).
Leuamen lyechnisse (19). Ij^cht-ung
(68), -inge (132). lijthunge (20). uerlicht
(99). vffhobung (iio).
*Leuantarius ( aus lauandarius )
walck-er, -ner (74).
Leuare (leu. i. exonerare, leu. i.
planare) off hebin (5 sim.). vff- (20), vp-
(23, 132) -heuin. hobeln i suchten (9).
lupffen (126). leuare suchten (132). lych=
ten o. vffhaben (110). einporen (74). of=
fenbaren (19). leuare glatmachen (iio).
sclia-ben (68), -uen (i32).
Leuatio vff hcuunge (20).
*Leuato i: Catillo.
Leuatorium hevel, boirboein (l47).
Leu-ca, -ga hd. nd. rast l mile. r. o.
zwij myle (8). r. wegs 0. zwu meyl w.
(74). hd. meyle, meyl. rayst (5). rost
l gewende (17). eyn ro stat (21). leuca
i. miliare galicum; leuma i. spacium
terie quod quingentis passibus finitw:
intestinum teime l vesica (76).
*Leuca (st. tenca piscis?) eyn sly
(98).
Leueiseus {piseis) furn (135).
*Leucopedion r. Leontopodion.
Leuco-, l macro- (64<^) -piper wys=
ser (64^, 123), langer (64c) pfeffer. wit=
peper (24).
Leuco-phaeus, -pheus liecht- (91),
kutteu- (111) -graw.
Leueothea tageröd (Gf. ); l leuco=
thoe (Br.), leudoc-oe l -e t leutros (76)
i. alba dea.
*Leuetrix (/. labrum) weschin, wasche
faß (74).
*Leve-s, -ta v. Lebes.
*Leuga, leoza slit-a (Sum.), -o ('Gf. 6,
792, wo vaiidois luge Kinder schlittert
verglichen wird. Cf. leuiare schütten X
schlichten?).
Leuga V. Leuca.
*Le-uia (18), -nia (17), -ma (8, 9)
eyn winde.
*Leuia (cf. leuiga) schaue (11).
Leuia lantmate van viif schreden
lanck (147).
*Leuial v. Leuigal.
Lemare (Xl leuigare^i lijchten (20).
v'lichten (132). lycht machen (iio).
smeichen o. schütten (18^).
*Leuiare v. Leuigare.
Leuiathan (c/. diabolus) mer notir
t tcwfil (9). dufel (8b).
*Leuiator v. Odorisequus.
*Leuicordia lichmüdichet (20).
*Leuicors lijchthcrtzig (20).
Leuidens-a (KU.,Ki.), -is (147, Gl. m.)
nl. baey (116, Kii.j. licht cloyt (i47). nl.
grof laken , hd. lautsecken t dunugewa=
ben tuch (116).
Leuig-a, oft t -al ( q. v. ) stosbon {
scab (93). stoyßblocli i hobbel (19).
schabe (19 &c.). schaue (20). hubel (4).
hübel (65).
Leui-gal, -al, -ga, t lenigal [a lene
siecht 64) hd. hobel, hobbel (17), hoffei
(21), hofel (3). hd. nd. houel. en h. den
de tymmerlude hebben (22). stoze bloc
(14). stoß-beumlin, var. -bemlin (64),
-blocl» (12). gestoß ysen (7). eyu stoß
issen (G).
*Leuigantis gediegenholtz (74).
Leui-gare, -are hd. hob-eln, -elen,
-eilen (18), -len, -beln. nd. houelen. hof--
fein (21). huffein t hibeligkten (13). hu=
beln (4). hd. scaben (loo), schaben, nd.
schauen (99), slicht raaken (23). siecht
macheu (7, 18b, 1). lycht m.{„j}ro leuiare"
65). siechten (21).
Leuigatio schauunge (20).
Leuigatus gehobelt (17). geschauet
(20).
*Leuigera hobel (76).
*Leuigo, q. -inis (i. leuigal 110 &c.)
slechtickeyd\l9). slichticheit (11). slichte
Quellte (100). hobel ^ schabe (110). houel
i schaue (132).
*Leuillus (c/. lem-, te-bellus &c.)
zabil (8). zygel (18).
320
LIB
♦Leviipendere (</. deprauare) hd. v'-
Bflimaluii, sineluMi .«/;«., -siioden sim.,
-srhiUMicn {i^X^, -iiielifcn; vu- (17), im-
(21), v'-, vtTvn- (i3:i), vorn- ^i/iai, hd.
ml. iiiot 1,133). snodi", siiode [ü) achten.
8110(1 aiiliteii (fi). nyi-hto uctln'n (13). nd
vor sinan, vcrsniaen (i;i2).
Leuipes lijclitvocsip (20). lyochfiiis:
ßick (li)>. lichtvotiih (lU. ring zu fuß
(Frls.).
Leuir incins mans prudor ( 1 ), bru=
der (i). manß br. (5''). niannis hrudir
(8, 9). niansbruodor (i»3). hd. nd. nn'n»'8
man-nos, des (18) broder. gellof, zeichir
(.Sinn.).
*Ijeiiire /((/. lieh machen (18); senft-m.
(4), -mutigen ((>\ -liehen i21\ -igen, -en
(5); glv-, ^lei-ebcn; leichten (4). licht-
igen (;'), 23), -en (22). samphten (23).
sachten (22). |\
Leuis glatt (1). hd. »V- licht, sliclit
(23), saclit (22). hd. leychte, leycht, ring
{TtH.), siecht, sl. t sliclite (21), schlecht.
*Ijeiiis-cus, -ticum &c. v. Libisticum.
*Ijeuisoniiius leißschlafig (128).
Xieuita dya-cone (8''), -ken (23). alter
(8). alder (0) dyener. ein d. i euange=
Her &c. (6.5). leüit (64).
Leuitas lijchtikeit (20 sim.). lichti=
eheit ill). senftikeit (9).
*Ijeuitatorium [cf. leuitonarium &c.)
uberruehi ((if.).
*Leuitendere (t .s-^. p) v'uichtigeu (7).
Leuiter licbtlichen (8^).
Leuitieus das piich der priester vnd
opi^her ( 1 I. ein buch der opffer vnd
dinstbarkeit der priester (65). dinst-hafft
(8). -hati'tig (9).
*Leuitina (c/.levdtonarium Gl. m.&c.)
roch a2.")i.
^Leuma r. Leuca.
Leu-, levn- (20) , leo- ( 76 ) -nculus
lewe-chin i20\ -ken (,99). leolin (93).
*Ijeuoinotus {ventus) winde (74).
Leuor schlecht- (tio), sliclit- l saclit-
(i32) -heit.
Leuorsum zuder lincketten hant
wert (19). ter lochter h. wart (11).
Leus i. nauis pusilla (Gl. m.). scheep
dat cleyn is (147).
*Leu- l len-storium i. testa inqua
purgatur frummtum (76).
*Leuter v. Culpar. Luter.
*Leutros c. Leucothea.
*Lew- (1), lu- (71) -back [ciu.) lew-
beck (1), -bechk ("i).
*Lev- V. Le-unculus.
Leuus hd. linckte (17), lynck, lengks
(10). slink (99, 108). slincs t lufs (107).
luchter (i32). lichter (110). lycht (68).
qua et (108).
Lex hd. gesetzc, gesatz (110), ee (19).
E recht (22^). ewe (23). reicht (99). pl.
werntliche, varr. weltlich recht (7.5).
Lex eterna ewig gesecze l e. recht
(9 Anh.).
Lexis ein sprach (iio), spraich (132)
t rede.
Lexiua i-. Lixiuium.
*Liatis nauis scalm (Gf.).
*Lib-a, t -US (8. 17, 76), -um, -ium
(5. f.) {i. placenda l panis ymolaticus
76) lep- (93), leb- (7, 68, 88), lebe- (12),
pfeffer- (88, llo), pfan- (6), gotCB- (9)
■kücli, -kuch. lecknodi / let/.elt (76).
l)ert"erkoche (i32). phepliirccltin (l27).
l)il)ru/.clten (93). «'vn jihan kochin (.')'').
pankoke (23). panckoke i22''). spende o.
goteö koche (8). sp.- 18, 9), spen- (17)
-Ijrot. wa.stel (99 &c.). wastelle t coccke
(lOSt.
*Liba flricatus ('/. fricatum. africia
geim.i UhorumVA. m.) ayr-kuch \\ ), -chuecli
(71). libafricus eyn eyer koche (5'').
Libamen hd. oppfer. 0. von wein,
feicht o. (7.5). ein essen-o. (111). ojjIicv
(7). hd. nd. offer. liba-men, -mentum,
-tio ch'ibe (i2.'>). -men /. e.cuc-, examina-,
illuinina-tio, diligentia (76).
Lybanon suozt^tancliperg (Gf.).
*Libanot-is, -us v, Ventus.
Libanotis ros (111), roß- (91) -marin.
Libanum {i. panis ym(>latu.s, ponitur
in thure 76. X lib-a, -amen Hr.) wy-
rauch (8, 9), -rock (,8.5). frocli von dem
•selben bäum (.«c. libanus 8).
^'^Libanus v. Librarius.
Libanus /. solitudo (^, 4). ein bcrg
(^8, 65), l bäum (8), in quo cre-sctint cedri
(65). m.sc. berk, /. i)auni (,9). ein wustung
(4). wustenunge (3). der perg libanus
(1). ein wyrouch- (110), wyroch- (68),
wyrockß- (132) -berg.
Libare oppfern (,9). fehe (5), vihe (6)
o. hd. nd. opperu. fye o. (18). offeren
(20, 132). vey 0. (23). opphir kostin l
spenden (8). sp. t kosten (9). hd. nd.
smecken. hd. smacken. smachen (132).
sniaken ill). versuchen (65).
*Libarius u. Librarius.
Libatio {cf. libamen) hd. opper (21),
oppcrunge. offer-unge (20), -inge (23),
-hande (i32). sclimackunge (68, 110 J.
smakinge (11, 132).
Libatorium opfir-, opfer-schussil (8,
9), -schosseln (17), -gelte (Ki.).
Libatus hd. geoppfert, geschmackt
(110). geoffert i gesmaekt i,i32).
*Libea i\ Libia.
*Libedo v. Libido.
*Libell-um, -ium (Gl. m.) bluome (19).
bluem (11). vno fiore (Gl. m.).
Libellus hd. puchel (75), buchelin sim.
eyn cleyn b. (7). libell (iio, 132). clage
(8). ein sprach-, var. spruch-(64), ansprach
-brief, in rechten (75).
pl. ain supplicatz (9i).
(93), anspruch- (75) •
Libens hd. nd. willig, lustig, ge-1.
(69), -lustet (17). lostig(18). willet(ioo).
wileclich (20). gerne (20 &c.).
Libenter geren t willenglich (76). hd.
Tirf. gerne; lust-lich, -liken (23), -elichen
(21), -iclichen (17), -ich (18).
Libentiawillikeit 0. wollust(iios«m.).
Liber .s\ adj. hd. buch, buche, hoch.
nd. bok, bock, bueck (11). boich (132).
boech t schorcze [von scortia; 20). ein
buch o. ein frige ; vnder rinde an eim
böm (Gl. mittel-r. (ö^), -rindt (1). rinde
holcz o. buclie o. gut wyn (8). die donne
schal ander ußersten rinden dez baumß
(17). rind (i34). ryiid (69). hast (20 &c.).
hd. fry. frihe, frije (18), frey (1). nd.
vrij, vrig, vri. gen. liberi grece wijn (11).
wine t frye (19). holcz rinde (9). gen.
libri pucli { weyn (9). pl. liberi fry (68).
vry getruwe kynder (132). fry getrw
kind (110).
IJP,
Libri auicenne auicennc bucher (5'').
*Liber bonati gweter rieht puch (1).
Libri ypocratis ypocras buch (5'').
Liber machabseorum .striter o. veter
bucli (Anz. 8, :,»t). b. (U-r strytter (65).
L. metamorphoseos ein buch der
Verwandlung lypliihcr ding der lypli=
clien gc.stalt if,:>).
*L. piralipopomeron v. Paralipo-
menon.
L. sapientie pucli der weißheit (75).
L. summarum {cf. summa) das
pucli von den liohen sunien (1). (!yu
buch V. d. h. synnen [sie &•*).
*Liberalis */av<. eyn wage; eyn pliunt
(17. Xlibra). ags. tiiegen ; tweli'haend-
man i(;i. m.).
Liberalis adj. hd. nd. milde. myU
dieli (132). vry (21). kostfry, redlich,
eergeidig (88 j. t'rilich (ü, 110). vrilic(23).
freygebleich ( 1 ). artes liberales dy
fryeii kfinste (12).
Liberalitas hd. nd. mildicheit. milti-
kait l lic'derlichait (2).
*Liberamen (i. exactio 74) erlosenisse
(20). loß-, bescliat2-ung,stewer,ge-schoß,
-werff (74).
*Liberaneia licueringe (20).
*Liberare v. Librare.
Liberare hd. losen, er-1., off-1. (21),
loysen (152 ), losen, er-1. (i34, ^i5i), lesen
(13), leßen'(68), loßen (17). frey macheu
(1, st. libertäre 134). fryen (21). v'lede=
gen (9.')). erledigen (75). entredigen (7).
*Liberari- v. Librari-a, -um.
Liberatio er-losunge (20), -ledigung
(75).
Liberator crlediger (75).
Liberatus erloest (20).
*Liberberi ( aus liber g. beri X
libertini?) freyen knechtes sunes kin=
der t vrey (9).
Libere hd. nd. lusten. hd. ge-1.
übet yß (19j, yt (132), en (11), mik (23),
mich [j22) lustet. gelüstet (21, 110). hd.
mich g. (7), gelust, glustet (6, 65), lustet,
luste (5), lust, behaget (17). hct lust
(68). lusten (10, 12). ge-1. (8^). behag-it
(8), -en (9).
*LiberiUa &c. Librilla &e.
Libertäre hd. fri machin ; vryhen,
frieu (5), freyhen (ii3), freyen (Fns.).
nd. vri (23), vrig (22) niaken; vrigen.
*Libertarius libereyhuter (74).
Libertas hd. nd. friheit. vrigheit
(22). frei-e, -heit (88).
Libertinus frigilinc (104). der ein
fri gelassen ist (33). fryes knechtes son
(8). freyen kn. sun (9).
Libertus der vri gelassen ist (93).
frey (1). vry l gevryhet i vrylink (20).
vry gekaufft (110), gekoefft(i32),gecocht
(11). gefryet (8^). ^-efruiet (100). hd. ge=
frihet siin., entledig-iter, va): -et (64)
knecht.
*Libet-a, -um v. Lebeta.
*Libex {piscis 75, 76 ) lauben (75).
Lib-ia, -ea, -ie (9) eyn lant {i. &ff=
rica 5 &c.). eyn stat (9).
Libidinose boslustiglich (75).
Libidinosus hd. nd. böse-, boßge-
LIB
(17, 69, iio), be- (23; -lustig, boßgelü^
stig (1341. böse gelust l b. geselschafft
(7). vol boeser lusteu (i32). quatlosteg
(99).
Lib-ido, -edo (/ placentia 7g) hd.
nd. böse, boze (4) lust. /hI. bos-I. l -lu=
stigkeit (75); böser glust (6), boß gelust;
flei-, fleu- (51») -.schlich be-gerunge, -gie=
ruug(l), -gird, -gir ( 7.i ). luste (10).
lost (12). vleschlic (23), vleslic (22) be=
gheringe. vn-reynikeit (iio sim.), -ku=
scheit (8), -keuscheit (9).
*Libie v. Libia.
*Libigu- l nuppaga- {cf. nupagu-)
-ndium (/. lanx &c.) eyu schussel {b'^).
*Libi-, liui- (85, 9i), libu-(i32, Gf.&c),
lebi- (104), lebe- (10, 12), leui-, lupi-
(103), lubi-, lubri- (76), ligu- (in, 125,
132, Sum. vi) -sticum, leuls-tica (8),
-ticas (11, 19), -cus (74) lubisti-tum
(1), -ciiim (121), lubestica (94), lupis-
cita (122), -tin\im (127), lumbi-cista
(19), -sticium (20), libis-ium (76), -tus
(20 &c. ), -cus (11) lubi-stechal (Gf.),
-stickel (6), -steche (io4). lubesteche
(121). lub-stokch (50<i), -stuckel (66, 70,
133, 151 ), -stickel ( 74 ), -stecken (1).
lupstecke (93). lobistek (127). lob
stech (87). lob stok t lobe stikel (6).
lobbestick ( so ). lobestockel l lube^
stock (3). lübstuck t liebstück (4». leüb-
(91), luib- (76J -stickel (91). lub- (m),
lobe- t lebe- (19), leber- (10), über- (12.5),
lever- (22b), leue- (22, 24, 47) -stock,
libe-scogke, Mrg. -stok (13). lebe-stock
(77\ -stockein (19), -stockyl (5^). hd.
lyebe-, lybe- (12), lieb- (7, 152), Hb- (18)
-stuckel; liebestuckil (8); lieb-stockel
(69, 110), -stogkeln (21), -stockel (i34),
-stickel. leuistickil 7» boh. libez (libe'cek
Kon.; 4). leuesteckil t louestockel (20).
lubbe-stok (23), -steck t -steke (ll).
logestikel (99). rf(jfs. lufestice (94^1). winda
(Sum. vi), gall. luposche (122).
*Ijibiticuin v. Libitviin.
Libitina {cf. liburnus. labitina. )
hd. par (mortuoricm 1), bare, doden-b.
sim., todtenbar, bore (17); dodin bor o.
daz nymen gelüstet (8). gemeyne boze
lust (9). abbet (lat. ? 20).
liiblt-um, -icum (74) {i. palacitiun
76. nt. pl.) Iid. lust dezmenschin (5) ; 1. des,
der menschen. 1. des mensches (21),
mynschen (23). lustbar menthß {sie 7).
hd. will, behegelichkeit, gelust (20, 134).
Libitus wellig (49). glust (i4i).
*Ijibium (mss. mog. c/. liba) Ä(7. flade.
kuclie (17). koche (18). laukogen (13).
spendebrot (8).
liibra hd. nd. wage, woge l pfunt
(6, 9). hd. phunt. eyn pont groit (132).
XX scliilling t czentner (9). hymmel=
zeichen (8).
Librale kochstucke (125).
Libra-men , -tio we- (9) , wie- (8),
wi- (20) -gunge.
Libramentum {bilaucis) der zuugen
(i26). das instehend ghewicht (116).
Lib-, libe-rare hd. hd. wegen, hd.
wigen, wiegen, vor slan (12).
Lib-, gew. libe-raria (i. bibliotheta
1) pueh chamer (1). hd. nd. liberie sim.
libo^rige (G). librarey (75).
Iiib-, libe-rarium, -raria buchner
{i. armarium 20). buchsack (i25). boick=
LIC
stede (147). ags. boc hus (Gl. Aeifr.).
weger (17). eyn wage-huus (11), -huisß
(19). weghuß 1 110). wechhuys (132). libery
(64^, 110). lieberey (64«=;).
Libr-, lib- (6, 23;, lifF- (7) -arius
hd. nd. weger. weghere(23). wager (,8^).
wyeger (19). byecher man (110). buch
v'kouffer (68). eyn die boecher bewaert
(i32). boick-schrijver, -verwaerre (147).
buochsclireiber (93). p^- Schreiber (9si»n.).
*Librida v. Hibrida.
Iiib-, libe-, lab- (76) -rilla, labula
(8, 9) poltz-, sclioß-wag (74). botzer i
plide (17). hd. blide i blyestein (^19).
blijd (147). blyklotz o. schlenker (110).
slyiiger (132). geblit steck (8). geblcyt
stecke (9). loetkuse {insti: Kbrandi 11).
loerkölue {instr. proiciendi lapide.s 20).
Lib- (Gl. m. 4, 403), libe-rillare mit
der pliden werifen (17). mit biijden
werpeu (i47).
Lib-, li- (69,141) -ri'penB {qui libram
tenet 129, Ur ) liripenter (I4i). i-zent-ener
(3), -ner (76). hd. der wagen- (12), ein
wage-, woge-zunge; die z., zung in der
wag, eyn er wagen, die zung an einer
w. (18). nd. en w.-tunge. wieguiig (7).
wagmeister (ii4, iie). weger 0. der wigt
(88).
"^Li-, ti- (131", 141) -brugna {cf. trac-
tula) ou-(i3ib, Gf.) ow-(i4i) -anchrucha.
*Libruni(ioi, 121, Sum., Gf.), labrum
(Gf.) i. humor sub cortice saf sim. (II. c).
Libum V. Liba.
*Libunus v. Liburnus.
*Liburcina v. Liburnum.
Liburna snellc (9), snebelccht (8, 9)
schift'. liurde (Sum.).
*Liburn-ia v. -um.
*Liburniea [naui-^] nl. fuste, iachte
(116).
*Libumices ags. gerec (94, 136. 90-
verinnent Bsw.).
Libum-um, l -ia (110 &c.) renne
wagen (9).
Libur-nvun, -na, -eina, (/. -nica {i.
fusta (/. V.) fu.-^te (ku.).
*Lib-umus, -itina por {feretrum) 0.
grab (74).
*Libu-rnus, -nus (c/". sg.) bare ; renn-
wagen ; kock, gock (74).
*Libur-nus, -us (76), libomus rine-
(3), raiß- (75) -wagen, (reis-w. currus
miÜtaris Fr.), hd. ein groz, groß sim.,
vast lauffe-nd, var. -n (64), snelle (17)
schiff, nd. en grot, grod (22^) schep.
kocke (12). koche (10). koke (5^). cogg
(2). kogge (13, 23). koghe (22). kac (5).
holk (23).
*Libus V. Liba.
*Libuta (cf. libium &c.) vlade (23).
*Lieare (st. litare) hd. nd. offeren sim.
*Licargia v. Letargia.
*Lieatus v. Lictatus.
*Lic-cion (76), -aeus (P.ap.) i. cid. deus
lupo simili-'i qui et auarus a licton i.
lupus (76); die ebenfalls verworrene Glosse
bei Pap. ist von der zu lycaon unterschied
den.
*Lieeamen v. Lieimentum.
*Liceari v. Lieiari.
*Liceator v. Lieitator.
*Licena ceyne (20).
LIC
327
Licenter by orloff (132).
Licentia or-laupe (m), hd. -laup,
-loup, -lop (12), -lep (18), -laub (7), -lof
(13, 23, 132). hd. vr-laup, -laub, -lop (5,
6), -lob (76), -leube (17); laiibe (17);
erlaub-niß (75), -ung (i34). verhengniß
(l26j.
Licentiare hd. vrlaup sim., vrlob,
orlep (18) geben, vrlaub g. ader nemen
(17j. orlof geuen (23, 132). erlauben (7,
75, 110). erlouen (22). vrleuven (20).
v'hengen (10 &c.). übersehen (12).
Licentiatus gevrleubt (20). eyn licen=
ciatin (b^).
Lieentiosus geil (11, 19).
Licere (lic-ere, -ere, X -iare) wa'"ffen
(textoris 5). worfen (IS), warff machen;
zwirnen; zemelich sin (17). wefelen (23).
wesselen {sie 22). warpen, temen (22,
23). weben; schetzen (7). czihen (9).
zyen (8). treckin (8, 9). hd. loken, zu
sicli locken (10) ; fugen, zemen, zymmen
(68 j; ge- (6), be- (68, 110) -z. betzemen;
georlolft wesen (132). werden geacht (68,
132), geschetzt (88). erleubet (18). zyra=
lieh sin (68). lieeri eeren, werderen,
taxeren (i32). schetzen (88). licet hd.
nd. bequem-et, -e (21), -lieh ist t herleu=
bet ist t zemet (17). es z. (133). iß z.
sich (7). iz zemit t is ist gevrleuft (20).
ziemet (H^). hd. es zympt, zymt sich,
gezimmet (G), ist erlobt (68). iß beczemet
(19). orlaup (21). georlofft (132). itgeor^
louet (99). et orlof (11). orlouet (23).
conj. waz dan (5^).
*Licestea v. Latestea.
*Lieestes /. qui limen l liciiun ad
vsum calciatorum faciunt (76).
Liceus berg (8, 17). werk borg (9).
*Licia sg. netze (74).
Licia 2^1- v. Licium.
*Liciare weben t indragen (12). warfen
(3). werffcn (1). warpen t wefelen (23).
tagern (es. cf. tagel Br. wtb. 3, 4? tacht?).
garn (132) scheren, das g. strecken (110).
*Lieiari wircken / indragen (10). swaif=
fen (75). (st. licitari, cf. licior) werderen
(132). wirdigen (68). liceari achten, wenen
(74).
*Liciator v. Lieitator.
*Liciator reyser (8, 9) : gereiß &c. vv.
lici-atorium, -um ; vll. '. leinwandreisser
lintearius Fr.
Lici-atorium, t -torium (74, 75, i36),
geiv. t -um anapint; inittuli sim. (Gf.),
mittil (104 ). eyn garren rocken (4). web-
paüm (1), -stuol (uoj, -holtz (64). Äd.
garne-, garn-, garen- (3), graue- (10),
grab- (9), webe-, weybe-, weppe- l fitze-
(121 , Sum.) -bäum, wef- (i32), wever- t
volre- (147) -boem. hd. weber-gezauwe
(133, 152), -gezowe sim., -zeug (134),
-gezeug. wober kamp (6). weue- (22),
weuel- i weuer- (23) -kam. webe huß
(17). wirk- (8), ^virken- (9) -stat. wefel
(74). dz w.- (64c), weber- (64b), gereiß-
(135, Das.) -holtz {cf. rclstholtz emvmcto-
rium Gl. Bas.?), ags. websceaft (94^),
hebild(94, 136), cf. nl. lieuel-, weuel-gaern
subtegmen (Kii.) ; heuelt v. licium.
*Licidari zedeln (49).
*Lieidus (,,s^. liquidus" Mone) v. Lu=
cidus.
*Licigium v, Licinium.
*Licimen v. Licmen. Licium.
3l>8
TJG
^ Lici- ^S, 9), lic- ( IS >, lig- ( 1 7~i -mentum,
lioeamen i,i. siinilitudo 7tii licliiiut*se(^I>).
glichnisso {X), -nilJ ^17), -oiieß (18).
*Licinator ( '. lituiis) hornpfifft>r, hör
lionihlasiT (7.1').
*Licinea r. Licinicium.
*Ijicinen c. Licmen.
^Licineiun r. Liciniimi.
*Liciiiia f. Ijacinia. Licinicium.
*Ijici-nicium , -ricium (i*) s})aldencr
(8. ;ti. Cf- licin-ia (74), -ea (7y), -ium
genuK vet^tis (isia.t, ora veHimetiti (76);
ort isiim. cf. lacinia)?
*Licinicus (/. spacus; rf. sq., .sm. 2,
101^ ^n-att <-2. ft. (IrattVI.
liici-nium, -neum i i\ -gium (i34\
l -nius (1 10 &c. <y . licium'i i /. spacus, sp.
siitiiri.'' ; cf. gracilium, lixiuivun, liti^
cinium, iicmen) hd. nd. drat. hd. dratli,
draut (ti7), drayt (ir.2), drot ((i, 4), trot
(3i, ti-ait (7), bcchdroyd (19). schue draet
(11). dr. { vesc (107). tacht (9). docht
(8). d.-garii (uo). wiecke / nieisel in die
wunden (Ki.). eyn lantern of kerßgarn
(132\
*Ijiciiiium v. Licinicivim. Lixiuium.
Liemen.
*Ijici-nius v. -nium, -um.
*Ijicinus V. Liemen.
*Licio >\ Licium.
*Licior eris /. appreciare; cf. lici-
ari, -tari Ionen ^7).
*Liciriciuin v. Lieiniciiun.
*Ly- (104, 110 &c.), li-, lin- Sum.). lu-
(Gi. in.:, la- l va- {Un. (/(/. V. cf. foca)
-cisca, liehiska ?r lichisi, li-, lin- (ui)
-ciscus, litiscus (74i, lucisia (i04), l
(«. u.) lintis-a (.'^um.), -ca(Sum. iv), -ta (/.
canis natus ex lupo et cane 74, uo &c.)
bracco. breckin (6f. ). brache 1104, Gf).
bracke (9, Siun.\ t halb hunt vnd halb wolf
(9) licisca. brack (49). brechin 117).
breeklin Ob.L zoha (121, Gf). zohe (lin=
tisa ><uiu. '. winthoho i/. sparta sum iv).
mist-, onst-bella ( Gf., BM. ). mist-pelle
(104), -bell (Ob. cf. -beller Fr. 1, 80.
-bellerle mus alpinus i4o\ uuolfbizo
(Gf.). wolfstpuor ■ 23 I. wolffischerhuudt
(74). lintista (bissio. -sca? Mss. mog.)
hunt von wolfes ge-slechte (9 .sm. ),
-suchte (8). licis-cvis, -us (es), lyscus
(110) {i. animal benignum 110. «^. bige=
num sim..^ von zweyer-lcy (iio), -band
(68) tliieren geboroii. van tzwe verschcy=
den diercn g. .(i32). latissa zwydoreu,
ejTi tyr von einem wolflF vnd liundt ge=
porn (74).
Lici-, lit- ( 76 ) -tari (i. appreciari
Ionen (uo &c.). aufflegen mit scliatznng
eines dings (74). steigen (ss).
Licitatio ein achtungo o. schetzunge
(110), wirdigung \e») was ein ding wert
ist eyn werderingc t prysinge wat een
dinck wecrt i9(i32).
Lici-tator l -ator (110 &c.), liceator
(76) [i. prouocator 76. Pap.) hd. vnder=
keuffer; vnterkauffe-r t -1 (74). schetzer
(68, 110). werderer (132). mekeler (78).
*Lici- r. Licia-torium.
*Licitum nacht ind dach even lanck
(147).
Licitus hd. zeme-, zim-, zieme- (St^),
bequem- ; 17 j -lieh. nd. temelic. dat is
georloflFt (132).
LIC
Lici-um, -o (Cf.), -a {pl. 104, lu,
(".f., Ki/i. / -atorium (</. f.), -nius (i07),
-men ( r. liemen) {i. substamen 1,
ligatura l .sucrus herbe 74, jiluin inno-
datum tele Br. sim., circulus fcrreua 109,
\:vi. ff. lix) lizza ifim. (Gf.). ende i vicze
vadeli t trad (9;. <irat ende t wicze (H.
(•/'. wiza licia (,f.). draet l vese (132).
har-hiui {pl. 104), -Ulf sm. (Gf., sum., bmÄ
-lauff (64, 74, 110). hcrlnf (;i3». halifa
(Sum.). das gfzahe 0. haarhiutl'en (Fris.).
ay». ha-ra («• cilicium Gf. ). bindtaden;
kam (64, 110). käme 1,64'^). weppff (64).
wep (UO). wefel (1, 13, 76). webbel (l7).
werpf / Zettel (li). hd. werff(5>l), warffe
(4\ warff, w.-bant (64, 93). worÖFe (i33).
warp (23). drat (1-, c/'. licinium). drot
\i. filum 49). hd. spuol (7), spül, spuel,
spul, spiile (67), spole (133). spüle (8"^).
liaspel (13). drumer (114). truramer (Ki».).
nl. druemen, liet vulsel (U6). maylge
(132). malge t mallye (109). Itynbeth
(132). leen-. leem-beudt; lem-bind, -met
( i. ellychnium Kii. ). leerabent , keers=
garen (107). heuolt, leeubiut (lOs). twiju
(107, 108). hevelgarn, lizzo (Fr.), gereiß
l weber-g. (112. Das., v. a. 1618 c/. licia=
to-r, -rium). w.-greiß (Fris. ). canareba
{ipio stcuniiia ligantnr Gf. 4, 449).
'^'Licium v. Liemen.
*Licius \cf. prc, -tq. &c.) daycht (19).
keersensnoer (1:^3).
*Lickwarieia v. Liquiricium.
*Lie- l lig-men, lic-ivun (G). -imen
(6 &c.^, -inen (19), -inus (132), -inium
(75.147 Vmu-Si 8.74 ».-nius (74 S-nus,-us(8),
iieh-imen 110), -inus vU". Gf./ -inum
((;f.\ -num,-nus, -nis iGf.), -mus(9, 147),
i -men (9, 134), -us (66 &c.). lucinium
(8, 9, 75). lineinos (Gf. s. M.), linehinus
(Gl. in.), lignus i 221j, 68, 132,147.*. </. lych^
nus Hfl) {cf. funal-e, -ia, ellychnium,
lici -um. -US, -nium &c., cincedula;
taht l daht (Gf.;. hd. nd. dacht, hd. d.,
dayciit 1152) in einem liecht sim.
tacht (lue. 9). dachte liemen; zachte;
i zachen in einem liecht - schirben var.
-Scherben, i wiech lucinium {einmal
lie. 7ö''i f lichnum, quasi ligmen (75).
zauche, zauch (74 >. daacht(68). daht (8^).
doht («j). docht (8, 19, i3o). dache (93).
däclit i leiment in candela (20). lene=
ment, (11). lennemyt tot kerssen (147).
lernet (221»). leymet (132. cf. licium).
wiech (6, 7, 110). knoden (1). knote (8,
9i. carz t charz lieh-num, -inus ; carchlih
lychnus; leohtfaz lichinum; querdar
lichni, lincinos ((;f.) ligianum xlig^
namen? cf. sica) ag>!. algeweorc (94*).
*Lie- V. Liei-mentum.
"^Licmus &c. r. Liemen.
*Licodripon v. Licostratum.
*Lieonia ein sta-te (18), -t (8, 9), -d
(17..
•^Lycon- *•. Lito-tripon.
*Li-, l vini- 1 20j -eopium [^aus nd. h-,
win-kop &c.) winicoep (81). winkauff(20).
*Lieo- (47), licos ;24> spermatis iaus
lithospermum ) i. semen saxifrage.
*Licostra-ges v. -tum.
*Licostrare pflastern (75).
*Licostrat-a v. -um.
*Li- t la-costrator pflasterer (75V
='=Lieostrat-um, -US, -os(6ö"i,-a(23, 108),
litho-stratum i -strata (Er. 1, -strotum
&e. ((;i. m.), litostrat-um (9, 6?, 76), -os
(8),-usr7G),littu8tratu8(17),licu8tratu-s
t -va. (133 \i. I, t lieo- (66. 70), licu-
Btriges, -stries (iio &c.), lico-strages
(134). -dripon (76) (C/'. ostracum) hd.
stein weg. nd. en slicht steii wech
(23). geplasterte stat (65). estericli (8, 9,
IS*»), ein be-saczet (17), gcmalet (uo),
gesdiakicrt (1:12) etstrich. gcsacz tenne
l mancher hande beleg (!>). inanger h.
belegit(8). pauevsel ; onderscokiert(i08).
ein gemisehet ding von färben (68).
*Lictare ( Mss. moK- uns litare X lictor ?
(/. licarei hd. toten (9), todin (8), doden
*Lict-, lic- (9) -atus geoppfert ; getötet
(9). geoppert; gedodit (8).
Lictor, litor ((>) hd. nd. stocker,
stocker (i:i4). hd. \n-, pei-niger sm. ;
heucker. tul. pinegher. en dijflf henger
(132(. swert treger (9). doeder, doit=
sIeger (147). hd. olbergher (ug). buddel
(8b). budel (lool bexleel (99). stadtknecht
(111). schergaiit (114). weibel (Fris.).
*Lictor (Xluter!) eyn otter (piscium
&C. 18 Mrg.).
*Lictor (xlingere,pollLnetor )lecker ;
totengraber (74). /. philo, g. -onisdoden-
I dregor to grave (147).
j *Lictuaria v. Eleetuarium.
j *Lietus hd. gepiniget sim. nd. ghe=
pineghet.
*Lieus V. Liemen.
Licus, lycus (125), litus (74) der(iio),
1 dy (12:.) lech (ßuuius in sweuiaii).
, *Lieustratu-m, -s &c. v. Licostratum.
*Li-, i ei- ^.Sum.) -cuta scerline (i3i).
scherlinc (Sum.).
Lichas fodere spann lUi).
*Lich-imen, -inum, -inus &c. v.
I Liemen.
"^Lichis kabraehe (? 121), au-s liehiska
brache V cf. lycisea.
*Lich-men, -mus, -nis c. Liemen.
j Lychnis v. Osyris.
1 *Liehnos (/d'/yo^) fressig, begierlich
(88).
I *Liehnu-m. -s v. Liemen.
I *Lichsa {aus lixa x lecken? cf.
j liehnos. lictor?) lechespiz (.Sum. (/. Gf.
' 6, 366).
*Lichus hechil (121). hec-, here-bid
(Gf. 4, 796. cf. lueius? lunx?).
j *Liehus i'. Liemen.
*Lidda &e. f. Lydia.
*Lidde-is (18), -rs eyn indisch (9),
I jodisch [S), iuddes (18) meister.
Lidere {i . frangere [23, 66 &.c.) brechen
(uo). breghen i nypen (132). sereghen
(22). zergen (23).
Ly- (UO), li-dia, lidda (66 &e.), lida
(67) eyn lant (8''). lautschaff (19 «m.).
*Lidius II. sonus acutus 11) truwelos
(23).
*Lidum mist (104) i. cp lidumen (Gf.
2, 882) aus letamen?
Lien {per i lat. i. spien, sed per y
grecum ein arßdann uo s«Vn. c/". longio)
miltz. mylcz (9, 74; n. 91, 128; m. lU,
/. uo). mulcz (8). necze (,20). speyßader
(74). hd. dann; ars-, arß-, mast-, maß-,
schiß-, scheys- (4), pag- (12), pak- (22,
23), quack- (19), endel- (11) -darm. kra
(Gf. 4, 587;. krag (74).
Lienosus v. Linosus.
LIG
LIG
LBI
329
*Ijientaria v. Lienteria.
*Lientera slaycht- (19), slac- (11)
-brade.
Lient-eria, -erea (93), -aria (ig) (i.
dissenteria) viivertowe ruora (93). eyn
vnu'daute rore (7). rur, vngedowte rur,
die scheisse (74). rure m. (4). ruor i
pluotig (76). hd. plut- (3, 75), blut-,
aarem- (1) -sucht, blot-socht (4), -zucht
(23). hd. durch-, drugkcli- (1), nd. dorch-,
dor-ganck sim. rot vßlaufFen t blutschyß
(110). der bauchlaufF (128). die dunne=
schyß l roet buchouell (132). kuutouel
(11). hd. buochwee i buchweten (19);
buech weue (20); das buchwe, bauch=
wee. darmgicht 8, 9). i-ictkuchen (Ki»'.
cf. diaphragma. i. q. ribbenkucheu, nd.
r^vkoken Müiiouhoff ui. v. anwass).
*Ijienvenis {cf. lyen i. venus Br. ;
licium) harleua (i3o, Gf.). hclina (Gi.).
Lyeus (Br., Gf.), Ileus, i ligens (76)
(i. viiiunt; t potus de pomis siluestribus
f actus 76; l bachus) lith (Gf. 2, 192).
oppfeltraiick (76). wyn (110). lieum wijii
(68, 132). lyeumwciu, got des weius(74).
*Liflfarius v. Librarius.
*Lyfonia v. Liuonia.
*Liga (*. ligula G, 93, 147, ca-1. t
subliga 93, lixula 75 Mrg., stringa 75;
anders Gl. m., Ki.) hd. nd. baut, t bunt,
zeukel (23). hd. senckel, ncstel; hose-,
hos- (93, 134), hoß- (69), hoseii-, hoßen-,
hQysen- (i33), hoyssen- (i52) -nestel.
hosen nostel (67). senkl o. hosnestl (1).
senghel t natelreme (22*^). nastelinc(i07).
hoesen bendel (20). hosvet-el (22''b), -er
(22b, 147)^ -ter (11). ryeme (10). riem
(110). reem (^132). rim (21). sluh- (93),
nadel- (74) -riem {equi 93). een stertole
(108. cf. ligula).
*Ijlga (fuliga) V. Pulgio.
*Ligabilis bendech (20).
Ligamen {cf. caropera) pannt (1, 2).
hd. nd. bant. band (7). bandsnur (74).
bynt (22). hosen nistel (S'').
Ligare hd. nd. binden.
Ligatio byndunge (20).
Ligatvira hd. nd. bant; bind-ung,
-ing (19), -inge (11). spangi (104). eyn
wiß fadem (18). ryge {hcdli i ceparum
125). houpt-pinden, varr. -binden, haup-p.,
hout-b. (75).
Ligellum eyn cleyn hut-lin (110),
-ghen (132).
*Ligens v. Lygus.
Ligeris (/.) die leer (135), laer (112).
*Ijigianuin v. Licmen.
*Iiigio i. lauo (76).
*Ligista pentil (Sum.).
*Li- V. Le-gittimare.
Ligius homo ledigman (dz. wtb. 674).
*Ligmen v. Licmen.
*Lig- V. Lici-mentum.
Lignamina czymmer (9). czymmir
holcz (8). ^ ^ ^
Lignari {i. ligna parare l emere 1 1 0 &c.)
vßtzihn na holtze (125). nach holtz gan
o. holtzen; -re h. scheiten 0. tragen (88).
Lignarium holtz-huß t -hufF (110).
huff holtz (68). holtz huys l ein hopp
holtz (i32). ags. fin (i3 6).
Lign-arius, gew. t -ifaber, t -ifer
(76) {i. artifex l portitor t ferens Kgnum
76) hd. Zimmermann, z. o. werckman von
holtz (110 &c.). holtz-ler, varr. -er, o. -man
DlEFENBACH G1.O8.SARIUM.
(75), -hower (6). hulczhauwer (19). holc-
heuwer (20). holthouwer (11).
Lign-eus, -ius, lin-gneus, -eus (75
var.) holtze-n (20), -rn (19). hu-, var.
hi-ltzin (75). nd. holten.
*Lignicida lioltz-snyder (i32), -hou=
wer (68, 110).
*Ligni-faber, -fer v. Lignarius.
*Ligniped- l sole-arius holtsehu=
mecher (i25).
*Lignismus {i. scalprum ad lignum
secaudum) cambr. uudimm (Zeuss).
*Lignius v. Ligneus.
*Ligno {aus mingo) v. Meiere.
*Lignosechin v. Cethi.
Li-, lin- (22^) -gnum hd. holtz,
holtze (19), hulcz(21). holt (23). knaup-
t klopff-iioltz {sutoris 112).
*Lignus schit (8). scheyt (9).
*Lignus V. Licmen.
Ligo, t ligus l lio (Gf.)sech(6, Gf.)
an dein pluge (6). seche(17). sehe (104).
hd. nd. hacke, hd. hack , hacce l hav
(3); hauwe, hawe, howe (6, 67, 70j, huwe
(80), haw, hauw (65), hau (8, 13, iio),
hauiie (4), hang (49), keilhaw (Agr.).
houweel (11). houmeß (132). karst (20,
64b, 65). karsch (64«, 91). hai-e (21). kratzce
(125).
*Ligonista hauwer (76).
*Li- V. Lu-gubris.
Ligula (cf. liga) hose t nestel {sie
9). hossen nistel (8). hosvetel (23).
hostertele (99). sterte-1 i -link (ku.).
nastel, rym, sleup, senkel (i09). bintlin
^110). bentclieu (i32). eyn hampvolle
(quantum duabus munibus capitur 19).
gaspe (11, 132). ein iaspis {sie 68).
mund-leider (112), -leder (115) t -halffter
der pfciftcr.
*Ligula caneellaris snurseuckel (125).
Ligulare myt hosveteren of ryemen
bynden (147).
*Ligunien v. Legumen.
*Ligur geneschiger o. nascher (74).
*Ligura (^. ligatura 01. m.) zunga (i4i).
Ligurinus (^. garrulus Gl. m., aean=
this t spinus 140) zinßlein sim.. distel=
vogel (i40j. zinsle, zeis__el, zischen (iie).
Ligurire schli- t le- (110), schle-
(88, 126), verschle- (64), schlu- (68), sli-
(132) -cken. haistlich t gulsich (i32),
brenggisch (88) essen, verslinden (11).
neschen, snupen, sufftzen (17). besnop-
pern t naschen (9). naschel (13). naßchm
(8). nassen (10, 12, 49).
*Liguritas v. Lecca.
Ligur-ius, -rus (12, 49), -nus (10,
76) (x lyncurius Naturb. ) hd. edel-,
luch- (Naturb.) -Stein, kolecter {lapisV2).
nascher (13). nesser (10, 12). netzer (49).
*Ligus V. Ligo.
*Ligust-a V. -rum.
Ligu- V. Libi-sticum.
Ligust-rum (74 &c.), -ra, -ria, -a
(Gf.), lugustrum (23, 94^) {cf. puUula,
cyperus) weiß-glocken plum (74), -gl.
bluom, war. -gloggenpluomen (64). docken
Witte blomen (23). knopff (66 &c.), knoppe
(11), knotte (19), knot (67, 132, 152) ex
quo proueniunt flores. genseblome -rum;
zungeblume -a; phafaling -ra (Gf.). hunge=
blume (-ra Sum., richtiger als zung.
cf. a, ags.). phaffilinga, winda (127).
bon-w. f-ia 87). maidel-, varr. meitel-,
meiel-blue, glockenblumen , bluet (75).
wilde lilie (74). weg- (74), wede- (10,
12) winde, medeblume (10, 12). meyblura
(49). nd. megedeblome (Sum.). reinweiden
(114, 143). hartrigel, l bein- (lu &c.)
-hultzen (i35), -holzlein, t bein-, heck-,
mund-holz (143 &c.). ags. hunisuce (94^)^
hunegsuge (94, i36).bensege(24). by^suge
(47). sarteigel (126, Pict.). kerngert (116,
Je'ris.).
*Ligwa &c. V. Lingwa &c.
*Lihargum v. Letargia.
Liliago (t. phalangium) graßgilglein
(143).
*Lilialis lyllychs (147).
*Liliare {cf. liliati Gl. m.) cziren (9).
Liliastrum schwartz l mittel, nl.
swarte winde (iie).
*Lilifag-u8, -Ius (85), elirifagum (7),
lisifagus (4 v. saluia) {aus iXsXtacpaxov)
salbey (17). scalweye (85). wit salvie {i.
saluia agrestis 24, 47). velt-, wilder-
salbay (74j. selbe (4).
Li-, ly- (4) -lixmi, -lia (87) hd. nd.
lilie. hd. lylye (4), lilge, big (18), Helge
(74), lelgen (125), eyn ligen (21), gilie
(87), gilge (G, 123), gilg, gylg.
Lilium conual-lium, -ium {cf. co=
calia) weyß liligen (1), lügen (21). hd.
eyn wiß-, nd. wit-lilie (17, 23), -lilig
(18), -lilge (5), -liilieh (7), mege blüm (6).
ein wysße lilige {^^^). maiblumcn (es, 91).
meyeuryßlin (144). ein lilie. gilg (68) von
dem thal (68. 11 6), van dem dale (i32).
confalgen-blumen (133), -blumelin (67).
*Lima v. Limen. Limas.
Lima hd. fihal (35), fihel, feyhel (67),
vigel, viela (93), fyele, feiel (91), veille
(9), feyle (3), feil, file, phile (19). vile (23).
*Lima (X limas) broinghe kidel {i.
tunica 221*).
*Limaces cleber crut (8). slinccol
(Sum. V).
*Limac-ia, -a v. Limax.
Limagus {fl. inHelu.) die limagt (135).
*Limanda ( piscis) ein rauch o. schupp
blatteyßle (i4o).
Lim-are, -uare (1) hd. nd. filen hd.
feyhelen (67), fiheln, vigeln (6, 49), fieln,
feylen. wet-zen (5), -zcln (21), -ten (23).
stoßen (81^).
*Limaria {piscii} schiein (91). sraerle
(125).
*Limarius v. Liniarius.
Limas {coci), lymas {i. Lintheum
74) furtuch (74, 110). vorscoot (107). vor=
schort (132). ein verscort (68). schurtz,
sch.-fleck, -tuch als die koch prauchen
(74). lim-as, -US, -a, g. -atis schortel=
doick (147); -us ein schürcz {vestis 3, 4).
slimsledria {aus dli- verb.) für tuch sicut
coci habent (1. st. ledrin furtuch? cf. v.
slembrida).
*Limatica petra {cf. p. 1.) sliffistain
(127).
Limator viler (20).
*Lima-, limi- (74) -torium filhuß (8).
veilhaws (9). veyhel-hauß, -stat (74).
Limatura vilunge (20). awfeyhel,
veyheispon (74). figel-ung t -spann (6).
hd. fyeln- (18), fil- (8), feyl-, nd. vilen-
span. feilspon (134). fihel spane (133).
eyn feyhel spanne (67). filen- (5), fyel-
42
330
LIM
(171, voil- (9) -8pt>no. ejn filt» spon (21).
fVii li«"l- {~\ vor- {iric "lirt, uo) -wpaug.
vieispjien / snrankcl (.">»'<• 107). vorsi)iui l
fiprt'iickel (sie isi). spriMigcl (uo).
liimatus abofrofifjfolt (101. pe-filet (8),
-vcilet 0), -vijlt f -tzirt (i32l, -fyelt o.
-ziorct (110).
Li-max, / -maca (Br. i, -macia (68,
74), -mica (i:v2), -nica (Uo), -mox (94)
(cf. luna-cia, -tio ) proUsncck ( 74 ). hd.
Biifckf, .-:nickli ( 1 I, scluipckc. snigge
(23). sUx-k«' (i:t2l. snegi'l (19,20). slegcl
(11, i. liijnum quo ianua clauditiir 19!).
ags. fciiiegl (i8t>), snel (94).
Liimbare 1 /. limbn ornare Br. ) seu=
mt'ii (20).
*Ijimbator eyn sloyher ryer (17).
Limbatus gibrortotiz [ntr. 104, siin.
Gf.i. go.-ifumct (20.
*Ijymberida iiebcl-kra, -rapp (74).
*Liiiibos-, limbol- f. Limbul-arius.
*Ijimbria 1 1/. limas, slembrida) sack,
kyttel 74).
*Iji- V. Lu-mbricus
*Limbrius (piscis) peysker (9).
*Liinbu- (91), limbo-larius, { -sarius
(Pict.) bertleinwircker (pl. 9i). beleg-
(Ki*>., Hen.), biege- (Pict.), biegen- (Ki«.)
-macher, -sticker (Heo., Pict.). seyden-st.,
nl. borduyrwercker (116)
Iiimbulus soein (11). soemchin (20).
*Liinbus r. Lembus.
Limbus (_r/. fimbria) hd. .säum, seym
(18), seyine f schoißo (10), zäume l
sclniße (13>, schoß (12), sam (5^). zoem
(11). soen l liiste (20). list (7). bleg-en
(i3.i), -e (Pict.). bieg, beleg, vmblege, bort,
brem, leiste (Hen.Y. ein fraueu rock vn-
don mit samat v'brempt o. beschlagen,
t ora vestimenti ein bast (64).
liimbvis gew. 1. infem-i, -us (7),
infancium (5), patrtun (13) hd. die
vorht'Ue (ß) ; forporge (9), forburg, forb'=
go (17), vorborghe (23), de vorborch
(22), worburge (13 &c.), forbaige (5),
forbrocht (18), vorgeborchte (132) der
helle, virborgen hellen (8). v'porgeu
hell (1).
Lim-en, t -es (D, l -a (74), -inare
(9, 110 &c.), -inaria (8) hd. swelle, ge-
sw. (74), suelle (20), scwelle (93), swel,
schwell, schwoll (134), swelde (18). sule
(12). sul l sulle (109). geschwol t an-
trit (91). geschwelle ? geschwel (75).
geswell 0. druschufel (1. cf. Gf. 5, 266.
Sm. 1, 416. BM. 396). hd. iid. dorpe-1, -11
(69). durpel (11). poste (10).
Limes (X limen; i. semita; trans=
uersa via in agris et vineis 4 stm.) an=
wan-ten, -den, -der [wett. anwender) i
rain, var. ram, an einem ackcr ( 75 ).
zwercher we^ (sg). reyn i steyg (4).
steick (3). ncht-steig (9, 74), -steg t
-phat (17), -stug 18). pfadt i weg (uo
sim.). pat (132). wech (11, 20, loe). die
groß furhiu quo agri diuiduntur (64).
niarck- (75), march- (Fris.), marg- (6),
male- (17) -steyn, t -stecken (7.i). meer
(99. 106). gemerk {pl. 62). vndermarche
(Fris.). zulle l dorstender (23). swelle
(6). driscupil (i3i).
*Ijimia v. Cenvun.
*Ltmiea v. liimax.
LIM
Liminar-e, -ia '•. Limen.
Liminare iiiclie, bildcrblinde (Kl".).
Liminare 1 «'. tirare 17, nbacoiidere
7«. cf. eliminare sclnvtllen (681. schw.
(uo), (i()ri)i"len ^1:12) maclieii. be.scli'isscn
iianunm i")) bfscczeii < IH). bcsobMi l
besodcni (17). grauen (11, 20 K stoten
(22). verbergen (76).
Liminatus gemes.ten nach der leng,
zyi villi mal.^ als di(> ecker (7.ii.
Liminium ellendikeyt (9 sim.). ver-
treybung in das elend 0. vencknuß (74).
ge-v. 161), -vencknisR &c. (i47).
*LimitajiU8 (/. deus &c. Br. cf. \vra.i-
tinus) march.stein (ui).
Limitare tz tirare 17, c/". liminare)
hd. nd. gau. hd. gayn (133), gaen (8''),
g(>ii. geen, genen (2b; einer sach einen
gewissen tag setzen luol; male, ain mal
(76), mail (7), ein molle (21), ein zil (G)
setzen; zu-s. (1). nd. en mal zetten.
meeren (99). meerren (loe). eiiiden gon
(68), of palen (i32\ czechen o. greniczen
(9). zeichen (8, 17). gab iagen (18). mäße
(12), maß t leng l zil (75) geben.
Limitat-iis gegreniczt (9). geschro=
den (l) gemeßen (17). -um virsroten muß
(«c8). gemessen mäsß t geschrot.en (63).
-a begrenicz (8).
*Liinitinus marchstein (i4i).
*Limi- V. Lima-torium.
Limma vnderlaz (,Gf.).
*Limmas v Lem.prnas.
*Liino, lymo (74) (i. q. furcale 75. cf.
Inno, lonum. Dz. Wtb. .506) nahen- (93),
TU-, var. run-, t wagen- (74)-nagel. leissen
am wagen (7.ii. leuch-ß, var. -.se, lan,
kypflt (74 1.
Limonium v. Bistorta.
*Limosa v. Totanus.
*Liinostena ;•. Linistema.
Limosus ieym-ig (7.5, uo), -echt t
letticli t vnfledig (20). schlymig (68). vol
slickachtich ('132).
*Limox i'. Limax.
*Limpes v. Linipes.
Limpidare [i. darum facere t ornare,
-dio iui itum i. profunde speculor 76)
durchluchtig : dar (uo), doriuchtich
ciaer (122) machen, clarn (8). eieren (9).
dieff senken (17).
Limpidissimus siecht (8. 9, 17).
culech-t (8, 9), -tig (17) steyn (9, 17).
Limpiditas(Xlippidita8 1 3 2 ) clarhei t
(uo .sim.). leepicheit (132).
Lim-pidus, -phidus (5, i. aquosus
17) /((/. durchsichtig, ^ lucher (17); lutter
0. durchsechtig (8); lawt-er (2), -ter (1);
lauther(4); siecht f9); schonli- eher, uar.
-chter (75a). ciaer (11).
*Lympindieus [aus ympnidicus !)
lob-singer, -sager (74).
Limpus ags. hop-steorc (Gl. m.).
Limpha hd. wasser. nd. water. trübe
(9), drube (8), luter (75), dar (1) wasser.
lymphae nicchessa (Gf.).
*Lymphanus v. Limphaticus.
Limph-are, -idare hd. wessern. nd.
weteren. wasseren (68, 132). mit wasser
müschen (6). meren {i. miscere 12). neczen
(17). nessern t drüben (8). trüben (9).
Limphari mit wasser mengen (uo,
132). rasen (132).
LIN
*Limpha-ru8 v. -tus.
Lim-, lin- {b^) -phaticus, lympha-
ticuB / -riua t -nus (7i) waßerick (19).
watericii (11). hd. waßer-suclitig sim.,
-sittig (4it/, -sucht (8'>), -wuetig (2); eyn
niaiKie- (.^)), man-, inoii-suciitiger; mayn-
deii sichtig 1.^''). man siiticli (22). en man
zucht(23). ein monet snlit (f!). monwend-
l men-iger (74). vn.synnig (17). wod- (i32),
wict- (68, UO), ras- (68, 132), tob- (uo)
-end, -ende (132). ags. wo- (i36), woen-
(94) -dciidi C-eo).
*Lymphatiomi8chung mit wasser (74).
Limpha-tus, -rus (9) torecht gehirn
t vnsynnig (9). dorecht o . unsynnick
geh'ne (8).
*Limphidare r. Limphare.
*Limphidu8 v. Limpidus.
*Lym8imus v. Linistema.
*Limuare v. Limare.
*Lymula kleinuogel (74).
Limu-la, -riae v. Lemxir. Lamorpha.
*Limus V. Limas.
Limus weycher dreck (7), erde (18).
wevch e. medechte (.5). mot t weg e.
(21). mode t wek 0. (23). moet l e. (10).
riche e. (74). nl. modder, moeyer, slijm,
slibbe (116). modde (109, 147). mot (12).
mode 'i. lassus! 13). made (lymus t
terma 74). niotecht t schemecht (9).
slumecht (8). slam ("9, 13, 64). hd. slyme,
slyem (125), schleym (67, 13.5, Fris.), schlym
(20, 64), lett (Fris.), leiten (75), lette (20);
laim, leym, leym-e (6), -en (uo). lym (99).
slijck (11, 109, 132). vuyl sl. (132). motter
t cbottig laim (.3).moter o. eh. (2). morter
ch.dinus sie 1). mörter (';)chotig (71). {cf.
molter o. kotts g. sg. Sm. 2, 572. kocco
t motto rancor Gf. 4, 36i). mur l kaat
(126). mfir (135, Fris.). kat (Fris.). moß
(91, 135). dorpel (99. X limen!). snek an
husli (93. X limax!).
Limus, lin-us t -is («'. guelcus &c.
147, XI lincus?) (cf. luseus) vbersich=
tig (7). hoch sunig; flitzogig (t.lippus,
petus 93). sticksuynich ; lijp-, loic-, aver-
ogich (147). scheyle (10). schälb l
schb'mm (i28). krom vmganck (9. X
limax?). krum l verschrenckt (uo).
vercrenghet (i32).
*Limutua v. Lamorpha.
*Lina [i. funis in 7iauihus; anders
Gl. m) hd. ein lyne, lin (17), lein (1,
134). lijn (11).
*Lina (x tina) zuibar (Hpt. 5).
Linamentum (vulnerum) weiche(i25).
nl. wiecke, hd. lumpel, meissel von
schlcissen (ue). m. aus schlyssen ge=
macht (126).
*Linare v. Linere. Lineare.
Linaria (cf. osyris) walwurtz (74).
s. marieu vlas (47). flachs-, lein-, harn-
kraut (Ki.). (auis) hanffling, flachsfinck
(135).
L. rubra rotbletle (i35).
Linarium flachß-marckt (es), -marck
(uo). flaß mart l plaets (132).
Linarius ein lynen 0. flachs macher
(uo). eyn lyni kouffman o. flachßkoufi'er
(68). 1. -koeff"man l vlaßkoeffer (132).
flachs.s-ner f -verkaufi'er (u6).
Linea v. Lsnax.
Lineare v. Vercare.
*Lineeio ieckunge (20).
*Lineeus lyntwormich (i47).
LIN
LIN
LIN
331
*Lincinos v. Licmen.
*Ijineinura {pelliciuni) luxin (Snm.).
*Lincisc-a, -us v. Licisca.
Linctus (,^7-. eclegma) ein klick (125).
latwerge (Ki.).
*Iiineus v. Linx.
*Ijin-eus, -tus (121) {i. strab-us, -o)
scilihinder (121, sim. 130, Gf.)- schinhenter
(Sum.). schelcr (8, 9).
*Ijinchetes {cf. linotes) cleywort (85).
*Linchinu8 v. Licmen.
*Lindex [aus lens X lendex X
Ijnix?) i. pediculun (75), p. linquens i.
e. deferens (76). laws (9). lauß (74). luß
(8, 75). luße (17).
liin-ea, -ia, -ga (uo) lin-ee (.23), -ie
(b^, 11), hd. -ge, -g, -gor (93), -ig. lyn-
ee (5^), -ie (20), -ge (110), -ig (134), -ige
^ zyle (67). lenie i st'raelle (17). ge^
strackt lenge ( 63 ). richtholcz 0. czyl
(9). Zeil (76).
Ijin-ea, -ia (4, 74) stricta ( Br. Jtc.
cf. Gl. m. 4, 421), scripta (76) i. vestis
sacerdota ( 76 ), camisia totum corpus
cooperiens (4). vuter-klaide, -liemde (74).
enge h. (9), heinpt (8). ein sock (4. aus=
gestrichen, doch ef. sack sagum u. a.
*Fr. 2, 141).
*Ijinea-le, -rium (64, 76) ling-er, var.
-ier (64).
Line-, lini-, ling-, liiii- (b^) -alis
lini- (2), linig- (1) -leich. linigliehen ((1).
ling-icht (18), -elich (5), -lieh (7). lin-lieh
(21), -lic (23), -ienlick (22). livillich (51^).
*Lineanien &c. v. Liniamen.
Lineatim van lynye tot 1. (147).
Line-, lini-, linig- (5*^), lin- (133)
-are linieren (23). hd. lin-, lyn-igiereii,
-gieren (i34), -gern ii33), -geren (19).
leugern (5'^).
*Linearium v. Lineale.
*Line-, lini-olus snör (121, mn. Sum.,
Gf.). lyiien vadem ^8). leynen vadeii (9).
*Lineosus v. Linosus.
Lin-ere, ^lini f liui 110, lini, litum
76), -are (ö), -ire (7. v.) {i. deturpare, t
in-, iider-ficere\ obturare 20) bestreichen
0. klaiben o. verspuntten als die vaß
(76). bestr. o. kleyben o. verspontten
(67). lymen o. pflasteren o. mit erden
stop-pen, (68), -ffen (no). stoppen (20).
plastern (8**). hd nd. vn-, hd. ent-reyni=
gen sim. ent- (19), ont- (11) -reynen.
voreyngen {sie 18). bedecken (9). sod=
delen (10). sulen; swerczen; brun far^
wen t swarcz (12).
*Linescus (c ? t ?) flaßig t flessig (7).
*Linesis v. Linosis.
*Lineosus v. Linosus.
*Lineus v. Ligneus.
Lin-eus-, -ius hd. nd. linen. hd. ley=
nicht (77), harin (75); flech-en (10), -sin
(76), -ssen sim.; flehssin (6), vless-en
(8b, 23, 132), -ein (49). flesen (13). fleßen
(17). flaßen ib). fleschen (152).
Lineus pannus hd. nd. fleschen (7),
linen duch, dok. linituch (76).
*Linga v. Linea.
*Ling-a, -ea t -uia {st. gingiua sim.)
pilar (104).
*Lingalis v. Linealis.
Lingere hd. nd. lecken, hüt {st. hiint ?)
1. (8). licken (13, 23). laffen (8, 9).
schlucklen (i26).
*Lingn- r. Lign-,
Ling-, lig-ua, -wa hd. zunge. nd.
tunge, tonge (11). czonge (i32). czong
(21). klincke (1. porte 12.5). hund (.A.gr.).
*Lingua agni (47),ligua angni (24).
wegebrede {II. c.)
*L. agnina scafeszunga (Gf.). schafes-
zunge (Suin.).
*L. auis fogel-krute (18), -zung (74,
91), -tunge (24, 47). vogels-t. (85). voil=
Zunge (Sum. Vj. fogil wica (95).
L. boui-s, -na (Ki.) ochsenzvnge (87,
Ki.). osseii-tunge (47), nl. -tonge, ouglos
(116). ligwa bouis coblome (24).
L. cani-s (u5, Sum.), -na, ligua eannia
(74) hundezunga (Sum. \i). hundstzung
(74). hunt- (95), hundes-zunge (95, Ki.),
-tunge (47). ags. ribbae (94, 163), ribe
(Bosw.).
L. ceruina, l.-teruia (75'>c>i) ( c/".
scolopendriaj liirtztzunghen, nl. herts=
tonge (116). hirschzunge (,Ki ). huntzenge
{sie .So;, hertestunge (47).
*L. herbena v. Amoglossa.
*L. ircina hirczen krute (18).
*L. pagana ii. bonifacia, bislingua)
zapffeu- 1 keel- ( 143). zäpfflin- (144) -kraut,
beer-, zungen-, nl. tongen-(ii6), aufi'en-
(116, 143. 144), hauck- (116, 143) -blat,
-platt (144). nl. keel-, tapkens-cruyt (116).
L. passerina {i. centinodia 74) hertz--
span l weglierte (74). wegetrete ^Sum.v).
L. serpentina v. Lancea Christi.
*L.-teruia v L. ceruina.
Lin-, li-gwagium, lingua-rium (74,
110^*), -dium t -icum i^74) lul. spräche
sim. nd. sprake.
Lingualaca o. Lingulaca.
*Linguare yandirs ci. m. ) sprechen
(8. 9, 17).
*Linguarium v Lingwagium. ^
Linguatus ( c/. sq.) wol gezunget
(110). wal getzonghet (i32).
Lingu-ax, -osus, -atus, -arius (110
&c.) clefi"-er (20), -isch (9), -ig (110).
elepfiß (8). claffhaff'tig (68). clapp-ich
(132), -re (99). blöderer (i26).
*Linguia v. Linga.
*Linguilata i-. Lingulaca.
*Lingula v. Lancea Christi.
Lingula kleintzung, zunglein (74).
rink {ephippii .93). schuch-r. (74). satel-
(64, 74, 75), schuch- (74) -ryem.
Lingu-laca, t -alaca (Ki ), -ilata (147,
148. Br.) (piscis 129, Br., Ki.; aiiis; augu-
ratrix 129, 148, Br.)dorndrähor (^. lanius
135). wachtelkonig(2'. glottis 112). boeter-
sche (147). herha naterzünglin , nl. ons
beeren speercruyt; piseis zung, zunglin,
nl. tongtie; homo schwetzmaul , krum=
Schnabel, blöderer, nl. langetonge, clap=
per (116).
Lingwrositas klaffnnghe (19).
*Lini- V. Line-.
*Linia {cf. lina?) visch garn (75).
*Linia v. Linea. Luma.
*Lini-, line-amen, -amentum hd.
nd. liuen, Innen (7) duch, doche (18),
dok. lin doch (21). hd. linin (6), leyn-in
(134), -en tüch, tuch.
Lini-, lim- (68) -arius ein netz 0.
garn macher (110 sim.).
*Linica v. Limax.
*Linicia {i. fuidculus mollis cum quo
puer in cunabulis imioluitur &e. cf. inicie
wiegen-pandt (74), -schnür ? bendel (76).
Linifex hd. nd. linen-, leynin- (i34),
lin- (17, 75), leyn- (4, 75^), linde- (21)
-weber, -weuer, -reyder (132).
Linifieare lynen weven, maken, be=
reyden (147).
Linificium die wurckung o. kunst
von flaschs, var. flachß, bereiten (110).
lynen werck_(68, 132), ampt (147), of
ambacht oflfdie kunst van den lynen (132).
*Linigare v. Lineare.
*Linimen &c. r. Lenimen.
*Lini-men, -cio, -tura cleybunge(8, 9).
*Linimentum i. liniatio l formatio
linearum, etiam eyn lynen deck (iio &c.
cf. liniamen).
*Liniostenis v. Linistema.
Linipe-s, -dium, -ndium, lini-, lin-
(Gi. m.) -tepium (Pap., Gl. m.), -tepia
(Pap.), 11- i la-nipedium (147), limpes
(alph. linipes 76) {i. linen m calciamen^
tum) soke (4i. sack (18). sock an den
voit (147).
*Linip-ilus, -us (68) {i. asser linarius
quo linum mollitur Kii. cf. cift-aculum)
swing-brett (132), -hert (107). schwing=
bret (68, 110). swinghelberd (KU.).
*Liniprartum (aus prart X linuBÄ
X limbatum) gebrortet (Sum.).
Linire (^. vngere, palpare, destntere)
tasten (iiO). be-strichen t -smeren (7),
-streichen i -smjTcn (9). smer-ren (20),
hd. -n,nd.-en.hd. smye-, schmie-, schniy-
reu. smir-en, (74), -ben (1, 74). schmir-n,
var. -m, o. -ben (70). sachten, stryken,
saluen (132). Ad. salben; kel-en (74), -ken
(17); vnreyngen.
*Linire v. Lenire.
*Linis, g. -itis {i. ceruncula &c. )
hachel (75).
*Linis V. Limus.
*Liniscenia &c. v. Linistema.
*Liniscipula v. Linistipula.
*Linispermatum leynsat (74).
*Linis-tipula [Qf.], -cipula (76), -tibu=
lum U9), -tubulum (11) pozzo sim. (Gf.).
eyn boyßin flayß (19). böte l vlas {sie
11). flachs ryst {i. vastieulus 76. st.
fascic).
Lin-, lim- (('4'^) -istema (74 &c.),
-istima (ku.), -iscenia (3, 75), -iscinus
(75b), -iscimus ((ö^), -iostenis (^8, 9),
-ostena (64), -ostema (147, ku., ki.),
-ostoüa (Ki.\ -ostima vestis t -ostina
palla (Gl. m.), -istinum vestimentum
(127), -sceuma (76), Ion- (75*), lun-
(75bcd) -scena, lymsimus (74) (i. vestis^
ex Uno et lana contexta quod religiosi
pro camisijs portant 110 .sim., tabardium
75, burellum 74, ku., cf. parehanus)
dier-tein (107, KU.), -tyn (132). dirden=
dey (110). eyn dyrdenday (67). dyrduu=
day (74). äirdundey t halblineus (75).
tiere-, tire-teyn (KU.), dat van lynen
ind van wullen onder eyn gewracht
is (147). halp lynen vnd h. wollen ge=
want (8). halb leynen v. h. wullein g.
(9\ linwarfinez (127). eyn kleyd halber
wollen h. flechsin (G4). bidermannkleid
(Ki^). parchent (4). barchan (3).
*Linistubulimi v. Linistipula.
42 *
332
I.IX
Linitepi-um, -a r. Linipea.
*Liiuturu &c. V. Linimen.
LmitU8;;.sinyrct (8.i>). f;tHloybet(9j.
♦Linnia limna = Xt'fiVTi, linia Gl.
m. !•/■ tiuctus?! tiiinn' ^9^. auimo (8).
*Liino (St. cino? q. v.) zeiii (Gf.).
♦LinocetOB [entspricht linotes i?) en=
wort (■_'.'{ I.
♦Linodis (herba) melde (17). Cf. sq.;
linotes; linodella n'tix spcnes (Gl. m.).
. liinodrys r. ChamsBdrys.
liinosa r. Curruca.
^Linoleum liiioloy (24, 17).
Linosia, linesis {7i) {i. morbus sple-
nis 131, Br. &c. cf. linosua^ ain kranck^
liait doß niiltz (76V wotag de.s m. (74).
linosus /. morbis pleniis [sie Vocc. ex quo,
vnter.scfi. vom folgenden 1.).
*Linostena &c. r. Liniatema.
Li- l lie-nosus, lineosua (iio^>) (i.
spleneticus 66 &c., Br.) niiltz-suchtig (iio),
-siech (68). miltsyechlich (122).
*Iiinoaus lynen, vlessen (U7).
^Linotes {cf. linehetes, linocetos)
ruwort (47).
liinozostis schoiß- 1 bingel- (73, 126),
bengol- (73) -kraut.
*Iiiii- V. Lim-phaticua.
Iitn-, liri- (9) -quena loß- ( 8 ) , los-
(9) -ende.
*Ijinguentes v. Liquentes.
Linquere h<J. lo.sseu t seczeu (9);
lasen (13), laßen (8, 12); v'-l., -lasen
(51, -laißen (7), -laissen (132), -lossen (6),
-lozseu (4). nd. vorlaten.
*Ijinsa V. Lynxa.
*Ijinsceuina r. Liniatema.
*Linta klyncke (20). klincke (11).
clinck t falysen (19).
Linte-, linthe- (93, 132), lintig-, li=
tig- ( 7 ) . liti- ( 68 1 -amen hd. lilachen,
linen 1. (13), laken (23). hd. lin- (es, 75),
lei- (134), li-lach. slaeflachen (132). pl.
alterduch (65).
Linteolum charza (-I0), taht (Gf.).
Lintepium v. Linipes.
Lin-ter, -ther (1\ -theri (64*»), -trea
(43) {cf. ara, alueua i ein drock (12, 43).
tro-. var. tre-glin ( 64 ). troch ( 11 ). ver-
kens-tr. (132). swin- nd. -tr. , hd. -drog,
-drock , -drag ( 21 ). hd. schwin- ( 76 ),
swein- (74), swue- (6), su-, sauwe- (67),
seil- (134), sew- (4, 110. 15 1) -trog, t -stal
(74). ejTis swins (17), eyn sue- (8, 13),
smve- (19), sauwe- (152) -drog. suwe-
droick (10), -drayg (i33j. narten (13).
aau-n. (7.5»), -trog (7.1^). erach (i. parua
nauicula 20). weidling (Das.). hd. nd.
segel in naui, an eym sciiiff (18), in einem
seh.* (67). eyn siegel; eyn lilachen (X
linteum; lY).
*Linter i felter (76), veiter winde
74). wint {»ach lintiaca .Sum. cf. leuter).
*Linter v. Luter.
*Lintheri v. Linter.
Lint-eum, -ium linen (11), lin- (99)
-laken. lilachin (20). ley lachen (1), -lach
(4). lynen duch (8). leynen tuch (9).
zwagtuch (111). schortzel doech i lijn=
lachen (132). en scortel (sc? st?) dok
(23). schortel dock (22b). hd. schurtz-,
schorcz- (7), storcz- (scorcz-?) -duch,
-tuch. schurcztuch t sturcz (6. cf. .Sm.
4, 661). scherz doihe (18). eyn schere
duchc (21). schnieel ducli (.')'»). zwagtuch
(113).
Linteua linen (12, 13).
*Lintigamen r. Linteamen.
*Linti8-a, -ca, -ta v. Lycisca.
*Lintiuni v. Linteum.
''Lintres v. Linter.
*Lintua v. Lineas.
*Lynum {aus cinum?) krierhensaft't
(74).
Linum hd. flaeh-s, -ß; flasclis (3),
flaß, flaiß (7, 1.52), vlaez (20). hd. nd.
vlas (^8'', 23), lyn. hd. lein, lyne (12,
1.52), leyne (67). linsat des flachs (7.5),
har (1). har o. fl. (1, 7.5). spagen o. hiiia=
faden (112).
*Linus V. Limua.
Linx, bissiv. lincus hd. luhs (6, 93),
luch-s, -ß (69). luhes (Anz. 8, 93). lohs
(100). loelis (18). läeß (20). losch (12).
loysch (51. iosze (13). loß (10). los (23).
lasche (21). lasß (5'>). dachs (4). lust t
luchs (7).
*Linx, t linca (147) lynt- t slynt-
(147), hnt-worm (7, 11, 147), -wrm (49),
-wurm {secundum aliquos sed haud verum
75).
Lynxa (Br.), lin-xia (gi. m), -xa
(147), -aa (76, Pap.) i. dea bestiarum.
gaedynne der beesten (147).
*Lio V Ligo.
*Lioparis ags. mugwert (94).
*Lipaere schuhen (46).
*Lipatum t-, Lupatum.
*Lipatus V. Lappatua.
Liperus v. Lipperus.
*Lipidus v. Lippidus.
Lip - opsychia , t - othymia ( Ki. ^,
-otomia (23), -podomia (i. extaaia 6)
vn-, om- ^111) -mäht (G), -macht (23, 111).
*Lippa (cf. gramiaj greck (91, v. a.
1539).
*Lippa lippe {fluuius in westfalia 20).
Lippa i. buccea, bolus, gall. lippee
(Gl. m. cf. Dz. Wtb. 675).
*Lippare schilchen (1).
*Lipparu3 v. Lipperus.
*Lippatus V. Lappatus.
*Lippere (i. habere oculos drupedos
11. a. d. Nd.) lypogen (147). schellen
(8, 21).
Lippe- (147, Hr., Gl. m.), lipe- (74,
Gl. ra.), lippa- (74) -rus, -us (147) i.
deli- (Br. &c ), cal- (74) -catus. waicher ;
w. 0. klarer natur (74). cleynlick, tzart,
teder (147).
*Lipp-escere, -iacere (Br.) begynnen
czu schein (8, 9).
*Lippeus V. Lipperua.
*Lippi-ditas , -do (7), t -tudo (74,
76) auge rodekeit (18). ogen roettin
(76). augenflußigkeit, schilheit (74). hagel
rotung {sie 7).
*Lipp-, li- (46) -pidvis hd. augen-rot
(46), -rodick, -rodig, -rotig, -rotig (l34),
-roytig (152), -filtziger (74), t -trieffig
(69. 134), -ritzig (1, 3. cf. Sm. 3, 175).
ogen rot (6). ogen rotter (76). oghen
rodich (23). sawraugig (3. cf. .Sm. 3, 278).
hagel roten (7. cf. prc). rode auge [piscis
18). ein schilher (66, 70, 74, i5i), scheler
(67, 133).
Lippientibua oculis mit triffenden
augeu (9).
L1C^)U
Lippire hd. nd. sehelen. schel-len
(22;, II (18). Hchilwen (7). scliielen (6).
.schiilion f ougnii fliessen (76) sclieelzien
(11). siioggen (loo : lipothymia sim.).
leepen (Kil.).
Lippi- V. Lippe-acere.
Lippitudo ((/. lippiditas) hd. nd.
schel-, scliil- (Hb, 4, 71) -lieit. .scliel-icheit
ill). hd. -keit, -lekeit (18), -unge (8, 9).
ovgfluz 93). augeufluß (74, 75). trieffunge
(i25j. trewscliunge (9). tror; dy trorigen
t traurige oughen (4 ohne lat. Glosse).
zarrougi (Gf.). ogensijpyng (147). nl.
leep-, t driiyp- t loopend- (1I6) -iglieyd
(KU.), -00gh(^ (1I6).
*Lippodomia v. Lipopsychia.
Lippus hd. nd. schel {qui habet malos
oculos 5). scliecl l oech-, oich-droppich
(132). steyl (13. .v^ sceyl). schel-er (152),
-de (21). schil-iier (46, 74), -eher (1),
-ender (4). schielender (ß). augen-filtziger,
-rotiger (74), -triefter (69, 134), -triefe
fender (iio), -tropffig (68), -rottig (67),
-roetig («6, 70, 152), -roytig (133). drieffen
ougen (49). fluz ögin (93). pleraugat (75).
ein-, plehin-ougi (Gf.). ruczengich (20. n
st. u). maczeraugeeht (12). sur-ouger
(Gf.), -oker (Sum.), -auig (8). swyr auggit
(9). sijpogich (147). Icep, leepoghe (ku.).
*Lip8a(2;. truncus t cippua 75) bleich
f8). eyn blech (9, 17), ploch, h\oc\\,vlg.
clotz o. stock (75).
Lipsia {du.) liptzk (i2.5).
*Lipsit miluus (i23).
*Lipsanium {i. q. lipaanotheca Gl. m.)
V. Crispes.
*Lypus V. Lupus.
*Liphania &c. v. Liuonia.
Liquame-n, l -ntum (19) {cf. garum)
weych i fucht(12). gesc'hmeltz,n/. droopsel
(116). eyn latte (19). ags. fisc-bryue (Gl.
Aelfr.).
*Liquaminua irihiner (isi, Sm. 1, 97).
Liquare {i. lique-re 13, -aeere t
mollefacere 4) hd. smeltzen. nd. smel=
ten. weich (4), fucht (17) machen. dau=
wen, reyngeu, tffen (17). zu-gan (12,
13), -lossen l -flissen (9). oppfern (9).
opphirn (8).
Liquari weyken vt cera (11).
*Liquaricia &c. v. Liquirieium.
Liquefacere waich (1), weich (8, 9,
18^) machen.
Liquefieri werden geschmcltz o. er-
weicht (iio). erfliessen (65). smeltzen (1).
Li-, -lin- (i36) -quentes ags. hlutrae
(94, 136).
*Liqueratis v. Liquirieium.
Liquere Ärf.smeltzen,dauwen, zugeen,
weich werden sim. weichen { er-w. (9).
wechen {i) smelczin (8). dowen (6, 23).
douen (21). doywen (22). zoigen (6. aus
zugen>< manifestaref). Juden {i.man.l).
offenbar-sin (68, iio), -en (4).
*Liqu-eri, -eor, -or inf. -i (i34), -or
-eris (9, 11) {i. lique-fieri t -scere 69,
134) flißen (8). vlietcn (11). czu geen (9).
*Liquericium &c. v. Liquirieium.
Liqueacentia slaffunge (2()). slapiuge
(11)-
Liqueaeere hd. weich machen l wer-
den, dauwen, tawen, smelczen. weg m.
t dauhen (21). wek (23), welech (22)
maken. doywen (22). dowen (132). zergon
(6). slaffen l entlasen (20).
LIR
LIT
LIT
333
Liquet hd. offenbar (5, 4); os ist o.,
uffcnbari- (8). oi)pen-bar (23), -barn (22).
hd. offenbart, uffenbar sin (17).
*Liqui V. Liqueri.
Liquidare i. manifestare ( 76 , cf.
liquere). hd. feucht machen.
Liquide offen-bar, -barlich, -barn {l)
naße (17).
Liquiditas (i. liquor 11) clare- i
naß-heyd (19). feuchtikeit (uo). vochti-
cheyt (11).
Liquidus hd. weich flussig, w. l fi.;
waichflissig (76), fliessig (fhs.); floß-ig
(21), -ech (5b). nd. w(>k vlotich (23);
welich volotich (22). gussig (i26). vucht-e
(20), -ich (132). füht(6). feucht o.offenbar
(iio). ciaer (20).
*Liqu - iricium , -ericium , -iricia,
-ericia (4), -aricia, -ericum (76), -irium
(75), -eratis (Sum. vii), lickwaricia t
leckwarizium(4),liqu-^ lis-atium (125)
hd. suß-, sueß- (76), sueß- (134, 1.52)
syesse-, sieß-, soeß- (i32), suyß- (152)
-holtz. liquirici (93). liq'ricz(8).lickwerizie
t leckwaricz (4). lecker-ici (17), -itz (4,
110), -itze (109), -isse (132). lekeritz
(2, 75). laquerisse (47). lack-aricie (19),
-erisse (11), hd. -eritz, -ricze (20), -ricz.
laccericz (21). lak- (6,85), lac-(23)-ricie.
lak-eritz (4), -ricz (3). lacterie (Sum. vil).
lekervitz ^^lekewitz? 1). hd. ciaritz.
Liquor Äd.wof.vuchticheit.M.feuchte-,
feüchti- (134), fuht- (6), feychtig- (76)
-keit. flißende tuchtekeit (8), nessickeit
(9), naßheit (15). fucht-c (12), -ung (5^).
fucht t weyche (10). w. l flyßin (19).
flussig t fewcht {i.vdusl). clarheit(ioo).
Lira (lyrawrarflyra iio&c.) Äd. furch,
forche. furich (1). firig (49). vorch (68
forg (13). forgh (8). fore (12). fohr (125
furg (21). vor (11, 23). en vore (22, 108)
in de lande (22). voire (147). voer (132).
vor (22b). wasserfuliren (126). eyn seyten
spil (7). lyere, eyn seyden speie (147).
hd. 7id. lire, lyr (68), lier. hd. leyeren
(1), leyr, leycr (4). vedel (82). harpe
(99, 108).
*Lira {cf. lirare &c.) irrimge (17). en
dore (i. stultus 23).
*Liramen v. Exorbitio.
Lirare, lyrare (147) hd. nd. liren,
leyren (66, 134^, Heren (11). hd. furch,
voren (132, 147) machen, maken (147).
Hr. singen mit eine liren ; lir. de (?) im
(17), cf. lir-a, -amen, -amentum (Gl. m.)
aus delir-.
*Liria {cf. pirula) /. anterior pars
nasi (76).
Ly-, li-ricen, l -ricina (147), t -riocus
(66, 110 &c.) leyrer (1, 134). leyerer (9).
lyrer o. lyrerin (110 sim.). liren-speler
(5, 23), -speller (22). lyeren sp_eelre(t47).
einer der uff einer liren singet (17),
in der 1. s. (8), op der 1. speiet (132).
harper (23). herper (5,22). herphere (100).
Liric-ina, -ena (6) hd. li-, lei-rerin;
leyerinne. lir-ersin (5), -ersehe (23),
-ensen (21), -inne (i32), -en spellersche
(22).
*Liii-cuni, -num (17) mancher hande
liet (8), leijt (9), ley (11).
Lirieus, t lirocus (134, wo liriocus
fehlt) est locus dulchern aliquid f aderig
dum (7), l. AvUcia vbi opportunitas est al.
faciendi (66 &c., 110 &c.); i. d. t suauis
(Br.). totter lyeren hoerende (i47). dich=
ter (10). lop- (12), lob- (93). d. lobtich=
ter t manigcrley 1. (75). lirici sunt
poete vor macher dicti (7).
*Lirida ( : lira; anders Gl. m.) wagen-
layse (74), -leyse (3, 75), -leys (4). en
worstebogel (23).
*Lirinum v. Liricum.
*Liriocus v. Liricen.
*Li- V. Lib-ripens.
*Liripipium &e. v. Leripipium.
*Liriquens v. Linquens.
*Lirocus V. Lirieus.
*Lirus lirechtich (23).
Lis hd. krieg, kryg (8, 17). kyff (19).
kijff (11). kiuinge (132). span (126).
Lis contestata geheget ding (8, 9).
litis cont-estatio, -aeio (17) ein gehe=
get dinek (3), gehegte banck (4. t/. Fr.
1, 394). erste (9), vordirste (8), vor^
derscht (17) clage. bestetigung gericht;
lichs furgangs (74). litem contestari
die band zum rechten setzen (Ki=*. Mrg.).
*Lisatiuin v. Liqtiiricium.
Lisca {cf. sq.) sniede (Gf. 6, 145. i.
carex Gl. m.. demnach keine Speise doch
V(/L auch lista snydde &c.).
*Liseus ( st. riscus q. v., cf. lisca
carex Gl. m., d. liesch ?) holdrich (102).
*Lyscus V. Liciscus.
*Lisifagus v. Lilifagus. Saluia.
*Lisinna {cf. infinna) lesa ( 130, Gf.
2, 25o). lisiua (Gf.).
*Lisis (Xuoi?) auff-, ent-losung (74).
*Lisinen (lisinen? cf. lisinna?) le=
sung (7).
*Lispa bethysen (8^).
*List-a, -ea (19) {i. res sperical por=
cio panis; crustula 23; tell-erium 3,
-irium 1. X discus? cf. lisca cylind=
rus Ol. m. 4, 427; eyn snydde (19). en
snider (23). seheib, prockprots (74). ain
schyb l schulten (76). Scheibe t schnite
(4). schevbe (8). talir (1, 3 ), t keller
\sic 1).
*Listes {\rpTT\0 Schacher, dieb (74).
Listr-a, -um, l -is (76) stat (8, 9).
*Lisus V. Elisus.
Litania v. Letania.
Litare {cf. licare, littare) hd. nd.
oppern, offern.
*Litargi-con &c. v. -rum.
*Litargyricus quccksilberachtig (68).
Litargi-rum, -rium, -ria (105) gew.
-um, -cum t -con (76), -dum (13), -ton,
li- (74), lit- (4) -tarium, lethargirum
(Gf.), letargia (11) {i. seoria (i4) sinde-r
(17, 4), -1 (5, 76). sudor {lat.? 21). zun=
del l swam [sie 6. st. sindel t schuin).
sindterstain, schum, glet (.74). schurae,
slagge (23). swer i schume (22). suluer-
scum (24), -schum (13). hd. schum, schom
argenti (76). silber- (17, 74), silver- (85),
hd. golt-schum, -ertzt ( 74 ). silber-, t
golt- (74) -schawm (4, 74), -phaim (1),
-fam (2), -stain (i04), -ascha (Sum. vi).
selber schume (13). silber- (lithargyrum
argenti), gold- (1. aviri) -glatt (ki». Mrg.).
quoch- (105), queck- (68) -silber. quic=
siluer (11). kunterfey (64).
*Litargitus v. Letargicus.
*Litargi-um v. -rum.
*Litarg-ius v. -us.
*Litargum {herha) naht schett (6).
*Lithargum v. Letargia.
*Litarg-us, -ius (66 &c.), litorgus (17)
{i. inuestigator minerar um, extractor
metalli de foueis 3, 4) eyn ertz finder
(5). ircze sindel (17. X lithargyrum).
eyn der do irtz findet (21), ertz f. (66
&c.), irtz wendet (sie 7). ainer der in
der ertz schmidet (76). een de eer (23),
arze (22) vindet. ertz-, t artz- 75) -knabe
(75), -knapp t -finder t bergknapp (74).
hauer (3, 4). heimlich (8, 9. X letheus?),
hymelisch (17) diener; cf. litiguri sunt
Celestes ministri (76) aus liturgi id. (Pap.) ?
*Litarium v. Litargirum.
*Litator oppferer (8, 9).
Literare, col-1. boickstaven, spellen
(147).
*Literateria (cf. littoria) schiffesnack
(74).
*Liteu- V. Lito-tripon.
*Litiamen v. Linteamen.
Lithiasis der reisend (Das.), reissende
(Fris.) stein.
Liticin-es (Br. &c.), -atores l Utuones
(76) i. cornu canentes sim. litic-en, l
-inator (147) busaumer (74). so wye myt
metalen Instrumenten speelt (i47).
*Liticinium [st. licinium) schuowe
drayd (19).
*Litigamen v. Linteamen.
Litigare hd. nd. krigen. hd. kriegen,
kregen (5), kyfen, stryten, streiten; zwy-,
zwei-trachten. striden (11).
Litigatio krigunge (9).
*Litigenim ags. bleci (Hpt. 5).
*Litiger streyter (9).
Litig-iosus, bissw. -osus hd. krig-,
nd. krigh-, krich-bar, -hafftig (18).
krieg-b' (6), -sam (76), -s (17). vol kriegs
(68, HO), kyues(i32). haderer vndkrieger;
zaghafFtiger {versah, von zank; 75).
Litigium hd. crieg, krig (18, 4), kyff.
strijt (11). hader (75).
'Litig-osus V. -iosus.
*Litiguri v. Litargxis.
*Litirus v. Lituus.
ütis contestatio v. Lis contestata.
*Litiscus V. Lycisca.
Lito {i.proprius seruus 110 &c.) eyge-
ncr (8, 9). evgen (20), egen (11) man.
aigner knecht (74, 75).
LithocoUa kytt (9i). kutte i steiu=
leim (Ki.).
Lithoglyphus staingraber i ballierer
(91).
*Litor V. Lictor.
*Litorgus V. Litargus.
Litoria [cf. littoria) la naue (Gl. m.).
ding das zum gestate gehört (74).
*Litos v. Littus.
Litostratum &c. v. Licostratum.
Lithotomus brock- t sten-snyder
(Chytr.).
*Lito- (9), liton- (76), lycon- (74),
liteu- (8) -tripon, lithon-tribon t -trip=:
ticon t -thrypticos, gr. Xt'^(i)V ^pUTl-
Tixoc; (124), litrentipon (74) («. vngen^
tum de hircino sanguine cmfectum &c.
76) salbe von bockes plut (9), buckes
blut (8), hirßseinplut gemacht zu pre=
chen den steyn in der plasen; salbe
die den steyn etc. prichet (74).
334
LIT
*Liitphania r. Letuania.
♦Litrontipon r. Litotripon.
*Ijiti-iii r. Latria.
*Ijitrum, partiea, phalanga rick dair
meti wat ojilionfjt iii7>.
*Litta wirmliii das in diT luiiuis/un-
gen «i'clilit ^!ii).
*Littare opferen (iV ocurrcii (^11. (tiis
litare x litus (/. litorare appellerc
VA. m.).
*Littari /•. Licitari.
♦Littarium v. Litargiriim.
Littera <lt's buclu's tstab /'. /uiidu-
mentiim ', 13). hd. biicli-Htabe, -stub, -staj)
(12). buch- (14), hd. bu- (.')), buy- (152).
bov- l,5>), bo-stab. bustayb {VM botschafft
f2t)). bokstaf / breyf (23). hd. {i^y. pl.)
brit'ft", brirtV. lytter (I32\ selirifft (iio).
lit-ere (tii), -tera (75) absolutionis ban
ent-loßiing, var. -sehlalien o. auflosunp;
(t)4);biieff der entbnntnylJ; appellatio^
nis br. der waijrorungo (75); exconi=
municationis br. dos banns (75) ; ban-br.
(64); interdicti kircbcn v'schlach bricif
(64 ; br. der vorbiotung (75) ; recogni-
tionis kund o. vergic-nt br. ; relaxa=
tionis cntschlach br. (64); r. l abs.
entslabrieffc (74).
Litteralis littcrloe (99).
liitterate papelcko (99).
Litteratio stoweghe (81).
liitteratura hd. schriflft 0. lerung;
sclir.-l. ; I. der geschrifft (61; g. oder
I. (iio); g.-l. (134), -lernuug; gschrifft-1.
(67); sehriflFt-1. (1, 4), -gebitte {5K scrift
loringt» (23). buoehwizi (Gf.).
Litteratua hd. nd. gelert. gschriflFt-g.
(1). einer der geleert ist (68). gelart
(17). hd. eyn gelertcr (uo); schriff-,
geschrifft-g.; schriflPt-gelorther (i52), -ge=
larter (18, 133); schriff gelard (ö^*). en
scrift ghelarder (23).
*Ijitteus ( ««.vluteus?) stinckende (19).
*Ijittineus en gaspe (11).
*Ijittor-ia, -aria (94^) {i. trabaria
23; cf. lit-erateria, -oria) en schep (23).
aff.i. trochscip (04=>).
*Ijittos i'. liittus.
*Ijittra (cf. litra Gl. ra. ) hant-vaz
(20), -vat (11).
Iiittus V. Lituus.
Iiitt-, lit-us, -OS (i. q. portus) hd.
vbir (9), über (19), über (17, 75 s. u.,
114, 133), Über (4), ober (Mss. mog.), oyber
(152). uucr t ripe (99). uver (20). 'vfer I
(12). ufer (3). oucr ( 10, 23). oeuer (11, j
132, 147) au dem wasser (132). ober fare j
(13). vr- (74), an- (66, 70, 74, i5i) -far. I
stad (49). ein Stadt (i34), stad-e (6), -en |
(110 &c.) an dem wasser (68, 69). gc-stad j
(67, 76), -Stat (66, 7n, 74, 15l), -Stalt {siC \
7). merstedi (93). bort (22^),' boirt (147) j
{ rant. lend ; gestatt ; gstat dar zu man
mit den schiffen fort; des vber (75). land '
am mcre. var. im meer (64).
*Ijittustratus v. Licostratum. 1
Li- r. Le-tuania.
*Lituones r. v. Liticines.
Lit-uanus, -wanus |(i3'') litoger (17).
lithe (b^).
Li-, selten llt-tura tunicha (cf. 5,
432, doch tüol lat. t. nmrorum uo) tunch-
(100), cleyb- (8, 9), smer- (9 sim.\, sinicz-
(20) -unge. smette (99V lieb der puch-
staben o. morter (74). \
LIU
Liturgi i'. Litargus.
Litus V. Littus. Licus.
*Litwanu8 c. Lituanus.
Lit-uus, -tus (,20), -irus (75 var.)
(/. lassitum 76 st. classicum) hörn (8,
17 ). hd. her-, liocr- (7(; 1, jage- (20), jeger.s-
(19i -hörn, eyn herr lioren (4). kruininc-
pftif (91). hd. bo-, ba- (109, i32) -sunc.
buliawiMC (9). trom-pet (i32), -met (iio).
truninictc (iü9). agn. crycc (94, 136>
*Litu8 {yper simplex t") leiten an
einem berg; vnde wiltu siclier reiten,
hut dich vor den li'iten , so vellest du
nif vtf (he Seiten (75).
*Liuanea v. Liuonia.
*Liuax [i. Uuidus 23, impetuosus 20)
hcliick / swarcz (lit). hatich i swart
(11). haestech («c 20).
*Li- V. La-uendula.
Liu-ere, -ire \ 76 1 f -escere (147) hd. nd.
blawen, blauwen(i32j. /kZ. blaen/svvertzen
sim. bhueheu (7 1. blowen (G). blaw (iio),
geel (110, 132) machen, vaelen (20).
swarten (11, 23). sworteu (22). smerten
(147). hd. hassen, nd. liaten.
^Liueus wollt (17).
Liuia ((/. liuio) i. immandicies por-
ctDum (76). gueyst (9). guyst (8).
*Liuia harlifa (i2i. cf. licium har^
lopha ib.).
Liuia holtztaube , bely. houtduyve,
bi'ab. croisi (116).
*Liuialis v. Linealis.
Liuida toxica ag.s. tha uuannan (in
94 irrig Ein Wort) etriuani (136), aetri=
naii (94).
Liuiditas ueyt- (9;, nyt- {S) -heyt.
Liuido geiten (Gl. a. 1418. v. Sm.
2, 82).
Liuidus (c/. lo-, lu-ridus) geschla=
gen vnd hat schwartz plutig straum
in der liant i75). plab stremiger (1).
blaiiwe stryme {ö^). blaw (uo sim).
knütschblaw (I40j. kölsch, k.-lecht (Pris.
cf. Fr. 1, 532''). geel (uo). bleich gel
(17 iic). blawelich, geyl, myßvael(i32).
dotfarbig (65). brun (7). swartz; brun
färbe (17). sw. br. f. (5 &c.). sw.-tieckig
(65), -brune (13). swart brun varwe (23).
blond varwich (147). malschuartz flu),
teyg o. roß (125). ueydig (4). nid-eßL21),
-ts (5), hd. -ig, nd. -esfh. geitig (Gl. a.
1418). hd. heßig , hessig. nd. batesch.
gehessigk (21). slibberich (109). slipe-
rechticheyt (23). smettich, smertlick
(147)
'^Liuio (i. macula t filum rethis 74,
infirmitas t immundicia 66 &c. , imm.
que ßuit de fimo Sc. 75. cf. luuio) un-
flat (8). atel (75. cf. Sm. 2, 26. Br. Wtb.
1, 10. aach. ad/, wanger. adel helgol.
edel), eyter, pfynne, vureiuigkeit, be-
fleckung; netz-faden, -garn (74).
*Liviire f. Liuere.
*Liu- f. Lib-isticum.
*Liuo {iiisula) lyue (12).
Liu-onia, -anea (18), Myfonia (74),
Uph-onia (17), -ania (;V>) hd. nd. lif-
(23, lijt- (132), leif- (71, 74, 134, 135),
hd. litt-, lifeu-, lyphen- (5''), liffen-,
eiffen- [sie 4). liuen- (18) -lant. lofen
ein stat 0. loffenlande diu. 74).
Liuor grynt; vnstlatb nicht {st. vn=
flath ^nyt?) vnwdickcit grymmyckeyt
angist (5^). vnwirdekeit; male; wonde;
LOB
cArii dotbroch(;) bule(17). bnle (12,2.3) kule
l?5). hole (18). eyn biib(.v/e(;). nyt o. liaß
0. vnwirdig (8). neyt, vngunst, bUitrunst,
vorwndet (9). wunde t geczenke (8, 9).
swartzer atranie in der hut nacli dem
Btreicli (75). hd. siag, t mayl (5). slag-
(22), slach- (23), dot- (es) -mal. slag-
inaseln (1), -mosen (2). bhiue streicn=
mase (Pris.). narwe o. plage (8). narbe 0.
nflage (9). j)Iab (1). kollsch (126). fuel-
l swarcz-lieit; liaaz (20). hd. liaß, hasß,
has (()). sinerz o. haz (So"), sinert (i47).
hat (23). nijth (93).
Liuior inuidie entgu-, var. engü-
ndung des nydes (65).
*Liuoricus sture (74).
*Li-x, g. -eis, -tis [i. rotunditas 74,
r. ferri 76 vnde texituv lorica. cf. liciumj
drat, eysentzayn, preißringlein (74). ha.
eyn pantzer-, bantzer- (76), bancer- (3)
-ring, -rinck.
*Lixa gesotten wasser (75).
Lix-a, t -or (uo &c. ) hd. wasser-
nd. water-dreger, hd. -treger, -dreiger
(21 &c.), -trager, -drager (132), -drechter
{sie 5); w.-koch , -man, -er; rittcr,
weppiier, pub (74). sudel^r {pl. Chytr.).
slahter (104).
Lixabundus wyt schrydende (147).
*Lix-ale (4, 74, 75, 76), -alum (16,
18), -ialium (8, 9), -arium 1 17), -iuium
(3) (i. perpentaculum 75) sprutze (8,
9, 16, 75). sprüczo (4). sprucze (3). sprutz
(74). sprotze (17, 75). spritze (18). spritz
(76).
Lixa-re, t -turare (74) hd. syeden;
wasser, in l im w. s. t kochen, weßern
in seden (21). in water zedcn (23). wallen
t sjirutzen (75).
*Lixariura v. Lixale.
Lix-atura, -ura lid. siedunge.
*Lixaturare v. Lixare.
Lixatus V. Lixus.
*Lixciniuin v. Lixiuium.
*Lixere zieden (11).
*Lixialium v. Lixale.
*Lixiniuin v. Lixiuium. Supposi^
torium (x laxatiua sim.).
Lixi-uium, -nium, -uia, lic- (68,
132), liz- (46), t lixc- (64 I ciiüs) -inium,
lexiua (121, ui, Gf.), leciua (Gf.),laxiu-ia
t -a (j. V.) hd. loga (121 sim), löge (6
sim.), lauge, laug, laugk (4), lau (Gf-)-
nd. loghe, log (46). sud (125).
^Lixiuium v. Lixale.
Lixor V. Lixa.
*Lixula V. Liga.
*Lixura v. Lixatura.
Lix-us, -atus gc-, wolge- (75) -sotten
(75, uo), -sodden(19), -sodeu(i32),-sooden
(99), -saden (11).
*Loaficus {cf. lao-, la-, ia-fieus,
cristula) wann-oweho sim ^-unwuchel;
grunspeht, grountspeth (Sum., Gf. 1, 634.
b, 325). wannewehe (84). woch (93). gvvoni-
(127), groun- (121) -specht. quecstcrt ,23).
loaphicus l lartficus auis{i6. c/'.laricus).
loavatus wannenwecher (34). leoficus
wannwehel 0. rottelwey (74).
*Lobarum v. Labarum.
*Lobia, Aoßta fasenarbß (_144).
*Lobiea cabelow (98. piscisf).
Lobium, louium (17), lubium (17,
Fr. 1, 583'^), lopis (Sum.) (</. cenaculum)
hd. lobe (6, 13, Sum.), lob (7), laube (9,
4), leube, leyb (21). Vorlauben (pr. l. c),
loube i byne (71); bune (13), byene i
LOC
hijt (10). bone (23). bind (49). done (18,
Mrg.). done (12). solre (11). spacierstede
(147).
Lobus ohrleplein (lu).
*Locanien setzunge (20).
Locare hd. setzen, nd. zetten. besetten
<eyu hus 22b), Imreu (99). v'-h. (20, 97),
-hueren (i32), -lyhen (110), -niiden {i.
condueere 10, 12).
Locarium (c/. dacia) statte- (Fr.),
stell- (Fris.), stall- o. stand- (Ki.) -geld.
liOcatio setz- t virhur-nnge (20).
v'huringe (99). hure (si). bestentniß (6.5).
leyherung (64'').
Locatiun daz vmbzins gelihen ist
(93. cf. conductum). gesetzt ding an
ein stat (65).
Locatus gesetzet (6). glieset (23).
vnderraeyster (ß^).
*Loe- l lok-esTim lyhuug (es).
*Ijoeellum (^. praedium Gl. m.) schrin
t lade (ß, 23).
Locellus {oft i. loculus, forulus &c.)
stetel(7.5). eyn cleyn stetlin (iio), stedclien
(132), secklin (es), seckel ander tcselien
(6). eyn sach inder deßen (21). en vak
in der (23), falt, fach o. täte in einer
(74) taschen. eyii t. -fach (5). eyn falde
in der deschen (17). eyn walt in der
der deschü (7).
*Loeeo v. Lotio.
*IjOci-a,-muin, -nium, -um v. Lotium.
*Ijocio V. liOti-o, -um.
Iiocitare seezen (19). seetten (11).
Loerectare v. Lorettare.
Loculamentum danben-liurdt (111),
-hurt {i. nidulus 8in.2, 237). fach, gehalter
(Fris.). waaben o. heussle der ymmen, nl
honicliraet (ne).
*Loculentus i. pulcer (vooc. ex quo),
opulentus (Gemmae. X locuples!). seer
(110), seir (132) rych.
Loculosus voll dat- (128), schluflF-
(126), schläpff-, vnderschlecht- (126, 128)
-linen.
Lo-, la- (1) -culus (^. locellus q. v.,
forulus, bursa &c., cremena sie 76,
feretrum l libitina 110 &c.) liehkar sim.,
scrine, sarh-scr., seckil (Gf.). bore, sareh,
bette, diep bewtel, augon schalk (9).
butel o. sarck 0. bette (8). budel (99).
b. t bute (100). kleinß pudelin (75»),
beütelein (75*^). todten-kist o. -bor (110),
-bar 0. -bäum (126). doten baar (es).
doden kist of baer (i32). gehfilterlin
(126). by-gurtel (7), -girtel t ain baur
(76). aser (1, 3. cf. escarius, cassidilis).
eser (ö^, ob.).
Loeuple-s, -x, -tus (110 &c.) hd. i-ich,
reich (9, 88). hebich, der vil gueter hat;
glaubhafftiger &c. (88).
liocupletare hd. rieh, reich machen.
nd. rike maken. reichen (64).
*IjOCupletatio reichtum (9 sim.).
Liocupletatus rieh gemacht (110 &c.).
einer der do vol im butel ist (es).
*Loeuple-tus, -x v. -s.
Locus stat, stad, stayd (19). nd.
stede. ein end (75). hd. sach. habunge
i gericht sewl (9). sele not li. notdorffte
(17). not t not-durftikeit (9), -dorftig
(8). 1. campestris platzfeldt; 1. sylues=
tris geholtze (t25). 1. a mdnori ad malus
bewerung durch ein cleiners zu eim
LOG
grossem, uar. grossen; 1. maxinia ein
vrsprüncliche warheit (es).
Locusta crepazun pL; hou-schrick,
-screeho, -scrichel sim. (Gf.). /kZ. hauwe-
schrick (10), -schrecke (17); haw-, hau-
schrecke (5, 133), -schrig (.5''), -sregk
(21), -schrick; how- (es), hew-, heu-,
heü-(i34) -schrecke (4), -schreck, -sclirick
(18), -sciirickel (74). hevscherken {pl.
3). hoschrcch (16). hoschrecken (25).
hü<'usrech (102). heischreck (hey fenum;
75). hoscrichil (104). haulescrech (sc?
st? 13). hauspcck (^71). haurecke vnd
ys gestalt vilna also eyn kolspranke
(22''). coilspronck, hoeyspring (147). kol-
spronke (^23), -sprinke (22»), -spring
(74). koelsprenger (11, 132). kohlsprink
(74). kotsprincke {sie? 78). sprankele
(85). sprinchane (loe). heusrecke t hup=
per l Sprenger (20). welsche howsprink
(Chytr.). niatoscregh (Gf.). mat-schreck
(49, 74). haber-schreche (Gf.), -schi-eck
(1, 71), -sreck (45), -vrez (10 ). stafd
(Gf.). nd. Stapel (Chytr. &c. ). hoi- sim.
(Gf.), hoei- (93) -Staffel, ho^- (46), key-
(46) -Steffel, heymgin (21). Äc?. (mss. mog.)
huminel. nd. hum-mele, -ele. herba {de
qua apes sugunt 18) huinmel crut (17).
vile {lat? 18). lämmer-lattich, -weid&c. ;
niesei-, nitzlein-, nosselgen- kraut; leb=
taressig; nl. veldcroppen (i43). nl. stuer=
crabbe [piscis iic). langust ein kraut
davon dy immen das honig saugen ; o.
klein vogelein davon sich sant ioliauns
baptist nerte (74).
Locutorium gespreche {i. locus coh
loquii 20).
*Lodal-gia, -lia (v. Hamb.) {piscis)
lügena (Sm. 2, 418. Gf. 2, 1S9). rinne (V.
Hamb.).
*Lodex {i. lodix 66, 110 &c. cf. ledix)
kd. cu-, gü- (4) , ko- , go-lter , i colcer
(74), gulteren (Fris.), kuter (e9, 75, 134).
nd. colte. hd. chotz {i. culcitra 1, 2, 3),
kotz, deck (19), leinen d. (91); decke,
eyn ruch d. i cleit; eyn lin cl. (17).
hören cl. (8). ein bedtkleid (iio si7n.).
dekene (22'', 109). wenneke (109. cf.
wenneckel v. recidura). een vlasscaert
(10s. ^. q. vlasschaerd lodix villosa Kil.,
cf. balschardus?). ein schalav l ein
teckt {i. vestis irsuta i jnlosa 3. cf.
schalanne amiculum Fr., Sm. 3, 342).
*Lodium {cf. lodia Gl. m.) vlerasche
viustere (los).
Lodix {cf. lodex, ledix) linen (8,
18), leyne (9), bet- (110 &c.) -kleit. lod-e
i -o; farmahi {herba; Gf. ). ags. lotha
(94, 136). zussa auis l genus vestimenti
(141. cf. Gf. 5, 711).
*Loetuin v. Letum.
*Logeteca v. Logotheta.
Logica , loyca hd. eyn konst der
wairheyt i daz bekenteniz (5 sim.) ; eyn
kunst (l'"*); redende k. eyn k. der war=
heyt, i der bekautnisse (23), l her kaut=
nuß (76). die k. der listigkeit (64). ein
bekemitniß (17). ( in 65 lange Glossie=
rimgen. loyca Biridiani, BiklefF, Al=
berti, Oecani 1).
Logi-, loi- {la) , loy-eus ein lerer
der suclienden kunst (7s), des weges
ze kunsten (93). hd. nd. eyn war reder.
eyn vor-r. (76), -ridder (21), -rede t
-beschower (23). hd. eyn wair-, war-,
vor- (76) -bekenner, wair erkenner (7).
LOM
335
listiger vnerkanntlicher ( 64«= ) , vnd er=
kanter ( 64t' ) warer disputierer. en be=
schower der warheit t der bekuntnisse
(22'').
*Logio r. Longio.
*Logiteca v. Logotheta.
Logium {i. lamina in pectore sacer=
dotis) hd. prustplech ( 74 ) ; brost-blech,
-eysen (4). legi-on (74, 76), -um i. mo=
nile (74, 75), ornainentum pectoris (75),
o. tectoris t rationabile (76). brustge-
spir, var. -sperr; i. torax brustblech,
vlg. blaten (75). hefftel (74).
Logodaedalus lugimeister (Gf.). wor=
tendichtor, nl. schoon-spreker, -praet
(116).
Logos V. Logus.
Logothe-ta, -ca, löge- (76), logi-
(74) -teca {i. interpres) einn fursprech
o. Sprecher (110). eynes fursteu fur-spr.
(68). eyn vorsteu woert halder of spr.
(i32). bedeuter o. dulmetscli (74).
Log-us, -OS (Br. &c.) rede (9). redde
(8). red, wort, vrsach, rechnung t r&U
tung ( SS ).
*Loyc- V. Logic-a, -us.
*Lokeyum v. Loceyum.
*Lol- V. Lor-amentum.
*Lolico V. Loligo.
*Loli-cus, -tus {i. mundatus 76) ge=
roynget (lö sim ).
*Lolifa {aus coliphium?) strucel
(Sum., Sm. 3, 691, cf. 682. Gf. 6, 761. W.
tort-a, -ula, -illus. In nhd. Mundarten
wechseln str u. spr).
Lo-, lol- (116) -ligo {paruus jpisds
16, p. l herba amara Br. &c. ) dinten-
(116), black- (ii 4&C.), plack- (Ki.) -fisch.
nl. zeecatte (ue). Cf. luligo. lolico
{piscis 141).
*Lolitus V. Lolicus.
Lo-, lol- (74, 97) -iumi {i. eonsolida
74. cf. nigella. zizania &c.) lolli, ratto,
getto (Gf.). lulclie (93). lulch, loleh (143).
Ivlch (87). lihe {sic 18). hd. ratt; r. o.
schneller (9i); rat (67); rat-e (8, 9), -te
(74), -ten (69, 134). hd. nd. rad -e, -ele
(22), hd. -en. roten {i\ dolc l nyghel
(108. aus nigella). dolck (KU. nnl. dolyk
neben lolyk). uiiggel (99). ruchkel (loe).
wal-, walm-wurtz, zeit-, hertz-lose (74).
ags. atae (94), ate (94»), atte (i36). hd.
nd. heder-ich, -ech (97), -ick (11, 22),
-c (23). hd. hed-, led- {s-ic 8), hey- (3,
5'', 17) -derich. heidrich (4). haffreich
(1), ee- l ha-drich (105). turt l durt (75).
twalch (Chytr.). tw.-weitzen, w.-tw., durt,
dort, trebsen. trespe, walch-tr. , trest=
dorp, nl. dolick, harick, droncaert (i43).
rouweetzen (ne). wichen (71). hd. vnkrut.
dresp (47). trebs l dotter (74). drepse
(8,5). dreffs (74). trefftz (75). soler, vlg.
lubeu {i. zizania 75. X lobium!).
*Lomacus {auis, cor lobium; cf. len=
tica, lucifuga) ein liegstelcz, überge=
schrieben epich (6).
Lomentum {i. vtriculi / redundago
125, fomentum 20, 147) fo- (20), fu- (19)
-dünge, vodiuge (11). voed-, ner-yng (l47).
groet (125) cicehe (104). vueska (141. cf.
Gf. h. V.). wasga (Sum. vi), abwaschung
der vnsawberkeit (74). bonen- hd. -mal,
nl. -meel (ne).
*Lomerillus v. Alietus.
*Loiniculator {cf. lomacus?) legelen
(11).
33('.
r.oN
LOR
LOT
•Londonia v. Liindonia.
Longale ^/. trahale 71, mediaminus
75; (•/■ prolongale , labeten) liqunm
rurnijt tiissclicii die achtcrsto rad viul
die vorderste (^isa). teysel (3). deyssel
(*). laiijj;- h(l. -wagen, -wit, -wide i9).
-wid (B, 7-1, 75), nd. -we (22) im waf^eu
(75), an einem w. (74^. lancwaglu'u (2.M.
eyn lange wit (19), len»inid (17) an ey
wane. linnuct (21V lenghe-hale (22'*),
-lial ^lOü).
Longanimitas (/. expectatio, loni/a e.)
/itl. ml. stt'diiheit. hd. lang-inudeiveit,
-mutikeit; gros- (1), s^tarek- (ib) -m.:
verlengerung (esj. beidicheit y^O). gne=
dielich gi'dnlt (10 sim.). gedultikeit (ih.
Longanimiter lang\vvrig-(i io),laiiek-
nioede- (i.t-'i. stari'kuuitig- (75) -lieh.
Longanim-us , -is hd. lang- mutig,
-miitig. -mudig, inodig, -samlieli (es).
«rf. lanc modich. starek mutig (75). groß
mutig (1). gros mugig (2). geduldig (8,
9). hd. nd. stede. beiaig (20). gobeidech
(99). gebcde (100). wol-beyder (13), -be=
der (12).
*Long-anon, -aon v. -io.
Long-are, -ere (;")*>) hd. nd. lengen
(147). v'-l. lingen (13). legen {sie 1'6). hd.
lang machen, lanck maken (i47).
Longe hd. verrc. nd. verne. von vere
(5).
*Longere v. Longare.
Longeuitas eltin (76). hd. alde-keit,
-r, -rheyt (9); alt-er, -heyt. nd. oldi=
cheit.
Longeuus hd. alt, aldig, lang -alt
(5^), -altig 1,1). -lebig (75), -wirig (64),
-werig (65 1. nd. aelt (11\ oldieh {t) olt
(23) : lanek van tijt ( U7 ).
*Longinosus veer (11).
Longinquare verren (20).
Longinque hd. verre, ver. ferr. nd.
verne. von vern (18).
Longinqmtas verrekeit (8, 9). ver-
(20 1, veer- dl) -heit.
Longinquus hd. verre; von verr-e,
-em (69), -en, vern, ver (133). fer her
fremd (64). nd. van verne; dat veer
is illV
Long-io I 8, 9, 18 ), -aon ( 75, 93 ),
-anon (114). logio (3, 4, 7«), legio (7ö)
{i. viscus stercorum 3, fiscus l lien 75,
podex 74) mast- (3, 8, 4), maß- (76),
mas- (9), arß- (74), ars- (75, 93) -darm,
-dam (93). maße bäum {sie 18). wüst
I au!^ wnrst V mittelfinger (74. c/. hes^
percanceus, verpus).
Longitudo hd. lang-, lan-ckeit,
lenge. nd. laucheyt, lengene. endeloz=
keit (9). der leng endloßikeit (63).
Longiturnitas langwirikait (76).
lenge- (18j, lengelechti- (17), werhafti-
(8, 9) -keit. lanckheit der tijt (147).
Iiongiturnus lang-ig (18), -ick (5),
-ich (23), -lieh (ß), -werende (20), -werig
(75). hd. leng-ich (21), -leich, -lieh, -elecht
(17). von ferr-e (12), -em (10).
Longo- ( 17 ), gew. lum-, lu- ( 4 ),
lam- (1) -bardia, lum-pardia (67), -bar=
gia (17) lamparten (1); 1.-, lamperten-
(4), lumbarten- (69, 134) -lant. lumb'ten
(23). lombardy (es), lumbardie (18).
lam-pert (6), -peten (5), -pden (7).
Longobardus a um langbart, per
sincopaiii lumbart (12).
Longulus wenig lang (8, 9).
Longurio jjagatx / hmgorstarr (112.
cf. Kr. 2, 37»). nl. lange Icnter (116.
wett. lauger lenz, wie fauler I. Fr. 1,
607). langreckert (Kr.).
Longus hd. lang. lanck (I, 18, 2:3).
lauckii (1).
*Lonscena v. Lüiistema.
*Lonuni r. Lotium.
*Lonum (</. limo, luno) eyn speycli
an ey rade (IS), seych (8). seyte (9).
*Lopetu8 V. Huso.
*Lopicus (/. fresus, blesiis) stain-,
tott-eler (U7).
*Lopilopius //'(//. wingueron (122).
*Lopis V. Lobium.
*Lopheum spiegolladt (111).
Loquacitas redehaffti- (17), schwetze=
rig- {dh) -keit. cletf-ikait (76), -ung (18).
lappinge (11).
Loquaciter def- (iio), claflfe- (132)
-lieh, claiiperig (68).
Loquaculusred.^am ( iio).vastsehwet^
zig (68). wat claffaciitich (i32).
Loquax lid. cleflf-ick, -is (.12), -seh
(19), -s, -ere (100). claffachtich (i32).
clapp-ich (11), -art (99). cleppelesch(22b).
hd. si)rechig, gc-spr. (17), -sprech (76);
sprechlich. sprekelick (23). hd. red-,
röd- (67) -sam.
Loquela v. Loquium.
Loqui hd. sprechen, -gen (13); red-
en, -den (7). nd. spreken. Iclappern (62).
cosen (22b).
*Loqu-ium, -ela Arf. sprach, «r/.sprake
hd. nd. rede, redde (21). reyde (13).
sagmer (-ela 74).
*Lora zvigel ((J); ein togcl (23). ge=
rems (i. peribolus v. a. I6I8. ef. Sm. 3,
92). giechhalme (Sum. ). ioehalmo sim.
(Gf. cf. lorum).
*Lor-, lol- (100) -amentum hd. nd.
gcsm-ide. -eyde (9), -itle (99). festen-
(17). gruutfest- (8, 9), strigk- (8), scrib-
t bild- (9. st. strick- t bind-?) -unge.
gruntuest von holtz gesehlagen (75).
bowred- t stakett-iuge {i. concatenatio
lignoriim &c. 132). giochelmo (Gf. cf.
lor-a, -um), beschot van plancken;
hacnbalck {i. lacpiear 147).
Lorare zeumeu (iio). breidelen (99).
strygclen (68).
Loratus ge-zeumt (110), -zcmt t
-strygelt (68), -tzoemt ^ -breydclt (132).
Lorarius v. Cireulator.
*Lore- V. Lori-narius.
Lorett-, loreth-, locrect-are ari-,
arc-etum vox {OX. m. cf. orectare).
*Lor-eus, -ia v. -ius.
*Loriare &c. i-. Loricare &c.
Lorica 1 i. pan-eerium, -serium) hd.
nd. pan-tzer, hd. -cer, -cir, nd. -ser.
bantzer (68, 76, 93). ein bancer rinck
(3). hals-bant (11, 17), -perg (93), -perge
(Sum.), -berghe (81), -bereh (106, 10s).
halßberch t heim (20). halz berg (8).
bronige (bromge 109). bragendin (126,
Pict., Fr. cf. Gr. wtb. 292), brage-ndhi
(ii6), -din (Onom. a. 1735 Sm.), prage-din
(Pict.), -sein (Das.), pregeisen (Alber.), nl.
pragesijn (iie), sämtlich aus frz. brigan^
dine cf. Dz. VPtb. 70. — habberguyl (108,
KU. afrz. habergon &c.). glenter {scale
111). geremß, lene, gel ender (Das.). gi=
saruui (Gf.).
Lori-care, -are (23, i52) wap- hd.
-en, -ennen (19), -iien, -]men (76), nd.
-eilen, hd. wollen ((>), j)antzern; pantzer
an legen (i'U), eyn i)ancer au dun sim.
Loricatio waix'uuuge (20).
Lori-catus, -atus (23) hd. nd. ge=
waiieiit. gewott'cnt (<3). gepauczirt (8, 9)-
*Loricifex >: Lorifex.
*LoriduB ( «m.s luridus) i. pallidus
jjlaichei; liuidus ä/. i* swartzpawin (sie);
scabidus id. l grindiger, viuster , vn-
sawbcr (74).
*Lori-fex, -cifex (75 var.) sarweeher
(8,9. xi. sarwcrcher). salwirt (74). pantzer-
(75), piß-, zäum-, riiigel- (74) -macluir.
*Lori-, lari- d9) loro- (74, 7.-.), lore-
(74) -narius, lormarius (122, Gl. m.)
czaumeinecher (19). zäum- 1 ring-inacher
(74). toem maker (11). riemer t zoumer
(75). gall. lonnier (122, Gl. m.).
Loripes stel-zdre (Gf.), -tzer (8, 9,
49, 64, 74), -czener (10, 125). stulczer
(12). anfös (93). crumbeiuig (17). nl.
crombeeu, slimvoet (116). krippel (76).
*Lo- V. Le-ripLpivim.
*Lor-ius, -eus gepunden-, -ia kruinpt--
ding (74).
*Loronarius &c. Loi*inarius.
*Lorulus vort (22^).
Lorum hd. zu-, zi-, zo-gel. nd. tugele
(199). breidel (11, 20). hd. zäum, zom
(68), tzame (67); zovn- (93), zäum- (75)
-ltder; kordeU bintseil (20); baut (10),
hals-b. (19). riem (UO, 132). hd. piz (2),
piß (9), pis (1), biße (10); ge-b., -biß,
-bisch (.')), -piß (74), oft in freno, am {
anden (5) zäum, 0. an einem zugel (74).
en belte (X bette) in ferno [sie 23). ea
tom-b. (22). iohhalmo sim. (Gf.). geyseU
rim; paiuerriuglein; thires swantz (74).
1. vagine ortband; restium dy welle
(125). lynen of lederen bant (i47).
*Lorus V. Larus.
*Loruus ; aus larua ) schutdouel t
schutduuels heubt (19). mumme-hart (19),
-liuc (11).
*Lossia &e. v. Lotium.
*Losstrum v. Lustrum.
*Lossus V. Colossus.
*Lot-a, -o, loth-a, -o, lato (2, 147)
{pondus, III solidi) hd. nd. lot. hd. bot
{sie 7), lott (1, 1), lotte (21), loth^ dry
Schilling (68, 110), loeth (3), loyt. loit
gewicht (147).
*Loth-en (Gf.), -on (aM« Xu)t6?), lat.
mella geiz- (131^), gieze- (Gf.) -poum.
*Lote-x, -r (8'', 75) {i. attrillus 75)
wesch bluel (17). bluwel (8i>), blawil
(9). pluel, varr. pleul (75).
Lotio , locio , loceo hd. wasch-,
wass- (5), wesch- (17), wess- (20), reyn-
(21) -unge. wassch- (132), was- (23) iuge.
Lo-tium, gew. -cium t -ssia t -num
[i. vrina (76), t -scia t -ssa (74) lauge
(19), loeck (11) t vrina. esels seich (no),
piß (132). s.-wasser (93). pruntz-w., härm
(74). mannes seyche t gemene pissen (9).
gemeyn pisse (8). netze (114). harn (100).
esel-h. (75). bruntz (12 6). loei-a {asino^
rum 76 &c.) esil seyche (9). eusel seyeh
{sie 8). -o s. der tier (74). -nium meide
seich (17). -mum vrina virginum (76).
*Lotix V. Lotrix.
Loto V. Lota.
LUB
LUC
LUC
337
*Lothon V. Iiothen.
Lothophagi v. Letofagua.
Lothor Jid. wescher. seiffner (Agr.).
*Lotria {cf. lotex?) eyn stecke (9).
steck (18). sterck (8).
*Lotricus {i. vispilio, parasitus &c.)
lotter (75).
*Iiotrin-, lotri- (10) -gia, lutra (74)
lothringe iiomen habet a lothario impe-
ratore t. lutter (12). lo- (10) , lu- (74)
-tringen n. h. ab i. t. 1. (10), ein lant
0. hertzogthum (74).
Lot-rix, -ix (23), latrix (1 ) hd-
wasch- (1, 116), wesch-, wess-, -weß-erin,
l -in, nl. -ersse (ne). wesch-in t -erin
(74). wescher-sche (22, 132), -che (s«c 23),
-son {sie 8*^) der klcyder (22). wesserse
(20). blatz (Hen.).
Lotura wessunge (20).
Lotus gewesch-ein (20), -en o. reyn
(64).
*Lo- V. La-uendula.
^Louium V. Lobium.
*IjOutrus V. Luter.
*Lox {alph. lod- st. lodex) i. vestis
pilosa et hirsuta ain kotz (76).
*ljOxi-a, -as (Ki.) (auis) kreutzvogel,
krumbschuabel (i4o). grunlitz (Ki.).
*Lozos {cf. ludellus) stier (104).
*Lubella v. Cupella.
*Ijubescere ( : lubricus) haiatzen
vnd schlupfFereii ; hei, var. hal vnd glat
machen (7.5).
*Lubigo (piscis, i. pusillus; mts lu=
ligo) stekelig (v. Hamb.).
*Lubisticuin &c. v. Libisticum.
*Lubium v. Lobium.
*Lubrica instr. ad plan-andum (66
&c. , 74, 7(i, 110 &c. ), t -tandum (74)
vestes litieas , t lubrum \ib) ain waltz
(76). schlicht zu dem linen tuch (75).
mang, planyer (74),
Lubri-care, l -ficare (75) {i.lubricum
t immunduni facere) gli-ten (5), -tten (8),
-den (17, 21, 23), -tzern (7), -tsen (133),
-tzen (132), -tzschen (110). hd. gli-, glj'-
tschen. gleden (18). glat(iio&c.), vnreyn
(17), sli- (9), sclili- (75) -ppferig machen,
schlipffe-n (6), -rn (64). iutsluppen (^20).
schlymen (68), vnreyn-en (9), -igen (8).
Lubrieitas helhoit (uo). slymicheit
(132). schleymigkeit (68). quaode lust
(20).
Lubri-cus, ^ -s (8, 66 &e., 110 &c.)
slaffur, sleffar; anslilFonde t enzlipftiu
{culpa Gf.). mhd. slepfer, sleif. hd. nd.
slippe-r, -recht (5). sliffer-ech (18), -ich
(9). haele t sliphich (Sm. 3, 456). schliptKg,
häl; willvvenckig (126). slipfrig (1).
schlipffer-ig (75 &c.), -et (64). slup-fer (71),
-pende (8). schlup , schlüp- (75b) -perecht
(21), -fferig t hal, var. hei (75). lieel (88).
sleifericht (7i ). slecker (12, 17). nd. slimich.
hd. slymi- g, -ck. schlimig (39). lid. nd.
glat. hd.g\&A.nd.g\et. glaet(10).glfit(12).
vnstete (8, 9). quaet lustich (11, 20).
vuylich (132).
*Lubr-ieus, -icus ( cf lumbricus) hd.
(Mss. mog.) regen-, spul- (5**), spil- (20)
-wurm, -worm.
*Lubrificare ( i. labescere , andre
Glosse i. lubrieare s. 0.) glat, hal vnd
schlupfferig machen (75).
*Lubrina3 uittriniu {st. lutrinas ot=
triniu; Gf. 1, 158).
lllEFENKACH GlOHAAHIUM
*Lubripellium hant uuinc ( 104. ef.
chirostringa).
"^Lubris (c/ lubricus) hei 0. glat (75).
slecker (17). slimik (9). slipfferig als ein
ale (74).
*Lubr- V. Lib-isticum.
*Lubrum v. Labrum. Lubriea.
*Lubrum {cf. lubris) slecker (17).
Lubrum {i. ralluiQ 74, rasile lign-
um, -eum 66 &c.) holtz bcqueem om wer=
den geschafft (132). hultz - inscharsach
(74), -en messer ( 75).
*Luburna v. Mustus.
Lucalis V. Gillo.
*Lucana v. Laeuna.
*Lucana (cf. lucaniea) mette- (23),
met- (22) -worste.
Lucanar, lacunar (f/. c/. 1471 (i.fouea
mlucoBr.,luto 74. c/. lucar) fenster(iio).
finster (i32). oberste (9), dach- ((>, 74),
slack- (3), schlag- (4), außgeschossen-
(74) -fenster. obirste finster (8). sneck
als in geweihten heuseren; hängender^
leuchter (74). lanip bernende in der
lucht (147). mort-kule (132), -grub (110).
mordergrub (i!8). roeck- (i32), rauch-
(110) -loch, kiste (81).
*Lucanar {cf. lucar) walt zyns (17).
*Lucania (cf. sq.) leber-, lugen- (Gf.),
lungen- (.Sum.) -wurst.
Lucaniea hd. wurst (76, Gf.);lepara-
(Gf.j, leber- (13), brat-, brot-, brod- (17),
braid- (7) -warst, -worst. schibling (91).
suelt l sult (97). ags. maerh (94, 136.
meavhgehfficca Bosw. >.
*Lucanus (/. ce/-«M.s' 1 25, bestiola) schro=
ter (111). seh reter (9 1 ). hußenborner (125).
*Lucar (/. fenestra furii l fumariiun
l tholus Gf., tholum 127. cf. lucanar)
rvhhus (127, .s/m. Gf.).
Luca-r, -nar (7. v.), t lugar (74) hd.
walt zyns. nd. wolt tins. der zynl.^ von
einem wald o. busch (110). vorsters Ion (93).
Lucar msc. auis qd. (Br.).
*Lucari-s v. -us.
*Lucarium icf. lucar) eyn für er Ion
(5b|.
Lucari-us, -st lugaris (74) ( c/.
forestarius) heger (4. cf. Fr. 1, 395).
walt-furst (7), -wechter (132), -hieter
(76), -huter (68), -herre t -frawe (lug.) l
-hawer (V4), -meister (iio). wolthoeder
(81). hd. forst-m. iG, 69, 134), -er. vorsther
(75). schütze (133, 152). schj'tze (67).
*Luceblandus ly - , lu - chtende ge=
noychlick (147).
*Lucer (st. luter) otter (.^i', 191
Luce-re, oft t -scere hd. nd. schiuen,
scheyn (18); lu-, Arf. leu-. li- (13) -chten.
Lucerna (cf. laterna, crucibulum)
hd. nd. lucht-e, hd. -er, lichter (7(;),
luethte (20). hd. lue-, lut- (6), loc- (13),
lat- (68, 110) -ern. lant-erne (i32), -eern
(11). liicht faß (8). liecht vas (9). nacht=
liecht t ampel (9i). cru.^ele (22**).
*Lucerna v. Milago.
Lucernarium hd.nd. luchter.lewchter
(9). luccrn (17).
Lucescere (cf. lucere) anheben zu
schynen (75).
*Luceus V. Lucius.
*Luceus {st. luteus) rot t geel (9),
gel (8).
*Luei-ba, -va (Ob.) (cf. -da, -lia.
lentica &c.) ein bach- (3), beg- (Ob.),
wasser- (6) -steltze, -steltz.
*Lueibrum {st. ludibrum, anders Gl.
m. ; cf. luci-dum, -tari) hd. nd. spot.
hd. spoet.
*Luci-bulum, -bulus (75), t -nium
(10, 12) {i. Planetarium t cra-, gra-
ssetum 74) hd. lucht-schirben, -esterne
(sie 12). luchscherbe (13). lietschierben
(49). lichtscherbel (125). li- var. lei-ehter
(75). leuch-, liech-scherb; liechtegel,
liechtstein (74). hangeysen (10).
*Lucieari v. Lucitari.
*Lucida {cf. luciba &c.) hd. nd. (132)
bach-, hd. pach-, pflüg- (sie 67. auis!),
wasser- (134) -steltz, -stertz (67, 132).
Lucidare nd. luchten. hd. nd. er-1.
ver-1. ( 11, 19, 132 ). lichten (76). hd. er-
luechten (20), -leuchten.
Lucide hd. schyn- (uo), cler-lich.
Lueiditas hecht-e (134), -heit (67).
licht-y (69), -keit (18).
*Lucidum (ef. luci-brum, -tari) spot
(i. ludibrium uo &c.).
Lu-, li- (94) -cidus hd. nd. licht, hd.
liecht. nd. leeht. lech (14). luethtert l
ercleret (20). ags. hnet (94), huaet (136),
.St. huity
Lucifer hd. nd. morgen-, marghen-
(11), tag- (25), dage- (12, 20) hd. -stern,
-sterre , nd. sterne. engelsch creature ;
liecht-bringer l -trager (65).
*Lucifl-auus,-uus (Gi.m.) lychtvloetich
(147).
Lucifuga (auis Br. &c., i. nocticorax
q. V. 75. gall. fresaye Gl. m.) hd. nd.
vlcdermus sim., -mauß (i34), -maus (I5i).
fleddcr-muß (102), -muyß (19). hd. nacht-
fogel, -rabe, -rapp (6), -schat (7). ewle
t rabe (9;. vle (8). yll (67). epichein (17.
cf. lomacus).
*Lucili-a, t -us (74) {i. ripi-uaga 75,
-naga t glanca 74, furita 75, spitella
16. cf. luciba &c., lucuna) wazz=
erstelca, nuarestelza (Gf.). wasser- (16,
75), bach- (7, 4), pach- (1, 2, 74, 75)
-stelcze, -stelcz. baehstertze (17). hd.
(mss. mog.) beynstercz. bacstert (23). bek-
(22), water- (23) -stelte. plugstercze (i33.
cf. lucida). luci-lus uuazzirstelza (84,
Gf.). -llus wasserstelcz (45). -nio (abl.)
wasserstelza (87).luscinius wazzerstelze
(102).
*Lucilla (cf. lucifuga) steyn vle (8, 16).
*Lucil-lus, -US V. -ia.
*Lucima v. Luscinia.
*Lucina (i. accedula; ans luscinia)
lerich (19).
*Lucinarium (ijI. -ia i. lumina pen=
dentia 76. (/. lacunar) hangende licht
(8). beugende lieeh (9).
*Lucines i'. Lucius.
Lucin-ia, -ta v. Luscinia.
*Lucinio t\ Lucilia.
Lueinium v. Licmen. Lucibulum.
Lucula.
*Luciola f. Lancea Christi.
*Lucioulum &c. i'. Lutiolum.
*Lueiper i. satrael lucifer (75). i.
princep-'i diabolorum (66 &c.).
*Lucipeta {i. nocticula q. v. 1) glym
(17). nacht-funken (17), -vonckel (h^),
-voghel (22), -wukel (23). en vleghende
wormekin (22^).
*Lucisia v. Lycisca.
43
338
LUC
*Luc'i-tari, -cari (11) (c/". lucibrum
Sic.) spt'Icii (l!t). spiu'Ii'n (llV
*Luciva c. Iiuciba.
Luc-iuB, -eus, -uies (di. ), lutius,
luzus [iu.) (<;/". dentex, galmo, lichus)
lm-.lif-cliit((ii'.)lH>j,'t't (i;{/.lu'k(>-t(2;J &c.),
-1 (1(17. (/. lichus?). h(l. hoclit, Iiocht
(iS4). lu'L'kto (S''i. nd. snocck (ivi siin.).
lucius iuuenis snokcl. cyn iunck heket
(22'').
*Lucluentus r. Luculentus.
*Ijucra-bili8, -tiuus gewinuiger (7fi).
winliclicu (2(>).
liucrari wiunen (19, 23, 1.32). /nl.
ge-w., -wennen (18). wyndcn (13).
Lucratio wynnungo (20).
Ijucra-tiuus v. -bilis.
Ijucrator gcwymicr (4).
Liucratus j)ti\ sbxt. hd. go-wonnen,
-wuniion (19, 110), -wimmnge.
*ljucrellum !xowiii-iit>l, var. -lin (75).
liucri-facere, t -ficare (75) {i. luc-
rari) winninge doen (132). gewinnen (23,
75). mögen, vnr. mog g. (fi.";).
*Ijucri- V. Lucu-lentus.
Lucrio gewynner (8, 9).
*Lucrones v. Lurco.
Lucrose gewinlicb (75).
liucrosus gewinhafftiger (7.5).
liuerum Itd. nd. gewin. gewinne (18).
winn-unge (l33), -inge (11, 19).
Luct-a, -amen, -atio hd. ring-, ringg-
(6), rong- (V 18), wreng- t warstel- (20),
worstell- (iio) -unge. wrang- (22), vrang-
t rang- (23), wrant- (tV c? 11), worstel-
(99, 132) -inge. rang- (9), ruwe- {sie 8)
-nisse. stryt (110, 132). kijff (132). kann
(20).
Luctari wringen (20, 132). hd. rin-
gen, -hen (3j, -guen (uV n? 6). nd. vra-
^23), wra-ngen. hd. (18) nd. range-n, -Ion
(109). wo- (11, 132), wa- (20) -rstelen.
keinpen (20).
Luetatio ;■. Lucta.
Luctator hd. ringer. warsteler t
kenipe (20).
*ljuctatrix ryngerin (64).
Luctuare schryen (68).
liuetuca II. lactuca 23, davon versch.
I2.i) latticli (i2.'i). ladekc (23).
Luctuose eleg- (uo), sehrey- (132)
-lieh.
liuctuosus weinlich (uo). schrey=
achtich (i32).
*Luctus ?•. Fluetus.
Luctus hd. nd. clag-unge, -inge (17).
klau- (18). weyn-, schry- (uo) -unge.
sclireynge; wen-, kerm-inge (132).
Iiucubr-a l -um (Br.), -uncula i
-acumeula (76) (e. laboriosa vigilia <ßc.)
swerliclic wache (9).
*Lacubramen hd. wachunge. wakinge
(132).
Luc-, { lug- (17) -ubrare (x lugu=
bris) wachen o. leren (uo). de doden
w. (17). toten w. t des nachtes w. (9).
doten o. nachtis w. (8).
Lueubratio (i. mgilia t Studium uo)
wachen (8, 9i, -ung (es), wak- # studir-
inge (132). cleyn fuer (17).
Lucubre uhhizzenti (Gf. 1, 137).
Lucubrum (i. modicum lumen f mo=
LUD
divua t(jnis im &c.) fuerlin (i^). kleyn
t'uer (8), viirer (sie 9). wicli (130). wioli
(Of. 1, 72H).
*Lucubr-uncula v. -a.
''Luc-ula, -inium art viin wcvelen
(147).
Luculentum arjr-v. torlit- (i3ki, torcht-
(94 1 -lliK.
Lucul-, lucril- (11), luclu- («7) -en=
tus (X lucu8)cbier (11, 19). offen- (19),
apen- dl) -baer. hd. vol lidits t lutcr
sim.; cyn groß licht (18); eyn liebt f
eyn groiü walt sim\ eyn 1. -groß. Heilte
gr. (21). liecbt, lie-. li-cliter walt. cii
leclit grot (22, 23) holt (23) boscbethte
(8''). liecbter; wolredender (74. X
loquiV).
*Luc-?». Lut-ulentu8.
*Lucun-a (9, 147), -ia (c/. lucilia &c.)
paeb- (9), bach-.steltz i9, l(i), -stercz (8).
vyneke (i47j.
*Lucuna c. Lacunar.
*Lucuna (?'. simplex domus) scblecht-
hauße (74).
*Lucunar (c/. lacu-, luca-nar, lu-
cinarium)stoppbiili o.himelz (25). liebt-
seil t -trag (93). hangetliecbt (64).
Lucus hd. walt. wald. nd. wolt,
waclt (11), boseh (99). buescb (20). loeb
(6, VA., BM ). vorst (8, 9). diker (93),
duester (20), f)n.strer (i34), vinster (19,
64, 69,88), hoher (64, 88) walt (Gegensatz
zu luculentus).
*Ludaris ( cf. ludeil - a, -us, lozos,
ludarius Gl. m.) ags. steor (94, 136).
*Ludarius (V. qiti deludit 76, locus
deccptvrius &c. 129; i. q. ludiarius Ki.)
spiliuan (8). Schimpfer (9). ver-, be-
.spotter (74).
*Ludella {cf. sq., ludaris &c.) kalba
(Gf.). cballie (Siim.).
*Ludellus stierlin (Gf., Sum.).
Ludere hd. spilen, spyln, spioln (5).
hd. nd. speien, spuclen ( 11 ). sj)otten
(110 &c.). schiinpfFon (V. a. I6I8). 1. cum
taxillis dobelen (22''). toppein (74). 1.
tesseras der prisßen ; spheram der
boßkulen ; morsicatim muelpatzchen
(125).
Ludia (i loculatnx l lena 129) speyl
wyp (19). spuel wijf (11).
Ludibri-um, -a ( pl. 8, 9), ludubrium
(64*^) hd. nd. spot. spoet (19). spod (5).
spottung (68). v'-spotunge (67), -spatt=
nußs ( 1 ) , -spottenisß t -spillung {b^).
bespot- (23), spei- (23, 132) -inge. spy=
lung (18). hd. be-sp. (74), -spelunge.
schympwort (13). lechlich l schimplicbe
wort (8), ding (9). treucknus, var. be=
trugnuß (64).
*Ludibunde .spyelich vud geczelicheu
(20).
Ludibundus spei- (19), spuel- (11)
-ende, gaminelich (tJ). gescherzig (v. a.
1618).
Ludie-er, -ris spilsuchtig (uo) speel^
acbtig t bordelich (132). spot- (20, 68),
schiinp- (9), schimpff- (74) -lieh, tagolt-,
tagelt-samer (74. cf. Gf. 1, 198).
*Ludicium scbj'inpffworte (74).
Ludicr-a pl. , -um ( 5'' ) {i. verba
iocunda t rediculosa 76) schimpff- (,110),
I schimp- (")''), spott- («8) -wort, spot woert
I (11). schympff- 1 lechter-liche werte (74).
LUG
schympflige «pyl (65). scheinliche wor=
den (i32). sebt'iitliche gesanck (8, 9).
Ludicre scbynipt'flicb (74).
LudicrosuB (Br.) vol 8pil8(uo), spi-
les o. apotte.s(6H), 8i)els off borden (132).
Ludificare, -ri (6I) hd. be-triegen,
-trigcn, -tregen (5), -drigen ("21, 23),
-spotten, v'-sp. (8). lachen; ver-1. in
si)otterey (75). nd. bedreghen.
Ludificatio hd. .spottunge (20), v'-sp.,
vorscbiinpimiige (9). be-triegniig (74, 76,
HO), -dryegiii!,'« (132).
Ludificator be-triegcr (74, 76, uo),
-triger (4 1. -dryeger (132).
Ludimagister schul- (uo), schoel-
('132) -ineyster.
Ludi-o, -US speyl manne ( 19 ). spil-
(u(i), specl- (^132), spuel- (11) -man.
*Ludipilus {cf. -lare Gl. m. 4, 458)
bal-si)ul (11), -speelre (i47).
Ludix {aus lodix X ludere) clcyt
des inen in speien bruyckt (i47).
*Ludu- V. Ludi-brium.
Ludulus (Br.) spilchin (20).
Ludus (/. hystrio 76. cf. Gl. m. h. v.)
hd. spil, spyl, speie, spiel (.'')). nd. spei,
speel (132), spul (11). schimpf (93). schul
(uo). schoel (i32). 1. calcularis der tzaeh
phenninge; globaris der kueln; impe-
ditorius spaiitat'el; latruncularis der
spbilsclu'ii; tessellaris j)ryßen (125). 1.
carcatrum {sie) karten spil (1). 1. car=
tarum cartheu- (.')''), carteu- (23) -spei.
1. statorum(st? sc?) schaff czabel (."i'').
1. litterarum /. scola litt, legcntium. {iZG) \
ludi litter-ari (94), -uli ags. staeb ple-
gan(94), scaeb plegu (ise), cf. staef-ph'ga
a game at letters (Bsw.).
Luere (X lugere) hd. nd. geldeii.
hd. ent-g., gelten; en- (1), ent-g., be-
flecken, intreynen, reynigen, bezalen,
b. die pen (75), pynigin (20), lyden (13),
leyden (9, 64), bleyehen (9); weyneii,
schreyen. moghen ; vorlanghen ; mot=
borsten ( moodbasten anhelare Br. wtb.
2, 172); iamern (23).
*Luere i lugere (st. ludere, doch da=
von unterseh.) schimpfen (1).
Lues hd. nd. plage, phlage (9). vlecke
(i32 sim.). zvore (100). stei'bet (88). slag
(10). flöße (13). wieke {i. sordes 107).
betrubunge (8, 9).
*Luga-r, -ris v. Luca-r, -rius.
*Lugdumensis (cf. sq.) lugdumer (74j.
Lugdu-num, -mium (74) {du. in
francia) leon (uo, i32, 134). lug, ein
stat (74).
Lugens weyneude (20).
*Lugere v. Luere.
Lugere {cf. luere) hd. weynen, weyn.
nd. wenen. hd. schrien, schrigen (6),
clagin {b^), betrüben, druern (13). rowen
(132).
*Lugia glocz l klotz ein stat am
mere (74).
*Lugibilis v. Lugubris.
Lugubrare schryen (uo &c.). dagen
(,110).
*Lugubrare {cf. lueubrare) sytzen
(132). nacht waken (23).
*Lugubri-lis v. -s.
*Lugubriliter schryelich (68).
Lug-ubris, l -ubrilis (uo), ^ -ibilis
(68, 132), ligubris (68) hd. nd. tru-, nd.
LUM
tro-rich. hd. tru-, dru-rig. lul. gar trur-ig,
-rieh (6); weyn-ig, -lieh, -her (64). nd.
wen-ieh, -endich. wanich (6). schrey-(i32),
cleg- (iio), bedrub- (20) -hell.
*IjU- V. lii-gustrum.
*Luligo f lunigo (74) (piscis, auis
Pap. c/. lubigo ) scheze- (üerö. awsschehe-)
-vlieg (93). plicte (74).
*Lulus V. Exiguus.
liuma diste-1 (iio), -11 (i32).
*Lvima (7fi), linia (Gl. m.) i. stagnvun;
aus lama X luma, linna i. sagum
(Gl. m.)y
*IjUinba V. Lumbale.
Lumbago lendtwec (lu)- lendouel
(132). siech (c>8, 132), s.-tag (iio) in den
lenden. lenndesueht (74). nl. t'spit (116).
*Lumb-ale, -ule (1), t -a, -ar (7.5),
-are, -atorium [i. cingulum lumborum,
brac-a, -ile, femorale, ren-o 93, -ale
121, succinetorium 2, deurus, trubucna
&c.)hruoch stm. (93, Gf.,BM.).bruch (U)o).
thiohpruachst/ri.(Gf.).dieeh-bruoch(Suin.),
-röc (sie 121). diehbröh {i. modica braca
120). ags. gyrdilsbrooc (94, i36). bruch-
gurte (2), -gurtel (8, 9). brue- (99), broc-
(23) -gordel. brucc ricm (11). bruocii
bendel; lend- t leid-ner (7,5). by-gurtel
(68, 110), -gordel (132). Arf. nd. lend-ener,
-enier (68), -uer' (1), -er (49). lyndener
(13). lentifano (-are i. sella Gf.).
Lumbardia &c. v. Longobardia.
*Lumbare vi die lenden gurten (7).
begurdeln (8*^). lendener andun il7).
*Lumbare &c. v. Lumbale.
*Lumbicista v. Libisticum.
Lumbifra-etio (74), -giiun, lende- (9,
74), lend- 0. hufft-(7.i) -prueh l -preehung
(74), -brueh. lendenbroch (8). breehung
der lenden (6.s). lendebreck- t scor-inge
(132).
*Lumbifragum lend-brueh t -loß (75).
*Lumbifragus lendloß (75).
*Lumbine-us, -s ( 76 ) auis en kniic
(23. aus kiuit?).
*Lum- V. Li-bisticum.
*Lumbrieatus (st. lubr.) geht i vn^
stede (81*).
*Lumbrieosus pyrieh (147).
Lum-, lim-, im- (g. v. X imber ), lu-
(5. f.), lam- l gam- (1), sam- (r)3)
-bricus [nu'tversciuedener, aber gekreuzter
Glossierung in einzelnen Voce.) hd. paueli-
(1, 53, 75, cf.), buch- (110, 132), darin-,
darn- (93), spul-, spule- (17), spile- (9),
spil- (9,20), spoel- (19), spoyl- (5), spole-,
Spindel- (18 Mrg. , 21), regen-, reygen-
(3, 17), reyn- (8, 4) -wurm, -wurn (93),
-worin, -wurne {neben -worin 20.). nd. en
spol worni. o^.s. regen- 1,94), regn- (136)
-uuyi-m. inettel (128). pijr (100, 132, 147).
Oft mit dem säubern Denkreim : hie iacet
lumbricus quem merdauit Fridencus.
*Lumbule v. Lumbale.
Lumbu-lus, -lum, -s, pl. -li lente=
pratiu (pl. 104, sim. Gt'.).
Lumbus, lungus (7. cf. longe &e..
Dz. AVtb. 676) hd. nd. lend-e, -en (20), -er
(76 vor lumbale), lenndt (1). leindin
(1).' linde (13). leenden (11). lern (49).
eyn lend t schleck- (7), schleg- (6) -brat,
slierbrat (93).
Lumen hd. lieht (93), lyecht, lieht.
nd. en leeht. lichts vmbschin (l.*), 65).
dez liechtz wysschin (sie 63). schein
von dem liecht (1, 2).
LUN
*Lumen cong-, eonc- (22) -lobatum
en wessen Stapel (22). sthapel l wassen
leeht (22^). stock von wachs gemacht (74).
Lumentum [i. nitrum is. , uitrum
Pap., res facta in modum salis 76. ef.
lomentum) seuffe vinster glas (17). seyff
l fenster glas (9). klaresglas (74).
Luminare shst. vb. (i. lumen 8, 9,
candela li hd. ein liecht sim. liehtfaz
(104).
Luminare vb. hd. nd. lu-, hd. lie- (6),
li-, ly-, leu-, nd. v'-Iu-chten. luethten (20).
elar maken (23).
*Luminatio luethtunge (20).
Luminosus lichtsam (110). vol lichts
(132), liecht (68).
Luna der man vnd dez man himel
(93). der manne l man (h'^). hd. der nd.
de (/. 8.5) maiie, t mande (74). maen
(20j. der mant (:">), mont (17), mon (6).
ein mon (21). monde (4).
*Lunacia (i. magna testudo 3. aus
limax; cf. lunatio) ein Schnecke (4).
ein grase snecke (3). großsneck (74).
spyn-woppe (8), -weppe uff dem felde
(17 .^im.).
*Lunapansilena ( cf. panselenos) vol=
lernion (74).
*Lunare (i. curuare Br.) luchten (11,
19).
Lunaria monraut (143).
Lunaris inane- (.ö, 17), man- (23, 74,
132, i52i, inayn- (7, isa), mone- (18, 21,
66), hd. mon-schinlich, -schinlic (23),
-scheinlich (66, 152), -scheinHcher (i5i),
-schhch (.vjc; 21), -schinig (68, 69), -sclieinig
(134), -scheyiiiclier (70), -seheiniger t
-wendiger (74). miinig (6). meniger (74).
Lunatica monsiechtag (25).
Lunaticus u.menstricanus 7")) maiio-
tuUlo, -tii wiliiiü &c. (Gf.). lid. nd. man-,
mane- (ö) hd. -suchtig, -zuchtich (23),
-sncchtig (2), -süchtig (3), -schofftig (21),
-schinich (22). hd. ein man- (67) , mon-
suchtiger, -sichtiger (67, 134). monwen^
dig (64, 71, 110). monig (Fris.). meni-g
(64, 9i), -ger t -scher (74). maunsiech
t maniger (2). monneß o. onsynlich (8).
vnsinni-k (9), -g an dez mandes ende
(17). dou- t ras- (20), dau- (11) -ende,
lun-ischer (74;, -esche (12, 71), -seh
(22'J). lewnisch (4). lins, Mrg. luynst (13).
linst t meist (49). naisch (75).
Luna-tio, gew. -eio hd. mane-, mon-,
lid. nd. man-, man- (12, 13 Mrg.), main
(133 ) -schin. mon schein (66, 75),-scheinnng
(sie 134), -schinung (69, 76).
*Lunatio (i.. testudo &e. ; cf. lunaeia)
sneck (49). schneck (76).
*Lunax(Äe?"5a) starke letechin f.Sum. v).
*Lun-, Ion- (5*», 71, o/pÄ. lun- (68,
110, 132) -donia (du.) hd. nd. lunden.
l.-lant (17). liinden (71). lon-don (110^,
-den (5^, 132), -nen (68). lund (ciu. m
anglia 69, 134).
*Lundraa f. Luter.
*Lunenpurga lunburg ein grosse stat
(74).
*Lunguli (vomer, 1.) scar (Gf. G, 527).
*Lungus V. Lumbus.
*Lunica (aus lueaniea?) v. Aleriea.
*Lunies &c. v. Leno.
*Lunigo V. Luligo.
*Luno (c/. lunonus Gl. m., liino,lonus, {
LUP
339
ein Ion vor dem rad (64^). eyn Inner
(64C).
*Luno V. Leno. Luuio.
*Luns, g. luntis /. instr. purgandi
Uni ein heychel; ec. die. cocZea ein wen=
delstein (aus limax? 3).
*Lunseena v. Linistema.
*Llunubius (du.) lunebig (5^).
^L\mul-a, pl. -es (94, i36), -e (65)
mon-, fleiger-lin (es), ein spenglin als
ein mon (no). eyn spanneken als eyn
maen (132). hd. vor-span, -spain (3),
-spang (4). vurgespan (20). ag.^. meni-
(136), mene- (94) -sciUingas.
*Luo i. vorator (74, 76); aws helluo?
Lup-a, -iaa (9, 64) hd. wulf-, wlf-
(23j, wlm- (22), wolf- (9, 11, 132) -inne.
hd. wulp- (75), wolp- (8), Wulff-, Wulff-,
wolff- (6, 67, 134), welff- (69, 70, 152) -iu.
wlpen (93). wolfyne (i33). hurre (9). hurr
(1). peke (8).
Lupanar (cf. prostibulum) huren
haws (9). der bösen frouwen hus (23).
fraweii huß (75).
*Lupanatrix frawen Imserin (75).
Lupari-us, -a /. wolffhunt (iio),
-hont (132), -peyßer (canisu). /. alsulche
hontynne (i32).
Luparia wolfswurz (i32).
*Lupatium (st. lap.) acutum slizle=
teche (.Suiii. ef. sclijtledeke &c. v. lapa=
tium).
Lu-, li- (147) -patum (i.frenum aspe-
rimum 74) piß, krumeß-, gelleudß-piß
(74. fehlerhaft bei Fr. 1, 338^^). wolffzaum
t krum biß, var. gcbiß (64). ge-bisse
(17), -beiß (8), -pis (9). scharp äS. zäum,
of getand toem (i4'7). zugel (iio sim.).
*Lupina v. Lupa.
*Lupina i. irifirmitas deuorans per
modum lupi wolff (75).
*Lupina (cf. sqq.) wolfeschern (? 16).
viglu'bone (85).
*Lupinia figbona (Gf.).
*Lupin6 tickbaum (sie 7).
Lupinum tic- (i3i), vighe- (io5)
wich- (87) -bona, veikbone (4). nacht-
schade (19, 20) -schale (11). luvina (Gf.).
hoppo (131. X lupulus).
Lupinum montanum (i. mirica)
phrimma (Of.).
Lupinum pellieum wolfen (77).
Lupinus figbona ( 101!). vig- (100),
vich- (13), tick- (12), vijc (23), wik- (22)
-bone. feig-, weick-, Avolffask- (116), wic-
(pl. 47) -bonen. vickwin (22^). fipon (71).
wick (11). wick-e (20 &c.), -en (24). hd.
wolffes-kiiit ( 18 ) , -schoten, wolff-sch.
(1, ö*», 4, li)l -chrawtt (1), -zaiß (_76),
-zacli (88), streel /. phaselus («4), -milch
(7). nacht-schatt (6; , -scliede (7). wölfli
(93).
Lupinus ad/, woluicii (133). welfE=
scher (110). lugeuhafftiger (74).
*Lupipeeten cliemphe (i05).
Lupire clamor miluorum (69, 76, Gl.
m. &c.). heulen als die wolff (iio). huylen
als die wolue (i32j. schreyen als die
weyhen 0. als die puben o. spilleute (74).
*Lupistinum &c. v. Libisticum.
*Luppa (/. cyphus, st. euppa; i. pan=
nus Gl. m.) choph (Sum.).
Lu-, lup- (93) -pulus hop-fe (93),
-ff (64J, -fen (110), -pe (132).
43 *
310
I.U6
LLjT
LLIUJ
*Lupulus wollTcloyii (0^.
Lupus, lypus i;ii») ((/. harpago)
/,(i. n,l. wtilf. w()lrt»Ml7). weif (22). wolj)
(102). niiTwolf ^!i3). ags. bacrs (!)i, um),
ban-8 (!»4'M. hcflit i5). suchte (8). scniclie
(Ol. woItV ein wcfag [penn in co.ni i.
he-, ve-rpu8 7i). MaiR. iu'.){v(jl. Auz. 2,
iHi):
Quatiiio paler noster addisrere lupus
volchat
Qiiidquiil lUcebat semper lanip lamp
referehat &c.
*Ijupus marinus 0311 nicer wolflf
{pisris 1, ;')'').
*Ijupu8 rabiosus (>yii werwolfF (125).
Lura /. o.s- ventris(iie, 71, 110 &c. Br.),
utris (1 •-'!>') l ciillei; porus l vulua ("(w;,
110 &c.) putrichs munt (7 t). cruycken
nioiit (U7I.
Lurcare hcßlicli essen (noV sluechen
(20 1.
Ltirco ein vnroiu csser o. schlicker
(110). slocker (132). slucch (?) lecker
(20). schlominer, ver-zerer, -temmer (88).
vros (0). lurd-, lurt-, luri-ones sunt
leceatores, deuoratores et seordones
(76). Iure-, lucr- (136*') -ones i. auidi
ags. sigiras (o-i, ise), cf. sigoi'a a con-
quernr (Bsw. cf. Goth. wtb. s. 42, 45) ;
nach i,co st. swelgeras.
Lurdus ((/. Dz. Wtb. ■in%)ags. laempi-
(94\ lemphi- (i36 ) -halt ; lemphald (Hpt. V)).
*ljuria {est geiius po)ns 23. i. e. po-
tioiiis, cf. lora Gl. m.) en lur (23).
*Ijuridicus {t<t. iur. !) i. ler/isperittis{iö).
Liuridus (/. pa-, sua-lidus 76 sim.),
swarcz i bleich (20). zwart, bleec, 011=
reyu(ll) doit varwich (147). todteiifarb
(in), fuul (Gf.).
*Ijuriones {■. Lurco.
*L\iris i. liuidiis (9), swa/or (74),
pall-or (75, 76), -idus (75). plaicheit (74).
vnfletig (9). toten faroe; gelb t gelb-
olot, varr. -elecht (75).
*Ijurtones v. Lurco.
^Lurum v. Obstructorium.
*Lüs [St. ius (/. Gf. 3, 29i)pr6t (104).
Lusatia laußnitz {terra iZä). lusitzer=
laiiilt (74».
*Luscibosus v. Lusibasus.
Lusci-liosus v -olus.
Lus-cinia (iio, 131 r.t.), -tinia (76),
-cina (17 t. -cinus (Gl. m.), gev^. luci-nia,
-nta (4), -na ((^. ?■•), -ma (9, 76) nahta^
gala sim. (Of.). naeht-egal (87), -egael
(lli, hd. -egall (9) -igal (9, 4), -galle,
-gall (110, i4i), -gal ((i), -gale (17). na^
tnegalle (20). lowerca (isi).
^Luscinius v. Lueilia.
Lusein-us f. -ia.
Lus-ciolus, -ciliosus, (147. Br.), -eio^
SUS (V. a. 1618. Fris.l, -CitiOSUS, -ticioSUS
(129, 147, Br.) by- (116), stick-sehende
(es, 110), -syende (iie, 132), -sienicii, hd.
vbersehend (116). übersänig (V. a. 16I8).
bliiitzaug (116, Fris.). die des avents nyt
en suydt (147).
Lus-citio, -cicio, -ticio (129), -citas
(74) vber-sewnigkeit t -sichtigkeit (74),
-senikeit t schelheit Ciio). sticksyenich
of schcelheit (132).
*Luscositas schelheit (20).
Lus-cus, -tus (1) {i. limus 74) hd.
nd. bchel. hd. eyn schel-er (5, i33, 152),
-ier. .seilher (i)ii, .schilher, schyllender
(9), vbcr-.sichtiger, -sicniger (6!» 1, -scw
niger (7i); schelle. sche(>ll l eynogiih
(132 . aiiiokir 1 101, xim. Of.). einengt,
der nit wol gesieht (88). ainegk 0. blintz-
ler (itii. nachsunig (n;P. ;//. loseh (iifi).
*Lu8-ibasu8 t -i terosus, -cibosus
(11) luiLsbalch (11). eyn luzebalck (19).
Lu8or hd spi-, spie-, spil-, hd. nd.
sp(>-l(r. 1. cum taxilli8 dobelcr (22''V
Lusorium «iiil-hulJ 1 um, -hanße ( 74),
-stat l platz zum .spile (75). spcclbaen
(I3'?).
*Lussus r. Lu8us.
*Lustici-o, -0SU8 V. Lusci-olus, -tio.
*Lu8tinia r. Luscinia.
*Lu8tr-alis f -ia (i. odoriniscus, sie)
sporhuiit (9).
Lustra-men, -tio {i. lustrum 8, 9,
purgatio 110 ) erluchtung o. vmbgang
(110). vinineganck (9). verhiebt- l ova-
gang-inge (i32l verlychtung (68). reyn-
heit"(i32\ -ikeit ('(is).
Lustrare hd. nd. schinen. vnder-sch.
(8''. 20). bekykeii l durehschauwen (20).
besehen (8, 9i. er-luchten f.5*'), -luthtcn
(20). vinb-laufFen (20 >. -gon (110 sim.).
reyiiigen (20, 23).
Lustra-tio v. -men.
*Lustr-ia r. -alis.
*Lustro &c. '■. Luter.
Lustro ein vmlaufter (110 sim.).
Lu-, los- (5'V -strum ein hol ( 68,
110, 132). hd. (Ms.'!, mog. ) holtz, hulcz
(21). holt t vijf ghebede iartijt ''23).
fünf gepiet iar (1). lo (s<. V?") iar czijt
(5^). Y Jar; beseunge t winkel böser
frawen (8, 9) 0. tire (8). wilder tier Inog
(i)3). thiergart (64).
Lustrus V. Lusus.
*Lustr-us, -is v. Luter.
*Lustus V. Luscus. Luter.
*Lusula i. q. cicindela q. v. (Hr.).
Lus-us l -trus (Gl. m.). -SUS (139)
{aus glos X leuir?) i. f rater mariti.
*Luta-, luti-nista lutenschlaher (75).
lautenslaher (75 ).
*Luta (7G &c.), lutina ^64, 74, 76) (ms<r.
mus.) hd. nd. Inte. hd. Inthe, luth, lawt
(1), laut (64). trumpe, quiuterne (74).
Lut-are, -ere ( 8 ) dreckech ( 18 ),
qnotik (8), kotig (9) machen, onreyn
inaken mit slijck (IIV
Lutea V. Datisca.
*Lutea (c/. oi. m. v. luteus) i. tega l
crocealis rubea et est tegimen herile de).
*Lutenta stinckende hur (7.5).
Luteola (c/. datisca) gelb veiol (9i).
strich- (Ki.), streich- (Fr.) -kraut, zeissig
iauis Ki.). 1. cala {st. calta) rotiz cleo
(127 1.
Luteolus V. Luteus.
Luter (/. laiiatoriinn l sordes 66 &c.)
vas, geel, schaff, kuel becken (88). wasche
schefflein (74). hantvaß (iio &c.). wasche
gevese (9). labal sim. (Gf. i. q. leuter
V. labrum). moschel schoelpe (147).
luther {(f. iinter) eyn hant laß (i) swins
drog (t) eyn eymer (17). lutrum was-
sertrog (111).
Lu-ter, -ther, -tor (18), -tra (110,
114, 132), -cer {q. v.), -trus (94) -strus
(4, TS, 117, 130, Sum. , -StUS (lOO), -stro
(3, 71), -stris / Unter (auiuud 76), lou
tru8 fi36), lundraa (Sum.). ottar (117).
lid. nd. Otter, otcr (suth.). öter (4). odder
(iso). atter (18). fisehottcr o. natter (114).
ags. otr (im), octiir (136).
*Lutere /•. Lutare.
Luterinus öfteren (20). lut-, lute-
(.Sum.) -rinum ott- t ote-riii i pellicinm
Sum., Of. 1, 1.58. cf. roceus lutrinus Ol.
m. 4, 465).
*Lute8 V. Luteus.
^Luteum r. Datisca.
Lute-us l -olus ( /. de luto f actus
6« &c. 110 &c.), -s (i. ruhicundns- tcroceus
66 &c. i. q. lute-us, -olus prima prod.
HO &c.) eyn heidelber; erden rot gele
(luteolus 17). erdin gel 0. rot (9). dot^
tergeel (111). roed (19). roet (11). drech
(14). horauuin, huruuin (Of.). hörig {8^)
slijkich (132). leymig (110). flissig (es)
*Lutibuluni v. Lutiolum.
Lutifigulus tojjfer (4). do- (17), du
(18), gi-o- (77) -ppener. en erden grop
er (23), -e {sie 22). hd. haf- (6, 110, 134)
haff- (69, 70), hcfe- (12), heflPo-, hef-ner
potmecher (132). crugebecker (20). hd.
vle-r (21, 133), -ner.
*Luti- V. Lutu-lentus.
Lutina v. Luta.
*Lutinisare trumpen , lautenslahen
(74l
*Luti- V. Luta-nista.
*Luti-, luci- f 7.i^ ' -olum, -bulum
(75'i), -oulum (75a«") (i. archarium, con-
claue, ans latibulumP'i heimlich ge=
mach (75V •
*Lutius r. Lucius.
Lutor geschmack von einem wüsten
&c. ding (88).
*Lutor V. Luter.
Lutosus (piottig (8). kotig (9). sli=
checht (20). vol schlymß, vnfletig (65).
*Lutquiomum v. Jusquiamus.
*Lutra V. Luter. Lotringia.
Lutr- V. Lute-rinus.
*Lutrus V. Luter.
Lutulentia hd. vn-,nrf. on-reynicheit.
Lutu-, lucu- (9, 110''), luti- (76)
-lentus hd. vnreyn. phoczecht (8). pos-
heyt (lue. sie!); kotig (lut. 9).
Lutum V. Datisca.
Lutu-m, -s mi.sthul (74). quad (17).
quot (8). kat (iio). kot (9). hör (13, 22b).
horch (22b). hare (10). dreck (10, 22, Gf.).
dreg (8b). treger t faul {sie 74). slijck
(11, 132). sliech t lecke (20). leim (68,
74). slym (5b). sleyme (74). vn-flat (20,
23), -flayt (5b). pol (22, 23). lutu-m l -s
{untersch. von -m) rodt färb fuo). roede
varwe (132).
*Lutumen {aus lutum X bitumen)
lyn (22).
*Lutuminare lymen (22).
*Lutumo ( st. lucumo ) heimburgo
(127).
*Lutus {geiius ligni Gl. m.) v. Lutum.
*Lutw^ania v. Letuania.
Luuio (Br. ), luno ( a^^Ä. luuo 76)
i vnreynickeyt t vnflot (9). vraitscap &c.
\{i, ingluuia &c. 147).
i *Lluuius eyn pul (5b). Cf. prc. X
[fluuius? vll. loja Dz. wtb. 413 av^
luvia ?
MAC
Lux hd. liecht; 1. das do scheint (1),
vou im selbs st-h. vnd leucht (75). hd.
nd. licht, nd. lecht. lietht i,20). liecht
wesen (l) uatuerlich grünt (17). lichtes
w. t an ym selber naturlich gr. deß
lichtes (15). daz liechtz w. an ym s.
t ein n. gr. de/, liechtz (63). inwauen=
des lieht (93).
*Liixidarebe-scheyden(9),-schißin(8).
Liixuri-a, -es hd. vnkusch- .sm., nd.
unkus-, vnschusst- (6), geil- ('20) -heit.
hurlost (99).
MAC
Luxuriari, -re (22) hd. nd. vnkusch
sin sim. vnkeiisch sein (i34). vnkusch=
heit üben (17). vnkeuscheit triben (tg).
vnkusheyt don (22). vnkuyschen (19).
vnschusch (G). onkuße (21 ). hurlosten ( 1 oe).
Luxuriöse vnkueschlich (20).
Luxuriosus hd. nd. böse lustig, hd.
b. ge-l; boß- (G), beß- (76) -listig; vn=
kusch sim. hurentriber ( 125 ). geudig
(126).
*Luxurius böse lust (23). geili-cheit ;
adj. geil (11).
MAC
341
*Luxus V. Fluetus.
Luxus sbst. hd. böse lust { gelust
sim. boß list (6). vnmaeße t geilheit
(20). vnnaße {sie) l geyllicheyd (19).
onmaet geylicheit ( 132 ). vnmate ( 99,).
vnkeuscheit (iio).
Luxus adj. {i. Khldine solutus Br.)
geyl (19, 68). lustig (es), bose-1. (133).
böser lust (69 sim.).
*Luzacia Lauzicer lant (4).
*Luzus V. Lucius.
M
■Maba-cematon, -chematicon, -ten=
ticon V. Bamadomaricon.
*Mabiles {aus inabiles) v. Grossus.
*Mac- V. Ma-cellum.
*Mace &c. ?'. Macis.
*Maceanum &c. v. Macianum.
*Macedo v. Macies.
*Macedon eyn kriche (9).
*Macedona (mala; r, Maeianum.
Macedonia lantschafft (19). eyn lant
(8>'). kriclien-1. (8, 9).
*Maeedoni-euin, -um (sum. vi) [herba)
gir-el l -ol (BM.), -es (Sum.). cheruelle
(Sum. vi).
*Macelencia v. Macies.
Macell-a v. -um.
Macellare .««lachten (11, 19). metzgen
(64. 110). vlej'sch houwen (68, i32).
Macell-arius, -ator, -ius, -io, -o hd.
nd. vleischhouwer sim. fleischauwer (20).
flaißch hower (G). hd. metz-ger (110, 134),
-cler, -iger ^-ler(74). slechter (23). speiss-,
profannt-verkauffer, td. suyvelvercooper,
vettaglier (iie).
*Macellent-ia, -us r. Maci-es, -lentus.
*Macell-io &c. i;. -arius.
Macell-um, l -a (1, 75), mac-, mar-
(64^', Gf.) -cellum fleisch-huus (11), -huys
(132), -huß (19), -uße (20 1, -pank (9), -panck
(1), -banck (75), -scliarue (9). fleschbang
(8b). ylesch- (23), fleiß- (8), Schlacht- (7.5),
metzig-, t;ar.metz- (64), metzel- (7) -banck,
o. heuslin (641»). fleys schare (12). scharue
(22b). scherne (23). scheru l hode (77).
scranden (13). fleiscranna (Sm. 3, 560.
Gf. 6, .582). metz-ig (64, 110), -g {Oi), -ie
(95). mcczgg [(n). speissmarckt, nl. de
halle (116).
*Maceonum v. Macianum.
*Macer s. v. Macis.
Macer hd. nd. mager, ran, klein,
schmal (88).
Macer a ( aus machaera xmacellum)
fleisch-beil (9), -peyel l -messer; koch-,
stuck-m. (74). flcyß-byhel(8), -peyhel(74).
fansoen {i. gladius longus ex U)ia parte
acutus 108. n st. u). matera eyn fleisch
byel (17).matherafleisch-pank t -messer
l beyhel (9). fleiß-bang o. -byel o. messer
(8). schirme- (9), schirm-' (8) -swert.
mach-sera, -era kurd (Aiber.i. schwert,
verborgene Schwert (88). .schward, dagen,
nl. ruytinck (116). miaceria est gladius
magnus t culter t securis cocorum l ipsa
coquina (76).
*Macemana v. Matricaria,
Macerare mager /jf^. werden, macheu,
nd. maken. hd. nd. magern; kreucken
{i. debilitare). mare machen (18). mer
werden (21).hunghern (22). kcstigen (74).
Maceratio mager machunge (18).
Maceratus v. Semiustus.
Macere(a^^j/Mnarc-,a6er VOM marcere
untersch. 66, 134) hd. nd. ful, welck (b,
23), willig (18), hd. mager, faul i Ireg
t plod i we- l swe-lick (74), schulcken
(6. cf. macies) werden, swel-, scu-, so-
eben (74).
*Macer-ia v. -a.
Mac-, mat-eria, -eries eyn leymcn
(5), limstain- (1), laimstaiu- (71)", hd.
stein-, nd. sten-, steynen (20, 132 &c.),
geleympte st. (5''), pul- (S^) -want, i
muyr (132). en pol-w. lemechtich (23). ain
mageri mauer (76. maceries : macer),
eyn dünne muer (7). truchne maur, nl.
scheydelmuer (iie). ein muwer 011 spise
t vngespißte m. l rowe m. (65). vnge=
mortelt m. (75). rohemawr; blanck i
want um ein hoff o. garten ; stein-hauflF,
-wandt on mortter (74). steinzün (Gf. 5,
678). zun o. wand, va7'. zäun o. wände
(64). maceria lang brytz of want dair
wynstock of anders längs her gepait
{sie) is 1147). materies {etiam genus teli
X mataris) ein matery in holtz l in
pariete (110 &c.). ein blichen (125. Demin.
von blide? cf. maeiamenPj. mareeria
est congregacio saxorum (l6.cf. maneries ) .
materia •*;. u.
Macerio brytzen raeker (147).
*Maeersire mauer werden 166).
*Macertudo v. Macies.
*Macia sg. ringung {i. luctamen 74).
Macia pl. {i. intestina Br. matia id.
Gl. m. sardisch mazza dakorom. matiu)
ingeweid (110).
*Maci-a v. -anum, -s.
Macia gauchheil (Ki^.).
*Maciame-n ^-ntum,maeinamentum
(iio=>. aM5 machin.?) bly {m.aus blyde).
bly-nagel t -klotz (iio'&c.i.
Mac-ianum, -eanum, -eonum (76),
-ranum i2o), marcianum (74), malum
l pomum ma-, mo-cianum, mac. p.
l mamaciana (17), maciana poma l
malaciana (^8), macia p. l malamacia
(9), mala matiana (^85), mala malicona
(47), mala macedona (24), malum
maciolum (G, 7), malumaceanum (4);
arbor : maceanus (18). pomus m., p.
macianus, p.-macionis (i34), poma-
sceamus, -maturianus (7) makeha(ioi).
malcepfili (Gf.). malzophil (95). mail eiche
(7). inalaich (6). hd. holcz-, hulcz-, luilcz-
(macianum 6), nr^ holt-, hol- (8^), wild-
(74)-appel, -appil (S^b), -opphel (1), -opfel
(4), hd. -apfel sim. {arbor -bäum sim.).
Macidus magher (11. 19). maeger
(20). dürre ^9). dorre (8).
Mae-ies, -or, -edo, -redo, -ritudo.
-ertudo. -ilencia, -elencia ( 17 ), -elleneia
(76) lid. nd. mager-heit sim., nd. -cheyt,
hd. -keit. maigerkait (G). mairkeit (18).
macies inagerung ( 64 ). weglichkeit t
hunger(74). weygheyt (21). hd. (mss. mog.)
welck-, Wille- (18), schwel- (G), ful- (7)
-keit. nd. we-, wa-lcheit. maeilencia
ganz magerkeit (18).
'^'Maeilenter magerlich (20).
Maci-, macil-, macel- (74, 76), mulci-
(1) -lentus hd. nd. mager, hd. gar m.
(8, 74); gantz m., magger (21).
*Macilis, machil (Br.) i. tunica tala-
ris pertingens ad pedes (76 sim.). klayde
das zum waden reychet (76).
*Maeilla v. Mareellus.
*Maeil-lentus v. -entus.
*Macinamentum v. Maeiamen.
Macis sq., maces (pl. 24 ), matis
(74), l mac-er t -ir (144), mace (8^),
mate (47, 74), macia (23), macc- t mate-
842
MAC
cordaH?^ /*/., mancia / macordis(74\
mareicordia (TS, 9.M htl. inusrat-bluonu'
(»3), -lihit sitn., -blie {9i), -\A\\\n (^mancia)
/ -pliuh' [ii), -bhist UM«". 144). imiscatL'ii
l>liimo ^ 13V mussi-iitonhliuno (i<.'>i. musclia
tin l>l{um'n ^S''). musihiitt'ii- 1^2.'?, 47 \
imiscaten- 1,24) -blomou. inusfiiduii bin
niiMi 1,17). luacis (üs, U4 ). mistelblui>t
(T.i. 95).
*Macontiacum r. Maguncia.
Macor &c. c. Macies.
*Macordis v. Macis.
*Macoro r. Marnibium.
*Macra, matra alph. macra 47) swart-
wcirt 17\ -wit (,s->).
^Macraniun v. Macianum.
Macredo v. Macies.
*Mac-, mat- (,74) -rellus [piscis) mac-
rel (9;?, 140), -caroll l -rill (140). matrel
(74).
Macritudo v. Macies.
Macrocosmus weilt (0, 147). die
grote w. iM7 . groß weriit (8).
Macrologia vnnucze lange rede (8, 9).
*Macropiper kd. lang-e (93), -er pfef-
iVr; lang pertVr [ll).
Mactare /u/. slahcn i toten .w«. ab-
dun da/ lio f slagen (77). hd. nd. slachteii
l doden. slaychten (19). dotin (8b). dot
steeki'n ^23). doeden i offeren (20). hd.
metz-ehi. -gen (64, 75, I28). schinden
^Sät^, 77).
*Mactarie v. Artemisia.
*Mactarius slochtynger (8, 9).
Mactatio slachtiiiige (20). sclilacht
(75).
Mactator meczelor (20).
Mactatus geojitfcrt t getot (iio .
gcotfert i doet geslagen (132). zutod
geschlafen (,68).
Mactra brot-korb (110 &c.), -keuster=
lein i mnlten (i26'i. mnlter, nl. moelie,
backtroch (1161. broitkorff ii32).
Macula >■. Planeta.
Macula hd. fleck, tiecke, flecknnge,
be-ri. "d. vh'ckinge . be-vl. beflegung
(21). mailJ 7 . maaß (es), maß (76). maa=
sen, schand-in. (^Fris.). ein mesch au
einem fisch garen (110). e^^l loch in eyii
netz (132). raaeli7.i). maylung (1). slack
(i. /ues 491. schlupft' (Ki'*.).
*Macula 'Vi/,c ruatula^ seyckvat (i47l
Maeulare flecken (^18). hd. nd. be-fl.
belecken i intreynen (20). ßolen (125).
besolen ? smyczen (,12). besolen, smitten,
sleckeren (22''). besmeden (109). hd. be^
schißen. cleiben; masen. var. maligen
(^75;. maßen (76). vermaßgen (i28). ver=
malgen (2).
*Ma- 1-. Manti-culari.
Maculatio befleckunge (20). cleibung
(75).
*Maculator bevlecker (23).
Maculatus macklecht (140).
*Maculositas fleckicheit (20).
Maculosus flecket (20). befleckyth
(19). vleckich (11). masig, var. malig
(75). maßechtig ■■ 128).
*Macultergiuin {i.chavtabibula) klak^
papier (i09).
*Maehali-a, -na v. Malagma.
*Machamet ain aptgott (76).
*Machania v. Machinatio.
^Machari-um, -a .yy. ^74), pl. (i. ina=
MAI)
galia 3) huot contra inimicos ( 76 ). bnt
(8). hutte (9). hutten (3). Imtheußlein,
saltiierhutt (74 1.
Machera r. Macera.
*Macherla {aii.s materia?) leip, leicli^
naiii (7 11.
Machil r. Macilis.
Machina hd. stiirtunge, .-«t. zu krieg,
stiff'ung (18). nd. stiit- (22). .sticht- <2%
182) -inge. gestifl'te (8b). gebuwe i blida
(;■)"). hd. 7id. bli-, bei- (22). bil- ^.33),
nd. bley-, l pley- (74) -de. i»ildungc (67).
eyn hly rani (raid? 7). rat {rota 23).
rad (22). rayt (.")). hd. ml. pine. p.-ge=
rede (17). peinrado (741. gerast (65, 74).
streytzeiig (91 i. hanntwerch (1). hant-
{ ant-werck damit man wui-fft (74). ant=
berich (Fr. 1, 411. c/. Ob. ö4\ schyrm,
bolwerck da mit man her zfi rucket (65j.
M. mundi mach- i beschaff-ung der
weit 7-.).
*Machinanien gepvnse (i) genichcze
(20).
Machinamentum arglistung, nach
Stellung, boß anschleg l rette l date,
var. rete i thete, contra aliquem (65).
eyn seche (17). seg (9).
Machinari hd. nd. bnweu. buhen (5).
buen f schifften (sch? sth? 21). hd. nd.
stif-ten. -fen (,18). schichten ; bliden maken
(23). ark (,8), arg schicken ^^8), zu-sch.
^9), denken (8, 17), ge-d. (9). betriegen
(76 ). boßlich dun (17). arbeyden om cpiaet
tzo doen (132). arbeyten, zymmeren,
bohvercken (iio &c.). vndcrsteen zuthun,
druff gen &c. (65).
*Machtnarius buchßensmiet (125).
Mach - inatio , l - inositas t - ania
(147' dvub- (17 . drav- 8), dra- (9) -unge.
pl. boß arglistig gedanck (7ö). beheiul-.
nauvuud- , rijcksynn - icheit &c. ( 147 ).
gesch-efft, var. -6pff"t; machinationes
diaboloi'um tuff'els gespenst (6Ö).
Machinator boeß denckcnder (110).
etwas boß thuer (68). quait denck- l
do-eude (i32).
Machinis (gen. -nis, instr. ^dificiorum
Br.) gerust (2). gcruefi"t {sie 1).
*Machin-ositas v. -atio.
Machinosus {i. cernulus q. v. 147)
behend arbeiten («s). b. stiff"tig vfi" krieg
o. boeß (110 ). behendich; schedelich ar=
beiden om quait tzo doen (132).
*Machones {cf. magonus , migo )
magesame Sum.i.
Machutaris i;. Maguder.
*Madagabundum v. Nupagundium.
*Madalger trofwrz i^i3i. 14 1 j. Cf.
basilicum madalger ( Gf. sim. ). poly=
podium tropfwurz (Sum.).
*Madan ( aus macula X madian,
dem zweiten Worte nachher) fleekuuge
(153).
*Madare {i. luere 76) fucht machin
(8). reg.Mien ''9).
Madefacere (i. mad-escere, -idare)
hd. ueczen (12. 69, 1.34); naz 8. 9/, naß,
fucht (17) machen. 7id. nat maken, vuch=
ten (132).
*Madela [cf. madula eyn sieht (18).
*Mad-ella (dimin. a madula 110), l
-Ulla (11, 19) spyse-faß (20, 68), -vayß
(19), -vat (11).
MAG
Madellum '-. Madula.
*Made-, mader-burga v. Magdeburg
gum.
Madere (t. exuberare 76) naßin (8).
Hessen (9). naß sein il).
*Madiali8 f. Magalis.
Madidare hd. netzen, neczczen (19).
nd. ni'ttcn l vuciit uiakcn. betawen (4).
*Madi-datio, (' -ficatio (147) netzunge
(2(1). natmackyng (i47).
Madidatus naß gemacht (20).
Madide naßlich (20).
Madiditas naeßheit (20).
'Madidolus l-. Madiolus.
*Madidula 1: Madula.
Madidus hd. naz (8^), naß, naeß
(20). fliehte (,8), feucht (9). nd. nat; nacht
i wucht (22b).
*Madi-ficatio r. -datio.
*Madi-olus i -dulus, -dolus (68; wat
fachte (132).
Mad-itas, -or naticheit (147). fuchte-
(8, 12), feuchti- (9) -keit.
'■ Madrell-a, -us ( hidus -"cruporum. ital.
marella, gall. Jeu de merelles cf. (ioth.
wtb. 2, 54. Gl. m. 4, 64i) marel-spel (Kii.).
*Maduger &c. v. Maguder.
Mad-ula (74 &c.), -ulum l -ellum
(20, 74), -ule (132), -idula (68), cf. -ela,
-ella, matella, macula (aw.smatulax
maderei seych-duppen (,5, 133 , 152),
-doppe (17), -toppen (5b), -scherb (69,
134), -Scherben (66, 70, I5i), -haffen (74),
-haff" (20), -duch i -pfan (76. seichen X
seihen), -tuch (67). seyg haft' (21). hd.
sicli-duch t -haften, -napf {i -ella 75).
seyge duch (3^. seyff"e (4). bruntz-kachel
(64, 110). -winckel (64). pißpot (132).
pisgrope (22). layterpawm (74). matula
(madula &c. 74) seich-haffe (20), -topf
(4), -dopf (3). -poyt l -vayß (19), -faß
(8), -vas (9). pruntz-kachel (9i), -scherb
(74, 11 ij. pischpot (20). pisuat (11). sied
haffen (76).
*Madulla v. Madella.
^Madul-um v. -a.
*Maffa V. Omentum.
*Mafort-e ii36). -ae ays. scybla (94,
136). ti-. u. mafort-ia /. teretrum {q.
f.); -am i. peplum; -ium res quae ad
fortem pertinet (i36) : mauortius i.per=
tinens ad mauortem; cf. Gl. m. 4, 476.
maphora i. qd. vebnn (76). mauort-e t.
flammeum '(/. i". I4ij; -ia. i. marsupium
(148).
*Maga-da, -de (Gl. m.'). -dium (iie),
-s (112, 116) (cf. magadis) derbrucken,
nl. d'bruexken (116). ein brock de soitt
(? saitten?) vff keigen vt habent in c\bl£-
faeordio (69 Mrg.). lautendach (I12 .
*Magad-aris, -uris v. Maguder.
*Magadis t pectis virginal (I12).
Mag-, mapp-, map-ale, -alia hirten-,
ald garten- (93) -hawsi9),-hus (,93). hirtiii
büß" (magalia 8). hirten- (mapale),
fischer- (magale) -hußlin (64). h)^ (68,
110). hutchen (132). hutta t louba sim.
(Gf.). hutten (magalia /. macharia 3).
garten-huet, var. -hut magale i. custodia
orti\ hiiß der armen t armer lut huß
mappale (75). choi-be, corbe magalia
i. edificia rotunda in modum furnorum
(130, Gf. 4, 486). magalia sunt signa
astrorum i emisperium l catterue pastorum
MAG
t domus paupens i gaza tagurium (76).
hirteii- o. saltner-hutt (74).
*Maga-lion (17), -ria (herba) krus (9).
kruß (8). crispel (17). gruz (fif. 4, 344).
*Mag-, mai- (lu, lu. Ur.), mat-(i.S6),
meg- (120, sum.), mig- (Sum.), magin-
(17), madi-alis, mag-olus (76), -ius (6),
micatellus (</. v.) hd. paruc sim. (Gf-),
parcli (121, Sum.), parg (iii) ; bar-ik (127),
-c (120), -eil (Sum.), -g (17 &c.); borgswin
sim., bürg (lu), purge {jü. 104), burgel
(17).eyn gelubt verkeii(i32), verschnitten
scliwin (110).
*Magalma v. Malagma.
*Maganus {aus mang.) blijd (147).
^Magaria v. Magalion.
*Magariarius v. Grutarius.
Magdaleo nl. rolle (11t;).
Magde- (71, 74), made- (22^), mader-
(1), mandu- (5*») -burgum (74), -burga
meydc- (.5'', 22''), nu-yd- (74), maid- (1,
71), mey- (i47) -bürg, nd. -borch, ein lant
(147).
*Magdulans v. Maguder.
Mage V. Magis.
*Magestas v. Maiestas.
Magi-ca (a?-s), -a ineystcr-kunst (9),
-konst (8) X magister? kiuist der groß
wurckliclikeit (G5). hd. zeubcr-ye (133),
-nyß (4); zaub-erey, -rey.
Magica {nmlier) zaubcrin (110).
zoberorin (68). tzouersehe (132).
Magicus hd. zau-, zeu-berer. tzouener
(132).
Magydaris r. Maguder.
Magill-, magil- ['23, ui), magli- (,18)
-are ruifeii als (>yn walt eßel (18). der
wilden eselen schrigen (23).
*Magirus (jJia'YS'.pot;) furstenkoch (7.5).
Magis (i. mina y7, pinsa 147) back=
treck t knetefaß (,114 sm.).deych-troech
(97), -troch (147).
Mag-is, -e (9, 20) hd. mer. mecr (69,
132). me (8, 20, 67, 133). meier (?) mehe
(19). hd. nd. noch mer. hd. noch, nach
(5,21) mer (5), men (21 &c.), mc.vilme(9).
*Magispluris vil raee (65).
*Magista meisterse (20).
Magister hd. nd. mey-, lid. mai-,
meyii- (1) -ster.
*M. albi-fiee, -uoce (4) ein bleich- (4),
plaich- (,74) -meister.
M. artium meister der fry en kunst( 70).
M, eiuium hd. burger-, nd. borgher-,
borghe-, rads- (17) -meyster.
M.eqvdtum obrister rittnieister (iie).
M. fabrice hd. nd. buwe-, hd. buhe-,
buch- (18), bauwe- (132), buw, bau-, pa\v-
(1) -meister. buhe meyuster (21).
M. generalis hd. der oberst-e (21),
-er (21), a- (i5i), oy- (152), -berst, ober-
(17), nd. ouerste meister, meynstcr (11).
euer mester (22).
M. in artibus {cf. m. artium) may=
ster in den freyen kuusten (1). eyn mester
yn den fryen k. (5'').
M memoriae angl. recorder (116).
M. militum dem diu Eitterschaft
beuoUien iist (93).
M. pedaneus einer der den kinderen
das Abc ieiiret (H6).
MAG
M. virtutis ein liefliaber der weis=
heyt, ein gelarter fautast (1I6).
Magisterium hd. nd. meyster-, meyn=
ster- (21j -«chuÖt, -scop.
Magistralis lul. »id. mey-, ineyu-(21)
-sterlieii.
-■ Magistraliter meisterlich (75).
Magistrantia v. Ostrucium.
Magistrare hd. meistern, leren (20).
meister wuidcii (75).
Magistratus hd. meyster - schafft,
-geschyclit (I02). meyuster gemaclit (7,
2i). meyster ghema-ch (22;, -cht (2.'i).
meister.s gennciit (b).
•"Magitana v. Margaritaria.
•Magliare c. Magillare.
Mag-, magna-, diuina-mentum t^vf.
magmentarius Gl. m.) i. extum pi7iguis=
simum (ür.) iugeweide dat seer vette is
(147).
Magnalia («. prodüjia ) hd. groz,
groß, grosse, nd. grote, grot ere. groß
er (G). eyn großer {sie 7). große dinge,
wercke i dayd (19j. grote dinc i warck
t daet (11). hd. große dugent sim., werck
(20), mechtige [var. groß-in.) w. (65),
ding (75j, wunder-d. (68). wunderwerck
(9). gros w. atler gotis ere (4). groß-
wunderliche ding (110). groze üegcr (S^*).
Magna- v. Mag-mentum.
Magnanimitas hd. obermu-tikeit, -di=
keit. hügemut (12).
Magnanimus hd. ober-, über-, groz-,
groß-mudig , -mutig, obir mutig (Ü).
über mütich l grolj muttig (6). groß--
muytig (152), -mutig (I01), -mutig (134).
nd. ouer-, grot-niodicli. kune it) geher=
czit (20). geher-tzt, var. -tz (65), -scet
(100). gheiiertich (louj.
Magna-s, -tes, pl. -tus adj. (X na=
tus!) i'yii l'nj herre (17). l'rye here (18).
frij (G)", dye l'rihen (;> sim.), groß (8),
de vrighen (22), tle virglicn groten (Ü3j
heren sirii. frey als die herren des adels
(75). groß-machtig var. -mechtig, leut
(75). die großen menschen, die wiirdi=
gen amptlüt(p^ 65). grauen (100). barune
(99). gros geporeu (1). gros vrey (9),
groß (;")'') geborn.
Magnatus groß von Stadt (110).
groeß van stade (132). mechtig (iio,
132). groß-m. (68).
Magna grolUieh (65).
Magnes [cf. agates) agi- l nadel-
(Gf.), ach- (62), eydes- (17), ayt- (9), edel-
(8, 11), yddel- (i9j, an- (IG), s) gel- (12),
segel- (13, 116) -stein, -stien (11). nL
zeylsteeu (116). agnet (1). magnet (2,
2o). magnethe [O^). mangneet (64).
lapis magnetis ii'. taplaminaris (24. cf.
cadmia).
Magnifacere großachten (125).
Magnificare hd. groß machen, großen
(5, 76). grossen (1). erheben (20). erho-=
ghen (2'6). herhowen^liep haben? laben
[Li), lip haben i loben (8 sim.).
Magnificatus groß gemacht (110).
Magnifice groß- i her- (20) , groß=
wurck- i mechtig- (65) -lieh.
Magnificentia große dat (5*^, 20).
gros tot (1). großwurcklichkcit (05).
großheit; herlicheit (20). groiß (18).
wole daet i kostlicheit (10). woldat i
kostbarkeit (12). virhoeunge t lop (20)
virhoung ?loyp (19). verhoginge t lof (11).
MAG
343
Magnificus hd. groz- groß-dedig,
-dcidig (21 ), -tätig (G), -tagig (1), -gebig
(64), -wurcklicher (65). nd. grot dedich.
groeß van dayt (132). von grosser dat
(110). hd. herlich, heyrlich (19). heerlic
(11).
*Magnigans (-äs) probst in einem
here (74).
*Magnilo-cus, -gus v. -quus.
Magniloqu-entia , -ium hoerende
(20. st. horedende).
Magnilo-quus , -cus, -gus groz
spreehlig (ö sim.). groiß sprechig (7).
großsprechc-nde(19), -r (G). gr.-gcsprech
(76). gespreche i horedende (20). grot-
wordich? -spreker (23). berumik (9 sim.).
gerumich (8'').
Magnipendere groß-wyegen t -ach=
ten (20).
*Magnipensio großachtunge (20).
Magnitudo hd. großheit , -ekeide,
(17). groetheit (11).
Magnopere groß- (110 sivi.), erst- i
flijß- (20), ernst- (19)_, fleissik- (134),
flißig- (8) -lieh, flyßlichen (69). mit
große fliße (20). vlit- (23), eenste- {sie
(11) -liken.
Magnus hd. groz (5) , groß , groeß,
groiß (7), grosse (13). nd. grot
*Magnus v. Mogenus.
*Magolus r. Magalis.
*Magonus magsame (87).
*Magorana &c. v. Maiorana.
*Magucia v. Maguncia.
Magud-er, -ar, -eris, -ris, -aris,
-erim (24), magyd- (ii4, 143), magad-
(131, 136, Gf.), ? machut- (Ki.), madug-
(11, 19, 114) -aris, -er (11, 19), -uris
(136), magdulans (^. eaula Zeuss),
(jr. [xa^uSapt; (114 &c.) {i. tirsus t
tusus 74, t cirsus abscisus sim.;
silio 136 st. siligo; sigal-e i -o Sum. )
duiehil (131, Sm. ). rogke (Sum.). chole
siin. (Gf.). hd. nd. kol-, kole- (20), kol-
(12) -stock, kole-, kol-stoch (13), -struch
(5), -Struck (20, 4), -strunk (9), -struncke
(133), -torse (18), -dorse (7, 75), -dors
(8), -dorß (21). torsecht kol (93). koyl=
struch l stoylstrunc (cV t? 19). coel-
stronck (11, 132). col- (24), hol- (85) -scot.
hd. nd. Stengel, st. von dem kole (75).
hd. krut-st. (64, 123), -dorß sim., -stump
(68); eiun krutz- (110), kraut-dorß. stin=
gel (1, 2). krawt-st. (1). kag l dorß (74.
cf. Sm. 2, 287). d.- (74), krautz- (2, 74)
-kage. lakritz (10). meysterwurz (Ki. &c.).
laser (i43). com. caul (Zeuss.).
*Magu-ncia, -eia {i^^), -ntia l maeon=
tiacum (125), mogimcia hd. mentz. hd.
nd. nientze. mayncz (1). meintz (75^).
megentze (23). manycz (4).
*Magus V. Malus.
Magus hd. geuck-, keuk- (20), koch-
(132), gok- (22, 23) -eler. hd. gauck-,
gaugk-, gog- (6) -1er. geyckel_ ( 18). ko=
kelere (99). hd. czewberer sim.\ war-,
war- (5), wor- (6) -sager. wairseger l
konick (132). kongf [t) varseyger (21).
koninc l war zeyger (23). konnich t
war segher (22). hd. konig, kunig ^8^,
68). die wisen k. {pl. 65). groß konmg
(8). großmeistcr (20). swartzkunster, var.
schwarczkynster (64). kunder zu kunfti=
ger ding (1). volkomraener vnd ver=
U[
MAL
MAL
MAL
nuiifltifriT {ir,). wol- l vbol-tetter (74).
wvscr iT.'i, in>)-
Maialis c. MoRalis.
*Maide8 ^<7. naidee ) ays. l'clil ad
fimio (Ulli. .")).
*Maie sihinstirnes (lil).
Mui-, mag-estaa hd. »d. j^cwalt. dy
liiTsilioit 1,8''). liorliclieit/grooliheitOiO).
moficiilicit (132). ma-, vnr. mai-gestut
( 75 1.
*Maioliea r. Cyathus.
Maior j^rosser (7ü). merre (9!)).
Maior-ana, t -a (74), -ona (i!s\ ma^
gor-ana, -onia ((5, 7), mar-gerona (75),
-garitaria &c. 17. cV -iona (cs) {lierba
ff. pera, olimbriumi uiargraiiikrut (75).
i'iu'ycron . roter ai)ßVl(74). inast-rau (74,
i4:t). mey-ron, -leii (143). mai-, inay-oran
(1, 12, 03, 143). mey- (10), me- (17) -rone.
poley (7). bolay. ((5). jjiod (23).
Maiorare gro.ssor machen (no). me=
roii (20).
Maioratio menuigt' (20).
Maiores nat-u (1), -i (»'^) groß der
gopurd (1). wol goborn {b^^.
Maioritas grooLUieit (20).
*Maiorona v. Maiorana.
Malus, magus, maijusi7i;) hd. moi,
t mo (M.SS. inog. ); mey'= (21), mcyo
(41), mai, n aye (93), maij (7G). die mey
(132). de mey man (22). en mej'g man
(23).
Maiusculus etwalJ mer o. groß (110).
e. großer (68). wat meerder of groesser
(132).
Mala V. Malum.
Mala ip-. Ollis (Pap.); ouis (Br.),
aviis (Uo) alba, wyt sehaip (147).
Mala (^. mantica 93) waut- (93), pil=
greym- (74) -sack, male (79).
*Mala pyne (8).
Mala /*'/. iid. wange. weng- t beck
lin (t;4). der kiefel (126, Fris.). packe (74).
kyuback (iio). kenebacke (11). pl. braon
(Gf.), praon (127), bracchon (cir. wtb.
290), vql. Cioth. Wtb. 1, 317. 2, 754, WO
zu der Vermuthioiq braccon vll. ,,buccas
t braccas" //. r. seolpus räthselhaft
an kUi/fft.
*Malaciana r. Macianum.
*Malacissare v. Malaxare.
Malaehe altec o. eybiß(9i). päppeln
o. kä.sleinkraut (Ki.).
*Malachia r. Malagma.
Malachim ebr. konig- (17), konge-
(8) -buch.
Malag-ma, -ina, -ena, -na (94 ). -inum
(Ki.), mal-argtna ((;i. m.), -ogma (7fi),
-igina, magalma (j9 ) , inalachia t ina=
ehali-a l -na (3) faski sm. (Gf. ). /id.
ptiaster. waieh pH. (Gl.), plaster (8, 23,
loo). plaester (11). ploster i ventuch (9).
ein binde tüch (3). wycke (5''). wick (1).
wikch (2). weke (23). ags. salb (94, ise),
sealf (94a).
*Mala- V. Malum-granatum.
*Malamacia v. Macianum.
*Malamiuin v. Melanthium.
*Malan gr., rotundum lat. scheibe=
lecht (74).
*Malanciuni i;. Melanthium.
*Malaimum &c. v. Malanus.
Mal-annus [cf. Gl. m. //. v.), -us alpe
{i. semidei 104).
Malofl-cium, -tium(i34) Arf. nd. böse
dat. b. / ol)«l dayt (13:1). o.-dat (17).
bo/-e- o. vl)el-(hiytli (152). hd. vbel-tliat,
-tatli ((;;•), -tait (7). boß- ((j, 134), iibel-
(134) tat. onel dayt l bolidaet (132).
quade daet (11). /id. boßheit. zeuberniß
(65). czani)- l wyck-eryc (1!)).
Male-, mali-ficus hd. vbel-, übel-,
(i34j -tatig. -tiitig ((), 134) -teter; obel-
dedig. «f/. ouel-, (piaet- (132) -dedieh.
ein boelidediger o. ein Zauberer (ilO).
der böse dut (8). misdo dcter (10). tzou
ener i gokeler (132).
Malefidus vngetruwe (iio).
■^Malefi-tium v. -cium.
*Ma- V. Mal-leolus.
*Malesanus [i. infirtnuH 76) siech (8,
17). sieh (i»).
Maleuolus &c. v. Maliuolus &c.
*Maleus v. Malleus.
*Malfesya &c. v. Malmasia.
*Malia (/. orbieulus , anders Gl. m.)
maelie {ita/. naaglia Kii.).
*Malic-acium , -idium, -inium v.
Mallicinium.
*Malieona v. Macianum.
*Malificus V. Malefleus.
*Malifluus V. Maliuolus.
*Maligina v. Malagma.
*Malignanter vß einer entzünten
boßheit (65).
Malignari /id. vbel, obel ton, thun,
dun; übel thün (134). nd. ouel, quat,
quaet dou, doen. hd. nd. bos-, boys-
(5), büß- (21) -lieit, posluiit (1) hd. tri-
ben .still., nd. driuen.
Malignitas bußwilligkeit in harter
straöuiig (65).
Malignus (^■ mal-edictus 1, -iciosus
t -iuolus 75) /id. nd. böse. /id. grim-,
gry-mig. grünt jjos (1). nd. grimmieh,
grim; quaet dedieh (11). greiuiger,
vbeler, polier (74). vnendlich (75). einer
der da brint in boßheit (60. >< ignis?).
*Mali- V. Malum-granatum.
*Malimu ntrameut (147).
=^ Maliterre ( cf. malumterre ) ags.
elehtre (94^. aus el^ctrum).
Malitia hd. nd. bosheyt sim. boß=
hafft-, boßwill-ikeit &c. (65).
Malitiose boeß- i erth- (20), schalck=
hafftig- (65) -lieh, felleke (99).
Malitiosus f'ol bosheit (8). vbeltetig
(9).
^Maliuium v. Malluuium.
*Malium v. Amalatia.
Maliuolentia boß- (68, uo), arg-
(20) , quait- (i32) -willicheit. vnendlich
wijse (75). vbeltetikeit (9).
Mali-uolus, -fluus (17 &c.) hd. nd.
böse- .sini., /id. poß- (1), vbel-, übel-
(134), vbel-, obel-, vber- (18), vn- (68),
arg- (20), nd. ouel-, quaet-, on- i quait-
(132) -willig, -willich. vbel rautig (15).
boßhafftig (4).
*Malannus (herba) ahhalm (sum.).
*Mal-anus, -cinus (76\-annus (Gl. m.),
-annum (.Sum.) i. vlcus, swere (17 &c.).
ubcl blatera ("sum. cf. carbunculus).
^Malapunica v. Malum punicum.
*Malare i niori l nulriii (76).
*Ma-, mo-lare malen (5^).
*Malargina v. Malagma.
^Malaasare c Malaxare.
*Malatoria eommcten (85).
*Mala-xare, -asare, -cissare kneden
t deyg maciien (12). weicli m. (110).
l)eeren (126).
*Malba v. Malua.
■Malcinus v. Malanus.
*Mal-drum, -trum (74, 93), -doruin
(74) (c/'. moldrumj /id. inalter, malder,
inulter (1). rtr/. molder. inudde(li(i, 132).
inult (6«). viertail (74).
*Male V. Malle.
Male possleicli (l).quatcrleken (99).
Male habet dovet (ss*»).
*Maleare v. Malleare.
*Maleas segal (i4i. c/'. malus altn.
sigla V).
Maledicere nd. Hueiien , v'-fl. nd.
vlokeu. tlochen(5). fioggen (21). vloecluin
(132). /id. vbel, übel (i34), oeuel (i32)
sprechen; maledien (20), v'-m. nd. male=
dighen.
Maledictio flucliunge; vbel- l mi-
spraehe (20). maletiy-uiige (20), -inge
(22''). v'maledi-jonge (132), -ng (i33).
Maledictus ((/. malignus) vir-fluecht
t -maledyet (20 dm.), -smahet (20). ghe=
malediet (23).
Maledic-us, l -tus (132) vbel- (uo).
oeuel- (132) -Sprecher, gotschwerer (76),
Malefacere /ic/. vbel, quait (132) doen
(20, 132), lid. thun sim.
Malefactor vbel-theter (68), -tetiger
(iio). quait doeiider (132).
Malefaetum missedaet (20).
Malefactus vbeldaet (20).
Malefiea zauberin (iio). tzouersche
(132).
*Malfieere quellike doen (11).
Mal-le, -e (76), -uere (8, 9), -o (75)
merbellen (1). me wellen (9j, wollin (8).
lieber vnd gern haben; wilgern, varr.
wil gern, williger, vnd 1. thun (75).
Mal-leare, -eare (76), -lerare (1),
-liare /id. nd. he-, ha- (20, 22, 132), /id.
liem-, ham- (69) -meren. hamern (134).
mit heminereu schlagen (uo). smidden
(19). öchmyden (68). smeden (20, 132).
Malleatio smedunge (20).
Malleator tangclari l kaltsmit (Gf.).
dengeler [7, Gr. wtb. 2, 925).
Mal-leolus, -eolus (9, 76), -leulus
(16), t -lolus (74), palle- tC4''), mell-
(64«) -olus («'. nouellun palmes 64, Br. &c.)
haraar l spacha ( i4i , sim. Gf. ). hant
hamer (16). h.-lin (75), -lein (74). hemer-
lein (9, 74), -le (9i), -ken (23). hemraer=
lin (8). hewrling o. graschp an wein=
raben (126). fechser (74). fesßer i. sur=
ciilus vtrinque capitalatus; hinten, Mrg.
fewrknote (12.3). bechring {militum 135).
dürre weyn holcz (mal. 9). schnittling,
son, rebknebel (112). schnitzling, iar=
latlin (i4o).
*Mallerare v. Malleare.
*Malleulus v. Malleolus.
Mal-leus, -lius, -eus (4, 76) /id. nd.
hamer. /id. haminer. kluppel (7). slegel
(ianue Sc. 125).
Malleus ligneus heyge (125. cf. Sm.
2, 128).
MAL
MAL
MAN
345
*M. lotorius waschebossel (125).
*M. stupa-tiu3 (120), -rius bunnebos=
sei (125). flachs- o. werg-stempel (Ki.).
eyn ratschen (i26). rattschen, blcwschle=
gel, hanffpluwel, nl. garecloppel, vlas=
hamer (nt))-
*Malleuus ( : malua) papel muß (16).
*Malli- V. Malle-are, -us.
*Malli-, mali- (76) -cinium, i -cibium
(74), i -cidium (75, 7(i), i -cacium (76),
malleciniiim hd. hamlr-, hd. nd. hamer-,
hamel- (17) hd. -slag, nd. -slach. harn er-
schlag (76), -schleg (75).
*Mallolus V. Malleolus.
Mallum dinch (lai, i4i). dinc (,Gf.).
ding, d.-hofe, rat-, rast-stat (74).
Mal-luuium, -umum, -iuium was=
ser vaß (110 &c.). hand-beckin (88, 9i),
-beck (^iii). maiuuia (i. q. malluuiuin
110^) hant-was«er (132), -vaß (iio*'),
-becken (8, 9).
*Malina, 7. -me des meers ebbe, kryra=
pinge (147).
*Malinasia, malfes-ya l -etum (64),
maluaticum (91) {cf. vinum malmasi=
num) hd. nd. edel win , malm-asie, hd.
-asy, -asier, -atier (5*^), -esie (5, i33).
malf-eseyer, var. -asyer (64).
*Ma- V. A-lmueiiun.
*MaLtiiciuin [i. manutergium) hand=
tuch (76).
*Malogma v. Malagma.
*Malogranaturti {i. tintinnabulam 61.
in.) &c. V. Malum granatum.
Malo-, malum- (76) -mellum, me=
Umelum, gr. fxsXtfJiTJAOV (126) (c/. ma=
lum musteum) suzepfili ( 101, (5f.). ein
sueß- (110), suß- (74) -apflFel. soeß appel
(132).
*Malones {cf. molones ; anders Gl. m.,
Br. vv. mal-o, -ones) rudin (i04).
*Malopunicum &c. v. Malum puni=
cum.
*Malosus {st. molossus) rüde (9).
Malta, maltha gemengit pech (9).
p. mit wasch g. (8). kleyster vnd ander
glotwerck (ii4).
*Malteum (st. balteum) balz (i2i).
*Maltrum v. Maldrum.
Malua, malba (94^) (i. alcia sira.)
papula (Gf.). bapilla (ysj. hd. pappel,
bappel, p.-, b.-, bappeln , papel-, nd.
poplen-, pippelen-crut «im. wengebapele
(Sum. v). baippel (6). popp-ole (47), -ele
(85), -elen (10). popel (132). pope (22^').
pippole (24). ac/s. cotuc {cf. lapsanus;
cottuc mallows Bsw.); geormant-lab (94.
georman - leaf Bsw.) ; mealewe malba,
geormen leaf malue herratice (94^).
*Malua major, minor (24) homes
(24, 47).
Malua-, mal- (75) -uiscus {ital.
malvavischio ) papelkrut (75). eibisch
(143). ibisch, heelwurtz, nl. witten huenst
(116).
Maluaticum v. Malmasia.
*Malue herratice v. Malua.
*Maluere v. Malle.
*Mal- V. Malua-uiseus.
*Malulum- v. Malum-granatum.
*Malum (t) molitus a um gemoltern
als die muller (75).
DiKKrTvuACH Glossarium.
Malum hd. apfel. hd. nd. appel. böse
t quatheit (20). peyn (9).
*M.-aceanvim v. Macianum.
M. arantie, aureum l aurantium
(116) po- (116), bau- (64) -merantz.
M. augustum augstappel (125).
M. ci- (Br. 1, ey- fne) -donium, t
lanatum i canum (116), m.ala citoni-a
(24), -ca (47), m. cocogna (Br.) (c/. cy=
donia) queden (24, 47 1. kutt-en, -inen,
nd. queappel (iie).
*Malu- V. Malo-mellum.
*Malum claudianum nl. ioopken,
knoopsteertken ('hol
Malum-, malulum- 1 7 1, malus- (8),
malo- (6G &c.), mala- (9), mali- (8)
-granatum li. pomerium 741 hd. gran-
(20), kran- (5), granat-, granet- (65),
roit- (7), padis- (22), padys- (12), parys-
(8, 9), päris- (2. cf. Sm. 1, 292), bers-
(76) -appel, hd. -apffel. appel-granat (8^,
22, 23), -granelt (69), -grubß (21). hd.
appel-, apffel- (74) -gart, malogranat;
malagran apffel l margram opffel (75).
margra-n (Ob.), -nat (74). malo-, mali-
(8^* -granatus dez .selben {mali) bäum
(8). granetii appelbaum (7).
*Malum insanum, melanzana {ital.
melongena) nidantzen. m. -apffel (143).
M. lanatum v. M. cidonium.
M. macianum &c. v. Maciantmi.
M. musteum, l melimelum paradi-
sslc, -SS apffel, nl. siut lans appel. cruye=
linck (1161.
M. orbiculatum grunacher , nl.
schijue-rt, -ling (iiei.
M. orthomasticum nl. rab-, rap-
auweu pl. (116).
M. passvun hotzel (125).
*M. petisium l curtipendulum pup=
pingh (Kii.).
M. pulmoneum nl. pl. potappels,
boggers (116I.
M.- , malo-punieum , malapunica
{sg. 17) hd. eyn rot, roter, roit, pii=
niten- (17), maln-p- (5) -appel. korn-
l kern-apfil (of.V malpunige (74). mala-
(2.3), male- (22) -puniken. ein malken
punicke {^^). ein apffel von granaten
(110). malus-, mala- (1) -punicus eyn
mal punickbam (.'1*'). mala punikken
pawm (1).
*Malum rubell-um, -ianum Sic.pl.
rottlingen, nl. somerguldelinghen (11 6).
M. scandianum nl. \vinterguldelin=
ghen pl. i\ii',).
M. sceptianum nl. kerlappel (116).
*M. scutulatum breydeling (125. ^. 5.
breitling Nemn. ).
M. strutheum nl. queepeere (11 6).
*M. t anulum terre erdappffel (74).
*M. tortium holtzappel (125).
Malus sbst. hd. nd. appel- i mast-,
hd. apfel-, affil- (102), saga- (Gf.), segel-
(75, 76, 93, Gf.), mäste- (13), maß-baum,
-pawm (1, 2), -bauem (20), -bom. affolter
i alfo- (75^^«=)^ alfal- (75'i) -tern. maß=
hoher (7).
Malus adj. hd. nd. böse. hd. boße
(21), boß, böß (9), bos (134). boßarcz t
snede (77). boese l quaet (20). quat (23).
*Malus V. Malannus.
*Malus- V. Malum-granatum.
*Maluuia &e. v. Malluuium.
*Mama gottin des glucks (74).
*Mamaciana v. Macianum.
*Ma- V. Mam-manticus.
Mambre (hehr.) mer (8, 9).
*Mamb-rimus, -ryus v. -urnus.
Mamburni-a, -tas (20) {cf. mundi-
burdia) montsperschafft o. sprachhafft
(20). mommerie (110 &c.).
Mam-, man- (si), mum- (147) -bur=
nus, mambr-imus (19), -yus (20) (cf.
mundiburdus) manber (19, 20).menpber
(mamburnus20).mundbaer t voermund
(81). niommer (110 &c. ). mumber, voii-=
muiuler (i47).
Mamma {mulienim) brüste (19, 23).
hd. brüst, brost (5). burst (11). borst
(132). tutti (93). tutt (9i). dutten (111).
duthen i vtter, var. dythen t vther (65).
titte (23). czicze (9). mamme (99).
*Mam- (8), ma- (9, 76) -manticus (i.
qui propria manu ne interfecit et sine
causa racionabili 76; aus monomachi-
cus q. V. , cf. hismaticus) der sich mit
siner hant dodet (8). seiner h. tötet (9).
*Mammili v. Mannus.
Mam-, ma-milla {viri ; i. mamma
9) ein mans tutlin (110). memchen van
manne (132). frauwen brüst (17). nd.
brüste, burst, titte. hd. tudt (74), tittlin
(91), tutli (93), czeczin (5^), decze (mss.
mog.), decz l mam (18). mamme (68, 99).
meme (5). memme (8). memmekin (20).
*Mammina v. Mammona.
Mammon, mamon (76) schacz tewfel
(9). dz gutis dufel (8).
Mam-, ma- (25, 79) -mona, -mina
(18) hd. rieh -tum (7, 65), -tag, -tage
(5), -dag (18),_-eit (81», 79). gude rich=
tage (17). reichetag, zeitlich gut (74).
rikicheyt (23). vnrecht (8, 9, 22), vbil
gewonnen (5^), vbl gewunnen (1) gut.
Wucher (25). w.-gewinn 0. gulte (75).
Mammosus groß tutten (91).
Mammotre-phus (Br.), -pus sew=
geling (9).
*Maino- V. Mammo-n, -na.
*Mana (arbor) eppe (20). eespe (11).
aspenbaum (19).
*Mana (cf. mna) phunt (8). namen
van gewicht (147).
*Manalis {cf. gutturnium) gießuas
(91).
*Manalium v. Manarium.
Manare hd. flie-ßen, -ssen, -zsen (4),
flissen (9, 69 Mrg.). abflitzen (64'''). nd.
vleten, vHeten (11). dryefen (19), trieffen
(75). drupen (11). rynnen (22). rumen
{sie 23).
*Mana-rium, -lium(74) mule i. mola
(74), i. molendimim (76) {cf. manueliiun)
aus mola manuaria.
*Manaticus v. Monomachieus.
Manatio trieff'ung (75).
Man- V. Mam-burnus.
Mancare lam (110 &c.), t manck (132)
machen.
Mancatus (cf. maniacus) ver- (110,
132), er- (68) -lampt.
Manceps mit der hant begriffen (8).
der do m. d. h. wirt b. (9). slaue t
knecht (132). buerg (88).
44
34()
MAN
MAN
MAN
Mancer r. Moiiser.
*Mancia r Mncis. Mantia. Muthesis.
*Manoilio '• Manticulari.
Mancipare, -ri 2"-*, '2'.i) /itl. viulcr
l\i>inli' dun, V. dyo h. tun (1, 17). nd.
V. <li! h., V. hcmicii dou. liaut-hahcu l
-'^o\n'\\ (7.'>). /u diiistu li.-fj. (8). zu dinst
p. zu dun (17). zu d. p. / tun (!ti. hd.
ditMi.sthcr (76). cyfrcn machrn. hy der
haut niMnon o. falion (iio^ loydcn of
vanjjjfn (iV2). loiton (t!8). liandi-lnng thun
(67). hontlic- vt nemen (23). an-n. mit
geftMukni.^.ic (7.5).
Mancipari (cf. }>rc.) pcbcn sich in
die lieiidt des sjjt'walts (~'t).
Mancipatio liantgobnng {-:•>).
Mancipi {cf. sq.) erkaufft dinj;: das
einor otTrntlich kanflft o. oflFoner marckt
(88). aihi. waz mau mit der haut map;
bejjriffu (17). daz man nitt (sie) der h.
mH<j: begriffen (8).
Man-, mani- (7.')'^), l manu- (75)
-cipium (cf. vrceus) hantgober mensch
(/. mancipi 7.>). hant-griffigs (74),
-reich (7.i), -raieli (1), -las (3), -faß (17).
ein diener o. ein gefangen ding (iio).
dat dient f is g. (i.32). diner t dinste
(9 sim.). zu dinste geborn (9). waz zu
(17), daz in (8) d. >virt g. hivvin (-ia
pl. 104). knijt (99). gießuaß (71, "(iK
neffte^ stiele ( 17 ).knechtlichkeit ;kneeht
{ maget, interdum vir so er muß die
winde 1 waschen ^(>5).
*Mancipo- r. Manticu-latio.
Manconoß i<!i. m- 4. 514, .518; i.
philippos, numos bizanteos) ags. bi=
zantas oii.
*Mancor {i. corrupcio rei comestibilis
3, 4, rancor X marcor q. v.\ (jenus
frumeidi 01. m.) schim-el (3), -mel 4, 107^.
hd. nd. finne. winnc (22). hd. finde (18\
phinn (2). phin (7), phum (siel), pfynne
(74), pfiun, pj'ne (g7), pinnich (6). snvde
{sie 21). sure (10, 13, 22). pochz (13\
*Mancor-ina (ext caro 3, 4), -ona (/.
caro fetida 76), -osa caro (7.5) pfinnicht
(3). pfinn (76). pfinni-gs (7.5), -g (74)
fleisch.
*Mancorosus pfinni-g (75, 76), -cht
(4). -gperlicher (74).
*Man- '•. Manu-eulum.
Manc-us, -os(o;i) mit eyner (9, 132).
bit euer (99) hant. der eyn h. hat (8,
110). ainhentir (104). einhendich (20).
handtloser (74). hanlos {sie 93). manek
{ laem (132).
Mandare hd. gebjeten t senden:
gebyten (9) , byeden (21), ent-b. (19),
in-b. (20) beden t zenden (23). beyden
(22'-'b).
*Mand- r. Ment-astrum.
Mandatio inbiedunge (20).
Mandatvim bot (13, 23). hd. ge-bot.
-boyt. -bod (21). boetschafft (20). em-
pfelh-ung, var. -nyß (64). ein gebot der
schlechten heissung (75).
Mandax (Br. ) vressich (110, 132).
fraßig (68).
Mandens essende (8, 9).
*Mander v. Meander.
Mandere hd. kuwen , kuhen (5),
kawen 79). kewen (9, 99). kowen (23).
hd. eßeu. nuczen {i. epulari 1).
Mandib-ula, seltener -ulum, -ilia
(Sum.), mand-ula (104), -illa i -ile (Gf.)
hd. kin-packen (4), -backen (7.51, -backe,
-l)aek, -l)a«hü (20), -bein (93, /lim. Gf.).
cliinibain (mi). chiiid paeiien (1). ain
kiuilbiick ('(»). kenehacken (17). kenc-
(2:$), kenne- (22), -tzen(12) -l)aeke. kynne-
(8), ken(>- t czene- (13) -l)ag. kin- o
zau ])ack (7i). kenebac (99). kyi: o. zan=
reff (91). hd. l)acken-, back- (8,9) -zaii.
gume (7.5p), gumine, i koy / keu (7.5''«').
ken {nfph. keu, i. /"a/'-r 7.5'*'"). chewe
(Sum.). byler, var. bilder (64).
*Mandicio es.sunge (20).
*Mand- r. Mant-iculari.
*Mandi-le, -Ha v. -bula.
Mand-o, i -ox( 147) vraez (20). frayße
(19,. froß, var. fraß (iin). vraet ('^11).
eyn großer fraß o. scldeytzer (i26).
vnyivraes (132). einer der vil ißt (68).
fre.s,-;er (88). lecker (110. 147).
*Mandocus v. Manducus.
*Mandor (lir/innen, r/. mansur. man^
cor (11. 111. V) ryß (76;.
*Mandox (X pandox?) v. Mando.
Mandra ( i. pa.'itor Br. &c. ) ovvistal
(104). .scliaeffery (68). schaiffherde (132).
scliaffliut. pferrich, grub, hule(88). kripff
(no->). krip]) (i ioi>).
Mandra-, mandro- !4), -gora(i. po=
mum macianum (i) hd. nd. alr-un, -ime.
-ueii (971, -on ((jt, -um (7i), -avn (2 s?V».),
-an (64, iio'J, 123), -ung l -einicheii (Hen).
eyn ald ran (21). aelruun (11). ailron
(6). olrawne (4). malawn (m auscfestrichen
1). akune {mc 9). arzat- (Gt.),'dil- (153)
-würz, twalm ( 10.5 ) maltz-ai)i)fel (6),
-apjiel (7), (/. macianum.
*Mandri-cus, -ta, -ca 76), -nus(i3i)
hirti (131 ). hirt (7). hd. schaff iiirt.
*Mandrix v. Mandros.
*Mandrogora v. Mandragora.
Mandr-os (Br.), -us, -ix schaff (18).
scliaeff (20). sehof (9).
*Mandrum hd. krippe, schof-kr. (9).
krojip (19). kribbe (11, 132).
*Mandrus 1 /. mandra Gl. m.) v. Man=
dros. Meander.
*Manduburga v. Magdeburgum.
Mandvieare hd. eßeu, essen, nd. eten,
etten. iiiessen (65).
*Manducator esser (8, 9).
Mand-ucus, -oeus (76) {i. ioculator
ore hians &(•■. Br., ferans &c. 76) heßlich
(110), lelich (i32) esser. gaper (132).
*Mandula {i. amygdalum Gl. m. ) v.
Mandibula.
Mane hd. frue, frö (i34), frw (i.5i),
fru, frie (76), fruwe (7, 110), frnye (i.52),
froe (18, 21). vroe, tijtlick (147). vro (23).
vroch (132). uruch (99). morgenstunde (Gl.
Mar.), de mane schmorgens (75).
*Manea &e. v. Mania &c.
*Ma- V. Mo-nedvda.
Manere hd. bei}-- (69), beley- (67,
134), bli-, bley-, blie- (10) -ben. biben,
bestan ; bekliben ( 12 ). bliuen ( 23 ). hd.
beyden (Ai.ss. mog.). fußhalten (114).
Maneries (^. eongeries lapidum 110,
c. cementi 75, forma i modus t similitudn
cuiusHbet rei. cf. figura, maceries) daz
eyn gestalt hat {h^ )■ g. eins yglichen
dings; rohemawr, stainwande (74). ein
iklicli nidiges wisel mose (9. st. ein
iklichen dinges wise t mose). manyere,
wijse (U7). ein maiiier o. ein hanffstein
(110). morter-iiauffen (75).
Man-erium, -sitorium, -sio be-ieyb=
lidic (74), -liliench- stat, o. ende (75).
Manes totenmen.schen sei (9.s). hell
.sei (9j. .sele in der hellen (8). seien der
h. (75). hellisili-g. i). schalten; todten-
greber, -graber (74). sielen (99). gcysten
by den grauen der docden (142). geister
b^' den grel)eren der todten (110). uuizzi
1/. poenas <;f. ).
*Mane-techel , -thetel ( 8 ) , -tethel
(Br. ex Daniel, v) scheydunge (8). we.=
guiige der scli. (9).
'Maneus i. origenarius (76).
*Manga-ru8, -mus, l -nus(7iK mon-
ganus (Fr. 2 h. v.\ 1, 129^. cf. mang-o,
-orus) bosser o. zwerg (74, Fr. IL c, Gr.
Wti). 267. cf. oberd. butz. l)utz-en, -el,
bautz, butt, bott ml. })ut pumilio sim.,
aber auch mango auffrnutzer X aus=
butzer Das.).
Mang-o, / -or (75), -orus (8) {cf.
equicius) ver-dausclier, -kaufferiss) ros-
(23), royscli- (5), royf- (sie 22), hd. roß-
tiischer. hd. ro.s- (lOi, ruß- (17), rusch-
(20) -duscher; roß-timscher (133), -tau=
scher (641:, 134), -teuscher. -thcuser (I5i),
-tuser (13), -aisser (7), -iiirt (64, 75), o.
huter (75); ros-tauscher (1), -tuser (18),
-hirt; raß dueßer (21 1; ruß- {b^), rus-
(9) -hirte. Jiirte (8). meeze- (20), nierze-
(34=1, 93), mertz- (88) -1er, l vnderkeuffer
(i. intermediator 20). liutuerkoyffer
(34''). menger ( 7 ). inangare i mengari
(Gf.). ritter ? weppener (8, 9). menschen-,
kindel-dicb; stumj)fltr, hosenflicker, klei-
derbutzer (116). grämpler (i26).
Mango boler (machina 64, 93). holer
{sie 61'^j.
Mangonizare liegen als roßtuscher
(110). auffinutzen zu dem kauff (Das.).
*Mang-or, -orus v. -o.
Man-ia, -ea (18, 76) hd. nd. awise,
dorheit, gemlicheit. gemmelich d. (8).
gemeynlichkeit i torheit (9). gemain=
lichait (76). gemechhchheit (7). hd. gem-
lichkeit, -leichait (1). gämellichait (2).
geylichkeit (l) abwiß (17). geylich {i)
abe wiße. (21). awis (H). abis {lat.f) t.
awise (18). awiczen (4. cf. amentia).
abwise (133). aweiß (134). awyeß (69).
aywise (67, 152). elwisch (66, 70, i5i).
tob-ung t -sucht (75). heische dolheit
(68, 110. X manes).
Man-iacus, -latus, -eatus, -icatus
(7) hd. nd. awisich. ab- (17), abe- (21)
-wißig. awisch (22''). hd. aywisli-h (152),
-ch 0. gemechlich (67); g. t an wisig
(7); geme- (66, i5i, 152), elwisch- (66,
151), gern-, gemme- (18) -lieh, gemmelich
dore (8). ghe- (23), ghem- (22) -melic.
jemelich man (109). vnsinnig (6). doli (68,
132). dul (107). debig (110). tobyk vnd
herczslechtik ; herczenslechtig; mansich
(4). tobsuchtig; abgezogen von der Ver-
nunft der sinnigkeit (75).
*Maniare, maneare (19) {cf. mani=
sare; anders Gl. m. 4, 527) swindelen
(19). beswinelen (11).
Manica, t manulea (1*7) hd. nd.
ermel. oermel (68). ermelen (12). arm-e
(10), -rinch (12), -ring (93), -ysen (76),
-eysen (64»=). haut-ketten (88), -eysen (75).
daum- (88), dum- (110) -ysen l fessel.
MAN
yesser t duym yser (uo). kete (9). bant
(8). ags. glob (i36), gloob (94). nd. cluue
{i. vinculum 22, 23). stuclia (ftf.). stuiche
(104). stucke (20). Ad. WC?, mou-, Äc?. man-,
ma- (77), nd. mu- (U7), mo-we. inueß=
blech (125). pl. hant ducli {i. vincula
maiiunm 7). häiidschken (114).
Mani-care, -tare (74) {i. properare
t appropinquare 75)ylen (8,20).koinmyu
(8). fnv (9), fru (74) komen, t eylen, zu
k. (9). zu ylen {if>). haesten (11, 20).
vachcn (8^). veehtcn (79).
Mani-catus, -tatus (74) (quasi manu
pictus l puni-tatus 4, t pictatus &c. 76;
cf. manicleata) georm-ilt (9), -elt (8).
gest-eppt (74), -yppet (4).
''Manicatus r. Maniacua.
*Mani- <■. Man-eipium.
*Manicle-ata, -ta (9) zwy vach cleyt
(9) cl. mit zweyfachten armen (8).
manueleata gistuchet roc (i.3o). man-
uliatus t -icatus ags. geslefef {sie Gl.
Aeifr. ). manideata /. tunica manicata
(148 1.
Mani- (16), manun-cula lid. arm
leder.
*Man- V. Mant-iculari.
*Mani-, mnia-, {sie 75'i) -culatio ent-
pfrcmduiig (70).
*Manideata r. Manicleata.
Manie v. Maniolae.
Manifestare hd. offen-, vffen-, nd.
oppen-, apcn-baren. ofFenborn (21). zeugen
t wisen (20). tonen (99).
Manifestatio togiiisse (99).
Manifestatus oppenbaret (23).
Manifeste Itd. offen-, vffen-, nd. oppeu-
barlicli, lid. -berlicb.
Manifestus hd. offen-, -vffen, n<L
ojjpen-bar. offenborbch (21).
*Maniflua {indumentum) gall. mouHe
(122).
*Manigo [nach manica ermel) stinch
(Sum. IV. st. stiuchV)
Ma-, mu- (136) -nile bantuaz {i.
aq\ia-m. q. v. 104, .«?«. 121, Gf.). balbisin
(104. cf. anuabile; halb manubrium;
anders b>i. 756). ags. lebil (94. i36. la^li
&e. Bsw.).
*Mani-olae (114, Das), -se (Das), -e /.
larue mummenkater (125). butzcnbock,
auff die man den kindern trawet, die
mumel (Das), potzmanner t faßnachts=
larven (lu).
Manip-ula, la (23) («. stola, pannula
7.5) lid. nd. hant-vann, Ar/. -fan, -fon (7o),
-stol (75), -stoll (76), -zwehel (67, 68),
-czweyl (18), -dvvale (107), -dwele (i32),
-dok (manipula 23j. stole (75).
Manipulatim durch alle burssen i
rotten (Das), von burß zu burß (Pict.).
ags. threat- (94), theat- (i36) -melum.
Manip-ulus, -lus, hant-vane (8, 9),
-fan (65, 74, 93), -rolle {sie? 17), -vol
(74, 110). manipel {sacerd. 4, 110). gar-b
(1, 65, 74), -we (20), -ue (11, 13), hd. -be.
gra-be (21), -ue (12, 22, 23). gelider
{missverst. aus gelima); CC ritter;
eysern kule (9). ysern k. (8). eyn
schar von zweyn hundert rittern (17).
schantze {militum 125). rott (91).
heuffel {i. aggellus 75). ein michel zal 0.
kleins heüffle kriegs volck ; ein rott
von zehen die ein burß haben (Das.).
ein bursch von zehen kriegsleuthen (Das.
MAN
cath. ), schaupp (20). schoff (22'^). schoef
(11). hu-, var. hau-ffel, h. vff einem
acker (75). armfol (65). sam (2. aucli im
höhm. Wald), .sämnat (Sm. 3, 243). sang-e
{ib. 2711), -a (als lat. missv. 64). schoß,
sampn-ot, -et, sang ein puntkorng {.sie) ;
soldner; eyßneinkolb; schar (74). m.
foeni ein bussle hews, 7il. bussei i greep
hoys (iie).
*Ma-, t ana- (74) -nisare hd. gern-,
nd. gheme-lieheit, gemechHckeit (7),
geylichkeit o. abewiß (17), awiß (6),
dorhait (76) hd. driben, triben, treiben,
nd. driuen.gemlieh .sein 0. werden; toben
t wueten mit scliaude vnd vnzucht (75).
ghemelic zin (23t. jcmelich sin (i09).
talmen (22'', 74, 147). boldren, ruyschen,
drammen (i47).
*Manisatio bolderynge, geruysche,
drammyng (i47).
*Manita v. Manica-re, -tus.
*Maniteea handtscluich, ermel (74).
*Mani- v. Manu-tergium.
*Maniticus v. Monomaehicus.
Manna hd. hymmel-, lyblieh h.- (65),
hymmelisih, hymmels, heymel (21), nd.
heinel-, hemelsch brot. hemelsbroet(^i32).
hd. hymmel-broit, -hung ( /. aeromeli
116), -brod mannahu, -thau manna
(125). miltaw (120). chruzzemelo; pilipi
{i. esea fit".).
*Mannalis liant slan (23).
*Mann-eiras, -aria [sq. 01. m.) parta
(Gf.).
Mannu-s, t -lus (^126, 128, Das.), i
ductrimannus ( 147 ) ros ( 93 ). hengst
(19). heynst (11). folleyn (4). voelen (,97).
füly (128). bicker-tle (126, Pict.), -tlin t
-lin (Das. cf. Gr. wtb. 1809). nl. negghe
(116). en mekeler (i. equus paruu.s 23).
klepphcr (pl. f mammili 12.5J. teldende
pert ( 147). zeltor (^64;.
*Mano auis qd. (76).
*Manobium (cf. manubrium) hepfft
(18>.
*Man-phar, -phur v. -sur.
Mansare i. frequentsr manere (Br.) ;
i. pondits dueere (76).
*Mans-, selte/i maus-, maue- (i32),
maut- (7(i) -eolum, mxisileum ( i36) (i.
piramis l sandapila 93; mausoleumi
grab (6). edel (93), edeler lewte (^9),
kostlich (8) grab, edeler lute grap (8).
sarg (76).
Man-ser, -sor [1 &c.', -cer, -zer hd.
huren-sun (loo), -kind. en hueren kint
(11). eyn vrkunde (! i. filiiis spvirti sie
7). hoern soin (19). huren- (79), huren-
(8b) -hns.
*Mansi v. Nauei.
*Mansiare wandern t gruweln (77).
*Mansi-eare v. -tare.
Mansi-o, -s (79) (cf. manerium) hd.
won-, wan- (8i>), man- (20), blib- (8at>)
-unge. won- (23), wonn- (13) -inge. we=
sen, heim- t an-w. ; belibniß (75).
Mansionarius ein stedewoiihafftig
man (10). hofeman (12). hd. hub-, huf-
(79), nd. hou-ener. mensner (i. edituus
93). meßner t sigerstein (74). mesener t
chuster (104). mesinari (Gf. ). selidari
(141).
*Mansi-s v. -o.
*Mansitare {i. frequenter manere Br.)
MAN
347
auf hüben wonen (9). uff huffen ader
uff hauffen setzen (sie 17). mansicare
uff hören wenen {sie 8).
Mansitorium f. Manerium.
Mansor woner (8).
*Mansor v, Manser,
*Manstr-aga, -uca, -uga v. Mastruca.
*Mansuans v. Gluto.
Mansue- i'. Mansv\re-.
Mansu-m v. -s.
*Man-sur (131^, 141), -sus (Gf.), -phur
(i4i), -phar (^isitJ) (c/. magalion, man^
dor) gruoz (i3ib). gruz (i4i, Gf. 3, 344).
*Ma- V. Me-nsurnus.
Mansu-s, -m (125) (i. eolonia iü4,
Gf., areola sim.) huob-i (104), -a sim.
(Gf.). hoba (120). ain hub (6). hueb (1).
hübe (8, 4). hd. ein h. (mss. mog.), huobe
(19), hone (12, 20), huyf (133), häuf,
huff (i52), morgen (18) landes. houe
lans (13). h. (23), hübe (9), juchart (7)
ackers. hoef (97). hufe (79, 125). huue
(22). hueue lants (11). eyn huff laudtß
von (68), hoff lantz van (i32) zwelff
morgen, ein morge (10). ein huff lands
von XII iucharten (110). ein kauling
(125). hl- (120, Gf.), bi- (Gf.) -saz.
*Mansu-s v. -r.
*Mansu-s, -etus (ef. Dz. wtb. 216)
sachtmoodicli (i47).
'•"Manswe- st. Mansue- in den Hss.
*Mansvsre-re, -scere {aet. et ineh.) hd.
seuft-en, -igen (17), -mutigen (G), -modi=
gen, -werden (8, 9j, -mutich machen (68),
-muetig o. demutig werden (110); anhe=
ben zu senftmutigen (-escere). sanftigen
(18, 4). sachten \-,^). zacht-en t -modi=
gen (23). sacht t sachtmodich werden
(132).
*Manswetari (-re Br. &c. ) sanfftmo-
digen (18).
MansAArete seufftniudeclich (20). milt=
saniiglich \alph. mits. 75. cf. Sm. 2, 650).
Manswretudo hd. sanfftmudi- sim.,
senfftmute-, senffmode- (5) -keit. fenst=
muttikait {sie G, wo eine neue Hand stets
st me ft schreibt), nd. sacht-modicheit,
-enisse (79), zediclieyt. zäme (i26).
Manswretus, l mansues (110 &c. )
hd. sanfft-, senfft-, senf-mutig, -mudig,
-modig. sanf-(13),rarf. sampht- (23), sacht-
modich. seunfftmudick (19). sachte (79).
sacht (132). saegte (99). geduldig (18
Mrg.). zem vnd gietig (64). miltsam [alph.
mitsam 75). mit-war i -ber (.Sm. 2, 65o
sim.).
*Mantele &e. v. Mantile.
Mant-ellus, -ellum (20), -us hd.nd.
man-tel,-tell (lj,-dcl(20).-ellus gemeyne
gewant (8, 9). heucke {b"^).
Mantelum v. Mantile.
*Ma,nter i. c^ui dicit obliqvum (76).
Man-tia, -cia {cf. mathesis) warsa=
gunge l goucklery (uo). wairsaginge
t gokelye (132).
Mantica (^. sareina, mola, petra;
sarmancia 1) hd. wat-, wait-, waet- (20),
wot- (9, 4), waat- t weid- (i35), wad-
(17, Ki^), waid- (,Kib.) -sack, -sacke (17).
wat sag t dasche (8). wetschger l eßsack
(110). wetzger (88). wetzker (125, 132).
aessack (107, 132). wätschger t bulgen
(126). malaha t tasca (120). malha l dasca
(121). male (99 &c.). maele (20, 132).
sweideler l renzel (Chytr.). felis (74).
44 *
318
1\IAN
♦Manticulare latsfhSnlc (Ui).
Man-ticulari, -diculor / -cilio (17),
-tillare / -tilare v'.ti. -ticurari (7«),
-iciilari (TA, 'c), -ticor [i-io), maculari
(,♦/(• irM i. clepare t:A stilo(i2o). stolii
«-diculor 17i. l)e-(hiogou (17), -triogen
(-tilare / trojJTiMif tun (0). kippoii (liu).
oiit -pfromdtMi l -fnron dmcli dieboroy
Manticu-, raonticu-, mancipo-latio
vntri'w. fiilsclioil (74).
*Manticulus (/. follis (ii. m.) ein cloy
uos inontclin {(<i).
Manticum (/. follis ca. m.\ ags. hond=
fulbaovi's (Hpt. äK handtul beounas (Oi),
-bconaos (136).
Mant-ile (?. manutergium .'> ic,
phinna;5i, / -ilis (/. mensale 76), t -ele
(Ki., /. (jausape l mappa 66 ic, iio &c.), l
-elium {M!^. Ki., Cliytr.), -elum ll2.i, Ki.),
-elia pl. (i27\ -ioiis t -iole (74\ t ma--
nupiarium ^ti^ &c., iio &c.i duahilla .siw.
(Gf). twahillun (i27\ twobol (1,3). zwochel
(3. X zwocb phinna!). hant-zwehel (fis,
76), -zwohel(i2.T\ -zweie (Ui),-qucln (21),
-dwele (23), -wcl t serviet (Chytr.). hands=
quel (114). handquelle, fatscheinle. faci=
net (Ki».). tisch-zwehel (iio), -zwec-hel l
-leg (75), -lach (9), -tuch (1). tusch lach
(68). diß- (8). vme- (8^) -lachen. tafel=
laken (i32). vlaken (79). stulach, serg
(74). hulle-duch (8), -tuch (9). mantel
(19). brot-, var. broit-tuch ; vmblege am
tisch; bruch (75). chinorest ( Of. ). saU
wetle ai2).
*Manti-llare, -lare v. -cvilari.
*Maiiti-ole, -olis v. -le.
Mantissa [voc. tuscum 125) zugab
(911. dy liantgiflFt (125).
Mantua mantaw ein stat in lampar=
ten v74>.
Mantus [cf. mantellus. X wantus).
mantel (i07, 110, 132). bausche (132). en
wante (11, 107). wandt (68). moffels aen
die bände (107). voirmuwe (i47).
Man-ua, -ipula pigrift (Gf.).
Manuale hant-tücb i74, 93), -buoch
(64, 75 1. -puch (74). ags. band lin {i. ina=
nutergium ';i. Aelfr.).
Manualis das zu der handt gehört
(74). hd. hant-sam (8, 9. 68, 110), -zamer
(74), -wercher (1), -bucheleyn. -büchlin
(134 sim.), -buclißlein (i5i). hand-ich(i32),
-elik (11). heudelich (20).
*Manuariuin {i. sclopetum, pugil=
lare' vustlink (Chytr.).
Manub-iare v. -rare.
Manub-ie, -re (8, 9, 79) {i. excubi§
t exuui§ &c. Br. cf. sq.) wach t rawb
(9). wasch o. winde raup (8). scharwathte
(20). peuth (Fris.). blütgelt (9i). inamelen
(8b, 79'i.
*Manu-bium, -vium (136) [i. prompt
tuariu)n Gl. m.) haut-gat (11, 20), -hoel
t loch (19). twirl (9). ain cluppert zu
zehem win (76 ; anders Sm. 2, 360 sq.).
ags. uuael- ( 94 ) , uuel- ( 1 36 ) -reab {st.
-biae cf. jJ^c).
*Manubius rou- (121), roi- (Gf.) -bare.
*Manubr-are, -iare (64, 76, Br., Gl. m.)
{i. ma/'ubria facere\ vigi- l vio-lare
7 6, X mane X manubie?) scliiöten
einen boltz o. sticken (75). he£ften (64).
"^Manub-re r. -ie.
Manubrium halp (104, Gf.). hönhalb
MAN
l prabunscit ((;»".). heim (8 ic. i. helue
(12, 2:5). helza (iii). hd. heffte, heft.
eyn hefft ain eynic melier (19). heclit
am inetzer 1 i:t2 ). hechte t stel (23).
heecht ill). hiebt (97). liette (22''). hd.
styel. Stil, Stele, schale {cuüelli 125).
*Man-uca, -uta (20. -icaGi. m.) mor-
gcMstiin-de .19i, -t (20).
*Manu- c. Man-cipium.
*Manu- r. M:ini-cleata.
*Man-uculum, -culum (9) ymmys
(S)
Manuducere handeleydcn (20).
*Manueluin {cf. manarium) querne
(109 1.
Manufidelis hd. nd. (ein) getr-uwe,
hd. -u. -ewe. -eü (i34), -ewer (4), -av (3
sim.) haut (cf. Fr. 1, 408, 411. .Sm. 1, 468.
2, 204). getruw von banden (68, 110).
druenhandcr (8). ein tru\ye- (.5^). trew-
(1) -halder.
*Manufortis starker mit syner krafft
(65).
*Manugo stil (Gf.V
*Manula-biuin, -uium (Gl. m.i f'.vas
ad laiiandum mniius aptum (76).
*Manul-arius, -earius (Gl. m.) muwen
meker 1 ut).
Manulea r. Manica.
*Man-uleare, -icare muwen maken
(147).
*Manul-eum f -eas [gen. -ee 20. st.
-ea Br. &c. ). -ium hant-vat (11), -fayß
(19), -faß V manica gewant ( 20. '=
want 1-. mantus ? .
Manuliatus r. Manicleata.
Manumissio gebuntuisse oder vry=
hej't '8 . gebunden der vrej'heyt (9).
ledig lassung (65).
Manumissus hd. gefri-het, -heyt,
-et, -et der fanckniß !>alben ( 75 ). ge-
vrcyet (9). -freit (4, 134). nd. ghevriget.
ein ledigge.^^agter (64).
Manumittere freyen (4). fryhen (20).
hd. fri-laßen, -laißen, -machen, -m. der
fencknüß halben (75). frijelaißen (10).
virlayßin (.«V 19). nd. vri-, vrigh-laten.
Manumundium dwele ( 147).
*Manuncula l-. Manicula.
Manupiar-ium, -um (76) {i. gausape,
mantile, manutergium qq. v. ) handt-
zwehel (68), -zwechel (76). dwele (i47).
Manus hd. haut, gewalt (74, 110).
macht (is2). herre t .r/>?w ^ gotlich räch
t g. milde bescbjT^nisse t gewalt t got^
hebe wirkunge t justicia (9). got l got=
lieh röche 0. g. mildekeit l gewalt t
gotlich w. {i) gerej'tekeit (8). rachsal
0. werck (74).
Manuscriptio hantmal (Gf.).
*Manuta v. Manuea.
*Manuta p/. mauwen spangen ermein
sp. il9i.
Manutenere frie halden ( 8^ sim. ).
frij h. mit henden ader mit gewalt hal=
den (17). hanthalten (65).
Manu-, mani- (94i -tergium, manu-
teri-um, -a Gi) (/. mantile, eausape,
CO-, to-gilla, toalia, mappa &c., gu-
metarium f colliga 75) tuahilla si))i.
(Gf.). hant-duuehilla sim. (Gf.). hd. -twele,
-zweie (7), -zweyle (18), -zwahel (6),
-zwehel (75, 110), -zwechel (76), -duelle
(79), -dwele (23), -dwale (IO6), hd. -wele,
MAR
-wellen (21), -weule -tergium l -piiane
-terium (19), -tuch (1, 2, 4), -duch (75).
hancczeugnl (13). dwale ( 99 ). ngs. bin
(94l. lim (136).
Manutus mensch d(>r da groß bende
hat (75).
*Manuvium '•. Manubium.
Manzer v. Manser.
*Ma-, var. map-pella ein klein zwe=
hei, vnr. kleyns zwelielin (64).
Map-pa, -a, -pula 1120, Gf.), -pola
7), -pale (9, Gr.), -palis (120), -pile
Gf.), -ula (b, 76. rf. planeta*, -illa (76),
-pella I V. discus 1, ma- f na-ffa (v.
Omentum) duahila siin (Gf.).wA dwele,
dweel (11). twele (Sb). zweie (10). tweule
l hantweule (19). czuegel (13). czueyel
(14). hant-dwele ( 132), hd. -twele (5),
-twel, -wel (133), -wein (21), -czweyl
(18), -zwehel, -dueh sim., -fan i -illa
(\2o). bände! (-pola 7). tisclilach (9).
nisch lachen (8). houbet tliuch (100).
Mappa mundi beschreybunge der
werlde (8, 9).
*Mappale v. Magale. Mappa.
Map- i: Ma-pella.
*Mappile &c. v. Mappa.
*Mapula V. Mappula. Planeta.
*Mapus {■■^t. napus) reddich (20).
*Maphora r. Maforte.
Maranatha [hbr.) fervuazzot (Gf.).
*Maratro v. Vltrum.
Mara-thrum, gew. -trum, matathris
(85) i)be-, ve-, we-uchil. boh. kopr (4).
fenicbil (104). tinechal (i3i). venecol (24).
vencol i semen (47). fengel (17 1. fenchel
(111). f.-same (10, 74j, -säet (132), -stock
(74). fenckelsom (110). venekolsaet (8.5).
Marca {pecunie) hd. nd. ein mark,
m. des gewichtz 0. der zal t ein halb
pfunt (75). marckt (64<=).
*Marcania v. Marchia.
Marcasita v. Martasicci.
*Marcatus v. Mardarius. ,
*Mar- '•. Ma-cellum.
*Marc-, mart- (64'\ 75) -ellus, -ulus,
t mars-ialus (4), -eolus t macilla (74)
hd. ham-er, -mer; hant- (3, 17, 75), huf-
(3, 4. cf. Fr. 1, 472), schlag- l peschlag-
(75), v6 lege- (16), werck- (8, 9), mittel-
(64, 74) -hamer sim. hemmerchin (19).
bemerken (11).
*Marcensens v. Mareescere.
Marcere hd. nd. mager, morghen
(23). dur (4, 110), dor (12), dore (7)
werden, machen (1, 7). mageren (11,19).
Ad.?ic?.dor-,do-(22), dur- (5). da- (6), der-
(7), tor- ('8b) -ren. dornen t krippen (13).
krimpen (10). scrimpen (str. ? 12). vorgen
(8). drogeu (99). zvinen t zohcken (100).
fulen (68). swelcken (74).
*Marceria v. Maceria. Maneris.
Marces-cere, -sere mager werden,
dorren, svinen ( 100 ). marcensens i.
debilis (76).
*Marcessibilis dorrelich (20). vuylich
(132). ful-ig 1110), -heit (68).
*Marcessibilitasmager-,dorre-.durre-
(20) -keit.
*Marcessim dorlicbin (19). dorrelicke
(11)-
=^Marciamexnus est mumtio facta per
preliwn (76 j.
*Mar- V. Ma-cianum.
. MAR
*Mar-cica (11, 19), -toca (20), -topa
(11, 19) (ams) trappe (20). drappe (11).
drap (19). krappa (martopa 11, 19. auisf).
*Marcicordia v. Macis.
Mareidare welck (uo), dorr l vuyl
(i32) maclien.
Marciditas hd. nd. mager- l dorre-,
dürr- (iio), durre- (20) -heit.
Mareidus hd. nd dorre, hd. durre,
dürr, dür (4), dirr (76). dore (18). dor
(21). dorr vuyl (132). dürr l ful (68).aurrig
(1). tur t truken ((3). hd. tru- (74, 76),
dru- (5), dro-, dra- (21) -cken. droghe
(23, 79). marget (11). mager, maderteli=
ger (74). lamp- t hang-end {auris 126).
*Marci-, marco-nella v. Valeriana
Matucella.
Marc- V. March-omanni.
Marcor {i. mancor, marciditas»
rancor) hd. finne, pfinue, ptiuu, pliinne
(3), phind (7), ptinte (74), find (21), fin
(133), feyne (152), pin (6), pfyme (67),
nrf.vinne, gew.in carne. frey (67). schymmel
(68). durlieit (20). muhelose (i26).
*Marcorare hacken (74).
*Marcorella v. Valeriana. Matucella.
*Marcrabius v. Marchio.
*Marculiiin liarke (12,5).
Marculus v. Marcellus.
Mar-cus, -tus hammir (8). hamer (17).
groß (64), großer (iiOj, der groß (64),
vor- (i32j -hamer.
*Marcus v. Mascus.
Marcha mark (8). marthe t marcke
(20).
*Marchalus march (23).
Mar-chia, -Ihia [sie 1), l -cania (125)
maricli (1, 7i). marcke, vulg. marche (75).
dye mark (9, 76, 110), marg (17, 125).
Mar-chio , - gio ( 6 ) , - ggrauius,
-grauius, -grauus, -crabius (18) unwe=
sentlich untersch, in einigen Vocc.) hd. nd.
marck-, marg- (5, 19) -graue, hd. marck-
grafe, -grafi, -greffe sm., -groue (9).
marg-grebc (19), -grefe (8), -greue (i32),
-graff (75, 134). mar-graf (4, 69), -graffe
(ob), -grabf (6), -greue (17). marc- (23),
march- (11) -greue.
*Marchio marck, marggrafschafft (74).
Marchionatus (^. marchia 75) hd.
markgrafe-, marckgrof- (3), marggraue-
(5, 133), marggraff-, margraf- (4), mar^
grabf- (6), marggreffe- (21) -schafft, nd.
marcgreueseop sim. marggrauenthum
(75). margdom (5b).
Marchi-onissa , -ssa ( 20 ) , marggra^
fyn (4). margreflP-ynne (20), -yn (5^).
Marcho- , marco-manni gesamet
volk (^9). gesammit folg (8). die meer=
männer vnd mercker (lu). dy voyt:
lender (125).
*March-us v. -latus.
*Mar-darius, -darus, -tarus (22^,
74, 76, 102, Kii.), -tUTUs (23), -derus
(76), -tallus (Sum.), -dalus, -dulus, -del=
lus, -tus (Gf.) -ta l -durus ? -t\irellus
{ -ralus (Kii.), -tasus (74), -tes(uo, in,
KU.), -trix (64, 74, 93), -catus (91), -ga^
dulus (ob), -tinus (? q. v.), mor-talus
(9), -darius (75), cartarius {q. v.) {ani--
mal, cf. Gl. m. 4, 568, 582, 584) hd. nd.
mard-ol, hd. -ar (102), -ir, -er (-darius
19 &c.), -er beest (132). mader (75, 91).
marckdel(-dellus 19). mordel(22). maer-
MAR
ten (11). mart-e (23), -er (kü.). mart
(102, eyn der 22'>). morder (4). merder (5^).
*Mardus hortulanus gartkerse (85).
^Mare hd, nd. mer. hd. meer (68),
mor (1.34), mere. dy sehe (12.5). see (99).
M. balthicum dy ostersehe (125).
*M. enevun (cf. m. vitreum Gl. m.)
gieß-, iiandt-faß (74).
M. galilee t tyberiadis (17), nior=
tu\im^(l, 74, i. locus aspelti76) tot (1), '
dot (17), dat dodt' (23) mer. vnfruchtper
wasser (74).
M. rubrum rot mer (1, 17).
*Marellus {i. vitellus) ey dader (147).
*Marelucium v. Merlucius.
*Marena [tributuni Gl. m.) v. Isma=
rena.
*Marexta (cf. maroxa, mataxa) en
grane {st. garne) winde (23).
Marga {i. medulla) margh , mergh ;
[7ned. terra) ina-, me-rghcl (Kii.).
Margarit-a, #-um(iio &c.) hd. perlin
(110), eyn fin p. ; berliii (65). perle (97,
132). fine p. (13). veyn perleyu (9).
sclione pferlin (10). margari-th (5'\ 76),
-t (75), -tt (1). ein dir stein (99). mari^
greoz (Gf.).
*Margaritaria [he>ba, cf. maiorana)
maser-an (125), -on (123). magitana me-,
var. mas-seran (64).
*Margaritatus camarigreozzot sim,
(Gf.).
*Margerona v. Maiorana.
*Marges {cf. merges) grave (85).
*Marg-io, -grauuius&c. v. Marchio.
Margites, jiapYCTYjC ei n seiilungel( 1 1 4).
Margo {i. lab-ium, -rum, circum-
ferenci-ale, (74), -a i extremitas , prec.
fontis, litiis rnwis) prard {i. circ. foidis
Ij. prort (Gf. 3, 313). brort (2, 74). brat;
port ; gesehele; bruuschwel; leisten vff
einem ding ; gef'esse ; zargc ; vmbscliranek
(75). harte (10). bort (13, 74, 77, ?*<)■. 128,
Das.). ge-b. (r2).brunueii-b. (93). br.-(iio),
brune (88) -selial. prunschel, prunneu=
geseheil, port au einer sehussel, pad-
schefflein, trog, leffs (74). born geschelcz
0. offer andern rin (8). vwer (loo). oeuer
(20, 132) van dem wasser (132). gestalt
vmb ein w. (74). das gestad an dem mer
(110). eyn burren gestelle. {b^). slyng
(16). sHnc vme ene borne (22), dat vme
de b. gheyt (23). born- t zober-stein;
randt o. rang (74). eyn geremcze (17.
cf. lor-a, -ica). liste (77). vminelauf (9).
vmseiiwayff (64). die marchen t fron=
tieren (Fns.). ein ortZii?« o. aynes yeden
dings (91). dat spacium van dem boech
(132). das sp. an einem buch (110). ags.
(?) mengio (94).
Maria (maris Stella 75 var.) mer {i.
mare 8). merstern (8 , 9 , 75. epith. s.
virifiins). erlewchterinne (9).
Maria magna marie magdalenen
Orden (1).
*Marina (a?^smanna?) gotlick dranck
(147).
Marinarius schiffmann (110 &c.).
*Marinella v. Valeriana. Matucella.
*Marinus (^. iuxta mare 68) menlich
(öiJ). manleich (1).
*Mariona v. Maiorana.
*Marionus i. nauta (us). see- (8),
zee- (9) -man.
MAR
349
*Ma-, mu-riparum, mari-, foemini-
ficum welsch bingelkraut (143).
Maris-ca, -sa {i. vesica &c. 129) {cf.
extalis) eyn blaze (19). blase (11). plase,
et. macnla in), feigwartz (111). grozdarm
(Sum.). blaider (147).
Maris-Stella, -tella (19) (c/. maria)
leide sterne (11, 191
*Maristall-us, -a (Gl. m.) marstal,
indc marsehalkus (20).
*Maristella v. Maris Stella.;
Marita-gium, -rium (76) hd. lipe-
sim., leip- (9) -gedinge.
Maritaiis ee-, man-lich (65).
Maritare, -ri (ö^») hd. nd. man , zu
der ee(iio) nemen. Äd. zu man, zu eym
man (18, i32), nd. to manne geben,
geuen. zu man gaben ( 6 ). eyn man
zufügen (17). hillichen (132). vor-trewen
ader -loben (4).
*Marita-rium v. -gium.
Maritata hd. nd. gemannet.
Mariti-ma, -na (8) an der zee t an
dem mer (9). an der see o. ander mer (8).
by den meer of see dat ertrick of lant
(147).
Mariti-mus (12, 79, 110, 132), -nus
[i. vir legitimus 68) an (79), von {%^)
der see. ein seiweren (ciwV euv ? 19).
en ze verder ( 11 ). en by de ze (23).
wonende by der zee (132), dem mer
(iio). eyuer der by dem see wonet (es),
anderwillen {st. an der wilden?) wage
(12).
*Maritin- v. Maritim-a, -us.
Maritus hd. nd. man. man des wei=
bes t eelicher mau (75). E- (6), huß-
(21) -man. hd. wirf, huß-w. nd. huswert.
charl (14t).
*Marlhia (1 aas t?) v. Marchia.
Ma- V. Me-rlucius.
*Marmarius mormelsteyn (7).
Marmor m armer (99). m.-stein (68).
marmel (64, 76). hd. m.-, mermel-, hd.
nd. monnel-, murmer- l edel- (8), mur=
mel- (11), marbel- (2), merbel- (1), mär-
bel- ( 1 ) hd. -steyn, nd. sten. mormel
(13). m. album wyß m'mel (5^), cf.
alabastrum. m. rubrum roth ra'mel
(ob), rot merbel stain (1, 2). m. viride
grün m.-stain (1).
Marmorarius (i. hermoglyphus 125)
bildhauwer (64). polyrer (125).
*Marmor-, absc-, as-, arc-ella {i.
eu-, he-patorium, agrimoni-a, -um)
a-, o-dermenig &c. (143).
Marm-oreus, -orius, -urius (17),
-arius {q. v.), -oreum (76) von mermel=
stein gemacht (17). hd. marmel-, mer=
mel-steynig, -steynicht. nd. mormelste=
nich. mermel- (3, 9), murmil- (8), marmor-
(75) -steinen, -stein (3). mormel stainin
(6). murmel steynk (21). marmelstain
(76)-
^Msivona, {herba) honers- (i05), maron
huener- (bm. ), moron huner- (Sum.)
-darm. Viele meist zu moron stimmende
romanische und germanische Formen s.
bei Nemnich v. alsine.
*Maronium {i. rhaponticum) rha=
poutick (143).
*Marophium {cf prc? marrubium?
mapus?) retticli (74).
*M.a,vo^a, i.instr. adfila; cf. marexta)
ain garnschrag (76).
:VoO
y\\\l
*Mar- V. Marso-picus.
Marr-a, -o ^74, ;/. -onis /. lifio i)
kill. st ("Jt)). hiiwi' i keyl (4, 74). hack,
liowi'le (147). Ih'Pp l si'liii!iitin«'S8or (9i).
*Marrnlns r. Mardarius.
Marrai'e liackcii die i-rtle (i49).
*Marrhum knicke (135).
*Marridu8 [i. lassun ; xA marcidus?)
iiiat (-JoV
Mar-, ma-rubiuni, marrub-rum [D,
-eum ^^ I, 110, i. marsubiuin / pium
ist herba qd. barsa 3), amarubium (8'',
lit), l macoro (74) [;i. scropholaria 74)
gotlVrgez/.au (Gf.). taub-, tovh- ( !ts )
-nezila (Cf.), -nessel (74, o;!). Häufigst
lid. gotvor-, gotver-, i rotuor- (74) -gi's^
seu; ntt nabel, roitn. nti. rotiiaiiel. inaro-
pol (17). -bei (128, 103). andorii 174 &c.,
*. prasivun Gf.). a. t audoren m., boh.
chobdye (4. ehobz Kon.), aindorn (19).
au-torn (io.5), -thoru (Sum.), -dron (91,
125. nti: Anz. 8, 406), -troii (105), -dor
(100. 101), -rdii (7), -dron hülse (11).
hülst (68, 110, 132). hulft i bult (107).
sigmüntze /. (77). segmüntz (111). sig=
miiitz (91). lungenkraut (114 &c.). groan=
der ( 2-4. cf. andor ). brnn- ( 8.5 ), brim-
(47) -ader. duvelsbete (47). aus. hunac
(-uiiyrt?) ^bioimyrt (94); harehime (94a).
beygürtcl (3. cf. marsupium). nl. ioU
rove (143). amar. audorn (S^). euciain
(19).
Marrubium album gotiswrgeßene
(Sum. V).
M. nigrum auderbrune (Sum. v).
Mars hd. nd. eyn planete (also ge-
nant 66 &c.), l .Stern des zorns i kricgs
(6.i). eyn got dez strids (17). ags. tiig
(94, 136).
Mers-caleus, -chalcis, -callus, -al=
cus (4), -ealdus 1 r. gregarius) hd. mar-,
mayr- (19), nd. mare-, maer- (18)-schalck,
-schalg (19, 152).
*Mars-eoltis, -ialus v. Mareellus.
*Marsi-biuni v. -lium.
*Marsi-ea (Sum. vi), -lea (herba, cf.
sq.? maron? masilicus?) grozdarm
(Gf., .'Juiu.).
*Marsi-liuiQ , -bium, (8) eyn fyck
boin ^19i. vidi- (24), wie- (47), wikke-
(36), wolff- (8) -bone. wigbonen (sö).
*Marsio (piscis) meer-seelen, -grun=
del (140).
*Marsiopolis mcrspiirg ein stat (74).
Marsippa i: Marsupium.
*Marsopicus ist. merops iione) ags.
vinu Hpt. 5); fina (94. woodpecker Bosw.).
marpicus phia (i36).
*Marsopium v. Marsupium.
*Mar- V. Ma-spiter.
*Marstuciuin i-. Nasturtium.
*Marsu-beum, -bium v. -pium.
Marsum ags. thytmgalere i^Gi. m.),
atis galere incantator tliyt vox, wenn
nicht entstellt aus thyrs (oththo wyrm-)
galere cf. marsu-r, -s; voces i neniae
marsae.
Marsupiarius seekler (91).
Mars-upium, -ubium, -ubeum (1),
-uppum (142), -upeum, -opium, -upius
(121), -ippa (Gl. Aeiir.) (i. bur.ia, crumena,
saccuNs nummorum) hd. secchil (121, Gf.),
seckel. scazseckil (Gf.). zersack (75). budel
(132). butel (110). hd. by-, bye- (18), bey-,
MAS
pey- (1), pi- (1, :t) -gurtol. by-gordel (13,
2;Jk -gurdel (,11), hd. -gortel, burse (99).
ag.i. h'od (dl. .\elfr.).
*Max'8ur (t/. marsu-m, -s) kokeler
(U). buckelcr (19). bukelc (20).
*Marsu-s, -aus (i39) {ct. jnc. parea.
flauilinium gogelcr x gaukier liican-
tat<ir\) i. puiuiii.s lineu.s (20); incantator
(Hr., Pap.); obsilla-s (Isi.l.). -gis ( 136", 139,
141). -ges ( 1 36 s/i/i. ) ; obsylla rex marsus
(Pap.), nac/i Mai st. psillus in. - gog- ( 19),
kang- (20). koii- (11) -eler. ags.pl. dryas,
iuguleras. tliyrsas, wynngalcre.s (94'').
*Marta r. Mardarius.
Martag-on, -um goldwurtz (U3).
*Martalilogum v. Morraliolus.
*Martallus '■. Mardarius.
*Ma- r. Mo-rtarium.
*Martarus r. Mardarius.
*Martasicci laus marcasita) kaczen=
Silber (.'} .
*Martasus r. Mardarius.
Martellus r. Mareellus.
*Marter- v. Matri-eularius.
*Mar- i: Ma-tertera.
*Marticipula inartfallc (12.5).
*Mart- r. Matr-icularius.
*Martinus (/. maitinnm tenens 6, 76,
HO &c., mortem l bellum l. 76) niarder
(G. cf. mardarius? vgl. die Thiernamen
Dz. Wtb. 218).
Mart-yr, -ir eyn m'tel (17). hd. nd.
marto-, merte-ler, hd. -rer.
Mart-yrium, -irium hd. dye nd. de
mart-er, hd. -el, -ylie (i32), -elunge (8'>,
65), -ery (18). merteley (8). petapur (-ia
pl. Gf.).
*Martirisacio niarteluiigo (8).
Mart-yrizare, -irisare, -risare (ö''),
-oriare (Kii.) hd. nd. ])iuigeu; mart-eren,
hil. -ein, -iln (8*'), -eliziren (132).
Martisia ags. gebeaten flaese [i-
baptitura Gl. Aoifr.). Cf Goth. wtb. 2, 30,
wo m. in mortario isid. die mögliche
Beziehung su der ahd. Glosse mardaro
fleisc noch mehr unterstützt. Hierher
mortisium c/. r.i; martrisca gr. fico
(i36)? martesia seiela parua (i4i)V
Mar-tius, gew. -cius mont (18). hd.
mertz. m -mande (5). mertze (10, 4i).
mireze (5'>). morte (99). m.- (merceV 23),
martze- (22) -man. sehreythaftig (szc9).
*Marto-ca, -pa v. Marcia.
*Mart-oriare, -risare v. -yrizare.
*Martorium v. Mortarium.
*Marti'isca v. Martisia.
*Martrix v. Mardarius.
Mart'x {St. mastix) bertram (8).
Martulus v. Marculus.
*Martura wasscr mus (18).
*Martur-ellus, -us v. Mardarius.
*Martus r. Marcus. Myrtus. Mar=
darius.
*Ma- V. Mar-rubium.
*Maruea ags. suaegl (Hpt. 5. cf. moru-
ca, -ta piscis Gl. m., morue &c. Dz. wtb.).
*Maruella {st. maurellai nachtschade
(17). drusuurt (Sum. vn).
*Marusi-uin, a (Gi.m.) van cypressen-
boein dat oeverste (147).
Mas hd. nd. man. knabe (7). knab
(88). ain krais (6). hij (39).
Masca v. Mascus.
*Maseula {cf. mascla gi. m.) en masch
t en vrou wecken (23).
MAS
Masculinus hd. nd. mcn-, mensclie-
(17), nd. man-, mens-lich, -lic.
Masculus (?. mas 7, marinus 1) eyn
dein man (8, 17) mcn-ckin 20), -nkcn
(23), -ncl (7.'.j, -lin (9), -dlin (64). knebliu
(76 1. manlcich (1).
Mas-, mar (i36) -cus, masca (Gl.
Cott. ) ags. grima (94, I36), eges grimma
(Gl. Colt.). mascau/.(!f. 2,877 )«M.vtala m.
\nl. talma-sclic larua Kii.i st. talasmica,
TSAsafilxa von T£/v£3tjia Weiheformel,
woher arab. talisman {nach Sachs Beitrr.
zur Sprachforschung 1, 64).
'Maseluc r. Cardiaca.
•'Masi-gna, -ngna (19; {rf. mer-, mes-
enca, mezeuca, frz. mesange) inayse
(71). cyii mey.se (li»i. en meze (11). ma.a-,
masi-iingua i: parix.
*Masilicus {herba) medewort (24, 47).
*Masingna &c. v. Masigna.
''Maspica hniot heime iSam.).
Mas-, mars- (110) -piter {i. pater
martis l maris 110, Br., p.matris 68, 132,
lo padre della niaclre (il. m.) grolJ vadir
(S'M. mans vattcr (68), vader (132).
Massa, m. palatarum (17, /. pondus
ficuiim i!r. ; m. l p. palatorum 7), mas
Signa (13. cf. masignum Gi. m.?), maza
(<;f.) hd. nd. stiu-kc {carnis 75). gancz
St. (.^''), Stuck (1). eyn scliuczhe (schV
sthV i. pecies 21). stocke (17;. stock
(7). slegil (^Gf.). brade (19). swer b'de
(17), bürde o. ryß (8), t b. (9j. klocz
(13, 74). cluce {i. pars 12). clute i cluus
(22'J). cluyt (147). hd. clunipc (17 &c.),
klump l ein deick (65). sainanthaffti
(141 ). braut, stuck, knupffel, knoU (74).
*Massaget-e i. pondus graue (i48);
-a ^. massa stuck metails (147).
Massagetes {i. populus scythie 1 lO
siin.) groß von geburt (68).
Massarius hd. kucheu-, kochen- (19),
koken- (20), koke- (11) -meister. huß=
halte-r, var. -1, an stat des hußuattera
(75). des gesynds sorghdreger (i47).
*Massatio {i. comessatio) brassung (68).
*Massieare schlahen (es). Cf. masti=
giare i. verberare (76), >< massiea.sm.
claiia?
*Massigetha bethe (9).
*Mas Signa v. Massa.
*Mastica mastic (87).
Masticare [i. ruminare) hd. kuen,
kuhcn (ö); ku-, kou- (6), kau- (12),
kü- (134), hd. nd. ke-, nd. ko-, keu-wen.
kewn (1). koyen (75''). keuen l kifelen
-cweodu (75).
*Mastice {cf. -ix) ags. huuit-quidu (94),
-cweodu (.''ouiner).
Mastiche hartz (110). harß (132).
Mastigia (/. uequam ancilla Br.) v.
Catacarisia.
Mastigia eyn zu zogel (17). mantel-
snohcr (19), -snoer (11). gordelryeme
(147). ags. sui-bae (i36), -pan (94).
*Mastigiare v. Massieare.
Mastix {herba,) hd. nd. bertram. mast
(74). raasti-ch (85), -ck (74), -c (47,_-cum?
24). krut daz zu den zenen gut ist (8).
grano (? Gf. st. mystax, cf greno?).
ags. hwitcwuda (94^).
Ma-, man-, mon- (17) -struga, mast-
ruca, -uea (68), -roga, -rago (16), -raga
(76), -rüga t -rücht (3), manstr-uca
MAT
{74), -aga (74, 75) chursinna, hadara,
filz (Gf.)- kurs-enna (Gf-), -na (Gl. Blas.),
-enu (93), -in (6), -e (5). kur-sen (2),
-sehen (67). kirs-en (Ob.), -sen (76), -ach
(7). ku- t ko-vschen (17). kurße (74).
korschc (152). korsch (133). kireßo (16).
korsene (22). kortz<> (23). kurß<>u i belcz
(21). ein strupbcltz (mastruca 68). lachin
(121). hären (i!8, 132), hcrin (iio) kleidt.
husock (91, sim. KU.), hasuyk (109).
manstr-uga t -aga larff [i. lar-ua,
-morpha 7.5).
*Mastuo (oM.y museus?) deseme (85).
*Masus {.st. malus) affclter (Sum.).
*Mata V. Matta.
*Matalis v. Magalis.
Matare v. Mattare.
*Matassa v. Mataxa.
*Matathris v. Marathrum.
Mataxa t. instr. ad capita Uni de-
ponenda (76); instr. texendi (Pap.); den-
tria l ritora (74); corductum l stra^
mentum (Gl. Aeltv.). mcidun- i medim-
sporo (Gf. 2, 708. 6, 3,57. var. metara).
garn-stal (64^;, -winde (20). riffel, flachß-
r. 0. kiftel (74). Iiaspel (91). a(/s. sti'ael
i bedding (Gl. Aeifr. 1. </alL serens (122).
matoxa en re])e (23). metax-a, -ta (iio»)
(i. circularis adunatio filorum; senciim
110) garn- (20), garne- _(1<)). gar- (11)
-winde, garnstal (64''). ein sträng garns
(uo), gran (68). .syde (iio sim.). streng
garens (107). matassa garn; des garns
samenkmippynge (i47). Cf. mar-exta,
-oxa, gir^llus, cantherius.
*Mate V. Maeis.
*Mateliuin haiidtuch (91).
Matell-a, -io harmglas (v. a. 16I8).
wasservaß (110, 132).
*Ma- V. Me-tellus.
Mathematica messendi kunst (93).
ein k. on materig (e.'')).
Mathematieus (i. doctrinalis l qiia-
driiuiali.'i; matem. i. diuinator Br.) recher
(9). matematieus [„sine aspiratione^^ 74)
reder (S^iJ). rädere (99). zaubrer, war--
sager (74).
Mateola klupfFel (112). nl. bcucker
&c. (116).
Mater muter (7, 110). muter (19).
mutter (6). hd. ad. (99) mnder. moder
(21, 23).
M. familias ein hußmuter die ein
gantz gcsind zu versorgen hat (uo).
hus-muder (5), -moder (23). hd. huß-,
hausse- (152) -mutter .9m., -wirtin (7.';).
hauß-muter (66), -muter (134). liuiß mo=
der (19).
M. herbarum [i. artemisia 143) hd.
ein müder, motter (20), nd. en moder
des krudes. ein mutter der gecruder
(7), krutter (6). muther wercz {b^).
met-er (1, 143), -ram, -tram , -re, -terig
&c. (143), -ere (22''). peypoz (3). puckel
(74).
*M. sylua v. Caprifolium.
■*Matera {cf. ca. m. 4, .597) v. Macera.
Mat'bula ( cf. mater herbarum,
matricaria) buc (8'').
Mater- v. Matri-eularius.
*Matereclauia (herba) genßrich (74).
*Materfolium(?mff.)swertel,schnydt-
riedt (74).
Materi-a, -es {cf. maceria) hd. nd.
eyn materi-a (5), -e, -j (6), -g (18).- ma=
MAT
tirg (21). liplichkeit (er,), gestalt (8),
syn t mute (9) eynes dinges.
Materia impressa gedruckt ding(7.5).
Materialis hd. nd. materie- (5),
materge- (7, 22), mater-, matir- (21) -lieh,
-lick, -lic.
*Materialitas materlieheit (20).
Materiare van materien wat maken
(147).
*Materiteria v. Matricaria.
""Materna v. Matrina.
Mater n-alis l -us (20) mutter- (19),
muedcr- (20) -lieh, moderlick (11).
*Matern-alitas, -itas (65) mütterlich-
keit (65). nuie- (20), moe- (147) -der=
Hcheit.
*Maternus eyn mutterliuch (19). en
moderlick (11).
Ma-, mar- (93) -tertera, t matrue=
lis (147) hd. muoma (93, Gf.), mumc (67),
mum (134), mueme (20); mum-e, -en(l),
-me, momm (i52). moem (i32). moeye,
moyne, moddere (i47). modder (22'', 23).
modere ( 109 ). mueye (11). muje (99).
moje (109). wase (5, 133, 147) van der
moeder wegen (147). waße (21V waß (17).
baß (6, 134). hd. baße, beßUn (64), mu-
terseli wester (75).
Mathesis (i. doctrina (uo, d. sc.
qitadruuium Br.; matesis i. diuinatio
Br., mancia 74, scientia, dat diuinare
uo. (/. Gl. m. h. V.) rat- (8), rot- (9)
-sal. reet-sel l -niß (20). retsele (8'').
rätsele (99). matesis ein leer (uo, i32).
lererin (6.s). gokeler (132). ganckler (68,
110). warsagung, zaubernus (74).
*Mathesiseentum maitdreclitich styp=
ken des eirkels (147).
*Matexta {i. mastruga &c. 74, 75,
76) kursen (1, 75). chursen (2). kurße (74).
korsch (17). corsel, inantel von ruvelien
(22'-).
*Ma- V. Matu-tinale.
*Matis V. Macis.
*Mathoracius quagel (11. coagulum
Kil.).
*Matoxa v. Mataxa.
*Mat- V. Mac-rellus.
*Matr-icaria, l -onaria t -onella ( 143),
{i. amar-ella, l -usea l -acus t tagetes
&e. 143, mater herbarum 74, maceran-a,
varr. -e, l febrifuga 75) puekel t
Wermut (74). matra-m, var. -n (75, sim.
143). muterkrut (153). sueus materiterie
meter saft (4).
Matricida muter-sleko (i4i), -toter
l -morder (75). der seyn muter todt
schlecht (uo). dersyn m. zutod schlahet
(68). die syn moder doet (i32). morder
seiner muter allein (75). moedermoer^
der (147).
Matricidium moederraoerdery (147),
Matrieula (^. eptscopalis ec.clesia 7)
eyn dum (7). ain tum (G). thumkirch
(75). kusterie (20). moeder (147).
Matrieularia custer-ij (68), -in(uo),
-sehe (132).
Matri-, gew. mater-, marter- (18)
-cularius hd. kustcr. pfaffo (Gf.). doum-
pf. (121, sim. Gf.). tuomphaff (i4i). tum=
schafft (6). thum- (75), tum- (9, 100),
dum- (7, 8) -herre. dorn here l babst
(18). ba- (8), bo- (9) -bist.
*Matriculus ( anders Gl. m. ) meer^
Schnecke, nl. porcelein (ue).
MAT
351
i
Matrimes des moeder doit is (147)
Matrimonialis eelich (20). ee- (8), e-
(9) -gelt.
Matrimonium ein ee (3, 8, 9). EE
9). kan, vulq. ee ; ee kan- (75), ee- (19),
^-(20), wirt- (75) -schafft, echtscap (11).
esschap(85). hd elieh, eleieh (1), eelich
leben, elich leyben (21). nd. elic leuen,
leueut. eliche gäbe (ö''). ein celicher
stat (75, uo) 0. wesen (75). ein echte
stait (132). hd. erbe; ein mutter- (18),
muter-, müder-, muterlich (uo) erbe.
nd. ein, en inoderliche (i32), moderlic
(22), moder- (23) erue. moederliek guet
(147). hyenlich (20). hiwelec (99). in meo
matrimonio in miner wirthschafft (75).
Mat-rina, -erna (100) stiff-mutter
(19), -mueder (20). stief-muter (74), -mo=
der (11). styfmoeder (147). gotta (93).
goede (20). godele (100). dotin (74).
*Matrinius {st. matrimus) die moe-
der off aldcr ni. levendich lieft (i47).
*Matris animula (/. serpillum) hd.
nl. quendel &c. (116). \
Matri-saluia, -sylua, -osilue v. Ca=
prifolium. Gallitriehum.
Matrix muter, ra. der vrawen, per-
m. (4). m.-saek (75). geburt-m. (.Sum.).
di stat do daz kint in der muter bauche
leit (4), leibe ligt (75), vnd czu seiner
geburt zut ; dy stat do das weib das
kint treit (4).
*Matrix v. Natrix.
Matri -zare, -sare for^ der müder
folgen (17 sim.). muderslaethten (20).
*Matromonica {aus -onymica) die
name oerre moeder heft (14?).
Matrona hd. frauwe, frawe (9). nd.
vrouwe. huß-frau (7), -frou (6), -mudir
{b'^). ersame eefraw (65). fraw die do
friim vnd erberig ist (75). erber husfro
(93). wirtin (1, 71 ). moeder van echten
kynd off kynderen (i47).
Matronalis frau- (19), freu- (20) -we=
lieh.
*Matron-aria, -ella t;. 'Matricaria.
Matruelis, pl. -les {cf. matertera)
hd. waseu (, 17 ) , myner w. , m. basen
(76), ain baßen- (6), müder- (ö^), mutern=
Schwester- (75, 111), moder- (23), modder-
(22), moenen- (132), momen- (uo) -kint,
hd.pl. -kinder. muemenchint (7i). ge=
swusterde kinde (7). muttersone (19).
moyen zone (11).
Mat-ta, -a (76), l -tula (121, Gf. ),
-talis (120) i. amicilium (75); planeta
(7); plecta (66 &c., uo &c); teg-a (76),
-umen (75) capitis, madda (121, Gf.).
mattha (Gf. ). hd. nd. matte, hd. mat,
matt, matz (65 var.), matzen (126, 128),
math o. nath (67, 152. mit. ital. natta
nl. frz. natte). maid o. tochken (1). matt
o. tocken (3). tacha (Gf.). tucha (120).
tecke (8). teke (9). houpttuch (75). ain
deckin deß hopt (76). ein sergen (128).
Mattare, seltener matare {i. debili=
tare 75 , matas facere 76 ) hd. matten
{vt in scato 74); m. (21), matt (6), mat
(23), hd. nmde, mode, maehtloß (75),
loiß (7) machen, maken, l sein o. wer^
den (75), ut in ludo, l. schatorio (23).
Mattiaca saiffkugel (91).
Mat-, ma- (76) -tula ein clein matte
(uo).
352
MAU
MEA
MED
Mattus r. Montu-siculus.
*Mat- i\ Mii-tutinale.
*Matu-c6lla, -re8ia(ii;i c. valerianal
(htr/>(i\ valtviaiic ^'21, ivl. maura cotella
baliiran (171 niarcin-, inarcon-, mar
cor-, marin- i ii;t). mutiu'- [i-D -ella
(</. nanc-, ant-illai teim- ( 74 ) , denii-
(ii:i'» -niarck.
Mntula r. Mattula. Madula.
*Matur r. Matiirus.
Maturare i/. matu mm facere t festig
tiare tfcc. hT.)/id. /Ad-, /it- iiio), zeit-
(1) -igen, rineii. nd. tidichen, rinen. hd.
zi- (71, zit- ((), 681, zey-tig, riflf (17), zu
zideii r. (IS), rijff (20), royfF (iio), nd.
rijj) werden, makcn (i47), machen (20),
oder ni. (7,17). ylen (csi. haostcn (i32).
*Maturatiua virtus krafl't die frucht
zedick zu machen (65).
Mature (/. seii'oae iio) hd. zijt-, rijff-,
rej-ff-, rijp- l haest- (i32), zytteng- (es)
-lieh, frilo (76). vro (23).
*Matiirere {i. esse l fien maturum)
ryffen (uo). rijpen (i32, U7).
Maturescere zitigen (7). zeitigen o.
reyffen (1 ). anfahen zittigen (68), zu ryffen
(iiö). beginnen zo rijpon (i32).
*Maturesia v. Matucella. Valeriana.
*Maturire riffen (,')'•). rijp maken (i47).
Maturitas zide- (18 sim.), zyttig- t
dapfer-, van: dapierig- ( 65 ) -keit. zit-
(8), rijff- (20) -lioit.
Matu-rus, l -r (88) hd. zitig, zittig
(6), zeytig, zidig, z. sin (ptc.f 18), tzy.=
dech t ripe (12), stidich (st? sc? 13),
zit (8), riff, rijff (20), rieff, rcyf. nd.
tidich l ripe. tapfer (74). ein dapfferer
(65).
*Matutin-a , -um, -us metten (147).
hd. m.-zijt, -zeyt, -gezit («7, 133), nd.
-tijd. metizit (93). mettizyt (76).
*Matutin-a (5**, 22*") , gew. -e pl. hd.
metten, mitten (ö^). nd. me-, mee- (11)
-ttene.
Matu- , mattu- [ 64^' ) , ma- (b^, 76)
-tinale hd. nd. metten-, mitti- (64^, 76,
93), mytten- (5'*, 133) hd. -buoch, -buch,
-boch, -boich (i32), nd. -bok.
Matutin-alis v. -us.
Matutinum diluculum fruethauinge
(ob).
Matutin-us, t -alis (i47) hd. nd.
metten-, metti- (76), mette- (6, 147) -lick
(147 ), hd. -zidig, -zytig, -zeitig, -geczeyt
(152), nd. -tidesch. vroech synde (i32).
ein frue, var. frueg, vffstender (110).
*Mauceolum v. Manseolum.
•*Mauis-tus, -cus (t;i. m.) (^all. mauvis.
*Maulistis ays. scyhend (94, Hpt. 5).
*Mauorciari streyten, ringen (74).
*Mauor-ius &c. v. -tius.
Mauors strijt (20). i. matronale ope-
rime»tum (Br. cf. sq.).
*Mauorte &c. v. Maforte.
Mauor-tius, -eius i -tinus (20), -ius
(11), maurocius (76) kif- (20), kiu- (11)
-ende.
*Maura (i. mille-forbia 74, -borbia
101, -bordia Gf. ) drus- (101, Sum., Gf.),
drovs- (i3o), drose- (105), trvs- (87), truß-
/ plut- (74), trouf- (sie 104) -würz.
*Maura cotella v. Matucella.
*Maurea v. Mauria.
Maurel-la, -a (4) (c/. maura, mu-,
mo-rella) bon- (cf.), bon- (Sum.), drus- l
(Iruz- (1) -würz, hihnibranda (Suin. c/.him=
nielhiand verbascum thapsua Ncmn.?.)
naehtschaiie (7i), -tten (Ki.).
*Maure- r. Mauri-tanus.
Maur-ia, -ea, -itania l -usia (110 &c.)
hd mor- (1, 21), more- (7, 49), moren-,
morn-lant.
*Maui'ia [de auro facta in tonica cf.
nmrlca; maura (;l. m.?) uc/s. gespän
(Hpt. 5).
Maur-itanus, -etanus (17), t -usius
(uo) eyn mor (17).
*Maurocita3 (,•/'. sq.) strijtberheit (i47).
*Maurocius v. Mauortius.
Maurus hd. swarez, swarcc (100),
mor. eyn more (7i.
*Maurusia v. Mauria.
*Mau- v. Man-seolum.
*Mausolearius graffmecher (20).
*Mauteolum v. Manseolum.
Maxiila hd. nd. wange. wengli (mala
waiig; 93). hd. backe, kynne-b., kyn=
back, bag (G). baccen (13). kenebac (11).
Maxillaris, dens m. {cf. molaris)
hd. stock- (91, Das.), toppel- (Das.), back-,
bag- (133), backen- (67), kynn-b.- (uo),
kynne-b.- (i32), bancken- (20) -zane,
-zan, -zant (132).
Maximus der aller grooste (20).
*Maxinenses v. Misnensis.
Maza V. Massa.
Maza panis (ue), m.-stanis (Ki.)
martzepan.
Me mich (75).
Meabilis gang l fertig (126).
Meand-er, l -rus (3), mand-er t
-rus (i47j i. fluidus t drcu- l trans-itus
3 &c., flexuositas amnis t tortuusitas Br.,
ambago Gf., decepcio 9, Br., X meare)
weg (9). durehgang (3, 4, 76). chrumpi
((if.). water dat vlietende is (147).
^Meandrum gemeide (8, 9. i. q.
maeander Ki.). crura wecli (11).
"= Meand-rus, i'. -er.
*Meania mynge ( 19 ). m ( ? ) eerne
(eerue? 11).
*Meap-aro, -ora v. Myoparo.
*Meapt-e, -o, -im v. Meatim.
Meare hd. nd. gan, wande-ren, -len.
hd. gen, geen (9), genen (21), gane (152),
gayne (i33), flyessen sim., sleßen {sie
18). nd. vleten.
*Meate v. Meatiru.
Meates hd. nd. myner-, hd. meiner-,
eyner- ( sie 7 ), meniger- ( 6 ) hd. -ley,
-lay (1, 6, 3 ), nd. -leyge. mangerley
floß {sie nach meatus 17).
Mea-tim -tum (i36), -ptim (8, 76),
-pte (76, Br.), -te (76) {i. meo more als
ags. missv. 94; meomoere ise) nach
mynen sieten (8). noch meynen syten
(9). ags. minlice ( Gl. m. ). meapto i.
mea voluntate (i36).
*Meatio wandel- l ga-unge (20).
*Meat-rix, -ix (Sum.) {herha) at-ich
(i05, sim. Gf.), -och (i4i), -che (Sum.).
Meatus hd. gang, floß, flösse (152),
flöße (12), sloße {sie 18), fluß, floiz,
floiß. hd. nd. ganck. nd. vlote; lop
des waters. condu-ct (uo &c. ), -t (99).
aducht (20).
*Meauca raergans (Megenb.).
*Meca ((/. gall. meche ?) i. cicindila,
/ychiius, candela (129).
*Mec- V. Mechi-lensis.
Mecum mit hd. mir, mer (17, 18),
nd. iiiy.
Mecha hd. ee-, e-, he- ((j) -brechcrin.
ebreclieröiii (21). ebreckersche (23). höre
(20).
*Mecha- v. Mechi-lensis.
Mechani-a, -ca {i. ars maiinalis) hd.
liant-werck, -werch (12), -werg (8, 17).
ambacht (132).
Mechanicus zimmer- (I4i), werck-
(17, 147), hd. hantwcrck-, hantwercks-,
hantwerg- (67 ), hantwirg- (5''), hant=
wergs- (21, 132), nd. hantwerkes-, hant=
wäre-, ainbachß- (132), ambochts- (147),
funpt- (110) -man.
*Mechanicus (X mechus!) huerlich
(11).
■^Mechari v. Meiere.
Mechari hd. c, ee, dye ee brechen.
nd. de ee bricken; de ee to brecket
■sie 11). vnkuscheit hd. tön sim., dune
i33j, done (i52), triben sim., nd. den.
vnkuschkait turn (6). vnkusheit donen
(21). vnkusch sin (68). vn-keüschen (i34),
-kuschen (uo).
*Meche- v. Mechi-lensis.
Mech-ia, t -atio (20) hd. vnkuscheit
sim. ebreciiunge (8, 9). hurye (8**). hoer-
(20), hur- (99) -dum.
*Mechil-, -mechel-, mechal-, mechl-
(22, 23i. med- (1), mechilini- (uo),
mechlini- (68), metil- l metin- (75)
-ensis, m. pannus hd. nd. mech - eis,
-el (22), -elß (68, 76), -elisch ( 69 j,
-ilisch (75), -elssch (G), -lieh (4), -clichs
(3), ma- (1), ma-(i34) -chlischÄd. tuoch,
tuch, duclie (133), duch, doch, doech
(132), nd. dok, o. lacken (uo), laken
(132), gewant (3). metilensis {ciu.)
mechil (75).
Mechus hd. nd. vnkuscher. hd. vn-
keuscher, kuser (18), -kußer (21); -kusch
mensche, -kewschott (1); cebi-echer,
hurer. nd. ebrecker.
*Meda i\ Medo.
Medalia en half pennynck (147).
*Medea [i. ribalda, lena) bubin,
ruflianjMi, ludrerin (74).
Medela {i. aratrum; ef. Gl. m. trv.
medela, meduUa) phluoc (i04).
*Medela {aus melodia?) sote sanck
(22).
Med-ela, -icina, -icamen, -icamen=
tum, -icatio hd. nd. artze-die, -dey (152),
-dyge (12), -dyhe {m, -tij (17), -ndige
t -nnye (77), -nye (7), -dyunge (20). nd.
arsedic, arcedege (85), ersetrie (99). hd.
artz-tie (5), -tige (4), -tey (74), -ney;
ertz-ye (8), -eney (9), -nig (6), -ney (4,
151), -ner (1). busse l hilfe (77). hulpe
vor cranheit t böte {22^). boite ( 147 ).
medicyn (132, 147).
Med-eri, -ere (1), -ieari, bissw. -icare
hd. nd. gesunt, nd. sunt, zunt, heyl (9)
machen, maken. hd. nd. artzedien. artzety
geben ader nemen (mediearil7). artzeny
n. {id. 18). artz-endigen (77), -nen (126),
-neyen (67, 134, 152). ertz-tien (8), -en (1),
-eneyen (66, i5i), -nyen (75), -nigen (6).
ersetren (99). holten (i47).
*Media v. Mediana.
MED
MED
MEG
353
Mediacritus v. Mediareitus.
♦Mediale {cf.Gi.h.vJ) vnder-schoyße
(19), -schoelH mittel (20). onderschot(ll).
*Mediaininus v. Longale.
Medi-amnis, -ampnis, -annis, -anis
(74), -aninis (75 vari:) , -anina (147).
-anus (18) i. locus dehctabilis t parua
regio inclusa circumdata per aquam re=
centem, sie reperiuntuv eis rhenum (110
sim.) } locus habitabilis, dulcis aqua, nauis,
insula (3); tortilio (74). hd. nd. anger.
ein a. zwischen den wasseren (no).auwe
(5b, 12). awe (22''). owe i vlet (23). velt
(22). werd-e, -er (74, 70). word (91). vnib=
flössen w. (8). vmflissen werde (9). wer
(17). insel; werhe, ^r. gebuet zwischen
den wassern (7.5). eylaut (i32, 147). über
(17). tarn; fluü (74). hd. floß, floiz (5).
langescheit (3).
Medi-ana, -a (1) hd. mittel-, nd.
middel-, niitl (1), median- (Ki.) -ader,
-oder (4), -doer (132). eyn ader mitten
an de arm (17). ein mitlerin (68).
*Mediannis &c. v. Mediamnis.
*Medianorviin {st. -nox, -noctium v.
Septentrio.
Medianus mitteler (8, 9). mydden
(147).
*Medianu8 v. Mediamnis.
Media-rcitus (147, Br.), -critus (Gl.
m.) in dat myddel gestalt myt dwangh
(147).
*Mediastinare caecken (147).
Mediare hd. mit-teln, -tel (13), -lin
(6), -len (134). nd. middelen. vnder-mengen
(10), -keyä"en (12).
Medi-astinus , -astimus (iio^), i
-ustinus ( 74, 147 ), -estinus ( 75, 1.52 ),
-asinus (43^), -atinus ((/. v.) (i. famuliis;
remex Heu. , eippus, stipa t puteale 7.5,
genus tormenti in medio ciuitatis '. aaiu j
wonende mitten (8), m. wonung (9) in
der stat. sudler l bußler (i26). bosse=
lierer (126, 135). boßler l haustrampl
(v.a.1618), schiffbub(ii2). drevel (Chytr.).
nl. schommelcock (iig). slavernij- (116,
Kii.), hauß-, bossel-, boß- (Heu.), padt-
(iii) -knecht. die badet (i47). bad-er
(74), -ryber 88). halßisen (17, 64). snel
holcz (18). hd. pra-, bra-, pre- (3) -nger.
krancker {sie 66 &c.). bran-g (6, 33), -gel
(76). eyn cac gac (5). kac (23). kaeck
(11, 13). en kacken (22). dye kaech (97).
käch/. (109). kag (5i>). eyn gagken (21).
geyke (17). kaecke, wrymp, schnpstoil
(147). sthapcr schel (13 Mrs;.).
Medi-astinus, -oximus, var. -oxinus
in das mittel ge-legt o. -setzt (75). -oximus
tuschen myddel ind uterste (i47).
*Mediatinus pranger, zeuge, lecker,
in woner (74).
Mediatio mittel- t deyl-unge (20).
Medi-ator, -tor (10) hd. mitt-, nd.
midd-, myd-eler, o/<eyner, Inder (5) sache,
sake. miteller eyner sach ( 17 ). mitteU
mann (10,12). sunnere (100). sonari(Gf.).
Mediatrix mittelerin (8).
Medibil-is, -e heil-sum (17), -lieh
(8, 9).
Media {legumen l arbor, i. trisicum,
citr-um, -ia, hydromella Br.) sam von
media (93). medischkraut t burgundisch=
hew(ii4, Ki.). beiden körn (43. c/". merica).
Schneckenklee (143).
DlEFl£NBACH GlUSSAKIUM
*Medi-eafera (75<i), -cauera (75ai>c),
-taphora (74), -thaphora(76) {i.mensura
V modiorum) mes des mas (75). meß
von fünft' schoff'eln (74).
Mediea-men, -mentum, -tio v. Me=
dela.
Mediear-e, -i v. Mederi.
*Mediea-uera v. -fera.
Medicina v. Medela.
*Medicola (a ms meditullium?) czun-
der (19). tonder (11).
*Medico-llium, -Uum , -rrium v.
Medi-tullium, -ocalium.
*Medicul-ium , -lium, -vim v. Medi^
tullium. Radius.
Medicus artz-at (6), -it (5), -et (20,
68, HO, 147,), -eder (147), hd. -t, -e (19,
133); artz. arceter (85). arsetter (11).
ersetre ( 99 ). arste (23). eyn medicyn
meister (132). medicijnre (147).
*Medicus (digitus) lancmar (Gf. in
einem wetterauer Kinderreim lancman).
*Medie- v. media-, mediu-stinus.
Medietas mittelkeit l raettel (20).
mittel l iielfft, Mrg. halp (19). mydd-e,
-eldom (147).
*Medie- v. Medi-terraneus.
*Medile soerf (Gf. ).
Medi-mnus, -minus (Br.), -nus (147)
inate van vijf niudden (147). schaf t
malter (91).
*Medio V. Medo.
*Medi-ocalium, -Collum t -collium
( 76 ) i. foramen medi-aU (76) , -oli t
gumphi nabloch (74).
*Medioclium v. Meditullium.
Mediocre middel maet (11).
Mediocris hd. mittel-maz (9), -mayß
(19), -massig (1), -meßig, -messig, -mesig ;
mitelmässig (i34). nd. middel-metich,
-baer (132). halb geteilet (68).
Mediocritas hd. mittelmeßigkeit sim.
myddelbarhcit (132).
Mediocriter mittelmessiglicli (110).
zwischen zweien (6^). tuschen tzwen(i32).
*Mediolani {cf. mediolus) napa (i4i).
Mediolan-um , -iura (7i) raeyl-an
(5, 133, 152), -en (17), hd. -and, -ant,
-ans (23). mayl-an (1), -aen (i32), -on
(71), -and (76, 134). medlou (6). melin (22).
*Mediolus {cf. modiolus) hd. nabe,
n. an ey rade (18), nab, radeßnab (74).
nd. naue. achs (Ho). acsch (132).
*Medio-, meodre-maticum, meodri=
matum, metis (ciu.) meza (130).
*Medioxim v. Meditullium.
Medioxi-mus, -nus v. Mediastinus.
*Medioxinius (c/. pre. ) tuschen uterste
ind myddel (147).
*Medithaphora &e. v. Mediafera.
Meditari hd. nd. dencken. nd. be-,
ge-. hiuder- (65) -d. dincken (13). trach=
ten (9). be-tr. ? tiehten(ii4). pensen(99"
Meditatio denck-unge (20), -inge
(11). gedechtenisse (8**). harrende be=
trachtunge (9 sim.). betrachtende trach=
tunge (15). bekumerniß dez sindes (17).
stete bekommirniß ( 8 ) , bekumernisse
das mutes (9). pensinge (99).
*Meditellium v. Meditullium.
Mediterran-eus , -eum, -iura , -eum
mare (i47),medieterraneusarf/'. sbst. ein
mittel von(iio),yntmyddel van (1 32), myt^
ten in (8, 9, 19, 68) der erden, ? in der werlt
(9). mittail des lands (-eum 9i). hd.
mittel-, nd. middel-mer, -more (i5i).
mitte mere (i52). mere bey rome vene=
dig vnd das awe hat (74). meer by fene=
dyen 147).
*Meditolium v. Meditullium.
*Meditor v. Mediator.
Medi-tullium , -tullum , -tellium,
-tolium (22*^), -cullium, -culium, -cu=
lum(6,67, 74), -collium (21,76), -coUiua
(76), -corium (18), t -oclium t -oxim
indecl. (75) {i. q. est in medio, vitellus,
nauci &c.; foramen mediali 76) das
mittelste von einem ding (110). dat myd=
delste van eynige dinge (132). mitten in
der werlnt(8), werlt t in dem äuge (9).
kern im bäum (75). hd. mittel-, nd.
middel-kern, -cheren (1), -körn (18), -erin
{sie 21), -tayl o. ayertotter (74). nd.
pedik, eyn corne in den holte (221») ;
dedder (23), doder (22). scholhus (Gf.
st. schalhus? cf. arulla).
Meditullium ( cf. mediolus) i. q.
eminet in medio rot§ (Br.). i. tympanum
des rats nave (147).
*Medivium mydwech (147).
Medium hd. ein mittel, m.-dejl.nd.
middel, ni.-del, dat middelste.
Medius hd. der mittel {digitus 91).
hd. m.-, nd. middel-finger. mittler {dig.
93). hd. eyn mittel-ler (17), -er, i sun-
der {st. suner; 21). middeler (23).
myddel (132^. mitz (i26). hd. mittelste,
methilste (5"). pauthouder (gi).
Medius fidius {adu. Jurandi) ont^
truwen (20).
*Medi-ustinus, i -estinus (i. balnea^
tor Hr.; X ustus) mitten (6s), mittel
(110), middel (132) in dem brant.
*Mediu- V. Media-stinus.
Med-o, -io l -us (i47), l -a (^. an=
glice ydromel la) hd. nd. mede. hd. med,
medde (67, 152), meede (20, 132), meyd
(21), met (8), meth, medt (110, 134),
meit (51», 17), math (4).
*Medollicus v. Medullitus.
*Me- v. Mo-dulamen.
MeduUa hd. marck, margk, marchk
(1), marg (5, 12, 93, 133), mack (13),
märch (111), nd. march, i morch (147),
hd. häufig in dem beyne, beyn, peyn
(66, 151); in beynen (5), in den b. (110,
132), nd. in deme knoken. marck an
ey bäum (18). cheren arboris pawm eh.
(1). peddich; der gunst pomorum; das
werck o. heden i. flos Hni (125).
MeduUatum sacrificium ein getodt
opfi'er des marcks, dz aller best opfl"er
(65).
*Medulli-nus, -tus adj. morchlick
(147).
Medullit-us, i -er (110 &c.), -as (132),
medollicus (19) hd. genczlich. nd. gen=
selicke. gantz von marck vßgemergelt
(110). ganssolich zo gronde totten merch
(132). mercklich (68).
*Medusium v. Vlmaria.
*Mega V. Merga.
Megacosmus weit (93).
*Megale v. Migale.
*Megalis v. Magalis.
*Megare &c. v. Meiere.
*Mege- V. Miga-linum,
45
354
IM Kl.
Me-, mele- (8) -gera t fnria infei-
nnli-t d-<*. viterpr. mn/fiKi contentio (Br.)-
kli'vii wtMokyng ( 147 ). lu'llf- (8, 17),
iii'll i!M zorii. wiitun}:;e (!•) honip wilde
o. I)lt'ter die siiit w^lJ bicytt sclu'ibf
Ifilit (8. X mel siluestre).
*Mego (t. .ia(Tile(fux) kiroheupruchel
(74*.
Meicedarii v. Mercedarius.
Mei-q^e, -are, -gare, me-gare, i
-gere (74, 76), / -giare (7^, -chari (S)
( /. ligno 7«) scichtMi i,7, 9). siiich-in (8),
-en / iictzon (7 iV pruntze-n ( 74 ), -In
(isö) l har-inen (,iä.i), -neu (74). brunt/aMi
{64).
*Meire, im-m. /". sinzugere, iunc/ere
an eyn voigon (147).
Mel h'l. Iion-ig, -igk (21), -nvng (19);
Iiuiuiig ({)). 71(1. lion-ith (11, 22), -ech
(991 ; iianieh (23).
*Mel atticiiin (/. meletius; cf. atta=
CUS^ Immb-ilo, -louo (Of.).
*Mel cann8e ziu-liara (95).
*Mel harundinis zuckerkan-del (i25
Mrg. I, -t ^lHi.
Mel roscidum f roreum honich=
dauwo (HtiV
Mel siluestre wild bonig l süße
bleter (9. cf. megera).
*Mel vupinum citlamma (105).
*Mel-agus, -ogus (19) {piscis cf.
millago) hulchi' (20 &0.1. bolck (11).
^Melana- r. Melano-piper.
Melampodium bomera (Sum. vi).
Sfliwartz nii'sewurtz (il4 &c.).
Melamp-us, -tus (ii'') hd. nd. brac-k.
Äd. pirscli-br. (Hen.), bracke; iagt-, iag-,
iach- (lH),jayt- (4), leit- (es), poß- (Heu ),
hecze- i9), besse- (Sum.) -bunt, pirß-luiud
{ -prack ( 74 ). eyn dept hon {sie b^).
Sfbwartzfuss, nl. swartvoet (H6).
*Melana- r. Melano-piper.
*Melancol-ia, -a (1), -ica (93), me--
langema (18. X OL<.[ia^) ein complex in
der do bersclit das ertrieh &c. (es), hd.
irdens (93 j, irdes (5), irdeseb, erdiß (18),
erdisch (9), erdriscb (1), trocken (15)
bluot, blut, bind, pluet (1). natuer {D
complexi als bleycke ei'tvarwige luyde
heben (147). nielancoley l erdiscbe com=
plexion (75). nd. erde-scb, -rsch blot.
gedencker (8. zu memorV). droffesuke
(85V
Melaneolicus ehalt truckchner (1).
kakle vnd drocken (17). kaltvnd dracken
(5*'). dycbter (12 Mrg.). swermutig (62).
eyucr der do vil krunnner iantasy bat
&c., sedet trifti-s erschlagen &c. (65).
*Melan-gema v. -colia.
*Melano-, f melana- (75), melon-
(76), melam- ( ^■.^) -piper swai'tze pbef-
fer (93). swarez pefier (8, 9). swartzer
pfeffer (75).
*Melanteria suerza (Gf.).
Melan-thium, -tium, mala-nciiun
(741, -mium iOf.) niort- (Gf.), mor- (121)
-crut. protwurze (i05). schabab, schwärt-
zer kiimmicb &c. (143). ratten (?'. nigel=
lum &c. q. cf. 7i). nl. uardus (iie).
Mel-anurus, t -aurus (75), -omni^
rus i76i. -quemurus (i22) (piscis) snez
(87, Gf.). slige (95). milling (64). jochial
(Ki.). kulparsch (114 sim.). swartzer
merevisch (75). galt, morue (122).
MEL
♦Melanzana ?•. Malum insanum.
Melap-ium ( Ki. ), -ia (in;), -pia
gruiiailuT 6j)prien ; grawdctling; stich-
•>l>l)fel (12G). a))fl'flbieren, nl. ajjpelpee-
ren (in;).
*Melarium w/. nrc: anders (;i. m. 4,
629) a/z-v. miisc-a]iuldr (94).
*Melatagra v. Melota.
*Melauru8 »•. Melanurus.
*Melega r. Melica.
*Melegata v. Mellegetta.
*Melegera v. Megera.
*Melena \c/. melinusi v. Dosinus.
*Meles V Melos.
*Melesi-a, -o (19) (i. bumbus, bom
busi eyn fnrcze (19). en vort (llj.
*Mel-eta, / -us czabil kurse (9. d. i.
Zobel ])ch cf. melot-a, -es).
*Meletius r. Mel atticum.
*Meletus v. Meleta.
*Melfrugum ( jJiSAovo;, sAUfio;, mi=
lium ö//?-c.>.-<e; cf. melica) tench, pennicb
&C. (I4:i).
Meliboeus der brockel (i25j. catzen--
elleboge (ii6).
Mel-iea, -ega f /. sagina, sorgum,
milium sabuiTum &c. cf. cardiaca)
sorg-, surg- saamen, -weytzen (143).
Melicus V. Mellicus.
Melilotus V. Mellilotum.
Melimelum v. Malomellum.
Me-, mel-linus yrhaetor. mellen
gelb) i. r/laucus geel (uoj, geyl (132 1.
rael-inus apflelgrun ; -linus,-leus honig-
farb 1 116).
MeU-or, -us hd. baß i bas (4), dester
baß (65); besser, weyger (74), wager
(Pict.). ??cZ. bed, beth (147), beter; weger
(22*^), wegher (147, KU.), gewege-r t
-nre (147).
Meliorare hd. beßern, v'-b. (19), pes=
seni (Ij. nd. bettern l zote singhen (X
melos! 23), v'beteren (11).
Melioratio besserunge (20).
Melioratus gebessert (20).
Melioritas besserheit (20). betericheit
(147).
Meliphyllon v. Melisphilla.
Melis V. Melos.
*Mel-isphilla (.Of. ), -iphyllon (Ki.),
-issa l -issophyllon (143. Ki.l. -itis (i43),
mellisoph-ollus (47), -yllum t -ilus
(sum. VII) pii)iuurz (Gf. ). bensu-ge, -he
(Sum.). biensauge, mutterkrant &c. (143).
iraen- (143). iven- Ki^.)-blat. boracus (47.
lat. cf. barotus). mellis oflFelli bj'suge
(47).
Melissa pl. bini (.Sum. vi).
Meliss-a, -on v. Melisphilla. Mel=
lissa. Cardiaca.
*Melita ( cf. melota ) aycbbor-n l -npalg
(74).
*Melitica v. Cardiaca.
*Melitis V. Melisphilla.
Meliusculus etwas bessers (68). wat
besser (132), beter (147).
Mell-arium (Br. &c.), -orium hd.
honigfaß sim. eyn honnyck vayß (19).
hoiiich vat (11. I47). ras in quo mel con^
seruatur l in quo vinum ponitur l in quo
vue calcantur (Br. &o.). mellearium vat
dair men wijndruy\eu in tredet (147).
MKL
*Mel - legetta , -egata , milleguetta
parißkoni (\r.\).
*Melletra-cum, -tum v. Mellicratum.
Mell-eu8, -ivis (11), l -icua / -inuB
(147) bonig-farl) (116), -sucß (110), -ycb
(147), -etbtig {i) siiße (20;. zulte /
boniclirit (11 1.
*Melliborivim inü.skayd (10). mus;
schatcn notc (11).
*Mellibotum iX potusPi niode (11,
2O1. med ( 19).
*Mellicora v. Lebeta.
*Me- V. Mo-llicorium.
Mellicratum /id. iionig wasser. nd.
bonicli wat(!r h. ind wiju onder eyn
gemengt (147). kobolt (8, 9, BM.). luter
drang (20). moUieratum clarcyt (i.
commixtio mellis et vini 97). melletra-
tum est viium nielle mixtum, -cuxa j/ositio
e.r 7)1. et aqua (76). Von mellicratum
uidersch. melli-granum (ms.s. mog. ),
-cranium (3), -gratum (vocc ex quo,
Gemmae) hd. nd. luter-, lutter- (23, 132,
Gl. Bl.). soesseu (132), sieß- («8, 110), hd.
lauter-dianck, Är/.-trank. Iuterdrang(i33).
*Mellicreta v. Lebeta.
Melli-cus, -ficus [cf. melleus) suß
als lionig (7.'.).
*Mell-, mel- (74, Kl.) l melo-ycus,
-ieus saiteiispieler(7ö).ineistero. kunster
des ge.sangs (74).
Mellificare honich machen (110 &c.),
makfu (147).
"^Mellifluuius bongHuß (76).
Mellifluus Ärf.honig-äussig, -fließend,
-suß (18) ; honig flussig (2),hoiiick vlossick
ipb). nd. honich-vloticb, -vloeyende (147);
hanich vlutich.
*Mellifolium i cf. millefoliuin, davon
U7ite7-sch. i. satureiai garthaim (75).
*Melligra-num, -tum r. Mellicratum.
*Mellilo-tuin, -cum (74), -ta (Sum. vi),
melilot-us (85), -oß (9i), f mellotum
(125) [i. mellisa 74, corona regia 93)
hiraelslüssel (92). binlsuga ( Sum. VI),
byn-sauge (64*', 125), -gsang {sie 64<=).
byiiß äuge (sie 123). pynsaug, gachel
(74). cle (24). stain-, romischer-klee (74).
steinkle (153). wildkle (95, mellotum 125).
wikler klee (91 ). beensuge (85).
*Mellimorbia (cf. millemorbia ) v.
Castranguia.
•■Mellinus v. Melinus. Melleus.
Meilire honigen (20).
^Mellis ?•. Melota.
*Melli-sa v. -lotum, -ssa.
*Mellisatum v. Herba paralysis.
*MeUisophyllum &c. v. Melisphilla.
*Mellis-sa, -a, meliss-a (47, 85), -on
(125) (c/. melisphilla, mellilot\im) meter
(10). methern (17). niinte i martere (24),
matere (47). macere (85). muter-wurtz
(74), -kraut (91, 111). mutterkrauß (125).
wantzenkraut (i53). meUß (9i). melliß
(123 sm.). bymince (74).
*Mellitura v. Torta.
Mellitus hd. nd. gehon-iget, -get(20),
-icht t soeß (132 sim.).
*Mellium suyß wayßer (19). zuet
water .11).
*Mellius r. Melleus.
Mello (ciu. l profunda vorago vallis
Br., forago fallis sub ino7ite syon l,pre=
cipitium&c.) meWo stad; niderwerffunge
(17). der steyn want schüpfung (7).
MEL
MEM
MEN
355
*Mello V. Melo.
*Mellolus f. Malleolus.
^Mellorium i'. Mellarium.
*Mellota dancz knecht (19), aus
melota dachs- sim.'i
*Mel- V. Melli-lotum.
*Melluin (c/. malomellum) süße apfel
(9).
Mel-o, -on, -lo, -od es (6, loo &c.),
-lones (24) mel-one (1), -on (91), -oen
(68), -aun (75 &c.), -onen (22), -une (23).
myl-on (110), -oen (132). meylon t pfa^
dame (6). pa- (24), plie- (loi), pe- (47,
85) -deme. pheddan (8). phedemo l pedeiia
sim. (Gf.)- pheden (67, i;{3). pcbenun {pl.
6, Gf.). pheben (66 sim.). bebeune (93).
pi- (121), bi- (Gf.) -boz. befe, vlg. erdr
opffel (75). moren; viseh; egel (23. cf.
mel-ota, -otus, -os, -agus?). hai-tvo
(100 ). plutzer (1, 3. (■/. Sm. 1, 340).
*Melo honig (110 &c.).
Mel-o, 7. -otis f76 &c.) -onis (Br.);
t -on (7.5).^ -US (74) (i. taxus;t;/. melo-s,
-ta) dachs o. leb (74). hermel (3, lä).
harmel (4). grätsch (7,5).
Melo-dia, -dium (94, 136), -diania,
-s («". armonia, simphonia, dulcis cantus
<fec.) suazzaz l scaoni ( Gf. ), /Aize (100),
zote (23) sanc. siize sang (8'>). Arf. suß, o.
lieblich (88) gesang sim., gethon (6,5).
sieß geden 0. gesang (oi). süßer thon
{dulcis melodia 75). guot gedone (93).
ags. Silin- (94), ruin- {sie i36) -sung.
wijse eines gesanges o. lieds, gesteige,
pr. ascendendo et bassando vocem { 75 ).
Melodiare, -ri (75) sueß (110 .mn.),
süßlichen (75) singen.
Melodi-um v. -a.
*Melogus V. Melagus.
*Meloycus v. Mellicus.
*Melol-antha, -ontha (Ki.) ein gruen
wefcr (12.-,). grien roßkefer (ni).
*Meloinnirus v. Melanurus.
*Melon V. Melo {bis).
*Melon- V. Melano-piper.
*Melonta v. Melota.
*Mel-os, -US, -es (102, 109), -is, -o
{q. V.) dahs (120). dachs (91, 102). dachß
(110). tachß (68). tasch (93). taschs (6).
daß (132). das i grevel (109). kanyne
(-US 19). hermil (9). hermelin (23). igel
(melus 76. cf. mel-o, -otus).
Melos V. Melodia.
Melota, l moleta ( ?". appriolus i
mellis eius st. pellis &e. 7«), i mela=
tagra (ß), melonta (i. matexta, man=
struga, andromoda 76) {i. taxus, asprio=
lus, vestis, lebiton q. v. cf. mel-eta,
-otes, -o, -os, -on) ha. eyn eycli iiorn
(Mss. mog.). aich-orn (6), -arm (76). ci=
thorn {sie 21). ekern (23). ecken (22).
herm-el (3, 75), -li (6), -lin (75), -elgin
(Bb), -el futer (75). tahs (127). dachs t
pellis eius (67 &c.). tachß t vestis <&c.
von tachßen velen gemacht (es), daysch
(7). taschs (6). iltiß, kotzenklayd (74).
brustbeltz (6, 76, 95). smaschftn (125.
cf. Fr. 2, 205. smaasken Br. wtb. poln.
smusik &c.). schurtz fei (4). in lidrinem
kauuatim in melotis (Gf. 2, 203). quappe
(piscis 19. c/. melo).
Melot-es, -e l -a (110), molotes (64)
{i. anticorium, nebrlda 75) czigen-vel
(9), -felde (17). geyß fei (8). belliz t
roch (127, sim. Gf.). cuculla t pera (127.
lat.f). scheren fei l mulwerff hut (75).
kurß-, var. kyrs-enmautel (64).
*Melotus {cf. melo &e.) egel of das
(11). daas (99).
*Melquemurus v. Melanurus.
*Melter [st. veiter) wynde (9).
*Melus, g. -11 zedewynnesrynden (19).
*Mel-us V. -o, -os.
*Membra-cius v. -tius.
Membrana hd. nd. hut. hud (7). hit
(76). feil (HO), felchin (20). hd. nd. pla-,
hd. play-, plo- (4), pfla- (74, 76) -ster.
dünne permyt (9). dynne pcrgemen (8).
hut die da dun ist als das bergamen
(7.5). eyß wiß (17). sliem schliem, heut=
lein, vngesigeltbrieff (74). schlem l
pirmithaut t phlaster (2).
Membra-narius &c. v. -tius.
Membranula uellili (120).
Mem-, men-branum {est illud tenue
in QUO 110) fei (121). fellein der ayerr
schaln (r4). hut in dem ay (75). flech
(Snm.).
*Membra-nus v. -tius.
Membrare lid. zu-gliden, -gleden
(5), -Heden (17), -gliddern (7). ge- (18),
to- (23) -leden. ledich maken (23).
ädern (75).
Membratim ii. de membro ad mem^
hrum 20) von glyd zu ghd (19). von
lede zu liede (20i. van leden to leden
(11). stugkecht (8). sthueket (9).
*Membra - tius, -eius, -nus, -nu=
eius (122), -narius (^. factor perga=
meni 66 &c. 110 &c.) pergamcner (120).
per- (111), ber- (76) -menter. permeter
(74). gall. parchcminnier (122).
Membr-atus, -osus großge-lidiger,
-leuniger (74).
Membrum hd. glit, glid, glyd, ge=
lith (ß), gelit (18, 49), gelet (12), gliet
(17), glitt (7), glitte (10). glet (13). lyet
l lyedemyt (20). nd. lit, let, leet, lede=
mate.
Memento biß gedenck, in-g. (iie).
Memin-i, -o -is -ere (147) gedenck en
(8'ii. hd. ich g. (7). gedancken (18),
dencken, gedencke. gedacht (1). ml. in
(22), en (23) dencke. hd. ich habe, han,
hain (i32), hon, nd. hebbe gedacht, me
uerhoecheit ( 99 ). ge-hoegen, -dencken
(147).
*Memioy- (74\ memnoi- (Pap.), me=
noni- (93) -des {i. diomedia 74) {aus
memnonides) merfoge-1, -lein (74)
swartz merfügel (93).
*Memi-ta (Sum. v), -tha {i. eerinthe)
cerinthc (143). wiltstilph (Sum.).
*Memnoides v. Memioydes.
Memor vb. ich gedenck ader habe
gedacht (4).
Memor adj. sbst. hd. nd. dechti -g,
-ch ; gew. ge-d., -dethtig (20), -denkig (6).
an- i ge-dathtig (20). an-dettig (49),
-denkende (17). gedecht-icheit (i32),
-nuß (68).
Memorabilis denckens wert (110,
132). gedenckens wyß (68\
Memoralegedech-nisse (8), -tnuß(76).
Memorare {i. narrare i dicere 110)
dencken (23, 110). verzellen (132).
Memorari {i. recordari 110) nd.
dencken. hd. ge-d. uerhochgen (99).
Memoria gedenck-niß (6), -nust (93).
hd. gedechte-, gedecht-, nd. gedech-,
gehug- (20), hoch- (109), uerhoch- {9^)
-nisse. behaltende crafft (15). aindaycht
(19). aendacht (11). andatht (20).
Memoriale hd. gedechte- (19), ge=
decht-, gedath- (20), nd. gedech- (11)
-nisse. dechtny-z (2), -ß (6). gedachnuß
(1). hinderdenck- t herinder-ung (65).
Memori-ter (20, 75), -aHter (20, 65)
bedath- (20), gedechtig-, merck- (65) -lich-
außen kunnen 0. wissen {i. mentetenus
75).
*Memperium yi. anutergium) gall.
torchon de cul (122).
Memphis ein stat in egypten (110).
Men {herba 76. cf. meu) tille (93).
mesloc (23).
Msena (i4o), mena {piscis) scheisser,
meer-sch. (140). i. piscis qui cum luna
crescit et de-cr. (Br. &c.).
*Menandrus {cf. meander) fluyt (19).
vloet (11).
*Men- V. Mem-branum.
*Menc- ?'. Ment-astrum.
*Mencennarius v. Metellus.
*Menciari v. Mentiri.
*Menda («mä mentha) v. Hedio=
sinum.
Menda {i. mucula in libris non ernenn
data 4, nondum emendatis Br.) gemerk
(4. cf. merda. nota. Sm. 2, 619. Fr. 1,
659). gemerke (23). pletsclie (17). plecze
(8, 9) vnder dem antlicz (9). placke (8t>,
99). hd. nd. vlecke (mss. mog.), hd. fleck
0. mal in libris {sed mendum in aliis
rebus 110 &c.), vnder den äugen t mael
im buche (75). falscheit (110 &c.).
Mendaciter lugen- (1 io),lugenhafftig-
(68), loegenachte- (132) -lieh.
Mendacium hd. ain lug (6); lug-in
(76), -en; lugen (10), lygen (i52), logen.
1. -taell (i32). lugenmere {pl. 65). loghene
(23).
Mendax hd. nd. I0-. hd. lu-, lig- (13)
-gener. hd. lieger (75), lugen (6); I.-hafft
(110), -hafftig. loegenachtich (132).
Mendieare hd. nd. bedelen. hd. bed=
dein, betteln, betlen, petteln l smorotzen
(74), betten t bitten (18). bydden (22^).
brot (11, 20, 22), broyd (19) b., bieden
(20). naschen (22*^, 74). gyren (22b). nassen
(77). gilen (22'', 77). geylen (74).
Mendieatio bettel-(8), betill-(9)-unge.
Mendieitas bedell- (17), bedel- (21),
betl- '18, 70) -ery. betteley (8). betle' (6).
bedelinge (23). vuod (?) b. (22). arm-ud
(17), hd. -ude, -ut, nd. -ot.
Mendicus hd. nd. bede-, hd. bedel-
(17), bedde-, bette-, pett- (74) -1er. ain
betler sicut (?) hart (6). broet-(ll), broid-
(i32) -bidder. giler (22^). smorotzer(74).
Mend-osus, oft t -ax, -us {i. sordi=
dus &c.) hd.nd. logen-, ÄJ. lugen-, fleck-
(68, 110, 132) hd. -hafftig, nd. -liaftich,
-aftich, -achtich.
Mendum v. Menda.
*Mend-us, t -osus (66 &c.) logenhafftig
(17). vnreyne (19 sim.) von sunden (19).
onreyn van zünden (11).
*Menea v. Menia.
*Menearium v. Menianum.
*Mene-ea, -nea v. Menica.
45 *
350
MEN
*MenKlinnm vat van »•» ei-htol of
iiitMiuliliMi tiiit is eil halvc quartt^(H7V
Men-ia, -ea, moenia (si) hd. oin
/iiiiio, /iiiii, czi'mle ^l.J^; ;>/. ziniu-n, «'/.
tiiinou. oyii tvyn {'mS- timio l l)or{;hwal
(8i). oyu vm\i luuer (7 «">».). statinaur
(91). vosti (»'. oppiilitm 93).
*M8enia r. Menica.
Men-ianum, -ionum (t!^, -earivun
(TtO (/. solarivini Hr., solacium decena
culoiiim (>. 7, s. Aec. pavictibiis anitieiiH
7t>. m. de saxo, prosectum ligno 74)cyn
by- (•?, 7), bey- (74) -stal. sal t ausgi-
-lieulJo (74\ -Ims von steinen [i). orckner
(114^. solor. sunierhaulJo (74).
*Meni-are, -re (Br.l {i. menia facere
7«, menire /". 18'') ziunen (6, 8). vnder
waslJon (18b).
*Meniari (xmeneionari) f.Micolari.
Meniatxis jx<'zii>"t't (20).
*Men-ica, -ita, -eca, -itas (110 &c.), -iga
(-h. ui). -enca (ui), -inges, fAT^vtjYS?
(iu\ mseni-ca i^iso), -a (100) {i. ?nßr-
mi'tas cerebfi f jyellis qne circumdat cere=
brum 76 xim. ; c/. mirtaga, meringa)
eyn hirn-, hem- (17) -hübe (8, 17), -hawbe
f9), -luuitlcin (lu). hirni- (iso"), herne-
(100) -vel. syochte in die hernen (i32).
liauptwe (tio).
*Menionum v. Menianum.
Menire i-. Meniare.
*Meiiisura t waranda {monete) we^
rung ^fit»!.
*Meni-ta, -tas v. -ca.
*Meniiun v. Minium.
*Menonides v. Memioydes.
Mens danke (10, 23). dank ^71!. hd.
nd. ge-danck, hd. -danckch (1), -dachte
(132), -dachtnuß (6S), -rnyet (76, 110).
mut (21, 4. 71). hochiselkraft (93).
Mensa hd. nd. disch. tisch (1). dlße
(18). dischz t taffei (20). tafe-1 (97), -le
(11).
"^Mensa-, mensu-, menssel- (3) -la^
rius hd. wcchs- (4), weichsei- (3), wesehe-
(9), weße-, wesse-, wech- (8), waschs-
(6) -1er.
Mensa-le 1/. presepe 1), t -rium,
-rivis hd. tisch-, tis- (120), diß-. hd. nd.
diseh-, disc- (121), dis- {i), tafel- (11,
132 > hd. -lachen, -lach, ?irf. -laken, -dwele
(22") ; tavelake (22b). tisch- (134), tiß-
(4) -tuch. tuschlach (68). dislache (133).
Mensare {i. saepius mingere Gl- m.)
dicke sfvehen (8), zeycheu (9).
*Mensa-rium i-. -le.
*Mensa-tim, -um {ih varr.) von monet
zu m. (110 sim.). von tische zu t. (Ki.).
hd. zu, zu manet zitten (6), mande ge-
ziteu i,5), maud geziden (7), mau-czijt
(21), -czytig (152), montzyt (67), mon=
zytig, mouzeitig (134, 1.5 1), male zijdeu
(18). to maut (23), mal (22) tideu. mau=
zytig U33). tischz^-t (75).
*Mensator hd. tisch- (110), tusch-
(68), dissc-, dis- (6), hd. nd. disch-macher,
-mecher. -meker. hd. ti-, di-scher, tich^
ser (3), messer (75).
*Mensat-um v. -im.
*Menseca v. Mesencare.
*Mensi-fagus v. -uagus.
*Mensiin zu mande geziden (5b).
Mensis hd. mant, mout, monat (110),
monet. manat (93), maneyd (1), mainet
(7), moynt (19), maude ^^5b), mon (21).
MEN
tid. mane, man, maent. MoimtsnameH s.
im Kinzclncn; nusscrdvm u. a. Sm. 2,
23.'>. Aus 147: 1. Iiardmaynt. 2. spor-
kcl. .?. nuTte. 4. april. ;'». nieye. (>. Iioey-,
7. hrn iniiynt. 8. oLst 9. hert'st-, 10. o.sseii-,
11. alreheyligen-, 12. wynttr- maynt.
Aus 4: (1 — 3 dat.) 1. dem moiide so dy
kelt sich anuehet. 2. den maned so siel»
di achte kaleude anvahet. 3. dem mo=
ued so sieli die ningist kah-iide an ayne
anuelut ; dem mertzm. 11. der erste
winterinaii. 12. iler andere w. Die böh-
mischen: leden, vuor, bizyzen, duben,
may, ezerwen, czerwetietzjserpen.zarzy,
rzygen, lystopad, prozynetz. Aus iih:
2. rebmonat, nl. sporckelle ; nl. 6. braeck-
l weid-, 8. oogst- t oost-, 11. slach-,
12. hoere-maent; cimbr. {cherson.) 1.
klug-, 2. blijde-, 3. tor-, 4. tare-, 11.
slachte-maauet. 9—12 fier herpst ma-
not (93).
*Mensi-vagus, -fagus (74) {i. histrio
vagusque circa mensati aliorum 75) zipf=
1er (74, 11), Sm. 4, 279).
Mensor \i. mensator 7. v. 3) messer
(9, 7';). marscheider 0. schiner (,Agr.).
Mensorium esseufaß (74).
*Menssel- r. Mensa-larius.
*Menstricanus v. Lunaticus.
Menstrualis mayustundeiick van
kreiickten (147).
*Menstruosus mayntsyeck (i47).
'^Mensti'uosus \^st. monstrosus) wan=
schaffen (Iti).
Menstru-um, -a (9, 85) vrauwen-
seuche (4, 9j. -sucht (8). der vr. maen=
stont (132), mayutstunde (147), iiatur
(68), kranckheit ^n*^)- fraweii-kr. (,75).
ez heiseii auch dy erczte eyn blume
(4). blomen; sichdom t suke (85).
Menstruus menig (110). maeudich
(132). monachtig ^68).
*Mensuale [anders Gl. m.) v. Men-
sula.
Mensula tischlin (74).
*Mensu-la ^ 75 ), -ale ( 64 ), densula
(74, 75) hack-bauck 1,64), -plock 0. -stock
(74), -bret dar vff mau hackt (75).
*Mensu- v. Mensa-larius.
Mensura \i. bria 1) hd. ejn maß,
m.-wiß t lir-m. ^ 17 ), maiß, mase (5),
maysse (13), maesse (20). nd. en mate,
mat. form t wyß, var. furm t weyße
(,65). mas der meusuer (^75).
M. bona walgemessen (12).
M. coagitata, l eonserta t effluens
(65 Mrg.) gedrucket (12). vber schüdt,
auff gehäufft, vber flussige, vol, gedrückt
moß 1,65* Mrg.).
M. eonserta {cf-prc.) gerodelt (12).
M. superfluens gehauffet (12).
Mensura-bile v. -lis.
Mensurabilis meselich (20).
Mensurale eyn mase (5), maß (17).
adv. messenlich (75).
Mensural-is, -e maß- (17), mesße-
(5b) -gezauwe. mensurabile mayzo- (1),
maz- (2) -gezeug.
Mensurare hd. meßeu, messen, m.
nach der leng vnd zal (75). nd. meten,
metteu.
*Mensurarius {cf. mensumus) man=
nig (!)•
MEN
Mensurarius ein raeaser (KJ.).
Mensurate ineselicli (20).
*Men8uratün (<y'. mens-atim, -ün)
zu monatzyt ("6;.
Mensuratio me.'^suiige (20).
Mensurator hd. ine.sser. nd. metter.
*Men8uriu8 mayntstondehebnde van
eniger eranckheit of gei)reke (147).
Me-, ma- (74) -nsurnus man-lich
(.5), -lic (23), -yck (4), -iger (74), -etlich
(6). hd. mon-, monet- (iio), maent- (i32),
meß- (18) -lici). zeit eines monats (74).
^Mensurus niand-ick l -dich (5b).
moiilieh (67, 152). menliche (133).
Menta {herba) hd. myncze, myntz,
myntzen (1), müntze (93), müntz (6),
nientz (IG), mcnczen (21), inuntz l bey:
mendt (112), deumente (Ki».). 7id. mynte,
meente (11). meiite i68). mergen- (18),
cruse- (10, 12, 13), crauß- (3), krawsem-
(4), bach- (65, 76) -myncz, -mencze (10),
-muntze (es), -nüncz (3). rut (76). wyn=
rute (17). balsme (17).
Menta eaballina, equina v. Equi=
menta.
*Menta nigra rosminze (Sum.). gart^
miiiza; alba m. wizu mimza (Gf.). m.
venenaria v. Sisymbrium.
Mentagra geflecht (in), böse raud
an dem keine (Fris.).
Mentalis gedenglich (20).
*Menta-riuni i'. -strum, -tum.
Menth- (,85, 9i), ment-, menc-, me^
tac- il7). met- (q. v.), l mand- (74
-astrum, menta-strium (.Sum.,Gf.),-riuni
(94») (cf. equimenta) visc- i rozzes-
miiiza (101, Gf.). tisci-, fis-minze (Sum.).
vischmuutze (75, 95, 116). wise müntz
(6). wizmunza (87). wide- (85), wilde- i
rosin- (47), ros- (24) -minte. wilde (74),
wille (17) myncz. rosse- (105), roß- (74,
116). herse- (20),felt-(l2) -myncze. -muiitz,
nl. roode watermunte (116). ags. feld-
minte (94=*). hiersche mente (11). bach=
muntz (125), -mintz (9i). kornmoncze
(ment. 17). singrone (24, 47). alsinc(47).
gruensol (93).
*Menta-tum l -rium ( i. hospitale)
spita-le (74), -1 (75, 76).
*Mente-tenus, gew. -tinus, -nius ^^18
: teuere) mit hd. dem, nd. deme, hd. nd.
de danken (22, 23), hd. ge-d., -danck,
hertzen (132), gemyet (110). mitten dang^
keu (21). mit hertzen (68). in den ge-
danckeu haben (/i«c. 18). gedencklich (5b).
*-Menti \i. cottumus) filtzschuch (75).
*Mentibula {aus mandibulax men=
tum) kynnebache (16).
*Mentica ii. saccina, st. mantica)
wat sack (76).
*Men- V. Me-ticulus.
Mentio ge-dechnisse (9), -denckunge
l -wach (20). hd. meynung, menunge
(12). redde (8). rede (132 sim.).
Mentiri, menc-ior, -ari (11) hd. nd.
lie-, le-, li-, lü- (67) -gen. ire sprecken
weden djnes herten warheyt (23).
Mentitum gelogen (75).
*Mento \i. mentum Gl. m. ; cf. ineii=
tula, muto) V. Dactylus.
*Mentola v. Mentula.
*Mentresta gerbe huß (17).
MER
MER
MER
357
Ment-ula, l -ola («. muto, erreus q.
V. 125) zumpffel (Hl), culbalch (los).
*Ment- V. Metic-ulosus.
Mentum hd. nd. kyn. hd. kinne,
der kin (125), kunne (7), kyen(65), chind
(1), kind (49).
Menüs v. Mogenus.
*Meodriinatuni &c. v. Mediomati-
cum.
Meon V. Meu.
*Meota V. Monediüa.
Mera-ca, -ta, (8, 7C, Of.) i. pocio vi-
nosa ad purcjandum cerebium 76 sim.,
medicina Gl. m.) wiu dranck (8). suppa
(Gf.). vipa merata merot, als prot im
wein (74).
Meraci-or, -ssimus aller lutirst (8),
lewtirst (9).
Meracitas reyn- (iio, 132), dar- (68)
-heit.
Mera-cum, -tum (68), -ta (76), -eu=
lum (129, Br.), cf. -ca schon (68, 110),
schoen (132) wyn. i. potio mentem exa=
cuens 129; p. vinosa ad purgandum cere^
brum (76. X mirtaga?).
Mer-aria, t -oteea (74) ein Wein-
keller (4), -keler (74). tafern (75).
*Merat- v. Merae-a, -um.
Mercalis feyl (65).
Mercan-tia, -cia, -cla (134) (i. m.er=
eimonium 110 &c. ) hd. kauff-, chauff-
(1) -manschatz; kauff- (110), kofl'- (68)
-manschafft. koff (12). nd. kop-schop
(22), -enscop (23). kramerey (64^).
Mercari kau- (8, 20), kou- (132), keu-
(9) -ffen. kopen (11). hd. kauff- slagen,
-triben (5) ; -manschacz trcyben, triben,
vor-tr. ( ö** ) , driben. nd. kopenscop
driuen. koffmanschafft doen (i32).
*Merca-rius (anders Gl. m.), -tor hd.
kauff-, nd. kop-man. ain kammer kouff=
man (6). hd. nd. kremer. kramer, var.
kauffer (-tor 64).
Mere-ator v. -arius, -edieus.
Mercatorium hd. kauff-, kaupp- (20),
nd. kop-hus, -hauß (21, 134). koephues
(97). kremer-y (7), -huß (16).
*Mereatrix (anders Gl. m.) kauff-, va>:
kram-erin (64).
Mereatu-m v. -s.
Mercatura kauff l kram (20). kopen=
schap (85).
Mereatu-s, -m marckt- (8, 9, 2),
marck- (16), mart- (17) -stat. kauffman-
(68, 110), koef- (132) -Schaft.
Mercatus keuffery t v'kaufft (17).
halle l kauffphus (20). keuffen schacze
(19). ge-kaufft (110), -kofft (es), -koefft
(l32).
Merced-arius , -onius (x dare,
donare) die loen betzalt (i32). lonherre
(110). meicedarii ags. hyre-gifdan (gi.
Aelfr.).
*Merc-edieus (75, 76), -editus (76),
-editius (129), -edicius (74), -idicus
(4, 64, i. -ator 75) , -idius (Br. , Gl. m.)
vnterkauffe-r, -1 (74). vnder-kaufer, var.
-keuffer (64). Zubringer t kramer (75).
fursprcch (4). i. loquens propter mercedem
(76, 129). i. cause- (4), casi- (76) -dieus.
meredieus vorsprcch (74).
*Merced-ola v. -ula.
*Merced-onius v. -arius.
Meree-, merei- (8) -dula, -dola (i4i)
loenlin (i4i). cleyn Ion (8). longin (17).
*Mercemannus (id. mcersman?) ein
marsman (68).
*Merce- v. Merci-monium.
*Meree-, mercen-, merci- (76), merco-
nari hd. koufin (8b); v'-kouffen (6),
-kauffen, -koffeii (76), -keuffen t -müden
(17). nd. vor kopen.
Merce-, mercen-narius hd. ein lon-
(65^* Mrg.), geding-et, -t, -ter (110=*, 134),
gedinc- (8), v'denckt (18), vor-mit ader
-dingt (4), gemyt (9), v'myet (5), nd. vor=
medet (23), gehuert (132), gehurt (99)
knecht. hd. ein arbeyter, arbeit (69),
erbeiter (133) eins tags, ein t. (iioi*). en
arbeyder cnes dages (23). eyn erbeder
dez d. (18). soldener t loner (75). tag-
(68, 75), dage- (b), dag- (49) -loner. hant^
recher (».minister b^). hd. mede-, midde-
(8**), vernnet- (.nc 71) -ling; v'mietlung
(1), dyener. dener (12, 23). gedyeuen
(13). officiant (clericus 125).
*Merce- v. Merci-potus.
Merces (i. mercancia23 &c.) hd. nd.
Ion. hd. lone. nd. loen. hd. kauff-gut
(91), -man t -maus schätz.
*Merci-dicus, -dius v. Mercedicus.
*Mercidula v. Mereedula.
*Mercimonia (pl. -ae Gl. m.; i. mer=
cancia 23 &c.) hd. kauff-e (10), -unge
(5), -manschacz.
Merci-, mierce- (68) -monium hd.
kauffman-schacz, -schat (6), -schaff"t,
-s schacze. geschcffuissevber keuffery (8).
war geschepfnisse (9).kraem(20).kremery
(68). merserrie (132).
*Mercinari v. Mercenari,
*Mercionari kauffslagen (20).
*Mercipitus v. Mercipotus.
*Mercipotales Icytkauffleute (74).
Merci-, merce- ( 2 ) -potus, -pitus
(18) (i. arra 74, 75, vini-, leti-copium
q. V., commercium) hd. win-kauff sim.,
-koff (12, 68), -kofft (21); wikayff (13);
wein-, wen- (17), wine- (10), leit- l leut-
(75), leyi- (1), leyn- (9), lin- (8), ley- (2,
4, 74) -kauff. leit- (3), ley- (1) -chauff.
nd. winkop; li-cop (i32), -coep (97). kauff=
tranck (1). kopdranc (23). bottenbrod
(Ob.). petten- (2. cf. Sm. 1, 223), poten-
(74) -prot.
Merconari v. Mercenari.
Mercu-rialis , t -lialis (74), -liale
(91), merchaeris (? 85) steyn-, sten-
(47), seem- (85) -peffer (12), -peper (24,
47, 85). (im wormbser gäw) wintergrun
(144) wild stawr (74). ringel- (74), bingel-,
scheiss-. mercunus- (116 sim.) -kraut,
smer- (74), ku- (116), schniet- (9i) -wurtz.
vridelisoge (Sum. v). malta (Sum. vi).
hunds-melden, -molcen ; quecksilber (74).
ags. cedelc, cyrlic (94^).
Mercurius der kremer got (23). hd.
quecksilber. 7id. quicksiluer (i32).
*Merchaeris v. Mercurialis.
*Merchidus (auis, cf. mergulus &e.)
tuchare (103).
Merd-a, t -um l -ula t -ulum (147)
hd. treck (76, 110, 134), dregk, dreg (5),
drack (6). hd.nd. dreck, dreet (132). kat
(110). hd. scheyß. ghschetten dinck (22).
stront (99). strunt (i47).
*Merda (X menda) ge-merch (2),
-werck (1).
*Merda daemonis laser (i43).
Merdare hd. schißen, schissen, scheis=
sen. hd. nd. vn-, v'un- (6) -reynigen sim.
driten (11). vijston (107). vyesten (132).
fysten (110).
*Merdator schisser (75).
*Merdatorium schieß hueß (20).
*Merdifer eyn rochen vor er (22).
Merdula (cf. merda) dregk (17).
*Merd-ulum, -um v. -a.
Mere dar- l reyng-lich (110 sim.).
rain (76).
*Mer- V. Merc-edicus.
*Meredies v. Meridies.
*Merenea (alph. metenca; cf. me=
senca &c.) mese (11).
Merenda v. Meringa.
Merenda (i. anticenia 75) vntar-n,
vlg. -en male (75), -en (1). vnderenbrot
(Gf.). vnter-zech l -brot (112). vndtere
(74). vnder-e (Sum.), -eyn (20), zundern
(116) essen, onder eten (11). eronderen
broot (1O8). hd. ein mittanes- sim., mit=
dag- (18), mittag- (1, 75), mittendag-
(6), nachmittag- (9i), sneder- (b'^) -essen,
-mal (75). en middages-etent (22), -etten
(23). hd. mittag- (8, 9), abent- (93), vesper-
brot. merend (91). mereda (Gf.). brend
(Hen.).
Merend-are, -inare hd. mittag (1),
zu m., mittages, des m. (7) essen, zu
mittentag assen (6). eten (11). des mid=
dags etten (23). eeronderen eten (los).
zu vesper zeren (68, 69, 70, 134).
Merere hd. bedruben sim., weynen.
nd. drouen (99), be-dr. (2o), vfenen. be=
trübt (6), betriebt (76) sin. truren (12).
heimlichen tr. vnd weinen (75). trawren
(1). druren (10). trurig, leydig, vnmutig
sin (75).
Mereri hd. nd. v'- dienen, -denen,
-dynen (13), -diuen (9), -deynen (12).
wirdig werden (8, 9).
*Meret-oria v. -rix.
*Mere- v. Meri-torium.
Meretricari vnkuschen (20). huerheit
driben (b^). huyren lagen &c. (i47).
*Meretricarius hd. nd. horer. hurrer
(6). hören man (22). hurnwert (125).
huyrenieger (147). bosewicht (17).
Meretricatio hurye (20).
Mere-, mer- (1) -trieium hur -halt
(1), -werck (7). hd. hur- (6), huren-, hd.
nd. hören-, hörn- (1 33), hoher- (17) -gelt,
huren dot (? 5**). huerdum (20). hürisch=
keit (65). huyr-dom, -huys, -en lacht (147).
Meretricius verhuret (110). v'hurt
hurer (8). vorhurret hurrer (9). hoeraf=
tich (132). hur-achtig (es), -echtig (8^),
-er (7). horer (20). hd. huren-wirt,
-wurt (69). hoerenwijrt (132). hoerheyd
l hoernfeut (19). hören vaget (11). hd.
nd. böse wicht, boswecht (18). boßwich
(6). eyn böse bobe (21).
Meretricula hurichin (9). cleyn huriin
(8). en böse wif (23).
*Me- V. Ne-retrix.
Meretrix, mere-, meri-toria hd.
hure, hur (6), huer. höre (18, 23). eyn
gemeyn wyb (110). pute i cute l stoke
(22b). deippel (88). metz (ue).
Merg- überall nach Merd-,
Merga koren- (3, 4), körn- (8, 9, 74,
75,76) -gabd, -garb (76. c/. merges&c).
haber-raff (ii3), -reff (126, 135. weit. =
Haber sense).
858
MKK
MER
♦Merga, mega (104) (auü>, c/. mer=
giis^ sojirbii (103, ISO, (U.), -iia (I04).
•Merganser mofrach, scfHuflov (uo).
*Merge-de8 r. -tes.
Mergere /nl. tu- ^7«), tau- (3, 9, ■»,
711, liu-clu'u, (lur.ken (74, Mss. mog.), vn=
dor dukoii (17), douffon (21)); duuc-,
due.u- (13), drcnj;- (21), sine-, senc-,
vorsinc- (8''), jiisoiic- (7ß), nd. zoen-
(11), du-, vMriu-kiMi. boduxoii (xV p?
22''). duklt'u (9'j\. sw(Mnmt'u (14).
Merges, g. -fetis, margetis (76) {c/.
ma-, ne-rgea) /k/. garlta (»if.), t-arpa
(Auz. r>. KU. manipidii.t Gf), tjarbo. frarb
sicheliug, schaup (iio). schont" (es), schot^'
(109, i32\ guruo stroi'lJ (i32). glielcgge
1^90). swat (23). swaet (i09\
♦Merges, g. -itis (23, 76) (auts; vnius
761 fl(/. tu- (t!9), tau- (9, 4, KU), tCW-
(9), dn-clu'r; vndor ducluT (S); tuchen=
tel (75), ducker (21"». nd. duker.
*Merg-etes, -edes, -ites (sg. pl. i.
faces spicaruiii 5) )id. ein t-chaup (Mss.
mos.), schob (<j). eyu schof (22). en bordc
helmer 2:^).
*Mergillus ducher (S*»).
Mergo (Gl. m.) brunstang; wassere
schwalben (7.iV
*Mergu-la, l -lus (110 &c.), i -b, g.
-oris (Ti, 110 &c.) {i. i-as; omamentum
vestium Gl. m.. auis 19, Gf. cf. merg-es,
-o, -ulus, -ua) scarua sim. (Gf.). dncker
(19). cymcr (3, 4, 74, 110). brun- (70),
born- (8, 17) -eymer. bruunen ainier
(76^. kern emer (sie 9). komp (5). kolle
(49). vorck (132). zickel (74).
Mergu-lus, oft l -s, -la (110) (anis)
scarua sim.-., alacra: tuch-il, -ari dm.
(Gf.). scarb,scharb, tau-, dau-eherleiii(74).
hd. tauch -er. -entliii (•U'^i; tnckeuten
(IV tuchk (4.5). hd. nd. dnker. en clene
d. i23i. dukerken (99). tucherlin (6, 64'').
taucherlein 0. mergigelu (Gesner). tun=
cherli (93). ducher o. wasservogel (110).
duiker (ö^». 20). ags. scalfr (94, 136).
Mergu-lus, t -s (74) lampen ror (8,
9). heuckel in der ampel (75). daucht^
eysen als in lampen ( 74).
Mergus ( c^'. mergul-us, -a &e.) eyn
fogil t emer (9). eyn f. der sich duchet
(8). tuchari t scarua sim. (Gf.). merri-ch
(103, Gf.), -cho t tuchil (84. Gf.V merch
(126 &c.). meerach (126). hd. tu-, tau-,
teu- (ii<;)r du-cher; duchervogel (110),
Scharbe, ags. scalfr (94). nl. scoluer,
duycker (116I. tukere (100). nd. duker.
d.-vogell t putz eymer (132). eymer (19).
legein {g. -oris 125. cf. Gl. m. i.-. mergo=
raeV vischvogel; schaubs baut (e./Mrais
garbe 64).'
*Meri (indecl. 74. i. porta lactis, iso=
phagus) spis- (93), spiß- (74) -ader.
Me-, my- (85), mi-rica (/. iga; ge^
nesta i simicia 74 ; parua arbor in=
fructuosa 76 sim. cf. medica. Gl. m. 4,
647. Ob. 1032. Fr. 1,' 643) hd. nd. heyde,
eyn h. hd. h.-crawt, -krut; heida (87),
heyd (70), haid (1, 74, m. ain h. 6, 76).
heüde (13). hey (97). miricae eyden
(104). heidahi (Gf.). myrica id. t nivuiht
holz (Gl. Mons. Fr.), mirice heid-a l -ah
(Gf.), -e l -ehe ibm.). tamarisc; bartz;
bur- t ber tschen {i. tamari-x, -scus
73). myric-a l -e, fiup'.XTy tamarisken o.
porst, sed erica beiden (ii4\ meriea
primma (127). iniric-a(84\ -e (.Sum.) id.
brim- t bri- t j)hrim-nia l genest (Gf.
cf. genesta). phriminen (sum.). mispil
(8, 9). birck (7 &c.). birche (myr. «f.).
sniel-dlie l -hcn (Sm. 3, 469. cf. vimen).
Meridianus lid. mit -tagig, -tagig
(134), -tegig (2, 7), -dagig (17). -dag
(18), -tjig (67, 133), -degelidier (2()).
mitten tagig (1, 6). mittel tc^g (76).
ml. middagich. myt dag czydick (.")'').
mittages czeyt ( ? ö). tzo niiddag hörende
(132). zu mittag ge-h. (iio).
Meridiari, t -re (76) zu mittag ruwen
(8, 9V
Meri-, oft mere-dies, meries (76)
hd. mit-tag, -dag. -tendag (<i), -eltag
(93). mvd-(iag (.19), -tliag (5''). nd. mid=
dach. s"uden (1, 3). none (22^).
*Meridionaliter middegelich (20).
*Meridionare mittage esßin {ifi).
*Meries v. Meri dies.
*Merillus {cf. alietus, amarellus)
mcrling id'ds 74).
Mering-a, -e (ö*»), miringa (17, Gl.
m.) {i. pelUcida in aure icbi fit auditus
Br. , merenda Gl. m. cf. menica?) fel=
lein in den oren (74). orn fei (ö'')- p"
ore vel (23). or fandl (1). ohron-blättchen
t häutchen (Ki.).
*Merisillus {auis, cf. mer-illus, -lus,
-ula) merlingh (22'').
*Meritari vMyen^wirdig werden (17).
*Meritarium r. Meritorium.
*Meriti /. '/. cothurnus q. v. (76).
*Meritiuuni ex eongruo von gnaden
t von vnplicht (12).
Merito u'. racionabiliter 2) Ärf. pill-
ich (,151), -eichen (Ij; bliche (21); bil-
iche (152), -lieh, -ch (17), -eher (5). nd.
bilker, biliken (147).
Merito-ria, -ma (Snm.) {i. penus,
promtuaria ; </. meretrix. Gl. m. 4, 648)
trincheller (^.Sum., of.). horhus (Gf.). lon=
huli {i. domns eins qui pro jirecio labo-
rat 75).
Meri-, mere- (76) -torium, meri-
torius (17, -US a um iio &c.), -tarium
hd. lon-wirdig, -werdig, -werdigk (^21);
langwirdigs (74). nd. lonwerdi-ch, -glier.
loiiß wernt {sie 17). lonlich werck
(12). wirdig Ion (76). werk- (9), werg-
(l(i), v'dinst- (8) -stat. virdyenlich (20).
v'dien-lich (65), -stlich (iio &c.). kouff-
huß (68). halle l koefflmys (132). kauff
(74). werck- 1 64, 74) -hauß.
Meritum, m. digni(lö. 17), m. con=
dignum (63), m. congru-um {ib.), -i
(74) /if/. gut-(iio), wol-, ?if/. wael-daet (11,
20), hd. -that sim. waldait (132). hd. nd.
vor-dienst, -denst (23). hd. vMiu-.st, -et
(7). v'dienung (6). v'd. gotes holde (ine=
ritum 1.')). wirdigung gotz guad o.
hulde (m. 63). virdyeniße (20). verdien=
lieh werk {pl. 65). vordint Ion (5^*). be=
quem-er 0. -uevdinter lone (74). verdient
0. benantes o. gelobtz Ion im. cond.
63). vMienunge b. soldes (15). vorderunge
genantes (8, 9), genands (17) soldes,
geldes (9). von pflicht t von vor bun^
des eder gelobes soldes wegen (i2). uflf
gnad 0. verplicht wider gab, vnverbun=
den gaben (m. congruum 63).
*Merla (herba 22'^, 74. anders Gl. m.)
merle (22^, 74), ein kraut in dem was^ j
ser (74). mergel (20 &c.). 1
"^Merlangus (<y. merlucius) mcer=
escl (140).
Merlare (Gl. m.) mergelcn (20 &c.).
*Merlatio {anders Gl. m.) mergelunge
(2<,)).
*Merlator mergclcr (20).
Me-, i ma- (Gl. m.) -rlucius, mare=
luciumi (122) (piscis, ital. merluzzo Gl.
111.) meeresel (140). gall. merlcns (122),
•an (Gl. in.).
*Merlus (aais; anders Gl. m.) v. Ama=
rellus.
♦Merobs v. Merops.
*Mero- V. Meru-lentus.
Mero-ps, -bs, (75, 76, 108), -x (3, 4,
75) (c/. loaficus, sepicecula) spccht
(4, 76). sj)eicht (3. groner sj)eht ; gruon-
speht l -speich sim.-^ ronsphet; grunt-
specii t -speth (Gf). hd. grüne-, grun-
(102), grün- (111), gruenc (93), gruen- (11,
93), eugrone(23)-speclit. pruocspct(io3).
eyn groen (132), gryn (68) spechtvogel.
ein grien vogel (110). krinitz o. wint-
halß (Eber.), lieber (34). böm- (71''), poum-
(75) -heckel merox, sed merobs griieii^
Specht l grunspach (75. (f. spanieta).
liistere (108. cf. sepicecula. lijster tur=
dus Kil.). meer-, see-schwalin (Fris.).
imbcnwolff (116).
Meror bedrub-ekeit (5), -heit (20).
drupenisse (.¥'). be-dr. (19. .sm.) , -trafc:
nisse (12), -druefeni-sse (11). drur-heyt
{5^), -ichkeit (17). trurig- (76, 110), truri-
(6), trawri- (1) -kait. troricheyt (23).
druujiige (99).
Meroteea v. Merararia.
*Merox v. Merops.
*Merra [■•<t. marra, anders Gl. m.)
eyn karst (19).
Mersus gedaufft (20). versenckt (65).
virdruuckeu (19). gedrenket (11).
*Mer- V. Mere-triciiun.
*Mertus v. Mirtus. Tructa.
Merul-a, bissxo. t -us ((/. turd-ela,
-us) hd. amis-ala sim. (Gf.), -silla (84);
ams-sele (i04), -eile (17), -el ; hamsel (102) ;
am-ßel (69, 110), -schel (75, 111), -psel
(34, 76), -mels (8); tro-stcl (6,64, 68,91,
BM.), -ssel (3), -schel (70); trus-el (115),
-sei (7); dru-ssel (ö^, 133), -ßel (13),
-schel (4, Alber.); dro-stel (1, 67, 88),
-ßchel (5), -schel (2, 66, 71, i5i), -ßeln
(21), -ssel, hd. nd. -sei, -sele (22), -sen
(11): droyssel (10, 19). drasel (22b, 23).
geyte- (i32), ghiete- (Kil.) -linek. mcrl
(Sm.). merle (S^, 99, 110, 132). amarl &c.
(Nmn.). mecramsel (-a piscis (74, 93).
smerlickin (-us ^os 11). ags. oslae (94,
136).
*Meru- (76), mero-lentus win drunc=
ker (8).
Merum (/. themetum) wein (1).
lauter w. (9). lutir wyn (8). clarwin (75).
w^iu (99).
Merus dar o. reyn (110). dar gelu=:
tirt (8), glewter {sie) t gedaret (9).
suuer (^93).
*Meruta {piscis, ef. moruta .tim.)
cabeliau t bulche (20). kabylygauwe
(19). cabbdyau (11). colwurm (Anz. 4, 93).
Merx hd. kauflF-schacz, -manschacz,
-maus gut ; t schätz t gutter des kauff=
maus (65). kremlach (93).
"^Mesbilla v. Mespila.
MES
MET
METH
359
*Mesenca (c/. mas-lingua, -igna.
capula. X messis iio) cyn meiß (68),
meose (i32), sogyß (nob), seges (uoa).
mezeuca ineyse (19).
*Mes-, mez- (lo?) -encare {i. mesen=
cas, mensecas iio^ eapere; X messis
no) mecsen (i07, 132). meyen (iio).
meißen vahen (es).
*Meserasus v. Mezerasum.
*Mesi- V. Meso-potamia.
Mes-oehorus (cn. m.i, -ocorus, -to=
corus (8, 74), -sechorus (9), -iocorus
(^. in medio stans 76) hd. mitten in dem
köre; m. im kor steen (74).
Meso-, mesi- (iio*) -potamia, me=
sopotan-ea (76), -ia, mesuppotania
(1.52) hd. eyn lant.
Mesp-ila, -ilia, -ilea (4), -ula (7.5),
-ilus, mispil-ea (4), -ia (3), mesbilla
(3), mospilea ( 76 ) hd. mi.spcl bäum,
mespel boem (67 Mrg.). mo.ßpelpawm(74).
missilea {arbor, cuius fructus esculum)
mistelbom (76).
Mespilum hd. mispel, mespel (67 Mrg.).
*Mespula v. Mespila.
*Messagius messelgier (los).
*Messarius (i. metitor; anders Gl. m.)
messer (74).
*Messe- v. Meso-chorus.
*Messeinbria {i. tneridies 76) mit-tag
(9, 7.5), -dag (8). vntarnzyt (7.5).
*Messere ernen (22^).
*Messiare niehcn (133. ander.^ Gl. m.).
*Messicus v. Dorilus.
*Messiere meyen (97).
Messio hd. meh-, me- (18), mcy- (es),
ma- (21), ma- (i34), snyd-, schnyd-,
schneyd-, scheyd- [sie 17) -ungc. meughe
(19). meynge (132). mag- (11, 23), megh-
(22) -inge. der sclinit (6, 76). meßer (B**.
X messor).
Messis hd. nd. erne/. hd. aren (75),
die arn (134), eren (1.52), ern, erend (64),
ernd. nd. arne, arn i der bouwe (132),
bow (11), ogest (99). aust (5^, 109). hd.
snyt m. (9 .lim.). snet (8) schnidig (76),
zeitig (88) körn, treit schnit (75). win--
monat (88. cf. vindemia).
*Messo V. Mesuere.
Messor, mestator hd. meher. mewer
(5). meger (23, 12.5). meyer (11, 110 &c.).
nd. mader (64^, 134), meder, messer (20),
meiser (21), snider. ern- (5^), arne- (23)
-sn. snidder (10). hd. schnit-er (64), -ter,
-ter in der erne (75). nischter in der
aren {sie T^^). snedir (8). snytterer (9).
arncr (7.5).
Messorium beygurtel (74). messer=
schyssel (64).
*Mes-suere, -sure(i52), -so (17), -tere
hd. mehen. mewen (18). megen (23, 67).
meyen (97). meen (74, 76). magen (6).
snyden inder ern (17). sehniden (6, 76).
schneiden (74).
Messulus (^. maturus ad messem Br.)
zyt zemeyen (es).
Messus 2)tc. sbst. gemehit (20). meh-
i snit-ung (7).
*Mest^tor v. Messor.
*Mester v. Messuere.
Mestifieüs drueuich gemaket (11).
*Mestis V. Mestus.
Mestitia hd. be-drupnisse (i52), -drup=
niz (5), -trubniß, -trubnuß, -trubnyß,
-tropeniß (18), -drobenes (21). nd. be-
droifuissc (i32), -drofnisse (23), druef^
heit (11), -drouieheit (22). hd. drubniß
(G) ; trur-ung (110), -ikeit sim. trawrig=
keit (1). troricheyt (23). drurheit (18).
druwelicheit (20). vnmutigkeit (6.5).
*Mestocorus v. Mesochorus.
Mest-us, -is hd. tru-, dru-, drau-
(102), trau-rig. nd. trorich. druwe t drue=
lieh (20). hd. be-trubet, -trobet (18),
-drohet (2l). bcdrouet, serech (99).
heimlichen trurig vnd betrübt ; swer=
mutig (7.5). vnmutigi'r (6.5).
*Mesuppotania v. Mesopotamia.
Met hd. selber, selb-, nd. zulues,
zulf-, zclf- sim. metquotus selb-mefelst
(17), -velyste (5''). zulues wo vel (23).
sulf verde (22. st. metquartus ?). raet=
huotus selbwoneste ( 1 ). metro-tus
selbes eyne (b). alleyn selber (17).
-nus selballain (2). metenus selbainer
(1). met-unus, l -solus (^74) hd. selbes
eyner .sm. ; selb- (74), selbs- (110), sel-
ber-allein. selffs alleen (132). metse=
cundus hd. selbe-, selb-, sab- (7) , nd.
selff- (132), zulf-ander. mettercius selb=
dritter (5''). zclf- (23), sulf- (22) -derde.
*Meta [st. menta) mince (Sum. v).
Meta, metha (5^, 68) hd. nd. mal.
7id. male, zyl, czycl (66, i.')!), zile (75),
ende, mayl (5). mol (S^). mate t mael
(11). maese i zeichen macle (20). teyken
(97). grenicz (8, 9). bude (9). bode (8).
der vnterste stein in der mulen (110).
schochen, tristen, birling (m. /oem 126).
haußhauffen ; thurold (caseiis 125). ziger-
scheiben, -stock (134).
*Metac- V. Ment-astrum.
Metacismus v. Jota.
*Metadus v. Methodus.
*Metaellus v. Metellus.
*Metallariiun ertzgrub (65).
Metallarius fincker (125. s«. findet?).
Metalli-cus i -nus (20), von metall
(110). metaeln (20).
*Metalluin seyck vat (i47).
Metallum smida pl. ; gasmide (Gf.).
gesmidc (93). gesmeyde (74). ercze i
smyde (13). gesmelcze (12). hd. ercz,
ircz, erczet (6). erezt 0. glock spysse
(9). golt spyse (sie 8). spiße (5^, 7i).
speis (i. es 1). speiz (2). hd. nd. metal,
alseklockenspise (23). metalle (5). metail
(20). metael (11).
*Metallus v. Methodus. Metellus.
*Metallus {cf. metellus) plewl;
Schnitter (7*. X metere).
Metamorphosis ver-wandluug , -ke=
rung, -enderung (88).
Metaphysica {sapiencia 93) vberna=
turUche kunst (93). vber die naturun (63).
Metaphysicus obernaturich (12).
Meta-phora, -fora, methafora hd.
nd. by-spil, -spcl. hd. ein beyspyl (66,
134), bispicl sim.\ gelychnuß (es), hd.
glich- sim., nd. gelike-nisse. methauo=
rum das puch von der holden red (1).
*Metaphoriea vßlegunge (8).
Metaphoriee by glyehnisse (110, 132).
gelychung (es).
Metaphorieus glych (19).
Metare hd. mal seczeu. nd. en mal
zetten. zilen (75).
Metari (Br.) hd. eyn mal, mail, maeß
l tenten {castra 132) seczen. buden (9.
cf. meta). zYlen (8). zeichenen (20).
messen (110).
*Metastrum (^. falcastrum 74) segen,
Sense, sichel, rebmesser, liepp, ieteysen
(74). scheflFel l syinmery (uo). scheppel
(20). nd. sehepel. .synimer (i32). wirtel
(19. w .<>■<. v).
*Metastrum {aus ment.) amynte (85.)
Metator (: met-ere, -iri, -are) hd.
messer, meßer, masser (6). nd. meter.
mewer (5). ziler (7.5). bender (8. beuder ?
cf. meta?). tenten seczer(i32). eyn her
sehlahcr, var. hoerschlager (64).
Metaxa v. Mataxa.
Metaxarius {aus metaxa X meta
-f- taxare! c/. Gl. m. h. v.) der die guter
taxiert 0. anschlecht (110). ein der gut
t. (es), eyn macheler off diediegoeden
taxeren (132). achter, taxierre (147).
*Metaxta v. Mataxa.
*Me-, ma- (1, 5^) -tellus(c/'.mateola,
metallus) hd. bluel (m.ss. mog.). bluwel
(12, 23). plewl {ad lauandum 1). wasch-
plewl (74). bluweschel (7i, 77). pleuel f
poßel (74). botel (23).
Met-ellus (Br. &c.), -allus (uo, 132),
-aellus (68) i. mer-, men- (110 var.)
-eennarius.
*Metenus v. Met.
Metere cruen (4). arnen (23). hd.
mehen, mewen. meyen (11, uo &c.).
mägen (6). maen (134). meen (12). ogsten
(99). hd. sui-, schni-, schuei-den. abe=
snidin (8>>).
*Meter-a (76), g. -arum (t6), methe-
rorum (1, 76) {i. Über loquens de eleua^
atioiie et impres.sione elementorum et die.
vnius elementl mvtatio in aliud 76, st.
über meteororum) das puch von der
schikkung des luffts (1).
*Metieul-encia , -ositas anxt, vair
&C. (147).
Meticu-, metico- (11), mentu- (74)
-losus, l -lentus (147) blöde {%^, 11).
bloede (20j. seer bl. (i32), bloed (es),
bloei (107), erschrocken (uo). vol forcht
(68, uo), vreese (i07, 132). vorcht-samer
(74), -ig (9). furchtig (8). virvort (20).
ver-veert, -suft, -lagen (i47).
Me-, men- (132) -ticulus {i. metus,
paruus m., qui metet 107) forchtel (74).
angest (20). angst (19). anxt, bloedicheit
&c. (147). bloed (68). bloei (107).
*Methida {i. vota) nerbigen (5^).
*Metidus v. Methodus.
*Met- &c. V. Meeh-ilensis.
*Metilius {i. nocturnus) nachts (i47).
Metiri, -re hd. meßen, messen^; m.
nach der zal des hauffen (75). masser
(-ri sie 6). nd. meten.
*Methis stanck van swevelechtigen
watcr körnende; stinckende stede (147).
metis i. vapor <&c. (I4s).
*Metitor v. Messarius.
Metodicus (Br.) vngeubter artzt (74).
Meth-, met-odus, -adus, met-idus
(76), -allus (7) {i. semita, callis q. v.;
via, breuis via t finalis terminvs,a metal
Br. vadum l braceum 147) hd. eyn
recht weg: gerechter weg o. steig (75);
fuß-pfad, -pat, -pait; ein recht fuß-pf ad.
3l>0
Mirr
-ntiit; stvg. riilitip wech (6^. w. / pat
(bl\ vooiipat (isi). phat (17). paydiii»).
bU'p (7k »U'\fx ^7S. 7t;). ua. riclito stich,
jüit; St liyiii / .•itt'ih / voiidert'ii (147. r/.
viale; vomlo-r. -1 />onticuliis Kil.); vot't-
vech («V 97). ziu'ht / kunst («8).inetadu8
I. pi'tlester fuL^m-nirt-r (7j).
*Methor i: Metus.
*Metoscopu8 ( st. metoposc. ) war-
sagt'i" (uo). widu'lor (132).
*Metquotus c. Met.
*Metra {/ler/fa) r. Aniarella.
Metra iiuh-z (IG).
*Metrea i. arbor omni tempore pomis
pl/'na (tu).
Metreta [i. modulus, bria, gelta
'J2^'. T.i. 14 7, metisuia Uqiu'iioruin 7 &c., m.
liquidi et aridi 74) hd. sochtor, gelt,
maß. eyn sige (7). ain sieht ichor [itherV
6). ayn ich (7i5). metz ^1, 21). niecze (ö^*).
meße (13). meß (74). messe (75). meste
f eyeht moß (17). maz (2). maese (20).
moße [S^). maiß (18). biermaß (74). bijr-
mate, teute (i47). gelte (22*>, 74. 147).
mate (23). stobichen (i25). lantvaget (11).
*Metr-etos, var. -os, et mensura
maß viid ziol (t").5).
*Metribilia i: Calyptra.
Metrice verßlich (110). by vcrsen
(GS, 13l').
*Metridatieum {aus mithr.) boite,
meduijn U47;.
Metrifieare verscii machen (7).
Metrista versdichter i7i).
*MetronuB v. Met.
Metropolis hd. houpt-, haupt-, haup-
(110), haubt- (9), heupt-(19).heup- (i33),
heubt-, heub- (20), nd. hoeft-, hoeflP- (132)
-stat, hd. -stad, -stayd (19).
*Metropolitan-ia, -a, -ecelesia hd.
bistuin (18); ertz-b., -bistumb (,134),
-pisthum (4), -tum, -dum (7). ertzedom
(23\
Metropolitanus hd. ertz-, irtz-, artz-
(G) -bischoff. ertz-buschuflf (19). -pischoff
(1). eius gantzeu landes o. baly bischofF
0. ein furste der bischoffen (64). ersche=
biscliop '22». ertzebiseopdom {sie 23).
*Metros v. Metretos.
*Metrotus c. Met.
Metniin hd. eyn vers. ferß (21), farß
(6), versehe 17). mal 0. zil (tJ. cf. metom).
gemessen gedieht (75).
*Met-secundiis, -solus, -tercius v.
Met.
Metuendus zu foerchten (iio). vort=
lieh i20). forcht- i gru-samlich (es). ont=
sieulich t geduldich(i32). erschrocklicher
• 116).
Metuens furtende (20).
Metuere hd. für- (8, es), vor- (9),
foer- (HO), fo-, foy- (19), nd vru- (22),
vro-(lli-ehteu. ontsien (i32).untcien(99).
^Metuibüis fortsaem (20).
*Metuin hd. nd. mal. hd. zyle, zijl
(5), ziel (7). male 0. zale (17) vers (99).
versch (23).
*Met-unus, -huotus v. Met.
*Metura {i. mixtiira Gl. m.) scheffel
mayß (19). nd. schepel.
Metus, methor (21) hd. verebte (9),
forcht, furchte (8). föchte, forchyt (5*»),
fort (6). angest t furche (20). angst (19).
"SWQ
vrocht-e t -inge (23). vruchte l vare
(22). vreet.«» (i32).
*Metu8 adj. [i. perplexus) gesell weifft,
vl(f. betrübt (7.^).
*Me-u, -um, -on, -n (</. v.t, fA^jov,
mion (/. spondilion, astrantis, ostru
tium, daucus creticus, daution &c.
73) bor-, luu"tz-,nu'vster-. storings-, laser-
wurtz sim., wilder dill. sew fenehel, roß
kümmel i73 sim.). perwurtz, ingrun (74).
Meus /id. nd. myii.
*Meza 1-. Mediomaticum.
*Mez- V. Mes-eneare.
*Mezerasuni ^«//. inerise; meserasus
merisier (122).
*Mezeuca i: Mesenca.
*Miaparo r. Myoparo.
*Miapo [GUS migale?) l. Paristulus.
*Miapora r. Myoparo.
*Mibra mirre (47).
Mica ((•/'. insata) bros-me (B*», 12,
23), -seme (19), -scm (8), hd. -em, -am,
-om (68), -um (49), -eu. broß-am (17),
-um (21. 133), -sum (i52). brosem aus
dem brote (4). brock (110, 132). broech
(97). brücke l grumme (20). grünel (10).
krume (11). krome (19, 23, 132).
*Mieabilis schinber (20).
Mical-e, -us v. Mygale.
*Micar sonat cerehrum l fuf/atur rhe=
tis (76'.
*Mieare [cf. mieatus) v. Vereare.
Mieare (/. rutilare, salire &c., saleo
f spien leo 7t;) hd. nd. schinen. hd. schei=
nen. schinnen (6). schiii (18). schirmen
(X minare) f burnen 8). prynnen (9).
springen (8, 9). glantzen; gli-, zwi-
tzeren (126).
*Mica-ria (23, 97), bissic. -taria, -teria
(3, 4. T.i. 7u), -toria (Ci. m. 1. -torium
(pro pane fricando t frangeudo, '. mica,
afrz. esmi-oere, -eure) i. radula (-taria
148). rybe (19). riue (23. 97, 132). hd. rib-
ysen. -eisen, riebe ißeu (17), reib eisen.
*Micatellus ycf. magalis; i. porcus,
parcus! 19) hd. barg (66 &c.). karg {sie
19). berch (110). b.- (i32), borgel- (109)
-verken.
*Micateria &c. v. Miearia.
Micatio sehj-nuuge (20).
Micatori-a, -um v. Miearia.
*Micatorium hd. (Vocc. ex quo) ein
rinde, rynd de pane.
*Micatum (st. -tim, i. splendenter)
schimplich (sie 20, p st. p?).
Mieatus vrsi clamor (Gl. m.).
Mie- (Gl. m.\ mir- (141) -eire, nuc-
tire 1147). -lire (147, Gl. m. ) hircorum
vox. des bucks geluvt (147).
*Micifillon v. Millefolium.
*Micili [indecl. i. vitrurn qd., cf. cya=
thus, fiala) mygel (74).
Mico-, micu- (74, 110, Br. ) -lari
(i. meniari &c. 147) clappen (i07, 147).
cutsen (107 >. klaffen (es. 132). sprechen
(74). callen, onnutlick sladren &c. (147).
*Micolator die vele onnutlick eallet
(147).
Mierocosm-us. -on (4) (i. antropus
1) dy miuuer werlt (4). die cleyn [65,
147), o. miner (60) weit, mensch (1, 8,
9). minderweit als der mensch (74). ags.
laessa middaneard ^94»).
Micro-psychus (Br.), -sithus siehe
{deutsch? i. ]insill<tnimuf> 20 1.
*Micte {(Ulis) dornkraul (75).
*Mictina mischung eins iglichen dings
(74).
*Mictor r. Müisator.
Mictura bruntz (oi).
Miculari v. Micolari.
*Micu8 [i. culitergium). mitus {alph.
I micus 2U) ars-, arß-, nd. eers-wisch.
I arswusche (i52).ayrswoys8e (19). erwijß
j {sie 20).
I *Micha 1: Nucha.
Michahel &c. cngel (,')*').
*Mich-ania yuntersch. von mech.), -ina
(11) hd. nd. behendicheit sim.
*Michanicus bellende (19, 20).
Michi, selten mihi hd. mir. nd. my
(22'«''), ineck (22^). michi, mis, me my,
myr, raicli (i47).
*Micliimet mir selbe (20).
*Michina v. Michania.
*Michomes \aus }Jif^X(uv, c/. migo)
magcnsame iSum.).
*Migale c. Enistis.
My-, mi-, me- (94, ise) -gale, mig-
alus, -alis, -ale, -arus (7), -ile (91),
mical-e (Ji. ni.i, -us (97) harm-a (120),
-0 (131, Gf.),^-e (^100), -ili (6), -elin (Gf.),
-ele (116). harmli (6). härm (84, 102, 121,
Gf., BM.). ags. hearma (IL c). hd. nd.
herm-elin, -eleu, -li (93). le (91), hd. -lin,
-lein, -eigin, -ilchen (ö^). -Ichin (19),
-elichin (12), -elkin (20), -elken (i09),
-eichen (8"^, 132). hernielyug {sie 152).
wisel (75). eltnys (4). mutzer (iie). mu-
tzer (126). -ger (Ki., Nmn.). swijn-egliel
(KU.).
*Miga-, mege- (Sum.) -linum härm- in
(Gf.), -elin (Sum.. Gf.).
*Migalis V. Migaie. Magalis.
*Miganus (herbo) bilse (Sum.).
*Migarus r. Mygale.
*Migdolas v. Amigdalum.
*Migile r. Mygale.
Migma {i. smigma 7, commixtum t
7nixtura 121. Gi.. tipsana 104) seuff (7).
seif (110, 132). seif- (121, Gf.), seif- (.Sm.,
Gf.) -salba. smyncke (8, 9). minze (104).
futter (i25). en man {st. mang) com
(23). kasofo {'klingt an weit, gesöff n.
id.) ; ahana : uesiga l giuesahi i giuasgi
si7n. (Gf. ).
*Migo t folliculosa mage samen i
mah sat (74).
Migrare hd. nd. wande-rn, hd. -In.
tzogen (i2o). gaen (20). gen {l) flehen
(17). fliegin (8). v'-husen (110, 132).
-scheiden (110 &c.), -scheden (132).
M. e vita scheiden von dissem elend
(70 . ,
Migratio ganck i wandelunge (20).
M. ex vita Scheidung des lebens (75).
Myinda blindermaussen (112). das
bliutzeumausen (Fris.). nl. suyckernoem-
cken. haegercour &.c. (iie).
Mil-ago, -lago, -uago (i4o), i -uus
(i. lucema 114, 140) (piscis) nunoge i
hylare (Gf.). vare (varo? 87). meer-liecht,
-kertzen, -wey (i4o). goruart i curr-,
red-, schein-fisch (114). bolch (Fr.). mi=
lius ein spiering (6S). millius spierinc
(107. spiriagus"^ apua cobitis kü. cf.
Fr. 2, 303).
Miloecus, milaeca muheim o. ohren-
mittel (,Fris.), -mutzel (Ki.).
MIL
Miles hd. ritter. nd. ridder. eyner
der ritterlichen übet (17).
*Mi-, ni-leum {herba) hanenfuß &c.
(143).
*Miliaeeli („ima dictio^^ i. agmina
cell, aus millia X militia c. ) him^
lische schar ( 75 ). engelc , tzaichen am
himel , vilikeit o. guldin schein der
Sterne , vnaussprechliche wirdigkeit der
himlischen erbe (74).
Miliar-e, -ium hd. mile, eyn m. wegs
(7), meyl (9, 134). 7id. mil.
*Miliarches (X myriarches) haupt=
man vber zehen dusent (88). mi- (64^^),
ci- [q. cf. 64*=) -liareha geweitiger vber
tuseut ritter (64^').
*Miliaris (i. cenehri-nes, -s) berg=
schlang (i4ii).
*Milicie v. Militorie.
*Milicium seniph (sum. vi), cf. mi^
lium, X melitismus niostmeth (Ki.)?
*Milies V. Millesies.
Milim- lai. m.), mil-, xnill- (sum.)
-indriim bil-sa (87), -isa (Sum. vi).
Mintare, -ri hd. ritter-, nd. ridder-
en, ^ -lieh, -liken veehten, leben (20), don
(-ris sie 22). ritter i fechten {sie 76).
ritterschaft vben (4), pflegen (64). rei=
sen (62). striden (Si*),
Militaris hd. ritter-lich (19, 7.5),
-lieber (20), -messig, -massig (1), -miß=
licii (21). ridder-lich (11), -mechtich (2B).
haneman (i09).
Militariter ritterlichen (20).
Militatio [i. exereitatio militum) re=
derunge (20).
Militia hd. ritterschaft. ruter-ey t
-Schaft (65). nd. ridderscop.
*Militia celiengel (9). e.- (8), engelsch
(17) schare
Militissa ritteryn ( y, 77 ). ridders
vrouwe (11).
Milito {i. miles Br.) ein ritterß ge=
noß (iio), ridders geselle (68, 132).
*Mili-torie, -cie (8) werdir (8, 9).
Mi-, mil-lium {i. olizacrum 85. cf.
eucius, ardor) hd. hirs-e, -en, -ing (20) ;
hirs (Fris.), hirze (4), hirß, hirsch (9i),
hers t hirßen (13). her-se (24, 47), -sen
(21), -ße (8b), -ßen (125), -sil (51»), -tze
(22). heerse(99). hursen (67). hresen (10).
kerse (85). prein (i. cf. Sm. 1, 256 sq.).
hirs preyn (1). brein t hirse t hirßbrey
(genus leguminis 75). hirsegriuze; milli
(Gf.) hd. senfisam-e, -en. mostartsaem
(132). mosterzaet (11).
*Mi-, mil-lium solis, l folis (74) (i.
morsus demonis 74) mer- (64, 123, 125),
mor- (91) -grieß. mer-hirß (74, 116) -linße
(125). sunnen-korn (24, 47, 85), -krön t
steinprech (74). kleiner meerhirse, stein=
saamen, nl. peerlencruyd (i43).
*Milius V. Milieus. Milago.
*Millago V. Milago.
Miliare (i suere Br. &c.) newhen (20).
naeyen (147).
Mille hd. nd. dusent. tausent (134,
1.5^1). tusen-t (7, 68), -d (6). dusiut (19.
dößent (13). milleun-us, -a hd. nd. eyn
dusent sim.
*Millebor-bia, -dia, -ia v. Mille=
morbia.
*Milleeuplex tausentfeltig (ll. dusind
feldig (ob).
D1KFENB.4CH GLOSSARIUM. '
MIL
*Milleduplex dusent- hd. -falt, nd.
-valdieh, -feldig (18), -feltig (7). tusent-f.
(76). tusicli feltich (6. cf. wett. dausich
mille).
Mille-, milli-, melli- (8, 75) -folium
[i. micifillon 136. st. myriophyllum
q.v. cf. potentilla, aconcilla &c.) hd. nd.
dusent-blat sim., -blatkrut. lid. tusend
biet (G); tusent plat; tausent-plat,
-spalt (134); garuua (36, 95, of.), garwe,
garbe, garb, gärwel (93). gerwel, gar=
wel, gerbel, gertel, kerbel, schabgrab,
barbune (75). nd. garwe (24) , keruele
(22). ags. ger- t gear- (94) -uuae (94),-a§
(136); gearewe(it4a).scliafF-,schof-(4)-garbe
(3, 4), -rippe (17). gach-heil (47 Mrg.),
-ol (5od).gahel (74). chatzen-(l), kaczen-
(3, 3, 75) -zagel, -zegel (75). rol-ike (12),
-yck (19). relick (Fr,). bolick(74). wunt=
krut (153).
*Mille-forbia v. -morbia.
*Milleguetta v. Mellegetta.
*Mille-morbia (i3i. Gl. m., Ki.), -mor=
bium (95), -morbida (24, 47, iü5, Sum.),
-marbeda (17), -moria (sö-^), -maurea
(85^), -borbia (i03, 130), -forbia (74),
-bordia (Gf.). -boria (87), mismorbia
(Gl. m.) {cf. maura) ciruos- (io3, Gf.),
hd. nd. drus-, druß- (17), drovs- (i3o),
dros- (24, 85'>), blvt- (87), truß- t plut-
(74) -würz, -wort, morella (i05).
Millenarius hd. nd. dusent-zal, -zail,
-tal. ein tusent zal (8^, 76).
Mille-nus, -simus hd. der tu- (68),
tau- (134) -sentest, dusen-tste, -ste, -ts
(17), -de (5). dusinste(19). die dusenste
(11). dusent dicht {.'de 21). dusent-ich
(23), -ech (22).
Mill-esies, -ies ? milies (17) dusent-
werbe (17, 19), -werft" (20), -warue (11).
Mill-eus (74, 129, Hr.), -ius (11, 19),
milius (20), mulleus (114, Br., Kii. m.
calceus Fi in.) [i. calceus militaris perfo=
ratus 20) muyl (Kii.). kuniges-, ritters-,
kunig-, ritter- schuch (74). durhauwen
schu (20). doerhauwen schoe (11). vnhau=
wen schuowe (19).
*Millies V. Millesies.
*Milli- V. Mille-folium.
*Mill- V. Milim-indrum.
Millio (t/. tunna) ein tunne (125).
^Millium V. Milium.
*Mil-lius V. -ago, -leus.
*Millosus V. Milosus.
Milius (millum 114 &c., maeli-us
114, -um, mel-lum, -ium) Ar/, halsbant,
hunds-h. (68). ein hundßband (88, 110)
vm syn lialß (110). eyn hondesbant om
synen hals (132). ridenbant (91). rüde-,
wind-, hundeßhals-pande (74).
*Mi-, mil- (76) -losus {aus miolossus ?)
spore hunt (8, 9). spir hund (76).
*Miluago &c. V. Milago.
Milu-us, t -ius (93), t -io t giluus
(74) wigo (93, Gf.). wige (12, 23, 68).
wig (34, 49). hd. weich (9), wyhe, wy,
weye (67), weyer (64<=), weiysirar (1),
wey t ar f74), geyr (134). hd. nd. wye.
nd. wywe (109), wuwe (loe), wouwe (107).
arenweihe (113). hd. are (67), ar (1, 75);
aer l geyer. or (4, 64^). gyer (69). gyr
(75). müsar (45). kukendyeff" (107, 132).
*Miluus regalis rotelweih (115). I
MIN
361
Mima hd. spil-, spyle, spiel-wip. nd.
spei wif. spil-wib (110), -weib (134),
-frawe (8^). spiel frauwe (68). speie wipe
fi33). hd. laut-, land-, landt-loufferin
(68), -laufferiii (110, 134), -loufi"er (132),
-leufferin, -leufierschin (133).
*Mimera {st. minerua q. v.) eyn
jungfrauwe (17).
Mimieus scernlic (Gf.)
*Mim- V. My-oparo.
Mi-, my-, t ma- (Ki.),ni-(9i) -mphur
tre- (110), trey- (88), drey- (132) -holtz.
klaibspindel (9i).
*Mimuricio sanck der cleynster vo=
gelken (147).
*Mimur-ire, -ere v. Minurrire.
Mimus, minus (1, 151) {i. truuator
6) hd. nd. lant-lauffer, -leuffer, -biff"er
(21), -loper. land loffer {l) gogl (6). hd.
gaukeler sim.-., gaug-ler (35, 88), -elspie^
1er (88); spil-, spiel-, nd. speie-, spuel-
(11) -man. lotterer (49). lodder l nette=
bueuene (11), afentheurer (i26). freyhart
(91). piff'er (8).
Mina {cf. mna, mana, hemina)
pfundt (110). pont (132). eyn maße t
fernczal (8^). eyn firntzel {!). fere ein
vngerß gulde (125).
Mina, mnas ind. {cf. mine X mina)
maurhohin 0. das oberst der maurn (74).
*Mina {cf. magis, ascia) mellie vat
(11). dech troch (23).
Mina eine dutte l brüst, Marg. da=
rinnen kein milch ist (Ki^.).
*Minabundus drew- (iio vur., 132),
treu-haft'tig (110), -achtig (68), -achtich
(132).
*Minaeeus rot wie menninge (112).
Mtnaciter drauwe- ( 19 ), dreuwe-
(132), treuwe- (««), treu- (110), trotz-
(126) -lieh.
*Minare v. Miniare.
Minare (X -ri, drowen X driuen)
hd. driben, triben (110), treyben o. be=
schirmen (9); tro-gen, var. -en (75). nd.
driuen, drowen, mennen (99, 132). me=
neu (110). hueden (20). huden (11). hd.
nd. leyden. füren o. zwingen (68).
Minari hd. drau-hen (21), -en (.5);
drau-, dra- (18), tra-, tro- (67), treu- (68,
110), tro- (6, 76), dre- (9, 4, 132), dro-
(8'', 23, 75) -wen. drwen (75«!). dreygen
(11). treuen (134). trauen (3). trogen
(75). vbels verheissen ( 65 ). Sprucli zu
minar-i, -e {110 &c.) -.dtim gr ex minsütur
dat -Wort gedreueu lupus Uli dente rai-
natur dreych mit sinen tzenden (i3:<).
Min- V. Niniui-arius.
Minatio ( : minar-e, -i) drib- l
dreuw-unge (20).
Minator [ebenso) driuer t drauwer
(20). drouwer, varr. drower, drwer (75).
Min-, minor- (110) -atorius (i. mi=;
nax 110 &c.) drauwelich (19). druelic
(11).
Minax eyn trauwer (7). treu- (68,
110), dre- (110^, 132) -wig (110), -wich.
trotzUch (126).
*Minco {i. veretrum) cers (Gf. 5, 707).
*Mineta harn t pissade (99).
Minctio seychunge (8, 9).
Minctura seyche (8, 9). besaichung
(1). harn t gseich (75).
46
Sir2
:\11N
*Mincture [st. -rire) soyclu'rii (9).
Minctus ln'.-.'itht [ 1!>).
Mine pl. i. Tninatovia. i:>,siim7Hi taten
viurirriim) hd. drauwc {\'2, 13, 19),
-Uli;;»', -owortf (,!•); ilrau- (Hh), draw-
(18), drt'inv- fj()). ticuw-, trov-i^t>), trow-,
tr.iw . trow- (,134) -uii^f. ihauug ( 1).
traiiwig (7). nd. drow-, drcuw- (132),
<iioyg- (11) -inge. tro-uug t -nülJ (75 >.
ei- isum.V CO- (loo), 7,y- ino") -nnoii.
Min-era,-ora(,17),(>/'</-eralia,-erale
/('/. ortzo, ortz, erc/t \2). artztd). arcz
/ ahroisiuig des gosclnnoids ^2). irdinsclii
inaterio (,93). em-ador (iio'>), -oder da
mau goldt silbcr o. motall grobt (iio,
sim. 132).
Mine, -mino-rale, pl. -ralia (c/.prc.)
artz ador [ir^). golt aclorou, / grubou
(HO), l mineu (132).
*Minerare bergworck tribeu (uo).
niiiKTon 1 1:!2).
Minenia i<y". mimera) jungfrawe die
irdoclit hat vollon sicj werk. (9).
*Mingare /. plantare l serere (76)
ptlai
iiioziii i;ii. plauoziu (8).
Miiigens soicliondo (8).
Mingere hd. seichen, saiehon, soigon
(21). l)runtzon. nd. soikeu, pissen, biese-n,
-len (Hen.).
*Mingere (m ■•<t. n) sneyen (77).
Miniare, minare I32) rot (iioj, roit
littoren (132) machen. rui)ricieren (iio).
*Minicia (frumentiun) kcUito (104).
"^Minicius i: Ericius.
Minieulari hd. helffen, liilffen (21,i.
nd. holpen. rot (8, 9), rad (17) geben,
dienen (in).
*Minievilat-iuus { -oiius holfflich
(19 . hulpelicl) (11 .
Miiiiciüum holff 19 . luilpe (11).
^Minigium v. Minixim.
Minim-e, -um aller-wenichst (3),
-wenigste (,5), -wenigs (18), -wingist (21),
-mynst (17, 76). -minste (b^), -menst (6).
aldvr wenegest (22). alle weynigest (23).
neen -e ool alt^.u vil i -e i. nimium 5'^).
^Minimus orfinger (:ni.
Miiiista (i. venu puhnonis 4, 76, piü-
raatiea 74, 7ö) dy lange oder (,4). lung
ador ij4, 75).
Minister hant-raicher (7i). -haicher
{sie 1 '. hd. die-, dy- (5\ dey- (12), nd.
do-ner. dionre (,11). dinstknecht (8).
Ministerialis dienst-elicb (11), hd.
-mau. deustnian (12). diust-lich (19),
-baft .'^1. -liaftig (9).
Ministerialiter dienstlich (20).
Ministerium hd. dienst, dinst. nd.
deust.
Ministra hant-raicherin (1), -recher-
ynne ."i'>). dionerse (20). deustmaghet(23).
*Ministrabilis dyenstlicli (20).
Ministrare hd. dyenen, hant-d., zu
baud d. (IQ), nd. denen, liant-d. h.-reicb
thuu, handelogen (62. X andelagen Gr..
KA. 1, 196 Sfp BM. 3.5). andelen (Alberus.
c/. U. c).
Ministratio dyenunge (20).
Minitare, -ri seer treuwen (ito).
dickwil dreuweu 1 132V
*Minitum i-. Minutum.
Mi-, me- 5'% 19) -nium, minigium
(18) meninc darmeu rot blac vau maket
MIN
023). rot uiyugen (21). men-ige(5''), -ygp
(17). -ge (3". 12), -ginge (22^ -uiug (ii4\
-vnghe (1!>), -y (132), -ye (22'»). myu-ge
(?>), -ye (,20), -y (110). inin-v(l), -ig(fi4<^),
-in (76). meynig (18). rub'ko (22). roti
uarwe (9S). rote diut, var. rodt dindten
(64).
Minn- v. Niniui-arius.
Minor cloyuor (17^ der minste (20).
frater m. ))art"ul5or (7i). eiu uiiunor
prüder; ordo niinoinim frati'um uiinner
pr. (1. </. Oll. 1(14), lo.-.d, lOiM!'.
*Minora &c. r. Minera &c.
Minorare uiyn-, min- -ern (18), hd.
-uerii. -doreu, -reu (20, 23). uyddorn (12j.
gebrust han (,65).
Minoratio uiyuu- (20i, miud-.(65)
-oruugf.
*Minor- r. Min-atorius.
Minoratus gluniiyuuert (23).
Minorissa parfusiu ; reglerinu par=
fussornrdous (74,.
Minoritas uiiindorlich-, lar. ininder=
lieh-, luiuderrioli-koit (6.i,).
*Minorosus clej-ne (11, 19).
Minsa-bilis leicht harnen (Ki.). -tilis
mygho-. st\vck-lick 1147).
Mins-are,-itare &c. myghen, feycken
{sie). >tnn\\eu ,.H7'.
*Minsa-tilis r. -bilis.
*Minsator, mietor mygher, seycker
(1471.
Minsatoriom uiyghe-, seyck-stede
(147).
Mint-rire f -arre (Gl. m.), -are (i4i),
-rare (123), -tire (129) mwium, musarum
(1-41).
*Minuciam v. Minutal.
Minuere hd. myinieru, mindereu,
v'-ni. nd. minren, minueren. hd. laßen,
ader 1., dye aderu 1., zu der a. 1. tzer
äderen laissen ii32'. zu der ader laussen
(68). nd. de äderen laten.
*Minupare v. Myoparo.
*Minuperare u. intentari) drowen,
Torchtmachen (74).
I Minur-rire, -Ire (Gl. m.), mimur-ire
i l -ere (147) hirundinum. der swalueu
I geluyt (147).
I *Minus V. Mimus.
] Minus hd. )>d. myuner. hd. minder.
i miii (99V
*Minusatorium cf.sq. f) flaischfas (74l.
Minutal [^cf. secamen) in- (Sm. 3,
427). iugi- (13 1*!, .Sm. l. c, Gf.) -slahti.
grönkraut uii 1. heckerliug; lungenmuß
(125). geha-ckt krut (88), -ck, -cklete
speiss, nl. -ckte spijse (iie). nl. nd. \wt-
pastey f plockte (iie), plückede (Chytr.)
vincken. kobelein, mursel (74. cf. Fr. 1,
670''). minuciam inslahti (Gf.). minutium
ingesneite 1127).
Minutare hd. uiynuern. hd. nd. v'-m.
hd. mindern, v'-m. augenblicken (18 '.
minutum .
Minutatim hd. gemindert, langsam
(19i. lanzen i?. ti-aetim 11 1. alliutselin^
gen '9.^1. durch dein stucklin (65).
Minutatum ghemynneret (,23j.
Minute kloynlic (11).
Minutia i: Minutal.
Minutim hd. cleiulich.
*Minutio v. Septum. Valium.
Minutio myurunge [20).
MYR
Minutium { cf. Gl. m. 4, 69i ) v.
Minutal.
Minutor (/. fleubotonus 1, flebota^
nus 2) lazor (.')i, lator (23) in veiia. hd.
las.ser; ador-. aydor- (i33), oder- (6) -I.
lolior (1«). h-liir ;')'>). adcru-1. (17), -lator
(22) laulier (68). ador-lausser(76), -laisser
(132).
Min-utum. / -itum ü. ))ondus I6)hd.
aug( 11-. augo- (21 », ouge- (7), nd. oglien-
i)lick. -blig (l7). ugenplick (6). minut
(68, 110). wjulink (Äic9^. firling (8). halb
helbliug (2.1J. Iiallor, var. heller (65).
Minutus hd ur/. geiniurot. /k/. gomyu-
nert 1 19;. -dort im), uß dor adoreu lasen
(-US, -a, -um 14).
*Mi- V. Mir-oeopus.
*Miolica r. Cyathus, c/. Gl. m. v.
miolium.
*Mion r. Meu.
Myo-, niio-, rnia- (74, 76, .Sum), mea-
(121 j, mimo- '94, 136) -paro, i mio-pero
(76), -parus (74, 76 j, meapora (,8,
9, 17), minupare (74) scafa (121, .sum.).
eyu clo}!! 8, 17), raup- (110), roff-(i32)
-schiff, kleyn (74), clyne (9j schifte, mit
eint m segel (74). schifflein f inerrauber=
scliiffe [i. piro 74). ags. theb- (94, 136),
hith- (Gl. Aelfr.) -scip, -scib (94). gnarrun
(ISn. Gf. 4, 296).
*Myopia veldmauß (91).
Myops luiudergsichts (ii3).
Mirabilia wunderlich dinge, wercke
vnd zeichen (75).
Mirabilis {rft i. mir-us, -ificus;
jocosus 22''j hd. wunder-, wonder-, winer-
(18) -lieh, wundersam (65). wnderlic
mynsche i23). geme-lick (,22"»), -lieh (77).
Mii'abilitas hd. ntZ. wunderlicheit sim.
*Mirabo-lanum, -anum(47) {avLS fJ.upo=
ßa/.T/OCJ grot distelsat (24, 47).
Miraeulum hd. wonder. hd. nd. wuu^
der. w.-werck (4).
*Mirago v. Mirtaga.
*Mira- v. Miro-polium.
Mirari hd. nd. wondem, ^vunderu,
v'-w. nd. be-w. irschreckin (8).
Mirator v. Miro.
*Mireire v. Miccire.
*Miretigas i\ Mirtaga.
Mirie-a, -e v. Merica.
*Miriea v. Mirmica.
*Miridiada u. metreta) matevanVI
eymoren (147).
Miridieus wunderseger (20).
Mirificare hd. nd. wondern, v-w. hd.
wunder (20), w.-berlich (75), w.-lich
machen, 0. sin (75). wonder thun (76).
Mirifice wunderliche (20). winderlich
(19).
Mirificentia Äc?. »ic/. wunder-, wynder-
(133, 152) -licheit, -heit (HO), -samichait
( 2 ) , -smachait ( 1 ) , -berlichkeit ( 75 ).
woudersamkeyt {b^).
Mirifieus {oft i. mir-us, -abilis)
hd. nd. wunder-'lich, -lic, -berlich (75),
machender (iio sim.). winderlich (18, 21).
wondersam (b^).
Miringa v. Meiinga.
Myrio-phyllum, -philum(9i)garbe
(91). schaafgarben (,114).
My-, mir-ristiea nux musc-af (^iio),
-aet (132), -atuuß (9i).
MIR
Mirl-e, -us (auis) smirl (i03, Gf. ).
smirli (9")). smerli (84). smillin (74).
Mirmi-ea, -x, -con, -n amayß (74).
aineiß (ss). mirica yiumaiß ( j.formiea 6).
*Mirmicaleon ainayßknnig (74).
My- (Br.), mi-rmicea, mirnutia (sie
Gl. m.) (i. Verruca) wratte (,147).
Mirmidones vntrewlblck, krichen,
arbeitsaink'iite (74).
Mirmil-lo, -o scirno (isi^", i4i ), skirno
(i4i), X skirmo?
Mirnutia v. Myrmicea.
Mir-o, l -ator (74, 147) crndener (11,
19^. zaubrer, wuiulrer (74. ef. Gl. m. 4,
692). eyn vcrwuiiderre (147).
*Miro-, ^ mio- (74), myrro-, ^ chiro-,
ciro- [qq. cf.) -eopus, ^ mirocomus (7ü)
salbcn-machor, -verkauffer (74 i.apotecker
(110). aptekcn- (132). crudeiiicr (107).
*Miropo-dium v. -lium.
Mi-, mir-, mo- (741 -ropola, mriapula
[alph. mir- 76) eyn salben- [m, 74, 7.i,
iio), saluen- (i32) -vei-koufl'er niin.
Miro-, mirro- (no), mira- (75 var.),
moro- (74), mitro- (132) -polium,
-podium (76 1 aptecke (17). stat t das
huß darin salben verkaufft wirt (75).
stacion doman salb v. (74).
Myrothecium ain käst darinn man
die anßprenten wasser bclielt (91).
Mirra, selten myrrha (cf. conila)
der mirr, var. myr (65). mirre (11, 20,
24). mirren (1). m.- (68), merren- (8),
myr- (iiol bäum, myrboem (i32). smirna
(Gf. ). huffelkorn (7. cf. mirrus).
Mirratum vinviin bitterweyn (9 sim.).
gisotinir vvin (io4). mirtatus i. arnarus
(761.
*Myrretum mirrostat (74).
*Mir- V. My-ristica.
*Myrro-, miirro- v. Miro-.
Mirrum, myrrhum mirre-salb (74),
-nsalbe (gh). myr-salb (uo), -salff (132).
Mirrus (i. ijutta ex qua manans staek
ten .sv'c G) niii-bom t hoffeldorn (7).
*Mir-taga, -ago (75), -etigas (acc.pl f
76) (i. peUicula in cerebro 17, 66 &c., p.
circumdanft cerehrum l meniga 75. cf.
menica, meringa) dye lise (5). hiren
blat da mit vmbgebcn ist das liirn (75).
hewtlein in dem hirn 0. hivnfellein (74).
*Mirtatus v. Mirratum.
*Mirte-ctum, -tum (74) mirt stud^
gewaschts (6j. mirtelpawmgewechst, mir=
restat (74).
Mirtum gagel (11, 19, 20). mirren-
(9), merren- (8) -salbe.
My-, mi-, me- ( 1 ) , ma- ( 94 ) -rtus
(eyn krut 8^', ein wurtz 65, i. misach
indecl. 74) lul. mer-, hd. (l-i)nd. mir-dorn
(liäuficjst). mrkrut t midarn (sie 6). mir=
den (21). mirtel-boum (102, Gf., bm.),
-pawm (74), -bom (6), -stude (93). mistei=
bom ( Sum. ). wirtelbaum ( 7 ). ags. wjt
(74, 136). bors-a (Gf.), -e (Sum.), -er (102).
porse (74). pors (8, 9, 24, 47, 85). pirsch=
bäum (17). (><: myrica? cf. Gr. wtb. v.
birz). gagel (11). g. -boem (11 &c. ),
-bauem (20). gagewoem (sie. 19). hd.
galgeu-, galgayn- (133) -bäum (frz- gauge
Gl. m., anders Dz. wtb. 640).
Mirvim hd. wonder.
MirusÄ(/.nf/. wunder-lich,-lic,-sam(3).
MIS
*Mis ?'. Michi.
*Misa V. Misnia.
Misach (i. gaudium t risus Pap., Br.)
V. Myrtus.
'^Miscel - lanium t -laneum (147),
-aneum i. cibus yladiatorurn (Br.). spijs-e,
-evat der schermer (147).
Mise-, miss- (11) -ellio (cf. coqui-
narius) menger (19, 20) spijse-m. (147).
meenger (11)
Miscere hd. nd. mengen, meengen
(11). myngen (13). hd. mischen, vnder-m.
(65), v'-m. (68), znsammen-gießen sim.,
-gessen (5), -kiesen (68), -dun (17). nd.
to samede gheteu. daran t an ein anders
hencken (65).
*Misconii ??. Mosci.
*Misell-ius v. -us.
Misellus eilender 0. armer (68). wat
ellendich (122). doet (11).
*Misell-us (76 &c.) , -ius, missel-lus
(11, 74), -uis (8, 9) (i. instr. pistoris 74,
76. cf. exes, X exers raiser Gl. m.?)
sehussel (74). offen (8), ouen- (9) -schus=
sei. ofenseliissel (76). seotel (11).
*Miseni &c. v. Misnensis.
Miser du- (4), do- (5) -i-fftig. dorteghe
(22'>). ain darftiger (7). hd. nd. arm. hd.
arm-e, -en ((j), -er man (7). arm vnd nit
ryeh; armer der verlassen ist (75). hd.
vn-, ai-beit- (88, gl. a. 1485 Sm. j -selig,
-fellig (iioij). eilend &c. (88). en stump=
per (22b, 23).
Miserabilis berme- (20), herbarme-
(19), erbermk- (64), evbennb- 0. weinber-
(88) -lieli. armelif (11). untfarmelec (99).
Miserabilitas bermlicheit (20).
Miserabiliter gennnerlich (65).
Miser-ari, -iari, -are [est hominum,
-eri dei) hd. er-, nd. ont-barmen.
Miseratio hd. erbarmunge. //(/. unt-
farmenisse (99).
Miser-ator v. -icors.
Miserere lierwarmen (19).
Misereri hd. nd. er-, nd. ont-barmen,
-warmen (19), -parmen (1). untuarmen
(99). jameren (22^').
Miseret hd. erbai-met; eß, es, ist
(iioiJ), yß (133), hat (es), nd. ydt (132)
erbarmet, eßen- (19), et ont- (11) -barmet,
jamern (1).
Miseria hd. turftig ( 76 ) , dui-fftig-,
durffti-, dorffte-keit. dorttig (l33). drof-
tieheit (23), -nisse i herteleit (22b). ja=
mer (221», 75). kumer {i. inopiä 1). arm-
uede (11), -ude (20), ?id. -ut, -uut (i34),
-ut, -od (12), -ot (22), -ekeit (21). ermud
(17). un-selicheit (20), -solde (109). eilend
^110 sim.). not (75).
*Miser-iari v. -ari.
Miserieordia hd. gned- (20), barm=
herez-, nd. barmhert-icheit.
Misericorditer barmhercze- (20, 75),
gnedec- (20) -lieh.
Miser-icors, i -ator l -tus (20) hd.
barmhertzig, gnedig (20). nd. barmher=
tich, genadieh.
*Misero- (8), mistria-tica (cf. minis=
ta?) ader aus (9), such uß (8) dem ma=
gen zu der lebern.
Miser-tus v. -icors.
*Mis-ia, -ina v. -nia.
*Misi- V. Mis-nensis.
MIS
363
Mis- V. Mille-morbia.
*Misna r. Misnia.
Mis-, miß- (74), mise- (ö^), misi-
(68 &c.) -nensis, pl. mis- 1 maxi-nenses
t miseni (125) eyner vß mißenlant (17).
eyn mise- (5^), meys- (4), meichs- (74)
-ner. dy missenehr (l25).
Mis-nia (71), gew. -na, -ina (5^),
-ona (17), -sena(i47), -a(i32), -ia (68),
-sia (66, 67, 133) (regio l vrbs) mysen
(5b). mijssen dat laut (147). meychsen
(1, Ob.). m.- (74), misen- (5, 22, 76),
mijssen- (132), myssen- (67, 68), missen-
(17_ &c.), myschen- (133), mitzen- (23),
meixsen- (71), meichßner- (134), meys=
ner- (70), myßner- (69) -lant.
*Mispilea &c. v. Mespila.
Missa hd. messe, nd. misse, hd. eyu
heylig sang (.5), gesang. hellig gesanck
(18). nd. en he-, hi-llich zank.
^ Missale hd. mes- (93), messe-, meß-,
maß- (6), miß-buch. missenboeeh (i32).
missebok (23). misbueck (11). missales
missula (i4i).
*Missarius equus (st. e-m., anders
Gl. m.) eyn faele (Marg.) voule (19). en
vael (11).
*Missellio v. Miscellio.
*Missel-lus, -uis v. Misellus.
*Missia &c. v. Misnia.
Missibilis bequem zu senden (110
sim.).
Missi-cius v. -rius.
Missile hd. sciioß. nd. scot, scoet
(,97). hd. ge-schutz, -sehocze (17), -schoiz
(5); gschoß (75), phile, pheil (9), pil («3j.
*Missilea v. Mespila.
Missilia coUatz in dy rapueßen(i25).
Missilis gut (17), bequem (68) zu
senden, sende-lich (20), -brieff (5 &c.),
-breff (22), -breyf (23). spitz- t worff-
barte (i. securis 125).
Missio sendunge (20).
*Missi-rius, -cius (Br., 01. m.) der
ritter werk oevet (147).
Missiua (n.pl.Ki.) sendbrieff (iio&c).
zende breff (22).
Missiuus M. sen-, nd. zien- (11)
-delieh.
Missor Sender (20).
Missorium vat dair men wat nats
of vuehtes in doit (i47).
Missus hd. gesant.
Missus s. rieht (9i. ital. messo cf.
Dz. Wtb. 686).
Mista, mysta (i. secretarirts &c. Br.)
heylich (8). haimlicher (76). orthaber
der heimlichkeit (74).
Mystax (cf. mastix) knebelpart(ni).
Misterialis heyme-, hey-, bezeichen-,
bedut-, got-lieh (20).
Misterialiter heyme- , virburgen-,
got-, wunder-licii (20).
*Misteriarchus heylich fürst (8).
*Misterium v. Mistrum.
Misterium v'borgen, heimlich (iio),
verholen (I32), t gaistlich (63) haim=
lichait (76), heimlikeit (63), heylikeit
(12),geistlielieit(68, uo, i32). verbigena
(aus v'borgen!) heilikeit (7). heimelicli=
eit t virholenheit (21). goetlich open=
barinch (97), werck (76). hd. gotlich w.,
46 *
31)1
Mir
offcnhanui;,'»', iliuj;!'. »k/. gotlic work,
o|)tiil)iirin>ro. lu-iliiif? diiigk (20). gi'ilich
ort'i'iil)cirniii,'e (21). gt'y.st.lich syii (f)'').
eil gt-y.^'ti'lic sin / hilliiliiii.s.sc (215).
gt>i.stlidi hyspil f viiscrs luMriMi Icicli
iiaiii (*.•)• {;. pi'tzaiclinuß (.■{). gotis <linst
(8^. brclrul)- (20), bereeg- (79) -nisse.
büken ('»!>, 10»;)-
♦Misterte ln-yniliiher (9).
Mistice fiotliili (11^).
*Mistic-icus v. -us.
Misticuiii ir«'i.-<tlieli xor.-^iiil 1.")).
Misticum corpus, m. c. domini(15)
ein geistlich liclniaui ( 63 ). g. liuham
vnlJcrs irn ilm xpi (!.'>).
Misti-cus, -US (23), -cicus ^2) ft'O^
nisc (Gf.). gcist-synnig (2); -sunig (1).
goystlic siimith (23). hd. geistlich, g.
synen (97). hd. gotlich t heymelieh.
heymliche bctoutung (75). heilig-, vir=
holen ;beduet-, bezeigeu-lich (20). becze^
gelioh (9). bezeigelich t geglichet (8).
Mistis (i. secrctum 76, Br.) heylig(8,
9). heymlich (9). hymmelisch (8).
*Mistius r. Misticus.
*Mistrare \cf. mistrum) heymlichen
nydeii (75').
*Mistriatica v. Miserotica.
Mist-rum, l -rium (3, 4) , t -erium
(75) (i. latens odium, a mystis Bi. cf.
Gl. m. 4. 707. aus JJiiaOs X fxuatixo;)
v'boigen halJ (3, 4). lageude hasse (17).
losehender has (9). haz (8). heimlicher
iiyd (75).
Mistura niisehleten (Ki.). das pleich=
mal ' .\gr.).
*Mita maneherley farwe (9). manicher
wiirc wanf {sie 9).
Mita (jall. mitaine (122).
^Mitam mirice eheidehe (Sum. cf. m.
heiriah Gt.).
Mit-e, t -iter (110 &c.) hd. sanfftmu=
declieli .«?ß.; senfft- modig (21), -liehen
(110), -lieh, zachtmodieh (23). sachtmo=
deU-ch (132), -ken (22). milt- (110, alph.
mit- 75), mit (75<i) -samiglich (75), -liehen
(110). willik (21). wolwill-ig (^5), -enklich
(6).
=^Mit-ea, -itas, -itudo, -ieia (76)
sanfftmudieheit (20). seunii'tmodic- (19),
semflPti (20), temietig- \76) -keit.
Mitescere li. mit-ere, -igare, inan=
SAvescere) hd. senift-en, -igen, -machen,
-ig in., -werden, .sanflt-w. (b^), -en (22).
zamphten (23). sacht-en (79), -werden
(i32 , -modighen (23). geswigiu (8). ge=
sweygeii (9).
*Mitieia v. Mitea.
*Mitigabilis semfftecliehen (20).
Mitigare (c/. mitescere) samfften
(20 . semftcu (100). hd. seuft-, nd. zacht^
inodigen, hd. -mutigen, -madigen. saiifft=
mittigen (b^). zamphtmodighen makeu
(23). sacht (132), hd. senfft macheu. seufft^
mutig [sic 1). hd. senftigeu. s. t milde
{SIC 67, 152). miltren i64).
Mitis//(/ milde, milt; milt- [alph.mit-
75'''>'j, mit- (75''j -sam; sanfi'te, senfft,
s.- mutig, -modig. seuufftmodick (19).
sacht (132). saftich (79). zachtmodieh i
wolwillieh (23). gudwillig (17).
*Mitissari zachtmodighen (23).
*Mititer v. Mite.
*Mitit-udo, -as v. Mitea.
'^Mitologia ■; '/. mitos ; X ahd. mit=
MOI)
tuli liciatorium .siin.ff) dacht o. faden
(71)-
*Mitologus mersager, spreeh(M- eins
spottliilieii gediciitz ;7i).
*Mitos (/. tjiiUd l fnbula 76. filum (Jl.
m.) e}ii droplie t mere (J7). droppe o.
mer t fabula (8). drot ende t vaden
{sie 9). vadeni (8).
Mitra hd. hübe, hawbe, hiil). liaul),
mutsiiie, mutz. lid. nd. niut/.e, müsse
(22''''>), musche (lof»), inocze (:")'')• hubb»;
(13). huwe (20). nd. huue. iiote (^18). eyn
stueh vmbß haubt (65). biscliofi hut (68
MrfT.).
Mitrafer-rea, -a (74) huntzkappen
(75). peckelliawbe (74).
*Mitrale hawbe (9. anders Gl. m.).
*Mitrare lid. hüben, be-h. (76), h. vflF^
setzen (75i. iiaubeii(9), hauwin(8). huweii
(79). luiuen (23). huden (21).
Mitratus huuer t gehuuet (23). gc=
hüvet (79).
*Mitriola liubcl iSum.).
*Mit- V. Mi-ropolium
*Mittalus (/. neumaticus &c.) guter,
der ))e.st singer (74;.
Mittere hd. nd. senden, syndeu (13,
97). laßen (17).
*Mittologia spottich gedieht (74).
*Mittulare {cf. mixtulare) mengen
t zu sanieu mischen (76).
*Mitus V. Micus.
Myx-a, -aria v. Sebestena.
Müxa scliDuder (110). snodel (132).
siiotte (109).
*Mix-cio, -tilla v. -tio.
Mixtillum (cf. Gl. m. 4, 712) i. diuer=
sarinn vocum conmixtio (76). manigerley
o. gemengte stymme o. Vermischung (74).
Mixtim gemengit (20).
Mix-tio, -cio, -tura, t -tilla (74) hd.
nd. meng-, meuig- (20), hd. misch-
unge, -inge.
*Mixt-ulare, -olare, -urare hd. nd.
mengen, mischen (17).
Mixtu-s, -r {sie 76^ hd. nd. gemen=
get. hd. gemischt, gemist (76), v'mischte
(17). . .
Mixus das wiest in der ampleu (iio).
dat nosekeii in der lampen (132).
Mna, mnas (25) hd. nd. gelt, golt
(6). phuntt (1). pfunt (9). X stet t X
pfennig (25).
*Miiia- V. Mani-culatio.
Mo-, moa- (11; -bilis bewege-lich
(19, 20), -lie l riierlic (11). roirlich (19).
*Mocidus {st. muc.) modech (22'').
Mociüus {cf. loculus") V. Cassidilis.
*Modellus (/. nouellus, x moder=
nus; anders Gl. m.) junger (76).
*Modera- (19), modura- (11), moder-
eula, muder-ca (9, us), -ta (16), niu=
terca (8) yvestis)J\iotv\: (19). vueder (11).
mueder auf eine seydel (1). müder (8,
9, 16. nd. Gl. Sm.). vbermüder {in cami=
sia mi'lieris 2 ). i. tnater {sie 148).
Moderamen messigkeit (65).
Moderantia hd. mess-, mes- (20)
-icheit. mayßin (19). mate (11).
Mode-rare, -rari, -tari (76), modu=
rari (11) hd. meß-, mess-, mes-, mass-
(134), mass- (75),n(/.mat-, met-igen. massen
MOI)
(75). maesen (20). moten (-re 99). meß"
licli dun (8). meslich tun (9). meistern
[b). meste-rn (23). -11 (22). hd. nd. re^
gieren siin.
Moderate meeselicii (20).
Moderatio me.ss- (i(;.inc8-(20)-ignnge.
mes.sunge (8). motinge (99).
Moderator k()ii-(19), ko- (11) -nynck.
Moderatus hd. ineßig, ge-in. (18),
-mesiget {b), meßsig, mes.sick, mesig;
eyn messieli, m(>ßig, meslich ( 21 ) men=
sehe. nil. inat-icli (79), -sum (85'»), ghe=
metighe (22), en metich mynsche (23).
*Moder-cula 1:. -acula.
*Moderne nuwelich (20).
Modernitas Junghait (76). neulig-,
neuling-, messig-keit (74j.
Modemus {i. nouellus) new fundig
(1, 4). nu (17). nuw (19). nye (11). neu-
t schuß-ling (74).
*Moderu8 v. Modrus.
Modestia hd. messig-, massig- (i34),
m(>sig-. meße-, mese-keit, oft i» faeto.
nd. nwt-, gemat- (i32), zachtmod-icheit.
saüfftmüdiekeit l hubischeit (20). hofr:
scheit (132). seunfFtmodickeyd (19).
mesheit (21). kusheit (79). kuscheit (8^).
stillikeit (9). hd. stil- (8), bescheiden-,
besehenden- (132) -lieit.
Modestus hd. meßig, meßsig (5),
mesig, meyßicli (13), massig (l34),
sanft-, senft-mutig. nd. metich, gemate
(99). zachtmodieh. mate-, hoesch-, be-
seheyde- (132), sanfftmudec (20) -lieh,
beseheyden (11, 110). meßlich beschei-
denheit {■'<ic 68). rede messig (9). red
hobiß 0. Stil (8). kusch (8''). kuch (79).
*Modetari v. Moderare.
*Modialus v. Modiolus.
Modicare (Br.) messig machen (110,
132).
*Modi-cator, -ficator matiger (147).
Modice hd. eleyn-, l meß- (20) -lieh,
mesenkleich (4). wyenich (20).
Modicitas kleinheit l mesicheit (20).
wenig-keit (es), -ung {i. paruitas 75).
Modicum hd. wenig, wynnig (17).
nd. wenech, weynich.
Modi-cus, -m hd. weniger, klainer
(76 j. kleine, clyne (9). nd. weyniger,
weuegher, kleyn, metelich (79), voghe t
luchtich t weynich [i. pamus 22'').
Modificare hd. meß-, mes- sim., nd.
met-igen. maßlich machen (68).
Modificatio form, maß, weiß (65).
Modi-ficator v. -cator.
*Modina v. Mosina.
Modi-olus, t -olum (Gf.), -alus (110)
{(f. mediolus) hd. nahe, ein nawe an
eyme rade (20). einn speich in dem
rad (Ho), dy busße 0. naue; stuntze
{vas; 125). vierdling (9i).
Modiu-m, t -s (68) mudde (11, 20).
schepel (11). firnzel (8).
Modius (i. renda q. v. 74, sca-phum
l -fum 75) hd. mai5, maiße (i33), maiß
(132), m. zu dem getraid (75), metz
(91, 125 Mrg.), meß o. maut (2); muttt
(104, Gf.), mutte (93), mudte (68), mutt,
my«4 (64''). mut (74, 109). mudde (132).
hd. choren mas o. schaff (1); sehe-,
scho- (67), scho-ffel; schepphel (7),
scheppel (10). nd. schep-el, -pel, -le (22'').
MOL
seheffil t sthrieh (!)). mast-schafft, -pawm
(74). ster (91). firteil (17). firntzel (12).
sester (25). seyster (97). summor-n (7 &c.),
-en (109), -y, var. -ey (64). sumerin (74).
sumorn (6). symmern (13). seinmern (5).
Modo hd. nu. nun (6). nun (7g). myn
{sie 21). nuw, jetzund, etwen (65).
*Mod-rus, t -erus {mensura vlni) aiu
will aimcr (7ti).
Modulamen {i. melodia) hd. suß
gesang.
Modulare (Br.) messin (8).
Modulari singen (64, 79). eyn heilig
s. il). Hotchen (12.5). vnderspliidlich wort
setzen ( 65 ). stymmen , lauten mit der
rede (74).
Modulatio meysterlich brach (es).
Modulus en klene mate (23). dün
(20). wasserzober (Agr.). stymm, laut der
rede (74).
*Modu- V. Mode-racula.
*Modurari v. Moderare.
Modus hd. maß. nd. inathe, maet
(11). maeß (10). maesse (20). maiß (7,
132). mayße(13j. masche [^i.temperantia
5). ain massung (G). mauijr (110, 132).
*Moenichus v. Monacum.
*Moenis v. Mogenus.
*Mog-amus (3,8, 9, IG), -anus (4, 74),
-enus (76), -abus (3, 4, 74, 75, 76) (i.
lectus t pr. n. aque 4, 76) bett(^ (8). por-
b. (9, 16). span-b. (3, 4), -bet (70). spon=
pett (74).
*Mog-enus, -anus, -inus, -abus {cf.
prc), -US, -onus t magnus i moenis
{ menus (iiuuiiis) hd. der meyen (4),
meyn; main (1, 74) in francken (Ij.
man (2). menen (20). inone (22^).
*Mogio {aus logio) mastdarra (74).
*Mogonus V. Mogenus.
*Mo- V. Ma-guncia.
*Mogus V. Mogenus.
*Moitaeismus v. Iota.
Mola churiie (i04). molc (8, 11, 12).
mule (20). mul (1, 9). mule (8^). moel
(132). myel (iio). mil (9i). groez peffer
mole (17). hd. pfeffir mul sim. ; molen,
(17), mollen- (20), mul-, myl- (es), shff-
(20), reib (91) -stein, alb in der beer=
mutter (Hen.). mon-kind, -kalb (Ki^.).
Mola ladung {i. sareina 6. st. moles ?
mala? cf. Gl. m.).
Mola {i. puls &c. ßr.) meelbry (147).
Mola {cf. molaris) back- (9), backen-
(17) -zan.
M. asinaria ros mul (9). roß mol (8).
M. manualis {cf. manarium) eyn
grocz mole (19). queerne-m. (11).
*M. pannificum, textorum (77) eyn
valke {sie) mole (22). walehen mile (77).
*M. trus-atilis l -oria hanmole (125).
*Molacrum eyn körn mylin (68), kern
myel(no), quern-moel (132), -mole(i09).
hd. senffmole (109). mol-laerum, -atrum
(3 , 11, 19 &c.), -atum (75), -trum (23),
-crum (74), -ocrum, -ucrum (11, 22
&c.) , -idrum (97) (^. iiistr. latomorum
3, celt-is t -rum 75) bick (17). bicke
(23, 97). hd. bickel. ein pickel (74, 75).
steyn-p. (4). eyn picce (3) , lu (22). mo=
len yser (11). quirnebeth (19). queerle
beedde (-atrumll). pill (74). molu-erum,
MOL
-trum (68, 107, 133) i. cum quo mola
vertitar l tumor ventris (Br.«m.).dair nen
die moelle myt vmbwendt, des buycks
swellyng ofF hoeghede (147). myelbaum l
buchgeschwulst (,110). molenspyl (107,
132). buych-.swellinge (i32), -effiiighe
(107). geswulst des leibs (74).
*Molandm-um , -a v. Molendinum.
^ Molare hd. nd. malen, mallen (6).
molen (21). ophirn (8). oppferu (9).
Molaris hd. nd. molen-, moel- (132),
mole- (152), hd. raoln-, muleii- (8), mul-,
myl- (68,76), myel- (110), oberster mol-
(7.i), churni- (104) -steyu.
Molaris, dens m., mola {q. v.) hd.
nd. baeken-, hd. back-, bag-, kin (93),
stock- ( 64, 88 ) hd. -zan, -zane, pl. -zeu
(64), nd. -than, pl. -tenen {i. maxillares
99). pl. stoiche (104). kusen (99).
*Molarius (anders Gl. m.) vleischhou=
wer, uicttzigher (147).
*Molcrum &e. Molaerum.
*Moleta V. Mulcta.
*Moldrum ( cf. moldium i. modius
Gl. m.,maldrum, mulgarium sim.) sech=
ter 0. gelten (1).
*Molebestia v. Moleeinary.
*Mole-bista l -bissita (74), -dista t
-discita (3) {aus collybysta) i. mone=
tarius munezmeister(3) ; numi-, numu-
larius muiitzer (74).
*Moleeinary sunt qui panes poscunt;
mole-bista, -bestia, -ntarius idem (76).
*Moledis-eita, -ta v. Molebista.
Molendina-rius, -tor, mol-empti-
nator, -itor (4), multor (64, 74, 93) hd.
mul-, mul- (8'^), hd. nd. mol-ner, -eimer
(11). hd. mu-, mu- (67), my- (110), mi-
(91) -Her. molendinarius mulherr (114).
milmacher (9i).
*Molendinatrix moll'ryn (8).
Molen- , molan-dinum , -dina hd.
nd. mole. hd. mule, mul, muele, mule,
myel. moell (132).
*Molentarius v. Moleeinary.
Molere {X mollire, moliri) hd. nd.
malen, m. dat eorn (22). hd. maln. mae=
len (20). weychen (9). wecziii (8). helfen
t vuder drucken (8, 9).
Moles Ärf. bürde, burd (6). hd.nd. last;
bord-e, -en (147). berdine (106). swere
bürde o. sunde (8), sund' (9). swere- (19),
swer- (20), zwaer- (11) -heit. waher m.
(114. st. wehr), ags. or-, os- (i36) -metum
{d. pl).
Molestare hd. vnruwe dun sim.
vnru tun ((5). onro<= (21), vntruwe (22)
don. vnrieig machen (76). mit vnwil
done (18). moyen; moynisse andoen;
quellen (132). mueyen (11). mohen (19).
muewen t besweren (20). miegen (68).
noeten (no). hd. letz-en (69, iio, 134),
-igen, ledighen (23). laidigen (1, 3, 75).
schau-, schaw- (109) -ernacken (23, i09j,
-ernaklen (22). hd. be-trubeu, -drüben,
-dribeu (13). bedruven (79). molestieren
(134 Mrg.). haudien, schelten (64).
Molest-atus, -us (3. v. 110) gemoyet
(132).
Moleste node (99).
Molest-er v. -ra.
Molestia (i. tristic-ia, -a 134) hd.
bedrub-, beswer- i mu- (20), muhe- (19),
MOL
365
mueye- (11) -nisse sim. miegl- (es), moil-
(132), miel- (91, 110), bedrou- ; led- (23),
laid- (1) -icheit. leydig- (5^), gramiti-
(graimti-?) 0. wederczeme- (9) -keit.
trieb.sali (-iae 38). traurigkeit (74).
*Mo- (20, 129, 147), mol- (Br. &c.) -lesti'a,
molester (Gl. m.) [i. pellis ouina) stueffil
(20. au.<i scaetRl). schaipshuyt (l47).
Molestusmuwe-(19, 20), mueye- (11),
mie- t vertruß- (110), moi- l verdrijs-
(i32)-lich. gemiet^ geletzt (110. s^.-tatus).
miegig (68). leyd-sam (62), -ig (5i>). laidig
(1, 75). ledich (22). leit (8). grä {t) wedir
ezeme (9). beswerunge t bedruwet (20).
bedrubet (8^). droef (97). trauriger (74).
swere (19). zwaer (11).
*Moleta V. Melota.
Moletrina mil (91). treib-, hand-muUe
&C. (116).
*Molia slifFstat (20).
*Molidrum v. Molaerum.
*Molimellum {st. molinellum) raoU
lekin (20).
Molimen hd. wirckunge (9), pyne
sim.
*Molimentum (^. emol., multrum,
lucrum superueniens ; cf. multa) multzer
(110). molfster (132). teigtrog (68).
*Molimola {i. amolum) stofmeel op
der moellen (147).
*Molire maln i aeeuere (18). malen
{i. temperare l eneruare 7. >< mollire).
nd. erwekeu (79. ebenso).
Moliri {cf. molliri) mit pynen (110
sim.), swa-, var. swe-rlichen (75) arbeiten,
arbeyden mit swer (23), swarheyt (22).
swerlich erbern (3). welich erben (21).
boß vinb boß thun o. deucken (110).
quait doen off deucken om quait tzo
doeu (132). ark denken 0. schickiii (8).
arg gedencken t wenen t sehenden (9).
meßig reden (18).
Mo-, mol-litio {i. mali meditatio) arg
gedencklichkeit (4), gedanck (8), denck=
unge (17). arges d. (9).
Molitor V. Molendinarius.
Molitor stiffter, pawr (74).
Molitus V. Malum.
*Moliuaga v. MuUis. Mooeha.
*Mol- V. Mo-lacrum.
*Molle- V. MoUi-corium.
*Mollefacere v. Liquare.MoUifacere.
Molle-re, -seere hd. weich sin o.
werden, nd. weken. wollen (7).
Mol- V. Mo-lestra.
*Molli- , moUe-corium , -coreum,
mellieorium (147) seemsch(i47),samisch
(1), sämisch (3), semisch (2), semiß (10),
semß (17) leder. sehems (12).
*Mollie- V. Mellic-ratum.
Molli-fieare, -faeere hd. weichen
(8, 9), weich machen, nd. wek maken.
Mollire {i. moll-ere, -ifieare 75)
seiifl't (68, 110), sacht (132), teig (75)
machen, hd. sanfften t weichen, er-w^
(8b). weyhen (151). weiken (99). moUe
radeu (5).
*Molliri (X moliri) arbaitten (1).
arbeiten swerlich (5). sw. erbitten (18),
erbeten (4). swerlichen erbeiden (17).
weken (23). teig werden {i. molleseere
75).
Mollis hd. weich, wech (5, G, 12). wich
(13). wech (99). wek (23). wick (14j. zacht
t weerck (11). seunfft (19). sanffte (20).
366
^[ON
Hellt / .sündig l vnkusch (!!• 5m.\ idel
(171. toig (75).
Molliter woiclilieh i'JOl.
MoUi-tia, -lies t -cia, -cies) //'/. wcieh-
pit, -lu'it. -kcit. wNcliikcit ( l.'Ji. woclihcit
(r>*>V wccrliiMt i,lli. wckiclu'it i2.>l. kiu'l-
{ wt'k-liflu'it, wen cnor gar niihtes kan
fildiT wil lydcn (t'liytr.'). nnkuschoit (,W).
Mollitio V. Molitio.
Mollitus grwficiu't (8, 9).
""MoUiuaga c. MuUis.
"MoUosus r. Molossus.
Mollugo stornniegprkraut (i43). ria-
dcr in>.
*Mollum (^ ? moll ) raol, ein olt bere
(2"2'''i.
*Mollus V. Mullus.
Molocenarius Imndvoeder off ver=
waerre i47 .
'^Molocrum v. Molacrum.
*Molones umtersch. i«« malones i04)
rüde i u)4\ hessezohe (Sum. iil).
Molosium V. Musculvun.
Molossus, mo-, mol-, ma-, mi- (qq.
ü.'i-losiis, molones {q.v.) (i. vanis jxxolen^
dinalis ! 4. et. arbor 74) hd. riide 1,20. 75,
Gf.), rud 1^1), rud [6). rud. stock-rnde ,5'', 74),
-rud (II, -rode (23», -rodde (125). stocke
ridde (10). schafferriede (Fris.), stochunt
(13). Stack wvnt <16). hd. stok- (12), eyu
groz, groß. )id. grot (97), hessc- (Sum.
Ul), fusrel- (2t)), kd. nd. vogel-, spore-
(17). bant- (15»), layt- l iag- (74), hd.
leit-. mal- (4, 74, 75), puren- t paiiren-
t schaff- (75) -hunt. brack (17, 132).
leudebrach (13. leitebracke bm.).
*Molos-us, pJ. -i (76) en backen than
(23 . /. ddües molares (76).
*Molotes '■. Melotes.
■Moltrum r. Molacrum.
*Molu-a,-us, moi'hua Stockfisch (i40).
Molucea &c. v. Cardiaea.
Molu-crum, -trum v. Molacrum.
*Molus V. Malus.
*Molusca r. Herocleata.
"^Moluus V. Molua.
*Momenta - rius , -nius, -neus hd.
vergenglich sim. augenblicklich (iio).
kor'tze- (132), kor- (11) -stondich.
Mo-, miow- (5'>) -mentum stund-e
(5*»), -echin (20), -elin (93). eyn kurtz
zyt (110), kortze tzijt (i32). hd. augen-
blick, -plick (3), -plik (9), -blig (21),
-bieg (13). oghen-bic {sie 23), -blieli
(97). schrot-wage (8), -woge (9). suoh,
such (Gf. ij. 137). ags. scyt-il (94, i36),
-el '/. testiCUluS Lye).
Momordiea \i. viticella, charantia,
itcd. caranza) balsaniapffel (i43 .
*Momoticus r. Monomachicus.
*Monacordium &e. r. Monoehor=
dium.
*Monacuni, moeiiichus (5*») {du.) mu=
nichen (1). monchen (5'').
Monacha nunne (20). nonne (9). nun
t niüii-thiu. -ichin (6ö).
Monach-alis, l -icus l monasticus
(147/ lid. monch- (19), moug-, nd. mouik-
lich. monicks (i47).
*Monachalitas moenlicheit (20).
^Monachaliter moentlich (20).
Monachatus hd. nd. monich-eit, -keit
(21,. hd. muni- (ti;, müni- (7i), num-,
MON
myn- (18). mon- (i.'>2) -cheit. monchiieit
(5). niinthait (76). uioentliie (20). eyn
monich .«tayt (132), nuuiclili stat («»),
manch statt (iioi»).
''Monach-icus v. -alis.
Monachus }(d. niii-, nd. ino-, mon-
(Si, inoe- (20) -nicii. hd. nuiiuii. inoueh.
nioneho, inyncli (18!. mimh (76). nd.
nion-ccli. -nirk. -neck.
*Monachus alaHt [piscis 95).
Monag-a, -ia v. Monica.
*Mona- r. Mono-gamus.
*Mon-aydas, -eydes (,9), -oides (17),
-ides 1^76) i. memis vnius diei (9); luna
que apparet vt cornu quando est i-nius
diei ct'c. , a monos cnus et dies luna
(76). mane eyns dages alt (8). eyus ta=
ges alt (17 1.
*Monaludiuni [cf. monochordium)
est licdus irtius corde ein .-^iiar t alio no-
mine ein rummelscheyt ludus qd. cor=
darum (3).
*Monamentum manunge i grabe (18)
*Mona- r. Mono-polium.
Monarch-a, bi-'^sw. -us, -ia (1) ein
einger hci're der weit (93). eyu h. der
w. (1), werlt (5), wernt (21). wert (5'').
en liere der werlt (22), her de w. (23).
eyns landes fürst (8, 9), i furste aller
werkle (9). einiger fürst (64, 6.5, 75) des
lands 0. rychs (7.")). eyn keiser (17). allein
herr &o. (116).
Monarchia {cf. pro.) enuuich (Gf.).
keyser-, kayser- (9j -tum (9, 15, 60),
-tliunnne (17).
*Monarch-us r. -a.
Monarsiculus (/. stidtus. t iracundus
148, Br., t mattus &c.) onvroit, mall,
dwaiss, dullart &c. (i47i.
"^Mona- r. Mono-syllabus.
Mona-, mone-sterium {ecclesia t
nomen ciintatis) hd. nd. mu-, hd mo-,
moi- (19). my- (18, 70 ). -nster. closter
(76). hd. kirch, kelcli (7). nd. kerke. ein
stat der einigkeit (65).
Monasticus i-. Monachalis. Mono=
sticius.
Monaulus zinck (9i).
Mona-, mono- (18), mane- (1, 67,
74j. t tore- (74 1 -dula [i. meota; cf. cor-
edula, -nix) tali-a (84, Gi.), -en (70), -e,
-el (110 varr.). thu (Gf.). taub {.^ic 64^^^).
daha (Sm. 1, 36o). dahen (3, v. a. 1618).
dach (7, 74). techen (1). dale (3, 17, 19,
21, 114). dayl (147). dol o. dul (Das.).
duol (Keys.), hd. nd. dole. doleu (114).
doele (2Ü). doel (97). doyl (13). dula
(74, Hl), dule (69, 70). dul (68). dull
(134). thal (67, 152). thale (ii4). thole
(5). tole(9, 102). tul (6). tul-a (75^*, i5i),
-e (66, 7il>, 75).' thuol, varr. thul, thoel,
o. rab (110). tul (34, 75, 87, 126). cah (34).
Schweiz, kachlen pl.\ gacke t äelcke
(Pict. sim.). kae ( 108, 132). ka (11, 12,
99, 147, Gf.). nd. cauwe (108 &c.). cauke
(109). sax. kayke. fkindr. gay, hanneken
(116). hatz (75'. hetz ,64''. 741. atzel (74).
*Moneydes v. Monaydes.
Monere hd. nd. manen, ver-m. mae=
nen (20). monen (67). gebieten (iio^i'm.).
*Monergium ( instr. braxandi, cf. mo-
rungum &c. i brie scliyt (76).
Mone- 1-. Mona-sterium.
MON
■•Monesum v. Monetarivun.
Moneta hd. mnncze. nioneze(12, 132).
mynez (Li, 110). nd. inunte, monte.
Monetäre hd. mu- my- (6.s, 110), mo-
(132 t -nczcn. nd. muntcn.
Mone-tarium, l -sum (147) munt-e
(11), -stede (147). moneze (19).
Monetarius (/. moledis-ta i -cida 3)
hd. mu-, mu- (19, 132), my- (110) -nezer.
7id. nmnte-r, -ner (11). hd. muncz-,munez-
(3) -nu'yster.
Monganus v. Mangarus.
Monialis /. monacha 110 &c., 8anc=
timonialis q. v. 93 ) h<l. mo-, mu- (G),
my- (18j -nchlieli. nd. mon-lic (23), -liken
(22). hd. kioster-frauwe sim., -iunckfraw
(67), -iunfrauwe (133); kluster fraw (18),
klauster frowe (6). hd. nd. nunne, nonne,
nun (97). hd. non. mona-, rar. mun cliin
(75).
*Monibilis maenlich (147).
*Mon-ica {anders Gl. m.), -iga (108,
147), -agaif-agia (Gl. m.) {i. cirsum 147)
ein karih mit eynem radt (68). een
kerre met eneu jierde (108). ein kurtzer
(.sie 110), korde- ^cruye-(i32), crude-(i08),
craid- (147) -wagen, (/. koorde- l korte-
l krode l kruj'-waghen sarracum (KU.).
*Monides v. Monaydes.
*Moniga v. Monica.
*Monigai-ius eyn kordewagenschuuer
(132).
Mo-, mu- (i3i;. Gl. m. j -nile (/. le=
gium, nascula, spinter, armilla &e.)
menni pl. (Gf.). lials-golt (Gf.), -colt (104),
-zier l -ketten, geschnier am h. (88). hd.
nd. vorspan. hd. vor-, für-, fure-spaiig.
verspande (13). vurgespon (20). vorspen=
gin (10). firspeng (38). gespan t hegtsel
(99). "heftel (74, 75a). hafftlin; gespir l
brust-g. (75). spendel, gluffe, guffe (74).
klainat (91).
*Monilium vorspan bant (8, 9).
*Monima (aus mamma; v. Ruma.
*Monimen v. Monitio.
Monimentum hd. nd. man-unge,
-inge. gedecht-uiß (8, 17), -nisse czu
gedencken (9>. grapp (20).
*Monimuna {i. artificia) pustare (Gf.).
*Monitio v. Sepes.
Moni-tio, l -men (110) hd. nd. man-
unge, -inge, -inch (97). monunge (9).
Warnung (110).
Monitorium man- (74, 91), manung-,
var. Warnung- (64) -brief. beleibliche
stat (74 X man.), maenstede (147).
Monitus gemaynt (19).
*Monocasmum v. Monocosmus.
Monocen-taurus , -thaurus (74) i.
monstrum caput hubens bouis (Br.). mensch
mit einem ochsenhaupt (74).
Mono-eeros, -ceron [g. -ontis),
-eherus (67) hd. eynhorn.
*Monocordlum &c. r. Monochor=
dium.
*Mono-cosmus, -cosmum (Gl. m. &c.),
-casmum (Pap.) ein schlytt mit einem
pferd (68).
Mono-culus, -phtalmus (Gf.), -pthal=
mus, -thalmos (76), -talmus, -ptolmus,
-facalmos (i36) hd. ein-ogi (Gf. ), -oug
(6), -aug, -äuge (16j, -euger (117), -eugk
(134), -augig (75), -augieh (5), -eugick
J"
MON
(19), -eygich (20). oghelinc (loo). en en
oghelinc (23). eynr mit oy augon (18, 21).
*Monoeherus ?;. Monocerus.
*Monochia v. Monomachia.
*Mono-chordiurQ, -cordium, -chor-
dum&c. (Gl. m.), mona-, mono-eordum,
monacord-ium (1, 4 ) , -us ( 51» ) uiono^
cord i schitt (6). trum- (64*^, 91, 12.5),
trummol- (75), druin- (2", fi4<') -schyt,
-sclieit (91, 125). eyu spil mit cyiier seytin
(5'i). saitten spil mitt zclien saitten (1).
Monoehroma (f homeosis, in liuh
Chart.) oin riisch (i2.). c/*. Sm. 3, 139 ,,im
rauclion").
*Monodula v. Monedula.
*Monofacalinos v. Monoculus.
Monogama fraw o. wib eins maus (7.5).
Monogamia czn eynoin m jl (9), der
sich eyns (8) vor ändert.
Mono-, mona- (132) -gamus wybis
(8), eynes weybis (9) laaii. man eins
einigen weibes (751. der eyn eefrawen
hat (ti4).
*Monoides v. Monaydes.
*Monolosis v. Artemisia.
Mono-machia, -chia (68) streyt zwi=
scheu leyb (9, 74), strit zussen lib (8)
vnd sele, vnd sei (74). strijt libs an der
sele (17). kämpft' (110). k.- (68), kamp-
(i32)-spyl. emimige {siciii. s<. einwige.).
*Monomaehicus (7ö), mono-, var.
momo- (7.5), mana-, niani-, ismana-
(74), cf. mamman-ticus siclisdbstoder
(74). mensch der sich selbs tot (7.5).
*Monopistrum munezeysern (20).
monezysen (19). muntyseren (11).
*Monomotopeium {st. onomatopo
eiura) v. Nenia.
Monopolis (i. ciuitas sub se hahens
ciuitatem vnam Br. 1 ein statt die meir
dann eyn stat onder ir hait (132). einn
stat die ander stett vnder ir hat (68,
110).
Monopo-lium, -polium (22), mona
polium (10) gilde (12, 22). tzunft (10,
12). einn platz da man verkaufFt (uo).
meut-inghe t -erie (132 ).
*Monoptolmus v. Monoculus.
*Monopulus entspener der eim das
sein entspenet (74).
Monophtalmus &c. v. Monoculus.
Mono-, mona- (C8, 132) -syllabus
von eyner sylbe (68), sylben (110). van
ejTier syllaben (i32).
*Monostiea (kunst) gelert guot sitte
eins mönschen an im selben (93).
*Monosti-eium, -cum v. -chium.
*Monostieius {cf. sq. X monastieus
i. solitarius 110, 132) von eynem seu-
tentz (68).
Monosti-ehium ? -ehon (uo), -cium
(68), -cum (132) ein verß mit eyn gantze
scntentie (i32), eym gantzen sententz
(110), einem g. s. (es).
*Monotalmus v. Monoculus.
*Monotieus v. Monomachicus.
Mons hd. berg, berke (17). hd. (13)
nd. berch, barch (11).
*Monspauonis, bambergababenberg
ein stat (74).
Monspes-sulanus (22, 71, 76, kl),
-silanus (5**, 74), -selanus (4), -lanus
MOR
(1, 3, 5'', 71), -sulus (Ob.), -sulum (126)
eyn berg by selan (5^). moiitpolier in
langendoek (126). monaplir (1). maiopo=
lir (71). mumpelier (74). mmipeler (22).
miinijalisiere (Ob.). heidelbergk (4).
*Mons pharetratus der kochersberg
j(l .5 Mrg.).
! Mons Synay der perg synay (1).
Mons Syon der perg syon (1). berg
syimge (;')'').
Monstrabilis b.'wiselich (20).
Monstrantia monstran-cie (5, 23),
-cien (17j, -ey (18), -cze i,3), -tzen (1),
hd. -tz, -s (G). monstanse (97).
Monstrare hd. nd. Avisen, be- (17),
onder- (i32j -vv. hd. weysen (9, 134),
czeychen, zeygen (5), zeugen (20;, zo^
gen (fj). tonen (99).
Monstratio wisuuge (20).
*Monstratiuus bewisende (20).
Monströse wunderlich (20).
Monstr-osus v. -uosus.
''Monstruga r. Mastruca.
*Monstrum Äd wunder,meer-w. hd.nd.
wouder. mer-vv. (8, 7i). wunderlichs ding
Von gepurdt (7.5). trugnisse (.Sum.). eislic
dyr (79). m. marinum Jid. nd. mer-, l
zee- (132) -wunder, -wonder.
*Monstruositas wunderlickeit (20).
Monstr-uosus, -osus hd. nd. wun-,
hd. Won-, will- (I8j -derlich. naturlich
wunder (1).
Montana {i. alpes) hochge-pirge,
varr. -pirbe, -bürg (75). die gebirg (65).
Montanus hd. nd. eyn berg mau.
*Montapium [i. oreoselinum, vcel=
gvitta &c.) berg-. hirtz-jjeterlein (143).
*Montes alphei &e. f. Alpes.
Montie-ola, -ula (132), -ina (68)
ein Ijergmann: der vft' den bergen
wonet (HO), eyus das vff einem berg
w. [\',A). eyn die vp de berch woent otf
büuwet {li'i).
*Mo- V. Ma-nticulatio.
Monticulus bergelkyn (20). eyn
eleyn berg il7).
Montiuagus wild in den bergen (68).
vv. vnd berget (uo). w. ynt gebercht
(132).
"tMontose bergecht (20).
Mon-tosus, -tuosus, -uosus (79)
berg- hd. -ig, -icht, -echt, -ith (49),
-eechtig (17), nd. -ich. bürgechtig (126).
hobbelecht (6).
*Monubrium {st. man.) hefti (93).
Monumentarius graft' meeher (20).
Monumentum hd. mauunge, grap
(8), grab. nd. grat'.
*Monuosus V. Montosus.
*Monus [anders Gl. m.) eynis (8).
*Moocha (». mon-, cor-edula, mo=
liuaga) tula (92).
Mora {cf. sagum) hd. nd. wile. hd.
weyle, weil, eyn eleyn weil sm. muse
0. weyl (9). mise (18). mote (22'>). wo=
nen (8). mer- (18, 19), merr- (20, 99 &c.),
mair- (11), harr- (1(3, 75), verzieh- (75)
-unge, -inge. harr, pit, belibniß (75).
vnderlat (23). dimitte mihi moram gib j
mir wile (75). |
Mora tup- (Sum. ), duf- (i3i), du- l
mul- (101), mor- (85) -bere. mulbeire
(36). suarz pere (104). tupber (Sum.).
MOR
367
brabiren pl. (Gf.). mura mosbere (.Sum.).
muras suarzperi {acc. pl.?]-., pomo
mora id. (Gf. ). m. agrestis swarzwrz
(.Sum.). m. sylvatica ))rambere (.Sm.).
mora-bati ( i. batus, rubus, uatieana
73), -batus (3), -batum(74), -bath(85),
-bacei (17, 73, Sum. v), -bacce (88), -baji
(47), -bita (23, 47, 97), morebati (24),
morbatus (1) pran- (1, 3), pram- (74)
-per. branbere ( 17). bram-bere (Sum.),
-bereu (47, 97), -bern (23, 24), -mere(s5).
mulber (88). moribae-eus, -eusmaulber-
boum (64). moraeel-si, l -la (74) ert-
(64), mul- (17, 1.53). maul- (74, 9i), braun-
t hol- (91, 125 Mrg.) -ber, -per t -per=
pawm {i. morum 74). morbern (47).
moradum-i, -um v. dumus. mora her=
barum knaekel- t erd-bern (125). m,,
morum (in) rubi bram- (93), brom-
(64), bron- (111), braun- (9i) -ber (64),
-bern. bic-beren (24), -beru (47). m. ve^
prium, lig. biee brombern (125).
*Moraeia (/. dura niix 129, Br., cf.
Gl. m. V. moragiis) brunber ( 76). not
dye ald ind hart is (147).
'■Moradium &c. v. Dumus.
*Morala v. Propola.
*Mor-ale, -dale (9) welle (8, 9).
*Moralia v. Peminalia.
Moralis, l moliosus (6) sittig (6,
75). sitig (4). zedich (11). Äd. (mss. mog.)
sedi-ck, -ch (20), -g (12). stedig {i. fa-
cetus sie 17). hd. sit-, sitt- i zijt- (7),
sede-, sedek- (G7), sid- t dogent- (18
Mrg.), sind- (18) -lieh, zedelic (23). har=
risch (75 : mora!).
Moralitas siddigkeit (17). zedekeyd
(19). sitl- (68, uo), sedel- (132), zed-
(23), zied- (11) -icheit. sedych ztucht(12).
Moraliter sytte- (68), sede- (i32)
-lieh, sitliehen (uo). von der seien (63).
*Moralogium v. Breuiloquium.
Morari, -re ( b^ ) hd. nd. woneu.
waeuen (^20). harten i wilen (5''). harren
(9, 75). verziehen; beiten l peiten (75).
merren (20, 99 &c.). marren (11).
*Moraria tab-, taf-, teff-ern (74).
Moratum {cf. moretum, merac-a,
-um, mu.rina) moraz (Sum. vi. cf. Gf.
2, 846).
Moratu.s gewont (uo). sedich (132).
Moraui Mererhn (120).
Morauia more laut (10). merr-hen
(135), -er (12).
*Morbatus v. Mora.
Morbidus hd. sucht-, sieht- (18)
-haft'tig ; suchti-g, -ck; siech (20), siechaft
(76), sichkeit (5'^). nd. zuchtich, suckaf=
tieh, zieck, cranck. cogesch (5^). mor=
bida ouis ein schclm- i rud-isch, var.
-igs, schaff (65).
*Morbigena suchtnemer (74).
*Morbil-ia, -la (147), -li (116, Ki., KU.,
Gl. m. infirmitas puerorum) vrschlecht
(76). pock-skens t -eleu (KU.), pock (147).
die kinds blettern {iid).
'^Morbillare pockeu (147).
*Morbillosus vol pocken (i47).
Morbosus hd. vol sucht; suchtig,
sochtigk (21). nd. zukich.
Morbus hd. sucht, eine suchte (125).
zucht (23). sycht (13). sichtlich {sie 18).
siech-tag(76, uo), -de (132). zuucke (11).
suke (23).
3G8
MOR
Morbus Kallicus fraiitzos (in).
Morbus regius ^ci-l.suoht ^9i, Sum.).
>,'licl('S()olit (.s.'i'i. ausst'czikrit ^9).
*Morcia est qd. infinm'tas (7t>). Cf.
Ol. IM. r. moreca.
*Morci88vun (cf. martisia?) visch
spij.-^c in en niortiiTsd-in bcreyut (ii7).
Mordacitas byÜokoyd (Ut). beticheit
(11). bi'Otschcit ^147).
Mordaciter byß- (68), bijs- (132),
bis- (i\o) -lii'h.
*Morda-cius v. -tius.
*Mordale r. Morale.
*Mord- V. Mort-arium.
*Mordariu8 [cf. morder r.l. m.) v.
Mardarius.
"♦"Morda-tius , -cius (94) ags. clofae
(94. i:uO. clox (Hpt. .')).
Mord-ax, -ex (70, i5i)beyssi-g (67),
-gk {i\ -ck (3). beißicli (14). /id. bißig,
byssig. bijslicb (i32). bisoude (20). bctich
(11). beetsch (i47). peisetz thier (75). hd.
freßig, fres-ig (17), -sig, v'essig (6). hessig
(70, 151). nd. vratich, vretcch.
*Mordella kornbysßer {atäs 125).
Mordella piiystebijter ?rombout(U6,
Kil.).
*Mordella pratvurst (Sum.).
*MordeDus swarez (19). zwart (11).
morellus (/. sitb/uscu,'< (Gl. m. 4, 749).
Mord-ere, -ieare kd. bißen, bissen,
bcyssen (9). ?id. biteii. mordet czengyrt
vnd bizit au di czvngeu (4).
*Mordex v. Mordax.
*Mordiaeulus wat beetsch (147).
Mordieare r. Mordere.
Mordic-us, -os (i3t>) ags. bibitnae
(94, 136).
*Mordificare beysen (9).
*Morebati v. Mora.
Mo-, mu- (Gf. , Sum. vn) -rella hd.
nd. more. hd. mor; inor-en, -el, -eil (2),
-rel (67, 152), -gen (21), -eh, -he (t auis
74), -helen (110), -chel (69, 134), -gel (18,
49). eyn mer (7). moircruyt (132). cre=
telmoren (c/. pastinaca) t nach-scade
f47), -scede (24). naht-scato (Gf.), -scede
(Sum. vu). nacht-schato {i. Solanum 85),
-scathe (Sum. v), hd. nd. -schade, hd.
-Schede, -schat (76), -schatt (6), -schad
t -schatten (io5j. rappe (4). raben t gelb
ruben ( 75). cattenbere (47,80). catteberen
{pl. 24). druswrz (Sum. vi. cf. maurella).
seuwkraut (U3).
*Morellvim rannen {genus rape 75).
Morellus r. Mordellus.
Moretum mor-ayd (19), -ich (11).
mehrte/. (Ki.). leckerye (^19). maulper=
trangk (74). mnlberwin (93).
*Morfex v. Mortifex.
*Morforium v. Mortarliim.
*Morganicuin i /. lamatium ) gall.
chalivali (122).
*Morgellina Jierba) gauchheyl (i44).
*Morgit ags. milci-tii (94), -d (i36).
*Morhua v. Molua.
• Mori hd. sterben, nd. steruen, staruen,
vorscheden.
*Morian v. Morion.
*Moriatus v. Moriger.
*Moribae-cus, -eus v. Mora.
^Moribunde sterfBich (20).
^roR
*Moribundita8 sterffliclieit (20).
Moribvuidus der gescliaffen ist als
ein t()(l (t. vwrienti siinilis lio, siiii. 1:12 j.
ein gestalt eines totten (üs). sterbe- (19),
sterff- (20), starf- (11), tote- (9), dot-
(8) -lieh, sterbender (9). dodig l sidig
(8'>. : mos!).
Mori-ger, -gerus, -geratus, -eratus,
-atus (22) (/. mor-alis f -osus 1) hd.
sitig (1), sittig, .siddig. sedich (13). wol
sieclich (20). gutsitiger (74). nd. zedech,
zedehaftich, waelzidich (11). ge-sittet
(6), -sedet (19^ -sitikt (9), -setik (8),
-seteit (.'')), -sedeget (21), -folgie (8),
-völlig (9). volkonimender (75). vnder=
tenig (110). manijrlich (132).
Morlgerari vndertenig syn (68, uo).
onderdenicli {.sie 132). syedich {sie 20).
*Morigerate sittiglich (75).
*Morilegus v. Muriceps.
Mo-, i mu- (Pap.), inu- (19) -rio {i.
fatuus 19) toröcht (9) , dorrecht (8) ge-
born. ein g. (75 &c.), natürlicher (74, 75)
thor (68), doir (19), nar (75, 110), narr
(74), geck (132). fyh-, fich-esch, vi-, fii-
hisch, grob mensch (65 varr.).
*Morion {entspricht mozion 47; cf.
musaui'ium) mushor (24).
*Mori-on, -an {i. turba centum milU
tum 76) en schar (23\
*Moriuirgum v. Morungum.
*Mormy-rus l -lus, -ra (Ki.) {piseis)
marmelbrachßmen (140).
*Moroficus maulberfeigen (i43).
*Morois (aus haemorrhois)^.serpe?^s
sangniiivlentus (76).
*Morola v. Propola.
*Moron v. Marona.
*Mo- V. Mi-ropola &e.
Morosa delectatio bediacht lust(12).
Morose hd. lang-, nd. lanc-sam, -sem
(23). siddic- (17), sit-, sed- (132), hd.
hupschT, hubsch-lich. sedeclyche o. hubs=
liehe (152). gemachsam (75).
Morositas lantzem- , loey-heit, lug=
gery &c. (147).
Morosus hd. sitt-, sit-, sie- (sie i5i),
sid- (5), sede- (67, 133, 152), senfFt- (21)
-hafftig. nd. zede-haftich, -aftich. sitt-ich
(6), -lieh (68), -ig l siddelich (7). sid=
dig (10). sytig (9). sithig (5^). siedig
(11, 20). setyck (8). syddyck t drog
(19). sit- (HO), lang- (9, 110), lanck- (8,
4) -sam. gemacher vnd langsamer (75).
meckel-ick t lantzem (147), -ck t lauck=
seme (22'>). verlan-g (132), -gen (6s).
trach (23). traich (147). eigenrichtig (Fris.).
Mor-phea, -phia, -uia, -phalazeri
(68) hd. nd. griut. groß grintt (1). grosß
grintht (öt"). grint vnder den äugen so
einer rot ist; rot v. den äugen an dem
angesicht (75). misel- glich (93), -suht
(Sm., Ob.), -sucht (74). musel- (2), masel-
(Fr., ob.) -sucht, pis (2). lazer siechde
(132).
Morpheatieus grindig (75).
*Morphos-eon, -to (9) vor-anderung
(8) -Wanderung (9).
*Morra {anders Gl. m.) v. Sagum.
*Morrali-olvis t -galum, martalilo=
giim (1) {aus mortariolus, das jedoch
in 17 morsel glossirt ist) morser (1, 17).
*Morruita v. Emorrois.
MOR
Mors hd. nd, dot. hd. tot (4), tod (6),
todt (iiü), doet (20), doit.
*Mors caducus vallend ovel (22'»).
*Morsatili8 byße- (19), biß- (20) -lieh,
betich (11).
*Morsella v. Mosella.
Mors-ellus, -sellus (4) eyn bißchen
(17), byssel (4), bisselein (9), bißlin (8,
uo), klaius b. (76).
Morsi-, mortifi-( 1 32)-catim byssende
(uo, i:)2j.
*Morsilis peyßper, mar, murb, mursch
(74).
*Mors- V. Mor-sellus.
Morsus ptc. sbst. genaget (110).
gheknaeget (i32). hd. gebißen, piz (ui),
biß, bisse (9), bitz o. biß (i26); bisch
(5). beße (14). nd. bette (23), bete (11,
22), beet (99). die nyet en vast (147).
*Morsus demonis f. Milium solis.
Morsus diaboli (herba) teufels-biß
'91, 143), -abbiß (143, Ki.). vcr-betene (47),
-byre (85). ab-, an-bißkraut (143).
Morsus gall-ine, -ie (17), -i (sum.)
{herba) muß gedyrm (17). hunerdarm,
hunderbiß (116). hienerderm (91). varn
(85). hanvuz (Sum.).
*Mortaliolum morselin (75).
Mortalis {i. letalis 1, mortiferus)
hd. tot-, tot- (6), tod- {5^), todt-, dot-,
doit-, hd. nd. doet-, sterb- (uo), sterf-
(i32) -hch. todemig (Anz. 8, 410 sim.).
Mortalitas doetlicheit (11, 20).
*Mortalus v. Mardarius.
Mortariolum capellenfutter (Agr.).
rouchfaß (7t).
Mortari-um, -us (22), -olus, mota=
reum (22^), morti- [v. crucibulum), t
marta- (76), morda- (3), marto- (77),
morto- (64C), morfo- (64*») -rium morreser
m. (4). hd. nd. (85) morser. hd. m.-steyn
(13), morsel, m.-steyn, morscher (91),
morscher (111). nd. moser (22^», 23, 109),
moster (22), vysel (109), visell (i32), morter
t marteyr i kump(85). morle-(97),pfeffer-
(93) -steyn. mirsal sten (71).
Mortieinium azz (1). oz von s]acht=
ung {{)}. os von suchte (8). schelm (5^).
dot-unghe (19), -inge (11). doytslag (133).
totschlag {t cadauer 66 &c.).
Mortieinius eyn oße t doder (17).
hd. nd. dode.
IVEortieinum i. cadauer, a cado,
sed -invun a cedo, wan einer am schelm
stirbt (65).
Morticinus (-inus i. morte cesus a
cedo, -inus i. m. cadens a cado uo &c.^
doet (11), doyd (19), van der doyd (132)
geslagen, l geuallen (11). von dem todt
geschlagen (uo). os von slaung (8). hd.
ein totter, totter (6), doder (i33), dot
(21). gedoet t doet slagen (20). ein todt=
Schlager (i43).
Mortiferus hd. dot-, tot-lich sim. nd.
dotlie. todig (1, 5^).
*Mor-tifex, -fex (i4o) {auis aquaticä)
nd. nl. stolucherez (i40); scholucheren
(109, 140), of ein vuchtärs (109). hd.
schaluchorn (i4o). (y. pelecanus carbo,
mergus merganser Nmn.
Mortificare hd. nd. doden. hd. toten,
totten, morden (1, 5^*>), murden (6).
MOT
*Mortif- V. Mors-ieatim, c/. Mordi-
flcare.
*Mortio V. Immarcessibilis.
*Mortirium v. Mortariuxn.
*Mortisium (c/. martisia) alles das
man im morser zurstampfft (64).
*Mortoriuin v. Mortarium.
Mortuus /id. tot, todt, toid (7), doet
(20).
*Moruia v- Morphea.
*Moruni {piscis, cf. moru-a, -ca, -ta
Gl. m.?) bullic (11).
Morum hd. mul-, maul- ( 1 ), moer-
(iS2) -ber, -berr (93), -bir (7).
*Mor-ungum,-iuirg\im( ? 8)rur-scheyt
(9), -schit (^8). Aus monochordium, wie
monergium? cf. rutabulum.
Morus {i. siccomorus 1) mul- (93,
102), mar- (bm., Gf.), hd. mul ber-, mauU
ber- (1, 134), mulberu- (23), mulbirn- (7,
19), mor- («5), mürberen- (i32), moerber-
('20), moerbesen- (11) -bäum, -bom. muU
beri (Gf.).
Mos, dim. mosc- (76, Br.), most- (Gl.
m.) -ulus, -illus hd. sitt, sytt, siett (7),
sidde, sydde (19), sede. zede (19, 23).
ziede (11). gewonheit (8). löbelich g. (9).
Mosa (fl. cf. mosella) dy moß (12.5).
musel (7-t).
*Moscatum v. Muscatvim.
Mosel t Misco" ijj moßkawer i mos=
kabiten (125).
Moscouia moschaw (135).
*Moscu-,inusil-, monticu-lus kleiner-
perg (74).
*Mosehatell-a , -ina, muschatella
bisemkraut (i43).
Moschu- V. Muscu-m, -s.
Mos-ella, -sella,-sola, -ola (5*^) ,-a( 7 4 ),
•mu- (74, 75), mor- (67)-sella, t -sula (74)
est nomen ßtiuii by drere (6), by trere
(23), dye {sie) trere (5). hd. dye mosel,
m. pey tricut {-nc Ij ; dye moseyl.by
drier (5*^); dye musel (74, 75 &c.), miisel
(17), moescll (132). dy mußel (125).
*Moseminata i. j)lantationes adultery
(76).
"^Mosieium {i. raarsupium) bigürtel
ald buttlli (!)3). peuteleiu, arnuTionschen=
peutel (74). Cf. mosina; mosicha ital.
pocha (Gl. m.) = frz. poche? mozica
(cf. Gl. m. h.v.) ein behältnißfur kleine
Sachen (Ki.). mozytia (/. arcula) ags.
taeg ((!i. Aeifi-.).
Mos-ilicum, (94»), -icum, -siclum,
-suclum (136) (lierha) ags. ragu (94»^,
136, Gl. m.).
*Mosina behaltniß (110). cotoir(i32).
mozina i. genas repositorii (Br., Gl. m.
cf. mosicium &e.). modina id. (us).
*Mosium V. Musculum.
*Mospilea v. Mespila.
*Mossella v. Moseila.
*Mossieluni v. Mosilicum.
*Mossidus (a?«s mucidus) schimmelig
(7).
=^Mossola V. Mosella.
*Mossuelum v. Mosilicum.
Motabilis beweglich (74, Ki.).
Mot-acilla, -ula (11, 19, 20, ciiytr.)
quic-stertz (132), -stert(i07, Chytr.). quec=
stert (109). queecstart (11). wassersteltze
(126). pach- (111), bach- (110) -steltz.
üiKFLNisACH Glossarium
MUC
bacsterez (20). bytstercze (19). aeker=
men-chen (12.5), -neken (109).
Motacismus v. Iota.
*Motareum v. Mortarium.
Motare iid. steticlich regen sim.
*Motire [i. monere Gl. m.), -ri (110)
{i. trieare 7.5, crines conflectere 4, ornare
3 &c.) hd. nd. flechten, fl. das haar (70).
vlecten (97).
Motiuum ein beweglich sache (4).
Motiuus bewegelich ( 19, 20, 65 ).
beweeglic (11).
Motor beweger (20).
*Motula V. Motacilla.
Motus ptc. sbst. hd. nd. beweg-it
(20), -et (11), -t(iio), -elich (19), -unge,
-inge, -nuß (76). ge-rurt, varr, -rut (75).
berier-t (110), -ung (68). beroret (i32).
Motus terre erdtbidung (64).
Mouere wegen (1, 9, 20). hd. nd.
be-w., -weygen (21), -weehen (13), -ruren
(110), -roren (132). ruren (20). rueren
(11). roren (19). regen (9, 22*^). schicken
(18'^. m. de loco rucken, af-r. (22»^).
*Moueta gewicht, g.-schaile (147).
*Mow- V. Mo-mentum.
Mox hd. nd. zu-, to-hant. altzuhand
de fiäiiro; alrest de preterito, i. iam
(125). flux (i26). drade (23).
Mozi-ca, -na v. Mosi-cium, -na.
'*Mozion muLsberen (47).
Mozytia v. Mosicium.
*Mriapula v. Miropola.
*Mvic-a, -or icf. -ca) schnuder, schy=
inel (74J.
*Mucare v. Muncare.
*Mucca liroz (Gf.).
Muccinium fatzoletle (116).
*Mueco (^vomex, morbus ; cf. mungio)
snegil (Gf. G, 8.j9).
Muccus V. Mueus.
Mucere nüchtelen (126, Pns.). mu-
chenzen (Coler.). schruteln (Ki'^.).
*Muces rotz (121).
*Mucia (einmal alph. mulcia I4i)
antpläze l ampl-aza, -eza (Gf. 1, 263).
mu-sia t -tia ambleza (Gl. ZweU.). Aus
almucium q. v., wie ambucius sim.?
Mucidus (cf. musc-, muss-, moss-
idus) skimplac i scimeloe (Gf. 6, 498).
schim- , schym-elech (22), hd. -elich,
-lieh, -melig (7), -melich, -melicht (18),
-melit ? snüiczet (20). sehyem- (17),
scheme- (13) -leclit. beslagen, kysitijch,
muddych (12). müchscende (sc. panis 4).
moch- t mon-tzel (77). nucht-lich (Fris.),
-lecht, -lende, koneclitig (126).
*Mucio V. Mucro.
*Mucius stumelter (74).
*Muclor seiuerduch (8''. cf. muncto-,
mutela-rivim).
*Muco (i. mixon, jnscis) schleim-alet
i -harderen (140).
*Muco- v. Mucu-lentus.
Mucor [i. mue-a 74, -os, mufa vini)
scembel (Gf.). schemel ^8, 12). hd. nd.
schyinmel. scheynimel (21). schimelicheit
(23). schymme-keit (81^), -lig (10), -letht
(20). wynstanck (11, 19). kun (m. viiri
lUj. kon (112). das nüchtelen, graue
(Fris.). muchtel {7r>).
*Mucorare schemelen t be-sch. (22'^).
schymeln (74).
MUL
369
*Mueos (cf mucor) rocz (9).
Mucosus V. Muneulentus.
*Mucrescere schimlen (64).
Muc-ro, t -io (76) hd. swert. spitz
(91). scher-sal l -san (a?«.s -sach sini.?)j
peidhander schwört (75). sper-, spieß-,
glefen-eysen ; kronlein an eim sper;
swert (74).
Mucu-, muco- (19), muncu- (q. v.)
-lentus ruzzig sim. (Gf.). vol schymel
(68), schymmels (no, 132). schymmelick
i snode '(19). schimelich (23).
Muc-us, -cus (^136) l(c/. mu-, ru-
ncus) rotz (104, Gf.). butz (91). schym=
mel (11). seh. von brot (110), van den
brode (107 sim.). schymlig brot (68).
schylmel ^ _ sniyd (19j. snotich (132).
schnuder (i. humor narium 110). ags.
horch (136).
*Mueus, (i. eorrosiuus papirns,
aus iuncus) schafi"ris (22^. i. q. scliaf-
riet &e. v. papyrus, schafi'ruß equi=
setum hyemale Nnm.).
*Muderca &e. v. Moderacula.
*Mufa (i. sanguinaria l carectum
Sum. cf. mucor in aqua Gl. m. h. v. V)
mies (105). saher l sporgras (sum.).
Mufa V. Mucor.
MufiFula fiiist- (i3ii>), fusti- ( i4i ),
fvst- (Sum.) -linc. hantscoh (Gf.).
*Mufra (^■. vngulacaballina ; au.<<
nenufar) seeplat (74).
*Mugere (st. mungere) snuten (S^").
*Mugere v. Mugire.
*Mug- V. Mu-gilare.
Mugi-1, -lis (piscis; cf. barbus)
nvnogge (87). großkoptf (i3ö). ags. hecid
(94, 136).
Mug-ilare, -illare, -gilare, i -ulare
(147) des waltesels ( 147 ). schrihen als
eyn wald esel (17). schryen (110), roeffen
(i32) als wild esel.
*Mugio (vb.?) swcgelle (104).
Mug-ire, -ere, muire ( boum praes .
vaccarum) prüUeii (4). hlojan, luon sim.,
hlu-, lut-ten (Gf.). lüejen i lüen (bm.).
luoginda, pl. luonde ptc. (Gl. Lips. ). lu=
gen (39). luen (74, 88, iio). luyen i
muclitzen (126). lyen (68). lujen (99).
loeijen (106). liewen (76). laweu (7). lut=
ten (loo). luten {vacc. 8, 9). lotten (17,
21) als eyn ku (17). luyden (i32). pa=
katzen als die kue (75). biirren ut bos
(\0). mugen (1). muwen (18). muen (2).
möhen (1. boare 5). mowen (13). moken
{vacc. 19). bolken (12, 23).
Mugi-sor, -ter \i. callidus ig) mur=
meler (8). listig murinuler (9).
Mugitus hloh- t lu-unga (Gf.). ly-
(68), lut- (9), lott- (8) -unge. lujinge (99)
luot (BM.). das luhen der kuh(ii2). das
luyen, muchtzen (116). ku geschrei (17,
75). pakatzer (75).
■*Muire u. Mugire.
*Mula (herba, i. heminos, asplenos)
hirtzenzuug (i44).
Mula muli-nne (20, 99), -n (88). (i.
pernio, gaU. mule) muyl, kaekvcrssen
(Kil.).
*Mulatarius [i. custos t sessor mule;
cf. muleterius ca. m.) muelnmecher (20).
*Mulca V. Mulcta.
Mulcare pitritan (Gf. 5, 524). myt
hacken of vei'sseu stoten (147).
47
370
MUL
Mulcedo saiifl'tickoit / weyrlioit (20).
ziicliticlit'it (11).
'Mulcodo (i. lacticiniiun ) molken
(117).
Mulcere /<</. weichen, wtvlion (13);
s.miVt in ['20), inoHificn, seunfften (11)),
9(!itVti!,'('ii(iiü);sc*,liiiioi-cli('loM, rar.-oken,
mit Worten ("."i); nielekcn. iid. weken,
weyken, /.aohten. saclitig^en (i-'2); «aclit-
(2"2i. /ani])!)- (23) -niodijjfcu; smcren.
Mulci-ber, -fer (71, isi^^ Br. ) est
faher hd. der daz ysen, oysen wirekot,
würcht ( i), wurekt o. maclit (7 1), woieli
maiht (18), nd. de dat yseren wercket.
sniit (i3i''). dut'elz sniet (8). oysen-blc-
ser (!)), -smidt t hamerschmidt (74).
*Miil- r. Ma-cilentus.
'Miilcla, 1). -e (<y'. mulc-ra, -tra)
melk c/eyt (!) sim.).
""Mvil-cra (17, gü, 7« &c.), -tra, -ctra,
-clira (20), -crale, -ctrale, -trale (1,
71, 74 &c.), -crum l trum (7. v.) {i. vas
in qvo mnhjetur ctr.; tempns in quo
debet fieri caseiis 76) nielck- zijt (17), hd.
-valJ, -stat (-trale 8, 9), -gelt (74), nd.
-vat. melik faß (12). mellic vat (11).
malken- ((5), melc- (74) -kubel. molken
vas (8). hd. mych- (13), milch- (20, 68),
keß- (-cra es), kese-faß sim. kubbel (7).
gelte ; milch-, melch-gelten (-crtun, -cra,
-crale 75). seehter (1, 71). melchtra (93).
milich-faz (of.). -faß t mulchter (74).
*Mulcrale (t/. prc.) milch spise (6).
Mul-crvvm (7.5 &c.), -trum (20 &c.)
(c/". molimentum, mulc-trum, -ra) hd.
mihh-, n<L melc-spise. milichspeise (74).
melck-faß (20), -vat (23). kubel. vlrj.
gelten (75). mulerum est viscina t
vistela ( st. fisc-ina t -ella ) sc. ini^tr.
ligncnm iu quo e.vprimitur caseu.s keß=
ker mulgariiim id. (76).
Mul-crum uyh melck : t -trum, -tra,
-garium nielcken.s-tijt i -stunde (147).
Mul-cta, -ta, -ca i molcta (68) hd.
pine. pyu o. queliinge '(iio). quellinge
(132). broke (109, 132). pfennik buchzse
l rachnnge f leyplich peyn (9). phennig
bosse 0. lipHch piu (8).
*Mvilctare sbst. v. Muletrale.
Muletare pin-en (loo, 132), -igen (23,
76, 110). quälen (5). hd. nd. quelen. pla=
ghen (23). hd. clagen. straffen (68). v'-
tumen 9), -dumen (8). schetzen (110).
meicken (7). kneten (8, 9).
*Mulct-arium f. -rum.
Mulc-tator, -ator i 142. Pap.) hd. ein
sleger. i. qui blandis verh'-^ mulcet (76,
Pap i .«c. blanditor (76); jjeremptor (142,
Pap.).
Mulc-, mul-tatus hd. geslageu. ge-
piniget (76, 110). besclietzet (132). ge=
schetzt vmb gelt 1110).
Mulctra ((/. mulcra) ein melck kybel
o. niilch vaß i hora mulgendi {wo sim.).
milch pot l kese vaß (I82).
Muletrale {i. locus t vas in quo
mubjetur, mulc-ra, -tra, -trum; mul-
etare t -gare 120) seehter, vhj. gelten
{vas &c. 7ö). gelthen 0. milchfaß (i2.i).
keeß-bor t -vaß t milchhaffen (ixo). kees
kammer l kesevaß t milch pot l doppen
(132 i.
MvJ-ctrum, -trum (iio»), -crum
(68, Br.) li. nouum lac) gemolcken milch,
milch spyß; mul-ctrum ein keeß vaß
MUL
(iirt *r. 1; / -ctrarium, rar. -ctarium
(iii)\ -crarium (132), -garium (68) ein
niilclnaß; mulct-rum (110"), -um (68,
110", 132) genialen meel (110 sim. c/.
multum).
*Mvilchra 1: Mulcra.
*Mulgal-e l -ium melk vas (8^).
*Mulg-are, -ere hd. nd. meicken. mel-
chen (1). milken («in).
*Mulgare .v/>.s7. r. Muletrale.
Mulgarium k/. mulc-rum, -trum)
gell-ate ((}f.), -ete" (BM.). melcfaz (Gf.).
Mulgere r. Mulgare.
*Muli- r. Mulier-arius.
Mulieb-ris, -er (f)'') hd. wi])-, wijj)-,
weyn- (66, 134), wippe- (ö^, 18). wib-,
weyoe- (9), frau- (21), nd. wif-lich. wei=
bisch (61t).
Muliebritas wiplicheit (20). wybli^
cheit. riu: weibheyt (64).
Muliebriter wip- (20), wyb-, var.
weih- (64) -lieh.
*Muliebrium (-ia;)^. Hr., Gl. m.) frau=
wen sucht (8). frawen gesucht (9).
Mulier hd. wip, wijp (7), wib (6),
weih, rar. weyp (64). nd. wif
Muli-erarius i -arius wibler, vlg.
fude esel (7.5).
Muliercula wibel (75). weyb-leyn (9),
-isch (T), -ischen (2). cleyn wip (8). wiue-
kin (23).
Mul-io, -o (68) hd. nd. mul-, hd.
maul- (1, 9, 64, 74), mole- (18) hd. -hirte,
-hirt, -herter (1), -triber (88, 93), nd.
-herde. mulen hierde (11). esel driber
(18V stuotari sim. (f;f.\
*Muliories ir/. multo) hamal (Gf.).
*Mulis V. Mullis.
Mulleus V. Milieus.
*Mullieia ((/. mulcra &c.) kesc faß
(18).
*Mull-is, -US, -is vaga (87), -isnaga
(4.5), mvilis (34), molli- (74), moli- (v.
moocha), multi- (Gf. ) -uaga (auis cf.
attagen &e.) hagel- (34, 87, 102), hagil-,
zasil-, zesel- (Gf.) -gans. zasil- l birc-
huon (Gf. ). hasel hun (8, 9). haselhon
(45). pirekhan; moll. wey, ar (74). waßer
hun (19). water hoen (11).
MuUus, moUus (20, 74, 75) (i. piscis
mollis 76, ostrum9, Ki, tigla 125, trigla,
gr. x^i'lXf] \iA. cf.prc.) suezer mer visch
(93). karp-e l -ffe (7ö), -ff (74, 75, 76).
nase (Auz. 8, 98). barb (91 &c.). bai'ben
t barmen l rotbart (114). mume (125).
moeme mullus mone mollus (20). weis
(9). wolliß (16).
*Mulo r. Mulio.
Mulsa (x mulcra sim.) byr vnd
mede (9). m. unt beer (85). ra. vnd ber
(24). meth aide bier (36). biere vnd met
(8). med und bir (47). meelc- i kese-vat
(11). scruaf (Gf. 6, 58i).
*Mulsor mulcker (20. anders Gl. m.).
Mulsum honeg uude wazer (Snm. vi),
gemisch-ter wein (1), -et wyn (5''). wyn
unt honich i85). weyn vnd met (74), mede
(9). m. vnd win (24). metwirtz (74).
meisch, niorat, kobolt (8, 9). mete, meisch,
kolialt (V. sec. 15. EM. cf. mellicratum).
lutertranch (100, 121). eyn biest {lac 7).
bienst (93). mulkiu (8). siegmilch (74).
*Mulsus sbst. wejm vnd honig (9 sim.).
win vnd honich (24, 47).
MUL
MulsuB })tc. pemolcken (17).
*Multa, emolumentum mol-ter, -ftcr
(147).
Multa &c. V. Mulcta sq.
*Multaeium r. Multicium.
*Multator /. qui molit et content
triticum i76). uiulner. lilaher, smaicher,
zudultler (7i).
Multi-cium, / -cius (76), -tia {pl.
Kii.), multacium (129) li. leuis vestis
76, 129, licia (if.) vizze (Gf.). geucltlot
cleit (93. c/. multiplica i. vestis multas
plicas habeiis Br.). borat (Kii.).
*Multicub-us, -a (i47) der vil wybcr
hat (110 sim.). man van vele wijven (147).
*Multifaria (: fari cf. sq.) vil (8),
gruntlose (9) rede.
Multifari-am, -a, -e adv. (cf. sq.)
mancher wise (20). mcniger-hande (iio,
i32j, -ley (68). mengerleye (22). manigcr=
ley-weise (75), -gich (23).
Multi-farius,-pharius(i4 7),-uarius,
-narius ( l -Unguis 76 ), farie {adv.) (Xfari
Xvarius)dermitmeniger-liand(iio),-ley
(68) Zungen redet, viel reddig (7). manig
sprechig ( 17). maniger-lay (1), -leyge (23).
hd. mancher-ley, -bände (9). manger ley
(18).mcnger-lcy (6), -leych (22). manich=
feldich (147).
Multiformis hd. manch-, mannig-,
meiuherley-, 7id. manicli-formig. von
manger form (17). mancher-, von m. (17)
-hande (8, 17), -leye (20), -lev (5^, 8»>).
mencherley form (68).mancherlay gestalt
(134). meniger-g. (110), -hande formiringe
(132).
Multiformiter mangeformig (17).
*Multigama fraw o. wib die vil man
hat ge-habt, varr. -hebet, -hapt (75).
*Multigamus man der vil weiber
hat i7.".). man die vclc wijvc hevet(i47)r
*Multigen-a (75, 76), -us (Ki.) man=
cherlei gestalt (75).
*Multigrada eyn krebeß (19. c/.
multipesi.
*Multigraph-us i. multa scribens ; -ia
?'. talis scriptara (76).
*Multi-linguis v. -farius.
Multiloqu-ax, -us (8, 9, 75, 76), -ens
(96) hd. ein vil-, viel-, vor- (21), manig-
(7) -Sprecher, -sprichende (20), -sprechig
(7, 17, 76), -redener (18, 110''), -redender
(110, 134). en vele spreker (23). kallcnde
(9). viel-k. (8). mensch der vil wort kan
vndtribt; claffig (75). eyner der vil klafft
t vil red ist (68). eyn die veele worde
hait (i32).
Multiloquium vele sproche (19). hd.
(9) nd. kall-unge, -inge. kalange (8").
claffung (75).
*Multi-milia v. -uira.
*Multimo manich metich (23).
Multimode vilmaßleich (3).maniger=
ley (147).
Multimodus hd. viel-, vil-, all- (2)
-messig, -massig (i34); als massig (1). nd.
velle metich. mangerley wiß (110). in m.
manier (68). in mengerhand wyß (110).
in menniger hande manijren (132).
*Multi-modua i -tudo menigung (65).
*Multi-narius v. -farius.
Multi-nuba v. -uira.
Multipe-s, -da (iie) U. vermis Sc.
66 &c., oniscus 73) das vill fueß bat
MÜM
(iio). dat vil foeß liait (i32).der vil fieß
hat (68). eysselwurm (73). esel (73, iie).
holtzweiitle, nl. pissebedde, suoge (ue).
Multipl-ex, t -US (147) hd. manig-
faldig (1), -feldig (c6, 152), -feltig (7, 75,
151); m.- (134), meiiig- (68), maivg- (21)
-faltig; manch-, moiiig-, mannig- (18),
mang-feldig; maniclifalt (12), viel feltig
(7). nd. manich-feldich (U7), -voldich.
Multipllcare hd. manig-ualden (1),
-faltigen, -feltigen (70, 110); manch-,
manche- (17) -feldigen ; menig- (G), meni-
(68), maui- (iiob) -valtigen. nd. manicli-
feldigen (i47), -voldignen. mangfeldig
machen (18).
Multiplicatio maniguel-digung (17),
-tigung (75).
Multiplicitas manigfeldieheit (20).
Multiplicit-er , -e (18) hd. mang-
feldiglich sim., -feltigen (18). manig-feltig
(76), -feldeclich (7), -faltiger (76). manche
feldelich (5). manich-voldich (23), -valt=
liken (22).
*Multiplic-ium (75), -um kittel (74,
7.1, 76). sluck t morschnytz (74. cf. teris=
trum).
*Multiplitud.o manichvoldicheyt (22).
*Multipl-us V. -ex.
*Multi-pharius v. -farius.
*Multi-suria v. -uiria.
Multi-tia V. -cium.
Multitudo hd. vil-hayt (1), -kait (2);
filheyt (21); vil- (5j , vili- (G, V6), fiel-,
fei- (5»^) -keit. velicheit (23). menige (17).
mengin (74). meringe (22*^).
Multiuaga v. Mullis.
Multiuagus vilhirrer ( I4i. hirrer
vagus Gf.).
Multi-uira (75, Gl. m.), -suria t -milia
(^76), t -nuba (76, 14 7) {i. meretrix) wib
die vil man hat versucht (75). wijtF van
vele mannen (147).
Multiuola i. midier vaga (76). ebre=
cherin (74).
Multi - uolus , -wolus, -uanus (76)
fiel wollen (8). weyl wellende (9).
Mult-o, -onus ham-er (11, 19, 20),
-el (Gf.). uuider (127, Gf. ). stuoter (104.
st. mulio).
*Multo-eiens , blssio. -des, -ties (gi.
ni., Ki.) hd. nd. dicke, manigs mal (75).
*Multonus V. Multo.
Multor V. Molendinarius.
*Multhra ac/v. celdro (Hpt. 5).
Multr-a, -ale v. Mulcra.
*Multruni v. Mulcrum.
*Multuin [cf. -us; muletrum; .sm=
b^lnt quidam cum c) staub in der myelen
iiio). stoub in der mulin (68). stofl^ in
der moclen (i32j.
Multu-m, -s hd. vil, viel. nd. vele.
fyele (10). fyel (18). fiel (8). wile (21).
veel (13). feie (19). vill-ich, var. -echt,
l rilich (65).
Multus (/. inolitus Gl. m.) gemaln (17).
*Mulurale (mul-uäle .s<. -etrale)
melck uaß (17).
Mulus (^. burdo) hd. nd. mul. maul
(66, 134).
*Mu- V. Ma-mburnus.
*Mummia ((/. gabaria. Gl. m. v. inu=
mia) ga- t gal-baren, gebalsamde dode
lijchamen (147).
*Muinurire {alph. murm- ) pr. irun-
dinum (76).
MüN
"^Mum- V. Mun-usculum.
*Muna (müa, alph. munera, cf. mna)
gelt (17).
*Munada («. monedula) tahe (104).
*Mun-, mu- {alph. mun- 110, 132)
-care {i deturpare) schnutzen (110).
schnytzen (68). snuten (i07, 132).
*Munetio [st. munitio) v. Sepes.
*Munet-or (23), -orium, -urium (8)
(cf. emunetorium, muclor) cholezanga
[pl. Gf.). abbreche (64) subir- (9), siver-
(100) -tuch. suber duch (8). seuerduk
(99). snutel dok (23).
*Mun-, mu- {alph. mvm- iio, 132)
-eulentus, -cosus voll »chnutz 1,110),
snoetz (132), rotz (68).
*Mun-, mu- {alph. mun- 110, 132)
-cus putzen 111 der nasen; reusperung
des Hechts {i. fugus 75). rotz (68, 104).
schuutz (110). snotz (132). snot (107).
*Mundabilis reynlicher, schone, na=
turlich, hubscldich (20).
Mund-alis, -anus &c. v. -ialis.
Mundare hd. nd. rcynigen sim. wi-
t wu-schen; schon machen vnd subern
(75).
Mundatio reynunge (20).
Mund-ialis, -alis, -inalis (76), -ana=:
lis ((il. 111.), l -inagus (147), -anus werlnt-
(9), /((/. wernt- (Jiss. mog.), weit-, werent-
(132), werlt- (5, ii7j, weite- (G), war-
(11) -lieh, -lick (U7). wcrnklichen (67).
wertlic (22, 23).
Mundialitas werltlicheit (i47).
*Mundi-bordus v. -burdus.
*Mundibre domus procwat arbos
(76). Cf. xqq-^ mundium i. dominium
iBr.).
■Mundi-bridus {cf. Gl. m. 4, 774 sq.)
V. -burdus.
*Mundiburdia [cf. sq., mundus mu^
lieris, mamburnia) frawen dinst (9).
Mundi-burdus, -bordus (sum.), -bri=
dus (11) ((/. jjrc, mamburnus) frawen
diner (9j. frauwen diener o. cleyder o.
zu riter (8). muntman (Sum.). voermunder
(11).
*Mundi-nagus v. -alis.
Mundi-tia, -ties, gew. -cia, -cies
reyii-unge (8), hd. -ickeit, nd. -icheit.
sauber-keit, varr. -igkeit (75).
Mundus ad/, hd. nd reyne. hd. rein,
rain, raynn (1), sauber (75).
Mundus s. hd. die, nd. de, der (132)
werlt. wer-elt (99), -let (10), -net (7, 8),
hd. -nt. hd. weit.
Mundus mulie-ris, -bris ( 76) frawen
gebende l czirluyt i gesmeyde (9). frau=
wen gäbe i cz. t gesmyde (8). harband
(76).
Mune-rare, -are (8j hd. be-gabin
(5), -gaben, -graben (133), -gaiben (7;,
-geben (9, 4), -iaben (18). nd. begauen.
hd. nd. Ionen.
Muner- v. Munet-arius.
Munerator gäbe geber (20).
Munerosus (ßr.) milde (11, 19).
*Mun-etarius (9. X moneta?), -ica=
rium (8), -erarius (?'. muueruriim aaarus
76) gobe geyezer (9). gäbe gyczer (8).
*Mung-aria t -ula [i. forceps car=
banum sie 76. cf. munctorium) schir=
scher (76).
Mungere lid. «nutzen nd. snuten
MUN
371
dye, de nasen, hd. nase. sn. eyn liecht
{i) abe nemen dye siiupen (17). hd.
schnu-, sehnen- (i5i), schnei- (i34),
sni-tzen. das licht snuppen (120). liecht
ab -blitzen (75), -brechen (iio).reuspern
dem 1. (75). vegeii (20). melcken (b).
*Mungio {cf. mucco) Sneg-al t -el
(Gf.), -il (141).
*Mungula v. Mungaria.
Munia pl. beschwer froenung (ss).
Muniacus amptbedrijver of oeffener;
rait eyns groten heren; die schattyng
geeft (147).
*Municarium v. Munetarius.
Municeps ein gäbe- (8), gab- (110),
gobe- (9j, gifi"ten- (132), gilt- (es) -nemer,
t amecht enphoer (9;. burger (88). ags.
burgleod (94).
*Muni-cerius v. -torius.
Municip-ale, -iale (120) gestum (120),
con-g. {cf. Gl. m. 4, 779) gebur-lich ge=
ding (121), -egedinch (100), -lieber dinge
(120). giburlicii gedinge (Sum.).
*Municipalia pl. bestettzinse von
kuugen vnd fursten (74). burgerrecht
(110). dat die heren vast gegeuen haint
(132).
*Municip-arius, -iarius (68) {adj. Br.
l. castellaniis t stipendiariiis &c.) ein
versolterhauptmanin einem schloß (iio).
heufi"tman van eym sloß t horch (132).
*Municip-iale, -iarius v. -ale, -arius.
Municipium \cf. propugnaculum)
kreyß 0. laut (8j. l.-wer (75), -gobe t
kreys (9). sloß o. vesten mitten in einer
gegende dauon die schiltfessel gab o.
ampte gewinnen (74). freyheit; ein vor=
bürg (641.^^^. herkommen burger, inwoner,
ynseß (88).
Municium (/. obsid-ium 20, -io Br.,
-eo 76. munitio 129. cf. Gl. m. yu. muni-
cium, -tium) obsiczunge (20). be-warung
(7), -sitz 0. -leger (74).
*Munientor warner (20).
*Munifacere gauen (23), gaue (22)
maken.
Munifex milde (19). gaben- (110),
gilt- (68) -geber. gifftgeuer (132).
Munificare hd. gäbe geben (, 17 ),
machen, gobe m. ader geben (7). be-
gaben (68. HO), -gauen (132).
Munificens (Br. ) gabhafttig (no).
myltheit doen {ptc. 132).
Munificentia hd.nd. mildicheit.geb-,
var. ge-hafftigkeit (65).
Munificus hd. nd. milde. geb-haffti=
ger (65), -heiftig (64). gabreich (75).
*Munilarius (aus numul- X monet-
arius) wechßler, muntzer (74).
*Mu- V. Ma-, mo-nile.
Munime-n, -ntum, -nta (pl. 91 j (i.
munitio 110 &c.) hd. nd. vest-, bevest-,
hd. beuostig- {g?., 76), festen- unge, -inge.
war- (21), warn- (10), wan- (12) -ung.
warrnuß (1). warnuzz (71). bolwerck o.
schantzgrabrn (91).
Munire (/. fulcire &c. 88) hd. nd.
warnen, hd. warn; be-w., -warrent (13).
wormen (8). waerneu (11). spreissen (88).
plancken (97, 109). blancken 0. vestmachen
(4). hd. be-bl., hd. Jid. -plancken, -lacken
{sie 7), -flecken (sied), -legem (74), -schir=
men (68, 110), -stenen (20). hd. festen.
bene munita {ciuitas) wol bewart (110).
47 *
372
MUK
]\IUR
MUS
"Mimire r. Flebotomare.
Munitio {cf. muni-cium, -men) hd.
war-, l)cwar-, wart- i20), lid. nd. warn-,
besten- rJd) -uiif^c, -iiigo.
*Muni-torius, -cerius (11) warni-ck
(11»), -eil (U, 20).
*Muniua v. Redo.
Munium (/. laim l iiiunus i2!t) dienst
(110, 132). denst (2;>). schuldig dinst. (17).
git^'t 1132). gilt i stifftung (es), gäbe (8,
110). zinß-g. (17). /Jns (8, 9). schattyng,
tribuyt (in).
*Muniuin(a(/Mnunimen) befestigung
(l.3iV
Mvmus hd. gäbe. nd. gaue, gigte (99).
Munuscularius dienei* vinb gab (75).
ainer der vf gnad dienet (76). kneclit
(19).
Mun-, mum- (1) -usculum hd. eyn
clevii gäbe. nd. en cloyiie gaue. gab-lin
(7.')'', uo), -el, varr. -ele, -ein (75). phen=
nig gab (/. donarium 1).
*Mura {anders Gl. m.) v. Mora.
Mural-e, -a (18) muer (7). fürburge
(20). steygergat (11).
Muralis tot muyren beerende (i47).
*Muralis toriiel van (132), thurn von
(110), th. an (68) der rauren, muer (es).
*Muralis(/ievin, /. parietaria, helxine)
s. peters kraut (144).
Murare muer-en (11), -n (7). mauren
(9). niuren ((i &c.). v'-m. (5).
Mura-tor, -tator (76), t -rius (ei)
hd. nd. innrer, eyn murern (5). maurer
(1, 6t, 134). mort-rer f -elrurer {i. ce=
mentarius 75).
*Mur- V. Mut-atorium.
Muratus vmbgemauret (64).
Murca (i. fex olei infenor, amurca
superior) lieff (76). heffen von ol (68). ol
heuen (9). oly-beff (110). -droeß (i32).
gerben im ole vnden i geleger im ol
vnden am boden (75). pleden (108).
=^Murceda v. Muscerda.
Murcus lidiscarter (Ui).
=*Murella v. Morella.
Murena (pl. -ne i. flute f plote 125.
cf. murex) mure-ne i9), -n (1), -lu (125).
lampr(-ta (Gf. ), hd. -de, -tb (7), -t (6,
135), -d, -yde (12, 23, 97), -s (-cle lam=
preda 75). lambrede (13). lemprede (19).
lanii)ride (99). eyn lamp breyd (21). lant-
f)rida (120). -t'rida (87, Gf.), -fruda (121).
ainttrit t nuiiionea (104. cf. sq.). lem=
fride (Sum.). lamphrit (Gf.). brick (135).
natir (9).
*Murenalis lampreidsch (147).
Murenula lampre-da t -ta (Gf.), -di=
cbin i20). lant-fridi (i4i), -prida, -frida,
-friga; -as goltkenon in lauttVide uuis
gebroihta (Gf.). murechin ipiscis); ketten
(9). niunauga (Gf.). nuneaugen (10). neun=
aug (135). negenoge (12). nevevgel (3).
gülden kitten (8), ketten [in similitiidi-
nem murene 68, uo). guldeus ket-, var.
ken-tel (75). fürspan (93). snörlin (121).
*Murenus ( cf. murra ) masern ( %^ ).
masserein (9).
*Mureps v. Murius.
"Mureum niesseru liulcz (8). Cf. mur-
-enus, -ra, -rus. Gl. m. v. mazer.
Murex {piscis, frutex, cacume» mon-
tis de. Er. i. murena 75, 76) similis est
Uli pisrirido (jui die. nineg qui etiam
lampi*eda die. (76). ineri.snccco sim.\ pl.
luurices pctrarum suinmitatcx tufstein /
tfipsteiiiu (Gf.). inerschneeke; die sehcr-
ptle eines sclirofens (116). meriiselie (7
,v/;/(.V lenieysen (pl. 6t). viücli von web
clieni plut mnn jiurpur eieit ferbt (75).
merinsi'liel; lioliin eins pergs (74).
*Murex v. Muriceps.
*Murgaria ( cf. mungaria &c. ) kol
zange (8, it).
*Murgor ( /. mucus sc. candele ) der
snuj)i)e (125).
Muria (i.fe.K olei 129, Gl. m., t vini 120 ;
superior f. 0. Br. cf. murca; i. salsedo
HO &c., salsura t garum rf. v. coin-
quinatio) .sur (sm.). saltzwasser (74, 110)
als zu hcriiigen lacken (uo). lach von
h. (19). sole (109). peckel (109, 132). pre-
kel (11). ol-h(,ff, -sehawin (74).
*Muria i. pretexta ßbula gemma con^
dita purpurea porteu gurtel t peschla-
ge-n, var. -ner, bort (74). Cf. mur-ina,
-enula, -itum, -ra, -ica; -ex?
*Mur-ia l -ius (5. v.) l -mus (auis)
wasst'rsteltz (76).
*Murica {anders Gl. m. cf. mauria,
muria) snegil (Gf.). ags. gespan aureuni
in tunica (94); gesj)oiia urium in tonica
{sie 136).
Muri - ceps , -cidua , -cida , -legus,
-lega (Br.), -legius {canis 1), -logus, -o,
miur-o, -ex \ Gf. ) , -elegus ( 40 ) , musio
hd. eazza (121, Gf.), katze, katz. nd. katte.
ags. catt (Gl. Aeifr.). muriceps {cf. mu-
rius) ehatter (1). museveuger (20).
muriolus t morilegus (74), murileg-us,
-ius (1) hd. muulJ-vaher, -band o. katz
(64). mus-vauger (23), hd. -i'enger. kat-ir
(9), -er (19), -tir (8). muricida muse-
viller (22), -doder (20). inußtoter (75).
maußtodter (74).
*Muricidum muse doet (20).
Murilega &c. v. Muriceps.
Murina (?. nectar; cf. moratum,
mur-ica, -enula) puzza, inoraz (Gf.).
purperfar; vorspang; edel scbeinber-
steiu (74). nl. bippocras (116).
*Murinum (pellicium) miusin (Sum.).
Murinus meusfarb (in).
*Murinus i-. Murius.
Murio V. Morio. Muriceps.
*Muriola v. Cyminella.
*Muriolus V. Muriceps.
*Murior \herbu) inaußotter (74).
*Mu- V. Ma-riparum.
*Muriscidus /. gliri-cus, -us (X -o!)
traich &e. (i47).
*Muri- V. Mur-tetum.
*Muritum («'. ostr-eum, -vim; aus
murex) rotterpt'eller (74).
*Murium {cf. garum, muria) sultza
(13ll', Gf.).
*Murium (cf. musium) muusen nest
(11).
*Murius V. Muria.
*Mur-ius, t -inus (5), -us (iio, i32j,
-eps (16 &c.), -iceps (Gf.) (auis) muse-
(133), mauß- (67) -aber, meußaer (66, 70).
mauser (134). mus-aar (9), -ar (8, Gf.).
hd. nd. muser. muß-ar (74), -er (21, 69),
-gyro (IG), -vogel (68). muyß- (i32), niyß-
(uo'i). meuß- iiio^j -vogel. gej'er (3, 4).
*Miu'ma V. Murra.
*Murman-nus, -us (11) moeiman(ll).
moremaiu (X9).
Murmur hd. inurm- {oft m'm) -ulung
(ß, uo), -elunge, -ein, -erung (es), ern
(19), -erij (17), -eri (152), -erey (151).
inurmel- (i32), run- (11. 22, 23), kurr-
(109; -inge. rumunge (19,20). Strudel &c.
(116).
Murmurare, ^ -ri (76) hd. murm-
(m'm-j -ein, -eleu, -ulen (uo), -len (6),
-uryren (132). hd. mormeln. murren (12,
13). morren (9). rumea (13). rfiomen (19).
nd. runen. rawneii, runehen, flistern (74).
lustern (12). croenen ; moet- , i)ro-telen
(147).
Murmuratio {i. murmur uo &c.)
munn-lung (68), -uracie (I32).
*Mur- V. Mu-murire.
*Murmu3 f. Muria.
*Murna smirna (i4i. cf. Gf. 6, 834).
*Muroni8 (herba) ags. cieena raete
(94a).
Murra {cf. miur-enus, -eum, -rus;
acer; Gl. m.v. mazer) eyn maeßer (19).
niaser (11, 74). masir bäum (8). maßer
baüm (8b). masser (74). m.- (9), mas-
(Sm. 2. 623) -paum. fladcr (Sm. l. c).
fla- l fle-drinholtz ( 74 ). murrha cbal-
eedouier {gemma Ki.). murma est figura
purpurea t gemma Candida (76) X mu=
rica.
*Murrus inarsirbaum (8). de wase
eablui (98).
Mur-, l muri- (74) -tetiun (i. aqua
calida de terra niaiians sc. balneum quasi
mori- l mortu-etum Br. cf. Gl. m. h. v.)
wildpade (74).
*Murulus meurlin, var. ein kleins
m. (64).
Murus hd. nd. muer. mure (20. mur
(110 &c.). murre (13). maur (64<=, 134).
maure (64''). muyr (132).
Mus hd. muß. nd. mus. muse (l33).
muz (5^). muße (18). muys (132). maus
(67). mauß (66, 134).
Musa eyn pbiff gesang (17). g. den
o. saitten spil (1). hd. seyten-spil, -speyl
(21). nc?. zeyden-spil, -spei. Ärf. pfyfiF(69),
pyfe (20), pyffe (133), pfeyff. pipe (69).
saeppiffe (6). eyn gociin der wasser;
dye erst frucbt dy adam aße in dem
padise mit sunde (17). zeuberyune o.
kunst 0. trucht do an daz erste mensche
suudit (8). (■zawber3'nne t gotyn der
kunst (9). gottiu des wassers {nach
naydes) ; puchdiebter (74).
*Musa (x musach q. v.) hd. geltstoek
(66 &c.).
Musa aq\ülina erdebere (Sum.).
Musach (reg. 4, le Br.) geltstock (69,
134).
*Musaneum v. Muscranus.
Musare pyffen (19). pipen (11). pyp=
pen (147).
*Musarium v. Muscranus.
*Musator (anders Gl. m.) pypper(i47).
*Musaurium {herba) musore (85).
Musca hd. nd. vliege. hd. flieg, vlige
(102), flige(9), flege (5), fluhe (21), fleug
(64C), flye (18). \'lege (23). große vlig
(9). hd. mucke.
*Muscalium fliegenwedel (9).
*Muscare (t;/.musicare &c.)runen(ll).
Mus-, emu- (76) -scarium (i. flabeU
lum, niuscarum laqueus 76) wedel (8).
fliegen-wadel (88), -rijß (19).fliukou uueri
t fliugono uueril (Gf.). ein dolder von
MUS
blumen o. somen (i44), tolder von bl.
0. krauten (Ki*.) wie ein wadel.
*Muscarium v. Musculum.
Museata v. Herba m.
*Muscat-iuin v. -um.
*Muscatorium («. musc-arium Gl.
m., -ulum 11) fliegen-nest (19), -neost
(11), -myst (20).
*Mus-, mos- (5^) -eatum, -catium
(68) mus- hd. -cate, -cat, -cait (7), -chate
(23), -chade (20) . -tat (1, 8), -cart (6),
-cart nuß (76). mos-cate (133), -chate
<5b).
^Museatum muse falle (i33). mauß-f.
(i52), -fall (67, 151), o. mußcade (67),
musca-t (134, i5i), -de (i52).
*Muscatus (c/. -um Gl. m.) gebys-
ampt, -em))t (65).
*Muscedo schymel (74).
Musceraneus ik Muscranus.
Mus-cerda (oi. m. &c.), -terda(iio),
-terca (74), -truda (19, 20), murceda
(129) ii. stercus vmrium) inaußdrcck (74).
nl. muysendreck of kuetelen (ii6).muse-
kuttel (20), -kotcl (19).
Muscetus (vox gailica 112. c/. galL
mouchet) sperber l sprintz (112).
spriii-tzel l -g (Fr.), printzling (Ki.).
*Muscidare schymeln 74).
*Muscidus {i. mucidus) scimelic (Gf.).
hd. nd. schimel-, seliyminel-ig, -ich.
schinilach-t (17), -tig (68). seliim-lig (1),
-el (76), -elich t mucht-, var. mucli-lot
(75). schym-lig (3 Mrj,'.), -mel (5'*). schem-
elicht (18), -elick (8), -biegt (99). scheU
meeh (22).
*Muscipeta todtenvogcloin (i4o).
Muscino (Br. cf. Gl. m. V. muscio)
tyer von einer gayß vnd einem wieder
geporn (74).
Muscio mostdrencker (147).
Muscipula {■)'. patisturia 20, pacis=
cola 147: cf. culicilega) druh (104. cf.
decipula). valle (8''). nd. mus-v. hd.
muß-, mawß- (4, 74 , 134) -falle, -fall,
ineuß- (1), muse- (19) -vall. eyn muße
valn (21), mues wael (97).
Musco, g. -onis ein grosse flieg (uo).
Muscositas (Br.) ein fliegenhuffen
(110). volle der (68), vergaderinge van
(132) fliegen.
Muscosus vol mos; mosig; sehim=
mellig; vol fliegen (110).
*Mus-cranus (Gf.), -ceraneus (Br.),
-iranus ( Hpt. 5), -inanus (94) (i. soli=
fuga; wiimal aranei forma et murls,
eins morsu aranea interimitur Br., apa=
nus Gf. st. araneus, mus ar. cf. v.
aranea) ags. scraeva (Hpt. b, Gf.), screuua
(94) (sereawa, screowa engl, shrevv-
mouse Bosw.). Vll. hierher die entstellte
ags. Glosse meum esse ibinem i. e.
screb (Gf. 6, 566). musa-rium l -neum
est animal infestuni aranee etformicis(i6).
Musculä ein klein flieg (110). flige^
gelyn (9).
"^Musculinus [st. masc.) man-, men-
lic (147).
*Musculum {i. musea-rium, -torium,
mu- 132, mo- 11 0'', molo- 110 -sium,
i pars corpons) muse- (19, 20), mueß-
(110), meuß (110^) -nest. muyßnyst (132).
vliegen neest (: musca) t lier (11. cf
musium).
Mus-culus, -tulus (1, 76) {caro in
MUS
pollice t in tibia ; thorus 93, Ob.; pulpa
75; parua nauis fere rotunda ad modum
mustuli in carne 7«; infirmitas boevim
19) die muß in der band (110 sim.). die
muus van der haut (11). eyn muz (caro
&c. 5). musi (2)1. Gf.). musbrat ^93, Gf.).
muisebraten (Ob ). maußbrot (64^). muß-
brat (64), -braten (75), -liu (7). en mu=
seke (in pollice 23). mauß an einem arm
o. daumen (74). muschel (17). die maus
i. fleisch an bein (75b Mrg.). maus (caro
&c. 1). kocho [nauis 130, Gf.). kougez
(19). merkogk; j)l. -li mersneck (74). ags.
st-eort scip(94*).eynreley strijt- ofifstorm-
werck getymmert (147).
*Muscum (cf. sq.) bisemo (120, Gf.).
mies (120). mu- l mo-sehum pyßem
(125). moschum bisem (Das.).
Muscus [herba, ai-bor, lanugo, ani=
mal 23 &c., odoramentum, olfactorium Gf.,
nebria q. v.), l moschus (od. 114, Chytr.),
muschus {an. 125), mustos (.'jb) hd.
mies (75, 93, Gf.), mieß. mien, alio modo
vuUj. spinn (75). dei gimusi (pl. Gf. ).
moß von bäumen (110 sim.). epaum, vlg.
ewurtz (75). bis-amo t -em; siso-mo t
-gomo (Gf.). b'.sem (93, 114). besum (12).
pisem(74, 75, I23).pyßm(64^).pyßim(64'^).
pyß an pawnu-n t herba (74). thesim (t)
sesin (fj''). deseii (Br. wtb. 1, 201). desem
(12,23, 24, 47, Chytr.). thiesem (ii4). tysem
(Fris.). deyscheim t bisse (10). deyß {an.
13). kesin (1). muscus herba i. q. thy-
sanum visum ((6).
*Muschata muschate (24).
*Mu- V. Mo-schatella.
*Muschus V. Muscus.
*Musella v. Mosella.
*Musia V. Mucia. Musium.
Musica hd. kuust. ein kust (6). singc-
(8, 9), gesanges- (93) -kunst. k. (23),
konst (5, 17), chunst (1) des sangcs
(5, 23), gcsangs. museke (99).
*Musica [herba) basili-sca (i3i), -ca
(87). vogelchrut (Sum.). m. major me=
dewrz (i3i).
*M. animata {st. muscula) lebende
rauschele (Sum.).
*Musicare [cf. mus-itare, -sitare,
-care) runen (23).
*Musicatio runinge (23).
*Musicator bey-, be-sprecher (74).
*Musicum V. Musium.
Musicus en kunstigher (23). hd.
nd. ein kunst-er, -iger (1, 18), konstigcr
(5) des sanges (5, 22), gesan-gs (1, 6),
-giß(5*>), -cks (18). gesanges meister (93).
*Musileum v. Manseolum.
*Musillus V. Mosculus.
*Musina v. Nebris. Gl. m. v. muscio.
*Musinanus v. Muscranus.
*Musinuin v. Musium.
Musio [cf. muriceps) chatere (104).
*Musi- V. Musc-ranus.
*Musis V. Examosim.
*Musitare [st. mussitare; X mu=
scidus sim. ; X musica ) runen ( 99 ).
raunen, nustern (74). sehimelen (23).
gellen (100).
Musi-um, -num (74) [i. nidus muris
76, Br.), pl. -ia, -ica (I4i' [nidi soricum
Gl. m., suricum 141, Gf. cf. mus-sium,
-culum, murium) hd. mauß- (74), mus-,
muß-, muse- (19) -nest. huft (Gf.). lijer
(19 : musica s!m.).
Muss-anter t -im [i. latenter i leni=
ter Br.) hd. heym-elich (7), -lieh.
MUT
373
Muss-are, -itare flistren ( 12 ). hd.
zwifeln (8 sim.). rumen (8). czweyuel
l i'awmen (9). murmeln (9). dick mur=
mcren (68). dickwyl murmurieren (i32).
*Mussela v. Mustela.
*Mussicatio [cf. musicatio &c.) raw=
mungc (9).
*Mussidus schimlich (Gf.).
Mussira v. Mussanter.
Mussio V. Bibio.
*Mussitare {cf. mus-itare, -sare)
schimein (1, 2). müderen (128). nuderen
t nuselen (126). runen (loe).
*Mussium [cf. musium) ein mews
nest (4).
*Musta {verschieden von mulsa; cf.
mustum ; anders Gl. m. ) honich unt
etieh (85).
*Mustac-ca l -ea (Gf. cf. -ia mala
vina Gl. m.), -ium i. potus ex musto (Br.).
mostdranck (147). lur-a t -ra (Gf.). mu-
status est vex vuarum [sie 76). wein-
perhefi" (74).
*Mustac-ra, -ia (94, 136) (c/.mystax)
ags. granae (94 i3e). gronae (Hpt. 5).
*Mustacula v. Mustricula.
*Mustare (museare? q. v.) ryebin
(19. aus runen .siV/i. missverst.?).
*Musta-tus V. -cca.
Mustel-a, -Ia (94, i36), mussela
(102) hd. nd. we- [m. 85), wa- (22^), hd.
wi-, wie-sel. wesel-e (12), -chin (16),
-chen (17), -gin (5*'J, nd. -ken. wesseU
ken (99). ags. uuesulae (II. c). {piscis)
trusch (135, Chytr.). aclrupen (Chytr.).
rufi'olck (134).
Mustel-arium, -ium weselkens nest
(147).
Mustelinus (color) falb (91). spreng=
klecht (i4o).
Mustel-ium v. -arium.
*Mustel-la v. -a.
*Musterca v. Muscerda.
*Mustercula v. Mustricula.
*Musterda v. Muscerda.
*Musticatio {st. mussic.) ru- (8), rufl-
(17) -unge.
*Musticator {cf.prc. <&c.) evnrawmer
(9), ruwer (8), ruffer (17).
Mustio V. Bibio,
*Mustis V. Amussis.
*Mustitare rumen {&>).
''Mustitatio rumunge (8).
*Mustos V. Muscus.
Must-ricula (129, Br.), -ricola (114,
Gl. m.), -ereula (19), -ripula (74), -acula
{i. formula 125) ratten vall (19). mauß=
fall (74). lyste (125). schuchleisten (114).
*Mustruda t\ Muscerda.
*Mustulus V. Musculus.
Mustu-m, -s hd. nd. must. hd. most.
moyst (5). moß (3). wyn unt mede (85.
cf. musta).
*Mustus {st. muscus, unter seh. von
mustum) moß (4).
*Mustus ? luburna (76), aus liburna,
cf. musculus parua nauis.
*Musula V. Moseila.
*Musus (cf murius) en muser (23).
*Muta ( : mutare, cf. muto) vesil
(sie 8).
Mutab-ilis, -ile(7G), -ulis (19^ wand-
(76), wirwande- (19) -lieh, wanderlic (11).
mancherley (10).
374
NAC
NAL
♦Mutabundus yt. mobiUs, itutabilia)
waiK-kcl 175').
♦Mutanus t: Muto.
Mutare {c/. mutuari) //'/. nd. waii=
ilflii. v'-w. ( 17,7(; 1. wt'scIuMi ' IS''. : Wechsel).
nuKn im. plumas io;t). imilheii i2"2'>l.
wiuuki'l sin vml worden ^75).
Mutatio waudc-1 (75), -hinge (20V
Mutatorium (11, 17), yl. -ia, m.\x-
ratorium \ji) eyn hailehichen l mangor^
Uy cleit (17). mancher-K>y (8, «."i), -Icr
par (9^ cK*yder. rVliorich {color \\). ge-
wande. khiide; v'wandolung (U'S gelioß
ü. ilai(U's 1^74).
Mutatorius nianigerlej'ge (12).
*Mutelariuirn(f//L>//. muc-, r/. muclor)
eyn .■^iilier duch (^17».
*Mutellina iherba) niuttri (Scheuchzer).
*Muterca c. Moderacula.
Mutere stunmun i^"2(^)\ .^wygin (S**).
m'nieln 17. cf. mutireV
Mute-re, -scere hd. nd. stinn, storm
{sie 21) werden, vorstummen (_-scere 4).
*Mutia V. Mucia.
*Muticum besyezunge (19").
*Mutidus V. Mutilus.
*Mutiet icatiis, ef. mutire") kaluaget
(Gl". 4, 1096V
Mutilare pehamolon (Gf.). hd. nd.
lernen, hd. v'-, er-1. , lamen, ver-1. (75).
leymen (21). lam (^7), laim (6) macheu.
hd. sniden sim. be- (,ö, 23), äff- (20)
-suiden. hd. ab-schnyden (60), -schneü
den. schroten (iio, 126). stommeln (8").
stum-meln (75\ -ppen l bestuniplen (,i2G).
bestum^ln (9). Ad. Scharben. scaruen(i32).
bcschedigen (68, 69, 134X phiigeu (17).
Mutilatio »tyminelung (65). lain o.
Icuibiic (7.'.). alTsiiidunge (20).
Mutilator orlaiuer /. detruncatoriG).
Mutilatua lamer l erlernt (75). lam
(17, 7(;). erlaniat (6i*). hd. nd. ge-, vor-
(9) -lenftt. bestymmelt (8). v'stuuuiu-lt
(10-
Mut-ilus, -ills (1), -ulus, -idus Ad.
)id. lam. hd. lame. eyn lamor (21), vor
lempter (4). laam («»). lamme (13). ge^
snyddon {\d). geschulten (iio). Ad. ab-g.,
-geschnyden (i52), -schneyden (67). ge=
sueden i,i32). ab- (133), af (11) -g. be-
schroten (126).
*Mutilus (aiii.'>) trapp (19).
*Mutilus r. Mutulus.
Muti-nus i -Iura (/. animal sine comu
i3ii') hanialer (i3iiJ. Gf.). ags. gadinca
t hlioc (Gl. .\clfr.).
Mut-ire \hircorum i23), öfteis -ere
ir-giccazan. -giediazan; hirgaccizon (Gf.).
guggen t nüsclen (126). mumlen t stum
sin (iio). .««tumlende red da einer mit im
selbs redt (75). mommclen (107, 132).
stom wesen (132). monkcn (i07). hd.
murren, morren (8). murme-ln (8, 9).
-ren (S^»). grausen
(23).
Muto \^-o i. aries, -anus /. a. cactra-
I tus 7C ; cf. eastronus) Ad. nd. ha-, hd.
i ham-, ha- (i34\ he-mel. nd. harne, hd.
jhamlig (6), heymlin (7), schaff, sehaeff
(132). schayff (133). schauff (es), sohoff
(70, 74). scliecz f wechsil (9. X mutareV
castrawn (53). ga;trau-n (7.ia), -m (7.5'*).
wieder; fisel (74).
*Mutonia stumheit (9).
*Mutoninius harael fleisch (75\
*Mutro hamel (1).
Mutuare einem etwas lyhen o. wech=
NAN
seien (iio). leben o. weehßlen (68). eyu
anderen wat huen (i32). lenen (11). »td.
to borgho 1. (23). liden (^22). Ad. zu borge,
borgen, bürgen (21), birgen (G) lihen,
lien .lim. borgen (8, 9, i32). porgen (1).
bargen (4). lyhen (8»'^). weßeln (17).
Mut-uari, -are Ad. nd. borgen t we8=
Selen, baittcn f weschlen (G). byten t
borgen; entlchen l welilen (76). etwaß
entleheneu (110). von einem anderen
etwas kyhen (68). eyn a. wat lenen (,132).
Mutuatio bürg- (8), borg- (9) -ung.
*Mutuator biyger l intlener (20).
borger (S, 9). lyer (81. leyer (9).
*Mutuere weßlen (76).
Mutulus irf. mutilus, antes, con=
tignare. Gf. 3, fs7. gi. m. 4, 792) kapffer
(Pict.). keper, yall. chevron (Kil. cf. Dz.
Wtb. 593). mutuli nl. corbiel-s, -cn. gall.
corbeaux (II6). inarchsteina (i3i'', sim.
141, mutili Gf.^i. m. lapides sembß (125).
Mutuo ade. hd. nd. vnder, mit (7)
eyn-, en-ander. ouderlinge (132). vnder
lange (sie 119). tzu weder strit (12).
! sbst. castrawnn (3).
I *Muturella v. Matueella.
j Mutus Ad. nd. stuni. Ad. eyn stum,
stumm, stome (21); stum (8** sim.). stom
(132 1. stonime (10). stump (99).
Mutuum hd. nd. borg, borch (13).
burghe (10). brok (12). pargung (\).
verliehen guot (93). glichen ding (6).
Ivunge (8). leyung (9). len- (132), wan-
(Jel- (11) -inge. weselung (ö*), 18). wessel
(5). Ad. ein Wechsel.
Mutuus borgunge weßeln geborget
(17). vndczusclien (19). oudertusschen
(11 1. vnder endrig (1).
*Muzolus napa (Gf. cf. üz. wtb. 419).
N
Nabilis Ad. swim-, swem-(8'>,swemme-
(132), schwum- (6, 7) -lieh, -liehen (7).
nd. sweinelic (23). swelk (22).
Nabla &c. v. Nabulum.
*Nablista {cf. nabulum &c.) orgler,
orgelmeister (74).
Nabo icli wil schwimmen (17).
*Naboehodonosor ein nam (8).
*Nabo- V. Nupa-gundi\im.
^Nabolum v. Nabulum.
*Nabul-o {i. vo)-a.c 76j, -as (grece 17)
fraß a7). froß (8). vros (9).
*Nab-ulum, -olum 76^, -lum (Br.,
Gl. 111., Ki.i, -la i -lium (Ki.) i. p.^alte=
rium l Organum; ps. l cinolum 7fi; cf.
nauplium) saltir (8, 9). en rotte (23).
orgel (68V
Nabulum (i. merces nautica, cf. nau=
lum l'ur- ■' schyff-lon (110 sim.).
Naea (141, 142, 147, Gl. m.l, nata (r.
Cancer) creefte (147). naeca i. c. yt)
fullo (141). naceum fullonem (129). Cf.
I Gl. 111. V. nactum.
*Naeermus '■. Raeemus.
*Naeisci r. Naneisci.
*Nacius /. ideoma) geschlecht des
lauds t der sprachen (7ö).
*Naeta /. apostema Gl. m.) v. Napta.
*Nactatorie /. dispersim"] außprayt-,
zerstor-hch i74 his\.
Nactum v. Naca.
Naetus er-kobert (iio), -worben (20),
-kriegen i8i, krigen (9). vber-kummen
(110). v'-woruon 11), -kregen (132).
*Nachimei v. Nanatheus.
*NafFa v. Omentvim.
Naides \i. dee aquarum 74, Br.) got=
tiu des Wassers (74). ags. sae aelfinne
(Hpt. 5).
*Nala V. Nola.
Nam, namque, nanquidem (76) hd.
I waii, war vmb. nd. wanne.
Namare [i. naiTare) verteilen (147).
*Namnus r. Rhamnus.
*Nanatlieus [aus nanus X nathinei
Br. sim., nanichei 110. nachimei 134 &c.
/. hi/podiaconi sim.) kl eyn (19V nathi=
neus dyeiire gaids (147).
*Nancidus v. Nantidus.
*Nancilla < cf. antilla, matueella) v.
Valeriana.
Nan-, na-, nas- (8), nar- (23) -cisci
hd. er-werbeu , -krigen (9). virwerbin
(19). irkriegen (8). v'waruen (11). vber=
kommen (iio>. gewinnen (8*», 23). zuer-
griffen t -langen (7.5).
*Nan-do, -tes (a?/snä- t= nomina-?)
i. vocan-do, -te-s yie).
Nanea i. dea qd. sc. fortwna (76, sim.
Br.), t diana de qua 2 Machab. 1 (Br.).
*Nanicliei v. Nanatheus.
NAR
*Nanquidein v. Nam.
Nans swim(>nde (9).
"Nansturcium v. Nasturtium.
*Nantes ?•. Nando.
*Nan-tidus, -cidus (74^ /. fetidus
(76. aus vetitus). verpotiicr (74).
Nanus, nauus (alph. nanus 134)
(c/. gnanus) hd. ge-twerg, -twcrche (19,
133), -twergk (4), -querck (3), -zwcrg
(21), -tzwerck (i52), -zwcrcli (7). ein
getz werg (sie 67). dtverg (20). dwerch
(23, 132). 'dwarch (11). hd. zwcr-ch (18),
-g, -gk (70), -ck (66, 1.51), -glin (76). kurtz
hcrdmuiilin (l28).
*Nap-a, seltener -us, -ys, -is, f nopa
(74) {i. rapa) raba (Of.). hd. rube. nd.
rove. rape, ripe(8''). nap, var. nopp {aij.
stegrub («4, 126). gelb- o. .stock-ruob (9i).
stickclrube (125). steckcl- ^ bortfeldi.sche
ruben (114). schwelt nipp (6). .«welrup
i gottin der pliimen (74. cf. ■9q.).
Napea dea florum (Br. ). gaedynne
der bloomen (147).
*Napea (cf.prcc, *'W-) rubensamplum
(74).
*N'apeium v. Napeum.
Na-, nea- (47) -pellus venenum per-
niciosum (47). napelkrut (123 &c.). narren-,
munchs-, nl. motrinex-kappen; ysenhut-
lein, rapenblumen &c. (143).
*Nap-euni (74, Sum. v&c), -lum, -eium
(24), -eos (Sum.), -onum (8) rube- (8),
Kupen- {sie 8.5) -sanie. robc- (24), ratcn-
(74) -sat. roubesani (47). sen-ife (5), -if
l -ef (,Sum.).
*Iirap-i, -is (94'i) aqs. nep (i36), naep
(94), naep ('M^).
*Napiuin v. Napeum.
Napo-, napu- (iii) -eavüis ruben^
kompst (123). cumpost, ?ya?'. ruoben-c. (64).
*Napo- ?'. Nupa-gundiuna.
*Napolus (i. lolium) hedrich ein
vnedel kraut o. dotter das im flachs
wechst (74).
*Naponuni v. Napeum.
*Napp-a, -US (of.) {cf. hanap, cim-
bria) napf (74, 7.5, 93). iiaph (Gf.).
*Napsus V. Nasutus.
Nap-ta, selten -tha, naphta (Gf. ),
nacta (^. resi/ia 76) (?'. genus fomitis
Br., g. fomenti 94, genu formitis .szc
136^, p^orgamentinn litii , linum ardens
110, limus a. 132, inst): quo pergame^
rium raditur 9, herba 11, 19) aswinga
(95). abschwing (7). ab-, a-swing; agen
(74). ayne (8). werck, heekels, scheve,
vese (147). werck von flachs (68). ertlin
(95). nlitrestir (cf. ). peterol (128).
ag.<i. blaeeteru (94, 136); tyndir i. genus
fomenti (94); nupta ?:. g^. /. ryndir (136).
doeffhus (?) euterneßeln (19). doue vit^
tele (11. V St. n?).
*Napta V. Nepeta.
*Napu- V. Napo-eaulis.
Napus V. Napa.
*Naphona {i. arthenio &e.) segel (74).
Naphta v. Napta.
Nar {i. fluiiius t foramen nasi) eyn
wasser (9). naß locli (76, 110). neseliol
(11). naß (68). naeß (132).
*Nareisci v. Nancisci.
Nar-eissus, -dissus (17), -ciscus (47,
68), -tiseus (24), -eusus l -culus (76)
NAS
(cf. holli) liolcz-lilige (17), -glig (7),
-gilg (6). liolt lilie (24, 47, 85). rot lilien
(91). braunrot lilgen(iii). vnser frawen
giigen (126). hornungsblumen i zeitlosen
(114). honcz Zunge (17). wasserplum (74).
Narcissus luteus, pseudo-n. vcht-,
hornung-blumen, zeitlosen, nl. sporket
bloemen (iie). Josephsstab (kl).
Nardu-s, l -m (110) bäum 0. salbe
(8). pauni (9). salbuurz (Gf.). nardus (1).
spick (12). Spot (? 87). wolriechend krut
(110). zeitkrawt, prunkreß (74). nard-
um, -inum (110) salb von nardus ge=
maclit (68). sulche salue van n. (132).
nardus agrestis v. perpensa. n. indica
t syriaca edelfrembd, wolriechend 8pi=
kenardi (ii4). nardus-picatus (23), -spi=
catus, -pisticus, -pistitus, -piscium
(76), -pistica (114), nardum - pisticum,
f -piscatum (uo), t -spieatum (Hr.),
nardi-umpiscatum l -pistieatus (132),
-spicus (i:i3), -spieatus, -spieatum (76),
-pistatus, -piscatus, -pisticus, -pisti=
cum, -pistum, -ficatus (cf. spicanardi)
hd. eyn salbe; vngevelschte s. (9), nar=
diß s. (T)!»), nardus salben (1), gantze
vnd lautere s. (75). nd. en zalue. sehen
getzit nardus pistitus (12). n.-uarius
welischmilch (74).
Nare hd. swy-, schwy- , swu- (7),
nd. swe-mmen. flie- (10), fli- i flo-(12)-ßen.
*Na- V. Ra-refieri.
Naricus i. brueus cuius nares sem-
per siillant (Br.), brutus (147. cf. Gl. m.
vr. naric-i, -us) nasentryfig 0. schno^
derig (110). rotzig l tryfnasig (68).
druypiiasieh t snotich (132). des nase
altijt onreyii is (147).
Narire die nase sim. rümpften (110),
schrumpfen (109 Arf.), butzen (68), schort-
zen (132), schortcn (109), afhouwen of
snijden (i47). be- (68, 109, 13^), ver-
(110) -spotten.
Naris hd. eyn nase- , naße- , naß-,
nasen- (8), rauch (111) -loch, der nesen 1.
(12). nase-lach (21), -locher (pl. 16).
naßelich (f)^'). naeselock (20). naeßgat
(132). nasen- (23), nezen- (22), nes- (22b),
-hol. liesse (Agr.).
Narrabile verkunt- ( 110 ) , vertzel-
(132), ertzelber- (68) -lieh, -licht (iio^).
Narrare hd. nd. raden. hd. raiden,
ratten (6), rotten (77), sprechen, er-,
ver-zelen , sagen (9), offenbaren (76) ;
v'-kunden (110), -koiiden (6), -kinden (76),
-binden (sie 7), -kundigen, -kondigen.
konigen (21). vertzellen (132). nd. v'-
tellen, -teelen, -trecken (108).
Narratio sage mere (20). erzelung
(68). ver-tzelinghe (132), -knndung (uo).
Narrator seger t roeder (20).
*Nars-cureiuin, -tueium&e. v. Nas=
turtium.
*Nartiscus v. Narcissus.
*Narto(aMs nardus? tartarus?) peh
(Sum.).
Narus (cf. gnarus, nauus) \vyse (8).
weyse t cluck (9).
Nasale datdie nasebeschermpt (147).
*Nasalis nase bant (7 sim.).
*Nasareth v. Nazareth.
*Nascale v. Nastula.
Nasci hd. ge-bern, -born (5, 21), ge-
born werden, w. g, nd. gheboren (23),
j werden gh. (22), warden ghebaren (11).
NAT
375
*Nas- V. Nan-eisci.
*Nascula v. Nastula.
*Nasculus knefel (9. cf.prc). nespel
(arbor t fructus eius 76). arspelle (Sum.
dem. von nates X nespelle).
*Nasea ijnscis) rusche (104).
*Nas-ellus, -iculus nasel, var. uaßlin
(75).
Nasitergium naesen- l snucze-duch
(20). rutztuch (74).
Nasiterna nd. coel-, spoel-vat (116).
*Nascromeum v. Nosodoehium.
Nas-osus, -utus (4, 125 &c.), -urus
? napsus (76) nasicht (4). Ad. groß-,
groit (147) -nasich. twchs; schlw; vor-
schlagen, -lockert («'. versutus 125).
Nass-a , -is (cf. gurgustium) hd.
ruse (8, 9), revse (3, 4^, rcußc, reuß,
reisch (91), rise (49), ruß (17), rinß (7«),
reuyne (sie? 152); flscli-ruß (88), -ryßen
(12.5), -korb, -korp; vischekorpp (19,20),
-korp (1-52), { kayr (19). eaer (106). kar
l alecorf (99).
*NasteTus v. Nazarenus.
*Nastorcium v. Nastureium.
Nas-tula, -cula, -ula (8) , -tulis t
-tlo (Gf.), -tulum (20), -culus (q. v.),
-cale (75) (^. tenia 93, monile q. v.)
nest-ila (-tlo Gf.), -el ijniel henkel (93).
bend-el (20), -ichin (20 &c.), -ekcn (11).
choiifelin (Gf.). heftel i heckel am hef--
tel (75). hefft-igen (3), -chin (8), -lin
(76), -el (4). helftchin (9).
Nastur-tium, -cium, f nastorcium
(153), narstu-cia (Sum. v), -tium (76),
gew. -cium, -rcium (47, 74), -rcia (105),
mars- (1), ar- (45?) -tucium, nan-
(147), ca-?nau- (.Sum.) -sturcium, nar-
scurcium (74), sturcior (4) (cf. cardam-
us, -um, timlDra &c.) ahd. ags. cressa
(i36i>, Gf.). hd. cress-0, -e, chresso (i05,
Sum.), kreß, kress. hd. nd. kev-se, -tze
(12, 23).chers (1). carse (20, 221»). kre-ste
(Anz. 8, 406), -SSich (88, 144), -ßig
(126). kir-se (Sum. v), -sehe (17). kaers
(97). carsscruyt (i47). kressenkrut (uo).
prun- t garten-kreß (74). d}^ gart-kyrse,
spätes Marg. -kresse ; höh. polska ryer=
zicha (fericha Kon.); sturcior brunkyrse
(4). prun- i garten-kreß (74). borne
kresse (10). bruigcresso (i3i). ags. lec=
cressae (i36), tuuncressa (94), tuncaerse
(94''>). pruystcruyt (i32).nastur- 1 narstu-
cium kerse; ostrutium brun-k. (85).
nastureium aquaticum brun- (93, 153),
ort-ulanum (153), -ense garten-kresse
(93), -kreß (153).
*Nasula v. Nastula.
*Nasu-rus, -tus v. Nasosus.
Nasus hd. nd. nase. naese (20). naße
(21). naß (6, 134). neze (11, 22).
Nasus aquil-inus, -us nl. een domp=
hooren &c. (ue).
Nata dochter (132 sim.). hd. nd. eyn,
en geborn d. eyn g. 0. tocher (.stV) ;
toichter (7).
*Nata V. Cancer.
Nata-bilis, -tilis geschickt zu
schwimmen (uo). abel om tzo swemmen
(134).
Natabulum swime (125).
Natale geburt (20, 65) zu dem hymel
t hymelsch g. (65).
*Natalicius ding das zuswymmen
gehört (74).
:^7C)
NAU
Nutalis jje-pfrleich (1), hd. -borlich,
barlitl» (C^k -h^'rV^c(2^^), -borlieC^it, -bort
(8'''», -burt tier licylfjfii (8). vorscheyclungo
aor hi'ylifron (./. natalicium 9).
Natalis doinini wcilicnnochttag (aiV
Natali-tia, -cia m-peiloychait (1). /((/.
M</. f^t'bor-licluit. -licyt ^21).
Natali-tium, aciv.-cium hd.nd.gchort.
hoilgo g. (8). ha. geburt. ein tag (t>8),
zyt (iio) (ler g. oin dach van geboort
(132).
Natans swemonder (,9). pl. s\vini=
niont (in).
Natare hd. swv-, schwy-, nd. swe-,
sine- (99) -mmcn. scnunnen (sicG). swcmen
(13).
Natatilis v. Natabilis.
Natatio swyninumgo (20).
Natator hd. swym- (8, 9), schwim-
(iio\ swo-, swom- (i:v2) -mer. smemre(99).
Natatori-a, t -um (7t) vrsprinc (121,
141 ). gescinnet wasser (20). eyn wiger (7).
wovor, wage, vischgrub (74).
Natatorium {cf. prc.) ein wasser dz
man nit gowatten kan (e.i). swommo (16,
7.i). sweminolich (8). swynimunge (9).
quellender vrsprunck (74).
Nat-es, -is, f -ica t -ieula (147) (i.
clunis, /id. nd. ars-, hd. arß-bille (20,
132, 147, Gf.), -bil i^97),-ville (81», 22), -belle
(8, IG, Gf.), -bell 1,93), -pelle 1 95, Gf.), -belleg
(9), -beige {pl. 125), -balle (4), -ballde
(3), -bol (12), hd. -backe, -back (110, 134),
-bag (6, 133), -backen (20), -packh (1).
arßpackenn \pl. in), ers belle (23).
eers bille (11). agterbillen (99). huff (6).
hesen (12).
*Natex c. Natrix.
Natic-a, -ula &c. v. Nates.
Nathineus v. Nanatheus.
Natio ge-sclecht (i5i), hd. -siecht,
-schlecht, -Schlacht (134), -siechte (23),
-slicht (21\ -slagte (99), -purt (i5i), -purd
(1\ hd. -burt, -buert (11), -bort (23). bord
(22). hd. volcke. wolg (8).
Natiuitas hd. nd. geber-unge, -inge.
hd. go-burt. -bort. nd. gebuert (11).
irdisch geburt (6.5. cf. natale).
*Nator sweommer (11).
Nat-rix, l -ex (i4i) i. rina- (ßr.),
runa- t ma- (76), nata- (141) -trix t
.lerpens. wasser-nater (9, 17), -notir (8).
Natura hd. nd. nature. natuer (21).
Naturalis hd. natur-, natuer- (19, i32)
-lieh, filius n. basthavt (es).
Naturalitas natiirlicheit (20).
Naturalitei- naturlich (20, 75).
*Naturari (22'^), -re arden (22'', 147).
digen, bequinen (22^). natur-en (147),
-liehen thun (75\
*Natus V. Nisus. Notus.
Natus hd. nd. geborn. gebaren (11).
hd. ein geborneri son, sun (6, 9). nd.
sone.
*Natus swymmende (8).
Naual-e, pl. -ia schiff-stat (9i), -mat
(135), -stelle, nl. helling, de werf (116).
Station der schiff (88).
Naualis hd. schifflich. 7id. scheplic.
bellum nauale schiflFstrit (iio). strit-
schiff (110*'). ein strijt ter zee in schiffen
(132).
*Naualium {anders Gl. m.) v. Nouale.
NAU
Nauarchus schiffstete (74).
Nauare rischlich dün (17). reischlich
tun (8).
Nau-ci (74 &c.), gew. -si, -sia (18), -se
(133), -ce (75 var.), mansi (74), rauci
(1) daz mitten in der noz ist (8). grubs
(74). hut zwischen der schcl vnd des
kerns (75), das bitter hutlin (iio) in der
nuli. keren-huttlein i9), -schal (6). kern-,
kernel- (22) -schelle (22, 23), hd. -schale,
-schal, -vclgin (.')''). cheren-vel (2), -vcld
(1). ein kerns schel (.')). bolster van den
noten (107). bloestcr van nuyssen (^132).
noß scheide (17). nuß-butze (Das.). die
mitte (67, 133, 152). schelffen; schnitz;
rinden; buttschge; außwuschetcn; gusel
(126). nichtz (74).
Nauci-, nausi-, neuci- (18^), nuci-
(76) (i. vili-, fili- 3) -p andere hd. nit
achten, v'niclit-en (^9), -igen (18''). eysin
i wullin nausip. X nausea ! (8).
Nauclerus hd. schiff- herre, -herr,
-meister, -man, -er (uoj, schcffman (1,
3). schiman (sjc 151). nd. en schepher;
eyn schip vj) de water (22'').
*Naudi snachanti (Gf. 6, 839».
*Naueare v. Nauseare.
*Naueta {i. port-us, -a 3, porcus!
18; anders Gl. m.) haue (22). vber (^17,
4). vfer (3). schvni ebber (18). vr-, au-
far; gestat des wasser s (74).
*Naufraga ( cf. nau-freda, -preda)
schiff-broch (132 , -raub (H0).
Naufragare, -ri her- (17), v'- (8'',
23) -drincken. ertrinken (9j. irdrenckin
(8j. hd. schiff- brechen, -br. zu wasser
(110, 132), -broch (9). sceyp bruech (97).
seheff prechen (1). schip- [22), schep-
(23) -brocken.
Naufr-agium, i -igium (147) hd.
schiff-brochunge, -bruchunge (2U). -bruch
(110), -broch ( 8^ ), -verderpniß ( 17 ) ;
seheff prochung (1), schiffe breche (5'').
nd. sciiep-breckinge, -brockiugc (11);
grünt roynghe (^22).
Naufragus schift'brucke (20). schip-
broke (11), -stoten (106).
*Naufreda [i. rapina nauis t piscis
76. cf. nau-fraga, -preda) schvffroub
(68).
*Naufrigium v. Naufragium.
*Naugus /. vanus l vacutis lat. (76).
Nauia strengkeit (110). clockheit
(,132).
''Nauiare v. Nauigare.
Nauicula cloyu schiff' (8. 17), schift'-
gyii (132), -lin (110). schifflin (68). weber-
sch. {i. radius 93). scheppekin (23). |
snicke (22). seheff (1). dy sclioßpule (125).
Nauicularius (^ i. naupicus q. v. 9) i
ein Schiffmacher o. bewarer (110 «m.). |
Nauigalis hd. schifflich.
Naui-gare, -are ( 18'' ) hd. schiffen,
scheffen (1), varen. vberfarii (10). nd.
sche})pen.
Nauigatio hd. schiffunge. schijff
furunge v'-O).
Nauig-ium, oft t -atio schiff-unge,
-fart. vur. -ert (65), -lin {i. naulum 7. st.
-lon).einn menge der schiffe (110). ver=
gaderinge der schiffen (132). scheffung
(1). schep-unge (5''), -pinge (23). farung ,
mit dem schieff (4).
NAU
*Navimachia &c. v. Naumachia.
Nauis hd. scliiff, scliyeff (66), scyff
(12). scipf (13). nd. schip, schcp. nau (93).
Nauis rostrata streit schiff l seh.
zu dem streit gemacht (7')).
Nauita v. Nau-ta, -strologus.
*Nau-, / naut-itare sciiiff laden o.
ent-1. (iio). zu seliif 1. (68). goct 8che=
pen (132).
Nauiter neusser-, frutig-, embsig-
lich (126). af/s. horslicae (94, 136).
*Nauitiata sehiffstat (16).
''Nauitica v. Naustrologus.
*Naula («. nola) schelle yVih).
Naulum ((/. nauigium) hd. schiff-,
nd. schep-lon. sceyploon \%i). ferschetz
(93). veerscat (si).
Naumachia, na vima-chia ( 147), -cia
(Gl. 111.) hd. schiff streit sim. strijt des
scheeps (i47).
Naup-icus, -itus, -egus (116) {cf.
nauicularius) //</. schiff mecher sim.
*Naupitari schiff machen (9).
*Naupitus V. Naupicus.
*Nauplium v-ia ludu.^ Hr. x nabu=
Ivim) seitenspil (93). rotte ein sayten=
spil /. decacordium (74).
*Nau-preda {pit<cis Gl. m.), -praedus
(97) hd. schiff-raub, -raupe (i33). sceyp=
roof (97).
'''Naupredari schiff rauben (9).
*Nausatio ags. uulat-ung (94), -ing
{ne).
*Nause v. Nauci.
Naus-ea, -ia vii-wil (7, 65, 75), -wild
(G),-willung(93),-uuillo,-uuilloth,-uuiledo ;
uui-, uuu-llido nim. ; uuilloth i^im. (Gf.).
hd. wull- (9, 20, 74, Gf.), vmvull- i swelck-
(74). füll- (Gf.), woll-'(8. 17), well- (21),
wolger- (ö'i''), wulger-, vulger- (i5i),
schwulger- (i34), walger- (12), worg-
(20), wyrg- (110), wor- (18), erk- (i26),
nys- {H^}, es- (9) -unge. wal-ginge (23,
132), -ginch (97), -liehe (11). gruw (7, 65).
gruer, graue-r, -ck; gull t guUen (75).
grusc-n (10), -1 (8). daß grawsen i gra^
wen ( 114). spia (Gf). e- i ei-ckel (Hen.).
erkunib. nl. walg-e, -inge, quahcheit (116).
facere nauseam vnwillen ; kotzen ; er=
ken (126).
Nau-seare, -siare, -eare, -stare ("6)
willon l vn-w. (Gf.). mik ewillct (nauseo
131). wullen (1. 20, "4, 100). vu-w. (74)»
wuln (18''). wollen (17). wellen t eißen
(21). hd. vnwill-eu, -igen (ss, 110). hd.
(19) nd. walghe-n , -rn (23, 78). walgea
i spuen (99). wallichen vmpt harte (11).
wolgern i spigen (ö). hd. wu-, vu-(i5i),
swu- (69), schwu- (134), schwi- (110)
-Igern. gullen ; gruen i grauen (75). gru-
(8, 64), gra- (9j, gre- (64^) -wen. ont=
hertzen (i32). erkumb (116). ochelen i
tiauden (7i). worgen (18). wirgen (76).
sich würgen t koken l brecken (ii4).
nysen (S^). offreczen f koccen (13).
kotzen (88).
*Nausi v. Nauci.
*Nau-sia v. -ci, -sea.
*Nausiare v. Nauseare.
*Nausi- V. Nauci-pendere.
*Naustare v. Nauseare.
*Naustra (aus hau- X tran-stra X
nauis? cf. sq.) en watcr molde t en
schep baut {st. baue ? 23).
NEB
NEC
NEG
377
*Naustrologus {i. nauit-a, -icus &c.)
schifFman, stewr-maii, -meister (74).
*N'au- V. Na-sturcium.
Nau-ta, -ita hd. schiff-, nd. schep-
man. fehr (i26).
Nautilus (piscifi) schifFkuttel (H4).
*Nautitare v. Nauitare.
*Nauus V. Nanus.
Nauus ernsthafl'tig o. streng (110).
schnell (68). haestelich (i32). weyse,
cluk, resch (9). frutig (i2G). nüfer,
anhebig , handtvest (128).
Nazarenus, nasteius (7) (i. florens
65) hd. nd. godcs, hd. goddes, gottes,
gotzman. godegebin (8^). grünender (65).
Naz-, nas- (5^) -areth nazareth (1).
nasaret (5^).
Ne das jcht (1, ö^j. daz nicht (7). hd.
nd. ist daz, das, dat nicht t icht, nit
t vt (6, 18), etwas (76). nicht (76). ne (99).
*Nea- V. Na-pellus.
Neapolis newe (9), nuwe (8), nu (5i')
stat. neapels (1, 110). napels (132). na=
plis (68).
*Neba (cf. nepa) eu visch (11).
*Nebeta v. Nepeta.
*Neblus V. Nebulosus.
*Nebolo V. Nebulo.
Ne-, t nem- (75) -bria tysem [i.
muscus 4. cf. nebris = musina?).
schurtzfel [i. corium ceruinum, veatis,
sacerdotis, pannu.s mundatorius pertinens
ad equos 76. cf. nebrida). wisch-, var.
wis-, i wusch-tuch [i. sudariuiii cum quo
mundardur equl 75).
Nebrida (^. planeta Br., anticorium,
nebris. cf. rebrida) schortz t schortze
dok (12). hd. schorz feile sm. ; schurtz-
f. , -fal (6), -duch (10). schurtze- (133),
schirtz- (ho), schot- (i32) -fei, -feil,
scherce vel (13). snutze doche (19).
schcpeler (13 sim.).
*Nebrinare {edorum) mechtzen als
die kytze (74).
Nebris (i. pellis dame , lyncis cerui
110 sim ; p. päter capre t cerinne t xq.\x-
sina animal 76. cf. muscio &c. ; oft i.
nebrida q. v.) hd. hirtze leder (5);
hirß-hut, -haut; hirtz fei (68, 110). liertz
veel (137). nembris bindend h.-vel (9).
binde vel (8).
Nebul-a [pl. -e), -o (64) hd. nebel,
nebbel. nd. neuel. nl. mist (116). {i.tenuis
panis) hypp (64b). hypp-y (64'^'=), -en t
restwyß (110. cf. frixorium). vn-rat (3,
8, 12, 23, 4. cf. Ob. h. V.), -radt (1),
-rayt (5'»), -rot (9), -rächt {b^), -drat (67,
133). vmb-drath (66, 69, jo), -brath (i34).
mandaten bort (12. cf. Sm. 2, 595). wint
offeltre (99). nolen eft wavelen (109).
noelen otF waffelen (132). nl. vluwe {i.
tendieula 11 6).
Nebulare hd. neb-eln, -beln (7),
-eleu, -len; nibleu ("6). nd. neuelen.
hyppen bacheu (no). nolen l wavelen
(109), noelen l waffelen (132) backen.
Nebularium scheur (125).
*Nebulator (-arius Gl. m.) vnreter
(8, 9).
*Nebulatrix vnreteryn (8, 9).
*Nebulo V. Nebula.
Nebulo (i. gulosus, leceator, leno,
ribaldus &e. cf. nabulo?) riff-egan (5),
-iun (76). ruffian (23). ribalt (11). ryebalt
(20). ryballde i bube (19). ruffer (97).
laicher mit siner kunst (75). duchler,
dockmußer, stiller, verschlalier &c. (88).
lotir (9). lottersbub fi26). bul (21). hd.
lecker, eyn farn schuler ader eyn ofladen
becker (7 Mig. cf. nebulator). peck;
vnsteter an worten (74). nebu-, nebo-
(94) -lonis ags. scin-lecan (i36), -laecean
(94) c/. -laeca a magician, conjurer (Bsw.).
Neb-ulosus, l -ulus l -lus (76) hd.
ge-wulckig (75), -nybelt (65, 110); neb-
elecht, -lig (68). neuel-ich (11), -achtich
t doncker (132). duneker (23). hd. tu- (6),
du-nckel. vnrat freßer (8, 9. cf. nebula).
Nee hd. nd. noch, nach nit (5''). nit
(6). vnd nit (68).
Necare hd. nd. doden. hd. to-, tod-,
tot- (6), tct- (76), do-ten; deden sim.
uerslan (99). neco vi doden mit holcze;
avi d. mit isen (17).
*Necarus v. Necharus.
Necatio [i. .^ubmer.siu Gl. m.) dodunge
(20).
Necdum hd. nd. noch nicht, hd. noch
nit. nochtan uiet (^11). nach dan nycht
(19). nach nyet t nyergenna l donnach
nyet i nachdaune nyt ^20). vn auch (18).
Necessare nodigen (18).
Necessari-o, -e ü. necesse) hd. nd.
notli-eli, -ken.
Necessarium [i. cloaca 110) orberlich
(132;.
Necessarius adj. sbst. hd. nd. not-,
orber- (132, i47j, pi'ofite- (132) -lieh, -lic,
-turfftig (iioj. notzelech (5**). dürftig
(68). hd. ein fruiid, frunt, frewnt (9).
Necesse (ncee) not (9). hd. notlich,
or-bare (106), -ber (99).
Neeessitare hd. nd. nodigen. hd.
notigen, uoten (21), netten (76), an
nottigen (1), noitdoi-fftigen (7). not (110),
by not (68) zwyngen. by noet dwyngen
(132).
Necessitas not (23, 68). hd. noyt.
noyd '19). noet (132). notte (21). hd. not-
durfft. -turtft (iio), -urftikait (76). noyt=
turfftikeit (7).
Necessit-udo , öfters i -as jamer l
not (12). gancz (17), g. vnd wäre (8), g.
vnd wore (9) frunt-, frewnt- (9) -schafft,
vrunt- t maag- (68), i maech-(i32) -schaff't.
*Necessus hd. nd. not-lich, -lic, -tig
(2), -ig (i. oportunus 1).
Necis tot (9). dot (8^^). doyd (19).
Necnon vnd (8). vnd auch (9, 17).
Neequie-, nequa- (94) -quam ags.
holunga (94, i36).
*Necrementuin [st. excr. ?) spriu (Gf.).
Necromantia swartze konst (132).
schwartz kunst (110).
Nectar trauek der gotter (88). suß
(1, 110), sieß(68), suß t twalm-(9) tranck.
süße v8'^), dalen- (17), luter- (133) -drang.
hd. 1.-, edel- l dolen- (8), soissen (i32),
7id. lutter-, kers- (78) -dranek. lautcr-
(66, 134), süß (65), suß edel- (75) -getranck,
-tranck (134). sieß (,76), honec- (Gf.) -win.
malmesier (75). seim (121, Gf.). honicsaim
(104).
*Neetare i'. Neetere.
Neetar-eus, -ius seinig (Gf.). suß (17)
uan ciarette (99).
*Nectarius {cf. sq.) ein ding vom
necker o. neckerische d. (74).
*Nectaritumuinuni necker win (76).
Cf. neetarites alantwein (ki.) ; necharus.
*Nectar-ius v. -eus.
*Nectarus v. Necharus.
Neet-ere, -are hd. knu-, knü-, kny-
ppfeu; knup-phen (7), -pen; knu-, kni-
(18), kno-ppen. knopeu (99). knutten (12,
23). knoden (71). hd. nd. stricken. zu=
sammen-knoppen (8), -binden (8''), -heften
(9). toe hope knutten (11). naygen,
pnantzen (-ere 74).
Necula todtlein (74).
*Nech-, nect- i nee- (75, 76 j -arus
(^■. ßuuius litra heidelbergam 75, circa
quam crescunt vina 76) der, dy (125) neck-ar
(75, 91), -er (125).
Nedum noch nit (110). nitall-ein (132),
-en (68).
Nefa- V. Nepha-,
*Nefilis i. iuuenis miles (76).
*Nefre-des, -dus v. -ndus.
*Nefresis v. Nephresis.
Nef-, bissw. neph-rendus, {bissw.
unte)-sch.voii)-rendis,netre-ns (v. a. leis),
-ndes (6, Gf ), -des (7), -dus (74) spunne
varchelin (Gf.). spynnen- (10), spynde-
(13), spün- (4), spon- l spen- (9), spin-
(8, 16) -ferkel. span- (-es) i sug- (-is)
-ftirk (6). spone- (23), spene- (12), spen-
(22) -verkeil, spaen werken (97). spin-
farlin (v. a. 16I8), -ferlin (110). spon-,
spo- (75 varr.), sug- (76) -ferlin. spausau,
vlg. var-, var. va-ckel (75). sawgfarch=
lein (74). eyn sugende (18), suge- (5),
sogk- (21) -ferckeln. ein sug freckeln
(17. wetterau.). jugwereklin (7). sucfer=
cel (3). seugschwiidin (110). ein iung
schwyn (68). swein, parck (74). verken
i soechken (132). geelte {i. povca
domestica 11). ghelde (106). nl. vigghe
(116).
*Negabilis weygernde (20).
*Neganter v. Negatiue.
Negare Arf. v'-sagen, -czagen (9),
-lenken, -leyken (21), -tzien (12); lenk-
en, -neu (19); leug-eu (9), -neu (75'^, 110,
134); lognen (6), legnen (67,76), leynken
(.5''). nd. v'saken, lochen (23), loggenen
(99). leuben (20). hd. nd. weygern. we-
geren (19). hd. widersprechen.
Negatio w-eyger- (11, 20), weger-
(19), leugn- (75 var.), leuk- (20, 75 var.)
-unge, -ingc (11). leuminge (20).
*Nega-tiue, t -nter (v5) wyegerliehen
(20). lugen-, varr. leigen-, liegen - lieh (75).
Negatiuus wey- (11), we- (19) -ger=
lieh, leuckende {l) weygewerde (20).
Negator leucker, var. laugner (75).
Neglectio versuniung (110 sim.).
Neglectus ver-sumpt (68, 110), -suymt
(132).
Negligens eyn vorsumer (5^). sau=
miger, varlessiger (65).
Negligenter versuyme- (i.'ri), ver=
suin-, varlessig- (65) -lieh.
Negligentia hd. vorsewnyß (4), ver=
sawmnußs (1); v'sum-eniz (.5), -niß, -uug
{b^, 6), wrf. -icheit virsumighe (19).
hin- (91), var- (es) -lessigkeit.
Negligere hd. nd. v'sumen. ver-ges=
sen t -lassen (no), -rokeloseu (132).
*Negociamen r. Testamentum.
48
378
NEM
*Negociari hd. wtM-lx'ii, ye-w. (7),
be-w. i,S). weitVtMi ^1), scliafVcn, lidyt-si-h.
(l'.>). liiiiitikMi / kiiutlVn (110), kt'iitffii,
keyffcii (12); kauffslalun (!>), -slau (8);
■winken l srliiikt'ii (17), zu seil, t zv
fidiartVii liabeii (75). hd. nd. worckrn. nd.
wenun, wnu'ii (i'i), bootsc'ai)))eii (11).
koct"inaii.scliafl"t (132), coinciiscap (107)
dooii.
*Negociariu8 kauÖ'inan (2(.)).
Negoci-atio, t -ositas (i47) kauff-
maiisoliatVt (iii)siw.), -t^laguugo (2U).
coipmauscap (147). seliatt- l bescliick-
(iio). wcrb- (t).i, 6«) -uuge. geworb tri^
billig (ti.i). goschef-tr (15), -tiiissc (8),
-nis.^ic (!>).
Negociator /*'/. worber. nd. woruor.
warucr ^11). hd. kaufl'-, koff- (os), kooft'-
(i32), coep- (in -man. coeper, ver-c,
gelder (147). schaff-i'ir (1), -er f 132), -nur
(68, iio). gcsehcf-ter (9), -fer (8). hantie-
rer (9i). voyrer (2). redrer (1. nhd.
rheder).
Negoei-ositas v. -atio.
Negociosus ge-.schoffuig ( iio'^ ),
-sc-bifftig ( 110^). Scheffer- l keuff-iich
(2()i. vol gcschefftes (68), besehickeit l
schaffiuge (i32). arbeitseliger (65).
*Nego-cista {i. inercator t institor 76),
-cita (117, (11. 111., Br.), -tita ^ -tista (Gl.
m.\ kauffman (20). huerlyng, dachhuerrc;
coip-, ineer.s-man (i47).
Negocium hd. nd. geschefte. ein
werbe-g. (5'')- schefft (21). hd. ge-sch..
-schafft (1, 6), -sclieffde (20), -.schepff
(65 var.). geschechte (22). schaff'ung
(76), -inghp (1 32). beschaff- (109), besehick-
(109) -inghe. bot- (68, iio), boet- (11,
132) -schafft, -scap (11). hd. werb-e (7i),
-nis (49), -uug. werf (12, 13, 14, 23).
warf (109). gewerbe (8, 9). hd. werck.
kauffsehaez , frage , sache , kriech (20).
saeh (7i). negoti-o, -a (i36) ags. une-
motan (94), im emo (136) '. miemta wzYä-
out leiauref
Nemanc-ipi (74, Br.), -eps (74, Br.,
Gl. ni.) vnaußgebcn.'' kiudt; das mau in
die hend' iiit gefassen kan als ecker
\iid wysen da? erst, alter primula (74).
*Neinari v. Neniari.
*NerQbri-a, -s v. Nebri-da, -s.
*Nein-e, -ia v. Nenia.
*Nemeticus ('. nemesis) gunstig (10,
12).
*Nemisar r. Nenuphar.
*Nemo wilde macesamo (Sum. vi).
Nemo nie- (5, 7, 11), ne- (21, 23)
-mant, -man (7). nimen (6). numment(22).
*Nerao- l therio-phylax walfurster
(125).
*Neinor-ius v. -obus.
Nemor-ositas (Br. ), -isitas (Gl. m.)
buscheit (20).
Kemor-osus, -ius bu- (8*>), pu- (8,9)
-schecht. buscheck (19). buss-chich (11),
-ettig (20). waldi-g, vlg. -ch (75). forstig
(112).
Nempe hd. werlich. warleke ( 99 ).
zwar (^).
*Nemresls i: Nephresis.
Nemus hd. nd. busch. pusch (8^).
bosch (132). hd. walt, schöner w. (93);
wald l forst (6). nd. wolt, waelt (11).
worst (loo).
NEP
"Nena (/. lena, r/. neno) pubin (7.s).
"Nena v. Nenia.
•NenlVeais v. Nephresis.
Ne-nia, -na (li, -nie (üi'';, -me (74,
76), -uia (ü4'l, -ma (68), -mia [cuntus
quo jmcri pacißcantur, noincn monomo-
topeium .v/c 76) (?'. t'esc-ennine, rar.
-inine 76) chlagi.sanc Gt.). gcsang der
weibcr .so die killt stillen (75). g. (74), g. das
man thut (75) vber die toten, dottcn-g.
(64). seien leich (1). logenen »7., (jen. -e;
wigi'u iyv\ pl., gen. -orum (H, '.)). giposi
(141. cj. Gf. 3, 217;. siisennyn {xg. 8).
susen (76). Das in unnern Voce, häufige
suseninne sim. vuvviov (c/". Dz. wtb. 238
«y.j lehnt sich hier wol an nenia. neme
arum pro carmine qitod exequiis fune-
rum decantatur (76).
Neniai'i, nemari (76) (i. mentiri) lu-
(9), li- (8, 21 j, lie- (75, 76) -gen. den
tüten singen (64).
'""Neno (/. leno) inib (75).
''■Nenon vnd (8'').
Nenu-phar (85, Ki.), -far, -for (64),
neuphar (Sum. v), nenifar (74), riemi-
sar vi25), mulra yq. v.) see-bluom (9ij,
-blumen (20, 73), -blomen (153), -wurtze
(64, 7 7, 123, Sm.), -plat i -crenich (Sm. ü,
179). se- (13, 47, Sum.), sey- (12) -blat.
sebleder (24). scblomc (85). sehewurtz
o. blumen ( 125 ). sclinepium ( 74 ). liaar-
(Ki.j, hör- i hortz- l kolhr- (72), liartz-
i hereulis- 1 kaller- (73j -wurtz. harstrang ;
wasser-lilgen, -maheu (143).
*Neofidus V. Neophitus.
*Neoina-chia, -lehia i74) neuer streit
(74, 75>
*Neoman - chia , -cia {i. manuale i
strena 76) new Ion (9). uu liet (bj. band
gilt (761.
Neo-menia, -mia (23) hd. nd. hocli-
zyt, -tit. daz hochgezitt (30^). hostede-
doff (8''). nu maiu- (8i. neuer mon (75).
*Neopitus V. Neophitus.
*Neopolitanus neopolitaner (ö''j.
*Neoptatio {aus nepotatioPj vnkeu=
scheit. poßheit (74).
Neo-phitus, -phicus (ö'^ &c.), -pitus
(136), -fidus (X fidus) newlich getawft
i n bekart (9). ein nuw- l kurtz-hch
bekerter (65). numigedoff (8^». cf. neo=
menia). nulich geilaufft (8), getoutft (68).
nyelinge gedoefft (132). nuweiingen ge-
dopet (99). nuling {11). eyn vn (st. im?)
cristen (5*^), neuer er. (64^), ueuwer cr.-
inensch {(ii^). geteufft (iio). neuer l
neuling im glauben (75).
*Neorgaminus v. Energumenvis.
Neo-terieus (uio), -teritus (132),
-teticus (20), -tericum (134 Mrg.), -tieus
(68; ferseh l frisch (20). nuw (134 Mrg.).
Nepa (c/. nepa, vipera) nater (93).
notir (8, 9). eii ader (23). vnck, slang
(74). hd. nd. slange. sehlang (6). ags.
habern (94), hafern (136). hurre (8). hur
(9).
Ne-peta, -beta, -pita (74 &c.), -pica
(4, 47), -pitha (V. calamintha), -pheta
(114), -pta 74, 75, 95, Anz.), napta (87=»,
146), nereta (94») (i. calamentum 4, 75)
miintz (G). wild müntz (iii), niintz (9i).
wizminza (i05, Gf. ). bach-muntz (146),
-müntz (87*). sigeminze t simiza (Gf.V
simzo (87). öimeza (101). timiza {sie 103).
NEQ
sc- (47), si- (24), ags. sae- (94»)-mintc. su^
mute (V) i katteinyiita (84). katzen-inintze
(Fr.), -kraut (74, 105), -wadel (74), -wedel
(75). wißwurtz (64, 123). wilder polcy
(114, Ki.). berg-muiitze ^ -wurtz; nept-eu,
(Ki.), -e (93). nebeta ((!f. ). w\)t (75).
stein-, f snee-, rar. t;ne- (74) -miiitz (74),
-mintze (Sum.), -muutz (Das.). stincminte
(Sum. VII). suniiia (I3i). vnmitzkorn als
treffs, raten (74). nep-pita i -ica czu
latine, calamentum in krichen by- ^
jbi-mincze, öoh. wlasska mata (4. cf,
nepeta cataria höh. konskä mata Nmn.).
madekriit ( Anz. 8, 408. c/. boh. mataV
magdkraut matricaria Fr. V).
Nep-os, -US hd. nd. ne-ue, hd. -ve,
-fe (8, 9), -be (5'>, 12). enick-lein (74),
-el (4, 75). moeh (22^). mögen {jü. i.
2)ropinqui V. a 1418 Sm.). kinds- (93, ill),
kiiideü- (64), suns- (91) -sun, -son (111).
geudiseher (74). vnkewscher (9, 74). luxu=
rio.su.<< sicut brehusen (G).
*Neprus r. Burga spina.
*Nepta V. Nepeta.
Neptis hd. nilt-ili (-üVö), -ele (12),
-il (."j''), -el; nefyn (69, 134), neuyn (66,
70), nafin o. enekelin (l28); kinds- (93,
111), tochter- (9i) -t.; kindeß dochter
(64), d.-kint ( 7.0 ). nd. nicht-e, -eken;
mach (22'').
Neptunus necker (99, 108).
*lSe^\\\a, {unter seh. v. nebula)nepel (1).
■'^Nepulus nespilbom (121, Gf.).
Nepus (/. nepurus Ki., i. cum quo
purgatur ctilus la.cf. nippus) ars-wyesch
(S''), -wisg (99). arßwijß (20).
Nepus V. Nepos.
* Nephanditas vndedicheit (10).
*Nepha-, selten nefa-ndus {tempore
presenti), -ridus (74), -rius {t. i'^'cterito),
-ticus hd. vn-, vbel- (17), misse-,
miß-dedig; vn-tetig (-ticus t -ndus
(8, 9), -detiger, -tlietiger {i. non dignus
fari 68), -getatiger (74), -wirdig. vbeh
tetiger o. böse -ndus; id. t mißtetig
-rius (110). ein ibeltettiger (76). vbil
tetig (-rius 8. 9). oueldediger l boue
-rius; myßdedig -ndus (132). missede=
lieh (19). misdadich t onwcerdich (11).
vndedich (23). hd. nd. böse-, hd. poß-
(1, 74), boß-wieht. boßwccht (21). eyn
boßheit (5). geze (13).
*Nephas, selten nefas hd. nd. vn-,
hd. misse, myß-dat, hd.-Asiyi, -tad. Af/.
nd. bos-, hd. boß-heyt. schände (20).
vnczemelich (13 &c.). schult der leidig-
o. verbände 1-uiige (75).
*Nephastus vnwirdig (8,9). nephaus^
tus (X faustus) vnseliger tag (74).
*Nephaticus v Nephandus.
*Nephaustus v. Nephastus.
*Nepheta v. Nepeta.
*Ne- (nao- Ki.) -philax hueter des
tempels (75).
Nephrend-us, -is v. Nefrendus.
*Neph- (110 &c.), nef- (4), nem- (75),
nenf- (4) -resis, nephritis (132) , neu=
frasis {q. v.) nieren sucht (75). lenden
such (4). dy kewl {i. dolor t langwor
renum 4. cf. colica).
Nequam hd. nd. schal-ck, -lec (22),
-g(21). ein boß ( 110), quait (132) schalck.
hd. schalckhafftig. quaet (11). modyng
t lantzage (12). modyuck; herensen;
NER
vnselige bosewycht (22'>). bosweyt (77).
der do rint, varr. der rinnet, der ringt,
in der bolJheit (65).
Nequaquam ( cf. necquicquam )
nichte (23), mit n. (1, 21), mid n. (22),
mit nichts (5) nicht, mit nichten nit (6).
mit nichte (8, 9, 4), nicht (17). nut nyd
(18). nargent (11). nyrgent na (20). key^
ner (20), in k.-ley (,68, 110), in gheynre=
ley (132) wyß. vmb-suß (17), -sust (8, 9).
Neque hd. nd. noch, nit noch (18).
vn nicht (17).
Nequid daz icht (9).
Neqmdem ist daz icht ader nicht
(17).
Nequire hd. nd. nicht, n. en (17),
hd. nit mögen, hd. mugen, mögen (fi?),
mochen (5).
Nequis daz (8, 17), das (9) keiner.
Nequiter hd. nd. schalck-, schelck-,
schek- (20) -lieh, -liken.
Nequiti-a, t -es (110 &o.) lid. schalck-
heit, -eit, -hafftigkeit (^65, 75). nd. schal-,
schalli- (11) -cheit. boß- (20, 110), quaet-
(20) -heit. betrieglichkcit (65). vnkeusch=
6it (110).
Nequitiose schalcklich (75).
Neqmtiosus hd. nd. schale-, hd.
schalck-, Schalk- (,6, 17) hd. -hafftig,
-heftig (16), nd. -aftich (23), -kich (11).
vol schalkheit (es).
Nere (neo, neones %^. at. neo nes)
hd. nd. spin-nen, -den (13). spin (21).
spennen(99). neen(3).newen^bußen (8^).
*!N'ereta v. Nepeta.
*Nere-, neri-, mere- (1) -trix spin^
ncr-en (6), hd. -in, nd. -inne, -sehe,
spynderyn (21).
Neretus v. Nigellus.
*Nerges {ans merges!) garb , ein
kraut (74).
*Nerguni-inus , -nius v. Energu=
menus.
*Nerofagla v. Xerophagia.
Neruare [i. neruos dare 110 &c. ;
fibrare t membrare 75) hd. senen. s.
geuen (132). sonwen [ß). synnen (18).
zenen (23). ?ul. a-, e-, oe- (68) -derii.
ädern seczeu ader legen (17). gaedervß
ziehen (75). snoren,(5,23). sworen (sic22).
Neruic-osus, -iosus (110b) volpezen
i senen (132).
Neruosa wegerich (Sum. vi).
Neruosus ader-ich (23) , -echt (S^*),
-lieh («). adr-ick (7), -echtig (17). hd.
o- {b^} , e-dericht. edrig ( 76 ). senicht
(5^). zenieh(23). synnig(18). voll senen
(132), ädern (68, 110).
*!N'eru8 (i. vinculum. nt.nervLua) ander,
et est qd. populus qui in estate transfc»'=
matur in lupos (76).
Neruum eyn boltz (6).
Neruus {i. cippus 68, 70) zene (20,
23). senne (22). syn (18). hd. ader. adre
(99). ayder (133). odir (8, 9). semd t oder
(77). eyn sene- (5, 132), sen- (i26, 12s),
Span- t flachß- (126), flachs-, behj. vlas-
(128), hd. flechs- (lll), baut- (Megenb.)
-ader. bantaudern (pl. 77). ge- (64, 65),
ga- 75) -eder. waltowahso sim. ; wal l
awahs (Gf.). walte- (93), walten- (64^,
Keys.), har- (64, 75) -wahs, -waclis. pese
(69). peise (109). stock (es), diim-st. (75).
yssenhalt t block (9). vesser (9).
NEX
Nescire nicht herkennen i n. en
wisßen (17). hd. nit wissen, nd. niet
weten.
Nescius vnwißen (17).
*Ne- V. Nes-sotrophion.
Nesperus {cf. sqq.) v. Esculus.
^Nespulum nespel (93).
*Nespulus nespelbovn (93).
Ne- l nes-sotrophion endten-, Mrg.
ant-stal (i25).
*Nesta {cf. nastula sm.) hosen nestel
(19). hosueter (11).
*Netagas ( aus jseta x neta i. lana
Ki. V cf. netegamentum expurgatio Gl.
III. ? purste (Sum.).
*Netila {cf. migale) ags. herma (Hpt.
5), hearnia (94, i36).
Ne-, ni;- (94») -torium ays. inspin
194a).
Netrix spinner-sche (i32), hd. -in.
nat- (1), ne- (76) -erin. nedersen (S'').
*Netrobi v. Nullicubi.
^Netrum {untersch. von nitrum) seife
(9). seuff (8'.
*Netula wider schieb (9), haspel (Gf.).
*Netum lid. gareu (6), garn.
Netus g. us sbst. ( i. filamen Br. )
spinsei (20). gcspinß (47).
lSet\xsptc. ge-sponnen (8,9), -net(76).
*Ne- V. Na-ucipendere.
*Neueritia gottin der vorcht vnd der
zucht 174).
*Neufrasis, nefresis {q. v. es.) haupt-
schwer (110). hoeft'tsweer (i32).
*Neuia v. Nenia.
Neuma (i. niimen t paraclitus i ßa=
nien ;')'') zeichen der munich .s^'ne voce
et cantu (75). munchlich z. (74). gcsanck
(9, 74, 75). suß g. (8). don (9). der hel=
lige gest (öl»).
*Neuma caro(:neuus) pfinnigflaisch
(76). '
Neumatieus gut senger (8, 9).
Neumatisare zeichen geben als die
munich (7öj.
Neuosus prosselecht (20). sprußick
(19). spruetich t vleckich (11). sprutich
t vlackich (107). sprotelich (i32). hd.
flecki-g, -ck (19). vol flecken (68). spreche
lieh (uo).
*Neuphar f. Nenuphar.
Neurobata nl. coordendanser (ue).
Neuter nyndert (1, 4), nergent (10)
einer, keiner (18). nirn k. (5). nergen
keyn (13). nerneyn (12). nerge- (23),
nergen- (22) -nen. keyner von (68, 110),
gheyn van (132) beyden. nymant (17).
entwederer (126). ne weder (99)=
Neutralis nirgen eynlicher (5). ner=
gen-enhc (23) , -lieh (18). nyrn (17), ir
n. (21) keyner. niert gemanlich (6).
nyeman gemeynlich (7). nit allain (76).
Neutr-obi, -ubi v. Nullieubi.
Neuum masse (11). flecho mit diu
man gaporan nuirdit (Gf.).
Nevpma v. Reuma.
Neuus lovbfleckcl (93j. placke (99
&c.). flechtmael (125). anmanel pl. an=
mahler, 0. maasen (126). anmal (i09,
128, 135). spruete (11 sim.). sprotel (22).
sprynckel (19).
Nexare stricken (1). hd. stetlichen
NIC
379
knup-fen, -pen; stetlich knöpfen (4),
knoppen (5), knyptfen (110); stateklich
(67), stedeclichen (133, 152) knuppen;
stet-iklieh, -tenglichen (76) knipfen sim.:,
stetglieh knüpfen (es); steitlich knupen
(6). stedelich knoeffen (132). stedeliken
knutteu (23).
*Nexare [aus nixare) a- (9), e- (8)
-rbeyten.
Nexere(o/'<i. nexare) knypffen (110).
Nexilis knuplieh t bendich (20).
knodechtig t bintlich (17).
Nexio knupp- l bind-unge (20).
Nexus ptc. sbst. hd. nd. bant. band
(7, 134). knupp (20). cnop (99). knode
(17). strick (12). ge-knupfft (6s), -knypfift
(110), -knoppet (17), -knopet (132), -bun=
den (8, 17).
Ni hd. halber (5j; be-, by-, bey-h.;
byhalb (134); be-halben (es), -sundern
(17); nun (76), sidan (5), eß s. {iio).nd.
beiialue-r, -n (i32).
*Niaculon v. Bullaquilon.
Niblus il vento cum aqua (Gl. m.).
reghen ind wynt tohoip gemenght (147).
Nicea (cm.) bitschme (74).
*Nieedula {cf. cicmdela, noctieula)
nachtuogelein seheinend bei nacht (74).
Nice- V. Nichi-terium.
*Nieissus {st. vic.) smalhafftig (1).
*Nicitare v. Nictieare.
*NickLidare {cf. nictieare) wincken
mit den äugen (18^).
Nicolai fiehepfile (127. cf. carica).
ags. meist appla {acc. pl. 04''). jüdische
dattelkerne (Ki.). nicola-um i. tactilus
(iseäi); -tis i. dactulis (i3r,'').
Nicolaus «.j;r. clawes (22^, 74). chius,
clawlein, nic-las, -kel (74).
*Nieostratus vol segis (8, 9).
*Nicostruin v. Triumphus.
Nyet-, nict-alinus, -almus, -alamus
(110, 132), -alinius,-ulinus(Pap.),-ilineus
(76j, -ilunus(8, 9) {i. passio qtiando quis
in die i/oii. videt sed in tenebris 76 sim.,
nigellus q. cf. 9)plynczer (8). pliucir (9).
ags. nyht eage (Gl. m.). adj. nyetal-
micus, -inieus (Rr.) ; r/w« patitur dat
oeuel nyctalamus (i32).
*Nietamen v. Nietus.
Nictans hd. wachende.
Nietare, -ri («. vigilare) hd. wachen,
ogenwyncken of nycken; nachts waken
(147). wi- l zwi-ncken (i26). czwiiiczern
{i. nietitare (9). blenaiig-len , varr. -en
(75).
*Nictatio waehunge (20).
Nictator hd. wincker. wacher (132).
plen auge-n, -1 ; bleu augkitter ; mensch
der die äugen vor wetuuge immer vfi"
vnd zu thut (75).
Nietatus v. Nietus.
*Nicter kleinesschieff, et. i. nocticorax
(74).
Nictere {canum t wlpium 18**. i. glatire
Br. cf. Gl. m. 4, 825) hulen (IS"*), giln (9).
beffen t bellen o. schuuppfen (i26).
*Nieti-care, -tare, nicitare (64«)
(nyctitare t -ri frequenter vigilare ßr.)
wincken (17, 4). zwincern t wachin (8).
wachen (64). nicken (17j.
*Nicticator hd. eyn wincker, t tigi^
lator (76).
48 *
380
NID
NIG
NIM
♦Nicti-catus, -tatus winck- (88), wach-
(iio) -iing. wiikyiij,''"^ (>s*)-
*Nicticorator winrkor (3).
Ny-, ni-, no-cticorax, nictocorax
(i:>i) (i. noctica) uaclit-iabrn (1'2), .'id.
-riilx", -rab, nii), -lapp, -trap (noct. i.
noctica li.s), -lam (S7, m, 121 &c.), -vle
(1S\ -ylo (nyct. i. noctua t;s), nd. -r&ne,
-raiion. iiacli-rabo (10), -rauo (20). nat-
dra}i 119). iiactho rabc (14). nachte
raviMi (13V ags. naocht- (!ii\ noth- (ise)
-hiacbn. vlo (17). and / t'iu-I. va)-. aeul
i oiiwt'l, f yle (/. noct-ua f -imen 75).
hd. oyn jung vle, wol (7). Schleyer- t
stock-vle (noct. 65). radelwer (nyct. Biw.
a. 1483 Fr. 2, 8i<^). ecn iupcr t dwaes=
uoghel (108).
*Nictileus v. Nyctilius.
*Nictilineus r. Nyctalinus.
Ny- (Br.\ ni-ctilius, -ctileus(74') (i.
iiocturmts bavchus Br., cippiiti) wein, got
des wehis (74). nacht-ick (10), -lieh (§)).
hd. eyil stok (Mss. mos;.).
*Nictilunus v. Nyctalinus.
*Nict-, -imen, -uinen(^97i winckuiige
mit den äugen (17), cum j)alpeiris {5&c).
veynken mit den og(>n (97).
Nyc-, nie-, ni- ( 1 47) -timene,? -tvunen
(110 &c.\ -timinae (34\ noctimen (4, 75.
c/. nycticorax ) huwel (93). ewle (4).
ancl, vai-. aenl (75). nacht-rapp (fiS, 110),
-raue (13-2, 147), -vogel (34).
*Nictipedo (af/.'^nicticatorx niehili^
pendere!) v'nichtiger i wincker il7).
*Nictita- r. Nictica-re, -tus.
"^Nicto- V. Nyeti-corax.
Nyctu- V. Nycta-linus.
*Nictumen c.Nictimen. Nyctimene.
Nict-us,^ -amen l -atus (i47) wiuck-
ung 'H8, 110), -ynghe (i32). ogenwyn- of
ny-ekynge (i47).
Niehil {in allen Hss.), nihil (c/.
niehilum, nil) nicht (5'^ 8), nichts (17),
nichtes r23) nicht, nichtz (75). nutz (6).
mit (uob). nit (iio"*^^). nyt (es), niet (132).
niist (7). nuntzit (i28). nihil est quod
eures es bedarffsen nit (88).
*Nich-, nih-ilare zerstören fiio).
vernichten (64, 110). tzo niet doen i
v'stoeren (132). zu nichten (68), zu nit
(20) machen.
*Nichilihomo uichtsnutz (74).
Nichilipendere v'nichten (8, 9).
*Nichilinus (aw.s lichinus si7n. ; anders
Gl. m.) daht (104).
Nich- (7G, 134, Mss.), nih-ilominus
nichts il7), nichtz [b^) nicht, icli don
nicht ^21). noch dan (17, 6.=^). nit an (18).
nochten (23). hd. nichtz (76), nycht da
(67, 133, i.'>2), nit dester, nicht d. (i5i),
nichtz d. (75), nit dest (iio*') minder,
mynner (133).
Nich- (.Mss.) , nicch- (5'') , nih-ilum
(^. nihil iio &c.) nicht (17). niße nicht
(ö*»). vor-n. (9), -nichtet (8). niwet (99).
*Nichi- (8, 9), nice- (74, 75, U7, Br.),
t philac- (147), phila- (Br. ) -terium,
-um k'^i, nitheria (^j/. 76) segis-zeichen
(8), -stat t -Ion (9). gesyges z. (74). z.
des sigs vnd der vberwindung (75). boirt,
soym, rant, lijst (147).
Nidere hd. schynen. riechen (110*).
ruchen (20, iiob). ruken (i32). ruwen j
{sie 63). I
*Nid-ere, -icare nieten (75).
Nidiflcare /id. niste-n, -In (9). neste-n
i len '22'>). nest ^S''), noster (65) machen,
lu'ste inakcn (23).
*Nidiflcatio ni.stunge (20).
Nidor rocii (20). roke (99) kuchin-
(8, 74), kochen- (17) -rauch (8, 17), -smack
(74), {i) gostankc (17). g. von dem gc-
brauten riaisclie ob dem fuwer (75). das
schniirtzen l gesehmnrtz (i2t;). knchcn-,
geprateu-, eins g.-.smack; si)ul-et, -ach
(74). ge.<ichniack der da kumpt vom bra=
teu f von dem gerosten fley.sch (es).
Nidulari nisten (110). nestelen (132).
Nidulus kleyn nest (8). nestel (75).
Nidus /id. nd. nest. neest (11). hd.
neste, uist, niste (10).
^Nyffi-a ncyffouiandt (74).
*NyfEu.s neyffenlander ("4).
Nigell-a, -um (125), -us (19), -e (Sum.
v) (i. fig-, fi-ella, vigellum q. v. aux
ratten X rotten? (/. gid &c. ) rathcn
(von dem r.) i ratmf.n.; boh. yary luk
(4). ratten i wilder habern (75). ratte
(87, 93). raten (s5, io5, Sum.). ratein (125).
rettel (49). hd. rade. raden (17, 24, 47).
rede (22). sporgras (Sum. v). schabab
(i28 &c.). nigell-a, -um ratten; -um
schwartzer kumel (74).
*Nigellare ( c/. -atus Gl. m. ) v. Nu
grare.
*Nigellastrum (i. githago) negheU
bloeme (kü.i.
*Nigellator {i. denigrator 76 &c.) ein
schwartz forber ( 110). schwertzer (68).
noch .«wartzer [sie 132).
Nigellatus geschwertzt (76).
*Nigell-um &c. v. -a.
*Nigellus V. Nigella. Nyctalinus.
Nigellus swartz (8). wat sw. (132).
schwartz (iio). etwas schw. (es), schw.-
lechtig (i4o).
Nig-ellus, -erulus, -redo que super:
ducitur argeiito (76). Cf. nigellus t nere=
tus i. moneta nigra (Gl. m.).
Niger /(rf. swartz, schwartz. nd. swart.
sfinstschuartz (iii). colnuar (12).
*Nigerulus v. Nigellus.
*Nigraai-ancia, -nticus v. Nigro-
manti-a, -cus.
Nigrare hd. swerczen (8, 9) ; swarcz
machen.
*Nigrastica schuchswertz (74).
*Nigr-ator t -io, -o eyn swartzer
(132), schwertzer (110).
*Nigr-edior, melius -ior swertzer (75).
Nigredo ( c/. nigellus) hd. swartz-
heit, -keyd (19). swertzkeit (7, 8). swar=
ticheyt (23). schwertzi (6). swercz (9).
swircz (17).
Nigrers swartz werden (132 sim.).
Nigrescere hd. swe-, schwe-rtzen.
nd. swarten. swarcz machen ( 17 ). be=
gynuen zu sw. werden (9). schwartz w.
(76). anhebin swarczin (8).
*Nigrificare swartz machin (8'').
*Nigrificatus geswertzt (S**).
*Nigr-io, -o v. -ator.
*Nigro-bius, -sus (9) ofen- (9), offen-
(8) -stcyn.
Nigromantia, geiv. nigro-, nigra-
(76) -mancia hd. swartz-, swartze (20),
die schwartze (uo), nd. de swarte kunst
Kim. acliwartz k. die do ist mit vflFsehung
der dotten mit den der nigromanticus
zaubert o. mit den dryen ersten schollen
die der pfaff württt ynli grab, o. mit
den wydliopffen die do lauffen by den
grelx'rcn les). hd. zauixrie .v?m. zeube=
rige (8'>). zobri (6). zautery (7). tzouerie
(132). touf-r-ie (23i, -lest (99).
Nigro-manticuB, -monticus (1), ni=
gramnticus (16) eyn sehwartz- ((5, 64c),
swart- ( 23 1 -kynstiger (64»^^), -kunster.
eyn swartz-k. i<>4''), -kunstiger (1), -kon=
stiger (h). der do übet dy swartzen
konst (17). lid. einer der die schwartz=
kunst kan. ein tufelbeswerer (93), farn
schuler (7i. zauberer (64).
'*'Nigropontus v. Chalcis.
*Nigro-sus V. -bius.
Nihil &c. V. Niehil &c.
Nihili, t nil (ii6) album augen-nicht
{herba Ki.).
Nihili nit wert, niener für zu sehetzen
1^88).
Nihili facere zu nicht machen (110).
niet achten (68, 132).
Nil hd. nd. nicht, nit (8"'). niet (11)-
nitz (88). nycht, nyet, nuyst (i47).
*Nileum v. Mileum.
Nilus flis o. waßcr (8).
Nima v. Niniuiarius.
^Nim-a, -itum körn-, getreydes-maß,
vier-ling, -teyl (74).
*Nimbare regenen (11).
*Nimbositas regenlieit (20).
*Nimbosus regen-echt (20), -ich (11).
reganhaft (Gf.). vol wölken (110 &c.). vol
stob- (68), stof- (132) -regens. vol r. myt
onbestuyr (147). wetter- t vngewittcr-
lich (126). witterig (i28).
Nimbus (i. catarrhacta t nubifra^
gium qq. v. 75*, ymber &c. l ornamentum
capitis 76 sm. •, cf. nymph-a, -us) tunst
(127, Gf.). ags. storm (94, 136). regen (8^
11, 25, 93). 'ein slag- (20), sehlag- ^ss),
wint- (110), platz- (91. i25), blatz- (75),
grosser (64, 88), schneller ( 64 ), staup-
(12), staub- (10), Stoff- (10, 132J -regen,
r. die ruecklois kompt (i47). sehne o.
hagel (110). dick wolcken (^75, 110) des
blatzregens (75). w.-, woick- (1) hd.
-weder, -wetter, -weter (1, 53), nd. -wed=
der. eyn wachen wetter (7). wolkchen=
beter (7i;. gisuuerc, kisuuorc (Gf.). golt
band (6, Gf.). borto (121. i. q. limbus
Gf.). regeuschla-her, var. -er l sturtz {i.
redimiculum, genns pepuli 75). ny- (74),
ni-mbrie sunt tempestine et precipites
pluuie (76. i. q. nimbi Pap.), platz-, ge=
her-regen (74).
Nimi-e, -um, -s hd. zu, alzu, also,
alte (68. nd.) vil, viel, zuo (13), te (99^,
altzo (132) vele. alto velle (23). tzo (i32),
ze (68) seer. fast, sere (65).
*Niininarius &c. v. Niniuiarius.
Nimirum sunder vrowen (99), wuder
(100). on zwifel (65).
*Nimirus (aus nimius X mirus?)
vber-tlussiger, -trettenlicher (?4).
Nimis V. Nimie.
*Nimitum r. Nima.
*Nimiuarus v. Niniuiarius.
Nimius groeß (20). groß vber=
schwencklich zfi vil f zä groß (65).
Nimmarus &c. v. Niniuiarius.
NIS .
Nimpha gottin der wasser o. der
prunncn (74 V jung- (20), jiimp- (19)
-frauwc. ioucvrouwc (11). prawt (9, 76).
niayt (9). brut o. mat (8).
*Nimpha (X nimbus) uniiuitari
uazir ; sturmuuint (Gf.).
Nim-, nin- (87), ninidi- (Sum. v)
-phea, nympha ( 74 ) ( cf. potentilla,
nenuphar) wazarwurz(of.). seblat(,Suin.,
Gf.). seblome (24, 47). secblum, haar=
wurtz, nl. plompen (ue). grensi-ng (74,
Sum. vi), -c'h (87). gemßicli (7). gusiuck
(6). kuworcz (17). ags. colloncroh (94''.
cf. achillea).
*Nimpliur v. Mimphur.
Nimphus biude- (8, 100), brewte-
(9), prawti- (74) -gain, -gumme (100).
*Nimphus (X nimbus, cf. nimpha)
sturmuuint; uuolcauo stürm g. pl. (Gf-).
Nimuarus v. Niniuiarius.
Ning-ere, -it (09), -uit (94, 13g) hd.
sni-hen, -eu, -gen (49) ; schni-hen (7, 75),
-gen (6!; sncy-en (9), -ben (1, 3) ; schney-
en, -ben (64''), schnuen (88). snyen (11).
swinghen (22. cf. niuare). sewen (18'*).
it snuwet (99). ags. sniuidh (136),
hsniuuith (94). hd. nd. vriesen.
Ningidus schnyendig (110). sneacli-
tich (132 sim.).
*Ninidiphea v. Nimphea.
*Niniui- (110 &c.), nimin- (68, 132),
ninu- (67), ninn- (129, 139, 147, Gl. m.),
niuiu- (134), min- l rainn- (Gl. m. )
-arius, nimm- (Br.), nimiu- (133), ninn-
(i36), nimn- l nimu- l nimin- (Gl. m.)
-arus, nimarum patiens ( Gl. m. ) {i.
maritus cuius vxor mechatur et ipse tacet
sim.) Gyn man dye weot ind des swijght
dat syn wijf aeverspeelt (5^c) duet (147).
eyn henneu taster (110, 132). goeckel=
man (110). koecklion (132).
*Ninphea v. Nimphea.
*Ninu- V. Niniui-arius.
*Nip-us (74), -pus {cf. nepus) ars-,
arß- (74), erseh- (17) -wisch (8, 9, 17,
74), -worm (8).
*Nirgin {aus hircus) wynckel in dem
augcn (5).
*Nirmendac - tila, -ula v. Hermo=
daetylus.
*Nisa {auis, cf. nisula) eyn sprinczie
(17).
*Nisene ringela (Sum. vi).
*Niserere {nt. niuere) wincken t
explanare (76).
Nisi besunder (6, 19). iz dan daz
b. (5). ist dan daz besunner (21). besun=
dern (17). is den dat b. (22). ist daz
dan besonder (7). allei-ne (5i'). -n (7, 17).
ein len {sie) ist an {sie) das behalber (19).
behaluen t bisonder (11). ußgenommen
(17). iß en sy dan (20). es were dan (65).
*Nysiacus indisc (Gf.).
*Nisicus nysener (8). nisner (9). ney=
ser, einer von der stat iieyße (74).
*Nisis, g. -is {cf. nisus) arbeyt (74).
*Nisula ( i. nisus 75 ; n. femella sed
nisula masculus, sie 76) sprinze (Gf. ).
spryncz (16, 64, 74, 75).
Nisus [auis, cf. pi^c.) hd. nd. spe-,
spa- (11, 18), spa- (34) -rwer; speruer
(97). hd. spa-, spe-rber. blauuz (102).
Nisus {i. nu-, var. na-tus 75 ) hd.
NIX
arbeit { pyn-e, -unge ; inwendige erbeyt
sim. innige (?) arbait (1). geerbeit mit
den synnen (17). begird l willen der
arbeit, mainung mue ; begir des willens
[sim. 75).
Nitedula (?'. glis ; mus, gr. lamparis
Pap. cf. incedula, cicindela sim.) gle-
t liar niilin (104).
*Nitentia culta l noualia niulente
(127).
Nite-re, -scere hd. nd. schinen. hd.
scheinen, schynden (13), blicken (110,
Mss. raog.). blyncken (132). scheynbar t
Hecht werden (65).
*Nitheria v. Nichiterium.
Niti hd. arbeytcn (7, 65), a. inpartu
sim. seer a. (ptc. nisus 110 &c.). arbey=
din (8''). pinen (99). [ptc. nixus) in ar=
beit pynen (68). in a. l pynen syn (110,
132). gebaren (HO), floiß thun, fleiß vnd
arbeyt daruff legen vnd strecken (65).
Nitidare v. Ineitare.
Nitidus schin-bar (17), -ber; blick=
ende; ciaer (,20). dar (8, 9). glizende
(100). glitzerig (i26, 128). gleissig (i26).
gli-, var. gll-tzend (65).
*Ni- V. Nye-timene.
*Nitirum v. Nitrum.
*Nititas scheinperkeit (74).
Nitor hd. nd. schin. hd. scheyn.
schinber- t claer-iieit (20). glan-st (9),
-cz (8).
*Nitor (Xnotor?) bekennen (18Mrp.).
*Ni- V. Ne-torium.
*Nitrare (." nix) snyhen (20).
Nit-, nyt- (74), niti- (134) -rum
seyfe (4). saif (74, 76). kryde {t) seuff
(19). crijt t spoenglas t zepe (11). spar=
glas (1, BM.). spar (8, 47) sper (12).
sperstcyn(24). hd. spat [res similis vitro
3, he7-ba 74). spade(l8). spad (5). spaut
(21). ej^n spate salcz boluer (17). salcz
i poluir (Ö), l puluer (9). sat (85). luter-
(Sura.), berg- (116) -salz, glaesch (10.
X vitrum?). hd. wasch-, wasch- (i34),
wesch-, wesche- (i33), wesse- (152), vole-
( 132 ) -erde, tincar 0. niter (114). nyter
ein ding als glas (74).
*Nitulum dar ding (8^).
*Nitulus {i. clarus) hd. nd. dar.
*Nituus [st. lituus) hcrehorn (81).
Niualis snelich (20).
Niuare hd. snihen. schneyen (4, 134).
schinen (17 &c.). swighen (22. cf nin=
gere).
Niuere hd. wincken. wencken (17,
23, 132). wenchen (12). bleiken (100).
Niuidus sny- (21), schin- (5, 23)
-ende, schein-cnder , -per (74). schyn=
dende volle schniß (st. schinß? 17).
schnywciß (4). schneewiß (76). sneweys=
ser (74).
*Niuile sneuuac (Gf.).
*Niuiu- V. Niniui-arius.
Niuosus {oft i. niuidus) sneyg (9).
snyig (8). schne-ig (G), -echtig (126), -big
(75). scliinende (17 &c.).
Nix hd. nd. snee, sne. sehne (6).
snehe(19). sneue (? ö^). schuebe ? husch
(75. cf. husche f. Strichregen Fr.).
Nixa gebernde (8, 9).
Nixa pl. (.oölvsc (Gl. ra.). snita (Gf.).
NOC
381
Nix-a. f -US (6) {i. prinus 74, pru=
num cf. Gl. m. 4, 8-_'9) kriech (6). krieche
(95). eyn prume (7). pflawm (74).
Nixus 'ptc. sbst. hd. nd. gearbei-det,
-t(i34). arbeit (■=tpeetat ad corpus, sed ad
intima nisus (110 &c.). buckende a. (8).
auswendige erbeyt (9).
*Nobelus V. Nobulus.
*Nobilianus nobel (147).
Nobilis hd. nd. edel, eddel (7). yddel
(19). ein adelicher (65). verrumpt (i26).
erkant (64). nobiles edel lüde (&*>).
Nobilitare edelen (6, 8). hd. nd.
edel machen , maken. adelich leben,
baren o. thuen (75).
Nobilitas adel (17). edel (1). edel-
chait ( 1 ) , -keit (20). außbund (i26).
Würdigkeit (65).
Nobilitatio edelunge (20).
Nobilitatus geedeldt (20).
Nobiliter hd. ede- (20), ade-, eher-
l trauen- (126) -lieh.
Nobiscum hd. nd. mit vns. mit (3),
midde (18) vnß.
Nobul-us (nobilis X obulus?) t -a
(110), t -e (68, 132), nobelus (22'') {i.
magnus florenus) lid. nobel, n.-gulden
(75). n. ein guidein (74). ein gulde (17).
eyn nobele (23). nobile eyn gülden pen=
ninck (22'>).
*Noccire i'. Noeere.
Noeens (/. noeuus) hd. schadende.
*Noccentia {cf. noxa) hd. nd. schult.
nd. schuld, schade (7).
Noeere, t noceire (ö**) hd. nd. scha=
den, sciu'digen (65). nd. weren ^ schelen
(22'') ; v'tonien (23).
*Nocescere v. Notare.
*Nociue schcdlich (,38).
Noc-iuus, -uus, -ius hd. nd. schede-,
hd. scliedde-, sched-, schad-lich, -lick.
schedleich (1). hd. schadende, schuldig
(17).
Noci-, noeu-mentum, nociuum hd.
nd. schad-e, -en (17). Ar/, schad; sched-e
(7), -eniß (20).
Nociturus schedlicher (74).
*Nocius V. Nociuus.
Noctare nachts waken (147).
*Nocteluea v. Noetiluca.
Noc-, no- {alph. noc- 1 10, 134) -teseere
hd. nd. nacht-en, -werden (75).
*Nocti-ca, -corax v. Nycticorax.
*Noctici-ni\im, i -vun (75) hd. nd.
nacht-sanck, hd. -sang, -gesang, -gsang
(134).
*Noeticola &c. v. Noetiluca.
*Nocticremus mordbrander (si).
*Nocti-cula, t -luca (74, 75, 76, 147),
-lia (74) {i. luna t pariia nox Br. cf. Gl.
m. h. V.; candicides 75, lucipeta 1) nach=
felchkl {vermis 1). sunnenwend vogel
{vermis, circa festum s. iohannis volat
75). nachtscheinentwurmelein (74). nacht;
mayn (147).
*Nocticulla [herba) nachtschaten (3.
cf. nocturilla).
*Nocti-lia, -loca, -luca v. -cula,
-luca.
Nocti-, nocte-luca, nocti-loca (23),
t [in den Druckwerken) -cola, -colla,
-lia, -IIa (134), -lueema {vermis) nacht
wulkel (23). glym (17). glym- (8), glumi-
(9) -chin.
382
NOl)
NON
NOR
♦Nootimen r. Nyctimene.
*Noctiniis (. Noctumue.
Noetiuagus natht- (20), gössen- (49)
-cenger. iiaiht-g. (75), -gengol (74),
-faror (!io>, -loiiffer («8, 751, -lopor (132).
*Noctiuu8 c. Nocturnus.
Noctu hd. zu iiaelito. niL to nacht.
Noctua [c/. nycticorax) nahtrani {
n("cstri'i)in {acc, sg. Of.). A(/. nd. nadit-
-vogcl, /('/. -rapp, -aiil (111). nach l'ugil
{5^).(tgs. naeclit-(,94\nocth-(i3(;i -hraotin;
ncctigahie (94), nacthegolac (iS6). wald-
fogel (75). hd. nd. vle. vwela (87, »im.
Of.). auul (4,5). cuwel (ise). owle(9«m.).
vle (lU, ;!4). jl (7tii. iel (49). wl (97). oyle
(134 ). liinvel (93). schUMer enl (is).
*Nocturil-la, -ia (97), nucturilla [b^)
(i. solatrum) hd. nd. nacht - schade,
-Schede i^ll, 18), -sceyd (97), hd. -scha=
den (75»), -sehadt. -schatt (ß), -sehet
(7), -schaten {i\ -schatten (75»').
Nocturn-alis v. -us.
Noctumare benaehten 1,147).
*Nocturn-e, -aliter nächtlicher (75).
*Nocturnitas nachte- (18), nechti-
\^7^] -keit. naihtliclieit (74).
Nocturn-us, f -alis, nocti-nus, -uus
(134) hd. nd. nachts (i47); nachte- (iio,
132), nacht-, hd. necht-lich, nd. -lic, -ich.
hd. nacht-ig, -ick, -czydick (ö^"). ne- (69),
na- (134) -chtig. nechlichen (211. nachil=
nick (22). nocturnus depopulator nacht
diep (,75). n. timor iiaclit furcht t das
grusen der n. (,65). nocturnum tempus
vor-n. (62). n.-zeit (75).
Nocturnus sbst. (sunt tres -ni 110
&c.) nahtrani (Gf.). ein noctur-ne (i32),
-n (uo), -in (68).
Nocu- V. Noci-mentum.
Nocuus V. Nociuus.
*Nochus (iirbor Gl. m., hier st. nothus
cf. ventus)sutost (23). siidost- (17y, west-
(7) -wint. hd. sude-oste (18),-west, -westen ;
sud-w.
*Nodab- '■. Nup-agundium.
*Nodabilis kmipplich (20\.
Nodare hd. nd. knup-, kno-, kneu-
(97) -pen. knouelen (132). hd. kneu-, knau-
(18), kney- (21), knup-, knyp-(i3i) -ffin;
knopff- (69, 134), knoff- (4), knuff-, knoif-
(17) -ein.
Nodator kneffer (20).
Nodatus hd. gekn-euffet (20), -uppet
(,2U &c. i. -upti't.
Nodellus eyn kleyn knepffljTi (110),
knocpchen (132).
*Nodmens v. Noys.
*Nodob- &e. v. Nup-agvmdium.
*Nodonius r. Nuo.
Nodosus knotiiht (,8). knodecht (9).
knopff-achtig (68), -et, var. knepffecht
(65). vol knopen (i32). volknopfft (UO»).
wolknopiT (iio'f).
Nodulus ((/. sq.) eyn kleyn kneyffgin
(21i. chnewtVl (3;. knewfil (9). kneiffei
(75). kneuffelin (8). kneplin (7). knoppel
(16). knopekin (23).
Nodu-s, oft l -lus hd. knauff, knouft
(8b), kneyff (10), i knupp (20), knop,
knoppe [6). knöpf, knoph (lö), knof (9),
knewfel (1, 133), kevffel (i. iuKtr. clau=
dendi businum 3), kneppel (13), knoffel
(4), knuwel (67), knote (8, 9), knoch i
berproß i,74>. ntl. knop, knoop. ags. est
(94, 1310.
Noe der die ardic niacliet (5*>),
*Noerza v. Latax.
Noys f veriu.'i nus (/. mens 110 &c. ;
nois ■■<onat ritgus t inst(i/)ilis. nodmens
/. dluina f ratio 76) gotlich gedamk o.
vernufft (8). gutlicli gesang i vernunfft
(17). gütlicher denck i v. (9).
Nola, nala (1) (i. campan-um 127,
-ula, -ella) hd. nd. schelli'. hd. sciull,
t;chal (i). nd. l)rUe, bei. glokka (i27).
"^Nolaria domus (/. q. nolarium Gl.
ni.) glochus (127).
*Nolarius .schellen mecher (20).
*Nolator schellen sleger (20).
*Nole r. NoUe.
*Noli me tangere {i. morbus in fade
ex mictiira i/lirium. rinn muris l gliris;
t in ciilo i. bubo, hesper cancrius 76 ;
/. scor-pena f -epta 74, siplier 1) ein
schmertz im angesicht (iio). eyn suchde
ynt angesichte (I32l. vallende (y),fulende
(17) sucht, s. von der roten saichung
(1). eyn suchte dy do komt von ruthen
seyche {b^). syriu ein wetag so eins ein
mauß im antlitz besaicht o. bepruutzt (74).
Nol-le, -e (daher noluntas 12) nicht
hd. wol-, we-, 7id. wi-lten. nolo ich nicht
en wil (17). wil nicht (75).
Nom-en, -a hd. ??rf. name. naem(ll).
nomina pr. in 125 : leon-, bern-, god-,
erh-, ger-, eck-art ab art lat. indoles t
iuf/enium ; god-, gan-fried, odefriet ^ua«
dei ^jOvC bona humilis tfcc; rai-, sige-,
rose-mund, hart-, her-, thilo-man, fride-.,
e-, hein-i'ich, vol-, cun-raed, mciiirat,
geb-, borck-art, alb-, rup-, siegeb-recht,
lat. alb-, rup-, sigeb-ertus, gunth-,
vem-erus; et feminina hymmeltrued,
adelhayt. gerdrut.rossewit, godhayt; gr.
odysses, heracles, ciclops, lat. vlixes
t vlysses, hercules, eoeles; mathias,
Ji<i.stri vernacuU thias, hnngari iuathia=
schke ; fridericus /a?/«2.friderich germani,
fritze ruxtici ; sie elizabet, isabella, elsa,
elsabet; brigida, bri^itta, gutta, gebart,
gebardvis latine; diniinutina danu-,
petru-, ioannio-, sergio-, iacobio- t
iacobu-, nico-lus, sy-, and-riscus,
eathari-, an-, ag-nula, luciola, aec.
nostrum vern. kuntstzchen, clauschchen,
elschtzschen.
Nominai'e nam-en (99), -e (10), -sen
(126). no- (,23), noe- (i32), mie- (11), nu-
(2()'> -men. hd. nen-nen, -den (17).
Nominari heyßen (68). heysen (i32).
prs. ich heilJ, var. heise (no).
Nominatim bvnamen (11, 20). name=
lieh i20i.
Nominatiuus eyn nenuer (10, 12, 65).
Nominosus \^i. famosus Gl. m.) näm-
lich (110). von naraen (68). van name
(132).
Nomisma (c/". numisma) munizza
■^im. (Gi.i. myntz (110). ags. munit (i36),
niyuit (94).
Noniiusi?.Ze-.j3astor-oZ25,Xnonnus?)
mfi- l neu- \Vd), mo- (8^) -uich.
*Nomon v. Gnomen.
Non hd. nd. nicht, necht (21). uit
i'6. 75). neen (99).
Nona nunc (19). nuen (11). none (5»»,
147). non- (iio), noen- (132), mittag- mo
sim.) -zyt. myddach (i47).
*Nona- r. Nono-culus.
Nonagenarius Ud. nuiiczig, nuczig
(21 j zal, zail. neuntzig zal, mg. n. iar
alt (75). nd. negentich tal. nuncheg male
(18).
Nona-, nono- (76 1 -genus, -gesimus
(76) der nun-zichtc {b), -ziest (17), -gest
(G), -zigeste (75), -zehenst i7), -ehs (18).
dye nunczenst (21). negentegeste (23).
*Nona-, nono- (67), non-gesies lid.
nuntzig-,ncuntzig-,nynhundert- .vm. -mal,
-inol. negentzich niayl (132).
Nonaginta hd. nun-zig, -tig (6).
nuczgig (2\). neuntzge (111). negen-tzich
(132), -tich ^23).
Nonaria mittag-wip (8), -weyp t
hurre ^9). hur (74)."
•■"Nondoralbum v. Ssrrphia.
Nondum lid. noch nicht, noch uit
nd. nocht nicht (23); nargen nae (11).
nyrgen nicht (19).
*Nonesium (du., at. nouesium) Nueß
(125).
'Non-, nonu-, nonun- (23) -genta,
noninginta (76^ hd. nun-, nyn- (no»"),
neun- (110), r
houdert 1 132).
negen-hundert. nuyn-
'Nongentesünus der nunhunderts(17).
*Non-gesies {cf. nonagesies) , -m=
gesies, -genties (iio) hd. nunhundert
sini. male, werbe, nun hunder mail (7).
nd. negenhundert-werue, -warue.
*Nonhoino viunensch (74).
*Noning-esies, -inta v. Nonge-sies,
-nta.
'■ Noniplex hd. nuu-feldig, -faltig (6) ;
neun-ueltig t -ualtig (75). 7id. negen
voldich.
Nonne hd. ist daz, daß, das, iz, eß,
es nicht, uit. nd. is dat, eth nicht, ist
uit 168), yt (132). ne (1. deutsch f).
Nonnulli semelicke (100). someleec
199).
Nonnus mouech (99). vater; ersame
vaterligkeit (74).
*Nono-, nona- (3, 23) -culus. nouo^
eula i, 98 ~> {pisds, i. eereuilla 75. cf.
murenulai uewen äugen (1). hd. evn
neuu-aug, -augel (75), -eugel (2), -euglin
(110a). -euke (4), -eügk (i34). IX äuge
(5). eyn nuu-euge (ö*^), -og (6), -eck (7),
-aug (69, 133), -oug (68), nunc eiche (17),
neyneugel (iio''), neveyckel (3), nynoug
(67). nd. en, eyn negen-oge, -ogen (22^),
-ogede (109). brich (97). pricke (109, 110 &c.).
"^Nonoge-nus, -simus, -sies v. No=
nage-nus, -sies.
*Nonugenta &c. v. Nongenta.
Nonus lid. der nunde, nuende (20),
nuyude (,19). nund (61. nd. die liegende
(11). uegeui-ch (23). nonum negede (85»').
*Nopa V. Napa.
*Nopola chan (Sum. cf. Gf. 4, 449).
Norantes n. .scientes 76) wissende
(8, 9).
Norax schentlich sund-er (9, 17, 74),
-e (8). mißtatiger (n).
*Norbe-a, -ia v. Noruegia.
*Noreus [i. reses) treger (74).
*Norena (^aus murena?) wale fisch
(17).
Norica {i. teutonia; cf. noimegia)
hochteutschlant (75).
NOT
Noricum nordgew (ii4).
Noricus {i. teutonus) hochteutsclicr
(75).
Norma winckel- hd. -hole/, -liulcz
(21), -maß (8, 9). -niass (1), -meß (7, es,
74), -mos (iii), nd. -holt, -maet. regel
i gesccz [17). hacke (iio", 132). hocke
(110»^).
Normanni die Schweden vnd Nor=
wcdcii (114).
Nor-uegia, (110), -wegia (23, 69),
-rwegia (1), -uagia t -pheya(74), gew.
-ueia, -pheygia (tu), -pheia, -beia,
-bea(7i), norica terra iior-wegenc (23),
hd. -wegen, -weyen ( 66 ), -w. lande l
-Avede (74), -ueyen (i5i), -ween (110^'),
-hegen (71), -beyen (67, 133, 152), -bei
(17, 70), -phcy (17, 76), -pheen (5'').
nariiay (6).
Nos we (ii!)).
Noscere hd. kennen, er-k. hd. nd.
be-k., -kynnen (97). meynen (17).
*Nosiosus die des avents beth suydt
dan wir (147).
Wo-, gno- (Gl. 111.), gna- (74) -soeo=
mium, nasoromeum (7fi) siclihanß (88,
116). yiechhiuiße (74).
Nosodoehium siechspital (111).
Noster hd. nd. vnser. nd. vnse.
Nostras, pl. -ates (8, 9) hd. vnsers,
nd. vnses landes, hd. lands, lans (151).
vnser landiß selbes (f)'^). vß vnserem
land (110). vnser lant (21), lüde (8, 17),
lewte (9), ieut (7.5).
Nota eyn merck (14, v.i2). hd. gc-m.,
-merg (133), -niircke. nd. geincrcke. ge=
sang not ((!). note (20). hd. sang-, nd.
sank-n., hd. -nota inirek- i bezeich- (20),
hd. nd. bekenn-unge, -inge. merk- (8, 9),
mirk- ( 17 ) -lieh schände, hd. flecke,
vlecte (11). meyl (9). hd. zeichen. czey=
gen (13). sende (132). synde (iio»''). sy
(110*'). not i stim; n. falsitatis (Hb?-/)
ver-niasung, var. -mosung (6.5).
Notabile hd. ein mereklich ding tiim.
Notabilis hd. mirck-, merck-, merg-
(152), nierchy- (12), beken- (20), bekent-
(19), trefteu- (65), schent- (8) -lieh. nd.
mer-, markc-lic. merket (100).
Nota-men, -tioinerckung (110 sim.).
*Nota-nter, -biliter merk- (20), nam-
(75) -lieh.
Notare (*. nocescere l solfisare 1,
notificare t scribere t reprehendere no
&c.) chunt sein ( 1 ). hd. nd. mercken.
marken (11). ramen (22'^). strafen l
meynen (9). stroffin t nemen (8). pro--
ben l denken (77). schryben (68, 110).
hd. dye noten, sang-n. (17) schriben
^schif ). n. schreiben (1). de n. schriuen
(23). schrijuen (i32).
Notarius, n. publieus hd. ein offen-,
iiffen-bar, offenber sehriber (schrf). off=
ner Schreiber (i34, 101). nd. en openbar
schriller, sehriber (8). notari (91, Gf.).
noder (74, 75).
*!N'otatoriuni vfienbernisse (8'').
*No- V. Noe-tescere.
Notescere offenbar (110 &c.), kund
(110) werden, hd. nd. off-, op-enbaren.
mergklich machen (21). erkennen (67.
X noscere).
Notificare {cf. notare) hd. kund t
offenbar (110), kundig, mirclich, merck:
NOU
lieh machen, nd. openbar, kundich, mer=
lic makcn. hd. nd. off-, op-eubaren. kunt
tun (9), dun (8). künden (20). bekennen
(68). doeu b. (132).
Notio {rf. .■>■{/.) bekennunge (20).
Notitia [i. notio) hd. be-chenntnußs
(1), -kantnisse (12), -kentniß sim , -kent=
lichkeit, boh. snamost (4). hd. nd. er-,
nd. ver-keuntnisse, hd. -kenteniz (5),
-kantnuß (76).
Notoriu-s, -m lid. nd. kunt-lich, -lic.
chuntlcicher (1). kundich (132) offeu-bair
(132), -bar (65, 110).
Notria v. Pinna.
Notula lid. brieff-schrifft, -schriff,
-geschrifft. nd. brcue scrift. brefscryfft,
(12). breit strifft (77), geslif (49).
*Notulvis notlieh (8).
Notus ptc. hd. nd. be-, ge- (6), er-
(65) -kant.
No-, na- (7ö'icd) -tus, -thus (i. hib-
rida t -da) halb edel (75).
Notus, gew. nothus, noehus {q. v.)
sudo.'it (1). suet- (97), sutsut- (85'>)-oest.'
zuut ^ zudeuwynt (11). Süden- (20), sude-
(19) -wint. sudoner m. {n^. ohne lat.).
die fahn von mittag her (126).
Nouacul-a, -um scharsach (91, 135,
Gf.). .scarsez (Gf.). scars (99). .schaers t
scheers (Kil.). hd. nd. scher-, lid. scheyr-,
permyt- (8, 9). hd. -messer , nd. -mes,
-mest.
Nouaculator scherer (17).
Noual-e. { -is (75, 110 &c.) , i -ia
(65, 74), -is ager (e4, 95), naualium
(94^) niuuilenti mn. (Gf. ). eyn nuw-,
new- (88, iio'i), ny- (i32), -geerter, vay.
-geartter (65), -gebuwen (88, 110*5), .gg,
buwet (68, 132) -gebauwen (110*), neu=
wer, var. neyer (64). nuwe (99) , braich
(88) acker. hd. nd. gerodet lant. g. erde
(12). ge-rut(G), -rute(95). -rudet^ brage
(13) , reut- t greut-landes 0. neulande
(74). roet (99). ' eyn nuegerit (7). nuw
ruthe (-ia 65). hd. newge-rewt, -eret
(69, 134). brach-e (3), -acker, nl. dres=
laut (116). broch (4). brak (23). gebracht
(18). g. {\0), geraydet (152), geryt (67),
nuwe (8), new (9) lant. neusam feit,
samen-f., neu ding o. frucht (75). ags.
dincge (94^).
Nouare lid. nuwen, er-n. (20), -nuwe=
ren, v'-nuhen, -ueuhen (i52), -nuen (17),
-newen (4, 134), -neuwen (i5i), new
machen (9). nd. vor-nighen, -uyen, roden,
reden t nuen (8^). ruthen t nuw-r. (65).
•Nouatenouale {cf. noua-re, -le)
vernuwet vwern rat (12).
Nouatio ernuwunge (20).
Nouella (liber 1., oft i. nou-ellus,
-icius) nouell (1). hd. nuling (Mss. mog.).
en iunck derne (23). ein iunge nun , et.
ein nuw, neuw (110) eynnye; eyn loede
van e3'n iaer(i32). eyn schoß von einem
iar (68). phlanza, niuseccida, niuuilenti
pl. (Gf.). n. germinum ernuwerung des
kymen ; nouelle summer nuwe schuß-
ling; n. oliuarum jung eest des ole
baums (65).
Nouellus nu (8). new (1 , 9). new=
leelit (126). hd. eyn nuwe- (7i, nu-, nue
iunck- (18) -ling. iun- (22), iu- (23) -geline.
nubelingk (21). eyn jungeling ; vmbe=
kant an wissende schone (17). n. vitu=
lus eyn nuw kalp (65).
NOX
383
*Noue- V. Noui-lunium.
Nouena hd. nuiie , nun , nyn (68),
neun (iio), neune. nuym (132). nd. ne=
glieue, nighe (22j.
Nouember wolf-maned(l), -mon (71).
winter- (41, 91),' der erste w.- (4) monat
(91), -mont(4i), -man (4). euenmant (99).
laueryse (20).
Nouemdecim neghenteyne (22'').
Nouenariu-s, -m (11) [cf. .iq.) hd.
nun zale. eyn z. von nünen (19). der
nunde z. (17). der nunchien (VIS), neun
zal (134). neunzelig (iio). dat nuynde
getzail (132). neghen tal (23). getal van
negenen (11).
Nouen-us, l -arius (75) newnig (1).
neghen-ich(23), -ech (22i. hd. derneunde
(75), nun-de, -chech (18). nunez-ig (5),
-egest (21).
Nouerea hd. nd. stief-, stewf- (1),
stuff- [rri),nd. stef-, steyf- (97), steiffe-(13)
hd. -muter, -niuder, nd. -moder.
Nouercalis (Br.) stifffaderlich (20).
*Nouercalitas stieffmuderiicheit (20).
*Nouercaliter stieffmuderlichen (20).
Nouercari stieffmyeterisch tuon (64).
*Nouercaria stiff- (17) , stief- (4 , 74)
-swester.
*Nouercarius hd. stiff-, stuff- (7c),
stieff- (74) -bruder.
*Nouicius V. Nouitius.
Nouies nun-mal (110), -werff (20).
nuyn inael (i32). negen-werve (8>^),
-waruen (99).
Noui-, noue-lunium eyn nu (21).
eyn nue mant (5), nu mont (17), nuer
mon (6). newmon (134). neuer mon (75).
nye (22''), der nuwe (7) mane. hd. nuwe,
nuw, nu, new, nye (132) liecht, licht.
nd. en nige lecht.
*Nouiniagiuni {ein.) neumegen (74).
Nouissime zu leczte (9) , lest (17).
zum letsten t am iung-, var. iun-sten
(75).
Nouissimus der neust, neulichst,
letzte (75), leste (17), aller-1. l -iungest
(8), -leczte t iungeste t aller newste (9).
N. dies der iungste tag (75).
Nouitas hd. nuwe-, nd. ny-heit. er=
nuwerung; nuwer t n. sehentlieh funt
(65). nuwe (75).
Nouiter nuwelichen (20).
Nouitius [immer, ausser in 134, -cius ;
i. neoficus 1) hd. nu-, new- (1) -ling- ein
nuwlieli bekerter, ein iunger (65). junge=
ling (18). eyn j. (/?) lustlich nuwe (17).
eyn nyekomelich (132). neuer amptman
(7,5).
*Nouitri-eus , -tus {aris nouerea X
vitrieus) stiu- (121), stie- (Sum.) -fater.
stiff-vater (19), -feder (20).
*Nouoeula v. Nonoculus.
Nouus hd. nd. nuwe. nuhe (5). nige
(23). nye (22'>).
Nox hd. nd. nacht, natht (20). nachte
(21.1.
Noxa misse-tat (8, 9), -dat, daet
(20). mißdat (110). schult der that {i.
culpa , noeentia 75 ). schuld , sünde,
sciiedlich ding (65).
Noxia schaden (8).
Noxialis [i. nox-ius, -us 68) schedlich
(110 &c.).
:{si
Ni:b
*Noxia8 »'. stTKUs nocena (,76).
♦Noxium (I. culpa iio &o.) niist dat
(17).
Noxius scluuJo- (r)b, 23), st-had- (1)
-saiii. /"/. «'/. srlnde-, sclielde- {^^), >iv\\vt-
(9) -lii-h, -lie. .>;clml(li-g («i'), -cli C2ü).
/(</. misse-, inili-(ir<lig, -(lotig. «fZ. inis-
(Indioh (in.
Nubata raqiui de nave o. de ninole
(ui. 111.1. snoewator (it7).
Nub-ecula, -icula, l -ila (uo, i32l,
-ula ^f.s) oyii cleyn wolkon (17 &c.),
olcincr wölk ^tisV wolkel (!•).
Nubens einer der by eiin weib slofft
[in
Nubere man [9], mamieii (S) , ein
man (iio), zu wibe (5), zu weyb (21),
to wiue (22, 23) nemen, nomen (23).
eyncn man truwen (,132). zu wib geben
(b). hd. nd. v'truwen. hd. v'trulien, -druen,
-trewen (66, 701, bedruwen (67, 133, 1.02).
verdruuen (07|. byslaffin (8). eelichen
(68, 69, 134). ewiben (20). gehiwen (99).
geloben (70). zu säumen g. (i.ii). zusa-
men-g. (67, 133, 152). bedencken (9. st.
bedecken).
Nub-es, -is /id. nd. wölke, hd. wölk
(7n.sr. 13.")); wolek-in (,8), -en; wulken [S'^)
Nubicula v. Nubecula.
Nubidus V. Nubilus.
*Nubifragium ^i.nimbus l Cataracta)
wolckenbruch o. platzregcn (75).
*Niib-ila r. -ecula, -ilar.
Nubil-ar, -a 1/ poesis) seopff (i4i,
Gf. 6, 454). -ar i -arium schöpfen (Ki.).
Nubi-, nubu- (68) -lare hd. finster,
nd. duster wölken (17;, von w. (iJo), ge-w.
(23, 133, 152), -wölket (5, 22), -wulcken
(7, 67\ werden [i] gewilkert (6). finster
{ gewolcket werden (76). Ar/, gewulcken.
wolkeln (21). duester machen (20\
duestern (191. duusteren (11). duysteren
van wölken (132). kd. fynstern. vinste^
reu (132 ).
*Nubilis V. Nubilus.
Nubilis zjtlich zu der ee, circiter
an/mm XIIII (iio). tytlich tzo hilligen
(132). ein manbar person (65, 68). manber
meit (17), mayt (9), mat (8).
*Nubi-lo, -o (76) (^■. frmidator pessi=
mus t obscurus 142 , indnctus i deveptor
5 &c., leccator 76. cf. nebulo) ein betrie:
ger (74, 110). vngelerter (74).
Nubll-, supercili-osus mytdenogen
lueekende (147).
Nubilosus duster (19). duuster (11).
genybelt (6.5).
Nubilum ein wolck i dunckelheit
(110). ein woleke oflf danckberheit (sie
182). wolchentunchli (93). gewulckig (111).
ne-, var. ny-behing (65).
Nub-ilus, -ilis (100), -ulus (es), -idus
(12, 74. I3r.), -US (8) gewulckt (128, 135).
wolck-echt, -ig (74). kd. tunk-el ((i. 9),
-ir (8j; dunckel , finster (21), dußmig
(v. a. 1618. cf. vliginosus). nd. du-, do-
nker.
*Nubio r. Nubilo.
*Nubiila V. Nubecula.
*Nubulare v. Nubilare
*Nubu-lus, -s V. Nubilus.
*Nubus {st. nimbus?) scrauunc (Gf.
6, .587;.
NUE
Nucamentum der niißblfist o. die
ketzlin (144). leiftel, uuÜHclielet (140).
katzle, zaserlc, nuli blust, ///. kattesteer-
ten (ii'i).
Nucarius &c. v. Nucus.
*Nucifra-ga, -ngibulum (Ki.; hd. nuz
brecha (121, Gf.) ; nuz- (.Sum.i, nuß-, noß-
breehe, -prechen (75), -precli (74), -zang
(()), -hern (instr. 7).
*Nu- r. Nau-cipendere.
Nucleare /. claudcre t teqere Br.)
kyrn.ii (19, 20). earuen (11).
Nucl-eus, geto. -ius hd. kern, nuß-k.
(19). keren ((3, 86, 152). kerne (23). dey
ker (97). note carne (11). körn, nuss=
körn, iil. keern, karle, pitte (116). nuclei
allii die zitiuu {nhd. zelien) am knob=
laucli (114). nucleuB pineus zirlin nuß,
(inn Wallis), arben (i44). nl. pijnkerne
(116).
Nuclire v. Miccire.
*Nuclius V. Nucleus.
*Nuctinus V. Nucus.
*Nuctire v. Miccire.
*Nuctor hd. nd. eyn, en spise man.
spiser (17). spilinan (74, 76).
*Nu- V. No-cturilla.
Nucula uussel, var. nüßlin (75).
*Nuc-us, -arius, -cinus (121, Gf.),
-tinus (104), nux (1, Gf.; hd. nuz-boum
(121), -poum (140); noß-, nuß-, uus- (1),
walsch, varr. welsch, nuß- (75) -bäum,
-bauwn (19), -boum, -bom, -pawm (1).
nd. notbom, noteboem (llj.
*Nucus nuß (68). noß (17). kern (65).
hd. (Voce, ex quo) nußbaum o. baum-
gart, -garten (66, 152), bomgart (67).
Nueha, niicha (147) (nota Wack.!
cf. Dz. Wtb. 240. Gl. m. V. mica Nr. 3)
rugmarg (93). rucken- (64), r.-grade.s-
(74), ruck- (75) -marck. knoch hinten
am nack ; mack («'. medulla sic) in den
knoclu'u o. gepain (74). des rugbeyns
doirgaende niarek of pyt (i47).
*Nuchus ruck-, rucken-grat (74).
*Nudabilis bloeßlicher (20).
Nudare hd. blosen, bloßen, bloeßen,
bloyßeu, blisen (13); ent-blosen, -bloßen
sim., -plossen (69j; en-bloßin (8), -bloßen
(134), -plossen (9), -bloißcn (7 sim.);
embiessen (76), ein blossen (6). nd.
bloten, ent-bl., af-, vnt-decken.
Nudatio intbloesunge (20).
Nudatus ent-bloßt (uo), -bloßt (65
var., 67), -bloyüt (i33), -blosset (66, 70),
-ploßt (69). entblößt (134). bloes gemacht
(132 sim.). nackend (uo).
Nude bloeßlich (20).
*Nudificare [aus nuei- X ludi-?)
bedriegin t v'spotten (17).
*Nudificator ä. ludificator t derisor
76 &c.) belacher o. spotter (74). hd. v'-,
be- (68, 74, 132)) -spotter. enbloißer (7).
Nudipes parfußer (74).
Nuditas hd. bloß-, bloyß-, ploß- (69),
nd. blot-, nack- (iio, 132) -heit.
Nudius tertius e- (20), ee- (uo, 132),
vor- (68), yndet- (19) -gestern (weiter.
ünnergestert). vorderntag (74).
Nudus hd. bloz, bloß, bloeß (20),
bloiß, ploß (69). nd. blot, bloit (14). hd.
uack-yt (5''), -et, -t (17), -end (110). nd.
naket.
Nuere hd. be-zeichen (5),-czeigen (18;,
-czheggen (21), -scheichen (5) cum oculo,
NUM
manu, diqito (18). nd. beteken. hd. winken
cum (tculis, mit den äugen (17), henden
vnd fiiesöen (75). wiln c v'hengen (17).
ver-willigen (64), -heißen (uo).
Nug-a, l -ina { -ella (76) («. beffa,
ileri.'iio, inendacitiin, macula <lcc.) hd. v\n
lugen, lugo (69, 134), luegen (20), logen
(133), loygen (i52). eytel (9). trufe t
lauele (99). pl. nuge hd. lug-en, -ene (20),
-neu (69, 134); log(!-n , -ne (8, 23), -ru
(17). tantmar (126). tandniärlin (112).
Nugaculus (Br. &c.) wat loegenafitich
(132).
Nug-anter, -ose lugerlich (20).
Nugari hd. lie-, li-, lije- (132) -gen.
tanteii (126). schimpfin (8, 9).
Nug-as, -er, -erosus, -igerulus,
-erulus (76) -iger, -igerosus hd. nd.
logen dreger. lid. lugen-, logen-trager,
-treger, -treyger. ej'n loegenathger dreger
(132). nugas [hebr. indecl. Br. &c.) lid.
lu-, lo- (.V') -gener. nuger lugenhafftiger
(18). nugerosus lugitrager (G). nugi=
gerulus valsch böte (9). truff- l logen-
ere (99). wiclitrage (Gf. 1, 747).
Nugax hi/.lu-.hd.nd. lo-gener. lieger
(75).
Nugella r. Nuga.
*Nuger &c. v. Nugas.
Nugi-dicus, -logus lugen seger (20).
loghenesegger (11).
*Nugigerosus &c. v. Nugas.
*Nugilogus V. Nugidicus.
*Nugina v. Nuga.
*Nugose V. Nuganter.
Nugosus vol lugen (6s, uo).
Nuithones nüchtlender (135).
Nulla-tenus, gew. -tinus hd.keyner-
ley, in k., mit k. (21), keynerhande(19).
kein (8) wise, wiße, wyß, weis (1), weiß
(134), weyse (21). keinwis (8**). keynewiß
(20). nd. nenerleyge wijs (23), ninerleye
wis (22), negerewis (99), gienre hande
wiss (11), gheynssyns (i32). keinß syns
(uo). mit uichte (9).
Null-ibi, -ubi nyergeut (5, 68). [n.
in keiner (iio), gcynre (132) stat. nergent
an keyner stait (7). nergant (21). nerghe-
n (23) , -ne (22^). nernt (18). niener (6,
Gf.). geynrely wijse (i32). hd. an keiner
stat t an keinen enden sim.
*Nullicubi (/. nullibi t neu-, var.
ne-trobi 75) hd. an key-uem, -m (17), -n
(75), nd. in nenen ende. hd. in l an keiner
stat. nd. in neuer stede. nirge-n (19), -nt
(20). nargt nt (11). m.-,var, nie-ndert (75).
*Nullociens keines nyrn eyns (17).
Nullomodo hd. in keyner maß; in
k., k.-ley (18) wise sm.; mit k.-ley weiß
(134). nd. in neuer mate.
*Nullubi V. NulUbi.
Nullus hd. keyner. icht keyn (4).
nieraant(ll, 19). «r/.nement, neyn. nulluni
neue (22'').
Num hd. ist iz (5), daz (18), das,
nd. is it, dat nicht, nit (18). iß ist necht
(21).
Numa romisch koimig (8 sim.).quidam
romanus rex der dat eirste gelt sloich
(i32), der das erst g. schlug (uo).
*Nume- V. Nummu-larius.
Numella spau-seyl (3), -sayl (74), -sei
(4), -stul {i. pedux 75), -ryem (uo, 132),
NUM
-rem (68). vesse-r (i32), -1 (iio). keche
(8. t/.mediastinus). kuliam (Das.). kopple,
windstinck, brangcr, nl. coppel snoer,
pranger.
Numellare binden 1 132 &c.). spannen
(11, 132).
Numen («'. uratia domird &c.) got-
heit (20), -lichkoit ( Ci ), -liehe gnade
(4), groß (9), hülfe (8). gevvalt gottes
(88). macht o. gewalt von got (no). m.
of mogenheit van gode (l32). laus [lat.'i
21). loiß (G). hd. ab-laz (5), -laß, -laiß
(7). aflat t de hillighe gheyst (23).
*Nuinenius v. Arquata.
Numerabilis zcl-, tzcl (,i32) -ich(uü),
-lieh (20, 132), -berlich (68).
Numerare hd. zeln, zellen (20). tzellen
(132). tcllon (22b, 23, 97). talen (22'^).
Numeraria /. dea num-eri (Br.),
-orum gottin der pfennig (7i).
Numerarius ( cf. nummularius)
pfenning geittiger, kusscn-pf. (7-4). lul.
zinß-incister, -meynster (7). nuinery
sunt matjifitri super tributa (7«).
Numeratio zcllunge (20).
Numerator zeller (20).
Numeri das puch der zal (1, Keys.).
die zal der XII geschlechtr' naeh der
Ordnung (65^' Mrg.).
Numerositas vol zclung (uo).
Numerosus vol zaal (tis), tzellinghe
(132).
Numerus zale (5). zalle (20). zäle (6).
zal (iio). zaal (es), zail (7). tal (23). ge-
tzale (19), -tzail (i32), -tal (11).
Nu-, num- (76) -mida (anders Gl. m.
cf. nomada) /. vagus, in-certu.H, -sequens,
-constaus (76 siin.)\ iucertae .letHs (129).
landtfarer i. vac/o.s t intereus iucket l
inco'iifitans vnstoter (71). wylt van wesen;
die ontruw is (147).
*Numi- V. Nummu-larius.
Num-, numm-, numpm- (9), nun-
(76), nom- {q. v.) -isma, nummissa (8)
munizza .lim. (Gf.). inuntz (1). inontc (!»!tj.
bildung der myntz {figura nummi super^
scripta 110). geslagne ni. (e-t). pfenning
(93). pfennig-, phennig- (8) -sehlag (76),
-zeichen o. gebreche 18, 9). \vcrunge(74).
*Nummarius v. Nummularius.
*Numjnida v. Numida.
*Nummi- v. Nummu-larius.
*Nummisma &e. v. Nu.misma.
*Nummularia v. Centvimmorbia.
Nummu-, numu-, nummi-, l numi-
(74), numme-, niune- (4), nummel- (1)
-larius, t num-erarius (ß4'=),-marius(64'*,
68) hd. wechs-, wechß-, weclise-, wesse-,
weße-, weisse- (8) -1er; mu- 74), mo-, mi-
(18) -ntzer; seck-ler, vor. -elmeister (64).
nd. munter, wisser (il).
Nummus hd. phe-, nd. pe-nninek.
hd. phe-, pfe-nnig, i)ennick (20).
*Numpmisma v. Numisma.
*Num-, .selten nun-quam hd. nd.
nuinmer. n.-mer (9, 18). nimer (7.5, 76).
nü imwerlde (22*^).
Numquid ist iz (5), ist daz (18), is
it (23), nun ist (1) icht. iß ist niecht
(21j. is et nicht (22). vmmer (22, 23).
eno (106V ene (99).
Numularia v. Centummorbia.
*Nu- V. Num-mulariuß.
DlttENBACH GlüSSAKH'M
NUP
Nunc nue (5). nü (22i>, 23). no^ (21).
nüctoen (221^).
Nunciare hd. botschaff-t, -ten (5)
werben, lauff'en o. entbieten (uo sim.),
thun sim., driben (18). bode- (19), boe-
(20) -schaffen, nd. bodescop weruen ;
boetscappen i 11 ). hd. künden; v'-k.,
-kinden, -kündigen (17). kundigen (5,
23). konigen (21).
*Nuncibi nu dar (uo).
*Nuncipendere [st. naucip.) v'nicht-
en (8), -igen (17).
Nuncivun hd. nd. bode-, hd. bot-,
bodden- ( 10 ) -schafft, -scop. boetscap
(11).
Nuneius Itd. nd. bode. hd. böte (9),
bot (110, 134), hott, bodde (10). boede
(20). bade (11). potder etwas verkunt(75).
Nuncu-bi, -pi nuwar (uo). nnwair
(132). nunwaar (68). nu als wayr (147).
abe (18j. aber (76). abe ir gan (7). ab
ir gon (tj). ob irgent (17). ne- (147),
efte e- (22). ie- (23) -rghen. nirgent (5).
iiergant (21). ob ni-, van: nie-, mi-ndert
sey (7.5).
Nuneupare hil. nennen, na- (21).
no- (23), noe- (1321, nue- (11) -men.
Nuneupatio nennunge (8, 9).
Nuneupatus ge-nent (uo), -nennet
(68), -noenipt (132).
*Nuneupi v. Nuncubi.
Nuncuplus negenveldych (147).
*Nuncus V. Runcus.
Nundinare, -ri kouftin (8^'). keuffen
t vor-k. (18b). eopen (11). v'keyffen (18).
kaiiffen l v'-k. (iio).k.vff einem larinarckt
(68). kauffnian-schafften in iarmarcken
(uo),-schacz üben (l7).kouffnianschaffen
in iaernierckten ( 132). jarniartin (8). jart=
märten (9i. kramen (64).
Nundina-tor, -rius, pl. -rii hd.
kauft-, coep- (11) -man. jo^. kouf- (i32),
jarmart- (8) -lüde, jarniarckt lewte (9).
Nundine iar-market (12, 23), hd.
-marckt, -marck, -mart, -mert (.'')b, 17),
-marcke (18). jare- (19), jor- (15) -margt.
jamaert (20). mess-en (uo), -tag (7).
marckt messen (64).
*Nunisma v. Numisma.
Nunquam v. Numquam.
*Nunter [alph. nvmeer) nun (G).
*Nuo i. nodonius gilaz-ti (131^. cf.
gilazan adnuere Gf. ).
*Nupa-, nuppa-, nuspa- (7), nupu-
(i3;i), nodoba- (68, lOs), nodaba- (23),
nodobo- (19, 20), nabo- (si), libi- (76)
-gundiumi, nupa -, nuppa - gondium,
nupagonium (7o, 1,51), madagabundum
(1) (« scissorium 68, .super quo car/ies
in mensa scinduidur ; oft mit dem Verse
vidi t vidit l portal in ore canis duo
nupagundia pauis) teesbord (81). tafel=
bret (68). tftlirprct (1). ein snit-, teler-
(74), dcller- (67), teller-, vhj. sciief- (7.5),
scl.ussel- (3), scliussel- (74 &c.), schußel-
(18), schossel- (4), schnitten- (nup. 68)
-brot, -prot (74, 152). ein sehoßel- (i33),
Schussel- ( 7 ), taller- ( 75 var. ) -broit.
dauelbroyd (19). schnid eyn schnyde
broits (7). ein schnit- (134), schnyt- (cit),
sehni-ten brots (i3t), brotz (69, 7t)) brotß
(66. 151). taelzorc (lOs). en parteke (23).
Nuper hd. nu-, neu- t9), nuch- (G),
NUT
385
nuw- (68), nw- (76), ne- (18) -lieh. nuli=
chis t lestend (20). milingen (19). ni-
(23), nuwe- (99) -linge. nigelinges (22).
nu nelken t herwyle; jocton nu i. iam,
nunc ni- t eort-liken (22^;. lest (132).
leest (11). zu nechst (uo).
Nuperius noch neher (uo). later
(68). lester (132).
Nuperrime ( oft i. nuper ) hd. nu-,
nuwe- (20), nue- (8b), neu-lich. nulingen
(133, 152). nilinge (?) nulest (23). nunes
mals (18). hd. aller-milichst, -neulichst,
-nullst (8), -nulichaist (G), -newliste (9),
-nehest (uo^). -nechst (uo), -nest (68),
-lest (132).
*Nup- V. Nu-pagundium.
*Nüpta V. Napta.
Nupt-a, -US vermehelet (uo). ge=
truwet (8, 20, 132). g. wijf (11). ge-
trewit (9), -trut (68). virtruwet (19).
v'drut (17). geelicht (20). eefrauw (65).
Nuptialis hd. nd. man-, mam- (uo^)
-bar, -par (1); manber; m. zu heiraten
(75), m. bequemlichen (68). bequeein tzo
billigen (132). hochtzythch (75). zytig
in die ee (uo). man-bret (G), -golt (7).
Nup-tie, geio. -cie {cf. sponsale)
brut-lauff (uo^ msc. 126), -louff (68),
-lauffe (20), -lanfft(19), -lach (13), -lacht
(23), -lachte (85^), -loecht (11), hd.
-schafft, brut- (69), braut- (i34) -schafften.
bru-lauff (uo^), -lofft (132), -locht (99).
hd. hoch-czijt, -czyet (i5i), -cziten (69,
uo), -gezijt (7), -Zeiten (134), -czeyt, t
breutschaÖ't (66, 70, i5i), -zeit der brut-
schafft (75). houchzijt (6?). koste (Chytr.)
*Nupu- V. Nupa-gundium.
*Nupulus {aus nutulus?) vorchti=
ger (74).
*Nurare wonschcn (19).
*Nurenberga {du.) iiurenberg (1).
Nurus, rurus (1) («. bruta i4i, Gl.
111. a. d. D.) hd. snur (1, 4), schnür {vt
hauari vocaid 88), schnüre (75), snorch ;
snur- (ßb), snor-, snoer- (20) -che {loett.
schnörch); sonis (19), myns sons wip
sim. nd. snare (81), mynes sones wif,
eens zoens wijf (11). Schwagers wyb
(68). soeiiwiff (20). ein sunß- (69, 75),
suns- (44, 134) -fraw. sunssun (9i). schwi=
ger (2. vxor filii (67). swygerin (IG).
*Nus- V. Nvi-pagundium.
Nus-piam, -quam hd. nd. nummer.
nyerge-n (G), -nt (5). nirge-n ( 17 ), -nt
(20). nerg-ant (21), -en (23). keynen
endin (8b). neuer stede (23). niwern (99).
Nuta-, l nuti- (Gl. m.) -bundus hd.
wankel-mudig .sim., -mietiger (76). wan=
chelmudieh (12). vnstete (8, 9). zwifeh
hafftig (10).
Nutans schwebender der da anhebt
zufallen t verzwifelen; ein vnsteter vs=
schweiffiger (65).
Nu-, l nut- (76) -tare, l -tere (74)
{i. tremere, va-, fa-cillare) hd. wa-,
wi-, (1, 10, 76) we- (12) -nken. hd. ii4.
waiikelcn. swcnckeln, wagken, slottern,
snallen, zittern (74). schwankelen (68,
69, 134). schwainken t zitteren (G). ste^
tis wancken t wincken (8, 9). lieben;
ziddern; struchen (17). beben («7, 152).
beven t snovelen (i07, 132). by-, bi-dinen.
czettern (21). zedern (n). cidcrn (18).
tze- (23), ce- (22) -tern. tzwyvelen (12).
49
386
Oßl)
Ol^K
zwifcin ilO). gnutten t«8). uutatzcn mit
den IhmkUmi odt-r fassen liin viid lier-
widiT I;illat/.(>n 175).
*Nutibunde vnpt'wilJlicIi, zwoyfl'olioh
(74)
Niiti- r. Nuta-bundua.
*Nutriatrix ncrtM-iii (^75).
*Nuti'ica-inen, -re, -ri, -tor v. Nu;
tri-mentum, -re, -tor.
Nutricius noror (75V einer der einen
ornert (iio), do ein iiert / zucht von
kintheit y-ff («s). fiitor (S, 9). voedor
(132). magezoge (121, Gf.).
Nutri-men, -mentum, -camen (7G),
-tio /('/. nd. vod-, vud-, food- (20), vif=
entlialt- t spys- l für- (65), ner-, hd.
nar-, narr f luter- (8) -nngo, -inpo.
voetscl (1:12).
Nutri-mentaliH, -tiuus spyse-ndc l
-lieh [VI).
Nutri-re, -eare, -cari hd. fe-, foe-
{'20k voe- (9;i, 132), 7id. vo-, vfi- (19),
vui'- (11) -den. füren, filtern (9). vff
entlndten (tiö). hd. nd. neren, leren, hd.
nern, er-, ge- (18) -neren, spisen.
Nutri-tor, -cator hd. nerer, er-n.,
der-n. i;^). fod- (f)). fott- (21), fut- (133)
-erer; furer ((i7). 7id. vode-r, -re; uvdre
Nutrix hd. nd. amine. hd. am (18),
seugani («5, 110), nererin, er-n. (uo),
furin (G), fudersin (20). voetster (132).
uvstre (99).
0J3E
*Nuttare v. Nutare.
*Nutu8 t:. Nisus.
Nutus hd. winck-, wenk- t, 19, 23),
futter- ( 21. X nutrire) -ungc, -inge.
wynkendc ( 20 >. hd. wi-, wa-uken. ein
zeichen des wilh-ns (65). zeigen (20).
Wille (5'>, 8, 9). will (1, es), gewalt (8,
9). en gelat (23).
*Nwbenburga iciu) nwwenborg (h^).
Nux [rf. nucus) hd. miß, walisch
n. (75'1), welsch n. (75); noß, noße (10),
nusch (2fJ); nuz- (102), nuß-, noß-baum.
nd. nut, not, notte (11), nutbom, note^
boem (11).
*Nux myristica, t muscata ( indica
(74) muscatnnß (01). mu.schat (74).
*Nux pinea zirbel-, l zirlin- (116),
-nuß (116), -nüßlin, artzepffen (144).
O
O ivt. watfen '74). stupet wundert,
vocat rneffet, dubitat zwyfeit, indig-
natur vngnedigt, optat haffet , clamat
schryet, eonqueritur claget, bittet, cr=
suffczet (75).
Ob hd. durch, hd. (5, 133) nd. dorch.
darvnib («8, 69, 110, 134). dairom t yn=
tegon (132).
*Obaken [i. cyphus, cf. obba) kopff(74). j
Obambulare hd. vmb gen sim.
Obambulatorium %mb gauk (20).
Obarare vmbehren o. brachen, die
bawren heissen es Sträuchen, so mau
blos den wasen bricht (126, sim. Pict.
cf. St. 2, 407). Ulnaren, brechen, die b.
h. es strauclieln (Fris.).
Obaudire (/. obedire (j. cf., contra
t male aiidire, auditum ob,strnere) hd.
nd. v'-, hd. vber-, ge- (9), cnt- (8'') -boren.
hd. gehorsam sin; mit willen deubeu;
mit w. daup (19), daub(iio), douff(i32),
toub (ö.-^i sin. mit w. doefte wester l
onhoerde w. (sü-11). %nigeliorsame syne
(19). wiileuz dauffsin ? vngehorsum (20).
nit woellen hoeren ^68, 110). niet willen
lioreu (i3-)- obed-ieren (68), -yren (i32).
*Obaudire (x obdere) v'bergeu (8).
Obba, t oppa (Gf.) {cf. ob-aken, -la,
-daj polle t stoppe (19). pulte t stoep
(11). slute (5''). schlauch o. sester &c.
(Ki».). gebiza (Gf.j. rone (125). eine roh=
neu o. klippen (114). ags. cuppe (Gl.
Aeifr.^. nl. kitte (116).
Obcaput ags. foreweardeafod (94a).
Ob- V. Oc-cecare.
*ObeenuiQ r. Obseenus.
*Obciiigere vmbgurteu (20).
*Obi:olere (st. obcxilere) verdecken
(74).
*Obda {i. foramen in lagena 76. ; ob=
dere, cf. obstructorium ; X obba) eu
spuiit hol (23). sponthoei (97). legel
locli (76). flesche (19, 20). cruseln (20).
kruoch (19).
*Obdelectabilis lustlich vmb vnd
vmb H5).
*Obdensare, -ri dick machen (17).
heyinlich geben (8, 9. st. obdere?).
Obdere hueden t vnderdoen (20).
behuden(ll, 19). v'-bergen t -süssen (9).
besließen (\1 sim.).
*Obdicere wider reden (9). wedder
sprechen (8).
Obdormire ent-schlaffeu (65, iio),
-schlauffen (68), -slaiffen (132). v'sloffen
(8, 9, 17). sterben 8. 9). sterben (17).
*Obdormitor v. Soporator.
Obdueere [i. sepelire 11) engegen
leyten (iio). hinumb führen (126). vber-
(110), be- (8. 17) -decken, bedeneken;
czeihen; v'stocken (9). be- (17), vber-
(65) -ziehen, v'helen (8, 9, 17).
Obductio vberdeckung (110). vuder-
(8), vnderge- (9) -dvuckunge.
Obductus ptc. hd. gedeckt , vber-
zogen. ouertgetzogen (132). nydder- (17),
vnder- (8, 9) -gedruckt, -gedrucht (8j.
v'leyt (17). verplichen (65 vai-.).
*Obductus, g. -us sbst. vber-zug (uo),
-decksei (68). ouerdechsel (132).
Obdurare hd. v'-harten, -lierten,
-hirten (17). ober herten (8). nd. v'har=
den i hart makeu.
Obduratio hd. f'-hartunge (20), -lnr=
tunge. hert-, vnbarmhertz-igkeit, karck^
heit (65).
Obduratus v'-harttet (68), -hart (110,
132).
*Obecio V. Obieere.
Obediens hd. nd. gehorsam, geuolg-
ich (i26). vnderdenich (23).
Obedienter gehorsamtlich (20).
Obedi-entia, -tio hd. gehorsa-me
(i26), -m (12, 17), -mkeit. nd. horsami-
cheit, ghe-h. volg (126). vnder-tenigkait
(76), -deuikeyt (7).
*Obedire (alph. obaud-) teuben {i.
auditum obstiuere 69, 134).
Obedire horsam ( 13, 22) , hd. nd.
ge-h. , -horsum (20), behorig (12, 14),
vnterteiiig (1), vnger-denig, -deynig (18),
hd. -tenig sin. hoersom wesen (11).
achter boren (14).
*Obeffero (aus obesse q. v.) schaden
(17^
Obel-are, -lare (m) [i, sagittare Br.)
schießen (68). schyeten (i47).
*Obelus (X sagitt- X sagin- cf.
prc.f) V. Obesus.
Obelus spieß (iio). spyß (132).
*Obemulus {aus proemium?) i. pro^
hemy prologus quasi pre emulis dictum
(78). vorrede (8, 9).
*Ober V. Obex.
Oberrare erren (5, 23). hd. irren;
v'-, sere (19j -irren; v'irn (17), zwifeln,
v'-zw. sim. dobeu (20). dwelen (11, 22).
dolen (99).
*Obesare (^. vocare t impinguare 76)
' hd. mesten, vet l feyst werden, feyßt
machen.
Ob-, obs- (133) -esse hd. wveder-,
wider-, weder- (23), vnder- (7, 22), ynt=
gegen- (132 sim.), schad (68, 110, 134)
-sin sim. wider steen (4). schaden (8,
9, 65).
Obest-a (Gl. Aeifr.), -rum ags. beost
(94, Gl. Aelfr.), beoth (136).
Obesus ptc, l obelus (147) be-nageu
»
OBI
(9), -nagit (8), -naget (T,"), iio), -knaget
(132), -gneyt (17). virczert t uffgeßen
(20). feist (8, 110). gautz kugelecht vor
feyßte (6.5). vet (i32). aever vetofraeer
dan vet (i47). ge-mest t -iiossen t ver=
farstu-ngt, varr. -iig, -gt (7.i).
*Obesus sbst. schotel-brot (20), -broet
(11).
Obex, ober (si) (c/. opex) hd. nd.
grindel ; re-, de- (22), hd. ri-, rie- (10),
rig- (7, 13) -gel. ryeer (18). grendel an
einem thor (68). gr. o. rigel an einer
thuer (110). glinder (58). gründe! (11).
scheide an eyn doere; cluyster (132).
scheider (5). .Schalter (6). schalder l
lunse (19). lun (i4i). schalck (7). fur-
schub (126 &c.), -Schieber (fhs.), -warf l
Sperling (120). schranpaum (1. cf. Sm. 3,
.516). nagel für ein rad, vlij. loene; narb
an einer thur (i. repagulum vectis 7.5).
*Obfainulari (^. seruire 76) dienen
(8). dinen (9).
*Obfeeturus schedliciier (74).
Obfirmatus widerspenn- t kib-iger
(126).
*Obforatus {st. obfatus) sum i. lo-
quor (76).
Ob- V. Of-fuscare.
Ob-, og- (64) -gannire widerclaffen
(110). zu- (68), yntegen- (132) -sprechen,
schwetzen (64).
Obhorrere gruwen han, furchten,
grusainclich sin (65). grausam, scheuz=
lieh, rauwisch sein (126).
*Obia V. Orbia.
'*'Obi-, selten obji-, obij-cere, prs.
obeeio hd. vur-, für-, vor-, ver-, enge=
gen- (65, 75, 110), eyngegen- (19) -werf=
fen. nd. vor-, yntgegen- (i32) -werpen;
tegen warpcn (11). vorstahden (st? sc?
12 i. vorweysen (3).
*Obic- l obit-ulum {tf. oblieulum,
ladum, forlicia) velden als die becker
haben (75).
Obiectio vur- (9, 20), vorge- (8)
-werft'unge.
Obiectum hd. wyeder- sim., nd. we=
der-schin, -styu {sie 97), -schein (4), hd.
-stoß, -stoiß, -vvorff, -wurff, -lang ((>),
-schlag i -gang (03). hd. gegen-, geyn-,
vnder- (76) -wurff, -worff; gegen-w. weder
ein boß blick (6), das den menschen
beweget vnd enzündt vnd macht in
hiczig inbrunstig (65'^ Mrg. ). vor-worffe
(10), -schoß (12), -worff dezgesichts(17).
gegen-werff t -blick (03). eyn boiß Wid-
der blick (7).
Obiectu-s, -m ver- (17), vorge- (8,
9) -worffen.
*Obi- V. Bi-farius.
Objicere v. Obicere.
*Obinstus {zw. obortus uud obp-;
aus obeliscus ? ) i. locus vbi fuit simn=
lacruni solls apud gentiles (76).
Obire hd. sterben; vmb-, hin- (7)
-gan sim. nd. steruen t vmegan. en
geyn- (17;, gegin- (8, 9) -gen. voln- (17),
Fol- (8, 9) -brengen, -bringen (9).
*Obirirri v. Oborior.
Obiter zwischen das (110), tusschen
dat (131) ich komme, anhand (114). vn--
derwegen (125).
*Obitulura v. Obiculum.
OBL
Obitus dot (8, 110). tot t tod (9).
ghestoruen (23). sterb-tag (es), sterffdath
(132). abgang (110). hd. begenckeniß sim.
Obiurare hd. ser swern.
Obiurgans scheidende (8).
Obiurgare, -ri hd. nd. scheiden, hd.
schelten, schalten (6) , stroffen (8); straf=
fen (9, 75) als die wijber die man str.
(75).
Obiurgatio hd. nd. scheld-unge, -inge,
-enisse (81»).
Obiurgator hd. schel-ter, -der.
*Obla [st. obba) balge (9).
*Obla-men, -tio hd. oppe-r, -runge;
opfferung. nd. offer-inge, -hande (i32);
opperiiige.
Oblanguere Serben (i26).
Oblata oueflade (X flade) t hostien
(19).
*Oblatare v. Oblatrare.
Oblatorius (i. ministralis 76) dinst=
haft (8, 9).
Oblat-rare, -are (76) bellen_ (110).
belken (132), hd. widder-, eynwidder-,
nd. weder- bellen, -hellen (22), -klappen
(11). hd. widder-pellen (i5i), -billen (5),
-beln, -claffen; wedder belen (8); dieb
an sclirien .sim.
Oblatus/id. geop-pert, -fert. gestalen
entschuldigunge (17).
*Oblatus s. 4. decl. (X obitus) i.
circuvidatus t mors oder begenck-eniß
69), -niß (134).
Oblectame-n, -ntum hd. lustig, löstig
(4), lustlich (68) ding. nd. lustich dink.
ge-lust (9, 17), -lustekeit (8). lustigkeit,
Wollust (65).
*Oblectamentum (X oble-, obli-
gamentum; ein gebott (6). ghebod (22).
Oblectare lieb (9), lust (110), vil 1.
(68) haben, lip han (8). doen v'freuwen
t lust hayn (132). freuwen (110).
Oblectari hd. nd. Insten, hd. ge-1.,
lustern { liebliaben (17), begeren. lues=
ten (11). verlechkeni (1).
Oblectatio hd. lust, ge-1. (8ai>, 9),
-luste (8'J). sü.ssigkeit (65). ge-noichde
(132), -neigt (sic 68). betriegung(76). nd.
lustinge.
Oblectator hd. be-trieger, -triger,
-treger, -drieger. nd. bedreger.
*Oblega-, oblag- (23) -mentum pot
(9). bod (23). ge-bod (17), -boid (5).
Oblegare hd. senden (8, 9). widder-
reden l -sennen (17).
*Oble- V. Obli-gatio.
*Obleg- V. Oblega-mentum.
*Oblentale ( : obolus) hellincwert (20).
eyn helHugeswert (19).
*Oblie- V. Oblig-amentuin.
*Obli-eulum, l -tulum (3, 4, 75, 76),
t -culus (74) [instr. ad farcienda salsueia
sim. cf. obiculum) wurst-felg (74, 76),
-pugel(74), -biigel (4), -bogel (3), -bogen
(7.5). worst-(8,17), worf- {sie 9), worste-
(23) -bogel. woersthoeren (97).
*Oblicus {cf. ob-liquus, -olos) hof=
arohti t houorosti (Gf.).
Oblig-, oblic- (136) -amen tum hd.
gebot, ags. lybb (94, 13«. als Nesteh
knüpf ung ?).
Obligare hd. nd. v'-binden, -benden
(13), -pinden (1), -plichten (17), -seczen
OBL
387
(8, 17), -hachten (loe). behagten (99).
zusamen binden (8, 9). schuldig .syn
(76, 110). be-kummern (19), -kommern
(20).
Obli-, oble- (17) -gatio hd. vorlo=
bunge (9), schuld (110); v'bin-tniß (65),
-dünge, eyn bind-unge (5, 6), nd. -inge,
hd. v'-b., -bendunge (18) des rechtes
(5, 21), hd. nd. des rechten, des r. of
Schultz (132), im r. (69, 134), des rich=
ters (68).
Obligatus hd. v'-, vmb vnd vmb ge-
(65) -bunden, -sacz (8), -saczt o. -lobet
(9). schuldig (110).
Obligia V. Oligia.
*Obligumina v. Abligumma.
Obligur-ire, -are (19) vir- (19), be-
{in V-- verb.? 11) -slinden. ver-schlecken
(126), -derben (68), -deruen (i32), -bras=
sen i vnnutzlichen v'zeren (110).
Oblimare be-sudeln, -schlirpen; ge=
sehenden ; (rem das sein) ver-schlinden
^-schludern (126). putzen, liechtabrechen,
schncwtzen (74).
Obli-nere, -üo is (19) ent- (19), -ont-
(11) -reynen.
Oblinire beflecken (18'»).
Obliquare hd. nd. crummen. krim=
men (76). kromen (21). hd. kromp ma=
chen. beugen (5).
*Obliquator krummer (68, 110). krom=
mer (132).
Obliquatus gekrummet (8, 9).
Oblique schelb , zwerchs , seitlingen,
beseitz (i26).
*Obliqu-ere, -i v. Obloqui.
Obliquitas Af/. krum-, »«/. schef-heit.
Scheibe i krumme (126).
Obliquus hd. nd. slim. hd. sclilim,
sliinp (21), slhnpe (i33j, scldimp (7);
selilym-s (134), -ß (69). nd. sie (slem
ausyestr. 23), slen (22). hd. nd. krum,
krom. hd. krum (8), kruinp, schebe t
schel {b'^'j, schif (8), geschewbt (1, 3).
nd. scof (22). schele (19). schalb t seit=
ling(i26). vberzwerch (114). vnretht(20).
*Oblitaur-um, -is (19) {aus oblato=
rium?) opper- (19), offer- (11) -gelt.
Oblit-erare, -terare, -urare (s. u.)
[i. delere t obliuioni tvadere Br. &c.);
vergessen (110). diluwen (99). durch-(i26),
ab- (64, 126) -tilgen, t -thun (126). ob=
litterare i. litteras delere male scriptas;
obliturare i. abduco, oliuisco (76).
Oblitescere inn- l ver-ligen (126).
^Oblitor i. cementarius (76).
*Oblitulum V. Oblieulum.
*Oblit-urare v. -erare.
Oblltus {a verbo obliuio 70, linire
smyeren 10, lere smeren 13) ent- (19),
virun- (8), ont- (11) -reynet. be-fleckt
(110), -decket (9), -schmieret (68),-schißen
(10), -sclüirpet, -sudlet, sulcht (ceno mit
kaat 121;).
Oblltus hd. (ich hab 75) v'gess-en,
-ung (18), -ick (19), -lieh (20). ni synnich
(20). vnsynnick (19). nd. v'get-en, -ich;
v'sumich.
*Obliuere {st. oblinere) be-flecken,
-solen. -suluern (74).
*Obliuio V. Oblitus.
Obliuio hd. v'gess-unge, -enheit (4),
-liclikeit(65).virgess-(19),nc/.v'ghet-inghe.
helle (74).
ObliuiosusAd.v'ges-sig,-sen(i32),-lieh
(8, 9, 65). vorgeißlich (8). nd. v'gheten.
49 *
388
OBN
Obliuisci ^oliui8CO 7«) lnl. v'goesen;
cyii «loyl aller gam-/. v'g. (17). virgrsten
{>^\. Uli' vVhi'tcn.
*Obliui8cibilis viri^essi-nlidi (20).
Obliuiiis //'/ vVfßig.
'Obliuo r. Oblinere.
*Oblo-cutio, -quiiim afl'tci-, liindor-
(l!t) -kozt' (Hl. -.«iinaclu- (1".», 20). achter
spiack ^11).
Oblo-cutor, -qiiutor elifter ^uo, i32).
kla|i|»('rer (t!8).
*Oblongitudo laiigckt-jt (5''). lank-
ketetlit (,1V It'ngi'lofhtii'lieit (23).
Oblongus lang (68). langk(lO). seer
laiuk {HO, 132). Iang-Ieclit(7ii, -elichO')'»).
-alot (7,5»), -elot (7.'ii>), -Hill als die valJ
(75). lechtiger als ein srliifl' o. ay (74),
Ä</. -eli-chtig, -eloftich (22'»), -lidig [(h.
lanc lec-htik (13). kankelat (1). leng-er
(18\ Jid. -lieh, -elet (öö), -elechtoeh (22),
-elochtieh (23), -eleeht vnd senbel (17).
li'iiiklieh (lei).
Ob-loqm, -liqui, -liquere ^i.52) hd.
aft'tor , hinder-, misse-, niis-(18), niyß- (7,
134). my-, nii-, niisch-(5), inist-(l7). in-(6),
Widder- (S^J) -sprechen, nd achter-, mi-
spreken. achterrugge elaffen (132). miß
reddeii [1). hd. nach- (t;8), hinder-reden;
hiiidren (ii). sehenden.
Obloquvitor ;•. Oblocutor.
Obluctari entgegen ryngen o.veehten
(iio). yntgegen sprottelen of v. (i33).
vber streyten (D .sv'w.V stviden (17).
*Oblus r. Obulus.
*Oblustrare IkI. vmbdun sim.. -gen
(17), -liR-hteii, leuchten, nd. vme-luehten,
-liisten (22), -don. entgegen lachten o.
vmh'eiiten (iio ■■•■/m ).
Ob- V. O-minosus.
*Obmissio (if. om.) virlaeßunge (20).
*Obinissus vnderwegen-lassin ( 8 ) ,
-Ion (ft).
*Obinittere (cf. om.) hd. vnderwegcn-,
vnderwen- (8), hinder- t wir- (20) -laßen,
vß lanssen ("fii. afFter laßin. Mrgr. hinder
layl.lin dft). v'laten (11).
Obmurmurare widder kosen f mur=
mein (11 i. wider-m. (8, 9), -reden (9).
*Obmute-re, -scere hd. nd. stum,
stom ^21) werden. /((^.v'stnmmen, swigeu,
v'sweygen (9).
Obmuteseere zu eim stummen machen
(6.il.
Obniti hd. widder- .fim., wedder- (S^),
hd. (i52) nd. weder-drucken, -drunckeu
(22). Arf.-droeken,-trueken(^6,i34),-dricken
i kileii (st. kibenV 18), nd. -knien (97),
-piuen '8'', 99), hd. -streben, -steeii .w?j.,
-sperren t -tringen t -halten / -fechten
(i26). vnie kiuen (23). vmb-knien (ö, 7,
-kineii 5?), -keymen (21)
Obnixe ü. iidente. humili-s , -ter,^x
obnoxie /(rf. genez-, angst- (,69). trungen-
l widderspennig- (126) -lieh, flyßelicheu
(12). eyn veldiekeit (9).
*Obiiixius iL obnixus &c. 76) gencz-
lieh [9. 17). eyn f^ldig \S).
*Obnixius r. Obnoxius.
Obnixus 'i. conatus; subiectus, humi-
Us Br. &c. X obnoxius; laboriosus b^)
arbeydi-g (5), -ck (,23). hd. erbe-dig (21),
-ndig (66 &c.). -nedykafft (5'»);arbait sam
(1); eyn-veldig (9), -feltig (uo), -ueltig
(75), -faltig (134). -faltig (69). vndertlie=
nig t schuldig (,iio). vn-schadlich (,134),
OBO
-.schediicli (iüM. demuteglich (68). wider-
wertig (64). pciulig; willig vntigeliorsani
von wegen der tiiat o. der seiuild der
verliandeiuiig (75. X obiioxius). ngs.
striin-endi (üii, -aeiidi (136).
*Obiiobii montes das lieschegebirg
(12.')). Cj . abnoba dir Kaiidru mit sampt
dem grbirg in ihr Bar (Das.).
Obnoxie zag- l vnder(iieiist-lich(r26).
Obno-, obnu-, obni-xius hd. nd.
schuldi-g. -eil. hd. v'buuden, vndcrthe=
nig. onderdeiiieli (132). sehedelicli (20).
be-gangen (10), -fangen t -woren (12).
tasig ( i. propter culpam mit offenaam
alicul supposäus , obligatus aut terHtus
obno-, vair. obni-xius 75. cf. dasig,
dau.sig &c. .St. 1, 269. .Sm. 1, 400 sq. Gf.
b, ICO. I5M. 309. Gr. Wtb. 2, 809 sq.).
Obnubere be-deeken (19), -deecken
(11), -scheinen t -schraen (9). scheinen
(8).
'^Obnubilamenl)edeik-ung(19),-enisse
(20). bedeeckinge (11).
Obnub-ilare, l -ulare (75) wolcken
(^1). ^^nb-gl■ben mit nebel o. w. t -legen
mit tunckelheit (,75). benebelen (62).
wuleken (17). dunekel machen (i-;5, iio).
v'dustereu (132). tinstern (8, ii). vmb-f.
(76). al vmb-f. bewolcken (5^ -vinster
gewolckent (133), -vndumb v. o. gewul=
ken(74), -vn dorn {st. vnd om) bewelket
(21), -tinster gewolcket (67), -f. wolten
(18). al vui f. ge welket (6). al vmb f.
gewolket (,152). als vmb f. gewurckeu
(7). vme duster bewölket (,23). vme disier
gewolket (22). vberalfynsterenge wuleken
(66 &c.). allenthalb bet'ynsterno. rlunekeln
(69). tuniklen (,134). /^7. bideeken.
*Obnubilatio bedeekunge (20).
*Obnub-ulare v. -ilare.
*Obnuere leuken (^8). v'-l. (27). lewgen
(9). obnuo /. tego operio t celo (76).
obuutvis veste circinmiati's (Gl. m.).
*Obnuxius v. Obnoxius.
''Obobdur v. Oborior.
*Oboeulare (,x obculere) ver-bergen,
-monipek'ii &e. (1-17).
Obole-re, -scere v'-geen (iio). -gaen
(132).
*Oboliscus des hymmels hoicheit (147).
*Obolos v'7- oblicus) hofiuae (? Gf.
4, 838).
Obolus V. Obulus.
*Obori (cf. -sqq.) in sick soluen voldeu
(22). in Sek zuluen wolden (23). opwas^
sen (11).
*Oboriari (cf. prc, sqq.) krummen,
falten, insichtziehen (,74).
Oboi'ior (-iris, -itus sum no) hd. in
sich selber ualteii (6). falden (17), felden,
fallen (7), vallen (4), falu (18); in sich
(21), zusamen falden. falten; zu-sammen,
-samen (,76 &c.), -huffeu, -hauff (17 , 18)
krummen, krimpen (18), krimmen (76);
vber sieh (68), vff-, of-. auff-, wider- (4)
-wachsen, -wachßen; vfF-, nd. vp- (132)
-wassen. vffgeen (iio). wider gebern (17).
Oboriri (von oborior untersch. in
Mss. mog.) hd. widder-, vff- wassen -nm.
wyeder- (.'S), weder- (22) -waschen,
geborn werden (8, 9). ob-irirri (7),
-obdur (6), -ortiri (,23) widder- (7),
widtr- (6) -Wesen, wider wassen (23).
Obortus vffge-waßen (20), -wayssein
vi9;-
OBR
Obpansus wider ausgerackt/ gebreyt
(9 Him.).
Obpigno-, obpingno-, oppigne-rare,
obpinguero (Vii) hd. vor-, versetzen;
be-s., -scliatzen, -.schetzen (18, iio, 132),
-schatten o. binden (.stV 68); jifcnden.
penden (132). nd. be-setten, -zetten (97).
*Obpingware(<^/. /nr.xobpugnare?)
bezetteu; stonneii, Imldereii (22).
Ob-, Kelten op-probriari widerdrieß
thon (110). smechen (1). hd. v'-smahen,
-.smehen, -sehmachen (6), -schinalien.
-schmähen (1341, -schinehen, -schmechen
167), -inechten (7), -Schemen ( 18). nd.
v'sinan. lästeren (68).
Ob-, op-probriosu8 laster-lich (I32),
-ig (,110), -echt (8h).
Ob-, op-probrium («. improperium)
hd. nd. laster. obir 1. (.ö''). schand t l.-red
(7). laester (97). lasteruiig (110 &c.)
schmaung (ß). hd. nd. sma-, schnia- (iSi),
vor.-iina- (5, 22) -heit. hd. sma-, smo- (9),
schma-, v'schina- (fj. -cheit. v'smeht (17).
Scheltwort (69. i34i. schände (20). scham--
perung (65). spottunge (20, uoi. be-sp.
(68), -spotfzouge (132). vneer (uo, 132).
*Obquam hd. durch welche (Vocc. ex
quo), welch (I5i), wclher (152).
*Obquani causam (cäm) von welei=
eher sach (1). hd. durch welcher Sachen,
d. w. sach, d. wellicher sach (G) wegen,
doreli wolcher sachen willen (18). nd.
dorcli welker zake weghen (23), auegene
(22).
"^Obreatus (i. occasdo 76) entschuld-
uiige (8. 9), -ignng (76).
*Obrein, melius quamobrem warurab
(uo). wairom (132).
Obrepere, obripere (psi ptum 110,
132) i. vndique repere &c. (Br.); vbique
rapere t -subintrare scipidum (76. X
stupidum fieri obrigere). vmkrichen
(8, 9, 76). vnder crufen (20). heimlich
in-gen (68, 110), l -kriechen (uo). h.
; dariu-kr. l -schleichen (60). h. ingaen i
\ inkruyfen (^i32). obripeo pui ptum i.
valde rapio (76).
I Obrigere (X rigare) hd. v'-harten,
-harren (5), -herten ; harth machen (IS*»),
: herte i stede werden (8), trucken,
drucken, dunckeii (5), tongen (6), tungen
I die acker (4). nd. v'-, be-harden; du-,
do-ngeii.
* Obripere v. Obrepere.
*Obrip - ilare, -ulare (74), -ulo (i.
valde de pilo 76) {cf. 01. m. 5, 13, 14)
zu routin 18). beruß reffen (76). vast
har-, var. her-außrauffen o. eutharenf74 .
Obripilatio ehalauua (i3i, i4i).
gruoth ((if.).
*Obrip-ulare i-. -ilare.
*Obrisum v. Obryzum.
*Obrisus (</. obryzus) ptc. sbst. be=
1 spottet (.0). misse-b. (23). be-spot (8**,
: 22), -spottunge (6). v'-spott t -spottunge
i (17). -.spottet (21), -sputtung (4). gespot^
I ten (18). ge- (8, 9). v'- (17) -lacht. ge=
malen ( 12. .st. dbxjzxis ). ver-soptet t
' -lachet t mirum (76).
*Obrita {st. orbita) uuaganleisa (86).
j *Obri-tus, -xus v. Obryzus.
I Obr-yzum, -izum, -isum, selten
I aurum o. golt (68, i32). smalz-, ge=
OBS
sinalzet, irsotanaz, gcwieret (Of.), dar
(17, !)7), dar vin (8, 9), lutcr (uo), lut=
ter (2'6) golt. ^diciiionatgol der pesten=
färb (74). vbirgiiildo ( 104, sim. Of. cf.
BM. 553). agN. weald gold (Ol. Aelfr. ).
abrizura i. splendur {{^a). C/". abrigeum
((;i. in.), abregium i. ffx>L awi (139).
Obryzus, obri-zus, -sus, -xus, -tus
(8i>) dar (8h, 23).
Obruere hd. scucken. nd. zenken.
siiickcii (18, 97). v'-s. (9). sweiifken hin
vnd lu'r (75). vmbo walliu (21). valn (18).
hd. vbcr-, v'- (8, 9, 110, 134), vz- (8^),
niddcr- (7), vnder-, vinbe-, hd. nd. vm-,
nd. vmc be-, 011 :cr-valleu. viider- (20),
be- (19) -werfFeii. be-warppn l -deecken
(11), hd. -decken, v'-drockeii t -stopjien
(17). ver-, var. vber-sdilahen (es).
Obru-tus, l -itus, (110 &c.\ -us [i.
colapsus 74) (X obrisus? dncli oft
andenoärts v'-spotten X -.stoj)pen, -sdiop-
liQx\)]id. bedecket ; v'-fahi, -fallen, -spottet
(21 &c.), -spotet (134), -spot l -sdiutet
(66 &c.), -schüttet (i52), -Schute (133),
-stopht (7), -stopfet (6, 76), -stoppet (ö,
23). beworffen (20). beuallener als in
einer knie (74). vber- (68), ouer- (132)
-gevallen.
*Obsannare, -ri zürnen mit geschrey
vnd bösen werten (75).
*Obsarare v. Obsecrare.
*Obscedo v. Oscedo.
Obscenitas wüst t grobe (12ü).
Ob-scenus, -seenum, -cenum hd.
vn-reyne l -kusch sim. nd. onreyn. stinck-
uud (9), -ende (8, 10, 12), -endich (13).
snode (8, 9). wyest vnd katig, var. kot^
tig (64). vn-flatig l -schampar (lu).
Widder stennig (17).
*Obscines v. Oscen.
Obscurare hd. diinckdn. v'-d. (5),
-tunckeln (6), -dunkeru (23), -donckeren
(132). Äd vin-, du-, «r/. dun- (11) -steren,
hd. -Stern, lid.. duestln (20); vinster
machen ader dunckd «'m. ; v'-, be- (12)
-decken.
Obscuratus hd. v'-dunckelt,-tunckelt,
-blichen, v'-duystcrt t -donckert (132).
*Obseurcire (frz. obscurcir) vorblec=
chin (5'»)-
Obsciire duesterlich (20).
Obscuritas finster (12). hd. f.-nisse,
-heit, -e t tünckle (126). hd nd. duster-
nisse, -heit. hd. dunckel-, nd. donker-
(132) -heit.
Obscurus hd. nd. duster. duester
(20). lid. dunkel, tunkel (6, i5i), finster.
nd. dunker, doncker (132).
Ob-seerare , -sarare (ö^») hd. bitten,
bidden (11, 20). byddin {S^). beten (9).
heyig ding b. (5'>). vmb heilig d. pitten
(1), biten (134). h. d. b. (4). durch h. d.
b. (88, 110). heilige d. bitten (68). hd.
vmb h. d. byeten(7), byeden; beschwe-
ren durch h. d. (g5); h. t heimliche d.
pitten (75) ; vmb helge dinge beden
sim. bidden heylige d. (17). by hilligen
dingen b. (132). vme billich dink b.
(23). durch etwas heiligs einen bitten
(Fris.).
Obsecratio hd. fleh- (8), fle- (9),
bitt-unge. bedynghe (132).
Obsecundans gehoryg (9).
Obsecundare hd. nd. (132) dienen,
dinen (8, 9).
OBS
Obsecundator diener (110 &c.).
Obseeutor dien-, -re (11), hd. -er.
*Obsedar fry gesieger (7).
*Obsedare pflanczen (9). planczin
(8). geyseln o. leysten (74).
*Öbsedatus belegen (8, 9).
*Obsedere v. Obsidere.
^Obsederi eyn bürg beiigen (17).
*Obsediare belegen ein bürg (8, 9).
Obsepire ver-, vmb-hagen l -zeincn
(12(0.
Obsequens dinstlich (62).
Obsequi (/. ancillari 1) /((/. nd. die^
nen. d. vß viuicrpflichtung(75).nd. deni'n,
deynen (22). nachgeen (8).
Obsequiale dienstbuocli (64).
Obsequiose dienstlich (20).
Obsequiosus dienst- hd. -hafft, -hafl'=
tick (19), -hafftig, -hafi"tlich (68), -acli=
tich (^11), -barlich vß vnuerptlicht (75).
Obsequium (i. exhihitum seruicium
gratis et habet ßeri inter pares 76) hd
nd. dienst, hd. dinst. nd. denst. dienst=
barkeit (65). d. vß gutem willen vnuer^
pflidit (75). willfart (i26). i. seruicium
dinst; reuerencia Sc. exhibita et fit inter
pares et aeqiiales bete dinst (4).
^Obsequium (herba) ringe-le (19), -1
(11).
Obserare slyßsin (19). sluten (11).
hd. zu- (8, 9), be-slißen .sim. verspreu=
tzen (126).
*Obseratio beslicßunge (20).
Obseratus besloßen (20).
Obserere (ui itum 110 &c. ; ris ob-
seui obsitvim (*'. contra l uiidiqne Semi-
nare t plantare t teyere; ris rui obser-
tum i. contra serere t c. mittere t com^
mi.'icere Br. ; ui i serui situm l sertum
i. platt to t impedio; obserit impediens t
odio firmaiis 76) hindern i besehen (8,
9). seyen (gs). entgegen s. (110). ynte=
gen sayn (132).
*Ob- , semi- , trama-sericum halb=
seydin (74).
Obseruantia i. reuerencia t terrena
exhibicio wertliche ere (4). haltung (65).
ein be-h. pr. cumreueteiitia Itonoris [iia).
behald- (8, 20), hd.nd. bewar-, fullebreng-
(20) -unge, -inge. bewysung der erwir=
digkeit in zeitlichen dingen (75).
Obseruare hd. bewarn. hd. nd. be-
waren, -schirmen (5, 76), -schermen (23),
-halten (iio), -halden (8, 9, 20). vmb
vnd vmb halten t vffmerckung hau (65),
laegen (20). laustt-ren (126).
*Obseruari v. Obuersari.
Obseruatio lid. beschirm-, bescherm-
(18, 23), bdialt- (110), behald- (17), ywar-
(20 Mrg.) -unge, -inge.
Obseruator ufflüger (62).
Obses {i. obstagiu-s 3, 8, 4, -m 9)
ein pfant (4). pfandsman (H4). pfender
{qui recipit pignus 75). hd. ein leyster,
oder ein mensch das do stet alß ein
pfant sim. ( Voce ex quo ) , einer der für
sin pfand stet ( 68 ) , da einer sich ver=
pfendt für ein andern t eyn bürg (110).
hd. nd. gise-1, -1er, -le (si). hd. gißel,
geisel (1, 9, 114), geyßel (18). geisseler
(74). eyn giseler t eyn mensch daz da
stet als eyn pliant (5). m. daz da stet
als ein pant (21). eyn gisler t ein mensch'
OBS
389
das da stat for ein pfand (6). eyn gisel
alzu man vyn ding vor seczit (.o""'). en
gliisder en mynsche de dar steyt alze
en pant t de gesät is (23). eyn geise=
longe off dat is eyn m. staende vor eyn
p. (132). ein einleger (3). birg (76).
*Obsesse v. Obesse.
Obsessio hd. belig-, beleg- (19),
besitz-, vmme siecz- (b'^) -unge. nd. be=
zett-, belick- (11) -inge.
Obsessor besitzer (20).
Obsessus be-legen (11, 19), hd. -ses-
sen, -Sassen (6), -zetten (23), -soten van
den duuel (11). belegen o. besessen von
finden (iio), van vyanden (132). vmb-leyt
l -legt; varr. t -belegt, -leut t -elegt (65).
Obsi-, obse-dere hd. be-sitzen, -s.
mit gewalt vnd madit (75), -setzen (8),
-ligen, -legen, -lageren (126); gelegeren
t geleger machen vor einer stat ( 75 ),
vmb-geben ^ -biegern (88), inn- (76), vmb-
setzen, t -legen (65). nd. be-zitten, -liggen
(11), -legghen (81).
*Obsidiare {i. insidiari Gl. m.^ hd.
beligeu als man ein schloß beiiget, be-
legen als ein schloß belegt wird (68),
als man ein bürg beieit (no). beieggen
als men eyn horch beleyt (132).
Obsidio (cf. sq.) vmb- (1), be- (20)
-sitzunge. ain besitzer (76). vor remmingk
Obsidi-um, -o geleger, gleger, beseß,
geseß , varr. gesaß , vor einer stat o.
schloß, vlg. beiscs, besessen (75). hd.
vmb-ligunge t -sitzunge (18), -schickunge
(17), -besitzunge; vm-b. (6), -legung.
nd. vme zittinge. hd. widder setzung
(7); be-seß (20), -legunge.
*Obsillag-es, -is v. Marsus.
Obsi-, obstri- (8) -pars [i. spergere
76, pullis escam dare 110 &c.) zu- (8, 17,
133, 152), vor- (29c) -strauwen. zu-str6=
wen (67), -strewen (9, 66). streuen (i5i).
strewen (70). zei'-str. (69, 134). brock-en
(110, 132), -len (68). brucklen (20).
Ob-sistere, -stare hd. wyeder-, nd.
weder-stan sim. weder stenen (21).
Obsidus(«.obsessus)biuanganer(i4i).
Obsolere ent-wonen (8, 9, 64), -we=
nen (17). hoehmuten (9). ver-werfFen i
-laßen (88). obsolio itus sum i. superbio
(76).
*Obsoniog-orus, -erus (i. panis in-
tinctus &c. in prodio &c. pisarum l pis=
dum 74) manch, muchelin (74). wyiß
muis l pigwis oflfa (19). opsomagrus
i. panis tinctus liquore pisdum ab opso=
mos i. panis et goros i. Kquorjin).
absomagarus i. p. in vapore prodii ma=
didatus ancke o. mohelin (74).
Obsonare {med. corr. i. contra sonare,
med. prod. i. cenare &c. Br., i. valde so=
nare 76) sere dönen (9). widder ludin (8).
zornen (17). obson-iare (74), -ari, -are
zu nacht (88), abent-mal (88, 110), -prot
(74), nae auent mad essen; et. contra
sonare wider vmb donen (es), obsonari
med. corr. zürnen; med. prod. nachtis
(8), des nachtes (9) essen (8, 9)._obso=
nor itus sum i. irascor {quia litigantes
reddunt sonum contra s.), sed med. prod.
i. comedo de nocte (76).
Obsonator einkauffer (91, ue). nl.
incooper, dispensier (116).
390
OBS
♦Obsoniare c. Obaonare.
Ob-, Nt(/ iiicliii!' op- vi 10 A:c.) -sonium
Vobson-ium etwas mitersch. von -um ;ii;
v/. episumen) spyß (iio). tranck o. spys
(ex). tTizlich \,S), togelit-h ^5») spyse.
suffol (12, l."}). nachtinal (93\ ein kloyno
iirtte, van: kl. oorton, klcyn essen, o.
selilafftnuuk i^tuV obsonia pl. eleyn
spyso iiio &C.V
Obsonum schnöde (74. X abs.^i.
Obsorbere fid. v'slinden. anlJ-supfftn
t -siirpfHoM (ri»;'>.
Obsorptus v'slonden (17).
*Obsta-bia v. -gia.
Obstaculvun Iid. wider - siin. , kd.
(b^) /a/. wcdir-stentiiisse. //r^ -stentinisse
(1.52"», -stentenis, -stentnylJ sim., -stenylJ
(4), -stant {'2(y>, -stantung (ß), -strenus
(1), -stos (9), -ßoß (sie) t slach (12). slac
(13). vndcrstentnuß (76). eyn stock {aus
stoet 11?) t hinder (19). M. h.-nisse,
-nuß l finsternulJ ( G!) &c. V werv (74).
wer i22'' \ stoet (11. cf. obstatievüus).
*Obstag-ans v. -ius.
*Obsta-gia,-biaviöi)Ad. ein leystnnge.
birgschatl't lUoV
Obstagiare leysten (si).
Obstagium ^c/'. obses, sq.) yn-leger
(8, 17), -legen (7). lyger (i-ia). lieger
(133). leger (67). inlag (i23). gheleyde
(23). hd. nd. Icist-unge, -inge. gisselunge
(20i. gisil- (9ö\ gisel-(G\ gesel- (7j, bii-g-
(7t;) -schaft't. hyudernuß (6S. X obsta=
culumi.
Obstag-ius, -uis l -ans l obstrogans
t obses (76) gißel (17). gliiseler (23).
eyn frides pfant (4\
Obstare v. Obsistere.
^Obstaticulus {rf. obstentaculum ?)
houel (23). stoet u'. lenigal 97.t/.obsta=
eulum).
*Obstaurare (X obstinare) wider- j
(68). entgegen- (iio), yntgegen- (i32)
-setzen, hd. (Vocc. ex quo) verherten yn,
in. mit (66, 7o) boscheit (i33), boßheit.
*Ob-, o- (16) -stentaculum {instr. 76")
vff- (?6), auf- (9) -l.ebel. of-hobel [\Q\
-hebil (8i. Cf. ufhebe bm. 646.
*Obstencia ( cf. obstinencia ) wider
steunge Ol
*Obstergilis buntschuch (7). obstri- '
(74, is.. Ki.). obstrin- (Br.. Gl. m.) -gillus,
l -gilis (74) (jemts calciamenti; posß;
soleusclnuh ; schuch der hoch vnd oben
weit i.<t ' 74\
Obstetricare hd. nd. bewaren {inl
partu ö). hd. b. dye frauwen inder ge= ,
burt sim. beuaren (8^). ammen (iio).
Obste-, obsti-trix bade-mat (8), hd. \
-müder sim.. -mome ^22). päd- (1, 71), j
wijß- (132 1, heb- (4), heue- (81»), he- (106), 1
hd. (20) nd. hevel-, wehe- (I14) hd.\
-muter, -müder, nd. -moder, -moeder.
wijse m. i vrouwe (147). nl. de vroe=
vrouwe (iie). hd. amme, am; heb-am.
-amnie i -fang (75<i); hobamme (67), heb=
anekele (Meg:iser\ hefang (a. 1452 v. Sm.
2, 140, i.i.i). seigam (60).
*Obstma-eia v. -tio.
Obstinans 1 /. pertinajc) der verstopet
ist (76).
Obstina-ntia i-. -tio.
Obstinare , -ri ( 1 , 23 ) ( /. denig- \
rare t obtemerare \x obtenerare?], j
OBS
ob/uscare, i/idurare in mala de. 76) hd.
v'-harten, -herten. -heirttn (21), -harren
(1, 64. 110) in boß-, boiz- (5), boiß heit,
nosliait (I). v'harden (13). nd. v'li. in
DOS-, bocß- (132) -lieit. v'stocken (^).
virstoppin(8).einwilligen(20.((i/« eigen w.).
vMunckeren ( 8''. st. obscurare ; doch
vgl. V. 76).
Obstina-tio, i/eiv. -cio , -cia , -ncia
hd. vjiart-, v'hert-, v'iu'rtig- (69, 134),
v'harr- (uo), v'bos-, v'kos- (22) -unge {in
mala 110), -inge. v'hartet if)). erhardekeyt
{H^). -atio eygen-wylkt'id (19), -richtige
(/. Pict.). ein- (2U), on- (11) -willicheit.
ein widerstreben der gnaden gotz; ver-
stopft'ung (63). v''striviige (15), wi(Ur-
btanduiig (6) gottes gnaden, v'stoekunge
(8, 9). rokelosieheyt (23).
Obstinatus/(6?.v'-hertet,-hart,-hert(4).
w(/. v'liardit. v*lu'rt-t t in den suuden (15),
-eil in der suud y(i). hd. eigen-, ein- (20),
een- (99), on- (11) -willich .sim., -wylkick
19).aerstockt(l). wider borstigv9). wedder
burstig (S^). ruechloes (97). rokelos (23).
*Ohstina^ {i. indocilis t iners tindur-
atus 75, pertinax t in mala perseuerans
66 &c., 110 &c.), herte (9). Iiart (8, 17).
v'-h. 1^68, 132), -härtet (110), -steynt t
wydderstrebech (12). onwillich (i42).
vngeiingc (75).
*Obstineneia 1 cf. obsteneia) widder-
stehunge (17 1, -steyunge (8).
*Obstinere!^/.o*-^enrfe?'eKi.c/".obstinare)
v'spotten i21. X v'stoppen).
Obstipare vnder- (20), vin- (iio, 132)
-setzen. v"-stoptfen (iio). -stoppen (68),
-Schoppen vi26i, -steynen (132). nigo {pr.s.
141, Gl'.).
Obstipatus {qiii non habet cameras
s. sedes uo &c.) v'' stopfft (110), -stopt
(132). vm- (uo), om- (132) -setzt. ondei-=
sat (11 .
Obstipus krurab-, nl. crom-, slim-
hals (116 1.
*Obstirpare v. Obstrepare.
*Obstirp-, oblect-ator betrieger (74).
*Obstitrix r. Obstetrix.
Obstragulum latz, vber-1. (an sehnen
&c. 125). -geschuch (112). schuchriemon
(116).
*Obstrep-are (23, 68 &c.), -ere, ob=
stirpare ^74j (/.turbinare 23, perturbare
74. HO &c.) betrüben 0. trauren (74).
betrieben (68, uo). bedroeuen # verdryeß
doen(i32). vertriessen thuon l bezwingen
(uo). wider donen (8, 9). winden (23, 97).
*Obstrepare streben 0. zabeln mit
den fußen (74).
Obstrietus ver-strickter, -knüpffter
(65).
•*Obstrigil-is, -Ius &e, i-. Obstergilis.
Obstringere twiiigen (8 i. be-tw.(9. 17).
*Obstripare v. Obstipare.
^Obstrogans v. Obstagius.
Obstructio vorstoppunge (8, 9).
*Obstructoriuin u'. lurum f opüamen
7.'>; cf. 4 h. V.) hd. nd. spunt. hd. sp. in,;
an einem, eym faß. sp. ainem vaß (6).
sp.-hol v22j. sp. i punte (12). hd. sponte
i ponte (Mss. mog.) als oben in dem faß
(5); spont, .sp. in ein vaß; eyn pimt in'
dem faß [D ; eyn pont an eym faß .nm.
sput (97). princk (49). plok (22^). ein
stopff-tuoch, -holtz 0. ysen (uo). daer
men wat mit stoppet (132).
OBT
Obstructus bestoppit (20).
Obstrudere be- (8), v'- (9) -slissen.
Obstruere {i. impe/lere 4, opilare t
obturare 1) hd. stop-ffeu, -pen. hd. nd.
v'-, be- (11, 19) -stop|)en. hd. v'stophen.
bestuppen (20). schoiben; ver-stopfien,
-zwicken (75). vorscho|ip(n (1, 22''. cf.
Sm. 3, 376. Cf. (), 408). verschuppen (2).
v'spotten (5, 9 ««5</e.s-^.j. vor stozsen (4).
sponden ^77). to maken (22'>). slyessen
(132). schliessen (iio). einsließen, ver=
pergen, zysachen (74). machen verseihen
{fontem 65).
Obstrusus beslossen i v'borgen(13).
verstopfet (76).
*Obstule-o, -SCO i. polluor (76).
Obstupere wundern (9). wondern
(8). gar v'-w. (17). er-schrecken (9, 20,
65), -Stummen (i26).
*Obstup-ero l -eo i. imitor ; -ari i.
geniculari inclinari (76), cf. obstipare
i. inclinare Br.
Obstupescere illgern, zen-i. (74).
*Obsu-rdus, var. -dus towber, vnge=
hörender, verspotter (74).
Obtalroia v. Ophthalmia.
*Obtalmon (x opium?) ags. ma-
gedhe y^i^).
Obtegere hd. bedecken.
*Obtemerare f. Obstinare.
Obtemperare hd. meßigen ; vnder-m.,
-mesigen, -messiger {sie 76), -mißen (21),
-mengen (18), nd. -metighen. hd.rüyyü-
(133), mass- (134) -igen; gehorsam sin,
t virhengniße geben (20).
*Obtemperare (X opiperare) from=
raen 1 69).
Obtendere krigeu i9). kriegen (8).
kr. mit worten; entgegen-halten 0. -sa=
gen (uoi. driegen {sie 17). entegen-haU
den t -sagen; entschuldigen (132).
Obtenebrare hd. dunckeleu (20),
v'-d., -tunekelu (i34), -finstern ; düsteren
(20). v'-d. (23), -duysteren t -douckeren
(132). finster machen (17, uo), werden
V8, 9, 68).
*Obtenebratio fiusterkeit (65).
Obtenebratus virduestert (20).
*Obtenebrositasvirduesterlicheit(20).
*Obtenere r. Obtinere.
Obtentus ptc, g. -ui sbst. hd. be-
hal-ten, -den, -dünge; hulde (8), gnade
t behelteuisse (20). behaelden (11). bet
(4, 76). batt (6). bedde (21). hd. nd.
bede; bed-, bidd-unge, -inge. bitt- (6,
(76), bedd- (21), vorbit- (4), vberkumm-
t [ab obtendo) vßstreck- (60) -unge.
bundinge (22). hd. vrsach, orsache (i33).
Obterere hd. zu-riben, -reyben (18^»).
zurknischen i zu nicht machen (65).
erstecken (126).
Obtestari hd. swern.
Obtestatio beschwerung (65).
*Obtextus {i. oceasio l intuitus vnde
sub textu i. intuitu 76, obtuitus q.
V.) hd. (Mss. mog.) ange-sicht, -siecht (8).
Obticere hd. v'swigen sim.
Obtigit yt geuelt (132). hat {sie)
geualt (68).
Obti-, obte-nere hd. be-halteu, -haU
den, -laden (133). nd. be-holden, -haelden
(11). er-werben (20), -holen, -folgen,
vberkummen, gewinnen (65).
OBU
Obtingere dreffen ( 20 ). golucken
(8, 9).
Ob-torpere (9), -t'po ver-laßcn (8,
17\ -losseil t -sewmcn (9), -sumon (8).
Ob-tractare, -trectare (iio) [i. at-
trectare oi. m.) vbel (iio &c.), boßlich
(68) iiandelen. quälen (i3'>).
Obtre-, obtra-ctare beclafFcn (iio,
132 j. affter-kosen (8, 9), -koßen (17).
abziehen (7). misse- (10), mit- (12)
-spiH'cheii. misprocgen (13).
Obtrectatio afterkosunge (9). boß
red (iin). missprokinge (23).
Obtre-, obtra-((i52) -ctator Ärf. eyn
miß- dm., mi-, mist- (17), jn- (76) -Spre-
cher, eyn meße Sprechern (21). mis=
spreker (23). hinder reder (76). affter
koser (9, i7). be-clapperer (68) -claffer
(iio), -clefFer (132).
Obtrunc-are, -tio(76) v'stockeln (17).
bestummeln l doten (8). bestömeln l
toten (9). vorhawen (i25).
Obtu-eor, -tus l -or, -itus (Br.);
-eor beschirmen (110 &c.). -or ansehen
(68, 110). aensien (132).
Obtuitus gesiebt (110 &c.).
Obtimdere (c/. hebere) stumpf (9,
110), stump (17), Stomp (i.'?2), stamp
(8) machen, omslaen (132). stoßen (8).
7Aist. (9, 17). entscherpffen (126).
Obtundi stumpf l kumpf werden;
widerlegt gemacht (65).
Obtunsus V. Obtusus.
*Obtuor V. Obtueor.
Ob-, op- (18'') -turare hd. nd. stop=
pen, be-, hd. v'-st. hd. be-stopfen (110),
-Schoppen (7); v'-sch. t -tarnen (74),
-stojifen, -stopen(6). dy ern (aures) czu
stuppen (18t>). spotten (21). spunden (22»^^
74). stumpf vnd kumpf machen (65)
*Obturatio v'-spottunge (9), -stop=
punge (8). be-st. (68), -stoppinglie (132).
Obturatus gestopt (68, 132). ver=
stopfft l vngehorsam (110).
*Obturpare v'-snodin (8, 9), -boßern
(17).
Obtusitas hd. dum-, tum-, thum-,
dorn- (21, 132), dump- f blint- i hartic-
(20) -heit, -h. der sinnen (I5i), sinne i.
dolor ocidi qnaiido pelliciila visui super=
ducitur (76).
Obtusus {i. clausus t obcecatus 76)
hd. thum am synne (4), thum, dum,
dum sin (5), dumme (17), dom (21, 132),
stum, stum von synden (13), stume (i33).
der da stumpf und kumpf ist in siner
vernunfft (65). stum-ph ( 1 ), -p {b, 23),
-ppe (10). doli (69, 134). doel [inhabilü
tas ingenii 97). plomp (132). te- l tä-
ppisch (75). grobsinnig (76). taub (64).
widerlitzt; sbst. duppel (126). obtunsa
acies bitunkilt scimo (127).
Obtutue ptc. sbst. gesiebte (20). an=
gesiebt in a. (65). beschirmet (110 &c.).
Obuallare («. oecurrere 76. X ob=
uiare) vmb- l be-ligen (17), -legen (9).
vmb-1. mit einem geschoß 0. geleger;
vmbplancken (75). beliegin (8).
*Obuel-are, -lare (7<;) behuUen (8, 9).
v'helen (17).
Obuenire ent- (uo), ont- (i32) -ge=
gen komen.
Obuentus zukummung (68). zuko-
occ
men gewin (110). tzokomen gewijn (132). j
nutzbarkeit (65).
Obuersari entegen strijden (132).!
Statt dessen obseruari wider striten (110).
*Obuersio virkerunge (20).
Obui-am, -us hd. gegen (68), ent-,
int- (20), eng- (19), eyn-, en-gegen; ent=
gegen {fi) gan (.5); eu-, eyn- (21) -geyu,
-kegen (1). ent-ieghen (23), -egen (132).
Obui-are, -gare (ö**) entgegen (5).
e.-komen (19), -gecii (4, 134), -gon (68, j
110). ent-geygen (21), -müden (19). en-
tegen- l zo gomoet-gan (132). hd. eyn-
geyn gan sim. engeyn-gayne (133), -gen
t begeyn (17). engegnen (76). entieghen
gan (23). be-gegen (iio), -geuen (.5^, 8,
ir>), -gegenen 0. gemueden (20). ont=
mueten (11).
*Obuio s. gutermenschentode (74).
*Obulcus V. Obuncus.
Obu-, seltner obo- , ob-lus hd.
seherpf. Ao?. nd. schertF. scharlfeyn hallff
penninck (22''). hd. helb-eling, -ling. nd.
hellinc. lid. heller (76, 110), haller. urteil
eyus heilers (8). fünft'eriing (ii4). ha=
seliart ((>. := nlid. hashart V).
*Obuin obß (74).
Obumbrare {i. refngerare Br. &c.,
cirCHinscnbere 110 &c., coo2)erire 76)
schaidigen (1). be-schaden (11, 20), hd.
-scheden, -scheyden (21), -schaten (8, 9),
-schetten (67, 152), -seiiettewen (Ob.),
-.-^chetwen (133), -scliadeben (17), -sched=
men (66, 15 1), -schednen (70), -schatti=
gen (76), -sehettigen (69, 134, Keys.),
-schouwen l -schyemen (i32), -schimern
(5, 8'' ausgestr.), -seliemern (23), -scher=
men (12, 13), -sch'men {'6^), -decken (8,
76). vmb-schatten (25, 65), -geben (25).
vmscliynen (in»), oinschijneu (132).
Obumbratio hd. fin-, nd. du-ster^
nisse sim. hd. besehad- (20), beschett-
(134), beschet-unge; vm- (110), be-schet=
tigung. ombesehemcringe (i32).
Obu-neus, -ncans (94, 136), -nctus
(7, 76), -leus (18) hd. nd. gaiitz krum.
hd. g. krump, kromp, dum («c 7). ags.
ge-nicld. . . (94. -nycled bsw.), -sccilde
{sie 136).
*Obuolare entgegen- (19, 68, 110),
oiitgegen- (i32), tegen- (11), vmb- (20)
-vliegen. ingegen fliehen (20).
Obuoluere vmbwickeln (65).
*ObuolutoriurQ gall. pavillon ä preu=
dre petris (122).
*Oeanis v. Oeuus.
*Oc- V. Og-astrum.
*Oec- oft st. ox- q. v.
Oeca, octa (94'>) ein wale da man
die schollen im acker mit bricht (110).
ein welle, dae men die kluten mit bricht
(132), do man groß lut mit bedecket
(sie 68). kluten boker genus coloris (ans
colonis sim.?) t en wel ir(Str.{\\). cluten
becker (19). grabschauffel (74). ags.
fealga [pl. 94), felh t ear (941^). furihi t
suohun sim. (occ-a, -as, auca Gf.).
*Ocea merscala (i4i, Gf. cf. oseen).
*Oecadere nidder fallen (20).
*Oceanus (/. occasus Gl. m.) v. Ocuus.
Occare breehin (8, 9). hd. zu-, zer-
(6, Gd, 134), eyden- (17) -brechen, -spre=
eben (133); hauen sim., zer-li. (75), hog=
wen t totten (6). nd. to brecken t howen.
OCC
391
hd.nd. doden.karsten t erhacken(dieraben
126). den saem onder die erde vellen;
decken; i. ackeren (i32). abschnyden 0.
den samen vnder die erd decken i.
ackeren (110). be-d. mit erdtrich den
samen bäum o. reben (64).
*Oecasi-a, -o v. Cedes.
Oceasio nd. vr-, or- (12, 13), ore-,
orre- (21), oer- (18), boß (17), falsche
(8, 9) -sacb, selten -sache, in justa causa
(9). zufellig vrsaeh (e.i). nd. orsake l
lucke, ghe-1. (22). ge-1. l -fall t -schichte
(20), -lick (6). hd. gluck, glucke. hul=
perede (12). anzaigel (75).
*Oceasiona-biliter, var. -liter zufel=
liglich (65)
*Occasionale gescliichtlich (15). das
da zufelliglich kumpt (65).
*Oecasiu-m {st. aec.) schleen ; -s eyn
schl.-baump (10 Mrg.).
Occasus hd. vnder-, nider-gang,
-ganck. vndergang der sonnen (20). val
(20, 22). wal (sie 23). hd. falle, neder-f.
(132). nider- (es), zu- (8, 110), ge- (11)
-val. obent (9). westen (22). w. criis
(? 5b).
Occatio zerstoss- t egg-ung (9i). der
schollen o. klotzen brechung (64).
*Oeceanuin v. Occianum.
Oc-, ob-cecare, occedare ( 8 ) blen=
den (8, 9). er- (126), ver- (110) -bl. ver^
blynden (65, 132).
*Oc- V. O-cellus.
*Occi- V. Oxi-. Oci-. Octi-.
*Occi- , oece- , / oce- ( 74 ) -anum [i.
mare oceidentale rubrum occ, ab occin
et atus i. velox 76), selten occe- (65, 93,
HO), oce- (9, 125 &c.) -anus [ab oeys i.
velox v.T.) hd. mer (S^b, 9), mere in engel-
landt hispanien vnd dobey in der busten=
heit (74), see (8'»'), west t große see
(12); dz .groß mer (65) ; wendel- (74,93),
vmgendes- (93), das vmbgeend- (74 sim),
daß vmbgand-mere, -more (i5i), -mer
(93), -raeer; wendel- l endel- t wilde
mere t uuentilseo (Gf.); wutende mer
(4); daz Westen-, veste- (21), rot, roit
(133) -mer, -mere, -meyr (5''). dat weste
mer (23). ein wasser troeg (125). occla=
tenus i. vsque ad occianum i. mare (76).
*Oecibatus v. Oxifalus.
*Occibus [St. oceidus) schierfallender
(74).
Oecidens ptc. sbst. {s. i. occidualis
110. zu occidentalis geh.f cf. u. h. v.,
Gl. m.v. occidualis) hd. nd. west, westen.
wester-n (7), -wint (10). hd. vnder-, ny=
der- (ob, 64, 110) -gang, -g. der sou (17).
oflPganck {sie 18). west vbi sol occidit t
vndergeit (14). onderga- (132), vall- (110,
132) -ende.
Oecid-entalis, l -uus (9 &c.), -us
(8) west-en (20), -licli (132). sunnen- (9),
sonnen- (8) -vnderganck. nidergencklich
(uo); l -uus valiig (no &c.).
Oceidere (i, i, -idi, -isum, -asum) hd.
nd. doden l vallen. nider-v. (68, uo).
vnder-v. (10, 12, 14), hd. -gan sim. dotin
0. buckin o. nieder sinckin (8). hd. tot-,
to-, tod-ten; teden (18). doit- (132), v'-,
(11) -slaen. slachten (20). sterben (uo).
Occidu-alis v. -ans.
*Oecidurus {cf. ociarius) mußig gan=
ger (7).
;it)2
occ
oc^i
OCT
+Occidu-8, -US (/. occidentalis fran
Kilis <t i-<((liii-ii.s 7t: I V. Occidentalis.
'Ocios r. Octies.
•Occigall-a, -ixm r. Oxig-.
*Occillus i: Oscillum.
Occinere weder sinken (14).
*Occin-eum , -ium (-eum i. (/ciihk
coloris ser. I'apiani, «//6' cocc. c/'. occius)
hil. ein rot tueli, dncli. rut roscn (Gs).
rottuoch {76). rodt sorgen (Mo). routh
tiieh i(!7). on rot laken (22, 28). roit 1.
(13''). dueho (13:!).
Occinium r. Ocinius.
*Occiiino V. Ocuiiiare.
*Occinnus v. Occuus.
*Occi-osus, -um r. Oei-,
*Oe- ^8, Crf.\ o- {[)) -eipium, occip-
ieium, -itium (.<)4), -ut (94 &c.), -ud (isu)
{cf. extrex'iÄcZ. «f/. nacke. Arf.der nackcn
(iio, 13a), naek. nach (Gf.). nag (21).?»^.
necke (11). ags. snccca (-pitium f»i.
st. bn.); lir§- (iiuO, hreac- (94), hrac-
(Somner) -ea. nack l ancke (19). lialiil l
aneha; hailanelia ('? Gf. 4, 797,880). eyn
ang (17). nuwe (27^, Ziem. 282. i. q. nöwe
Gf.2. 1113). affterheubt (20). aftirne,l(Gf.).
*Occisa V. Oziza.
Occisio shicbtimge (20). dotschlag
t düctung (iio sim.).
*Occiualus i. ampliora de stagno
(s/. stanno) /rtc/rt (76); e/'. ocellus i.vr^
celli'f (Gl. in.).
*Occiui V. Ocuus.
^Occius (cf. oecineum) viobi {i.
color violaticns 17).
•Occius '•. Ocius. Ocuus.
'•'Occrea &c. r. Oerea &c.
Occubare v. Occumbere.
*Occulatio v. Oecultatio.
Occulere hd. bergen, v'-b., -bürgen
(lOL ad. v'borghen. decken (8, 9). buden
(11, 12). hueden (20). helen (11,20). be-
balden (12).
'■•Oceulire i. diminuere l laborare (76).
Oc-, o- (70) -cultare helen (13). v'-h.
(23i, hd. -hehl, bergen (8). v'-b. (9,
17, 7ü).
*Occultas Iid. lieym-, hein- (ß), nd.
lieine-liclieit.
Occul-tatio, -atio (8) virberg- (8),
vorbor- '9), vehel- (20) -unge. halo (99).
Occultatus virborgcn (20).
Oeculte hd. heym-, virburgen- (20)
-lieh.
Occultus hd. verborgen (17), heyme.:
lieh, bedeckt (68, 132). haal (22i').
Occu-mbere, f -bare (t;6 &c.) hd.
vndorgon (8), sterben, nd. .steruen.
Occupare hd. inueii t kumbern l
geilen (*'. vexare 74); bekvi- (9, 134),
bekum- (3), bokym- (13, 68), beko- (67,
i.i2), bekom-, hd. nd. beknm-mern. vfft
bekominern (19). be-siczen (20, üö), -grif=
fen (20), -seczen (19), -seetten (11),
-schworen (iio),-loiffen (132), -laden mit
geschofften (75). mowen (13). krotten
(8). crodon t liaßen (17). hyndern (9,
17). viiinußig .sin (7). unledegen (99).
leydi 11 f sehenden (6.5).
Occupatio {i. distraccio mentis &c.
3) boktim- (110), bekum- (3), beky- (68;
-morung. krudunge (9). vnled-e (99),
-icheit t be-ladung (75), -siczunge (20).
Occupatus bekum- (110), bekyni-
(68) -ineret. bokominert (132). 011- (132),
Uli- (99) -ledieh.
*Occupl-iciter, -us v. Octuplex.
Occurrere hd. entgegen-, entgoyii-,
entgen- (fi), engoygen_- (7), eyngegcii-
(()) -laufleii. gegen eine loutleii (es), zo
geinuit loiH'en (132). imitiien l begenen
(77). ontioghen lopeii (23). tcgen loepen
(11).
Occursus hd. gegen-, en g.- (68), zu
g.- (20), t wider- (f,:,) -laiiff. eyn ontegon
loyff('i32), entieglien lop (23). zufalhing
(62).
*Oceuus V. Ocuus.
Oceanus &e. v. Occianum.
O-, oc- (9, 76) -cellvis, t ocillus [ih]
au- f eu-gel (75). auge-lciii (9), -apnil
(8). augen-ai)fol (6.5 ), -dinst l eyn schallte
(li). ogen steril (i47).
Ocellus r. Occiualus.
*Oc-, ot- (S) -entibile ( «m-v ocrea
tibiale?) gesclnulo (8, 9).
Ociabundus ledi-eh (132), -glich (68).
O-, oc-ciari hd. ledig wesen, weysen
(13), sin, gun siin.; loddig sin (21), lediek
gene (19), mu(J gen (17), mu(.^ig gan sim.,
muesig gane (i.i2), musieh gaen (20),
micssig gon (uo). nd. lodich wozen, gaen.
*Oci-arius, -ator (8. 9, 7.5), -or ('9),
-atrix (70) hd. ledig-, muß-, miss- (18),
mußyg- (8, 12), mussig-, mießig- (68),
miessig- (110), musi- (67), nd. ledich-
gcnger. mußig ganger (7). mussig- (9,
4), mußs- (1) -goer. muezgeer (2). hd.
ein mi essiger (76), lediger.
*Ocillare i\ Oculare.
*0- r. Os-eillum.
*Ocillus v. Oscillum. Ocellus.
Ocyma v. Ocina.
Oeim-astrum, -oides \i. iacia alba,
potularia) lidweich (U4).
*Ocimu-s, -m (iM^i, 113, Sum.), ocmum
(87) {cf. balsamita) girgila (121, Sum.,
Gf. cf. V. macedonicum?). ags. mistel
(94=*). girgol (87). basil-gen (us), -ium
saino (87). otinius heyset girgilo; Über-
schrift ^■0ll dem g. ; im Teste fem. von
der gurgolin eraft sprechen dy orczote
mislich (4). ozim-um (Äxifiov xÄxwov,
Ö'CifJtOV 113), -en [i. basilicon24) kherbilla
(127). basili-cum (9i), -0 (8.5), -011 (in,
112). wilder senif (lOs). darm (19). -a,
-ia(lO) (/. intestina 129, Br. &c.) ingeweyde
t sultzo (10). ripe C12). offinium {i. ba=
Silicon) liasilcon (93). oxin-um ■■^pecies
meiit(c ('47), -ium darm (11). poximium
basilion sum (8). occinium lo hasilico
{v,\. m.). ocinum genus oleris (Pap.).
*Ocina {anders Gl. m.), ocyma (Br.)
i. vehiculum velox (Br.). wagen die snelle
is (147).
'^Ocinum v. Oeimus.
*Ocior V. Ociarius. Ocius.
Ociose inuose- 1 lodonc- (20), niussig-
(75) -lieh, muß- t hupsch-lieh t allge=
machest (i2ß).
Ociositas lodickeyd (19).
O-, oe-ciosus lid. ledig, lodeg (99).
miessig (Uoi. müssig (7.5).
*0- r. Oc-cipium.
*Ocire tayloii (74).
*Ocisa V. Oziza.
Ocist-rio (Gl. m.), -io l oriostrio taver-
niorre (117).
Ocitabulum c. Oxiphalus.
O-, oc-cium lid. ledig, l.-keit. nd.
ledieh, l.-ganck. hd. muß (7,')), mussig
(G), m.-koit (7;)); m-., mu.ssi- (i.ii), muß-
(1, 17, 7.')) -gang; inusig 'gon (67), musig
gallo (i.'')2), miessigganguiig (110), mua^
sickeit (4), muosicheit (20).
Oc-ius, -yus, -cius (9), -ior endolich
(8). edelichor \.sic 9). snell-o (8, 9), -er
(23). iiaestlifh (132).
*Oclea (anders Gl. m.) v. Ocrea.
*Ocmum i: Oeimus.
*Ocnus V. Ocuus.
Ocra, ochra (ki.) oieker , eynroley
gholecrdo (147). auger-, berg-geol (Ki''. ).
Oc-rea , -crea (76), -lea (104) i)aim=
porge (104, .süVn. (if.). boingewant (65).
hd. leder-hoß, -hosen; ledder-li., -hose,
-hosso (20), -hose (21), -huse (13), -liaße
[H^). stifol o. lodrein hos (i). stavel eyn
lederen hose (22^). leorso (11, 132). ierse
(5^'», 78). ters (sie 97). lersche, streuel,
botsohuch (17). hd. sti-ual (1, 93), -vel
(49), -bei {S(/. 6), -ffol (.«/. 3, 4, pl. 6 &c.),
-fei {sg. 6.5, uo), -fein [pL). stefeln [pl.
133). s'touel (23). sthcuol (22).
O-, oc- ( 76 ) -creare stifol anthon
(uo sim,.}, ain tun (G). styefyln ain dune
(133). stillen (76). steuelen (23). ledder=
hosen (18 sim.), leersen (132), lerscn (5),
lerschen (17) an don sim. o. potum suyp=
pen, swelghon (i47).
*Öcreare s. v. Artocreas.
"^Ocrearius stifolinacher (91). stebbel=
moeher (12,5).
Ocreatus ge-ledcrhast (8^), -lerst
(132), -steuelt (23), -hoset (99).
*Ocrius V. Ocuus.
*Octa V. Occa.
*Octagies c. Octuagesies.
*Octaginta v. Octenus.
Oct-ale, -uale (17) acht-eyle (8), -el
(9). eyn eycht maß (17. cf. sq.).
Oetauus der achte (5), acht (7), eycht
(17), attond (G). dye achteste (19), achte
(11). de achtodo (22, 23, 85'^). aehtender
(74).
*Octenarius (jiss. mog.) hd. r.cht zale,
der achte zal (5). nd. a. tal.
Oetennis achtierig (65).
*Oct-enus, -ogenus, -igenus (76),
-aginta, -oginta, -uaginta hd. acht- zig
(6 &c.), -ig (:')'', G), -ziger (76). achig (18).
aohtent-ich (23), -eeh (22). der achß
(octenus 21).
Octies, yeio. oecies zu acht maulen
(76). z acht mal (G). hd. acht mail (7),
werif (20), werbe, echt w. (17). achte
worue (23), warue (11).
*Octigenus v. Octenus.
Octingent-a, -i hd. acht-, nd. achte-,
eycht- (17), achig- (18), nun- (sie 7)
-hundert, -hondeit (11).
*Octingentesies hd. acht hundert-
werbe, -mal, -mail, -maul (76). acht i
achig h.-worbc (18). nd. achte h.-werue.
*Octi- V. Octu-plex.
*Oct-iplicare , -uplare achtfeldich
maken (147).
Oeto hd. nd. achte, hd. aclit, echt
(7), eycht (17).
*Octoagies v. Octuagesies.
ocu
Oct-ober, -über (Br.) herbst mont
(41). der andere h.-man (4), -mon ^74),
-mont (75). wein-mon (74), -monat (91).
oct-, nou-, dee-ember wyntermande(5i').
Octodecim achteyne (22^).
*Octofarius (c/. <;i. m. v. octophorvun,
o. V. letoferus) ualtestuol (Gf. 6, 664).
Octogen-arius, i -us (134 &c. ) (c/.
octonarius) achtzig-iaxig (68), -ieriger
(110). eyuer der echtzich iaer alt is (132).
hd. der achtzig-oste (67j, -iste (152), -ist
(134), -ste, achzygest (i5i).
Oct-ogenus v. -enus, -ogenarius.
*Oetog-esies, -ies v. Octuagesies.
Octoginta v. Octenus.
Octo-narius, -negarius, -genarius
hd. achtzig zal. nd. achtentich tal.
*Octo- V. Octu-plex.
*Oct - uagesies , -ogesies , -uagies,
-oagies, -agies, -ogies ?id. ach-tzig, -zig
(66, 70), -tig (133) male (i33), malen l
mol (67), mal, mail (i32), werbe, nd.
achtentich werue.
*Octuagesi-mus, -us {23) hd. der
acht-zigste, -zegest (7), -igast (6). nd.
de achtentigeste.
*Oetuag-ies v. -esies.
*Octuaginta v. Octenus.
Octuale V. Octale.
Oetuber v. October.
*Octuplare v. Octiplicare.
Octu-, bissw. octo-, octi (147) -plex,
oceupl-us t -iciter (147) hd. acht-feltig,
-feldig, -fallig (6), -malig (esV nd. achte-,
achtentich- {sie 23) -voldich; aecht
woldich (97); achtfeldich (147).
*Ocubus V. Ocuus.
Oculare, l ocillare ( 23 ) ( i. oculos
claudere 76, dare Br. &c.) wyncken (97).
hd. w. mit den äugen, wencken t wegen
de ogen (23). ogen maken i geven(i47).
blinczen [8, 17). plinczen (9).
Ocularia {hei-ba) au-, nl. 00-gentroost
(116).
Oeulata {piscis, i. nonocula) neun-
aug (91 sim.). neghenooghe (kü.).
Oeulatus hd. geauge-t, -It (8, 9);
geeug-et (19) -t (134, i5i). geoget (G, 23).
ogich (11). vor-sichtig (17, 65), -sieclitig
(8). der einen sieht (68).
Oculeus dar sehende (110). clair
siende (132).
*Oeu-lista, -nista (76) hd. äugen-,
augel- (75^) -artzit, -artzt, -artz, -arste
(12), -meister (110 &c.), -diener (75). aug-
(75), auch- (133) -artzt. og- (6), ogen-
(76) -artzet. nd. ogen arste.
Oculus {i. contuosus 147) hd. äuge,
oug (6), ouge (8^). 7id oghe. {oc. arboris)
ein newer knopff (64). vorschoß (64, 123).
knubbe (109).
*Oculus cons-ulis, -ilis (17) bach-
myncz (17), -minthe (24, 47). pachmiutz
(74). bathimente {sie 85).
O. Christi frauwen myncz (17). vnser
frauwen mintz (74), frowen disteR minte
(47). verserwort (85).
O. leporis benedicten-wurtz (Ki.),
-kraut, nl. nagelcruyt (iie).
*0. porci friosinogeli {herba 95. aus
friedeis- X friscing?).
*Ocunista v. Oculista.
*Oeuui- ^ocuin- ?) -are scherren pullus
(8i>). occinno kratzen (76). Cf. sq.
DitFEMBACH GLOSSARIUM.
ODO
*Ocuus, oeuus (74) ein knocheHene
kel {st. euekel ; i. pars pedis 3). chunigl
o. kuchelin iung thier (1). kuchii (5^).
eynkucheln (5), hunckeln {bsim.), hongkel
(21). en kuke (23). tuke {i. pullus (97).
i. eelestis yallus (8^, 74). hymelicherhan ;
ocrius huulin (74j. occuus ein enckel
ader ein knöchel (4). kew-, knu-chel,
mockel; et. in poetria die. pullus y alline
(74). occiui ^ ocanis keuchil (:)). occanus
i, talus knuchel l enckel am i'ueü (75).
occinus eyn hunckeln (5^). occius eyn
hundel (^6), heim t est paruus pullus (7).
ocnus liynckelgcn i kyken (13). ognus
eyn hymmel hun {cf. o. 8^) l weder
haue t hunckel (17). agnus i. pollulus
cuchen (77). okines cyu vrhane (29).
ocubus eyn jung hune ( 17 ). Aus der
Verwechslunif von kuchel und knuchel
haben sich weitere entwickelt.
*Ocha V. Otha.
*Ochile sunt vermes qd. (76).
Ochra v. Ocra.
*Oclira wynkernnel [auis 140).
Oda meuscliis lop (8), lob (9) mit
gesange.
*Od-alla, -olla {locus Bi-., Pap.) , -ula
(17), -ulle {reyiu laj laut (9). eyn 1. (8, 17).
Od-ara, -era v. -ora.
O- V. A-dasia.
*Od- V. O-estrum.
Odibilis der zu hassen ist (no). has=
sich (i32j. heß-lich (68, 88), -ick (19).
Odiose hd. haßig. ha- (i32), he- (110)
-sselicli. hesßlicli (20).
Odi-osus, -sus {quiodict 136. st. qui
odit) hd. hassig, heßig, gehasset (2(J).
nd. hatich (11, 23), hetescli (22). grame
l heß (71).
Odire hd. hassen, hayßen (19) , ver-
gunnen (10, 12). nd. hateu; niden^gran=
sen [2-2^).
*Odisus V. Odiosus.
*Oditare stetis (8;, stetigs (9) hassen.
*Oditor V. Osor.
Odium hd. haz (8), haß, hasse (17),
hayß (19). 7id. hat. grim i uit (^12).
*Odixus i. ollifex (76).
*Odolla V. Odalla.
Odor i. odoratus t olfactus t gustus
75) hd. ruch (67), ruch, ge-r., ruche (10),
rauch (134), rouch (132, 133), roch; ge-r.,
-röche, -rucht, -räch (21); wol-roch (8*5),
-richung (4J ; rihung (5*^). nd. roke, rocke
(14). hd. smack, schmack (6, 75), smag
(133); ge-smacke, -schmack, -schmag
(^152;; schmeck t räch [2), gsmack 1,75»),
gscbmack (75*^).
*Od-ora (1), -ara (97), -era (23, 75),
-ra (17) dy oder aqua in schlesia (75),
in polonia (97), in polen (1). de odor in
pollen (23). eyn wasser dye ader (17).
Odorabilis riech- (110), ruych- 1,132)
-lieh.
Odoramentum menge der guten
geruch (65). wurtze, spetzerey (116).
Odorare {i. naribus sapere 76) hd.
sma-, sclima- (es), schme- (76, 110) -cken,
mit der nasen (76); rie-, ri-, wolri- (8*^,
9), ru-, ruy- (i32) -chen. nd. ruken, riken
(99).
Odoratus (c/. odor) ptc. sbst. hd. ge-
rochin (5), -ruchen (17), -rächen (21),
OFF
393
roch (6), riech-, rich-unge, smackung {
gesmack (7). nd. rnk-, ruych- (132) -inge.
Odorencecus v. Odorisequus.
Odoria gottin des smacks (74).
*Odori-cerus v. -sequus.
*Odori-ferus , selten -fer roch- (9),
goroch- (51»), reich- (1), smag- (8), smekch-
(2) -sam. hd. nd. wol-, wal- (22, 132),
hd. wole-, woyle- (133), woil- (7) hd.
-riechende (i33 sim.), -riehen, -ruehende
(10, 132 &c.), -richig (18), smeckend (7),
nd. -rukende. schmecklich (85). eyn spore
hunt (17. cf. sq.).
Odori-sequus (74, Br.), -nsequus i
-niscus (/. lustraÜs q. v. 9), -seeus (75,
125), -nsecus (75, 76), -ssequus {{. lepo^
rarius, leuiator, funabilus 7.'^), -nsicus
(4, i. pantinus b^), -scus (64), -cerus
(125), -tecus (122), odorencecus (Gl. m.)
leit- (75), spur- (74, 75), spür- (4), spyr-
(64), spor- (9) -hunt. steuh-ir (f)''), -er
(125). gall. bracque (122).
*Odra V. Odora.
*Odromelluin v. Idromel.
*Odul-a, -le v. Odalla.
Oenopolium wyn- l wirts-huß (88).
Oenus (ß.) dy ynß (125 Mrg.).
*Oesin &c. v. Oestrum.
Oesipum schaafbrallen (126, 128).
O-, od- (3, 4) -estrum, oester (n)
{cf. ester, cestrum, costrus, orestes)
huombil (i3i). breme (19). prem (75).
hummel t bromßen (125). homele l brame
(23). brumese i weespe (H)- hd. nd.
wespe. vesp (97). wesp (18, 74). wispe
(5). weffs (7, 74). wefftz (76). wafftz (6).
horn-uß (6), -uße (110), -isse (132), -auß
(74). hörn neßer (7). daueset (99). oesin
(76), oes (isid. cf. Gl. m. h. V.) i. insania.
*Oeuus V, Ocuus.
Oflfa \i. vippa 75, cf. stelaba) hd.
supp; supp-e, -en; sopp-e (4) -en; soph
(18). nd. zup-en, -pen (i32); en soppe
(11), sweppe ( 99 ). hd. nd. mer-unge,
-inge. wasser vnd brot (75). w^ecke- (22i>),
weche- (12), begossen- (93) -brot. molie
(i09. cf. Fr. 1, 668**). stuche (104, sim.
Gf.). pallo (Gf. 3, 94). past, nd. paste
&C. (116).
*OfFa-, oua-gium, -cium, -tium {aus
offa X ouum) ein eyger- (iio*^), eyer-
supp (110 &c.), -soppe 1,132). hd. eyer im
smaltze sim., im aucken (69). ayr ym
schmaltz (134). ayer im smaltz 0. in der
pfanneu; gam-oudria o. -ander (ouagium
74). gebacken ey (67 Mrg.). ouagium
eyertribut (Ki. cf. Gl. m. h. v.).
*Offare {quasi sorbere 75) suppen (75).
hd. s., soppen, sophcn essen, eschen,
machen, mern (17). nd. meren [t) zupen
(22); meringe etten (23).
Offarius {i. cocus aquarius 76, co=
quinarius 74) suppen-macher (68, 74,
110), -koch, vlg. -schmit (75). zoppen
mecher (132). 'choich (104). koch (n).
ags. twickere {i. particularius Gl. Aeifr.).
*OfFatorium {i. vnguentarium) ein
salben- (74, 110 &c.), suppen- (110 &c.)
-stat (74), -buchß (134), -vaß (110 sim.).
oflfatarius est vngentarius l vas; ofFar=
torium id. {vor bffertorium 76;.
*OfF-ebula (23), -ella, -eile (23), -ula
(75) sup-pel (75), -lin (110), -pekijn_ (1O6).
en klene zupen (23). ampt schin (8.
ofiFella X opella q. v.). balla (Gf.).
50
39-1
OFF
Offendere hd. or-, Iut-, v'-zurneii,
-zoriien, -zorn; v'-czilren ^l3). -loozon
(17), -soron (9). nrl. tonien, v'-t., -tuor
uon (11); boscluMinon o;)). hd. lotz-on,
-igfii (133); l.>idigt>ii (5''), b(>-l. (9, 74,
no), liorkon (12). myßdüon (132), bi- l
fir-spurnau (Gf.). loug-, logel-legen (74.
Offendiculum (b/'ss^o. i. oflfensa) hd.
leijd, loyt; l«>yd- (21), laid-(l), bcleydig-
(74, 110), letz- t Sfbodig- (6.5), vorser-
(öb) -unge; zorn (8); v'-, er- (18, 133)
-zoniis sivi. ; er-zurniü (67), -zurnunge
(6, 74, 134), -zurnunge o. ledig {!) ; her=
zoniunge loyd logen (17); laicl laigen
((>); ley de läge {sie 5); lunder-nissc
sim., -sol t lognnge (21)). nd. v'tornissc
l leide lagbe (^23), i laghe loghen (22).
louge (74). stOK bolcze suabe steyn (12).
ana-, pe-, fir-spurnida (Gf.). struchstcin
(65 var.).
Offen dix knopfFau bendel, nl. knoop,
strick (U6). knopö' o. pandt domit man
puchor pindet (74). kuaide, knope (147).
OfFens-a, -e (\) [cf. offendiculum)
hd. nd. leyde. iHidig-'(l), led- (5"^), letz-
(76, ho), orzorn- t .^chedig- (6.5 ) -ung.
hd. wyoder-, wonder- (18) -keyt; wid=
der-heyt (21), -leyt (17). wr/. wedercheit.
zorn (8). gesohende tot (0).
OfFensaculum schände, poßpilde (74).
OflFensi-o, l -uneula (76) (i. culpa
t forefactum Br. &c. ) tzorung (10).
zornunge (8). er-z. (9, 20). vertzoringe
132). v^serung (4, 65, 76). letzung o.
laid (i34. cf. offensa). schedlich 1. '&c.
(65). belaidiguug (76). betrubunge (9).
hispu- {sie. 141), bispe- t spu- (Gf. ).
-rnida
*Offensiosus arbeitlich (20).
*OfFensor czorner (8). der eyn er=
czornet (!•). schediger (65).
OfFensus erzürnet (20, 65, iio). ver=
tzornet (i32). geletzt (iio).
OfFerenda obbeley (loo). offer, o.-
hand (147).
Offerre hd. nd. opp-, off-, hd. opf-
ern, beden (17). langen, halen , reken,
(22>>).
OfFertorium hd. opper, opher sim.,
0. t gesang, opffer-^. sim., t g. der wiU
ligen gäbe ( 65 ). na. ofl'er, o.-sanck t
-hande (i32).
Officere hd. nd. schaden, hindern,
betrubiu i8).
Officialis hd. nd. official. hd. ampt-,
amp- (6), nd. ambacht-, ammet-man.
Officialitas diensthaffticheit (20).
*Officiari hd. ampt (5, G), ein ampt
vber- t be-kummen (iio), bedienen, voU
bringen, voinbrengen (133), erfollen (5),
erfoln t folu bringen eyr ey ander (18),
erfüllen eyni de andern (6), hervoln
eyner de andern t dem a. man. ammet
v'wUen (22), ervullen eneme andern (53),
haldcn (21). bcam-ten (8), -mechteu (9).
amecbten (5**). pleghen (12).
Officiatus ptc. {sbst. v. officium) hd.
eyner der eyn ampt hat sim., mit einem
a. beladen 75). geamecht (9), beamptet
(8). nd. ammet achtech (22).
Offiai-na, l -alis, alio modo locus officü
(75) hd. ampt-, amp- (6), amacht- (9),
nd. ambacht-, amniet-hus sim., -man (8,
OLE
9, 17), -meister (75). hd. werck-hus sim.,
-stat, -stet (♦)), -laden l -gadeu(i26). ein
winckol \\:vi). vnrecht (l7).
Officiose dienst- (20), nütz- (65) -lieh.
Officiositas (iieiistlicheit (20). voU
koinmcnlieit d(\s ainj)ts (65).
Officiosus hd. dienst-, dinst-liafftig,
-haft (8''); ampt-lich (7), -hafftig (7ü);
beschyde ^12), schedelich {sie 9). nd.
diMistliaftich, dienstachtich (11).
Officiperd-i, -us (i4i, Ki.), -a (Ki.)
(iiidecl., (jallicum 10 ; i. officium perdens
cfcc.) ampt-uerlieser (74), -vorluisse (19),
-Verlierer (75), -werckhueß {sie 20).
amnu'tverluus (11). verloren kost l v.
dienst \^iio sim.). nit begabter vmb sein
arbeit (74). vndan-ck (14), -ch (12), -g
(10, 49).
Offiei-um, -atus hd. ampt, amp.
amme-fht {5^, 22), -t (20). ambagt (99).
zugehord (88). dienst (i32 &c.).
Officium matu - , vesper-tinum
vesper ampt; mettizeite, var. metten zyt
(64).
*OfEi- V. Oflfu-machus.
*Offinium v. Oeimus.
*Of- V. O-fis, -fites.
*Offiulcus slang die spreeckt; slangen
verwaerre (i47).
Offbcare doden ( 17 sim. ) ih wrge
{prs. 121).
*OflFocatio dempfunga(l3i,sm.i4i,Gf.).
OflFringere wendevaren (Chytr.).
OflFucie schedliche wort, stech-w ,
nachred (88).
OfFula V. OflFebula.
*Ofiu-, offi- (74), cf. ophi-machus
i. lis quam habent serpentes pugnantes
(76). slangenkrieg (74).
Of-, ob-fascare verprewnen (1). vir=
dustern (19). v'duustern (11).
Ofifuscatio vinsterunge (9).
Of-, oph- rjew. ofiF-is hd. nd. slange.
hd. schlang.
Of-, oph- (Br.), ofF- (74) -ites {i.
serpens. stellio, lapis 110 &c.) uogel (121.
cf. ophimaehus ?). moU (74).
*Ofrauia, ofra ducens ad terram
SUal (Gf. 6, 189).
Og- V. Ob-gannire.
*Og-, oc-(Lye)-astrum ags. aeg-gimang
(94), -gimong (136), -gemang (gemenced
aeg Lye).
Oggerere {cf. vergere) keren, we-,
le-ndeu (88).
*Ognus, okines v. Ocuus.
Ola {i. summi humeri pars posterior
Gl. m.), selten olla hd. nd. schulder-,
sculder-(97), scholdcr-(ll), schuer- (132),
schwer- (68), sawer- (iio»), sur- (iio^)
-blat, -blaet (208), -blayd (19).
*01aria {st. oll.) m'gel gel erde {b'^).
Ol-ax, -idus, -edus (67), -etus (22)
hd. nd. stinck-eude, hd. -ent (76), -cden,
-endig (5. "4, -idus 18), -ending (-ax),
-end ding ^7), nd. -endich. stincstende
{sie 151). stingning (-ging? 17).
*01che dry scrupel wegende XVIII
siliquas 1147J.
*01da [i. distinctio &c. Br., Gl. m., no=
' men prophetisse 76) olei bäum (20 &c.).
*01ea {st. olera) vbe' (47).
Olea {oft i. oliua) pl. sunt wild bäum;
OLF
sg. olei-b. (7). ol-b.(4), -bom (76), -paum
(9). vllel)om (100). oly boem (11). eyn
i)auni da oly vß flyßt (110. ef. oleomella).
eyn boem dar oly vyli fluist (132). oely
vruclit fii").
*01eagenum olbauinliu (7), st. -ginum
olljauininV cf. oleag-enus, l -ina (75),
i -ena (74), oleogen-us l -a (67 &c.),
olegamus (76) i.folium oliue, olpaum^
plat (74), olbleter (75).
*01eag-imen, -mem v. Oliagimen.
*01eag-ina v. -enum.
*01ea-ginus, -rius dat van oely is
of dayr toe hoirt (i47).
*01ea- V. Oleo-mella.
Olearium {i. vas t locus oliuarum
sim. cf. oliuetum) oley-vat (i47), hd. -fas,
ole vaß sim.
Olearius (cf. oleaginus) olmacher
(91).
Olea-, olia-, ole- (11) -ster hd. oley-
(18), öl- (8) -bäum; vnfruchtber (6), wiU
der ol-bawm, -bom. wild olpa%vm (9),
oliuen-boum (68), -boem (i32). hd. nd.
eyn, en wilt oley-, ölen- (21), hd. ole-
baum, -bom. eyn wide eyn olebaum {sie
17). eglentier (11). wildstoch (Gf.).
Oleat-or, l -rix (75) olei mecher (20).
olschlaher (75).
*01edus V. Olax.
*01efac- V. Olfac-.
*01e-gamus, -ogenus &c.y. -agenum.
*01eo- V. Olia-gimen.
Oleo- (74 Br. &c.), olio-, oliu-, olea-
(23,141) -mella, -mela (74) hd.a'm bomdo
oel vß fluist (76); eyn bäum da oley vz
flußet sim., da oley vß flißt (18), da ol
auß fleußt (134), do ole auß fleust(i5i).
en bom dar oley ut vlut (23). eyn ölen
bäum da ölen uß flust (17). pawm dar-
auß ol rynnct, sußol-p. (7i).
Oleo- V. Petro-selinum.
*01er {st. olor q. v.) stang (7).
O- (65), ol-lera krut-er (7), -ter (6).
gemuß (65).
Olere hd. nd. stin-cken, -gen (21),
-chen t riehen (12). riken (99). riechen
(10). übel r. (20), smecken (1). ruchgen
(13).
*01eriaapennaswanen-(i32), schwan-
(110) -veder. olerinus i. olus t de olere
existens (Br.).
*01ester v. Oleaster.
Ole tum {i. locus vbi funditur vrina
&c.) seichwinkel (8, 9). bruntz- (110),
pruntz- 0. vbelschmeckende- (74) -stat.
muff-, stynck-ende stede (147). pyßplatz
(132). stanck-reihen (c/. andron) t -loch
(75).
Oletus (?'. fetidus Br.) v. Olax.
*01eum V. Oliua.
Ole-, oli-, t oliu- (iio &c.) -um hd.
nd. olei. oly (11, 110, 132). olge (22).
olye (22b). ole, ol (6, 75, i34), öl (9),
oel (76). olsmat (99. t st. It). smaltz (i32).
schmaltz (110).
Oleum olivarum boem oely (147).
Oleum papaueris magöl (95).
Oleum ros-aceum, -taceum (1),
-olium (47) rosin ol (1). rosen-oley (5^),
-olie (47), -water (24).
Ol-, ole-, olo- (76), -holi- l holo-
{q. V.) -facere hd. riechen, riken (99).
OLI
ruche-n (20), -len (8i>). wal ruken (11).
schmacken (7). schmecken cum narihus
(76).
Olfactare riehen (9).
Ol-, ollo-factoria pl. gestant' {st. -nc)
biesen l bußhn (7). ol- (75, i04, ui),
olo- (6), ole- (iio &c.) -factorium, ol=
fatorivun (Br.) bisam (i4i). b.-buschs (6).
pisemsack (75). pisimuaz (i04). olfacto=
riol-um, -a (86, 95,pZ. Gf.) pisim-, l stanc-
(Gf.) -faz. bisimbüchseli (95). biseu bühs
(93). byssem apffel (65). disoma (86. c/.
V. muscus).
Ol-, ole- (5^ 6 4c), oUo- (76), holo-
(g, V.) -factus, olfatus (Br.) hd. roch,
ge-r. (5*^), -ruch (17). riech-e, var. -ung
(64). nd. roke (99). smakung (93).
*01garium v. Oliuetum.
*01ia-,olea- (74, 75), oleo-(76)-giinen,
-gmem (74) (^■. vas olei 76, •infustrium
t lechitus 75) ol-krug (75), -vas (9), -faß
(74). ole faz (8). eyn ölen uaß (17).
*01iagina ol bommin (6).
*01iaster v. Oleaster.
Olibanu-m, -s (Br.) (^. libanum Sum.)
wyroch (85). wic-w. (24). uuitzuuiroc
(.Sum. VII). weysserweyrauch (74). mit
wiric 47).
*0- V. Ol-licula.
*01ida ^■. os dolii (i48), eyn spunt- (9),
spont-loch (8, 9, 17), -luch (5b),
Oliditas stanck (20, 147). ge-st. (19).
Olidus V. Olax.
*01igar-eia, -ehia(Gi,m.) richer lutzel
luten gewalt (93).
*0-, ob- (Gl. Aeifr.) -ligia ags. net-
(94), nee- (136) -tae; nitte (Gl, Aeifr. cf.
Gl. m. 5, 11).
Olim hd. etwan ; ecz-wan ( 8 , 17 ),
-wen (9). nd. ichtes wanne, hd. vormals
(6); hyo-, her- (5, 22^) -v. hie voer- t
nae-maels(i32).oldinghes(22l>).vor zeyten
(75).
*01inib-riupi(74), -lium maioran (93).
meyeron, mascran (74).
*01inientum v. Oliuetum.
Olympiasz. solennis ludus (Br.).himel
spil (9). hymmel spei (8). funfl" iar (88).
Olim-pus, t -phus (76) {i. mons &c.
in quo eat fons 17) der perg olimpus
(1). hymel t berg (8, 9). der jogent born
(17).
*01i- V. Oleo-mella.
*01is- (4), oliz- ( V. milium ) , olix-
(47) -aerum, olus- (88, 125, 143), olis-
(88), olys- (125, 141, 143), ollSS- (l36),
olyx- (143) -atrumi i. petro-, l hippo-
(143) -selinum (125, 143), -selignum(i36),
-sillinum t -silinum (141) gers m. , g.
gresis (4. aegopodium Nemn.l. gers rb=
senvat (47. X oleum rosaeeiun ?). peter^
ling ( 88 ). liebstockel t welscher peter-
lein (kl), roß-peterlen t -eppich &c. (143).
*01ises i. drogma t denariu.i (76).
O-, ol-litor hd. gart - , gert - , gew.
gerte-, nd. gharde- , gherde- , kolgarde-
(Chytr.) -ner. kabus- (chytr.), koel- (20)
-man. eyn oleman pflantzer (110). eyn
oly off wairmois plantzer (132). mist=
dreger (10, 12, 49).
Oliua {est arbor olei,oleum. estfructus
eins 134; cf. olea) olbir (7). ulber (100).
ölen- (19), ole- (8, 9), ol- (68 &c.) -bäum,
oly boem (11, 132). tarn oely b. (147).
OLO
*01yvaris des tot den oely boem ge=
hoyrt (147).
Ol-iuetum,^ -iuariuin(i47),^-gariumi
(75), -earium t -imentum (76), -iuum
(5b) ole- t oley- (8), ol-berg (8, 75), -perg
(9), -garten (1). oely stede (i47).
Olivifer oelyvruchtdrechtich (i47).
*01iuisco V. Obli-terare, -uisci.
*01ium V. Oleum.
*01iu- V. Oleo-mella.
Oliuum V. Oleum.
*01iuum ol-ampel, -tropff (74).
*01ix-, oliz-acrum &e. v. Olisaerum.
*011a V. Ola,
Oll-a, t -ea (76), uUa {v. figulus)
hd. toppf (6); dopp-eu, -e (17), dop (5^),
duppen, haffen, hafen (pl. hefen 75), put
(20). pot (11, 132). top (22i>). grop-e (23),
-pe (22). wiederswalm als im wasser (^.
vorago 74). olla parua croesken (85^).
*011arius v. Pigulus.
*011ea V. Olla.
*011eber v. Olofora.
*011e- V. Olli-petra,
*011era v. Olera.
*011ibreda v. Ollipetra. Pantrum.
Ol-, o- (132) -licula ein dein heflin
(68, 110), pot- l dop-chen (132).
*011ifera v. Ollipetra.
*011ifex V. Odixus.
*011i-petra, -pedra (c7, 152), -para
(5b ) , -br eda &c. ( 7 5 . cf. pantrum ) , -phara
(18), -fera (i47), ollepetra {i. fodula
74), oltega (11, 19) hd. nd. ein deck-e,
-el, hd. -en, nd. -er. döckel (67). eyn
hafon-dec'kin (7C), -decken (7), -deck
(74, 134), l kachel (74). eyn deckel ober
ey doppen (.5, 17), hauen (18). eyn vn=
deckel (5^, 19. st. vlnd.). pot-deckel (i47),
-deker (11). hd. sturtz.
* Ollitor V. Olitor.
*011ocerium v. Oloserieum.
Ollula [ab olla hafe hafel l griffel
(75. cf. goriffel sm. 3, 62? nd. grape?).
*01ocarpamen v. Holocarpanium.
*01ocerieus gerwewachßin o. gantz=
wacßein (74).
*01ocres(s^. volucres) flogaronti (Gf.).
*01o-, ollo- V. Ol-fact-.
*01ofetra v. Olofora.
*01ofetrus {cf. prc.) dat purpuren to
samen is (i47).
Olo-fora, -pharia, -fetra (147), holo^
bara (i48) {i. vestis purpurea 129; varr.
Gl. m. 4, 65b. 5, 41 sq., aus holoporphyra)
clpyt dat to samen purpren is (147). ein
gantz rot kleyd (64). oUeber zersnitzelt=
klayde zugetzierde (74).
*01ogi-um, -a (Gl. m.) nete (147).
Olor (i. cignus) elbi-z (95 &c.), -ß i
elwiß (74). ags. ael- (94), e- (i36) -bitu.
hd. nd. swane. hd. swann (74), swan (64b) ;
schwa-n, -nn (74, in), -mm (64^); swon
(9). swaen (132). suaen (97). zwaen (11).
swain (19).
*01or i. fetor de oleo (75, 76). ruch
(20). olgeschmack (75). stanck , muffery
(147).
*01seniehium [i. meum palustre,
ö'UaasXiov) olsenich (143).
Oloseri-eum, -ca (147), -um t -cus
(20), oUocerium (11) gar sidin (93). gerwe-
OME
395
o. gantz-seydin (74). cleyt dat to samen
siden is (147). sidin hemidi (Gf.). zinda-1
(20), -al (98). cindael (-cus 20). zijndael
(11).
*01phaltes v. Ephialtes.
*01sus (: olere?) sting (7).
*01ta hebere (85).
*01tega {cf. dolitega sim.) v. Ollipetra.
*01ua {cf. enula) alant (8b).
Olus, holus (125, Gf.) hd. chrautt
(1), crawt (9, 4j , krut , mueß (20) , muß
(5b), mus (8bj, gemose (18), kole, koel
(125), krut muß (8); muß-, musch- (7),
kol-. koel- (68, 110), kel- (134), kappeß-
(123), Stengel- (65) -krut, -kraut, nd. mos
krut t kol. gart -krut (Gf., bm.), -crud
(47).gardcruet (85). carchrut (104). warm-
us (99), -oes (107). wairmois (132). kump-
ost (641), .est (64b). kompest (123). kap=
pyß, varr. kabyß, kabes (64).
Olusatrum v. Olisaerum.
Olusculum krude bußeke (13). ein
krautmuesschen (125).
*Omas-a v. -um.
Omag- V. Homag-.
*Omasium {st. omphacium) v. Vina^
cium.
*0-, om- (98) -masium, t omasus
q. V. (68) wam-me (11, 98, 109), -pen (1).
eyn wanst sultze (5). wonst (18). wainst
budung t budel (6). sultz (69). en pan-
tze (23), -se (22ab). paens {i. peius 97).
*Omasius hd. sultze. eyn sulcz aus
dem fleyzse (4). kot fleisch (7). kaldu-ne
(23), -en (97).
Omas-um, -us, -sum (136»), -a (iscb),
amas-um (147), -ion {q. v.), homasum
(11) {i. ome-ntum 9, 10, 75, 93, -tum
75'', carbus Tw., cirbus 75, 93, tripa;
-US ventev 76; -um intestinum ouis t
porci 4, 76) wam-me (11, 20), -pen (75).
hd. wanst (17, 4, 74, 76, -us 12), pantz
(5b), plecz, pletzer, büdmig (93), bude=
ming l kotfleisch (Twinger), sultz-k. (68),
kotfleiß ( 49 ) , kuttlen ( 64 ) , rampauien
(17, 19, cf. gigeria), krose (7), mannig=
falt (20), sultz, sultzen (68 Mrg.), sulcze
(3), kolbdarm (126), veest (9), buhe (100),
uilevart (-US 121). sulte van dyeren(i47).
hd. (13) nl. (116) panse.
*Omegena dy gift eyner nottern (8.
missverst. aus glicher oder eyner natu=
ren? cf homogenia).
Ome-lia, -lya (76), -nia(6) hd. layen-
(1, 134), leyen-, leigen- (49), laigen- (6),
lay- (71), lange- (18), «f?. lerer-, lert_(22)
-rede , hd. -red. bredege ( 8 ). predicait
(132). eyn leyen predige (4). hd. bedude-,
bedut-nisse, -niß, beditnuß (es). be=
deuti- (152), ontbinde- (11) -nisse. int=
bindunge (20). gotis wort (8, 9).
Omen {g. -enis 76) ge-lucke (9, 23),
-luckh (l),'-luck (76). hd. gluck, euen^
tuer (132). boke-n {^9), -nisse (106), cf.
bookene Phantasma (Kii.).
*Omenia v. Omelia.
*Omenosus v. Ominosus.
*Omentare {aus omen X mens)
einpilden im gemute (74).
Ome-ntum, -tum (75'i)) -nstrum (Gl.
m.), -stra ( 147 ) i. mappa ( 147, oi. m. ) ;
mapa ventri (Br.); maffa (i36b); naffa
(136^); omasum {q.v.) dwele (i47). netz=
lin o. schlem (88. cf. membrana. pre=
cordia. Sm. 3, 449. Fr. 2, 199*^). sultz 0.
50 *
SOG
ONA
voilJl Non (It'iu hucli (iio). s. l vet van
dem Itiiych ^i;»3). dor pantz (125). warn
/ j;i'(l('iin (6i). hudi'inin-c (Sura. ), -o (mV
loo). huclmiiic (, i-'i ). wamino i 10). kol
dum' (12>. ponson oft vet van den tripen
Ol" holinght-n (107).
*Omephagio {uua omophagia? om
phaciiun, oleum x olus?) kiautmuli
(7.).
*Ome-stra, -tum v. -ntum.
*Omex ebcrsweyn t lapis . . . in medio
terre [\^).
Ominari weissagen (64).
Omi-, / obmi- (74), ome-, omni- (132)
-nosus glnck-lieh (110), -hafl'tig (7, 74,
7t)), -eseiig (17), -seliger (74). glieluekieh
('2;5). euentuerlich (132).
Omissio (t/. obm.) vir- l aciiter-las=
sauge (20).
Omittere {cf. obm. ) vir- t affter-
luelien t hinder laesen (20). virlyesen
(10). v'laten (11).
*Om- V. O-masium.
*Omnifarie alrcwijß (20).
Omni-mode, t -no hd. zu-, alzu-,
nd. to-male .s/w. al ze mal (6). zemaul
(76). hd. gentzlicii.
Omnimodus al-, alle- (7, 23) hd.
-meßig sm., nd. -metich. hd. gentzlich,
alzumal sim.
Omnimorbia (^. polypodion isid.)
altee (9i). kasepappeln (Ki.).
Omnino (c/. omnimode) hd. alzu-,
nd. to-, al to-male. alle zumail ( 7 ). zu
maul l gantz(76). hd. genvz-, nd. ganse-
lieii. albedal (20). bedalle (99). deger
alle also hei qwyt &c. (22b).
*Omninomius allne^mig (62).
*Omn- V. Om-inosus.
Omnipotens hd. nd. almechtig. al=
woldig .2(1, 22bj.
Omnipotenter almecht-lich (i32),
-iglich (GS. 7.5, 110).
Omnipotentia almechticheit (132
shn.).
*Omniquaque alvmbvndvmb t allent=
halben (20).
Omnis hd. nd. alle, all (6). al t zu
male (20). to mael (11). aldegher (22'').
Omnitempore al-then t -wege (22^).
Omofagia, homophagia (Br.) eyner=
ley s])}se (8, 9). i. vna l similis come^
Stio iBr., Gl. m.).
*Omofragia i. vua ( aus vna!? cf.
prc.) wijudruyflF (147).
*Omogeni-a, -um v. Homogenia.
"^Omoptoyci v. Emoptoiea.
*Omotenus i. qui vsque ad humum
suplicando inclinatur t humiliatur, ab
omo et humus et tenus (76). dif uegir
(8. = nhd. tief neiger).
Omphae-ium, -um (91) agrest (91,
116, 126 Mfg.). nl. veriuys (116). onefa.=
ticis i. galla agrestis; onfaeion i.
oleum ex albis expressmn, lat. spanum
(141).
Omphalos nabele (Sum.).
*On t onoma {qr. i. totum lat.) gantz
(74).
*Onacroculus v. Onoerotalus.
Onager hd. eyn walt-, wald-, walde-
(18), velt- (20), wlt- t wylt- (19), nd. en
wilt-esel. eyn walt ysel (16). w.-ezel
ONO
(152), -es.sel (i.')i), -esel, vnd lialb mensch
(9. cf. onocentaurus). l wilt osse (S*»).
wisent (,102). vyw i'yniioren (97). onacer
(X monoceros) en enhorn (23). onator
i. vnicornus (7ti).
*Oncha v. Onica.
*Oneluticis v. Omphacium.
*Onefei'um v. Enophorum.
*Onelogium {st. orol.) v. Clepsydra.
One-, ono-, hone- (8) -rare hd.
swern (8), be-sw., -schwenui. nd. beswe=
ren. hd. laden; be-1. (9), -lasten.
*Oneraria ags. sciplaest (94*). ein
sehet" mit guot, var. schiff mit gut (64).
O- r. Ho-nerarium.
Oneratio be.swer- l lad-unge (20).
Oneratus be-swert (4), -sweirt (3).
"^Oneroeulus v. Onoerotalus.
Onerosus v. Onorosus.
"Onesiforus gewyncireger (i47).
*Onfacion v. Omphacium.
On-ica, -yca, t - icha ( 76 ), -ycha
(Gl. m.), l -cha (74) (i. vngu-is t -la
74, cariophilus 19, ostreola parua Gl.
ra. &c., osteola p. 20, p. hostria 76)
ncylchin (19j. muschaten negel (11).
grofi'elsnagel (20). merschneck (76). roli=
huff, kalonwurtz, wasserplum (74).
*Onicroculus v. Onoerotalus.
*Onictum? schedelziuery (98).
*Onieha &c. v. Onica.
Ony-, oni-, soni- (1) -chinus, ony-
chium (116), -cinus (Br.), onichi-nus
lapis (6.0), -num (Gl. m.j, -mus (76) oui-
(1), vn- (ö**) -chin. onichel, nl. onijckel
(116). edel gesteiu (65j.
Oniscus {i. tylus 125. cf. multipes)
schabeworm t atzel i^i25j. assel (91).
tunck- (91), duck- (Ki.), (= keller-) -esel
(91). asselwurm (111). holtzweutel (126).
*Onistare v. Onustare.
*Onix (/. orex 5*^. cf. orix) onichel
(126). wasser-maus (1), -muß (5''). water-
mus (23), -hoeu (97).
Onocentaurus halp jmeusch vTi h.
esel (8).
*Onocordia v. Anacardus.
Onoero-talus, -talum (Gf. ), -calus
(69, 75, »7, Br.), -calon (Br.), -tulus (l21
&c.), -eulus, -culon (17, 76), -pulus (74),
-tolus (127), -tosus (6), -sus, -sius (69),
onoera-, onacro- (1), anacro- (11, 19,
66 &c.), anacra- (7.5), anatra- (75'*),
quacra- (1), onicro- (74), onoro-, onero-
culus, onoeratul-us t -on (10), onogra-,
anacro- (107) -tulus, anagropulus (4),
onoropolus (74j wazarhuon; felefor t
philfor sim. ( i. porfilio) ; horo-dubil,
-duchil, -dumil, -tumbel; suepha (Gf.).
hor-tubil (87, 104, Gf.), -tubl (102), -töbel
(120), -tybel (140), -tumel (100), -duchil
(121), -tribil (95), -tribel (onoerotosus
6). hort-dumel (12), -trvgil (127). ein
kortrülen (3. cf. rule Fr. 2, 123'=? st.
ror- oder hor-trumlen ?). rore-trummere
(5), -drumbel (18 Mrg.), -dummer (ono=
croculon 17), -dum t rodelwye (10).
drummel (8). ror-dr. (5^, 9), -drymmel
8), -trumm ( 140 ), -trummel ( 75 ), -dum
13, 23), -dunip (22, 140), -dummel (ii5.
Stieler), -tumel ( G ), -spetzel 1 49 ). rar
drümmel (onocrotulus 4). raredum (Sm.
3, 120). rodrumel (74). roesdomel (97).
rosedrominel (107). liodde-bec (107), -bech
OPE
(132). kropff- l on- (112), mos- (1), moß-
vogel (1, 75), -kalb (75). (moos-reihor,
-ocnse, -kuh Nmu.). rayge-r, -1 (onicr.
74). inuspel (74, Nmn., Bibl. a. 1483. cf.
Fr. 1, 66 9''). wasserhun (17, 100). vogeU
hain (112). oyn vnuogel in üesterreich
genannt (i26). on{st. en V) sehryeek (11).
sakgans (Pris.). ein elf!' {i. truo 125).
hab(^rgeiß (75). ludier (66 &c.). haher
(i.!4). beinstercze (19). giwicz (34). puch
vinek (onacroculus 1, anagropulus 4).
*Onoforus &c. v. Enophorum.
*Onogratulu8 v. Onoerotalus.
*Onolixa wasser esel (74, 75).
"^ Onoma v. On.
*Ono-nymum l -mium (110, 132),
-mius ,(76j, -mum (es) {aus homony-
mum) das vil bedut (110), bedutet (68).
daf vijl betzcychent (i32).
Ononis v. Anonis.
*Onophorum &c. v. Enophorum.
*Onoraculus v. Onoerotalus.
* Onorare v. Onerare.
*Onoropolus v. Onoerotalus.
*Onorositas sw(Theit (20).
*Ono-, .seltner one-rosus hd. swer t
geladen, nd. zwaer t ghelaeden (11).
beswer-ich (23), hd. -et, -lieh. hd. be=
schw-erlich, -arlich (134) -erig (6, 76),
-ert. lastlicii (68), -ich (132), -ig (110).
*Onostus V. Onustus.
Onus, honus (6, 11) hd. nd. borde.
hd. bürde, bürde (6), last, swere- (19),
swar- (20), zwaer- (11) -heil.
*Onustar v. Opacus.
Onu-, honu-, oni- (76) -stare laden
(1, 20, 74). hd. nd. be-1., -sweren,
-schucren ((i), -schwären (es), -schwären
(134), -lasten (68, 110), -lästeren (132).
vassen (74).
*Onustas beswerde (b^). onustäs i.
diuicie (76).
Onustatus ge- (8, 20), be- (9) -laden.
besweret (23).
Onu-, ono-, honu- (110) -stus be-
swer-ig vö**), -ich (23), -ing (7), hd. -et.
hd. besward (1), swere (9), schwarig
(6); ge-, be- (9) -laden; vol (8, 9).
Opa-, opan- (76) -eare finster mar=
chen (8, 9). dustern (11).
Opacitas finster-keyt (9, 18) , -heyt
(8, 68), -nuß (64, 76), -y t dunckelheit
(110). duysternisse (132).
Opacus {i. onustar 8'') hd. fin-,
ven- (13), due- (20), lid. nd. du-, nd.
duu-ster.duncke-1 (20), -r (8''). ein viuster
stat (64).
*Opago cathachi (Gf. 5, 104).
*0- V. Opo-panax.
*Opancare v. Opacare.
*Opc- V- Opt-ionarius.
*Opeare {st. prop-erare, -iare !) neben
t ylen '5'').
*Opeculor v. Opiare.
*Opedo V. Opipare.
Ope-Ua, -rella (75 varr.) {i. tugunum
76, parua opera t domuncula vbi opes
venduntur Br. sim.) werkchin (9). werg
schiu {sie 8, cf. offebula). en klene hu=
seken darmen kost vnde vorkost (23.
st st. ft). coiphuysken (147).
*Opell-are, -ere v. Oppellere.
Opera ( i. oprficium 75 ) hd. nd.
OPI
werk, werg (5^^ , tss). wark (11). hd.
flyß (uo), fliße, fleyß (4, 134), fleyss
(1) , vleys ( 9 ) , ernst ( «8 ). nersticheit
(132). vnber (20. st. vrber? cf. opor=
tunus c. <].). hilffvnd steur, vor?'. Steuer,
stier (75).
Operabilitas wirckeliclieit (20).
Operari hd. nd. wercken, arbeyden.
hd. wircken, arbeiten; erb-eiten (133),
-eiden (17), -eten, -etten (6). wijrcken
(132).
Opera-rius, -tor li. op-ex, -ifex 1,
-erosus 23) wur-her (1), -eher (71). hd.
wer- (19, 69, 134), wir-cker. werck- (20;,
werg- (8) -man. hd. nd. arbeider. hd.
arbeiter; erbe-ter, -tter (6), -nder (18).
Operatio wirckunge (20). wurk- t
üb-ung (62). warkinge (11). wurcklich=
keit (65).
*Operatiua v. Potencia op.
Opera-tor v. -rius.
*Opercio bedeckunge (20).
Oper-culum, -torium [i. coop. 68
&c.), -imen, -imentum deck-y (110), -en
(20), hd. -e, -el, -sei (20, 99, -imen 132),
-unge (5) , -ingc (23), hd. nd. -ebret
(-imen). dcchsel (-torium 132). hd. nd.
bedeeck- (11), bedeck-unge, -inge, hd.
-eniß sim. -torium lietht(20). leed (19).
lit (11). sturtzon (in), stülpe (Chytr.).
heim o. alembick (-culum Agr.).
*Operella v. Opella.
Opereprecium nutz- t lust-lichen
(110). profijt- t geuoich-lich (i.'.2). belo=
nung eines dinsts 0. notdurftige nutz=
perkeit(74). Ion des wercks(68). werck-
loen (20).
Operime-n, -ntum v. Operculum.
Operire decken (18). hd. nd. be-d.
Operiri {i. expectare Br. &c.) beyten
(9, iio). v'-b. (68, 132). warten (110). be^
deckt t vberzogen sin (65).
Operius (Gl. m.) warckich (11).
Operosus arb-eytig (7), -eter (5),
-eyder (23), -etteuder (6). erbeder (18).
werckinde (20). vol werck (132), wercks
(110), arbeit (es), ein würcklicher der do
vol arbeit ist vnd nutz-, var. mit-sara
(65).
Oper-torium v. -culum.
Opertus hd. nd. bedecket, gedeck
(18). beslossen (110, 132).
*Opex V. Operarius.
*Opex {i. clauis eonnexa ante dauern ;
et gr. i. q. cortex lat. 74, 76, clauus in
axe ante rotam 4, c/". obexl eyn lonsche
an ey wagen (17). louze, lenze, luchse
(9). lunze (11). wuse (8). lan (74). löue
(4). broke (23.«.^. borke?). rynude(74).
*0-, op- (9) -piare nagin (8, 9). roden
(23. aus rodere missverst.?). opi-zare,
-eare i. con-odere t diminuere (Br., Gl.
m.). -zare knaghen (20, 147). schraiden
(147). opieulare (^. dilapidare) v'hueren
(11). opeculor virherren (20). opico
harden (81)).
Opi-eare v. -are, -pare.
Opi-cus, -zator knager, taenre(i47).
O- , op-idanus der in einer stat
wonet (110 sim.). burger (9).
*Opidar aris caestel (20). Cf. opi=
tergiumi. castellum prope oppidum (110),
forum t vrbem (76). castel bey einer stat
o. vorstat (74).
OPI
*Opi-dare, -dari v. -pare.
*Opidicium [cf. opif-, opit-icium)
hilff (67).
O-, op-pido gar sere (8, 9). gantz
ghenoch vcte (23).
O-, op-pidulum gewechin (8). stet^
liu (uo). wyler (uo'').
O-, selten op-pidum ii. munitio t
villa l castrum paruum &c. 76, magnum
c. Br.) hd. (mss. mog.) eyn werek (topus
X munitio?). werg [b^). wergk t wcy-
li-r (74). hd. nd. stat. stayd (19). hd.
eyn kleyn, kleine stat. castel (20,
75). stedcchin (20). marcktschloß t
ste-, var. sta-ttel (75). stet-, merck-liu
(64). mertflecke (5''). gew (9i). nd. wich=
belede (Fr. 2, 433a). wych- (12), wie- (13,
14. 23) -beide.
*Opidus i. furfureus (76).
Opife-r, -X (iio^*) hiliF-trager (68)
-treger t -lieh (ilO). hyflich (uo*»). hulp-
dreger t -ich (i32).
*Opifera v. Opiperia. Portemia.
Opibfera.
Opifex {cf. operarius. opifer.) werk
(Ate 23). hd. nd. av.-, werg- i5, 8'', 133)
-man, -man t maister ^G). wercker (132).
werck-, bu- (33=) -meyster (9, 4, 33*^;,
-mcyuster (7). helfcr (9).
Opificium ( /. opi-fieina Gl. m. cf.
-dicium, -tieisum, -tulamen, opera) hd.
hu-, ho-, hi-lffe. nd. hulpe. steur (75).
*Op-, opp- (Gl. m., Gf.), t cert- (76)
-ilago i. curcilla (Gl. m.. Gf.); vertex
t rotunditas que apparet in aquis pro-
fundis quasi foramen ibidem (75) ; illa
rot. que apj). super profunda loca aqiia^
rum fluetdium cum aqua voluitur ad
modum circuli (76); circulans reuolutio
que fit in aquis fiuentihus(ib)\ illa circu=
taritas que fit in üatione ventorum oppo-
sitorum l ille qui est in tempore noctuv-
nalis circuiens(76). winds-prut (75),-praut,
i werff als im wasser (74). wei-fl'en in
dem, var. das, wasser t in dem winde;
wasser werffen (75). ain zwyfler (76).
*Opila-men v. -tio,
■^'Opilare (: pila) zer-stossen, -reyben
(74).
*Opila-ri, seltner -re, oppilare (Br.)
hd. nd. stoppen, be-st. hd. v'-, zu- (8, 9)
-St.; be-stopfen, -stopen (G), -schophen
(7); zu dun (8).
*Opila-tio, -men, op- (9), o- (17)
-pitulacio hd. stoppunge (8, 18); be-,
v'-st., selten -stopt'ung. nd. bestoppinge.
v'stupp- (133), beschopp- (7), bespott-
(68), zu stoiF- (9^ -unge. v'stoppenisse
(8b).
Opilio hd. scheffer, schefer (10, 12),
scheuer (13); schaff-, schaf-i,33), schauf-
(76), scheff- (18) -hirt, -herter (ij, -huder
(20). nd. scheppor, schape herde.
*Op- V. Oph-imaehus.
O-, op- (18^) -pimare rieh (181», 110),
fruchtbar (110) machen, hd. rieh, reich
werden, opinio as [^alph. op-) i. fecundo
dito opulentov (76).
*Opim- V. Opin-atissimus.
Opimatus rycli o. fruchtbar gemacht
(uo).
Opimus hd. nd. fruchtbar, fet, geyl.
hd. fruchtber, frochtbar, fethe, feist (76),
vaist t gail (1), geyle, rieh, reych, ge=
nuchtig (69, 134). nd. diere l rike (99).
OPI
397
Opinare, -ri, oppinari [i. retor 1.
."?<. reor) hd. nd. we-, wa- (1, 28), wo-
(12), we- t me- 1^22), mey- (uo, 132)
-nen.
Opinatio hd. wen-, wan- (i34), hd.
nd. (132) meyn-ungf, -inge.
Opin-, opim- (76) -atissimus i. fa=
mosissimus (76). namehafteste (i2i,5im.Gf.).
*Opiniare v. Opimare.
Opinio («.opinatio uo &c.)hd. wan-e,
-ung (1). wan (9, 23). suuderlich wan
1,15). waen (10). wen (b^). hd. nd. wen-
en (20), -unge, -inge. glaub t haltung
&c. ; o. bona gut wort i lymung (65).
Opin-iosus, -osus vol meyn-ung (68),
-inge t opinij (132J. ags. hlirful (Gl. Aelfr.).
Opion V. Opium.
*Opipagion v. Ophimachus.
Opip-are (Br., gi. m. &c.), -arare (11,
19), -erare (132), oppi-po, -perare (uo),
-tare (5), opicare (22. cf. opiare) hd.
froli-ch, -chen (18), frelich (i. late 76),
reichtlich (8), reylich i9), wol (17) leben.
nd. vroliken leueu (23), loueu {sie 22).
frolich machen (3). v'blijden (132). hof=
len (75). hd. frommen, fromen (67). vro=
men i edelen (11). opida-re scheinper=
lieh essen (74) ; -ri i. splendide comedere
(76). oppi- (9), oppe- (8) -dare wirt=
schaffin (8). reychlieh wirtschaften;
opedo i. sentire ( 9 ). opido richlich
dun (17).
Opipare adv. leck- (uo, 132), ess-
(132) -erlich. oeuerulodich (132).
*Opiparium v. Opiperia.
Opiparus oeuerulodelich, schoen,
lecker (132). ein leckerer (110), lugner
{sie 68).
*Opiper &c. v. Opiperia.
*Opiperare v. Opipare.
*Opiperatum gepfeffert (64).
*Opi-peria, -pera {pl. 6, 23), -perum,
-per a um (uo), -parium (3, 74, 75, 76),
-fera (7) {i. conuiuium opipare factum,
opulentium 76 ) hoffatel (75). hd. wirt=
schafft, nd. werscop.
*Opis V. Ops.
*Opiscium {st. osp.) eyn grad in ey
fisch (17).
*Opisfera {aus opifera) ags. steding^
line (94=^).
*Opisis i. linea censsitudo in fauci=
bus t fiatio gutturis ex nimia pinguedine
(76).
*Opitare v. Opipare.
Opiter vatterloß ; der nach sins vat-
tcrs tod geboren ist vnd sin eni noch
lebt (88).
*Opitergium v. Opidar.
*Opit- {cf. opid-, opif-) -ieium hilff
(76).
Opitula-men, -tio, -rium, -ntia (76)
hd. hu-, hi-, he- (20) -Iffe, -Iff; holff (12).
nd. hulpe.
Opitula-nter, -tim hulff- (20), be=
holffe- (19) -lieh. nd. behulpelic.
Opitul-ari, l -entare (74. X opu=
lent-) hd. helffen. nd. helpen. reich,
machen (74).
*Opitulaeio v. Opilatio.
Opitula-tim v. -nter.
*Opitul-entare v. -ari.
398
OVV
♦Opium i. hu7HiU-8 l -ans (7ü).
Opi-iun, -on (i. succus pauaxis 7(>)
map'u-, jyirr. nmiidcn- (75), mane- (17),
munn- (Fr.), olniiilion- (74), mon- (8, 4),
mo- (9) -inillicli (4), -inilcli. mau-kojj
(24, 47), -bacli (85). sat papaiitris (47).
inajron-eafl't, -kopff; twalm (74).
*Opiza 1". Oriza.
Opizare v. Opiare.
*Opizator v. Opicus.
Opobalsa-mum, -num ( f>.i ), gav.
-mus, bobalsamum (74), oppob- (133),
opop- ((i7) -alsamus, apobasmum (1),
opus balsami (ur.) (opos (jtzoq 124)
fuL balsain-safl"t, -saift (6), -ole (C8, 110),
-olv (132); balsameu söffe (17), balscm
saf (93). mi. balsomeii-, balsmen-sap.
*Opodiuin V. Spodium.
*Opopa r. Vpupa.
Opopana-x, l -cum (143), oppopa=
nace (sum. vi) lubostechelsamo ( Sum.
cf. kaysim). heilwurz-saft (Ki.), -gummi
(143). opanax (lumma quedam (47).
O-, geiü. op-portere mußen (18). iz
muß sin (5 sim.). eß mus sein (4). mo=
then (t) eth moth (22). it mot zm (23).
Oportet /id. eß, es muß; es muß,
mus (9) sin, seyn; muße sin (10); iz,
iß, eß geburt sich, geburt sich (i5i),
gebort sieh, g. siehe (133); es ist not
(110); it mueß l eß ist not l id zuge=
höret (20); asmoßin i asbortsich (13).
ydt noit ys (132). nd. et noet is (11);
bort sik (23) ; eth hout sik (22) ; it is
orber (99).
*Oportoriu-m, -s (19) {untet'sch. von
opertorium) bedeck- (19), deeck- (11)
-inge.
Oportun- V. Opportun-.
*Opos V. Opobalsamum.
Opp- cf- Op-5 Obp-.
*Oppa V. Obba.
Oppandere aus breiten i recken (9).
uß-r. (8, 17).
Oppansum uuillachan in huse (Gf.
1, 843j.
*Oppedare i'. Opipare.
Oppellere (23), opell-ere, -are hd.
triben, driben. nd. driuen.
Oppetere erde küssen (8, 9).
*Oppiare v. Opiare.
*Oppi-dare, -tare, -pare v. Opipare.
*Oppignerare v. Obpignorare.
*Op- V. O-pimare.
*Oppinari v. Opinare.
*Oppiperare &c. v. Opipare.
*Oppitulatio V. Opilamen.
Opplere füllen 0. stopffen (110, 132).
er-f. (8, 9). hei-voln (17). villen 0. stop^
pen (68).
Opponens hd. wyeder-setzer, -sager
(68), -Sprecher ( 110, 132). tegeu setzer
(132). nd. en weder-ich (22), -zetter (23).
Opponere hd. wyeder - werifen , -se=
czen. nd. weder-werpen, -zetten.
*Oppopanace v. Opopanax.
*Op- V. O-portere.
Opportune urberlich (20). bequem=
liehen (er,).
Op-, o-portunitas bequem- hd. -keit,
-lichkeit, nd. -icheit. zim- (6, 110), gede-
i urber- (20) -lieheit. not-durftikeit (8,
OPT
9), -turftikait(76). tzo paß (i32). gelimpf,
iiutzperkeit (74).
Op-, o-portunus vrber (132). vrber=
lieh (201 orberlcc (99). nucz-bar (110),
-ber (132). nucz-, not-^ bequeme-, gede-
licii (20). hd. uotdorftig sim.
Oppositio hd. widder legunge. nd.
weder leginge. w. -leung (18). wider-
seezung (9, 76), -siezung (8), -staut (65).
der man wan her volle ist (17).
Oppositissimus gaiitz wider-8treb=
lick t -stellick (gs).
Oppositus weder ghesat (23).
*Oppreeator mißsprecher (74).
Oppressio hd. druckunge (20) ; v'-dr.,
-truckung (uo). ein verdruck (68). wid-
der setzinge (132. X oppositio).
Oppressor schinder l beswerer der
armen (75). ein vertrucker 0. wyder=
setzer (110).
Oppressus hd. ge-, v'-druckt, -drocht
(17), -truckt; vnder-truckt(69), -getruekt
(134). ge-ptVengt (75), -doet (20).
Opprimere nd. duden t drucken, hd.
nd. v'-dr. hd. vnder-dr. (8, 9), trucken
(81)), vnder-tr. (69,134); v'-tr., -drocken,
-dricken (18); doden t dringen (20);
v'-dr.
Opprobr- v. Obprobr-.
*Opprobriose lesterlich (20).
Oppugnare hd. wyder-, nd. tegen-
vechten. an- t engegen-fethten (20). hd.
al vmbe-kregen, -kriegen; wider-kr. (67,
76), -stryten, -streyten (9, i34); weder
kriechen (i33); ab {sie) vmb lauffen t
krigen (18). nd. al vmme kiuen.
■*Oprella v. Opella.
Ops sg. terra, acc. hylff, pl. opes
rychtumb ( HO sim). sg. ops i opis i.
glis dae-, pot-erde (i47).
*Opsomagrus v. Obsomogorus.
Op- V. Ob-sonium.
Optabilis wunschlich (i26).
*Optalm-a, -o, -ia v. Ophthalmia.
*Optal-inus, -ius (18) eyn äuge (17,
75), augig (5), auwe (18), og (6). en oghe
(23), aghe (22).
*Optalm-us, -ius est qd. lapis (Voco.
ex quo, Gemmae).
Optare hd.nd. begern; wu-, hd.vfi-,
wo-nschen. wunczen (20). wunthßen (7).
winshen ( 18). wo^nßen i begerren (21).
wonseken (99).
Optatio wunßunge (20).
Optatiuus wonscher (12).
*Optatus ptc. sbst. ghewuschet i wu=
schinge (23).
Opticus (sc. neruus) eyn ader an ey
äuge (17). augenader (74).
*Optiinay sunt digiti ignoti (76), aus
dignitatis &c. cf. sq.?
Optimates die besten von der stat
0. folck (110 sim.). gewaldigen 0. erli=
chen des landes (9). dy gewaldeclieh o.
erlich Stent (8).
Optimus der aller boest {sie 76).
wegerste i beste (22^). weig- i besser-
ster (74).
*Opti- V. Optio-narius.
Opti-o t -um {i. desiderium t electio
76) erkiess- (76), wonsch- (8), wunsch-
(9) -unge. kor (9).
*Optio-, opeio-, opti- (129) -narius
i. qui preest op- et elec-tionibus (76), mi=
ORA
litum vicibus (i29). eyn chore- (17), kor-
(8, 8) -herre,
*Optium V. Optio.
*Op- f. Ob-turare.
''Optus harlzboum (102. cf. ornus
arlizbauin).
Opulentare hd. rieh machen ; rey-
chen (9). nd. rike maken.
Opulenter rieh werden (18).
Opulentari richlich (20).
Opulentia {i. opes 5'') hd. rich-eit,
-tum, -tung(ü);(^roß rich-tum (68),-tumb
(110); große habe (5''). groisse rijchdom
(132) nd. rijcheit (11), rike daghe (22),
rikedom (23).
Opulentus (i. pres 1, prez 2) hd.
rieh, reicli (2, 3). nd. rike. vol, vel
(uo^») vongrossem gut (110), vangroissen
goede (i32).
Opulus maß- i aftholder (i26, Ki.).
*Opupuit huppupa (144).
*Opus V. Opobalsamum.
Opus hd. nd. werck. werg (8). wereck
(22^). not (HO), noit (132).
Opus opera-ns wurckenß , -tum
gewurckt werck (65).
Opus super-erogationis, -rogacio=
nis verbi (7) pflichtig (63), fluchtig (sie
7) werck.
Opusculum eyn (.5^), kleyn(8) werg.
en clene werk (23). werkchen (9).
*Ophalmo v. Ophthalmia.
Ophi- (Br., Gf.), OphiO- (125, Sum., Ki.),
opi-machus {auis) stor-ah , -ich (Gf.).
bruche storg (19). broec- (broet-? 11),
broet- (20) -stork. brutore (125). hauui=
grimmila [similis migali) ; isarnun {acc.
Gf.). vogel der den schlangen vint ist
(75). vierfussiger vogel (74). udebero
(Sum.). Aus ophiophagus : epiphegion
vogel der schlangen isset (74); opipa=
gion i. cieania (t6).
Ophis V. Ofis.
Ophrys (i. orchis &c.) ein- t zwei=
blat; durchwachs (73).
Ophth- (114), opht- (Gf.), opt-, obt-
(64, 93) -almia, opt- (75, Sum.), opht-
(6f.), oph- (121) -almo, -alma (75) ög-
swere (121), -swer (93). ocswer-e (Sum.) -0
(Gf.). augschwer (75). augen-we (64, 75),
-wehetag (ii4).
Ora, hora {v. fimbria) hd. säum,
sauem (20). eyn säume der kleydir (19).
same (10). som (6, 12). soem (132). en
zom i en laut (23). landt (64). ain ort
0. gemerck ains lands (91). das bort ;
ortband (126).
*Oora stunde (13).
Ora-culum, -torium hd. nd. bede
hus. hd. bet-huß , -hauß, -heuslin (64),
-stat (8, 9). bythuß (5''). -culum kirch;
gesiebt das einem in dem träum fur-
kumpt (88). red in dem sloff (8). ein
gotlich auitwurt 0. Offenbarung (88, 110).
Oragum v. Horologiiun.
Oramen hd.nd. bed-unge,-inge, -dig
(18). hd. gebet (75); bittung, bettung
(68,' 76).
*Orandium v. Pastillum.
*Ora-pellum, -pulum (76) golt-felle.
(17), -fei (8). goldblat (76).
Orare hd. (20 &c.) nd. beden. hd.
ORB
(20 &c.) bieden. eischen (20). heischen
von got (65). hd. bet-ten, -den (i52),
-en (9, 134); beddin (8^), beyden (13),
pitten mit andacht (7.5). nd. bidden.
Orarivun toten-tuch (9), -hüllen, var.
hulen dar in man die toten macht (75).
ein vmbtan {lintheum mortuovum 74).
sleyher l dodenduch (8, 17). hd. sleyer,
slayr t sleyr (74), säum, s. an einem
cleid (uo), som (6). nd. en zom. ein
zom an einem Schleyer (68). bethause;
inse-1 t -In (74). wimpel (5,. 23). stol (9,
74, 109). stole (8). der dyaken st. (23).
timp (i09). kappentzippel (125). hant-
fano (121 &c.), -phane (loo). korb zu
den (75), korblein mit (74) opflen o.
rosen, o. andern gaben (74).
Orarius ein getzijde boexken (i32.
=r horarius). betbuihlin (iio. : orare).
Orata {aus aurata Gl. m. cf. orena)
rot-lin (Gl. m. cf. rr. 2, 128*') , -forel t
forennen (i26).
Oratio hd, eyn kurz, korz, nd. en
cort wort, wart (21). hd. pete (75), bede
l gebed (20); ge-pet (1), -bet ; byttung
(69), bitung (134). nd. en bet, byt (22).
Orator {smiat in actu t rethor in
habitu 93) der schovn reden kan ze
raten (93). reder (65). hd. nd. vor-, wol-
(4, 88) -r., -redner (88). hd. foreredder,
merer, faut. hd. nd. beder. nd. oker,
voghet; en oghen schale (22). beter (9).
eyner der do biddet t der da lernet
(17). eyn meyst'er (5**), meyneger (18).
Oratoria wert- (9), wer- (8) -lieh
gesprech.
Oratorium v. Oraculum. Horato-
rium.
*Oratropheuin v. Orphanotrophium.
*Orbamen bcraubniß (20).
Orbare hd. berauben, nd. beroven.
weysen (9). v'-w. (11). wesin (8). vir=
weßelen {sie 20). weyßeu machen (iio).
berouben von kinderen (68). berouen
van k. (i32). gesunthait nemen (1), be-
n. (5b).
Orbatio beraubunge (20). berovet
{sie 23).
Orbatus be-raubit (8 sim.), -roefft
(i32). vorblint (9). vir blindet (8). ge^
weset (99).
Orbia, obia (i36) ags. (?) sifanu=
tunda (94, 136) i. q. hifFaronda (Gl. m.
4, 58), fifiarunda (Mai ciss. 7, 572).
Wenn die Glosse deutsch ist und ein
Kraut bezeichnet, so erinnert sie angoth.
aihvatundi. Dagegen wird eine Bezeich-
nung zu dem Zahlworte seofon wahr=
scheinlich durch die Glossierung im Gl.
m.: Gen. quo die ercasum (?) quod qui
diem saturni orbinam {verdr. ob.) vo-
cant; vgl. etwa orbis i. circidus septi-
mane (Br. &c.). hiflfera q. v. klingt, an.
Orbiculari v. Girare,
Orbic-, vrbic- (5^), orbit- (18) -ula=
ris, -ulatis (uo'') runt (13, 23). rund
(iio^). ront (68, 132). rond (110b). syn-
(12), sene- (13) -wolt. sinwel (6). sybe=
lieh {i. speritus ö^). Arf. schibel-ich (uo^),
-icht, -echt, -ik (13); schew- (7o), schey-
^66, 151) -belicht; scheiblig (i34); scib-
(18), kug-, var. hug- (110) -elecht;
noil (18). circkels wyß (68). circk t
rond-elich (132). hert- (.Sum.), erd- (116)
-apffel.
ORC
*Orbiculas sciberlichkeyt (18).
*Orbicula-tis v. -ris.
Orbieulus ein dein rond ding o.
kreißlm (iiob), kreßlin (uob). ein ta-
felbret (132). ringle, nl. maelie (116).
Orbis runt vnd hoel (5), hol (23). r.
l hole l schibelecht (21) swelle r. (5b).
scheiblecht vnd hol (74). sinwel o. hol
(6j. s. weit o. vmkraiß (88). rondt (10). |
hol (2). vmb gack {sie) 0. hol ding (1).
umgantz {sie) o. hol (71). creiß; ring;
rat ; vinbganck ; vmfanck (20). rundel 1 1
rinck (20). cirkil rink (9). werlt (9, 132). \
warlt (11). die weit (68, 110). weltkraiß ■
(18). ougöphel (33). augen-grub o.-ring
(75), -rinck (74). vmgende woche (9).
wernt o. zirkel o. ring der wunde 0.
vmmegendc woche (8). werlt o. mensch ;
steigraif, lialpfisch (74).
Orbita {i. reuolutio t vestigium rote
76 ; strata i36 ) hd. nd. wagen-leyse,
hd. -leyß, -layß, -layst (64c), -leyst (^.
vestigium rote 4 p. 197 q. v. cf. Sm. 2, 408.
Fr. i, 354), -gleyß (tio), nd. -spor (11),
-spair (132), -trade (22ab, 73, 109, cf. Br.
wtb. 3, 94). hd. waigen laiß (6); wan-
Icyse, -leyß; weyn leyß (21); wayii ge-
leyse [t czuleyl t ruk ausgestr. 9).
wege-trede (12), -zeichen (10). wane-loß
(71), -leyse (133). der vmgang von (110),
die omganck van (132) dem rade. ein
vmbgang der reder an einem wagen
(68). karrenlaiß (115 sim.). vmlauff des
iars (74).
*Orbit-a v. -as.
*Orbit-, corbit-, arbitr-aria langob.
uueguuorfin &c. (Gf. 1, 1041 sq. Gl. m.
2, 716).
Orbit-as, -a (134) wyß- (20), wes-
(23) -heyt. weysekeit (8b). weyßlose
(i26). beraubung (iio), beroubnuß (68)
der kinder. berouinge aer'kyndereu(i32).
der ogen verliesyng (147).
*Orbit- V. Orbic-ularis.
*Orbus i. circumfereneia rote (76).
Orbus hd. nd. blint. plintt (1). ainer
dem die ougen sind vß gestochen (76).
hd. eyn weyse. nd. en wese. vn wise
{sie 18). weiß (6). w.- l los-ling (i26).
TO. -US /. -a eingewisot-er vater, -i
muoter (93).
Orc-a {vas olei, -ium ceniisie sim.
76), i -ium l -eus (i. vrceus 75), f -e
(74), l -ius, var. vrcius (64) aynorigs=
vaßlein o. aymer (74). krug o. kanne
(110). cruyck (132). zuber (64). wasser-
z. t -vaß (75). mutten; bränten; stan=
den (i26). ballye (Chytr.).
Orca (animal) springwaal (126). wal=
Schwein (i4o).
Orcare vox aselli{CA. m.), lyncis (123).
Orce-, var. vrci-olus zu-, var. zy-
berliu (64). orceola dem. ab orcus (76).
*Orcetra &e. v. Orchestrum.
*Orceum v. Orcula.
*Orceus v. Orca.
*Orcimana sarck (125), aus oreiniana
sponda todten-bar, -bäum (116).
*Oreynus {piseis) walthunn (140).
*Orcinus v. Orcula.
*Orcisis v. Ortisis.
*Orciu-s i -m {i. dolium, cf. orca)
wannen zu dem bade (75).
Orc-ula, t -eum t -inus (75) ein
ORD
399
dein krugelin (110), cruyck- of ken-
chen (132). zuber (75).
Or-eus, -chus, -ci (i36) {i. locus in=
satiabilis 75) hd. die nd. de helle , hd.
hell, beeile (11). dye helmbart {sie 7).
vnerfulte stat 0. ende (75). ags. orc (94,
136).
Orchestrum (l theatrum) blon (49).
orehes- (76), orce- (74, 76) -tra (xor=
cus!) est sedes infernalis (76). richter=
stul des belli sehen richters (74).orestrum
i. locus publiois l theatrum (76). tantz^
huß (68). orscitra i. seena ( i36). orcestra
(Br.), ortesta (74) i. cathedra nobilium t
pulpitum; edler leute sessel o. pulpet(74).
Orchis {cf. ophrys) stendelkraut ;
ragwurtz; vnser frawen traher (126).
knabenkraut, nl. cullekenscruyt (iie).
*Orehus v. Orcus.
Orde-, ordi-aceus, -aci\is hd. nd.
gersteu. g. brot (68). von g. (17). gerst-
in (110, 134), -ick (19), -ig (7), -dich
(132). girst-in (6), -en (8, 69), -ich (11).
*Ordeolus (animal) vynno (9) = nhd.
finne {glandula cf. Gl. m. 57)? oder aus
carduelus vinco?
Ord-eum, -ium., hordeum (1) hd.
nd. gerst-e, -en (1, 17). hd. gerst, gYrst
(6). nd. girste (11).
*Ordevim tri-, tre- (75) -mestre su=
mergerste (75, 93).
*Ordiae-eus, -ius v. Ordeaeeus.
Ordinalis ordinyr-, schick-lick (l47).
Ordinäre ii. deputare 75) hd. nd.
schicken, schigen (13). scicken t vligen
(22b). siegken (21). ornen; bescheiden
zu einem ding 0. geschefft (75). ord-en
(20, 23, 75), hd. -ineru, -inyren (19),
-iener i fugen (20). hd. setzen, stelln,
stifften. 71'/. zetten, zaten (11).
Ordinarie ordentlich (20).
Ordinarius schick -ener (i33, 152),
-en {sie 11), hd. -er. beschicker (68, 132)
als bischoff 0. richter (110). biscop (23).
gekorn richter (17). rittir o. prelatus
(8). geporn r. (9). solde- (8, 9), solle-
(17), sold- (76) -ner. fuger (20). vuger
(19). ordenlich fürweser (es), ordin-erer
(20), -anci setter (147). {liber) ein Ord-
ner (uo), -inierung (68), -ineringhe (132).
Ordinatio schick- (9), ornir- (75),
ord- (8), Orden- i fug- (20) -unge.
Ordinatus bescheiden einen zu einer
Sache o. handel (75).
*Ordiolum {st. hordeolum) der flecco
(Sum. vi).
Ordiri hd. in-, ein-trageu. hd. nd.
in-dragen, -dr. webel in warff {sie 17).
in-warffen (5b), -ferfen (6), hd. -werffen,
nd. -werpen, -slaen (132), -schlahen
(110). hd. weben, weihen (21), werckin
(8), wircken (4), werffen (13). nd. wef-,
wess- {sie 22) -den. scheren (11, 19).
gebieten t betriegen (8). betrigen (9).
anfahen zu reden (uo). hd. beginnen.
hd. nd. b , begunnen (7) hd. zu sprechen,
nd. spreken, to spr. beginnen t spr. (20),
t zu spr. (21). b.; zu spr. (i34).
*Ordium v. Ordeum.
Ordo hd. nd. schick -unge, -inge,
-enisse (10). schcnisse [sie 12). schignis
(13). orde-n (110 &c.), -ne (99), -nunge
(9, 4). Für die folg. Orden vgl. viele
Eigennamen ihres Ortes.
400
ORE
Ordo 8te iigiietis simd Agneßeu or^
O. Bti anthoni-i, -e (f)*») untlioiiien
o. (.'■>'').
O. B. augustini (heremitarum &o.
1) dor auf^nstiiu'i- o. (ö^').
O. 8. bonedicti isand budicten o. (1).
bndtiiii'r o.; o. religiosorum s. b. eyn
beiicdifti (f)'')-
O. 8. clare sto claru (f)^).
O. crucifer-orum, -woa. (f)'») cum
Stella cnu'igor o. (5^'). tomploysor {l).
O- de domo (1), de monte (5'') ste
cinicis des heilig cliroutz o. (1). dez
lieyligen crucis o. (5'').
O. fratrum mendicancium der pet=
lor [1), bedler (^f)"') o.
O. 8. johannis joliaiiiter (5'').
O. 8. miarie lieren o. (b^).
O. 8. marie dedomo tewtunica, o.
demo t. {b^) der duczeu (5*^), dewtschen
(1) lierren o.
O. s. marie demonte earmeli, sti
c. (5^1 viiser frauwen o. [b^).
O. marie magdalene magdalenen
(ö**), marie magd. (1) o.
O. minorum fratrum miimer pru=
der (1). der barfussin o. (5*').
O. predicatorum prediger o. (1'').
O. seruorum s. marie mergeii knechte
(5).
*Orea v. Oria.
Orea i. mons (Br.)-
Oreades v. Oriades.
*Oreae {st. -ea) ags. freuae (94, 136).
oria, orgia i. frenum (lis).
*Orecenon v. Orexis.
Oreetare v. Horrectat.
*Oreda v. Orena.
*Oregmon {i. ultimus sonun monentis
9, 148, sim. 76 ; ah os oris et regmon
sonus 76. cf. ore-mone morbus lethalis
124, -cenon, -x, -xis) der leste schrey
eyns sterbende menschen (8). der iungst
simftz (76).
^Ore-na, -da (68, iio, 132) {piscis\ cf.
horena) M. re-, ste- (18)-eheling; reck-
elinge (no^), -ling (19), -lin (68);
rigke- (21), reh- (76), rech- (1), recht-
(74), rot- (7.')) -hng; bersich (6), renck
\lh). nd. rekelinc (23, i32).
Oreoselinon {cf. ranunculus) berg-
peterlein l -eppich (Ki.)
*Oresta (: ora) ags. thres (94, 136).
*Orestes {cf. oestrum) bremme (102).
*Or- i'. Orch-estrum.
Ore-tenus, -tinus mit hd. dem nd.
deme munde, hd. mund, müde (18).
munte- (ö^»), mund- (76) -lieh.
*Orex {i. orexisis sc. vomitus 76. cf.
ore-gmon, -xis, -xia) der lest galn dez
menschen wan er schrijt (17). spy- (8),
spey- (9) -unge.
*Orex V. Onix.
Orexi-a, t -s (74) i. poli-phagia,
-fagia, -fragia 68, vomitus 17) der sode
(17. cf. sq.) sott; sott- t spey-ung (74).
Ore-xis, -xig {sie 74), l -cenon (75.
cf. oregmon) letztschuffatzer, vlg. der
letztschupfatzer (75^). der letztschufatzer
(75b). der letzte sewfftz eins sterbenden
menschen; sott (74). der jungst sufitz
ORl
(6, 7). der sode ((/. prc.) ; einer der do
kan gesingen uff der org( In (X orga=
nista! 17). das würgen (65). flockzin (9.
(/. pfieehsen Sm. 1, 327). spey- (74), spy-
(68), spytz- l syber- (110) -ung. spi-,
seyuer- (i32), spig- (23) -inge.
*Orexi8 (X orix) hasciliun (7).
*Orexisis v. Orex.
*Organicen orgler (88).
Organicus orgeiich (110 &c.).
Organista hd. nd. o-, v- (5*>, 21)
-rgeler. org-euere (99j, -anist (68, 132).
0- (8*», 75), a- (75) -rgel meyster.
Organi-zare, -sare hd. o-, v-rgein;
Orgien (G), argehi (75). nd. orge-leu,
-niren ( 99 ) , -n t vppc? den orgelen
singhen (221»), vp den orgel speien (132).
*Or- V. Ori-ganum.
Organ-um, -on (62) hd. gezüg (62),
glyd (65), glid- t lyd-mäß (63); eyn syn
gelytli also heude vnd fusße (5^); eyn
finger-glid, -gut; eyn f. i eyn glit [sie
17). nd. en lit mat (22), en vinger let
(23). allerley seyteu spil (8, 9). Jid. nd.
0-, hd. v-rgel. nd. orge-le (22), -el (11),
-ne (99). ariie-l {75^'^<^), -r (75*') {aiph.
argel), vlg. orgel (75).
*Orgelingum {cf. goderdigum) ouge^
ling ist ein weyß wesseriger apffel (74).
Orgia vhti-, i naht- (Gf.) -sane (Gf-),
-bita (127). offerhand die men bacho doit
dat is en afgot des wijns (i47j.
*Orgia, oria v. Oreae.
Oria, orea (4) vische seif (Gf. ). en
vischer-schip (22), -seliep (23). ein kan (4).
*Oriades eyn godeu dez manes (17.
m. aus montium?). ore-ades t -ides
i. niniphe dee t moncium (76, sim. Br.).
*Oriathamum f. Oridanum.
Oribasus berg-, iiugl-stciger,«Z.berch=
elemmer (H6).
*Oricanus die mit den mont geseng
maect (i47).
Ori-cus, -tus (74) redperer, kleffiger
(74).
Orich-, orie-aleum {cf. auricaleu-m,
-s) mess-ig (HO), -ynek (132). mosch t
mossin (126). metali (iio sim.). lettou,
nl. latoeu (116). dünne golt, versch. von
aur. messinc (23).
*Oridanum, oriathamum (94*) (atts
origanvim). -dgs. elonae (94, 136), eolone
(94^. cf. innulor).
Oridicus i. ore dicens (Br.). die myt
den mont syn spraick maect (147).
Oridur-ius, -us (Br.) die synen mont
nyt opluyckeii will, scharp reder (147).
Oriens ptc. sbst. hd. auff-, off-, offe-
(öb), vff-geend (69, 134), -gaende (20),
-gang sim.; ein vffgender (iio). nd. vp-
gaende (132), -ganc. hd. nd. 0-, oe- (11,
20, 110, 132), oy- (19) -sten. ost (6). oyst
int ( y 5 ). ofstene (osstene ? 10). anfang
der suimen (64). s.-vffgang (iio).
Orientalis hd. offgenck-, aufigenek-,
offganck- (18), oyst- (5), nd. vpganc-,
vpgenge-, hd. nd. ost-lieh, -lic. oster-lant
(17), -ling {populus 110). oesterlingen
J Ipop. 132).
j Orifi-eium, -gium (Sum.), -um (121)
I hd. nd. munt-, mout- (21, 132), hd. mund-
[hd. -loch, -hol (21 &c.) , -hoel, nd. -lok,
j -ghat (132). magen- (74), dez m. (17)
-munt. eyn riugelecht loch (17). spunt
ORI
l hol (74). eyn spont-loch (17, 75), -hol
(21), -hoel (.')). sponte- (10), schint- (18)
-hole, spunt-hol (13), -holt (^-holc? 12).
gurgel- (75), haupt- (no), lioupt- (68)
-iocli. hooftsloj) (107). hoft ghat (l32).
van en gat dat nederste (i47). eyn fluß
(no, 132). ga- (Gf. ), ge- (.Sum.), geu-
(121) -sprinc {urif.fontisf cf. pustula).
*Origallum v. Oxygala.
Ori-, orri- (22'M. or- (69, 134) -ganum
{i. orpinium 93. cf. oridanum, golecia)
tosta l dost (87, (if.). duost i tosten (47).
tosten (125). tost (74). doste m., boh.
polska lebeda {i.poln. lebiotka; cf. atri=
plex). dost (G, 85, Sum.). dust (12, 13,
22i>). clioste (Gf.). koste (93,Sum.). rot k.
(95). rotten kosten, var. rote dosten (64).
coste-n (85), -nz (128, 143). or- l aytter-,
6r- i eiter- (Megeub.) -krut. hd. wole- (i52),
wol-gemut, -gmüt (111). zirminza l we=
minczen (? 105). roßmyntz (74). berg=
muntz (143). ags. uurmillae (94, 136),
aelere (94=»).
Origi-, orige-nalis, ^ origineus (i47)
hd. nd. vff-, vp-genelich. ost- (X orien^
talis) vrsprong- (21), vrsprung- (110
sim.), vrspring- (134), begynue- (i32),
regen- (20), grünt- (17) -lieh, orsake-,
orsprunck-iiek (147).
Origo hd. hd. vff-, vp-ganck; or-,
oer- (18, 132), ort- (23), hd. ur-sprunk,
-spronck (i32), hd. -sprung, -spruck,
-sprugk. or sprunch ( 12 ). ore sprunge
(17). ur sprongk (^21). vrhab (l26). begyn
(20, 132). beginsel (99). anfanck (20).
*Origon vnbekant vnuernunftigs tier
(74).
*Oriola(t/. oria) i. naaicula piscatons
(129). Schiffchen (Ki.).
*Oriola cf. areola) huobi (104).
*0-, V- (23) -riolus (auis; i. aurelia
125. cf. Fr. 2, 446*=, 454^^) gold-meerle
(Heu.),-merlein (i4o), -plettchen(i25). wit-
wal (95), -tewal (uo), -wale ^ weidewal
(Das.). eyn wedde wale (23). kersenrife,
by-, ty-rolt, ( 140 , Hen. ). bie-, ge-rolff
(140). bier-olf, -iiolt, her-, birseh-hold,
weid-, wid-wal, hindvogel (Hen.).
Orion {ab vrina ßr., vmia 76, i.
inundatione aqimrum; a rusticis vocatur
baculus s. petri l vitres marie 7) en
Sterne (23). stern que alias {al) dicitur
ploich (20j. ags. ebirdhring t eburdnung
(Haupt 5, 195).
*Oriostrio v. Ocistrio.
Oripalatum a^r*. cyle-wynd (Gl. cott.),
st. oxylapathum cylewyrd?
Oriri hd. off-, vff-gen, -gon ; auf-
geen (9, 4, i34), -gan vrsprunglich (75) ;
offgang (G), hufwallen (loo), genen (21),
werden geboren; eut- (1, 9), vz- (5)
-springen; wachsen (4), waschen (5),
waßen. hd. nd. wassen. op-w. l -gaen
(132). vp gan (23).
*Oris V. Orix.
*Orisa v. Oryza.
*Orisare (o aus c?) wryngen, uyt
drucken (i47j.
*Orison v. Horizon.
*Orisonus die mit den mont geluyt
maect (i47).
*Oritus v. Oricus.
Oriundus hd. nd. geborn. pu- (75),
bu- (q), bo- (8) -rtig. von geburt (75).
ORN
ORT
ORTH
401
Orix , oris ( 74 ) (z. animal pinguis-
simum 68, immundum &c., simili capree
Br., Ä-. capreolu iio &c.; camelopardulus t
glis t riius aquaticus Br., auis iio*», ouis
no^, cuturnix HO, auis pinguissima ee
&c., talpa l galiina siluestris 76. cf.
onix, orexis, sorex, ornix, ortix)
hehera (103, Gf.). heher (74). eherl (102).
heb-ere (loo), -er (45), -ir (104), -irzan
(117). hirchhun (34. st. birchhun cf. or=
nix), berghuen (125). schnepff '( 110 ).
parra {lat? Gf.). racz (19). water-rot
{auis sie 107), -mus (23), -nus (22). hd.
eyn wasser-mauß (74), -muß (17, 75);
groß, groz (5) wasser-muß .sim., -muz
(5) ; groiß wasser {sie 7, 67, 133). groß
W. (152).
Or-yza, -iza, gew. -isa, -isasimula
(76), opiza {gr. i. pisa lat. i4i. p aus pi
{i. subtilis farina; maneries pulmenti de
ordeo; cf. ortisis, oziza) aruuizza sivi.
(Gf. an or- angelehnt?), erwiß (I4i). si=
mila (120). en'zemele van klciuTn mole
heraaket (23). stou])-, var. stup-mele in
(;r mole (75). stoupp von meJe (20).
stäup von meele (19). stoub von meel
(68). stof van m. (11). griß (3, 4). gries^
mel, gerstenmuß (74). garstuubry (,147).
snitz carnis (i2i).
*Oriza minor, oryzaminon (Ki.)
schviraden (114, Kl.).
Ormin-um, l -iura (Ki.), t hormi=
num ( 143) (i. vrtica 24, gallitricum
143) Scharlach t wilder spargel (Ki.).
*Ormotinus {aus hornotinus?) lau=
ger (i3ij.
*Ornaciuin v. Hornotinus.
Ornamentum //(/. zerunge (f), i33) ;
zier-unge, -heit (20), -liclieit t cleidung
(65); meße gewant (.^) ; oniamont (5^).
nd. tziringe ; pl. smyde.
■*Ornanuni ornaiie (85).
Omare l ex-o. (88) hd. zieren, ziren,
zirn, auffmutzeu (x26). nd. tziren, sireu,
sieren , smucken. schoen o. vnsubcr
machen (88).
Ornate zierlieh (20 i.
*Ornatinus v. Hornotinus.
Ornatrix zu mach-, zier-. aufFbutz-
erin, nl. toemaeckster (116).
Ornatus ptc. sbst. hd. ge-zyert, -zyrt
(17); zie , ze-, czi- (21) -ruuge; ziert,
meßgewant ; geziert mit allerley clei=
dern o. gesmyde (8). nd. ghetziret, tzir=
inge, zierheit (11), missevant (23), myß=
gewant (132).
Orn-ia, -ea ( 74 ) ( i. anathema Br. )
ban (8). ver-panuuug, -fluchung (74).
*Ornitha ags. hajnn (94'»^).
^Ornithia ags. fugelas (94a').
O-, ho- (100) -rnix [i. galiina sylues-
tris l g. africa pinguis.sima Br. cf. orix ;
i. coturnix i ortigometra </. v. 75 )
heher (93). hera (87). birck-, birgk-huuu,
-hun, -hon, -han; pirekhun (74); birch-
hon (13), -on (12), -hun (9)j birg-hun
(8), -hayn (5**); pirek-hone (152), -hune
(133); burck- (68), brick- (3) -hun; brech
hoin (18) berc-hun (lOO, -hoen (132) nd.
berch-, kerck- {sie 22) -hon. hd. nd.
velt-, ur- (147) -hau (i34), -hune (19), hd.
-hun, nd. -hoen. or- t ar- (75), ur- (74,
77) -han. orhen (64).
*Ornix {arbor, cf. pro. X ornus?)
birck (76).
DlürENBACH GL085iAHIUM
*Ornix (x onyx) en sten (23).
Ornizo- (Br.), orni-mantia, -mansia
t -manticus (76) i. diuinatio facta ex
visceribus ornicis (66, 76 sim.). zawberey
in o. mit pirekhun (74).
*Orn-us, -otinum v. Hornotinus.
Ornus (^. qaeicus 129, carpens 75.
c/. eornus, optus) pusch (8'').leympawm
(74). limböm (Sum.). lin-baum (95, 127, Gf.),
-bam (8). lidbom (6). hagen- (64, 74, Gf.),
arliz- (84), meel- (143), mel- (i26j -bäum,
-buocli (64). -puch (74). vvieiäsch (126).
ahorue holtz (3. st. aornus). erle (87^).
spindelbaum, hagcnbuchen (i43).
*Ornustus i. ligamen t circulus ma=
ridlle (70).
Orobanche (/. scandulaca 114) som=
merwurz l schmerkraut (11 4, Ki.). erven=
wurger, ohnblat &c. (143). nl. smeercruyt
(116).
Orobus («. species liguminis t popu^
lus 76^, oro-bi (9i), -Ipi (47j, -pius
(IG), l erobium (74) hd. nd. wick. ein
wicke (110, 132). wieken (17, 74). vogel-
w. (47, 74), -wicke (10, 13, 16), -wichen
(12), -bick (3). erven (143). groß darm
orobus (74).
*Orogullus V. Chirogryllus.
*Orolpi c. Orobus.
Oroma {aus opotfxa; i. visio Br. , v.
vera <ibc. 76) warta ((if.). war draum (8).
*Oro-, orro-, orrho-, ortho-, uro-
pygium der burtzel (114 s«m.). n^. stiet,
btuyt 1116).
Oropius V. Orobus.
*Orpinium r. Origanum.
*Orpus V. Orphus.
Orphana {i. -nus 5 &c. ) hd. eyn
weyse snn., waysinn (1).
*Orphanotrisica (</. sq.) spital meister
der waisen vnd der armen kinder (75).
Orphanotrophita hospit-aelre (11),
-elre (20).
Orphanotrophi-um , -o (11), ora^
tropheum (76^ hospitale (11). kinder o.
weisen spital (75).
Orphan-us, -a lul. eyn weys-e, -en
(65), -el (77), wais (1, 76), weiße, weiß,
waiß (134), wyße (löi). wisel (49). wese
(23). weysen- (68, 110), weeß- (132) -kint.
weze (12).
Orphus, orpus (112) [piscis) orfern,
wurffleiu, raunhell (I12).
*Orreuni v. Horreum.
*Or- V. O-riganum.
Orrho- v. Oro-pygium.
*Orsa mayor i-. Vrsa m. Arcturus.
*Orseitra v. Orchestrum.
*Ortha {aus orca X otha) ein origer
kopff (64).
*Ortaganuin v. Orthogonium.
*Ortage- v. Ortygo-metra.
*Ortare {i. iurare 76. aus 0pX8V)swern
(8, 9).
"^Ortesta v. Orchestrum.
*Orthica v. Vrtica.
*Ortiga- v. Ortygo-metra.
*Ortiganium v. Orthogonium.
*Ortiganum(: hortus ) gartenlon (123).
*Ortigemetra &e. v. Ortygometra.
*Ortigia orhun (95j.
*Ortigo en rap hon (23). ,
Ortygo-, orthygo- (Gf. ), ortigo-,
ortage- (8), ortiga- (74), ortige- {i. ov-
nix 110**), orthogo-, orthoga- (19), hor=
tigo- {s. M.), horrigo- (68), hortiga- (66,
69, 70, 134), hostigo- {s. u.) , (ortigo- t
75) hostiga- (75!'), ostiga- (75») -metra,
orthogo- (18), ortho-mitra, ortig-omera
(94, 136), -eamata (i48)(2.coturnix,ornix)
(ortyg. sim.) or-,ur-, orich-, hor-hun (Gf.).
horrehun(i02). oriehhön (84). vr-hun (34,
100), -hun (7), -han (5^, 7). aur- (9), wier-
(8) -hun. orhand t urhaim(G). barch hoen
(11). pirckhan (76). byrch hayn (19).
rephun, prachuogel (74). alts. ueldhon
(118). ags. edisc-haen (94), -henim (136).
hd. nd. trappe, hd. trapp, drappe. trap=
vogel(orthog. 68, 110, 132). ortyg. schnepf
(110), sneppe (i32). wach- (11), waycli-
(19), wath- (20) -tel. quackele (8^, 99,
106). ags. seeg scara (94^). {oft alph.
host-) hortigo-, hortiga- (.<;. o.), hor=
rigo- (68) -metra ain orhan (67, 76), t
labor intendens de horis (76). vr- hd.
-han, -haue (110), -hun (5), -hon (23).
awerhan (6C, 70j. aurhan (134). uwer-hun
(18), -hune (17). hostigometra auerhan
(3). berghun (4).
*Ortiri {st. sortiri) losen, gewyimen
(74).
*Ort-, orc- (17, 74) , arth- (5i>) -isis
i. git q. V. 5^, 11, 17; cf oryza) gries
1). njs (11). reyse (74). riß {i} heiderich
(17). ryß (5^. v. gid). (gries = griesel^
werk =: heidekorn &c. Nmu.).
Ortix {i. perdix 76) reb- (76), rap-
(G), hasil- (95) -hun.
Orthodoxa i. fernin a rede glorie{BT.) ;
fides in qua r. gloriatur (76); res in qua
r. gloriamur (lio. i. q. -xia 66 &c.). recht
glaube (8).
Ortho-doxus, -duxus (i. catholicus
i proselieus 1) hd. er-, ir- (18) -lieh;
warlicher ere-n, var. -r (64). nd. erlic.
strengleicher liebhaber gots (1). eyns
rechten glauben (8). eyn reeht-gl. (18),
-glauber, -glober (6), -geleuber (.5),
-louer (23). recht- hd. -glaubig, -gleubig,
-^leubick (19), -gelouieh (132). geretht-
gleubig (20). reth lemer {sie 22).
*Orthoga- v. Ortygo-metra.
*Orthog-amum v. -oniiun.
*Orthoga-mus v. -nus.
*Orthoganium &e. v. Orthogonium.
*Orthoganum winckelmaß (75).
*Orthoganum r.Orthogon-ium, -um.
*Ortho-, orto-ganus, -gamus (17),
-gonus {q.v.) i. rectas angalus {ig), eyn
recht ort (5 &c.), art(17), angel ort (76),
winkel (8).
*Orthog-enus v. -onium.
*Ortogolus V. Artoganus.
^Orthogometra&c. v. Ortygometra.
Ortho-, orto- (110) -gonium (23,
110, 132), (jew. -ganium, -gomium t
-gamum (17), -gonum (1, 3, 71 ), -ganum
(5), -ganus (3), -gonus (12, 13), -genus
(10), ortiganium (G), ortaganum (77)
gipel (1). gippel (3). gibel (3, G &c.).
eyn gibbel (-gomium 17), g. am hus
(5). gobel (-gamum 17). gebel (10, 12,
77 &c.). geybel 5»^). gebbel (18, 69), ^
gybbel (69). geuel (13, 23). gaflel (i32).
gabel (110).
*Orthogonizatus gewinkelt (8, 9).
*Orthogon-um v. -ium.
51
402
ose
Ortho-Ronuui , -ganum , -Ronium
vyn rcilit-ciidi.u im xii».]. hd. -ortifj;,
-ordi;; i '21) , -(inlni^- (17), ml. -ordiul»,
-onlt'lick (liiirk, /i'l. «iin^.
'Ortliogon-iis r. -iuni.
Orhogonus nclit-wiukil dl), eckig
(im), -luu'kicli [V.i->), hfl. -ortig, -urtig
(i:>i). on rocht ort (2."{). ord (22) t on
bin vot (X artoganus). wincki-l (75).
w.-gcrud (126).
Orthogra-phia, -uia, hortographia
(;t;t) IkL recht sdiriH't. nd. scrit'tiirc (!)!i).
Orthogra-phus, -uus der reht buoh-
stabcu kaii(ii;5). cyn rccbt schriber, nd.
acriucr. cyn rccb (5), gerechter (64)
sein-.. sebrcil)cr [%.
Orto- r. Ortu-lanus.
"Orthologia v. Otalgia.
*Orthomitra v. Ortygonietra.
Oi'thonoycus (Hr.), ortonoicus dye
so vcle (iwijtsdiildt als he ontfengt
(disn. dye iiiyiuic (pv. dau hc o. 147).
Orth- V. Or-opygivun.
Orthragoriscus monfisch (i4o).
Oi'tu-, Ortho-, orto-, hortu- (loe)
-lanus //(/. gert-cncr , -iiier, (ö''), -'ler
(i;u); gart-ucr, -cnman (8'') ; ganier(69).
nd. gardcn-er, -ier (107); ger- (2i)), gor-
(22)-deiicr5 orkenere (99), hofmaii (1O6;.
O-, ho-rtvilus gertc-1 (7.5), -chiii (8^^).
Ortus ((/. -US, -i) hd. ge-boni (17 j,
-burt t vrt^prunck (65); gart; gart-e,
-cn (10) ; otfgaiig sim. nd. gai'de, bongart
(99), hol" (11. 99), hoff (i.'}2), vp gauck.
Orvala v. Gallitrichuin.
*Orveda (t/. vrpheda gi. m.) ocrvedc
(81). orvede die sake uyet to wrekeu
(U7).
Os oris hd. nd. muut. hd. mund. nd.
inont; muie t vhibbc (22'').
Os ossis hd. beyn, ge-beyn (18). nd.
beeil, knokc, beu-kn. t ku.-ben (22^*),
knokcn ^14).
*Os mundi (91, 125, 144), osmund-a,
-ula sant cristoff-s kraut (9i), -eis kruet
(125). s. christophors kraut (i44). -a
eichfarn (Ki.). wIcken; -ula steynfarii
(1-13).
*Osa (c/". hosa. osee.) behalter, hoff=
nuiig, et. genus calciamenti (74).
Osanna heylick? selick machen (19
sim.). mach vns heyl (9). mach mich
heiig (8). hillich maeck (11). behalt vns
(65, 74). o. in excelsis durch die flelie
die wir thun würck unser heil &c. (65).
*Osariuni ( ziv. osor und ostratus) i.
castrorium ( 76).
"^Osca {i. oesypus) iccke (Kii.).
O-, l ob- (147), a- (1) -scedo, ossedo
{i. oscitatiu 110 &c., fetof ab ore 2»'oce^
denn t Sputum de ore 7«) s^Dibe (5t>),
spye (133), spige (23). sprey, eyu seri--
cheit bynne monds (147). hd. spey-chel,
-celimg il8). spekel (107). zeuer (23)
hd. sayffer, seifer. ge-s. t gestanck von
mund (75). mund- (64), munt- (8) -stanck.
muiides gesang [sie 9). vbler smack (74).
gliffer (133), glefer (67, V. a. 1477), (c/.
verglaferu Fr. 1, 350^. bm. 547. gleff,
gleif labium X geifer?). hd. gaifer (*>,
134) , geyfer. gäeung (9l). gew- (l28),
gehne- (114), gein- (Fris. ) -sucht, nl.
schoerbuyck, blaeuschuyte (116).
'Osisellum 1: Oscillum.
' Oscen ( »/(// ore i-nnit f J'oliis (f;*;. vt
deripial aiies ; pl. nues ore caiieuIcK Mr.
&c. ; cf. occa) tcrcr (X osten ? 9). heilisod
l nie- l nii-riscala (111, t;f. xostrea?).
pl. o-, ob- (isiil -seines vogel die sin-
gen (110, 132) off veic llcuten (132).
*Oscentum r. Ostentum.
*Oscia r. Oscium.
*Osc- V. Oss-iculum.
*Oscidaie v. Oscitare.
*Osc-, oss- (HH, 110) -idium, -inium
(74) {nach oscinuva. (jehildet) ein gauck:
lery que fit e.r apertione a)is jn dem
geucn von dem mund (110). gokelye in
de gcneen van de moude (132). zauber-
nus im des gepains {nie, 74, aw« gewen
X os ossis).
*Oscilare r. Oscitare.
Oscil-, ossil-, ossi-, osil- (Br.) -lare
[i. Dssa mouere; verber are t scindere)
sehoc reden (23). schock-en (ö**"', 74),
-len (110''), -den (110 &c.). (wett. -ein
Schnellkuf/e/» weifen cf. Sm. 3, 320). hd.
(Mss. inog.) schlicken, scongeheleii (i07.
cf. sciion-gelen, -ckeleii motitari Kil.).
reyen (147). rede geben (ossillare 17).
rytzclen (74). ritzen (116). slan (8). zo
slaen (132). gytschen (76. cf. oscillum;
untersch. von ostillo i. verbero l scindo
ib.). ossillare in stücken zerschlagen
(Plaut, ap. Ki.).
*Oscill-e, -ae (94) agn. to tridan (94,
136).
Ose-, l ost- (74), oc- {•22.^\ 4) -illum,
-illa (112) (^^ paruum os, p. o.ictdum,
^tum i leite 0. 76; latpieust ludus quo pueri
mouent se hinc et inde sim.: ludus pue-
rorum quando habent yinagines liipieas
76 ; seuta 74 ; pl. i. facies picte ad ar-
bores suspense 110 &c. c/. pistillum) eyn
dog (7), dock (67, 152). tocluin {pl. Gf.).
en docke (23). eyn kinder spei (22'').
touterspel {verb. touteren (Kil.). scoega
oseillae (Sm 3, 320). scocke t sconghel
(107). hd. eyn schocke, schock (1),
socke (4. als Schauchelseil erklärt), nd.
en schock rede {vgl. v. rit-). ein schgke {sie
70), stocke {sie ';9), stock (i34). schützen
{Indus 75). oscilla ris (Sm. 3, 133). rita=
scophasm.; seil; ris; padast (Gf. 2, 540.
6, 46s). oscillum rit-schuphf (2), -schupf
(Sm. 3, 379), -schuff daran man sich
schnützt, var. schnntz (75). rurschupffen
(1). reit- l schwing- (Ki^^. ), schwaiick-
(Ki''.). -seil. reyschoUe (147). rytzel, r.- t
hytzel-rayde; schock, schocke, darauff
sich die kinder schocken (74). eyn hutte
{t paruum os 20), hut (19), : hutscheii
&c. oscillare (Sm. 2, 259 ) ? das geutschen
auff vnd nidere (112). ein gautsch (134),
gutsch (68, 69). mund-elein (9). -lein (1,
74\ -ekln (23), -igen (oscillus 5''). os=
cellum cleyn munt (8). o-, oc- (9, 76)
-cillus i. ludus sc. instr. de funibus dtc.
gytsch i schock (76). stocke (9).
sthocke (schocke? 8).
*Oscinium v. Oscidium.
Osei-tare, -dare (uo»), ossi-tare, -re
osticare (4) [cf. hiare) hd. nd. geuen.
hd. ge-wen, -feii (5), -ben (19), -heu (7),
-nen (10, 4) ; go- (6, 67), gey- (9), geu-
(69), gou- (68), gi- (42) -wen. giebin (5^).
ghewen (11). gapen (20). gai-nen (6),
-men (1). geynen (3, Fris.). gienen (64).
) veygen^
l lychnis
OSS
ianen (23). hoganen (125). gu- ( 1 ), gii-
f3) -mic.zen. gain-en i -atzen l gähnen
(75. cf. Hiatus), wegin (8''). preßten (77).
hosten 1 18, 23). osei-lavit i. crasmavit
(isi;"». st. chasm.); -tavit i. scasmavit
(136'')-
Ose-, oss-itatio {i. bataelaeio 147,
bataglatio l casmaticon i4i, badals
Gj. m) hd. gew-, gouw- (()8), giw- (9),
gibb- (17), auifgyn- (64) -unge. das geh=
nen o. hoch-g. (114). gcwyng (117).
Osculari hd. nd. ku-, kü- (67, i5i),
ky- (110) -ssen. (k. bepe' 11. /a^.V). hd.
(msk. inoR. ) kus<'h-in, -en; werden ge-
kusset (19).
*Osculat gekusset (20).
Osculatio kussuiige (20).
Osculum kuss-e (67, 110, 132). -en
(99), -unghe (19), -inge (11). hd.kuü,
kosche, kosse (17, 152), koß (8), kuelj
(20), begerung (.')•>). nd. kus. 2^1- locher
wie aizuchten (Agr.).
*Osee {^jr. n. interpr. saluator) hd.
eyn gesiint mecher. nd. en zunt meker.
Osi {i. vtinam) ich woit (76). wolde
got (23).
Os- V. Osc-illare.
*Osymium (c/. ocimum
poncn (74).
Osyris 1 i. anthirrinon
syluestris 73) orant; teuffels 'bandt;
sterck b. ; kalbsinaul (73). lein-, flachs-,
harn-, nabel-kraut 1 143 ). mcerburtzel
(Ki.). wilder flachs / krotten-fl. (144,
Das. i. q. osyrites Ki., linaria, vrinalis).
*Osma {aus öa/i^) ags. suicae (94,
136. cf. Dz. Wtb. 245).
Osmunda &c. v. Os mundi.
*Osopa V Asopa.
Osor i. o-, e- (76) -ditor hasser
(110 &c.). heßir (19). hater (11). heiß-
(8), hes- (9) -lieh wint.
'^'Osor {aus olor) swan (93).
Ospisei-um, -s (22'', 7 7}{cf. opiscium)
grat (1). gratt (3). grot (77). grade (22*»).
*Ossa, t assa (74) hd. grat (74); eyn
fisch-, fiß-, (18) -grat, -graut (76). eyn
vische- (152), fiscli- (7, 132) -grait.
Ossäre (^. ossa dare t percutere t pre^
jjarare Br. , facere 110 &c.) beiu geben
o. machen uio). beenen geuen l m. (132).
*Osse myd leyne (ss^. 1 st. b?).
*Ossedo V. Oscedo.
*Ossepia {hcrba) sechtzehenpain (74).
Oss-, osc-(iiob)-ictdum ein dein bein
0. grat (110), been, bot of graet (132).
benichin (12).
*Ossidium v. Oscidium.
Ossifra-gus, -ga, -ngus (64^, i4i),
-nus (93) (auis) warckengel (20). payn=
precli l auis { -gus 74 ). baynprychell
(64»^). bein-bruchel (64^), -brecber (ii4
&c.). stein-bruchel (114, 126), -beyß (i40),
-beisser (Ki.). hirß finck (i40).
*Ossigra {cf.prc.) ags. gos (94).
Ossilago beinhärte t das grusdbein
(Ki.).
*Ossil-, ossi- V. Oscil-lare.
*Ossi-re, -tare v. Oscitare.
Oss-orium, l -uaria (135) {cf. car=
narium) ge- (2, 74), gä- (135) -rner.
kernder (74).
OST
Osten-dere, oft l -tare hd. wisen.
hd. nd. be-w. hd. eu-, varr. ei- («5),
zey-, zeu- (20), zai-gen ; weisen ; be-w.
l -waren (65). tzonen (i32). tonen (99).
offenbarn (65, 75).
Ostensio bewisuug (19). toninge (99).
Ostensor bewiser (20).
*Ostensus^te. shst. bewis-et (20), -ung
(110 &c.).
*0- V. Ob-stentaculum.
Ostenta - culum l - tio , -mentum
(i. demonstratio Bt.) zeyg-, wis-ung; wnu=
der (110 siin.). hd. nd. bewis-unge, -inge.
beweisuug (134).
Ostenta-men, -mentum hd. bewis-
unge, -en (6).
Ostentare ycf. ostendere) dick vnd
(iio'J), oder (iio'*) zeygen t beryenien
(iio). dickwil tzonen (132). bewis-en (23),
-ung {sie 76). hd. be-, ver- (100) -rumen.
be-romeii (12, 99, 132), -remen (es), ad-
t o-stentor i. plaudeo (76).
Ostentatio hd. erschin- l offenbar-
(65;, bewis-, beruin-, zeum- {i. demonstra-
cio 20. st. zeun-) -unge. ruem (99). rüm
(8").
Ostentator {i. reprehensor t iactita=
tor 4) Schimpfer (134). schymper (4). lid.
nd. be-sch., -stiunper ( ? 22). hd. schnupffer
(67), be-schn. {t iactator), -runier (8, 9),
-roemer (132), -wijser i -ryemer (110),
-remer (68). zeyger (68, 75, 110).
Ost-, ose- (76) -entum {i. indicium
1, munstrum) pey zaichen (1). hd. nd.
wunder, hd. mer-w., wondcr, wunderlich
ding (9); wenner (wonner V) l fickerye
(18). wickeri- hd. -e, nd. -ge.
Ostentus hd. nd. belach-, vorspott-
(8, 9j -unge , -inge. gelacliter der ver=
spottung (75).
*Osteola f. Oniea.
O-, ho-stiai'ius , hostiator hd. nd.
port-ener, hd. -ner. pliortener (5''). dor-
t dore- (19), doer- (11, 106, 132), duer-
(11), dur- (20), thor- (110) -wechter, l
-huter (110), t -meclier (132), -waerdere
(106). thur-huter (1, 110), -macher (uo).
türhueter (93). torhieter (134). thor war-
ter (65, 68) an der kirchen (65). thar
werter (4). torwart (76). kerken hoder
(23). kirchen huder (5^).
*Ostiarius v. Vstarius.
0-,ho-stiatim, hostialiter (17) durch
dye dore (17). van dueren to d. (11).
*Ostica ((/. ostrea &c.) muschel(74).
Osticare i\ Oscitare.
*Ostieium r. Ostmm.
*Ostiga- V. Ortygo-metra.
*Ostill-o, -um V. Oscill-are, -um.
O-, gew. ho-stiolum thur- (75, 110),
tor- (8) -hu. türlein (9). gat-er, var. -ter
(75). leth (125. nhd. laden).
*Osti' adv. [aus oscitat?) gewit [8^).
O-, bo-stium, i osticium (19) hd.
tur, tür (6), tür (4), thur (iio, 134), tir
(76), tor (9), thore, var. thure (65), dur
(18), dore (17). hd. nd. dore. nd. dor;
doer ho. i duer o. (11). doyre (19).
durken (o. 20). eyn in fluß (ho. 17).
oscia die. vbi confluunt flumina (76j.
*0- V. Ho-storium.
Ostotoreuta baindrächsl (V. a. 16I8).
beindreher (Ki.).
OTH
Ostra ((/>'. i. lat. testa; oft i. ostrea
q. V.) snigen hus (23). vischmuschel (74).
scholpe van en visch (147).
*Ostrac-a v. -um.
j Ostraearius delemeker (147).
\ Ostraeias Inxsaphir (144, Ki.).
Ostracinda topfspiel (Ki.). schlag 0.
anschlag, zum barrlauffen, ritterspiel
i (112). nl. hol oft bol, luyseii oft noppen
I ine].
Ostra-cum, -ca (125 ), -cus 1^129, 147),
-tus^ (76, Br.), -tum (^. pauimentum tes-
tucai ; it. species ludi 7. X oscillum),
ostricus (129) estrich (114). heydensch
e. (120). dele {t) fluyr van steynen gee=
strickt (147). eyn dog (7).
Ostrea (i. ostr-a, -eum 7, 1 14, testudo
Gf.) scerdifedera (Gf.). rauschel (20, 91).
mußel (7). museal (6). mer-sneck (7),
-schnegg (6). meerschnecken o. ostren
(114). ostr-een (135), -ie (9i 1. oester(iio).
eyn schille (68, 107, 109, 132) of schilp
van ousteren (107), eft schilp teu. ouster
(109), van schulp l ouster (132).
Ostreatus ( i. purpuratus Br. ) mit
purpur gecleit (110). schab- t schrumpf
icht &c. (Ki.).
Ostreola irf. oniea) mersnegge (95).
Ostreum ( /. concha f limax 1. cf.
ostrea, muritum) sneckh (1). snige (23).
Ostreus ( i. purpureus Br. &c. ) roet
pellen (20). von purpur (68, 110). van
j purpuren (i32i.
*Ostria v. Ostrum.
] *Ostriago ags. lithwyrt (94^j.
*Ostrie-ium, -um v. Ostrucium.
* Ostricus c. Ostracum.
I Ostrifer m., -ra /. scaletrager (127).
scalutrag-un g. sy., -a ./. ; astriferae
alertragiges (Gf.).
"^'Ostriger ags. bruuu-besu (94, 136).
^Ostrogamus [aidmal) elntis (!•)•
Ostr-ucium (Ki. ), -utium (85, 143),
-icium 1 105. 143). -icion (Sum. vm, -icum
(105). -encium (i43), astr-eneium (143),
-icum I Silin. VI), -antia (143. Ki.), -entia
(Ki.j, -utium l asteritium t struthi-on
t -um {q. cf.) t magistrantia /. impe-
ratoria ( 143 ) ( cf. meu , aristolochia,
nasturtium) wal- (105), brüst- (Ki.),
meister- (143, Ki.), kaj'ser- (i43) -wurtz.
astren-za (Sum. vi) -tz t magistrantz
(143). ostriz, gerese (.Sum. vn). brunkerse
(85).
Ostrum i cf. mullus , muritum ) i.
\ Purpura ( Br. &c. ); eoccus (i2i, Gf.);
Ipiscis, concha marina sc. ostria (76).
vysch (12). wilsch (13). welsch (10, Voc.
Hamb.). wels (4, 75). blut eins tisches
j also genant (65). roet pelle (20). rot=
I phell-e(t>uiu.),-ol (i2i,Gf.).pfellotuoch(93).
! *Ostul- i: Vst-arius.
Obus hassende (iio &c.j.
Osus saffixum i. plene fule (13).
*Otha, ocha (74) (i. potatorium t
I ventosum viiam habens an.sam 75, gr.
aurin ib. ~ ota Br.) kopff mit einem or
(75). cyneriger, var. ein origcr, k. (64).
ain ainoriger k. sed diotha ain zwaiorig
(76). aynorigß faßlein o. triiickfas (74).
mit einrhauthaben (93).
Ot-algia (147), -agia (Br., Gl. m. ),
-ologia (110), oth-algea (74), -agia (75).
- OUI
403
-ologa (68, 74, 75), t -ologia (75), -ilegia
(76), orthologia (132) {i. dolor aurisiö)
erschwer (110). oersweer (132). or-mutzel
(70a), -wurtzel (75i>':(i). oren-sucht (74),
-pijne (147).
*Ot- V. Oc-entibile.
*Othilegia v. Otalgia.
*Otinius V. Ocimus.
Otis haselhun (114). trapp, trappgans
(114, ii6\ aekertrapp (116).
*Otholog-a, -ia v. Otalgia.
*Othoniel gotuater (74).
*Otta 1-. Oxca.
*Otus (c/. asion i. othus 125) ohr- t
schleier-eul (114). schaffitle (91). orkutz,
nl. ranswle, kerckwl (iie).
*Oua-eium, -gium v. Oflfagium.
*Oualid-a, -ia (143) (t/. aulitica, ma=
latia, chamaeleon) chainillen (143).
Oualis (j. dispositio oui 76) ayer-
(74, 76;, eyer- (4) -form, -gestalt (74).
geformet als eyn ey (17). eys- (5), ayr-
(1) -formig. ev formick (5^). eyg- (22),
eyges- (23) -formich. eyger Icygich (23.
cf. ouare).
Ouans frolich (8, 9). bleyde (9).
*Ou-are, -ari (75 var.), t -atisare t
-isare ( 76 ) (a pueris qui tut/c letantur
quam dantur eis oua Br. sim.) hd. ayr
(1, 134). eyer, hd. nd. eiger legen, nd.
leghen, leygen. brueden (7). hd. nd. vro-,
hd. frau-, herfrau- (17), free- (76), fro-
(67), fre-, freu- (75) wen. kurtzweilen
vß Wollust (75).
*Ouareus (V ov'eus) hodensag (8'>).
Ouatio freude l blijtschafft (20).
*Ouatisare c. Ouare.
*Ouatium v. OfFagium.
*Oue [i/derj. dolentis cf. aue) //(/. nd.
owe. hd. we. awe (3). ein awe (4, wegen
des Artikels dort verm. irrig als ouis,
; oua Gl. m. mhd. ouwe &c. gedeutet). o\vj ;
j eye ; joduta ys eyn rovin'g (22'').
'• OuieulaAf/. eyn cleyn schaff, schaeff
(132), schayffe (133), schauff(67), schaet
' lin (68), schefflin (uo) ; ein kleins schaf=
hn (134); scheff-chin (20), -elein (9). nd.
scepken (14); en luttic (22), luchtic (23)
schap. schaip (i47).
I Ouie- (74, 110, Br.), ouunc- (132),
I ou- (HS, Br.) -ulum cleyn eyer iio),
1 eyerchen (132). ayerlein (74).
*Ouificare eyer legen (65).
I *Ouificiuin (/a^/. uuaute i rastons (122).
I Ouile hd. schaff- sim. , nd. schape-
stal,-huß(20). schefftel (77). schaepschor
(11).
Ouilio schaeff hude (20).
*Ouilla (i. forum vbi venduntur boues
et pecora, X bouilla) v. Boarium.
*Ouilla schaip (147).
Ouinus schefen (12). scheff-einer (74),
-in (110). schaeffin (68). scheeffen (132).
scheuffen (19). schafern (Ki.). schapen(23).
*Ouio schayff hirth (19),
*Ouipex V. Ouispex.
Ouis {i. bi-, be-dental) hd. schaff,
schaffe (13), schaeff (20, 132), schayff,
schaiffe (10), schauffe (67), schoff (9).
nd. schap, scaep (99).
*Ouisare v. Ouare.
Oui-spex, -pex (132) einer der da
51 *
404
VAU
jraiickt'lt mit schaff dcrnion ^iio). vyn
(lir (iair p)kcll mit scliacffs-d. hsa). der
•^oiikflf mit scIiiitV daiincii ^(>h).
*Ouru8 r. Eurus.
■'Ouuliim /'. Oiiiculum.
Outun hil. ntl. vy. lyo yii). eyg (2.'5).
i*y gack (15>). pl. aycr l eygor l oger^4).
*Ouum oculatum kalhesaugcii (i25.
wettcrilu. <n'hackeiic Kicr).
*Ouun- V. Oui-culum.
Oxalis sjnv(r;nu|)ffcr (iit &c.)- nl.
ziirick. siirt'ki'i \\\t\).
*Oxca /uiililie l,in). otta 7,inlic'ke(85).
"^Oxcisa V. Oziza.
'Oxea r. Oxia.
Oxi, -ii I IS), -on {grece) hd. nd.
schar-p, -pf (76), -ti (IS), .snol (18, 23).
siduu'l {sie ;")). siu>r (17).
*Oxia , t oxea ( i. acutus morbus t
veloä- ; ac. acceiitus , sunt enim decem
fiffure accentuum &c. Br. cf. oxea vna
fii/uva Gl. 111.; i. morbus accutus l apta=
mentxxm l velox (kc. 76) hd. nd. eyn, en
schar-j), -ph (17) wonn i. morbus, -piF
wetag (74).
*Oxia scliarffortig (18. cf. oxigoniun).
*Oxia-b\un, -lium v. Oxygala.
*Oxianum v. Oxygonium.
Oxybaphum zienloiii; salsirchen;
es.sig- l comment-pchußlcin (u-i).
*Oxibatus v. Oxifalus.
*Oxiereuraa v. Oxyregmia.
Oxi-falus, -phalus (Hr), oxyfabus
(pai>. bis) (i. cetabulum sie 68, genus
mensure sc a- i o-citabulum U7, sim.
Pap., P-r. (/. oxigalus) cssigfcaß (74j.
edick iiiate [in)- en iiap l ettic wat
(sie 23). eyn dick [aus ctick !) vaß (68).
oxi- f occi-batus i. mensina XV drag=
matum (76).
*Oxifenicia i. tamarindi (24). oxy=
phoenica, olucpowiXTj {sie) epithetoa ta^
viarindorum (i24).
*Oxifeniciuin (^. aqua de feniculo 47)
venekohvater (24).
Oxy-, yev.\ oxi-gala (77, i26), -galla
{q. V.), -galium (3, 5, 4), -alium (3, 5,
17, 18, 1, 74, 75), -abuin(74), -galia (no,
132), -gaUum (12) , -galum (7, 10, 13),
-gallium il2, 22, 23, 76), -garium (G),
o- t a-xigalium (7,5), occigall-um (74,
76;, -ium (17), origallum (bm.), exigal-
PAH
ium (T.'i), -lium (22''), -lum(l)(<. albu=
cinum l subulca iv,) biitcr- (Bm.), Imt^
Un- (3, .'), 76), piittcr- 1^4,74,75), ))i)tt('r-
(li^j, büdcr- (17), bunt- (7), sut-r- (77,
110, 132), gcruninn- l kcren- l pliunp-
(occ. 76), tumj)pel- / .sclileg- (74), slege-
(5),slt'-(i), rür- ((), 126), rur-(74), ancken-
(126). kti-Mo- (22, 23; -niilcii, -miiicii ((J,
74), -millirli (1), -mrllicii (132), -inelicdi
(23), -nu'ick (22). sinant (12, 13, 22'', 74).
reume (10). räume (occ. 17). milch- (1,
7.i), millich- (12) -rawm (1), -rain {i.
sapa ih). rame, vaiste der milieh (74).
Oxi-, occi- (76 &c.) -galla [aus oxa^
ÜB X oxygala) rem species lactis (76).
rom (23, 109). smant (23). sane (109).
lap (;»). suer- milch (17), -amper (5),
-ampel (18). sur ainpfer ((j). sur eyn
j)h()rdc [sicl). saüerampher (3). sawr- t
hiinj.;crs-ampti"cr (74). saweramp (4).
oxigall .sawcr cmpter (76). oxigilla (i.
acidula t acetora; ampffcikrut (75).
*Oxigalviin &c. v. Oxygala.
*Oxigalus {i. aeetabulum, cf. oxifa=
lus) ein e-ssig vaß o. krug (110). essicli
pot o. duppen (132;.
*Oxiganum i'. Oxigonium.
*Oxigariuin v. Oxygala.
Oxigar-um, -us (110, Br.), -os (Br.)
i. acetum cum liqua- (Br.), liba- (110)
-mine. .sawrtischbrüe (ii4). galreyden
im .saurn (12.5).
*Oxigilla V. Oxigalla.
Oxy-, gew. oxi-gonimn (76, 110),
-gonum (6, U, 23;, -ganvun (7, 17),
-anum (3, 5, 75, 76), -gorium (8;, 0x0=
ganum (13) eyn spicz (3, 9), spitzig
(75), spise (8), spijs (13) wiuckel. dry=
eckig (68;. tri-, var. dri-spitzig (110),
drycantich (132), scharph- (7), schaipf-
(76), seharflf- (18), scharp- (17) -ortig,
scharp- (5), scharfft- (6) -artig, scharp
ordicb (23) dinck, hd. ding.
*Oxii V. Oxi.
*Oxikara {st. oxizukara ~ oxysac=
charum Ki ) sur zucker (47).
Oxilapa-thum, -tium (105) wasplc^
techa (105). paticli, peerdick (Kii.).griud-,
mengel-, zetten- ( 128 ) , lenden- (Ki.)
-wurtz. heydnisch lendenkraut (128).
*Oxilieium v. Petroselinum.
Oxime-1, -Ium, -tum (147) wijn ind
edick gemengt (147). wein (9), win (8),
i honig vnd essig. scharpf h. ( 75 ).
mett (88).
PAH
*Oxinreuma v. Oxyregmia.
' 'Oxin-um, -ium u. Oeimus.
Oxypo-, oxy- (12.5) -ropola es.>sig- t
seiiff-kramer (114). dcr.sultzen vorkeufft
(125).
Oxyporum .sulsen l ein 8alaet(i25).
sawre salse (U4), sawsc (ue).
Oxiphalus v. Axifalus.
*Oxyphoenica r. Oxifenicia.
Oxyregmia , rA'jpzfiiia (124, Ki.),
oxi- (!l), oxin-(74;, oxie- (76), exi- (75)
-reuma, ozeuma (Si (i. reuma 74, acce^
t().'<n eiKctatit) i ti guttudeT r,. (f. empyema)
rc\vi)czuiigc (9). bitter roiihungc (8). zur
wolgcringe in demc halse (23). Strauche,
snuder t7t). aiter-gall o. -stock im halß
(75).
*Oxyreum {i. forte acetum 24) starke
edic (47). starchesic (85).
*Oxireuma v. Oxyregmia.
*Oxy- V. Oxypo-ropola.
*Oxis essig krug (111).
Oxys iiascn- (ii4), buch- (123) -am-
pfTer. saw- l guekgauch-kh'e (114).
*Oxitonare, t occitonari (74) scharff
thonen o. singen (75). scharpff to-, do-
nen (74).
Oxitonus scharpff thon (75).
*Oxitrocium \i. semiuncia) halbes=
lot (74).
*Oxoganum r. Oxygonium.
*Ox-On, -um, -us (4, 76, Gl. m., Br.),
-ius (76), -ium {genus teli acuti 4) eyn
boitz (17). eyn, en scharp b. (5), holte
(23), lioltz (17). scharpfferpoltz (74;.
eyn schare (18), scharph (7), scharfft
(6) holtz. scharpffpfeil (75). eyn bogen (4).
*Oxon V. Oxi.
Oxonia (c/m.) oxoni-e (23), -en (1).
oxen (71). Ochsenfurt ein stat, O.maior
in franckreich, minor in francken (74).
*Ozaria i. nauicula (76). en klene
schepekin (23).
*Ozeuma v. Oxyrsgmia.
*Ozien en vnbekannter (23). oziguen
i. ignata bestia (sie 76).
Ozim-um, -a &e. v. Oeimus.
*Oziza, oz-, oe- (7), i oxc- (74) -isa
(t. spelta 11, subtilis farina 3; aus
oryza) gris (3). speltz 110, 132). speeltz
(68). spelte (20). dynckel (19). hd. kleyn
mel. nd. kleyne, klene, weten mel.
*Ozizarius speltzen- (110, 132), speel=
ten- (68) -brot, -broet (132).
P
*Paax wijd fupper (f? s?) illud com-
prehendit in se sicud (V) spacium terre
t aque (20).
Pabo i. vehiculum, l refectorium (Gl.
in.), t (jortus operimenti (76); tectura curri
bige et nauis (75). deck vber ein scheff
o. wannen; hobel-d. ; stendel (75).
*Pabula {st. papula; i. pabulum,
bruma Gl. m.) plater (74).
Pabulare hd. futer, fuder, foder,
haberen (no) geben, nd. voder gheuen.
weydnen, futren (74). futern (9, 75).
neren (8).
Pabulatio futerung (75).
Pabulator futer-er (8, 9, 75), -geber
(110). fuderer (17). voder der beesten
(132). futrer, weidner (74. nhd. n. pr.;
andeis v. parazonium).
Pabulum {cf. papulum) hd. fuo-
(19), fue- (1), fu- (8b), fu-ter, futter (6),
foter (18), foder, voeder (20). nd. vod-
PAC
er, -inge, vuder (99). lüde- (8), lewte-
(9) -futer. hd. nd. weide (mss. mog.). hd.
weid, waid speisung ((in), groß 0. grutz
als die swein essen mancherlei körn
gemengt (74).
Paea-, pacabi-, pacificabi-lis ver=
soynlick (147).
Paeare hd. nd. freden. frideu (7, 9,
75). friddeii (18). freydiu (8). frieden t
kleyden (7. kl. st. geleiden?) hd. fried,
frid, frede (152), freden (i33j, vreede
(132), frid- t versün-lich (65) machen.
*Pacare dinen l geloben (3. st. pac=
tare dingen &c.).
*Paearius vnder- tadiger, -keuffler,
tadigsman, nl. maeckelaer, paeysmaker
(116).
Paeatio hd. nd. gelei-de, -t (6). hd.
frid-, fried-, fred-unge; friddugfit (18. st.
-gunc?). nd. vredinge. fridsamkeit (75).
Pacatus gefridet (9). ghevredet (23).
fridlicli (^65). ver-sunet, var. -sient, l
-rieht (uo), -vreyt, -soent, -peyst (132).
*Paccacio {i. federatio, cf. pac-, pact-
atio) fridsamkeit (4).
*Paceare frid machen (4).
*Pacidus V. Patitus.
Pacifica sg. pl. hd. opfer-, hd. nd.
opper-unge, -inge. frides opfer (9). fre=
dis oppir (8). friedeß oppher (17).
offerhande om vrede (132).
*Pacificabilis v. Paealis.
Paci-, pati- (5*^) -ficare hd. nd. fre^
den; frede, hd. frid, fryden (68) sim.
macheu, maken. versünen (65). soynen,
peysen &c. (147).
Paeificatio frydmachung (68, 110).
peyßmach- 1 vredemak-inge (132). soyne,
peyse &c. (i47).
Paeificator frid- (9, 110), frede- (8,
132), peyß- (132) -macher, -mecher.
Pacificatus fridsam (4).
*Pacific-entia, -ientia (76) fredesam-
ekeit (5), -icheit (23). hd. fridsamkeit
sim.
Pacificus hd. frede-, friede- (17), frid-
sam, -lieh (7, 20, 75). nd. vrede-sam,
-samich, vreedsom (11). forchtsam (75).
*Pacinu-m, -s v. Bacinvis. Concha.
Pacisci verbintnissen (110). punt^
genoß (64), gelubd 0. fryd (110), freden
t loff (20), vrede t vorwarde (132), ge=
loben t frewd {sie 9) macheu. hd. loben
(10); ge-1., -liiben (4), -loven (20). louen
(23). globiu frede (8). hd. dingen, an-,
darin- (65), hd. nd. v'-dingeu, -deugen
(18). hd. v'-, vir-binden.
*Paciseola (-lia la gotta Gl. m. cf.
patisturia) muyssval (14y).
Pacta angedin-g, varr. -gt, t wege
(65).
Paetare kd. nd. dingen, deugen (18).
gedingtz machen (7). gluben (4). lobeu
(13). friden (76). pachten (147).
*Pactatio [i. federatio) friduug t ge=
lait (76).
Pactio ( gew. paeeio ; i. promissio
76 &c., pactum HO &c.) ge-lobde (5),
-lubd(iioi)), -libdt (iio^), -lub (4), -louede
(20), -lofte (23, 132), -lobung (18), hd.
-dinge, -ding (4, 40), dingtz (7), -tuuft
(99). globunge (8). hd. {bissw. alph. pa=
catio)frydung, fredunge (i33).vredynghe ;
PAG
' ouerdracht ( 132 ). frid (es), ver-trag l
-biudung (68, uo), -buntniiß (68), -bvu--
dighe [sie) l -hont (i32).
Pactor vndertedinger (126).
Pact-um, oft t -US, -io hd. ge-lo=
bede (8i>), -lobde, -lubd (iio'>), -libt (110^),
-libd (134). -lupt (6), -lubde, -lubnuß
(76), -dingde {h), -ding, glubde (10).
gluck (7) frides gelobt (9). pacht o.
friedis globe (8). lene (leue st. loue? 13).
vber- (126), fridsam yber- {iMS) -komm-
miß. fr. vberkommung (64^). verbiutniß
(ßö). vorwarde (132). nd. lofte; ghe-l-,
-dinge, -tuust (99); dinghnisse (22^).
pacht (147).
Pactus sbst. ptc. {cf. pro.) pacht (20,
23). packt (68). virbunt (20). zinß t recht
(76). ge-lobe l -diugs (? 17), -dinge (.5'',
40), -dhiguug (1), -lobende t -bot (20),
-lobt l -denget (18), -friedet t -dinget
(17). pactam gemahalte (i4i).
*Padagiuin v. Patagium.
*Padeborna (du.) padelboru (125).
Padella fanna (Gf.). pfaun (I4i).
*Padiliga ? {cf. badile i, ligo Gl. m.)
uueteroV (uf.) cf. zicm. 637; wetterau.
wetter m. Pfluggabel.
Padua [du.) pad-auwe (5*^), -aue (69),
-ouw (147), hd. -aw, -au, -awe (ö*», 22b,
74), -owe (22, 23), -ow (68), -ue (17, 110,
132, 134), -u (7), -dow (6), -aw ein stat
in lamparteu (74). badow (77).
Padus hd. eyn waseer nd. eu water
bj', in (76j lamp-arten (76), -erten, -reden
{sie 23). aqua in lambardye (12). päd ze
(1), phat in (5^) lampten. päd zu lam=
parten (71). payt (17). pfad (75). pfade
t pfatt (74). der paw (135). pau (ue).
*Paga ( /. stuppa ; instr. purgatorium
20; X pal-a, -ea? anders Gl. m.) stuppe
(20. aus stuppa, wenn nicht scuppe vgl.
das Folgende), hd. grabe-, grab-schyt,
-scheyt, -scheyd (i5i), o. werck, werg
hd. von tlachs. von flasche (152), von
flayssch (19), von dem flaehß, nd. van
vlasse (109), van flaß (132). beide (uo).
hede (109).
*Paga {aus nd. page) pferde (74).
Paga-, pag^i- (109) -mentum beza=
lung (68). pagi- (109), pay- (uo, 132)
-meut. werunge (74).
*Pa- V. Per-gamenum.
*Pagana [st. pagina) v. Scriptura.
Paganica v. Pila p.
Paganismus hd. nd. beiden -laut,
-schaflFt, -sca]). beides- (18), heideuiß-
(17) -lant. haidenreich (1). heid-enischeit
(9), -ische (8).
Paganitas heid-escheit(uo &c.), -nuße
(68), -ennisse (132).
Paganus sbst. adj. eyu, eu heyd-in
(8h), -en (8, 12, 20, 23, 132), hd. -e, heid.
dorf-(8, 68, uo), dorp- (132) -man, -achtich
(68, 132).
Pagare hd. be-zaln, -reyden { soluere
(11, 19).
Pag-ella, t -inulal (9) eyn cleyn blat
in eim buch (uo), eyn boich (132). zedel
(8). brifflein (9). vberhebl- t außwend-
igkeit eins iglichen plats eins puchs(74).
*Pagena v. Pagina.
*Pagi- V. Paga-mentum.
Pag-ina, t -ena (74) hd. schrifft. wrf.
PAL
405
scrift. briff (8). hoch brieff (20). eyn sit
von einem buch (uo). eyn syde van eyn
boech (132). puch, brieffe, geschrieffte
(74).
Paginare li. coniungere t desiderare
Br. &c.) ver-fugeu (iio),' -gaderen (132).
zesamen fiegen (64). beiigen also mit
gelt (77).
*Paginellus v. Pagulus.
Paginula v. Pagella.
Pagius [i. pedissequus) pagie (Kil.).
*Pagonisare &c. v Panegorisare.
*Pagula (i. frena ui, Gl. Isid. cf.%d.
klupi)-e, -er Ki^., nl. kleppe, klippe
postomis, hier x repagulum? pla=
gula?) klobe (16). kloppe (8). klopp f
rigcl (9).
*Pagulum (x pabulum?) grum-mot
(8), -et (9, l(j, 17).
. Pag-ulus, -inellus (23) dorfelin (8).
dörflein (9). en clene dorp (23).
Pagurus nl. steeckelcrabbe (ue).
Pagus hd Straß, stroz, stroß, dorflF.
nd. strafe, dorp. strode (8*»). go (95). goy
i durgoy (7).
*Pahselus v. Paselus.
Pala (i. instr. fodendi, ventilabrum
109 &c.) schuppe (8'', 109, ii6), o. der
stap dar ynne (8^), t schoefFele, pale
(116). schup (132). schopp ? gabbel (19).
hd. nd. schuff-el, t -en (125), hd. -ein,
-le (22'>). hd. schufel (mss. mog., instr.
fod. 76). werf-sch. {i. vent. 76). schauffei
[instr. fod. 4, 74). wind- (74), wurfif- (4),
worff- (3) -seh. [i. vent. 4), -schaffei (74
var.). schawfel (1). schauwel (77). schif=
fei (13). schuuel (10). schuf ele (22). eyn
werck schubel (6). spaede (?'?) wurffe
(20). feygen-trotte t -preß {cf. palata);
schar, pfatt (74). hd. nd. spade. hd.
grabeschit 6m. coren- l vier-scoepe;
wayere; swaelde (108). pl. ruggebratun
(i30, Gf. cf. Sm. 1, 269); aqs. ricgrible
(94a).
*Palaeitum v. Libitum.
Palacr-a, -ajia masse van goud (KU.).
eine plausche gold (Fris.).
*Palafium v. Balaphium.
Palam [i. vage 74. X palans) hd.
offen-, nd. open-bar. offen- (uo), vffen=
ber- (7), wander- (74) -lieh.
*Palamare* v. Palmare.
Palanga v. Falanga.
Palans ein schweiffcnder (uo). fliende
(5). vlende (23). flehen (18). liechen l
fliehen (7). fliegender vnstater mensch
Pala-, phala- (us), pla- (147). pale-
(4, 68, uo, 132) -nter i. manifeste l va=
ganter [Br.]. hd. offen-barlich, -barbchen
(uo), -berlich, -berlichen (7). nd. open=
bar-lic, -liken ; wylthck (i47).
Palanteum eyn hege muyre (i47).
*Palan- v. Pala-tinus.
*Pa- V. Ba-laphium.
*Palar v. Paleare.
*Palare [i. manifestare, aperirea pa=
lin i. motus, t vagari Br.) hd. offen-,
vffen- (20), nd. open-baren [X palam).
hd. vff dun sim. nd. up don. openbar
up don (22. st. o. t &c.). offenbar ma^
eben (uo). pelen (17. : palus). pallare
vffenbarin o. phelliu uff dun {sie 8).
palare offenbaren t auftun l enpfelhea
40()
IWI.
PAL
PAL
(sie 9. ans jifelcii!'. yprci'licii iiidr.pala^
tum; raiifit'ii /«</(■ palestra; viiiiiu' ficii
/«(/(• palucium {S, !•). srliuftVln ^'>2'> :
pala\ pnili'ii, he-p. (147. : palus).
♦Palasca (t. </. pllaaca ui. m.) biitsool
(108. '/^r Kit.).
*Palastra v. Palestra.
*Palastri-ciis, -tus c. Palestrita.
Palata i/. rallum) stnockotte (U7).
Palata (TiaXat^Tj lu) jjoproste vcyg
(9). gc^prolit't w'u'go (m- 8j. pl. fyg«'n
(UO). vijghon {13'>).
Pala-, in den Hss. ausser 3 stets
paJan-, pali- (.irts), palen- (67) -tinus
eyii . eil palant-grebo v">) < -grtnio ('23),
-groftV (;')"). cyii p. l graue (sie (18).
palantt'S grauo, Mig. grafc (,11)). palensch-
(81), phaÜeiitz- (9.3, Sum.) -graue, -graf
(93). nd. plialtz-graff, -graf, grate (3);
pfalt/-grab ((5) , -graue , -gratF, -graf,
-grauÖV (67); palcz-greife sim., -graiff
7, 133). p.- 132), plaliz- [sie 13), placz-
{sie S^), palens- {99) -greue.
*Palatinus- (X palatum) tot den
rake hoerende (i-t7).
*Palatissa phallenzgreuin (Sum.).
Pal-atium , -acium , geio. -lacium
{cf. fallacium) A(/. nd. pal-las, -aes (11),
-ais (99, 132), hd. -as (19), -aß, -s (18),
-ast (9, 10, 110), -last, balast (gs, in, so).
pfaltz (76). saal (es), ein kuuigs salc
iio\ ein koiniineks sael (132). gerawm
haws (9). hejren lius (8). pun (/'. sola=
rium 75 1.
*Palatium leporis liaßenstraueh
[herbü i2,">. prenanthes purpurea Xmn.).
wilder hasen kol ; geiis- , al. gansen-,
dau-distel &c. :/. sonchus &c. ii6).
Pa-, -pal- \'d) -latum, balatus (74)
hd. der räch, räche (74). der raich t
verhenielt van dem monde (i32). rake
in den m. 1 147). himelte (99). dat gagel
i vorheinelte van dem munde [lo^). en
Cüuel (^22). kieft'el (10). hd. der guome
(es), gunime, guein (1, 3), gume, gum,
gom (5), gumen (111).
*Palatus guom l offen halß (91).
*Palauannus [i. sporta) wanna (Gf.).
*Palbebra v. Palpebra.
*Palbo vf. palpo, papilio^ viualtra
(i3i'^i. feifaker (ui).
*Palea v. Palla. Paleare.
Palea, palia u/. aeus j7id. spru-we,
-e, -wer; spru, sijrew (9, 4, 75); sprew-
er, -en (114); spreüwer (pris.), spreuer
(88, Ki.), spi-ewr (2) , spreyor (1), sprug
(49). sode {i. furfur V. a. 1432 Sm.). gesot
(jpl. Avent.). {Wetter au. die siitt, sitt /ye=
sottenes Viehfutter), kaff (20, 97, 132).
sprut kaf (22). en sprute kaf (23). kafft
(114). helwe (93, BM. 679. Gf. 4,84.5. wett.
helt n.). hülsen (6.5* Mrg.). agene (Sum.). ane
o.vese (7.5). am (1, 2. cf. Goth. wtb. 1, s).
palee palga (i4i).
*Palear-e cheler-a, -o ; -ia chelor (Gf.
4, 385. d. i. Keller f cf. sq.).
Palear-e (4, 75), -ium (74, 75) ein
sprew kammer (4). sprewrkamer (74).
amsteig [cf. Goth. wtb. A. 12. s. iss, a.)
locus vbi palee in horteo reponuntur.
kafftzen (7.5).
Pale-are, l -a, (110, 132, Chytr.) das
feil vor der ochsseu , vor. bestieu,
brüst, dat feil vor die beesten borst
(132). wapp (1). wammen {pl. Pict.). kew-
til (9. cf. koder, gcxh'r palear Sm. 2,
17, 283. (j. V. epiglottis; oder '. katt' cf.
prc ff), derhahnen-ltart l kader(Cbytr.).
rinder straße (20 1. paliar-e, -iura ruut--
strot (11). runczelii (17). palor ren=
Strosse («/c8''). palar rendes strote (99).
palaria runtzel an i-ins ochsen halß (74).
pale-, pali- (Gl.) -aria brustlap-pa((;f.),
-plu! (100). pallearium crusicheyt des
wapens (23. val. <>. waj)p). palearium
das har <las einem ochsen am hals hangt
(74\
*Palearium v. prcc.
*Palearius ;•. Ventilabrum.
Pale-fredus, -fridus, -stridus (20.
X palestra), polefredus (lO), po-,
pa-ledrus, pared-rus, -us, parbredum
qq. IV sanfft-trabents, rar. -drabenß,
ptert i pf. das da s. trabt (7.5). celder
(3, sim. 17, 4). valiin (IG), fale (13).
fole (8, 9}. vole (9). fiel (49). fol (l)
pferdc (74). pferfrit (Sum., .nm. Gf.). perd
i roß (20). pert l heynst (11). beugst
(68, 110»). henst (iioi^). henxt (132). ein
bei ros, var. byroß (64). meiden (74).
snel-m. (93). par-, pal- (7.5^) -edrus (/.
eqnus di.stortus et terribilis) scheußlich
pferd t roß (75).
*Palend-rus, -us v. Paliurus.
*Palenodi-a, -na v. Palinodia.
*Palenter c. Palanter.
*Palen- v. Pala-tinus.
*Pales V. Palles.
Pales [cf. phälesj gottin der fruciit
0. der weyde (,74).
*Palesma v. Palisma.
*Palesta [cf. palester) tyn kampf-
(6, 74), hd. nd. kamp- hd. -schaider,
-scheider, nd. -seheder. kam schijt [sie
7). ringunge (17).
'^Palesta (cf. palleus) pl. lodun(iii).
*Palestea v. Plastia.
*Palester ( i. Sequester 76 ) champf j
schaider (76). ringer (3,7.5). einringung
(4). flec^ulech (Gf.). stec (1 04. : palus ?). I
scernaro palestrorum (Gf.). '
*Palestes, g. -tis [^i. figulus, aus plas= 1
tes? lutum X lucta?) erdenpotmeker
(147).
Palestina hd. eyn laut, 1. by ie-
(132), hie- (uo) -rusalem.
Palestinus voudem lande (/jrc. S^b^g).
Pale-, pala- (3) -stra [i. agonia,
agmina sie 136) hd. ringunge, ader dy
stat (17. locus luctationis Br.). ringstat
(75 , 91). rinuuge (18). rang-unge (8),
-en (100). rung (126). ringen t frangen
(125). frauunge (5. aus frang-V). wrang=
inge i23). worstel-unge (9), -inge (99,
132), -plaetse [^nl. iie). vorstellunge [sie
8b !j. stat der vbung(65). camp (20, 132).
c.-hof (11, 20).
Palestr-are, -iare (133), -izare, -isare
hd. ringen, wringen, kempen, warstelen
(20). wrangen (12, 23). kempffen t fech=
ten(iio). kamp vechten ?worstelen(i32).
*Palestr-es, -is (9), -ia (Sum.) ringe-
re (Sum.), -r (,9, 17).
^Palestr-iare r. -are.
*Palestri-eus v. -ta.
*Palestridus v. Palefredus.
Palestri-ta, t -tes (110), t -tus (»is),
-cus (,70»), palastri-cus [ir,^), -tus (4j,
ringer (4,7.5). kempffer (iio). worstel-aer
[nl. hg), -er (132). mugen ringen (7).
*PaleBtr-izare &c. v. -are.
*Palesu8 aus palmus?) est pars
cubitus (7(>).
*Palfirus V. Paliurus.
*Palia {anders Gl. m.) v. Palea.
*Paliar-e, -ium v. Paleare.
*Palia8ta [cf. colista, polis) lang
wyde (9).
*Palidolia {ans palinodia; en kife
sank (23).
*Palile, l paule (Gf.) houestadel «im.
(Gf. ). hovstadil (,120).
*PalimL [i. reci &c., (/. s^. ) aver,
ever, echter &c. (i47).
Palin (grece; i. iternm; motus t mv=
bilitas: lucta Br.) weder nemen l gaen
(11).
*Palingene-sean. -s (136) ags. cd-
(94), eoned- (i36) -scaept.
I Palin-, palen- (3, 4, 74, 75), palm-
(iin) -odia (pl. Br.), -odina (74), pali=
I nodi-na (23j, -um (9, Br. ), palmedonia
(11, 19), palidolia yq. v.) [i. re-cantatio
l -tractatio Gl. m., -tractio 110, a(/onia 4
sim.) kamp (11, 19, 23). kamph (3). kampff
t k.-stat, vlg. schrancken (75). knapff
(4). kneufflein (74). vor andir weyt ge=
sank ( 9 ). weder-ruffung, nl. -roepinghe
(116).
*Pali-ntus, -oros v. -urus.
Paliseus i. iteruni natns dtc. (Br. ).
aiiderwerf .gebaercn werden (147).
Pali-, pale-sma, l palis-ea 174, 75),
-sina hd. eyn ringe- , ring- ( 18 &c. ),
ränge- (9), nd. wrangel-, kampff- (75) hd.
-stat, -stad, -stabe 1I8,!. -stede (5, 23).
lo logo de bataya (palisma Gl. m.).
*Palistes poguer, Schnitzer. armpros=
ter (74).
*Pali- V. Pala-tinus.
Pal-iurus, -liurus (i36), -ioros(i4i),
-virus (Sum.), -urus, -lirus (3, 4), -firus
(7), -mir VIS (8). -unus (103), -endrus
(68, ii()i\ 132), -endus (uo«), -intus
(65 var.], pol-utus (18), -ouirus (23),
(,23), pariulus (129) kletta (Gf.). karthe
(3, b^, 4). kartdistel t tuchkart (75).
scharff dustel (10). distel t ageley (7).
SU- (18, 19), soghe- (23), wald- (i43) -d.
agaleia (103 sim. cf. Gf. 1, 130. bm. 12).
hagan l ageleia (i2i, sim. Sum., Gf.). ha^
gen t agelia (120). h.-binta (Sum. st.
-biutaV). gart-h. i. abrotanus; feiwar
i. siler ; ageu t uueehalter (Gf. cf. bm.
606 sr/.). hiutfildir (127, Gf. ). liiefholdra
(87). hiphalder (102). hofolter (100). ha=
gebutten (24:). hagenpotten- (100), hagen-
(20), hayn- (19), hd. heyu-, hau- (8), hag-
res, 114), haech- (132)," born- (65) -dorn,
boß brennend, var. stechend, dorn (es).
steeh-bautn, -a))ffel, -palmen (143). zura
(141, Gf.). ags. fuUae (Hpt. 5), sin-f. (94,
136).
*Palix V. Pellex.
*Palix gr. motus lat. bewegung (74).
Palla [i. subtunica mulierum 110 &c.,
honeste mulieris pallium 135, facitergium
117, Gf., fasciterium q.v. 121, terga 70)
hd. ein altar-tuch, -duch (5, 75^), -kleid.
alter-tuoeh (93), hd. -tuch, -doch, -decke
(19), -vele (20), nd. -dok, -laken. altir
duch (8). hd. elter-duche, -doch (12).
altaer duueel (11). zwehel (75). hoiek
PAL
PAL
PAL
407
(74). husctk f schaiib (i35). hd. mantel.
tzucht-m. (125). ein m. vff der seyten
offen (64l säum (tin). zom (esV palea
i. pauperis »laiitellus. secl clatnis dinitis
(7fi).
Pallaca schnür, bal^, kebssweib(ii6).
Pallacium v. Palatium.
*Pallacium (x pallarium) vorhange
(17).
*Pallacium (cf. palmatorium ?) spa=
tiel rode (IG).
*Pallaclia v. Symphoniaca.
Palladium ( c/. balaphium) dat bylde
van palhis ofF haer pallays (sie 1.32). das
bild von pallas 0. har (7iZ.) pallays, varr.
(sie!) o. har, das har, das hör palladis
(110).
"'Pallare v. Palare.
*Pallarium (?'. 7. iiendet ante altare
76. cf. palatium) vorhan-g (8), -ck (9).
vortuch an eini altar (74).
*Pallatum v. Palatum.
"^Pallea v. Palleus.
*Palleare v. Palliare.
*Pallearium (^. fttramen Gl. m.) v. Pa=
leare.
*Pa- V. Ma-Ueolus.
Pallere hd. bleichen , bleich sin, bl.
o. gail sin (6), bl. o. gel werden (17),
plaich w. (1), blech w. {&>), bley w. (13).
nd. blecken (99), blec sin.
*Pallere (x pullulare) grünen (1).
*Palles, pales (17) {aus palmes,
vjiewol dort anders glossiert, X maUeo=
lus? q.v.; X pallex i. adnlter i iuuenis
Br.V) wunt-, wont- (17) -schoß (8, 17),
-schos (9). vz schoz l wyn rancke (8*').
Pallescere bleich werden (110). be=
ginnen bl. zu w. (g8
(132).
Palleum v. Pallium..
Palle-us, -as (acc. pl.) {cf. palesta,
erientia) hemidi ; ludilo i. qüili-us, -as
(Gf.)
Palli-, palle- (76) -are, -ari (75) hd.
nd. decken; be-d. (20, 6.5, 76). ver-d.
(65, 75), -bergen (75). manteln (9). ver-
m. (-are 7.5). den niuding decken (9).
verhelen (17).
Palliatio dcckunge (20).
*Pallide bleychcrrich (20).
Palliditas hd. bleicheit sim.
Pallidus ?id. pleich (3), bleich, bl.
gestalt (7.-.), gel, gelb (66, 134). «d. blec,
ghel, geyl (132), val.
*Palliludus pal-ler, -spiler (74 .
*Pallio hd. ianckermacher, nl. hu7=
ckenniaeckcr (116).
Palliolum mentel-chen (8^), -ken
(23), -ein (9). cleyn mentelin (8).
*Pallirus v. Paliurus.
*Pall- V. Pass-itare.
*Pallitrudium v. PoUitriduum.
Pall-ium, -eum hd. nd. mantel. la=
chen (6, 7. 1. m. 6). erczbisch-offs ge^
wetc (9), -off gewot (8). eyn hussäcken
(126). hoyke (23).
*Palliuus V. Baliuus.
*Pallodi- V. Paluda-mentum.
Pallor hd. plaichait (1), bleich-eit,
-ekeit ; geelkeit t dot färb ( 65 ). nd.
bleecheit (11); bleck-lieyt, -icheyt.
*Pal- V. Pa-ludamentum.
bl. beg. tzo w.
*Pa- V. Pu-llulare.
Palma {i. manus extensa, arbor, vic--
torie premium, friumphus) hannt ( 1 ).
hant (8, 9, or.). fcstungc (7). ve.stinge
(22). hd. nd. hant-f., -v. gestrachti- (93),
gestrackte, var. gestreckt (g4), strack-
(75) -hant. fust (110). phanna ; spanna
(Of.). spanne (4). hd. eyn bäum. nd. en
bom. nd. en bom. palm- (1, 8, 102),
palmen- (5'', 13) -bäum, -jiawm (1), -baym
(.'5'^). balmbovn (93). krön des gesiegs
(74, der mart-erer, var. -1er; sig der
vberwindung (7.5). sigk ^ ewige kronung
&c. (65). wintniß (8). seges loy (1). sege
fechtelon (5'')- die laffen an einem ru=
der (i26).
"Palmiacium {pannus, cf. palmata,
tunica-p.) palniiiyt (20. anders palm-maet
palmus KU.).
*Palmalis {sbst. Gl. m.) palmsch (147).
Pal-, pala- (110a) -mare hd. nd.
krönen, zcge vechtcfi (11, 19). zeichnen
o. marchen (i26).
Palmaria v. Pila p.
Palmarium [i. palme premium Hr.,
pjahiKi dignum 110 &c. cf. palmatorium
prijß t loen (l32).
Palmata ein hantschlag l genus ve-
.stis (HO sim.).
Palm-atorium (110 &c. ), -aterium
(74), -iterium (6, 64, 110 &c.), -iperium
(76), -arium (7, 64''), prealmarium (04*^)
{i. ferula q. v. 110 &c., quasi terens
manus 76, 110 &c. cf. palatium) schuol=
ruot (76). schul- (6), schul- (74) -rut.
schuler rüde (7). palmator-y (110), -ium
dair men die schi>elre myt skyt (147).
Palmatus gekronet (110 &c,).
*Palmedonia v. Palinodia.
Palmes {cf. palles) scuzze- (100),
außschuß-^ sclius- (74), schiß- (i4i) -Hng.
per- (74), ber-haft Schützling (93), schuß^
lin (Ob.), schoß (74). v'hofschuffel (7. aus
bcrhaft schusselV); heuriger schüßling;
neuer scliißling der weinrcb; broß (75).
cinn iung schoß an einer rcben l pam=
pelen (iio''). zweig 0. geschoß (91). neuw
g. l rebstock (64). erdscozza (Gf.). win-
schosß (25), -loub, -blat, t -reba; zui t
rebazui; zouc t zuoc (Gf.). tzwich (13).
twich (23). hd. ast. celge (12). win-
stockel telge (24), -gartz ranck (132),
-garden r. (11), -rame (8), hd. -rebe,
-pawm (47), -stock (4). suitelinc (Sum.).
pl. palmites snidelinge (11, 19). rebe=
scot (85). reb-stock, -ruten, -reutten,
schuß-, schoß-ling (65 varr.).
Palmes foeaneus ein schosslin in
achsslen, hurling, beygerten, nl. een
rieften oft byscheute (116).
*Palmeti ags. finger applu; p. dae=
tylis f. a])j)lum, wingeardes tanum (94i>).
*Palmicium palmen- (7), bahn bomin-
(6) -holtz.
Palmipedes {aues) breitfuoß (110).
platte voessen (132).
^Palmiperium v. Palmatorium.
*Palmirus v. Paliurus.
*Palmi-sare v. -tare.
*Palmita czwick {i. palmes 5^). zweyd
(d in g verb. 1. cf. Sm. 4, 302). czwey
(2). wein-perast, -rebast (74).
Palmi-tare, -sare (es) (^. palmis
promittere; pertaxare q. v, 76) in die
hant verheissen (uo), slaeii (i32 sim.).
handslahen (1). hd. nd. hant-slagen,
-slan, hd. -schlagen, -schlan (5), -slahen
wan man keyft't t uff sprechen t span=
neu (17). schlagen mit flacher hant (65,
75). uff strichih (8). auf stricken (9).
hulden (5'', st, 123).
^Palmiterium r. Palmatorium.
Palmites v. Palmes.
*Palmodieus (m aus in) die laift of
prijst anderwerf (147).
*Palmodius {cf prc.) die gelaift, ge=
prijst wurdt anderwerf (147).
Palmosus {i. victoriosus Gl. is.). sig=
hafftiger (74).
Palmula {i. tonsa v. a. I6I8. instr.
rustictim cum II dentihus 97 .sim. cf.
scalm.us) gaffel (97). wit estick {i. lati^
tudo ramorum 75). lappo t laffa {pars
remi Gf.). lafsa (Sm. 2, 443). laffen (v. a.
1618). ruoder- (93), rüder- (74), rudel-
(80) -laff. die laff (112), laffen (116). der
lapi)en (135). das vorderteyl eins riemen
(74). das breyt an dem ruoder (64). dat
breyde van de roej'rien (132). palm van
der liant; palmvrucht(i47). dattilen(ii6).
Palmus {cf. vlna) faust t gemundt
o. span (71). munt l munda (Gf. 2, 8i5).
hd. nd. spanne; sp. von der handt (110),
van der hant (132); t en spelhus (23).
en spon eyn vust ( 22 ). spenne {22"°).
spang cum manibiis f actus (6, 7). zuo=
getanhant (93). palme (8^).
*Paloysare {st. paralogizare) betri=
gen (9).
*Palopana, g. -e paltener (20. mhd.
paltenserc, mit. paltonarius &e.).
Palor V. Paleare. Pulcedo {st. pal=
lor).
Palora {pl.) v. Palera.
*Palpa ( /. arulla 1 , 2 ; Xl pulpa,
papauer) obez markch (2). abezz marck
(1). magher vlesch t en man houet (23).
Palpabilis angriflich (65).
Palpanista {cf. faudieus; i. palpa^
trix Gl. m.) schmaicher (74). schmeych-
er (19, 20), -elreder 0. betrieger (110).
bedrieger off ein die schoen sprechen
kan vud doch niet meynet(i32). smeker
(11). smeycker &c. (i47).
*Palpanizare schmeychen (20).
Palpare (X palpitare) hd. nd. tas=
ten. hd. dasten. fulen, folen (5, 77). vo=
len (13, 23). voelen (i32). hd. gri-, grij-
(17), grey-ffen. tockeln (2). Stoffen {i.
pedibus incongrue ire 75 ). zu - tutein,
-duttlen; smaiche-n, -In; federklaubeu
(74). zudeutlen (i28). smacken t smey=
chen (20). smaken i beuen (23). smeken
(23, 108). springen (20, 23). spungen
(springen?) adder begern (18^). taperen
i spertelen (108). die sünd krauwen(65).
Palpator v. Palpo.
*Palpaueri {cf. palpa) v. Papauer.
Palpebr-a, bis.9w. -e, palbebra (64c)
bran (4). prae {pl Gl. a. 1418 Sm.). og=
brau i glid (76). hd. äugen-, ogen- (6)
-bra, -braen (10), -brawe (69), -braw (65),
-bro (9), -glid, -glit (5b, 18), -gliet l
aupron (7). auprahe (17). aug- brauen
(66, 151), -brawen (70), -brawe (uo),
-brav/ (134), -brau (64), -gelyd (65). oug-
braen (67), -brag (65 var.). äuge brahen
(133, 152). oghen-braen (11), -lit (22),
-let (23). wijnbrauwe (132). slagebra (i04).
408
PAL
*Palpere (i. hmi-itiire) tardoii mit den
kyiiilorcii (U7>.
♦Palpetore v. Palpitare.
Palpitans spiuloiKU" (20). zeck- t
difb-iscli (:■>'). /.aluiloiiti'r ((M.).
Palpi-, palpe-tare, palpitrare ^isc)
(/. palpare / lunt/ere 7.'> , frenuenter p.,
hlaiidiri d'c.) /crktii, r/i/. prapeln ; kcm-
iiHMK de/, firemp ein, -Umi / j^rnplt-n jir.
lanam i7.i. aber p. lanceam Gl. m.j. /u/.
«(/. tasten, da^ston (i.vi). regen (1,2,5'').
rechen ^1). hd. zab elon (^9:"), (if.h -elii,
-len (76). -bcln (7V za-, gra-ppeln (74).
stabein i^seabehiV 13 V sto-pnen, rar.
-Öen {i. pedibus inconyrue ire l'i). tapc=
ren (.99). spa- (20, 99), spo- (12, i32),
(i47) -rtelen. spaltercn (147). springen
(i. frequenter palpare 20).
*Palpitator gra- i greni - pler [in).
taster als eyn blyiule l,i47).
*Palpit-rare v. -are.
Palp-o, i -ator (,11«) smoych-er
(13), -eler. sniaich-er (74), -kler (1).
smeyeker (147). zu-sclnnaieher (91 )-
-tytler (110), -tiittler i -duttler (74),
-tficker (4. c/. Sm. 1, 584. Goth. Wtb. 1,
347). sme-cher (22), -keler (23). feder-
klauber (n), -laser t glatling {v>6).
plümstryker (109). vlescker (22, 23).
blint (8, 9. a palpando?). grciffer l
taster ( 74 ). halsstreichler , nl. vleyer,
vlaeybacker (iieV
*Palpo laMNpapilio; cf. palbo,ralpo)
feifalter (141 >.
*Pal-sibus (i. turtur 19). -sibos (20),
-tibos (11) (aus palumbus, wlewol dort
anders glossiert) durczcltube (20). t'teU
dueue (11).
"•Palteum (st. balteum; i. nvirum t
fastigium 139, Gl. m.) baldirih (104).
*Paltibos r. Palsibus.
Paluda-,palluda-(Gf. 1, geiu. paludi-,
pallodi-, palundi-( 9 ) -mentum ( a palam
et indumentum , /. ind. imperatoris l
genus ostri 70; i. saroehium Gf.) hd.
nd. ein edel kleit des keysers. strijt
cleyt eyns k. of konnings (147). k.-ge=
weyte i gewere <9) . -gewer [8\ küngser-
cleid (931. seorlez (.Sm. 3, 397. Gi. 6, 545.
cf. scorlitium •= superpellicium Gl.
m.). scliairlache (19). sciiaelaken (11).
bragedin (i26). deckelach (Sum.). sarroch
t dechelachen (Gf.). ags. haecilae (94),
hccaeli (136K cf. Goth. Wtb. H. 18.
Paludapium ( /. pedlnum , eleo-,
elio-, hello - selin um , £/.0tiO-, £A£'.Ci-,
üöpo-asAivov, Ticö'.vöv) cp-pe, -f, -fich,
-pich, hepfen, waäser-eppich, -merck &c.
(143).
Paludatus gissarrochöter (Gf.).
*Paludel sarroc (Gf.).
*Paludinosus mosig (75).
*Palud-is, [ntr.) -e brueckt ill).
*Paludosis {st. -sus?) brokegen (85).
*Palvirus v. Palivirus.
*Palumba [cf -bus) praytin i. lati=
tudo ; holtztaub (74).
*Paluinber tubhaie (Sum. ru^
Palum-bus, -bes, -ba, -pes (136),
plumb-us i -es lalph. pal- 134) tuba;
hege-, hola-, holz- (Gf.), hag- (87) -tuba.
hd- hegi- (t04), ha- t heid-, vair. heiden-
(75), hai- (Sum. m), lioltz-, hultz-, hoil-
PAM
(19), velt- iKJ, 75, uü, 135!), wald- (an),
wild- (9), slag (93), bloch- (13.'>), ploch-
(128), hd. nd. ringel- (49 Sic), holt- (11)
-tube, gew. -dube, -taub (1, 2, 'J), -dest
{sie 49), nd. -duue. nd. en iunc cl. wilde
duber (S). wilt tawber (9). ags. cusc-otae
(136), -utan (94), -eote (Bsw.).
*Palun- V. Palu-damentiim.
*Pal-ujiu8, -urus v. -iurus.
•Palurcus rebenstock (7ij.
Palus, gen. -i {öfters ohne gen.) hd.
pfal, pfal in dem wingartcn (iio); phai
(1), pfaal 0. stceck (68); phol (3j, phoel
{?. baculiis 19), pfol, vtg. stecken, stos=
sei f stutzen zani, varr. am, zune «. su=
des (75); pale, steck, stocke (H''), reb=
steck (134), ein schcieu [V26), rayme
(152). «(/. stacck (i32), stake (99), pael
(11, 81), en pal, pal van holte. — Ohne
Angabe des Genitivs u. a. balle (7). pole
(LS), piiule (9, 133). pfol I? gebruch (9).
pruchig l poele (20). pule i schütteln
(17. X pala). pl'al; rnsc. ein moli (6).
eyn broeck; laut oif poell (132). spöl
(Sum. X panus). rugbeinspitz (93j. —
gen. -udis (und ohne Angabe) hd. bruch,
broch, gebruche (i25j, bruoch waßcr
(19), w. -bruch (64, 60), phule (152), pfule
(151), pfui, pflul 0. pfutz (134); pfutze,
pfitz (67, 75, 110), putze (133, 152), lach
(UO), ein gullen (l26. cf. Fr. 1, 382*>. Sm.
2, 35. BM. "586 V), hlil {pl. (y. a. 1418 Sm.
cf. BM. 680). hulgen; lau ?'lo (e. labina
cf. Sm. 2, 460 sq.:, 75). moß ^7^, 88, 126).
moz (1). mos (7i). mos (2). mose (74).
nd. brok, brock, brok-ede (22^), -te (109).
Paluster der in dem bruch stet (8).
ein man der yn dem gemozse (c/. Sm.2,
633) wont (4). hd. bruch-, nd. brok-,
broick- (i32) -man. brachmane (18).
bruych (13). bruolich (19).
Palustris hd. bruch -ig (62), -icht
(67, 152), -eyt (133), -ech (9), -echtig
(17), -ichtig (5), -lieh, bruchicht (i5i).
bryechet (20). brok- (23), broeck- (i32)
-ich. wasserig l lachig < 110). fulechtig(9).
*Palutelluin 1 i. mulierum vestimentum
76. cf. palud-amentum, -ellum /. pah
liolum Gl. m.) kittel (4. 76). kedel (23).
*Parrieus v. Badius.
*Painpa v. Pompa.
^Pampas pasingo (Gf. 3, 353. cf. Gl.
m. 5, 114?).
*Pamp-enus v. -inus.
Pam- V. Pa-pilio.
*Pampilus ( cf. pampinus ) reben-,
weiiiper-plat (74).
Pampinare wingart-bletter wachsen
(110), -1)1. frisch bringen isic 68), -blate=
ren vortbrengeii (i32).
^Pampinaria v. Pipinella.
Pampinatio (/. frondatio) laube=
rungo (1201.
Pampinator klengker , reblaubcr
(135).
*Pampm-ella, -ula v. Pipinella.
Pampi- , pampe- , panphi- ( 24 ),
päpi- (74), papi- (47, 76) -nus, pampi=
lus [q. r.i hd. nd. win-, hd. wein- (1, 2,
47, 74 », reb- (64, 91, 93), reben- (Sum.),
winreben-, nd. roven- (85) -blat, -plat
(2, 74 i, -pald (1), -laub (74), -lovb (93V
ain blat (76). wni-laub (75), -stocke (17).
PAN
reb-pauwm, p. -pelle (74). aqa. cros (94),
crous (186). papinus i. ebriasns l pam=
pinus i. fuliam vitis (76. cf. paponius).
Pam-, pan- (19) -philus niyniien=
kiiccht (li»). en bok van der leue (23).
Pan ein got der liierten (88).
*Panaceta {aus tan. X panax^ea?
(/. pandeca) reniuano (121).
*Panacu8 luuestechol (i3i).
*Panalota {i. tanacetum, cf. pana^
ceta &c.) reynfan (74).
Panariolum chrettili (Gf.).
Pana-, pani- (110) -rium brot-korp
(110), -korb (68), -kcller t -gehalter (126).
broetkorft" (132). spyker (i09).
*Panarium i. exci-pulum (Gl. m.),
-dium ver-delegyng. -stoeiyng (*zc 147).
*Pancafro v. Paneafro.
Pancale i: Bancale.
Pancarpum r. Pancorpum.
*Pancellus {aus panicellus X pfaun)
pfaiikuoch tZioiii.).
*Panc-, bissw. pans-erium {cf. lorica)
hd. nd. pan-, ban- (6, 76, löi) -tzir (1),
-tzcr, -si'r (22).
*Pan-cia l -tra (17), -cra (i36, 139,
141, 142, 147, Er., Gl. m. 5, 119) {i. ropina,
sarapia 147). raup (17). roiff van den
vyandon (i47).
Paneia [i. pantex) pa- l pe-nsse
(Kil.).
^Panci- V. Peuce-danum.
*Pancium v. Panichium.
*Paneo-, panea- (Gl. m.) -rpum als
bcesten vechten die stede dair men dat
afsuydt (heit p. 147).
Pancra v. Paneia.
*Pancraeiari mit r uotten schlahen(64).
Pancracius kemp (19). kempcr(ll).
Pancra-tium , -cium hanenkamp
(11). spiel (88).
*Paneliale &e. v. Bancale.
Pandare u'. pingnorare) phenden
(19). penden (20).
Pandatio ein bück nidersich (126).
*Pandeca l^. tanacetum, cf. panar=
ceta, anatheca &c.) reynfan (74).
*Pand-, i -linth- (75) -eolum lein=:
lachel (7.=)). leylach (74).
Pandere hd. vffen-, offen-, nd. open=
baren, hd. vff-, off-sließen , -slyesßen,
-slesen, -slusen (13); sprechen, kundi=
gen (9). nd. up sluten f spreken. aus-
(110), vyß- (132) -recken.
Pandiculare gewen (147).
Pandieulatio das ran- ( Ki. ) , ren-
(112), re- vnd stre- (116) -cken.
*Pandicula-tor, -rius gewer (147).
Pando-, pandu-, bando- (93Vehium,
pandocium (75, 1471, pa-, var. po-ndo=
xium (64) [i. propala 75, diuersorium
93) hd. kauff- (74, 75), marckt- (64),
marckt- t win- (75), gast-, merk- (80)
-hus sim. stalle (17). taverne, herberge.
logijs (147). spital; tab-, taf ern (74).
*Pandomia rächen (74).
*Pandonia [herba 75) batonie (24).
Pand-ox, -ux, pondex, g. -oeis(74)
apotcck o. stette domau kauffmannß=
schacz v'kaufft, et gulosus t vorax (74).
apteke (8, 9). abdig (17).
PAN
PAIS
PAN
409
Pa-, po- (75 varr.) -ndox pub (75).
boeve, lecker (147).
*Pandoxiniura v. Braxiuium.
*Pand-oxium, -uchium u. -ochium.
*Pandula gellita (of.).
Pandura, Tiavööpa, iiavdöpi«; fiddel,
nl. veele (u6).
Pandus hd. nd. krum. hd. gew.
krump. krumphe (i33, 15l>). krom (132).
ge-bogen (8), -bageu (17), -pogen (9),
-schmogen (75).
*Pandux v. Pandox.
*Pane-, pane- (Sum.) -afro {kerba)
sige- (Gf.), sigi- (Sum. II.) -line (cf. aly-
pum, fei draconis &c.).
*Paneca v. Paneta.
Panego- , panigo- , panige- , pan=
nogo-, paneglo-(22), panifo-i7), pango-
(67), pago- (Gl. IM., alph. pango- 68, 69,
134), pao- (75) -rlsare, -rizare (Gl. m.),
-nisare (67, 75, 134), panegaricare (74)
(i. suste/itare 75, s. pane, fenneidare
panem aus fom. ? aMsparegorizarex
panis, vll. zugleich X panegyrizare ?
gor- '. fermeidare??) hd. vtf-, off-, auf-,
ent- (9, l;>) -halten, -lialden. auf halten
mit wouung (75). vflfent-h. mit brot [i-
fermentare 68). uff heblen (7). neren(76).
nd. vp holden, onthaeldeu {i.ferm. 11).
Panellus {equl) balster ( 93 ). palster
am Sattel (75). p.-kuß (74). satelpolster
(64).
Pa- V. Ba-nerium.
Pane-ta, -ca (148) hd. nd. becker.
*Paneus brodieh (20).
*Panfilenus v. Panselenos.
Pangere hd. loben, ge-1. , singen,
fuegen (2), zusamen-fugen , -liegen;
zu hauff-fogen , -fugen , -gen (3). nd.
louen , zingen, to hope voghen. prt.
panxi i. canere Br. [cf. pangitare i.
freqiienter canere Br. sim., cantitare 129,
laudare Gl. m.) hd. loben, singen,
ainigkeit haben o. machen (75). louen
( 132 ). /""<• pepigi i. paeisci (Br.). za=
men-; var. zam-fugen , -hefften, -set^
zen; ainen (75). lid. binden, ver-b. (110).
bunt l geding (65), fryd (68, 110) ma^
cheii. globen (7). loben (0). zuhaffugen
(17). prt. pegi {i. coniungere sim.) zu
samen-i'ugen (6, es), -legen (9), -heften
(HO).
Pangeri-eum dl, (U. m.), -tum (19),
-cus (147, laudando decuntatus 129) {i.
Carmen; lo dire lascivo Gl. m.; aus pa^
negyricum i Ucenciosum t lasciuiosum
genus dicendi in laudibus alicuins Br.
X pangere) g»'yle (19). geyl (11). den
men laift myt sangh (i47).
*Pangetice eantare {cj-. prc) löblich
singen (74).
*Panginarius portener (23).
*Paniarium {st. pomarium .s//«. )
apphehnuß (IG).
Panica i'. Jepatiea. Panieum.
Panicea v. Panieida,
Panieeum der herdden cleyt (147).
*Panicia v. Pannucia. Panieida.
*Panieia mensa brot teller (116).
*Panic-ida (74, 110), -ia (132), -ea
{i. que facit paneia Br.) becker-in (68,
110), -sehe (132). protschneider (74).
Panicium v. Pannichium.
DiEfENBACH bLOSSARlUM.
*Panieius brodieh (11).
Panicula (cf. tica; Gl. m. v. panu=
eula &c.) raia (textoris i. radius Gf.).
Schelf {plante 91). nl. riedpluyme (116).
*Panicu-la v. -m.
*Paniculus walploch ( der gartiier
140).
Paniculus (Br.) ein dein, clien (iio^)
brot (68, 110), broet (132), brotlin (134).
Panic-um , t -a. t -ula ( i43 ) {qd.
semen 132. cf. fenieulum, pannichium)
heydel (111, 144). fenich ( Gf. ). feni-li,
heidel- f., -pennieh, panikorn, butz-
wäitzeu (143), -weisse (126, 144). buch=
weiß l brandkorn (i25). boeckweyt (i32).
pontist (74).
*Pa- V. Pan-nichium.
*Panifaccio broetbackunge (20j.
Pani-fex, -ficus hd. nd. becker. beck
(76). brot-beck (75). protpeiehi (104). -ficus
i. cus tos virginum 23; ! Reg. 8. filias
vestrus faciet -libi vnguentarias t fucarias
t pajiificas Br.)
*Panifica beki (G). bi'ckin (76). bec=
cha t pecchi i prot-pechi, - pechila,
-bciecerin acc. pl. (Gf.i. becker-sen (5),
-sehe (23). brot-, prot- (i52) -beeke (Sum.),
-beckin (I5i, -beckerin, -bacherin (i34)
i dea siluarum (Voce, ex quo), broit-
beckei'sche -(132). peckerey (74).
Panificare bachen (68). backen (7,
iioj. broet b. (11, 132). broyd machen
(19).
Paniflci-na, i -um ^74, 76) i. pistrina
t clibanus (75;; locus' vbi ßt panls (76,
Br.). beckerye (iio &c.). bach-ofen (76),
-uß t pistrye (2ü). pfisterstub (74). brot-
offen t -huß (75).
Panificium {cf. prc.) ein becker ampt
o. ein bach huß (HO sim.). backenwerk
(Ki.). beckcn handtwerck o. brotbachung
i^Das.). brot-banck (75^), -benck (7.5-').
Panificus v. Panifex.
*Paniforisare &c. v. Panegorisare.
*Panigium v. Pannichium.
'Panirium v. Panarium.
Panis hd. nd. brot, prot (75), prott
(1), brod (17), broet (20), broit (7, 132,
133), broyd (19j.
P. acerosus rauch prot (9i).
P. artopticius küchle (m). pfami-
kuehen (Ki. ). nl. pannecoecke, vlade,
wafel (116).
P. auenacius haberin brot (64I').
hebrin (04^).
P. azimus vngehefelt brot (64).
P. butyratus, ßsTSptTY]? nl. bote=
rani (II6).
*P. caculi V. Cueulopanis. Alleluia.
P. cibariusruckenprodt(lll).rocken-
&e. (Das.), speyß-, var. spyeß- {seruo=
rum 64), burger-, hauss-, fagentzer- (116)
-brot. nl. asterlling (116).
P. coniuratus ags. corsned (Gl. m.).
P. crocatus spannisch brot ( Ki. ).
eyerkuchle (116).
P. dulciarius letzelt (91). paste-ten,
nl. -ye (116).
*P. fermenta-cius, var. -tus geheflet
prot (64).
P. hordeacius (9i), ordeaceus (64)
gersten brot.
P. laieus hußbrot (75).
P. marcius martzepan (91).
P. nauticus bischotten, wider o.
erbachen brot (116).
P. ordeaceus v. P. hordeacius.
*P. portieus v. Cassianus.
P. siligineus rocken-, roggen- (641")
-brot, -prot (91). weck (111).
P. simila-ceus, -gineus simel-en,
-weck, nl. fijn terwen br. lOt (116).
P. speus-icius {aus -ticus) t aqva-
ticus speudicht, delckigt brod (Ki'i. Mrg.).
P. tritic-eus, -ius (64'') weiß prot
(91). weitzen prodt (111). w.-, var. weys=
sen-brot (64).
*Panisare spulen (64).
*Panisator spuler (64).
*Panisatrix spulerin (64).
*Pani-, panis- (74) -seea brotschni=
der, vlg. fur-leger l Schneider {i. ciro=
nomen 75). protschneider (74).
*Panistrum /aZ. brot-korp, -korpt(49).
*Panitium v. Pannichium.
*Panna [textoris? anders Gl. m.) karta
(9). kart (8). eyn carte (17).
Pannarius weber l woln-w. ( 17 ).
tuch- (9), duch- (8), duech- (20) -mecher.
*Pannellum [i. tabella, tympanuni, cf.
panellus) panneel van schilderije,
bchrijnwerck (Kil.).
*Pannetum gewanthuyss (147).
*Panni- v. Bom-basium.
Pannici-da, -soi-, -ssor hd. duch-,
tuch-, gewallt-, gewand-, waut- (23, 125)
-snider, hd. -Schneider, watman (33).
*Pannicidium gewant snidunge (20).
Pannici-sor, -ssor i-. -da.
*Pannicularius tueiimacher (in).
Panniculus tuch-el, -lin (75).
*Pannicus spöle (121).
*Pan - nichium , -ichium , -igium,
-icium (74, 76, 93, Gr., Br., (Ji. m.), -itium
(120, 141), -nieium [genus annone l cesds
pastoralis 110. (/. panic-um; -eum &c.
Gl. m.), -cium(i2i) [leg unien b kc, genus
vilissime segitisiö.cf. pani-cum, -tium,
fenieulum) phe- (1, i4i), pfe- (71'^), fe-
(120, Gf.) -nich. phenihc (121). vench(93).
pen-nich (5, 74), -nig (5^ 74), -ig (12),
-esch (74), -dich (13), -rieh (17), -nug
(22), -nit (23). hd. fenchcl.
Pannif-ex, -icus tuch-lar, varr. -er
(75), -macher (75, 110). gewant-m. (75),
-mecher (8, 9).
*Pannipurgium gall. buee (122).
*Panni-rasor, t -tonsor (75), r. pan=
norum (93) hd. tuch-, duch-, doch-, ge=
want- (75), laucken- (77), nd. laken-,
want-, dok-scherer. tuch scherrer (G).
tuchscheyrer (3).
*Pannitorium gewant- (3, 4, 75), tuch-
(75) -haus, -huß 0. -gadem {To% -gaden
(75a).
*Panno- v. Pane-gorisare.
Panno-ma, -nia u. Panonia.
Pannon-ii l -i huni (Gf.).
Pannosus [cf. laciniosus) augelegt
mit vil schnödem gewant (75). p. vir
der do ein ge-pletzt, var. -bletzt, cleid
hat (65).
*Pannuc-eus v. -ius.
Pannucia {i. peciata vestis 64, t:
52
■no
PAN
PAP
PAP
iliiirritis /Kiuiiifi a/>srissti Br. /. </. -cea (.'.
»;i. 111.) gohh'zot (!•»), i'iii gt'lilcl/, rar.
boli>i;t(A {•!») clfiii. rlcyt vau mangerlüy
»loiiK (:i7i. poiiiciu jic-pletzteli , -sclic
«•kclt. .stückelt kliiym- (74). panuncia
i. rfsti's ini/itis (ans inii/ttsf) /jdiiiiis asKutd
{ 7t: >.
Pannu-cius, -tius (ss), -ceus (i-'«)
(/. tunicosus (i- cf. \\i) d(>r boeli clciiU'v
HU l»!it (,ii(>). die (luadc cl. dragct (i32).
(li(> bloit iiid ofvel {ijcclcyfU is ( 147 ).
InulIiTlitig (12(!). liadiTlump, leinp {t ?)
tctz (S8).
Pannula v. Manipula.
Pannixs hd. tncli, thuch (8'') , diu-li,
doch (,1S), diioch (1!», laclion (iio), go=
wallt. )i(l. dok, docck (i;!2), lakcii.
P. argent-eua, -ius vSilbrciu (1), .silbor-
(5»') -tiicb.
P. aureus jiuMciii tucli (1).
P. lineus liiicn ducb (5''). leincin
tiuli (IV pannos lineos Icylach (i4i).
*Pannu-tius v. -cius.
*Pan-onia, -nonia ^llo'l, -noma (!.•?■>)
est viititas in rin/aria i^Mss. mog. ), regio
s. vnfiarie (iio &c.). viigirlant (,8, 9).
Panorm-um, -ium (1) {du.) paleren
(1, 71).
*Panpoclieium tavevniersche (i47).
*Pan- r. Pani-philus.
*Panphinus v. Pampinus.
Pans-a, -us (^ii7) ags. scabfoot (94),
scaabfot (lsg). dio barvoits is {i. peda^
rius 147).
*Pan-selenos, -selmos (110), -silenus
(7G), -filenus t -xilenus (74) i. plena
luna (Br. &c.); Zap/.s qui ad moduni lune
crescit et de-cr. ( 76 ). edclsteiu der zu
vnd abiiymjit als dei* man (74).
*Pans- V. Pane-erium.
*Panta- v. Panto-craton,
Pantapoles {-la Gl. m.) i. seplassa^
rius (147, Br.) ; iiegociator qui multa vendit
(Br.). die vele vercoipt (147).
*Panthaphylon v. Pentaphyllon.
*Pant-arvis, -orus (ans cantharus?)
hd- iid. kaiiue.
^''Pantheal v. Puteal. Langea.
*Pajitedonium (x panicvim?) cf.
Pevicedanum q. v.
*Pant-eolum, -olum (9) eyn guldeu
(8, 91, gudcn (17) blech.
Pan-theon (74), -teon eii tempel
godes (23). allergotter t. zu rome etwen
(74).
*Panthera v. Patera. Pantrix. Plan^
theras.
Panthe-r, -ra hd. nd. pan-ther, lid.
-thir, -tier (93), -teir (19), -ter (18),-tere
(17).
Pantheron v. Pantrix.
Pantices bauch-lauff, -fluß, -leutte=
reu; bitterich t schmärbaucb (i26).
■WailgSt (Das.). pantsch (Fris.).
*Pantinus v. Odoi'isequus.
*Pantiruin v. Pantrum.
*Panto-, pantho- ( 74 , 76 ) , pantu-,
panta- [2o') -craton (ae/.sT^avxoxpaitup)
gare michtig; al-m. got (17). gar mech^
tig got o. almccbtig (8, 9 ). cn biscop
(23). sußgesangk (74).
*Panto-fala, -fla ( Gl. m. ) , -pMle pl.
(125) («. sandalium) pantoffe-1 fKil.), -In
(125).
*Pantofilariu8 pantiit^Vlinecher (l2.5).
*Pantolvun c. Panteoluni.
*Pantomi-mu8, -nus (7) ran•^, pan
tho-mimus l -nomua l pathonimus
(7r eil vorstc der leckers (23). pub (7.i).
gawgkler o. niftian (7ii.
'Pantophile c. Pantofala.
•'Pantorus r. Pantarus.
*Pantra r Pancia.
■''Pantrix (/. retlic n\) ne.tz (74). rocke
(8''. ««.V rethe!). Cf. panther-a nezi (Gf.)-,
-on, 'itavi>r^pov zuckgaru (126 .sm.).
*Pa.nt-rum, -irum ( li)), tantrum 17.".'')
(/. instr. ri>(i>iinc 3, f i. 7. cacabus 4,
olli-petra l -breda ir-,) eyu leffel (19).
lejtel (11). slcyf (23). (jiiirrel (4). (jiie=
rel (3). kiiergel (74). stortz (Ki). sturtz
vber ein baten (75). li.-pant, -sayl ;
einspin (74). pautrum (*. puris, oili=
petra, pollibreda) liafen- (7.5»), liafel-
(7.5'') -deekel; hafendecke (7.5^).
*Pantu- V. Panto-ci"aton.
Panucla [i. consuta vestis) ags. ge-
cliitadhraegel(Gi. Aelfr.); wefla (94'>,Bsvv.).
Panuculaspuolili(i4i).spinnele(.Snra.).
*Panu-la, -lea (20), f -ellium (109)
(i. locus vbi pannus podtur 23. cf. pa-,
pe-nnula) spuol-e t -ele (Gf.). schotspole
(109). en lachte (23. Tuchboden zum
Trocknen f cf. Br. wtb. 2, 3i). handfan
{sacerdotis 74. cf. phanula).
*Panul-ea i20, 129), -a (20), -ia {cf.
Gl. m. ■'1, 132) {i. instr. unde texitur 129)
eyn spuel ysen (19). spoel-iseren (11),
-riseru [sie 20). raine (-lie ^?/. Gf. 2, 527).
*Panulus V. Panus.
*Panuncia v. Pannucia.
Panurgia gefierte (126).
Panurgus gefiert (i2g).
Panus {i. panu- l cannel-lus (64,
pelanus q. v. 93) spuol-o i -a (Sm., Gf.).
spuel (11, 19). spocle (20). sbuole (104).
hd. spuel sim. webe-sp. (17), -scheine
(8), -scbin (9). spuelpijpe, spoilpijp (147).
hd. weber-, ud. weuer-spole, hd. -spule
-spul, -stul (7). wafelspulin (Das.). eyn
weuers spoyle (132). eyn schwellten 0.
druß, dussel (Fris.), druß, disscl, knittcl
(126). p. inguinum der schlier (112, 116,
V. a. 1618. cf. Fr. 2, 198, .Sm. 3, 4.57). nl.
bult, clappoire (116).
*Panusus spule {i) webe schere (17.
cf. prc).
*Panxilenus v. Panselenos.
*Panxillum [st. paux. häufig) luttik
clene (23).
*Paonisare v. Sustentare. Panego^
risare.
Papa hd. eyn bab-ist (5, 8, 133), -est,
-st, bobist (9), bapst, pap-est (18), -st
(ec), pabst (i34), pobst (20). nd. en pa-
wes, -lies, -Ulis (II), -us (99), -es (132);
pauwes t paiss(i47).stathalter cristi (65).
*Papaeeni {acc. aus bombax, ßÄ|X-
ßax'.) f. Bissus.
Papagallus papagaj^ (9i).
*Papa- V. Papho-nista.
*Papapir-ius, -us v. Papyr-ium, -us.
Pap- V. Par-apsis.
Pa-, pap-pare (puerorum ) pappen
(20, 4, Fr.), papen geden (8''). sugen
(20). hd. smeczeii (mss. mog.). schmatzi=
gen (6). atzen (75). kindtetzeu (74).
*Paparista papir inacher ( 1 ). Cf.
paparius locus rhi papirus crescit Sc.
(67 &(■,. /. q. papir-eus, -io 7. v.), aber
auch ortus papaueris (7.5).
*Paparius v. Papyr-eus, -ium. Pa=
parista.
Pa-, pap- (iK)'') -pas, -pus (74) i.
■pinguis (68 &c.); g. -antis die vele on=
uutlick callet (i47); i. gnartio {st. gar^
tio X gnatho?) qui circa culinan pa-
pando inccdit, l jiedagogus ( Br. ) ; g.
-atis gr. genus Uni &c. (Br.) ; /. peda=
gogus (71, 75, HO &c.). lecj-er-hafft (110),
-zant (132). i'eißt (7). zuclitmeister (^74,
75). lyiieii doick seer wyt ind kleynlick
(147).
*Pa-, pu- (76) -patilis(p!.sci.v, i.saxa^
tilis) Steckling (7.5).
Papatissa zuchtnieisterin (74).
*Papatu-m v. -s.
*Pa-, pap- (iio'>) -patum, t papisma
(74) hd. nd. kiiid(>r-spise, hd. -spyß,
-speis (134). kinders spyß (iio'>). kinaes^
speysc, pepp, i)api) (74).
*Papatus [cf. prc.) peppe (9).
Papatu-s, -m (8) hd. babi- (.5, 8),
bobi-(9), bob-stie, bab-, bap-stum.-sthum,
pabstum (134), liabstes tiiuin (68), bapst-
heit (67); babes-cheit l -turne (133), -tum
(102); deß babst amjjt (17). nd. paue^
stige ; paußbeit l paeßdom (132); pais=
dorn (147).
Pa-, po- (94) -pauer, pauar (76)
hd. inahen {msc. 4, 17, 50'^, 74); m.-samen
0. leyn (66 &c.). mayiiesam o. Iyne(i52).
magen (1, 50^). moii (4). mau (23). mag-
same (93j, -sam (7, 8, 134), -sat (uo),
-somkraut (Das.), -soum lyn (68), -sam lyn
(69), -lyn (13), -ole (95), -öl (i34 Mrg.).
mage saenie (20). maiic-sam ('133), -cop
(85). masem (16, 18). raase- (5), ma- (16)
-same. maeu-saet (^0), -sait (132). moin=
sayd (19). mangk säet (97). mancop zact
(11). velt- (.sum.), oli- (104) -mage. ol-mag
(6, 110), -magen (74), -kolben; magol l
mauden (75). 6l-machen (1), -mag (67).
elmagen (91). oley {b^, 99). lyue (67,
133). ags. popaeg (94), papoeg (i36).
velt-, p. syluaticum wilt-mago (Gf. ).
palpaueri albi, nig-o, -er (146), -ri
wis-, swartz-magsain (87^, 146).
*Papaueralis hd. nl. clapperrosen, nl.
wilden huel, hd. wildmaen, glatzen (116).
Pape (^. audire ammirantis 5) bore
(5). here (23). hoy (22). hy (126, Das.).
sune (99). anumberdumbundname (74).
nümer dflmer amen t hiifi" maria (7).
wunderuiße (8, 9). wonerniß (17).
*Papericius v. Papireus.
*Paperum v. Papirum.
*Papigegi e;yn sedich (17).
Papi-, papil- (3), pampi- (102, 121,
Sum., Gl. Trev.) -lio, pap-ilo t -ilici (136),
-ulo (94", -ileo {V. legia), pal-bo t -po
{q. V.) {i. auicula Br. , au. puerorum 100
&c., tentorium) vival-dera (121), -tra (Gl.
Tr.), -tere (Sum.). vyv- (7, 20, 132), vif-
(76, 110^), fyff- (64a), feif- (91), veif- (i,
3), feiu-, vlg. zwif- (7.5), pfyf- (64*'),
piff- (6), zweyf- (66 &c.), zw(>yv- (8)
-alter, pfeyff- (1), zwiu- (100, 102), zwev-
(9) -alder. pfeit'hol-ter (Das.), -der (126).
pfiff holter (Fris.). zwifei-der (21), -er
(18). czwifeller (17). pfiffolter (uob).
zwifolder t fledder-muscbe (i52), -mus
PAP
(8^). fledermauß (66 &c. , Neum. )• ein
molken-clicp (4), -dipt (3). milchdieb
(Fr.) . ays. fifaldae (papili-o 94) , ucuaU
dra (-ci 136); butur fliog-ae (94), -0
(136). eyu botter fogel (10). eyn bodei-
fegel vnd swcben (-erV) ind slaff(5). en
botter- (22), better- (23), somer- 1 pelle-
(109), Sommer- (20, 132), siunmer- (110)
-vogel, -foegel (20). en twevoldige {sie)
t en tiwit (23). eyn kiuit (22). coppel,
weyfalglier (107). nl. capel-tken (107),
-leiten, vlindere, pellarin, boter-vlieghe,
-scliijte (iie). pap-agei (13), -iei (10). die
des aueutz na de kertzen vlicgen (i32).
geselt (?) fuersteller (17. cf. feuer-falter
t -vogel id. Nmu. ?). hd. zeit (7), ge-z.,
zal (6). eyn tympt (5). tenten (132).
paulu-nen (i32), -ne (10), -yn (13).
pauelun (99).
Papilla (»'. Caput mamille) eyn heupt
an eyner brost ader mem (17). wertzen
(7G), das wertzlin (110) an der brüst.
hd. ein wartze (10), brüst- w. tutten
wartzen ( 1 ). eyn ciczen wartz ( 5^ ).
dutwerz-lin , var. -el ipl. 64). tnttispitz
(93). memmentipken (132).
*Papillai:e pappen (79).
*Papil-lio V. -io.
*Papiluus {st. papjrrus) ags. ilngsegg
(94), i lug seg [sie 136).
*Papin - a coecken ; -arius tor c.
beerende (i47. aus pop-, cf. archipa--
pus?).
*Papinus v. Pampinus. Papyrus.
Papio (Ol. m.) nacht-, hunds-, äffen-,
ber-woifF, babuin, pauion (i4o).
*Papireus v. Papyreus.
"^Papyr-eo r. -ium.
*Papyr-, papir-eus, -cus (69), -ius
(7.5, Br.), -nus (76), -icius (9), pape-
(67, 133), parpi- (76) -rieius pap-irich
(68, 132), -yerlicli (iiob), -Irin (75). ein
dmg das von papyr gemacht ist (110^.
vas de papiro factum 69 siin. i. q. pa=
parius 67). seindein (9).
*Papyr-, papir-ivun (103, Gf.), -ius t
-US (74), -io (7i &c.), -eo (8, 132), y.
-onis, papapirius (74) [i. locus l vas
ttc, i. pap-ireus 69 &c., -arius 67) da
byutzen waclisen (uo). dair byesen
wassen (i32). binizahe (iü3, Gf.). papir-
(8), semd- (9) -echt, ain bintzen vas
(76). roraeh, ror-, sebde-gewechst (74).
*Papirnus v. Papyreus.
*Papirotuin (i. mayuwa vehiculum 76.
aus petorritum?) en grot sc-hep (23).
Papi-, pape- (94) -rum papir (9).
ags. eorisc (94, i36).
Papy-, papi- , bappi- 1 7 6 \ bapi-( 6 4'' ) ,
papapi- (147) -rus i. magnas iunetus
mariinis{-6) ; corrosiuus (147). if/.papy=
rium, mucus, iuncus &c.j hd. semida
(Gf.), semde, sebede (74). eyn mere seine
ruer (17). schobrisch {cf. schoberling
Nmn. ;m. risch)czenn [aus semd? 1). scliaf-
riet (147). hd. nd. ror; pap-iev , -ir, -pir
(8,74), -uir (Pris.). /if/. bap-pir (6, 67), -ier,
-pier (133), -ir, var. -eir (64); .babyer
(152), bintz, pinz (lOö, i4i\ mer-p. (75).
nd risch t bese (23, 109). byese (132).
biffe (99). roreblat (papinus? 24).
*Papiscus (cf. Priapismus! ragwurtz
(74).
"^Papisma v. Papatum.
*Papo, g. -onis i. sonus quem faciunt
PAR
pueri in comestione (76). kinderged^ne
so sie essen (74). smecz-uuge (8, 9)
-er (9).
Paponius {i. ehri-ics, -osus i. q. pa=
pinus 76) ags. drunken (Gl. Aelfr.).
*Pappa V. Erigeron.
Pappa peppen i kindsmuß (126).
pappe (109;. pap (132).
Pappare &c. i-. Papare &e.
*Pappas V. Papas.
Pap-pus, -US (9i),-pa (r. erigeron)
creuzwurz, eidbrest, mettensommer (Ki.).
distelbhio-st (^Das.), -m (91). nl. stuyf-,
monnickliooft-ken (116).
Papul- V. Popul-.
Papula [cf. pup-, pab-, -pust-ula;
pe-, impe-tigo; carbunculus) geswulst
andcm haubte ; risemen vnd vlecke (4).
ein klein geschwer (iioV rot grintli l
warczelen (3). der rotte grint ader ein
werczel (4). rote kindsbhlterlin i rote
{pl. 115). pletter-, ayß-lein; rotergrindt
(lA). blader (5, 23). hd. pla- (gü) , bla-,
blo- (9, 17), blau- (67), blat-ter; warcz.
brüst blaeder (20. : papilla). brost- (19),
borst-(ll) -bladere. zittcrmal (126]. ags.
teter f spryng (j. pustula (94, i36).mäs=
schere (108). pl. mass- 109), nl. mas-,
puck- (116) -elen. nl. houtsmeede (116).
Papul-entus ? -osus (Br.) bloterecht
(8. 9). vol ge.<ch\v(H'r (68, 110), swerkens
(1.32).
*Papulo V. Papilio.
Papul-osus r. -entus.
"^Papulum [st. pabulum) grot der
swyne (22^ 1.
*Papus V. Papas. Pappus.
"^Papho-, papa- t pharapho- (74),
parapho- [(J\. m. ), raropho- t peran=
pho- (147) -nista {aus Ttapacptov'.aTTji;)
en sank mester (23). gesangkmeister ;
siuge-r, -rin (^74). der sengher mcister;
rar. voir-s. (147).
Par hd. nd. gerade, hd. geraide,
glich, gleich, eben. «f/. rade, even; eyn
par sc. Sfho [22^). gelich t effen (132).
zim-, gebur-lich, einhellig (88).
Para prp. hd. nd. by. hd. bey, bin (7).
*Para sbst. {.st. pala? i. apparatus
Gl. m.) schu- (20), sehuuf- (11), schoe
(19) -fei,
*Par-a, l -ra l -us (Ki.) ein vugluck
vogel (Das.). parra ags. colmase (94*).
Para-bata(Gi. in.),-batha (20), -buta
t -bita (19), -beta [GG &c.) [i. cupidus,
aas Tzapa^diXiC,) hd. giri-g, -ck, -ch (19,
20); grieh (20), geyrich (66, 70, i.ii),
gerig.
Parab-ola, -ula, -ela (i33) hd. nd.
by-spil, -spil , -spell (i32), hd. -speie,
-spiel, -speil (8). bicspille (77). pey- [1),
bei- (134) -spil. nd. by-^pul (11), -spreke
(22'^). glichniß (65, 75) der wort (75),
der Verspottung, t einlichkeit in betü=
tung (6.0).
Parabole salomonis das puch d.r
Spruch 0. der pey^iiil (1 ),
*Parabsis v. Parapsis.
Parabula v. Parabola.
*Parabuta v. Parabata.
*Paracar-axiniuni lugiuare ( Gf. ).
-oximus ags. tiaspenig (Gi. Aelfr.) i. q.
-aximus falsus nummus (Gl. is.).
PAR
411
*Paraeella v. Paratella.
*Paracis v. Parapsis.
*Paraeidas i-. Parotis.
*Paracit-a, -us v. Parasitaster.
*Paraeleta v. Angelica.
Para-cletus, gew. -elitus, -elytus
(/. flamen t pnewma 1) heiliger (1,
16), der heilig(i6), de hillighe (23) geist.
hd. nd. tro-, troe- (es, 132), dro- (8, 21)
-ster. en vaghet (23). eyn faut (5). go^
tes sun (9). wyt oder g. son (8). für=
Sprech (65). anroeper (147).
*Para-clitus i-. -cletus, -liticus.
*Paradaxum v. Paradoxum.
Paradella v. Paratella.
*Paradi-ata v. -ota.
*Paradi-eia, -cina v. -gma.
*Paradi-cta v. -ota.
Paradi-gma, -eia (18), -eina (21),
paranigma (71) hd. ret-sel, -niß (20).
nd. reetsel (11), radeise, redniß (7). roth=
nisse (IS''). rede (132). hd. seltsam r. (68),
s. furgab ; verborgen r. sim. , oder sin
(8, 9). eyn redder sin (21). rede-lsen
(133, i.=)2), -Ischen (19), -Ise (13), -rs (18),
-rse (17). rat gerade (5). ratsal (8). rot=
sain (9). erschrockenlichtzeichen (74).
*Paradi-ota, -ota (76), -ata (75) i.
globiis qui nascitar in aure i iiixta aurera
(4, sm. 75, 76. cf. pai'-otis, -odontis,
-adionium prope hcdtheum Pap.) drulj
bey den ortn , vlg. buel ( 75 ). ein heid
druzse (4), heidrüs (3). kugel die in dem
or 0. dabey weelist; parrocida k. die
in dem mund w. (74. cf. parotis).
Paradisieola i. paradisl incola (Gl.
m., Ki.). capelle , vorgebaude an einer
kirche (Ki.).
Paradisus Itd. nd. das, dat parad-
-is, hd. -iß, -eyß (66). msc. hymel (8, 9).
fem. (i. hortns amoenus Gl. m. ) lust-ige
stat (9), -lieh stat (8), -barlicher gart,
g. des wollusts t der wollust (60). irdi=
sehe geystlich leben (8).
*Paradontis {st. parod. ) bilderge=
sehwar (Pict. ).
Para-doxum, -duxum, -daxum (6)
hd. nd. wunder, hd. wonder. para-doxa
^. vana gloria 110 &c. ; -duxa i. itixta
gloriam (6, 17).
Parafern -alia, -um, parafrenalia
(6) hd. nd. brut-, braut- (i34, i.")i), brewt-
(4), bruyt- (132), brude- (152) hcl. -gäbe,
-gab, -gaben, nd. -gaue, -gauen. gerede
(19).
*Parafragus v. Paragraphus.
^Parafre- v. Parafer-nalia.
Paraganda (Er. cf. Gl. m. 5, 142) mantel,
getzierde eins mantels (74).
Para-goge, -goga, -toge (Gi hd. eyn
czuhauf-, zu haft zu- (ß), czusamen-
setzunge der buch-, bu-, bo- ((>, 18) -sta=
ben, -Stabe, nd. en to hope settinge der
bocstauen.
Paragoria ( Br. &c. st. pareg. ) ein
milterunge (no), senfftmutigkeit (68),
sachticheit (132).
Para-, pare- ( 9 ) {cf. pane- j -gori=
sare senften (9). senft (68, uo), sacht
(132), milt (110) machen, peragoriso i.
litigo (76. -s^. mitigo).
Para-graphus, -grapuhus (76), -fra=
gus (6) hd. ein zei-chen, -gen (21, 67),
.'i2 *
412
VAU
-ger (18); z. noii cincin imnctmi i^iio),
z. vnii oyiir punt (i»2), z. o. ein jiroUir
puiiit (i>h), ■/.. tles gcmcrcks o. merckung
(.•5). grolihustiil) ['21). hybriftt" (•>:")). j)}U
grafl" (f)'*). haiitfVsto (.'{). nil. 011 te-. toy-
kf.i
Paralell-e, -a {jd. 0(.) i. liiiee l cir-
culi ciiiii: di-sfantcs sicut sunt tzwe wagli=
eiisi)oreii (i32). fintVinga (Of.)-
Paralellus pildc <lcr sniiiicn im g('=
wiilfkon (~ [).
*Paralesis r. Paralisis.
*Parali- r. Parasit-aster.
*Para-ly-mphus, -linpha u. Para=
nymph-us, -a.
Paralipom-enon , -inon itc), über
piralipomeron ^ 1. x hemera) puch
der tag ( 1 ). buch der ander wutuiige
(5. st. -weitmigol, vndor'woisiuig heim=
liclicr ding (7.">), widornmb sagung ^ der
ding die ua sind vnderwegen beliben t
vhtn-iiupfft sin &c. ((;5).
Para-lisis, -lesis (75) hd. die, dy nd.
degicht, g.-suke f22). ghiecht (11). geicht
(li)). gitiit (20). gith (49''). hd. daz ge=
gicht, gaicht (a aus e verb. 18). gegich
(211 vergielit(l). giciitig (9). sclilagsucht
(75). der schlag o. tropff t lamme des
leibs (Das.). lara (111). paraii (93. cf. Ob.
1184). parlis n. (n^).
Paralysis ( cf. herba p. ) schlissel-
bluom (ßos i)i .s?'»?.).
Para-liticus, -clitus (64«=) [cf. clini=
cus) ein lamer ((;">, 110). betorise (Sum.).
betrys (110). bettriß (76). bedtrieli (65«
Mrt;.). petriß ( 7.5 ). pettiriso (Sm. 3, 132).
en gicliter (23). hd. eyn g. (67), gichti=
ger. suchtiger (68), ge-s. (69, 134) mensch,
gk'htiger (5j. ge-g. (74). eyn gicht-such=
tiger (5), -prichig (64^), -bruchiger (65).
gichetsuh-, troffsiach-tiger (74). veigch^
tig (1). yetick (19). eyner den daß ge=
gicht bricht (17). der da hat dye suclit
(sc. j9a)-a/i.>.7's21). gelidbruchig (64). crup=
pel (8»). barlesuchtig (Ob.).
Paralogismus bedriechlick rede off
die beworren ind doch tot beyder mey-
nongen bewijslich is ( 147). ein betrogne
rede (110). rüg-, straff-licheit, lustigkeit
(74).
Paralogizare v. Paloysare.
*Paran v. Pharan.
*Paraneunia {c/. neuma) hd. suß
gesang i^'m. soesse (1321. sote (23) sanck.
^Paranigma v. Paradigma.
Para-nympha, -nimpha, -ninpha
(93), -nypha (5'*), -linpha (21) [i. pro=
nuba 741 braut (i34). praut (1, 74). hd.
nd. brut. bruyt (133). der brut o. frund
(110). der bruyt bode off vryent (132).
brutlmo- (93), prawtwar- (74) -terin.
Para-nyEQphus, -ninphus(93), -ny=
phus (■')'m, -lymphus (21) (^. pronubus
74) bru- i tru-tebote ( Gf. ). truchtink
(Suni.). preytigam (1). brutegom (b^).
brude-gam (5,^23). -gern (21). brut-huo=
ter (93). -bot i heiratzman ; bot des
brutigams vnd der brut; werber der
heirat zwischen der brutschafft; pl.
heirat-, hochzeit-leute (75). ein brutgams
botte (uo). eyns brudegamß bode (132).
kamerer i bode (20). brut dieuer (8).
brawt diuer (9). prawt-egam, -gam,
-macher, ee-m., hochzeitman (74). iun=
JWR
chere (99). ein vcrtruwter t ein huter
der gemehelin (65).
*Parans r. Regan.
'Parapilio Irckcr (79. </. parasitus).
Para-psis, -psys (iio'>), -bsis (23),
-beides (ui), -psidam (i36), -scis^-ssis
(dl. 111.), -eis (122), -Sis (UO», (H. ,m.),
-xis ( 11 ), pera-psis (U7), -bsis ((ii. m.),
paro- (8.S, 91, 125, Das.J, papa- (TwiuKer)
-psis (aus T^apO(j>i;; izinari; ezzihfas;
sulz-faz l kar (Uf.). kar (74, 93, Tw.).
kaar (Da.s.). hd. napii(l,f)), na])he (133,
152), nai)i)li (i25j, napff, naui»t' (8),
najifl (19), naff (13), nappe (lÜj. hd.
nü. naj). K^yw holuntern naj» (19)., discii
l tladercn nap (11). ossen gescliir (65j.
eetvate (147). koppo (21). schussel (88,
110, 132). viereek-scli. var. vierecket
scliissel (64). scotele (99). krausen, teler
(74). bry suj)p (88). aqs. gabu-dan (94),
-tan (136). iiall. platel (is>2).
*Parapsita v. Parasita.
*Paraptus {cf. parapsis en vor lior-
iiet st. ahorn-':') nap (23).
*Parapharagaraus [i. carobeus) (jall.
seurou (122).
Para- v. Pa-phonista.
Parare hd. maclien. nd. inaken;
drade ni. l reden (22''). be- (132 &c.),
ge- (17, 99) -reydeu. hd. be-reiten, -rai=
teu. renchen (reuchenV); wiln haben;
u'keuten; beczeychen (l7j. zieren (20).
Parasce-ue, -pe (5'') tag iler furbe=
rcytung der österlicher si)yß, var. üster=
liehen sjjcyß (6öj. der guile öritage (5^).
guedeu vridacli (11). gut t'ridag (99). der
kar-fritag (7ö, 110), -treitag (i34).
Parascis v. Parap&is.
Parasi-aster, -cator &c. v. -taster.
*Paraside ( i. prepatatio, aus para^
sceue) beraitung (74).
Parasynanche kader i utwendich
halsgcswer (Chytr.).
Paras-is, -sis v. Parapsis.
Para-sita, -psita beckersche t sjiijl-
wijff (132). eyu wyb (no).
Par-asitaster , -asiaster, - asiastes
(67), -aliaster (68, iiü, i32j, -asitator,
l -astinator l -stinator (75), -asieator
t -asicus (74;, -asitus, -ascitus t -eisi=
cus (76), l -acitus t -acita t -asitulus
(147), -apilio {q. v.) hd. nd. lecker, eyn
schußeln-1. (17). wuster 1. (75). uescher
(8, 9). spiliinan (127). schmorotzer (91,
126, Fris.). scluizelspöler (Sum.). teller=
Schlecker (B'ris. ). (-situs untersch. von
-liaster leckerj der sich zu der schus=
sei setz i. eiu leckerer , var. lecker,
der sich mit schmeichlery zu tutlet
das im der buch vol werd (110). zu=
titler ; federklauber ; ia herr (91).
leckart l eyn pluymstricher vau eyn
lecker niaeltzijt (132). plumenstryker
umnie eine leckerlike raältyt, hd. veder
Streicher (i09). fauler grassiger bube
(75). tischgenosser (74). )d. schuyfel-aer,
-schappraeye (116).
*Parast-rata (147), -ates (nauis) af/s.
maästwist (94^). des scheeps holter dair
die mastboem an gevestet is (i47).
Para-tella iS7, Ki.. z". lapacium acu-
tum 24, lapathus gall. parelle Gl. m.),
-cella, cf. -della ( anethum siluestre
Gl. m.) hoip lattich (19;. huß-schleck
PAR
(68), -wurtz (uo). huyßloeck (132). wih
der ampfer (Ki.). kleta (87).
Paratio iiiacluiiig (75).
*Paratiua en gheljuwe uppe deme
graue (23).
*Paratoge r. Paragoge.
Parator niacher (75).
Paratrimma 1 (f. bubo) wolff ^ arß-
w. (Das.). wetluini vom reiben f der
kijjparß (Alber.).
Para-, ara- {.sie 10 t) -tura garawin
(131). harauvi (sie iti). garue (io4).
Paratus hd. nd. bereyt. nd. rede t
be-r. (221'). reide (77).
*Paraxis v. Parapsis.
*Para- v. Paro-xismus.
Parazo-nium, -mum (uo &c.) eyn
meß an dat gordel (132). ein niesser an
dem gurtel (iio). weidner (i35). waad=
ncr, stosstagin, nl. stootdeegen, poniaert
&c. (116).
*Parbredum (aus paraueredus cf.
paledrus &c.j sparurit (104). {vjetterau.
prcfVit 71. 2»:).
Parca (/. letum l fatum 1 , pl. fata
141, 142, facta ((if.), furia ir^ernalis,
mors) tot (5''). tod (1). de dot^degaye
(Jähe) dot (23). steffara (Gf. 6, 662)! pl.
ai/s. uuyrdae, burgrunae (94, 136). 8ce=:
fentu (141, sim. Of. 6, 454).
*Parca v. Perca. Porca.
*Parca (nauis) v. Barca.
*Parcanus v. Parchanus.
Parce kerclich (20, 65).
Parcere hd. nd. schonen, vir -seh.
(19). schon (17). sclioen (132). beschowen
(22). vbersehen (7, 65). sparen (uo, 132).
spoeren (11). hd. v'geben. nd. v'gheuen.
abbrechen, karck o. sperig sein (88).
*Parcialis &c. v. Partialis.
Parc-, seltener pars-, part- (22, 23)
-imonia sperlich o. meßekeit(8). kerklich
karekheit t messikeit t phlogunge (9),
m. in essen vnd trincken (uo). kercklicli
plegunge [t] der spisen abbrechung (17).
a. spyß vnd drancks, l kuschelt der
spyß; messig a. ^ vernunfftig karekheit
gegen jm selbs (65). speis abprechung
(1). nuchter-heit sim., -keit (18). noch-
tern- (23), sober- (132) -heyt, noch noch-
tikeyt (22).
*Parc-, part- (23) -imonicus, parsi-
moni-cus, -acus (1), -us speis abi)recher
1). hd. nd. no-, hd. nu-chtern. hd. nje-
67, 76), nu-chter. sober (132).
*Parcisicus v. Parasitaster.
Paratas hd. nd. karcheit (.5, 23). hd.
karck-, karg-, czey- (21) -heyt. kargkeit
(152). kaericheit (i32). winczigbruchung
(65). kranckeit (67. aus karekheit?).
urecheit (99).
Parco- V. Parti-pollex.
Parcus kar -ig (77), -ich (11, 20),
-rieh (6), -eh (13, 23), hd. -ck. -gk, -g.
kaerich (i32). nowe (23). hd. ge-n. (67),
-nauwe. gnauwe (21). gnau (13). gnach
(6). vmnilde (22i5). girieh (8*^). abbruchig
t kundig (126). kyndig (uo). gswind
(75). ein zeher &c., sed in bono spar^
hälftiger (65).
Parcus i. circulus jiarck (147, KU.),
kreytz (147). warande (Kii.).
*Parcha v. Parca.
PAR
*Parch-, parc- (75, alph. 66 &c. ),
parg- (4, 66 &c. ), barg- (5*>) -anus,
parch-onus 1 76), -andus ( 1 ) (/. bombiei-
nus, -US, -um t bombaeium 75, ba=
bismus 76, umbasius t vesta-nica t
-rica 7t. arbi-lanium 3, 4, -banium l
burellus l linisc-enia t -inus, var.
-imus i. pcmnus e Uno et lana 7.5. cf.
Sm. 1, 193. Dz. Wtb. 43. Celt. Nr. 280)
pareli-ant (1 &c.), -auttuech (3), -aii (7),
-am (23), -ciü (74), -en (66). pargen
(parg. 4). hd. bareh-ent (parch. 4), -at
(76, iio), -an (3, G). -en. barch (70, i5i).
barck (69, 134). berchaen l sarroch (107).
hd. saro-che (67, i,52), -ck. sardoch l
vepteyn (i32. c/". fustana). setteu (iio'J).
sattin (uoa).
*Pareherduin (^. prestigiitm, aus phar-
macum?) zöber (Sum.). z.-unte (121).
*Parehonus v. Parchanus.
*Parda (/. rjenus fi.stule 4. cf. Fr. 1,
62, 119. 2, 39) ]iard-an (18), -ynne (ö^
22, 23), -in (5, 21), -awn l trometen (4),
-aun t bumliart (74. cf. tibia suecento=
ria). eyn pliart (7). oyn grosse pfeyff^
schaliney ("4).
Pardalus (auis) puluier, «Z. pluuier
(116).
*Pardix {st perdix q. v.) repphun
(19). patr-isekiu (20), -ijsken (11).
*Pardo [pisc/s cf. barbus, parus)
barb (Gf.).
Pardus (cf. barbus) ein boß thier
(65). hd. nd. pard. jiarde [^'^,' 102). hd.
lebart.
*Pare-a, -as (Ki.) backenschlang, von
inarsis vnd theriakskntmern baron,
buba, serpagerina genant (i40).
Parectatus v. Hirquitallus.
*Pared-rus (74 &c.), -us (74. 120) (/.
equus vi/is 76, distartus 75. cf. palafre=
dus &c.) pha- Un), pa- (120, Gf.) -refrit. en
snode pert (23). scheußlich phert i seh.
roß (par-, va)-. pal-edrus 7.")). poßpferde;
diener (74).
Pare- r. Para-gorisare.
Paren-s, -tes (9) kd. nd. eld-, ald-
(13, 21, 132), alt- (18), elnd- (8), old-
(22), hd. clt-ern. elde-r (20), -ren (9).
die alten (7). aelder (11). vatter vnd
mutcr; ptc. gehorsam (110). tele-r t
-rsche (78). geuolgig (75).
Parentare gesleechteu (19, es), von
den g. (68). geslethten (20). vor eidern
seien oppi'ern (9). leibfall begehn (135).
Parentela hd. ge-slechte, -schlecht,
-schhiclit (134), -slcthte (20), -slicht (17),
-sliccht (21j. sclechte (13). nd. gesiecht,
mageschafft (20).
Parenticida morder seines vatter o-
muter (75). der v.o. niutter todter(li6).
Parent- v. Par-icidium.
*Pareo (cf. parea) i. serpens in cauda
ambulans (76). en slange de uppe deme
Sterte ghcyt (23).
Parere(par-io?<wf/-eo nelten untersch.)
hd. gebern, ein kint g., kindein (9). nd.
en kind geberen (23), telen (109); winnen
(11). kinder-w. (20). hd. nd. arb-eiden,
Xrf. -eiten, -atten (6). erbenden (21). hd.
geuolgig (75), gehorsam, vnder-ton (9),
-tenig, nd. -denich, -danich sin. hd. nd.
erwer-bcn, -uen. gesteen (9). erschinen,
furkummeu pareo (65).
PAR
*Parest-us, -is {cf. pronesia, per=
nestus) i. reraultum t rudens, leyne
l zugsail (74); habena l sustinaculum,
liue t lang seil, 1. scliiti'seil i,7.'>); magnus
funis natarum (7.5, 76. st. naut.) enkabel
(23).
*Par- V. Pari-etaria.
*Parganus v Parchanus.
*Pa- V. Pat-riaster.
*Paricaria v. Parietaria.
Pa-, pha- {q. v.), par- (65j -ricida
{i. qui paientem occldit l similem sibi
66 &c. X par ; cf. sq.) gesellen-, freude-
[sic), vatci'-todter (74). ueteren tuter (6).
niansh'chtig (9). manschlechtig sins gli=
clien (65. X par!). glicher initmorder
(paricida 75. ebenso!), lant-laut'er ^ -ver=
reder (lOj. patricida ^ parrioda vatter=
toder t lantzverrater (93).
Pa-, pha- (q. v.), par-, pat-ricidium,
l paricida (66, 110 &c.); pari-, parri-,
t parenti-cidium hd. vater- (17), tal-
(? 5), veter- (133), feter- (21), vetter-lich
dotslag siiu. nd. vederlic dotslach. tod=
schlag vatter vnd (es 1, von vatter oder(i 10)
mutcr. doetsleger van vadcr ind modcr
(132). manslahunge (8). patr. hd. dez,
des vad-, vat-, va-ters dot-, doit-slag,
todtschlag. eyns vatter dot slack (18).
des vaders (23), vadcr {'i-l) dot slach.
manslechtig (9). paricidium glich mit
morderey (75. cf- prc).
*Paricle [cf. -cla Gl. m. ; 0. v. dica)
rcchenzcttel (Ob.)-
*Pariculum (Ipaiix) mcysenkar (77).
*Paridaria v. Parietaria.
*Paridis \aii.^ Paris) cl)recher (74).
*Parienna r. Parietina.
Pariens geberende (iio &c'.).
*Parient-ene, -ina v. Parietina.
Paries hd. nd. want. hd. wand. p.
cementicius ein dreck- l weller-want
(125).
Parieth v. Parix.
Parietare, t dis- t ex-p. (147) waut
(68), wcch of w. (132), weg (X vias) o.
wend (110) machen, muyre of want af
to brekcn (147).
Pariet-, parit- (24 &c.), parid- {i.
pedieiados 24:), paric- (74, 85, Sum. v),
paret- (23) -aria, pericilia (12) {i. vit=
reola*/. f. 125) hd. tag, tak (Sum.), dage
(17), tlach (12, 24) vnd nacht, n. vut dag
(85), vnd tag (153). dropwort(24). traufl'=
wurtz; st. Feters- t glaß- (73), maur-
(116 &c.) -kraut, nl. parietarie, glaescruyt
(116).
Parie-tina, -tiua (68), -ntina (75
varr.). t -nna (129, 147) -ntene {pl. 76)
{i. parietum ruina 75, 129 &e.) vnge=
dactc want (8). vndedacht wank (s«c 9).
eyn huß ou (UO), on eyn (68) tach. eyn
huyß sonder dach (132). der muyren oi
want nedervall (147). want-pruch 0. -falle
(75). vnwerhafftig gepew (74).
*Pari-fari, -sari (,20) gelijch (20, 68,
132), glich (19, 110) sprechen, ghelike
spreken (11).
Parificar-e, -i v. Equipollere.
*Pariformis hd. gelieh-, glicli-, gleich-,
\nd. ghelic-tormig. glieher form (75).
i Pariformiter (Gl. m.) gelich formig
(es), glich- (110), gelijch- (i32) -lieh.
P^rilis hd. gelich, glich, gleich, nd.
ghelic.
PAR
413
Parilitas gelicheit (20). die glyche
(6.5).
*Parillus (bar. Gl. m. cf. Dz. wtb. 47.
BM. V. barel) parili (93).
*Parimas (r mis x?) laib (Gf. 4, im).
*Parina v. Parma.
*Pariodus v. Periodus.
*Pariopagita v. Ariopageta.
''Paripothetici v. Peripateticus.
*Parisalta sinnt (104).
*Parisari v. Parifari.
''Pariseulus v. Paristulus.
*Pariscus (</. questor) roeper die
veylynge oproept (147).
Parisius {du.) hd. pariß, bariß (6).
nd. parijs (67, 132, 147). peris (se).
*Parisoma [aus peri-psemax -zoma)
quast t schale van appel (11). quest t
scheele (19).
*Parisonare glijch luden (20).
*Pari-sonus t -tonus glich , gelijch
(i32j senger (110, i32), gesang (68).
*Par-istulus, -istullus (75), -stulus
(7fi), -istulos (3), -iseulus (74j. -istula
(oi»), pitri-sculus (8, 9, 34, 84, 102, Sum.,
Gf.), -GUS (11, 19), petri-tus (75), -scus
(23), -sstus (18), -culus (104), puris-
culus (87), -tus (109), t pistricus (74)
{auis, i. re-, -ro- 1 -gulus : parix cf.
meisenkönig regulus Nmu. , bi-, l vi-
triscus t britiscus iGi. m. ; petr. i. rex
aiiium ; par. animal i. saleinon l miapo
X cuniculus! 75) kuniuc (84, sim. Gf.).
ein konick(3). chfiniglein (2j. chuni-clin
(102), -glin (104), -gel (1). kung- (34),
kunge- (7, 67, 68, 87), kunig- (66, 69, 74,
UO, i5i), konge- (8), kone- (9) -lin, -lyn
(9), -lein (66, 74, 151). kung- (70, 134),
konig- (4) -leyu, -lin (i34).kuningil(Sum.).
kungele (Fris.). hd. king-li (76), -le (9i),
-ein (18). kung-li (6), -elgin. kongelchin
(17). kangilgen {ö^). kungel (par., petr.
75). kignick ( 18). czunekonnyek (19).
zawnslu))ffel (pistr. 74). eyn iictel-kon=
ningh (23), -konninc paristolus; winter
koninc pitrieus (11). gelegose (i09. cf.
curruca, crucus). spicristus {auis;
herba sie 20) guldammcr (19). gellegrasse
(11). ghelewnrcze (20).
*Pari- V. Parie-taria.
Paritas gerade-keit (5), -icheit (23).
hd. glichheyt sim.
Pariter hd. mit eyn-, nd. mit en-,
midden- (18), bit eyn- (18^), wir aln-
176) -ander, hd. glich, «f/. ghelich. gelijc-
i sement-lich (20).
*Parit-or, -us v. Racator.
Pariturus geborn (10).
*Pariulus v. Paliurus.
Pari-us (?. albus 76. sim.), -lapide
{est vna dictio 76) eyn wijß marra-or
(132), -er (68), -el (no) stein.
Par-ix, -ux l -us (Gf.), -rax (Bosw.),
-Ula (Hpt. 5, Gl. m.), -rula (!)4al', 136).
-ieth (^■. mas-, masi-lingua Pap. cf.
para, masigna) , petrix (i3ib, 141) (e.
capula 75) hd. meis-a (isi^, i4i, Gf.),
-e, -el (75); meize (9, 100), meyße (13,
66, uob, 151), ineiß, meis (34), mais(45),
mayß (1, i34). mes-e (11, 23), -cke(22).
ags. masae (94, 136, Hpt. 5), liice mase
{a wren Bosw. X paristulus), spic-m.
(94a), colmare {sie somner Gl. ra.). paruca
hycae {ib.). porrax parua auis quae
hicemasa dicitur (129).
II 1
r.vi]
l'AR
PAS
Par-ix, -US maior biaml- ? spicjjcl-,
minor t cocrulcus Idiiw , cristatus
kül)t'InHis>i' ;caudatus |if.iniit'iistil \\'i^).
panis maior, frin^llago kol-, bramit-
iin'iss; h/. foolmct'si', musr. |ilackiit'rt,
liykou. fem. suytkoii ; p. minor blaw-,
by-moiss-, nl. j)imiu'l , iiieol-mcfsc ' luii.
Pap- (,10), per-lamentum , -lamen
(8, 9, 17, 7-1) (tenninus usitahts apud
/ronciyenas <>, ttiinisteniim 49) Ad. ge-
sprocli, -spreche (10. 74), -bret (4n. *
prati'ii, niifif sl. fferiMb', wie Mone will).
Pa- V. Pe-rlatorium.
Par-ma , -Ina , perm-a (8 , 4 , 7g).
-ula [3\ peri-ma (Gl. m.), -na (18, 23),
-nola ^IS) lid. biukel-er sim., -ier (es).
puekKT (1). bocke-lior (iio'>), -rler(iioV
bokeler (23). ein kl('yn'(uo, 1.32), Ij-cht
(68, 110) schilt. tart-"sc-he ([>), -seh {7e,),
-tze (23). torcze (4). tarch (3). tatschen
(1). dart-zsche (17), -zhe (8),' -stz (18).
ein kh'in rondeUa (i2t>).
Parma barm ein stat in lamparten
(74).
Pa-, t pe- (Gl. m.) -rmentarius /.
cerdo (7e).
*Parna v. Pema.
Paro, l myo- (U'!!, mio- (lu) -paro
raub-, o. lag- (116) -scheff in dem mere
(64), -schiff, nl. iaehte, barsie, barcke,
bergantijn Ciie). agi^. scathena scip (Gl.
Aelfr.V ein ^;^•hiff iiio).
*Paroeid.us adj. {cf. parotis) die in
den oren geswelle hevet (i47i.
Paro-, parro-, parru-cliia, i parra
(11,20 &c. 1 (i. doft. plebania 7.i) hd.nd.
parre. hd. pharre, pfar, pfarr. jihare
(i33, 1.52), pfarre l pfarhoff ,75), par t
parhoff (21). nd. pare (22), perne t p.-
kerke 1,22^'). paroch-ie (i32), -e (iio^).
barchi o. kircherei (Das.). kirsp-il (iio),
-el (11, 20). eyn kijrspels kyrch (132).
eyn wit roe (5). wie- (7), wi- (6) -dam.
wed-ame (17 1, -eme i23V
Pa-, par-rochialia pfarliche gerech=
tigkeit (7.5).
Parochia-lis, -nus hd. pfar ., phar ,
pfarr-, hd. nd. par-, nd. parre-man. eyn
van der parrocliien (i32l. einer von der
parochon o. pfar ( iio). -lis pfarlicher
(7.:i. pferrer i lutprioster (65). -nus, i
parrochus (20) parre^haire (Gf.). pfarr-
kint (65, 75), man (4,75), l -er(«'. pleb-
anus, -isanus 75\ parrcr t kyrkenpaffe
(20). p(>rner^ kyrchenpaff (19). procheI=
paep ill). periuniaii 22'').
*Paro- V. Per-latorium.
Parot-is -is, -ida (Br. >, -idam (4),
-tides I r.T) >, parrocida 74. r. paradiota)
ein swoer by dat oer 132^ ein .schwer
(lio'»). geschwer (iio^) by dem or. der
ehren-, orn-mückel t -nuttel (i2tj\ -mutzel
(135, Das.), -mutzein (125), -mitzel (91),
-mittel (Fris.^, -piitzel (iii), -klamm > 135).
daz seiiit dy bösen swern bey den oren;
paracidas ein geswulst bey den orn (4).
Paro-, l para- (75) -xLsmus, i -xi-
mium 7t) ritten-hitze (75. 93), -hitz t
-frost 1,74). das frustelen. nl. het aenco=
man der cortsen (im).
*Parpiricius v. Papireus.
*Parra >■. Parcchia. Parua parra.
Para.
■^Parrax v. Paristulus.
Par- V. Pa-ricida &c.
*Parrocida r. Par-adiota, -otie.
*Parrochia &c. v. Parochia.
*Parn.ila r. Parix.
*Parrus v' grippa, tarda 1 trapp,
stoekaer (74).
Pars hd. teil, di-il, stuek, eyn portz
(liß). nd. del, deel.
Pars- r. Parc-imonia &c.
*Parstolus i: Paristulus.
Partapia la corona de diversi colori
(Gl. m.). crants van manigerley bloemen
(1471.
*Parteea /. portio) portion (125).
Parthe- >■. Parti-nopolis.
*Parteria aus petraria?) evn, en
biide (11. li)|.
Part-, parc-ialis hd. tei-, tai-, dei-
lig; dcil-lieh (5\ -ich, -ichen (21), -same
(17). nd. del-, de-lick. teihch o. toithch
(7. X parca).
Part-, parc-ialitas hd. deylieh-, taili-
sim., teilsam- i,75j -keit. partijlicheit (132).
eyn party (65).
*Partialitas (' x parcere ) sparung
(iioX
Partia-, t partieula- l partibi- (75)
-liter t^tnckft i65). teilsamlich (75).
Partibilis teilsamlich (75).-
Partica v. Pertica.
Particeps hd. teil-, tail- (1, 76), hd.
nd. i\('\\-. del- («, 23) -ichtich (11),
-liaftiger, hd. -haftig. -haft (20), -hefftig
(6 t. -nemer. -nemmer.
Partieipare tailhafft werden (1).
dyelhafftig Verden (a7c5'>). /k/. deylhaffti-
gkoit haben (65), -g macheu. t sin (20i.
deyl nemen (lOi. deylen 18''). mite tey=
len (9). gemeynschafften mit ein (20).
Partieipatio teil-ung (75), -samkeit
(Cö, 75). -hafftigkeit. begabung &c. (65).
Partieipium hd. teil Kum. 1; tail- (1,
76), deil-hafftig, -hatftikeit ■'rim.. -haffi=
tunge (19). nd. del-aftich, -haftieheyt
(23 1.
Partieula hd. deil, cleyn deil, teil;
-chen l -uiig (18), -gen (."1), ain tai-
lin (76). cleyn stuck (132), stuckliii (65,
68, 110); pletz (65). nd. eyn cleyne del,
eyn delekin.
Particularis hd. nd. deyl-ieh, hd.
-lieh (,G), -icher, -icht (17), -etht (20),
teyhcher. sunderlich, gesundert (20).
nd. del-liker, -leker.
Particularitas hd. deylhafftig- .sim.,
teilsam- ( 75 ) -keyt. sunder-heit ( 65 ),
-licheit i20V
Particulariter v. Partialiter.
Particularius ( cf. ofFarius ) ags.
ypickere :Gi. Aeifr.).
*Particum läpp (19). lap (11). lai-
(104), lo- (Gf. 2, 282) -ski. lose, lösche
(Gf., Swi. 2, 506 , wo lang, laiscum &c.
zu laiski pa.sst). rothlo.schi pellen ane^
tum idem s-ine lana quasi partica ( Gf.
l. c). Cf. pai'tliicae pclles (Gl. m.).
Partieus [i. venden.'i per partieulas
147, qui diuer-'ias renelit partes < grempler
''74). cremer &e. (1471.
*Part- V. Parc-imonia &c.
*Parti-, parthe- (77) -nopolis {du.
saxoiiiei medeborg(lO). meydeborch (13).
meyderburg (77).
*Parti- (.Sm. 4, 237), parco-(Br., Gl.m.),
perei- (cr. .'), eis) -poUex (i. trab-,
tram-ellum) swert- (sm.), schuch- (of.)
-ZUgi'l.
Partiri hd. nd. deylen. hd. deyln,
teilen, taileii; vmb-gebeii, -gen(18); vinb
gotz willen geben (iio sim.). nd. delen,
vmme gheuen.
Partitio hd. ud. deyl-unge, -iuge.
stuck ((>5I.
Partitor teuer (75). deiler (20).
Partitus gedeilet (20). ver wet dink
i vnhoucsch l lidesam (23. X pati).
Parturire, -ri hd. nd. gebern. ge-
pern d), -boren (110, 132). begern {sie
22 1. we haben zu der gehurt &c. (65).
Partus hd. nd. bort (13, 23), ge-b.,
hd. -hurt. ptc. verkregen (132). gewon
(17).
*Parua v. Pema.
*Parua parra auis. cf. para) holichra
(i04. i.q holkrahe picus martiusNmn.?).
Paruea v. Parix.
*Paruicordius eleiuhertzig (75).
Paruior deiner (75).
Parui- \i. vili- l leui- 1) -pendere
hd. chlain \1), clein. deine l wciiich
(20), lichte (13) achten, t schetzeu (gö),
schätzen (75). hd. v'-smahen .ym. , -sme=
hen «m., -schmechen (67), -schmähen
(134), -spotten 110). nd. v'sma-n, -din
(79). misseprisen (20).
*Paruipensio klein-aditunge i20, i;5),
t -schetzung, licht- t iiyrgeiiß fur-hal=
tun,i;' 65).
Paruipensus wenig geachtet (20).
Paruitas kleynheit (20).
Parula v. Parix.
Parulis zaugesehwer (111).
Pai-um hd. nd. wenicli. hd. wenig,
ein w. (17 ; kleyne 19). kleyn (11).
Parump-er, -ar ^17) hd. weni-ch.-g,
evn w.. nd. wevnich minner, hd. min=
der.
Parumplus v. Plusculus.
Parunculus ags. pleg scip (Gl. .A.eirr.).
*Parus [piscis cf. barbus, pard-o,
-US) barbo (87, Gf.).
Par-us V. -a, -ix.
Paruu-s, -lus hd. kleyu. nd. kleyne,
klene, Inttich. wenig (4). voge (^paruus
77). ein vnverstaudeuer (-lus 65j.
P. eiphus dein-, var. claiuß-koi)fel
(75).
*Parux f. Parix,
*Pas V. Fas.
*Pas-ea i-. -eua, -ta, -cha.
*Pasealia osterhehe zeit (75).
*Pascanien v. Passagium.
*Pascare v. Passare. Pastare.
*Pascede- (23). pascedo- (18), pas^
tedo- < 75) -nopagus, pastedenophagus
[la). postedenofanus 1 11 a pastedonos
grece i. portus lat. et pagus villa quia
portus apud vilkun. inde p. i. requies
nauium (75); a pasce depos grece i.
porcus lat. et pliagxis villa quasi por=
CHS existens apud villam [~6\ eyn dorff
schwiu (18). en dorp swin (23j. nider=
lege, vlg. schifflend ; eyn port 0. rue '1er
schiff (75 1. hauen (11).
*Pascenda r. Pastenda.
Pasc-ere, -i hd. neren, er-n. (,10),
■ PAS
wiiidncn f frotzcn &c. (88); wei-, vu-
(19, !»9), voe- (132), fve- (20), fo- (5), vo-
(23) -den. spisen, prgetzon (65).
*Pasci- V. Pastil-laritis.
*Pascillu- r. Pastillu-m, -s.
*Pascin r. Passim.
*Paseinata v. Pastinaea.
Pasc-ua, -a (22) sg. pl- hd. nd.
weyd-e, -en [pl. G8 , 132). M. weyd,
waid (1), weydgang ^ allment (126).
graoß (20). vodinge (22). marsch , pjni
grocn playii (147).
Paseualis (( ;i. m.") vitulvis vasalchalp ;
p. bos sufichriud (uf.).
*Pascuarius (c/. sq.) frisking (Of).
Pas-cha, -ca ((i5. 75) [i. phase Gf.)
ostcr-cn (221», 110), -friscinc siin. (Gf.).
hinfart (75). vber-, fursicli-gang, wande=
hing (6.5). paschen (22'').
*Pascha ortbere (121).
Paschalis osterlicli (ss). paischlick
(147).
*Paschanthemura v. Bellis.
*Pasillus V. Paxillus.
''Pasinata v. Pastinaea.
*Passa V. Gurgustium.
*Passa-cua, -neria (76), -nella (74),
passuua (23) (t/. paste, passile, vua
passa) eyn drocken wine drüben (18).
en droghe win driifel (23). truckenwein=
per (74).
Passagium (?'. prouinda) graefscap
(81).
Pas-sagium, -tegium (6), -camen,
pessagium (1, 2, 7.5 var.. 77) vart (22'').
hd. iid. bede-, hd. bedde- l walle- (18),
bidde-, bitt- (132), wal-, wail- (7), waal-
(68), walt- 67, 152), mer-, t her- (74),
chiroh- (1, 2), bilger- (68, 110, 134), bil=
gerin- (67, 75,133, 152), bilgren- (C9)
pilgreni-vart , nd. -vaert, -vort (23),
-schafft (75). weg- (2), wolle- (T)) -wart,
falk (77). mcrgang (75). passagium or=
loff om tzo passyren (132). ein platz do
man vber ferto. geet(uo). passagie (ku.).
*Passa porta {i. commeatus) passe-,
pas-port (Kii.).
*Passa-nella, -neria v. -eua.
Pas-sare,-care(l<S)/;(;.schriten,schrei=
ten, schriden [cumpedibus). strwen (scri=
venV dcut cum p. 18). nd. striden (scri^
den? 22, 23).
Passer hd. nd. sperlin-c, hd. -g. spir-
cke / -ling (70). perling (20). spar-we
(7, 81)), -be (13, 133, 152). hd. sper-we
(10), -ck; .speck (V. a. Uö5 Sm. cf. pi=
eus), spare (8), spar, spayr (19), sparr
(126), spacz, spetzel (77), mueß (20). nd.
mussche dm.; lu-, hd. lu- (126, Pict.)
-ninck, -ningh {22^). püds plat-eüß (111),
-teißle (126). blattoißlin (91).
Passibilis ledelich (20). doeglec(99).
der unteri stain (molce (104).
Passibilitas lidelich-eit (20), -keit
(8). leydelichkeit (9).
*Passile (?'. vuapassa) mertraub,
rusin, gedorret wcinper (74).
Pas-sina, -ein (18), -sum (23) hd.
lang-, lid. nd. lanck-, lack- (sie i5i) hd.
-sam, -sim (17), nd. -sem. lanx sam(13).
lanchs am (18). gemach (88). schryt-
(iio'j), sit-(iio) -liehen. scrit- (9), spreyde-
(i32), spar- t gemeyn- (20), sper- (19,
79), spoer- (11) -lieh, -lic (79). allenthal=
ben, hin vnd her (65).
PAS
*Passinale v. Passionale.
Passio hd. nd. lid-ungc, -ingc, hd.
-en, -in (5*)). lyedunge (19). leyd-unge
(9,4, 134), -elicheit, rar. -enlichkeit (G.-i).
lidlic!i-keit, f bewegung (y5) , t -e b.
(62). hd. pine. quale , wedage , martir
(221^).
Passio aeris vngewytter des luffts
(65).
*Passio predieamentum {cf. p. in
predicamento qualitatis Br.) der mate-
riell lidunge von der wirkender cratft
(15).
Passio-, passi- (5'') -nale, l -narius
(147) hd. eyn buch de passione domini
(6), deß lideß (17); do (76), daz da (5
sim.) daz liden der heiligen inn stat
sim. nd. en bok dar dat 1. der hillighen
innc steyt, stet, passi-nayl (5''), -boyck
(147).
*Passionalitas pynlicheit (20).
*Passionaliter pynlieh (20).
*Passionari entrichtwerden [vt in
motte 74).
Passionarium artzpuch von sicch=
tagen vnd leyden (74).
Passiona-rius v. -le.
Passionatus (/. qui patitur multa 76)
lid. nd. lide-, hd. lit- (7), leyde- (i5i),
leid-sam. pynlieh ^zornig (110). gestoert
t tzornich (i32). entrichten als do einer
von seiner besclieidenhcit kumpt (74).
Pass-, past- (17) -iscrinibus (/.
spar.ns capillis 76 ) mit zu-fledertten
harn (17), -vlend(U-teu boren (9), vgl. u.
a. fländern (Sm. 1, 588).
Pass- (141, 147, Gl. in.), pall- (147)
-itare sturnorum vo.x.
Passiuus hd. nd. lide-lich, -lic. doe-
gech (99).
Passula(t/. passaeua) rosinlein (i43).
semen passularum weinperkernleiu(74).
*Passum V. Passim.
Passus ptc. hd. ge-leden , -litten,
-liten (151), -liden (i52), -Heden (20),
-leyden (9), -martert (68, 110), -martelt
(132, 133, 152). nd. lyden gheleden (22).
Passus s. hd. dritt (75); scbri-t, -d,
-et (7, 10). schre-et(19), -de (132). strede
(13, 22'', 23). screde (79). voetstrap (11).
funff sclnich weit lang o. breit (75).
*Passuua v. Passaeua.
Pas-ta, -ea [i. jjcinis crudus 76) hd.
daig (76), deyg(i33), deich, deyck, teyg,
taig (1), tag (G), ein teigen (3). deech
(11, 90, 132). dech (22, 23) dar men
brot van maket (22). deegh t paste
(Kii.). past-a t -ura hd. deig, teyg.
past-a, -ada, -ea (^. artocreas) pasteye
(Kii.).
*Pastale eyn scher (19). scrape-
(strape- V) -nies (11).
*Pastanda v. Pastenda.
*Pa- V. Ba-stardus.
Pas-tare, -care (76) hd. nd. kneden.
hd. kneyden; kneten, -ten; wirckeu
(49), teig an mischen (75).
*Paste {.^unt uue siccate; cf. passaeua)
drester (7).
*Pastea v. Pasta.
*Pastedonophagus v. Pascedenopa-
pus.
*Pastegium v. Passagium.
PAS
415
■''Pastella (dbus) capuch (Sum. cf. Gf.
4, 356).
*Pastell-as v. -us.
Pastellum eyn kleyn essen (17. cf.
pastum. Gl. in. 5, 187'i).
Pas-tellus, -tellas (94), -tillus, -tilla,
-tilluna (qci. f.), -tenda, -eenda, t -eenta
(74), -tanda (c/. pi-, pa-stilla, pasta)
hd. nd. \)i\-, nd. po-steyde. hd. past-eyd,
-ey (past-anda, -illus, -illum 110 &c.),
-ede (13), -et, -el (67, 133, i.'^2). bastede
(19). pistel (7). kuch-ling (7), -li (6),
-lein t krapff; -centa pfannkuchlein (74).
cucke (20). blacz (18. tvetterau. hair.
platz p?«cento). ags. hunaeg- (94), caeneg-
(136") -aepl.
*Pastenda {cf. prc.) en luttic bakouen
(23).
*Pasterna {st. ba.) sanibuch (Sum.)
*Pastemata r. Pastinaea.
_*Past-esis (3, 75 &c. ), -isis (3, 4, 75)
{i. genus panis 3, g. paste adherens
alveulo 75, in-Htr. frahendi pastam 4. cf.
pastale. radula. artocopus. trogscharre
eorrasorium l sealprum stieler ) ein
trockscheyr (3). trogkscharr (4). trog=
scher (75). deyck-, teyg- (9) -scherre
(8, 9), -scherren (16).
*Pastiforia v. Pastoforum.
*Pastil-a V. -lus.
*Pa- l pi-stile strauben (75. cf. seri=
blita).
*Past-illa, t -illum (1), t -enda (132)
{cf. pastellusj lul. kuch. eyn kuoch o.
pasteet (uo). koecli (i32). pastey-be
(132), -de (22''). dcu'scher (c/. eoliphium)
l eyn schenke! (.5''. wetterau. bubeu-sch.
Gebäck), ein phankuche (1). panckoke
l vlade (22'').
*Pastilla-nus v. -rius.
*Pastillare v. Pastinare.
Pastill-, pascil- (76j, pastin- {Qövar.)
-arius, pastillanus {6hvar.) pfaiikuocher
(76). hd. nd. jtasteyden-, basteden- (8,
132), pasteteii- (uo), pastey- (68), posten-
(18), Pastillen- (7, 74), breczeln- (17),
kuchel- t krapfFen- (74), hd. kuchen-
becker, -bacher (68.110, 134), -peck (74).
Pastillum {i. isatis, glastum) pastel
{et. hi-'fp. gall.) l weete (Kii.).
Pas-tillum, -eillum (/. minus oran=
dium 76, o st. p) ycf. past-ellus, -illus,
-illa BM. 856 sq.) kiechlin (76). pfanck
kuchen (4). cleyn brot (8'»).
Pastillus schmeekkugle, nl. ruyck-
bal (116).
Past-, pase- (76) -illus, l -illum
(93), -ila (75'') {cf.prcc, pastellus) phan=
zeit t chüclinch (Gf. ). pfankuoch (76).
cuechli (93). apotekerkiichlein, troz'sch=
ken (Fris.). kuch-en (75), -lin; gebregelt
kuch; breczel (65). pastil (64). proet- t
reck- (91), knod- (101) -le. hoffbrot (75).
*Pastimata v. Pastinaea.
*Pastina {anders Gl. m.) krepfil (9).
kreffeln (16).
Past-inaea, -inata, -inatiea (75)
-ina (120), -inaeum t -inaeha l -inaehon
\J -onacha ((Jf.), -onaea (121), -imata
\ (76), -inaeia (85), -inaee (9i, 94a), pest-
inaea (121), -ernata l pasinata (4),
pisti- (123), perti- (i3i, Sum.) -naea, t
peranata (74) [i. bancia 74; cf. eicer,
morella) pestinaga sim. (Gf.). bestina
41(i
I'AS
^suni. VI). Ii'i- bii.s (ir>n, |ia8-, puls- (2.'^,
pu- ^74) -tiTiiack. |>:i.sterna-tke (22, laa),
-iU'k pisl. itii- / pan-stcrnake pa8ti_
nac-a; wulvcsbote -ia ( 8:> ). pastiMi-tJ
(87), -eion (12«), -oy t -acli (148), -eyer
(144, Fri«.). bt'stcjia-w (113), -ckon l bas=
teiu>i (Das.). postoni-uckwurtzfl (lio),
-oekwortzol (i3-.>). bastciuu-k ; pastina-
ca, (•(*/•. -ta setz in ciiiein winjraitt'ii
(herlxt 75. (/. pastinatum). inaoraclia
(lai). mor-aha [in, Gi.), -ha (!».'>, lo.i,
120, Of.), -che (4), -ehen i -heii (74), -hv\
(125, Sura.), -gel (13), -hell! {a^, 123), -el
(64<^), -e (22% -en (4, 47, 1.53). morhern
{9i). iiiarlu'l (ö). grot more (24). kriezol-
mawr (1 1, -mor (74). -morn (17). krekol
inoren (22). kropel moro (10^. iiatlit
was.ser nu'rrich (7). vrhab {/lerba 7fi).
gerhil-a l -la (of. c/". pcimus?). gerolla
(95). giiTsch (Nmn. ). luincli'-splum (74).
ags. uualhmorae (94, 136), moran t wu=
ducerfille(!>4'').pastinaca agrestis hiuicz
plum (105). p. sikiestris wil(lmoren(i5:!).
p. syluatica inorhila l fold-m. {v,{. ).
veltiiiorhel (.•^um.). pastenaca s. staphi=
Ion niorha (Gf.).
Pastinaea (piscis) goffrot (ii5). gifft-^
rochen, jicilstort (Ki.).
Pastin-, pastill- 168, 110), pastmi-
(16) -are {i. finiare 20 &c. , paxillare
6, 1 , planto l colo t fodeo t furio 76)
be-haglien (22, 23), -hacken (VI), -hauen
(5). hfl. graben (20), be-gr.; vmb-gr.
(18), -dun sim.; in tfin ((5). nd. grauen
t vme don. plan-, bissw. hd. plan- hd.
-tzen, nd. -ten. i'vme don) eyn blaken
(22). weyn hacken (9). hd. misten, das
(110), dat (132) lant m. meesten (11).
fal stossen (6). stichlung 0. stecken (7).
ricken hefften (13). tuuneren (76). tungen
mit n»i.st (75).
*Pastin- L-. Pastlll-arius.
*Pastina-ta v. -ca.
Pastinatio hackunge (i25).
Pastinatum {i. vinea nouella 75, 76)
hd. uue, iung win-, wine-gart sim. win-
setze (75. (/. pastinaea). coerngavel(i47).
Pastinum ain haw (91). hauwen, nl.
houwe '1161.
Pastio foedungc (20).
*Past- V. Pass-iscrinibus.
•^Pastisis f. Pastesis.
*Pastiniare c. Pastinare.
=^Pastoforale t/. ,v(/.) hirtiu-haws (9),
-weydc (8).
Pasto - forium , - phorium , - poria
(136), -rium 17 . -rnaria \-i,), pastiforia
{i. cellas in (fazofilatia 136 ) obdach t
phorzih sim. (Gf.). en ka- (79), kam- (8b)
-mere. gadem (.Sum.). heymlich esse-ga=
dim (8), -stad (17). gast haivs (9). celle,
sale eyns tempels (lii). i<o/. pastoforio
Kirchenari-Inr.
Pa- r. Po-stomis.
*Pastona-ca, -eha v. Pastinaea.
*Pasto-poria, -phorium v. -forium.
Pastor Jid. hirt, hirte (i33), hiert
(64^ I, hert (13), herter (1, 71). nd. herd-e
(22. 99), -er (23), hierde (11). pherner
(17).
Pastoralia ;>/. huetstat der weid (75).
Pastor-alis, t -ius l -ieus (147) hd.
hirtelich sim. nd. hierdelic (11), pas=
toirsch 1 147).
*Pa.stori-nus , l -us {adj. Br.) i. de=
Yensor i sustentator (76).
VX'V
*Pa8tor-ium, -naria %\ Pastoforium,
*Pa-, va-, via-strina (<y. paaterna)
ein .strali, strali- , last -wagen, panus-,
einmal ponus-wagen, rar. -wegen (74).
Pastum [i. paseuum Gl. m.) paest
(20). eyn groß et;.scn (17. cf. paat-us,
-ellumV
Pastura ( </. past-a , - us , copulaj
wayde, s))eiüiing; ])a.sten-, kuchel-taig
174). hd. taig, teigk, deyg sim. weydunge
(20). faistin [acc. 141).
Pastus /itc. sbst. ii. pastura uo &c.)
lul. gefn-tert (67, 133, 152), -ret; generet.
ghekneden (23). geuughete {ptv.) l vue=
ding (19). hd. fed- (17), fuor- (76, 110),
nar-, ner-, weid- (6«), kned- (18) -unge.
nd. vod-, vued- (11), ner-, mer- (22)
-inge. voetsel (132). groß mal (75). lugen-
hafftiger, eitler (74).
Pat-, päd- (tu'') -agium, l -ogium
(147) eyn eleyts hoiftgat (i47). guld-L-n
knopfF (116), -iner mantel (64). wammes--
kragen &e. (Ki.).
*Patauia {du. in bauaria) passaw (76).
Patefaeere hd. offen-, vffcn-, nd.
oi)en-baren; hd. offen -bar, -bair (I32)
machen.
Patella /. eentrum U'.'), lebes 77,
fundibulum 16, frixorium 74 ; cf. pa=
della) hd. pha-, pfa-, pa-nna (Gf.), -nne ;
pfan, pfann, pan ((5), .«chart, scharte
(133). nd. panne, en luttik p. i schapen
(23 1 ; scape ( 14, 22j. schaftigel (77). schaffe
(1()). zinn (112). deckel (22). pfand-d.
(49). a(/s. lempite (-as 136^ a?<s lebete?
ehe)' cf. la^menfaet an carthen vat Bsw.j.
*Patellarius pannenmecher (20).
*Pate-ma i -na (i. lamina Gl. m.) spange
(Gf. '.
Patena ( i. coopertorium calicis 76
sim. cf. patinai hd. nd. pa-, pha- 1 13,'s)
-tene. pat-en (110 &c.), -yn (l32). parten
(49). deck 16). kelch-d. (75). teck (7).
decke-r (23), hd. -1. teller (9). ags. disc
(94, 136) ; holo pannae (94).
Patens {cf. patvdus) offen-bar (8),
-bore 1 17). dat nien sluyst vnd vp doet
(i32). das man be- vnd wider vff-schlußt
(HO).
*Pat-enus, -inus (74, 75, 121 &c.) hd.
nd. pannen-, phannin- (121), phannen-
(8) , plannen- (9 , 74) , phan- (7j . pan-
(17, 18) hd. -Stil, -Stile (18), -stiel (7),
-Stele (11), nd. -stel. stil an der pfannen.
Pater hd. nd. vader. hd. fadir ge=
meynlich pr familias &c. (8). vatter,
vater (19).
P. adopt-ans, -iuus eyn er-koren
vatter (iioi. -koeren vader (132).
P. adulterinus eebruch- ,t"a>-. eeprich-
licher vatter (64).
P. familias (?. patronus 75) hd.
hus-, huis- il9 sim.), huß-, hueß- (20),
haus- (4), hauß- (64^', i34) -fater (8),
-vatter, -vader, -herr, -herre, -wirt (20,
4, 75), -meister (18); liot'e-m. nd. huus=
beer (11); hone-, hof-raester. eyn vatter
des hußgesyus (es), eyn vader des ge-
syndes (147), huyßgesyiidt (i32). eemau
(75).
*P. finalis {cf. sq.) vatterhalb bruder
(67, 133). mynes vader half broder (23).
V. hof-br. {sie 22).
*P. fi'atemalis {cf. pro., patruerna--
PAT
lis) hd. vadir haln .vm., ein vater h. (4),
vatlerhall) sim.. des vater hall)e(3) bru-
der. niyn l)r. iiatUir lialb (7),
P. legittimus celiciier vatter (64).
Patera, panthera (76, 132) //rf. schale,
schayle (19), becher, napf (9), nauf(8);
offne sclial (75) t -ner (75), -en (93).
köpf (." patere). nd. scale, nap.
Paters hd. offen-, vffen-baren, -bar
sin; offenwar sein (1), vffenbayr wer=
den (19j. nd. open-baer w. (11), -baren.
Patemadilectio vatterlich liel)e (75)
Patern-alis, -us, l patr-itus , -uus
(110 &c.), -icus (147, Br.) (</. patrinalis)
hd. nd. vad-, ved- , hd. vat-, vett-, fet-
(20) -erlicii, -erlic.
Patem-aiitas , -itas , t patricitas
(147) hd. nd. vad-, vett- (65) -erUcheit
sim.
Patern-us v. -alis.
*Patesma {st. petasma; furhang im
tempel (75).
Pati hd. nd. liden. hd. leyden, lye=
den (19). nd. dogen (99).
Patibulum hd. nd. galg-e , -en (7).
galg sc. capellum joish?ix\\üYv.t (6).
*Paticus V. Patitus.
Patiens/((/. lid-ende, -sain ; gedul-dig,
-tig (6, 110), -tiger o. leidender (134).
nd. duldicii dultig (64). ver-d. (68, 110).
dragende (132).
Patienter gedulclich (20). duldelicke
(23).
Patientia 7ic?. nd. dult (11, 68); ge-d.,
-dolt (18), -dultikeit (7, 68, 110). dult^^
möt (109). vcrduldicheit (i32). lydsam-
keit (110), -heit (68.132). dogheit(99).
*Pat- V. Pae-ificare.
*Patil- V. Patri-logus.
"*Patimen vi. peluis, aus pacinum)
becki (93).
Pat-, path- (68) -ina, t -ena (c4)
phanna (120). pfan o. schussel (110).
breyt seh. (^64). pan (19, 132). nap (14).
*Patinaria ein pfanne- (110) , pnn-
(13 ) -spyse.
*Patinarius pannen maker; adj. dat
in der p. gekoect is (147).
*Patinus {anders Gl. m.) v. Patenus.
Baxinus.
*Pat- V. Pell-iparius.
*Patisturia r. Museipula. Paciscola.
Pati-tUS (93, Gl. m.), -CUS (64C, 74),
pacidus (74), patricus (64^) {cf. calo=
pes) patitliu (93. »u^. /r«z. patin). suckel
(74). sockel i64).
*Patogium v. Patagium.
Patologia des lijdens rede of onder-
scheit (147).
*Pathonimus v. Pantomimus.
Pator ein klack (126).
Patrare, -ri yi. mechan 1. cf. -re
opus venereum consummare Br.) ver- (64),
vol- (9) -bringen, be-gaen (20). -gern
(9). helfen (9). fülle machen {l) doen
(20). vnk ewschen (1).
Patratu-s, -m hd. begangen, voU
bracht (9).
Patreus v. Patrinus.
Patria hd. nd. vader-, hd. vater-,
vatter-lant. hd. heym-at, -et, -ede {5^).
hemode (23).
PAT
FAT
PAU
417
Patriarcha /«/.«<?. patri- (pri)-arclie,
-erche (11), Itd. -arcli. ein oberster, var.
der ebrest, vatter (64). der vadereri
oevcrste (i47). vater der fursteu (9).
furste der ritter (8). altherre (Anz. 8, 449).
Patrlarchatus hd. nd. patriarchi-e
sim., -iigbe (22).
*Pat-, pa- {alph. pat- ui) -riaster
stieffvatter (68, iio, lu). styffater (19).
steyff- (i32), stief- (11, U7), stef- (97)
-vader.
Patricida inorder seins vatter allein
(75).
Pat- V. Pa-ricidium.
*Patricina gctiatterschafft (7.'>).
*Patricitas v. Paternitas.
*Patrieius {cf. patrinus) totiii (i04).
boumeynstor (11). vorweser des gemey=
nen gueds als die vader tot synen kynde;
van vaderlick gesiecht edel geboeren
(147).
*Pat-rieus v. -ernus, -itus.
*Patrifignus v. Preuignus.
*Patri-, patil-(18)-logus (grece serrno
patris latine 76) vatter- (18j, en vadcr-
(23) -rede.
*Patriina v. Patrina.
Patrimes /. puer assimilatus patri
(129), patrisimilis t saper stes defimcto-
patre (Br.) ; i. cuipater adliuc viuit {iio &c.).
ein kind geboren nach des vatters tod
(68). des vader doit is (i47).
Patrimonium ( cf. patronomium )
Ä(/. vad-, fed-, vett-, vät- (i34) -erlich,
vaters (9), fatters (8), groß (6.5) erbe,
erb. nd. erue, vederlic erue. vaderlick
guet (147).
*Patrimus v. Patrinus.
Patrimus eyn vader die noch en
alder v. levendich lieft (i47).
Patri-na, -ma (Kii. ) (/. matrina;
promater i3.5, Hen., Kii. ; sacerdotissa
147) ein gott-a (64»^^) -e (uo), -in (1, 64'»).
goede (132). götin (71). des kinds gotte
(13.5). dott-e (110), -in (74, Hen.). petc
(Kii.). papen vijft' {sie 147).
*Patrinalis {in, Voce, ex quo loechselnd
mit paternalis) Itd. vatter- (68), vetter-,
vader- (I32j -lieh.
*Patri-nare v. -zare.
Patri-nus, t -mus {i. propater 135,
Hen., Kii.) (c/. patr-itius, -uus) pet-er
(11, 147, KU.), -ern (99), hd. -ter. pfetter
(uo). des kinds pf. (13,5). pat-te (75), -e
{i. patruus 9). pliayd ( 19 ). pat, pade
op der dopen, pille (147). vadder (23).
vader (13). ge-v. (i32), -vatter (68, 74,
110). gott-e (64), -i (93). gott (1). gut
(71). dott (Hen.). dotte (74). toto (Gf.).
tot (75, 76). oem (l32).
*Patrinus {cf. patr-ieius, -onus)
stetnieister (74).
*Patr-inus, -eus stijf vader (147).
Patriota {i. com-p. 3, 4) Itd. nd.
laut-, hd. lannd- (3), lants- (18), lantz-,
landtß- (68), landß- (110, 134), lauz- (G)
-man, 0. -v?yb (68, uo). gilanto (I4i).
*Patritus v. Paternus.
Patri-zare, -sare, l -ssare t -nare
(147) vaderslaen (20). dem vatter nach=
folgen (uo). des vaters syten volgen
(9). des vaders seden liaueii t volgen
(132). den vader in s. nae to volgen (147).
anuattern t vatterlich leben (75).
DlEI-ENBACH Glussarium,
Patrocinari hd. helfen, be-schutzen
75), -schirmen, nd. helpen. beschermen
18, 23j.
*Patro-einator, -nus be-sehutzer t
-schirmer (75J.
Patrocinium hd. hulfie sm. , helffe
(20), iiülfe (17), hilff (76, uo). nd. hulpe.
beschirm-niss (8, 9), hd. -unge , -inge
t liulp (132). lid. be-sehutzung, varr.
-scliatzung (,75), -schi'nnunge. eyn raub
beseczung (18. cf. patronomium). we-
gunge (Sum.).
*Patroelis v. Patruelis.
Patrona ein sehirmcrin (uo), be-sch.
(68), -schermster t vorsprecliersche l
eyn santynne (132), t fursprecherin o.
heyligen (uo) ad cuius honorem ecclesia
est dedicata. hußwirtin (75).
Patronym- v. Patronom-.
Patronissa heubt frauwe (19). hoeft
vrow ^11).
*Patron-omicum, -ymicum (Br.) {i.
nomen a patribus inductuiu 76) vader-
lieli (20), -lic (11), vaters (19) name.
*Patron-omicus, -ymicus (uo) van
dem vader gekomen (132). die syns va-
ders name heft (i47).
*Patronomium {cf. patr - ocinium,
-imonium) rot besittinge (x pirataPj
l erue (23).
Patronus munt-purio (,Gf.), -epuirge
t lieri'e (io4). verweser (64). beschirmer
(9, 64, uo). schirmher (125 Mig.). vor=
spreche (I25j. patron (_08, uo) in einer
kirehen (68). ein heilig, var. heiig, der
k. (UO). wirt (,1, 7ij. //rf. eyn herre eyns
lehens sim., leens (17), lebtins (67, 70).
ein haußiierre o. ein eyns lebens {sie
löi). ein Icen-here des landes (18), -herre
(13). leben her (JO). nd. len-, hus-, hoeft
liere. /((/. hus-, büß-, haiil.^-, haupt- sim.
(75), haubt- (9), heubt^ (20), heupt- (8)
-herre, -lierr. huß-fadir ([)'>), -wirt (75).
helft'er o. redner (91).
Patru-, patro- (18) -elis, -eles {pl.
66, 68, UO, 132) vcturii- (95), fetirin- si'ni.
(Gf.), veter- (100) -sun. omelß sou (20).
hd. fetir- {b^'), fetter- (8, 133), vetter-,
vater- (134), vatter- (69, 71), v. bruder-
(75), vaternbruders- (Ui), feder- (17),
eyns vediru (5), vetterlich (18), nd.
vederen-, en veddern-kint, -ehind (71),
-kind (1, 17, 134). geswusterde kinde
(7). veter- (9), bruderß- (uo), gebrieder-
(68), gebroeder- (132) -kinder. tzweier
bruder kind (65). des tot uwes vaders
broeder hoirt (147).
*Patruernalis {cf. pater fraternalis)
vatterhalb bruoder (76).
Patruus ((/. pat-ernus, -rinus) hd.
uetiri (104), vetter, veter (9, 134), vyt=
ter (19), fetyr (5b), vedir (5), ohem (20),
vatter bruder (75). uwes vader broeder
(147). Itd. nd. ved-er, nd. -dere, -der.
vadre (99). oem (11, 99).
*^Pat-, pa- V. Bat-tudo.
''■Patula [i. sartago 76, anders Gl. m.)
l)fann (76). pan (18). panne (23). wanne
(9, 17). warne (8).
Patulum offen gende (8, 9).
Patulus hd. otten. open ( 79 ). das
alzyt offen ist (uo. cf. patens). offeiu
bar (1). patuli pisces quos vulgo lahsos
vocant (Ried ad a. 849).
*Paua mantel (11, 19). Cf. pau-o,
-US, fauo operitnentum, palla (Gl. m.).
Paua, pauona, poua (151) pfauw-
(68), pfew- (641», uo), pfwe- {sie 69),
phew- (64, 66), phaii- (67), pfa- (134),
phah- (8), pfef- (9), pfab- (1), pfe- (64^),
phow- (151), pfob--(70) -in. pha-yn (152),
-eyne (133). pawynne (132).
Paua- V. Paui-mentum,
*Pauar v. Papauer.
*Pauare (/. pauire Gl. m.) spcysen(74).
*Pauce lutzelieh (uo, 132).
Pauc-itas, -itudo, -edo klein- (11),
lutzel- (68, uo, 132) -heit.
Pauculum weinczig (2).
Paucu-s, -m hd. nd. wenich, kleyn.
nd. weynich. lutzel (7, 68, uo, 132). -um
hd. wenig, ein w.
*Paud V. Pauo.
*Paue- V. Paui-mentum.
*Pauere v. Pauire.
Pau-ere, -escere, -itare hd. for-,
für-, tir- (67. 76), fu-. erfo- (19), vey- (13),
nd. vor- (79),vro- (22, 23), vru- (-itare
22) -eilten, worthen (20). hd. erschrecken,
virferen (20). erklupfen (126). ontsyen
(132J.
Pauicula {i. malleus stuparius) schle=
gel (V. a. 1618. Das.). Schlägel l rammel
(Ki.). Schlager (Fr.).
Pauiditas bloedekeit t anxt (20).
Pauidus hd. für- (68), for-, vor- (9),
fu- (17), fo- (rj,8) -chtig; foehtende (19),
forchtsam (1, uo), erschrocken (20, uo).
vir-furt l -ferit; bloeden (20). nd. vrocht-
ig, -ende, blöde; ontsyen t ververt (132).
*Pauime-n v. -ntum.
Pauimentare tene (9), ein est-erich
(uo &c.), -trieb (132) machen.
Pauimentatus gebanet (20).
Paui-, paua-, paue- (18) -mentum,
pauimen phlastir (Gf. ). pflaster t be^
seezte statt (65). phlaff (104). fletz (111).
slach (125). paui- (20), funda- (65) -meut.
hd. ei"n: der eer, var. erd (65); tenne
(8), tenn (76), denne, eyndem (12. st.
eyn dennVJ, dyele (10), diel (77), deyle.
dele (11, 17, 74, 77). delle (23). dylle,
puny, podem (74). astrick l vlor (22'^).
alstrak (109). eestrickeu (11). hd. est-
erich, -erig (49), -rieh, -drich (76), -reich
(1), -riche (l33); eß-, os- (64) -trich.
Pau-ire, -ere, -ere (8) slaen (11, 132).
slayn l haßen (19). heyten (11). slaheu
t stoßen (20). schlahen (68, uo). slich=
tin schabin o. zieren (8), o. eziren (9).
hd. estrich machen.
Pauitare v. Pauere.
*Paula npr. paule (1).
Paulatim hd. lang ( 76) ; I.-sam, -sum
(13). hd. nd. lanc-, lanch- (18), longa-
(12) -sam, -sem (18, 19, 22, i32). lanzem
(11). gemeeh-lich? -erheb (65). all eintz=
lingen (62). allen-celen t -telen (8,5b).
*Paule V. Palile.
Paulisper hd. eyn wenig (65); w.,
evn w. myn-ner, -der. e wenich mynner
(l8). w. tzijts (132). wenig (9, 75;. w. zylß
(uo). en weynich miner (23). gar lutzel
(75). luttelkiu (79). sittic- t langsamc-
lich (regen p. pluere), gemee- l ge=
mech-lich (6.5).
Paul-o, -olum (18), -ulum, -utum
53
418
PA IT
(7« hd wciiij;, tyii w. nd. cii w»--, wt'V-
iiiili. i'vn ^-o), f l-olum) wcnich (IM).
liitti'lkin I7!»!.
Paulo nnto zu liuiil (iiir vor ((i.")j.
'Pauloluiu V. Paulo.
Paiilominus {i. pavilisper 7. v. 28)
/if/. ryii wonig niyuiicr .•>;!;«. w. inc (.sv'e
(8, '.)). Iiy-iiao 1132), -luuli (iio'')- 'icy
iiacli (iio'M.
Pauloplus lul. wenig, eyn w. (5),
c w. ( IS i ni(> (f), 9, IH), nuT, meer,
incr lysic ^\k ml. cm wcynich nier.
Paulo-post, -pus (,S'>) oyii wonig
(iiirnaoh ^8''). Inttol nanial (7!)).
Paululum f. Paulo.
Paululus gare (8, 17), wonig (9)
kloyii.
Paulvis wonig (8, 9). lutioli (14).
*Paulutum V. Paulo.
Pau-o, -US, -d U3H) hd. nd. pawo.
]iau\ve (.'i, 23, -us 21). hd. pfauw (68),
pfau (G, 67),phawe (102), pliahe (T, 8;,
pfawc (69), j)faw (61, 110, 134), piahe
(75), pfabe (70), pfab (i), phab (1),
phae, pao (,1S), jjalic (-0 21 &c.), phobo
(9), phowo 6G, löl), pfow (34.), pfog (49),
sweczor (17). nd. [law (11, 132), paue
(22\ pan (99). ags. pauua (94, 136).
Pauoitare palumborum (141, Gl. m.).
*Paviona v. Paua.
Pauor [i. periculum 22'') hd. vor-
(9), fu-, nd. vro-chte. hd. forcht (1, 8),
fürt (20), angest (i33), angst, schrock
(110), zittorung (65), klupf (126), ont=
set/.ung dos gomiots (91). nd. vnruchtc
(22), Yare(22i').anxti2(), i32). vroose (132).
*Pauorosus {ital. pauroso &c.) vol
angstes (iio''), angst 168, 110=»), anxts
(132). erschrocken (iio).
*Pauoxillus {St. paux.) kleyn (7).
Pauper lid. nd. arm. nodig t dorff-
tig (20). niangelbar (126).
Pauperare hd. nd. armen, v'-a. lid.
arm machen, wei'dcn (19, 76). nd. arma=
ken f warden (11). verderben (46).
Pauperari arm worden (110 &c.).
Pauperaseere (Br.) arm werden (9).
*Paupercula (c/. paupertaeula) ar
mnt (81. ein arm wyb (iio sim.).
*Paupereule ermlich (20).
Paupereulus lid. arm, ein arm man.
Pauper-ies, -tas arm-ot (23. 110''),
-mot (22), hd. -fit, -ut, -et (21i>), -ude,
-oede (132), -uede (11). ermut (5*»'. hd.
(Mss. mog.) arnut. -ies notikait (Gl. a.
I4i8.sra.'). ain schad(iii). -tasprast (i26).
Pauperrime armiclich (75).
Pauper-tacula (9, Gl. m.), -taculum
(17), -tatula (Gl. in.), -eula (5. v.) armu-te
(9), -t (17).
Pauper-tas v. -ies.
Pauperta-tula v. -cula.
Pau- V. Pul-pulare.
Paus-a, -ia (Sum.) hd. raste , rast,
ruwe, ruo (76) •, ra- (76), re- (Sum.)-stnngo ;
ru (6, 46), ru t pyt (74), rue l off ho=
runge (17), roc (21), rnge (6), roge (5);
vnder-schaide (74), -laß t -leibung (126).
nd. rowe, roste (11), roeste (99) , rest-
ynge (i32). hd. nd. wile; ge-beide (5,
23), -beyt (21), -bede (22).
Pausare hd. ra-, re- (13, 23, 132),
nd. ro-sten. hd. nd. roweu. hd. ruo-, ru-.
PEG
rou- (12) -wen; rwcn (9, 134), rogon,
ruon l off lioni (17), ruhen t vnderr.
( 126), heydon (12).
Pausatio rnwuiige (20).
*Pausia r. Pausa.
*Pautrum v. Pantrum.
Pau- ( pan-, pauo- 75. v. ) -xillus
cleyn (110 &c. ) clono (23). luc/.el (8'').
winc/ig (8, 9). wonigs (75).
*Pau- V. Pa-xillus.
Pax hd. nd. vrode. hd. IViddo (18),
friede (7), frid.
Pax tuanualis liandtfryd (123).
*Paxal-erius, -irus (loij ((/. paxillus.
obex. humerulus.) lun-er (101), -ine ((if.j-
Paxillare { cf. pastinare) sticholon
(35).
*Paxillum (i. partium lignum Gf. acc. ?)
chil (Gf.j. rivtel i grebel (Sum.).
Pax-, pas- (147), l paux- (71) -illus
eyn stock mit ysen 0. ein olein ])t'elin
(110). eyn stock yseu (68). eyn staeck
mit ysor of oleyn paolkon (132). raym-
^wijustocks-stake(i47)./irf.nagel. i)yri't-n.
(in pariete 111). naggcl (21). blug (17).
ptiucklcin (9j. phtoehlin (8). kiamor,
grondel (74). stapp (12). staip (10).
Schwirle (126). hin (i04). nl. lunds (116).
lunse (109). die lien (135). paile (147)-
stiehil t kegil (Gf.). .steckel (75).
*Paxillus (vibus, X pastillus?) chu=
chelin (Sum.).
Pean lob der goetter vnd apollinis
(88).
*Peealum v. Petalum.
*Pe-, pec- (Gl. m.; -earium (c/. pica^
rium &e.) pecht-r (Sum.).
'*Peccabilis suntliclie (20).
Peecamen hd. sunde, smid.7id. zünde.
Peeeans .-<nudende (20).
Peccare hd. sund-, nd. zund-cn, -igen.
Pec- V. Pe-earium.
Peceator hd. nd. sunder, leckir (51»).
Peccatrix sunder-inne i -sehe (22''),
-in (5'', 18).
Peccatum hd. nd. sunde. nd. zünde,
sonde (79). sin t sehan(77). selber gedan
sunde (21). mißhandlung (126).
P. actuale hd. dedige (17), selbs-d.
(5), selb tetige (9 Anh.), selb dedig t
eigen (12), selbs thon (65), teg- (76), taog-
(46), teig- (6), wurck- (75, 134) -lieh
sunde, sund, sind (76). nd. sulf dedicli
zünde.
P. capitale ein hanpt sunde (4).
P. clam-itans (74), -ans ein raffende
sunde (4, 74).
P. in spiritum sanctum ein sunde
in den heiligen geist (4).
P. ori-, orig-, orie-ginale hd. erb=
sunde. nd. erfzunde.
P. veniale hd. tege-, dege-, deych-
(17) -lieh, degelichs (i3i), ablessig ? licht
taglich l verzichlich (65) sunde.
*Pee- V. Pe-culator.
*Peccu]eum v. Pectuleum.
*Peeeuni-arius, -osus v. Peculiosus.
Peciata vestis v. Pannucia.
Peci-es, -a hd. nd. stucke, st. lands
(-ia 15 1). stuckh (1). stogk (21). stig (17).
bletz, vl(/. fleek o. li-, varr., le-mmol,
lymel ; drum (75. untersch. von drom
trabs; c/. pictaeium; bletz t lymmel
Kais. Fr. 1, 615).
PEC
*Pecinata gall. bateaulx (182;.
Pecorarius allinender; vihe-uogt f
-ineinter ( 1 26).
Pecorinus .sclu'iliis (126).
*Pecorosus ( cf. jjecudosus) dye groits
qwicks vole hott ( I17).
*Pe-, ple- (.'')'', 8) -etaculum {i. rata
in miihiidiiio) rate (18) kamp- (.9>, 8,
9, 1), kam- (23) -rat. kampf-rad (76),
-rade (75«). kainffrad (75''). ein kampt
rath (3).
*Pectare undeis Gl. m.) v. Pectere.
Pecten hd. nd. kam, kaem (i32). hd.
karnj), -pt'(75''j, -j)t (18), -m (93); komme
(75). webe- (8), wollen- (9) -kamp. kämme
veger; bluel; eyn dancz crauel «. corea
(17). blouuel l grawe (9j. eyd-o (9, 17),
-en (125). ege (8). re- (7), ra- (0) -eben.
strele (7,75). strel (74, 75, 88, 110). wobor-
schifflein o. trog (88), -strel o. -blat (64).
streyl (13j. wouer- (23), schot- (22) -spole.
karten als die tuchler haben {i. tretices
75). grempe (ciiytr. cf. Fr. 1, 371»;. wu-
(7), wi- (G) -rbel (lire). steg auff einer
tidel (74). Staffel (64, 74). liren-st. (93).
zitarphin sim. (i. plectrum cf. 3, 339).
riffel [riintici) ; die .schäm (9i). der sturm=
buhel ob der schäm (126). schamhaar;
st. iacobs mussohlo, nl. scholpe (116).
Pect-en, -enus (87. Gf.), -inus (Gi.
in.) halp fise (Gf.). halb-fisch (ß, 7), -viß
(87). sculle l plaidise (99). pl. peetines
schullen (125).
Peet-ere, -are ('22), -inare, bi-ssv).
-itare, pexare hd. nd. kemmen (-inare
5 &c., -ere 17 &c.). kämmen (-inare 7,
-ere 17j. kem-en (13), -pon (20), -pmen
(-ere 5), -ben (99), -pfen (1). keynien
(11, 147). hd. stielen, die harpffen sehla^
hen (88).
*Pectica cifjs. fltethecomb (94*).
*Peetifex .strolcr (75).
*Pectiliniatica v. Petra limatiea.
*Pectillis V. Pictileus.
Pectinare v. Pectere.
Pectinarium camstode (147).
Pectinarius cammeker (i47).
*Pectinatio koinmunge (20).
Pectinus r. Pecten.
*Pectis V. Magadis.
*Pectitare v. Pectere.
*Pectolium &c. v. Pectuleum.
*Pector [i. carminator) kemmer t
grempler (75).
Pectoral-e, -is (100) (i. antile 75,
zona &c.) ein ieglich ding das man an
die biiist thuot (110). byrst (68). borst
doech^suor (132). prust-wapen 0. -platten
o. -plech (1). brost-binde (8), -wopen (5''),
-snur (4). briist-leffel (16), -duch (75),
-tuch, -blech, -harnascli, -ly (88), -pinde
(9). hd. nd. eyn, en vor-brost, hd. -brüst,
-buge (100), -geboge (12, 13). foer- (18),
var- (6) -brüst, vorprust (74). firbieg (76).
vur-buege l -span (20). krebeß (125).
Pectoralis bj'rstlich (es), borstich
(132).
*Pectoralis (X peculiaris) v'borgen
(8").
*Pectoria Imlsperc (Gf.).
*Pecto- V. Pectu-seulum.
Pectrix kemmer- hd. -yn, -in, -sen,
-sehen (S^"), -se, nd. -sehe, gremplerin (3).
*Pectulari v. Peeulari.
PEG
*Peet-ule\iiii, -ulitiin, -olixim, -ulum,
-olum [i), peceuleum ^76) {cf. Fr. 1,
148) ein bürsten (-uleum 21). ein, en
börste bret (5, 23). ?hI. ein brüst-, brost-
bret, -blech; brüst pleieb (3), prustplech
(74), brustbleclit (i5i).
Pectus hcl. brüst, brost, bruest (20).
nd. burst, burst (11).
Peetus-, peetos-culum, -colum hd.
eyn kleyn brost. brustchin [9). prust^
brate, luntussa (Of.).
Pecu-alis, -dalis, -laris (19) hd.
vyhe- (19), viech- 1 7j , fich-, vih- (9),
fehe- (8), fie-, fi- (5), fe-, tyer- (iio),
beest- (i32) -lieh. nd. velic. fichisch (iio'^).
*Pecualitas thir- (iio)|, beyst- (i32)
-licheit.
Pecuaria ein sfuiten (lae).
Peeuarius ein sann (l26).
*Pecuarius v. Peculiosus.
Pecudalis v. Pecualis.
Pecudarius {i. pastor Br.) fych-liirt
(68), -triber iiio). veeherde (i32).
*Pecudialis {i. vtilis) nutz (74).
*Peeudialitas nutzlicheit (74).
Pecudium icf. pecus) vyehe l swiu
(20).
*Peeudosus (c/.pecorosus) dye cleyns
qwicks vele heft U47j.
*Pecudus V. Peculans.
*Pecula birg (17).
*Pecula [i. raeionale) braidsch des
biscops of priestres (i47).
*Peeul- X Petul-, vgl. beide Formen.
*Peeula-lis v. -ris.
*Pecul-ans, -ians {i. faschms 76) hd.
nd. geyl. hd. gey-, gy- (69) -lieh; vn=
kewscher (9). pecu-ltus i. inhone.stus
(Gl. in. aus petulcus); -dus /. luxurio^
sus (76).
Peculanter hd. geyl -lieh, -liehen
(133); geylich (i34), gilich (7, fi9),
frisch (5). nd. ghey-, ghe- (22) -liken.
*Peculantia hd. geyl-ikeit, -lekeit,
-kait (134); gey-, gi- (7) -lichkeit; gyl=
keit (69), geyticheit (7o). nd. ghey-, ghe-
(22) -licheit.
*Pec-, pect- (7), peec- (4) -ulare,
peculari (70, 7.5, 76) (/. lasse fieri 3,
lasee f. 4, st. lasciue f.) hd. nd. geyl
sin, geyleii (i33, 134). gylen (69). schertzen
(75, 76) mit den frauwen vuzimlieh (75).
Peculari i. furari (110 &c.), rempu^
hlicam f. (Br.).
*Peeul-aris, -laris (88 &c.), -alis, -ialis
(c/. pectoralis) hd. heyme- l sunder-
lich. not-lich (-aris 8'j). noecht (-aris 70).
aigen t etwas in sunderlieit (es).
*Pecularis v. Pecualis.
*Pecul-aritas, -iaritas, -ialitas {cf.
-itas^ hd. nd. heyme-, hem- (6) -licheit.
hd. heymlichkeit. nd. hemelcheit (23),
virbnrgenlieit (-ialitas 20). geselschafi"
(-aritas 19). richeit von heymlichen
gntteren (iio^), dingen (iio). rijcheit
van heymelichen goederen (132). richtum
von heymlich gut (68).
*Pecul-, peculi-(iio &c.) -ariter heym-
l sunder-liclier (9).
*Pecularius qwyck bewaerre (147).
Pec-, l pecc- (76), l pet- ( 74, 76 )
-ulator (: pecu-s, -nia) wocherer (21).
kue- t pfennig-diep (75). gelt-dieb (75,
PEC
110), -dieff (132), -briefF {sie es!), -rauber
(75). vnkeuscher, betrieger (74). t'rawen-
b. t b. der iung-fr. {i. pella-rius, -x 75).
Pecul-atus v. -latus.
*Pecul-dus V. -ans.
*Pecul-euin t. -lium.
*Peculiali- v. Peculari-s, -tas.
*Pecul-ians v. -ans.
Peculiari- v. Peculari-s, -tas.
*Peculi- (68, 76), pecul-atus us ui
dieb von thier qi\ {es,), i. furtum reipubUce
(110, 132, sim. 76), de communi pecore t
re (Br.).
*Pecu-liosus, -losus {i. habens multas
peaule>> etpecora 1 10 &c. ), -arius, -niarius,
-narius (23), -niosus, -rarius, peccuni-
arius t -osus (76) hd. rieh, reich, nd.
rike.
*Pecu-litas (134), -ritas (69), -liaritas
(66 &c.) t -lium hd. heymelich-, heym=
lieh- (69 &c.), o.heymii- (134) -keit; eygen-
keit, -heit (70).
Pecul-ium, -eum {i. pecunia de
pecudihus apta 76 , cf. pro.) hd. eygen-
heyt, -keyt (67, 133), -gelt (88, 110, 132),
-g. von thieren (68), -schafft in cleinen
Zinsen (88, 110). ezinß t schacze (20).
gilt (i. census 17). eyn hoefft-stoil i
-schchat (132). besund-er eygen gelt (21),
-irn eygyii (ö^), -ern cygekeit {f)), -ern
egen '(17, 23), -ern eghen gud (22).
wesunder aigen gut (1). sunder eygen
(18). das einer mit syner arbeit gewint
(88). noet {S^, 99. cf. pecu-laris, -lum,
-nialis). zins des husgesins der kinder
vnd der ehalten; gut des kindes 0. der
knecht ausserhalb des herren; gewin i
nutz t nutzung t zins von dem vieh (7.')).
*Pecul-osus V. -iosus.
Pecul-tus r. -ans.
*Pecu.lum icf. -lium) gelt (8, 9)-
eygenschaft {8}. miete (18). nutte (<•
i^ile 23).
*Peculus [cf. petulus &c.) gailer,
gogeler, vnkeuscher (74).
*Pecun-alis v. -ialis.
*Pecunarivis v. Peculiosus.
Pecunia hd. nd. gelt, geld (19). schat
(99).
Peeun-ialis, -alis (23) hd. nd. gelt-,
not-, hd. noyt-lieh, -lic. gel-tig (110),
-dich (132).
Pecuniarius v. Peculiosus.
Pecuniosus icf. peculiosus) vol gelts
(110, 132), gelt (68).
*Pecurarius v. Peetiliosus.
*Pecuritas v. Pecvxlitas.
Pec-us, ^ -u (110 &c.), -udium {oft
in Hss.) fiche t hemische tier, rar. fieeh,
heymlich thier (65). ein thier (110), dier
(iiob). hd. viech (1), fyehe (10), vehe,
fee (12). vee (23). quec ve (22^). cleyn
fye (5^).queck (77, 78). cleyne(78). quijck
{sr,^). eyn beyst (i32).
Pecus heißt alles das do mangelt
menschlicher gestalt; g. -oris grosse
tier; g. -udis eyn kleyns tier (64).
Pecus, g. -oris groß fehe (8). gros
vih (9). ein thier zu arbeit geboren (110
sim.). viech das nit arbeiten mag (70).
Pecus, g. -udis cleyn vihe (9), fehe |
gens hure (8).
*Pecus V. Polipus. {
PED
419
Pecusius i. j)astor (Gi.m.). hirte (104).
*Peehard-a, -us v. Beg-hardus, -ina.
*Pecharius bechari (127. (f. picarium).
Ped-a, t -ia (74) (2.impeda,vestigium,
calcaneus 7.5, hnmanum vest. 76; cf.
ped-es, -agium, -um) hd.nd. fuß-, vot-
spor. voet-stap (i32), -spaer van minscheu
(11). hd. fuß-, fuoß- (110), fueß- (4, 64),
fus- (9) -spor, -spare (17), -staffe t -tritt
(75), -stapff (110), -stapfen (68), -stapp
sim , -stappe (9), -tappe (4, stieler), eyn
buchstabe (7. am fußstabe X beta!).
*Pedadempton v. Pedetemptum.
*Pedadium [cf. peda-gogium, -na?
-giumPj vuet-kol t -kolue (11. kol aus
toly).
Ped-agium, -egium (76), -eium (6),
pod- {alph. ped- 49), pet- (si. Gl. m.)
-agium i. .semita i theloneum quod a
pedestHs recipitur, varr. thelaneum quod
opedestris rec. (75); viale {i, dessen Bed.
gemischt cf. Gl. m. 6, 768); theolo-neum
(17 &c.), -mum, item lignum transuersali^
ter po.iitum (76). hd. fuß-, fuoß- (76, 110),
fueß- (4), fus- (67), fiüß- (18), faiße- (19)
-czolle (19 &c.), -zol (6, 9, 68, 110, 134),
-CZol (4), -zoll (66, 69, 70, Ob.), -sole
(18 &c.), -oil (75'>. a«*- soll, daraas:), -dil
thel. i -steig (75), -steick (3), -trap (5),
-pfat i Steg iber ain wasser (76). ein
stegk (4). steck (49. vo7i Mone missverst.).
wege-lon (12), -löge {sie 10). eyn hol=
voes of voetstap (132). vot tal (23). tolne
(81).
Pedagogium hd. nd. meyster-, kin=
der m.- (18; -schafft, -scap. kinder schuol
(HO sim.). ampt (20). ammet (11).
*Pedagogium voeß kolue {instr. 20.
cf. pedadiumi.
Pedagogus {i. pap-us 74, -as 75)
mage-züge (Gf.), nd. -toge (Gl. Marienf.
&c.). maydt-zog, var. -zueht (74). mait
toige (8i>). hd. nd. kinder-, hd. vnder-
(8*^), kind- (6, 65), zucht-, czocht- (4),
zuth- (49) -meister. zuchtcr 0. lerer (64^).
kinder- 1.(68), -leyder (132). einer der k.
geleitet (110). si-hulfurst l pedell (25).
Ped-ale, i -ile t -ana (74) {in calcio)
für fuß (ü, 7, 74). fustuch 0. sock (74).
fuß-socke t -maaß l -pfad (Ki.).
Pedalis {cf. fedalis) hd. nd. fuß-,
vot-lanc. hd. eyns fußis (8), eynes fuß
(9) lang, fußleug (75). fuoßlengy (110).
eyn vocßlanck t eyn voesselinck (i32).
schuchlich (6). schuhig (i26). webbi=
garta (Gf.).
Peda-mentum, t -tura (120) dy
rungen (125). stitz (91).
Ped-ana, -ona (74) {i. pedules q. v.
(110, Br. &c., catena circa pedes Br.,
boya 74. cf. pedale) fuß ysern (bouis
20). zock (19. cf. ped-ica, -uies, -ile &c.).
poy, halßeysen, eyseuhalt (74). voitlyng
an den haisen (147).
Peda-, pedo- (76) -nare(2. pedänas
calicfis apponere Br., reficere caligas in^
ferius 76) fur-fussen (110), -ließen (68).
veruotelen(i32). haisen voitlyng ansetten
(147).
*Pedanum («'. cathena circa pedes 76,
pedona t poya 74) fußysen die man an
die fuß bindet wan es glat vnnd liael
ist vor eyß (75). poy, halßeysen, eysen=
halt (74).
*Peda-nus, -m (ki.) fuß- (110, Ki.),
53 *
420
PEI)
11^1)
PEI)
voelJ- 03*^ -brt't / haiick (lute Icctum,
-sciu'iiiinel (Ki. ). jiarfulior (74). barvoet
(11 >. j. iiutlis pfdiltim (tmbiilans (70. cf.
pedarius).
Pedare [i. iniiesti</arc iio) oiitlerso
ilicii [i'M). geon (^9). gon o. fußstappiu
maclu'n (8).
Pedarius ( c/. pansa, pedanxis )
bayituylJ ^l!l). bart'iu'13 i t:>).
*Pedatura r. Pedamentum (anders
Ol. 111.').
Pedatus viider - sprisset, - festigt,
-fußt. vrtViitlialti'ii (,8s).
*Ped-atus, -itatus (Br.) voitganck ;
der voitluyde vcellu-it [i-n)-
*Peded- v. Pedet-emptum.
*Ped-egiuni, -eixim v. -agium.
Pe-, be- (q. V.), bi- iGi') -dellus {i.
}>aruu,'i pes Br., preco 7.i ) weibel l
pudt'l ( 64 ). Scherge, statkneiht, pu-,
put-, but-tcl (7.i). fuslein; furpieter an
geistlichem gerichte (74). einß heren
bot iiio").
*Pedelhis r. Pedulus.
Pedemontium das bc- o. pie-mundt
(13.-;^.
*Pedentim v. Pedetentim.
*Pederasta tactgeber, leistschneider
(Ki-'. >Ir!;.\
Pedere (/. bombo f bombvun facio
76) hd. fa-, tu- (126) -rtzeu. foicen (18).
vu- (19), fy- (iio). fie- (77) -sten. drijsseu
(132). verten l schiten (23 1.
*Pedere geiie [11. cf. pedare).
*Pede- V. Pedo-rosus.
Pedes hd. nd. fuß-, vot-geuger.
'''Pedes fuiß stappdO). vuetstrap [IV.
*Pedes V. Capeta.
Pedester /id. ud. fuß-, vot-gengei-,
-geciidcr d). -knecht (6, lU, iio i. gear
(75).
Pedestris eyufehlege rede (8). eyn
geweidige red \sic 9).
^'Pede-temptum , -demptum ( 23 ),
-dempton ( lö > eyn, eu schaff- (18),
schal- (8*»), scha]5e- (23) -ganc. Cf. pe-
dentas i. siibtilitaf (Gl. m.).
Ped-etentim, -edentim (23), -eteinp=
tim, -itemptim (ise), -icentim (17),
-entün tiM (*. paulatim, timide 23 &c.)
fueßvorfucß pedete-ntim ; caffende -inp=
tim (20). lanck- ? forclit-sam (6S, iio
v'lenck allenschen (i32). allen-ksem (i08
-skeu (1071. fiichtlich (i. timide (17).
*Pedex [i. la'iueus inuoluens pedes
76. cf. pedix,-ux, -ica, -es &c., podex)
hd. fiüi-, nd. vot-genger, -ganger l -gen=
fei l arß (74). quack- (19), pac- t ein^
el- (11) -aarm.
*Pedia v. Peda.
*Pediale \i. peda-gium t -le Ol. m.)
V. Pedigale.
Pedica hd. zehe. z. an eyn fuß (17).
zewe (20 i. zen (IG), zee (7, 49). czey
(13). eye (.5»»). ce t klae (18). tze l riß
(12). eyn groß czehen (69 Mrg.). ein
zech-liu (643), .ling (u^c)^ -hing (64'').
zoch (6). teewe an den voit (14^7). teve
an de vote (22''). te t klawe (22). en
teen i en clove (23). tee (11). hd. clobe,
eyn fügel-cl. (5''), eyn f. {sie 8), klob,
vogilklob (60), kolb (64*^), kolbe (64»)^
kloben (49). fußgenger; eyn offen slag
da man fogel mit fehit" (17). letz o.
b(»gen darimi man vogel facht (in. <f.
Sm. 2, .'i2!>). Af/. 7fd. eyn strick, der ioessen
(1.32). fuoß- , fuß-yscn (64), fcs.sel (7.5,
110) am fedcrsjiil (7.i). s|)an8ayl, eysen-
halt, .-^yl pedica, zdie pedica (741. ileum-
lingMii'). du- (lii'M, dum- (i;j->) -md.stock.
kej) yiüM. .springa (01. 'i.
*Pedicale (x peditare) bindern (8,
9). ve.sseni (9). fußiln (8). vueten l gaen
(11).
*Pedicella v. Peditella.
*Pedicelus v. Pedigale.
*Pedicentim v. Pedetentim.
*Pediciados v. Parietaria.
*Pedieillus i-cellus Ki. (/. -culus,
petiolusi Zeck y.n 1.
*Pedicolus v. Pediculus.
*Pedic-osus i'. -ulosus.
*Pedicula fuß angcl da mit man die
wild vacht (75). lauß (74).
Pedicularia lusekrut t bißmuntz
(125). .stepliaii.^korner (Ki.).
*Pedicularis (c/. prc.) v. Consiligo.
*Fedicul-ium, -um v. Pedigale.
Pedicul-, peducul- (i4it, t pedic-
l sexpedic- / hispedic- (147) -osus lus-
(Gf.i, luf- (^.v/c i4i) -foller. vol luß (68,
110''), luys (132), leidJ (uo»), lußig (75),
luyse; luysich (147).
Pedi-, pedu-(i4i) -culus (c/. ped-o,
-icula, -ucla) Itd. nd. lus, luis (19. 132).
hd. lueß i20). luße, luß, lauß (i34).
lawß t ein fueß- (4), fuß- t lern- (74)
-ej-sen. fußangel 174). furtz (19.: pedere
X fußV c/. pedula). luus i voit (11).
*Pedic-ulus, t -olus l -illus f petio=
lus 12.5 1 obstile -741. der stehl 125).
*Pedicum v. Pedigale.
Pedicus eyn tze (18). en ten (23).
*Pedieus &e. r. Pedorosus.
*Pedi-gale, -gala (iio''), -eale (74),
-ale, -culus i(/. v.), -celus (/. hamuspe=
dis 76), -cula [q. v.), i -culeum vi 34),
-culium, -culum (c/". ped-ica, -ux) hd.
fuß-, nd. vot-angel, anger (5), -äugen
{22). -jsen ( 76). foß uagel (23).
*Pedila-uium(17 &c.),-niuia (22, 23),
-bium \geic. in den Hss.) («'. vas in quo
pedes lauantur 110 &c.) hd. ein fuß-
faz (ö), -vaß, -wasser (6). nd. en vot-
vat, -pat {sic22). fueßstapff dar vß man
die fuß waschet (75).
*Pedile (/. so-, su-ccus; capetum
3, 5''. cf. pedale &c.i hd. nd. sock. hd.
socke, sack (,i52\ sog (8), sclioduch (12);
fuß-tuoch, -tuch , -duch , -doch . -doche
(18); fueß-. fus- (1) -tuch; fuez tuech
(2), flopf (49).
*Pedilogium (cf. -lauuium) eyn fuß
budgin (7).
Pedilon v. Pedula.
*Pedinum v. Paludapium.
Pedissequa hd. eyn fulge- (5), folge-
(16) -mayt.MC?. envolghe magliet. kamer-
wi jp (7 ) , -wif (Gl. Marieuf.) , -ynne (9),
-erinn (68). kemmerersche (8''). dienst
maget 1132). zudde (d. i. solche, nach
pedissequus ?) iunffrawe ,18). eyn czad
(eie/'.so'iueyd 21). uachgengeryn (8, 110).
Pedissequus hd. eyn fulge- (5), folge-
(21), fuß- (18), nd. en volghe-knecht.
folger (17). naich-f. (7). nachgenger (8).
kemmerher il7). kamerer {8^. 9). hd.
kemer-er, -ling (110), -linck (132).
Poditare zufueßgan ( 20 sim. ). to
voit ghaeii (i47). gayn i ftiisßen (19).
*Peditator ftießgenger (20).
Peditatus v. r. Pedatus.
*Peditatus gefueßet (20. anders r.i. in.).
*Pediteca fiiL^dcck (74).
*Pedi-tella, -cella (19) vurfueß (20).
vorfniL^c , l!l).
*Peditemptim >•. Pedetentim.
*Peditus 14'^ pred. I erhoch-, geer-,
getzier-ter. lauterer, vmgcbner, garrei^
eher i74).
*Pedix zehe (17).
*Pedo
>. q. pepo q. f.; i. campio
(Gl. 111.;; ped-es l -iculus t qui pedit ^
facit bomhum (Br.j. breytfuß (Ki.;. fuß
' gestanck (7.5. cf. pedor). luyss (147).
^Pedo-gra, -graphus v. Podagra.
I *Pedolanium {.^t. pedilauium?) evn
ifuß (IS. ^
*Pe- V. Po-domantia.
*Pedon-a, -are v. Pedan-a, -um, -are.
*Pe- (Gf.j, pi- (104, Gl.) -donius ttex=-
taris Of.) stö- t stro-dcl (Gf.). steichi l
vvarfsteche (i04).
j Pedor {i. aurium surdor 142, sudor
; 141; fetor 7'i; pedum f. / squalor Br.
&c. X paedor i'l. 129. <f. pedo ; *.
fustis pastoralis 141. X pedum ib.,
JBr.) hd. fuß-, voit- (147), vuet- (11)
-stanck, t -smack (74). fuißgestanck (I9).
der stanck von den fussen (110 fnm.).
pedora, g. orum i. sordes auviuni t pe^
dum (Br. .sm.). vnsawbrigkeit der oren
! 0. der fuß (74). der voyt of orcu on=
reynicheit (147).
Ped-orosus (110, Gl. m.), -erosus (68,
\ 132), t -icUUS (147), -iCUS (l29) fuß-,
voeß- (132) -stauckig (iio, 132;, -staffig
[sie 68). die styuckende voit lieft (147).
' *Pedox-, pedos-omancia v. Podo-
\ mantia.
*Pedua poenorum thuuisblum ' 143).
*Peduc-la, -ulus (141) {cf. -ulosus,
-laxe Gl. m.) lus (i4i). ags. luus (94. i36).
*Pedula [cf. ped-iculus, -ules &c.;
Gl. m. 5, 223^. ped-ulla, -ilon art schuhe
0. pautoffeln Ki.) voet (11). eyn furtze
(19. aus vort, st. voet, X pedere). eyn
sog (17:.
*Pedulanea v. Betula.
*Peduleps {pars caliqarum) vueteliuc
(11).
Pedul-is, -es (jusc. pars caligarum
que ji^dem capit Br. , Gl. m. . i. pedana
110 &c. cf. pedul-eps, -um, -us) eyn
for- (18), fuer- (iio''). für- (uoa) -fuß,
für fueß l fueßling (20). fuißelinck (-is
I 19). fyrfieß (68). vorvoes t socke (132).
sock (68, 110). -es sucke l kosseu (19).
j linnesockelen (Gf.). vor vote (23). zocke
(11). suvelf [i. indumenda pedum Gl. He=
j ronis in Gl. ra. deutsch f). -es fuoztuocha
sim. (Gf.). fußtubha {sie I4i). fuoßtuoch
! (64).
*Pedul-lus, -la v. -us, -a.
[ "^Pedulum 'cf. prcc.) linen hose (19).
' hoze (11), hoese (20). ku- (11), ku-(20),
I ko- (19) -ssen.
*Ped-ulus, -ellus {i. apis, cf. pedt
culus -fim. ?) pin (74).
Pedulus (2. parvus pes Br. , lo cal~
\ ceto de tela l avantpies Gl. m., capetum.
PEL
75, 2^ars Calcet 4, 76. cf. pedellus &c.)
fußliadern tuch o. socken (75). ein socke
(3, 4). firfieß (76). fußduch (49). budel
(19, 20).
*Pe-, pi- (Sura.) -dulus (aratri cf.
staidcr 1, 477; u. vv. pessulu - m , -s)
griiitel (sum.). crintil (Gf.).
*Pedul-us, -lus die to voitgheyt(i47).
Pedum fließ spore (18). steg {t) stape
(17). bischoffes- (19, 20), bischop- (11),
hd. hirtes- (19), hirteii- hd. -stap, -stab,
-stayb (19), nd. -staf. kruck (iiobj. krug
(110=1). kruch t stJiff (132). Stab (iio,
141). fiircz (l4l).
Pedunculus kb^ynfußgin (20). luyss
(147).
*Pedus {i. clauus 76, virga pastoralis
75, 76) hirten- (8, 9), eyns borten (17)
cule, -kewl (9). bueter gerte (75).
Pedux (laqueus pedum sim. cf. ixa-
mella) fuoß-stricli (64'=), -tritt l -stapff
(641»), -bot (uo). voeßbode (i32). fuß-
bync (68), -steig (74). fuiß ysen (19).
fueß- (20), vot- (23) -angel. schoesnoyr
of ryem (i47).
Peganu-m (Ki.), -s (7, i3o), pigan-
um (8, 24, 74, Sum. vi), -on (47, 87, Sum.),
pigamus (Sum. v), beganor (Sum. iii)
(herba, i. ruta, aus izr^^O-Vm) ruta (87,
130, Sum.). rute (Suin.). ruth (7). raut (74).
ruten- (8), rüden- (47) -sat. Avildc rute
(Sum. v). wild rutta (Sum. vi), wildernde
*Pegasus i. mons (20); m. vhl prima
naxd.-i fuit fai:ta (110 &c.); pauo (93. X
pegaso?) phaw (93).
*Pege V. Piga.
*Pegere v. Peragere.
*Pe- V. Be-ghardus.
*Pegillum rcginarum, peplum vero
matronarum (pepulum vero matranar-
um 64'=) ein seMeyer (64).
Pegma fech- t fe-lacben i. stragul-
a, -um (Gf.). bunne, nl. stcllagie, hd. nd.
wagen-burg, -borch (116). hiltzerbaw o.
basty dar in man scul setzt (88).
*Peg-uneia, -nesus (Ki.) {fl.) pegnitz
(74, Ki.).
*Peye i'. Piga.
Peierare versveren (100). ver- t
mein-swern (74).
*Peyo V. Poire.
Peior, peyus (74) arger, böser,
snoder (20j. wirse-r (i26), -rer l ergerer
(74).
*Pei-, pey-orare (X peierare) hd.
nd. ergern t sweren. vnrecht sw. (9).
arge- (68, 110), arg- (99), berge- (79) -ren.
ärgern (11). hd. arger, böser, boeser,
snode machen; bosern, boeßern (64),
beseren (V. a. i487 Sm. ). sliteu t
v'gneppen (22''). slueren (22).
*Peioratio argerunge (20).
Peyus V. Peior.
Pelagus hd. mer, mere (7), das ineer
0. der see (100). dat in. of die zee (i32).
*Pelanus {piscis, aus pelamys?
bdella? q. cf.; cf. aspratilis; anders
Gl. m.), l panus (93) breiter mervisch
(74, 93). schleye t pfell(74). erli-ng l -tz
i pfril (75). pelinus i. tenca (Gl. m.).
pelmua sehlyen (64).
Pelasgia kriechen- (es), der kr. (110),
PEL
der grecken (uo^), der greken (132)
lant.
Pelasgus ein greck (110''), greyck
(132), griecb (68, 110^^').
*Pe- V. Pel-, pi-lax.
Pele- V. Pelli-canus.
■^Peledius (herba) rossehuf (Sum. vi).
*Pelex V. Pellex.
*Peliades v. Pleias.
Pe- V. Pel-lieanus.
*Pelic-atus, { -us (147) kebeselinc
(Suiu.). oiieiiysch (i47j.
*Pelicia v. Pellieia.
*Peligere ((/. piliare) eyn hut offe
seczcn (17j.
*Peligus {cf. pileus) hut (17).
*Pelig-nus , -onus {i. genitus de
meretrice l filius pellicis 76. X -yovo?)
en hören sone (23). kevessun(Gi. Marieuf.).
bank stichil (9. i. q. bankhart sim.'/).
haer snore (18. aus hoeren sone?).
peligni i. stulti (139).
*Pe- V. Pel-liminus.
*Pe-, var. pi-lina (/. pennula) viscli
federn (7,'')).
Pelinus v. Pelanus.
*Pelis V. Pellis.
*Pelius V. Peluis.
*Pelix V. Pellex.
*Pella [i. pellis <\\. m.) bone t hutte
(18). en bom t hat (23). ags. sadulfelgae
(94, 136).
Pellacia [i. fallacia t pellis deceptio
I5r. cf. pellacitas id. Gl. m.) bedriegiuge
(132). luki (127. i. q. lukki fallacia Gf.).
*Pellacius betrieger (69, 134).
*Pellarius (^. pell-ax, l -ex 74; de-
coriator 76) hd. betricg-ig (68, 74), -ick
(7), -lieh (74, uo-''), -er. betrug- (110''),
bedryeeh- (132) -lieh, be-dregecht (5),
-drigk (21), -trügge (67), -driegimge (133).
Schinder (76). viller (23).
Pel-, pe-lax {cf.prc.) argelist-ig (18),
-ich t bedregich (23). schale (8, 9). hal
seh. (79). hd. betrieger, frauwen-b. sim.
*Pellera eyn feile (18).
Pellere hd. tri-, trey- (9), dri-, virdri-
(20), v'tri-, vertrei-ben. nd. driueu, v'-dr.
twingen (8, 9). czvingen l slagen (17).
slahen (9). slan (8).
*Pelleus f. Pileus. Cidaris.
Pel-lex, -ex, -lox ( 19), -ix (Sum. iv)
(i. eoneubina, adultus 18, 23, 76, adoles=
cens 76) ella (Gf.). eile i5, 20, 23, 99).
gcll-a (121, Gf.), -e (19, 95, 100, Sum.),
-in (74, 75a), -ig (75b). gell t hur (74).
zu- (1, 64, 74), schlaf!- (75), kepß- (64)
-weib. ridila t chepis (Gf.). ags. pl. caebis
(126), cebisae (94). amyhe (20). en^.auer=
spoelresche (22). palg t pfaffenkalleriu
(i26). eyr der zu sin iaren komen ist
(18). jungeling (8). gewachsen j. (9). en
bestender (23). palix i. rivalis, succuba
(ise'').
*Pelliades v. Pleias.
Pelli-, selten peli-, pele-eanus {cf.
onoerotalus) huse-gumo (Sum.), -gouine
(loo), -gome (120). hisigom (84, Gf.). wis-
igo (102), -egoum (100). sis-igomo (G^f.),
-egomo (121), -egoh(i04). leffler ? scliüff=
1er (114). pel-lican (1, 64, 110), -likain
(19), -likaen (132), -ican (8, 9). ags.
stangella and waiilbta (94^).
PEL
421
*Pellic-are v. -iare.
*Pelli-carius v. -fex.
Pellicator vbertorer t zoeker {vie).
Pellicatus hd. bub-. bieb- (iio»),
bob- (21), bof- (5), bou- (23), boeu- (132)
-erie. buberey (i5i). bewerung {sic\%]).
scbalekheit (HO &c.). chebison (I4i).
Pellie-ea v. -ia, -ium.
Pellieere hd. hurren o. lip han (8);
hurren haben (9) ; betrigen sim. keues-in
(8t>), -en (79, 99, 100).
*Pel-licia, -icia(i33), -Ucea (iiob)
hd. be-triegung, -tregunge sim. nd. be=
dreginge.
*Pellic-iare, -are (68, 110»') ein beltz
anthon (110 sim.). den pels antrecken
(132, 147).
*Pelliciatus gepeelzet (11).
*Pellieidium tvene tuch (9). drene
duch (8).
Pelliciens be-tryegehch (18), -dre=
gich (23).
*Pellicificus spruckelt (ns).
*Pellieina beltz- (93), kurßen- (74),
kurßer- (64) -gaden.
Pellic-ium, -ea (-ium i. vestis de
pellibus facta t deceptio 76) hd. kurs-e,
-an (6), corssene (100), beltz, peltz, beltze
(133), boltz (67). nd. kor-sene (99), -tze
(23), pels, pelss, pils (22^')), uel (99).
*Pellicius ( : pellis Br. i. gloriosus
Vgut.) sehalk (19).
Pellicula (cf. pellis) eyn cleyn vel=
lin (HO siin.), felchi-ne (i33), -n (152),
liutlin (110), velcheu of buytgheu (i32),
feldgin (21), hut (8), beltzgin (68). eyn
kleyns felin (i34), feil (67). fel-gen {b),
-chin (20), -lin (7). fei (5''). faill (6).
butcliin (17). en vellek-in (23), -en (22).
slu t liuslu (l) slu van erweten (22^).
Pelliculare decken (ss).
*Pelli-fex, -carius, -farius, -parius
{cf. h. V.) hd. peltz-, beltz-, boltz- (67)
-mecber, -macher; belczer (17, 93), pel=
czer; kurs-ener, -inner (6); kors-ener
{b^, 8, 10), -ner (12) ; ku-, cy- (64«=) -rßner;
kirß-enner (76), -ner (uo). nd. en kortzen
meker, corsewarte (22^), peelscher (11),
pilser (22).
*Pellificaciter (i. fallaciter ; i. q. pel=
laciter Br.) falschlich (76).
*Pellifieina kurßner gaden (64'').
cyrßner laden (64^).
*Pelliniinus (^. perspicuus t clarus
76. aus pelluminus?) mitte dar (23).
mist clare (18).
*Pellio is i. de pellibus vestire tfacere
(76).
Pellio beltzer (110). pelßer (132).
kirschner (91).
Pelli-, l pati- (74) -parius {cf. peb
lifex) ircher der das irch macht (75).
kurßner (74). garber (4). gerber (3, 74).
leder-g. (68, 76, 110), -touwer (132), -er
(74).
*Pelliris ex coreo, peditum (147), heim
von leder gemacht (74).
Pellis hd. nd. vel, veel (19, 132),
huyt (13, 132). hd. feil, feile, velchin {i.
pellicula 9), fal (6), balck (ss), hut,
hutt (76), hutte (18), haut (uo»), abzo=
gen h. (91), fichsbud (93). pl. kursen
(20).
4'22
)0
PEN
PEN
PEN
*Pel-, pe- (141^ -lis IVacta (c/. aluta
&c. irili ^n>j». inn-li (i4i).
♦Pellis lubricata (1 st. r?) losclii
( isi, sitn. Silin. V
*Pellona (i. turdella) tros-tel, -clu-l
(74).
*Pellox r. Pellex.
*Pellus r. Vellus.
Pelluui-iun, t -nuni (U?) voitvat
umli die voito «lair in to wasihcn (i4v).
iuoÜbeckc (,i»i). fuliixH'k (111 1. fulJbcckin
(88). gerbertzuber (74. x pellis).
*Pelnius i: Pelanus.
*Pelonitis v. Echinastrum.
Peloris muscliel (iio). moessell (i.S2).
Pelta ( ^. ferrum i» medio glady l
breue scuUitn 7»0, t appletai74i, a- (76),
ap- (147) -pelta hd. bu-, bo- (21) -cke=
It'r; puk- (4\ bitkel-, biecu- (13) -1er;
buckl-er, -yer, var. bocklyr (iio) ; bocko-
uer (3), Schill, flacher o. sin-, sing-wiler,
-weler, siuwclU>r schilt als halber mone
(7.5"); puckele l tatzsch (74); schiUlechin
(20), dartsche (10), tarlJe (12), klains
tertschlin (9i); paister (cqiii sum.~) iid.
bockeler. tartz (i47). peltam auramdel
(136), aus peltas de auro (Br.)V
Peltum i/. pelta Gl. m.; c/. prc. 76)
eyn helcz (ISi. en liilte (23).
Pel-uis, -ius {alph. -uis sie i4i ),
beluis 1 117) hd. becken. haut-b. (ö**, 23).
hd. beck-et (i34), -in (68, 76, uo). bekin
(9). beckk (GV peck (iii). label (,ii7,
i4i). nd. en louen beecken (11).
Pena eju krön (6), eyn, en crone
der hd. helgen. heyligeu (7), nd. \\\\\\-
ghen. hd. pin, pein, leiden (75). nd. pyne,
plaghe.
*Pena(iius ( i. scampnum tü i eju
baugk (21). ain banck (76).
Penalis hd. pin-, pcyn- (iio*) -lieh.
nd. pijnlick. penucllig, büß-, puss-wer-
tig 0. strafflich (75\
Penalitas piulichkeit (02).
Penaliter pulJwertiglich (75).
Pen- t penu-arium kel-ler (110), -re
(132).
*Penas(c/'.S(j(.,perpendiculum,cauan)
wiliil- (Gf.), wich- 8), weich- (^9) -stein.
Penates, appentiles ( 109 ) wicht-e
(Fr. 2, 445C), -dein (74, Fr.), -el [o^),
-eigen (5), -eichen (dye w. 17 1, -lein (9),
-eken (23). wiechtelin (7, 8). wechtel-in
(18), -gin (21, 133, 152). witilgen (13).
belewitten (147). hd. schrat- (68, 69, 75),
Schrat- (i34), schret-. schretz- (iio) -el
(75), -iin, -lein, kinder guode (100). giit-
(133), guede (147), gude \^2S), de guten
(109) holden, gutenhelde (74). gode hellen
(13), halten (.ö). apt gode t hulden (20).
nl. huysgod-, woutermann-ekens (116).
witte (147), die wit (11) vrouwen. lein=
gaden ; pilde zu gedechtnus der todten
(74). heymliche kammeren da man ab=
goet anbettet (110). heymeliche kainer
of afgoden of beiden dair äff (132).
*Pen- f. Peu-cedanum.
Pend-ere, -ere hd. hangen, hd. nd.
an-, vp- (132) -h. hd. am, ayn (i33)
galgen h ; an g. hencken (67) : hencken
(75), vff-h. (110), hengen (9, 17). auf- (9),
an- (23) -h. henckin t vff-h. (8). anhen=
ken (21). entpfangen (68. entspricht vp=
hangen 132). betzälen (132 &c.). nochlas^
seil (7.'>). hd. nil. gcldeii. hd. gelten,
galten l wider-g. ((>), wyeder geben,
widiler gegeben (21). nd. weder geueii.
Pendieulum (01. m. 5, 23 1 cf. per-
p.) liangeysern cio). haut yseren (11).
handysen (19). pendicula sunt rina cor
ruptd ( 76. t/. penduluni &c. ). pendi-
culus seil l strick Ki.i.
*Pendi-x, -ces tjd.f cf.) pint-e (104),
-ida Mit. 3, i3ii). glimi)f ander giirtel(l).
*Pendix (c/. prc.) v. Specular. Ap-
pendix.
'■'Pendula [ttnders Gl. m.) hd. licnik,
hencke (uo;., evnkieyn h.; hengel (17),
hahel(68, 110''). luibel (UO»), hale (67, 133,
152), hohel (69), hahel (13 1), lioel (19), rick.
hd. nd. hael. nd. hogiiel (107); en dene
henge (23), hange (22).mantel o. gepenitz
(91. X penula hungaria gepener Fr. 1,
340''. c/. gepcinzer rockl Hm. 2, 59. vll.
geberneck ib. 13). seyger weyn (4. c/.
pendulus).
*Pendulari reygen {i. pendulum
es.se 20. cf. rech .Sm. 3, 78??). reyen
{vinnm 11, 147). seyckeren (19).
*Pendule v. Vinum.
*Penduloso ags. haldh (94), hahdi
(136 1.
*Penduluni (c/. -la) hail (147).
P. dubietatis v'-, vff-ziehung, rastung
des zwyt'el.? 1 65 l
Pendulu-s, bissio. -m {sc. vinum q.
cf.) hd. nd. seyger. s. win (8, 64'')- s.,
weich o. sack-wein (Das.). seuger 0.
weicher wein (112). seger (5b, 17, 64<=,
110a). seyer (20). saiger (6, 1, 74, 134).
hd. weych. w. win (18). langich (i32).
hang-ick (19). -ich (20, 132), -ig (uo'*),
-t (uob). hanich (11), heiigel-ich (8*»),
-ic (79). schall (75*1). schal (75, 109). vir-
(19), ver- (1, 74) -schalt, ver-schult t
-schallt (74) v'scalt t fule (17). vorscha=
let (23). verschal-te (i52), -ckt (5). vir=
schalket (19. ausgestr.). zehe (74, 75).
zähe (74). czach (1, 2, 75'1). heffer (77).
ags. oheldi (136), ohaeldhi (94).
Pene \i. fere, quasi, mane uo ; prae-
pos. X penes) hd. vil-, fil-nocht (4),
-nach, -nache (133), -naehe 1,19), -iiohe (69),
-licht (7), -lieh (21); winachet (3); by-
nach (68), -noch (65); by, bey, bie (17).
nd. vil-, vel- (11), wal- (99) -na; vel-
(132), by- (11) -nae.
*Peneg- v. Peuce-danum.
*Penere iieren 18). buteii (9. aiis
vuten).
*Pener-eehies , -oehius [i. copia i
vtile 76) heuolg- t witt-icheit (23).
*Penes, eaput hirnipolla (Gf. 3, 96).
Penes hd. nd. by. bi nach (18). da-
(3), do- (4) -bey. be-neuen (22), -nouen
(23V
Penestiea {cf. .fo., antionaria, pe-
nusticus) hocke (8"). i. aueeionaria,
gremperia (Twing. in Gl. m. st grem=
perin ?).
Penesti-cus, t -ca (3). -tus (i, 3)
(unterscli. von penustieus q. v. ; i. a,e=
tionarius 75 &c. q. v.) hd. hocke (3, 133),
vor-h. (.")'»), hock; ho-, hu- (18, 134, BM.
698), he-cker; hock-ler (152), -euer (19).
nd. hok-e, -er, vor coper. hd. furkoffer
(76) ; vnder-kenffer, -kauffer, -keyfer (13) ;
gremp-er, -1er (77); metzler (uo*'),
melczer (1); fra- (1, 75), pfra- (74)1
-gner. fragnaer (3). he- (lS2), hi- (107)
-nnentaster. onder-eniper (13?), -cruijjßr
(i(i7), (tiis -cuijx'r niissverst.?
Penetrabilis durch-gende (8, 9),
-gengig (75), -trinnig (126I. durckvarende
Penetrabilitas durch-firtickeit (20),
-gang (75).
*Penetrabiliter dur(!hgen-cklich (20),
-glich (7.->|.
*Penetral {cf. sq., anders ui. m.)
heimlich kamer (64). inrost-k. (93).
Penetrale {instr. fahri 75) heyme=
lieh (8). h. gemacli (9). die h. stett o.
innigeren ort 0. getter in hu.sern da
sie die gotte crten (88). slaffkainer(2<J).
hd. durch-, durich- (2), donner- {sie 7)
-slag, -sehlag (75, 88, uo), -genglich (88).
dor-slack (18), -slach (23).
Penetralia {i. secreta domorum) corst
(100. nd. co)tex).
Penetralisdurch-genglich (uo), -ver=
tig (2(M. dor-gaende t -schynich ; eyn
heymelicli kaemer of platz (i32, sim. 68).
en hemelic stede (23).
Pene-, peni-trare//<Z. durch-, durich-
(1), dorch-farn, -faren, -stigen (8), -gaen,
-gene, -gecn sim., -dringen (1, 46), -bo=
ren, -graben, -luchen, -lochen, offenbar
ren (Uo). nd. dorch-, dor- (79), doer-,
(11) -grauen, -varen, -ghaen (11).
*Peni-celluin {i. spongia pictoris 11),
-tellum (7, 20 &c.). -ceÜa (68), -tella,
-cillum (68, uo &c.. i. genus spimgie ad
tergendus humores et .scntellas Hr.), -cil=
Ius (88, lu : penis uo), -eilla (Hr.),
-tilla. -culum (3, 7, 4. 74, 75, 88, uo,
121, 141, Gf., Er.), -culon ( Gf . ) , -tulum
(6 &c. ), -eulus ((), 11, 68, 91, 125 &c. :
penis uo; i. panniculus de quo disei
terguiitur Br.) pin- ^11, 19, i32), pen- (6,
74, 125), beu- (88, uo), bo- (6), pams-
(2) -sei. sp3'nsvel {instr. pietoris 20).
wadel (6, 121, Gf. ). wedtl (-eulus 7).
keer-wisch, t w-hader (lu). w.-lod (88).
w. zum weissen 191). tafellaken (-eulus
11). swamp (4). swam (3). swamm (74).
sciiusseldeck (68). ror {t spongia i4ii.
Peni-s, -X (i4i) {i. vtile — st. virile —
membrum 76) czagel m. (4). eyn perdes
zale (18). en perde stert (23). swantz
(125). zerß, zumpff, fisel (74). pint (^8,
18). ding n. (Anz. 8, 406). dynck n. ; schaclit
m. ; rute /. (ss^^).
*Penitelluin &c. v. Penicellum.
Penitens pu- t bu-sser (75). bozser
(4). ein ruwiger mensch (65).
Penitentia hd. nd. ruwe, ruwenisse
(11. 19). /m/. rue(21), ru(8), beruniß(20),
büße, buzse u), büß. boß (12). nd. böte.
lDuß,pußwertikeit,sacramentder bußuer-,
var. bußwer-tigkeit (75). s. der entbin=
(65).
Penit-ere, imp. -et hd. nd. ruwen.
hd. be-r., -ruen (17), -rewen (66), -reuen
(löi); rewen (4), ruwen (46), ruw haben,
büß t ruwe h., reu h. (i34), bueßen (20),
buessen (46), pussen (75), büßen, bichten
(18); imp beruwet (uo), eß b. (19), es
ruwt; es rewet (134): berewt (^70), mich
ruet (7), ist mir leid (uo). nd. rowen,
rouweu (11), be-r. ; imp. ydt berouwet t
leyt ys (132).
*Penitoriuin v. Peritonium.
J
PEN
*Penitrare v. Penetrare.
Penitudo {i. penitentia) rcwung (4).
be-ri)issp {sie tj), hd. -ruweuiß, -ruvnge,
nd. -nxwiugo, -l•uillg(^ riieniß (8). bußiu^r^
tig-, var. biißuirti-keit (75).
Penitus [adv. adj. i. secretus t inte-
rior Br.) Iid. lii-ymlich (9), gaiitz (7g),
genczlicli. al-7Aunale l -bital (20). an('r=
ding (1-25).
*Penix V. Penis.
Penna /i(/. fcd-er, -der; die feder kilo
(114). nd. ved-er, -ere, -dere; penne (i32).
*P. stru-cionis var. -ssionis strusscn
f(Hl('ni (7.5).
Pennale lid. eyn pennale. nd. en
pennal. calmale (77). feder scheid; f.-,
varr. fleder-wisch, flugel (75).
Pennare (sr.) federn (20).
Pennarium veder-fuü {sie 20), -vayß
(19), -vat (11) ; kodier (19, 20), cokcr
(11).
Pennatus hd. nd. ge-vedert, -vidirt
(9), -fiddert (8'', 18).
*Penneus von federn {(;')).
*Pennigerales a^.v. fitlierbsere fugel
(94I').
*Pen- [t pin- (!f., cf. pe-) -nula eyn
kleyn feder (17). ain spuol (76). hd. eyn
spule, spul {i. instv. scriptoris 4). vd.
spole (23), sjjuele (147). flozzuu sim. {pl.
Gf.).
Pennul-a i. .^•umma pars auris (Br.) ;
-e der nasen gatev rccliter sijde ind
lucliter s. (147). Cf. pinnula.
*Pen- V. Pe-nulare.
*Penor, g. -oris (19), -aris (11) ianua
eyn tzweyfeldick dore (19). tweuolt voer
(sie 11).
*Penosa (cf. vibex) birkn (sum.). b(>rg
(17). en berke (23). penso (/. fibex&c.)
pirgk (74).
Penosa ebdomada d}- tnarter woclie
*Penpinela v. Pipinella.
Pensa hd. vd. wage, woge (21, 4).
wag (74, 110»). wog (9, 69). wagen (79).
pawß (74).
*Pensale hd. nd. iar-, hd. ierlich (3),
jarlicli (4), wüclien-zins, -tins. ronte {\m).
rentli (68). eyn clobe l eyn disen Haßes
(5).
Pensare lid. nd. we-, wa- (6, 79),
hd. wey- (13), wi-, wie-gen. wort wegen
(9). hd. achten, gedencken , besin (21),
ermessen (110). paAvsen (74. wett. pescn).
*Pensarius ein czinsman (3, 4, 75).
Pensatio cinse (Sum.). hmt-tzinß (18),
-tins (23). hd. wegunge. cyns-w. (9). zyns
wygunge (8). messung o. er-m. (110).
*Pensedainiini v. Peucedanum.
*Pensieulatiin ernstlich (iio, 132).
*Pensiculum clyiick (16).
Pensil-is, -e lycht t hangende (iio,
132). wegelich (8, 9).
Pensio {cf. pensus) hd. zius, zinß,
wochiu-, Wochen-, wogen- (18), mite- (8,
9) -zins; pacht. nd. p. tins; lijif-p. t weg-,
gelich-, tjetzal-inghe (132); hure (99).
wevnge (100). wagung (76). gedingter
furding (75). gepaclit gut (13). patht,
rente,hui-unge, gewichte (20). lone; sult
{t) mit gelt (17). vngelt ^ tagetzyt (125).
pension (126).
PEN
*Penso V. Penosa.
*Pensuluin 1^. Pimpilium.
Pensum {i. epiealium 7) wage (11,
20). hd. wag. waug(67). gewicht (75, 110),
vlg. dz ding das man wigt vnd zu sameu
pauscht(75). waeghe, diissel, raytl, danck,
wolle (19). ditcne, roet, gedaiick, villen
(20). discne, raet, voick, warue (11).
dissen (12). diesse (Br. wtb. 5, 384. cf.
MüUenh. Gl. 386. vfikd. dehsc BM. 330 ). disne
vp den wocken (78). en d. (22), ditze
(23), riste (loa) vlasses. dusthel mi cmjvo
{sie 10). ilock- l reys-eten (i26). Jid. eyn
rist l eyn klobc; eyn kl. flaß; ein klob
(68), kloben, ciiloben (1), kawte (4, stieler,
Fr. 1, 505. wetterau.), wickel (65) flachs,
o. her (1). wichelin (Sum.). wickele (iil).
das werck an der kunckel (Das.). ein
grosse kunckletcn o. docketcn wercks
(Fris.). rupflfen {i. linum l lana quod
simul ajrponitur collo 75). rui)fe (Fr. 2,
92=1). gerupt vlaß (132). spynnel (6, i.
fusus Ulis eireumdatus 4). spindel l sp.-
wyrtel (9). hd. wyrte-1, -n (64b). spüle
(ö^^, 8). vvedul (104. penieulus? chercf.
wedel fasriculus Fr. 2, 427''). an-legcte
(Fr.), -bredels (109). hd. rat (69, 134),
radt (68), rayt, beratung (110).
Pensus ptc. sbst. bezalt, gewegen,
gehangen (110 &c.). ge-luckt (liob),-lyckt
(132), -lych (68). gluck (HO), geleit- (4),
beleit- t plan- t marckt- (75) -gelt. ge=
dingte gelt, var. gult o. zins [i. pensio 75).
*Penta (nach pedes; aus planta X
peda?) sole (Sum.).
Pentacont-archa, -rareha (ä'j), pen^
thaconthracha (1), pentatetracha (74)
eyn here vber funffczen (ö'J), Y (18)
ritter. funftzig r.-lierr (1). herre vber
f. (74). en her ouer viftich riikhn'c (23).
pentacentarcus a pentator i. ijuinqtie
archos princcps ; pentrarcha i. pr.
■super (pün<pie milites l ciuitates (76).
Pentaculum iodecruus (11. Hange=
leuchter der Judenf). pl. amulete (Ki.).
*Pentafil-os, -on, -um v. Penta^
phyllon.
*Pent-agonus, -egonus, -agenus(i34,
161), -ageuus (152), -angulus (Br.), pen=
thag-onus i -uus 174), -ogus (76) hd.
funrt-winkelecht (8), -winkclech ^9), -eckig
(75, 110), -ortig, -hockicii (132), -hackig
(sie 68); fuinfortig (76), ein ding von
fouf ecken ader orten (17); eyn fünf-,
funß- (.0) -ortig ding, senf artig d. [sie
6). eyn wortig d. (21. aus V ortig), en
vif hornich dinck (23).
Pentapolis hd. ein stat über funö'
stet, eyn stad ober f. stede sim. vd. en
stad ouer vif stede.
Pent-aptoton (6, 76), -apton (23),
-epton eyn wort von funfl' vnglichen
casibus (6), von V vngelichen c. (ö), von
glich c. {sie 21). en wort van vif vnli=
ken casus (23).
Penta-phyllon (85, Gf.), -philon (24,
91, Br.), -filon (!)3, 94^ 103), -ffllon (153),
-filum (47), -filos (4), -fion (Sum.), pan=
thaphylon (74) fiunfpleter (Sum., Gf.).
funf-bletter (93), -pleter (74). -finger
(153). wumfbletere (fumph quinque 4).
vif-bletere (24), -blader (47). wijnbladere
(85). uinblat (103). fünthngerkraut (91
sim.). ags. fif leafe (94^). weisfunf , nl.
vloycruyt (iie).
PEN
423
Pentareh-a (74), -us {cf. pentacon=
tarehaj furste ober fünf (8, 9). herr vber
fünft" fursten (74).
*Penta-, pentha-remus (penteremis
Ki.) eyn schyff" mit fünft" ryemen (ilO,
132), remcu (68).
*Pentasma {.k. pet.) en telt l en vor:
hanc i23).
^Pentaso v. Petaso.
*Pentastrvim ( .st. ment. ) romesch
in y Ute (85).
*Pentatetracha v. Pentacontareha.
Pentha-teucus, -theucus funff bu=
eher moysi (C5).
Pent-, penth-ecoste, -ecosten, pen^
tie-usten, -Ostens der fünfzig, f.-st tag
nach oste-r, -rn, l pfings-, pfins tag (65
varr.). fünfzig dage (5). fuufFzigstag(7).
fünfzig dag (6). viftich daghe (23). hd.
pfingst (6); phingi-(8), phin- (18), pfing-,
jiing-, nd. pynge-, pincke-sten. nd. pinx=
ten.
*Pente- v. Penta-gonus.
Penth-emimeris (^129, Br.), -imemor,
-imemeris i -imemorum (74), gew.
pent-imemoris, -imemeris, -emimeris,
-imomor (18) ein halb verß (iio), halff
veers (132). hd. v'-lengunge, -langunge
(21), -lognng (6), -legung (74); tal- (6),
teil- (7, 74), deil-unge; fuer lenger (18).
nd. vorlong-, vorleg- (22), del-inge.
*Pentepton r. Pentaptoton.
Penteris v. Trieris.
*Penticostens &e. v. Pentecoste.
*Pentimemeris &c. v. Penthemime^
ris.
*Pentluirawijfi' van vijfi" mannen (147).
*Pentruin {in molendino 3, 74. cf.
pantrum) spindel (3). spynnel (19). spil
(T4).spijl(ir). Cy.penula gozze (Gf.4,539.
BM. 542. Sum. ZW. mola und molaris?).
*Pentus i. forma ealcii (76). en lest
(23).
*Penu- V. Pen-arium.
Pe-, in den Hss. bissw. pen-, per-
(77) -nula i. cau- l lue- (Gl. m.), ilac-
( Gf. ) -erna; pallium l vuluinen legis
hebreum (Br.) ; vestis (23 &c.) ; v. habens
fimhrias (66 &c.); fistis (18. st. vestis):,
spinx i acus crinalis (131^, sim. Gf.).
[cf. pen-dula, -nula, spe-, spi-, pa-
nula, pentrum &c.) cliozzo t cugil-ch.
.sm. ; gozze {cf. pentrum); ludo (Gf.).
mantel (74, 93). kotzen-, rusch-, regen-
ra. (88). eins armenklaide l volumen legis
(74). feie t büß cappe (17). veyle (8).
snode kap (8, 74). pheyie (19). feyle
(23). falle (99). falye (11). eyn phel
(pennula 18). wyle (110 &c.). wil (6,
67). weyle {^6, 70, i5i). eyn romeyns
cleyt (132). bürgerlich kleyt t kleyt der
römischen wirdigkeit (65). hd. spul {tex=
toris 77, vestis? 74. cf. Ob. h. v. Fr. 2,
311), spul (6), spuel (penula 1), spole,
spoyl (13). spcn-ula (i3i'', i4i), -ele (104).
*Penula X penus) spicher t käst (7).
Pe-, pen- (147) -nulare .spuelen (1,
147). spuln (17).
*Penultim-e (46), -um zu lest (17).
zu dem lesten a^n ains (46).
Penultim - US - a - um , -a hd. ueste,
liest t21), der n. na (18), der n. vor (7),
nist (17) dem lesten. nd. negest dcnie
1. hd. on ein der letzt (110),; der 1., lest
[■2[
TEF
Oll, I. au (158), 1. A (i.'.i), 1. ayn (133)
ojiut; clor letöt on ein (134); an ein cUt
lötfl»', 1/7. hy (U-n Ktsten (tä). die lest
ÜOIllltT iVll (,13i).
Penuria /*</. pn-clumg (1) ? gt'-l»orli,
-hrccli. -brui-li (21), -bn'ehi', -brecht (8),
-breeliin (f)'', 17), -brest (4t!, Das.); breche
(8). ud. bro-, bra-, bre-ke; berste, hd.
ml ku-, fid. kum-, ko- (S)i. kmn-iner.
kuiiüriiilJ(.S). /((/. ariii-ut, -et ('21), -lule ;
anuit (Mss. inog.), hunger., zadel l man=
gel / abgaiig (7')). nd. armot.
Pen-US {(/. -oris, -i), bissw. -um. -u
{i.cellarium, yradus cellarii '20) kel-r (93),
/ui. -1er, -re (11, '_>()), -re graet (20),
-lerstreppe (221'). Arf. nd. kellers-, hd.
keiler-, kaier 4^, cheler- (1), cheller- (7i),
killers- (»i»), kelders- (21), nd. kelres-
hals. keller-haß (77), rschalß (19). ge=
welb (iio). spijse (i32). swertis ort (8).
*Penustic-us, -a (cf. penestieus'i ein
keutler (iio), hocker l niertzler o. vnder=
kauflFer (no''. = penest. iio»).
*Peones (?'. cunicularü, pedites) pien-
i spaeye-niers (Kii.).
Pe-, pae-, poe- (91), pi-, py-, be- j
(6, 87^ 146), pig- (17"! -onia, peoni-uin |
(93), -s (123) (/. polypodiuni q. v. (J., '
piretrum. 93, dactilos im beoii-i (87'S
i-tö», -ia (95, diu guota (;t. 1. -ien (Fr.),
-ieukraut (Da.s.). pyon (74). peoii-krut
(120 sim.), -ienrosen i beniguenkraut
(126). pyn-, var. py-ony (110). dy
bononie (pyonia 4). pioni-e (11, 24, 4?),
-ge (17). hd. pyonie. pinell (ior>j. pfingst-
t gicht- (Ki., Fr.), freissam- (Fr.) -rose,
astula (lO.i). bertran (93).minwen-kraut,
-wurcz (112, Das., Nmn. cf. armoracia)
*Pepanus v. Pulmonaria.
*Pepismola r. Piperarium.
*Pepla-citarius, -ticarius (4) {i. cru=
mena) ein beygui'tel (3, 4. 74).
*Pep-lare (Gl. m.), -pulare, -ulare
(74) schlaj-ren (74). sleyern (17).
*Pepla-ticarius v. -eitarius.
*Peplinarium i. vasculum institoris
in quo pepla ponuntur (76).
Pep-lum, -ulum, -olum, -lus (125)
hd. eyu slever. sl. t duche (21), sl.-
duch "(5), sclileier (75, 110). siehir (5^),
sehleger (6), schlo*^ger (46), sloy-ger
(125), -r (9). hüüll (93). raiicze. inille,
heufft duech (20). heb tuch t stuch (6).
henbt loeh (7). eyn lynen tuch (110).
sturcz (13). nd. en sleger dok. hd. nd.
wimpe-1, -le (12). wompel (19).
*Pepo, melipopo ' /. mel-o, -us, ciro^
grillus ! ans meles &c. X mel-o, -ipepo I
genus peponis Br.) dass of grevel, ein '
dyer U7 1.
Pepo u'. melo p.r. &c., m. l pomiim]
recens in teiraie, Cucurbita &c.i, pedo
(1) pepano, phedemo, pctuna sim. 1
(Gf.). baben-ne (93), -en l pfaben (144).
pfeben pl. (111). befe (75). ped-ome (1).
-eme (,20, 23), -emmen (13), -em (12). ,
phedim (8). pfede-me (.Sum.), -n (9). pfed-
em sg. n. msc; -men pl.; den pfemyn
acc. sg. (4). pfadem pl. (77). feddermen I
(7). erde-aphel -nm. pl. (Gf.), -appel (10,
17 Mfg.). erd-aphil (104), -apphel (1), |
-apfel sim. (Gf.), -opffel (75). errapphel i
(100). quiude (10). plutzern pl. (9i). me=
Ion t hirß (no). meloen t hijrse (132).
PER
*Pepo (X palpo?) siney-cher (19),
-ker i,i;t2). schmcidiier (Uo). snicker (11).
*Pepolum V. Peplum.
*Peppu-, pepu- V. Pep-lare.
Pepticae däinpfiaster (ii4).
Per /((/. durch, dorehe (133). dorch
( 18, 23 ). dore ( 99 ). per- vast- ( 75 in
vielen Zss.).
Pera {vuUjo tasca (i4i, Br., sportella
141) hd. nd. tasclie. hd. te.sclie, tesch,
desch, dasch (.')), thesse (i33, i52), tas
(97), te.><ehen i pfulgen (75. cf. pulga),
dasclie o. pilgers sag 18). disclie , niilclie
sag ; sie dueli ; hei ha niauron i. maio^
rana (17). zer- t hirten- (65), bilgri-
techs (93), -saek o. tesch (65, 76). pylge=
reins sak (9). schcr-be (Gf. G, 54 1), -pe
(99). neser (7, 65). seckel, buttel, nascn,
karnier, enser (65). eeser, kober, lyske
(Voc. Vrat., BM. 984). malalui (14l).
Pera pastoralis {gew. pera-p.) hd.
ein hirten- (7 &c.), eines h. (3), ein hirts-
(.5), hueter- (75), millich- (4), milch- (3)
-sack, t Steg (7). eyn hyrt sagke (21),
brot sag (8). nd. en lierde sac l en
inele vat.
Pe- V. Pa-rapsis.
*Peracio(c st. cc) fullenbrengunge(20).
Peractio begcngniß (65).
Peractus hd. wole getan; wolge-than
(70), -thoti, -thuu (151); woyl getain(l9).
vol-gedaeu (i32), -braclit (uo).
*Peracumen v. Pyracmon.
*Pera- v. Peri-frastes.
Perag-ere, -are, pegere (i33) wol-
hd. -dun, -tliuu, -tun, -thou, nd. -don.
wole dune (133). vol-duu (S''), -don (99),
-doen (132), -thun (noi^), hd. -bringen.
hd. volu-bryngen (9), -brengeii. wal doen
t auer gaen (11. X peragrare). vor-
brengen (4), -brenen '3;. hd. nd. began.
begenen (21). begern (1). beygen (18).
erfüllen (20). ver-bringeii t -bruchen (75).
*Peragmen v. Pyracmon.
*Peragoriso v. Paragorisare.
Peragrare Itd. ober-, vber-, diu'ch-,
nd. ouer-gau. durch-gaen l wallen (20) ;
-schweiffen (64). vbber wandern (19).
Perambulare wandern (17). vmme-
(8), auer- (11) -w. %nn b- wandeln ; vmb-
t ober-gaen (20).
Perambulatorium v. Peribolus.
*Perambulum \iiimeganck (^8, 9).
*Peranata r. Pastinaea.
Perangaria betwungeu dinst (8, 9).
*Peran- v. Pa-phonista.
*Pe- i'. Pa-rapsis.
Perarare voUenkomelichen plögen
(14).
*Perare decken (9), be-d. (8) inde
pepulum.
Perari- r. Petrari-a, -um.
*Per-arius ii. pirus oi. m.), -ator,
-iparius taschuer, teschen maclier (75).
perifex t.-mecher (20). deschen machen
{sie 19 1. tasschemaker dl).
*Perasma {st. petasma) eyn gemalt
vore bang (17 1.
*Perator v. Perarius.
*Perbolicus (i. superbns, elatus; st.
hyp.) hoclifertig (76i.
Pe-, be- (75), pa-, po- {alph.jpe- 8^,
74, 95, Gf.) -rca, per-dia (74), -dica (76),
PER
-tica (4) {piscis, eyn fisch ö. cf. bras^
mu8 &c.) bars (20, 23, 9s, im.), barß
l parß (ii4j. baers (11). baerß (132). /tc/.
bers-e (17, 20), -ig, -ich. berßick (13).
persi-g (9;, -ch (9i), -ng (114). barsich
(116). pyrß ((;6, 70, I5i). pirs (75). byrß
(133, 152). birß (21, 75). birsch T)). bu-se
parca bcrse perca (17j. byrsche (19).
bersch (1(|). j)erscli (1). persche (3). perske
(4, Ninii.). pirßig (69). baysch viseh (5"^).
vars (8*»). tursch (74). ag (93. cf. Gf. 1,
105). egh (95). egling (64). (akpouz, ajtpeis,
anpaß .Sm. 1, 88. Cf. 1, 105. eglin, egle,
eyle Nnm., Fr. 2, 94). rechüng (Pict., Nmu.
cf. pictileus). bresem (75, 110), i bracha
(i. brasius 75 j. i)rechß, preße {i. iuligo li).
*Perca-da i -strum {herba) burzela
(130).
Percalcare vdredeu (17).
*Percapare v. Percrepare.
*Percastrum i-. Percada.
Per-, pre- {a/p/i. per- uo^b), pro-
[alph. per- 79j, t ex- (4) (c/. pre-, pro-)
-cellere hd. nd. vber-, ouer-, v'-suellen.
verseilen (79). vber- (19), auer- (ll)-stigen.
ober winuon (14). vber-treten (4), -dreyden
(21), -tretfen (7). hd. twingen (8, 9),
tzwingen, zuingen (iio), hersregken, er=
schrecken. er-(13),ent-^ver-(12)-screcken.
dwingen(i32).Ä(Z. slan, slahen, schlagen.
*Perceptibilis virneme- (20), vernem-
vnd begrif- (75) -lieh.
Perceptibiliter veruemlich (75;.
Perceptio viruemuuge (20). veriie=
muug (75).
Perceptor virnemer (20).
Perceptus viruomen (20 sim.).
Pereipere hd. nd. v'nemen. ver-ney=
meu(2l), -n;mien (6). ervaren (9). niessen
(65). vollenkoinmen grifeu (14).
Pereipiens virnemende (20).
*Perc- V. part-ipollex.
Percitus \i. valde velox) seer gerad
0. geschwind (iio.wrf. grade), seir gherade
vnd haestende i v'stoert (132). ags. hrad
(136). hraed (94).
*Perclaudere verschliessen (75).
*Perc-ola,-ula(.Suin.) (c/. pretula) eyn
snedeloch i,17). suit-loich, -elouch (Sum.).
*Pereommod-a matutinos (136), -o
matinos (94) ags. suacendlic (swacenlic
conveiiienter. Bsw.) morgen-lic (94), -d (i36).
Per-contari (/. expei'iri iio kc), -cun=
tari, -cuntor {i. morior 76), -conctari
(9, es), -cunctari {i. morari 110 &c.),
-cutari (23) hd. forscheu (percont. 9),
er-f., -forsen (18), -farsen(6); herfarßseu
(21), vuder-viuden, -suchen (132), -sagen
{sie 68); vernemeu (110 &c.), sewmen
(percunt. 9), zäumen {sie 8). hd. nd. er=
varen, wonen. harren vff zweifei (-cunct.
75).
Percontatio belibniß (75).
Percoquere wole (17), wol (uo) ko=
eben, wol gaer machen (132).
*Percrastinare lef. proer.) hd. uer-
(17), vff-zihen .•^im.
Per-crepare, -eropare (18), -capare
(6j {i. dew- 21, diuu-lgarei hd.nd.wü-,
ut-vragen, -vrechtigeu (23), -breyden (21j ;
vz fregin (5). nd. openbaren.
*Percula v. Percola.
*Pereulere hd. slaen sim. erschrecken
(9). irschreckin (S"»).
PER
PER
PER
425
Pereulsus (c/. percussus) ver-slagen
(^132), -sclilahen (no^), -ychlagen (iiob)
tn animo.
Percun-ctari, -tari i\ Pereontari.
Percuntatio wanunge (20j.
*Percursores biidila (Gf. 3, 82).
Percussor pla- , schla-, var. schle-
gcr («5).
Percussorium (^. occisio Gl. Aeifr.,
locus vbi iumeida mactantur 70 &c., tri-
tula 75, torcular Gl. m. cf. plectrum)
hd. slage-, slag-, slack-, schlach- (2,
67, 74), schlag- {cf. Fr. 2, 188), slacht-
(109 hd., 133), smide- (3), schmit- (4) -hus,
-huß, -hauße (74), -haus, -huyß (i33);
Siegel, slegil (Gf.), schlegel (2_, 74), fie=
gel (3, 75a), pflegel (75b), dri- t dre-
schel (75). nd. botel (22, 23), bodel (109).
sme- (5), smye- (7) -dünge (c/. sq.). ags.
siege (Gl. Aelfr.).
Fercussura (i. foramen [X per=
tusura?] et. fabricatio monete 76) hd.
nd. smed-, hd. smyed-, sla- (20) -unge,
-ynghe. hd. muntze, loch- m. (17), mintz
(18), montz (21), pfonnig slag (8, 9) t
gebreche (9). nd. munte.
Percussus hd. gesla-hen, -gen sim.,
geschahen (sjciio^) in corpore (110 &c.).
plutristich (125).
*Percutari v. Pereontari.
Percutere sla-n (.5, 23), -en (20, 132),
hd. -gen, -hen. schlahen (110, 134). be-
sohl. (6). dy huet durchslaen (125).
smißen (21).
Perdere hd. nd. v'-lesen, -liesen, hd.
•lisen (13), -ließen (21), -Hessen (75),
-lißin t -stören (17), -lieren, -derben
(iio), -deruen (132), -treyben (szc 9).
vmbrengen (i25).
*Perdia v. Perca. Peredia.
Perdibilis {i. miser Gl. m.) virlust=
lichor (20).
*Perdibiliter virlieselich (20).
*Perdica {cf. pertica. perca.) i. vir^
ga raenswalis i&c. l piscis (76).
*Perdicalis {cf. sq.) ags. homorwyrt
(94^).
Perdicium {i. parietaria, vineago)
tag vud nacht, glaß- { s. peters-kraut
(143).
Perdiscere vber-, l mit- (9) -leren
(8), -lernen (9).
*Perditare steti-s (8), -gs (9) v'liesen.
Perditio vir-liesunge l -luest (20).
ver-lust (65), -lierunge (68, llü),-liesinge
(132).
Perdiues hordreich (126).
Perdius («'. persolus t assiduus 129)
den ganczen tag studirt t vleissig (9).
teg-, ewig-lich (74). perduis /. tota die
Stil den s (76).
Per-, pre- (76), par- {q. v.) -dix,
perdrix (99) (^. coturnix 107, filius
soruris 18. aus sororis D§dali filius Br. !)
hd. rep- (13 &c.) , repp- (134), reppe-
(17, 133), reb- (8, 53, I4i), rip- (21), rapp-
(7), rab- (6), raub- (4. cf. rufhuhn Nmn.
rupf- t ropf-hüenlein Sm. 3, 119), hd.
nd. rap-, velt-hon, -hoen, hd. -hun, -hune,
-hone (151, 152), -hoyn (13), -hain (53).
meyse (5*^). pertrise (99). per- (107), pa-
(109) -trijs. quackel (i07).
Perducere hd. v'-leiten, -leiden, be=
laitten (76); v'-furen, -furn, -fuern, -foren
LtlKFE.NBACH 0 LOS.S.AKlUM
(133), -faren (67, uo^); vber füren (4),
erfaren (iio^^); durch-furen (iio*>), -fierenn
(110^). nd. v'-leden, -uaren (132).
Per-, t de- t se-(75) -duetio durch=
leidunge (20j. ver-leitunge t -furunge (75).
Perdu-ellio, t -lus fint (18). enviant
(23). beswerer (74).
*PerduelLium aijs. thorgifect ( 94 ),
dorhgifecilae (i36).
Perduellis ein - pissich t -kriegich
(20). eyn kryech {sie 19), en krijsch (11)
indem stride. abgesagter, offenlicher,
gemeiner find (88).
*Perduis v. PerdiuS.
*Perduluin, die-p. {i. ardea 136) ags.
hragra (i36, Hpt. .'')).
*Perdulus v. Perduellio.
Perdurare hd. nd. be-, nd. v'-harten
{b^^), hd. -herten, nd. -harden. volher=
den (132). hd. durch- (110), v'-, er- (76)
-herten; v'- (17), be- (21) -hirten; lang
weren, lange werren (20). 1. diiren (132).
*Perduratio vasthertigkeit (75).
Perdurus vast hert (75).
*Pere- i;. Peri-basis.
Peredere hd. zu male essen, zu m.
vressen (9j.
Peredia, perdia (74) {i. edendi super-
ßuitas) ober aß (20). aueraet (11). vber=
flussigkeit zu essend (74).
Peregre, perigre pilegerinwise (20).
wandern (ptc.) in bilgerobs wise (17).
wanderlich (68). bedeuart (132).
Peregrlnari, -re hd. nd. bedevaren
i wallen, bede-verten (20); -vart thon
(110), gaen (i32), gain (19), gayne (i33).
bedewart gaen (11). bedde fart leysten
(18). wa alfart gon {sie 68). hd. vber
feit gen sim. ob gain (13). vß ziehen
vberfclt (65). bilgerin wyse wandern;
kirchferten gen 0. reisen (75). wand-ern
(17), -ren (4), -len (6).
Peregrinatio {i. passagium 75)
bede- (20), wal- (6.'->), kirch- (75) -fart.
bilgerin- (75), bilger- (65) -schafft, eyu
sthat wann eyn schiff vndergeyt (69 Mrg).
Pere-, peri-grinus hd. fremde,
frembd, kirchferter o. waller (75) ; weg=
fertiger (65); pilg-er (68), -erime (i33),
-rim (132), -erem (66. 70, 152), -eram (18),
-erine (19), -erin (69), -eren (i5i), -ern
(75); bilger (65, 110, 134), -re (67), -ri
(6), -rim (17), -rin. nd. pel-egrü ( 11 ),
-egrin (99), -grime (221)), -grim (23).
*Perela v. Perla. Berillus.
*Perenidie v. Perendie.
Perempte ( i. peremptorie, cito Br. )
vnslagelich (20).
Perempto-r, t -rius {q. v. 4) ein
vorgeber (4), dother (65).
Peremptorie {i. siib pena distruccio=
nis 4) hd. an, vn (9), suuder, sunde (4)
frist, verste (19). sonder varste (11),
beyden t haestelich (132). vnder beyd
en heßlich {sie 68!). sched- t verlust-
lichen (110).
Peremptorius hd. eyn v'-geber,
-kaufer (17); fore gebedir (21). nd. en
vorgeuer. anne vrist (100). sunder verst
(99).
*Peremptrale {st. penetrale) durch-
slag (5b).
Peremptus hd. ge-totet, -tottet (68,
110»), -todt (134), -tut (4), -tet (76), -todet
(67), -toit (7), -doit, -dotet, -dodit. nd.
ghe-dodet, -dedet (i32). vergangen (110).
Per-endie, -hendie (75), -emdie (76),
-endine (8^^, 9), -idie (22, 23. cf. -in die
Gl. m. X pridie q. v.) hd. vber morgen
(9, 75); ober- (8), iber- (76) -morn; e-,
er- (Sb) -gesteren. ergistern (22, 23).
Per-, perh- (75) -endinare vber tag
bleyben (9), dag blibin (8). ein tag bei=
ten (110). eynen dach beyden (i 32). harren
vber ein tag 0. v. ein iar; ver-h. ein
tag (75).
*Perendi-ne v. -e.
*Perendisena {cf. Gl. m. 5, 244I*) vber=
funfftage (74).
Perennis &c. v. Perhennis &c.
Pereo v. Perire.
*Perere doden (23).
Pererrare irren (9). allenthalbin i. (8).
*Pe- V. Pi-retrum.
*Pereuus ewyck (19).
Perfectio hd. foln komen- sim., vol=
kummen- sim., volkomen-, volkom- (4),
folkommend- (7), nd. vuUenkomen-heit.
volchumenchait (2). folkomenlichen ding
(21). gerechtikeit (20). guugsamkait
zum ewigen leben (65).
Perfectus hd. follen-, foln-, fullen-
(20), vol- (1), nd. vullen-komen. vol-
chummen (2), -kumen (76), -kumncr,
varr. -kummener, -kummer (65). gerecht
(18 Mrg. .<<im.). gare i wol gesoden (77).
Perferre hd. nd. v'dragen, liden. hd.
v'-, vber- tragen, virtreun (-nn?) t lyeden
(19). slahen (9).
*Perficax {cf. peruieax) hd. stet-e
(4), -ig (100); sted-e, -ig; stat (i34), steite
(3), stait (6), vore redig (17). nd. stedich.
Perficere hd. foln-, woln- (21), vor-
(4), vol-brengen. hd. follen-, foln-, vol-,
ver- (6, 9, 75, 76) , foel- ( 77 ) notz- (14),
nd. vuUen-bringen. hd. gerecht machen,
auß-m. i verpringen; beschouwen vol=
kumlichen {i. perfecte videre 75).
*Perfi- V. Fe-cialis.
Perfidare bo-trigen (9), -triegen (8).
v'un-trewen (9), -reyn (8. X perfedare).
Perfide vntruwe- (20), angetru- (17)
-lieh.
Per-fidia, -fidea, -uida (18) hd.
trewloschait (1); tru- t glaub-, glob-
losigkait (C5); druelosekeyt sim.; 011-
truwekeyd (19), -ruwe {sie 20); vnge-
treuwikeyt (66)', -trewigkeit (69), -trawi=
keit (134), -truwenheit (68), -truwheit
(uob), -truheit (uo»), -druwekeyt (133),
-laub (9); druwc- (5), tru- (76) -losig;
druloße (21). nd. truwe-losinge (23), -loue
(22); on-truheit (11), -getrowicheit (132).
Perfidiosus vol vntruw (iioi>), vntraw
(uo^i), vngetruweuheit (ßs), ongetrouwi=
cheit (132).
Per-fidus vast trew &c. (88); ge-
treuer (74). -fidus treu-loß, -bruchig (88),
-loser i vngelaubiger (74).
Per-fidus, -uidus hd. trew-los (1),
-loz (4); druloiz (f)), truwe löß (17),
druweloiß (10), true lose (18), drue loßig
(21); vn-(19), vnge-, an ge- (17) -truwe;
vnge-trauwer (66), -druwe (67), -treuer
(69, 134); vn-trw (HO»), -druwe (133),
54
•lL'(i
1»KR
PER
PER
-jjrliiiihip ('.t), -plaubip (8); eyn tru- l
plol) loser (6!>). /id. i>d. tniwt'los. ou-
trow(l]). -jjcctrow (13S). moyn-oydig (68,
iio). -t>«liili (isü).
Perflare (linvh-hluson , (20), -wehen
(20. '•■•', -wegen (7S).
Perflatus diireli wegot ( TA ). zer-,
7.rier-l)laseii sein in vl)erliebung vnd
l;otViut (•:.'■•'>.
PerfluereAr/. vl)er-,durch-(20)-fließen
üiin. iid. :iuer vloyen (11).
*Perfluuium vberfluß (74).
*Perflu-xus (lurch floß / -xio ober
fließnnge (20). /. proflu-xus t -uium
dnrebtluß (7,5).
Perfodere dnrebgraben (20).
*Perfodium (/. q. })endct in liga an
dem nestei) senckel {alph. st-), vlg. nestel
Perfoliata (c/. aeetabulum) durchs
waclis (U3, Ki). brustwurtz (Ki.). nabel=
ki-aut (Kr).
Perforai'e hd. dnreli-, hd. nd. dorch-,
nd. dor-, doer- (11) -holen, baren (11,
4). hd. dnreh-holn, -bellen, -holern (75),
-boren, -graben, -loebin (8), -loebern,
-lorelicren (5''), -steciien (65, 76) ; dorche
borne(i33); löchern (9), durchlot holern
(1). nd. dor .steken.
Perfora -ta, -t {sie 24) i. ascyron
143, 144, Das.. hypericuDi l fuga daeino=
num 143 I hart-, bart- {sie Das.) -heiibit
(20), -haw (144, Das.). -heuw, w/. herthoop
(i43). waldt-hoff (143). -hopff ^ vnser
frawen bethstro (Das.). sten inarien vlas
(24). .st. iohanns kraut, kunrat (i44).
Perforatio dnrehlocliunge (9, 20).
*Perforator durchgraber ("5).
*Perf Oratorium {i. penetrale 7i) win=
der, ]roror, nebiger (74). dor-slach (23),
-Slagc (77 1.
Perforatus durch-lochit l -bort (20).
Perfricare ver-kratzen, -scheinen (88).
Perfrictio hnderink im anfange des
feber.s (Chytr.).
Perfringere durchbrechen (17 &c.).
Perfru-i, -ror itua l fretus sum t
fructus sum {i. vtor 76) hd. nd. gebru-
chen, -ken. nyessen l nutzen &c. (65).
Perfruitio gebruchunge (20).
*Perfru-ror v. -or.
Perfuga fluchtiger (i4i).
Perfugium ein lieimlich Zuflucht
(iio), platz (68). eyn heymliche platz
off tzovlucht (132).
Perfunctio verderfnisse (i47).
Perfunctorie i/. hnaginarie 139) hyn=
lessig- (65), vergang- (75) -lieh.
Perfunctorius ii. transitorius t ima=
ginarius d:c. I5r.) hd. nd. ydel l v'gene-
iich, -lic. verderflich (i47).
Perfundere hd. nd. be-, durch- (65),
v'- (17, 75). über- (20, 65) -gießen, -giißin
(19), -gißen, -gieten.
Perfungi gebruchen ; verstor-en l -t
werden (17).
Perfusio ((/. profusio) hd. be-, v'-
gießunge sim. nd. beghetinge. v'geßunge
(133). eyn sopff (18). en soppe (23^.
*Per- t ef-fusor vergiesser (7.5).
Perfusus hd. be-, v'-goßen-, v'geßen
(133).
*Pergalium anemoneroßlein (143).
*Pergalum iiocliepan, wart-, saltner-
Initt (V4).
*Porgani-a v. -us.
*Pergam-enista, -ista 1 75), l -enarius
l -enifex (74) eyuer der da macht per-
fimen (17). pergament-, |)erinent- (68),
erment- (76) -maciier '«s, 76, 110), -ine=
eher (132). pergamen-er (.''V'), -ter (75),
-twer (77). j)erm ciiiw^r (18), -eter (22'>,
74), -unter (23). hd. benn-enter, -iter
(5). iiuechfeller (Sm. 1, i46). pucli veler(l).
Perga-, pergu- (17), paga- (ui)
-menum, perga- (22'' 90 ), pir- (7.5'»)
-mentum hd. nd. ])erga»ie-n, hd. -nt.
pargament (i47). per-gumene (17j, -mut
(74), -luet (22»'», 133), -keinent (99). hd.
pi- (75), bo- (67), be-rment. berm-end
(93), -ut (21).
*Pergam-ista v. -enista.
Pergam-us, -a sg. pl. (i. edificia
troiana quasi per ignem et mulierem de-
sti'ucta a pyr i. ignis et gamos i. mulier
Br., opyrtCc. et gama ?'. muliere 76) M.
eyn berg i stat. hd. nd. eyn, en stad,
borch. eyn stad dye verderbet wart von
fuer von eyuer t'rauwen wechen (17).
Perge gang liin (65).
*Per- V. Peri-genesis.
Pergere hd. nd. gan, hd. gon, gen,
geen, varen, fureu (4) ; wande-rn , -In,
-len, -In; vorthawen (125).
*Pergo wyrten (16).
Pergula {i. parua famula 110, sim.
Br. c/. proeestrum) gang, letner, laube
(88, Das.). erck-er (88), -ner (114). ein
pograten [cf. steier. pougrat Breterboden
über dem Ofen Frommann Mund. 2, 348 V) ;
porkirche (125). furspitz an einem büß,
soler 1,88).
Pergula /. fam-ula (Br.), -ilia ge=
synde (147).
Pergulum ein laub(iio), leuue(i32).
*Pergu- V. Perga-menum.
*Pergus V. Pyrgus.
*Perhendi- v. Perendi-e, -nare.
*Perhenn-is, -es, selten perennis hd.
nd. ewich. hd. ewig, ebig (17). daz an=
hebit vnd virget mit der zit (8).
■*Perh-, selten per-ennitas hd. ewi-
cheit, -gkeit.
Perh-, selten per-enniter ewic- (20),
ewe- (132) -lieh, ewig- (UO), ebig- (17)
-liehen.
Per-, t ex- (75) -hibere vir- (20), or-
(99) -künden, hd. be-zugen, -zewgen (9),
-wisen (8), -weisen t er-bieten t -zeigen
(75). geben (65).
*Per-, t ex- (75) -hibitio der wei=
sung (4). verkünde t gezuch (20). erbie=
tung (75).
*Perhibolus v. Peribolus.
Perhorrere ser sehnen (8), scliewen
(9).
Periarchon v. Peridiareon.
*Peria- v. Perie-rmenias.
*Peri-, pere- (18) -basis {aus TCSpt-
ßaat? X -cpixai? ) eyn vmb be sprinung
(18). en vme sprekynge (23).
Peri-, l perhi- (75) -bolus,peri-bolus,
-bolum, -bulum, l -bubulum t -bula=
torium (147), -polus (iio^), -polum (7)
[i. murus interior, de- t per-ambulato=
rium, deambul-acrum, t -amentum t
-um u;, spaciatorium) eyn lauffen-de
ror (Vor? 9), -nig were (17). w. (75),
vmganck (75, 110) vff einer nuier (75).
eyn omganck v]) diem. ( iA?i).hd. vml)-, hd.
ml. vmganck. vmblautt" (7). vm loff (6).
phorziii .sm. ((if.). ein gel(>nder; geremß;
lenen an einer stagen o. gang (Das.).
S])acier,stede (147).
*Pericanum (pi- = pri- ? hcrba\ walt^
müter (87», U6. melitta Nmn.)
Pericarpium lieutlc, kifle, hul.schen,
vi. pcelc, i»ucle (in;), hülse; armband
(Ki.).
*Perici-a, -da v. Peritia.
*Pericilia v. Parietaria.
*Periclides v. Periehelides.
Peric-litari, -ulitare (18) (<:f. perire)
hd. nd. schaden, scheden (1 bis) neinen,
neymen (3). hd. scliad sein o. werden
(75); v'-derben, -terben (8), -geen siin.\
virgene (19); v'- (9), ir- (8j -trinckin;
vrais dulten (rcp.Ben.).?<(i. v'-gaen, -deruen.
Pericütatio verderbung (7.5).
Pe- V. Pi-ricudium.
*Periculitare v. Periclitari.
Periculose (^. damnose) verderb-
(75), sched- (65, 75) lieh.
*Periculositas schedlichkeit (75).
Periculosus sciiede- (20), fer- (77),
sched- t far- (75) -lieh, .schadbaftig (75).
Periculum {cf. pauor) hd. nd. schade.
hd. schad; schaden in dem waßer (7),
sorge, angst, missefal, vngeluck t vbeU
frayse t experiment (74), var t verlieb^
keit (12). nd. anxt, misual, noyt (79),
vreese. vresse t angest (100). hd. verter-
(i5i), hd. nd. v'der - bunge , -bniß l
-blichkeit (65), -piniß (17), -ffniß (20),
-bnußs (1), nd. -vinge.
Peri-chelis, gew. -ehelides 'scribunt
moderni Br. , antiqui 76), -ehelidis .?
-cheridis l -stolis (74). l -gelides (76),
-helides l -Chilis (75) , -ehilledes (5*^),
-elides (68), -schelis (93), -seelida (Sum.),
-seelides (Gf. , Br.), -scelitas {acc. pl.?
Gf.), -solidis &c. {q. v.), prescelides
(141) (^. brachiale 74, 75, ornamentum
mulierum circa brachia l^potius c. crura
Br. sim. aws Tlsp'.aXcXt;) hosum ? uuipo-,
uuibis-h.; nechala; peiu-garauui l -uueri
t -giuueri uuibo (Gf.). baingrat (75). arm-
gerede (75), -czei'ung (ö^"), -ring (93),
-rore (74). ermel spaungel (1). spannen
(18), Spange (23), eyn span spange (22)
brachiorum {vgl. die Formen pericheri^
des Gl. m.). nestele (Sum.). eynhaft(17),
heft-chin (8), -gen (16), -elin (9). eyn
brüst gurt-lin, -el (65).
*Peridiar - con , -ton (19) bir.schaff
(19). heerscap (11). Aus periar-ehon,
-con (147) gr. lat. de princip-ibus et
-atibus libri (Br.), liber originis Sc. (76).
die vau den fursteu is (147).
*Peridi-ca,-eia(9),-ta(23),-taO(-tacio?
17) {e.'it quo pes auiuni capiuntur 76. aus
pedica? X pertiea?) eyn ding do mau
die fogel mit grifft (18). en dynch dar
men voghele mede gripet (23). ain klob
(76). fogel-clobe (8, 9), -klabe (17), -clawe
{sie 8).
*Peridie v. Perendie.
*Peridona v. Terebella.
*Periedita {aus periodiea?) fiber,
kaltsichtag (74).
PER
*Periermeni-as (1), -ae (Gl. m.) , pe=
riher- (Br. &«.)> periar-menias {i. über
de interpretatioiie Br., artstotilis cfcc. tu)
das pucli der gedachtiiußs der red (1).
von der außlegung (Daä.).
*Perifera v. Circumferentia.
*Perifex v. Perarius.
*PerifoliurQ v. Chaerephyllon.
Peri-frasis v. -phrasis.
Peri- (75), pera-frastes böser vß-
leger o. redender (75). ein qwait talicks=
man of tollicks (i47).
*Perigelides v. Perichelis.
*Perigen-isis (18, 23), -sis (1, 2, 5'^),
pergenisis (18) («. periodus) hd. natur-
lich, -leich (1) alder (//. c). nd. naturlic
oldcr.
*Perigorare v. Periurare.
*Perigr- r. Peregr-e, -inus.
*Perihelides v. Perichelides.
Perih- v. Peri-ermenias.
*Perillus v. Berillus. Perla.
*Perilo-sogia, -gia &c. v. Perisso^
logia.
Perima v. Parma.
Perimere hd. v'-derben, -d. am libe
(75), -terben ("ui), -dringen (5^. tf. pe=
riclitari), -dilgen t -demben (20), doden,
doten sim., slahen (9), pynigen (6.i). lul.
v'deru#n.
*Perin-a, -ola v. Parma.
Perinde daer om (11).
Perindie v. Perendie.
Per intimam inspi-, inspe- (17)
-rationem mit eyner yimern manunge
(8) , indegen m. ( 17 ) , ynwenigen mo=
nunge (9).
*Perimonia v. Echinastrum.
*Periodare {i. fatare) bescheren (147).
Pe-, pa- (74) -riodus (cf. perigeni=
sis) ein natur- (4), natiier- (17) -licii alder.
vmb-gang, -gebung, -red (88). cyn sicher
end (110). eyn seker ende van goede ge=
stalt (132). zeuge des lebens (^. spacium
vite 74).
*Peripa- v. Peripe-tasma.
Peripateticus, pl. pe- (65), pa- (70)
-ripothetici der die warheit suoeht an
kunst vnd an werken (93).
Peri-petasma, -patasma (147), -pe-
tesma (iio'^), -pentasma (23), -tasma
(19), -sma (11, 19, gg üc. X perizoma?),
-petasmatum {antiqid die. Br.), -petas=
matis (Gf.) (^. veliim, tei/torimn, corüna,
superior pars corüne depicta t tetnpli)
ein sauin an einem vmhang (iio). kram
vmb hang (8). die craem van den gardine;
eyn kaplaken off ein tent of soem of
lijst (132). tent, pauluyn (147). gemels
in dem tempel (18). ghemclte in deme
tempele (23). kirchen gemilcze (17). hd.
eyn vmb-twehel (i33), -zwehel, -zwechel
(67), -twele (19) sicut ad mensam. om- l
barm-lakeu (11). scurliz (Gf.).
*Peri-pleunumia ( 74) , -pnevimonia
( X -pleumonia , cf. pleuresis &c. )
lungen-sichtag (74), -sucht (116, Ki.).
*Peripolu-m, -s v. Peribolus.
Peri-psema (126, i.i2, Ki.), -psima,
-psoma (5'>), -psma (87, i33), -sma (1,
23, 69, 134, 147), -sima (75^), t -zoma
(147), -ssia (18), pipsima (p st. p 25)
(a peri i. circum et sima i. figura 65,
PER
et simus i. curuus t semus /. imperfec-
tus i seeo eas Br. ; i. arulla 75, suber
pomi, purgamentam ferri et tritici , quis-
quilia, rasura Sc, media pars plnn-te,
-etepedis; t qttelibet auis domescica 152)
vmbisuita (ii9, Gf.). vmbesnite (Sum.).
spriu t ubercliara (Gf.). spruwer (Sum.).
vr-pitz, -piß, -aß i. residtmm, arulla &c. ;
opffelschel (75). apphel schal (1). hd.
apfel-schel (iio),-scheelet (68), -scheltze,
-scheltzet (69), -scholtzer (i34), -scholtz
(67), -scheltz (iio*>), -schelff (74). appel-
hd. -schele, -schelle (22, 132), -schille
(21), -scheiß (7), -scheltze (i33). en
schelle van deme appelle (23). stellen
(scellenV 79), sclielcze (81") de porno.
schel (12). schille (13). schale (5'', 147).
des weyts stubbe of kave perisma;
barck, hast, corst (i47). gestub (88,110,
132). gestup, gnist, gnast (88). vß-ritung
(1101)), -reiterung (88), außreitung (iio'^j
von körn, kaff van weytzen offte terwe
(132). apfel- 0. biren-rind ; vegeten (25).
fegot, kerot, sprewer (74). auß-fegeten
i -kereten (Das.), -wuscheten (126). ab-
feileten, -schnitz (Fris.). hinwürffige
ding (Das.). gusel (i26). iiabcr-g. (Fr.).
scelle l bol- l sloe-steren (108). renynge
(perisma 23 1. ags. ajswepa (94^').
*Periphonus v. Perisonus.
Peri-phrasis (Br.), gew. -frasis hd.
vmb rede sim. vmbschnitene, vur. vm-
schiiitten red (75).
Per-ire, -eo -is (11) {i. periclitari
8, 9) hd. nd. v'-gan sim. v'- (11), dur-
(20) -gaen. hd. v'-derben, -terben (12.5,
152), -loren sin i krafftloß werden (65);
doden sim. ; er-, her-slagen sim. ; leren
t aiiweyscn .v/wi.
*Perischelis c. Perichelis.
*Perisena v. Perizona.
*Perisima v. Peripsema.
*Peri-sma c. -petasma, -psema.
*Perisolid-is , -us {i. superus 76)
(gesonderte glossierte Nebenform von pe-
richelides, TlSp'.axsXl?) ain stuch (76),
stick (18). en stucke (23).
*Perisolo-gia , -ya v. Perissologia.
*Perisoma v. Perizoma.
*Perisomare v. Perizomisare.
*Peri-sonus, -zonus (17),-sc«nus(l8),
-phonus(76) (/. contem-nans 4, -pnens
76. aus ÜTispTjcpavo; ) hd. eyn v'-smeher,
-smeer (17), -smaher (18), -schmaher
(6). nd. en vorsmar.
>=Perissia (x Tispiaasia) 'v- Perip=
sema.
Peri-ssologia (23, Br. ), -sologia,
-soloya, -losogia t -logia (17) eyn
lang [sie 18). eyn 1. oberflodig rede (5).
eyn 1. vber-flußig redde (7), -floßig ding
red (6), -fl. dingk (21). obergrede (17).
en lanck ouervlodich rede (22).
Peristereo-n , -s ( Ki.) (hei'ba, gr.
TispiatspsüJV) iserne harde (24). eisen;
kraut (Ki.).
*Peristolis v. Perichelis.
*Peri- V. Peripe-tasma.
*Periterium v. Peritonium.
*Perites (c/. peritotGi. m. ?) y.Piritis.
Peri-tia, gew. -da, -cida (18), poieia
(1) hd. nd. kundicheit. hd. chundikait
(1), kniddekeyt {sie 18), kindig- (68),
PER
427
kint- (6. Xpueritia), wis-, wiß-, weyß-,
wissent- (20), erfaren- (110) -heit; wt-
(152), wy- (133) -scheyt; kunst (65), be=
rieht i gelehrte (126).
Peritissimus, allergelerst (65).
*Peri-tonium i -men, -tomum (Br.)
i. circum-, an-cisio umbsnijdyng (147).
*Peri-tonium, -terium t penitorium
(74) (Tisptxövaiov) mittel zwischen fud
vnd ars (74). eersgat (11).
Peritus (c/. girouagus) hd. nd. er-
varen in, in der wysheit. hd. ervarn
in wiß-heit , -het sim. ; wys, herfarn,
wißende (17), bericht(i26), cunstic (100;,
chundig (1). kundig vnd fursichtig mit
wissen; wol ge-cleit, -schmücket, -zie=
ret (75). ondersocht (cf. ervaren) Inder
wijßheit (132). urut (99).
Peritus vordorbin (8'').
Peri-urare, -gorare {i. peierare 132
&c.) hd. nd. v'-, be- (18), meyneyde (8,
9) -swern. mejaietschweren (i5i). ent=
setzen der gewer (75).
Periuratio virswerunge (20).
Periuratus virsworen (20).
Periur-ium, o/t t -Mm. hd.nd. meyn-
eyt, hd. -eid, -eydig eydt (10), -eydig=
keyt (65, 68), -dikeyt (18), nd. -eet (11),
-et (23), -ede (99). man ayd (1). main-
aid (76), -ayde, -aydswerunge, -swerunge
(74).
Periurus hd. meyn-eydig, -edig (17),
-ig (21), -eydiger; meydeger (18) ; mayn-
ayder (46, 76), -eyder(9); man-ayder (1),
-cid ((]). nd. inen-edieh, -odich (23).
*Perizoma v. Peripsema.
Peri-zoma, gew. -soma l -somatum,
-sena (77) d. lumbare Gf., succinctor=
ium femorale Br. .sm., iu.xta corpus 10)
hd. quest-a (Gf.), -e; kost (76, 88, 93, Ob.).
hd. nd. quest, quast. bad-kost, var. -quest
(64). hd. eyn qiieste, Mrg. jm bad (66).
padquesten, vlg. badkosten (75). stauen
quast (11). uuadol (perizomataGf.).pad=
wadel (1, 3). niedercleit (20). nider-wat
(65), -gewand o. vmbgurt (Das.). brüh
(104). bruch t vmbsturtz (i26). alt cleyt
(-soma 147).
*Peri-zomisare, -somare (12) questen
(8b, 12).
Perizonium bad-tueh (91), -ehr t für=
tuch (Das.).
Perizonus v. Perisonus.
Perla hd. per-, bar- (G) -lin ; perl
(1, 4). nd. perle, per-ela l -illus perel
{i. lapis preciosus (f. berillus).
*Perlame-n, -ntum i;. Parlamentum.
*Per- (75, 70), par- (Gl. m.), paro- (75)
-latorium {i. hortatorium sc. iocus mo=
nachorum 76 st. locus m.f) sprach-, red-
fenster, -hiiß (75).
Perlectus oberlaesen (20).
*Per-ledere, -lidere (68, 76, Br.) seer
letzen (68, 110), quetzen (132). hd. v'-l.^^
vorletzigen (67 sim.).
Perlegere ober-lesen (19), -lescen (20).
auerlezen (11),
Perlidere v. Perledere.
Perlitor (/. occisor (129, Br.), semen=
tarius (76. st. cem. !).
Perludere {i. valde l.) verspielen (75).
Perluere {i. deplangere 75) wa- (8),
we- l wu- (17) -sehen, verhulen vnd be=
weinen (75). perluitur benasset (i4i).
54 *
428
PKR
*Perlu8or vcrspieli-r (75).
Perliistrure, -ri h<l. nd. orviii(>ii ; v'-,
hd. Ol-, iliiiili- {'2\h -hüllten, hd. hcrvani,
dorfiireii (4), erfairen (G); reyn-igen,
-gen ; vber roderen (ftTsch. von ubcrreiten
.Sm. ;}, ii;o). rli/. (iurcIisiulnMi (7.")) ; sncliin
{><). vninie-s. / -ezilicn (!>); er-leuelitcn,
-lyoliten; vir-lueliten l lut«'in (,!!>); vnil)-
8ten (8), -gen nim., -gcne (17). be-sehen
(8), -sielien (S'^), -sicn (7y), scowen (loo).
reniglien (23).
*Perm-a, -ula v. Parma.
Permanare durcliHicücn (20j.
Permanentia virbibunge {sie 20;.
Permanere bltyben (!) sim.).
"•Per- i: Pro-maritima.
Permeare hd. dureb-, ober-, vber-,
iber- iTüj, ver- [69, isi), «rf. ouer-gan
sim., hd. -gon (76), -gene (17), -geen. ver-
bergen {sie 70 ! mis vbergen 6g).
Permerdare ( /. decipere 7.5 ) be=
scbiÜiu (8). j)escIieisson (",')).
*Permerdatio poschisserey (75).
*Perinerdator j)esfheisser (75).
Permingere be-seicbin (8, 4i;),-pyssen
(23^.
Permissio dogcMi (99). ver-bengnnge
l -lausung, V(X)-. -lai.sung; zugebung (75).
Permittens verlienger (75).
Permittere hd. laßin sim., lassen,
ver-1. (65); zu-l.,-lozsen (4); laussen(7G);
verlossen mit willen 0. mit not t zugeben,
vlg. mit veriiengung (75); v'-, ge- (8)
-beugen; gunden (65). nd. staden (23,
109), daraus hd. nd. schaden (Mss. mog.).
nd. v'-, to-laten.
*Perinollire weychen (20). weych
machen 110 &c.), maken (132).
*Permollitio erweychunge (20).
*Permollitus erweycher {sie 20).
Permotus bewegit (20).
Permouens bewegende (20).
Permouere hd. wincken cum capite
(5), mit dem heupt sim., mit den ougen
(76); neygen mit dem heubt(18), bewe^
gen (20). nd. weukeu mit deme houede
(23). den oghen (22).
*Perinula u. f/enus trusil-is var. -e;
c/. premula) pfrem (75).
Permulcere behagen (8, 9, 17). wei=
eben (8, 17). er-w. (9).
Permutare hd. wechseln, v'-w., vor=
weigsellen (3), wechßlen, weßeln, v'-w.,
weschßlen (6). hd. nd. wesselen. hd. v'-w.,
-wandeln (9), -kuden (10), -kauten (Fr.).
kauten (Fr., Br. AVtb. 1, 902 sq. Sm. 2, 281
sq., 342. BM. 920). kuden, nd. cuyden (Br.
wtb. l. c). buttern (77) aus nd. buten (ßr.
Wtb. l. c. cf. BM. 190).
Permutatio v'-wechselung (4, 75),
-kudunge (10).
Pe-, t le- (75"^), pa-, be- (5. r.) -ma,
parua (17), peroa (iio») {i. poreus 10,
13.xbache scrofa syluestris cf. petaso;
i. corpus 2>ora ; perna stint latera p. 71;;
i. petaso, baflfa l baehonus "5, Br., bacho
Gl", cf. caroperina, bacharus) bach-o
(Gf.), -e (20, Sum., Gf.). pach-o (Gf.), -en
(3, 71, 75). pach (1). bach (17 &c.). ein
bark (10). bak i. twe syden spekes an
eynem stucke (221»). bake (22, 109). baeck
(11). eyn sit (lOo), seyt (75b), biet (75^0)
specks. siet speck (49). sutfleisch (19).
dy schincke (125). sew schenckel (Das.).
saw- (i26), schwinen (Das.), scbweiner t
PER
die hinderst (iin), hynder- ( 125 Mrg.)
-hani. hiimin ( 9i ). h. ein .seliweinener
schenckl i V. a. 1735 Sm.). Iiainme (iil,
hd. n/. lui).
*Pernare vl)er .swyininen (9).
*Pernasius (/. polosus, altus, cf. sq.)
hochcr, iiocfertigcr, gezierter (71).
*Pernasus ein berg ( 17 &c. st. par=
nassus Hr.).
*Pernatare <huch swyinmen (20).
*Perneca v. Berneca.
Pernecare hd. nd. doden. hd. totten
(G). todten, toyten (7). doyten (iss'i,
schaden {cf. pernicari).
*Per-nestus f -uestus eyn rig (17).
por-nestus (74), -uestus rick t flachß=
plewl {i. partica, falanga 74). en rijk
(23). inedel- (23), mittel- ( 18) -rofle.
Cf. pro-nesia, -nellus v. pertica.
*Per-nieacitas, -tinacitas(a/p/(. pern-
69, 134) snel-, schiiello-keit. behendicheit
(68, 1321. scbalckhafftikeit (110''. c/". per=
nicitas). hoflFart (18). alts. tälhed (iis.
ahd. gazeli von zai, gizal).
Pernie-ari, t -iem inferre ( Gl. m.)
schaden (11, 19).
*Per-nicax, -tinax { aJph. pern- 69,
134) hd. nd. behend-e, -ich (132); houer-
dich, hd. -tich sim. hoff-erdig (17), -artig
(18V schalck (132). na radich (11).
Pernieies freisa ( Gf. ). sched-likeit
(4, 6.5), -elicheit (5, 23 1, -lechait (1). hd.
scedelichkeit. schade (8, 9). ang-ist (8),
-est (100), -st (9). anxt (8^, 79 1. v'der-
bniß (110 1, -ffnisse (i32), -blichkeit (es).
hd. freuel-, frefel- (67), frebel- (132) -heit,
-keit. duchs (Hen. wett. den dux haben,
kriegen).
Perni-eio, -tio (65 var.) i. -des;
freisaist lesio, offensio (Gl. m. cf. pro.,
Gf. 3, 830 sq.). Verlust {versch. von -cies
65).
Perniciosus (cf. noxius. pernix.)
hd.nd. snel; Schede-, schade- (11), scede-
(18), scedde- (21), hd. sched-, schad-
(134), angist- (8), angst- (9), enxt- (S^»),
doet- (20) -lieh, anxtelic (79). hd. schnell.
Pemicitas hd. nd. snel-heit, -licheit.
schnalkeit (6).
*Peniicitas (x -cacitas) schalkhaff=
tigkeit (i!o-i I.
*Pernicus schalckhafftig (110).
Pernio {cf. gemursa) toumado (Gf.
2, 658. cf. dau-worm Br. wtb. 1, 187?).
inürmitas den dy fueß erfroren seyn
(3). fußwe {%?,).' nl. muyle, cackbiele
(116).
*Perm-tio v. -cio.
*Perniuere wi- , we - ncken mit dem
haupt (75).
Pernix {i. perniciosus Br. &c., piger
l dc.^triictor t mortifer 76) hd. nd. Schede-,
nd. schade-, anxte- (11), schad- (68),
schedde- (19), sede- (21), anges- (100)
-lieh, -lic. snel (100). schnei (100). ghe=
rade (132). weehick (7). warig: ring (i2g).
Pernoctare durh- 1 upar-nahten (Gf.).
hd. nd. be-, ver- (110, 132) -nachten,
-neychten (19). vbir nacht blibeu (21),
verharren (75).
Pernoetatio vbernacht-ung, varr. -ig
(75).
Pernoctem vbernacbt (75).
PER
Per-nox, f -noctans (75, 7fi), -uigil
(76) •iurlmaht (Gf. ). durchiiechtig (64,
126). wcciiter (8, 9). vbcrnacht-w. (75).
ain .scliarwachter (76).
*Pernula v. Penula.
Pero {i. culponeus I5r., calciamentum
de crudis })ellibus 7«) gelallte schu (4).
eyn brcyt wite .schnell (17), groß f^chuche
(21) mit läppen, eyn groz .schoe mit stick-
!.(.'")). weyt brcyt (9). wit (8), jiund- (II6),
bunt- (110, Chytr.), gcbondcn (19), gebun-
den (11), burcn- (6, 64"', Chytr. ), pawren-
t grosser- (74), pawr- (64*^) Ad. -scbuoch,
-schucb,nc?. -scho, -sclioe(ll).großochoch
(18). en grot scho (23). 'bucr tesch (X
pera) t schucli (7). rober schuoch (76).
pl. brcede scoen (9o). burenstevelea
(Chytr.). pasocha ((if.).
*Peroa v. Perna.
Perorare vol biddeii (79). bewern
eyn sach ader krig enden (17). b. sache
krig t streyt ende (9). b. kriegen enden
[sie 8). volkummcn l ordenlich reden,
petten, vßsprechen ; durch gebet ein sach
einigen vnd schlecht machen (75).
Perosus (?'. exosus 1) hd. be-, ha-
(134), ha- (G, i32)-ssig. hetieh (23). durch
hasset (20). dur-hat (99), -hart (79j. dor=
cart t hasigh (lOO). torwart (9). doerga=
tich (11). dorcchtick (19). der (8).
*Perpediuni v. Ammi. «
Perpellere gar vertriben (110). vol-
komelich verdrijuen (i32).
Perpendere hd. nd. besj'unen, v'ne^
men. nr/. prouen. bekoren (i32). Äd. pro-,
ben; praf^ (21), prüf- (7, 133), pru- (66,
1.52), brief- (G) , bru- (67, 101), bru- (70)
-fen; mereken, v'sunden (18), be-gryfen
(76), -goben (9), -geben (8), -hagen t
-sehen (17): er- (9), her- (17) -kennen;
be- (20), ge- (8) -dencken; bnisen (17.
st. ben.) , v'hengcn (9). vsrecken (14).
achten [l] mit besynnen der Vernunft
betrachten (75). prs. ich muot hab (64).
vß- t gar eben wegen (65).
*Perpendicilluni murwage t wage=
stein (.Sum.).
Perpen-, perpeo- (76) -dieulum {i.
amussis, instr. cementariorum pluraba-
tum Br , inst)-, cimentariorum sc. plumbum
in zona 76 ; cf. cauan) mur-wag (G), -wage
(Gf.). w.- t wih-stein; pl. {suri st. sunt?)
sprat (Gf. 6, 392, 689. i. q. sprata, mez-
spr. ib.). line (8^). ortmes (93). winckel=
meße (74). loede (19). blymcß (64). hd.
nd. richte-, rechte-, hd. rieht-, recht-,
wag- (74), meß-snor, hd. -snore, -snur
(74), -schnuor, -schnür, recht suoyr(l3).
rieth-snier; p. cementarii ritliseil (49).
ain ritciit schnuor l hangysen (76). ein
richtschimor der steinmetz-el (iioa),-ler
(uob) o. zimmerleut. bleyseh-yt (js^),
varr. -lyt der murer; pleischeit; richte
schit (75). bleywaag, senckel, «/pasloot,
waterpasser (116). eyn glichniß (15).
viruemunge (19, 20. cf. perpend-ere,
l-iumV ags. col-thred (94), -draed (i36).
' lengelhail (147).
*Perpendieulus liane (79. st. line?).
; *Perpendiumvernem-, fursetz-, bruf-,
j besynn-ung (74).
Perpensa (i. asarum, nardus agres=
tis, vulgago &c. 73, 143) hasel- (73, 143),
I wildt ncgel- (73) -wurtz.
I *Perpensura pennig slag {t) gcbre-
[ chen (17).
PER
*Perpentaculuin v. Lixale. Preten=
taeulum.
*Perpeo- v. Perpen-diculum.
Perpera (vno morbo che perverte la
facia Gl. m., quasi peruertera iio) ein
vbeltadt (iioi>), ybelthat (iio») die das
angesiclit verkei't.
Perper-am, t -e (iio &c.) hd. nd.
boes-, crgc-, t boef- (i32), boeß- t loeß-
(20), bouß- (19), erck- (8, 9) -lieh, -like.
*Perpers v. Perpetuus.
Perperus erger (9). boß vnd vnrecht
(75).
Perpes v. Perpetuus.
Perpessicius dye steds lijdt (i47).
Perpessus {i. valde l diu passus)
hd. er-litten (1, 6), -lidden (18), -lidcn,
-leiden (TS*!), -beyden {sie 7). er- (23),
her- (17) -leden. verledden (20).
Perpeti scre (8, 9, 17), gar lange
(20) liden, leiden (9).
*Perpet-is &c. v. -uus.
Perpetrare [i. committere t peragere,
conuicere 1. st. conficere) hd. nd. v'sclmld-
en , -igen, ver sehnigen (18). vol- (8),
ver- (75) -bringen, volmachen t quait
doen (132).
Perpetratio [i. peraccio in malo)
buzse vorbrengung (4). vol- i ver-brin=
gung (6.';).
Perpetratus verbrachter; -ta i. re=
troacta verbracht sund o. schuld (75)
Perpetu-atio (65), -itas hd. nd.
ewicheit sim.
Perpetuum prineipium sine fine
daz da hat eyuen anhaup vnd keyn
ende (8).
Perpe-tuus, -tis -e (76), -s, -rs (132),
adv. -tuo , -tue , -tualiter, -tim {die
Glossen mischen adj. und adv. Formen)
hd. nd. ewich. hd. ewig, ebig ( 17) ; ewec=
lihe (i52); ewig-, ewik-, ewek-, ebig-
(17), ebegk-(21), eben- (7) -lieh, -liehen.
nd. ewich-, ewe-lie, -liken. perpes {aus
pernix x pes?) rische (17). sucl l
towelic (22).
*Perpix V. Veruex.
*Perpleeti be-vaen (11, 20), -fahen
(19), -kommern (20). slahen (19). slaen
(11).
Perplexio zwifel (65).
Perplexitas (Er.) verwirr- (15, 65
var.), v'worr-enkait (7), -enhcit (es),
-ung (15, 65) des gemuts (es), bewerr-
t irr- (8, 9), bcflecht- (9) -ungo. clein--
mutikeit l vnmut (iio). v'slagenheit.
van cleinmodicheit (132).
Perplexus (X amplexus) hd. nd.
beworn , blode ; bevan (79). hd. be-,
vmb- (18Mrg.), vmme- (S^J) -fangen ; vmme^
griffen (13), be-langet (21), -kümmert,
sim., -k. von hertzen (110), -komert(49);
v'-worren, -wurren (4), -vorn (17), -bor=
ren (1), -bergende t irgende t behaU
den (9). clein-muetig (110), -moedich t
v'slageu van hertzen (132). erbleiche-t
(75b), -u (75acd) vor furcht, irre (17).
ver-zeint, -flochten, -knufft; ein zwifeU
1er in zwaierlai zwingniß ; einer der da
in bede arm gefangen ist (65). uuseftiu
{acc. pl. n. Gf. 6, 169).
*Perponere hinder-, dorch- (17) hd.
-seczen, nd. -zetten, ader leczen (18).
PER
*Perpunctorium(c/. propunctorium)
stuphisen (Sum.).
Perquirens crfar- t durchsuck-ende
(20).
Perqiürere vß- (19, 20), vt- (11^
-vragen. crfarn t durch.suchen (20).
Ferquisitio [i. acquisitio Gl. m.)
durchsuckunge (20).
*Perracius v. Perrarius.
Per-, pe- (si), pet- (74, 93) -raria
{i. populus 74, mackiiia) vedrer (93).
phett- (8), phyd- ^9) -eler. blide (si).
pleyde ; hant- t werffendes-werck (74).
kalc (18, 23). morte-r, -1 (74).
*Per-, pe- (76) -rarium eyn steyn-
brucli (9), -broch (8, 17), -pruch t -grub
(74) ; gruob (76). en stcn rost (23. i. 5.
-rootse petra, rupes q. v. KU ?).
*Perra-rius, -eius (8) i. rusticus qui
beiie noscit lapides pvetiusos (76). eyner
der da kann wirken edel gesteyn (17).
edeler steyn kenner (8), er-k. (74). en
edel sten vinder {t) bekenner (23). ediler
steyn {sie 9).
Perrumpere zu rißin (8). enczwey
reysson (9).
Perserutari hd. er-farn, -fairen (ß);
vorsehen (8, 9), herforsen (17), aischen
(75), v'nemen. nd. er-, vor-vareu ; v'soken,
inspechtich werden (22^). ondersochen
(132).
*Perscrutatio ersuchung t aischung
(75).
*Perserutator (x persecutor) v'uol=
ger (132).
*Perseead-a, var. -o {aus pseca-s,
-da) klein regentropflin (64).
Perseeare in zwey hauwin (8). eyn
zwey hawon (9).
*Perse-culi, l -phile (18), l -uili (23),
-nilis {q. v.) gancz (18), gans (23) alt.
*Persecu-, v. Persicu-m, -s.
Persecutio durch- (75), dor- (15)
-echtunge. erfulg- t pyn-unge (20). eyn
fintlieh, veintliche (9) anfechtung (7, 8,
9) t jagung (7). v'volgiuge (11).
Persecutor hd. echter (9), durch-,
dur- (39) -echter; ver- t durch-achter
(75) hd. nd. v'-, nach- (7) -volger, hd.
-fulger in mala, pin-er (20), -iger (17).
*Persenilis gar alt (8, 9).
Persentire schire entczebin (8. mhd,
entseben ef. Gf. G, les). schir fawlen (9.
: sentire riechen).
Persepe alzu dicke (20).secr d. (132),
vill (110).
*Persepherare v. Perseuerare.
*Persephile v. Perseculi.
Persequi hd. nd. v'-, hd. er- (76), ir-
(8), nach-, noch-volgen in malo, in bo=
seine (23). nachhengen (es), durch-achten
(6, 65, 76), -echten ( 7, 65, 75 ). ver- t
durch-achten (75). hd. pin-en (20), -igen,
ane- (9), an- (8, es), -vechten, -feichtin
(8).
*Persetum v. Persieum.
*Perseud-uteruin, -oterium (94) {cf.
seu-, pseu-dotyrum Gl. m.) ags. dor
hludgaet (i36), thor ludgact {sie 94).
Perseuerans hd. nd. be-, vol- (132)
hd. -stendig, -ständig ( 134), -stennick
{^2V),nd. -steudich. wolhert- (20), vulhard-
PER
429
(109) -ende, beharr-ender (9), -ig (110).
beherrig (es), hd. stede sim.
Perseueranter bestandiglich (75).
Perseuerantia hd. nd. be-, vol- (132)
-stendicheit sim., .stantig {sie 1). be^
stenuig- (21), vcrstenne- (18), stede- (17),
stetti- (76) -keit. vnvorcza-te (8), -yt
t vnv'drossene (9) stetigckeit sim. vnv'=
droßen harrunge (1.5). be- (65, uo), ver-
(65) -h. wollierdunge (2o).
Perse-uerare, -pherare (18) {i. per-
sistere-, -stare (8, 9) hd. nd. bestendi-
g, -ch, stet (76) sin, wesen (13); be-,
v'- (18) -stan sim. hd. belyben t harren
(76); ver-h. (es), bc-h., -horten (67); be-,
wol- { vß- (20) -herten ; be- (5), v'- (18)
-harten; virharn (8), stede blibea (17).
nd. beharden.
Perseus v. Persum.
Persia hd. nd. ein, en laut.
*Persiea {cf. -cum) en wenden rok
(23). gewendter rock; persich piscis (74).
Persica-ria, -cia (24) («. siliquast=
rum Das.) riet-ach (2), -acher (_93. cf.
Sm. 3, 166). rotrach (,74). rotich (85).
rudich (24,47). redich (17). ratich; ras=
sei; pf ersing, mucken-, floh-kraut; pfa=
wen-kraut t -spiegel; wasser pfeffere
(73 sim.). pfeffer- (^125), flach- (74), flie=
gen- (Ki.) -kraut.
*Persiceatus {auis, aus psittaeus!)
sychtig (Ij'O-
Persi-, hissin. perse-, pirsi- (51", 8)
-cum, persetum [jr,^) weitin pliellol
(Gf.. cf. pers-um, -iea) hd. phe- (93, Gf.),
pfe-, pfo- (67), -pfi-rsich. hd. nd. pers-ich,
-ick, -er (79), -sing (75^^). hd. pers, pfer=
sig (10), pfirsi-g (9), -ng (111); pir-se
(5b, 17), -ße (21), -ß (133), -s (8), -sehe
(5); phirssen (3). nd. piers-che (11),
-ick (132).
*Persicus v. Persum.
Persi-, perse- (18), pirsi- (5^, 8)
-GUS hd. pirse- (17), persen- (18), pirs-
(5b, 8, 133), pierß- (20), pirsch- (5),
pfirsen- (77), pyrsyck- (19), pirsric-
(102), persich-, pherseich- (1), pfersich-,
pfirsig- (9) -bäum, -pawm (1), -baeum
( 20 ), -baym ( 5b ). nd. persik-, piers-
(11), peirsick- (132) -bom, -boem. bestedi=
gen (18. verirrte Glosse).
Persicus i. qui frequenter aliquid
patitur (Gl. m.).trincker( 74.x Potator).
*Persilium v. Petroselinum.
*Persil-ius, t -lus (4) i. herha cori=
andri (76). gal- (3), gali- (4) -ander.
PersillurQ {i. vas picatztm 129) gepicht
faß (8), vas (9).
*Persil-lus v. -ius.
Persistere hd. nd. stan, wol stan.
hd. steen; be-, wol- (110b) -steen; foln
sten(18) ; bleyben5«wi.,horin(8.s<.harren);
be-harren (9, 110), -herten. vol-staen l
-herden (132).
*Persius {st. Perseus) vnus ßliorum
(76), en sone (23) iouis.
Persolere {i. assiduare &c. Br.) stete
wonen (8), ge-w. (9). spulgen (20).
Persoluere v'gelden (9). herbieten,
wiederumb vergelten &c. (65).
Persolus {i. assiduus Br.) v. Perdius.
Persona (: sonare) hd. eyn ding,
eyn iglich d. (20), daz vom ym selber
ludet, lyt (7), luthe (17), lütten (21);
4.U)
TER
VVAi
PER
da/ (iii salli«'!- liit vl8); da/, vor sicli lut
C2(^^. nd. t'ii (lyMf;;li dat vor, van r22» sik
sulufu ludet. \-y\\ i-y^iMillicIi / eyntlich
dyiuk ilI». oni'wekt ilijiu- ^11). sflps-
ende(9), selbes (8), vornoiiftig^n) wfscn.
ein solbstt'ndigkeit dos wosens ^15).
beiii'indt' iSum.).
Personalis pcrsoeidi-ch ^2(^)> -ck(i4"l
Personalitas porsonlichkcit (^0).
Personare yi. resonare 7«) sprechen
{!) bekennen i^vS, |().
Personat-a, -ia (i26. /. lappa lu. v.
bardana . / persol-ata (Ki. Va^ ''P'^^^'-*^'-^
1201 orrol.^ kletten i^ii-i si'm.^. krotenbleter
(01t. lappa (K)-,. st. lappa Int.). bueh=
holder (läi;). huflatig t roßlififf (Das.).
*Personatini von porson zn p. (68).
von personen zu p. (iiol van p. tot p.
(13-.'t.
Personatus i. cU-l. wirdickait (65).
2. dcl. ein butz (i26). ver-butzet t -staltet
(^Das.). der einen schomeigen au hat o.
ein butzen antlit o. der sich verweicht
hat das man yn nit kent &c., o. der in
der faßnatht gat o. der in einem spyl
ein person ist (88). persoenscap, persona
ait (147).
Perspieaci-tas. -ter, -us v. Perspicu-
itas, -e, -US.
Perspicari {i. -cere Br.) durchsehen
(110). dof syeu t elaerlieh sien (I32).
Perspic-ax v. -uus.
Perspicere durchsehen (6,5, 68, 7.5).
dorsien 'i32i. bescliawen (iio).
Perspic-ue, -aciter cLier- (20), durchs
sichtig- (110) -lieh.
Perspic-iiitas, oft l -a.cita.s A(Z. durch-
sichtikeit. -schiiilicldieit; klarcheyd (^19).
nd. dor-schinichej-t, -sinnicheit (22);
claerheit ilD.
Perspic-uus, -ax, -acius (6) hd.
durch-, dorcli-siehtig, -suchtig (9), -sechtig
(8).-sieciitig. -schiuig; dursiftig (49), dar.
hd. nd. ciaer. claerheit (/. claritas 20).
nd. dorsichtich, doorsienich (11), dorch=
scone (-UUS 79).
Perstare hd. wider-, bey- (9), fullen-
(20;, blyben- (t;.5). hl. nd. vol-, wol-stan
sim., -steen (9 &c.). wael staen (11). ver-
ston in pfandtschafft wise (75). stete
beleyben (9), blibin (8).
*Perstrep-are, -ere (65, iio, 132) hd.
nd. hiden, lawten (4. i34\ ru-, var. raw-
schen (65), wutten (7), bollern (18). nd.
bo-, bu- (109) -Idern. geschal, 2;ar. geschel
(110), gelut (68), geluyt (132) machen.
PerstrmgereÄ'/.twingen.//f7.dwingcn.
zusamene-dw. 1,100). durch-swingen (69,
Mrg.), -faren (20). senfticlich best'ken (9).
*Perstroinata u'. tegimina 136*^) ags.
stefad-brun 1 su), -brum (136*).
*Perstucium eyn kirsche (sie 5^. aus
narstucium, nasturcium kerse!).
Persu- V. Persw-adere &e.
Per-suere, -swere (9) bene-liin (8),
-en (9).
*Persuni ( cf. pessum ) vntersich ;
vernem-. verließ-, zerstor-lich (74)
Persum, saos-p. (127'), -persus t
-erifos (Gf.i, soospersos (104), pers-icus
(Sum.u -eus (Gl. Aeii'r.) {i. sandic-eus,
-inus &c. cf. persic-a, -um. Gl. m. 5,
262) weitin (127, Sum., Gf.). wattine (i04). j
a<fs. blaweu ((il. .\clfr.). grauuiu (-erifos
(it.). /in saos (■/'. proi: sais cmina iDz.
Wtb. 722).*
Perswr-, /// Drucken persu-adere Int.
nd. raden. hd. Ibln komelicli, nd. vullen-
komeliken r. roten (9). volkomlich r.
(4), raten ( 134 ). volkumenlich r. (,76,
110), o. zubringen (/. inducere 110). tzo
breiigen \Vi->). racden (20). fast raiten
(6).
*Persuadibile gleublich ding (65).
*Persuasibilita3 glcub-, rede -liehe
red (65).
Perswasio raet (20).
*P. in malo böser rat t bosrot (75).
Persuasor ratgeber ( G8, iio). raet=
geuer of tzostocher (132).
Perswasus {i. inductus) au gelart
(17).
*Perswere i'. Persuere.
*Pertaxare /. palmitare l pr. subar=
care («c 76). virdasten ^19). v'tasten (11).
Pertensus {i. valde extensus) clam
den (22i>).
Pertenuis gar fast dünn (65).
Perterebrare durchboren (75).
*Perter-ere i: -rare.
Pertergere gare wischen (8), wuschen
ader drocken (17).
Perter-rere, -ere (i5i) hd. er-, her-
(17), der- (4i, v'- (5, 23) -schrecken, hd.
er-srecken, -schrekeu (,76); herscrickeu
t v'wirren (7). hd. nd. v'-, hd. er-veren.
erfairen (G). grusam (17), grawe (9) ma^
chen. verscheuweu (,75).
Perterritus sbst. ptc. hd. herschreek-
unge (5, 7), -t; erschreck-t, -lieh (4);
ersreeke- (18), erschrocken- (,76) -lieh;
er- (110), ver- (75) -schrecken (110);
herfaret ( 21 ) , v'uert ( 5 ) , erveret (20).
nd. v'schreckynge t vorvert.
Per-tica, -dica 1 7«), par-, por- (1)
-tica ( ?'. pro-nellus? -uellus? 1. cf.
per-nestus, -ea) hd. ricke , rick , recke
(,10), reg (67, 133, 152), rig (8^), ruch
(20), rahe (104). reck (8, 132). rik
(9, 22, 23). nd. rijk (,78), recke (109),
rec (106), reeck t ruede (11). hd. rüde
( 19 ) ; mittel-, nd. metel-rode , -tat ( 74 )
van teyn voteu ^23). hd. eyn mitteyl
rüde (17). eyn messe-girtte (17), -rute
(9), -rüde (8). ein swing rute t ein we=
ber-bogen t -kolb ip. fullonis 65'^ Mrg.).
wol])ogen; wißpaum; hangelbaum (75).
ein stick (110''), lang st. (iio»), lanck
stock (132). zauusteck (91). hd. stange. st.
dar an man die clcider hencket (75).
st. da man gwant an habt (1), hecht
(2). latte (125). gert, stang; winckel-,
vilg- (fullonum), meß-rut (74).
Pertime-re, -scere, pertinescere
(152) hd. nd. vor-, hd. für-, fu-, fo- (,5),
nd. vro-, vru-chten. hd. furthen i iut=
sehen (201; entsene(19); er-feren, -schre=
cken. -schrocken (67); gar furchten (8).
nd. ontsien ( 11 ). -escere begynnen zu
erschrecken (68), tzo entsijen of ver-
schrecken (i32).
*Per- V. Pas-tinaca.
Pertina-eia, -tia, -neia, -ncio, -citas,
pertinencia i^9) hd. v'har-rung (1, in
malo 110), -theit, -tekeit; hertigkeit in
mäht; hertikeit des gemutz i verhertung
in (ier boßheit (75); v'horte- (18), v'herte-
(21), enhartic- (19), wederspendig- (17),
widerspennig- (8), widerspeni- (i)), keü=
big-(u.i8.), erseli- (8'') -keit; mot-, nioit-
wille; liert- i in-haltung l halß star-
ckait &c. (65). nd. hardicheyt, v'-h.,
een-h. (11), erseileghet (79;, eyn-pass i
-moyt (147).
*Pertin- v. Pernic-acitas.
Pertinaciter hartwill-ieh(i32),-iglich
(68, 110). streng- t herttig-lich (65 sim.).
mit kib (i2fi).
*Pertina-ncia, -tia v. -da.
*Pertinax r. Pernicax.
Pertinax (i. duri.s.simus l assiduus
l stabilis 76) herte am synn des ge-
mutz (75). hertis synnes (8, 9). hart-
sindig (17), -mietig(^76), -willig (110 &c.),
-heltig (65). v'hart in boesem (iio), in
quade (132). v'-hartet (.^), -hardet (13,
23), -hertet (21), -hert (4), -hert am sin
hö), -hertten (76), -herrig (88). hd. boeß-
(110), vn-willig. on- t hart- (i32), giii-
(20) -willich. eyn-w. (11), -pessich ^20),
-hornick indem sine (19 Mrg.). eeiistrib=
bich (81). keiibig (uas.). wederspendig
(17). eyn halßstarcker^ ein harter halß
ederiger (65). erse- ^S^), ersei- (79) -lig.
gremßig iopera 88. cf. Sm. 2, 110).
*Pertinctus i. perfecte tinctus gcnoczt
t tolleratus gefaruct (20).
*Pertin-encia v. -aeia.
Pertinens zuhörende (20).
Pertinenter zuhurlichen (20).
Pertinentia zu-hoeruiig (iio"*), -ho=
rung (iio\ -gehorung (75).
Pertinere //(/. nd. zu-,to-horen, -hoe=
ren (iio^^). Ärf. -gehorn. tzobehoeren (132).
angepurn (1. cf. Sm. 1, 193). gheboren
(23). hd. ge-born (17). -bern, -berren(,21),
-baren (G).
*Perti-nescere v. -meseere.
*Pertiiigentia be-rurunge (20), -ror=
unge (19), -rueriiige (11).
Pertingere hd. nd. roren. hd. be-
(133), bö- (19), an- (7) -r. ; bo-rureu,
-ruern, -ryeren: zu stossen t ruren aiu
(G): griffen (110); zu-gr., -grifcn, -greife
fen (134); treffen (20), tasten (68). grief=
fen (132). nd. be-roeren (i32), -rueren
(11); to gripen; raken (i09, i32). crrei=
chen (65).
*Pertrum v. Pireti'um.
*Pertula v. Protula. Potentilla.
Pertundere zu-slaen t -brechen t
-ryßen (^20).zerdulpen(i26). durchschlaen
(75).
Perturbare hd. be-truben, -drüben,
-droben, -tryeben (18, 76), -truwen (17),
-riechen (uo''); v'dorben (18), zerstören
(110). nd. be-drouen, -droeuen t ver--
sturcn (132).
Perturbatio bedrubunge (20). be=
trubung, zornigkeit &c. (65).
Pertusaglum zapffengeld (kl).
^Pertussis li. ptisis) griessucht (75).
*Pertusura loch, hol (74).
Pertusus dur-ihhil, -chil, -ahlohteu
(Sm. 1, 3i)3). durchstochen (68). doer
beert t verlessen (132). beschaben {ves=
tis iiol. zu-slahen, -ryßen, -brechen (20).
Peruadere durchgaen (20). aiiivirti=
gen (19). anyerdighen (11).
Peruagari, -re wandern (11, 19).
durch-w. l -lauffen (20). vmme gen (8).
alle vmme geen (9).
PES
Peruagatio vßscliwoiffikait (65).
*Per- V. Pre-uagorari.
Peruasatus myt den duvel bescten
(147).
*Peruela v. Peruolus.
Peruellere Itd. vß-, f,^are vß- (17)
-czihcii sim. borujtffcu l pfotzen (l26).
Peruenire hd. nd. komen sim.
Peruerse v'kerlich (20).
Peruersio v'kcrungc (20, 75).
Peruersitas v'kerlicheit (20).
*Peruersor verkerer (7.5).
Peruersus hd. v'kert, hitz (i2fi). nd.
v'kart.
Peruertens v'kcrende (20).
Peruertere hd. nr/. v'kercn. v'kioron
(11).
*Peruestus v. Pernestus.
Peruicaeia genaurat (8''). noretig^
keit (9). vorc'htckeit {sie 8). stijöhcit
(110, 132).
Peruic-ax, l -us (132 &c. ) radich
(8'^). narad-ich (79), -cg(99). noretig (9).
ncredicli t crighig (100). nardich (20).
forchtig (8). fore redig (17). wreet t
nagende 132). wydor-wortig (110), -spen=
nig, kibig, eigenriclitig, lätzkopff (126).
subtil (99)
*Peruid-a, -us v. Perfid-ia, -us.
Peruigil hd. nd. ein, en wecbter.
ein dureh-vv. (i26), wecherlicher (65).
wacli-ker (79), -tei' (68, isi), hd. -ende,
-ig t wagig (6). wacker (100). dor-w. t
sere w. (los). woker (11). wacter (20).
Per-, t pro- (71, 143) -uinca, ber=
binca (91) [i. capistrum l balubra t
semperuiuus 74. cf. vinca) her-, per-
wurtz, beridanich (74). streit l yngrun,
nl. vincoorde &c. (17g). berwinke (24,
143). sin-, l in- (74) -grün (143), -grün (74),
-grien (91), -grono (47). snit l jngrien
(144). snitgrune (Sum. v). hedrich (74).
Peruiridis ingrun (126).
Peruius luck (62. cf. rm. 1024). Jid.
durcli-geugich (20, 65), -wegig. doerwe=
gich (11). dorgenych (13). durgenge
(8b, 79).
*Peruix (st. peruigil) wecliick (7).
Peruola hd. (m.<!s. mog.) durch flog
sim. ein dorcli slag [sie 17).
Peruolare durcli-fliehen (20), -flien
(8i>). dorcli flehen (17).
*Per-uolus, -uela (23) hd. (mss. mog.)
dorch-fluchtig, -flochtik (19). nd. der
ulegich (23), doer vlochtich (11).
*Perurire (i. ignire) hitzen, gluegen,
var. gleuen (75).
*Peruritus (i. ignitus) glueget, var.
gleuet (75).
Pes hd. fuoß (110), ffiß (6), fueß (20),
fuiß (19j, fuß; voeß (132). wc?. vot, vuet
(11), vut (99).
Pes alaudae rittersporn (Ki.).
Pes asini knoblauehkraut (Ki.).
Pes columb-i, -inus ( 144, Ki., Pr. )
(herba) taubenfieß (91 sim.). t scharten=
kraut (144). gotsgnade (74).
Pes coru-i, -inus (herba) rappen-
(143), hanen-fuß (116, 143) -fuß, nl. -voet,
hd. gleis.sblumen (iie).
Pes gallinaceus v. Gallipes.
Pes leonis (cf. planta 1.) sigmarck=
kraut (74). sincau (Ki.).
PES
Pes lepori-s, -nus (24) haselworz
(Sum.). haasen-pfodtlein (Ki.), -pfädtle
(144), -pfotlin, -pfaatle, nl. hasepootkens
(U6). cruce wort (24). katzenklee (116,
144).
Pes miluinus weyhen- 0. weingart^
hanen- (143), krähen- (Ki.) -fuß.
*Pes pulli (p/. flammula, gallipes)
hanfvz, Mrg. adra grais (87). hannonfuß
&c. (74).
*Pes vituli i. barba Aaron &c.
pfafiPen pint, id. papecullekens, calfs=
voet (11 6).
Pesea {cf. Gl. m. h. v.) nußschal (75).
*Peseulum v. Pessulum.
*Pe- V. Pa-ssagium.
Pessarium artzney die in ein fut
gehört (74).
Pessi (pL?) wüschlin (91).
Pessimare snotlich dun (8j. böslich
tun (9). seer, seir (132) v'-argen (110 &c.),
l -derben (110), -deruen (132).
Pessimus hd. (der) aller nd alder
erg-est, -erst, -este (133), hd. -st. aller-
argeste (152), -ärgst (7), -bosest (18),
-bost (21, 110). der ärgst (68), bost (17).
die archste t boest (i32). bo-, war. be-
sest (75).
*Pessoluin v. Pessulum.
*Pessul {St. -lum) ag.^. liaoa (94, ise.
haBca Usw.).
*Pessula hultzein- o. nialeh-sloß (74).
Pessulare hd. v'-riegeln, -rigelen,
-riglen, -regeln, -sperren t -tarreßen (75.
cf. dilipostes). nd. vorregelen. grinde-
len (132).
Pes-sulum, -sula {q. v.),-su\.\xs{q.v.),
-Solum, -Culum (86. cf. -culi gi. m.)
hd. nd. regel, gryndel, klinke, hd. ric-,
ri-, rig- (21) -gel; hultz-ner, var. -er
(75), ein holtzen (7) riegel; grcndel,
grindil (sfi), klingke (5i>), kligke (13),
klinck (19), klcnck (49), kling, swibel
(^. seratura lignea 75. cf. schwiebel =
Fr. 2, 244'> schwaibel- stecken Sm. 3,
526?). scheider (5). fall-isen (18), -eysen
(20), -dore (19). schlos (i4i). val sloß
(20). vel sloz {pl. f Sm. 3, 460). fei schloz
54). hoecke (11).
Pessulus crintil (Gf.). rigel im schloß
(91). klingkesloß (125). Sperling (126).
Pessum aqs. spilth (94, i3g). vnter
(74).
Pessum mergere nahpisoufan (i4i).
Pessun-, pessum- ( 76 ) -dare hd.
vnder dye fuß dreden, tretten, werffeu
(20); vnder- (19), nider- (8»^) -w. nd.
vnder de vote treden t slan; ouderwar:
pen (11).
*Pesternata v. Pastinaea.
Pesti-cus, t -ferus (110 &c. ) hd.
siech; su-, si-chtig; schelmig (65, lio).
nd. zieck.
*Pestiehiaria v. Galega.
Pestifer sucht dreger (19).
Pesti-ferus, -lenticus, -cus {qq. v.)
(i. morbidus 1 ) hd. suchtig, sichtick
(^18), siechig (76), suclitebrenger (20).
nd. zukich, zuuckedreger (11).
Pest-ilens, -ulons (8) vngehewr ster=
ben (9). vngehuer (sie 8). schelmig (65,
74). zerstorlich (65). keib-, sucht-iger (74).
PET
431
Pestilentia hd. eyn suchte, ster^
bende s. (8), sterbungc, siecheit (20),
der Schelm (65, 74, 93), zcrstorlickait
des schelmß (6.5), plaege (19), gemeiner
tod (74) ; die peste- (4), pesti- (110) -lentz.
nd. zuke, steruinge, plaghe.
*Pestilenticus (c/". pestiferus) der
die sucht hat (8). schelmiger zerstöret^
ter mensch (65).
*Pestilentie besmitzinge off die gaue
gndes (132). bewel (126).
Pestilentus sterb- (1), ster- (5'')
-suchtig.
*Pe- V. Pa-stinaca.
Pestis hd. scalmo i scelmo «m. ; fihu=
sterbe (Gf.), schelm (65, 74, 88), schelm
sucht (46); schelmige zerstorlickait (65);
keib (74), suchte, sucht, suycht(19), suetht
(20), sewche (9). nd. zuke, zoke.
*Pext-is, -rix v. Pistrix.
*Pestulons v. Pestilens.
*Pestulus vinne (11).
*Peta (rf. petus) schilherin, gaile,
vnkcwsche (74).
*Peta {herba, cf. beta) bieza (120).
malta (105). melda (121).
*Petacium {cf. -cia Gl. m., pictaeium
&c.) brief (121). flech (Sum.).
Pet- V. Ped-agium.
*Petalaster (i. furfures) klie (23).
petula sunt fures (76).
Peta-lum, -llum f -mellum (i. aureola
in ea fronte pontificis 76 7i; sim.), peea=
lum (147) estrich- (147), marmer- (68),
eyn vierkant marmel- (132) -steyn. pe=
tala pcdulun (Gf.).
*Peta- r. Petu-lus.
*Petamellum v. Petalum.
*Petas-ina v. -ma.
*Petas-ius v. -um.
Petas-ma, -ina (76) (/. cortina 20,
ornamentum templi appen.sum 76.f/penta-,
pera-, peripeta-, pate-sma) hd. nd. vor-,
hd. für-, vmb-, nd. om-hanc, hd. -hang,
gemolt vor- (8), wur- (9) -hang, vmb-
ganck {sie 20), -hanck in der kirchen
(75). hanc(i07), eyn vauck (132) van een,
eyn beest (X petaso!). gezelt (18). telt
(23). tepich (6). dephich (21). dep-pich
(7), -che (17), -t {b). segel (46).
Pe-, pen- (10) -taso (i. parna 10. cf.
perna) ein ba'cke (barcke 10). schenckel
0. hinderhamm (91). vorderst hamme (v.
a. 1618). li. sanibt den rippen (v. a.
1735 Sm.). ein ripbrate (m. Das.) von
eim Schwein (Das.). ein bratschwinlin
(110), Span verlin (68), speen vercken
(132) t melius ein syten speckß (68, 110),
eyn sijde speckß (132); i ein stuck von
einem braten (110), braden (i32); adir
schinck (68 Mrg.). schmick (135).
Petas-um, -sum (75), l -ulum (68),
t -US [q. V.), -ius (.Sum.) (i. petaso Gl. m.,
latum calciamentum 76, Gf., alatum c.
Gf., c. Mercurü a gr. peto i. volare Br.
cf. TlizaoOQ) scrite- t fluge-scuoch sim.
(Gf. 6, 4i9).scritscohe (121). schritt-schuch
(68), -elschuoch (2).
Petasunculus specbach (Sum.). ein
kleiner schinken 0. schaubhut (Ki. cf.
sq.). die hinderst hamme (V. a. 1735 Sm.).
Petas-us, l -um (68, 74, 110, 132),
-sum (75) scritscoen (107). wit- (75),
432
PET
PET
PIC
stii'vt- (71^ -schnell, schaiibhucd (i25V I
cttliiuiiiiittuin i(u-., etiain eyn wi-crliacn |
(\3-2), vrliaii i.-*c iio'M, vr>u\ (sie iio''!). |
*Petaurare inau op clyo liuyt wcrpon
(Ul).
Petaurista spriiipor (tti).
Petaurus v. Peturus.
Petax c. Procax.
*Petellus kalb {H).
Fe-, pet- (76) -tere hd. nd. biddcii.
h(l. bitton, bieten (l), Ijyeden {t requi=
rere :•>), begeren (iio).
Petibilis biedelich (20).
*Peticius V. Petilius.
Petig-o, -io [IH) {i. pru-, pro-rigo)
iukedo i^iai). iuekede i^ioo). iueliedo (120).
schürf (d). Schorf (23). griut (,18, 23).
ags. tetr (94,), ter (i36).
Peti-lius, { -cius i -tvis (147) cf.
Gl. 111. ■'), '.'7;!) empsiger pieter {7i). die
bidt (147).
'^Petilus i: Petulus.
Petiolus V. Pediculus.
Petitio bidd-unge (19, 20), -inge (11).
bode i20).
Petitor hd. nd. bidder. hd. biter (4),
bitter (le), byeder (ö), bcdcr (17).
''Petitus V. Petilius.
*Petolari v. Petulari.
^Petoricum (*<. petorritvun , cf. he=
toritvim) lioltzwagen (75).
Petr-a, ^-ella [in) hd. steyn, schy ffer-,
platt- (74), blat- (62), fletz- (64) -stein;
felß. tilß [62), schrofen (126), blatta(93).
7id. sten, stien (11), ke^'e (lOs), schover:
stein i leye (147).
Petra focaria {cf. piritis) ags. flint
(94, 13'; ).
*Petr a,plecta-( 1 2 1 ,Gf .), pecti-limatica
slif^tein (121, Gf.).
Petra salis salzstcin (Gf.).
*Petra-nelium, -pium v. Lapatium.
Petroselinum. Cf. petronel i. herbe
(jeniis t mel candidum (76). petra-pium
l -uelium felswurtz (70).
*Petrare (i. populäre) pleyden werffen
0. mit dem werck werflfeu; ver-steinen,
-hertcn (74).
Petraria v. Perraria.
*Petrasi-liiira, -ndula &c. v. Petro=
selinum.
*Petra-ueliuni v. -nelium.
*Petrella v. Erigeron. Petra.
*Petriculus v. Paristulus.
*Petrifocüna stain-grub, -pruch (74).
Petrinus [cf. petrosus) sten (23).
stayniger (74).
*Petri-scus, -tus &c. v. Paristulus.
*Petrix r. Parix.
Petro, g. -onis stayn (74). der leyen
of schevcrsteyn scberver of stncken(i47).
*Petro-cilinuin i-. -selinum.
*Petroliuin santpeterßol (74).
*Petrolla (cf. petra) plaitstein (74).
*Petronel v. Petranelium.
Petro-, petru- (4), t hypo- (125, Er.
st. hippo- Ki.), l oleo- {genera apii Br.)
-selinum, petr-osilinum, l -osillinum
(141), -oeilinum (147), -asilinum (6),
-osalinum ( 93 ), -asolinum ( 76 ), gew.
-osilium, -asilium,-isilium(46),-iselium
^-ocillum?-oeinillum^Gi.m.),-oselignum
(136',. -osolium (87), -asindula ( (•.
pipinella), -apium (117, i. oxilicium
21; a petros et selinum i. apium Hr.),
persilium (143) jx-trosil (1). pcdar.silli ^
federscelli .s/w. (Gf.). petirsil (121). peter-
sillege (17), -silige (4), -silge (3, 4, ir,3),
hd. -silgen, -silie (20, 110'', 132), -cilie
(23, 147), -e(!lie (11), -tzylge (12.5), -sili
(6), -sil (91), hd. -ling, -Im (6, 87), -lein
(111), -li (46). iK'r'lin (;')). betcrli (93).
aggiey somon (-li)). agelegen l a(iuerley
(77). astrentz; mcistcrwurtz; angelica
(126). inposilenon {au.s hipposelinon
herba hortulana dicta (i4i).
*Petrositas steynlieyt (20).
Petr-osus, l -inus l -uus (i47)
stcynetht (20). stienich (11). schever=
steynich, leyych (i47). felsig (7.0). schro--
feclitig (126).
*Petru- V. Petro-selinum.
*Petruus f. Petrosus.
*Pettere v. Petere.
*Pettichiaria v. Galega.
*Petuita V. Pituita.
Petul- cf. Pecul-.
*Petula [i. meretvix; -lus i. importunus
in i^etendo t luxwiosus 76. cf. petus;
X vetula?) dump wif (79).dup wyb(8b).
*Petula sniteloch (8.5. cf. perc-, pret-
-ula).
*Petula V. Petalaster.
Petul-ans, t -eus (110), -eus (132)
{i. procax, purcus i36) hd. nd. geyl.
geylich, verwent, onkuysch (i07, 132).
virwenet (20). hd. vnkusch sim. schamper
t freuol (i26). hirti- (mhd. Schweiz, hirte-,
meister-) -los (Gf.). w§licli i vertart (109).
ein vngestumer buler (60). ags. uuraeni
(94), ureni (136).
Petulanter hd.nd. geylich. vnkcusch=
lieh (110).
Petulantia geyl-, gal- (G) hd. -heit,
-icheit (23, 132). gaylkeit (134). vnkcusch
begird (110). wurcklich vnkunschait (65).
freucnheit (i26). virwenycheyd (19). get=
lose (Sum.).
Petulari (Br. &c.), -re, petolari geylin
(8). hd. nd. geyl sin. vnkeusche werck
heissen (iio'')- vnkusche w. heischen
(peeulari, alph. pet- 110^). vnkusch w.
triben (68). onkuyssche wercken eyschen
(132). scherczen (9).
*Petularis vir-wenelich i -czart (19).
darcen (darten? t verweent (11).
*Petulator betrieger (110 s^im.).
*Petulatrix betriegerin (68).
Petul-cus, -eus v. -ans.
Petu-, peta- (68, 75, 76, 110, 132),
peti- (Gf.), pecu- (9) -lus {i. equus qui
habet albos pedes, aus uoixtXo?) ein
pferd, roß (75) mit wyssen (75, 110),
breyten (68. aus witen missv. ! fussen,
fiessen. en pert mit wissen voessen (132).
weyßfussi-g, -gs pferde (74). weyshaubig
{sie) pfert (9). wiß hubesch phert (8).
en wit votet pert (23). pert dat wytte
voite heft (147). fitiluec t fizzilueh (Gf.).
Petulus V. Petula. prc.
*Pet-urus, -aurus (Br.) op dye huyd
werpynge (147J.
*Petus {i. limus q. v., guelcus Br. &c.
X petulus) hd. nd. geyl. hd. geyl-e, -t
(18). vnkeuscher; beschyemer, schilhen=
der (74). walzend ovgcn (93). glar- (12»),
glur-(i26) -aiigen. vber-siehtig (iio, Das.),
-.senig (110). schele off bysienich (132).
der krum vber sich sieht (88).
Peuce-, peuci-, pence- (87», i46, Sum.
v), i panci- (74), proce- l peneg- (85)
-danum, pense-damum (3), peuced-
anus (74), -omica (24), pantedonium
(9?) (/. feniculu-m porcinu-m 73, -3
-8 9?) hd. nd. har-strane (il, 85, Gf.),
-Strang, -starck (73). hil. wilder (74, 87,
146), sew- (73, 128), sau-venchel. schwebel-
(128), Schwefel- (73 &c. ), hirß- i per-,
einmal hys- l ber- (74), liirseh- (3, Fr.)
-wurtz. bereucrüt (proc. 85). ags. cammocc
(94").
Pexare (Br. &c. cf. pectere) hübsch
machen; ornircn in allen dingen (75).
*Pexim, pexe (75) zier- (68, 110), cyer-
(132), Imbsch- (75) -lieh.
Pexus ge-kem])t (68, 110, 132), -strelet
(76), -fotzt {vestis 126). georden-t t
-iert der zir nach; hubsch geordnet;
ornirt (75).
Ph r. P.
*Pia milde l barmherticheyt (23).
Pia mater, piameter (64*=) {cf. dura
m.) ynner hyrn (27!^), h.-vel (74, 93), h.-
schal (64<^^).
Piacularis offerhande tegen myßdaet
(132).
*Pi- V. Pin-, pri-aculum.
Piaculum hd. tid. sunde, quäle, schult,
dot, geiiade ; artze-tie (5), -die(23) ; artzney
l gedinge (74); bed-ynge (23), -nigc {sie
5). hd. sunta (Gf.), tode (74), tod, doyt ;
quäl- (18), bidd- (21), reynig-, reyng-
unge; reynunge der sunden (20); büße,
messetat (100), heiig almusen (8), heylig
almuz (9), taglich sund (1).
*Piales nomen herbe l agelstra (i4i.
X pica).
Piamen hd. genade. hd. nd. gnade
i sunde, der s. (18). eyn arczdy^ (21).
reynunge (20).
*Piameter v. Pia mater.
Piare, pyare (11), pyo (76) hd. nd.
reyni-gen, -chen (11), oft von, van sun-
den; be hagen, -hanghen (23). hd. reyn=
gen, zieren (8), eziren (9).
Pia-, pina- (Ki., alph. pia- 110, 132),
pine- (Das.) -ster {i. pirus sie 76, pinus
.sylvestris Gl. m., et. rex apum X apias^
ter!) hd. kin-, kine- (i52), kyen- (68,
134, 151), wilt kin- (6, 4), w. kinen-, nd.
w. kene-, wilder kien- (75), w. zirnen-
(Ki.), wilcken- (7), wil eken- (23), wecken-
(18), piech- (132), biech- (iio»), buoch-
(sic 1101»), wild birn- {sie 76) -bäum,
-bom, -boem. ein wilde forhen (Das.).
Piatio reynunge (20).
Pica agala-, agal-, agele- (Gf.), agil-
(84), agel- (Ob.) -stra. hd. agla-, angle-
( secunduni sweuiam 7 ) , agerla - ( 1 1 1 ),
agelei- l agele- f agle- (Ob.), aglu- (77),
agel- (76, 93, BM.), algeri- (103), ala- (9,
4), ale- (8, 20, 109), hd. al-, el-, a- (5,
77), ege- (23, 78), hei- (109) -ster. agel-
stur (Ob.), -sturr (34), -stren (i34), -eie
(BM.). egestre (99). exter (11, 109, 132).
aigelstr-ow i -ay (77). agaza (Gf.). a-
(6), a- (Das.) -gerst. agrest (64^). alczel
(49). atzele (8^). hd. atzel l arstel (67).
adzel (13). azel (16). ackzel (19). hetz
(68, 110). hehe-ra (i4i), -r (76). pijcke {i.
PIC
lancea KU.'). Marg. in 3: Alpi pcw ca Las
tot habet in (ni?) nas qiiot (?) habet gras
[versetzt aus: pica tot habet pennas albas
quot nigras). In breui tuiiica saltat saxo
quasi pica.
*Pieallus (auis, cf. pictileus) regeling
Pic-, pig-(l)-ardia (qd.patria, regio,
ciuitas) pigardie (1). bicardy (es).
*Picar-diuni v. -iura.
*Pieardus {anders Gl. m.) pickard, einer
von picardia vi5 dem laudt (75).
Picare peckeu (147). pichen (Ki.).
*Pieariator hd. beclierer (Mss. mog.)-
Picar-ium, -dium, -ius (go, 134),
pictarium ( 75 ) (c/. pecharius, pecarium,
bacehar,erucibulus)Ad beclier. baelier
(6). becker (23, 68). bick-hard (134), -art
(69), cf. picardus ? ein schiff-byclier ( uo»),
-pycher (iio^'). ein scliijfF pcker (i32).
*Picarius [i. spieul-, lance-arius c/.
prc, Tpica) pijck-ier, -eaier, -enaer (KU.).
*Picax V. Pilax.
Pic-ea, -ia, -el (74) peeh-baeum (20).
-boem (132). pic- (11), kinde- (12) -bom,
hd. bech-, kine- (13) -bäum, vorh-a (93,
Gf.) , -n (75 ). worhe ( 100 ). farch ( 7 ).
wichehe (8^. aus bi-? cf. piceus; oder
cf. wecken piasterPi. roth- ? kien-, var.
küh-tanne (xi.). tanne (7.'5i>). danne (75^).
tann t piscis (74).
Pieeare (sr.) bichen (20).
*Picel V. Picea.
*Picenus pekicht (79).
*Pice seuo a</5. unamaelti sperthi
(94), cinumelti spreui i,i36).
Pic-eus, -ius, -teus (76) hd. ding
von beeile (4) ; ein d. daz von b., bech.
bede (18) ist; ein d. von beeh gemacht ;
bachin d. ((j). 7id. en dinek, diuch (23)
dat van pecke is, p. is ghemaket (22),
pech gemaieht is (i32). behcilic (lOü).
bech-eche (8*^), -ick (19). pech-in (75),
-et (20). pickieh (11). peecken (147).
*Pieia v. Picea.
*Picineus (gentile) piciner (5*^).
*Picius V. Piceus.
*Piclicius {cf. piet-icius, -aeius sim.)
lapper (S'^).
*Pie- V. Pig-mentum,
*Picineus v. Pigmeus.
*Picontus (auis) royddel wye (19).
pitonius (auis) rudel-me (Sm. 3, 167),
-kin (20)- Cf. picallus? pictelus ratile
i rotling (piscis 75) V : biturus rentile
&c. q. V.?
Pier-is, -idae (quasi laptuae i36^),
-uda iqu. laptuca 136''), pigridae (qu.
lactucae i3o) wildiu lateeha ( 8um. ).
weg-weil5 t -wart (Ki.), -lüg (144) ? son=.
uenwirbel.
*Pieta gemeide; rocke (^. tunica 74).
*Picta V. Plecta.
*Pictaci-a v. -um.
*Pictace- v. Pietaci-.
*Picta-eiare, -tiare (i3i), pitt^acistae
(sie st. -are 97) hd. nd. läppen, pletzen
(7). schlich pl. (V. sec. 15 Ob.). bletzen
(75, 110). blezen (76). blatzen (G). flecken
(76). flicken (3, 75).
Pict-aciarius, -aciator, -acionarius
(110 &c.), -acionator (107), -arius, -ator
(5), -aeius (23, Fr.), -ieius (79) hd. nd.
nil-tE\BACH (iLUSSARiLM.
PIC
lepper, lapper (107, Fr.), schu- (Fr.), der
alten schuh (74) -macher (Fr.), schoe-
mecher (132). bletzer (75). schuch-, var.
schuo-bl. (110). rewse (74). alt-r. (4),
-reuß (74, 75 var., Fr. 1, 22), -ruße t
-ruß, vlg. -büesser (75), (-reis Sm. 3, 131,
-reiß Fris., Fr. nd. oldruse Adelung), -püs=
ser (3. -butzer Sm. 1, 212. bm. 284. u. v.
renouator). reffler (4, 75. cf. 4 h. v. alt-
refier Fr. 1, 22). flicker t schuch-fl. (75).
saftier (107. afrz. sa-, cha-vetier pic-,
pit-taciarius).
Pitac-iatus, -eatus hd. ge-lappet,
-flickt, -pletzt, var. -bletz (iio).
*Pictacio lid. (mss. mog.) läpp-, mal-
(17) -unge. pietatio i. epistola breuis
et modica (76. cf. sq.). kurtzer saudt=
brieff (i5^).'
Pic-, pyc- (126), pit- (79, 94, 126.
130, Gt), pi- (6, 100, 121, Sum.), pe- (q.
V. Gf.), pis- (Gf.), ric- (s. u.) -tacium,
picta-tio (V. prc), -tiuncula (74, Br.),
-ceus -a -um(iio), -cius,-inen (9), -rius
(69, 134), -rium, pictorium, pitac-ia
(pl. 7, 517.'? 125), -US (18. s. «.), -iolum
(121) (aus TCITTOCXIOV, vll. X Ti:uxTiov. X
pecia sim. ; pictacium i. epistola breuis
t ei modica; scedida de meinbrana excisa
Br. 5 corii particula sole§ repeciate insuta
Br., sim. 3, 4 &c.) pic- (pe-, pit-, pis-
Gf. &c.) -tacium, -tacia (75*, cf. -tacio)
brieff (20). prief (pit. Sum.). kurtzer
santbrieft' (75). t -tacius korcze epistel
o. zedel(8 sim.);t-ta,civissim., -tarium,
-torium &c. hd. nd. läppe, bissiv. läpp,
lap. seoelap (iü7). schoelp (132). pletz
(7). blatz (()j. schuochbletz (-taceus -a
-um, et epistola &c. iio). fleck (74, «io=
dicum fvustum, panni t corei 4, et. parua
cartula 76). lym-mel (7, Kalsersb.), -bei
(cf. Fr. 1 , Giö*^) 0. schoch o. abschrot
von pergamen ( 74 ). lumplein ; pyct.
rod- t täf-lein (126). querder (3, 9).
korder (4). a^s. clut (94, 136). picta-
cium,-lium (122) gall. taeon (122, Gl. m.).
pit-acia smehrsalbe (125). pletz l kleb
dueh (7). -acium, -tacium blatz t klab
tucli (ö). chlebe- (Gf.), clebi- (Sum.),
clebe- (100, i3o) -tuch. debetoh (sie) t
h\<iizo(i.mo dicum curiolum l sceda 121).
ble- i ple-zzo; ulee l flech t petacium
i.modicum curiolum) ; riumo (calceamen^
toram; Gf.). zapplie; brislappe; plczec
(100). pitatia i. scriptura t sunt cedule
cartarum qitas zaducei in fronte gere=
bant (76). pu- (Sin.), ric-tacium zadel
(Sra.). lange zedel als die maier machen
(75). pittaeis d. pl. seichin (Gf. ß, 73).
pitacus (q. cf.) sye doch (18. aus kleb=^
duch sim. X psittacus sittich ?).
*Pictaculum py- (132) , be- (68, 110)
-nsel.
*Picta-lium, -men v. -cium.
Pic- V. Pi-tancia.
*Pictaria lepperynne (20).
*Pict- V. Pic-arium.
*Picta-rius v. -ci arius, -cium.
*Picta-tiare v. -eiare.
Picta-tiuncula v. -cium.
*Pieta-tor v. -eiarius.
Pietau-ensis, -iensis, -is van peutau
(132). von den landen (110. cf. sq.).
Pic-, pi- (132) -tauium das land von
peu- (iioiJ), pen- (sie iiO'M -tierß. dat
lant van peutiers (132). pictauia pietez
(Gf.).
PIG
433
*Pictelus V. Picontus. Pictileus.
*Pictencus v. Pictileus.
*Picteuius (piscis, cf.prc; unter seh.
von pictileus) regeling (4).
*Picteus V. Piceus.
Pictiacu, pictus acu (94) ags. mid
nedle a- (i36), midh naedhlae sa- .(94)
-siuuid.
*Picticius V. Pictaeiarius.
*Pictil-eus, -ius, -Ius, pectillis (98),
picte-lus (75), -ncus ^3), puc- (1), pu-
(7jt) -tillus, pictullus(i34) (p/s«s; auis
17. cf. pic-allus, -teuius. pungilus.
pusillus V. lubigo. orena. brasmus.) hd.
roge-, roghe- (107), roege-(^i32), roeg-(68),
rog- (69, 134), rag- (6), reg- (74, 110),
rig- (21), re- (77), reche- (17), rechk- (1),
recke- (10, 19), reke- (11, 12, 23), reck-
(18), rec- (98), rot- (75), rob- (7) -ling,
-linc (11, 107), -lingh (98), -linck (19),
-linch (23, 132), -lin (iio-i), -lieh (21),
-linge (77). reckelig ein dürr visch (put.
74). ratile (75). prasni (3). brozsem (4).
*Picto, g. -onis moler (8, 9). mailre
(147).
Pictor (i. al. depingens parietes 76)
hd. nd. ma-, geio. me-, mo- (iio^), mal-
(6) -1er. molor (4). malre (108). meelre
(11).
*Picto-, pictu-rare hd. nd. malen.
*Pictorium r. pictacium.
*Pictorium malhuß (68, iio ). mail=
huyß (,132).
*Pictullus V. Pictileus.
Pict'ura hd. nd. mal-, mol- (iio»),
nd. mel-unge, -inge. hd. ge-mel (9i),
-melde (5), -meld (76), -mald (6), -molt
(8), -meltz, -milcze (21), -milsche (17).
*Picturare v. Pictorare.
■*Picula pell (Gf.).
Picus hd. nd. specht (rot von färbe
64). hd. speecht ( 19, 48 ) , speicht (3),
Spechte (10, 66, 70, 151), spet (103), spech
(1^3), speck (3. cf. passer), pawmheckel
(74), hetz (76). ays. fina, higrae (94, 136),
higera (94''^).
*Pichardus v. Pygargus.
Pi- V. Pe-donius.
*Pidugio V. Piduuium.
*Pi- v. Pe-dulus.
*Pidu-gio (v. runcina), -uium (cf.
bidubium) Carter t kart isin (104).
*Pie V. Piga.
Piericus (i. musaticus) die myt
pyppen ombgheit (147).
Pietas nd. nd. mildicheit. hd. miltig-
(6, 65), milde-, mil-keit. gunstig gemute
gutis willen susigkeit (9 Anh). christen=
lieh verbintnuß t glubd des thaufi's (65).
*Pificalus («. fundulus) steinbiß (17.
cf. saxatiUs).
Pig-a, -e (74) summitas nari-s! 19,
-um Br. X pirula? .s. natium t nates
Br. &c. ; bursa, pr. testiculorum, a pige
gr. i. depress-um t -io l fons lat. 74, Br.
atis X TCUYTJ X 'TCTfjT^), Pinga (18) ; pl.
pige (snnt nates 3, 75, amp/e burse ibc.
19; sg.? 4), pege (11), peye (19), pie
[sunt nares! 76), ein ars-bal (3), -balle
(17), -back piga, pl. -backen peye (19).
arsch belle (4). ersbille sg., eersbiUen
pl. (11). gros ars bellg (9). groß ars bag
(8). arßkrin (75). eyn neser (pige 19.
aus bursa X nares?). ver - driugung,
55
434
PIO
PIL
PIL
-(JnK-kung (74). zu hrestuug (,18). to
liorstiiigt' ('J:^V oul.^ack (in).
*Piga [■•</. pila? </. hoigcV) fiii bim
(I. areriios uf. 3, .523).
Tipnn-on, -um v. Peganon.
*Pig- r. Pic-ardia.
^Pigardus &c. (•. sq.
Pygargus (T'jyapYO? im, 12.5), pigar-
gvis / -giini (Hr.). -gon (70 var.), geir.
-dus, pich- / big-ardiis ('.)) (ains^ pariia
atii"; iipiiita bestia tc; >f^ bistardus s/m.
cf. pipargo. pitargus bordaii Gl. in.
cotumix.) /((/. ein trappe (i.'52, i.5i ),
tia)))!. (Irappo (i.lS, 152). rophitii, prach^
iiogrl (^74). Kingel (49). gemsengschlecht
(91).
Pige V. Piga.
Pigella y i. artopta Br., Gl. m. ) vat
(lat iK'dcr iiicl cleyn is (147). ein vaß
(68), nydor-v. ^ cyu koch ysen (iio). ein
netlder va.>< / koche yser ( 132 ). blatte,
var. platte, t oblatten form (Ki.).
Piger hd. trege, treg, trag (6, I34),
(irege, dreyge l snode (21), fule (8),
langsam (9), schlufe (i26). nd. trach,
traeeh (132).
Pige-re, -t imp. (X pigrere) hd.
trege, drege, trag (i34), traeg (68), nd.
tracli syn. traegeu (,132). sewnien (0).
shniyn (8). v'-triessen (iio''), -drießen
(10)," -driesscu (no"), -dreten (23;, -tri-
ben {sie 18). imp. iß dreget (19). et tra=
get (11). ydt v'-traecht ? -driet (132). es
ver-trcußt (iio''), -dreußt (iina), -tru.?st
(69, 134). bat Verdruß (68). vnuerdraß-
micli (f<ic 12).
*Pigillus churzibolt (i3l'>, sim. 141,
Gf. o, n 3. t/. eieladis. kurzebolt BM 221).
*Pigmen-sarius v. -tarius.
^Pigmentaria appote-ck, -keriu (74).
Pigmen - tarius, -sarius (79) {cf.
grutariusi pimentari (Gf. ). apote-ccer
(93), -ker (132 sim.). appentecker (7).
aptcker (8, 9). driackler (125V spetzger
(74).
Pig-, pic-mentum, pimenta (i3i)
{i. claretum 11 n &c.) pimin-ta ? -za s/»i.
(Gf.). biment (i3i, (if.). pig-ment (7, 23),
-mer (8'>), -raer (79). hd. salbe, hd. nd. salue.
mal-unghe (19), -inge (11). M.bouig mit
will, luterdraiick aim. lactewerie (loo).
ap])Ot( ckerey ( 91 ). zesamen gestossen
specery > 75), vil specerey (64).
*Pigmentum (x figm.) v. Poema.
Pig-, l pic- (75) -meus getwercb (8'').
zwerg (110). dwereli (132). mensch der
nur eins elbogen lang, rar. hat-1., ist
(75).
*Pignera-cius, -ticus dat men vur
eyii pant sett (i47).
Pi-, pin-gnerare {i. rem solitere Br.)
hd. pfe-, phe- (8), pe-, pa- (13, 23), nd.
pey-ndeii. pfant (9), zu pfand (110)
setzen, paiisecen (13). pant setten of
onttangen (147).
*Pignera-ticus v. -eius.
Pi-, pin-gnorare, pignorari (9) {i.
federa firmare Br.) hd. zu sammen glo-
ben, geben (18). nd. to same-de, -ne, -11
Ionen, vesten. fruntschaft bestedigin (8).
frewntschaft bestetigen (9). fryden 0.
frid machen o. ver-sienen (iio»), -sunen
(110''). pfeuden (4fi).
*Pignoratic-uB, rarr. -ius, -eus con-
tractxis jii plant wiß vlierkummung l
(itrntlicli UaulV (;.')i.
Pi-, pin-gi'oratio peiidunge (2()).
Pi-, pin-gnus htl. nd. pant, wedde
(99). hil. pliaiit. ijen. -eris i. vadium
(Br. &c.). hd. pfaiit (9, 110 &c. ), phaiit
(8). fien. -oris i. filiits f amor t .signum
aiiwris it-r. ( i!r. &c.). ein sone o. ein
zeichen der libe (iin). sun t liehe l z.
der lieb l bestetunge der liebe (9). son
o. liebe o. z. (8). tzeichen der lieflPil(>
(132).
*Pigonia ?■. Peonia.
Pigra ?'. Gerapigra.
Pigrare traegen i fülle sin (20).
Pigredo r. Pigritia.
Pigrere trege sin (20 1. dregen (19).
tragen (11).
Pigrescere begynnen hd. ful f drege
.siw. zu w(>rden, nd. vul to \v., vul w., i tra-
ghen. b. trege zu sin (7). beginden zu
drege werden (18). trag w. (134). treg
sin (110). v'drißen i drag sin (13).
*Pigriari v. Pigritari.
*Pigrieitari ful sin (5). )d. vul syn,
vulen, vullen, merren (99), sumen (79).
*Pigridae v. Piei-is.
Pigri-tari, -tare (21), -ari (64^^) hd.
trege, drege, dreyge (20), fule (21), fole
(18) sin; faul sein (n4, 134). verharren
(64).
Pigr-itia, -ities, -ieies, -itudo, -edo
tra- (12, 23), trae- (11, 20, 132)_ -cheit.
hd. trege-. drege-, drage-, traig- (7),
ful-keit; trag-, treg-, drag- (110), ful-,
vaul- (9, 144) -heit. langsame (126).
*Pigue-re, -seere v. Pingwere.
*Pigu-s, i -US (Of.) biger (Gf. 3, 46)
vrm. missv. aus piguus i. piger t vere^
cuikIus (Br. ), ital pic/ro (Gl. m. ). ver=
drungener, feuchtgemachter (74. c/.
piga). dromich, traieh, law, loey &c.
(147).
*Pigare r. Piare.
Pila (X tiÜXt] cf. Gl. m. h. v.) i. pi=
locellus cum quo luditur ; et. taberna;
metisa rotunda; ciuitas; pyla et. die. pes
pontis t quod siistinet parietem t effigies
hominis in compitis posita t in-str, con-
cauum in quo friinientum teritur l aliud,
a pindOjOs tela roma)iorum{Bv.).Aehnlich
unterschieden pila und pila im Br. &c.
hd. nd. bal, ball (6, 110, 132). hd. balle,
baal(pila es), pal (1 de ludo, 74, i04, Gf.),
balla (pille 121; i. ofFa 120, Gf.), pall-a
i -o (Gf.), schibe l pale (77). durchslag
l syp (^■. eola (5t>). pille (67. cf. pilla),
boltz ^pile (10). pheil (i. telum 1). pheiler
(1, 71). pfeyler; palspil (74). pyl l spyl
t tauerne (pila 132). spyl t pfiler (pila
(110). tabern (17, 68, 110). piler (5'», 17,
i. pes pontis 12). pjd; dribbel {teritpul-
tes 12). tribel o. twirel [instr. culin. 1).
{anders triebel tudieula Fr. 2, 387*'. tribel
Sin. 1 , 471. tribil Gf.). en trebeler {vas
&c. 22, 23). twierel (71). thaberne t kewle
(9). kule; morser; ribehulcz; sthosse
(schösse ?) ; stutzer i. sustentaculum pa-
rietis (17). stutte, schairpost (147). hd.
{i. vas concauum &c. 4) stam-phe, -ph
(104, inferior pars 130, Gf. cf. pilum),
-pf (8, 74, 75, 93). kolb; weiuhauße (74).
brücken fuß; dauerne; hare; ribholcz
(8). loch an einer prucken; tafern (74).
bnickfiiß / ioch dn- brücke; katel i. pes
/ sca-, riirr. Bta-heUum i in aginis ; tafern
t schintliutte pila i. taberna; stos.sel
pila tonsa i. qwisi contus (75). iifefFer-
st. (74). hd. Stößel (8, 21), stussel, mor-
sel; m.-stoessel (46), -steyii (7). moßer
(21). nd. stoter. hare ; swieboge (17). liickel
(8)._clil<)/, (104. Of.). en erw.'t schiue (22''>').
scliive rotunda; also dey erweti-n mede
tho wrivet pila [l) tunda (22''). aqs.
tho-tor (!»4), -thur (ksö''), -rr (iso^. -dlior
a l)iill Bsw.). pilla may-sel, -ssel, pickel,
gralicysen (71).
*Pila fluentina sjiringball (i2.i).
P. manu-, palm-aria, lusoria, re=
eussatilis kaets-bal (Kii.). kaßbal (Chytr.
cf. Fr. 1, 502'', 50.i«. Gl. m. 5, 110).
P. odorata desemkiiop (Chytr.).
*P. paganica kreißball (125).
*Pilamancia v. Pyromantia.
Pilare s. v. Pilarium.
Pilare (/. tundare 22'', in pila tun=
dere l batare &c. Br. ) stoyßin (19).
stossen l vtf kratzen {sie) t har (lioa),
hart ( uoi») strelen. stoesseii l katzcn
{cf. pila manuaria) t haer trecken (132).
stampfen (8, 9). caetseii (i07. luderepila
KU.), kätschen (109) nd. stoten. schiuen
(22a'j. cf. pila). (pilare, -ri i. pilos auß
ferre Voce, ex quo) lK'sch(>ren i leck ab=
sciinyden (67). har abscheren (64).
*Pilare v. Piliare.
^Pilaris l triehada ( auis ) reck - l
wach-holtervogel, wechholterziemer(i40).
Pilar-ium, -e (64) hd. piler, pfeiler
(64). nd. ])ijhe (11).
*Pilas V. Pleias. Pilax.
*Pilas-ta, -ca 174. U7, Br., gi. m.) win=
vaß (110 sim.). wijnvat myt ruwen leder
aeverdeckt (147). flasch (74).
Pi-j py- (Br.) -lata (74 &c.), -latra
(74) [i. für cum pilo armatus 129, latro,
a pylum et lateo Br. i. cleps, clebs 70.
\cf. Gl. ra. V. Pilatus) zeerouer (132. x
pirata). dieb (74. pirata 70-''). schecher
(75). Schacher (74j.
*Pila- V. Pillo-tellus.
*Pilator hueter (75).
*Pilatrum v. Psilothrum.
Pilatus geboret (18).
Pil-, phil- (öl», Gf.), pic- (76.
alph. pil-, das ganz fehlt) -ax, -as (7)
(/. cattus, c. siluestris 76, murilegus,
animul pilosum; cf. felax Gl. m.) hd.
nd. mus vanger. hd. muz-, muß-fauger,
-fenger, -falle, muse-fengir {b^) , -valle
(22). maußvaher l wildekatz (74). hd.
catza (121, Gf.), katze, katz, wild k. (75).
nd. katt(>; catt i muyshout (147). eyn
win aße {sie 18). en wilt osse (23). zaza
(Sum. VI. st. kazaV). iltis t Steinmarder
(Ki.).
*Pileare v. Piliare.
Pilearius huethter (125).
Pi- r. Pil-leatus.
*Pile- V. Pili-ludius.
Pi-j py- (Br.), hissiu. phi-lentum,
philetumi (74, 76), polentium (Sum.), l
pilentrum (74) sambuhc (Hpt. 5, sim.
Sum., Gf.). wagen (93). eynre bände (132),
ein hang-en (iio**), -euder (88, iio»), be=
deckter (64Cj w., wag (88). slydde (19).
groß schiffe o. wagen o. pare pil. ; schlite
PIL
philetum (74). ros-pare l -par (9). raß=
bare (8). hobel- (9i), liofel- (88), kamer-
(111) -wag.
Pi- V. Pil-leolum.
*Pileot-allus, -ellus v. Pillotellus.
Pil-eus, -ius, -leus, -gus (18), -ium
(75), -leuni(iio &c.), pel-leus (iio'i, -igiis
{q. V.) hd. liute, liuot, Imt, huyt (19),
hudt (7), hoyt (5*^, 133), liote (18), Imd
(b). ud. hot, huet (11), liut (79), hoett
(132). liuct des haupts (75).
*Pil-eus, -ius, -leus, t -osus (</. v.
110 &c.) har-ig (ßo, 110, 134), -ich (11),
-etht (20), -echtick (19), -eehtich (68).
haeraclitich (132). M. herich-t (70), -tig.
*Pilgus V. Pileus sbst.
*Pili-, pile- (23, 75), pille- (Br.), pil-
(133, 152) -are {i. pilleum induere Br., cf.
peligere lul. huet, hüte, liude, huyde
(1331, hfid (7) machen, nd. hoden.
*Pilias V. Pleias.
Pilicrepus v. Pililudus.
Pili- (74, Br.), pilli-, pile-ludius {i.
qvi cum pila liidit Br. &c. cf. pal-, pi-
liludus) palspil (74).
*Pili-ludus, -erepus, ludipilus bal=
speclre (147).
*Pilina v. Pelina.
*Pili- V. Pill-otellus.
*Pilistro V. Pistrum.
*Piliuin &c. V. Pileus.
*Pilla (i. pillula 110. cf. pila, anders
Gl. m.) hd. ein pille, pill (110), pyl (5).
*Pille V. Pila.
Pilleare i\ Pileare.
*Pilleator luiuter (93).
*Pil-, pi-leatus ge-hudet (8^, 79),
-hodet (23).
Pilleolu-m, -s, pileolum (loa) eyn
cleyn hutlin (110), hoetghen (i32). hietle
t piret (91). padhüt (111). benet, birret,
muts (109).
*Pilleus V. Pileus.
*Pil- V. Pi-liludius.
*Pil-lotellus (19), -otellus (67, 133),
-atellus (70 itc), -ocellus (Br. v. pila),
-loeellus (Gl. m.), -iotellus (11), -eotallus
(110), -leotallus (132), -leotellus (tis),
polotellus ((/. V.) [i. iiistr. ludendi, ><
pilentum) wagen (11, 19, 132). waag l
schlytt (68). sliede (11, 19). siede (i32).
Pil-, i pi- (75) -lula (cf. pilla) hd.
nd. ein, en pille, kugel (7.5) uß der appe-
(17), apo- (7ö) -tekeii. hd. pille-u, -s (IV
pile (6).
Pil-ocellus V. -a, -Iotellus.
*Pilogonus et sanguinaria thet is
unfortredde (94'^).
*Pilones (anders Gl. m.) todtentrager
(74).
*Pilos-a (74, Sum.), -ella, -zella (hö),
philosella (93), polo-sella (20), -cella
(11) {/'.. aurieula muris palsine 73,
eorehorus q. v., poli- 93, sanguin- q.
V. -aria) mus-ora (Sum. ), -ehoren (85),
-höre (20), -schaern (11). maßor (aljjh.
maw- 74). meußor, nagelkraut, hasen
pfotlin (73 sim). wndkrut (93).
Pi-, phi- (17) -losus {cf. pileus)
ehar-et (98, 110), -eget (23). ge-härt
134), -haert (i32). hd. geher-et, -tet {sie
21), -ig (69); harig (69, 134); ruch, r. von
har (6). seer r. (uo). rawch (9). ruw (19).
PIN
ruwe (133). seer r. (132). lokig (6). luckel=
lichtig pil.; eyn alpe l eyn mere wonder
glich eym menschen (17). mer-w. (8),
-wunder (9) in eynes menschen gestalt.
alp l wasserman (9). scraz t scrato (Gf.).
*Pilota {anders Gl. m.) lootsinan, pij-,
pi-lot (Kil.).
Pilula V. Pillula.
Pilularius roßkai'er (Ki.). peerds-
keuer, -vlieghe, sclialbijter (kü.).
Pilum {genus teli i i. q. rasorium
66 &c.) geschutz(iio &c.). straH pfyl(iio).
strale, pyle, stoter (132). stoeßel t pyel
(20). boltze (14). stozil l stemphil (sm=
perior ijurs 130. cf. pila). vbir stemphe
(104). stamph t Stempel (Gf.). morser=
strempffel, pfeyler, peyl, sturmfau (74).
balle t sige (cola 18). hd. durchslag
sim., nd. dorslach, in quo ternntur pisa
{cf. pila),
Pilus {cf. stibulum) stampli t
stamphiri (Gf.). stossel (93). stoißel (7).
stosser (110). stoter (11, 132). har (i4i).
hair (7). haer (11, 20, 132). liarin (6).
hd. Zop t lock, har-1. (110), 1. haar (68),
czope (21). nd. lok t top.
Pimenta v. Pigmentum.
*Piinpil-iuni, -linum, pin-nitium,
-cium, -sellum, pensuluin {instr. pic-
toris) be-, bei-, pe-iisel (75).
Pim- V, Pi-pinella.
*Pimpleides v. Piplee.
*Pina (gr. farnes Br. Sc, Ider st. pinna)
Jid. tloß t'eder (17) ; fames t fische schuppe
sim., fisch-schuep (134), -upp (69).
*Pina ags. delfin (94^).
*Pinani3 (?) kynbawmen l kynein (9).
*Pinardus thanzapfl" o. bewarer (68).
Pinastell-um, t -a (143) {i. valerica
l cardopana Gf.) hd. berinwrz (^Gf. ),
bern wortz (mss. mog. ). sewfenchei &c.
(143). verckensvenckel (kü.). hertz- l
schwefel-wurtz (Fr.).
Pinaster v. Piaster.
Pinax, t spinax (147) i. tabula ma-
nualis ex pino facta Br. &c., picta; t
capsa organi 3; abacus 147; pugillaris
t ephimeris Kr.) hd. nd. hant-tafVl,
-tapliel (4), -taifel (7), -dofcl (17), -hoflfel
{sie 3), -bogen (18). rechen-, gemalte
liant-, romat rom-taffel ; orgellade (74).
pynbomen taiffel; t. der philosophen
van oeren figuren (147).
Pin-ca, t -cus, t -trum (74) {i.
subula, l frumentum 19, 20). suwel t
spek'ze (20). sule l dynckel (19). sewl,
ale, al, schusteral (74). ole (8). en eelsen
(11).
*Pinca ((/. prc?) pyngereytschap
(147).
Pincellus {cf. pinsellus) pombst (2).
*Pineere v. Pinsere.
Pineerna hd. nd. schen-ke, -che sim.
(Gf.) ; ein.sfürstenschenko ( 93 ) ; fursten-
t wein-schenck (75); schyneke (13). hd.
win-schenck, -seuck (21), -scheng (i33),
-schencker (110 &c.). nd. scheencker (11),
en vor schenke (23). pfinzer (Goidas cf.
Fr. 2, 53''). putigilare (Gf. cf. angl. but=
1er).
*Pineernia sehenck huß (49).
*Pinciuin v. Pimpilium.
Pincta V. Pinta.
PIN
435
*Pineus v. Pinea.
Pindere stossen in dem morser (uo
sim.).
*Pinea, p. nux (125) cirnus (9.i). zir=
belnuss (91). tzyr-, Mrg. tzirbel-nuß (125).
dan appel (8). tan zappff (6). tan- l kyn-
(9), pin- (G) -appfel.
Pinetum tannwalde (74).
Pineus for-in, varr. -lin l kinfore
(75).
*Pinga V. Piga.
Pingere hd. nd. mti-, mae- (20, 132),
mo- (99) -len. hd. maln. pingit ags. fae-
hit (94), -thit (i3o) von fah midticolor;
nach Leo st. pingueseit fätted.
*Pingilus {piscis. cf. pungilus ste=
chala (Gf.).
*Pign- V. Pign-.
Pinguamen smero (i3i).
*Pingw- (hss.) — pingu-.
Pingware (/. gcdl. engressir Gl. m. ;
piriguem facere Br.) vet maken (11).
Pingwedo hd. smer (Gf.) ; fruchtbar-,
fructiber- (G), feyste-, feißti-, feste- (17),
fet- (18) -keit ; feißijcheit (12). »(7. vrucht=
bar-, vett-icheit; vetheit.
Pingw - efacere , -ifieare hd. feyst
machen, nd. vet t vruchtbar maken.
Pingwe-re, -scere, pigue-re l -seere
(76), pigwescere (1) lid. nd. vet, hd.
vaißt (1), faist (76), feiüt, feßt(c9), feyst
werden, l macheu (76). hd. feyst (17),
fet m.
*Pingwificare v. Pingwrefacere.
Pingwis lul. nd. vet. hd. vetlie (19),
fetht (20), feißt, feyst, feyß (12), fleischig
(62), smude (125).
*Pi- V. Pin-nirapus.
Pinna (/. pinn-ula, -aculum qq. v.
5,11, 21; clauus 8^; sammitas murorum
t templorum &c.; penna maior; i. q.
supereminet in dorso piscis l notria Br. ;
fames 68; c/. pina. phinna.) wint-berga
(68, 130, Gf. cf. sq.), -perge (Sum.). zinn-a
(Gf ), -e, Mrg. kilchtach (93). spizen (pin=
nis Gf.). lioge (13). pynakel f pin (21).
pynne (22^'), pyn ( 147 ) en, eyn nagel.
pin u. {8^). eyn pinne (17). hd. pin-, nd.
pijn-appel i. pinnaeulum. ptin, ein na-
gelein o. zweck (74. wetterau. pinn msc).
vinne {piscium 107, I25 Mrg.). visch-schuope
(68), lid. -schupp, -upp (134), -scubbe
(107), -veder (9), -federen ( pinne ^^.
uo). die vynnen bouen die visschen oif
pennen {pl. 132). die borst vffdem fisch
(76). fiß feder (8). swertknoip (147).
Pin-, pi- (öl», 132) -aeulum (/. pinna
74 &c.) hd. nd. pin- {i. pinna), tin- (12),
tyn- (14), dan- (17) -appel. hd. eyn pyn=
nak-el, -eyl {b^) als off dem dorn (18).
ohanentiga theki (thes tempales templi
G.J.). das höchst o. das oberste an einem
huß o. an einem tempel (110). dat üuer=
ste &c. van eynem torue (132). obirsteyl
uff der kirche (8). first (8, 17). virst, Mrg.
kilchspitz (93). spizza 130, Gf. ). spitz
(49). vmb-loff ( G ) , -loff ( 25 ). Avypffel o.
vmbganck an hewßern (74). die hohe f
eyn vmblauff l vngestoißen laub (7).
hoe ( 17 ). knauf ( 16, 17 ). wint-, mana-,
lini-berga sim. (Gf.).
Pinnirapus swertspeelre, schermer;
die vederen of pennen uyt en vlogel
treckt ; pinirapus die vederen of pluy=
men eynen van den hoitde nympt (i47).
55 *
4,i6
PIX
♦Pinnitium r. Pimpilium.
Pinnium r. Piiinum.
♦Pinnodii pfrliiuacluT ^74).
*Pinno-stica (111, -tista (aun preno-
stica itim.) tzruberscliou (19). toucrsclie
(11).
Pinnosus [i. alti/s f siijjnbns l la-
niosus : piianirapi /. lanistg Hr. <■/'. '
c.i. m. fi. 306) scharpft' (fis, iio). scharp
(132).
Pinnula (c/. pin-, penn-, pir-ulai
tisch vyiiuc (i'M), hd. -feder shn., nd.
-vodi-n"'. tV(l(l('r (18). nasen spioz (8).
orlcppi'l (/. auricula 75).
*Pi-, py- \7i> -nnvun (/. acutum "i.
cf. pinnium /. ac. Hr.; pinum) en j)yii
zuwel (23), siu'l (22). pin l histr. acutum
ryn s. (17, 21). pinsel (3, 5). pfynno,
synwel, .spitzig, sawl (71). schaipn"(ti8).
das seh. ist (iio). dat scliarp is (132).
*Pinopus V. Pyropus.
*Pino- ( pinaco- ki. ) -theea bricff
schryn (iio, isi). kyst (iio). coutoor
(132). kiuitlior t brcvesc'hryn (i09).
*Pinosa r. Pinus.
*Pinosus Iviiiig (75).
Pinsa V. Pinsula. Magis.
Pinsai-e v. Pinsere.
*Pinsellum {cf. pimpilium) pensei
(74).
*Pinsellus ((/. prc, pine- , piris-,
«, pumic-, penic-ellus, pinsula) hd. nd.
\nn-, hd. peu-, ben- (6, 76), be- (7),
ponib- <2) -sei, -seil (76).
Pin-sere, -cere (t6), ^-sare (110 &c.)
hd nd. baiken. hd. pachen (1), bacheu.
pinzo chiiite (Sum.).
*Pinsitatio backunge (20).
*Pin-, pi-stor, pinsor, pistr-io, -eo
hd. nd. becker. hd. bocker (67) , peck
(1, 75) der prod pecht (75); beck (76,
134), brot-b. (75). pfister (75, Gf.).
*Pinsula (/. apicula 74; demin. a.
pinsa i. maiuti instr. pin.sendi Br.) pinse-n
(74), -1 (Sb). puehfinek (75). buffiucke
(18). en bom vinke (23). bucoli (76.
: backen?), zweck (74),
Pin-ta, -tha (65), -cta, pynta (147),
pit-yna t -na i^Kii.) (genus mensure) ain
maß l köpf (76). ein vierteil von einer
maß (iio), vß einem eimer, vlg. pezew-
ren (75). viertailin, varr. octale (lat.?),
vrinß (65). pynta et vyrdel van eynre
quarteu (i47). hd. nd. pint, p.-pot (KU.),
pinte (132 , Kji.). hd. eyn iclit-, echt-,
acht- (21. 69, 134), eich- (74), ich- (6, 7)
-maße, -maß, -maiß (6, 7).
*Pinte {pl. cf. pinea) den eppel (7).
*Pintorus r. Piturus.
*Pintrum v. Pinea.
*Pinula (t/. pinnula) spizza (Gf.).
ovrlap (93). orleppel (75 vav.).
*Pinvun {i. fructus'pini; cf.^vcnxyxxn.)
kine (67). kieue (133). kin (6). kyn (9,
17). kieu (6). ken (23). kinen fructus
(5). pin (8). pyu appel ('132). thanu- (68,
69), tan-(i34), dan-(iio)-zapff. pynsel(4).
Pin-US, t -osa (76) (c/. pi-, pri-,
thy-nus) chin; plum- t kris-bom (100).
hd. chin- (Gf.), chien- (1), kene- (17),
hd. nd. kin-, kien-, nd. ken-, pic- (11),
hd. bech-. pin-, furhen- (123), foren- (75^),
forhel- (75*'), feucht- (9i), flechten- l
dannen- (Das.), thannen- (110), zirnen-
PIP
(t26)-boin. //'/. baiini, -baunic, y^^ -boom,
t -holt/, (75). pinbaiMin» (20). dann o.
kienbcyiie (67). hd. dan, danne, thanu,
tan(()). tanne(93 , forhe(i02), viocht(l).
*Pinzo r. Pinsere.
*Pi V .Pe-onia.
"^Pi- V. Pyr-opus.
Pipare v. Pipiare.
' Piparg-o, / -on i^7fi), -us (11) [if/nota
bcstici 76, auis 11, mis pygargus n. v.)
en vnbekant der ^23). eyn vnd beKant
(Sic 18).
*Pipe- V. Pipi-nella.
*Pipeni-, pepenni-, pipeun- v. Pi=
piun-culus.
*Pipennula v. Pipinella.
'Pipeo V. Pipio.
Piper lid. pfo-, phe- (3, 8), pe-ffer,
phefer (8 7); pfeffer- (9), pcffer- (7) -bäum;
pfafler bam (6). nd. pejjcr.
P. immaturum lang pfeffer (64).
P. longum lang pefler (5''> lanc pe=
per (23).
P. rotundum, piperrotum (18) runt
peper (23). rotli (5''), roit (18j peflPer.
pfeffer (1).
P. rugosum klein-, var. ein deiner,
pfeffer (64).
*Piper-a, -alium r. -arium.
*Piperare hd. pfe-, pe-, pfa- (6) -ffern.
nd. pe-, })i- (23) -peren. mit peper koeken
of bereyden (147).
*Piper-arium , -alium , -a , -etum,
-itoria, -tera(l7), -mola (11). -inola t
-inula t -utola (20), t -ismola, -tei'ia t
pepismola ( 741. pipperis i cf. fractillum)
hd. petfer-miile (7), -mule (20), -mole,
-doch (arium (18. st. -codi cf. sq.) ;
pfetfer-mul (74), -muel, var. -myel (110),
-mel (134). tid. pepermole.
Piper-ata, -atum, -ma (74) geplief=
fert (8*>). ein pfeffer 0. spyße von pf.
gemacht (110). gekochter pf. (74). con=
fect, spijsen vau peffer (i32). pfefer
kuche (9). pheffer koche (8). peffer koch
(17).
Piperatus gepeffert (20).
*Pipereolus peffer krut (17).
*Piper-inula &c. f. -arium.
*Piper-ma i-. -ata.
*Piper-mola v. -arium.
*Piperrotum r. Piper rotundum.
*Piper-teria &e. v. -arium.
^Pipetare v. Pipitare.
Pip-iare, -are, -io, -ire (i. clamare
sicut accipitres et iuuenes columbe 76
sim., nouelli polli 17j hd. pfiffen (68),
piffen (18); pip-pen (3). -in (17), -en,
-sen (Ki.). piwen (22, 23). pfyseu als die
genß o. ander vogel (110). pj'fen als
duuen , genß, kuken etc. doen (132).
schreyen als die habich o. iung tauben
i-iare 74).
*Pipiatorii j;Z. iunghabicht (74).
Pipilare pypen l gyckeu (126). wie
ein Sperling schreien (Ki.). vögeln locken
ft auceps (75).
*Pipilio ein kuehen 1125).
*Pipilla V. Pupilla. .
*Pipi-, pipe-, pippe-, pipo-, pippi-
(4). pinpi- (4, 143), pimpi-, pybe- (i25),
bimpi- i 143, Ki. ), bibi- (73, 143, Ki. ),
PIR
bipi- (143), biba- (74, 75), pampi- (73,
14:1) -nella, pipen- 173), bipen- ^ pampi-
(11:1) -nula, penpinela t pampinaria
(143) \i. petrasindula, petro- l trago-
selinum 11 3. saxifrag-ia, -a, verbena
II)) hd. hibincila (»7, <;f.); liybi- (4, 73,
143), bybc-, byl)- (74), bebi- (21), pipe-
(69, 134), pippe- (7), pib- (1), biber- (67,
143, Ki.), pinii)c- (IK)''), bympi- (68), beue-
(13), bcuir- (l>cner-y lOj -ncl, -nell. bibe-
(BM.), bebe- (133), beben- (.'>'', 12), \t\hc-
(4). ])ympe- (iio«, 132) -nellc. bibenele
(152). bibnellen (75). bibernal (U). bebo^
nillen (17). bcuenell-a (23), -c (22'', 24,
85). bencuflle (22). ysen krut (Ki). stein-
t l)ocks-pctcrli'in iii3).
'^Pipinnis v. Bibellis.
Pipio iung tubeu (68), taub (iio»},
dube (uo'').
Pipire v. Pipiare.
Pipi-, pipe- (17, 76) -tare murium
(9 &c.;, l accipitram (Gl. m. ). pilfin (8).
])ifen als eyn hun (17).
Pipiuncul-us , -a, pipeun-, pipeni-
(75), pipenni- (17; -eulus (i. acci-, acce-
76 -piterj hd. hab-idi, -icht (4), -cht
(3), happich (G). vd. hau-ik, -ek.
Pipl-ee (Br.), -ie (19) i. nvme, a pi=
pleo fönte macedonie t monte aut peplo
veste ( i?r. ) , aus pimpleides, piplea i.
musa pyp, fleute (i47).
Piplitare c(ccipitrum (oi. m.).
*Pipperis v. Piperarium.
*Pipsima v. Peripsema.
Pyr Br. , pir für (8). fuer (17).
Pyra, pira d. congeries lignorum in
igne l rogus exquo ardet Br. ; ignis pyra,
nauis pecies pira Gl. m.j hur (Gf.). fuer
{i. rogus 110). vuyr (132). uuir (104).
kalclioffen (20). iurgerüst, Mrg. byr (93.
X pirum?). beig (Fr. cf. bm. 117 &c.).
holtzhauöVu dar vß man kolen- breut l
kol-h. (,75). tottermeusdieii fewrprunst;
piru; Wollust (74). meyler i9, V. a. 1422
EM.), e gaden (9. cf. pirate). galede
(100). galeyde (99). ghelcyde {cong. lign.
23). geleide (S''). gelegde (79). eyn cleyn
schiff (18).
Pyra-eium, -sium t -tum (Kii.) [ef.
Gl. m. 5, 310, 530) benimost (125). peer=
dranck (Kil.).
Pyraemon (i. qui p)ercutlt ferrum 74,
faher iouis Br.), gew. pirag-mon \i.f. i.,
t fulcanus 76), -men, pera-gmen f
-Climen (23), biraemen (74), berogmen
(76) hd. smit, smid. nd. smet. eysenslaher
(74. cf. braudes).
*Pirag-mus, -enus (17), pirgamus
(16) (cf. penas) eyn wich- (17), weth-
(16), viseh- (9) -steyn.
*Pi-, py- (Gl. m. ) -rale {i. aptum ad
comburentium 76; hypocaustum coriuen^-
tuale Gl. m.; factum ex piro 4. cf. pir-a,
-ate, pisale) phisal sim. (Gf. ). phiesal
(i4i). feurhalt (64). birren bewmen (4).
*Piralipopomeron v. Paralipome^
non.
Pyralis feürwüi-mhn (91 sim.). zünß=
1er [auis Ki.).
Pyrama (z. pyramis Br.) ein zymmer
0. forme lang o. breit oben seharpff vnd
lang als ein graab (68).
*Piramatiea en klet (23). piromecia
eyn klocz (18).
PYR
*Pirame- v. Pyrami-,
*I*y-. pi-ramen hd. nd. kegel, k.-
spil (0), kcglcn (i. ludiis 76). spaer (11.
cf. piramlda).
*Pirainere {i. Indus cum jjiramedis)
kcgleu (7.5).
*Piram-ida, -eda (22,23, 7.5) hd. kcgel,
kogcl ( <>7 ), l sparr, sparre. nd. ber-,
ber('n--formicheyt.
Pyrami-,piranie-,pirome-(5'5)-dalis,
pirammidale (i. res hahens formam piri
76 &c., pyre i. itjms iio&c.) pirenformig
(1). binitormick (ö^»). vnden breit vnd
oben schmal als ein kegel o. flara (iio
sim!).
*Piraininare kegel-werfien (20), -war-
pen (11), hd. -en.
*Piraminator kegler (75).
Py-, pi-ramis {msc Br.) kegel (4, 65).
kügcl (65 var). eyn schober hew (4).
sehorensteyn (20). eyn form lanck vnd
brcyt obe'n spitz, var. spitzig, vnd lanck
als e}^! thurn (iio). eyn tzymmery t
forme 1. onder br. bouen scliarp vnd 1.
als eyn torn (i32. cf. pyrama).
*Pirainisare kegeln (77).
^Pirammidale v. Pyramidalis.
*Piramus ii. disposiüo piri &c.;
incensio 11) hd. grap, grab, grabe (67),
grayb (19), hoch grab ^8,9). graff (11, 20).
raube (,69). ein raub (70, 134). birnformig
(17). b.-keit (5).
*Pirapus v. Pyropus.
*Pyrasium v. Pyracium.
*Pir-asmium,-osmium (19), -ocinium
1,11) smer-bcrg (20), -berch (11, 19).
Pir-ata, -atra, -ator, -atus (8i, i.
sceleratus 136), -obredo (^. latro marinus,
vespilio; hissw. pirat-or scliift- von -a
see-reuber &c. nntersch. ; cf. piro. pila=
tra. ) hd. schiff- reuber, -reuber (21),
-rauber, -rober ((3), -morder t rovber
(20); see-reuber, -morder (20); sehe- (19,
133), merh- (125) -reuber; schipff- (75^),
meer- (68, uo^), mer- (6, 75, 93, iio»),
.see-, Wasser- (9, 67) -rauber, -rawber (9),
-rouber (68, 93), -rober (6). rouberer
(-ata 68). nd. schep-, mer-, se-, sey- (22),
zee- (11, 132) -rouer. eyn stower (^schower V
pirator 22). hiproever {sie 8i). galiotre
(99).
*Pirate (st. pirale, cf. pira) gadem (9).
Pira-, piria-tica hd. sehe-, sce-
raubunge; be-r. (7); seraubt (3); meer-
(69), mer- (i34), schiff- (no) -raub; ein
raup auff dem mere (66), ein se berau=
bung (i33). nd. ze-, sey-rovinge; zeeroeff
(132). piratic-am, -um (94). agr-s. uuiciug
scead-an (94), -ae (i36).
*Pirat-or, -ra, -us v. -a.
*Pyratrum v. Pyrethrum.
*Pyratum v. Pyracium.
*Piratura schiffreybrey (17).
*Pir-ea, -ia (: Tiup ) amer-e (20), -n (19).
swadem (8, 9).
*Pire- V. Piri-cudium.
Pyre-thrum, -trum t -tron (Br. &c.),
(jew. pire-, piri-, pyrre- t pyra- (125),
pur- (105) -trum, piret-ra (9i), -um,
per-etrum (76), -trum (18, 22), pyr-
othum, -ithes, -inum {iis){vulgo draco
125) perh- (Gf.), perch- (53, 74, 105, Of.),
berh- (sum.), berch- (87), brecb- (75), hd.
PIR
nd. ber-, per- {msc. 4) -tram ; per-thram
(74), -trem (143); bertr-aem (20), -um
(i53),-amkruyt (i32 .';z7?i.).bcrtankrut(68).
berdram (67 Mrg.). perichtrawm (1).
pertren (22'>). bcrthran (95). brecht (76).
*Pir-etrum, -itrum, -etum(m74Mnd
der Hss. mit dem vorigen verschmolzen)
hd. birn-, pirn- (74), biern- (7) -tranck,
dranek, -drang, biren-mast i trang (6),
piren most (75).
*Pireus feureincr (74).
Pir fleg-eton, -um (18), pyr phlege=
tonta [acc. cf.) helU-uuazer (Gf.). en vuricli
water (23). eyn vndreyn waßer {sie 18)
funck fliß (8. .st. -Huß). fleys {sie 9!).
*Pirgamus {i. mons l murus troyanus
76. st. perg.) V. Piragmus.
*Pirgatum prantreyt (74).
Pyrcopoliniees (^. thraso &c.)schar-
hans l .inorker (Chytr.).
*Pyrgu-ni, l -s ein stigung l ein grat
(110). eyn steygheringhe l eyn graet(i32).
spirgum i. alea {ig), spilprett (74).
Py-, pi-, pe- (129) -rgus {i. alea; a.
vhi tesserae pergunt 129; vas in quo
iaciuntur tali &c.; planicies in alia 6)
spil-uelt (74, 93), -fald (6), -bret (9).
.spiel bretli (7, 10, 49). speie bret (16).
hd. eyn bret-spele, -spyl. zabel- (Gf.),
worbel- (23) -bret. worfel brete (18).
trichter (Fr. 2, 387'^). das mittel in dem
bret (64^). dz ynnerteil in eim spilbret
(64''). pretstein, spil; spitzenstrich im
spilbret (74). eyn steyn offe eym bret
spolc (17). bippap (Alberus, cf. Gr. Wtb.
1, 37).
*Piria v. Pirea.
*Pirias vuersteen (11).
*Piriatica v. Piratiea.
*Piricis v. Piritis.
Piri-, pirri- (v. igniferrum), pire-,
peri- (Gl. m.) -cudium wureysen (sjc9).
stahel (19). stal ^11).
*Piridagium feurglockentzeit (74).
*Piridonius v. Piritis.
*Pyrinum v. Pyrethrum.
*Pirinus birbewmen (9).
*Pirisellus (pirtoris) pinsel (1).
*Pyrithes v. Pyrethrum.
*Piri-tis, -eis (20) , -tes t -donius l
perites {Naturb.), pyritus {i. petra fo-
caris &c. Br.) fuersteyn (19 siin.).
*Pirmentum r. Pergamenum.
*Piro (i. miopar-o l -us q. v. 74;
7mnis jjarua pi-icatoria 76. aus paro X
pirata) en klene schep (23). rawber-
(9), raub- (,75) -schiff, schiff- raub (9),
-reuber (8).
*Pyrobola schmidhamer (91).
Pyroboli merser (9i). fewr-pfeil t
-kugden (Das.).
*Pirobredo (X praedo) v. Pirata.
*Pirocinium v. Pirasmium.
Py-, pi-rola (/. viria) winter-gruen
(125 sim.), -grien (91). mangoldkraut (Kl.),
holtz- t walt-mangolt (73).
*Pyrolabes {cf. prunieeps) feüerzange
(Ki^. Marg.).
Pirolus v. Aspriolus.
Piroma (/0 lauoro de monumenti Gl.
ra.) schryfft vff eyme grabe (19). schrift
opten graue (11).
PIS
437
Pyro-, piro-, pila- (17) -mantia,
gew. -mancia zaubcry im fcwer (110''),
fewr (iio-'ij. ver-z. (.«c 18). fiier czeybery
(17). gokely int vuyr (132). für wiekunge
(5). vnr- (23), vor- (sie 22) -wickinge.
*Piromeeia v. Piramatica.
*Pirome- v. Pyrami-dalis.
*Pyronus v. Ipogeus.
Pyro-, piro-, biro- (74), f pino- (66
&c.), pio- (133), pira- (5'') -pus, pirosus
(76) i. speeies metallica l lapis flamm-
eus (110 &c.), -atieus (Br.); gagates (74);
cacumen tecti &c. { Gl. m. ). schaerstien
{lapis 11. cf. pyramis). schorn- (19),
schoren- (20) -stein, lierd (20). prannt
stein gemma; chachel (1). kacb- hd. -el,
nd. -eie. katel (22. anders v. pila). blic
(107). gesmelce (Sum.). berlcin (74). ör=
cholchine ex pyropo (Gf. 1, 468).
*Piros i. nutrirnentum ignis t arbor bir=
bom (76).
*Pyrothum v. Pyrethrum.
*Pirretus v. Biretum.
*Pir- V. Pi-rieudium.
*Pyrrhocorax [auis) alpkachlen {pl.),
alb-rapj), -raff, steinhctz, bergtule (Heu.).
nl. kawtgen (iie).
Pyrrhula {auis) lugge, goldgumpel
&C. (Ki^.).
*Pirrus ein fuer steyn (17 sim.). sune
achilis (74).
*Pirsa {cf. byrsa) hut (127).
*Pirsieu- v. Persicu-m, -s.
Pirula, privla ((;i. m.) {i. pinnula
64, pulpa q. V. 75) nasen- (74, 76, 93),
naß- (64) -spitz, zipfel t spitz t vorderst
an der nasen t die spitz (75). der n.
gater butenste (i47). mittel vnd vnter=
schaide in der nasc (74). naße spicze
(9). geleyde (79. cf. pyra). fraue 0. freu^
lein (74).
Pirum hd. bir, bier, ein biren (21),
birre (.5), birne (9), pirn (91), pire (75),
piren {pl. 4). bere (17, 22^, 23). nd. ber,
pere (99).
*Pirurum. worsteboghel (98).
Pirus {cf. piros) hd. hd. bere-, hd.
bir-, bier- (7, 46), biren- (19), birn- (5),
bern- (125), piren- (75), nd. ber-, per-
(11) -bäum, -bom sim.
*Pirus V. Birrus. Cortum.
*Pis {st. pinna? gr. i. aurum lat.
Gl. ra.) first (Gf.).
Pisa, t pyse (74) {du tuseie) pise (1,
5b). peyse (74).
Pis-a, -um (111) erw-eiz (8^, bm.),
hd. -eiß, -eis (4), -eß, -iß (es), -eysea
(110b), -essen (uo^), nd. -ete (22, 78, 109),
-eten (99, 132), -itte (11, 23). erb-eyß
(5b, 133, 152), -iß (76, 134, 14l), -eiS (67),
-es (21). ärbes (111). arbiß (75, i5i). arbs
(6). ertzen (132).
Pisa iugata stendel erbeßen (125).
Pisa prsematura kieffärbes (111).
*Pisagra [cf. Gl. m. w. pisaigra, pis-
sago) peck die weick is (147). pissaygra
i. pi.v. Liquida (ßr.).
*Pisal-e, -is {i. pirale 104) phis-eil
(i4i), -al (Gf.). phiesil (104). fiesel (120).
phinsel (Sum.).
*Pisana {aus pisa X ptisana?) ge=
schelt gerst (76).
438
I'IS
VIS
PIT
♦Pisonum ( i. crinlceus, siliciuni ;
c/. (il. 111. h. f.?) liariiikliiyde (7i).
Pisanus c/. pisa ein.) poyse (7-i).
Piscari, -re ^7") hd. ml. visclien. hd.
fiscliin, vicsson (77), visch fuhou (7.5).
Piscarius (/. qiü vendit pisves Ri.)
kipper (iti.
Piscat-io, -ura (C4) fiscliungo(20, G4).
Piscator hd. nd. visclier. viosser (77).
Piscatorium {i. locus vbi habitaiit
pisci's) vischwoide (75).
*Piscatrina visi-hrcy (7t).
*Piseellvim /. vcllii-i (7{:).
*Piscend-ium, -rum >: Pistendrum.
*Pisceus viscliyn (7">).
Pisciculus visclileyn (d).
*Pisc- V. Pist-illum, -illus.
Pis-cina, -tina (6 1^') visch- hd. tvich,
-taich / wiger (ü), -wyor l gruob (7c);
-cruob (iio), -grub l weyer (in); -dich,
-(lyrch (19), 7id. -dik, -dyck (i32). riß
grübe (8). vischoryo (no, 132). teycli l
doych (!»). dydi (17). tycho (16). tiech
(125). fische vraßcr (18). hd. wyhcr, wyer
(10. 641»), weyer (04^), wer (12), badwann
(in), see o. wag (66 &c. ), wage (69),
■wack (67), wayg (i33). ein tieft" waag (es).
Piscinarius tichgrebcr (125).
Piscis (/. animatura i/> aquis viuens
et comestibilis 76) hd. nd. visch. hd.
fische.
Pisculus evii cleyn (ö^'), en cleue
(23) visch.
*Pyse r. Pisa.
*Pisellu-in, -s {cf. pistellus) hd. stos=
sei (Mss. mofr.). morsel-st. (18). stoißel(7).
en pistel (23). strempftVl (74).
Pisetum hd. eyn erweiz- (S**), erbeiß-
(151), erbiß- (8, 76, 134), erbis- (5, 9),
erbeß- (21, 152) -garte, -gart (21, 76 134),
-garten, eyn erweß (.s^'c 18), e.-garten
(7). nd. en erwit garden. eyn erweten
tuyn oft"! hoeft' (132). ein ervveiß- (110=^),
eriJweiß- {sie 110b), arbeiß- (75). arwiß-
(6) -acker, 0. -garten (75). grünes uelt
(100).
Pisitare stund (Ki. ), stermi (123).
schreien wie ein rinder-starr (Ki^^.), -star
(Ki.).
*Piso (^. socms) geselle (74).
Pissa pecb (Ki.). peck (147).
Pissaygra v. Pisagra.
'*Pissare ii. minyere Gl. m. cf. pistare)
morktii; tlio-druck (en), -qiiettern (22'^).
Pissaxera i. pix qu§ dura est et
sicca (Er.), la pece dura (Gl. m.). peck
die hart in droich is (147).
*Pissli {herba) ags. reosan (94^»).
*Pista [cf. pasta, pinsere) deyk (i3i).
*Pis- V. Pe-, pic-tacium.
*Pi-, cf. bi-stardus drappe (18).
trappe (23).
Pist-are, cf. -ire, -rire hd. nd. backen
? kneden. hd. bachen (uo, 134), knet-en
(134 1, -ten; kneyden (21); ste-, vlg. sta-
mpfifen i. tipsare ; ^jachen, vly. backen
als die pecken i. pinsere (75).
*Pistelle V. Pistes.
Pist-ellum, i -illum, i -illus (110,
132, Br.), i -ellus (q. V. Br. ) stemp-cl
(20), -ffel (iiob), -tfer (uo»), -er (132). I
stocsser (110, 1:12). renspinncl (110). vi
sclntock (132).
'Pist-ellum, -illum, -ellus hd. nd.
back-, bac-hiis. bacrkhauße I6ü). bag~
huße (133). bach-hauß (i34), -hiiß (68).
hacklius {.s-ic 67).
Pist-ellus, -illus {cf. pistellum)
pistel (-ellus 8''). //(/. .'itu-ßel, -s.sel, -ßer
(68). stoser (67). ötuesser i visell (i32).
cruyt- (i32), würz- (iio) -stein, stampcir,
viser (107).
*Pist-, pisc- (74, 75, 76) -endrum,
-endium (74), -rendum (64*^) (/. lan.r.
clibani; cf. fornacale, nupagundium
&c.) bachofscliisscl (76). ein vt'cn sciiiiz-
sel (4). oäVnschuslin (64''), -scliiHin
(64C). ofen-, vlg. brot-schussel (pist.) t
-schufi'el(75).schicß.'<chussi'l(7)?'.storM//i 74).
*Pistera (pist'a; piscra? legumen)
pysini <Ji^').
*Pistere [st. poscere) v. Cupere.
*Pisteris r. Pistrix.
*Pisternuni c Pistorium.
*Piste-s, t -IIa (11) roede fyole (20).
royd viole (19). roet fioel (11). Cf. pis=
tis art von gewxu'tz (ki.)?
Pistieus r. Pistrix.
Pisti-cus, -tus /irf. ge-truwe, -trew (9).
''Pistile v. Pastile.
*Pistilla ( i. pastenda ) pasten 0.
flecken (1).
Pist-, pise- (76) -illum {i. pist-ellus,
-illus 5 &c. qcp V. ; pila 76, genus panis
4, 76, incus fabn i sim.) smit- (4),smide-
(3)-stock. nageleysen (75j. pfanck küciie
(4). ein phanc- (3), plann- (76) -kuch.
rilrschit (.«um. cf. sq. Gf. 4, 11 78. st.
oscillum??).
Pistillu-m, -s ((/. jii'c, sqq., pistel=
lu-m, -s) hd. (Mss. mog.) smedestock l
abeslag *//?«.; eyn sniedstack i hamer-
slag (17); ambiß (18), stoyßcl, stoeßel
(20), stotzel (12).
Pistillus stock, smidstock (74).
Pist-, pisc- [76) -illus {i. artoerea
75. cf. prc. &c.) abslag {fabri 1). ai=
slach (22). Stapel (22ai', 23) also dat de
sniede dat yseren uppe slat (22^). stoter
(11). nagel yscn (in.str. fabri 76. cf.
pistillum). krapf-en t -el, var. -lin;
gebachens; Strubel; pfadla; pfan- rar.
pfant-zelten (75).
*Pistina v. Piscina.
*Pi- i: Pa-stinaca.
*Pistire knetten (76).
Pistis (i. fides Br. cf. pistes) getrewe
(9).
*Pistitus V. Pistieus.
*Pistolo-chia, -gia v. Aristoloehia.
Pistor V. Piustor.
*Pist-orium, -rivim, -rius, -rinum,
-rina, -rilla, -rillum f -ulum (70), i
-ernum (147) (-ellum &c. s. o.) hd. nd.
backhus. hd. backhauß; bach-hus (6),
-huß(68), -uß(8). ofen(G8, 110). bachuys
i ouen (i32). phistrina (-inum 127, sim.
Gf.). (-ina^-orium) phister(l). pfister-y
(75), -gaden (-rina 64^'). pach-haus (1),
-huß ; peckenhuß ; brot-banck i -huß
("75). protpanck (3).
*Pistrella v. Pistrilla.
*Pistreo v. Pinstor.
*Pistricus v. Paristulus.
*Pi8trigire knetten (7).
•' Pistr-illa(7i; ). -ella, -olla(7)(j. paruum
pistrinum; cf. pistorium) taig (fJ, 76),
dcyck- (7) -gadi'ii. Ijeckcii-, w//-. ))fister-
hcu.slin (61). Cy. pistrila /o fnrno (oi.m.).
*Pistrill-a, -um r. Pistorium.
*Pistri-llum, -num eyn kr(;ppelii(17).
krepfil (8). kroppfel (9).
Pistrin-a, -um v. Pistorium.
*Pistrio V. Pinstor.
*Pistrio /. piscator vischer (75).
Pistrire hd. nd. kneden. hd. knet-en,
-teil, hacken (20).
Pistri-s V. -X.
*Pistrium &c. v. Pistorium &c.
Pistrix bck-ersch (5), -ersehe (23,
132), hd. -er.sin, -ersen (7), -eriu ((>, 4,
110), -in l pfisterin (Ki».). pcckin (74).
Pistri-x (18, 74, Br. &c.), -s (74, i.
moiistriim mar inum 76 , nunis enee Br.,
Fiouii(i), prestrix (/. belua marii 76),
pest-rix (23), -ix (18), pristi-x t -s
(Kreuiul). pixtrix (74), pist-icus {l. 7nons=
trum vt simia i4i), -rum (74), -eris {i.
nauis enea 76) li. bal-ena 69 &c. , -nea
68. vll. X prester q. cf.) hd. ein groz,
groß, nd. en grot visch. eyu groiß (18).
gro.'<.-<esach ; pixtrix walfisch (74). inere
wonder (18). mer wunder (23, 74). eyn
bogk i magna piscis (21. st. beckV). en
ernen i.st. erne?) scheji (23). schifi'e (74).
*Pistrolla v. Pistrella.
*Pistrum {itistr. pistoris) ein baek-
(110), teyg- (68) -muolt. moelde ? troecli
(i32). trog (110). sänge {placenta Fr. 2,
149»?) l wisch strich (9). ker-w. (75).
strich wiße (16). streich tuch [cum quo
limitatnr 1). ein rewoch (8'J). [i. sam-
buca instr. mus. X sistrum? doch cf.
pilistro /. cimbalo i4i) puckel (1). bukel
(2).
*Pistrum v. Pistrix.
*Pistulum 1-. Pistorium.
Pitaei-a, -um t-. Pictacium.
'"■■Pita-cus , -tus (23) (aus psittacus
q. V. cf. pictacium) ein birholt (4. orio-
lus galbula Nmn.). syttich (4, 74). sedik
(23). sitich (3). sye doch (sie 18).
Pitan-cia, -sia (23), pictantia (132,
Ol. m.) (/. portio, liabundantia, cf. Sm. 1,
3ni) Jid. wol leben, vol h'lbung (6), fol
bringen (18). nd. wol, wal (132) leuen.
Pit- V. Pyg-argus.
*Pitasis V. Subsistentia.
*Pitasma [i. frequens potatio l parita
rotuld 76 sim.; f/etius ludi qui mirabili
arte voluitur et giratur 110 &c. = pitisma
q. V. Br.) stete driuken (8), trinker (sic'd).
groß trinckunge (1 10). ewelick drinckinge
(132). ein karten spyl (4).
*Pitatus V. Pitacus.
*Pi- V. Pie-tauium.
*Pityna v. Pinta.
*Pitis-are, -sare, -so (127), -o {i.fre^
quenter spi(0 t bibo 76. X 7I:tUcIV cf. pi=
tisma) trinken (68). stetes tr. (9). dein
tr. {meretricum est 64). drincken (110).
stetis dr. o.spirczeln(8).meilich schmecken
(114). bitz-, supf-, surpf-len (126). nipfFen
(Ki».). psiwizo (127).
*Pitis-ator, -sator (Gl. m.) tri- (68),
dri- (no), dre- (132) -ncker.
Pitisma {i. cordae extensae in templo
PLA
PLA
PLA
439
Gl. m.; Sputum iio; /. <j. pitasma 67, 133,
Br.) oyn -wandt klcid (^68).
*Pitna V. Pinta.
*Pyth- r. Fit-onieus.
*Pitonius f. Pieontus.
*Pitranita v. Pituita.
*Pitri-cus, -sculus r. Paristulus.
*Pittaci-s, -stae, -um r. Pictaci-um,
-are.
*Pyttentrum konke (109).
Pi-, pe- (121, t;f.) -tuita (i.humecta^
tio t Infirmitas qu§ . . . facit capita galli-
riarum distorqiieri, et. vanacjlona Br. &c.,
caligo l fle(fma ocnlorum l caUirrus l
morbus gaÜinarum t superhia 76 ) hd.
phiphiz (120, Gf.), fiffiz i phopis (Gf.);
pfipj)t-oß (65 var.), -is. der ptypß (75,
110) von den liueneren (110). die pyps
van den honeren (132). pipp-ys(12), -uß
(7), nl. -e, hd. der puff (116). pfiffcs (65
vai-.). der pfifftzs l das pfifftze (Das.).
pibez (loo). pubcze (19). bipße (13). pfitz
(49). püttig (67). das pfeifen der liennen
i der pips (Ki.). das pfiffe (Fris.). i)fifig
m. t sclinu]ift'/. (73). jiip (11, 107) van
den lioenderen (107). czipp (4). cypli l
ozi])f (9). liennen zipph (1). zipfs als die
h. haben (75). cipphic (121). huner sucht
(8). der zypff der hennen t maselier, var.
mesther, l greck als in den aiigen (74.
cf. lippa inatz 115. wetteraii. matzer m.
gramiaei. das bied (iien. rf. Gr. wtb. v.
biet), snuppe (10). schiui-pf. -p (65). rotz
(91). kotz (Das.). koder (126 &c.). qualster
(i90). ags. gillistrae (94. gillcster plilegm
Bsw.) ; gi-brec (94), -breec (131;) cf. reuma,
gebrec a voisc (Bsw.)? pitranita en ]iipen
hon myt eneme krummen halse (23.
cf. Br.).
Pituitosus rotzig (91 &c.). koderig
i pfifftzig (Das.).
Plus kd. nd. milde ; barmhevt-zig,
-igh. hd. milt, guetig (iio'M, gedultig
(iio-'i), gnedich (lOo). goedertyren (132).
Pix hd. bech, beech (es), bach (6),
peieh (3). pcch (132). nd. pek. nd. ags.
pic (11, 94, 136. missi'. idpic 94). liarzoh
(141).
'^Pix v. Pixis.
*^Pixaridus ein buchsenmacher 0. ver=
kanffer (uo .s7Vh.).
Pixidula bueßchin (20).
Py-, f/eiü. pi-xis, pix (121, Gf.), pixid-a
(Gf.), -is (Sum.) hd. puhse i truhe (sum.),
buhsa t trucha (121, Gf.); puchsen (1),
puchs (75), püchze (en), buch-se, -s, -ß];
biclis (67), biß (49); busch-e (7, 152), -s
(6); boseh t busse (19); boisclie (10),
boßeu (21), büße (8), büß (17), borße
(ausgestr.), Mrp;. becs (bees? 13). hd. nd.
busse. nd. bus (11). bosse (99), schedel-
ken i ueste (109). doese (132). kebsen
zu dem sacrament (75. crispes, capsa.
BM. 793).
*Pixos busbaum (19).
*Pixtrix V. Pistrix.
*Plaba i: PHimba.
Placa-, plaei- (75-'>) -bilis hd. be=
heglieh. b. machen (5, 21). gefallig m.
(6). geuallig (75). wolge- (iio), wolg-
(184) -fellig. senphtinudig (8*>). senftec-
(8), senftigt- i tet- (9), semfft- (20),
synf- (13), sachte- (23), behage- (132),
erbit- (65) -lieh, senicehc (100). huldig;
hold-sam i -lieh (Gf.).
Placa-, var. placi-biliter geuellig-
lich (75).
*Plaeainius adj. (aus plataneus)
ahorren (8).
*Plaeare (X plaeere) gfallen (134).
Placare hd. nd. behegelich machen,
maken ; sachten ( ä, 23, 132 ) ; v'soeuen
(68, 132). hd. v'-sunen, -sonen (12, 134),
-soynen(13). stillen (8, 9). räch hinlegen
(65). senftigen (8). senpht müden (8'>).
behagenlich l Sachen (21). behagen ma=
ciien f samfft m. (19). senft m. (9).
senfftmutig m. (6). hulden sim. (Gf.). ver-
riciiten (75).
Plae-atio, -or versuen- (iio), behag-
(7), seuft- (8) -uuge. v'soen- l eff-inghe
t sachticheit (132). senffmutikeit (iio).
vrowede (23). huld-a i -o (Gf.).
Plaeatus v' soent ("68, 132), -sient
(li6'''i, -sonet (110''). ghesachtet (23).
Placca {auch span. Kii.) placke (i47).
*Placen-da v. -ta.
Plaeens behagende (20).
Placen-ta. t -da (76), -tia (68, 132)
(/. liba 147, libum t focacia Br. &c.,
lagana 1, lapas q. v. .Gf.) prei- (.Sum),
prai- (1, 3, 7i) -ting. braitling (75). hd.
nd. flade. fladen (1, 75, iie). H.- machung
(68). hd. flad, flaid (6). piass gebacken
(147). placz (IG. wett.). blacz (8). kucli-e
(10), -en (8''). pfanue- (G), pfaun- (46)
-kuch. pfan- (64), phant- (7) -zeit, tiado ;
be-, pa-rgita; piieforccltuu {pl. Gf.).pan=
koicke, struve (147). kropffen, 7;i. .struyue
raet keese, seemcocke; pl. vmbilicata
cor.^t, ])asteye (ue).
Placentarius hd. nd. vladen becker.
placz becher (20).
*Plaeenter begelich (20. aus behege=
lieh).
*Placent-ia v. -a.
Placentia {i. placitum) hd. behege=
licheit sim. behagelicheyd (19).
*Placent-um, l -rum ( 75 ), -inum
(Gl. in.) (;'. vcstimeutum feminarum cf.
interula) kittel (4, 74, 76). kitel (3).
Plaeere hd. nd. behagen, hd. gefal-
len (G, 69, 110), WOl-g.
Placibili- v. Plaeabili-s, -ter.
*Plaeidä beheugeliehkeyt (21).
*Placidari v. Placitare.
*Placide behegelich (20).
Placidus hd. nd. bebe-, beha- (i32)
-gelich. hd. beheg-, behey- (13) -lieh;
bebe- (2), geuellich- (1) -leich ; gefällig
(i34),getellig,woil-g. (7), wol gefallig (G).
*Placinia (c/. lae.) kneifloch (75).
Placitare, -ri (11, 74, no'j), plaei=
dari {sie iio^) hd. nd. dingen, dege-
(12, 23), to d.- (22b), dey- (19), da- (134),
de-, tay- (74), tey- (4, 75d), te- (68, 70,
75. 76) -dingen, hd. tagen, t tegen, tag=
halten; sachalten; auß-sprechen, -reden
(74). diggen (21). dey- (3, 21). de- (13.
67, 152), tei- (9), tet- (6) -digen. detigen
(133). dettingen (49). tagleysten, Marg.
eyn tag halden i65). (degedingen 11)
holden (23. cf. placare). pleyten (11,
132, 147). pledieren (i47).
Placit-ator, -or (3, 23) tsege- (Gf.),
tey- (4, 75'S BM.), te- (75), de- (8), betei-
(BM.) -dinger. eyn denger; eyner der
sich behegelich kan machen (18). ein
deidiger man (3). hd. tedings-, te=
diiigß-, tädings- (6), dedinges-, deydings-
(21), tedigß- (110=1), tedig- (iio^). de^
dinßge- (20), gedings- (i34), gedingß-
(69), gedigntz- (7), nd. degedinges-man.
pleyter (132).
*Placita-, placi - torium dye stad
dez (5), de stede des (23), eyn stat
eyncs (18) dages, en stede dar inen dach
holdet (22). die stat des tags t der te=
ding (74 . stat des dedinges (21). hd.
deding-, teding- (110), tlding- (l34), ge=
ding- (67), rieht- (uo, i32)-stat. teyding-
(4), ding- (3) -haus, tedingß- (68), de-
dingeß- (17) -huß. dingh (132). dings- t
tags-haltungstat (74). pleytstede (i47).
*Plaeiteros v. Platyceros.
Placitum (c/. placentia) gefallung
(68, 76). wol-g. (110). woilgefelükeit (7).
hd. nd. behegelicheit. b. godes (23).
thinc (Gl. Marienf.). hd. tey- (9, 75^),
te- (75), de-diug. de- (20), gc- (99) -dinge,
deudengin (13). dagunge (20). pleyt(ll).
plait (99). pleyt-e (20), -erye (i32).
Placitus beheugelichen (21). gefel=
lig (76).
Placium da stopa e seda grossa Gl.
m. cf. plagella, paga, stuppa) stuppa
(lat. Sum.) l uuerch (Sum., Gf. 4, 618).
Placor V. Placatio.
*Placta (anders Gl. m.) r. Blatta.
Blaterare.
*Plada- V. Plaude-mentum.
*Pladeona v. Blandonia.
*Pladere v. Plaudere.
Plaga hd. nd. eyn, en laut, wunde,
wonde. hd. wund (G), wen (18), slag (1,
7), slak (100), schlag mit 0. von wun=
den (75), plage, plag, eyn ort der weit
(pl. terre 49) ; der w. tail art (1) ; ge=
merke (64, 100) nach dem hymel (64);
koiminck ryet (19. aus rych X rete?);
necze, netz, garu, arhe (Sm. 1, 103. cf.
Fr. 1, 32'). nd. pine, koninckrijck, nette,
neette (11).
Plagare hd. nd. plagen, hd. slagen,
sehiahen sim.; py-, pey- (9) -nigen. nd.
pinicheu (11), marteren, vordret don.
*Plagaris en groif seescheep ,l(i47).
Plag-arius, -ator (75), t -iarius {
-ius i -ioxippus (147) {cf. plagiator)
schlaher (75). wunder, idie eynen wun=
det (14 7).
*Plag-ella, l -ula (74) {l tenta 75,
furfur panis Gl. m. cf. placium) mais-
.sel (G, 74, 76) in ainer wunden (76).
meissel in ein w. (75). eyn meißel in
der wonden (7).weizel (ziem. 624). wund=
lein (74).
Plagiarius v. Plag-arius, -iator.
Plag-iator,-ilator (9). -iarius, -arius
(Br.), -inarius, (74), -irius (76) (i. se=
ductor t venditor seruorum et puerorum
sim.) vnreeht furer (8, 9). entzieher
fremderlehen (74). landstreicher (64).
einkiiiderverkauffero.betrieger(iiosm.).
*Plagi-, plag-osus vol wunden (i47).
*Plagioxippus v. Plagarius.
*Plagipatica kuchenpub , pfannen-
lecker (74).
*Plagirius v. Plagiator.
*Pla-gis, -ys i/idecl. (74) {piscis, cf.
plagitia Gl. m.) plie (93). pflyc (74).
*Plagium en klene net (23. anders
Gl. m. &c.).
■110
TLA
PLA
Pl.A
Plaio^^B (r/. sq.) t. plaga« faciens l
runiiis; oliUifiiug (Hr.). sciu'yff. slyiii. to
wiirss 1 1 17).
'Plagius [auders ci. m.) v. Flagarius.
Plogosus V. Fla^osus.
Plagiila |>l(v, (ciV).
*Plagula r. Plagella.
*Plays c. Plagis.
*Plampluin srhillloin (74).
Plaiaa /*f/. srhiibo, .schab, .'*tab(8cab?
7), sdiiivfl (1!»). sclilichtliolcz (i), ain
stocz block / hubfl (n;/ ; braitliant (.sum.).
nd. schaue.
Planare hd. nd. sli-, hd. schli-, sle-
clitoii. //(/. sclia-ben (I5>). -wen (20), nd.
-neu. clilliuen (17). ebenen (iio). nd.
euencn, plamen (lil).
*Planatio siechtunge (20).
*Planatorium (x plantatorium Gl.
ni."» lichcstaiii l lickcstcin (Gf. (>, uhs).
wet yseren (11). bouniscabo (i^i).
Planca (cf. plsmea) thil {i.imapars
itaiiis Uli. tilie^dilo (Gf.). dille (sum. iv).
tile; brigel; bruckhuleu (i e). plancke
(i09, 110, 132). rieckling (i2s. Das.). bret
(10!>). pl. ren&'te (jpontts; asser solaris
raiifft 1-2^).
*Planetus hd. nd. hant-slag(17),-slage
(11), slagen (18), -slagunge, -slaginge.
elag-e (11), -uug (iio). weynuug (20, uo).
kci-inynghe (lOi), 132). leyd-streych (126),
-geschroy (Ki*.).
Plancus i. qui pedes habet planos
(Br. '. des voite siecht synt (ut).
*Plandelluin (aus paludellum ?) v.
Teristruin.
*Plandi-eies, -ri v. Blandl-ties, -ri.
*Plandiinentuin est (/emis purgature
(76).
*Plandus v. Plaudus.
Plane slethtlich (20).
*Planea (cf. planca) dille (i04). tille
(Sum.).
*Planea v. Glana.
Planell-a, -us i calcei) hd. sole, socke
(10).
Planeta /. matta; map- (i, mae-
7, inf- 76, phan- 8, \), eas-ula qq. v.\
fem. vestis la.ta circa oras tfehris en-atica,
msc. i. Stella Br.) cleyt an den gheeren
wyt (i47). hd. nd. planste, hd. hant-van,
-fang t -slahung (7. X planctus). die=
nerin. Heber, kasuckel (74). messachel
(93). ays. caeppe (Gl. Aelfr.).
Planet-arius, -aris, -ieus die sich
der planeten onderwynt (147').
*Planeticaruni [cf- planeta) lodouo
(127).
Plangere hd. nd. slagen (22) ; hant-sl.,
-sl. vor laider (74). hd. dageu (8l>, 7.5, 76)
mit tnirigkeit (7.5), cum manibus (8*^);
weynen, weyen (13), tulppen (126), traiirn
(74). Sünde büssen l beweinen (65).
*Plangibilis claghaftig (76). cleglich
(751. hant-slehelich ^7:, /;c?. -slegelich, nd.
-slagelic, -slalich vor laider t erschreck-,
raur . klag-lichcr (74).
*Plangibiliter ciaglich (75).
*Plangilis hd. liautslege-, weyn-lich.
Plangor hd. nd. hantslag-unge, -inge.
leyd, leidstreich (II6).
*Planibum en klene schep (23). Cf.
blandum tjenus nauis (Pap.)?
Planipes das eben g(>rad futü hat
(8«).
*Planis lin alea i. quatrio </. Gf. 4,
6.')i) (Hiatter (i:io).
Planit-as / -iido eben- t schlecht-
heit ((i(i>'). scideechtigkeit (68). 1
Planities eben-ode (100, sim. Gf. ),'
-heit (110), -keit (ü). ebny (110), cbekeit
(S). euen-node(99), -heit(t:s2). //r/. .»^chlcch-
eit (G), -theit (llO»), schleechtheit (68),
slechtekeit sm. nd. slichticheyt. hd. nd.
baue, banne (13). plautze (77). plan, vlet
l vlette. i)las, such, eyn vleck (22'').
Planta plante ((>, 11). pHancze (9).
jthlaiitz (1). pflantz i. basica ; peltz (75).
beltz-stock (7.')), -zweig (9i). zwi (0,93).
zweig o. geschos (64«). zwjge (64^).
lebender IIb anerkantnust i93). proff riß
(17.) gepflantzt krut boum t das hol
von dein t'uoU o. die fersen (110). dat
hoel van den voeß (132). M. verse. ferß
(21), sole, sei (6). sool von einem fuß
(68). sol-n (69), -en (i34) an den fussen.
nd. hacke; ver-sene, -tzen.
*Planta, pes, braneha leonis v.
Trifolium. Aconcilla.
*Plantag-a v. -o.
*Plantaganum kleimvcgrich (74).
Plan-tago, -thago (4), -taga ii36),
blantage (s7, i46) (?'. septi- i36, septe-
94 -nerbia) hd. nd. wegc-breida (Gf.),
breyde, -brede, hd. -breit (/. 4 &c.),
-preyt (74), -preit /. t -reith t -reth (4),
-rieh, -dree (13). hd. wage- (87, i46),
weg-rich. wegosjjrciti (Gf.). wegrach (1).
weyge-breit (3j, -breyde (21). aijs. uuaeg-
(94), luieg- (136) -bradae. breit wegerich
(123). wegwise (iio. cf. wegweis cicho=
rium intybus Nmn.). ballenkraut (126).
Plantago maior, t hirsuta (8.5) weg=
räch (105). breiter wegerich (Das.). ribbe=
wort (85).
PI. minor rippeliii (105). spitziger
Wegerich (Das.).
*Plantanus v. Platanus.
Plantare hd. pfla-, pla-ntzeii ; zuch=
tigeii t zweigeu (Das.); zweihen, var.
zwygen (64); peltzen (75. pelzou itiserere
Gf.), proffen (5''), yinpen (7). ncZ. planten.
Planta-re v. -torium.
*Plantar-ena, -um (8) sele (9). zolle
(8). ..4 /'5 sole planta?
*Plantari-a, t -um (g. v. 110 &c. ) {i.
arbor que p)lantatur 66 &c., 110 &c. ; anders
Gl. m.) proff riß (17). pof reys {sie 9).
peltz zweig (75). pflantzung i6s).
Plant-arium, l -aria (Uo), i -a (93,
116) zwi (93). zweig, .zweigschoß (116).
ein pflantz(iiosm.).gewechß mit eyg-en
(123), -nem (64) ertrich. la,ppen {coriil).
peltzgart (74).
*Plantar-um v. -ena.
Plantatio lid. pflantz-, plantz-, proff-
(8), peltz- ( 75 ), ymp- ( 7 ) , impf- t zwi-
(46) -unge. pl. schußling ( 65 ). nd. plan=
tinge.
Plantator plancer(18). pflantzer (75).
Planta -torium, t -re (133, 147, Br.)
ein yniplf rieß (69), ymph reyße (66, I5i),
imjiffrys (134), ym'p-rys (i33). -ryse (i52)-
plant van een boem (147). pflantz- (110),
j pote- (Chytr.) -velt. hof (110, Chytr.). kamp
(109, 1101.
*Planter v. Palanter.
*Planthera8 {st. panth.?) chundfanun
(Gf. 3, .'-.21).
*Plantula (diin. 110 &c., anders CA. w.)
eyn kleyii plantken (i32).
Planula {parte; i. crepida Gl. m.)
heepen (125). ghitthobel {Ki.).j)l. thür;
bandt (tu, Ki.).
Planus adj. hd. nd. siecht, nd. slicht=
glat l glct (22''). eben (8, 110). eueii(i32).
*Planus«i.s<. klip])el (10. c/.plectruni).
*Plapardu8 /. 8emiBsi8ipla|)part(l35).
*Plascia r. Indigestio. Plastia.
Plasm-a, l -atura (147) hd. schoj)ff-
(64, 110'', 134), schöpf- (i5i), schoepf-
(76), schoeff- (64«), schepff- (HO»), schopp-
i^'^), schop- (152). schep))-, schaff- (18'>),
sclioff- t beschaff- (75), mach-unge. nd.
schepp-, inak-inge; scliap-yiige / -enisse
(147 1. scheppuuge ( 18), herschei)hung
(7) machen, scheff'eniße (20). schepjjniß
(8. 9). geschopff (75). gcburt (64).
Plasmare hd. nd. sch<'])pen. hd. sclio-,
scho- (67), schoe- (68) -pffen; scoppen
(133), schaffen (20, i5i); ge- (9), be- (1)
-seh.; Schöffen (i5i), scheffen (6), schaef=
fen (132), machen, nd. maken.
*Plasmatio hd. nd. schop -punge,
-pinge, -nissc (11). schopph- (7), schopff-
(134), schaff- (19) -uuf.'e.
Plasmator hd. nd. schepper. hd,
sch6pffer(i5i); scho-(G), sche-(9)-ppher;
schopp-er (i52), -fer (75, i34), mecher(8'').
*Plasm-atura v. -a.
*Plassa anders Gl. m.) vlos (9).
*Plassarius vlösser (9).
Plasta {vestis sacra Gl. m.) kytel (9).
kietel (8). kedel (17).
*Plastare ( '•/'. plastrare) plastern (8'').
Plastes ((•/'. plast-or, -rumi hd. sche-
pper, -tt'er (2U, HO'»), -ptt'er (1104). bild=
schnitzsler (116). hafner (88). ein hefen
macher (iiO). pot mecher (i32).
*Plas-tia, -cia(75), -tina (18), palestea
(74) {i. indigestio 74, 75; aus äTlATjOTia?
cf. Gl. m. V. plasea?) vnvordowinge (23).
vudeuwung der spise (75). vudowigkeit
so einer uit gedoweu mag (74). vn ver=
dawet (18).
Plasticen i. effigies parietum ex gipso
(Hr.). plaister tot steyiiwerck (i47).
*Plastor {oft i. plas-tes, -mator) ty-
(9), di- (8) -chter. mecker t snider (23).
scheppenisse (11).
•^Plastrare pfla- (68), pla- (9), plae-
(20) -Stern.
Plastrum {oft i. plastes) hd. pfla-
(681, pla-, bla- (19), nd. plae-ster.
*Pla-, plau- (68, Br.^ -stus geschaffen
(110 &c.).
Plata schale (11, 19). schaele (20).
sole (IG. X planta).
"^Platanella v. Herba rutinalis.
Pia-, pha- (22b), bla- &c. (7. v.),
plan- [ulph. pla- 67) -tanus hd. nd. a-,
0- (1, 49, 69, 75), au- (64, 76, 110^, 123),
an- (132, Das.), ab- (77), al- (22'') -hörn,
-horubaum, -horuboin. acho-r (Anz. 8,
406), -rn (24, Gf.). ahorneu bäum (65 var.),
bom (23). hd. ahorne (3), ahor (75^ 104),
ahoreu (8^), ahern (20),ahar''u(6); ohern-
(7), ohrreu- (4) -bäum (7); aorn (Gf. ),
aern (17), aern bäum; arn holcz (5*>).
fladern bauem (20). plader- (io7, 132),
PLA
PLE
PLE
441
pledereu- Cll) -boem sim. hane dorn«
(10). mepel-dorn (22), -tenic (22^). maß=
holdcrbautn (Ki.)- Ion t welsche (Chytr.).
*Platan-eus, -inus (Ki.), placamius
{q. V.) a- t o-hornen (7.5).
Plat-ea plan, straß, gaß ; -6a raube
des Vogels platearij ; -earius vogel der
von nichte anders lobt den vom raube
der vogel (74). platea lepel-er, -gans
{i. pelicanus Kii., cf. acredula).
Platea hd. nd. plan. hd. plon (6),
Straß, straeße (20), straiß, stroß, gaße
(,20), gasse (4), gaß. nd. plas, strate. ein
grosse gaß do die landt straß geet (64).
Plat-essa, l -usa (Kii.), -esia (Gl. m.,
Fr.), -esa (Fr.), -Issa (94^, i3ü), -isa (94)
{piscis) plat-teis (Fr.), -dijs (Ki.). ags.
floOC (94), floc (94^, 13ß).
*Platetoros v. Platyceros.
*Platibus d. pl. (platus lanx Gl. m.)
flechon (/. maculis (if.). tuahhon (127).
Platy- (Ki.), plati- (91), plato-ceros,
-cerus (104, Gl. m.), pla-citeros (88),
-tetoros(i. hircoceruus 76) vrrint (104).
eilend (91). donl t deudl (Avent. Sm. 1,
375). gemß (88).
*PlatycyrQiiium v. Siler montanum.
*PIatinus [piscis) gewstf (,9).
Platyphyllon v. Platofilum.
''•Platisa &e. v. Platessa.
*Platoceros &c. v. Platyceros.
*Plato cininiunna?«« platy cyminum)
V. Siler montanum.
*Platofilum (^platyphyllon Ki.) v.
Viperina.
Plato-na, -ma (127) platta (120, 127).
dauel (19). tafele (llj.
*Platris {st. el.!) eyn gader (5*^).
Platta hd. nd. platte, hd. blat, blatte
[i. tonsura 4).
*Platum pnlmate (81).
Platus V. Platibus.
*Platusa V. Platessa,
Plaubi- V. Plau-strum.
*Plaueus V. Flaueus,
*Plauda- (23, 74, 75<i), plada- {alph.
plauda- 76), plaude- (18), claudi-(75ai'c)
-mentum (i. cla-mis 74, -uus 7"), 76
= paludamentum vestis ! X elaudere)
en nagel (^23, 70). nabel (18). kleide,
gewande, ein gefalten kleyd (74).
Plau-, pla- (9) -dere, -dere (Gf.) hd.
nd. hantslagen. hd. in freudin h. sim.
nd. vrowen ; screcken van vrowede h.
(23) ; scr. in vr. t li. (23). sich frewen
o. mit den hendcn vor (uo'^), von (iiot>)
freuden zusamen schlahen. erfreuwen
sich mit den h. (75). mit den h. er-frau^
wen (66), -frawen (70), -frowen (67),
-frewen (69), -freuen (134), blijtschapp
tzonen t v'-vrewen, -blyden (132). sreg=
ken in freuden (21). sterckcn {sie 7).
scracken (8i>). schrecken (5, 9). er-schr.
in fro^den (46). frauwen (18). hd. hant
pleczen. duelen (20). dansen (99).
Plaudus, plandus (91) prack (01).
brack (125 Mrg.).
*Plauedo v. Blauedo.
*Plaueus V. Flaueus.
*Plausi-cus, -tus (20) hant-pleczer
(20), -speler (19), -spyler (68, 132). blyt=
schaf tzonende mit den henden (132).
einer der vor, var. von, freuden die hend
zusamen schlecht (110).
DlEFENBACH GlOSSAHIUM.
Plausidicus der genoecht tzoent mit
worden (132). der guoh sucht mit wor=
ten {sie 68). der bald versienet ist m.
w. {sie 110).
Plausitare^aZMTO5«s(i23). girren(Ki.),
schroyen (Ki».) wie eine holtztaube.
*Plausi-tus V. -cus.
*Plaustrare fuder machen o. {auch
wetterau.) vassen (75).
Plaustrarius stelmecher (125). kar-
cher, furman, wagner (88).
*Plaustreolum fuderlin (70).
Plaustrire kerreu als en wagen of
karre (147).
Plau-, plaubi- (23), plo- {untersch.
135) -strum {i. instr. rotale quo frv^
menta feruntur 'i , rotule instr. 76) hd.
nd. vo-, hd. fuo-, fu-, fud- (21) -der. hd.
wagen, pauren-w. (^91). last- (plostrum
id. t mist-) -w. (135). radel (rudel? 21).
vnderholtz t heffe (77). emererer (eiue=
rcrV 11).
Plaustus V. Plastus,
Plausus hd. hant-slagoti (Gf.), -sla=
gunge sim. , -slahuug sim. , -schlag (6),
-schlagung in froeden (76), -faldung (17),
-pleczung (20). lu'nde vahlung (9). mit
heudeu frauon (8). dansinge (99).
*Plauteola sunt linteamina (76).
*Pleades v. Pleias.
Pleba-natus, l -tus (110 &c. ) pfar-
rccht t -heit (,110), -schafft (68). peiTO=
chiaenschap (132).
Plebania (t/. parochia) plcbanie (>5,
22). hd. pfarre (,75), pfarr, pharr (,1),
parre (18), pherre (ö''), perrerin (21);
pfarn-, pfern- , phern- (i33), pfer- (67)
-erij. nd. pernerige. perrochy t pastory
(132). kirch- (68), kir- (uo^'), ker- (i32)
-spei.
Plebanus (</. plebeius, paroehialis)
hd. pfarr-herre, -herr, -er ((J, 46, 75, 76) ;
phar-, kirch- (20, 110), kyrck- (132) -her,
-herre, -er (110''); phe-, pe- (21) -rrer.
phe- (51», 7), pe- (16, 18, 22, 2^.wettei-au.)
rner. pastor (110, 132). lut-priester (93),
-prister (G).
*Plebarium v. Pleberium.
Pleba-tus v. -natus,
*Plebearius v. Plebeius.
Plebeeula v. Plebicula.
Pleb-eius, -aus, -ius {i. vulgarius
76), -eianus (Gf.), -earius, -anus volk-
ich (11), -ych (19), -lieh ^9). fulkich {20\
vnedler an allen titel (75). gauuisc (Gf.).
plebe-nus vnerlicher (74); -us i.primus
eantus t c. sectdaris t homo sine digni^
täte (76).
Plebe-re, -scere den volck to volgen
of tospreken of an to ropen (147).
Plebe-, pleba- (69, 134), plebo-, ple-
(76) -rium, plebe-yum (4), -ium (75)
(Gl. lu. 5, 337) hd. same-nunge, -lunge,
samp- (74), sami- (75<i) -nung, Sammlung,
v'-s , nd. sammen-, sam-, v'gader- (132)
-ingho des volkes sim., wolkes (23).
Plebes V. Plebs.
*Pleb-eseita, -icium v. -iseitum.
*Plebesitare [cf. pre.) gesetz setzen
einem volck (74).
Plebi-, plevi- (i36) -cola, -cula (i36,
Gl. m.) i. amans cives (136); qui amat
aues {sie Gl. m.); qui colit et amat piep
bem (Br. &c.). dat dat volck oeffent of
in weeren heldt (i47).
Plebi-, t plebe- (uo), t plebis-Ci47)
-cula folckel-chin (17), -gin (5), -in (7).
fulkel- (20), Volke- (23) -kin. kleyn folgk
gin {sie 21). eyn kl. folck (18). cleinß
volckel, var. völcklin (75). vackelchen
{sie Sb). luyde, volck (147).
*Plebicula v. Plebicola.
Plebisanus {cf. paroehialis) pfarrer
(75). pfar- (75), pharre- (8), par- (17),
pharrer- (9) -man.
Pleb-iscitum,-icitum(23,i47),-escita
i^est collectio multorum hominum t sunt
constitutiones que plebs tum constituunt
76), -isticus vm (17) des volcks inge=
sette (147). eyn gemeyn ynsetz-ung(68),
-inge (132), vcrkundung dem volck (uo),
lant-ding (8, 9, 74), -gediiig (ki.), -gevicht
(74), -recht (9, 75), -kundig r. (12, 13),
-konnig r. (10). volck-r., landtingk (74).
burger reth (49). gesecz (46). ein saczung
des gemeynen volcks (Das.). hantwerck,
ynung, czonft (17).
*Plebiscula v. Plebicula.
*Pleborium v. Pleberium.
Plebs, pieps (.5^), t plebes [i. vlgus
93) hd. nd. volck. v. von der gemein
rott (75). vörnemig v. (9). folcke (17).
fulg (51*). wölk (23). Ein mennigin Hant
werk liuten (93).
Plecta {i. picta 100, diota 75) hd.
nd. matte, hd. mat (13, 76), matt (68,
74), mact (77), matz (uo). nd. natte.
deckin ; pleetum i. maqnus eyphus duas
hahens arasa.«; (76). knaufi t matten strenge
t flethte (20). ein ding geflochten von
wyden 0. bintzen (110 sim.). g., schappel,
wyd, hurde (74). flechte (8. 9). flecte
(12). flecht (17). fliehte (10). fleychto (3).
fleyte t czeyne (13). fleth (49). gefleh=
tunge (.Sum.). flocke (23). stric (100). hd.
ein knode, knod (i34), faß (6); eyn vaz,
faß mit zweyu hencke-n, -In (74), mit
zuge t krebe t kreth ( 7. cf. krippe
sepes aggeris Fr., tele kreinze Sm. 2, 392 ;
cretto &c. ib. 397). eyn gefeß (17), kopff
(75) mit zweyn orn. eyn deg (17. agger?).
wagen korb l wcyn korp (9). wau (8,
17). en vat mit twen hengen (23), voten
(22). istriarum uualana. uuira plectas.
gumdlunt; istriatarum uuieron. (Gf. 1,
961. cf. histriatus pannus t partes =:
depictus Gl. ra. y).
*Ple- V. Pe-ctaculum.
*Plectalimatica v. Petra limatica.
Plect-ellum v. -rum.
Plectere hd. nd. pinen, slan. hd.
pinigen, slaheu, smytzen t smaissen
(74), kasty-en 8), -gen (9); beu-, bey-,
bie- (7) -gen; flech-, flec- (13, 100), vech-
(8b) -ten; knup-ffen, -pen. nd. bo-, uo-
{sic 22) -ghcn.
*Plectorinus ogfleceo (Sum. vi).
*Pleetra sproche (8, 9). en sprekinge
(23).
Plectroni-as, -a (74) {i. centaurium
Ki.) erdt-gal (74), -galle (Ki*>.), -galb i
das gegechert (Ki".). tausendgülden=
kraut (Kiö.).
Plec-, plex- (136) -trum, l -tellum
(147) {i. gubernaculum nauis t lingua in
corpore t potius vltima pars lingu§ t
percussorium cithare Br.) hd. eyn slußel,
Schlüssel, slißer (18) an der luten, zuhet,
harpffen (7) ; da man seyten mit off-zuget,
56
■i-i2
PI.K
-zulirt, -zueilt; lia inaii saiton mit aiift'-
zt'm'l»t(i34l; tloniit uiansaytriispilriclitet
(74); (i»i man etwas mit /winj^t o. spandt
als seyteii iiio); an <'iiiem s.-.spyl (4), eyn
snaerspil otf slDsseleheu; ot'dat voersten
van der tzungen ^133). vorderst i zij)!-
M an der zinifien (75). zunge in dem
leyelinam; wyrhel uuff /yiinen; regier
rungeinsseliiffs (7l). roider an en sclij-p;
tnng; liarpen yserken dar men die
tiloettelen mit mnlidreyet (in), ain na-
L'el vft" ainer Inten (76). Ar/. (\2, I3)nfl.
krekol, an oyncr harpen (2.S), trimpen
(22). krickc-1 (10), -r lirc; klipj)ol cam^
jutnc {Vi\. wreist-il (8''), -el (!»9, 106).
spanjie-zauwe (;')'•), -zeu (17), -ntau (23).
wende iion). gxi- (OS), we- (sum.) -rbel.
rotten liamor (8, i^). rielitliemer-lin (tii),
-le (91). hammerschlag (25). zidarpiii
(8r., Of. cf. pecten). eyn pleoter (18).
harfa (Gf.)-
Plectula ein flechte (4).
*Plectum V. Plecta.
Plegiare bürg werden (Ho). v'-bir=
gen m;8), -burclien (132).
Plegius bürge (110, 132). birg (68).
Plei-, pli-as, pl. -ades, plyadis (Gf.),
ple-adus (19), -yda (74, 7n ), -narius
(11). pli-eas (132), -adas (127), -astes
(18), -ares cl'rt'). pil-iäs (i32), -as (<;•)),
peli- (11), pelli- (ÖiM-ades, polid-es
(18, 23), -mes i7G) eyn stern (-ares 18).
on Sterne (-ares; pliades sunt neptem
stelle 23). eyn gesterne t plauetc {%^).
dat seuen-g. (132), -gestyrne (20). s. (23),
suben (19) Sterne, sibinstirn (127). sibun-
stirni sim. (Gf.). sieben gestirn (7). sibeii-
gestirin (Gl, -gestirn l -Stirn ( 74 ). hd.
das s.-gestirne. daz se- (i33), sei- (67,
152) -ben gestirn-tze, -s («?). sehen ge-
sterns (18). daz subben gestercze (19).
zouen-steernt i -sterne (11). ags. sifun-
(34), fini- {sie i3ti) -sterri.
*Pleyda hurnhauß (74).
Plem-en, -ina v. Flegma.
Pleminare vullen (i47).
Plenarie vol-kommelich (8) , -köme=
lieh (9i. volnkemilich (17 sini.).
Plenariter r. Plene.
Plenarius {l. planus 11 0 &c. vf. pleias)
hd. vol-kumlieh (4). -kummelich (G),
-komelichen (21), -komelieher (7), -kö-
rnen (Ibj, -lieb ^5); voln-komelich (5),
-kemilich (17). nd. AniUic; vu- , wu-llen=
komelie.
Plen-e, -iter, l -ariter (110 &c.) hd.
vol-komelich, -komlich (134), -kernen-
lieh (67), -koramenlichen, -kummenlichen
sim. , -komleichen (1). folnkomelichin
(5). fullenc- (20), ffel- (ö^) -lieh. nd. vuU
len-komeliken.
Plenilunium der fulmahen (125).
Pleniter v. Plene.
Pienitudo hd. fol-, ful-heyt, -lekeit,
-komenheit. -kummenhait; volle (9). nd.
vollieyt. vullicheyt.
Plenus hd. folle, fol, ful (20). nd.
vul, wl, voll.
*Pleps V. Plebs.
*Plerade st'he {aus pleiade siben-?
scribe? 8'^).
Plera-, pleris- (8) -qua manche (8,
9). mancgen (8'*V
Piere hd. fu-, fo-, fi-, (76) , nd. vu-,
verw-lleu.
PLü
Plerique .«temolichen {?i^). ec-zli-che
(9), -eil i8i. veie l mennighe (132).
^Plerisque v. Pleraque.
*Pleriumvfn/(/(».s(;i.iii.) v. Pleberium.
*Plerum {st. prelutn, anders r,\. m.)
ha ho /. lif/nuni ijuu uvae premuntur (Gf.).
Plerumque vnder-weyl (9), -wilen
(8«'«, 17). dieke ^S'', 20). dulke {sie 11).
diek / vi! iiio-'). d.-vil (110''), -wil(i32).
middeii ander (18). manchen; aez- l
summick-lichen (17).
Plerus (t. frequena Br., multu.s 76,
plus f)'>, plenus 3) mer (23). me (5^).
vilhait (1). vol (,;s^. volkiunlieh (3).
*Ple6tya r. Ballerua.
*Pleta {st. cleta ? plecta? cf. Gl. m.
h. V.) glicze {Waffe IG).
"Plevicula r. Plebiola.
Pleu-resis, -ritis (11 6), l -nomia
(74. st. -monia) prustgeswer, luugen=
siehtag (74). ge-swer (93), -schwulst (7.t)
der brüst, brustsehwer (75). der stech
(91), stich t seittenwec, nl. het pleuris
(116). lanek ouel t geuel (132).
Pleureticus die dat lange {sie) ouel
hefft (132).
*Plextrum v. Plectrum.
Plexuosus pinlicli (20).
*Ple-, fle-xura, -xus boeg-, erymm-
yuge (147).
Plexus ein flechtung o. pyn (110
sim.).
*Plia-res, -s, -stes &c. v. Pleias.
Plica hd. falt, vald (l),falde; bretzel
(Ki.^. nd. volde, vaelde (11), crokele.
Plicare {i. plodere 1 ) hd. falten,
falden, f. machen, feit ni. (76). nd. vael=
den (11); voldeii maken.
*Plieat-io (20), -urafaldunge (20 sim.).
das gefelde (125).
*Plieator (i. exactor Gl. m.) vaelder
(11).
^'Plic-tor, -ior {i. mortuorum tumu=
lator 76) {aus pollinctor q. v.) eyn to=
den greber (4), doden-grebir (8), -be=
graber ( 18 ) , -greuer (23). ain tobten
graber (46).
*Plictrum v. Blietrum.
*Plipiare accipitrum vox (i4i).
*Pliro-ma , -nia ( 74 ) [i. pleetnrm)
werbel (100, Gf.j. wirbel heiba (74).
*Plisto- , plisti- (Ki.) -bolinda (^.
sortitio) rijfl'el (Kil.). mehiste äugen,
vberwurfi", nl. meest oogen (116).
*Plixus [st. prolixus) lang (5'').
*Plodapis redestab sim. (Gf. cf. tara^
tantara).
Plodere (c/. plicare) hd. nd. roden
t hacken. Ar/, rodden, rotten (G), rewten
(74), loben (8t').haut-schlaheu (68), -slaeu
van blytscap (132). die hend zusamen
schlahen von freudeu (iioV
*Plodramentuni v. Gargarismus.
Plorare hd. schrien, schiyhen (19),
wej'nen, weyu (17j, vainen t grinen (76).
nd. Serien, wenen. schreyen (132).
Plostrum V. Plaustrum.
Plota V. Murena.
Plotus sathieftig {vt equus 76). let=
fußige, trutten { pl. (74).
*Plueeus V. Pluteus.
Pluere hd. nd. regenen. hd. reg-nen,
-en (1, 7) ; renen, reyn.
FLU
*Pluidus reghenechtich (147).
Pluma hd. nd. veder; plume (5, 11,
1S2) hd. pl.-, pflaum- (4, i34), pfluni-,
))flun- (68) -feuer, t qd. lingtva (es &c.).
vedir l |)flawn (9). fedder (8). dz gefid:
der (65). pflume (iio'')- flaum (iio»). nd.
vleme, dune.
Pluma-cium, -tium, -tum, -ticum,
-rium, plunatum (i34j chussi, plahmal,
fuhvile (Gf.). wan-eh. (i27), -elulssin (Gf.),
-cussi (121), -ki'ussi (G). eyn, en hd. fedir-
(5), feder-, plumen- (19," 20), ))l.-federn-
(17), pflaum-f.- (110), piuym- ( -atum ) /
oer- (132), pfui- (9), dunen- (22), dvm-
(23) -küssen, -koßen (17, 19), l -bette
(110). eyn küssen von pflun federn (68).
])flum-f kuß o. bolster o. bet (75). puster
(.Sum.). -arium ein j)hulb(13), haupt
pfui (4), plum- i fedder-kusehcn (7).
plum-kusschen (11), -bet (8). veder ge=
want i9).
Plumare j)lumen (132). fidern, feder=
raufen; Steffen, steft an.slahcn (74).
*Plumaria ags. b\Tdiiigo (94^).
Pluma-rium v. -cium.
Plumarius (/. adulator 20. cf. plu=
mosus) ein betmacher (110). sydensticker
(65). pluymkoefer (132). eyner der pflun
kouffet (68). plumenstricher (20).
*Pluma-ticum, -tium, -tum v. -cium.
*Plumax hd. nd. eyn vogel bunt
(Mss. mo?.).
*Plumba ( atis pluma ) eyn fedder t
ligvM (181
*Plumba-ca v. -ta.
*Plumbago v. Dentellaria.
Plumbare loten t bleyen (9). loden
(8»). blien (8). abe snideii (18).
*Plumba-rium (18), -tum (18 &c.)
eyn weych yseu(18). peczcholt (9).
pytscli (pytstf V 8).
Plumb-, stann-arius kannengvsßer
(125).
*Plumbasis {auis) brüder piro, nach
siner stimme (77).
Plumba-ta, -ca bli-gaiselun { -colben
{jjI. Gf.). bly- (7), eyn gbit {st. geblit?
G), czil- l geladen (21), hd. nd. lode-boltz,
-holt, -kalbe (8b).
Plumb-atum v. -arium, -eus.
Plumbatus gelo-det iS^>), -et (99).
*Plumbes v. Palumbus.
Plumb-eus, -inus (11), i -atum (75)
von bly gemacht (iio). bly-en (19, 75,
77), -achtich (68,132). bleyen (75^). loden
(11). loeten (99).
Plu-, blu- (J>b) -mbum hd. blye, bly,
blij (5), blev (9). nd. blig, loot (11), loet
(99).
PI. cinereum conterfein, mithan,
wesemot (Chytr. ). wiß- (Ki. ), biß- (Ki^.)
-muth.
*Plumbus i'. Palumbus.
*Plumen i/. os gutturis, st. rumen)
sluutbeiu (120).
Plumere flueck (nob), flick (uo^) o.
federig werden, begyuuen plumen tzo
krygen (132).
*Plumiare die huner bereyflfen l
schuppen b. (5^).
Plumiger fogel (9).
*Plumirapus fedderrauflfer (74).
Plum-osus, ? -arius (75) vol pflumen=
federen (110), plumen (132). pflumfederig
(75).
PLU
POD
POE
443
Plumpago V. Dentellaria.
*Plunatuin v. Plumacium.
Pluralis hd. mer-, mir- (ö^, 17, 21),
vil- (ho*), vi- (iiob), ui- (6), vie- (7),
gemaiu- (46), meng- (1), nd. menench-
licli, -Ich (17). mau-igerleich (1), -cher=
ley (20), -nichfaldich (132).
Pluralitas mangfeldikeit (20).
Pluraliter mirlich (17).
Pluries Itd. dicke i vil. d. vile(iio).
d. vele (23). d. wijle (i32). digk fei (21).
dicker (46). offt (69).
*Pluri-ta V. -pla.
*Pluri-ma turi-, -na tuch-lachin (Gf.
2, 159. BM. 925).
Plurimum {cf. sq.) seer vil (68, iio),
vijl (132). meer (69). mer (70, 134).
Plurim-us, -um, -e aller-, alder- (17,
22) hd. -meyst, -meynst (7, 21), -meerest
(68), nd. -meest, -mest.
*Pluri-na v. -ma.
*Pluri-pla, -fa (11), -plarimentum
(i08) gaiiczecroeze (20). gensekrese (19).
gansch krose (11). gaffreide (i08. libum;
gaflFrye acrocolia anseris Kil.).
Plus hd. nd. mer. mche (7). mee (5).
mene (21). me (99).
*Pluscula &c. V. Plustula &c.
Plusculus {i. parumplus) hd. weuig=
mer.
*Plustella (i. pustula) plater (74).
Plustul-a, t -la (Gl. m.), pluseula
(122) gaspe (11, 20). eyn schuowe ryiicke
(19j. (jaU. boucle, bouglete (Gl. m.), blouc=
quette (122).
Plust-, pluse- (122) -ularlus gaspeii-
(11, 20), ryncken- (19) -mecher, -meker
(11). qui facit plustullas, gall. boudier
(Gl. m.); bloucliier (122).
*Plut-eale, -iale, -igale {i. lignea
tabula) hd. swart (13), swarte (133, 152),
schwärt (i34), schwarte (66 &c. asser
corticatus Fr.), hole, bol (6), boln (7),
boel i deii (18). nd. bolle. pale (17). eyn
hultzen tafel (iio, 132). bugge i>i domo
in angulo (21). bin (49).
Pluteum (^. scriptorium t tabidatum
Br.) //c/.ein schrib-bret,-tafel (67) ; schreyb-
bert (66), -brett (i34). pulp-et(iiot'), -ret
(iio**). schrieft'breth (132). diel (100). dvn
(23).
*Pluteu-m, -s (11) ( X pluto) helle
8b, 11).
Pluteu-m, -s puch-, katzen-pret;
tyl, schirm, pulpi-t (li).
Plu-teus, -ceus (98) (i. soiptorium
t itd-, inf-eriof pars lecti) hd. nd. bret,
dele, del. hd. bred, breyt (21), brat o.
tiln (6) ; deil, dile (ö, 4), dileu (49), dyele
(10), dill o. laden (1. cf. wd. i64i); tiel
(7); bette- (^9), bet- (8, 76) -bret; pulpret
(91 &c.), schreiberpret, var. schriberbrett
(64), katzenbrit [mach. bell. 93). blanck
iVd). büch-keusterliu (Das.), -känsterle
(126). helle (11. cf. pro.).
*Plut-iale, -igale i'. -eale.
Pluto V. Diabolus.
Pluuia hd. nd. regen, hd. r'guen (6),
reygen (10), reyn (18), ren (5^, 17), ran
(21).
PI. lenta lantregen (125).
Pluui-alis, -osus reghenich (11).
renyck (19).
Pluuialis (auis) pulroß, puluier (i40).
*Pluvicinare weynich, dünne regh=
enen (147).
*Pluuinu-s, -m {cf. puluini Gl. m. 5,
520^) welgholtz 0. waltze domit man ein
schiffe in das wasser weltzet (74).
Pneuma hd. nd. geyst ; gew. hd. der
heiige .sim , nd. de hilge g.
*Poantum boimvist (Sum. v).
*Pobili-tare, -gare (8) knyin (8).
bewgen (9). dye kriye bagen (17).
*Pob-, pop-lex, -les, poUex (22),
pobules (76), pub- i pup-lites (^^^. Gf.),
publita (142) riho [Gt. cf. weiter au. bair.
reihen m. Sm. 3, 77). knirade (120 sim.
cf. Gf. 2, 469). knubograd (93). knyepug
(74). hd. knye-, kny-, kney- (10, 12, 75)
-schibe, -scheibe,-scheib. kiiyewe schyebe
(19).kiiusc'hib(6, 76).knysclieub l seneme
(sclieine) knuw (V 77). nd. en schene
(221*). kne-, kny- (132), knye- (11) -schiue;
knebbla (-t 81). hahsa (Sm. 2, 147). hechße
(74). he- (108), hei- (107) -sene. hese (132).
eyn scheyne beyn (b^). schinpawm(6»cl).
Pocillumdriiickvaß(iio).schenckvas
(132). triuckekrusiclien (125).
*Poeio &c. V. Potio.
Poculare (Br.) hd. tri- (8), tre- (9),
dre-ncken.
Poeulum {oft z.pocio) hd.nd. dranck.
hd. tranck, ge-tr. (-ulum9), tr.- (91), trink-
(64, 91) -geschirr. klyn drunck (8).
*Pocus {piscis 76) dorsch (23).
*Pocheuin (rf. pochos i. pauper &c.
Er. aus TlX0J(0C) ausricht- o. iniltgeb-ung
der armen 1^74).
*Poehotrophluin {cf. prc.) v. Pro=
thotorpium.
Podager den der krampi' zuget (8
sim.).
Po- V. Pe-dagium.
Poda-, podo-, pedo- {b'^ , 76) -gra,
-graphus {.sie 76) hd. fuoz- sim. (Gf.),
fuez- (2), fuß-, fieß- (76), fues- (3),
fuoslid- (93), nd. vot-sucht, i -vergicht
(1, 3), hd. -krampf, -kramp, -zipperla(iii).
fuiß ubbel (19). vuet ouel (11). voeß
weuc (wene? 20). eyn voeß ouel t die
cramp in den voes (132). podegram (66,
i5i). bode-gra (75»), -ngra (75^).
^Podagra lini, eassuta, o/fc. euseuta,
angina filtzkraut, fla.s.-^chsseidenjtodtern,
nl. schori't, wränge, viltcruyt (116).
*Podagraria (/. corchorus, segopo-
dium &c.) hin-fuß. -lauff, podagrams-,
zipperleins-kraut, witscherlenwetsch, nl.
landsloop, fleirsyncruyt, wilde vlindre
&C. (143).
Podagr-icus, -osus, -ius voiß cram=
pich (i32). podagrä- (126), podagra- (v.
a. 1618) -misch.
Podargus {canis) bald auff, nl. snel
(116).
Pod-eris, -er, -or, -era (11), prode-
(67), podi- (133), pole- (69) -ris, pudo=
rem [acc. i36), hoc pos poderis (147)
garauui sim.; alba (Gf.). alue (11, 147).
ein lang kleid (88, 110) biß vff die fer=
sen (110). ein 1. hende (8), 1. vnd enge
hemde (17). hd. nd. eyn, en linen cleyt.
taler (88).
Pod-ex, t -ix (75), popex (110»),
bissw. pudex ars (68, 110''). arß (iio»,
132). bake l darm (23). hd. ars-d. maß-
d. (76). -gang (113). warcz oder ars-d.
(8). darßarm {sie 64''). varcz odir (9).
mittelfinger o. wüste (i. extalis, verpus
74). culns i vuust (11).
Podiamen v. Podimen.
Podiare (Br.) hd. nd. lenen. leynen
(20). an-1. (68). stayb- (19), straff- {sie
20) -resten. staf rosten (11). oflegen t
hoczelnt (13. cf. hotzlen, hocken, wet=
terau. hockein, bair. huckeln dorso p)or-
tare Fr. 1, 459b, 471'^. Sm. 2, 149). vffligen
t. appodiare t hochgebogen sc. in dorso
portare (10. cf. nd. hukke-, huk-bak Br.
Wtb.).
*Podicus («. pars culi ante foramen
76; pedestris Gl. m.) arß-krynne, -kerbe
(74). grenicz vor dem ars (9), arsloch
(8). arsch karbe (4. -kerbe wetterau.).
*Pod-igra, -oga (63) eyn fuiß doch
(18). fußduch (63).
*Podillus {aus podex X pudellus)
arsdermli (93).
*Podi-men, l -amen (19) eyn stulle
(19). staplfel (110). Staffel (68). stapel
(11, 132).
*Podiris v. Poderis.
*Podis-eus, bissw. -cum, -tus (74, 76),
i posidicus (*. verpus 75) hd. ars-, arlJ-
(20, 74, 75), arsch- (4), ers- (11, 23),
erssch- (19) -wische (17), -wisch, -wusch
(6), -wossche (19), -wüst (7), -darm (11,
20). erwyß {sie 20).
Pod-ium, t -rum (75) stap (17). stape
(16). Stab (4). Stabe (9). staf (11). stafT
i raste t helffe (20). huetcr stab, st. i
kolben dar vber sich der h. leinet l die
h. lenent (75). hd. stag (6), steck, steeck
(19). len-a (93), -e (110), -ne (132). ring
(141). rinc (Sum.). ein außladung (9i).
kandelpret (111). ercke-r (125), -1 (126).
ärgel (Das.). podium (^. castrum) vest,
vlg. ein geschloß (75).
*Podoga V. Podigra.
*Podogra v. Podagra.
*Podo-, poda- (iio-^), pedo- t pedoso-
(74), pedoxo- (19) -mantia, -maneia {i.
diuinatio in visceribus puerorum a podos
ptier 76.x paedom.) hd. fuß-wickunge,
-winckung 0. -sichung (74); -guckunge
(i5i), -guckunge, -iuckuuge (70, 110, 134).
voeI5 iockinge (132). wickinge (22j. vot
wlickerige {sie 23). wyckelij (19). weys=
sagung in ädern der kinde (74. cf. 76).
*Podonium {cf. pontonium) verschep
to beyden syden apcn, pont, pijper &c.
(147).
*Podor V. Poderis.
*Podrum v. Podium.
Poema (i. ficticium 1, pigmentum
poete 11) hd. ficht (75), ge-tichte (66,
151), -ficht, -dicht, nd. ghedichte, fin=
singe (99).
Poesis hd. nd. dicht-unge, -inge. hd.
ficht- (75), diecht- (8), tych- (9) -unge;
ge-ticht (64«), -tichte (151), -dicht ; poeterey
(91). nd. ghedichtnisse.
Poeta hd. nd. di-, hd. ti-, tie- (i5i)
-chfer. naturlicher d. i n. maister (65).
poet (110, 132). waersegger (11).
*Poetari poetry dichten (147).
Poeticus V. Poetricus.
*Poetisare tichten (75).
56 *
441
POL
POL
POL
Poet-issn, / -rida ( H7 ) diclitor-in
(68, 110', sclio (132). |)()t>t.s liuysfrowt»
(147).
*Poetra lyt Icrorimio (!)). lict Icirryii
(8). cyn (lichte biu'h ^ü''). ghediditct
bok [^A). (liiiik {22).
Poetria [i. ar.i poetica Br. sim., res
ficta t Über <bc. 76, poetaQkX. m.) hd. ge
ficht piu'h (1); gedieht-, gericht- {sie
(IS) -mich, die kuii-st der poetry (64).
*Poet-ricu8, -icus, -ridus poetsch
(147).
*Poetrida (/. poetissa q. v. 147, Ur.)
cyn lit lerimngo (17).
*Poetri-dus v. -cus,
*Poya [tf. boia) f. Pedanum.
*Poicia V. Peritia.
Poire, poyre (!47), prs. poio, poyo,
peyo is (76 i [i. ßixjere t facere Kr.) hd.
nd. dichten, diechtiu (8). tiehten (9, 64,
75). vysieren (i47).
*Pol {cf. dol) cholpo (Gf.).
*Polare {cf poUator, follo&c.) wal=
keil (!»).
*Polea {i. trochlea Gl. m.) v. Polia.
*Poleberus v. Poledrus.
Po-, pu-ledra {L equa, cf. pultrina)
vulekiu (20). uuliche (i04). fulihha (Gf.).
folich (19). valicke (11).
Pole-, polie- (10, 12), poUi- (.5^),
pule- (2, Gf.) -drus, -dro (Gf.), pol-
eberus (53), -edulus, -idulus, -idorus
(1), -iderus (22'') (i. pullus, pale-fri^
dus 2, -drus 18, ivuenis equus, vlt-
roneus i -ertus 7.'>. cf. pultrinus. pa^
ledrus. polidorus.) hd. fol-o (121, Gf),
-e, -n (21). fol (6). vol (1 polidorus; 53,
93). voU-e (23), -en (9). vole (22b). foel
(12 , 75). phoel ; iuiig i ein iungs roß
(75). hd. fu! (1. 7.5); ful-e, -he (68, 69,
134), -le (152), -liu (75), -len (5^, 7), -1er
(18). fil-len (10), -he (67). fuele (20).
vayl (19). vael (11). hole (5). mayden i
heng.st (2).
*Po- i'. Pa-lefredus.
*Pole-gium (^. polyptychum Gl. m.),
-jrum v. Pulegivim.
Polemoni-a, -um (herba, cf. fraxi-
nella) erdtrauch ; weißer diptam (Ki.).
daubenkropf, iidweych, widerstoß, splis=
pettel (144 &c.).
*Poleinosophus federfechter ( Ki».
Mrg.).
*Pol-en, -len, -lenus (Br.), -liiia(17),
-Ina ( 74) (i. simil-a, -ago) das cleynest
von (110), eyn bloein van (132) dem mel.
brab. doust (116). dust (Chytr.). mel (74).
mele (17).
*Polendrina {herba) ratte (74).
Po-, pu- (94, Gf.) -lenta, polente
(5'') (legumen i farina subtilis Br., /.
cocta in aqua 5) polen-te (23), -t ; aschen-
kuch ; ascherig ; matz ; pogatz (74). geys=
licz (1. cf. BM. 496). eyu deuczer (5.
cf. coliphium, pastilla). simula sim.
(Gf.). wizmele t semelgrec (100). prey
(9). bry l muoß (110). ags. brug (94).
lary e l deyck ( 18 ). wasser-bry ( 5^ ),
-preyn (1, 3), -prera (.wc 71), -mus (1).
koke (23). wee- (11), we- (i32) -Hinge.
meel (110, 132). munke (muke 8, 9. cf.
munken Sm. 600, vll. auch mocken ib.
549). gersten-mout (KU.), -muß (Das.).
pap (132).
*Polentium r. Pilentium.
*Polentr-udino, -odino i^ IH) gorsten-
waßertlH), -watcr (23). Cy. pol-enta X
-litrudinare ; polen- l poli-trudium
cribruvi farinarlum (fU. in.).
Polentrudizare ;;. Pollitriduare.
'Poleos {? cf. propoles) wilt vlas (24).
*Polere (o?/.v olere) stiucken , vbcl
ricclii'ii (74).
*Poleris v. Poderis.
Polesenus v. Polisenus.
*Pole- V. Apody-terium.
*Poletus V. Boletus.
*Pol-ia, -ea ((;i. m.) i. trochlea, recha^
mus) pah'y, katerol (Kil.).
Polia, -ya (iio, Br.) {i. grex Br. sim.,
co)i(/ie(/atio 110) schare, hautf (74). v'sam-
elung'(iio), -liuge (132).
*Pol-ia, -ea (11, 19) v'sma-hunge (20,
152), -uiige (19), -ginge (11). hd. (Vocc.
ex quo) vcrscliiiiehunge sim.
Poly-, poli-andrum, -antrum (147)
{i. cumulus terre, cemeterium Br. sivi.,
valUs iuxta hierusalem 76) kireh-hof (8,
9, 100), -otf t freihoff (75). ein grab tier
toden 1^4), geziert grab (110), gratfgecijrt
(132). graff (147).
*Poliarch-us, -a {i. princeps celi 110.
: polus) hymel konig (9).
*Poli-, poly- (85), {aus puli-?) -caria
{cf. pilosa) wut- (24, 80), wint- (47) -wort,
wiidkrut (93). wuntkraut o. donrwurtz
(74). politaria mynder krut (16).
*Polieia {cf. politia) sconi (141, Sum.).
*Policitor V. Politor.
*Po- V. Bo-licium.
*Polieon ( c/. poUicio?) handelinge
(23).
*Policronitudo &c. v. Politronitudo.
*Poliet-us, -or v. Polinctor.
*Polid-ama, -oma (75) (i. mulier plu=
res amari,n a polis i. pturalitas et am,o
76, quasi meretrix 75 ) fraw die noch
vil man hat (75. im Gegensatz zu multi=
gama q. v.). polidonios hurer, vnkeu-
scher (74). polydamas, g. me l matis
i. multi-cuba t -gamus sicut fuit Nero
&c. (Br.). polidamas, 9. me liefhebber
veelre luyde of dyughen ; man die veele
wijve hevet (147).
*Polidanias winterblumen (17).
*Poliderus v. Poledrus.
*Polides V. Silago.
*Polid-es, -mes v. Pleias.
*Polidoma pl. edelklaid (74).
*Polidoma v. Polidama.
*Polydomium ( cf. polypodium )
steenvar (85).
*Polidonios v. Polidama.
*Poli-dorus, -dulus, -ederus v. Po=
ledrus.
*Polienia v. Polygonium.
*Polienta v. Polimenta.
*Polifragia v. Orexia.
*Poliganus v. Polygonium.
Polygonatum lydweich (135). weiß=
wurtz (Ki.).
Pol-ygonium, -ygonum (126, Ki., Fr.),
-ingonia (24), -igenia (47), -ienia (87^,
146), -iganus (74) {herba) weg-etrede
(24, 47, 85), -tritt l -gras (126, Ki. ),
-streit (Kiä'.), -edrit t -graß (Das.), -rieh
(87», 146), -erich t -brayt (74), -trits t
-breit (Fr.), blutkiaut (Ki.). polygonum
foemina tanneii- t katzen-wcdel (Ki.).
polygon-um l -aton weißwurtz (Das.).
-aton lidweich { schminckkraut (Fr.).
*Poly-, ijev). poli-, l polli- (76) -gra--
num, polygranium (Gf.) {i. granum in
pisce i) rog-an t -un (Gf.). hd.nd. rogcn
im visch 75, sicut in 2>isce, allece). hd.
visch-r. (iio»), -rogel (110''); ein rog (6,
9, 68, 76) von einem bering (68); eyn
rog-e_(8a), -er (18), -euer (12), -inder
{pisci.s 8^), -cm (77). ein rouner von
visschen (19), rackeii (17), regen (10),
rogkenkornn (13). eyn rodeygen (nomen
piscis 21). nd. roghef (107), regghen (22),
cuit van een harinc ( 107 ), cute van
vissche (11), ein raegen ofdiecuytvan
dem visch (132), raych in en v. (147).
*Polimata v. Polymita.
*Poli-menta {pl. Ki.), -enta (9) eyn
swiiis nier (17). swiiis nyren (8). swey=
lies nyre (9).
*Polymeta v. Polymita.
^Polimeus [au^- polipus?) eyn hafen
vol dreck (68).
Polimire (^. polire Gl. m. ) zieren
(68, 110). cyren (132).
Poly-, poli-mita, -meta (110, Gf.),
-mata (19) (i. vestis) hymelblauwe (19).
hemelbla (20). hemels blaw (23). manch=
farwe (8''). eyn gezirt kleid (iio, sim.
132). getzierde klaide von (74), getailtz
kl. in (75) mancherley färbe, ein kleyd
von vil varben (64). geweft cleyt van
manigerley varwen (147). giegelwech
(7. cf. polymitum. nd. kikel-, kikelka=
kel-bunt Br. wtb.). feh (Gf.). ags. hring-
(94), hrnig- isic 136) -faag.
Polymitarius {i. bombicinator 75)
cotauueppi-sc t uurchanter (Gf. ). bed=
uerwercker (132). siden neger, var.
seiden neter (75). eyn meyster der da
macht mancherley (8). sticker (110).
be-st. (13). ein kleid ferber (68).
*Polymitis bildechtig gewäben &c. ;
gefugelter barchet (Das.). polimitem
fehtalari. fedar. fech. (Gf. 3, 426).
Polymitum vech t gikkel-v. ; 'co=
tauneppi (Gf.).
Polymitus manicher hande varbe
(9). mancher h. far (^).ptc. ge-ziert (110),
-cijrt (132). shst. ein hymelblaw (110),
hemclblau (132) cleit.
*Polina V. Polen.
Po- V. Pol-linetor, -lingere.
*5'olingonia v. Polygonium.
*Poliopus {auis, hat grawe bein)
deffyt (140).
Polypodi-on (Br.),-um,polipodi-um,
-a t polopodi-on l -um (75), poUipodi-
um (4), -a (8um. II), polpedum (131) {i.
filix 93, barba iouis 5, 76 &c., beonia
6, arthimesia 75. cf. poly-triehum,
-domium.polipus.dryopteris.dioliteri.
lapatium.) stein-varn (20, i3i, Das., Gf.),
-farm polipodium (74, Sum. 11), -vare
(12), -var (95), -vair (7), -wurcz (10, 16,
Fr.), farm (Sum. n). stain-w. (153), -f. (e.
beonia 6), -varii (53). steyue worcz (17).
stenvarn (47, 85). nl. eyckeii-, boom-varen
(116). V.- (110, 132), farn- (iio^) -krut,
-cruyt (132). verwort (23). baumfarn
(116 &c.). bem uoren (11). bäum- t eych-
POL
far (73). eihvarm l selareia {st. sclareia?)
insusce (i05). ingsuesse (93). engel-sueß
(125 Stm.), -Suß (68), -SUS (87, 146) , -fuss
(sie 116). egenhuß (polop. 75). cranuoz
(polpedum i3i). troph- fcf.). tropff-
(73, 74, Sum. ), drotz- (128), drOSS- (116)
-wurtz. tropffeiiwurtzel (Ki. )• hd. huß-
wortz, -wircz (ß); haußwurtz (76); haus-
worcz (4). -wiirt'zel (3) ; hus-laucli, -locli
(12), nd. lok. hlat loß (5'^). pladlos (1).
golt wortze {S^}. sunnenwendgurtel (i-
arthimesia 70). braem (110^, 132). brem
(iio^). eyii bulch i est piscis eyn krabbe
l snoppe eciani est fedacio naris (5. X
polipus).
Polipus ii. fetor l fedatio naris;
polypus i. piscis Br., pistis Gl. m. 5, 366,
dort irrig in pescis verbessert), pol-ipuz
(4), -lipus (ob), -ippus {est nari um fetor
a porrus i. subtile foramen hominis! 76)
{cf. pro. screatus) visch der vil fuoß
hat (75). eyn fisc-he (18 &c.) mit roiden
äugen (18). en visch: en henneke myt
den widen oghcn ; en bulk; eyn snobbe ;
eyn sligh (23). bul-leck {piscis 22^^), hd.
-ich (74), -che (17), -ch, -g fysch (poli=
pus 5b . hd. bolche (10), bolch, polch i
(pisas) snoppel (74). polp {piscis 120).
charpf (1). karp (49*=). hd. nd. karpe.
krappe (iio^). krabbe (11, 12, 19, uo»,
132). crable (polypus l pecus, aus pis=
eis? V. Hamb.). qwappe (3, 4). ockeley ^
flundir {piscis 9). royfei (rofelke gadus
Iota Xmn.) t ghernaert (i07. garnaerd
gammarus Kii.). eine seuche...daz ist
daz stinckende vleysch daz in der nasyn
wechsit (4). nasen-stank (9), -snelheit
(20). gestanck (75), putz {i. fedatio naris
74. i. q. wett. butzeu, botze m.). von der
nasen. n.-gheschwer, noli me längere
(116). nasestang (8). snodel (5'', 17, 77).
snegel, schnudel (74). schnöder (110).
snot ? snoppe (107). snoet (i32). rotz (68).
eyn dreg grübe (17).
Poliphagia v. Orexia.
Polire Jid.nd. suchten; tzi-, «(?. sei-,
sie-, hd. zij-, zie-, cy-, cze- (19, i33)-ren.
hd. graben, filon (I3i), gifiolon (Gf. ),
lichon i hasinon (i4l); polleren (20),
balieren als edel gestein (110). eben (110),
euen (i32) machen, siechten: docn blin=
ken (132). nd. grauen, polern.
*Polis (i. ciuitas Br. &c. cf. polus.
paliasta?) vel-len, var. -den im rade(75).
*Poli-, pole- (Gl. m.), polys- (Br. )
-senus, t -senius l -xenus (147) {cf.
polismus) i.plurium sensuiim t sigmfica=
tionum(ßr.). i. cernulus {q.v.) riicksyn^
nich &c. , dat vele synnes of beteykc=
nyngen heft (147).
*Po-, pol- (18) -lisma {i.pinguedo 76.
aus polysomatia t polysareia 124)
feuchtig- 0. faistig- (74), feyste- (8, 75),
flede- (18), stetig- (9) -keit. rechticheit
(28).
*Polismus (oMsUoXuOTjfiO?? cf. poH^
senus) mangerlay syte o. gewonheit;
wort von vil bedeutung 0. synnen (74).
*Polita (aws polymita) cotaueppi (Gf.).
*Politaria v. Policaria.
Poli-tia (110, Gl.), -cia, po- (64«), pu-
(5^) -llicia hd. eyn stad-, selten stat-
ordenunge, t -recht (75); eyner stat o.
(18); eyn 0. (65, 68, im^), orgenung ^65
var.), ordinan-cie (i32), -tz (iio*»), regi=
POL
ment (132 &c.) eyner stat. nd. en stat-
ordeninge, -ouerdinge (22). stat recht
(75). eyn regiment (125). kunst von rcgie-=
ruiig der stat, var. stet (64. cf. sq.).
Politica (kunst) der lüten in dem
land vnd in den steten (93). ein k. von
stetten zu regieren (110). eyn konst van
stede tzo regyren (i32).
Po-, pol- (64^) -liticus ein stat-licher
(ei), -ordeiumgrcgierer (74).
Politio V. Pollitriduum.
Pol-itor, -litor (3), -icitor (18) slichter
(17, 23). hd. der eyn ding nd. de eyn
dink slichtet, siechtet (132, 133), siecht
(18), sliecht o czirt (21). hd. ein poli-,
polie- (67, 134), pole- (133, i52j, zie-rer;
harnasclifeger (9i).
Poly-,poli-, ^poUi- (Sum. )-tricliuin,
gew. -tricum, -tritum (74, 87, Sum.) {i.
empetron 73) ühfarn (i3i. st. cichf. ?
cf. polypodium). stenvani ( 83 ). stein-
farn (87, 146), -rute (87), -wiz uSum.),
-wurtz (74), -worcz (17). swart stenbreke
(24). nl. rood steenbreck (116). mauer=
rauten (Ki. sim.). wider-todt (116), -thon
gülden; jungfrawhar; harnkraut (73;. 7«^.
wederdood (H6). abthon (Fr.).
*Po- V. Pol-litriduare.
*Polit-, polic- (148) -ronitudo, poly=
chronia (oi. m.) i. preces pro magnatibus
(i48). gebede (8), bete (9) vor großen
herren.
*PolitrudiurQ v. Pollitriduum.
*Politudiare v. Pollitriduare.
Politus hd. ge-ziret, -graben (9),
-liehet (.9 Anh.), -glichet t -siechtet (7),
-slicht; schyuende.
*Polixenus v. Polisenus.
*Pollator {cf. polare) welker (9).
*Pollegia V. Pulegium.
Poll-en, -enus v. Polen.
Pollere hd. nd. schiiien. hd. bluwen,
bluen, bloeu, bliewen (10), bluyewen
(133), pluen (69, 134), blomen (12), gru=
nen; grün (t) schin (17); wassen (100),
dogen (20). nd. bloyen, bloghen, blincken
(132).
Poll-ex, -ux (94) hd. nd. dume. hd.
duom (93), dum (6, 65, 68), dawm (9);
daura-e, -en (4). a^s. thum-a(94), -o(i36).
*Pollex r. Absidicula. Poblex.
*Pollibreda v. Pantrum.
*Pollieere {st. pollucere? cf. sq.,
inquinarei v'schin (17).
Polli-eeri, -sceri (18, 23), -scere,
-ceo {prs. i4i), -citari hd. ge-, g-loben.
glauben -ceri; loben -iseeri(18).giheizzo
(141 ). mit willen verheisscn (110). nd.
louen, by willen ge-1. (i32); opslaen(8i).
-citari dick vß eigenem willen geloben
(110). dickvilg.(68). stet g.vud versprechen
(75). dickwyll vß eygen willen gelouen
(132).
*Pollicerium v. Apodyterium.
*Pollieia v. Politia.
*Pollieio {cf. polieon?) wandel-unge
(8, 9), -lung 117).
*Pollicita {cf. politi-a, -ca) vorwesung
(8, 9).
Pollic-itari v. -eri.
PoUie-, poll- (76) -itatio globunge (8).
gelubde (9). ver-sprechunge i -heissunge
(75).
POL
445
Pollicitator ver-heisser i -Sprecher
(75).
*Pollicitoruni {st. politicorum) das
puch von der statz sotzung (1).
*Pollieitudinare v. Pollitriduare.
Pollicitum gelubt (es). geloffde(i32).
verlieissung (110).
Pollieitus ge-loeflft (132), hd. -lobet.
verlieyssen (iiO).
*Polli-cium {i. pallium Gl. m.), -tium
(110) (: pollex) dum-, deum- (110) -ling
(68, 110), -elinck (132).
*Pollictor V. Pollinetor.
*Pollidrus V. Poledrus.
*Polli- V. Poly-granum.
*Pollina V. Polen.
Pollinarium cribum temiß (Chytr.).
Pollinctio f. Pollitriduum.
Pol, po-linetor, -lictor, pol-ietus
(2U), -luetor (10), t bUetor (18), ^ plie-
[q. V.), t lie- t li-tor (75) hd. nd. doden-,
hd. toten- (9, 75, 134), totten- (67), doten-
(110''), dotten- (iiija) Äc/. -greber, -graber,
-grober (67), -grauer (23, 132), -greuer (13).
Polli-, polu-inetus (8, 9) begra-ben
(8, 9, 110), -uen (i32).
Pol-, po- (uoa) -lingere die totten
begraben (68 sim.). die doeden grauen
(132).
Pollintio V. Pollitriduum.
Pollintor muller-beutler ( Ki». ). pl.
moelmcisterß (125).
*Ponipodi-a, -um v. Polypodium.
*Pollipudiare ( cf. pollitriduare )
reden (49).
Polli-s, -x(i36), pullis(94) eher (88).
polle (11). Semmelmehl iKi.). ags. grytt
(94), gryti (136).
*Poliscer-e, -i v. Pollieeri.
*Pollisma v. Polisma.
*Poll- V. PoUie-itatio.
*Pol- V. Po-liticus.
*Pollitium V. Pollicium.
*Pollitor V. Politor.
*Pollitri-dium v. -uum.
Pol-, po- (75 var., 134) -litriduare,
polli-trudiare (3,4, 75), -truduare (67),
-eitudinare ( häufigst in den Mainz. Hss.),
-pudiare (49), politudiare (4), polen=
trudizare (Gl. m) i. tara - tantarisare
(75), -ntarisare (3), -tantisare (Ob.);
abrotare (75) {aus pollinarium -f- tru=
dere?) hd. but-, beut-, butt- (69), butt-
(1), buit- (Ob.), bit- (67), byt- (68), beyt-
(110), burd- (Mss. mog.), hd. nd. bud-,
nd. bod-eln, -eleu, -len. butlent l räden
(8). hd. VC-, vey- (21], rei- (3), ra- (4)
-den. mel-beitlen ^ -ritern; peutlen, vlg.
rutern das mel: rendien (73).
*Pollitriduator ein redknecht (Ob.).
*PoUitr-iduum (68, 110, Ob.), -idium,
-udium, -udum (4), -odium (18), poli-
(3, 67, 69, 134), polen- (Gl. m.), palli-
(75b) -trudium /. dogacium, sestieium,
trueium, var. tucium, taratantara (75).
hd. bu-, but- (6, 69), by- (68), bi- (67),
beu- (134) -tel; budel (21). mel-b. (8^),
-butil (8), -bewtel (9, no»), -bytel (nob),
-beitel, -ritern, -sib; peitel zu dem mel
(75). meel- (132), sichte- (23), hd. rede-,
reth- (7) -budel. rede- (4), reide- (3)
-bcvtel. redbuitel (Ob.). eyn site doch
(18). red sib (6). ritter l sipp (49). pol=
U(i
\\m
lin- f poli-tio das iiiclilhoiitclciti (Ki».)-
pollin-otio / -tio dio im'lilsictmiig (Ki''.).
♦Pollitritxiui r. Polytrichum.
♦PoUitru- c. Polliti-i-.
*Pollix r. PoUis.
Pol-, po-lubrum ^'yi'ßbcck-in (88),
■on (i'.':>). hcckiii o. liaiidtvaß ^uo.s/»«.)-
Polliicere (i. perfecte lucere l donare
76. X polliceri"! sclmien (8). sorc If\vcli=
ten (9). oprtircii; ziu'ifxncii, ver-lobeu,
-hoisst'ii i8>s).
*Polluctor V. Pollinctor.
PoUuere hd. nd. vn-, voriin- (8, 9),
int- o20), out- (106) -reyneii. /id. vnreyn^
gen situ., vervndreyn (17). hd. nd. bo-
vlec'kon, -smotzoii U32\ -inasen (iio).
*Pollul- 1-. Pullul-a, -are.
*Pollus ((•;■. pulsus^ gcliulu (5*^).
Pollvitio hd. nd. vnri'ynic-lu'it. hd.
introyii- /20), botieck-unge. besinitzinge
(13S)."
PoUutus v'un- (8, 9), v'vnd- (17)
-royut. iiitivyuot (20). hd. bc- flocket,
-smytzt (132).
*Pollux r. Pollex.
*Po- V. Pu-lmatica..
*Polocella r. Pilosa.
*PolomeUim , polemos &c. gevecht,
slachting (U7).
*Polon V. Polum.
Po-, bo- [q. V.) -lonia hd. nd. polen-,
hd. polor- (75), poln-, bolen- (i')i), bohi-
(17), nd. poUen-lant. poland o. polony
die stat in welschen landen (74). polann
(1). palant (18). boland (6).
Polonus eyner vß boln lande (17).
pol-er (7), -1er (23), -e (22), -eck (74). hd.
bo- (1.52), po-lender.
*Polo- V. Poly-podium.
*Polosella V. Pilosa.
Polosus (,/. ühcstris GLm.) gctzierdter,
hoher, hochfertiger (74).
*Polotellus {i. pila) bal (i47).
*Poloten acjs. crawanleac (94^).
*Polouirus V. Paliurus.
*Polpedum i-. Polypodium.
*Polsus V. Ceruix.
Po- V. Pol-lubrum.
*Pol-uin, -on (76) (i. rotundum 69 &c.)
rondt (68). himel (25).
*Poluiictus V. PoUinctus.
Polus hd. liyniel ■9im. das vsserst am
h. (iioi. dat vterste van demhemel (132).
en h.-werue (23). hemmeis varwe (sie
22). hymmels färbe {idc 5). mel färb (sie
21 !). des hiemels iiabe (62). velge {pars
currus 20. cf. polisi. poli sunt du§ steU§
in capite axis iBr.).
*Polusarticus merstcrn (74).
*Polutus r. Paliurus.
Poma obß '7, 125).
*Poina V. Pompa.
Poma-cium, bissw. -tium hd. appfil
mus .'.'i; apfel- (110), appil- (8), appel-,
opffi'I- (74, 75), alpfei- {sie 49) -muß;
appfel maus (9); appel-moeß (20, 132),
-most (125), -dranck, -drang (ä), -tranck
(74).
*Poinamaturianus v. Macianum.
*Poniamora suarzperi (i4i).
*Poina- V. Pomo-rancius.
Pomarium ( cf. pomerium ) obiz-
l'OM
gadoni ((if.), -cadin (J04). ops- (93), oba-
(7.'») -gaden. obz- l boiim-garte (Sum.).
l)auingart (88). opjjfelgaden (74). appcl-
hueß (20), -huus (11), -kamer (23). hurt
(49. cnttis = wettcrau. \wvvv er. ad poinn
siccanduf). muedcke (locus vbi puma
reseruantur 108).
*Poniasceanu8 r. Macianum.
*Pomatium v. Pomacium.
Pomelea , consiligo , pulmonaria
christ\vurtz,»i^. vier-, wrangc-cruyt (Uii).
*Ponieptum v. Pometum.
*Pomerantiu- v. Pomoranciu-m, -s.
Pome-, pomoe- (121;), pume- (i36),
poma- 1^7. c. ) -rium (/. pometum 93,
ßr., spaciam virea muros i36, lucus vbi
poma crescunt t proximiis muro Br. aus
pomia- X pomoe-rium) poumgarto
(Gl.), poingarti (io4j. hd. garten (10),
opflel- t l)auin-g. (75); bäum-, bam- (12,
65 vur.), bom- (46, 67), bang- (21), apfeU
boum- (68) -garte, -gart (21, 46, 65, 67,
68,110). baugarde (20). bäum- (13), bom-
(23) -garden. bongert (11). appelbom=
gart (132). zwi- ^ zi-ngclhoff (88). zwing-
hof (126), -er (88, 91). dwenger (109).
staetgraDe (125).
Pom-etum, i -ptum (74) {cf. prc.)
boum- (Cif.), bovn- (93) -garte, appel-,
opffel- (74, 75) -garthe (20), -markt (9,
74), -mark (8, 75).
*Poniiculo ( aus pumilio ) wintzig
mensc-he (9).
Pomilio hd. eyu kleyn mensche,
twerck (19). i. gnanus dwerch (11, 132J.
ge-dw. (.«ium.). zwerg (iio). giduuere (Sic
141).
Pomil-io, -o (iiciJ, 132), l pomo {i.
pomortim venditor l custos l aipiarum
t lignoruni portitor &c. Br. siin. cf. Gl.
m. h. V.) ein apffel verkauflfer o. wasser
o. holtz trager (iio sim.). obsser (74).
appel-verwaerre t -verkoeper i,i47).
*Poinilus {cf. prc.) eyn kleyn (18),
en kene {sie 23) mensche.
*Pomineus appfclbewmen (9).
Pomo V. Pomilio.
*Pomo mora v. Mora.
*Po- V. Bo-molochus.
*Pom-oraneium ( G ) , -erantium,
-erancium, -umrantium (75) hd. po=
meraii-t (G), -tz (68), -tze, -tzen (75).
*Pom-orancius , -arancius (22, 23),
-eraneius, selten -erantius en pomarant
(23j. pomerant-bom \ß, 22), -bäum (5).
hd. poncerant- (18), pomerantz- (76),
pomerantzon-, pomerancien-, bomeran-
tzon- (75) -bäum sini. pomeranczigen
appel (17).
Pom-pa, -pus (bissw. in Hss.), -a
(8*^), pumpa (18', pampa (1) {i. gloria,
ymago ludi, processio. apparatus pidcer
&c.; pl. imagines ludorum Br. , iudeo=
rum 76. lictorum Gl. m.) ere (10). ere
nach dem gesieg 0. nach vberwiudung
(74). eytel ere (4). ydelherre (20). eyn
dock (f) herschoft (17). herschafft (20).
hotl'art (8. 20, 65, 74). hoch-fertikeit t
-mutikeit (9), -fart t -mutigkeit (75).
hoinutig (8). ho-vert ^ -moct (221»), -mot
^22). hohmut, bra-st , -cht (74). hoch-
schall (1), -scellunge (5^). lob (68). heer=
lieh staet (132). herlicher stat (110).
schare (18, 23). priking of lost {i. laus
PON
l ylurla p0.1t victorlam I07. cf. prijcken
= proiu'kcn Kii.). baacli (K5. cf. sqq.-
presumere. (dts. bilc gloria tio; bagen
andtd. r/a/iiarc couleiidere ntnd. gloriari
Pfeiffer (ioniiaiiia 1 , 2 J). 227 ; ba- , ka-
gheren ostentare 117; ahd. baga, mhd.
bac tunmltus, clamor). bach (22'^). boch
&c. (147. versch. vim hd. boeh Gr. \Vtl>.).
pack, hoclifart , stoltzheit; pl. pompe
l)ihh' der .spile (7i). zerljlasiitig, Üppig-
keit des tüfels; pompa sathanica des t.
gespeiist (65).
*Pompaeiter ?;. Pompöse.
Pompare hd. stoltzen (75); stultz
(5), stoltz, liocli-mutig .vm., -fertig (es)
sin. Wesen, nd. stolt w. iioclifart trey=
ben (64). üppig (9), oppisch (8) werden.
Pompatice v. Pompöse.
Pompaticum hoclimutig (9). hüffar=
tig (8) ding.
Pompati-cus, -za (f. Gf.) liofferdig
(17). keillil)hi(Gf.).
Pompilus leitriseii (140).
Pompizare baigeu &c. ( 147. cf.
pompa).
Pomp-olentus , -ulentus ( 94b, Br.,
Gl. m.i, -osus hd. stol-tze, -tz, -tzs'(i32).
her-sche (^17), -seh (23), -cii (8*^). hursch
(8). verbager, liopocker &c. (i47). tar=
sehe {i. presumptuosus q.v. 75). hoch-
mutig (9, 75), -schellig (1, 75), -scellich
(ö^'), -fertig vnd üppig (75). ags. geglen=
ced (94'^).
Pomp -ose, t -aciter (74), -atice
hochfertigk- t stoltz-licli; vppiglicheii
(75). jirang , herschig-licli (74).
Pompositas vppigkeit (75).
Pomposus V. Pompolentus.
Pomposus ineessus ein hoffartig
gezoch, für. hoffertigs gezosch, binden
nach gangen mit knechten o. megden
(65).
Pompus r. Pompa.
Pomu-m \fructus), -s (arbor) apphel
(1). appfel (9, 75). opffel (75). öpfel (93).
hd. nd. appel. ops (9i, 126). opß (i26),
-US hd. nd. appel-baum, -bom, -bauem
l -der (20). affaller- t apffel-pawm (74).
apfelbom ;76). a- t o-pftelbaum (75).
*Pomxim cedrinum ceder pawm
apphel (1).
Pomu-m, -s granatu-m, -s {cf. ma^
lum gr.) hd. graue-, paradise-, paradis-,
hd. nd. gran-, nd. granat-appel. -us hd.
nd. gran-, nd. grauet-ap]3elbauin, -bom.
hd. g'nat apfel bom (6), granat-a.-baum ;
gran-aphel bavm (3), -opfelbawm (4),
-aspel Y>^\\m {siel)-., ein apffelbaum von
granaten (110 sim.).
Pomum macianum &c. v. Macia=
num.
Pomum- V. Ponio-rancium.
*Pomum regale chunig apphel (1).
eyiis konigiß appel (5*^).
Poncius vnus de insula pontus als
pylatus (9).
*Ponda, aliis sponda des beddens
butenste deyl (i47).
Ponderare hd. nd. we-, hd. wie-,
wi- (6) -gen. pawsen (74).
Ponderosus hd. nd. wi-, we- (21),
gewi-, gwi- (67) -chtig; wigig (6, 68, 69,
134), wyeghafftig (18), wiegelich (7),
swere. swar, var. swer der große, des
POP
gewichts vnd der purd halben (75). zu=
rissen (8). nd. wichtieh, ge-w.
*Pondex v. Pandox.
Pondo (' cf. sq. ) iiidecl. pro morbo et
pondere (Tir.). f/. -eris last l pfund (uo),
pont (132) ; 7. -onis ein kranckheit (110),
ouel (l3-2).
Pond-o, -US hd. nd. gewicht, borde.
hd. bürde, burd, purd (tsi, last; ge-
wichte, -wiecht (8), -wecht (19j.
*Poiidox V. Pandox.
*Pondoxiuni r. Pandochium.
*Pondus fist, furtz o. scliayß /. bo-,
bu-mbus, aspergus (74).
Pone hd. nd. by. nd. achter by (11),
van a. (i32). athter (20). affter (19).
Ponere hd. setzen, legen (17), bedre=
gen ( 20. durch Missv. von legen als
mentiri!). nd. ze-, zee- (11) -tten. p. ad
seriem ri- t rin-ghen (22^); ad rigam
ricken, ad aceruum riggen (74).
*Pongnus V. Pugnus.
*Pono V. Pontus.
Pons hd. brück, brugg (fi), brock
(11), brücke (i.5i), bryck (18), bricke
(13). nd. brugge.
*Ponsellus {cf. pumex &c. ) pynsel
to maileu (147).
*Ponta prux ein stat in beheym (74).
Pontare brück (110), brücken (68),
brugghen (132) machen.
Pontellus V. Sufflamen.
Pontica (geunna Br.) nesp-ilbom (lOi),
-elbaiim (G). edil steyn (9).
Ponti-eus, -fieus (12) [i. sapor sicut
piper-, o?eponto; : ponsl7) A(i. zanger-en
(6), -icht (69, 133, 134); zenger-ig, -icht,
-echtig {b), -echt t -et als pfeffer (74);
czend gerig (2), sure (10), bitter t bro=
cken meyster (17). nd. tengerich ut piper,
t pepper (22. cf. tinghel-en 7nordicare,
-inghe acredo Kil.). tamper smaec sapor
P. (147).
*Ponticus eyn mere (18).
Ponticus I /. cain's mariniis 7« ) , p.
canis (8, 9) biber (S, 9, 76j. beber (17).
Otter (8, 9, 17). en mer hunt (23).
Pontifex {i. faciens pontem et simi-
litudinarie pro antistite l episcopo 76)
hd. brucken-inccher (8), -niaclier (65, 68).
br.- (9), burger- (iio) -meister; richter
(49); pi- (1, 75), bi-schoff; bischayff (19),
babst (17). nd. biscop.
Pontificale pischoff-isch (7,5''), -lisch
(75a).
Pontifie-atus , -ium, -um (69) hd.
bis-tum, -thum, -tom (17), -tumb (68, 134) ;
Eistum t pischoff ampt ( 7.5 ) ; bischoff-,
issoff- (6) -tum; bischoff es dum (19).
nd. biscop-, byß- (i32) -dorn, -atus daz
ampt (7). dat ammet (23).
*Ponti-ficus V. -cus.
*Pontonium scaltscif l sceldel (Gc).
acjs. flyte (94''^).
*Pontu- V. Punctu-alis, -s.
Pon-tus, -o (17) daß mere (8, 9, 17).
see (5, 8b). sik (22). en sijk (23). brück
(8, 9).
*Popa (X popiniarius sim.) i. ta=
bernarius (136).
Popa {i. pingu-edo t -is) vet- (11),
fet- (20) -heit. vetthekeyd (19). feistig=
keit (7.5). opffermetzger (135, Ki.).
POP
Popanum beert, opfferkuch (ii5).
*Po- V. Pa-pauer.
Popeanum v. Popisma.
Popellus cleyn folck (8, 9). volck-
lin (110), -xken (132).
*Po- V. Pu-pillus.
Popina (^. taberna nebulonum 110,
piipa Gl. m.) kucli-in (ö), -en ^ liurre (9).
hd. kuchen (8''), kuech (20), kochen,
iarkuchen (125). koch mayt l dock {pupa
17). ein tock-e t -en (4). spulunge (125),
sj)ulge (133), spulge (67) (x popisma).
bube t huer (19). kokene (11, 23).
bueue t huere (11). hur (74).
*Popinare bereyden (11, 19). essen
bereiten (75). kochen (20j.
Popinarius (nicht in Hss.; cf. co^
quinarius) lid. koch; schußel-wescher,
-spuler.
*Popin-io, -o, -US, l popio (ss) hd.
fresser, fraßer (66. 76, i.'.i), frayße (i52),
frayß (19, 133), fraeß t lecker (20).
vraeß (132). frauß (67). vraet (11). bras-
ser, fuller &c. (88). kuchen- (7.5), kuchin-
(76) -bub.
Pop-isma, -ysma (i 29), l -eanum(Br.),
{i. coitus <&c , Br. tractatio manuum 110,
vnguentum 129 ; cocns; sanguis dealbatus;
Sperma virile; lac; squalor { q. cf.) t
pinguedo coquine 76 ; aus TlOTtTTuajJia}
spol darm dey schotel inne wasciiet
(22'>). spol-e (12), -ich (10). spoch, Mrg.
spelich (13). ge-spule (^. squalor 5''),
-spiel (49). spulech, karspul ; außgiessung
menschliches samen (74). mannis same
(8). die stucke dar mit man die roß
zem (). haimsch macht (88).
Pople-s, -X V. Poblex.
*Popo uurst-elinc ( 121 ), -relinc (Gf.
1, 1019).
*Popoiiiscos {i. scismaticos inter mo-
nachos) uualaha de stabalo (Gf. 1, 842).
*Poposeere {st. poscere) eruordern
(V4).
*Poppysmare taschleu (V. a. 16I8. cf.
Sm. 1, 4.^9).
*Popula {i. oculi pupilla 14 1, puella
dissolutior ci. m.j pircha {arbor cf.).
Populago V. Parfugium. Tussilago.
*Popula-men v. -tio.
*Popul-ana v. -ona.
Populäre, -ri hd. nd. v'-wosten, -ve=
sten (.sie), hd. v'-wusten, -wiesten (76),
-w.sten i -storn (17), -hergen i -schleyf-
feu (126); wo- (100), woe- (20) -sten.
■wuest (132), wiest (68) machen, das
volck vß seinem laud tryben ( 110 ).
rauben (17). be-r. (8).
*Populare (i. ludere, cf. petrare)
ballen slahen (49).
^Populäre (aus poculare?)?;. Potare.
Populari i. populo replere &c. (Br.).
mit volck vervullen (147).
Popularis {i. forensis 74) dem volck
angnem, dem man gunstig ist (88).
volckisch; vende im schachtzagel (74).
Populatio {i. deprecatio 76) bete (8).
bette (9). hochfart, Zerstörung (74).
popula-men, l -tio (74), l -tus (76) i.
depreca-men, -tus (76). mengin des volcks
(74).
*Populatiuus popelich (20) fulkych
(19). volkich (11).
POP
447
*Popule-ntum v. -um Nr. 2.
*Populeum stam wurtz (1. caulina
radix Nmn.). steyn worcz (.5'', 17).
*Po-, pa- (1) -puleum, popul-ium,
-eon (141), -entum i -inus (76) hd.
päppeln-, bappel-,, appel- (.nc 18), bapel-
(66), pappel- (134), papel-, popel-salbe,
-salb. nd. papelen-, poppelen-, populioen-
(i32) -zalue. popo- (uob), popu- (110*)
-lien, ein salbe.
Populeus, pa- (9), po-pulinus
{cf.prc.) (-aus i. stiraeius 74) papil=
bawinen (9). papel-boumig (68). peppel-
boemich (132), -ich (11). alber-einding,
-isch (74). alparin sim. i pirchin (Gf.).
*Populi-us i -eus ainer vß dem
volck (75).
Popul-ona (129, Br. ), -onia (Ki. ),
-ana (76) i. Juno (Br. &c.), dea nuben^
tium (76).
Po-, pu- ( Gf. ) -pulonia ( ciu. Br. )
polona (127, Gf. 3, 334 falsch erklärt).
Populosus {cf. pupulosus) hd. nd.
vol volcks.
*Populum alberproß (74). 1
Po-, p6- (11), pö-pulus, popus hd.
nd. volck, lüde, stat-v. ( 74 ). volch in
der stat (93). fulke (20). falck (fi) lewt
t menig (1). volhc (11). wolck (23).
Po-, pa- (1, 121) -pulus ( en bom
, 23. stirax id. l gutta axboris 74. cf:
popula) hd. alb-are (121, Gf.), -er (74,
93, BM.), -erbom ( 6 sim. ). al-, var. a-
berpawin (74). urbar (Gf. ). arbor wih
(pop. 121). vlben- (73, 153), popeln- (73V
1 popl- (102), popel- (74), popelen- (132),
I popel- (23, 74), hd. poppein-, puppil- (8),
1 papel-, pappein-, bappeln-, peltz- (126),
j sarbach- (93, 126, Ki.), sar- (128), espen-
(Ki.), nd. peppel- (11), popeliouen- (22^)
\ -bäum, -bom sim. popel wyllighe (147).
bell-e (7), -en (126). popul on salben
(73. cf. populeum). ags. birciae (94, i36).
*Populus ( i. discus, cf. perraria)
pal (75). pleyde, pleyd (74).
*Popus r. Populus. Pupilla.
*Porca (piscis) v. Perea.
Porca hd. losa (74, 93, Sm. 2, 50i),
loß (Das.), looß/. (Pict.), loOS (jl. Stalder,
/. Fris., Sm.), zuchtel l loße , vlg. more
(75); mor, mour (67); schwyns-, sweins-
(74) -muter. moyg (133). mock (i52).
wett. bair. muck f. wett. mocke f. {cf. Fr.).
non (7. cf. nunn, ein verschnittene loolJ
Pict. verschn. Stute Sm. 2, 699). nl. suege,
' soch, gelte (116). suwe (19). soog (99).
soeghe (132). sutz t varch (74).
Porca, parca (49), porea (147) {i.
spatium inter duos sulcos sim.) eyn spa=
cium zwischen zweien furchen eins
: ackers (110). eyn sp. van erde tusschen
tzwe voeren (i32). braicke t. twen vore
! liggende (147). ein bethe (3), bete (4).
! pett lanndes (74). rein (49). fuhren-rynle
(116), -reyniin (126). ags. balc (Gii. Aelfr.).
Por-eare (Br.). -eare {bis 147) lant-
braicken mit der ploich, br. dat lant
(147). . . . . , ,
Poreari-a, -eia, -tia sumstig-i (104),
-e (Sum.). sula-cha (Gf.), -c (i3ii^, i4i).
Porearius sueinari (i4i). ein schwin=
hirt o.sutriber (110). eyn verkens hijrde
(132).
Poreaster {i. porcus junior Gl. m.)
binuz (Gf,). ags. for (136), foor (94).
448
POR
♦Porcax (.lt. procax^ r. Garrulus.
♦Porcella gcltkfii (107, i3s).
♦Porcelana r. Portulaca.
♦Porcell-io^ -us [i. multipeda) soogh
(Kll.V /)/. .sut'jrt', pissfbcddo (.116).
Porc-ellus, -ulus uarh (Of.V ags.
faorh (94, isß). iiarhe- (,104), uarche- (oV.),
ferc- (7, 8), fer- (^64, 75, Ob.) -lin. varnl
(S). varl (i , Sm. 1, 562). farckol (75).
verke-n (20. s-'i, iss), -lein {[)). .siogf(>r=
kel (3. wetterau. suckfreckilnV swingen
(.')iM. scliwvnlin (68). porc-elli t -ulli
farahir [n\).
*Poreilaca v. Portulaca.
Porcile sewstal ^ss).
*Porcimus incrswin (20 ^m.).
Porcinus swyu-en (20. 133, 152),
-yck (19). zwinou ill). hd. schweyn-in
(134), -en; schwyuen. schw. fleisch (iio).
veri'koiiaohticli {vi•2^.
Porcistetum swein- (74), suw- (iio),
verkeus- (132) -stall, vorhersteig (74).
*Porcopiscis v. Porro [pi.tcis). ♦
*Porculata v. Portulaca.
*Porcul-lus, -US V. Porcellus.
Porcus hd. /id. swyn. hd. swyin (19),
swiiie (17, 152), schwyn. sweyne (66, 151),
sweyn (1, 9, 4). eyn schweiu (i26, 134),
o. heimich ( i26\ h. 0. zam schwein (Das.).
lieiniiich (p. f gryllus Pict. X heim-
lich f -seh cicw ib. ?). uarch (6f.). farch
(7, 8, 9, 1, 64). verkeil (11, 132). suwe
(Sb"). hd. barg, ein schwin b. (6).
Porcus siluestris hd. nd. wilt, wil
(18\ -wyd [tfic b^) svryn. wild swein (1).
*Pore- V. Porc-a, -are.
*Porfilio V. Porphyrio.
Poris-ma, -sa(74) (/. apertio. illumU
natio sensus, lucrum Br.)ufi'doh-, iiffdo-, ge=
vug-uuge (20). miete (Snm.). erleuchtuug
der synne (74). der synne verluchtynge;
der sweytgater oepenyiig (147. X po=
rus\
Pormina huyrdom (147).
*Po- V. Pe-mestus.
*Pomo V. Porruju.
Porosus hd. hol-icht. -ericht; luche=
recht (7); locher-echt, -icht, -ig (12, 75,
134), -ig vom schweiß (75); lochcricht
(151), lechert (6\ fol locher. nd. hoUich.
*Porporcio v. Proportio/
Porph-yrio, -irio, -irivis (2'), -ior
(76). -iricius (23 , porfi-rio l -Iio i^Gf.).
porfyrionis (i36j, prophirius 1) (^.
pellicanus 74, i36) iihilt'or porfilio Gf.).
ags. fel-usor (136), -ofor (94). ys-, is-aro
(103, _ 121, Gf.), -arn (Gf.), -are (100), -ar
(9). isanfogal (Gf.). isiuuogil (104). staiu=
rapp (91). sitich 1 1, 2). sedek (23). pel=
lican. purpurfaruogel (74).
*Porrago r. Borrago.
*Porrax v. Parix.
Porrectio reichunge (20).
*Porrectorius {cf. crusibulus) cleyn
COp (U7\
*Porressilla v. Potentilla.
Porri-gere, -ere hd. nd. laugen , re=
ken (13 Mrg., 22'', 23,i. nd. reycken (11,
132), recken, hd. vz-r. sim., -geben (65);
reygen (13), vß-r. (21); rei-, reu- (7),
rie- (iiob) -chen; bieten l uss streken
(46) ; bitten (6 . winnen (22^).
Porrig-o, l -ivun (Gl. m.), prurigo
POR
(porcorum 74), l porringo (i47) (i. mor^
hu.i capiti.'< ca}iiti.t caricni/aciens Br., sccu
bies, infirmikis porvornm a porcus, inf.
pecortini 21; rf. angina) gull-a (i3i), -i
l -e (/. fiti um porcorum v,<.'\. gryiit&c;
porrigo coglio, wraiigh (147. i. q. wränge,
wie we.it/'iil. frangen pl., frängede Bräune
der Schweine cf. Kuhn z. 4, a p. 18O. Doch
rank-korn id., auch Srhotenfrurht und
Mutterkorn vgl. Wci)pr ök. Lex. h. v.). der
ränge (21). rant körn (9). rank-horn (9),
-orn (8). -born (16). das rackhorc-n (4).
ranckoren grindt; gr. t ranckorn (74).
suwkranckheit (110). verkens ouel (i32).
swinsncht (75).
*Porro V. Porrum.
Porro vorbaß (3). mer (8, 9). doch
(8b).
*Porro (104. Gf.), purro (121, Gf.),
porcopiscis i94*'>, 136) ^piscis) stur-o t
-io (Gf.), -i (121), -tur (104). strudo (Gf.).
aqs. styr-a (Gf.). -ia (94, 136); stiriga
(94a).
*Porrocast-i (24, 74), -ri (47), -a (85),
porruincasti(74)aschlauch(74).ascloeck
(85). astloc (24). aloich (47).
*Porros V. Porrum.
*Porrosectilis v. Porrus sectilis.
*Porrosus vol wratten (147).
Porrum /. baium (i4i, 142, Gl. m.).
Porru-m, -s (Gl. m.) i. infirmitas in
manibus l in pedibus (Br. sim). i. ver=
ruca (147, Gl. m.). ^vratte (147).
Porru-m, -s, porum 1 5'^) (?'. bulbus ;
cepvilla; ab- i a-stronum 73) kil (6,
Gf.). hd. louch. lauch. loch (4, Gf.). por-
(12, 20, 22b, 85, 99), poi- (8b), assche-
(5b), esch- t prieß- t schnit- (73), asch-
(iii), gemein- (93), knob- (87) -lauch,
-loch (8b, 85, 87,^93), -lok (99), -lak
(22b), -lag (iii). lauchel (73). nd. lok,
lock, loeck (11, 132), pork (22b). phar=
ren (50*^). pfarr vfi. (77b). suriho sim. (Gf.).
porro surio t porrus t capillus lock
(X cepulla louch I); porno i. plantago,
maeedonico hierher f i un. porr-os, -um
(i. portulata) lauch ; -us slaucli, lauche=
kyl (74). portus i. herba acerba plaich
(74).
Porrus sectilis, porro-s.(i05), porru-
s. (74) snite- (100), snit- (93), sint- ("4.
cf. bricula) -louch.
Porta hd. nd. porte. hd. pfort, port,
purt (19). thor (110), toer (75), toir (7),
tar (6, 75'i), tor l burgitor (Gf.). nd.
poerte (lli.
Portabilis dregelich (17).
*Portalactishertzen- 0. spyß-ader (74).
*Portanus des tymmerstzierheit(i47).
Portare hd. nd. drageu. äc/. tragen;
bri-, bre- (i32, 133) -ngen. 7id. dreghen.
*Portaria thorworterin (65).
Port-arius, t -ulanus (74, 75), -ena^
rius (46, 74), l -elarius (74) hd. nd. por=
teuer, dreger (18, 23). hd. port-ennere
(17), -ner (6). thor-huter (iio), -wart (74),
-wert (125), -warter i75). tarwerter (75*^).
turhuter (74). torhucter (46).
*Portastrum wilt-senp (47), -swSp (24),
-senerum 1 ? 85).
*Portatiuum (1. armigata 74) was=
serpfeyfFe (74). trag orgel (1). hd. nd.
portati-f. hd. -ff, -ue (74). partif (21, 23).
Port-ator, -itor [i. ianitor 68 &c.),
POR
-ineus (110 &c.) hd. nd. dre-, hd. drcy-
(21), tra-, trc- (4), brin-, bren- (132, iS3),
nd. dra-ger. furer (iio). vber-f. (125).
veercr (132).
*Portel-, porten- v. Port-arius.
Portemia {i. opifera) scliifflciu, zuU
(74). öchecp van Syrien (147).
Portender e [i. longe t porro ten=
dere t l. j)ost ostendere Hr., /. ante pre-
o. HO) hd. nd. bcduden, wandern ill,
19. 67, 133). hd. wondcren (20), bctudcn
(18), bedyten (76); vorbe zeyclien (9),
-zichin (8j. lang vor-sehen 0. -erkennen
(110 sim.).
Portensis hd. wechter. hd. nd. dor-,
dore-, dur- (20) -w. dorweychter (19).
*Por- (8, 9). pos-tentacula (cf. por-
tentula?) na-'(9), no- (8) -ssedil. balken-
ledcr (11, 20), -leyter (19 1. portentxim
falkeuleder (19).
*Por- V. Po-tentilla.
*Portentula v. Cenouectorium.
Portentum hd. nd. wunder, wonder,
w.-ding, gew. hd. -zeichen, -zeigen (17),
nd. -teken. hd. zeichen zukunftiger dinge
sim. merewonder (18).
*Portent-um v. -acula.
Portentuosum i. paruum miraculum
t vol Wunders (iio sim.).
*Portica v. Propolim.
Porti- V. Portis-culus.
Porticus Äd. pforzich .Gf.), Vorzeichen
(Sm. 1, 635), schopff (49, V. a. 1618); VOr-,
für-, fier- (75) -schopff; vierschon (75b).
vber-, für- (65), vor- (74) -schupf, forschaff
(7). fur-geimse (65), -hueß t port-h. (20).
vor-, t por- (74) nd. -kerke, hd. -kirche,
-kirch, -kurch (67), -lauben (75), -werck
(18. aus kerke?), -thor (uo). var kilch (6).
leit-haus (1. cf. Sm. 2, 021), -büß t lat-
h. (». taberna 75). hd. leich-hüße, -huß,
-haus (134, V. sec. 15, Ob.), -aus (71); lich-
hus, -huß, -huiß (17), -hauße (152), -us.
nd. lijk- t doden-hus. vmb- (19, 67, 152),
inne- (i32), in-, ein- (134), durch- (20)
-gang, -ganck. port (68). portael (i32).
nl. paut (116). spatzyrhuß (125). halle (20).
eu hal t doerwechter (11. X porta).
*Porti- V. Portu-galia.
*Portilaka &c. v. Portulaca.
*Portiliotum v. Portulaca.
*Portineus yaus porthmeus?) v.
Portator.
Por-tio, gew. -cio, -cia (1), l
-eiuncula (1, 2) hd. eyn deil { antzal;
ej-n deyle i eyn czalesim. ; antzel(77);
tail (1. 7, 9, 134), l zail (7), l stucke
(9); an val (2, 5b). nd. del t antal.
Portis-, porti-culus des scheepmans
bemerken of reitscap dair mit he den
roej-luden en teyken duet (i47).
Portitor (c/. portator) zoller ; vber
furer 0. Schiffer (88).
Portiuncula [cf. portio) hd. eyn
kleyn antzal t deyl. nd. clene antal t
eyn klen ding (23). sthuklein (9). stog
fleiß (8. p. i. pars carnis 76).
*Portorium (nauis; anders Gl. m.) en
vorbot (23).
Portuga-lia, -nia (5b), portigaLLa
(regio, ciuitas 23) hd. nd. portu-, porti-gal.
*Portul (cf. porrum, pretula &c.)
snideloch (47).
POS
Portu-, porti- (23, 87, 10.5), porci-
f 141) -laca, -laka (23), -lata (74), -liotum
(li punktirt 87), porc-ulata (4), -ellana
(143) borgele (12, 24, 85). burgele, boh.
uietelik (Kleechen 4). pu- t bo- (143), bu-
(10, 143, 144), be- (91, 111) -rgel. burckel
(20). pukcol (87). bur-cela t -zala (Gf.);
-zilla (9.5), -tzel (i43), -zeln (112), -tzelen
(144). pur-cil (105), -Celan t -zella (Gf.)-
port-ulake (20), -ulac (143), -elkrut (77).
laucli (74. c/. prc). gren-sel (143, 144),
-zel (112).
Portulanus (c/. portarius) portener
(17).
*Portula-ta v. -ca.
*Portuncilla v. Potentilla.
*Portunitas geluckicheit (11, 20).
Portunus {i. quietus Br.) geluckich
(11, 20). gluckych (19). großtergot (74).
rest-lick, -ich (147).
Portuosus hauelicht (20j.
Portus {i. statio nauium Br. &c., re=
quiefi n. 5, rippa t littus 2 sim.) vbir
(ö'', 9) da die scliyff halden {b'^). vber
(2, 75a). über (7). vbe (21). ober (5). vfer
(17). vffer (8). libertär (75i>). gestat (1, 2).
ge- t g-stad (75). stad-en (49, 110), -e
(19). habe (12). baff (20). hau-ene (8, 20,
99), -en (11, 132), -inge (23), -e (125).
merliab (93). hd. port (91, 125), ein mere-
p., mor-p. (151), meerporte (fi8). zulend=
ung (91).
*Portus {herba) v. Porrum.
*Portusnaonis {ciu.) portcnau (74).
*Portu- V. Porten-tilla.
*Poruestus v. Pernestus.
*Porulu-s hasel; -m. h.-wortel (i47.
aus corulus).
*Poruin V. Porrum.
Porus V. Tophus.
*Porus (X pontus) mer (1).
Porus sweyß- (f)!»), nd. swct-hol. sweys
hol (9). sweysse hole t loch (13j. hd.
sweyß-, schweyß-, swaiz- (2), swais- (1),
sweysch- (5), sniieze- (20) -loch, tunst i
t.-loch (75). ein schweiß- (110), sweyß-
(132) -loch l -locher, i -gat (132).
*Pos {g. podis gr.i. 2-)es Br.jv. Podevis.
Posca v. Puseha.
Poscere [i. postulare, petere) hd.
hey-sehen, -ßen, -ssen, -scen (-sten V ö^J);
ayschen (1), bitten (110), bieden (13),
gern (7). be-g. (17), beben t geben (9).
nd. ey-, e-scnen; bydden.
*Poscoreris (X potiri) gebruken (11).
*Posidicus V. Podiscus.
Positio hd. secz-, sacz- (17), leg- (46)
-unge; sage (62). 7id. settinge.
*Positiuuin hd. eyn kleyn orgel. ein
positi-fe (751^), -ff (1, 75a), -f (G).
Positiuus eyner der da wole kan
v'stene (17). setz-ig (iioj, -lieh (68). set=
tich (132). p. gradus der niderst grad
(65).
Positus ge-saczt l -leyt (17).
Posonium v. Pusonia.
Posse vb.hd.nd. mo-. moe- (110, 132),
mu- (6, 69, 75), mui- (76), me- (18), vir=
mo- (20) -gen. pr,s. ich mag (17). sbst.
hd. mugelichkeit (17), macht.
Possessio hd. besitzunge. nd. besit=
tinge; have t gud nerunge t eriie(22'J).
Possessiue besitzlich (20).
DiKFENBACH GlOSSARIUM.
POS
Possessiuus hd. «rf.besit-zlich, -telick.
Possessor hd. nd. besit-zer, -ter.
Possibilis hd. nd. mo-, hd. mu-, me-
(5) -gelich. mug-lich (75), -leich (1). mech=
tig (76).
Possibilitas hd. nd. mo- , hd. mu-,
me-gelicheit sim. mechtig (i4i). migali=
chait (76). ebenheit (9 Anh.).
Possibiliter mogelich (20).
Possidenter besiczlich (20).
Possidere hd. nd. besit-zen, -ßen (12),
-ten. geliehen {ausgestr. 13).
*Possula prantz-, pfirsich-kern (74).
Post hd. nach, dar-n., nayeh (19).
na (13, 23). nae (i32).
*Postaticus V. Apostata.
*Post camisia scurliz (Gf. 6, 545).
*Postcras hd. vber-, ober-, nd. ouer-
morgen, -morne, hd. -morn-, -mar'n (Ö).
*Postea V. Postela.
Post-ea, -quam, -modo, i -modum
(4) dar-na (20, 23), hd. -nach, -naych,
-noch; ernach (18). nd. dair nae (i32);
hir nanials (22'^).
*Postedenofanus y.Pascedenopagus.
Post-ela, -ella, -ea (76), -ellina,
-elina (Gf.), -elima (751»), -ilima (75^),
-ilena, -ena (104, Sum., Gf., Gi. m. ), -ile
(8^^, Gf. ) (^. subtela 93, solide 75, cf.
sidile) hinder böge {b^^, 18, 23) an ey
sadel (18). hd. h.-bug (75), -bug an dem
Sattel sim., -bugc (8t>), -bughe (21), -pueg
(2), -pug (1), -pug (74), -gereit (75), -ge--
raid ( V. sec. 15. Sm. ), -grat (116), -grat
(Das.), -zug (16); hinter satelboge (Gf.) ;
li.-fierteil (74); aftir-raif (104, Gf.), -reuff
(8); affter-reyff, -raif (Sum. ), -reffe (9),
-riem (91), -silen t -geschirr (75\ -rayde
t -syl (74); -gereit, vor. -gereid, an einem
pferd (110). echter- (147), achter-eme
(sie 20), -croppiere {nl. iie), -gerede
(19), -gereyde (11, 132, 147) der perde
(147), van den perden (132). ein schwantz
rem an einem pferdt (68).
*Post-ella (141, 8uin.), -ellus, -iculus,
-uculus ( 74 ) , -erula ( dimin. a postis
q. cf.) dur- (5), turi- ( I4i ) , tur- (Sum.)
-lin.
*Postellus V. Postica.
*Postena v. Postela.
*Pos- V. Por-tentacula
Poster-a v. -iora.
Pos- V. Post-tergare.
*Postergatio zurück legung (75).
*Postergum rucgilin (Hpt. 5) st. -lin=
gun? cf. post-tergum. aftar ruckie i
hintar rucce (Gf.). hinder sich (75).
*Posteri v Postheri. Posterus.
Posterior mc hinder (5^). hinderest
(75).
Poster-iora, -a (5^') hd. daz hinder
deyl sim.; der (76), die (46) h.-tail; die
letz-, let-, lesch-sten t. (65); hindern
(75). nd. de hinder del, dat achter deyl
(132).
*Posterioruin {sc. liher) von der ge=
miden (genuden?) red (1).
Posteritas geburt (7). ein nach ku=
mende g. (4). nach-kumlickait (65), -kum=
menheit (68, iio^), -kommenheit (iiob).
naekoinelinck (132). geslicht (17 sm.).
Posterius her- hd. -nach, nd. -neger.
POS
449
hinach (75). erneen (18). über et {etf)
mer lang (6). lesthe (10). hindirste (5^).
der hinderst (7).
*Posterna {frz. poterne, cf. Dz. wtb.
709) cleyne porte (20). cleyn port dorch
dye muren (19). cl. poert doer die muere
(11). posterne (8^. .c/. postica).
Post-erula v. -ella, -iea.
Posterus hd. der nd. de hinder-ste,
-s (18). ein nachkommer; pl. die nach
uns kommen (110 sim.). nachkomeling
(8, 9). noch komelinge (17). nafulgender
(20). die naevolcht (132).
*Postes V. Postis.
*Postes {i. lignum cum quo seratur
garba 76, /. quo garbe ligantur in messe
75) pint- (75), bind- (76) -nagel.
*Post-lieri, -eri {i. hodie nunc 110)
eendert gestert (19). egestern (20). eer=
gistern (11). heut (iioa). huyt (110'').
Posti-ca, -ta (8), -cum hd. nd. hin-
der-dore (-a 23), -dorekin (-um 23), hd.
-dor, -dyere (18), -dier (49), -dürli (93),
-tor (9), -thore (133), -tur (6, 134), -thur
(110a), -thuer (110^), -thur (m). die
echterstehe duer (11). achter-doer (i32),
-deure t posterne (Kil.). turili si'm. (Gf.).
stige-1 (9), -le (100). stegele (8). post-
ica, -icum, -icium, -is, -ellus, -erula
heymlick inganck van achter toe (i47).
post-ica i. pars seile; -ica heymelich
dar ; -icum hinderdur (20).
Posti-cium, -tium (Gf.) stigilla (Gf.^.
toriin (100). turili sim.; uberturi (Gf.).
phorte (8, 9).
*Posticones hunde menner (125).
Postieulus L'. Postella.
Postic-um V. -a.
*Postieus V. Apostata.
*Postil-e, -ena, -lena, -ima v. Postela.
Post-is, -es, i -ellus (74), bostis (24)
turi-stuodcl (i4i), -kcrdar (pl. 127). tur-
(9, Gf.), tur- { bei- (3) -studel. ture (74).
dore (18, 23). hinder-d. (17. X postica).
d.-stodel (17), -sthcdil (8), -stoczel (19.
tvett. durstutzel ). thure vrangen ( 65 ).
uber-th. (65), -ture (74), -tür (93), -regel
(5^), -gericht (9i). upar tur (Gf.). bystal
(7). bistell (6, 24). beystel (74). schoß-
riegel (74), -rigel (4. versch. von stoßri=
gel vectis ,Sm. 3, 67. Fr. 2, 119). swelle
(10). drischufel (1). druschuphel (7i),
truscheifel (75). thore (133). thor (.5).
thur 0. thurschwel (iio). ture (66). ture
(151). dore (152). dor (67) doere (i32)
dar (8'^). poste (23). p^st (20, 221^, 77,
eyn holt 221«). dure- (20), duer- (11)
-post. stemder (77). doyrstenden (13).
dor-stendel t -stel (12). holtz darin die
thur get o. henckt (75).
*Postis V. Postica.
*Postiscum dorhencke (8^').
*Postita V. Postica.
*Posti-tium V. -eium.
Postliminium ■*. reuer.no erloesunge
(64).
*Postliminius wiederkumender vom
elend zu seiner habe (74)
Postmod-o, -um v. Postea.
Po-, pa-stomis (cf. pagula) knebel
(114). klupp o. brems (9i). kleppe, klippe,
pranghe (Kil.). maul-klub (Das.), -ysen
(116).
57
450
POT
POT
PRA
*Po8tomus (.s7. posthumus'l iiachgo-
honikint (i».^).
Postponere nach- (8), noch- (17)
-seo/.cn. liiiuionug- (17), oznruck- (9)
-worfiMi. vor-i/.i<'luMi (8\ -i'/.cilion (9).
Postpridie r. Postridie.
Postquam r. Postea.
Postrem-o, -e hd. zu doui, zu (5)
lopton. nd. ton 1. male, zu-lcst (17), -leste
(19). dar noch (17).
Postremus hd. lost, der lesthe (19).
der aller let.-ste (68). d»e a.-leste. (i32).
hd. der hinder-est, -st.
Post-ridie, -pridie des tags dar
noeh (HO .svw."). monidiß (postr. 126).
Post - tergare , -ergare hinderruge
setzen f ab lalJen (12). abe laißen (10).
hiudersich-o. zurück- (Uo), achtorrugghe-
(iS2) -stellen, zurück legen (75).
*Postuculus r. Postella.
Postula r. Pustula.
*Postula-men, -tio hd. forder- (i),
bitt- i aisch- (7«"i, heysch- (5), hesch-
(17), heyß-, hey.s- (21), bet- (9) -unge.
cyseliinge i2o, i32).
Postulare (c/. poscere) hd. hey-,
he-, ai- (134), nd. ey-schen. hd. heißen/
bi-ddeu. -tteu, -ten (134). va-, varr. vo-
rdem (7.")).
Postus ein post- o. kiitsschen-ross
(ll6V
*Potabilis dreuclich (17). triucklicb
f gut /u trincken (7.5).
Potagium getrauck, trinckt^eit (74).
Potamogeton saam- i seehaldeu-
kraut { i3n).
Po-, bo-, (5'') -tare {i. potum dare
i populäre t hibere 76) hd. nd. dri-, l
dre- ("iUV tri- (9, 110, 134) -ncken.
Pot-ator, -or drencker l soffer (20).
*Potencianus mechtigcr (74).
Pot-ens, -is, t -entacius (76) hd.
me-. mä- \i34), ma- (1, 6), nii- (17) -chtig.
nd. mechtich, woldich (22'>). weldich (77).
ge-w. (20). mecht (-is 18). starck (iio &c.).
Potentatus hd. nd. macht; ein ber=
reu-m. (,110 &c.); ivalt (23); ge-waelt
(11), -waltig (8), -balt (1), hd. -walt, -walt
der vberwinduug 0. zwiugmig (75).
Potenter mecbtigli-ch ( 7.5 ") , -eben
(110). krefftiglicb (65).
Potentia hd. nd. macht, mecht-e
(22'>), -igkeit (68). michtikeit (17). ge=
walt (17, 110). crafft, vermüglichkeit
(65 var.\.
P. absoluta ledig (7, 15), lediger
(6) gewalt.
*P. affectiua {anime 65) begerende
Craft (9 Anh., 63, 65).
P. dei alme-, var. alma-cbtigkeit (65).
P. intellect-iua , -us (63) hd. nd.
v'nem-ende, -lieh (75), v'neymideu (20),
v'mmfftige (i5), verstentliche (46, 75)
craft.
*P. interpretatiua sprechindu (46),
sprechende (G, 9 Anh., 15, 63, 75, 76), v'-
spr. (7). vz-spr. (,5), vorsprokelike (22),
betudende (65) craft. sprekende macht
(23)- vßsprecbung (21).
*P. operatiua wu- (7, 15, 63), wi- (6,
9 Anh., 761 -rekende craft.
*Potentificare mechtig machen (es).
*Po-, pro- ^73, 91, 143), per- (24, 73,
li."). 113) -tentilla, l pot- (7o, 134. i.m),
t portut- / potut- (74), portunc- (47),
porress- ,.smn. v) -illa [i. nymphaea i
ros marinum sum. , hercularis &c.
143, elauus veneris (it., anserina i
tanacetum agreste / magnum mille^
folium 73, accuudula i cinifen i
kympha i ercularis i pertula 74; hd.
grens-inek, -ing. -ih (104), -ich (lOä), -ig
(I7j, -en {21), -lieh (77), -eÜnck (3),
-ench (4, 73, 143); grenß- (74), gryens-
(10), grins- (7), gruus- ^43), gress- (69),
cress- (134). kress- (68),greus- (siel) -ing.
grynsicli (l:>). gri-, gru-nsig ; grans-ich,
-ench 1,143). geiis-iuc (Gf.), -erich (73, 116,
143). ganß-, silbcr-kraut, >d. ganseryck,
selvcrcruyt (i43i. /«»//.blick (Ug). sigrun
(G). perwinckel (/. accundula 74). ml.
gronsynk (23); gresi-ug (22''), -ch (24,
47) ; valeriane (port. 24). baldrian i
teunmarck (74).
Potentior gewal- i niech-tiger (75).
Potentissimus gewaltigest (75).
Potestas hd. macht, m. des gewalts
(75). rnayclit (19). walt l ge-w. (77). ein
ricbter vf frcfirin in lamperten (93. ital.
podestä c/. Gl. m. 5, 400).
Potestatiuus gewcldyck (19).
*Potestatus:(a«s pote-stas) X -nta=
tus) gewalt (10).
*Po- V. Poten-tilla.
Potio {uft i. poculum ^^. f.) hd. nd.
dranck. hd. drang, trank, truiick (6),
drunt (*7C 17). sirup (8S). puisuu (99).
potio muscati vz prosthugo (17).
; Potionare, -ri (106) trank (9), drank
'(8) geben, poisoen (106), puisun (99)
j gheuen. drincken (18, 23). trenckeu (?'.
\potionem dare 110).
1 Potior (c/. poti-us, -ri) hd. billi-,
bil-chcr; bicber t grusser (17); bil-lich
(67), -ch (19); pilleich (l),grosser (8, 9),
besse-r, -rer (comp. 76); mechtiger. rad.
bille-, bil-ker; better.
Potiora die meisten 0. diemerern(75).
Potiri prs. poeior (i. fari i vti 4.
' st. frui t vti Br. cf. poscor) hd. bru-,
brau- (134), gebru-, gebrau- (1, 9), ge=
i bro- (18) -eben. nd. bruken.j;rs. ikbruke.
i uyessen t überkomen (64). nuczeu (4).
. Potis V. Polens.
j *Potis-sare, -are (17. 4) trincken (4).
wenig tr. (9), drinckin (8, 17).
Potissime aller besteh alzumal (20).
Potissimus aller-meebtigest (uo),
-mechtigister(9),-beste (20), -bilichste(5t>).
Potistris , ■JTOtiOxptc vogeltriuck=
horule (ii6).
Potitare drincken (19).
Potitus {■'ionat in libidinem) hebben
gebruicht (i32). haben (iio), hab (68)
gebrucht.
Potius (?. potior) bil- liehen (20),
-lieh (7, 4, 67, 133), hd. -lieber, -licheker
(ioo\ -che :17), -ker (22), -ken (22''), -lick
(11). hd. pill-eicher (1), -icher (9); mo=
gelich (20), gerne (19, 67, 133), lieber
(uo). nd. lieuer (i32), niogeliken (22'').
*Potolicul-a, -US V. Bothona.
Potor V. Potator.
*Potrus V. Botrus.
*Potularia v. Oeimastrum.
Potulentus tranckig (112).
Potus hd. nd. drank. hd. tranck,
drang.
*Poua r. Paua.
*Poxiniium v. Ocimus.
*Praca iirachwrzc (105).
*Prac-aytus, -ticus i20) (atii.i) zwirtze
(11). .svinikcn (20i. 17/. loxia chloris
vol. deutliche und skaiid. Namen bei Nmn.,
dazu schwiiiz ib.; .schwunitz Fr. 2, 251.
*Pracium r. Brasium.
*Pracni- r. Pragm-.
*Practacella icy'. paratella?; stain=
klce (74).
Prac-, pra- (93) -tica [i. scientia
act-ualis, -iua, mattualis; actio maicalis
76) hd. wurkend-i (93), -e, witrckende
sim., wurcklich (uo), vbende, vbunge
[sie 9) kunst, konst. eyn k. van practikc
i k. tzo wereken (132). eyn kunst von
practieken 0. ein k. zu w. ^68). daspueh
aller ding dl. vbung ^ wurcklich vbung
(75).
Practica actiua kunst diu lert des
mönscheu selde (93).
Pr. cognitio erkantniß der würck^
lichkeit 16.5).
Pr. factiua kunst die liinus wrket (93).
Practicare, -ri (.5'') hant-werehen
(1). -M-ircken i5''i. vben (75). wurcklich
(75). ein kunst selbs (110) vben. wircken
{ gewoneu (2Uj. practi-seren (132), hd.
-zyern, -eieren, -ren (152).
Practicus (i. manualis 4) hd. nd.
wcreker. hd. wirckc-r, -nde (20) ; wurck=
lieber vber (75), kunst vber, der k. er^
faren hat (Uo), ein practizierer (68), ar=
beder (5). die wal practiseren kan (132).
*Practicus ianis) v. Praeaytus.
*Practin- v. Pragm-aticus.
Practizare cruden (loe).
Praes v. Pres.
Praga {du.) pra-ga (b^), hd. -ge,
-ghe (22'', 132), -che (i52), -he (i33), -ag
(68), -g (1, 69, 71, 134). brag (67). hussen
stat (71).
Pragma sache (8, 9, 88). werck (4).
dediguug, handel (88). pracma i. causa
(76).
Pragm-, t pracm- (75), pragin- (21),
pran- ( 76) -atleum gewerbe (5). wer-f
(22;, -pb (7), -gk i21). -k (23). gescheffte
(75).
Pragma-, practina- (76) -ticus (i.
autor causarum 76) Sachen furer (9).
horer der such (7.5).
*Pran- r. Pragm-aticum.
Prandere hd. zu mittage, ezumittag,
zum raitage (uo), zu mittem tag (46),
myddachen (132), bij tiage (18), mal(l),
zu morgen (75), zu ymbiß (Uo'', 134),
zu jnnbß (69) eßen , essen ; zu mittage
esclien (17). nd. to middage etten.
Pra-, bra- (Sum.) -ndium (?'. comestio
matura, st. matutina; prandeum i. ma=
nuter gium 76, i. zona Br. cf. Gl. m. h. v.)
hd. zu mittage eßen sim., das e. bey
dem m. o. frumal (74), mittageß eschen
(17), eyn mittagiß esßen (5''); morgen-
eßen (20), -mal (Di), -mal zu rechter tag
zeit (75); ein mal (100), zuttag mal (68),
imbiß (Sum.), jmbiß (76), ymbis (64),
imbis i immesse (74), inbis (93), imeß
(77), imbs (18). nd. immet i morghen
etent (22''). myddachs mail (i32).
PRA
*Pransium (aus brasium sim. f) molt
*Pransius v. Prasinus.
Pransor hd. nd. slinder. myddachs
mail-sl. i eyn esser (i32). esser (76, iio).
esclier (17). schlinder (iio). einer der zu
mittag ißt (i5i), da zu m. o. ymbiß ist
(131).
Pransorium eßeliueß (20 sim.).
*Pransus v. Prasius.
Pransus ^<c. sbst. gessen (iio, 132),
ge-g. (68); ess-unge (69, iio), -ynge (i32).
*Praseinus [i. q. 'sq.) brach-, nl. bra-
sem (116).
*Prasinus v. Brasmus.
Prasi-nus, -uus v. -us.
Pras-ium (Sum. vi &c.), -sium (3, 73,
Sum.), -sia (85), -sion (9i^), pasium (87a-)
(c/. bailote) antoru (Sum. vi), an- (Gf.,
Ki.), a- (Ki^.) -dorn, andor (Gf.). gotuor-
gessin (Sum.). goczuorgessen (3). gotes-
(47), got- (85) -vergetene. wil (87^), wis
(i46) morchille. ags, liune (94^^). prasson
lovch (Sum. vi).
Prasi-us (es, iio, Br.), -nus (76, Ki.&c),
-uus (iioi^), -um viride (87% 146), pra-
xlnus (^. viridis color 136), -nsus (uo^,
132) grün (68, iio). groen (i32). kupfer-
(873', 146), abschiag- (Das.), absclila-(iii),
lauch- 0. gras- (Ki.) -grün.
Pras-ius, l -inus (kl), -sinum (76),
pransius (110*^) ein grüner (68), grun-
(110), groen- (132) -stein.
Pras-ius, -raus v. Brasmus.
*Prass- V. Präs-.
*Prassica {st. br.) romis col (Sum.).
*Prasson v. Prasium.
*Pratale (j. pratum Gl. m.) wesebaum
(19). wyesebauem (20). wezeboem (11).
Pratensis wysig(iioä). wyßig (not").
weydich (68, 1.^2).
Pratiea v. Practica.
*Pratinotides (herba) hons niille (17).
*Pratula {i. eruca io4. cf. pretvila &c.)
snitelovch (104, 130).
Pratulum eyn cloyn wyßlin (110),
weyde-lin (es), -ken (132).
Pratum {cf. bratum) hd. vvisi t
ebihou (i04. X hedera), uuisa (Gf. ),
wise, wiße (18, iio^*), wisse, wiß, wyese,
wiesen (75), wis (76), wese, weße (125).
matt i wyßmat (74). matten (126), anger
(10), weyd (es, 110). 7id. angere (221^),
weyde (11, 132), wisch (23), beemt (loe,
lOs), banipt (99).
*Praturarius [cf. ital. pratora pl.)
wiseheio (Gf. cf. wishai Sm. 2, 128).
Praua vngelich (25).
Prauare hd. 7id. ergern. arg (es)
arger (132), erger (110), boeser (no, 132)
machen.
*Prauator beschediger (75).
Prauieor-dius, -s ( 74, 75, 76 ) boeß-
(110), poß- (74), quaet- (i32) -hertzig.
bosliafftigs herz (75).
Prauitas hd. nd. boesheit sim. krum-
me t vngrade (126).
Prauus hd. nd. böse, böse (i5i), boeß
(110, 132), snode. hd. arg. nd. avch, quat.
*Praxare ( aus praxis X braxare )
wurcken; pier-, va7: bier-prewen (74).
*Praxator pierprew (74).
PRE
*Praxina v. Brasmus. Foca.
*Praxinus v. Praxinus. Prasius.
Praxis hd. wirckunge, wurkende (9).
nd. werkinge.
Pre hd. nd. vor. veri- (es), voer (132).
pre- vorhin-, vast- (75 in vielen Zss.).
*Prealmarium v. Palmatorium.
*Preamb-alum v. -ulum.
*Preambul-ans v. -us.
*Preamb-ulum , -alum (74) {i. prae^
monitum Gl. m.) hd. nd. vor-ganck, hd.
-gang, -lauff ( 18 ) , -red ( 46 ). furganck
an einem huß (75). spräche, beysprach,
Sprichwort (74).
Preambul-us, -ans vor-botte (68,
110), -boede (132).
Preauisatus fürhyn gewarnt (65).
*Preauus der erste große vader (5).
Prebenda hd. prebend-a (.5^), -e,
pfrend (67), pfunde {sie 152), pfrund,
prnnde (8), pronde, pron (21), prune
(133), prin(18). rad. pro-, pra- (11) -uene ;
proenen (i32).
Prebendare pfriend geben (76).
Prebendari hd. pfrund, pfrund (67),
pfreunde ( i5i ), pronden (.5), prundene
(133), nd. prouen (i32) nemen, t geben
(68, 110), geuen (132). eyn proue neymen
(21).
Prebendaria pfrund-huß t -nerin
(es), -enhuß (110). eyn prouenier huyß
(132).
Prebend-arius , -ari (.stc 21), -ina=
rius, probendarius (i4i) phruntari (i4i).
eyn prond(>r- (5), en prouen- (23) -uemer.
phrunde-(7), pfrund- (75), pronde- (17),
prinde- (18), proue- (22) -ner. pfrun diner
{sie 9). pruw- (20), preb- (8), prou- (21)
-ender.
*Prebendator pfrund geber (75).
*Prebend-inarius v. -arius.
Prebere hd. nd. beden, seltner bieden.
hd. pie- (1, 75), bie-, bie-, biet- (6), by-
(9) -ten; bi-, bid- (18, 20), bey- (13)
-den; ge-, geb- (19), ie- (18) -ben. nd.
geuen.
*Prebetor {i. dator, untersch. von
prebitor) geber (76).
Prebitor eyn pfrunde- (9), prunden-
(8), prond- (17) -geber.
Precabilis hd. nd. bidde-licli, -lic.
*Precalcare virtretin (8, 9).
Precamen v. Precatio.
*Precamum v. Preeonium.
*Precana langk gebet (4).
*Precaneum i\ Preeonium.
*Precantor v. Precentor.
Precanus {i. ante tempus canus 76)
eder zijt grawe (8), czeyt gro (9).
*Preeapere hd. nd. vor-, l mancher=
ley vor- (75) -nemen, -begrifen (17).
Preeari hd. nd. bidden. hd. biden
(17), bitten, bieten (7), beten (9). piten,
vlg. in der gemein t gute ding {i. de-pr.
75). flehin (8, 9). vlokeii (ll). euer vro=
wen beghern (23. X proeari).
Preear-ia, -ai {sie 76) {i. res prec-e
i -io habita 76 sim.) hd. lehen (76),
ewig 1.- gut, ebig 1. ader leben (17),
ewig leben ader gut (4), ewich leen
gut, owig leben- t lypp-gut (67);
ewig lehen- t lyp-guyt (133), t leyp
gut; l ewig lihen gut (7); bet gelt j
PRE
451
(7, 74), ewig g. (74). bat galt (6). ge=
lietten gut (110). gebeden gut (i32).
bedicheyt (si). bette (8, 123). bethe (9).
libding (lio &c.). lipdinge (4o). lib- (75),
lip- (65, 69), lieb- (63), leib- (134) -gedingt
Precarie sbst. pl. leipting (Sm. 2,
416). ewig lehen (8), lengut (9). ewich
lengud (23). adv. bit- (110), smeke- (182)
-lieh.
Precarium bete t leipgeding (74).
bede (20). gebetten (es), ghebeden (i32)
gelt, gepet (1).
Precarius hd. nd. bedeler. hd. bett=
1er, bitter (110). bethler t byddelich (132).
*Precarpere i. preeedere (76). vor-
lesen (9), -griffin (8).
*Precarum v. Preeax.
*PrecatimL hd. biddelich. nd. bedelic.
Preca-tio, -men bede (20).
Precator bider (17). pitter t fur=
bitter (75).
Precatorius biddelic (11).
Precatus sbst. gepet (1), -bet (17).
bittung (es, 110). byddinghe (132). ptc.
gebeden (17).
Precauere vurhuden (20). vor-hueten
l -fliehen (75).
Preca-x, -rum (8) {i. contentiosus
verbis 76. X proeax) zenkecht (8, 9).
Preceden-s furgenger (65); -tes for=
drige (62).
Preeedere hd. nd. vor-, voran- (75)
-gan, hd. -gen sim., -fallen (7. X preci=
dere). vore gene (17). v'hoghen (11).
Preceler gar snell (20).
*Precella (i. crustula) bretzele (77).
Preeellens furtreffelich (75).
Precellentia vurhahunge (20). fui--
(75, 110), vber- (es) -trefiung. Ijouen-
schyninge t -ganck (132).
Precellere (/. preeedere 8) hd. nd.
vorgan sim. boueugacn t ouertreden
(132). vor- t vber-treten (9). hd. ober
dreden sim. für- (75, 110), vber- (es, 69,
134) -treften. bistenen (21). hoghen (11).
virhoyn (19).
Pre-centor, -cantor vor- hd. -senger,
-Singer, nd. -zenger.
Preceps vor-snelle (7), -snel (23),
-snelaftig (22). ein schneller (65). fir-
schn. (76). snel (18). snell (1). schnall
(6). hd. snelhafftig. hd. nd. hastich sim.
haestich ( 11, 132). h. {t) vurfarende
(20). heslich {sie 9). hofelich {sie 8).
ylicli (19). ein ylender; gar geh, var.
gech (65). frutig t vnbesinnt (126).
schuppick (5b. c/'.precipitare&c.).neder=
heldig (17). einer der vil an-facht (110b),
-fahet (iiO'i).
*Precept-a, -um sg. (65) eeremonia-
ria, -lia, -le sg. (65) sunderlich, be-s.
(63) gewonheit (7, 15, 63), gebott (6).
gebot der beduttung allain der liplichen
saczung (g5).
Pr. iudieialia hd. gesciirieben, be=
scriben (15, 63) vr-, or-te.il, urtel (e).
Pr. moralia {sg. es) gebot der sitten
der gerechtigkeit (es), gemeyn leben
geyn (gen 63) got vnd dem (gen den 63)
menschen (15, ß3), mentschen (6). {aus=
gerissen) -nes heyligen lebcns gegen got
vnd gegen den leuten (9).
Preeeptio gebietunge (8).
Preceptor nd. beder. hd. ge-b.,
57 *
452
VUK
PRE
PRE
-bider(17),-hiddor(18),-biter(17). -bieter,
/,<l. ml. biodcr, -boydor (22).
Preceptum /id. nd. gebot, nd. bot.
j,M>-hott iG, iio), -bod (17), -boyd (19).
Pi\ luorale gi-bot dtn- sytten der
gi'it'clitigkfit i^tiri).
Preceptus gc-bodon (20), -boddeii
(i;)^. -l.ad.Mi (II).
Preces {icbet, bogird, heischung (65).
Preces horarie die sibeu zeit (9i).
*Precess-io, -us forgang (75).
Pre-, / prede- i ante- (75) -cessor
hd. nd. vor-gcngcr, -ganger (68), -geer
(4) -giMU'r f -nu'ister c forderest vor an
hui (75). vurgaonder (20). voorgaonre l
v'hogher ^11).
Precia v. Precoque.
Preciari (i. extimare Ut.) hd. nd.
Ionen, lone l laben (19». Ion (17). loven
(20). werderen (i32).
Precidere hd. nd. vor-, vor äff- {i.3-2)
-snidon. bo- (iio), vorab- (68). obenab-
l foruan-, var. fornen- (65), vmb- (7.5'')
-schnyden. vor an schlagen f motzigen
(88).
Precidere vor valleu (i32 &c.).
*Preeiencia r. Prescientia.
Precinetus gegürtet (20, 64).
*Precind.ere [aus -ciderex-scindere)
vor snidon (18).
*Precinere hd. nd. vor singen, für
ein andern s. (65).
Precingere gui'ten o. bereytin (8, 9).
be- (19), viir-f20) -g. vnder-g., -sclmrtzen
&c. (65). vmgirtten (76). begurden (11).
Preciniuni (i. laus t l. antecedens
Br. cf. preeonium) fursang t prophecie
(20). profetye dlV
Preeiose duerlich (20).
Preciositas kostbar -lichkeit, var.
-kait (65). dureheit (20).
Preciosus hd. nd. dure, edel, kostbar.
hd. durer l yddel (19); tewer (9) ; kost-
par (1), -lieh ; kospbar (13), kustelich
(5''), cuspar (18). edel groß hübsch vud
tuer geschctzt (75). nd. dire (99), en
vriger ia precari 23).
Precipere hd. nd. gebedeu. Ärf. bieten
(69, 134), bieden (13); ge-b., -biden (17),
-bieten, -bietten, -byteu (9). wc?. gebeyden
(^2), vor esclicn (22b).
Precipitanter vbersturzlich (75).
Preeipitare hd. nd. schuppen, hd.
schuppffen (6, 3, 75 ) ; schop-fen ( 74 ),
-pen; stuppen (20. cf. Sm. 3, 65i). nd.
Stumpen (22. wett. trudere, cf. Sm. 3, 638.
stupen 22 ans scuppen? doch v. preei-
pitium). sliffeu (7). hd. nd. neder-, hd.
nider-, niden- (6), vberab- (no), vfi" das
haupt t den halsab(65)-werffen, -werpen.
dael warpen (11). sturtzen (18*>, 65, 75).
vberab- (iio), vber- (75) -st. iber stirtzen
(76). vber prellen (75). strattlen (126). j
strnk- (99, 132), tum- (132) -elen. haesten |
{{) vurfaren (20). haestelich doen (i32).
Preclpitari schupphen (1). vcruallen
(75).
Precipitatio/;rf. nidderwerff-, scupp-,
schupp-, schopp- (19) -unge; snellhait
(1), gelich verderblichait (65) ; vrblitcz-
lich (653 Mrg.). vbersturtzung (75).
Precipi-tiixm, qew. -cium, -um (8*»,
17) hd. nd. schupp-, schupt- (76), schuff- ,
((i), schopph- (7). scliopf- (74), sciiopp-
(21). .scliimp- (18), stump- (stup- 22)
-unge, -inge. ni'der-werfunge (17), -wer
pinge (132), warpinge (11). sturtzung
(65). vberab-st. l dieffe pfutz {i. pre-
ruptd /o.ssa 110). tumelinglu-; eyn diep
put/, ofV kuyle(i;i2). .steinwant (95;. spitz
an einem steinwander der perg vnd
pruck (74).
*Precipixim v. prc.
*Precipuciuin v. Preputium.
Precipu-e, t -us (ö, 21 &c.) czu for=
der an ader czum lordersten (4j. nd.
vorderst. hd. zu-v., -vorderste (133), der
vordersten (76), dem v. (7), -forderest
(134), -fordest (69), -uoren (13J, -vorn
(5), -for (21), -erst (UO), -erste (8);
fürder-/ vorder- (65), turder- ^ erst- (20),
besonder- (132)- lieh, sunderlichen (iioj.
tzoe voeren (.i32j. to vornt (22). ten
yersten (11).
Precipuus (cf. prc.) hd. nd. aller-,
alder- (17, 22) -meyst, -mest (23), -nieynst
(21), -menst (13). vorderst (23). der vor=
dirste i garvornemiscii (9). ein furnemer
o, besuiidcrer (HO), der vorsten {6^).
hd. zuvore. nd. to vorne.
Pre-cise, -seise hd. nach mynner
(8j, gerade noch m. noch me (9), g.
wedi'r me noch mynuer 6m. , gerad
w. mer noch minder, nyt m. noch mer
(Ho), noch me noch mynuer sün.
noch mene nocli mynuer prescise; glich
vor sueden precise (17). eben i \ved=
der me noch myuder (7). eben, Mrg.
glich (13). glich also (46). nach mere (18).
mynner nach me t kurczlich (20). punt-
vnd eygent-lich (65). uocii mj'uner nocii
meir (132). noch mer noch myn (23).
nog min nog me (99).
Pre- t pres-cisio absuidunge (20).
*Precisor vore snider (17).
*Precis-ores, -sores {i. dentes anten=
ores 76) varderu (75^), vord-irste (9),
-ern (75), -der (8) czene.
Pre-, in Hss. gew. pres-cisus, precis-
us t -sus (75) gerade (21). g. euene
(23). hd. gar g., gerad, geraide, eben:
gerad gar(l); glich ebin (5''); beschnyt=
ten (75). prescisus besuydden (19); be-
(13), abege- (20) -sneden.
Precium hd. nd. Ion, loen (11, 20,
132). hd. lone, loyn (5). solt des lones
(75).
Pr. vendicionis dyngen (18*").
'^Precius v. Prescius.
Preelare vorschyn- (iio), fursehlin-
(sic 110^), gar dar-, uar. der- (65)-lichen.
seer kläar (68). harde ciaer (i32). gar
luterlich (75).
*Preelar-ere, -are (Gl. m.) vbertreffen
mit derhitz vndgewalt^z. preminere 75).
Preelarissimus aller gdob-ster, var.
-ter 165).
Preclarus hd. nd. vor-schone, hd.
-schin. hd. edel; gar schone (8,9), schon
(1, 75), luter (75). clare l schinbar :
seh. t luchtender vber die andern ; vbcr-
sch. l -trefflieh (65).
Precludere hd. v'-slizen, (8^), -slis-
seu , -sließen sim. vor schliezsen (4),
-sluyssen (i32), -sluten (23).
*Preelusio vorschliezsuug (4). be=
sließunge (20).
Preco {cf. pedellus) foraboto i bu=
til sim. ( Gf. ). bott (68). boede (132).
rechter-b. (20). bade (11). bo- (8, 23), hd.
h\\ , be- , bid- ( 18; -del. hd. bü- (46) , bu-,
but-, bot- (21), bit-, bi- (134), nut- (74)
-td. fnrlonffer t ver-, var. vliver-kun=
der (65). v'konger (17). v'ruffer (8b).
vßrueffer (125). geriehtz- (1), des ricli^
tes i23), de/ gerychteß (.'S»») knecht.
gerichts ehnecht (71). vorschribcr (8).
coij)-, mecrs-man (147). (Xpredo in 74.
und Mss moR.) hd. reu-, rau-, ro- (6), ra-
(17) -her. nd. rouer. me. prod. vor-
sdireier t -ruffer ; me. corv. rey wagen
(9). sdierg, waybel preco t gotzwort
prediger agariüs (71).
Preeoctus vor-kocht(6), hd. -gekocht,
nd. -gekoket, -gebot {nach preco bot=
td 21).
*Preco-cus r. -quus.
*Precognitio vorhin erkentniß (75).
Precognoscere vorliin erkennen (75).
Preeon-are, -ari, -iare (20), -izare
(20, 65) vor-singen (17), hd. -sagen,
-schreyen , -schrien, -ruffen sim., nd.
-ropen (22, 132), -rapen (23). für ryeffen
(110). verreu- (7), ver- (134 1 -ruffen. loben
(20, 76). brysen i. laudare; t pre alys
laborare '. conari (76). beduten, fur-b.,
verkünden (6.5).
Preeonatus bode- (19), vorbot- (132)
-schaff, badesehap (11). ein byttel ampt
(110). vor-ruffunge (8^), -schriunge (8),
-schreyunge (9).
Precon-atus, -ium coipmanscap of
mercerye to hieven (147).
Precon-ium, t -eum (75), preca-
neum t -mum (76) hd. brys- t lob- t
grosmacli - ung (65); lob, lop; lobe-,
lobge-, lybege- (5b), mit- (1) -sanck,
-sang; verkuudunge des lobes (75). nd.
lof l louesank.
*Precons-ul, -ol, -or (7) (cf. proeon-
sul, presul) hd. rodeß- (17), eyn rat-,
rayt-, raut- (76) -meyster; dinckman
(20). nd. en rad niester.
*Preeontari v. Precunetari.
*Prec-oque pl.. -oqua t -ox (147), -ia
(147, Gl. m.) frivge trubiu (101). froige
trüben (,Gf.). tr. die bald zyttigen (no).
vordruuen die eirst rijffen (132). wru
(100), fruczyttige (75) winber. wijndruyff
vroe rijp (i47).
Preeoquere v'-(17), vber- (75) -kochen,
gar versieden (75).
Preco-quus, l -eus (76), -rus (Sum.),
t prequoquus (i4i) fruezittig (110b). fruo
zytig 110-''). vor z. ee wan die ander
frucht (75). vrorijff (132). frum-iger (I4i),
-eger (Sum.).
Precordialis hd. hertzlich, vor-h.
(19), h. liebe (8, 9), hertzig (6), haimlich
(76), liphch (17). nd. hertelic.
Precordialiter hertz-hch(i32), -liehen
(110).
Precordium {cf. Omentum, mera=
brana) hertze (8). hd. vor-, fore - iiertz,
-brüst, -brost. das hertz 0. brüst (68).
h.-brust (110), -grüble (m). hertzeborst
(132). ingeweyde voert (132), vorm (110)
hertz, hertzen (iio^). nd. vorherte. pl.
slyem l netzl vor der brüst (Avent. Sm.
3, 449). precordia obdurata verherte
hertzen, vor. (v^etterau!) -r (65).
*Preeoriola v. Pretoriolum.
PRE
*Preco-rus i'. -quus.
Precox vo ersten (8), esteu (9) rijf.
eyu ding daß bcczideii riff wort (17).
frumirit'as (ui).
*Precrastinare {cf. proer.) virziehin
(8). v'ziheii (9).
*Precudere vor-slagen (17) , -smedin
(8). v'-slaheii (9), -smeden (17).
*Precula {rf. pretula &c., anders Gl.
m.) snedc- (17), siiite- (6) -loeh.
*Precunc-, precon- (76) -tari {i. mo-
rari 76) sinnen (8). sewmen (9).
Precurrere vor-, fir- (76) hd. -lauflfen,
-loffen (46, 76), nd. -lopen. •
Precursio für- t vor-lauffung (65).
Precursor hd. vor-, vur-, fir- (76)
-lautier, -leuifer, -loffer (76). nd. vorlo=
per.
Precursus hd. vor-, vur-laufi". nd.
vor loep ;11).
Preda hd. raub, raupe (133), raup,
r.-nemunge, rob (6), ruiflf (20), beraubniß
des guts (75), bute (125). nd. ro£F (22),
roef (11), rouff (132), rof neminge (23).
Predare, -ri (predor 'i. .spolior 76)
hd. rauben; be-r. , -r. mit gewalt (75);
roben ((j). nd. rouen, be-r.
Predare i. seinper dare (Gl. m.); aliis
d. &c. (Br.) ; predam facere , imprimere,
inuestigare, ambidare (76). vorgeben (7).
Preda-rius v. -tor.
Predatio raubunge (20).
*Predat-iuus, -us (132) roub- (es),
routF- (132) -aclitich.
Pred-ator, -arius (11), -o hd. reu-,
rou- (68), rau- (1, 7, 110), ro- (76) -ber.
nd. rouer, rouuer (132). bausschacher
(V. a. 1428 Sm.). -o i'auber ; -ator rawp
iiemer (9). -o vfi'entbalter der rouber
als vtf eim schloß i liinder den man den
roub legt (65).
Predatorie roub- (68) , rouff- (132)
-lieh, raublichen (110).
*Predatoriuin ( i. prouincia 11, X
predium) acker erbe (19). ocker aruc
(11)-
Predatorius raubig (68, 110). rouuich
(132). vouelick (11).
*Predat-us v. -iuus.
Predecessor {cf. precessor) hd. nd.
vor farer. hd. vor-, fore-, for-vorer (5),
-fairer (6), -fare (7), -far (9, 21, 74, 75),
-war (8), -gener (18), -genger, -hubner
(74).
Predestinare hd. nd. beschern (1,
17, 23) ; vor-senden, -bedenken (18, 23),
-schinen (22. cf. preeminere). hd. vor-,
vur-sehen. fur-s. zu aim vßerwelten (65),
der ewigen Seligkeit (110). vorsien tzo
der ewiger selicheit (132). v'zien (11).
beraden (17). betyrmen (cf. Sm. 1, 456.
Fr. 2, 369^) ;vurathten(rf.t.vorachten;20).
hd. vor-gedcncken, -schicken, -aus er=
welen; v'- (8^), für- (75) -scczen.
Predestinatio hd. nd. bescher-unge,
-inge. beschringe (22). beschirmunge(49).
vur-sendunge t -athtunge (20), vor-
sehunge (8), -erwelunge (9), -ordenunge
(9, 15) zum ewigen leben (15). gotlich
fur-beraitung l -scbicklichkait, vß- 1 fur-
erwelung (65). vornemen; fur-kummen ?
-herwelung 0. -senhen (63). fursatz (75).
Pre-destinatus, -testinare {sie b^)
PRE
vur-sehen i -athet (20). vor-gesant (8,
20), -geschickt (9), -beschert (5b), -sehen
(8, 68) von gode (8). von gott fursehen
zu der ewigen Seligkeit (110, sm. 132).
vor hin berait durch die fursichtigkait
gottes (65). v'ge.seczt (8^).
Predialis res ein lige-nd, -n gut,
hofie ; buw gutter ; lige-nds,-nß,-nfrucht-,
fruch-bar; gut groß hoffe (65 varr.).
Prediatus («. deus prediorum Er.,
pr§dioruui diues Gl. m.) v. Preditatus.
Predieamentum inaugfeltige rede
(65).
Predicare hd. künden ; v'-k., -kiuden
(76), -kungen t vore sagen (-co 17);
kon-digen (5), -igen (21); predigen, nd.
pred-eken, -iken; kundigen, v'-k. t sagen
(132), vor spreken.
Predicatio vursag- t predig-unge
(20). predicaet (11).
Predieator prediger (1).
Predicere vor- (8, 9), zu vor- (110)
-sagen, voer- ( 1 1), tzo voreu- (132) -seggen.
*Predicia grundt, bodem, gelend, feit
(74).
Predico («'. antedico l preagnoxci 76)
V. Predic-are, -ere.
Predictio vursagunge (20).
Predictus vurge-seit i -sj)rochen (20).
"* Predigium (c/'.prod.) vortzaichen (74).
*Predi-tatus {i. valde diues 76), -atus
{q. V. 8) gar ser ge-reycht (9), -riecht (8).
Preditus lid. vorgezogen, eyn v. (18).
vor glu'toghen (23). begabt (75, 110} mit
gutern o. rychtum (75). geschickt für
einandern(iio). v'zijrt, begaefft, v'heuon
(132). hd. ge-cret, t -hoet (17). er-hohet
(8), -höhet (9). gerit (8). vurgegeben (20).
gehillighet (11).
Prediues seer (68, 110), vbertreflich
(65) rieh, seir rijch (132).
Predium {cf. heredium) hd. eygen-
acker (20), -gut, -gut als ein baur hoff
(110); eygen(8'*j; ligen-eygen (7),-aigen
((>); verliende, forlienden (21), verleen
(17), vorluen (18), lehen- (46) -gut. vor=
ligendc (22), vorleuende (23) gud. hd.
nd. vor-werck, hd. -werg, -werft (49).
zinßber acker (64).
*Predix v. Perdix.
Predo V. Predator.
*Predominare vor andern lewten(9),
für die ander [la) herschen. vor hirschin
(8).bc-schirmen t -schuern (17. c/. pree=
minere).
Predulcis seer sieß (68, 110). seir
SOes (132).
Predurus seer (68), seir (132), gar
(8, 9) hart, hertte (9).
*Preelectio außerwelunge (75).
Pree-ligere, -legere (8) voraus kysen
t erweleu (9). voruß irwelen (8). außer-
kiesen, -lesen, -welen (75).
Preemere vorkeyfen (17). furkauften
(75).
*Pree-, pre (8, 9) -minentia, -minenta
(8) uber-trettung (4), -treffenlichkait,
var. -trefflichkeit (65). vor-, for-tail (76),
-teyl (8, 9, 17), -deyl t -luchtenisse (8^).
Preeminentior vbertrefligest (75).
Pree-, pre-minere {cf. pre-destinare,
-dominare, -sumere) hd. nd. beschern,
vorschinen. be-schirmen t -schuern (18),
PRE
453
-scheyn t vor sin (7). vor- l bouen- (i3ä),
für- 1 vber- fuo), er- l be- (76) -schynen.
vorluchten (8^).
*Preemptio furkauft' (75).
*Preemptor /<d.vor-,fur-kauffer, -kouf-
fer (6_8, 132), -ko^ffer (46), -koffer (6), ^
-keufler. nd. vorkoper. ain koffer (76).
Pre-esse, -sum hd. nd. vor-wesen,
hd. -weysen (21), -sin. wurwesen (20).
uore bcen {pr,s. 99). engegenwerdyck
.sin (19).
*Preessentia vorwesunge (9).
*Preeternum mer dan ewig (es).
*Preexaminatio erfar- l bewer-unff
(65). ^
"^Prefacere vorhin tliun (75).
*Prefactus v. Prefectus.
*Prefagor v. Preftagari.
*PretarQ-are, var. -ere {i. debilitare)
verswacheu (75).
Prefari hd. vor-, vore-, vur-reden
(17), -sprechen, nd. vorspreken.
Pre-fatio, -vacio (5^) hd. vor-rede,
-red, -redunge (17). vorsprech-unge (es),
-inghe ( 132 ). prevacie {beim Cultus 5^).
*Prefator {i. prelocutor X propheta)
hd. wis- (ti), wys- (76) -sag; wis-, wise-
(18), weis- (134), wiß-, weyß- (21), vor-
(68), war- (110) -sager; vor-, vur-sprecher,
-reder; eyn fore sprechfi t eyn prophete
(17). nd. wijs seyger (23); wis- (22),
wair- (132) -sagher.
*Pre-fatorium, -fathocium, -phoco=
sium {aus brephotropheum) findelhuuse
(74).
Prefatu-s, -m wise- (18), wijs- (23)
-gesaget, vor-genent (110), -sprochen
(8), -gesprochen (8'', 9, 68, 132), -geredet
l foregenant (17).
Prefectio vurseczunge (20). für vol-
briugung (60).
Prefectura ])flegc (75). ampt (110,
132). vogt-y (110), -ey (68). vaitye (132).
fallt- (12), feu- (19), vage- (11) -dye.
foytey (4). fogtey (75). Verwesung (75).
Pre-feetus, -täctus (69) («. pre-tor,
-titor 67, -ses, aduocatus) hd. nd. rich=
ter, bürg- (19), borch- (11) -greue. schult-
eiß (10), hd. -es, -e (22, 23). scholte-ß
(12), -s (13). vayt (132). hd. vogt, fout
t pfleger (75), foyt (d^, 4), faut, meyer
(20), amptman, verweser (75).
Prefectus cohortis captaen (125).
Pr. arcis id. casteleyn (iie).
Pr. castrorum veldlierr, nl. veltheere,
prouüo.st (116).
Pr. elassis nl. ammirael (ne).
Pr. aerarii losinger (111. cf. Fr. 1,
623'\ Sm. 2, 504).
Pr. fabrorum bawmeister (iie).
Pr. metallorum bergamptmann(Agr.).
Pr. nauis schiff herr (iie).
Pr. pretorii meger 0. meyger (125).
Pr. rationibus Schichtmeister (Agr.).
Pr. vigilum waclit-meister,m^.-mester,
-besetter (iie).
Pr. vrbis dem ein stat beuolhen ist
(93).
Preferre hd. nd. vor-dragen, -dregen
(23), -sin (8). hd. vor-, für- t vber- (65),
ver-tragen, -dragen.
*Preferrum ort ysen (19). oertyseren
(11). Cf. oort-yser van de scheene ora
ferrea vagine (KU.) i. q. ortband (Fr.).
454
TUE
Preflca klagfraw (ss).
♦Preficcio ^<i prefigo; </• prefixio)
vurziiolwmuigo (20 1.
Preflcere vor- hd. -setzen, -czfczen
(13), -sitzen (18), nd. -zettcn. vurderii
(20>! pewaltiff (8\ gewaldig (9), geweb
aisx '171 iiiaelien.
♦Prefl- V. Preiu-dicium.
Prefig-ere, t -urare (11. q- v.) hd.
vor-, vnr (•A)^ -seczen (17, 20\ -sticken
{cf. prefocare) l -zeichenen (20), -czey=
ehen, -vestnen (es), festen (iio). dag
seczin (8). tag-setzen, -beselieiden (74).
be-nennen (17), -seheiden (20). nd. vor^
teykenen (11).
»Prefigura-liter, -tiue bedutlieh;
-tiue vorhin zu-b. (75V
*Prefigurare (/. presignare 75. cf.
prefigere) vurzeich-enen (20), -nen (19),
vor- (.'ji'). ver- (75") -zeichen, entwerffen
(8, 9, 75) mit malen (75). bedeuten l
vorbin zu b. (75).
Prefiguratio bedut- { entwerff- (75).
fiirlnld- (65) -unge.
*Prefigura-tiue v. -liter.
Prefinire, -ri (67, 133) hd. nd. vor-,
vore- ( 17 1 -dichten, hd. vor-dyechten,
-tiechten (7). vor-, vorhin- (75) -enden
(68. 75, 110», 132). -rede (110b). (vore-?)
schicken l seczen (17).
Prefinitio vurdichtunge (20).
Prefinitus vergedich-tet (23). -t (18).
vurgcdichtig (20). benant (?) gewiße (17).
^Prefixio [cf. prefi-eeio, -gere, -gu=
rare vurseczunge (20V vorczevchunshe
(19).
Prefixus vor-gesaczen (17), -geuest-
net (68), -zeycbnet (110). -zeychcnt (132).
Prefluere vorfli-ßin (8), -ssen (9),
-essen i7:i. 76).
Prefo-eare, -tare (49), -rare ''8, 65,
var.\, prouocare (6.'. var.) hd. wurg-in
(8), -en (110): worgen. borgen (.<f«c 49).
vorgan {sie 12). hersticken (17). er-
sehrecken (sie), -worgen, -drineken (9).
Pref-. preu- (76) -oeatus vor- (23),
ver- (5, 132), her- (17), er- (110 &c.)
-sticket, -stickt, ver- (6S. wetteraii.), v'-
(7) -stricket, uor strickt (6). v'sthicket
(-schicket? 21). vorstockt (4). er-steckt
(69, 134). -würgt (110). v'worgt (i32). eyn
vor sammet (18).
*Prefodi v. Preuagorari.
*Prefo-rare, -tare v. -eare.
Pre foribus vor den thuren, thor,
varr. thar, o. marckt (75).
PrefoiiQosus vast schon vnd gemeidt
(75).
*Pre-fragari, -fagor (11) (ft. refragari
X prefractusi wydder stain (19 1. weder
staen (IT.
*Pre-fugere l -cauere vorfliehen (74).
Prefulgens vor.«chin (75).
Prefulgere vor-schin (17), -schinen
i vast seh. (T5).
Prefulg-idus, -orus, -erus. -urosus
(75^1 gar schone vor andern (8, 9). vast
schinbarlich (70V
*Prefulpa v. Presulpa.
Prefurnium ofen- 1 9i ). ofe- ('111) -loch.
*Pregar-rio, -rigo, -cio 14), -gartio
(74) (i. preloeutor; X gartio) hd. vor=
feleffer; vor- (6, 74. 75\ ver- (76) -klaf=
fer. nd. klepper, vor-kl.
PPvE ,
*Pregarrire vore klaffen (17).
Pre gaudio vor frcuden (75).
*Pregenerare (X pregnare) swanger
machen (7).
Prege-, pregi- (8) -stire 1/. premu-
nire 76) vor regen (S, 9).
Pre-, geic. pren-gnans /id. swanger,
sw.-geen ie (9 Anh.), eyn yglich schwan
ger thier (69), eyn ietlich schw. ding
(134); drageude (19); dye eyn kint dret
(5), tregt (110); eyn win dye &c., eyne
dye &c. dreit; eyn wipp daz eyn k.
treyt (7), eyn weyp das do &c. (70);
schwer vom k. (110), schweer von kin-
den (68). swair van k. (132). de en kynt
drecht (23). tapffer {vt causa 75).
Pregnanscausa (vna dietid) grosse
schwere sacii o. liandel (75).
Pre-, gew. pren-gnare (i. purere 76,
grauidare Br.) hd. nd. kinder dragen ;
swanger gan (20), werden (8, 9), machen,
maken; kindein werden (9). beschweren
(64).
Pregrauatus erswert (8). eder czeyt
beswert (9. X grauida).
*Pregula angheneme recht (23).
Preg-, var. prei- (65) -ustare vor
schmecken ko:?ten vnd versuchen (75).
vorhiu-vers. (65).
Pregustator credentzer (9i, 116). nl.
proeuer (uhi.
*Prehabitus vorgchabet (9).
Preiaeet furlyt, i-ar. fürleyt t vor
hyn gesetzt ist (65).
Preire hd. nd. vorgan .lim imp. i
pre, sequar (xerent. ) gang vor (iio).
gait vor ich sal vch folgen (i32).
Preiudieare vr- (iin .sim.), v'vr- (9)
-teyln. virurtelen (20). zu virortelen 0.
nichten (8). schaden thon 0. ander recht
vertrucken (110). intrag tun (C5). achter=
deyl doen (132). vorhin zu richten ee
die recht zyt ist; zu schaden richten
ist auch pr. (75).
Preiu-, preß- (7) -dieium Itd. war=
nunge . vor-w. (17); w. vor schaden,
Schanden (76), schaiden t hinderniß
(7); warung (67, 132), w. vor schaden;
eyn vor-schad (1), -schade (5^), -vrteile
l schade (iin); seh. an dem gericht (8),
fur-erkantniß t -vrteil (65). vorordel l
achterdeyl (132). vor- (19), für- (20)
-fanck {cf. Sm. 1, 542). beuanc (11). hd.
vn-, nd. on-recht, -retht (20).
Preiurare vorschweren (76).
*Preiustare v. Pregustare.
*Prela sg. pl. [i. instrr. ad prelium
pertinentia 110, pons ante castrum l ciui=
totem 4 ; cf. prelum) ein czug- (4), czog-
(9) -brücke; cogepmcke ( 3) ; czihe- (17),
zeige- (8) -brock, ain vff ziehende brück
(76). culter (11). kelter (19). k.-bam(17).
brieder vmb trüben zu pressen ( 68 i.
breeders om druiuen tzo pavsen (132V
press-e; -el herba (17. X pre-tula?
-ssula? cf. prelum).
Prelatio her- (9), hir- (8) -schaft.
herschung (91 '. fur-seczung, -weselich=
kait i -weserij (65).
Prelatura prela-tie (5), -thyn thum
{o^), -ten dorn (23), -tschafft (110 sim.).
Prelatus pre-late (5, 23), -lait (7),
hd. -lat in der geistlicheit. brelat (75).
vorge-setzt (110), -satzt (132).
PRE
*Prelaudabilis gar loblich (75).
*Prelegiu8 saecweldich (si).
Preli-ari, -are, -uere (21), -gare
i.^)»») hd. nd. ve-, hd. fe-, we- ( 13 ), fai-
((>), fu- (17), fo- (2Ij -eilten, hd. stri-ten,
-den; streyten (9, 134), kryegen (19),
kempen (;")''), orlougen. nd. orlochen.
Preliaris stritber (20).
*Prelibainen smachunge (20). 8mack=
uiige (19). -eiiiße (20). smakinge (11).
Prelibare hd. nd. smecken. hd. vir-
sm. (19), schmaeken (7). sinechen (18),
schmecken (G) ; vor-schm. (uo), -smecken,
-smacken, -eschen (17). fru essen (75).
kredentzen (64).
Prelibatio {i. merenda Gl. m.) vur=
legeg- i smach-unge (20). Versuchung,
fur-v. (65).
*Prelibiviin {cf. pre.) eyn morchen
brod (17).
*Preligare v. Freliari.
*Prelion v. Prelum.
*Preliuere v. Preliari.
Prelium hd. nd. strit. hd. strijt, strid,
streyt (9, 134 ), t sprosse (9. cf. prelum),
furstrvt (g5), veldstreyt (91), krieg, kiff
(.5), vrlouge (20). vrloöye {i) stryid (19).
nd. kif; orlo-ge (99), -ch (11).
*Prellus V. Edus.
Preloeutor [cf. pre-loquor, -gatrio,
-faton vor-spreche (i44), hd. -Sprecher,
-reder, 7id. -spreker. fursprech (46).
*Prelocutio vorredde (75).
Preloqui vorreden (75).
*Preloquor ein fore reder (17).
Preludere vurspielen (20).
Preludium vor- hd. -spil, -spiel,
-ganok (2), nd. -spei, -spul (11).
Preluere [i. totum luere 76) vor-uß
weschen (8), -aus waschen (9).
Pre-, pro- (1) -lum, t -lion (20)
(^. pressorium) hd. presse, weyn-pr. (4),
pres, preß, prasse t parse (20), parsse
(12), pirsch t presche (19); preß- (1),
pres- (75) -paum ; breßbaum in der win
preß t winpreß-kar t -bäum t winkar
(75); kelter-baum, -bauem (20); torkel=
bom (6); Irot-baum (64), -bette (93);
drot- t dorgel-baum (Das.). nl. druck=
boom (116). nd. perse (i32), parse (11);
presse-le, -1. stroß (8. X gradus stros=
sen, stroßbäume Fr. 2, 349=1. X trot?).
leyter sprosse (9. ef. prelium, wo auch
streyt X gradus?).
Prelustris {i. illustris) durchleuch=
tig (4). hd. nd. edel, seer edel.
*Prema v. Bremis.
*Premedita-men (17), -tio (17 &c.)
pedcchtniß t bedechtnyße (75). bedich=
teniß (17). vorgedenckung (110 sim.).
betrachtung (75).
Premeditari hd. nd. vor-, hd. vorge-,
be- (17, 75), pe- (75), vurbe- (20), vorbe-
(75, 76) -dencken. betrachten (46, 75, 76).
*Premeditate vor-denckelich (68,132),
-gedencklichcn (iio). ver- ? be-dachtlich
(75).
Premedita-tio v. -men.
*Premeditatiue pedechtlich (70).
*Premeditator pedencker l betrach=
ter (75).
Premeditatus be-dacht (75), -docht
(17). vorgedacht (110 &c.).
PRE
*Premela (c/. primela, premula)
friend (6).
*Preineliorare verbcssei-n (75).
*Preraelioratio verbesserunge (75).
Premere hd. nd. dri-, tri- (6, 70 j,
twi- (20) -iigon. hd. dru-, tru- (69, 134),
dro- (19), dri-cken.
Premiari, -re lid. nd. Ionen, nd.
vor-1.
Premiator louer (20). nl. vrybuyter
(116).
Premiatus belonet (20).
Premicie v. Primitie.
Premine-ntia, -ta, -re v. Preem-.
Premissae furreden (62).
*Preinissio vurscndunge (20).
Premissus vurgesant (20). vorge=
saczet (17).
Premittere hd. nd. vor-scnden,-seczen
(17).
Premium hd. nd. Ion. hd. gew. lone;
erbeyt Ion (8). arbeyt l Ion (9). nd. loen
(11).
Pr. accidentale, actuale (22, 23)
sunder gab (6). s.-lich hd. zu gäbe, czu
gift (9 Anh.), zu val (46\ Ion (3, 23). zu=
fellend-e (8, 15j, -er (9) Ion, il) solt (t)
heubt gut (l-'')- suiidlicb (4), zuuelligcr
(74) Ion. sunderlick to gift (22).
Pr. indelebile (inde'"') beschrieben
orteyl o. rcciit (8 .sim.).
Pr. perditorum losung t belonung
(65).
Pr. substantiale (sbale) hd. (cyn)
ge-meyn, -meyuer (6, 9, Anh 74), -neme,
-nemer (74) -nainpt (17), wesenlicher (74),
selb-gewaclisner (74), -wesende (4) lone,
Ion, loyn. nd. ghe-meyne, -mene Ion.
Premonere hd. nd. vor-, furhyn-
(65) -manen. warnen (6, 4, 65). vur-w. t
-monen (20).
Premonitio vurinanunge (20).
Premonstrare v. Presignare.
Premonstratensis hd. wiß nd. wit
monicli sim. eyn wißer niunch (7), inineii
(76). weisse monche (4). weyse m. {pl. 3).
wiße m. ader nonne (17). wiß inunch
(46). fischmunch {sie 1). hyrczehanner
(68 Mrg. ; ein Kloster war in hirtzenhain
im Vogelsberge).
*Pre-nior l -sura dranck l tregenge
(77).
Premordere vor-bißin (8), -bej^sen (9).
*Pre- V. Pri-mordium.
*Premors-a, -iua ( Ki. ) {herba, i.
succisa 143, Ki., flos amoris q. v.) vor=
bizene (Sum.). duvelesbit (85). nl. duyvels
bete, hd. teufels-biß, -abbiß (i43).
*Premula (c/. premela, permula,
prena)Ärf. prym,prim,pfrym (125), pfriem
(74, 134, 151), preme(5), breme(18), plume
(17). nd. eyn prene (22. cf. framea).
*Pre- V. Pri-mula veris.
Premvinire {cf. auisare) vor-waren
(8b), -warn (8). vur- (20), czu vor- (9)
-warnen, vor- (68), voer- (132) -vesten.
befestenen (110). versichern (75).
Premunitio versicher- l bewar-unge
(75).
*Prerautllare beschedigen am übe l
verlernen (75).
*Premutilatus verlernet (75).
PRE L
*Prena (cf. premula? 7id. pren?)
Spange (Sum.).
Prendere hd. nd. visehen. hd. fischin,
fißen (18), griffen t fangen (uo); be-
griffin (8), -greyffcn (9, 88) ; vohen (9),
fahen (8, 68, 88). er-wischen, -greiffen,
-gretschen (88).
*Prenditus gevischet (11).
*Prenecare {i. strangulare 110 &c.)
doten o. würgen (uo sim.). hd. gantz
d , doden, todten (134), totten (6, 68),
toiten (7). nd. deger doden (22, 23).
Preneste jumpfrauwe l ciuitas (19).
"»Prene- v. Preno-sticari.
*Prengna- v. Pregna-ns, re.
Prenomen hd. nd. vor-name, -nam,
-namen. zu name (20). vnderscheyd-elich,
-enlich (9) nam (8, 9, 17).
Prenominare vor-, vur- (20) -nomen
(11, 19, 20), -namen (19 Mrg.).
Prenominatio {i. prior n. ra. m.)
virnemunge (20).
*Prenos-citum v. -ticum.
*Preno-, prene- (löi, 1.52) -sticari,
seltener -sticare {i. prenuneiare 23. cf.
pronostieare) hd. nd. vorkundigen, Aäw^r/
V. fxtura., zu künftige ding (17). hd.
v'kunden (7); vor-kingen (18), -iiemen
l bekennen (17); wys-, weis- (i34), waer-
(20) -sagen, wit-tigen (20), -ichen (11).
wyck- t czaub-eren (19). zaubern (-ri
unter seh. von -re 134, i5i, 152).
*Prenosticatio vor erkennimge (8, 9V
furuerküu(huig auß der v'merckung des
louffs vud krafft der hymel; Marg. ein
saguiig künftiger ding o. lang vor-
wissung (05).
*Prenostieator war seger (20).
*Prenos-ticuin t -tieitum (uo &c.),
-citum (76) {cf. pron.) czauberye (19).
vor-zeiehcn (8, 9), -zeichen {sie 8^), -ceken
(100). witiiige (11). ein ding das vor
gesagt ist von zukommenden dingen die
geschehen sollen et fit ex astris (110).
das vor wyß gesaget ist in kunfftigen
zyten zu geschehen (es), dat vorgekaut
off vorgcsacht is van tzokemenden dingen
die zo geschien stain (132).
Prenostieus hd. vor-wiser, -seger
(5); wise-s. t wäre czeigen (17); wys-,
weis- (134) -sager. nd. vor wetter teken
(23); warwetter (22).
Prensare {tormento) snellen (125).
Prensorium(ty'. 2;rc.) ruckeseyl (125).
schlinge (Ki.).
Prenuneiare (/. predicere 75 , cf.
prenosticare) hd. vor- , ver-kundeu,
-kundigen ; vir-kunden t -bieden (20) ;
vorbotschafften (UO &c.), vorhin sagen;
t v. zuuerkunden (75).
Prenunei-ator, -us, vor-, vur- (20)
-bot (68, 110), -boede (20, 132).
Preoc-eupare, -cupari, -opo hd. nd.
bekum-, hd. bekom-, verkum- (75) -mern.
hd. be-komberen (19), -griffen o. kroteu
(8. cf. Fr. 1 , 548**) ; vur-, vor-griffen ;
vnmussig sin ader werden t vor begri=
fen (17); furivangon (Sm. 1, 542); wor=
cuinen (100); v'Ietzen (uo). beletten l
vor-gifften l -antworden (132). vast be=
laden mit geschafften (75).
Preoceupatus verkümmert (75). be=
schwärt (65).
Pre oculis vor äugen (75).
PRE
455
*Preordinatio fiirsatz (7.5).
*Preordium v. Prevrbium.
Preparamentum bereydsel ( 147 ).
hd. bc-reitung, -raitung; gewant (7);
messe-, -meß-g. nd. miß-g. (132), misse=
vvant. preparament (5ab^ 23).
Preparare hd. machen; berey-ten,
-den: gerwen (77, bm.). nd. maken, be^
reden.
Preparatio bereytunge (8, 9).
*Prepe {cf. prepes) ylich (18).
*Prepede (c/. prepus) wycze (9).
Prepedire hd. nd. bekum-, hd. bekom-,
beku , beki-(76) -mern; bckumbern. nd.
com-meren (106), -beren (99). hd. uer=
kumren (6j, hindern, vor-h. (4), hendern
(17).
*Prepedium (11. i. impedimentum Gl.
m.), -podium (19), -pondium (20) eyn
soel yn eym schuowe(19j. soe\(iincalceo
(20). zoel in calcio (11).
*Prependiuni vorschortz (123).
*Prepere aus pre-pes X -propere
q. V.
Prepe-s, l -x (7«) hd. nd. snel. hd.
sclmeller. vurleuffer (20). vorloper (11).
schifsayl (74).
Prepetere hd. vorsprechen.
*Prepex v. Prepes.
Prepol-lere, -ere(76) (/. pre-cellere,
-ualere, -stare, -fulgere)/id. nd. starcker,
hd. sterck-er, -erer (67), stircker (17)
-sin sim. wan, dan (67, 70, 76), dann
(134) ein ander, der a. (76), ein anderer
(67). starck sin (18). seer fur-schynen
{l) -treffen (uo). vber-tr. mit der sterck
(75). seer clair vorschijnen off blincken
(132).
Preponderare vberwegen (65).
*Preponderatio furunge (65).
*Prepo-, prepon- v. Prepe-dium.
Preponere hd. vor-, ver-, für- (uo)
-setzen, -letzen [sie woi^); vorlegen (17).
nd. vor zetten.
Prepos vast mechtig (75).
*Preposit-arius, -or, -us {q. v.) {i.
dapifer 76j prob-ist (5), -st (7, 17). vor-
gesetzer (6), -Setter (23), -seczen (7),
-munder t vß geber ader nemer (17).
trog cesse {sie 8).
Prepositio vur-Iegunge(20),-setzunge
(uo sim.).
Prepositiuus vorge.setz (132).
*Prepositorium {st. preposterum)
vcrkerüch (21).
Prepositura hd. prob-istie (5), -estij,
-estey, -stey, -sty; prabisti (21), bropstij
(ß, 76); pros- (20), brob- (75) -tye. nd.
prouesti-e, -ghe; proistye (132), proef=
stie (11).
Preposit-us ^fc. s., -or, -arius {q.
V.) hd. prob-ist, -st; prabest (19, 21),
bropts (6), brobst (75'^), brost (75»);
bropst o. regierer (64) ; vorge-satzt, -setzt,
-setz (6, 21). ein vorgesetzter, fursetzer
(65). nd. prouest, proefst (11), voghet,
vorghesat.
Preposterare hd. v'-keren, -k. das
Kinder herfur t die ordenung (75); v'hin=
deren, dat geordinijrt is zo vorkeren
(132).
Prepostere verkerlich (75).
*Preposteriuni {cf. sq.) wirckerlich
{sie 1).
450
v\iv:
Preposteru-m , -s vor-korlicli (5),
kfilif ■'2:^\ k»-iiklich / wcnklich (18).
vor- (.{. iK v'- vö, 100), vorop«'- (17), vine-
(H. 0) -kart hfi. ver-korlicli , -kerot («i),
-kort (ho"!; Widder-, wider-kert »im.,
-kcrter, -körte (67, iss, ir>->). -gckcrt
(t;8, iio); hindorfursich l latz (r2t>)- nd.
weder-, i vor- (132) -kiert (11), -gokeirt
Prepotens gare inichtig (17). vor
mcehtii,' (S>. vil nuigende (9).
Prep-ropere (23), -ropre, -repe (8),
-ere (0) hast-eliih (.^Vi. -liken ('2:3). alzu-
liolJlich (8), -snelle f liosiek t'.)). lieftig-
(17), suel- ^hn., risch- (5) -lieh, ende- i
i-lii'hen (21V
*Prepucia r. Präputium.
*Prepu-gilium, -gillum (?.'> &c), -gium
(3, 7.'>), -lium (75. : (I'jÄt] '0 (/. (juixf ante
fl)r-eii 3, -a-f 76 obstat intrantibus) ein
stuffe (3). Staffel des antri-ts, varr. -dts,
-ds vor der thure; stege l Staffel (7,5\
ge-hengo (ÜK -hengke (21), -speiige t
-gedder (17). -ling (G S -llung (76), -sehliing
(/). schlin-g (18), -ck l -gk (74). en sling
(23). grendel (7-1).
*Prepulsare vor-Indeu (8), -lewten
(91, -luton (75).
*Prepus {cf. prepede) weyde (11,19).
*Preputare {cf. sq.) hd nd. besnideu
(11, 20).
Prepu-tiare, -ciare, l -tare(iio&c.)
hd. nd. be-, vor- ^ voraff- (i32\ ver- (67),
vorab- (68) -sniden, äc?. -schniden, -schnei^
den (4) als die iuden tliun t zipffel
abschniden (75). hd. be-, abe- (18) -ha=
wen sim. nd. afhowen.
Prepu-tium, geu\ -eium, l precipu^
ciiim (/. ge.ntilix t puf/ai/u-'^ 76. '. caput)
(i. anterior pars triapi &c. 76, pellis
prlapi &c. Br.) daz man den Juden abe=
snyt an dem dinge fern (8). die voder
baut an dem zers (1). czagel (2). zagel=
docklin (64). hut vornen am z. (25).
zipffel (75). visel hawpt (9). besnidunge
(5b, 20). afsnidinge (23). kanzlidi (Gf.).
nl. t'cappeken van den hane (116).
*Preputiuin pomorum apfil hawpt
(9). C/. preputia arhorum (76, Br. nach
l>enit. 19\ prepucia est humorum immun=
ditia t primi fructus qui ydolis ymola:
bantur (76).
*Prephoeosium v. Prefatorium.
*Prequoquus i-. Preeoquus,
Preripere hd. vor-, ver-, für-, be-
(76) -griffen; vor-begrieffen (6), -gen (18).
vir- (20), hd. nd. be-ueinen. nd. vor gripen.
Preroga-ntia v. -tiuum.
Prerogare lid. nd. vor-gan sim., hd.
-setzen, -tragen, -dragen. oben- (68, 110),
bouen- (132) -s. nd. vor zetton. hd. vur=
deren t virbieden (20'i: iurbitten (75),
wirdigen (17). erheben, v'hogen (132).
hd. gewaldig (8. 9; 4), geweidig machen.
*Prerogatia wilkoere (81).
*Prerogatio vortel (19).
Prerogatiua vurdcl (20, 65). %Tyheit
(20, 65). vor-teyl (9), -grif (8), -gab vor
andern &c. ( 65 ). ein sunderlich vorteil
(110). eyn Sonderling vodell (132). wyr=
dickeit l übertrettung (4). für trefflick=
keit (63).
*Prerogatiue vorteilischen (75).
Preroga- tiuum, -ntia hd. vor-, for-
PllE
teil, -tcl. hd. nd. vordol, v. der weidi=
cbeit (23), v. (t) w. (22). vurdel (20).
fiiteyl (!")'•) vartal l widerkait (G). wcder-
(.')), wirdi- (17), forder- (21) -keyt. wye-
der kauff (7). erhebuugc (20, 110). vor=
heuinge 1 132).
Prerumpere vorbn-clien (8, 9).
Prerupta ruhcsche t gevelle (110).
Preruptum roke (na).
Preruptus nidderheltig (8). nide.r=
heldig l stickelig (9). zerstoert (110).
v'schoert t van bouen geschupt (132)
Pres, praes (74), pres (?'. diucs, ohses
&c. a predio 12», Br.) g. -dis, prez (f.
opulentus) hd. rieh. nd. rike. reicher,
mitler, prawtigam (74).
Presag-are v. -ire.
^Presagax czeyberer (77).
Presagiens est natura ein warsage=
rin; etwo dick anth ein ding vnd be^
kumpt im oucli etwen ; varr. etwe dick
ant ein eyn ding vnd bekump im auch
etwen; ewen dick anet eynn ein ding
&C. (65).
Presag-ire, / -iare t -are (iio &c.)
vor- t war- (iio), wair- (i32j, hd. vur-
(20), wise- sim., weis- (134) -sagen, hd.
nd. wicke-n, -rn (ö''). fursichtiglichen
vnd weißlich reden (75). zoberen (76).
Presa-, t presti- ( 75 ) -giura hd.
wisc-, wis-, weys- l vor- (9), wiße- (8),
wai*- (110) -sagunge, -s. der zauberey
(75). nd. wijs-, wis-, wair- (i32) -saginge,
-s. tzo voren (132). eyn wise- (18), vur-
l maer- (20) -sage, vur- (20). wort- (110,
182) -zeichen, t -wissunge (20). vortey=
ken (11). wick-unge (5), -inge (23). wit=
tinge (22).
*Presagoratiee wiß sagelich (17).
weyssaglich (74).
Presagus vor-wiser (7), lid. -wisser,
nd. -wetter. wicker (12, 23). wise- (ö*^ &c.),
war- (13, 134, 110), vor war- (68), vor
wair- (132) -sage {b^), -sager, -sagen
(i32), -sagig (68). hd. zau-, czey-,
zcw- (21) -berer.
Pres-byter, -biter, gew. -piter (x
piter = pater) hd. nd. prie-, pre-, brie-
(75), pri- (21) -ster.
Pres-bitera, -biterissa. -pitera, -pi-
teria, -piterissa, prister-in ( 18 ), -se
(20), -sehe (19. presterinne (23). prie=
stersche (11). pfaffin (46). pfaffen wip
(7). pfaffen hur (6).
Presby- (11, 23. Gl. m.), presbi-
terare, -terari prester. priester Äd.
wven t werden, nd. warden (11), wigige
0)
*Presbytericida briesterraorder (75).
Presby -, presbi -, prespi - terium,
-teratus hd. nd. priester, -schafft, -scop
sim. prcscop (22^). phafliiait (1).
*Prescelides e-. Periehelis.
*Prescienter vorhin wisscnlich (75).
Pres -, pre - ( 8, 9 ) - eientia vor-
wißheit (15), -wissenheit (g5. 68) -ge=
wissenheit (9 Anh.), -bekenntuisse (9
Anh., 15, 63), erkentuisse (8, 9), -erkant^
niß ( 65 ), hd. -wissunge, nd. -wetinge.
gotliche ewige wissenheit (4).
*Preseig- v. Prestig-.
*Prescindaneus voir snijder (147).
Prescindere hd. be-, vor- (8, 9)
-sniden. ver- t vmb-schniden (75).
Prescire vor-, czu vor- (9), vorhiu-
(75) hd. -wissen, -wysen (18), nd. -wet^
ten. verweten (22).
*Presci8e &c. v. Precise &c.
*Prescium wettenheit (23).
Pre-scius, -cius (8, 9) vor-bekant
(20), hd. -wissende, -wi.ssent (70), -wissen
(67, i:i:i), -wissener (G), -wissig (110*^),
-wissich (132), nd. -wettende.
Prescribere hd. vor-, vur-schriben,
-iaren (12), -sagen (110). nd. vor scriuen.
v'-resten (13), -Tyhen (10). eygcn machen
(10, 65), maken (12), l zu vbcrkummen
zu eigenschaft durcli langwerigkait (65).
czu eigen (3). guter behalten durch die
zyt der besitzung iiio). goet v'krijgen
vys besitzinge by hinckheit van tzijden
(1:^2). prescribieren (88).
Prescriptio hd. nd. vorvest-unge,
-inge. hd. befestung (isi); for- (17), en
werff- {sie 7) -festenunge; wi-, varr.
we-rigkait t lang-w. l ein herkum-ens,
rar. -niß &c. (65); v'wis-, v'wiß-, v'schrib-
unge; v'achtung (21); ein verschriben,
var. vorsclireiben, o. eygenthum vß be=
Sitzung von langen iaren (110 sim.) vnd
zeit (110a). vorschryuinge (132). nutz
der besessen gwer (75).
Prescriptus vorgeschriben (UO &c.).
verkregen vyß besitzinge (i32). be-uestet
(66, 70), -festet mit schriff't (69, 134).
vor- (17), ver- (67, 133) festet, vorvestet
t en V. man (23). vorwiset t eyn v. man
(18). eyn v'wyest (5), werweyt {sie 21)
man. vber richter mensch (75).
*Presculere abesniden (5^).
Presegmen abgeschnitten teyl des
libes (75).
Presens hd. gegen-, kegen- (5'', 4),
gen- (5), gey- (18) -wertig; geyn wirdig.
gegen- (13, 132), ieghen- (23), teghen-
(11) -wordich. gut wildig (?) gonstig (17).
Presentare ant-worten (11, 13), hd.
-wurten, -werten, -werten, vber antwor^
ten (110). //rf. zugegen- (110), gegenwertig-,
gegenwurtig- (134), gegenwirtig- (68),
geynwortig- (i33), eyn gegenwirticlich-
l für- (65). eutegenwordich- (i32), in
geynwertigkeit (21) -bringen, -brengen
(21 133). hd. nd. laewisen. bij den {sie
st. beyden) bew. genwertigin (5). beyden
(21, 22V beden (23). bieden (t) andel=
logen (cf. BM. 35) {t) geben (17). bewißen
{ gej'nwertigen (21). hd. gegenwirtig-en,
sin (18). gegenwertig sich erzeigen(75).
ieghen wordichen (23). vff leveren (20).
Presentia hd. kegenwertig- (4),
gegenwerti-, geinwerte-, geywerte- (8),
gegeuwirti- (i34), gegenwurti- (7) -keit;
geynwirtig wesen (8). nd. ie-, te-ghen=:
wordicheit.
Presentialis gegenwertlich (20).
*Presentialitas gegenwertigkeit (75).
Presentialiter gegeuwert-ig (20),
-iglich (75).
*Presentiarum (im-pr. ßr.) tzuuor
t sunder] ichen (12).
Presenti-re, t -scere(iio &c.) hd. vir-,
hd. nd. vor-nemen. virsten (20). vor-
geuoelen (132), -geholen (s/c 68). zugegen
sjni (iio).
Presep-e, -ium. {cf. mensale) barn
(91). haaren (Ki^.). parn (75, ui, Sum.)
daruß das vich isset, vlg. kripffe (75).
PRE
PRE
PRE
457
M. krip, kri-, kro-, cru- (5, 133) -ppe;
krupff (iiob), kruph (7). nd. krybbe.
*Presepe equorum ein spanperde(i25).
Preserere fursewen (,20). vorseuwen
(TS).
Presertim zu vor l sunderlich (10).
zu vor (49). zuovorn (13). zu vorderst
(68). ze voran (es), besunder (uo). alzo
(8i>). alze du (V) vorderst (23). bevorab
(Kja.).
*Preseruantia bewarung als hoffleute
tun so sy veynde werden (74).
Preseruare furhalden (20).
Preseruator fur-helter, var. -halter,
-behalter (gö).
Preses (c/. prefectus &c.) }\d. prob-
est, -ist (5), -st (7); prabest (21j; fur-
weser(65), -stat(l,7i); ri-,rie-(8)-chter ;
rithter (20), vorsitzer (75). nd. prouest,
proist (132), biscop, vnder vorste (23).
Preses fodinas l cuniculi Steiger 0.
hutman (Agr.).
*Pre-, prae- (i36) -setuas {st. prae=
sides i. ßdeiussores 136'') ags. byrgea
(94, 136).
Presid-atus, -latus (19) graetschaff
{sie 20). greefsehap (11). greue (19).
Presidens vur-vvesende t -siezende
{ -sin (20).
Presidentia vursiczunge (20).
Presidere ( i. pre-esse, -dominari
75) hd. vor-sitzen, -setzen (G) ; czu gericht
siezen (9); g. be-s. (17); wur-s. t vir=
wesen (20) ; gericchte seezin (8) ; vore
sin (17), bevor sein (9), vor sin mit
gewalt (75). nd. vorsytten.
Presidialis hd. bisclioff-, bossoff- (21),
probst- (68, 110), proist- (132) -lieh, bis^
coplic (23).
*Presid-iatus v. -atus.
Presidium {cf. armilustrius ) hd.
hultFo, hylö", helff, scliirmung (69, 134);
be-sch. (iio), -scliirme (10); erkoberuiig
(,65). nd. hulpe, besehirminge (I32j.
Presignare {i. premonstrare) hd. vor-
zeyclieuen (69), -zeycheun (5), -zeycheii,
-zaicheu (6, 134), -zeygen (17), -zeycken
(133), -recken (]8); v'czeygenden (21),
entwerffen (1), vermercken l pedeuten
(75). nd. vor-tekenen, daraus -zekennen
(68).
*Presignatio fur-verkünduug l -z('i=
chung(65).vermerckunge i pedcutniß (75).
Pre-, in-signis rnerck-, troffe-lich,
bezaicht (88).
*Presili-cum, i -um (3, 5^, Gl. m.),
-cium, -tiuin(i34), -tum (76), prisilium
(22^) (color 3, eyn vrowe sie 22^^, herba
75) presil- hd. -ge, -gen, -gen holtz (21),
-ien h. (7), -ig (1), -igon (6), -ie (5^), nd.
-ien. prisili-g (2), -e (22l>), -en (76).
brisill (75). brcselie (22).
Presilire vor springen (uo, 132).
*Presili-tium, -txim, -um v. -cum.
*Prespiter &e. v. Presbyter &c.
*Prespiteraliter priesterlich (20).
Press-are, -itare seer (110), die (es)
vil trucken. dickwil drucken ( 132 ).
zwingen (76).
Pressio pectoris bedrofnisse der
borst (ssb).
Press-itare v. -are.
Pressores (venatores cf. Gl. m.) va=
hare (isoj.
DlEFENBACH GLOSSARIUM.
Pressorium {cf. prelum) presse (68,
110). perse (132).
*Pressula {i. instr. quo lihri impri-
muntur 75) preß t breß (75). parse (20).
pressel scriptoris (93). domit man briefie
verschleust (74). phressel (2. cf. Sm. 1,
345).
*Pres8U-na, -ra v. Presuna.
Pressura bers t pres (13). preß (es).
truck- (65, 68, 110), truch- (^65 var.), t
zwing-, varr. tring-, trinck- (65), be:
druck- (20) -unge. virdrockunghe (19).
druckinge (11, 132). brenstal (Sm. 3,
626).
Pressus Arf.ge-drucket, -truckt sim.;
virdrocket (19). nd. v'drucket.
Prestabilis bereit (8, 9). erbitlich
dz er baitet t das er erbittet wirt, varr.
das er bittet &c.; erbeitlich das er
beittet t das er erbeiten wird (65).
Prestans sclione obertreten (8). seh.
übertretende mensche (9). lyhend (68).
würdig o. wert syn; gebende; vorsten=
der edel o. niechtig (110). wedich oflf
wert sijn ; lenende; vorstainde (132).
Prestantia wertheit l costlicheit(iio
&c ). vbertreffenlichkait t adelsch vber-
treffllichkait (65).
Prestantior {i. firmior 75. cf. adul=
tus) edeler (8, 9). besser (8). pesser (9).
pestant (74). vbertrefFeulicher t grosser
(,65). pr. est vurtryt't (62).
Prestare hd. geben, lylien, v'-l., lien,
v'-L, ligen t bitten (8), beden (17), se=
czen, borgen, bürgen (8j, zu fugen (65).
nd. lyen, leneii, vor-1. t Ien (22), geuen.
Pr. fidem verbargen (75).
Prestatio ly- (8, 76), leyh- (9) -unge.
*Preste v. Pistrix.
Praestega v. Tristegium.
Prest-er, -e (76) (yr. TtpTJCXrjp; cf.
pistrix) schlang die allweg laufft mit
ort'em mund (64). brandtsclilang (140).
Prestes (^. anyelus hominis) menschen
engel (75).
*Presti-ari v. -giari.
*Prestiatrix ein tuinelerse (8''). Cf.
tuynn'lor petaurista (Kii.).
*Prestig-atura v. -ium.
*Presti-giari, -giare (4y), -gare (76),
-ari (18) hd. vor-, v'-, nd. war-sagen.
gaucklen o. verschlahen daß man es
nit sehen kan (110). cokelendracht dra^
gende t ougen v'donckeren (132). hd.
augeviblenden. zoberen(76). bezauberen
(20).
Prestig-iator, -us, -ius, prescigia=
tor (76) lid. nd. wicker (5, 23), bedre=
ger. ein be-drieger (132), -trieger (110)
der ougen. gauck-(uo), govg- (93), gog-
(2), koche- (132) -1er. dracht drager (132,
sim. Kii.). loderer (5). czeyberer (17).
äugen v'-klyber (,17), -kleyber (8), -kley^
uer (9). hd. vor-, vvar-sager.
Prest-igiosus , -rigiosus (110^) tru=
genhafftig (uo''). vol be-trugnus (110),
-trug (68), -drochs (132).
Prestig-ium, t -atura l prescigium
(76) ((/?<asi prestringium 65 sm.) augen-
blendunge (8, 9), -blindunge (17). be--
drieginge (,i32), betriegerey (110), ein
betrieger [sie not») der ougen. wissa=
gunge der leich- o. leek-erey ( 75 ).
gaucklery (110). kochelye (132). gagel=
muoß (2). zauberie (20). touernisse t
war saginge (23). vorsagung (18).
*Prestigi-us v. -ator.
*Prestigus v. Prestigiator. Gnosti=
cus.
Presto (e. pronus)beraitt(l). bereit,
willig vnd gegenwirtig, w. in g.-keit (75).
Presto-, prestu-lari, -lare hd. nd.
beyden. Itd. beyt-en, -ten (6);' bitten
(18); har-n, -en (21), -ren; warten (8,9,
64), suchen, verziehen (75). nd. boden,
t wardcn l hamen (harren? 22), wach=
ten, soken.
*Presto-, prestu- (20) -latio beyd- ?
suk- (20), verzieh- (75) -unge. Verzug (75).
*Prestr- v. Prest-igiosus.
Prestringere (oculos es) gespennst
inn ougen machen t bezoubern die
ougen l falten machen mit zouberniß
(65). vast gurten; ver-blendeu, -gauglen,
-schlagen (88).
*Prestringiuni v. Prestigium.
*Prestrix v. Pistrix.
*Prestula- v. Prestola-ri, -tio.
Presul {cf. preeonsul) hd. bischoff,
bissuff(7), ainkman(20), raytmeister (6).
nd. biscop.
Presulatus hd. bisthum. nd. biscop^
dom.
Presul-pa, -ca (18, 23), prefulpa
(75) («'. salsucium, hilla) sweis- (9, 4),
sweyst- (3), sweiß- (8, 75), roß- (76),
blut- (18), blot- (23), brat- (pref. 75ab)
-wurst, -worst.
Presum v. Preesse.
*Presuma v. Presuna.
Presumere hd. nd. vor-, vir- t an-
(20) -neraen. für sich n. (46). furnemlich
seyn 0. werden ( i. preeminere 75 ).
wyenen; gedorren; bagen {cf. pompa
&c.); romen (20). v'- (11), Acf. be-rumen,
-reraen (es), -rymen (iio-'i). wenen (8'',
19). du- (8b), tu- (9), do- (8) -rren. kun
sin (18b). /((/. v'messen. nd. vormeten.
vermuten (1. c/". suspicari). vmnieseezen
(13). vß hoffart für .sicli seczen o. nemen;
zu-, wit- t vber-grifFen ; mögen buwen;
vnder -stun t -steen t gehercz sin zu
thun; doren dz thun; zu vil gedurstig
sin; prs. ich glouben han &c. ; presu=
mitur man globen hat t helcz t achtß
(65).
Presumptio hd. v'mess-unge, -enheit
(uo, 132). nd. vormetinge. ruem- ? virnem-
t aiinem- (20), furnem- l stolcz liefftige
vbergrifF- t riem- (65), vberheb- (3),
berem- (es) -unge. hd. hofifart. houerdy
(132). vor-setzig (10), -sumenisse (8^. cf.
presumptuosus). dursti- (1), tursti- (9),
dorsti- (17), gedurstig- (Sm. 1, 458) -keit.
durstig {sie 8). gedorsticheit t halt- t
kon-heit (20). tarsclieit (75). ver-bagyng,
-hoch, -metelheyt; pokerye &c. (147).
Presumptiue loqui vormesshch re-
den (75).
Presumptuose trutz- t tarsch-lich,
vlg. kuue; vppiglichcn (75).
Presumptuositas (Br. ) trutz ('75)
stolcz vermess- t vbergrif-ung (65).
Presumptuosus trutz -ig l -licher,
vppig; tarsche («. fastus, pomposus 75.
vrsch. von turstig audax; cf. torsch id.
Sm. 1, 458). durstig (1). torstig ^9). ge=
58
458
TKE
VllE
dursticli, hoefft'itifr, vuiinMiie (20). vir- Preterquamauligoiiüinmon vnd hiinl=
r/iil ^S). vol hcn'imuif^ («8^. ein vbergri= «" gesetzt 'T.'.).
fer i'ie. {<>f>). v'iness-ig (iio), -ich {i^2), *Pre-tersorim , -torsorum (istii ngn
hd. -eil. vorsuinende (S**)
*Pre8-una, -suna (io9), -sura (12),
-umn (t;.s. i:t2), prisona (Ol. m. , Fr.) (i.
career «y. f.. c. in clauitris l vionacho-
rinii; cj. prisio. (il. m. 5. l«0. Fr. 2, 71.
Sui. 1, :<ii. 1)/.. wtb. 27.1) hd. nd. pres-un,
-uiie (133), -suno (i09), -awm (1). -au
(6!>), -Silin (66, 70, 75, Fr., Sm.) O. faiick=
iiiß der imineli (75). gc-f. (75, iio) der
iiuuiieli l hres-aiui, -im (75). prysaiin,
venekmiß (7i). geiiengnuß (es), kercher
in c/nimtri.i (76). keri<er (12). (prisaiin,
brasiine F:. tcrtt. das biisön).
Presupponere vor-sageii l -außncraen
*Pretare bera-tcn (74), -den (17).
Pretaxare ?. assignare 76, Gl. m.)
schotzen t vorsuniiniercn (lU)). ver- (75),
vor bo- (17), czu vor- (9), czu forder-
(8) -sehatzen, goet summen (132). Ion
beseheyden (8, 0). v'louen (68, 132).
*Pretedere v. Pi^etendere.
*Preten-euluni v. -taculum.
Prete-ndere, -dere (134) hd. nd. vor-
reckeii, -reecken (11), -regen (7), -rich^
ten (8''), -rugken (21), -rcychen i -vß=
strecken i -spannen (110 sim.). \^ir-reichen
t -keren (20). far streken (6). hd. vnder-
stoii, -steen. wisen (17). be-w. l -duten
(8), -weyseii t -dewten (9), -tuden t wiln
haben (17). beiden t toeuen (132).
Preten-sus, -tus furgc-reichet -sus;
-halden -tus (20). vorge-reckt (68, 132),
-recht (110) f gespannen.
*Preten-taculum, -culum (76) (nauis
8, 9. cf. perpentaculvun sprutze t sprotze
75. sustentaeulum spriiß .Sm. 3, 593.
spreitze Fr. 2, 307. z. 421) sprüeze (3,
4). sprutz (74). sprys (8). spris (9).
spross-e (9\ -el (76).
Preten-tus v. -sus.
Preter 1 /. sijie, absque) vßgenommen
(110). hd. SU-, so- (68, 132) -nder. beha-
lber (19), -lucn (132), -pe (i33). au (18,
23). ane (22\ ayn (5).
Preterea {cf. propterea) dar- hd.
-vmb, 7id. -vme. sieder i vurwert (20).
zieder l behaluen (11). dairtzo (132). zum
andern male (65).
Preterfiuere hd. vor-, vorliin-, uber-
(6, 8*^) -fliessen, -flissen. -flizen (8^). nd.
vor vleten. vurgaeu (20).
*Preter-gradi , -gredi, -Ire hd. nd.
vorgan. hd. vor-, ver-, für-, fir- (76),
vorhin-, hin- (65), vorby- (132), vber- (8,
6, 4. 110), ober- (20) -gan, -geen, -gaen
(20, 132 &c.), -gon, -gehen (3); vber-
tretten, -dreden (vorz. -gredi).
Pretergrediens obergaende l vur=
gande {20).
*Pretergressio obertredunge (20).
Preterire ( cf. pretergradi ) zergen
(751.
Preteritio vurgaunge (20).
Präteritum das vergangen (65).
Preteritus vir- (19), vor- (18, 23),
vurge- (20) -gangen, -ganen (18).
*Preterlegare schicken t senden (Ki».
Mrg.).
Pretermittere vnder wegen- hd. -las=
sen, -layssen, -laussen (76), -Ion (es),
nd. -latcn.
paad cM, 1 ;!•;). (J/. praetersorium grej:
alicnniii .sci/cteni depascens (Ol. m.)V
Preteruolans (verbum) das hinfur
flught (65).
Preteruolare /id. vor-, ver- (7, 76),
vber-Hiegeii (7). -lügen (9. 17, 76), -fliehin
(8), -flelien (.')), -riien. nd. vor vh'glicn.
*Pret- V. Pred-estinare.
*Pretex-a v. -ta.
Pretexere vor an machen ; be-eieiden
i -decken 'iio. 132).
Pretex-ta, f -ilis (110 &c.), l -a (75),
-iris 1 7ii) eyn (8''), edel (8, 93) cleit.
borten (i;. gülden bort (8). golt-b. (9).
porten giirtel; forst-at, varr. -et, -er i
genus panni tiohilis (75. cf. forst Fr. 1,
287''<').
Pretextatus agi^. gi-geruuid ( 94 ),
-garauit (i36. wie ahd.).
Pretex-tus, -us (132) hd. gczauwe
sim. nd. ghetowe. be-deekung t -schut=
miß (iio), -sclmdenisse (I32j. ver-gebuiig
(2), -bung f werliebung (1). Werbung
(71).
*Pi'etitor V. Prefectus.
Pretor {cf. prefectus; i. tribus 5''
5<. -unus; sciiltetus &e. 76) Äf?. richter;
niort- (7.1. 93), tot- (75) -r; oberster r.
(75); riechter (8), rithter t zingj^reffe
(20). buregraue (Sum.). burg-grafl ((>),
-graiff (7). vnderfoit (5''). vogt l stat^
halter t castellyn (110, sim. 132). vayt
(132). hußpfleger (75).
*Pretori-aluin v. -olum.
*Pretoriariusstetmeister,vogt,schult-
heyß (74).
Pretori-olum , -alum (11) i. paruiim
pretorium Br. j; parua domus in naui
(76, Br. sim.)\ sc. d. in qua ponitur mer=
cimoniian (76). rupj) ein kleius heußleiu
in einem schiff ? scliiffeß-h. (74). schephus
(23). precoriola sunt celana nauium (76).
Pretorium hd. rieht-, gericht-, ding-
(110), rat-, rayt-, rad-. nd. richte-, dinek-
(132) -hus, -huys, hd. -haus, -huiß sim.
castelliusehaff (132).
Fretorquere vor eyn ander pynigeij
(110 &c.).
*Pretorsorum v. Pretersorim.
*Pretula ^ pro petrula Gl. m. cf. perc-
ula, -ola, pet-, prat-, prec-, britt-ula,
portul, prela?) snit- (95), snitte- (Gf.)
-louch. sehnitloch (74).
*Pretundere r. Preuagorari.
*Preuacia i-. Prefatio,
*Preuacuus gar wan (75).
*Pre-, per-uagorari, -tundere, -fodi
vmbseharren (75).
Preualere hd. vber-, ober-, mehe-
(19), mcne- (133), raere- l yber- (67),
moer- (110^), iber- t baß- (76), ver- (69,
134), dar wider- (65), hd. nd. vor- (17,
23), meer-, nd. ouer-mogen, hd. -mugen,
-migen (76), -mögen (67), -moegen (110b).
hd. dugen (20), vber hant uemen, obligeii
t me vnd krofftig sm dan ein anderß
(65).
Preuallare (/. obsidere 76) be-ligen
(17), -liegin (8), -legen (9).
Preuaricari, -re (46) hd. vber-, ober-,
yber- (67, 76j -tretten, -dretten (67), -dre=
PUI
den, -dredin dye he (.')); ober dreyden
dyc ee (21), übel tßii (46), mis.se doen
(20stw.); miß-thiin, -tlion, inisdüne (67).
nd. ouer trediii (22, 23) de ee (23), mi8=
doen (11). wissentlicli trediii von der
wariieit (8). wy.seiilich von der worheit
treten l v'wircken (9).
Preuaricatio ein Verachtung der
(iio'Vi, des 110'') gesatz. oueredinghe
[sie] der rechten (132). hd. vlier trettung,
-tr. des gesetz, -tr. des gepotes (9), -tre=
tunge dez gel)Otis (8), -dredunge der
elie (17), dr. der ee. nd ouertredingc
de ee. misse- (20), mi.s- (11; -daet.
Preuarieator hd. vber-trctter (9),
-tr. der rechten, -treter (8), -dreder, -dr.
deß geseeze (17); ober treder der he
(fi), ober dreyder der ee (21). missede^
der { mej'iieydiger (20). nd. ouer treder
de ee.
Preuehere hd. or- (9j, vff-, auf-furen
Preuenire hd. nd. vor komen. zu
gute k.; ue-trigen l -warn (9); -triegen
(8), vber kuminen (18). ver-rassen (132),
-klocken (11 Mrg.j.
*Preuenna {i. cHnalis acus) risil t
spemila (Gf. 2, 540).
Preuentio vurkoinmunge (20).
Preuentor furkommer (62).
Preuentus ptc. s. furkumm-en l -ung
(HO sim.). verras-t i -singe (132).
Preuiare %'orgene (19).
*Preuidentia vursehelicheit (20).
Preuidere hd. vor-, vorhin- (75) -sehen.
nd. vor-zeen. -zen, -zien (11). furhin-
versehen l -bestellen (65).
*Preuie vurgaenlich (20). vor (9).
*Preui-gna. -ngna. -gena, seltener
priuigna (/. filiastea; filia sororis 94
&c.) hd. stieff-, stit'-, stuf- (76), nd. stef-
dochter, hd. -doichter i -toichter (7),
-tochter (76 &c.). ags. uift (94, Hpt. 5),
nifl (136).
*Preui-gnus, -ngnus, -genus (75),
-ginus (3i. seltner priu-, patrif- (74)
-ignus [i. filiaster) hd. stieff-, stif-son,
-suu (74, 110), -killt, -bruder (6); ein
stiffte sone (17). nd. stef-s. (23), stiefzoen
(11). tochtcrman i aiden (74).
*Preuindieare vorhin rechen (75).
*Preuisio vur-sehunge t -kommunge
(20).
*Preuisor vur seher (20).
Preuisus vür-seheu t -gesehen (20).
Preuius vor-, vur- (20), for- (6), fur-
(110) -gande (20, 22), -gan (5), -gaen (11),
-ganghen (23), -gang (8b), -gongig (6),
-gene (21), hd. -gener, -genger (110 &c.),
-laufer (8, 9), -leufer (17).
*Preu- V. Pref-oeatus.
Preuolare hd. nd. vor vliegen sim.
*Preuolatio vurflutht l vii-flehunge
(20).
Pre-vrbium, -ordium (18) hd. vor-,
fore- (17) -stat, -statt (68), -stad (17 &-c),
-staid (7), -bürg, -borg, -werg (67, 133,
152). -were (66, 69, 70, 151), -wer (134),
-bolwerck (110, 132). 7id. vorbor-ghete
(22), -chte (23).
Prex hd. nd. bede (20, 23). bet (23).
hd. ge-bet, -boitt (6).
Prez V. Pres.
*Pri- (23), pi- (aZ^^/i . pri- 18) -aculum
Pßl
PRI
PRI
459
(/. iaculum 23) en schot (23. vll. X
schult piaculum). eyn erst gro vatter
(18. X pria-uus, -mus).
Priamidespriamus sun o. vetter (iio),
sune 0. ochem (hs), soeii ofF neue (i32).
Priamis ( Er. ) priamus dochter o.
nicht-el (iio), -e (i32).
*Priamus (X priauus) hd. der erst
groß-, groiß-vatter; o. eyn konig von
troya also genant (74).
*Priannus (^. primus annus) erst iar
(75).
Priapismus Streckung des zageis
(7e). schamwetag, zerßleyden(74). stendel=
wort (Iterha 24. cf. satyrion, stapistus,
priasticus, papiscus).
Pri-, tri- (76) -apus zers t d'a(to<.'r'
8**). der schwantz (nß)- mansglid (7.5).
priä- (17), priä- (74) -pus {cf. cueius)
eyn schusel inder saht ader in dem
garten (17). vogelschewhe; var. pri-
äpus id., -apus zerß, zumpff, zysel,
fisel (74).
*Priaspicus {herba, cf. Priapismus)
hasenliode (74).
*Priauus der erst alt groß fatter (21).
der irst groß vater (17). de erste grote
vader (23). eyn ertze grote {sie 22).
*Prida pryde (20).
Pri dem nu-lest (18, 23), -neste (5).
none zu lest (17). no«' nest (21). vor
(iio). ee- (iio), zu- (7), zo- (6), ze- (68)
-vor. tzo- (i32), to- (11) -voren.
Pridianus vor-gesteren, -tägig t ges-
terig i übernächtig (Ki^.).
*Pridias {aus parietis) uuanti (Gf.).
Pridie an dem dage gistern (ö'*). erg.
(23). gestcrcn (20). ee den g. (4). e dan
g. (6\ gestert (67). e.-g. (i33). vor dysem
tag das ist gestern et none-g. (iio, sim.
132; et non cegester iiO'"^, eergister i32).
hd. e-, ee-gcstern. e dan g. (7). enunt g.
(5). vor-g. (t)8). des vorder (46), vodern
(75) tags, vordem tag; nunne-gsten, var.
-hstcn (7.5).
*Pridierius a um eri egestern (20 &c.).
*Pridiheri egestern (19).
*Prifeta {aus praefoeta?) a(js. thriu
uuintri steor (94); truum tristeur (i36).
*Prignus (s^.prinus) pfloumbom (i2i).
*Prillus edelgeporu o. teufelssun (74).
*Primapryme(i47). prime(5*'). preym,
pr.-tzeyt (74). dye erst wihunge (17).
*Prima (x pruina) riphe (.^i»).
Pr. luce in der urnichden (109).
Pr. tonsura dy erste ^unge (5^).
*Pr. veris v. Primula veris.
*Prima-eie, -tia (Gl. m. ) hoecheit;
ersticheit; vurdei; vurstentum (20).
Prim-ario, -arie, -itus, -um hd. zu
dem, zum, nd. to, to de, ton ersten, to
de irsten (11).
Prim-arius, -itiuus, -itus {adj. -a
-um) hd. der nd. de erste, die eirste (132).
Primarius {i. globulus 64, lapis qui
primo in fundameuto jionitur 76) der irst
gront steyn in eym gebucz (17). erste
grünt steyn (9). ein schoschen (64. i. q.
schußer Fr., Sm.?)
Primas erster ; der erst t würdigste
im volck (75). vornemischer (9). fürst
(19 &c.). vurst_ (11). vait t vurste (20).
pvimas {ecclesie 1, 93).
Primatia v. Primaeie.
Primatus hoycheyd i wyrdekeyd
(19). hoecheit t weerdicheit (11). vor-
nemischeit (9), -menhe (8), -deil (8^).
woi'tel (loo).
*Primela {cf. premela, primipilus
&c.) en pren (23).
*Primenus (n st. u) der erste (5i>),
erst (1).
*Primepolus v. Primipulvis.
*Primesus (s<. -euus) eyn vorgang(6).
Primeuus fid. der erst, alt (19, 20).
erste o. eldiste (8). erster {l) edilster
(9). van de irsten aelder (11), eirsten
alderen (132). hd. von den ersten a. (20),
aldern (133), alteren (110), eitern; von
den yrsten elndern (19) ; vorgan (7), eyn
Vorgang, en vor-gande (23), -hant (22).
eyn oresprung (17). vrspring (74).
Primiceria kamrersampt (74).
Primi-cerius , -terius, -sterius {i.
secretarius in thesauris &c. 76) ein, en
vorste (S^», 23). der erst kerczen treger
(65). der obrost kamrer (93). oberster k.
74), kantzier (75).t;kanczel- (9), kenczel-
17), kencz- (8) -1er. kamerher 0. der
den ersten fan fürt 0. spitz eins streytz
(74).
*Primicialitas ersticheit (20).
*Primiciari (-tiare Gl. m.) an heben (9).
*Priinicicia (ans inimicitia!) vede=
schop (22'').
Primi-cie, selten -tie {i. nouus sacer=
dos sie 66 &c. 1 hd. dye nd. de erste vruchte,
hd. frucht, frochte sim., anfeng (65). dye
frucht (21), ersten fr. (110). erherscheit
(8^). erst messe (75). saugen (4. cf. sau=
ger, sdger agnus subrumus Fr. 2, 152.
Sm. 3, 210. söge m. Saugzeit SacUsensp.).
*Primicularius (r/. primipilarius ?)
V. Blaciarius.
*Primieulus dimiu. irste (11).
*Primipulus {cf. primela) en pren
(23).
*Primi-pulus , -pylus l -pylius t
-pylaris (Br.), -pilus (75, 76, 110), -po=
lus (76), -pilarius (70,93), prime- (17),
princi-(74),-polus {i. vexill-ifer, -arius)
der erst vor an hin am streit 0. im her
0. mit dem banir im streit (75). hd. nd.
eyn, en banner vorer, hd. b.-herr (13),
banyr furer(75), baner-fuerer (17), -dre=
ger t -rißer (20) ; banier-, banuyer-trager
sim. venr(93). paner- ^ rennfcnlein-furer
(74). nd. baniiert- t vanen-dreger (11).
*Primissa fruemeß (75).
Primissarius fruemesscr (75).
*Primi-sterius v. -cerius.
Primitas (^. primatus Gl. m.) erstig=
keit (9 Anh.\
*Primi-terius v. -cerius.
Primitiuus {cf. Primarius) der forig
{i. pristinus 75).
Pri-mitus adv. adj v. -mario, -mi=
tiuus, -stinus.
Primivirgius oeverste roidendreger
vur den keyser of koenyngh (i47).
*Primius (c/.primeuus)eyn orsprunck
(18).
Primo hd. zu dem , zu den, nd. to
den ersten male, zum e. (65, 134). vr=
sprunglich (65).
Primogenita hd. nd. die, de erste-,
erst- (18) -geboren dochter.
Primogenitus s. adj. hd. erst (20,
75), der e. (76) geborn; der e. g. son
sim., eyn e. g. kint. nd. irst gebaren
(11); de erste boren sone (23); ghe-b.
s. {sie 22).
*Primolus {i.priorvm princeps Gl. m.)
V. Primula veris.
Primor hd. eyn heupt- sim., nd. en
houet-man. vurst (11). fürst (19). voderste
l vurwesende (20).
Primordialis ( i. principalis 75 ).
foderest vnd der meist (75). hd. nd. an=
begin-, begin- (11, 20, 132), anbegen-
(21), hd. anfenck-, ainbefang- (6), nd.
houet men- (22. : primor) -lieh, -lic-
abe genlich ding {sie 18).
Primordialiter anfengliclien (110).
van beghyn (i32).
Pri-, pre- (17) -mordium hd. nd.
be- (11, 20, 132), anbe-giu, -giju (i32),
-ginne (17), -ginde (8**). beginnisse (8*').
hd. ein anfang. nd. en ane vank. die
erst wirdigkait (65).
Pri-, pre- (10, 125) -mula, prima
(24) veris, primolus a um {üos 17)
hymel slißel (10). hemil slossel (17).
hymmel-sclußel (13), -slußel (20). himel=
slotel (24). hemelschotel47). maßlib(i25).
*Prünula {cf. primicie) v. Neman=
cipi.
*Primularis v. Herba paralysis.
Primum extremum v. E. pr.
Primus {i. primitiuus 75) erst vnd
der forige (75). der erst (17, no), yrste
(19). erster (20). aller erst- hd. -e, nd.
-en. der aller-vorderst (110), -vorste off
die -eirste (132). die yerste (11).
Princeps {i. arcus 75) hd. nd. vo-,
vu- (11, 20), fu- (75) -rste. hd. fürst, verst
(13), vore stender t vor nemcr (17).
prince (i32).
Pr. mundi tewfel (9),
Principalior meister t der furnem^
ligest (75).
Princip-alis, t -uus {b^) {i. qui pre
aliis habet potestatem eoram superioribus
4. cf. primordialis) hd. furderste, ford=
rigst (46, 62), der forderst, ein forder-
licher (65); der vorgen-gste (66, 70, i5i),
-ste (69, 152), -dest (134), -emest, -ene=
meste {verb. aus ■ vorgemeste 5) ; vor=
nem-iste (f)^), -est (13); der nd. de vor=
neme-ste (12, 23), -chtegeste (22); die
vornemisten (10), eyn der vorgenst (67),
einer von den ersten (110 s«m.), ein vor^
nemsehisser (4), eyn vormeyster (3).
fürstlich; furnamligeste ; der furnemli-
chst, -gest, meist o. schuldigste (75).
Principaliter zu-forderst (17), -fur=
derst (20). furnem- (75, 110), vrsprung-
l anfeng- l wirdig- (65) -lieh. sonder=
linge (132).
*Principare, -ri {i. dominari) hd.nd.
he-, hd. hi-rsclien; hersen (18), fursten
(20). f. (1), furstum (2) treiben, twyngen
(19). dwingen(ll). herseha-fft haben ^68),
-ppie hayn. gewaltsamkeit triben (65).
Princip-are (1, 68, 110), -ari, -iare,
meist -iari hd. nd. an-vangen, hd. -lieben,
-faheu, beginnen (i32). ane-b. (17).
Prineipatus hd. fursten-tuin (9),
-thum (110), -thuem o. -stam (1); furste
thum t der furstenthum (05); fuirstuom
(141); fürst- tum (6), -tum (7, 8), -thum
58 *
460
PRI
(T)''); forstiiiii, tirstci) tuoni (7(0, vurston-
dum / viinltMl (20); forsten gcwalf (17) ;
lifrrsi'liaft. der erst, wirdigkait t dio
obfKst wirdi.iTst stiit ^ ti."-) ). nd. voratcn
(\om\ luMTsclia]).
Principes electores kurfursten (75).
Principium /id. nd. bcgin (20, 132),
Hii-b. Ini. aii-lifhuiig (f)''), -fang; ain
fang (y\\ eyn faiick (^Mss. mog.); grunt-
(62, fi,i\ { \ rsprung- (t;r)) -liclicr anfang.
*Principolus i\ Primipulus.
*Princip-uu8 (X prec.) v. -alis.
*Prinis [nntevsck. von prinus) pflawm
pawni vi).
*Priiina v. Brinna.
*Prinum \i. cinon / stufarium 75.
cf. sq.) hd. kricl'., krich (6), kriech (7.5),
chrieihoii (1). nd. kreke.
Prinus {(/rccum i- lat. lentiseus t
ilex Br. cf. ci-, pi-, prig-, pru-nus)
hd. krichen-, kriochon-, kriech- (7.5'^),
kriochcni- ^10), krigen- (13), chriech- (1),
kriclu'I- (3), cris- (loo), kirsch- t inclc-
(7), mal- (G), prhum- (.sum.), prume- (18),
phlum- (120), pflum- (93), nd. kreken-
baum, -bom. crikelore (39).
*Prioma v. Bryonia.
Prior adj. s. hd. der nd. de erste,
irste (11). erster (23). forderste (20).
furweser t einer der vor mir ist (G5).
pri-or (17), -er (22"), -ol (74, 93), -cl (5").
vorderst; v. vndcr den muncheujon den,
var. an dem, apt; brior in einem closter
(75).
*Pi'ior-a (75"), -issa pri-orinne (22"),
-oriii (5''. 93), -ersehe (11), -olin (74).
Prioritas erst-ichcit (20), -werig=
kait (651.
*Priorum {sc. über) von der vorge=
nanten red (1).
Priscus (i. altus sie 23 aus alt!)
alt (81'). aelt (11). ald (19). ein vergangen
alter (iio). v'leden alder (132).
Prisilium v. Presilicum.
Prisio onis {cf. presuna) gefengnuß
o. prisan (68).
*Prisma r. Brasmus.
Prisona v. Presuna.
*Prissa v. Brasmus.
*Prista V. {in alueario, cf. brisca)
■wefel (46).
Pristinus ri. prim-itus t -enus 1,
priscus 110 &c.) hd. der nd. de erste,
erst (1). der vergang-ner, var. -en (65).
Pristis nl. beytel, damlooper, barsie,
een Wtersche schuj'te (iiG).
*Pristrilla {sie, i. pistrinum) back
aven (147).
Priuare be- hd. -rauben, -roben (6,
76), nd. -rouen, -romien (132). entferti=
gen (b^). hinnemen (65).
Priuata v. Priueta.
Priuata res eygen guet (110, 132).
*Priuat-e, -im lieim-elichen (19) -elieh
(20), -elicke (11), -lieh i alleyn (no &c.).
haim- i sunder-lichen (65).
Priuatio be-raubunge (20, 65), -ro=
bung (65 var., 76). naturlich berauwung
(15). ein naturliehe berobung (63).
Priuatum v. Priueta.
Priuatus be- hd. raubet sim., -raupt
n7, ii(,"), nd. -rouet, -roufft (132), -roeft
(11). hd nd. sunder-, sonder- (18), beyme-
licli, -lic.
PRO
*Priue- >'. Priui-legium.
*Priu-eta, 5c/ten -ata, -atum (110),
briueta (76) (i. tristega .V') hd. ein
lieiiiicl-keit (3), -ielikeit, -ieh geniacli
[b^', 110), -iehe kamer/ ]n-iuete (.')•>) ; ein
hemneliclikcit ; .^cliilJ- (»")). HU- (21) -hulJ.
scheißhauß, prifet, burgstraße {i. cloaca
74). nd. iienH>ieh(üt.
*Priuicularius c. Blaciarius.
Pre- V. Pri-uigna, -uignus.
*Priuilegiale fortel (18).
Priuilegiai-e hd. friiien, fryen, frey=
hen. frigen (49), freyen (134); vor-teln,
-teil geben (110 sim.), -tel g. (17); frey=
hait siiti. g., f haben i machen (75);
v'deiln (8'm ; furde-n (7), -ren (G) ; for.:
dern, voi'burnen (8), verbrinen t sun-
derlich cziren (9) ; sinderen t vrtailen
(76). 7id. vrigen, vordelen.
Priuilegiatio vurdnissc (20).
Priuilegiatus hd. ge-friiiet sim., -fr.
vber die andern (65), -fryt (110), -fur--
dert (20, 110), -vordert (132).
Priui-, priue- (133) -legium (i. qua-
dragesima 5'*) hd. nd. hantneste sim.
hd. hd. friheit; fr.-brieflF sim., nd. -bref;
vordel (19, 23, 132). hd. eyn briff (21),
freiheit, fr.-prief (1), schreib brief (2),
fryung (46); for-, fo- (133) -derunge;
vor-teil, -t;;il, -tel, -tal (6); v'deil (8'>),
vurdel; die faste (5"); sunderlich ere
(4). suasscara sim ; pl. skerienlih (Gf.
6, 529).
Privla V. Pirula.
Prius hd. vor, fore (17), ere {b), ehe
(133), ee, e (7), ee dan(iio). n«i. er, erst,
voir { oin (132).
*Prius V. Scirpus.
Priusquam ee- (110), eir- (132) -dan.
Pro hd. nd. vor, dur (99). hd. für
(65, 75), vor im (21), nach ^ halb {postp.
65), vnib (.5); dar- (7), war- (6) -vmb.
pro ali-is für die, -o ein ander (75).
Proamita einisswester (93).
Proasti-um, -num (110) vorstat (110,
132).
Proau-a, -ia {in Drucken) vor an (6).
vran (93). vran-fraw (75, 111), -dal (75), -y
(110"), -yn (110^). myner mutter anfraw (7),
altmuter (110). eldir mudir m. (5"). meiner
mutter m. (4). miner muoter m. an (76).
mijnre moeder aide m. (132). myner mo=
der grote m. (23).
Proaul-ium, -ium (74), -a (Gl. Aeifr.)
leube t vursall (20). ags. pelde (Gl.
Aelfr.). spatzierlich wonung (74).
Proauus hd. ur-am (6), -eni (93),
-ene (91), -endel (75), -anher, -ane 0.
-ette (48), -enlin (iio"), -enin (no»); alt-
t alter-ano (Gf.); alter (121 ), alder (100)
ane; mynes vaters t vater anherre; meins
V. anherr. hd. nd. mynes, uwes (147) va-
der groz , grote , aide ( 132, 147 ) vader
sim. m. gr. gr. v. (22). aelder v. (11).
hd. alder v. sim. eider vater ( 19). e. e.
fater (8). e. f. faders vader (17). vatter
(68), mynes v. (18) alt-v. ain alt-v. (76).
meines vatters alt vatter (110). myns
fater f. f. (21). deß eiders vader v. (5").
Proba (i. probatio q. v. 110 &c.) hd.
nd. bewer-licheit sim., -ung (5"). bewir=
lichkeit (17). pewarung (1). proue t
proeue (20). prubunghe (19). prucuinge
(11).
PRO
Probabil-is, -e (65) hd. nd. bewer-
licli, -lic. prfibelycli (19). proeflich (i32).
prueu(>lic (11). glcublich, ein schin der
warliait, bileiitlig (65).
Probabiliter bewerliehen (110 sim.).
*Probali8 l)idderbclieli (7).
*Probamen prulVcniß (20).
Probare hd. nd. b(>-vveren, hd. -wern,
-waren (134), -waren (G, 65), -wisen, mer-
ken (8, 9, 18 Mrp.). v'- (8, 9), er- (6.5«,
Mrg.) -suchen, erforsclien t v'lioren (6.5
Mrg.). or-farn { -kennen (65). ])ruben (19).
pruf-en (18 .Mr«), -fen (20). pro-ffen (ö^),
-uen (23, 132).
*Probare v. Probrare.
*Probata bewerekeit (18), aus prob-
atio X -itas berwekeit sim.f
*Probatella agrestis {herba) bensegen
sat (24).
Probatica, pr. piseina (i. pisc. pe=
culialis G), probicapistina (74) uehelih
sim. wiari iGf.j. fisch- (G), schaf- (25, Ki.)
-wiger, -schwemme (Ki. ). vit>ohgrube,
schalhge-v. (74.) ein schwette da man
die schaff vnd opfferthier waschet (Das.).
probatong, opner-, vehe-lih sc. wiari
(Piscina Gf.).
Probatieus {i. pecualis, bestialis, qni
proba-t t -tur Br. sim.) merclich (8).
die beestliek leeft (i47). schaep- t beyst-
ich (132). grindig 0. schcbig (110). wasche
(9).
Probatio {cf. proba) hd. nd. bewer-
unge, -inge, -lichkeit (5"). bewar- (6),
merk- (8, 9), prub- (20) -unge. prouinge
(132^1.
Probatus bewert (75). gepruffet (20).
Prob-e, -iter hd. bidderbc- (7),fronie-,
from-, frum, bewir- ^17) -lieh, frumkleich
( 1 ). nd. bederue-, vrom-lic.
*Pro- V. Pre-bendarius.
^Probicapistina v. Probatica.
*Probit-udo, -as bederff- (20), biru-
(11) -ichcit. frommi- (10), frum- (110)
-keit. erber-keit (110), -heit (132).
Pro-blema [a pro et lema i. vorago
Br.), häufiger -bleuma, -pleuma, -plew-
ma {i. propositiOj enigma qq. v.) hd.
by-, bi-spiel (5 sim.), -speyl (18), -spei
(13). eyn bie spile (17). eyn raitzfrage
(132). rat-unga, -issa ^ -ussa, -isca, -inisca
(Gf.). -erseh (G), -sal (8). rotsal ;9). reet-
sel, t -niß (20). ret-sel (8"), -zel, -sehe
(74), -erß (iio), -ersehen (68), -tersen
(67, 70), -ersen (i34). radeis (13). red-sel
(133), -esael (19), -eisen (66), -eise (23),
-elsche (5, ||), -ers (17), -ersin (21). reed=
sei, disputierlick rede (i47i.
Proble- (49), probleu-maticus re^
derschin offe geben (17). rothniß t bis=
pelbant (49).
*Probleumati-zare (74), -sare rotsal
geben (8, 9). retzelen, ret-, reder-schen,
beispilen oder furlegen (74).
Proboseishelffantsehnabel(9i).russel
t schmorre an den thieren (Das.). snute
(132). nl. snuyte; hd. schnotzen, russel
0. nass eines helfants (iie).
*Probra {i. abhominacio 4) hd. v'wis-
sunge, -unge vorweysung ader missetat
(4), abe wißung (21). nd. v'witinge.
Prob-rare, -are hd. Icstern, lästeren 5
schel-ten (110), -den (20); sehenden (20) ;
v'wi-sen, -ßen, -ßen {t) eym sin laster
PRO
vorwerfen (21), -sen ader eymem sin 1.
(sie 7), vorwisen sind 1. (sie 18), eym
sin 1. ober werffen sim., aiin sin 1. fur-
•w. (6), 1. v'sagen (i) besclion (17). nd.
eme syn 1. vorwerpcu; v'witen.
*Probr-ium (gew. in Hss.; i. propriiim
Gl. m ), -um h(h nd. sclielt-woi-f, -wortz
(12!. laster (-um iio &c.). schiriii-cheit
t -hung (65).
Probrosus lästerlich (11, 20). lester-
lichc (19).
Probus hd. from-me, -e (5, 133), -m
(67); from (21, 66), frum, frummer (76),
froym (51»), wise (17), biedcrbe (20). er-
(iio), eer- (68), eir- (132) -ber. «d vrom,
vrocm, t birue (11), bederue.
*Proea hd. frih-, fri-, fry-eiymie;
freyh-, frey- (3, 134), bul- (iio) -crin;
fryprrin (21). nd. vriger-inne (23), -sehe
(22); vryersehe (132).
*Proca-cia, -citas, t -ria (76) (aus -x
X -ri) hd. nd. vri-, vrig- (22), halt- (8^,
20, 106) -heit ; -vn- (20), on- (11) -stedichcit,
hd. fryh- (69), fri- (76), frey- (134, v. a.
1477), ruff- (17) -unge; vnscliemickeit(4).
valscheit (9); bul-ery (68), -ung (uo);
■wybnomung (uo); cle-, var. cla-ffery
(es) ; gutzlung (Pict.). das gutzlen, geilen
(Fris.). -weschercheit (-tas 23). stoltzheit
(68, 132). int heyseheu (132).
Proeaciter clafferlich t mit vil
claffens; macht vil wort t m. eym ein
teding vff ein prmel 0. ein schin et non
subest veritas (65). hubslich t vericun^
dose (7). stolt-lich (132), -liehen (110).
baldolike (loe).
Procaptu ags. faengae (94, 136).
Proe-are, -ari, -Ire, -iare (19, 20)
(-are t -ire /. petere t midierem p. t
domare l descortare Rr.; scortare 60;
-ari i. importmie petere Br.) lid. fri-hen,
-gen (12), -en; frey-heu (66, 70), -eii;
ruffen {11), bulen (110), pulen t spon=
siern l kuppeln (74). hey- (19), ey- (20,
23) -sehen, vrigen (23).
*Proca-ria v. -cia.
*Proe- V. Procr-astinare.
Proeastr-um, -ium (Br., Gl. m.) (cf.
proeestrum) furburg (20).
Proeax (/. petax Br., loquax, vani-
1. 1 cauillator 70), porcax (v. garrulus)
godrar t scliwetzer (75). gutzier (126.
cf. Fr. 1, 387b). claff-er (74, 75) -ig (75).
cleff-isch (9), -iß (8), -z t vnscheymig
(20). klappich (11). vngerusam (9). vng.
beter (8j. rayser t keyflor (74). bul-er
(65), -hafftig t stoltz (HO), hoir- (132),
putier- (107) -aehtich. weseher (5, 23).
balt (8i>, 99). hd. balde. geil (11, 20).
onstede (11). vnstend-e t -ich (20). hübsch
(6).
■^Pro- V. Peu-eedanum.
Proee-,proci-(i33; -dere hd. nd. vor-,
)irf.vort-,/j(j?.furan- l fursich- (75) -gan sim.
voyrt gene (19). furter- (iioi>), für- (110)
-geen. mit t in der proceß gen t mit
dem crucz gan l den cruczgang vol=
bringen (65).
*Proeedere v. Proeidere.
Proeella [i. bulla 74. cf. fluctus)
vnde (20, 74, 147) t (20), als in (74)
waßer. vnne, var. vime (74). vüde (sie
9). wüden (sie 10). unst (Gf.). die lund-e
(65 , 74) , -en (65 varr.). lumde (12, in
PRO
aqua 18). lynude (5*»). wella (Gl. Marienf.).
ain Avel (46). gewel (pl. Gf. ). vngestym
wellen (65, iio), stürm (74, uo'>) von
wasser (110). w.-st., plater im w. , welle
im wasser, erhebung des wassiu-s vom
wynde (74). storm (13, 109, 132 &c.) van
de Wasser (132), van dem watere (109).
vnge-witter (65), -stiemi; der wind (9i).
blodder (19. cf. gargarismus; blodern
Stalder 1, 186. BM. 212. diu güsse bl. als
ein wiudes prüt üf dem mere ; vU. auch
schneegepflöder sm. 1, 327). guß (7).
bare t inwater (99). en geelue in aqua
(11). eyn gclue (i32). ghelve, bulle (147).
hd. nd. bulge, bolle.
*Procellare slan (8). slon (9).
Procellere {cf. pere.) stu- (14, 7),
ste- (14, 3) -rmeii. ereu (8, 9). grossen
(9). grüßen (8).
Procellosus vnge - stymig ( 110^),
-stemig (110a). vol tempesten (68, 132),
storm 1132), vngewitter (68).
*Procen - ata , - eta (9 , Gl. m.) (aus
proxeneta) m<'keler (23). mittler zwi-
schen drii kunst Icwten (9).
*Procen-ium, -um (9) (st. prosee=
nium) vur-huß (^17), -haws (9).
Proceres («'. matjnates, nobiles; tra=
bes 7 &c. cf. antes, mutulus, ventici-
pium) hd. nd. her- , hir- (5*^) -seliafft,
-scop, -sehapen (132), -lieh (110). wol-
geborn (18), -gheboren {t'i) edele lüde
(23). goderhande 1. (22). hd. edel-1., -lewt
(1), -kiiecht (b'»). edel (110). die edlen
(88), edelsten (75) vnd die fur-nemsten
(75, 88), t -geiiden (88), obersten vnd
die vordersten des lands ( 75 ). herrun
(Gf.). lansherro; kepfer ald schoi-stein
(93). k. 0. großer krackstein (ki^.)- kapffer
o. Kragstein (74). kaepffern, krapfsteiu,
nl. de nueten (116). käpffer (^Pict., Das.).
spitz an den tramen (ss). die baleken
0. tromen kupffe (Das.). eyn vorschlies=
Sender balek (64<^), fursehiessender b. o.
eyn vorhof au eym huß (64^). wintfang
(7). windfau (6). proces wintfane (Gf.).
windfangk ; vber-hang / -schuß an einem
hause (74).
*Proceris ays. gearufang (94^).
Proceritas adelsehaft (16). edel- (74),
schon- (110), hohe edil- (9), schoen(l32),
hd. lang-heit. -keit (74). alt-, furgeng-,
zier- heit (74). grobeliclikeit (18). her=
schafft (20).
Pro-, cro- (b^) -cerus (i. formosus
6 &c., altus) edil herre; lang vnd schone
(9). 1. t hoch (81*). 1. t raim (7. cf. ran
gracilis Fr., Sm.). rem (6). hoeeh l laueh
[sie 100). groß-leibig (1), -libig(21), -libick
(5''). gi'op libieh (5). grof liuich {23). lauck
van lijve, reysyeh (i47).
*Proces V. Proeeres.
Processio hd. vz-, vß-, auß- (66, 70,
134) -gevnge, -genüge (sie 67), -genge
(70), -gangung (6). -gang (18, 68, 69,
134). nd. vt ganginge, vor-giung (4),
-brengunge (9). vur- (20) , crutz- (65),
vmb- (110), vsserlieh für sich- (65) -gang,
proee-ssie (b^ , 221^, 132), -ß (65). om-
(132), vmme- (9) -ganek.
Processus pte. s. (i. prosper euentus)
hd. gaiick (110); vz- sim., vor- (9), fur-
(110), für- (46), vur- (20), voyrt- (19),
durch- (1, 71), doreh- (12), nd. ut-ganck
sim. hd. vß-, vor- (17) -gegangen; vz-
PRO
461
(5), nd. ut-gegan. ej'n briff von eym
gericht (17). processum frbmdkhsmnn
(141).
*Procestr-um, -ium (i. pergula 111)
vur.«tat (20). gang (in).
*Proceus (i. stabilis) stett-er, -iger (74).
*Procia v. Prusia.
*Proeiare v. Procare.
Proei-, proee-dere hd. nd. vor-, vor
sieh- (S''), für- l fursich- (75), nidder-
(17, 65) -Valien, vor gene (17).
Procinetus ptc. s. (i.paratus 13, ap.-
p. belli Br. &c.) ge-gurt (110), -reit (8^).
bercyt (64). b.-igkeit (9), -ung 0. wapung
zu stryten (110). bereydynge tzo wap'en
om tz strijden (i32). herfart (20). snel
(13).
Procingere hd. wrf. berey-den, -ten
0. gurten zu stryten (110 sim.). vmme-
g. (14). begyrten (68).
Procire v. Procare.
*Pro-, suc-eisinum, pro-, in-sicinum
averloip (i47).
*Proeisio v. Proscissio.
*Proc-itare, -udare (76) {i. frequenter
petere 76. : procare) stetis (8), stede
(17) frien.
*Proeleum (zwischen propu-gnare
und -diare st. propyleum Kii.) port-al
(iio), -ael (i32).
*Procliuies v. Proluuies.
Proeliuiorsti ekler? niderhengig(75).
Procliu-is, -us hd. nd. neder-, hd.
nider-, nydder-heldig, -ballig (iio. Fr.),
-hengig (8*» , 75), -hengit (-hengz? 17),
-felligk (4. anders Fr. 1, 244), -beugende
(20). äff heldich (20). abe-uallych ? -hal=
dyeh (19). wider- (1), nyede-(.'i) -heldig.
haldeehtig (Das.). furhengig (7.>). nider
(21). ge- (9), ne- (loo) -neiget, krum,
ueygig, varr. krum-n., t boegerig, varr.
bergig, beging (iio). krom bogeehtieh;
vorwert veer neygende (i32). sehlipfrig
(62).
Procliuitas affheldieheit(20). krum-
(68, 110), krom- (132) -heit. abhang-ung
(Ki^.), -igkeit (Kit».) eines berges. ueig=
ung (65).
Proeliuium Htte^leffe (lOO. c/. lit-a,
-e, leite Fr. 1, 604 sq. Sm. 2, 517. Gf. 4,
1096. BM. 1013. und le &c. Gth. Wtb. 2,
561. EM. 954). der abschuß (Kib.).
*Proelivum, clibanus eleff (cf. leffe
prc. ?), doil, tzyl (147).
*Procne v. Progne.
*Proconi-xus, -sus(Gi. m.)i. pre-cla^
rus t -lucidiis (76).
Proconsiderare vermercken (75).
Proeonsu-1, ?-laris(75) (cf. preeon-
sul) hd. nd. burger-, rat- (7i), rait- (1,
75), roth- (77), ratß- (751») -meister, -raais=
ter (1), -meynster(77).M. rat-, rath-, rait-
(133), rateß- (68), radts- (iio»), ratz- (75>5,
iio'5), raites- (18), raitz- (i32), raitß-
(75a), nd. rad-man. ags. undengerefe
(Gl. Aelfr.).
Procra-, proca- (1), preera- (q. v.).
l recra- (75) -stinare auffschlahen vnd
verharren hin t verziehen vncz biß
morgen (75). ver-m. (1). vir-trecken l
-sten vber-m. (20). mornigen (Keysersb.).
vor-morncn l -ten (23), versten enen
dach (11). fristen eyn dayg (19). hd. ge^
462
IMiO
Ir. vVorhon (i:tsV hd. vor-, vor-ozihon,
-ziolu'ii, -zfluMi, -loiigen, -Icngorn (69,
IS»"!; vorc/.oyoM (4\ verzieclien (ß7).
Procrastinatio auf- l vi'r-zug(Kia.)-
vorzii'luiiig (,i;'>^. vorstiuige (^20).
Procreare czow- (i<>, czu- (8) -gen
/ inaclion. kiiidiT m. (19), maicen (,11).
wymuMi t sohalFon (20). procreantur
wordeut kirnen (t;5).
Procreatio sthaffuiigo i'iU).
^Procreator v. Dispensator.
Procreatus geschaflfen (20).
*Procxiba geneigte nie (7.i).
Procubare v. Procumbere.
Procubitor vorwacht (Ki*.).
*Procubitus ptc. gebeden (11). s.
knelnuige l gebet \10).
*Procubus ycf. incubus. proculus?)
bankstichil l tewtil ulpmür kobolt (9).
Procul hd. verre, fer, vere (19),
verer (7tj), vem (5\ von verrem (88). nd.
vernc, veer (11), v.-hen 132).
Pr. dubio sunder zwiffel (20). on
zwifel (6.t).
*Pr. fundere (c/. profundere) vyß=
giessen l verstortzen (132).
Proculus kind das goporn wird so
der vater auiJerlaudist (74).
Proeu-mbere, -bare hd. nd. knen
(5. 23). uigen i6, 13. 23), bidden (11).
byddeu (19), beten (i.32). hd. kuyen.
knuien (76), kneheu, kniehen, kuy negen
(17), kneibiegen (75), knilen (S''). knje=
len (99). hd. uai- (6, i34). ney-. li- t bey-
(10), bie- (7) -gen; beyien (18), biedden
(20). betten (67).
Procurare hd. nd. surgen (19),
ver-s. (46) ; vorbe-s. (18l, -sorgen, -soer=
gen (11\ hd. be-, v'-sorgen; werben
(46. X procare\ her-w. (19), wynnen {
begadeni20). beyagen (11). M. sehaffen,
berichten (8, 9), versehen t nucz suchen
&c. (65), schicken (?) vor sin (17). sacken
(14).
*Proeurarius eyn procurerer (ö*»).
*Procuratio hd. be-, ver- (75, iio)
-sorgunge; begad- (20), furseh- (68),
sachtrib- (6.">) -nnge; schaffnerij t vß-
gebung vnd verwesen (6.5). last om wat
tzo beschicken (i32). ags. scur (136).
Procurator hd. be-, ver- (75), hd. nd.
vorbe-surger. vorsprecker (77), -surger t
-munder (17). v'-m. t schaffer (22*^).
scheffer (5'\ 9. 23^. schaff-ener (77), -ner
(65, 110). ein sach-triber (65), -Verwalter
(Ki». ) i. aduocatus o. chreter (1. cf.
kret Fr. krit Br. wtb. Bm. u. w. ,vitili=
gator, protoeullusK krether (2). "creter
(711. uualtpoto iGf. cf. Fr. 1, läsa.Sm. 4,
72. BM. 184). macht- { gewalts-bot (74).
fursprech (75).
Procurator fabriee ein alterman
(125 (.
Proeuratorium ein fürwes- (93),ver=
wesung- (64') -brief. verweß-, macht-,
gewaltß-bryeffe ; schafferey (74).
Procuratorix v'sorgerin (110). be=
sorgersche (132).
Pro-cus, -chus l -tus (Sum. ) bitcl
(Gf., BM., .^um.1. pit-al (Gf.), -el (1, 75,
Snm.) vmb ein haußfrauwe (75^. hd. nd.
vri-er. -ger (12. 23). frier der do bitt
vmb ein weip (75). fry- (67), vry- (20),
frey- (66, i34j -her. eyn fry herre [sie
PRO
.'■)''). vreyer (9). frever (4V schrier (18).
eyn finer (7), frier (G) l hubscher, werber
(13). kuppler (64). spousierer, rittor,
puler (74). buler (4, 6»). versorger (77.
X procurator?!. preutigom (ui).
*Proch, proh (iio) hd. nd. leider.
hd. ach (12. 4). vach (110»). vah (110*'
wach, ocharm i*tc. (i47). wah (132
pfuch (uo).
*Proch dolo wacli arme (107).
*Proch-, proh- (134), pro- (uo*')
-dolor ach des, acht des (4) leydes (3,
4), sinerczen (18), schmertzen (46, 110).
leyder (5, 21, 68). ach 1. (17). wach 1.
(23), arme (i32l. ach o we (75). owe
ultima acuta (20). o we (110). pfuch der
schand (134).
*Proch dulor ach der schand (21).
*Proeholor leyder (8).
*Proch-, proh- (69, uo''), pro- (Gf.)
-pudor hd. ach der, ach oder (8), pfuch
der (61; &c.). pfuch der (69, uo), pye
der (17), after (5). eyn after- (133),
missv. aus nd. achter (22, 23.), fyg
der (22''), wat ( 132 ) schände sim. ach
der schan (G), lede (9). pfuch des lei=
des (uo). wat leyder (i32). laider (75).
ah t ah lasters; pro prudor hah zu
sera (Gf. ). proh- (Uo''), pro-pudor
{unter.<ich. von Obigem) schentlich (68,
uo, 132).
*Proch tolor ach der schäm (7).
*Proch tulor leyder (6, 7).
*Prochodochium v. Prothotorpium.
*Prochus r. Procus.
Prod-ani, -enses i'. Pronesia.
*Prodeilus {cf. prodel-la, -ada pop
langa tractoria Gl. m. i. q. protelum
116) zieter (8um.). zeotar (Gf.). Cy. Gth.
Wtb. 2, 672.
Prodere hd. nd. melden, v'-m. (75),
-raden ; offen-, oppen-baren. melteu, v'=
raiten, uffenberen (7). malden t vorrat=
teil (6). hd. ver-raten. -rauten (68).
veraten (1). raden (21). v'geben (18).
farspildan (Gf.). proditus sum ich bin
verroten (68 Mrg.).
*Proderis v. Poderis.
Prodesse Jid. fru- (,1, 75), frum-, fro-
(21, 4), from-, nd. vro-men. hd. nutz,
gut (uo), profijt (132) sin. nutzen i
baten (132). gunnen (9). verwesen (i.
preesse 75 ).
*Prod-eum, -ium (Gl. m.) [i. pani.9 in
aqua cocta cum carmbus 76. cf. brodium)
brie (76\
*Prodiciuin v. Prodigium.
*Prodiga (/. remota) verre (74).
*Prodig-alis i-. -ialis.
Prodig-alis, i -us milt (18). milde
(l) got spottelich [sie 21). speit- (5),
spid- (sie G), -lieh, spildelic (23).
gydig (76). gudig (2). gewdisch i guff=
tig ding (741.
Prodigalitas miltikeit (18). vber
mildikeit (9). allzumal (74). groß, groisse
(132) milt-igkeit (74, iioa). -heit (uo'',
132 i. große mylte (68). geud-ischeit (74),
-ung (Fr.), -igkeit ? vnnützer kost (Das.).
vcr-thunnung, var. -hurung; -swendung
des zytliehen guts vunutzlichen (75).
gufftigkeit (74).
Prodigaliter geüdigklich (Das.)
*Prodig-are v. -ere.
THO
*Prodige spild-o l -anto (Gf.). geu-
disch (Luther), geidiglich (Pict.).
Prodig-ere, -are (75) vnnutz-lich
außgcbcn (74), -liehen vertlion (uo).
dorclibrengen (i'i2). alzuo milde sin
(uo). ver-schweuden (75'', Das.), -8wen=
den (75a), -geiiden (Da«.), gewden, guff=
ten (74).
Prodig-ialis, -alis (182) wunderbar
(uo). wonderlicli ( 132).
Prodigiosus vol wunder (68), w,-
lichcr ding vber die natur \iio, sim. 132).
Prodi-gium, -cium (65) hd. zeichen,
wonder (20, 132), wunder (68, uo) in
der natur (uo), boucu natuer (132). tey=
ken (llj. hd. nd. wunder-, /id. wonder-
wercK (65, 75), -zeichen, -tekcn.
Prodigus {cf. pro-digahs, -fundus)
spild-e (13), -er, -eg, -anter; strutenti
(Gf. ). geüdig (64, 126, Das.). gewd-igcr,
-er; gufftcr, vnnutzer außgeber (74).
feud-narr (pr. aeris Fr.), eyn gudender
er da boßlich vnd wuustlich, varr.
wustliclien, verzeret (65). guder (46).
ver-thuig (126), -schwendig (Das.), -swen-
der ; -thuer, var. -thuner, nach vndurften
(75). swunne (swiiüe 10). rej-- {st. reych- ?
70, 134), ru- (69), vnreth- (20) -hch. milde
(12). tump-m. (100). hd. m. (21). altzu-m.,
nd. alto-m., alte-m. (11) in dorheit, in
doreheit vnd in vniiuczberkeit (17). hd.
m. in torheit (7), altzn m.. also m. (19),
zu m. nd. m. alto male (22). seer m.
(132), milt (Uo). altzu m. (75). allzit ze
m. in torheit (G). zu milte (67). altze
mild (1). milder mit vberigem geben (75).
Prodire hd. nd. vor gan sim. vß- (65,
uo), für sich vssen- (65), für- (uo),furher-
(75) -geen. vorgon (fis). vur-kommen f
-leyden (20). rußwachsen i zu Hecht
kummen &c. (65). tzo vorschijn komen
(132). k. in die Offenbarung dr,).
Proditio virrad- (20 sim.), verrat- (65,
uo), meld- (20), versag-, verclag-,
vermeld- (75) -unge, -erij (65). vßgang
(o prodeo 65).
Proditor hd. nd. v''reder. hd. v'-rater
(1, 76), -rater (134), -reter, -raitter (6),
-rauter (68, 76); vor ridder (21), meider;
ver-m. (46, 75).
*Prodiura [cf. br.) fleisch suppen (75).
Producere hd. nd. vor-, verre- (132),
hd. ver-, ge- (21) -leyden, -leden (23).
hd. v'-leyten, -laitteu (Gj, -lengen. -bryn-
gen (9); vor- (8), für- (75) -füren; ge-
bern, -baren (6), -berren (21). nd. ghe=
beren, v'lenichen (11). herfur-stoßen
cornna t vngulas; -bringen f vß giessen
lacrimas (60'.
*Productibile cf.sq.) gesmydet ding
(7).
=*Productilis (i.)ionfusile'BT.)gesmeyde
(9). gesmyt gefese (8).
Productio hd. vß-leitung (G), -gang
(65) ; vz-legunge l -forunge (5) ; off- (i33),
vff- (67) f.; auffur- i v'leng-ung; vir-
leydunge i -lenckunge (20); vor-breng^
unge (17). vort brenginge (132). volbring=
ung, Mrg. her für bringen (es), ewig uß
bringunge (62). ewicli ut-beringe (23),
-voringe (22).
Productus vir-leydet l -leuget (19).
gelangert t vollstreckt (126). entweg
gefert (21). her fur-brocht, var. -bracht
(65).
PRO
PRO
PRO
463
Proem- v. Frohem-.
Pro-fanare, -phanare, -fanari (1),
-vanare (2), -flamare (tu) ent-weichen
(1), -wyhcn t bcflocken (iio). vir-saclicn
(20), -czpychcn (9). vorsaken (ll).fluchin
(21). v'-fl. (f)), -vlokcn (23), -vloichcn (132),
-folgen (st. -fulen? -solgonV) t -waissen
(21), -wazan (Gf.), -wassen (5,23), -wisen
(49), -vnreyncn (8, 9), -maledicn (8),
-maledeytcn (9). vuyl inachcn i violeren
(132).
Profanatio v'bannunge (17 &c.).
*Profan-dus v. -us.
Pro-fanum, -phanum, -phannum
(lio) vngewiclit (no). ongewijt (132).
wit von cristenlicher haltung vnd ver=
bintuiß &c. (fis).
Pro-fanus, -phanus, t -fandus {i.
polluens 76) hd. eyn v'sma-, v'sme-her.
nd. en vorsmar. hd. vn-gelobiger (65),
-nütz (64),-gelert t -dcdich(20),-gcwyclit
(iio); ver-malediget, -malodeyt, -flucht,
-nichtig (1. (/. Sra. 2, 674), -uuazcno t
-uuizenu (Gf.). vcrbannyn (8). vorbanneu
(9). ydel (20). lu- (20), lo- (11) -gener.
Profari (Br.) lid. vor-sprechen (8, 9),
-sagen.
*Profecia v. Prophetia.
*Profect-e v. -o.
Profectio reysc (23, Ki.). reiß-fahrt
(Kia.). hd. nd. wander-unge, -inge. eyn
wech (22'').
*Profectio v. Prouectio.
Profect-o, -e (11) hd. nd. zu-, to-hant.
on zwyfel t l'urwar (iio). sonder tzwyuel
t vurwair (132). hd. sicher-, gewyß- (20)
-lieh, -leich (1). nd. zekerlic.
Profectus ptc. s. hd. nd. gewande-rt,
-It; wander-ung(>, -inge, -nde (11). profyt
t gereyst (132). hd vcr gewandlet (46);
frum; tVumm-e (13), -en (18); nucz-e,
-ung(iio); fu- (20), wo- (100) -rderunge.
vorderinge t bäte (11). bath l vorteil
(19). batte (20).
Pro-feetus v. -festus, -ueetus.
Proferre vor-tragin (8), -czien (14).
furtragen (110). vol bringen l sprcclien
(9). vß-spr. t bervßrcdeu; j?Jrae<. bracht
hat (g5). fartbrengen (20). sagen (132).
*Profeseenninis v. Fescennina.
Professa eyn gchoi'sam nunne (5^).
Professio hd. be-kentenis, -kentnysse,
-kantnuß sim., -denckniß (67). nd. begen-
gnisse (22), -cnisse (23); hör-, har- (>22)
-samicheyt. hd. horsamkeit (5); ge-h.,
-horsamheit (6), -horsami (46), -horsam.
behorsam den (18). gelobede (20). ver-
jehung mit erkantuiß (6.5). belijdynge
(147). ^
Profess-or, -us eyn, en gehorsam
(6), horsamer (23), lid. ge-h., -liorseraer
(17). -or ein be-kenner (110), -lier (i32),
-lijder (i47. c/. belijden /d<en 147, KU.).
-US der gelobt hat gehorsamkeit (110
sim.).
Professum glubt t veriehung &c.
(6.5).
Profess-us v. -or.
Profe-stus, -stum (11, 19, 65, 75),
-ctus (8) {sc. dies) hillich auent (11).
hd. der heylige abent (19); vor dem
heyigen, helgen obent sim.; vorfest des
heyligen tags ( 75 ). der tag vor dem
hochzitlichen tag t der abent «ZZms (65).
*Profeta &c. v. Propheta &e.
*Profetiscor v. Proficisei.
Profieere hd. nutz, zcu n. (4) , nd.
nut, in nut, profijt (i32) bringen, hd.
brengen, pringen (1), sin (65). vor- (18),
frucht (65) -bringen, nutzen (110). nutz,
baer. furdcrung. fruclitbar. (18 Mr«. X
profieuus). fo- (12), wou- (100) -rderen.
gedeihen (9). dienen (8). hd. ler-en, -nen ;
zunemen.
Pro-ficisei, (jetv. -fleissl, -uicisei(l),
-fetiscor (z. gradior 76) hd. nd. wandern,
reysen, gan sim. wech gaii (8**). hd.
wandeln, wunderen (6). lern (18. X
profieere).
*Profieuatio nutzbarkeit (70).
Proficue sinder- (39), nutz- (75) -lieh.
*Proficus scliedclich {b^ sie, c/. pro=
ficuum nit schädlich 65).
Proflcuus hd. niicz-e, -bar, -per (4),
-sain (5''); nocz-, nd. nut -bar. vrberlicli
(20). orber t profitelieh (132).
*Profigor V. Profligare.
*Profilia (^. filia lustrica l initialis)
pet-e, -ken (ku.). der gotte taufiPkind (135).
*Profilius ( /. filiaster &c. ) pet - er,
-erken (KU), despfetters tauffkind (i35).
dott C. (Hen.).
Profi-teri, -deri (5) hd. gehorsam
dun (8), seyn t tun (9), thiui als die
religiösen (75) ; ewig g. dun sim. , sein
(75), geluben (1); e. gehorsamkeit thun
(7), ebig gehorsamen t beken (17). ge=
louen ; be-jehen i -zalen (20). 7id. ewich
horsam don. hd. nd. bekennen , gelden.
beucn off geloffde doen (132).
*Proflamare v. Profanare.
Profligare, -ri, profigor as (64")
verderben (110 sim.). ouer brengen (132).
zerstrewen (64).
Profligator ver-derber (68), -prasser
(Ki.). ouer brenger (132).
Profligare pey- (9), pyn- (8) -nigen.
Profluere durchfließen (75).
*Proflug-a (i3i), -US (aus profug-
X proflig- X flucht- ?) fluch- (1), fluit-
(131) -tiger.
Proflu-uium, -xus v. Perfiuxus.
*Profiuuius((;/'.profluga) for flucht (8).
*Profoeare würgen (20).
*Profocatio wurgunge (20).
*Profodiuni senckel (75).
*Profraudere bedrigen (8'J).
*Profuga vorflucht (7 5).
*Profugabilis verfluchtperhch (74).
Profugare ver- (65, 74, 75, 110), wech-
(132) -lagen, i -triben (110), -fluchtigen
(74). arflaugen (Gf.). verbieten; fluchtig
sein 0. werden (75).
*Profugatio ver-trybung (es), -drij=
uinghe 1,132), -fluchtigung (74).
Profugere fliehen (68, iio^). ver- (74,
110^), hin- (74) -fl. hin- (68, iio^-), en-
(iio'3) -weg laufl'en. vlyen i wechlopen
(132).
*Profugi-a v. -o.
*Profugi-bilis, -lis hd. fluchtig (iio^),
v'-fl. fliehung (110''). vorvluchtich (23).
*Profugi-o, -um, -a (74) hd. flucht,
vor-, ver-fluchtekeit sim. , ferfluchtikait
(6), verr fliehung (68); v'schulgot wer=
den (17). vervlui- (i92), vorvlu- (23)
-chticheit.
Profugus fluhdiger i framfluhtiker
("Gf.). hd. nd. eyn, en vor-vluchtiger,
-flichtiger (18), -floychtick (19). fluchti--
ger (65, 75). ver-fl. (7, 134, i5i), -fluch=
tiget (17), -flucher sie 152). flucht (9).
fluchtig (110). ein fl. (6). lant-fl. (8b).
vir-fl. t -driebcn (20). vervluychter t
wechlouffer (132). vliher (9). v'fluchter
(133). verr flichtig (i. procul fuyiens Q%).
eyn verfliecher (67). weitflichtig (64).
gebredet (100, b aus v ?).
Profundare tieff'en (iio'*). dieffen
(68, iio^'j. diepen (132).
Profunde hd. tief- (iio^), dieff-, diep-
(132) -lieh.
Profundere hd. giißen (19), gießen
(7); vß- (20, 110), v'-g. stortzen (132).
gieten (11). vorgheten (23). pr. ramos
strecken die eest t vß-str. von jm die
eest (65).
Profunditas hd. tieff-, gew. dieff-,
diff- (19), nd. diep- (11, 132) -heit. duffde
(20).
Profundus [i.prodiqxis i52)Äf7. tyeffe
(151), dyeffe (152), tieft, tyff (9), dieff,
diff. nd. dep, diep (11), dijp (132).
Profusio (c/. Gl. m. h. v., 0. perfusio)
soppe {i. oflfa t)°).
Profusor {i. pincerna Gl. m.) eyn be=
gißer l forgan (18. X profusus). vß=
gießer (68, 110). vyßstortzer, ouerbren=
ger, verstroyer (132).
*Profusorium hinflüssig ding (65).
Profus-us, -sus (136) hd. vß- (110),
vßge-goßen. v'gaßcn t oberflissig (17).
vberflussig (8, 9). nd. vorghe-goten, -gan.
ags. genyctful (94, 136).
Profutura nuczlich zukunfftige ding
(65).
Progenerare kinder wynnen (11),
ge-w. (19).
Progenies slecthe (13). siechte (23).
hd. nd. ge-sl. , hd. -siecht, -slyecht,
-slicht, -Schlacht (6), -Schlacht (i34),
-schlecht, -slechtete (5). kunne (20).
Progenitor hd. eider. edeler {sie 9).
voir- (147), vor-vader (132, 147), -vatter
(110).
Progenitus hd. ge-boren, -zilt (18).
nd. vorgetelet.
*Progn-a, -e (i4i) , procne (i36) {i.
hirundo , aus TipoxvTj) ags. suualuae
(94, 136).
Prognost- V. Pronost-.
Progredi hd. nd. vor gan sim. furt=
gaen (20). vort gene (19).
Progressio fore gang (17).furtgaunge
(20).
Pro-gressior, -lixior langsamer wan
ein ander (75).
*Progressor fore- (17, ober- (8) -gen=
ger. lenger (9).
Progressus hd.xori-, für- (65) -gang.
nd. voertganck (11). entspringung (62).
*Prohemialis begin-lich(l9), -nick(ll).
=^Proh-, pro- (Br.), proph-(20) -emiare,
l -emisare (75) begynnen (20). vorhin
reden im anfang t vor-r. (75).
Pro-hemium, -phemium (20) be-
gynne (19), -gin (11). hd. nd. vor rede,
für redde (7). for rid (21).
Proheres hd. nd. vor-munder, -munde
(4), -münde (3), -erbe (110). ver wondert
4G4
TRO
(sie 7!). porlmb (v:.. c/. bm. &c. A. v.).
pfliigor (()'\. i'vn gi'koren cifgeiiiifi« (I3ä).
*Proheretic-a (7.'.), -um (71) verba
I. (li-tiiiii f (Xtfcetum meiitis significaiitia
wurckuiigo des gemuta viid suis i:t volo,
thsidero &c. (lä'). gotat des inate8 be=
teutot (74).
Prohibere //r/. v'-bioten , -bitcii (9),
-byedtii, -bidoii. vor-beydeii (12), -boden
(2ä). ontlmltoii^liindern (G5). 8turen(ll).
Prohibitio voi- bitunge (9). vir-bie=
duiig(> { -bot (20).
Prohibitus vir-boeden (20t, -boyden
(19i. vcrbottcn (7.->).
Prohicius v. Pi'onesia.
*Pro-icere,-jicere (7r),iio, i?i.),-hicere
(Gl. m.), -licere (23) hd. werffcn, v'-w.,
senden (18). hd. na. v'-s., -sunden (17).
nd. werpen, v'warpen (11).
Proiectio für- l vcr-werffung (75).
Proiectura sims, furtaclilin (ii')).
vor-tach, -schöpft" (Kr^).
Proiectus virworffen (20).
Proinde hd. dar-vmb , -naicli (20).
nd. daer om (11).
Proh V. Proch.
Prolabi fallen (8, 9, 17). gleyten(9).
gliden (17 K
Prolatus geoffenbart (8, 9).
Proles hd. nd. stain, kint. hd. erbe-,
erb-, nd. erue-k. nd. siechte, hd. ge-sl.
sim., -slitc (100), möge (74).
Proletarius vader, v. der naturen
(1471.
*Prolieere v. Proicere.
*Prolificare hd. nd. jungen (1, 22»^)
also der j. tyd (22'') ; j-, hd. iunge (fic),
iung, iiinger "(g7), kinder machen, maken.
ver lengon (7. X prolixare sim.).
*Proliuies v. Proluuies.
Prolixe lange (2U).
Prolixior v. Progressior.
Prolixitas lang-samkeit (75), -heyt
(20). verleuger- t verzieh-mig ( 65 ). lang
zyt (110).
Prolixius verzogen t lengerer (65).
Prolixus (?'. lo/igus, implicitus) hd.
nd. lanck. hd. lang, lenger (9). beworen
(22^). vor worn (5^).
Prolocutor vor-reder ( 9 ) , -spreker
(22b), -Sprech (<5).
Prologus hd. nd. vor rede.
*Prolong-a t -ata ver-zjsgen t -len=
gert (60).
*Prolonga-le, -re (77) (c/. longale)
lenckelhock (77). h'ngelhail {i. pendu=
Iura 147). lenghohin (74).
Prolongare vb. hd. nd. v'-, hd. er-
lengen. hd. nd. (i32) v'lengeren.
*Prolonga-re v. -le.
Prolong-ata v. -a.
Prolongatio erlengunge (20). v'leng-
inge (i3:ii, -erung (68, 75).
Prolongatus verlangt (iio &c.).
*Prolongus eyn lanck ding (18).
Proloqui vor spreken (22'').
Proluere hd. focht, feucht (9) machen ;
weschen (76), wessen (20).
*Proluni V. Prelum.
Prolu-, proli- es), l procli- (74,
110) -uies, t proluuium ( c/ . fluuies)
vnreini-, vnreynig- t vnsawbrig- (74)
PRO
-keit van wasser (1.32), von dem w. (110),
von Wetter (68. >< iu{. water).
*Proinametaria {aiin promptuaria?)
taverniersclie (147).
*Pro-, per- (i36) -maritima aya. saeg-
aesetu (i36), -esetu (i»4).
*Promater v. Patrina.
Promere hd. nd. s])ringen. Sprüngen
if)). hd. singen, lob-s. (18), for sengen
(G), sagen, oft' dun .vm., kundigen (4);
0-, v-ft'enbaren ; vffenbare muchin (8);
loben, bidruclio {prs. 141. cf. Gf. 5, 254).
nd. up (Ion, zingen, louen.
Promereri hd. v'dienen, nd. v'denen.
Ionen (18)
Promeritus hd. vMienet.
*Promeus i. nauta vere die die luyde
oever dat water voirt (147).
Proroicare sclünen (17).
''Promieere r. Prominere.
Prominentia hd. nd. vorschin-unge,
-inge.
Promi-nere, -eere (7) hd. nd. vor
schinen, alzo de hoghe des berges (23).
verre seh. (quasi procul manere no,
132). von verren seh. (68). v'-sch. i for^
sehen (sie 7). vor-schycnen (13), -schin
als dez moges {st. morges? mones? aus
montes? 18). v'schin (17).
Pi-omiseere mengen (13).
Promiscuus hd. nd. ge-, ver- (14, Ki.)
-menget, ge-menck ( 18 ) , -mientli ( 13 ),
-meyne (20, Ki.), -mischet (7). v'mengen
(10, 12). miscliig (1). promis-cuum, var.
-tum, vulgus vermist volck wyb vud
man (70).
Promiss-io, -um «. ptc. gelob-e (21),
-e (.5), -de (133), -enisse (19), -et {ptc.
133), -t {ptc. 69 &c.). globde (7). ge-lopt
{ptc. 67), -lubde (69 &c.), -libde (67), -lubt
{sbst. 68, 134), -lapde -um, -labunge -io
(17), -lup (6). -louende (2(J), -louede (23),
-lofte (22), -loefft i -loeö'de (i32). lofnisse
(11). verheissung (75, 110). geheiß (i4i).
Promissor verheisser (75).
Promissus {c/. prc.) vor gesant (17).
gehaissen (46). verheissen 0. lanck vt
barba (110). ge-labet (17 «/«;.), -loö't(i32).
Promittere hd. loben (12), v'- (10,
75), ge-1. gelabcn (17). globen (7). 7id.
louen, lauen (11). ver-heißen (75, 110),
-sprechen (75).
*Promoe-undus, -ondus (74) kel-ner,
-1er (/. cell-, eeller-, clauicul-arius 74).
eyn vayß (19) aus promotendus i. vas
(vates) X promus condus hausvogt l
kellermeister (Ki.)?
Promontorium (*'. collis quilibet Gl.
m., moiis qiti j}rocul apparet Br. &c. cf.
promunctorium"! hd. berg, eyn fur-b.
(7), fürbirg 191), werck {sie 18), bring
( 5 ). 7t.d. bryngh ( 23 ) , brynck ( 22 ) in
litore; berch, stenekin.
*Promorale v. Promurale.
*Promotendus en openbarer (23).
Cf. pro-moeundus, -mulgare.
Promotio hd. nd. vorder-unge, -inge,
-nisse sim. hd. furder-unge, -nuß (134),
-nisse (19); furdrung (46), firderniß (67).
ver-heissung (110), -heffnisse (132).
Promotor furderer (75).
Promouere lid. nd. vor-, hd. vur-,
ver- (13), fu- (1), fu- (3) -dern; virder^
ben {sie 19), forden (12, 18); zu-schicken
PRO
1(17), -lausen t erheben &c. (65); helfen
(75). nd. vcrheueu (132), werven (22'*).
*Promptarium v. Promtuarium.
*Prompt- V. Propin-atorium.
Prompte hd. bereit (17); b.-, berith-
(152), snel-lich ; breyt (18). nd. beret-,
berede-lic.
*Promptiflcare bereit sin (16).
Promptitudo bereite- (8), berethe-
(5'»), bereytig- (9), sciniellig- (65) -keit.
Promptu-, prumtu- (.^)''), t prompt-
(125) -arium (/. cellarium, cista, sali=
num Gl. m., reserua-culum t -torium ;
serinium ; archa ; epul- l cib-atorium
75. cf. protipsorium ) hd. sclianck.
schare {cf. scario arcarius l dispensa^
tor Gf. r scliarren Fr. 2, km") t scliang
(8''). schancz(13).scran(12).m/. schranck,
schap (22'*, 23; [lY^) spise (221*); nl.
schap-raede t -reede (Kii. cf. scafreita
Gf. 2, 481); -raey, bottelerye, /u/. kalter
&c. (116). rad t ziil (23). spind-e (11,
nl. 116), -er (-c' 20). kel-lir (8), hd. -ler,
-er (9), -re (81», 20), -der (132). kyst (110,
132). kästen zu dem schrein gut; pe=
lialtniß, palter, phalter, piialt (75).
spießcast (77). speyß-chasten (1), -kamer
0. allmey(74). spise kammer (.^b, 17, 65,
75). spiß-gaden (6, 75), -faß (21) spyser
(64''). Speicher (64«'). trisoer (i32).
Promptus hd. nd. be-, hd. ge-reit,
nd. -reyde, -ret. gegen wortig (20).
behender l schneller ( 65 ). gesongen t
openbaret (11. pitc. cf. promere). offen=
bayrt (19). bar (25 1.
Promulg-are, -ere (76) (alph. prou-
134) vffen- (20), ofi'en- (iio), nd. open-
baren. ofi'nen (134). kundigen (132). v'-k.
(9), -künden (68, 110''), -kynden (iio»).
Intern (8). leuthern (leuchernV 9).
*Promulserit asg. lithircadae (i36.
cf. lidhegian mulcere).
*Promunctorium ( x promonto=
rium; i. TipojJiuxTT^piov &c. Gl. m.) ober=
he- (8), vberha- (9) -ngende stein, vber
(9).
Promu-, prumu- (64^), promo- (18),
l antemu- (76) -rale {i. propugnacu-
lum q. V. 75) hd. nd. vor-raure, -muer
(75), -muyr t borch (i32), -mur t -bürg
(110), -mawer (9), -mole (18). zwin- (7,
64), zwi- (6) -goUf. Zwinger (21, 64, 75, 76).
Promurium by der muyren eyn
spacium (147).
Promus {i. dispensator 8'', cella-
rium t custos promi Br. &c., piscis 110)
Schaffner i seh. im huse; huß-iiaber i
-halter; spißhuter (75). kel-ler (74), -re
(St»), -ner (9). keler (9, 74). k.- (9), kel--
1er- (8) -warter. schencke (3, 4). trysoer
(132). scapreel {i. cellarium t custos promi
107. cf. promptuarium ). geber; tore,
narr (74).
Promusci-s, -da (Br.) einshelfantz
nase (93, sim. 116).
*Pronellus v. Pertica.
Pronepos hd. nefeii son, nyftil sun
{l) nefe (9), sun des sunssun (91), vven-
ckel (75). nd. neuen sone (11).
Proneptis nyffteln dochter (19), son
(8). nyftil sun (9).
*Pro- (74, 80), pros- (93) -nesia, pro-
snesium (94^, gi. m.), -snieum ? -nexium
t -hieius (Gl. m,), -sintum (Br., Gl. m.),
PRO
PRO
PRO
465
-sineum (U7), -siuelivim l -uelia (64^),
-uesia (64=, 75), -siuesium (64=), prod-
enses t -ani {pl. Gi. m.) (aus prymne=
sium; cf. par-, pern-estus?) schif- (93),
punt- 75), band- (64) -seil {nauis 64;
funis quo ligantur manus 75). bancsail
{sie 80). schiflfessayl domit man das schif
anpindet o. anheftet (74). ags. marels
(94a). cabel, lyn, reep, seel, tow (147).
Pronitas snelheit (20). schnellig-kait
i -neigung (65).
Pronomen vorname (12, 65).
*Pronostica {i. pr§uisio ^gritudinum
Br.) eyn boich van tzokomenden dyngen
vorsyen (132). das bock der pronosti=
cation (68). eyn buoch von sollicher
vor-,' var. war-sagung (sc. pronosticum
ho).
Pronosticare zukummende ding
sagen o. war-s. (110). zukunfftige dinge
vorsehen (68). tzokomende dyughe voi-;
syeu. vorsagen (132).
Pronosticum vor- (110^), war- (i 10)
-sagung kunft'tiger diug. vorsehenicheit
k. d. (ü8). vorsyenicheit van zokomenden
dyngen (132). pro- {alph. prog- 110),
prog- (i32) -nosticum vor-erkentnuß
(110^), -kentniße (uo'';, -bekenntnisse
(123).
Pronuba {cf. paranympha) efueg-
(98), eemach-, var. eemech- (64) -erin.
sweg-ir (8), -erynne (9). der brut frundin
(110, sim. 132).
Pronubus {cf. paranymphus) hei=
ligmecher (i32. sMiillic- sm.). des brut-
gams frimd (no, sim. 132). bruthuter;
bot der brutschaft zu laden in diehochzyt
(75). eyde (8). idem {vll. missv. lat. 9).
Pronune dit pass, dit mail (147).
Pronunc-iare, -ciare (1) sagen {
kundigen (9). hd. nd. v'-k., hd. -kon=
digen, -künden, -kynden, -byeden, -bidcn,
-biten (7). nd. vor-beden, -schapeu (11).
bodesehaffen (19 . boetschafften ; zeigen
(20). vur- (20), vor- (1) -sagen, vß spre=
chen (65). nd. to banne don. lod. zu b.
t in den ban dun sim.
Pronunciatio virkundunge (20).
Pronunciator verkuuder (75).
Pronunciatus virkunt (20). vorboten
(9).
Pronus hd. nd. be-reyt, -reyd (19).
ein schnolliger, williger, genaigter; gach
genaigt zu fallen (65). ge-neyget (8, 9),
-negit (20), -bhucket (100), -boeget (i32),
-bogen (iio), buckinde (20). oitmodich
(132).
*Propa-fare i: -uere.
Propag-ans v. -o.
Propagare (x perpacare cf. Gl. m.)
meren l bringen (65). ein geschlecht m.
o. machen (110, sim. 132). auß einem g.
in das ander gan (75). die wynstock,
winsteck (no=») verleiten (110), verre
leyden (132). reben i alte schösse ein=
legen (Ki.). weyn senckeu (9). wine
sclienken (17. X propinare q. v.l).
weiteren t auß spreiten (Das.). bredere
guinnen (100). brey-ten (8, 9), -den (8^).
be-reyden (11, 19, 20), hd. -zaln {sim.),
-caln (17), 7id. -talen. pflantzen (64).
Propag-atio, i -o {i. parentela 75)
bereyt- (8, 9), beczal- i entspriss- (9)
-unge. stam mit altem herkomen (75).
DiEFENBACH GlOSSARICM,
Propaginare zu willen lyden (17),
beyten (8, 9).
Propag-o, t -ans i -atio {q. v. 75)
nd. siechte, hd. ge-sl. sim.. eyn siecht
(18), stam ; win-, senke- (17) -rebe, ader
eyn stog (17). Avyn-stog (8), -stag (21),
-glender {i. extensa vitis in panete 75),
-ranke (23). hd. nd. wilt-, velt- (7, 23),
fald- (6)-winstock. eingraben reben (91).
scuzreba ( Gf. ). iunger weinstock, vlg.
Schößling; fruchtber in der vßpreitung
des gewcchs (75). herkummender lip (65).
*Propagulum {i. vectis) swynghel (i47).
*Propala v. Propola.
*Propalare lul, nd. offen-, open-baren.
ut vragige (23).
*Propalatium chemenata (Sum.).
Propalatum uffenbart (8^).
Propassio für beweglichhait (65).
*Propater v. Patrinus.
*Propato est nauis en stic (23).
Propatruus enis bruoder (93).
*Propa-uere, -fare (18) hd. for- (4,
67, 133), tir- (76), .(/elf. fo-. fu- (17), fi-
(18), nd. vru-, vro-eiiten.
*Propax i. procul a pace mulicher
(741.
j Prope hd. nahe, nache (68), nach, by
! nae (13). na (5, 2U, 23, 132).
*Propeare i-. Propiare.
*Propedies bekmmnernisse {^^).
*Propedium vor fuß (IG).
*Propell-are, -ere hd. v'-, vern- (5),
verre weg- (9^, für sich (65) -triben
sim. nd. vor-, vere-driuen, v'stoten (11).
virstoeßen (20). scurgen t uz-sc. (Gf.).
*Propemedium {cf. sq.) bie male (I7j.
wil nahe (21).
Propemod-um, -o hd. nd. vil-na,
-nach (G, 7). nae (18). noch (9), fil u.
(8j also.
Pro-pendere, -tendere {alph. -p. 69,
134) {i. extendere t dilatare) vber- (110),
ouer- (i32) -wegen, hd. vz- sim., vor-
(17), nd. ut-recken t hd. brey-, nd. bre-
den. vor bredigcn (17). breytem7). be^
reitten (G). uß-, auß- (134) -lenden (21),
-strecken (68, i3i), -rekeu (76).
Propense frilich (17).
Propensio ags. tylg (94, 136).
Propensius {i. extensius Br., solerter
i callide ui. m. , magis amplum 110 &c.
-sior i. abundantior &c. 76) hd. vber=
flussiger (gö); crnst-lich, -licher (9);
erstelych (19), flißigklich (8), vleyssigk-
licher (9). breiter if) witer vßgestreckt
(110 sim.).
Pro-pensus, -tensus {alph. -p. 110)
ernst-lich (20), nd. -lic. breet (132). ge=
breit (69). bereit 0. ußgei-eckt (110).
*Prope-ra . . . (-ranter ? 94), -pera ags.
frae hraedae (94, i36).
Proper-anter , -e hast-elichin (5),
-liken (23). haest-lich (20), -ich (132).
hd.nd. snel-, i-, ei- (134) -lieh; yl-ichen,
-liehen (G), -entlich (110). eilends (Das.).
Properare ^x prope) hd. nd. ha-,
hae- (11, 20) -sten. hd. y-, yl- (20), ey-
(9, 134), snel- (20)-len; balden (20),
jagen (8, 9); ne- (65), na- (134) -hern.
nakeu (11). berenden (102).
*Propere (X probrum) freuelkeit
(15).
Properus ha- (13), hae- (11) -stich,
stzuonich ( 13. '. zauen V cf. zewleich
festine Sm. 4, 211). ylych (19 sim.). snel
(20).
Propes {i. funis quo pes veli alliga=
tur Br. &c.) Chili (131*'. cf. chil paxiUÜm
Gf. ?). ags. sceat line (94^).
Propi-, prope- (proper- , propinqu-
{qq. V.) -are Itd. nehe-n, -rcn; neken
(2Ö), nahen, nawen (13). nechen (132).
nd. naken, nalen.
*Propiari {st. propitiari) gnedig sin
(68).
"^Propici- V. Propiti-.
Propyleum v. Procleum.
Propin-a t -atio {i. taberna) hd.
eyn schenck; ge-sch., -senck (21).
sneck {sie 7). schanck (20). schincke
(19). schenckin(46). schenke (23). scheynke
(11). tabern (17).
Propinare hd. nd. sehe-, hd. schi-,
se- (21) -ncken. vß messen (17). propi:=
nauit eua ade mortem hat zubracht (65).
Propinatio(c/'.propina)schenckunge
(20).
Propinator hd. nd. sehe-, schi- (18),
se- (21) -ncker, -nck (20), -cke (17).
Propina-, t promp- (122) -torium
hd. ein schenck hus sm. gall. drechoir
(122).
Propinquare hd. na-, ne- (5, 20,
132), uo- (70) -hen; nachen (67); zu-nä-
hen(i34),. -nehern(69). nd. naken, nalen.
Propinque hd. nd. na. hd. nahe (17,
133), nah (110a), nohe, nach (67, 134),
nahet (75). nd. uae (11). nae- (132) , na-
(iiob), nach- (68) -by.
Propinquior nehester (75).
Propinquitas naherung (65).
Propinqu-ius, -US (szc 11 0*^) na-, va/r.
ne-her (110).
Propinquus hd. nahe, eyner der da
n. ist, ein nächster (6). nd. de de (22),
en de dy (23) na is.
Propitiare, -ri {gew. propiei- u. s.f.)
hd. nd. gnaden (18, 23, 76), gnedich sin
sim. ; erbar-men , -nen (6). herwarmen
(21). hd. gnedig, genedig (75) sin ader
werden (17), sin, sein, genedich wesen
(11). gnedechen (19;. gned {sie 18). ge=
necligen (67, 133. 152). ver-suenen (uo^),
-sinen (iio*).
*Propitiariuni {(idj. Er. hier st. -ato=
rium) herli«4],4)edae huiß (18).
Propitiatio hd. gnedikeyt; genedi-
ckeit (4), -cheit l gnade (20); gna,di=
gung (65); barmhercz-igkeit (75), -lieh
wurcklichkait t bewegung &c. (65).
Propitiatorium («'. tabula aurea &c.
3) ubarlit (in arca Gf.). die toffel vff der
arch 0. vff dem altar 0. stophuly ( 25 ).
hd. nd. bedehus sim. ein stat der gnaden
(8, 9, 65), gn. gots (l.ö). des genedigen
gotes antwort l gülden tawfel vber der
archen {t) betehaws (9). gülden tofel
ober der arcken 0. bedehuß (8). bet-
hauß (134), -huß (HO).
Propitius hd. nd. ge-, g-nedich. hd.
ge-, g- (8, 18) -nedig. gnädig (134). ge=
neydick (3). gnadiclicher (65).
*Propleuma &c. v. Problema &c.
Propnigeon badofen (91). ofenloch
(116).
59
46(1
PRO
Propol« i/. (loniiis vb! vrndnntnr vn
qiientii <l<-. ni.\ l bopola (r.f.^, propala
\i. piimlocliium, pila, taberna, mera
ria, mor-ala, vurr. -ola 7r>) t'iirkiiuH'cr
(9l), -keiitHor / p-(Mnper (Da».)- talVrn
(T.-)). mis. soiifrt'idon (iicc. pl. Hpt. f)).
propolas li)ui)i)un l tratichus (in).
*Propol-es, -is (im, Ki.), -eum (Sum.)
(npOT^oXis; cf. poleos) wiz warlis (Sum.).
wit w;is (17). vor-stolJ l -statt; stopwax
f biciiliart/ (Ki".). wafliwindon (n«).
Propolim (/. portica) aqs. stod (Gl.
Aclfr.).
Proponere hd.'yor-, vff- (20) -setzen,
{ -legen ((!.'>, 7,i, uo), -leggen (i32); be=
scheren (c,,-)), deiickon (10), vur- (20),
ge-d. )id. vorzetten, deoneken (11).
*Proportiabilis gelijclicli (20).
*Proportiabiliter glychüch (es?).
Proportio , porporeio ( 1 ) hd. cyn
glielniis / gelieli deil i<im., gleiclinuß o.
gleich taile (i34), ^Iciclinisse o. gloych
toyl; ein verglychniß zweier ding(iio);
gelich-unge sim., -uussc (es), gleichung
(4). glike (100). ghch an crlichcn dingen
(63). zuheb- 1 glich zusag-ung (65). etwas
gleiclumg«^ (9 Anh.). eben-messigkeit {ib.,
65), -ineyskej-t (13), -unge (5*>, 17), -dci=
lunge (17), -glichini^e (15), -gleich (1).
nd. en likenisse i lijk del. markt zol
0. gleich nach der masse 0. gleichtheil
(74. c/. Fr. 1, 647^).
*Proportionabilis das man glychen
mag (110). dz da mag zugelicht werden
(65).
Proportionalitas (Br.) gelijcheit(20).
Propoii;ionaliter gelijclich (20).
*Proportionare hd. zu-, glich- (75),
gleich- (1), eben- (10, 12, 13) -meßen,
-messen, -metzen (12), -meyßcn (13), i
machen (1, 75); glich machen (65, 75),
deilu (5), sin (21); zu massen (6), geli=
chen, glichen (46), zu-gl. (65, 76) zu ein
ander if enlich machen &c. (65); gleychen
(66, 134), teylen (7). vß-t. l schaczen
(65). nd. to metten, likeii, ge-1.
*Proportionator geliclier (20).
ProportionatuB ge-lycht (68), -gly=
chet (110, 132). wol geschickt an sinem
libe (75).
Propositio ((/. problema)rat-iscunge
l -nissida i radisleu ( dat. Gf. ). hd. nd.
vor-setzunge , -settynge ( hier beißiint
neue Hand in 23).fur-setzung (i34J, -le=
gimg t -hebung (65). virlegunge i frage
(20). eyn fore sacze (17). wursacz o.
volkomen willen (9).
Propositor furleger (75).
Propositum s. ptc. vor-satzen (13),
-gesacz (21), hd. -satz, nd. -sat, -ghesat.
opsat (132). hd. han vorsatzt (18); eyn
gantz, gantzer vorsatz. eyn gantz mr=
satz 0. (X proportio) gleich taile (i34),
glychteyle (69). vur- l vflT-saczc (20).
viersatz I gantzen wil (49). willen (12).
hd. gantz w. volkomme-n (8), -ner gan=
czer (9 Anh.) wille. vorgesacz w. (8).
vorbracht w. (15). gans w. (23), vele
{sie 22). gedanck (19, 20).
Propositus vorgesaczt (17).
*Propre nahe (17).
Propria res eigen gut (75).
Propriare hd. eyg-enen (20), -en
(17), -en machen; egenen (13).
Propriatio eygenschaflft (20).
PRO
Proprio {sprl. -issime 7.''>) eigen- (65),
(>ygeiie- (20), aigent- (75) -licii.
Proprietarius cygenschcffter (20).
Proprietas //(/. nd. cygen-, eingen-
(ii()''), egeii- (13. 23) -schaft't, -schatV (3,
13), -.«icliap, -toeni (20), -dorn (11).
"'Proprisum de silua bivauc (Gf.).
Proprius hd. nd. eygen. nd. ogcn.
Propter hd. nd. doreh. Itd. durdi,
darvMib. hd. dacr om (11). pr. me vmb
minet willen; pr. naturam der natur
halb; pr. oleum vrsach halb des oleß
(65). pr. preces durch gcbets willen (75).
Propter -ea, -ia, preterea [alph.
propt. 110"'») dar- hd. -vmb, nd. -wnmc.
dairom (132). derhalbcn (69 Mrg.).
Propterhoe dar-vmb (68), -om (i32).
Propudiare, -ri(ll, 19) ver-schinahen
(110), -smaen (132). virbuoben (19). ver=
bueuen (11). onschemel sich to haldeu
(147).
Propudiosus vn-scham (68), -schemig
(110). onschemel (132).
Propudium horeu-kote (109), -kot
(68). ein hoeren kot of bördele (132).
ein herin kutte {sie 110!). onschemel
Spyl (147).
*Pro- V. Proch-pudor.
*Propudositas onschemellieit (1-17).
Propu-, propim- (1) -gnaculum, i
-gnatorium (110 &c.) were l brüst -w.
(Gf.). streich -w. t bastei (Das.). brust-
(6), lant- (75) -wer {i. munieipium X
munire 75). wehrhuse t berfridden (pl.
Fr. 2, 230^). wichüs; perfrit; ärker (bm.
740). wighus (93). hd. berg-haws (9), -fride
(9, 74), -frede, -frid (21, 74). ber-fryde
(IG), -frid (51^), -frit (93). pergfrid {i.
tristegium 75). berch-frede (12), -vrede
(23). burgfrid (49). werck breth {sie 7).
hd. bol-w. beschirmung (65). vurJourge ;
gryndel; rundeel (20). erk-ker (1), hd.
-er, -el (49), -euer (13, 22*'). eriker (71).
ärker (1, 3, 134). past-eyn (111), -ey (i3.5,
i. promurale 75). tarreß {i. dili'podes
75). amana l maus {pl. 86).
*Propugnale [cf. pro.) brüst were (7).
Propugnare nd. vechten. hd. nd. vor-
V., -feyten (13), -streiten (75). v'fochten
(21).
Propugnator vorstreiter (75).
*PropugnatoriurQ ( X propuncto=
rium; cf. propugnaculum) stosß- (6),
stoiß- (7) -ysen. stoßeysen (74).
Propulsus virdrieben (20).
*Propultare Verstössen (fi^).
*Propunetori-um, -a (i04) {cf. pro-
pugnat-, perpunct-orium) stoz- (121,
Gf.), stoph- (104), stop- sim. (Gf.) -isin.
stopf-ysen (6, 7), -eysen (74).
*Propun- V. Propu-gnaculuin.
Prophan- v. Profan-.
*Proplianetiee {i. exclamatone) aus=
rufflich (74).
*Propliem- v. Prohem-,
Pro-pheta, -feta (65), -phetes wissag
(93). wiß- (17), weys- (4) -sager. waer=
seger (20). ein seher der zu kuntfftigen
himelschlichen ding ; lerer ; prediger (65).
profeet (11).
Prophet -are, { -izare, -isare hd.
nd. wis-, wise- (18), weis- (i34), war-
(20, 110), wair- (132) -sagen, ? -sein (20).
kunfftige ding sagen (8, 9), künden (20).
PRO
*Pro-phetator i -locutor vorsprech
(6).
Pro - phetia , -phecia , -fecia ( 65 ),
-phicia ff)'') {i. vaticinium 75) wys- (75,
110), wiß- (6.5), wi- (75*') -sagung, der
geistiiciien dinge (75). waersage (20).
lere f gotiich 1. (6.5). prophec-ie (20), -y
(68, 132). phieic (5'').
Prophetica reuelatio ein forgesicht,
que loiKje est ab intcUectione natura (65).
Pro - phetissa , -vitissa (.5'') hd.
nd. wis-, wi- (18) -sageriiiiic. hd. wis-,
wey.s-, wise- (7), war-sagerin. wei.sagin
(4). wiß-segerin (6), -seygerin (21). wair»
segersche (132).
Prophet-izare , -isare, l -are (75)
wissagen (75, 76) geist- vnd heim-liche
ding (75). v'kundigen (10). propheti-zern
(23), -zieren (68, 110), hd. -Sern, -siern
(6j, -sirn (18).
*Pro- V. Por-phirius.
Prora (c/. puppis) der biet (Fris.),
bieten (i26, Pict., Ki».). vorder-biet (93),
-teil an einem schiffe (74), -grausen (126,
Pict.). gran-so (cf.), -sse (Das.), -ß (74,
Ki».), -S (Gf.), -sehen (Pict.), -US (Hen.).
sceffes crans (Gf.). schiffes grans (bm.
566). der grensel (Avcut. cf. Sm. 2, 115).
schnarf (Keis. s. Gr. wtb. 1586). spitz am
schiff (75). plethte (20). plecht van t'schip
(KU. cf. pfligt Br. wtb. 2, 335). schiff
(8, 68, 74, \z>. prior ]}ars 8). pro-, pra-
rt, -t (Gf. 3, 313. cf. Dz. wtb. 274). halme
i. calamus t metrum ein verß (74).
*Prorectorius v. Crusibulus.
Prorepere [cf. proripere) zu de
erste nem (8).
Proreta hd. nd. stur-, hd. storem-
(21),styer- (18,20), schieff-, schiff-, oberster
schiff- (75) -man. hd. stur meyster sim.,
firschiffer (76).
*Prorigo v. Prurigo.
Proripere [cf. pro-repere, -rumpere)
von erstem male faln (17).
Prorogare, -ri (1) (cf. inr.) hd. nd.
vor-bidden , hd. -zehen sim., -sten (8**),
nd. -ten. hd. vir-ziehen i -sten i vristen
(20); v'-ziehen, -ziegen (152), -byeden,
-bieten, ver-bietteu (76), -langen (68),
-lengen (17, 132), -lengeren (110), -lenggen
l -tyen (11), -treken (132).
Prorogatio virtrechunge l frist (20).
verlengerung (60).
*Prorosa v. Prosa.
Prorsus, prosus (5^) hd. gancz,
gancze (19), genczelich (5''), gar vnd
gancz (65). alzumale i allergader (20).
nd. albedalle (106).
Prorumpere hd. v'-, zer- (75) -storn
sim.; virstüren (19); zu- (7), zer-storen,
-steren (76,, 110); brechen (8'^) ; vß- (20,
65), zer- (75), zu-br. ; faln (17), fallen
(65); zu- (8), in- (10, 12) -f. vßfarn^hin
jnn-, hin fiu--tretten i frefelich ingeen &c.
(65). furher-rucken o. -rumpeln (75). nd.
vor-storen (22), -sturen (23) ; ver-schoren
(11), -schoeren (i33).
Proruptio Zerstörung (75).
Proruptus ver-storet (68) , -schoert
(132). zer-stort (iio^, 134), -stoert (iio^).
Pro-sa, -rosa (18) {i. dictamen a lege
meretrietim — st. metrica ! — solutum 76)
gedithte (20). ein längs gedichte (93).
eyn hd. siecht, schlecht, ledige (65), nd.
PRO
slicht rede sim. suchte reyd (13). stet
red (49). eyn prose (132), scurt {i. ton=
sura Gf.)-
*Pro-sagium , -segium {i. diuinatio
76) hd. wis-, weis-sagunge. nd. wisagynge.
*Pros-ayca, -euca (74, 147, Br., Gl. m.),
-euche (Ki.), -eueha (129, Ki.), -enta (8,
9) {i. domus pauperum &c. aus upoasu/TQ )
eyn bedel- (17), betteler- (8) -huß. betler
haws (9). bruder-liauslein ; bettler-ort;
bethaus (ki*.). armmanshauße, pete, fleli=
ung (74). bedynge; der armen huys dair
sy Didden (147).
Prosaice prose- (132), proß-(68)-lich.
Prosaicus {i. dictator prosarum 20,
a met)o solutus 76) pros-erer (20), -en
schryber (110 sim.). dyechter (19). ge=
dithter (20).
Prosapia hd. nd. stam, siechte (22),
^e-sl. shn. edel gesl. (8, 9). geschlecht
in der gemein l geschlechf der geburt
der eitern (75).
Prosator brief- t buoch-ticliter (93).
Pros- V. Pro-eenium.
Proscindere hd. nd. vor sniden.
Pro-scissio, -cisio (64) ackerung (91).
die erst a. (64).
Proseribere nd. in de achte don. hd.
in dye a., acht, echt (1), oucht (68, 69),
auch (7, 76) tuen (76), thun, dun sim.
eynen yn die achtung tmi (4). echten
(9). achen (13). in den ban doen (132).
v'wi-sen (17), -ßen (21). vir- (20), ver-
(110) -bannen, vir-zellen l -zalt (><pre-
scriptus; 20). ver-damnen (88), -bieten
(46). vorschribin (8). vesten (77). hd. nd.
v'-v., -vestnen (6).
Proseriptio hd nd. dye, de achte,
acht (7). auchte l verfestung (74). ach=
tunge (1, 8). vor-a. (3, 5^), -wysung (ö^^).
echt (9). der weltlich ban (75). bannung
(68, 132). enlende (100).
Proscriptus {i. exul- t releg-atus
75) hd. ein achter (8, 74); geacht (1, 8,
21) ; v'-_achtet (5), -acht (75), -wist (17) ;
geecht-it, -et; eyn vor-wister l -acther
(5^). vor-achtet t -vestet (22). gheatiget
(23). verdreven (si). gesant in das eilend
0. gelassen in die wustunge (7.i).
*Prosecari v. Prosentari.
*Proseetum bi- (80), bey- (74) -stal
(c/. Sm. 3, 626). ausgeheuße von holtz
gemacht (74).
Prosectum {cf. prosieum) i. extum
(147, Br.). ingeweide (147).
Prosecutio hd. volgung (110), nach- v.,
-fulgunge. er-f. (20), nd, nauolgynge in
bono.
*ProsegivirQ v. Prosagium.
Pros-elitus, -elieus, -iledus (65 var.)
(cf. orthodoxus) eyn hd. e-, nd. el-len=
dei-, bekerter heid(iio), bekeirt heyden
(132), bebarte (5^. cf. conuersus bert=
ling sim? st. bekarte?), abekarder (23).
haide; fremder; herkummender; vffge=
samelt; proselite (65). auslendischer (9).
glaubig gast (8, 9). gloubig^ mensche
(8^). ein fremde-r (64), -n geloben (25).
ainer der vß einem glauben in den an=
dern t vß einem gesetz in das ander
gat (75).
*Proseneta v. Proxeneta.
*Prosenta v. Prosayca.
*Pros-entari , -eucari (74, 147, Er.),
PRO
-eueare (74, Gl. m.), -ecari (134 &c.) (i.
mendicare, cf. prc.) betein (9). pet-en,
-telen; pieten (74). beden (147).
*Prosepio {cf. prosequi) foln farn i
voln brengen (17).
*Prosepire vor zunen (8).
Prosequi hd. nach-, noch- (17), nd.
na-, v'-volgen, hd. -fulgen in bono, in
gudim (17). erfulgen (20). foln- (17), vol-
brengen (9, 17), -vareu (9), -füren i
-bringen t -enden (es). foUen bringen 0.
erin o. fülle farn (8). eren (9). nach-
hengen, -kummen, -stellen (es).
*Proserpin-a, (i. chamaemelum 143)
rit-hachel (Sum.), -achel (Gf.). -aea (Gf.,
Sum., Ki^), -acia (4, Gf.), -ata (73 ki^.),
proserpentina (74) wege-rich (74), -treti
(/., (/. der -yn 4), -trete (sum. ), -trede;
anatret (Gf.). weg-brayt (74), -tritt (Ki.),
-dritte -graß l denngraß (73). boh. trus^
kawicze (4. -wce Kon., Nmn.). prospina=
cia crispel (17).
Proseuca v. Prosayca.
Proseucare &c. v. Prosentare.
*Proseuticus pittlicher (74). die sych
bedet (i47).
*Prosicinu-m, -s v. Procisinum. In=
cisinus.
Prosieum (cf. prosectum) t. .sicpium,
prima pars extorum (Br.) ; responsum (Gl.
m.). des yngeweyds yrste of vorderste
deyl; bylde of teycken (i47).
*Pro- t pre-signatio vermerckunge
(75).
*Prosiledus v. Proselitus.
Prosilire (^. sursum saltare 75. cf.
labere) hd. nd. vor-, vz- (20), eut- (110),
wt- (11) -spi'ingeu. gnappen (75). wan^
dern (9). ver swigen (18. X silere! cf.
Gl. m. 5, 489).
*Prosilitio vz springunge (20).
*Pros-ineum, -intum, -iuelium, -iue^
sium, -nesia, -nesivun, -nicum v. Pro=
nesia.
*Prosma leiste (8). layst (9).
*Prosodyacus der inlatin wort reht
betuten, Mr^-. betonen {nd.?}, kan (93).
*Prosopes (herba) ags. bete (94a).
Prospeetor ein fursichtiger (65)-
Prosper nd. luckich. hd. nd. ge-1.,
-luckech l -lukcsam (23). hd. gluck (10);
gluck-lich, -ig (S'J, iio^), -ich (132), -sam,
-selig, -sälig (i34). glickig (110^). glug-
(6), glich- (13) -sam.
Prosperare, -ri (22^) gelücken l
glucken (75). glocken (8). lucken (22^^).
ghe-1. (23). vordorn (8''. st. -ern). redden,
dyen, wol zu sten (77). raden, den,
bequinen (22'^).
Prospere geluck- (20), gelück- l
gluck- (75), gluckselig- (17) -lieh.
Pr. cedere oken (85^).
Prosperitas hd. gluck -heit, var.
-lichait (65); -samekeit, -samkeit, -seli=
keit; glicksälikikeit (i34), geluckeit (20),
gelück l gluck (75). nd. ghelukesam-
heit (22), -ichet (23).
Prospicere schowen (9). verre- (9),
vor- (9) -sehen.
*Prospinacia v. Proserpina.
Prostare zu kaufif sytzen 0. syn zu
vnkuscheit (110). veil syn zo onkuyscheit
(132).
Prosternere hd. vor-, nider-, neder-,
PRO
467
vnder- (5^) -werffen; vnder dye, den (152)
fuß, fueß, ließ, fuß (21) w. (17, 75),
tretten, slan sm., strauwen (21), streyen
(110), streigeu (iio>^); in dye fuzse drü=
cken (4); Strogen (75*^); strowen (75'>)j
zu-str.(67); zustreüwen;fLu-stre-uen(i34),
-wen (69) ; vnder- {iihd. nieder-) strecken
(1) ; nyder-slahen sim., -rabe schlagen t
vndersich feilen l machen bliben ligen
&c. (65) ; nidder legen (20) ; neder-slagen,
-beygen (17), -werpen onder die voes
(132). vnder de vote av. t vor-w. (23).
vor-w. vnder de vote (22).
*Pro-sthetis, -stethis (TipoaxTj&i? 124)
pallen {pedis 111).
*Prostibri- v. Prostib-ularia.
Prostibula lantkenkia (Gf.).
*Prost-ibularia, -riularia (64'=), -ula=
trix (75) frawen-huserin (75), -wirtin (64).
*Prosti-bularius {adj. Gi. m.), t -tutus
(64) frauenwirt (64). huore-r, -nwirt (64).
*Prostibula-trix v. -ria.
Prostibulum {i. lupanar, fornix 1)
hd. huor- (64, 110), hur-, hurn- (8^^^),
huren- (1), fraweu- (75), bede- {sie 23.
st. prostrabulum ?) -hus, hd. -huß, -husch
(ö^-), haus (1).
Prostituere verkauffen ein wip in
das frauwenhuß t in das fr. geben o.
ziehen l heruß g. 0. z. o. tragen (75).
vß- (12), vfl- (10) -setzen, ver-s. in ein offen
huß (110). ze kouff'en s. (68). zo kouif s.
(132). vßecen l ibel dun (13). obel dun
(5 sim.). ouel don (23). eben dune {sie
10). zu einer hurren (9), herberge (8)
machen, huren (8^). ver-h. (75).
Prostituta huor, var. versetze huor
(64. cf. prc).
Prostitutio bestellung der hurerey
(75).
Prostitutus ( cf. prostibularius )
verhurt (75).
*Prostra-bulum (75), -lobium (23,
75. X laube), -labiumi (Ob.) schupffen
vor einem huse; vor- l fur-lauben, -1.
an einem huß (75). vorlouwe (Ob.). eyn
vorbou (23).
Prosuratus nidder gelagit t vmb=
gestrauwet (20).
*Prosubiit spelkt (i4i).
*Prosubulge i. adminieula hd. nl.
Stangen (iie).
Pfosurtendo i. narratio (76).
*Prosus V. Prorsus.
*Protectaculum stede der sekerheit
(147).
Protectio schirmung (65 var.). be-
sch. (20, 65, 75), -schützung (75^), -schatz=
ung {sie 75^).
Protector be-schutzer t -schirmer
(75).
*Protectorius (^. paruus cyphus 74.
cf. crusibulus) kleiner kopff (74). krusen
(75).
Protegere hd. nd. be-decken, hd.
-schirmen, -schirbin (17), -schuern,
-hutten (65), -schützen (5, 75, 110), nd.
-schermen, -scharmen (11), -schütten
(22b), -schudden (22, 23, 132).
Protelarc vor-tzen (12), nd. -ten,
-teen, hd. -lengen. v'- t off-czihen (17j.
ver-ziehen (1, 75), -zigen (10, 65), -len=
geren (110). vii'trecken (20).
59 *
4t)8
PRO
Protolntio vor-zihmi^e (9), -zyunge
(8). -lon^'iufie (2<i), -loiininge (22). vor^
longiTunii 17 .■>■).
Protelatiis vorlcutcet (23). verzogen
(75). protelate vigilie langwachimg (65).
*Proteliun c. Prodeilus.
Protendere [cf. propendere) Inl.nrl.
vor-ri'ikeii, -strocki'ii i^tjj. l'or iiigkon ^21).
hd. verrichten (Voce, ex quo).
Protensus v. Propensus.
*Pro- V. Po-tentilla.
*Protenus v. Protinus.
*Proteru-are c. -ire.
Proteru-e, -iter hd. niutwil-lich, -lig,
-dig 1,21), -likleich d), -leklich, -liglich,
-dich t vngenanij)licli (4g) ; mütwilhck-
lich(i.5i) : wider-spanuiglich (68), -speun=
iglich (69), -spaniglieh (75\ -spcniklich
(134). nd. niotwillen.
Proteinü-a, -tas (1, 75) mutwil-keyt
(17). -likait 1 1, 7.^), -lieh (5). motwill- t
weddersponn-icheit (23). wider speiiig=
keit (6). widder-spennig (18), -speudigk
(21). weder-spenieh (5), -spennigkeyt
(17). opischkeit (,8V streng hertigkait;
driti't die wort an dz einer alweigen
scharpff zornisch wort vß spricht (65).
Proteru-ire, -are (4) hd. mut-, nd.
mot-willigen. hd. vermut-w. (öl*), mut
willen, -willig sin sim. wider-spennig
(69, 75), -spenig (134), -spauig t -setzig
(75) sein, w.-spenigen, vnwirßen (74).
*Proteruitus motwilligon (23).
Proteru-us, -s (152) hd. mutwil-lig,
-eher (5), -ger (epi m. 21); moytwillich
(12. 13), wider-spenig, -spanüig (es),
-speniiig t -spanig l -setzig t stritig (75),
-spenvek (4), -spenstig (65), -drissig(49);
v'-dri"ßlich (10), -drislichgen (13\ -droß=
lieh (12) ; eigenrichtig l meisterlich ! Ki=».),
halß stareker (65); op- (9), o- (8) -pisch;
ytel (8). nd. mot-, self-willick ; wreet.
Protestari hd. be-, ge- (7) -zugen,
-czeugen (19. i); vndersprechen (68). 7?c?.
betngen.
Protestatio beczeugung (4).
*Pi'Oticere for falliu (8). vor wert
Valien ;^9).
Prot:!-, prote-nus hd. zu haut, drade
(5, 23). stappans (i07).
Protipsorium {i. pro-, [.9^. promp-]
-tuarium) oyn rad (23).
Proto- in Dnickschriften oft protho-.
Protocium v. Prothotorpium.
*Prothocollare (j. eopiare) entwerfe
fen (75).
ProtocoUum hd. nd. vorge-dacht,
-docht (17', -dochte(4). -dach (5), -dicht
(18) Schrift, schriefft (7). schriff (5), nd.
scrift. gew. mit dem Zusätze hd. dy mau
noch, nach (18, 4) vz schribet sim., aus
schreibt (4), nd. deme na vt scrift (22),
de men na wil ut schriuen (23). aiu
geschrift die man ab schribt (76). ab-g.
(75). hd. eyn entworffen g. (75), brieff,
t bild (7); aiu Verzeihung ainbreffs (91');
eyn protocoUe (17); copy, copey (134).
*Protocullus kreter {cf. procurator)
t Torsprechii in jure spirituali (9).
*Protochiuin v. Prothotorpium.
*Protho- , pro- [alph. protho-) , t
ato- (75) -logus hd. vorrede. furnem=
liebste red (75).
PRO
Protomartir hd. nd. der, de erste
mertelcr. erst inart-eler (75), -rer (9, 74).
Protonotarius hd. der ersteh oberst
schrihcr, ein oberster Schreiber (4, 75),
ohrister sehr. (1), prief-sehr. (55). nd.
de ouerste schriuer. der oberste nota^
rius (6S).
*Prothopalitens ( st. -patiens ? cf.
-pathia /. »loröius priinariu.f Ki.) erst
der die niarter leid, var. die da m. laid,
vnder den andern (75).
Prothoparens erst geberer ( 75 ).
ersteniatcr (74).
Protoplasma erste machunge (8,9).
die er.stschoepfung(64). erst geschaffene
creatuer 0. dmg (75).
*Prothoplasmus {cf. sq.) der erste
geschaffen inensch (4).
Protopla-stus, -ustus (68, I4i, Gl.
m.) erst-beschaffener, i -gemachter man
(74), -b. mensch (75). aller erste gepo-
ren mensche (9). erste m. (8), machunge
(8, 9). hd. erstgema-cht, -tht (20). irst
gemaket (11). der erst vatter (64).
Protos erster (9).
Protospat-arius, l -ruus (^75) vorde=
rest i erst mit dem swert vor l vor an
vor den fürst en (75). swert-dreger (8),
-macher (9).
*Pro-thotorpium, -ehodochium (ss),
-tochium { pochotrophium (147) {i
infivmarium paupcrum , aus ptochodo=
chium, cf. protociuiQ i. xenodoeium
a protos i. primus Br.) siech-huß t -stu=
ben (75). spital (88). gasthuyss (147).
Protraetio virzieh- (20), erlänger-
(Ki^.) -unge.
Protrahere hd. v'-zehen , -czihen,
-ziehen, -ziegen (7). gilego (pr«. i4i). nd.
vorten.
Protrimentum ( cf. intritus ) ge=
schnitteue caldaunen o. sultzen {pl. Ki.).
*Pro-, (per- Ziem.) -tula {Uni?) riste
(Sum.).
Proturbare aus- (9), be- (8) -trüben.
*Protus V. Procus.
*Prouanare f. Profanare.
*Prouectare furuaren (75).
Pro-uectio, -fectio {alph. -v. 134)
vurderunge (20). v'diruisse (8^). forfo=
rung (7). furung (60, 70, 134). forunge
(66, 67). vor vornisse (23).
Pro-uectus, -fectus ge-furt (8^, 18,
65), -fuert (17). vor- hd. -gefort, -gefürt
(4), -ghevort (23). verr-gefieret (66, iio»),
-gefuert 0. gefordert (110 sim.). volfurt
(1). v'hauen (i3')- vol komen an dem
alder (9). fohi-k. alder (8 sim.). pro=
uecta etas id. (17). alter das zu vil jarn
kummen ist (65).
Prouehere hd. füren (65), vor-forn,
-füren (4), -farn {t) foren (7); v'fuern
sim.. firfareu ((6), verfieren (t. proeul v.
66), furuaren (75), vurderen 20). nd. vor
voren.
Prouehi zu fordern (8). ezu eren
werden (9j.
*Prouelia v. Pronesia.
Prouenire hd. nd. vor^, hd. für-, ab-,
nd. af-, van veer(i32) -komen. von ver=
reu kummen (68). fromen (3).
Prouentus eyn zcu gehorung (4. cf.
Fr. 1, 486). ein für kummung (65, 110).
nucze (9, 65). frucht (20, 110). gefal(20).
PRO
hd. nd. rente. fromme (8, 9). frummen
(1.3). vrom (23). profijt l eyn verre ko=
mynghe (i32).
Prouerbiorum (liher) das puch der
Spruch (1). dz buch der Spruche (65,75)
l der bewerten warheit (65).
Prouerbium bi - i furi-uurti (of.).
hd. nd. vor-, hd. für-, by- (12, 49),
sprich-, spricch- (8), snrcch- (.'')'', 7) -wort,
ein bewert w.; einlichkait; bedutniß (65).
bi- t sprec-wor (13). for- (21), by- (22»>)
-wart, by- hd. -spil sim., -spul (11),
-spräche (132), -sprach (68), -sproch (77),
-sprake (109), -sprocke (22''). sproch (77).
berbort (7i), webart (1) ^ Sprichwort,
forred (75).
*Prouesia v. Pronesia.
*Prouisei v. Proficisci.
Prouide vurstentlieh (20).
. Prouidens hd. fur-sehender, -sichtig.
Vorsichtich (132).
Proui-dentia, -sio hd.nd. vorsieht-,
vorsieu- (11) -icheit siiii. vorrat (13).
Prouidere hd. vor-, für-, vorbe- (17),
ver- (65, 75;, vorhin ver- (75), voran-
(65) -sehen, ver-s. in versorgen wiße;
furhin erkennen; vor hinbestellen; nucz
schaffen &c. (65). versorgen (75). wrf. vor-
sen, -sien (11).
Proxiidus hd. nd. vorsieh ti-g, -ch;
vorsienich (132).
*Prouinea {ital. provenca) v. Per=
uinca.
Prouin-cia, -tia (134) hd. nd. eyn
laut. 1 -schafft (20), -schap (11). graefscap
(81). erzbistuom (93). eyn Versorgung i
ej-n gegen einß landß (64).
*Prouineia adv. {i. celeriter) ylende,
gerade &c. (147).
Prouin-cialis , -tialis (134) von der
prouincien (110 sim.). von dem laude
(17). eyn profincial (ordinis 5^). hd. nd.
laut-, hd. land-, lantz- (46), landeß-,
landß- (134), ampt- (76), nd. lants-mau.
*Prouise firsehenlich (76).
Prouisio {cf. prouidentia) war- (S*»),
versorg- t verseh- (75) -unge. fur-bestel=
lang t -sichtigkeit (65).
Prouisor vor -sichter (13, 23), hd.
-sichtiger, -scher, -seyger (21), -syender
(132), -weyser (13). vursieher (20). verse-
her (75), -eher (76). versorger (75).
Prouisus versechen (76). furgesehen
(65).
"^Proui- V. Prophe-tissa.
*Prouocare v. Prefoeare.
Prouo-care, -rare (23) hd. nd. rey-,
rai- (134), rait- (6), zu ra^ (l)_-tzen;
)); rey?e
133). hd. an raisen (2); reyßen, reyssen
reytzen zu zorn (iio); reysen (17, 22'',
(5, 67), gram machen (uo &c.), v'ruffen,
vor riioffen (19, 67), zu roffen {b^), vben
die narren (75). nd. v'ruepen (11), resen
(23), terghen (132). an-verdighen (22*»),
-fertigen (74).
Prouocatio reyczunge (20, 4). auß-
t fur-bott (126).
*Prouolgare v. Prouvilgare.
Prouoluere nider 0. fui'schalten (88).
Prout hd. also, t als (76).
Pro-uulgare, -uolgare {cf. -mulgare)
hd. offen-, vffen-, nd. apen-baren.
Proxe-, proce- (5. v.), prose- (74),
prosa- (Gl. m.) -neta körn- (74) , vnder-
PRU
(91, Das.) -kauffer, -keufier t eyn ta.di=
fer vnd furderer im kauff (Das.). vntcr=
euffel eins yden dings (74). keuff-el l
-lin (iii). Steiger, druffschlager (88).
saltz-messer, -muter, -fiiUer (74).
Proximare hd. nehe-n, -ren (110);
nahen, nd. nakeu, neeken (132).
Proximus hd. nelie- (4) , neh- (10),
nech- (75) -ste; neyst (12), der nehist
(17), nächst (i34), aller- nehst (7, 7o),
-nehest (133), -nechst, -nächst (G), -neste.
nd. alder-iicgcst, -iieeste fi.32). eyn nahe
mock (i.consangwineusl7). nach freund
(pl. 64).
*Prucia v. Prusia.
*Pructa {st. trueta?) lampreyde (98).
Prudens hd. wisc, wyß, kluck,
chlueg (1), clug (64, 75), vernunftig l
bescheiden (75). listi-g (4), -ck (3). fur=
sichtig (65). froet, wißende, konde(20).
nd. wis, wijs, klock.
Prudenter clug- i vcrnuufftig- (75),
wyß- (20), weiß- (76), verstand- ( Ki^ )
-hch.
Prudentia clug- (75), kluck- (5, 65),
glugk- (21), hd. nd. wys-, hd. wyß-heit.
nd. klocheyt. wyt- 1 fur-sichtigkeit (65).
tugentlicher werken wiserin und ucbe-
rin {i. recta racio agibilium 93).
*Prugina {i. fragum; mis pruina ^.
frigus Br. !) erber (76).
*Pruina v. Brinna. Bruma.
Pruina, pruma (152) hd. rifFe, ryff,
ryifif (19), ricflf (125), reyf (9, 4, 134),
richfe (13). nd. ripe, rijp, rifc {saxonice
22^»), iscl (107. ij-, hij-sel pr. glacialis,
stiria Kii.). dufft (Hen. weiter.).
*Pruina (x pruna) glu-d (ö''), -dt
(64), -t (76).
*Pruina (X prunum) kreke (109).
*Pruinare hd. riffen, r. vallen (110).
nd. ripen, rijmen (107); i- (107. ij- ? hij-
Kii.), gi- (11) -seien.
*Pruire v. Prurire.
*Pruma (c/. pruna) glot (?) amere
(221').
*Pruma v. Pruina.
*Prumella {st. prunella? c/. bru=
nella?) prum (8).
*Pruniptuni {st. promptum) karo
(Gf. 4, 238).
*Prum- V. Promp-tuarium.
Prumul-us, -is ( i. paranymphus)
pruteboto (Gl. m. c/. Gf. 3, 82).
*Prumuni pflum (68).
*Pru- V. Pro-mulare.
*Prunius (c/. pru-mum, -nus) ein
pflumboum (68).
Pruna (c/. brune, pru-ina, -ma)
hd. gluot (93), gluet (75), glut, gluyt
(133), gloyt (12, 13), gligennig (??) glitte
(49). kole (20). gluende k. (10). bernende
k. (132). ein brinnend kol (68). koil (7).
glod (23), golt {sie 22) de igne.
*Pru- V. Bru-natieus.
*Prunella {auis) prunellen(i40).(Äe?'5a)
prawnwurtz (74). braunellen, gülden
gunsel (135). pl. sieben (7). schieben (6).
{morbus) bräune (kl).
Prvinellum kriech, siech, spiling(74).
Prunellum album spill-e (9), -inck
(17), -ing (17 Mrg.).
PRU
Prunellus spilen bawn (9). kriech-,
slech-pawm; prunlein; kleineysenkraut
(74).
*Prun-eolum, -ulum schieben, nl.
sleen, sleewcn (U6).
*Pruneta scharlcy, großeysenkraut
(74).
Pruni-ceps, j^l- -cipes i. gr. pyro=
labes (125) fewerzang (iii). gritte
(125 Mrg.).
*Pruniens v. Prurigo.
*Pruninus pflawrabewmen (9).
*Prunuluni v. Pruneolum.
Prunum plurae (17, 23). hd. pflu-me
(9, ö6, 110b), -mme (93), -m (6, 76);
pflau-me (70, 73), -m (9, 134); pflom
(9i), prume, praume (73. weit.), prunc
(67), vlumen (13 Mrg.), flum (iio^), crich
(77), spcnling (91 ). nd. pruum (11),
pruym (132).
Pr. asin-inum, t -arium (iie) roß=
fphlume (125). ?i^. pispruyme (116). bock=
hoden {pl. Fr.).
Pr. candicans wynfphlume (125).
Pr. cer-eum, -inum spiling (125
sim.). rosspflaum, nl. witte rospruyme
(116).
Pr. damascenum damascen (9i).
mäscheu (111. i. q. maschen Sm.). quet-
schen, blaw Spilling (11 6).
Pr. decumanum/^Z. eierpruyme (ue).
Pr. duraeinum (c/. h. v.) kuetzer=
ling (125).
Pr. grec-um, -ulum, serotinum
krichen o. herbstslehu (125).
Pr. nanum 71I. croosken, palloken
(116).
Pr. purpureum blaufphlume (125).
Pr. siluestre schichen, iiinscrling;
bilsen {pl. Alberus Cf. Gr. Wtb. 1, 30).
Prunus {cf. pri-, pi-nus) spenilinch
(Sm. 3, 569). hd. nd. plumcn-, hd. pru=
men-, pflaumen- (i34), pflaum- (9, 4),
pflum- (iioi>), pflumen- (49, 66, iio),
phlavmcn- (3), brameu- (76), kriech- (46),
nd. pruum- (11), pruym- (132), blumcn-
(23) -bäum, -bom.
Pr. siluester sie (85^).
Pruriens juckende (20).
*Pruries v. Prurigo.
Pruriginosus hd. griu-ticht ( 17 ),
-dig, i reudig (i34), t rudig (69); reidig
( 64*^^, 76 ). rüde ( manig r. Gi^ ; in 64
mischt sich die Glosse zu phanaticus
ein), gretzig (76).
Pru-, pro- (94, 121, 133, H. 5) -rigo
{i. ardor carnis iio &c.), pruri-es, -tus
{i. Scabies iio &c.), -cus (i33), l -gus
(74), pruniens (76) {cf. petigo, im-p.)
hd. iuchido t iukiligi (Gf. 1, 593); juck-
ungc, -enisse (8i>), -her (1), -en (67) ; juk=
eben (2); guck-en (5^), -ung (125). hd.
nd. iock-unge (20), -inge, -en (132). ags.
gycc-ae (Hpt. 5), -inis (94). daß guckn
scoben (stoben? 17. vrm. = schaben),
schabe t kretze( 75). kratz (93 ).schob-,«;arr.
schob-, scheb-, t rud-igkait (65). schorf
(3, 23). schurff' (20). grint (3, 17, 67). hd.
scharff, der scharfFe (4) grint, grünt (18).
kretz , rawde , grind ( 74. cf porrigo).
rud (6, 25). rau- t rew-den (75). beissung
(Das.). kraw-ung (110), -inge (132). _pru=
ritus rudig (25). reudig; glueget i. igni=
tus (75).
PSE
469
Pru-rire, -ire (134) hd. iu-, iü- (i5i),
gu-, nd. io-cken. 'iuckeyn (18). yoken
(22). scapen (Gf.). krewen (9). krauwen
(20). kuczlen, raiczen, enczunden (65).
gluegen (^. ignire 75).
*Pruris {cf. pruri-es, -go) suirro (87).
Pruri-tus v. -go.
*Prurulentus (X pur.) eyter-ig (9),
-ik (8).
*Pru-sia, -ssia (4, 70), -eia, -tia, -tea
(17), -xia, -xeia (c8), brussia (75), pro-
cia (18) hd. nd. prusen-, nd. prutzen-, hd.
prewsen- (4), preußen- (110), preussen-
(70, 134), pruyßen- (132), prußen- (68,
152), prussen-, pruschen- (7), bruschen-
(-tea, prusen -sia 17), brussen- (6), bru=
zcn- (13), breissen- (76) -laut, -lan (13).
prewssen (1). preysen (71).
*Pru-tenus, -thenus, -tinus, -teus
(22b, 75)^ -xenus (67, 152), -ximus (69,
134) hd. eyn pruß, pruße (152), prusse,
prcusse (70), preuß, priße (10), priß (67),
prußer (5), pruys (132), prieß (77), pruscb
(7), brusser (6), breiß (76), briß (75a).
bryss (75''). nd. en, eyn prutz-e (22,23),
-en (22b).
*Prutia &c. v. Prusia.
*Pruxi-a, -mus &c. v. Pru-sia,
-tenus.
Psallere psal-lieren (88), -tern (1,
23), -men sprechen o. lesen (65). hd. nd.
singen ; vre- , nd. vreu- , hd. fre- ( 4 ),
frau-wen. hd. lob-en ; -sagen ? -singen
(65). frnlich sin fuo). blyde wesen fi32).
Psalmigraphus salter schriber (8,9).
Psalmista psalmen leser (75).
*Psalmiterium salter (9).
*Psalmodas {st. psamm.) grieß 0
das dauoii das gr. kumpt (74).
Psalm-us, -OS sa- (5^^ 23), hd. se-
(20), psa-lme. gotes lob (9). lobgesang;
psal m l -ter (es).
Psalt-a l -es («, psallens 110) speel=
baeu (i3i).
Psalte-rium, t -a{\) (i. instr. mus.;
gr. i. q. hcbr. nablum lat. Organum
Br. ; i. ludus, liber psalmoi'um) salmharta.
(Gf.). psalter-y (64), -ium {ludus 23), -je
{instr. mus.) t salter ( 93 ). salteri ein
saytenspil o. psalter das puch dauids
(74). hd. nd. psalter. sautel {instr. mus.
8-?). hd. selt-ir (5^), -er; eyn buch daui-
des. nd. en bock (23), b. dauites (22).
Psa-, pha- (8) -Ites salteri- (74), sal=
tir-scnger (8, 9), -singer (9, 74), -slaher
t -Spieler (74). psal-terer (5ab, 23), -teuer
(18), -ner (7). salter (22),
Psaltria eyn psal wyb (110), speeb
wijff' (132).
*Psaltrix eyn frawe die in dem salter
kan (18). eyn psalter-sche (5^), -ersehe
(23), selterschen (21), psalm lereriu (7),
psalliereriu (76).
*Psana v. Ptisana.
Pseca-s, -des (125) {cf. perseeado)
melthau (125). staub-, sprutz-eten, nl.
stofreghen (n6).wenn esspreet;^rowerö.
(J;£xaÖ£<; Ofißpov yevvÄoai Oppenheim
gieng an dem funckeu an (ii4).
Pseudinum gabel (Sum.).
Pseu-, psew- (1), pspeu- (5b) -do
{i. falsus t decipiens Br., /. doctor 65.,
f.propheta 110) vals (100). falsch (88).
falsche prophete (8). en falß propethe
470
ITI
(b^). cyn foih proiihet (18). falscher \n:
(1). wissngc «Icr liilsrlu'it (7.1).
Pseudochristianus fiil.'sclior kristen
(7S)-
Pseudographia viilcho {';)), falsch
{15) t^csclirift.
Pseudographus lufjiscribo {<:(.).
falsch sciibcr (8, il). falselicr schribor
{ 75 ).
Pseud-olus, -ulus (75, i lo) {a pseudo
i. fa/nHK et dulos 75, Br. , dolus vc. i.
senilis) falscli (>>). falsche!' knccht (70).
Pseudopropheta falscher prophct
(75).
*Pseulatrvim v. Psilothrum.
*Pseu-stus, -stes, -tes falticher zeug
(75).
*Psiat-um l -ium ((j>ta&0?) matta
(141, Ol", auch lat. VA. m. 5, 5no).
*Psila-, psile-, psylla-trum &c. v.
Psilothrum.
*Psillios coriander (24).
Psyl-, psil-, psi- (13, 74) -lium
aquiloye (.10). akolcysate (13). agley
(74:^ fl6h-,pestilentz-, psyllien-kraut(Ki.).
pfaiicnspicgel (Fr."), corrandes (74).
Psilothrum schmfirwurtz (126). gcr=
berbeizc yvv.). psila- (101), psyla- (i30),
psylla- (86), psile- (laii», i4i), pseula-
(74), phila- (24, 85, ca.), phile- (Gf.),
pila- (87'% 146), phipha- (47) -trum,
psila-trium (Gf.), -crum (7) slei-pha
{vii^, 141, Gf.), -fa (86, 130, Gf.). schlieff
{ sayff (74). steipha (101, -trium Gf.).
schiphe (85). sera (sepa? 87», i46). sepe
(24, 47). senß (7).
Psythia repa (Gf.).
Psit-, psi-, psy- (111), (phi-, fi-, si-,
spi-, spsi-, pi- qq. V.) -tacus, psit-aehus
(121), -atus, -icus, phi-ticus, -ssitocus
(1), vit-acus, -atus, -icus hcl. psit-ich
(Gf.), -tig (73); sit-ich, -tioh (74, lio»),
-tig (73, ui), -agus (65?), -ockus (64»),
-kvst (87), -kunst (Da.s.) ; syt-ich (9), -ikoß
(6-i''), -ticiis (68); sie- (10), se-(12) -dich;
hiucust (121), sickust (126); pap-agey
(70, iio^'), -egeye, -egey, -egauwe (19),
-agoy (Ki».\ )hI. sedec, seddeck. wide=
hoppe (psitacus 3).
*Pspeudo r. Pseudo.
Pti- (t/. pi-, tip-, ti-, dip-) -sana,
ptysones (isti), ptiphsane (Gf.), psana
(101) gescheite (8, 75), gesiechte (9)
gerste. gersten wasser (9, 75, 110). lin=
sam-o (131, Gf.), -e (101). fesa i spriu,
nd. spridu (Gf.). schar-bier (11), -ber l
kavent (109). schenckeber i scherbier
(147). dyn- (110), dun- ^schyra- (132) -byer.
maltz (91, 125 Mrg.). mältz (111). ags.
berecorn berendae (136).
Pti-, pthi- (141), phti- (Gf.), tip-
(i2i, 131'', Gf.), ti- (127, 130), ta- (l3lt>)
-sanarium, tipsanerium (74), i- t chi-
sinaria i zisinarium (Gf. 6, 684), iisa=
norium (Hpt. 5) spicha-r (i4i), -re(i3o).
spi- (isi'', Gf.), spih- (127) -chari. chasto
(131'', Gf.). stamph (121, I3ii>, Hpt. 5.Gf.).
stampff, morserstrempflfel, melpeutel (74).
biervaß (es), dyn b. (110). duu biervas
(132). schencke-, scher -biers vat; vat
dair men garstenwater in suydt (i47).
*Ptisanum gerstenwasser (110, 132).
*Pti- (cf. ti-, aus phthi-) -sicus longen
sieche (10). lungensych (12). dempich (20).
PUB
*Ptysone8 v. Ptisaua.
Ptochodochium v. Prothotorpium.
*Puba V. Pupa.
*Pub-are, l -ere i -escere (66 &c.) {i.
crescere) hd. wachsen, nd. wassen.
*Pubcidruni v. Pulatrum.
*Pube V. Pubo.
*Pubeba {st. cubeba) eyn cubebe (5'').
Pubeda v. Pubeta.
Pub -er, -is {cf. -es) hd. man-, t
iuiiginan- (75), t frauwcn- (5'') -zeitig,
-czeittick (4), -czeittig (2), -zetig (1),
-zidig, -zidich, -cidich (f)''), -sitigk (18).
nd. man- 1 vrouwen-tidich. hd. nd. iunck;
iunck-, hd. iuiig- hd. -hart, -partiger (74),
-ebcrt (22'J), -ber (23), -wort (18).juliiig
0. fruchtber (8). junger von XIIII jaren
(9). volwassen (132). wolgewachscn {nie
110). vnder bar (puber 1).
Pube-re, -scere, -rare (64) {cf. pu=
bare) Iid. nd. wassen. hd. wachsen, bart-
w. (9), har w. czwischen beincn (-scere
4), w. jung hair (7), waschin t bart-w.
(ö), hare-w. (8), wach sin {sie 18), waßen,
v'-w. (21), ruch sin an dem hart t alibi
(17), harten (126), ersten bart aus losen
(9). zu vogk-, volck- (75t>) -parn iaren
kommen (75. cf. vogtbar Sm. 1, 625 sq.).
*Puberta (^. q. crescit in cute) ein
war- (3, 74), wor- (4) -czel, -tze t -tzlein
an prustlein (74).
Pubertas man-zeltikeit (75), -czait^
tichait (2), -zetikait (1), hd. -zidichkeit,
nd. -tidicheit. hd. nd. iuncheit. hd. iunckeit,
iungheit, iugen-d, -t (9) ; jogunt (8), zuch=
tikeit (18). iocht l ioncheit (132).
*Pubertim kyntelichen (13).
Pubes hd. iung, junck, j.-bart, -höre
(18). nd. iunck-bar (23), -vort (22). jung-
har (75), -hair (7). iuiichar (100). scham=
bare {pl. 75). milch- (5), mellich- (23),
melck- (22) -har. erste bart (8, 9). der
erst gauch (i26). iuncheit czidig zu der
her (17). vngcbartet (no). ioecht l ioiick
(132). viertieu yar (11).
Pubescens wachsende (8, 9). hare=
stossiger (65).
Pubeseere v. Pubere.
*Pube-ta, -da, bubeda {alph. bup-
141. cf. bubis Gl. m.) hd. jungeling,
-lin (110''). iongelink (132).
Pubetenus by den hd. heyme-, heme-
(17, 133), haim-licheu, nd. hemelken
hären, hd. harn, hern (18), hayren (i33),
nd. steden. bey heymlichen baren (3).
czu'(3, 17), by (8) dem alder, deß ers=
ten barcz (17). czu den jaren (9). beij
dem schäm har (76).
*Pu-, gu-beus ipiscis) stintz (74).
*Pubica {cf. pumex) bombse (17).
Pubis V. Puber.
*Publes, puples (23) {aus pubes X
pupillus sim.l cf. poblex) eyn junc
her-e (23), -re (8'').
Publicanus hd. ein offen (65, 69,
134), offner (68), offenbar sunder; uffen
siuuer (49). offenbair sonder (i32). open=
bar Zunder (23). Wucherer (20). zoller
die weg gelt entphahen {-pl. 68). agauuis
t achiuuiz firinari (Gf.). ags. avisc feri=
nend (Gl. Aelfr.).
Publicare, t pupletare (76) hd. nd.
offen-, open-baren, -bore sin ader machen
(17). gemeyn m. (110, 132).
PUD
Publicatio offenbarungc (9).
Publicatum kaacuuissot (Gf. 1, 137).
Publice augiuuis iGf.). uffenberlich
(20).
Publicum offcnstat; gemain volck;
in p. ju offciiwarung (65).
Publicus hd. u-, o-ffenbar. gemeyne
(8'', 132). apenbär (23). eyn openbarer
(22).
*Publite8 V. Poblex.
*Pub-o, -e (sum.) {st. bubo) huwo
(141). vfe l vue (.Sum.).
*Pubula V. Bubula.
*Pucio putz an obß (74).
*Puctillus V. Pictileus.
*PuC-tUS, -CUS (76), -US (4, 74, 75)
{aus putere X putz X m^ucus?) rotz
(8, 9, 4- 75, 76), putz (74) in der nasen
(8, 74). nase tropfe (9).
*Pude- V. Pudi-bundus &c.
'*Pudell-a, -US (3, 23, 4, 74), put-el
t -ellus (Gf.) darm (Gf.). mast- (3, 4, 74),
ars- (iioi»), arß- (68, 110, 132), ers- (11),
quat- (69, 70, 134, Ob.), quayt- (66, 133,
151, 152), geweit- (67), qvack-(19),bach-
(20), pack- (23) -darm , -darme (66 , 70,
133).
Pudenda schamheit von (68), schäm
der (110), schcmelheide van (132) man=
uen t frauwen. mannis t fr. gemechte
(8, 9) t schcmde (9).
Pudens schamcch (20). schem-ender
(110), -el (132). scamel (107).
=^Pude- V. Pudo-ratus.
Pudere hd. nd. sehe-, hd. scha-,
schey-nien. imp. pudet hd. nd. schämet
(11, 20). hd. schemet; iß, eß, es seh.
eß Schemmet (69), schemt (110»). es
schempt(iioi'). schämt (134). hetschaempt
(132). hat schand (63). schemein (-mem ? 5).
*Puderos- v. Pudoros-e, -us.
*Pudex V. Podex.
*Pud-ibunda, -or hd. schäm ; schem-e
(19), -de, (-ende adv. 133), -ikeit (7);
schäm-, schan-, scheyme- (21), scheme-
(23, 67) -de. schempt (132).
*Pudi-, pude-(67) -bunde /<cZ. scham^
hafftiglichen (110); scheme-lich, -nde,
-de (67, 152). schmemende sie 151).
Pudi-, pude- (67) -bundus hd. nd.
scheme-, hd. schem-, scham-licli. hd.
schäm-, schem-hafftig. Schemel (132).
Pudice schemig; reyn- 1 kueß-lich(20).
*Pudicia schcmiclieyt (23).
Pudicitia hd. schäm (1), schäm- (67?
68), scheme- (i33), schem- (110), kusch-»
kuß-heit; scheme-, schami- (i34), scha=
mig- (6), scheymedig- (21), reynne- (20)
-keit ; schemde (8), schände (9). schemel=
heit (132). hd. ku-, ki- (67),'keu- (110,
134), nd. kui-scheyt.
Pudicus kuysch (11 , 19 , 132). hd.
kusch, kusche, ein kunseher (es); keusch
(110, 134), kueß { reyne (20), kuschis
mutis (8), kewsches m. (9), schamhafft
0. reyn (68); scha- (2, 134), sche-mig.
Schemel (i32).
Pudor V. Pudibunda.
Pudo-, pude-ratus sehe- (9), schem-
(8), scha- (17) -mig. be-schamet (es),
-schempt (110^), -schaempt (i32), -schemt
(llö»).
*Pudorem v. Poderis.
PUG
PUL
PUL
471
*Pudo- , pude-rose schäme- ( 68 ),
schome- (132) -lieh, schemig- (iioa),schcm-
(110*^) -liehen.
Pudo-, pude-rosus schame-1 (20),
-nde (11, 20). schemig (iio &c.).
*Pudorus schamhafft (68). Schemel
(132).
*Pudredo v. Putredo.
*Pudus {st. prudus Gl. m. ?) vvise (i04).
Puella junc-frauwe (17), hd. -fravv,
-fraw, nd. -frowe, -froweken (22). hd.
jungfrauwichin (5), jmTipfrauw (19),
iunffrawe sim. junge dirne (8). eyn diren
(6), dyrn (16), tirn (7). docht-er (iio),
-erlin l claiuß magtlin (g5). techterlin
(76). meitel (75). maghet (i32).
Puella eypria höh; medichen (125).
Puellaris kint- (20, 23), hd. jung=
frau-lich.
Puellula eyn cleyn megtlin (110),
megdkcn (132).
Puellus kint (11). eyn kleyn kynt
(21). kindel-in (8), -eyn (9).
Puer hd. nd. kint [vsque ad XIII
annos 21). knecht (8). knape {i. famu=
lus 23).
Puerilis hd. nd. kint-lich, -lik. kynd-
isch (110), -esch (68). der mit gouckel-,
varr. gokel-, gogel-werck, var. gockte
weck, vmgeet (65).
Puerilitas hd. kintheit.
Pueritia hd. nd. kint-heyt, -lieh (23).
Puerpera hd. dye daz kint dreyt
sim. nd. de dat k. dreget, drecht ; die
eyn k. gebeert liefft (132). ad. eyne _dy
do swangcr get t ist sim. ; gebererin ;
kint-g., -bctterin, -bettersen (19); chin=
delpetterin (1). kinder-geberer (20), -ge=
bererynne (ö''), -winsters (11). kräm=
vriiw (109).
Puerperium hd. kint-bettc, -bet,
-bed t seß wochcn (17); dez 6 wuchen
(5''). hd. nd. kindel-, kinder- (11, 109)
hd. -bette, -beyt (11). nd. kraem, crame
(147).
*Puerperizare crame of kyndelbed
liggen (147).
*Pufo {cf. phupho) hertcreta (Gf. 4,
593).
Pugil hd. nd. kem-pe, hd. -phe (i52),
-per, -pher, -pfer, -p (8); kimp (13),
kämpf (38).
*Pugi- V. Pugü-latorium.
*Pugil-iuni V. -lum.
*Pugilla acjs. gripe (94=*).
Pugilla-r, -ris, -re i. gra-phium (75),
-ffanus (1), penna l cm-nu t tabula
manualis (Br. sim.), stilus l scriptorium
l die-, dip-tiea (75). stil zu schriben
(75). schrib-tafel (75, 88), -zug (75), -zug
(25), -feder (93). schroyb vedir (9). ta=
feie (100). taffei (20). dauel (8"^). tau-la
i -allih (Gf. ). wahs tauile (104). hant-
tabula sim. (Gf.), -tatil (9), -tafel (110,
132), -taphel (4), -tofil (8). griffel (1,
23, 71).
*Pugillar kemper (23).
Pugillare, -ri hd. nd. kempen, vech-
ten, camp-v. (147). hd. kempfen, kym=
phen (7), fethten (20).
Pugillator (^'. pugil 110 &c. ; qui
bene seit artem pugillandi et non exer-
cet; pugil dtim pugnam exercet 76) hd.
nd. kemper, campvechter (147). striter
(8). streyter (9).
*Pugil-, pugi- (4) -latorium {i. pa=
lenodia 75, locus pugnandi 76) ein kamp
haus (4). kempffstat, vlg. schrancken (75).
Pugillatus kamjj-heit (20), -veclityng
(147). kemp-inge (i32), -ffung (68, 110),
-lieh (19. cf. sq.).
*Pugillicus kempe-lich (20), -lic (11).
campvechtlick (147).
Pugil-lum, -iura (alph. -lum 134)
[i. -lus Br ) hd. nd. tai'el. tafiel (69).
dafcl (133). hant- (8 &c.), ayncig h.- (9)
-fol.
Pugillus hd. fast, klein f. (93). fuyst
(19). ein dein fu.stlin (110), vuystgen
(132). feu-, var. feyn-stlin (64). funstle
(Das.). feustel (75). gofe (Sum.).
Pugio i. rumphea 75), punio {alph.
pugio, a puniendo, t. clunabulum 76)
swert (20). hd. kempli-, kempff- (75),
kamp- (8, 17) -swert. stecksweirt (132).
ein basler- t stech- t seyten- (74), swert-
(5b), stech- (10, 12, 75) -meßer {i. tru=
sile t suiculus 75). swert das zu bei=
den siteu schnidt {i. anceps 75). sticher
(126, Das.). stacher, nl. dagghe, poniaerd.
(ii6).tegen,far. degen (64). ein langer d.
(110). stecli-d. (111). stoeß-d. t poeck
(125). beßeler (19). tolch(U6, 126). dolch
(Das.). purdun (Sum.).
Pugna, pungna (22) hd. nd. vecht-
unge, -inge. fethtunge l kamp (20). hd.
strit, streit (134). kriegk (4). krigk (21).
krig (18). krieb (5). krike (14). kiff (22.
22). scharmitzcn (9i).
Pugnaeulum erckcr t eyn kleyn
thurne (77).
Pu-, pun-gnare/irf. n(^. \e-, vei- (13),
fi- (17), f'ai- ((i) -chten. vechtegen (23).
hd. stri-ten, -den. strej'ten mit fewsten
(9). gifuuston(Gf.).
Pugnator kempe (20), ve- (i32), fe-
(68, 132) -chter.
Pugnatrix vechter-in (es), -sehe (132).
*Pugnatura strijt t kamff (20). strid
(17).
Pugnax hd. nd. vcchtich, fethtich
(20). hd. strit- (17), kriege-, kricli-lich;
krige-cht (18), -r (14). streitbar (134).
strvt-bar (69, iio), -achtich (68, 132). nd.
kifflick.
Pu-, pun-, pon- (5^) -gnus hd. nd.
vust. hd. fawst (1, 9, Das.), tuest, funst
(Das.), fust (75«!), faunst (75<^, 134), füstc
(13). vuyst (132).
*Pula i. nigra (l36. cf. pullus).
*Pula zugebruch (16). Cf. polea i.
trochlea (gl m. nd. poleye sim. cf. Dz.
wtb. 709).^ pila? pulume?
*Pulagium v. Pulegium.
d
*Pulatrum eyn federn bedt (17). pub=
eidrum veder bette (9). Cf. puleita.
*Pulein-a, -us (gi. m., Sum.), -i (pl.)
(cf. Dz. wtb. 710) honinchil(l2i). hunich^
lin(.Sum.).^Z. hanch-li (Gl. Cass.), -ili (Gf.).
pulHeini huoninchli (104). pulliculus
i hönichin (9).
*Puleio V. Buleio.
*Puleita (aus culcita X puluinar;
cf. pulatrum) uederbete (121).
Pulcre schonlich (76).
Pul-cher, selten -cer hd. nd. schone,
schoen (11, 132). hd. schon, scone (17),
hübsch (7, 65), hibsch i subcrlich (46).
nd. zu-, su-uerlick; vrisch t gheuestolt
(22b).
*Pul-chrifieatio , -tura , fulcimen,
eultu-s, -ra tzyer-yng, -heit (147).
Pulch-, selten pulc-ritudo hd. nd.
schon-heit, hd. -ekeit, -de (5^). schoen-
heit (132), -de (20). scheue (91). hupsch-
eit (7), -kait; ordenlichkait; zierlich
dapfferkait (65).
*Pu- V. Po-ledra, -ledrus.
Pu-, po-legium , -leyum, pollegia
(94a), pul-agium, -legium (76), -eum
(136), -ium (94), -ia (110 &c.), boläium.
(87, 146) hd. nd. poley {m. 4). hd. p.-
krut, -kraut, -kruit (18) ; pulei-a (I4i),
-e (93); polay (1, 74), boley (17, 76);
bolai- (6), polant- (75), polen- (4), poleyen-,
nd. polleygen-krut. bolayenkraut (i34).
nd. poll-ey (11), -eie (24); polue krud
(22), poleye kruyt (132). poleige (pol.
87). püleie (95). bolan (21). balen (19).
bolag (bol. 87, 146). bekebum (11). ags.
duergae dostae (94, 136), dweorge dwosle
sim (Nmn.,Bsw.),dweorgesdwostle, hael-,
brodher-wyrt (94a).
*Pulenta [cf. polenta) a^s. brug(94,
136).
*Puleum V. Pulegium.
Pul-ex, -ix, (94, 136, 141), -lex (iio*)
hd. floch, floche (21, 132), flouch (67),
floich(7), floech (20), floch (10); ein (110b),
eine (125) flöhe; floe (19), vloge (13),
fluch (5b). nd. vloo, vlo^. ags. fleah (94),
floe (136). beuse (115. cf. Gr. wtb. 1749).
*Pulga (i. Saccus eoreus t escarius ;
cf. bulga) pulgen (75).
*Pulgones (equitis f cf. prc. f) pulgi
(104).
Pulicari-a, -e (19), t pulios (Br.)
{cf. poliearia?) flohen- (64, 125), flehen-
(123), flech- (91) -kraut, ack-eley (11,
19), -aley (110b). akcl-eye (68), -ey (132).
aglei (110a). wegbrait (91).
*Pu- V. Pul-linacium.
*Pulium V. Pulegium.
*Pulix V. Pulex.
*Pulla V. Bulla.
*'P\x\l& {i.vestis niger le. cf. pullatus
&c. ; anders Gl. m.) hd swarcz cleyt,
gecleyt (8). ein scliwartz cleid (110).
*Pulla-rii v. -tus.
*Pullariuin hunerkorp (110). hoener=
korff (132).
Pull-aster, -ulaster (88) iungerhan
(111). henlin (88).
Pullastra iungshenle (m). iunge
(110), ionge (i32) henne; h.- o. hien-lin(88).
Pulla-tus, rii (68) mit schwartze
gecleidt (68, 110), swartzem gecleydet
(132).
*Pull-, pulm- (i36) -entum ags. fa=
hamae (94, i36).
*Pullicia V. Polieia.
*Pullic- V. Pull-inacium.
*Pullie-ini, -ulus v. Puleina.
Pulli-naeium, -natium (75*^, 76, 134),
l -einaeium (75), i -naeulum (74), pu=
linaeium (22, 23, 4) hd. nd. honer-, ho-
der- (23), hunr- (7), huer- (21) hd. -korp,
-steig i -korb (75), nd. -korff. huner-
472
ruL
k:iil> (,l), -korl) (i:il1, -korp (74V Imon
kniil' (7ti). Imni'ii liul3 (,(>). steig, vai-r.
stig, zu «li'ii Imiicrn i". .ipo7'ta pullorum
WM.
♦PuUinatica longon aiigor {sie 7. st.
pulniatica I. !ul( r sim.).
♦Pullis V. Pollis. Pullus.
*Pullula (/. ligustrum Tr. ) hd. nd.
kymo. kyui (i34). keyiu (2, 21). eheym
(1). kync (23). kion (7). blucte (yr.). hd.
ein iiuß-sprossc, -sprolJ, -pnuh der
zwigc (7;)V vvlibruyt (Ksa). oyii bniot-
lu'iiiic, (•«;•)•. -lu'iin, -heil (iiü. «ms -bniyt
X pullulus!). poUula kyiiie (.5'').
pvüsse (17). spriitc (23^. sjiricze (18).
Pullulare {cf. pallere) hd. gruo-,
gm-, gro-iu'u; bliiweu (20), bliwou [1'6),
waßcii (17, 21). waclison, springen, ent-
spr., vlVgeon in die helmer t clicrii («5).
wasehen l sprossen (,')). wach schin {sie
18). scozsen t uzsprizen ( loo ). hd. vß-
sproßen (21), -sprissen (17), -spryessen,
-prueßen (20), -springen (10, 12, 05),
-selilagen (fis). wt spruten (11, 99). vyß=
bruteil (132), X vßbreiten (iio). kyinen
l kuninieu (6.')). kiiien t wasson (23). en=
cheineii {z). iuiilieii (17). po-, pa-, (1)
-llulare eiit-sprissen (17), -spruten t
-gronen (23), -sprusß {sie) t -scheinen
(1, 2. nach Weic/and '. schein rhein. gschein
des weinstocks).
*Pullu- r. Pul-laster.
*Pullulatio uß sprueßunge (20).
Pullulus ((/. pvileina) luinclin (8).
*Pullulusgregariusstoppelhuen(i2.')).
Pull -US adj., -US, -is (5*^), -um,
pulus (Gl. Mar.) sbst. hd. eyii iuug (18),
eyn iung hiion o. ein ieghcli iung thier
(uo); eyn iung tier .sm., iunck dier als
cyu iunck esel (17). eyn iunc der i eyn
hon (23). ein ionck keuchen (132). keu=
chil ({•). kuchen (20). ku- (11), ki- (99),
kie- (106) -ken. huaii sim. t haonidi(Gf.).
hun (8, 9). hon -us; lioin -is (5i>). fulin
{i. mannus Gl. Marionf.). fuli (Gf. ). adj
juger ( .^ic 5, G, 21 ) , daraus als juger
missv. eyn acker huides (! 17).
Pullus ((/. spanus) hd. swarcz. swert
(90). erdfarb (111).
^Pulmacium v. Pulmentum.
*Pu-, po- ( b^ ) -Imatica {i. minista
75. cf. puUinatica) hd. nd. eyn, die, dl
(3) hingen-, Iung- (3, 13, 70), hinge-
(4), long- (5b, 76), hingl- (1) -ader, hd.
-oder (4 &c.), -adder (3), -ander (76).
*Pulmeatuin v. Pulmentum.
*Pulmentarius {adj. Br.) mel mecher
(8).
Pulment-um, -arium, l pulm-eatura
t -aeium (74) cf. pulpam-, puU-entum)
muas t zuo-m. ((;f.). muß (17, 75). brie
^17). muoß 0. brey (110). daz beste müße
(13). gemuse (5^). zu-g. (7), -mus (9),
-muß (6). allerley g. (5, 74), gemoße
(21). mos i allerleye gliemosc (23). alder^
leye mose (22). zu mieß t spiß (7fi).
gmueß (64C). ge-mues ( 75 ) , -muße (18),
-muß (64^, 134). brey (134). prey o. muß
(74). hd. nd. bry. pap t suyp (132).
Pulm-o, -on (94a) hd. nd. (eyn, dye)
Junge, hd. hing, longe, longk (21), lon=
gen (11). ags. lungen (94^).
*Pulmonaria {i. pepanus 24, corcho=
rus, pomelea qci. v.) lungenkraut (9i).
lugeuwort {sie 24).
PUL
*Pulmonia v. Echinastrum.
•Pulpa, palpa (1, 2) [i. earo sine
pinyiicdine d:c. 75 Hr., s.pifpoediiie 7, ossi=
Otts yrossa 110, sanguine et gr. l interior
pars povii l anterior pars nasi 76 ; me=
dium pomi l arulla 1) prat {i. carnem
inalam &e. Hm. 1 , 269, Gf. ). brat ( 76 ).
brait (7). brat-, varr. prat-, brot-flciseh
(75). das brat li. cariiosum in arhore
Heil.), das kalb im lioltz {ib., 12c, Pict.).
kalf van liet liout t muys (Kii.). fleisch-
niowe, -maw, nl. spiere, hijso (iie). mau-
we l -en l -ß (D.is.). inawen t diek fleisch
ohn bain; (his mollet (V. a. I6I8. Sm. 2,
537, 568). mager (8, 9, 64), prat-ig t -tigß
(74), wolgrifieiuh's (93) fleysch, fleyß(8j.
cruspel (i). knorpel (110''). kuod (110'^).
dat kuyt (132). vvaltiuuahse (i04. ef. Gf.
1, 689). hd. kern-, nd. kerne-hus. karcn
haus (4). kercii büß (6). daß kern huß
it) vbcrs (sie) marg (17). marg (49). vbez
markch (2). abezz marck (1). grubs (18).
grubß (70). gribeß (66, I5i). gribß (i52).
grutz (g9V gritz (i34). grybße (132). ge^
schobt appfel l birne (9). dat men etet
van den vruehten (23). zipffel an der
nasen {i. pirula 75). n.-spitz (74).
Pulp-a, -ula i. delect- t adul-atio
(Br.). leckcr-ye, -heil; smeyckynge &c.
(147).
Pulpa- t pul- t delecta - mentum
fleyschlich begird (110), genocht(68),
genoiclide (132). schlcckspcyß von pulpa
gemachet (Das.).
Pulpare {cf. bulpare) valturum (ig,
141, Gl. m.). gurka-tzen (75»), -rtzen(75a)
als die tauben, schreyen wie ein geyer
(Ki.).
*Pulpedo (: pullus?) haue- (Gf. 1,
1050), hanen- (Sum.) -wrz.
Pulp-itum, -tum (147) leßbanck (110
sim.). lese-, sing-panck (71). pulp-it (21),
-et (6), -ett (74), -t (17, 23, 69, 134, i47),
-pret (64c), -e (18). hd. pult, p.-brett (64»).
pul-pret (64C), -bret (64^), -met (22^).
lectora {pl i4i, Gf. 2, 162). letner (74).
*Pulpo {cf. palpo. pulpa.) smeycher
(20, 132). smeker (11). schmecker (es).
Schmeichler (110).
^Pulposus {i. -pulpis plemis Br.) lecker
(147).
*Pulptum V. Pulpitum.
Pul- (Gi.m.) pau- (i4i, Gi.m.) -pulare
pauonis vox.
*Pulpus {i. clamor vultur-is, var.
-nus, cf. pulpare) geir- (75), geyrn- (74)
-gesell r ei.
Puls hd. polzmuos l bonbri (pultes
Gf.). muoß (110), muß (4), polz i pri (ui),
bri, brye (21), brey, prein (1), brie (77),
bry mel (8); spiß, vlg. ein essen von
mele vnd wasser (75); grutz, grüß (67),
grewz (71), grewzz (1), gratz (77), pappe
(iioa'), bap (110b). papp(i32). nd. grutte
(22b), gi-atte (109), gurt (11), gorte (23).
pultes varuelen (Sum.).
*Puls {cf. pulsus) pulßaderganck (74).
*Pulsania {i. opiparium &c.) wirt=
schafft (75).
*Pulsanum (cm.) potzen (1).
Pulsare, l pultare (147) clopflfen,
clen-gen, varr. -cken, bochen, po-, var.
bo-ssen, lu-, var. leü-ten (75). lewten (4).
luden (20, 23). driben t stoeßen (20).
stoten (23). vmbtriben (65). chlochon
PUL
(Koro), clapplen (22^). pau- l but- t hurt-
schen (Kr.), koe blarn als eyn kuwe
(18'»). boicken, cloppen, schellen, luyden,
ramnu'len (i47).
Pulsatiles vensB verchadir (95).
Pulsatill-a, t -us (143) {herba) tag-
schlaf (Ki»), -schlag (Kib.). küchcn- 0.
kuhe-schellen (i43).
Puls-ator, -or Inder (20). leuter (75).
Pulsatorium stoeßel (20).
Pulsatus getriben; vmb-g. t -ge^
stossen (65).
Pulsio stocßunge (20). hurtinge (99).
*Pulso onis {ef. pulcio) pijl (11).
piel (20).
*Pulsonum {ef. puls) brie (Sum.).
*Pulsor V. Pulsator.
Pulsus ^.»^c. hd. vertryben. ver-treben
(133), -treyben (66), -dreuen (t32), -dorben
(.SIC 110), virdrieben (20). vel(m.*) ghelut
(23).
Pulsus s. hd. lut, laut; ge-lawt (1),
-leut i gleut (75); luet i stoeß (20);
stost (lOo), klop (8b); der ander beweg=
uuß (76); der ander {sie 18); puls. ha.
dye nd. de ader-, hd. adern-puls. der
(110b), die (91, 110», 132) pulß. p.-ader
(74). die polß (g8). aderschlag (75).
Pultare v. Pulsare.
*Pultarius gruczen macher (9. mueß-
l brey-pfanne Ki. sim.).
*Pulteus brietht (20). gurtich (11).
*Pultio bultz o. leutung ( 74. X pulsio).
*Pultis prie (Sum.).
*Pultiuorax gurt eter (11).
*Pultridus vulhin (Gf.).
*Pultrina uuhcha (127).
Pultrinus fulin (104, Sum., Gf.). vivle
{nach poledrus vole Sum. iil.). uvlebin
(b St. h 121). vogelkcn (11).
*Pultrum {cf. pulpitum) schriue=
bret (23).
*Pultum prige (104).
*Pultura {anders Gl. m., X fu-, cu-
Itura) V. Pulchrificatio.
*Pultus brii l pappe (99).
Pulu-er, -is hd. nd. puluer; p. in
der busscn, besehen (7), wosten {sie 18).
stau-ppe (133), -p (.'jb), -b (74, 110, 134).
Stoff (132). stiebe (13). ge-stuppe (20),
-muUe (8b), -mulb (74), -milb, varr. -myll,
-rayl l a-, e-schen (65). puluis {oft ge=
sonderte Glosse) hd. stäup, staub, nd.
stubbe, Stoff, molten (75). mele in eyner
bussen von morczen (17). p. molendini
duest van der molen (85b).
Puluerare zubuluer machen o.stossen
(88).
*Puluereolenter staubetht (20).
*Puluereo- v. Pulueru-lentus.
Puluerisare stoven(22b). stauben (74).
Puluer-ulentus, häufig -eolentus,
-olentus, -tolentus, -osus, puluirilent=
US hd. staub-ig, -ich (5), -icht (18), -etht
t stubetht (20); steubigh (21); stob-ig
(6), -ic (100). nd. sto-, sta- (11) -uich.
Puluillus (^■. pulu- i euss-inus 76;
dem. Br., anders Gl. m.) hd. chuss-i (121
sim.), -ili (Gf.); cussen (100), cleync.;
kuß-, var. kyß-lin (64). phuluu-i i -ili;
hobedfuluue (Gf.). nd. eyn pol.
Puluin-ar, -a (9), i -arium (75, 76),
-are (110») {i. longus cussinus 110)
FUN
haubitfnlni, chusse, gotopetti (Gf.)- hd-
küssen (8, 9), haupt-k.. oer-k. (i32). ein
lang k. (iio). kuschen (7). kossen (20).
hd. pful-wen (no), -we ((i9), -w (i34),
-be, -b t -g (74); pulbe, pul {b'^). pol-
we (16), -uwe (132), -u (11), -fe (17).
poel (22"^). baiickpfulbin, var. haubt=
pfulbe (64). hoybet philwe (13). eyn
houet polle (22). polster (74). houpt-p.
t -kussiii ; pfui 0. bolstar (75). i)l. -aria
federwadt t petgewande (74).
*Pulu-ine (64«), -me (64^1), -ini (Br.,
Gl. m.)^^. welholtz (64iJ). walheltzer (64^).
Puluinus (c/. pluuinusj hd. eyn
kleyn nd. clene cussen, küsse (67), ku=
sehen (133). kyssi, var. kussi [&i). klen
k. (6). phulwe (8). hopt pfulb (76). puste
{pl. 12 5).
*Puluinus (X pulcinus) hunichlin
(Gf.).
*Puluiii- V. Pulueru-lentus.
Puluis V. Puluer.
*Pulum ist. sim-p.)?<^. pul, ampul(ii6).
*Pulume V. Puluine.
*Pulzio V. Bulcio.
*Purabex v. Pumex.
*Pu- V. Po-merium.
Pum-ex, l -icellus, -itellus(67, 133,
152), -icillus, -icium (147), -bex (75),
bum-ex (55), -bicellus (75) {cf. peni=
cellum) pum-iz t -ez (Gf.) , -meß (12),
-mis (5), -ß (7). pucmz (20). pim-meß
(21), -ße (55, 133), -ß (67). M. pym-pß
(125), -bß (70), -ß, -cze (5^), -ßlein (pu=
micellus 66, i5i). pyems (11). poymes
(22). pemesse (23). pom-es (22b), -eis
(13), -ps (9), -bs t fortz {sie 18). peem-s
(132), -se (147). ijunitz {?>^). -pewst {picto=
ris 1). pambst (7i). bim-ße (10), -tz (49),
-ß (76, 110, 134). bympß (123). bumß (64).
bumbechs (75). bombeß (17). tug-, reib-
t bimß-stein (126). bins (6).
Pumi-care , -zare , -sare pum - ßen
(7), -saern (18). puemzern (20). pymme=
ßen (21). Jid. pimßen. pem- (132), peeni-
(147), pyem- (11). bim- (76), pin- (5),
pemes- (23), binis- (6) -sen. bymßen (134).
Pumicellus &c. v. Pumex.
Pumiceus peemsych (147).
*Pumilio (fern) ein tylebei- (cf. Er.
Wtb. 8, 67) f brantfuchß (125). pumulio
i. vanus (76. st. nanus).
*Pumiterium ofen- (76), ouen- (23)
-wisch.
*Pumpa V. Pompa.
*Puinulio V. Pumilio.
*Punet-, punctu-, pontu- (5^) -alis
hd. nd. punct-, pnnt- (17 &c.), punth- ((3),
punch- (21), pont- (5'^) -lieh, -heben (17).
Pvmet-are, -uare (110, 132) puncte=
ren ('20). stippen (12). mit puncten schey=
den (110), ent- es), ver- (132) -seh.
Punctatim by punten l puntlich (20).
Punetatio puneterunge (20).
"^^Punctin by puncten (11).
Punctio stechunge (20).
Punetor punctier-cr (110), -re (11).
punekten- (74), zeichen-macher (74, 110),
-mecher (132). prekeler (11 , 132). stupfc
fer (74).
Punetorium (scriptoris) punct-, i
stupff- (74), stopff- (75) -ysen (93), -eysen
i'64, 74, 75). preeckel (147).
*Punctua- V. Puncta-,
Punctum (i. monumentum 93) stun= I
DiFFENBACH t.LOSSARlUM.
PUP
delin (93). punct i stijppe (22^). tupff-,
var. tipff-, punct-, stuck-lin; ougenplick
(65).
Punctuosus (i. warm« 77) sprin-gelicht
(77), -geftich (221^), -ckellechtich (22^),
-ckelechter (74).
Punc-, pun- (94, 136), pon-(r>'>) -tus
[g. -ti 110 &c. ) hd. nd. punct. hd. eyn
cleyn p. , punt-chen (i32), -gen, -gin i
lochel-gine (152), -ine (133 sim.), loch
(21), hoel (5), hole (18). eyn kleyner
pungten o. lochiin (67j. clene gat (23).
phunt (5). punct-e (8), -hn i loehlin
(69, 134). pont (ö'J). stupff (74). stuppfe
(9). prekeliuge l puncteykene (11).
punctus, (/. -US stupff- o. stech -ung
(110). steky'nghe (i32). ags. brord (94),
broord (i36).
Pungere {j]rt. pupugi 110) hd. ste-
chen, -cken (21), -cligen (13); stachen
(6). steken (13, 14, 23). pun- (21, 23),
hd. pu-ctern. hd. py-, pei-nigen. nd. py=
negen, prekelen. prickeln (12). pfeczen
(65). pfosotan, var. phusiton, t stiezun
pupugerunt (Gf. 3, 352). hd. stu-, sti-
(65 var.) -pffen. stippclen t an vethten
(20).
Pungere [prt. punxi 110, Br.) puncten
machen (iio).
*Pungilus {plsci.s ? cf. pingilus, pic=
tileus) stecheling (20). stekelinc (11).
*Pungio kamphan (lü).
*Pungitare dick-vil stupffen (iio),
-wil prekelen (I32). d. pynigen (68).
Pungitiuus stechende (20).
*Pungnare i-. Pugnare.
*Pungo (i. pugillo, st. pugno) strit=
ten t kcnipfeu (76).
*Punica berwinke (85). zypff (^74).
*Puni-car eyn laut (8*^) ; -ca /. afriea
t frnctus pomorum (HO) ; -eia (66 &c.),
-tia (134) est qd. regio t fr. p.
Punic-eus, -ius (76), -us hd. rot,
dunckelrotbraun (ni). roet (132).
*Punimen v. Punitio.
Punire pin- lid. igen, nd. -eghen,
-icheu. peinig-en mit leid t -ung mit
straff der zeitlichen dingen (75).
*Punis vuetdueek (11).
*Punitia v. Punicar.
Puni-tio, -men hd. pyn, pein (i34).
py- (20), pey- (9) -nunge. martel (20).
Punitor peiniger (75).
Punitus gepinget (8).
''Puntus V. Punetvis.
Pu-pa, -ppa, -ba {i-ii, ,sum.), l -pus
(125), t -pina (75) hd. to- (121, Gf.),
do- (Gf.) -ccha;toch-a (120, Gf.), -0 (Sum.),
-ken (2); tock-e, -en, -eten l -etle (Fris.);
dock, dag (21), boppe (10, 12), bop (67,
133), bup, bub (110^^), pup (uoa, 132).
hd. nd. docke, puppe (81*, 23). megt-,
bup-iin (uoij). ein dein megtlein (iio»).
pup- t mechde-ken (132). mendele (11).
*Pupare {st. purgare; i. crescere Gl.
m.) reyuigen (4).
*Pu- V. Pa-patilis.
*Puper, g. -ris {herba) redick (llj.
*Pupilat pauo (123). pupillare
schreyen wie ein pfau (Ki.).
Pu-, pi- (ob) -pilla, pupula (</. v.), l
popus (Gf.) seha (Gf.). sehe (104). gesiebt
(7). hd. äuge-, äugen-, aug-, eych- (sie
18), nd. oge-, ogen-appel. aug-apfel (110),
-opfel (4). wesynne (b^).
PUR
473
Pupillare v. Pupilat.
*Pupillare wezelicheit (11).
Pupillaris weyselich (20).
*Pupillulare plenden (74).
*Pupillulus {i. orbatus) beraubter o.
geplenter (74).
Pu-, po- (93) -piUus hd. weis-o (93,
Gf.), -e; waise (i34), weis (Gf.) ; wayß,
var. wyese (es); eyn weysen-(no), weyß-
(i32j, wechßel- {sie es) -kint. nd. weze.
*Pupillus (^■. pungnus, st. pugillus)
faust (1).
*Pupin- v. Pup-a, -ula.
*Pupis V. Puppis.
*Puples V. Publes.
*Pupletare v. Publicare.
*PupoUa v. Pupula.
Puppa {cf. pupa) bupfl, dock ; tut=
tenspytz (74).
*Puppiforoclissa ein rolant (23. cf.
Fr. 2, 125a).
Pup-pis, -is (4, 110a) (cf. prora) ein
schiff (20, 4, 74). gran-so i -s (Sm. 3,
115). hinder-grans (V. a. leis), -granse
7n. (Das.), -granus (Hen.), -granß o.-port
(74), -biet (93). graunse (Uas.). hinter=
grausen (Pict.).
*Puppup {auis,cf. huho &c.) buf(Gf.).
Pup-ula, -pula, i -inula (75) eyn
dein pup- (110a, 132), bup- (uob) -lin,
-ken (132). tock-lin o. -el (75).
Pupula {cf pupilla) hd. aug-apfel
(111, Ki.), -Stern (Ki.). nd. ogen appel.
*Pup-ula, -Ulla (4, 76), -oUa (3) {i.
Scabies, impedigo 76. cf. papula) der
dürre (4), türre (3) grint. drogc scharff
(23).
*Pu- v. Po-pulonia.
*Pu-, po- (alph. pu- 76), pa- {q. v.)
-pulosus [i. rugo sc. inequalis gibbosus
76. cf. pupula) schoruich (23).
*Pupupa (St. vpupa) wydhopft' (76).
Pupus hd. cleyne. hd. nd. cleyn.
*Pura {aus 1:1)96??) kern (Sum. iv).
Pur-are, t -ificare (8) In- (8), leu-
(9) -tern.
*Purcus V. Petulans.
Pure luterlich (65, 75).
_*Puretum {i. humidltas que natat
circa caules, cf. purea Gl. m.) krutsultz
(77). kraut-sul. -supp (74).
*Purgabra eyn hare- (8), höre- (17)
-schabe, hör schaben (9).
Purgamentum ein Instrument etwas
zu reynigen (110 si7n.). hd. reyn-, rey^
nig-, reyng-, suberr- (17), feg- 21)
-unge. nd. renynge. kerot (49). vnrain-
nigkait (es).
Pvirgare hd. nd. reyn-en ('11, 20),
-igen ; vegen. 7id. renegen. hd. keren ;
sufern t reyn machen (77).
*Purgari-a, -s (20) oer lepel (11). der
leffd {sie 20).
Purgatio hd. reyn-, reynig-, reyng-
unge.
Purgatorium hd. nd. daz, dat vege-
vur, hd. -füre; fegfeur sim. stat der
rainniguug (65).
*Purg-inale, -urale (17) eyn fege-
banck (8), -bang (17). wige baut (.«V 9).
Purifieare (cf. purare) hd. reyn-igen
sim., -machen, nd. reyne, rene niaken;
schiren (22^).
()0
-^.
•/.»
474
PU8
PUT
TUT
Puriflcatio, p. marie (23, 65) hd.
rtja-, rcyiiij;-, rt-yiifi-, liclit wih-uiige;
licilit . lullt messt', -inaslJ (<!), -incÜtest.
lioiir/.it »lor roynigung \^6:->). r dt-r y^t.
oder) li('ilitim\sso ( i.")i ). «(/. Ifchtmisse.
*Purificator//(/. rcyn-inecher, -machcr,
-ig.T (H, 76): -igeu \j), -guuge («c 17).
»/(/. roneimiker.
Purificatus gor.-yiiiget fJO).
*Piiiis r. Pantrum. Buris.
*Puris-culus, -tus i7. Paristulus.
Puritas Itd. nd. nyiiiclicit sim. roiuc-
kfiilc \^1(\). lutiT-keit (,21), oö, 75), -heit
(8). liJiili^kait ^6.i).
*Pvirlupa calduiu' ('23).
'■"Purpitrai'e i'. Purpurare.
*Purppr swinglu'lblat (OS).
*Purpur I«. Purpura, t genus mar-
moris iio &c.) purp-ein (5), -ul; rot
sidcii ili'it t pellen y'M).
Purpvu'a {cf. i)rc.) purp-ura, -er;
pliellül; bruii-ph.; ])urjiruna i>lu'llola;
})urpiiruarir pliellil ; rotbrunpfelleu (,Gf.).
pluüer t saiuet (2 1. purpeni adcv swartz
ptVliern (7). i)telier, gewechster samat
(74). pell-e (11), -eil (98). bellekin (8).
balde kewtol (_9). bnuirot ((i). purp-,
pup- (s«c 151) -ur (1, 21), -er (11), -ureii
(2o), hd. -urkleid (68, iio), -erkleyt.
burpurclaid (75). eyu edel purpcr ge-
want (17).
^Purpura damascena damast (9i).
*P. villosa sainmat (9l).
Purp-urare, -itrare {i. colorare i
decorare 76) tVireu (Gf. 3, 704).
*Piu'purea purperen waiit (22).
Purpureus hd. nd. piirp-uren, -ern
(5). pellen (11). rot- (22^), blut- (8, 9)
-var. pluot färb (76). brüu (Gf.). reyne
(23 X purus).
*Pui'pui'issu-s, -m (Ki.) roter austrich
(91).
*Purpurius pur]nireyinaclier (74).
^Pvu-purulentus purpuriu l luter (x
purus ?j machen (G).
*Purro V. Porro.
*Purtrum v. Pyrethrum.
*Pux'ulentus {i. purus)) hd. lut-er,
-ter ; lauter o. rayn (,134); reyne, schon
(68, iiOJ. schoen (i32).
Purus {i. merus ö*». cf.prc.) hd. luter,
lawter (9, 4); dar {b^, 75), pur (5^).
nd. scliir (22^), scoon t reyn (107); reyne
(23).
Pus {indecl. i. putredo, decl. i. custodia
Er. &c.j hd. vnreyukeit, eyter (ö^*, 8, 9),
hudc (8), gestuppe t vntiact (20). nd.
vnreuicheyt. ags. uuors-in (i3g), -m (94)
i. q. Worms (,Bsw.).
'"Pusculus [aus plusculus X pus=
illusi wrnigcr, messiger (74).
*Pus-eha (4), -ca (147, Veget, Br., Gl.
m.). -eula (Gl. m.), -ta (20, Lye, Gl. Aelfr.),
posca (i'iiu. &c.) daz ist czway tail wasser
vnd ein teil wein (1). wijns mynne dan
waters onder eyn (,147). gemischunge
aque et vini (20). leüren l trinckwein
(Das.). lauertranck t kofent (Ki.). aqs.
hac-me(Gi.Aeifr.),-ine(Lye.aMsaciiiuin?).
Pusillanim-is, -us hd. kleyn-mutig,
-muttick (18), -muettig (75), -mudig;
klain ir.ietig (7e), chlain mutig (1).
nd. dencmodich sim. blöde (15, 23)
weicbuuge; kranckes t vorchtiges mutes
(9). vortigis inudi» (8). feuekisch (75. i.
q. fickiscti .Siii. 1. .510).
Pusillaniiuitas hd. chlain miitikait
(li; kleyn-, kranck- (^9) -nmtigkeit; kleyn=
mndi-, verzag- (65), blodu- (,9) 12) -kcyt;
blodichcit (10).
Pusillu-m, -s, l pusinnus (i47) hd.
nd. wciücli. weynicli, luttick. lutzcl (117).
hd. Willig, eyn w. (17): uynczig (9).
*Pusillu8 ('. Lubigo. Pictileus.
Pusillus grex cleyne volck (9).
*Pusinnua /'. Pusillum.
Pusio zeizo (,h6). pu.silin (86, Gf.).
luzilo (Gf.). knappe (2U). cleyn megtlin
(7). jung- (9), junc- (8) -kiut.
Pusiolus kiiepchin ',20).
*Pusonia,busa- (74). poso- (Kl.) -nium
(C7W.) prespurg (1). i)reßj)urg in vngeru
(74).
*Pusta [cf. pus-eha, -tula) lul. blater,
geschwer, blader t puy.st (132).
*Pustel-a, -la v. Pustula.
*Pusti ags. braiidas (Hin. 5).
Pustosus V. Pustulus.
Pu-, po- (")''. 9. Gl. m.) -stula, ; -Stella
(110 &c.), -stela (Gf. 6, 397) (c/. papula)
gisprin-e t -c sim. ; glo.stat (Gf.). hd. nd.
blad-er, -dere (22). hd. bla-, blot- (4),
blut- (17), bat- (8'') -ter; blotir (9) ; blet-
crli (;)3), -erliu (7, 9i), -terlin (76), -terla
(iii);kaatblateren(i26),plater 1); wasser
platcrn am libe vlJwendig, pl. der ge=
schwulst (75); wimer (Sm. 4, 76. cf. Fr.
2, 449=^); pfätz- t pfotz- (Das.), pfutz-
(126. Pict.) -lin. nl. blacre, bleyne, puyste
(116). aucweiz (Sum. cf. Gf. 1, 362). ags.
ang-setac (94), -reta {sie 136).
Pustulare hd. blatern; geschw-elleu,
var. -ollen vnd bl. vfl'uaren ( 75 ). nd.
bladern.
Pustulositas (Br.) bladercbeit (20).
Pust-ulosus, t -ulentus (ßr.), -osus
(23) bladori-cht (20), -ch (11).
Pusula das wild fvur (116). st. anto^
nius feucr, das rothlaufen, die rose (Ki.).
Prta s. hurre (9).
Puta conj. hd. also, als so (9). nd.
alsoe (11).
*Pu- V. Pic-tacium.
Putades &e. v. Puto.
Putamen {i. stulpa Uni sie 76) ein
dein ding das man <ib bricht als von
einem liecht (iio). dat snutzel van der
kertzeu i stupa lyut (i32). werck (p.
Uni 5). schelffe (i26). die schelff ? heiitle
(91). lege- (8, 9), leze- (9) -holcz. eydop
(p. oui 85b).
Putare hd. nd. we-, wa- (134), wo-
(221*), mey- (110, 132) -nen. glouben l
schaczen (65). verseheulich sin (62). nd.
denken, hd. ge-d.; dun-cken, -chen (21);
antworten (5*'); sniden (20), sclmaitten
(2 &c.), besnien (13), reben schnyden
(78); win-, vin- (21) -garten scniden (S^),
besniden; Weingarten sneyden (1), be-
sn. (66); weyngart beschneyden. »if^. win-
garden sniden, -stock be-sn. abschniden
die winreb 0. die zwyg von den bäumen
(75). hawen (1). weyn h. (9). cloten of
knoten die boeme (147).
*Putastrum {equitis?) palstir (i04. c/.
pelta palsterV).
Putatio hd. nd. wen-, meyn- (110,
132) -unge, -luge. hd. wyn-vorsnydunge
sim., -erd (t. sectio 49). snutzele (132).
al)schnid der wyiireb 0. Stocks (75).
Putator hd. nd. eyn, eil wyn-, hd
wiiie- bcsnidcr: wingurtcii snider (b);
weiiigan-schii(!ider (134), -schnyder (151 ) ;
wyiigart-siiydcr (132), -.><clmy(ler (110"),
-be.sibiiydtr (68, iioi i ander boem (132),
bäum (110). schnider (ü). bc-scim. der
winrebe (7.)). reben- (76), rcbe- (49) -sclm.
win-, weyn- (1); -vor.siiidcr (8, 9), -gartcr
(20, 152), -.sdiroih'r (IS), rcbman (33).
weyner (4. (f. weymcr vindemiator Fr.
2, 435). bauinslücker (Kl».).
*Putatorium hd. .snit-, snide-, win-
garts (21), nd. snyd-hepe, en kiiij) (22)
dar men den wyn mcde bc-siiyt (23),
-snyd (22). hd. win-li,ppe (5''), -messcr;
weyn- (1, 9, 4), reb- (33, 74, 110) -m.;
snede- i wingertencrs-mccz (20); eyn
schnid messerün ((j); snytz-ysen (17,
152), -eyßen; schneitzeisen (i34j, schnitz-
eyiien (15 1), -elyscn 168). snuyt-yser i
-scheer (132). eyn haubt (7j happe (74).
*Pute alkak (9. st. puteal kak!).
Putea-1, -le (75), l pantheal (74 bis)
(i. catasta G(.,fouea i cloacu 11, fussa
cloacidis 129) ])renger (8, 9). bran-ger
(75), -ner (76). harpha i Gf. 4, i03i). grub
o. priuet; put. wudicrhaul.i (74).
Putea-lis, -nus schöpft' brünnig (H2)
putsch (147).
Putearius bercknecht t borngrcber
(125). prunncngraber (9i).
*Putel &C.J,-. Pudellus.
*Putens (-es) koren (9).
Puteolus kit in born (8), brunneleyn
(9), galtbrunn (76), putzken (132).
Putere hd. nd. sti-, sthi- (18) -nken.
Puteus ( (/. cottula) /kL born, galck-b.
(8, iio'J); gaig-brun (110% Das.), -prun
(91); prun (9j, gal-piun (G, 1), -prunn (74),
-porn (7); quäl- (2), ziech- (9i), schopf-
(111) -prun; chül- (71), galg- ? sehopff-
(Das.) -brunn. hd. sod. sutt, prunn (74). sod-
t galg-brunncu (126). tzochborn (i25).
fliessunil jjrunn (1). differ galgbrunn den
man rutfer scheptit i65). brun den man
seh. (75). nd. sot (Chytr. ), put (11), en
putbornc (22, 23). hd. putze {oft i. aqua
fetida), ge-p. (18), putz (5, i32), phutze
(6, 7), pfutze (70, 151), pfutz, buzza (Gf.).
pole (21). Schacht (Agr.).
*Puteus, aUis pluteum des beddes
byunenste {sc. deyl 147).
''Puticius V. Bardus.
*Puti-ela (Gf.), -gla {m^, i4i) flas-ca,
-cha (141).
*Puticulus grafF (i47). sarcli o. grab
(74).
Putidus stinckcnd- hd. -e, nd. -ich.
*Putiglarius {aus but. Gl. m. 1, 857
X apicularius und zeidel X seidelV)
zeid-ler, -elmeister (74).
*Putilago {i. vetustas, caries) elte (88).
^Putülus V. Pictileus.
*Putina potaga (Gf.).
*Putirum v. Butirum.
*Puto {cf. hyena) iltise (95). puta-
des (122), -cius (Gl. m. ) gaU. caputeis
{sicf 122), putois (Gl. m.).
Putor hd. nd. stanck. hd. ge-st., -stang
(17, 133). fuelheit (20).
Putorius (c/. puto. Gl. m. 5, 528)
bonsiuk, ullik, unyre, marte (109). bün=
sigk 0. marder (125 Mrg.).
QUA
Put-, pud- {alph. put- 134) -redo
hd. nd. vul-, faul- (1, i, 134), fol-
(18) -heit, -keit (is-t), -icheyt (22). hd.
fuli- (49), faule-, stinckende- (6fi, 102),
stincstende-(i5i},stiHgende-(67),stiiicken-,
(133) -keit; stinckenheit, stanck (20)
fulung(Go; 110). vuyluiß (132). fawl; rost;
eyter (9). schymmlich (b^).
*Putredus v. Putridus.
Putrefaeere faulen (126). machen
fulen (g3).
Putrefactio fulung (fiS).
Putrefactua vorniodirt (8, 9). ful
worden (65).
QUA
Putrefieri hd. nd. vul, smackende
(20) werden.
Putrere hd. nd. vulen. hd. fuln, foln
(18), faulen (1, 66, 134). vuylen (i32).
*Putres vomice bluotspiung (93).
Putrescere hd- nd. v'- vulen, -fuln
(5), -faulen (66, 134), -modern t -rosten
(8), -rotten (8^). begynnen, anfallen (110)
zu fulen (68, nol, tzo vervuylen (132).
*Putr-euni i -idum fauel (125).
Putribilis fulcnde (20).
*Putriculum graf (11). graff (20).
Putriditas (Br. ) stanck t vuulheit
(11;.
Putr-idus, -edus(i5i), o/< t -is, -us,
QUA
475
-ius (133) stincken-nig (17), hd. -dig,
-de, -d, nd. -dich, stinchendig (i5i).
hd. nd. vul. hd. fuel, faul, fule (8), folig
18), fulhafftig (68). vuyl- l roet-achtich
132). v'rot (ob), eyterick [i. -is 9).
*Putrire vul werden (23).
Putr-is, -e (c/. -idus) stinckent ding
0. ful (76).
*Putri-us V -dus.
*Putrix [cf. putrieulum) graf (11).
stencker-ynne l -se (20).
*Putrus {cf. putridus) stinck-ig (110),
-ich i rotticli (132).
*Putt-ierus, -anierus (^. ganeo) put=
tier (Kii.).
Q
Qua, quacu-nque, -mque hd. wa
(G). wo; durch, doreh waz , waß, was
statt, stet (134), stede (i33, 152), statt
o. ende (110). dor wat stede (132). war
(20, 23). waer (11). wor (22). wu (qua
(23).
*Qua V. Quia.
*Quacar-a, -ia v. Quiscula.
*Quaccuin [cf. quaetum) gerunnen,
var. griene, milch (64).
*Quacio scliuddinge (23).
*Quaeraculus v. Onocrotalus.
Quaetum v. Coactus.
*Quaeula v. Quiscula.
Quacumque v. Qua.
*Quadainuice waunere, etzwan (74).
*Quade-eausa, gew. -ea, daher -eam
(76) hd. von welcher Sachen, waß sach (17),
waß (G) wegen; von wolciier Sache wen
(18). 7id. van welker saken wegene.
Quadra vier-tel (i33), -del (11, 132),
hd. -teil, -teil am fuß (75). virdeil (20).
verordich(23). teller (91). vieri-ckettäler
(111).
Quadra-, t quadri- (22'^, 77) -gena
{i. percussio 8, 9, 76, quadraginta Gl.
m. cf. carena) kar-ena (18, 77), lid. -ene,
-en (74. 110), -ren (6, 68, 134), -yn (23),
-ine (22b) .vien (74), -red (1, 71). quad=
rageeii (60). karein (i). karr {t XL
plague 2). eyu disciplin von viertzig
tagen (110 sim.). v. schlag (7.5). slag [i.
percussio 8, 9. cf. 0. 2. Sm. 2, 32i). schla=
hung (74).
Quadra-, oft aZyjÄ.X quadri- {q.v.)
-genarius hd. eyn zal von ureigen,
vierzigen, vier zigen (s«c 5j , firen fir=
czcnden (18); zal t {v. aus von) vire=
zicliin (8t>); vierzig-zalig, -zehg (i34);
fircig gar (17), XL jar (9) alt. firzig
dage alt o. jar (8). nd. en tal van ver=
tigen
Quadrage-nus, -simus hd. der vier:
;zig-ost (Gl, -iste (5), -ist (iio»), -est,
-ste; fircig-iste (17), -est; vierzegiste l
der tiivzegirstcr (21); firtzigst (7), fircz-
\t achc-igest (-simus 18). virzgst (133).
' firczig (^-nus 5'')- nd. do vertegeste, die
Sviertichste (11).
Quadragesies hd. viertzig mal (uo^),
malen {^>^ , iio»), werbe, nd. viertig
werue (11). vijrtzich- wertf (132).
*Quadragesima ( cf. quadragena,
priuilegium) hd. nd. dye, de vaste. die
fasten von viertzig tagen (110). v. tag
der f. (65, 75).
Quadrage-sim.us v. -nus.
Quadraginta hd. vierz-, ürtz-, firc-
(17) -ig. ml. verticli. vierhundert (1).
Quadrangulare vierwinckel macheu
(75).
Quadrangularis hd. fier eckicht (17
.sim.), vieregkocht (1).
. *Quadrangu.laritas fier eckunge (201.
*Quadrangulariter fier eckich (20).
Quadrangulos facere verwmkelen
(23).
Quadrangulu-s, -m hd. vier winck-
elicht (17 &c.), -lieh (.')) -lig, -elt (6),
-echt(18);fire winchelich (G), firwinckel
(8), vir wiuckehg diuk (9); vier-schrot
(126), -eckig, nd. verwinkelich; vier-
hokich i -hornich (132).
Quadrans vier-linc(ll), -linch (132),
hd. -iiiig, -dcil (,20), -teil i -duug (75).
firling (8, 9), -derling (17). der vierteil
dez tagz (,93). das v. der vntz (64). der
viertel eines plapparts (i28). verdinck
(13). virdunc? verdel (85^). ort i scherf
(25). ort (2). art (1, 17. cf Sm. 1, ii5).
Quadranta-1, -le eyn groß (iio),
groes (132) vas eyn snoed vat (i47).
Quadrantal-e, i -is (68) ein vaß von
kleiner gewaar(68). vierlinc wert (11).
*Quadra-plodie , plasdie (8, 9) (^.
quarta pars diei 75, 76) vierteil des tags
(75). virde teyl des tages (9). fir t. dez
dages (8).
Quadrare hd. vier-en (20) , -orten,
ecken, -teilen (64), -deilen (10), -schroten
(i26), -eckig machLii (68, 110), -kantich
t -hoekich maecheu (132). fere orten
maclien (G). geschickt m. t syn (110).
firtcyln (18). viren (8, 9). nd. verorden.
Quadrarius ein taal von vier ecken
(68). vierschrötig (Ki.).
*Quadr-assis (8, 9, 74), -assus (17),
-äs (9. -ans?), -essis vier scherff; -as
eyns virlinges wert (9). tiv scherp (8).
tier schoiiig (sie (17). vier haller (132),
h. wert (110), helbling (68), h.-ischer (74).
Quadrata vier-ortig (i5i), hd. -ortig,
-ertz 0. -eggz (G), -eckig (iio), -e. ding
(68), -kantich t -hoekich (132). ein vier=
eckig ding (68). nd. verordich.
^Quadrate nd. verordich.
Quadratura hd. vier-eckecht sim.,
-eckheit (20i, -eckung (uo), -keit (8^).
ein vier-eck ding (68), -kantich dinck
(132 , -ecket gestalt (65). gestaltlich
Schickung (110).
*Quadraturus fier eckichtig (17).
Quadratu-s, -m (11) vier-eckich i
■hornich (20), -ecket (8i*), -hoeruich (11),
-sytig (75). gevieret i in vier gedeilt (20) .
Quadr-ellus, -ifidus {i. hamus) voit
angel (i47).
Quadressis (Br. &c.) v. Quadrassis.
*Quadri-a v. -ga.
*Quadribris {cf. quadrilibris) vier
pfundig (68).
*Quadricameratus mit vier cameren
gemacht (110, 132).
*Quadridenarius hd. vier-,vir-czehen,
-czeen, -ezeen, -czen czal. nd. verteen
tal.
60 *
470
QUA
Quudri-duanus, -dianus^^*) hd. vir
Uig {i), iVn- daß (i\)\ vier-t:'p:if,' (isi),
-tt>pifr, -iloflig, -trtf^ig (75), -(laji-.'lic'li tr>),
-dagirli / vinia^'heii alt (132); vier (laj^o,
tage »•cliti;,'k (,18) alt. begraben vor
vier (lagen (17). nd. ver-dagechtich,
-daelitieli i'J.'JV
^Quadiiduare vierteilen (75).
Quadriduum eyn zyt von vier tagen
(110 .s///(.). viertagigis (i4i).
*Quad-, quat- (uo*^) -riduus {i. in
IV partes (liiiisus iio, 132. cf. quadri-
duare, -fidus)vier-teilig (110) -tagitr (1).
Quadri-ennis, -ensis (10), -gennis
hd. hd. vier-, itd. ver-iarich (11, 22, i:i2),
hd. -iarig (."5, 7.> ., -ierig, -jerich (5), -gerrick
(21), -iarlieh (23). veiriarig (134). vier
gar alt (17).
Quadri-ennium, -genniuni,-genium
hd. nd. vier nd. ver iar-, gar- (17) hd.
-zijt, -zail (7), nd. -tijt, -tidich. vier iar
(134), ierigs (üo, 70).
*Quadrien-sis f. -nis.
*Quadries fior male (18, 75).
*Quadrifari-e, -am von viermanieren
(110 67/«.). vier-eehtig (iio), -achtig (iiot)).
Quadri-farius, -uarius, -narius (70,
75, 76) hd. vier-, vierer- (5, 76) -ley, -lai
(75, 76~i. -Ion {sie 6). nd. ver leye.
*Quadrifi-dis, -gus, -dus (23. cf. sq.),
-dum {i. ßagellum ex IV fiduis factum
76) (X fides; cf. -filus Gl. m.) vierv^ch
(9), firfacht (8) seil, ver zeydich (23).
Quadri-fidus, f -fissus (74), -uidus,
-uius (7.')-'>), -uus (75I)) ((/. prc.) vier-
teilig (7.5), -teilter (74), -spaltig (i2b).
*Quadrifidus s. v. Quadrellus.
*Quadi'ifi-gus r. -dis.
*Quadrifi-ssus v. -dus.
*Qiiadrifons /. Januarius (8, 0) 7iach
bifrons /. Janus (Br.) !
Quadriformis Ärf. vier-formig, -form-
icht (18). nd. ver tbrmich.
Quadrl-ga, -a {pl. Gf.) hd. nd. wagen.
w. IUI rotarmn (21), par r. (5). w. mit
vier i-edern (110), raden (132), pferden (75).
hd. ein fier spennig w. (0), wane. we-
gendener i wener (8. st. -garius). schauz=
uuagana (pl. Gf.).
Quadrigamus (Br.) der vier eewiber
hat geha])t mo^i), gehbat («c 110). einer
der v. wyber getrut hat (es), die v.
wyber getrnt hat (es), die v. vrowen
hefft getrowet (i32).
Quadrigare zu wagen fareu (110).
tzo w. waren (sie 132).
Quadrigar-ius, -us (11). eyii wagner
(68), wagenmacher (iio) von vier rederen.
ein wagener van eynem wagen van vier
raden (i32). karreman (11).
*Quadrigena v. Quadragena.
Qupdri-, quadra- (110. 132, afph.
quadri- 1341 -genarius hd. vierzig,
fircigk (18), vierzehen (134) zal. nd.
vertich tal. ein getzaell van fiertzijch
(i3ä). einer der viertzig iar alt ist (iio.
X -ennis).
"^'Qiiadrigen-nis, -nium, -ium v.
Quadrienni-s, -um.
*Quadrigeris v. Trigeris.
*Quadri-gio v. -o.
Quadrijugus vierjochig (110 &c.).
QUA
Quadrilibris von, van ( 132 ) vier
pfuiidi'M (110), poiiden (1.12), hocken (tis.
X quadrangulusPl.
"Quadrillare 1 (/. quadrulus) läppen,
flicken ; /. qualare seylieii 1,74).
*Quadrillus &c. (•. Qualus. Quadru=
lus.
Quadr-imatus, l -uus (? 17) die zyt
von vier iaren (110 siin.). fier gar alt(l<).
Quadrimembris hd. vier-glidich,
-glidig, -gli-ldig (21, 75), -gelidig ((J),
-gledig (133, 152), -glid (76), -lidigk [16),
-feldigh (17), -gedeilt (S»»), -gliedig l
-teylig (7). nd. verledich, vijrledic (i32).
Quadrimodus hd. nd. vier-, 7id. ver-
hd. -ma.-^.'^ig (7.=>i, -massig (134), -messig,
-missig i -ley (17), -erley wyß (fis), -matieh
t -inaiiirich (132), -metich (23).
Quadrimus vierjerich (20). von (l 10),
van (132), ein mensch von (Gs) vier iaren.
^Quadri-narius v. -farius.
Quadringent-i, -a hd. nd. vier-,
ver- (23), fiinfli- (20) -hundert, -hondert
(11, 132).
*Quadringente-nus, -simus hd. vier-
hunder-tst, -st (,18, 110); der vier-
hundert (17), -hunderdcst (134), -zigest
(68). nd. de verhuudertegeste, -ste (22).
Quadrinoctiu-mi, -s (75) hd. vier-
nechtig, -nachtig (75).
*Quadri-nus, -uus i -uulus (69, i34\
-nulu.s {cf. quadrans) hd. vier-ling,
-lengk (18), -düng (76), -ig (-nus 1);
firdeling (17). nd. ver-linch, -lieh (23).
*Quadri-o, l -gio (74) {in ludo) qua=
ter (64, 74, 75, 93\ katter (75) vff dem
wurffei (75), auff einem w. (74).
Quadripai'tiri vier deiln (17, 132).
in V. teilen (iio), teil {sie 68).
Quadri-partitus, -partita, -pertita
(76), -partitum (94), -pertitum (13g),
-peritus (uoa) hd. in, an, eyn (Q, 18)
vier gedeilt, geteyle-t, -r (18) ; m fier
teil (6). nd. in ver ghedelt. ags. cocu=
nung (94, 136).
*Quadri-, quadru- (110b) -pedalis,
-pedius (lis) vier-fus.sig, -fiessig (110 sim.).
* Quadri - peritus , -pertita &c. v.
-partittis.
Quadripes r. Quadrupes.
*Quadri-uarius v. -farius.
*Quadriuialis vierwegig (75).
Quadri-, quadru-uium hd. nd. vier-
wegieh, hd. -wegig, -wagig [6), -weck
(19). V. weg zu Samen (8). zu s. komen
(9). vir wege (8*^).
*Quadri-uius v. -fidus.
*Quadri-um ?•. -ga.
*Quadri-uulus v. -nus.
*Quadri-uus v. -fidus, -nus..
Quadrul-us, -lus, l quadrillus (74)
{sutoris, in caleeo) hd. nd. läppe, läpp
(74, 76). fleck (3, 4, 74). schuchfleck,
lymbel (74).
Quadrum hd. vierortig, eyn v. ding
(21); vier-ort (18), -hörn (5), -ecketter
quader (65); ein geviert ding (110); ein
d. das, daz da vier-ecket (68^, -ortig ist.
nd. ein dinck dat vierkant is (132);
en verhorn (23), horue t verwincke^
lieh (22^.
*Quadrupe-da v. -s.
QUA
*Quadru- v. Quadri-pedalis.
Quadrupedare licken als eyn part
(17). lauffcM als ein th^'cr (iio). affter
(uo) hindersich (75) vH" .•jchlahen, plitzen
(74), guinpen ( 74, 75), auff-g. (75) als
die roü (75), j)ferdc (74). louffen als eyn
bee.st off achter vyßHlacn (132).
Quadru-, quadri- (5'*, 8, 9) -pes, t
-peda i75) hd. iir t'ußig (8). vier-fuessig
(75), -fniJig (^2(J), -f. tiiir (18), -beynich
dir sim., -geneynet dyer (r)*»), -fusig tyr
t pfert (9); eyn ding daß da fier beyn
hat t ein part (17). nd. eyn verbenieh
deyr sim.
Quadrupl-are, -icare hd. vier-vaU
den, -valtigen, -valdigen (i32), -feldigen,
-feiten (6), -valdig [sie 21), -facht ma^
eben (8), -teylen (7). nd. veruolden.
Quadruplator kaltlians (126, 128,
Ki'\). ver-schwätzer ^ -trager (i26), -ret-
seher, nl. schuymer &c. (116). vorrether
l achtentzwentiger (125). zwack (v. a.
1618 cf. Sm. 4, 300). blaustrumpff, schütz,
streifter, leisetretter (Ki^). an-giesser t
-geber (ii4). eyner der da off krocken
get (17). der mit vier fiessen geet (68).
'''Quadrupl-ex, -us hd. vier-veldich,
-faldich (19. 132), -faltig ( 110» &c.), -vach
(9). vir-fellig (5''), -feidick (3). nd. ver=
uoldich. -plus vier-falt (uo»), -ualt(i32).
fir (5b).
Quadrupl-icare v. -are.
Quadruplicator woickener die vyr-
veldieh woicker neempt; cropel mit
tween kracken (147).
*Quadruplicitas vier veld- (20), ver.^
uold- (11) -icheit.
Quadrupliciter vier weldich {sie 20).
*Quadrus v. Campester.
Quadrus hd. vier-dig (1), -eckicht,
-eckecht, -eckueht, -echet (21), -egget
(6), -cantich (i32). nd. ver-egich, -ordich.
eyn quader (17).
Quadruuium v. Quadriuium.
Quadruus i-. Quadrimatus.
*Qua-gagina, -gania, -gata, -lia,
-lea V. Quiscula.
*Qualare v. Quadrillare.
Quäle-, qualil- (Gl. m. ) -atoriiun
waclitelbein (75).
Qualibet hd. eyn yg-, ieck- (67),
iegk- (134), -Hell, wo du wilt (Ki».).
Qualil- V. Quale-atorium.
*Qualis V. Qualus.
Qualis hd. welcher ; w.-, wecher-,
waser- (Ki») -lei; wellieher (G), wolcher-
(65) -lai; wel (18); eyn sulcher ley
(ö*») ; also lieh (20); wielich (Das.); wie-
(19), wi- (12) -dan; wie ge-tan, -ton (68),
-dan (20), -dayn (133), -stalt (uo); wo=
her (10) ; was ist der die 0. disser (75).
nd. welker, wuegedan (11), woedanich
(132).
Qualis-cumque, -libet wie das (uo),
woedauieli dat (132), welcher der (68) sy.
*Qualismodi hd. welcherley, w. mozse
(4), w. mosse (3), wilger ley (17), weli=
eher lay (1). nd. welker lege.
Qualitas hd. welcherlei; wie-licheit
(1.5, 76, uo), -ligkeit (Das.), -getanhait
(1), -tanichait (2), -teuikeit (3 Mrg.);
wedanich- (5). wytani- (4), wodani-,
wedeme- (18), widig- (21) -keit; eyn
QUA
wetho- adder wodo-nickeit (5'')i soge-
tanheit (8, 9, 15), -tonikeit (62); getani=
kait (76), wesen (?) gedanhoit [i) gestalt
(20), gelegenheit (62), der- l siner-laikait
(65), also getayii (19). nd. gedaen-te (132),
-t (llj; wudaiiiehcyt (23).
Qualite-r, -rcunque hd. wie, t wo
(iio), l WOG (132); wy, also wey« (21).
wie da.=! f wie das sie; wie doch (75).
Qualiter wie-gedaen (20), -doch?
welcher maß (7.ö). Avilgerley (17j. wu
(23). in was gestalt (65).
Qualitercunque wijgerlei wise (17).
wie doch (68), das l das sie (75). etlicher
maiJ (65). wy (i). wy (??) wu (23).
Qua-lus, -llus (88), ? -sillus i -sillum
(110 &c.) , ? -Xillum (68, 74, 75, 93), f
-xillus (11, 19, 7ö), l -lis (76), -drillus
(7i, 75'^ 76), -drlllum (74) (i. col-atus
l -ophinus; vas vmiineum 88, dolium 75.
cf. scalum) krantz Inder wynpress j:jer
qudd colatur viiium &c.; korb zu dem
wyn ; krutsyge ; i)utteu (v5). eyn korp
da man milch o. most, must (iio*^) durch
syhet (iio aim.). hd. curbli (93), wyne-
(19), win-, weyn- (9, 134), wane- (17),
seig- (ii4, 126, "Das.), syg- (128), seyh-
(74), brod- (ii4) -korp, -korb (als in der
trotten 126, Das.) , -korff (20). nd. wijn=
caer-p t -ff (11). hd. syhe, s.- l schere-
duch (10), ein hop seye (4), hoppf {sie
49); hoppen-seige (,114), -sey (9), seich
(B), -sepe (17). seyhe. hofif-, preß-, kleine-
s. (74). hör sep t butte (9). har siep o.
botte (8). putten (75). seichnapff (9i).
sechten (i28). seygzeiu (64). sechtzeinna
(93). zeinen t baren (12«). seig-b. (Das.).
kaß bar ((5). keßker (76). zäune t seiche
(Ki^.). spülen- (116, Das., Ki^.), spindel-
korb (114 &c.), -truhle (i23),-trucken (120),
nl. -korf, nacymandeken(ii6). huner-korb
(i26), -nest (114). kaß bar (6). kalck-
gelten (114), -kubel (Ki.). hurt (88). tru=
sensack (Fr.), ags. mand (94, 136).
Quam acc. wilche (17). wene (75).
conj. hd. nd. wanne (7, 23), dan. hd.
wan, wein (6), dann.
*Quarri-, quan- (4) -cito wye (5), wu
(23) drade. /*(/. wye-balde, -bald, -schier,
-scliire (18). wy zcu hant (4). wey^ bal
(21). woe haste (132).
*Quanid- v. Quant-isper.
Quamdiu hd. wye-, nd. wu-, woe-
(132) -lange, hd. -lang.
Quamlibet allein (9. cf. sq.). eyn
yeklyeher (19). gigelicke (11).
*Quamlieet {cf. prc, -uis) alleyne
(17).
Quamobrem hd. dui-ch, dorch, von
(76) welchs dings wegen l willen; dorch
weches dinges willen (18); durch willi=
ges dings (b^), weleichs wegen (1). nd.
dorch welkes dynges wegene ; waerom
(11); waironime 132). /;d. war-vmb, -imme
(13). darumb (20, 4, 69).
*Quanipluries hd. Wye-, vd. wu-dicke.
woe dickwil (132). wye-deck (18) , -dig
(21), -vil (HO), -offte (4).
*Quamquani v. Quiseula.
Quamquani hd. waz-, was-, von-
(18) -dan; waß den (G). nd. wat-danne,
-deme (22). wy wol (9). iodocge (13).
*Quam-que v. -uis.
*Quam- V. Quoniam-quidem.
QUA
Quamuis, l quam-, quan-que (110
&c.) hd. nd. alleyne. hd. wyc-wol, -doch,
-dan, waz-, was-dau. nd. wu wol, wartan
(11), woe wacl off ist also (132).
*Quan- V. Quam-cito.
*Quancunque {st. quandocumque ?)
wenn (4).
Quando [gew. qn) hd. wan, wen (6),
wenn (76). hd. hd. wann-e, -ee (19), -een
(i32), -eer (11). wenne (23). die weil i
seitemal (Das.).
Quandocunque wan acker-s (5), -st
(17 &c.), ücker-s (22), -st (7). wanne eckers
(23). ogk erst {sie 21). wan ee i wanner
(19). so (132), zo (11) wanneer. wein zu
mall (6). wen (76). wye dick (17). zu
welcher zyt es sy (110). gott geb zu w.
zeyt (Das.).
*Quando ponitur vnderscheyd i
czeyt (9).
Quandoque hd. vnder-wilen, -wyl
(76), -stvnden (21, 4). nd. onderwilen (11),
vderwilc {sie 23). etwan (20).
Quandoquidem hd. vnder-, bj'- (11,
20) -wilen, -weile (4). hd. icht alzo (18),
also wan, als wan (5). vd. ichtes-, echters-
(23) -wanne, etwan (ö''). sin- (Ki.), sei-
(126, Das.) -temal.
*Quante hd. wye vil.
Quantillus wie kleinlich (uo), lutzel
o. klein (68). woe luttcHch (i32).
Quant-, quamd- (67, 133) -isper (i.
quantum) hd. wie vil, viel, fei, dick ((i),
groß, groyß (i32). wenn-annderst, -ock=
erst (74). nd. wu vele; wie v. t groeß
(132); hoe voele (11).
Quantitas grosse (Das.). groß (1).
eyn gr. (8). gr. o lenge eynß dingi ß (17),
die gr. l große, klain, lenge, vil (65).
hd. groß-, grossi, großi- (134), groyßi-
(i33) -keit; großheit, groyßeid (19). tail-
(76), teyl- (63), deyl- (7, 15), dal- (6)
-samkeit an, ayn (ü), in (76) ym selb-er,
-s (1,5). etwaßhait (G). »d. grot-heyt,
-icheit, -inge (22).
*Qu. continua des dinges groß l
michelheit (9), große t modelkeit (sie
15). del3 dings groessi t miltikait (sie
76). der dinge groiß l mittelkeit {sie 7
sim.). eyn dinges groß (8).
Qu. discreta der ding mengi l zal
(76), meng ader zail (7 sim.), zall i fili
ader mengi (6). des dinges menig i czal
i vnderscheyd (i)).
Qu. mobilis, molis {sie 63) gressin
(76). deil-, teyl- (63) -samkeit liplicher
grossin (63), 1. große (15), an 1. groiß (7).
Qu. virtutis deil-, seil- {sie 63) -sam=
keit geistlicher große (15), krefftlicher
grossin (63).
*Quanto-eicius, -citius, -titius (110^),
-cius, -tius, -eis hd. bald (65), wie b.
(75), also b. 0. schier (iio); wie seh.;
also seh., schere (21), scher (5), schier=
est, schyrest (7o), beldest (i34), lange
(17); alzo schir (18); aller baldest (?)
harte schieren (20); vil schire (100);
alczu haut (13); horscor (Gf. G, 848);
ere got snel ( 17. cf. got geb sim. ?) ;
wye gerynge (19 sim.). nd. alzo schere,
eher (22); wue drade (11).
*Quantotiens wie dick vnd wie offt
(75).
Quantulus wie großlechtig (^Das.).
QUA
477
Quantuluscunque gott geb wie
klein ( 126).
Quantum teil- (62), deil (15) -sam.
Quantu-m, -mcunque hd. wye-vil,
-wol (18).
Quantu-m, -s hd. wie groß sim.
Quantumeunque hd. wye-vil (7),
-vil vnibe sim.:, van oekers (ecbers? .««c
5'')- nd. wu vele vmmer (23).
Quantum - eunque , -libet hd. wie-
vil, -mancherhande (20). wie groß das
sie 175).
*Quantumpar wye glich (17).
*Quant-umper, l -um (3), -isper hd.
wye- viel, -vil, -fei; alle zijt (5**).
iQuantus hd. wye-groz, -groß, -gros
(1), -vil .^im., -wol (18). nd. wu-vele, rvelle
(22), -grot; wu- t hoe-groet (11).
Quantuscunque gott geb wie groß
o. vil (Das j. hoe groet (11).
Quantuslibet wigros (100). wyedan
wyse (19). wuedane wijs (11). wiegeda^
renwijß {sie 20).
Quapropter hd. dar-, war-vmb, sim. ;
dar-vmbe (3), -ymme (13). nd. dar vmme,
waer om (11).
*Quappula {piscis) hd. nd. quappe
(Mss. mog.).
*Quaqu-adra, -aria, -ila, -ilia v.
Quiseula.
*Quaquierare ^. vehemens haistich,
balstuyrich &c. (147).
*Qiiar {st. quercula) fninor gaman=
der 195).
*Qtiarcara v. Quiseula.
*Quarctum (aus coaetum x quark)
diese (Sum.).
Quare hd. war- , wor- (3) -vmb. nd.
war vmme.
*Quar-equarquara, -qua v. Quiseula.
Quarta quarte (20). qwart, en mait
(147). ein vier-tel i -ling (Ki-^.).
*Quartadeci - mus , -us v. Quartus=
deeimus.
Quartale hd. eyn vier-teil, -tail, -deil
(20), -tel, vir-, fer- (21) -tel. eyn vierdcn
teil (110), decl (132). nd. eyn ver-, veren-
(221') .del.
Quartallum schosßel korp (19). scot=
telkoerf (11). doden vat, doitkist (147).
Quartallus (i. cophinus 20) vieer
(19. cf. quatuor). vier (11). Ans quatuor
X fierte feretrum (Kil.)V
*Quartana, cartuna carthauueu, ein
groß gescliiitz (Heu.\
Quartana eyu sucht wan eyr ober
fier dage fruß ader febris hat (17). der
vierteg-ic ritte (93), -ig ritt (76), -elich
ritten (7). vierdige r... (ritt? 20). vier=
teglich fiber (75). das viertägig fieber
(68), kaltwe (110). die kakle van den
vierden daghe (i32). ein vier-tagliche
(134), -degeHch (ii3 sim.) sucht, daz
fryesin (18). vier dege- (5), fieredeyge-
(21) -lieh fresen. fyr tagelich frysßen
(5''). verdelich vrezen (23). wiedage (11).
weedage deß vyerden dages (19).
Quartare quartieren, vyrdelen (147)
Quartarium vierteil (75).
Quartarius ain echterlin (9i).
Quartus hd. nd. der, die (11) vierde,
hd. lierde, firde (17).
Quartus-, quatuor- (18, 20) -deci=
mus, f/ew. quartadeci-us, -mus (23) hd.
478
QUA
dor viorzo-nde, -host (7), fyrrtzhelion
dost 0'.)K firozohondo (17), -ndo (_18),
fcrozoiido (LM), wierzolioudo (20). nd. de
vorteiido.
*Qua-scum, -xum, -squum (i. damor
ranne ci. m.) vorsohon roip (147).
Quasi (/. pene f)'') hd. gliolier, glior
(i;)) wiso Kl in. nd. lihor (.•<t. likor!) wis
(2-_>, •J;5k trUIioli (/i fiVloii uicli (ö>>).
Quasillu-m, -s r. Qualus.
*Qviasquil-a, -la i'. Quiscula.
Quasquum i". Quascum.
Quassans solmtteiido (20).
Quass-are, l -itare ( i47 ) hd. nd.
schiuldou. Iid. !>cluittou, ze-sch. (1); scho-
tin, -ton, -den (5'', 17); scliit-ton (üt),
-en (7t)); schiitton (7), erschuttcn eins
erschiittons (125), suddoln (21), schridou
(/. yrafiV .0*^. X passare), swyngen, shien
(20), brechen nolJ (17). inorkeln, qnat^
teren, quottei-n, zii-qu. l -drucken (74).
nd. <(iiatei"en t to qu. (22'M. qwettzen,
mordoleii (ii"). morsen t zudrücken (77).
zwingen \(>i).
*Qiiass-arium v. -orium.
Quass-atio, -io, -us (i-3g) {cf. quacio)
//(/. schut-, Schutt-, Schott- (8), schot-
(18), sohlt- (76), schudd- (20, 133). sudd-
(21), schod- (5), orschütt- (i2G), kuist-,
var. knisch-, l schlag- t vmbtrib- (05)
-uug. nd. schuddinge (11, 132).
*Quassator schuddonder (20).
*Quassiin schiiddelych (19).
*Qviassio V. Qviassatio.
*Quassiri soliuddon (11).
*Quass-itai'e c. -are.
*Quasso-, quassa-rium (cf. quaxil=
lum) öwinge-, swiug- (66, 70), schvviug-
(69, HO, 134) -rode (20, 66, 133), -roede
(132), -rüde (69, 133), -ruott (iio^), -rut
(iio*»), -i-ubo {sie 70), -rub (134). bluwcl
(iio, 132). blucl (20). ovn slavck hollcz t
etwayß (19). slachhok^ cu^slage (23).
Quassus {ptc; sb.st. v. quassatio}
ge-schutt (68), -schut (i34, i5i), -schüttet
(llO''), -Schudet (132), -sucht (sie 67, 152),
hd. -Schwüngen, -suongen (152), -swon^
gen (133). tzu-schud { -slagen (19). er=
shuttet (HO»).
*Quassus [cf. quasillus) zenne (i04),
*Quastula r. Quiscula.
Quat-enus, -inus vif das (iio). vp
dat (132). gleich also^^ zu ghcher wyß
(76).
Quater hd. vu>r-, vir- (3), fir- (18)
-male (75), -mole, -mal (69, 134), -mall
(6), -mail ;7), -werff, -werbe (19, 67, 133),
-b't (-verty) i -ley (17), -ber (21), -wert
(18), -fach (3, 4). nd. ver-, vier- (llj -warff
(11, 22), -worff (23).
Quater- v. Quatuor-deeies.
Quatere hd. nd. schudden. nd. ap=
pel seh., schuden (22). hd. schutte-ii.
-In, -Icn (iio), -Heu ( iiob ) vi poma;
rütteln o. schütten die öpffel ( 75 ) ;
schotin (18), schu- (12), schud-, schi-
(13), sud- (21), scho-deu; schitteu (76),
er-schutten t -wegen (126), regen i
brechen (8, 9), swyngen; zürkiiuschen,
var. zerknisten (65).
*Quatern-a, -itas hd. vier-, vir-,
feyr- (21), irr- (-na sie 6) -unge. nd.
veringe. -na (cf. -nus) quater-ne (i32),
-n (68, iio). virualtikait (-itas 1).
QITE
Quaternare vier-uachtig (7.5*»), -nach
tig (.v/o T-'i") maclioii, sin o. werden.
Quaternarius /(</. vier-zalo, -zal,
-zalig (no), -ozoidig (21j. nd. ver tal;
dat viorde getzail (132).
Quatern-io, -eo (5") hd. der selb
vier gowalt iiot (93), vbor l oyn herre
vbor vier ritter sim., vier r. horr (1).
nd. riddor (11), oyn her oucr uer r.
Quatern-itas v. -a.
Quaternus adj. s. (VIII /o^m ligata,
ac! to bhidor 22'') vir echt (5''). vier-
zelig (75), -ig (1). hd. nd. (juaterne sim.
Quatiens schuddende (23).
Quatinus v. Quatenus.
*Quat- V. Quad-riduus.
*Quatrio v. Planis.
Qua-, quat-tuor hd. vier, fier, l
fyeer (19), vicry (68 j. nd. ver. qwatter
(147).
Quatuor-, quater-decies hd. vier-
zeiion, -zeoii mal (76), -maii (7j, werbe;
iirczig w. (17), ferczeubc (-ber? 21), zu
fierzehen mallen (G). nd. verteyne worue.
Quatuordeeim hd. vierze-hcn, -hene
(76), -eu (5). nd. verteyne.
Quatuor- i-. Quartus-decimus.
Quatuordenus hd. vier-zeheutig (6),
-zeiidich (ö), -zigost (iio sim.); firceu=
digk (19), forczcndicht (21 ). nd. ver-
teynich. -teudicli (22).
Quatuortempora hd. dye fronfast
(17, HO), fyer fr. (21), vier froufasten,
fier fast (18), vier zijt (7), v. quattpe
(-tempere 5); wiche ffastc (5t»). nd-
vrovasto, vvoeuvast (147); quatertempe-
re (22h), .,. ^23, 132, 147).
Quaxare v. Coaxare.
^Quaxillum (cf. qualus, quassorium)
wcsch-bluel (75), -jjIcwI (74j.
*Quaxillus v. Qualus.
*Quaxum v. Quascum.
Que wo- (7), wi- (17) -lohe.
*Que ce...ze hauo (? 98).
Queque etlich alle (17).
Quem woue (75).
Quemadmodum hd. gleicher-weyse
(3), -weyß; zu glicher wyß (76); glich-,
gloych-also; also viel (7). glich- (18),
nd. gheiioh-alzo.
*Quentinus (cf. quintinus) quentijn,
en vynlol luits (147).
*Quenua (cf. quinqueneruia ? ) rip=
wort 1^47).
*Queo es ( 23 ) , eui ( 76 ) (i. quietus
sum) rouwich wesen (23).
Queo is, quire hd. nd. mögen, mu^
gen (9); ich mach. hd. mag, mage (i33),
mack (17).
Quer-cetum, -centum (4), -quetum
(91) eiliahi (Gf.). eygioht (4). aichen- (75^),
aicher- (75'') forst. aichwald (9i).
Quer-ceus, -cius, -cinus, -euus,
selten -nus, -neus (9) hd. oych-ej'n (9),
-in, -eu. nd. ok-ich (,22), -onicL (23) ; eyk-
en (11), -elich (132).
Querc-inus i -us eychol (68).
Quercula (Ki, Fr.), qu. major i?nii=
nor V. chamaedrys) gamander-bloem
(85), -leinkraut (Ki. ). rubeii- (Ki., Fr. ),
raben- (Fr.), knoten- (Kl''.) -kraut, klein
ba- (Ki''. ), bar- (Ki».) -thengel. gunde
rimge (17). löge (12j. loye (10).
QUE
Quer-cus, l -uus {aus -nus 76) hd.
oych, aich, eycht; (12). eych-, eychen-,
aiciiel- (in) -bäum. nd. ek, eck, eyken
(11), eockboem (h5). reiß, v/g. eichen
hültz (75. cf. galla. aich-reis Fr. 2, 206''),
liertiu i hartira oih ; foroha sim. (Gf. 1,
127).
Quer-ela,-ula, -imoniaAtZ. nd. clag-e,
-unge (19). frage (7). klag; tosung des
haubtz (74). clage vor dem rechten o.
vor den obersten (-ela 75).
Querere bidden (ö, 23). bitton (6),
beten (9). bethin (Iti). bie-ten (JJ, -den
(8). boyden (21). hd. fra-, fro- (9), fre-
(71), sye- (13) -gen; su-, sie- (10) -chen.
nd. zoken, sueken (llj.
Queri hd. weynen, wenen (21), kla=
gen, noch folgen ( 17 ). prs. hd. nd. ich
clag-o, -en (7), clag 0. Avain (i34), weyn
(18), weyn-e (22), -en (7), wene (23).
Querimonia v. Querela.
Querimoniari klagen (20).
*Querinioniatio claguiigo (20).
*Querimoniator cleger (20).
Queritare a queso ernstlich bitten
(110 .stm.). a quero ernst- (iio), ernsch-
(68) -lieh fragen o. suchen.
*Quaerito fraglich (126).
Quernum eich-in (Gf.), -eleu (7).
Quernus (cf. quere-us, -eusj eich
(9, 127).
Querquedula troßl-, mur-, sor-ent
(i2G).
Querquera8./e6n'sac?<to(Br.).scharpe
febris (U7i.
Querquetum v. Quercetum.
■'Qaerula v. Querela.
Querulans klagende (20).
Querulari hd. nd. clageu. trauren
(64). prs. hd. ioli klag-e, gew. -en.
*Querulator kla- (9), de- (20), fre-
(17) -ger.
Querule clegelich (20).
Querulosus hd. clag-ende (20), -haflF=
tig (75, 110), -bar mensch (6); klegelich
(20); eyn kl., clevgig (17) mensch. kley=
gelych (19). eyn Ivl. (19), clegelich (23),
clagich l spiepich (22. st. cleppich)
mensche.
Querul-us, l -osus clag-er ( 75, 76 ),
hd. -ig, -ich (23), -icht (5), -ber (74),
] -hafftig (110). hd. cleg-er (S). -ig; k]ey=
i ger (21): keff- (5), cloff-, clafif- (6), klaff-
0. klag- (131) -ig. nd. clep-ich, -pich.
j *Queruus v. Quercus.
Quesitare ucn-isch bitten (i33).
Quesitio suchuugc (20).
Quesitus hd. gesucht, nd. gesocht
I (11)-
1 Queso hd. ich bidde ; nd. ich , ick
(22) b. hilghe dyuck i beger l frage.
ich bit (21). mit begerungen byten (9',
bieden (8).
I Questa (i. exa- i colle-ctio 76) ge=
! schoß (8), -s (9). beschattinge (23).
' stewr, sampnuug (74).
*Questi-narius, -osus klag-eclitig (5),
-achtig (6).
Questio Itd. nd. clage; vrag-e, -unge
(19), -inge. hd. klag, elagunge, frag, vrog,
(9).
Qu. iniqua vngerecht gut t der
bettel et quidquid lucratur mit dem strich
ysen (65), streich eisen (67 Mrg.).
I *Questiona-mus i. consodalis t sodus;
, -rius i. tortor (76).
QUI
Questionari frage dun (8). froge
tun (9). sach handeln (65).
Quest-ionarius, -orius t -uarius
(12) (c/. sq.) hd kla-, kley- t frey- (21),
fre- (8, 17), vro- t twin- (9), wi- (17), hd.
nl. cle-, vra-ger. hd. suclier. nd. zokei-.
bidder; stockmeyster ; eyu stacionarius
(17). Stirn stosser (12, 17).
Qviesti-osus, l -onarius (3, iio &c.)
{t -narius q. v.) klagit (21), -ehaiftig
(18), -hafitig (CS), -editich (22), -samer
(iio).clegelich(7). clach-ich (i32),-echticli
(23). cl«ffi-gk (4), -chs (3).
Quest-or, -os (67 Mi-r.) {i. pariscus
74) hd. fra-, kla-, kle- (20)-gei'. gesclioüe
(17). sanipner; nnclisuelier seins leibs;
klagrichter (74). richter vbers malefitz
t reiclisvogt (i26). liaisclier; samler der
botschaift (6ö). ein lielsclier {sie) semler
ver {st. der) botschaff (67 Mrg.). gunner
(93). rendtmeyster (iii).gewinsucher (75).
*Quest-orius v. -ionarius.
'Questrosus klylich dage ader stat
(17).
*Questruni ge-wyne (19), -win (11).
Questuarius (c/. -ionarius) sa-, var.
se-mler ; bitter; gcwin suclier; sin gancz
predig gctt vS gewin (65). der do prediget
vmb zitliß guts willen (67 Mrg.).
Questuosus (i. querulus Gl. m. X
questiosus) einer der gut narung hat
(uo). vol nermig (68, 132). ver- {st. ner-)
t win-hafftich (19). nerachticli (11). hd.
gewerb- (Kr'.), klag-hafftig. gewinn-ig t
-haft (Das.). winhefftig (20). '
Questus (X quaestus) hd. nd. klage,
vrage, gewin. g. vß gittigkait (65), aus
geitigkait (67 Mry.). hören wyn (23).
guen i gniz (loo). gnys (9). genoß (17
&c.). gesvech (20). czinse (17). klag- (19),
nar- t frag- (iio) -unge. nei-inge (132).
*Quetus V. Quietus.
Qui hd. wer, were (17), war, wie die
(1). 7id. we. relat. wel-cher (uo), -che
(123), -eh (es), que-, qui- (i32) -sitiuum
wie (68, uo, 132). infiintitm so- (68, uo),
soe- (132) -wie.
Quia, bissio. qua (cf. quinquidem)
hd. war-, dar-vmb. nd. var- (23), dar-
vmme; want. wanne (20). wan (19). das
(65).
*Quianus (i. color 23, 76, drcuhis 11
in vrifia, sc. ruheiis et talis significat
infirrmtatem continue fehris 76) eyn arste
(23).quianos i. veiia terrae l euperosum
(124). Versch. row, quinos (jrece i. scenum
t lutum lat. vnde inquino (76). qui=
gneum i. album (139).
*Quiatio zenitu (Sum. vi).
*Quibarus {cf. zinciber species qui=
pari Br.) yiigebor (75).
Qui-, quis-eunque hd. eyn ig-, ic-
(.5), iet- (6) -lieber ; sower, welcher (quie.
76). nd. eyn yelick (22), suweliker (_23) ;
wede (221)).
Quid, quit (19) .waz (5). waß (17).
was (6). wayß (19). wat (23). wad (22").
*Quidagi-a, -um (Gl. m.) {st. gu.)
gelaitgelt (74).
Quidam hd. et-, etst- (19), eyn ich-
(21), eyn sunder- (65) -lieber, eyner (20).
ye- (i32), y- (uo) -mant. nd. et- (23),
IC- (22) -liker,
*Quidain (x quidem) virware (8).
QUI
QUI
479
Quidditas v. Quittitas.
Quidem hd. ab-ir, -er; wol t trewn
(74); eß nuiß also sin l eß ist ye a.
(65). war- (uo), wair- (i32), gewisi- (9
Anh.) -lieh. nd. auer, ouer (22), wente.
*Quidiu,nisi,]a.-quidneur,n.-das (74).
*Quidnam wer waß (17). so was t
wer oder was (9).
Quidni warvrabe nicht (17).
Quidquam nust nicht ; quitquam
niclites nicht (9).
Quidque was (4).
Quid-, quic-quid, quit quit (76) hd.
waz waz sim., waß was (6), sowaß nicht
nicht (17). alles das (75). nd. wat wat.
Quie-re, -scere (cf. queo) hd. nd.
ru-, rou- (23), ra- (22*)), rö- (67), hd.
ro-w(>n. hd. rügen (uo''), ruben (1), rwen
(9, 66, 70), ruen (6, 75), ruen (17),
roen (21). ra- (20, 22", 75), ro- (11), re-
(19), ru- (-ere 132) -sten.
Quies hd. nd ru-, rou- (12, 23), ro-
(18), ra- (22'') -we; raste (20, 22b, uo,
13-'), roste (11); rwe (66), rw (9), inie
(17). ruch (G), roge (13), ro© (21), rüge
l Stillung l friedelichkait (65), rast o.
rüg (uqI»), ruw (uo^).
Quiescens rügende (20).
*Quiescentia raste i rüge (20).
Quiescere beginnen tzo rasten (l32).
ruewig sein 0. werden (t. re-qu. t quie=
tari 75).
Quietare ruwich (5, 22), ruig (17),
rouwich (23), rowigk (21), nie (75), rwe
(5''), rowe (18), rüge (7) , quit 0. ledig
(uo), gerast (132) machen, maken.
Quietatio rastu'nge (20).
Quietudo gerusamkeit o. gemach
(8, 9).
Quietus l quetus (76) hd. ruwe-,
ruow-, rüg- (5", 7), geruwe-, reste- (20),
nd. rouwe-lich. rowe-lich (18), -lick (22).
ruo- (76), ru- (8), geru- (9), gerub- (2)
-sam. ge-ruwig (65, 134), -rogig (20), -rast
(132). ruew- (75''), ruw- (75-1), ricw- (64^),
ru- (6), ruh- (126), led- (uo) -ig. rowych
(12). styl (HO, 132). quit (uo).
*Quigneum v. Quianus.
*Quili-as, -us v. Palleus.
Quilib-et, -us (7) hd. (eynj ic-, ick-,
ieck- (7), iet- (6, 76, Das.), ietz- (75), icz-
(3, 4) -lieber, eyn ichelichers (21); got
gab welcher (Das.). nd. ic-, it-liker, iewelt.
*Quilina {i. ful- i coqu- 75, cocqu-
76 -ina) kuclu>n (75).
*Quilius ?'. Palleus.
*Qui- V. Fa-midieus.
Quin eu sy (68). neur 0. iclit (74).
*Quinancia {aus V-Wcr^yy], squ. Gl. m.)
c elesuht (127).
Quinarius hd. fünf-, fonf- (17) -zal,
-zail, -zalich (5), -zeuch (17, 75j; funfff.
zall (6), fuinfzal (76). nd. tal van viuen,
de vifte tal, vifftalich.
*Quinccius {aus quincunx?) daz
ffunffte teyl (5").
Quin-, qui- (76) -cuns, -quus (1)
funftteil des ge-wdchtz (76). fonf vncz (?)
ader daß fonfte deyle eyner vncz (17).
fünft tail der vntzen (1).
*Quineussis zehen scberp(8). Vscherff
(9).
Quindecies funffzehen werff (20).
Quindeeim hd. funff-, funfft- (6),
fonf- (17) -zehen, -en (18). nd. viffteyne.
*Quinde-cimus, -nus hd. fanffze-hen
(-nus 8), -nder (-nus 9), -nnich (5); der
funff-zehendest (68, uo), -czechnest (134),
-zehenst (75), -zehenste (i33), -zehest,
-zehende, -zende.-czeydest (20), -tzienste
(i32), fonfzehende (17), finf zechenste
(67). nd. viffteynich (-eimus 23), de viff=
teyiide.
*Quindecuplus funif- veldich (20),
-czenwerbe (19).
Quindena hd. funffzehen (7); f. tag,
tage, dage, nacht, fonfczehende t firczen
(17), vierezen (20), vunfftzie (i32) , "viff^
teyne (23), verteen (11) nacht, maudel
(22").
*Quindenarius ( qui XIV militibus
praeest Gl. m.) hd. funfifzeheu zal sim.,
fonfczehende czale (17). nd. viffteyn tal.
'*Quindenis XV jar als (9).
Quinde-nus v. -eimus.
Quineciam hd. auch , l oech (20).
meir oÖ" oeck (i32).
Quingent-a, -i hd. funff-, fonf- (17),
funöczen- (18), nd. vif-hundert. vijff hon=
dert (11). fieu hungert (49).
*Quingente-nus, selten -simus hd.
funff hunder-ste, -deste (5); f.-hundert
(21), fonf iiondertz (17). nc?. vifhuuderste.
*Quingentesies hd. funff nd. vif
hundert -mail (7), hd. -werbe, -berp
(21), -fert (75), nd. -worue.
*Quin- V. Em-icedo.
Quin-imo, -immo, -ymo, -ymmo {i.
ymo 3 hd. vnd auch, furwar (3), v'ware
(9 Anh.), vorwar (9), ober eyn (17), vber
(? vi) eyn (9), meer (uo), aber mer,
var. a. mee (65), aber (8), iaymmer (13),
bylch (19). meervcel bees(i32). ouer-eu
? -eyn (23). ia vmmers (22, 23). villic (11).
*Quin-io, -o (64<=) sn^it V puncti in
tassere 3, 4) hd. funff, fonff (17) äugen
uff dem, off cym (17) worffei ; zin-co l
-go (Gf.), -ggo (93), -cke (3, 4), -ck (64,
75), zyngg (64^^^^) vff dem wmffel (75).
*Quinmiro waß wouders (19)- wat
wonder (11).
*Quino V. Quinio.
*Quinoclosa v. Cynoglosa.
*Quinos V. Quianus.
Quinquagenarius hd. funffzig iar
alt (75), f. l funffzigcste znl, foufczig
czale t eyn ritter ober f. (17). nd. de
vifftegeste tal.
QuinquagesiesÄf/.funfczig-male,-mal
i -fert (75), -werbe, nd. vifftech warue
sim.
Quingagesimus hd. der funffzig-
iste sim., -ost (6), -cstyck (19); fonf=
czeheude (17). nd. vifftegeste, die vijf=
tichste (11).
Quinquaginta /;f?. funffz-ig, ig zale
(18), -yck, -ick, -igk, -ich (.5). nd. vifft-
ich, -ech.
*Quinquari-a, -eia v. Quiscula.
*Quinquarius {moneta Gl. m.) vunfczig
jar alt t furste vber vunfczig ritter (9).
Quinque hd. fun-ffe (19), -ff, -fft (6);
fumph (4), fonf (17), vouve (20). nd. viue.
Quinque-folium, -fila (94a) (i. pen=
taphilon Br.) finf- (Gf.), lunf- (Fr.),
-180
gm
bibin- (Snni. vi) l>l:it. funffiiifitMkr.uit l
toriiiiMitil! (Kl.). kerwollu (,«7). iiys. liiaeb
HC.«- / lii-iK-iiiaos- (i3(i) -foot (94); hra^f-
lU'S-fot CM-'.
*Quinquegecuplare vyftirhvcldich
luiikon (147).
Quinque-, quinqui- (n.i), -neruia,
-nerviium yi. plantaganum , lanceola
74), -nerbia (!t4-') wcg-ridi ('J.il klcyn
w. (7»)- spitz w. (143). a<ia. lecimiyrt
(94, 136), ribbe (94*). nl. hönts-r. (ne).
Q«inquenn-is , -alis , -alium hd.
fiuifV jar, von f. jan'ii (20), f. jar alt;
f.-jarig, -jerig. ntl. viff iarich, vijf iailiaelt
(Ib.
Quinquennium {i. lustrum 7.5) hd.
funff jar-c/.it, -gezijt sim., -lang oin zeit
(7;->V nd. vift-iartit "(23), -yorticli {.sie 22).
Quinquepartitus vifterliande (85*').
*Quinquepeta (X usv-aTisisc) fünff.
blat (14:0.
Quinquessis r. Quintessis.
*Qviin-, qui-quidem, [i. qiii-a, -ppe)
hd. abor, dar vinbe (17). nd. auer, ouor
(22).
Quinquies hd. funff-mal,-mail,-werbe,
-fert (75); zu f. malen (110), mallen (6).
vd. vifF woinio sim.
*Quinquigecuplus vyftichveldich
(147).
*Qmn- r. Quis-quilia.
*Quinqui- ?; Quinque-neruia.
*Quiiiquus (-qus; cf. quincuns) V
tallch (23).
Quinta qwynt in den saughe (i47).
Quintale hd. funff- (6, 7.')), daz f.-
(7) -teyl; daz funffte, nd. dat viffte deyl,
hd. teyl. eyn fonf deyle (17).
Quint-ana, -ina dci- straiten breyt-
heit so vele dayr ein waghen Yeert(i47).
*Quintenus (x quindenus) hd. der
funff-zcnde .*?'?«., -zie:est (21"). nd. de vifF-
tene i23^. -teynde (221
Quintern-a, -e (S2) hd.nd. qui-nterne,
hd. -nteru, -tcrn (67), -ntren (70). lute
(23, 82). trumpe (22b, 74, 77).
*Quintern-are v. -izare.
*Quinternarius ffunff ezal (5^).
*Qviinternatiin van quinternen tot
qu. (147).
Quinternio ein zal von funffen(iio).
getzail van vnuffuen (132V
*Quinternista (/. lutinista 74) hd. nd.
quintenier. trump-ter (77), -per ^ lauten
slaber (74).
*Quinternitas ffunffung (5^)
Quintern - izare , yew. -isare, -are
(74, 147) quintern (21). qu. machen (17).
vff der qu. slahen (7). lauten-sl. (74).
quint-ernen (23), hd. -ernern sim., -er=
nieren (68, 110), -emeren (C7), -ernisie-
ren (ß), -izern(22), -ieren (2), -eren (1),
-ernen maken -are, op qu. speien -izare
(147). trnmpen (74").
Quinternu-s, l -lus l -nculus (147),
t quintinus (1) funf-fick {ö'^\, -tig (1).
(}uinter-ne t teyn blede (22^), -n { tyen
boickblader to hoip gebunden ('147).
zelien plad zusamen gepunden (7.5j.
*Quint- (110), quinqu- (6s &c.) -essis
funff pfeunig werdt (iiol.
*Quintilie, quisquilie, strigmen=
tum &c. schafsei van enighen dyngh
(147).
QUI
Qviintilis (/.Julius) der haumont
(7).
Quint-ina v. -ana.
*Quintinus {cf. quentinus, quinter=
nus) fiinftc deir(H). qucntiii (f)''). (juint-
ein (2), -ett (1), -in (22»'). vifftich (23).
vivic.h (22).
'Quintum {cf. duinum &c. ) czwy
reut (<»).
Quintuplex funfecht (8). V vach (9).
fiuiHfcldig (1).
Quintus funff zale (18).
Quin-tus, -US hd. der, de funffte,
fdiift (11\ funff (21). nd. de viffte, die
vijfte (11).
Qui- (bi-."!, quip-, quis- (7) -parum,
quipparium (/. gingiber 11), quibarus
[q. V.) {i. spartus uf. ; aus iTCTiöpi?)
scaft-howe (101), -ho (Gf.). schaft ho (6).
scathu (103). kost hohe (7).
Quippe f i. quiquidem ) lid. a-, ab-
(7), ai- (6) -ber. nd auer, oucr (22). sye=
eher- (19), sicher- t gewyß- (no), ge=
wisse- (132), seker- (11, 132) -lieh, -lik
(11). eß ist nit wunder (G5).
*Quique hd. wan , wanne , furwaar
sim., v'waire (133), wer (17), eyn ig- (17),
ic- (19) -lieber, nd. wente.
Qui- V. Quin-quidem.
Quire v. Queo.
*Quiri-eius v. -tus.
Quirina {i. hasta 70, 129 Br.), hasta
qu. {i. quiris 75) hd. vd. sper. vlg.
lantze (75).
Quirin-um, -ium ( 17 ) {cf. ius qui=
rinum) roemsch (76), romische (8, 9)
recht, romeß reycht (17).
*Quirinus ein sper trager (110*), spe=
ren treger (iio^), speer dregher (i32).
Quiris (i. nouus miles , tir-o i -un-
eulus 1, hasta, militia 75 ; cf. quirina)
hd. ritter; eyn romscher (7), romsche
(93), ain romicscher (76) ritter; r.-schafft
(7.')). nd. ridder. hd. roemer (88), romer,
(8, 9); sper, spere, sjierre (i5i). speer
(132 &c.). schustier (9. cf. Fr. 2, 236t>). pl.
(-ites) ritter (_7i) edel roemer (iio), ro-
meyuen (132).
Quiri-, quirri- (Vgut.), quirui- (141)
-tare vo.v verris (123, 141, Gl. m. ), ver=
mium (76. cf. quiritus) oft kirren (kl).
*Quiritare ritterwerck dryven (i47)-
*Quiritari {i. miles fieri 76) ritter
werden (8, 9). stechen, spern (74).
Quirita - tus , -cus ( ? 9 ) i. verinis
eumi emit vncem (76, st. cum emittit
vocem?) ge-krischt (8), -kreyscheyt (9).
Quiri-tes v. -s.
*Quiri-tus, -cius (9) (?'. vox vennium
76- (/. quiritare &c.) worm-stymme (9),
-sty (8).
*Quiru- V. Quir-itare.
Quis hd. wer. nd. we, wie (11, 132).
Quis-cula, se^^«er-tula, -quila(66 &c.,
121, Gl. in.), -quilla(c.i,m.), -quilia (19&c.),
-pula (8), qua-cula (104), -seula (74),
-stula (34, 64), -quilia (gi. m.), -squila
(<i3, 120 1, -squilia i -quaria (Gl. Trev.),
-caria (121), -cara (ii7), -quadra t
-quilia t -rqua (Gf.), -rcara (11), -re=
quarquara (i3i''), -gania (8i, -gagina
(9), -gada i23), -mquam (100), -lia (68,
74), -lea (7.')), quin-quaria (74, 75, 76),
-aria (3), -quarieia (3, 4), guircula {q. v.)
QUI
M
waht-ala fi2i, isi^, <}f.), -ela (120, 121,
Gr.), -ila (U7, Gf.). watbala (gi. Trcv.).
watile (104). hd. wacli-tel,-la (87), -el(93),
wal- (100), nd. wa-clitele. wac-thel (13),
-tel (97). wayciitel (19). watel (49).
quatte-le (11), -1 (20j. spirti (quisquila
121).
*Quisculus welcher (3).
*Quiscu-mque, -nque hd. wel-, weli-
(6), wil- (-mque 17), jetzli- (75) -eher.
7id. welker, so wcre (-nque 17).
*Quis-libet,-uis, -quiam,-quam (eyn)
ic- (4, 5), ig- (17), ich- (21), yeck- (7),
iek- (4), iet- (ü, 67), it- (4, 18) -lieber,
-leicher (4). nd. eyn juweliker.
Quis-nam, oft t -piam, -putas {qq.
V.) hd. welcher, wer (iio;. nd. welker,
wie (68, 132). wer auer (20). so- (9), wer-
(8) -wer. yemant (19).
*Quis- V. Qui-parum.
Quispiam {cf. -nam, quiuis) hd.
welcher, ichtes w. (f)); wilcher (17), i-
(17), y- (HO, 133), ye-(i32), ie-(67)-mant.
hd. yemand, einman (100), ymandis (9),
eczlicher (9 Auh.), ain ietlicher (76), etwar
(Das.), etwan einer (ki».). nd. ich- ic-tcs
welker, wie (132).
*Quis-pilia v. -quilia.
*Quis-pula V. -eula.
*Quisput-as, -US (1) {cf. quisnam)
hd. welcher, nd. welker, wer-meinstu
(75), -win i -winstu {17). wirdenkest du
(20).
Quisquam (c/. -libet) wel- i ickli-
(7), eth- (134) -eher, isli- {sie 23), eyn
is- (22) -hker, iemant (11).
Quisque ik- l ick- t icz-leich (4).
eyn iglicher (20). yegelicke (11).
*Quisqui yemant (20).
*Quisqmam {cf. -libet) welcher (18).
*Quisquil-a, -ia v. Quiscula.
Quisquil-ia [cf. prc), -ie, -le (74),
i quintilie (147), quisp-, quinqu- (11)
-ilia [cf. siliqua) chlia ; spriu, sproih=
che; sprochehe ; gasopha; trestir (Gf.).
helevve (104, Sum.). spru (100). spru-he
(17), -w (19). sprev t feyel spen l seich
(3). sprew ader feyl (4). feg-else (stiejer),
-unge (65). veget (74). seg- (74), sege-
spene (9, 65, 74), -melc (75). saechmeel;
caf; draf of veechsel; quaet slosteren
of bolster (107). saegemeel; caf; draff
off veecksel; quaet bolster (132). kabe
(19). kaff (20). segsei (97). schafsei (147).
draf (quisqu.); pole (11). schode (11,
20). drespe (13 &c., crude 22^). dreber
(21).tre-ber, -ster (74).slenterlinghe(i06).
dein i ein vnnutz ding das abgeet als
von ysen (no). abschn-it f -ayt (74),
-idung i vnsu- (65), vnsaw- (74) -berkeit.
schel-ff, -et, -t (74), -czen i -fereu, rar.
seholtzen (65). hinwürfig gesteüd (Das.).
auß-kereten (126, Das.), -kcricht ? -wasch
(Kl».), -wuscheten (126). giesel (Ki'\). gnist
(v. a. 1618. Wetter, genist '».). heyloß t
liederHchs volck(i26). ge-'mulle (8). -moUe
(9). grussehen (7). ags. aehnian (94),
aegrihau (i36) cf. Goth. wtb. A. 12.
*Quisquilia {piscis) stint (125).
*Quisquili-, l squill- (125) -ata
vestis scharla-chen (125), -ch (91), -tiu
kleid, nl. -ken cleet (116). Cf. squal-
ata l -etum id. (Gl. m.).
Quisquilium eyn spayne (19). spaeu
(11).
QUO
Qmsqms welcher (73- welker (23).
eyn ic- (19), iet- (76) -lieber, so wer
(iio). so wie (132).
*Quisuis {oft i. quislibet) welcher
(18).
*Qmt &c. V. Qmd &c.
Qui-, quit- ( 75 ) -tantia quit-antz
(iio), -aiici (147), -tumb l -tuiig (75).
quijtschel-tung (es), -dinghe l brief van
quitancie (i32).
Qui-, quit- (75, 76) -tare [i. d.efal=
care 75) hd. nd. quit, quijt (i32), quid
(23), quiett (1), hd. quyt, ledig macheu,
makeu, l scheiden (132), oder eben (6).
quied sagen (18). quitt-en (74), -lern;
ledigen der schuld halben ; wet machen
vnd fry ledig der seh. h. (7.')). loß la=
ßen (12).
Quitatio, ac-qu. quijtscheldyng (i47).
*Quititana {herba) sounenglantz (91).
*Quitta-ntia, -re v. Quit-.
*Quitt-, quit- (76), quidd- (ki.) -itas
waß- (7), etwaß- (7, 76) -heit.
Quitus hd. nd. quit, quid (22). hd.
wett, ledig (7G), loß vnd ledig.
Quiuis {i. quispiam 21) eyn ieg-
(1), iet- (76), ickel- (21) -lieber, eyn ju=
weliker (22). je der nahest (126). welker
(23).
Quo hd. war; war-wilt (19), -hin
(5); wahin (76); wo-hin, -hen(21i, -hene
(17); das (65). nd. waer (11), war-, wor-
(22) -heu; welk-, wol- (22) -dat; welker-
i wudanne-wis. quo — eo wu — wu (85^^).
Quoad wie lange (17).
*Quoad- V. Quodam-modo.
Quoadusque bis dar (20). zu diesse
male (20 sim.). to dese mael (11).
*Quoeie-ns, -s v. Quoties.
Quocunque war (17). war-hen (5,
22), -heyn (21). war eekers hen (23). hd.
wohin.
Quod waz iclit (5), ich (7) als waz.
watte ichtes wat (23). wanne i. wanne
(22). hd. waß, was; welich-e (110'^), -s
(6); welch (18, 110»), w. daz (21), w.
denn daz (7), welches (7), welich daz
(5). welche i wat (132). conj. per tit-
rdum, -ellum das (110). dat (132).
Quodam-, quoad- (iio^), quo- {iio^)
-modo hd. wecher (7), et-, it-, etz- (3,
75, 133), etsch- (67), atz- (17), echte-
(21) -Hoher wise, weysc, wiß, ^\^s, weiße,
maß (65, 75), muß (17); zu etlicher wiß
(6) ; etswaß (17). nd. ytliker (22), etleker
(23), enich (132) wis, wijs t sijns (i32).
Quodlibet igliehes (9). ein juwelick
(85^).
Quodlibetum buch (9).
QUO
Quominus wie (18). icht mynner
(9 Anh.). etwas minder (110). wat tzo
myn (132).
Quomodo (quomo, quodo, quo 11,
4, 75. cf. quodammodo) hd. welcher,
in w. (4), w.-ley (18), in w.-ley (3), in
wilcher (17) wise sim. ; wie, wihe (17),
wie dan (21), alß wi (3) ; welcher maß
(75); was (68), in was (110) meynung.
woe t in wat maniren (132). wie vil t
in waß gestalt (65). wue dane wijs (11).
*Quomodo - libet, t -cunque ( 75 )
(quödo-, quo- 68, 75; i. qualitereun=
qua 75) hd. welcher wijß (20) ; wyedan,
wclcherley, in w. (iio) wise sim., weß
(69). in wat maniren (i32).
Quondam hd. et-, etz- (5) -wan;
eins (62), vor zijten, wanne (20). nd.
ichtes-w., ictes weune (22). in vortzij=
den ofi' naemals (i32).
Quoniam (qm) hd. wanne {t) dar
vmb; warvmb (68), dan w. (110), dan
war es sacli (05), selten mal (Das.),
want, war t wohin (20). nd. wante,
wüte (22), dar vmme.
Quoniamquidem {i. quia, quoniam
q. v.\ in HO, 132 zweimal, einmal =
quando- 68, alpli. quamquidem) wie
doch (iio). want soc danich wijß (132).
Quoque hd, aber; vnd auch, aifcer
vuil (()). aicU (5^). nd. vnde auer.
*Quo- V. Co-quina.
Quoquomodo in welcher maß (65).
Quorsum hd. wo wiltu hin, wo wil
du lieyn (18), wo-liin (70, 134), -hine (66),
-hien \i\.o^, i32), -hene (19, 133), -hin uß
(G), -hin wert (9), -hene w. 1 17); wor
hene (13), wa-hine (67), -hin (es, 69, 110^).
)id. wor wultu lien. waer hin (11, 20).
war- (20, 99), hin- (8) -wert.
*Quosque v. Quousque.
Quot lid. wye vil sim. woueel (19),
wilcher (17). nd. wu-, woe- (132) -vele,
-velle (22); lioe voel (11).
Quotannis alle iar (iio), iaer (132).
*Quotanu-m, -s v. Cydonia.
Quotempore hd. welcher, zu w. (21),
zu welicher (6), welche (ö'', i33, i:u),
welcli zijt sim. nd. welker tijd.
Quo-, quot-tennis, -tennus hd. wye-
vil jar, -vil iarig (1), -vil jerig (7, 76),
-veyl iare (18), -vil iar alt (7")); von wye
feie garn (17); wy fil jariek (ä**); wye
alt. nd. wu vele iarich, hoe aelt (11).
*Quo-, quot-tidem {i. quot) hd. wye
vil sim. nd. wu Acle.
Quotidi- V. Cottidi-,
Quo-ties, -cies gew. quoe-, quot-
iens hd. wye-, wo- (6, 13), nd. wu-dicke.
hd. wye dig, wy offte (4), wo oft (6),
wie oft (76).
Qur
481
Quoties-, (jeio. quociens-eiinque hd.
also-, nd. alzo-dicke sim. , -decke ( 13 ).
wie dig (17). wie menig mal (es, 110^),
mall (iioi>). wie menich werff (132).
*Quoti-, bissv). quotti-, quti- (i52)
-farie, -uarie, -narie (07, 133, 152) hd.
wye mancher-, meuger- (6) -ley. nd.
wu ma-, men- (22) -nigher leye.
*Quotifarius wie maniger lay ( 1 ).
*Quo-, bissw. quot-tiformis hd. wye
manch- , manig- ( 1 ) , mennig- , menig-,
mancherlei- (4, 67) -formig; wie man-
cherlei form, formirung (3), forme vnd
gestalt (75); welcher forme (7). nd. wu
maiiieli formich.
*Quotimodus wy manich (5^).
*Quoti-narie v. -farie.
*Quotinus &e. v. Cydonia.
*Quoti- r. Quotu-plex, -plus.
Quotquot hd. wye vil. nd. wu vele.
als vil er ist (65).
Quott- V. Quot-.
*QuottuIus wie menigfeltig (76).
Quot vleibus t modis wie manig
male (75).
Quotu-, quottu-, quoti-plex, -plus
hd. wje, wy manch-feldich sim., -falt
(5^), -fordich (21); wie inanig-faltig(no),
-feldig (1), -ueltig (75). nd. wu manich
vohlich.
Quo - , quot - tuplex wy maunich
feldig (4). wy manchfeldich (3). wie
menig- (76), vil- (7) -feltig. wy vil
vaeh (9).
*Quotupliciter wie manigfaltigli-chen
(110), -ch (68).
Quotu-, quoti- (.5'') -plus hd. wie
manig-faltig. -feltig (7). wo manich falt
{bH
Quo-, quot-tus hd. wye vil ist der
sim. nd. wu manich is der. wy mancher
(5^). wie m. ist ir (67, 133). wie vil ma=
niger (1). wye man-ger (20), -ehester
(19). welcher in der zal (110''), zall (iio*»).
hd. w., was (75) ist er, der (70, 75, 134)
an der zal. hoe- (11), die wye- (i32)
-menichste. was orden- o. senick-unge
(75).
Quotusquisque wie-dick i -offt (iio
sim.).
Quouis wohin i wo wiltu hin (75).
Quou-, quo- (133, oft alph.) -sque
hd. wye-verre, -verr (i34), -ver, -fer,
-lange; wo lang t werne {sie 13); biß
dar (5^>). nd. wente war wu ver (23);
hoe lange (11).
Quoxare {cf. quaxare) i'. Coaxare.
*Qutinarie v. Quotifarie.
I)ll.rE>B4CH Glüs.sariu.ii.
Gl
R, RH
RAB
*Rabaculus riib-grali, -kraut (7i).
*Rabe r. Karabe.
*Rabellare (c/. reb.) wieder sin (8).
wider seyn (9).
*Rabendula (c/. angelica) ringel=
pliunen 1^7 5).
Rab-idus, seiner -ilus, -olus, -iosus
/id. ml. ras-, hd. ros- t wiet- (iioi^), roß-,
l wit- (uoa), dob-, dab- (19), nd. dou-
ende. hd. tob- { wut- (9), wuet- (75)
-euder; wotend (G); dobendi-ch, -cht
(21); tob-endig, -iscli(l); wiettig tobung
(-idus 7fi), taub l russig t gähelich
T-iosus 12(0; vn-synuig (8, iio), -gesunt
(7); elaffig vor vnsynniger weise o.
wutung (75). nd. do-, da-uendich ; ver-
woet (132). räz (rab-, rap-idus, rapula
Gt.l. rapidus canis wütender o. toben-
diger liuiidt (74).
Rabies {i. Scabies 7»;) hd. tob-, dob-,
wiet- 1^1)8, iio), wuet- (75) -unge; tob-
ischait (,1), -ende such (9); dob-en (18),
-eudichkeyt (13), -endckeyt (12), -igheit
(10), -ende sucht (8); taub-s. (126),
huudsteube (i28), dabinheyd (19), vn-
gesuntheit (7). nd. Ao-, da-iiinge ; rasen-
(11), verwoet- (132) -lieit.
*Rab- V. Rad-igudium.
*Rabilus v. Rabidus.
^Rabinum, raviisiuni, gramen raui-
sum rabi-nen, -ß graß (143).
Rabiositas doueheit (20).
Rabiosus v. Rabidus.
*Rabire ranarum vox (i4i).
Rabo, g. -onis [i. mensura) mate
(147).
*Rabo- (7), rapa-eaulis (c/. napo-c.)
ruben krut(7). ruobigras(Gf.). rubbisgräs
(130).
*Rabolus (cf. rabvilus) eyn kaier (7.
cf. kalien fabidari Kil. &c.).
Rabula i/. calunmiator iio &c., raucus
136. f/. rabidus, rauilla) zaucker o. schel=
ter(iio). kyuer; schekier; roeper fi32).
selilaher (es), blo- (126, Das.), plau-(Ki^)-
derer. zungen-trescher (Ki^.), -drescher
(Ki''.). id. een krijsclier, tierder voort recht
cakehier, swetser, pleytvoghel (iie).
Rabulare {i. verbosare) schelten i
klagen (iio sim.). raff- (iio), rabb- (i32)
-eleu.
Rabulatio scheltung (68, iio). rabbeU
inge (132).
Rab-, rap- (129) -ulatus (/. sonus
rapidus lay) ain geschray (76). stym
geschrei (8). eyner stimme lawt^ donne(9).
*Rabulo, g. -onis predi-ke, -cate;
sermoeii (i47).
Rabulus spotter (20). klef-fisch (8),
-fig (76), -isch (9). thincman (Gf). ags.
flitere in ebhatis [lat.f 94, 136).
RÄCH
*Racalla (cf. racana, ralla, ragella
Gl. m.V) ruhi (127).
Racana (w5</.5 Gl. 111.) <ig.s. huitil (i36).
*Racator {i. parit-us, -or &c.) hen=
cker, peiniger, tottengraber, lecker (71).
*Racca (oi)), racea [i. in quo vertitur
inandibula 76. cf. racha par.'i j^edis &c.
(Jl. m.V) gaspc (99). en gaupcsche (23).
Racc-, räch-, ranc-, rauc-, rechan-
are vox iigridis (oi. m.).
*Racea v. Raca.
*Racedo ?;. Raucedo.
Racem-, racim- (8), ratin- (76) -ari,
-are(18L') weyn (9), wine(8), drüben (18i»j
lesen, trauben samlen (64).
Raceniatioiiach-lesung(9i),-wimmen
t -lesen der trauben (126). atfterberg-,
nocheher-, stuffei-, retzel-ung (88).
Racemosus traubechtig (i26).
Race-, t rase- (11), nacer- (1) -mus
hd. wein-rebe, -reben {sg. i5i), -remen
(4), -traub (1), -rebe mit weyn trawben
(9); rebe, wine-r. ; wiu-reb, -drube (18),
-garten reben t -g. czwyg (19), -steyn
(21), -trüb l -gart (68); eyn resebir wiu
stog (5'') ; trubo sim. t drappo t champ
(Gf.); die trappen 0. keinme von den
wyn trüben (110); der rapp 0. dnipp
am trauben t das tr.-beere l stirtzel
(126); der trap von dem trüben (75);
drüben rapp (67, 133); rap (17), rape(13),
drap (49), kam (7), der kampff (114);
drauben-rappe (i52), -kam; trauben
kämm; traben kamp (i5i); herling (65,
BM.), horlingk (65 var.). hd. nd. rancke.
wijn-coern, -garde twijch t r. (11),
-gartzrauek, -druue; rosiju (132). rosijnen
(147). riss (23).
*Raeen-a (75), -ea [cf. lacena, ratera,
crinacula) hachell (16 j. hacliel {i. cerun=
cula &c. 75).
*Ra- t ro-cia (i. clipeus) tartsche (75).
*Racimari v. Racemari.
*Raciotionari v. Ratiocinari.
*Raera rungh in cn waghen (147).
*Ractare {cf. raccare, ragere) ceruo=
rum est (76).
*Raculum boghel (98).
*Racumcula v. Ratiuncula.
*Rach (cf. sq.) trocz (9). r. in Collum
tuum trutz räch (74).
Rach-a, -us (74) torecht l truc/ wort
(9). liirn-loser (74), -los (9), -loß 0. dor-
reeht (8). ein vnwirseh i hunnisch, var.
honisch,wort i ein w. der vnwirschkait
&c. das den zorn eygt, var. eugt (65).
eyteler i vnnutzer (74).
Rachare (76, Gl. m.) v. Raccare.
*Raehettum {i. reticulum in ludo pi-
larum) racket (Kil.).
RAD
*Rachi- burgus , - nburgius ( .Sum. ),
-npurgius (6) eyn lantricliter- ((J), -rehtere
(Suiii.). land ricciitcr (7).
•"Rachus V. Racha.
*Radadix v. Rhagades.
*Rad-, redi- (ki.) -antia (fl.) rednitz
(74, Ki.).
*Radarca {cf. radula) gall. radoire
de pestrin (122).
Radare hd. nd. scher-en, hd. -n,
-nt(13); scha-reii (G), -ben (65); »chrap-
en (109, 132), -pen (i32).
*Radi v. Radosi.
*Radiamen lid. nd. schin. hd. schein,
schinunge (iio). schijnsel (132).
*Radiantia schinbarkait (65).
Radiare \i. ir-r. t nitescere t ruti=
lare 1) hd. nd. sclii-, hd. schei-nen. hd.
schin; gli-tzen (1), -ßen; gleyssen (9),
glenczen (20), flackren (62).
Radiatio glantzung (i26).
*Radiatus glanch (es).
*Radieala v. Struthium.
*Radicalis i. marasmus
&e.
(116).
ver^
welckung, volkommen cttiek
*RadicaLiter wurtzlich (75).
Radicare {i. radices euellere 76, emit:
tere Bi.) hd. wurtzeln, w. graben (76), w.
vß-gr. (es), wurtzen? w. gr. (75) ; wortzeln ;
vz-, auß-, vß-w. , -wurtzlen, -sproßen,
-spryssen (69, 134), -lußen (21), -lassen
(5), -ritten (6). vyß plucken (132). nd.
wortelen (11), vortel-en (23), -len (22),
utlaten.
Radicatio {i. redactio, £iao(5iaa|i6^
Gl. m.) wurzelunge (20).
*Radic-iosus v. -osus.
Radic-itus, -atus {sie Br.) hd. von
wurcz (1), wurtzel (4), der w. (iio),
wortzeln (5) vff, auff, off (5). von (19 k
van (11) gründe, hd. von gr. vß (75, 76),
vff sim.; czu gr., czu gronde (17). van
f;r. vp (132). gruntlichen (21). hd. gentz=
ich mit Avortzel sm. wurtzlich (75). van
wo- (22), vo- (23) -rtelen.
*Radicositas wurzelunge (20).
Radic-osus (Er.) , -iosus (11 , 75) {i.
radicibus plenus) hd. wurtz-ig (75), -elich
sim. nd. wortelic.
Radicula v. Citocacia.
Radificare wurtzel machen (74).
*Radi-, rade-, rabi-gudium, radigu^
dum (74) (i. raphanus minor 74, ra^
fanoleon &c. ) merratih t ehren (Gf. ).
merrettich t kryeu (74).
*Radinape, rodina-ps (94^), -re(i36)
{cf. lapathum) ags. ompre l docce (94^) ;
lelothr-ae (94), -e (i36).
Radiolum {i. polypodium Gl. m., cf.
felicina) ags. eoforfearn (94^).
EHAG
RHAM
RAN
483
Radius, rado i razus (Gf. 6, 325) {«.
naiiicula l pecten textoris i. lignum quod
dixtinguit stamina Br., scampnasic 76;
virga geometr-i, -alis; genuti oliue; i. q.
protenditur in quadriga in medicullio
76 st modiolo Br. ; sj^lendor stellarum
t solis; lignum qua equatur modius) raia
(i2i, sim. Gf. '2, 383). reia (i4i). radie i
raeye (Kii.). strame (65). strara von der
sonnen; schutzel als die weber haben,
vlg. schviffel (75). ström t strim (126).
liecht-straini (3, 7i), -streym (1). vss=
gandes lieht (93). glast (7). glanst (??)
des lichtis aus-flus i -brechen (9 Anh.),
-prehen (74). eyn uss-brechung i -driigg
des liechtz (62). hd. glanß (12), glantz.
gl. (15, 6.5) t vßdringen (15) deß lichts.
sunnen-gl. t schöne {b in e verb. 9).
s. -schein (16). sonnen schin (8). hd.
nd. schin. hd. scheyn, licht, speyche,
spaich, speicli (in dem wagen iio , an
eym rade 5, im r. 75), spyche (12),
tychsel (76), vinger (71:), spule, spol;
weber-scheflin, var. -schifflen (e-t), -kamp
(1); eyn messe girthe (17), meßrut (74),
zei^oruota (Gf.). nd. licht, lecht, stremel,
speke, speeck (11, 132) in dem wagen
(132); spole, spuel (11). strich- holtz
(iioa), -oltz (no^). strekel (132).
*Iladius a-, o- (8) -bstractus vir=
stossen schin (8). vorstosen scheyn (9).
R. directus glich schin (6). des
Hechtes glicher schin t glantz (76).
R. ferreus pfriend (126).
R. fraetus v'-stossen t -brochen (9
Anh.).
R. lucis lechtstrime (22^).
*R. o- V. R. a-bstractus.
*R. qntus t modens des lichtes gliche
stricke scheyn zacken (9 Anh.).
R. reflexus widcr-schin (8), -scheyn
t spule (9), -gelen seh. (9. Anh.), -geboru
schin (6).
*R. strictus (c/. r. abstractus, frac=
tus) u'stossen schin (6).
*Radiuuin speke (11).
Radix hd. wurcz; wurtz-e (93), -en
(1), -el; wortze-1, -11 (132); wirbel (76);
ra- (1, 105, Gf.), re- (7, Gf.), ret- (6), mirre-
(153), milter rä- (93) -tich. nd. wortele,
redic (47, (80).
*R. enisi ybsch wurtz (87, 146).
*R. felicis [st. fil). varin (Sum.).
*R. illyriea i. iris blaw gilgen &c.
(116).
R. montis der antritt o. rist (126).
*R. pontia t reubarbara rupontiehen
(125. cf. rapontium). i. q. reu-bai-ba=
rum l -pontieum (Hr.), rha-p. (143).
rebarbarum efit species in apoteca (76).
*Rado V. Radius.
*Radosi seiro (i4i , Gf.). radi skir
(Gl. Cass.).
Radula vaß-schaben? -raspen (128).
nl. rijuer, raspe (116). scharre (Fr.).
*Rafanoleon (X pacpavIXaiov ?) me^
riratih (Gf.). hanifwrz (127).
Raf-, raff- v. Raph-anus &e.
Raffius V. Rapheola.
*Ragabia slougriumo (? Gf.).
Rhagad-es, -ia, g. -ie (147), rada=
dix (85) hd. schrunden (Das. &c.). nd.
scrunden (85ab); klöven im bakdarm (i.
rim§ ani Chytr.). van croeckel of rymp
eyne spleete (147).
*Ragadia (aus rhagadia raye, fissura
X raia) galt, raye (piscis 122).
*Ragene (c/. ragella Gl. m. ?) rezinun
[vestes 104, Gf.).
*Ragere {ceruorum est, cf. ractare;
raneere, rangere) czu- (9) , czo- (8)
-rnen.
Raia {i rocho 125), roch-en (125),
-e ; raia oxyrynchos nl. vleet, snuy=
tert (116).
*Raia fieberwrz (.Sum. vi.).
*Rairi (87), raici (? 146) cedri {cf.
rariei?) wekholterholtz (87, i4fi).
*Raliees (.s-^. cal.) stof (121).
Ralla, vlg. rasilis eyn grof cleyt (132).
scarlachen (i3ü, Sm. 3, 386). rasilis scher-
perlich gewande (74).
Rall-a, -um t ruUa [in Dtuchschnf-
ten), t rullurn (Das.) scher- hd. -messer,
-tuch, -duch, nd. -mes, -mest , -laken.
scharsach (7, 74, 75, 76). pflug-stecke l
-schurre (Ki^.), -stocker (Fr.), -schorer
(12c, Das.), -schor damit man den wegyß
o. pflügeiseu schabet &c. (Das.). schaber
t ruthe t rinde am pflüg (Kl*.), rüde l
stoker darmit men de plochschar rein
maket (Chytr.). rudel (120). reyt (9i. cf.
Sm. 3, 164). reitelsteck (Das.).
*Ralpo [cf. palpo) fiualder (104).
Rama [ciu. hehr. i. excelsa Br.) ho®
(8). eyn hoch (9). hohe (75).
Ramal-e, l -is (147 , Br.) *. tzwieg
i tzelch (125). ast (88). adj. czweygech
(9i. zwigecht (8). rijserich (i47).
Ramare {i. raitcus fieri 76) czwi=
gen (8). czweygen (9).
*Ramarium i. lignum rami (76).
*Rama-tus i. arnicus l vnitus (76) ;
-thus vir i. speculationis ; -tha, -thum
beschawung o. Spiegel 174).
Ramea v. Hirna.
Ra-, t rasa- (125) -mentum, ramen
(74, 75), ra- (7öc), ka- (7öabc) -metum
(i. quisquilie 93, mensura cuiuslibet rei
76) mas eins ieglicheii dings , vlg. was
abgescliabt wirt, var. wart von eim
leg-, var. iet-lichen dinge (75). Splitter
(125). ab-sneite (93), -schnayt 0. -schab
eines ygiiehen dings ( 74 ). schnitz- t
schclf-lin (Das.). hd. schabe- (8, 9), snicz-
spene, t stäup (17).
*Rameus v. Rhamnus.
Ram-ex, -ix (Br.) («'. mentula 129, Br.,
virga 9, hernia, pilositas in pudendis)
bruch (88). ein gebrech im (110), g. t
scboringhe in dat (i32) gemechte. der
karnoffel (126 &c.). brock (Chytr.). hd.
schäm har. hd. /*f/. ast.list (49). czolcher
(9). riet o. kocher (8). mansglid (75).
zerß (74).
Ramicosus bresthaft an den ge^
mechten (110). geschort (132). telli- (23),
tel- (22) -gich. großtsersiger (74).
*Raminum (cf. sq.) knophen (1).
*Ramipastrie ast, oyst, tack (147).
Ramix v. Ramex.
Rhamnus, ram-nus, -inus (67, 152),
i -eus (Voce, ex quo), -mus (93. i. -mus
albae spinae 94, ise^^ missverst.), -pnus
(23),-nis(4). -us(5.w.),-ma(i2i),namnus
(1), raninus (74), ronus {Cj[. v.j (i. vepris
1, 2, spina alba 74, rosetum q. v. 75)
hd. hagin (101, Gf.); hagen-, han- (21
&c.), hayn- (5, 9, 4), hag- (74), kerstes-
(100), agal- f adil- (Gf.), bern- (125),
rosen- (75), ?td. nd. hage-, stekel-
(99) -dorn, -dorn bäum (21, 4). d.-hegk
(1), -heck (19). dorenhekch (2). Stengel
von den rosen; r.-st. i -stock (75). kro-
seller {teut. et simul gallice 20. cf. Dz.
"Wtb. 184). croselbusg (99). hüls (12. cf.
ruscus), falbamn (114). truß wurtz (74).
wachsolter (93). agaleia (120, Gf.). agelei
(121). agrs. thefedhorn (94»); theban-thorn
(94), -thron (i36).
Ra- V. Ar-moracia.
Ramosus hd. ast-icke (10), -ick (4),
-ig (134), -liher (i4i); e-, t ne- (7), 6-
(67) -stig; estich (5), czwigig (17).
*Ramotus {aus examitus sim. ?} qr.
i. sericuni lat. (76).
*Ramumulum {aus chamaemelum ?)
hundestill-i (Gf.), -e (.Sum.).
*Ramunculus astel (75).
Ramus ( cf. rhamnus , homieida )
hd. nd. ast. hd. aist (G) ; zwi-g, -ch, -ck
(.5); czweyg (9, 4), zwey (134), szweyl
(13), zeich (74), czelge (19), czeilge (14).
tel-lige (12), -lieh (132), -ghe (23), -ch
(99 &c.). twich (23). twijch (11, i47). toern
steke (11). hag- (8), hagen- (76) -dorn,
ranck (147).
Ramusculus czweyge - ( 9 ) , zwyg-
(8), est- (76) -lin. risigen (100).
*Ram-, rhamn- (Pap.) -usia /. for=
tuna, i indignationis dea (110 &<■.). gluck
(74).
Ran-a, l -uneulus (i4i, Chytr.) {cf.
vrus) hd. fro-sche, -schße (i52), -seh,
-ße, -se (i4i), -ß (12), -csch (76), -chs
(103), -esch (20), -yssche (19); fresch
(5b), frösch (93), fresse (49), fräße (21),
hoptzger (i26). nd. ho- (22, 23), hu-
(22b) -pper; huplyng (i47), hutzke i
padde (109); pogge (Chytr.), pokghe
(22b), vorsch (11, 132). mer frösch
{piscis 93). ranarum foetus poggeu raf
(Chytr.).
Rana rufa krott i trothe (77).
Rancare heyser sein (64).
Rancare v. Raccare.
*RancemLUs(a2<srac.X ranket raucke
(74).
Raneere (co xi ctum 18b. i, feiere
i irasci; cf. ragere) hd. nd. stincken.
hd. zu-, zu- (134), zi- (76), zy- (64^), czo-
(4), nd. to-rnen. czorn (17, 133). zornig
(110 &c.), graw (68. cf. ranco-r, -rs)
werden, zancken t grinen ( /. rangere
75). stirmen (76).
Rancida caro garst (110), garstig o.
stiuckend (Das.), gastig (132), pfinnig (68),
garstet l pfynnet (64) fleisch.
Ranc-ide t -orose (e.rixose) zanckisch
(-5)-
*Raneidiunculus stinckachtich vyn=
nicheit (i32).
*Raneidolum verbaninge (11).
Rancid-ulus, -olus hd. nd. stincken-
dich, hd. -dig, -dicht (21), -de (8), -d
(134). schimlig (67). gar stik (X garstig)
i stikunde (9).
Ranc-idus, i -orosus (/. rixosus
75) stinck-ig (69), -icli (107), -ung (4),
-echt (7), -achtich (132), -ende i stanckig
i schimlig (110). stingent (67). smir-chund
61 *
481
RAP
RA PH
RAS
(s), -kuud (1). hd. tid. vinuicli. kd. fin-
iiii,', -nicht (17), -oclit (77); ijüii-uot (64),
-iiifT («;», 70, IS4), -dig (t;9); Cynt (10),
vvn.Ilfli / jr.M-st (V)). pirst (12, 22''. 77).
pust ij; ^.■> mtk'., 21, 12.S, Ki".), icli (18,
'22i, -lieh (.')). -et (C4) gerstich (23).
kastich noo). parceiiter (Gf.). tzo- (i32),
too- (107) -rnii'li. zanck- f grii)-i.sch(75).
snidiiht / i>in (77).
*Rancina (st. nincina) nuil (I3i).
*Ilaueius (/. mucor) gacz (5''. cf. sq.).
Rancor (</. mancor ) garst (9, 17,
75, uo, Hi>t. r>). giTsti (Gf.). h(l. garste-,
garsti-, garcze- (b^), gaistig- (74), vn=
winlig- (.68) -keit. gorstiihoit l vvune
(23). onwerdichcit; tzornich stauet oflf
gay.-*theit (i32). zanck; zornig (uo).
staiick (68, uo). zaiK'k- t grin vmg i.
rixositas ; pt'nafkel, var. pfinackel [alph.
ptii) am i gestaiuk von fleisch (7ö). /id.
ein tyiine, pfvnnc (74), ptiu, fine (i33);
finuichcit (21). grawe (Das.). graue vnd
graiüender gestanck (Ki». ). smirchait
(1, 3). liaße (13). czorn (76). bitter mut
{ cz. (8, 9). der groll des zornß i ein
bitterkalt i6,j). ran-goson, -kason; parz-,
var. parr-unga (Gf.). ags. thro-h (94), -ch
{i. invidia t odium 136).
Rancordia zornikeit (uo sim.). toer=
iiicheit 6cc. (147).
*Rancoreus frawen sucht (9). frauwen
schnell (nie 8).
*Raneorose v. Rancide.
Rancorosus ((/. rancidus. inanco=
rosus. ) finn-ygk (21), -icht (18), -echtig
(5). vyun-achtich (23), -echtich (22). hd.
zorni-g, -cht (18) ; zaruig (6). nd. tornich.
hadericht (75).
Raneors zornig (uo). tzornich (132).
tocrnich &c. (147). gram (68).
Randiculus (Br. st. rancidulus)
stinckachtig (68).
Ranetum (Br.) vorsehen stede (i47).
*Rangere v. Rancere. rango i. iras=
cor (76j.
*Raniiius v. Rhamnus.
Ranire ranaruni vox (Gl. m.).
Ranunculus ^^. batrachium 144. cf,
rana) frosc { Sum. ). hauen-, rappen-fuß,
gleiß-, var. gliß-blumeu (144). kuchen=
schel; kuschcUen; hacketkraut (?'. oreo^
selinon 73).
*Ranus eyghenman (8i).
Rap-a, -pa (64^), t -um (91, iio &c.),
t -ula l -lüum (147) {cf. napa) hd.
ruüb-a (87. Gf.), -e, rube, rub (6, 134),
rueben (2), ruben (1, 75), robe, rieb,
raben t moren (75). nd. roue. roebe (147).
rube t rape (132). rettieh (74).
*Rapabuluin v. Rapalum.
■•■Rapa- V. Rabo-eaulis.
Rapacitas abziehung (65). zu griffi-
kait (76). raubery (uo). roubuuß (68).
roeueiiisse (132).
'Rapacium laybprots (74).
*Rapa-lum, -bulum(i22)(öM5rhop.?)
gloekenscbweugel t kloflfer (9i). gall.
barre (1221.
Rap-, rapul-arium roeben stede(i47).
Rapax hd. grif-fig, -fich, -ftich, (20),
-elig (17); greyffig (132), be-gr. (74),
nemig, zugriffer t nemer mit macht (75);
raub-ig (88), -hafftig, rauphatftich, rapi=
scher (74); zueke-r (65, 75), -ndiger (74),
-nder (9), -nde ^8). nd. grepech (22) ; gryp-
ich (132), -ex l rouaclitich (23).
Rapere hd. gri-, grei- (134) -ffen. hd.
nd. nemen. hd. gewelticlich n. (7), zu
nienien (7ü), zuckeu (75, 7«); rau-, ro-
(tj) -beil. na. gripcu, rapen (22*^).
*Rapid-Inosu8, -us roifflick (147).
Rap-, raph- ( 132 ) -idus (cf. pro.,
rabidus) hd. nd. nem-, hd. neym-, czug-
(17) -ende. hd. nemig, namig (1); griff-ig
(uo), -tig (20). Iioestich^grijffich (i32).
hoc- (uo"), ho- (uo'>) -schig.
Ra-, ru- (133) -pina, f rapula(i 10 ic.)
hd. rau-p, -pe (i33), -b, -S (20), -bung
(18) ; röb (G), rob (76), strazraub (2). nd.
roff, roei".
*Rapina (aiiis) was.sersteltz ('74).
*Rapinatoriuni roitfstede (U7).
'"Rapinositas raubcrye (20j.
Rapistrum [i. zizania 125) hedrich,
per-, ber-wurtz (74). redich (17). hei-
(17, 74), he- (47, 85, 125, Sum.) -dprich.
Rhapontieum i-. Radix pontia. Ma=
ronium.
*Rap-ontium, -uncium i -unculus
(Das.) (cf. radix pontia) rapantz-lin
(Das.), -ele (lu). rabintzlcn (91).
*Rappa V. Rapa.
Rapt-are, f -itare stediges (8), offte
(75) rauben.
Rapti-m, f -ue (75) raub-, zuck-
(70;. snel-, gir-, gcwellec- (20) -lieh.
*Raptitare v. Raptare.
Raptor hd. rau-, ro- (76), reu-ber;
reuper (i), laut verderber (12). nd. ro-,
roc-uer. ueuier o. zucker (i. rapax 7.jj.
Raptura pruch (74).
Raptus ptc. ge-zuckt ( 65 ) , -raufft i
begriffen (20). s. hd. raub- (20), beraub-
(9 Anh.), griff-, zuck- (65), verzuck- (62)
-unge. nd. gripinge. eutzuckunge (9 Anh.),
ein zugk (5, 65) des geistes, gaist (65).
Rapul-a, l -um (uo &c.) (cf. rap-a,
-inai ruope (104). rubel (75).
*Rapul- i'. Rap-arium.
*Rapularius (i. Über vetus <0c. 5 &c.)
eyn buch von maneherley dingen (17).
Rapulatum roeben spyse (147).
*Rap- V. Rab-ulatus.
Rapum V. Rapa.
Raphael ist ein ertzengel tobie ge=
sant (75).
Raph-, raf-, raff-anus, selten -anum
hd. ra- (1), rae- (Gf.), re- (7), ret-ticb;
rettig (75)j re- (17, 97), ree- (13, 132)
-dich ; redick (12), surerätieh (93). mer-
hd. -ratich sim. (Gf.), -retich (47, Gf.),
-rettieh, -rediek (47). morrattich (134).
mer- t mir-reteieh (i). myr- (133), mir-
reticb (85), -retig (133, 152), -rieh (5^,
18). chrene (Gf.). ehren (2, 3, 105). kre=
hen (75). pepere (85).
Raphanus sim. maior (aor 3, 4)
ra- il, 4), re- (7) -tich. ratigh (so'^). ret=
tig (3i. rettieh (74, 76). rub-r. (1). mer-r.
(G, 123). meer-r. (64«). mirch (17.
vjetterau.). kren (64, 123). redi-ch (5), -g
(21), -ek (23).
Raphanus sim. minor (bor 3, 4)
mor ratieh (4). mer- (1, 74, 76), mir-
(74), wasser- (125), ruben- (64, 123), rue--
ben- (64c) -rettieh. me- (21), mir- (5)
-rieh, rettieh; merretig, vlg. kren (75).
ehren (1). khren (50*^). mar- (22), inir-
(23) -redick, miredeck i22i'). pfeffer
(74).
i *Rapheola ehraphe (Y. artocrea .Sum.,
i Gf. 4, 598). Cf. rufe-ola, -Ha, rofiolus
; &C. (Gl. m. .5, 747, T7:i), roftiole &c. u.
V. artocreas; vif. awh raffius i. har-
pagii (fii. 111.).
*Raphidu8 v. Rapidus.
*Raphu8 [aus raphius, X ramp?
rauua 7 v.) hd. nd. wer-, nd. weer-wolf,
t infirmitas, ranipff (uo), ramp (lS2).
Rarefacere duune ader loz (4),
dünne l lose (3), lauli, dun, logor, ro^
gel (74) inaclien.
Rare-, raro- (23, «9, 134), nare-
(«ic 1) -fieri hd. loz (4), loß, laz (3),
lose (^75, Ob.), las (1), loiz, bloß t tun,
(6), bloiß (7), lauß 0. rogel o. loger (74),
logel (Ob.), l locker (Fr.), dünn, dynn
sim-, kleyii, hd. nd. los werden, quellen
(221», 74, Ob.) als erbeiß (74). quelen
(77). swellen (22^).
Rarenter f. Raro.
Raresce-re, -scere (uo») dunn-eu
(9), -e maehcu (8'';. anfallen cleyn wer=
den o. dynn (uo). begynnen tzo dun=
nen off cl. tzo w. offselclen tzo geschien
(132, sim. 68). selten geschehen (68).
*Rarici (aus carui?) garten kommel
(19). gaert come (11).
*Rarificare seltzsara machen, sin o.
werden (75).
Raritas diu- 0. selten- (uo sim.),
selczen- (20), selsen- t ciaer- (11), lose-
t klayr- (19) -heit. seltzsamigkeit (75).
Rar-o, -enter (UO &c.) hd. seiden,
-ten, -tein (-tem?) i. nit dick (7). sei-
dene t -sene (22b). zelden (23). salten (6).
*Raro- V. Rare-fieri.
*Raro- V. Pa-phonista.
Rarus hd. lose (ö«, 19), loß, loiß,
loiz, laz (2, 3), lötz (1), lost (77), gew.
mit dem Zusätze daz nicb (5), daz do
neueht (77), daß nicht, nit dick, deck
(18) ist. loß nit dig (17). lose vt vapo-
res als die bradeu des schweiß; rogel
vt aer qui non humectat (75); rogler 0.
logerer (74), lug t salten (6), luck daz
nit dick ist (7). nd. los dat nicht dicht
en is; zelden. sei- sin (18), -ßen t -zam
(75), -tzemer (76), -ezhen (21), -tsen(5),
-ezen t fremde (20), -czem (9), hd. -ten,
hd. nd. -den, nd. -dene, -sen, -sene. tun
(6, 12). dunner (74).
Rasa vestis, cf. ralla) rosa i sliisa
(Gf.). flos (120). hd. Scharlach, sch.-roek
(76). rok vnd mantel an andir (9). rog
vnd m. an eyn-a. oder geschorn (8).
eyn rot m. (17).
*Rasamentum (anders Gl. m., cf.
ramentum) feilstaub l sc]iabpuluer(Das.).
Rasare scheren (68, uo, 132).
*Rasarium v. Rasorium.
*Rascus (arbor, cf. ri-, ru-scus; an^
ders Gl. m.) holdir (8).
*Rasemus v. Raeemus.
*Rasia (st. brasia; anders Gl. m.)
wirz (121).
*Rasides, g. -dei des geriehts heel=
heit (147).
Rasilis v. Ralla.
*Rasimentum (i. perempcio) doyt=
slach, moert (i47).
Rasio scherunge (20).
*Ras-iolum, -orium (-oriolum Br.)
RAT
scher- hd. messer, nd. -mes, -niest, metz
(132). hd. scara- (i4i, Gf.), schar-, sar-
(75 var.) -mes (14), -ruß (20), -iß (7),
-sach (6, 76, Gf.), -sahs slm. du , Gf. 6,
9o), -sac'hel, var. -saehlin (-iolum 75).
schacrs l schcers (KU.).
Rasitare dick-vil (68, iio), -wil (132)
schereil.
Rasor hd. nd. schercr . tiioch-sch.
(64). bart-sch. t barbierer (68, 110, 132).
scherr-c (,11), hd. -er.
Rasorium {i. rallum, c/. rasiolum)
scharsach (64^, 75). schermcsscr (64'').
Raso- (75''), rasa- (75a), rosa- (75^")
-rium sfhur (75).
Raspa {i radula) laspe (kü.).
*Rasta grillt (93).
*Rastellarius liacker (125).
Rastellu-m, -s (104, Sum., Gf.) rech-o
(121, Gf.), -e ('J, 104, 120, .Sum., Gf.). rech
(7). ain ivlains rechlin t i. q. rethe (76,
c/. -US i. clathrus Gl. m.?). pock (-m
bidens Agr.).
Raster liacco (i4i).
*Rastrator recher im liauw (75).
*Rastrion rech-en (Sum.)i -c (Gf-)-
*Rastros (i. ligones q. v.) ags. met=
ticas (136).
*Rastruin v. Ceruisia.
*Rastruni iL traha &e.) hd. rech-e,
-en, rech (68, 76, 88), regke (100). ra=
chen (4, 116). rijch t rijue (132). cgede
(23). egde (74, 132). hd. egd (9), eygc
(18), eyde, ege, ogkt^rifFel (76). egghe,
riec, gritsele, rive (107). eegde t grie=
selc (108). «/.egge, clouwe(u6). hn-gicr
(uoi»), -ier (uoj. krail r. ti;idens ; krail
^häke mit zweien zaken l zaucken (Agr.).
*Rasula {anders Gl. m.) Iiew-schober
l -huff {1b).
Rasura scale (100). hd. scher-, l ras-
l kurtz- t affsnyd- (20), dilg- t abe
schab- (17), abschab- (74) -unge. rasur,
platt, abschneydung dcß harß (74).
Rasus hd. gc-schorn, -schabet t -dil=
get (17).
*Rat-era, -ors l -ora l ritora 1,74)
(c/. racenea ?) riffel, flachs-r. (74). repe,
dair men vlass mede reept (i47), eyii
towe darm de knutteu van dem vlasse
mede doet (22''), cf. Br. wtb. 2, 482. Fr.
2, dl sq.
*Raterare {cf.prc.) repen(22i'). vlass
r. (147).
*Ratescere v. Raueere.
Ratlfieare bestedigen (8).
Ratificatus war glumaket (23).
*Ratil-ia, -la v. Tormentilla.
*Ratinari v. Racemari.
'^'Ratinum salzfaz (121). Cf. catinus
sulzuaz (Gf.).
Ratio hd. nd. redeliclieit, rede, rydde
(19), r.-lichkeit (21), redilichtikeit (13),
redley ehalt (1), elich redde (7), fornuff=
lieh reden (3). hd. eyn sprechende rede
o. crafft sim , suochend sei craft (93).
nd eyn sprekende craft. hd. nd. (147)
v'nu-nfft, hd. -St, -nfFtigkait (65), -nff=
tig betrachtung (88). spurend vernunflFt
(65). V. geisthcher nochspurunge t vor=
nemunge (9). sporende vorn. czweyueU
lischer nochvorschunge ( 9 Anh. ). ver=
staut ((147). sach (18). w^eiß weg, nitz
geverß, bewer-, rechn-ung (88).
RAT
R. naturalis, r.-nalis (sie 76. aus
r. nalis) naturlich hd. sache, sach, nd.
zake n. vrsach (110). n. crafft (7, 76)
glich ding zu bringen gewonlich nach
der naturell art t sitten (7). naturliche
art t craft glichen dinge czu brengene
gewoiiHeher iiatur craft art (9 Anh.).
glich zubringen i naturlich craft (15).
krafflich dina- zu bring (6).
R. primordialis fid. ewige vr-, or-,
oir-sach ; e. vrsach (Ib, 4, 75) der crea-
turen(1.5); v. czu er. (9 Anh.); e. orsach
zu der er. (7) ; ewig vrsach zu der crea=
tur (65, 76); e. sach (18); erste orsach
(8) ; c. vnd ewige vrkunde der nature
(9). ewich orzake (23).
R. sapientie Schinder wißhait, fur=
bildung, oberst crafft der sele (65).
R. semi-nalis, -alis naturlich same
t n. crafft des Samens (65). n. sam (7),
som (6). gewonlich er. (7, 76) mancher^
ley zu bringen (7). natirlich som (76).
gewoglich craft; mengerlei Übung (6).
naturlichs saincn vn gewonliche craft
mancherley czubrengunge (9).
R. substantialis (sbalis) naturlich
samc-nunge (17), -lunge (9).
R. superior (est vir, sed inferior
muHer 65j vernunfiftig (65), obirste (8, 9),
die oberst (7) krafft (8), kr. der sele.
Ratioeinalis ryddelich (19).
Ratio-einari, -naeinari(i47), l -nari
(4, 110 &c.), raciotionari (65) vornunff-
(,4), vernuff- (23) -tigen. rede geben (74).
nach der Vernunft wircken ( 76 ). ver-
nuiifft-brauclien (64), -iglichen leben o.
thun (75). bescheyden; onder-richten,
-wyson (147).
*Ratiocinariuni rekenkamer (kü.).
Ratiocinatio bescheidnisse(iio''sem.).
vernunfftige wurckung(75). rcdemakynge
Ratioei-, ratio- (19) -natiuus rydde=
lieh (19). rcdelick (11).
Ratiocinato-r, t -rius (147) werb=
hafftiger (64). redcmaker (147).
Ratiocinium bescheideniß (20 sm.).
redsamkeit (8, 9). beweisung der ver=
nunfft (75).
*Rationabil-e, -iter red-liclieu (110),
-elich (132). recht vnd billichen (65).
vernunfftiglich (-iter 75).
Rationa-bile v. -le.
Rationa-bilis, -lis [cf. ratio natu=
ralis) hd. v'-, vor-nunftig, -nonftig, -nunft
(-bilis G), -noffchit (21). hd. nd. rede-,
rydde- (19) -lieh, -lick. nd. vornufftich.
Rationabil-iter v. -e.
*Ratio-naeinari v. -cinari.
Rationale vernunfftig krafft der sele
(eö).
Rationa-le, -bile (w. logiuin) prust-
kiuueri t -fiech; uuizzilahan (Gf.) brust-
plech (9), -duch (65). brost blecht (8).
Rationa-lis v. -bilis.
Rationalitas verstenlichkeit (49).
*Ratio-nari, -nare (1), -cinari {q. v.)
hd. vernu-, v'nun-, v'non-ft'tigeu. v'nufftig
sin (17). reden t gebruchen (20). rede
maken of gebruycken (147).
Rationarium ein rech(>nbuch(iios2m).
Rationa-rius v. -tiuus.
*Rationatio bescheideniß (20 sim.).
beschneidnusse {sie iiQ^). v'nufft (7).
RAU
485
*Rationa-tiuus, -rius (iio*) {cf. ra=
ciocinatiuus) red- l vrsech- (110), rede-
t ondersock- (132) -lieh, redlich vnder=
sagung {sie 68).
Rationato ags. amb-ect (94), -aet (i36).
Rat-is, -es hd. schiff, nd. schip. scef
(14). schiff-e, -esport, -essayte (74). vlos
(9). flotz (Das.). floß; floß; flott (Ki^.).
ags. fliutc (i36).
'Ratis-pona, -bona (49), -pana (ö*»,
76, 110, 152), ratespona (76) {ciu.) regens-
hd. -purg, -bürg (7), -b'g (5), -porg (no^),
nd. -porch. rege-nßborch (132), -uborch
(12;, -spurg (1 io'>),-rsborg (49). reggesbürg
(13). ragerspurg (6).reynsberg (17). rens=
porg (fjb).
*RatiturQ {i. obulus) hellynck (147).
Ratiun-, raeum- (i4i) -eula ein clein
red (uo). redlin (I4i). ein reekenschafft
(132).
*Ratix {st. radix) ratih (Gf.).
*Rator-a, -s v. Ratera.
*Ratta {ef. sq.) ratt i raytt (19).
*Ratt-a t -US (^. genus muris ratten^
aris) ratteiiberger i20).
*Rattus rotte (11).
'*Ratum gall. picquotin (122).
Ratus {i. firmus t solidus) fest o.
starg (8). gewis t veste (9). vast (132).
Raua goltvarwe (147).
Raua {i. raptus) gryppyng (147).
*Raua heesche stemme (147).
Raue-re, -scere gryppcnde wesen of
werden (i47).
Raucare (i. halbutire Gl. m. ; ef. rau=
cere, raccare) hd. heyser werden sim.
*Rauce heyßerlich (20).
Rau-, ra- (68, 76) -cedo, rauei-tas,
-ditas, -da (18) {i. arteriasis 147) hd.
heyser-, hayser- (1, 76, 134), hcyse- (8,
133, 152), heys-, heyß-keit, -chait (1);
hcys-eriing (68), -eht l dempichet (20);
heysch (110), haisere (9i), dumme der
stimm (Das.). heeseb (132). heescheit
(132, 147). hiescheit (11). heyssch-eit (22),
-en (23).
*Raucedula {auis) rogis (i40).
Rauce-re, -scere i. raucare (75, 76),
^ratescere (76). hd. heyser, haiscr, heise
(8, 133), heiß, nd. hes, heß &c. werden,
haiser (76), heiser (75) sein o. w.
*Raucid-a, -itas v. Raucedo.
Raueidus v. Raueus.
Raucire {i. esse t fieri raucum l
pauca loqui Br.) heiser (68, 110), heeß
(132) syn.
*Raueis dat hesclie (85^).
Raucitas v. Raucedo.
Rau-cus, { -US (110 &c.), l -cidus,
t -culentus i -latus (129 sim.), t -icio
(147), i reucus (76
heißer (14), eyn h
hd. hei-, hai-ser;
(21), heißrig (62),
heyse (8, 133)," heyß, heysch, ruch t
rauch im halß (75), dempich (20). nd.
hes (23), hesch (22^1'), heesch (99, 147),
hiesch (11), heeß (i32), rauw (147).
*Rauenne {ciu.) rafenn (74).
*Rauicio v. Raueus.
Rauidus v. Rauus.
Rauilla {i. causidieus 75, 129, Br.)
furspreche(74) rodler mitvil Worten (75).
*Rauillare rodlen (75).
*Rauinus {ef. phutus, crassula) dens»
würz (Sum. v).
480
KEB
*Raui8-ium, -um v. Rabinuin.
Rtiuus trrypeiuli' (147).
Rau-us, l -idus \ 1 1«), ^ -ulus t -stellus
(117) goltroiti.u?'). nl. tuiicot (iKi). licclit^
graw\!>i).schwiirtzgi'ol l wolffsfail) (in).
werwolÖ* (7t. (/. raphus).
*Razus {anders r.i. m.) v. Radius.
Re wi'seulich (65).
Re- hd. widor-, widder-, wyeder-. kd.
nd. wi'der-.
Realis (regalis?) herlich (-19). wosc^
licll-T (65).
Realitas lierlichkoit (49).
Realiter woso-, wurc-k-, e:encz-licli
(6.-.).
*Reamare v. Redamare.
Reatus hd. nd. schult, hd. seh. der
pcin (75) ; schul-d, -dig {i. culpa 21) ; sunde
(8, 9, 65). zünde (11). verbintlichait (65).
mißthat (iio siiu.).
*Re-, sub-audire wider- 1 vber-horen
(75).
Re- v. Ri-baldus.
*Rebalsa (/. vomiicium; cf. repalsa)
histcr f sinaht'yt (3).
*Rebarbaruiii v. Radix pontia.
Rebell-are, bissw. t -isare hd. wye.=
der-, wider-, widder-, nd. wcder-striden,
Äd. -striteii, -streiten, -stritten (6),-fechten,
-kriegen (20), -triben (65), -streben o.
speunig syn (iio), -wertig sein (64), nd.
-streuen (22), -strubbeln (t32).
Rebellatio wider - kriegunge ( 20 ),
-vechtunse (8), -streytuuge {W). -beiFtzung
{ -spannigkeit (126).
Rebellio hd. wider -stridunge sim.,
-fechtunge (20), -kempfe nn. Reg. Ben.),
-spenstigkait(65), -spauikait (2), -spanig=
keit (75), -strebung (76), -streberkeit (21),
-streuekeit (5). nd. weder streui-cheyt,
-nghe. hd. nd. pynliclieit. vngeliorsaiu=
keit (20).
Rebellis hd. wider-, hd. nd. weder-
stridieh. hd. striddich,-stridigk,-strytig,
-streitig, -stredich ? spelich(13), -spennig
(17, 75. iio), -spenig l -spannig t -spanig
i -setzig (75), -spenic t -strebech (12),
-span ((5), -kriegicli t -fechtende (20),
-sordig (10), -stendig (49), nd. -kiuich.
stritig, stutzig, setzig, vlg. streig (75).
strebych (19, Das.). kleffigk (49). hd.
pinlich. nd. pijnlic (11), striselch (99).
ribal t muding (125).
Marg. zu 3: Si noueris pellem vxons
esse rebellem
slahe sieg drcy ader vyer
si cupis jjacem habere.
Rebelli-sare , -zare {cf. rebellarej
hd. kiffeln (49); wider-k. (5), -kebeln
(17), -sprechen, -klaffen (49, 65), -bellen
t -triben (66), -snellen (18), -spanig sin
o. -setzig; -speunig sein; setzen w. ein
andern (75). widder- (21), weder-striden
(21, 22), -k'iuen (23).
*Rebellisatio widder vechtunge (8,
9). wider stritigkeit (75).
Rebibere wider trincken (9;. widder-
(8). offenbar l aber eins (14) drincken.
Re-boare, -buare, roboare (68,
75. 110, 132, 136) hd. lauten (4). hd.
nd. luden (5, 23j, wider-, weder-1., hd.
-luten, -lauten (9), -gellen ? -hellen (75),
-schallen t -tüonen (Das.), -schein i -singen
(11), -hellen (25). hellen (7). ge-lut (68),
REG
-luyt (132) machen, erschellen (75, 76).
ro-, rcirr. re-, alp/i. ro-boare (tintersch.
Clin (tlpli. re-b. wideihiten) luen, luyeii,
o. luden, huylen vt huues (iio vatr.).
*Reboatio wider lawttunge (9).
Re-, ro- (68, 132) -boatus widerhal
(110). geiuyt l helchinge (132).
Rebrachia-, auauic - torium , resti=
cula, redimiculum amict (der priester
147).
*Rebrida (/. slinipendria; st. nebri-
da) eyn scluiiczci duch (ö*»).
*Rebuare v. Reboare.
RebuUire ander -werbe syden (8),
-weyt warm werdeu (9).
Reburrus ruw (147).
Recadere widervallen (75).
•'Reealciare weder schuden (17).
Recalcit-rare, -are (1) hd. wider-
spannen (68), -streben, -sterben (1), -stau
(8j, -sten t -stapfein (9), -schlahen mit
den fuessen l -lauffeu (75). hunder sla=
gen (17). hiniler- i neben-sich schlagen
(65). weder-streuen (23), -spennich sijn
(132).
*Recalcitratio wider spreehung (9).
*Recalculare wider rech-en 0. -nen
(75).
Recalere wieder wormeu (8).
*Recaltruin ( cf. prc. ? recalciare ?)
weder scbyn (23).
*Reealuare binden kaal {sie 9).
Reealu-aster, -ester { re-, retro-
ealuus 1^74) chaluer (121, sim. Gf). v-ch.
(Sum.). uo-, och-, hoch-, auur-chalauer
sim. (Gf.). hiudeu- (8, 9), hinter- t aff--
ter- (74) -kal. hunderwert cale (17).
*Recaluatio kalheit (8). hinden-k. (9).
i *Reealuitio alachalagi (Gf.).
Recaluus {cf. recaluaster) kal (68,
110). kael (Uo*^, 132). hiiulen glaczet(75).
*Reeandere v. Reeondere.
Recapitulare ( i. epilogare, diffiteri)
wider-reden t -sagen ein ding noch ein
male (75).
*Recaprielis {liybrid) rech (74).
*Recauillare v. Remurmurare.
Recedere hd. nd. enwech-, nd. eyn=
wech- , hd. hinweg-, ent- (18, 76) hd.
-wichen, weichen, nd. -wiken. hd. wi=
chen (65); ab- (75), enwech-, enweck-,
(17), enweg- (7), aweg- (21), weg-
(8, 9), vort- (14) -gau sim., -gene (17,
21), t czihen (9). wider schlagen; hin
ziehen (75).
Recedipiiim e. Reeidura.
'■'Reeenciare v. Reeentare.
RecensArf. frisch, friße (21), frysch=
groen (68, frichg t griin (3), frys ^ gron
(12), freße t gryeue (13); rysche (10),
risch (5b), reusch (feiir 75), grüne, grüen
(134), gruu, nuw, new, nue. heurig vnd
iiuwe, kost- i her-lich; tveflich sach 0.
dinge /. pretpians (75. cf. Fr. 2, 3831»).
versch (14, '>2^, 23, 132) t groue alze v.
vleysch (23). vrisch (22>>). vers (22).
varsch l uy (11). groen (l32).
Recensere schätzen (1). zelen o.vr-
teilen (iioi, 0. ver-z. (68). celen (100).
czalcn (9). teylen (9). teilen (lOS, 132).
vert (132), -trecken t -nuwen (108).
*Recenseri frischen (75).
Recensire (/. q. -ere Br., i. lauare
REO
Gl. m., purgare l innouare) erfrischen o.
reinigen (uo xim.). friß machen (18).
vcrverschen (i32).
Recensitus beczalt (17). gc-zalt (8,
9), -zal (18). ghetalt (22;. eyn gh. (23).
Recensitus hd. v'nuwit sim.; frisch
i neuw (110) gemacht ; erfrischit (8, 9),
gereügt (? if). nd. vor-nighet, -nyet;
versch-ghemaket (22), -maket (23), -ge=
maieht (i32).
Recen-tare, -ciare (i33) hd. frisch=
maclien.
Recenter frischlich (6).
*Recenteus v. Gentes.
Recentia hd. frisch-heit, -eit, -keit ;
friß-, frist- i grüne- (49), nuwe- (20)
-hcit; frißekeyt (21). «f/. versch-eit (132),
-icheyt (22), -licheyt l versheyt (23);
varscheyt (11).
*Receptabulum vas (1).
Reeept-aculum, i -orium (9) (i. vas
cßc.) hd. belialt-. behelt-nisse sim. hd.
be-, ent- (20) -heltenis. behel-tini» (67),
-tiniß (152), -uis (13). eut-fengeniß (20),
-fentteniß (19). ontvagenisse i weder
iieminge (11). wydder nemunghe (19).
vnderscideiff (126). wonung (8, 9). ge-
nese (8), -wese (sie 9). ein geschir ; ent=
phahung ; enpfengniß ; pl. vesser (65).
Reeeptare emßiglich (110), dick et=
was (6s), dickwil wat (i32j ncmen.
Reeeptibilis genem-e (9) , -me (8).
aufnehm- i wiederbekomra-lich (Ki*,).
Receptorium ( cf. receptaculum)
sacristey ; receptbuch (Ki.).
Reeeptus intfangen (20 sim.). wid=
der genommen (20).
*Reeeratus v. Reeidura.
*Recere eo es nighen t virnuwen (19).
nyen i varschen ill).
*Recertator, antegonista stryder dye
meer gestreden lieft [in).
Reeessurus wechverdich (147).
Reeessus hinzuck (75). ags. helustras
(94, 136).
Reei v. Palim.
*Reciaeuluni v. Ret-e, -iculum, -ia=
eulum. Tenaculiun.
*Reci-alum, -culum netz, visch-n. 0.
garn (74).
*Reeiare, -ri v. Retiare.
Recidere hd. wider-, hindersich- (65),
7id. weder-vallen.
Recidere af slaen (11).
=^Reeid-erina,-errna,-iduum,-ipnum,
-ipna, -ipuum v. -ura.
*Recidibilis {i. morbus cadens, sed
recedulus m.recedens) widerfallige sucht
(75). recidolis i. morbus recidens (76).
Recidiua [cf. reeidura) weder in
fallunge (17).
Recidiuare (i. post casum reparare
&e.) hd. nd. wider-, weder-in vallen;
erger-werden, -eu (22). geerger-n (18),
-t werden (12). weeder erger w. (13).
arger w. (10). wider in die sunde fallen
(65). w.-fallen in das alt wesen vnd le=
ben; vmbschlagen (75). hd. w.-vmb faln
sim., -ualleu l -abkeren (20), -leben (8,
9). ernuwen (20). vermauren (64).
Recidiuatio affkerunge (20).
REG
*Recidiuum widderfal (20). wider-
waclis {arborum 123), -wachß (64, 125).
Recid-iuus, -uus lid. hinder-, weder
in- (17), nd. achter-vellich. hd. h. -wellig
(7), -feltig (21, 76), -fallig (6). hyn fei-
digk (4). erger (49). wider-siech (es),
-kraiick (110", 132).
*Ilecid-olis, -ulus v. -ibilis.
*Recid-ura (9), -iua (8), -inna [g-
atis) t -innum (i47), -ipnum l -ipna
(Das.), -ipuum, var. -iduum (uo), -erina
(75), -erma (76), reee-dipium (Gl. m.),
-ratus (76), reeoratus (7.5), rethedi-
pium (74), rechedi-pna pl. (Gl. m ,
Ki. ), -nna (Ki. ), rechidinna (Das.)
{auf< trechedipna, xpEyß.bzvKVOV)i. vestis
rusticoriim (76), parasitica (74), conuiuii
t recinium [q. v. 110). gebui'- (8), ge-
bavvr- (9), paureu- (75), pubcu- (74),
disch- (Das.) -kleit. comodianten-kleider
(Ki=^.). kedel ; wen-, wenne-ckel rocket;
subtijl als die vrouwen baevcn dragcn
(147):
Recid-uus v. -iuus.
*Recimus v. Ricinus.
*Recincum(c/". recinium, risiciilum)
eyn rnchcly (23).
Recinere aber singen (14).
Recin-ium, t -um (Br.), t -a (Gf.),
ricin-ium (74, 130, Gf.), -um (Gf.), reni^
cium!i20) [i. vestis; pallmm; matronale
coopertorium ; stola Kr., actis 120, 121,
Gf., ratiocinium t merenda Gl. m. cf.
reci-dura, -neum) nadel, spindel (74).
spenula (120, 121, Gf.). ruobelin (i3o).
*Reciolum v. Ret-e, -iolum.
Recipere hd. uemon. nd. weder-, hd.
wider-, widder vmb- (18) -11., -niemen
(76).
Reeipr-ocare, -icare (23) hd. nd.
wider-, weder - nemen, -n. vor andern
(17), -niemen (76), hd. -kern in sich sel=
ber, im s. (110), sich selbes (4), sich
selbs (75); -ehern an sich (1); nd. -ke=
ren in zik znluen, ym seluen (132);
-beugen (19, 20), -boghen (11). v'ander-
weyden (9), -werben (8).
Reciprocatio widder-beugunge (20),
-griffunge (8), -greyffung (9).
*Reeiproce widder beuglieh (20).
widervmb l einß vmbß ander (65).
Reeiprocus hd. wider-cherig ( 1 ),
-kerich ( b'^ ), -kerig in das vorder {i.
reflexiuus 75), -griffig sim., -grifflich,
-beuglich (20), -gebouget (19), -vmbsla--
gunge (iic 49). w.-keret (-heretV 21),
-kern (5), -gckart (18) in sich selber,
weder kirlieh zu im s. ( 17 ). gebogen
widervmb (es), nd. weder-boghelic (11),
-gripelick in zick zelues (23), -kerlick
in sik sulues (22).
Recisio widder snidunge (20).
Recisus abgeslagen (19).
Recitare hd. vß-, auß-, aus-, vff-,
auf-, off-sagen. nd. vp zegen. auer (?)
heischen t of segen (14). vertzellen (132).
wider erzelen (110).
Reelamare hd. wider ruffen sim., l
schreyen (9). nd. weder ruepen (11).
Reclamatio hd. wider ruffunge sim.
*Reclam-, reuoc- (Fr. 1, 626) -ato-
rium luder (w. 65, 74, Fr.) das ist ein
rote tuch dz die waidelute machen
dumque hoc aues vident so fliegen sie
wider herczu (65).
REG
Reclaudere wider beschliessen (75).
*Reclinaculum hd. bette sim.
Reclinare hd. nd. wider-, wcder-ney=
gen , nd. -niggen , -neghen , hd. -nigen,
-niegen (13), -beugen (19), -beygen (10),
-bogen (12). niddern t beygen (77). nid^
der ligen (20). an lenen (68).
Reclinatio hd. bette, leynung (9),
widder-lenunge (8), -ringunge (20),
Reclinat-orium, t -io (74) [i. laquear
l statorium 1. st. strat. ; cf. cubiculum;
hd. lene, l.-burga (Gf.) , line- (120, 121),
lini- ( Gf. ) -berga ; ein leen, len, o. stat
do man ruwet, ruogt (110 van-.)\ linde=
ling ( 74 ) , bette sim. , beth, pott ( 1 34 );
bede-lmß (20), -huiß (19); beddebrot
(20), pett-e t -gezierd (74); slafhaus
(1). nd. bedde, beedhuus.
Reclines ags. suaehaldae (94), suuaeU
dae (i3üj.
*Reclinium zu-virlayß (19), -verlaeß
i. refugium t inthaltniß (20). toe ver
laet (11).
Recludere hd. wider-sließen, -slissen,
-schlissen, varr. -scliliessen, -schiessen
(110), -beslisseu; zu schließen (6.'>); be-
t vfl- (20), ent- (19) -sliessen. weder-
sluyssen (132), -sluten (23).
Reelusa eluse (20, 65). closter (65).
Reelusio be- t vfF-sließunge (20).
Reclusus ptc. s. be- (110), ver- (76)
-schlössen, op geslossen (132) clusener
(20).
*Recogitabilis ouerdethtlich (20).
Recogitare wieder dencken (20). w.
ge-d. ( 8, 9, 75 ). ober drencken {sie 20).
*Recogitatio vber denckuuge (2IJ).
Recognoscere erkennen (1).
*Recol-atus, -ectus v. -lectus.
Recolere under-werbe (5, 7), -werpf
(21), -worbe (13), -werff (22), -worfi' (23),
-weit (4) denken, ge-d. (7, 4), diucken
(13). deenken (11). hd. wider-, be- (20),
ge- (G, 110), wider ge-deucken. anders
be-d. t -gon (76). ]id. opf-, opp- (li»),
off- (11, 20) -eren.
Recolitus {i. cultus Gl. m.) wyd (?)
daycli t opper (19). bedacht (75).
*Recollectio widder samenunge (20).
Recol-lectus, -ectus (76), -atus (76)
ge- (3, 21, 76), hd. nd. be-stalt, -zalt (7),
-talt (22). hd. be-dacht, -docht (4). ver-
samlet (68, iio), -gadert (132). widder
gesamt (20).
Recolligere virsamen (20). v'samenen
(11). widder-samannen (19), -zusamen
lesen (20).
Recomm- , recou- ( 1 ) -endare hd.
enphelhen (1); wider-lohen {sie 67), -lo=
ben t be-, em- (76) -pfelhen; bc-uelhen,
-felhen, -fein, -feilen (21). nd. louen,
weder-1., -lauen (132). w.-befeln l loben
(17). beuelen (23, 67, 132). widervmb be=
felhen (68, llo). widder laißen l befein
(18). brysen (65).
Recommendatio ein wider lob (4).
w. lübung t befelchung (76).
*Recoinmissio beuclniß (75).
Recom-, gew. recon-pensa hd. wider-
gelt, -gelten (6), -geltunge, -geldunge,
-gab (76), -gebunge. 7id. weder-geldinge,
-geuinge. glijch guet (20).
Recom-, reeon-pensare hd. nd. gel-
den, v'-g. (132). hd. wider-g. , -geben.
REG
487
-dienen, -erfüllen, -kern mit der gäbe
vndbelonung t -bringen ; { -vmb ergetzen 5
t -legen mit glictiniß der that (75). ver=
gelten (68,110); erge-tzen (75), -ren (stc)
? verdienen (76). wyeder v'dyen (5).
widder v'denen (21). nd. weder vor de=
nen sim. w.-dyne (13). v'derdynen (5^).
bezalen t gelijchen (20).
Recom-, reeon-pensatio , t -pensa
(60 &c.) hd. nd. geld-unge, -inge; ver-g.
(i32). hd. wider-g., -geltung, -gellung
(21), -gäbe (20), -lonung (110). ergetzung
(75, 76). gelijchunge (20). glich wider^
legung der tat (70).
*Reconciliabiliter versunlich (75).
*Reconciliamen soene (20).
Recon-ciliare, -ciliari, (jew. -siliare
hd. v'-sunen, -sünen (l34), -sonen, -soenen
(68, 132), -suenen, var. -syenen (110),
-syenet (13), -senen (76, 110 var.), -i-ichten
(75) ; widder sonen (18) ; wider-sunen (4),
-verainigen (65); vereinen (110), den zorn
abtragen t zu fridlichkait bringen (65);
zu frieden seczen, wydder zu fr. machen
(19), weder m. (17). verpeysen (132). v'-
zonen (23), -suenen t to vrede maken
(11).
Reconciliatio virsoen- (20), virson-
(8), versun- (75), vorsun- (9) -unge.
*Reconciliatiuum versunlich (65).
Reconciliator ver-richter t -suner
(75).
Reconciliatus versunet (75).
Reco-, reca- (1) -ndere decken (5).
hd. nd. be-d., huden. hd. be-h., -hüten,
-halten, -dencken (76); bergen, hd. nd.
v'-b. , -pergen (1). hueden (??) machen
(20). hietten (76).
Reconditus geborgen; behu-et l -t
(20).
Recon-dueere v. -uenire.
*Reconp- v. Recomp-.
*Recon-siliare v. -ciliare.
Reconuale-re, -scere (/. refoeillari)
wider gesunt sin o. werden (7äj.
Reconuenire wider -belangen (Ki.),
-dingen o. mieten i. reconducere; w.
eins werden o. sin (75).
Reconuentio were (8, 9). wieder- l
gegen-klage (kl).
*Recoptilia {equi, cf. cingula) darn=
gurtel (sum.).
*Recoratus v. Recidura.
Recordabilis gedenglich (20).
Recordari dencken (5, 23). hd. be->
ge-d. dyncken (13). ingedenck sin (65).
Recordatio gedenck-unge (20), -nisse
(132), -nuß (68). ge- (75, 110), be- (75)
-dechtnisse.
*Recordatiue gedachtlich (75).
*Recordatiuus gedenck-ig (110), -ich
(132), -lieh (68).
Recordator gedencker (20).
Recordatus ge- (20, 75), be- (75)
-dacht.
Recordium hd. dechtniz (5), ge-d.
sim., -denckeniß sim. nd. decht-, dech-
(23) -nisse.
*Recou- v. Recomm-endare.
Re- V. Pro-crastinare.
Recreamen erquickesel (20).
Recreare hd. er-, wieder- (8), wydde-
(19) -quicken, nd. weder quicen (11).
488
HEG
er-hu'ktMi (\), -kucken widcnunb mit
den krcrtttii [i. reficere 7:.).
Kecreatioi'i-t[iiitkuiige(20),-kuckiuig
(75).
Recretus jio Hoolitcn (8, 9), -woiulon
(8), -wuinlon / -buiulcu (9).
Recrissare c. Tetrasitare.
Recte rceht-licli (no), -«■lieh (i32).
Rectificare /id. nd. recht machen,
niiiken (d;tt crom is i i7h re-, (jew. ri-
chten, richten eyn dinek dat krumm ys
(22>M.
Rectitudo hd. reclitekeit xim., ge-r.
(7, 0. nd. recht icheit, -heit. strackuit;
schlecht-e, -igkivit (der Streckung zu
gotV, strengekiiit; dz mittel zwukcIumi
ruch- vnd viieb-igkait («.')).
Rector scolarum scliul moyster (5'').
Rect-oi'ia, { -ura (76) {i. primordial
Hs ecclcsia 76) phar- (17), pfar- (9) -kirche.
ej^n schole ampt (17).
Rectus hd. nd. recht, ge-r. (7), schlecht
(65).
Recubare v. Recumbere.
Recubitus hd. li-, le- (19) -gunge,
ruwung (68). nd. ligginge l rost (11).
raste (19, 20), -ung (iio), -luge (i32).
Recula dingelchin (20).
Reculcare wanken edder dreden (14).
Recu- rubere, l -bare iiio &c.) hd.
li-, le-, ley- (21) -gen. nd. lighen (23),
liggen (11, 132), lyeu (22). ruwen (68).
ruw- (no), rust- (132) -ende essen. slaf=
fen (8). sloflen (9).
*Recuperabiliter widder winlich (20).
Recuperare hd. her-, er-, der- (3)
-hohl, -kobern (8, 9) ; er-hulen (4), -heben
(76), -kucken (1), -getzen (75); wider-,
w. ge- (20), w. vff sich (6.5) -bringen,
-brengen (-t), -wynnen (19,20), -crwinden
(8 Mrg. ), -vberkomen (i40), -erfüllen
(67 sim.), -begeren (68).nrf. er-, ver-halen ;
weder-winnen (11), -gekregen (132); to
ertboren (221*. aus ercobrenV).
Recuperatio ergetzung (75).
Recurrere widder lauffen (20, 75).
czu-ffiegen (8), -flihcn ^9).
Recursare wider-lanffen (8), -komcn
(9).
Recursio wider laufFunge (8).
Recursus hd. wider-, zu- (110) -lauff.
tzo loeff (132).
Recuruare hd. nd. wider-, weder-
kummen. vnder beugen (20).
*Reeurviiare neden {hd. nieten) we=
derboghen alsome dey negel weder
nedet (22'').
*Recuruitas widder krumheit (20).
Recuruus hd. wider -gekrummet,
-knimmyck(19!,-krum (iio), -beuget (20).
nd. weder-krummet, -gekrompt (i32).
Reeusare hd. nd. v'smaen sim. we-
(17, 23), hd. wey-geni. hd. vor-, ver-,
wider- (iio, 1321 -sagen, verergern. vir=
slaen (20). vß- t ab-schlagen t fliehen
(65). leugen o. nicht wellen (9). leuckeu
o. nit wohl (8). v'sumen (18). ab werpen
(12). ver nicht hebben (23).
Recusatio vorsmeungk (4).
Recusatus vir-slahen l -werflfen (20).
Recussum hd. wider slag sim. nd.
weder-slach, -slacht (23).
*Recuticus (a«.s -itus) i. circumcisus
(110 &c.). bcschnytener (74).
RED
Rechanare v. Raccare.
^'Rechedi-nna, -pna, reclüdinna v.
Reoidura.
Reda, .teltcn rheda hd. nd. siede, sele
{in riirrn f). 9, 23). hd. sliede, slyde (19),
slitte (l5i), slit (21, 1, ly), schlit, slith
(1); schlit-ten i -kuclieii {i. farr-o .iw«/,
-a einmal 75. cf. slito-cliolio rostros
Sm. 2, 280. Gf. 4, 361. schlittcnkufe Colcr,
Fr., Sm. 2, 286); schlit-cn (4), -ten (65);
sciiilt [sie 110»), schleif (33), slite l sile
(9), siel (7), sil ((5, 174), .«ein in ciirru t
körn (21), kar, karr, kerr (i34), karre,
karn (18), karch (7, 69, 151 1, karg (i.")2),
wage (20); wagen-zol (123.(./. redaglum),
-renne (9;; r.-wan (8); ri-, ryc- (19)
-dewagen; rciling (93), wagen mit vier
redern (75). nd. sledde l seile (22), kare.
*Redabulum (c/. rotabulum) redstab
(74).
Redactus /tr/.widder-bracht t -machen
(20), -brach t -gemacht (9). nd. weder-
bracht t -gemaket (11).
Reda-, redi- (1), eda- [([.v.) -gium,
redarium (147) (c/. vectigal) hd. nd.
vor Ion. hd. fuor-, fuer-, fur-lon, -lonc,
-loyn; fierlon (49), man (sjc) czolle (17);
wagen-, wain- (8) -zol; wagel toi (col?
12). nd. wagen tolne (8I). van der slec=
den dat voirloyn (147).
*Rheda-le t -re (i. eollipendium
equorum in curru) silen (75).
Red-, re- ( 14 , 74) -amare ander=
wert Hp (17), weder leip (14), aber- l
wieder-liep (74) haben.
*Rhedare (c/. rhedale) vb. schli-,
:;bca
)•
schlai- (75^) -tten (75*), -])ffcn {
*Redargar v. Bedegar.
Redarguere hd. nd. scheiden, hd.
schelten, straffen ; wider-str., -stroffen
(17, 4), -triben (65). nd. weder strafen,
be-rispen (11), -respen t straeffcu (20).
vber-winden t -kunimen , ge-w., var.
-winnen (es).
Redargutio beresp- t straff-unge (20
s^w.).wider-strauffung(70),-sprechung(65).
Redargutus {i. reprehensus 75)
berespet; ge-straffet l -schulden (20).
begriffen mit straffen (75).
^Redarium v. Redagium.
Red-, re- (1) -dere {i. munerare 1)
hd. wider-, be- (1) -geben, nd. weder
geuen.
Reddibitio wider-geben (8), -unden
{sie 9).
*Reddire sthiren(schireny) geuen (23).
Redditio lid. wider gebunge.
Reddituarius hd. zinsman.
meister (20), -master (si).
Red-, re- (11) -ditus hd. nd.
rente. hd. gulte, gult, giilt (i34)
gilt, geldungk [i. census 4), rent, czynse,
zinl5, jar czyns (8, 9). reynte (11).
Redditus perpetuus erff rente (i32).
R. vitalis libding (iio).
Redditus ptc. wederom gegeuen(i32).
*Redeeisium chrusa (i4i. cf. Gf. 6,
616).
Redemptio er-losung (110 sim.), -le=
digung (".')). vcrloesynglie (132). beza=
luiig (65).
Redemptor hd. er-, her- (17) -loser,
-lediger (75). verloeßer (i32).
rente-
gulde,
gilte,
RED
*Redemptoriu8 contractus ablosig
gult t ziiiü !';■.).
*Redentia v. Redolentia.
''Redere v. Reddere.
*Redesiderare wider bcgern (75).
*Redeundo v. Redundare.
Rediantia u. Radantia.
Red-, reh- (132) -ibere widerkommen
(110).
Redicere hd. wider sagen , w.-, an=
derweyt- (9j -sprechen.
Redictus widd(!r sprechen (20).
*Rediculum reituuagan (Gf. ). spot
(23. st. rid.).
Redigere hd. wider-machen, -brengen
(20); czu-br. (9); widerumb-scliicken t
-thun (110 .sm.), -lyhen(iio), -füren (ü5).
nd. weder-maken, -om leyden (132). zwi-,
tri-, bri-ngen; noten (65).
*Redigium v. Redagium.
*Redil- V. Redim-iculum.
*Redimarius (*'. redemptor) pachter
(Kil.).
Redimere (i. eruere t erenire 1. cf.
redimire) hd. er-, her-, vir- (19), wider-,
w. er-losen sim. w.-l. t kauffen (110).
w.-k. vnd 1. (75). weder verloessen t koef=
fen (132). erleysen t w. keuffen (13). kouf=
fen l wider-k. (65). losen (20). erledigen
(75). nd. er-, ver-lozen.
Redimibile ablassig t das da ist ab
ze losen &c. (65).
Redimi-, ridimi- (147), redili- (76),
rediun- ( alph. redimi- 70 ) -culum {i.
monile, nimbus q. v., Corona, vitta,
suecinctorium 76, rebrachiatorium q.
V.) nuskil (Gf.). hd. hübe (68, 110*), haube
(4), hub (iiO'i), gezirt hub (93); hüben
sam (17); h.- (IG), hauben- (9), hotel-
(Gf.) -snur; hut schnür (6), hör snuer
(77); hare-schnur, -snore. hd. nd. bar-,
hörn- (17), höbet- (121) -bant, -pant (1).
hanbtbendel (Das.). hd. zir-, zier-, czere-
'21), zcr- (67), nd. tzyer- (147), sir-heyt;
tzireyt (22). huyff(i32). borte (100). por=
ten zu dem har; fransen (75). hudeln
(8. cf. Fr. 1, 471''. .Sm. 2. 153). vnderwin=
del (12). lendeuyer (147).
Redim-ire, -ere (75'^) ornieren ; sich,
var. sich hübsch, zieren ; schmucken mit
der vßwendigen zier ("5). hd. czyren,
zieren, zern. nd. tzyren, scyren (styren?
23).
Redimitus ge-zierit (20 .^im.), -mutzt
i -ordent; ornirt; wol geschickt in sinen
cleidern ; reiniciich , vlg. hübsch (vnd
75'J) an der vßwendigen zierheit (75).
Red-, re-integrare hd. Avider-, w.
gancz-machen. g. m. (110) weder heel
m. (132). nd. w.-maken.
Redintegratio wider machunge (8, 9).
Redire hd. nd. wider-, weder-gan,
-komen sim., -machin (5*^). widerum
kummen (65, 68), gon (68).
*Rediscere widder- (20), weder- (es)
-leren.
Reditus v. Redditus.
Reditus hd. wider -kommunge sim.,
-kvmmunge (20 &c.), -kerung (65). wid
vart (8, 9). nd. weder kominge.
*Rediu-iuare, in den Hss. gew. -are
hd. nd. er-, hd. her-, ^ew. wider her-,
w. er-quicken. w. erki-ken (6), -cken
KEF
(76). w. lebendig werden (68, iio). erquick
wedei" (18).
Rediu-ius, l -um (125), -us (68, 110,
132) zeck (126, Ki"^.). zach { zack (pr.).
tecke (125). holtzbock (Das., Ki'^. ). ein
mur, var. muer, o. riet egel (110). eyn
moor ort' ryet egliell (i32). rediui-uum
i -ua (HO), -a, (iioi», ug^ Hen.), -ue t
-e pl. (147), reduuia (112, 116, Ki. ) kd.
nid- (Ki.), nl. ny- ? dwangh- (116) -nagel.
n. -Stroh (112). das gebrut (Hen , «r». 112).
est morbus quando cutis resoluitur circa
vnynem (110). cleydcre ter gehoericheit
achter gelaten {i. exuuie 147).
Rediuiuum erkuckunge t vornewet
(9i. irhuickit (8).
Rediuiuus hd. er-, her-quicket. er=
qiii-ckeit {')), -cet (13), -chich (23). er=
kickt (76). hd. wider leben-dig, -tig(66),
-nyck ( 19 ) , -der t wärmender (9).
Wider lein-ptig (1), -tig (3. cf. Sm. 2, 5i2).
Widder (20), weder (i32) leueudich. w.
leuenaehticli (\\).
*Rediun- ;;. Redimi-ciiliun. Cf. Te=
dondellus &c. (Gl. m.) ?
Redius dyeiire, knape (147).
Rediuus v. Rediuius. Gl. m. 5, 73o.
*Redo [auf capedo ? piscis) mvnewa,
loeiter u. hit. muniua (87).
*Redocere widder leren (20).
Redolens wol richende (8, 9).
*Redol-, l red- (74,) -entia wol- (20)
wider- (75) -richunge. ein guter ruch
(4, 74).
Redolere (c/. holofacere) hd. wol
ri-, rie-, ru- (19) -chen; wol riegeu (13);
wieder riechen (8, 75), vnd schmecken
(75). nd. wal, wol ruken.
Redonare hd. wider geben, itd. we=
der geueu.
*Redotare wider begaben (75).
*Reducare vß czehen (ö'»)-
Reducere hd. wider-furen , -fieren,
-foren (8), -breiigen (,9), -Icyden (20).
nd. weder-1. (i32), -voren (11).
Redulcerari geschwern o. eissig sein
(8S).
Redulus hope van holte (U7).
Reduncus krumer, schelher (74).
*Redundago v. Lomentum.
Redtmdantia vber-flussigkeit (9),
-flußkeit (8). -tiuß (65).
Red-iondare , -evmdo (^ i. reuetor
[st. reuertor] redeo abundo 76) hd. ge-
nügen,-uogen (13), -dien; guugen ? ent-
geyu geuen (21), wider- (75, 110), vber-
niessen sira. , vber gan sim. nd. ghe-
noghen, -dyghen; auer vlicten(ll), we=
der vluyen (_i32).
Redtiplicare ezwe- (17), wieder czwie-
(8) -feldigeii. siiaben (^9, 17).
Reduuia v. Rediuius.
Redux (/. qui redit t cvnuersus 75,
reductus) wider kerer (75). der av. ge-
(68), die weder- (i32) -leyt.
Reemendare wider pesserii (75).
Reemptio wider kouff (65).
'^Reexpectare aberpeiten (74).
*Refallare (t<t. -ere x refellere) wi=
der bedregen (21).
*Re-fallere t -trufare wider-leichen
i -betrigen (7ö).
*Refauere wider günstig sin o. wer=
den (75).
l>lt^tE\B4CH (.LUSSARIL'M .
REF
Refectio hd. er-, her-, der- (3, 4)
-quickunge; erkuckung (75) ; erkuk- (6),
erkick-(76) -nuß; lab-eniß, -nyß(4),-unge,
-sal (21), -sei (17); lobunge (8), gnüß
(7). vffenthalt-, spis-, wider mach-, w.
bringn-ung (65). nd. lauinghe, louenisse
(22).
*Refeet-ionarius (/. custos refectorum
76), -orarius rebender meister (8). la=
benter (X reficere) m. i9j. remptor (Fr.).
Refee-, reuer- (1) -torium refe-cto=
rium (76), -ntare (Fr.), -nter (74), -ntal
(69, 75% 134, Fr., Sra.), -lltail (7), -nt
(75b), -rent (Sm.). reu-indre (Sm.), -enter
(23, 110, 132, 147), -ent (75, Sm.), -et (1),
-beuder (19). reybe-ner (21), -n tal (ob).
hd. reben-der, -tere (12), -ter (74), -er(18),
-dale (13), -dail (10), -dal. reb-bintere,
-etil-, -enthier; robenter (Fr.), rafeter
(,4). riftre (99). spisehus (14j. esselmeß
(2O). eethuyss (147).
Reffectus wydder gemacht (19). ge-
labet (9, 19), -lobet (8), -fvdet t er=
quieket (20).
Refellere {i. repellere i fcdsificare
Br., /allere 76) hd. nd. wider-, weder-
bedrcgeu, hd. -triegeu (G), -betriegen,
-betrigen, -bedriegen, -bringen t -ma^
chen (7), -triuen (100), -driben (20).
aber betrigen (^9).
Referendarius der ein red o. Sachen
ercleret' iiio, sim. i32). der eine rede
erfult (68. X refertireP).
*Referibile das da mag gelait l ge=
fürt werden (65).
Referire widerumb schlagen (65).
wieder laiden l wider madieu (7. X
referre).
Referre hd. wider brengen, -bringen,
-sagen (20), -holen (13); sagen, erzelen
(110), fragen (9), daiK-ken (8, 9j; wider=
unib l entlich laiteii; zuglieheu t enlich
machen (65); vnderschayden sein (1).
vertzellen (i32). zelen, zu ordnen, für
rath bringen (88).
Refei-ri zugelegt werden l antreffen;
ge-went, -endet t -grundt sin vff &c. (65!.
Refert es gebyrt o. zugeliort (,110).
het scheelt l j^dt behoert (132). vnder=
schit hat (65). eyn twedregen (?) anghe^
boren (23).
Re-fertire, bissw. -fareire /n/. füllen,
er- f. ,75); wider-f. (G, 75), -fillen (76),
-fohl, -follen. 7id. er-, weder-wUen.
Refertus ge-fullit (8), -fult (9), -wUet
23). erfult (75,,
Referuere wider glasten (126, Ki*.).
erlawen t sinckelen (126).
Ref- V. Re-formare.
Reficere (cf. recreare) hd. laben,
er-1. (iio); wider-1. (19), -macheu, -gantz
m. (65), -magen (13), -bessern (8). b. l
essen (9). b., erquicken, spysen, fuden (20)
nd. lauen; weder-maken, -quicen (11).
Refieula {st. resicula?) bort (8).
vorciit [sie 9).
Refiteri anderwerff belijdon (i47).
Refieecio v. Reflexio.
Reflectere hd. wider-beugeii, -biegen
(6, 76), -bigcn (7), -bagen (17), -neigen
(75). )id. weder boghen.
Refle-xio, -ecio wider-bogunge (100),
-beuguiige (20), bogen (15), -schin (r.
splendoris 75). hindersich biegung(65).
REF
489
*Reflexiuus v. Reciprocus.
Reflexus widder böget (10). weder
geboghet (23). vmgekart (12).
Reflorere hd. wider-, anderweyt- (9)
-bluwen sim., -pluen (75), -grünen (8, 9).
nd. weder blueyen (11).
Refluere widder flißen (20).
*Refocillainen erquick-unge, -enisse;
lauesel (20).
Refoeillare (/. fouere 1) nern (13).
her-n. (5). nd. erneren. quicken (74).
hd. nd. er-, ver- (i32), hd. her-quicken.
er-kiken (3, 76), -kucken (74, 75), -kucken
(3), -kiiken (2), -kicken (1. c/. re-ereare,
-fruerej. laben (20).
*Refocillatio hd. erquick-, erkuck-
(75), erlab- (110) -unge. nd. lauinge.
Refodere wieder- (8), aber- (9) -gra=
ben.
Re-, ref- (5^) -formare hd. wider
machen, w. ein gestalt geben 0. haben
(75). nd. weder maken. weyder fformen
(5b).
Reformatio hd. wider machunge. nd.
weder makinge. •
Reformidare wydder forten (^19)
vntsihccen (loo). ontsien (11).
Refotus erquicket (20).
Refouere hd. nd. er-, wider-, weder-
quicken. w.-vueden (11). er-kiken (76),
-neren (6). liegin (9). wider warm zu-
decken l -teuschlen (i26. cf. tuschen
Fr. 2, 395, Sm. 1, 460). iinper. erquick t
widerbring (65).
*Refouere (X reuouei'e) wieder
globen (8).
Refractarius keybig, eygenrichtig,
wider-spännig (i26). w.-spenig, streitig,
verherrig (88).
Refragare wider-streben (8, 9), -steen
(9).
Refragari hi- (8, 9;, hu- yll) -ndern.
schaden (17). Iid. nd. wider-, weder-stau
sm.,-spenstig sin (65), -reden (64). smekeu
l vienzeken (23).
Refragium weder stan (23).
Refrenare hd. ze-, za- (134), czie-
(8), czoy- (17), nd. tem-men. bre^delen
(20). pendigen (75). hd. zwi-, betwi- (mss.
mog.), nd. dwi-, bedwi-ngen.
Refrenatio pendigung (75).
Refrenatus pendig (i) gezeumpt (75).
Refricare [i. reterere 75, quiescere
t renuuure, 76, Pap.) wider-vff kraczen
(65), -riben (75).
*Refrige-mere, -re, -seere erkulen ( 75).
Refrige-rare, l -re (75, 76) (c/. -mere,
-seere) hd. er-kölen (i34), -kulen, -kulen
(67), -kielen (76, 110), -koln, -quicken (20,
65). erkolen (23). er- (20), ver- (132) -koelen.
virkfden (19). herkelle (21). wider-uin=
bringen (65), -erfrischen (75).
Refrigeratio erkol- t erquick - unge
(20).
Refrige-re v. -mere, -rare, -seere.
Refrigerium hd. nd. erkol-unge, -iuge.
kulunge 18, 9). kuelinge (11). hd. quickung
(68) ; er-qu., -kuchuiig (1), -kulung, -kulen
(G), -kolniß (20), -k3'elunge(18), -labung
(110), -loschuiig böser bcgird {Gv,); vir-
kulunghe (19); lier-kulunge (7), -kehmge
(21); ruwe (100).
*Refrigerium (X refugium) zufloeht
(17).
62
41)0
KEO
REH
KKL
Refrig-oscere , -ere, -erare, -idaro
t'i-ki'lloii / iVisiluMi (-:,).
RetViuRere aiith-rwoyt- (0), wider-
^7i;i liri'i'liiMi.
Refruere \r .•>/. o) tMluokcn (1).
*Refiidere r. Rel\indere.
Refugare virdrilx'u [20).
Refugere liiudcr sicli fliclien (e,*»).
Refugium (c/. recliniiim) hd. nd.
zu-, to-vluclit, hJ. -flocht, -flocli (]3\
-rtiig (2n. -lourt" (CS), tzo-looff t -voilaolJ
(132). liilrt" (iiol schirm («;>).
Refugus fluclitig ( i lo). vkichtich (132\
tzuriiicht (\'2). oyn v'lopon monik (23).
Refulgentia jiiancz ( 65 ). wider -gl.
(Ki".), -Si'hl'iu (Ki>>.).
Refiilgere schoynen (9). wicder-schy=
iUMi (".">>, -.-^chin (81. orschinen (6.")").
Refun-, refu- (8) -dere hd. widor-,
widerumb vlJ- (C5) -gioßcMi sim., -gelden
(8, 9i, -gölten (iio). vff- (uo), op- (132)
-richten, weder-stortzen (132), -gieteu (11).
Refutare hd. v' - stoßen , - stoißen,
-stoizzrn (ö"), -Ptosen (17), -sagen {
-wcvflfen t abschlagen t von jme stoßen
(6.5). nd. v'-, be-stotcn. hd. nd. v'smaeu
sim. verschmähen (i34). bidriben (20).
Refutatio vorsmech- (9), virsum-
(81 -nisse.
*Regalea v. Galega.
Regaliolus {i galgiilus 114; ital. re^
galbulo 12»;. cf. regulus, birbiealiolus)
ein großer grunling (126, Ki.).
Regalis hd. konig-, kounig- (8), kunig-
kunig- .gt"!. künck- (i3i), kunck- (19),
kung-, kunt- (21), anschick- t raeyster-
(74), nd. koninck- t kunc- (23) -lieh,
knnegis i. regius; .n\ grosch (9).
•^Regallicum r. Galega.
*Regalus \ cf. regulus ) kuniglein,
slangenkunig (74).
*Regan [inoneta? cf. regalis) eyn
grod dans l parans (23).
Regenerare nuwe geboren (20). wyd=
der gOAvynnen (19). weder teleu (11). ^
Regeneratio geistlich Avider geburt '
(65). ,
Regere richten (17). hd. nd. be-r. t
reger-n, -cn (22*^). hd. rieehten (8) ; regi-
crn , -rn (17) ; reygeron, iuren 0. laiten
(65); leten (9), schicken (12), v'deudin^
gen (13). 1
Regia hd. nd. eyn edel - , konnig-
^8j, kungis- (9, 16) -lins, -haws (9), -hoff
(16). ein kunigs sal (110 sim.). 1
*Regie v. Regio. ]
*Regillum (/. latmn vestimentum re= \
gine t sericum peplum 76) konnigynue-
(8), kungyn- (9) -gewant. der kuiug g.
(76). pl. knnigliche claider (75). rökli
(931. _ ;
Regillus {i. vicerex) ags. vndercyning
(Gl. Aelfr.).
Regimen hd. nd. bericht - , reger-,
hd. regier-, reyger- (7) -unge, -inge. hd. \
meystorschaö't. nd. mesterschap. j
Regina hd. kuni-, kune- (93), kuni-
(67), kün- (134), kin- (76), koni- (7), koni-
(151) -gin; kiin-igen (68), -niging (18);
konigin-e (133, 152), -ne {b). könne- (20),
konin- (23). konyuck- (132) -ginne. re=
gina ecclesia sacerdos helisa (i4i.
deutsch, zu heil?). j
Regi-o, hissw. -6 h<1. rieh, reich (41, 1
koiuiig- .v/j?i., kunck- (19) -rieh; künck-
(134), kunig- (75) -reich; lant; geg-ene
(65), -ne (65 rar., 126); ein stat so jni
menschen regiiiort (65), ein marg (in
a/cis tOc. 1J5 ). ifl. riko, konnincrijek. j
*Regionalis lantgrave (Sum.).
Reg-, re- {in reg- verb. 93) -istrum
(/. imtd, nullt trid signa t punrta 75) 1
kersnuor ald ein reclionbuoch (93). hd.
buch stur (7); leyt-, leyde- (f), 21, 22),
)id. Icde-, rechen- (21), regen- (6),
rayt- (74), bereyt- (18) -buch, -bock,
bereyt (5), bcraj't- o. bcroeh- (74),
rieht- (81, bericht- (9), boret- (23), 1er-
(22) -nisse sim hd. berichtunge, regi=
ster. zeichen (74). z. dar by man etwas
merckt in einem buch (75).
*Regium comiiges kleot (11).
Regius hd. kunig- (1 &c.), kung- (6,
65, 70), kung- (67), künck- (134), kunt-
(21), king- (76), konig- (g6), konnig-, rarf.
konnick- ^22), koninck- i kun- (23) -lic'i,
-liehe (66), -lieber (65\ -leieh (1), -rieh
(18)-
Regius (e-it morbu.s 3, 4, 121), r.m.
hd. gela- l kela- i chela- sim. (Gf.\ gel-
(74), gele-, dye g. (17, 100), gale- (4),
dy gell- (3), lanc- (100, 120) -suht, -sucht,
-soht (100), -socht (17).
Resnare hd. nd. herschen, regn-eren
(20, 22b, X32), -iereu (68, 110), "-iren i
gewalt vbeu (65). hd. her-ßen, -ssen
(49), -Schaft haben (9 Anh.).
Regnum hd. rieh, richge (13), konig-,
kmiig-, kungk- (21), künck- (i34) -rieh,
-reich, nd. koninck rike.
*Regratiari i-re Gl. m.) hd. nd. dan--
cken. hd. wider-d. (1, 5^).
Regredi hd. wider gen sim.
Regressus widder ganck (20).
Regula hd. ein gemeyn recht, regel
(110 Sic), rede (18), warhait ("65). reg-
ula (Gf.\_-ule (22b), -ul (Ki.), -ele (11), -el
[muratoiis 1 &c.). lathe (77). maß t lere
(8, 9). für-, lait-, vnderwis-nng (65).
riclit-sehit (65), -scheit ? liuial (Das.). nrf.
ghemene recht.
*Regula aurea {cf. rigula) haub eins
iunckfrawlielienhaupt (74\
Reguläre reguliren { ordelieh laiten
vud füren &e. (65).
Regularis der regel, ein r. (iio^)
halt (08^, helt (iio). reguler (20). hd.
nd. orde-, ordi- (13), ordent- (67), or-
denc-, ordeng- (6). meß- (7) -lieh.
Regularissa reguliersche (147). •
Regulariter orde- (20, 65), gemainc-
(65 1, rotht- (20) -hch.
Regulus (^■. auis i serpens, paruus
rex 75, 110, regaliolus 125. cf. paristu=
lus) kung-el (75), -li (93). künglin
(64). knnigün (uo). ein klein k. (68),
coninck (132). kuni^la (111). kunicel
(100). kongel-in (8), -chen (17j. eyn czune
kunnyck (19). tzunkonnig (i25j. slang
(9). hd. nl. basiliscus (116).
Regum {sc. Über) das puch der ku=
uig (li.
*Reguncula {in edificiis) sulram (76).
Rehabere wieder haben (8, 9).
*Rehibere [i. rehabere 65, redibere
5. V.) weder kryegen (132).
*Reyben {i. lapis f puluis &c.) kre^
byßaugen (19). krcftißaugo (20).
Reicere {cf. secludere) hd. ab-, wi-
der wcrfVcn. nd. weder warpen (11).
schupfl'cn, abdriiigen 174).
Reiectus wi<lder worffen (20).
Reincipere widdcr nemen (8).
*Reincrepare wider straften (75).
*Reynhardus (//. nr.) reyn hart t -e
(22-).
Re- f. Red-integrare.
Reysa v. Equitatus.
Reit-, reitin- (8) -erare (/. epilogare
75) wider audorwcy-ten (9), -den (8). w.
noch ein mal thun (75). pass. widerumb
volbracht werdonn («5).
Relabi hd. nd. wider-, weder-vallen
t glidcii. hd. w.-glitseiien, -glitsen (152),
o. fallen, abf. (9). neder-f. t glinden
(17). woder-glitseii (i33), -glitzen (I32).
Relanguere krank sin (18^). aber
sieben (9 . wieder sieche werden (8).
Relatio ii. fama 7g) zu gedenckung
(76). vornemlicli befeichunge (9), vnvir-
nemliche mit volguuge (9 Anh.) czu ge=
dencken. vurirnenulich oder bet'ulunge
{sie 8). veriKMnlich mitvolgung (63).
rede (17). reduug vorgeretter ding (uo).
vertzellinge t vysspraeche. ( 132 ). hd.
sprechuiige. 7id. sprekynge.
Relatiuum hd. wider-dragunge, -tra=
gunge (7, 76), -tragen (6), -sproehen (8).
nd. weder dregynge. ej'n gedenckung
eynes dinges davon for gesprochen ist
(21). gedenclicli (9j.
Relatiuus widerbring- o. erzel-eude
(HO sim.).
Relatu ags. spelli (94, 136).
*Relaudare wider loben (75).
Relaxare hd. vfiF- sim., w. vff- (75),
weder off- (17), wyddcr out- (19), ab-
(65), uß- (6), nd. V])-, af-losen. hd. auf
lozeu ( 4 ) ; vff-loßen, -binden ( 8, 75 ),
-geben (8); v'-g. (9, 65);_v'-(9), vff- (76),
nach- (iio) -lassen; die sunde ab-l. ;
herliehtern (65). enbinden (76), außthe=
non (i2G). v'ghcuen (11).
Relaxatio erlesung ( 76 ). auflosung
(75). vorlazsung (9). vffbendunge (8).
*Relaxatiuuni speiß die da weycht
im lyb (uo). widerumb uff- (68), wede-
rom vp- (132) -losende.
*Relegamine chozza (Gf. 4, 539).
Reiegare hd. wider-, vir- (19), ver-
(65), in elende, in elend, in ollen (18),
in daß elende sim., vber die vier weide
{ wit von eim hinweg- (6.5) -senden, nd.
in eilende f weder-zeudon ; v'seynden (11).
Relegatio widder seudunge (8, 9).
Relegatus versent (81). in eilende
gesant (23). g. in das eilend 0. gelassen
in die wustunge (75).
Relegere gedenckon (8, 9).
Releuamen herlichter- (65), ringer-
t erledig- (Ki».) -ung.
Releuare vff- (65). wydder vff- (19)
-heben, ufl'bureu { lijthten (20), erli-
(65), lei- (Ki^.) -clitern (den durst Ki^.).
ringeru (die arbeit Ki^^.). spisen i vffent=
halten &c. (65). ov voren (11).
*Relex i. antiqua i prior lex (76).
daß aide erst recht (17). alt r. (8, 9).
alt 0. vorigs gesetze (74).
REL
REM
REM
491
*E.elieere vz- (20), wt- (11) -trecken,
vß czyohen (19).
Relicta witwe (68, no). wudewe (20).
wyddcben (19). wedue (11). ein wedwe
vrouwe (132).
Relictio verlassung (6.5).
Relictus ver-laßner (iio), -laußen
(68), -laißen (i32). achter gelaßen (20).
Religare hd. vfF-, v'-, wieder- (7),
widerumb- (68, iio), mrf. wederom- (isa),
up-binden.
*Ileligare (x relegare) in eilend
senden l vvider-s. (i. mittere 7G).
Religio hd. werdi (Sum.); v'bin-tenis,
-deniß (17), -dünge; ver-buntnuß, -biiudt^
uuß (134). hd.nd. vorbintnisse. eyn gode
vorbynnung (.¥'). gotz verpindung (1).
gotlichc verbüntnüß (75). gaistlich ver=
bintniß t glubdt t Haltung t leben;
verb. zum deinst goc/ &c. (65). vorbun=
din leben (9). hd. geistlicheit sm. ; ein
geistlich begebenheit ader gotis vcrbyn=
düng (i) ; hailsamung (76) ;^heylige sim.
sam-iRinge (21), -munge (17), -lunge. nrf.
hillich sam-, zamel-inge. lieilig menunge
(5. st. sameniuige?). gehorsamkeit t
vnderdenig (20).
Religiositas hd. ml. _ geistlicheit.
heilige versamlung (iio sim.). god ge=
ben i geyslich (lö). hoersamicheit (11).
Religiosus hd. got ergebe-n, -r (1);
gode ge-, her- (5^) -geben; god (18),
der got ist (iio) geben; be-g. man (20);
ein verbunder l gaist- t cristc-licher
mensch &c. (65); geistli-ch, -eher (68,
iio). nd. gode erghcuen, geystelic.
Relinire wieder- (8), aber- (9) -smeren.
Relinquere hd. nd. v'-, achter- (11,
20, 132), affter- (19), hinder jm (65) hd.
-laßen, -laeßen (20), -laißen, -laissen (132),
-laußen (68), -lossen (6), nd. -laten. vor=
lozsen (4). losen (9). laeßen (20). haim-
i vber-geben (65).
Reli-, re- (a/ph. reli- 6g, ö9, 70, 134,
151 ), ^ reti-o- ['S, 75), cappe- (75), eapuci-
-pendium, i relipedium (75) (i. leri-
i liri-pipium 75, caputium qq. v.)
hd. zyppliel(l), zippc; kappen-, kapen-
(134) -zipfel. kogel (132). k.-zipfel [Gl),
-zippel (3, 66, I5i), hd. -zippe, -zip, nd.
-kip (22, 23), -tymp (132). gugel-zipfel
(75), -zippel (6). kügel zip (21). ein kugel
kap (iio).kyptyinpe ander kogelcn (22'*V
covel of caprotn timp (107).
Reliquare wider schmeltzen (68, 1H)\
weder smeltzen (132).
*Reliquarium ridenkorb (123).
Reliqui-e, -de (5i>) hd. heil-thum,
-tumb (110), -gdum (5), -ichtam {b^>),
-ichdom (132), -ickeyt (9) ; heltuon (93),
helge dinck (18). nd. hilli' h dorn, ouer
blyuiuge (132). vber blibung (110). bleyb-^
nusse (9). verlassen ding (65). aleiba
(Gf. ). oleibe (copiosiores dicker vnd
qwecker 62).
Reliquus hd. nd. eyn, der (19, 110),
die 1,11, 132) ander.
Relit-ere, -tere (68) wider- (es),
weder- (132) -schulen.
Relucere hd. nd. wider-, weder-
luchten. hd. w.-leuchten (110), -schinen,
glatzen (126).
Reluetari wider -richten l -rangen
(9), -fechten (8), -kriegen t -staen (20),
-stant thun (65). weder worstelen (132).
Reludere aber spielen t herwidder=
vmb speien (20).
*Relugere wieder weynen (,8). weynen;
scheynen, prehen (74. X relucere).
Rem nach weselichkait vnd nach dem
alß es an jm selbß ist (65).
*Rema [st. rheuma, anders Gl. m. ;
i. muterles 7 6) a(]s. stream (94, 136).
Remandare beuolhen(i 10 sjV/i.).wider-
entbyten (9), -enbieden (b), -gebieten (75).
Remandere i. ruminare) ab deuwen,
keueu (88).
Remanere hd. blibcn, wider-bl. (68,
110). nd. biiueu, weeh-bl. (i32).
*Remanifestare wider offenbaren (75).
Remeare ]i,d. wider-, widervmb- (20
sink.), nd. weder -gau, -kommen (:iO),
-wandern (11). w.-keren (9).
Remediari, -re byessen 0. besseren
1,110 sim.). Luyssen (132). hd. j.rtzedye
büßen (17), geben o. suchen (20); artz-
en (20), -etien sim., -tiiyen (i33), -eiiien
[1) , -ennicn (65) , -nyen , -neytn , -igen
(ti); ercze-dien, -nen (9). nd. arsedien.
gesunt machen (65j.
*Remedior der die arczedie giebit t
dem sieelien budet (vudetV) a. (20).
Remedium lul. nd. artze-, nd. arse-
die. hd. artz-etie (5), -tihe (21), -dye
1,133), -nie, -ney, -neypuß (74); artyney
[sie 134), ertziiy (76j, furkummung vor
dem scliadeu (65), büße (21), bfiß (7),
büß (20), busche (5). nd. böte, saech (132).
*Remegari [cf. remetiri) weder me=
ten (23).
Rememorari, -re (23) nd. dencken.
hd. gc-, witler ge-d. widder in ein sin
kommen daz eyner virgeßen hat (2üj.
Remensus wider gemessen (110 sim.).
*Remera yser-en plate (11), -n playt
(I9j.
*Remes eyn ryebe (19). ryue (11).
Remetiri hd. wider messen. «<?. weder
met-en, -teu. mit demselbem maße wid=
der nießen da miede man eyine etwas
myßet (20j.
Remex, gen. gis i eis (76) [i. remus
1, 2) reym (Ij. ryme (2). riem (68). ferg
(74, 75j. feri-eh, var. -seh (75). verre
(93). ruoder (i4i). eyn rüderer (110).
royer (i32j. eyn grot roder t eyn stur
{'^.'d). groz rüde t eyn stuir (5). eyn
groß'' roder t piscis [sie!) eyn störe
(20). eyn groß (67, 74), groiß (7, 133)
rüder, l stur l verck (18j. eyn groiß
rode, Mrg. röder (18). eyn grüß rüderer
(17). veri f rüder (80). hd. stur-r. (6),
-man, -er (8). stuerman (11). steuerer
i schaldn (9). stevir (8'>). ruger (5'^, 64).
roeyer (i47). acjs. roedra (94, i36), redhra
(94*). langesschiffe (74).
*Remiare begnaden (23).
Remig-are, -rare (67) hd. nd. ro-,
hd. ru-dern. hd. rude-ln, -u(7);ru- (19),
rue-, rüe- (134), rie- (68), ro- (20) -gen;
rügen (18), ruewen (i52), styren (67).
rtd. rueyen (11), roycn (i32), roeyen (i47).
eyner der da siezt vnd rüget in dem
schiffe (20. st. -ator).
Remigatio rvegunge (20).
*Remi-, t rem.ul- (76j -gator hd. nd.
ro-, hd. ru-derer. hd. rudrer (6); rue-.
rüe- (i34), rue- (i5i), ru- (67), rie- (es),
ry- (132), ro- (18) -ger.
Remigium hd. rüder-, rüg- (64),
schiff-, seheff-unge. nd. ro- (i32), schcp-
jnge. ruderhanff (74). roeyampt (147).
Remigrare [cf. renaigare) hd. wider-,
abe- (9) -geen.
Reminiscentia hd. nd. gedeeht-,
bedecht- t v'hoghe- (11), dedeclit- (22),
hd. gedechte-, virdechte- (19), gedenck-,
decht- (64), gehug- (20) -nisse sim.
*Reminiscere {cdijh. reuiuiseere) v'-
muden (5*^), -müden (1). ermuudern o.
wider erquicken (Vocc. ex quo).
Reminiscere ghedencken (23). prs.
ych gedenckens (12).
Reminisci hd. (1 &c.) nd. ge-, vor-
(221^), hinder- i h. sich ge- (65) -dencken.
*Reminiscitiuus virdechtyck ( 19 ).
ghedechtig (11).
*Reminisciuus hd. gedechtig, g. ding
(110).
*Remiiiissio {cf. remissio) v'gebunge
(18).
*Remisereri v. Repropieiare.
Remissio hd. v'geb-, v'geß-, v'laß-,
virlaeß- (20 .sim.). ablauss- (76), wider=
send-unge. app- (6), ab- (65) -laß. hin=
leßikait t mussig geen («5). nd. vorge-
tinge, -uinge.
R. peccatorum Vergebung der sun=
den (1).
Remissus ptc. sbst. hd. v'- lassen,
-laißen (7), -laußen (68); ab-laßin (8),
-legig, var. -leg (65), -nemig (1), l zu
vil weich in corrigendo (65) ; abe nemung
(ö'^); wol-fail (1), -vail (2), -feilung (.5b);
gering smackig (1); treg (68, 110), wider=
gesandt (110). slaff das nicht gedan ist
(74).
Re-, t retro- (75) -mittere hd. v'-,
wider- (7) -geben; w.-senden; w.- (75),
ab- (1, 65), v'- (o*») -laßen; virlaeßen
(20). nd. vorgeuen, weder zenden.
Remitti ableg {f) fule werden (es).
Remora v. Anonis.
Remorari beyttcn (iio). beyden l
tueuen (132 ).
Remordere hd. wider-byßeu, -bissen,
-beyseii (9).
Remorsus wider bissung (iio sim.).
*Remote hd. nd. ver siin. wit (75).
Remotio fer- (76), verr- (75), wechdo-
i virstoeß- (20) -unge.
Remotissime allcr-ferst (110), -verrst
(68). alre veerst (132).
*Remotius verrer (75).
Remotus hd. nd. ver. hd. verre, verr
(134). nd. verne, veer (132). abgeworffen
(7). affgedan (20).
Remouere hd. abe-, ab-, nd. af-kern,
-scheyden, hd. -wegen, -werffen (8), -tun
(loo), -dun (20), -weg thon (68), -niemen
t dannen tun ;76); hyn thun (110), enweg
dun (20 sim.); weg-thun i -setzen (75),
-weysen (9). wech- (132), enwecli- (11)
-doen. hiudan nemmen l enczihen (65).
Remoueri gefert werden (65).
Remul-care, -tare, var. -are hofften
l schiff-h. (75). emulcare i. nauim ad
litus ducere (76).
Remulcu-s, -m (75) der schif schiet
(93). line (20). tzochseil (125). hefft
62 *
41)1'
REN
KEP
REP
(nauis 7.i). remultiun /. funis cum qua
naiiis ad purtuni lii/ntur ("n, shn. Hr., Gl.
m). si'hiffhofft 175). loyiio (74V zugsoil
(74. :.sV
*Remulgare wiilcr offi'iibarcn (75).
*Remulgator (X remulcus) r. Re--
inigutor.
Remultiini r. Remulcus.
*Remulgere wiilor- (8, 17, 73i, ander-
\vi'il)t- il7) -iiu'lcki'ii. weyt moldcn («c
0. X promulgare?).
Remuuerare, -ri (65) Itd. nd. Ionen.
hd. be-1.. -gaben (65); locucn; wider-
begaben, -begaiben (7), -beczalen {%),
-geloben i9); vergelten (65). nd. weder
begaiien.
Remmieratio locn- (20), belon- t
wider vergelt- l begab- (65) -unge.
*Remunerator loner (2()). begaber t
seligiiu>eher itiö).
Reniuneratus ijelonet i20).
^Reniunire aelite- f anderwerft'-warn
(20i.
*Reraui'murare {i. recauillare 75)
widder-küppen t -kosen; her-w. vmb
kauwein ^20). w. -murmeln vnd lieimiU
eben w. -reden; w.-r. in vnwillen (Tö).
Remus y^cf. remex) hd. nd. rierae,
roder. hd. ryme, riem, ein r. zuriegen
(68), schiff rime (17); rune {sie 7 7);
rüder. -1 (4, 77); rode (18), struttcr t
stewer ^9. ef. contus Strudel &c.). nd.
reem (11). verperg-, widersetz-ung (74).
Ren, renn (77)-, rien (9i, 100, 136,
(;f., /. ren l porcellus Hr.) hd. nd. uier,
nere. nyre. hd. nier-e ['20)., -en (10, 76);
ner(21)" nyren (4), milcz (20), leuti (nf.);
lendebrad-o (117, sim.Gi.). -e (loo). ags.
leudiuo (94, 136). pl. renes hd. lend-i
(Gf.), -eii; lentibrat-o (i4i), -ou ^ lancha
(Gf.); huffe (20). ?/c?. leendeu (11), linde=
nen (106).
*Renaculum liaymlicbestat (74).
Renale \cf. lumbale) leudeu-ier (68,
147), hd.-er. leyduer (3); bruch-, prucb-
gurtel; eyn ryem vmb die leuden(iio).
*Rhenarius r. Rhenensis.
Renasci ander- warb geborn (8),
-weyt g. werden (9), widder-g. w. (19,
75), -gebern (19).
*Renda (i. biga; aus rheda) gall.
carette 1-22).
Renda (/. fibulus in calceo 75 , mo=
dius 74. caput bal-tei, -thei 74, -nei
sie 76) hd. ringk (4). rinck (3. 75) an
einer gurtel (75) ; beschleg an einem
g. (110); senckel , das houpt von de
riemen (6S). dat hoelft van dem rijem
(132). mut: sumer-in, -ein; scho-, Sche-
ffel; maschafft (74).
Rendus (g. -reri) weuender (74).
Renegare wider leycken (18).
*Rlie-, re-, ri- (5*>) -nensis, f -narius
(110, 132) hd. eyn ryn lend-er (iio), -ir
(5l>) ; ryn-iscer (69), -scher (66 , I5i),
-sehe (152); reynischer (7o);reimsch (75).
van dem rijn (i32).
Renes v. Ren.
*Renicium v. Recinium.
*Ren- V. Ret-iculum.
*Reniculus niere (104). ags. lenlibreda
{sie 136).
*Renigare (ef. remiare ?) besseren(77).
*Reni-sare, -zare (22) (c/. reni-sus,
-ti?) hd. nd. we-, hd. wey-gern. hd. we-
gen (18), wider strei)en.
*Renisu8 ?•. Renixus.
Renitere, i/civ. -ri hd. nd wider-,
weder-, widdervnib- (20) -sciiyneii sim.
Reniti hd. nd. arbeyden, w.der-,
weder-stan. w.-pinen (11). hd. w.-pynigen
(19), -schinen (X renitere) t -staen l
-krii>gen (20), -sagen l -erbunden (17);
arbeiten, erbe-ten (18), -nden (21).
Reni-xus / -sus widder pinunge (20).
*Renn r. Ren.
*Renno v. Reno.
*Rennuere i\ Renuere.
Rea-o, -no (Gii, -onesv8i bruoch (i.
lumbare ;i3). priist- ( 74 ) , brust-beltz
(76), -peiez (lt. 74). lib-p. l -rock (75).
leib- o. zippel-beltz (Ki^. dm.), gluck 0.
schibeledit mantil (8). ein rauch, var.
rauhe, deckmenteliu bis vff den nabel
(64). nl. samaris (II6).
*Renoceplialus gall. marmouset (122).
•''Renocere wieder schaden (8, 9).
Renoceron v. Rhinoeeros.
*Renones v. Reno.
*Renouabiliter eruuwelich (20).
Renouare hd. f'-, er-, wieder- (7)
-nuwen. er-neuweren fiio*), -nuweren
(65, 110b). ver-nuheu^(i33), -neühen(i34j,
-naulien (21), -nyen (11, 132). vor-uigheu
(23), -newen (4).|
Renouatio eruu- (20, 68, 110''), erueu-
(iioa)-werimg, -verunge (20). vornewuuge
(9). '
■^Renouator ein alt-revs (3), -bozsre
(4). -bußer(9),-biesser(76), -pulser {sic^).
Renouatus eruuwet (20)
*Rentel zubar (ui).
Re-, ren-nuere hd. nd. we-, hd. wey-,
wi- (18, 133) -geren. hd. nd. v'sman
sim. hd. vorsmehen (4); ver-schraeheu,
-schmähen (68, iio^), -schmähen (134),
-schmachen (67) ; widern (75, 110), nicht
begern (1).
Renumerare wydder czelen (19).
Renuuc-iare, -eiare hd. nd. wider-,
weder-, v'- (18) -kundigen, hd. w.-kon=
digen, -künden, -senden (10), -bieden,
-bieten [cf. bm. 189), -bydden (133),
-entbyten i lewgken (9); w.-, ab-, w.
ab- (65), auf- (75) -sagen, nd. w.-, aff-
zeghen. abkuudeu i vbergeben (65).
herwiddervmb schriben; virczyhen (20).
Renuncul-us. -se qjI. 94») hd. uiero
t lendibrato (120, 121, sim. Gf.). klein
nier (93). kleine uergiu (20). nyrichin
(9). lumbala (^>/. Gf.). nd. uer-ke', -ken.
milchelinek i rogener (19).a^s.lundlag-a
(94, 136), -au (94a).
Renus (fiuuius t regio) hd. der
nd. de rin, ryne (5, 133), rijen (132),
rein (i, 76, 134), vlg. rhein (75). ryin
(19). ryn in ylsaßen t rynlant (5^). rein
land (1, 71). ryn eyn recht eder revyer
in duytschlant (147).
*Reobjieere wider werffen (75).
*Reobligatio wider verbintniß (65).
Reor V. Reri.
Reordinare wider ordelich machen
(65).
"^'Repagare (X reparare) wider ma=
eben (76).
*Repag-es t". -ulum.
*Repugulare veisjjerrcn (75).
Repag-ulum f -es (r_>5) hd. re-, rie-
(7), ri-, ry-, rig- (21) -gel (an ainer thür
134 sim., ayn eyner thore 133); zogil
(8,9); schel-der, -ter; slach (12). gre- (68,
109, 126, Das.), gri- (20. 23, 100), gry- (i47),
gru- (11) -ndel (an eyiiem tli'or 68 ).
gryndell an die doere "off hamey (132).
Iia- (11), a- (i06) -ineyde. quer- i regel-
baum (i2.5). turnagel i narb an einer
thir (i. obex 75). s|)erre (74).
*Re-pal8a, -palisa (2 5), -balsa (3)
(-pulsa q. c. I i/. conuicium 3, i) hd.
nd. laster i smaiieyt. hd. snia- (74, 133,
152), schma-cheyt; schamkeit (7). sorg^
heit (7 4).
Repandere hd. offen-, wider o. -(75),
vffen-, nd. üueii-harn. hd. offen, krummen
(20).
*Repandum weder beygunge (17).
Repandus wider gebogen (8, 9, 76).
gekriiminct i20i.
*Repansare (a ■'<t. au) v. Repausare.
Repansus ge-krumpt(iio), -krymmet
(68), -cromt (132). offen- (iio, i32), geoffen-
(68) -hart, -baü-t (132).
Reparare hd. wider-machen, -bringen
(65). nd. weder maken. bessern (9).
Reparator wider macher (9, 75).
Repastinare den wingart vernuwen
(111). widervmb karsten vnd liacken(i26)
Repatriare hd. zu, wider zu lande
varn, ziehen, czihen, zien, kummen,
kommen, gen (8); w. heim zu 1. ziehen
(75). nd. to 1. ten (23) ; heu ten to 1.
(22). weder zo 1. trecken (i32). w. Iieym
czegen (ö^).
Repau-, repä- (S) -sare ruweu (68,
110^1). über-r. (8). rügen (iio'>). hd. rasten,
paus-ieren (68), -eren (i32).
Repausatione girauuida (i27).
*Repcio kruffimge (20).
Repectere über- (8), aufwert- (9)
-kemmeu.
Reped-are, t -itare (76) («'. re-meare,
-calcitrare Gl. m.) hd. nd. wider-, weder-
kern, -kummen (iio), -ziehen (i33), -zie-
chen (67), -trecken (132), -gaen(20). mit
fußen zu rock slagen (17). mit dem fuße
slahen o. scherren (8). mit den fusen zu
rucke sl. t scharren (9). sl. o. plitzen
als die pferde (74).
*Repedatio wider kerunge (8, 9).
Repedere (-do -dis Br.) wider keren
(8, 9).
"^Repedere ( st. rependere ) vorgel=
den (23;.
Repediare (Gl. m.) wandern (5'').
Repeditare v. Repedare.
Repellere Itd. v'-, ab- t yÜ- i hin=
dersich- (65) -tribeu, -driben. nd. vor
driuen.
Repe-ndere, -dere (g. v.) hd. gelden
(lOo); Widder-, hd. nd. v'-g. hd. gelten
(6, 7), v'-g; wider- wagen (6), -wegen
(7), -anhangen t zugeben (20).
*Re- i\ Reli-pendium. Anders Gl. m.
Repensare wider gelten (64).
Repensio Vergeltung (75).
Repent-e, -ine (11) hd. snel-, schnell
lig- (68, iio), zau-, rieh- (17), ende- (ö*'),
plutz- (125), vrblutz-, var. vrblitz- (65),
KEP
nd. towe-lich. sehne! t behend ( 65 ).
schnellig (134). snel (22). snel-dich (23),
-like (11). -leich t urbaring (?,. ef. subito.
Sm. 1, 185). zu hant (20).
Repentinus, l repus (iio &c.) hd.
nd. pyn sneller. hd. snel, snel-lych (19),
liclich (9), -klich (8); riß; hast- l zau-
(fi), vrblitz- (65) lic!ier. haestich (11, 20,
132). hastliker t eyn balder (23). goeher
t gecher (65). kaher (i4i).
Repercut-ere, -tere ( dyabolmn 75)
wider-schlahen ( 75 ), -triben t -vmb
sc'lilagen (65).
Repere hd. nd. huppen, slingeu. ?*r?.
hvipeii (23). hd. hupfen (1), lioppen (4),
huffen t schiigen (6), hytsczen (2), hut^
sehen (3, Ob.), glichen (10, 133), schley=
chen ; kri-ecnen, -egen (13), -chen (8,9,
65), -ghen (20) ; kruy-chen t -fen (19).
krupen (i32). kreisen (76). slifen off (17),
ruezen vff (20) der erden, rutschen (Fr.).
gen als die lameu gen (20). schlinden
(65. cf. reptile, schlendern).
Reperire hd. nd. vinden. ervarn (9).
Repertio vindunge (20).
Repertus hd. gevunden. gevonden
(132).
Repetere zum ander mal (76); a.-
weit (4j, a.-wet (ij), a.-werbe {b), a.-worb
(7), a.-worff (23), noch eyns (18), vber-
(7), widdervmb vber- (20) -lesen, hd.
■wider-heischen, -heißen, -bydden (19),
-vmb nemen l zucken (65). nd. weder
bidden (11). Ärf. wer andern (ö*»); ander-
■werbe, -werb, -wert (68) sprechen t
bytten, biten sim. a.-werff spr. t verha=
leu (l32).
*Repetere ( X repere ) sclileichen
(69, 134).
Repetitio wider-redung (iio), -red^
dünge (8), -vmb bittung (68). wederha=
linghe (132). vbersprech- (20), vorder-
(9) -ungc.
Repetitor verlialer (i32). ^
Repigno-, repigne-rare pfant (68,
lio), pandea (132) neinen, o. insetzen
(iio). penden (7).
Replementum fulsel (20).
Replere hd. füllen (7) ; er-f., -füllen
(134), -foUen. nd. wUeu, vor-w., verfollen
(132). ful l sat machen (20).
Repleri ful machen o. werden (20).
*Repletio hd. erfüll-, erfoll-, settig-
(G5) -unge. nd. ervuUynge. folkeit (7).
Repletus hd. er-, her-1'ullet, -feilet.
nd. crvult, vor wUet, vervolt (i3ä). foile
(7).
Replicare wider-sagen l -falten (iio
sim.)., -sprechen o. -effern (74), -spr. aber
vnd aber (65). replicieren (iio sim.).
offte ein ding wider anheben (75).
*Repodere wider wanderen (1).
*Repo-focillum (11, 19, 20), -foci=
liuna (147, Br., Gl. m.), -ficilium (122),
-sicilium (74), -focinium (Gl. m.), retro-
pophinium (19), -pofinium (11), -pho-
nium (20), -focilium t -postficilium t
-pofoeinium (Gl. m.) {i. lar t foculare
74) brant-yseren (11), -ysern (20). brand-
ysen t -reyde(19). vurstulppe (20). fuer=
stolpp (19). vuerstolpe (19). feur-halt t
-loch (74). i. q. ponitur super ignem de
nocte (122). vuyrdecksel des nachtes (147).
Re-, rep- (b'^) -ponere hd. nd. wider-,
weder-legen, hd. -setzen, nd. -zetten.
REP
w. hin- (75), hinder- (.5'') legen. widder=
vmb geben t bergen (20).
Reportare hd. nd. wider-, weder-
dragen, hd. -tragen, -traigen (7), -bren=
gen, -bringen, darvon-br. l herfolgen
(65).
Reposcere widder- (20), w.-vmb (es)
heischen.
*Repo-sicilium v. -focilium.
Repositorium schanck t kist (20).
silberkast, drusur (ii2j. nl. tresoor, hd.
ul. buffet (116).
Repositum hd. wider - setzunge,
setzengunge {sie 5), -legung (7). nd.
wedder legingc? (22). berg-ynge (23),
-unc (18). virborgen (19 sim.), boi-gen=
hafft (20) ding, dinck. schacze (20).
Repositu-s, -m weder-gesaczt (17),
-gelacht (20). hinder- t vff-gclegt; be=
halten (65). v'borgen (17).
'*'Repoti-um, -a pl. nach-zech ( 91 ),
-hochzcit (88).
*Rep- V. Re-ponere.
Repreh-, rep- (65 var.) -endere hd.
nd. scheiden; be-sch. (11, 20), -schuldi=
gen. hd. schelten; stra-, stro-ffen; be-
griffen, -greitfen, -respen (20 j, -saeheu
(75); schraff-, stref-, streff-lich halten t
erkennen sich strati'e-, straf-, stref-lich
(65 varr.). nd. strapheii.
Reprehensibilis streff- (Ifij, stref-
(110), straffe- (68), straiffe- t berispe- t
myßprycse- (i32), straff'bar- t begriff-
(65) -lieh, stroffens wert (1.5).
Reprehensibiliter beschelclich (20).
Reprehensio hd. straff-, scheld-(20),
begriff- (20, 65) -unge (der straff 65).
Reprehensor strafier t begriffer (65).
Reprehensus begriff-en (110), -en mit
straffen (75), -elich (68). begreffen (i32).
Representare widder-aiitworten (19),
-iiitwurten 0. geben ; zeumen (20. m st.
n). glich wider czeigen (9 Anh.). weder
antwoorden (11).
Representatio eins dings t bildes
(63), deß b. (15) widersebin.
Repressalie ( termirMs legistarum )
widder roiff (10). weder rauff (12).
Reprimere hd. nd. v'-drucken,-storen,
-sturen (23), -stören (i£4), -stoeren (iiob).
hd. er- (76), vnder- l hindcrsich- (65),
ver-trucken; zu- (7), zer- (110"^) -stören;
v'-8torn, -dringen (7); wider-dr. ^ -czihen
(9), -drucken (8) ; abe-, ab-hau( n sim.
ab- (76), nd. atl'-howen. stoisßen (18).
Reprobare hd. wider-straffen, -strauf=
fen (76), -stroffen. nd.vfcdcr strafen. A(/.
stra-, strai- (i32, 133), stro-ffen; v'-
werffen, -smaen sim.; virkiesen (20).
abstellen (65).
Reprobatio Äd.ver-werffung t -schma^
uug (110 sim.)\ snode- (17), vnfrome-
keit; anfromheyt {'20). nd. vnvromicheyt.
Reprobatus v'-worffen l -schmacht
(110), -worpen offte -smait (132).
Reprobus straff-lich (75), -ig (1).
nicht vrom (23), from (4). vn-vrome (22),
hd. -from, -frum (69), -frumm (134),
-frumme (5). anfrom (20). v'-worffen (20,
65), -dampter i -stossener (65), -zalt i
gelestert (20). snode (17).
*Reprocare wider hellen (100). C/.
reprochare i. obiurgare (Gl. m.).
REP
493
Repromissio gelobde (20). verhaiss^
ung ; terra repromissionis gelobt ert=
rieh (65).
Repromittere geloben (20).
Repropiciare, -ri («. remisereri 75)
hd. wider gnedig sin sim. w. genedig
vnd Ijarmiiertzig sin o. werden (75).
Reptans kriegende (20).
Reptare hd. kriechen sim.., seer kr.
(110 s/m.); krichin. kryegen (18), kichen
(76). nd. crupen.
Reptatio kruguuge (20).
Reptile hd. eyn krichend-er (18), -e
dyer, -e tyr (9), -e tir (4), -ig dyer (.18
Mrg.), -e worm (5^) ; krighende dier (20) ;
kriechende dir (8), tyer; kruochende
(19), huppfend (1) thier; kriehenig dier
(67); snidich (18), schlindende (5. cf.
repere) worm; eyn yetlichs (110^), yeg=
lieh (110) thier o. wurm das kreucht;
kriechend wrn (93). nd. krupende dier
(11, 132), deer (22), deyr (23) effte en
slyngende worm (23), warm (22).
*Reptitare offt kriechen (75).
*Reptor huczscher (9. cf. repere).
Repudiare hd. v'-ziehen, -zehen,
-czyhen, -sczigen (13), -werffen (20, 65),
-smaen sim., -misen (ö^), -kyesen, -kesen,
-kysen, -kusen (10). virkebischin (8).
verkcbensein (1). vertriben das wip von
dem man (75). verrigen t virdriben (20).
iiindersich triben (65). nd. vortyen, ver-
kezen (23), -keyzeu (22).
Repudiatio wider kerung (76).
Repu-dium, -gium (8) ver-cherung
(1), -kezynge (23). v'ze- (5), v'geße-(18)
-niß. v'czyliendis ( 21 ). vor-czuge (9),
-cyguuge (8), -tychtnisse (23). v'kesung
(18). vorwysung (5''). vir- (20), vm- (9),
wieder- (8) -werffunge. virsmcheniße(20).
*Repuerare weder to kinder werden
(11).
*Repugiuni ;;. Repudium,
Repugnantia widerstaut (75).
Repugnare hd. wider-, nd. tegen-
vechten , hd. -striden sim., -streben
(9, 65), -stant thun l -triben^ -spenstig
sin (60), -sin t -spennig sin (75).
Repugnatio wider stritigkeit (75).
*Repula {cf. riuola ?) kilbe (Sum., Gf.).
RepuUulare wider vß schlagen (65).
Repuls-a, t -io (66 &c.), t -um (75)
hd. wider-stoz, -stoß, -stos (3), -stoißen
(7), -stossuug sim. nd. weder stot. iaster
(17, 75). smaheit (17). absehlag- t ver=
sag-uug (65).
Repulsare wider stossen (75).
Repulsio {cf. -sa) hd. v'-, wider-
(75) -tribuug; v'-dribunge, -stossung(65).
*Repulsor vertriber (75).
Re-, retro-pulsus , vir-driben (20),
-treben (19). ver- t vß-triben (110). ver-
dreuen (11, 132).
*Repunire {i. retorquere) wider kes=
tigen vnd pynigen (75).
*Repur-gatio, -gium, -ium (121, ,Sum.)
veim (121, Sum. cf. Gf. 3, 5io). scheim
(-gium 74).
*Repus V. Repentinus.
Reputare lid. nd. wenen. nd. wanen,
rekenen (132). hd. achten; vor nicht-a.
(8), -en (9); meinen t erkennen (110).
Reputatio achtunge (20).
^
41)4
RES
Repxitatus g('-iicht(no, iss), -rccktMit
(i:\-2K crkciit 1^1 lOL
^Requatere widor schlahcn (68).
Requiere fid. raston.
Requies //(/. ml. ro-, nd. rou- , ftd.
ru-, raii- (12) -w«\ ruw (iioaV rup; iio'»;.
rugo (f)!')- riige (7). rw (9). rfi (i34). ruc
(17). räch ((>). ro" (21). raste (19, 1S2).
rost (111
Requiescere lid. lul. ro-, /ul. ru-,
riio- (110") -wen. ruoon (tü). rugcu i^7,
iiob). /,,/. ra-, rc- (i32), ro- (11) -sten.
Requietus lul. 7id. stille, stlle^saiiff
(5). istill l ru-wig (iio»), -gig(iio''). lid.
geru-wet, -ot. -sani (8, 9); saiifft. seiift't
(76t. nd. sachte, gerast (i32).
Requirere luK nd. vor-, lul. vo (1),
tu-dern./a/. hey-Kchen, -ßen. ?u?. esschen,
zueken ^IH. fragen t suchen (20). cr-s.
(7.5). widervmb s. {6^). erforsclien (7g).
(hei(5eni geczugnili (17).
Requisitio siichuiige (20). er-s. (75).
■Requisitor puchcr (65). er-s. (75).
einer der (in anmiit einß dingß von Jm
zu ertarn etwas («5).
Requisitus ratz gefragt (65).
Reri, prf>.veoY,(/erund. rendiun (12)
hd. wenen, meynen, achteiM20), dünken
(9). Marg. ZU 12: In rnedio rendi est
plena vola sciendi teut. yu einer firn-
eeln waiis ys nit eyn hantvul wars.
*Rerict-is, -us (iio») (i. vestis leuis
Ocmmae, Voce, es quo: liuea 3, 4. cf. reci=
dura?) ein kytte-1 (74), -11 (4). kitel (3).
Res hd. nd. dinek. hd. ding, sach
(7, 6ö); das wesen ? gut ? werck ; boden
guter (65).
*Resaetio ( i. iterum sarcio ) bletzeu
l niac-hen ("fi).
*Re-saltare, -silire wider-springen,
vlg. -hupffen (75).
Resalutare hd. wider grussen sim.
*Resarcinare (?'. itertim sarcinare 76)
we(h:'r laden (17 &c.).
Resar-eire, -tire {cf. resactio) hd.
wider-machen, -neyen (iio^), -neuweu
(iio'^\ -nähen (i34), -neben, -neigen (6).
nd. wedcr-maken, -neien (i32). flicken
(9). fl. rocke (8).
Reseindere be- (11, 19), ver- (20)
-sniden.
Reseribere wider sehribcn (75).
Rescriptum aufserift (9). vß sclirifFt
(8). antwort (8, 9).
Resecare be- (19), äff- (20) -sniden.
ab-schniden (65, iio), -houwen ('65). vir=
hauwen (8'. v'hawen (9).
Resactio absclmydung (uo sim.).
Resectus besnydden (19).
*Resena v. Resina.
*Resenaeulum (/. zona pilij ; cf. resi= j
naeulumi .'^chnure umb den hut (75). |
Reserare hd. vff-sb'ßen sim., -doen
(20) ; anfftlum t offnen t wider vflF schlie^
ßen (75), vffen-, offen-baren, nd. vp-slu-
ten, -don.
*Reseratio vff sließunge (20). auf
schlisMing ;4j.
*Reserator auf schlisser (4).
*Reseruaculuin {cf. promptuariiun)
spai-kruük (75).
Reseruare hd. be-halden (20), -waren,
daruor hehutten (65). sparen l heghen
(22b).
RES
Reseruatio bcliahlunge (20).
*Reseruator be-warur (110 &c.), -halter
/ sjjarer (75).
Reseruatorium (</. promptuarium)
hd. brlialt-, bclu'lte-iiiß .•-■///(. biluitnußc
(68). eyn lialde vas (5). Iialt- (21), be=
lialt- 174) -faß, l -er (74). en hude vat
(23).
*Reseruire widder dienen (20).
Reses wonliaft i8, 9). trege (74, 110).
traeeh (lüL'). irlekiner (i4i).
*Reses v. Resis.
*Resicula, ersicla {alph. res- 76) (i.
mitra iindierum 66 &c. ; './. reticulum)
haube (4). luibe (68). hub (iio). Imyff
(132). fraweu-liuben (75), -liaub, harpant,
weile (74).
Residens nemhaftig (17). besitzer
(75).
Residentia wonung (8, 9, 76). eyu
fridsainnic w. (4).
Residere hd. sitzen, s. mit wonung
t be-s. mit eigner persoii die gewer (75).
hd. nd. wider-, weder-, stille-, nd. ach=
ter-sitzcn, -zitten. lul. wider- (4), stille
(t)), hinder- (19) -setzen; w.-lebender
(9), -leben (8), -lebendig ( 17) werden;
jjliben (19), wonen, waneu (65). blyuen
(20). bliueu t dragen (11).
Residuus hd. vber-ig, -ick (5*»), -bli=
beu (HCl), -blibende, -lauffende, -lauffent,
-lauffuude (19), -flosicli (18), -stellig;
übrig ((j), v'birgkt {sie 21); ober-g ;17),
-stillich (5), -Stelich ( 1.02), -stelig (67, 133):
obberg (8), ihriger (76), blibende (20),
yber bliben (13). firleipter (i4i). nd. ouer-,
an- (11) -lupeiide (11,132), -stellich (23),
-stillich i22).
Resignäre hd. v'-ziehen, -zchen, -czi^
hen, -zigen (13); vff-, vber- (65, 110),
wider- (68) -geben; vber gaben (75); off
geyben (13) ; vff-, off-, wyeder- (5*^) -sa=
gen; vff layßen (19), auf lassen i,9),
antworten (5"^;. nd. v''tigeu, vp-, ouer-
(132) -gheuen.
Resignatio virczihunge (20). vber=
gäbe (75).
Resilire {cf. resaltare) hd. nd. wider-,
weder-, äff- i,2U), hiudersich- (65) -spriu=
gen. wider prellen (9). weder beln (17).
wichen (65).
Resimus brack-nasig (Hen.), -enn§se
(109).
Res-ina, -ena {i. sagana ö"^) fliod. j
sciffa, hartza (86, sim. Gf. 3, 36o). har-se 1
(11), -sse (132), -t (23), -d (22), M.-tz. {
herst (90). I
^Resinaculum {cf. resen-, reti-aeu= j
Ivun) hutessnur (74j. hutschuuv (75). i
*Resingnaculum in-worp l -henghe
(22b).
Resipere hd. nd. bekern {ad fidem
christianam 23). weder god begripeke'
{sie) i bekern (2.3). begern {l) bekirn
(17). w. grot {sie) begripen t bekennen
(22). wyeder got begriffen t bekern (5).
widder gut begr. (18). w. got Zugriffen
(7). wider zu gut keren (6 ). abe-k. i
-laßen (21). wider schmackeu (68, 110).
weder smachen (132).
Resipiscens vernunfthaber (64).
Resipis-cere, -sere, -tare hd. wider-
smacken, -keren, -k. vom bösen (uo).
begynnen tzo smachen (132). weder-,
widder- (21) -smecken (21, 23), -wole
RES
am. l -stene (17). vbel sm. (1). weder
god begripen (22). hd. nd. v'nemen.
v'tyen {\\). vnezyehen von boysheyd
(19;. wiuder keren o. vnrechtis w.-koin-
inen (8 sim.). daruon lassen l hindere
sich geen (65). prs. icii anfach zu ler:
neu (:i3).
*Resipisci hd. v'-ziehen. -zehen, -zi=
hen; vorezcyfii (4). nd. vorty-en, -gen.
*Resipis-8ere, -tare v. -cere.
*Re8-i8, l -es (22, 76) {yr. i. ornatus
t eloqueutia tat. 76 sim. aus p^Oi?)
aussprechenlichkeit o. zieiung (74). hd.
zerunge, z. der ri<-"de ['21). ad. tzy-, sy-
rynghe.
Resistentia widder-stcntcniße (20),
-steunge (8, 9), -staut (75;.
Resistere hd. nd. wider-, weder-stau
sim., -.-^tant thun (65).
Resolidare hd. wider vest machen.
jid. weder vast maken.
Resoluere hd. iid. eut-, hd. int-, nd.
ont-losen sim., -binden, -loiscn (7), -le=
digen (76). hd. vff-, wider vff-, w. auf-,
czu- '8, 9), nd. ut-loseu, hd. -loßen, -los=
seu (9), -losin (8), -losen (,134). v'-storeu
(8), -stören (9). ze- t vff-trennen ; zcr=
giessen t hiuHussig machen &c. (65).
weder gelden; sterben (17).
Resolui vnbe-heb, -habe sin; zer-
fliessen, -schmiltzen, -schmeltzen, -rin=
neu &c. (_65 van:).
Resolutio hd. losunge (17), czu-1.
(9). vff-1. (8), ent-1. ; des libes ent-, er-
(18) -1.; des leibs eiitlosung (134). nd.
ut-, des liues eut-losinge. offenbar- ^76),
intbind- (20), zertrenn- i absunder- (65),
beczal- (17) -unge. der dot (17).
Resolutus entbunden (19). hinflussig
t zertreut (G.'))-
Resonantia hd. wider-ludunge, -lawt
(3, 4), -Hut, -schal (75), -ächallunge (17),
-hal (75, 134), -hal der seyten spil (75),
-hcUuiig (76). nd. weder-ludinge, -luyt
(132). gut ge-thoen (uo*»), -don (iio»).
Resonare hd. nd. wider-, weder-
luden, -geilen, hd. -lawteu (.1), -luten,
-gelu, -gelden {11), -hallen (6), -hellen
(7, 75, 76), -helen (i34), -schallen l
-schellen (75). hellen (110). er-h. t schel-
len (75). luden (20). gellen t krißhen
(18).
Resonatio ludunge (20).
Respectare vmb- (uo), dick vmb-
0. au- {es) -sehen, dick wil omme offt
ansyen ^132).
Respectiue yn eyn andern (15). jn
einer gli-, va7\ glei-cherung so man eins
gegen dem andern helt vnd scheczt (65).
Respectus sbst. ptc. {i. hahitudo 1)
zu habung (1). anege- (18;, anghe- (23),
ein ge- (6), weder- (12) -sichte, hd. an-,
tzo- (132) -gesiebt, wider siechte (10).
vmb- (uo), auf- (75), vfi- t an- (65) -se=
hung. vffmerckung (65). an- l war-ge=
Domen; zugesehen (20).
Respergere hd. nd. besprengen, hd.
be-, g- (76) -sprentzen (^65, 76), -sprintzen
(7), -sprewen (18), -sprehen (7). mischen
(65).
Respersio besprengunge (8, 20).
Respersus be-sprentzt l -gössen;
vber-g. t -flußt t -zogen (65).
Respieere hd. nd. an seen. hd. zu-.
EE8
Widder- (18), uff- (20, 65), bc- (20), hin=
der- i vher-sich (65) -sehen, -seen; an=
treffen (65). to zen (28). war- (20), waer-
(11) -neinen. virsmahen (19).
R. foras auß sehen (75).
Respirare hd. ede-, hd. wL ade-, at-,
aut- (76) -men. hd. nd. wider-, weder-
adenun.sm., -edemen (i52), -etmen (i52\
etmcii (67), -resten (19), -raesten (20).
yniie ezychen den adein (19). er-holen t
-suffezen &c. (65). geist auf lossen t
ruen (9). g. vff gcbin o. ruwen (8).
Resplratio ruwe o. gemaach (68).
rast l ateni toeht (i32).
Resplendere wider schinen l auß
luchten (75).
*Resplendor widerschin (39).
Responclens antworter (75).
Respondere ant-, an- (18), ent- (21)
hd. -wurten, -werten, -werten (G. 18, 21),
t)d. -worden, glich wcseu o. syn (iio
sim.). gl. zusagen i vbertragcn ; ein
vbertrag liau &c. (65).
Responsalis an wirtlieh (18).
Respons-io, -um an- hd. -wort,
-wurt (ß, HO, ui), -wart (21), -werte
(20), -werde -um, -werdung -io (18),
-wirt (76), -wordinge (23). ancz (77),
eat- (ob) -wert.
Responsiuus ant-wurtlich (68, iio),
-wortaehthch (132).
Respon-, ru- (75(1 ans rn missv.)
-sorium eyn sang da mau (5^, zanck
dar nu'n (22, 23) ynne antwov-det, -t
(22). eyn gesang do man mit (8), in (21)
antwort. lob-g der a. (65). g. damit
man antwurt (75). ain g. do man in a.
(76). ge.sanck (18). respons (5^').
Respons-um v. -io.
Respu-blica , -plica (ise) eyn gemey-
ne (3, 12), -n nutze t gut (10, 13),
notz l got (12), nutz (3, 49), dingk (4).
gemcyu gut i gemeyncr nutz (75). ags.
cyni- (i3iii, cyne- (94) -dem.
Respuere hd. nd. v'smaen sim. vcr=
werften (65).
*Respu-pliea v. -blica.
Resputus v'smahet (20).
*Resqua [indecl. 74, 76. i. locus aren-,
sax-osics, amenus ipsius camjn, Gecjeiu
satz zu tesqua) ein awc (3, 4). aw(74).
Ressa becairynge die sichtich of
lavelick is (147).
Resta-bouis, -Ibonis (74) [cf. ano=
nis) wrowencrik (Sum. v). wejb-kriech
t -erich (74).
Resta-, restan-gnare hd. flißen (8),
wider-fl. sim.. -fliehen (7); gegen flisseu
(9). nd. weder vleten. thennnen das
Wasser (751.
*Restalbonis v. Resta bouis.
Restare, -ri (8, 9) hd. nd. vor-han^
den, -halden (17), -holden (22) sin. hd.
be-liben (G, 76), -leyben (9), -1. vberig
(75) ; bliben, bleyben, vber-bl. nd. bliuen.
v'pieteu (1. X arrestare).
Restat es ist vberenczig {weiter. ■=
überflüssig), übereintzvg ? erfornen, her=
forn t dir noch vor (65 varr.).
*Restatio hiuderblibunge (20).
Restaur-are, -ire (3) hd. wider-
machen, -geben, -pueßen (3), -pussen
(1), -busen(5ö), -bringen (65), -ufFrithten
(20). nd. weder-maken, -boten, boißen
RES
(18). uff ryechten (19). op richten (11,.
v'-nuwen (8), -iiewen (9).
Restauratio hd. wider machunge.
nd. weder makinge.
*Restauratiuuin das dawider bringt
(65).
Restaurator wider macher (75).
Restaur-ire v. -are.
*Restaurum wider.statum l i. q.
staurus fundelholtz dar an man verlorne
ding anheugk zufindeiin (74).
*Resterio v. Restio.
*Resti-bulus ager, -bilis a. (Ki.), -pu=
lus (Gl. m.) ein iaudt dz man alle iar
sewet (110''), seyet (110=1).
*Restic- f. Tetras-itare.
Resticula cleyn wect (8). clene wed
(23). zuom (141).
''Resticula [cf. res-, ret-icula) v.
Rebraehiatorium.
*Resti-eularius v. -o.
Resticulus ((/'. hispa) clainß wide=
liu (65). wydiehin (9). eyn risten vias=
ses (23). rist {i. q. midiere-^ capiuut de
Uno in manu 76). reisten flachs 0. hanfs
(75).
Restinguere bhsgeu (99).
Rest-io, { -erio t -icularius (147)
wyedemacher (20). reper (108). repe of
seyl meker vcrcoeper (i47j.
*Res- V. Ex-tipare.
Restis (i. cirogia q. v. i4T) hd. nd.
wede {;I'2:^\ 125). hd, wit, _wyt (10), with
(152), wiet, weet(i33), wet (8), wet (13),
witthe (17), wid, wyd, wyde (4, nauis
64), seyle (19), band (88).?icZ. wed, wedde,
wisse (108), Zeel (11, 132) van weden
(11); baut.
Restituere hd. wider-antworten, -ant=
wurten, -antwerten, -entwurt {sie 6), -aut=
wirtten (76), -geben, -seczen (8, 9), -dar
s. t -in s. in die vorigen stat (65). nd.
weder-antworden, -ghenen.
Restitutio wider - gebung ( 4 , 65 ),
-kerung (6)1.
Restricte betwougelicli (20).
Restrietio betwingunge (20). verbint=
niß (20).
Restrictus be-t wongcn (20), -dwongen
(11).
Restringere (z. coartare 76) hd.
twingen. be-tw. (9, 20), -dwingen (11,
100). vorstrickin (8, 9). A'irdruckeu (20).
vcr-stopffen t -stellen &c. (65). widerbe=
sitzen (76).
*Restringere (X restinguere) v'le=
scheu (9).
Resudare swiczen (20). sweyßen (19).
zwe^-fen (11).
Resultans i^ü-'t widder- springende
(20)
Resultare {i. snpermanere in residuo
66 &c.) lid. nd. si)ringen. spr. von freu=
den (uo'M. vonn freyden (iio^), van
blijtschappen (i32). i. resonare { letari
foiis {st. forV) fredenspringen (76). hd.
vber-, ober-spr. (17), -sten (5), -sehen
(74, 132), -heben (67), -bhben , -bleiben,
-biben {sie 12); vbir seyen (21); wider-
stan (7), -sprechen (8, 9), -sedleu (100),
-dingen i -hellen (65), frauwin l singen
(5), frewen (9), freuen (74), erquicken
1(18). nd. vrau-, vro-wen; ouer sen (23);
RET
495
v'blij^gen (99. atts v'bliden X restin=
guere?).
*Resultare i. letari springen 0. vber
s<'hen (152).
*Resultari i. saltando letari frolich
springen (6« siin.).
Resultatio frolichkcit (4. anders Gl.
m.).
*Resultator (i. saliens equo) sprenger
(75).
Resumere [i. re-cipere, -petere) hd.
nd. wider-, weder-nemen , -niemen (76),
-auerhaelen (i32). erholen (20). ander-
wayden (1), -wirbe lesen ader v'nemen
(17), -werb 1. o. nemeu (^75).
Resupinatus vnder ligende (20).
Resu-, resup- (76) -pinus, -pina (23)
{cf. resustitinus) hd. vtF-, off-, auf-, vs-
(17) -wert, -w. geleyt (17), -w. gcleyt
(9j, -gelenet (8), -wertz (4), -geraciit (18
Mrg.), -recht (67, 152), -richtig; uöart
(76); voruuert (loo); mit dem buche
vber sich (iio^), vöwartz (110); mit
(iioii), von (iio'') dem rucken vber sich
vff den buch, achterwartz ouer l mit
dem büke vpwarts (i32). nd. vpwart.
hoffer-tig (7), -dig (17) aus oftVertV cf.
supin-us, -are. liinder-sich l -rucklich
gebogen (65). ufcafender (Gf.).
*Resura syue (IB).
*Resureccio uffersten-unge l -teniße
(20).
Resurgere vff- (20), op- (11) -staen
{de morte 11). hd. aufsteen (7.5); von dem
tod vö- (68, 110;, w. vfi'-ston sim. von
(133), van (132) dem dode weder vffstayn
(133), vpstaen (i32).
Resus-citare, -sitare hd. nd. er-, vp-
(22), van den doet ver- (132), wider vff-
(75), uffher- (7), von dem dode vffher-
(19), von dem tod er- (110 &c.) -wecken.
er- (17), von dem toflt er- (68) -quicken,
wider erkucken (6). er-wcchen ? -schrecken
(20). van dem dode op weecken ( 11 ).
widervmb leblich machen (65).
Resuscitatio er- (20), wider- (4)
-weckunge.
*Resusti-, resu-tinus {X resupi=
nus) auff-wert, -ert (74).
Reta eyn stock l pfal im (110), pael
int (132) wasser.
Retardare hd. nd. sumen. hd. v'-s.,
-säumen, var. -suenen, -sunen (110), -zur=
nen {sie 68), -tragen (20, 68), -fulen (19),
-speden (20); sewmen (9), hindern (65,
76), ver-h. (75), meren (20. r st. rr). ver-
treigen (11) , -trecken t -tzoeuen (132).
vortoven (109). ver-binden mit hinderniß
l -ziehen (65).
Retardatio vorharr- (4), sumen- (8),
verhinder- ( 75 ) -unge. sewmenisse (9).
versum-ung t -niß (75).
*Retardator ver-sumer l -hinderer (75).
Re-te, gew. -the {debet sineh scribi
65), -tha t -thieulum (5'^), l -ciolum t
-ciaculum (1) hd. nd. garn. hd. fisch-g.,
-garne; netze, netz, strick (9), ham i
grave (77). nd. nette.
*Rethedipium v. Reeidura.
Retegere hd. be- (110), en- i ab- (65),
vö- (8, 9), wider-, w. be- (5), nd. weder-,
w. be-, ont- (11, 132) -decken, -deecken
(11). vmme wenden (8, 9).
*Rete- V. Reti-naeulum.
i *Reten- v. Retenta-culum.
vl^
4i>G
RET
m
^.
♦Retendalum (sl.. retentaculum) wo
Retendere /id. vz-, vl3-. au(J-, iui.
vp-tipaiiiu-ii , -rccki'u. iit-r. i -spunniMi
{'23). vli streckfii (Tcl.
*Retenta-, rethenta- (^ "i; ), t retina-
^iio, i;t2), reten- (2^), / habita- ( i )
-culum /((/. lul. won-unge, -inge. war-
(18\ enthald- (17) -ungo. oiii ding damit
man iudt (iio). oin dinci< dat wat iiclt
U :■■•.').
Retentare In-halten die ding die man
Sol vlAgl'lltMl 1751.
Retentio urinae strangwirie t stren=
ge (s.ii»).
Reterere v. Refricare.
'""Retheum (/. paiius, subtella, ten-
sile; i'f. retum^ sjml (75).
Retexere hd. nd. wider-, weder-wer-
ckfu, -wt'uen t -decken (i">2). hd. \v.-
vvireken, -wiirckeu (G), -weben (19), -wen^
den (7G). ent-, en- (8i -winden (9), -bin-
den (8, 17).
Rhaetia, recia (74) rieß pars ■•meine
(74). pündten (Ki''.).
Retia-, recia-, reti-, retu- (1 1 -culum
((/'. .■^<j., rete, resena-, resina-, reti-cu=
lum) hd. garu, garen (3, 4), netze, netz,
ein klein u. (110); netzel (75); panuim
rete i har-, bar- (110 var.) -bant. ein
ge-strickte, vw. -breite hub (iio),-breyde
hufl' ^32). ehlain haub (1).
Retica baut van eyure schrantzen
(147).
Reti-, reeia-eulaim hd. ein netz (no).
netze, hd. nd. garn. vah-g. (74). wurff-g.
(Ki.). nd. nette.
*Reti- (75), reci-are, -ari (8) binden
(7(5). netz b. t stricken (75). be-str. (8, 9).
vohen (9).
Reticere hd. swigen, weder- (17), hd.
nd. v'-^wigen.
Reticula [i. reticnluva. r>sis.,paritum
rete l initra virifinaUs capitis Br. , orna=
mentum capitis ad modum retis 75) rigel
vmb das houpt (75. cf. reticulura. rica.
Sm. 8, 67).
'■'Reticularius haubeustricker (9i!.
Reti-, retlii-(7ü^, reni- (104. Xren),
(cf. retia-) -culum hd. nd. bar-baut (0,
23), -snur (Gf.). hair snor (5). hübe (17).
gestricte h. (8). ge.strick-t hawb (9, 91,
Das.), -e frawenliaub (74). hubigen (ö^).
rigel (91. cf. reticula). nd. haue ^ nette.
hd. netz, klein n. (17), lebir-n. (8), 1. t
n. (9); n. am thier {i. eirbus 75), nez=
zesmere (104, Gf. 5, 833), nyr (8, 9), ncc=
ciken (100); netz- t korb-lein ? protrefe
(74. d. i. brotsack, klim/t an burdref Sm.
3, 61. Gf. 4, 1154); watzscher {i. sacculus
viatoriim Das.), strick (76).
Reti- (74 iic), rete- (cf. retenta-,
retia-, reti-) -culum 7id. heltuisse. hd.
be-li.. -haltuiß sim. bucher-halter (Ki^.),
-teuackel (Ki^.). heber (Ki.). heb- (Das.),
nestele- (lOO), harn- (7), hör- (9) -bant.
harpant (74). klengarn (49). pizog iGf.).
zi- (49), zie- (10), tzu- (12), zu- (65, 74),
ZG- (13) -gel, o. zawm den frawen tragen
(74). zange t klafft (20). netze (18). in-
worff, -hang (74).
Retinere iiaiden (19). be-h. (20), -haet
den (11).
Reti-, reci-olum (cf. rete) harn bant
(7). ein gestrickte haub (Das.).
RET
Rotondere c. Retundere.
•Retonsae v. Retuse.
Rhetor, r/ew. rethor (cf. orator) hd.
.spreclu-r (2Ö), eyn wol-, l iiobs- (12),
siliocn- (132) -.spr. ; wol-spreelienuer ^
-redender: vor-spreche '8, 9), specchi-re
(lOO). si'iioiier ri'dner ^ lerer der schonen
vnd hubisehen red (75), zierer der red
(1); eyn rede- (.^), reden- (.ö'') -zerer;
eyn redde zeh'r (21). nd. wol-, wal-spre=
ker; rede syrer, redde tzyrer, talman
(99).
*Retor (st. reor) v. Opinare.
Rethorica ein kuust sim. hd. von
der zier-heit (1, 5), -unge, zerung, irret
(sie 5^), nd. van tzyrheyt (23) der rede
sim. eyn k. von der cziere-heit (21),
-de rede (18). ein k. von .schon reden
vnd scriben (iio, .«";«. i3-i). ein k. schon
zu sprechen (68).
R. aristotilis ein buch t kunst der
beweglichkait, wie einer den andern
mug bewegen zufolgen (65).
Rethoricus hd. eyn wol Sprecher;
der vol kan reden (8); der eyn rede
ziert sim. nd. de ene r. tzyret; de eyne
r. spreken kau ; eyn kuuster van der
tziret der redde ; en wol-, wal-spreker.
Reto-, retu-rquere (cf. repunire)
hd. nd. wider-, weder- drucken, hd.
-drocken (21), -drieken (18), -trucken t
-pynigen (68, 1101, -pressen, -driben t
-duen (20. cf. duheu Gf. 5, 11 7. Sm. 1,
360), -winden (8, 9), nd. -persen, -dwin=
gen, -dreyen (132). lencken (49). bugeu
t kriinen (6.5).
Retor-sio, -tio (68, 132) e5'n p'sse
dainau etw;is yune vß drucket (20).
wider truckung (tis^. weder dreynghe
(132).
*Retorsus f. Retortus.
Retorta rihsil-, rahsil-, ran-steko
(Gf.). wit (1-21). Wide ( Sum. ). truckung
(6S). eyn dinck ijedrevt (132). i>e\vurnet
(7). ^ •'
Retor-tus, -sus (3), returtus ge-
wurcht (9i. -worcht (^8), -wrocht t -wou=
den (12). -würget (3, 4), -wunden (13),
-Wonnen (10), -bunden (4), -czwirnet (10,
76), -czwiret (17), -krumpt (65). beczwun=
gen (3). wider truckt (6s). weder dreyt
(132).
Retractare liinder sich halten (110).
ver-h. (68), -i'.alen (i32j. haelden (11).
hd. handelen. wider ruften (65).
Retractator ander- weyder (8), -wy=
der (9). ' ^
Retractatus verhalt (68, 132).
Retraetio handel-, anderwerb-, wid=
dertreck-unge (20).
Retraetor wider rechner (64).
Retraliere lid. wider-, hinder sich t
an sich (65) -zyehen sim. nd. vtedav ten.
hinder ziechen (76). widerziiiso(^rs. i4i).
Retransire (Gl. m.) wider geen (75).
*Retreetare ander-wert czilien (17),
-weyt handeln (9). wider scheidin (8).
Retribuere hd. wider-geben, -gelden
(9), -vmb vergelten t drvmb geben &c.
('jö). nd. weder geuen.
Retributio widder-gebunge l -gelt
(20). Vergeltung (75). lonung (110). loen
Retributor widergeber o. Ioner(iio
sim.). vergelter (75). weder geuer (132).
RET
Retrimenta sunt luca que retinent
capita venarum (129, Hr.), funerum(76).
*Retris- c Tetra-sitare.
Retro hd. nd. hinde-n, -r, -r wert
(13), -raich (75), -n ain (0). von bin-
den lier (75). zu-rngk (21), -rucke (f)),
-rucken (76), -rick (18). nd. to rughe,
achter (221*, 99), -n (221^).
Retroacta v. Perpetratua.
Retroaetus aciitcr rugiie dan (23).
Retrocedere dein- l dei-sen (Hcn.).
Retroflexus ge-wunden t -zwirnit
(49).
Retrofocilium v. Repofocillum.
*Retrogerium (iu-str. mstirum) gall.
hoste (122).
*Retrograd-ari v. -i.
Retrograde hd. hinder wert, rucke=
ling (9).
*Retro-gradi, -gredi (75), -gradari
hinder sich (68, 75, 110), t widersins
(75) gon, geen. achterwarts gaen (132).
Retrogradus hd. hinder (21) ; der
h. sich geet (110); h.-wert, -wertig (75,
76), -rucke (8, 9). affter wart . 12). ach=
ter-w. (11), -wert (23), -rugghe wart
(22), -warts gaen (132), -wert gande i
Widder vmb gaen (20). v'kart (17).
Retrogr-edi c. -adi.
*Retromanere hinder- f affter-bli=
ben (20).
*Retro- V. Re-mittere.
*Retrope-ndium, -dium (v. a.. 1477;
(cf. caputium, capuci-, re-, reli-pen=
dium &c.) hd. zip (17); kogel-, kogel-
(21) -zip; cappenzippe (7), -cippfel (6
sim.) ; kugel-czippe (V. a. 1477) ; k.-, gugel-,
kogel-ziptfel, -czippel. nd. kogel-scippe
(-stippe? 23), -tympe (22, 132). eyn kapp
die binden abhangt (no).
*Retropo - finium , - phinium , -fici-
niurn, -focinium, -stficilium u. Repo=
focillum.
'''Retro- V. Re-pulsus.
*Retroplionium v. Repofocillum.
Retro-rsum, -sum, -ssum (3) hd.
hiuder-sieh, -sick (i34), -wert, -wertlich
(4^1). nd. hyder (sie) syk (22); achter-
zich (23), -wert (20), -warts (i32).
Retrouendere widerkauflich ( Ki. ),
etwas widcrvmb (65) verkauffen.
Retrudere /kZ. wider-stoßen, -stveßen
(20), -stun (68), -dringen (75). yuseczen i9).
*Retrufare r. Refallere.
Retrusus (i. obtusus) plomp (132).
*Ret-, reth- (76), rhet- (75) -um [i.
rete Gl. m. ; instr. tex-endi 4, 76, -andi
3; verti-bula t -eula 75. cf. retheum)
hd. spule-, gew. spul-, spuil (5), spul-
(49), spole- (i33) -gezauwe (133 &c. ),
-gezaue ( 5 &c. ), -geczav ( 3 ), -geczewe
(8), -geczug, -geczewg, -tzug, -zeug (75),
-stock (49) nd. spol-touwe, -tuwe (22).
Retu-, reto- (8) -ndere stumphen
(100). wider-slaben (9), -slau (8), -ston
(68), -scheren (75), -schlagen, -triben,
-legen; stumpff o. kuinpff machen (65).
weder stoissen of plomp m. (i32).
*Returquere v. Retorquere.
*Returtus v. Retortus.
Retuse, retonse (49) {sunt acies)
ge-beyget, -neyget (10), -neget (49).
*Retusum weder stoß (12). |>
«
EEU
Retusus vorstossen (9).
*Reubacius ein leyb brot, vor. 1. brotz
(64).
*Keubarba-r, -rum (c/. radix pontia)
swamm (74).
*Reucus V. Raucus.
Reuehere hd. wider-varn, -füren,
-füren, -fieren (76), -furren (6) ; ober füren
(19). nd. weder voren, auer vueren (11).
*Reuela, g. -le coipman of cremer
die velc roipt (i47).
Reuelare hd. vffen-, offen-, nd. open-,
apen- (,132) -barn, -born (23). virzel-en
(19), -len (20). v'teellen (11). vffthun (65).
Reuelatio uffen- (20), clarlich offen-
(65) -baruuge.
Reuellere lul. v'driben i'?m. vztrecken
(20). gruntlich vßruten verdorben, varr.
gr. vßr., verderben (65). wider vßreiffen
(75).
Reuenire wider keinen (9).
Reuera hd. nd. wer-, war- l sicher-
(110), wair- t seker- (132) -lieh, -lit-liin
(5), -liehen (uo), -likcn (23).
Reuerberarewidder-slaen(20),-schla=
hen (75), -triben (65).
Reuerberatio widder slagunge (20).
*Reuerenda eyn son- (4), sunt- (3) -tag
kleit. hd. nd. eyn kost-h'ch, -liciier (7), -lick
(22), -ig (17), zyden (23) rock, rack (17),
t mantel (18). reuerenue (5'').
Reuerendus {cf. honestus) hd. nd.
er-bar, hd. -ber, -lieh (7), -würdig (iio'*),
-wirdig (110^). eerwerdich (I32).we- (17),
wi- (10) -rdig. costlich (7).
Reuerens ere erbietlich (65).
Reuerenter mit ere erbietung (65).
gechogelicke (100. cf. sq.).
Reuerentia (c/. honestas) hd. nd.
er-unge, -inge, hd. -p l -liclikeit (7),
-e erbietung (60), -wirdikeit sim., -wer=
keit (133); zucht. coct (lOO). furchgt
(10 Mrg.). rt'bernze (65 Mrg.). wert haben;
eren; verebten ; hoch springen; h. ach=
ten (9 Anh st. -eri).
*Reuerentialis timor forcht vß lieb
(65).
Reuerentius erlicher (65).
Reuereri hd. nd. eren (mit ontsycht
132). schonen in eren wiße; vß kuntli=
eher kuscher lieb forchtcn; entsiezen
mit forcht &c. (65). vntsiccen (100;. ent-
(19), ont- (11. 20) -sehen, -zieu (11). für-
ten t -then f -sam sin ( 20 ). veyctiien
(13). ere bietin (8). ern erbiten (9).
Reuersio hd. wider kerunge.
Reuert-ere, -i hd. nd. wider-, weder-,
vmme- (8) -kern, -k. am gang des wcgs
(75).
Reuertere widerumkeren (76).
Reuerti wider-kumen (76), -vmb
kummen; kertn t be-k.; gewent wer=
den (65).
*Reuer- v. Refee-torium.
*Reueuissere t-. Revüuiseere.
Reuincere wider vberwinden (75).
Reuindieare wider rechen (75).
Reviireseere wider grünen (65).
Reuisere wider sehen (9). wieder in
seweii (8).
*Reuitilare (<. refrigerare; aus re=
uentilare?) her koln [J)^).
*Reuiu-are t -ifieare (75) wider le^
bendig machen (75). weder leuen (11).
. T)|EI.ENfiACH ÜLOS8AR1UM*
EEU
Retiiuere hd. wider leben.
*Reuiuifieare (-ri Gl. m. cf. reuiuare)
er-kucken t -quicken (75).
*Reuiuificatio erkuckung (75).
Re-uiuiscere, -ueuissere (22, 23),
-miniscere (g. v.) hd. er-, her-, wider
er-, nd. weder er-quicken. crkucken
(75). wider-kikcn (Gj, -erkicken (76),
-leben (H, 9). lebendig (17), wider 1. (75),
lembdig (Aveut.) werden, er- (22), ver-
(23, 152), her- (5), ent- (7) -munderen.
v'wondern (21, 152).
Reuiuus widder erquicket (20).
Reu-, rev- (3), rew- (4), new- (1)
-ma [i. prufunilitas aqne 3, 4 &c., fiegma
t eructio huinorum &c. la, feruur l erup=
tio h. t tetnpestuosa maris inundatio Br.
sim. ef. gurges ) vlozze m. i vluz /.
(Anz. 8, 494). daz tioz des heupts (5 sim.).
der floiß dez haubts (18). daz fließend
des h., lor. (vulc/.) schnudch'l t snutz
{!). de vlotte des houedes (23). hovpt-
tlus (93), flulJ l fl. vom haupt, vlg.
schno-der t -ppen (75;. schnuder (HO).
die sehn. (134). snutz (49). snot i on=
reyu spye (132). snode-le (20), -1 (10).
snabeiruße (20). snube (lOO;. die schnu-p
(6»), -pp (70). hd. der, de i 12) suoppe,
snuppe (;)). sehuup-f (67), -pe (152), -e
(151). snübe^ snopp i kulck (19). roez
(5^, 17, 76). pfnüsel (12G, Da.s., Ki^).
straucli (1. c/. eatarrhus). Sträuchen
(Ki».). tii- (3), tu- (4) -niphel. tumpffel
(75). brake (99). ags. gi- (94), ge- (136)
-brec [cf. pituita); gytestream (94^).
*Reu-, ru- (8, Gf.), -matiea, -matice
(87) [herba 76 &c.) craniclies nabei (Gf.).
chrauiches- (121 &c.), kranch- («7, 146),
kranehis- 87), kranieh- (loo), cliranche-
i craneiie- (Sum. ), ratten- (17), kacz'-
(8) -snabel. kraus nabbel (7). krondes
nevel (85j. kranes snavel (47).
Reumatieus hd. flüssig, flussig (67,
151). haubt-fl.; pfnüsel- i rotz-echtig
(126). roezig (17). ein schnupftiger (HO).
snuppig (9). snopp- (8), sehnudel- (7)
-echt, snuw- i snark-ende (20). hertz=
schiechtig (75).
Rheumatisare Sträuchen l sclinu=
dem (74).
"^Reuncus wider krump (75).
Reuoeare hd. wider-heyschen, -hey-
ßeu, -bringen (65), -sagen l -sprechen
(75), -ruti'eii si7n. zu- (6), be- (65) -r.
hinder sieh ziehen (6ö).nd. weder-eyschen
(132), -eschen (22, 23).
*Reuoc- V. Reelam-atorium.
Reuola {i. caliminiatur Pap.) vil-
(isi''), willi- (141) -wentiger.
Reuoluere hd. wenden (76), vmb-,
widervmb- (8, 9), nd. vmme-w. hd. vmb-
winden (6), -weltzen, -welczern, -keren,
-lauffen (4); waltzen (76); widervmb-w.
(65), -welczehi (17). omwen-telen (11),
-tzelen i,l32).
Reuolutio Jtd. vinb-lauff sim., -lauf-
fung (18), -weltzunge, -Wendung (uo),
-werffung (20); vm-Iouf (49), -lofl" (12,
76); oflauf (13). om-loeff l -wentelinghe
(132). umme lop (23).
*Reuolutor [qui vertit ligna et lapides)
widder vmbworÖ'er (20).
Reuolutus vmbge-went, varr. -wendt,
-wend (110), -welczit { -leyt t an eyn
ander stad ge-leit t -haben (20).
EIC
497
Reuomere widcr-spyen (8) , -speyen
(9).
Reupontica v. Radix pontia.
Reus hd. nd. eyn schul-diger, -liger
(21). hd. schuldi-g, -cli; be-clager, f
-cachter {sie 7). be-clagter l -schuldiger ;
antworter im rechten; schuldig der that
(7.5).
*Reustis schyfF (19). schip (11).
*Reustus (*. veru) spiz (Gf. 6, 366).
*Reuulgare wider offenbaren (75).
Rex hd. kon-ig, -ygk (4), -ich (20),
-nyck(19); kun-ig, -g; kuenig (88), kinig
(64<^). nd. kouynck, kunck (98).
*Rexo {aus nexo?) i. vinculo (76).
*Rias, ryas (*. papauer silaaticum)
wiltmago (i30). feltinagsam (74).
Ribalda bubin (75).
*Ribald-ia, -ria, -eria (i47)/irf. bub-,
hieb- (76), bob-, nd. bou-erie. hd. bub-
(134), bube- t pube- (70), puffe- (4) -rey.
gebuer.'^chafl't (17). schalckheit (147).
*Ribaldia bubin (6).
Ri-, re- (ö**) -baldus hd. bu-, bu-
(21), bo-be; biiob (76), bub, bufe ^ pauer
(9), puse {sie 8), gebuer (17), selbwillig
pub (1), eyn selp wylicher (5*^), leck-er
t -erlicher mensch &c. (6.5), ribald (75).
nd. boue.
*Ribe-, ribo- v. Rubu-rnus.
*Rib-us, -es (153, Ki. ), -esium (Ki.)
sant iohans trublin ( i53 ), treübleu (91).
Rica {i. capital 112) haub o. rigel
(91). sloyger, vt crispata tmui primaria
walsehß, secundariwn vorwalchß; r. l
rieula facetel (125;. schlapp der kloster
fraw (112).
*Riearius rigelmacher (91).
*Riccvila L- Rieula.
Riciare passer um vox (Gl. m.).
*Rieimvis v. Ricinus.
Riein-ium {i. acus l spinula Br. ),
-um V. Recinium.
Riei-nus, -mus (110, 132). recimus
(Auz. 4, 93) (c/. ricinus, cicinus) prem
(91). hd. hundes- (94), hundß-, hunß-
(64^) -lauß (74 sim.), -wurm (74. 110).
hundleuli (64*^;. ein honts oerworm (i32).
zeck an der hut (Anz.). hondsluys ^ teke
{vlg. teca Kii.). nl. houtluys, hd. holtz=
bock, zack (ii7). ags. tieia (i36).
Ricinus (/. kerua &c.) zeckenkorner,
creutz-, wundel-baum, nl. raoUencruyt,
palma Christi &c. (116).
*Ric-, rig-mare, -mari, ricmisare
(22^), rigiaatiza,re i rismari ( 147 ) hd.
nd. rymen. reimen (75).
*Ricmatica, rythmathia (9), ric- (76),
rici- t ri- (75), richi- (74), rhythmi- l
rith- (Gl. m.), ri- (11, 19, 20, 76) -maehia,
-macia (11) {i. tabula geometralis in qua
pueii addiscunt alqorismum 76) werff
tofel (8). ent-w. tafel (9). male-t. (20).
rechnung-t. (75). recheu-t. (74). mael
taffei (11). mayl thauel (19).
*Ric-, rig- (68, 132, Gl. m.) -matice
rym-elich (68, 132), -liehen l gerympt,
var. gereimt (110).
*Ricmicus ein rympt {sie 110»). ge-r.
(uoi')- rymachtich (68, 132).
*Ricmisare v. Ricmare.
*Ric-, sed melius Tifh-, rieh- (i32)
-mus eyn rym (68, 110, 132). rime (99).
*Ric-, rig-, ris- (76) -mus, ricinus,
63
498
rk;
/ rigma ( ut ) //(/. nii. eyn lym, rynw,
hd. ruine (21 \ roiin, / est vermis in aure
cani's, liniulliwnnn (74).
*Ricola (• Rieula.
*Ri- i: Ci-conides.
*Ri- '•. Pi-ctacivuu.
Rictii-s, / -m(i2r.) \i. clamor auium,
fcrnrum d-c. ff. oris nper)tio\ cf. hiatus)
wild gi'selin-y f g. aller verniiiifttigcn
(«c), var. vii-v. creatureu ; oft'iiung dos
niunds t rächen ( 75 ). vogclgcsclircj ;
gfzi'iick der tiei'e &c. (74). eyn rano (1<).
woj:- f gu- iS), gen- (9). gri- (loo) -iinge.
eyn krakele (28). der snuüe (U'.i). ein
wit niule t witer seldund (f>n). rohozeda
(Gf., 2, 432). iiijs. gracuu- (94), graeni-
(136) -uug.
Ric-, ricc-, rig- (Sum. &c.) -ula, t
ricola iTtii (</. rica rigol) oyn iunc=
trau wen hübe (17 «/«.). Uutil (Sum.).
*Ricus V. Ritus.
*Richa ((7". rica) schweyßtuoch (64).
'^'Riches krunipfnß '.i\).
^Richimachia r. Ricmatica.
^Riehmus r. Ricmus.
*Ride- V. Ridi-culum.
Ridere hd. nd. lachen.
Ridieul-aris v. -osus.
Ridieulo tzn bcspot (125).
Ridiculose spotte- (i32), spot- l
lecher- (iio) -lieh.
Ridieul-osus, i -aris [l. sarcasini-
cus liT) y])Ot-tich (^(iS, 132), -techt (S).
-lieh (iio). loch- {d), lecher- (iio) -lieh,
bovdich ( 132 ). spoetsch , schamper,
schymps i47).
Ridi-, ride-eulum gelochter [i).
lachnng iiio). eyn schimp lache (17).
scliin)))!" (7, 76). hd. spot. spotte (10).
boert (132).
Ridieulus si)il- (20, loe), s])ot- (20),
speti- !loi. spo- (11) -lieh, -lic (106).
*Ridimicul-i (i36), -ae [stred.) ags.
cyniunithan (94. i3ii).
*Ri- V. Re-dimieulum.
Rien r. Ren.
*Rif- V. Riph-ei, -eus.
=*-Rif- V. Ru-fianus.
Riga hd. czile, zyle, czeylle (4),
zeil ii34j, ziel (5), sczijl (6), czylle t
rijgo (5b), zil (67), zilet (68), sil (i),
ling (76). nd. rige.
Riga rig ciuitas in lijf- (i32), yf-
(110-''), Jf- (110'') -lant.
*Rigainen begiessunge (75).
Rigare hd. fucht, feucht, vuchtich
(132), weich (18. wie vornan. inoUisf),
nalJ (17. 65) machen, nd. vucht, nat
maken. hd. fu-, feu-chtigeu; neczen,
we.*sern (62, 65), begi-ßen (12), -ssen
(3); misten (5^"), tungen (1, 3), twigeu
(2. X rigere). hd. nd- düngen, frisclien
(Stieler), vreson (22. X riger^ej. vruchten
(12. st. vuchten? oder st. rigere i. hor=
rere Br. V).
*Rigatiin van ryhe tot ryhe (i47).
Rigatio hd. begiß-, necz-, fucht-
(8) -luige.
Rigere [i. durere Er. &c. , indurare
3, 4) hd.\v<i-, he-rten; frie-sen, -gen (13) ;
frischen (4. st. friosen? cf. rigare id.)-.,
herte (8, 9), styfi' (uo sim.) werden;
strebin (8, 9), verstarren (65), twyiigen
EIM
(19). nd. Iiarden, vrezoii , dwingen (11),
stiuen ('»o), ntrammen (U7).
Rigescere frosten (18. cf. frisclKMi
irre Vi.
Rigidare (/' rigidum f (teere Rr.) vcst
(). stylV niaciien (liO). stijiion (132).
Rigiditas [oft i. rigor) hd. strenge-,
streu- (1)1, iierti-, stete- (8) -keit. streng-
(4), strenck- (134) -heit.
Rigidum hd. liert (7 &c.). hart l
fest (ISi. harten / i'resen (5). friesen (7j.
vnl)u,ulich (65). frorn, riech, sterr (74j.
Rigidus hd. nd. strenge, ge-str. l
naß (l7i. stringe (13). stytf (19 sim.).
stijf ^ wreet (11). hart t böse (19). liort-e
(9), -ig i7i. rii'cli^ storr (74. cf. rigosus.
Sm. 3. 78. Fr. 2, 83«.). rag (Fr. 2, 82«.
weit rack). t'uchte o. stede (8).
*Rigni- f. Riem-.
Rigomagus [ciu.) rlicinmegen (i35).
Rigor {cf. i'igid-, rigos-itas) hd. nd.
streng heit, -iclioit, hd. -ickeit, -ekeit,
-keit. hd. twang (19), ge-tw. , -twauck,
-zwanek (49j: zwang (es, uo), be-zw. i
hört (7) ; ruclio f horte (68). nd. dwunck.
stijf- (in, stiÜ- (20i -heit. hartiviieit
(20) stincken- (67j, dapfer- (65) -keit.
Rigorosus hart (20, 132 &e.). hert
(68). strenge (_132). streng luo). stiff(2U).
*Rigo-sitas, -r herttigkeit ernst vnd
stratt' ;64;.
*Rigosus kalt, hart, rauch, starrig
(Das.).
'^'Rigxda v. Rieula.
*Rima i. pugna slachting &;c. (i47).
*Riiiia i. ötipula Stoppel (i47).
Ri-ma, -nia (1), -inus y':^), rym-a
i -ella l -ula ( 74 ) {i. fi-, sei-ssura ;
iunctura rerum 76) hd. rizz {1), ritz [li).
riß, rys (12). rysse (22'Jj. rete (22^, 23).
klack, rnntzel (74). schrund e (Sum.), -d
(74j. scrvnt-a (i20, Gf.) , -ussa t scrin-
tunga (Gf.). klumse (135, Das.). klimsen
(126). klumbs (112). kluu-se t -te (Fr.i.
-ze (^74), -tz (74), 'Ssen (i , 3), -ßen (1).
clufft (75). clove (14, 22b, 99, 132). elaue
(11. 23). klob-e (13), -en (10). klob (76).
blob \sic 6). kröne i? 22). schoer (132).
hd. spal-do, -t. ein Spalt rint i65). nouth;
rimis linoo t neo (Gf.).
*Rima-cia, -ehia v. Ricmatica.
*Riinalia v. Cimalia.
Rimant-e .■^crudolattomo (Gf. 6, 586).
-ur snapa- t crupi- \ib. 838. 4, 332),
-tus {sie) snab- t gruhi- (127) -lont.
Ri-mare, -mari, -nuare (1) hd- ri-,
rei-ßen, -ssen; riczon (1); loch-in (8),
-eru (9); spaldon, vorschin (8, 9).
Rimare hd. klibcn lUO), ryßen, rois=
sen. schoren (i3 ). suchen t erforschen
(65). gründen (Gf.). nd. riton (23), tziren
(22).
Rimari hd. nd. er-varen , hd. -farn,
-fairtn. -suchen (88), -forschen, gew.
herfor-sen, -ßen. mit flyß ernieschen l
wulen (88). innen werden (64). crvreschen
(23). -uazen (lOO. cf. fason Gf.). froren
(3). ondorsoeclien (132).
Rimatim durch tia nüot (Gf.).
*Rimatio furschunge (8). vorschucg=
keit (9).
Rim- (8, 9, 17, 74, 76, 12<)), rin- (Vocc.
ex quo. Gommae, Rr., Gl. m.), rix- (Gl. m.'\
-atrix, i*ixaax (9) (t. ser_pens aquatilis
KIPH
129, infriictnomiR 76) eyn waßer slange
(8, 9, 17). vnfruchtper slang (74).
*Rimea (rf. ricinus? tinea?) mutte,
ein worni (22'').
Rimella v. Rimula.
*Rim tilla, rini-t. [,.undeiitlich^' 146)
{cf. potentillaj grensieh (87, i46).
Rimor [i scrutinium) orfarung ( i lo).
ondorsokiiigo iiiül uii(h'r of vor soeclv
(I47j.
Rimosus sornnt-an l in; durchil
(Gf.). ryczocht (19). zerspalten ^ herlecht
(65). elanicii Clli.
*Rimphatus ( X rumpheatus ? ) v.
Rufatus.
Rim-ula, -ella niiot; scrun-dolin f
-tussa (Gf.). ioechlen (132). spiet- ^reyß-
(132), clouo- (108) -ken.
*Rimus i. rythmus Gl. m.) v.TLima,.
Rin- V. Rim-atx'ix.
*Rincerus v. Rhinoceros.
*Rüicouia rynckauwo, eyn lant (l47).
*Rincum v. Crithmum,
*Rincus 1-. Runcus.
"^Ri- V. Rhe-nensis.
*Rineta i-. Crinea.
Ring-ere xi ctum (Br. &c.;, -ere {')),
-i (100, Br.) [i. clamare sicut aiies 5, ca-
nis ö &c. , murmurare 19 &c. , aperire os
76, ira-sci. dicendo r s m 123) vft' ginen
(76). auf ginnen (75). gowen (8, 9). gri^
nen (luo, iio, 127, Gf.). grein (21). gran-
sseu(19),-zen(23).greonsen(ll). grenczen
l czornen (20). grisen (107). vnwirsen
(74). cno- (107, 132), gno- (22), na- (22,
110), gwe- (y 23), gne- (i34i, ne- (18,
74), ze- (64J -rron, als die hunde (74).
norn \sicut canis 5). gnarn als eyn hunt
(17). cza- (8, 9, 64), zä- (126) -unen. zon
cnpk^ckon (61). truern (9), -rcn (8).
munt krummen o. praiteu (75). smolick
Wesen (U7).
*Rinia v. Rima.
Rhino- {l eglo- uo &c. , ego- Br.),
gew. rino-, rin- (^2), reno- (ob, 75),
rinos- (8 , 11) -ceros , -cerus , -eerüs
(104), -ceron (75) hd. eyn eyn-horn,
-Imrne (84), -huirne (104), -kurn (5S).
i^ychorn (20). en hoer (11). riuoceront
(91). rcniotzor (U3). rinsch (22).
Rhi-, ri-noeeros /. virile membrum
(Br.). schemde der loode (147).
*Rinuare v. Rimare.
^'Rinus {unter seh. von einus) pflumbom
(104).
Rip-a, -pa (1, 76) hd. bach, pach;
vb-, ob-, of- (12), ou- (11, 13, 22ab), oeu-
(132) -er (am wasser 132). stad (49, 65).
bort t rant (22b). j-gue (23. als requies
naiiium?). wasserstub (74). ein land an
dem hach o. fliessende wasser (64).
*Ripai.ri i. insanire vnsinnig sin (76).
dorin 18). toreu (9).
Ripatum iL tributum in ripis Br. &c.
cf. Gl. 111. 5, 736 sq.) ein veerschat (132).
*Ripistes (ans rhap.) gheyssel, swepe,
smycke i 147).
*Ripi-uaga, -naga (74) (auis cf. lu=
cilia, serraj bach- (64), pach-steltz (64,
74), -steltzen (75).
Ripula ein bechlin (uo).
Riphei (Br), rifei (10, 12) montes
sneberge (10, 12). ripheas nordhchiu
(127).
EIS
Ripheus, rifeus (i47) i. impetuosus
(Br. &c.). liaistich &C. (147).
*Risa (piC<Z; anders Gl. m. 5, 738) wu-
(68, 110), wo- (132) -rtzel.
*Risare (c/. prc?) coveren (8i).
*Risculus V. Supercilium.
*RiS-CUS, -tUS (G8, 74, 75a, 76, llO),
-ius (75b) [i. sechs apum 74, 75, 76, t
arbor sc. sambueus 7(). cf. ru-, ra-scus,
rixus, blatanus) hol-undir (9), -andir t
-ender (Gf.), -dir (1-27, Gf.) , -der (75!',
121, Gf.), -derbaum (7), -derpawm (74),
-1er (75a). sumbir (ii7, 120. cf. Gf. G,
224. X sambueus?). eisen- (11, 20, 68,
132), erlen- (19), heslin- (iiol>), heslen-
{no^) -bäum, -bauein (20), -boem. alhorn
(23). bynenstul (74. Gr. wtb. 1819. als
Geflecht, Korb, cf. sq., 0. sumbir).
Ris-cus, -tus (74, 7.5 varr.) (^. ß-,
sci-ssura l fenestra t rima t scrinium
patens in pariete; vas ex iuncis et vimi^
nibus Br., sedes apum 75. cf.prc, boeta) ein
spalt (74, 110). kensterlin (64, Das.). guck-
0. gutz-fensterleiu in der wand (Ki'"^.).
wad- t bad- (74), blind- (75) -fenster. nl.
eeu blinde veynster (116). kastei l kisteu
an der wend; stellen (75). clave, reete,
splete, spalde, glyppe, kernne, schräm
(147).
*Rise scbedeliken (22. sie st. rite sed.).
*Risea v. Risia.
*Rlsela (piscis) rylJIing (i4o).
*Risi, t rysum (74) {leijumen cf. risum.
oryza. Gl. m. 5, 738) reys (3). reyß (4).
reyse (74). rys (76). eyn ris (23).
*Ris-ia (11), -ea (19), -tea (20), -ta
{cf. risum, fermentum) gruut t weert
(11). gruit (107). ein gruyt (uoi», 132),
kruyt (iio^i, krut (68). gruet t werek
(20).
Risibilis lächerlich (75), -lieh (4),
-ende (20). lechter-perlieh, -lieh (74).
*Risiculum {cf. recineum) rockelin
(23).
*Risieulus v. Supercilium.
Ris-io t -US Verspottung (76).
*Risius V. Riscus.
*Rism-ari, -us v. Ricm.-are, -us.
*Ris-or, -o (Ki.) ypey- (126), speh-
(ki»'.) -vogel.
*Rispa {i. modus t ora agri Gl. m.)
risse vlasses (22'^). rystenHaß (77).
*Ris-, ri-sura {cf. fissura) hd. riß-,
ris-, reyss- (3, 4) unge. nd. ritinge, to-r.
*Rist-a, -ea v. Risia.
*Ristruin (*'. rinia t foravie/i per quod
transit farina in molendino 76. cf. riscus ? )
loch dar durch das mel in der mul laufft
(75). loch in der inulen (8). eyn mele-1.
inde mel {sie 9), an eyner moln (17).
*Ristus V. Riscus.
*Risum {i.fructus 20, 64, eeruisia cum
de brasio prima elicitur 4, 76, ceruisea
cum de praxatura prima elicitur aiite=
quam compleatur 75. cf. risum) gut hier
(76). wircz (4, 75). greiss-ung, var. -ing
Iqd. eeruisia 75). ryß (20). ryeß, var.
reyß (64). rijss, eynreley pottasy (147).
Risus {cf. risio) lachen (23). daz 1.
(5). eyn 1. (9), lach (17. wetterau.), lag
(18). lach-inge (11), -unghe (19). verla=
chung (65). dat lachent (22).
Risus {indecl. cf. ris-i, -um) rys (9).
RIX
*Ritala {cf. saliunea. celidonia.)
rieta-ch t -chil (Gf.).
Rite (c/. rise) hd.nd. sede-, nd. ziede-,
hd. siede- (8, 20j, syt-, sitt-, sitik- (67),
sy IJe- t recht- (19), sicher- 1 retht- (20),
stedenc- (18), ordenc- (7), orden- (no),
rede- (17), gewn- (loo), gewon- (i32j-lich,
-like, -lick. recht (11). zu sins (20).
*Ritidis {i. ruga/ rymp &c. (147).
Rithmus v. Ricmus
*Ritora v. Ratera. Mataxa.
*Ritudula [i. serua sine ritu) sitelosa
(Gf.).
Ritus, ricus (1) (/. debitus 1, .O^) hd.
se-, sie-, sid- (10), sey- (13) -de; gewon=
lieit, ordenlich g. (110), red-leich (1),
-elicheit (5*^); satz- t halt- t orden-ung
(65). gewonte (132).
Riual-is, -es (looj, -us («6) eile (99,
100. cf. Gr. 1, 202. BM. 428). gell-e m.
(74, 100), -in/. (74); -iu/,; -es cemminan
(100?). zuman; geckischer geselle (74). ?i^.
medevryer (II6). mitbuler (126). bir ge=
stell (st? sc? 9. <uw gesell? : ber re^e Sm.
1, 189. Gl. m. ö, 740?j. revyerlick (147).
*Riuare (-ri Gl. m., anders -re ib.)
fli- (73j, tlie- (10), fley- (12) -ßen.
*Riuarea {piscis?} vväte (i04).
*Riuola {cf. repula?) chlipa (i3i,Gf.
4, 546). clipa (141).
Riuosus vol revyers (147).
Riu-ulus, -olus, -ualus (1. cf. Gl. m.
5, 740) pach (1). pe-, var. pa-chel (75).
eyn kleyner {b^), kleyn (5) bach; kleyn
(18), klains (76) bechelin; kleyn waßer
(21). rüiißlin (126). flissei (49). clene
becke 1^23). riuirken (99).
*Riuunus (i. ciuitas cenusie) eym=
becke (13).
Riuus //(/. pach (1, 75), baeli, baac
(14), tluß, Hoß, flöße (10), flos (13), floiß
(18), vlissen- (9), vßfließene- (65) -bach.
nd. bicke ( Gl. Marienf. ), becke, ryuire
1,99, 132). rijff (20).
Rixa {i. briga; guerra t rancor &c.
75; qq. V.) hd. krieg (mit Worten 75),
krig (9), krik(14), strijt (20), hader (6Ö,
Das.), hadder (65 var.), kyeffe (i33).
kyyff" (19). kijff (85»>, 132). kyfkrith t
twy(lracht(22i^). kil- (76), kiff- (G), kiffel-
{[))', chiri- (1), cheyff(4- (3), kiuel- (18),
czweyfel- (2), swacz- (21), griu- (75)
-unge. keuelinge (23).
''Rix-abundus, l -osus (110 &c.) kriegi-
ch (20), -g (110). kijft'aehtich (68, 132).
*Rixale heekede (221^), -1 pro Uno (77).
hekele (23). hechel (74).
*Rixalis streythastig (9). krigschafft
l8).
*Rixanter kiyffelichen (19).
Rixari, l -re (22, 23) hd. striten,
strideii, kriegen i grinen (75), zancken
(Das.) mit Worten; kefeln myt den w.
(21); cebeln als sich dye hun(h^ cefeln
(17); kriegen, kregen {o^), kyfen (76,
110), kiyffen (19), kifle-n (6), -In (5);
schel-teu, -den; knyen l zornen (20).
nd. kiuen , k. i striden mit werten,
keuelen, scheiden.
*Rixatim von krieg zu krieg (68).
van kijft" tzo k. (132).
*Rixos-e, -itas, -us v. Ranc-ide, -or,
-idus.
ROD
499
Rixosus kri- (8, 9), krie-(75) -gisch,
l -giger (75). haderig (Das.). vorteylheffi=
tig (64).
*Rixum {fructus, cf. risum) rijß (20).
*Rixus (cf. Gl. m. h. V., o. V. riscus)
holare {herba 105).
*Roaficus {cf. loafieus &c.) wanwecht
(102).
*Ro- V. Ru-becula.
*Robeta z. bufones ; cf. rubeta) chro=
tun l uchun (104).
RobigaUa krutztagen, nl. cruysda=
gen (116).
*Ro- V. Re-boare, -boatus.
*Roboculentus {cf. sq., rorulentus)
douweii (23. wo hier eine dritte Hand be=
ginnt), rodolentus i. pleuus rore (76).
Rob-or, -ur /ic/.stercke,sterck,bom-st,
(65), starck (18), starekeid l macht (20),
staruke (13), cratft , klotz, cloß (8),
bloch, block (68, 88, 132), ploch (110b),
stock (-or i. truccus 5^*) , aich (88),
hageich (126), ram (aröor-/.s 1), x\m{arbor
3), rone (9), eyn ror {sie 12). nd. roone
eyn stuke i. truncus (22'^). doom (106.
„st. vapor" ; cf. roboculentus?). sterk-e
(22), -ede (23).
Roborare hd. nd. stercken. be-st.
(75), -stetigen (9), -stetten l festnen (9,
64). hd. sti-, nd. sta-rcken. striken (22).
stedigen (8). krefftigen (20). bom starck
machen (65).
Roborariumthornkisten (125). thier=
garden, nl. warande (116).
*Robornus v. Ruburnus.
Robur V. Robor.
*Ro- a. Ru-burnus.
Robus geryß, al. roggen (125). reyß
(88).
Robuste stereklich (20j.
Robustius mechticlicher (65).
Robustus hd. nd. starck , l kretftig
von lyb (110), vnd groff van licham (i32).
Arf. starg. star(l(23). r. homo held (75).
*Roca ((/. rox. Dz. wtb. 294?) rijste
flaße-s (20). eyn gesplyß flayssch (19).
en harle vlas (11). clave vlasses, ryst
henneps of vi. (i47). ro(!k (68).
*Roces {cf. prc.) v. Rox.
*Rocia V. Racia.
*Ro-cus, -chus, -thus (64^) roch {in
ludo 64, 93, Gf.), im schachzabel (74,
75).
*Rochetus {anders Gl. m.) oberklaydt
ems byschofl's (74).
*Roehinolusnacht-gall(68,iio),-egalle
(132).
*Roclio V. Raia.
*Rochus V. Roeus.
*Rodantes rosenbloem (147).
Rodanus {ß.) der rodan (12, 114),
rhoden (126). roddane (10). die rodel
(Das.).
*Rodda ipiscis) rot- (IG), roed- (20),
roud- (19) -äuge, rodoghe (98).
*Roder v. Rodus.
Rodere hd. na-, hd. nd. gna-, kna-,
(11), knae- (i32) -gen. kifflen (126). cnau=
wen (106). wolen (r. rostro 22^). zer=
bissen (64).
Rodia, rhodia (Ki.) klab- t kliben-
kraut; klebern (73) rosenwurtzel (Kl.).
G3 *
500
ROM
Rhodia vua inert ribcl {4SI.
*Rodiiia-ps, -re r. Radinape.
♦Rodius r. Rosaceus.
Rliododondrum vnlioldcnkniut (lU,
Ki».).
*Rodo- r. Robocu-lentus.
*Rodol-ium, -eon ^7'.) ros(Mi-al (0),
-olr {7.-.'i.
*Rodomelluin (rhodomeli Ki.)miscb-
uiig von hoiiig vnd roscnol (74).
*Rodosi woribo (in. (/. Of. 1, üüi).
*Rodostoma irhodobtagma Ki.). ro=
siMiwaßor daz man burnet vz rosen (20).
*Rodund-are, -ificare v. Rotundare.
*Rod-us, f -er (74) (i. tiauin piratarum
76) ein raup- (3), raub- (75) -schiflF. seo-,
meor-rauber (74).
*Roffanus v. Tiga.
Roga ( i. elemosina ) hd, spende,
alnni.-i-e (8), -(mi ^9).
Rogare (i. pettere 76) hd. nd. bid=
den. Iid. bitten yii, (j5), bieten (7), bieden
(2' ). flt'liiii (8, 0).
Rogationes hd. 7id. krutze-, hd.
crutz-, kri'utz- (4, iio), kricze- (13),
kricliz- (18) hd. -wocbon, -wachen (21),
-woch, -wucb (i in''), nd. -wekeu, -wekene.
die cruytz dagen (^laa). die bittenden
tag f betwoch (76). gebet (65). biddinge
(22). pyngistag (5'').
Rogatorius betteler (8, 9).
*Rogio ^alph. rugio q-v.) rieze (105).
*Rogulus r. Paristulus.
*Roguin (c/. roga) solt t spende (9).
Rogus hd. eyu tuer, fewer (9), bruust^
lur li)?,). seheyterbeyg (ii3). todtenfeur=
stat (74). rost ( 75, Sum. ) dar vff man
die leut brent (75). nd. eyn auen.
*Rolon [herba) ags. earbe (94*).
Roma, rhoma hd. rome, rom, rhom
(68, 7.i', l rham iiö'^), roem (132).
Roman-ia, -ea (4), -a (1) hd. rom-
iscb, -esche (18), -seh (152), -ß (21), -er
(5b), ro- (134), roe- (76), ru- (151) -misch
lant. nd. romeseh 1.
*Romania [potiis) ronianie (1, 5^).
Romani - zare, -sare k>ben als die
roenier (110), zu rhom (68). leuen als
romeynen (132). castyen, martelyen,
vleyschen (147).
Rom-anus, l -lidor (74. aus -ulida?)
hd. nd. rom-er, -ur (G), -eyn (132). roe^
mer (110). romer (134, i5i).
Rom-, rhom-, rum-, ru- (3, 74, 77)
-bus, rmnbo (76) (piscis), sturo (87, Gf.).
stur (11). hd. Store, stör (9, 23, 49).
stoir (5). stoere (20). stoer (97, 132). stor
(43). stör ^4). Store (10). steir (13). bars
(131). mer-, tax-, dorn-butte (Ki.).
meerfasan (Fr.), rumbus star (auis i.
sturnus sie 75 ). rübus wolkeuwes=
si'r (üb. i^t. nimbus? c/. nubus).
*Romei (t/. aecj mer retrich (87, 146).
Rhomipeta rhomischer pilgram (75).
*Romlidor v. Romanus.
Ro-, ru-mphea {i. (jladius, gl. bis
accutus 76 sim., spata t framea Br. )
hd. nd. swert ; kamp-, kamph- (3) -swert.
zweert (11). hüte (109). zweyspitzig
schwort (65).
*Romphealis uuafanlih (Gf.).
ROS
Roncina {r/. runcina ) ain ro.saeg
8<-g (91).
^'Ronus [st. rhamnus) wechdorn (87,
14«).
Rorare hd. (lau-, tau-, da-, ta- (Q),
to- (7.")i, hd. nd. (lou-, do-wen.
Roratio dauwuiigo (20).
Ror-ella, -ida, rosella, ros t sponsa
solis, so-, sa-lsirora .sonnen-, .son-, sin-
dauw (14:!).
*Roridus (<. roscidus 110 &c.) dauwe-
t (;')). eilt i7), -tlit (20), -cticli (13).
towig (75). ful dauwes (20). hd. vol, vel
de i.-)i), tbl dau il8), taw (iio^j, dawes
iio'»), tawcs, tauwes, dowcs i67), dau-
wes (133, 152), (lauü. düuwiiige (,22).
*Roru-, rodo- (76), robicu- (23),
rosu-, rotu- (qq. v.) -lentus dauwig
(8). towig (7.5).
Ros hd. dauwe, daw (8), dau (88),
dawe (14, iio''), dowe (67), taw (9, 110a
134), tawe (69), thaw (4), tauwL', tüw
(76), touw (75); himel douw (6.)) nd. dow,
dou, douwe (132).
Ros marin-us, -a (94»), -vun (94a
i. nimphea 121) (c/. potentilla) greu^
sine (121, Sum.). roseumarin (153). ags.
felmsedere -um, suudeaw -a (94).
Ros syriacus [i. manna Ki. ; cf. flos
siliaci) papei blüm («7, i46j. himmel=
hung (116).
""'Ros solis V. Rorella.
Rosa hd. nd. rose, eyn rosa (23). hd.
roß. roße (UO), rous (67). roeß (132).
*Rosacea rosen Crantz (147).
*Rosa-ceturu (8. cf. (U. m. h. v.),
-retum (9j, -cium (9, 23, 75, 76) [i.
succus rosariim 75, vngentum de rosa &e.
76) rosin waßer (8). rosen-w. (9), -safft
(75). ogeii zalue (23).
Ros-aceus, -aeius, -atius, l -eus
(17, 147 j, -eolus l rodicus (147) rosen-
varwc (132), hd. -färbe, färb. foUe adtr
falle (?) rosen (-ceus 17). roseehtich (i47).
*Rosa-cium, -retum v. -cetum.
*Rosare (^. decorare 76) zie- (8, 76),
czi- (9), cze- (17) -ren.
Rosarium (z. collectio rosarum Br.
cf. rasorium) roseu-krantz (110), -stede
(i47j. vergaderhige van roeseu (132).
*Rosarius [i. rosetum ; anders Gl. m.)
rosen gart (8, 9).
Rosata (i. vestis de. Br. cf. aqua r.).
eyn rot cleid (110 si7n.).
Roseida towike (104). taw, tawfel-
liger (74).
Roscidum touic i begnagen (loo.
rodere).
Ros-cidus, -sidus (60), -idus, -ulen-
tus I cf. roridus &c. ) tawig ( 9, 74 ).
dauwyck (19). dauig (132, 152). dowig
(67). dauwetht (20). douwich (23). dau«'
fol (21). foUe dauweß (17). erfult mit
himmel douw ( 65 ). tawfeuchter vom
taw (74).
*Roscin— ia, i -a, (136) ags. nectae-
galae (94). necegle -ia; -a neetegelu i.
achalantis (i36).
*Rosci-num, -um ( 1 3 1'') ( «. runcinum)
nöhil (117). nuil (Gf.). nugil (8). nagel
(9). niol (i3ib).
Rosella v. Rosula. Rorella.
*Rosellum ( : rostrum? ) ein beck
von schytf 0. menschen (68).
ROT
Roseola kleine hitzblatter (Ki.).
""Roseolus V. Rosaceus.
Rosetvim [i. ramnus 75) rosen- hd.
-stat, -stad, -gart, -garten, -stock l -sten=
gel (75), nd. -stede, -stedde, -sthede.
roß gart (tJ). rosstuden i:ewechst ^93).
eyn wy.s(! da da rosen o. I)lumen yinie
sten (20).
Roseus {cf. rosaceus) hd. nd. rot.
nd. rod l val. roit (18). rosin (75). rosen
(7). r.- (8, 9, 76), rosel- (20) -var, -rot
(76). jeil)farb l roßlet (lU).
*Rosibilis gnagelich (20).
- *Rosilatio rysleter kleyner regen (74).
Rosim kiiagelich (132).
*Rosina v. Vapassa.
*Rosinacium i. herba qd. (76).
Rosio iiHgunge (20).
*Rosipes,poÖ67l8C(am's)steingall(ii2).
Rosoliuin V. Oleum, rosaceum.
Rosor giiager (20). rosen- (132), roß-
(68) -plucker.
Rosorium naguug, straliung (74).
Rosoriu-s, -m (132) nagelych (19).
knag-elic (11), -ich (132).
'^'Rostaceum v. Oleum rosaceum
Rostra scefstusti ((;i'. 6, 457). granß
(74).
*Rostrata streitschiffe (74).
*Rostratum ags. tindicti (94, 136).
*Rostris-ona, -sona (64^) stor-ch (64,
74), -ek (74).
*Rostrum v. Dentilia.
Ro-, ru- (5^) -strum {i. scalprum
125) hd. sna-, schua-, sne- (49) -bei.
schneicke {nauis 135). nd. snauel, kauel
(23); snebbe (109), sneebbe (11); beck
(109, 132). russel (75). schabekrucke (125).
aqs. neb ? scipescaele; rostris foreuual=
lum t tiudum (94, 136).
*Rostrum porc-i (17), -inum, pora=
num (87*, 146) (cf. Corona monachi)
sue- (17), SU- (47), sorge- [sie 85) -distel.
pungil (.Sum. v).
*Rostrus V. Rheda.
Ros-tüa, t -ella (110, Br.) rosel (75»).
rößlin (75''). rasen varwe (23).
*Rosulentus (i. rosaceus Gl. m.) v.
Roscidus.
Rosus benagen t erkyfft (110). ge-
knaecht (432), -neigt [sie 68). heel, gantz,
synnich (147).
Rota hd. nd. rat, rad. hd. rade (70),
rate (133), rath (67), radt (68, 69), rait,
rayd (19), heintzenrad (Agr.), scheyb (9),
sehybe (68), schyfi" [sie no). schyue
(132). sluder (12, 13).
Rota aratri pflugrad (75).
Rota-bulum, -bula (9), bissw. -gu=
lum {cf. rut-, red-abulum) hd. redestab
(130, Sum'.); fuer-, für-, feucn-- (74), fier-
(49), ofen- (74, 76) -gabel; schore stecke
sim., ouinuuisc (117). eyn vorck C2im
qua ignis mouetur in fornace (132). vorcke,
gavel (147). sybe, var. .syb (64).
Rotale V. Plaustrum.
Rotare {cf. rotulare) Scheiben, ku=
gehl, stein-en, -werff'en (74). radprechen
(76). hd. nd. rade-, raet- (i32), hd. rad-
brechen, -breken, -braken (11, 132). hd.
re-, red-dern. vfi" das rad setzen o. rad
machen (110 sim.). radermaken (i47).
trendel-en (23, 109), -n (8, 9). zerkn-
RUß
RUB
RUB
501
-iischen, varr. -itschen, -isten (65). vm-
mekeren (lOO sim).
Rot-arius, -ifex, -or (74) radmacher
(uo). rade- (11, i32), raj-d- (19), rader-
(147). reder- (20) -mecher, -meker (11,
147 i. wagner (74).
Rotatio nnidunge (20).
Rotatum radprechung, würffe, werf-
fung (-4).
*Rotela, rotholca ( 9 ) rosen lesunge
(8, 9).
Rotella eyn cleyn raedlin (es), re=
dekeu 1 132).
*Rotholca V. Rotela.
*Rotor V. Rotarius.
*Rotrix wagnerin (74. 7.5V
*Rotta V. Rutta.
Rotul-a, f -US (110 &c.),rutulus (110=1)
{i. carta &c.) gevvund-en (9), -ne (75)
zedel. gewonnen z. (8). hd. nd. ro-, hd.
rot-, roi- (7) -tel. rode-le (17), -1 (121).
rotte (22). rolle (1.32, 147), l eyn geualt
brieff (132). ein roll t ein br. zusamen
gelegt (110). scheybelin (9). rotul-a ro=
tel, -US rolle (74).
*Rotula solis v. Discus s.
Rot-ulare, f -are (ö^») rotein (8, 9).
scribeu (fi^). scliinen (8).
*Rotulatio rott- (9), schin- (8) -unge.
*Rotule V. Plaustrum.
*Rotulentus (t/.rorulentus &c.) fiuh=
ter (Gf. i.
Rotulus (c/. rotula) rotel (20)..rodal
(12). rulle (22bi.
*Rotuiida Cef. funda, tunda) eyn
schybe (19). schive (22b. cf\ pUa). sehijve
(147).
*Rotundal-e(i22), -ia dobbelier i^iio,
132). dupplier (68). Cf. dobbelierken
seutella &c. (loucm. KU.), gall. platel
(122).
Rot-, rod- iiio») -undare, rotundi=
ficare ronden (20). rund (uo^'), rond
(110b), seliäwblot (1) machen.
Rotunde runtlich (20).
Rotunditas rontheit (20). sinwell-
(74, 141), scheybel- (74) -in (141), -igkeit
(74).
Rotundus sin-wel (65, uo), -well(74),
-ewel (9), -wolt (12). sinnwell (126). sene=
wolt (22b). sewolnt (13). synbel (19).
symbel (65 vav. ). hd. nd. ront, runt.
rund (19, 74, uo) als ein apffel (74. cf.
teres). runth i trinth (77). tryiit (22ab).
hd. schib-elecht, -let (6), -elich (18),
-elechtig ( 17 ). scheybeheh (9) , kugel-
icht, va)-. -et (65).
*Rothus V. Rocus.
Rox, l roces v74) eyn spyer (19). eu
spier (11). (in Uno cf. roca) härle U^)-
ein herl-e (12), -in (10). harl vlasses
(22b). herd als ein h. flaehs (74).
*Rozuccara znckerrosat (74).
*Rubata r. Rubeta.
*Rubea v. Rubedo.
*Rubea 11, 19, io8),rubia(Äer6a)mede
(11, 19, 108). nl. mee, crappe (ue). kleb=
wurtz(9i). kleben- (Das.), reb- (kl) -kraut.
Wide- (126), ferber- (U4 &c.) -rote.
*Rubea maior lidwurtz (93). claver
(85). kleber (17).
*R. minor clette (85).
*R. tinctorum klebekrut (,i53).
*Rubeba [instr. mus. cf. rubela Dz.
wtb. 287) eyn rube-ba (23), -b (1), -bigen
(5b), -ke (22).
*Rubeca v. Rubeta.
*Rubeeula ,1/. pro., sqq.) rubeb o.
rote, o. vorch o. rotaug piscis (74). roit=
oghe, voern, eyn visch (147).
Rubecula , rubigula ( 125 ) {aiiis i.
erythacus 112, eritachus Gl. m. ) rot-
kropflein l -keiicluu (112, 114), -kehlcin
(Ki., Vt.), -kelchcU (125).
*Rube-, rubi- (74, 125, Gf.), robe-,
ruben- (109) -cula, t -eea t -lego (74),
rub-ieulus (64; , -egula (i. rodda '.)),
-lligo (17, 22b j, rutile (74) (piscis) hd.
rot-ouga (Gf.), -äuge, -äugen (1), -aug l
-lein (74), -og (G), -eugel, -engel {sie
152), -euglin (.110), -ogel (67), -eigel (491,
-ougig visch (68), -ling (64), -fedder (125.
cf. rubellio): ein rott ewgel (4), roth
euge (5''), rud eygen (21), rod-euge(12),
-eugel (77); rode-auge, -euge (13); roit-
auge (7), -eigc (17); rettling (64Cj. nd.
rot-, rod-, rodd- (22b) -oge; roet oughe
(132); hodde (109). bicking (49. cf. ru=
burnus). vorch (74).
*Rubecula saxatilis stein - trostel t
-rotle ^ blauvogel (114). rote amsel (Fr.).
*Rubeculus v. Rubellus.
*Rubecuus v. Rubicundus.
Rub-edo, t -icunditas (i47j hd. nd.
rode eynes dinges sim., r. des dages
(18), rodicheit (132, 147), roetheit (11,
20). hd. roty (uo), rot- (8), rod-ekeit,
-ikeit, -ocheyt (18), rothe t ryt (5b),
röte (9), roettikait (re), roydheyd (19),
roede (20j, roide (10), rote färbe (75).
pusche ( t ) hecke ( 16. X rubetum ).
schyem inßrmitas oculorum l rotigkeit
i. rubea (74).
Rubefacere hd. rot, rod machen, nd.
root makeii (11).
Rubefactus rot gemacht (uo).
*Rubegula v. Rubecula.
*Rubela (i. parua figella, cf. rubeba.
rutta.) rub-ebhn (76), -eh (7), -egen (5j,
-gin (21). rott (1). ein kleyn, kleyns (134)
rutelln (66, 151 ) , rutelin (70), rottelin
(^69), rotelin (134), rudelin [67, 133, 152).
Rubell-io, i -us (11 4, 135) (piscis;
t i. rubecula auis 116, Ki. ; perca 111)
pyrsing (in), persich (9i). rot-eugle
(135), -le, -brustle, -krosliu, -kelchyu
(auis 116), -federn t plotzen (114 sim.).
norfling l kaulbersch (Fr.), röthling 0.
rüget (,Ki.). rubellus t rutilus ( q. cf. )
rotte (V. a. 1618).
Rubellu-m, -s (126) (cf. amenium)
hd. rot win, rod wine (17 sim.). seer rot
win (uo). s. roet wiju (132). roter wein
(75, 116), t schiler (126). rotlechtiger w.
^Schiller (Das.). schieler (r. vinumKi.).
Rub-ellus (cf. -ellio, -ellum), -ercu-
lus, -eculus, -iculus (,23) etwaß rotes
(68, uo). wat roet (132). rodich (23).
*Rubeneula v. Rubecula.
*Ruber v. Ruder.
Rub-er, -rus, -aus, rufus hd. rot,
rött (1), rat (2), roed (20), royd (19),
rotomo (i4i). hd. nd. roit. root (11).
roet (132). rot -aus; rout -er (67). royt
-eus; rote -er (133).
Rube-re, -scare hd. nd. rot, hd. royt
werden.
*Ruberta v. Rubeta.
Rubescere anheben zu roden (20).
begynuen roet tzo (132), rot zu (68) wer=
den. rodt w. (uo;.
Rub-eta, -erta (1), -ata(i36), -etum
(134 Sic.), -eca (148), robata yq. v.) (i.
rana t buto, buffo, l cmimal venenosum
76 i/t rubis i rubo — buschin 20, in
dem busche 18 — manens ; l morans t
hahens rubeos oculos et rubadinein t
herba 76; meretrix, que ruborem suum
solet tegere per colorem coufectum 76, que
cu/orem s. s. t. p. c. confeciiuum 75; fun=
dicola t truta digena rufa t alba Sm.
3, 118) rote (piscis i. tinus Sm. 3, 167).
preita t pretta {i. vermis noxia Gf. 3,
364). hd. cliro- t chre-ta sim. (Gf. 4, 593),
chrot (2), chrott (1), krott (Das.), krot.
frosch (68, uo). lovp- (93), laub- (64,91,
Das.), lab- (74) -frosch. vorsch (i32). rot
hur (75). gartenkrot t krote; r. maior
feuerkrote; r. minor laubfrosch (k;.).
Rubetra brachfogel ( Ki., Fr. ). zip=
drossel (Ki.).
Rubatum [cf. rubedo) stu-, var.
stau-dnig (75). hage (100). heck-e (17),
-echt (8). dorn-hag (uo), -walt (21). busch
(7, 23). bueschz (21). bysch-, var. buch-,
o. weld-lin (64). busch-e t -icktig (17).
gebusch-e (18), -tze (5), -ete (22). gebuße
(21). pnsch- t posch- (9), büß- (8) -echt,
gestrege (.ob).
Rubia V. Rubaa.
*Rubi-bana, -bena v. -lianum.
*Rubicca v. Rubecula.
*Rubi-cer, -tor (74) ruozwrra (Gf.).
rußwarm (74).
*Rubi-, rube- (Ki.) -eilla (auis) blut=
finck, thumpfaff, güger;/emeWa quetsch
(140). rot-schwentzel, -zagel, summer-,
huss-rotle (116).
*Rubieio onis (herba) reyne-vane (20),
-vaen (11). reynfajni (19).
*Rubi-coreuin, -corium, -torium (^74),
-linium (q. v.), rubricorium (147) losch
(,5b, 74). ]4ch (2, 3). lasch (1). los (22b).
loiß (17). hd. rot, roit (10), luesch (147),
lauseh (12) leder.
*Rubicula (anders Gl. m., i. q. -lus
ib.) V. Rubecula.
*Rubiculus V. Rube-cula, -llus.
Rubicunditas v. Rubedo.
Rubicundulus (Br.) rotbrechtig (v.
a. 1618).
Rub-icundus, l -acuus (uo^), -ueu=
lus (uoa) root (11). royd (19). hd. nd.
rot-, rot- (134), hd. roit-lich, -liek. rode=
licht (151, 152). rot-fare (65), -far (uo),
-farbig (75). roetlich rot (76). schibarre
( 17. st. schinbar ). wat roetachtich (i.
similis rubenti 132).
Rubidus rotlecht (113).
*Rubifaceio rotmachuuge (20).
*Rubifica eimbersnor (Gf.).
*Rubiga V. Rubigo.
Rubigi-, rubige-nare hd. rosten,
v'-r. rost-ern (5, 23), -ig werden (7, 75,
76). rasten (21). (rorsten 18. ausgestr.).
roystern (5b). ruesteu (11). rost fegen
*Rubigin-aus , -osus rosterich (147).
Rubigi-, rubige-nosus hd. rost-ig,
-echt (20), -rig (17). rusti-g (8), -ck (4).
vol rost (68), rostes (132).
IÄ)'2
RIIB
RUC
RUD
Rubig-o, -a (v. erisiba^ est vittuvi
Iferri et segetum, f. et sagetum (i.'>i),
fleri et s. ^i.'>2) inil-itou (i'.'7, Of.), touw
(7ti). -tnw (8. 9, Ob.). -tau (75). incle-
tuuw»' (17). uuint-praut ((Jf.), -braut (Hpt.
r)\ luaiulkorn (,12S). hd. nd. rost. ru.-^t
(11, 1-i, -J-Ji. roe.xt (132). rast (;)''. 21).
rostiirkoit i7). ge.-*cluuiil rost (6l). rot
am oysou (7.5).
*Rub-igula »•. -ecula, -iola.
*Rubilego v. Rubecula.
Rubi-liana (». vitin l mta ür.) , -lia-
nuni [1 &v. cf. aminium), -lana (20 u
-bana (15)), -bena (,11) wiu-, wiju- (11)
-robe t -drubo (20), -trubo (19) , -druue
(11\ -stock 11, HM. roetstock (20). liu
roiter drube (7).
''Rvibiligo r. Rubecula.
"Rubilin-ium, -um i\, i, i) hd. nd.
rot-, roter (68). rutt- (6), roit- (7), rat-
(1). rout- (67) Ar/. -sclu'cliter, -seliiechter
(21). -sciu'chtel (;')'>), -schottor, -scheti-r
(152), -Sfhater (1), -sclutter (3), -schütter
(3), -Sfhattcr (6), -sdiattel (7), -scherter
(75*, 1.34), -siet'h (21 Mr<r.) , -sclicppcr
(74), -seckcr (22), -citcr (23), -loesch
(75).
*Rubi-ola, -gula (23, 74), -olus (22),
-olum (lis, 110, i:!2) d. pomus 74) eyn
bloiH (17'. hd. ajiffi'l- ((5, 74 &c.), rot-a.-
(74), apphol- (3), o])pffel- (7.5), hd. nd.
api)rl-bloiiu', hd. -bluwet, -bluwpt (i5i),
-blut, -bluot (75), -blude (18), -Ion (G),
-roet (iiob, 132), -rot (es), -rodt (iio»),
-pawm (74). bappcl- t korn-blum (76).
bapel-, var. balpel-bluet t -blumen (7.5).
cldaftVr plufm (1). eyn elapper blome
in de körn (23). k.-blume (b^).
Rubisca(c/. Gl.m. h. v. ; e'. salthaga)
ugs. riuldiu- (94*).
*Rubitor i-. Rubicer. *
*Rubi-torium r. -coreum.
Rubius lapis ein rubin (12:^).
Rublum menaura qd. (76, Gl. m.).
Rubor hd. nd. rode, rote (65), rott
(6), rod (7). roet- (20, 132), roit- (i47),
hd. rot-lieyt.
*Rubosus scliaiphaiftiger (74).
*Rubosus ( st. rugosus)f. Caperrabat.
Rubrica hd. rote, rotte, rot färbe
sim.., erde t tiudt (110 sim.), rind {sie
110*), tinteu (75). nd. rot farwe. rubr-
yche (19), -ice {b^). robrike {'2-2^). roet
brijck {sie 11 ). riga (i3i). spret-e (Sum.),
-a (Gf. 6, 392). cimbersnor (Sum.).
Rubricare hd. nd. roden ; rot machen,
makeu (myt varwen 14). roten (8, 9).
roden (21). rubr-icieren (i47), -yceren
(19i.
Rubricata pellis, rubra p. (Sm. 2,
506) loisc (121). los-ge (.Sum.), -che; -eis
hüt (Sm.). engeloweehnt {sic 100).
*Rubricator roitvarwich schrijver
(147).
Rubricatus gerodet (7). rot gemacht
(65).
*Rubricitas rotikeit (7).
*Rubricorium v. Rubicoreum.
*Rubrinus r. Rubumus.
*Rubrus V. Ruber.
*Rubtuare v. Ruetare.
*Rubuculus V. Rubicundus,
Rubum liauappel l heynhyfF (19).
spilkeren (11). spelkorn o. broiue. busch.
(68).
*Rubur (rtM.s- tubur?) swammeu o.
znndter (h'r aiili den ])aynen wechst,
rar. ■/.. swammeu die aiilJ den pawiueu
wachsen (71).
*Rubor-, robur-, rebur- ('75''), robor-
(75"'), ribor- ^ rubri-(3i, riber- (11, 19)
-nus, ruburrus (23) (piscis, i. rus-tupa,
-pupa 7.5, -tula 74) hd.nd. bu-, bi- (18),
vu- (22) -ckiuc. hd. bu-, bi-, bu- (i5ii,
bii- (64), pu- (74, 75), bo- (5) -cking;
puckliug (75<i), bücinek (3), bicyng (13).
gereueht visch (7.5). boxhoren (i07). ein
kycziug (4. cf. Fr. 1, 517).
Rubus [i. diuersitas spinarum 76)
hd. nd. busch, pusche (10), pusch
(f)b, 75), pufhs (1), ])Osch (9), busche
(66), bosclie (10, 67), bosch (43), boßc
(21), büß (8), dorn (uo &c.); d.-, hagen-
(20), wipper- ( Anz. 8, 4io), wppich=
dorn- (471 -busch. wi . . . (146). wil . . .
(87'"'). 7id. hage (99 &c.), moerboem (11).
Stauden (75). bram-e («3), -beri ^ -albusc
(Gf.). branbir (7). braunstaud (9i).spreid-e
(Sum.), -ach (Gf.). röto (piscis Sm. 3, 167).
*Ruca r. Eruca.
Ruceus besm-et, -udt (147).
*Rucia r. Ruscia.
Rucinus r. Runcinus.
*Ruciolus i. habens rugas ('76).
Ructa, rupta (76) (i. frumen, (juttw
sim.; storax q. v.; t piscis 11, 19 st.
tructa) slunt, gyel (74). stroß (20).
strayß l p. foreln (19). strot t p. voern
(11)."
*Ructa-nter v. -tim.
Ruct-, ruetu-, bissw. ru^ptu-, rubtu-,
rupeet- (17) -are, ructari ( v. a. I6I8)
[i. eruct- are, -uare; cf. biblire,
gurgulare ) hd. ru-, reu-, re- (67), ri-
(49', nd. ro-stern. rue-, varr. ru-, ry-,
ri- (uo), reu- (75, 134) -speru (ruct-
uare hominis, sed -are brutorum 75 ).
ruspcn (132). reyßperen, rothtzen (74).
ryspelen (68). rupsenen (Anz. 6, 447).
reup-sen (Apherdian, Das.), -zeu (20;.
reub-tzen (75), -sen (12). ropczen (9).
roubsen (Kays.), raubercen, Mrg. ofreu=
cen (13). ruppiu (8). rueffen (10).
raff-, t golk- ( 75'1 ) -atzen ; ruckausen
(75). wieder i-ochczen (b^). ruczen (17).
rotzeil ruct-uare; rinsplen -are (76).
rensen (22''). soide heben; opreysen uyt
der kelen ( 147 ). rosten (18). ro- t gro-
Ipsen t groltzen t heraus gacksen (Ki.).
rul- t rau-bsen; gursehen (Fr.), gorrpsen
l koppen (126, Das.). kocken (125). kocken
(Kit".), garzen (74). go'.gezen (V. a. I6I8.
cf. Sm. 2, 39. o. golkatzen). snargen
(77). krecken {cf. kragezen Sm. 2, 382)
t auswerffen(4). ut tzigeu (23). Mars;, zu 3:
Ructo die reuspczen singulto sit
tibi besehen
Sternito nysen sed sterto sit tibi
snarclieu.
*Ruct-atim, -anter, -im rupzelich
(20). opreyslyck (147).
*Ructicia v. Ruscia.
Ructuare v. Ruetare.
Ructuatio reupzunge (20). raffatze-
rij. varr. -r. -rn (75).
*Ructuosus opreyser (147).
Ruc-tU8, -US (uo») rupz-(8), reupz-
(9), reupzli- (20), rusper- (iio), rysper-
(ü8) -unge. ruyps- (Kia), rusp- (109) -inge.
gorbs i groltz (ii5). gorps t kopp (i26,
Dh8. ). das koppen (i35). rolps, rultz,
grultzer (ki».). reup.se (Daa.).
*Rucula r. Eruca.
*Ruda [St. rudis, anders Gl. m.) gert
*Ruda- (•. Rudi-mentum.
*Rudax (cf. rüder) troeii (20).
*Rud-e, -iter grob- (110), grof- (i32)
-lieh.
*Rudea {cf. rudia) ker-, veg-echt;
scobs id. 0. außkereeht o. hobeieysen ;
scops id. i sagitta geschoß (74).
Rud-ens, -is (100), -ius (23;, -ex
(17), p/. -entes (_9, 110 See), t -es (110 &c.)
vnuerstandener; leyne, zugsail (74). hd.
nd. line ; 1. in dem scliiff, scheppe.
segel-sail (74), -sträng (17, 74). sygel-
(9i, seygil- (8) -stranek. pl. rudeler (9).
scliiff-seil (uo), -seien off repen (132).
segelseil (9:1).
Rudentare [i. pur gare 76. : rüder?)
keren (8, 9).
*Rud-er, t -us (66 &c.), l -is (7. -eris
HO &c.), -ax {q. V.), ruber (8, 18) (-er
i. stercus rotitndum vt caprarum ouium
t asinornm; -er t -us i. q. de fossa
eycitur quando purgatur t locus ad
quem stercus t sordes coquiue decurrunt
76 ; cannale per quod purgatur coquina
20; canna per quam feees humide ejiciun=
tur 75) quot grabe (8). kot grab (9). ein
groep (i32). groop (lor). kuciien nuesch
i wasserstein ( 75 j. hd. geyß-locii (20.
d. i. gießloch ? ), -treck, -dregk ( 21 ),
-dreck, -bon (uo*), -bonen (^uob). ein
geißcz- t cyegen- (18), geissen- (i32,
133), zegeu- (5) -dreck, -dreg (.5, 133).
nd. eyn geiß dreck (23); gheitendrec
(iü7), seghen kottel (22). trog (93). swin
drock l sue drog (20). swinen droyck
(19). rüder gaiß-dreg, -treck, fegot, var.
regot, kcrecht, stainlein, kuchenrynne,
prewtro-ck, -g (74)-
*Rudera raht terraz ( 100. X ru=
decta terra Prüder extrahitur rfe terra
Br.?).
Rudere (-ere Br. i. esse t fieri ru^
dem; grossare 75; claniare vt asinus
66, 76 &c. cf. rudire) dump l eselctht?
vinvirstendieh werden (20). grob syn
(uo). gröblich baren vnd thun o. leben
( 75 ). hanen, ruchlen, gigagen, geiren,
kirren (126 sim.). ruchlen wie ein eßel
(V. a. 1618). ranken (3, Ob. 1264). schrien
als die essel {i. rugire 75). luon {asiiii
t cerui Gf.).
*Rudes {cf. rudis) rührholtz (112).
*Rudex V. Rudens.
*Rudia, g. -orum. {cf. rudea) hauß=
fegot (74).'
Rudibilis {ut asinus) ranklich (7).
grobsynn-lieher, -perlichcr (74).
*Rudibulus esel gesehray (76).
Rudicula rurstack, spattel, suchel
&c., nl. visch-, schuym-spaen (U6).
querl &c. (Ki.).
Rudi-, bissw. ruda-mentum hd.
grop , grob- (6, 74, 75), nd. gros- {sie
22), kint- (8, 9, 17), dul- (20) -heit, t
dorn (20). anegenge (loo. cf. bm. 47.5).
kener lare (13). kintlich lere; grob
gruntlich vnderwisung (65). finsel (9).
EUG
Rudire [i. vlamor omnium animaliimi
76 Br., l vt aninus iio &c. ; i. rudere q.
V. 8, 9) luon (asini Gf. )• ranken (2, 7,
20V es("l-n (8, 9), -gschray (1). raiilit
(rudit io).
Rudis [i. grossus 75) hd. nd. dul.
doricht, dol, groj)p (18). grob(iio).
grol" (132). hd. grop-, grob- (5^, 74), nd.
gioff-sinnich. grob am synn (1). grob
vnd wild an den sitten (75). ein grober
vnucr-standner l -nunfftiger mensch (ti5).
vnge-lert. (110, Das.), dort (8), -baliert
(Das.). vu-wissende t • wirstendicli (20),
-wessende(ioo), -kunstig (9), -behoblct&e.
(88). eseletlit, plump (plup?), dump (20).
tore (9).
Rudis ^. virr/a pr^ioris &c. (Br.). des
richters riiede (1 47). liant-stecke (9), -steg
(8). pl. rüdes uuatreita (Gf.)
Rudista {i. qui rüdes informat iio,
qui rudera de humo ejicit Br., Gl. m.)
eyn slick dreck vorer (132). ein schlick
vorder (68).
Ruditas dol- (11, 19), dul- (20), dor-
(8) -lieit. grobsynnigkoit (74). vngeleri:
ekelt (9U
Ruditus adni luon (Gf.). hanen, gi=
gagen (116).
*Rudius V. Rudens.
*Rudosus V. Hirsutum.
Rudus, g. -i (i. lapides con-tunsi Br.,
-cussi 20 ad pauimentum &c.) rod (20).
Rudus , q. -eris ( /. .stercus &c. cf.
rüder) bla-'(19), plae- (11, 20) -ster.
ästrich (111). steingeinü-sel (126), -rsel
(Das.). kalchschcrben (126 sim.).
*Ruella {i. aspergula, aparine) lid=
degenge, kleberkraut, klatten (iii).
Ruere hd. nd. fallen, wallen (20).
Rufare royd machen (19).
*Rufata {cf. femora) eyn rot rock
(23).
Ru-, ruf- (75) -fatus {i. sanguine
cruentatus, cum s. cruciatus 76, s.
asper.sus 75) roit gemaect van bloide
(147). pluot voettig (7(i). gerot (75). rim.=
phatus i. cruentat(is (129).
*RufFalus V. Vesantes.
Ruf- (Gl. m.), ru-, rif- (15) -fianus
ruffian (20). rift'win (1.^)).
*Rufulus {i. ventr-icosus , -uosus)
groitbuyckich (147).
*Rufuin {cf. ital. vefe?) zwirn (111).
Rufus [cf. ruber) hd. rot, roit. 7id.
roet (11). rotbrecht (ii3, i26). few- i
gal-rot (126).
Ruga hd. nd. ru-, hd. ro-, ri- ((>) -tzel.
ronceln (17). ruseii (G). nd. runce t croke
(99 sim.). crocke l valde (100). kro-kel
(109), -chel (23), -gele (14). ruchel (49).
rumpff 0. valt (iio). rympe (11, 20, 109,
132). lesun t runziin (rvigis i4i). zucha
(141. Gf.). zocha (120). ploye (108).
Rugare hd. nd. runtzein. r. machen
(7, 65). fältig 0. rumpffig m. (126). routzeln
(18). rintzlen ( 76 j. rumptfen 0. feiten
(110). rympen (11, 20, 132). runse-len
(22t>), -n t fronsen (108). prunken (11).
croke-len (22), -n l vouwen (107).
Rugatus ge-runczelt l -krumpt (20).
^Rugensis burch man (18).
*Rugere {ceruorum 14 1, leonum 76)
brimmen (8, 9).
RUM
*Rugiena ( cf. rurigena) lautbvwere
(Sum.).
Rugire {ceruorum 7h, 76, Gl. m., leo=
num Br. &c.) hd. nd. bru-, bre- (22), gru-
(iiob), gri- (69, 110a, 132). hd. bri-, bio-
(10), pro- (7), bru- l gri- (ss) -mmen;
promen (67, 133, 152); oft als ein lowe
(67), low (134), lewe (88, 133), leuwe ; nd.
also ein luwe. pri- (1), bre- (2) -nnen.
prellen (76j. pullen als die hirtze(75 1. bru=
len t raussen (126). rulen (v. a. 1418 Sm.
3, 81). rohon t ar-r. ( Gf. ). rurren (128.
cf. Sm. 3, 120). leben gschray (_1). lujen
(991. brieschen (lOß-.
*Rugitare v. Ruitare.
Rugitus rochunga (Sm. 3, 78). riuohit
t ruod (Gf. ). prnmm-ung, -elnng (74).
brumm- (23), nl. briesch- ( 116), bruysch-
(132) -inge. lewen stym (8). leben- (1),
lauwen- (5'') -ruff.
Rugosus hd. zuchoter (Gf.), runtzel-
eeht, -ech (9), -ich (20); ronczelicht, ge=
rnnezen (9), gerumj)ft't fiio). vol runtz=
len (6s), rymjjen (132). kro-chelich (23),
-keleeh (22 1.
Rugula runtzein (14).
Ruina hd. nd. val. eyn czu fal (.5'^).
fall der verderbliclikait &c. (es).
*Ruina (.v<. pruina) ryefr(16). dufft(7).
Ruinosus fellig (iio). bu-f. (65).
vallich (132).
*Ru-, rüg- (uo^) -itare vallen (110,
132).
*Rulica henf- (9), henff- (8) -ling.
Rulla V. Ralla.
Ruma (/. rvim-en q. i\, -es Br., -us
Das., par.s vfji cibus iiitrat 19, papilla,
mamraa Br., monima sie i4i ; pr. n.
loci 76. Xroma?) strayße (19). straet,
keel, krop (132). ein knopflin (110), ein
bülielin (Das.) an der kele. kroi)ff (iio).
raeh (6.')),, dutteu (Das., Ki''.). zitz (Ki".).
Rum-are, -itare , -ifieare , -igerare
hej^melick gerucht maken (147).
*Ru- V. Reu-matica.
*Ruinbo winck(d-nieß, -holtz (74).
Rhu-, ru- (75) -mbus spinrad (111).
fursclud.^ eines gej)ues o. zimmer (75).
*Rumbus V. Rombus.
Rum-en, oft t -a {i. frumen q. v.
5*^, 93, r. in be.stiis sed fr. in honiine Br.
Him.\ cibus 65) sluntbein (loo, (if., BM.).
Schlund (110). slyng ('.)). kele-brote (9),
-brade (8). kclbrat (.Sum. v. deeolleo).
gume (5^). ober guem (1 , 3). indru-g
(931, -ck (64'', 74, 75) des vyhes, 0. des
gummen o. gyl(74). girl {sicFr. 1,209^).
eindruck (64*^), -truck (9i). gurgelein
t vorwanst (Ki^.j. strot (11). straet in
die beesten (132). chof (104. i. q. chöwe
faux Gf. sim.).
*Rumex ruff, gerucht, lewmot , rede
(74).
Rum-ex,-ix(i05),runex (i2i)[he)-ba;
genas teil 129. c/'. bardanaj bram-a (121,
Gf.), -e (85, Sum). brema (I3i). pram
(105). mengel-, grind-, streif- (128), men=
nel- (Das.), lende- (Fr.) -wurtz. scharflf
kletten (Das.). rob (100). ruf (120, 121,
130, 141, Gf. 2, 499). amplier (Gf. sim.).
rumicis pletohha (i4i).
Rumex (X rumen) ags. edroc (94,
136).
RUN
503
*Rumiee j)ram-peri (Gf.), -bere (105).
*Ru- v. E-micedo.
*Rumi-etare v. -gerere.
*Rumifactor meren mecker (20).
Rumificare &c. v. Rumare.
Rumiger-ere , -o {i. 7-umores gero ;
rumictare i. murmurare 76. cf. rurai=
tare) lid. mer tragiu (8, 9), mere dra=
gen.
Rumigeru-lus (20, 74), -s (74 &c.)
eyn mere drager (17). iner-trager (8,
74), -sager (74). meren dreger t cleffer
t dusclier (20).
Rumigieulus die heymehck gerucht
maect (147).
Ruminalis vyghenboem (147).
Rumi-nare, -tare (49) (cf. Gth. wtb.
1.5) ita-, itu- (Gf.j, it- (120, Gf.) -ruchen.
it- (Gf.), in- (,7, 66, 75) -drucken, yn-
(68, 69), ein- (70, 134, 151) -truckeu,
-drücken (i5l). iddruclion (121). yderich-
en (9), -gen (13). itte-, var. ytt- (65),
ed- (67, 133, 152) -riehen, ederi-chin (5),
-cken (108), -gen (20). idt- (lOO), hed-
(11) -ericken. idriken (99). ettern (5'^).
rucken (17). weder-ruchten (ö^^), -kuen
(17). ader-kowen (23), -kouwen (12).
erkowen (132). eercauwcn (107). hd. aber-
(13), Widder- (10). ander werbe-, ar.
werfF- (20) , a. weyt- (9) -kuwen sim.,
-kewen (9). zwierkeuen, var. zwiren
küen (64). die speyß widervnib keügeu
(Das.). kuwen (49, 110). zer-k. ; -riben
im rächen ; -teilen ; ab-dauweu, i;or.-theu=
wen ; hinderdenkeii (65). moweii (128, Das.).
Rum-itare v. -are, -igerere, -inare.
*RuiQix V. Rumex.
Rumor hd. nd. mere (8, 23). m. de
inyge {sie) syn (22). hd. nue mere sim. ;
fliegende m. rumet einer dem andern
in die oren (65); new mer sim., eyn nu
mar (ti), nue merer (18). nye mer (11).
nuwe mecr (i32). mar (1). mar (3). mer,
geschrey mit worteu, 'g. in dem volck
mit nuwen w. (75). gemummel l mar
(126). eyn mormer (5^, 7). pl rumores
ny mer (23).
*Rumorosus vol mere t nuwer m. (60).
Rumpere hd. brechen, zu-br. , vif
ryßen (20), zu-r., -stören (9), zer-risseu
l -zerren (65). hd. nd. losen, hd. vft'-l.,
aufi" losen (i34 sim), loisen (7). scher-
en (i32), -ren (68). schoeren (99). riten
(11). breken (23). to-br. (22).
Rumpus ( i. tradux) feser , vber=
Schützling (Heu.), nl. ouerschuete (116).
*Ru- V. Ro-mphea. Pugio.
*Rumphe- (75, 76), t gladi-atus ge=
waftent mit der wer o. wafl'en (75).
*Rumun- (74), rumus- (74, 94^, 147),
rumor- (147, Br.), rumur- (Br.) -culus
knrtzenewiner (74). heymelick geruclit
(147). ags. herelof, lysa (94'').
*Runea {anders Gl. m.) \m\s& pisarum
(9).
*Runca-bor t -mbor agetsteyn (23.
cf. cacabre? aus rutaber egde sim.
missverst.??).
Runeare yetin (8, 9). gelten (64,
Das.). geden (181^). Avideu (125). wieden
(108). reütten (64). runken (99). raufjan
(Gf.).
*Runca-rius, -tor sychtemeker (147).
Runcatio gettung (64, Das.).
noi
lUII^
*Runcenu8 r. Riincinus.
Run-, ru- {n) -cina (e. instr. l dea
l aniimil Mr. sim., rilis equus 74, e(jiia
•J(), 75. (•/■. -nus) nu-fjol (8, 20), -{?il ("
-wi'l / -iiil Ä'f'w. lOf.), -il (121 sim.), -ol
^^loo), -ta (131''). iioyhac; hou- i broc-
ines (i08. </. runco). rcbincsscr (74).
uagel, grnbsclu'vt, schabe (9). graiu
eysi-rn ; ein ei'klcnde port (20). huob-
(i;t), mit-, iot-, reut- (74) -i-ysiMi. tzolder
(19). hucf ysoren l celdcner (11). hole
yson (10). grop izcii (12). stuoseblocli
(13). evii duppoii linck (18). kuppt' (VS).
gurr (74, 75). giirt {sie 75»). merch,
inerhe, var. mehre, stiidon (7.">). siiodes
pford (74). roiit- l stock -hawe; 8chrot=
sag (Das.). ritipancli (.104). rita (Ui).
gottin der saincn (74). ags. locaor f
sceaba (!)4, i3i;); runtina [i) pidugio
agn. uitubil (H. 5, 195).
*Runcinuin (cf, prc, roscinum) nua
l nuhil (Gf.). niui (i4i).
Runc-inus, -ina (7. v.) , -enus, ru=
cinus ( 74) cyn ross (17). paiiren- i acker-
roß (75). pfert t draber (9). gaul (74).
Runco t/. sarculus 74, falx i fal-
castrum cum quo rutices ago i rtisticiis
76. cf. nd. rmiks?) cyn rupe ysen ader
eyn messcr (17). haw-m. uio). houmetz
(182). iet-, reut-er, -eysen i liepp (74).
weidys-en (iio), -er (132). wiedyscr;
houwe; bremes; seysine (108). sichel
(110, 132^. sychto mit to meyen (U7).
grepe t hake (23).
*Ru-, ri- (71), l nu- (70) -ncus, mu=
cus (75a) (i. crusta panis; )-iibus Gl. m.
cf. truncus) raiifft (1, 75). ranpht (71).
rampf (9). der krampf (7e).
*Runex v. Rumex.
*Rungus {i. squama ; ans fungus
swam ? cf. runc-us, -a?) schupp (74).
*Runtina v. Runeina.
*Ruosus ein ftill (6).
*Rupa [au-'i eupa? anders Gl. m.) po=
tega (Snm.).
*Rupari (i. lambere 75, accumare 76.
cf. atiinare) naschen (75).
*Rupeio V. Ruptio.
*Rupecto V. Ructare.
Rupecula [J,. parua rupes) steinrutze
(20).
Rupes hochberg o. vels (20). bergflu
(^33). abheldiger felß (88). ein schorf von
einem felsen {i. lapis abscisus de monte
saxoso 110). ein scherpff (123), scherff
(64b, 88), schroff (64a) an dem f. hole f.
(65). schro-f (128), -fen (126, Ki».), -fe
(Das.). steyn (8, 9). eyn steyn- rutsche
(19), -rutz (i32), -rodse (11). roke (991.
brockel (i25j.
Rupex {auis) griel t mosgriel (114).
grillvogcl (Gesner). tumm l plump; ein
rulps (Ki^.). schrofer (Fr.).
Rupieapra v. Caprea.
*Rupido V. Cupuda. Bitur\is.
*Rupina [anders Gl. m.) v. Rapina.
*Rup-, seopul-ositas ruwicheit van
Schärpen steden (147).
*Ruposus V. Ruptuosus.
*Ruppa {piscis) rupita (Sm. 3, 118).
*Rupsujn {i. pensum) wickel flachs,
wolle 0. hanfs (75).
*Rupta(2. caeumen montis 76) v. Ructa.
HUS
*Rupta-nu8 v. -tus.
Ruptare {freqii. a rumpere Br., i.
ructare Gl. m.) zan-en, var. -nen (110).
tauen (107, 109). zerren {fid. 109). rup-
pcn; cluwen ; cratzen (20). kloven (11).
*Ruptatio zan-uug, var. -nuug (110).
Rupta-tus, -nus («8, 132) gezant
(110 &c.).
Rup-tio, -cio rijßunge l steiurucze
(20).
*Ruptu-, rup-, scopul-, amfrag-,
anfractu-osus sciiarpwegich (i47).
Rup-, rut- (22'J) -iura bruch (110).
sehor Inge (132), -rung (68). scherade
(99). wake in de yse (22^').
Ruptus ge-brochen (110), -schort
(68), -schoert (132). reten (11). zurijßen
(20 .s?'??t.).
•■Rupho [aus bufo Xrubeta?) öche
(104J.
*Rura riste (^V 99. cf. rurae i. rupes
Gl. m.yV
*Rurabuluni (cf. rutabulum) ofen-
kruck (91).
*Ruragium v. Terragium.
Ruralis dorf- (8, 76), gew- (74) -man.
gewischer (74). geischen (75).
Ruricola lanthuba (i4i).
Ruri-cola, -cula, -cularius, -colarius
hd. nd. acker-, agger- (6), buo- (93), gew-
(74), gey- l baw- (75), bu- (75^)1, paw-
(1) -man, t -wyb (110), -wijff (i32). aorff=
narre [i. rus 2). meier (Das.).
Rurigena einer i eine in dem gaw
o. laut (110), vp dat 1. (i32) geboren.
Rursu-s, -m auderwer- kd. -be, -b
(110), -f (11, 20, 132), -t (68). vort mer
(23)'.
*Rurus V. Nurus.
Rus hd. nd. feit, velt. weit (1). gey
(75). gaw (110). geü (111). das gee (91).
acker t lant (20). dorff (8, 20). pau {l
terra arabilis 7.'., in 75*icd paurus ^. a. .' ).
*Rusa V. Galerus.
Rusca {mensura t&c.) sumb-ri (i4i),
-erin (104).
*Rusca V. Rustupa.
*Rus-cia, -sia (1, 71), -ea (22, 23),
ruc-ia (5^, 22^), -ticla (22) russen (1).
r.- (5), rußen- (5", 7, 23), rusen- (17,
22b), rusent- (ructicia22), reußner- (75),
roßen- (21^, ruten- (22'^), brusser- (6),
prisen- (18) -lant. reissen (71).
Rusculus [cf. ruscus &e.) holdorn
(87).
*Ruscupa V. Rustupa.
Rus-cus, -tus, t -cum (Ki.) (c/". rus=
tum, bruscus) Imliso (127). hulis (Gf.).
h.-poum (104). hüls t risclie (23). rusche
(109). rusch (110, 132). ry- (74), ru- (Fr.)
-sper. brüsch (93, 111, 144). beisch (Ki».).
beusch (Ki'>.). rebenband (64). meüßdorn
(in), ags. enio-holaen (94), -leu (i36);
cneowholen (94^).
*Rusmarus (piscis) rustinger, ruß=
wühl (115).
*Ru- V. Respon-sorium.
Rus-pare, -pari, -tare (11) (gallina=
rtint ) hd. nd. schrubben (147), sehe-,
seha- (68, 147), hinder sehe- (19) -rren,
der hoenre (147), als ein henne (110).
prs. ich klich (Das.).
*Ruspatio scherr-ung (110), -Inge (i32).
scharrung (68).
RUT
Rus-, l ru- (74) -sata [cf. rufata)
rot (i3o), roit- (7) rock, rotklayde, ru=
syn (74).
Rustare i;. Ruspare.
Rustica eyn byrin (7fi).
Rusticanus gebeurisch (9).
Rusticatio acker werck (9). agker
werg (8). pu- (iio'^), bu- («8, iio») -wung.
bouwinge (132).
Rustice buwerß-, varr. buwer-, bur-
lich (65).
*Rust-icia, -ucia, -utia hd. burschafft,
ge-b., -bawerschafft (4). nd. burscap. ge.=
baverheit (3).
Rusticitas achargane (Sm. ). puwr-,
varr. buwer-, paur- (uo), pauer-, var.
bawer- (64), gebur- (8,20), grob- (20) -heit.
beürisch- (Das.), keerlich- (132) -eit. grob;
vn-vleudig l -liedich t -sciiickig (20).
eynfeldi-g (8), -ckeit (9). ainueltigkeit
(75).
Rustieula (i. perdix rustica) ricd=
Schnepfe (Ki.). rietsneppe (Kii.).
Rusticus bauer (9). pawr (1). pawer
(iioi»). paur (110»). bur (23). ge-bur(i09),
-buer. lant- (uo), dorff-
(20) -man. t -er (20). einer der da plugit
hd. -bure (;>),
o. zaghert {loett. zackert) vff dem felde ;
kerl (^20). keirle (132). keerle t rustier
(107).
*Rustipa V. Rustupa.
*Rustosus [cf. rustum) dornig (uo).
Rustrum v. Rostrum. Dentilia.
*Rustuba V. Rustupa.
*Rustum [cf. ruscus) hulß(iio, 132).
bulß (uo var.). hylß (68). hulsbuß (19).
*Rus-tupa, -tipa (5*5), -tuba (7'ii,
-cupa (V. Hamb., alph. -tupa 68, 110,
125), -ca (147) [i. arenga passa 125. cf.
ruburnus) hd. nd. bu-, bo- (5, 18, 4),
bu- (V. Hamb.), bi- (11, 68, 76) -ckinck,
-cking, -ckung (uo), nd. -ckint. vlig
bering l halb visch f vnser fraweu
visch (9). bued (98).
Ruth das pueh der frawen (1). das
buchlin ruth (65).
Ru-ta, -tha, -tta {herba, cf. rutta)
hd. rfita (Gf.), rutha (17), rauth, rau=
the sim., rauten, rutteu (1), ruthen (65,
68), rute (85), ruth (iio^), rut (87, uo»,
146). ruyt (132). rutt (69). rudt (67). rüde
(151). hd. nd. rüde, wiu-r. (23), -rebe
(17). weinkraut (49'i). myntz, var. muntz
(G5).
Rutaber (r/. rvmcabor, pecten)
pickel t grabscheit &c. (Ki.). pl. eydeu
(125).
Ruta- (rura-, rota- ciq. v.) -bulum
{cf. morungum) kruck [pistoris 9i).
ofen-kr. (u*)- fewer-kr. (111), -storer
(U4). fuwerschufel, rurschyt (88). glute
(Fr.), schuurstange (Agr.). nl. ouengaffel,
koolcrabber, rakelstock die).
Rutare swelcken , geschwel - cken,
varr. -len, welck werden (75).
Rutell-ius V. -US.
Rut-ellum, l -rum {i. hostorium
t radium 125) strichbreth (125 . korn^
schauffei. nl. corenschoppe (116).
Rutellum kiste (Agr.).
*Rutell-us, -ius (Gl. m.) huyrenieger
(147).
*Ruten mansglid (ib).
SAB
SAB
SAB
505
Ruth-, rut-enus, ruteus (6, 18, '22)
ein ruse i ruße (t bac^dna pastoralis 17).
rusche (5^'). rutz-e (22^1), -en (10, 12).
rute (22''). ryse (13). reuse (9). rew-zse
^ -sse (4j. revsse (3). rese (18).
*Ruteru-s, l -lus (i47) {i. miles, cf.
sq.) ruytor (Kii.). ruter (U7).
*Ru-teus, -terus, t -trum (74), -tirus,
-thenus (17) («". pastoralis bacalus sim.)
hd. rüde, hirteu-stab (9, 76), -stape (17),
■stäup (8). hue- (75), hin- (74) -terstab.
knuttel (74).
*Rutibus {herba, aws intibus) stur (74) .
*Rutices V. Runco.
*Ruti- (rubi-, rube-) -cilla {auis, i.
phoenicurus 140) rot-stertz ( uo, v. a.
1618), -zägel, iiauß-, sommer-rotelein(i40).
*Rutidus V. Rutilus.
Rutilans gley sende (9). scliin (7.0),
scheiu- (3) -bar.
*Rutilaret (i. ruculare, so-, se-cci=
tare) turdorum (i47).
Rutilare [cf. micare) hd. nd. schi=
uen. hd. sclieyneu; zwitzeren (65, 126).
gilben wie gold (126). preiien (74). glin=
steren t blencken (22'').
*Rutlle V. Rubecula.
*Rutilitas yi. fulgidltas 76) schin-ikeit
(7), -berlichcit (75). schein-, scheinper-,
prehen-licheit (74).
Rut-ilus, -ilis, -ulus (132), -idus
(ö^*) {i. tremulus 147,' Br.; cf. rubellio)
hd. schin-bare, -bar (öt"), -ber (110),
-berlieli (75), -ende (20), -de t luchende
(8). schevnde t leuchtender (9). vrucht=
ber (132). glantz (2). gantz {sie 1). ver-
t'ert, -snft, -slagen &c. (147).
Rutilus langpartisker (i3i). lampar=
tischer (i4i).
*Rutilus rottel (piscis i35. cf. ru=
bellio).
Rutrum {cf. rute-us, -llum) brech=
yßeu (125). saxon grübbel (114). kruck-e,
-eisen; kratze, reut-kr. (Agr.). ra^. schuppe
(116).
*Ru-tta, -ttha (17), -tha (ö''), -ta
(G), i rotta (1) (iu.str. mus. cf. Dz. wtb.
720) rutte (5, 23). ein rutt (6). ruthe
(ö''). rutthe (17). rute (18). rott (1).
*Ruttura v. Ruptura.
*Rutuba ( /. aneuba, eitarieus, assu-
tus, noetipugus, tentigin-osus, -amus,
pelie-us, -atus) on-cuysch, -reyn (147).
*Rutulus V. Rotula.
Rutus (/. depalidatus 75) ge-valleu
(9, 76), -schwelck, -swelk, -schwelckt,
-welckt {frigore 75).
*Rutusmata {i. auriga) voirman (147).
S
*Saartire v. Sarrire.
Sab-a, -ba (eyn lant 8, 9) hd. nd.
arabien lant.
*Saba sayff (74).
*Sabacium v. Sabatium.
*Sabana scabe (Of. G, 406). sabo (141.
cf. Gf. G, bt). großprot {herba 74).
Sabanarius ein leinwadvveber (ki".).
Sabanum (/. faei-, sacri- 132 -ter=
gium, rnappa, balnenm 76. cf. sabatium.
saganum. ) hd. nd. eyn bat, bait (5),
bach ( 22 ) , hart ( ainhart 6 ) l mappa.
zweliel (68, 110''). hant-zw., windel (74).
dwele (109, 132). snueffdoech (132). facil-
eet, varr. -letlin, -eitlin (110), -leyt (i32).
badelachen (19). beddelaken (20). loden
t leinwad (Ki^).
*Sabanus v. Sabinus.
Sa-, sab-baoth {i. exercitus 65) liere-,
var. höre- schare; sammelung ecclesie&c.
(65~i. der allerhogst got (67 Mrg.).
*Sabasindo [aus sabanum X sindo)
i. strigis padlach (75).
Sabat- und sabbat- wechseln.
Sab- V. Sabr-ateria.
Sabati-sare, -zare {i. feriare 7g) hd.
nd. fiern, ruwen. //</. vyren, feyren, rüo=
wen (12). nd. rowen. ruwiger (74).
■*Sabatisatio fi- (8), fey- (9) -runge.
Sabatismus hd. riiwe , rwe. hd. nd.
ruw-unge, -inge ; rast (110, 132). rastinge
(23). rovng (21). son obendes syte (9).
*Sabatista Juden prister (9).
*Saba-tium, -eium (75) (a?<s sabailum)
badhenimet (64). pad-henibd l -pfaitzen
(75).
*Sabatrina v. Sabrateria.
Sabat-um, -on, sabitum (ö'') heylig
dage (5). h. tag apud judeos säntag
OlEFENBACH GLOSSARIUM.
apud cliristianos (21). heilich dagch a.
j. saniß-d. a. ehr. (18). helghe dach a-j.
sonabent a. ehr. (23). hillich dach a. j.
sunnaucnt o. ehr. (22). sonneabcnt t
saniß dach (20). sams- (93, uo, 132),
samß- (^65), samps- (91, 147), sanibs-(iii),
sater- (106, 147), saterß- (132) -tag, -dach,
woch (93). son obent t gancze woch (9).
son-aevend (147), -aben (5''). tag der ruw
(65). sabb-a, var. -at (75). sabbat-i iter
(9, 76, Br., Das.). -um est iter (8), sab-
utium (66 &c., 74, 110 &c.), -ucium (76).
-bucium (75) ((,•/'. iter) tusent schryt
(110). tawsent .schryt, var. scrite (9).
t. schrit lang (74). dusentschreden (132),
schrete o. sonne obant (8). zwei tauseut
pas.«US (Das.).
*Sabaudenus saphoyer (74).
Sabaudia saphoy ein hertzogthum
(74).
■■^Sabba r. Saba.
*Sab- V. Sa-baoth.
*Sabbatim 1/. tela) spynneweff (i47).
Sabburra &c. v. Saburra.
*Sabel-us, -um (Gl. m.), -lum (ki.)
((/. sebalus, tebellus &e.) zobel (93, Ki.).
*Sabena sayff (74).
Saber oneven, strubbich (147).
*Saberositas .strubbicheit &c. (147).
*Sabeth v. Saboch.
''Sabilon r. Sabulon.
Sabin-a, -us x sapinus (cf. sap-
ena, -ilus. samnus. ). sabina wechol-
dern (23), -der (67, 134), hd. -ter. hd.
weck-holter (G), -alder ( 68 ) , wechalter
(69), wach-older, -ulder (17), -eldor (70)
bäum, bom, bani (17). weckolder (18).
Sabin bäum (8). seuibom (87). sevenbom
(85''). zeven (85). dambeysen bom (132.
i. q. dam- t dan-besieboom iuniperus
Kii.). scabina wachandelboum (23). sa=
bin-us sadim baym ( b^> ). wachalt-rin=
ding; -a -erpawm, cranwidstaude {i.
iuniperus 74). sab-ma f -anus i. genus
Uni [cf. sabanum) et ponitur pro iani=
pero (76). sau-ina, -yna (19), -uina (4),
-inus, -mus (3, 17, 18, 23, 68 &c.), -uas
(22'') se- (105), sa- (104) -uine. seuina
(Gf.). seui- (G, 93, 127, Gf.), seuen- (Sum.,
Ki.), seuin- (104), syeben- (19, iö3, Ki.),
zieuen- (11), seefen- (64), sefFen- (123),
sabe- (21), sabbe- l salbe- (100), sam-
(4, 102, Sum.), sauen- (22''), saven- (47),
sagen- (13, 23), sage- (125), seger- (18),
saaen- (3, 4) , soden- ( 17 ) -bäum , -bom
sim. saphi-mus (109), -nus l -na sehen
bäum (7). sevenbom (109). sapinus (^.
species abietis 66 &c.) seuen- (12, 68, 110,
132), sagen- (10, 13), dennen- (19) -baura.
dre miter boem [sie 11) das stambloch
(i26). sau-, saw-, sav-ma, seuina (io5)
saden bäum (9). s. b.-würczel (3), -vvor=
czel (4). sefen- (74), segel- (3, 105) -pawm.
sau-ma, var. -ina sanden-, t -inus, var.
-innus segen-, var. sefel-baum (75).
saumeus sadenbewmen (9).
Sabina r. Sabrateria.
*Sabinus t: Scabinus.
*Sabinus (i. lapis preciosus 76, /. fu.s=
cus 66 &c.) ein scliwartz (110), prawner
(74) stein.
* Sabitum v. Sabatum.
Sabl-o ags. Strand ; -onum ags. wasa,
var. wara {m^).
Sablu-m, -s v. Sabulum.
*Sabma v. Sabina.
*Sab-och (76), -eth (Pap.) est genus
virgidti; -ath interpr. virga (Br.).
*Sabona (-nus Gl. m.) v. Sapo.
G4
50()
SAC
*Sabrateria (i- nanis piratica, c/. sab-
ateria. -ina c.i. m.) gnlina iso). saba^
trinn scf-, itiecr-nuihiiup; (7j).
*Snbucia ov huttc f stuck (2H) , aitn
siibiinciihv böte iSrc. V
*Snbuciuni r. Sabatum.
*Siibulai'ius siiiultM- (74).
*Sabulcus [st. sub.) (r;/,v. siian (94).
*Sabulinus ycf'. sq.) towt'clisch (^).
*Sabu- / sabi-lon {aus dinbolus, wie
zabxilus siiii.) ti'wtol (9).
*Sabulose saiulicli (20).
Sabulosvis siuul-ocli (2('>), -oclit (19),
-H-h 11 . p-iosig, rar. gryliic: (fi4>.
Sabulu-m, f -s (74), t sablu-m /
-s v"'>' ?•'/ \i'f- zab-, sag-ulum &c.) hd.
nd. .sauf, trep-s. (!)). gnint s. ^ii , 7.i).
hil. jiaiuit, saiido (74), sand. zaiitt (i32).
klcyiii" sanck CA)), kys (eic). ky(J o.
gry'iJ ((U"*). grieß (74, 7.5i>, oi, Ki.). grics
(64^'. 7.")»). grien (74). schlich (Ki«.).
*Sabunea ;•. Sambuca.
*Sabur-a v. -ra.
*Saburn-a, / -us (74) (c/. sq.) hd. »d.
crista-l. -Hon (22), hd. -11, -lle.
Sabvir-ra, -a (147, debet scribi per
vnum r 76), -na (132. 13G), -mim (68),
sab- ^74. Br., Gf.), sar- (136) -burra,
sabbura (147), zabur-na, (9), -ra (3) (/.
arena litoris Br. See, maris i sordes quas
aqua eicit 76, lapis , inultitudo lapidum,
iiiutiUs sarcina nauis, 11. magna 3, onii-i
136) ba- (68), bal- (110'', 132), be- (uo»)
-last, bo- (8, 9), ge- (3) -laden schiff,
anckcrstoin (Gf.). stattcsandc, sandt des
gestats (74). ooversant sabbura; ounutte
schcepvracht als van steynen, sande of
erden 1147).
*Saburrum {/lisp. millo saburro) v.
Melica.
*Sabutiuin v. Sabatum.
*Saca (c/. sace) rntil (Sum. iv).
*Sacana <;/'. saeeina) ein wotsack (4).
Saccare seckeii (20). .sacken (147).
*Sac-, SU- (130, Gf.) -eatum sack- (20,
64, Ti.saic- (130, (!f.) -win, -wciu (74).
Saccellus secke- (9), seck- t capel-
(74. X sacellum) -lein, saxken (9o).
sackol (73). aissack, swedeler (147).
*Saeeifer sack treger (9).
*Saecma ums saecus x sarcina, cf.
saccanai ein wat- (3, 8, 75), wot- (9,
17) -sack, -sag (8).
*Saccinarius {cf. prc.) hd. seumer.
nd. zonior.
Sae-,/sar- (of.) -ciperium, -eipium
(76, 147 1 (i. saceu-lum l -s 715) kiulla ;
hirdenteske (Gf.). fellins, klein buig (112).
budel i'cc. (147).
Saccularius sack-treger i -macher
(110), -lapper (i32), -dreger i -lepper,
nd. -flicker (109), -man (Das.). lcutbe=
scheisser (128). seckeldieb, kistenfeger
(116).
Saeculus pawtel (2). pewtl (1).
Saecus hd. nd. sack. hd. sacke (75 ,
sak \d , sach (21), sag (8). s. calicis
kelchsack (75).
Saccharum, ? sachar (144) {cf. suc--
cariumi zucura (uf.). znchar (144).
*Sace isanscuuala (Gf.). isiuschuvele
(Sum.).
Sacellum ein klein kirch-lin (110),
-ßgyn (i32j, 0. capel (110). bedehuus (11).
SAC
*Sacelluni ciisum («(/^sagellum und
XpuOHV^ el\vaz(i.si), crauuaa ( i4i l lacluin.
*Saceltum clrvii ti'iii|>el (IJ7).
■Saceo r. Satio.
Sacer hd. licvlig, -ck. hi (11. 13,
22. iu'- ilS, 2;>'."-IIich.
S. ignis r. Ignis s.
Sacerdos hd. nd. prie-, ])ri-, nd. priv-
ater.
Sacer-dotalis, -totalis (76) hd. nd.
rie-, |)ri-sterlich nini. prister.schafft {sie
*Sacerdotalitas pristerse {sie 20).
Sacerdotari bricster werden (7.5).
Sacerdotissa pricstcrsse (20).
Sacerdo-tium , ycw. -cium hd. nd.
prirster-.scliafft, -schap sini.
Sacernus vhertreffenlichsteil der sele
o. haligmutigcr (74). eyn heylich inoit
(147).
*Sacert- v. Saeerd-otalis.
*Saciones < (/nas sartor facit, .>■<. sarc.
cf. sartimen) zotten (49).
*Sacopenium v. Sagaua.
Sacra scriptura dy hclglie sc'pff
(23).
S. pina nl. stuytc (116).
S. vnctio heilig oluiig l sacrament
der heiligen olnng o. heiligkeit (7.5).
*Sacralis (c;/'.verbena) isenina (SumVl).
*Sacra-inen, -nientum, -rium hd.
heil-tnm. -gduni 181.
Sacramentale /icZ. eyngeystlich secz
i21). ge-s., -Seezunge (ö), -seczeung (18) ;
seczung (4). nd. geystlick gesette (22);
hillicli gesitte (23). j)l. hailige gewichte
ding &c. (6.')).
Sacramentalis sacramentlich (65).
Sacramentaliter virborgentlich (20).
Saeramentum ( c/'.saera-men, -rium i
sacrament 1. 7."), 147). hd. heiligkeit.
Verborgenheit (147^. vir-holen l -borgen
dink (20). haimlichkait &c. (65). hillich=
dorn (22).
Sacrare hd. hei-, hi- (12) -Igen, hei^
Ligen, wyhen, oppirn ■''im. nd. hilligen,
wyeu.
Saer-arium, -ium l -amentum (23.
cf. h. V.) dreisih- (Da.s.^, ger- (i32) -ka^
raer. sigitari (Gf.. sacr-isty (1101, -astij
o. segrer (88). geheliget uoo), liailige
gewichte t haimlioh (65) stat. gewijte
stad (20). sacrament hußlin l hailiger
schrin (65, sim. Sm.). heyl-iger (1, 71),
-gen (75), -tums (9) schreyn. heil-igtum
schin {sie 8), -temshuß (17). alterhus
(.Sni. 2, 248. Gf. ). beilege czawe (5'').
heilich getau (23).
*Sacrarius (/. sacrista 7.5. cf. sag=
rados) sagerare (Gf.). sacarer (75).
Sacratus ge-wicht, var. -weychter
(65), -wyhet t -heilgit (20).
*Sac-, sat- 81 -repia i herba aus
satureya? cf. sarminea) kirbeln (17).
kerbel (8).
*Sacri-facere f. -ficere.
Sacrificare hd. opf-, opp-, op- (17),
off- (20, 23) -eren. got (iio^), gotteren
(iio'M opfferen. goden offeren (i32). hd.
wy-, wey-, wye-hen; heilig-en, -werden
(21). hailig ding machen ( 76 ). heilich
dinck m. (18). wyen (11). opffer voU
bringen (65).
SAG
*Sacri-ficere, -facere (es) hailig (76),
iieilig wcrck (7). heilige ding (6« &<•.)
wirckcn. heil ,.')), liellich (2.3) werken.
Sacrifi-cium, -tium (134) hd. op-
plier, -fer, -j)er, -er (17). gedot opffer
(65). (ipfer gotz leichna-m, var. -ras (75).
nd. offer. heilig gesaczt ding (17). hel=
gen (18).
Sacrifieus ]n'i8ter (17 &c.).
^Sacrifi-tium i-. -cium,
Sacrilegium ( /. incestus 75) hd.
kirciini- < i) \ kirchen-, kircii- (8, 75)
-rauj), -brcchung (.')b), -bruch (74, 75).
chirch dicjiper (1). ubel- (20), mis- (11)
-daet. gai.stliclicr diebstal i'v:c. (65). vn=
kusdieit der closterfrauwen o. der frun=
din (75).
Sacrileg-us, -ius (1) chirch priichl
(3). kirclieii-bniclicl (75<l), -])rüchel (74),
-brecher (64, 75), -dyp iö''). kirch-dyb
(9), -dip (8). kirchen- i kilch-dicb, 7il.
kelckdief, kerckroouer (116). ein diep
der heilige ding stielt (110). eyn dieff
van geistlich»" goet (132). misse- { vbel-
dedich (20).
*Sacrimargium heylig oley (5'').
Sacriscrini-us, l -arius (Ki.) ober^
ster schriber o. kueniglieher kantzier
(88).
Sacrista [rf. sacrarius) gerbe- (p^,
17), kresem- (4) -kammer, -huß (17). hd.
nd. sac-, sig- (93) -rist, -rist}' (I33).
glocgener (13). kilchwarte (93). ein be-
warer von gci.'^tlichem gut ( 68 ), van
geistliclien goeden (i32l, heiliger ding
als heiltum &c. (iio). huter des sagrers
(74).
Saerista-uus, -rius (Vocc. es quo,
Gemiiiac) hd. sacrist e. -er {b^):, opper=
man iwetfer.) sim.
Sacristi-a, t -ga (74) [i. secretarium
74) gerwe- (20), trcß- ? dreß-(74), vyehe-
{sic 19) -kamer. gherhus (23). sacrist-ye
(67), -ey t sagrer (74).
*Sacritergium v. Sabanum.
*Sacrium v. Sacrarium.
*Sacrofaguin v. Sarcophagus.
Sacrosanctum heylig gesaczt ding
(9). heiig gesacz d. (8).
Sacrosanctus fronlieiliger (74). heU
lieh (23). bestat in der hailikeit (75).
*Sacrosinus v. Sarcosmus.
Sacrum (?) helghe w'kughe (23).
S. concilium heylig sammuug (1).
S. velum weyl l slayr (7i). weib
(sici .sloir (1). wimphel daz dy noiinen
off dem heubte tragin (.ob).
*Sadix r. Sandix.
*Sadon igrece 74), sadai (Br.) (^^ omni=
potens) allmechtiger (74).
Saduce-i, -r ( sie 1 ) folck ( 22, 23 ).
mewck- (1), mauch- (3) -linger. ketzer
die vrstende des leibs laugen (74).
*Safatri - la, - sus ( cf. cifraculum)
eyn swinge (23).
*Safatrilium {cf. prc.) eyn swinge
bloch (23).
*Saffirus V. Sapphyrus.
*Safo (i. q. saphon isid.) ags. staeg
(94=»).
Saga zeuberyn (8, 9). hägs (Das.).
drud (Ki-'».).
*Saga sat {i. seges 1. cf. sata).
*Sagacia {cf. sagana) harcz (17).
SAG
*Saga-cia, -tia (isi), -eitas hd. nd.
wis-, hd. wyß-, wt-iß-, weys- (9), wis^
seut- (20), ckug- {sie 7). clug- (75) -heit.
klugkeit (6).
Sagaciter hd. wiß-, klug- (6, 7, 75),
khu-- (17), kloc- (5), kloch- (18) -lieh,
-liehen (6). wiß- t lust-ielich (65). nd.
klocklicken, glaublicher (23. cf. Goth.
Wtb. 2, 411).
Sagaculus etwas (68, 110), wat (132)
wijß.
Sagana [i. stilla gumi t venetiea
&c. sie 76. cf. sagaeia, gummi ) hd.
nd. hartz. hört (22). netz (68. st. sagena).
sage (Sum.). weys- (9), wiß- (8) -sage,
zawbrerin ; edelfuterklaydt ; pawmtraff
(74). Cf. sagapenum, oaYaTiYjvov, saga-,
saco-penium, serapinum serapin-sati't
l gummi (143).
*Saganuni {cf. sabanum. sagana
vestis Er. &c.) padelachan (cif.).
*Sag-anus,- us hd. zeu-, hd. nd. (23)
zau-berer. zouener (132). teuerer (23).
eyn zobrer t ber'n huser (6. cf. nepos,
salax, sanna).
Sagapen-ium, -um v. Sagana.
*Sagapeta ( : sagum) ülzfuile (isi^^).
filsfulla (lai'', 141, siiii. Cf. 3, 484).
*Sagare &e. v. Sagire.
Sagarius iiltzmecher (12.5). kleider=
kramer (Ki.).
Sagax hd. nd. wise sim., clug, clock
(5, 22). clocklich (18). gluck (21). wiss=
ende (20). weyß (1). sinrich (110). s.-richer
(76). ge-riechig t -spurig (126). wisradich
t v'nemich (23).
Sagellum {cf. sacellum) laehau (127).
Sagena {i. genus piscatornm 76 ; ef.
sagana) segina sim. (Gf.j. segi t groz
netzi (93). visch segeus (zuvi Untersch.
von falx) ; segentz der tischer, f.-wate,
var. -wate ; reuse ( 75 ). sege, iischuetz
(74). segde (i. rete 19). ruse (17, 22t' ).
hd. rew-schen (1, 7i), -ze (4); netz, groß
n. (110). gv. fißgarn (8), gros garn l
fisch darm {sie 9), garn, fischg., fischer-
g. t -waage (ki*.) nd. nette; kerve de
lighen in de water (22hj.
*Sage-, sagi- (ßr.) -narius («<//'. Gl. m.)
hd. netze-mecher, -macher, -Stricker (iio).
hd. nd. vischer.
*Sages [i. Pannus quo teguntur
naues) schifl'-eßdeck (74), -decke (7.5).
sagies i. ramus quo reguntur n. (76).
*Sagetum {cf. Dz. wtb. 302) saiat (Gf.
6, 64).
*Sagia {i. sagum Gl. m.. alabrum 3,
4, 76. cf. gagia) weife (3, 4). wayff (74).
haspel (76;.
* Sagies v. Sages.
*Sa-, si- (75), sar- (7. v.) -gillum,
sagulum (23) [instr. fahrt ferreum:,
emunctorium 7.5. aus fugilluin?) eyn
schur-ysern (23), -eysen (7.5). schiryssen
(76). sipillus lüpov (Gl. m.).
Sa-, si- (5^, 147), t se- (7.')) -gimen
{cf. Dz. Wtb. 301 sq.), t sagi-mentum
(110, 132), -na, -namentum (iio^i») hd.
smaltz, schmaltz (110 &c.), smer (-men
3). nd. smalt, smout (81), vetticheit(i47).
*Sagina v. Meliea. Sagma.
Sagin-a, t -amentum (132) {i. sorcina
76. X sagma q. v. = sarcina) fetheit
SAG
(20). feiste- (8), feyßti- (no'^), feyßtig-
(65, 110a), veste- (9) -keit. mest-i (i4i),
-ung (65).
Saginare {i. impiguare 76) hd.nd. me-,
hd. mey-, mi- (18) -sten. mestein (5^).
lid. feißt, veist, vet, fet, schmaltzig (75)
machen; spisen (65).
*Saginaria (t -ius 110. aus saginare
X sagraaria) eyn vette merie (132). feißt
merhe (68).
Saginarium kobe (125). hienerhauß
(91). maststall (Ki^.).
Saginarius {cf. sag-inaria, -marius,
-enarius) ein feyßt hengst (68, 110), 0.
pferd fiio). eyn vet henxt (i32) ein smer-,
Schmer- (74, 76) -snyder (8), -Schneider
(4, 74), -sneyder (.3), -schnider (76).
*Saginarivis {aus sanguin.) hartrugilin
(104).
Saginatus [i. piguis t cibosus &c.
76) feyßt ge-mest (iio), -macht (6s). vet
gemaicht (i32). gemestet (7). wotsack
(17. cf. sagma).
*Sag- t segim-inosus schmaltzig (75).
*Sagire offenbarn [74,). est festinai-e i-
satagere ylen (7^.
Sag-ire, -are, prs. -io t -ario (76)
(i. ingeniöse agere sim.) hd. nd. sin-,
sint- (18),sinde- (21 ),synnig-(74), versyn-
iwo^), versyne-(i 1 0^), behende- (1 32), wyß-
(20, 75, 76), clug- (9) -licli, -liehen (9, 21,
75), -liken dun sim. t reden, var. leben
(75). wairsagen (132).
Sagit-ta, -a (76) {i. nouissima pars
surndi 76, Br.^i hd. strala (Gf.), schotz,
ge-sch. (16), schoß, ge-sch. (8), -seh. do
mit man schußt (75), -schos (1,9), -schütz
(68, 110, 132); schoiß, schliß (17, 49),
schätz (21). nd. sehot. pfil (65). phlle t
boltz (7).
Sagit-, sagi- (76) -tare schießen,
schissen sim. nd. schitten. scheten.
*Sagitta-, sagitto- (19) -rium schucz-
(20), schoyß- (19), sehot- (11) -vinster.
Sagit-, sagi- (134) -tarius Ac?. schu-,
scho-, schi- (18^ -tze; schütz, schitz (76),
schiesser, sehißer sim. nd. schutt-e, -er.
*Sagitt-orium v. -arium.
Sag-ma, -ina {bissw. g. -inatis\
sugma (Gl. Aeifr.), sauma {,,roiTujjte"'
Br. i. onus, mus sie 17, herha st. saviina),
saumus fiot), salma (74, 147, ,,cor>'»^j<e"
Br.), seuma (64^) dreyhundert pfunt ge=
wiciits; satol; palsterkuß (74). hd. nd.
säume, lid. säum, soum, sam (7, 64"^, 75),
saim (.'S), som (6); wat-, waut- (es), wot-
(9, 4). wad- (134), wadt- (uoi>), wand-
(iio^) -sack; watsag (8). sadel op to
rijden (i47'i. ags. seam sadol (Gl. Aelfr.).
*Sagma, l sauma (Gf.) {i. sella 100,
fe- ^ vi-ltrum Gf. X sagum?) vilz
(100). soum t stuol-s. (Gf.).
Sagm-, sagin-, sagman- (74), säum-,
saumin- (75''). sugm- (Gl. Aeifr.), soum-
(104), suam- (121) -arius {i. capsarius
75, caballus, burdo &c. Gf.) soum-ari
(127, Gf.), -are (121, c;f.) , -ere (lon, Gf.),
-er (104). sowin-er, -erpferde, -roß (74).
sau- (18, 23), sey- (21) , som- (22) , stü-
(scü-? 17) -mer. seumerer (5). ein sau=
mer- t trag-, var. samer- t tregel- (64),
säum- (7.5i>, 110), sam- (75a), troß- (110)
-roß, das ein troß tregt (110). ein pfert
der bürden (75). satelpfert (9). ags. seam
hors (Gl. Aelfr.).
SAL
507
*Sa-, sau- (131, Gf.) -gmentum, sag=
mum gisoum-i t -e (Gf.). ki-soume (131),
-sume (Gf.).
*Sa- (121), sta- (Gf.) -gnea {aus sa=
gitta?) strala {IL c).
*Sago [anders Gl. m.) weyssag (74).
*Sagrados {cf. saerarius. cf. Gl. m. 6,
25) sagarari (Gf.).
*Sagui- V. Sangui-naria, -s.
*Sagulum V. Sagillum.
*Sagulum [aus sabulum) gruntsant
(5b).
Sagulum ein dein cleid (110), tot=
tenkleid (68), doeteleit (132), mentel-gijn
(132), -in (110b), -ein (iioa). leibschopflin
(126). ags. loda (94, 136).
Sagum {i. mora, t morra 74. cf.
diplois) hd. nd. deck-, decke-, har- (8),
hären- (10), hör- (9), huu- (17) -duch,
hd. -tuch, -doch, nd. -dock, decksei i
kleit (20). tottenkleid sagum; ritters
mantel sagum (68). harlachen (12).
haregewaat (13). filz sim. (17, 76, 120,
Gf.). f.-mantel i husseck (114). hocketeu
(116, 126). sayg o. nayg (74).
Sagus [cf. saganusi ein vilcz (3).
Saisire hachten i rasteren (lOs).
Sal m. 71. hd. saltz, wiß-, weiß-heit;
rase t scharffe (Ki^) {n. Mss. mog. ; i.
condimentum Br. ) hd. saltz. stroffunge
(8). m. (i. sapientia Br.) str. t weysheyt
(9). hd. nd. wis-, hd. wiß-heyt. sal vasa
{nach saltz vas) saltz (1).
*Sal gemm-a (47, 74), -as(c/. gamma
salis. soligemma?) lauter-saltz, s.-steyn
(74).
*Sala ((/. sal) wißheit (132).
*Sala rigum col (22), st. s. regum
salV salarium toi? solt?
*Salabiea r. Sillabica.
*Salaeia v. Salsucium.
*Salacium {anders Gl. m.) v. Salix.
Salamand-ra, l -ria, -er (93), sale=
mand-er (74), -ra (74, 75), -ria, -rya,
salmandria (75. cf. stellio) hd. nd. sal-
emander, -amander (17), -mander (75),
-mender (;')). olm (126, v. a. i6i8. Das.).
moleh (126 &c.). nl. molck (iie). malen
(126). molle (Ki^.). mold- (114), für- (93),
I feur- (74), fuer- (75), lint- (95) -wurm -nm.
i sternthier (9i).
*Salami-ca, -ta v. Salimita.
*Sala-mus (die. äna — st. annona -
i. cesus 3), -nus (74, i. salarium 75),
-rius {i. annona 4 ) jerlich (4) , ierigs
(74), geirick (3) getreide. gericht traid
(75).
*Sal-anum, t -samentum (110, 132),
t -mentum (68) salat (//. c).
*Salanus v. Salamus.
Salap-etra, -itta (Gl. m.) maulschelle
(Ki.).
Salar {piscis, i. truta, aurata 135)
selmhng (116, i4o). for-hen { -eil (135).
Saläre saltzen (49).
Salaria i. vncla qu§ ad mare redit
(b-.). ghelve des waters van wederko=
mende ind an dat lant geslagen wurdt ;
des meers of see ghelven of unbesturi=
cheit (147).
*Salaricia selitant (127). Cf. s. terra
ex qua sal eruitur (Gl. m.) X t. saliea
seli- 1 sel-lant (Gf. 2, 235. sim. bm. 936 — 7).
64 *
508
SAL
*Snlan8 Uiicrtlvch iiid cinstich (ii7).
salares /iitinfi. rbi vcrba iomse t nmarc
iiittriiiisctutiir (Hr.).
Sa-, sal-larium hd. solt, w. der ar-
beit ( T.'»). solto (10), sold, Ion («8, iio
BoIiJyc ( loon (i32). lied- / tag-lohi^Ki».
Sa-, sal-larium hd. sak-z (i!>), s.-valJ
fiin ■
*Salarius v. Salaimis.
*Salatia v. Salsuciuni.
*Salatruni (/. labinisca; <•/'. sola-go,
-trumi ImiulesixTo ^sum.).
Salax [i. velox ui. (/. solacis) hd.
gril. vn-kus (22). -kiinst (23\ hd. -kusch.
biilui8tr ((). vf. saganus, saima, nepos).
waibicr (tO.
*Salcedo \rf. salsedo) saltzhait (1).
*Salciciuni v. Salsucium.
Salea c Foea.
Sale-bra, -nbra (122) hd. hart, scharff
(9). scharp (8), wachsor liorter, var.
vastcrhertot . vnd scharffer ( 75 ) weg,
woock (11)). hart wegig (110). ags. thuerh^
fyri i-bre ot, 1 :!<;).
Salebr-osus, l -us (7.5) spitzig (7.5).
scharph (7). .sliicklicli (/. lutosus 132).
Salectum v. Salicetum.
*Salemandra sim. v. Salamandra.
'•Salemon, salomon il9) (?. migal-us
l -e t melon { paristvdlus l miapo 7.5.
cf. salenio /. salnao ai. m.?V nüjra
sum cC'c. [jellis salomonis non salemo^
nis, in cantico 6.=)) lierin-el (4, 75, 109,
110, 132), -elchiu 09), -eleiii (3), -liu (68).
kungel (75).
*Salenbra '•. Salebra.
Sal-ere, -lere, -ire, -lire {qq. cf.) hd.
saltzen, springen, besprengen.
Salere saltzen (8, 9).
Sales (/. reprehensiones) straiffung (7).
*Salfia i: Saluia.
Salgama eingemacht obs (ii4), opß
(Da.s. ). labni.-i ai4). hd.nl. eoinpost (iiü).
gunipisch iV. a. 1618).
*Salganium 1 cf. pro. ) kuchenspeyse
(74). tt ganior et saluo, p?'ot-. eotada
(Gl. m.); cf. salgamum i. eultrum cuU
ter (117); i. culcitra a salio t saluo et
gamos (Br.), (iber i. ccUarmni &c. yQ\. m.).
*Sal gemma v. Sal.
*Salgugo V. Salsugo.
*Salia \aii(ler.s Gl.m. ) lid. salezwerck.
*Saliarius salcz keuffcr (19).
Saliea r. Salaricia.
Salicaria weyderich (i43). nl. wcde-
rick, partijeke (216).
Sal-ieetum, -ietum, -eetum, -ieeum
(76), -ieium l -ieta 1 74), i -ices (7) wid-
icli't (17), -en (7). wyd-echt (8). -eicht
(16). weyd-echt t -eyn (9). wijden garte
(20). weideu-gewechstat (74), -wachs l
-platz (ii4'. een ham van wilghen (lOs).
*Sal-icinum, -iclum, -itium, -inum,
-ina , -imen , l -umen ^ 18 ) , -sorium,
-isorium {cdph. -s. 134) {qq. cf.) hd.
saltz-1'aß, -vas, -feßlin (64), -meste (3, 9,
4), -meß (8), -maiße (18). nd. sah-, solt-
(22) -faß (23), -fat, (-imen &e.) -meyster
(23), -meten (22).
Salieinus (Br.) wideiu (8).
*Sali-cium v. -cinum, -men, -cettim.
*Salicius i'-ceus adj. Br. ) eyn ding
daz von wyden ist gemacht (20).
*Salictiun i. alluuius, insula grynt,
SAJ.
wardt (147). all. ager den d. r hacli ver
tllert (64).
*Salict-a, -um r. Salicetum.
*Salifex wurstniaclier (7')).
*Sali-men f -eiura ( rf. salicinum )
ein -saitzimg (1 ui).
'Sali-men, -num saltz-mrst , -nier,
-faß; liaußrate (74).
*Salimentum (/. tributum ex aale üi.
m.) V. Salmentum.
*Sal-iuiita, -aruita i.j'>), -amica (23,
75), -mita (76), -matica 1 1. cf. balsa^
matica), -menta (8), -men tum (Ki),
-iunca (7. cf. 20, 68, 110, 132) i. cala^
mentum i terrealis (75), herba splnosa
(Gciiiinae, Voce, ex quo), //. sp. nidUun
odorifi, saliuncula //. laediclnalis habenti
sijica.s inire odoris i. rosas ampla.f (76).
hd. distel (Gemmae, Voce, ex quo); SUWe-,
sewii- (3), saw- (1), sue-distel. t^u-d. (21,
23). roßmiutzen (75). ielt rose (8, Ki). wilde
roese, volg. calcaci'epa (20).
Salina {cf. sali-a, -ciniim) hd. .siil/,a
(Gf. ), soltze (12), saltz-werck, -werg,
-syde (49), -kille (20j, -faß, -marckt (75).
hal-lo t -stat (75). sul (74).
Salina-tor, ^ -rius (110, Br. &c.) selezer
(8, 9), saltzmaclier (iio &e.).
Salinum {cf. sali-na, -cinum) sulza
(Gf.;.
Salire (c/. salere; hd. springen, gum=
pen (126). nd. sjiigen (: saliua), saltcn.
*Sali-sorium, -tium v. -cinum.
Salitura die ^ale (ii4).
Saliua (cf. salseua) hd. spey (19),
speych, speich-illa sim. t -altra i -oltra
(.Sm. 3, 554. Gf. (3, 365), -ei, -older (18),
-holder (12); speycolter (13), spech liul=
der (b), spaiclie-11 ( G ), -1 i holderpawm
{sie 74!). spye (20, i3ij. spijge (10). nd.
spy> spigeu/. (85''), spekeltre (99). gayf-
fer (74). salez vaß (17).
Saliuasiderum?i/. honiclidauwe, 116).
''Saliuale vloze (Sum.).
Saliuare gipiz (104). gebiz (Gf.).
Sal-iunca, ( -iuncula (23), -liunea,
-uinta (85), -phincta (7i, -umbra (</. l-.j
{i. alga 7 &e., caleacrepa Br. &c. cf. sali-
mita) reota-chil (127), -hha (I3i'\ Sm. 3,
166. sm. Gf. 4, 1153). hd. riet-ach i -achil
(Sm.), -gras, -graße (7 &c.). reitgras (Gt.
4, 334). berwiukel i siiigruiii (12). se=
liungk (114). widenmynte (85). sal wyden
(23). salewide (loo, .Sum. vu). luugeu-
(Ki.), laugen- t maria magdaiena- (i26)
-kraut, katzeuleiterlin (126, Ki^.). spica=
narden (Kib.). hertzgetzweig (74).
Saliuncula (gr. avsutoVY] Gl. m. cf.
sali-unca, -mita) wilder wolgemuth (kl).
Saliuosus vol sjieiche-l ( 68 ) , -Icu
(iio), spijnghe (132).
*Salius eyn loder (23. i. q. lodder
scurra KU. sim.f). troscili (104. equus?).
Sal-ix, t -acium (74) hd. nd. wid,
wilge (107, 110, 132). hd. wi-, wy^e- (19),
wei-de; weden (153), weyden, w.-kop {i.
siler 111), -felbinger (Ki**.). willige (109).
uel a(95, Gf. sm.).felb (76, Das.). weid-f.
(Das.). felb-er (Avent., Ki».), -inger (128),
-Inder (114). falw (6). feler (75). sal-aha
(Gf.), -ihe (104), -hen (pl. 87), -eh (94),
-li (136). tene (107).
*Sal- V. Sa-larium. Anders Gl. m.
*Sallere ('/. salere. bissw. psallere.
SAL
aiph. aall-j .springen (1,23). huppen (23).
sollen (22). saltzen (75).
Sallire (cf. salere) .springen (1).
.saltzi'ii (75, 1 10).
*Salli-sator, -tor saltzer (74).
*Salliu- (•. Scalui-stros.
Salma v. Sagma.
"Sal- V. Sala-mandra.
Salmatica >:. Salimita.
''Sal- V. Balsa-maticus.
""Sahnen {cf. salmentum. muria.)
peckel (109).
*Salmenta v. Salimita.
Sal-, sali-men tum {cf. sal-anum,
-men, -imita pi- (132), bi- (iioj -ekel,
sause (109).
Sal-mentum- , -samentum , -sum
saltzyng (147).
*Salmentum (X salmo) spijse van
.sahn gecoect, s.-sp. (147).
*Salmia-c t -x salarinoniac (73).
*Salmita v. Salimita.
Salm-o, -on hd. nd. salm-e, -en,
-ester (en visch 22'>j . salm. sal visch
(9). bresem (100).
*Salmunculus (cf. salar) selmling
(135).
*Salmuria {i. muria &c.) wa-, wae-
ucn-aet (KU.).
*Salomon v. Salemon.
Salpa salpe {lat.? 22). hd. (16. .77«.)
bloch-,stock-fisc]i; rotscher; goldstriemer.
*Salpetra hd. nd. sal-})eter, -nitter
(5), -itter (75''), -iter (.75»). lutersaltz
(93. cf. sal gemma).
*Salpi-nga, -ga (i. cecula 147, Br.)
blint slonge (23). blynder slang (i47).
salp-yga i -uga cnne art vergifter amei=
sen iKi.).
Salpistas ags. tlu-uthhornes (94'').
*Salpium saltzwasser (76).
*Salpix, sapix (7) e}^l duge in dem
faß (7). eyn dug in vase 6). dube =
duge aus tuba missv.f
Salpuga V. Salpinga.
*Salpugo V. Salsvigo.
*Salphincta v. Saliunca.
Sals-a, i -um (74, 110) hd. nd. salse,
sause (99), sauße (68), saeß (110), sayß
(132); pi- (uoa, 132), bi- (iio'') -ekel. hd.
ein sal-cze (20, 74), -cz, -sen (75)^ -su
(1); .saß (21), seltzc (74), selß (7), sulse
(5^), suis (19), ein scharpff gesalczne
spise (65).
*Salsa {herba) ags. sure (94^^), surae
(91, 136)-
Salsame-n, -ntum {cf. sal-mentum,
-anum) saltzwasser (10). eyn sauß (68).
*Salsamentarium salzhus (Gf.).
Salsamentarius ein gremp t hok
(135). sultzenvorkeuffer (125).
Salsamentum(c/". sal-samen,-anum)
waueraet {cf. salmuria) i sausse (108).
Sals- , sars- , zalz-aparilla salsen=
parillenwurtz (143).
Sals-are, t -ire (1) hd. saltzen. nd.
sa-, so-lten.
Salsator saltzmesser (8, 9).
Salsedo (cf. salcedo) hd. saltz-, nd.
salt-, solt-heit, -icheit (18).
*Sal-seua, -iua sole, heringsul, saltz=
wasser (74).
SAL
SAL
SAM
509
Salsici-a, -es, -um v. Salsucium.
Sals-ilago, -ugo ßolc (i'25j. saltz-
wasser (Das.), -brulir, »l. pceckel (ii6).
Salaire v. Salsare.
*Salsirora v. Rorella.
*SalsoriurQ v. Salicinum.
*Sals-ucium, -utium, -tuciuni, -to-
cium, -tacium (ut), -ieium ( u 7 ), -icia
(121, i3i'', ui, Br.), -itia (fif.), -icies
(120), sal-cicium (i47), -ucium (1), -tu-
ciiun [2Si, -atia (ui), -acia iisi'', Gf.),
sulsuxium (64''), i balb- (')''), bald- (4)
-udium i/. hilla (U, laucanica 147,
farcimen 76) hd. nd. worst. hd. wurst
(vurnt 141); brat-, braut- (7fi) -w. oyn
rode worst (5^^). sclm-, var. schi-bling
(64). salcijsken (i47). sulczc (8). zulte
(81). slacht- (20), slaycht- (19), schlaclit-
(66, 67, 1.Ö2), schlag- (70, 151), Scilla- (69,
134) -brade, -brate (70), -brat (67, 69, 134).
boh. jelyto (4).
*Salsufex Wurstmacher (74).
Salsugin-eus, -osus sal-tzig (es),
-sich (132). versaltzen (uo).
Sal-sugo, -gugo (20), -pugo (22) (/.
Uquor salis l amarits et -salsuH liumor
terre Br. sim., qiiia ipsam sterilem facit
4, 7.5, 76 ; yes humida que salsum f. 20.
c/. salsilago) sulza (121, Gf.). soltz (10).
saltz (74). sulte (109). hd. nd. sole. s.
lache t sül^ sfiyl (19). sul; bering- t
viseh-sul (74). lacke (9, 74). lake (22'',
109). lag (77). hd. saltz wasser, gesaitzen
w. (8, 9, 7ß).nd. salt-wattor, -soide (147);
solt water; solper (weit.) t peckel (147).
pickel (20, 132). iieiß l säur laiid; s.
ertrich ; vnfruchtbar erd (75). gemoße
(4). viiberhafftigkeit (74).
*Salsuin V. Salsa. Salmentum.
Salsura {cf. coinquinatio) sur (sm.).
*Salsuriuin yaltz faß (21).
Salsus hd. gesalczen, salczig (2).
nd. gesalteii.
*Salthaga v. Rubisea.
Saltare hd. nd. springen, hojipfehi
(9). hui>-fFen (75), -pen (22'').
*Saltare maurum der moritzken
tantz springen (125).
Saltatio springunge (20).
*S. mauri-a, -ca morntantz (125).
*S. tripla der trippeltantz (125).
Saltator hd. spri-, s])re- (20) -agcr.
denser (14). triber der geradigkait (65).
Saltatrix Springer- hd. -in, -en (7),
nd. -sen, -se, -sehe, spnersß (18).
Salt-em, -im hd. doch, y- (3, 65),
ye- (10). yo- (12), wi- (49) -doch. d.
meer o. zuminste (68). d. meir oflF min=
sten (132). czum m. (9, 65). zum aller
m. (65). fürbaß joch (65). hd. nach dem.
noch-dera (70), -den (18), -dam (5), -da
(23), -deme (22). villicht l woluiliech
(75).
*Salterium (*•<. psalt. Gl. m.) saltz
faß (17).
Saltim springlich (7).
Saltim V. Saltem.
Saltri-a, -cula Springer sen (12).
* Saltrum v. Sultrum.
Saltuarius forstari (141).
*Saltueium v. Salsucium.
Saltus (i. mi- 5, me- 74 -rica,
silua rara, locus siluestris; actus ipass-
us 76, -io salientis Br.) wald (Gf. ). ho=
eher w. (93). ein nuwcr, var. neyer (64),
ein hochwachsender (64, 88) walt. schoß
{frondes) o. tliierwalt (88). geschoß (64).
ein dir- (3), tir- (4), tier- \^75) -garten.
wo rar vnd längs gras waclißt ( 1 ).
heyde (74). driesch (106). dreesch (99).
druseh (100). een vlaesch (108, Kil. ) in
een boscii (1O8). lid. nd. spruu-ck, hd.
-eh (12), -g. spron-c (1O8, 132), -g (8).
spring (5'', 20). spiczllprung (9).
*Saltzburga {ciu. in bauaria) saltz^
bürg (76).
*Saluacella v. Saluatella.
Saluaguardia geleyde (447).
Saluare hd. nd. be-halden, hd. -hal-
ten, -haulden (22), -hoedeu (i32), -hüten
(110). hd. gesun-t, -d, sel-ig, -yck, -ich,
herlich (20), heilwertig (75), lieyl, hel-
lick (21) macheu. heul magen (13).
machen gesunt (7). hei maken (23).
beiden t negen (22'>. X salutare, hei
X heklen incliuare). zu der saligkait
bringen (65).
Salua-tella, -cella (1, 74) {i. ceplia=
lica 75) hd. nd. haut-, houpt- (75).
hevpt- (3), ruck- (17), milz- (Ki.) -ader,
hd. -ädere, -aider (7), -oder (17 4).
Saluatio heil-unge (20), -samkeit (4),
-Wertigkeit (75;.
Saluator hd. nd. heyl-, heill- (21,
23) ant, -er (8, 20, 76), -meker (12),
-aiit aller weit (75). -wurker 65); hd.
gesunt mecher; gesund-, selig- (110)
-maeher.
Saluatorium hute-vas {in piscatura)
l -haws (9), -huß (8). eyn salueu fat (23).
*Salubra v. Salumbra.
Salu-bris, selten -ber {oft t -taris)
hd. nd. heyl-sam, nd. -som, -ig (7). hd.
nd. selich (-chcit 132. cf. -taris). glick=
sam (uoi»).
Salubritas gesunt- (iio),gesout-(i32)
-heit. selig- (iioj, heilsam- (65) -keit.
Salubriter seli-gliehen (iio), -chlich
(132).
Salucium v. Salsucium.
Salue (i. aue 75) hd. piß (75), byß
(110), syest, seyest (134), sist, wiß {2\)
ge-grußet sim.", -großt (133); gegrüßt
seistu (1), gegrusset sistu (67), du siest
gegriest (76), du sygest gegrießet (68),
god grüß dych (19). sijt gegruest (i32).
wysgegrotet (23). wes gesunt (22). got-
heldig t grüßliaft qui libenter salutat {-IO).
*Salufex i. salsuciem faciens i. e.
carnifex (76).
Salu-ia, l -egia (74), -ea, salfla (i46)
(111 krieehine lisifagus q. v. 4) hd. nd.
salbey. hd. salb-eia (Gf.), -eie t -ie (4),
-i (G), -e, -ag (87, i46), -in (Das.); selbe,
salu-ay (134), -ey (,4, 74, 111), -ie (4), -eye
(22), -eige (95), -au (1, 105), -en (9i);
sailuirre (104). selff (132).
Saluia agrestis ( *'. nepeta montana
&c.) wild salbey; wikte salben; nept;
alpen- t bulkiß-kraut (73).
Saluiatica {vrbs) saluiatica (1).
Saluiatum selbiiiwin (95).
Saluificare hd. nd. gesunt, nd. sunt
machen, maken.
*Saluinta v. Saliunca.
Salum hd. gesalczen mere. cegs. seg
(136), Segg (94).
*Salu-mbra, -bra, balubra (74) lid.
heyl.
*Salu-mbra, -bra f balubra ( 74 )
{herba, cf. peruinca, saliunca) sin-grun
(74), -grone (22. 23). auey (23^. ber-wurtz
t -idanich (74), -wincke (22).
Salus hd. gesuntheit, heil, trost (iio),
selig-, genczlich- i heilsam- (65) -keit.
troyst (132). salde (99).
*Salus {auis, i. aegithus q. v, 140)
snetz (109).
*Salusandria nardeukraut, schabab
&C. ',143).
Salutare hd. nd. heylen. Jid. heyin,
gru-ßin, -ßen, -ssen, -zsen (4), -sen (9);
grüßen, hail wünschen (65). nd. gruten
(99), heil groten (22). heylant (9. adj.f).
Salutaris (cf. herba s. ; salubris)
hd. nd. heilsam, seli-glich (110), -cheit
(132;. grußlieh (19). hayler; musynniger;
truß- l druß-wrtz, hageudorn (74). ags.
haletend (dif/itus 94^).
*Salutarius groter (23j.
Salutatio grüß (19). grueße (20).
*Saluumguardium sichergeleyte (74).
Saluus hd. ge-sunt, -sont (18); heil-
ich (20), -e (7); selig; ein ganczer durch
das hail (fiö). nd. heil, ghesund.
Samaritanus von samarien (110).
samaritauer (5^). pl. -ni heyden (21).
Samarra (i. rheno, ital. zamarra &c.)
samar-e, -is (KU.).
■*Sambage((/.sandalia? saraballa? ?)
bischoffes hosen (19). biscobs haseii(ll).
*Sainbicus v. Sambucus.
*Sa- f. Lu-mbricus.
Sambuca, sabunca (75) (^. pistrum
1, tympanum 22, 23, camena l siba-,
sibu-lum 75, in-str. mus. 2 &c., genus
simphonie, cf. ambullum) puchila;
trumba ; harepha ; hruozza (c/.chrotta?) ;
ags. saltere (Gf.). puckel (1). bukel (2).
pawgk; putter i. butirum vngeleutert
schnialtz [sie 74!). bunge (22, 23). rothte
(100). swegel (93). sw.- var. swigel-pfiffe
t swibel (75). sackpl.iff (10). eyn holder-
pfyff t -bäum (110). hoUerpfieffen (75).
vUeders pipe (11). vleyrpijff (132). fleute
(8). floet (76). fleit (49). hol-ant (^9), -under
(3), -ander (4), -der (76). tabur (12).
ridelaken (106). hack-bret, )d. -bert(ii6),
-eberd (Kii).
Sambucetum holerbusch (20).
Sambuc-eus, -inus (16) hol-der bau=
myn (81, -undereyn (9), -lern (16).
Sambucum holler (16). h.-ber (75).
holder frucht (18 Mrg.).
Sambu-cus, -ccus (76), -Icus (Sum),
sembucus (.')'') {i. saltator neben sam=
bicus /. saluator! i36. cf. ebulus) hd.
holdir t wahs-h. (Gf.), holder, uuas-h.
(Gf.), h.-baum, liulder, h.-baum, -bam
(17)'; hol-untar t -antar t -enter (Gf.),
-under (9), -lunder (5), -ender (20), -In-
der (sum)' -"der (102), -are (121), -ar
(105), -r (Gf.), -1er (75), -er (1, 3). nd.
hol-entere (lOs), -endere (99), -lendern
(85), -entölen (97), -dem bom (22''), -hin-
ker (23). velare (105). ags. ell-aer (34),
-ae (136), -en (94^). elhor-en (22''), -n
(12, 147). alhor-ne (10), -n (22). nd.
ahorn (Sum.). vliede-lere (108), -r (11).
vlyrboem (i32). sage bäum (23. cf. sam-
nus). spellinc ( 109 ). salzara ( Gf. aus
psalterium).
*Sambustia {cf. sambuca) pawgke-r,
-nschlaher (74).
ii
10
8AN
♦Samentum ( /. semen ) sawt, wach:
SPiul s. ; sawm i 7 O.
*Sames r. Sanies.
Samla, s. terra i. yltäinoKa c£f. Br.),
sam-uia i^hd''. i;!2\ -us (HX, >'. archilla
•_>■). -is (iii\ -mus i/. argilla ^ limus
7t;) leim (in), leymo ('2;-5). lettcii (uo).
potordo (132).
*Sainia-rius, -tor (Ki.) iil. hariiuscli=
vecger diiiV si-lilciffcr, wot/.er (Ki.).
*Samina r. Samnia.
*Samia {anders Gl. m. v. Samia.
*Sainirare i. reßcere i implere (76).
C/. samiare /. acuere (,Ki.)V
*Sainiti-ca, -um &c. (Gl. m.) saract=
ihich (74).
*Sain-ius, -us (UO») (nach Samos)
einer von dt-r iiisel (HO), van dan (132).
*Saniinus v. Samia.
Samu- V. Sanii-.
*Sam-nia (cf. -ia), gew. -pnia, -ina
(1, 67, 76 1, -pluum (74), san-nea (74),
-isma (17), -nio (5'>) [aus saxnius lapis)
hd. sliff-, schliß'-, sliefiF- (4\ siife- (17),
schlieff- l Schlei ff- (74 K nd. slyp-steyu.
sclüpsten {sie 22).
*Sainiiio v. Bardus. Sannio.
*Saninus (</. sabina, sambucus) sa=
men pawm (1).
*Samota i-. Sampsuchus.
^Samo-tracius, -thrates (Br.) rynck
dye gukleu is mit eynre yseien nant=
feste (147).
*Sampetra {aun Iierba sancti petri)
V. Crithmum.
*Sam-pluurn, -pnia v. -nia.
Sam-, san-(74i -psuchvis, -suhehon
(94!^) (/. amaracus 73, 11 6), -sucus,
-ota {Jierba 76. hierher l] laueiidel iGf.,
Snm.). l.-kraut ; samsueus /. maiorana,
malumpunieum rottr apffel (74j. meyr-
011, -an, nl. niargeleine (116). tennemarg
(87. 0/. Valeriana I. a^Ä. cyuingeswr (94).
*Samptula i\ Sanicula.
*Sam-us f. -ia, -ius.
*Sana sancta 1^/. nicotiana, tomab-
ana, ital. -ona) indianisch bej'uwelle
(143).
*Sanabilitas gesuntheit (201
*Sanamunda v. Sanicula. Auantia.
Sanare, -ri (22) [i. sanx-iare 23, -are,
-inare 22; mereor 76 st. medeor) hd.
heylen. hd. nd. wondcn, wunden (74)
li. hd. gesunt machen; heil g. m. [\1).
nd. gesollt maken; hylgen (23). gansen
(109).
*Sanare (x sarrire) sechin (5'').
*Sanaria v. Sanicula.
Sanatio lieilunge (20).
*Sanatiuus genese- (20), gesunt- (19)
-lieh, genezelick (11).
*Sanator heiler (20).
San-cire, -ccire, -ctire, -xire, saxire
ii. firmare 76) hd. hcilig-en (1), -maclien;
vest-m., -en; bestetegin (8, 9); heiigen
i gebieden { seczen (20); in-s. t conse=
crieren (110 &c.). nd. setten.
*Sancte- v. Sancti-monialis.
San-ctificare, -xire hd. heilig ma=
chen sim. nd. hyllich maken. heilige
SAN
ding tinin, machen o. wureken {i. sacri=
fieare 7.". l
Sanctificatio iieilig-ung («.5, 75), -kait
l -macliung [ßh).
Sanctificatus gelieil-igt (4), -get
(2(1). hyilic]» gemaket (23).
Sanctimonia geistlich ge- (se- 21)
hil. -setze, )id. sette, -sytte. hd. heilig
leben. gedanck(\JI knslieyt (17). des g.
der kcuscheyt (91, des gedanckis ku-
scheyt (8). vye offein (23).
Sancti-, sancte - monialis lid. nd.
i'yn closter-frau, -iunct'rowe, hd. -frauwe
sim., -iunfrauwe mn. hd. nuiiiic, gcwiloti
11. (93); miim, nun (1). beckyne (^?)
nonne (10). helicli iuncfrau (13). eyn
cloister ionfer (i.'i2). geistlich gesecz
(18. Vf. prc).
Sanctio bestot- (8, 9), sacz- (9)
-niige.
*Sanctire v. Sancire.
Sanctitas hd. heil-igkeit, -ikeit (7),
-igeit (5). -samkcit (6.")); he-, 7id. hy-lli=
cheit.
^^'Sanc- V. San-tolina.
Sanctu-, saci'-arium heilige stat zu
dem heiligthum (75).
Sanctuariuin heilige (i32), geheilget
(5), gey^-tlich (23) stcde. heilig (68),
helge (5''), gehelget (18), gehei_l-yg (17),
-igte (1) stat. heil duem t heiige stad
20). helgcstet (20). stat der heiligkeit
75). hd. heil-tum, -thuine (67), -thum,
toni (12), -igtum. heilt dum (10). hc=
lichdum (13). hillichdom (11). uuih- l
uuilnd-hüs sim. (Gf.).
Sanc-tus, i -us (76) {quasi sang^
V7ine tinctus 5, 76) hd. stet vnd ves
(64i; hcyli-g, -ch (13). iid. liillich.
*Sandal-i v. -um.
Sandal-ia, -a (iio var.). scandalia,
sambage {qq. v.) (i. subtal-ares, -es,
sotulares episcoporum sim.) scuoha;
romisce l rumisca sc. , roinscoha. nd.
rumscoa sim. ; giscuohi ; giriumi (Gf.). hd.
bischoff-schüch , -schuche , -is schuwe
(öl»), -s schoe (5, 132), -s schuch (HO),
-ß iiuthe (70), -gezierde (68, 69, i34);
pischof schuche (9); pischolf schuch (1).
nd. bischop-scho, -es sehe, seien ; zirlich
schuhe die da oben offen sind vnd vn=
den zulie (65). zendcl t sandalcu (Ob.).
sandal-ici«. cireumpedes(76). -e, -ium,
solea sali, sloytze (i47).
*SandaLides ein edelklaide (74).
Sandal-ium, -um {i. pannus nobilium
17, p. qi'O equi n. solent operiri; t quo
operiuntur vulnera et corporamortuorum
76) eyn cleyt hd. do men dye perde
der edel lüde mit cleyt sim., nd. dar
man de p. der edeln 1. mede cleydet
sim. vestimentum da man der edeln 1. p.
mit decket (5). eyn pferd cleiJ (68, 110)
o. dcck-y (iio**), -en (uo^). eyn perden
cleyt (i32). pferdßklayde, roßdeck, leicht
tuch, sperlach, hymlitz (74). rossdecken
(-ium 147). schalune (17. cf. Fr. 1, 158*^.
Sm. 3, 342). coffeltoer (-ium 108. cf.
koffertorie coopertorium ku.).
*Sanda- t andal-lum roß- t satel-
deck (7.")). sandal-um t -ium {'ir^^'°),
-Ium (7.5=1), scandal-lum (75^, 76), -lium
9) satteldeck (75). ain decki iber ain
hengst (76). pferdes decke (9).
SAN
Sandal-um, -i {herba) sandel (i25).
S.-holtZ (74).
Sanda-pila {cf manseolum;t. scurra
a samna i. derisio (Hr.), quia nasum
fru-ncat (110''), -cat (iio"*); l feretruvi
d;c. (Br., Gl. m.); ein bar (iio»). iiuyre,
meyii wyff(i47). -pula baar (6sj. -phila
bar (110**); bair (132). -pilum eilende
bare (8). scand-iphilia duden-b. (23);
-iolum roßpare ( 74 ) ; -apulum bare
(21j. eyn tug (luo tegmitur mortui (6).
eyn diich da (do 7) man dye (loten mit
decket {ii), toten bit betecket (7). sul=
gandarium i. sepiUcrum pr. infancium
(76. hierher?).
Sandara-ca, -cha, -x^sandix (Kii.)
reu.^ch- o. roßgel (ii4, 126^. reuschel-
gelb (Kl*.), rot operment (47). veruis
(Kil.).
*Sandicea saytenklayde (74).
Sandicin-um, -cum (17) /u?. uueitiniz
(Gf.) ; mit wcyde geferbet. sa-, sca- ( 121)
-ndiceus uueit- (Gf.), uvid- (121) -iner.
sandaracei witinero (i4i).
*San- , xan- ( Er. &c. ) , xau-dicus
(«M.s^avSixo?) ai)ril(8,9). a.-monat(iio),
-maent i,i32;. der apprelle i,l7j. aprel
monet (68).
*Sandinas v. Sarda.
*Sandira < herba, cf. scandriai rirap
(47).
Sandi-x, -us (7), sa- (104), scan-
{q. cf. 121.) -dix, scandex (74) {cf.
fulla) wey-de (17, i32;. -den (1), -d
(12, 77, 97, 110), hd. -t. uuet (of.). wehte
(sadix) i vveuth (104). wid (7). waid
(134). wida.s-c (76), -t (67). weidt i. fulla;
weid aschen (75). wyte (74). uueifboum
(Gf.). nd. wet (22^), weet (99). ags. uu>;a-
nd (94). -rd (i36). parijs-, sammet- t
berg-rot (128). scandia (Gf. G, 525).
*Sandoralbum v. Syrpliia.
Sane gesunt- i gencz- (20) , sicher-
(65) -licil.
Sangu-, in den Hss. gew. sangw-.
^' Sanguiculum roetworst (i25j.
Sangwiculus bluetworst (125).
Sanguiminuere bloit lateii (i47).
*Sangui-, seltener sang-mno-, sangu-
(gi. 111.) -lentus blutig [1, 75, no). hd.
blu-, bloe- (20). blo- (18, 23, i32), blue-
(11) -dich. hd. blud-igk, -yck (19).
Sanguinare [i. vulerare 76) hd. plu-
(74), bluo-, bin-, bliet-(76)-ien; bloi-(i47),
blu- JO , hd. 7id. blo-^ won-deu. blueden
maclien (20). bloedich m. i werden (20).
binden w. (2lj.
San-, sa- (47) -guinaria {herba, i.
crispula ; sanguinella q. v. ; pilogonus
q. V.) umbitreda (isi. cf. serpinacia).
wagdritt (Das.). wegtritt (Kit».). wege=
trete (Sum.). ?poli- t spor- t spure- (Gf-
cf BM. 566), Spon- (105), weg- (91, Das.)
-gras, gcnse-, ganse- (85) -cresse (Sum. v),
craß (8), -kerse (47, 85). genß creß (73).
crispe-1 (73), -In (17). blüt-wurz (73, 87,
Anz. 8, 406), -kraut 1,73, 74). eisenkrut
(75). nagelkraut {i. pilosella 140 sim.).
hatjetsame (74). pruystkruyt (147).
Sangui-, sangu- (100) -narius, -na=
rium (105) {i. ho-, hu- 76 -mieida,
-micidi 3, t arbor) hart-rugilboum (121,
Gf.), -rugil (87), -riegelen (75), -rigel (6),
-erugiliniz (i3i), -vvigilin (i05\ -trugglin
(102), -drogeln (8), -drugil (87). haritugil
SAN
(Sum.). liarccugelen (loo). hayiibuch (4).
hanpuch (3). hageboten bäum (23). grün
vud räwisch (i2fi). sc/. (75, 147) j^l. blut=
vergiesser (75, no &c. 1. bloit-stortzer
(i32\ -gei-ich, -suycktich (i47).
*Sanguinea [herba iin &c.) pliitkraut
(74).
S. complexio oiu zusamensaczung
l complex die da wann vnd ficht ist l
die da hat eigenschafft des hiffts (G5).
S. iactatio das bhit speyen (4 spät.
Mrg.).
S. terra blutig i sundig ertricli ei
est liomo (6.5).
*Sanguin-ella, -aria nianngraß, him=
melstliaw (143).
Sanguines bhiter l lib (6.5).
Sangui-neus, bissw. -lentus, -nolen=
tus{q([.v.) hd. blutig, phitick (3). bloid-
ych, -echtich (147). blodicii l [complexio)
flicht (23). warm vnd f. (17). w. -.suchtig
(b^). warem fewchtiger (1). blutfarbiger
i einer der gutter complex ist (65). rot^
plickig (compl. 75).
*Sanguinis ags. cneoriss-a ( 94 ) , -ae
(i36). hartrugel (74. cf. sanguinaria).
Sanguino- v. Sangui-lentus.
Sanguinosus vol bhites (ch), bluots
(110a), bhitz (uo'j), van bloede (132).
Sanguis, bissw. sagwis hd. blfit, blut,
bluet (20), pluet (75), hloyt (13). blot
(12. 23). wolgetempcrt bluot (93). fuch=
tigkait t somen (65). vleyslich beger- t
v'stör- t manslecht-unge (9). snnde (5'',
8, 9). gesleclite t lobin (8, 9). gottis
licham (8). gotes leichnam (9).
Sanguis draconis dracheublut; wel=
sehe bibencU; hergottsbärtlcin (Ki=v).
drakenbloet (85). bergzinober, nl. ver=
milioen (116).
Sanguisorba ?•. Sorbastrella.
Sangui-, sangwis-suga, sangwisuca
{v. hirudo) hd. nd. e-, ee- (68), eu- (13),
a- (4j. sne- (i33, 152), sehne- (67) -gel.
echele (221-). ele (8, 10). yle (12, 23).
byte (109).
*Sanguisugus adj. bloitsuygher (147).
*Sangu- v. Sangui-narius , -lentus.
*Sania [st. in-s., anders (;i. m. ) hd.
tob-, dob-, wut- (6) -unge; wiitungk (4),
resery (7). vd. dovinghe (22), dauwing
(23).
*Saniare hd. nd. sweren , also eyn
Wime swerct (22), hd. als ein swere, als
die geswer ( 75 ). hd. swern ; schwer-n
(6), -en Stent vlciis, als eyn swern, ge=
schwer, eyß (68, 69), ayß (i34), wund
(iioV
San-icula, t -aria (17, 74, 143), -icu^
lum (74), -amunda (17), sa- l se-nni=
eula (143), sonicium (17), samptula
(Anz. 8, 408) {cf. diapensia. senogela?)
sani-ckel (17, 143), -kel (17, 74, 85). sen=
niekel (i43). sayleßhail, santlorentzen=
kraut (74).
Sani-es, -e (85*^), sames (2) {i. pus)
hd. ei-, ayt-, eu- (13), nd. eet- (11) -ter.
ethere (85*»). eck (Chytr. ). wlbloet (110).
reue (12. nl. roof crustula vlceris kü. &c.).
wundtschweiß (118). pfiz (2. cf. pfotz
VOmica &C. Das., Fr. 2, 57^).
*Sanire {cf. sania) hd. to-, to- (7\
do-ben. wo- (132), wot- (6), wiet- (76)
-ten. rasen (110, 132). douen (22). dosen
(dofen? 23).
SAP
*Sanisma v. Samnia.
Sanitas hd. gesunt-, nc?. sunt-, gesont-
(11) -lieit. gentzlichkait (65).
Sann-a, t -ia (74), samna (Br. kc.)
(i. fruncatio naris &c. cf. sandapila
Hr., extremitas nasi quain 'de rideits tra=
hit in rugas cum subsonat 76) hd. runtz-
el, -elunge (5, 1^, 21, 74), rontzel (152),
kraugheit (23) in facie (18), dcz antlitz
(5), di'S a. (23), des antlutz (74). kro--
kingp des antlates (22). eyn nase-drup
(18, 23), -drop (5); nasen-krumme (74),
-troph (7), -tropf sicut bühuser (6. cf.
nepos, saganus, salax,). eyn nezendro=
pel (22). naß-troft (74), -drup (21). vor-
(4), be- (68,74,110) -spottung, vpschor^
tinge (132) mit der nasen (110, 132). spot-
tinge (i32). schnupffung (110).
San-, sam-nare bespotten (110 &c.).
*Sannea v. Samnia.
San-, sam-nio (i. fatuus et ridicuhis
110, cf. samia) camuys (107, los).
*Sanodia {i. seicados) winterplum,
wolgemut (74).
*Sanor-um, -osum haylsam (74).
*Sansar zan släffer (77). Cf. frz. san=
sonnet (Dz. wtb. 722)?
Sant-, sanct-, eresp-olina, san-
tonicum minus, centonia gartencypreß
(143).
Santonieum {i. seriphium l isaris
73. cf. prc, eentonica) wurmkraut t
well- (73), zittwer- (Ki.) -samen.
*Sanua ( pl. i. vasa fictilia, aus samia)
gegossencfaß (74).
Sanus sunt (77). hd. nd. ge-sund,
hd. -sunt, nd. -sont.
*Sanx-are, -iare, -inare v. Sanare.
*Sanxire v. Sancire.
*Saoscrifos v. Persum. Scoerisum.
Sap-a, (Gl. m. &c.), -pa (3, fii. m.),
-o, g. -onis ( 74 ) i. mustum coctum (Gl.
m. ), dulce acetum t d. acidum viimm
(Br.); sorb-ellum i -ueium l mulsum
^ ^a- i o-xigalium (75); specie.'i lactis
(3, 4, 76); -o i. piijuedo l. in superficie
(76. cf. h. v.)\ -uvo. i. vinnm mixtum cum
acceto l V. acidum ( 76 ) ; v. acetosum,
sed versapum sec. Isidorum est v. coc=
tum (75). sapa renni (76j. milcli- (75),
milich- (74) -ram. rome (98). rame {teoc^
toris 23. missverst. aus dem vorigen?
vgl. das nächste), web {co^ sil = co=
Ivmnesimile? Izioischeii textile und tra=
ma, f/. Sm. 3, 82. Gf. 2, 505). smand (19).
sepe (85). sawr (110), suer (68), swair
(132) wyn. sapum sayger (74), sur (76),
kaniger t anzicker (75), suer honig- (17),
suyr o. konnigis {sie 8), sawr i kamp
{sie 9) will, weyn. weyn mit essig
gemischt (Ti). sappa san t rem t ram
(3). rawm (4). sap-o (17), -e (8, 9, 17)
gesoden wine {l) seyplie (17). gesot-in
win (8), -en weyn (9) t grab-eysen (8,
9), -scheit (9. i. q. sap-a, -pa Gl. m. cf.
Dz. Wtb. 376).
*Sapagus {ans Oesophagus) gurgel
{i. gula stomachi 75).
*Sapena {cf. sabena, sapona) saph
(6).
Saperda rap t kar-as, -utseli (ii4).
Sap-ere, -Ire {bissw. untersch. i. sa^
pientiam habere) chosteii (1). hd. nd.
sme-, hd. sma-, schine-, schma-, stre-
SAPH
511
{sie 21) -eken. .sma-chen (20), -chken
(8), -ken (11). schmackhafftliehen ver=
steen ; enpfinncn &c. ( 65 ). elugin o.
virsten (8, 9). kunnen (20). v'nemen (17).
Sapide smeeklich (20).
Sap-idus, t -osus (8. d) sma- (5),
smc- (23) -chafftig. smackachtich (22).
hd. smack-, smeck-hafftig, -ende, smak-
(9), smag- (8) -haft. geschmackig (75).
smeckgig (1). smaick- (132), schmack-
(iio'"-), schmacke- (ßs). schmeck- (iiot^)
-lieh. hd. nd. w\se. hd. weiser (i4i); gu-
(23), hd. ku-, ko-nstig.
Sapiens hd. nd. wise. 2>l'- werlt-w.
(62). hd. wiß, wyße, weise.
Sapienter wyßlich (20, 65).
Sapientia hd. nd. wis-, hd. wiß-,
weis-heit. -tie (sc. liber) das puch der
weyshait (1).
*Sapientiales libri buchen der wiß=
halt (65).
*Sapilus {aus papilus = populus
Xsapinus?) puppel-baume (papp.? 19).
peppelen boem (11).
Sapinus v. Sabina.
*Sapire v. Sapere.
*Sapix V. Salpix.
*Sapo V. Sapa.
Sap-o, gew. -ona, t -ono (76), -ena
(q. V.'), -e, -a {qq. v.), -osanum (17),
sapha,na (7), -a t -ena {qq. v.), Sabona
(121, 141, Gf. ) hd. seipha (i4i), seiff-a
(121, Gf.), -e, seif sim., saiffe (5), saiff
(76), seuff, eyn senff (18 &c.). nd. sepe.
Sapor hd. gesmack sim. hd. nd. sma-
ck, -ch (1), -kch (2), -g (8). safft t
der ge-s. ; pl. die gesclimack der spiße
(65).
*Saporanda ding die eim wol schma=
ckeu (65).
Saporare hd. nd. sme-, hd. sma-cken.
schmaek (68), schmacklich (110''), sma=
kelich (132), geschmackt (iio^) machen,
koren (20).
*Saporare bleych werden (17).
*Sapor-ator, -isator, -ifer smaker,
prover, corre (i47).
Saporifer {i. saporem ferens Br.) ein
schmacktrager (68, 110), smackdrager
(132).
*Saporose smeclich (20).
Saporosus {i. sapore plenus) smeckig
(7). schmackig, vlg. ge-schm. (75). wol-
sraeckende (18), -smecken (21), -smacken
(5), -schmeckick (4), -smecliig (23),
■smeckaftich (22). wole smeckicht (17).
*Sap-, saph- (20) -orus smak- (i32),
smack- (20), schmaek- (110), schmeck
(66 &c.) -ende.
*Saposus V. Sapidus.
* Sapum V. Sapa.
*Sapha gall jäte (122).
*Saphaiia v. Sapo.
*Saphinus &c. v. Sabina.
*Saphirum saffirfarb (75). ein glaß
(68. cf. sq.).
Saphy-, sapphy-, saffi-rus ein edel-
steyn o. glaß (8), -gestein genant saphyr
(110). hd. nd. saph-ir, -ere (133). saff-yr
(75), -ijr (132). saphijr ein kostlich steyn
(132). edelsteinme. Zo., glas me. corr. (9).
eyn struch glas (23).
Saphon v. Siphar. Safo.
5lL>
SAk
SAR
SAR
Saphorium /. atnuintemuli(in, Hr.).
dor k«Tck«Mi biiyok ot" iiiiddül (147).
*Saphorus r-. Saporus.
^Sara ■<■/. sar-ta, -atecta; midertt
Ol. m. Ä;i-^ »lach (."> vtc).
Saraba-ita, -yca yh'^) . -ides [i. va=
(fiitores f siuiventes i :!»;), -tae (p/. Ki*.),
-ritae iKi'M ihainarsidiluiu (ihoinarsi-
diIluii)/solitlara ^-itaruin Oi.). oyn bosc
moiiicli i .">''').
Sar-aballum yS. Hr., (;i. m.). -abel
Iura ('■.K 11, 117», -rabara f -rabelum
^i22K -aballa, -abala, -abella 1 11>, üs,
Gf.*!, ^ -barus u". braca 75), -rabra Sum.)
-rabrae / -rabarrae {pL Gl. m.^, -abarus
(23. 109). -abara i^ise), -abarae (i.
tjraccae linfiiii pcrsarum .<ic !)t). zarab-
ara '74). -oila/ -ulla(,Gi. m.i, serabul-a
{ib.) -um ( 74 ) peiu-gaiauui / -rofta
(Gf.). pruoh (74). Droch ^sum). iivdder-
(8, 9), neder- (23) -kleyt; ^"bruch
saraba-rus; bracze l broke lyme -Ha
(23). bruk (lOftV dekenc illl. deekel;
ungwa caldeorum djc. t tybie l hufft
(19). schenon iiid boyuo der luyde (it7).
gall. braie. sarrab-ellum, csclaviiie
-araiiäiV zarabara woyteßklayde ^7i).
^Sarabum Job. brod (Ki*. Mrg.).
Sarac- r. Sarrac-,
*Saracile r. Sarcilis.
*Sa- v. Se-racium.
*Sar-amantica ^23i, -emaneia (17),
-mancia, -mantica il), -cimatica (22)
{aus sarcina X mantica ?) wat- (1,23),
wa.*- (22 1. wnt- 1^17) -sack.
*Sara- v. Sar-mentum.
*Saranula n vthtum (74).
Sarapia v. Pancra.
*Sarapons {du. in -westrania) sar=
purck 74'.
*Sarariuin (locus vbi plante &c. sunt
euulse; c/. sarritorium Gl. m. 1 ried(7.5).
*Saratecta, sara-,sarci-, sarta-tector,
-teetus, sarti- i /. q. archi-) -tector (Gf.)
(tt'/.s- sarta teeta) dochaii (Gf.). hd. nd.
aeekcr. hd. d. vff dem dach (75); dacli-,
nd. dac-dccker. stop-fier (110 1, -per (68.
132). lappei- 1132. X sartorV werck-
mcister (74).
*Sara-, sar-, sarta-tecta (c/. prc.)
M. nr/. deck-ungo. -ingc. deg- (21),d6ck-
(67) -uiige. kicehotaz thah (Gf. cf. sar=
eire). tach vnd gemach ^126, V. a. 1618.
cf. lihd. dach und gefacli). ags. gifoeg=
nissae (94), gcfegnessi (i36).
Sara-, sarta-tectum , sarthectum
(9) hd. besserunge yll), dach-b. (9),
deckung t pecuuia tecti (69, 134, wie
-tecta 66 &c.); deck-unge i -sei (20).
ein neu- (iio*), ernu- (.iTo'»), vernu- (68)
-werung von alten dachen (110), eines
alten tachcß (68). ein ver-nyonge t
makinge t deckinge van alten dachen
(132). dach flicken '8).
*SarBvirra r. Saburra.
*Sarca ; cf. sarra : anders Gl. m.) saehe
(22.. ^
Sarcasmicus f. Ridiculosus.
Sarcia /. superfluum carni.9 incremen-
tum quo vltra modum coipova sagiiian-
tur (Br.. anders Gl. m. h.v.cf. sarc-oma,
-osis; -OS i -ian gr. i. caro lat. Br.)
ewicheit(ll). ewickeyd(19). vetheit (20).
Sar-cilis (Gl. m.i. -ciles (104), -eile,
-acüe t -raciles \pl. Gf. ;, -racile (Sum.)
lodiu de lana 1104). lod-c (Sum.), pl. -\\n
^Gf.). tiiiiiii- (T-'o), tuiiih- (Gf.) -lachen
(cf. pluri-ina, -nai. phaiti yi. laneus
panneiis i27).pfaitel ; feitidi ; fetidiu (Gl.).
'Sarcilium(^//*')7>^f,«Mschaerephyllon?
serpillum? <f. sarminea) keihel (2n).
*Sarciniatica r. Saramantica.
Sarci- , sarti-men , -mentum [i.
pecies i i. q. dependet de ßmbria lf>,
cetha i. (■/". sceda, seta, ceda Gl. m. 2,
.■!19. cf. sarci-lis, -num- Uippe, fleck,
/Dtten (~h'\. 7,0t an dem klayde (74).
/,ut l läpp (6, 76). czotte (3). zad- (.ö),
za- (17), cze- (4) -dcl. lode (3, 17, 74).
zuliawen tuch (74k sni- (12), schni- (18),
snu- (17) -tzel. sniczeigin; schroet;sni=
derwerck (20). schrod-e (18, 23), -unghe
(19), -erieUl). scratele(22). snyd-unghe
(^19), -inge (llj nee- (68), ney- (110, 132)
-ung. neynghe (,132). newegezug (7).
Sarcina (in galico dicitur pondns &c.
71;. /. sacc- l säg-ina i:>, sarciuncula
t moles 1) //(/. purde, juird ^1), purdin
t tragrefe l sawme (74), binde (5. cf.
sarroma), last, ledi (95), wat-, wact-
(10), waut- (76J, wot-sack. watzac (13).
mcise (.Sum.). botschore (Das.). ein com=
paet 0. kalb (125). nd. borde.
Sarcinare beswereu t laden (20).
vfi"- (19), op- (11) -1. lasten (iio &c.\
Sarcinator yi. sartor) neyer (110,
152). bletzur ii26i. scroder (109).
Sarcinatrix burdehut- (8 sim.). nat-
(111), bütz- (126) -erin.
Sarcinatum ags. gi-. ge-simiid (94,
136).
Sarci-nula, -nilia (,8), -nuncla, geio.
-uncula (V,T. &c.) burdel-iu (8). -eyn (9).
klein bürden (110). bürde-, putsche-,
l)lunder-lin (i26j. hd.nd. wat-, was- 22)
-sack. hd. wait-, wot-sack, -sag.
*Sarcinura sny- (132V hd. selmy-tzel.
*Sar- V. Sac-ciperiuia(X sarcina?).
Sarc-, sart-ire hd. nd. schro-, sro-
(21 1 , beschro- (19) , nd. scro- , scra-,
den. schroten (\, Sm. 3, 520). schro-deni
(11), -ten t bessern t wider machen (9).
nehin o. srotiu (%). hd. ne-wen (7), -en,
-hen. naen (i34). ueyen (iio, 132). suen
(17). siuuen (Gf.). hd. suiden. schniden
als die schnider thun (75). klaider sney=
den yV). bescheren (19). butzen ii26).
cehon (i4i. (/. Gf. 5, 584)-
Sareiteet-or, -us v. Saratector.
Sarciuncula v. Sarcinula.
Sarcocolla nd. boreuuort '^Sum.). hartz
von ettlichcn bawmen (74). fleischbein
&c. (gummi Ki.).
*Sarcocopus, sarto-copus, -cupus
(1!) {ef. artocopus) //'/. nd. kreppel.
^Sarcoismos v. Sarcosmus.
*Sarcolaraina {aus sarculus X seca^
mina a.>crota iSm. 3, 521. Gf. G, 579).
Sarco- t artho- (75), gew. sarto-,
sartho-, sertho- (22''), sacro- (136),
soro- (q. r.) -phagus, -fagus, -phagum,
-fagum(i36i hd. .sar-ich (.1), -ch (9, Gf.),
-ck. -g. ein toten- (66, 75, 134), totten-
(68, 70), todten- (69), todeu- (67), doten-
(110, 134), doden- (23, 132 , 147) -sarch
(68, 75), -sarck (59, 147), -sargk (66, 70),
-sarg (67). -sarchstein (iio*»), -sarckstein
(132), -scliarstein ( iio*), -stogk (23).
saarck (/. tumba 221»). ein leich- (4,
Stieler), sarck- (i47 1 -steyn.
Sarco- (,s7.8arca-),8arcoi- / sarchai-
(141), sacro- (alph. sarco- 76) -smus,
-smos 1,141, Ur.) (i. htistilis derixiu) ain
falsclier lacli (76).
*Sarctor r. Sartor.
Sarc-, sart-ulare Itd. nu-, nd. 110-
ppen. vjj-graben (68), -gelten (uo). vyß-
grauen (132).
Sarculatis gigraponuin (i4i).
Sar-culus , seltner -culum , -tulus,
-tulum (9i, -talum \^}, surculu-s f63j,
-m (94) ((/. sar-tinus, -pa, erpica,
falcastnim) iet- (,.suin., Gf.) , get- (49,
93, 121, Cf.), getli- (-culum 7), gett- (75),
geyt- (13), gede- (10), ged- (12, 20),
ge- (Fr. 2, 429), grab- l nopp- (20),
uop- (lli, nup- (19), rut- (64), lat- (Gf.
2, 166) -isarn .sm. (Gf.), -yseren (11),
-eysern (20), -isin (121), -ysen, -ißen(13),
-eysen (12, Fr.), krum (110), wine- (8,
17). weyn- (3, 9, 4), schint- (76) -messer
I i. fermentum \st. ferram. ?1 ad pargan=
das segetes 76). grebel l winhau (75).
spat (Ij &c.). spatt l haubt (-culus 7).
spo-te (9), -de (8. 17). hd. nd. spade l
hepe. hep, varr. liap, liab > iio). lieppe (60
&c., -culum 8, 9). hepp (63). hawe
(-tulum 9). owe (-talum 8). houwe l
rode (100). wi])hel (sarculus sura. vi).
spaadt o. wisdier (68). vegmetz (132).
scluifel (10, 17). eyde (17). ags. uuead=
hoc i94, 136).
*Sarehaismos v. Sarcosmus.
Sard-a lUO-', Br.i, -ia (iio'^i, -ina
(94a, 132. Br.), -inas (94), -inus yi. gi=
nisculas Hpt. .') o».n genus piscieulo=
] rum Br. ? c/. geniscula), sandinas (i36)
sard-ien (uo, 132), -ijn, sprot, plasken
{nl. 116). a^s. hserinc (94»); he- (94, 136),
be- {sie Hpt. 5) -ringas; sardas smeltas
(136 I.
*Sard- t ser-alia cf. sardoa? aus
bardana?) wilde lattike (147).
Sardana (ans sardona bitere ?) ags.
butere Gl. Aelfr.).
Sardinia [hevba 141) insula t ciuitas
(110 &c.i also genoempt (i32).
*Sard-iola t -o nf. -oa?) senkel (74.
cf. seeale, sanicula).
•*Sard-is yi. q. prc. Br. ) -ius, -us
edelsteyn 18, 9). sardin {lapis 1. 23^.
*Sardo i-. Sardiola.
*Sardo louwer (11. Xcerdo!). uettre
(99).
Sardo-a (143, Br., Ki.), -a herba i
-nia h. (143), -na ^ -nia (iio &c.) {herba
amarissima) windiseher hanenfuß (i43).
sardona ein allerpitterskraut von des
plume wirt gall (74).
Sardonix ein kostlich steyn (110,
(1321. sardonix (1).
*Sardus ^cibus 136. cf. sardis) leyste
(8,9). ain laist(76). öordius leest (Il,"l9).
*Sarectum (cf. earectum. sarex.)
sah-erach (lOii, -ar (121). -ir (127), -er
(Gf.).
*Saremancia v. Saramantica.
*Sai'-ex. -ix (io4, 141, Gf.) {cf. carex)
sah-ir 1041, -er t -arahi (Gf.').
Sarga en humpler in syiire konst(i47).
Sarga yt vestido cf. Dz. wtb. 303)
roc (Gf. 1.
*Sargillum(c/. sagillum, X sarcire ?)
Schrot- (76), scrot- (9), srot- (8), snide-
(17) -schere.
SAR
SAT
SAT
518
Sargus (piscü) sarg- ^ geiß-brachß=
men (iio).
*Saricus (c/. saritus i. laxatus t de^
structusBv.)i.murus destructus (122). muyr
die vervallen of vcrdorveii is (147).
*Sario {sonst prs. von sarire) gintege
(V Of. 4, 220). salmling (piscis, cd. fario
Ki.).
Sar-ire (Br. &c.), -rire hd. reyn machen.
ad. royne maken. lid. vc-, fe-, se- (8),
sa- (9) -gen (X serra); geden, getten
(4y), besniden (8, 9), vmgraben (110),
rodden t hacken (100). spaden (132).
wieden l noppen (lOs).
Sarissa hehn (11). h.-acks (20). glän
*Sariva v. Sarminea.
'^Sarix v. Sarex.
''Sarmancia v. Saramantica.
♦Sarmätica (c/'. sq.'?) ghomenget mel
salue arezdey (23).
*Sarmatacula i-. Pharmacopola.
Sar-, l sara- (68, 74, 75) -mentum (i.
squiline 7.5, ramus 49) reb (1). abschn-
aydt (74), -itz von den reben (91). vn=
nutze dürre zweig t abschnit der bäum
(75 . snydeHnc (lüO, Gf.). snoyels van den
boumen (132). schelet von den bamnen
(110). gea.sche (Ki».), lese (8), leze (9)
holcz {Wetter, les-h.). eyn lesthe hulcz
(17). brem (49). pl. schcita; asnita uuina-
repono .nin.; sneitaha t a-, ab-su. (Gf,).
geräsp (i28). gräschp, rabgräsch (Hen.).
aserota (Sm. 3, 521).
*Sar-niinea (1 7), -minia, -mina (Sum. 1),
-vina (47), -Iva (85), -cilium (g. v.) [cf.
saerepia, serpillum) keruela(i3i, Sum.).
wilde k. (i3i). w. kurbeln (17). uuild-iu
kervela i -u gerwia (Gf.). wildcheruella
(Sum. Vlj. cheruille (104). wilt kerve - 1
(.Sum. II), -le (47). w. keuele (85). veld
quenela (87).
*Sar-on, -tion (/. princeps nemorum)
waltfurste ;74).
*Sarosa comm. (^. scurrus &e.) wijn=
boeve, boevynne (147).
Sa-, t si- (147. Gl. ra.), SU- (;")'') -rpa
{i. erpica, sarcvilu-s, -m) hd. eg-ede (5),
-de ((!8), -e; eyge (18), eyde (3, 17, 4),
wine messer situ.; nup- "(19), ait- (6),
gett- (7ö) -ysen ; ged eysern (20); grebel
(75). nd. nopyseren, eghede. cluteuegge
(132). ghede of wyede reitscap (147).
*Sarp-are (19), -ere, -opio psi (20)
nu- (19), uü- (11, 20) -ppen. geden (20).
*Sa- V. Se-rpillum.
*Sarpopio v. Sarpare.
Sarptus genoi)pet (11).
•Sarpulum v. Serpillum.
Sarr-a, l -ula (147) saglie holt mede
to snijden of anders ( 147 ). sege (19).
zage (11).
*Sarrab-ara, -ra, -arra &e. i'. Sara=
ballum.
Sarracenicus hcydensche (19).
Sarracenus heyd-an (93), -en (11,
19. 20). sarrae-yen (20), -ener (5i>). dat=
ten i20. 0//.V tatar?).
*Sarraciles v. Sarcüis.
Sar-raeum, -aeum, -ratum (74),
-tagus (7ü), serratum (93) (c/. carpen=
tum, monica) wagen (93). ein hangen=
der w. (HO;. Iioltz-, steyn-wag (iii),
-wagen l bare o. großschiffe (74). koorde-,
körte-, kruy-wagen (Kii.). block-w. (147).
niE»ENBACH 4-^ LOSSARIUM.
*Sarranus purpursch (147).
Sarrare saghen (147).
*Sarrator seeger (19).
*Sarrire {cf. serrare) segen (19).
Sarrire t'. Sarire.
*Sarr- l saart-ire wutiglich schreyen
(74).
Sarritio gettung (91).
*Sarro-chium \Gi.), -cium&c. (Gl. m.)
V. Paludamentum.
*Sarroma {cf. sareina) binde (17).
*Sarrula v. Sarra.
Sar- V. Sal-saparilla.
*Sart-a, -e {!:>) (i. </. sartor abscindit
de paniio 3 sirn.; reparatio tecti cf. sar-
a, -ateeta) hd. dach. nd. dake, dack.
ab-snit (74), -schnit der sehnyder (75).
gesnyten (9). si'ed (8). Seiiiehzel (13).
schrode (10). ein sehroten l ein seilbant
(3. wetter. selben /. ; formell vgl. Fr. 2,
144^, 2G0''). absclirot (4, 67, 74, 76) von
tueh; dach l daehdeckung (74).
Sartagoit/ assarium) phaiina; rost-
panna (i4i), i briu-phamuMGf.). Af^.panne.
ein groz (5), grüß (17), groß, groyß
(133), groisse (132), nd. grote hd. nd.
panne, hd. phanne, pliann, pfanne. ein
brav phan (3); brew- (9, 4i, breu-^rost-
(75), bruwe- (19i, bru- (G, 8), roß- (7),
braet- (20\ ags. bredi- (94\ breiti- (i36)
-panne sini., -pan (7), ags. -pannae (94),
-bannae (i36). eyn ysene rosch pfan (65).
breukessel (75). brouketel (11 1. schoffen
(125).
*Sartagus c. Sarracum.
*Sartali.un r. Sareulus.
*Sartate ag.s. smylt (94'^).
Sar-, sarta- v. Sara-tecta.
*Sartimen v. Sareimen.
*Sartina sehnyder- (64'>), schneider-
{Gi^, 74) -gadeii, "^laden (64'').
*Sartinus {cf. sareulus) hepe (18).
*Sartion c. Saron.
*Sartire v. Sarcire.
*Sarto r. Carue.
*Sarto-copus, -cupus r. Sareocopus.
Sar-, sare- ( 109, 111) -tor, bisaiv.
-torius hd. snider, gewand-sn. ( 93 ) ;
snei- ( 1 ), schnei-, sehni-, nd. scro-der.
karsthans (i26)^eleder-snidere/ -nayere;
hantsittere (108).
Sartoria schueiderwerck (74). schroe=
derseap (i47).
Sartorium hd. snider- s«?«., schi'od-
(5), nd. scroder-, screder- (22) -stede,
hd. -stad sim. schneiderstat (74). schni:
der werekstat (75).
Sartrix hd. snider-in, -ße (18), -schin
(133), -seile (132); schni-, schnei-derin;
schnidersehen (66, I5i, 152), neerin (68).
nd. scroder-schy (23), -inne (109).
*Sartul- r. Sareul-.
Sartum (Gl. m.) rot (100). roede (99).
*Sartum ( cf. sareulum sim. ) eyn
eleyne spade (23). cainbr. rascl (Zeuss).
*Sarva lelira (isi**. st. sarna lepra).
*Sarvina v. Sarminea.
*Sarus (piscis, aus scaurus?) isal
(Gf.). sal (87).
Sat genuog (76).
*Sata {i. seges, semen, nouale 75) hd.
nd. sat. zat also man zät (23). hd. sath,
sadt, sayt, saut (67, 76), sote (4), saunge
(9), samen veldt (75).
Satag-ere, -are hd. nd. arbeyden.
hd. arbeiten, weyslich a. (9), synnelieh
erbeyten (8); erbe-ten (4), -den; besor=
gen (68, 110), suellieh tun (9). hd. genug,
giiuck (5), genoich (17), genuch, genoeh
don, dun, hd. thun.
*Satagius {st. -geus) v. Ardelio.
*Satago V. Sperentilla.
Sathanas vnser widersach der tufel
(65).
Sathanice festiuitates {var. sq. -ca
-tas ) tufelsch wirtschaff et fiunt in car-
nispriuio (65).
*Sathanisare teufflischleben (74).
*Satarium, herba stataria sewfen-
chel, himmeldill, haar-strang, -starck
(143).
*Satas teuffei (74j.
Satelles ( i. spiculator Gf. ) lehen-
(17), len- (23), der vnder- (125) -man.
schilt-knet (49), -fessel (74), -faßer \Vd).
sehint-feßel (12), -vißel (13). swert-de=
gen (7, Gf.), -knecht (10. 12), -kueych
(13). quaet (20), gwardi- (i26j -knecht.
fuyßgenger (19). ruter (147). vuet-r. (11).
trab- (88), brig- (9), sehari- (88, 110),
-ant. boeue (132). zeug der peinliclieit
(74). ein karnuffel {im Kartenspiele), seffo
(Gf. <), 169).
Satellitivun sc hariant- schafft (i32),
-schop (109). schiltfesselge.sellschafft (74).
ruter-y, -werck, -loyu of tzolt (147).
*Satere (st. scatere) wallen (121).
*Saterigeus v. Ignis sacer.
Satiare hd. say- (19), se- (5), see-
(20), nd. sa-den. hd. sat, sayt machen.
nd. sad maken. hd. set-en (9), -igen;
sed-igen (18), -egiu (8, 21); satten (75),
fixllen (69), er-f. (75, 110).
*Satiator seder (20).
Satie-tas, t -s (88) hd. säte-, seti-,
sede-, satt- (7), volli- (76) -keit; saydic^
keyd (19), satheit, sattmaehung ( 68 ),
ersettigung (88, 110). sadi-cheit (23),
-nge (132). maßleydigkeit (126). genüge
sam t lile (88).
Sa-tio, -cio, -ceo (76) sed- (8, 20),
se- (3, 9), See- (64, 68), sey- (110) -unge.
zeg- (11), se- (132) -inge. säet (20).
Sationalis sayelick (147).
*Sationator ( i. magus ; : sagus ? )
vorkundiger (5^).
Sat-yra, -ira (*'. scutella, diuinatio,
Carmen reprehensorium (See. cf. satura)
hd. straff-ung, -red (91). bespottung o.
geschrift't davon (110). berispinge (i32).
schelt-, straff- gedieht; messerschussel
(74). eyn schotel (23).
Sati-, satu- {q. v.) -ricus straffer
(12). schelten vnd strasdichter [.nie 93).
scheyder l derisai' (23). bijser i beris^
per (132).
Saty-, sati-, satu- (K!, 85) -rion,
-rium (IG, 85), -ron (3, 4, 76) herba quam
vulgus stineum vocant (141. a. d. D.;
cf. stineus Gl. m. V); i. stapistus (75.
cf. Priapismus), spergula (7. v. 74),
testieulus vulpis (153), leporina t
aphrodisia (73). standel- (12, 47, Gf.), •
hd. stand il- (16), stendel-, sendel- (Ki^.),
t stend- (74), natar- (i4i) hd. -wurtz,
65
fiM
SAT
-wort/., kraut yi»), nd. woil. stiuidt t
ritj: i7:ii. geil- (Ki.) -wuit/. staut- (8a=
tur-ion, -eyni; staut- (satyrion) -wort
(HAI. kiialunkraut / marj;cii (livlu-rn
(7,h). stiiika (Ct.i. iiu'iie-st. (loi). stiiuli-a
(»71. -fl i^satyrium sf)). Iiasfiikullcn i^io-i).
Satirus woyssag (</. sago), clatrcr,
vt>rs|M>tfi'r ; i?ot tlor weldo ^71^.
Satyrum t,«(c. .*) (t;/'. silenus) uualt^
Schrate (Gf.).
*Satirus /. vermis volans 7« &c. cf.
saturiassesi golscii V'- 'i- g^'-' go-lse
Culex <;/'. BM. i'.ts), rl</. wimikm- (.s<. bur=
iifr? 7.V). oyn hus-benier (23), -bannr
(in.
Satis hd. go-nuog, -nng. -niiiig (7),
-iiiiiifkc 1,19). go-noicli ^18, 132), -noci'h
(11). irinip (li/iS. 2:)). h(i. gmi-gk. -ck (ö),
-g(> (,13;!), -ng (17); ath:? sat, sadt, sayt
(5). 11(1. uoch (22i>), gnoch ('22, 23).
*Satis sbst. souiig (9i).
Satisdare gnug geben (6).
Satisdatio A'/. gnuik-, gemub- (18),
giiung- (^17)-gcbiiiige; geuuug gegebunge
(7). gmig gcbin (21). nd. genoghiugo,
genufh gheuiiige. siclHn--hoit(8), -k.cit(it).
Satisfacere hd. gnug-, hd. gnuck-,
gemich-don «im. genunge dune (152). vol-
tun (!n, -doen (,i.S2).
Satisfactio gnug-dun (21), -tbun (fi.i,
7.5). giuiig tat (1). bozahmg ((;.">).
Satiusgo-nucb(r)), -nonck(.21). ynock
(18). .^^attlich (7).
Sator hd. sow-, seh-, .se- (74), seg-
(23, 76), nd. sey-er. ehi .steru (74).
*Satrael f. Luciper.
Satrap-a, -as (71) (X satelles) hd.
nd. hint-her, hd. -herre, -here. stadt-
lielder i scholtz (i32), -halter o. auwalt
(110). ieen- (17), glenen- {b^.X glen ),
ract- (20) -man. schintfessel t schetfener
(17). pl. nieehtige leut (75). dischdiener,
trucliseß; teiiffel (7i). ruter (117).
*Satrepia v. Saerepia.
*Satrix [aitder.'< cii. m.) segerseh (23).
Saturn saat («8). aeker söt (25). {meti^
suru) sat- 1 stath-ahi; seefil t'ol (edo halb
mutti Gf.). aldir liali)schefil lit). inii(!i3).
staturu ander halp schitil (8). tria sata
dru viertal (65).
Satur {cf. saturus) hd. nd. sat (5).
hd. sath, satt, sait, sayd (19), vol, guung
(17).
Sat-ura, -yra {q. v.) sat (5^). eyn
Schussel von vffgehufter spyse (110''),
vol spyß (HO''), eyn seliottel vol vpge=
houä'te spijß (132).
Saturare hd. nd. sed-, sedd- (7), set-
(8) -igen, .^eten (9). satten (75). seeden
(20). saeden (19). zaden ill). Arf. satt
machen .sv'ni. füllen (1, 7). er- f. (75),
-fiUen 176). wigen (100).
*Satur-assis v. -iasses.
Saturatus ge-se<liget (23), -zadet ( 1 1).
Satur-cia (Br. &c.), -ica, -eia, -eya,
-egia (,3, 17, 47), -ea (111), -ia (23), -gia
(3, 4), -iana (87, 146), l -itia l satutia
(74), seaturegia (si;) (z'. cunila ? thym^
brus 73. mellifolium 7'), dipta-mus 75'',
-imus 'h^, serpillum 86 , Gf. cf. sacre=
pia) ([uenu- dm. (Gf.), quoni- {V2i), cone-
(86, Gf.), chene- (ii7), chone- (105) -la.
quenil (Sum.). gart - come (85) , -kime
SAX
(47), -(hol, -kole, -koUe {boh. czybr |
4), -kiimel , -kol, -eiikol, -hag (74), -ha |
(3). -haim (75), -ker.-*e (23), -lerscii {\. st.\
-ker.seliV cf. gockcrieskraut /;o/<. gadray
satureia hortensi.s Niim.Vi. garten. Min.
gerteii (.■)'ii. gnrKni- i wibel- iiisop (126). '
g.-kreß (74, -egia 17). -kirse (-cia 17),'
Hver.se (:")), -kurü (G) -kresch (7), -kirbeln
(21). keruele (10,')). pfaffer krawt (4).
j)h«'ffer- kraut (3), -krut (87). ysopp t
regeiiwurtz (74). veldispen {ii^'). väris
(93). satur-ey (9i, 12:!, 126), -ian (87, 116),
-an (111), nl. -eye, cuele, hoffkun, loeli=
tckool (U6). stata (teilt. 12). scinkeu
(-eia 17. cf. satjrrion). gcknne (V 19).
*Satur-iasses, -assis (sm. 3, 28o) {cf.
satirus, siro) sinro (sm., Gf. fJ, 273).
•■^Satur-ica v. -cia.
*Saturicus {cf. satir.) quaet clappich
(11). bo.se cleffesche (19).
Saturitas hd. scde-, säte- (8), satig-
(9) -keit; sat-, saed- (20), nd. zat-heit.
sedinge (23). sadicheit (132).
*Satur-itia v. -cia.
Saturninus (X satum) sadesaem (20).
Saturnus, Jupiter &c. i)laneten (1).
daz .siut die namen der pl. (.5'').
*Saturus ( : sat-ur, -jttus) lid. nd. sat
(1, 18. 23), vol. säet (.20). sayt (5). sete
(21). vul (22). quaet clapper (11). eyn
bo.=<e klcffer (19).
*Satutia r. Satureia.
Sauciare hd. wu-, v^bu- (1), hd. nd.
wo-ndeii.
Saueiatus hd. gewun-det (68), -digt
(9), -t; gewollt (133, i.i2).
Sau-eius, -xius, -tinus (9) wond-ich
(5,22), hd. -echt. hd. wiuit, vir-\v. {8), ge-w.
(70). wund, wont (67, 133, 152), ge-w.
(132), -wmidet. ge- (7), ver- (6) -wondet.
wund-echter (74. -iger (9).
*Sau- V. Sag-mentum.
*Sauin-a, -us v. Sabina.
Saum-a, -us r. Sabina. Sagma.
Sau- V. Sag-marius.
*Saumeus v. Sabina.
Saur-a, -amole (74. hybrid) moU (74).
niol (93). sclilang (75).
*Saur-ia, -ea (aus stiria X sanna ?)
eyn nasen drop (17). nase (h-oppe (8).
naze trofte (9^.
*Sausio trf. suasia) rot (8).
*Sausor (.s7 suasor, (/.^wc.) reter (8).
*Sautinus v. Saucius.
*Sautus sowt, gewicht, purdin (74).
*Sauu-as, -ina v. Sabina.
*Sauxius r. Saucius.
*Saxa (/. motts tu. cf. saxus) ein stein=
berg [i).
Sax-atilis, t -arius (3, 76), -ilis (11),
l -Ulis (V. Hamb.), -tilis (ttlph. -atilis 152)
(ein viscli 63, hcj-ba Gf. (/. papatilis, jul=
Ugo) hd.7id. steyn-. Ad "stain-peiz (2, Gf.),
-peiß (74), beiß (1, 70, 134), -beys (9, 4),
hd. -biß, -bisße (18), -bys (67), '-beisken
(3) , -biter^ (23) , -butte (22). brech.sam
(75). brese (11). brosen (6). broß hay
(7;. grun-laiche i -zille (104), -til (Anz.
8, 98). -dele (Gf.). tormtube (columba
125. r/. saxaroli tu. m.). sartanel; saxil=
lis bre.«me (V. Hamb.).
*Saxenum {cf. .iq.i steyu-en (5, i5i
&c.), -ne (21), -ung (18), -werck (es).
stenen (23).
SCA
Saxeum .stuin-werck (132), -huff o.
felß (110). .stainin (I3l nini.).
Sax-euB, -iusuiö), -ieus(76), -igenus
(9 &f.j, -igine (9), -igenosus (19) stain-
cihter, -egur, -ein (74 1. .stein-neclit (19),
-efht (20;, -en («, 9). ruczet (8). hart
(110 &c.).
Saxifer steyn-trager (9), -dreger(8).
Saxifera .steyn trag (9).
Saxifr-aga, -ega (123), -iga (i05),
-ica (87 j hd. nd. stiyn-bickel, -bick(22),
hd. -brecha t -würz ((if.), -wrzo (105),
-big (17j, -bigk(2l), -bock (l.Sj -breche,
-brecli , -brechcr (9, i. latomus 75),
-houw(!r (68, 132). steenbreke (85). bibe-
nel (123), -rnel (64). beherkraut (125).
*Saxifragium stein brcch (9).
SaxitVagus Adsteyn-bickel, -precher
(74).
*Saxifr-ega, -iga, -ica v. -aga.
■ Saxig-euosus, -enus, -ine v. Saxeus.
*Saxil-is, -lis v. Saxatilis.
*Saxire (X saxum? anders Gl. m.)
V. Sancire.
Sax-o, l -onus l -onicus (iio; ein
sasse (23, i32j, säße \b), sasße (18),
saeßc (20j, saß (17j, :3ax (76), Auf. sach-se,
-sse, -s, -ß, -e (9 &c.). einer vß Sachsen
(110).
Saxouia hd. nd. sassen-, sasse- (22*>),
hd. .saßen-, sasen- (17), Sachsen-, sach-
sseu- (70, 75), sachßen- (69), saschsen-
(G), sax-(76), saxonicil- (.')'') -laut, saxeu
(1)-
Saxoni-cum, -us (19) {cf. saxo)
sassecli (221"). sasyck (19).
Saxosus hd. steyn-ich , -ig , -icht,
-echt, -achtich (68, 132). steni-g (6),
-eil (22). schini {sie 38). volle steyn (17).
*Saxtilis V. Saxatilis.
Saxum hd. nd. steyn. st.-wag (8),
-rocze (20), -fels (75). hart st.-wacke (20).
groz St. (93). felse (7). felß (76, liO).
stieii (11). sten (22).
Sax-us, -a (Ki. voc. germ.; anders
Gl. m.) ein kleinerdolch; saß, de- t to-
sack (Kl».).
*Scab-a, -ra, ^ -rum i75) {instr. plan-
andi, -endi 75; anders G\. m.) hd. scivdhe,
schab, scliaib (6). nd. scaue (22), sclioue
(23). -ba pawm schab (m culina); -bra
{carjjentarii) sch.-p. ( 1^ pouin-schab;
perscheit (75).
*Scaballum {untersch. von scabellum)
schcinel (69, 134).
*Scab-ar l -iosus {cf. -er) grynt (10).
"^Scabare v. Scobare.
*Scabel v. Scaber.
'^Scabellar-ia i -es res ding die da
zu dem ^cliemuiel gehören vnder die
fuß (65).
Sca-, sta- (f. pilai, scal- (94) -bel=
lum (i. scamnellum 75, 76. ff. scal=
pellum) hd. nd. schemel. banck (132).
fuß-b. (HO), eyn yseren schabe (18).
scrotmezzer (Gf). ags. bredisern (94, 136).
Scab-er, -iosus adj. hd. grin-t (12),
-dig, -decht (8), -det (G), -nicht (21),
-tig (67), -tich, -tticht (66), -ficht (i52),
-techt (17); rudihc (100); schebi-g (74,
HO. 126), -cht (4). schifferig l schrun^
dechtig (126). rauch t vnglat (Das.).
-iosus vol grund (68), schorffs (132).
SCA
SCA
SCA
515
8erealsoschorffacbticli(22**). -er schorflf=
achtig (68). schorpaclitich (i32).
Scabe-r, -1 (22) sb^t. [it/str. quo pur=
gatur pes equi Br. sim. cf. Scabies)
hd. hueff- (1, 75a), huff schab il), -scharb
(75), -messer; schnit-m. der schmid (75^.
veg-m. (110), -metz 1^132). hoff-schaue (22),
-scuue (23). rawm-, einmal verdruckt ram-
eyseii 1 74:).
*Scabera raude, griudt (74).
Scabere (i. fricare, gratare 1.52. cf.
scabirei hd. krau-, kra-, kro-, nd. clou-,
clau-, clo-wen. ^rint clubin (8), kiawben
(,9). hd. kra-, kre- (6) -tzen; iucchon
(i4i), iucken, iuckeu (löi), schaben (1,
17), reiben (76), schneiteln (7.5). schrob=
ben (132).
*Scab-ereus, -raus [i. vetustus &c.
Br.i, -rius (74) vberalter (74). über ald
a9). ouer-alt (20), -aelt (11).
*Scab-eus, -ro roß-wurm, -wibel (74).
*Scab-ia, -iola, -lecula, -us g. -ei,
-ritudo (i. scantus &e.) grynt, ruyt,
schorft 1147).
'Scabiatrix grindt-biiesserin , varr.
-busserin, -bursterin (75), -pußerin (74).
Scabidus hd. grin-dich , -nich (18),
-dicht (4), -tich (9); grundig (68), sclie^
bich t kretzig (110), rydig i76). rud-ich
(11), -ech (^20). scluirfetht i20). schorff
(132). scoruich (11). iuckiger (74).
Scab-ies, l -er (7.5) (c/". glab-ra, -or
&c.) hil. nd. grint. //(/. grind. gr. am
lyb, vlg. rüden /. labes; schebigkeit
(75). grund (68). rud-a (93), -e (11, 110),
-ikeit (17, fi5), -igkait t scho-, schc-
bigkait (65 vair.). raude t scliewikeit
188). swacze {cf. swarteV), ruede, plag,
schurff (20). scorff (12). schorf-f (23, 132),
-t (11). iuhh- t lucli-ido (Gf.).
Scabiecula v. Scabia.
*Scabilariura (<(m.s seutularius; cf.
seabolarius Gl. m.?) scliiltkuecht (23).
*Scabina r. Sabina.
Sea-, sa- [alph. sca- 151) -binus
schep-fe (9, 4). -peu (23), -en (22'). hd.
sclieff-in, -en . -e (17 1, -ul (93); schifife
(18, 21), sceten (12), sclioppf {t ^ ainer
des rats (1), schepphanier [sie 71. st. scli.
ainer...), scophe (3), schoft'e t vrteiler
(74), schöpf (46), zunfft-, zuonft- (64),
zinß- (74) -nieyster, -meynster; stulsazzo
( 141 ). nd. rad-man, -lüde.
*Seabio ic/. scabro &e.) weff-, weßp-
ennest 1 74).
Scabiola r. Scabia.
*Seabiones \cf. scabio) r. Crabro.
Scabiosa {cf. serpentaria, eolubrina)
kneufworcz \\.2>). knauf- [\2\ seorf- (47,
85) -wort, sthorwurtz (,74). grind- (73, 87^,
146), grint- (153), apostemen- (125 &c.),
pestemen- (73) -kraut, -krut. scabiosen
(73).
*Scabiositas v. Scabrositas.
Scabiosus [cf. scab-ar, -er, -idvis,
glaber sim.) rivdiger (sum. Iii).
*Scabire («. scabere 9) grindecht
werdin (8. 9). crauwen (8).
*Scabo {i. cabo, spado) gelubt pert,
ruyn (i47).
*Scabo, q. -onis obent haws i9). obunt
huß (8).
*Scabo V. Crabro.
Seabolarius v. Scabilarium.
*Scabor rost (20).
*Scabra [cf. scaba) iohanti (V rost);
lohhahti t holaz (Gf. 1, 592 sq.). prem,
scliabeysen (74).
Scabra terra ein rauch hertes, vor.
ruch hertz. erdtrich (64).
Seab-, l scap- (75) -rede rend-ich,
l -ung am leibe (75).
*Scabr-ellum v. -um.
Seabreus [cf. scabereus) ruefftich
(132). rostig (68).
Scabri-tia, -cia, -ties [i. rubigiao=
sitasi rost t scherpfe 8«).
Seabritudo (Br. ) rucffticheit (i32).
rufigheit (68). ruyt (i47\
*Scabrius v. Scabereus.
Scabro r. Crabro. Scabeus. Cabo.
Scabr-, scabi-ositas einer der da
ist grint u. .schuppet utl' dem lieubt o.
sust an der hude i20^.
Scabrosus gr inniger (60). scöpochter
(.Sum. III).
*Scabr-um, l -ellum 1 147) [cf. scaba;
anders Ki.) eyn .schraff 1 17). loysern(23).
schabe, panck-.^^ch. , krunipmesser (74).
scliave (147).
*Scabucia [aus scalmeia? sambuca?
cf. sabucia?) eyn schale mey(nwa;.* mixf
17).
*Scabus r. Scabia.
*Sca-ca, -cia f -tia i - ssa i -ecus
(Ol. ra.), -ta, t -dea i75), -ba (69. 70.
134), stata (2), staca {147 > (/. gips-um
74, -a; cf. nl. engl. s]s.gitfrii. echasseJiz.
wtb. 612. Gl. m. f. eschassa) ÄfZ. stel-cze
(i\, 4), -tzen (1), -tz. -se J8;; keltz (6).
Hf/.sthelte (23), stelle« 22), stehe ^schaitze
(147).
*Scacabulum v. Scacus.
*Scacare schaicken (147).
Scacarium scliaffzagelbret (^20).
Scaccus V. Scaca.
*Scacia {■<:t. scotia) skaten land (7).
*Scacucelli r. Scara eelli.
*Sca-cus, -tus, l -tabulum (3. 9, 23,
6,i, 75, 76 , -eabulum [1, 71, 74), -tubu^
lum (18:, -cherium 174) (i. Imhis sca=
corum 76, tessalorum 1. cf. spatabu=
Iura) hd. nd. scliacli-, scliocli- (75'^), schaf-
(3. 1), schaff- (I81. zaff- ^ G) -stain (-cus
cum quibus in scatabulo luditur 65),
-zagel. -zagl (1). -tufelc (23), -czabel (9,
74. 76). eyn weysß cz. l werffe tafel
(scacus 18). sa- (93), scha- (74) -chzageU
spil. schattauel (22). eyn worffei taft'el
(5), werft' dafel il7), eutwerfftauel (74),
worpp dofeln (21). das bret dar ju man
jm schach zuclit (scatabulum ü5).
*Scadea v. Scaca.
Scafa V. Scapha.
ScafFa v. Scapha. Calamintha.
*Scafi- r. Staphy-sagria.
*Seafuin r. Modius.
"^Scaga [ans scafa) zuU ein klein
schit'rtein i74).
*Scagurius v. Scaturigo.
Scala hd. leiter, letter (125). nd. ley-,
le-, led-dcr, leddere. sproß (110). trap
(110, 132). scliale ein trinckgeschirre;
scal (74). Scale {sunt calices de ligno
facti 76 sim.) steyg-laiter {in bello (11),
-zeug t Stege (88).
-um , -us)
-um , -us)
Scalar-e, t -is l interscalare (74)
leiter t sproße (20). spale, sproß, Iayter=
sproß, sprussel an einer laytern (74).
Scal-aria, -caria {i. auis qd. 76. st.
nauis) {i. subtractiua 147 1 raub- (110),
roeff- (132) -schiff", rawberschiffe (74).
roiffschcep (147).
*Scalaritas stigunge (20).
Scalb- (X scalp-) v. Scab-ellum.
*Scalbrum v. Scalprom.
*Scalcaria v. Scalaria.
*Scalco ((/. scal-inus ,
eyn wine drichter (17).
*Scalcula laitterliu (76).
"^Scalidon i-. Scandalum.
*Scalinegia v. Scalmeia.
*Scalinus (c/. scal-co,
wine drechter (8).
Scalinus [cf. sealmus) i nauis t i.
ad quod n. alliyatur {hr.). in den sdicep
dair inen die ryenie an vestet (147).
*Scalliu- 1-. Salui-stros.
*Scal-meia, -mia (74), -mea (23),
-inegia (22), scalm-erus (74), -e'a (1)
{genas fistule) hd. ml. scha-, sca- (iio^j
-Imey; sch.-pfi-iff (iio), -pijfl' (132). hd.
schalm-eie (66), -eyen, -ye (67;, -y (6,
76), -y pfyff' (68). pfyff (110**). schameye
(151). eyn scal meyde (22).
Sealmus [i. ganponum23) denhengst
o. uagel daran (126). ein rüder klaffen
(128. cf. palmulai. harke (23). ags. doli
(94a).
*Scalon V. Scandalum.
*Scalon-ia, -gia v. Aldonium.
*Scalpara {cf. sealprvim) biu-sa (Gf.
3, 215). pursun t tescila (-ris isi^).
Sealpell-um, l -ulum (110), -a {pl.
Gf.), scabellum {alph- scalp- i5i) (/.
cultellus scriptoris, cf. scab-, scap-ellum)
hd. scab- (Gf.), schabe-ysen. nd. schaff-,
scaff-ysern. ein ysen (6, 68), ysern (67,
133, 152) schabe, schaib (6); yßen (iio-M,
yßni (110**) schab; eysern scabe (i5i).
yseren schaue l schrapmetz l schaeff-
metzgin (132). schabe (7). scliab- (iio),
schrib- (68) -messer. scabe- (Gf.), scrib-
1,121, Gf.) -mezzer. {pD snitamezrehs;
scrotisarin (Gf.). laßeysen (ui). ags.
byris (i36. byrs Somuer, cf. scalprum,
demnach nicht lat. cf. buris).
Scalpellus eyn schabe messer (17).
spattel (91). lasseysen, lantzle, nl. vliem,
lancette (116).
Sca-, scha- (22"J) -Ipere (/. gratare,
fricare) hd. krauwen.scabeu (ioo),kratzen
(1, 76, 77), sich kr. (65). nd. clau-, clo-
wen, cleyen, crassen.
*Scalp-eus v. -ius.
*Scalpitatio krauwuuge (20).
*Sealp-ius, -eus {instr. lignary 76. i.
runcina q. v. 74) ein schabe (3).
*Scalpix duzzil (Gf. 5, 237), cf. salpix?
dussel tuber iPict.)? ditzli culter vena-
torius («i. ) f
Scalp-rum, -ium, -us, scalbrum
(94, 136) {i. zeltes sie 76) Itd. scrotisin
(104, 121, Gf.), Schrot- (Sum., Das.), schroit-
(7), schabe-, grubel-, var. gribel- (64),
gryff- ( 10) , grab-ysen , sim. firbissen
{cpio coreum raditur sim. 76, von fiirben).
sii^te- (9), schabe- i, werg- (125), schab-
(110, 116), scab- (49), Schuster wcrck-
65 *
516
SCA
SCA
SCA
(TS), außzuf; o. w.- (>n ) -mosser. id. scliaef-
nua, ijscr ^U"^- sclmuc- (-um), liolt-
(-U8) -niff/ bickcl 1 11). sduicfVinet/ (i;»2).
hol- f i,'r:ili-st'u'kcl; vlilxMcitt-r (U>ö).
I)ui".-a '<;i.). iiiju. hyris \c/. scalpelluni) t
itt ((/// (inaorä vi»t>), utalithuear (avc
94) xt. tliuearaxV
Scalprum fartorum scliabyßoii ( i2o).
'Sc. librariuni s(ii|itracl (,I25). nl.
sclirijtincs. peiiiicincsken (U6).
*Sc. materiarorum tfpulyßeru (120).
Sc. vitriarioruin krost^ei (las).
*Scalp-, scal- (20) -trum (eiiuonim)
:?tiic- / stia-gi'l ('20). schrägt! (11 , 19.
c/. schrape).
Scalpurigo kretzigkcit. nl. ieuckte
(•r;iuw;ii;it' iiti).
Scalpus {(•/. scalus") ags. si-ip t
Sfrigl {{.i\. Aelfr.). kost'-korpi) (1!>), -kort"
(11).
'^Scalvxi- (Gi.i, salliu- (alph. sc- ui),
scalliu- ,isi'>) -stros .si-i-lli- (i4i), scelti-
((JfV .-^Cfllo- (l;!l*') -filz. Cf. Sm. 1, .530.
scalfarius tpannua Gl. m.)? ,, scheller
für filz' Fr. '2, 172'' jnag zufällig aru
klingt' II.
*Scalula laiterlin (7.5).
*Scalum [i. clepsedra 75. cf. scalco
&c.j ein wiyn triL-hter (3, 4). wintracli=
ter (75).
*Scalus (/. sporta in qua cnsei por^
taiitur 7ti. alph. scap- 68. oms qualus
cf. squalus; tinder-s Gi.m.; cf. scalpus )
koß-korb i^68), -karb (4), -korbel (75a),
-körblin (75^).
Scamn- gciv. Scampn-.
Scamnellum r. Seabellum.
*Scamnifex '•. Spuxius.
Scamo-nia, -nea, stamonea [i.
elleborum Gt". i, vrm. i. q. squam-inea,
-inia ii<»K -ina, -enia (76) {cf. diagryd^
iura, tithymallus ) scampoiiie (Gf. ).
sprinc- (iJ, lo), spring- (iO, 1), spyug-
(8, 12), stripfi'on- 1 75) -wurtz, -wurzel si7n.
*Sca-mpale c. -mpnale, -ndalis.
Scam-pnale, -nale, -nales (i04),
-pale .y> [i. togal 7.->) panf-lacliin (104),
-polster , vlg. stulkuß (75 1. banck-
-laken (20, 28), -cleit (132), -clcid ^68,
ho), -lachen (19), hd. -tuch, -duch,
-doich (18), -pfui (4). bancbtuch (66).
bangduch (17). stul-lacb (6), -ach (7).
stego-drap (81, -reyf (9), cf. scandalis.
Scam-pnuin, -num {i. bancus 75,
sedile, cancellus 77) hd. nd. banck.
bang i7i. ]>Hiu-k (75).
*Scanaria v. Scandix.
*Scandal-e, v. -is (cf. sq.: anders
Gl. in.i.
Scandalia, g. -iorum (19) {i. episco^
porum calciamenta d;c. 76. cf. sandalia)
syddel (19). scho (23). bischof sciiuo (8).
rouuscbvhe (Sum.). rouscöha (121). rium=
scvoha vi 271.
*Scandal-is, -e (11) {cf. sca-mpnale,
-ndile, -nsile) eyn stygereyfi" (19). Stege
roej) (11 :.
*Scandalium v. Sandalum.
*Scandalizabilis .sc-entlich (20).
*Scandalizalia 1 (/. scandalia 19 )
zitten (11\
Scandaii-zare, -sare hd. nd. schen=
den, vn-, an- (23) -L-rcn. hd. ergern,
v"-spatten, -spotten ; böse bilde, boeß
bild (76), boß bildnng (7) geben; v'zorn
l an reyn il7i, vnreynen (9), irzurnen
(8, 9), l.>st.-rn -20).
*Scandallum r. Sandalum.
Scanda-, scandu- (20) -losus ein
ergerliclier mensch (65). sehen- / lester-
lich i20).
Sca-ndalum, l -lidon f -Ion (^71; ) hd.nd.
schaiulc. hd. schantult (1 1, schand, schan
l laster (77), laester l scheinunge (20),
erger-, schadig- ? böser- (63) -unge;
schosch i7). eyn boj^se willen (21), hoße-
bildc. böse hd. bilde, tid. beide.
*Scandapulum i\ Sandapila.
*Scand-are r -ere.
*Scand-ea, -ia (/. utiui.s stricta in
aiiterio7-i parte et in po-steriori parte ampla
76) scliiff forn enge binden vnt (S xim.).
liochesschittV (74V
Scand-ere, -are (U7) hd. nd. sti=
gen, ste}-gen (9, 21), diminen. hd. uff-cl.
(20), -stigen, -geen (iioi. reppen (147-.
j *Scandex v. Sandix.
Scandia [cf. scandea) sehe- (120),
schon- (1141 -land.
*Scandiceus v. Sandicinus.
Scandile stegcraft' (20).
Scandilia iswit gradus) staut (23).
*Scandi-olura, -philia v. Sandapila.
*Scandire {cer.sißcatoris 5 &c. i- q.
scand-ere Hr., -isare 66 &c.) vers-e, -en
(9) scaud-cren uS). -iren (9). scanden (99).
stigen (8). sehendem; vncherern; ergeren
(20. X scandalizare).
Scan-, i sear- (Fr.) (cf. san-) -dix
i. herba scanaria, ac-ucia, -ula, -icula
(143). nadel- i schnabel-korffel, -mohren
(143). venus-strahl (Fr.), -strebl (i43).
*Scandria {herba, t/. sandira^i rotich
(80).
Scandula seindala (6f.). schindel (91,
HO).
Seandulaca glockenblume (Ki). i.
orobanehe \q. cf.) nl. smeercruyt ; i.
campanula &c. winde, wränge (116).
*Scandulosus v. Scandalosus.
*Scandulum sproße 100).
*Scanee (cf. scandea?) scheffiu (7).
*Scanon (i. fitupor) anxt, gruwel &c.
(147).
Scansile (i. seabellum textoris &c. 76,
strepa sim.) tret-a (93), -stul t -schem=
inel (64) textoris. dret- (7), tratt- (6),
fuß- (75) -Schemel (der weber 75). seh.
o. trettel textoris; staygrayff (74). Steg-,
steyg- (132) -reitf (110 &c.), -raff (6).
sterrauff (10). stig- (93), steig- (74) -leder
{equi 93). stigeleytter (12;. stutze {per
quod ascenditur 125)
Scansio vflFstigung (68, 116). opclymm-
(132), scand- (99) -inge.
*Scansor clymmer, stj'ger (147).
*Scansor ( /. strator Gl. m. ; anarrhi=
chas) klippfisch (l4o).
*Scantinea harmscara ((if. 4, 029).
Seantus v. Scabia.
*Scapa leed t deckel (19). lit (11).
*Scapa V. Scapha.
*Scapelluni schabe ysen (.^b). eyse=
rin, eys.-.<cliab, ra(liermess(M- (74).
*Seape-rda, -ndia r. Helcystinda.
*Scapestan diu mina ( Sum. vi); cf.
capisterixun, mina?
"Scapil-lus, -US ((U. in.) scephi! (127).
"Scapredo r. Scabredo.
*Scaprosus .s(0))()hter (C.f. G, 410).
*Scaprum v. Ansarium.
*Scaptum (cf. scapulum) stege reflfe
(23 1.
Scapula schul- hd. -ter, -der, -dem
(8), -tern (65, 75), nd. -dere (22). sculd-
er(23), -ur (94j, -ra (136). schulder (132).
ahsala t uhsena (Gf.).
*Scapula (/. stuppa 109 ; X stipula?)
scheve («5. 109).
*Scapulamen {cf. scapulare) schepe^
Icr (22).
*Scapulare (vb.) aiii sehappler au tuon
(76 . sc apjjlen simt monachi solent (6).
Scapulare iialsuueri (Gf ). hd. nd.
sehep-, nd. sclie-peler. schepp-elier (132),
-1er (110 sim.). zepler (64^). schap-ular
(1), -elaris (11). strapeler (71). scappran
(93. cf. Sm. 3, 376).
Scapularis goller (91).
*Scapularium {vestis gi. m., Ki.) hd.
nd. schulder-, hd. schulter- hd. -bein,
nd. -knoken.
Scapulosus groß von schulteren (68,
110). grois van schulderen (132).
*Scapulum (/.strepa; langer prugel
Ki. ; cj. scaptum. stapia. ) stege- (4),
Steg- (74, 75, 76 1, steige- (3) -reiff, -raifif
(74), -raf (76).
Scapus ein schulter (68, 110), schoU
der (132) l summitas eins, hilß 0. schelfF
(91).
Sca-pha, -fa, -ffa, -pa (76) hd. nd.
kan. schiffgin (20). schypp (23). be-czo=
gen t -gössen schift" (9). eyn vngehenckt
(-fa 64), klein (es) schifRin. boytgin (132).
sehnte (5^). schaff o. zuber (110), bad-z.,
vär. -gelti (-ffa 64). des scheeps kabel
(147).
*Scaphalarius(c/.scapularium)schul^
der knoken (23).
*Scaphifragia v. Staphysagria.
*Scaphinum ( i. diota ) schaffl (V. a.
1618).
Scaph- V. Cap-isterium.
Scaphium eyn harneseh kyst o. seich=
krug ^iioti); harnasch k. o. bruntzkachel
(110^); h.-kust (68): harnes kist 0. pyß
pot (132). harneßfensterlein , saychfaß,
zuU ileuis nauis; 74). gemachstfil (111).
schaf (in halneo 91).
*Scaphum v. Modius.
Scaphus ohrnkrum (in), ein kopph
(lierbariim 125. X scapus). ags. uma (94^).
*Scara ((/. scarificare. ventosa. an^
ders Gl. m., Ki.) streyf (serej'fy cf. schrafF,
schrepf sim.) t vliten lorh (9). plut- t
bad-kopf (75).
*Scara celli, scacu-c. su-, so unen=
distel (74).
Sca-, in Hss. gew. scar-, scer- (125)
-rabeus, scarabius (75 var., 76), scarra-
bius I 22 ) , -pius ( 23 ) , scorabus ( iji» )
(scarr-obeus 147, -ebeus, scrab-eus,
-ius neben sti-ab-eus, -us &c. v. crabro)
hd. (5 &c.) nd. we-, hd. wi-, wie-, wib-
(5, 7). wo- (17), wob- (19) -bei, -bil (5),
-byl (5"). wupl (1). weuel '20, 22 &c.).
winel (106, 108). vefel (97). wiber ^ keffer
(49). wiele; roß-wibel, -würben, -wurm
(75). roßkefer (91). wefer (125). scharne-
wever (Chytr.), -wevel ader kelver (109).
SCA
SCE
SGE
517
arbaswurm (53). nota versum ruysch
scarrabei sonat in fine dici (19).
*Scarauucia v. Scarindra.
*Saraxotor v. Scarificator.
*Scarbo [lat.t cf. carboi ac^rba sim.
(Gf. (i, 511).
Scarcella r. Carsella.
*Scardix v. Scandix.
*Scarex [t scaturi-o, -re) wormo (7).
*Scaria [anders Gl. m.) puttcnbaum
fructum ferens rubetim (74). buttel-, hye=
pel-boein (U7).
Scari - ficare , l -ficari, var. -are (i
ventosare 75) schra-pft'cii (75«), -fFcn (42,
75b, 110''). schropen (9). schrepffen (88,
110^). kopfF im bat! ansetzen (75). kopff-
en, -len, fintiisen. zu ader laussen (88).
Scar - ificator, t -axotor {sie 93),
-raxator (64*^) sclira-, sre- (93) -pfer
(75a, 93), -ffer (75''), schrepflFer (fu«') vt
balneator in balneo cum ventosis vlg.
loßen mit den kepffeii (75).
*Scar-indra, -indria (Sm. 2, 609), l
-auuda ( of. 2, 845) {i. cariota, pasti=
nacha) mauroeh (Gf.). mor-oh (104), -acli
((if.j. mouroli (Sm,).
Sca- (74 &c.), t se- (114) -riola, scla^
re-a (143, Fr.), -gia (Gf. G, 540), searle-a
(143), -gia (147), -ya (74), slareia (Sm.
3, 385), scharlelya (22'') («. bombicina&c.
74. cf. affodillus. borrago. endiuia si
luestris. eupatoriura. gallitrictium.)
scar-iol (116), -alega (Gf.), -alcMa (Sm.),
-ley (12). schavl-oye (20, 47), -oy (10,
74, 147), -ein (sm.), -en (17), -ynck (221»).
schart (74). wintergrun (lu). nl. witte
endiuie (iifi).
*Searleticus scharlaken (147\
Sca-, scha- ("2) -rletum, seltener
scarlatum (pannus) scharla-clieu (19),
hd. -cb. -ken (20, 23). scbaerlaken (i32).
Sca- (76), scar- (74), squar- (129)
-rosus i. hirsutiis (U. r.). rawber, geliar=
ter (74).
Scarpa (/. sotular 7« &c.) eyn bod-
(17), uyder- (4) -scbuch.
*Searpina [cf. prc.f scara?) blöde
(16).
Scarp-inare /. fodere more (fallina-
ram; -sinare i. inscribere (Gl. m.); -inat
ags. seripithaen (94, 136), -mat scribid
(Hpt. 5).
*Scarra - beus , -bius, -plus &c. v.
Scarabeus.
*Scarr- v. Seart-axare.
*Scarraxator v. Scarificator.
*Scarrobeus v. Scarabeus.
*Scar- V. Sea-rosus.
Sca- r. Ca-rsella.
Scarsus (i. parcus) schaers (Kii.).
*Scart-, var. scarr-axare [cf. scari=
fica-re, -tor, x eharaxare) schrepffen
(64).
*Scarturisare v. Scatere.
Scarus meer-brechse (Ki.) , -bräsem
(135). meiicker (112, 115). mewcr (115).
Ictf'ußer; .schuch-abtreter, -liiibetrit(74).
*Scasa [i. nauis piscatorurn., alph. aceda,
76. cf. Gl. m. h. V. Nr. ii) ags. eborthro=
tae (94, 136. a squil or sea onion Bsw.).
*Scasniare v. Oseitare.
Sca-ssa, -ta i\ -ca.
*Scastro noil (Gf. 4, 1126).
Scatabra v. Scateljra.
^Scatabulum v. Scacus.
*Scatea v. Scaca.
Scat-ebra (Br. &c.), -abra (Gl. m.), t
-ere(20), t -urigo (74, 75) auff-<iuall 0. -wall
deß waüers (74). ein wasser-(iwel (3),
-qwal (4), -rußunge t (scatere) -spriing
do daz w. von ernst sin vßgaiig nympt
0. ein borne da due oder ynne sin dar
vz der b. (jwilU't (20). vffspriugend wasser
t ein spring-ender (110^), -en(iiot>) brun.
spriuckborn ; ojisieiiinge ^ vyßspronck
(i32).brunader(75). wayßer ruysschunghe
(19). water razinge (11). hd. bru-, brii-
(15l) -cllicllt (Vocc. ex quo).
Scatebrosus (Br.) vol von springcu=
den brunnen (iioj, van sprincborn (i32),
springende wasserbronnen (68).
Scat-ere, l -escere l -uritare (i47),
oft l -urire, -uriare, -urizare, scartu-
risare ( 134) wallen (68, 108, Gf.). w. als das
wasser(75). hd. uz- (Gf.), uß- (76) -wallen,
queln, vz-qu. sim. hd. nd. quellen (das
wasser im vrsprunge 75); vß-, vt-, vff-
qu. ; vz-, vyß- (i32), ut-, vif-, op-, t water-
(11), ent- (8, 9, 110) -springen (als was=
ser 110), l -körnen (132). autgaii das was-
ser im prunneii (7ö). quallen (4). bellen
(49). sieden (68). borbelen (108). heißen
(20).uyt bersten als water on saiitqualm;
beveii t davcren als eyn oUant (147).
Scatia v. Scaca.
*Scati- V. Exscatu-rizare.
*Scatubulum v. Scacus.
Scatula [i. scrinium) masch (22'').
*Scatuncellus, vmbilicus Veneris
nl. iiauclcruyt (116).
*Scaturegia v. Satureia.
Scaturi-go, l -tio, var. -cio (75),
-es (147), t scagurius (74) [cf. sca^
tebra) bevyng l daveryng als eyn ollanl ;
sprynck, qwick (147). vrsprung (74), eyn
wasser-v. (iio), -berstinge (132). brunquel
(75). quelluiig (!)). autl-qu., -Wallung (74).
vßwellen (49). cruiitlacha [pL (!f.).
Scaturio ( vb. ? ) forme {cf. scarex)
wasser rusch(>n (20).
Scaturire(</. eminare ; scaitere,womit
sich die Glo.'isierungen kreuzen) ent- (1),
vß- (68), van ouder vyß- (132) -springen,
als wasser (132), als w.-broimen (68).
*Scaturitare v. Scatere.
Scaturi-tio v. -go.
Scaturizare v. Scatere. Exscaturi=
zare.
*Scatus [anders Gl. m.) v. Scacus.
Scauillum nayme. roilf (i47).
Scaurus i. calix l qui aliquantidum
ba- (74),bu-(Br.) -Ibutit. adj. s. scharpff ;
stamler t piscis (iio sim.). niecrbrechse
(Ki.). iatscli-er / -bein (Fr.), tschiegger
(128). außlenckere; kelch (74). die wey=
nich staemelt; die grote eiicklen hevet
(147).
*Scea [i. vmbra cf. scena) schein (28).
See-, sehae- (Gf.), se- {q. v.), ce-da,
seela (68) hd. plezzo (121, sitn. Gf.), briefi,
briff (18, 21), zedel (110). ag.«. teac (94),
teag (136).
Sced-a, -ula aschrote i blezze (Sum.).
Scedia, sedia (23) geyl sunde (23).
s. i g. laster (8, 9).
See-, ce-dula [i. ceda 9. cf. sarei=
meri) briefel (75). briuil (9). ein klein
brief-lin (69), -elin (6), zedelin (110), ce-
deichen (i32). puohpletir {pl. Gf.). läpp
l czadel (19). jid. scro-de, -linc (107);
ced-ule, -le sim.:, .stucke (los).
*Scela V. Sceda.
Scelerare, scelare (8) (i. veritare
74, pecco l festino 76. x celerare) hd.
misse-, miß-, nd. mis-doen (11, 20), -dou
sim. sündigen o. ylen (8''), eylen (9).
streiten, gutziheu (74).
Scelerata ('cf. herba se. ) sunnen=
Wirbel (105). brandkraut (Ki.).
Scele-ratus, -rosus, -stus,cele -ratus
l -stus (76) [cf. selestus) hd. misse-, nd.
inis-dedich. hd. sundig, vol mißlhat (68,
110), lesterig (75).
*Scel- V. Cen-olentus.
*Sceltire ( i. sculpere, von celtes )
formen graben (5'').
Scelus hd. misse-, vii- (20), nd. mis-
daet. hd. mißthat, sunde.
See-, ce- (22), ste- {q. cf.), sceu-
(76) -ma, l scematis (76) {cf. stema)
hd. bilde, bielde (11). zierheit (20). tzi=
ringe (22). forme l gestellede (loo).
ornirung der wort (75).
*Scena {i. strena) handtgifft, neweß=
iarc (74).
Scen-a, t -ia (74) {i. vmbr-a, -acu-
lum) lid. nd. (147) schade, nd. scede.
ags. sceadu (94, 136). schcme (i4v). ein
stat des Schattens t hutten (65). halde,
gewandtlaube (74). louba (121, Gf.). les=
banck zem .spile (93). nu (8), new (9)
jar.
*Scena- v. Sceno-bates.
*Scena-, scene- v. Sene-scalcus.
'Seen-, schem- (Br.) -atismenos, ste=
ma-tismenus (23) -cismenius (4), -dis^
meneos (76) [i. defectu.'i modi loquendi
sim., a Schema i. modus l. Br., stema
i. figura 76 et mene i. defectus; cf. Gl.
m. (), 108 sq., 112) hin vallende rede (9).
broke der r. (23). gebrechung der red
(4). stemalexios stiringe des synnes
(23). escamatismus est vbi aliud dicitur
t al. agitur (76).
*Scenefactor &c. v. Scenofactor.
*Scenescia v. Senecia.
*Scenia i'. Scena.
Sceni-cus, -tus, scienicis (94, 136),
scinici (Hpt. ä), cenic-os (I4i), -us (93)
luirenwin (i4i). antrer der luiten (93),
Icute (74). ananterer t der die ding
ändert, var. -t (75). winckel-kricher (17),
-sluffer (8), -slufer (9). lipheber (17),
Hb haber (8. 9. oder 8) finster-nisse (8,
9), -niß (17). scheemlick (147). spiel-haff=
tig (110), -achtich (132). ags. scin-neras
(94), -eras (i36), -neuas (Hpt. 5).
Seeni- v. Sceno-factor.
Scenobat-es, -is, scena- ?cena- (75''),
ceno-bates ( 75 \ -bodes (a cenon et
baton 76) seil gelier ( 75'' ). seel gelier
(75'''). eyner der off eym seyle leyft (17),
vff dem seyl geet (110), vff den seyten
{sie aus corden) spylet (68). eyn die op
der corden s^jiclt (i32). ain gockler der
vf dem sail gaut (76).
See- V. Ce-nobita, -nobium.
*Seeno-doxia, -duxa v. Cenodoxia.
Scenofacere ( : axolvoc x axYjv^)
hd. seyl, geczelt (8, 9) machen, lyneu
dreyen (132).
518
SCE
♦Sconofacio [i. i-mbraculn t fuiies /«=
cio) sjiilnmchung (76).
Sceno-, scene-, sceni- (dl. m.) -feuj-
tor, 8ce-, ce- 17. (/.)-nofactoi'ius(o}(oIvo;
X Oxr^vT]) hl/, ryn strick- (110), seyl-
(\\ 110), soylcr- (). gec/.cMor- (8), czolt-
(S), tonten- (,i32), loubiu-, Icubeii-, loben-
((>, 7), lebrii- {2\), kiimer-iiDiclior, -ino
cbec, -m. t clcybi'r (,itl, oft mit dem Zu
satze mit Uiubi", biiib, lauj), luiip})!' (i:'.;j),
lob (7). nd. loiu'ii iiDikci- (22), loiifeii
mckor (23). oyn lyudcn- (6,s), lyucii- l
zeyl- (issl -dreyor.
*Scenofactoricartis {aun scenofactor
/. artifex Ur. !l cyn laiij) roscn iiuicbcr
a7).
*Scenofa- v. Cenoue-ctorium.
*Sce- ('. Ce-nolentus.
Scenomata Icwte von lavbe (9).
*Scenonia ( a?<.s' -oma 1 sumerhauße
(74).
*Sce- V. Ce-noplectmm.
Sceno-phegia, -pegia (2, Gf.\ -fe=
gia (12), -phagia (2.5, 49, 7fi), -phagio
(Gf.'), -plieia, -phea, seno- (10, 23, 119''),
cene- (loo) -pheia, -feia (iio'*), ceno-
phegia, -pheia, -feia, -ueia zeit- (Gf.),
gizelt- (lut'', Ol.) -uuahta. zelt-slegida ?
-gislcgida (Gf.). laup-, laub- (7, 74) -rost
ff)), -roß (74, der godeu 17), -nsunge
(10), -riesen (7), -rewzso, (4), -hut (17).
laubproist (18). lobreis t labfali (2). hd.
auper- (21), lanber-, hoeh- (19j -czijt.
lobertag der Juden (25). lof- (22, 23),
lauff- (23) -rotinge. layfratunge (13).
wyprotunge (sie 12). boebczeyt (9).
hoecheit (11). wyhunge (17). cyrebwihe
(100). kireh-wy (8), -wey t -wie (9). kir=
meß (iio). kijrmis (132). hith (49).
Sceno-, l ceuo- (64^, 76, Br.), seno-
(64<^) -taphium, -phagium (76) ein leer
gi-ab (64, 110). eyn ydelgraff off dat
bynnen gemailt is (132).
*See- V. Ce-nouectorium.
*Scenuin r. Cenum.
Seepelinum i i. modius) scliepel mudde
(147).
*Seeplum v. Sepuro.
Seeptor notarius dat is eyn gemeyn
sebrijver van jjawes of keyser gemech=
tieht (147).
Seeptoriaami)t des notarius; cistern
vur water 1147).
Sceptorius des tot notarius ge=
lioirt (147).
See-, ce-ptrum i c/'. sept-rum, -iura)
hd. eyn kouiges, konnig- sim., künig-
(G) -stap ; kining- (49), eepter- (8) -stal) ;
konnig-staup (8), -czepter (7), -riebe t
kunigiß rüde t eyn frieden- l gnadeu-
rijß (20). nd. koningcs stafF. bant re3's
t gewalt (9). hd. ce-, sce-, ze-, cie- (20)
-pter. eyn sceptrum (l32).
*Seeptruni morionis [herba, i. typha)
narrenkolben, lie.'jsknospen, n/.. lieseb^
dodden, dousen, dullen, polsen die).
*Scephad.iuin v. Stipadium.
*Seer- r. Sea-rabeus.
*Seeruch v. Ceruehus.
*Seeunia v. Scema.
Seeuus u'. sevus l torvus 147, stra=
gus l torbus 136) ags. sceol-egi (i3g),
-begi (94). stugge, stuyr, struyff &c.
(147).
SCI
*Scia (i. coxa 121. (lus tayi'ov) diecb
(121, Sum.). eyn swyn luß (23. c/. eia).
Sciasis (ta/ia(;) Icnden sncbt; die
geswulst am duMie l an dem dein; s( uclio
an dem (üben f din; s., ez ist an dem
ding also ein ge.swulst (4).
Scybala c. Squibula.
Scibile kunstig werk (9). konstig
werg (8). kirnst lieb ding (Gö).
Sei-, scie- (20) -bilis wisse-ntlich
(7.5), -lieb (HO Xc). lerieli (20).
*Scibi- V. Stibi-nus. -um.
*Scicad-es, -os, -us v. Sticados.
*Scicinuin, sincinnum (74) , sici- i
sincin-nium (ca. m.) sauek eyns myn-
scbeu (147). eiutzeclitlicblide 0. gedone
(74).
*Sciculus {st. siclus) eyn gewicht(23).
*Scidropodes v. Chytropvis.
*Sci-, ci- (75 varr.) -dula (^'. sche-
dula Gl. in. cf. cidula. subsinea.) ascaffa
(Of. 6, 453). leyterhaum (64, 75).
*Scie- V. Sci-bilis.
*Scienicis v. Scenicus.
Sciens [i. seius (£. v.) ku- (20) , ko-
(14)-n.sticb. Ar/, wissende, wisßinde (5^).
Scienter wissentlicb (75).
Scientia hd. nd. wys- , hd. wyß-,
wissent- (20), wissen- (75) -beit. hd. kunst,
konst; weyssyniiikait (1).
Scientialis sapientia kunstrieb wiß-
bait (65).
Scientificus wis- (,5, 23), weys- (1)
-sam. wysßeubafftig ^ö**). hd. kuust-wiser
(6), -ig. künstricb (4u).
*Scies (st. seiens) weys t gelart (9).
Scilicet hd. mit namen. nemen (12).
mit ueme als (i32). alß (110). das ist t
das magstu wissen (65).
Scy-, sei- (74 &c.), ei- (23, 74) .-Ha
hd. Sturm, ain se t ain st. (76), see-st.
hd. nd. see-, sebe- (18,4) -storm, -stürm
(4, 74). bulgbe eder storm des waters (23).
merimenni sini. (Gf.). mere wonder (17).
merwunder : raub; gepreche 0. werffe
im mere (74). seistern (17). seytor (22).
ein wal imonstrum marinum (j). scliyfi'^
brucb (110). eyn clip in der zee (132).
Scilla (herba q/'. squilla. gladiolus.)
sceliawrz^ sebellaw (Of.). ags. gla- (94),
gle- (136) -dinae; glaedene (94'').
*Scima (i. vitium) laster (74).
*Scinio (aus sindo sim. ? cf. scindera,
olosericum) sindaal (98).
*Scina (cf. mascus) ags. grima (94,
136); weiter u. i. nitatio (136 .
*Seindera (cf. scimo) zindel (20).
Scindere {cf. ein-, ci-dere) hd. nd.
snideii. hd. sucycU n (1), selniitzclen (75),
ryßeu, reyssen, spaldeu.
Sei-, ci- (93), si- (3, 23, 4, 76) (sca-
q. V.) -ndula, -ndola (4), t -ndales (76)
hd. scbindel. bulzen seh. (75). (scb.) bret
boltz (68, HO, 132). bret (23). spelcz
(20). ags. scidum yd. pl. 94, 136).
*Scinedus v. Gluto.
*Scingere ( ans scindere X cidere ?)
slaben (9).
*Scinici v. Scenicus.
Scinifes &c. c. Cimex.
*Scinio ((/'. aspriolus) aicborn (75).
*Scino scliiua sirn. (Gf. 6, 499).
SCI
*Scino-men,-nem(Gf.)(au.s8eenoma?)
zui (104, (!f.).
Sei-, ci-, binsw. si-ntilla hd. nd. ein
lunek; hd. f. furß, feurs (110, 134). eyn
vonck vuyrs (132). hd. vun-, fon- (12),
wun- (9), nd. wn- (23), vu- (22), von-
(11) -ke. fa-, tig. fn-ncken (75''). fungke
(8)._fung (17, 49). ga- (76, !»i), gna- (104)
-naist, -naister (91). geneist ^ gluns (126).
gneiöt (93, sim. Gf.). gn.-lin (Das., V. a.
1618). genstre (99). gla- i gle-nester (Gl.
a. 1418 Sm.). glim (2).
Sein-, ein- ((j, 8, 9, 23) -tillare, -eil=
lare (23), cinctilio {prs. 76) (i. 8plen=
dere, spondere sie 6, 23) hd. nd. vuu=
ekeln, glinstern. wu-(20), vo- (i32) -ncke-
len. vuken (22). lid. funcken, f. stieben
(76) ; glesten (110); glin-ßern (21), -tiu-ru
(13); gliczern, glißern (18); ge- (128),
g- (126), gna- (Sm. 2, 97) -neisten. genster
(i(»o). gbensteren ( 106 ). zwitzeren (i28).
scbynen (8, 10). scbeynen (9). globeii o.
treffen (6). louen (23).
Scintillosus ( Br. ) furicb t fungliet
(20).
Scintillula hd. fnnckelin sim.
Seiolus wenig ge-lart (9). -lort (8).
wisser deiner dinge (75).
*Scioter-us, -ieon ( 125), -ium (ki. )
van urewerek die wijscr (i47). i. sola=
rium sunnenseyger (125).
*Scipadium ( cf. stip. ) sebacbtzagel=
Spil ( 74).
Sei-, seip- (94a), ci-, sti- ( 74 ) -pio
(t/. cippa)bengel; traubenstirtzel; trapp
(i2G). ags. laefes (94"). riehterstab (74).
stat roide (147).
Scy-, gew. ci-phus, scif-us (94), -fus
(136), schiflFus (Cf.). ciuos (21) hd. napff,
napb. kopff, kopb (7), kop (21), cbelicb
sim. (Gf. ). hd. nd. nap. naep t scbyffer
(19). becber (3). bofbeker ^ stop (Chytr.).
ken (6. st. kan?). ags. bollae {IL c.).
*Scira (aus sciurus) v. Aspriolus.
Scirbum v. Cirbus.
Scire, eire (18) (f/. eiere) hd. wißen,
wissin sim.., können, nd. weten.
*Scyri {st. siri) korn-gruben (125),
-grub o. -scliutte (88).
*Sciria v. Stiria.
*Scirifes v. Cimex.
*Sciropedes v. Chytropus.
Sei-, l SCri-(94), si- (91, Das., Alberus)
-rpea, t -rpiculum (Das.) de qua mala
conficitur 94, 136) pinuzzina (zeinnun
flscellam Gf.). ein gefloebter korb i,9i).
bin-k. (i. alueUSDas.). benne (Das., Alberus).
ags. lebrae ^136. lebere, laäfer Bsw. cf.
seirpus), lenb (94), eorisc (IL c). surpie-
ula {i. vimen 129), -ulus (Ki». ), -olus
(Ki''.) zein- t korb-lein von binßeu.
Scir-, cir-, t seu- (147) -peus sein=
deyn (9). von simcden (17), semsen 0.
binsen(Kia.)gemacbt. pinezin (Gf.). sebede,
semden, scbaffel, pintz; p.-, biuz-, sebd-
iscb (74). byesicb (147).
Sei-, ci-, si- (74, 109) -rpus, scirphus
(iioij), seupus (q. v.) {cf cirrus. cippus.
vlua. veredus. iuncus. alga.) luL sym=
mete(19), simde (17), semden (0,4), semb=
den (114), semde, slecbte s. (8). mere-s.
sei.; sereb t sendrieb ci. (7). ein sim=
mern 21). semsen (Ki.). sebede (74). sedme
(75). daz rorz in der semden t ein schilppe
SCI
(lOj. schelp seem (23). scilpp 112). schielp
(13). schelp (96). scelip (8.)) sc-Iiilf (3).
hd. bi- t pi-nuz sim. (Qf.), bintze, pintz
^74, 75,91), lange- l mer-p. (74); pinsen
(4^ bintz, mer-b. (6, 68, 93), hol-b. (yj),
punsi-h (1). pimilJ; bim-, var. bin-ßen
(7.5). nd. biese. beisse (20 i. bieß (132).
boyse 22). besen (97). bysem (loo).
bif'ndsp (ivii). siechte (q. cf-o. sl. semde
8. xt. flechte?), risch (lO, 23). ryte t rysse
(13). leber (Gf.-c/. scirpea). schafi'tel i74i.
cirpus i. prius eyus fort o. füre (102).
Scis-cltari, -sitari hd. nd. erfaren.
hd forschen (8, 9), er-f. ( 1 ■) , -furschen
(20 I. herfursen (17). hd. vß holn sim.
vnder suchen l -vindeu (20), -sagen {.^ic)
i -fragen (6tC). ondei'-soccheu t -fraegen
(123).
Sclseitatio vorschiinge (8, 9).
Sei-, hissvj. ci-, si- (23, (il. m.) -sma
hd. weiT- (9. 21 I, wirr- (7), wer- (.5),
warn- (6), irr- 1 abscliid- (76), abescheid-
sim., abschaid-, abeschnid- (18), abtilk-.
varr. abteil-, t abtrenn- (e.i), teil-, deil-
(20, 132), zwey- (110), zweg- (6) -unge.
nd. werr- ( 99 ), wer- (22), war- (23), afi'=
scheyd- (23) , aflfsched- (22), deyl- (11),
entwedrag-inge. zwei-, twej'- (23) -dracht
(8, 23), -ndratht (20). zwitracht des glau-
bens (75). tzwyst (132). strit (100). kyfi"
(19).
Sei-, ci- (11) -smaticus hd. abe-, ab-
teyler, -deyler, -gedeylter (18). nd. aff-
de_yler, -seheyder. wcrrcr (9). keezer (8).
keetter (11). ein irriger der da crdenckt
irrsal (65\
Scissio snidunge (20i.
*Scissitari v. Sciscitari.
Seissor, eis-sor, -tor (iio^i, -or (7fi)
hd. gewant-, gewan- (ui)''), gwand- (i34)
-snyder (17), -schnider, -Schneider.
Sei- t eis- l ci- (Gl. m.), ein-sorium
(?'. q. nupagundium) teller- ( 64<', bm. ),
deller- (fit'*) brot.
*Sci- V. Si-stareia.
Sei-, si- (22^'), ei- (3i -ssura (c/.
fissura. rima.) hd. snit (cultri 1), schnit
sim., snyd (19), snide (5^''), snede, snyed
t sniderwerck (20); schni-, schnei-, schi-
(7) -dnnge. nd. .?nyt (23), sned-e (11, 22b),
-de (22); wate .'^chepe (■«<. seherpe?) also
an eymen messe (22^). snid- ^ schor-inge
(132). hd. schnitz (120), zerrung, var.
zer-z. ivestium 6.5); riß, rycz (9 t, spalt
(7), eyn spalde hauwe (21), schrotnng
(110).
Scissus ge-snyeden (19), -sneden(ll),
-spalten (6.5). toriten (S.i'').
*Scista r. Cista.
*Scistiuellis r. Cistifellis.
*Seit-a (i47i, -alis (147, Br.) slang die
des wynters oer huyt aftrect dat alle
andere slangen des soniers doin (ut).
Scitari vndersuchen (no). ondersoe-
chen ( 132 .
*Scitis est f/emma viridis coloris (76).
*Scitolabra, situlabrum (23) {i. loais
qui est circa fornacem in quo est aqua
S, 4, ahieobnn c. f. fabri in quo habet
aquam 75) ein lesche- (3), lesch-grube
(3, 4), -grub (74). -trog (75). eyn droch
fore dar euede(V der smede?) mit water
(23).
'^Seytropod.es r. Chytropus.
Seitum « decretum Er. &c.i ban (121,
Gf.). scita giban (Gf.).
SCO
Scitus gewissen (132).
*Sciva V. Stiua.
Sciurus r. Aspriolua.
Scius, sciens (q. cf.) hd. wiß-, wiss-
ende, -ender, -euer (5) ; eyn wis-er [ 18),
-ser (75); weyssinnig (1). nd. wittende,
wetich (11), eyn weter.
Sei- fast überall nach Sco-.
*Sclaph- V. Selau-onia, -us.
*Selare-a, -ya, -gia v. Scariola.
*Selauia v. Sclauonia.
Sclauina (/. amphibalus Br., Gl. m.)
V. Leetega.
Scla-uonia, t -uia (75), -phonia (3)
hd. wyndisch, windesch (67), wendeß
(133, 152), daß wendische (3), winden-,
wenden-, nd. went-, sclauen- (6, 110, 132)
-laut.
Sela-uus , -phus , slauus ( 5^ ), t
seolauus ( 74 ) hd. nd. eyn went. hd.
wiuit (127), wi- (74, 75), wy- (13), we-
(5^, 4, 75) -nde; windisch-er, t -man
(74); wiend (7). schlaff (tJ).
Selerotis r. Soleratiea.
Sclingere r. Singire.
*Selitella (c/. elitella. fori?) rof (109).
*Sclopare (,vt sues) smatzen (125).
Sclopetum v. Manuarium.
Sclopus,stlopus das klepffen,backen=
schrantz ; hacken, nl. hantbussen, cinck-
roer (116).
Sco-ba, gew. t -pa, t -ps (2) hd. pe-
(1, 2, 75), be-, hd. nd. bes-, bces- (11)
-sem. nd. bes-seme, -ine. bes-am (18), -en
(6, 69, 70, 76) -eme l byrck (arbor 19.
cf. Gl. ra. 6, 126). beysum {'21). kere
bessern (8). scuppe (lOs).
Seob-, scop-, scab- (1) -are, l seo-
bere (75), -pere (65) hd. ehern (1), kern.
hd. nd. keren (mit dem besem 75). kerren
(99). bessemen (23). feggen (64). veghen
^22). furben ((>).
*Seobatio (/. seomma, cauillum)
schol)l)e iKii.).
Scobina ein groß fiiiel (iio''), fyel
(uo) f seege. eyn groisse vijle (132). ein
raspen (128).
*Seobinare seegen 1110, 132). fihe-
(uo'O, fye- (iio), vij- (132) -len.
Scobs, scops (8, BM.) (X scopus.
cf. rudea) ein schabe (20). schab (G).
gemil (75). muUe {vas 16. aus mulde
X gemulle sim.). ge-m. o. meynunge
(X mengunge? X scopus? 8, 9). be=
sehawunge; sorg; schade (9). uz- i ur-
bora (Gf.). .staub (88, 110). feg-et, -mel
(110). seg-mel, -gnist (88). fulnus (68).
vuylniß; dreck; seegmeel (132). ker-ot
t -at (75), -ocht t -et (75^), -acht kirach
(1. cf. keraeh Ob. 776). scherteisen (bm.
757). der seliaven yser of beytel («'. bi=
pennis 1471.
*Scob-, seop-ula pesmel (75). haß- o.
gewand-bürst (iis).
Scodi-eia, -tia v. Seuditia. Gra=
batum.
*Seoerisuin ( color, cf. saoserifos,
eriseus Gf. 4, 279) grauuiz (i04).
*Seogilo (cf. Gl. m. 6, 124b) mahal
(Gf. 2, 650. cf. 6, 420).
=*-Seol ( aus scalprum ? scops ? cf.
fudir) sehurpHscn (Sum.).
Scola, schola hd. schu-, sehe- (21),
SCO
519
schoe- (20) -le; schuol (7ö), schoil (18).
schoell (132) schoel (23). eyn scola (22).
schola publica ein gemeine schule o.
ein particular (125).
*Seolapus ( si. scopulus ) eyn groß
steyu (18).
Scolari-s, -um hd. nd. schu - , scho-
(18, 22), schuo- (19), schul- (G), schu-
(21) -1er, { sclmlersse (20). scoelre (11).
Scolasticus schuolherre (9.^?). schoel-
(."), 23), schoil- (132), nd. scoel-, hd. schul-,
schule- (133), schol- (18) -raeister. sehoels,
scolaster (147). seholasticae exereita=
tiones seliülubunge (20).
*Seolauus v. Sclauus.
*Scolia haußgestutt (74).
*Scoliasmus (herba, cf. sq.?) sceisola
f eeisalo (i3i'', Gf.).
Scolym-os, -us, scolimbos (94a), ;
strobil-ius (Ki".), -us (Kl''.) strobeldorn
(114. Ki. sim.). welsch- (128), gold- (Pr.)
-distel. ags. se umbrada thistel (94»).
*Seolipodium ( aus polypodium X
scolopendria) steinpharn (lOn).
*Seolonia v. Aldonium.
Seolopendra {cf. sq.) assel t atzel
(Ki.). nassel (ii4. Kl,), meer-n. (Ki^.). os=
sei t azel (ii4). oratzel (135). langer
ohren-mutzel (i35) , -mittel (H6), orn=
muckel {i. seps v. a. ig 18). mittel (Pr.).
Seolo-, seole-, stolo-, solo- (87, 100),
scalo- (7ö) -pendria, scolo-pendra (95),
-pendrium, -pordria (10, 17j , scoli-
pendia ((j). -podium 'q.r.j, solo-pendia
( 7 ) . - raga ( 9 ) , stolopend - ia , - a,
Stolapendia (17), eale- ("ö-'^bc)^ calede-
(75'') -pendina li. lingua ceruina, rorr.
teruia 75 ) ( Glossier ungen unwesentlich
gekreuzt) hirzes- (loi , Gf.) , hirz- (87),
herzes- (95) -zunga, l -würz (Gf.). hirs-
(9), huz- (sie 100) -worcz. hirtzs- (7),
hircz- i]7, 75, 153), hercz- (12), herczen-
(13i, hertzin- (75''), hirs- (Sum.), hir- (10),
roß- (7, 17 &c.) -zunge, -rung (sie 7),
-ung (75»'=). hirschenzung (111). hirßung
(6). rustunck (18). ras- (5), res- (23),
rozen- (22) -tunge. sehalring (9). stein=
faren (ii4 sim.). miltz-farren (Fr.), -kraut
(Ki.).
*Scol-, StiO- (74, Br., Gl. m.) , Stillo-
(74, 76), stilla- (74) -pus (aus sclo-,
stlo-pus X colaphus?) einplasung, ge^
swulst. g. l pleung des mundes (74).
i wange (23). inflatio oris, vnde Nee stiopo
j tumidas intendis rumpere buccas f brae=
j GEIS (Gl. m.), braehas (Br.) cf. mala.
i *Scolusa [ans sclusa) disch; gewer
des Wassers (74).
Seomma spätzle; Schmitz- l spey-
wort (126).
*Scona, schona (19) (aus scotoma?
eseanea?) eyn schoyd (19). schade (20).
*Seopa (scops ki. cf. scoba. asion.)
schußuyt l ranßeule (125).
Seopa regia (Äerirt) buckel (74).buch-
; kohl, -spick, -lattich &c. (i43).meusdorn,
jkeerbesien, brusch (116).
I Scopare r. Scobare.
I Scoparius kerer (7). stuben-k. i beßen=
j binder (120).
I *Seopatio kerr- t reyn-unge (20).
Scopere (Br.) v. Scobare.
Scopetum eyn beßem platz (68);
j bessem-plaets (132), -stede (i47).
y
L»0
SCO
*8t'opeu8 lii's.-^iins (i47).
♦^ScopoluB r. ScopuluB.
'ScopoBUS r. ScopuloBus.
Scopa r. Seo-ba, -bs, -pa. Rudea.
'Scopula c. Scobula.
Scopulare (/. capellare oi. m. (./.
ac'opulus^ i/ii(>ii / vi'vbi'rgt'H (9 nim.).
*Soopul- '■• Rup-ositas.
*Scop-ulosus, osiisvdl b('ssemcn(U7).
ScopuloauB voll rut/.iii vnd houclen
(i:»--').
Scop-uliis, -olus (Gf.) {i. scrupulus
13, emiiiens saxiiiii l purf/amentnm auri
t cm'uslihet metalli 76. c/. scopulare,
scolapxis) /nl. nd. t-yit groz siiii. ,<^rot stoyii
u;/V /// a(l^M). oyn hoch yi)ic/.ick stoyn
yli (loni wassci- (4). aiii hoiior sijitziger
tVIt; (7ü). ein sp. schroffe (Das.). cyii hoch
»]m-/. steyn o. berg (8), berk (9). eyn
hulcz sp. st. worg ;.sic 17). stcyn-ruczc
(^20, 132), -rut.'icho (19). nihcko (loo).
röche (99). hobbel (19). houel (20).
sauczstcyn i kyssel (13). fahl (6). felsch
(7). gellcuder fclß (9i). schröpften, grolJ=
stein; raynigung des goldes o. ander
nu'tall (74). fluah; fluati.^coronno (-olis
CA.). kcpff'er (6t, V2S).
Scopus der zweck am schießreiii (,i:!.t).
eyn parck dair men nae schuyst (132).
perck da man nae sehnt ,107). zil o.
tescht (91. i. q. täst Fr.).
*Scorcia v. Scortea.
*Scordal-is , -us ((;i. m.), scordixlus
(/. ferox 147) frech l grulich (^20). wreet
&.C. (147).
*Scord-euni v. -ium.
Scordiscum &c. r. Sordiscus.
Scord-ium, -eum (17). schordium
(47),stor-clium (7i\ -dion (9) knoblauch
(74). knabelach ^17). wild knobelauch (9).
wilde clobc'lonch ( .Sum. ). clufloch (, 47 ).
lachen -knoblauch (i26 &c.i. wasser-kn.
iFr), -batenig (,116 &c.), -bethonien (i26).
kolsame (,8.5).
'■'Scordo V. Lureo.
' Scordonia [i. calamintha) bergmuntz
(143).
*Scord-ulus v. -alis.
*Scorea r. Scoria.
*Scor-ea, -ia (^Gl. m.) {i. 7. scuria)
Stadel (,Gf. 1.
*Scorel-lus (94», Gf.), -us {auis) ags.
amore iGf.); em-er (94, 136), -aer (Hpt.
5); düdhamer and feldepare (94»).
^Scorepta v. Noli me tangere.
Scor-ia, -ea, -it (47), asc-, ast-oria
(,(/. V.) [t-f. litargirum 1 der brant (88.
110), o. abgang vom metall (110) kant
0. vnsubere des metalß (88). hd nd.
sinder. s.-steyn ( 7 ), -sten (12). sindel
steyn (21). isen-s. (93, Gf.). eyn sender
steyn (18). sintter (1). sindele rioe). syn=
telen uyt der smede aevcn (147). lul.
§lage; hamer-sl. sim., h.-slayck 1^19),
-slach (11). slag-ge i22), -en (23). eyn
slag 1,21). hamelslacli (20). fulnuß (68).
vulnyß t dreck ( 132 ). cop-peroc (47),
-eroth (85).
*Scor-ia, -tia Gl. m. ) oelyvat van
|eder gemaect (I47).
*Scorina v. Scorpina.
Seorio narre l thore (9). nar t tore
(74).
*Scoriosus vnsawber (74).
SCO
*8corith r. Storith.
♦Scorium (.•>•/. -ria?) den röste (,30«).
*Scornicus ( </. acenicus ? scorrllis
sifu.f itai scorno?) sclienflich .-^pd i9).
spiel (8).
Scorpena c. Serra. Noli me tan
gere.
*Scor-pina, -ina (,9) [cf. sq.) blyde (
boge-n (8), -r (9). bilde bagiinge hemcl
czege dorn pife v'giftig dier (17;.
Scorpi-o, l -US (Gf. &c.), schorpio
^22'^) srorpi-o (21), -on (g5, 110), -an (^ü),
-e (ö"**). schorpi-oen (,147), -on (,125), -e
(22''). scor-po (Gf.), -p (46, 91), -pe (22).
schorpp (74). storpph (1). stork (.scork?
7). wcrre i.st ein vergifftiger wurmi' (,7.5).
eyn ader (,23). schylpade (12). schilte=
brot (^77). serpeut l geysel (,132). ta-
(12, 75, 93, 95), to- (74), ha- {aus tha-
10), da- (7) -rant. tarauth (6). eydeß
{IH &c.). cdische (,.^)). eyn vergitt'tigcr
wurm (li). virgipftc dir l dorn pusch
(,8. c/. tjrc). gyftig tyr (9). hyincl- (9),
hymniel- (8) -zeichen, stynchelinck t
bersek {piscis '10). bersche (19). ver-
gj'ft'tes t gelubtes geschoß (, -us 74 ).
fcuijnt geschot; roide myt knopcn ind
esten (i47). eyn gclipt pyle (,17. cf.
sieops). armbrost (91, 111). grymegays=
sei (74).
Scorpionarius icf. balistarius) arin-
brotitschütz (9i), -borstyrer (125).
*Scorpt- V. Scort-ator, -um.
*Scorrilis {i. incastus t inpudicus 3,
aus scurrilis X scortilis) hd. bn-. bo-
(5) -bisch; })ubischen (^1). bufi-chs, verh.
-seh (3). bubsch (7, 70 ). bobiß (21).
beoffs (18). bifuß {sie 17). boues (23).
horuscheyt (22).
*Scortare v. Proeare.
Scortari lid. vu-kusclien (8), -kew=
sehen (9), -kuscheit dun .sim., hurerey
triben (^75). ml. bosheit don.
*Scortarium hurhus (,8). huren haws
(9).
Scortatio hor-unge (5), -lug (23).
hör- l bob-erye (18). hur-erey ('75), -lieh
lebin (8), -enslich 1. (9).
Soor-, scorp- 1 76) -tator {cf. scor-
tor) hurer (8, 9, 75). ruffi-gan l -an (75).
scirno (Gf.).
Scortatorium m\ huren liuß (68,
110). bordecd (132).
*Seortatrix hur (70).
Scor-tea, -tia, var -cia (64) watsack
t lederincr inantel (91). ol-, var. el-faß
(64).
*Seortearius ( cf. corrigiarius ) ry=
meusniiler (125).
Scortes (/. seudicium 74, crnda peh
li.s 9, p. arietis ) weders-wel (20), -uel
(11), -huyt (147). wiederfei (74). buckesch
veel (19). schoff-el l -haut (74), -hut
i75ahc). schobczen haut (75*1).
*Scortesus {cf. scortea) budel, seck=
lyn (147).
Scor-tia, -zia (Gf.) {cf. Dz. wtb. 3 11)
riut-a ((Sf.). -e (Sum.). aspunrinda (i3i).
Scor-tia v. -ia, -tea.
*Scort-icium t -um huren Ion (75).
*Scortilis bubiscli (70, 134).
*Scorto horer {b"^).
*Scort-or, t -ator ( 74 ) boue ( 23 ).
gailer, gogler &c. (74).
SCR
*Scorto8U8 (cf. scoriosüsX scortari)
vnrayner (74).
Scortulumeyn cleyn hoerchen (132).
Scor-tum, -ptum (76) bubbiii (64).
ein hursciie frow (65). pecke (8, 9).
*Scorzia v. Scortia.
*Sco8sa schoß /. grabatum o. stab
daran «ich ein kraiuker lielt (74).
*Scotanuin v. Cotinus.
Sco-tia, (jeio. -cia, -sia {'2rl'\, icoeia
( 1 ) hd. iid. schoten-, scliott<'n, Schot-
tes, 132), schotte- (10), schoter- (12),
scoten- (17) -lant. schotten (5^).
Scotica V. Scutica.
Scotoma das schwimelen (125).
Scotomaticus acc. pl. zoranouga ; 7.
pl. gib-, gist-otfotoro (Gf.).
Sco- (74, Ki., i5r.), scho-(i3o) -tomia,
SCO- (Gl. m), scu-tonia svind-sucht (75),
-elod (130), -ung ^ augenfinstrin (74). be=
swyndeling t amechtunge (19). svyme=
hinge [i. vertigo 20). bezwuginge (11).
*Scotosis daz ist dar abe der man
mit schonen äugen nicht gesiebt (4).
*Scotum symbolum lach (si).
Sco-, scho- ( 08 ) -tus, -tos ( .5^ ) {cf.
strotus) Jid. nd. schotte, lul. eyn schot,
schütte (18). .scaten land (7).
*Scrabera (</. scab-) gryndt, rawde
(74).
*Scrab-eus, -ius, -io, -o, -ro v. Cra^
bro. Scarabeus.
=*=Scra-phia , -fia skelua (131^, i4i).
skeula (Of.^.
Screa nyes-e t -unge (20). rusterun=
ghe (19). reynsinge (11). hd. rotz, snodel
(133, 152), schnode-1, -r (67, 134), schnew=
tzet (74), Speichel (110).
Screare rachison; rewchsen (Sm. 3,
10 55.). rexenen (108). gragsen (128). reyn=
sen (11). rusp- (12, 65, 110), ruwsp- (65
var.), außrusp- (lu), rnst- (8, 19), rewst-
(19), sich munt- (lu), kod- (126), seif-
(75) -eren. reusplen (88). reyßpeln, spur=
tzen, naßesneutzcn (74). hd. snu-, schnu-,
schni- (07), schny- ( 70 ), schnew- (1, 74,
134), snuy- (132), spi- (88) -tzen, oft die
nasen; snodeln. snuben (12, 23), snuuen
(22) dy nese (22, 23). nyesen (20). vß-
werfl'en (20), -spyen (67, 88), -spuwen
(68). anß speyhen (66), -speyen (70, 134).
*Screatio rachizunga (127). ruster-
(5b, 8. 9), nyes- (20) -unge.
Screator reuspler l koderer (126).
Screatu-s, -m {i. polipus, eatarrus
5^) hd. snuder (1, 2), schnuder (6), sno^
del ( 17 ) ; eyn sn., snudel ander nasen ;
snuppe (."ib), reuspluug ( 128_). nd. eyn
snoppel kyl. ptc. gesnuczt (17).
*Screna {st. strena) hant gifi't (18).
dat nige ior (23).
Seriba hd. schrifft-, geschrifft-,
gschrifft- (65 var.) -wyser, -weyser.
-weißer (i5i), -weise (75). schrift't-weiß
(75), -kluger (4), -luger t -weyser (74).
schafft wise {sie 5). recht schreyber (1).
ein gelert schriber (68). meister (100).
m. scriber (20). gelartir 0. wirdekeit (8).
Scribatus hd. schribe-rie sim., -ampt
(20). schriuerie (132) scriuer-ye (22),
-inge (23).
Scribere hd. schri-, scri- (20), schrei-
ben, nd. scriuen. fnrsagen t bestellen
(20). v'meßunghe {sie 19).
SCR
SGR
scu
521
Scrib-, seribi- (kü.) -lita (cf. erispa.
artolaganus. pastile. ) strubli (iioijj.
stryb- (iioa), sträub- (ii5, Ki. ), streub-
(135, Hen., Das.) -liri, -Iciu (i35). striblin
gebachens (iiG, 128). ein g. streüblin, g.
t buchen kiiclilin, forte (Das.). tarte
(Das. cath. ). dard (Hen.). straub-entzen
(112, U5), -en (v. a. 1618). ein wähen
(i2(>, Ki'^. ). waheii (iie). kroppel (Fr.).
keükuocli (91 ).
*Scrin-arius, -iarius (Br.), -iator (7.5)
scliryn-er (75), -niacher (iio nim.).
Scri-, schri- (93) -nium Ärf. sclirin,
Schrein, schin (G), kist l beiieltniß (gs),
schancii , schaiig (13.'-, 152). nd. scrin,
scren, sclivicii.
*Scriptini außdiinglich (74).
Scriptio scribunge (20).
Scriptitare vil (110), dick vil (68)
scliribeii. dickwijl schryuen (132).
Scriptor hd. scliriber, kantzelschreü
ber (111 ). nd. scriuer.
*Seriptorale v. Scripturale.
Scriptorium {cf. forulus) hd. schri-
be-, sclireib-, öchriff- (20), nd. scriuer-,
scriji'-bret. scrib brat l sc'pb zug (6).
schrib-zug (75), -zeug (110). canter (104.
cf. cauter?).
Scriptura lul. sclirift't, ge-schr. (75).
nd. scrifft. sacra pagana l s. ser. heyle
scrifft (5'').
Scripturale hd. schribe-, schrib-,
scliroib-, schriff- (18) -messer. nd. scriue-
(23), scriuel- (221^) -mes ; scriftmest (22),
schrijffinetz (132).
Scriptus ge.schryeben (19).
*Scrirpea v. Scirpea.
*Sero-, stro-ba \nur in 74 und den
Mainz. Hfifi.; aus d. scii raube V cf. serofa?
strobo Cri. m. ? ander. 'i scroba ib.) hd.
leyr (74) ; arm-brust (9), -brost, -prost (74)
winde.
*Scro-, insero-bare {cf. sq.) der ver=
cken wrueteu (147)
Scro-bs, -ps, -bis (20) knie (20). cuyl
(110, 132). kyler (aVc 68). scoll-e(V.uouea
Sum.), -0 {(it.) aus scnlvn latere? oder in
gew. Bed. cf. scrobs = scobs Gl. m. ?
difthus (23)'. mort- (9), morder- (8, 9),
sau- ( '. scropharvirn 75 ) grübe, der ver^
ckens kuyle die sy wrueten (i47). eyn
shmgeu-, uater- (75) -hole (8, 75) -hale
(17), -loch (75). eyn fore span (8, 17. cf.
scroba ?).
*Serofarius v. Scropharius.
*Scropatum v. Scrophatum.
*Scropula i\ Scrophina.
*Scro- V. Seru-pulosus, -pulus.
Sero-pha, -ffa (51*, 75), t -phus(76),
l -uua [ Gf. ) hd. suwe, suw, su (Gf.),
sauwe (151, 152), saw, sue (8), ßoghe
(125). soeghe (132). soog (99). ags. sugu
{'Ml. ruga (136). sweyn (9). swiu ; swiiis
muter t sehwinsmutter ; lose ; zuchtel
(75). looß o. moor (i26. Das.). loos, tausch
[cf. Gr. wtb. 2, 855), kosel, suckin, inuck
(112). mocke (ö"^). muke (5). eyn böse
druse (4).
*Scro-pharius, -farius {v. flabanus)
vercken verwaerre (147).
^Sero-phatum, -patum (74 &c.) {cf.
serupus &e.) koren- (9), born- (8) -seil,
prunnensayl (74).
Sero-phina, t -pula (no&c.) (schaeff
UlEFENBACH GlURBARIUM.
missv.) ein schaff(iio), Schaf 110^), schaeff
(132), schauff (68). ploich der tymmer=
luyde dair myt sy voeren rythen in dat
holt (147).
Scroph-, scrof- (4, 74), schrof- (93,
Auz. 8, 406) -ula (t/. scropha, glandula)
böse druse (4, An^. /. c). truse (7). druoss
(93). trieß (76). drosekyne-, hege-dr. ;
schroffelen {pl. 8.5^). widdergeude (7).
wider-gend (93), -gent (6). mer-, ferch-,
sutz-lein (74)
Serophu-, scropho- ( 74 ) -laria i.
crassula minor, faba inuersa, teleph=
iuin,cieotrinuin,vineatica semperuiua
(144) {cf. marrubium) braun- (114), seu-
(91, 125), bruch- (144) -würz, knaben-,
zumpeii-, wund-, .s. iohanns-kraut, bonen-
blatt, fotz-zwang, -wein (144).
Scr. minor ((;/". favelago^ blatter- t
meien-kraut 114).
*Scrotina i\ Scrvitina.
Serotum der balg (9i).
Scru-, stru-pulare, scrupulari (75)
hd. vnder viudeu, t besvveren (20).
onder winden lllj. argvvon haben (75).
Serupulositas zwifelung (118). nauw-
l swair-heit (i:i2).
Seru-, scro- (iio-M -pulosus zweyuel=
haftig (9 . zwej'felhefftig (64). ein vn^
gcruwiger (scr. in conseientia 65). arg=
wonig (75).
Seru-, sero- ( 1 1 0 ), stru-pulus ein
sant- //(/.-stein, -steiidin (75!'), nd. -steue=
ken. schiner- ( 93 ), schiner- ( .sie? Ob.) -stein,
zweyuel ; hindernisse; cleyiie scharf steyn
(9). ein klein steinlin o. zwyfel (110 s»h.).
zw.-haftig (8. X -losus). grien (128).
rudelsail (scr. so. cf. sq.). argwon (75).
*Scrupus (i. lapi^ &c. Br. cf. prc.,
struppus) ruderseyl (64).
Scruta grempelwerk (112). alter
grumpel (Fris.). alt gerum-el (Das.), -mel
(128), -pel (Ki.^. steck (125).
*Scrvitabilis erfar- l erforscli- (110),
ondersoeke- (1321 -lieh.
*Scrutabundus vnde- (.s?> 20), ondev-
(11) -vindich.
Scrutari Inl. er-, her-farn; furschen
(19), forsclien (8, 9), er-f. ; be- (9), er-
(65V vnder-suchen. nd. er-varen, -voren
(23).
Serutaria gremplerin (112). giimpel=
fraw (Das.).
Serutarium v. Forum.
Scrutarius gre- (112 sini.), gü- (Das.)
-rnpler.
Scrutator er-farer (110), -forscher
(4, 6s). ondersoecher (132).
Serutatrix erforscherin (68). onder=
soekersche (132).
*Seruti-einiuin v. -nium.
*Serutieum caieker {pharetra) die
ruw is (147).
Scru-, scro- (17), seru- (75 varr.)
-tina, serutinia (/. Uiigua lihre, lib=
ripens 75) wagezungcn (75). waug ziinge
(67). hd. ein z. an eyner wagen [11)., in
der wag.
*Scrutinis (z'.purlupa ; ef.scrut-inum,
-um; -ulus &c. 01. m.) kaldune (23).
Scrut-, / scrutic- (74) -inium hd.
er-farung, -forschung (58, 110), -fur=
schunge (8), -vorsunge (5^) ; fursschunghe
(19), farsch- (G), besuch- (9), aisch- (75),
prüf- / vndersuch- t vndervind- (20)
-unge. onder-fraginge t -soechinge (132),
-vindinge (11). ervoringe (23).
*Serutinum (/. om-asum 3, -entum
75. cf. scrutinis &c., cirbus) kroß (75).
gecrose (3, 75) vom kalbe (kalte sie 75^)
0. anders (75). su- t se-Icze (3).
Serutulus vcrckens buyck wael ge=
stunght (147).
Scrutum, strutum (74) {pl. i. exta
Br. cf. prc. (See.) armer lüde kleit (19),
lut kl. (75), lute wat (8), lewte gewete
(9). derem (97). hader o. armesklaide
eins armen (74).
*Serutus v. Struthium.
*Scudatus {cf. -ti Gl. m.V scutatus?)
schylt (19j.
Scu-, seu- ((it.) -ditia, -dicium 174,
Gf., -rcium? 23), seodicia (64) (/. ligo
23, fosso-, fossa-rivim) howa (Gf.). ein
spat schautiel (64^'), pfudt schuffei (641»).
schüffei (74. V. scortes X schof-fel!).
hacke (23). ags. strath (Gl. Aeuv.).
*Sculieus (•/■. scalus? scutellariumj
schuosßel korpp (19). scottelcorf (11).
*Sculpar schräg (74).
Sculpere hd. graben, vß-, form-
(75), furm- (1) -gr., t -machen (75). nd.
grauen, hd. sniczen, reynigen (8, 9).
*Sculp-io, -itor v. -tor.
Sculponea {cf. culpo. pero.) filtz-
schuoch (61 sim.), -schu / socke (125).
streifling (lu, Ki.).
*Sculp-rum (93), -trum (16) {aus
scalprum X sculpere?) grubel iscn
(93). snyt incßer (IG).
*Seulpt-atus (•. -ura.
*Sculp- , scul- (loo) -tile hd. bild ;
gegrabin werg t aptgot (17 sim.); ge=
snyczyt ding (l, .')^) ; maylunghe (19).
nd. bilde (132), malinge (11).
*Sculpt-ilio V. -or.
Sculptilis hd. gegrabin, -en; greb=
lieh (7). nd. ge-, be-grauen.
*Sculptim vßgrab- (110), vyßgraue-
(i32) -lieh.
*Seulpt-io V. -ura.
Sculp-tor, -itor, -io (110, 132 , -tilio
(66 &c.) (/. formex 1) hd. greber, gra=
ber (1), formen gr. (5^), byld schulder
(68, iiü), stainmetz (76). byldensuyder
(132).
*Sculpto-, scultu- (Gf. ) -rius (/. breue
scutum 104) prort (104). port (Gf.). /. e.
scutum scidptum? margo scuti?
*Sculp-trum v. -rum.
Seulpt-ura, -atus, -io, stülp tura
{alph. se- 76) hd. grabunge, vß-gr., gra=
big (1), snytunge (5''), bildschuydung
(110 sirn.). grauung (23).
Scultetus ((IMS altsächs. sculdhet?)
schult- hd. -heyß , -haiß (76) , -Iniß (6),
-eyß (5, 16, 69), -eis (1, 70), -iße (.5b),
-eß (21, 4), -es (3), nd. -ete, -te. scholt-
heyß (7), -eyß (18), -iss (i47). scoulte
(81). richter (1, 4, 7i.).
*Scultile V. Seulptile.
*Seulturius v. Seulptorius.
*Scumaria [cf. scarindra. baneia.
amarillus. ßastinaca.) mor-ach, -ich,
-ling (Sm. 2, 609), -hei {ib.. Sum.).
66
r,.).)
scu
*Scu- / scir-poUim /. jiinrehim [Hi).
♦Scnipetum r. Scutulatuiu.
'Sfupeus r. Seirpeus.
*Sciipvilatti triis scutulata X scibi-
lothy <y". scupetuiu?) Mcihiloth wcppi
(«f. 1, »M»; <;/'. t), 108).
*Scupu8 {(tiiii scirpus) bycsc (147).
corn. liriiniu'ii {i. /iimus Zpuss).
*Sourcium /•. Scuditia.
*Scureolus r. Aspriolus.
*Scurgio [j)iscis, cf. scurio, aua stu-
rio? siirg i!t3).
Scuria {>f. scoreai .stadt'l l scu-ia,
giiina ,(if.). .stugimu' {nie) l sc'iij)f(' in
eurte (,104). scof sim. (df. (5, 458). scujjlia
(Suni.).
*Scui'ilis r. Scurrilia.
*Scui'io [)Hsriüf (•/■. scurgio. siro.)
stuoni (ll\
*Scuriuin (c/. scuria) v. Horreum.
Seurra ij. par-asitus ca. Fr. -cisi=
cus 7H. c/. seurrvis als msc] hd. lottor
(88, Das., Fris.), l.-bube (Ki.) , loterbuob
(Dl), lottcryn (4). hd. nd. lodcrinne sim.
biibiu (8). bobin (21). nd. bouiiiue. hd.
pueb o. lekcr (1), lecker ((58, 110), hoff-1.,
spottcr (6). spott- ^spry-vogcl {Ki. sim.).
sccr-oiio (131), -uaro (Gf.), -nare l nas-
care (121). sciruo (Gf.). fryhat(88). suur=
rinc'h (Sum.). td. eeu schampcr (iiG).
Scurrari fatzcn, speyen, flattierru,
tadcrlesen (i-'<i).
Scur-, scu- (7G) -rilis {vo7i seorrilis
wderscli.) hd. nd. lodor- , hd. bieb- t
lottor- (76), vn lober- (21), lecker- (20),
leeli- (8, 9), sehimpf- (10) -lieli, -lig (23).
ludrecliter v"*). hd. lecker, l.-iselieii (75),
-scher (65), -echter (74), -hafftig, -achtig
(68), -achtich (132), -ich (110*), -ig(iiot'),
-y (67,133); bub-ischeu (75), -ischer (74),
-scher (65), -isch (6), -seh (7); pubi-seh
(1), -sehen (75); bobisch (5), bebiß(21),
boebsch 1I8), luder-ieht (IS), -echter t
luckerischer (74), schalkhaß'tig (iioj. nd.
bou-esch, -ich.
Seurrilitas /. lec-caeitas (Br.), -atri
citas l turjntudo ( 76 ) ; loci hillaritas
(65). skernewort(i4i). scern ^ seernunga
(Gf.). pub- (75), bub- i lud- (74) -erey.
bob-_ i lod-erij (21). bo- (22) , bue- (11)
-uerie. lecary (76). lecker-ie (f)), -eye
(18), -ey (74). lechunge (0). schymplieh-
(8), schentlich-, scliamloß-, bubsch-,
varr. schandlasig-, hübsch- (65) -keit.
bubischeit 174). licht-fortiger, var. -fer=
tiger schimpf t wort; riffionwise (65).
seharalicheit (25). deckigth (49. d st. IV).
schnedigkeit (64).
Scurro hurrer (1), lecker, letter t
loder (20). bube, bobe, nasch-are (121),
-ere iGf.), neßer (8). nd. boue.
Sciirrus lecker i nascher (9).
Scur- r Scus-soriura.
Scus, stus (9) in decl. rund l synwel
(iio^). ron-d (iio^), -dt (es), -t (132).
scheibelecht (9).
*Seus-, scur- (Gl. m.) -sorium (mole)
renn-ela (iso, Gf.), -ila l quirn (121). ge=
rummel in der mule (74).
Scuta(c/. oscillum) ein runder (iio»^),
rond (iiob), ront (132) schilt, roudel (132).
hd. bocke, bock- (132), boke- (3), buck-
(69), bugk- (134), pucit- (134) -1er. fuer=
scherm (75). hytzelrayd 0. schock (74).
80 IJ
schuod / botli nnuis 19. cf. 01. m. n/.
pcluiyte)- riiiule form (147).
*Scutab- ?'. Scut-ulatus.
*Scutal I .v/. scutarius ?) kochurmecher
(20).
^Scutai-i sieli niil sehilte 0. puckler
wap|)i n i7i).
Scutarius v. Scutifer.
*'Seutatis {aui.'<) aijs. ragofine (94*).
Scutatus geschil-tct (68;, -t (132).
Scutella hd. scuzila ((if.), schu-liel,
-ssel; scüüel (151], sehissel (134). sclio-
ßel (19j, -ttel 1132), -tel (11), -tele (22).
schulei (23). mus schuttel t kompken
(I09j.
*Scutella-tärius v. -uarius.
Scutellari-s v. -us.
Scutellarium (/. cartallum 7i) hd.
Schüssel korb; seh.- t mist- (74), schoßel-
(19) -korj)]), l -bred (19,. schottel- (132),
scotel (11 1 -korf, t -broet (11).
Scutellari-us, -s (68, 74) ein schussel-
simler (74), -macher {i:-., 110); sciiottel
mecher 1102).
*Scutel- V. Scutu-latus.
*Scutella-uarius , -farius (iio») (>in
schusscl- wasclier (uo''), - weseher (68,
110*^).
*Scutellifex schusselinacher, schußler
(74).
*Seutes {i. setur, st. fetor?) schyß
(5b).
Scu-, l SCO- (Gf.) -tica (r/'. anguilla)
geis-il (9), -ela sim. (Gf.). kuoptig gaisel
(76). ein knotecht (8, 9), -dicht (17)
geyssel. sweype (i32). schweifte (110).
swoppe (125). wep (68).
Scuti-fer, t -fax 75), -ger, -gerulus
(V. a. 1618 1, scut-, scutul-arius (i. cliens
74, stabularius 23) hd. nd. schilt -are
(Gf.), -kneeht, -kneyeh (13), -furer (8, 9),
-vorer (22), -bube (75). schyleketht (12).
schintfessel (77, Ob.). schildbucb ((M. a.
1618). edelknecht, edling (74). renner
(Ob. cf. eacula).
*Scutila scuzzila (Gf.).
*Scuti- V. Scutu-latus.
*Seuto (i- Scolaris mendicans) schütz
(74).
*Scutonia v. Scotomia.
Scutra {sg. pl. 7 ) scuzila t pahuueiga
(Gf.). kachel (7, 76). erein faß, glut-luifen,
-pfann, wermpfami 174).
*Scutruni {cf. scut-ra, -um) glich
wit (8), weyt (9) geuesse.
Scutul-a, l -um (es) {cf. serpentum)
scuzila sim. (Gf.). schüssel (Ki.). breiße
{ vurspan (20). vorspan (9). schibelecht
vorspau (8. cf. scutul-ata, -atus). eyn
ront spenneken t henxel van golde oft'
syluer (i32). gespir von gold 0. silber
gemacht (^. monile 75). kostlieh kleid
(68). ein runde gestalt wie die spinwüp-
pen (Das. X gotauueppi V).
*Scutularius v. Scutifer.
Scutulat-a, l -um (76), l -or (75)
{cf. scupulata, scutul-a, -atus &c.)
scibohtiu gotauueppi (Gf. (j, 408). sidin
gewaiid; apfelgraw {equus 76). gemu-,
var. gemo-sierte färb (75. cf. stragula
sq.).
Scutulatum (/. scupetum 75. cf.
lirc.) seydin (9), dur siden (8) gewant.
sarrock (75).
SEC
Scutu-, seuti- ( (i), scutel- (7 ),scutabu-
(75) -latus, scutulus {aitj.? cf. (i, 4O8)
sciboht sim. (Cf.j. :!|)pliel grabe (color
7). appfel grau (*j). ()])ft'cl grawe als die
pfert (75). ])ert dat gelynstrende appp.=
len lievet (147).
Scutulum (rf. scutula) sciba (Gf.).
*Scutulus {cf. scutulatus) mistkipun
(141. cf. (if. 4, 355. furcale, humerulus).
Scut-um, bissw. -runa lid. sciba (Gf.),
sciiilt; Ixicke-, pocke- (9, Ki, 74), bug-
(93), becko- 1 1.1) , hd. nd. bücke-, nd.
boke-, buckel- (97) -1er. pauesen (75).
tartsch (9i). pockelhaub (74>
*Schalmerus &c. v. Scalmeia.
*Schalpere v. Scalpere.
*Scharlelya v. Scariola.
*Scha- r. Sca-rletum.
Schedia {i. ratis ) strusen ; vlote;
kalmeie (Chytr.).
*Schel-a, -iailoxeXo?) vichsarnlider
(93).
*Scheledracus uiuis) scheldraek (140).
Sehern- ;;. Scen-atismenos.
*Scherium spange an den clcidern
(75).
*SchifFus V. Scyphus.
*Schi-, schoe-, squi-, sy-nanthum
cameel-graß(i.')3), -sliew, s(iuenantli (I43).
Schiro - momon , -nomon v. Chiro-
nomus.
*Sclilimbria v. Artauus.
Schoenophilinda [ludus) das schla-
gelins, ring, krantz (ii2).»iZ. cop cop heeft
geleyt (^. (jallina exclusit oiiuni iin).
Schola V. Scola.
*Scho- V. Sto-machus.
*Schona v. Scona.
*Schordiumi v. Scordium.
*Schoroniia i. mania ; aus scotomia
X scorio?) tobsuht (,9.'5).
*Schorpio v. Scorpio.
*Scho- V. Sco-tomia.
*Schotus V. Scotus.
*Schraga (scragae Gl. m.) schraeghe
(Kil.).
*Schrinium v. Serinium.
*Schrofula v. Scrophula.
"^Schueuus V. Sueuus.
Se {prep. i. sine) von o. on (uo).
van (132).
*Seb-alo, -ulo (11, 19, 20), sembola
(74) hd. holz-, hulz- (19) -dube (19 &c.),
-dub, -taube, -taub, -huft(68). holtz- (i32),
holt- (11) -duue. holdynne (20).
*Sebalus (animal, cf. sabelus) zeba
(11).
'^Sebasta v. Sebestena.
Sebastus (*. augustus) augstmon(74).
Seb-estena, -esten, -asta {herba) se-
besteu (143 &c.).
Sebibere {i. seorsum bibere Br.) heim=
lieh drinckeu (110 sim.).
*SecaciumL [cf. sed-, set-acium) meel
budel (19).
Seeale (Ki.), se- (i36), si- (94) -calia,
Sig-ale, (17, 4, 74, Sum. &c.), t -alO (Sum.),
-alum (74, 104, 127, Gl. m., Br.), -alis t
-ala t -ilum (Gf. , Gl. m. ), -ulum (74),
sicl-um (Gl. m.), -o (Gf.) [i. siligo) roggo
(127, fif.). rogke (Sum.). rogk (74). rocke
(104). rocken-korn (74), -spalte, Mrg. radel
(Ki.). ags. ryg (i36), rygi (94), lyge (94a)
SEC
emmor (i2:>). senkel (4, 74, ir,, mss. mog.
cf. sardiola; doch iceist auch ein s. auf
renda, liga).
See-, var. seec-amen, -atio howung
(75).
*Secani-en (vocc. ex quo, Geniinae), -ina
(Mss. mog., Gl.), siccam-en (porci Gl. m.i,
-ina {v. creraiuin), sica-mina (lOi),
-nia (Hpt. 5) (-en i. segme-n t -ntum
125) gosnedeii (22). in-g. (21, 23), hd.
-gesneyde, -gesolmit ( 6 ) , -gcsinde ( sie
Gf. 6, 842). geschnaidt (134). eyn ge-
snede (5, 132), -snethe (iss), -schneyt
(7), -sehiiette (C9), -schnethe (66, i5i ).
ein schnethe (1.02), peschnete (70), schny=
düng (110), clouinge (i32j. gislaihte (i04.
cf. nainutal). .spuen (12.5). aqa. gibreci
(Hpt. 5).
*Secatiare v. Setaeiare.
Se-, see-cana, -cania, sequana (1,
71, Gf.) (flmdus flaens per parisius, var.
paradisum 6,5) seck (23), seck-e (5),
-eu (1), -ein [b'^) in franck-reich (1) -rig
(23), -en (5b). sechken (71). sokke (22).
hd. seyne, syne (löi). zeyn (11). sigon,
sigana; seeona t sigon-ia, -a sigena
(Gf. 6, 147. cf. arar).
Secare hd. nd. hau-, hou-, ho-, lid.
ha-wen. hoiigen (49). liacken (4). clouen
(132).
*Sec-atio, -eatio, -camen v. -amen.
*Seccan-a, -ia v. Secana.
Secedere nd. wech-, achter- (11, 132),
hd. weg- t aus- (9), eyn weck- (17),
ewech-(18), enwech-, hinweg-, hinder=
sich- (110), liindervvert- (20), vß- (8, 76),
affter- (19) -gan, -gaen (11, 132), -gain
(18), -geen (9), -gene (17, 19). hd. (vocc.
ex quo) vnder-welgen, -wylgen (l33) t
affter-, affther- (133) -gen, -gehen (133,
152), -geben (67). verborg-enlich , var.
-lieh kummen (65). ab- (65), affter- (19),
achter- (11. 20), ent- (17, 21) -wichen, -wi=
ken (11), -wegen (21). enweg schaiden
von der weit (46).
*Se-, t sex-centi scchßhundert («s,
110). seßhondert {i?,->).
Seeernere lid. vß nemen , sundern,
ab-.s. t -schaiden t hindan seczen (65);
sunderlieh .'^in (14), zurück sten .vim.,
iber ruck ansehen (76), deilen ^ scheiden
(20). be- (14), enzwey- (19, 20), ontwie-
(11) -sclieyden, -brechen 0. shieu (20).
vndersceden (100).
Secessu-s, -m (25) hd. vß- sim., bösen
vß- (21), böse t vz- (5), lose t ut-
(23), hin- 65, 110), enweg- (68), wech-
(132), heymeliche- t achter- (20), stul-
(25, 65) -gang, -ganck, -gangk (23).
gemachs gen zu der natur (75). scheiß=
hauß, ^riuet (74). ags. helostr (94, i36.
cf. recessus).
*Seciaeiuni ii. erebrum ; cf. sedaeivun
&c. 1 ritra (i4i).
Seeludere [i. reicere 22'') vff sließen
(20). vß slißen (19). versiezen (100). ont^
sluten (11). schup-ffen (77), -pen (22^).
*Seeluni {unter seh. von seeulum)
ewig (8).
*Seelusa (cf. ex-, s-elusa Gl. m.,
elausura) were (7). Cf. wer mola ,,al.
selusa" (130); uueri mole [turri Gf. 1,
929).
*Seelusio vß sließunge (20).
Seelusus vz geslossen (20).
SEC
*Seementatus {cf. segm.) gigaroter
(Gf. ).
Seeordia {cf. soe.) thor- (9), der- (8)
-heit. vrcse; trae- l gecki-cheit (i32).
Seco-rs, -r {cf. socors) hd. nd. eyn
dore, hd. tore. tor, dour (67). furchtig
(8). hertzloß l zaghafft (68, 110). vnbe= 1
herzt (i28). sonder gedachte (132).
Secreta (in iinssa) das haimlich gebet
(65). verho- (68, 110), verhee-(i32) -lenheit
iit in m. (110), in der meße (68), in die
misse (132). 1
*Seeretare absynderen &c. (65 var.
i. q. seeernere\
Secretarla versiglerin (65). |
Secretarium [i. sacristia 931 hd. nd.
hei-, he- (100) -nielicheit s^V/i. heim- (99),
kleyn- (8, 9) -ode, -ot (9). raet- (20),
trist- (93 Mrtf.) -kamer. sig-ituri l -iudri
(Gf.), -eltor (93).
Seeretarius hd. sigersto (Gl.), heme=
lieh (491, heynilich rait (18); h. rat-
wisser, -wiser; haimleich rat wisser (1\
-lieh rat wizzer (71); iieimlicher l rat=
weiser (74); ein h. rat (65). ein h. ratz-
(110), rotz- (iiob). ratß- (68), raits- (132)
-man. Iieimlicher ratgebe t innerste rat
(70). 7id. he-, te- (23) -melich rad wetere.
"*Seeretor seigerer (Alt.).
Secretum hd. heyme-lich, -licheit
■sim.; absunderung (65), in sigel (1, 6);
eyn inge siegel, -sigel (21), -segel; eyn
heimlich insigel (69, 134), heymelich
iiige-sigel, -segel (i33). cleyn s. ; secreet
(147). nd. in-gezogel (23), -ghesel (22).
Secretus hd. nd. hey-, hd. heyme-,
heym-, lienie- ('12, 14i -lieh, haimliclier
wj'^scr raut (/. oeultus 76).
Seeretus locus hindan geseczt vß
der geinain wandelung der menschen
(65).
Sect-a, f -asis {q. cf. 22, 23, 66 &c.)
h(f. eyn zwey draeht in dem glauben;
zwitrach in dem globeii (46>; zwitrach-t
des glaubens -a, -tikeit im glauben
-asis (75). vngemain glaub (1). eyn vn=
gemeinet glaube {sie 5^). sunderlieh
ordin (8, 9). fulgniße i20). nach folgung;
fur-nemung l -sacz (C5). nd. zwey- (23).
twig- (22) -draeht in demme (den 23)
louen. opsate van quader lere (i47).
Seetari hd. volgen (8, 9); nach-,
noch-, nd. na-v.. hd. -fulgen, -beugen (65).
Seetarius hd. seht«re (Gf. X sex^
tarius?), eyn vn-gleubiger, -gleyber (21),
-gemein glauber (1,5^), -gloubig mensch;
ketzer; eyn nach-, noch-folger, -fulger;
zweytrachter (7). nd. vnghemene, vnghe
(SIC 22) louer.
*Seetasis {cf. seeta; X eetasis?)
zweytracht- (7), zwitracht- (75), entzwey-
draclit- (5), witracht- (6) -ikeit in dem
glauben, im gl. (75), in fide (G).
Seetator nachfolger (65).
*Seetellvim v. Assularium.
*Sectica {aii.s le-, ve-etica?) i. genus
vehiculi flode (20). sleed (19). siede (11\
Sectio hauw- t snid-unge (20). i.
diuisio absehneydung ; Ifreqnens secutio
einpsignachsehung (74).
Sector hd. nach-foiger, -fulger.
*Sectrum v. Assularium.
Sectus gehauwen (20).
Secubare {cf. secumbere) be-sloffin
(8), -slofen l -legen (9).
SEC
523
*Secu-bare, -mbere hd. bc-, bi-legen.
be- (23). by- (22), bi- (100), affter- (19),
achter- (11, 20) -ligen, -liggen (11).
*Secubere (x secutere?) zurück
werffin (8, 9).
*Secularia {imt. von seeuris) cambr.
laubael (zeus.s).
Secularis werlt- (20), weit- (65) -lieh.
Seeulum hd. die weit; w. l afr (6),
alter w. (75), die w. o. ein alter, der w.
(1), dye werlt (5, 23) alder. werlt (20,
132, 133). de we'lt (12). de werelt ader
alder (18). dye wernt aller (21). den
wert (5b. -ulum demin. !). wert- (8, 9),
mensch- (8) -lieh lebin. eyn zit (8), man
czeyt t ewigheyt (9). geschlecht nach
der zeit zu rechnen (75).
Secum mit hd. sich, yin, yme (67,
133), eme, nd. sik. mit ym selber ut
nie e.st secum in domo sua der ist selber
mit yme in siine huse (20).
*Seeumbere v. Seeubare.
Seeunda gluck ; ander werb ( 8 ).
gelüeke; andir niut (9). üy andere ge^
burt lieyzet das vel da daz kiiit in der
muter leip inne leit l das mit den kyn=
den geborn wirt (4).
S. perfeetio naehge*'nde besserung
(62).
Seeundare lid. gluck-eu, -lieh syn
o. machen; noch fulgen. nach folgen;
au dye andern, r (9) stad seczen.
Secund-ario, -o hd. zu dem, zum,
tzo dem (132), nd. to de andern male,
mole (110b), inayl (132). zu dem an=
der mal (110 var.). andir weyd (-ario 9).
Seeundarius hd. ander, der a. (7,
21). a.-mal besundern (22). der andirste
(5b), seeiindus (scds 7).
Seevinde res gluckliche zufellige
ding (65).
Seeundina ((•/'. seeunda) kinduel
(93). kindßburdlin (64).
Seeundo zwyrend (88).
*Secundocras vbermorgen (-4).
*Seeundorum (.v^ -darii) panes grob
(9), gr p (8) brot.
Secundum hd. nd. nach, noch (22),
nae (i32). hd. naich (Mss. mog.).
*Seeundum - que nach deine (19).
-quod jn etliche wise (65).
Secundus hd. der nd. dy (23) ander,
anderde (132), zweyde (20). geluck-ig
(110), -ich (132), -lieh (68). gluckselich
(9). glichech (13). quanto neronior tanto
seeundior extat ye boeser schelck, var.
ye böser schalck, so besser gluck (110).
ye boßer seh. ye besser gl. (68). so
boßer seh. so boßer gl. (uo''-). wo arger
seh. wo besser geluck (132).
Seeurare hd. sicher machen, nd. ze=
ker maken. sedieren (14). sichern (75).
Secure sicherlich (20, 75).
Seeuridaca peitschen (i43).
Seeur-is, -us (133), i -ella (75) hd.
axt, ax.xt (7), axst, axe, ax (18, 4, 132),
achße (125), achs (1), ackis (5b), ag.st,
by-, bey- (70, 134), pei- (3, 75) -hei;
peyl (4), byel (133), byeln (10), hacken
(1), hack (75), holtz-h. (111). bijl i aex
(132). exe (23). exse (22). bile (11).
Seeuris rustiea wagenbyel (125).
Securitas hd. sicher-heit, -keit (5),
66 *
r)i>i
SKI)
SEG
SEL
-unj: (tS3). nd. /ekiT-, zfclu>r- (2:J) -hiMt.
gfwililiiMt i20).
SecuruB ;,(/. -ris) //(/. si-, syo- (15>),
Bchi- (11 -i'licr. segor (13). nd. zeker.
Seeus //f/. /('/. 1)}' l aiulcrs. cya, »7//.
fs ist wol a. ; woluil-irdi, var. -iclit (7.')).
8. viam lu'boii t l)i ileiii wog; ußw('u=
di-ys , rtii: -g des wcgis (,•;.'>).
*Secussare (pvettzoii, mordelen (ii7).
*Secutor ((/. suesius) jagaluuit i
i sivis-o. -i lur. (), 282).
*Secutorium f. Tristega.
Sed .suuder (!!>)• zonclcr {\\)-
*Seda (f;/'. sceda, seta, sata slm.)
satli (IS), /.edel als in dem hole (23).
*Seda-ciuni, -tium, -zius (oi. m. )
((/. sec-, seci-, set-, sid-aeium, sesti-
eium &c.) har- (74, loo), ha-, iiai- (loi),
lia'- {^vm') -sij) (104, 127, «f.), -sib (lOO,
117, i;!0, in), deyck drog (19). doech^
troeli ;_11). dcych troek ^ inel hiidid (20).
Sedare hd. seczen (17), nider- (65),
gleich- (4), glich go- (5) -s. ; ge-s., -siezen
(21); glichen, v'-gl. (10), -liehen (12),
-sagen (19. cf. 11), -eynigen (13); stil^
leu, ge-st. (5'\ 88), sweygin (8), ge-sw.
(9), seinften (9), frid niaehen (88, iio);
ont- (21), krige ver- (65) -riehten ; niilt-
igeren (88), -ern t ab-stellen t -legen
(65). den zorn ab-st., hin-1., lesehen; be^
hamlen (88). nd. vor-likeu, -sitten, be=
setteu, veryagen (11), sachten t saetcn
(132).
*Sedarmm ((-f. sed-, sec-acium) mel-
(2U). meel- (11, '19) -budel.
*Seda-rius, -ris ( 1 1 (Vi),-tarius, -torius,
t sedifex(74,7.T) //c?. stnl-macher,-meeher,
-er i74). sessel-m. (75). nd. stohneker.
stule- (17), stoel- (23), schoel- [sie 18)
-nieyster.
Sedatio still- t senft- (20), sweyg-
(8), gcsweyg- (9) -luige.
Sedazius v. Sedaeium.
Sedecies hd. sechze hen (5, 7, 76),
-en (18), zechzehen (17) werbe, mal
(76), mail (7). XVI (9), sechzen (4) mol.
zu s. molen (8). seschs zen mal (6).
seezeheu werff (20). seezeber (21). nd.
sesten woru(! sim.
Sedecim hd. sechze-hen, -ne (75^,
-n (5, 4); sechs zehen (6); seczen (21).
nd. ses-teyne (22) , -tyn (23) , zeestien
(11).
•^Sedeci-mus, bi.ssw. -us hd. der sechze-
nde.ste, -henst (7), -hende (8) , segczen=
dest (21), seßhnde (20). nd. de ses-teeude
(23), -teyne (22); die zeesticnde (11).
*Sedella (c/. Dz. Wtb. 312. Gl. m. h. V. ?)
arnjiri [CA. Ca.ss.).
*Sedenarius hd. der sechzende zal;
sechzehen zail (7), zeehzehen zale (17),
dye segczen czap (.sie? 21). nd. sesten
tale siiii.
Sedenim hd. aber, vnd a. (21). aiber
(6). nd. auer.
*Sedentariu8 stoil-meker, -ordinierre
(U7).
*Sedenus hd. sechze-udich, -hendich
(17), -hen ding (.'-ic 7); der seehzeh- (19),
secz- (21) -endest, nd. sesteenicli sim.
Sedere hd. siezen, nd. sitten. ge-
setzen t -stillen (76. X sedare).
Sedes hd. stuol, stul, .stall (65, iio'>),
stuole (19), stole (21), stolle (18). nd.
stol, stoel (132), stoyl (23), stuel (11).
*Sedia {andern (;i. m.; v. Scedia.
*Sedicere (: seditio!) ezweygon (,8, 9).
'Sedicies v. Seditio.
'^Sedicula (/. setha) bnrste (5'>).
"•Sedit'ex r. Sedarius.
Sedile hd. nd. siddel. Iid. .scdcl,
hueren-s. (93), seedel (20), seddel 125),
syd-ii (9), -ele (y»»), -el. sedele (22). seßel
(10). sessel (iio, 132). stuol i9:i). stul
(8, 9) gestul (_!). .siizhanek (!ti).
Sediinen \cf. subsistentiaj ol-druß,
-heff (71).
*Sed- ü. Set-istrum.
Sedi-tio, -cies yi. tumultus 75j lul.
nd. (23) zvvey , hd. ciitzwey-, nd. twey-
draeht. hd. zwi-traeht (in dem volck
88, des vfl'lanfs im v. 7.')). zwilauff (75).
zwey-ung (iiü), -gung t vneyndrachti=
keit (20). zwedrach (13;. hd. vft-iouff
sim., -lotl' ((>;, -luufi" viidtu- dem volck t
-ruor (iiu), -rur (Ss). twist t werung t
vploett' onder dat volck (132). auf-bruch
im V. t -lauff t -ruer vuder den burgin'n
0. tVauvven (7.'>). angeleift' ^ rumoor (88).
aut'stoßung (V. a. 1477. cf. Sni. 3, 664).
krig (9). vnhelligkeit (64). gezencke (8,
9 ). virleydunghe ( 19. X seductio ).
v'leyndinge (U).
Seditiosus hd. vol zvvytnieht, eyn
zwey-druchtiger, -drechtiger (21); zwi=
trachtig (G), zenkeelit (8), gezenkusch
(9), einer der zweiung o. vtriauti' vnder
dem volck macht (iio). twistachtieh be=
rorende vnd w( rreude onder dat volek
(132). twedraehtig (23). twigdrachtich
(22).
*Se- V. Ze-duariuTQ.
Seducere hd. v'furen , (jew. -fern,
-leyden, -erren (18). hd. nd. be-dregen,
hd. -triegeii sim., (-ndan füren {ßa). von
bosin dingen halden (8 sim.). nd. vor=
voren, terghen.
Seductio virleiduiige (20).
Seduetor hd. nd. vorvorer, bedreger.
hd. v'-t'urer, -leyder , t'erfurrer (6) , be^
tryeger.
*Seductorie betruglichen (65).
*Seductorium vert'urung (65).
Seductus hd. nd. v'-vort, hd. -furter,
-fürt, -fiiret (i5i), -forte (152). vorgefort
(18). v'Ieit (68, 132). betrogen (18, 76).
*Seduculuni 'c/. seticvüum &;c.) quest
(125).
Sedul-e, -o emßig- (65, 110), erust-
(iioj, vleyssig- (9), statick- (65), stede-
(i32) -lieh, -liehen (110).
Sedulitas hd. nd. stedicheit. stetti-
t ompsi- (76), dienstbar- t auligendig-
(65j -kait.
Sedulius flißiclicher (65).
Sedulus hd. nd. (eyn 23) sted-e, -ich
(132), -eclich (20). hd. .stet, stat (134),
stete, statte, statig (1), stetig t ernst--
lich (iios-d'm.), tliß-ig, -lieh ^ sorgfeldich
(20); flisich (13), vleissig (9), empsig
(39, 76), emsiger (65), still emsich l seß=
hafftig (B5''* Mrff.).
Sedum malus, sesuuium nl. huys=
looek, donderbaert (us).
*Seduus (iignum, aus eaeduus) hau-
wych (19). houwuh (11).
*Sefillus V. Sesillus.
*Sefirus V. Sephirus.
*Sege- V. Seg-mentum.
*Segeiia tzeeghe, gheyte (147).
"Seger (r/'. ceyx) zinßlin; w. u. n.
jir. viri. intetyr. piiriid f relicta (76).
*Segero 7. -onis ii. iocukitor) hd.nd.
.schellen sleger 'Mk.s. mog.).
Seges hd. sat, .sath (IS, 4), .said (18),
saut ,64), (jcw. sait, sact. nd. zat, eoern
(11). hd. körn (19). k.-sat, -sait, -saut
S67), -sar (sie 70), -sam (\\n). wachsen
sam (7). wassend soin (G). sainen; frucht
l gesete fr. ( 65 ). waehseiid-er s. o. -e
fr. des ertreichs (75). frutht (20). ein
acker der geseet ist; der sam, var.
Saum 1^64).
*Seget-a t -arius eyn sewer (7). sager
(G).
•^Segex V. Ceyx.
*Se- v. Sa-gimen.
*Segi- V. Seg-mentum.
*Segim- i\ Sag-inosus.
*Segmata (/. fa- 7»;, ua- 3 -scie mu-
lierum cf. segmentum &c.) ein windet
snur (3).
*Segmatum ( cf. prc. ) frauen pinde,
längs fr.-klaide, furspang (74).
*Segmenta (^yn eleyt mit se (23).
*Segmentatus sbst. hd. zie-, ze-runge'
nd. ziringe des kleydes sim., eyns kl-
(18), deß kleytz (17), d(^s lyues (23).
Seg-, sege- (iio^), segi- (134) -men=
tum ((/. secamen) hd. nd. vorsj)an. hd.
vor-, fur-spaiig, vorspanck (4), eyn lang
frauwen kleyt sim. nd. eyn lanc vroweu
kl et cim.
Segnis hd. trege , drege, dragh (5),
drag (21), droehe (19), treg in vernunfft
(110), laz i. pifjer zu lernen (9), lasse,
flis zu leren {sie 8) , fule, ( ein ) laugsa=
mer (65, 75), sitiger (75;. nd. trag (23),
traeh, traecli (132).
Segniter treglich (20).
Segnit-ies, -ia, -as ( 23) hd. nd. trag-,
track- (132), fuyl- (19), laß- (8;, las-
(9) -heit, nd. -het. Ar/, dracheyt (18, 133) ;
trag-, tra- (6), drage- (5), drege-, ful-
(65) -keit. ab- l hin-lassigkait (65).
*Segnitiosus gar treg vnd fule (65).
*Segr-adulose t -iter ( 74 ) , -eculose
{cf. prc.) i. pigre (74, 76). treglich (74).
Segregare hd. sunderen (20), ab-s.
(65), scheiden; vß-, äfft- (20) -seh.; tei^
len (110). deylen (i32). zerstrewen (64).
Segregatim sunderlich (20).
Segrex edel (110, 132).
*Segriter v. Segradulose.
*Seia tunihha (Gl. Cass. cf. Dz. wtb.
302).
*Seides {i. sidus) stern (74).
Se-, semet-ipsum hd. sich selb-er,
-ir (5^). nd. sick zulues, sik seines, sieh
seinen (23).
Seiungere trennen l wit en-, var. hiu-
dau verren (65). abschaiden (76). von
gesellen haldin (8). von g. ^ von halden
(9).
Selago {herba Kl., piscts cf. silago)
bleke (20). bley (11). kampferkraut (Ki.).
Seleetus(c/. sol.) hd. vßge- (110 sm.),
sunderliehen vßher-korn sim. sunderlich
l ainzellig erweit (7.i).
i *Selestus (mss. mos. .st. seel., besonders
glossiert) hd. nd. sundich. nd. lasterich.
Selibra ein halb pfundt (110 sim.).
Seligere allein o. sunderlich lesen
(74).
SEM
SEM
SEM
525
Selina-pium, -sium ' Ki". l sel-ering
(Ki^.l. -lorii- (Ki''.).
Sel-inum, -mum t -mo (74) («. apiiim
c/. sylynon) mtrck l rspe (iio, i32j.
epff (74). petersilgenkraut (Ki.).
Sella hd. nd. sad-, hd. sadd-, saed-
(20), sayd- (19), satt-, sat-, sath- (1.33),
sess- (110. 132 -ol.
*Sella sag-maritia (ui), -inaria
souuitjat-il (104 1. -tcl (i4lj.
*Sella-cius f -rivis sattdvoß (75).
* Sella- V. Selli-pendium.
Seilare hd. nd. sad-, hd. satt-, sadd-
(20) -elu. satlen (6, 134). satteln machoii
(7). stoil setten of ewi-ch s. (147).
Sellarius stoil-mekci, -diegher umb
dair op to sittea ; tot dpa stüil lioercude
(147).
Sella-rius, t -tor l -eius {qq. v. 9.5)
hd. sattii-er. -ros (.ui), -roß, -macher
(110. v//«.;; tiadel-er, -roß; sattler (74),
satel pfort (IG), setdelor t gcsadelt pert
(17). sollarius hantros (104).
Sella-tor, t -rius hd. sat- (75), satt-
(2), sedde- (7. 20) -1er; satel macher,
sathol mochor (66).
Sellatus gesadelt (20).
Sellio hd. heng-est, -st, -ste (i5i,
152).
*Selli-, sella- ( 8 , 9 ) -pendium ( i.
■ penden.s in sella vt lagena 76) satil legil
(9). sattil böge (8). sattel-tasch t -faß
(74). sadel-vaz (5), -faß [VI dm.), -vat
(22). eyu zader vat (sie 23).
Sellularius setteler (7, 16).
•"Selm-o, -um v. Selinum.
*Selinonogrion iaiis selinon agrion)
prunneiikraiit. hamu'nfiil.5 ( 74).
*Selt-es, -is [st. celtes) hd. bickel.
nd. beytel (11).
*Seltuin {i. latus) eyn site (17).
*Seni auditus [sie) halphorter (i4i).
*Senibola i\ Sebalo,
*Seinbueus r. Sambucus.
Semel hd. nd. eyns. nd. eus. eyn
mail i7). ain-ist (6). -est (76).
Semella, t se- t sy- C74), si- (1, 4)
-mula (/. cuneus 22t>) hd. nd. semele,
symmel (7, 23 1. semniel (3, 18, 74). s.-
mel t -prot (74). sin mal [sie 6). semel
(1, 4). hd. s.-brot, -raek (17). wegghe
(22'').
*Semellarius v. Storeida.
Semen (<;/'. sq.) sam i9). saem (i32).
der säumen (64«"). same (8. 64'>) der lüde
(8). sat, sait, säet l som,someu(iio i;«?t.).
Semen passularum v. Passula.
Seme-n, -ntum (i. sata q. v.) hd.
nd. sat, sayt. Jid. säet, sath, sadt (134),
som (6), somen (110), samen (7, 132 &c.),
some (17t, geslethte (20).
*Semensus halbgemessen (20).
Sement-, semin-are hd. se-wen, -uen
(152), -ben, -hen, -en (9); sagen (6). segeu
(23, 76). seigen (110 var.). seyen (11, iio^,
132).
*Sementariu-m, -s eyu sewe vaz (5).
se uaß (6). see- (18), sebe- (21), sam-
(7) -faß. segevat (23).
*Sement-arius, -erius (134) [i. semi-
nator 110 &c., olitor q. v. cf. prc; anders
Gl. m.) seer (69 &c.). saer (i34). seyer
(68, 110^). seiger, souwer (110 varr.).
sewe- (133), sew- (67) -man.
Sementina wurmsamenkraut (143).
■^ Sementinum i. seraen t exordium l
lucrum (76). satung (7).
Sementinus u'. sata l seges Vocc. ex
quo, de seniento ejcistens Gcmmaej säte (134.
uns sata?). tottru saein tzijt beliorende
(I32j. saitUck, tot sait geüoerende (,l47j.
Sementis {i. tempus t actus seminandi,
seinen fruyina, deu sementis, semina=
rivim 23) sailich (ö, 22). sadet \;S6j.
sätig (21). settig (7;. hd. sam, same,
sat , satzijt sim. sait o. somzyt shn,.
(iiü). saut, Saum, seyuug (88j. alreley
sait; sait tijt (i47j. tijt van zeyene (11).
ein autang einß anderen dz jm glich
Wirt (65).
^Sementum v. Semen.
*Seme- v. Semi-stmum.
Semestre sechs munden (U). sehs
monde (8).
Semestria halp-maiic (8), -mont (17).
halber munet [i. luua tum est setniplena
75). synwcleiuseite vud aiiderseit tiacli
als ein kar o. als ein halbekugcl (74j.
Semesus halb gessen o. benage -u
(110^), -t (uob). halp gegcßeu (19). half
gegetcn (11). n. gegessen oll' gcknaecht
(132).
Semet ipsum v. Se ipsum.
Semetrum ein halb maß (110). eyu
halue maesse (132). wynckel mayß (19).
wiukel maet (11).
'^Semia [cf. semius, simia; ettiu (7).
ape (23).
Semianim-us, -is [cf. semiuiuens)
halb-inuetig (uo'v, -mietig (uu-'j, -leben^
dig i lialnuuig (<J8j. von halbem mut
(^6«). van haluen inoet (132).
*Semibibere iialfuße (14).
Semibos halb ryud (68). haltt" oeß
(132).
*Semicalidus halb warm (20).
*Semicanus i-. Semitanus.
■Semiccium v. Seminarium.
Semieeeus halb blint (68). hallF bliut
(132).
*Semici-clus, -dus (132;, -rculus {cf.
hemiciclus) lialb- i,68, iio), haiff- (132)
-cirkel.
Semi-cinctium, -cincium, -einetum,
-cincta t cinetea pl. (^76), -tinetium,
-cintia t -zintia {pL. Gf.) ein lialb cleid
o. schuutz tuoch (iio;. eyu haltf cleit
l snuytdoech (i32). facil-eet, var. -etlin
(110), -leyt (132). sweis tuch (9). sweiß
duch o. hangende gewiecht [Ü). breyt
(7), brait (6), schmal ((i, 75, 76) gurtel,
girtel (76). für-gürter t -tuch (Das.),
-schurtz &c. (Ki».). sch.-tuech (V. a. I6I8).
kurtelliu l albgurtilla {pl. Gf.).
*Semieinctus hd. halb, halff- (20, 132)
-gegurt, -gegort (132).
Semicors halb-hertz (68), -hertzig
(110;. haltf hertzich (132).
Semicupium (i.^/c/u" balneum; anders
Pap., Gl. m.) vollbade (74 1.
*Semidalim v. Simila.
*Semides (c/.semipeeea) wisse mau (9).
Semideus halb- ^20, 68), halff- (132)
-got.
Semidoetus halb gelart (9).
*Semiens st. seuiens) v'synuig (1).
*Semigelat-o, -u (i36) of/s. clung-ni
(l36). -ri (94).
*Se- V. Si-milago.
*Sem- V. Semin-ilogus.
*Semilucrari lialtf wynueii (20).
"^Semilucratus lial|> gewonnen (20).
*SerQilucrum lialj) gewin (20).
*Seiniluminosus halp luchtende (20).
Semimortuus hd. halb-, nd. halff-
hd. -todt .v<//*., -doet (11, 20, 132).
Seminalis sem-, var. seme-lich (65).
sayelick a47).
Sem-inare v. -entare, -iniscere.
Seminare jurgia plenghen i kyif
maken (22'').
Semi-narium, l -ccium(8),-num(9),
t -nium (110 &c.) [cf. sementis) eyues
iglichen dinges entspringung (9). eyu
igl. oder orsprong (sicS). saat ? vrsprung
(68). saem t oersproiick (i32). som, var.
säum, o. ein aufang lUd). sayt (22).
saytvat (147). seminium e-it inuidia
{aus initium?) animalium (76).
*Seminarius sbst. seber t seher (19).
seyer (11).
Seminatio sewunge (20).
Seminator {cf. sementariue) sewer
(20 sim.).
Semine-cis, -xcis (132) halff doet
(132).
*Semini-, var. semi-, l spermo-logus
salier der wort (7ö).
*Semin-iscere, -are sumen werffen;
Seen als den samen (74).
Semini-, semin- (Br.), semi-, sermi-
(74. X sermo) -verbius {cf. spermo=
logus) kleffs (20). prediger (74). wort
seyer; half- (semi-) -woirdich (147).
Semin-ium, -um v. -arium.
Seminium dat men an saide wynnet
(147).
*Seminox [sicut pernox) wachter der
die halben nacht wacht (88).
*Semiostium heck vor eyner dore
(22"^). hecke, valder (147).
Semi-, sim- (64) -plagium vischber
(9i). ein kleiuß, var. kl. eiufacliß, netzliu
(64).
*Semiplanus halb sletht (20).
Semiplenus ^^. dimidius Br., simu^
latus (ii. ra.) halb ful (20), foU (75). halp
fol (5'').
*Semiputare half cloten (147).
Semis indecl. hd. halb, halbe (i34),
halp. nd. halff. decl. ein halb, halp (8)
pfennig (uo), scherf (8, 9).
*Semiseuum halp gemeuget (19).
halff gemeenget (11).
*Semisericum halb sidin (93).
Semison-arius, -arii Gl. m.), -ory
(-6) /. diiiiidium capientes sonitum(76),
obsonium (Gi. m.). halpfal (12).
*Semisonium (c/. prc.) halff avent^
mail (117).
*Semispacium halb spacy (68). halff
spacij (132).
Semispa-ta, -thium, -tium, -cium
(104, 135, Sum.), -tum (23) hd. eyu halp-,
nd. halff-swert. sahsa (120). sahs (Gf.).
saf (104). plutzchen (125). sperisha-ft
(Sum.), -t (Gf. 6, 355. cf. sperascaft hasta
Gf.).
r.or.
r.L'(
si:.M
SEN
SEN
*Se-, e-mispenum en lialvp runthi'it
Senii-ssis, I3i8, -saus (r. -vncia)
drty lialliMcr ; 8. aurei halber Horcii
(lii). 8. homo oiii f^oriiifciii^or, iiacli^
jriiltijjer mensch (Das.). 8emissem scaf
truin (t;r. 'J, '»m).
*Semi-, seme- ^l 17) -stinum (/. melli
corium u?) scciiKscIiledcr (Hi), sa- ( 1),
sehe- (2) -misoh.
Semis- r. Sex-tertium.
Semita /id. fuß-pt'ad, -nhat (8, 1.51,
1.52), -pat, -pait (7), -stap (21), -drap (b),
-steig (7,i); stig, stcyg, stoygc (7), sticli
(12). sthyoh (13), .selten atvg;, stieg o.
pfael (,1-'?)); foli stape ^ pait (18); paet ^
weg; ein pat (•. ein weg da man ynne
get i'ä)). nd. fut staj)p (23), vot stich
(22). manipat (1O8).
*Seinitanus (X semita) der dy er.ste
brueii erdaehte (!'). Cf. semicanus /.
deu.s terrc (7g) ?
^Semitigium v. Hemitogium.
^Semit- V. Semic-inctiLun.
Sem- V. Semin-iuerbius.
Semivdr lialh-(68), halft- (132) -man.
goeze i\). <■/. effeminatus, sinpubiumi).
*Sem.iuiuens (i. semimortuus, inter=
cutaneus) halb tod (7.5).
Sem.uiiuus hd. lialb lebendig, halp
lebendyik (l!ti. halffleuendich (11, 132).
h. wesen (20).
*Semi-vneia, -vntia (i.ti), t -ssis,
var. -ssus n)i) hd. ein halb vntze, vntz.
halft" vneie (132).
Semiuocalis Itd. halp-, halb-ludig,
-lutig, -laiitig, -ludelich, -heilig (7),
-stimmig (Gi; halber thon o. h. laut (7.5).
nd. halff-ludig, -luydich (i3-2), -lud.
*Semius [c/. semia) afl" (7).
Semi-, sem-ustus (/. semel vstus t
maceratus 20) hd. lialb-, nd. halfi'-
v'braut, -gebraut i -gekeczert (20).
Semo, senio ( 132) halb menscli (110).
symo, sem-, semi-unculus half mynsch
(14 7 .
Semotim abwerfelich (17).
Se-, i a- (76) -motus hinder .sich
bewegt (7(j). abge-teilt (110), -.scheyden
l -worfen (17). vßgesehlosseu l endan
geseczt 1(55).
Semouere hd. abe-, ab-werfi'en, -le-
gen i tliuu (110). äff- (132), achterwert-
(23) -wer[)en.
*Sempec-ca, -ta (Gl. m. ß, 179 sq.),
senepeeta (76,. senipeetus (17j, seiiii=
des yq. V.) alt wise 8), weys (9) man.
alt vnd wiße (17).
Semper al-zit (G), -tzijt (5), -tijt (23),
-Wege (18 &c.). alle-w. (5^, 19), -czijt
(21). jo vmmer t jummer mer (22*').
*Semper - uiua , -uiuum ( iU, 128),
-uiuus t -folium 174). -bina 1I8), -frva
(i4(;), -froa (87) {cf. peruinca, barba
iouis ) hus- .fim. hd. -wurcz, -worcz,
-lauch, nd. -lock, -lok, -loch (74, 8.5),
-loech (söV -wor. Mrg. hulauch (13).
blade-los (23), -loß (18), -loiz (5). blude=
loß (21). blat-louff (74), -lauf (64). in=
grün (77). sii' gruu (74), -grone (io.5, sim.
öf.), -fülle (94a). belg. donderbaert (12s).
*Sempiternalis ewig (es).
Sempiterne ewiilirh (20).
Sempiternitaa ewieheit (20). ewig=
keit (!l).
Sempiternus /h/. ?(^/. ewicii. hd. ewig.
iid. ewegii (23), ewiklike.
*Semptembrio v. Septentrio.
'Semula r. Semella.
*Semunculus v. Semo.
Sem-US, / -is (7t;) lid. vnvol kommen
nim.
Sem- V. Semi-ustus.
*Senaeion &c. v. Senecion.
Senaculum raethueß (20).
*Senamurca fleeke o. mo.se (74).
Senarius (^. nutnerus t vermiculu.s t
pedieula que habet VI pedes 76) seß
zail (5 nim.). sechs zal (G). seße goldigk
(21. X senaureus !). sehste (8). sechs-te
(9). hasart l sestalich (23). sei tal
(sie 22).
*Senasc-alcus, -allus, -ulus v. Sene=
sealcus.
^Senates r. Sinatus.
Senator der gewalt hat in dem rat
ze rome i93). ein senat (22). eyn s. (20,
23 ), Senate ( 18 ), senayt ( 5 ) zu, to
rome, ram (20). ein seiiatoer van roera
(132), alt man von dem rat (110). radt=
herre (111). romscher richter (ir,). ge-
waldiger (8, 9). sentsceppe (100). pl. die
alten (6.5).
Sen-atus, i -ectus (74j [cf. sinatus)
der wisrat ze rome (93). weys rat l
alt zese i samenunge der weysen alden
(9). sampnung der alten o. w. (74). alt
wise gewcldig (17). alt w. man o. sam=
mcnunge der alden (8). ein gantzer rat
(110) alter rat (65). senat ze rem (1).
senet (100). sentschepen (99).
*Senea v. Senta.
*Sencci- v. Seneci-a, -osus.
*Seneion r. Seneeium.
*Sene (herha) sen (93). cf. sen-a t
-na senetblätter (kl)?
'Seneea v. Feneea.
*Senecen v. Seneeium.
Sene-, senc- (17), seni- (8) -eia,
senitia (/. pilatwa labruram 129 .nm.)
(Br. wie ca. m.,x seneeium?) kyfel t
waiig von dem fisch (iJO). cuwe off
wange van de visch (132). kyewe in den
vische (147). flueh (9). fluchunge (17).
flucht (8). after-kosunge (17), -kosen (8),
-koze (9). treber ; uuinpei-halga t trestir
[pl. Gf.). weinper-palg. -huiße (74). hei-=
linc (/;er/;a 101. Gf. c/. seneeium). sene&:
tia i. menditio ^ detractio sonum (76.
st. immunditia et d. senumi. se- (74,
7.5) . sce- ( 7.5 varr. 1 -nescia {i. male=
dictio senum 7.5) lesterung (75), ver-
fluL'hung(74) des alters, senecta affter=
kose, allter, fluch (74).
Seneei-o v. -um.
Seneeio ein alter alber 0. narr, nl.
een versuften oudeii gricck (116).
*Sene-, senc- (17), seni- (8) -eiosus
{cf. senecia) aftir- (9), after- (17), hin-
der (8) -koser.
Sen-ecium, -eeion, -etion (95, Sum.
vi), -ecio (94a, 126, Gf.;, -etio (73), -tion
(95), -cion (85), -eion (i05), -netion (105),
-eneium (12\ -icium (7), -acium (74),
-acion (17, 74), -ation (9i), -otion (87),
-ecius (13), -ecen (94. i36) , sinecie
(Suni.) («. fumus terre 3) jicin- l bein-
'(Gf.), her- (95), crueze- (17), ereucz- (4,
73, 74) -würz, -worcz (17). eiz-bresta
I (Sum. VI), -preste (i05). rietachel (sum.).
! rotachele (»7. cf. saliunca). rot- (I3i),
selp- (105) -laeha [cf. rotachele; selb-
heila, -stheil?). selbeza (i3i). rotescal
mac. , bidi. trzeymnzyk . alias wodna
pyerzych (?4). grindtkraut (73 &c.).
eyn Inu-Jing^win trestcr {7. cf. senecia).
himel shissel (3). brunnunkresse (-tion
95). brnnne- (G), prnnnen- (74, 91) -kress.
brunnen kreß t brüenkres (70). brueiu
kerse (sie 85). born crasse (7, 10). waßer
keyrs (13). waßkertze {herba .fic 12).
pawmwolle (74). modelgeer (12G). aas.
gundaesuelg-ae (i3«), -iue (94); grunae=
swylige (94'*).
*Senec-ta v. -ia.
Seneeta (/. ipse sors l condictio sor-
tis l senectutis 76, oft i. sen-eetus, -ium,
-itudo ([(j V. cf. senecia) altheit 0. gluek
(8, 9;. senectus^s. decrepita dzboghri-,
varr. bogru-, bogril ckig alter (65 1.
*Senecta-lus, -nius v. Senescalcus.
Senectus [i. cm/gret/atio senionim [X
senatus] t antiqintas t sexta [ '. sen-]
etas) alder (8. 9).
*Senectus r Senatus.
Sen-eetus, -ecta, -ium, -itudo hd.
nd. a-, nd. ae- (11), o-(22i-lder. hd. i\&z
alter, altheit.
*Senegla v. Senogela.
*Sene-ion, -ncium ;,•. -cium.
*Senepecta ?'. Sempeeca.
I Senere Itd. nd. alden. lid. alten.
I Sene-, scene- 18), scena- (9) . sena-
(75, 76, 93) -sealcus, ^-seulus (76), -scal-
lus (93), sene-seallus, bissio. -stallus,
-ctalus(18), -etanius(23l, senoscaldus
(u. gregarius ) lid. nd. inar-schalek,
-schalg ( 21 ) , -schalt ( G ) , schall , 16),
-salk t hofemeyster (17). hd. mair-,
mai-g- (8) -schalck.
Senescere hd. nd. a-, nd. ae-, o-lden.
hd. alten, alt werden, t sin (20).
*Senescia r. Senecia.
*Senesia v. Sensia.
*Senestia i-. Senecia.
*Sene-tio, -tium v. -cium.
Sen-ex, -us hd. nd. alt. nd. aelt, olt.
alter man (1). senex asenio t decre=
pitus ein man inder aberwitz; s. asenec=
tute ein man funfzigierig (93).
*Seni- V. Sene-cia, -eiosus.
*Senicium v. Seneeium.
*Senifes v. Cimex.
I *Seniliare c. Sentinare.
Senilis hd. alt-leieh (1, 2, 4), -lieh
(68), -ig (110), -keit (.öl»); gew. eltlich.
alde-lieh (20. 23), -lecht (5). 0- (22), -e
(21) -Idelich, ald-ych (19), -rieh (-uch?
18)! althich (132).
Senilitas (Br.) alduuge (20).
Seniliter elt- t ewic-lich (20).
*Sen-ima, -tima (?'. tristicia) crot>
onmoyt &c. (i47).
Senio (/. TTp!mf<a /w tassere, texera
152; «sex, a senex! cf. semo) ein seß
vff (88, 110), scchß ougen in (68), sechs
vff (75) dem wurffei sim. seß ougen in
! de dobbelsteyn (132). sese [in tessere 7).
ses (93, Gf.). ein seeß o. sechß äugen
SEN
(64). ein taus {i. duo puncti in tassere
3, 4, i. q. binio 64). een chüs (i. sex
puncti in tesaera lOs).
Seniores die alten priester; s. iti
celo alle ht>iligt!ii, allliailgcn (65). s. po=
puli die oltisten des volcks (1). dy el=
tistiii (5'').
*Senipectus v. Seiupecca.
*Senipes v. Sextupes.
*Senis hoheusyiiiie, ein stat in tus-
cania (74).
*Senitia v. Senecia.
Senitudo (Mr. cf. seneetus) hrl. alt^
heit. aldcrdom (132).
Seniu-m, -um (i:u) v. Seneetus.
*Sennetion r. Senecium.
*Sen-ogela, -egla (ito) (herba) sene^
gel (87, 14H. cf. sanicula? senegawortel
polyanthis seneea Nmn. ? ? ).
*Senon aqs. cearricae (ViG). cean iiuc^
cae (94).
*Seno-n, -nium v. Sison.
Senones (cf. senis) liohcnsynner o.
die von der holiensyune (74).
*Senopheia v. Scenophegia.
*Senoscaldus v. Senescalcvis.
*Se- V. Sce-notaphiuni.
*Senotion v. Senecium.
*Sensate wol besunlich (75).
Sensatio synn-e l -ikeit (7), -ung
(7, 62). vorsynnig (23j.
Sensatus Inl. syniiig, ein s. mensche,
eyn siudig man [Ül), vol synnick (ö^i;
wol be-sinnig (1), -sunncr (7.")). ud. wol
by sinne ; vnsinnieh (aus ein s.) nien^
sehe (22), sundieh mensch, /id. gesin-net,
-t; be-sint (134), -synnig (2), -sunig (1) ;
sinrieh (17, UO). cluger i vernunft'tiger
(6.5).
*Sensere v. Sentinare.
*Sen-sia, -esia (76) [i. virg-o, -a 76
pudica) geschcmig iungirauw (75).
Sensibile liplich siehlich creatur (65).
Sensi-bilis, l -lis (iio &c.) gefnlieli
(20). fuleud-er ([)), -e (8) mensclie. geuoe^
lieh (132). synnlich (68, 75). be-s. (110).
lip- i sieht- i entpfint-lieher ; s. sapien=
tia wißliait der i'nuff sinne (65).
Sensibilitasgevoe- (132), befin-, varr.
betint-, hetint-lieheit (110).
Sensibiliter ge-fulich (20), -voelieh
(132). befin- (iioa), befint- (110b), sin-
(75) -lieh.
Sensilis v. Sensibilis.
Sensim fnlochon (Gf. 3. 496. cf. sen^
sibiliter). sin- (20, 110), gerne- i Imsch-
(65), gemech-, var. gern- l hübsch- (65,
88), sen-, entphint- (88) -lieh, ein Aveni-g,
var. -glin (65). lang-sam (9), -sum (8).
allenschen (132).
*Sensitas {st. -tus?) besynnick (ö^»).
Sensualis sin- (20), sinne- t versin-
(110, 132) -lieh.
Sensualitas hd. sin-, t fleisch- (65)
-lichkeit sim., t fiescbkeit (65 var.) ; lip^
lieh sim., leipliehe (9, 74) meynunge,
bewegunge (9, 15, 63, 64,65, 74), nej'gunge
(9), negung t art (63). bew. t neygunge
i art (9 Anh.). art-n. (74).
Sensualiter sin-Iichen (110), -nelich
(132), -rieh (68).
Sensuosus (Br.) vol syns (i32), synß
varr. syuns, syn (110), synn (68).
SEN
Sensus hd. (der, dye) nd. synne. hd.
der l ein syn. synlich bewegung (9) ;
s.-keit_ (9, 65). beweg-, entpfiut-, ver^
stentliehkait; sunderlicli furnemung t
s. sinne ; gemut, var. gmut &c. (65). Iib=
liehe erkentnyß (75). liplich kraft zeer=
kennende (93). ensebida ( (if. ). s. com=
munis gemeyn sinne (62). s. proprius
mutwiliigkait (^1 aigen furnemenß (65).
s. sacre seripture auslegunge (9). de
sensu et sensuato (V über) von synn
vnd .syten (] ).
*Sen-ta, -ca ( i. ta- .">, tu- 1 -rmus ;
piscis, aus tinea X tinea) hd. nd. sly.
hd. slie. schlie (21), seidin (76), sligle
(12J, schle (18), sleen bäum t siehe {sie
7), sleich (1), slyhe (133), scblyhe,
schleyhe, schley (i34), scleye(3),schleye
(4), made [h).
Sententia hd. nd. ortel, ordel (13,
132). hd. vr-, or-teyl ; vrdeil (20), ärtail
(6). sin-ne (17), -lichkait, -rieh wort &c.
-meinung, varr. sinne in., sinn {t) m.
(65). das pueh von hohen synnen (74).
Sententiare hd. nd. ortein, v'-o.,
-ordeln (i32j. hd. urteln ((5), orteyln (17),
vr-, v'vr-teylen.
*Sententiosus f. Senticosus.
Sent-es, -is, -ix, -rix, -ex (los ), cen=
tis ((/. V.) {cf. rubus) hd. dorn, d.-spreit
l thornahe -ix; huiialtar -is (Gf.). huf=
halter(iü5). dorn, torn, t.-busch f7).
d.-pauni (74). d.-, var. darn-baiim (75).
dorren (G). durne -trix; sjjlytter -es (19).
ilron (21). nd. dorne (22, 85;, doeru i
splinter (-rix 11), drone (47). sant-uuerf
i -uurib (Gf. cf. syrtes).
*Sentes (i. sordes 1, popisma l caries
23. cf. sent-us, -ina) stauck (1). policli
(t) vnreyn (23j.
Sent-icosus, -iscosus (110), -osus,
-entiosus (74) dorn-ig (88, iio), -iger
(74), -ich (20), -achtich (68, 132). doer=
nich (11).
*Sentima v. Senima.
Se-, l ce- (74) -ntina {X sentis 9)
hd. ful waßer ((5); stiuckende grübe
mit w.; l tiefte stat iin schift' (75). faul
w., ptintgrub, o. einptindgrube («i naui
74. cf. lacuna). ful, tind, wul (7), faul
(3) w. in dem schifte, in schiften (3).
nd. vule water in de schiff' (23), seheppe
(22); dork, de boddem des schepes
(Chytr. ). i)ftutz, var. jititz, lach (65).
liulwe (Silin.), zucht (8). ayter sucht
(«MS aytzucht sim.) i dornig (9). dorn
(74). soune (? Gf. 6, 245). ags. (?) lectha
(94); lechta vbi etc. (i36).
Sentinare i. sentinam exhaurire (Gl.
ni.). id., satagere l pericutum euitare {Ki.).
animo aliquid sensira dijudicarems, Br.).
sensere (X senescere X eensere) ^.
dij. t debilitare; seniliare, prodere,
erinnpere idem (76).
*Sention v. Senecium.
Sentire {i. intelligcre 20) beseben(20;
bei Ziem, unbelegt, c/. Gf. B,i68). ent-zebin
(8), -pfinden (65, 110), -])fintniß han sim.
(65). fulen (12, 20). fielen (10). volen
(14). voylen (13). gevoelen (i32). fawln
(9. X sentina?). volgen (1).
Sentis v. Sentes.
*Sentis- v. Senti-cosus.
Sentix v. Sentes.
SEP
527
*Sentosus (Br.) v, Senticosus.
*Sentritus {aus exentrare?) i. qui
propter aposteumata riiptumintevit{ifi).
*Sentrix v. Sentes.
Sentus (/. sordidns) scharff(68, 110).
schar]) van huyt (i32). rauch; scheütz:
lieh; dornechtig (Das.). straubig (Ki^.).
befleckter; vn-sawber, -reiner (74).
Seorsum «.segreg-( vocc.ex quo), separ-
atim (Gemmae). hd. von eynander ; zu
rucke, -ruck, -rugk, -rock (21); zeruek
(iin). nd. to rugghe. nebent- (Das.),
obir- (8), hinder- (6) -sich, h.-, achter-
(i32)-ruck (17), -wartz (iio'', 132), -wertz
(1 10a). sunderlicli (7). be-suuders (Das.),
-seits (114). aensyde (132).
*Sepa {cf. cep-a, -um) hd. zwy-,
zwyb- (7), zwe- (.ö), czwye- (18), zwo-,
zi- (6) -bei; czwyppel (4). nd. sip-olle,
-pel.
:^Sepa V. Sepum. Gepa. Suitrum.
Separ vngeiijch (20).
Separa-bilis, -biliter, -nter schei
delich (20).
Separabilitas scheidelicheit (20).
*Separa-biliter, -nter v. -bilis.
*Separa-ntia, -tio scheidunge (20).
Separare Jtd. nd. scheyden. hd. abe-
ab-, nd. afe-, af-sch. vorsceden (22^^)
absundern t erkennen in sunderhait (65)
Separatim hd. nd. (23) abscheidelich
ab- (6), von einander (110) -gescbeiden
schaidlich (46). af-scheidlicii (132), -sche-
delick (22).
Separatio v. -ntia.
Separatus abgesundert (65).
Separiter vngelijlich (20).
Sepe hd. oft"t, dick, d.-vil (68, 110),
-wyl (132). nd. digk (23), vakene (22ab),
betijden (85*^).
Sepedium &c. v. Sepidium.
Sepe-, gev;. sepi-lire hd. begraben.
iid. grauen (132), begr.; ter erden be-
staden (132).
Sep-es, -is, -s, -e (iio &c.) {i. muni-,
moni- 110, munc- 76 -tio de spinis,
cum virgis cathenatis 76) hd. zun, czune,
zunne (o), czawn (9), zuneii (seps 20).
tzuyn (132). nd. tun, duen (97). ad sepes
{bibere) biß an dy rincken (125).
*Sepeto {morbus, st. serpedo) masen
(D-
*Sepeus {cf. sepum) rueten (108).
Sepia tingta (93). meerspinn (i35).
*Sepi-cecula , -teeula t -ecula (74),
-cedula (Gf. 6, 725 , spicecula {v. fice=
dula q. cf.) {auis, cf. merops) list-era
(84, Gf.). -eta (Gf.), -ra (102, Gf.), -er (74).
begist-arz (Gf. 6, 725), -erz (Gl. Trev.)
*Sepi-, sepe- (74, 147, Pap.) -dium,
-dum (147) czu-flucbt (8, 9, 74), -flocht
(17). tovlucht (147).
; *Sepillus i. qui uimio amoris impa^
cientia se suspendit (76).
*Sepinaga v. Sepiuaga.
Sepire hd. zu-, zi-, zew- (19, 110),
' verzew- (126), nd. tu-, betu- (81) -neu.
I Ulken (108). verhagen (126).
*Sepirus v. Sephirus.
Sepissime aller- hd. -dickest, -digks
(23), -sedig (21). alder digkest (22).
*Sepi-uaga, -naga (74) {auis) zun=
528
sKr
8clilv|iflVI, viir. zannsflilypfliii (ßi). '/awii
sIuiilVi'l, kimiirli'in (71).
*Sopium r. Sepum.
♦Sepium visrlibein (,13.1).
Sopius //(/. dick, (lickt.-r. nd. di}i;k,
viik.T i.x:."'^.
*Sepiu8 (pisciit, cf. sepia) sepa (Of.).
Seplassarius ycf. pantapoles) salvon^
*Seplas-sum, -ium (Gl. m.) siilvehuyss
ilair iiu'ii sy vi-rkoipt (itiV
■Sepoli-a, ij. -e /. spolium roifl'iU7).
Seponere nd. wecli- , hd. lul. cyn
wi'ch-, //'/. cwcoh- 1 18). eyn work- (17),
zunu'ke-, hin- (6.i) -legon. hd. ontwoyg
leygen (21), schcydcu, abwisen sini. hin-
(110), hindan-(65)-tliun. at'htprducii (11).
athtcr liciicn f liiiidor seczon (20).
Sepositio liiiidcr.-icczunge (20).
Sepositu-m, -s gosundirt (8, 9).
woi'li gclcgct (23 1.
Seps(c/. scolopendra) swavtwiu(93).
swart/.oslaug (74).
Seps V. Sepes.
Septa iptsc/.y) sahn (74).
■ Septa min Vita l numerata loca (76).
Cf. s. circvindata 1. sancta (Pap.).
*Septe- r. Septua-genarius.
Septem hd. sye-, si (7.5, 76), sib- ((5),
SU- ( 21 ) -beu ; sebin ( 5 ). nd. seucn,
seuone, souen, zouen.
September hd. nd. (23) herbst-, hd.
hi'ibist-, hi'rbt'st-, hirbist- (ä'') -mont,
hd. -mant [hes. Jiss. mog.), -monat, -moni't
nd. heruest man; euenmaent (los). der
erste herbste man (4). erst herbst mon
(75). saemon (Cal. a. 1477 Sm.). der VII
mont (18V tul-m. (4t).
Septem-, septi-, septu-plex, septu=
plus hd. subcn-, syben-feldicb , -feltig.
-faltig; sibeutfaltiger (65), sehen fellig
(5^'). siben vach (9). /id. seuen-veldich,
-voldich.
*Septem-prio, -trio &e. v. Septen^
trio sq.
*Septemuiria {nach septemuir) est
inulier VII virorum (76).
Septen-a, -na (6.5) hd. die sieben
sim. psalm-en, -e (4), -i majores (7). siben
(74), sebin (ö"**), dye syeben (18), nd.
seuen salme, s. der rewe (74). ein septen
{peniteittia 6.5, os).
Septen - arius , l -nis (22, 23, 75)
hd. seben zal sim.; zal von syben (68);
s.-zalig (110^. s. jar alt (9). s.-iarig (75).
sieben ierig (8). von s. (18), soben (21)
iaren, i s. czal (21), s. iare czale (18).
getzael van seuen (132). nd. s. tale t von
s. iarn sim.
*Septen-drio v. -trio.
*Sept - enerbia , - inerbia , - ineruia
(Sum.). -ineruia (87 1, -inaria (sum. vij,
-imerina ^^7i), -inedia (tii («. plantago,
centinodia (5, proserpentina i poliga=
nus 74. cf. eryngium) wege-breita (Sum.
VI), -breite (Sum.), -bruta (87), -rieh (74).
weg-braitig (6), -brayt (74).
*Septenn- v. Septen-a, -arius.
Septenn-is, t -arius (76. untersch.
von septenarius q. v.) hd. von sieben
jarn sim., s.-jerich sim., syben-jarig (65,
68), -iaerig (76). s. iar (110), seuen iaer
(132) alt.
Septennium riu zyt von syben iaren
(110 sim ).
Septe-ntrio, -ntrion («4), -mtrio l
-ntor (76), -prio (.')'' \ -ndrio ( 1 ). semptem-
brio (741, citiprion (7. '■.) [(fl i. septi^
stelliiim ; plias ; medianorum l aquila
sie 1) hil. sebin sim., sieben sim., nd.
seucn Stern, nd. sternte, gesterne (i32).
Itd. daz s. gestir-ue, -n. das sybend ge
s-tire (68). siben -gestirn (74, 75), -stirn
(74). initternacbt /.eielien an dem him-
mel (75). niitter- (1, 21), mit- (in) -nacht,
-nach werden {.9t. norden? 1). gen mit^
ternachte (64). ]id. nd. norden, syeben
gestern von (au-^ vel) n. (18). nd. noer=
den (11), dat n. (i.S2). nort (13). westen
(100).
Septen - , Septem - ( 65 ) - trionalis
norden (f), 22). hd. n.-, nort- (7), nart-
(G) -wint. noerden wijnt (11). narden
(23).
Septenus hd der syebend e, l -st
(7); der seuende (20); siben (G); s.-der
(9). -dig, -ige (67), -ig (1), -tzig (68).
sampt sybent (110). sehe- (5, 133), soben-
(21), nd. seu-enieh. sebenai-ck (5''), -ch
(18). mit seuen tzomayl i s. vnd s. tzo
gaeder (i32).
Sep-ties, gem. -cies hd. seben- sim.
-mal, -mail, -mol, -werbe; sobent werp
(21). ml. seuen warb sim.
Septiformis seben formich (20). siben-
forniiger i -faltiger i -nerlai (65).
*Septim besloßen (12).
Septiman-a, -ia (99) {i. heptomada,
ebdomoda) hd. woch; wo- (133), wa-
(21), wu- (20), we- (132) -ehe. Mf/. wek-e,
-ene (22^*); eyn wecken (23).
Septimanali-s, -ter wochlieh (20).
'•'Septimanarium [st. -rum? -rius?)
der woehen (18).
Septim-anarius, -onarius (76), -onia=
rius (131), -arius [i. hebdomadarius)
hd. der dye wocheu heldet sim. , holt
vnd helt "(7); wo-, wn- ''69, 110), we-
(132) -ebener, nd. dy de wecken helt
(23)1 eyn de w. hoblet (22).
Septimanatim ( /. hebdomatatim)
hd. woch- sim., weehe- (132), wech- (23)
-lieh, weekelinck (22).
* Septim-arius , -onarius, -oniarius
r. -anarius.
Septimus der sibend (6). sehende
(5), syeben (I81. sobenden (21). nd. de,
dy seuende.
*Septin-endia, -eruia v. Septenerbia.
Septingent-a , -i hd. sebin-, sieben-
sim.. iid. seuen-hundert.
*Septingentesies seuentieh warue (22).
Septingentesimus .'.iebenhundigeste
(5). sibet huiidertest (76). der siben-]i.(6),
sehen Inniderst il8i.mr/. seuen hunderste.
Septio zununge (20).
*Septiplex v. Septemplex.
*Septistelli-um, -o (r. hyades) (^.
ursa minor 1, septentrio) hd. seben
sim. Stern; daz s.-, sybend- (68) -gestirn;
siben steren (G). nd. seuen sterne, dat
seuent ghesternt (132).
*Septium {cf. sq.) eyn koniges gortel
(23).
*Septium {cf. seeptrum) koniges
ruede (11). /. virga regalis t syddel (19).
*Septuagenaria sibz zal (76).
SKPH
Septua-, septe- (69, 134) -genarius
hd. tler sibenzig-ost (67), -ist (134), -sie;
sibentzig-zal sim., -iarig (75), -jarieh
(20). s. iar alt (6S, 110). seuentieh iaer
alt (132). s. tage (23). der seben zijt
zale (18j.
Septuage-nus, -simus Jul. der sie-
benzigiste 1 20 -svw.), sybentzigste, seben=
ziehste (;')), sibetzgost (G), sobeuczig (21) ;
seben vnd sebestzest (18). seuenti-ehste
(132), -ges -nus, -tegest -simus (23); <lie
tzouenticiiste (11).
*Septuag-esies (Mhs. mog.), -ies {q.cf.)
si'benzieli werbe (.')). siebi'iiez w. (8).
sobenez werb (21). si<'beiizenzieli werff
(20). seuen hundert werfe (23). seben
vnd sebesezest male '18). zu sibenezig
nuden i9).
Septuagesima v'bunden tijt (23). s.
dominica der suntag der verbunnen zit
t in der sibentzigsten sim. (65).
Septuage-simus v. -nus.
Septuagies (cf. -gesies) Af/. sibentzig-
mal, -malen (iio). sebenzich (133). seuen=
tich werff (132), Avorb (23).
Septuagies septies seben vnd seben=
czig werbe (17). sibentzig male siben
sim. (65).
*Septum V. Sepum.
Septum («'. minutio t fallatia sie
76 st. munitio l vallatio!) ein ijferrich
(110, 126) in einem velde vmzunt (iio).
eyn omgetzyunde stall int velt (i32).
ein parek (i:t monusteiia 110, 132). ein=
fang (113). ein fest-unge (8), -enunge (9,
17). bewerruug (21). die Avite als w. es
getzient ist vnd begriffen bat (65). loke;
biuane ; bocht (los). wort, ein ingetiinder
plats; s. naturale knick; grüner d6rn=
tiin: hage iChytr. ).
Septuplare (Br.) si(>ben feldigen (20).
Septuplex V. Septemplex.
"^^Septupliciter sibenueltiglich (75).
Septuplum (/. plenarie 7«) siben mol
(9). sieben inole o. volkommenlieii (8).
Septviplus V. Septemplex.
*Septura zun- 'Jio), luck- (68) -nng.
lukhige (132).
Septus hd. ge-. vir- (20) -zunet sim.
'^Septus sbst. {gen. septi) vrab-, kreutz-
ganck (74).
Sepulchrum hd. {nd. 23) grab, grap
(5), grape (133), grayb (19). nd. graf (11).
graff (20, 132).
Sepultura hd. grabunge v20), be-gr.,
-grebniß(iioi, -grebte (67, 134, 152), -greb
(G), -grebde (i33, i5i). nd. begrauinge.
Sepultus hd. nd. begra-ben, -uen.
Sep-um, -a (8''-, -ium (85), -tum (68),
t sibum (75), sceplum (46), cep-a (8''),
-um (11), seuum (iiu&c. 1 vn-selith (5'^),
-silit (104), -stlit (134), .slit (8^^, 66, 75, 93),
-schilt -((i, 46. 70, 75, 110), -slith (7), -slijt
(75'M, -sleit (10), -schleyt (21). -schliet
(no^), -slet (5, 133), -sehlet (67), -sleed
(19). -sied (77), -slat (3, 13), -slot (lu),
-schlick (69), -slicht (9). -sieh (85), -schilt
(110 t-ar.), -selt(20),-tzel(l2),wd.-gol (11),
-gel; t ongtzell t keersvngell (i32); in-
(18), on- (17) -slet. tal-g (77), -lieh (109),
ch (22, 23, 114). schwyne schmeer (68).
smeer van verkene t ruet (108).
*Seph-irus, -iros (76), -erus, se-, sef-
firus, seuirus {v. ventus) {cf. zephyrus)
SEE
hd. nd. west l nort w. ; w. n. w. ; w. n.
(23), w. t n.- (17), ort- (7), westen- (17),
n. w.- (18), wester- (7g) wint. norden west
(5b).
Sephora n. pr. (Br.). i. gallina (i47,
Pap.), henne (i47).
Sequana v. Secana.
Sequ-ax, -ester ((/. cf.) hd. fulge-nde
(20), -r (5). /id. nd. folger. hd. nach-f.
sim- volgenge (loo).
Sequela {i. sermo 4) hd. nd. folg-unge,
-inge; nach-, na-t". hd. naturlich nach-f.
(8); fulgunge; nach-f., -uolgnußs (1),
-folgende rede (4).
Seque-ns, -s (i33) ein volgender (i33,
134).
Sequentia lid. nd. sequen-cie, hd.
-cien (21, 66), gew. -tz. lobgesang (6.5)
nachfulgende (20).
*Sequentianarius eyn sequencio (5^).
*Seques v. Sequens.
Sequester (cf. sequax. palester.) hd.
scheider. krieg-scli. o. teuer; seh. des
kriegs o. zwischen den fechtern ; mitler
im scheiden (75). scheid- (75, 110), schyd-
(68„134). scheydes-, raittel-man. mitler
(64). vredemeeher (132). kyf-deiler (78),
-deler (109). grißwart (8). grois werter t
richter (20). uolger (7). nach draber(75»).
nacht traber (75^).
*Sequestrabilis versoynlick (147).
Sequestr-are, -iari (5^) Jid. scheyden,
ent-sch. (110), krieg-, ehrieg- (3) -seh.
(75), -teilen (75), -tailen (3, 76); krick
deiln (5), deylen den krich (18). von kyfe
d. (23). kif delen (22). sundern (8, 9).
soynen &c. (147).
*Sequestria soynresche (147).
''Sequestr-iari v. -ari.
Sequestrum besperet (100).
Sequi hd. nd. volgen , nach- , na-v.,
hd. -tulgeu. suchen (gö).
*Sequies, g. -etis (cf. sq.) hd. ein
fulgende knecht, folgender kn. (7, 76),
nach-f. i eyn kn. (18) ; nachuolg-erknecht
i -ung (74); eyn ding daß da fulgt (17).
Sequipes eyn na volget knecht (23).
ka- (9), kern- tfi) -merer. cameder {sie
76). laws (9. X sepedes cf. senarius.
septupes.).
Sera ( i. firmatura osiiV, sedcera,per
e wachß 68, 110, was t waßchen 132)
hd. sloz (5), slocz (13), sloß, schloß, slos
(9), sclos (93), slosße (18), sloyß, schlaß
(21), sloßchen (132). nd. slot.
*S. appacta gaedsloß (125).
S. etas zu spat 0. zu ser, varr. so
gar, zu so gar alt t ein ze alt alter (65).
S. pendula, p.-s. (74) hultzein- l
malch- (74), sprinck- (12.'-.) -sloß.
S. portatilis malslotel (22l>).
*Serabul-uin, -a r. Saraballum.
Sera- (70 &c. ), sero- (7, 74, 1^, 76),
sara- (74) -eium, -tium (75), ser-atum
(741, -icum (76), geraeium (Ob.) (i. genus
casei 20, gros-sa ttubstantia lavtis 7.5. cf.
butyrum) hd. ziger, zieger (7, 74. Ob.),
zegericii (20).
Seracula hd. nd. si^ange. nd. sponge.
*Se-, ser- (Gl. m.), cf. so-raculum tzap
l sloßel (19). zappe (20). tap (11, 132).
sloetel (11).
*Serage [i. equirria, cf. seragium i.
inclnsio Gl. m.) eyn stock (23. st. stot V).
OlEfENBACH GlOSSARIUIU.
SER
*Seralia {ander.s ca. m.) v. Sardalia.
*Seralus v. Sparulus.
*Seramenta (herbu) suozminza («f.).
Sera- (75, 76, Gi. m.), sero- (9), xero-
(110 &c.) -pelline, -peline (75), -pellinas
(23) (i. vestes i pestes detrite 76, aus
^TjpajxTis/avo; cf. ui. m. 6, 942) hadern
(9). blunderey (75). eyn alt hut (23).
zerapellina (93), xerapelma [i. uestis
uetustate consumjjta 76 ) , xeropell-ina
(74, 110 &c.), -onia (110 &c.), verapellina
(147) ein gerumpffen hut (iio). ver-nossen
(6), -niestes (93) cleid. vernosenclaider
( 76 ). altesuertzertes klayde ( 74 ). eyn
huyd dye alt iud versleten is (147). -inus
ver-schioßen (68), -süssen (1 32), -schlissen,
gerumpifen, alt t hu-, var. hy-tig (uo).
xera- (8), xeno- (9), sero-(17 &c.) -pellis
eyn alt feile (17 &c.). alt v'sni- (9), v'sne-
(8) -ten gewant. zerebellina getzwirnte
klayde (74). xerapellinus alt, ver-aldet,
-sleten, -droeght (147).
*Serapen v. Serpillum.
Seraphin engel i e.-kor (8. 9). die
briniienden e. sim. (gö).
Serare hd. sließen, be-sl. siin. slysen
i zuo-sl. (13). sluyssen (132). nd. slulen.
*Se-, ce-ratim indecl. {cf. cerat-es,
-ium (;i m.) eyn half hellinck (147).
*Seratiuin v. Seracium.
Serator slo- (17i, schlo- (64, 76) -sser.
*Seratuni v. Seracium.
*Sercula v. Sertula.
*Sereulus (cf. sternulus, anders Gl.
in.) staro (121).
Sere {i. tarde t extreme Br. ) lanxsam
(13).
*Sere- v. Seri-a, -atim.
Serenare hd. klar, klair, luter, schon
(65) machen, klar-en (23, 4). -n {b, 9).
deren (20). lu- (7, 8), lew- (9) -tern.
Serenit-as, -udo hd. nd. dar-, luter-
(18), stille- (21), Stil- (22) -heit. belli- t
lutter- i stilli- t l.-st.- l gerugi-, var.
gerüwi-kait (65). Schönheit (65, 110) des
Wetters (im), luft sehoni (93).
Serenus hd. klar, clair (7, 152). nd.
clare. hd. lu-, lut- (6), law- (9) -ter. hell
(65). schone (10, 12). schon (76). schene
(13).
Serere hd. sewen, sehen (18), seen
(9). segen (12, 23, 76). planten (13). s.
ser-ui, -tum pfian- (no'i, pla- (10, 12)
-ntzen. s. seui satum seen (110^). seyen
(110, 132). sewen (101. segen (12). potzen
(132).
Ser-es, g. -is, -eris (67 &c. ), -etis
(134) volck das die syden machet (110),
das in der s. wei'cket (68\ dat in die
sijde w. (132).
*Sereticu- v. Sericvi-m, -s.
*Sereus {st. cereus) ein segel (23).
Ser-ia, -ea (75), i -iola (93) hd. ejn
ge-meyn, -man (6) vaß (5), faß, o. baten
(iio). irdin-h. (93). irden haf (Das.). erden
pott (11), poet (20). ein molken top (4.
X serum). eyn pott t doppen (132). eyn
vat t tenen panne (22). eyn gbemene
vat t eyn tynuen kanne (23). bescheyden
speel (19), spul {IV. tawb (9). laug- t
karg-faß (Fr.), keßkar; schotten- ? ziger-
hafen (75).
Seriare {i. ordina,re) orden, var.
ornen (75).
8ER
529
Seri-, sere-atim hd. nd. orde-, hd.
Orden-, ordig- (17), ordenc- (18), ordent-
(8) -lieh, by ordinancy (i32).
Serica syden kleiyd (19), cleet (11).
sidin claid (76). pl. rothe brustbeeren
(Ki.).
*Serieare mit syden deiden 0. zieren
(68, uo), tzijren (133), to tzieren of van
s. wercken (i47).
*Sericea siden cleit (75).
Seric-eus, -ius v. -us.
*Sericineus sydenwant (es).
*Sericium {st. servitium Gl. m.) sidlin
et est mensura (76).
*Sericum v. Seracium.
Ser-, seret- (18) -icum hd. side,
seyd-e (4, 66), -in (134), -en (1, 70). syd
(67). sedde (18). snyde (69, 110). s laken
(uo, 132). van s. gemacht (68).
Ser-icus, -iceus, gew. -ieius, -eticus
(18) hd. nd. sid-eu, -e (22), -in (76).
seyd-in (134), -eyn (9). seden (18).
Series (X serius) hd. ordenunge,
ernst 0. (17j, e. t 0. (9). ord-inunge (18),
-unge (28), -ug (21), -en t seczunge (20).
hd. nd. schick-unge, -inge. ryge (77),
zeileten (126).
*Serinum (i. nuscinula, monile)
nusche (Sum.).
*Serinus {auis, frz. serin aus OSiprjV
cf. Dz. Wtb. 724) ge- (112), gi- (135, 140,
Chytr.) -rlitz. gyrlein (135). schwader-,
fädem-lein: hirngrillen (i4o). serin (112).
*Seriola v. Scariola, Seria.
Seriöse hd. ernst-, erns- (17), tapffer-
(65) -lieh.
Seriositasernst-hafftickeyd(19),-affti=
cheit (11).
Seriosus ernst- hd. -hafftig, -aftig
(12), -ig (17) -lieh (132), nd. -afftich,
-achtich. tapfFerer (65).
Seriph-ium, -um {cf. santonieum)
welsonen (Ki^.). meerwermuth (Fr.).
Seris (aepi?) weg-weiß, -leucht,
-wartz (114), -wart, -breit, endivien (Kl.),
wildweglug (i26).
Seritas spadeheit t tracheit (20).
*Serites (t/. seris) endivieuwein(i43).
*Serium hd. nd. ernst, erste (t) ernste
(19). erst (3). arnst (6). ernsticheit (20).
Ser-ius, -nus (76) {i. vtilis l necess-
anus Br., -itas 76) ernst- hd. -hafftig,
-haiftyck (19), -hefFtig (20), nd. -achtich.
hd. ernst (7), arnsthaft (6), nutze, nocz,
nitz (76). nd. nutte, nut. profite- (132),
sew-. treg-, langksam- (74) -lieh, lang-
samer {comp. 65).
*Sermentum {anders Gl. m.) v. Ser=
pentum.
*Serm- v. Semin-iuerbius.
*Sermo hd. nd. rede, redde. nd. reden,
tale (81). hd. red, rydde (21). eyn ver=
nunftige rede (uo). ermanung zu orden=
ung (series!) des lebens (65).
Sermo-cinari, -cinare, -cionari (65,
151. X coneionari?), -tionari (65 var.),
-nisare, -nare hd. nd. pre-, hd. bre-di-
gen, nd. -diken, -deken. hd. sprechen,
sich erspraachen (-cinari i26l, reden.
*Ser-inontanum v. Siler m.
*Serino-tionari v. -cinari.
*Sernus v. Serius.
Sero {i. occidens Gl. m.) hd. ab-, ob-
67
530
SKR
(21), nd. au-, af- (23) -eiit. suat (76, iio).
spjivt '!t:0. spaile CJl), i.t-.'). lart«» (t32V
*Serocium r Seracium.
*Serola r. Seriila
*Se- '• So-roliga.
Seropelli-ne, -s r. Serapelline.
*Seropha utw.v strophai l)otnifr (68).
' Seroph-agia, -agion, -ia c. Xero-
phagia.
*Serotim spedi- (li)).
Sero-, ser-tinare (x sertum) vir=
snuti'ii / cziori'u 8). vVpftcn l c/irou
(9). krciirzoln (8, l»)- spat werden (^75).
*Sei-otin-e, i/ssM>. l -us spa- (f), 2*2«'>),
spo- (8), spe- (18) -do. si)aid (7). spat
(76^). Spot (21). spoti' (0). spatlichcn (UO).
abpiittsc'h-in (t!7). -en (i33). afentsani (23).
lato (22'" >.
Serotinus {cf. prc.) abint czydick
(ö''). abent zeitig (1). spater { langsam
mer (7.i. iio). spad-e (22ai>), -idi (23).
*Serpagerma v. Parea.
Serp-edo, -ede y22^), -e {i. cutis
ruber et pvuriijo l pediculus canis 76 \
sepeto (fy. v.) dou- \\l, Gf.\ dau- (19,
20, do- (Gf..), to- (93) -wurm, -worin
(11), -worine (19), -wrn (93). hd. grint.
gr. vff. autf der heut (74\ der linde (18),
den hundcn (.ö), dem haupt i. glab-ra,
-or, t hundts-gr. (7.i). eyn schorff vp
den huden (23). masel (13, 17). masse-
le (22*', 147). -len (12). -ni (lO) die men
beruet (147). inide l sewiwaldere [anivial
100. aus zwivalder?). eyn roff (7). wilt-
vuer (132). snitfelcze (20). zittei--seh,
-mal (74).
Serpens \i. a- l ia-spis 1) hd. nd.
slaiige. hd. slang, .schlang, nd. suake.
Serpent-aria, -oria, -ina ( 74 &c. ),
-illa 1, 3 i/. colubria l seabiosa st 3.
(/. serpillum gundel- hd. -rebe, nd.
-aria -reue, -rose (23). gund-reb (3, 74),
-rab (Ol, -erum (21). gum reb (1). hd.
nater-, uotter- (3, 69, 70), noter- (8, 17,
4, 153), wasser- (i32. missv. aus nater X
water!) -wurcz, -burczeu (.iC*), -pnwnrcz
(76), -worcz (8, 4), -worezel ( 17, 132 ),
-krut (68, 69, 110), -kraut (134), -zung
(74). «(f. nader- (221», 47), ade- (23),
nacht- {sie 85i -wort. Serpentin (-aria
93). wurmkraut (74).
Serpentigena von sehlangen gebo=
ren v '•■" )• ^c" sehl.- (uo-''), serpenten-
(110^, 132) -geschlecht kommen 0. gebo=
ren .fim.
*Serpent-illa, -ina v. -aria.
Serpentinus von schlangen (iio),
naterc n es), van serpenten 11321. sehlan=
gigt (Kib.).
Serp-, t serm- (io9) -entum vorspan
(109 I. furspang o. hefftel [i. scutula (74).
Serpere hd. nd. slingen. hd. schiin-,
sclili- (ti) -gen; sli-, sehli-, schlei-chen;
slifen (17;,"slieffen (7); langsam schlip-,
sehlie-ffen, serpit sehlupfft. schlipfft.
schlyfft 65 van:)-, sweifen («acÄ vagari
schlingen sie 62). hutschen (3\ rutschen
(i26j, kriechen, kr. uff der brüst (7);
kri- (9), kre- (19) -chen : kru-, kry- (88),
krei- ( 7i) -sen. nd. krupen.
*Serpiginositas struffheit (20).
Serpigo struff (20). schorfftheit (i32).
rfide (19). sinwir (7). swinde l flechte
(Kib.).
SER
Serp-illum, .ic/ten -illus, -illium (4), !
-illa (/>/..' 4;i. 127. (if. .V. u.i. -ellum (121),
-ulum (/. puleium campestrae iMi),
sarpulum (üi-' . sa- 1 87 ), ce- (7. v.)
-rpillum. cerpallus .Vm, serapen (Hpt.
;")) ('■/. satyx'ion, satureia, sarcilium,
sarminea) cliencla ( iipt. '). .siin. Cw(.).
k(?nnhi -a; fehichemilc -um ( 127).
ehoiiilc (101). vi'lt-chonela (121), -ko=
nala sim. -um.; -clicnula -a (Gf.), -que=
nel (.sum. ), -koincle (12 sim.), -komel
(47), -kumi'l (3, 74. 8.')), -kovele (nr,),
-küinnu'i (20, 4), -kyinniel (13), -kuniig
(64''), -kymicii (64«, 123), -kel (95) , -kol
{5^), -chüU -kole m. (4). herba vel [.^ir)
coem (97). qncndcl i74, 110 &c.). kienlin
(73). kill- (91), kvn- (87). k^n- (9j) -le.
konuondel (74). kandclkraiit i kunel
(70). koUe ; boh. materzye duska^pols^
ky kmyn (4). wilder kimel (49). wilt
komel (17), kenele (120). wil korainel;
kirwil (10). hd. kirbel, kyrher [sie löi).
caruol (11). kerueH bießlock (132). wild
pol-an (105), -ey (73.74). feldpoley (ii4).
vnser frawen betstro (73). huner-kol i
-klee i -serb (i26 sim.). costeutz (128).
ags. fyile(Lye) ; brad-eleac (94a), -aeleac
(94). -elei- sylenorum 1,1 Sn).
*Serpilluin malus [i. artemisia q.
V.) mettram; nuitterkraut; konigs kol;
sanct lohanns kraut l gürtel (73).
"^ Serpiiiaeia [cf. pro-s. sanguinaria)
vmbitreta iGf.).
*Serpula (i. tynea; kleine schlänge
(Ki.). schabe (74).
*Serpulum i: Serpillum.
*Serra (piseis) stechela (Gf. ). steichila
(87). i. setta {aus cete) Mrg. wulfis;
siren iirix. mer min; scorpena (auis,
i. ripiuaga 93; wasser-. t pach- (74)
-stelcz (74, 93).
I Serra (t/. sarra) sag-a (93), -e (12,
14, 23. 4, i;)2). sag (1 > hd. se-, see- (19;,
sey-ge. seg (74). seche (5,8). rirtila (Gf.
cf. dentula).
*Serra arbor-aria t -etcia baumsage
(125).
Ser- V. Se-, so-raculum,
Serrans seg- (68, 110), sagh- (132)
-ende.
Se-, sa- yq. v.) -rrare hd. nd. sa-,
sae- (132), hd. se-, sey-gen. sechin (8).
riffilou (Gf.).
Serratio segunge (20),
Se-, sa- (7. V.) -rrator hd. nd. se-,
sa-, hd. sey-ger. bretsnyder (9).
Serratula (c/. chamaedrys) gummi-
beerlein, schartenkraut (Ki.).
*Serratuin {i. mons Gl. m.) v. Sarra=
cum.
1 *Serriata bathomenkraut (74).
*Serta (una s., cf. Gl. m. h. v.) ags.
I an gerit' fissca odhdhe an snses f. 0.
: odhra tliinga (94»).
■Serta ,t/. fractina; anders Gl. m.)
' breche (8, 9). brochen (17).
*Sertieio {st. stert.) ruzmige (Sum.).
*Ser- »•. Sero-tinai'e.
*Sertis {st. syrtis ; anders Gl. m.) eyn
wirde (ö'M.
*Serthofagus v. Sareophagus.
Ser-tula, -cula (125) campana tcf.
SES
betonica) binsange (l25). biren- l weU
Schill .-^tiin-klce (Ki.).
Sertum (j. Crinale; hd. nd. cran-tz,
-8 (11, 13, 22), -zel (l); hd . krenctz-el
(8;, -lin (65), -lein (74); scha-, sehe- (13)
-jipcl; scape-1 (74), -II (93). peel (11.
(titmnrs. i. 7. v:ntterau. schapjiel ~ braut-
kranz , -kojtfputz (/. Hr. wth. 2, 304).
harpant (74;.
Sertus ge-sehet (-sehz? 17j, -plantzet
(20 &c.), -posset (20). -potet (11).
*Seru r. Serum.
Serua niagct (19)
Seruare yi. vouere 77) hd. nd. be-,
ver- (110, 132) -warn. hd. Iial-den , -ten,
be-h., -heben (G, 77); he i hci-geu l
sjiaren (77).
*Seruatus s. bewarunghe (19).
*Seruia ?'. clepsidra 76) tra- (76),
dre- (11) -chter.
Seruia {terra) sirfy (114).
Seruilis diensthafft (20). dynst- (19),
knecht- (65), knetht- (20) -lieh, dinstlick
(11).
*Seruiliter dienstlich (20).
*Seruill-a, -um v. Cheruillum.
Serui-men, -tium hd. nd. di-, hd.
die-, dei- (65), nd. de-nst.
Seruire hd. nd. die-, de- (21) , dy-
(23), dcy- (22) -neu. dien (7).
*Se- V. Ce-ruisia.
*Seruitiosus hd. nd. dienst- sim.
-hafftig, -hcfftig (20), -hafft (7, 76),
-achtich (i32).
*Serui-tium v. -men.
Serviitor hd. die-, dey- (11, 21), nd.
dy-ner.
Seruitrix dynerj-nne (ö''). dienerin ( 1 ).
Seruitus hd. dien-st, -ung (110),
-stbarkait (65 1, -stbarlichkeit (70 Mrg.),
-schafft ,20). knechtlichkait (65). slauerie
(132;.
Ser-ula, -ola eyn kleyii hd. sloz,
sloß sim., nd. slot. sloschin (9).
Se-, ce- (5. f.), ge- (Ob.) -rum, seru
(94, 136) ( i. stnum 1, fy^. X seria?
mulsum 75; cf. butyrum) hd. mn-, mo-
Icken. ziger- (»3, 74), cliasi- (i4i), cheß-
(1), kese- (74), kes- 193). keß- (75), kaeß-
(76) -wasser. schotten (75, 126). wadek-e
(12, 2231', 109), -en (23). wodeke (98).
wedick, wack, hoey (147). wacke (109).
wey (i32, 147). -wej (99). vey (97). ags.
huaeg (-U U. c), h'unaeg (-um i36). suffy
I Schenchzer). serum secundarium hotte
i bottermilch (125).
Serum adv. spade (11).
*Seruneula(c/'. serum sec.) hotte (11).
Serus hd. nd. spade. spat (6). spait
(7). spot (68). spud (21). speter o. lang^
sam 110). hd. ab-, ob- (es), au- (132)
-ent.
*Serus s. alt ochs (9), osche (8) o.
mensche.
*Serutina r. Scrutina.
Seruus knecht (11, 19). eigen kn.
(132), man t wib (93).
Servus fugitivus i. mercurius (124,
147). qwycksylver (147).
Sese im scl-ber (uo), -uen (132).
Se-, si- (9i) -selis, sis-ileris (ue),
-eleos {i. süer montan -a i46, -us 47
SET
q. V.) stein-kummich i -klce; gemeiner
sesel; roßkummel (Ki^). gaißfencliel(9i).
Ses- (Gl. m.), sess- (Br.), sef- t pua-
(i47) -illus cleyn van personen (147).
*Sespes (i. sessor) sittcr (11).
Sesqui &c. = sexqui &c. (xio, Br.).
Sesquipedalis anderhaluen voeß
groeß (132).
Sesquipes fuys mayß (19). voes maße
(20). wet (vuet) mate (11).
Sesquiuncia solidi miuit (109).
Sessibilis(Br.) sitz-elieh (20), -lieh (7).
*Sess- V. Sest-icium.
*Sessile sessel (20).
Ses- V. Se-sillus.
Sessio hd. si-, se- (21), besi- (17)
-czunge. nd. sittinge.
Sessor {cf. sespes) syczer (19).
Sessorium {cf. assidela) stul (li).
*Sesternus i. modius ijeccunie aiu
sehepfel (7(i). eyn sesppel (?) peunig (23).
Sestertium v. Sextercium.
*Sest-, l sess- (7«) -ieium, -itiuin(74)
'iL bursa per quam fariaa emittiiur n;,
oorsa p. q. imittitur f. 3. cf. setaeium,
politriduum) bytel (7n). mel-putel (74),
-bevtcl (3), -beitel (75). eyn sieht budel
(23).
*Sestistrare v. Setare.
*Sesuuiuin v. Sedum.
*Seta cambr. morthol (Zeuss; aus inar=
tulus).
Seta, setha (65, 75'') {i. seti-eula t
-strum 3, Corona — cf. eassona — l
Spina porci quo vtuntur calciatores 70 ;
zoga 74 V. soga; X sceda? ceta) hd.
nd. bu-, bo- (10, 22) -rste. hd. bu-, bo-
(17, 68, 141), po- (75, 104), bo- (67), bi-
rst; pursten (1, 3); brüst (12 . bu- (19),
bo- (97, 132) -rstel. ags. byrst (94, 136).
burstchen, sed per c wayl viysclie (19).
waluisch (11). wasir kalj) (95). zote (i04.
cf. cetha v. sartimen .w/n.). setas {por=
carurn pilas) zatun (141).
Setac-, setat- (Gi. m.) , secat- {alph.
set- uob) -iare [i. cribrare) durehslahen
(110). syblen (68). syftVn t budeleu (132).
Setaeeum {i. species canterü t fonti-
culi Gl. IM. haarseil Fruuud) bürste (Das.).
kratz-b. (Ki.).
Setaciare v. Setariare.
Seta-cium,-tium,-tius(Gi.in.),-rium,
-rivis (Br ) [i. cribrum (•/'. cet-,sec-, sed-,
er-acium, cedaria) häsip (-cium Gf. ).
sybe (uoti). syb (68, 74, iio")- sijfbudel
t theems (132). peutel, red-p. (74). seyef
t-rium 97).
Setare, f se- t ses-tistrare (75) hd.
nd. bu-, bo- (17, 22, 68, i33j, bu- (67,
134), bi- (18), pu- (1, 75) -rsten. mit bu-
(110, 132), bo- (68) -rsten neyen.
*Seta-riare, -ciare budelen (147).
Setarium v. Setaeium.
*Setarius (t/. setaeium anders Gl. m.)
burstenbinder (110). budeler (132).
Setati-are, -um, -us v. Setaci-are,
-um.
*Setes {cf. seta) ays. brysti (i36).
*Seticula v. Seta.
*Seticulum bursteleyn (9).
Setiger {i, ioculator Gl. m.) saw (64).
ruher (Sum.).
SEU
*Setistrare v. Setare.
*Setistr-um, l -a (75), sedistrum (65)
{instr. ad ornandum crines 4) ein bürste
(23, 4, 65). pursten (3). perste (75). ,
Setosus vol bürsten (110), suw borst '
(68), borstelt'ii van verken (132). porst-
i züt-oht (i04j.
*Setta {anders Gl. m.) v. Ceta. !
*Setur V Scutes.
Seu oder ((J, 68, 110). adder (21). ab
der i^l«). aÜU-r {sie 5). ei'te t eder (.22).
offte (132). per s *". vel, sed ceu per c i.
sicut glycher wyß (110), als (68).
*Seuaria eandela talht-, Mrg. vnslet-
licht (125).
Seucis V. Suesius.
*Seudieium i;. Scuditia.
*Seud-oterium, -yrum, -uterum ^^aus
pseudothyrum) v. Perseudoterium.
*Seudo c. Suesius.
"^Seue grymmclich (.23).
*Seuere verris vox (i4i).
Seuere {in Mss. mog. untersch. von
seueriter q. cf. ) grimme-lich ( f) sim. ),
-hken (22). grimik- (134), griinmick- (70),
grimmig- (69), gru- (7j, strenek-, Iraue-,
hertenc- , liaffti- , var. streng- , freue-,
hertig-, lieÖ'tig (65) -lieh, gru- (66,133),
grüß- (66), grus- (133), gris- i grini- (67)
-liehen.
Seuerior ein strenger den rechten
uacii zu kuinmen (65).
Seueritas hd. grusse- (18), grüß- (69),
greuß- ^ grym- (134), gruwe-, varr. grw-,
gru- (110), greu- (75), freie-, freue-, nd.
grynnne-, vreue-lieheit sim. frecheit (20).
freyd- (9), grymm- ([) sim.) -ielieit sim.
grim (25). grim-heit (67, 68), -keit (8,
iio'^j. streng-iieit (iio*), -kalt (65), -ikeit
(iiob). hert- t herb- (65), haft- (75) -ig=
keit.
Seuer-iter , i -e ( 1 ki &c. q. cf. ) hd-
grüße- (f) sim.), grusse-, grus- (17), gru-
(6, 110), gruwe-, var. grew- (1101, grym-
(68), griinmik- (1), streng- (68, 110),
wreet- (132) -lieh, -liehen (17). gris- (23),
greze- (22) -liken. seer streng (110 sim..).
Seuerus {i. seuus, rigidus, austerus)
hd. gruse-, grüß- (21, 69), greuß- (70,
134), greu- (.75) -lieh; grimmig sim.,
grim (.25), frech (20), swinde (20), strenge
(8, 9, 65), ein harter i ernsthafftiger (65).
haftig; wuest, vly. wild als die thiran
(75). ernst-, war-lieh (64). nd. gris- (23),
grese- (22) -liek; wreet ^ID- gi'al {'^'^^,
74).
Seuiens wietcnder (i4i).
*Seuina v. Sabina.
Seuire {i. insanire l furere; tyrani^
sare t cunteudere t chriare q. v. 1) hd.
nd. gry-, gru- (69, 70), bry- (4), bru-
(134) -mmen. grim-mich {sie 13), -mecht
sin (21), -Hell anlouffen (65). grim sin
(6). gruwen (7). wieten (68, 110). toben
(Voce, ex quo), doueu i rasen (20). couen
{sie) l vredere (lüO). freydin o. zornen
(,8). ezurnen ^9). graussen (77). v'woe=
den t wreit wesen (132).
*Seuiro-cireinus v. Ventus.
*Seuirus v. Sephirus.
Seuiter frechlich (20).
Seuit-ia, -ies, l -as (20) (^. tyrania
1) hd. nd. gruwe-, hd. gru-, gri- (76),
grus- (21) -licheit. grimm-kait (1), -ickeyd
SEX
531
(19), -icheit (11), -igkeit (65). freyde-
(8), strengi- (9), herti- t vnbarmherczi-
(65) -keit. frecheit (20). wretheit (i32).
*Seuma v. Sagma.
Seuocare hd. nd. besyden- , hd. be^
side-, besit- (8,20), besiyt- (19), by syt-,
beseyt-, besijt-, besiet- (i5i), beseyten-
(9), bye sich- sim. hd. -ruoffen (19, 134),
-ruffen .SM«., wrt. -ropen (22, 132), -ruppen
(23), -ruepen (11), hd. -heiselien, -eyschen
( 132), -aischen (i34). bescheiden t hei=
sehen 0. vff byt, varr. off bit, vff borg,
nemen {sie 110).
*Seuolare besiit vlyehen (19). besyden
vliegen (11).
Seuum {cf. sepum) grausam (110).
scharpf (15).
Seuus ( i. seuerus ) vnge-hur ( G ) ,
-hurlieh (5), -horlich (7), -horlick (23),
-rulich (18). vndgeherlieh (17). onhorlich
l inaudibilis {sie 21). vnhurlick (22).
grim-lieh (iio), -mig (1, 65, 68), -mich
(11, 132), -iger (76). grymm- t dorecht-
yck (19j. dauendich (11). dobende (20).
wreet (99, 132). fredich (12j. freydig (8,
9). seharpfF; gail t wild &e. (65). grey=
sich (13). greuß- (70, 134), grneß- (69),
grüß- (66), grise- (67), grus- (i33), gri-
(76), pin- (65) -hch.
Sex hd. sechs (75, 76), sechß (7),
seschs (6), sesche (5), seße (18), seß. nd.
sesse, seesse (11).
Sexagenarius seczig czal (21). sech=
zig iarig (75).
Sexage-nus, -simus hd. der sechcz-
igost (6, 76), -ichste, -igste, -gste (20),
-ygest werb (19). seczigcze(21), seehende
(18). nd. sestigest, de sestige (22), die
zeesticht (11).
Sexagesies sechczyg werbe (19).
tseesstieh warf (11 1.
Sexagesima dominica suntag im
sechczigsten (65).
Sexag-esimus v. -nus,-
Sexaginta hd. sechzig, seßsieh (20),
seczigt (21). nd. sesti-ch, -g ; tzeessticli
(11), schok {tf) scol (22b).
Sexangulus sechs eckig (iio).
Sexcenti v. Sexingenta.
*Sexcun-s, -x (Ki.) anderhalb lot o.
gewicht (88).
*Sexcupes v. Sextupes.
Sexennis seß iare alt t seß jerich
(20).
Sexennium ein zyt von sechs iaren
(110 sim.).
Sexies hd. seß, sees (19), seßich (20)
werbe, seswer (21). sechs mal (6), male
(75). nd. sesworff sim.
*Sex-ingenta, his.<iw. -eenti hd. seß-,
sesch- sim., nd. ses-hundert. sees hondei't
(11).
*Sexingentesimvis Itd. seß-. sesch-,
nd. ses-hunderste sim.. -hundergestt
(22). der VI hunderscher (21). daz sese
hundert (18).
*Sexpedicosus v. Pediculosus.
Sexqui- v. Sesqui-.
Sexta der fridag (17). sexe (5^).
*Sextale sehste deil (8).
Sextar-ius, ^ -ia (76), -sia ^ sext-ans
(74), -inxxshd. mas in rom (1), eyn mayß
czu rome (ö^*), ein sechß-, sechst- (i34),
67 *
hS'2 SIB
(t.T soihlJto (H«) -feil, ilnt si'stc il.«yl
(138). h(i. so-, si-0<") -cliter; seihUtonn
(74). sestrr. »d. .sostt-rt«. .scydlc iiu).
Sextem-U8, / -io (,iio &c.) si'chJi-
(Ti), s«'lJ-i.">). 11(1. scs-lirli. ssessyck (b^),
pocluziK in iltT zalo (18). A'/. »'yn sox=
tiTiH'. ti'in. -steril (,i.'>0 i. iunrturn sex
foliorum.
Sex-, ses-, semis-tertium diitlialb
piuud (110*. (lordelialff pont \VA-i).
*Sextertius drittclialb (20).
*Sex-tertuus t -tinus sochstig (1).
*Sextimus »Ut socli/.igst ;,7).
^Sextinus (</. sex-tertuus, -arius)
scstii g. -eh. seliigk, sechssig (74j. nd.
ses-tiih, -lii'h.
*Sextula (pondufi) vierschorffig (74j.
Sextu-, sexcu- f seni- (U7) -pes [i.
pediculus» lauli Ji). luß (68, 75, no).
luys .i3i')- luyt^.-^ (1-17).
'^Sextupl-are, -icare soß veldigen(20).
Sextupl-ex, -us, -um hd. sesch- sim.,
sech-(4) -tVldig; soß uoltig ^ sechs male
(75). nd. ses voldioh.
*Sextupl-icare v. -are.
*Sextuplicitas soß veldicheit (20).
Sextus hd. der seh- (8, 20), se-ste,
sechst yii), seost (19). nd. dy sost, die
zeeste (11).
Sexus hd. nd. kiiune, menschlich k.
{[)), könne (8); kun (21,23); könne (i09,
133, 151, 152). nd. siecht, siechte, hd.
ge-sl. , -slichte, -schlecht der natura
liehen glidder (75). menschelioh kon
ader gesucht (17).
Si abe (5). ab (ö^, 21). aber (18, 74).
ob: obichts 0. nit (74). effte (23). ist
saeh ,8sV
*Sia [i. pediculus porcorum 76. cf.
scia. vria. vsia. iuria.) swins- (8\
swiuß- ai), sau- (75) -luß. sweyiis laus
(76).
*Siafragina l-. Diaphragma.
*Sibalum c. Sambuca.
*Sibba ags. sigil (94, 136).
*Sibeldiiigung (Za^? c/. goderdigum
&c. ) sibilling ist ein edel apffol (74).
Sibi sek i22b).
*Sib-ila. -ula (8) {serpentum sibilus
hominum 66 &o.) wispelung jn oren (65).
slangon-wispeln (8, 9). -czuschiu (9).
Sibilans schwogelnt (Gl. a. 1418 Sm.).
Sibi-, sibil-, sibu-lare [serpe/i^
tuui et hominum) hd. hi-, hu- (12), czi
(21;, nd. di- (23), su- (22*') -sseu. hyschen
l bispeln (li. uuisbalon (Gf.). bli- (18),
wi- (9, 11, 20. 75, 108) -speien, wisp-ulen
(6), -ein (74), -ein jn oren (65). vli- (5,
12), pli- (13) -steren. flisteren myd der
tunghen (22). blasen (19, 108, 132). ble=
semmen (8). swibeln; schrien als die
schlangen (75j. swigeln (Sm. 3, 583). phy-
(69), pfy- (49, 67, HO), pfie- (126), pfev-
(134) -sen. pfyßen (68). pfeyffen als die
slangen (74).
Sibilatlo wispelunge (20).
*Sibilis (.v<. selb.?) v'metlike (23).
Sibilla wisi wü^sagerin (93). warsege=
geryn 8). igclich worsegereyne (9).
*Sibil-lare v. -are.
Sib-ilu.s, -ilum, -ulus, -ulum (75)
hd. nd. wisp-el (75. nd.), -yln (5b), -ilod
sim. (Gf.) , -euch (18) , -eluuge, -elinge.
menschliche wispelunge (9 ). rusch- i
sus- ((;5\ pfys- (110), i)1'ey.s- (i3i), hisp-
(ä), hd. his.s-, l seiss- (21), blas- (11, 19,
I.S2), blaß- (68) -unge, -inge. sissen
(109). flisteren (22), -ungc (.'S), blesein
men {8). nl. sijf-, schuy-t'olen (iie).
Sibul- 1: Sibil-.
*Sibulum [instv. quod ad modnm si-
buli lionum reddit 7«) v. Sibilus. Sam-
buca.
*Sibum r. Sepum.
*Sibum nall. gastel (122).
Sic hd. nd. also.
*Sica {.ft. sicca?) afjs. tindre (91*)..
Sic-a, -ca hd. stap-, stab-, staf- (20),
nd. staff-swert. staib schwort (6). morth-
ines (Gl. Mar.), stechmessor (100). ru- (8),
rey- t vorch- (9) -toliiig (cf. riutelinc
Sm. 3, 164. ahd. n. pr.). brackfeiler (ii4).
*Sicalia v. Seeale.
*Sica-mina, -nia v Secamen.
*Sicar i-. Isula.
*Sicare v. Siccare.
Si-, sic-carius (cf. dranees) hd. nd.
morder, t mordtmosser (74). oinmortlich-
messertrager (03). suart dragher (81).
kelsneydor (9). much-iler (ti), -eler (7).
bluethundt i stroyder (i25).
*Sicatus (aus psittaeus) papegoge
(19).
Sicca (c/. sica) erde (20).
Sicca-men, -nia v. Secamen.
Sic-, si- (76) -eare trucken (110),
drucken (20), dorre (17), dirr (76) ma-
chen, hd. dorren (8), dru-, dro-, tru- (9)
-cken. dru- (20, 23), dro- (22), droe-
(97, 132), dre- (13) -gen.
*Sie- V. Si-carius.
Siecatio druckunge (20).
Siccatorium (i. fornax) ags. cyln i
aft (Gl. Aelfr.).
Siccine hd. also, a. nit (68), ist iz
als so, ist dz also (65), ist es nit a.,
ist a. niet (68), a. als der (17). alsust
(9). nd. alsus.
*Siccin-ium, -um (cf. aridarium,
tostrinum) hd. nd. deyse (107, 132, 133,
152. wetterau.) ; hd. tcyse, teyß. test,
wyme (132). hd. nd. da-, hd. de-, do-
(67), ta- (134), du-, do- (21) -rre. dürr
vff dem land (-ium 75). eyn dore (23),
droghe darne (22). dorn (-ium 76). eygel
(7). oyschel (G).
Sieeit-as, -udo die durr-y (iio^), -e
(65). trucken- (68, 110), drucken- (19),
druge- (20) -heit. droecheit (11, 132).
*Sicela {cf. Dz. wtb. 312. Gl. m. V.
sicla) einpar (Gl. Cass.).
*Sic- V. Si-comorus.
*Sicco- t tri-pes dryfuß (75. cf. ehy=
trophus .
*Sicc- V. Xer-ophagia.
*Siccuinbi v. Sicubi.
Siccus hd. tru-, dru- (5), tra- (S''),
dro-, do- (12) -cken. tru- (6), dro- (17)
-kon. dru- (20, 23), droe- (132), tre- (9)
-ge. dürre (9, 65).
*Sicecula v. Ficedula. Sepicecula.
*Si- V. Sin-eellita.
*Sicena v. Sicera.
*Siceua i. intestina ingeweide (147).
RI(3
Sice-ra, -na (ö), sincera (122, fti. m.)
alles das dz da mag triinckon maciien
(65). tr. inaclitig wein o. tranck (1).
allerley druiu-kiii draiick (8). trunckin
trang (9). hd. nd. geinoyn stark dranck
sim., da man mag druuckeu werden
(23); appcl dranck siin. hd. apfel-tranck,
-trang, -getranck (69, 70). lutir traue
(104). gall. idare (122).
Sicila stilot. radiermesser (116).
Sicilia sicilen land (1).
Sicilimentum der nachmäiot (is5).
Sicilire nachmaycn (135).
Sicinium r. Seicinum.
*Sicisagria wilt oorbeschen of vle=
sehen of dat sait dair van (147).
*Siclingere v. Singire.
*Sicl-o, -um V. Seeale.
Siclus (cf. cic-, scicu-lus) gewichte
(8, 9).
Sicofagus &c. V. Sycophanta.
*Sicoma-chia, -pia v. Sichomachia.
Si-, sie- (1, 100) -comorus, sycome=
rus (8) (^. morus Sum., celsa 100) wil-
der t vnperhafFtigcr feygenbawm (74).'
wildwic- (sie) l mur- l mul- (Gf.), wilde
mul- (100, Gf.), mulbir- (18J, mulber- (8,
23), maulber- (1) -bäum sm., -bletter
(8). wirac (? 22).
*Sicope-s, -des v. Chytropus.
*Sicopolita v. Sicophanta.
*Sicops (alph. soc-, sc- ; cf. scorpio)
gelubt pfeil (9). glowit fei [sie 8).
Syco- (91, Br.), sico-phanta, -phonta
(91), -phantus (76), -phans (74), -famus
(8), -fagus (17. X «payo?) {i. ficus co^
medens t f alsus calumniator Br. sim., in
sanus t cluminator sie 76. cf. fico=
fanca) ein tigcn-essor (110, 132), -freßer
(8, 17). betrieger (110 sim.). sehender i
lugner (9i). girig vor wochter falser
saeh (17). for vecher falscher liebe (8).
f. i vnrechter richter (74). sico-phanta,
f -phagios { -polita (i. atiquis de
sieopaleas 76 aus sycopola) sunt qui
comedunt focas (aus ficus!) merkeluer
(23). sicophary sunt homines lupos
(aics lupinos?) commedentes (76).
Sycos (Br.), si-cos, -chos, -cros (76)
figenboura (76).
Sy-, so- (125) -cosis feigen-, i ger=
sten (Ki. ) -blater (91), -blatter (i25),
-körn i meerigel (Ki.). feigwartz (Das.).
*Sicros V. Sycos.
*Sictrum anhaw (9. cf. anehowe BM.
722). eyn huwel bloch (23).
Sic-ubi, -cumbi (22), -ui (7, 23. X
-uti?) so-sware (18), -war (19, 23), -wair
(5), -wan (17), -wanne (21), -vor (22),
-wo (17 &c.). also anders wo (5). wie (67).
*Sicud V. Sicuti.
Sic viuam! vflF mein brinnige sei
(88).
Siculus (t. al. de sicilia 21) eyn si=
cilier (23), czeciliger (21).
Sicu-ti, -t, -d (23) hd. nd. also.
*Sicheon {i. tanacetum) reynfan (74).
*Sicho-, sico- (74, 76, 147), sino- (76)
(st. psycho-) -machia, -mapia (74) streit
der (74), mit der (75) sele. der seien
stryt (HO &c.). strijt der syelen (i47).
sin. i. confluctus (sie) i pugna (76).
*Sichos V. Sycos.
SIG
*Sidacium [ef. sedacium &c.) hasip
(121).
*Sidealla r. Jdraula.
Siderare {inns. Br. cf. sidere i.
splendere Vocc. ex quo, Gl. m.) sdiinen
(20).
*Siderata gestyrnt (23).
Sideratio mehlthau (125). der schlag
t tropff, id. vlam (116).
Sideratus (^. ictuatus Gl. Aeifr.,
sidere afflatus 110 &c.) gheroert (132).
ags. faerungf astorfen (Gl Aeifr.).
Sidere {i. sedere, ivcünare, sculpere,
volare, spie-, spo- (76) -ndere) sitzen (68,
74). sincken (110, 132). naygen, globcn
(74. cf. spondere 76).
Sidereus schinde (20).
Side-, sidi- (Sum.) -ritis pibinelle
(Sum.). güed- l zeiß- (ki.), ziesig- (Fr.)
-kraut.
*Sidile {i. eptria et pertinet ad currwm
76. cf. ephippium ; aus sedilexsubtela,
woher solide 75, cf. postela) aftersil
(76). eyn sale (23).
*Sidi- V. Side-ritis.
*Sidonus c. Cydonia.
*Si- V. J-draula.
Siduar v. Zeduarium.
*Siduluni (cf. sabulum) grünt sanndt
Sidus hd. Stern, ge-stirn, t -stirg (?8),
-stirntz (7), -stirncze (20), -sterne (5),
-stirre (21), nd. -styrnt t -sternt (23),
-sternte (22). steern (11).
*Sielire pardorum vox (i4i).
*Sifa {cf. sitirissa, safratila, eifra=
culum, stata, hispil) swingc (23).
Sif-on, -onua v. Siphon.
Sigalum &c. v. Seeale.
*Sigariuin v. Sulgarium. Situla.
*Sigatula v. Sigitula.
*Sigena (cf. secana) sigen ein wasser
in franckreich i piscis (74).
Sigillare hd. siogelen (20), be-s. (7);
sigeln (75), be-s., -siglen, -segeln, bye
segeln (5*'). besiggeln (21, 23).
Sigillatim. sunderlich (20). hd. nd.
be-s. sunderliclicn (6). be-s. (5). sige-
(110b), sig- (110), sege- (i32), offenbar-
(110 &c.) -lieh, öffentlich nit heimlich (?)
gar in den dag gedan (68 Mrg.). ainzel-
lich, var. -ich (7.5).
Sigillatio siegelunge (20).
*S{gillatius panis (c/. secale) ruggin=
brod (127).
Sigill-ator, l -ifer (64, 75, 93) siege-
(20), sigc-, var. sigi- (7.i), sig- (64), insig-
(93) -1er.
Sigillum {cf. sagillum) hd. sigel, in-s.,
'Segel (18, 133), -gesegel, nd. -geseghel,
-gesiggel. hd. siegel, sigille (10), czegel
(14). seeghell (132). zaichen (65).
*S, saloTa.oTa.ia{herba,cf. sq.) magerat-e
(Sura.), -0 (Of. 2, 470). weisS- (91, 116),
wut- (wat? 87) -würz, eynder (85). en^
bern (47). ampffer (74). nl. salomons segel
(116).
*S. sancte marie {herha) wiß wortz
(17). witwort (47,85). vnser frowen brüt
... (87), brutt („krutt?" ue).
Sigilum V. Secale.
*Si- V. Sa-gimen.
SIL
*Siginus *. ciids ascli ; rubigo rost,
ruester (147).
Sigi-, siga- (94^) -tula (/. lardariolus ;
cf. sicedula sim.'i) ags. frecmaze (Gl.
Gott.), fra?mase (94a).
*Signabilis zeichlich (20).
Sign-aculum , -um hd. zey-chin,
-clicn, -gen. nd. tey-, te-ken.
Signaeulum jnsiggel (65).
Signanter hd. nd. merck-, hd. mirc-,
merg- (133), vtfmerck- t sunder- (65),
zeiche-lich sim. bececheligke (100).
Signare hd. nd. ine-, hd. mi-, mey-
(13) -rcken. zeiche-nen (20j, -n (8, 9).
Sign-arius, -ifer, ; -ator (68) hd.
nd. banner-, panner- (4) -furer. hd. baner-
fuerer (17), -forer; panirfurer im her
(75); fanen-, van- (9), fan- (i5i, 152),
faner- (134), zeichen -trager, -troger (9,
151), -dreger. fendrich (111). feuere (öl.
Mar.).
Signator (c/. prc.) zeichen-er (20),
-macher (110, 132).
Signetum {cf. cicatrix) signe-t(iio,
132), -et 1,68); 0. zeichen (iioj, eynre=
hande lijcktzeichon (i32) sicut habent
notarii. mal, gemcrck (74).
Signifer v. Signarius.
Signific - antia , -atio, -eneia (11)
bezcych-nisse (i32), -iiuß (iio^'), -unge
(-atio 20). bezycii- (110''), bedeut- (iioj
-niß. bedu-tnuße (68), -ttenisse (19),
-deuisse (11, 132), -dünge (-antia 20),
-tunge (75).
Significare hd. zeichenen (20), be-z.,
-zeichnen (68) , gew. -zeichen , -zeigen.
nd. beteyken. be-deutcn (75), -ditten (65),
-dudeii (20). kundigen (9). kunt (8, 9),
koent (20) dun, tun (9). zu versten ge=
ben (65).
*Significarius beduder (11, 19, 20).
Significa-tio v. -ntia.
*Significatiue bedudlich (20).
Significatiuus bedudende (20).
Significatus gczeichent (20).
*Signifie-entia v. -antia.
Signum [cf. signaeulum) vrkund;
beditung; wuuderwerck («5). s. non s.
{ludus) mael c. vnmael (i25).
*Sygo (?'. presul t diocesanus) bischoff
(l23 Anh.).
*Sigsonte(Äeria) «^s.stan merc§(94^).
*Sigulum V. Secale.
Sil {cf. siler montanum) berggeel
(135 sim.).
*Silab-ra, -a (3, 4, 75, 76) (i. alabr-
um, -a, sagia 75) hd. weyfe, weyf,
haspel (76).
*Si-, Sil- (125, V. Hamb.) -lago (piscis,
i. polides v. Hamb.; cf. selago, subla:
cus) bley (20, V. Hamb.). bleyer (23).
blye (19). plege (76). ein bloßtisch (125).
*Si-, sti-lago, herba Stella, st. maris
(^. arenaria, capriola, caciatrix, ce=
ruicom - u , - ia herba , coronopus )
krähen-, rappen-fuß, hirtz-horn, -graß
(143).
*Silba V. Sillaba.
Silenter stillich (20).
Silentium hd. nd. swig-unge, -inge;
stil-le (15, 75), -heit (20), -lunge (8),
-nisse. schwy-gung (uo^), -ung (iio'^),
-gen (65). schweygung (134). gestumet
(75).
8YL
533
Silenus {cf. satyrus) vvalt scrate (104).
*Sileos V. Siler montanum.
Sile-r, -X (64<=, 91) (c/. paliurus, sa^
lix) wyde (110). wasserweid (126). weyd
(91). wyd 0. felber (88). velarin (Sm.'l,
526). tzwijch (132). weyde; w^einreben=
pandt (74). rebsteck (64j. eyn wine pole
(17), wingart stock (68).
*Siler, t ser (143) montan -um, -a
(87, 146), -US (47), sirmendana (87, 146)
( i. siseleos 47 , sileos t synonum 9,
sesel-i, -is, -ios, -ium, seli, sili, sil,
sis-ileris 87, i46, -elium, silis, cordyla,
platycyminum 143, plato cininium87%
146) romescomel (17). wilkommel (153).
silermonta-na (76), -n (i43). sirm-ontan
(9), -ondan (93), -endan (87, 146). sesel
t zirmet (i43). velthaber (s. montana
87, 146). kundelkrut (75). welscher lieb=
stockel, ligurierkraut (i43).
*Si-, ei- (11), sti- (9) -lerea {piscis,
cf. cyrophus &c. ) ste- ( 20 ) , sti- (9)
-cheling. stychelynck (19). stekelijnck
(11).
Silere hd. swigen, sweygen (9). stil=
len (75). ungeredt sin (62).
Silesia dy slesie (125).
Silex, Cilex (110 &c.), cilix (Sum.) (^.
vimen 22, 23) hd. kißling, k.- (7),
kißlich- (135) -steyn; kis-, kyse- (9, 152),
kisse- (21, 133), kuß- (68) -ling, t -ling=
stein (68); kyßliu (iio^), kissel, k.-steyn
(18), kcsel (8, 12). kese- (20, 132), kiese-
(11), keser- (22-''») -link, kiesel- (132),
vur- (22, 23), vlint- (109), lieh- (Sum., Gf.),
scheuer- (1O8, 132), vlie- t serc - (108)
-stein, -sten. wacke (12).
*Silex V. Siler.
*Sil-ex, -ix (11) {herba, aus filix) varu
(17). waern (11).
*Sili V. Siler montanum.
Silicernium {i. conuiuium) wirschafft
(74).
Sili-cemus, -cernius, -ternus alt in
die erde sieude gelijch eynen doeden
(132). dot (8), tod (9) alt man. alt-riso
{t -iso Gf.). betterese (100). sterb-perli=
eher t -ender (74), -ender mensch (75).
veygh, sterflick; starck, styff &c. (i47).
Silie-eus, -inus kysel-stein (110),
-achtig (68). keseiachtich (132).
*Si- V. Ci-licium.
*Silig-enus v. -ineus.
Siliginarius roggeii (11). rucken l
rouwen (19).
Siligines {adj.f) rucken (4).
Sil-igineus, -iginius, -iginus, -ige=
nus, -ogenus ^22*»), -iginarius {q. v.)
hd. rocken (5, 152), r.-brot (21), von r.
(68), ruck-en, -in (lio), roken (67). rog=
ken (134). rogghen (132). rugg-in (6),
-en (22^). ro- t ra-ggen (11). kornyck
(19).
Siligo {cf. secale) hd. körn, coren
(1, 2, 3, 4); rocken- (74), ruckin- (110),
rucky- (iio^), rucken (17) -körn; ro-, ru-
(5b) -cken; rock (20, 76), ruck (7), rog
(6), roge (12), rogk (1, 74), rokch (2).
rogghe (132). rogge (11, 22^, 97). roghe
(22). rowe (23).
*Sili- V. Sisy-mbrium.
*Silindria v. Cylindrum.
*Sylynon {cf. selinum) epfich (Sum.).
h'M
SVL
SYM
SIM
*Siliniim (</. silium? silugium) wi=
liiTooli ^!M. wyraiK'h o. siilc/. fiilJ (8. X
salinuni).
'^Silion r. Sison.
Siliquu [c/. ci. m. //. i\) gewichte (9).
Siliq-a, -e 2>l. [nrbor l leijumeii qiiod
porci in africa coinedunt niin. ) hd. tre-,
lire-, tra- (TS), tro- (10) -bi>r. trcffor (:')i>).
nd. draf, draiu'. hd. tro- (12), drr- (18),
dn-y- (l."{) -stcr. liiilso (7, ct.). liulss (loit).
Imlsc'hcn { kufen i,i-'8). sclmiälsat liül-
si'M Kim. (Uas.). liala (Qf.)- Iiel ( loi) ).
theiia l spriur xim. { Of. ). spruwe (7).
kitVI (i-.'6). caff t dye (20). klyon (er,,
HO, i:iä). aylJ (19). sauali (?5). si-yc (13).
sev (12, 22b, 77, 109, 12,5). soig (22). zeyg
l i)ustel iioft). büstol (iot). bou- l sloe-
(io7\ bol- (132J -stören, scortse (108).
si>raeliulla sim.; sj)roiheho; eihla; bii-
liza {pl. Gf.). sclu't'en (i.t.^). schiffen,
schotten (140). bochsliernh'n o. sant
Johannes brot (-a 9i). silihlia (Gf. 6, uio).
*'Siliquariura scy- o. trobor- grübe
(l2.i).
Siliqu-astrum, -estrum (ni) {i. cap-
sicum it:!) indian- l kaleeliut-ischer
pfoffer, prcsilien-pf. (143). ])f.-kraut (9i,
111).
*Siliquor glat wnrcz (9).
*Silis V. Siler montanum.
*Silitei'nu.s v. Silicernns.
'^Siliuillus V. Siriphillus.
*Siliuin sahio t vrowen warwe quo
vTif/uiit /acie.s (23). Cf. silion v. sison
= amomum q. r. vngitentum? schwer-
lich stibium; silinum; sillus (Gl. m.) :
Silo- l slx'o- t colo- (7fi), xilo- l calo-
(Br.), syro- t carpo- (U7' -balsamum
i. lifpmm bahami t vnqentuni &c. (76);
balsains vriicht of sap (i47).
*Silix V. Silex.
*Silla {i. iurnale) zille t dachraael
(108).
Sy-, si-llaba, silba (23) hd. nd.
silbe. begritt'iing iler bucli.stab(ni (t;ü).
Syllab-are, l -ifieare, l -icare (68)
sillabeu (68), sylben (iio) machen. ver=
gaderen; litteren off sylben (i.'i-i).
*Syl-, Sil-, sa- (ö'') -labica, sillabaca
(147) hd buch-, bu- (51^, 21). bo- (18)
-Stab, -Stabe, nd. bock-, bu- (23) -stap ; !
buckstave (U7); lytter (i32, 147). [
Syllabicare (110 &e.), sillab-icare,
bi.-<sw. -are ^q. cf.) hd. buoch- (iio^'),
buch-, bu- (5'', 21), bo- (18) -stabeii;
bu.stli- (20), busst- (19), syll- (68, 110)
-aben. nd. bock-, boeck- (132) -stauen,
sylben (i32).
*Sillabicatiin von busch staben zu
busthaben (20).
*Sillabicatio bosthabungo (20).
*Syllab-ificare v. -are,
Syl-, gew. si-logismus lang (17),
wanck (8) wort, sloßrede (74). besliß- 1
(8), beslis- (9), bestrit- (100) -unge, ver-
gader- ind voeg-ynghe (147) der rede
(9, 147). 1er der beschlissuug t h. der
wort o. der zeit (75). besegelonge (17.
Xsigillum?). niaisterlich Satzung (65).
Syl-, si-logisticus besliß- ( 8 ). be=
slis- (9) -lieh, be- l auß-sließender; auß-
t be-fliessiger ; adverb. silogistice be= |
sließ-, außsließ-, außliiessig-, befließ-
lich (74). '
Sillus V. Silium.
*Silo weiclielbauin (sm. 4, 10).
Sil-o, -US kiiinpffnaß (I2ü). sy-, si-
lus /. udsus cTccliis et adwicus; -ones
/. qni habeiit mcupia supercilia (110. X
cillo &c. q. V.).'
*Sylo [in ikrPm) gasse der prophe=
ton (74).
Siloa (hebr.) hd. wasser (18), eyn w.
*Si- i'. Xi-lobalsamum. Cf. Silium.
*Silogenus r. Siligineus.
*Silog- V. Syllog-.
*Silogista kniistsuciiendermeister (74).
Silua hd. walt, wilder w. (93); waldt
(not, wald (G, 75, 76, no). wal (13, 23).
waelt (11). wolt (22). holt (22^). busch
(<)8, 110). bosch (132).
Silu-anus, -ester, -estris {i. qui ha^
bitat in siluis frequeider ) waldner, for=
ster (75). farster (75'').
*Siluarias foUiu (Gl. Cass.), nach Hoitz=
manu ^ Keiteu s. 177) ■'it. aluarias i. q.
aluearia plena &c.
*Slluatica stayngayß (74).
Siluester /u/. wc/. eyn walt-maii, -inayn
(19). ein furster (21, 75).
Siluest-er, -ris wilde (-ris 20). wild
{l) einer der in weiden (110), gewyld
das im wald (68) wonet. wyld off wo=
nende in dem bosch (132).
'^Silue-us, ? -s (75) iaghunt (74, 75).
*Silugium ((•/'. silinum) wirach (17).
*Silumbus liiif- l lend-loser (75).
*Silurcus {unt. von silurus) gall. ine=
nuise 1 piscis 122).
*Silurnus [pi.ycis. cf. sq.) hd. barbe.
nd. barue.
Silurus, sirulus (64*=) [piaci.s, cf.
sirolus. sturio gramarus.) schli ((j).
schlien (74). barm [i. clnuus sie 74).
barme (125). hu-, var. hi-rling (64 1. wellJ,
wilß, walline, wa- 1 wa-ller, salut, scheid
(140). scheid-en (i40), -fisch ( 13.'), 140).
petit poifffson ( 122 1. s. paruus ein dick
(114).
*Siluus [."it. aluus) v. Vterus.
Sima {i. currum Br. st. curuum 76;
concauitas hepatis Gl. m. cf. arces) leber-
hiili (93), -holin t krump i. pandus [li).
der karuieß (Ki. ).
*Siinarista {aus hymnarius X sym=
phonista?) senger (11, 19, 20).
Sy-, si-mbella goldwage (125, kl).
Sim- l para-bolica ytheologia) die
da k-ret durch einlichkait o. glichniß
(65).
*Simbolum v. Simplum.
Sym-, sim-, sin- (76) -bolum, -bu-
lum 94, 136), -bolus (8, 9, 64) hd glaube,
glaub, gelaube (9), spruch des gloubens
(65). r?r/. geloue. glyclmisße ; schelle (X;
eymbalum (/. Gl. m. 6, 248^); seyger;
eyn geloech (-tli? i. pec%miariim collectio
in taberna: 19). eon ghelaech t die crede
(i()8). eyn gelaech off den credo (i32;.
geiijckuisse t zeyer (11). zeichen, anzei^
gung; zusamen tragung, coUatz; kreid
(88). crei (Das.). tzechpfenning (114, 125).
kostgrosch (ii4).irten (Ki^. cf. sm. 1, 114).
eyn yrtiu (i3ö), gemeyne yrten [oi^)
0. zech, eyn gemeyn vrten t g.-same
erkantniß (64^). ags. herebecon (94, 136).
pl. zupus (Agr.). cymbolum gelaich (147).
*Simbus V. Sinuosa.
*Simea (•. Simia.
*Simen merfisch (74).
*Sim-eus v. -ius, -us.
*Simex v. Cimex.
Sim-ia, -ea {be.s. in den Mss. raog. cf.
semia) hd. äffe, äff, aiHnna (84, Qf.j, a-
(G, 121, Gf.), a^- (^46), e- (IG, 93) -ffin ;
niere- (19), mer-katze sim. nd, ape.
Simiare falten o. krumen (74).
*Simicia v. Merica.
' Simieus v. Simus.
Sim-ila, -ula, -ulo {yeni/.s frugin 11),
^ -ilago q. V. iio a-c. (-ula) t -iläcio (9)
(«. sem-idalim i36, -ella q. v. cf. pole-n,
-nta) hd. si'in-ula sim. (<!f. ), -elo; sy-,
si-, sym- (G), sim- (65, 68), sei- (13), sie-
(20) -mol ; semel- (65), simmel- (65, 68),
symel- (uo) -meel. donst (20, 132). dunst
(99). dat vet van de meel (132). polen
(11. cf. polenta).
Simila sem-el , var. -mol , o. wyß=
brot (64).
Similagineus panis simmel brot (65).
Simi-, simu-, semi- ( Gf. ) -lago, si=
miligo (23), simila aim. (Gf.) semel-melo
(Gf.), -mele (17), -mcl (9), -n (23j. semmel
(18). symmel mel (8). dunst (9, 99).
semilfochenza (sem. Gf.). siemel t voche=
zen (88).
Simi-, simu- {q. cf.) -lare hd. geli-
(20), gli-chen. smeyclien; ficzeren; vind^
zcn ; triegen (20).
Similare hd. gli-, glei-, lei- (77), ge=
ley- (9), gely- (68, 132) -eben, gly-, var.
glei-chnen (64). einlich l glich machen
(651. nd. gelij- (11), gli-keu.
Similari ags. geromman (Gl. m.).
Similatio { cf. simul-a, -atio ) gelij=
chunge (20 ). eyn aniler bewisunge (8).
*Similator {cf. Simulator) smeycher
l trogener (20).
Similis hd. glich, gelijch (20). nd.
gelijck (11), glick. s. labor, modus
glich arbeit, masse (75).
Similiter gelijc- (20), glich- (75) -lieh,
des glielieu (65 j.
Similitudinarie glichlich (75).
Similitudo Itd. nd. glicheit. hd. gli-,
glei-cliung. einliclikait (65). gelijch- (68,
132), gelijcke- (11) -iiisso, -nuß (68).glich=
nyß (75).
Simillima {imago ) ganczlidi aller
einlichst, var. enlist (65).
*Simina 1 9 ), ». ([. symma (Br.), gew.
simma [aus ai'yfia) kamer (9, 147).
*Sim- (9, 7 t), symm- (Br.),simm-(i47),
simin- (8, 9, 20. 76), summ- (76) -ista,
simistae(i36) {i. camer-, secret-arius, aus
alYfxa X ODniiuGxr,z) kamer-buch (20),
-er (9, 74), { prophete (? sim. 9). hey=
melicher (8, 9). Cf. zyma, zy- (74), zi-
matus i. secretzi-m (76), -s (iio &c.).
haymlieher; symma kammer (74).
Simitas goep- (gvep-?) ^ krump-heit
(20).
Sim-ius, gew. -eus '{cf. semius. si-
mus.) hd. affo (93, Gf.), äffe, äff.
*Simiuulpa fuchsaff (i4o).
Simma v. Simina.
Symist-a, -es v. Simista. Consecre=
talis.
*Symo V. Semo.
Simonia hd. ketzerie sim. , katzer
SYM
SIN
SIN
535
(6). nd. kot-, ka-teri. begeren geistlich
gut zu kauffen o. zu ver-k. (no). be=
gertelg-lgoet tzo koefFcn off ver-k. (^132).
g. kauf (4). g. wofker (12). geyslich
wocher (18). geistlicher wucher(7.5).
simonye (5^). heiHger ding hebimg (1).
*Siinoni-aeare , -zare, -sare, -are
(46) hd. heilig, himliß (18) ding v'-kauf=
fen, -kt'uffen. hoiltum verkaufien (1).
nd. hyllich dinck vor-kopen, -kaupen
(23). geistlichen wucheren (75).
Simoniacus der heilig ding ver=
kaufft o. hin gibt (1). geistlicher Wuche-
rer (7,5). ein simoni-er (.5'^) , -scher (65).
^Symonium wilder petterleiii (74).
*Sympfelidarampff darein man erper
list (74).
Sim- V. Semi-plagium.
*Siniplasina v. Sympsalma.
Simplex hd. ein-veldich, -faltig (6,
68), -feltig (uo'i, -tfaldich (12), -fächig
{ivi), -liczig (8, 9); ainfaldig (1). nd.
envo-ldich, -chtig (23); alwer (22^). alber
(74, 77). Hympel (lis, 132'). nit vff seczig,
vnbetruglicher i. non astutus; vnver-
mischt, varr. -mist, -inust vt oleum &c.
(6,5).
Simplicitas hd. ein-veldicheit sim.,
-feltigkeit (65, iio); nit zwi-f. (65).
Simplleiter hd. eyn-veldeclich sim.,
-feltigliciien, -faltiglich (68), -valdelich
(132). schlecht- (65, 75), schlechtig- (75),
ledig- (65) -lieh, one geding t verbint-
niß &c. (65).
Simplum eyn valt (8, 9).
*Sini-pluin var, -boliun tapetum,
halbrauch teppich (64).
Simplus hd. ein-veldich sm., -feltig,
-faltig (68); ainfeldig (1). eyn (5*^).
*Simp-orator, -ulator (Gl. m.) des
brudegoms stedelicste vruiit (i47).
Sympo-, symphu- (i47) -sium zech
(88, Ol), gesterye &c. (147).
Sym-, sim-, siri- (147) -psalma,
simplasma /. ntr. der salmen eyndrech=
ticheit (147). glicheit von stimmen (110
sim.).
Simptilator v. Simporator.
*Simpus V. Simus.
*Simpharius , syphanus (ö^) (o«/.s)
Star (5b, 9, 16). dieterich (8).
"Symphicio v. Symphytiun.
*Siniplii-dria, -ndria(85) (aws sisim=
bria?) brachmintze (9). bracmynte (85).
Symph-ytum, -icio ( 74 ) , sinfitum
(94*) {herba) gohc-yle (85. hd. gauchheil).
gehelle (9). bein wellen l walwurtz (114
sim.). wullin l bavvmwolle (74). ags. gal-
lac (94a).
*Symphlegina (aus aujXTlXsYJia) vni=
fah-, bcgreitf-ung (88).
*Sympho v. Syphon.
*Simphoniaci v. Symphonlacus.
Symphonia( i.instr. consonantie sono^
rum sim.-., cf. siphon. Dz. wtb. 303) suß
seyten-spil (9, 75), -speil (8). sieß saiten
spil (76). guter ton 0. hall t inst)-, sicut
clauicovdium (132). der stymmeu hoflich
temper-ament, var. -ieruug (64).
*Syinphonia, gompheena nl. pape-
gaeyen cruyt, gelosye, gall. geuesie,
gelesie (116).
Sym-, sim-, sin- (Sum.), syn- (47)
-phoniaea, -phonica (9, 1 7, 94^), -phonia
(94'i), sinf- (94), sinfr- (ise) -oniaea
(i. palladiai43) bils-a (87), -en (143), -e
(Sum.). pilse :9). bilza (,87). bysse (85).
bille (47). ags. belonae (94, 136), beolone
94a). seitphe (17). sauwbon (ms).
Symphoni-acus (8, 9 &c.), -sta, -ssa
(65),_simphomaci (jjI. 76). senger (8,
9). einer der da vff «aitenspile kan (65).
denzere lOf.).
*Siinplioniea v. Siphon.
Symphonizare wol luteu (110). gut
gelut (68), goet geluyt (132) machen.
*SirQphonua v. Siphon.
*Simphus {aus gumphus?) dubelua=
gel (74. cf. Fr. 1, 200b. Sm. 1, 387).
*Simphusium r. Symposium.
Simul hd. nd. mit-iyn, -eyn ander,
-enander (18). zu-samen t -hauff (20).
eins mal (65). toe gader (11).
Simula v. Simila.
Simula-crum, selten -chrum hd. ab-,
ap-, abt- (18, 76, iio^»), apt-, nd. af-got.
hd. bild, bylde. dienst vmb guttat (74).
*Simulago v. Similago.
Simulans alter f^-nt (75).
Simulare {cf. similare) glyßnery
triben (iio). anders beweysen (9). prs.
jch nim mich an schmeicheln ; erschi=
nen gut sin (65). gut erscheinen (109
hd.). glichen zu einem ding das nit ist
(75). vynsen (i32). uensen (99). vlenschen
(109). v'sieren (109, 132).
*Simul-ate v. -tas.
Simulatio {cf. similatio) smeych- t
vintz- (20), smechel- (18) -unge. sclimai=
chindi red (46). smekelrede (23). eyn
ander bewisunge (17). uensinge(99). gliß=
neri ; falsch stifftung ; annemung {l) f. ge
stalt &c. (65).
Simulator {cf. similator) hd. smei=
ch(-ler. nd. smeclierer (23), vynser (i32).
Seher durch die tinger das er sich nit
annimpt (65). gleichßner (64).
*Simulatorie fa-, var. fe-lschlich (65).
*Simulatoriiim glißncri (es).
Simulatrix smechellern (18).
*Simulta vor-alt haß (8), -ald has(9).
Simultare hd. hassen, fynden (lio).
viiid (68), veynd (74), vyande (132) ma-
chen, nijt haen (132). zusarnen-thun,
-setzen 1 74).
Simul-tas, -tus (9), -täte (75), -ate
(75b) alter (75), heimlich (110 &c.) haß
vnd nyd sim. vcralter haß o. intzicht
(74). altzusam-keit (74), -enheit (9 Anh.).
Simultum in des weeders hoernen
die worm (147).
*Simulus f. Stimulus.
Simus {anders Gl. m.) flacher, murr-
iger, -echter (74). äff o. flach (25). krum
naß (64). slacht nesig (22, 23). kumpf- t
flach- t teller-naß (126). munck (9i). huot
(131, 141. st. cimus?). ags. uuellyrgae
(136. st. sinus q v.). symus krump nasiche
(ö''). mes mysch (22'')- sim-eus, -ius {i.
ad simiam pertinens habensnasumcuruum
sim.), -icus (23) crumpfnasi (121). crum-
naser(6f.).ein krum nesiger ( 1 io).schebsch
nesig (5). eyn stamp nasich (18). slacht-
nezech (22), -mesichin (23). Sintis flach
nasig (1).
Sin hd. ist aber daz sim. ist ez a.
daz (18). eyn if^t a. daß (17). wan aber
(88). oder das (6). nd. is ouer (22), aber
(23) dat.
Syn- (110, Br.), gew. sin-.
*Sinabellum senffeßlin (h4).
*Sinaetafolia v. Sjmanehe.
*Synachus v. Sjmocha.
Sinagoga hd. nd. Juden- hd. -schule,
-schul, -seliole (18), nd. -scheel (23). der
j. (110), joden (132) kyrch. yoden scol
(22). schule; sammelung; s. der iuden;
gaistli(>h s. (65).
*Sinalymph-a, -are(aM.s' synal-oephe,
-lepha Ur. X lympha) twyerley nat toe
hoip gemengt, mengen (147).
Synan-ehe,-ge(Apherd.),squina-ncia,
-ntia (75), i -x (9, 75), l sina-ncia (8,
9), -ctafolia (75), -mpsis i -nsis (20),
-mptis (19); synanticus morbus (Gl. m.
cf. sinotheus?) (ouvayx^, cf. angina)
halß- (88), mandel- (Das.) -geschwer, t
-we l daszepflin im halß (ss). diebraune,
brüne l das welcken ( Ki. ), wulcken
Apherd.), wulcken (Pict.). eyn geswere
ynder kelen (19). verswlst der k. (93).
kel-, kcle- (8) -sucht (9, 75, Fr.), -swolst
(8, 9), -drus (75). schule (sin. i. vestis st.
pestis 9). damp (19). da- t de-mpich (20).
squim-ancia g(>lsucht {sie); -ex i. apo=
steuma in gutture (76).
*Sy- V. Schi-nanthum.
*Sinap-dones v. -io.
Sinap-e, -i, -is, -ium, t -ale (5''),
synap-e (4), -i (87), sin-ap l -cipum
(1) sen-ipli (87), -iff (1, sim. Gf.), hd.
gew. -ff, l -pf (4), -ffe (75), nd. -nep (22),
-pp (-ium 23). sauip (-e23). sennpff(-ium
76). semph, boli. horczicze (4). schenff
(5o). niustard (iio*'). most-art (20, 99,
132), -ert (11, 97). sinap-ium senff; -e
s.-korn; -is seuffes kruyd (19). -e most=
erts coern; -is m. crut (11). -is senff
(110); -ium s.-saem (20j, -krut (110); -i
s.-korn (110), -saat (es), -is s.-krut (68),
-kruyt t mostart (132). -i m.-saem (i32).
-is herba, -i semen illius herbe (Br.).
*Sinapi-eare, -zare (Gl. m., Ki.) most-
arden (20).
"*Sinapicus [adj. Br.) ein senff- (i40),
mostart- (132) -esser.
*Sinap-io t -iones, -dones (94«^) {cf.
sinesium?) ags. casrsan (94^); cress-a,
-ae (94, 136).
*Sinapis i. re- l con-uolutio l repetitio
a sin i. con et alphon i. conuolutio (76.
X synaloephe?).
*Sinatus l Senat-es (75), -us (76) (i.
species fehris 75. cf. synanche?) fieberig
gestalt (75).
Sinautem obnicht (9 Anh.). aber das
{ ob aber (75).
Sinaxis (i. solemnitas t conuentus Br.,
psalniodia l vesp)ertina laus t pars diei
76) vesper-salmen 0. lop (8), -sahn t -lob
(9). adv. stedelich (*. assidue23). synaxim
i. solemidter (65).
*Sin- V. Sym-bolum.
*Sinbubium v. Sinpubium.
Syncate-, sineathe- (76 &c.) -gorema,
-goreuma, -grema (76) ein mitbedeut-
ung (110), -igs (Das.). flickwortlein (Ki.).
*Sineedula {auis, cf. ficedula) zi-,
var. zei-ßlin (64).
b'M\
SIN
Syn-, si- (Of.) -cellita gisoUo (Of.).
mit si'l (•S.V).
Sincera (X sincerus) r. Sicera.
♦Sincerare lutoni / royngiii (8 6'//«.).
Sincere niiii (tu), lutor- (20, 65, ir,),
giMU'z- (ti:>), subiT- f c'U'V- ('J*)) -licli.
Sincer-is v. -us.
*Sinc- c. Sind-erisis.
Sinceritaa hd. nd. lutor-, clar- (20),
chior- (11) -lieit sim. Arf. reynicheit «'/«.
Sincer-us, -is hd. nd. lutor. hd.
luyttor l klayrc (19), t-lar (75), stedo,
tVst, royii, royii- l suber-lich (20), gaiicz
l vii-boticckt t -vermist (65).
*Sin-ces, var. -tes {i. scrupuli; cf.
sirtes) bogrcytliclist o. voUicit des iners
(74).
*Sincinnum &c. v. Scicinvun.
*Sineipu-d v. -t.
*Sincipuin v. Sinape.
Sincipu-t, -d (f)'') Itd. vor-, bissw.
for-, vur-liaupt, -haubt, -heubit (5''),
-heupt, -lieubt, -hcpt {G).nd. vor-, voer- (11)
-honet, -hoeft (11, 132). daß fordcr-haubt
(18), -doyl doß heyptoß (17). nel (i04).
nol (Of.). Wirbel (2?'', 7(>, 92). styrne (8,
9). steyrne (13). gestiru am haupt, vlg.
am hirn \(i. frons 75). sew-kopfif (91), -kotf
(Hl).
*Sinelecius (cf. sq.) senatoir (147).
Sincletus seuatoirscap (147).
*Sm-, t apo- (75) -copa (c/. synco^
pis) abprueh t beschneidung der silla=
ben (75). abschneydung eins puclistaben
o. silben in mittel eins wortz (74).
Sin-copare, -eopari (147), -cupare
(22) hd. kurczen, ab- (110), v'-k.; vor=
kürtzen (67). absclin-iden (76), -eyden
als in Worten (74). hd. nd. be-sniden,
-sehneiden ^4) , -zwiegen (11) , -swogen
(12), -swijgen (i47), -zwifeln (5), -twiue=
len (22). geswyniien (13). ab-schniden i
-preclien die silben (75).
Sincopatio ko - (8) , v'ku - (9 , 17)
-rczunge.
Sincopatum gekurczt (65).
Syncop-is, -e (Chytr.), -en (Gf.) ii.
concisio vocalium 110, infirmitas capitis)
magipizzida sim. (Gf. ). herz rit (93).
swindlung (1). geswindin (Sm. 3, 539).
schwinde- ((3), schwint- (74) -sucht. ab=
schneyd- o. kurtz-ung (74). besnid- hd.
-unge, -elinghe (23). be-schnidung (67,
68, 76), -swyment (Chytr.), -zwifelung (.0),
-swygynge (i47), -swieginge (11). 011-
(91), ;un- (125) -macht, amechtunge (19).
zwifelunt (7g). twiuelinge (22).
*Sincupare v. Sincopare.
*Sind-a, -abulum l -abalum (Gl. m.),
-aualum (Ui), -ibalum (129) (i. fund-
a, -ibalum 129, Gl. m.) slen-ger (20),
-cker (19). slinger (11, 147). schulle (147).
*Sindales v. Scindula.
*Sindaualuni v. Sinda.
*Sindere (st. seindere) to riten (23).
Syn- (iii), 147, Br.), sin-derisis, .seZ/ew
-deresis, -cerisis (18) , -teresis (Ki.) (*.
superior pars rationis, vis animevnapo=
tentia in anima g5 ; aus aüVTTjpsai? x
auvötaipso'.??; himelschisel- (93), hime--
liseh seien- (64) -kraft, hoche kr. (74),
ein funck (5 sim.) der sele. ein f. in
WIN
dem hert/.en ul.\ allen <ien krefften vnd
(U-r v'nuntt't llyeßende sint (IT)), eyii
funckli der sei (•!). eyn fiend der sele
(sie 18). de winke (sie aus vunke) der
zele (22). dz t'uiK'klin der vernunfft, vnd
der gereclitigkiiit l (!yn vnverderblich
begird zu got («■>). vnvordcblich (.üc 9),
an bedirbe (17) adel. vn virderplieh (8j.
naturlieh erwer- l wirdi-keit (65" Mrg.).
knaginge der (i32), wroeghe der l scru=
pel in der (i47) eonseientien.
*Sindibaluin v. Sinda.
Sindicus eyn hern vorde - gedinger
(23), -diiiger (.')). eyn lier vordediger
(18), herre vordeydegung (21); herren-
frieddinger (74) , -flVeydinger (4) , -von
dien {sie 1), -vordinger (71). eyn saeh
fuerer (17 sim.). fur-sprech (74), -muuder
(6). verriehter (76). kirchen pfieger 0.
schaffer einer gemeine (74).
*Sind-o, l -or (23) (rowsindon genau
untersch., so in 110 syndon Nr. 1, 2; i.
pannus, p. linius 76, camis-ea, -ia 23,
75, 76. cf. cindatura) hd. ud. ein edel
gewant. lylach (110). das aller wißt
schinbarß 1. t. t 1. wiß clait t sehleiher
(65). lynen tuoch (110), doeeh (132).
pfaiten, vlg. hemd (75). semid (93. ><
heniid?). synd-on (HO*), -al (iio^), -ael
(19, 132). sind- hd. -ale, -al (12, 22ab),
-ail (5), -ol (1). -aen (23). sij- (11), zi-
(20) -ndael. hd. czi- (17), ze-ndel. schech=
tel (17). badelacheii (.Sum.).
*Sindola v. Scindula.
Sindo-n, -um (23), syndon (110, Br.)
(i. lineum amict-nm , -orium Tmdierum,
liiieus pannus, linthewn t mantellus 76)
lynen tueh (68, 110), duch (88), doech
(132). eyn auch (5, 23) in quo covpora
mortuorvm voluuntur (23). vinbdann 0.
tuch dorinne man die todten begrebt;
lannde; milter (74). deich (18). bocken=
schyn von lynem tueh (75). swicz duch
(17). czitir (8). weyse leynwot ^ schetter
(9). sammet o. wysser pfeller (64). edel=
gewandt, linwat, zendel (88).
*Sindor v. Sindo.
*Sindoum v. Sindon.
'*Sindula (c/. scindula) feniehil (74).
Sine an (h). 011 (21). ane (23).
Sine inter-uallo, -missione an vnder=
loß; für name (75).
Sine preiudicio an v'werftunge eyns
beßern wanes (\b). ane v'w. eyns b. {t)
ane v'ezeihung ( 9 Anh. ). vn worffung
eyn b. wones (t) eyn forsung (7). vnver--
slagen (7, 9 Anh.). äne verwysung eins
bösen wänz (63).
*Sineare v. Sinuare.
*Sinecie v. Senecium.
Sin-, t Sinex- (93) -edra fursprechen
(74, 93), sachenzuuerhorer- t sachenzeu=
genuerhorer- (74) -stul.
Sin-ere, -ire (9) hd. sta-, daraus sca-,
seha- (18, 21, 23) -den. ver- (65, 110),
vor- (23), ge- (68, 132) -hengen. hd. lasen,
laßen o. globin (8), v'-l. (21), lossen t
geloben (9), lassen, zu-1. (110), 1. zu- t
hin-geen (f>5), laeßen (20), layßen (19).
nd- lateii.
*Sinesion (cf. sinapio ?) bomkerse(46).
*Sinexedra v. Sinedra.
*Sinfitum r. Symphytum.
*Sinf-, sinfr- v. Symph-oniaca.
*Sinfugus V. Siniv.gus.
SIN
*Singa r. Spinga.
*Sing-ire, -ere (70''), sicli- (75"), scli-
(Gi. m. ) -ngere {anserum vox) pfeiflfeu
als die genß (75). pfisen (76). qui- (8),
(jue- (9) -eken.
*Singna v. Gingiua.
Syngraph-a l -um (t. caulio l scrip-
tiira 66 &o , chirographum) vßgeschnit^
teil brieff' l sehritt't (uo).
Singraph-ia, -ya (76) besehreybuug
l sicherhe.yt (9 sim.}. achriö't, vlg. ge-
schr. (75j.
Syn- , l chiro- ( Br. ) -graphus ( i.
conscriptio Br. j hd. schriber zwischen
den kauffleuten ( 75 ) ; be-schr. sim. eyn
kaufi- l guu- (7 Mrg.), koff- (6) -brieff.
*Singula-feru8 v. -ris.
Singulare adj. eyn fellig (8). vb. 8uu=
dern (u6 &c.).
S. certamen man gegen manne (9).
Singularis adj. hd. nd. sunderlieh.
s. naTn (9 Anh.). eynes sunderliehen syn-
nes (li')). //'/. eynig. nd. enich. aigen-
hirnig t -sinniger t -williger (65i). ain-
mutig t besunder (75). ainzel-liger (75^),
-iger (75b).
Singularis s. , s. ferus (8, 9), sin=
gula-f. {i. aper siluestris 76) hauwende
swyn (8). hawender sweyn (9). eyn
heupt swiii (17). ebber t usdrib (100).
vztrib (Gf. 5, 484). eher (Vnz. 5, 464.
sim. Gf. 1, 99).
Singularitas eynisam- (20), eni- (11),
sundevli- (65,110), sonderli- (132) -cheit.
sunderheit (62, 75). einhirn- (65), ainmut-
(75) -igkeit.
Singulariter sunderlicli (20). be-s.
(4, 75). mit sunderhait (65). ainzel-lig
(75*1), -ig (75b). ainmutiglich (75).
Singulatim sunderlieh ein igliehß l
i. in einer sunderhait (65).
Singul-tare, -tire, -eio (prs. 104),
cingultare (11) fnesgezen (Gf.). naschen
(6j. nesen (17). nocken (106, 107). hezche
(104). hetschen (Ki. &c. ). hesch-en (74,
proprio in flendo 75, Sm. 2, 253), -iczen
(3, Sm.). hixen t kluxen (Das.). hicken l
gaxen {vt gallina 126). gichzen (42. wett.
gixen). hd. nd. (109) gischen. gisßen (18).
gi- (11, 12, 23); gli- (22) -ssen. gesehin
t sthinnen (schueken? sehniken? 5^).
nd. snu- l sni-, nl. sna- (Ei-, wtb.), schu-
(22b, vih), scu- (stu-? 12) -cken. gyss=
chen t gryschen(19). gritzen(lO). schryen
(68, 110). schreyen (i32). hd. su-, sun-
(iiob), seu- (74, 110=1), snup- (6) -ftzen.
sehnup-pen (75), -ffen (126). schnipfczen
(65. cf. Sm. 3, 493.iüe<<. schnipßen. schwed.
snyfta). sucten (97). suchten (10, 107,
132). sluchkezen (1). schluck - en (75*^),
-sen (Pict. wett). schlicken (i26). slagen
l ißen (21). pruusten (11). attmen (64).
Singu-ltus, -stus (17), -tum (Hpt.
5, Gf. ) ( c/. eructatio) fnaskazzeu ;
fnesknezzan ; sneseezan ; ne - t he-
skazan; liesket; gesgizunga (Gf. ). die
(64b), der neseh (64, 112). der noseh,
hixen, hassch, nl. den hick , nockinge
(116). nessen t schnupph (7). der naß=
pfnisel (126). hesch-e (74), -itz_ (1,
3, 91), -atzer (75). heyß ader daz krißeu
inder kein (17). giss- (5, 9), giseh- (20),
gicht- (8), syfftz- (noi»), seufftz- (uo^i),
ersuflfcz- (65), schnupf- (125 Mrg.), snopliz-
(93), geb- (49), buchslag- (125) -unge.
sucht- (132), gliss- (22) -inge. gysschin
SIN
(19). frogiissen {ptcf 18). snuflecinde (Hpt.
5). luickup (Chytr.). das glugscn (112). der
klugs (135), sclilick (ii.5). seuft-z, -zung
(74). die phnuift, var. pfnuez (64). iesgen
(99). ags. iesea (i3g), lesca (94).
*Sinhubiuin v. Sinpubium.
*Sinibilis stattlicher (74i.
^Sinifes v. Cimex.
•^Sinigma synnick (9).
*Sinire {i. fim're l terminare i cessare
70) V. Sinere.
*Sinist-a v. -ica.
Sinister hd. linck, liug, linck-es (5),
-iß (133, 151, 102), -esch (4), -s, -et (19);
lingket (21), lucte t linx (13), verkert
o. gelincker (110), glinck (7ß). nd. sline
(99), Inch-ter (söb), -t (22a^ 23), -ts (132);
lochter (221*). lureze (20. cf. Sm. 2,- 490.
BM.). tenck-e (75), -er t glincker (74).
letz (Fris.l.
*Sinist-ica, -a (8) zu der linckeu haut
(8, 9).
Sinistimus luchste (109).
Sinistra eyu, bissw. die hd. liuck,
linck-e, -et (19), -er (132), lingi (ns), ling
(7), lingket (21), glincke (74), tencke (74,
7.5), luchter (23, es) hant. die geliuck
(91). wenstre (99). imiiiistru sim. (Gf.).
Sinistr-e, i -orse l -orsum (7.^) linck-
i glinck- (74), tenck- (74, 75) -lieh, -ischen
(75).
Sinistrorsum [cf. prc.) hd. linck-,
ling- (151, 152), nd. lincker- (i32), luch-
sidicb, hd. -sitig, -seitig. ling ader hin=
derwert (17). lucht sin (23).
*Sinistrorsus adj. .s. lyucket ( 19 ).
lucht niinsche (11). teuckischer (75).
Sinistrum ein lincks l boß ding (65).
*Sinitare r. Sinuare.
Sin-iugare, -iugere (11), -lungere
(20). -zugere (147), -zugare, -zygare
(aus coniungere X ouC^YS^J fugen (19,
(19,20). vuegen (11). au eyu voigeu (147).
Sin-iugia, -zygia iBr.), -sugia(74, 75),
-sugera (tg) vuegenisse i,ll). ayntracht-,
aynmut - igung , verpindung ; siniuga
aynn-, ayntrecht-igkeit (74).
*Sin-iugus, -zygus (Er.), -zyngus (134),
-sugus i -fugus (76) fugelicli (19). vue-
gelick (11). eyn-niodig (21); -mutiger 0.
-trechtiger (74).
*Sinix 1-. Laeuna.
Synoch-a, -a febris <(>5), synachus
(74) dz kalt des vierdeu tagß (65). fie=
her von vbrigeni plut (74).
*Synochus (x synodus?) lantscaft
(131).
Synodalis sentlick, wroegber (i47).
Sinodus, l s. Sacra (75) hd. nd. sent,
der s. [21). send (18). sendt (70). zient
(11). zeent (i32). sant (66). sint (5).
samnung der geistlichen i briester-s.
(75). s. 1,69, 134). eyn vor-samlung von
(110), -gaderinge van (i3-2) priesteron.
de samelinge der papen (22*^'). sampnuug
der pfaffen (74). pru- (1), brü- (71)
-derschafft. capitel ( 46 ). -wroeghe der
geistlicheit (147).
*Sin- V. Sich-omachia.
Sinon (i. nota et dicituv plenus an=
gulis 76, fuit qd. proditor &c. Br. Virgil.)
eyn farreder (23).
*Sinonus (herba, cf. synonum vv.
lill£tENBACU ÜLOSSARIUM.
SIN
siler montanum, sison) wihunt i uuiche
(Gf. 1, 727).
*Sinopes {equus, sec. quosdam) zeiter
(75).
Sinop-is, -ide {abl.) t -ode (Gf.) [cf.
Dz. wtb. 725) hd. rot blutig färb, r.
pluttig f. (74), royt bludig färbe sim.,
r. f. blodich (18). nd. r. bl. warfe {sie
22), rat bladich [sie] farwe (23). rot- t
hrotile-steine t ogre; -ode rotelstein {t)
sinnoger iGf.).
*Sinosus V. Sinuosa.
Synotheus {vf. synan-che, -ticus?)
kinback-schwer (68), -geschwer (110).
kyuneubachsweer (132).
*SyTiothus ( cf. sinibllis, sinere) stat-
(68), Stade- (110, 132) -lieh.
*Sinp-, sinb- (isi), smh-(i4i)-ubium
{aus sine pube, cf. inpubis) gi- (i3i,
Gf.j, über- (Gf.) -barti; giparti ii4i); daz
partohta (= barbatum Gf. 0,211 1. coz (Gf.
4, 151 = nhd. gütze? cf. simulacrum
ib. 3,211, aber auch gocze seminir &c.).
*Sinphonua v. Siphon.
*Sinsi- V. Sisim-brium.
*Sinsiniius eyu thopaes (22).
*Sinsug- v. Siniug-.
Sinta-gma, -gmatis l -xis (76) hd.
1er-, lern- (8), leim- (iio), vßleg- (8)
-uuge. auslegunde (9).
*Sintas-tica, -cita (76) bu- (8), zu^
samcnleg- (8, 9) -unge.
*Sinterea v. Dysenteria,
*Sinter-male, -miale (75), -iiniale(76)
(^. instr. yladlutoruia) eyn fege knobel
(23). swertfeger zeug (75).
*Sintes v. Sinees.
*Sintice {ans OWZO'/io. cf. Gl. m. v.
syntyehia) l exomologi-a, -o smeraua
(Gf. G, S33. figürlich}}.
*Si- V. Sci-ntilla.
*Sintis V. Simus.
*Sintonia, syntoma ( Br. ) . sintoria
(147) zufal im lieber als wetag des liaupts
o. fluß der nascn etc. (74). hoiftpyn mit
febris (147)-
*Sinton-ia, -omia snijdynge (147).
*Sin-uare, -itare (8) ( \ insinuare)
wißin laßin ;8i. wissen lossen l tun (9).
Sinu-, sine-are {i. ampliare l plicare)
hd. va-, nd. vo-klen. widen (20). in die
schoß tliuon (110), schoes duwen (i32).
Sinu-m, -s (76, 127) {i. serum 1,.5**)
melk-kubile sivi. (127), -kybel (Uo), -faß
(20). mulcken (;')''). eyn stoep tzo (132),
stop to (109) melcken. kese-faße l -bare
{st. -kareV 10), -vat (109), -naupf (8),
-nepphlin (7). hd. kese-, keß-, sieg- l
tumppel l duuippcl- (74) -faß; keyßeuas
(13), cheß Wasser (1), keßenapf (9), keß-
kar l -presse (74). siha (127), sleichkübel
(93), sleg-kubel t -faß (74), ehar (Sum.).
Sinuos-a, -sa (i36) ags. faed- (i36).
faet- (94) -mendi. sinosus i. simbus Kst.
sinibus Br.) plenus am}dum dilatus (76).
Sinus {cf. sinum, simus, businus,
gremium) hd. scho-ß, -sß (6), -ße (18),
-se (13), -s (9), -eß. -es (132), -iß (7);
Schuß (5). schot (23, 68). wyk (Chytr.)
bus-am (7), -em (9), -en (6, 65). bosem
(8^. pusem (75). geren (49). ogen-, oni-,
wijn-braid {i. palpebra 147 1. ags. uuell=
yngae (94j.
SIPH
537
*Sinziare v. Sirindire.
Syn-zyg-, -zug- v. Siniug-.
Sion, sium [herba, i. anagallis
aquatiea 73) wasser-merk t -eppich (114
sim.\, -gaucliheil i -pungen (73). bach-p.
t -bonen (73), -bunn (72). brunnen-peter=
lein (Ki.).
Syon hd. ein berg prope jhrlni si7H.
hochhey_t wesen gotis eyn muter der
stat irlm dauidis xus eyn hutterynne
der stat irlm (9). ihr Im o. ein perg bei
i.; himel; trewes gemut (74).
*Sipa (cf sq.) hd. brocke, brock, prock
(134), brücke! (68), schnit. snede (132).
Si-, sip- (4), sr- (81) -pare {i.
pullis panem frangere 76 sim.) hd. nd.
brock-en (den honern 17), -eleu (68).
brücken (19). brechen das brot, vlg. ein=
brocken o. schmoldern (75. cf. a. wtb.
2, 25, 763). croe- (147), cru- (11), cro-
(23) -nien (den hoenren 147). krumelen
(110, 132). grumm- i rib-elu (5). bry
malten (147). brien {i. pultem facere 19,
20). borsolen (1O8. hd. broselen).
*Siparium (i. cibus t precium cantoris
Br. cf. siph-, stip-arium. siphar. sup-
parum.) singcrs Ion (i lO). turhang; serge;
gedeck (Das.). schiffsegel &c. (Ki. ).
siparum (134 &c.) vocke of een bonet
igenus veli 107).
*Sipatio bryunge (20).
Sipillus V. Sagillum.
*Sip-ivis, l -pus (74) weyser &c. (74).
wyse &c. (147).
*Syplex {cf. ciplex ? ci-, si-parium ?)
wacke (100).
*Sippare v. Sipare.
"^Sippus r. Sipius. Cippus.
*Siptaeius v. Sistareia.
*Sipus {in mari, ans seopus?) steine
clyppe (147).
*Siphar, saphon [i. eamellis) schif-
sayl. -Strang (74).
*Sipha-r, -c (i. peritonaeum 129, va.
m.), syphac (74. Gl. m.i darmuetzleiu
(74). inn-, var. iud-erste hut, i. h. am
yngeweyd, varr. ingwaid (75). syphar
(/. exuuiae 124) schlangenhaut sim. (Ki.).
Siph-, sip- {q.v. uo), siu- (76) -arium
(^. precium pugilis 20, panis qui datur
pugili t Saccus vigellarnm 11 , madula
76. X Siphon) kemp lone (19). kempen-
(20), cemp- (11), sengers- (132) -loeu.
Singers- (68, 110), singer- (74) -Ion. netz-
t pruntz-faß (74). eyn seych doppen
(17. saicli-faß (74), -haff (75). ge.swill
(74). cost, .spijse, eten (147).
Siphon (*. trulla75) wasser-blasbalg
(93), -palg 174 . rohrkanne ^125). fist (75).
eyn forez (17). cf. sison, alph. siiou i.
bumbus (76). sifon spot l seich haff
(20. cf. sipharium). sypho netz-, pruntz-,
seich-faß(74). ein blußbalck in der ku=
dien (641. sif- (121), sinph- (.Sum.) -onua,
simphon-ua (i.'so), -ia l -iea (Gf.), sym=
phonia(74) sprizza (7^. c). spizza (Sum.).
sprutz (74). sipho spolte^wattersprutte
(Chytr.). {l sifo haad bene) zischen als
die fraweii seichen (75). sympho sawß
gedon o. laut vom fr.-pruntzen (74).
Siphu-, sipho-nculus sprützen {in
balneo in). prunnen-(9i), born- (i25)-ror.
spelte i rorken (Chytr.).
68
nos
S1I>»
SIR
BKS
Siqmdem //(/. aber. a. oder durch
dio (Ti). nd. auer. furwar (uo). vorwaer
(13J1.
Siquis Inl. oyn yg-, ygo- (132), iep-
(68), i»'t U>0^ -lichcr.
Syrach das |)uch der nrwoii weis=
halt (11
*Sii'apheium r. Siropheum.
♦Siraphis r. Sirumpha.
Syras-irim (Br. fibr.), -erim (grece) l
-trum sanck (7 t).
'Sirbus r. Cirbus.
*Sirecenus v. Sireneus.
Sire-n, -na hd. nd. incr-luint, ■■seltener
-ininno, -mynn (iio): hd. -wunder, -woii=
dor, -wypp (12 t, -kalp, -kalb, -swine
(lO^i. oyii pyren (75, no). syrion i.cnms
mnrini't.'^' f mon.^trnni marinum (74'). siren
j. ccüs 'MUS canis?) dorsch (23). cir-
en, bissiv. -on, -um, -enius(18'i hd. nd.
mcr-kalp. -kalt", niere-kalp (7). -swine
(10). syrena slang die vloegelen hevet
(147 .
*Sirenes r. Siro.
Sire-neus, -nus (7t). -nicus, t -cenus
(68), -nus (110) [i. diilcis l periculosus ;
t/. sirtus) siclJ(iio). sncs (132). vreseli-
cb 11.S2). -ck &c. l blijdlick &c. (i47).
klarer, louchtendor. frolieher (74. X
serenus'.
*Si-, sy-rex [aut> syrinx? cf. sii'um=
pha? siro?) vßgang an einem ge.swer
(uo''), gswer (110"). scbwernng als eyn
eyße (es), v'scbor- l vyßberst-iuge van
eyn s\veir(l32). desaposteemsberstynge
(147).
*Siricarieis [aus soricarius?) ags.
mushafoc '94).
Syrieum (byssum, /. tortu-m, -osuni •
st. sericum? cf. ssrrophorus i. byssus
ex Syria Gl. m G, 206?) mezih; ka-,
ki-. co-drait (Gf.).
*Sirigranum (hcrba) uaclitschade (74).
*Sirimpio&c. v. Sirumpha.
*Sirimp-, san-iosiis etterich (147).
Siriiia c. Syrma.
*Sirinculire (p-acuforum vox (i4i).
*Sirindire f sinziare merularum vox
(l41 ).
Siringa sprutz (74).
*Syringiuin (herba) sirno Of.).
''Syriochus («cä siriasis? cf. lethar^
gia) lancsnht (Gf.).
*Siri- r. Sym-psalma.
*Siriph-, siliu- (17) -illus {herba, aus
serpilliun ? aiXcp'.ov, siipe ? chaerephyl=
Ivim?; h( rewinken (17). berwinkel (f>).
*Sirlus (st. sorbus?) spier (Snm.).
Syr-, sir-ma, i -nia (74), -Ina (g.
-inatis Hr. A:c.) (i caudavestis, fimbna; cf.
aspergoj sawra t .sorkot(D). zäume (20).
souniiGf.). por<e (i04. rf. smirma). eliu^
narita : 127. e/.kanareba lieium?). bemde,
rodehlangertzetteln zut^anuneiiwieklung
(74). sl( yp (132, 147). eeii sloy van enen
clede (108). swantz (147). der scbwantz
au den weybs kleidern (Das., «im. 74,88).
langeß i74), lang (88) kleid. siromata
/. longe vestes (7ti). sirina, g. -atis i.
Candida igm-s" eaudal) vestis feminarum
(134 &c.).
*Sirmendana v. Siler montanum.
*Simia v. Syrma.
Sir-o ;>/. -ones, -ones j'. pustulae
v}a>iH»i et prdum ii24i, f chirones (Ki.)
('•/". cyrillus, cantharis, surronee,
teredo, saturiasses; Sm. .i, 270) .sure
(Cliytr.». seuren [pl i'ict.). seiren (/'^-Ki.).
suri-o, (74 &c.) -go hi, 9.-., 100, Gf.)
{vermi-cnhis 74, -s 11, 19^ sin- l sni-rra
(Of.). süiTo (95). sinr (93). seyrin. ^;ar.
snry (lU). eyn sfier (10). zuer(lli. zurc
(1001. i=^\vvd. [i. e. intlgariter) .«;ure. surio.
(75'l), daraus sierul. sure. (7.5»'><')! sur,
lyeß (/. tirillus 7t. (/. Fr. 2, 281'^). reit-
lans i'Nniu.'', pl. -liesen (Fr., Ki.), -ließen
(KJ.y scuriosiuro (Cf. . stuern(17.r. h.v.)
*Sirobalsamum v. Silium.
Sirog-alus f -rillus v. Chirogryllus.
Sir-olus, -ollus (70), -ulus (76, 139)
[jnscis, i. carp-o. -us, -otincta, -edo t
tineta, l moUus t gorillus 7.5) ein
kar-ppe (4), -pe f -pfe (75), -pbe (3),
-pf (76).
*Siroma-ces v. -tes.
Siromaste ( i. fortitndo Br. aus
aS'.pojiot'ar/j; cf. gi. 6, 2.57) starckeit
(no sim.\.
Siroma-tes (110, Br.), -ees ( 147) i.
gladius. swert (I47).
*Siropeuin r Siropheum.
Siro-, siru-, suru- (76) -pus, syrop-
us t -s (74) hd. nd. sir-up, -oep fll, 20,
132), hd. -op, -ope (18), -opel. eintranck
in artzney (74\
*Siro- {aus stro- !) -pheum, -phium,
-peum (7.i, 76), sirapheiiim (i. pallimn
virgi),ale 110 ^-c.) hd. eyu iuncfrauen-,
nd. iuiiffren- (1471 -mantel.
Syrophonissa lieydenyne (9).
Sirpea v. Seirpea.
*Sirpearius flechtemecher (125).
*Sirpus V. Seirpus.
*Sirpia [herba st. sirpe? cf. siriphil»
lus? sirpix?) wintergrun (128).
*Sirpiculuni i'. Seirpea.
*Sirpus V. Seirpus.
*Sirpix coilstruncks wortel (147).
*SyTphia, Sa- 1 No-ndoralbum krie=
chiscbwey.ssenpurg ( 74 ).
Sirt-es, -is, sinces {q. v.) vol- (5),
ful- (23), volic- (22), for- (21) -heit des
meres. mers. verderbliekait in aqnis (65).
sandig ort im mer da die sc-hifi"bestan=
den (88). sant-guelle (.Sum.), -uurfi (Gf.).
dryffsandt (1321. seanst (100. st. seaiigst
cf. sis-ax, -tex). klebcr see {quod om-
nia ad se trahit 10 : oupsw x ahd.
lebermeri). lodder kolbe (19). dader kuse
{et nascitur in uinctis 11. cf. kuyse
elaua KU.).
*Sirtis V. Vergo. Glomellus.
Sirtum (/. at.tract-um t -amenturn 76,
sjnnetum Br. &c. wie philantropos ; cf. sq.)
hd. dorn busch, durne bossch 1 19). doer=
nen buu.'^eh (11). doeren stede (i47).
Sirtus i. sirenicus 147, attractiuus
l spinosus Br. &c. ans OupTO^ ) antreek-
lick (147). sthacbelig (9). dornig (iio).
doernieh (132, 147).
*Sirulus r. Sirolus. Silurus.
*Sirumpis i?. Indiis cum quo puelle
solent Indere suhtractis pedibus) vickeler
(74. cf. Fr. 1, 26.T).
*Sir-umpha t -aphis l -upcio (X
eruptio?), -impio (7. -onis 147), -im^
pia (Gl. m.) cyter (19, 20). ecttev (11).
etter van sweringcn (147).
"^Sirvis (/. ercelsu.s 76, ate/la st. sirius)
die liondesterne (l32).
Sis wiltu o. ist sacb das du wilt (ss)
Sisarum v. Siser.
*Sis-ax, -tex (17, '22, 76) {aus sirtes?)
ang-est (23), -st (76). Jid. eyn se-, see-
(ü, 21), sere- (17) nd. sey-angest (21,
22), hd. -angst.
*Sis-ca, -ta (i36) {cf. kell, seisg &c.
Celt. 1, 97 sq. Dz. Wtb. 725) ags. snid-
stroe (9 t), -streu (ise).
*3isel-is, -eos, -ium v. Seselis. Siler
montanum.
Sis-er, -arum {cf. cicer) girgc- (120,
144, Ki.), geir- (144), geier- (114, 126,
135), gier- (i2s), ger- (i35) -lein, -lin.
klingen- t gritzel-moren (114). kleine
pestnacben (135),
Sisym-, silim- (9), sinsi- fns), zim-
(Sum. Vi -brium, sisimbr-um t -a (i4i),
-ia \V2i, (if. ), -ium 94»), l sysindru.m
(74) [i. tralis l mentauenenaria 74;
-ium i. nepeta Gf. ; cf. simphidria?)
sigiininza -ia; sisimbra -ium (Gf.). si=
semera (121). si- (i04), weis- (9) -minze.
simiuza (i4i). sisymber- (Ki.), roß-, weyß-,
saudt niarie-, vnser frawen- (74) -muntze,
(Ki.), -mintz, (74), -innntz (93). wit minte
(47). ags. brnc-m. (94*^). bif'mynte {i. ti=
mentum) l balsamite (85 1. bimiuce
(Sum. V). snedelok (23). erueiza (105. X
cicer?). wasser-^ brunnen-kressig (126).
gr^saluay (74).
Sisymbrium aquaticum bacli- t
fiscli-muutz (Ki.).
S. hortanse krause-balsam l -muntz;
deumeute (ki.).
*Sysindrum v. Sisymbrium.
*Sisireol stanta (Gf. 6, 697).
Sisma v. Scisma.
Si-son, -non, -nomum, -lion, seno-11,
-nium, obojv, aivcnv (?. amomum, am
mi paruum) basilgen-peterleiu, -pfef^
fer &c. (143).
*Sissura v. Seissura.
Sistar-cia (.') &c., Br.), -cium (lon,
104, 121, Gf.), -chium (20) -sia (69 &c.),
-ca t -tia (110 &c. ), [pl.) -eiae (Gf. ),
-tie (86), sistercia (23, G5, 68, i32, Gf.),
sit-archia (Gl. Aeifr. !, -argia (76), -areia
(Br., Gf.), -arcium t -arcus (Gf.), -tacio
(23), -ertia (65), -ercie (74), cistar-tium
(Ki.), -tus (19), -cus (11), -cha (76), -ca
(Br.), -cia (75, 76), sti- 1 sci-starcia (7C),
sip- (129), si- (147) -tacius {aus aixapxta
sim. xcista,, sestertium?) {pl.) dasga l
mala-ba (86j,cha(Gf.). tascai^Gf.). muos-t.
(Gf.), -tascba (127). mus-(ioo), mos- (121)
-tasche ( 100). ein maß vaß (uo^»), m. l v.
(uo»), maes (132). ags. mete faetels (Gl.
Aelfr.). chiulla (127, Gf.). cocc (loo). sack
(r?)vas (20). hd.nd. eyn drage-, trage-
(23) -sack, -sach (18). zack (11). budel
(sit. 11, 19). ein saek dar in man lipß
naruug tregbt ( C5 ). sis-, si- ( Gf ) -tar--
cium soum gi-ciugi (i04), -zingi (Gf.).
kar-nier, var. -nyr t -lyr t pulgen (V.
escarius 75 cf. Sm. 2, 330. Fr. 1, 50i).
scbiffmanstasch (74).
Sistere hd. nd. stau sim. siezen (8, 9).
SIT
SMI
SOG
539
antworten (0). entwerten, var. anwurten;
opfferu; hailigen (er.), rangen [i. quire 1).
prt. steti i. stare (iio). ston o. blibon
(68). staen t blyuen (i32). prt. statui /.
statuere stellen l setzen (no). in-s. (68).
stoppen i doen staen (i32).
*Sistex V. Sisax.
*Sistra (^. meum, m. athatnanticum,
daurus &c.) beeren-dill, -fenchel, haus=
marck &c.; {i. terdina, theriacaria,
carpesium &e.) theriacks-, terinis-kraut,
gartenseliung &c. (i43).
Si-, ci- iq. V.) -struta salmharphe
(Gf.). harpe l lyre (12). Icyrc (9). trom
(132). trom-et (68, iio^), -pt (iiob). bu=
saun {iio varr.). basune (iio, 132). fyddel
snolier (19). vedel snoer (11). herhorn,
slussel zu seytenspil; wisch-tucli, -hülle,
var. -ulle (74).
*Sitacius v. Sistarcia.
*Sitac-us, -es (i25) (c/. sicatus &e.)
pap-egeye (11), -agoy (i25).
"SitapoHum (i. epigna, allogium&c.)
gesel-, mas-, wers-scap ; haev-, gest-erye
(147).
Sltarehia &e. v. Sistarcia.
*Sitasorie {aus suas. X scitas. ?)ra-
tenlich (74).
Sitella {cf. Gl. m. k. v. ; situla) gate
(11).
*Siterium buclichamere (Sum.).
*Siterologia ( aus hyst. ? ) en rede
dair men dat echterste voir sett (i47).
*Sitertia &c. v. Sistarcia.
Siti-bundus, ? -culosus (iio &c.) hd.
nd. (23) du-, hd. du- (I5i), do-rstig. dorst=
lieh (5).
Siticen todteupfeiffer (112).
Sitienter (rogare) hiczig- vnd durst-
hch (6,i).
*Sitio dorstung (8).
Sitire hd. nd. do-, hd. du-, du- (i34),
di- (76) -rsten. begern (23l.
*Sitiri8sa {nach sidere; cf. sifa) ain
schwin (76).
Sitis hd. nd. du-, do-rst. dors (14).
*Sitorium spijse vat van weyt of
coern (117).
*Sitrop-es, -us, -ödes &e. v. Chy=
tropus.
*Sitrulus (aus citrulus) gall. sorre
(122).
*Sitrum eyn wonunge der geseczunge
(17).
*Sittacio V. Sistarcia.
Situare hd. se-, si- (1, 21) -tzen. so=
sen (9).
Situatio Seezunge (17).
Sitixatus ge-setzt (110, 132), -satzt
(68).
Si-, ci- (3, 75), eit- (8, 4, 76) -tula,
citua {einmal 7.5*') ( i. restis t vrna qua
trahitur t genus serpentis cf. bypsas;
si- t sul-gärium l capsa l farri-, fari-,
eari-eapsa 7.5) mel- l peitel- kästen l
-uaß (75). faz (Gf. ). raichi-uaz (i04).
waßer- (20), schrot- (3, 4, 7g) -faß, -fas
(3). ein brun-eimer (7.5), -Schwengel (si=
tula 4*. prunnsail, wassergelt, schapff,
schuff (74). buren- (9), born- (8) -seil,
seyl (19, 110, 132). hd. ey-, ay-, eu- (17,
29), nd. em- (i32), eem- (11) -mer. ags.
ambaer (94), ember (i36). ölen vayß,
goyß kannel, keele (19). oliuat, gate
(11). slange (11, 19).
*Situlabrum v. Scitolabra.
Situs ptc. s. gesetzt (1, 68, 110),
-saczt (20), -legtdio), -leget (23), -legen
(1, 19, 132). hd. se-, .sa- (20. 6.5) -ezunge.
seettinge (11). leitung (68). oidenung
der glider gegen der stat {respectu loci
6.")). gelegenheit, läge, hegeniute (74. aws
gegenote ? cf. sq.). lagen iegen node (22^ 1.
satz (5**). säße (9 Anh.). seß (8). ge-seß
(9, 75, 76), -sas (75'i). stul (8, 9). wesen,
w. naeh dem geseß ( 75 ). situm est da
ht es (65).
*Siu-, V. Siph-arium.
Siue hd. aber, ab (6\ ader (21), oder
(65, 741. entwe-ders, -rs, -rß t es sin ia,
eß sy ia (60 varr.). nd. effte (23), edder
(22).
*Sivesta v. Suesta.
Si vis wanner du wult (85^).
*Siuiventes v. Sarabaita.
*Sivert (nd.) n. pr. viri (22l>).
*Sivesta v. Suesta.
*Sizania v. Zizania.
*Sizanium, </. -ii a noue (annone? 19).
Skerda v. Eskera.
*Slactaria v. Lathyris.
■"Slages ist. similages) v. Figura.
*Slamnico c. Erysipelas.
*Slareia v. Seariola.
*Slauus V. Sclauus.
*Slemb- (13). slembe- (74), slimbe-
(l-'i, 74), slimb- (75), slemsli- (9, 74),
slimsli- (74) -rida, slimsledria {v.
limas), slinipendria (f.rebrida) (/. reno
l succintorium &c. 75. aus nembrida
= nebrida X limas &c. ? X sehlem
Fr. 2, iDGcy?) für- (74), schurcz- (9, 74,
75) -tuch. schircedoch l sqwalor coqnine
(13. : lim-as X -us?). sehurtz; slym^
brida vnreyn- 0. vnsawbr-igkeit der
kuchen [li)"
*Slens [st. spien) ags. rnilti (94).
*Sluntza V. Ceruisia.
Slusa {i.emissarium) sluyse t spuye
(Kil.).
*Smallum {i. electrum, cf. Gl. m. tj,
262. Cf. (\ 832) gismelzi (I3l).
*SrQaragdin-eus, -us schniaraglicli=
ding (74).
Smara-gdus, l -gdo (74), -ctus (76),
smragidus (p^) gruen (9), grün (8) edeU
j steyn. smar-agide (ö^*), -ag (1), -k (23).
I schmara-ckt (74), -gd i -1 (ii4, 126).
Smaris ipiscis) weisser heuting (ii4.
i cf. houtinck boopis 140). w. scheisser-,
bitz-ling, meerbeisser (i4o).
I *Smerdula (auis, cf. sq.) merslin (34).
' *Snierillus r. Alietus.
*Sniescatus {i. pndicus) cuysch (147).
i Smi-gma, -ema (3), -sma (1) {cf.
\ migma) hd. seif-a (Gf.), -en (21, 75), -fe
'(3). seyff (08). seipha (121). sayff (1).
saiften (76). zeitT (132). hd. seufT. seuHe
(23, 125). zepe (11). gewurezde salbe (20).
salpa (Gf.).
*Smigma (X nd. smycke?) etia7n
geysel-snat (iiob)^ -schnat (iio) {aus g.
signißcat?).
*Smirina porte (Sum. st. syrma). mirren
bäum (6<.sniyrna) ipiscis ucley [ausgestr.
cf. sq.) t later knecht (23). smyrma (X
smyrna) schmyrmi ein stat l pigmentum
(74).
*Sniirua {piscis cf. prc, smyrus Ki.)
phrase (Anz. 8, 9ä).
*Sneppa, snippa (98) {auis) sneppe
(Kil.). langsnepel (9s).
*Sobinus v. Gubea.
Soboles hd. nd. stam, sleclite (13,
23). Ärf. ge-sl. sim..; kint (8), edel-k.(20;,
fasel kinder, var. geschlecht k., l junge
zwige (65). Mrg. in?>: docta domi soboles
aput vrbanos quasi bos est Du haym
ein kint Czu hotT ein riuth.
Sobrietas [cf. bria) hd. nd. nuchtern-
(5, 11), nochtcrn- (21, 23) -heit (11, 23),
-keit(5,21).nochtericheit (22). hd. uuchter-,
nu^chter- (40), niechtei'- (76), nutter-(^20),
nd. enugter- (99) -heit. massigkait (65).
Sobrinus [i. con-s. 74) suster- (18,
19, 20, 23), hd. swester-, eyner sw. (17),
motter sw.- (20) -kint, -.sun l geswister^
gütkinde (74).
*Sobriolus v. Bria.
Sobrius iid. nu-, nü- (i34), nie- (10,
68, 76), ni- (13), no-chtern, -chter her
(76); nue- (110), nu- (2), uu- (65, iio*»)
-chter ; uuchtarn (1), nitter (49). nd. nuch-,
noch-, enug- (99) -terne.
*Sobuluin ii. subulcus) sewhirt (74).
*Socale f/a//.souaille (122. vor sedile
siege ; s, s ans f, f V 1.
Socca V. Colobium.
Soccatus gesockt (110 &c.).
Soccilare (cf. sociaxe) turdorum vox
(Gl. m.).
Soccus, socus(23) 1 succus cf. pedile)
hd. ml. sock. hd. socke, suck (19i, siigk
(21), seche (74), stifel (91), wanderhosen
(114), fuß-tuch, -ducli sim. nd. fut duch
(23).
"^Soccus V. Socus.
Socer (/. sororiusl) hd. swe-, schwe-,
sve-(5)-her; swere (17), swer (4), sweyr
(21). suegher (81). hd. nd. swa-, schwa-
(152), scnwi- (151. X socrus), swe- (5,
20) -ger, -ger (??) herre (20). swaher (6).
sehwecher, Mrst. schwerer (67).
*Soc'gium twerl (?23). Cf. soci- (76),
saeri- (i32), faci-tergium i. mappa f
mensale (dwele i32 sw«.).
Socia gesell-ynne (i32), -in (68, 88,
110^ gt'Spyl (88).
Soeia-bilis, -lis hd. gesellig.
*Socia-biliter, -liter hd. gesellichen
(not»), -glichen (Uo'*), -g, -eh.
Soeialitas gesellicheit (20-.
Sociare [et est pr. turdorum i4i,
turturis 76. cf. soccilare) hd. nd. ge^
seilen, hd. geseln. zusamen-g. l -fugen
(65). g. sich Z. (75).
Sociatus gesellet (20).
Societas hd. geselle-, gesel-schafft
(in der gemein 75). nd. gheselschop (22),
gezeelheit (ID- s. humana bürgerlich
gesellschafft (65).
*Socitergium v. Soc'gium.
Socius hd. nd. geselle, mit-g. t -ge=
span (126). gezeelle (11). cumpan (22'').
Socordia {cf. sec.) draeg- t dor-
(20). nar- (iio), tump- (ioo)_-heit. geck=
icheit (132). hinlassigkeit? sinnlose (126).
Soeorditer vnbesinnt-, faulk-, lieder-
hch fl26).
68 *
r>40
SGL
SOL
80L
Socors , socros isum.^ [cf. secors)
vtirilitij; '.• ■ uiibarmlicr/er (Sum.). liin-
lassiir: vnt'iutijr ; tuiipd iiäs).
*So- r. Sy-cosis.
Socra (/. iiiater ij-on's os) A</. swi-
(H), swo- (.")*', 17\ sclnvy- (68) -ger. hd.
nil. swi'freriiiiu', -srlic (isä), -sin ( IH).
swa- fi;?!. /h/. silnvc-ireriii.
*Socros r.. Socors.
Socrus i. inatcr, fxiter t;s, i3> vxoris
l mariti) h<l. swi-. schwi-, swo- (i^) -gor.
swaglitT 22). swelit'r (l), srhwolu'r (68\
scliwicr ( iio''. irctt.). ejai swegor frauwe
(•Ja)), eyii sw. myns w'ibes (5), sw. [i*]
111. w. mutter (üis), swagor (^?) ni. w.
iriodor (18). swcyr ni. w. (21), schwager
iiivnt's wybi's (152). in. wifos niodor i23).
m. \v'\}U vailer (i33).
*Soeular x soceus?^ v. Sotvüar.
*Socus soccus Gl. m.) scch iGt".).
soc /. ligoiiT . unaginsc (i.vovaer i04.
cf. b. V.: Gf. 1. 6157. .Sm. 4,l41. Fr. 2, 41.i.
429).
Sodalis hd. geselle, mit-g., dische-g.
(8), tisL-lie-g. l genos (9). hd. r,d. gesel.
gesell der tat (75). ge-spill (e.i), -span
(1261.
Sodalitas gescll-scbaft (iio>, -heit
(68), -iclioit \Vi2\ fruntschafft (68, 132).
Sodalitium hd. nd. gesel-, hd. ge=
seile-, goschel- U) -schaft, -schop.
Sodes acli lieber (iio). ei 1. (Das.).
och lieff (1321.
Sod-es, is (porcorum: cf. so-, su-
des Gl. m.) solaeh (i3i. (/. ahd. solaga
&c. Gf. 6. 186. X sulacbai&c. ib. 63. 2,
101. Fr. 2. l.il»).
Sodomita piffelere (s>9 »im.), biigger
(147.
Sodomiticum peccatum stummeiid
siiiid : viikun.sclihait der gestalt halb t
wider die natur i6ö).
*Sodulus {aus sodalis x sedulusli
flißig geselle (8).
*Soflforlnm (ans fossorium oder suf-,
sof-, soli-f. '/. Gl. 111. (i, 269) bövve t
grabe no4r
*SofForus V. Fossorus.
*Soga i. resiis Gl. m.) bi'rste (Sum.).
zoga /. .'^eta pu-. po-rste, vischscbup (74).
Sol hd. nd. so-, zo- (i32), su- (19, 7.5)
-nne. hd. sonn.
Sola V. Solea.
*Solacis i/. tentigüiosus aw-s salax?
cf. /?«/. soUeticare Dz. wtb. 436?solax,
g. -acis i, pecuf^ itndtum depascens Br. ?)
vnkeu.?chiger (74).
*Solacn.im v. Solatrum.
Solago <f. so-, sa-latrum. Solidago ?
soleaginea spelz^ spreii Ki''.??) buntes^
pere \i. vua canina Gf.). sonnenwii'bel
(Fr., Ki''.). lied-. lyt-, sat-wurtz (74).
*Solago major irws (i3i).
Solamen yi. solatium q. v. 20) hd.
nd. trost, drost, troest (11. 132). hd.
dreist 18 . dorst (21), krost (6j.
*Solanciuni (c/'. sq.) schle-he (75), -cb
(76).
*Solanc-ius, -cus (76'), -tus (23) (aus
acanthus'^ schle- (75), schieben- (76),
slen- i2oi -dorn, l -bouin (76 1.
Solanda solaeia tröstlich trostimg
(651.
''Solan-tus i-. -cius.
Solanum '•. Solatrum.
*Solar r. Sotulur.
*Solar-a8, -ega (.Snm.) {cf. soroliga)
Sein rlinck (s.i. sum).
Sola-ri, oft l -tiari 7. cf.) hd. tro-,
dro- (81, drov-, troe- (11, 20. i32)-sten.
Sterken (11. 19). rayt/.en, inaneu (74).
depon. trösten, pasn. eynig seyn (9).
Solaris suniie- (68, iio"), sunen- (9;,
sonne- (8, 132), sonnen- (iio^j -lieh, schin
(67) sebin-e (i33), -ende (23), -nende (5),
-ede (18 &c.). -en i21 '. sehetnit {sie 76).
Sol-arium, -reum (11, 19), t sala=
riuni 7 1 ) (/. cenaculum , hectheca,
sciotericon) hd. liocli-, i^nmer-, .■^oiner-,
vf- (Gf.), nd. hohe-. Iioru- (sic 22) -hus
sim. sumer- i eß-laub (74). eyn don l
lobe (12). bone (5). byu, varr. bunn, bunne
(110). geboen (i32). piiny (74). pun {i.
palacium 7.5). wonne (4.Xsolacium?).
sol-are .121, Gf.), -er (8, 9), -der (132),
-de (74). sul-re (20, lOO), -1er (19, 120),
-len (19). zolre (11). soler 0. sal (74).
*Solarium (ans sal.) solt (5'', 18).
solde, Ion. gelt, fegliche praucbnng (74).
*Solastrum gliedkraut (i43).
*Solata wolbere (lOöi.
Sola-tiari, -tiare i22n l -ri (66 ic.)
hd. nd. (23) er-, hd. her-, ver- (13, 22)
hd. -getzeu. -lusten, -liebten (76), nd.
-geten (22), -gessen (23), hd. nd. -lusti=
gen , -listigen (6 , 13). kiirezweileu (75,
76). lustigen 'i). frolich sin (68, iio),
wes(>n 132).
*Solat-icum v. -rum.
Sola-tiuna, i -men {q. cf. 20, Voce, ex quo,
Genimae, doch Stets versch. f/lossiert) hd. nd.
v'lust-. v'lost- (22). erlii.st-. erliist- (i34),
erlust- (151), lustig- 1 erlicbt- (76), ergecz-
(18), hd. drost- (152), trost-, troest- (132),
trost- (151) -unge, -inge. erlustig (6). er=
gecz- f fro-liehkait der trostimg? trost(65).
trust (4). troe.^t (11, 20). droyst (19).
freude i20. 75. iio). wuune, lust, woUust
(75). kurczweil (16, 75).
Solatiose wuusainlicb (75).
Solatiosus kurtzweilig f wunsam (75).
Solator troster (9).
Sola-trum, -crum (93), oft -tieum,
-num 49, 74. 85) hd. nd. nacht -schade,
-schate 3). hd. -schat. -scbatt (9i). -scbadt,
-schatten, -scbad, -schoten (4), -scade(85i,
-Schede (18), nd. -sclieide. naychtschade
(19). nach -scbatt, -sbatt ( 110 varr.),
-scheude (13). natscheide 149). mor-he f
-che [i. morella 741. sunuenwerbil (Sum. v).
^Solatrum mo-, ma- (47) -rtale, mu=
rale 74! stock wurtz (74). stoc- (47j, stap-
(85 ] -wort.
Solatus gcsunnet, verbruniien an der
suuneu ss).
Solax /. perus multum depascens (Br.).
beest die ^•ele eteu mach (147). ein ding
(110), dinck dat sere veel ist (132), das
ser vil istd (6s), das ser vest ist {sie
110. X solidus). eynnych (19).
Sol- v. Sor-bastrella.
*Soldacus V. Soldatus.
Soldan-a, -ella ii. bryon &c. 73)
meer-kol 114 &c.i, -winde 1 1431. berlapp;
gurtel- 1 seyl-kraut ; neun-beyl t -gleych;
j teuffelsklawen (73).
Sol-, sor- ialph. sol- 76) -datus,
80lda-cu8, -nus (1. ."i''. 68) (i. sernns
&r. quasi preco 1 ) hd. nd. solde-, hd.
soid-, sol- (2). sulde-ner. soldan (1).
Soldus V. Solidus.
Sol-ea. -ia, -a ( v. cernuus ) , -eus
{ib.). sulea (.")'») (X solium; cf. sanda-
lia) hd. nd. sole. sola (ui ). suie (3). sul
(76). ein sal lU). saie dez konges (18).
ein .sael l slotz (132). eyn saln i21). foyle
(19).der fulniundt(i25). iiantoffel l .suckel
(91).
Solea (Solca? X). piscis) schölle l
ineerbotte (Ki.). bliec isö).
Soleaginea v. Solago.
"^Soleare sailen; slotzen inaken (147).
Solearius pantofli'elniaclier (91).
Soleatus beschl-echt t -agen vnden
mit ysen (88).
*Solectus (2. singulaiiter eleetus 76,
aus sei.) aus erkoren (9). sunderlich
vzir- iS). .sonderlich vßher- (17) -körn.
*Solempnieliochgezijd;fierdag; beiige
tage (20). solennia die her- t lop-lichen
em]iter (65i.
So-, sol-lempnis, -lennis hd. nd. er-,
her-lich, -lick. fyer- 1110''), feur- (iio»),
vijr- (132), f3T- (68) -lieh, fi^'rsam (21).
er-bir (21), -leich (1). gros feyrtag (9).
hochzytiiclier tag (75).
Solennis dies jar- lieber t -zitlich
tag; dominica her- l jarzit-licher tag;
salutatio grüß der da zu vil herlich
ist; veueratio jarbcli er erbietuug(65).
Solempnitas sim. hd. nd. her-, er-
(1, G, 23), fier- i21, uo*'), feur- (iio»),
fyr- t hochzyt- (08), hei- (65) -licheit
sim.. -leichait il), -samkeit i21). hoeeh-
eit ^11), -tzijt l vijrdach (i32). veyr (9).
iioch-gezijt (20), -zi't (65). pranck l branck
(75).
Solempnisare sim. viern herlichen
(5'. heru i23). her- (18), ir- (21) -lieh f.
herliken viren (22). hd. herlich feyren.
erlich faru (G), w'digen (ö^). veyren (9).
lirn (8). bochzeytten herleich (1). pran=
gen (75).
*Soler- (76). solet-atiea {i. dura pellis
in qua voluitnr occulus erody 76; aus
sclerotis) but dar in der aug apfel ist
(7.5).
*Solereiuin {st. solatiumj verlustung
(!)■
Solere hd. nd. ple-, hd. pley-, phle-
(1, IGi, pfle-, pfla- (6), spul-geu. gewon
sin (20, 110). gewonen (8, 9). gewun-,
rar. gewon-lich an im haben (65i. thun
(65, 75). beginnen: quid solet operari
was pflicht, i-ar. pfligt, der zu thun (75).
*Soleri ( : solarium) bunen l soleru
(9). bönen t solirn ((8).
So-, bissw. sol-lers hd. nd. klock.
hd. kluck (.0), klu^ (13, 75, 110). gancz
in der kunst i g. K.-rich l behend rat
zu geben {i. solus in arte 65). wyß
(110). bescheiden (23). sorg-feldich (20),
-bafft t flistig {sie 8). fleisig (9). surg=
feldyck (19).
Solerter wj-ßlich (110, 132).
Solertia hd. nd. klug-, klueg- (16),
kloch- 18), klock- (5), wyß- (no) -heit.
cloecheit (i32). sorg-feldicbeit (20 sim.),
-samkeit (8. 9) 0. stede (8).
Soles pl. son schine ( 17 ). sonnen
SGL
SOL
SOM
541
schin (8V sunn-en schein t -ig tage (9).
hicze (8, 9).
*Soleum V. Solium.
*Soleus V. Solea.
Solfi-, solfa- V. Solui-sare.
Soli- V. Solo-canus.
So-, biss'w. sol-lieitai'e , solieitari
(5'') hd. nd. sorg-en, -ffeldigcn (5'>),
-feltigen (1, 75), -foligen (23), -feldich
sin t milchen (ÜO). sorg-m. (76). zoergen
(ll).bc-truben (10), -kummern (9), -kom^
mern (8\ -wegen l naigen l versuchen
(65). raten (8). roten (9). raydcn (19).
anherden (13). ane herten (10). solicitat
ags. tychtit (94). s. me bringt mir forcht
(65).
*Solicit-as, var. -us (untersch. von dem
gemeinsamen Artikel -us) flissig zu sin
i sorg mit fliß (ii5j.
Solicite mit ganczer sorg (65). flissic-
(65), sorgfeltig- (68), ernst- (uo, 132)
-lieh, -liehen (iio). sorchueldich (132).
Solicitudo sorg- hd. -feldekeit sim.,
-feltigkeit sini., -vellikeit (;")'>), nd. -vo\=
dicheyt, -felligheit (23). tzoergueldicheit
(11).
Solicitus Iid. nd. sorg-, tzoerg- (11),
surg- (17), sarg- (4) -veldich (5, 11), lid.
-feldig(17, .i&c.), -ffellig( 10), -völlig (.W,
-feltig, -faltig (68), -valtikait {V , -sam
(8, 9), nd. -voldieh (22^, -follich (23)
hd. flißig.
Solidago [cf. consolida, artetica)
wallwurtz (Ki.).
Solidare hd. nd. ve-, re- {sie 23),
vey- (13) -sten. vest (68, 110), vast(iio,
132) machen, maken (100). hd. festigen,
befestnen (64), stark magen (13), sti-,
ste- (4) -rken. st'ken (23). vasticheit
{sie 11).
Solidarius der schillyng ontfenger
off die dair umbdyent; tzoeldener(i47').
Solidatio vestenunge (20).
Solide {cf. sidile. postela.) hd. fest-,
vaste- (132), starek-lich.
Soliditas hd. vcstekeit, fast- (20),
starck- (76) -heit. sterk l liplich \vesc=
lichkait &c. (65).
*Soliditatus zusammen gefestet (65).
Sol-idus, t -dus adj'.s. hd. 7i(Lstarck.
hd starg (.5, r>6, 133), feste, wol fest(l'),
fast l hart (20). vast (22). werig, vnr.
wyrick, t getigeii nahe bei ein ander
(65). gantz (110). stede (17). durchdick
i eytel (126). ha- (1), ha- (2, 3) -ftig
{i. ratus. rjf. seuerus &c.). nicht holl
(132). hd. nd. ein schillin-g , -ck, schi=
ling (67), Schill (23). tenetur restituere
in solidum den ganczen schaden zu be^
keren (65).
Solifossor V. Fossarius.
*Solifragus v. Soliuagus.
Solifuga ( i. aids t amrnal paruum
pernicio.sum , i. q. mus-arium 76, -era=
neus Br. ) vlle (20). .sunnenschewhung
(74).
*Solige-rQma, -ncia (8) (i. lapis qui
vndiquc splendorein inducit 76. cf. sal=
gemmaxsoligena?) glißende (8); gleys=
sender (9) steyn. ghsende schyne {sie 17).
*Soligo (aus fuligo?) nieltowe (16).
rod (22b).
*Soliloqui alleine sprechen (20).
Soliloquium hd. nd. hey-, heme- (17,
22), hd. heime-, heim-, hem- ('S), hei-'
(18) -lieh, -liek ^22) hd. rede, reden (68),
red, geko.se (3), nd. kosing (23), tose=
ginge (22). ainige rede (75). alleiue sup=
per (V) s[)rech- 1 red-inde (20). liensprake
l heymelic (11).
*Solimeare allein giu (17).
*Solipendia v. Scolopendria.
*Soli- V. Sol-sequium.
*Solis oculus nl. mater, mordercruyt
(116).
*Solis seculum r. Cotula.
*Solis sponsa, sp. s. (9, 17, ci.in. ),
speciosa s. 1 85 ) 1 herha , i. cicorer. l
intiba (;i. m. cf. solsequium &c. ) rin=
gele /., boh. czartiiika i^4). hiiitlaut" (17).
vriilels-auge (9), -ongen {sie 85).
Solitarie alleine (20j.
Solitarius [oft i. consuetus X solitus)
hd. nd. eyn-, ent- (23) -lieh, -lick (22),
hd. -K-h, -ig, -.'^am (9, 20j. hd. eyn (-), eyn
eyn-sidel, -siddel, -siegel (7); all-ein (l,
18, 68), -einig (2). eylene (8).
Solitudinarius {i. consuetus Br., soli^
taiius 76, Br. cf. prc.) eynig (7).
Solitudo hd. nd. eyni-, eni- (i32),
ende- (22) -cheit. hd. ein-igkeit, -ikeit,
-ekeit, -uiige (10), -noede t -samcheit
(20), -saino (^126). ain-ichait (1), -hait (71),
-liehkeit (74), -schick /. (Sm. 3, 319), -igs
wesen (75). wustunge (9, 75 ) ^ eygene
gewominge {jirima longa 9). wonunge
{pr. breuis 9). eygen w. 0. wostenunge
(8). wustin (74). wustenung (4). wunst-
niß t -enuug t -e abgesundert stat (65).
wostenie (132). oede (88).
Sollte pfleglichen (Fr. 2, 55). allein
(Ki>\).
Solitus hd. pfli- (G, 4, 76), pli-, ple-
(18) -ehtig; pleclilieh (13), gewon-et, -t,
-heit (21). (X solicitus) sorg-hafft t
-weldich (20), -veldig (13).
Soliu-a, -ia(19) plancke (20). blanck
t deel (l!t).
*Soliuagare, -ri i7.j^, soluagor yin-s.
76) hd. alleyne geen sim.
Soli-uagus, -fragus (19) alleyne genc
(19), irrender (9). alleen-dwalen (132),
-loper (11). ainiger wanderer (75).
Sol-ium, -eum {cf. solea) lid. kunig-,
kuug-, kling- (67), kug- {sie G), konig-,
kongs- (17), kunigß- (68), kyuigs (64^'),
konnigis- (20), koniges-, eins k.-stul.
kunglicher stuU (65). kuniglicher sal,
geseß, stul o. palast (75). nd. konig-stol,
-stuel (11). lawbn (1). palla- hd. -st, -ß
(17), nd. -s. palaß (18). bal-ast (7), -eist
((5).
Solium schoten t wanne (125). zuber
(in), bad-z. (91).
Soll- öfters X sol-.
*So- V. Se-Uarius.
*Solliuni (St. sellium sim.) satelbaum
(16).
*Solo-, seltner soli-canus hd. eyn
eynig, ainiger (75) senger, singer (9, 75).
*Solociosus ( st. solatiosus ) freiden-
riche (75'^).
*Solologiura r. Sorolugium.
*Solo-pendia, -raga v. Scolopendria.
*Solphor V. Sulfur.
*Solreuin v. Solarium.
Sol-, t soll- (19, 110, 121 &c.) -sequium,
-sequia (11, 19, 87, 94», 121, Sum., Gf.),
-sequa ( Sum. vii.) { i. elitropium, t
vitulia 74 ) sunniuuirpila (Gf.). sunnen-
(6, 22, 74, 76, 87, 110, 123), sonnen- (5,
7,23, 73), sonne- (Gf.), sunne- (121^
Gf.), son- (17, 21), sun- (1), sund- (13)
-Wirbel (6, 7, 17, 74, 76, 87, Gf.), -wcrbil
(5, 121), -werbel (13), -wnrbel (110,
123), -worbel (21), -weruel (22), -werbe
(23), -wende! (1, 73). summerlowe (14).
bumbcl- (105), golt- (20) -würze, ring-ila
(Gf.), -ele (47, .Sum.), -elblum (17), -el t
-elplum (74). reginle (80). nighele (Sum.
VII). mergen- (-ia 19), golt- (-ium 19,
Gemmae), gult- (20), gold- (-ium 11)
-bluome sm. , -bloeme (11, 20), -boem
(sie 132). ags. golde (94^). maytwijß (19j.
mede zuete (-ia 11). matelieff (i32). Wege-
rich (76), -würz (3). wegwart (74). cyde=
losse (ijb). hynt-lauf (13, 74), -laup (14),
-lefte (12), -lichte (85).
*Solsequium malus ryngel t wege=
warte (9j hintliieh (47).
*S. minus ])i))pawe (9. i. q. aphaca
143). j)ympanne (h.)).
*Solsirora v. Rorella.
Solstitium sunnen- (9, 12, 22, 46, 74,
75), sonnen- (.5, 7, 8, 10, 23, Da.s.), sunn-
(1'), sonn- (i26), zonnen- (11), der sunden-
(49) -Wendel (1), -wandel (10, 12, 49j,
-wende (126, Das.), -wenden (75), -gichten
(126, Fr.), -Stat (8, 9), -Stade (23), -stant
(7), -standung (46, 74), -stehung f -steeung
(74), -stauunge (-stanunge? 5), -stauinghe
(22), -steeck (11), -mal (8). wan der tag
vnd nacht glich syndt (uo). die stat
dar jn die sun still steet (65).
*Soluagor v. Soliuagari.
*Soluare >: Soluisare.
Solubilis entbint- (iio sim.), loeß-
(20) -lieh, geloest (20).
Solvendo taelber (i47).
Soluere losen (8, 221»). hd. of-1. siin.,
loesen (20), leysen (13), lossen l vreyen
(9), fryen (8), gelden (8, 9), gelten (7,
75), v'-g. (6.5), -zihen (7); ent- binden i
-ledigen t ablesen &c. (65), beezaln. ^ws.
ich bin verdacht (23).
Solui - , solfi - , solfa - ( i lo ) -sare,
soluare (ö^) (cf. notare) hd. nd. {oft
die ) noten singen , n. schreyben ( 1 ),
sang-n. machen (öi^). hd. solui-, solue-
(132) -siercn, -sercn. nd. solfern (22).
Solum, s. -modo hd. alleyn-e, -ig
(HO), nd. all-eyn, -een (11); al-eyne t
-yke t -heyt i -heydis; solum ocke-r?
-rs (221'). s. -modo ockers, nicbtwen,
neurallein (74).
Solum s. erde (3, 9). ein hert ertrich
(64). veste (9). fußtile (126).
S. spondge boden l rosch (112), rasch
Solus hd. nd. alleyu sim. ein leiu
(6). eyleyu (8). eyn-ig i -sam (i26).
Solutio /irf.bezahiug; ent-, eyu-(i34)
-bindung,-lcdigung(68); Vergeltung (65);
off-, vtf-, vß- (76) -losunge; auf-lozung
(4), -losung (134); loesung (20). nd. ob
losung (23); vp-losinge (22J, -loesinge
(132).
Solutor loeser (20). bezaler (uo &c.).
taelsam (147).
Solutus bezalt f entlediget (uo sim.).
offgelost (23).
*So- r. To-mentum.
542
SON
SOP
SOR
Soinn-, in den Ifss. grir. sompn-.
Sompniaro /nl. nd. diini- (18, 23),
(Iroo- ii:'-), '"/. <liü-, /kI. (lr«'U-, ilroy-
(21), ilrSu- (67), trou- trcy- (7), trau-
(7r.). trou- («sl, tro- (6, v; , 76)_ -men.
soniniauerunt crkent huiul uls in cim
trauwni , fijumi , tiiiin ; somniat es
treümpt, tiaiiiupt, tiempt im ((■>,'') nirr.).
Sompniatio (Iri'uinunge (20).
Sompniator tr.iuin vlil(>.i?o.r(7r.).tra\v-
(0), treu-, u(ir. trc- (05 >, (Ireu- (8, 20)
nicr.
*Sompni- v. Sompno-lentia.
Sonipn-iuni, -um (5'') hd. träum (im
schlaff -■>), trom (O, -ig. 76), trovn (o:i),
trawn (+), traym (5'»), treume (7), droum
(12), draum, drauem (20), dram (17),
drcume (10). nd. drauiiio (23), drom (22),
drocm (11, 132).
Soninolens schlafferij; i iio). sc'hlauf=
i'erac'htig: (08). slap- i wak-erieh (I3?).
Sompno-, sompni-lentia .slaff-erecl»^
tekcit (.^)), -richeit (20). .sehlafltVri- l fulc-
(6.5), .sehlaffri- (G), sloffer- (f")'-) , sleffer-
(7), slos.soiicht- (21) -kcit. -scldauff- (68),
schlaff- (7.5), slaep- (11), slapen- (23)
-heit. slayfficheyd (19). slofVricht (18).
schlaf- (uü») , "sohla- (no'») -ferung.
slai)on- (132), slapor- (22), trae- (11, 20)
-cheit.
Sompnolentus slaff- (5), slap- (22*»),
slab- (23) -erechtig-. slap-erich (i32\ -ich
(11). hd. schlaffer-ig , -g (6); schlau-
(68), sie- (8, 133) -fterig; schleffe-, slaeff-
(20) -rieht; slo- (18), slof- [b^) ferick;
sclilaffiger (65), slayfflycii (19), slofftcr=
ichtkeyt (21. cf. prc).
*Sompnuin v. Sompnium.
Sompnus /td. slaff, schlaff, slaeff(20.
132), slayff il9.i, slaiff (10), schlaiff (7),
schlauff (08), sloft ( to). 7id. .slap, slapp,
slaep (11).
*Sona (st. zona ; andern Gl. m. (/.
chordai seene, snoir (147).
Sona-bilis, -ns ludendc (20).
Sonare it. tonare 7.5) hd. nd. luden.
hd. lu-, lau-ten; ge-lut (68), -luyt (i33)
machen; hellen (7, 75, 76. iio). helle
lutcn 0. thonen ; ge- i sche-llen (75). do-
(75), to- (6), tho-, varr. tho-, the- (65)
-nen.
*Sonariiiin i. locus 'per quem ti'arisit
HOVUS iGeimnae, Voce ex quo), eyil galm-
hal (22), -hol (9), -holin (74), -lut (8).
*Sonatio {non sonitlo; anders Gl. m.)
lutung (110). ludinge (i32).
*Soncia v. Sontla.
*Sonciter v. Sontiter.
Sonchus coyxö?; i. endiuia, eicer=
bita, lactucella 73, 110) hasen kol (73).
wilder h.-kol (lu). sau- (Kl., Fr.), genß-
(114 &c.), nl. gansen- t dau- (iio) -distel,
l -melte (Fr.), nl. conijneiicruyt, melck=
weye {wi"!).
*Soniciuin v. Sanicula.
*So- V. O-nichinus.
*Sonipedius u-f. sq.; -des i. custos
equorum; -dire *. equitare 76) perdc
garte (23).
Sonipes hd. pert (20), hengst. heuxt
(132). eyn reysig roß riit schellen o.
mit harnasch behengt Ißi). traber(88).
*Sonitio V. Sonatio.
Sonitus(/. strepitus im &c., son-osus
7.5, -US) ge-iulet (110), -lut (os), -luyt
(132). hd. lut siin., lute (134). gal, var.
galm ; heilig, vlg. lut vast (75,. gethon
[i^r,).
*Sonorare {atiimab'vm) lawtten (1).
*Sonores {herö((f) (ujn. (V) sinigruues
(130).
Sonoritas lutrcstigi (I4i).
Sonorosus (?'. sono-sus 75, -rus 7.
V. 1, 75) lut-lich (f)), -tclich (18), -bar
{h^). iawtigk (4). huligh (23j. lud- t
scheld-ende (17). gdl-ig (75), -er (74).
hele l licht (77).
Sonor-US, l -osus (1, 75) hd. lut (5);
lut-halend (G), -hellig (7.5), -ig (7); lüde,
hei, helle (8, 9). lud (22). ludende (11,
19). wol- (20, 110), wal- (132) -1., -hellende
(110). sciialbar (9).
Son-osus V. -itus, -orosus.
Sons hd. nd. sclml-dig, hd. -tig,
scliyldic (13). myß-tatig (68), -tetigcr
(110), -dedich (132). Insterpor, suudcr(74).
Son-tia (ur.), -cia hd. nd. schuldichcit.
Sonticus gerecht (9). seer (110), seir
(i32) schi dlich.
Son-titer, -citei- ill), schulde-lych
(19), -lick (11).
Sonus [cf. sonitus) hd. nd. lut, ge-
lut (68, 110), -luut (11), -luyt (132). laut
(134). luet (20). luyd (19). lud (21). hal
(110). schall (75). den t scal (22'J).
*Soospersos v. Persum.
*Sopare hd. stillen (Mss. mo«.).
*Sopia [st. sepla) dinten (74).
Sopire hd. sla-, sclda-, slai-, sehlau-
(68), outslo- (8. 9). entschlä- (126) -ffen.
slomen(12). sweygin Modernen (9). ge-sw. ;
enden (>s). stillen (8, 23).'ge-st. (9). slapen
t lessen {extinguere 23). slumeren vnd
slapen doen (132).
Sopitus {i. domitus 11, 19) ge-legirt
(9), -stilter i hingelegt &e.; cineres s.
betroeheii koln (05. cf. Goth. wtb. 2, 173,
637). virtreben (li)). v'dreuen (11).
*Soponphera {aus soporifera) tumm^
ine (Sum. v).
Sopor slaff (20). slayff (19). slaep (11).
schlaff (7.5). ein siesser schlaff (110). sieß
schlauff (08). eyn soes slaeff (132). begir
des schlaffs (75). sclal'begirde (93). sluff-
hayt (l),-erkeit (5),-erheit ib^). schlaffer-
keit, varr. -ker, -igkait t enzuckung (05).
slaperheit (23). sloffer- (17), schleffer-
(76), slummer- (9), slumm- (8), slomin-
(125), naffatz- (75), nafftz- (64, 74) -unge.
Soporare, t -ri(88) {i. dormitare 75)
hd. wachen, nd. waken, vaken (.99) (ate,
fiikon, s. fakinga Gl. Lips. nd. nl. va,k).
naff'atzen f sehlaffVn (75). nit lang schl.
(65). sußelich .slaff'en (20). seufftlychen
slayffen (19). zeehtelic ontslapeii (11).
ent-schleffen(88), -sloffiu(8,9). slummcn
(74). slaperen i slomen (22'*)- swymelen
^doen slapen (i32). slaffende (b), sleffe=
rig (7), slafferecht (21) macheu. slaperich
maken (23).
*Soporator {i. obdormitor) schlaffer
(751.
Soporatus enschläfft (12c). slaffretht
i müde (20).
*Soporosus slaperich (23). schlafferig
(75).
Soporus rastich ^ süße (Xsaporus?
20).
*Sopulatum(/. cepariuin;a«.v cepulla)
gall. cive (l22).
Sophia, thalictrum (q. c/.) welsomcn,
nl. üje-, melisoen-cruyt (lio).
Sophia wiß- (8, 75, iiO), weis- (9)
heit.
*Sophio- (sophro- i'.r. &c.) -nicus
wyser (7C).
*Sophirus (aus zephyrus) westuer
west (uerb. aus wiiit 1).
Sophis-ma, -ina (1) /id. be-trugnuß
(68,110», 134), -tr. mit Worten (75), -tryeg.:
nisse, -t'gniß (18), -drignis (07), -drigniß
(133), -drukeniß (17), -drickniß (iio'^),
-driechnisse (i32), -triegung (88), -trieg=
lieh red (1), -slissunge (8), -slisuiige (9).
trieg- (ti), trug- (7) -nuß. drogniz (5).
trogiiis (23). dorchnisse (22). ein sophisma
(b^). gedieht-, fah-ung, position (88).
Sophista hd. betrieger ; der ersehiuet
wisei vnd kuii.stig vnd doch nut ist (93).
wevser (9), listig (8) man. eyn sophis-
ter {b^>).
Sophistlca kunst zu betri'gen (cs).
laitherei {sie 71). eyn sophistrie (5^^).
*Sophistare triegen (20).
"Sophistieare (i. ridere 6) hd. nd.
ley-, hd. lai-, la-(7) -chen. ley-cken(21),
-gen (23). hd. dregen (5) , trigen (20),
be-tr., -triegen, -driggen (21), liegen.
Sophistiee trugelicke (100).
*Sophistitus be-, ver-trogner (74).
*Sophist-rare, -ieare laichen (75).
*Sophistrator laicher (75).
Sophistria, s. ars(12) ein kirnst ein
andern (110''), vni ein ander (110") zu
betriegen. eyn konst om eyn a. tzo quel-
len i bedriegeu (132). sneydige k. t be--
hende (12). laycherei (1, 1, 3). hd. nd.
leich-, hd. lach- (7), lieg-, dreg-, bedrig-
(17), betrieg-erie (22), hd. -unge, ader
legen (18). legin (23).
Sophos wyße fiio). wyeß, gelert
(88).
Sophronivim eyn wyß wyb (68, 110),
wijff (I32~l.
*So-, sorr- (11), sotr- (20) (aus serr-,
cf. ser-) -aculumezapp (19). zappe (20).
tappe (11, 20).
*Sorarius v. Sororius.
*Soratin-a_/'.,-us in. (*'. Zm^ms) wolfynne,
wolf, eyn dyer (147).
*Sorax (st. sorex. storax?) moez
(moer? 11). veld maus (1).
Sorba pl. wild- (68, 110), holtz- (76)
-oepffel (76, iio'J), -apfel(68, 110=^). wilde
appelen (132).
*Sorbaria v. Sorbastrella.
*Sorb-ariuin, l -ieiale (20), i -etum
(loca vbi crescunt sorba 110, Br.) suffen
fas (20). eyn suyffe vayße '19). zupen
nap (11).
Sorbarius (l sorbus q. v. arbor 74,
76; X sorbere) suelc- (101), sueih- (Gf.)
-boum. spirbaum (23). sperber- 1 nespel-
pawm (74). tre- (68), dre- (132) -iicker.
supffer (lio).
*Sor-, sol-bastrella, sorb-aria, -us,
sanguisorba (cf. prc.) sperben-, megel-
kraut &c. (143).
Sorbellum v. Sapa. Bombum. Sor-
bicium.
SOR
*Sorbellus elaho (Gf. 1, 235).
Sorbere hd. su-, sau-, suy- (19j, vß
SU- {IS'^i -tFcn; su-fen (17,77,133), -pfen
(lOO), -phen (5^), -ppen (10, 49). soppeu
(10). nd. SU-, zu-peii. su- t sur-pfflpn
(12*;)- slor-pen (132). -kiu (8, 9). schlor-:
ken (4). hinein surften t schlupfen l
sehlurfcrn (Ki*.). v'slinden (13).
Sorbic-ellus v. -illus.
*Sorbiciale r. Sorbarium.
*Sorbieiarius suffemnecher (20).
Sorbici-es, -o sufunge (20). suyffung
(19). supinge (11). suffry (7).
*Sorbic-illus, -ellus (147) {i. paruas
ciphus 76) eleyn cop (t47), cley {sie)
nappt (23).
Sorb-icium {i. npedes lactis 4, sor^
dicies sie 76j, -itium (110=^), -itio (Gf.),
- ellum 7.5), -illus ( 23), l -illum, t -ucium
(3, 75, /. species lactis 7«), -itum [id.
76; 134), t -uncula (1) hd. eyn su-, san-
(9) -ffen; suff, sauffe, sufe (17), soff (7),
SUpt" (134), SUpp (68), SUppeil (1, 3, 71),
schliffe (13). nd. sup-pe (23), -e (i32);
zuup (11). rnuos (93). muß, prey (74).
uuarmos (Gf. 2, 870). rawm (4). milch-i'.
(3^, ram i7ö). renni (76).
Sorbiei-, sorbiti-, sorbi- (76), sorb-
{v. pro.) -uncula {i. ovini-s cibiis qiii de
facile deglutitur) niuus; sof-ni. sim.-^
muosili; süf- i zu-ni. ( Gf. ). gemüeß [i.
pulmentum 75). seuffeleyn (9).
*Sorbieuluin brue (5^).
Sorbilis supffe- (iio^i), supffcr- (iio^j,
suppe- (132), supe- (i32), suff- (18), driug-
(7) -lieh, slorp-, suyp-lick (.147).
Sorbillare sawffe-czeu (2), -n (3, 75).
wenig diinckeu (8), trincken i. supfen
(9). lutzel f w. s. (uo''), -sauffen (no*),
supen (132).
Sorbi-llum, -Uus v. -cium.
*Sorbitari (cf. sorbicium) nülchrain
samen (75).
Sorbi-tio, -tium, -tum v. -cium.
Sorbium (?'. cereuisia e sorbo &c. )
ein sup (iio^), supp (iio<=), suyp (i32j.
*Sorb- V. Sorbic-iuncula.
*Sorbucium. v. Sorbicium. Sapa.
Sorbum {cf. sorb-us, -a) holtzai)f('l
(iio ,. sprehn (i25j. surbcu (7ä). arlesbeer
(126). asch-roßlein (126), -lußlin (Das.).
*Sorb- V. Sorbici-uncula.
Sorbus (cf. sorbainus) swalck bom
(6). spir- (Gf. I, sper- (75), sperber- (7, Ki.),
wild apffel- (iio), w. appcl- (i32), holtz=
apfel- (9i), eschrosel- (i35) -bäum, speir^
ling; sporbir (126).
Sorbus syluestris arcssel o. elstleiii
banm (i35).
*Sorcina ( si. sarc, anders Gl. m. ) v.
Sagina.
Sorc-, sort- ( 9 ) -ocium schür kucz
(9). sorkheyt (17). surc-otus (74, 03. cf.
colobium), -atus snrco-t (93), -It t su=
kaney, kirsat, surkot vestis moii-ialis,
-ackalis (74).
*Sorculus (: surgere?) fließ, runß,
pach (74).
Sorde-, sordi-cula cleyn stanok l
fuluiß (110 sm.). gestanckel (75). vnsaw-
berkeit vnd sunderlich von kupffer (74).
Sordens stinckende, vnreyne, ubel-
riechen (20).
SOE
*Sord-eon, -ion (74) (aus scorodon
X sordere?) kuoblach (75j. wilder kn.
(74).
Sorde -re, -scere hd. nd. stincken,
er-st. (-scere 75) , stencken ( 74 ) , fulen.
hd. t'uln, faulen, vutreynen ; vnhubisch
machen; nberriechen (20. cf. sordens).
vurcy-nnon (5), -11 (23), hd. -nigen. mis=
hagen (11).
Sordes stanck i dreck (110 sim.).
stang(5''). vuluis (132 sm.). vu-subcrkeit
(20, 6.5j, -flat (8, 9), -flaet, -reynicheit,
-hubischeit (20), -geschaffen t nit hübsch
dingv'fec. (6ö). vndreynikeit (17). gestubbe
(99).
Sorde-scere v. -re.
*Sordex v. Sorex.
*Sordicies v. Sorbicium.
*Sordicula v. Sordecula.
Sordidare hd. vn-, an-, eut- (68j, nd-
ont- ( 132 ) -reynigen , hd. -reyngen. hd-
nd. vnrcy-nen, -n. beflecken (65).
Sordide vnreinlich (20).
*Sordidulus lin vnflat-, suppenwüst-,
sudler-lin (126).
So-, su- (5^j -rdidus hd. vn-suber,
-ratlich &e. (88), -reyne; stinkende; kot-
ig (88), -tig (62); 'bekoselt (Hen. ). nd.
onreyn (11).
*Sordion v. Sordeon.
*Sord-, sort- (8), scord- (147) -iscus,
scordiscum (Gl. m.) roch (9), roe (147)
leder. ro leddcr (8).
*Sor-dissa, -disa (8, 9, 74), l -pes
(3, 4, 74, 75) {cf, citta) i. articuli i4), os
a. cum (3j, os cum (75) (pio ludiint paelle.
ain bikel (76). kotten ^ bickelkoten (7.")).
pickil kote (8). k. p. (9). ein pickel-k.
(3), -kutte (4), -kot t de-, da-chtel l
klewbelpain domit die kinde klewbelea
(74). ein kroniche (3). Cf. Fr. 1, 92, I8I,
540. BM. 116. pickol l kote talus (kü.
— nd. kot lid. kote dän. kode esthn.
kood poln. höhm. kot).
*Sordius v. Sardus.
*Sordvis (anders Gl. m.) voller (74).
Soreth {interpr. dilecta, i. f/enus t
locus vitis optime; vinea meliorum botro=
rum 65) bog rebe (7). frensch trublin (65).
Sor-ex, -ix (5^, Gf.), -dex (17), -id
[i. mii.s 136), -ax {q. v. 1), i -iculus l
-icillus (147), -es (Gf.), surex (127, Gf.)
spi-zo (84, Gf.) , -za sim. t -cera (Gf.).
hd. spitz-, spie- (lOO), spiß- (5^), wasser-,
fleder- (18), walt- (17), fald- (6), hd. nd.
velt-, scer- (97) -mus sim. miis (Gf. ).
luuys (132). spitz meiißlin o. wasser
müssln (74, sim. 64). wayßir invisse (19).
water muys (11). inu- (126), mv- (93)
-tzer. scher-mucz (20) , -mes (/. carcal=
lum — X awpaxo? cartallus ? — quin
radit sie 11), -mess {sie 147), -meßer
[sie 19). vnke (i25). rath (102). gen. su-
ricis rat-in (Gf.), -tun (127).
Sori-ea, -ta (Gl. m.) (i. iumulus are-
narum l congeries Br. sim. aus soros,
ocupoc X ceruchus) ein huffen sand
(110a), sands (110''), hufsandt (68), hoep= 1
sants (132). kleyn sant hoip (i47). wid=
derhane uff dem dache (20). weddir
hayn (19). weder haen (11).
*Soriearius {cf. sq.; siricaricis) v.
Bleria.
SOR
543
*Soriceps (i. larus; aus sorex X
murieeps) muser (104).
Soricetum (Br. ) ein mußnest (110
.sm.).
*Soric-illus, -ulus v. Sorex.
Sorisciila eyn vat waters (147).
*Sorison {aus coryza) schnu-, var.
schno-pfen (75).
*Sorlacieus {st. scarl.) scl)arlaken(98).
*So-, se- (74) -roliga (c/. solaras,
subulis, sq.) scherlin-c (47), -g (74).
*Sorolu - l sololo - gium ( aus sol8e=
quium ? r/ . solis sponsasilugium ?p)c. ?)
ring-elo -il (105 1.
SorO-ps (147, Br. &c.l, t -bs (llO &c.)
{i. eespes, a soros i.aceruus Br. X seobs?)
waße (68). wrase, torsche (i47). torff
(132, 147).
Soro-phagus, -fagus {aus soros x:
sarcophagus) grab (68, iio). graff (132).
Soror hd. swe-, hd. {t swe- 20) nd.
SU-SttT.
^S. maternalis i s. vte-, vti-rina, t
vterina(22i') swcster mnter haip (17). m.
halb sw. (1). müder halp sw. (5''). syster
van der nieder wegen {^22"^).
S. patern- (17), patru-alis vater hals
{sie) swcster ( 1 ). eyn sw. vader halp
(17). V. h. sw. (5*)).
Sororcula swesterli (93).
Sororieida morder seiner swester (75).
Sororinus swestersun (100).
Sor-orius, -ororius (19), -arorius
(5^) {cf. socer) su&ter- (11, 19), hd. sucster-
(19 &c.) -man, -mayn (19). hd. swa-, swo-
(16, 4) -ger.
*Sorpes V. Sordissa.
*Sor- V. So-raculum.
Sors hd. gluck, l luek (77). ge-L,
-ual, -schichte, -win (20). nd. lucke
(221* ). hd. ge-1. (9). heupt- (8, 17), haupt-
(9, 65) -gut. das heubtgued (125). nd.
lioeftguet (11). abcut-yr (iioi»), -cur
(110=^). euentuer t lot (132). loes (100).
loß (8, 65, 75) t draum (8). los t trom
(9). louß (68). laß (1). lose; dram; be^
scheyd- t besag-unge (17). die losung;
das loßspil; vngefel (65). ein erwellung
(25). dinst (8, 9, 17). vor- (9), erb- (8)
-Seezunge. nach-vüllguuge(9), -folgunge
der zijt (8). ags. uyrd (136).
Sortilegium hd. zauber-nisse sim.,
-ye sim. ; zeuberniß sim. ; zober-nuß (6,
4^6), -y (76); tzeyberige t loß werfen
(12). cruouer (100 bis.), zoubcrung (es).
loß (75). lüssung (2, 75) vlrj. des los-es
(75''), -seu (75'^). geluck las.sung ^1).
glucke lesunge (öt"). zouerie t lottung
(132). lupnei (2). nd. touernis.
Sorti-legus, -legius (1), -legos t
-logos (76) hd. zaub-, zeub-, zob- (76),
schold- (64«. cf. Sm. 3, 354 Sq.), nd. tou-
erer. hd. zeubcr t warsager (20), zuofe=
rig (49); loß-, loss-, loß- (21), loss- (67),
less- (64C), louß- (68), los- (76) -er. geluck-
lasser (1, 3), -leser (5^, 12). loßwerffer
(64i>). der lotet of zouert (132).
Sortiri hd. los-, loes- (lOo), loß-, loss-,
loss- (67), loeß- (20), loizz- (5^) , loyß-,
les- (49) -en. loten (i32). loeß werffen
(2 ) sim.). losen loss (1). erfolgen (65).
vberkummen (65, iio). winnen (99). ^c-
w. (20). uffge-w. t er-, ver- (132) -krie=
gen (20 sim.). hd. er-, her-werben. ge-
514
SIW
lucki'ii il) ailifiitmni (0^. {rluckiii (l)
oin'iitiiivn (8). gluck (t) i'boutuor {sü-
I7i. i'ikIcii fJ()). ti'usihcn (74^.
*Sort- r. Sord-iscus.
Sortito t/u frlmk l in ily scliant/
*Sortor (<;/'. sortiri) touscher (7t).
*Sosia [i. /iicrutor) oyn wyiiro iit7).
Sospes [l. in-coliimia t -beallis 1)
/«/. ixl. tfosunt. gosont (18). heil (20V
Pfli:i(nol.f (i2fiV
*Sospex t'iii scliiff-luuke (1$, 8, 7.'>),
-liug (ll\ -liocli hock 1,9), -hocke (4),
-hock (74).
*Sospidere [i. valedare cf. fiq.) zün=
den ist).
Sospitare /nl. gesunt sin, machen
(2(»i.
Sospitas /((/. gosimt-, gUick- (65)
-hcit.
Sostrum nl. mecstergeld, medecijns
locn (ii6l
*Soticenam {st. sotigenam cog7i. Jii^
voninh hifuogun (Cf. 3, 424).
Sotila- V. Sotula-r, -re.
■Sotor I i. calceator ; aux sutor, x
sotiilar?) schuh-wart, -macher. scliuster
(74).
*Sot- f. So-raculum.
Sotu-, socu- (46, alph. sotu- 75, 77\
soti- (22\ subta- lO, 76\ subtu- (100,
im. 121), biii^ic. subto-, subte-, so- (7.i)
-lar, -laris (74, 91, 93, 121), -1. calceus
is«, 104), -lare (Ob.), -las (acc. pU 100"),
-lixis ( 76 ), subtiiaris ( v. caliga ) [i.
scarpa 75, pero 91) hd. nd. bot- Jtd.
-sduiche, - schusche {sie 102), -schuch,
-sclioch (18), -Scheich (10), nd. -sehe;
but-schuch (17), -schug (21), -schuwe
(20), -schoge (13), -schoe (11, 132). hd.
bontschoch (19); botz- t filtz-scho (12);
bunt- (49, 641^, 75, 110), pundt- (91), bont-
(77) -schuoch (91, HO"), -schuch, -schu
(88), -schoe (5); preys- (1, 64^), preiß-
(88), breiß- (75, 88), briß- (75, ob.), bris-
(67), pruß- (64), prey- (1, 74), bri- (6, 46)
nider- (9, 1, 4, 74, 75, Ob.), enckel- (75)
-schuch. scuoh (104). scuhe (100). scoha
{pl. 121). schuoch (93). bosse (109). eyn
bo.'^e sit (22).
*Sotu-, soti-lare vb. hd. schoeu, schu=
chen (74). nd. schon (22).
*Sotularifex buntscuoh-, varr. bunt=
schuoch-, bnntscliu- (110), botsciiuch-
(68) -macher. schoemecher (132).
Sotula-ris v. -r.
Sou- )•. Sag-marius.
*Spabex eyu sonne (17).
*Spacula L-. Spatula.
*Spa-eus (74 &e.i, -tus (49, 74), -gus
(64), -gum t -da (104), -rcus (Of.) hd.
trat (3, 6, Gf.), traut (68), drat, drät
(104, Gf.), dratt (64). draat (13), draet (10,
132). drait, draut (67), drothe (77), drot
(4, 49 1. droit, Schuster drait (75). vin=
ster (spaeus i. obscwun) 0. eysen- i
schuch-, var. schuchcr-drat (74. cf. Fr.
1, 268=). speke (131. a. d. Lat. wie oberd.
spag-at, -et &c.? Fr. 2, 288«? Doch
cf. speeus speychV
Spa-cus, -tus, -gus ferreus drad
(22). eyn yser (23), eysen (1) drat.
Spa-da, -ta, t -dus (74) (^. muero
q. V. 7.5. cf. prc.) hd. nd. swert,
SPA
seliwart (()). spata hd. eyn breyt swert;
helniax (19), »putli l tilitzer (arwia 125),
sclniid(>messer ( 75 i, spatt-e (Das.), -el
(126). brecliscn (75. cf. Sm. 1, 249).
*Spad-ica ?>. -o, -ix.
Spadic-eus, -us (127) (/. baius) l
phoeniceus 111) rote (127). kestenbraun
(111).
Spadix, spaldix (75<i) (/. cnlor equi,
c. fuxcua, pheniceus; badius 125) hd.
nd. appel-grawe t>im., -graw. -graue (97),
-gra (23) -gra (21). hd. apfil grow (9),
aphel grau (3); apfcl-grauwo, -graw,
-grog (49); öpfel gro (4), scliynid o.
apflf'elgraw roß ( (M ), rodt färbe (110).
roede varwe (i32).
Spadi-x, -ca palmboem (147).
Spad-o, -US (7iO. t -ica (uo&c.) ((/.
buggens, eunuchus) der gehibt ist (2(3).
die g. is (132). ein munch ii. equus ca-
stratus i\o^), mynch (49, iio»). aus ge=
snit-ten phard (1), -en pfard (53), -en=
pferde (lii. lequusi dem vsgeworfeu ist :
vnberhaftschiitzlig (93. cf. palmes). vn=
fruchtbar geschoß (64). darrz weig {sie
75=*''). dürr zweig (75). hoden-los (9), -loß
(8) man. logener (23). lugner (74). ge=
lubbet (99).
Spado-nare, -niare(ll, 19, 20),-inare
(100), -nari (8) lubben (11, 20, 132). lu-
(100), ly- (19, 67, 152), li- (133) -ppen.
lichtin (8). hd. die geyle vßschnj'den,
gailen ausschneiden, mu- var., my-nchen
(110).
Spadula v. Spatula.
*Spag-alus, -ulus (Gf.) thuiril (Gf. 5,
280). tuirl (104),
*Spagus V. Spaeus.
*Spala-ngus fenijndc vlyeghe ( 147 ) ;
-glum i. musca vowsa, -gius i. m. vene=
nosa -simih'.^ fifeldae sax. (i36). Cf. spa=
lagus : (xacpctAa? (gi. m.)/ vll. phalan=
gium.
* Spaldix V. Spadix.
*Sparaacia v. Spinacium.
*Spame-ta, -ca v. Spanieta.
Spandere aus recken (1).
*Spa-nieta, -meta (74), -meca (75)
{cf. viride hispanieum) grunspa-nn (3),
-n (3, 74), -ch (75). spaugrun (74).
*Spanilla schiff; granß, das vorder=
teil eins schiffs 174).
*Spanum {cf. omphaeium) oely uyt
witter vrucht gedruckt (147).
*Spanus ( i. pullus ) dunckel taneet,
zwartz lacht {sie), nl. moreyt, hisp. mo-
rado (hg).
*Sparalus v. Sparulus.
Sparaverius sparwer (i47).
*Spar-ca(-ta? 11), -ga(19) (c/. sperca.
spar-ta, -tus, -tatus? -tea? -gana?
sprata? 71I. spaerck engl, spark sein=
tilla?) vonke t winttene (11). funck ^1
eyns wynd (19 1.
*Spareruin ( cf. sparus ) spero (Gf.). |
*Spare-acus, -ulus u. Spart -atus,
-ulus.
j =^Spareus v. Spartus. Spaeus.
\ *Sparga (i. pannus Gl. m. ; cf. sparea)
heirbesuvrz (Sum.).
Sparganium nl. waterlisch, cande=
laers (116).
Spargena l. infancia kyntheit (i47).
SPA
Spargere ((/. spergere) hd. nd. spre-,
vnib apre- (21), vm spra- (G), vmine spri-
(22) -ngcn; stro- (<•, 22), zerstro- ^ strou-
(65), strau- (21), stre- (9) -wen; sprcy-
tcu (68, Uü), -den (20, 132 j. vlodercn
( 6 ). '/.ettelcn l ver-, ztr-zcrn , var. zcr=
tailn l verzecn (65). sprentzen (88).
*Spar-gilu8, -gulus v. -ulus.
*Spargula (cf. kerue) springclblum
l ranritzeii \(jr. '(''X/.W/ 112).
*Spargus (ty'.aspargus) spargen (i53).
*Sparicu8 f. Sparsula.
Sparsa gcspraite 16:. 1.
*Sparsana ( cf. bardana ) hoeHedeke
(86).
Sparsim s))reydelicii (10).
Sparsorium uf. spersorium, a-sp.,
isopus &c.) (piast (11, 132). (juest (20).
(piispel (i3ä). wyddel (19). Sprengwedel
(HO).
*Spar-sula, -icus [herha] sparsen (75).
Sparsus vß gesprait (65).
*Spa-rta, -rea (74). -sta f 104. Sum. )
{canis. cf. spar-ga, -tus, -tatus; i. spelta
Gl. m. cf. sprata) wintzoh-a (9.'), Gf. ), -e
(Sum.). vvinzohe (104). hundtin, preckin
{i. canicula 74).
*Spar-tatus a um ( 20 ) , g. -ti ( 19 ),
-caeusi-tacus? -tatus? 11), -tanus(i22)
t/. prc.j wintbracke (11.20). wynd braek
I9j. gall. mastin (122).
*Sparteus s. sac (Gf.). suertelliu (Hpt.
5. cf. sparganium schwerdtelkraut Kl.).
Spartium v. Spartum.
*Spar- (-culus ?) -tulus eyu snel hun-
deliii (23).
Spart-um, -ixixa.icf.sq.)nl. si^aensche
brem (116). ginsteren t pfinstblum (126
sim.).
Spar-tus (-eus 23?) {i. canis t fiutex
74. cf. prc, quipparum : asparilla &e.,
sprätus) eyn snel bunt (23). wint (121,
Gf.). scaft-ho (Gf.), -inhou (121). hundt,
hundtin. preckin; sproßling an laub(74).
*Sparu- (Gf. &c. ), spara- (1, 84, 102,
Sum., Gl. Trev,, Gf.), SpargU- (74), Spargl-
(23), speri- (34), spera- ( 5^, 8), sera-
(9) -lus (2. fulica 74. cf. aspriolus. spa=
rulus i. piscis i36 '. sparus) hasil-liun
i'sparulus 8), -hün (Sum., Gf.), -hon (84,
Gf.), -hon (23). hasel-liun(34, 87, 102, Gf.).
hagil- (Gl. Tr., Gf.). hagel- (9, 74), hal-
(5'f, 8), wild- (1, 75), schne-_(v4, 75),
schnebe- (75) -gans, -gamns {sie 1).
Sparum {cf. sq.) brigel (9i).
Sparu-s, t -m (126, Ki.. Das.) (?'. telum
rusticum 7nissile i piscis B ■.) spar (8, 9).
sparr (120, Ki^. ). spare, bengel, tre=
mel &c. (Das.). sper ( 121, i4i, Gf. ). eyn
steykelynch {piscis 97 ). w-urffkreutz i
engelischer pfeil (i35). geburn schütz
( 74 ).
*Spasm-aticus, l -osus ( 7.i ) kre- i
kra-mptig ( 75 ). eyner den der kramp
czuget (17).
Spasm-us, t -a (109) hd. chram (1),
cliramp (2i; derkram-p, -ff, -ph (3), -pfe.
nd. krampe /., raem (11), rara l ramme
t gicht (109). kranch (49). kich- (8j, keieh-
(9) -sucht, darre i9). v'w'runge (17). eins=
lides barili (93).
*Spassat kinisit (Gf. 2, 1098). Cf ital.
spassare delectari ?
""Spasta V. Sparta.
SPA
SPE
SPE
545
Spata V. Spada.
*Spat-, spec- (46) -abulum («?<*■ spata
X scatabulum scliachtufel X specta=
culum =: larua schodufel) scliotufel eff
eyn sper (23). scliachzabel (46).
Spatariiis hd. suuertdrago (Gf.), ein
mpsser trager (iio), Schwert macher (68),
morder. ein meßdreger (i32).
Spatiari [i. spati-um, -atum ire)
hd. nd. wandern, spa-cieren (11, 20, loo),
-tzieren (75, 76), -ceren (22^). sperzipei=
non (Gf.). wandlen (9j. er-w. (76). lustigen
(18, 4). er-1. (76). her-1. (17). hd. nd. v'-l.,
-lostigen (23), -listichen (13). speien (20,
100). gen (8). geen l v'weylen (9). spatia
reti (136) st. spatiaretur (94) ags.
suiciuUie.
Spatiatio {i. deambulatio) spatzier=
gang o. luiß (75).
Spatiositas rum- t wit- (es), ruym-
t breyt- (i32) -heyt.
*Spatiosum ((•/'. spatiura) hd. evn wit
fleckt . nd. wit bligk (23). vleck t vrist
(22). weygerunge, berguug, weyterfleck
(74). beger-uiige (5), -runge (21), -iiige
(23).
Spatiosus ((•/". sq.) wit (17, 75i vnd
verre (75). seer wyt (68, 110, 132) von,
van begrifl^ (68, 132). gerumme (100). lu-
(10), lo- (12) -stig. lislich (49).
Spati-um, t -osus a um (eo&c.) //cZ.
weite (4), wit (tj); spar-, i'ar. sparr-wcg
t witte des wegs (75); ein wyt, weyt
feit, fleck, platz; eyn witer fleck 0. feit
(67), ein wit flick (17); libücli stat 0.
braite. t zit, die wite (65); flekcli (71),
fleck, 'flecken t blocz (13). bleck (12),
blick (10), bleich (M), i)lan (3. 21), velt
{b^, 20), rum (8), ruem (20), geruine vnib
gang (17); frist, gebrist (5). begorimge
(67, 133). nd. fligk t gewristh (23); blck
(i09\ ruum (11).
Spatium temporis verziehung d(>r
zit (65).
Spathomela spattelin, nl. spaedel-,
spaey-ken (116).
Spa-tula, hlssto.-cvXsi, -dula (i.armus,
pariia spata. rarnus t folium l frtfctus
palmesim.) Iid. scultirra (127, (;f.),scholder
(9), Schulter (65), schulder (8, 4), sch.-bcin,
-bin t rorysen (12); schul-bain ( 76 ),
-terpain (1, 74), i. aseella t spannspann
carpentariorum {l)\ spau(2); achselbein
(75), lierte [corporis 104. cf. Gf. 4, 1026.
BM. 671. Goth. Wtb. 2, .')04); sclliua (Silin.
vi); eyn scheue (8,17), schone (9) ; eyn
buge (110'*), bug (110=1), boeghe (132) i.
armus; eyn kleyu swert (8), schwert
(68), schwertlin (uo); suerticken (100);
swert-lein (9), -ein (17), -el {herba 93);
palm-, t alm- (74 vai'.), bappeln- (17)
-proß (74), -czwig (8, 17), -czweyg (9),
-ketzel (75), -rijss vrucht of blat (i47).
palmaplat (Gf.). tolde (Sum.). nd. sculter^
beyn sim.; eyn swerdekint [st. -kiii) i
eyn schyueder lig« (aus schyne . .ligo?
23). die su- (Ki^.), schu- (Ki») -Itze ays.
bed (94, 186).
Spatula fetida, sp. vetula (74)
duttelkolbeiikraut (74). wantlußrkrut
(125). wandlaus (Ki^). nl. wand-, weeg-
luyscruyt &c. (116). Cf. sphatula ein
stinkendes kraut (Ki.).
Spatulari leckerlich leben (08, 110),
leueii (132). weelde hebn (i47).
DiEl-'ENBACH 4;L0SSARIt;M.
*Spatus V. Spaeus.
Spec- 0. Spat-abulum.
*Speeia (c.speceria Gi.m. cf. speit a?)
uesc (104).
Specialis hd. nd. suiuler-, sonder-
(68, 132), Zunder- (11), eynec- (23), enich-
(22), lodder- (106), hd. eyn-bch, -lic (22,
106), -lick (11), -linck (132). aigenschafi"t
{sie 1).
Specialitas sunderheit (75).
Specialiter sunderlich (65).
Speciarius specicr (93). spetziger,
apotrker (74).
Species hd. nd. schon-e, -heit (20),
-oit (100). schon (12). scheyne (13). hd.
gestalt, wül-g. (9), scho^n g. (49), wese-
{ vndcrschid-licli g. (65). g.-nusse i na=
turlichkunne (74). sta- (22), gestha- (23)
-Itnissc. stcl- i stelte-nis (13). gestelteniz
(5 sim.). staltenes (21). gesiechte (8, 9).
form; bildung; sunderlichkait; zucker;
confect (65). spccer-ey (74), -ij(65). spitz-
(ö), spiss- (22) -erie. spiser (23). hd. nd.
krude. gc-kr. (ö'*), -krudcr (21), -crute
(23), -cruut(ll), -wurtz (l). heilsam wurtz
ald krut (93). worcz (;')'', 12, 13). wort
(23).
Species aromatice woirichindc ding
*Specietenus nach vsserlicher gestalt
165).
*Specificabilis \ uderscheydelich (20).
*Specificabilitas vuderscheydelicheit
i20).
Speeifieare hd. nd. ent-, viuler- (20,
68, HO), onder- (i32), sunderlich eut-
(75) -sclieydeu. v'steu (8). zu v'stene
geben; eyn schichgen; betudeu (IV)-
bi'dewten t czu v'steen [sic 9). die spyß
spic-iren, vai^r. -erier«n. -iriern (uo),
cruyden (i32).
Specificaüo viid(;r- (20j, sunderlich
eilt- (75) -schty dünge.
Speeifice sunderlich (20).
Specificvis vmlcrsclieyden (20).
Specillum r. Specium.
Speeimen hd. staltenis (13), ge-st.,
-staltniü, -stelliniß sim., -stailt (10). nd.
stelt- (22), v'stor- (23) -nisse. schawfall
(126).
Speeiosa solis v. Solls sponsa.
Speciosissimus der aller hubschte,
var. hübste (65).
Speciositas gestalt (20) Schönheit
(75). liubsch schinbarkeit (65).
Speciosus hd. nd. schone, schon,
schone (i5i), schon (134), zart, wol ge=
stalt (4, G5). hubscher t zirlicher (65).
Speei-um, i -llum (Ki. ) wunden
yßen (125). wundeysen i suchel (126).
meissel (Fr.).
*Spectabi-licus i. basiliseus (<p v.
74); -ficus e.'-f asjjis qui dum momorde-
rit hominein statim consamit eum vt ti-
quefiat more serpe/dum (76).
Speetabilis hd. nd. edel, beyde-, hd.
beytcr- (uo''), beit-, weyde- (i52), wende-
(18) -lieh, schouwclick (147). hd. eyns
edeln ge-sliechtis, -slechtes sim.; bait=
tich (G), lustig (75, 76) ; hoch herre doch
nit kuniges sun (93).
*Speetaculare i. saturare &e. saden,
sat makeii (i47j.
Spectaculum hd. nd. beschauw-, nd.
beschow-enisse sim., -ung, -ing (23). be=
schauneß (3). frewd o. weschawnußs (1).
beschoub- (68), beschou- (6), bescho-
(76) -nuß. sehung vfi" ein schowung ;
stat der be-sch. ; schouwlichkait; wart;
Spiegel; bar- l wett-louffuug &c. (65).
czu kaft'ung (5^). cafl'-unge l -stat;
cassen [sie); beide stad (20). schertz
gesicht (64). g. der tat (65, 75). spil=
warte (34b, 93).
Spectare hd. nd. beyden, an gehoru.
hd. zu-, 7id. be-horn, anbehern (22). hd.
bey-, beyt- (6), bait- (65), bi-teu; czu
horchin (9), be-schauweu sim., -trachten
(65); sehen (8, 9), an-.9. (65), wachen i
caffen (20).
Specula ( cf. sq. spicula ) hd. nd.
wac.te. nd wack, liode, warde, varde
(6ZC 97), waecktorn^ vinster (132), waert-
t cuer-lmus (11), koer t k.-torn (KU.).
hd. schaw-turn (126, Das., KrV), -berg
(Das.); wach-tluirn (uobi, -thum {sie
110=1); wacht huysse (19), die w. zuo=
berst in eim thurcn &c.. (65) ; hoch-w. t
lugiusland (Ki-^); wart (ein w., var. ern-
w. 64), warte, luithe (3), hüte (4), hude,
hude (21), wyn huter (8), weyn hütter
(9). erker (9, 16).
Specula hoff'nunglin (i26).
*Specvila (X spatula) schulterbain
(46).
Specul-ar, -are, -or (76) {i. pendix
l ap-p. (/. V. 75) hd. wachte, hude, wart,
w. buot l erckel (76); spigel (ü), Spiegel
(93), schubefenster (125). schouw.stede
dair äff" mon vremde dyngen schouwet
(147).
Speculari hd. schau-, scho-wen. hd.
nd. be-sch. sim., -spigeln (9). yn liecht
beschawen (1). wach-ten (11), hd. -en,
warten (100). spiegeln (8). an-, var. en-
sehen (65).
Specularia glaß ( 9i ). die spiegel=
kunst (Ki.).
Speculatio scliaw- (20, 65), wart- (9,
15, 1551, kaff- (9, 155) -uuge, -licidcait (65).
Speeulatiiius \cf. contemplatiuus)
schau- (UO»), scha- (uo'^), schon (68,
132) -wig, -wich (132). beschu- (21), be=
schau- (23), in b.- (5) -welich. siethtieh
(20). kunstrich (62).
*Speculator (x spie.) henger (5'').
peiniger (1).
Speeulator wetlier t schauwer (20).
hd. nd. be-sch. sim., -schower (76). war-
ter (9, 65). hiitter (9). bau wart (74). ^yn.
wart- (17, 74), wake- (107) -mau, t er
(74). koer Wächter (KU.), spe-hari ^ -kalari
(Gf.).
Speculum {cf. spicula» hd. nd. spy-^
spe-, hd. spie-, spey- (12) -gel. eyn kurcze
summe als in eim ougenplick (Cö). span=
nili t spenula (Gf.). sp. concauvim inge-
bogen Spiegel (93).
Speeus hüli (46). hule noo. 110). hoell
(132). eyn leben grübe (b'°). speych {i.
radius 19. (■/'. spaeus). spe-cus, -cum,
-leum.-lium, -luncaAcZ. grübe ; schacher-
(74), mort-, mart- (4), morder-gr. moert
kule (132). grobe (21). hule (126). liol
(9). hoel (20). beyle (13). spel-ea, -eta
(76), l -unea {i. fossa latronum t rupes
76, r. concauata 4) eyn schyfersteyu (4).
kule (11, 19). graue'(23). speluneaiag-
69
546
Sl'K
(1), Hg- 1,76) -grub, vlff. lick (75). luooh
(Sm. 2, •IS"), locli / lioli' i2<)K moderldcli
(46). grihe (KJ). spcliin ■ cki-n {\ •!:■•) , -ck
(20).
Spel-ta, -ca [cf. oriza) hd. iliii rliil
(Cf.). ekel; tiiu'kol (t>4'" , «6, 7.5); sjx'l-
Zf (^lH). (if.). /'</. -cz, -t (1, 1S2), -t('lll).
Bpigil {('{.). sj)jUtokoni (sum.). ves-c. (it!),
-eil (»j-l. !>i. iio'M. v(>ß (7(0. wcscii {SIC
iio''). koni (21). dov k. daz (Ivi' ixM-dc
essen (5). k. dat pert fteii ^2ij). koriu"
dat do ptM-do etet (22). korrou das die
jifonlt' esstMi (4). asc kerich {i. senien
vt ordcimt 3).
*Spelta (</. prv.f aus d. spult V) v.
Frustum.
Spelunca ^cf. specus) le-, rar. len-
onum i:;nib der Icuwoii, latronum {i.
spe-lea / -cus) dm- scliaclu'r (if)).
*Spensa \rf. sponda; anders Gl. m.)
spouliette (IM.
*Spensiua (/. cippus l truncus super
f'uem liiiiia secantur; ef. suspensiua?)
lack- / lioltz-stock (7.5).
*Spenula ( t/. penula) cholmantil
{muH er am in icstate 104).
Spera, sphera (9i, uo) hd. nd. riiick.
hd. riug, riMich (13), rege t cule (loo)
diu (127). eliuira t sciba (Gf.). scliib-a
(Gf.) , -e (8). scheyb (9). runde scliyue
(20). siuwellip (93). vmbganck o. hol
ding als <lor hynicl (1). cj'n d. alßo der
homnud (5i>). die sper (04, 9i). sphaere
clotzclin ('1.5.5).
*Speragus sperhagen (79). ags. wudu-
ca^rfille üu-'^i.
*Speralus v. Sparulus.
*Speran-tia, -cia {ital. -za), spes hd.
hoffe - inmge . -unge t -ninge (V 5),
-nichii 03) 1 -11 (12, 132). nd. hop-inge,
-piiigc, -ene (22^).
Spei'are hd. ho-, hu- (6) -ffen. nd.
ho-, hop-pen. hd. nd. wenen.
Sperbarius spcrber (74).
*Sperca [cf. sparca) hasewinde (los).
*Sper - entilla , - umeilla ( 85 ) ( „al.
satago''; cf. ereancilla? sprintiÜa?)
lidewrz (i3l). litcmvort (.S5).
Spergere {cf. spargere) hd. strau-
sim., s])reu- i,l(t), spre- (12) -wen ; springen
(13), vmb sprengen, besprentzen (49).
*Spergula (/. satirion) stend-, stendel-
•wurtz. pfaffenhode (74).
Speri-cus, -dus , l -odus (74. X
periodus?i,-tus \v. orbieularis),spheri=
cus (109, 110) hd. sehibel-echt, -ichtig
sim.\ schiblat (6), scheiblig (134), siuwel
l ringlocht (46), s.- t scheibel- echter t
-iger\74), senefel (8), suewelle (9). nd.
schiu-, sliff- (23) -editig (22, 23) , -elich
(109); trint (22, 109), runt (11, 22), ront
(23). rondt (110^, 132). rund (uo»).
*Sperilus v. Sparulus.
*Speriina (flM.ssperma? cf. agni-sp. ?)
lere / 'nuslaiich (23).
*Sperinula spizza (.Sum.).
*Speri-odus v. -cus.
*Spe- V. Asp-riolus.
*Speritus v. Orbicularis.
Sperma somen (110). saem l säet
(132). saat (68). man-nes (8), -lieber (75)
same.
*Sperniäcliia v. Spernacia.
Spermo-, sperma-logus {i. doctilo-
sri
quus 7t, 110, -gus l informatiuus 7.5,
seniinuerbius Hr.) wort-, woert- (1321
-scycr ^^lo, 13.'), -sager {sie i\s). inaister^
lichcr, gclerter reder (7 1)- prediger (9).
lers.'iin die aiiilern zu lernen (7.5). pas.=
ser spermologus ( auis ) glieel-gor.se f
gliersse ( Kii.).
*Sper-nacia, -nachya (19), -maöhia
f2(h, -nacitas (Hr., Gl. m.) v''sina-heit
(20), -hinge (11), -ynghe (19).
Spernax virsmahende (19).
Spernere //'/. nd. v\'*niahen sim.
Speronus r. Calcar.
Sper-, (jeiij. spers- ((/. spar-) -so=
riviin lid. nd. spreugel. hd. wedel (17),
wich-w. sim.; spreng-w. (69, 7.5, 134),
-wadel (ig); wiekwel (6). quispel (109).
Spe-, t sphae- (Gf.) -rula, spherida
(Gf.) nd. rinck. hd. eyn kleyn r., ring,
schibe (8). sciba sim. (Gf.> ring- (100),
schib- (Gf.), scheyb- (9) -elin. rincli l
sehinekin (20).
Sperum ein breit vaß (iio, 132) ront
Vat (147).
*Sperumeilla v. Sperentilla.
Spes V. Speraneia.
Spic-a, l -US ((i4) {cf. aristai lid. a-,
e-, ee- («51, a- (134, Das.) -her; eeher
(69), egcr (13), ehar (i4i), are. aar (12,
99). aer (5, 23, 132). aeer (97). ar (22,
4). ere (8). är (21). agna (93). hd. halm.
nd. halme. ere an dem h. f 18). spir
(74). spica {herba i. yris lat. 87). spick
(Fr.).
Spica, Spina (9) cel-tica, -sita
(76), seit- (47), fei- (85), cel- (74) -iea,
eltua (!S7, 146). t romana (153) hertes
svrich (47). hirschgewige (iö5).roinißspica
( 1.53 ). ronspick t reinspeck ( 125 ). sant
mari-, magdalen-a kraut (91), -cn blfimen
(87, 146). nd. steynuaru (Gf.). crucewort
(85). krotenworcz (9). krattfus (74).
Spica nard-i, -e (87, 146) (r/. nar^
dus) spich 174, 85). spick (ui)'. spica-
(91, 153), spie- (87, (146) -nard, -narden
(153). nd. kattenstert (Sum.).
*Spicaines {i. psalmus &c.) psalm in
den ])salter (147).
Spieare {i. spicas emitterc) schosßen
(125). spitzen (Ki.). rebstecken sp. (64).
buchen t spilleu (126).
Spiearium ehast-i (104), -e (Gf.). spi=
chere (Gf.).
Spicarius a- (G), ee- (68), e- (74, 76)
-herer. erer (7). stupfler (76). spigler
(74). hd. nd. eyn halm- , helmer- (23),
aber- (110), eher- (9), eer- (8), arre- (17),
aern- (132) -leser.
*Spicator eherer (75).
Spieatus {ef. nardus) ge-ehert (9),
-eert (S).
*Spieecula v. Sepieeeula. Ficedula.
Spicilegium die eherdt (112). sp.
faeere naehahren (Heu.).
*Spieb wilt heppe {nach humulus
happen IG).
*Spieor v. Spiculator.
*Spicosus eherig (75).
*Spicristus v. Paristulus.
*Spictum V. Sputum.
Spieula {cf. spee-, spin-ula) spe- t
spi-uula .sm. (Gf.). geschos (9). schoßß
(25). pfil (68, 76). wart (1).
8PI
^ Spieula (/i«'Aa, 2'. lauendula i cassia)
lau-endel l -ander; spick (73. ef. Sm. 3,
556).
Spiculari scliie-ßen (20), -ssen o.
Hlalieii(9). .schißiii o. dun (8. Xcacare.*).
vor er schißer (13). sciliien (100).
*Spieula-rium, -torium lid. kodier.
nd. koker.
*Spicularius (cy. picarius) sc!ioß=
m(;dier i20).
*Spiculatio schießunge (20).
Spic-ulator, t -or (23) {cf. specu=
lator. satelles.) hd. nd. pi- , hd. pey-
niger. pinger (18). schucze t stocker (20).
scusee (100). wejiener (:8). scorinaker
(stör- V 11). drabant (Das.).
''Spicula-torium v. -rium.
Spiculum seho-sez (13), hd. -z, -ß,
nd. -t. seoz t sehest spiez (loo). hd. ge=
schueze (20), phile (7), j)file, pfil, pfeil.
pijle (132). sehäf-lin (Das.), -lindien (lu).
glän (i28). sunnenglanst (74). spiculis
ags. flanum (94, 136).
"^'Spicum e- (9), ye- (8) -risch.
*Spicus V. Spica.
Spicus (/. picus 1, frondator, auis
Gl. m.) spech-te (f)''), -t (3, 4). speck (1.
cf. Sm. /(. V.).
*Spicus inaiitarum 23) eyn snitel (23).
scindel (109).
Spid-, spondo- t ypod- (Gl. Aeifr.)
-romum, -ormum (147) , l y- Gl. m.),
hy- (Br.) -podromus/. locus post domum
(Br. , Gl. m.), dromum (gi. in.) secretus
sicut ad recpiisita natur^. heyinlieheit,
secreet &c. (147). acjs. yp. gold hord
hus l sp. digle gang (!vn (Gl. Aelfr.).
*Spige arjs. banwyrt (94''»).
Spi-, spil- (23) -lingum , -lingium
(3), -lungum (68) {cf. spinellum &c.)
hd. nd.. .spi-, spil-. speii- [l, 3) -ling.
spiliuge (132). spelling holtz (7). spel=
lieh, gliel plume (22'').
*Spi-, spil- (23) -lingus hd. nd. spi-,
spil-ling bäum, spenling pawm (1). soiu=
ling boum {sie 76). spendel bawm (4).
*Spillum (cf. spira?) krybbel (19).
*Spilungum v. Spilingnim.
*Spimas lieblicher, vester, höchster,
furste (74).
*Spimon ngs. brunwyrt (94''^).
Spina hd. nd. dor-en (4, 97), -n, -nt
(14). hd. dar-en (75<^), -n (21, 75 alph.);
ruck beiii, ruhcke beu (100), grat (75,
piscis 93), grad (64, 75 var.), zaplie(.Sum.),
hiltzin zapf (dolü 9i). nd. ruchknoke
(97).
Sp. acuta nl. hagedoren (iie).
Sp. alba, l regia (116) {cf. rhamnus)
haynilorneii (9). hagedorn (47). frawen-,
marien- (rie), weiße berg- (Ki.) -distel.
ags. heguthorn 1,94, 136).
*Sp. appendix saurach, erbsei, ver=
sich, paisselbeer, nl. sauseboom (116).
*Sp. celtica v. Spica e.
Sp. dorsi, i dorspina (75) {cf. sp.)
hd. ruck-bein, -gradt l hoch-r. (75),
buch rüg (17). ruck ; meissel ; der gra-t,
-d des rucke-n,-ns (65 varr).
*Sp. dumi {herba) minczenbergen
dorn (18).
*Sp. (St. spuma) maris merschewm
(74).
SPI
SPI
SPL
547
Sp. merula kreutz- i wegdorn- (Ki»),
wagcloni- (Ki''.) -beere.
Sp. nigra ags. slach- (94, i36), slag-
(94), sal.ich- (136) -thorn.
Sp. rosarum ros-in (U^), -en (23) dorn.
*Sp. solis {i. helitropium, solse=
quium; c/. sponsa solis) hyndtlautf,
sunnenwirbel, wegwart, riiigel (74).
■^Spinaei-a v. -um, -us.
Spina-cium, -cia (!)i, 114), -tliia(47),
-chia (64, 123, 12.5, 153), -chium (i. teutlo=
malache ik;), -sium (5^), -cius (7"i),
-sie i spinnasium (1), spamacia (9),
spirana (IG)heydeniseli köl (9). heyndes
kol (47). beiden keil (K!). spina-cie (23),
-sie (5, nl. 11 6, -se (b^). pimiasie i bemtz
(12). pi- (91), bi- (114, 116. KR) -netscb.
spine-t (116), -tz (64, 123, 125). spen-et
(114), -nat(l), -et krut (75), -atkraut (153).
*Spinaciuni bachele (Sum. cf. af. 4,
763).
*Spin-acius f -aeia (75), -ota (20)
(jaiscis) sticbel-ter (Gf.), -ine C20). stecb-
(75), schecb- (74) -ling. sehick (74).
*Spinaciu-s v. -m.
*SpiJiadumi sandt mariedoren (74).
Spinale rukki (104).
Spinare {i.pimgere i clauderCBv. cf.
dumare) shiyten (147).
*Spin-aria, -äcia piutz (74).
*Spinax v. Pinax.
*Spine-llum, -llus, -IIa (74, anders
Gl. Dl.), -olus (Das., Ki.) sb'ba (93). Schiebe
vKi.). siehe o. bageuapffel (74). heckeii=
opffel (Das.). spiud- (75), spil-ling (12,
75), -linch (13), -Hnge (10), -ingpaum (74).
Spinetum hd. nd. dorn-busch, -büß
(20), -heck (18, C4'>, 75, uo), -gewecbst
(83), -echt (8, 9), -ycht (4), -et (64<').durnin
busch (6). heck-c (20), -enwald (Das.).
Spin-eus, -ius (11) doru-en (5, 132,
152), -yn (7, 151), -y (69, 134), -ig (iio),
-ich (23). dorn (18).dernvek (19). scbar-pff
(66 &c.), -p (11, 19).
Spi-, sphi- (Sum., Gf.), si- {cdph. spi-
4) -nga, t spin-gos t -x (74) (sonst
unter seil, von spinx, sphinx q. v. cf.
simia ) mer-kazza (84, of.), -katze (4,
102), /u/. -katz, «(/. -katte. mür-(i5i), mere-
cazza (Gf.), -katze (66, i5i), -czacz (13).
piscis czerte (9) sert (V23).
*Spinga(X sponda?) span-, rol-bedde
(147).
Spingarda [cf. eatapulta. Gl. m. (J,
316) buchße (125).
Spinifer ein dorn-trager (es, iio),
-dreger (i32).
*Spinigera dorn busch (19).
*Spinita doernen-boem l -busch (11).
*Spiniuineta v. Bugia.
*Spinius V. Spineus.
*Spino-, spinu- (Br.) -lentus vol dorn
(68, 132), dorns (iio).
Spinosum thornohti (Gf.). dirni (38).
Spinosus thornoht ( Gf.). dornig t
grad-tig, var. -rig (75).
*Spinota v. Spinacius.
Spint-er, t -i'um (74), splynter (147)
(c/'.monile &c.)nu-^inu-skili sim. ; gispau ;
spenula (Gf.).nüsch ( 93). hd.inv-, hd.nd.\ov-
span,-spane(i33, i52),-spain(5),Ä(?.-spang;
vurgespan (20), spenchin (10), spynnlle
(12), eyn stecknol spange (16), stecke=
walde {sie 9), eyn stegnolde (8), stricke
nalde (ö'^), gluf'e 0. gute (74); gluf 64,
91); hefft-el (1, 74, 75"), -liu (110^), -nagel
(uo); hafl't- (751»), heltl't- (uo^) -lin; liaffte
? rincke (Das.), haftt ^kleinat? gestickter
ermel (88), gespir (75). nd. sticke {
natele (22), stignatel (23j, naelde (i32,
148), spelde (109, 132), en brasen (11. c/.
bractea),schüuder^espe(ii6), eyntzonge
van eyn ghe.spe ofl eyn henxsel (i32).
'^Spint-rum, -erium (70) {i. reserua^
culum, armarium </. v., calcar 20, e.
glaciei 11, 19j ; «ms d. spintj spiut (1,
23, 103). spinth (17). ]id. sehanck (wett.j,
schang (21, i33, 152), schranck (6),sehrin
(67, 76),sehaez(18). Schafte! {cf. scripus),
allmey, kopiliauße (74. cf.nd. cabbuse j. ein
behalter (t;8). hd. (X linter) su-, seu-
(69, 70, iio'S 134) -trog, -drog (452),
-drayg (133); sidrock (67). spoer (22),
eyn schreed-spoyre t -schuoch (19). nd.
schap (23, 109, 132); grinde-1 (109), -11
(132); rayth ^cabbuse (109) ; schritschoe
Spinula [cf. i. parua spinn Br. &c.
ef. penula, riciniumi spenula (Gf.).
Spinu- V. Spino-lentus.
Spinus («'. atbo)- spinarum Gemmae,
Voce. e.x quo, prunoruin Br. cf. prinus
sim.) dornig(76). pruem- (20), })tlonien-
(91), schlehen-(i35, Ki.), scele-(i2i)-baum,
-böm (121), t -dorn (Ki.), -stand t -hurst
(135).
Spinus ((m/.b-; zeiß-le (Fr.), -lein Ki^.),
-ig iKil'.l.
*Spinx (/ moustium 65, uo, m. mari=
nnm gg &c.), sphinx (46, 9i, 94, Gf.) (cf.
spin-ga, -ter) spenula (Gf.). hd. eyn
mer-wunder, -katz, -katze (95). scliedlich
w.-thier (88). aÜ'engeschlecht (9i).
Spira (c/. torcula, voluella) slaiige
{t) huäc (8). kelter-, trot- (64j, drutteu-
(74) -Spindel, bret-schel (116, Das.), -sehen
(116), -zeu (Ki-'.), -zel (126 &c.), -sei (125,
Mrg.i, -tstoU (126). pretzen (91 1. kringel
l krekeiink (109). nl. crakelinek, flandr.
wielken ; nl. een wronghi t peerlen
hayrbant(ii6). hornatfe (i25). bring (Gf.).
ring (125 Mrg., 154). leyne {i. funis nmt^
taram 74).
Spira {ciu.) die stat s])eyer (74, 76).
spir (75).
Spira-culum, -men, -mentum hd.
atli-, at-, att-, var. autt- (65j, ay d- ( 133), ad-
(17, 132), od- (8,9) -em; adam (21), dam
(Sic 18), outen t gaist (74); ein oten (6).
adem-e (5), -inghe (23), -hol (9), -loch
doerghaet (sie 132). edy- (5*^), ate- (68),
ad- (1) -munge (ö''). atmen (22). atem
loch (7, 110). ödem hol (8). luft (9). loft
(17). winth (i"), 17). wint (8, 9). (-culum)
outen- ^ ponten- (74), pund- t spunt- (Gf.),
sponte- (7), sponteu- (6), lib- (ij, 7) -loch.
Spiramen luft-, rauch-loeh (Ki.). sp.
mystieum heymlich verborgenlich wur=
ckung Spiritus sancti (65).
^" Spiramen (alph. susp-, cf.prc.) i.
gemitus siuftz (76).
*Spirainentum rauchloeh, kamin, nl.
schauwe, schoorsteen, flandr. cafcoen
(116).
*Spirana v. Spinacium.
Spirans (i. minas emittens, vt paulus)
grimmiger i bewegter (65).
Spirare (i. flare, helare 1, olere)
hd. blasen, hd. nd. in-, hd. ein-bl. hd.
pla- (13), blo-, inblau- (76) -seu. hd. nd.
at-, ade- (10, 11), aede- (132), hd. athe-,
ath-, att-, varr. ette- (65), ede-, et- (12),
aut- (46), out- (74), otti- (49) -men. admi=
czeu (1). edem- (9), ede- (8) -nen. geisteu
(20, 75, uo) mit dem adem 1 75). leben
(8, 9). das 1. geben; wegen; be-w.; suff=
czen; ziehen (65). ruchen (20). stinckin
i wol riechin (8).
Spirator (Br.) atemer (uo). der atem
vahet (68). eyn adem tzogher (132).
*Spir-ena i -ula (125. anders u.),
-ingUS ( Kil., Fr.), -inchus (l09, Chytr.),
-lingus (221», 147) (piscis, cf. gubea.
milago.) spir- (22b, 109, 125), spier-iuck
(Kii.), -linck (12'", 147, KU.), -inch (109),
-ling (125, Fr.), stin-dt (Chytr.), -t (109).
eyn cleyne al (22^).
*Spirgen {i. alea, von pirgus unter-vch.)
spilbret 1 75 1.
*Spirgulus V. Aspriolus.
*Spirgum v. Pirgum.
Spi-, Sti- (Br., Gl. m.), Ste- (Gl. m.,
Gf.) -rillum, stirellum (147), eyrillus
{q. V.) (i. harha capre, b. de capra Gf.,
(faraus b. deo apta ! Gl. m. ) bokes- i
boches-part (Gf. ). bocks- (Ki.), czegen-
(17), czigeu- (9), gaiß- (76, 88). geiß-
(8, Ki.), gheyten- (147) -hart. Cf. barba
sterili /. dxxxi- (Gl. m.), dura- (141) -buc:
cius, duri bueius ivoc. Mai ci. auct. vi).
barbisterilis /. buribuetivis sonder rede
(U7).
Spi- V. Asp-riolvis.
Spirit-ualis, t -alis (Gemmae, Voce.
ex quo) hd. iid. geyst-, gej^s- (18, 22)
-lieh, -lick (22). gaistlichait (sie 76).
Spiritualitas hd. geistlicheit.
Spiritualiter geistlichen (UO).
Spiritus ( yew. spus ) hd. nd. geyst.
hd. heiige g. (8, 9); ath-, att- (64, 65),
ad-em. blasunge t sei ( 20 ). sele ; wint ;
mensch (9). eiigel (8,9,20). leben (8,9).
krafft der leblichkait &c. (65). virnuft
(8). geistliche virnunft (9). ezorn l vn-
gunst (8, 9). hochvertig- (9), hoiferte-
(8) -keit. wint der lioffart (65).
Spiritus malignus boße geyst (ä**)-
*Spirlingus v. Spirena.
Spirula (cf. spirena 1 ringlin 9i).
*Spisarius spisar (Sm. 3, 578).
*Spis- V. Pi-cedula.
Spissare hd. dicken, dicke machen.
nd. iligke maken.
Spissatio dickunge (20).
Spisse dicklich (20).
Spissit-udo, -as (11 ) hd. nd. dick-
heit, hd. -keit (17), -eit, -ekeit (5^). dig=
ket (23). spidieheit (22).
Spissus hd. dick, dikch (2), dichk
(13). nd. digk. spissi sapientis den bu=
clieten meistern (62)
*Spitaeus (ans psitaeus) -sitch (102).
*Spitella i\ Ficedula.
*Splemon (i. risus l locus r. i. spien
129) leber worcz (17).
Sple-n, -na [9^^), -nis v13G) hd. (das
uo) miltz, daz mylcze (4). die m. (132).
nd. milt, dy mylt (97). ags. milt-i (136),
-e (94a).
*Splend-ena v. -ona.
69 *
51S
SPO
Splendens scliiiu'iidc (2(1).
Splendere hil. ml. 8«-l)in(Mi. h>h scliin
(17), «ilii'vntii, schey«' (-yoii? 21), plin^
8tcrn (77\"liichtt'n (6:>). -ebat sehen (22'').
Splendide scliinlx'rliili 7:.'.
*Splendidiou /. ulabastrum) alaba-
ster, viuJ ist weysser niarmelsteyn (74).
*Splendiditas schiiibcrlicheit (75).
*Splendidus - rj. rutilus ) hd. nd.
seliiii-ieli, -ende, -lirh. -icht (18>, -bar
^17, 7i;), -bor (20). //(/. scheyn-lich, -par
(1), -iciv (4). klare (19). ciaer (11, 20).
Splendificus schynen-de (i3i), -d
(6S, UOV
Splend-ona 1 75 &c. ), -ena (74, 75,
33) \i-f. clixnieiiluin) hd. nd. swert.
scheinend, soliemend, ge-feget, -furbet
swert (74. (/. Fr. 1, 307«=). schinbcrlich
Schwert (7.5).
Splendor hd. schin, schein, schini-e
(104), -o (Gf.^; sehinbarkait i glanez
(65). tid. scliine, glans (22'^). wyder- (9),
widir- (155) -glanst. Hecht (68). luycht
(132). eer. runi, glory (88).
*Splenetica niiltz-ader, -ossichtag (74).
Spleneticus milez- (8, 9), miltzen-
(116) -snchtig.
*Splenit-us, -is (Ki.) dye milcz ädern
(17.
Splenivim bausch (II6).
*Splenus miltzwurtz (74).
^Splica qdin-ter (11, 20), -ck (19).
*Splynter v. Spinter.
Spodiu-m. t -s (12.V), opo- \ 711, spon-
(155) -dium /. onus [st. cinis] os-shim
155) hirtzenhoru (75). grawiiichts (112).
gebrenthelfenbein (ys). geprantes hcif-
fenpain o. dz payn im liortzon eiuß
hirsen (74). elebrant, elfenbeiu (155).
hamincrslag (125). nacbtscate (Snm. V).
Spola v. Spula.
Spoliare hd. nd. (23) rauben, hd.
be-r., roben ( 76 ), be-r. (6). nd. rouen,
be-r., schynnen (22i>).
Spoliarvun abzieeh- (Ui, U6), hut-
(116) -Stuben.
Spoliatio raub-unge (20), -erey (75).
Spoliator i-au- (75, 110), rou- (es),
reu- 20' -her. roeuer (132).
Spoliatorium rauj^p- (20), roub- (68),
raub- (110 1 -huß. roeff huyß (132). rapp-
uß t -ehiil (20). abziechstub (9i. cf.
apodyterium).
Spolium hd. raup (5, 75), raub, rob
(6). beraupnyß des guts ; vber dan i.
textura pamä .^uper feretrum (75). nd.
rauff (23). rof (22), roef (11, 132).
*Spoma • i poma) appel (147).
Spond-a, -ea ;suin.) (?'. lectica, pars
lect-i, -uli, t sciinii) hd. nd. spanbet
das vsserteyl am eim sp., var. das aus=
ser teyl an dem bett am sp. (64). Stol-
len am sp. (75). stoU (6). beth-stfde
ri9), -lade (7, 91). bed-1. (132). bedtlad
(69). hd. span-. spayn-, spann- (77) -bette,
span-pett (1), -bcdde (11, 22), -breyt (21).
pcttipret (104, Gf.). bette- (Sum.), bet-
(8) ;-bret. botten brot (9- cf. letlcopium).
bette- (20), bede- (11) -Stapel, borbet
(76). eyn sponde van ey bedde l b.-
blancke (132). ags. selma (94, 136).
*Spond-ale &e. v. -ile.
Spondalia [cf. sponda) bedtklei^
düng (G8). beddelaken (132).
SPO
*Spond-alium r. -ile.
*Spond-ea »-. -a.
* Spond-ealis, -ialis sueg-ilari 1 141,
Of.), -eiere (sum.). .-ivckla-r sini. ( Gf. H,
858).
Spondere //(/. loben (12;, ge-, g-.
be- (68) -1.; gelubeii ( li. l)urgwerden
(20), heißin (8), lieisen (9), verhei-
ßen (65. 110), darschlagen (65). nd. louen,
bei. (1:121.
*Spondila {cf. sq.) ags. hricgrib (94*).
*Spon-dile, -dale, -dalium, l -sa=
lium (.). 41 oft pl. -dilia, -dalia («
yraum dorsi 3, 4, 76, spina d. 75) hd.
rueke-, ruck- (4, 75 1, rucken- (74, 75, 76),
rocke (12) -bein, -weiehin (74), -knorr
(76). rucke knote (8). rocken knoche
(9). ruggeknake (11). rij) (verb. aus ricli)
beune {sg. 13). beyne («//. 10). koten
(;;/. 132). ein knor '(3, i). iiocliruck (75).
Spo-, spho-ndylium [cf. meu) beer-
(Ki". '. l)ar- o. mei.ster- (Ki**.) -würz.
Spond-ylus, -olus (132) hd. wirtel
(1091, spinn-w. (Ki.). wertel (textoris 120).
wiirtel; spindcl würt : ein gleich am
ruckgradt (Das.); knockle { ruckglenck
(111). nd. wenie (inn), warue (132).
*Spondiuin r. Spodium.
*Spond-olus V. -ylus.
Spondo- r. Spid-romum.
Spong-ia, -ea, -ium (Gf. ), spungia
(Br.) {i. genus spume 19, boletus, fungus,
res ad tergendum apta) hd. nd. swain.
hd. schwam, swainp ; schwam-p (10, 4).
-me (110''); schwumm (Fiis.); päd- (1),
pat- (75) -swam ; .swam i kar inpassione
domini (49); trock i glesen vaj'ß (19).
glazevar ( t?) l troch (11). eyn kel (23).
boui-ste (loe), -iste (lOs). spunga (Gf.).
spontze (132). bimsenstein; pl. spargcn-
(Ki».), Spargel- (Ki''.) -wurtzeln.
Spongia eynosbati schlaffapffel l
schlautz iKi.).
*Sp. deletilis das ieschehorn (125).
Spongiolus mor-heii (pl. i)i), -chel
(Ki».). Pfifferling (Ki.).
*Spongi-um i: -a.
Sponsa hd. nd. brut, brudt (7), brud
(18), bruyd (19 1, braut (4, 134). ein ver=
trute , gemehelin , var. ein v'truwete
gemahelin; liebhaberin (65).
Sponsa solis v. Solls sp. Spina s.
Cichorium. Rorella.
*Sponsal-e, pl. -ia gchib-te (iio»), -d
(iio'') o. künftig brutlauf ; belofften van
zokomenden brulofften (132) ; scd nuptie
synt brutlauff. die ytz gegenwurtig syn
(110*); synt brutleuff die ietz gegen=
würdig synt (iioa); s. brutlofft die te-
gemvordich syn ( 1 32) ; gegeuwirtig brut^
loff (68). glubniß der brutschaflt (75).
der handstreich (13.5).
Sponsali-a, t -ela (iio'>), -tia (iio^)
{cf. prc.) brut-, brüt- (5) hd. -gäbe,
-gaben (jjI. 68, 110), -schaft (5, 40), nd.
-gaue. dz heiirat fast (Das.). globung (9),
I glubd l verhaissung (65) zukunftiger ee.
I ehetading (126).
' Sponsalis hd. lob-, gelob-, hd. (5)
\nd. loue-lich. gelober (9). glo-ber 0.
-unge zukünftiger dinge (8).
*Sponsali-tia i-. -a.
Sponsare hd. ge-. g-lobeu; be-gaben,
-trowen (12); truwen t vir-tr. (2U). nd.
louen, be-loeuen (132), -gauen.
SPU
*Spons-arius '•. -or, -us.
Sponsio burg-c werden t -schafft
haliien ; g( loebde (20). wetti (ui).
*Spon8iue gU)l)ender (9),
Spons-or, / -arius (76, 110) hd. glo^
ber sini. der gucd von eynein werth (12.5).
Spons-us, / -arius (66 &c.) hd. brut-,
l)rewte- (4), breut- (134, Das.), liruti- (68)
-gam, -gan (KJ). brüt- (93), bruth- (77)
-gon brudc-gain i23, i3'>), -gaem (20),
-iam(19), -gern (11), -gainer (66. 133, 151,
152). brut-g. (67, 69, 70). brütiam, var.
brut-, brit-jamer, t gemahel &c. (65).
brudgemer (7).
Spont-anee ;-. -e.
Spontaneus hd. nd. will-ieh, hd.
-ig, -ende (20). hd. flißig. eyn fl. (5),
flitich (23) mensche, fliß mensch (18).
Spont-e, -anee hd. willig (8). w.-,
willick-lichen, -lieh. nd. will-ichliken
(22), -ichlike (11), -entlieh (132); alwil=
lens (lou ;.
*Spontea eyn schände (9, 17). stände
(155). Cf. spon- l spor-ticia i. im7ntm=
dicia t fetiditas u sporcus (76)?
*Sporonus (cf. Gl. m. 3, 326) v. Gab
ear.
Sporta hd. chorb (1;, korp, selten
korb, karp (21), karb (6). hd. (20) nd.
korff. krat(46). zcine (Frs.). zäune (Kl».),
kype (74). mande (108).
*Sporta {cf. Sparta &c.) windspei ( 155).
*Sportale grece i. delicie weelde,
wunne, iolijt &c. (i47).
Sportarius (Br.l eyn korp o. wannen
macher o. verkauffer (6s, iio). eyn korff
off niandcinecher (132).
Sport-ella r. -ula.
*Sportieia v. Spontea.
Sport-ula, ? -ella(Ki., Gemmae, Voce, ex
quo ' kleyn korp 1 8 . cleyne korff (22). korff=
chin (23). kractlin(46). gastgeb; schinauß
l schwangen {zugesandte oder heimge=
tragene Speise von Hochzeiten Ki*.). pre-
beiidt (i25i.
*Sportularius korber (8, 9).
*Sprata (cf. spar-ta, -ca &c. ) eyn
willtrau (-zau? 23).
*Spratus (cf. prc, spartus), eyn wint
(23).
Spretus smaheit (10).
*Sprintilla ii. eelia Sum. cf. sparen-
tilla?) niese- (lOö, Sum.), nies- (sum.),
nise- sim. (Gf.), nessi- (i3i. cf. gelisia)
-würz.
*Sprinula {cf. prc?) v. Lathjrris.
*Spriolus V. Aspriolus.
"^Spsitacus {ans psit.) sitichust (i04).
Spuere //'/. spu-, spi-, spul- (76), spey-
(94). spug- (13), spuw- (42, 68), speuw-
(110a), speyb- (1), spig- (18, 23), spy-
(11, iio'\ 132) -en. spur- (75), spru-(ii4)
-tzelen. spirtzen, spuehen (74).
*Spuitio spiunge (20).
Spula (spola Gl. m.) spule (9).
*Spuligo \i. tela aranee) eyn Spinn-
ewebe, varr. -ewep, -enwepp (110), -wepp
(68), -enwebbe (i32).
Spu-ma, -na (5'') hd. nd. schum. hd.
schume, schäum, schuem (20, i25),schym
(5''), schaim (1, 1, 2), vaim (1), vaem
(71), gest (4, 75, 114), gescht ? jäst (KiM-
goid syndel (64).
*Spunia V. Spumex.
SPü
Spumare hd. nd. scliu-, schau- (i 34^,
schi- (()), schay- (1) -men. schawm (9).
gyschen (i). gesten (3, 75). gistin (3).
bcfloc'ken (6.5). spycii (?'. spuere 7).
*Spumariuni golt scluime {23).
Spumaticum ags. mete of melwc of
ban gero'len (Gl. Aelfr.V cambr. bloteit
(Zeu.ss.).
*Spuinatio scliumimgc (20).
*Spviinator pclnimcr (uo &c.).
*Spumatoriuni schumleft'el (iio).
scluiymsjia}^) (i.'52).
*Spumax V. Spumex.
Spumeusschumi-g(68, iio), -ch (i32).
chiusi'lit (Gf. 4, .52,';).
*Spum-ex, </. -itis (tü), -ax (7.5 var.),
l -a fj. -atis [i. lithargirum 7.5, albus
liquor de viro t alio Hquore casatus 76.
X pumex) iiym-ße (20), -s (68). peems
(11). gest 0. schäum (75).
*Spumicosus vol pyms (es).
*Spumitare pymßon (20).
Spumosus hd. nd. schum-ich, -ech
(17), -icht (18)_, -eclitig (23), -yck (19).
hd. schu-, schii- (7), scliau- (7i, 751», i3i)
-mig. vol schiun (us), schumcs (iio'')i
Schaumes (iio^), schuyms (132). ie-, gy-
stiger (74).
Spungia v. Spongia.
*Spurca (/. squalor) gespuhich (75).
Spurcidus (Gl m.) ein vn-, var. vu-
suber vnd vnreyn werck thuner; varr.
vnsauber vnd vnreyn w. volbringend
(HO).
Spure-, spur-ifieus der onreynich=
eiden wercker (147).
Spure-, spur- (76) -itia, -ities (t, e)
(c/. spontea) fulheit t huorery (iio!^),
hury (110''). vuyliclieit (i32). ' hd. vn-
suberkait t -flotickait (65), -reynickcyt
sim.
*Spur-culentus, l -tileatus (76) (i.
plenu-s spur-cieia 75, -ieia 76) gespurtzet
(75).
Spu-, spo- ( 76 ) -reus hd. vnreyn,
ful (6s, iiu). vuyl (132), gey- (9), ge-(8)
-uerer (X sputare?). cyn gewirre (sie
17). grimm t rauch &c. (Das.).
*Spureus v. Spurius.
Spuria {cf. sp. vitulamina m-.) vnedil
pfla- (9), phi- (S) -nczunge. eyii bastart
dochtor i huorcn kin(l (110 sim.).
*Spuriei-a, -es v. Spureitia.
■•*Spur- V. Spurc-ificus.
Spur-ius, -eus (4) {i. seamnifex 74,
75, scolares dicwit sed non est veruinin)
vnelich (5^, 4), vnelicher Kit (7), huren-
(65), liurren- (6), hürnen- (46), hören- t
keiflf- (20), (kebes- bm.) -kiut. kegel 0.
kotzensun (74). hd. past- (74), bast-art,
-ert (7, 65), -er (13), -hart (65, 68, 74, Das.).
banck- (74 &c.), panck- (9, 74, 75) -hart
(8, 9, 74), -ert (lOf), 110, 132), -ard (114).
*Spurius (X spurcus) grimmich [i.
dir US 23).
*Spurtileatus v. Spureulentus.
*Spurum [st. Sputum?) spru-te (11),
-se (19).
*Sputa Speichel (75).
Sput-amen, t -um (75, Gemmae, Voce.
ex quo, sonst untersch.) (c/. saliua) spei-en
(1), -he (152), -che (66,'i5i), -ch (67), hd.
-cnel, -ge (109), -ch hulder (18). gespei-
SQü
chel (75). spi- (23). spi-eg (7), -gh (22),
-he (133), hd. -unge. spu- (110*'), speu-
(iiob) -wung. spuysell (132). gey-uer (5),
-ffer (7). gaif- (76). seyv- (20) -erunge.
seyuer (23). seuer (17, 22, 109).
Sputare geyf- (20), seyf- (20), seyu-
(23), 8eu- (22) -eren. spigcn (23).
Sputator spyh- / giffcr- (20), speutz-
t kraoh- (126), koder- (i26, Ki».) -er.
Spu-, spie- [alph. spu- 76) -tum
.spei-, six'cli- (8) -hhaltra (Gf.), -alder
(23), -clu)ltcr(49), -cholder (8, 12), -cheln
(17). hd. -ciiel, -cliliclit t gefer (21). spy-
ge (10), -g (22a), .„-en (22i>), -e (11).
spek-e (22^), -el (22»^). gey- (5), scy-
(23), se- (22) -uer. gaiffer (76). tüchtige
kait (65).
Sputus gespiten (17). besp-uwet (68,
110). -egen (i32).
Sphatula v. Spatula fetida.
Spher- i'. Spar-.
Spheristerium kegelplatz, ballensj)il
(135, Ki.). trucktaffl (Kl.).
Sphin- r. Spin-ga, -x.
Spho- V. Spo-ndylium.
Squa-, in den mss. mog. oft swa-,
sua-.
*Squabula i\ Squibula.
*Squaeilluni («. squalus 8, 9. q. v.
X squalidus) vnfletig (9).
*Squadrus (c/. eampesterj schilt-
wacht (75).
*Squala {i. nola 3, 4, squama 0. cf
Gl. m. V. skella) glück lein (74). hd. nd.
schelle, scelte (23). schcl (21). sei. alle
(17). schupfel l schol ((i). schelff i fisch
schujjpe (7).
Squalata v. Quisquiliata.
Squal - ei'e , t -eseere (iio &c. ),
-lere (88) hd. stincken, blei-, wlei- (17)
-chen. bleych sin (18), wesen (20), wer=
den (9, C8). nd. bleyken i schymelich
(23); bleken (99), blecken (22), bleec
wisen (11). vnreyne sin l wesen (20),
wei-den (110 &c.). Hecket sin (20). scheutz=
lieh, wunst &c. sein o. sehen (88).spuclen
(2). .spulen ( 1 ). besulpirn o. vngestalt
werdin (8, 9).
Squaletum v. Quisquiliata.
Squalidulvis etwas bleycli-es (110),
-ß (6.s). wat bleich (132).
Squal-idus, i -us (q. cf. 74) hd. nd. (23)
bleich, nd. bleck (22), bleec (99), rudicli
(81), bekladdet (109, 132). schipet (iio''
Mrg. X squamidus). Üechketht (20).
katig (i26). glitzig (Da.s.). vn-reyner &c.
(74j, -gestalt (8, 9, 17, 4, 76), -frochtig
(17). welck (/. sordidus 60). squ. ager
den man nit mer arbaytet (64).
*Squall- V. Squal-.
Squal -lus, -us (i4o, Ki.) (piscis)
alat (i. eapito, cephalus i4o). alet (137).
alte t dobel (Fr.), mannen, füren, mauß=
esser (112).
*Squalo (cf. sq.) blachait (76).
Squal-or, -lor (88) (i. popisma q. v.
1, 2, 76, immundicies , feruor , asperitas
(&c.) gesp-uel (1, 2), -ulach(75), -olunge
(5), -olug (23). spolige (22). spuelle(12).
hd. nd. (23) bleycheit. bleck (22). boiß
geroch (7). kotiger schweiß (75). wüste,
vn-zier, -subcre, schutzlicheit &c. (88).
wüst (Das.). fleck-e (12, 13), -en (10). y-
(9), ey-slich. vngestalt (8). rüde [sij.pl.
8QU
549
stinckendigkait (65). ags. or-fermae (i36),
-fierniac (94).
*Squalosus (cf. sq.) v. Gibbosus.
Squal-us (-idus 110 var.) i. immundus
iiio), -idus (74,Ki.j, -osus i. gibbosus {
inequalis (7«); i. res jier quam cereuisia
eolitur humilo remanante (17). [cf.
squa-cillum, -llus, qua-, sea-lus). kese-
(8j, k'.'ß- (9) -korp. stige (scigeV 17. sf.
sige).
Squal-us v. -lus.
Squam-a, -ma (suama scho7i bei Gf.
cf. squalai hd. scüpa (Gf.); schu-pe (9,
66), -ppe^ -pptni (1), -pp (09), -p (134),
-be^(20), -bbe (i32); schop-e, -p (12);
schupp yG7), schie-ppen (65), -p (10,49):
schyben l schippen (13), schoepel (76).
eyn visch-schup (68), -schuopp (19),
-schuebe (11), -scupel (93), -schuspel
(46), schupfel ((5), -schiephel (7), -vlume
(109), -vlonic (22), -clome (23). eyn fische
schupe (5), schuop, var. scliiej), vonfischen
(1 1 0). vlomen {jjI. Chytr.). scelpe (97). schelle
(99). ysen flandach (64. n aus u? vgl.
das Folg. u. flande-n, -rn Sm. 1, 588).
flaw-, 7;ar. flau-dach (cf. ehaleiton);
fischscliup (74). hämisch (74, iieu.). slang
o. stuck an platten (74). har-pl. (Hen.).
sine squamis on schupen (1).
Squama ferri isenföl (93).
SquamareÄ'/. schup-,schu-, entschüp-
(64) -pcn. nf/. sclmcben (11), schubben
(132). schleppen von den fischen thun
(75).
Squam-aria, -atia v. -ena.
Squamata ])antzer (74).
Squamatus scuppethtig (20).
"^Squamena (2nscis , i. alota q. cf.)
schulle (12'}).
*Squamenia v. Scamonia.
Squameus schui)echt (9). schellegteg
(99).
*Squamidus (cf. squamosus) schop-
icht (18), -echtig (h), -pung (21). schieph-
Ict (7). scheuech (22). vlu- (109), clo-
(23) -mfch.
Squamiger eyn yczlich visch mit
schu])pcn (9). schup-v. (68). ein v.-schu=
per (110^^), -schuoper (iio-^). vißschubbe
(132).
*Squamin-a, -ia v. Seamonia.
*Squamineus schuppeclit (8).
Squam-osus, i -idus (74) schupp-lat
(()), -iger (74). schup-icht (im), -echt
(Das.). hogrechter; schamhatftiger (74).
Squatina meer - engel, e.- t spate-
fiscli ( 140 ). meerskate, -nl. schoerhaye
(116).
Squatoraia engelroch (137).
*Squatris plate (81 ).
Squatus sahne (Sum.).
*Squib-ula, -ala (Gl. m.) (i. stercus
congelatum 4, 75, dura egestio Gl. m.),
seybala (pl. Ki. aus axußaXa) ein ge=
fror-en (9, 4), -ner (75), -er herter (76),
o. h. (9, 75), hört geforn (sie 17) dreck,
drek (9). gefroner treck (75'»). squabula
supp i. oflfa, t stercus eogellatus (74).
*Squiline (cf. quisquilie) v. Sarmen=
tum.
Squilla (herba cf. seilla; piscis, i-
lata 74, Br. ) wilde klobeloich (Sum. ).
wildczuibel (153). mercz wybei {herba.
550
STA
sie ;«V niccr- l iiuiili-zwiblcn (ISO). m('i =
zwitVi'l {{liscis 74). gar-incr (i'Ut ), -iior
(Uli), -mit i iidl, ((//(//. a schrynii)(> (i2f>),
lu>>;or- (). ini'cr-krcbs ^Ki.).
*Squillata i\ Quisquiliata.
*=Squi-mancia,-nancia, -niex &c. v.
Synanc'lio.
Squinanticus kclsuchtigi'r (7n).
Squi- r. Schi-nanthum.
'=Squinax v. Synanche.
*'Squiri-cius, -us r. Aspriolus.
^Squirus (hks sciiu-us?) iiiardcr (Of.)-
Sradus {i. surdaster, aus surdus)
a(/s. dcat" i^til. Aoli'r. 1.
*Srangwrirea r. Sti'anguria.
*Sroffiuin (^((«.v strophium) orrinc
(,UU).
Stabellum i-. Scabellum. Pila.
Stabile owig ding (65).
Stab-ilire, / -ulire ( 7g ), l -itare
iq. (f.) hd. iid. .-^ted- (,11, '20 &c.), bestcd-,
bc-^clied- {sie 2'2), lid. bestet-, bestett-
(ü), boschcid- (21), vost- (uo &c.) -igen,
-iclien (11). vesten t seczcn (20). be-v.
(76,1.
Stabilire hd. vest (65, 68, iio), vast
(iio) machon; befestigen (66 &c.). ste-
(19), sta- {\l) -rckon. vnderziehen (65).
Stabilis hd. nd. sted-e, -ig, -ich. hd.
stat 1,134), stet, staet (76), stait ((>) ; ste-,
stey- (21) -tig; beste-delich (18), -ndiger
(65); starck (68), vest (iio). vast (i32).
Stabilitare i <■/'. stabilire) bestetigen,
(66 Ki7)l,.).
Stabilitas hd. nd. stcdicbcit. hd.
stet-, vcst- ,110), bestend- (65) -igkeit.
Stabiliter vest- (iio), vcstig- (68),
vast- i gestaut- (i32), be-stent- (65, uo
var.), bestallt- (uoi'), besteiidic- (65) -lieh.
Stabilitus gefestiget (uo). vest ge=
macht I6SI. vast gemaicht (132).
''Stablinita i. lascitiie»s gheyl (i47).
Stabulare, -ri (64) hd. stallen, vlg.
stellen '75).
Stabularius (i. satelles 74, cf. eaupo)
hd. nd. mar-sehalcke (152), -schalck,
hd. -staller, -staler. lid. stal-knecht,
-knet (49), -herre t wirte (74). gastgeb
(91). Schiltfessel; zeug der peinlicheit
(74).
*Stabulire r. Stabilire.
Stabulum hd. nd. sta-1, hd. -Ue, -11,
t -len ,75), -be (21); eyn gemeyn huß
(17).
St. porcoiaim covon (221»).
*Staca V. Scaca.
*Stact-en, selten -e edil harcz (9). li.,
troÖ", safft 188J.
Stadium (/. octaiia pai:s miliarii t
spaciinn XII, al. CXXV passuum) hd.
nd. geweude. ge- (9), g- (1) -wanten
(wett. gewann f.). ge- t g-wendewegs
(75). antwant (16). renn-platz (Das.), -weg
(75, 126. cf. Fr. 2, 111»). roßlouff (25,49,
64, 65, 74, 75, 9i). stad (46). ain gestad
(76). ziel (20). grieß l kreiß {ludi 112).
Staf-fa, -fe, -e, i stoffa (104) stegi=
raif (104, sim. Gf.).
*Stafisagria v. Staphys.
*Stag-imen (76), -mon (74) herba qd.,
cf. -onitis galbenkraut (i43)?
*Stagmen (funnell wie (ü. m., .•it. stag^
num) wag (100).
Stagn-, «« Uns. oft stangn-.
Stagnalis (/. stagn um i.sa) selieleii=
(h'r (ij. wasser-echt (UO»), -recht (iio*>).
Stagnare (i. immdare ifcc.) verfiiesseu
(110). onervloyen ( 132 ). sehulpern (9).
sculpin (8. »irf. sehulpen i',i-. wib. 2 710).
stelpen (99). stawen (i-'5;. ringen (rins=
seuV) i snideiicii tiiun (17). scen (74).
seua-n l -zau (Sui. 3, 180). see (74, 75),
weyer (74) machen.
Stagnare, l con-st. (147) mit tynne
umbgaen (147 ). tunien {sic'i) t luden
(lüo;.
*Stagn - arius , -ensis die mit tynne
umbgheit (147).
*Stagnea v. Sagnea.
*Stagnilepus {jiiscis) nier liaß (9).
Stagnum hd. nd. see, se. hd. sehe,
sehelant {pro regione sita circa st. 4).
sog (22). incer of see by lubeke, nor-
wegen etc. (147). deich (74). ein staende
(132), stand- (68, UO**), stant (20) wasser.
wach (Sum.). wag (18, 76). waig (7j. waecgk
(10). wiger (20). wier [99).
Stagnum ein (141, Sum., Uiut. cf. Dz.
Wtb. 83i). tynne (147).
*Stagonitis v. Stagimen.
*Stairus r. Staurvis.
*Staler i.si!. stater) pennig (25).
Stall-um, l -ium (75), -us (147) {i.
locus vnius in choro, sedes sicut in eccle-
siis) hd. ge-stule, -stulle(i52) -stul, -stule
(3), -stiel (1), -stultz (als in der kirchin
5, 74, sicut in eccia 18), -stolcze (21),
-stoelcze (i32), -stiltz yn eim chore (17),
-schulde {sie 5^); gstuU {in ecclesia 75).
7id. ge-stelte {22), -stult als in der kar=
clien (,23). choir stoil (147).
Stamen (cf. telarium. substamen.j
hd. nd. garn. gram i 18 ). hd. wa- , we-
(12), wo- (19) -vü', -rife (68). nd. wa-, wo-
rp, -rpe. worpzel (i33). zettel {6A^, 65,
76, uo). gewepff quia stat der z. (nach
tela g. 64'=). wepf (33, pl. 76). wep (49).
wefel (13). lyneii weben (10). kunckleten
(12(;). di- l ri-sten (125).
*Stamn- st. Stann- bissw. in uo &c.
*Stamonea v. Seamonia.
^Stancius jJiscw) gall. tenque (122).
*Staneus v. Stanneus.
*Stanita 1 cf. stapistus) stände! worcz
(17).
*Stanguinaria &e. v. Stranguria.
Stannare ver-tzinnen (uo, 132), -zy=
neu (68). iiberziencn (Ki^.).
Stannatus ver-zint (uo, 132), -zynet
(68).
Stan-neus, -eus (I5i) hd. zy- (uo»,
134), zi-, va): zin- (uo) -nin; zin-, ein-,
czy- (i5i), ze- (5), see- (21), nd. tin-nen.
zienern (Ki».). van tzin (132).
Stannum hd. zin, ein (18), zynne
(10), zien (5, Ki^.), zienc (20), zeyn (8),
czene (19), sczen (21). nd. tin. kupffer
(65).
*Stanter i .sY. stater) eyn gewicht (67).
*Stantinus (awsextanus? cf. extalis)
grozdarm (Sum. VI).
*Stap-edes, -ia (ue. Gf. ) steg-ereif
(Gf.), -raiff (111). die stagrieflF, nl. stegel=
reep (U6).
*Stapistus (i. satirion; cf. stanita
STA
Priapismus.) ata-, var. ste-ndel wmtz
(75).
*Staptum (aus Stratum? (/. straba^
tum) cand/r. tiis (Zcuss.).
Staphys-, staphis-, stafis-, scafis-
(74) -agria, -agra (9:1, Meucnb.), -egria
(Sum. v), stas sagria(47), seaphifragia
(77) berg- (64-'';), ber- (6i'', 12:!, Meg.)
-kicher. i)erkliclier (77). bibernei l steiii=
prech (125). luiz- (sum.), lanß- (74), Ins- l
kop- (12) -wnrtz, -u-urtz. lu.sewrt (47).
ni. Inyscruyt (116). leuß- i speichel-
krant, bißnuintz; mauß- ^ ratten-j>feffer
(Ki".). nismdrder (U4).
Stare stan (.0, 7, 23, 75). staen (11,
20). ston (Ü, 75). sten (7, 18, 75 j. steen
(75, uo). steene (13). stenen (21).
*Starnus v. Sturnus.
*Starum v. Staurum.
*Stas sagria v. Staphysagria.
*Stata (cf. sifa?) swinge 8).
*Stata V. Staea.
Statarium c. Statuarium.
Stater hd. nd. eyn gewicht, wagtzung
(74).
Statera hd. nd. wage. hd. wag, waug
(67), wog (9), schnell- i boltz-wag (Das.),
gewithte (20).
Staticulus saltatorius ein spruuek
(125).
Statim hd. zu-, tid. to-haut. bald (6).
schere (22*^). vff der stede (125. nhd. auf
der stelle).
*Stati-nus v. -onarius.
Statio sta- (20), stand- (68, uo), ste-
(8, 9j, ruw- (8), ru- (9) -unge. stauynglie
(132). stentnisse; stant; habe (20). schef=
stat (64). ain ort daran die schiff 0.
kriegsknecht still ligen 0. ain scart (9i,
(f. sm. 3. 404). der erutzgang (65). zu=
lende; menschlichleben 1 74).
Stati-onarius, ^ -nus 147) heyldoms
bayde (147). stan-, varr. sta- tzellierer
(75j. statzawuer, appotecker (74).
Statiua Station der krieger o. leger
(88).
Stator scherg, bittel (88).
*Statorium (st. strat., anders Gl. m.)
V. Reclinatorium.
Statua (i. ealumpnia 76 st. eolum=
na!) hd. nd. sule. hd. sul (67), saul i,76,
134), seule (9), seul, siiyl (uo^^, 132), suel
i appgot (20), bilde, bild, ein ergraben
b. (93), stock- l bloch-b. (126), pheyler
(3). nd. beide.
Statuare siezen (21).
Statu-, stat- (17) -arium, -archium
(76) ( /. lignum in quo est genus palei
depicti exthorace que est gutta; item po-
nitur in legenda de e.valtatione crucis 76)
trisa- t tresi-hus sim. (Gf. ). schanck o.
standt (1). schang {b^). pfei- (4), phey-
(9), phi- (8), pi- (17) -1er. kirchenpfeiler
o. ein kertz domit man ein pfeiler vmb=
gibt o. ein gantzeu tempel (74). leuch-
ter (4). stat (23j. een euenlanghe («'.
candela &c. lOs).
Statu-arius, t -ifleus (66 &c.) sulen-
(9), bild- (9, 91) -giesser (91), -gyser(9),
snitztzer (125). pildschnitzer (111). boug=
meister (3). eyn stanck (17. scanck?c/'.
prc).
Statuere hd. setzen, in- (68, 132),
vff- (uo), für- (65) -s. sta- (5), stae- (6)
-ten (^. permittere). schicken (uo, 132).
STE
maclien t ordineren (20). gebot m. (iio).
nd. selten, recht s. (22b); staden (23),
antwMe bestudcn (22).
*Statuifieus sculptor {<■/. statuarius)
schiiytzer (fi-2).
*Statuni r. Saturn.
Statun-culus, -tula (23) cleyn stiele
(8-, sule (23).
Statura (i. statii.s hominis) hd. eyn
grosse, groß (21), gx'ossi (76) eyner per-
sonell sim.; grossieheyt der p. (18). eyn
grot eynes p. (23). eyn grotheyt ens p.
(sonenV 22). wesen nach der persou (75).
hd. groß-, grocß-heit; gro- (8), groi-
(10), gro- (100) -ße; groß (12), gros (9),
gresß (49) ; eyn groß cleyn lenge korcz
(17); gestalt, statnre (5^), glidmaß (i2fi).
gedaciite (i,32).
Statura (*. clrcuU in aqua &c. Br.)
int water wat geworpen die rynsken die
dair af comen (U7).
*Staturicio v. Exscaturire.
*Staturio v. Eminare.
Status (/. statura l disposicio vite
4) stan-inge (11), -t (4), -nt (1). hd.
stat, Staat (r,8), staet, stayt (ö*»). sten-,
wys-, leg-unghe (19). hd. wes-en, -enunge
(5), -t (18. ahd. wist), -elichkait (6.5). nd.
wes-, wis-iuge. eyn weysen (21), wißen
{sie 17). wesen nach dem stant (7.5).
hymmelische leben (8). st. patriae liyine=
lisch, heimlandish lebyn ; st. viae uz=
landisli, wegcvertik lebin (155).
Statutum hd. eyn ge-setze , -setzde
(20), -satzt (76), -bot. nd. sette, {?e-s-, ee
(22b).
Statutus hd. gesetzt, sesascz (19).
*Staup-es, -is (X sq.f) staub (Gr. 6,
616).
Staupus stouph (Of.).
*Staura [a/ph. stura) i. scutella in
qua .^accrdotes sacrificiasacrificabant{iG).
*Staurare [anders Gl. m. ; cf. staurum)
verlorndingk an das fundelholtz hencken
(74).
*Staurio (/. rumbos piscis, cf. sturio)
stör (,.")'' I.
Staurum, starum (76, iioraj-.) uflPbiet-
(8), vspit- (9) -unge.'z. lignum in quo per=
dita (76), res perdite (110 &c. ) suspeu-
duiitur.
Staurus {cf. restaurum) ags. rod {i.
Cfux Gl. Aeif>-. i. stairus saluator taber=
nacidorum cru.r scanditur (76).
*Stazza (/. gabeta Gf.) krncka (86,
Gf.). VU. nicht kriicke cf. scaca, son=
dem krng cf. gabata, gazza.
*Steffäus {i. su.stentaculiim in fligellis
l figellator; st. stephanus? cf. stifa=
num?) eyn fedeler (11).
*Stelaba (/. oflFa, cf. sq., Gf. 3, 94)
ball-ii (120 1, -e f bizze (Sum.).
*Stelabium hopho (105. X offa? cf.
prc, stellaeiai.
*Stelio V. Stellio.
Stella {cf. silago) hd. stern. nd.
Sterne.
St. maris meerstern (6.5).
St. matutina morgenstern {e5).
St. volans v. Asub.
*Stellacia (herba, cf. stelaba?) oflFa
(Gf.V
Stellare Sternen schynen (147).
Stellaria [cf. aeoneilla) Sternkraut
(125 &c.).
STE
*Stellatio sternunge i gestirucz'^ (20).
*Stellatoria [cf. Gl. m. 6, 3.5i sq.'\ purp-
ur (68, 132), -er (110) cleit.
Stellaturaji^.legerprouandeoftvicta=
lie (116).
Stellatus gc-stirnet (20), -steinet (23).
*Stelleo V. Stellio.
*Stell-eus, -ius (/. clarus 66 &c. , 110
&c.) lauttrr (76).
Stell-io, -eo (ßb , i ste- f sti-lio ((if.)
(i. talpa 17, 100, papilio Gf.) hd. molle,
mole, mol (93, 100, 104, Gf.). inoll (74, 75)
ein gifftiger wurm (v4), vl(/. adechß(75).
ein fleckig m. (88, iio^, 1.32), mal (110=*),
maal(68). veh- (102), ve- (lOs) -mol. raolch
(1, 2, 53). miilg (yb). molm i malm (Gf.).
olm (104, .sm. 1, 49. cf. salamandra).
molt (Gf.). m.-wurm (.3, 121, Gf.), -werfe
(104), -werf (74), -worf (17). scere (i04).
satilwurm ( Gf. ). hd. regen-moU , i
-wurm i.st ge.spr-enckelt, -unckelt, gel-
(gilui coloris) -s])rHnckelt (6.5 varr.).
sprink- (9], -spreng- (8) -elecht worm.
sprenkliehte eidex (Ki.).augeckdißiHcn.).
ein lliier in Itaha wie ein egdäß t ein
gesprencklete erdspinne (Das.^. krillosi
(Gf. 4, 320).
*Stelllo ( ?'. radius) speech (93). spaich
an einem rad (74).
St. maior lintwurm (6).
Stellionatus (/. fravs , fraudulentus
Br.. stellis ornatus 68) betrug (110). b.-
licher (7.5). droch (i32). boßheit (4).
*Stello schin (17).
*Stelta [anders Gl. m.) stelle, eyn
mait 1 147).
Stem-a, -ma (8i, «8, 100, 110, 132)
{cf. seema) hd. nd. mage-, möge- (74),
mogk- (21) -schafft, schoppt (23).
mocschap (100). maghafitig (18). edel
stamme (81), geschlecht (88). e.-heit
(110, 132), -keit des geslechtes 0. kröne
(8). krantz; bildmiß der eiteren (88).
zierung, gezierde (74). tzycr-vng, -heit
(U7).
Stema-cismenius, -dismeneos, -tis=
menos, -lexios r. Scenatismenos.
Stematon i. tumor mollis carnis
(74, Br. 1, mellis geswnlst o. autfpleung
des honigs (74).
Stemma v. Stema.
*Stena [herba) ags. hajctholc (94»).
Ster-a, l -ia (7ö) (i. secundina 75,
cf. stericus) lieutel dar in das kint
ligt in muter leibe (75, sim. 74). vasel=
borse, een velleeken indemlichame(l08).
*Stercarium v. Stercorium.
*Stercoracium prueuinge {sie 11. aus
privet -"tiiii. cf. Gl. m. 6, 354b).
Stereor-are, bes. in Drucken t -izare,
-isare {cf. bombisare) hd. schijßen.
misten, be-m. / bawen (120). nd. schit-
en, -teil, -isare seh} ßen (68), dryessen
(i32). -are be-sch. (68), -drijssen t mes=
ten (132). tu- (126, Ki^.), du- (126, Kib.,
Das.) -ngen.
Stercorarium schießhueß [l) misten
(20). schißhuß (8). scheyshaws (9).
*Stereorarius {auis ; cf. caprotinus)
wedehappe (20).
Stercoratio mist- l tung- , var.
dung-ung (64).
Stercoratus gemistet (8, 9).
STE
551
Stereor-eum, -aus v. -ium, -osus.
Stercor-isare, r. -are.
*Stercorisatio (/. egestlo) schissung;
vßwerffung des drccks (75).
*Stercoris-, merd-, i egest-ator
schißer (7.5).
*Ster-corium, f -coreum l -carium,
var. -careum, l -quilinum (q. cf. 75)
(i. cloaca, priu-eta 76, -atum 110) ein
mist- 0. dreck-liuß (110). schiß-huß (68,
75), t -stat t dreckstat (75). scheißhauß,
priuet (74). schislius (46). schitthuß [23).
dryeßhnyß (i32).
Sterco-rosus , t -reus i -sus (147)
kat-igk (65), -techt ( Das. ). qua-, kau-tig
(65 varr.). mistig ^iio). strontachtich
(132). struntich (147).
*Sterculum cloaeinum delangenz
(Gf. i), 140. cf. latrina lengene).
Stercus hd. dreck, treck (6, 134),
eyn dreg (17), dier dreg (5), mist, strunt
i vnflaet (20). nd. drek, ripp drek (23),
mest, stront (11, 99, 13 '). kat (65, Das.).
kauft, var. quadt (65). baw (126). syn=
del vnd vnfletikeit (62).
*Stere- v. Ster-lingus.
'""Stergere (mss. mog., i. interficerc t
dolere't6)h(l. toten (9), dotin (8), dodeu,
ab dun sim.
Steri-a {.st. seria Gl. m.) v. Stera.
Steri-cus, -tus {i. puer qui in ma=
trice infirmatur {-iw) adj. Br. &c. a stera
aus üoTSpa) kindt das in mutter-lyb
kranck ist (75). -leibe kraiicket- (74).
"^Sterilio, g. -onis {auis, cf. sternu=
Ius? -la Gl. m.?) roer Sterken (11).
Sterins (cf. stiritus) hd. nd. vn-,
vnd- (17) -fruchtbar , hd. -frochtbar,
-dratlitich (20), -fruchtber t -berhaflFtig
(88), -l)arhafft (126). nit fruchtbare (10).
stedich (20). gelt (12). mor (fib). ver=
sechen (13). guste (22b).
Sterilitas viifruchtbar- (uo-i), vn=
fuehtbar- (sie 110b), vnfruthtber- (20)
-keit. stedieheit (20). keisini (Gf. ags.
giBsen).
Steriliter vnfruchtbarlichen (110) on=
fruchtber (i32).
Sterillum &c. v. Spirillum.
■*Ster-io, -ion (i47), -non (Br.) {i.
miles)', ein ritter (68, 110, 147).
Ster-ltngus , -lingeus , -elingus,
ester- tili, estri- (19) -lingus (moneta,
engl. Sterling) hd. nd. ein engel-s, hd.
-seh, -sehe (19), -sse (i5i, 152), -ß (21),
-lischer (74), 7id. -pennig. ein englische
(134).
*Sterna {cf. strena) spirer, schnirring,
fries. Stirn (i. larus minor 140).
*Sterna (cf sterio) ritterscap (147).
*Sternatio schnarfflung (76).
Sternax ( /. eespitato - r , -rius,
sueeuss-or, -arius, -ator, sufFossus)
strucher (12.5). fellig (Gf.). frisch, gails,
guseis roß das einen bald vber ab wurfft
(88). die dicke strouwet of gestrouwet
wurdt (147).
Sternere hd. nd. sadeln sim., betten
(5, 23 &c.), strecken (22ab). hd. nider-str.
(65), -werflFen. vnder sich l die fuß w.
(65). stercken (1, 21). stretten (23).
strauwen (20, 75). streven (110). spreiten
(126). bereiten (110), -den (132). bethen
i)ir2
STI
STI
STI
(]H\. l.ftlfii (l.t). l.ictiii (H). soliiid-fii
('J()), (icii (la-Jt). /i(/. iloilcii f sljifi'cii >•/)/(.
frydcn •>. tVytl niaclicn i.sv»/ tioii n/n/
hoste sti-dto 7:"ii. Bternitui' cii/i/i/occ niare
t. faiii lectus t. bette aaellus l. siulel cl
Jiostis t. iiidder werten {\'2, liit. iio&c.)
'Sternipes liiiofisiii l stegereif ((UM.
'^Sternitare /. orare(7(;.Xoscitare?);
/. ster-nutare, -tere (7 t) 7. v.
Steruium (nr.) bi'ddelaeken (20).
heilesteile ' 1 H.
Sternon c. Sterio.
'■Stei'nu-lus, / -s (121) (auis, cf. stur-
nus, estern-, serc-ulus) star-o (121), -e
(Sum.'), -a (('.f.).
Sternutamentum iiui.-^aii (iti).
Ster-nutare, l -nviere 110 &c.), t
-nitare iTi), -tere hd. .siuir-ekeii, -elien
l scluwuclieii t rawlJeu (7t>. siiawdeii
(V. .1. 11:52 Sin. ;5, 484).
Sternutare kd. sna-, nd. siio-reken.
hd. schna- (G, 68, iio'^j, sclino- (iio»)
-rclden, -rchen (6s) ; nie-, ny- (8, 9), nies-
(6, V4), niis- (Das.), nd. nee- (1.32), ney-
(97), prii- i spru- (13) -sen. prmi- (11,
100), prue- (132), brii- (19), ru- (20) -sten.
sthreehen mit den noßen {IS^). pfutzen
(74).
Sternut-atio, i -us, //. -us (uo &c.),
-i 11.^.4 &c.) hd. nd. snark-, snork- (22)
-ungc. -iuge, -en ( 17). hd. schuarck-,
sclinareli-(uo, l?.4),selularehl-(6),scllarcll-
(6;1), scharck- (7o), nys- (8, 4). nies- (9,
20, 75), niess- (76), rast- (20) -unge. njes-
scr, var. -ter (70). prustunge (23). pruyst=
inge (132). ags. fnora (94), huora (i36).
*Ster- V. Strep-siceros.
Sterquili-nium, -nvim 1 1), -nus (74),
-um {einmal 75'') {cf. stereorium) miste
(100). mist (9). m.-stal l -lianfl'(20), -huff
(68, 110), -stat t korp (6.5), -grub (uo),
-muter (8). raest-Iioeff (132), nl. -hoop,
-put. ßandr. messinek (iic). meßhop i
madeki.ste ( Chytr. ). schoyß-hauß (74),
-haus (1), -grub (64). sprachhuß; treck
i kat- var. quat-vas (6.5). dreck (1). drech
(13). priuet ('74^ struntige stede (i47).
*Sterta seliratele (221^).
*Stertatio snarchunge (8, 9).
Stertere (cf. sternutare, runeare)
hd. nd. snar-, siior-, ron- (ii)8, Auz. 6,
447), run- (20, 99, 131, 147) -ken, -co {prs.
131). hd. snar-cben, -gin (8), -chkeu(l);
scbnar-cken (66, I5i), -eben, -chlen (64,
iio'i), -eklen (64<^); ruzzen sim. (Gf. ),
rußen (42), russcn (G), rissen (76), niezen
( 100). snorcken in den slayp (i47). snu=
ben (i5.t).
^Stetra laus eetra) lidrin buggeller
(G). lydreincr ])uekler (74).
*Steura u'. tallia) steur (7.5).
*Steurare steur 11, vlg- st. die herren
vnd sterben die armen (7.5).
'^Stibadium {anders CA. m. &c. cf. sq.,
stopa' stubiclien (12.5).
Stibadium {in viridario, cf. sq.) nl
prieel ai6).
*Stibes, stypas (132) [i. herha apta
tho)-o t ipse thorus, = stib-, stip-
adium) betstro (uo). bedstroe (i32).
Sti-, sei- (74, 76) -binus rot (8, 9).
leybfarbig (74). i. lapis qd. (76).
Sti-bium, l -bum (100), -lium (alph.
-bium 76), scibium (74, 76) {i. serusa
74, cerusa i fucus ir,, c. l f/igue/itum
( volar iiierctrioim, ni/tcrsch. vo// stipium
/. v/uju. <le, venieclhus iio, lir.) ouikimala
(stibio <;i.). augensall)e (20). s. da mit
sicli \veil)er verben (7.'>). h'vbfarb doinit
sieh die frawen v. (73).lipfar varbe (8).
Icy)) varb l rot (9). zicbwiz {cf. cerula?).
varwe. (loo). blaii-ket (81), -ckit (-ckicV
11). anstrich 1 iti ). beiza; eerosa (Of.
ni/ssv. aus cerusa).
*Stibola stelz-a (Gf.), -c (sum.).
*Stibul-um, -on (7.') varr.) {in mord=
ario 3; /. 7. tr/ulitur in martarium "c;
i. transtrum 7 1 ; tri-bulum l -terius
i pilus 70) sto.sse-r (3), -1 i ste-, v<ir.
stre-mi)ffel zu dem morsel (?.i). stessel
(76). ruderpanck, schiffstui, pruck in
einem schiffe (74).
*Sti- (13 &c.), sei- (8, 13, 17, 74, 8.-))
-cados (12, 13, 47, 74, 8.5, Sum.), -cadus
(3, 9, 17, 75), -ceidus (10, 4) aws' stoe=
chas (Ki.), OTDiX«? {cf. hermodactylus)
winde- (Sum.), winter- ,3, 8, 9. 12, 13,
17, 4, 47, 74, 7.5, 85), wintter- (10), weii^
ter- (13) -bhxme, -plum (74), -bloine (12,
17, 47, 85), -blom (13), -buch (10), -grüne
75 ). Stechader- ( Ki». ) , stichas- ( Ki''. )
-kraut &c. wolgemut (74). sclcados
citr-i, -inum mottenkrut; arabicum
von arabien (1.53).
*Stieulus {auis) ags. gaevo (Hpt. 5).
*Stifantim ( cf. sti-panum, -pharium,
-pendiumi seit i Ion 18).
Stiga ( i. stimuUis &c. cf. stigma )
betrüb-, Ijelaid-, raytz-ung; gartli (74).
prickil {equorum 9). "angel (uo &c.). sta=
che! (75).
*Stig-al lei, -o tunica ( i4i. deutsch
leim, tünche?).
Stigare (i. stimulare) sto-ren ?-cken
(17). stboehin (sth o. seh 8). zuscho-ren
i? -ehern (9). ang-eh'U (110, i.".2), -len (68).
hussen l steken ( 1O8 ). stujjffen (Das.).
*Stigera v. Stiria.
*Stiglossa ( aus cynogl.) hundis zunge
Stigma {i. cicatrix, signiun cica.tr icis
iifl&c.,co-,coa-76 -etura, character&c.)
gebraut mei-cke (75). snatta (95. cf. dca^
trix). wund- (75), luu- (20), lyck- (132).
brand- l mal- (Das.) -zeichen, czeygeu
(5^). bile (?) biczeugen (13). lieh- (121,
Gf.), ane- (Gf.) -mal, -male (121). lykteikeu
(109). Iittekyn(i06). wunde (9). wende (8).
stich- (1), Stichel- (2) -wunden, t stiga
ist auch nicht verr da von ( 1 ). mase,
renk' (74). ein maß von einer wunden
(uo). hd. narbe, arbe (18, 74).
Stigmare huizeichenen (20). ani- l
gana-nudit stigmarit (cf.).
! *Stigm-aticosus , -atieus, -osus vol
j wunden-moler (110*), -moeler (me''),
! lycktzeyken 1132).
1 *Stignum {cf. stryehnum) helle (75 :
j styx cf. sq.).
I *Stignus {st. stygius) helli-ch l -seh
(20).
*Stigo f. Stigal.
*Stigula {.Signum maleficis c/. stigma;
i. ligula (;i. m. ) eyn vare (22. v aus u
5^ n?).
*Stigulus (: stiga) bryckel (19). prie=
kel (11). prele t prekolil (20). i. stilus,
gnarum , pugilla-r , -re , -ris gryffel,
btej^ler, steffte, sehreibtzeuge (74). lulle
liasic (100. : styx).
'Stila {i.cajripanula Gl. m. ; cf. stilus)
buHtafe (23).
*Stila r. Stiua.
'Stilago r. Silago.
Stilare, con-, in-st. schrijven nae
gewoeiiten (1I7).
'*Stila-rium, -torium (11, 19, 20),
-teca '20), still- (151), sti- {alph. stil-,
/. -stilus 110'^'*) -arium hd. griffel. gr.-
hd. -futer, -furer (.s/c i5i), -t'utter, -foder
(17), -vuoter (19), -fuß (20). nd. -voder
(11, 22), -rodel (23). fcder (18).
*Sti- 1-. Si-lerca.
*Stilio (/. vespertilio; stellio 7. v.
v.r.) ags. Iireatha- (;ii), lireath- (i.iuj-mus.
*Stilium V. Stibium.
'"Stilium (/. fusai <(gs. spinil i:n, 136).
Stilla hd. trop-pfe (9, 4), -pf, -p(Mss.
mog.), -z (93). hd. nd. drop-pe, -e (12),
-pen (13). droep ( 11 ). hd. drop , drouff
(67), drauffe (i33, i5i), trauffe (66, i5i),
uaehtroff, i-ar. taclitropff (64).
Stillans triffende (9i.
*Stillapus V. Scolpus.
Stillare h</. trie-, drie-, trei- (65 var.),
try- (70, 76), dri- (8), di- (21), trop- (68,
uo) -ffen. trefen (65 var.). nd. dru-, drip-
(23), si- (22'') -pen. seygen (77). diesseu
(Heil.).
*Stil- V. Sti-larium.
Stillatio driffunge (20).
Stillic-, still-, stiric-idium hd.
trauff" (1, 69, uo), traufe (9, ec). drauff,
drauft'e (133), tröffe ? goße (77), troff (G),
schartroff (75. cf. teetimen) , daehtropf
(33), tropf Mach (76); trupff(ui);
tropff-e (70), -al (64), -ung (1x0, Das.);
droptzen (10. cf. dropz stilla 93), drawffe
i5''), driffen (12, 13). droppe (20;. 7id.
dropp (23), drujjpe (11, 22''), drop i
goete t kall (132), huysedrop (u6), gote
( 22'' ). gut ( 68 ). osen-e , -drup , -lop
(108). stillicidia troffeczunga ( i4i ). st.
stillantia tropften die da raber fallent,
varr. rab fallen, herab f. (65).
*Stillopus &e. 1-. Seolpus.
*Stilotheca greft'elvuoder ir.l. Jim.).
Stilu-s, -m (76)" '2'. graphium, pu=
gilla-re, -r, stigulus q. v., officium scri-
hentis , modus scribendi , manus .^cr. f
ealamus 76, iiigenium, clausula) hd. nd.
griffel. Stil do mit man schreibt ( 75 ).
steyler (74). stiler {sc7-iptoris 64). pheyl
(Gj.'phil (8). pile ^gewouheit (17). schafft
(8, 18). sullengi (93). sewUengin; .«chreib-
ampt 0. synne (74).
*Stylus annularis ringyßen (i25).
*St. bullaris spangen Stempel (125).
*St. fartorius worstebogel (125).
*St. fusorius gyßform (125 >.
*Stima, g. -e [i. trusorium 75 ; illud
quo butii-um laboratur ig; aus stiua; c/".
eyma) segel (20). reute (9). rute (8).
kerbe stock (19. kerbe aus nd. karue
st. karne missv.) . karnestaf (11). rur- 1
butter-schiben (75). b.-schab(76^ putter=
faß (74).
*Stimula [i. dea .stimulorum Br. cf.
Stimulus) /u?. hechel, hehcl (67). hekel-e
(23), -1 (132). hol (6). Stachel i flachß
schwinge (75).
Stimulare {cf. stigare, in-st.) hd.
stechen, stupffen, stippelu (5''), stappen
(20), rißin (8), reyczen (9 , 74) , an-r. i
STI
-hutschen (Ki^), piiugen sim.; pfetzen ?
gry-, grii-mmeu (74); rop- , var. ro-fi'en
(65); kyfeln (74). nd. stekeii, sticken l
preken (22^). prekel-en (11, 132), -n (öab).
prec- (20, 74), pric- (74, 109 ) , pri-
(9) -kein, bricken (23). predeken [sie
(22). ekelen (39, loo). heckein (20). heclieU
len (3). vortstoisseii iva). cnipen (22'^).
Stimulatio stupffung (75).
Stimulator stokere t hekelere (i08).
Stimulatus ge-stippelt t -stochelt(20).
*Stimulla (c/. stimula) hachel (74).
Stimulosus (Br.) vol anfeehtung (iio),
prekeleu (i32).
Sti-, si- (1) -mulus hd. gart (1, 65,
100, 126, Sum.). g.- t stupfF-eysen, gai-ch
(74). st.-rut (126), -gerte t stupflfel-rute
(Das.). ruot (91). stupffung (75). gert
(65 var.). hachel {instr. cum quo purga=
tur linuni 4). heckhel (20). hekel (11).
ekel (99). he- i stv-chel (18). stickel t
pfriem (6). stichil (9). Stachel (17). stich
(8, 49). Stiche (10). schoß i bigkel (21).
hd. bri-, pri- (1, 74) , nd. pre- (11 , 22),
bre- (23) -ekel. hd. prekel, prele (20).
prekele (22^). menel (lOo, Sm. 2, 59i).
kickel (12. cf. stiria. tentigo gygel &c.
Sin. 2, 25??). sporspross (93). hd. an=
fecht-, peynig- o. raytz- (74) -unge.
*Stimum {cf. stima) segelbret (20).
*Stina V. Stiua. Stiria.
*Stin- 17. Stivi-arius.
*Stingehiis r. Stratus.
Stingwere leschen (20).
Stipa, t st\ipa (74) {i. seopa Br., Gl.
m., eopa Gl. in., parua arhor ; .siatiia in
qua für es Ufjantur qui abscoTidunt bursats
76. cf. stipula) hd. nd. sto-, hd. stn-,
sta- (21) -ppel. hd. ein spende {parva
arbor 66 &c., elemosyna 4, 75), spend
{p. a. 134, ei. 76), spynde (i32), spenne
(iio), spen, penne (13). branger (75).
pranger, staupp, .stepffel (74).
Stipa-, seepha- t stipho- (74)
-dium ( cf. stibes ) i. scacarium t
genus mena^ quasi Stipendium (ßr.). loeß
(20). lose (19). en lodze (11). een loeds
(107). Cf. loodse, loetse, logie logea,
casa sim. (Kii.). tyle {i. tabula), tysche,
tafel (74). schaickspel (147).
*Stipanum (cf. stifanum &c.) lone
(17).
Stipare {i. radicare, firmare t stirv
pes aufferre 76) hd. nd. vuder-seczen.
-satten, -s. t vmb fangen mit stecken
(110). onder-s. t ombe-f. mit staken
(i32). stopffen (75). ver-st. (110, Ki^.),
-stoppen ( 132 ) , -schöpfen ( 126 , Ki*.).
be-schirmen (110), -schermen (122). be=
stecken t zieren (^8 sim.). cyren t om-
ryughen t -befangen (132). stechen (77).
be-st. (*'. Omare 12), -sticken {i. fulcire
10). sticken; graffen; vesten (20). schig=
ken (23). stocken (si).
Stiparium (/. scaeearium Gl. m.,
pretiiun quod dntur pugili ctc 7G, Voce, ex
quo, Gemmae ; cf. stipad-, scipad-, sipar-
ium) kenipfferslon (74). schaffzabelbret
(20).
Stiparius v. Stiptieus.
*Stipas, (j. -itis {arbor qd. t spissi^
tudo arbor is ; cf. sti-bes, -pes) stam (7ß).
Stipat-or, -o (76)(<!. satelles, assecla
125, custos 76) stopffer (75). ritter (110,
DiEFKNBACH ÜLOSSARIUM.
STI
132). fuß- (125), guardy- (135) -knecht.
wingartman (zO).
*Stipatura stickunge {pr. vinearum l
arborum 20).
*Stipendiare solden (75).
Stipend-iarius, -arius (76, 93, 147)
hd. nd. so-, tzoe- yiii) , hd. su-ldener.
die tzoldye geeft (147). hd. nd. pro-,
nd. bro-uender. prouener (5). prondener
(21). pfrender (76). vt rider (22^).
Stipendium hd. nd. solt, soldy l
proeuen (132) , tzol-t i -dey (i47). hd.
sold, sult ? soldeners loen(20); solt des
fechtens, der reise vnd des kriegs (75);
lone, Ion, pfrunde, pfrund, prunde (8),
phrune (133, 102). pfriendfG8), pron (21).
nd. pro-fende (23), -uene (22). reißgeld
(Das.1. heristiura sim. (Gf.).
Stipes (/. hastile Gf., stips 75, trun^
cus aiboris, baculus, columna, victus qui
datur paiqieribus) hd. nd. stam (am holz
75), stock, zwigel (43). schit (93). scheit
(75). schitt {t) Stift (6). scunstecke (100.
sc = z). selp- t sel-poum (Gf.). metaph.
ein duppel (Das.).
*Stipi-cium, -cius (23, 74), -scium
(11) (/. strumulus) hd. nd. stock-, stog-
(23) -visch. witliiig i23).
*Stipicus V. Stiptieus.
*Stipifera prantreyt (74).
*Stipio V. Seipio.
*Stipis \i. patibulum) stultecko (Gf.
6, 629).
*Stipium [;i. in quo stat ventilogium
76) V. Stibium.
*Stipius (aus stirpius X stips, cf.
stiptieus) wurtzel-ecliter, -iger (74).
*Stiprates sunt vestes inagne et or-
nate (7g).
Stips {i. stipula 75. obulus, o. dimi=
dius 76, mendicitas, elemosyna, pondtis ;
cf. as^ sccci t ort (93). hd. nd. (23)
scherff t stock, hd. steche (Sum.), schirff
l Stack (21), scharb (6). he- (20), ha-
(106) -llinck. loet o. heller (76). bisanct^
stoc (86). spende (8, 9). bawm t ge=
wichte (9). soldt, reißgelt (88).
Stipter-ia, -ea ( Gl. m. ) ( i. alumen
scissum Gl. 111. cf. stibium) beiza (i3i).
Stipt-, stypt- (Ki., Das.), stirpt- (17),
stip- (68, 132) -icus, -icium (3), sti- t
stu-parius (Gl. m.) {i. adstnngens, aus
OTUTiTixoi;) hd. nd. worge-, wurtz- (74.
>< stipius) -lieh, -lick (5^), -lig (2),
-licht (133, 152), hd. -lichtig. hd. worch-
(21), würg-, würg- (3) -elicht ; wor gc=
ling (Sic 1), wurgeli-g (134), -ctig (10);
wargelet l gerumpfen ander stirne (6).
wellich i rupen (sie (18). rumpeln (5,
21). rynipf-en (67, 134), -ent (110), rim=
phen (66 &c.), rumpffen (68), rimpen (132),
daz r. (,17), spor ( 16) in dem munde,
monde (17, I33), mon (21). rumpich (23).
r. in demme halse (22). verschoppig
(Das.). smaecke (= sapor? 132). viizei=
tigs obß (74). slee (147).
Stipula (i. stips t surus 75) hd.
nd. cleyn baiim; Stoppel, stupf- (65,
77, 110), stopf- (67), stuff- (49), stoph-
(152), stopp- (17, 132, 133) -ein, -elen.
stuphellen (3). stup (16). hd. stup-ffel
(64, 74, 75), -pel, -pen (65). stöpfcl (4).
I sthoffil ( 8 ). stamme i stumpff ( 75 ).
I stumph halem (2). st. am halm (1). ple=
kSTI
553
ter an den h. (91). pletir {pl. Gf.). sten=
gel der trucht ( 133 Mrg. ). korn-st. ( 75
Mrg.). sprvge (sp^gc, nicht spurge Sum.
IV). pawmlein ; weisch (74).
Stipulare hd- ge-, g-loben. fregin l
bezugin (8). frogen i bezewgen (9).
stoppeln (5^).
Stipulari stupffen by glauben (88,
iio). vast machen l belouen (132). vesten ;
virsichern; stvppen (20). hd. wortz-,
wurtz-, nd. wort-elen. fragen (74).
*Stipularius (>j?-o quistulis) wachtel
hunt (75).
Stipulata manus gelobte hant (75).
Stipulatio verheissung als da einer
stupfft by glauben (110). bestet- t mit=
gelob- (9), frag- (20) -unge. vrag- ?
verseker-?omuest-inge (132). mede globe
(8). gelouede (20). glaubniiß (9i). ge-
lubnyß, var. gelybnuß (64).
Stipulator gelober (110). mit-g. (9).
mcdeglober l schiff stopper (8). belouer
(132). verheisser (64, 68).
*Stipulus adj. starck, vast (147).
Stipus betler (68, 74, 110). bedeler
(132). spend-bieter 0. -nemer (75). helb=
ling 0. gewicht (74. cf. stips).
*Stiphana [cf. stiua) eyn rade an
eym pluge (17).
*Stipharium (cf. stifanum &e.) solt
t Ion (9).
*Stiphodium v. Stipadiuni.
*Stiracius v. Populeus.
*Stirax r. Storax. Populus.
*Stirellum {•. Spirillum.
Sti-, sei- (100 1, sur- (76), isau-, ti-
qq. i.) -ria, sti-gera (10), -na i -IIa
(120) {i. gutta 120, q. gelata. sti- l sto-
rax, terra; st. i tiria /. glacies in tecto
pendens t pr. n. virginis 76) iss-a (Gf.),
-illa (120), -el (93). ihs-illa t -ille (Gf.),
-eile (121). izhacheln (100). eyn yß
kachel (17). eyn ystapp k. (23). kechel
(132). kekel (107). kikele (108). 7il. ijs-
kekele. -droppe, tuckele (iie). kickel
20. cf. stipa). hichcla (Sum.). ichel von
yse (Ob.). yochele (12). jokel (109). dro=
pel (107, 109, 132). eyii tropff (alph.
stilla 134). yn.szagpf {sie 76). j'ß-zapf
(110), -chzapp (10). zapft' 0. gefrorner
scholl (64). kcngel (116). rotz-k. (i26).
steyr- (9), dy steyer- (3). steyher- (4),
stier- (8) -raarck. switzerlant (10, 12).
Stir- V. Still-ieidium.
Stiri-cus, -lis v. -tus.
Sti- V. Spi-rillum.
*Stirio V. Sturio.
*Stiriosus vol yßzapffen (110), keke=
len (132), kegelen (68). kickeletht (20).
*Stiri-tus, -cus l -lis (a stiria Br.) i.
sterilis, artesus onvruehtber (147).
*Stirna v. Stiua.
*Stirosis icf. astirus) hertsynigkeit
(74).
Stirpare stocken (5^, 17). vß-ziegen
(10), -eigen (13). wu- (9), wo- (8) -rzeln.
*Stirpe V. Stripa.
Stirp-eus, -ius, -eticus (74) hd.
wurtzc-, wortze-, nd. wurte-lich, hd.
-licht, worcles (18). von der wurtzel vff
i gruntlich (iio). van der wortzel (132).
*Stirpex dhorn (Gf.).
70
551
STD
STR
STR
Stirpitus {(•/. stripetUB) giuntlichoii
luil tlcn wiirtzi'lcn (no). tzo groiulf mit
den wortzcK'ii (I3i).
Stirps //'/. »«</. staiii .dos gfscliU'clits
75 . h(l. wurizi'l, ge-sloclit .</;«., slocligt
(l(t), -slotlite (-JOV stok (d. Of.). Strauch
(9j. stog o. stnmg (8). wurtz des goweclis
(w.-g. 7A") o. di'S st«ms (75). msc. stainin
I. friinrtu'; fem. l. proffenies (74).
*Stir- f. Sti-pticus.
*Stiru8 /. cnelsns (76).
*Sti- r. Si-starcia.
Sti-ua, f -la (^l.^5), {(jew., bes. in den
M.-s. mog.i -na, -ma (</. r. ), -rna (Ü),
sciva i»») ^/. stutula H7; cf. bviris,,
erpica) riostra; riest-er, -a; rüst &c.
(.■>ui. :>, i45l riest... f ainsez (loi). ristor";
putirvaz: stila tvdecynke (155). reyttn
(t>m. 3, 164). ri'wttol.." (1). ruth (2). hd.
startz V74). .«tortz. plooh-st. (132).
jdiig.'- ^74l. pHug-st. (110. löö), -swanz
(2, 74). ploichstaVts eynde (i47). die
geitze (128, Das., Ki».). gaitz (64), haiidt=
hab (68) an einem pflüg- wanne (125).
kern- (11), iern- («c* 98) -staf.
*Stiualis r. Crepida.
Stiuaria iitlughalteriu (64).
Stiu-, stin- (65 var.) -arius pflug-
haltt-r (64 i. -lieber (65, iio).
Stix hd. dye nd. de helle, h.-haz
(100. -sazV c/. stigulus. hinielsatz Gf. 6,
304). fiiegel iii/ei-ruif i'AX cf. i. palus inf.
110 &c. I."
Stlopus V. Sclopus.
Stoax [i. ruina Br.) wage (9).
*StofiFa (<iHf?er.< gi. m.) v. StaflFa.
*Stofiis ^.s^ tophus, anders Gl. m.i evu
droff steyn (23).
Stoyei sunt ma;/istri die ein himmeU
treihtig leben fürten vnd abgesihideu
1. 60 1.
Stola ein wipplich (6), längs (93),
langwißline schinbar (65) kleid.'rucklin
(6i."stol-a (5'»), -e (9). stol, iunckfraw^
schafft i camisia mulie)~um (n). stoyl
(19\ ?roel iir». sthuole ■20'.
*Stolapendia v. Scolopendria.
Stolia kd. sendunge. nd. zeiudiuge
(11).
'^Stolidare irren, rasen, duasten, doren
(20'. fhvason (11).
Stolide dorlieh (20).
Stoliditas hd. dum-, tum- (9), dol-
(651. duel- 20), doer- (11) -heit. hoffart
(20).
StoUdus hd. torig (1), doretht (20),
tump (loo), tum (9), dum. dul (20, 99).
Stol-o, -on (/. tubera 147 . truneus
20 i boemstam (11 1. boems wortel of
stump: sprute van en boem (147). bo=
bistbanem r20).
*Stolopend-a, -ia, -ria r. Scolopen=
dria.
Stolus der scheep veelheit off ver^
gadcrynghe (147).
^ *St6ma {i. OS 110. Br.. locu.^ duelH 3,
4, 66 &c.. 74. 76, t instriictio, sed I. decl.
mensura t fallaeia [vallacia] l cu-
piditas 76. cf. stopa; gen. tis, sed e
significat aliud 75 1 kampfstat (74).sehran=
cken dar in zwene kempffen (75). ein
ci- (3). czy- 4) -ndel. «»•< zingel X zi-
i si-nder stomoma (Ki.)V winschaff {g.
-e 76).
Stomacula f. extum interius Br.) in^
geweid ;68i.
Stomachari hd. zu-, zi- (76), erzu-
(881, SCO- (loo). iid. to-nien. zorren (18).
czorn i21). zornig werden (iio #m.). ein
viTtrieß han o \ nwillcii ab einem ding
(88). drunckeii (20). brummen, gro-',
varr. gru-, grü-llen, gr. im zorn vnd im
vnmut 7.". I.
*Stom-achatio , -ocha («. m-ßatio l
-saniii 7(ii vii.-^ynnicheit (23).
Stoiuachosus zornig (110). tzorni-
cheit (132). vol zornheit (68).
Sto-, scho- (93j -machus hd. nd.
inage. maege (132). hd. maghe (19),
maag es), mag. magen ^13, 4). kröpf
an den vögeln (75). vnwirßiieit (74).
Stomaticus : stomachus Hr., Stoma
Ki. I sicili in dem niageu (110 &«.).
*Stomocha v. Stomachatio.
Stopa., / stupa (Fr.) i. mensura viui
t fallaeia f cupiditas 66 &c. cf. Stoma)
be-triegung. -girligkeit (74). ein stauff
0. gelt (110), .stouff i geelt (68), stoep l
gelte (132). stu- (74), sto- (77), stu- (Fr.)
-biehen. ein maß weins ( 74 ). stubichin
(9). weyu-maß (74), -maz (9). wyn maß
(8). stovekeu, ys ein mate to be're {22^.
cf. Fr. 2, 350).
*Stoppa vc/. stu-ba, -ppa) werg (8).
*Stora (anders Gl. m. v. Sturio.
^Storax 1/. ructa &c. ) der kelen
uederste deyl (147).
Sto-, l sti- 175a), cid- (75bc>i) -rax,
-rith ,9), -raee i^.Sum. n) hd. kutten-,
kuten- (75), wirauh- (Gf.) -bäum, tropff
von dem b. (75). mies (102). turbisce
(Sum.;. hartz ^^17. 74). flinß (20). storn
(Gf.j. ungesoten suebel (Sum. vi). kupf=
ferrauch (9. 74) ein pawm in arabia (74 1,
herba ^9). scorith i. sulpltur (i24;. stirax
i. gutta arboris l ipsa arbor sc. populus
(76); genus aromatis (110 &c. ). tropft'
eins pawms (74).
*Storcida 1 cf. -dium xctiiTr'.aijio? gi.
ni.), semellarius mau die wijt^ch ind
onmenlick is (147).
*Stor-cliuin, -dion v. Scordium.
Storea matzen t sergeu (i26, Das.j.
*Storea czunder (5i>. X scoria siuter
sim.).
Storio V. Sturio.
*Storiographuskatatrahhascripo(Gf.).
*Storith V. Storax.
*Stornus c. Sturnus.
*Stox, _(/. eis {piscis) sty- (19). ste-
(11) -chelinck.
*Strab-anare, -are (11). -ulare (76)
schtlle .sihen (2(M. schcelzieu (11).
*Strabatum \^aus Stratum X graba.=
tumi V. Lectus.
*Strabeus v. Strabo. Scarabeus.
I Crabro.
I Strab-o, -us, t -eus (75), scrabo (8),
stragus 1 136) (/. luscus, lincus Gf.) hd.
, vber-sichtig, -siechtig i,2l). nd. ouer sich=
tich. schil-here (100), -her (91), -eher (9,
Gf.), -ender (75), -ehender sim. (Gf.), -hend
(es), -enbogg (126). schieler ( 133 Mrg. .
sili (104). scelaher sim. (Gf.). kelaber
(Ml), schel-ch (110), -er (8), -äuge sim.
1 (Gf. -. schel (8, 20, 93). nd. scele (Gf.).
*Strabo v. Crabro.
■^Strabositas schelheit (20).
*Strab-uIare v. -anare.
*Strabus v. Strabo. Scarabeus. Cra=
bro.
, *Straculum r. Stragulum.
*Stracia yst. stratia) ritterscap (U7).
, *Stractes ritter M47).
[ *Stracho8 »■. Stratus.
Strag-es, l -ies (76 1 hd. tod-, dot-,
doit .-^lag .sim., tofd- (3). tot- (4) -slack.
nd. dot slach. nidfr-slag(l), -schlag (75),
-läge (10, 12), -lag (133 Mrg). slachtunge
(9), -unghe (19), -iiige (11). scldachtunge
(5b). slagtigen (.")). slaste ( 100 ). tot (9).
dot (8). j.lag (46).
*Stragieendi - um . -a (74, Mss. moi:. )
hd. mort-brant, -praiult (74).
Stragilis ( i. miles Br. &c. ) ein ritter
1110 Äcc., 147). lotir yi) der r. vorste {i.
strat-ilates i ocles 9).
Stragula eyn strif-e (20), -ille (104),
-echtycklcid (19) eyn trifeldikeyt l
.scheppeler 17). gestreifttuoeh, var. ge=
streuff tucii (64). strippclic laken (11).
ein Schon cleid (iioi, schoen cleyt 1 132).
eyn saerts (107, 132). manicher varb 9),
manchir fare (8) gewant. uehe mantil
(104). gemu-, var. gemo-siert tuch (75).
Stragulare vff manger 1 110''). m.-ley
(iiii*' band weben, onderweuen mennich=
syns off ley (132). wandeln, strej'ffeln
(74).
*Stragularis strifetht (20).
Stragulatus ge-strifft (110), -stryflet
(68), -strijpt (132), -musiert, var. -mo-
siert (75). mit stryffen (110), strijpen
/132) gecleit.
Stra- , stran- ( 2 1 -gulum , -eulum
i67i, -gulea (69, 70. 134),*-gulia (66) (i.
ciclas ) eyn dri- hd. -feldich, -feltig (11 o&c),
-fellieh (18), -fachtdick (8), nd. -uolt
cleit, tuch (110), duch (81. ejTi ge-strickt
(iio), -strijpt I 132) cleit. strifot tuoch
(93). strifeiicht duche (133). kleit daz
da .stritfetht ist (20). dryeueldich doech
(132). dryueltigs kleit l pancklach (75).
drifeltikeit (67). triualtikait (76). gepildet
tuch (1, 2 sim. cf. v. ciclas). eyn deck-
in (110 sim.), -peth (iii\ deck ob einem
bett , deppich , mantel ( 88 ). eyn gereyt
zu einem pferd ( 68 ). eyn peer lenge
reyde (i32). ein perlin gereyde (110).
fech (i. varium 6. i. q. stragulon 76).
strosack (75).
^Stragulum, ypodromus, equista=
cium pert stall (147).
*Stragus r. Strabus.
*Strali-cates, -tates r. Stratilates.
*Strain-a [g. -e), t -en f -entum (11)
fuyß- (19), voet- (11) -schcmel.
*Strama (cf. prc.) v. Struma.
Stramen hd. nd. stro. hd. stro-e, -we,
-uw i68): straw (76, una).
Strame-ntum, -tum [i. insellatura
76. cf. stra-ma, -tum, -torium. sub=
sellium. pauellus. ) hd. ud. strosack,
sadel küssen, hd. satel-k., -küssen (1),
-küsse (134), -pulst (16), -tasche (4), -deck
(6). strewin(e5Mi9i). streuwe(75). strouw=
sei (147). beth strohe (16). bet strouw;
' balster (76).
*Stram-eus (75), -ineus stro-en (75),
-hen (147 1, -yn (9) stro wen (Das.).
*Stram-onia, -monia, -onium spino=
sum stech- f rauch-äpffel (i43).
*Straneus [i. pretor, anders Gl. m.)
richter ii47).
STll
8 TR
STR
555
*Strang-iria, -uirea, -winea &c. v.
-uria.
Strangula (st. stragulum Gl. m.)
strick 0. Strang (no). stroppe (i32).
*Strangula-men, -tio hd.nd. wu-, wo-,
erwo- (b), dcrwu- (9, 4) -rgunge, -rginge.
Strangulare (/. varlare 60 ■ &c. X
stragulare) hd. nd. wu-, wo-, wi- (76, 88),
erwu- (9), erwo- (8) -rgen. hencken (64).
erh. (133 Mrg.), -stecken (88), -stercken
(64).
Strangulator worger (20;.
Strangulatus gewurgit (20).
*Stranguluin (/. patibulum, l pax-
illus 74; stragulum 2, ci. m.) hd. nd.
galge. hd. galg.
Strang-uria, -uiria, -uirea, -uirrea,
-iria, -w^irria, oft -w^inea, -uinea, -umea
(,i52),srangwirea( 93), stringu-jStringui-
(68), stringi-, stangui- (74), stanguina-
hsi) -ria, stringinia (Gl. m.) /id. nd.
(97) dye kalde seych, dy k. seiche (4).
daz k. siechte (18). der k. pyß (i32). k.
pisse (20). der k. p. (12). 'de k. (22),
caelde (11) p. koldespise {sie 23). hd.
der, selten die kalt seich; kalter s. (67);
gail- t gel-s. (74), der kalte s. (i33).
pinckel (114). harn-, härm- (74, in),
Iiarem- i ram- (1) -sträng (7?i. ii4),-strenge
(Das, Ki.), -winde (/.4, 74, Das., Ki.), -winden
(1, 7.")), -wind (83, 91, in), -windel (6).
getwanc (i3i). lidsucht (74).
Strapa {l.porta tabulati Gl. m.) pandt
das zwu wende pindet (74).
*Strape-des, -s (Gl. m.) stegraiif (91).
*Strapedium (c/. sq.) v. Tapetum.
Strapo- (3, 4, Gl. m.), strupo- (49),
geio. stropo-, strope- (23, 46) -dium,
stratipolita (74\ strapolit-a (4, 74, 7.i, 7C),
-US (3, 4), -anus (8, 9) (cf. strapont-a,
-inus Gl. m.) hd. nd. stro-, stru- (4),
strouw- (76), strow- (46), strohe- (17),
strob- (2y, strab- (1) -sack, hd. -sacke,
-sackh (1), -sakch (2), -sag (8).
Strata (cf. vieus; hd. straß, Strasse,
etraeße (20), straes (132), stray-ße(i33),
-ß; straus (so), stroß (17). nd. strate,
straite (147). straat (C8). gemeyne stroß
(9). gemeyn straß (8). menewech (8I).
Strata sedes be-deckter, -raiter stull
mit duche-rn, var. -r (o.-)).
*Strataria seescheep; die wech dair
die scheepluyde nae varen in den meere
of nae den hymmel (147).
*Stratarius satler (91, in). zaum=
macher (91).
*Strategium steyn-phat (8\ -vber (9).
Strates (i. pretor Br. &c.) ein vogt
(110), vaygt (,132).
Stratil-ates, t -atores (75), -ätes (8),
-ites {geio in den Mss. mog.), -a (76), -atex
(74, untersch. von -ates 66 &c.), strali-
cates, -tates ii. stra-tocles l -gilis <j.
V. 9, dux militum l militie Br. &c. t.
rittersknechten 182; X strata -|- latro)
hd. ein Strassen-, straß-rauber, -reuber;
Strauß rauber ( 7.5^, 76 ), stroß-reuber
(4), -rober (6); strayß reuber (133). ein
straissen- (i32),straten-(23)-roHer. morder
(23). struder (5^). haubtmann (133 Mrg.).
der ritter vorste (9), fnrste (8), gelaiter
0. hcrtzog (74).
*Stratipolita v. Strapodium.
Strator {i. sellator 20, pl. compositum
res laguncularum Br. &c., lanuculorum)
lanc/ob. marpahis (Gf. 2, 844). sat- (9),
sud- (20) -eler. seddelere (100). bette-
(20), leger- (9), legil- (8) -mecher. stall=
knecht ( 133 Mrg.). meerscheepsmeker
(147).
Stra-torium, l -mentum (8, 9) pett-
(74), bette-gewant (,8, 9, 74), -stro (8).
satil (9). s.-boge (8). stuollachan sim. (Gf.).
badelachen (20). ko- (7), go- (6) -Iter.
stall (68). vieh- (i47), viech- (110^), vich-
(74, 110''), beesten- (^132, nij -stall. vye=
stal (147). slaffkaraer (74).
*Stratos V. Stratus.
Stratu-m, -s hd. bette, bi'tt, bott
(134), strey uiot"), strew (iio^).
Stratum {cf. prc.) strat (93). streuwe
(7.')). sträuwe t geliger (i26). becdde (11).
Stratus ((/. -i t -us 65) bet; leger;
das gcliger (65). ptc. v'straut i7).
*Stra-tus, -tos, -thos (110'*), -chos
(110^, 132) {gr. i. exercitus lat.) armee
(133 Mrg. sec. 17 V).
*Stratus, stingehus (85) rival U7,
85. herbaf).
""Streg-a, -ua (,gi. m.) stegereif (Gf.).
*Stremmuto {st. stemmato) edel
machen (17).
•Stren-a, -ula streene heimeps of
vlasses (147).
Stren-a, i -na (76), stren-, varr.
stern-a i -ales t -ia (75), t scena [q.
V. 74) haut- hd. -gifi't, -kauffe, -kauflf, nd.
-giffte (81), -gichte (11). newe-jar (9),
-ßiare (74).
Strenalis handgiä'tpfennig (74).
Strenare hant- hd. -gifft geben, nd.
-gichte gcueii.
*Strenicus (</. sq., strena) streuen
ghericli (147).
Strenicus gaben-, gauen-(i32j -gynch
(,110, 132), -begyrig (68;.
^Strenn-a, -uitas v. Stren-a, -uitas,
-uus.
■■•Stre-, stro- (74) -nosus haiultgiti't-
geber 0. -nemer (74).milter (<". largus{ii)
Strenua {st. strena Gl. m. ) hant
grifi- (7).
*Strenuare hant griffen (7). edeln(8, 9).
Strenue fromelich (20).
Stre-, stren- (75, 147) -nuitas edel-
(8), gestreng- (4) -lieit. torstickeit (9).
haftiukeit (75). strengicheit in doeghen
(147). handueste (126, Das.).
*Strenula handtgifl'tlein, newiare (74).
*Strenula r. Strena.
Stre-, stren- (1, 75, 147) -nuis (/.
qui libenter faeit strenam i. largas Br.
&c.) hd. nd. strenge, strengh mit maten
(i47j. hd. gestrenge (17, 4), streunig (21) ;
zuch-, czeg- (17), zieh- ((j), sich- (7),
haf- (75), dors- (8), twyngech- {b^) -tig.
nd. tuchtich. torstick (9). weidlich (114).
band-fest^ -lieh (Das. &c.). dapffer (126).
dogent-lich (17), -sam (8). fromme t bie=
derbe (20). rustlich t 'schati'bar (125).
mylt (68). edel (8).
Strep-a, -e (Gf.), -ia (152, Br., Gl. m.),
-atum {i. seansile, cauda serpentis Br.
&c. cf. stre-ba gi. m., -ga, striparium,
strapedes &c.) hd. nd. stege-, hd. steg-,
styge- (18), steige- (3), steger- (49), nd.
steyge- t strenghe- (132) hd. -reiff, nd.
-rep. Stege reuff (l(j, 17). stegrafift (7).
stagreff (6). steyreyp (97). ster-raf (8),
-roff (12), -roffe (13), -off^ -ff (18), -auff
(21).
*Strepare {i. exstvpare Gl. m.) bul=
dem (51", 22^). stymen ^ rurnpelen (221^.
*Strepatieus- {cf. strepere, stripati=
cus) streifflich (75).
*Strepeo is ui {untersch. von strepo '
roeffen l geschrey machen (20).
Strepere (princ. cumpedibusj hd. nd.
bu-, bo-Ideru, ruschen. hd. boUe-n (49),
-rn (10), rauschen, snattern i kuckeru
(125), rasen; to-, do-ben; rußend wOJeu
(21), rufien (20), ruweln t vngestumen
(74), streben (20, i. insultare 74; 75) mit
den fussen (74); strepalen t striplen [i.
iubilare Gf.), streiffen {i. insultare l pe^
dibus tundereis), rumpeln (74, i. obstre=
pere 75), toben mit ge-r. (75), mit fies=
sen r. l scherren (76), gumpen, donen i
mit den fusen scharren (9), domin o.
mit fußin scherren (8). krachen (88).
schwadern; schlu- ^ schli-rppeu (mit den
fußen) ; tosen (i26).braschlen (i26).knast^
len (88, 126). nd. do-, da-uen; doniien
t kloppen i stymen (22''. cf. Goth. wtb. 2,
320). strepunt aues alts. cra gent {sie
Hpt. .5).
Strep-ia v. -a, -ida.
*Strepi-da (74), -a i. cauda serpentis
(Br., Gl. ra.). slangen-swautz (74), -Start
(147).
*Strepidulae museae die vmbfaren=
den mucken (62).
*Strepi-dus v. -tus.
*Strepitosus tlobende (20).
*Strepitudo rumplung (76). gerumpel
(75).
Strep-itus, -idus (65 var.), -orhd. nd.
lud, bulder- unge, -inge. nd. ruschinge. hd.
lut (17), (16), bolder-, voller- (21), dob-,
tob- ^raiß- (7), den- (20 1, streb- (74), rum=
pel- (1) -unge (mit den fußen 1, 74). stripel-
l skrek-endi (Gf.). ge-runipel (75), -strappl
(155, Sm. 3, 688), -schwader (i26), -tommil
(8), -tummel iKi.), -thon (65), -ruchte
(20>, -tüß t prachtigkeit (Das.l. sthurm^
nisse (9). vnruwe (8). vngest-um, -iim,
-im (65 varr.).
Stre-, ster- (88) -psiceros ri. capvea
t placiteros 88, oryx) die straubgaiß
(V. a. 1618). gemß (88).
*Striarium ( /. rastrum ; : striga) rast=
ral (125).
*Stribarium {cf. strip-, striu-arium)
stigercb (Gl. Mar.').
*Stribulum {st. tr. ?) morselin (75)-
*Stribum v. Strigum.
*Strica {anders Gl. m.) r. Stri-cta,
-ta.
*Stricius {st. strictus) schmal (76).
*Stricola v. Strigula.
*Stric-ta, -a (U7) (/. tuniea 20, 110
&c. ; anders u. v. victis. Gl. m.) recke
(20). rock (74, 147).
*Strictariuin {i. truncus domus) huß=
stock (75).
*Strictezwuugen- (no^), zwung-(iio'')
-liehen, eng- (68), enghe- (i32), hert--
(8, 9) -lieh.
Strictinnireuoa; hirun dinis ( 1 2 3 , Gl.m. ).
Strictio engunge (8, 9).
*Strie-, bissio. strit-titudo hd. nd.
smal-,eng- (4), strick- (22) -lieit. engikeit
(3). tene clappern (23. X Stridor).
70 *
bb(\
STR
8TR
STR
Stnctura pidiuiiigintiä^iila ( iti ).
/wiiigung o. oin l'uiick (68, iio). dwing=
iiigf / vtinck |,1S2). vuiicke (1(> uyt cu
vuvr ot" nyt t'ii hi-ytt-ii y^se^'ll spryii
glut (^1I7\
Strictus //rf. sinale / oiigc .vmi. , gc
zwungi'ii (110). s. li'iH" cIaj)]H'ni (215. <•/".
strictitudo). stricti pedes siliniallu'
Aili i^es).
Stryeh- .s."»^, strig-, string- ysi),
stig- i ;• ) -num, stri-gnos, -gnus, -ngnus
(5>, 23), -ngvus (S^, -ngius (i;t), -gium
(fts^i ?. herba salutaris q. c. , vua lu
pina , solaci'um i>3) iiahtscato (Gf. )•
nac'lit-st liatf (iti, -scliat (Ttj), -schade (8,
lit. 23. 74). nachschatte (93). schatwurz
(75). raniisa- (87). ramcs- vi<^i, 130, Gf.)
-(ira. ranieyse istignum 9).
Stridant ericohen (i4i, Gf. 4, 4t>i. e
St. e?!.
*Stridella («'. fo-, so-nus) gedoii o.
wicderlaut \74).
Stridens nischend-e (8), -er (9).
Stridere (/ frendere) hd. zeii-, czene-
(13). zaiie- (10). tzau- (12) -clappern t
crisen (13). nd. cris-elen (i08 &c.), -len
(99), -selcu t knorssen (i32) mit den
tzeenden (132^ metten tanden (lOs).
grutsehen (88), knorsen o. claffen (iio),
kmirfflen (68) mit den zenen. zittern (7).
zend-z. (1\ -chlapcren (2). zende knar=
ren i bißon l zusamen slaheii (20). knarr=
sehen l zus.-beyssen (9). gni.«- (5, 23), slc-
(22) -teru. knersen l gniskern mit den
tcneii (109). gris-granieu(75), -graramen,
-craraou, -grimmon stm. (Gf.). grissgram
der zend (1». kirren (128, Das.). geireu
(i28). strid-o schreien; -eo krachen,
sausen, rauschen, dosen (ss).
Stridor {i. stngultus f hyatus 0^)
cristerimm-od i -unc; chris- i kris-crim=
mon (Gf.). grisgram-ung der zeen (6.5),
-en mit den zenden (1). gris-, var. griß-
gram der zen (75). knyrsehung mit den
ezenen ( 4 ). knersschuug mit den tzen=
den (132). zan- (65, 68, 76, 110), zen- (65),
czende- (9) -elaffung. Iid. dapper-, klap=
par- (134), klaffer- (69^ -ung der czene
sim. czend slaffund (2). zan -klappen
(18). -Klapperiiiig (65 var.), -elapphnug
(7 sif.i.). zen klepprung (46). zeue klap=
pern (8). gnister-unge (5), -inge (22), -n
(23) der zene. tene. gcwen ^gyscheu (.W.
kirr- t rausch-ung (Das.). ruschen ac si
ventus fratifferet arbores (65).
Stridulus crysel - t knersch - ende
(no, 132 . rauschig t kirrecht (Das.).
*Striffa (c/. striga) v. Crinacula.
Strig-a, -ia (94i (/. vlbex 76, fibex
3, 4. 74. '/. stri-ma, -o, -X; liechel i^l7
&c.). ags. h§gtis (94, 136). birck (76).
pirck, .striem (74). strymme (4). strime
(3). striemel (74).
■^Strigalis ((/. strigilisi seherrer (1(5).
Strigi-jStrigil-, strigu-lare schröpfen
(1). scbra-, scra- (23) -flFen (18), -ppeu
(74), -pen (22, 23, hd. Sm. 3, 518). hd.
scher-n, -en, -ren, oft t strigeln, stregelu
(151) dy pfert, die jifard (134). schern
als dye perde (17). dye pherde seh. t
streygeln (133). den perden kemmen of
scheren (i32). pferde k. (74). rosskamen
(147). scharren (6). striegeln (7). strige=
len (110). riven (22*').
Strigi-, strigu- (iio) -larius strigler
(1101. hokz-, holt- (11) -seger (11, 19,
68), -saeger (i32).
Strigil-is, -lis 2) (</. assarium) //fZ.
eyn ril)e-. rib-, reh- (18, ;(t, 133;, rcib-
-ysen, -eysen {iiistr. coquine t imo mnn^
dantnr eqiii 1. nd. rep ysen (23), rip
yscrn l reyue (22). reyb- stein (Ki».),
-holtz {in balneo 111). hd. sce- t .se-rra
(Gf.); eyn scher-e, -re (ö"*, 10), -n (21);
scher (49. 77). nd. eyn pert schar (23).
sehra- (22'', 125), scliro- t scrap- (9),
sehrop (4), stre- (scre-V 12) -pe. schra-
pp (74), -pffe (Ki».). hd. strig-il (104, Gf.),
-el. roß phan (7), rosth , r. -, prat-,
schmeltz-j)fan (74) l striegel. roß streel
o. strigel (64). eyn perdes stregel (.")).
strel(77). een cam (lOs). ros- (19, Gl. Mar.),
ross- (147), roß- (74, 132), ruß- (20), ors-
(10s) -kam, -kamp (74. 132, Gl. Mar.), eyn
hulceru stege rauf (17). een halten ste=
ghereep; een roester l brade t panne
(108). sterraf o. rost griebe {t) kocher
decke o. riß 3'sen ; fus- t wisch -tuch
(9). rost])fanne (93). hd. ein griebe, grieb
(74), griffe (3, i) i. frixa, caro adusta.
angebrant (8). spiß {ad assandum 12).
bad lach (64, 74), -lachen ald kost (93).
holtzschuch, sliehpurst. h^dersaek, scliart
(74).
*Strigis {cf. strig-ilis X -es vestes
sim.?) V. Sabasindo,
*Strig-itun, -nvim, -nos &c. v. Strieh-
num.
*Strig-, ra-mentum (cf. quintilie)
schafsei 1147).
Strigoniensis graner (74).
*Strigoni-uin (Ki.), -a (1, 74) (ciu.)
chran (1\ grau ein stat in hungern (74).
*Strigula cleyn scheep, boit (147).
*Strigul-a. f -um (20) u. casa; genus
vctitis Gl. m. cf. stri-cta, -gulum. stri=
cola i. vas qd. 76. hierher ?\ hut-te (11,
20). -lin (HO), -ghen (132). hutth (19).
hußlin (68).
*Strigula \i. terula l arpica 147 ; cf.
strig-ilis, -um) rive darm vp rivet (22t>).
ry^■e dair men wat ojj ryft (i47).
*Strig-. ter-ulare, arpicare, conterere
ryven (147).
*Strigu- V. Strigi-lare, -larius.
*Strigulum {cf. stri-gula, -ngis) ein
enges cleid (iio), eiighe cleit (i32). eyn
mouwe (68).
*Stri-gum, -bum (9) {cf. strigilis)
rib ysen 8). ryb- (9). rieb- (17) -eysen.
*Strima {i. vibex cf. striga ; i. stapes
Gl. m.) hd. nd. strime. hd. strym, streym
(134); strie- (74), stri-, strey- (1), stre-
(18) -mel. griöel (18).
*Strimarium {cf. striparium) sterff
(19).
*Strim-, strimp- v. Strip-aticus.
*Strinet-rum , -um (8), structrum
(17) hon- (8, 9), heue- (17) -bloch.
*Stringa (/. striga Gl. m., liga q. v.
c/. Dz. wib. 336) zimpffen ysen {alph.
zwi- ; iuütr. per quod cirurqicus vircje
virili medicinas resolutiuas immittit &c.
75. : zunipf penis?).
Stringere hd. nd. (^23) twi-, nd. dwi-,
hd. zwi-, tri- (76, 134), dri-, dre- l we-
(18j -ngen. czwi- (13), byn- (10) -neu.
enge machen (17). duwen t drucken te
gadere (los^ bestricken (9). binden l
gurten (65).
Stringi-na, -ria v. Stranguria.
*Stringis cngcselaide (74). Cf. strin
ges (Gl. m.), o. strigulum.
*String-ius, -nus, -num >■. Stryeh
num.
"^ Stringu-iria, -ria v. Stranguria.
*Stringvus c. Strychnus.
*Strinsa .strowe (74).
*Strinx (auiif 65 var. = strix) schra-
g«^ («)- -g i^)-
*Strio [cf. sq., striga Dz. wtb. 335)
hazlms t -us (Gf. 3, 1091).
*Strion-es, -um {g. pl. 127) {aus histr.)
spilcman (Gf.). louffono (127).
*Stripa, pl. stri-, var. stir-pe (75) {i.
farcimen &c., cf. tripa) sulcze ader
flecce (3). wampenfleck (75). caldune
(10). koldun (12). wurst i74).
*Stripa-cius f. -ticus.
Strip - arium, l - edium ( 75 ) ( cf.
strim-, striu-, strib-arium, strepa &c.)
Stege- (4), Steg- (75. Gl. m.i, ste- (5)
-reyff, -riff (Gl. m.). ster-rauff (21), -ff t
stri-ff t -mel (17). streuff (20). streyff,
straym (74). strebe (18). stegherep (22).
*Strip-, strep- (75»), seltner (mss. mog.)
strim-, strimp-aticus, strip-acius (18),
-oeitus 1 1 1, -edus (17 1 {cf. stripaticus
i. pexus Gl. m. ; stri-ga, -ma) strimel-
ich (3), -icht ^4), -echt (21), -echeyt (18),
-echtig (17), -ichtig (5). strimileth (7).
streimolechtig (1). strienlochtig (6).
straiph-ot (3), -et (1). strcitiich (75).
streffe-cht t -ehtig (17), -thtig (5''). stri-
(23). stre- (22) -pechtich. streyffe- t
straym-lechter (74).
*Stripedium {cf. strepedes) v. Stri-
parivim.
*Stripedus v. Stripaticus.
*Stripetus {aus stirpitus) zu gründe
(8), gruden {sie 9).
*Stripocitus v. Stripaticus.
"^Strippa V. Stripa. Tripa.
*Striprium ein straß (6. aus stripa=
rium straff V).
*Stri-ta, -ca (8, 9) {i. conuohicio ca-
pillo)-um 3, crinium l filorum 4) ein
strey en (3), strein (4), streue (8, 9).
streu garns o. harß (74).
*Strit- V. Stric-titudo.
*Striuarivmi ((/". striparium &c. )
stegereif (Gf.).
Strix (pl. striges i. fantasmata t
attes 76. cf. alcion, cauan) uacht-vogel
(88, HO. Das.), -fi'aw (Das.), -raue (108),
-rauen (132), -rap (75), -wigglen (128).
wig-la (93), -gle {i. alueo q. v. ziem.), eyle
(18). wff t huw m.; wutsch wutsch;
stain-mul n. ist ainer üh gelich (77).
fleddermueß (20). wasser- t palch-stelcz
(49). zinslin (88). een voghel ; seerbeme,
vledermuys; haghetisse (los). hegecisse
(ino). galster weib (Das.).
*Strix diurna wirt m. (77).
*Stroba v. Scroba.
Strobilus v. Scolymos.
Strom-a, -o (76) benckewerff ^ decke=
lachen (20). banck werck (19, 110, 132).
bontwarck (11). serg t decke (Das.).
kera (i3i, 141. X stropha). strime, var.
streime, vff einem cleide (75).
STR
STU
STÜ
557
Stroma-tium, -cium (147, Br.) eyu
costlich gurtel (68, 110;, berlerch-g. (74),
coestlich gordel (132) varie contextum.
duysynck, eyn kostcl gülden of sylve^
ron gordf'l hoicli bcspanght (i47).
*Stromo V. Stroma.
*Stro- V. Stre-nosus.
Stronus v. Sturnus.
*Stropa»«f7. uste (98. st. stropha liste ?).
*Stropatuin v. Scrophatum.
*Stropeda (/. latox habens i)C(hs) dat^
lor \ii).
*Strope-, stropo- v. Strapo-dium.
*Stropula (cf. sq.) der nature v'ke=
Tunge (17).
Stroph-a, -o (132), i -ula (147), sero=
pha {q. V.) ( i. fraus &c. ) flaus {sie ?
Gf. 3, 774). betrug (110). der nature
v'kerunge (9). strup-itha l -eta; pl.
chere l skerna (Of.). ranck (Ki. ). cn
syen of verstant die bedwougen stcyt
(147).
Stroph-arius, -us betrieger (110 sim. ).
dru- (20), dro- (11) -geuer. urcnsfol (Gf.
3, 482).
*Stro- V. Sero-phatum.
Stroph-eum, -ium, -eus \cf. srof=
fium, trophium) hd. gurtel, gülden g.
(8, 9). nd. gortel (23), go- (22), gu- (11)
-rdel. or-al t -iol; gipeiite; houpitpant;
halsphano (Gf.). brust-beudel(Das ), -tucb
(lio). borstlap (iiR, 132). schütz-, var.
sohycze-lin (64). breißriem (Das.).
Strophiolum fatzoletle, nl. neus oft
snuytdoeek (116).
*Stropho V. Stropha,
*Stropholaria {cf. scrophularia) pin-
kraut, -saug (74).
*Stroph-ula v. -a.
'^'Strotus, scotus {piscis) zigena (Gf.).
*Stru-a, -e, q. -ee (20) eyn plueck
(19). ploeth (20).
Strueio v. Struthio.
*Struci-o, -on, -um, v. Struthium.
*Strucius V. Struthi-o, -um.
*Structrum v. Strinctrum.
Structucamelon v. Assida.
Structura hd. bu-, buw-unge; buwen
(18); ge-buwe (5), -pew (9), -bucze,
-stiffte, -zymmert (20); zimmer; pau
des gebues (75). nd. ghe-bue, -sichte
\st. -stiebte).
*Structus V. Struthium.
*Struen v. Strues.
Struere hd. nd. buwen. hd. bu-hen
(133), -en, -ung {sie iio''); bawen, stiff=
ten, machon (I4i), dichten (46). nd.
stiebten.
Stru-es, l -en (75), -ges (Sum. ) hd.
eyu hauff (20); h., huff holtzes, holtze.
holtz; hefFen holcz (18); wel-h. (74);
h.-huff, -hauff, -huffeii t -hauffen (75);
ein purd holtz (1, 3); eyn vodcr (132;,
V. holtzes (5); fuder (68, iio), f. holtze
(152), hoeph (100). hoep mit holtz (132).
nd. eyn huff (23), hop (22) holtes; eyn
borde. floß (6, 75). tristen holtz (7.'s. cf.
Fr. 2, sss'^). gccimbere (Sum.).
*Strula {i. fasula, larida; anders
Gl. m.) gall. vesse (122).
*Stru- (1, 5b), tru- (1, 2, Gl. m.) -Uare
(e. pedere) veysten (1). fischten (ö^),
Struma, strama {i5^) (^. giibus in
pectore, tumor in p. l dvrso l collo 76)
chroph hominum t chrojiph auium (1).
hd. nd. crop {de pullis 11). hd. kro-])f,
-ph (7, 66, 151), -ft (9), -pfam halß(75j;
krup (511), korp (18). korf (22). hobber
ynder brost t heubt kropp (19). eyn
buyl off hoeuel vp die borst (132). borst
t Jiouer optur burst ( 11 ). brusthoffer
(20). eyu buel 0. hofer (68, 110b), byl
o. lioffer (iio'O vft', au (68) der brüst,
holte an de huppe (99). hagdrüssen am
halse (Kia). chel-h (141), -ch,kelcli (155),
cf. submentum; bm. 795a.
*Strumaria {i. bardana minor &c.)
bettlfr.s-, buben-läuß, igels-, spitz-klet=
ten (143).
Strumea gleißblumlin (144).
Strumositas {i. gibbositas Br.) ho-
fer-keit (110), -achtigkeit (,68). houelach=
ticheit (132).
Strumosus hd. krepf- l hocker-icht
(4j; hoffer- l bul- (uob), byl- (no*'),
kroppf- (9, 75), kropp-, houer- (20) -echt,
-etht (20), -cell (13), -echter, varr. -ocher,
-othor (7.5). iioeue- t buy-lich (132). ho=
feraehtig (68).
*Strumulus {i. talox 9, fehlt in Geni=
mae. Voce, ex quo) hd. nd. Stock-viscll,
-fißch (77), -tiße (10), -fiese (13), -fuß
(23). hd. stocke-, stok- (155), stuck-
(19), stuch- (51*) -viscli.
*Struncium v. Struthium.
Strupiar ( i. frenum, cf. struppus i
ags. mid-u (y4^), -a (Gl. Aelfr. de nauibus).
*Struplus {cf. struppus &;c.) rüder
(75).
*Stru- V. Stra-podium.
Strup-pus, l -US (74) {nauis; cf.
scru-, stur-pus, strup-lus, -iar) band=
seil (93). baut- t ryemenhandt-sayl in
einem schifte (74). ags. strop i arwith^
the (Gl. Aelfr.).
*Strupul- V. Scrupul-.
Stru-tio, gew. -cio, -sio (75'^), -ssio
(75, 76), -cius (4, 75) {auis) hd. nd. (23)
struß, strus (11, 22, 34, 132). hd. struz
(102, Gf.), struyß (19); strau-ß, -s (2, 9,
4j, -ßs (1).
Stru-thium (i43, Ki. ), -cium (16,
47, 74, 93, Gl. m.), -tion, -cion (G4'^),
-cio (64<'), -tum (74), -cius (17), -ncium
(9), -ctus {i. radicala l herba lanaria
143, blandonia iso. cf. ostrucium), scru=
tus (87'"^, 146. Idevher?) wullina(i3o).
wiln (17). köl- (9, 93), kol- (74) -saine.
kolsat (47, -tum 74). kapsamen (1(3).
wilder kole (74). wilt... (87*, 146). brunnen=
kreß (64, 123). borukreß (125). seiffen=
kraut (Ki.).
*Strutucamelon v. Assida.
*Strutum V. Scrutum.
Stu-ba, -pa, -pha (iio), -fa (68, 182),
stoppa (Sum.) {cf. estuarium) lid. nd.
stöbe, hd. stu-pa (Uf.), -be (20, 4, 74),
-ben (75), -b (G, 64, 110); stobhe (19),
stoub {sie 68), jiadestube (Sum.), badstuob
(93), radstub {sie 74). nd. stoue, stoeff
(132).
Stubella stub-el, var. -lin (75).
*Stub-inator, -enator { -enarius
(147) stubrer, bader (74). stoeve ineyster
(147).
Studens hd. ernstlich arbeyt- 0. flis-
ende (110), eyn fli-, flei-ßiger; eyn fli=
schig lere (18). eyn stud-ierender (68),
-ent (23, 75, 110).
Studere hd. nd. stud-ern, -ieren(75),
hd. lernen, fli-, flei-ßig 1.; lern (5, 9).
nd. leren, flißicklieh 1. (6). flißig lerrcn
(21), syn (G5, 75, 76). hd. fli-, vlyi- (19),
fley- (9) -ßen, -ssen; flißigen (5), fliß
thun (65), gedihen (5^). nd. vlit - en,
-ighen (11).
^*Studibilitas flißicheit (20).
Studi-olum v. -um.
Studiose flyßelych (19). vlijtlicke
(11). vliehlicken (22b).
Studiosus hd. flißig, nd. flitig in
der lere. hd. fli-, flei-ßig sim., lerig(64);
ern.stlich studierend (110 sim.). na. vli-
(11), vlich- t andech- (22^) -tich. tugent=
hafftiger &c. (65).
Studi-um, l -olum hd. nd. lere. hd.
lerunge {pl. G2), fliße, flyß, fließ (10),
fleiß vnd ler (64). vliesse (132). nd. vlit.
flysch t ho^ schole (5*»). scole (147).
ernst (20). vbung &c. (65).
*Studorium/;c?.nc?. studier- (74),studer-
kainer, hd. -hus sim., -gemach (74). eyn
studcrn kameru (21), kamer studer (5).
*Stuellum {i. tenta, plagella) weis=
sei (93. cf. Sm. 4, 173. Ziem. 624. O. V. Ca=
taplasma).
Stufa V. Stuba.
*Stufarium v. Prinum.
*StufFarius {cf. prc.) spiliug boum (76).
*Stulpa V. Stupa.
*Stu- V. Scu-lptura.
*Stultifieare rosen l thoren (77).
Stultiloquium Itd. nd. ein dor-lich,
-echt (21) wort, dorehefftige (20), narri=
sehe (75), gliecke (i47) rede.
Stultiloquus ein nerrisch red - er,
var. -e (110).
Stultitia hd. nd. dor- , ries - ( 99 ),
geck- (132), hd. doyr-, tor-heit.
Stultizare torin (9). dorin (8).
Stultomalus ags. yfel - dyrig ( Gl.
Aelfr.).
Stultus hd. nd. dore. hd. tor, doir
(.5). nar (iio). nerrisch (i32). geck (110,
132). tiltap (75. weit, dildap).
*Stunsa, tina tonne mit twen oren
an en boem to dragen (147).
*Stupa V. Stopa. Stuba, Stuppa.
Stipa. Scapula.
Stupare [cf. stuppare) i. diuidere
(76), stupa obturare (Br.).
*Stupari (^. sincopari &c.) beswijgen
(147).
Stuparius v. Stipticus.
Stupefacere wonder (8), wunderleych
(9), erschrecket (68), erschrocken (110),
veruecrt (132) machen, erschrecken (9).
Stupefactus {cf. stup-idus, -oratus)
vVerit (20). erschrocken (65).
Stupefieri hd. beben, bib-ben, -len
(134) ; er-biben (4), -bieben (5^). bewegen
(17). von wonder b. (5), bewegt werden
(6), fugen (18), wenen (23). hd. von wun=
der bewegen {i bibben sim.). nd. van
w. weghene i beuen. beweygen (21). be-
(17), vor- (21) -wondern. erschreckt 0.
verzagt werden (110). w. ver-schrickt t
-wonderen; ontsien (132),
Stupendus erschr - eckliclier ( 64 ),
-ocklich, var. -ockenlich (65).
Stupere {i. stupescere 1, 110) hd.
nd. wundern (20, 22, 75) mit forch-ten
f)58
ST LI
o. -t 17ä1; v'woii<ltrn. h<l. v'-wnmlorii,
-woinierii {\'M\ von wunder li-licn (IS.
*<. lu'lii'ii! ); erpidcii vor forelitt'ii (1);
er-sclucikcn , -stut/.»!! (h«), -zittern l
-zittert werden (6.1); beben, bieben (17),
fule o. drege werden «V«., entlieden
(f)*»). ver-, er- (20) -veren (20, iS2), -feret
{\'\>. -sclirieken (i32\ nd. beuon. pes
stupet der tiulj slifft {\-i^).
Stupero [cf. stuprare) eynerderda
wird /n der stiip i:ej;ehen (l7i.
Stuperosus v. Stiiporatus.
Stupescere <i. sUxpefieri 17, 66 &c.
ff. stupere' bvi l)iu von lochte (ö).
beben vou fachten (18), vor facht (21).
beuen van vruchten (22), von sucht {sie
23). erbidmen vor foreht (76). forchten
(65). be^ynnen zu erschrecken (68I, tzo
versehricken ofl' ontsyen (in-iV
*Stup-eum, l -ium ((;f.) eo-, eol-((5)
-lobivim uz- (121). u- ((;f.) -spumie. w-
spuuniu roc (Gf.). äwurkin lock (6).
*Stupide virverlich ^^20).
Stupidus hd. ?if/. vVeret. hd. er- (iio),
her- 17) -fert. t -srockcn (17) ; er-srogken
(8), -seiiroeken 1 1 10), -sehreekt, -schorcket
(?'. stupefactus 3),-pideinit vor vorohten
(1). dick erschrecken es), verschrickt
(132). zaghaft't (110). hd. forcht-ig. -unge
( 138). vorfucht( 18). stupid- identesylige
czeu (9. cf. acerbus); -a brachia de s.
andrea zittern arm (65).
Stupor hd. nd. v'ver-, l v'schrick-
(1321 -nissc, -ingc(i32).A(/.forchtc, foreht,
focht, angst t schreck (iio), schreckuug,
er-schr.. herschreckunge, sregenes (21),
crstotzung &c. (ss), vorfuchteniß (18),
■wondirniß (8); wunder (75), -erunge
(20); der &\oS tmembrorum 125); wen ain
fuoß entsciilaft (Tü'.
Stup-oratus. t -orosus 1110 &c.),
-erosus (Br.) {i. stup-efactus Br. &c.,
-ratus Ki.) erschreckt (^liS, 110). ver-
schrickt t -ueirt (132).
*Stuposus V. Stuppeus.
Stuppa V. Stuba.
*Stup-pa, .^selten -a, t stulpa (76) {c/.
paga lid. nd. werck (am rocken 4, von
tlachß 68). wark (11). heide. heid i49,
77); heue (17, 125), -erick (22). Ad. wer-
ih (Gf.), -ch il, 62, Gf.), -gk (21) -g, -ck
(88) (vom flachs &m.) ; auuirchi «m. (Gf.);
ab-werch (,128), -werg (Ki».), -werck (76,
114). a- (74). grob- (Das.), stop- (1 14:) -werck.
kuder (126. d.is.). schop-k. (Das.\ stupp
(18. cf. placium). eyii stupe (22), ge-st.
(21). stoue (Stuppa 11. i. q. stuba 22.
5. i-.). agen l scliiue (75). scheve {i.
seapula 109). flaze (13). agelen (iio),
eguen iss) von flachs, 0. von hanff (110).
maschelhauff (12s). strow (65). ryst o-
kunkel-. r<(;-. reißt 0. gunggel-flachs (64).
lynt (132). lianpf 1 76). ab- t a-swing(74).
uspunna (Gf.).
Stuppare (z. circuitdare 11, cuvi
stuppa obdurare 20 st. obtuv.) stu- (20),
sto- (11 1 -ppen.
*Stupp-ea, -ia uspannia (Gf.6, 3455^.).
*Stup-peus, -plus, -posus, selten -eus,
-osus 22, 75), -penus auuirihhin (Gf.\
werck-en 17 &c. , -echt (19), -ig (75),
-elich (11). wirckein (9). hevdeii flaße
(13). hedeu flaß' t werken (12). hiedich
(11). hederich (22). agnig, vlg. schiuere
(75).
SITA
Stuprare, -ri lid. nd. vn-, ent- (1:8,
110), ont- fi.f.') -ereil, -heren (22; ent-
(19, 68), oiit-reyncn ill, 19), -setzen (6»,
132. X stuperePi. hd. zu nd. to der
stillten slan sint. iunck-frauwen verfellen
(ii(i), -frewleich eer nemeii (1).
Stuprata beezompert (9).
Stuprvim hd. nd. vnkuscheit sim.
vnkeusclieit mit frawen (in»), iung-fr.
(75), minneii (iio»). iionnen (iio''). on-
kiiyßheit mit inegden l nonnen (i32).
verft'ilung der junckfrowen l beroubung
viryinitdtis ic,:,). berawbunge des ma=
gettums (9). berabunge dez matums (81.
not-zog. -zogung i74^. magdehuor (155).
Stupha r. Stuba.
*Stura {anders Gi.m ) Schussel dor iniie
die jiriester die opffcr handelten (74).
'■'Sturbeta v. Blitus.
Stur-io (cf. sq.\ -gio(64), -nio (Sum.),
stor-io, -a (1251, stirio (125), styrio(Gf.)
(piscis. i. rumbus 1, Gf., silurus l
accipenser v. 3. I6I8) stör (12, 23, 4,
75 i. /(//. stur-i (121). -e (Sum., Gf.), -ian
(1); stur (75), stohr (125), störe (10, 74),
stoer (64''. 110, 132), stoer (3), sterr(13),
ster { stur t stör (v. a. i6i8\ stey-r o.
-bi (g4c); stuby (641)), stüby (64»). ags.
sturid ("Gf.).
Stur-, Star- (ö*», 17) ster- (121), stor-
(94). Stro- (136, Gl. Aeifr.) -nus, stur-
mus, -io {auis, cf. ste-, este-rnulus.
tur-nus, -dus. graculus.) hd. nd. star,
steer (22'\ 49). hd. star-a (i4l), -o (121),
-e, -he {verb. in -e 17.), -en (75, 110*,
Jiegenb.), -n (64, 69, 1 10*', 132); staher (17,
7^), stair (5), staur (76), stör (75); stör n
(1), -m (18); spra (12, Gf.), spree (12),
sprehe (68), sprew (110, 132), spryne (19.
ivett. s))rin /. aus sprehen), dytrich (9).
nd. en spraen (11). ags. sttern (Gl. Aelfr.),
sterm t drofaxg (i36). dropfaag (94).
*Sturpus {cf. struppus) in den scheep
die lederen of lijiieii bend dair men die
roegrvemen myt byndet (147).
*Stus V. Scus.
*Stutos stegereif (Sum.).
*Stutula {aus scutula?) v. Stiua.
Sua-, im Hss. oft swa- ; cf. squa-.
*Suaete v. Suapte.
Suadela hd. rat, ra- (110), rau- (es)
-tung.
Suadere hd. nd. ra-, rae- (20), ro-
(21 1 -den. hd. ra-, rat- (6), rau- (76), ro-
(8, 9) -ten.
*Suades r. Suates.
Suadibile gloublich ding &c. (60).
Suadibilis einer der jm laßt raten
in gehorsamkait &c. (65).
''Sualdam ngs. duer- (94), dur- (ise)
-here.
*Sua- V. Sag-marius.
Sua-pte, -cte (36) {i. sua natura 65,
136^ noch sin werken (17'. williglich fiio).
Sua- 174), swa-randare (aus war.)
swerin 18, 9). schlieren (74. X sweren
vlcerare? ! cf. schlier bubo, panus in=
guinum h. w., Fr. 2, i98. Sm. 3, 457;
eher als schlieren ib. 456).
Suarium sue- (20), suwe-, soegh-,
swijn- (147), schwill- (68, 110), verken-
(l32, 147) -Stal, -Schot(l32).
Suarius suwhirt (110). verkenhijrde
(132).
SUB
*Suas wclcliili laiidiß seibiß (.5l>i.
*Sua8i-a, -men, -um (17) [cf. sausio)
rot (9). eyn rathe (l7i.
Suas- (Br. &c ), suad- (q. cf.) -ibilis
raten- (uo'M , rat- (iio»), raut- (68),
raede- (132) -lieh, dem zu raten ist
(110). den tzo raden is (132 >. rait-, ixir.
rat-schlegig (75).
*Sua8i-men v. -a.
Suasio hd. rat-, rad-unge. rat, varr.
ratt. reed;/y/. gloublich leitung l liant-
1. i redung, var. rettung ,ic. (65).
*Suasi-um v. -a.
Suas-or, -sor {cf. sausor) hd. nd.
ra-, re-, ro- (21i -der. hd. ra-, rau- (76),
ro- (9) -ter ; rat-, raut- (68 1 -geber. hd.
nd. rat-, rad-, hd. rait-man. vberreder
(65). eingeber der einen etwas ratet f 64).
Suasum (Ki.), swasum rus-tropffe i
-var (9). suasus ycolvr) nl. taiieet ai6).
SuaSUS S. ratung .s/»l. (Gcmmae).
*Suates (^c/.suatim)aincr-^siner-(7*j),
seiner- (1, 3) -lay. eyn siner ley (5). in
s. ley* (21). schinar laib sie 6).
*Suates (X suaderei raduiig (18).
Sua-tes, -des 1 17) {piscis) eyn smerl-e
(17), -311(133). -ein (74), -inck visehii32).
eyn schmerl-yn (66, 152), -eyn (i5i),
-ing (66 sim), -inck visch (iio). skmer=
ling V. (68). grundel (17, 74;.
Suatim noch siner reden ( 17. X
suadere?). siner leyge (23). Q-". suotum
i. suo more (i36). suopte i.suo etc. (iio).
*Svatus (/. raui-s, -dus, cf. suasum)
grell, schwartz-gai. -lecht (Heu.).
Suauiare. -ri küssen (110 &c.). ver=
sunnen iiio). soneii (132).
*Suavl-ator, -tator, -o eyn cusser
die cusset (147).
*Suaviietoriumi aus seuamietorium!)
V. Rebrachiatorium.
*Suauiloqu-ium, -entia suß wort(iio).
*Suavi-o i\ -ator.
Suauis lid. süße sim., sanff (17), senft
(6), wonsam (65). soes (i32). nd. sote,
sachte. Lückenbüsser in 17: O brede:
heicher.
Suauissimus süßlichen suß t aller=
süßest ;65).
Suauitas hd. süße-, su^i-, sussig-,
susig- (9 1. siessig- (iio*). semfi'ti-^ semfft=
mudic- (20) . grussbarlicli- t wonsara- l
schmackhafi'tig- (65) -keit. sießlieit (68).
soeßlicheit (132).
*Suavi-tator v. -ator.
Suauiter hd. süße- s/w. , süs-(9)-licli;
suß-, sieß- (110»), soeß- (132) -liehen.
Suauium {i. (Mculum cum saliua
mixtum 20 sim.) hd. kuß. eyn koß der
vnkußheyt (17), vukeusch kus (9), vn=
kusche loß {sie 8). schmutzlin (i26).
*Suauum daz suß von den blunien(^8).
Sub hd. nd. vnder. vfi' (68).
*Subaceellare i. abscondere (76).
*Subactorium ligneum mangelholtz,
vitreum schurglaß (125).
Subaetus nunder, var. hinunder, ge-
bracht (65).
*Subal-tare, -eare (9), -tero i^l7) (V.
exultare t eantare 76. cf. subsultare)
singen (8, 9. 17). fre- (9), frau- (8), her=
frau- (17) -wen.
BUB
SUB
RUB
559
*Subambulus hd. ein vndf^r-lauffcr
(9), -kiiee'bt. oyu kiiecht ( ito, 132), vn=
der-kn. (CS) der knechten.
Subarare wenig plögen (14). vnter-
ackern t -äln-en (ki^.)' -eren, eren, eckern,
fa-, fc-lgen (74).
*Subarcare (c/. subarrare) v. Per=
taxare.
Subare (c/. catulire ) ruh- (ki^),
ruch- (Frs.j, rieh- t wins- (i26) -len. ver=
ckeu wynneu in der iiatiiren (i47). ram-
meln (Ki^M.
*Subarractani {sie, cf. sq.) ags. be=
weddad (<)4''~).
Sub-arrare, -errare (aZp/;. -arr. iiob)
{i. despon-dere, -sare) hd. nd. truwen
(20); v"-tr. , Jid. -druwen, -trewen,
-trauten (134). ondertrouwen (132). globin
o. mol schaczen (8). gelobin t inel scli.
(9). betingern (5^). vervingerln (3. cf.
desponsare). etwas daran l dor-an, -ay
(75'i) i hin t vor-an l -hin { zu geben
(75).
Subater schwärt/ (68). wenig schw.
(110). wat swaroz (132).
Subaudire {cf. reaudire) Iid. hörn
0. viriiemen (8,9). hd.nd. vrider-, vber-
(6, 110), v'- (17) -hören, wenich h. (14).
dat eyn h. et dat ander ver.staen (132).
anders versteen ^ nit mercken (iin). iber
hoeren (76).
Subau- V. Subfer-ratus.
Subauscultator {ludi equestris) luß-
ner (112).
*Subauus kiuds kind (1).
Subbibere hd. wenig drincken sim.
*Subcalcare [cf. suppeditare) wider-
(76), vnrler- (7.-)) -tretten.
*Subcalcator vndertretter (75).
*Subcantare hd. nd. vnder singen.
*Sub- V. Suc-canus.
*Subcedere {cf. succ. ) na ein ander
gan (14).
*Sub-cella, -col (cf. -tel) fulMiole (74).
*Sube-, succ-, seltener subs- (88, 91 &c.)
-ellium , subcellum ( '2^1 ) { i. strainen=
tum 4, 7.5, subr-, vur. surb-estus 7.5)
hd. nd. sadel-, saldel- {sie 97), satil-
(9), satel- (3, 4), sattel- (6, 74, 75) -kus=
sen, hd. -koßen, -kueß (4), -kussi (6),
-kussin t -deck (74), -tuch l -panir, t
p. am sattel, l bamsten vnder dem s.
(75. cf. bains Fr. 1, .54). de reypel ane
dem sadel (lOs). vnder-satil (8), -schemel
(9). fuß-sch. (74). vot-sch. (subellum
untersck. von subcellium23). langer stuol
(9i). gostiel o. benck dar vff man sitzt
in einem spiel (88). subsellia sidella,
gesideli, scrannolon d. pl. (Gf.). gestalte
(125). winsterstadel (v. a. 1428 Sm.). sub=
stellia fi- (8), ve- (9) -nsterstudel. sub=
stela fenster stude (16).
Subcernieulum beütel (91).
Subeibare hd. nd. heym-lich, -elichen
(66), -liehen (75), -licken (23), hemlich
(3) spisen, speisen (3, 75 van-., 134),
speizsen (4).
*Subcinare erhohen (74).
'^Subcinere {untersch. von succ.) hd.
singen (68); klein (110), klein-, klen-(l32),
kint- (18), heim- (ü, 76) -lieh, nd. cleyn=
lick, clelklickcn (22) singen.
Subcin-ericius, -iricius, -ericus (76),
-erius (75), suceinerieeus (64^), t cine^
ricius (74) selten s. panis vndin- der
(110), onder die (132) eschen kocht (110^),
ge-k. (uoa), -koecht (132). ascheu kuch=
Iin &c. (65). asclier-brot (6), -kuch (4,
74), -kuche (9). eschen-kuch (8), -brot
(64*'). escher kuoch (64^, 76). ascheri-
cht (5), -eh (23), -g (74), -n (75), eß=
serecht (21) brot. escherich borit (.9tc
18). pogatz (74). cinericius, cinerius,
sub-c. ascherin ; panis su'ocinericius
aschenbrot (75).
*Subcinerizare under der aschen
kaicken ii47).
*Sub- V. Suc-cingere.
*Subcini- i-. Subcine-ricius.
*Subcino ( /. abscissione ) scindattc
(? r;f. 6,525. t/. subscivum ; succinea?).
Subcisiuus v. Subseivum.
*Sub- V. Suc-cumbere.
Subeus V- Subtereus.
Subdecanus vnder declien (20).
Subdelegatus dem daz vnderenpfol=
lien ist (93). vnder richter (64). gebetten
r. (9). gebider r. (17). gebetin ritter (8).
Subdere vnder-don (22), -tun (23),
-teyuigeu (4), hd. -dun slm., -tenig
machen, -geben (1), -werffen (65), -se-
czen (18), hd. nd. -legen, -leygen (20),
-ligen (5), -liegen (13). onderduen (11).
zu legen (8, 9). bie- l nai-gen (65).
*Subdestinare (i. pro alio mittere\i6)
eyne anderen senden t vnder-s. (8, 9). für
ein a. s. (75).
*Subdi gehorsam sin (65).
*Subdiac-anvis r. -onus.
Subdiacon - ale , -ile ( i. suptile t
colobium i3o) suptil (i3o). amicte (11.
i. q. amict tutulus, suffibulum Kil.j.
*Subdiaconare dyakon wihen i epi=
steler w. (5''i.
Subdiac-onus, -onis i^l), -anus (17)
{cf. subleuita) hd. nd. epist-eler, hd. -1er.
sub-dyaken (-onus 1; 19), -diaeet (11).
diener { vnder-d. (65).
Subd- l suppos-iticius ein wechß=
liug (125i.
Subditus vnder-thon i -geworffen
(65), -denich f -worfeu (13), -daen(20).
*Subdolare vnder- (19), vnde- (20)
-graben, oudergrauen (II).
Subdolus gewarig (1. st. gevarig?
cf. cautus). falsch (20 &c.). f. verde (22),
ge-v. (18, 22), zungeler (8, 9, 75), reder
(9). einei der f. geferte (5), fals rid (21)
hat. fals (13). betruglich {110 sim.). loeß
listich, schalketht (20). arcklisticht (3).
bosfatig (Pict. cf. Gr. Wtb. 270).
Subducere vnder- hd. -füren, -furren
(6), -fuern (17), -tieren (68, iio-i), -forn,
-fudern, -futtern (21), -fieteren (76), -lei=
ten (68). -leiden (20, 132), nd. -voren.
heimlicli füren (65), neinen (110, 132).
auß füren (3). be-czihen t -haben (17).
Subductio vuderfuruug (75).
*Subductor vnder- hd. -furer, -voerer
(132), -vorer (23).
Subduetura (/. suflFutruml) vnder-
hd. -furunge, -forung (18, 133), -vorung
(23), -voeringe (132), -fueter (1), -futer an
einem kleid (110), -fuder (17), -foderunge
(5), -fotterung (21), -zug (1, 6). hd. ein
futer.
Subduetus vnderzogen (75).
*Sub3llum V. Subeellium.
*Subemptor ((f. penestieus &c.)
vnder- hd. -keutfer, -kouffer, -kauffer,
-keyfTcr, -keuffeler (75), -kauper (23).
Suber {cf. traeumi hd. nd. hast. hd.
past (1, 75), baist (6), Hut, lynd (69, 134),
lat (132). inri rinde {i. liber 93). rynd
0. baast (68). sapli (141). floz-un t -en
{pl. i. pe- i pi-nnulas, piarua Ugna in
.siimmitatc retis (if. 3, 753. cf. sqq.). nl.
vlotliout (116. cf. suberium; vlot cortex
subereus /. q. korck Kii.).
*Suberare {i. f.re conducere Br. cf.
sufferrare) mit yser beslaen (i32).
Suberatus beslagen (132).
Suberies bastbaum (110 sim.).
Suberi-nus, -us, -um hd. best-in,
-yen (110 var.), -en, -ig (76) ; ba- (6), pa-
(74) -still ; lind- in, -en; etwas von bast
gemacht, fleßen (21).
*Suberiuni {cf.prc.) haist (^?) flaischs
(6). eyn floß (18. cf. suber). eyu vlote
(22, 23). vlate (/. 109).
Subesse hd. nd. vnder-wesen, hd.
•sin, -worften sin (65).
*Subeth {(irah.) raZ. de slapende sieckte
(116).
*Sube- ?'. Subi-taneus.
Subex pedaneus nl. stegelreep (116).
*Subexpolita fioleten (Hpt. 5. cf.
expolita geuigilota Gf.).
*Subfacinula {cf. sq.\ sarcinula X
manticae sufFarcinatae Gl. m. 6, 409).
Sub- (Ki.), suf- (108, 110, Ki.) -farci-
nare, -fracinare ( 110=^) vffschurtzen,
vaf. die schoß füllen vt raulier hene
suffarcinata (110). opschorten (147).
onder-torsen t -binden (lOs).
*Subfarcire ( cf. prc.) vnder- (19),
onder- ( 11 ) -worsten. uff- t in-fuUen
(20). op scurten (U).
=^Subfeeeio v. Subuectio.
*Sub-, suf-fectus an eyns andern
stat gesa-czt (8, 9), -cz (8), -st (17). vn=
dcrpflcger (75).
Svib- V. Suf-ferrare.
Sub-ferratus, -auratus beschlaheu,
vlg. vbcrgult (75).
*Sub-, suf- (Br.) -fibulare {i. subligare
Br.) schmißen (20).
Sub-, suf- (Br. &c.) -fibulum (/. sub=
ligaculum Br., Gl. Acifr. cf. subdiaconale)
eyn stelle (scelle?) von derspangen (23).
ags. vnderh vraedel (Gl. Aelfr.).
*Subfossio vndergrabung (75).
*Sub- V. Suf-fragium, -frago.
Subfrigide kvleich (4).
*Subfulgere Itd. ein kleyn (uoi»),
wenig (17, iio^'), gew. vnder-schinen,
-schin (17), -scheinen (i34).
*Sub- (suf-Br.) -fumigare, -fumiare
hd. vnder- t be-rauchen ; vnder-reuchen
(110), -reycheu (17), -rochen (6); berei=
chen (21). onder roechen (132). reyken
(22). beroken (23).
*Sub- V. Suf-fundere.
*Sub-, suf- ( 1) -futrum, subfut-erum,
-orium (74), -urum t -ura (5'') {i. sub--
ductura, futrum) hd. fu- (17), fo- (5),
nd. vo-dcr hd. futer (74), vuder-f. l
-furung l -tzog (74), -futter, -fuder (5l>),
-foder (18), -zug (75) ; furrier (74).
*Subga- V. Subgu-rginale.
*Subgremiare sciioit of slyp hoger
op to boeren (i47). vnderschurczen l
gurten (19). gurden (11).
r.oo
SUB
SIIB
SUB
Sub-, 8ug- (los) -grunda viidorgo/.so
^'J0'|. de osfiic (los), m/. Iioosdrop (ik;).
*Subgur- (."5, 17, 75), subgar- (tu).
svibiur- i 17, '_';>, 7,)), subii'- (H. subur-?\
subur- 170, subrin- ( ? 21) -ginale (/.
rota molcitdlni 3, 7(i, abrota ir>) hd. nd.
oiii wiisscr-, watcr-rat (3). -rot (6\ -vad
(17, 'il, 23, 7«), -rade (71), -rad in der
uuilfii / inidnid im wanscr (75).
Subhircus r. Subircus.
Siibiacere }id. nd. vndor-U'i;oii, -ligcn.
Subiactare hd. vndor vvciffeii.
*Snbicere r. Subjicere.
''Subiciare v. Accumbere.
Siibiectari i^niiit liuii l sich gruii
den \t'>'i^.
Subiectio vndcvton-igkfMt [ 9, 7."> ),
-okeit (8). viidcvwiirf'riii'h- l gehorsam-
keit (65). vndcrwerffiuig (75).
*Subiectiue nach doin vndcr wurfF
(fi.5).
Subiectum vnder-seezung (3, i),
-sacz {\h, 65), -saczt (9 Anh.), hd. -li=
guuge, -legunge, -loygunge (21), -lege
(62), -WUrff (46, 62, 65), -WOrff (Ö*», If),
21), nd. -leginge, -legich (23). gegen
wurflF ((), 75, 76).
^Subiectiuum vndersetznug (75).
Subiectus hd. vndcr-worft'en, -ge-
worfien, -thon (65, 68, 110"), -gcthon
(uoa), -tan (8), -dane (17), -tenig (75),
-lacht (13.^). ondcrdaen (i32).
* Subiectus v. Subuectus.
*Subigare {cf. sublegare) beuelhen (9).
Subigere twingen (20). be-tw. (8, 9).
vnder-tun (9), -thuu (19), -dun (8), -doen
(20), -don t -doin (14), -sich bringen t
-sich brechen (es), onder-duen (11).
Sub-jicere, in den Hss. gew. -ieere
vnder- hd. -werflen, -sich w. ^ - thuon
(110a), -thon (iio'>), -leigen {21), nd.
-werijen. onder doen t o, die voes wer-
pen (i32).
Subjici vnderworfcn i
sin (65).
*Sublle V. Subtile.
*Sub- V. Su-illus.
Subintrare jngeen (65). vndergen(75).
*Subio {8t. subigo) vnder dun (17).
Subire vndcrgen (75).
*Sub-ircus, -hircus ( 74, Br. ) under^
uoehs (!)3. cf. isellaj. vnteruclißen (74).
Subire hd. i/d. vnder gan .lim. irge=
bin (8, 9). vnderwerfFen; jn- i haimli=
chen hin-geen (es).
*Subitanee glijchhaestig (20).
Sub-itaneus, -etanius (5*^) hd. snel=
hch, gUch SU. (ö**. c/. prc.) ; schnelli-ch,
-cklich (76). nd. snel, snellick. sme- {sie
18), ge- (20, 65), ie- (23) -lieh, -liehen
(20). haeste-ch (20), -lieh (132). vnvir=
sehen (20).
Subito vrberin- (Ob.), vrbri- (63) -gen
{cf. exobruto, repentei. zu harjt l schier
(20). drade (5, 23). hd. snel .sim.hd.nd.
snelli-ch, -ck. schnelliglichen (110). zau=
lieh (5''). vrbli-tzlich, var. -pfling, als
geelich (65). .säen (99, 106).
Subitus gee- i vrblicz- (65), snel-
(19) -lieh, gcch (65l haestich (11).
Subiugalis vnder-tanig (1), -tenig
(6), -denick (18), -denich (22), -denelich
(5), -dencklichen (21), -tan (8, 9), -ton
(76). vndenlich {sie 23). vnder dem ioch
o. ge-zeumot, -horsam (110 sim.). getzem=
met (132). lestig (75). lastbar (kl).
gehorsam
Siib-iugaro, -uirgare (74) hd. nd. vn=
der-denich. hd. -tenig, -thenig, -tunig
(131), -tauig (08), -tcynig (4), -tun (9;
Mi.u'hcn, inakcn. vuttertenigen (1). vn
der-dueu (20), -werffcn (20, 65), -legen
mit geliorsam (75), -bringen vnder sin
joch sim. t zemen (fi5). ge-, be- (9),
eyn- (sie 8!) -waltigen (76), -weidigen
{b, 18), -welligen (21), -veldigeu {sie 8,
9). beroeken (2.3. r st. i).
*Subiugarius encke (125).
Subiugatus vnder dem joch beladen
l ein viidcrworffeiuT (05).
"■Subiuges ticluder (9).
*Subiugus iocliig ochse (9).
Subiu-nx, -ng {sie 74), -x, -s (8, 22,
23) vnder tan (9). v. dem joch (110).
onder dat j. (132). eyn rint in dem j.
(.^)), in ey {sie) goch (17). nd. eyn rind,
rinck {sie 23) in dem iocke (22), iock
(23). rinde, iochtzucht, ziechperling (74).
yotik kneeht (8. nach subambulus,
entspricht subiugus 9).
*Subi- if. Subg-urginale.
*Subiu-s, -X V. -nx.
Sublabi )id. vnder vallen.
*Sublacus iinscis, cf silago) bley (9).
*Sublector hd.nd.vndev leser (5*^,23).
*Subleg-a , t -atus ( 75 ) (^. seruus
missus 3) eyn sende- (3, 8, 9), send- (75,
76) -kneeht." eyn vnder bode (17). lioß=
futer (08. aus nd. -feter cf. subligar).
Sublegare ( cf. subigare ) hd. eym
andern gewult gebiu , eyn a. an sin
stad seczen o. senden (17); beuellen (8).
Subleg-atus v. -a.
Sublesti-a, -s (75) betrubsal (9). tru-
(75), trau- (74) -rigkeit. syeck-, swaeck-
heit (147).
Subles-tus, -US (75) (/. submestus
76, tristis, infirmiis, molestus; unterseh.
vowsubletus i.parum letus 110 &c.) tru-
(68, 75, 110), trau- (74), tau- (9) -rig.
betrübet (9, 75). drouich (132).
*Subleuainen auf-hebung t -haltung
(7.U
Subleuare hd. nd. ex'-, vor- (22), hd.
her-, uff-, vnder- (75) -heben, yerheuen
(132). hd. er-luften, -hohen, hohen (9),
-Intern, var. -iiehteru, t hantraich thun
(65); auflialten (75). opboren (11).
Subleuatio vff- (20), vffer- (65) -he=
bunge.
Subleuatus {i. sustentatus) aufge^
halten (75).
Sub-leuita, -dyaconus lechzger (93).
Sublieius eyn treck bi'ugghe (i32).
Sublidit drustit (i4i, Gf. 5, 266).
*Subliga(caligula) buic . . . (98).
Subligaeulum {i. tenaculum 3, 4, 76.
cf. sub-ligar, -fibuluni. suceinctorium.)
ein klannner (3, 4). vnter-pundt, -pandt
(74).
*Subligamen eyn nestel o.ryem(iio,
132).
Subliga-r, -re (11, 19), t -eulum (iio,
111 &c.) lid. eyn vnder-gurte {equi 8,
9), -gurt (3, 75), -gegurte (4), -gegort
(17); gegurte (9). nd. gurdel; hosueter
(11). nl. opperbroeck (116). hosen nestel
(19). bruoch (110 sirn.). broßmen (126).
nyder-gewand (126), -wat (88, iii), -kleid
(88, Das.).
Subligare luL vnder binden, vnter-
pinden (7i).
*Subligaris vuter-pinder , -pundt,
-pandt (74).
*Subli-gnium, -gumen v. -nguium.
Sublimare, -ri (1) hd. nd. er-, ver-
(68, 132), hd. her- hd. -hohen, -hoehen (68,
76), -hohen («5 var., 134), -hoen, -hochiu
(5), -hoeghen (i32), -bogen (18,23). vnder
solen (23).
Sublimatio eriioehung (,110). ver=
heuinge ( 1321.
SublimatuB erliociit (65).
Sublim-e, -iter hd. nd. hoch (23);
h.-lich, -liehen, -lick. iiuch- (134), hoge-
(18), hoege- (132), hol- (21) -lieh. hoe=
liehe (133).
*Subliininarebey stell o. vberture(74)-
Sublimior hochwirdiger, grosser,
volkumlicher (65).
Sublim-is, -us ä/^/. hoch. nd. ho (22),
hoeglie (132).
*Subliraitare (cf. superl., sublimi=
nare) drisgudi (Gf.).
Sublimitas hd. nd. hoch-eit, -unge
(9). hoekeit (18). die hoch l hoeher ge=
walt? oberst, var. ober- Hioch-stat (65).
hoch t obenkeit (63).
Subli-nguium, -ngwium (8), -nqui=
um (74). -nwium (17), -nguum (104),
-gnium (Sum.), -gumen (9j, -ngua (94»)
(^. volium — st. folium — sub lingva vt
aues deeipiat &c. 17 sim.) blat (91. cf.
BM. h. V.). vogelplat t plat der vogler
(75). struchel {i. guttw Gf.). racli-o (Gf.),
-e (74, 104, Sum.) mit Worten t -sal (.se'c
74!). rotz (^■. humor <&c. Gi). vnder-zunge
(8, 9), -Seezunge (17). ags. uf (94a).
*Sublustrare wenig luchten t vnder-1.
(HO).
Sublustr-is, -us (i36) {i. purum lu=
eens et quasi obscurus Br. sim.) dunekel
(110). lutzel doncker (132). heiterliclit
(Ki'"^.) ags. scur (i30. a. d. Lt.? cf seu=
riora i. sordida ib.. equus scurus Gl. m.,
ital. scuro.).
*Sub- V. Su-mella.
Submelos, g. dis {cf. submeies Gl.
m.) seyckebed (147).
*Submentile {equi) chinne- (Sum.),
i ehini- (104) -raif. kinnereif (155).
Sub-, i sum- (Gl. m.), sv- (13) -men==
tum vnder kynne (8, 9, 121, .sim. Gf.).
koder (12, 13. cf. Sm. h. v.). kusg (13.
X dens molaris?), kalke (10. c/'. Struma
kelch; zufällig an altn. kiälki maxilla
erinnernd).
Submerg-ere, -are (75, 76) Iid. vnder-
thauffen (75), -duncken (8), -sencken. nd.
onder sinken (11). er-, ver- (68, 132)
-trencken (68, 75, 110)', -drencken (20,
132). dertrincken (9).
Submergi vndergeen t ertrincken
(65).
Submersio ertrenekung (75).
Submersus ertruneken (65, 75;. ver-
druncken (i32), -suneken (uo).
Submestus v. Sublestus.
*Submietum ( : memini) vnder den=
ckinge (23).
*Subminister ein vnderknecht (110).
Subministrare hd. dyenen, vnder-d.,
nd. -deynen (22). tie- (6), di- (17), de-
SUB
(23) -nen. rad geben (17). heymlich ro=
teil (9 sm.).
Siibministratio vnderdienst (68, iio).
Submiscere viidcr-meiigen i -mischen
(75).
Submissio viider - tlionuiig (iio),
-tliyuiig i vbergebuug (ü6). onderdoen-
i ouergeu-iiige (i32).
*Subniit-igare, -tigare [i. pm-um m.
76) wenig semfteu (9i, senftigen (8).
Submittere vnder-tbon i -geben
(110 villi.), -tun [S, d), -tretteu (9), -sich
bringen (65;, -laßen (17). nidder-l. (8),
-legen i -lossen (9). verzagt machen (65).
*Submit- V. Submi-tigare.
Submouere heimlich hinwegthon(68,
iio). iieymelich wechdoen (132). hiiider-
sich schlagen (65).
*Subnauigare (i. freqii- t lat-enter n.
76) stetis schiffin (8, 9). heimhcheu seh.
0. b. vff dem wasser faren (75).
Subnectere viider - knipflPen (uo^^),
-sich knupffeii (,110^). onderknopeu(i32).
Subneruare hd. lernen; a-, o-dern
v'hawen sim. die adreii (iio^), rossen
die a. (75), sennen (iio^) abschnyden.
die zenen afl'snijdeii (i32). ih hahsen
{prs. Sum.).
Subniger brui-ii [ 20 ). ein wintzig
schwartz (65).
Subniti {i. subtus n., apodiare 76)
kd. pingen sim. pynen (68, 132). ainfel=
tigen (76. cf. sq.).
*Subnixe eynfeldicklichen (17). efel=
lieh (8).
Subnixus eynfehlig (8, 9). demutig
(8). geiiaigtor; vnder-buwet, var. -buwen,
l -zogen ( 60). aufgehalten mit rue l geruet
mit vffhaltuiig (75).
*Subocular (-re 01. m.) eyn ogh koiek
^23. morbus? cf. eolica. kalke v. sub=
mentum?).
Subolere hd. nd. wassen t, vnd (23),
vnder- {'2'2.) -stincken. hd. wachsen, wa=
ßen, waschin(5), wesehen [sie 7). riechen
(110). ruyehen (132). smecken (18).
*Subordinare ordenlich seczen eiuß
vnder dz ander (6,i).
Subornare {i. accusationem instituere
76) eyn horcher l eyn czeger (9), sey=
ger (8) seczen. heimlichen zu wegen
bringen (75).
Subornatio heimlich zuwegenbrin-
gung, varr. -ung, -gen yiä).
Subornatum viiderzogen mit zier=
lichkait (C)).
Subp- r. Supp-.
*Subpar- v. Supar-a, -um.
*Subpecia v. Suppetitio.
*Subpe- V. Suppo-diare.
*Subpe-ditio, -ticia &c. v. Suppetitio.
Subped-aneum, -itamentum &c. v.
Suppedaneum.
*Sub- V. Sup-plenvis.
Subprior vnderpriel (5'').
*Subpi"iorissa vnderpriorin (5*^).
*Subractiua i'. Scalaria.
Subregulus koiiiglin(8). vnder-kung=
leyn (9i. -koiinic (23).
*Subremen [T st. t) weuel (20).
*Subrepare, surrepere (65, Br. ) i.
sub- (76 1. post- (Br.) -intrare vndi rgon
(76). haimlich zu-krichen l -fallen (65).
DiEFENBACH Glossarium.
SUB
*Subreptare be- t vnder-griffen {iin=:
ter das folg. subremen gesetzt 20).
Subreptus benomen i abezogen (20).
*Subr-, i surb- (75i^j -estus ( c/. sub=
cellium) sadel küssen (23).
Subridere hd. wenig, eyn w. , klein
(74), kleynlich (21) lachen, eyn cleyn
(5, 23), cleyne (22) be-1., laken (23).
lecheln (8, 9). bespotten, smotzen (74).
schmollen (88). smonezeln (8). smuceln
(9).
=^Subrigare hd. netzen (19, 100), vnder-,
wieder- (7) -11. ; eyn wenig n. (17) , be=
gißen (8 sim.). naßmachen (21). vnder-
n. (uo &c.), -nuczeu (18). nd. netten,
vndir-n. i23).
Subrigere hart (17), hert (8), wenig
h. (9) werden, struben (lool.
*Subrin- (?) v. Subgur-ginale.
Subripere {unter seh. von surripere
q. V.) hd. nd. vnder-, be- (11, 20), v'-
(7) -iiemen, -neymen (3), -ziehen ^76).
Subrogare vnder- hd. -seczen, -s\^=
czen (21), nd. -zetten, -duen (11). eyn
andern seczen (8, 9). vnder-s. einen an=
dern an sein .«tatt vnder ine (75).
Subrogatio vnder seczunge (20).
Subrogatus d. sortitiis 76) vnder-
saczt (20).
*Subru-beus, -bivis, -fus, -ffus lid.
nd. duncke-l, -r (22) rot, hd. roit, rout
(6s). tunckel-rot (4, i5i), -rott (1). dunk=
ehel rat (2). doncker roet (i32). gälrot
(Fiis.). brunle-t, var. -cht (65).
*Subruere //(/. vnder-fallen, -prechen
l vmb-f. (^ä^. v'derbeu (8, 9). niderwerf=
fen (iioV nederwerpen (i32\
Sub- V. Sur-rumus.
*Subsa- V. Subso-lanus.
Subsa-mnare, -nnare, -nare hd.
spot-en (13), -ten < 12). hd. nd. be-, hd.
v'-spotten. v'-.'sputten (17), -schimpfen
(9), -lachen t die nasen vber einru-, vuir.
ry-mpffen (65). .snerken ; den iiase ob scort-
sen; grisen alse een hont; be-gr. (108).
*Subsannaticus hove- ? spot-lich (77).
Subsannatio hd. nd. spo-, bespo-,
hd. v'spo-. v'spu- (17) -ttunge, -ttinge.
gespot ( 75 ). verniehtigung mit nasen
ruinpfung l finger zeigung t zungen
vff ein vß recken (65).
*Svibsannatiuus spee (/V) hon (22'').
*Subsannator hd. spotter. hd. nd.
be-, hd. v'-sp., hd. -sputter. schimpper
(20).
*Svibseiuum ags. faeeni ; non s. un-f.
(94, 136). Cf. subcisiuus i. malus inter-
pres (Gl. ra.); /. q. svibsee-, succis-iuus
(Ki.); subsicivum überschar (Agr.);z.
7wn urbamem (i3n). substi-tium i. ab=
seissio (76), -eium abschnid ( 75 ). Cf.
subcino; i42 vv. subciei-va, -bus.
Subscript-um , -io vndergeschrifft
(7.5).
Subseus muleisen. meissel (Agr.).
Subseeiua {cf. subsciuum, succinea)
abschnipflfelten 1112).
*Subsed-ere [i. supers. Gl. m.), -ium
V. Subsid-ere, -ium.
Subsellium v. Subcellium.
*Subsequalter getal van tween (i47).
Subsequi hd. nach-folgen, -fulgen.
Subsequium dienst (68, 110, 132).
SUB
561
Subserieum nit gar seydin (91). bur-
schet (Ki.), -sat (Fr.).
Subsiciuus v. Subsciuus.
Sub-sidere, -sedere be- hd. -sitzen,
-setzen, nd. -sitteii.
Subsid-ere, -eo, -o (76) \i. inteiius
sido 76. cf. subsidus) hd. klein, klain
(76), eyn kleyn (.ö, 21) schinen, schiii
(5, 17, 21).
Subsidere (c/. sq.) helffen t vnder=
seczen (20). zu hulf komen (17). behulf=
felich sin (18).
Subsid-iari, -uari (23) hd. zu-hulff,
-hilff, nd. to hulpe komen. entsetzen
(110, 132).
*Subsidiosus iiulfflich (20).
Sub-sidium, bissw. -sedium hd.
hulffe. huffe {.sie 152), hulf, hilff, rettung
(65), sture (8, 20), fuUeist -20, au), hd.
nd. vo-, nd. ve-rdernisse. Iid. furdernuß
sim. vordeniß (132).
*Subsid-uari v. -iari.
*Subsidus, g. -eris ein clein stern
(110 &c.).
*Subsinea ( cf. succinea i aschafa
(Sum. ef. C!f. <Ö. 453).
Subsistentia wes-en (11, 20), -unghe
( 19 ). van der scycken dat gloem of
grontsop {i. crinodis, pitasis, sedimen,
ypostasis 147).
Subsistere hd. nd. stil, hd. stille,
steyl (13) stau sim. hd. stil- t be-stin
(17); besten; enthal-ten, -den. onthaet
den (11). staen t vnder-st., -wesen (20).
bliben jm rechten wesen (65).
Subso-, subsa- (75 var.) -lanus iid.
nd. oster-, ostroiii- {G,f.), ostrono-
(Ob.), oste- (13, 17), Osten- (5^, 7), sud
0.- (19), oyster- (18), oysten- (.5), obent-
(9), morgen- (8, 9), nd. ostern-, zuut
Westen- (11) -wint, -wen (13), -wijiit (11).
hd. Südosten, .suytoest (i32).
*Subsolea sole (9). vnder-s. (8).
*Subs- t susten-tacvüum vnderhaU
dyiig (147\
Substamen (/. lieium 1, subtegmen
75) hd. wefel -l, 12, 4j; webel-, webe-,
web, wep- (iio^), spul- (75), zettel- (46),
nd. weuel-, Aveff- (i32j -garn, -garwe
[sie 22). wepp (6). worfF (13); weuel;
warffe, vlg. zeddel do man in sehußt t
intrag des garn; eintrag (75).
Substantia hd. wes-eu (18, 65), -unge
(20); (ein) selp-, selb-, selbs- (7, 13, 49,
65), sin s.- (15), salb- (6), selber- (12),
selbstende (9 Anh.), gruntlich (65), eygcn-
(10), selff- (i32) -wesen, -weysen (13).
selbsinde (löö). nd. selues weseng(?23),
sulf wesent (22). wesenlich ding (46). w.-
kait; grünt; gr.-feste; fulmunt &c. (65).
ein vnderwese lichkeit (lä). gut (8, 9,
65). eyn substancia (5'').
*Substanti-abiliter,-aliter, -onaliter
lid. wesentlich ((i, 110=*;, selb-w. i^46, 68),
-wesenhchen (iio«), -weselich. selbs-w.
(7). seluen-w. (132). selbenwesentlichen
(110^). nd. selff wesic (23), solf weselken
(22). gruntlich (65).
*Substantiare vber-, ober- (12) -na=
turlich, -natirich (13) wandeln.
*Substantiosus fruchtrich (8). korn=
reich (9).
Substare hd. nd. vnder stan sim.
duren t wern (100). boduren (23).
71
502
SITR
*Sub8tel-n, -lia r Subcellhim.
Substernere hd. nd. viuli>r-logon,
-leytTP'i i-'*^. -liR»'n (4), -legiie («<•) t
-stV»>yeiui'""'-"S^''ou\veii (iioi'^ -broytcn
(S. t<^. worfffii (7'>), -sich w. (ßs). ondor
ligK«'ii Ol'-
*Sub8ti-cium, -tium v. Subseivum.
Substituere/*</.viuler-,in-(6.'))-8eczen.
Substitutus viidiT-gesctzt (iio''),
-gi'sotz (,110'M, -i;«'t*iitzt (\.\-i), -saczt(,10),
-SRC/. / ilaii \ 12).
Substratus vndt^r-gcstrcywct, va)T.
-gostrciiwct, -gestreut, -streut (iio),
-fegt (t!sl. ondergcliidit (ina).
Substrictuna visgeeolirt (,ioo).
*Subsuere vndor-flickcn, vor. -flucken
Subtal r. Subtel.
Subtalar r. Sotular.
*S\ibtal-aris, -is (,7g), l -es 7>^. (iio
&c.) i. vestit: protcn-sa 6G &c., -ta 76 ad
talos; if. sotular) ein cleid biß vfF die
ferßen (iio*'). das einem vfT die fieß gat
(iio*>). eyu cleyt byß vp die onckelen
(132).
*Subt-alis !-. -alaris, -el.
*Subtalixis /. valceiin qiiia subtalo
tantnm est (la).
*Subtanus r. Suecanus.
Subtegere vnderdecken tiio &c.). I
Subte-gmen, -gimen, -cmen ( 3 ), l
-men, subtimen (ii4=^) (?'. trama s>3. cf. \
substamen) hd. w(>bel i,lt>), w.-, wobei- ;
(21), wefel- (17 Mrg.), weh-, spul- (75), !
nd. weffel-, wef- (iy2) -garn. hd. we-fel j
(8, 9, 93, Ki»., Gf.), -fiel (7), -uel (20. Gf.), |
-uil (^121, ftt ); wey- (3), wa-i^6), wa- (Das.) '
-fei. der in- (^i^, 65), ein- ^64*^) -trag, i
deck (7). vnder doch (18). ags. awebb |
(94»). i
Subt-el, hissw. -al, -alis, -ellus (64) [
{i. ima pars pedis; solea, sulea b^; cf.
subtela) hd. sol-e, -en [calcei l pedis 3). \
-le (21).' subtel fuß-liole (7, 74), -staffi
(74). fuoß-hyliu, var. -luilin (-lus 64). I
enckel (3, 9).vnderankel (93). dz vuderste j
von dem fuoß (110 sim.). thole van dem
voete (los^i. fuß-stapf. -hol, -hole; leger-
ing, var. -xuig, o vnterschubel (74).subil
^liugerinc (i30, Gf.), var. scubel t ligirine j
(Gf.). I
Subtel-a, -la (7.5. v. retheum) {i. '
deceptio t frans, — x subtilis — et\
corrigia sub cauda equi Br i. q. sutela
Gl. Is. cf postela, sedile, solide, subtel)
betriegung (74). trügnisse (9). trog {sie ,
68. drocli (132). spul (75). spule sproß,
(7). spul-sprosse (93), -s])roß (74),- -broß
t sei iß), -seyl (64*'); spuol sei (64*=) ;[
gerayt, var. gereyde viiden an dem satel |
(64). ryem (68, i32)onder dat peert(i32).
em aflfter-seyle, van: -seyl, -gurtel (110).
sole (23).
*Subtellus (piscis) barbo (121, Gf.).
*Subtellus V. Subtel.
Subtemen v. Subtegmen.
Subtener vnter kleinen o. deniungen
iaren (74).
Subter hd. nd. vTider.
Subtercus, subcus tuschen velle
ind vleysch (147).
Subterfugere entfliehen (110). ont=
vlyen (132). ein s (sc?) wag steilen (6).
Subter-fugium, -gium (81) hd. zu-
SUB
verlaß, -v'layß. virlaeß (2()). nd. touefr-(
laet I II, Sil. vloet (loo).
*Subterran-eu8, -ius (11) s. ert-hues '
(19), -liiius (11). j
*Subteruad-are, -iare (8i) widder
pcnden (2()j. vnderpanden (81).
*Subteruadium vnder|)an-t (20), -d
(81 I.
Subticere stille s\v\-gin (8 .f?'»«.).
*Subticula r. Subuncula.
Subtilaris v. Caliga.
Subt-, supt- (130. V. subdiaconale),
sub- (23. so überall alph.) -ile, l -ilis
{i. tiinicclla suhdiaconi Gl. m.) kostlich
(21), kuslich sub. t kimstic subt. (23^,
kunstlich (18), konstich (5) werk, subtil
(Gf. (), 73). suptil (130). am'it (19. c/. sub^
diaconale). lerznerscleit ( 93 ). epistlcr
rock (75).
Subtile behende (15).
Subtiliare hd. behende machen.
Subtilis [ cf. gracilis) hd. nd. be-
hende, -heund (1 sim.), -hoynde (11),
■hcnne (10), -hen (21), -hinne (13). zimpf=
fer ? geschwind (126). cluog (7ü). subtil
(65, 75). ciain t gaistlich ; comp), adv. clar-
t subti-licher &c. (65). abcle (85^). zart
adelich (64).
Subtilitas hd. nd. behon-dekeit sim.,
-nikeit (7), -keit (21). subtilichkeit (65,
75) zu versten holie ding (65). .spiczig
fint, fund ; spitzfund-, spiczfind- { durch=
sicht-igkait; die dune, dünn, dünne (65
varr.). chioghait (76).
Subtiliter behentlich (20).
* Subtimen v. Subtegmen.
*Subtinnire tintelen (108).
Subtolar i-. Sotular.
*Subtraetiuus abezogelich (20).
*Subtraetorium (?'. pannus pedibiis
perstriettis ?) eyn ruck doch (17).
Subtrahere vnder- hd. -ziehen, -ziheu,
-zellin. -zyegen (18), -ziechen (6, 66),
nd. -tieghen (23), -teyn (22). hd. in- (20),
en- l hindan- l ab- t hindersich- t dar^^
von- (65) -ziehen; nemen (65); enweg
(20), heimlich u. minderen (110, 132). hd.
Stelen.
Sub- V. Su-trinum.
Subtristis lid. betru-big, -bet, -plich
(5); bedrohet (21), drurig (8), traurig
(9), wenig tr. (110), herschrecket (17).
nd. bedrou-et, -ich; wat droeuich (132).
*Subtular v. Sotular.
*Subtular eyn senbe baliste (19). en
zeue [sie 11).
Subtularis adj. onder enckels (i47).
Subtula-ris, -s v. Sotular.
*Subtunica v. Palla.
Subtus hd. vnder. onder (11, 132).
*Subtussilla v. Vria.
*Subuciula v. Subuncula.
*Subuctus V. Subuncus.
Subucula V. Subuncula.
Subudum v. Sudum.
Sub-uectio, gew. -uexio, -feecio fu=
runge (8, 9). vnder- hd. -f., -forunge,
-fuerunge (17), nd. -voringhe.
Sub-uectus, -iectus ^alph. subu- 22,
23) über gefuret ( 8, 9 ). ober gefuert
(17). ufi" geuort (19). vmme fort (21). hop
steyn (23).
Subue-here, -yere (3) hd. vmb-forn.
SUB
-faßen (18); dortliin bringen t füren
(fis); vber-f (8), vnder-f. , -foru, -fucrn
(17 1, -füren (3), -faren (7). vnder o. neben
sich fieren (iio»). füren t tragen (9).
ufweren (looi.
*Subuendere vnder-kaufl" driben (ö*»),
-kaulfen (3).
Subuenire hd. helften ; hilf!" thun
(65); zu liulife, holfl*!', hilflP, nd. to luilpe
komen. nd. lieljipen.
Subuentio hd. hu-, lio-, hi-lflFe; helf=
fange (20), zu hulf komunge (17). nd),
hulp.
*Subuer-cio c -sio.
"^Subue- (?) v. Subgu-rgtnale.
Subuer-sio, -cio (46) hd. vmb-, vnder-
(7), ver- (65) -kerunge. vmberung (46. :
cren arare), v'bierunge (20). v'- (17), zu-
(8, 9) -Störunge, ganez vnder.sich stur-
czung (65). nd. vmm(^ keringlie.
Subuersor verkercr (65;.
Subuertere v'- (9, 22'> , 46, 76), hd.
vmb-, vm-, nd. vmme-keren. vurkv'men
(20). Stulpen t störten (22b).
*Subuexio v. Subuectio.
*Subuirgare v. Subiugare.
Subula, t suella (147) [i. perfora^
torium ; armilla 147, pinca 74, 147) M.
alansa ^ ala sim. (Gf.), alc (110''), al, all
(64b, 110»), aaUalse(Das.). a- (i26),e-(i32),
ee- (11) -Isen. els-sen (147), -ene (106), -ne
(99). ol (7). ole (4). Schuster ale (75).
ael (152). nael (132. omcä bair. nal). 'hd.
siu- t sui- t su-la (Gf.), sule, suel (17),
suele (12), sul (93), sul (46), syel (13),
seuwl (64''), seuel (i52), seul, syl (64<=,
68), sele (18), subel (77). suwel (20, 23,
132, 147). swele (22). siil (109). pfrieme
(Ki.). pfrin (46). prieme (18). priem (7,
147). prym (lOO). prin (12). prene (22'').
pren (22, 23). pinne (5). pintz (74).
Subulare (Br.) mit der alen (no''),
al (iio^J, syl (68), suel (132) neyen,
vair. neeu, newen (110). "
*Subulea d. albuc-um t -inum 75 ;
X babulea ? cf. oxygala) buttermilch
(75, 76).
I *Subul-eus, -US (23) {cf. flabanusj
\hd. nd. swin-, hd. schwyn-, suwe- (7,
j 133), SU- (6,18), saw- (1, 9, 66), sau- (75),
sew- (9), seil- hd. -hirte, -hir((9, 66, 133),
-hert (18), -herter (1), nd. -herde. ver=
kenshijrde (132). svinar (Sum.). swen (22'>).
ags. suam (136).
*Subulis (cf. soroliga &c.) scharlinge
(Gf. 6, 545).
*Subulum hauffen swin 0. saw (75).
i. multitudo porcorum l ouium (76).
*Subulus V. Subulcus.
Subun-, subu- (Br., Sm., Gf.), subti-
(121, Sum.) -cula, subuciula (Sm. 1, 325)
{i. sartimen t pecies 75 , camisia t
ephot l superhumerale &c. Br.) hd.
scur- (121, .Sm.), schur-(Sura.)-litz ; schurtz-,
schortz- (17) -duch. schortel- (23), schoe-
(18) -doch, phait (Gl. a. 1418 Sm.). kor--
hemde (8, 9). hd. nd. eyn lap, läppen
(23). hd. eyn läpp an eym kleyde 0.
schuhe sim. (schue, schuch, schug 133).
fleck (1, 75). flack (<j). bletz (75). schuch-
bl. (46). ly- (49), le- (10) -mmel. eyn
vnder-, widder- (21) -rock (110, 132),
-cleyt (5, 21, 23), -cleid (75). lihhemidi (Gf,).
Subunculare lap-pen (17 &c.), -ea
t toboten (22'>). büßen (17). schuch 0.
suc
ander ding läppen o. bletzen (iio).
achuch («8 tiim.) o. kleider (68) 1. schoen
1. { hemden ver-1. (i32). flicken (74).
*Subunculator alt lepper (20).
*Subu-ncus (i. valde curuus 66 &c.),
t -ctus (7) eyner der do garkrump ist
(7).
Surburbana purckstadel (Gl. a. 1418
Sm.). untarpurigi (Gf.). purghute, gepewe
vnter den vesten (74).
Surburbanus bürg- (20), borch-(ll)
-man. vnderburgcre (Sum.). forsteter (75).
hoflich (46).
Suburbia furstede (7V furiburgi(Gf.).
Suburbium hd. nd. vor-stat, hd.
-stad, -bürg [m), nd. -horch, -horchte
(11), -horcht (132), -geburgecze (19). hd.
eyn fore borg, for- (Sum.), für- (20),
vnder- (8, 9) -bürge, fiu-stait (7). een
ghehuchte (108).
*Sub-vrcio, -urtio (46) («m-s subuen^
tio) hulp (23). huf ^sic 46)
*Sub- V. Subg-urginale.
*Subu-rsa, -sa (8), -rsum (22) wyder-
(9), wydder-(8) -bein. eynwedeken (23).
*Suburtio v. Subvrcio.
*Subus {piscis) arßling (75).
Subustus vnderm fuer geroest, fcür
goröst; viider fiuver, feiiwer gei'ost (75
varr.).
*Su- V. Sue-earium.
*Su- V. Sac-eatum.
*Succalcare [i. coneulcare) vnder
die fueß tretten (75).
*Suc-, sub- (74, 75) -canus, -tanus
(74), t -einus {q. v. 68, 107) (i. gemma,
electrum t lacrima arhoris 6, 66 &c.)
kunt-reve (3), -erfein (75), -erfei o. ge=
smeitz von gold (74). schurlitz (6. X
suecina, subuncula sim. ?).
Succarda v. Succerda.
*Suceare {i. mgere Gl. m.) sappich
maken (147).
*Sucear-ium, -um, czue- (1), sue-
(4), zuk-, zucc- (11, 74) -arium, zuc-
cara (19), -tura (11), -ura (93. t;/'. sae=
charum) hd. zu-, zo-, su- (23, 132) -cker.
zuk-kar (1), -er (11), -ur (93). zogkei*
(19).
*Succatum. saft'tgetranck (74).
Suceedere hd. nach-komen sim.,
-volgen (5) ; her nach geen t folgen &c.
(65). na-kummen (23), -gan (12), -fulgen
t zufallen (20). hd. nach nd. na eyn
ander gan sim. ergan (23). gelv\cken
(9 5m.).
*Succella {aus sub-tella, -tal) holung
des fuß (75).
*Suc- V. Sub-cellium.
Suceendere hd. bu-, bo-, zu- (7),
nd. be-rnen. burren (18). hd. born l vn=
dersingen (17. X suec-indere, -entor,
-inere) ; brennen, an-br. (6), anstossen
zu br. (110^). au-zynden l -stossen (uoa.),
-stecken (11), -stechen (132). ayn-st. (19).
hd. en-brinnen ( 76 ) , -czundiu (8 sim.).
intfengen (20). in zomi entzünden (75).-
*Suceensio intfengunge l zorn (20).
Suecentor hd. hd. vnder-singer (7
&c. ), hd. -senger. senger (20). vor-s.
(7). nach singer (93). vnt-, varr. vnd-erist
s. (75). bassist (88, Ki.).
Succentuariatus der gesetzt ist zu
einer hinderhut &c. (88).
SUC
*Succentus vndersanck (147).
*Suc-, su- (8, Gl. m. ) -cerda, suc=
carda (Gl. m.) saw- (9), sau- (uo»), säu-
(Ki.), sue- (8), su- (iioi)) -dreck (9), -dreg
(8, 9), -mist (110, Ki.). verkens stront
(116, 132).
Successio hd. nach-volg, -volgunge.
nafulg; na- t zu-kommunge (20). kum=
mung in die stat eins andern (65).
Suecessiue ( c/. sq. ) alleinzel-yng
(19;, -en t eins nach dem andern zelen
(20). elleynzil- (8), zeinz- (75) -ing. allen=
cziln (9). allanxsame ( 13 ). langsaralich
(46). lantsem (23). eyntlicke t navolge=
lick (11). nach ein ander (110).
Suceessiu-us, -e hd. langsam sim.
Successiuus hd. lang-, lanc- (17),
langk-, lanx- (18), longe- (12), lid. nd.
lanck-sam. lantsem (23). nog eyn andir
(5'^). nach ein- (V\, na en- (18), na eyn-
(23) -ander, nach aiuandrig (2).
Suecessor hd. nach-, noch- (21), hd.
(20) nd. na-konier, -kommender (7, 20),
-kumling (65), -komelinck (22^), -fuerer
(17), -forer (21 1, -varer (23), hd. -folger
sim., -folge l eyn langsamer (7).
Successus zufal t geluck (20). glucke
(8, 9, 100). guot gluck (110). furgang t
glucklich f. (65). gl. ding (75). langsam
mer {sie 76).
Suceidalana vngewaschen woU (110
sim.).
Succi - daneus , -sivus ondersnijd=
lick (147).
Succidere (i corr. 20) vnder-, neder-
(17), ondcr beneden- (132) hd. -sniden,
-scnniden (17 &c.), -schneiden (134), -fal=
len (9, 20, 76), -snijden (132), -sigighe
( sie 22. cf. succlndere ). hd. nieder-,
vnder- (110) -hauwen sim.
Succ-idia, -rida, (108) gesaltzen
fleisch l speck (110, 132). sevvruck (91).
schwein-bacli (Das.i,-pach(ui), -s hamine
l sehuncke (Ki=i. ). pekel (lOs). nl. de
hake (116).
*Suecidiuiri {cf. pro., anders <ii. m.)
sulcze (17 &c.). auffgehencket fleisch (64).
gruamat (16).
Succidus saff'tig (110). vol saps (147).
vuehtich van saep (132).
*Succi-dus t -num {cf. -nuxQ, -na?)
/. pyxis husch (23).
Succiduus bereit zu fallen (110 &c.).
*Succifluus V. Sueculentus.
*Suecin-a, l -etorium scluircz (75).
sch.-tuch (3, 4).
*Succin-a, -abatus (75) (?'. alueolum
in molendiiiv 75; ef. suecid-ium, -us?)
sulcz l meel kyst (19). zulte l meelcast
(11). nieltrog l bu-, var. bv-tteluaß (75).
multrog in quo farina caäit (74).
*Suecin-, sum- (23) -acium, succi
natrium (74) gelfar (64), gal var (23)
wyn. goltuarb wein (74).
*Succmare {cf. -na Nr. l) schurtzeu
(75). vnder singen (7. X -nere).
Succin-cte, -te, -etim, -ctorie kurtz=
begriflich (110^). kurtz- t begrif-lichen
(110=^). be-hagelich (20, 68, 132), -hege=
hc (11).
*Succinatrium {cf. sq.) pruchgurtel
(74).
*Sueci natrium v. Succinacium.
SUC
563
Suecin-ctorium, -torium, i -gulum
(«um.) («'. subligaculum 91. c/. succin-a,
- atrium , lumbale , perizoma &c. )
schorcz (17). schurcz-, t für- (75) -tuch
(9, 75), -tuech (V. a. 1618), -duch (8),
-fleck (Ki^ ). schortsnoir (147). gurte
(66 &c.). ge-g. l gurtel (20). vnder-g.
(Sum., Gf.), -gurt (iioa), -ryem (not»,
132). gurten (7o). vmbleger (20). nider=
wat (91). halfter (6).
SuccLQCtus gegurtet (20). vfi'ge=
schurtzt (68, HO), vpgeschorczt (132).
*Succindere {st. succi-dere, -nere,
-ngere) vnder-, vir- (20) hd. -sniden, nd.
-singen, ab-, vnder-schneyden (74). schur=
tzen (100).
*Succi-nea, l -sma, pl., -sina (los),
-siua pl. (147) {cf. subseciua &c.) des
schoemekers afgesneden läppen (147). 1.
(68, 132), pletzer (110) von solen, van
soelen (132). quer- t sne-delinghe van
ledere (los).
Suecinere hd. nd. vnder- , wenich
(14), nach- (8), noch- (9) -singen.
*Succinericeus v. Subcinericius.
*Succin-eus (3), -ium (3, 74) (i. soe=
cus 3, cf. succ-inea, -ulentus) eia
schaff't (3). safft (74).
Sue-, sub- (14) -cingere hd. schu-,
schu- (67), schi- (76), scho-rtzen ; vnder-
(68, 110), auff- (4), vff- (65) -schurczen;
go-, gl- (67) -rten. hd. nd. (23) gurten.
hd. vnder-, vndenrufi"- (65), auff- (14) -g.
nd. scorten; gu-, go-rden.
Succingulu-m , -s (74) vnder- (93,
•Sum.), vnter- t scliurtz- (74) -gurtel.
*Succin-ium v. -eus.
*Succin-na, -nus v. -us.
*Succint- V. Suceinct-.
Succinum {alph. -anum, /. elec-
trum &c. i. q. suecanus 66 &c., cf. suc=
eidus) geele (110), gheel pater noster-
(132), ayd- l bren- (ii4), aug- (9i, Das.],
ag- (Das.), agt- t bern- (Ki.) -stein. kent=
ner (Xnin.), genta-r (Ki». ), -rn (Matthes.),
in den lituslav. u.finn. Sprachen heimisch.
furhin- (64^), füren- (123) -holtz. fyrhin-
(64<'"), kin- (75) -hartz.
Suc-, su- (121) -ctnus, t -canus (9.
cf. 107) kine- (17), kin- (8, 9) -hartz.
suei- (121), suai- (Gf.) -zige {cf. schweiß
im Pechbrennen Fr. 2, 246<^?). la- (107),
le- ( 108 ) -mmertijnsteen. succin-na t
nus est qd. gemma (i34).
*Succio {i. persicum) pcrs-e, -ick
(KU.).
Succipere eutfangen (14).
*Succis-lna, -ma, -iua v. Succinea.
*Succ- V. Pros-icinum.
Sucei-sivus v. -daneus.
*Succollare {Indus) hanekamtragen
(125).
Succor-atus, -osus ge-zuckert (68
110), -suckert (132).
Succosus V. Sueculentus.
*Suecrida v. Succidia.
Succrotilla kleyn-lauter (9), -lute (8)
stym.
Succuba eyn kebswipe (17), kebis-
wip (8), -weyp (9). schlepsack (126).
*Succubitus vnderlig- t intwich-unge
(20).
Succub-us, -i {pl? 8, 9) eyn alpe
(17). der mann-en (8), -e (9) alp. mare
71 *
564
suc
(12). ein vii(ior- , incubus ob-liper in
cotimdo \«s\.
*Succudariu8 v. Succursariiis.
*SVIC-. SU- (,11S, 155, AKf., Hr., (Jl.) -Cula,
/ suL-uba (,!♦' fJii- f gf- ' goi-lza (<if. ).
calce (104). calzt' (95). grlcc (loo). gelcz
(!!•). goi'ltei 11). muine. (8). noniio (9, I55).
iiirtine (Sucubal). hierher t). swiuliii (03).
ft-nhe-, swt'iii lein (74). ronbaiiin (Apr.).
•/iigwaK' (fabroriim Uns.), graiidoi damit
man spannet (.fiti/itldrii 112. (/. canali=
culus. crena. Isucciila.). griuulol {ceme)i=
hirii. spYaxT]; 112. i. q. regula Heu.),
gm- (115 . giv- (Heu.) -ndol (ipY-) (X
grau grus /«.s7r. 1121:').
*Succulare (cf. succulcare?) viidor-
treten 1134), -schlahen l -schrouckeii die
fuolJ (75).
*Succul-, suec'- (17), ezucar- (1)
-candi, candi i5'') hd. zu-, zo- (21), nd.
suikor von, van l^and-ca (6), -it (21),
-en (f)), -el (17). -i [b^), -unium (23).
czockcr (18).
Succul-care, -pare (76), sucultare
(1) ((•/". suppeditare) hd. nd. vnder-, hd.
iiider-, noiici-tiTdon, hd. -trotten, -dre-
den. viiderin-cchen 1 75). vuct brrchcu (76).
*Succule, suculae (Ki.) [i. hyades)
andere sevensternen (147).
*Succulentia safiyckeyd (l^).
Succ-ulentus, -osus, l -ineus t -ifluus
(75) hd. saff-tig, -eeh (20), -echtig i5).
fol saffe(]7). vol saffts ■110). nrf. sapieli,
VOl S. (132).
*Succul-pare v. -care.
*Succulus ( cf. suceus. suculus i.
paruns sus i ;>. suceus Br. ) ein furch
jni acker (6ö).
Suc-, sub- (11) -cumbere hd. nd.
vnder-. oiider- (11, 132) -vallen, hd. -faln,
-woUcu i21), -ligen, -legen, nd. -loggen
(i32), -leygen. Ä^. ent-wychen, -weichen;
intwigeii (20), gcsigen (9). nd. ontwiken
(11), ouer wynnen.
*Succur-rarius v. -sarius.
Succurrere hd. zu hulff sim., nd. to
hulp komen. helffen (20). helpeu (11).
*Suceu-rsare, -ssare (?. trotare Br.),
-sare 175) (a//.s suceu-rrere X -tere,
-dere 75) traben (68, 75, 110). nach
lautton (68, 110). dräuen l naelopen (132).
Succurs-, succuss- (74). succurr-,
succud- (75 1 -arius, succurs- (68, 110,
132). succuss- (91, Br.) -ator, -or (ni)
(i. trotator Br., sternax q. v.) trabor
(74, 75). ein pfert das wol trabt (es,
110»), woU trapt (iio'J). ein peert dat
wal drafft (132). geil phert (8). scherczen=
der pfert (9). eyn sende pherd (19). eyn,
een zeynde- (11) , lickende ( 17 ) pert.
schittend roß (91). schlahoudspferde (74).
"^Sueeu-rsatio, -ssatura {i. trotatio
Br.) trabung (110). drauinge (132).
Succursus hulfife (20). hulpe (11).
SUCCU-S, -lUS, SUCUS (1, Br. ) ( c/.
soccusi hd. saf-e (17), -f. -ft; saf^sapf
n. (4). nd. sappe, sape, saap (22'>), saep
(132). dat sap (85^). socke [b^. X soc--
cus>.
*Suceus-are, -sare, -sarius, -sator,
-sor, -satura v. Succursa-re, -rius, -tio.
*Succussus erhotzluug (cf. sq. 126).
Succutere hotzlen (i26. cf. Pr. 2, 47i.
SUE
Sm. 2, 260). troftoren (Agr.). sohut-ten,
-leii, hart traben (88).
*Sucinus V. Succinus.
'Sucortus {mtilicrum; cf. surcotus,
suchorna ci. m. siin.) kurÜon, vur. kyr^
seu (64).
Suctus soeh o. tzoch (125).
*Sucu- n. Succu-.
*'Sudale v. Sudarium.
'Sudamina liitzblotterle, zittermal,
nl. rooi-vonck, -hont (116).
Sud-are, -orare, -erare iid. swi-,
swi'"- i21j, swe- (,iV'), ^^ellwi-tzou ; {l)
swei-, ischwei-, schwe- (i5i), schwai-
(134) -ßen, -sseu; .sweyyßen (19). nd.
swe-, swey- (11) -ten.
Sudaria [equi) wysch- («4, 93), ros-
wuch- i9:t) -tuch.
Sudariolum facilet (91).
Suda-rium, -le, -re (uo'') ^. faciter-
ium ir>, -gium 75 ic). hd. sweiß - tuch,
-duch, -doch, -doich (132). sweiztüch i
uberdon (.Sum.). nd. swet-doch, -dock,
-hol. augon duech (20). wuschß tuch (6).
Sudarium i. nebria ( 75 ) , camisea
equi (76), orarium (Gf. ). hd. swoiß-,
SW03S- l toten- (9), lieh- var. leich-
(75), wisch- (9, 75) -tuch; dotin- (8),
doden- (r>i>), dotheii- (49) -duch. toton-
gwantt (1). -kleid (93). doyden kleyt
(12, lo). henouklet (loo).
Sudatio sweißuuge (20).
Sud-es, -is (81, 93), -on (v. agger),
l sutis ( Gf. ) (i. partica) hd. stokella
(93), stacch- l stak-uUe (sutis Gf. ),
steccho (21, Gf. ), rade-st. (Gf. ); zun-
stecco (Gf.), -stecke, -schit (8); steck
(100, 110); zune- (19), zuu-, zäun- (64^,
134) -steck, -sterck (64^^); zawu steckh
(1619), zäune stecken (66); czavn-phol
(,3), -scheit (9) ; pfale (66), pfal, pfel (4),
palo, palle (10), payl (ö^^), phoel (77).
nd. stake (85) , tun-st. , tuen Stack (97),
tuyn staeck off pael (132); pal, steele
(81), alsno (09. X subula?).
*Sudi-buluni, -polium instr. braxandi
schirkorb (76). eyn draghe corff (23).
Sudis {cf. sudes) meerhecht t spieß-
fisch (Ki.).
*Sudon V. Sudes.
Sudor hd. swci-z (5), -ß, -yß (19),
-s (9) ; schweiß, schwaiß (6 &c.) , swetz
(12), sweß (8). nd. swot.
*Sudoriola schwaißtuchlin (65).
*Sudositas sweyßheit f20).
Sudum, subudum (/. ver, vertulum)
meytijt 1147).
Sudus {i. serenus &c., a sub et vdus
Br.) naß 0. fucht (8). nas fewchte (9).
schwaissig (6). swetich (23). sauuahti
(? Gf. (i, 283).
Sue-cia (1, 74 &c.j, -tia, swe-cia,
-tia (75) {i. regio meridonalis 19) sue-
(20), swe- (1), zwe- (11) -den. hd. nd.
sweden-, hd. sueden-, Schweden- (66,
110, i5i), schwdeu- (7o), suder- (,19),
sueuen- (5). swicen- (18), swiczorn- (17),
swiczcr- (20, 67, 133), schwytzor- (67),
swaizer- (3), scliweyczer- (i52) -lant.
swi- (7.5^), swei- (75°) -tzen. sw^eycia
sweytzoru lannd (1).
Sue-cus, -tus (74 &c.), swecus {b^),
swltus (75) hd. nd. eyn swed-e [b^ &c.),
SUF
-er, -ner (74). hd. schwe-ed (68), -d (110);
sueue (b), swiz (17); swit-zer (67, 75»,
133), -en (75a); schwyczor (l52); swei-
tzer t -ten (75*»). swicensis eyn swvcer
*Sueycia v. Suecia.
*Suella r. Subula.
Suere, nelten swere hd. nd. negeu
((), 23, 49, 65), neyon (11, 110 &c.). hd.
ne-won, -ben, -hon, -en (6, 9); na^gen
(46), fogon (V 18), naen (134).
Suere, in Hhs. oft swere hd. vd.
plegon; wonen ((J), gc-, go- (iioi^) -w.
(23), -won sin (110), -won(17). /trf. wenen,
will (17).
*Suerula {herba) swertol (19 , 20).
zwordol (11).
*Suesi-u8 i -is suso; suises suis-i
(141) -0(104). suses (74, i. maf/n-i, -e 76
canes) sus-en(.Sum.), -in (117, 121, Gf. 6,
282. (/. secutor). großorhmidt (74). su=
gosus {i. paruii.s canis 76, c. .siluestns {
lupus 74) klayner-, walt-hundt; wolff
(74). ain wclpff (76). cawem seucem leiti=
hunt (L. Baj. cf. Dz. Wtb. 31.3). SCUdo
rudo (Sum. hierher f). cane rudo l sius
(Hpt. 10, 369).
*Su-, siv- (i36) -esta ags. suina svadu
(94, 136).
*Suetia v. Suecia.
Suetus ((/. suecus) ge-wont (10),
-wou (iio). -lieh (68, 132).
Sueuia, sweuea [b'^) hd. swaben-,
Schwaben-, swabiu-, swobe-(77), schwo=
ben- (69), swefen-(17), nd. swauen-lant.
Sueu-us, -s (75), -igena(88), schue^
uus (151) hd. eyn swab, t swob (75),
swa- (133), sua- (12), swo- (17), schwa-
be; schwo-b (iioi») , -pp (69); swaypp
(19), swapp (20), swap (10), spap (5).
nd. swaue, swedo (22).
Suf- V. Sub-farcinare.
^SufFax-ius {aus fusarius ) spillings=
bäum (23).
Suf- V. Sub-feetus.
*Suffer-are v. -rare.
Sufferentia hd. godult. gedultig-
(76). hdolich- ^65) -koit.
SuflFer-rare, -are (3), subf errare (75)
hd. nd. be-slan, -slaen, -sloeu (4), -schla=
ciien (76), -slahen (49). beyslon (3). mit
ysen beslaen(17).peraen b. (132). Ärf. roß
(64<=), pferde besclilahon siin.
*SuflFerrator huof-smit (93), -schmid
(64). huff scliinit (6).
SuflFerre [i. compati 75) hd. nd. 11-,
hd. loi-, dul- (9) -den; vff-helffen (68),
-hebin (8), -haben (110). vpheuen (132).
auff halden (1). raubin (8). dragen (20).
vff jm selbs tragen &c. (65). be-tr. mit
einander im frid vnd gemach (75). do-
gen (19. cf. Gth. Wtb. 2, 642). getogeu
(100).
Sufleruere sudlen (126).
Suf- V. Sub-fibulare.
Sufiibulum v. Sub-fibulum, -dia^
conale.
Sufficere hd. genug, gnug, gnungk,
hd. nd. genoch sin. go-nugen (9), -nue-
gen (11). gnungen (8). imp. hat genug
(68). es ist genuog (cio). ydt ys genoich
(132).
Sufficiens gnugsam (65).
Sufficienter genuglichen (20). gnug=
SUF
samlifh Jes). noch-likcn^ -tinghe; noch,
viiste, velo (22'').
Suffieientia guugsain- (t;5), genuge=
lieh- (ft), gnungolich- (8) -kcit. ge-nugde
(20), -iiuechde (11).
Suflfire be-rauchen (lio), -rochen l
dyenen (im'nütrare 132). stencho (pj's. m).
*Suffisticare (*•<. sophist.) leychiu (5^).
Sviffitor fewrauffplaser {9i).
*Siii"fla-buluin, t -bium ( 74), -bolum,
-torium hd. blaß-, blaysse- (19), bla^'ss-
(46), bloß- (4) -balk, -balg; plaßpalck
(74). nd. blas-, blaos- (i32) -balch; pns=
ter. -torium hd. c- l ei-ssa sim. (Gf.i ;
eße, esse, eß (74), eyße (13), csche (8,
10), esch (12), hertze (10).
Sufflamen ii. pontellus t apodia-
men U7, reliquum &c. 22'') radsperre
(i35, Das. , Ki.). spaiiu-strick 0. -ketten
(135). loen-sel. -yng dair inen op restet
(147). over-floyt ^ -bälgen (22'').
Sufflare , i. fiuhtus flare l appodiare)
hd. nd. blasen, vnder-bl. (13), pusten (5,
23), blozen (4), v'houerdigen (I32).
Sufflatio blasunge (20).
Suffla-toriiun v. -bulum.
*S\affleta {i. suppeta bm.) ein bla-
(75), blo- (3), ble- (4) -ser. plaßknecht,
schmaicher (74). vlezkueht (bm.). flecz=
knecht (8, 9i.
Suflfocare hd. nd. er-, vor- (22t>, 125),
ver- (77) -sticken, l -deinjjfen (77, 12.5),
l -dumpen (22''); dempen (20, 22), er-
(18), v'- (23) -d. hd. temphen (1, sim.
Gf.); ar- t bi- t ior-t. sim. (Gf.); v'-dem^
men (5), -thumen («G &c.) ; er-stecken,
-stricken (5''. weit.) ; her-stigken (21).
hd. nd. Avu-, wo-, wu- (21), erwu- (65)
-rgen; doden. hd. to-ten, -tten, -den;
todten (134), lesscn (8), leschen (20),
vß-1. (19). wtleeschen (11).
SufPocatio hd. nd. worg-unge, -inge.
hd. würg-, erwürg-, erworg-, demp- (21),
ersteck- (9) -unge. fardampfit siw. (cf.).
*Suflfoeator wurger (65).
Suffoeatus ge-toet (iio), ■wirget(68),
-wer cht 1 132).
Suffodere hd. nd. vnder-, vuden hin
haimlich durch- (65), nd. vmnie- graben,
-grauen.
*SufForrare ( cf. suffutrum sim. )
fuederen t neren {sie 20).
SufFossio hd. vnder grabuuge.
*Sußbs- V. SufFu-sorium.
SufFossus {cf. sternax) hd. vnder
graben.
*Suffosus V. Suffusus.
*Suflfra- V. Subfar-einare.
Suflfrag-aneus, -anius, -enius (3)
hd. weycli-, weyb- l tittel- (74), weyb-
(3), wich-, wihe-, wy- (69, 152), wey- (4)
-bischoff: wy«' bissuff (21), wyg byscop
(12); hu- (9). he-Ufer. nd. wy-, wie-
(11) -bissop; wygel bischop (22); hu-
(11), hc-lper.
Suffragari hd. heliFe u, -In (5). mit
gebet helffen (110). mit gebede helpen
(132). hilff thun (6.5). nd. helppen.
SufFrag-atio v. -iura.
Suffragator helffer (20). ags. mund-
bora (94, 136).
*Suffragena diech (97).
*SufErag-enius v. -aneus.
Suflfragilatio gemeyner gelawbe (9).
SUG
Suifraginare knye (110), knu (68)
biegen. knA^en boegen (i32).
Sufiragi-nes, -ens (64«^) {i. poplices
Br.) knye (11, 19). knye - schibe (19),
-schiue (11), -bige 0. -breche, iw. -biege
0. -weych (Gl), scliiiützling (126). deoh-,
theo-pratun (Gf. 3, 285. cf. deurus.
diehbra Sm. 1, 769).
*SuflFrag-io v. -o.
Suf-, sub- (i36)-fragium, t -fragatio
(76, Mss. mog.j lid. hu-, lu-lffe sim. nd.
hulppe. ein ftr- ((>), fir- (76) -bittende,
geistlich (110 1 hilff. geystliche hulpe(i32).
vorgebetten hylffe (15). vorbetene (9,
Anh.), gebeten (8), gebete (9), gegeben
(17) iinlfFe. ags. mundbyrd (94, 136).
Suffrag-o, -io, subfrago ( v. fragus)
{cf. campa) knnweiiki lOS). biegy, kny=
biege, dieche (88). pugin, knye,steltz,hain,
knyeham (74). kneübög (Das.). wider-bug
(126), -bengel (Ki.). hanime (8, 9, 20). haine l
ej'n wan (17. cf. abdoma). wamme (8,
9). waede (20).
*SufFrannuni {nomen amasie; aus
sophronium) meinweißheit (74).
Suffulcire (/. ornare t iUwinnare i)
hd. nd. er-, hd. her-luchten, -leuchten
(4, 134). hd. zie-, nd. sie-ren. helfen (9,
17). arstifulen (Gf.). vnder-stifeln (9, 17),
-setzen (fi), -stellen (8).
SufFultus hd. ge-zierct, -hiilfin (8),
-holffen (9). vnder-zogen, -stirt, -ge=
mischt; vnigeben (es), nd. erluchtet l
schinende.
Suf- V. Sub-fumigare.
Suf-, sub- ( 75) -fundere {i. ebriare
b^) hd. drucken machen, nd. druncken
maken. hd. vnder-gießen, -gyssen, -gra=
ben (17. X suflFodere).
SuflFusio (X sufFossio) trunkenheit
(9). vndergrau-uiig (23), -inge (22).
SufFu-, sufFus- (74), sufFos- (uob)
{cf. infu-) -sorium gysse vas (9). giß-
(8), ol- (74), ölig- (18) -faß {l'i) sprewen
(18). oeßvaß (132). oosvat {i. vas olei i07).
SufF-usus, -OSUS (76) (X-ossus) /irf.
be-. vnder- (17, 60) -goßen, l -graben
(17). begoesen (13). tru- (9), tro- (17)
-ncken. druncken (8). er- (10 &c. ), v'-
(13, 14) -dr. nd. dr. maket, dr. mensche.
*SuflFutruni v. Sub-futrum, -ductura.
^xx^evehd.nd. s,\i-,hd. sau-, (iio*, 134),
sue- (13) -gen lid. nd. lallen ; lustich ad
lallen (18); vnverstentli-ch, -ken 1. (23),
hd. reden, kosen (5, 74). leillen (6). vn=
vernonftig reden (17). in blaßen (l&Mrg.
X suggerere).
*Sugge- V. Suggi-llatio.
*Su- V. Sug-gestus.
Sug-, SU- (3, 4) -garere hd. zu- nd.
to-rumen l -radeu; -runen l -dragen(17),
-rogen (21). hd. in blasen, ein-blosen (3j,
-blozen (4) ; raten, raden, heuniclich r.
(13), heimelich r. sim., h. rat geben, h.
furheben t jntragen t zubringen &c.
(65). richtin (8). anfechten (iio). tzo=
stoechen (132).
Suggestio hd. nd. böse rad t rad-
unge, -inge; b. geroch (8); boße (21),
büße (5) radunge. bo^'s ra^tung (46). hd.
boß, boß (134), boßer (65) rat, ratunge
(110). beyse rat l in blasung (13). böser
rot t in blosung (9). quade radinge (i32).
SU].
565
trugnuß (38). jnfell; haiinlicher in-fal {
-trag &c. (65).
Suggestu-m, -s (91), sugestus (76)
predigstuol (!)i, 110). preckstoel (132).
Suggestus fursten stoil ( 147 ). f.-,
richter-stul; boserrate (74).
Sug-, selten su-gillare, suggulare
(18. X gula') hd. vber , vberge- (74),
oberge- (5;. nd. ouer-weldigen, -walti=
gen (74), -wenigen (21), -woldigen (23).
hd. er-, her-worgen, -wargen l -stecken
(74), -sticken; v'domen sim. raden {
würgen (20). er-w. t -schrecken l v'tü^
men (9). irstrigkin (8). v'tragen; schmu^
tzen; schan-den t -tzlen (i26). den leib
moßechtig t blutmasig machen (Das.).
ar-, er-, her-demphan (Gf.). den fraß
zwingen {i. gulani restringere 74).
Suggi-, selten sugi-, sugge- (121)
-llatio uurdamf- (Gf. ), erthemp- (86)
-unga. vortummung (9). säet l wurgunge
(20). hd. er-w., herworg-, v'sputt-, v'spott-
unge. houh t spot (121, .^m. Gf.). hose
(Gf.). schmutzred; schwartz machen, kol--
lisch von streichen (126). blabaug, nl.
blaew ooghe (116).
Sug- f. Sub-grunda.
Sugm- r. Sagm-.
*Sugosus r. Suesius.
*Sw^icensis v. Suecus.
*Suilla [jiiscis) phafendumo (Gf.).
Suillus, l subillus l suinus ywi)
hd. swinen, swin (8), sweyn (9). suen
(17). nd. virken, soeghsch (147).
*Suises V. Suesius.
Suitas eigenschafft dz ein ding sin
aigen ist (6.")).
Sulcare hd. furch , furcht (67),
forchten (i33), forge (17), fuir (18), voe=
ren (132) machen, nd. vore maken. füren
(9). zagkergen (8). ackern (75).
*Sulcatoriuni noil (Gf.). nioil (i4i).
nueil (isi**). nv- (8), mu- (9) -gil. nugel,
stoß-, nut-eisen (74). hake (23).
*Sulco voren niekcr (147).
Sulcosus(Br.) furreth t schiffinan(20).
Sul-, sur- (64c, 76) -culus firchlin
(7G). ein kleines f. (64).
Sulcus(c/'.lira) hd. furch, furcht (67),
forchte (4. wett.), furg (49). furhen (Fris.),
forche, forg (13), fore (10), forch also
mit dem pluge (21), fuir als der plock
macht (18), dy mittelfohr (125). «d. voer
(11, 132). eyn vore als man mit de plug
maket (23), alz rayd de ploge doyt(22);
wagen spaer (11).
*Sulcus (/. sabulu-m, -s) sande, grieß,
gryen (74).
*Sulea V. Solea.
Sul-fur, -phur, -for, solphor (5b)
hd. swe-, schwe-, schue- (53), seine- (76)
-bei; Schwefel (6G &c.); swe-ber (ö^), -fei,
-Sei (21), -vil (9), -uel (13, 23, 49, 132).
Sulfur viuum quecsilber (17).
Sulfurat-a, l -um (109) schweffelzoch
(111). swevel-stecken i -sticken (109).
Sulfur-eus, -ius hd. swebel-icht, -echt
(5); schwebel-echt (no^), -echtig (no^),
-achtig (68); schwebl-ig (i34), -ich (76),
-in (Das.), -ait (6); sweffelicht (21), von
swebel (17). sweuel-in (8), -eyn (9), -echt
(23), -ich (22), -achtich (132).
r)(i(;
SüiM
*8iilKandnriuni c. Sandnpila.
♦Sulffa-, sulgo-rium ( c/'. farricaptio,
situln* //(/. 0)11 mcli" fuli (17 siin.).
*SiilluB tujs. otor (9l\ otr (l36). anü
mal in fiuiiiiiic cattini capitis et est ini-
tinciin crocodilo (7t;V
*Sul8Uxium V. Salsucium.
*Su- (7:)i. sa- (71, 7.'., 7t;) -Itrum [i.
niltcllus sHloris, sepa l gepa 75) gnoyp
\74, 75). gonyp, var. gnyp (75). gnipp
(76).
*Sultruiii (i. pes mense t lecti, s st. f)
tisch Htiulcl (7-.).
Sulzica saltvat (i47).
Sum wesen (11). ich w. t ich bin
(20). pin (75).
*Sumaciuni i-. Succinacium.
Siimach nl. smack, ren, riii (ue).
*Su-, sub- (noi") -mella {cf. stimula?
anders c.\. m.) swy- (19, i32), schwi- (iio),
zwi- (11) -nge, -iigcl (iio, 132). schwing
(GS'.
*Su-, sub-(iioiJ) -mellare swy- (132),
schwi- (GS, tio) -ngelen, -ngen (68).
Sumen spunrunst (121, sim. G(. 2,
521). schlackspoif^s vom cuterlin \nl. euder=
bret (hg), schmor o. vcyßti (iio^i. smeer
i vet (132). schwyngeweid (h4). 8^-0^6=
paiich, pnifcstigkeit /. pinguedo prodij,
podoiulein [~i\).
*Suinensius ( cf. prc. ) dat lytt van
der vromvon schemelheit (147).
Sumei'e hd. nd. ncmon. hd. zeren,
ver-z. (7.')), oßen. nd. toren.
*Sumetuin ( cf. sumella) swyngel-(i32),
Schwingel- (110)', schwing- (g8) -stock,
s-wynge- (132), Schwingel- 1 110) -block,
zwingcbluok (11).
Summa hd. nd. summe, oyn sum
(18), kurcz begriff (Cö), k. vbei-legunge
(8, 9). vrteil {iudicis b^). gestimpt an
zale (75).
Summanus got der helle, teufel (74).
Summare hd. summ-en, -leren, su-
(68, HO), so- (132) -niuien macheu. vbir-
legen (8, 9). -slahen (9). vol- (13), vullen-
(22), velien- (23) -bringen, fol- i21), foln-
{b^) -bringen, zesamen rechen ein teil
(64).
Sununarium ein sum l kurczer nucz-
lichor begriff (6.5).
Summat-es (75, 76) -e, -is -e (17)
{i. potentes 75, viri p. 76) ge-weldig (17),
-waltig (75). -waldiger (8, 9). pl. die ge=
wältigen (76'i.
Summatim hd. nd. ont- , ende- (21),
sum- (18), summen- (110) -lieh, -liehen,
-likon. kortelich 1132). corclike {sie 100).
*Summator summemecher (20).
Summe aller meinst (65). s. harmo=
nieum suütouigs; s. odoriferum ge=
smackhaftigst (62).
Summere {i. implere t bibere Gl. m.
cf. sumerei nuccen (loo).
Summista v. Simista.
Summitas hd. ho-, nd. hoe- (11)
-cheit.
Summopere mit gantzem fleiß (10,
75). mit allem fliß l gantz flissiclich (65).
flißeclich (8) vleisigcleich (9). seer fliß-
(68), ernst- (iio, 132) -lieh, -liehen (110).
mit gantzer mue und arbeit (75).
SUP
*8ummotenu8 zobirost (127, sim. Gf.). j
Summus ( i. supremus 1 ) hd. (der) |
ob-, nd. ou-ersto. hd. 0- (18), ho- (13)
-berst; hocli (17), hoe (20), huchgster
(1), der iiochst (G5, uo^), hoechst (iiO'^),
aller-hochst (67, 134), -höchste (es, 68,
G9), -hohcste (70), -bögest (17), -hoeste
(20, 133)', -hoest ( 19), -oborst (68). ho--
gheste (11).
Summus pontifex, s. sacerdos der
bapst, var. paupst (gi).
*Sumpcio (sumtio) iutfaiien [t V) ne-
mungo (20).
*Sumpt-icarius, -uarius (Gl. m.) ze=
rungpitter (7i).
Sumptuositas kostlicheyt von spyß
(68). kostolhoit van kost (i32).
Sumptuosus hd. zor-, cor- (5l>) , nd.
ter-, war- (.«'c 23) -iiafftig. zer-hüfftig
(46), -hafft (1), -afit (20), -achtich (132).
vol kost (110, 132). hd. kost-, koste-
(132), ku.^to- (13), zer- (75) -licli.
Sumiptus ptc. s. genom-en (132). -meu
(110). hd. v'zert. nd. v'tert. lid. ze-, nd.
te- (23) -runge. zeren t libs narung (65).
cost (100). kosten (110). bruch (46).
*Suinultus [st. tum.) uflouf (77).
*Sumulus (jnsrisjCf. sq.?) smerle (9).
*Sumurus (piscis, i. escorus) sture
(Sum. cf. Gf. G, 712).
Sunam-itis, -ites (74), -atis {n. pr.;
interp)-. captiua t despecta Br., dissona
l peccatrix t aliena 110 &c. , mortifi-
cata &e. 65) einer von der stat suna
(74). hd. dieren (1). unselige (100), irre
wustunge (5), herwost (21), uerhuudeta
(Gf. 4, 9G5), gefangner o. vester (74),
j gefangen, g. sele (9;. nd. ghe wangen
! (sie) erre woste sundicli zole l eyn dorne
[(22). wangen rot {sie!} eren vast (sie!)
I kindor heit jungeling herten lipp synnen
\ dift' bosundor liff (23i.
*Sundallo (aus subtal?) sola (Gf.).
*Suo-pte, -tum v. Suatim.
Su-, sup-, sub- (104) -para pl. {cf.
supera) lesa (6, 104, 121, Gf. ), t wiuda
( Gf. ) , i wid i oster hemede (6). ivppel
(Sum.). dopseil (ho), topzeyl (132). arm
golt (23). oron borge (99).
Suparu-m, -s schoß, fuer-litz l -sehitz
(88).
Su-, sup-, sub- (121) -parum (cami^
sia l) lesa (.Sum.). furheiidi (121). vnder-
(91), vber- (Ki^.) -hembd. müder i brust=
gen (Ki».j. schurtz i vmbgurt (Das.)
Su-, sup-parus, -perus, eupparus
(122) hd. hemid-i (Gf.), -e (i4i). schorlitz
(125). säum (18). arm lang (8). hd. ein
1., langer (67) ermel, oermel (68). hang-e.
an einem korrock o. an einer slucken;
slaier, var. slayr (74). eyn lange mouwe
off cyrheit (132). eyn mauwe in dem
roichelene (23). vormane (sie? 109). hd.
nd. (109) prise, hd. vor-pr. (9); brise,
pryß (76); prei-sen (4), -ße (74), -ß (77);
bries-e (10), -en (13); brisse (21, 67),
brysse (152), breise (134), kedel, vber=
juntlin (128), stoß (scoß? 12), stuche,
schuche ( sthuche ? 10), stuch, stuoch
(93), stug (20), stawch (1, 64, 74). stuke
(9, 79, 109). stuck (23). gall. roquet &c.
(147).
*Supcio' {st. super-o? -cilio??) run=
czeln (17).
*Supecia v. Suppetia.
SUP
*Su- V. Sup-pedaneum.
*Supedire (cf. suppe-dire (ii. m.,
-ditare, -tere) nucz sein (1).
Su- V. Sup-pellex.
Super hd. vff, off, ob (65), von. nd.
opp f von (23), vp { van (22), bauen
(11). bouen (20). onboben (13). s. ill-um,
-am, -ud vber den i disse ; s. naturam
vber natur (75).
Supera \i. fimbria maniee q. v. 75.
cf. supara. (U. m. G, 421) strubnge (79).
Superabilis vberwinlich (20).
Superabundare v.Superfluere. Exu=
berare.
*Superaddi hinzu thun (*)5).
* Super ad uentus zukunfft von obeu
rabo (G5).
Superadultus vber - wachsen ( 9 ),
-waßon (8), -ig man-bar t -zeitig (75).
Superare wynnen (22*^). vei*- (i32)j
owcr- (12, 20), ouer- (22; -w. hd. vber-,
nd. ouer-winden, Ärf. -bliben, -bliuen(20),
-treffen l obligen (gs). ober mögen {b^).
leben, t teiln (9). deiln (8). i. superos
i. manieas longas rugare (76. cf. supera
rugatura panni Pap.), runczoln (8, 9).
fronen^ croeken (2. rugare, plicare 8i).
dymowbr^sen (23. .H. dy mowen runsen).
*Superattendere vffmerckung haben
(6.5).
Superatiis vberwunden (68, 110).
verwonuon (132).
Süperbe hofferteclich (20).
Superbia htl. hof-, hoch- (68, 110)
-fart, -lert (G), -fertigkeit (68). vbermut=
tig furnemung l stoltz (65). stoltze (i26).
nd. hou-art, -ert, -erdinge (132).
Superbire hd. hoffart, horffort (5)
triben sim. vber sich geen &c. ( 65 ).
hochfertig (110), hoffertyck (19) syn.
hoffertigen (20). nd. hou-art, -ert, -erdy
(132) driuen; houerdich wesen (11).
Superbus hd. hoch- (1, 5^, 68, 76,
110), hof-fertig, -uertig (1). -fertich,
-fartig (5'\ 18), -erdich (12), -fortig (67).
nd. hochua- (23), houe-rdich; doel (221»).
ein zer blaseuer (65).
Supereedere (c/. supersedere) bouen
gaen (20). ^
Supereilia die hohe, var. hohe (65).
Super-cilicium v. -pellicium.
Supereiliosus {cf. nubilosus) groß
von augbraweu (110). houerdich l grois
van wymbrauwen (i32). hochfertig 0.
f roßmutig (68). der wybbrren hot (hör?
3).
Super-eilium, -lieium (221^) {i. ci-
lium 3, ris-ieulus 74, -culus t super=
pellicium 75) äugen- t ober-bra (20).
oberprae t hochfart (74). dye oberst
äugen brahe (18). eyn ob. ougbrae an
dem äuge (66 sim.). die obern augbraen
(65). ober-augbraw (7513, 110), -augprau
(75a), -braw (93), -brau (6). ougbrau-wen
(76), -w t wynbrouwe ( 68 ). aug- (12),
oge- (85^), wint- (ö*'), win- (5) -bran.
! aupren (19). dy aug-praen (125), -brame
(Kia.j. oghbrawe (i32). wint-proe (9)_,
-pra (1), -bra (3). win-brade (109), -broi
(77). wyn-, t oghen- (22^) -braen (11),
-bram (22^). wymbrain {22"°). de har
bouen de oghen (23). perg hoch (9).
berg hoe (8). nol (Gf.).
SUP
SUP
iSUP
567
*Supercili-um, -o (74) veneria (herba)
gabel (74). garb, gerbel, schabab, nd.
kelick &c. [ns). nl. gerwe (116).
Supercreaeens vber sich wachsen-
der, varr. -er, -nor (oö).
Svipereffluens vborfliissig (g5).
Superlatiuus gradus der höchst
vbertrefflichst grad (65).
*Superlaudare vber loben (6.5).
*Super-licium v. -eilium, -pellicium.
Super-liminare, -luminare (127),
limen (49) hd. vbirduri (127, sim. Gf.
*Supereffluentia vberflussigkait die 5, 44GJ, uber-thur (75). -tur (,6, 9), -tor
da vbergeet (es)
(8), -dier (49), -svvelle (5^») ; ouerste suolle
Supereminens vberschweng- t vber= { (p")? ein oberscliwel an der thuer (iio),
treffen-licher (65). der obirste tram (4), die vberste post
Supereminere vber- (110), bouen- f^f^^^i" ,<Jo':" (1^.)' fl^r obrost pfost am
(132) -schynen. i ^^r (46 ; der, die (10) oberste poste in,
„ ■' , . , , n • • I an (10) der dore: der vberst p. (18);
Supererogare vber-ick l -flussig sm j ^.^^ ^^erst finster ober der dore ^ eyn
im werck &c. (65). ! d.-bam (17); first (49). nd. ouer- (132),
Supererogatioms opus werck der j ^ouen- (i26) -dorpel; dy ouer post der
zu- l vber-gabe t des zugebens (65). | ^^^g ^23), de ouerste p. in de huse (22).
Superesse hd. über-, ober -sin, t'
-bliuen t wesen (20). nd. auer-w. (11).
*Superexcessiuus vbertreffenlich(65).
*Super-facuus v. -uacuus.
Superficialis hd. vber-, ober-hebig
(1, 18), -hebelich (5 &c.), -heblich, -hel=
lieh (6), -hemg {sie 2). nd. ouer-heuelick,
*Supermurale mawrschirm (74).
Supernatare ouen swymmen (20).
Supernaturalis certitudo gotlich
sichcrhait (t;:;).
*Supernaturaliter vbernaturlich (75.
c/. super).
Supernus {i. sviperus 1) hd. öbrist
genlich ; niet dyeplich (132) dieflich , ^s ^^^. ^^ ^^ ^^^ ^^^ ^ , ^
(sie 110^). nit d. (110^). außwendighchen W' , , , ^ /e , ^, \ /' , \ ('
^ -^ ^ ' ^ ho- (67) -chste, hochst(i34), hoechst (68),
(75
höchst, bögest (19), hoeste (20, 133 ),
Superfi-cies, -ties (134) s. adj Äd 1 ^^j^^^' gj^^^^ der, die ouer-, hoech-ste
vber-, ober-heb)ch (o &c.); ober-, vber-, „ ,
^iber- (63), yber- (67) -hebig, -hebung ! ,.,S^P«.^P®1-' suppel-, super-, sup-
(18, 69, 134), -Strich (126). erhebung (12, | ^''^ :^f'''°'' super cili-eium (64^), -um
49). das usser teil eines yet-, ieg-lichen J^'^) ''«• 0'" ^f^r-, kor- {6), choir- (147),
dinges, an einem yet-, ieg-lichen ding ^^oi""!- ^*^^^?,"'^^^'" ^*^' ""^^ '^"^^'^' -rog (8),
(110 varr.). eyn vsir deyl (5b). ausser- \ -ruchke (5^), -cleyt (132, 147), -hemmet
(1), ober- (65) -tail. das ewser teil (4). j (^4), -kempt (21). chor heinat(64C).kore=
hd. vßwen-dikeit sim, -ikeit (Vi), -dig ™Kelin (23). eyn koir ruckelii (5). ruck^
(75, 76). vßer keit(17). «f/. ouer-heuinge, k'lyV (19). roichlin (io4). rickcln (20).
-hinckunge uic 23). dat breyde offt ' ^"o^'h-ole» (22i>), -eleu (22, 109). -len (147).
vterste plaen van ey yeglich diuk (132). ] Superponere ouer legen (20).
*Superficiosus vbir heschelich (b^). ! Superpositio vbersecz-ung t -lich=
*Superfi-ties v. -cies. ' ^*'* (^^)-
Superflue ober fiußlich (5), Superpositus über gelacht (20).
Superfluens vber-flussig l -schweng- , Super-sedere, -cedere (22, 23) {i.
lieh (79). supportare 75) hd. nd. vnderwegen-, v'-
Superfluere f/. exuberare 75, super- "•'^*^1'" Ui"» -laßen, -laten. virlaeßen(20)
abundare 75, -habundare 5^) /(^^. vber- ' ac^te'^" laisseu (132). hd. ober-, bouen-
fliessen,-flissen, -Aussen (6), -floeßen( 18), 1(^32), ver- (76) -siezen, vbertrageu
-flussig sin l machen i werden (75). nd. \ •"!* ^^n- mue vnd arbeit (75). nd. ouer-
ouer-vleten (22), -vlieten (11), -vlitten I sytten (11, 22), -zetten (23). v'-seezen l
(23), -lopen t -blyven (2211). ! -sünen (9).
Superfluitas vber-flußicheit (20),! Superseminare ^■. s;/per aZ/wrf sem.
-flissigkait (65), -fluß i -guß (126), -fluyd ' ^ sprenen (20).
(19). ; "^ Super sperare sin hofi'enung gar dar
Superfluumoberlauff(77).ouervlode'^^ seczen .sim. (65).
(22b). *Supersplendide vberschinbarlich
Superfluus Äc?. vber-flußig sim., -floß= (^y^
ick (5b), -flosig (18), -fließende sim., -ig '
(9). iber flissig (le). übrig (8). nd. ouer-
vlodich (23, 132), -ech (22b).
*Superfluxus ober fluß (20).
Super-gradi, -gredi ober gaen (20).
vber-geen i -treffen &c. (65), -treten (8,
gebot vb. 9).
*Super-habundare v. -fluere.
*Superstantialis panis vberweselich
brot (65).
Superstare hd. vber-bliben, -ig seyn
(9). ober bliuen (20).
Superstes der, das (68) vber-blibt
(uob), -bleibt (uo»), -blypt (es), eyn
oberg ding daz ober bieben ist (19).
eyn oberger (21). hd. vber- (1, 6, 10 &c.),
ober- (5, 12 &c.), nd. ouer-ig (1), -bliber
Superhumerale uparahsla (Gf.). hu- (10) , -bliuer (12, 22), hd. -blibender,
.„ .. „.^ — ^" "^ -^ vmbler(74). |-bliuender(5),-belibnet(6),Mr/.-flodunghe
vir-, druff"-, I (23). hiuder stelHg (8, 9).
' *Supersticio über blibunge (20).
*Supersticium {i. postica) thur ge=
stelle (16).
Superstiti-o, -um (gew. -cio) hd. vn
meral (64, 74). vmler (6, 93). vmbler (74)
Superintendens ein
druber-seher (65).
*Superintendere vber- 0. druff-, vär
truö'-sehen (es).
Superius hd. oben(iioa), obnen (68
dar-, da- (6, 110b) -oben, -ober (18). «rf. ! gelaube, -gelawb (4), -glaube, -glaub t
do bouen, dair boeuen (132). vflPbaß I -nutzer gl. (110). abergloub; vl3erflussig=
{venire 125). | kait des gloubens ^ der falschait ; segen;
zouberniß; wissagung (65). nd. vn-, 011-
(132) -gheloue, -glaue (23). apostitzlerey
(126). geystlich leben (8).
Superstitiosus ein vnnutz 0. falsch
glaubender (110). eyn falscli religioes;
onge-louich l -horsam (i32). hochuert-,
vngelaub-, vberhcrsci»-iger(74). on-gleu=
big (21), -glouicli t ouerhers (23). vn=
geleubisch l oberhirste (5). vber hubsh
(1). vn-geleuuch i -behende (20). vnghe=
louich (22). abergloubiger (65). apostitz=
lerisch (i26).
*Superstratorium (c/".hulcitum &c.)
hulft fl04).
Supertunieale gall. sercort (122).
Superuacue ydeli-ch (17),-cker (100).
eytellich (9).
Super-uacuus, -facuus (76) vnnutze
(20). garczu eytil (9). alzuo- (13), alzu-
(12) idel. vmbsoste (10). vberczelych
(19). auer talich (11).
Superualere ober dogcn (20).
Superuenire über kommen (20). von
vben herab k.; doben- {ivett.) t oben
rab-kummen ; vbertreften (65).
Superuidere über sehen (20).
*Superuisor über sicher (20).
Superuolare in die lioe fliegin (8).
in dy hoch fligen (9).
Superus (c/. sup-urus, -ernus. pe=
risolidis.) vberpleibender (74). de hoeste
(100).
*Su- V. Sup-petere.
Supinare hd. vff-riehteu , -rechten ;
hofferdig sin (cf. sq., resupinus) i zu
rock lenen (17 si7n.); zurück ligen (3),
zurück e legen sim., vff den rucken 1.
(110), rucklinge 1. (75), nedder 1. (20),
ofi'reygten l zuoryeligen (13), vber ruck-
lingen (75). vp cfen rugglie leggen (132).
vfchafen (Gf. 5, 37o).
Su-, sup- (Hpt. 5) -pinus hd. off-,
vf- (67), nd. op- (99) -gericht. opp ge-
richtet (23). vff geri*^cht (21). off gerecht
(5). aufgereckt (4). ruckling; vber-ruck
t -rucklingen (75). ouer ruchke (loo).
vff dem rucken ligend i ^mit de buch
nieder wartz (110''). vp de rugghe leg=
gende^ mit den b. nederwert (132). hd.
zu-rocke, -rucke (8) gelenet; zu rucke
{ gelonet {sie 9). einer mit dem antz^
lit hindersich vff die erden gebogen
(65). vmbge- (1, 10), ymme- (13) -kart.
caff"ender (Hpt. 5). hoch {i- supremus
1 ; 4).hochuertig (9). hofftirtig (8). vfartis
(Sum. III zw. priuigna und cognatus).
*Suple- V. Supple-mentum, -nus.
*Suppletudo(c/'. supplenitudo) lere^
kait (76).
*Sup-lex V. -plex, -pellex.
*Supl- V. Suppl-, superpell -iciumy
*Suppa suppe (93).
Suppara v. Supara.
Supparitas (Br.)vnder denickeit (20).
Supparum v. Suparum. Siparium.
Artemo.
*Supparus (i. deus tlietis) got des
Wassers ; vberbeloibcnder (74).
Supparus v. Siparus.
*Suppe-cia, -cie v. -tia.
Sup-, su- (64<'), sub-pedaneum, -pe=
danium, -pedaneus, -pedanus, -pedi=
um, suppetaneus (75), subpeditamen^
tumi (76) (z. scabellum) hd. schemel,
568
>^[JV
fuß-sch. («4, 7i). bunck (iio). fuß- (68),
voe(i- ii:is) -b.
Siippedere licymlicln' sdn-yli lassi'ii
(^«M. (in lint/ 1. Mio). droelJ laessi-n
(i3Sl. Iu'}inlic-li siliyßoii (iio, 132).
Suppedi tare ;/. siipplant-, succulc-,
subcalL'-, pessund-are 75 ) /«/. viuler-
dri'tli'u (LH)), -sich tretti>n {c>rA, -dun -"im.,
docn (t*(>i. -druekon (10, 12). vnder hd.
dii- fnlJ, tusclio (ö) nd. de foto troten
siiii. vudcr »ItMi fuo.sson ligrn i v. dio
fucli It'freii [~:<y ondor duon (11). /«/.
«</. dit'-. di-noii; lud-flVn (iio), -pen (132).
Suppeditatio viidcr dounc;»' i'iO).
Suppedium c/. suppedaneuml hilH"
(6S, iio). Imlp iisl'i.
Sup-, su-pellex, suplex (5'') hd.nd.
hm-, )uius- .11), h'l. ImlJ-, liaws- (,9 &c.),
huili- (.18), liuys- 1 19) -rot (9, 4, 79), -raet
(11), Arf. -rat, -rait ^18 &c.), -rayd (19),
)id. -jrcrodo, -g(>rad, /k/. -cfoschirro (93),
-gesehirr (4tj, iio''). goschirr (iio»). hofte
stact (20). in^edo-ne (5, 23'i, -me (12),
-mte (109). dekonc (11). hd. deck (19),
d-, dock- (67) -lache (152), -lach; deck-
in l -lachen (CS), -eii t -laken (132).
*Suppeta (c/'. suffletai ein diener in
der taberii ( iio sim.). schmner (i32).
torbo-te (9 >. -de (8). flcczknecht (iä.5).
*Suppe-taneus i: -daneum.
Sup-, sub-, SU- (76) -petere hd.
helöen; zu hulffe, hilft" komeu; hulffe
dun (8). hylfte tun (9); gmig, genu^ (1),
guung ( 17 > sin ; gnuiigen o. virmogiu o.
frauweu (8); genügen t v'nmgen (9);
from-eu (9, 19), -men t gefallen i vber=
legen (20). nd. to Imljip kummen t ge=
uo^h sin (23); helpeu, auer vliegen i
vromen (11); gevallen (79). impers. es
hilft't l ist nutz i^iio). yd is n. t yt helpt
(132). hat hylfF (6S).
Sup-, sub-petia , -petie pl. , -pecia,
-petieio, -petieia [i). -peditio tg) hd.
hu-, hi-, he- (18) -Iffe ■'•im. nd. hulp.
*Sup- r. Su-pinus.
Sup-, sub-plantare i c/. suppedil^re i
hd. »d. Yuder-, v'-drucken, hd. -trucken.
v'drieken (13). hd. nd. be-driegeu, hd.
-triegen. hd. vnder fuß tretiu (8 sim);
vnder-trettcn (65), -getruckt {sie 3), -doeu
i heymeüeb viub- geben, -zunen, -ligen.
-fallen (20i.
*Sup-,sub-plantatiovnder-druckunge
(8), -truckung (65;,-dounge l bedrieguiige
(20). v'tretuug (9). virre- (19), v'ra-(ll)
-denisse.
Sup-, sub-plantator hd. nd. v'-, hd.
vnder- drucker. hd. v.-trucker, -tretter
sim., -deder i trugener (20). onder treder
(i32, 133). v'dringer (9). verderber (65).
*Suppleine-n, -ntum, suplementum
(76 1 hd. vol-, hd. «f/. (23) voln-briuguug,
M. -brengunge. wl- (46), i- (76) -bringung.
erfulniß i20>.
*Suppleiiitudo waneheit (20).
*Sup-, SU- (1) -plenus {i. non pl. 4)
waii (5'', 23, 3, 4). wane (17, 75) vnd
lere nit gar vol (75). wann (1). wain (5).
Supplere hd. nd. volu-. hd. vol-, ver-
(76) -briusen. hd. folu brengen, er-ful=
len (5b). -filleu (13), -statten (75).
Suppletio erfullunge (20).
Sup-, SU- (1, 76) -plex hd. nd innich.
hd. innig, yunyck (19). oetmudich (20).
SUP
otmudiek (79). glienoch (22). gebogener
t demutliger bitter (65). ftechunder (25).
diegender (Ol. Jan.).
Supplicare hd. nd. biddeu. hd. h'xi-
ten, riehen, b. mit gebogen knuwen;
hicziglieii liart anligen (ü5j. pinigen (20).
sinekeii (11). mit andacht, demut- ^ au=
dceiit-igliclien l)e- f bi-tten (75).
Supplicatio hd. nd. (23j bidd-, hd.
bitt-, rieh - unge. bedeu , ijr. pynigen
(20). amleehtigö gebet t g. vß deinutig=
keit vnd andaeht (75).
*Supplicatiua laus lob mit bitt- t
rieh-ung (65).
*Suppliciare pini-gen (19), -chen(ll).
Suppliciter vft' tlen knuwen fleelich
(65j. oet- i de-muteelich (2U> andeehtig^
lieh (75).
Sup-, SU- (1) -plicium /i(i. piu, peyu,
pinliclikait / (juule (65). nd. pine.
Sup-, sub- (17; -plodere [i. suppo-
nere i nuatentai'e 4, percatere i truUere
iio) hd. nd. vnder- Valien, -slaeu, -ro=
den, hd. -falten, -falden, -falu (I7j, -slan
sim., -reden (4, 66 &c.), -radeii t -i-odiu
(ti), -reydeii (21), nd. -radeu ['22), -vol-
deu. stü- (110), stoe- (i32j -sseu.
Suppo-, subpo- t subpe- (17) -diare
hd. vnder seczeii. leyiueu {tdc 9).
Supponere in setzen \b). vnder- hd.
-$., -legen, -lygen (19, i3gj, -wertieu(65),
nd. -setteu, -leggen. hd. schuldigen,
eilt-, nd. v'-sch.
Sup-, sub- 1 17) -portare [cf. super-
sedei-ej hd. vnder-, ent- i^2U), ir- (8),
vff- (19), vtt jm (65), vber- (65, 68, iio),
v'-, nd. op- (11) -di-agen, hd. -tragen.
hd. nd. 11-, iey- (22, 4 &c.), lye- (13) -den.
hd. vber-. ober-, v'-, er-heben ; uti' h6=
beu ((i). nd. v'-, ouer-heueu.
*Supportatio vberhebuug (75).
Supportatus ^^ /. superficies 75 )
vberge- (6sj. ver- i, iio, 1ü2 t -tragen,-
-dragen (i32j. vberhebig (75).
Supposit-io, -orixun hd. vnder le=
gunge.
Supposititius V. Subditicius.
Suppositorium [J. lixinium 74. cf.
-tio) suppositori-i \medici 1), -e t pille
(«Z. 116 1. zepifleiu (74).
Suppositus vnder geleget (19).
Suppressiovir-(20),vnder-druckuuge
(8, 20). -truckunge (9).
Supprimere vnder- lid. -drucken,
-triuken, -drocken, nd. -drücken (23).
v'drocken (17). sw^-gin (8).~sweygen (9).
Suppromus biertzeppher (125).
*Sup-, sem- (Ki.) -pronium odeuburg
ein stat in vugern (74).
Suppurare v'schweren o. eyteren
Supputare hd. nd. a-, ai- (6) -chten.
hd. schetzen (iio), zeln, czelen, v'- (13),
vnder- (9) -cz. cziln (17). heymlich stein
(8. 9). dragin (8). au.'sschneiteln iKi^.).
kortzen (132). telen (23). tekcu [sie 22).
Sup-, SU- (76) -putatio hd. nd. (23)
achtuuge. zal (3, 8, 4). hd. ze-, nd. (23)
te-luiig. Schätzung (76).
Suppus ( i. trio ) tria /. (Gf. .5, 24o).
Supra hd. vff, off" i5), aufl" (75), oben
(110), obnen (68), enboben (19). nd. vp,
opp (23), bouen (132), bauen (11).
SUR
*Suprace-rdum (101), -dri (.Sum.) {cf.
epirhedium) gaginledir (104). gagen=
lecU'r (.><uiii.).
*Suprasella ( cf. prc. V hulcitum, su-
per stratori um; hulft ((;f. 4, »80)
Supremus (</. summus, supinus)
hd. der oberste, aller-o. ovriste (79j.
*Suptile V. Subtile.
*Su- V. Sup-putatio.
Sura hd. nd. wade. hd. wad, waede
(20), wadl (1), waden {m. 126). dat cuyt
van den be^'nen (i.!2). dat kute ant
bein (109). brat, britt, brutto dien.).
*Surbestus f. Sub-restus, -cellium.
*Surcale (<■/'. fui'cale) runge (i55).
*Sure-atus, -otus r. Sorcotium.
*Surculu-m, -s v. Sarculus.
Surculus ein pfröpfer (4). pruff riß
(8). pfroj)rijs (9). sproße t poterißel
1,13). potte- (10), pot- (135), iinp- (10, 12)
-riß, -risch (10). sproß, riß, zwick (49).
sprot (79). est- 0. zwig-. var. schwig-
lin (uo). ein zamer zwige (65). her=
I schoß (64^»''. h .")<. b). schusling, vhj. iunge
' zwigel (75). tack t vyßbruyt (i32). vz=
spriiz (155). abschni-t /641, -d (123).
*Surculus V. Suleulus.
! Surcu-lus, -s ^i. iris 1) stam (5, 23).
, nd. ris. sprute. hd. riß, sproß, sprosse
I (17). spruß (5), spruße t zvelge l zwich
(20), broj'ß (19), eyn yngeplantet riß
(5*'), inphlancz reiz (2). in peltz ms
{sie 1). barhaft schoß t rip \J6. ef. sq.).
Sur-eus, t -us (3) [i. ramus 66 &c.,
r. abscisus 110 &c., m den jiss. mog. i.
surculus V. prc.) berhaft Schützling
(93). perhafft zweyg: pawniestanmi,
pawmesast (74). hd. stam. ryß, reiß,
pliroph-r. (3), sprosse, auß-spr., -sproß;
abschnytz (64).
Surd-aster, -ester, -us hd. daup,
da üb, doub t dobe ( 67 ), dauyp ( 19 ),
taup, taub, toub (68), tob (tJ), dumm
(126); vnge-horig (1), -hörig (Das.), -herig
(91), -hörend (110), -hörender (74), -ho=
render (93), -hörn (4); ibelgeherender
(76), gehörloser (75). verspottor o. zwi=
zungliger { -aster 74 ). nd. douff (23),
dof (79). doeff (132); de nich höret (79).
"^Surdastrum f. Surdidus.
Surdeseere hd. daup, tob (G) wer=
den; d. sin (21), deuben. v'tawbeu 9),
virdauwin {sie 8). nd. doueu.
*Surdester v. Surdaster.
*Surdidus v. Sordidus. Cf. surdas^
trum /. maculatum (76).
Surditas hd. daup-, tawb- (9),
doef- (11) -heit. vngeherung (9i).
Surdulus wat doeff (132).
Surdus V. Surdaster.
*Surex {i. porcellus Gl. m.) v. Sorex.
Surge ste vff hin weg zu geen {
mach dich von dannen (65).
Sur-gere, ^ -rigere (uo &c.) hd. \W-,
hd. nd. (23) off-, nd- vp-stan sim., -ston
(23 &c ), hd. -heben, nd. -heuen.
Surgire ceruorum vox (Gl. m.).
*Surgum (^■. secundum fenum quasi
surgens; anders Gl. m.) gra- {alph. gru-)
i o-mat, vlg. omut (75).
*Surgus V. Surrones.
*Surgusta ist. gurg. 1 rewse ''9).
sus
sus
sus
)69
*Snricus ags. brooc (Hpt. 5).
*Suri-go, -o V. Siro.
Suriseula (sc? st? i. vasis species
a\. m.) ki-ug (20).
*Surpa V. Sarpa,
Surpiculus &c. v. Scirpea.
Surrectus aiifgericlit (75).
Surrepere v. Subrepare.
*Surrare {st. sus.) riiuen (Gf.).
Surreptio (Br, ) menschlich blodig=
kait; zuckuiig vß forcht; haimlich z. i
h. iukriechuug ; schnell z. sine prode-
Uberatione dum sc. quis schiiau-t, var.
-wt, sin vatter an ( 65 ). betrigunge (17
sim.).
Surreptus begriffen heimlich o. ver=
borgen (75).
*Surria v. Stiria.
Surrigere v. Surgere,
Surrimus v. Surrumus.
Surripere nemen i stelen (iio &c.). hd.
zu nd. to vnrecht n. to my rechte n.
(22). be-n. (19). vnder-n. t -ziehen (75),
-n. i sticken (scickcn? 13). haimlich
ziehen t zucken; begi-iffen (ü5). b. heim^
liehen o. verborgen (75). tzucken (12).
ent- ( 20 ) , vnder- ( 75 ) -ziehen, valsch
rot (9), rat (8) geben, trugelich (9), dro=
lichin (8) yn gen. dicken {id.nhd. ducken ?).
*Surriuin (st. sus.) afftir gekose {()^).
*Surrones (herba) snebiliz (? Gf. (i,
838. cf. eieonides &c., surio? surgus
het-ba 76?).
*Sur-, sub- (108, 1.32) -rumus, surri=
mus (Br. &c.) kitzlin (iio). huecsken
(108). lemchen (i3-2).
*Surrura (^. vindemia) am {l) wyn=
bouwt (117).
Sursum hd. off-, auf- (9), nd. op-
wert, -wart (11, i33). auff- i,66, 70, 134,
151), vff- (67, 68, 69, 152), ob- (110*^), vp-
(132) -wertz (68, 134), -warts (66, i5i ),
-wartz, -warte (67, 15-2). vber (75, 76, iio),
ob (Das.) sich, ufher o. über (6). auff'
(75).
*Suruin aifs. sparu-a (i36), -ua (94).
*Surupus V. Siropus.
Surus V. Surcus. Stipula.
Sus hd. suwe (5, 133), suw, sauwe
(66), sawc (70), saw (iiO'\ 134), 8a vv (1),
sue. SU (6, 22). nd. suge (23), soog (99),
soeghe l verken (i32). schwyn (iio).
Schwein (76).
Susatum (cm.) zoest (i25).
*Suseania v. Colobium.
*Suscepere entphaen (5^).
Suseepta-culum ( 74 ka. ) , -bulum
das in sich etwas nympt (iio). dat in
ym wat nempt(i32). uyder-lag, -leghauße
(74).
*Susceptare (*. suspicere Gl. m.) dick
vil entpfahen t nemen (iio), zu im n.
(68). d. wyl tzo im n. (i32).
*Suseeptibilitas vffnemung (65).
Susceptio intphaunge (20).
Suseeptor vft'nemen t enpfaher (65).
Susceptus vffgenommen (20).
Suseipere hd. nemen (20, iio). vff-
(19,64), auff- (134), op- (11) -n. hd. zu
sich n. tzo ym n. (i32). hd. ent-fahen,
-pfahen, -phaen (5), -phangen (10), -fan=
gen (12); emphahen (76); en-phahen (1),
-fahen (13). nd. an van (23).
DiErKNBACH (jLOSBARIIJM.
Suseitare hd. wecken, off- ( 17 ) , vff
er- (65), er-, von dem tod er- sim. (Vocc.
ex quo, Gemmae), nd. OD-, van der doet
ver- (132) -wecken, -quicken (iioj. wey^
ken (13). off'-halden; -herquicquen von
dem dode (17). vom d. off" stan (fi sim.).
van doden laten vp stau (22). lebendig
machen (65).
*Suseitatoriuni wecker, en reytscap
dat weckt (147).
*Suses V. Suesius.
Suspectio virdenck-unge ( 9 ) , -ende
(8).
Suspectus ptc. s. hd. nd. v'dacht {oft
in malo). v'-daycht (133), -ducht t -diclit-
niiß (17j. arekwenig (iio). arg-woniger
(den man in argwou helt o. hat 65),
-Hstigcr mensch (76). archwan (12). ver=
schmii,''chet (46 j. missetruwcnde (20).
berucht; niet wal vernoempt off gesyen
(132).
Suspendere hd. nd. hencken (als
eyn dift 23). hd. vff-h., -beugen, -hangen
(19). vp hau alse enen dcyf (22). heyen
(lo). auf hallen l aus .slahen (1). slagen
(21). vff schlagen (65). oft' siaii als eyn
dip (ö). ver-, vir- (20) -ziehen (20, 65),
-haiden (20). aufschieben ein saeh o.
ein handcl (75).
Suspendere vff-, vpge- (132) -hencken
(HO), -hangen (68, 132).
Suspendere hangen (iio). v'-h. wer=
den (132).
Suspendium hd. heiickunge, auf-h.
(75); vti-h. (iio). -iieuguiige (21j, -hang-
unge. nd. h<'ng-, heck- (23), uphang- (11)
-inge. beug- (20), hange- (i32) -nisse.
hangiiuß (68). auf- t er-hebung des ge-
muts zu l in got (75).
*Suspensare oft' ztheu (ä'')-
Suspensio hang-uiig (68, uo), -inge
(l32). vft' Ziehung (65).
^" Suspens-ivia, t -ura (*. cratis super
iynem 74) ase (8, 9, 74. cf. Sm. 1, 115
■sq. Goth. wtb. A. 64 ). deyse ( 12, 17).
harrit, Mrg. winien (13). wyme (10, 12,22'').
*Suspensor hd. nd. he-, ha- (i32)
-nger. hd. liencker, vff-h. (iiO;.
*Suspens-ura (das weilben Ki.) v. -iua.
Suspensus geiiangen (20). vff-g. (8),
-gezogen (20, 65). hinuft' in die ewige
gutter geheft't von denirdeschen &c.(65).
Suspieari, -re (76) /*(/. nd. v'-muden
(1, 79), -moden (12), -moeden (132). vir=
muten t böslich gcdencken (9), b. be=
dunckin (8). vor- (22, 4), v'- (10, 12),
ver- (75), mis- (22), mit- (77), vbel be-(19)
-dencken. v'dmken (13). miss- (74), mys-
(221*) -duncken. ouel deenekeu (11).
hd. misse-, niiß-trauwen, -truen, -truwen
sim. meyset^cni (-truen 100). hd. argen wan,
arg-\v. (6), -wou (75,76), -wonigkait (65),
orgen gedanck (21) hau, haben (6, 17,
65, 75). für vbel li. (75). verarckwenen
(110). argwanunge {sie 20). nd. arghen
waan (22), errghen wan (23) hebben;
tigen (22).
*Suspieatio vordechtnyß (4).
Suspicere hd. dencken (5); lid. nd.
vor-, v'-, be- (67) -d. hd. an- , vff"-, oft-,
vffVert- sim., vbersich- (65) -sehen. an=
sahen (67). nd. op seu (23), up seyn (22),
opwart sin (79). hd. nd. mis truwen sim.
nit tr. (110).
Suspi-cio, -tio hd. nd. böse, hd. boß,
boße (21), büße wan. böse (isi), boso,
wane (10, 66, 133, 151, 152) , wone (70).
boß (69), boß (i34j wou. bozer wan (9).
sur win {sie 8). arckwon (65, 67). boeser
a. (110). arg-wan((i), -won (75), -wanunge
(20), -wonigkait (65). wautrouwe (81).
missetruweuughe (19). mistru (11). miß-
truw (65). hd. nd. vordeciit-, vordech-
(23), verdecht- (66),quade v.- (132) -nisse,
vff v'moedinge (132). hd. v'-dechtiniße,
-dechtenes (21), -dethniß (49), -dachtnuß
(1, 75), -dencknuß (sim.), -dencknyffe
{sie 70) , -denckung (65). beß gedeeht=
nuß (76). bedeehtenis (5). böse gedang
(17). suspitiones verbruf-, rüg- , straii-
ung, frist (74).
Suspiciose arckwoniglichen (iio).
verdaclitlich (75). mißtru- (es), wantrou-
(132) -welich.
Suspiciosus ark- weniger (110), -wo=
uig (67), -willig (8), -gedenklicher (9).
arg-, bo.se- (17), buse- (79) -wonig (67.
75), -wenig (17, 20), -wanich (13, 79).
boswanig (1). bosswenicht (ob.). hd. ein
ein boß-, ark- (46) -weuich , boßweni-g
(68), -cht, böse wenichtig (66, 152), böse
w. (151), bos wonig (134), vd. bose-
wanich, -wynich (23) mensche, myn [sie
23), hd. mensch, quaet denkende t wan=
trowich (132). v'-dach(13), -daehtig (75).
*Suspieiuni böse wane (?) v'dichti=
niß (17). verdachtnuß (75).
Suspirare hd. su-, si- (13), seu-,
ersu-fftzen; er-sußen (21), -seunftzigen
(76); entseuwf-czen (2), -ten (1); syfftz=
gen (67), uff suft'tzgen (G). nd. suchten,
anchzen (74). geist oft' geben (5'').
Suspirium hd. suffzunge , er- , v'-
(5)-s.; er-seufftzung (i34), -sunfftzgung
(G), -seunftzigung (76) ; h'sußung (21),
irsuft'czende (8), seunfftz, var. vorseuftze
(64). nd. suciitinge, vor-s., -sufftinge (23).
^* Suspi-tio V. -cio.
Sus-, de-que ferre klein achten,
niner für haben, nichts drum geben (88).
*Sustamentum &c. v. Sustentacu^
lum.
Sustentabilis vnthellich (20).
*Sustentabilitas intliellicheit (20).
Sustenta-culuni, -mentum, t -men
(147), sustamentum (5^) {cf. pretenta=
culum) piler (19). stender (12). hd.
nd. ein st., st-hulf (17), staudt o. auff-
enthalt (74) als ein piler, pfeyler (74).
stendel (5^). stutze (4, 74). seul (74).
sule (10). hd. ein haltung(70), ent-h. sim.,
vffent-h. (6), auff-h. (75), vff-h. als ein
pfller (76). intlielteniß (20). schairpost,
stutte (i. pila, flustrum, destines, ti=
bicen 147). -culum reine (7 i;. räma (Gf.
2, 505). anthepidafui). eyn hals koppel
(23, 74). hne, vlg. längs seil ; deichsel-s.
(75).
Sustentare {i. apodiare t paoni=
sare 75) hd. vft"-, off-, vnder-, vffent(65),
ent-, md vp-, en- , unter- (79), onder-
(132) -haiden, hd. -halten, auf-h. mit vvo^
nung (75). entholden (22). onthaelden
(11). vnder-sturen, varr. -sturen, -stiren
(65). schairen, stijpren (i47).
Sustentatio M. eut-haltuug (68,110),
-haltnuße (68), -heltiniß sim. inthaldunge
(20). vffenthald (62). onthaldinge t on=
derheldenisse (132).
Sustentatus v. Subleuatus.
72
570
TAM
TAB
TAB
*8nstinaoiilutn / /ii/mni'u in leinime;
cf. siistoiiUv-, sustini-euluni) v'\\\ cU-is- '
(4), tlii'li- (".%' -si'lsi'il. I
Sustinens üdeiidc ^8). l('y(leml»'r(l>). |
Sustinentia /«/. nd. (23) l'ul-, hd.
Iciil , iihficluiid- (7ti) -unge. gr-dult (,'.),[
17), -dolt {^\ pin (17). I
Siistinere hd. nd. lidtMi. niogon er-1. '
&f. i;.". . iitlialdcii {f) liedcn \\\\). /id.
(hddtMi. !
*Sustmiculum ( cf. sustina- , su3=
tenta-cxüum) lid. hals-, halß kopjx'l,
-kopi'l ; lial-1'tor, -ter (132^. oin teielisri
bant [in temone, doch temo toysol 3). '
dcyclisi'lsayl \H).
*Sustinula r. Fuscinula. Creagra.
Sus-tollere, -tulere hd. ofl-, vff-, |
auf-, in dy hocli (!•), vbor sich er- (65) i
-lieben, iid. op henou. hin nomen (85). i
*Susur-are r. -rare. i
*Susurra niinnngho(ll)). ruuinge (11). i
Susvir-rare, -are (5*^, 76, Gf.) [cf. 1
strepei'ei hd. nd. innen, hd.geto. rnmon. '
zii-r. (*')). -rnni'ii (la), -rmi l -blosen(17),
-bhisou. oren-bl. (8, 6.5). zcu sammcii
blosen (4). raw- f ro-men (Sm. 3, 8,3). :
raunen (1, 74, uo*). runehen i flistern I
(74^. in ronchen ^smeyeheln (21). lustoren '
(12). lisncn (Fr.), flittren (4, Fr. 1. STS*'.
cf.iif.O. 773, 777. Wiiud Syn. 704). fliestCl'n |
i riießmen (Pict.). pispcrn (10). zusscrn
vnd lieimliclion reden krancklieh (7.5).
heimlich schwetzen (64). snippen (77).
suuiineu (?23). sunden (22. au.s snudenVj.
fiiawden (74). suwcn (22'M. susen (21, i
22''»''. 109). russon (Fr.), rauschen (kl).
Susurratio runezunga ^Gf.). rue-, vart:
ruon-, rauu-ung (iio). ore-rumung ^ blo=
sung, var. -reumung t -blasung (65). pl. \
runen (25).
Susurr-ator, -o, -us ein in-blaser
(no''), -blo.ser (uo") zu verwerren gute
freund (iioi>), guot friind (iio'»). vor-
werrer guter IV., einlihser, vhelredcr&c.
(88). nl. iii.-^teeekcr. ooritla.^ier. preiitelaar
(iKi^. -atores höiS klatVer rjr,].
Susurrium (/. murmur 1) inurluiig
(1). riistcringe (12). rawuiunge (!), 74).
runier iS). sewßiing (7i).
Susurro tcf. -ator) run- f runazz-ari
sii». (Gf.). run zare (121, Gf.), -ere (loo,
Suni.). ru- (8) raw- (9) -mer. kuner (74).
tzoscluuier i clepperor (132). ein zu-
klapperer (68), -tuttler i -phiser (74),
-bioser l ezungeler (0^. bleseramer (8).
ein oren l)la.ser (6.5).
Sixsurrtis {i. detractor Ü. cf. su-
surrator) abzieher (8). ein leiß gekurmcl
vnd gedön (114). gevlitter (Jcrosch. Fr.),
geinuiniiiel, timber glu'toss, nl. suys-,
suy.-^el-, tuyt-, iiiysel-, goiis-, rijtel-inghe
(116).
•^Suta eyn jser-in (110), -en (132) vorck
i iiaet (132), "nayt (110''), nadt (iio). ein
iiaat (68).
Sutel-a, -la (8, 0, 74) [cf. subtela)
behend-e (8), -er [9) list. arglistigkeit
(74). ein furdt [gr. TiapcüpcOlC 125. st.
fundf).
Sutilis nej'e- (i32), ney- (iio), naat-
(68) -lieh.
*Sutis r. Sudes.
Sutor {cf. sotor) hd. schuch-, schuo
19), schu-inaclier, -mecher; schuwurche
^1.55); schuch- -wert (17), -wirt der da
schuwe machit i läppet (20); schues-
(1), schus- (65, 75), sehuch- (65 vay.)
-ter. nd. schomeker .sim. uewer (13).
neyer (110, 132). schnidcr, sidenstioker
(65). ruß (17. cf. sq., pictaciarius &c.).
rewße der altenschumacher {sie 74. cf.
sq.).
Sutor calceorum antiquorum ruto
l cyn oltschonieker (22'^).
S. veteramentarius (<f. vet.) olt=
le|)per ((Jhyii-.).
Sutorium hd. schuch luiß -nm., achu
liaws (9).
SutriballuB alt-reiß i -macher ; 8chuh=
flicker (Ki-'.).
Sutrina sutor - hus i -gadon ( 93 ).
sohusterlad ( 91 ). schiichgadem ; nadt
(74).
*Sutrmator ags. scochere (lipt. 5).
Sut-rinum, / -urina (110 &c.) ney-,
neey- (6w) -Imß (6h, 110), -huys (i32).
Sutrix (/. sartrix Gl. m.) neterse (20).
Sutura hd. nat, nait, not (17), nahet
l geiiebrt (20). ney-ung (iio), -inghe
(132). neeung (68). scliuster werck (75).
nd. nate; sclioemekers neyhynge (147).
*Suturina v. Sutrinum.
Sutus gc-nehet (20), -nebet { -suelt
(19).
*SAva- i: sua-, squa-.
*Swramurca {alph. squa-) maesel in
cufibus [20).
*S-we V. Sue-.
*S'witancia s weytz, sweytzerlandt(74).
*Switancius sweytzer (74|.
*Switus [cf. pro.) V. Suecus.
*Swoueruin iunckfrawmantel (74).
Suus hd. nd. sin. eigen (65).
*Szvi- V. Suc-carium.
Marg. in 69 a??i Schlüsse des Buch-
stabens:
Wer sich alzeit vff die bulschafft
wil gcbenn
Der muß darnach in seinem alter
ver derbenn.
T, TH
*Tabaniis '•. Tabanus.
*Tabanuin [gr. ßp'.C'-Ot Gl. m. /. asylus
i refuijium 14S, azylum i52, asilum, 1
aiis t. i. asilus acc. missverst. in M.ss. I
mog., Voc<-. ex quo, 75, 76, 141, 148 ! cf. taba^ |
rlum) hd. nd. vredehus. hd. frid-, iVidde-,
fri- (68), rad- (21) -huß sim.; freiung
(74); eyn czu-flucht, -flocht.
Ta-, t ca- (Br.), a- (i42), al- (i3i,
141) -banus, l tau-an (Gf.), -enus(i27),
-anius (i2n, tab-amis i^i36), -\irus (94)
[i. asilus, azylus 102, oestrus; cf ha=
staban, cauan?) prem-o (.Gf.), -i (121).
brem-o ^12?, I3i, 141), -e (i5i, Gf.). brem
(141 si7n.). prem (i34). wespe (9). ein
thier (uo), beest (132) mit einem angel.
nl. coevlighe (iie). ags. briosa (94, i36).
Tab-, tapp- (5^*, 23) -ardium, -ardum
(132), -bardus (147) [cf. linistema; Dz.
wtb. 338) hd. tap-, dap-, da- (,69) -part;
dap-, da- (70) -jjarte. tap-hart (68), -art
i -port (23), -ert hemdc (110), -jiertrock,
var. -per tropp , t dirdendey (7,5j. tab-
(3), tabb- (22, 132), dapp- (17) -ert. tab=
bart i kerle [ 147 ). tapphart ( 74). ein
dappart rock (76). topf ert (4). taffat(6).
*Tabariuin ( (f. tabanum ) fridlmiß
(18).
*Tabati sunt kistorkenen (Gf. 6, 721).
*Tabbardus v. Tabardium.
*Tabedes [i. pigwis, aus tabidus i.
piger 66 &c. !) fethe {b^).
*Tabedum, tebe (136) ags. bred (94,
136). Cf. tapetum braedels X bred, braed
tabula ?
*Tabe-, tabi-facere [i. putrescere
76) flecki-eht (5), -g (76), fleket (6),
flickechtig (17), hd. vnfle-tig, -dich,
onreynig (21 sim.), vnrein (iio), fueln
(18) machen, sin (76). ent- (19), ont- (11)
-reynen. vleckech (22), vletich (23) ma--
keu. doen verrotten (132).
Tabe-, putre-factvun ver-fulet (68),
-rottet (132). vormadert (4. nhd. ver=
modert).
TAB
Tabella hd. tabel (20), taffei (5), ta=
fei, t. zu schriben t schrib-t. (70) ; schreib-
(9), srip- (8) -t. ; tauel (1), ein tlafFeln
(21). nd. dafel. missiue (126). puchpret
(111). leiste (Agr.).
Tabell-arius, t -io {q. cf.) hd. tafel-,
taffei- (18), tabel- (6), dofeln- (21) -mecher,
-macher. nd. dauelmeker. briff-trager (9,
64, 110»), -treger (iiot>), -dregei- (8),
-Schreiber (110). leuffe-r, var. -1 (g4).
*Tabellatuin {cf. tabulatum) hd. ein
groß brett sim.
*Tabell-inus, -io, -arius hd. Schrei-
ber (iioa),schriber (93, 110^); u-, o-ffenbar
sehr. ; offner sehr. ( 7.5 ) , Schreiber ( 1 ) ;
gemeiner schriber t sehr, der merck=
liehen sach (,75); ein sehr, der ge-meyn
(21) , -meynd ( 76 ) , -raeyuheit. nd. ein
schriuer (i32); scriuer der menheit(23),
menscheit {nie 22!); tabelzoen (los).
Tabellula tafel, brett, brieff (110,
132).
*Tabellus {aus caballus?) pawernroß
(74).
Tabentum steyn die vol ind gaterieh
is als duyfsteyn, peemse etc. (147).
Tabere hd. nd. fulen, rotten ( 11 ),
ver-f., -faulen, -r. (i32). stincken (no).
Tabe-re, -scere hd. fulen t siechen
slm.; fueln t tragelich sin (18), fule t
drege sin (17), drege werdin (8), trege
w. (9), vlecken (13), v'swinden (10. 12),
Schweinen (i2<j, 128), vnfludig sin (5^).
Taberna {cf. pila) hd. nd. tabe-rue,
-erne (11), hd. -rii. tav-eriia l -irna (Gf.).
tafern (75). schenck-huß (70), -stat l koch=
hut (65). win- (8, 93), wirtß- (64«), wirtz-
(64'>, 110^), wurtz-, var. wuertz- (iio),
leit- (75) -hus (93), -huß, -haiiß (64). lad
t kramen (91). kauffgaden (Das.). kreczym
(155).
Tabernaculum hd. zeit (76) , ge-z.,
die z. des ewigen lebens (60), daz ge=
hüsit (reg. Ben.), hüs (Gf.), haws (9), wo=
niuige (20, 65), leube. loub hut; suinmer
huß;kunglich h.; hs\AStprinclpnm; luit^
tin (65). pliallinze (Auz. 8, 5og). bitte (13).
tente (cente? 20). tempel t loue (23).
loige (99). hd. nd. taberna-kel, -ekel (65,
75), -keil (51»), -cel (18), -cu' (-cur? 21).
salethu {pl. Gl. Lipsii).
Tabernaria {i. vxor tabernarii t me^
retrix Br.) winfrow (93).
Tab-, tap- (Sum.), tob- (71) -erna=
rips {cf. .iq.) tau-ernare (121, Gf.), -ernere
(Sura.), -ernierer (93), -ernirer (132), -erner
(22), -uerer (23;. tabern-ari (Gf.), -ier
(110). taferner (74, 75). leit-, lewt- (71)
-hauser (1, 7i), -häwser (3, Sm. ). lit=
gebe (Sum.). laudtbot (in)- feil-halter
(Das.), -haber 0. kremer (114). ki-amer
(94).
Tabern-ator, -io, i -arius (75) hd.
nd. (22) taberner. tauerer (23). win- (8),
weyn-?bir-(9) -schenck. krecimer (i55).
*Tabernus (^. galerus) pilgrein-, hir=
ten-, wander-hut (74).
Tabes hd. fleck (8, 9), vlecke t croz
(? 100), fleckekeit l ays (5); vnfletikeit
^ ayß, eyß (69); vnreynig-keit (68, 110)
eines eyßen (110). onreynicheit (20, 132)
evns aes (132). vletlichicheit t aas (23).
bleekicheyt (22). eyn oße (21). fulung
(65). hd. eyter. ettig (i28. aus hectica).
TAG
Schwein- (i26, Das.), schwind- (ii4 &c.),
sehwit- (in) -sucht, die dorre (114).
*Tabeseentia verderb- t abnem-ung;
krafftloßigkait (65).
Tabescere anheben fulen (110 sim.).
hinfallen *" in sieh selbs geen &e. (65).
ver-scliweinen i -welcken (Das.). socken
(100). ilich (21), sccn ylyck (23) sin {cf
tabidus, aeerbus).
Tabetum {cf tapetum) ags. aecm
(Gl. Cott.), £eciu (Soinn.).
Tabiditas v. Tabitudo.
Tab-i, -o, t -es (17. cf. ethi'o) hd.
nd. (23) eyter. nd. eter. fulnuß (98). vuyU
nis (132).
Tabidus hd. flecke-t (6), -chtig;
eytri-chtig (17), -ch o. siech (8) ; eyter-
ig, -eclitig t verschwinig (Das.); vnfle=
dich (18), onreynigk (21), faul (110), ful
(68). sleck ( 1 ). siech (3. cf. Sm. 3, 446).
nd. vleckech (22), vleticli i ylich (23. cf.
tabescere).
*Tabi- V. Tabe-facere.
*Tabifluens vufletiger (9).
*Tabin bye.sc sonder knope (i47).
*Thabita eigen man (25). tabita hbr.
i. caprea t puella lat. (Br. &c.). ein iunck=
fi-aw die saut peter erkucket (74).
Tabi-tudo, t -ditas (147) waiehwer=
duiig vmb die sunde ; aiterung, faulung
(74). walgyng /. nausea (147).
Tablinum sehreibstüb (111). trist=
kammer (126). nl. cancelrije, coiitoir,
sehrijfoamer (116).
*Tabo V. Tabi.
Tabor ber-g (8), -k (9).
Tabul-a, -o (i36) ai/s. fala (94, i36).
Tabula lid. nd. disch t tafel. hd. t.
zum essen (7ö), dische, diße (21), tisch
(9), tabele (5), tauel (1), tasille {sie b^),
dafel, dauel (18), dofel (8), rodel (126),
scliran (Agr.).
*T. alearis spilbret (93).
T. rasa gcdy^lgete blosse tafel (62).
Tabulare (/. mairifcstare t e.vire 76)
tafeln 1,75).
Tabularia bretter dar vfl' man spilt
vnd wilÄ vnd schwarcz dar vö" wirtft
(65).
Tabularius (t. q. tabellarius 110) eyn
brieff' schryuer ofl' dreger (i32).
Tabulata boclwerck (125). puny in
einem seliifl" (74).
Tabulatu-m, t -ra (7.")) hd. vyi\ groz,
groß, nd. grot bret. ge-tafelt (75, iio-»),
-tefelt (73, noi^) mit brettercn (110).
bescLot van brederen ( 132 ). til-i ( 93 ),
-en (126), -pawm i himlitz (74). gemelge
(13). bune lAgv.). bun, var. byn (64).
Tabulatus, (j. -us tafel an der wend
l getafelt an den wenden (75).
*Taburus v. Tabanus.
*Thabuteca {aus eatapulta?) mawr
bleyd (9).
*Tacantes {cf. tantes, artemisia)
bucca (Sum. vi).
=*Taeax v. Tagax.
*Taceula [i. monedula) ca, dail eyn
vogel (147).
Taeere hd. nd. swi- , hd. schwy-,
swey- ( 9 ) -gen. antwurt versagen zu
verhöre (65).
Tacite lieim- i schwig- (65, iio»),
Stil- (110b, 132), stillig- (68), verholen-. ?^ar.
THAL
571
verhollen- (110), verholent- (68), vcr=
hoelent- (132) -lieh.
Taciturnitas hd. nd. stil-, schwigen-
(65) -heit. sweygung (9). virswigunge
(8).
Tacitu-rnus, -s hd. nd. stille i swi=
gende. styl swygynde (19). v'swigen (9).
virswegen (8).
*Taetilus {st. dactylus) v. Nicolai.
*Taetitare trucken (75).
Tactuspic. s. {i. apoplexia 64) berier-t
i -ung (110). der sin des anrurenß (65).
tastung (68). dasten(62). ge-tast i -uolinge
(132). vuel- (11), grip- (23) -inge. hd.
griffunge. schlag o. guot {aus gutta),
var. gerurt (64).
*Ta-, tO- (94) -CUIUS {cf. Dz. WH). 346)
ags. brocc (94\ proa (i36).
Taffeta nl. taf-feta, -taf (116).
*Ta-, da- (i37) -fidus {i. fidelis (iio
&c.) thrueudi (137). truw (68, iio'^). trew
(110a). trouwe (132). gleybyck (19). ge=
louich (11). geloevich guet kersten (147).
*Taga, t tega {st. toga) garauua (isi*^,
141, Gf.).
Tagax, taeax (108) dieb-isch (iio»),
-achtig (110^). dief (i08).dief-egghe (108),
-fachtich (132).
Tages ( fuit vir qui primus inuenit
auruspicinam 110) fnudling {sie 68!).
*Tages nl. tuenisbloeme (116). tunis-
blum i^Ki.) i. q. taget-es t -us indica
(143).
*Tagetes {cf. tangeta, j>'>'^-) ^- M^=
triearia.
*Taguriuni {aus tug.) v. Magale.
*Thaya v. Cathegia.
Tha-is, -ys l -yda (74) bos weib(75).
poßweyp, hur (74).
*Tala {st. talus, anders Gl. m.) enchil
(131).
*Tala {ans tela?) ags. webgorethru
(94a).
*Tala [cf. talamasca v. mascus?)
dicit/ir sagena [cf. sagana) mare (i55).
Talaffus v. Talassus.
*Thalamaris bettegenos (9).
Talamasca v. Mascus.
*Thalamista kam- (20), kern- (19),
ke- (11) -merlinc.
Tha-, selten ta-lamus hd. slaff'- sim.,
t rüg- (65), brutgamß- (64), nd. slap-,
slappe-, beede-kamer. brut-gaden (93),
-bet (8). brawt bette (9). trut-, t-ar. truwt-
bet t drut kemmerlin (65).
*Talanus v. Talus.
*Talapsum v. Thalassum.
Talare schreyd schuoche (19). knie=
hosen (75).
Talaria (X calearia?) suftelai-a
(Gf. 6, 174). spor-in (127), -un (Gf.).
Talaris waderkleid (74). eyn lang
cleit (8). eyn cl. bis auf den enckel (9).
die versen (110). tzo den v. zo (132).
anchallich i enchillit sim. (Gf.). enckels
(147). ,
*Ta- V. Te-larium.
*Talas {cf tallus) opper schußel(17).
Tha- (Br. &c.), ta-lassum, talapsum
(]47) {i. mare; profanditas maris 76)
die, der (iiob) see 0. meer (110, 147), zee
(132). tyeffin des meres (74).
72 *
572
TAL
*Taln88ii8 adj. niforscli, srcscli (in).
•Tula-ssus, -fflis (147) {cf. prcc, bi-
thalaasiis, talosus /. iiinriiiHs 7t!) inciis
ttiiff 0"> griuil (^S). cyu fiiolitritt im kat
(iio'M. kot (iio'M. cyn voeIJstiii) (v^•i),
voitspiiir (i47j in de clrcck. woner bey
dem HUT»' (74).
Tala-strus, -strum i inn), -tr\i8(i i»),
l -tium I U7) (^/.collaphus H», colaphus
in tal-o, -OS VA.m.cf. talit-ivis ?7».,-ruin;
t7/. X tala^sio /. calathus lanificum
129, mn. Ki.) in der Imyd cyn rcete of
sjiloetc; liakssliich (i47). k'Mnnierlynck
(19. X thalamista).
''Talaiiun ;•. Talus.
*Talbvis V. Talpa.
Tale sodan (,22'').
Talea \,cf. elabula) pflantz ,uo).
jdant (132 . lent iiio'', 132). lentz (iio^).
korb-, f kerff- (U3) -boltz t bei-le (il3,
Das.). -ol iivA). snitelinc (Sum.).
Talentum hd. plmnt, pfunt, pfund-
punt ;18, 28). pund (22). pont(i32). lot,
var. lott (64).
*Taleo V. Talio.
Talia c. Tallia.
Thali-ctrum, l -etrum (ii3) (&aÄtx-
xpov ; i. accipitrina, sophia, eruca
geratina 143) kroten-till t dystel (114
s?';«.ikrüßc-d.(Kia.). krottcudill (i2G,Kia.).
h(>il-blatt (Ki i. -bad (114). wcllsamou t
Sophienkraut (143).
Talierium v. Telia.
*Thalietruin v. Thalietrum.
Tal-io, -eo (18) hd. widorgolt. hd.
nd. ein bosc w. (8, 23;, weder vorglicU
dingt- (22) al su- (23), so- (22) -Ikes. Cf.
i. eiusdem reirccompensatioCBr.), daher
X talis in solichs (1), eyn sulohiß (r)'M.
hd. ein böse, boß, böse (i5i), bos (67,
134) wider vergel-t, -ten (67). bo^s w.-
giilt (46). ein w.-geltuug (75, 110), -gültig
(7.i var.) der glichnus {75), in malo l
ver-g. in bocsem (uo). ein ent-g. (68).]
eyn weder ont^eldiuge {l) loeiiin qiiaden
(132). weße [sie) weder vergelde (18).
■vveyd» r golden (13). wydder lone (19
sim.). büße vuib b. (21). hart gcyn h.
(12). gelijchniß (?) raeha (20). rcchunge
(10). ark liegen (8). talionis lex gese-tz,
-ctzt einer seli-, soll-, .sol-clien pien, pin
(60 varr.K
Talis ein solli- (4), soli- (18), suli-
(21 \ sul- (3) -eher, solich (i26). hd.aho.
a.-lich t -gedan (20), -gedacn (11), -getan
(1), -dan (18), -danne (5, 22), -dauer (sie
23).
Talismodi in sukhcrley weyse (3,
4) i masse \3). in solcher wyse o. massen
(110^1. in sollicher niauß (76), maß (6,
110^) i weiß (iio'»). solicher wyß (fis),
inaiße (iss), massen (66, 152), niasse(i.5i), !
maß (69). suUi- (17), sei- (134) -eher maß.
sulchor mosse (70), maiiyren (132), seli=
eher massen (67). von soler maße (18).
in sulicher (sie 21). in soli- (23), sul-
(22) -ker mate.
Taliter hd. nd. also, alzo (18).
Talitrum knupe (110. wett. stirns=
knaupe/.). n/. knip (116). knyp-chen (12.5),
-ken (132, Chytr.). ein KÜppiclien an die
stiri! 1114). Stirn- (114, Fr.), ster- (125)
-nickel, -nippel (Fr.), schirliug i klick
TAL
(Fr.). st.hnelling(i26 &c.). schnaltzir (U6,
i2.'>). schnall (135).
Tall-ia (at/. t id. 76), -ea, talia (c/.
(ii. III. i, 172. /. coUecta 12, 76. e.st yrc-
cum 6:0 hd. vnreelit g( lt. vn-g. (13, 6'.).
male- l raiß-g. ; i tiibutuiit dixtunx,van-.
datz (t) zoll ; schu- i vfl'sa-czuug (65).
styer»^ (schürwyiit au-if/estr. 13). sthur
l .><tiu)p (12). ge-selioß"(l7), -sel)0S (9),
-seliiKz (8), -wtrH", stewr, loßung, pet,
zoll (74 j. Heulte man reo. [lat.^ m).
talie pl. gesameit gelt (7.t).
Talliare bescatten (81).
*Tallina (/. attacus) hum-liil ( 104),
-el (74).
' Tallus ((/. talas^, pl. tal-li (df.) -i
(76) {i. vasa ojf'ertona &c. 76) oj)i'eruaz
(.Sum.). oj)))hir-l'az (Gf.), -Schüssel (8 .sim.).
•'Tallus {aus callus, X talus?) balle
als vutter den fassen (74).
Tha-, ta-llus loveh- (93), lauch- (74)
-kolb. kängei (126). dritte, dritt, tritt,
plendel, teler (74).
*Talmus {i. oculus, inde monotalmus
76. cf. optalmus) aug (64).
Thalniut iuden buch (75).
Talonus v. Talus.
*Talosus V. Talassus.
*Talox V. Strumulus.
Tal-pa, i -bus (Gt.) ü. balphalaca
grece [aus aauaXa^J Br. cf. ajffä, bilis)
scher-o sim. (of.), -re (74), -r (1).
scher ( 64, 75, 93 ). schär (Das.). schar
(6). schermauß (126). muit-uurf (Gf.),
-worfl" (f) &c.), -werff (19). molt-w.
(76), -wirfle (74), -worfl' (12, 21, 4),
-worm (18). mul-werti' (64, 75, 77, 88,
110), -wei (102), -wirÜ" (113), -weif (49,
Ob.). nuilewolöe (10). maul-werff (113,
126, Das., Fris.), -würff ( 74, 114 sim.).
moide- (99), moude- (1O6), wende- (23)
-werp. moi- (22), moyt- (85t>), wint- (22'>,
77, 78, Chytr.), want- (109) -worp, -worf^
fer (77). windwope; wurf; moldwurm
(Fr.), mu-werfo i -urf i -werft (Gf.),
-werfe (Sum. ), -erfi" (63). müwelp (13).
maukui-rtf (1. cf. wett. molkworf). moll
(132). mol (107). gort (109). ags. uuand -
i uuaudae uui?pae (94), uuoud i uuon= [
dae uu( rj^e (136).
"^Talparium eyn niulwertf loch (iio)?
mols 1. f lud] (132), muerlFhol 168).
*Talpediura ( cf. ealopodiuni sim.)
leyst (v3).
*Talpiriola sclierwrz (Sum.)
*Talunibus ugs. giscad- (94), gtscaii-
(136) -uuyrt.
Tal-US, i -anus (76), l -onus (147, Gl.
m.), -auun (Gl. Cass. cf. Dz. Wtb. 340), te-
clauum ((/. V.) auchlao (Gl. Cass.). ankeli
(93). ancl-ow {22^}, -e (81). enchiia (i4i).
enkel-e (85), -lin (25), -1 (1). hd. nd. enkel
in pede, hd. au dem fuß, nd. an deuvoyt
(147), in de vote (22), o. verseu au dem
fuoß (110), voes (i32).ynckel(l3).e,engkel
t toppeLsti( n (11). bal. swel in pede (talus
lis 71). kuod (12, 64, 76, 91, 134, Das.)
am fuß (134, Das.j. kno-cbe (20), -rren
(pedis 111), -rr (Ki^.). cnoesele bouen
die versene (lOs). bickelein (112). kun=
ehel i pickeikotlie (125). pl. nl. koten
171 buhus, bi- l pi-ekelen oft hilteken in
ouibus (116). terliuck (132). dobbelsteeu
TAN
(108;. dobel- (132), doppel- (20) -steyn.
hd. wu-, wo-, woy- (19), wirffei. nd.
wor))peI.
Talus leporis haasensprung ( Ki"».
Jlrg.).
Tarn hd. nd. also, a.-groß t -dan ;
-gelieh (lio''), l -geleieh (HO»), -danieh
(i32), -fest (65). als beide (.5'').
*Taina {i. muler) moeder (147).
*Thamantia v. Thaumantias.
^Tamara {ciu. Britanniae) taner-stock
(114), -storck (126J.
*Tamari-ca t\ -scus.
Tamarindi [cf. oxifenicia) indiani=
sehe datteln (111).
Tamari - scus, -ea (Das.), -x ( 116,
Das.), thamaristus (74) bartz (74, 93).
portz, birtzeubertz (116). batzwurtz (74).
taman-sc(9i), -schken(ii4).dammarisch=
keustaudc (Das.).
*Tamaruni v. Tamus.
Tamdiu also-lauge t -zijl (20).
Tarnen hd. doch. e-d. (ö^). io-d. (23).
sunder d. l alleyue ye-d. (20j. ye dueh
(17). doche (152). dach (21). aber t nichts
desterminder (ss). nach- (110^), noch-dan
(68, not)), -tau (S.i'', 132).
Thamesis [fl.) die terms bey lun=
den (135).
Tametsi wie-doeh (68), -wol (iio*).
al ist (HO*!).
Tamgrande böte fere grot (22'>).
Taminare {i. at-t. 147, aduersari t
farinam 2^urgare t lanam trahere 68, 110.
cf. Gl. m., Br.) beflecken t iutreynen (20).
widerwertig sein (04). tcgeu sijn ; wol
scliraden off teyseu (132). ie-, ke-, te-
gcn t weder wesen (147).
*Taminatio raytzung zu zorn (74).
*Taininator raytzer zu zorn (74).
Tamiuia v. Tamus.
*Tamir est vermis cuius sanguine mar=
mora per fu.sa t spersa facile sectantur
(76). tamir ist ein wurm von des plut
Lertstain zuprecheu (74).
Tamlongus hd. also lange, lanck.
*Thamos [i. adiia &e.) mere (74).
Tamquam v. Tanquam. -
*Tamque (Mss. mog.) hd. nd. also.
*Thamus (i. truale; st. chamus?)
eyn seyle {ö^).
"Tam-us, i -arum (143. ital. -aro),
-inia (iio, Ki.) i. bryonia Äe^^». bryonie,
brab. alffpape, quartelsbeyen, iris. schae=
peutel (116). schwartze zaunräbe 0. stick=
wurtz (l43j.
Tana-eetum, ? -zetum (80), -neetum
(.Sum. VI), -ceta (104, Sum.), -eeum (47),
tenaee-tum oo), -tarn (87), -um (146,
Sum. v), tenateum (87^), pan-aceta,
-deca, -alota, anatheca (&c. q. v.). da=
neta (v. athanasia, ital. daneto) {cf.
potentilla, sicheon) reiuifano ; churbiz
reba; chirbizwurz (Gf.). reyne-faue (20),
-vane (47, Sum. v), -vaer (11), -var (tanac.
85). reyü-fano (Sura. vi) , -fan (17 &c.),.
-vai) (95), -fayn (19), -varn (iio^ , 132),
-farn (uo»), -faren (114 sm.), -fahr (125),
-var (9, 91). reue- (tanaz. 85), raine-
(104), rey- (90) -uane. rain van (87», i46).
waldfahren fFr. ). teiihy (9o). bau-reif
(Ki.), -repff (114). wurmkraut (ii4 &c.).
männ-lein (ki^.), -chen (Kl'').
TAP
Tanais (/?.) die Dobn (ii2t, Don o.
Altan 1 114).
*Tanan- v. Tana-cetvun.
*Tanare v. Taiinare.
*Tanat-a, -or (uo&c.) (i. cerdo) loe-
ber (19), -rre 11).
Tha-, ta-natos, tenadus (74) , tan=
tos {i. mors t -talis 76) dot l dotlich
(,17 sim.). tode, todtliclior (74).
*Tana-zetuni v. -eetum.
*Tanea (c/. tinca) sley (9).
Tandem hd. zu dio''), zu dem, nd.
to. ton lesten. zu dein lotsten (68, iio=*).
tzu leste (19). ten leesten (11), laetsten
(i32;. entlich (65).
*Tangere v. Tingere.
Tangere hd. nd. ta-, ra- [sie iio^),
da- ( 19 ) -sten ; ro-, rue- (11), hd. ru-,
rie-, anru- (4, 65) -ren. hd. ruern (17),
gry-. grif-, greif-ifen; be-gr.; tre-, dre-
ffeu. rei- (uo), rae- (i32) -eben, raken
(22b). gripen t drepen (23). liden (t.
penosa 65).
*Tangeta tait-s tanacetumi '•. Atha=
nasia. Tagetes.
Tangibilis tast- (iioa, 132), rast-
(110*')^ rior- (iio") -lieh.
*Tangibilitas tastungc (20).
*Tangistrum (st. ang.) v. Ventosa.
*Tangrls (nach dem D. ?) tannen reys
(9:.
Tan-, ta- (lOS, 110) -nare beyssen
(jyeUes 110, 132). weschen(68). leiten (lOs).
Tanqvtam hd. also, als f in der ge-
stalt; glithervviß (65).
*Tantalida uater (74).
Tantal-lus, -us, -is v. Tantulus.
*Tantanus v. Cureuma.
*Ta- V. Tarata-ntarisare.
*Tantea v. Taurea.
*Tantes I ('/". tacantes) biboz (Sum. vi).
*Tantigo v. Tentigo.
Tantillu-m, -s hd. ein wenig (20)»
also w. , alsust winczig (9). nd. alsus
luttig (23>. a. bictick (22).
Tantisper hiereu binnen (11). en-b-
(19). also lang (110 sim.).
"^Tantos v. Thanatos.
*Tantrura v. Pantrum.
*Tant-, f tart- (147) -ulus (74, 100),
-altis (74, 144, Br.j, -allus (Gl. m.), -alis
(Pap.) (i. ardea) reiger (74, 100, 147).
rayge-r, -i -ulus; tyer im wasser das
des Wassers nynimer sat wirdet -alus
(74).
Tantu-m, -ndem, -mmodo hd. also
vil. a. vele. alleyn, eyn leyne (5).
Tantiun (cf. pi-c.) so vil (9) nvrt
(4). Ockern .20). nu eck- '23). and-(22)
-ers. also viel i alle yn (23). also- i so-
fest t so großlich (65).
Tantundem hd. nd. alleyne; also
vil, a. vele, alzo fil [ö^), als vil (1).
Tantus hd. also, alzo (3), als, so
vii, groz, grosse, groß, grüß (17), gruyse
(13). nd. als viele t grot.
*Taaitus, g. -us t -i (aus cantus)
spaiohe an einem rade (74).
*Tanuia, tannum (Gl. m.) 16 (Sum.).
Tape-tum, -tium, -cium, -ta (94 &c.),
-tia, -zia, -te, -tis, -ticium, -s, t tape
TAH
{ ii- ), tra- ,alpk. ta- 7c), te-(l(5i -petum,
teupeta (i36) ii. strapedium t«. petas=
ma 1) tepp-ech (9, Gf.), -ich (16, Gf.;, -et
(22, 23), -it siin. (Gt). tept (»). gedebt
(931. tap-ijt (11), -iscerie (132), -ijte i
-ecerie (147;. ta-?te-(75), the- (iii)-bich.
dep-pich (10,_12, .i4, 88), -che (17). te=
wich (1). debg i banglagen (13j. decke=
lachen (20). ein j^emalt decklach (64).
hd. banck- i stüle-duoch (19 sim.); stul-
acii (8s), -tuch. eyn .stoe doecli (97).
stuellaken (11;. mathe (ö^). gezi-erd(76),
-de(.ö). zunft(49. cf. zumpften faler-, {
orn-are Gf.). acjs. hiyhae (136) , ryae
(94), reowu (bosw.).
*Taplaminaris v. Magnes. Cadmia.
*Tapp- f. Tab-ardium.
*Tappula V. Capula.
Tapsus (8. Ki.), t. barba-tus(3, Sum-
V"), -ssus (17j, -ricus (9), t. bar (47),
dapsus barbatus(74), taxus b. (74, 153)
kongis erone (8). konigs er. (47). koni=
gis corone l kcrcz (9). kunigskerz (116).
comen her kerse (stc85). konigeßworez
i wiL.de (17). wolede (^Sum.). wuUi-na
(Anz. 8, 410), -n, welwutz, kunigcßliertz
(74). nl. wolblat, wolle-, tortsen-cruyt
(116). himelpraiit (3, 153).
*Tapala r. Capula,
*Thaphos v. Tophus.
*Tar-aca, -ata f -eta (Gl. m.), -ea (q.
V.) koenyngs cleyt (I47i.
*Taraeeus v. Tararicenus.
*Taracus {i. barbalus, piscis, ans
tarlcus, Tapij(0?? tarmus?) barb (64).
'^'Taradros (c/. Dz. wtb. 341. terebrum
&C.I napugaera (Gf. 4, 225).
*Tarancula v. Tarantula.
*Tarantantar- , tarantar- f. Tara-
tantar-.
Tara,-ntula,-ncula(76), tantala (91)
{i vermis venenosa 76. cf. scorpio) Itd.
nd. tara-nt, -n (76). stellion (91).
*Tai'a-ricenus (Sum., Gf.), -ceus (,i04),
trac-enus l -tus (Gf.), -mus (Sm.) {aus
tapi^Os ? <-f. eopadium) cente rinc (i04).
c.-rich, ccntrinch, zentriug (Sum., Sm. 4,
274. Gf. 5, 686).
Tarata v. Taraca.
Tara-tantara 1 .Sum. &c.), -tantura(5'>),
-tantera (i.)5, Gf.), -ntantai-a, -ntantula
t -ntareum (76), -tantula (74), -ntara
(1 , 46. 76), -taranta, -tarantarus, -ntarus
(9). -tantrum (3. 74). -rimen, -risamen,
tanrantarum {alph. tar- 76) (j. polli^
tridium l tritonisatorium 74) lnl. by=
tel (76 1. redt-, ryd- i21), meel- (5^, 19),
nd. mele-, sicht-budel. wege sich {sie
9). red-bittell (f3), -.stab (g4, 75) in der
mü-, var. mo-len (75). peutel, p. -faß (74).
mel-pewttel (1), -peutel (74), -bewtel 1,71),
-bütel (46), -beitel (75). ein beytel (64«),
beutel den die myle trybt (64t'). niuli=
schivtcle t reiinele (Sum.c/'. Gf. 6, 427). meel=
budel, seve, tenipse (147). syb \6% , 76).
zyff(i32). Schrot des mels (75). mul
klachel (3. cf. Sm. 2, 3.52. bm. 832). tromp
(68, 132). tateringhe der trompetten (ta=
ratantara Kii.).
*Taratantari-sabilis, -talis 23) gut
czu reden (17). red- (ij, 74), bude- (18),
sieht- (5, 21), zieht- (23) -lieh, -eklichen
(21), -perlich ^74).
*Taratantarisa-inen, -tio mel-redung
TAß
573
o. -j.eutlung (74). red- (17), reyd- (21),
bydel- (18), bevtel- (3, 4), siclit- (5, 23)
-unge, -inge.
Tara - tantarizare , - tantarisare,
- tantarisari , - tantisare ( 1 ) , - ntari=
sare, -ntantarisare (i47), tantari-zare
(155), -sare i74) (c/. tractulare, polli-
triduare) bu<leln (12). b. daz mele
(21 j. budein (13). butilu (155). pewt-eln
(1, 3, 74), -tlen (1). bevtelen (3). bittein
(49). mel-pudelen (74), -beitlen (75). sich=
ten (23). s. daz meyl (5). red-en (17 &c.),
-den (6). trompeu (132). trumpen, ba-
suynen (147).
*Tara - tantarisator , l - tantator,
-ntantarisator (147), -ntarisator (4),
-ntarisor {i^) hd. reder, mel-r. (4). -byt=
1er (76), -beitler (75); budeler (5), schro=
ter(75).sicht-er(22),-inger(23). basuynre,
trumper, clarctter (i47).
*Taratantari-talis v. -sabilis.
*Taratant-ruin v. -ara.
*Taratarrum [cf. prc. &c.) stablein
an der ka auti" dem uiulstein das da
lautet tarr tare (74).
Taraxae-on, -uni,troxsmiia(-suuia ?
17) rolkraut (9ij. pfaffenblat ; munchs=
köpf; saudistel (Ki. sim.). siie disteln
(17). apöstemrosleiu (Fr.).
''Tarbale v. Trabale.
Tarda trapp (74, ki.). stockaer (74).
Tardare hd. nd. sumen. v'-s. (uo''),
-säumen (uo*), -spaten (65, 68, uo),
-drageu (i32), -zihen (65). dregen (19,
20). tragen (11). sum- (ü), sew- (9), sye-
(13) -men. spoeden (20). fuleu (19).
toeuen (132).
Tardatio laugsamkait (65).
Tarde hd. lang-, lanx- (18), nd. lanck-,
laut- (23) -sam, -scme (85^). spat (uo).
spate, laß, nicht fru (74). spaede (20).
dregehchen (17). trag- [G%), traech- (132)
-lieh.
Tarditas hd. trag-, spode- (20) -heit.
traecheit (11). toeuiuge (132). laugsam-
kait (65).
Tardiusculus etwaß treg (uoszm.).
wat traich (132).
*Tardo (aus teredo X tarmus ?) holcz
mut (16).
*Tardula (aus eardula) wollekamme
(74,.
Tardus hd. nd. trage (18 Mrg. , 23).
nd. tracb. hd. drag (5), drege, treg, eyn
dreyger (21), fule, langsamer (74), lenc=
sam (14), hmßein l spaed (18Mrg.). spoede
(20). ein karr i,74 bis).
*Tarea icf. taraca) purperen cleyt
*Tareafra puch von den zwelfiF pro=
pheten 1,741.
Tareta v. Taraca.
*Tareuma v. Toreuma.
*Targedus {aus trag.) kronicksehrei=
ber (74).
Tar-inea, t -inga (Gl. m.), -menta
{i. ferreus elauus 75, 76), l potius tov=
menta (75) ciserin nagel (75). sarnagil
(117. cf. Gf. 6, 267. Dz. wtb. 740).
*Tarma v. Tarmus.
*Tarmenta v. Tarinca.
*Tarmositas madecheit (20).
Tarmosus (cf. carniosus) vol made
!)/
l
TAH
TAX
TEC
o. iiiiidif; 1.111t m'in.). niadotht (20). mae-
tllU'llticll iK'2^-
Tarm-U8, t -a (^iio Hn-.), l -es l tar^
iius i tif. 1 (i. lYniiis lardi l p/scis; <■/.
taracvis, tur-icus, -mivis, -mus, ter-ma,
-ina, -mus, -nies; senta) A//. nd. inad-c,
-o (.c.i. ', -iMi 1^1). IkL inacdc (20),
niaydc (19>, inad, iikhIo ci.) ; flcisch-mad
(^nü, -wrn (93); speckwurin (ei); slio,
sloyc (3), scliieye (4), schly (G), siege (18).
*Tarriditas {ims tarrida dromof)
SlU'llH'it ( 117).
Tha-, ta-rsis /id. oyn laut, l.-.st'liafft,
o. mer.
*Tarpina i. somis (76).
Tarsus (pedis) ryß (m). obcr-rist
iKi".).
*Tartalus v. Tantulus.
Tartar-eus, -inus scluicz- (9), schüß-
(8) -lieh, licl-hch (,uoi»), -liscli (68, lio'^,
-scliolicli ^i.S'i).
Tartaria {litra poloniam) tartarland
(75). tadterey (74).
Tartaris {cf. sq.) win hcfin (b^).
Tartarum ein stoyn (G). /id. nd. wyn-
stoyn, -licff (c-i, 88\ -hcef (11). lieflFen (68,
110», 132) l truoscn (110^),? trußen von
win (68), i drosi'n van wyiie 1 132). liefen
(8, iio''). dniseii (110'').
Tartarus kd. nd. winstcin -nm. wijn-
steeu (8.5"). wyne-stene (13), -heue (19).
hd. helle, liell, hei. nd. beeile (11). hd.
nd. ein tart-ar, -er. tartliern (75). tzar=
ter (12). tadter (74).
*Tarticare [i. frequenter längere , aus
tactitare) zwicken (75).
^Tartitimi i. heretici, verbieten fleisch
zu essen (110 sii».).
■Tartu-ea, -ga (gi. m. cf. tortuca.
turtus. Dz. wtb. 343) schorp i mer-sch.
(•93). tortuea .schorpe (95). schilt- (23),
Schilde- (lOSt) -padde.
*Tasi- V. Tipsa-narium.
"^Tasp-a, -ia stertzelkrut (77).
Tassea {cf. Gl. m. h. v.) schuole (19.
.«t. schale?).
*Tasser (cf. tessera &e.) hd. wu-,
wo-, v,u- (löi), wi-, we- (13) -rffel. nd.
worp])el, weruell 1 132).
*Tatiliosus [t. gulolus, vabulo &c. ;
(ms eatillo sim.i fres.siger (74).
*Tas-sis, -tis (-eis ? 9) garn bret (8,9).
*Tataria tater 11 lant (41.
Tatula igelkolb, stachelnuß (Ki.).
*Tatus (c/. prc.) selialigel (140).
*Tau-an, -anius, -enus v. Tabanus.
*Tau- V. Tab-ernarius.
Thauma, tauma wunderung (68).
ver-w. (110), -wonderiiigc (i32).
Thauman-tias, -eias (üji; , tliainan=
tia (iioi»), teumancias g. -tie, -cie (Bi-.),
-cie (147) ein regen-bogen (110 sim.),
-baich (147).
Tavira ein gelde-ku (4), -kuh (Ki*.).
eyn vnfruchtbar kw (9), vnfrochber küw
(8), vndfrochtewer kue (17), vnbärhaffte
kuh ( 128 ) , melckende kuw ( 76 ) , rit 0.
zwitor (i2fi).
Taurea, tantea (7.">'«''i) pytsche (8).
pische (9). ochsen-zaihin (Ki^), -ziemer
(Ki^.). geisel von o.-zen (75i'c<i). geischel
von o.-leder (7.5*).
Taurinum {du.) rab in vngern (74).
Tau- l Tu-riii in Pehinuiid, im hertzog-
tlminb Sophoy (ii4).
*Taurip-aca, -oca (Mss. mo(t., <". claua
cum qua taitri vcrberantur 20) hd. kolbe.
kille (20).
*Thaurium (au.s thesaurium) schätz-,
prcyß-, treß-kamer (74).
Tauru-s, -m (76), thaurus (65, 147)
hd. stier, ochse (9), odis (76), junger
stir l oeliß (e.'')); osciie, osße, oseii (10),
oschß (G). hd. nd. osse. plia- (93), vo-
(99), ve- (108) -rre. vareiioo). far (G, 65,
75). iMuiinnelstier (i28). zeichen (8), ertz=
wevel gelick eu eghel (147).
Tautones ags. bruwa (94*).
Tax geisselklapfT(i26, Ki*.). eyn buff=
streich (128). puff, poff (114).
Tax-a, -ata (4), -ta, -atio hd. scha-,
sehe- , besclia- ( 68 ) , sa- ( 21 ) -cznnge.
schatt- (23), ding- (20) -ung. tax (132).
ein achtung wie gut ein ding sye, var.
sey (110).
*Taxale v. Texale.
Taxare l tazare (74) hd. nd. wegen,
dingen, nemcn, nennen (74), achten,
kiuen (11). kyiien {sic'i 19). nomen,
teilen, scatten (23). hd. zelen, scha-,
schal- (19), sche-czen; wie-, wi- (17),
wey- t di- (13) -gen. ezeyeen (13). wi-
(114), we- (132) -rderen. uteren l plüy=
seren (22''). turn, varr. teurn (75). prüfen,
fisirn, var. fißiern, paws<'n, baygeln (74).
*Taxat-a, -io r. Taxa.
*Taxati-, taxi-, tax-(7(i) -uneula ein
dein tax 0. schatzunge (iio sim.). kurtze
seh. (75).
Taxator hd. sehe-, se- (21), scha-
(5, 132) -czer. werderer (110'', 132). ach-
ter (110*). nd. sehatter.
Taxea (U7), toxea (20) speck {II. c).
Taxeus (X toxieum) buchßbemy
(68). ybein (9). ybin bamen (8). gifftig
(110). venynich (i32).t. arcus eyn eibener
bogen, var. ybner böge (64. cf. arcuba=
lista).
Taxillator ein dobb-, dob-, dop-ler
t spiler (110 varr.), dobpler sp. (lio*).
toppler (74).
Taxillus hd. wu-, wo-, wi-rffel ; wor=
felchhi (10). dobbel- (11, 110, 132),
dobel-, dopel-, dobpel- (110 rarr.), dupel-
(20) -stein, -stien (11). dobbeler t ter=
linck (132).
*Taxis V. Taxvis.
*Tax- V. Taxat-iuncula.
*Taxta {anders v,i. m.) v. Taxa.
*Tax- V. Taxati-uncula.
Tax-us, -tus (18), -is (15.0) {cf. daxus,
melota) hüls (22b, p,..). h.-bom (22, 23),
-bäum (12), -baym, wan de wol ge=
smecken zo sterbin sin {b^). hulsen-bam
(17), -boem (t. fem. 132). hulze (.statt
des ausgestr. pulßez bäum 13). hd.
holcz- (18), haws- (1, 2), hams- (53), Iian^
potten- (155), buchs-, buehß-, büß-,
husch- (133, 152), bosch- (10), ful- (12),
iwin- (Sum.), yben- (19, «4^, Ki*.), eiben-
(64^'), himper- (17), tax- (Ki.) -bäum sim.
ibovn (93j. weyden-, eyben-, liulßen-,
var. ebin-, hulßein-pawm, scharpff von
plettern vnd ist smmer (s/c) vnd winter
grüne i74). iwin (102). iuua i iigo (Gf.).
iwenboera (11). iben (49). ybin "(8). ybe
l yb (9). ige (87). esche (20). ruve
{arbor 105. vgl. die ags. VariaiUe). ags.
riu (94). iuu (136). eyn veiiinich beest
(t. msc. 132. aus t. m. tachs X /. i. ar=
bor veiienata 110). fliegenschwain {i. bo-
letus 85). taxus est arbor l aiiimal in
in petris habitans hmidachs (155).
*Taxus (X taxa) simiine l achtunge
(17).
*Taxu8 barbatus v. Tapsus.
*Tazare v. Taxare.
*Tea- V. Crea-, te-gra.
Theatralis nd. spcllik.
The-, te-, de- {einmal Gf. ) -atrum
(/. capitolium 1) hd. spiel-, spil-, tantz-,
dancz-, rat- (1), speel- (19, 132), kaerß-
(132), spole- (11), danczel- (22, 23) -lius
sim., -huys (132). eyn tantz hust (6).
spilhof (93). ploii (49). blon (47). loub
(HO), kapfeloube (bm. io48). kauflcup
(8). koslawb (9). cleybe (IG), anger (10).
ein offen stat der weltlichkait da man
zusieht vbi fiunt . . . osterspill (65).
*Teballus ( cf. tebellus) poltzestza=
gel (74 : boltzt' Kater?).
*Tebe v. Tabedum.
*Tebel-lus (11, 20, (if., Gr.), -us,
tepellus (20, 23) {cf. tebal-, leull-,
sabe-, seba-, cebel-, gebel-lus &c.)
zob-il (84, tnz. 8, 94. Gf.), -cl (Sum., Gf.).
zabel ('20, 23). zadel (ll). beltzeszagel
(Gr. wtb. 2, 236 ailS Twinger, cf. teballus).
Theca, teea, toca {q. v.), teta {ein=
mal 75b) [i. follicul-a 75, -us, sagitta,
catapulta, capsella sim.; ricinus (/. v.
Kii.) hd. nd. stra-le, -ke (22), hd. -1,
strol (4), strolle (21). schoten (3, 4).
erbessehroten (3). schote iiulfe {sie 8).
Schute hufe (sie 9). balk (8. 9). pelg-el,
var. Am. am getreid; hei an dem getraid;
am {cf. paleare) darin daskornlin lit; ar-
beiß scliel, vlg. hilse; poUen der linsat
des flachs (75). käste (11, 20, 93). käst,
lade, tasch, snude, deck, gesctz, körn;
pelglein das körn ligt, schafftel dorauff
man etwas legt, eyfer (74). kyst (19,
110). kystcken t spynt (i32). spinde (11);
teke t hondsluys (Kii.). tike (99). tieke;
scaprede ; kesecorf t casse daer men
iet in legghet (lOs). gesteile (93). hd.
schanck. seheyde (11). swert-sch. (20).
viiiger-huet (20), -hoet (11), -huyd (19).
*Theca aeuaria nadelteschle (9i).
*Teea {st. tela) aranee spynnenweb
(74).
■^Tecadis {cf. teerisis) schätz (74)
*Tecaiius v. Tetanus.
*Teeera {cf. tex-ea, -ale) vveppisin
(104).
*Teclauuin anchlao (Gf. 1, 344 sq.
aus talauum cf. o. v. talus, obgleich
erinnernd an Iah, glach Gf. 2, 100. i. q.
teelatu-s, -ra Gl. G, 547).
*Tecri-, teere-sis li. thesaurus, gaza,
repositio auri X XP"^^*^''^ ^f- teeadis)
hd. schätz, nd. schat. saczhe (21).
*Tecti-rQen, -tarnen (i. imbrex t
tegula, cf. stillicidium) scher am tach,
var. schar am dach (75. cf. Sm. 3, 383).
Tector hd. nd. decker.
Teetorius deckerlich t declich sin
(20).
Teetum lid. nd. (23) dach, daach
(19). tach (76, Das.). dack (11, 22, i32).
Tectura hd. deck, decky (76), deke
(9). hd. nd. (23) deckunge. be-d. (18).
TEG
*Tect- V. Coth-urnus.
Tectus hd. ge-decket, -dakt (4).
Tecum hd. nd. (2,'5) mit dir, dijr (132).
myd dy (22;.
Techna v. Tegna.
Teda, in den Mss. mog. oft l ted-ale,
-arium, -ifera 125. v. hd. nd. brant. ])raiint
(1). braiick (3). chien (taedae Gf.j. kien
(fl3). k.-o. tall-baum (Das.). aggclo (99).
*Teda (X teca) cicke {st. tieke?) t
weer (100 1.
*Teda-le, t -rium (74, Wss. mog.), t
-lium l tedifera (7.5), tetale {Druckf.
110*') [cf. teda; i. ferrum super quo 2^0)1=
unfiir ligna in foco 7.5) hd. nd. brant-
yseni (5, 23), -yser (132), lid. -ysen,
-cysen, -reydo, -rcyd, -reyte (9, 6«), -rete
(4) ; brandroid. lierdeisen, vlg. fuer-hut,
varr. -hunt (7.5). jirantreyt (74).
Tedere hd. v'-driei3en, -triesson (1 10*»),
-drißen, -dris.sen, -drisen (17), -drotzson
(12); verdriß, var. widertrioß, hau (65) ;
drisspii (18). nd. v'-drittcii, -uoieii (99).
Tedet hd. {oft es) v'-drust, -drußt (110),
-drußet (133), -drussct (66, 152), -drusset
(67, 151), -dreußt (iioä^, i;u), -dreust(7o),
-truß (mb). iß vir-drußct (20), -druyßet
(19). mich verdrieß (18). ydt verdricst
(132). et vVlrut (11).
Tediari (Br.) hd. v'-drießen sim.,
-tryssen t -trossen sein (iio''), -messen
{ -drossen sein {sie iio»).
*Tedifer r. Cauan.
*Tedifera, thetiber (7G) {cf. ted-a,
-ale) eyn brandt-reid (iio^), -reig (110^1),
-trager (68). prantreyt (74). eyn brant-
reyft (49), -eysen (64, 7j), -roede dregher
(132). prannt eysen (1).
*Thedios v. Thetys.
*Tediositas virdrißlicheit (20).
Tedlosus hd. v'-droßen, -drossen,
-drießlich (5), -drißlich (20), -dryßlieh
(ob), -dryßigkt (21), -driessiger (6),
-drüssig (Das.). vr-dr. (113). virdryßelieh
(19j. nd. v'-drietig, -dritig -dret (22),
-noilee (99). vol ver-drnß (68), -driets
(132).
Tedium hd. v'-drießung sivi., -triess=
ung (69), -droßung (i33), -drossunge
(i.5i, 152), -droßenheit (8, 9), -drosse (17),
-druße (18), -druß (iio»), -truß (110''),
-dries (114, 132), -dryß {^^). vr-trurtz t
-trieß (74), -druß (U3). nd. v'-driet,
-dretnisse, -dritnisse (23), -noi (99).
*Tega [i. lenedictio 76, theca Gl. m.)
hd. nd. alter-, hd. altar-, hd. -tuch, -duch,
nd. -doch, -dock, elter doich (18).
Tegella ein dein dcckel (iio), latt
(68), latken (132;.
Tegel-, tegni- (110^, 147) -laria zau-,
var. zeu-berin (,110). zoubcrerin (68). touen-
(132), vergev- t vergift- (147) -ersehe.
*Tegena {cf. teges?) hurnhauß (74).
*Tegera v. Teges.
Tegere hd. decken, czu-d. (5''). hd.
nd. be-d., hd. -schirmen, nd. -schermeu;
dceckcn (11).
Teges, g. -etis, -itis (76) {pastorum
t custudum 17, i. parua domus, p. d.
pauperum &c. i. augurlum l eausula
76 st. tug. t cas. ! cf. tegurium; i
lupanar Ki. = tegera 76) deck(> (8, 9).
cleinhuß- 0. deck-lin(iio), huyß- off dex-
ken (132). peürisch deck ; kotz (Das.).
schawb (9). matz (88, Das.). hatte (11,
TEL
19). h.-ciiin (17). saltner- i gartenpawr- j
hutt (74).
Tegillum i: Tegulum.
Tegimen (cf. sq., teg-men, -ulum)
hd. nd. dcck-unge, -inge, -sei (132). t
dack (11).
Teg-imen, -imentum, -umentum
(cf. -menj deckunge dez liaubtes (18).
en degung des heupes (21).
Tegi-, tegu-mentum {cf. prc.) deck=
ungf (23). be-d. (19), -deeckinge (11).
heimelicheit (11, 19).
*Tegla {i. tigillum (il. m. ; hier x
tegula) steyndack, die decksteyn dair
at; teg-la, -ula latt (147).
Tegme-n, -ntura hd. deek-e, -ung
(18), gedecke (13), dach, daach (19),
vberhanck (,125).
Teg-men, l -Imen (76) deckunge des
iiouedes (23). be-d. des houps (76).
Teg-, tech- (110, Br.) -na, l -nula
(147) (i. dolus Intens, aus xej(vr) x te=
gere) vntruwe (20) verdeckte v. (uoi'),
vntrew (110=^). be-trug (68), -droch ^ loeß^
heit (132). drochluyslieit &c. (147). tru-
gung (74). traginghe (11). czergynge
(19)-
*Tegra (aus teagra) kncbcl {i. furca
ad nee-, varr. nect-andum 7.5).
Tegula {i. atramentarium 75, tigiU
lum 4. cf. tectimen) latta (Gf.) hd. nd.
latte. latt (3, 64I', 74, 75). laat (13). laitte
(10). laet (97). panne l leye (i32). uaß
iii). boue (ö**). zie- (110), tey- (22'') -gel.
muffel (Agr.). hd. schi-, sei- (G) -ndcl.
raten (64''). scaelgie of decsel van enen
huise (107). dachkenner (74). hd. swertz-,
schvvertz-, swirtz- (17), werck- (76) -vaz,
-vaß, -vas, -kubel ( 75 ) sutoris. swartz
fuiße (18). nd. swart-, swert-vat. tegule
de- l col-liciares spanlatten (i2.5j.
Tegulare latteii 0. decken (110 &c.).
d. die daeken mit steyuen; deckstein
inaken (147).
Tegu- V. Tegel-laria.
Tegularium ein hafen deckel (110).
pannendack (132). lattenhuß (68). ziegel-
hiitte (Ki.).
Tegula-rius, -tor decker (110). lat=
ten-, paunen- (132) -d. (68, 132), -mecher
(20).
Tegu-, tegil-l\iin, tegimen deck-el
(68, 110), -sei (132).
Tegumen schütz ^tach (Ki.). warff(8,
9. X subtegmen sim.).
Tegu- V. Tegi-mentum.
Teguri-um, -a {cf. Gl. m. (3, 495) hd.
nd. hutte. t keue (19).
Tela n. pl. pfyl t schoß (110). pijlen
(132).
Tela/. s(j. hd. nd. wi'hhe.hd. weppe,
wepp, weeb (19), weil' (125), 5vep ^ webel
(10), weflfel.wrf. wefel (97;.wopp (ü). wubb
n. (Ki.). gewupp (126 sim.). lin-wat (64*'),
-wot (17). leyn-wot (9), -wat 0. gcwepfi'
(64c). leymbat (4). duch (65). spul (67).
hd. nd. pil. hd. ein pile. phil, pnl.pfyle,
pfeil.
Tela aran-ee (,22^'), -ia spynne- (10),
spin- (17) -wep. spenuevel (221^).
*Telalineamentum lineu gewant (5*^).
Telamones 7il. portanten in mans
gedaente (116).
TEL
575
*Thelaneum r. Telonium.
Telare (i. longare, pro-1.20) lencken
(20). ver-lengen (iio,]3_'), -lengern (64),
-ziehen (110h -trecken (132).
Tela-, tala- (147) -rium, -tium (04)
(/. stamen textoris 75, instr. texendi (iio
&c.) ein spuol da man mit webet (110
sim.). weber-.spul (68), -stuol (64). ge^
btudel der w. i wirpff (75). woberhuß
(20). wevens gereyscop (i47).
*Telarius (anders Gl. m. Br.) ein pfyl-
niacher (110 sim.).
*Telatium v. Telarium.
*Telator {raro inuenitur) poltzmacher
(75).
*Tell-a (74, 93), -US (93) , tella- (23),
teile-, tele- (4), delle- (5^) , telli- (1),
talie- &c. (Gl. m.) -rium (i. diseus,
lista, teolonarius 76. cf. Sm. 1, 439. Dz.
wtb. 339) hd. nd. te-, hd. de-, ta- (75<i)
-Her. talir (1, 3). teiler (4). teler, plen=
del (74). taliure, telner (i47).
*Tellenon {st. toll. ?) baumsluder (125).
*Tellerium v. Tella.
Teilina telhnuschel (140).
*Tellirium v. Tella.
*Tell-o i. depositio ad inferos (74, 76),
helli.scherstul (74); -ones opera t sedes
infernales (76) ; -orem i. terrorem, in-
ferna sedes (Pap.).
*Tellu-s, -m {aus mantellus &c. ?!)
regenmantel (74).
Tellus, (j. -uris {auch nom. 75<i) i.
terra fruqifera ; -udis i. locus in Borna
(Rr. &e.)'erde (8, 9). fruchtbar (110),
vruchtber (i32) erde, red {sie iio*»).
pifang (75). t. erde dye vruchtber is, ind
oere vruehtheyt tollinius, g. -nii (147)
aus tellus &e. a toUemJo quia fructum
eins tollimus (Br.)! tellud-es t -e ind.
i. locus vbi consueuerunt viguli {sie) ter-
rani accipere (76).
Telo {i. tolleno q. cf. Ki.) ein brun-
0. pfutz-hack (110), pan- t putz-haeck
(132). sod- (126), prunnen- (74) -stang.
brunensail (76). brunhengst (75). swe-
(3, 49), schwe- (4) -ngcl.
Telon {gr. i. lat. vectigal 76, longum
l tribtitiim Br. cf. Gl. m. h. v ) langwage
(125). Schemel (textricisl^. aus Jß.\wiiC,
X tela?).
Telon-, telone-, teloni-arium zol-
huß l -kamer (iio sim.).
Telon- , telone- , gew. theolona-,
teolona-rius, t thelonius (g4), t tel=
lerium (76) hd. zol-ner, -1er, -dner (4);
czv^llner l geleiczman (3); czulner (ö^»,
17), mawt-er (1, 9, 71), -ner (75»); mau^
ner (75^). nd. tol-ner, -lener.
Te-, the- gew. theo-, teo-loniiim,
-loneum, theoiomum,thelaneum, theo=
lus (123), telon t tenomum [i. peda^
gium (/. cf. 76) hd. mawtt (1). mau-te
(9, 75), -tten (75^^), -ssen (75''): zolle,
zol, czul (5^), czale (17). wrf. toi, toU-e,
-eut (22^^). theolonium dare tollen (22^)
*Telonium [i. monoeordium, instr.
mus.. aus yß.amc, ) scheit des selten spils
(75). Cf. tieolonium i. testudo (76. cf.
sq.).
*Telonum {aus X^Äuivirj x telum)
werflzeüg darmit man in die stett wirfft
(91).
576
TVM
♦Telopopia (aus zelotypia) lieb /wi^
»cIhmi ei'loiiteu (74).
Telum gosrliutz (uo sim.). schoz
(-20). si-liovii (UM. schos (i)3). scliot (11).
schejjt (!ifl. = hd. si-liafft). /ul. bii-, bo-,
po- (1. 74, 7.'>. 7«') Uz. nd. bolto. lid.
pilo, i)liil (S). pfil (li.'i^, plioyl (il), pfoylo
/ liTO (I. doctriiia 74). a(7.v. iiiu-b (i)4),
uucl (136).
♦Telum amentatum fiiniiliycl (12:)).
*Telus .Ulis celtis?! iiinyßl (i).
Thema, tema vor- (;")'', 8. 12). voir-
(131 -reell', vor roil (1). iiiivt-erie (9). -te
l»ic 22).
*Tema pL, .</. -orum yst. ten-a, -ia?)
hiibou stryck (19). huwon strijcl» (20').
liiUH-n strick (11).
*TemaciuiQ (cf. terracium X tami^
sium) seinylJ (19).
*Temeare r. Temerare.
*Temelent-ia, -tis, -um v. Temulent-
ia, -US. Temetum.
Te- v. Thy-melicus.
Teme-rare, -are (74) lid. v'-domraon,
-tvuiHnou (5), -dainpiion (74), -derben l
-inaigen (ss). 7id. vor -dornen, -duinen.
dorn sin (2lj. freucl-en (20 &c.), -ichin
(8). niut- (9^, mütt- (8) -willin. virtwosin
(19). ergei-en (100). zerbrechen (68). vio^
leren (1.32).
*Temerarie freuelich (20).
Temerarius tum kim (4). dum-kune
(5, 12.5). -konc (12), -keyne (13). ein dorn
koner (21 ). dul kone l fristhich (23).
vrislik (22). freuel (12'), 126). freu- (10,
65, 110), freb- (5) -elich. vreueler (8,9).
vermess-ender (110*^), -ner (iio»), -ende
i geck sonder reden (132). rumorß (12.5).
gahestutzig i vubesinnet (i26).dorlicher
zu vil geherczer (65). ries (99). stoltz
(110).
Temeratus zer- rissen (6s), -stoert
(110). ge-ireuelt (7ö), -eorrumpcert (132).
Temere M. vreue- (9, 65, iio), vreuen-
(126), frefe- (68), freffe- (8), dor-, tor-,
dul- i dump- l druncker- (20, vnbesin-
(i26), viuiernunflFtig- (65), dwase- i he=
roeme- {is-2) -lieh. nd. doerlicke (11).
*Temerieus v. Thymelieus.
Temeritas dum- lö, 23), thum- (74=),
doer- (20), kun- (18, 74), vber chun- (1>,
vermessen- (110, 132), freuen- (i26),
freuelich dor- (60), ris- (99), geck-^
dwaeß- (132) -heit. dump- (20), fraß-
(741 -licheit. freue-l (20 &c.), -Ikeit (74).
vnbcsinte (126). vor vbel (10).
*Temer-us, t -arius (1, 74) vber chuu
(1). dum- (5, 17, 22), dol- (18). dul- (23)
-kone, -kune (17). kimer, tmumer, frei-,
fre-ßlicher ■ 74).
*Te-, the - mesatiis ü. temulentus)
druneken (20).
Teme-tum, sehen -ntum, t -lentum
(74), them-etum (1), -itum (ö'>) wyn
(ö*»). wein (1, 74). starck w. (9). starcker
w. (7.5). starg wyn (8). dolu- (8), luter-
(19) -dranck. reinual {potus 1. cf. Sm.
3, 95). got des weins (74).
*Temicla v. Tenucla.
*Temigator {st. rem.) roeyer (147).
*Themituin v. Temetum.
*Themo '.piscis) v. Curonilla.
Tem-o, -on, -us f Hpt. ö), bi.s-sw. them-
o, -on (94-^, 147), tymo (8) {i. li(/num
TE]\1
<£•(•. in carru Hr., curru, arnlro l (/uber=
naculum naiii.s; cf. emo; Gr. Wtb. 2, 908)
hd. tiiilisila ^llpt. f). (if.) ; dich- (75», 93),
dieh- (93), dych- (uoiJ), doch- (110»),
dihs- (fi), deyh- (9, 126), deich- (1,2,74,
75b, 1.S4, Ki.), deiich- (Das.), diech- (46,
K is.. Das.), di- (17 &c.), diS- (12, 43, 132
&c.), diis- (19), deis- (4, Ki".), teieh- (9i),
tey- (3), tus- (18) -sei (m. I2ii, /. 43, an
einem wagen uo'M; tischel (<)) , deysil
(9), dychßel (69). deychffel (7o), deicsell
(111), dyßel (68 &c.), dußel (10,13),
deistel (Ki».), dy {sie 8), gysel {h^.wett.
gaisiln/.); seyl (9); griii-tel (127), -del
(Of.); girintal (127), stewrrudel (74). des
schoei)s roeder; gestclle van en waghcn
of jiloich (147). nd. dysse (23), disle (22'^),
stoelle {gub. 11). afjs. thysle (94^1.
*Temogracia v. Democratia.
*Temo- V. Thyme-licus.
Temon &c. v. Temo.
*Themonale deylisel seyi (9).
*Tempa (./'. tempe?) kem-enade (11,
Sra.), -menayde(19), -nate t kammern (20).
*Tempa- v. Tempe-ramentum.
Temp-e, -is (cu.) {i. vmbraculum
104, Gf., locus temperatus 74) loub-a
(Gf.), -e (104, Gf.). lieb o. meßige stat
(74). platz (110). geuoichliche pl. (132).
won- (8), wonnic- (9) -lieh stat. lustige
stat 0. end bei dem wasser (75). lip- l
Just -liehe ort o. stet der jjlatz, feld,
werd (88'. anger (10). awe (12.5). ags.
scea- (i36), scae- (94) -dugeardas.
*Tempera (mss. mog.) hd. meß-, mess-,
miss- (17) -unge. mesiching (18).
*Temperabilis meßlich (20).
*Tempera-men v. -tio.
Tempe-, tempa- (Gf.; -ramentum
mittelkait l menge der maß der miltig=
kait d;.!). salba (Gf.).
Temperans messig t maß haltende
(110 sim.). macßigen (fis).
*Temperaneus abintroto (Gf.).
Temperanter meßlich (20).
Temperantia hd. messig-, messe-,
meßi-, massig- (i34), maßig- (65). meißi-
(10, 133). mi.s- (17\ nmße-(21), getemper-
(132^ -heit. maß (12). misch- { temperier-
ung (68). kuschhait (65). nd. mate, meti=
cheit.
Temperare hd. meß-, mess-, mes-,
meiß- (10), m:iss- (6, 134), maeß- (68%
meße- (5''), nd. met-igen. mischin (17).
den win mu-, my- , mi-schen (65 varr.).
mengen i mittein (20). besaessen (i32).
temper-ern (20), -iren ; hermiltern : mil=
tickait t temperament i mittelmessig
t lide- { treg- t messic-lich machen &c.
(65).
*Temperare v. Temporare.
Temperate meß- (20), messig- ^zyt-
(110), maeßig- l temperier- (68), meese-
i getemperijr- (132) -lieh.
Temper-atio , -amen , -ies ein tem=
perierung (iio &c.).
Temperatura meti cheit (23).
Temperatus hd. meßig, messich,
raissig (17). r,d. metich. lidelich gemacht
(65). ge-messiget t -temperieret (110''),
-sat (132).
Tem-, tep- (ob) -peries 1 c/. -ratio)
hd. meßig-, messig-, mittel-m.- (65), massi-
fi34), missi- (17) -keit; meßig, messig.
tp:m
missig (17), mesich (13), meißig (10),
massig (G), maessig (132), mesiclng (18),
mittel (1, b^, 71), milt {alph. mittel 75),
nd. metich, mechtig (23) weder, hd.
weter, wetter, watter (<j), weyder (13),
wedder (10). messig werdeu [sie 67).
giuuetiri iSm. 4, 197). seiiffmutig gewitter
(4). hd. bequem zeit, bequeemheit (i32).
temp- (8, 9), milt- (65) -erunge. stilheit,
gestumheit in wasser (74).
Temperius gizitor (86, Gf.). citlihhor
(Gf.).
Tem-, te- (5''; -pestas weder (b"").
nd. vn-, 011-, hd. vnge-, waesge- (20) -w.
hd. vvasse-wetter (93), wages w. (74);
vn-w., -uuitari (Gf.), -wider (13). -gewitir
(155), -gewitter, -gewider (18); gewi-tter
(3), -dder (21); giuuiteri ( Gf. ). hd. nd.
storm. lid. storme, stiirme, stürm .ia
aqua), sturmweter (155). stormwint i
plage (20). zerstör- 1 vnveruunftig beweg-
lichkait (65).
*Tempestat es wettert (125).
*Tempestinus czytliche ( 133). ghac
(100).
Tempestiue zyt- (68, 110), bequem-
(68) -liehen, -lieh '(68). kazito (cf.).
Tempestiuum cytlich (100).
Temp-estiuus, -estus, -oralis, -ora=
neus, -orinus, -oreus ttd. zit-. zeitlich,
-ig, czydyck .sü'm. ?(d. tijtlick, tidich(ll),
l vroe (147).
Tempestiuus {cf. pro.) czierlich (9).
*Tempestuositas vngewitter (65;.
Tempestuosus uuuuitari (Gf. ). vol
vnwettcrs o. sturmes (110 sim.).
^Tempestus vnwedder (23). bequem
zyt (68).
*Tempest-us adj. v. -iuus.
*Tempis i: Tempe.
Templarius temp-elherr (75), -leerers
{pl. 132). tot den tempel hoerende, des
tempels verwaerre (147).
*Temp-lor (75, 76), -er {i. argilla ef.
timolea) laim (76). mirg-il (8), -el (23).
merg-il (9), -el (75, 76). vlg. geschmack
im tranck (75). molt {i. terra i3i).
Templum hd. nd. bede-, hd. beyde-
hus sim. ein wite (60), gottis (8) huß.
tempel (7.i).
*Tempnere v'smaen(13). vor-smahen
(10) -smehen (8, 9).
*Tempor v. Templor.
Tempora v. Timpus.
Tempora anni quatuor boh. czau=
kauka {aus czast roku?? 1, t. der lencz
der hebt sich an seint peters tag; der
sumer; der herbste; der wynter (4).
Temporalia uuerltzitelichiu guot
(Gf.).
Temporaiis {cf. tempestiuus ) tzydig
(12, 132). tijtlick (147). vnbleiblich; will=
wenckig; leichtferig (126).
Temporalitas czite- (13), czeitlich-
(4), zytlich- ( 65 ) -keit. zitlieh (65 var.).
Temporaliter zitlich-o (Gf.), -en (110
sim.).
*Tempora-lizare v. -re.
Temporaneus v. Tempestiuus.
Tempo-, tempe- (132) -rare, ^-rali^
zare (147) die zyt leyten t in der zyt
leben (iio sim.). tijt verdrijven (147).
Temporeus (Br.) v. Tempestiuus.
TEN
TEN
TEN
577
Temporinus {i. mollis Gl. m. c/.
tempestiuus) zitig (Gf.).
*Teniptamentuin chorunge (Sum.).
Temptare, melius tentare (5. cf. iio)
hd. v'-suchen, -sicheu (13, 18), -suggen
(21). bedregeu (12). prüfen (19). erfaren
(13). nd. v'soken, besuekeu l prueuen
(11), waren, bekoren.
*Teniptatio versuehniß; anfechtung;
pinlich vbel (60).
Tempus {cf. timpus) hd. zit, zijt (8),
tzijt (19), cziet (13), zeit, werigkait t gele=
genhait der zit (65), vrist (9), lust (8, 9).
nd. tijt, tije (99). wile vnd zyt; non
habeo t. ich han nit w. (75). slaff (9,
251»). schlafF (6). slaiff (10). tunne (27b).
tinn (93).
Temul-, temel- (74) -entia, t -antia
(76) truncken- (9, 68, 74, iio»), druncken-
(HO^, 132), wyn dr.- (8) -heit, -schafft
(68, 132). v'drunhenheis (23). begiessung,
nassung (74).
Temu-, teme- (74) -lentus truncken
(1, 68, 75, 110'^). weyn-tr. (9). druncken
(110b, 132). drenker (23). begosner, nasser
(74).
*Teniulus wyn drunckin (8).
*Temus v. Temo.
*Ten-a, -ea {cf. sqq.,tenaxvLa) einganck
zu der helle; geheng an einer infel;
hawennestel; harsnur (74).
Tena hübe (19). huue (11). haspe (9).
Ten-a, t -igna {pl. 75), -ea, -ia {i.
extrema pars vitte &c.; sunt cada [aus
eauda, frz queue? cf. Gl. m. h. v.]
pendentia ad mitra &c. i. q. naseula 76)
nestel (ti). huben-bende {pl. 125), -snur
(20). hare snore (10). har snor (12 sm.).
korschnuer {in infulis 75).
Te-, { ve-nabulum eyn schwynspyß
(110), swyn-spijß (132), -spect(i47),swyen
spyet (97).
"Tenacetum &c. v. Tanaeetum.
Tenacitas hertig- ( 4 ), häbig (128
Das.), karg- (Das.), kundig- (126) -keit.
beliebe (Das.). karig- (10), karg- (110),
kark- (8, 9), cze- (19), ta- (11) -heit. zähe
(126). vracheit t vasthaldende (132).
*'renaci- v. Cenocita-torium.
*Tenaeulare spanghen (147).
Te-, ee- {q. v.) -naculum {cf. tetenda.
subligaeulum.) heb-ysen (64, 76, 93. cf.
BM. 756), l -holtzlin {scriptoris 65). ein
clam (8, 76). clamm (75^). clamm-e (16),
-eh (75a). cla- (3, 6, 9, 4, 74, 75), ka-
(17) -mmer. vorspan i czange (19). tzang,
tenackel, stul-, var. stub-sewl (74). voer=
Spange (11). heftel als an einem schuch
(74). hettelen in den steucken (22^). halt-
hafft (Ki^. ), -nußs (Ij, -er (132, Ki^).
behelniß (77). ein ding da mit man etwas
heit (110). tena-kel (6), -ekel (ki). hd.
czu-, czo- (132, 133). ez6-(21) -gel. zyehel
(5). Stil als an eniem apffel (^. recia=
culum 74). hd. nd. stel (22, 23) plante
(5^), also an ey appel (22^). stehel (77).
stell (2). stoU (1). steyl (13, 18). stiele
(10). Stile (12).
*Tenadus (xtenarus?) u. Thanatos.
*Tenara helle stro-ße (8), -sse (9).
Te-, tre- (9, 147) -narus, trenera
pl. (147). tenerus (76) {cf. tena) dye
berch of dat dal dayr meu ter hellen
neder stijght (i47). helle (8, 9, 74). ab=
gaiick zu der h. (74).
Tena-smus, -ßmus (111) (i. tetanus
93) krampz (93). zwangk (ill).
*Tenateuin v. Tanaeetum.
*Tenatio v. Tentio.
Tenax hd. czah (4), zach (1, 2, 75<i,
Ki»'. wett.), zach (6, 134), za^ch (46),
zeche (67), zech (76), zehe, zeehe (68),
zee(5), zeyh (60), häbig (88, Das.), hebnig
(25), hart (19), hert (65, 76), czu herte
t schark (9). kar-k (8, 9), -ig (10), -g
(110 &c.), -ch(i32); hart- ; be-heltig (65) ;
vest- (iio), vast- (122) -haltende; gytig
(88), geyttig i kündig (64). vrack (132).
ta (23). morwe (106).
Ten-ea, -cha (iii, 137), -ta (11, 19,
64, 74, 76) {piscis, cf. tiiic-a, -ta) slye
(19). sley (3). schley (74). schlei-e (4),
-en (111). schly (76). scnlyen (64). zielt
(11). lu (108).
*Tenculum hanthabe an einer thur
(74J.
Tenda {cf. tendicula) trapun (i4i.
cf. Gf. 5, 480).
Tendere hd. dencken, ge-, ange-, hd.
nd. an-d. hd. czu dem ende d. (8, 9) ;
willen han, wiln haben, begern i geen
t darutl' g. (65), irre gan (20), recken,
vß-r., dünn r. (1), rechen (6), ande riehen
l recken (verb. aus reiczen 18), strecken
(65, 110), spun (17). hd. nd. spannau. nd.
gan, gaen (132), reecken (11), rucken
(23), koken {sie? 22).
*Tendere geczelt machen (9, 17).
*Ten-deta, -eta (76) {cf. tenda Gl. m.,
cadureum) hd. tental- (18), tcndel- (4,
Stieler), dentel- (21, 76j, dendel- (74),
grempel-, trimpcl- (76) -marckt (6, 76),
-marck (4, 74), -mart, -marte (152), -mert
(21). nd. tcntel- (23), trendel- (109) -mar=
ket; eyn teiidel morbus [aus market!
22).
Tendi-cula, i -eulnra. {Usa. mog.) hd.
rime, reme (17), raim ((j), läge (12, 13),
an-1. (5), stricke, str. an eyn läge o.
spanne (18), eyn klingk {in ianua 21).
Tendi-, i tenti- (94*', 110, 132, 147,
Br.) -eula, l -culum [i. tentorium 74)
hd. ryeme, reme (67), ryem o. reym (74),
riem, gai-n (iio, 132), haßcn-, varr.
hasen-, hafen-, o. zug-garn (74); stricke,
strick, netz (76), vogels str. 0. u. (110,
132); läge t lag (74). vff laeg (125), auf--
schlag (Kl'i.), getzelt (74). druw, spryn-
ckel, stappe (147). ein krieg vt habetur
in balistis i ausworff (4). ags. welman,
snearan, wocie {acc. 94^).
*Tendiculum {cf.prc.) ram {panni
1). rame (5^, 23). reme (22). anläge (22,
23). vogel-garn (8, 9, g6 &c.) , -necz (8,
9) o. strig (8). strit (23). stecke (22).
Tendinosus haarwachsicht (Ki.).
Tendo haarwachs - flechse &c. (Ki.).
*Tenea v. Tena.
Tenebr-are, -escere hd. vin-, du-,
duy- (132) -Stern, -ster machen; dinster
m. (21), dunckel m. (110), tinstrin (6).
nd. dustern.
Tenebre pl. hd. ün-, din- (21, 74),
di- (13), nd. du-, duy- (132) -stcvnisse
sim. vinstrin (93). finstcrheyd (19).
duusterheit (11). die dunckle (126). blin=
dighait i vorhell (65).
*Tenebrere duestern; duester sin i
Wesen (20).
DlEFENBACH GLOSSARIUM,
Tenebrescere {(f. tenebrare) vinster
werden (es).
Tenebrlo, nebulo, vatinio &e. nl.
ghuyt, rabaut, scharluyn, schudde, co=
ckijii, fielt, netboeue &c. (116).
Tenebrositas duster-unge (20), -nisse
(11> finsterniß (19).
Tenebrosus hd. fin-, seer fin-, fun-
(65), din- {b^), due- (20), nd. du-, duy-
(132) -ster. dusterich (23).
*Tenedissa {herba) ags. helde (94*).
Tenella hd. czange, zang, sczwag
(13), kloft (17). nd. tange, cluft.
Tenellus adj. etwas zartes (110). wat
tzaert (i32j. clenli-ch (132), -k (23). kleyu
(8, 9). iunck t weych (17). murwe (20).
morwe (11). donne (20).
*Tenellus s. (i. cardo) doirhaeck, tore,
hespe (147).
*Tenellus s. {piscis) smerle (3, 9).
Schmerling (75). schmyrrel (4).
Tener hd. zart , czaar (13) , weich
(68, 110), cleyn-, czern- (17) -lieh, klain
(76}, smal o. cleyn (8, 9), iung (65).
dünne (11, 19). murwe (20). morwe (100).
merre (99). rogel (74. cf. rarus).
Tener-e, -iter certliche (100). czert-
(8, 9), tzart- l den- (i32), zart- (110),
klein- (68), murwe- (20) -lieh, -liehen
(HO).
Tenere hd. tid. ha-, nd. hae-, ho-lden.
hd. halt-on, -i o. tragi (38). beheben &c.
(88). haut- t vffent-halten ; t. seruum vt
bestiam ab- l vß-mergeln (65).
Teneri werden gehalten (110 sim.).
hd. schuldig sim., schyldich (13), ver=
bunden (65) sin , sein. nd. sculdig sin,
schuldigen.
Teneritas dunheyd (19). murwekeit
(20).
*Tener-iter v. -e.
Teneritudo lid. iung-, klein-, zart-
(110, 132), rogel- (74), nd. dun-, yoghet-
heit. ion- (18), man- (23. aus iun-?)
-cheit. jinckeit (5). jung- (21, 65), zarti-
(1, 65), weylich- (17) -keit. cleyn-, clen-
(132) -licheit (f), 22, 23, i32), -ikeit (13).
Tenerum corpus zertlich lip (8). ein
zertlicher leyp (9).
*Tenerus v. Tenarus.
*Teneta {cf. tendeta) haldunge (8, 9).
ofenstab (74).
Tenia {cf. tena) bendel o. sichelfiscli
(137, Ki.).
*Tenignum v. Tena.
Teniola ncstilun (i4i).
*Tenis bedekin (23. st. tenia bende=
kin?).
*Tenocitarium v. Cenoeitatorium.
Tenor hd. haldunge, v'-h. (18), hal=
tung, h. im gesaug (74), beheltniß (20),
weyse (3, 4), glichuisse 0. syune der
schrifft sim., gleichstätigkeit (126). nd.
holunge (23), hae-, ho-ldinge. bord-e
(22), -un (12, 23). pardun (5, 74). bard-
une (18), -u l buhart {ausgestr. 13. vgl.
u. a. parda. pumhart Hoffm. Fwndgr. 1,
332. nhd. pommer &c.). eyn vordon (21).
done (10). don; gestalt (74). eyn ten-ore
(110), -oer (132). groß weise des gesangs
(75).
*Tenorare/;(^.?/,(^. vnder-singen, -halden
{cantu 1). tenor s. (110).
73
578 TEN
♦Tenorista vnder- (68, isa), tonor- (iio)
-sin;:»'!-.
Tensa oin bedoi-kter wagon (i lo .sim.).
Tensare iliik vil sinnmoii o. bcachir=
nuMi ^^llo itiiii.].
^Tensarius /. (jui freiia &c. accomo-
ihit, iil. lue t'])*'«!"' in-^li««'*^ ("«O-
*Tensile v. Retheum.
*Tensiun [st. pensum?) dysenc (109).
Tensura /nl vU n-ckiiiipjc. nd. wt
n-fckingf ^Ui. snannyn-jit' (in).
Tensus r. Tentus.
Tenta ( </. tenca, plagella, stuel-
lumi wieclic iiio), wyclu" (,t'8), wieke
(108,132) in vidnerc. iiiaissol (7i). tente
is postalt als inoclro voniitss (147).
Tentare (c/. temptare) virspe-hen
(9), -en 1^8). vorsiiohen (iio). tcintyron ;
bekorcu; proiu'ii (i32).
T. bellum schanmitzelen (64).
*Tentaticon (c/. folul stinca (Sum. vi).
=^Tentia (••*<. tentio, in-t.) will (76).
Tent- r. Tend-icula.
*Tenticuin <ir/s. spriiidil (94, 136).
Tentigin-osus, l -ainus(i47) ragende
(20). vnkeuschiger (74). oncuysch (i47).
Te-, ta- (122) -ntigo raguiige (20).
reckung des zerß (75). geilsueht (Kl.).
eyu czwiekel ((0). gygcl {i. q. in vulua
apparet 74). gall. landie (122).
Ten-tio (74 &c.), ciew. -cio, -atio (74),
hd. haltung, be-, bant- (65) -b.; haldmige,
be-b., )id. -baldinge (132). fah- t begrifi-
(6.5), bedenck- (5) -unge. willig (8. cf.
tentia . sicberheit (8). be-sessen (17, 18),
-Sitten (23 1 sicber-bcit, -lieb (18). besetten
seckerbeit ^22). besyczuglie syecherheyd
(19). synn, syunung (74).
Tentorium hd. zeit (7R), ge-z., zcl
(1). eyn tolt (22). en-t. {sie 23). tente
(99, 132). paulu-en (97), -n (12). but (65).
Tentum gestelle (9).
Ten-tus. t -sus (126) ge-balten (110
si>ii.\ -spannen t zerthan (126).
Tenuare hd. nd. dünnen, hd. dun,
dynn machen sim.
Tenu-, themi- (104) -cla, -seula
i -cula (^Sum.). -ela (i3i, 141, Gl. m.) {i.
serum) cbazi- (i4i), chasi- (i3i), casi-
(127), cbese- (104), cbas- i ches- (Sum.)
-wazzer sim.
*Tenue i-. Tenuiter.
Tenuela v. Tenucla.
Tenuis hd. nd. dünne, hd. tun (6),
dünn, dun, dünne (67), dinne (13), din
(18), dynn (i34), doneu (21), lober (dampf
vapor 62), kle3Mifug (126), subteil (Das.).
scbmale l ran; ciain in der babe &c.
(65).
Tenuissimum das aller-duust, -miust,
-clainst (60).
Tenuitas hd. nd. dun-, hd. dünne-,
donue- t.2(»), dynn- (68) -heit. dun- (5^),
geringi (9) -keit. armut (8, 9).
Tenu-iter, -e dun- (110, 132), dynn-
(78), donne- (20), naebgiltig- (126) -lieb,
-liehen 'iioi.
*Tenuin v. Teua.
Tenus prp. hd. nd. by. by-nabe (110),
-nach ^6S). nae 1,132). bestere (100).
*Tenus (a um adj. mss. mog. ; s. i.
summa pars sagitte Br. &c., laqueus wo:,
TEP
anders 01. m.) hd. dunno. weycli, kieyn,
snnile, iunck (17). gi-ring (9). zwing an
einem poltz (74).
Theo-, srltc» Teo-.
Theobaldus dicpolt (74).
*Theocia c. Theotocos.
Theodoricus dyotricli, tyle, tylman
(74).
*Theofebia (.s7. -phobia) v. Latria.
Theolo-gia, -yga (93) gotlich-i (93),
-e schril't (8, 9), kunst (64, 93). gschriflft
die da von got sagt (65). gotslcre (62).
gotlick liaudel of si)raiek (147).
Theologice gotlicii (20).
Theologicus ein meister in der got=
heit (110 (iv.).
Theologus ein gotlieh lerer (64).
jelertcr in der (65), doetor der (74) bei=
r.1)
nit hitz-
(75) -lieh.
läwlecht
110). law
ligcn ge.schrifl't. eyn geiarter in (5
meyster (8, 9, 4) der beyligen scrillt,
Schrift (,4). beiger scr. kunner (18). eyn
bilch scr. (22), beilig seriff (.5), bellich
sc'pflft (23) k.
Theol-onium, -us &c. r. Telon-.
Theo-phania, -fania, -phonia (17)
hd. nd. bewis-unge, -inge, hd. bewey=
sung eines vnbekentli-chen , -ken , vu-
bekunten (23, 74), hd. -knntlichen dinges.
bewisunge rei non note (G). der helligen
dry (68), der dreyer (, HO ) kunig tag.
der dertzieudach (132).
Theophilus gotes lieb (9).
*Theophonia v. Theophania.
Theorare gotlike dynge bemercken
(147). besehonlich leben (75).
Theor-ema, -isma metens konst (i47).
*Theorema {cf. sq.) v. Theutonia.
Theor-emata (Br. ), -eumatha (65),
gew. sg. -euma, teorena (76) schau- l
scheu-lichkait ^ gaistlich gesiebt zu got&c.
(65).
Theoria schauwlichkait(65). beschou=
lieh leben (75). beschaw-, coutemplier-
ung ; vermerekung gotlicber ding (74).
Theorica planetarum {i. astrolo=
bium &e. ) daz sinth bucher von dez
bymmels lauift (5'^).
*Theor-isare, -are (Br.) (aus {)cCOpcb
X ^cOC) hd. gotlieh ding bescbauwen
sim.
Theor-isma v. -ema.
Theosebi-a, -um hd. heylig nd.
billich dinst sim.
*Theosiea gewelb (74).
Theo-toeos, -tica, -teca, -cia ( 16 )
hd. ein müder nd. moder godes. gotes
muter (1, 9). gotz m. (I6). muttir gottis
maria (8).
*Theoton- v. Theuton-.
Tep-efacere, t -idare (110 &c.) hd.
wann, wilch (8), lau (68), lab (9) machen,
wermon (9). wlak maken (109).
Tepefactus hd. ?tc?.ge-wcrmet,-lauet,
hd. -lamvet, -wormpt(l7); law gemacht
(6, 67), lo- (4), willich- (21), milcb-warm.
lau (75).
*Tep- V. Teb-ellus.
*Te- V. Tor-penta.
Tepere lau (68, uo»), lae (iio*») wer^
den. wermen ( 66 &c. ). flak sein (74).
wlac (23), walk (22) sin.
Tepe-re, -scere laweu (20). blauwen
(5). law sin (6). lau werden sein o. trage
TER
(75). warme (17), wilch (21) werden,
melehwarm (18), verdrossen (17) sin.
Tepescere anfahen lac zu werden
(110 .'iiiii.). lae, wann, kalt, ablessig
werden; al)nenun('n (65). swinden (75).
*Te- ?'. Teni-pestas.
*Te- r, Ta-petum.
Tepidare v. Tepefacere.
Tepide lawe- (20), lae- t
(65), ablessig-, lassig-, lessig-
lewe (75). laelichen (lio).
Tepiditas v. Tepor.
Tepidulus wat law (132).
(Das.).
Tepidus lawe (20). lae (65,
11). lau (68, 75). law (Das.) lab (3). lo
49). lovlicht (3). hohe (9. st. lohe?].
warm (es, 110). balp- (49 sim.), mittel-
(1), mylch- (19 &c.) -warm. w. -licht (5),
eleeht (18), -iclichtig (17), -cliehtig (21),
-elechtich (22). wcrm-eliclit (66 &c.), -lieh
(67, 134). lassig i ablessig (75). wlacheit
{sie 23)! welich (12). welch (77). wilch
(8). kalt werden {ptc. 10).
*Tepitudo laßheit (75).
Tep-or, -iditas hd. nd. warm lich-
keit (5), -lechkeit (9, 17), -elicht (21),
-heit, -halt i lauw (76). hd. werme-keit,
-cht (20). milchwarm- (ö^V lau- (68),
lae- (110), lab- (1), lawe- (20), la- 100),
lawig- (Das.), laß- (8), las- (9, 17), drag-
i flack- (74) -heit. lawe (88). lawe (oas.^.
labung (75). low-, swil igkeit, tragkeit
(74).
Tepor tenuis dunner loher dampf (62).
*Teporosus trage i lawe (20).
*Tep- V. Tem-peries.
*Tepres (.s<. vepres) dorn (20).
Ter tiy male (110). dru mal (6). dry
maal (68). dri bor (21), werbe (5 &c.).
drie werff (132), warf (11). drige (22).
dri (23). drei-maln, -wcrb, -weyd, -stund
(74).
*Tera {anders Gl. m.) gruyt ( 108 ).
schapp (i. capella 23).
*Terabr- v. Terebr-arium, -um.
Te-, the- (8, 9) -raphin, -raphim
(23, Br.) (i. vestis sacerdotalis t idolum)
hd. ap- (8), apt-, abt- (110), nd. aflP-got.
messe ge-waiit (8), -bette (9).
*Terata {st. cer.) gewechst (74).
*Tereiona v. Tertiana.
*Terculentum ags. gsotig (94).
*Tereus [anders Gl. m.) v. Terricus.
*Terdina v. Sistra.
*Terebare durehborn (64<").
*Tereb-arium v. -rarium.
*Tere-bella t -do [i. piclona l cor-
nutes) holtzwurm (7c).
*Tereb-ella v. -intina.
Tereb-ellum, -ellus (Gf.), -rum hd.
borer, nabager sim. (Gf.), neb-iger, -eger
(66), -ber (69). neffiger (132). näper (134).
uagewer (Gf.). nawiger i neiger (75<i).
baer (132).
Te-, ce- (22^) -rebellum {cf. jprc,
terebrarium) ne- (18), ney- (21) -beger.
ncgwer (77). na^gber (46). negbor- (64,
93), napper- 0. borer- ( Das. ), neber- 0.
borer- (75) -lin. en veniger (23). borchin
(20). bore (18). wyndel-b. (13). bor (23).
swyk eyn yseren bor {sie 22*»).
*Te-, ter- (94) -rebellus (cf. prc.)
ags. nab-eger (136), -fogan (94).
TER
Tereb-intina, t -ella (74) harz (Sum.
vi), pull-pech, -liartz, loriet (74. cf. I6-,
le-rget Sm. 2, 489).
Terebintus, cerebincus {q. v.) {cf.
iuniperus) ephaw- t pullehartz- (74I,
terpcntin- (HO, 132), wirauch- (5 sm.),
wirauchs- ( 133 nim.), wyrochü- (67),
wirach- (17, 23, 69), weirach- (53, 74,
134), wyrock- (12, 22), 1er- (102), lir-
(155), lerch- (Gf.), loriet- (74), gloriet-
(12) -bäum, -bom sim. sporchun (tere=
bynthum Gf. ). aspa {nach tremulus
id. 93).
Terebra ne-pper (126), -ber (91, Ki».),
-per (ki^.). porer (111). eyu groes baer
(132).
Terebrare hd. nd. boren (mit dem
nebiger 110 sm.). hd. bor-n, -ren (21).
nd. baren (11, 132) mit den neffiger(i32).
*Terebr-, terabr-, teribr-, tereb-
(4) -arium (i. terebrum, terebellum,
magnum t.) hd. na- (4) , ne-, ney- (3)
-biger; nebe- t nep-cher l borer (17).
bor (20). borrer (21). ueueger (22, 109).
ein groß neybeger (21), nsipper (6),
borer (110). groiß nebeger 0. bore (i33).
lid. ein grosser borer, bore (i52), neb-
eger, -iger (68), -ber (69), -er (67), näper
(134). grot veniger (23).
Terebratio borunge (20, 77).
Ter-ebrum, ^ -abrium (76) (c/. tereb-
ellum, -rarium) hd. borer, ne- (75),
neb- (21), na- (104) -biger; nag- (2), neg-
(64, 93), ne- (67) -bor, -ber (640, 67). eby=
eher, Mrg. ey ber (18). neper (76). nap=
per (6). neuiger (23). necger {9d). neg=
gher(i08). spickelbaere (11). eynspielier
bore (19).
Tere-do, -mitas holtzwurm (74).
Teredo 7. -inis i. vermis lignum terens
(Gemmae, Voce, ex ciwo), putredo (5); wurm-
melb, var. -mel (64) ; g. -onis (74, i. vermis
&c. 64, Mss. mog.), t ter-ido, -odo (ib.].,
-edona 23),tredonas(ncc.^)^. iis) {cf. ce-
redo, terebella) hd. holtz- (Gf. &c.), luiltz-,
kupffer- (114) -wurm. nd. holt we- ? wo-
rmekin (23). wurm mele (teredo 75).
aus. matlio (iis). ayter (74). sauwer t
säuwerlein (112). seurle l beissende blet=
terle (V. a. 16I8). nl. sier-c, -ken (116).
tiredo q. -inis (i. putredo) slym (11,
19, 20).
*Ter-efimium { -efomium (3), -efu=
mum (4, 74) , -phinium t -sinium (75.
-phirium v. eatile ) , -iuriiun (76) {i.
fructiis fagi 3, 4, 76, cieer 75) puch - el
(74), -acker (75). ein buciihackerlein (4).
buch erckern (3). bieehel (76).
*Terefoliuin v. Chaerephyllon.
*Teref-oraium, -umum v. -imium.
*Terelluin {cf. terebellum) neper (76).
*Teremitas v. Teredo.
*Terenta-rium, -le (16) [cf. taratan=
tara) rede stamp (9). redde stap (8).
rore stab (16).
*Terenus (c/.teres) langkscheibelech=
ter (,74).
Terere {prs. terio 65) hd. ri-, rei-
ben, zu-, selten zer-r. nd. wriuen, to-wr. ;
voryven (85^); zo füren ('? 23). zuo
risen (13). zu-rißen (10, 12), -riten {mis^
gestr. 12). maln (17). zu-m. (8, 9). zur=
knissen (49). knisten, varv. knü-, knit-
TER
sehen (65). zer-kn. (65), -knutschen i
verschleissen (Das.).
*Terereus zerribener (74).
Teres {t. longus et rotundus) hd.
schib-, scheb- (152) -elecht, -ilicht (66),
-ilich (i5i), -elicht (67, 69, 152), -let (6),
-elechtig (17); seheib-elicht (134), -licht
(4), -elich (70), -lig (1); schweblich t
simbel (3); sin-well (74, 126), -wellechtig
(126), -wel (75, 88, Das.), -walcz (12);
syn-newel (9), -ebel (8), -bei (1); seu-
ewol (13), -wel, -ebal (5^). nd. 7.(i-,
se-newolt. rotund (no). runt (10, 23).
rondt (68, 132). rund als ein stock
(74. cf. rotundus). trint (12). trendel
(99). een trindel (i08). hd.nd.\a.n(\ijid.
lang, gew. durch vnd, selten durch oder
mit scliibelecht, runt, sinwel sim. ver=
hunden. cule (loo). welczelech (13). saw^
ber (2. X tergere?). ags. sinuu-lfur(i36),
-rf^ul (94).
*Teretra {i. portatrix, st. fer. ?) tregil
(141. (/. Gf. f), 500).
*Teretrum v. Teristrum.
Tereus wedewale (lOs).
*Terga v. Palla.
*Tergena v. Terrigena.
Tergere hd. drucken, dr. machen
( 20 ), drockeu , truken ( 6 ) , truckneu,
trichnu (trichot tergeret 38), drugen
(20), dreygen (13), wüschen (20, Das.),
wischen (1, 9, 17), weisthin (8), busen
{i) brodeln (5^). nd. dro-, clroe- (i32)
-gheu.
*Tergermanorum (/. tres fratres;X
germanix gemini) trizvinilingo (127).
*Tergetenus f. Tergotenus.
Terginum ochsen-zimbel, -zähm, kar-
batsclie iKi'^.).
*Tergirisatio {aus tergiuersatio ? )
vbung der lerer; entschuldiguug der
raißtat (74).
Terg-iuersari , -iuertere , -urauer=
tere hd. den ruk kern; den rucken zu
koren 0. betriegen (iio sim.). ymme-k.
(13).
Tergi-, tergum-, bissiv. t. e (est)
-uersatio, t tergurisatio (74) hd. vmb-,
zuruckvmb- (74), vmme- (23) -kerunge.
vnwerliclieit (74).
Tergiuers-ator , -or (76) wanckel-
(65), luankil- {.sie 9) -mutig, betriger
(9 sm.).
*Tergiuer-tere v. -sari.
Tergoreus (Br. ) ruckig (110 sim.).
ruggich (147).
*Tergosus groyt ruggich (147).
*Tergo-tenus, -tinus, tergetenus (4)
hd. hinder-, hynter- (66, 70), hunder- (17)
-rucke (5, 66, 70) , -ucke (67), -uck (4),
-ruck (3, 67, 69, 134), -rogk (21), -ruck=
ung (16), -in ruggen (6), -wartz (110).
achter-ruck (18, 23), -rugge (22). rügg=
lingen (46). tergo tenus {due dictiones)
by dem ruck (uo), rugghe (132).
Tergum ( hominis Br. ) hd. rucke ;
mensch-en (9, 68), -is (8), -rucke, -ruck(68) ;
vichshut anliar (93); ruck (110), rugk
(1), rieh (13). nd. rugh, rugge.
*Tergumuersa-ri, -tio, tergurisatio
V. Tergiuersa-ri, -tio.
*Terguri-zare, -sare {cf. tergiuersari)
über keren (8, 9).
Tergus {g. -eris 147, pl. -ora, qua=\
TER
579
drupedum ßr.) ruck (19). rucke (20).
vih- (9), fehes- (8) -r. rugge der vier=
voetiger beesten (i47). rugleder (20).
hut (uo). huyt (132). abgeschunden t
-zogui (93), -zogen (^75) hut.
Theriaea v. Tyriaca.
Theriacaria v. Sistra.
*Teri- v. Tere-brarium.
*Tericia v. Teripalma.
*Terido v. Teredo.
Ter-idrivim, -ridirium (9), -iduum
{i. mantile 148) {aus tersorium, manu=
ter-ium, -gium x teristrum?) hant=
tuch (8, 9). handdock (V. Hamb.).
*Terifolium v. Chaerephyllon.
*Terilis hd. zu ryblich, selten zer-r.,
reiblich ; ribelecht t mürbe (5) , rebe=
licht (69). wriuelich t weych (132). gut
zu ryben (uoj. morbe, morb, mürb ,
merwe (75). morwe (12). m'wer (18).
mowir (13). in orbe {sie 67). murg (6).
mar (1). mär (2, 3). als (23), raor alse
(22) dat nicht ta en is.
*Terina {st. terma) mad (53).
*Terio v. Terere.
Therioma eine schlier (lu).
*Tlierio- i-. Nemo-phylax.
'^'Teri-palma, -cia (76) i. victoria (76,
110 &c.); i. palmaiv. (76). vberwindung
(74).
Theristotides ( ai/s theristrum ? )
ags. wade wan gie sela (Gl. m.).
Teristr-um, t -a l terristrum (74)
{i. vestis estiualis <£:c. ; camisia decolo=
rata mulierum 75, plandellum 74) uuim=
pal (Sni. 4, 78). sleyer (75). wisser man=
tel (65). ein frawen m. (110). eyu vrou=
wen off m. {sie 132). summer m. (8).
donne sunier m. (9). fauo, sumar-f. (Gf.).
ki- (93), kyt- (64, 74), küt- {6i^, 74), ket-
(125) -tel. kedel (20). schurtz (76). schut-
(941'), schlüt- (64a), schlyt- (64') -lin {cf.
Fr. 2, 203); var. schlytlen (Sm. 3, 46o).
schlucken (75). sluck l hülle (74. cf.
multiplieum). beide i haspel (23).
oghedc, linen rise(V. Hanib.). risa (Sum.).
teretrum i. mafortia (i36) ; aber i. Ug=
num putredine pollutum l i. traratrum
quod perforat lignum (76).
*Teritas runtheyt eyns laugworpels
dynghs (147).
*Teritudo {i. feritas) wredicheit &c.
(147).
*Teriurium v. Terefinium.
Therma, terma, pl. -me bat (9).
warm bat (8). w.pad; wild- t wil-bad
(75). bad t agepinige (86). natürlich bad
(93). naturlich-, wil-pade ; salbuughauße
(74). der salvyngen stede (i47). stove
(81).
*Term-a, l -us (lOS, uo&c.) {cf. ter-
mes, -ina, turm-ius, -us, tarmus &e.)
hd. wd. made. hd. maden(l), mad, maad
(68), mod (2), mayde (19), matte (18),
mar (49. X terilis?), fleischwurm (110
sim.). pent (108).
Thermariuinrt5rs.baeth-luis(Gi.Aeifr.).
Termes {i. teredo 68) holtzwurm
(68). ölen- 1 vlmen-stock (20). nl. vleesch=
made ; eenen tack metten vruchten af-
gebroken (116).
*Termina-bilis , -Iis hd. ent-, selten
endlich, nd. eyndelic (11).
Terminalis lapis marck- (65), merch-
(116) -stein.
73*
580
TER
TER
THES
*Terminnliuin alantwurtz (ii6).
Terminare hd. mi. eiulcii. vnder=
mart-ln'ii \^i'>>>).
Terminarius toriniuierer (74).
Ternünatio oiidi- f vnderscheidunge
(»V).
Terminus /uL ml. ondc. cynd»' (11).
zill ^6i>). ti'nnpt (99). mari'li l vndor-m.
(126).
*Terniitiim na-, fu-ruiig (74).
Termo-pilas, -filas (94^ {cf. Gl. m. 6, ;
552) ags. t(jstiii l aJK>*tig-an (94), -a (1S6).
*Termosus inadyck (19).
"^Termus v. Terma.
*Termus lupi woU'wrz (Sum.). 1
Tern-arius, l -us (,ito) hd. dri zal,
dni zale 1 18 V zal von trycn (iioi^), ,
droycn (iio» xim.). calwondren (s«c 100).
nd. dri-, dro-tale. driling (nummus 125). j
Ternus {cf. prc, trinus) der drytte !
(19). die darde (11). dryecht {o^). dri= ,
gich (-23). I
*Tero, g. - onis steck (f) osse rent {
(19). stake l en as (11).
*Terodo v. Teredo. |
*Terofolium r. ChserephylUim.
*Terphi-nium, -rium v. Terefimium.
Terra hd. nd. orde. crd (1, 18, 75,
110). ertrioh ^75). der bodon (65).
T. ampel -, pharmac - itis , vulgo
saxei carbones nl. stoeii-, smits-colen,
eburoii. jiehoulle (u6). '
T. cimolia füll-, stiff-erd, waskelet '
&c. (116).
T. fignlaria than, leim, 71L leem,
kleye (um.
*T. figuli {kerba) kres (87», 146).
*T. merita (/. curcuma) gilbwurtzel
(143).
*T. pnigitis schwartze creiden (116).
*T. pharmacitis v. T. ampelitis. ;
T. salica seil- (104), seil- i sei- (Gf.)
-lant. i
T. sancta liillicli lant (5^).
Terra sigillata t staraconita kreyd,
gipß (74).
*Terr-aeiuin, -icancrum (20)(c/.teina^
cium ; atiders Gl. m.) zümeß (19). temse
(11). zeue (11, 20). theems ofseeff(i32).
Terra- i rura- (81), terru-gium
hoeve lands (si). houe landcs i laut=
schaff C20\
*Terranea tt. domxis Gl. m.) erdhus
(Hpt. 5V
*Tei'realis r. Calamintha. Salimita,
*Ter- V. Te-rebellus.
Terrefaeere erschrecken (20)-
*Terregena i: Terrlgena.
Terremot-us, l -io (75) {auch getrennt)
hd. erd-, ert-, erdt-bidem, -bidmen (69),
-pydem (7o), -pidm (1), -piedem (66, I5i),
-bidunge, -bidmung t eutweguug (76),
-bicbiinge, -bibunge (4), -bebunge (21,
133. 152). ert beuinge (22, 132). erde-
befung (18), -bebenuuge (23).
Terrena irdcsche gutter l zitlich
richtum (65).
*Terre-neus, -nus, -stris erd- hd.
-iscb, -ischs (-nus 6), -esch (22), -iß
(21), -ich 1I8, 132), -ic (23), -in (8). hd.
i-, ir- (134) -rdiscli. von der erden (110).
örtliche (67t.
Terrere hd. nd. erscreckcn, er-, ver-
vercn, hd. -fern. hd. er , her schreeken,
-sreckeii, -screkeii. lierscluickin (.')'')■
eiscrieken (22). grnwen i eysen (20).
erkoinniereii (75).
Terr-estris, s -osus (8, 9) {c/.
terreneus) erd-isch (23, 75), -ig (8),
-eniß (IS), irdi-g (9), -schs ((5).
*Terre- i: Terri-torium.
Terreus ertleii {'I'^).
Terribil-is, i -osus (147) hd. schrcck=
lieh, cr-sehr., -schrecke lieh, -sehrecken=
lieh (64), -serocklieli (8), -Sehrockenlieh
(65, Das.). nd. ercric- (23\ verschreeke-
(i32\ vervtr- (137, 147), hd. grusse- (6),
grcusse-, grus-, greuß- ( i5i ), greuß-
(134), grysse- (19), eysse- i erfer- (20),
nd. grese- (22), grijst- (11), gest- (23)
-lieh, nd -lick. grusame (10). more (22^.
X teribilis).
*Terribilitas ersehreekliclikeit (4j.
*Terribil-osus v -is.
*Terrib-oluni, -ulum (Gl. m.) alreleye
pijn (147).
*Terricaneruni (cf. taratantara) v.
Terraeium.
*Terricus, tercus (8) drog- (9), draü-
(8) -unge.
*Terridirium f. Teridrium.
Terrificare erschreck-en (iio), -t
machen ,68). verueert m. (i32).
*Terrifieium. ( cf. cireiiius, cucius,
territabulum) gaU. cambre (122).
*Terrifolium v. Chaerephyllon.
Teri-i-, terra- i ter- (76) -gena {i.
terrenus 9. p^. i. gigantes 76) eyn lant
man (8, 9, 17). geboren von der erden
(110 dm.), erd-ischer (70), -puuo (Gf.).
*Terripudiuin ((/. terraeium?) ein
wasse budel (23).
*Ter- V. Te-ristrum.
^Territabulum (in hortis ad terren=
das aues 110 kc.) ein hanpgeck (i32).
Territare dick erschrecken (110),
verneron (132).
*Territigo, g. -inis die etens begert
ind nyt en kan (147).
Terri-, terra- (22t>) -torium hd. eyn
lant 0. gebiete sini. eyn lant-gebide (17),
-gebite (3), -recht t -gericht (75), -schafft
{ eygenode (20. cf.iiJid. einod n.?). her=
schallt (75). ein dein landtschafft (es).
ein ciain land (1). land-ichen (4), -eken
(22). leud- hd. -lin, -eleyn, -iche (3),
-ichin (5), -eken (23). ledighen (22^^).
la<'ndli o. ertrieh (46). zwing vnd bann
(126). die eschc {cf. Sm. 1, I23), marck
t ban (Das.). mar-cke (12), -te (10). vich=
bilde {sie 9). wipilde (i55). pauwelun (99).
krawel (18).
Territus hd. er-schreckt, -scrocken
(3), -ferit (20). nd. erscricket, verneert
(132).
Terror hd. er-, her-schreckunge. nd.
erscreckung (23 1, scherk- (22), verschrick-
t veruer- (132) -inge. erfer- l eyss-unge
t focht (20). vorchte (8, 9). forchtung
(iio»). er-f. (iiob).
Terrosus v. Terrestris.
*Ter-, te- (8) -rudrium vih trift (9).
i wy diff {sie 8).
*Terrugium v. Terragium.
Terrulentia ecrdiclieit (132).
Terrulentus erdig (no).eerdich (132).
^Tersinium v. Terefimium.
*Tersor {i. majqndn (ii. m.) wuscher
(20).
Tersoriumdruekedueeh; wiischduch;
hantwel (20j. eyn ouenwoy.^se l fuer-
doche (19). auenwisch i vordueke (11).
*Tersta {nu.<; stater!) gewicht, wag=
tzuug, eynyglicli ding da.s man wigt (74).
Tarsus hd. ge-triieknet, -drockent,
-druget, -reynigt, -seubert (.9), -feget
(15), -wischt, -wuscht (20).nrf. ge-droecht,
-reyneghet.
*Tar-tiana, gew. -ciana, -eiona (76)
dri- hd. -dagelicli, «rf. -deglik (23) vresen,
fresin (ö), frißen (21j. dredachelick
vresent (22). dry ta'^gieh ritt (46). wan
eyn frust ober den dritten tag (17). ags.
Jene- (136), lec- {sie 94) -tinadl.
*Tertianaria {cf.prc.) feberkraut (i43).
Tert-, terc- (74) -ianus der dry tr est
(75). tercian i. famulus bursalium (74).
*Tertiola {cf. prc.) feld-andorn (i43).
Tertius hd. der dritte, drit. nd. dridde
(22>'), dy dret (23), die darde (11), der
derde (i32).
*T. deeimus der dryczehendest (19),
druezehende (20). drutiende (11).
Ter- f. Strig-ula, -ulare.
Terun-tium, -cius (135) {iiummus)
eyn ißleber (125), ortle (135), knacklein
(112).
*Te- V. Tas-sarius.
Thesaur-, tesaur-arium (1, b, 110),
-izarium (74), -isarium (17,22,23), -ium,
-um (9) schacz- (3, 17, 19), dreß- (5, 8),
dres- (9), drese- (23), trese- (22), gerwe-
(20), garw- t schat- (11), gerbe- (19),
treß- t preyß- (74) -kamer, Arf.-kammer.
schatzhanß (II6).
Thesaurizare sim. hd. schätz, sacz
(21) sam-eln, -len, -enen (5), -en (20),
mach {sie 18), vergaderen (132). ??d. schat
sammen, scatgadren (99).
*Thesaur-izarium, -um v. -arium.
The-,te-(l) -saurus äc?. schacz, sacz®
(21), schacz-kammer (4), -ekamer (20).
nd. schat.
Tesca v. Tesqua.
*Tes-cua, -tua (130, 147), g. -orum
{i. loca vbi pecora castrantur Br. &c. cf.
sq., tasqua) ein platz da man dz fich
verschnydt (iiot'),viech verschneidt(iio).
platzen dair beesten werden gelubt(i32).
der b. lubstede (i47). scoph (Gf.)- scopf
(130).
Tese-, test- (11, 20), tass- (11) -uare
{i. castrare Br. &c. ) thi-, di-eren ver-
schn-yden, -eyden 0. mu-, mi-nchen
110 varr.). luppen (68). lubben (11, 20,)
132).
*Tescuator lupper (68). lubber (132).
Tes-qua, -ca (64, 68, 74, Br.), i tusca
{alph. te- iio^b^ cf. tuscha &c. Gl. m.)
[i. loca aspera t amena 76, in-a. Br. &c.)
vnwonsam stet 0. ende (110). scharpe
platz (132). ein verlegner acker (64). vti=
gepawt vuliepliche schai^ffe stete (74).
ruwe scharpe stede (147). wUdinen pl.
(128).
*Thessala zoupar (Gf.)
TES
TES
TET
581
*Tessalas v. Tessera.
Thessalus carmiiiiivi (Gf.)-
*Tessalus ;•. Seacus.
*Tessara (i. praestatio agraria Gl. m.j
V. Tessera.
*Tessare v- Tesserare.
*Tes-, l te- (3, 76)-sarius, -serarius
(Br.) (i. prepositus cuvie <[uih eil" m nun etat
Br., cu- 4, CO- 3 -rruum {sie!) l aduo-
catus 3 ; pr. qui in hello mittitur 76) ein
wagen (18), w.-, wogen- (17) -voget (23),
-foyt (4), -woyt (3), -fot (17), -fent (6),
-knccht (21), -vorer (5).
*Tesse-larius, -rarius vatniekor (147).
*Tessell-, tesser-arius wortaiffelbret--
meker 1147).
*Tesser wur- (20), worl- (19) -fFcl.
dubelsteyn (20i.
Tess-era , -ara ( 22 ) , -eras l -alas
(127), tasser {q. v.) {i. Signum belliciim,
quadrangulum 94, 136) wu- (8, 9, 110),
wi- (46) -rffel. nd. worpel t w.-tafel. ags.
taf-ul (136), -ol (94). uurfzabal (127, Gf.)
dopp- (68), dobb- (132) -elstein. dubbel=
sten (99). koten {pl. 114). tenne von
czigcl (9). gcmerck eins koren haufes,
var. kornhauffen ( t. frumentorum ) ;
kreyer {militnm 64). kraid (135). creyden
(Avent.). Ikreid {mil. 7.5, 91). krei (64^,
Das.). kry (Pict.). chrinna (I4i).
Tessera rotaria ein drewurffcl (125).
*Tessera-, tessere- (110) -decas, tes=
seriditas {i. quatuordeeem 74) ein zal
von virzehen (110). oyn getzael van vier-
tzycn (132). dry wirff (X tessera !) ver=
ziehen (sie 68). viertzig (74).
Tess-erai'e, -are(76) wurffclen (110).
mit w. (75), wirffein (76) spilen. dopp-
(68), dobb- (109, 132) -elen.
*Tesse-rarius v. -larius, -llarius.
*Tesserarius ( cf. tessarius ) der die
kreiden 1112), loss 0. die gey (116) gibt.
nl. waclit-meoster, -steiler, die de loose
gheeft (116).
*Tesserator dopp- (68), dobb- (i32)
-elcr. Spieler mit wnrffelen (7.5).
*Tesseriditas v. Tesseradeeas.
Tesserinus v. Agripennvis.
*Tessuare v. Teseuare.
Testa test (22^, 74, i. pulvis Agr.). t.-
schirbel (Agr.). testa (74). taha (Sum.).
ti- (43), te- t tie- (74) -gel. eyn yrde-n,
-r hafen, tigel o. h. (110 varr.). irdin=
tegel dorauff man silbcr prennet (74).
eyn erdeyn degel (22'^), erden d. of cop ;
eyn kestehen off veeßcheu ( i32 ). topli
(10). tase(Gf. 3, 4.59). schirbe (10, Gf. &c.).
scherbel (125). schiriie t die scelle von
ey appel (23). eyn dop schelle (22^^).
hd. nd. eyn schale de pono , ouo ( 11 ).
ein schal (1 &c.) von dem ry o. von eym
anderen ding (110 sm.). ein schalle (77),
aphel- (3), apfel- (4) -schal, ein Schelf
( 1 &c. ) de pomo 0. ein dnppen ( 66, 70,
134, 151). ein schelide de poma (67, 152).
eberschele (13). sehe- (12), schi- (i33)
-Itze. schilcz 2). schin-t (3), -ten (pomo-
ruml). sneckenhuß (S). gebil (104). kibilla
(Gf. 4, 188). hernepanne (t. capitis 109).
Testa noua nuw haffen t geschirr
(65).
Testabilis v. Testimonialis.
Testaeeus dahiner (Sum.).
*Test-adulus garn- (8, 76). garen- (9,
23) -bret. garn wynden- (20), gar w.-
(19). garwinder- (Uj -stock. -abulus(75),
-allus (9, 75), -alus (8, 76), -ulus (19 &c.)
hd. winde (-allus /. trochlea 75). garen-
w. (9), garn-w., -wind l -stuU (7ü), -rocken
(75).
Testa-, testi- (1 ) -mentare hd. be-
setzen (5); lest willen (46), den letz-,
lets-, hd. nd. les-, leuts- (G),-ten w. b.,
besitzen (ü, 21, 46, G7) l beczugen (21),
nd. besetten. dat testament b. (22). t.
machen ( 1).
Testamentarius testament-yer (110),
-oer (132). .sei werter; geschafft sei war=
ter herr (75).
Testamentator be-seger t -zuger
(20).
Testamentum (?'. negoeiamen 75)
hd. beziig-uuge, -nisse i^')*'), -niz (5); be-
siczuiig (18 &c.), -setzuuge. saczung; die
lest s.; sele-s. l -geret (65). nd. tug-,
besitt-inge. gesch-aft't {tö^), -efft (75*^)
der toten, testament (110 &c.). erbgemächt
(126). hd. selgere-de, -te (9), -tht i77),
-ite (3). wartzeieh l erkunde (18 Mrg.).
gczucli {l ?) o. (20). gelo-bde (9), -bste
(5), -fte (22), -fft (23). gelubd (6). globe
(8).
Test-ari, -ificare hd. zugen, be-, ge-
(10) -z. er- (iioj, ver- (i32), vir- (20)
-künden.
Testari hd. zu-, nd. tu-geu. swer-en
(9), -n (17).
*Te-, de-stata (anders Gl. m. ; cf.
testadulus?) sweiigel (8, 9, 74, 76).
Testatio zuigunge (20).
Testator ein mach er von synem testa=
meut (HO sim.).
Testatus der syn testament gemacht
hat (110 si7n.). gezuget (20).
. *Testicula-rium, l -men (75) hd. ho=
den-, nd. haut- t clot-sack.
Testiculus [i. testis 93„ 147) hodo
(93) hd. nd. hode. liedlin ( 64"^). eyn geyle
(5^»). gail (1). kloz (5). clot (23). musen-
clote /J^. (85). kulen ^Z. (109). kullekeu
(132). heck- l hey-druß (74). mannsglid
l ruten (75). tuyeh, konde (147).
*Testiculus vulpis v. Satyrion.
Testificare v. Testari.
Testificari hd. zugen (20), be-z.,
-zuigeu (76), -stedigen (18). tzuygcn (132).
betugen (23). worheit bezeugen (9). war=
besthauen {sie 8).
Testificatio be-zugnisse (8), -czeu^
gung (9). tuychnisse (147).
*Testifieator hd. bezuger. nd. betuger
*Testi- V. Testa-mentare.
^Testimentum {unter seh. voyi testam.)
gezucheniß (18).
Testimonialis, t testabilis (147) bc=
zuglich (110 sim.). tuj'chlick (i47).
Testimonium (?. testis 9) hd. be-,
ge-zuguisse sim. ge-zug (8), -tziiyeh
(132), -zucli t vrkunde (20) nd. tughinge,
betugnisse.
Testin-ium, -um (74) (z. oppor- Gl.
m., op-tunum) notdurftig (74).
Testis {cf. testi-eulus, -monium)
hd. ge-zuge , -zug , -zuch , -zyck ( 19 ),
-stzuc (13), -czewg (9), -tzuych t oer=
konde (132). nd. tuuch (11), tuck (23).
gromen 0. hoden {pl. ii3). testes de=
ponere zeugnuß geben o. einlegen, rar.
ge-z. geben o. zeugen ynlegen ; t. negare
zeugnuß, var. gezeugen, verwerffen (64).
*Testitudo i\ Testudo.
*Testua v. Teseua.
Testu-aeeum, l -m (Ki.) ein tzwerg
{esca 125. cf. quark). sturtze t dorten=
pfanne &c. (Ki''.).
*Testuare v. Teseuare.
*Testudinare welbcn (20). ge-w. (75).
Test-udo, -itudo (64«) {cf. ostrea)
hd. sne-ggo (93, Gf.), -cke (10, 20, 102),
-gel, -ckcnhus; sclmeck (64, 110), schnag=
gen huß (6), mersueck (93). slecke (20,
106,132). slec t weltf {sie 97). snigenhus
t kamer (23). welue (23, 78). wolfte (22^).
wulffscl (132). /jrf. ge-welbe, -welb, -welle
(21), -wclme {wetterau. Sc.), -wölb (6),
-wythte (20); kemnat (6), kommet (21),
kennode il7), kamer l harpff ? ordenung
(74j, schilt, sch.-paddc (i32). ritter-sch. ;
auffganck in einer kirchen als ein sneck
(74). katze (machina 74, 93) doniit man
sloß gewynnet (74). spin-wep (17), -webe
(9), -newoj^pe (8). ags. sceld-hreda (i36),
-reda (94); brodt- (i36), boro- (94) -haca;
faeu- (i36), faer- (94) -ucae.
Testula skirbi (ui).
*Testulus V. Testadulus.
Testum v. Testuaceum.
*Testus Schneckenhaus (i4i).
Tesus, thesus (68) langwilig (110).
vertrieß- (110»), verdrisse- (iio»), ver^
droß- f heß- (6si, hasse- (132) -lieh.
*Teta V. Theca.
*Thetha eyn cleyn kese (23).
*Tetale v. Tedale.
Tet-{alph. tee-3),tec-,thec-(74) -anus
est morbus der dem mensschen dy ädern
tzu sammen tzewt daz er niclit mag
vmb sehen (3 Mrg.). seuche daz dy sena=
deren so sere sich stremgin daz man
den hals nicht mak gekeren (4). halß=
starre (126). starrige des hals (Das.).
krampff (74).
*Tetenda spann do man ein puch mit
zuspannet (74). i. tenaculum spang eyn
boick of anders wat mede to sluyten
(147).
Tet-er, -rus (8, 9), theter (9) hd.
swartz, fi-, wi- (9) -nster, tunckel (1),
grusam (75), gr.-liher (76). nd. swart
brune.
Teteranus {i. ypodromus) duyster
stede (147).
*Thetiber v. Tedifera.
Thetys (Br.), thetis ^ thedios (147),
tetis i. mare l vxor oceani (Br.). wasser
(8, 17). meer t see (i47).
*Tetradina kropel (22^).
*Tetragamus {cf. sq.) einer der vier
wiber hat o. gehebt hat (110, sim. 68).
eyn die im wijff hefft gehat (132).
Tetrag-onus, -anus, t -anismus (74),
-amus (76) hd. vier-ortig, -artig (6),
-eckig (110), -eckechter (74), -winckelig
(9), -hornig, -hokich (132). ver- (22), mer-
(18) -ordich. eyn vier-o. berch (? 23).
das vier ort haut (76).
*Tetrahit {cf. exupera) idecle (Sum.v).
*Te- V. Ce-tramentum.
Tetramet-er, t -ricus, -ieus (132)
das vier verß hat (110). dat v. versen
hefft (132).
582
TKX
TIA
TYB
♦TetranRulus vicr-liornig l -ockii-h
('J()l. -ci-kij; [in)), -lu)ckii'h (132). v(M--
lioriiioli f -»i'kot (12).
*Tetranoniium ein wort das vier
ding bcileiit ^iio). eyn naom dat v. iia^
incn iM'duyt. (i32, «;/». 68).
Tetra-, tetro- (os) -polis oin stut
fiabciis (loniiii-iuin, -um ( no'M su2)er iv
»ppida (iio sinu).
*Tetrapolitanu8 cinor von dor stat
(110 sim.\.
Tetrarcha ( a tetra quatuor c;« &c.,
(/. *'7.1 ficrtliliiu- (Sum.). der ein viordon
teil, deil (132) bo-setzt (no), -sitzet («s,
1S2) im laiid. vorste (loo). eyu lierre
vbir fiuiff ryttcr (ö*"). f. r. herr (!>.
Tetrarch-ia, -a (fis) die hcrlicheit
(UO &c.).
*Tetrare (n?/sterebrare?) dorch holen
*Tetraremis ein schiff mit vier ric=
men (uo &c.).
*Tetra-, tetri- (fix. m.), tetris- (iti),
retris- (1471 -sitare, resticitare (147),
recrissare {Q\.m.)anatii.m vox. der enden
geluyt (147). gwaekatzen als die enten
(75).
Tetri-eus, -tus i^7(>) trawrig (9, G4).
Tetri-, tetris- v. Tetra-sitare.
*Tetritus v. Tetrieus.
*Tetro- V. Tetra-polis.
*Tetrus v. Teter.
Teucri-um, -on (c/. chamaedxys)
grosser bathengel (kl).
*Teumancias v. Thaumantias.
*Tfcupeta V. Tapetum.
*Teure {st. treuge) vrede tage (23).
*Teutlomalaehe v. Spinaciura.
Teut-ona, -anus ( Gi. fi, 384 ) aues
cynnes geseeot («. claua t cateia Gl.
Aelfr.).
*The- te-utonia, the- (7i), te- (1)
-wtunia, theorema \sic G) hd. dutsch-,
dusch-, dutsche-, dusche- (18), deusch-
(noa), dueze- (20), duscz- (21), tutsch-
(6, 7.5). tewtsch- (1), dewtsch- (ti), hoch=
teiitsch- (75), teusch- (110-1), mf/.dudesch-,
dude- (23), duus- (11), duytsch- (132)
-lant.
Teutonicum ditsch (99). tutsche red
0. spracli 1^75). deixsch sprach (iio»).
Theu-, teu-, theo- (76) -tonicus, t
-tirnus (75-''), -tonus (75'') hd. dutsch.
duutsch (11). tu-(6),ti- (76).teu-?hochteu-
(75) -tscher.'eyn du- (21), teu- (75a) -scher.
hd. eyn dutsche, teusche (uo»') mensche,
man (17). duytschman (i32). eyn dudesch
(23), d. man (22).
Theu-, theo- (7g) -tonisare, -toniz=
iare '110») lul. dutschcn (20); dutsche,
dutsch, tutsch (6, 75»), tytsch (76), teutsch
(75b), teusch (110a) sprechen, reden, nd.
dudesch, dnnt (11) spreken.
*Teut-onus, -unus v. Theutonicus.
*Tex sperc (ö^^).
*Te-. ta- (75) -xale ii. verti-bulum
i -culum 75. cf. tex-ale, -ile) lid. ein
spul- (3, 75), weber- (4) -eisen; richt-
kampe, -kamp. rid- (74), ride- (23), rede-
(23) -kam. kam textoris (21). dunck (6).
*Texea wepisin (Gf.).
*Texera (c/. prc.) wepp-isarn (i3i^),
-esarn (i4i).
Texere hd. weben, weyben (13), wibin
(f)), wi-, we-rcken; sticken (17), buch
maclien (!)). nd. wcuen, vcucn (97).
*Texile (<■/". textile &e.) hd. webe
ysen .sm. wcuber- (lii), weuer-(ll\ weeb-
(68) -kam.
*Tex-ilis, -tilis, -tile, -tiliaÄJ. webe-,
web-gczauwe , -gezaue f<iiii. -gezeug,
-gezug (G9), -gezieg (49); web-zug (6),
-gezeug(i3t); weybegeczucg (13); weber-
gezauwe (10), -gezau (18), -gezaust (12);
geczau textoris (21). nd. ge-touwe (99),
-towe (79); towe, t weue -t. (23).
*'Textale weucr camp (^20). ride-kam
(5), -kampt (,18) textoris.
*Texternus {cf. textrüius) weuelick
(11).
"^Texti-bilis, -lis [cf. texilis) webe-
(iiob), web- (no'i), weue- (132) -lieh.
*Tex-til-e, -ia, -is v. -ilis.
*Texti-, parmi-mola walckmoellen
(147).
*Te-, l de- (76) -xtor hd. weber,
wober (8. 20). nd. weucr, wefer. wurcker
(65).
*Text-oriuni , -orinum , -rinum,
-rinium (110''), -rina, -rium, -ria //(/.
webe-, web-, weber-, weyber- (13), nd.
weue-inis sim. hd. webe-, web-, honer-
(20) -stat. nd. weue stede. wober stul
(20). webe kammer (17).
*Textorium web-gezug (68, 110^),
-gezeug (iiO'"»). weffgetzauwe (i32).
Textrin-a, t -um (75^, Gf.), dextrin-
a l -um (75'"', Gf.), t textorium (74)
web-stat (68, 110), -gaden&c. (Das.). tunk
(64, 91, Gf.). dunck (75). weber-d. (74).
düng (Gf.). tong (93).
Textrina gewurchte (75). ags. uueb
(94, 136), web (94a).
*Textri-num, -Txm (23) {cf. textorium)
towe (23). gc-t. (79).
Textrinus webelych (19).
Textrix Itd. weber-inne (ö"^, 9), -in,
-sehe (5) ; wober-in (8), -sin (21) ; wer=
bersin (18). nd. weuersche (22, i32),
wefersen (23).
*Textu-ra, -s deck-ynge, -sei (147).
Textura hd. web-, dech- (1), tek- (G),
hd. nd. deck-unge, -Inge, gedecke (10).
wupp l gewupp (126). ge-wurchte? -wicht
vom weber (75). gewepft (i4i).
Textus ptc. s. ge-wabeu (17), -weben
t -sticket t -zunet (20). guldeyn borte
(9). syden gurtel (8). text (22t>). ordelich
gweib der gschrifft, var. ordenlieh gewebe
der schryf^t, da da ein sentenez fiii ge=
flochten ist in den andern (60). kocher,
kopert, puchdeck (74).
Thia {i. amita) basa (i4i).
*Thiadaris v. Tiara.
*Thiamus bachuus (11). dorn (i4i).
*Thiaphes v. Tiasses.
Ti-, thi-, gew. ehi-, ei-, cy-ara, {
thiadaris (74), t citiera (76), cyera
(21) hd. eyn bischoff-, bischoffis- (ob),
bißoflfz- (21), o. apt-, var. abt- (64), nd.
en biscopes-crone. hd. eyn bischoffs-
(9, 17), bischouis- (8), bisoff- (7) -hut,
-hüte (17). pischoff-hut t -iafel (75). in
fei {sie 1), iniffel(7i) des pischolfs. eyn
ysel (22). ponit (Sum.).
*Thiaspi8 {herbei, aus thlaspi?) ags,
lambes cerse (94").
*Tiass-es t -is (76) , thyasi (Pap.),
tiaces (142 q. cf.), thia-sis (139), -phes
(66 &c.) i. laiides virginum. tyas-es pl.
lobe der iunckt'rawen (74); -us spere
mit krantzen vertzijrt (M7).
*Tibadium (? st. tiburnium?) v.
Grabatum
*Tibarii {cf. tibialis) peinrefta (Gf.).
Tyberis (ß.) teyfer (74).
*Tibes, g. -is dack van byeseu ind
roiden (i47).
Tib-ia, -ea, tybia, thybia (i5i) hd.
itd. schinke, schenk, scheue; knyschibe
(23 &c.), schulder (11, 19). hd. schin-ck
(133) -tsein; schenze (18), senckel (21).
nd. Scheune (109), scene(79), eyn scheen
van de been off pype (i32), kne schiue
(22). 7if/.kme-,kny-schibe, -sehib, -Scheibe;
kne schibe, kny schevbc (3); schalm-
eve, -ey, -eyde (12) ; scalmei (13), eyn
cleyn bosune (fii") ; swe- (74) , swa- (6),
schwe- (91) -gel; schwag-ele (Das.), -len
(126); pfeyffe (9), phiff (8), floet, var.
flet (64), fleyt (19); bu-, pu- (18), nd.
bo-, bi-nge. {xarmiis?) buge (69); bug
(134). biese {i. inncus 11).
*Tibia miluina acuta tzinke (125).
*T. suceentoria bomart (125. {. q.
bumhart parda, bombarde i pommer
Fr. 1, 1193'. cf tenor).
T. vtricularis sack-pheiffe (125),
-pfeiff. nl. lulle-, ruys- pijpe (iie).
Tibiale {cf. tibrieus) laeyn-lych {adj.
20), -lynck von eyner bruoche (19). be=:
nelic (11). decksei van den beenen (132).
streitHing (ii4, Ki'\). hosen (jjZ. 9i). nl.
neder-h., ouderkoussen (iie).
*Tibialis {cf. tibarii) ags. baan-ryft
(l36), -rift (94).
Tibieen bu- (5, 23), pu- (18) -ngen.
bugker (21). pfey- (9), pfi- (65), pi- (8)
-ffer, vff der schalmien (65). sehalmeyer,
paucker, swegel {sie 74). schwegler (88,
12G, Das.). lirer (25). stender [ i. fulcra
biftirca <&c. 97). stutte {i. destines 147).
*Tibicilium vadem die verrot ind
vuyl is (147).
Tibieina (i. tibieen 110) pfeyfferynne
(9). ein schwegel 0. fleuten pfeyffer (110).
eyn wijff die vp der fl. speien kan (132).
*Tibieus ist. typieus?) reetlic (11).
Tibin i. scirpus (74, ßi-., Gl. m.), spin-
aria t -äeia (74). genus vascidi (Br., Gl.
m.). pintz (74). tib/in, tibxina (? i46)
{herba) sunnenwii-bel (87^, 146. X d^isge^
strichener Buchstabe? cf. tybsynna?).
Tib-, t tu- (74) -isare du heyssen
(19). eyn du heyßen (21). eynen du
heyschen (5), betten (23). hd. du-, tu-
(6), tuy- t tau- (74), dau- (1, i34) -czen.
tuwen (6).
*Tibise v. Tipice.
Tibraea v. Deurus.
*Tib-rieus, -iale [cf. prc.) schorteU
doick (147).
Tibris Äf/. die tiber, t. zu rom, rhom,
(68), rom (1).
Tybrucus v. Deurus.
*Ti- V. Li-brugna.
Tybrugus v. Deurus.
TIG
*Tybsynna {herba , i. turbulus ; cf.
sq.? tibin?) turbit (n).
*Tybsraa i\ Cardopia.
*Tibur-a, -ea v. Tubera.
*Tyburnium, ciburneum (aus eibo^
rium q. f. X thurnum i. toral Gl. m. ?
cf. tyburium ib.) v. Conopeum. Epi-
ciclus, -stylium. Grabatus.
*Ti- V. Ci-butum.
*Tibxina v. Tibin.
Tica /. panicula trag- o. webersehiff-
lein (74). tela fili deusioris (Gl. m.).
*Ticia &c. v. Titio.
*Tieionarius v. Flammarius.
*Tictico est pr. passerum (17).
*Ticus firerc (TcT/o?) rauyr (i47).
*TifFa V. Crinacula.
*Tiga {i. tornus, roffanus, transtrum,
vasambus, eircus, instr. cum quo vasa
tornaittur ; cf. ziga transtra?) raiffe (7.5).
*Tigillare sclilcgeln (7.5).
Tigillum {cf. tegula) hd. nd. latte.
hd. latt, laitt (G), latliii (Das.) , sparre
(132), ein klein sparr 0. latt (es), raf
(93, ui), rauen (Anz. 8, 98), slegel (8),
spangi {in lonquin 104. cf. tignum. Gf.
6, 349). ziegel (110). pl. trcmlein-, don,
(yetzo) dumb-holtzer (Agr.).
*Tigillus {muratoris 1 , instr. diuidendi
Ugna 3, 4, parua partiea 11) hd. sie-,
schle-, fle- (18), ingese- (12. X sigillum !),
nd. sla-, sne- (23) -gel. slage (22). tyiu
boen (11).
*Tigis {st. cf. tig-a, -nus?) ain ram
(76). ram zu den feustern (75).
*Tigla V. Trigla.
*Tignare latten (es, 110). 1. (??) rech=
ten (132). keperen (lOs).
Tign-, trigi- (i36) -arius tubilare
(Gf.J. bawmeister (4). decker (8). lattcn-
(110), rafen- (74), sparren- (74, 110) -ma=
eher (i]0).lat-^sparrc-mecliers (j)^. 132).
acjs. hrof-niiyrcta (94), -liuyritha (i36).
*Tignatus ge-lattet (es, 110), -rechtet
(132).
*Tignella latta, Mrg. lat (20?).
*Tign-itas (75), -ositas, tiguitas {sie
7,5'^) («'. to-, tube-rositas 74, superbia
66, 76 &c. c/. sq.) hoch-fart (75), -fertig=
keit (74). houcrdicheit (132). hofferkeit
{sie 110).
*Tignosus {i. superbus 5, 66, 76 &c.,
yperfanus, supercil-, superstit-iosus
74, als sparrenliaft, einen sparren habend?
iniio missverst. X tiliosiis ? dignosus ?)
hochfertig (68, 74, 75). houerdich (132).
hoferecht l krum (110).
Tignu-m, -s hd. nd. spa-re (5, 12,
79), -r, hd. -rre, -rr (64), -rren (75),
-rne (10), -nga (Gf.). spar (i6i9). hd.
balcke. hd. nl. (iie) latte. nl. carbiel
(116). capor (11). keper (107, 1O8). kesper
(20). raff l latt (ss). raue (95). raf-an
(751'), .e„ (1^ 75a) ^ .e (74). tach- (126),
dach-raffe (Das.), -raf (i2ß , Ki^). gibret
(i4i). bloeh (126). ags. tin (94, 136;.
*Tigo {i. colorare, st. tingo) veruen
(97).
*Tigrassare ?'. dis-ponere i -cordare
(76).
Tigris dier (20). tigirtir (102). tyger-
thier (64). hur (74).
*Tiguitas v. Tignitas.
TYM
Tigurium {cf Gl. m. (5, 495. te-, tu-
gurium) hnttc (11).
*Tila canta?, einte (Gf.). zint (.Sum.).
Cf. zinn am reclien (Alber.) i. q. r.-zahn
(Fr.), 7id. tinne.
*Ti-, titi- (136) -laris {a voce?) ags.
lauuer-cae (94), -ae (i36); laurice(Hpt.'5).
*Ty- t il-las {i. turdus minor) win-
sel i -tze /. , gix-, bom-crlein, coln.
bitter (140).
Tilia, t cillia (76) hd. li-, nd. ly-,
ley- (97) -nde. hd. lin-da (i4i), -den (1),
-d, -th (66). aqs. lind (94, 136), lutra (?
Hpt. b).
*Tili-acus (147), -atus (Br., Gl. m.), t
-osus i. flex- t ras-ibilis (Br., Gl. m. x
iraseibilis 14"!) lornlick (i47).
*Tylibetes infirmitas (74), x; diabe=
tes?
*Thylindrus {aus chyl., cyl.) plewl
(74).
*Tilineus lind-ein (9), -in (8).
*Tilio {cf. tilia) ar/.s. lind t best (94,
136).
Tiliosus {i. ad tiliam pertinens t
ras-, ße.r-ibilis Hr., cf. tiliacus) vol von,
van linden-boumen (es), -boemen (i32),
-holtz (iio).
*Tillo {cf. cillo) gepaur (74).
*Tillus {herba, cf. thallus) kolbe {ßi^).
kolb (';4<^, 123).
*Tilodosa v. Hermodactilus.
*Tilus {.st. talus) enckel (16).
*Tylus V. Oniscus.
*Thy-, ti-ma {i. trifolium , t flos 76.
cf. thymus) von dryen blettereu (es,
110). van drey bladeren (132). kle (9,
16). klee (Vocc. ex quo), klcber (9). clavere
(85).
*Timallus {cf. thyma-, time-Uus;
tithymalus) bruewort (47).
Thy-, thi-mallus, -malus, -malis,
ti- (i4i), tri- (104) -mallus, tinallus
(7.i) {piscis {. vmbra i trongrus 74;
cf. span. timalo &c. Dz. wtb. 344 ?) asco
(Gf.). asc (121). ascll (6, 74, 76, 141, Anz.
3, 98). a.skli (104). esch (64, 95). asche
(75, 137). esclie i iser (137). escz (87).
umbra (95. lat.).
*Timbanum v. Timpanum.
Thymbr-a, -eum (120), timbr-a, -e
(i3i), -ia (75), tumbra (9), tinba (.Sum.)
{i. cunila, sature-ia, -gia lai) couela
(131). kuuel (114). kiimmel {sie Ki.). eyn
queden {.sie 17). quendel; hunerfuU;
sergenkraut (Das.). saturey (114, 126, Ki.).
sadoney (126, Das.). chresso (i4i). cress_-o
(Gf.), -e (Sum.). bornkerße (125). pe- (10)
phe- (87 6m.) -fferkrut. gardcoel (85).
gartuel (9). zwibel- t garten-ysopp (ki.).
hispen (75).
*Timbra v. Thymbra. Tubera.
*Time {cf thymus) biusug (6).
*Timeama, thymeania v. Thymiama.
Thymel-, temel- (66 &c.), temol- (110
&c.), temer- (76), emel- {q. v.) •»icus {i.
musicus) spihnan sim. (Gf.). si- (68), se-
(110, 132) -nger.
*Timellus l tumal-lum, -um (11),
tumellium (147) {X humulus?) hoppe
(11, 20). hopp (19). hoppenkruyt (147).
*Tymen {i. preciosum, aus xtjitov sim.)
sele, geyst (74).
TIM
583
*Timentura (cf. sisymbrium) weys
mincz (9). bifmynte (85).
Timere hd. for-, für- (6, 65, 6»), fu-,
fo- (5), foy- (19), nd. fru-, fro-chten. fur=
then (20). ontsien (132). schuwen i er-,
var. en-zittcrn ' (65).
Thy-, ty-, ti-miama, geiv. timea-
ma, -nia (1), thimioma (76) ein wol-
riechcnd ding (no), spccery (es), eynre-
hande salue off species seir walrukende
(132). tym-eam (5), -gen (21), -ian (23,
110). thionean (1). thimeam (5"^). deiment
(Hätzi.). reiichung (Das.). hd. wi-rauch,
-räch, -roch (Mss. mo;?.), nd. -rock.
*Timiamateri-a, -um (gi. m.) rouch-,
weyrauch-faß (74 ). thim-aterium, -iama=
torium wyroicksvat (l47).
*Timiatarus ( aus thymiaterium )
raukhello (Gf.).
Timiaterium {cf.2)rcc.) rachfaß(74).
*Timicator v. Chironomus. Dimica^
tor.
Timide fortlich (20).
Timiditas fort (49). forthtsamkeit
(20). czagehafticheit (12).
*Timidulus forchtig (iioV wat ent-
siende (i32).
Timidus hd. für-, for-, fu-, nd. fru-,
fro-chtig. hd. forcht-, futht- (20), nd.
vroch-sam. furcht- (es), vrucht- (11), fort-
(19), ontsi- (132) -ende, blöde; vn kene
i driste (22'^). verza-gter, -ckter t clin-,
clein-mutiger t erschrock-ner, -enner (65
varr.).
Ty- (Br.), ti-minum honich (147).
Ty- (Br.), ti-minus sucte (147).
*Thimioma v. Thymiama.
*Timius v. Tinnius.
*Tymo (timo Gl. m.) v. Temo.
*Timo {i. flos Br. &c. cf. thymus &e.)
pinuuirz l feltquenela (Gf.).
*Tymogracia v. Democratia.
*Timolea {aus terra cimolia; cf.
templor) mergel (9).
Timor hd. fo-, fy- (19) -rchte; for-,
fu- (18), fo-(12), nd. fro-cht. furthe (20).
noyd (19). anxt (132). t. noeturnus
nacht forcht; t. seruilis knechtlich f.
(65).
Timor-atus, -osus {cf. conseientio='
sus) vol forcht (110). furchtig (es), got-f.
(-atus 5*»). vresich (132).
*Timpana bubel (16).
*Timpanare bu- (11, 19), ru- (20)
-ngen. paucken (9). tabureu (20). sloffern
{sie 8. timp-anus, -us!).
*Timpan-ator, -isator (75), -ista
{nicht in Mss. mog. ausser 14, 16) hd. nd.
bu-, pu- (19) -nger. hd. ein paucken
slager (1); bücken mecher o. slaher
(133); bau-, bou- (i34), bo- (67) -cken
macher o. schla-her, -ger, -eher (67)
-ista; pau- (19), pu- (5^), pei- (75), bau-,
beu-cker; buckeler (67, 152) -ator {so
untersch. in 1, Voce, ex quo), bogger l
schellen schlaher (6). bucker (21). bu-
(11), bo- (132) -ugener. bumbel (18). bu=
beler (16). bommeuaer (107). glockener
(8). tamboerre (lOS). trumpper (23).
*Tympanella becklin (64«).
Timpan-istria, l -otria (110) eyn
bungen- (5), trumppen- (23) -sieget;
buken sleyger (21). beuckerin (uo).
tympinara (Gf.).
584
TIN
♦Timpnnistrum lang- (2()), laiu- (11)
-wagen, li-nokwyt (19). rong (11). /a/.
rinigf.
Tym-, tin-panites (</. ascli) \vinil=
sucht (,Ki.).
*Timpan-otria v. -istria.
Tiuip-, timb- (,!•!)) -anum (cf. sam=
buca) /ul. ml. bung-t-, -en (11). biungo
(lüo). piinge (10). bonge (i32). puk (74).
paiu-k (;>, 7il pa\vck-e (i), -en (1). peicke
n^). hd. bauckf, beuek ((;:>,(!!), 134); buck-e
(;')'', (U**, 1.52), -el (,12). bück / dz gethon
mit schollen (6.5). büuckcn (Fris.). bocke,
var. boügke (64). bock (g.5, «7). bok (Hcdion).
bouch (,49). boughe 1,82). buch t drom=
pol (2li taj)urc, driunmo, runge (20).
trum (()). truin-po (f), 23), -be (93). tru-
t bu-nii)el ( 18). bumbe (79). sumppcr
(V. .vec. i.'>. sm.). tambuso (99). tinii)ana
(Gf.). schelle (iü9, 132). glocke(8). bauck;
tieffe schissol 0. napff (91). ein kranch
rade &c. (Das.).
*Timpanus ((/. «7., timpanare) don=
nig t sloff (21).
Timp-us, -or (94^), -ora (i04, 127,
131', Gf. 1, 89,5. 5, 148, Sum.), tympUS
(74), temp-us (74), -ora (8.5'', 109, 125,
Chytr., Gf.. Gl. Lips.) (c/. prc, tempus)
tuuiwenge (104). tine- (i3o), duna- (Gf.)
-wenga. dunwengi (127, Gf.). tu- t to-
-uuinga (Gf.). tuwenge (Sum.). dun-ungc
(5), -ninge (12,5), -ning (23), -nig (22i^),
-nige (85", des hovets io9), -egge (109),
-eggen (85*^), -ig au dem haubtc (74),
-uck (18). dynne (74). tunewende (Gl.
Blas.), thinnengun (Gl. Lips. ). de dun-
iiingen (^Chytr.). tonnng (6). dum-ungc
(133, 1.52), -niunge (66, 69, 70, 134, 15l).
aqs. dhunwange (94a). slapli (Gf.) (eyn)
slaff (1, fi, 16). slaffe (13, 133). hd. schla-
ffe (70, 74\ -fe (66), -ff, -f (68) by den
oren (75), am haupt (75,88, 110), andern
haubt (68). sloff (8). der schloff (4). slos
(9). den slaeff vau de hoeffde (132). die
slape (109). schlaii-f (76). -ffe (67).
*Timula (vf. thym-a, -us) kleblete=
leyn (9). nibwrz {sie? 87). tynula trypp-
wurtz (74. cf. trib körn 87 ohne lat.
Glosse).
Thy-, thi-, ti-mum pinesuga (105).
heyd-e (20), -blumen (iin sim.).
Thy-, thi-, ti-mus (c/. tinus &c.)
suga t bine-s. (127). pine-s. (Hpt. 5),
-bluome (127). bini-s., -würz, -bluoma,
-krut, timiam (Gf.). bey- (85), beyn- (47)
-sughe. binsoge (sum. ). benefuge {sie
100). heid-a (127, Gf.), -e 79, 100"), -olber
(9), -krut (16). heid (110). ags. haedth
(i'se), haeth (94). klee (17).' thym-us,
-OS, -um kloe, pynen-, wyß-pluni, py=
saug (74).
Tin-a, bissw. -um ( Mss. mop;. ) {cf.
tornarius, stunsa) hd. schaf (Sum.); zu-,
ZUG- (13), zo-, zob- (19) -ber. butte o.
grosser zuber (110). kubel (65). kybel
(49). touor (23). teuer (109). eyn tzynne
(132). tine i ringel (11, 20). r.-krut (68),
-kruyt (132) also ge-nennt (68), -noempt
(132).
Thi- (76), ty- (Pap.), ti- (76, Br., Gl.
m.) -na lifina erant qd. que in multa
parte similia siehin valde nobilia et
fulgentia; (tina) l. in puirebilia spinosa
in similitudine albe spine (76).
*Ti- V. Tintin-nabulum.
THYN
Tinale (/. tina 01. m. ; dolium in quo
colliyiiiitur coquinalia 68, 132, barulus
quo porlatiir tina 65. cf. vectis tinae
zoberstock Fr. 2, 48i) eyn vas da man
spuelet in samclt (110). ein valJ of stände
in quo c. c. («. o.) pr. spolinge vor die
verckon (132). ziberhn (76 ). hd. ein czubor-,
zobcr-stecken, -stange, -stang, -bäum
sim., -1). stang (18). nd. touer bom.
*Tinallus v. Thymallus.
*Tinba v. Thymbra.
Tinea ((/. te-, ta-nea &c. tin-cta,
-ctus, -cus, -eta, -ea, -ta, ta. thynna.
thuma.) slio i sliza (Gf.). sley (9, Gf.).
karft"(64). tinckeu {atramentum 1.). tinkch
(71). plawe diut (74). mele t noppe (i09.
X tinea).
*Tinet-a, -i (94, i36) {cf.prc, carpo,
c.-tinta. anders Gl. m.) hd. nd. kar-p, hcl.
-ph (2, .^)), -pfe, -pff, -ffe (i52), -ppe
(3). cliapph (1). blad (18. st. blac?). ags.
sli {II. c).
*Tineti- v. Tintin-nabulum.
Tin-etio, -ctura, -tura hd. nd. varwe.
hd. färbe; far-, for-, wer- (133), we-
{.fic 1) -bunge. nd. vervving (23). weyt
(tintura 8).
*Tincto verber (76).
Tine-, tin-tor hd. nd. ve-, va- ("11,
12) -rwor. wer-ber (i33), -uer (22). weber
(1. cf. i^rc). hd. fc-, fa- (i34), fa- (18)
-rber.
*Tin-ctra, -tra (12, 23) stonfeder (12).
eyn scone vcdere als iiide slutte (23).
schyzzencdder (13 Mrg. cf. schießedder
laeerta im oberhess. Hinterland f).
Tinetrix verwersche (132).
Tinetum färb (110).
Tinetura [cf. tinetio) nasse färb (110).
*Tinetus {piscis, cf. tincus &c.) ags.
sliu (94a).
*Tinetus ge-ferbet (20, 65 ), -netzet (20).
*Tineus [piscis cf. tin-gus, -ca) slio
(Gf.). tink-a (Gf.), -e (Sum.).
Tin-ea, -ia, -nia(i3i)(c/'. lumbrieus)
hd. nd. mo-, hd. mu-, ma- (4) -tte. hd.
mut (16, 19), mothe (5^, 17), mot (8),
maden t schaben (60), maid t schaib
(6), schabe, gew. schab, mil-wa sim. (Gf.),
-win {1)1. 93), -we (13), -ia (Gl. Tr.), -he
102), -b (9), -de (5»^). mol-we (8), -be
21, 74, 77). mel-he (77), -e (23). pyer
(109). snebeltzin {pl. 93. cf. eiconides).
scurf (i3i). gryndt (74).
*Tinearia (z. aureola, ehrysoeome;
cf. areola) motten- t rliein-blumen (i43).
Tineosus mottetht (20). schabechtig
(Das.).
Tineta {st. tincta, anders Gl. m.) ein
karpe (4).
Ti-, gew. t ta-ngere hd. nd. mereu;
va- (10, 11, 22), ve- (12, 13, 132) -rwen.
hd. mer-n, -ren (21); ferben; timc-ken
(9, 75, HO), -gen (6). werken (?V) duch
(17), geducken (8. t ?) weschen. yn mengen
pannum in aqua (19). wer- (22), we- (23)
-uen {cf. tinet-io, -or). neczen (20).
doepen (132).
*Tingus {piscis, cf. tincus) slie (Anz.
8, 97).
*Tinia v. Tinea.
*Tinire v. Tinnire.
*Thynna, tinna (87) {piscis, st. tinea)
sclio (i3i). slio (87).
TIN
*Tinna (/. flos l glos. t/.tima)pluem (1).
*Tinnia v. Tinea.
*Tinni-cu8 (17), -tus {i. herba circa
fontes 66 &c.) fötel (17).
Tinniens /((Z. y/f/. kling-, klinck-(i32),
clieng- (22), sews- (9) -ende, -ung (18).
*Tinni-go v. -re.
*Tinn-ili8 (110), -ilus (132), -ulus
kling-lich (110 &c.), -en {ptc. 65). dar
(110 sim.).
Tinni-re, prs. -o, -go; thin- (2), ti-
nire, tin- (cui-?) -nere (1) hd. nd. klin-
gen, -cen (13), -ckeu (i32), -gelcn (68,
110). slingen (22). susen (9). luden (20).
thonen (65). thynn- (2), tinn- (tumm-? 1)
-eren.
*Tinnitio klang t lut (20).
Ti-, thy- (9) -nnitus kling- l ton-
(110), t doli- (Das.), klingl- (i;8) -ung.
clynckinge (i32). ein klang (9). susen
{in aure 49).
*Tinni-tus v. -eus.
*Tinnius cleyu rynck (i47).
*Tinnius {piscis 110 = timius 132.
cf. sq.) klingenden (21).
Tynnulus {cf. tinnilis) senftteß ge=
done (74).
Tinnunculus {auis) wannen-, wand-
wehor, wannt-, wieg-wehen (140). stein-
gall, -schmatz (uo &c. ), -schmalz (Ki.).
nl. steonsmetzer (116).
*Tinnus rauo {i. tig-num, -illum Gf.).
"^Tinnus {aus thynnus) milicha {piscis
87, Gf.).
*Tin- V. Tym-panites.
*Tin- V. Ty-phonieus.
*Tinso ih snitin (121).
*Tinta {cf. tinea) dinten (21). tincte
(22). blac t tine (23). blacktinte (6).
Tint- (Gl. m.), zinz- (147) (</. eine-)
-iare merularum vox. der merlen geluyt
(147).
"^Tintinallus v. Tithymallus.
Tintinare klinglen (68). dick-vil (110),
-wyl (132) klingen.
Tintin-, tynttn- (5*^), gew. tinti-,
bissw. ineti-, ti- (2), to- {q. v.) -nabu=
lum, tintin-abilum (49), -naibutilum
{i. bacillus 75) hd. nd. schell-e, -ckin
(20), -egyn (5^). scheelle (11). hd. schell,
schel, ein klein schel (21); schelglocke
(125), glock t schal (6), gluck (17), glock-
lin, -lein, -elchin (5), -en kloppel (8),
-en klengel, var. glogen-kl. (64). clo-
(75a), clü- (75^), {alph. cla-) -pfcl in der
glockcu. klächl t clains glocklein (1).
klocklike (23). glochen-swengel (49).
kleeppel (11). galle (93). sing-oz (i4i,
Sm., Gf.), -OS (7,5), t -OSCl (75^), -oßel (3),
-ossel (2, 71),. -azzel (1). {im böhm. Wald
zingklaißel). trincklen, nl. rinckele,
belle &c. (116).
*Tintinulus v. Titrullus.
*Tintitio (x tundere?) visel (i07).
*Tintor v. Tinetor.
*Tintra v. Tinctra.
*Tintura v. Tinetio.
*Tynula v. Timula.
Tinum v. Tina.
Tinus, thynus (Gf.) {cf. rubeta, ci=
nus, thymus) heyde (11, 19, 20). pim=
boum [i. pinus Gf.). wilder lorbeerbaum
(Ki.).
TIP
*Tinxio die eyiis anderen eygen ma-
gliet tot eynre echter Imysn-ouwen
neenipt (i47).
*Typabruin lebenderswefei {74).
Typarium insigol der kunig- o. key-
ser-lichen maiestat (74).
*Tipias (c/. typus 9) valsch von der
angesiecht {sie S).
Tipice, tibise (23) hd. bezeich-, be-
zaichi- (G), beczeichen- (9), bezeigen-
(20), bezuge-, nd. beteken- (79) -lieh,
bete-kclic (23), -leoh (22). gelijchniß (20.
X typus).
Tipieus be-zeichlich (5), -deutlichen
(110), -dudelich (i32).
*Tiplea i. .strata pastons (76).
*Tippula V. Capula.
*Tipruin brenten (Ob. cf. dolium, la=
bium).
Tipsan-a, t -e (Gt. ) {cf. pti-, ti-,
dip-sana &c., sm.igma)spriu ; hirsi-spriu \
fesa; genschorn (Gf. ). hd. ge-stoßeu,
-stampfte (9), -schelte (8, 75;, trucken
(4), truckene (74), truken ( 6 ) , drucken
( 18 ) , drocken l dor ( 17 ) , nd. dro-ghe,
-che gerste, garst '0). hd. ger.sten waßer.
*Tipsanare v. Pistare.
*Tipsan-arium , -erium v. Ptisana=
rium.
*Ty- (74), ti-psare (cf.prcc.) stampfen
(74, 75). schlahen, außshdien (74).
Tipula V. Capula.
* Typus (^. rector nauis) verg (74).
Ty-, gew. ti-pus hd. gelich-, glich-,
gleich-, gelic- {\0(i),nd. gelige- (79), liic-
(23), lick- (22j -nisse w'ot. , lid. -luisse
sim. eyn geliehen (18). figur; betid-,
varr. betut-, bediit-ung; gestalt (6.5).
figure { bezeigcnunge (20), vorzeich-en
t -unge i vorspil (15). worczeichungo t
beyspel ( 9 ). wortzeichnunge ( 8 ). vor=
scheyn (9 sim.). valsch wan i ange=
czichte (9. cf. tipias). sclinde, scheme
(147). bebe- t heerken-lic (79).
Typha ( cf. sceptrum morionis )
dodde, donse (Heu.).
*Tipho i. 'princepa coriptis l traco
(76). tifiearibdes princeps (139).
*Typhonia i. gens turtarea tattarisch
volck, V. auß der tartarey (74).
Ty-, tin- (122) -phonieus {i. ventus
76) phonno (Gf. ). Cf. du fonne, bi der
phönnun (Anz. 8, .')04. Schweiz, fon von
fauonius?). triphonieus, trisponitus
nortwinde (74).
'^Tyra v. Tiro.
Tirannia, tyrania (c/l seuitia) hd.
nd. wider-, weder-sinnicheit .sm. , -schi=
nicheit (12), -sindegkcheit (21). frecheit
l boeßheit (20). wutri-cheit, -gkeit,
durchechtigkeit (74).
*Tiranniee wutterlich als ein wut=
tender thut, var. hund (Cö).
Tiranni-cidium v. -dis.
Tirannieus wreyd ? böse (19). wreet
(11).
*Tiranni-dis, et hoc e (-de) l -cidium
{i. occisio tiranni 7.i ) wueterunge (75).
wuttendigkait (65 var.).
Tirannis, g. -idis {i. tirannus, (//«-
bolus, crudelitas &e. Gemmae, Voce, ex
qwo) bosewicht (17). tufel (8). tewfel (9).
tyrannenschaft ( 68 ). wuttendekait ( 65 ).
wietery (88).
DiEFENBACH Glossarium.
TIR
Tiranni-zare, -sare {i. grossare 76.
q. cf. st. grassari? cf. seuire) hd. nd.
grimmen, durchechten (no). tyranschafft
treiben (uü), tzonen (132). wietteu (7c).
wneterichen (75).
Tirannus s. adj. {i. tyrannis i cruei=
lentus i infaustus 1) hd. wot- (93), wüte-,
var. wutte- (65), wiette- (no), wuete- (75)
-rieh; vngehorsara wotrich (6); wutreich
(1); eyner der wyeder gehorsam, die
gehorsam^ (67) thut, doit sim.:, eyn böse
herre (8, 9); tyran, twinger, grymmich
sim., frech (20), vreydig (9), vreshch
(100), vnd v'son (17). nd. eyn dy weder
horsam dut, doyt.
Tirare v. Liminare.
*Tyrea v. Tiria.
*Tiredo v. Teredo.
*Tireus v. Tirius.
*Tirgus {i. laqueus cpio capiuntur cattl)
ein strick (iio &c.).
*Tiria, tyria (66, 70, 108 , 110), t3rr-
ea (fj''^ -ium (20, loe; {i. stiria q. cf.
20 , stilla congeluta ; glacies de tecto
pendens l purpura preciosissima 76,
ianna l ostium 110. x ostrum : ty^
rius!) hd. ys-, iz- (."1 , yß- (8. 1331, eyß-
(152) -kachel; (glacies x) gles-cin (66,
ir.i), -in (134), -en (66, 7o) -k.; izkackel
(51»), eiß-kageln t -czap (21), -zapf {ih),
-zappen (4); iß-czap. -zapfF (6, 67, 76);
eys-zappf (9), -zapfin (le); ein czapphe
(3"!, iße czapen (13), eyn insel an dem
dach (46), kegel (20). nd. kekele (106,
ins), jokel (22b), ys-yokelo (22), -tapp
{t) kachel (23) gall. roupie (122).
Ti-, ty-, te- (4, 132), (the- Ki.) -riaca,
tiria-co l -ta (71:1, triaca (75'') der ty=
riack (4V tvryakers (1). tiri- (11), tri-
(23), dri- (12, 22, 132 ) -ackel. hd. dri-,
tri-ackers; dri-, dry-akels, -ockels (10),
-acker (9, 110), -ockel (18), -acors (75a).
dry ackerß (es), ackir (8). acclas (21).
dr'ey ockers (4),alter (9).tagarß(triag.()).
*Tiricus von den schlangen (110).
van den slangen wesende (132).
*Ti- V. Cy-rillus.
*Tirisus v. Thyrsus.
Tirium {cf. tiria) blanc-keit {geniis
tinctori^ 20), -lieit (11), -kkeyd (19).
Tir-ius, -eus hd. einer von der stat
{sc. Tyrvis), schar (18. X tiro?).
Tiro, tyr-o (Br.), -a (74) {i. miles,
angu-itia) hd. nd. ritter. hd. niuwe (93),
miwe .lim., new (9), junck (20) r. uueri=
rtere {sie 100). ridder (20). angst o.
not (74).
*Tyrocinari neyer riter werden (64).
Tiro-einium, -manium (11) hd. rit=
tersehafft sim. ridderschap (11).
Tyro-cnestis, -cuestis {sie 125) rib=
eysen (91, 111). nl. rijuer, raspe (116).
pfeffermole (125).
*Ti- V. Chi-rogrillus.
*Tyrolaganu-m , -s (Ki.) keßeflade
(125).
*Tironianium v. Tirocinium.
^Tyrones v. Triones.
*Tironilla ( untersch. von tur.) grun-
del (11, 19).
*Tirosus V. Thjrrsus.
*Tirsa i. sei- (4, 74), ci- (3) -ssura
TIT
585
ani. [cf. elunis. bm. 882) eyn ars- (3,
9;, arß- (4, 74, 76) -crinne, -krin (76),
-kerb (74).
*Tirsula astlein (74).
Thy-(i25, Gf.), ty- (1O8), ti-rsus,
tiri- (8), tiro- (18) -sus {cf. alga) cholbo ;
tutil-ch.; stingil ? stengiia; torso; repa-,
ruopi-t. (Gf.). Stengel t tutelcholbe (Sum.).
tucel colbe (100). tuto cholbo (loi). tu=
ten- (6), tudten- t tutten- (74) -kolb.
Stange (Hpt. 5). ein krut dorseh (110).
die dorse (Ki.). torsen (pr.). strunck (8).
strank (9). kolc- (10), kol- (3), kel- (49)
-stock, coelstronck l eyn tac mit den
loneren (132). klotz t stude (125). eyn
dingk daz uß sieget t. somcr lade (18).
hd. eyn sproz, sproß (omniuvi herbai-um),
spruß aller l allerley kreuter (74), ast.
nd. .sprut, telge. qui- (i32), que- (lOs)
-spei, ober czopp (19).
*Tirticare v. Cinciare.
Tirunculus ein klein ritterlein (110
sim.).
Tirus, tyrus (74) hd.nd. eyn slange
l ein laut .sim. slang o. ackerwurm 0.
lande also genant (74). driakel wrn (93).
Ti-, ty-sana, tis-cina(3), -ena (76),
-onaill) (i. tipsana 76, sonst untersch.)
hd. nd. gersten-, gerthyn- {sie 5'') -was=
ser , -water. schar- (11), scher- (109)
-hier ((/. ptisana). tyseyn (107).
*Ti- V. Pti-sanarium.
*Thysanum c. Muscus.
*Tysanus {cf. tisana) diuua kirstino
(Gf. 4, 265).
"^Tisieare {von phthisis, cf. sq.) k ei-
chen (75''), -scheu (75-1) vt pueri flentes.
Tisicus ( potius ptis. Br.) i. qui pa-
titur infirmitafem &c. ein krankheit do
einer gantz vßdorret (110). da- (8), de-
(17) -mpig. dampfeger (9). lungensuch=
tiger (75). terende mynsch (i47).
*Tisipolis (atisis poena, ein.) quide-
l quel-lcnburg (125).
Tisis, thisis (6) {cf. tisicus) brüst
kistr-in (93), -11 (6), -ie (74). das abncnien
(Geuiin.\e, Voce, ex quo), dam-ph (17), -f (8,
9), -p (11, 19). terende suyck (147). tzer-
t droeg-iuge (i32). lungen-sucht , -such=
tung (75), -siechtag (74).
*Tysula {aus thyrsus?) astlein (74).
Titan sunne (75). nl. de soniu' (116).
Tytania mayn (i47).
*Titanus calc (sum. vi).
*Titellare (cf. sq.) titelen (22).
*Ti-, tit- (110) -tellus, ti-, ty-tillus
(häufig in Mss. mog.) hd. nd. ti-, hd. tit-,
dit-, tu- (5i>, 75), dut- (5), dot- (21), tut-
(23) -tel. tutel in der geschrifft (75).
*Titemallos v. Tithymallus.
*Titeranus v. Kappadenarius.
*Titiare passeriim vox (i4i).
Titillare, -ri, titti- (23), tutil- (42)
-lare (i. titubare, accendere) hd. chi- t
chu-zilon (Gf.) ; ki-, ku-, ku- (21 , Das.,
Ki.), ko- (9), kru- (42), kril- (^3) -tzeln,
selten -tzlen. kitzellen (19). eocc- ("loo),
kitt- (23, 132), ket- (11, 22) -eleu, -ein
(23). staineln (74). vacken, waghen {i.
vacillare i47).
*Titilla-mentum (Gf.), -tio hd. chizU
lod, t chizel-, i chuzel- l quizil- (Gf.),
kitzel-, kytzl-, kitzyll- (19), kutzl- (6),
74
5csr)
'IT
TOG
TOL
kmc/.il- (!•» -ung<>. kfu/fln (21). kitto.^
lin^»' I, na).
*Tit-illator, / -uus (74) kiczoler (2<)).
kiit/lcr; stiiinl-cr, -ij^er (74. X titubare).
TitiUi-cus, -tus i!»;t), titrullicus ill)
(fidj. s. (■/. lirapol. tetelleca Dz. wti».
39!>) hd. kit/.ol-ig. -liJirt'tig (ßs), kytz-licli,
-i'lyrli, kutzligcr o. bcwcgliilirr (74).
»irf. ketflich (in. kottt'liiehtiih (132).
kuzol- i(ii, !>3, Of.), kut/.lig- (74), kifzlig-
(64'M -fliMsch. -flficli (93). .sulcz (t. gelu
f exta (^.^m. 3, 241. = kuttolH('i.sch).
*Titim {nux ci-, sci-tim?) lornlith,
au-, viidrr-wcißlic'li (74).
*Titimalla gallaiito (.Sum. II).
Tithymal-lus l -us (Ki.. Das.), titi-
mallus, -mallum i -melius [ii). -mulus
(,132), -nallus, -nalus, -nalluin t tinti
nallus (71). tilemallos (94-M, bituma=
litun [aljili. tit- s7-', i4G} {i. esula maior
74, herba lactaria iio &c. X lathyris)
wise- (isi), brach- (9, Sum. Ii), rag- i
praeli- (74), brakcn- (87», i46), braut-
(85), sprinck- (,74, 85, 125) , spring- (,20,
68Mrg., 75;, spvjiiig- (12") -wurcz, -worcz,
nd. -wort, ald brach (-wnrtz 87", i46).
hundestillo (9). milchkrut (93) krut da
milch vß gat i68, s-iin. 132). wolffs- (74,
91, Ki.), teuflfels- (75, ho) -milch. wolfF-
milich (74 var.). timila (i05). holff (titi=
nalus 19). ac/s. siiigreue (94»).
"^ Tytymalosca ai/s-. lib corn (94*. c/.
laccyride).
Titi-o, -US, -um (94»), tiei-o, i -a, i
-US (7 4), bissic. titon, diclo (1) hd. nd.
brant, br.-holtz (iio, 132). gloscliner br.
(im. brennholtz (t>8). hd. ac/s. brand.
baut (8). prallt (74). zautro (i4i).
* Titionare, -ri (i47, Gl. m.) die brend
schyieii (iio), furter schüren (68). die
brendeu vort stcclien (i82j. vuyrstaicken
of niaken van brenden (n7).
Tit-. fie- ((/. V.) -ionarium hertstat
(20). brantyßen luo). staeckyser (132).
"^Titirillus v. Titrullus.
*Tytirus, titsrrus (Pap.) animal ex
hirco et oue natum (74, Pap.), laconum
lingua aries maior (Pap.), wider; hirte
(74).
Titiuilitium schleyß vom töch (135).
*Tit-ius, -ium, -on v. -io.
Titru- V. Titi-llieus,
*Tit-rullus, -irillus (74), tintinulus
(75) (?. dyaholus 20. a</A' titillus?) duuel
(llj. teuiiel (74, 75).
*Titt-ellus, -illus, -ilare v. Titellus
&c.
Titu-bare, -are, -lare (23) {i. tr einer e,
duhitare , tit-, vac-, fac-illare) hd.
wanck-, czwif-, hd. nd. stumm -ein,
hd. -len. stam-melleu (3, 19), -meren
(20j, -ereu (132). staczgen (46). lispen
(13j. Inrcken t mit der zungcn anstoßen
(Das.). ga- (Ki.), gika- (75) -tzcii. svend-
(100). struch- (18), zitt- (110), dorck-
(111), scrank- (22, 23) -elen. schotteren
(74). stotern (22). beuen (132).
*Titubatim lurckechtig t anstossig
mit der zungeu (Da.s.).
Titu-batio, gew. (Mss. mog.) -us hd.
stame-, Stack- (126) -lunge. gikatzote red
(75). das gatzen o. stocldern 'Ki».).
*Titubator stame-rer (21), -ler t gi=
katzer (70).
*Titubu8 Stammerich (22, 23). staltern
(23).
*Titula .■sciiaflunge (8, 9). i. protertio
l defciullciilum (7(!).
•Titul-ae, -e ag.-i. gata- (94), gatan-
(I36> -idC.
^'Titulare v. Titubare.
Titulare zcychiu ( 8 ). bcczcygcii ;
neiiucn; niirki-n ' 17i. tytelsclirijven(i47).
*Titula-rius, -tor tytel schrijver(i47).
Titulatio czeyclmnge (8).
*Titula-tor v. -rius.
Titulus tytel (20). ej'n tittel von
eiiu'iii (110), vber cyn (68) buch. t. da
bij .sicii einer nennet (75). vber- (9, 65),
ober- (8) -öchrifft. lob (9). erlucht- l
vftsccz- (65), benenn- (ö'') -ung. mercklich
ampt &c. (65). kurcz ver- (9), korcz
war- (8) -merckunge. zeichen (8, 9). pc=
tapur (-ü pl. Gf. 3, 18). leuuo (Gf. 4,
1093).
*Tituus V. Titubatio. Titillator.
Tius oyme (,u^,'-
Thlaspi besemkraut (114).
Toalia (c/. togilla; Gl. m. G, 572)
dwt'liel (Sum.).
*Tober [i. cito) altohant, rysch, tou=
welick &c. (147).
*To- V. Ta-bernarius.
*Toca (c/. teca) hulße, schale, schelff,
truhen, var. schal, thrulien (74).
*Toculus V. Taculus.
To-da, -dus vi29), -ga (68) ein fogel
der altzyt fleugt (110 sim.).
*Toda-nus, -rius v. Todonus.
Todere wag-en, -Icii 147;.
Todi-nus, -uus, -fus (18), -us (20)
adj. s. (i. velux 2(3. cf. tod-a, -ere i.
mouere i tremere 20 sim.) hd. ein leu-,
lau- (IV, 74) -ffer.nd.lo-, loup- (23) -per.
die haist of suel vellet todinus i. ca^
ducus (147).
Tod-onus, -omus (76), t -arius (110
&c.), -anus (U7) (i. gallus, a toda Br.)
ein han (74, 110 siin.j. haue (147).
*To-dus, -fus V. -phus.
Toga {i. vestis pauperis 66 &c., pax
19. t;/. toda) kulter (17). cleit (8). zwiuach
cl. i jopp t fride (9). frid-eßklaide (74),
-cleid (93). ain romer klaid (91). jupp
(110). ioppe t badhemmet '64). gip (21).
kedfl (fji'i. kitei (74). kittel (75). mautel
(2 &c.). heucke (20). heuck (19). hoyke
(11, 78, 109). suckeney (74). nl. langen
tabbaert (116;.
*Togal [i. eussinus qui sodi imponi=
tur sie 76. cf. leetega. seampuale.)
panckuß (74).stuolkissin(76). küssen ^23).
Togare sj,. tof/am facere l induere 76)
cleydeu (8, 9). kittel anlegen (75).
*Togarina kurtzeslebeu o. inwonung
(74).
Togatus gehoyket (132).
Togi-ferum, -ferium (147, Gl. m.),
-forium (Gl. m ) stat do man schuleri=
sehe ding disputirt (74). disputierstede
der geleerden (i47).
To-, CO- (3, 67, 76) -gilla {i. manu^
ter-gium 3, -ium 7«; tog. i. mappa t
mensale qq. v. 76; mantile, paruatoga
= tog-ella, -ula) tyschlach (74j. twele
(i09j. sweel (23;.
To-, CO-, si-gillatim besunder-,
eintzrcht-lich (74).
Togipurium jiayr heuck (147).
■'Tola [arutri.aus lora*/. c/'.) gieehal-m
(Gf.), -n (131).
*Tola (anders pro, Gl. m.) wurm der
in pnuin.n laufft o. wonet (74).
*Tolare i xt. tonare) dundern (49).
Toleno v. Tolleno.
Toler- V. Toller-.
Toles pl. mandelgesehwer (m).
triesen (110). elyren (132).
Tole-, tolle- (76), tolen- (1) -tum
{dii.t tol-ent '1), -ig (23).
Tolle nim hin; halt; tlnm ahe t dun
ab (65 1.
Tol-leno, -eno, -linum (108, 110, Gl.
m.), -inum (132, ]5r., (U. m.), -ium (110,
132), -lo, -lonis {cf. tel-o, -lenon)
eyn gnei>ff-cn (126), -bäum (128). wasser=
knepft'el (Ki».). brunnen-schwengel (Ki.),
-schwenckel (12«), -galgen t hengst(Fr.),
-hack t abbreeli (110). putz-haeck t
-windcl(i32;.put-w. /-hout ^cen tsinxene
(10s). rd. wippe (ii6)-
Toller-, selten toler-.
ToUerabilis quod faciliter ferri,
fieri HO potest^ hd. lide-, lede- (17), leid-,
vertrage- l gnad- (65), lijd- l verdrech-
(132), virdeeh- (20. X v'dog-V) -lieh;
lidesam. duldich (11,22). geduldyck (19).
Tollerabilitergedultig(65).leid-lichen
(Das.). -entlieh (Ki».), -iglich (Ki*'.).
Tollerans hd. nd. lide-, hd. leid-sam.
Tolleranter lyiiesamelich (23).
Toller-antia, -eneia (1) lidesam- (5,
23), ledesam- i^l7/, lydsain- 1,68), leidsam-
(1, 110), sam- (sie 6), leidlicli- (,4) -keit,
-heit (110), -eeheit (23). lideliehait (76).
gedultig lid- i bit-, var. beyt-, t trag-
ung; vffent- haltung (65). hd. nd. ge-
dult, -dolt (8). verdrechnisse (132).
Tollerare hd. nd. geduldig sin t
liden; dogen (20); ge-d. (l09). hd. lei-,
Ic- (13), dul- (20) -den. tragen (65). ge-
(68), ver- (110) -tr. vir- (20), ver- (132)
-dragen. dolen t ver-d. (3). du- (12), di-
(13) -Idigen. gedolligk sin (21). dultig=
lieh leicien (110). ge-d. (65), -dulclichen
(17) liden. z.ulassen t nit zu weren (65).
Tolleratus v. Pertinetus.
*Toller-eneia v. -antia.
Tollere hd. lidiu t dragin (8 .sim.\
wegthui) l tragen ^ hin nemen (110); er-
(9), auff , vff-heben; ab-wysen, -weysen;
luijflFen 1126), vuten (9). vpheuen (132).
*Tollinius v. Tellus.
ToUinum v. Tolleno.
*Tolor, g -oris [i.hasta 139, aus dolon?)
ein Speer (110, 132).
*Tholosa (130), tolos-o { -e (Gf.). t
tullum (130, Gf.) i^du) tul.
*Tolus [St. talus) wurfel (1).
To-, tho- (86, Gf.), col- (5. V.), tu-
(9, 75), tul (8) -lus [i. summitas templi,
scutum breue, eminencia 20) rouhhus (86,
Gf.). wintfane (130). uirst (104). vierst
(Gf.). first-baum (8, 9, 75), -e, -paum
t j)inackel (74). pyniäspel (20). gibbel
(64, 110). geuel (132). gewelbe (68). die
tocken t scliloßsteine' (114). nl. sluyt-
steen, -balck (116). vbergeheuse (74).
verste van tymmer (i47). knorre (8, 9).
pokil (8). puckel, kewleeht, hoger (9).
TON
Tolutarius zelt-ner (iio, 126), -roß
(Das.). nd. tcl-ner (102), -le t hakcneye
(128).
Tolutim weltzig t schelligklich (Das.).
t. ire zeltneu t im zeit gehn (i26).
To-, selten tho-macu.lum , l -inac=
Ivim (88) {i. ititesünum boum 20) hd. hirn-,
brat-, leber-wurst. nl. leuer- (iic), met-
? brayt- (132) -worst, ^-liiick (ne). inge-
weyd (46,^8), -wede(23). manig-^manch-
falt (20).
*Thomar (c/. Gl. m. 6, 577^ Dz. Wtb.
442. Gth. Wtb. 1, 207) uborscuhi ; piz spiz
SCOph SOC (Gf. 6, 134, 367, 418).
Tomentum ein flock von tuoch
(iio). eyn vlock-e (132), -eii eft noppen
(109) van laken. flocken (9i).stop-fl. (Ki''.),
-flecke (Ki'\). pflocken (125 Mrg.). schopp-
(i28), scher- (75 Mrg. sim.) -wollen.
hd. bu- (Ki»), Ärf. (i26)md. (128) bo-lster.
pambst (12.')). kiuler; plack ; hulsel (Fr.).
burren (126, Das.). to- (Gf.). fo-icf. leo
tega), zo- (1, 2, GAnh., 8, 9, 11, 19, «7,
7.5, 7(5, HO, 127, Gf.) , SO- (74), gew.] ze-,
zi- (2), zedo- (6) -mentum, -metum
(no) zie- (127, Gf.), zeie- (i4i), zei-(Gf.).
-cha. zieche (8, Gf.). pettes ziechen (1,
2). ziech (6). pet-z. (74, 75); z. t zieh
vber ein betli (75). zeich (6, 7,i). eyn
bijt zieh (18). czich (9). cziche (17).
czychge (21). deckin (19). bet-d. (67).
deeckene (11). bedtdeck (i34). hd. bet-,
beth-, bette-, nd. bedde-decke, -berre
(22). deckbett (2, 7.5, iio)_. teck- (67),
teg- (76) -lach, bottug (6). leddcrridt (2,
74. c/. Sm. 1, 512). ingiis (74). tume-ntum,
-tum (64'i, 93) (a tumere Br. ; i. cerui-
cäl 76, affamentum v. a. i477, st. du=
mentum) usspou l awurk (*'. stuppa
93). werck, var. a-w. (64). noppe (107,
108). nop (68). in den vadem die dicke
knorren (i47). veltpereth fGi. jMar ).
Tom-ex, pl. -ices dy ßelen {pl. 125).
halssbulsterlin 0. kussle, nl. gorcelen
(11c).
*Thomis, g. -is cleyt dat lichtferdich
is (147).
*Toinu-? tomun-culum steudel( Tische
geräth Gf.).
Tomus scheyd- (8, 9j, sced- (loo),
teyll- (9) -unge.
*T. aselli (c/. t. i. intestinum Gl. m.j
Fr. 2, 128'^) rötschar t spunden (Chytr.).
To-, t tyntyn- (147) -nabulum ge=
leut o. schall (110). gelut 0. scliell (68).
schellen klepel (147).
Tonare (c/. s«/., tonitruare, sonare)
hd. nd. luden, hd. Inten , lawten (1, 9).
sere(9), laut (Das.) schreien, thonen (65).
vast donen (Das.). duoren (20). turren
(6). don- (Das.), thun- (65). ton- (I2c)
-dem. dorn (23). tönern (21). hellen (1).
inscliellen (2).
Ton-are, -itruare {q. cf.) don-ren
(1.3, 22, 68), hd. -ern, -nern, -deren (88).
dunnern (5). dunien (88).
*Tonatus v. Bombizare.
*Tond-, top- (uo^') -aces menschen
mit groissen hoefden (i32), grossen
hoeptern (68), gr. hy-, var. hu-fften {sie
110).
Tondens einer der da schirt als
schauff (65).
Tondere {per ototondi &c., sedper
TON
u tutudi &c. HO &c.; i. meiere 1 &c.
cf. tundere) hd. scheren, abe-, ab-, äff-,
be- (65), schof- (9) -seh. kirczen (17).
v'kiirczeu (9). ab-schroten, -murpffen l
•fressen (i26). meen (1). meyen (74).
*Tonditare v. Tonsare.
Tonellus olfaß (74).
*Tongrus {piscis, st. eongrus) gros
Ol (9).
Toniea (st. tun.) polimita {q. cf.)
ags. lirinfaga [rotunditate circuloruin 136).
Tonitr-u, -uus, -ium hd. nd. (132)
don-, do-, dun- (5) -ner. tunre (93). donre
(11,22). to-(i26), do-(Das.) -nder. der (6).
Tonitruare (cf. tonare) to- (6), do-
(11, 20. 22) -nren. donnern (21). tundern
(75).
*Tonitruifuga holwurtz (143).
Tonitr-uum, -uus (64, 75, 91), -us l
-u (88) donder- (88), donner-slag (16).
-schlack (10, 88), -klapff (88, oi). donner
klopf (64). donr- (_12), donne- (13)-slach.
tuuder (65). t.-schlag (75). don-riing (68),
-der (i32), -ner (110).
To-, tu- (22'», 125, 127, Sum., Gf.)
-nna, -na (22_b, Gf.), -naa (22'') hd. faß,
ofl^er- (Gf.), leit- (.Sum.) -vaz; chuofa (Gf.
sim.). hd. nd. tu- (22'il', 125), to- (68, i32),
do- (5) -nne; ton (6, 23). hd. don, dünn
(110). struse ys also eyn tover (tun-a?
-sa 22^-).
*Töpaces v. Tondaces.
Tonsa («. remis 110. cf. pila, ton=
silla) riein (110). reym(i32). a^s. rothor
(94), rohr (136).
*Tonsa v. Tonna.
Ton-sare, -sitare, -ditare (68) dick
(110), d.-wil (432) scheren.
*Tonseo v. Tunsio.
Tonsillai. forpicula (i47, v.r.). schere
hair mit to snijden (147).
Tonsi-lla, t -1 (Gf.), -lia (64*^), l -ta
t tonsa (147), tosilla (i3o), tunsillae
{pl. i. malae Gl. m.) {i. sinanche 91,
glandela i30. cf. tusillus) phall l hack
daran man das schiff heiickt (2). pfal
qua ligatur naiiis (64). marste-cho (i30),
-kko t -(• (Gf.). swirn {nattis 93). schwir
da.s ist ein pfal dar an man die schiff
pindet (74). schwirren (i26). roeyryem
in en schyp (i47). zäpflin {gutturis 9i).
mandel (i26). druoselin (130).
*Tonsio schaff- (9), schap- (8) -schere,
bescher-, m'.'e-, einmal ineyn-, hack-ung
(74).
*Tonsi-o, -tacio scherunge (20).
*Tonsio (X tundere) stot-, huff-,
prekel-yng (147).
*Tons-io, gew. -ura {cf. prosa) hd.
nd. plat. hd. pla- (18), bla-tte; platen
der priester (75). blat (13). pletken (132).
Jid. scherunge, krön, crune (106). ton=
sura eleriealis i. corona saeerdotis
platten; prima t die erst weych (1).
*Tonsita v. Tonsilla.
Tonsitare v. Tonsare.
Tonsor hd. nd. sclurer. duch-scii.
(21). scherrer (18). scheerre (11). balbi=
rer (in).
Tons-orium, -trina (74 &c. ) hd.
scliere-hus sim., scher-huß, -gaden (74,
Kia., Das.), -stub (74).
TOR
)87
*Tonsterna scherhause dorinne man
stliuffe beschirt (74).
Tonstrina v. Tonsorium.
*Tonstrinum {st. -icum?) forcipes
zanga (i4i).
Ton-strix, -trix, tunstrix (88) hd.
scera (i4i), schererynne sim. barbirer=
sehe (132).
Tonsum {st. tunsum?) khnitan (Gf.
4, 580).
Tonsura v. Tonsio.
Tonsus ptc. hd. geschoren.
Tonsus .s. (i. palmula 147, trudis
74, 93) schalt-e (93), -rüder (74). schalt
(2). des roeyrycms bledse (147). kolbe l
geschorne platte (Ki.).
*To- V. Tu-ntorium.
*Tontrix v. Tonstrix.
Tonus hd. ton. hd. (18) nd. done. don
(17, 76). lut t schalle (17). eyn czu schal
(51^). hal (76, 110). luit (;')). luet (20). lutte
(18). luyd (19). lud (21, 22). lawt (9).
luut (11). lute (23). lautung (Das.). wiße
{in cantu 77).
Topa-sius, -sion, -zius, -zion, -smus
(64'), thopasius (;')'') hd. edel-stein, -ge=
stein (110). ein köstlich stein (C8, 132).
goltstein, cuphr ( Sum. ). topa-s (1), -ß
(5'', 64).
Topi-arium, i -um (144) opus ain
bitten werck (9i). hüttle, gehäld &c.
(144).
Topic-a, -US, -orum ( 1. sc. liber
Aristotelis) von der pesten red (1). bucii
der rechten erkantniß i anseliung (65).
Topicus (i. totalis) alynck, heele,
clackloise, gar &c. (i47).
*Topigraphia beschreybung einer ge-
gendc (74).
To-, tho- (Br.) -phet {hebr.) die hell
(110 &c.), helle (132).
To-phus, -fus, -fPus (88), -sus (127
&c.), -dus (68, 110), tufus (Gf.), tha- i
tho-phos (74) (a todeo, tedeo 110; i.
porus 111; cf. stofus) tuf- (Gf., Ki''.),
tub- (127, Gf.), topf- (Ki.), dup- (12),
duyff- (132), dob- i aug- (74), dufft-(88),
tufft- (64'-), toph- l tewch- (74), tug-
(G, Ki».), duchi- (121), duch- (64, 123j,
diiech- (20), tung- (93), kalck- (lOj, rau=
her sand- (Das.), ein rauch- (64*^), r. lo--
chert (110), reyb- (in, Das.), rib- (33)
-stein, -sten (12).
*Tora salutifera monraut (i43).
Thora, tora, phthora valdensium
&c. waldeuser thora (143). w. wolffs-
wurzel (Ki.).
*Thoracifex platner (75^).
*Toracina ags. haeslin (Hpt. .5).
Toragium eyn getzyert vyant (i47).
Thora-1, i -le (iio &c.), tora-1 (11,
Ki.), -le (74, Ki.) (/. torus 1, .5'J, lectus
76. cf. coral, lectega) hd. deck (19);
d.- (9, 74, 76), stuol- (76), panck- t stu-
(74) -lach; decke-n (20), lachen sirn.
dekene (11). gulterdecke (126). kulter
(8). liaupt- (110), oer- (68, 122) -küssen,
bedde (23). herren pett (1). hern bethe
{5^}. serg (74). sidilla .sm. (Gf.).
*Thoralis, con-th. gemahel (64).
*Toran, thoron (66 &c.) du. in prus=
sia, brucia tora (74).
74*
58S
'r( )R
Toratht i\/irw/«H"imff 1)U('i1mm( 1 1 o itim.)'
Thorax, torax (11, 75, !»i, 13«) (t/.
prctoi-alo, thoi'os) /id. hriist. ( 7g, »i,
100, Das.); hr. blt'cli, -l)cUz (Ki".), -latz
(Ki''.)i ■'^1«'''^ ' -lianiisili (Dns. ), -pljitl
(68), -salbe {nar/i ti-opheum ij. v. D).
brost- (17). pnist- (TD -plccl». In/, nd.
platc. boist-j)l. / -wapt'ii, -o (132). plactc
(18i. playd {W>- blatt ((>. i:}t)- '"i''
nasth; blat- t ])la-ten (Ics li.; blat (75).
krpbs (74, 75). prust l krexs (3i). burst=
roc (Gl Mar.), hals-lioindo , -poi-go,
-berge (7-i), -borcli (23). fodcrtcyl (tu).
ba- (,t!7), jia- (^133) -iitzcr. kuriß (71).
wam-nias (!»i), -meß (Das.), -bös (109).
ays. fi'1-ofeartli (!)i), -ulreth (i3ü), torax
st. corax?
*Torbus V. Toruus.
*Torcellus pinklcr (7l).
*Torcere /•. Torquere.
*Torcio V. Torsio.
*Torciuin f. Torticium.
*Torclea [ans trochlea X tor-eular,
-quere) ein wiiidi' (3. 1, 7t). breßspiii=
del (7öj. preß (74).
Torcula (*'. spira) trotsiiille (93).
To-, tu- (.")'') -rcular, t torcul-are
l -um (110 &c.) hd. pre-sse, -ß, -s (19),
-sßs (1); wyii- ((j9, 110), wein- (75) -pi-eß;
calc-atura t -tiu-e ((Jf.) ; ke-, kae- (76),
ka- (70), ky- (21) -Iter; kclder (13); tro=
tte (93), drottc (75), trot, drot (49), trot=
tcnbanm (126), dorehel (Das.), targel
(G). pars-e (12), -se (11). wyuperssc
(23, 132).
Toreulator keltberer (Ki).
*To-, tu- (II!, 12 &c., alph. to- 68, iio)
-rcus, torphus (5'') hd. tur-cke, -ck,
-cheii (10); to- (5, 12), do- (5'^), du- (70),
tu- (67) -rekc; torg (21), durck (69),
diireken (3). nd. to-, do-rck.
*Toreus v. Troeus.
*Torda winde zum armprost (74).
*Torda v. Asturco.
"^Tordela r. Turdela.
== Tordeo < ff. torelea) wind (18).
*Tordus V. Turdus.
*Toredula v. Coredulus.
'''Toregma v. Torevima.
*To-, tho-(20), tor- (1) -rela [i. diclo
1. üt. titio; von torrere, cf. torris, dor=
rella , thorelagium Gl. m. ) prauut in
igne {!). brantyser-n (20), -cn (11). brand
ysen (19). i)rantreyt (74).
Tore-vuna, -gma (Gf., Hpt. h), -eum
(94), thore-uma (S, 9i, -gma (df.), tor=
neuma (i47 1 (x thorus i-f. Gl. m.) drey-
ginge (11), -ynge t gedreyet vat (147).
eyn dreynghe of eyn vaß gedreit (132).
ein g. ding (110). dreung ^ gedreyet vaß
(68). ein getregtes werk ( 93 ). ein auß=
balliret &e. werckstück t geträter beclier
(Das.). tyatazvaz; trauaz; dra- ^ thra-sli
(Gf. ). treit kepff o. trinckgeschirr , ge=
graben werek o. gehawen {^jI. 88). drage-
faß l -bette ( 20 ). ynnedragunglie ( 19).
uastor natile {sie 86. nt. vas tornatile !).
scanciSm.). scaf-reita ((;i'., Hpt. .'j), -raida
(121, Gf.), -reide t schaftreide (Sum. ).
slijji- l slif-.stein (Gf.). ags. eduell-a (94),
-i (136). konigis bette (9). konnig-b. (8).
tareuma kynd-er (9), -e (8) gurtil;
wasser-blater (8), -bloter (9). gedreet
vas (9).
TOR
'^Torgere >•. Turgere.
*Thorifex <^cj'. thoracifexi hd. nd. jila
teuer, -niecker (12), -nieker (22). hd.
plat-, platt- (74), )>lat- ((5, 67, 134), piette-
(17i, j)Iethe- (f)'M -ner; iilattcn- (1), brust-
platt- (68). harnst- (49) -maclu'r. borst-
plaet- {\:vi), (iepicli- (10. X tliorus) -me^
eher.
*Toriuin v. Torrum.
Torm-en (</. -entum), 2>l- ■ii^a ('/•
colica ) gryni (111). die (91), das (Das.)
gryinnieii. der rotscbad (-ina fli).
Tormentare hd. nd. quelen. hd. py-,
pei-nigen nd. |)yno-g(!n, -n. torneyen
(68. >< tornamentare).
Torraentarius (/. tortor 9i) buchs=
ßengy.s.ser (125). bichsen- l zeüg-maister
(91 ).
*TorrQentatio i)yininge (20).
Torment-, torn- (79, 105) -illa, -ella
(.a, 74, 105) {i. ratil-la .sum. vi, -la Gf.
3, 459, Viola 93, ari- l betu-laria 143,
gamandria 100) fic- (Sum.), tig- (»5, Gf,),
vig- (87), sj^go- ( 100), sig- t vciol- (74),
fi-ig- (101, Gf.), tri- (95), berg- (Fr.), birck-
t blut- 1 rot heyl- (73), rühr- (kl), creutz-
(3) -wurtz. bladelose (85). .siben bletter
t s. fingerkraut; vigelblucmc (93). tor^
mentil (4 sim.). turne-lla (Sum. VI. Gf. ),
-1 (105). rattc (74).
*Torment-osus t -uosus vol pyn (68),
pynen (110, 132).
Torme-ntum, -n, turmentum (5'')
{etiam est funis nautaruin 76, sim. Gl. m.)
hd. nd. ])yne. hd. pyn, peyn; pi- (5),
pey- (9) -nunge; pi-, pey-nigunge; pin=
liehkait (65); quäle (ö*», 65); quel- (21),
gicht- l vollter- (126) -unge. straif (65,
88). buchs (88). bj-chß (uo). bueseh (132).
ein ietlicli gewerff &c. (Das.).
*Tormentum ( X tornamentum )
torny (67).
*Tormido (t aus f) vederen die an
pijleu stralen holten vyereii sj-nt (U7).
Tormina v. Tormen.
*Torna {cf. tornus) dryll (147).
*Tornabana (torna bona Ki.) v. Sana
sancta.
*Tornabilis {i. tor-tus 4, -nalis &c.
75. cf. teres &c. ) hd. schibe-, Scheibe-,
scbevbe-(3), trysse- (66), tresse- (69, 134),
treisse- (70, 151), drysse- (67, 152)), druß-
(133) -licht; schyb-elecht (21), -elieh (69),
-Heb (iio), -elichtig (17), -let (fi), -lot l
trulieh (18); dribeleeht (20), seheiblig
(74, 134). di-ebe- (5, 17), drief- i schyue-
(132), tre- l turnier-, var. turneyer- (74),
drey- (110), trag- (23) -lieh, aregeiick
(22). sinewal (23). se- (22), sen- (109)
-newalt.
Tornacum (ciu.) tornaw (Das.), dor-
nick (Ki.) in flandern.
*Tornalis (etiam instr. tornandi) v.
Torn-abilis, -atilis, -us.
*Torn-, torne- (110 &c. ) -amentare
{cf. torment-, torn-, torner-are) torn
hd. -eren, -ieren, nd. -eyen.
*Tornamentator tornercn {sie 20).
Torna-, tornea-, tor- ( q. v. ) -men=
tum hd. nd. to-, tu- ( 18 ) -rney. torn-ir
(1), -ering (23), -ieren; stechen; ri-, spri-
ngen; schirmen (65). schimpf (v. a. 1428
Sm.). ey touerig (tornam 22. X torna=
rius).
TOR
Tornare ( /. fortiter sonare 66 &c. [X
tonarel, i7i. (ji/nan voluere) hd. dreen,
treen, dvaen (75''), tre-, dre-, tro- (67)
-wen. dre-bcn (18), -gen (12, 23, 75), -seien
(20). drabeii (21). tragen («jj. dreyen
(,11, «8, 110, 132, 147). draien (Das.). dreen
becher 0. koepff (64). hd. nd. torn-eren,
-en (22), hd. -oru, -ieren, -iren. dryllen,
wryten (117).
Torn-arius, l -us (4), -ator i (127,
Gf.) (i. tina, X tonna?) tralii- (127),
trah- i draii- (ca.), trech- (91, 141) -sil,
-sei (ai). treehß- (69, 70, 134), drechs-
(66) -1er. dräier (Das.). eyn boden (b-eyer
(110). eyn bode off dreyer hijr vnd dair
loj)ende (132). putte, standte, wanne (74).
hd. zu-, zo-, czob- (21) -her. nd. touer.
wasser zober (17). turnirer (3). tornie=
rer (4).
Torna-tiliS, l -lis t -tUS (Gemmao)
{i. habilis ad toi-nandum) gc-drcwet
(8), -trewet (65), -dreot (9), -dreyt (110,
132), -dreselt (10 Mr-.), -träiet t -balie-
ret (Das ).
To-, tu- (f)"^) -rnator {cf. tornarius)
hd. tre-, var. trey- (65), dre-wer, -her
(21); dreer, dre- (75^*, 111), dra-(l) -cbsel;
dregse- (9), drecbs- (4, 66), treehß- (69,
70, 134), drese- (10, i33), dresse-, drisse-
(17), dresc- (f)'') -1er. dreger (23, 75).
dreyer t wryter (i47), winder (110 &c.).
dreer der kopff 0. schussel-dr. (64).
Tornatrix [i. saltatrix Gl. m.) drac]is=
lin (1).
Tornatum sayger (74).
Tornatura dra-endi, -unga; gidra-ti,
-unga ; thrat (Gf.). drcyynge (i47). hd.
torn-erij, -erey, -eyunge (17); tonerie
(5), turnierung (18).
Tornat-us v. -ilis.
Torneament- v. Tornament - are,
-um.
*Tornella v. Tormentilla.
*Tor- V. Turo-nensis.
*Tornerare turnieren (1). torneyen(lO).
*Torneuma v. Toreuma.
*Tornio (/. torneamentum Gl. m.)
drachßl (V. a. i6is).
*Tornista v. Torotusta.
*Tomorasile giscapilih zi drati (Gf.
■5, 239).
*Torn- t tor-ositas ( i. superbia, cf.
tor-nus, -uus, -tuositas, -osus) hoch=
fertigkeit (74, 76).
Tornum {i. q. tornus Das., anders
Gl. m.) tre- (91), drä- (111), dräg- (Das.)
-eyseii.
*Tornus v. Toruus.
Torn-us, t alis (74) {cf. tiga) trei-
(88), drey-, drewe- (8j -messir (8, 1),
-beytel (i47), -holtz (110 &c.), -zeug (88).
treyer- (64k'), dreg- (75), drecsel- (75<i)
-ysen. dreer- (64c). trä- (126) -eysen.
dregsel (9). trechßel; tre-tzeug, -lade
(74). dreseler (10 Mrg.). kranch (6, 17).
*Tlioron {cf. tolus? thorus? i. du.
in prussia 66 &c.) vorste (23).
*To- V. Tu-ronilla.
*Thoros {st. thorax) platten (1).
*Tor- V. Torn-ositas.
Tor-osus, i -nosus t -nus (74) {i.
toris jdenus, pinguis., superbus ; cf. tor-
tuosus &c.) fleischhafiftig l mauwechtig
TOR
TOR
TOR
589
(Das.). nl. vlecsch-, poesel-achtich (hg).
mäusicht (Ki.). voUor, vaister, grewli=
eher, lioclifertigor (74).
*Toro-, thoro- (1), coro- (7i), tor- (8,
9, 1.5.0) -tusta, -nista (9), -resterna {
-restrinum (i5.5) (^. tustula 1, torta
74, pastesis 7.5) trogp- (isr.), trog-, krog-
(8), trag- il) -scherre (8, 9, 7.5, 155),
-schcrr (1, 71). trofsherrc (1.5.5). kuch,
zelte (74).
Torpedo (/. torpor) tracheit l slat^
heit (20). trauriuig (74).
Torpedo {piscis, cf. tropedo) mer
sneck an liüsliii (93). zitterling; schlafe
fer ; krampf-fisch (Ki.). rame (V. Hamb.).
'^Torpellus {st. tortellus) panne- (11,
20), pan- (19) -kuclic, -kucke (11).
*Torpen v. Tortipes.
*Tor-, quasi te-penta Iahe, varr.
lohe, laß, t fiile; treg (nn).
Torpere hd. nd. kranken, tragen
(22, 23), v'-tr. (132), -wondern (11, 19).
slaken (23). ha. sla-, slae- (132), slay-
(19), Scilla- (110) -ffen. treg (1, 9, 65),
schwach (110), laß (17), vnfrutig (Das.),
versumlicli (05) sein, sna. traen (19).
laßin (8). lassen (9). ab-1.; 1. lumineln,
var. lümlen, l fallen; 1. hin-flissen t
-schliffen l -gcen; vcrdriß han durch
draghait; gut begird nit zu werck le=
gen; fulen(65). fewlen (l).bedrouen(i32).
Torpeseere faul t maßleidig werden
(Das.). tragen (23).
*Torpeta knopflTwurtz (74).
*Torp-eus, -idus treger, seuchender
(74).
*Torpiditas tracheit (20).
Torpidus ((/. torpeus) treg t schlef-
ferig (HO), v'schriek- t wonder-lich (132).
siech ; trage ; .slagich ; kräng (20). zieck
t traech (11).
To-, tu- (5t>) -rpor (cf. torpedo)
tra-, t sla- (20) -clieit (20, 23). hd. trag-,
traek- (nß, 134), las- (1), luß- (20) -heit;
drag-, trag-, tra- (3), trege- (f)''), vnlu^
stig- (74), fule- t liederlich- (65), faul-
t maßleidig- (Das.) -keit. vnwille; trau-
erende Seuche (74). anxt (20). angst;
virwonderunghe ; drocheyd ; syechedage
(19). zuze d. t traecli ( 11 ). dra- (67),
tranri- (4) -ckeit. smignng (9). verzie=
huug zum gutten (65).
*Torphus V. Torcus.
*Torquarii topelseldner (91).
Torquatus mit dem halßband gezirt
(110 sim.).
Tor-quere, -eere (1) , -vere (2) hd.
prer^scn l pi-, pin- (65), pei-, pe- (13)
-nigen {fut-emS. bras- (5), par- (11, 20),
per- (23, 132) -sen, -sseii (11,23). pingen
(23). pynen (20). hd. wd. quelen. hd. queln,
drucken sim. (telum), winden {funem 10,
12), keltern (19), pfrengcn (62), flechten
l derrcn (9. X torrere). dreyen l scheis^
sen (132).
Torqueri gekrumpt werden (65).
Torqu-es, -is (I4i, Br.) hd. Ji<^. hals-,
hd. halß-, hal'/- (8) -bant , hd. -gurtel,
-ring (13, 93), -ringkch (1), -rinck (9),
-bug (6), -berg (8 , 9 , 20) , nd. -gordel.
ringk (i4i). fassunge (74, 77). ge-smide
(100), -schmid (76). goller(9i). krag (91,
111).
*Torqula {cf. toreus. tiu-cia.) turg=
ken (1). drukchen (71).
*Torquilla v. Tortula.
Torqu-is v. -es.
*Torrela v. Torela.
Torrens (^■.riuus22t>) /uZ. einrußend,
rawschen-ds (1), -ts, var. -ß (75), ruw=
Scheuß gul.^ l gschwindgiß- l sußenß l
vngestiniß l vber-flus.sigw, var. -flissig
(65), lauffend (iio), loeffende (132), fliß^
ende (20), snurrenst- l schnurrendt- l
see- (74), walt- (74, 93), regen- (8, 9, 74,
Das.) -wasser. ein ruschens l schwinde
groß w., var. guß-w. (65). nd. rusehen
water. beken- (22^), gieß- (88, Das.),
ragen- (Das.) -bach. eyn gieß (88, Das.),
giessen (126). guße (74). ueltgusse (75).
syfe (100). ryner (ryuer?) l mere t ein
waßer daz du flußet (20). ein tal bey
ihenisalem (74). gesprink, klinge (i55).
Torre-re, l -scere (110 &c.) do- (23,
65, Das.), doe- (88), de- (8, 9, 110), ta-
(6), bo- (13) -rren. dorn (18). durn (5).
dürr l digen magen (Das.). bra- (110),
bro- (8), her- (20) -ten. harden {sicud
ferrum 11). brae- (132), bin- (20), wen-
(20, 74) -den. pren- (74), bren- (110),
ber- (132), bur- (8), wi-(l3), truck- (88),
triick- (i26) -ncn. drowen (22). droe-
(132), trew- (9) -gen. irschrecken (8. X
terrere). bcyen (88). pcen; wel-gen,
-tzen, wachsen (74).
*Tor-rere t -seendere {i-f. torrens)
ranschen (75).
*Torrest-ema, -rinum v. Torotusta.
Torridus {i. vstus, robustus, tostus,
velox) hd. tru-, dru-, dro-cken. ge-druck=
eilt (.')), -trueknet (ti), -dragket (21), n,d.
-droget, -senget (8,9), -braten (^110). //c?.
du-, do-, nd. dc-rre. tur (6). flor (22).
durr-hait (1), -echtig (5''). brand-ich (11),
-yck (19). brcnd-ieh (20), -lieh ^ droegh
(132). bloedich l druge (20). ersigen;
vor frost verstrupff't (120). hd. nd. snel.
schnei als das wasser l ruschende (75).
Torris {cf. turris. torela ) hd. nd.
brant. Arf. prant (I4i); dürre, eyn durrer,
durrer (67), nd. dorre brant. braiidich
holtz (132). ain priiinends scheit (9i).
braiittreid [6(i sim.). schurstange (152).
schurstang (67). fewer; i. egis schilt (74).
*Torroriuin tharre (Gf.).
*Torrosus brendich ( 20 ). kund-ich
(11), -yck (19).
*Tor-rum , -ium (8) ezel (8 , 9. st.
zeit torta?).
*Torsare zusammendrucken (8, 9).
*Torscendere v. Torrere.
Tor-sio, -eio, -tio hd. pin-, pinig-,
peinig-, twing- (8 , 9) -unge. nd. quel=
linge (132), pin-iuge, -gen sim. pl. quäle
t stechende pin (65).
Torsor v. Tortor.
*Torsum v. Tortieium.
*Torsura (cf. tortura)quaUpeyn(9).
Torsus Uf. toi'tus) ge-presset (19),
-parst (11), -quelet (19), -pyniget (110^).
To-, CO- (1), tu- (fi'», 147) -rta, l
tortula (3, 76) (*'. libus t mellitura
147, cf. torotusta) hd. kuoch , kuochan
^ fladaii (tortasi4i), kuch, kuch-en (75),
-e; chuch 0. vorprat (1), chuech o. vör=
pröt (71. cf. vorbrot arto-crea l -rea
75); kage (18), zalt (6). ayer-kuchen.
-zelten, strutzel (75). koechc (132). koke
(23J. kueke (11).
Tortas facere koken (22'')-
Torte schelb(i26. Ki».). scheel (Ki*».).
entzwerch (i26).
*Tortela v. Bruca.
Tortellus (2. tortula 110) hd. kuch-,
kogg- (21) -eler. nd. kokener (22, 23).
ein kuch-lin (134), -elein (66, löi), -le
(6). kuche- (i5i), kiech- (110), kiche- (3)
-lein klein kuchlin (68).
*Tor-ticium, -ticinum (69, 134), -ti=
num (68, 76, 110), -eium (1, le), -sum
(11, 19, 68, 110), -ticia (133) hd. ein ge=
wunde-nne (3), -n, gewon-den, -neu (9,
10), bewnder (13), wandel- (18, 1, 16, 74,
76), geflochtene (4, 74), nd. wonden kertz,
kerse (22), hd. ke-, ki-rcze, kreutz {sie
69, 134), lieht (8), (-kertz l) Hecht (76).
wayskyrczen (19). tort-ijs (11) , -yß (66,
69, 70), -eyß (134).
*Tortilio v. Mediamnis.
To-, CO- {V. crispus) -rtilis hd. nd.
krum, krus, kiiorechtig. Itd. krum-p, -pe
(152), -b (134), -pt(67); krom (17), kruß,
craus (3); knor-ig (18), -rig (68), -richtig
(5), -ret (76), -het (75»), -eth (49), -tzig;
knarret (6), knotzicht (67, 152), korre=
thic (13), astichtig (10), est-ig (6), -elecht
(21). gedreit t guot zu peynnigen (110).
bequeem tzo pinigen ofi" tzo stricken
(132).
*Tortilitas knor-heit ( 75t' ) , -icheit t
kromheit (i32).
*Tortillus {vf. tortellus) struczel o.
chuechel (Sm. 3, 69 1).
*Tortilum eyn baast (68), hast (i32).
*Torti-num v. -eivun.
Tortio V. Torsio.
*Tor-tipes, -pen (75'"'i) ]id. nd. krom-,
hd. krump-, krumper- (75), krumb- (134),
kromp- (21). krum- hd. -fuoß, -fuß, -foß
(21), -fiessig (110), -voessich (132), nd.
-fut (23).
*Tortis [intestiiiorum, cf. tort-ura, -io
int. Br., tormen) griminung (6).
Tortiuum tresterweiu (91).
Tor-tor, -sor {i. speculator t lictor
1. t/. tormentarius) hd. nd. pin-er, -ger;
stocker. hd. pi-, pei-niger, eyn hangend
dieb (68). hanctlief ^ een ondadich (1O8).
henger (4). dief-h. (132). hencker (110).
gichter (i 6). pre- (19),' par- (11) -sser.
queler (8, 9). wizzari (I4i).
Tortorium (^. carcer Gl. m.) hd. nd.
strick.
Tortuea v. Tartuca. Turtus.
Tor-tula, l -quilla (ri.) [cf. tort-a,
-ellus) kuch-lein (it) -el (4). kochlin (8).
dreh- o. wend(>-hals (aiiis Ki.).
Tortum {machina lapicide 125) ein
kippher (125). ags. coecil (94. 136).
Tortuos-itas, -us {var. 65, 110) {i.
ciuitas 152 aus curuitas; cf. tornosi=
tas) krump- (75), krum- (no), krom- (132)
-heit. ruchig- t vnebeni-, var. ruch- l
vneben- (65), hoff"erti- {sie 69, 70, ist,
151. cf. sq.) -keit.
Tortuosus {cf. prc, iniurius) hd.
hof-fericht, -eret (134), -fartig {sie 70),
-fertig (151); hog-ericht, -erich (70), -erig
(18), -kerecht (5^, 21), -erechtig (5);
huckerechtig (17), hökerig (1);_ hoeck-
(110 varr.), hock-ericht (i52), -rieht (4),
ÖOO
TOT
-ig (iioh haf;-f,'i"t i (i ). //'/■ lioker- (22),
hok.'I- r-3) -frhtich. kniiiip (S, i», vr.V
kriim / vol pynon 0>")- kroinmicli (>:)2).
vnil>ji:«'wiiii<l»'» (74). vu-j?clijch ^ -slot. ^
-bi'liciiilc C-"^- •■"<^''> *''5)'
Tortu-ra, -s (<i'. torsiira) hd. nd.
(2;5i pimiiiLcr; iiueViiiij;»', -iuge, -linj;i>
^22), -igung (68). Ärf. qual«>(ioo), piiiig-,
poiiiip-, nross- (191, pars- (20) -ungo.
krunule (20).
Tortlira ic/. tortis"! griin im loib (7.'>).
Tortus ( <;/'. torsvis ) /*'/. nd. gewon-
doii. hd. gf-\vmi(lon, -buntlon [nie l^)
sicut candela; go-fioclitou; -krampt t
-tlnicket t -parset l -pyiiegct (20), -pei--
uiget (iio''), -piniget (iio'', i.'!2), -pijnt ^
-pcrst (132), -prossot (19). krum (iio &c.)-
krum-mc (19), -p (loo). krom(i32). tortos
sinaunclla (iii).
Tortus .V. V. Tortura.
*Tor- V. Toro-tusta.
Torue knimlichen (no). grymme-
(68), hdii- l schciiz- (126), wreet- (20)
-Hell, schelb (um;)-
*Toruere v. Torquere.
Toruitas gnil- (no), scheeu- (i32)
-iclieit. huiilich- t .'<ch('ut/,lich- (12G),
grymmig- (C8, 74), grimmsiclitig- (Das.),
vnwirß- (74), scheiilich- t gräßlich- (Ki'\)
-keit. hüline (Ki'*.). wroctheit (11, i32).
sdialbe (i'-'Ci). knimlu'it (7i).
*Torumda {aus torus = eorus X
eoura =: coxa q. v. V) diech (1).
To-, (jcio. tho-, CO- {q. v.) -rus {cf.
musculus. thoral.) hd. bette sini., botte
(67); trut- (64), gulter- (i2g) -bett. nd.
beeddc, bruut-, vorst-b. mauwe (Das.)
mvse {pl. 100). das protig (9i). halsadra
(.Sum.). feyste an dem kyn (64). graße=
tisch {in agro 125). krapff, kr.-st('yn(ii2).
Tor-uus, -nus (76), -bus (136) {i.
coruus 5 &c. X curuus) hd. nd. grimm-
ig, -ich, -sichtig (Das.). gremich (13).
eyn kraimich t coruus {sie 21). krum
(65, 74). gm- (8), gro- [sie 9), grausam-
(iio), sciieütz- (Das.) -lieh, swarcz (szc9).
scheuich t wreet (i.'''2). dwcrhes (loo).
vnwirser (74).
*To- V. Ton-süla.
*Tossis V. Tussis.
*Tossorium dre- (19, 20), tree- (11)
-chter.
Tosta verbrent brot (es), gebraut
brot 0. krusteii (iio). ghekorstet broyt
(132).
*Tostanus v. Tuseanus.
*Tostrin-um, -ium (4), trostri-um l
-num (75) {brani; i. siccinum 75) hd.
da-, do- (134), de-rre. eyn dar t tur (6).
ein derrhuß zu bier (iio). derr dar vff
man das maltz dort (75). eest (i32).
*Tostuluin broedworst (i25).
Tostus hd. nd. ge-dorret, hd. -dort,
-dm-ret (67). -derret,. -terret (3,69), -roest
t -broten (3), -röst (9), -rost (8), -rüst
(4), -bachen t -baet (i26), -braten o.
verbrant iio sim.).
Tostus (herba, cf. costus) mos (9).
tost (74).
Tot {oft i. tot-idem, -tot b^)hd.nd.
also-vele, -voel (11), hd. -vil, -manig(20);
alzofel (.5''), als vil (1, 5), alß vil (76).
Tota (^. exactlo ? cf. Gl, m. h. v.) böte
(11). bocke (20).
TRA
*Tota bona {yall. toute bonne) guter
l stiilt/.cr heiiritli, .scliiiierbcl (143).
Totali-s, -ter hd. gaiitz (9, 65), g.-
(6h), geiitz-, fullciikumme- (20), »jc/. gans-
(22, 132), gens- (11), gont- (23), ghehee-
(i32) -Hell, -lik. hd. zu- (20), alzu-, nd.
iiltd-iiialo sim. gaiuz mit eiiiaiid(!r (20).
algader (9i)).
Totalitas alheit (20j.
Totallter {cf. totalisj vlbedille (22'«).
Totanus (rtw/.v Gi.iu.) et \ixQ.osa,(genera)
meeriiimleiii, pfui- l pol-schucj)!!' (i40).
Totidem {cf. tot) hd. also-menig,
-meiiiger, -vil. zofil (f)^). das selb (no).
dat selue (i32). allike vele (sn^).
•Totidus \oft i. totus) also lid. man=
eher, manig-t'alt, -faltig, -ister (1), nd.
mciiig, ni.-falt (68). als mancher (5).
Toti- (toci-) -ens, selten -es hd. nd.
also-, selten aks-dicke sim., hd. -dig, nd.
-digk.
*Toti-, totu-plex, adv. toti-ple, -plum
[i. totiplus 66 &c.) also hd. niauig-, meuig-
(t), 68,110), raaiich-faltig, -faldig, -feldig,
-feltig (6), -faltigklich (68), nd. menich=
vüidich (22). zo manche falt (5''). als
manch-faldich (5), -ickft Idig (4).
'■' Toti-, totu- (75) -plus {cf.prc.) also hd.
men:g-er (no), -falt, mangfalt (21), manche
walt (21), nd. manichvoit (22). als (-plex
also 1) manigfcl-dig (1), -tig (7ö). zo
mauniclifalt (r)i>).
*Totitus {indecl. 20. cf. totidus) also-
maucher (ü''), -dicke (20).
*Tottennis alzo vil jarick (ö^).
*Tottot V. Tot.
Totum alles ; t. simul alsmiteinan=
der (75j.
*Totuplus V. Totiplus.
Totus {cf. totidus) lid. gaiitz, gaer
(18), alzuiriale (20); also-maueher, nd,
-nienuieh. gaiis dl).
Toxa, coxa ags. thuug {si^y
Toxa Icna (Sum. a. d. lat.'^ cf. t. i.
vestis t straguhmi Gl. m.).
*Toxea v. Taxea.
Toxicare hd. v'geb-in, -en, -bcn (13)
cum veneno, mit v'gift (17). nd. v'geuen,
vciiynen (i32). v'giff-iu 1^8), -ten (9, 104),
-tigrn (23).
Toxieatio hd. v'-gebunge, -gifftunge
-gift (8). 7id. vovgeuiuge.
*Toxieatiuus vergebendig (110).
''Toxieator hd. v'gcber (mit gifft 110).
?id. vorgeuer.
Toxi-cum, -tum (76), bissw. -um hd.
gifft. hd. nd. v'-g. ven-yue (19), -ijn (11,
132). kieitarti (i4i).
*Trab Cit nomen aciue (76).
Trab-ale, -rale, tarbale (22^) (i.
ligninn, scabelKma in curru 75, super
axem; furcale i limo 75. cf. trag-,
trah-ale, trahile) hd. nd. sehe-, hd.
seha-mel. hd. nd. ru-, nd. ri-nge. hd.
ring (in curnim 6); r. -, roiig- (i32)
-stock, ge-stel (110), -steel (132). kipff=
stul (75j. schv^ell (76). luchßel (6). Hu-,
(Sm.), levv- (1, 3) -chsen. leuclise an eim
wagen (74). linse (5t>). lunse (22'^). lonß
(17).
Trabalis gi))retHb (Gf.).
Trabaria, t treberia (76) schiflin
(93). reunschiffe, zuUe, nache (74). ags.
punt (94«').
TRA
*Trabatum [herba, aus trapetum
missv.) oebnag 1 76).
*Trabe v. Trabea.
*Trabe certare [Iwlus) bauschisßen
(125).
Trab-ea, -ia, -e (2), trebea (74) [i.
vestis etc., stragulum t clidas l,ciclas
2. c/'. trahea) nd. eyn gemalt (22, 23).
//(/. eyn g. , ge-molt i21, 4, 49), -pildet
(1, 2, 74), -bildet, -billet (21) tuch, duch.
nd. ein gebeldet doch (23), gevoldet dock
(22). be- (23), bo- (12, 13, 22'^'', i47), ba-
(109) -Ideken, -Idikeii (13), -Ideke (22»^)
ys syden want (22'>). bulle-, pulgen-deck ;
baldeckin, ein seidintuch mit golde (74).
bad valt ecke {sie i")''). willen decken
(18). edoler lute (8), cdiler lewte (9),
keysers i gebeelt (i47) eleit. wissheit=
kleid (93). pecksken van syden doick
(147).
*Trabea v. Traha.
*Trab-ea, -itum, -etum (I4i) {aus
trabs, cf. trabetus Gl. m. V mis.sv. aus
vectis st. vestis?) drcmil (Gf. .''), 531).
tre- (141), trein-, treim- (Gf.) -bil.
Trabea (^. porticus) halle (i47i.
Trabeatus kostHch gecleid (110 sim.).
*Trabellum [i. pereipoUex) schucli=
ZUgel (Of. (), 417).
*Tra-bena, -dena (8) i. materia va=
lida (76). togelich matirge (8). tegliche
materio (9). degelich materge (17).
*Trabenus {cf. tebellus &c.) zobel
(102).
*Trabersia {i. lignum quod ligatur
equo ante culum) ortscheid (75).
Trabes v. Trabs.
•'Tra-beta, t -pedia (76) {cf. trape-
ta,-zetum) wechselbang (76). zelbret (16).
*Trabetum v. Trabea.
*Trabeus v. Iroleus.
*Trabia v. Trabea.
*Trabiea (nauis tr. Kl.) eyn weyd=
schiff vß eim balckeu (uo). eyn schiff-
gen gehoelt vyß eyn balck (i32).
Trabiiis balcki-g (no), -ch (i32).
'•Trabis v. Trabs.
*Trabiseta v. Trapezeta.
*Trabistetum v. Trapezetum.
*Trabitum v. Trabea.
*Trabrale v. Trabale.
Tra-bs, -ps, -bes, -bis (i33) hd. nd.
balk. hd. balck-eu , -e (20), trame (93),
tram (65, 74, 91), trome (Das.), drom
(49, 75), draum (751'), grosser thrara
(Ki».), gr. trom (88, 126), tremmel_(25),
gibreitti (104), gebretto sim. (Gf.), kibret
(141).
*Trabula {anders Gl. m.) bake (vake?
aus balke?) en cruus (11).
*Trabulus v. Tradulus.
*Trabuona v. Deurus.
*Tra- V. Tarari-eenus.
*Tracinius v. Fraxineus.
Trae-o, -on, craco (^. cumius 74)
(coniiter per t Br., melius per d 76. cf
draco) eyn trach (110), track (76). eyn
gang (68), hol-g. (110 sim.), weg (8, 9,
17) vnde.r der erden, v. erde (9), v. die
e. (68). dol, erthol das ist ein hol vnter
dem ertrich dadurch man schlos 0. stete
gewinnet (74).
TKA
Tractabilitas brucli- (65), lide- (8)
-liclikeit. ledickeit (9).
Traetare (^. con-tr. 1 ) hd. nd. liand-
eleii, hd. -len, -ein. angriffen l halten
in eren (65). gc-h. mit nandchnig (7.5).
ent-h. (68, 110). onthaldcn (i32). dick
vil zu ziehen (iio). dick wil trecken
(132) stetis cziheu (9). scheidin st. (8).
tractieron (iio &c.).
*Tractarius dre- (19), tre- (11) -chter.
*Traetata ags. {hd.?) zangi (i36).
Tractatio handel-ung (68, iio), -inge
(i3l'1. vbung (65).
Tractator handeler (132).
Tractatus hd. nd. tract-at, -ierung
(iin), -ieringe (i32), handel-ung, -inge.
ein clainß buchlin (65).
*Traetibilis trccklick (i47).
Traetim lang- (10, 12), lanek- (4),
lanx- (13), lan- (11) -sam, -sem (11, 12).
lonckse t drcgelyt-h (19). traechlic (11).
Tractio v. Tractus.*
Tractor, ducillator tepper (i47).
*Tractuca {aus tructa X tartuca?»
vorhenna {piscis 87).
*Tractula ( instr. cum quo t)-ahitur
ignis de fornace;i. forna-culum l -livun
75) hd. nd- krucke. hd. kracken, ofen-
kr. (75), chrukch (7i), kruck , krugke,
krog (21), krogke (8), crug t kist (17.
wett. kist n. Kohlen-, Koth-scharre), chissa
{pistoris 130, Gf.), kiss-a i -el (Gf.). ain
zieclibruck (76). lote i harke (22. cf.
tractulus).
Traetu-, i tracti- (74) -lare hd.
wenden, vmb-w. als daz körn. k. vmb-
w. o. fegen (,74). nm-w. als hoew (76),
om-w. als dat körn off hoy (i32). rechen
(5, 21, 76). kole raken (22**). r. t raymen
aever wech [i. notare I4 7i. handeln (X
traetare) als man dat körn vnime reekent
(23). also dat k. keret i wendet (.«c 22).
reden o. fegen als k. (i. tantarlsare 74).
*Tractulus {dem. Gl. m., cf. -la) eyn
kapp lote (23).
Traet-us, l -io (68, iio, 132, 147) {cf.
tararieenus) jj<c. hd. geczogen. s. re-
gunge (8, 9). griffnng (ü*'. X tactus?).
süelie widerczeme ding [9). ziehung(iio).
zu-z.(76). trekinge (i32). treckynge (147).
landsrifier i gogne (i28). langer strich
dos ertrichl.^ &c. ; gesang der ziehung l
des furgangs &c. (65).
*Traeula v. Traha.
*Tra-, tro- {alph. tra- 76) -cum, t
-tum (74) {i. suber in quo voluuntur
alleca 76. aus xapi/o??) lacke (4). fisch-
t heringß-1. ; f.-sule , -snl , -saltzwasser
(74). ha- (109), he- (23) -rinck lake. ha=
ringsultz (75). hering wasser (76).
Trachea {cf. trahea) aten- (93), athem-
l lung- (^Das.), atem- (74) -ader. o. -zug
(74). lungenror (64).
*Tradalus v. Tradulus.
*Tradena v. Trabena.
Tradere hd. geben, dar-g. (es), raden
(21). hd. nd. v'-r.. hd. -i-aten, -rauten (6).
7id. geuen, vor-, oner-g. •, leueren (132).
*Tradi-eius, -tus (9) (i. vari-us t
-GUS t profugus 76) wankelmudig (17).
wandel-bere (8), -bar (9) 0. vnstete
mensch.
TEA
Tradi-tio, t -mentum (75) hd. n^t.
vorretnisse. hd. v"-rettenis sim., -retniß,
-ratnuß (6). -rattenes (21), -retuug (9),
-rautung (68), -reterey (75, 110), -ratrey
(164); geh-, dargeb- (75), sacz- ^ vffsecz-
(65) -ung; lere (8, 9, 65). eyns dings
wandelunge (,8, 9).
Traditor hd. nd. v'reder. hd. v'-reter,
-rater (75), -rattcr (6), -rauter (68). geber
(21). dar'g. der verreterey (75). vber-g.
(110). ouergeuer {iz-i).
*Traditrix verre-terin (110), -dersche
(132).
Tradi-tus v. -cius.
*Tradix {st. tradux) winstog (23).
Traducere {vxorem Gl. m. ) hd. nd.
(23) vber-, nd. oucr-, hd. ober-, ober-, t
hin- (,3), heym- (4, 25 1, brut h.-, heme-
(14) -voren, hd. -forn. -furn, -fiiren. vber=
fieren von einer zall, zai {nd. tal Ivigua)
in die andere-n, -reu (HO varr.). uber-
t heume - ueren (1.")). ober- (19), ouer-
(i32), auer- (11) -leyden, t -setzen van
eyn tzaell in die ander tzael (132). hd.
zu der ee nemen sim- seden (17). sche=
den (8, 9).
Tradu-ces v. -x.
Tra-, t Vitra- (76) -duetio offonbar-
(9), v£fenbor- (8), vberfur- (75) -ung.
Traduetor {i. auctor 3) hd. nd. vor-,
hd. für-, t flos- (74) -man. foynnane (152).
eyn fucrer (17), fierer (76), vbir forer
(20), vber-furer (74^, -fieren {sie iio'»),
-setzer (68 . ouer-s. t -leider (132). ferge
(110).
*Traduetorium (^. nauis 76 , fluuius
qui traducitnaues i) hd. floß, floeß (76),
fliß (17), flose (74^. eyn vloto (,23). eyn
ouer vloes l locus dair men ouer setzt
(132). vberfart (uo). ein schiffreich was=
ser (4, 74).
*Tradti-etorium v. -lus.
Traduetus vber-gefiert (,110), -gesetzt
von einem tal (sie 68. tal hd. vallis X
nd. lingual), auer- (11), ouer- (132)
-geleyt, l -gcsatzt van eyn tzail iu die
ander (132).
*Tradu-lus, -la 1,104, sm. , Sum., (4f.),
-das (131*', 141. acc. pl.f), -ctorium
(147), trudas (i3i''), tra-dalus t -bulus
(75), i cradula (11, 19) {i. alabrum,
girum l gagia 75. cf. dragma, cerilla,
testadulus, hispa; hd. nd. liasjjel. garn-
h. i -werffen i75). weyfe (3, 4). czal-,
czail- (3) -.spiimel (4), -spüle (9), -spiel
(8), -spil (3, 17). garwynd (147). riste
(.Sm., Gf.). wolli-cLambe (104), -champ
(Gf.) wolla-ehamp sim. (131*^), -kampun
(i4i). wolle-cham?-kamp(.Sum.),-chamben
(as Gf.).
Tradux [msc. i. traduetor, gen. orn^
nis i. propago ; cf. tradix) hd. nd. (23)
ober-, hd. vber-, ober- (3) -vorer , -ley=
der, hd. -furer, -furrer (6), -foyrer (102),
-fierer i ferg (110). eyn offiubar füren
(4). hd. ge-slechte, -.sliechte (8), -schlecht.
Sprung (ho), oerspronck (132). vberschu-
tzling (126), -ßling (Ki^.). vrfar {i. por^
tus t littus) f vberfurung (75). gesenk
(Ki^.). rebschoß (ki^., Das.). jjZ. traduces
estlyn von den bäumen (110). sprutele-n
(i32), -sse (107) van den bo- (107), boe-
(132) -men. sproßen von bonmen (68).
Traga {i. verriculum i30. cf. tra-ha.
TKA
591
-pha, -gum. erpiea.) räch buch egt (6).
zugegarn i ase hämo (130).
Tragacanthes {herba) mettram (Kil».).
Traga-eantha, - eanthum ( succus
Ki.), -eanthus iFr.i, -gaiitum t -ntum.
{succus? 93), dragantum '.q. v.) tra- (74,
93, Ki.), dra- (Fr.) -<.'aut. boeks-dorn
i -distel; fuchsbart (Fr.). trackenj)lut
(^. demathan 74. aus trag-?).
='Tragale {cf. trabale &c.) leysen (2).
^Tragantum v. Tragacantha.
*Trage {zwischen eapillus und cesa=:
ries) widi.s (Sum. iii). pZ., g -aruin i.
argumenta i carmina de relnis luctuosis
(76).
Trage-a, -ma (i. eleetuarium 12.
cf. Dz. wtb. 354) tres-ereye (12), -et f
-uet (Ki*.). trisinet (112, Ki**., Fr.), träge
(112). pl. tragemata Zucker- ^ sehlecker-
werk (Fr.), ti'aiemada van aifft off
vruehte snoede gaven (147).
*Traged-a, -us t -ieus (74) lyt- (9),
snoede lyt- (8), vrling- (74) -dichter,
herold (9").
Tragedi-a, -um (9), cragedia {q. v.)
hd. nd. laster-sanck, hd. -gesanck, -ge=
sang, -gsang (i34), -gedieht (68, 110).
van stynekender snoeder materien (147).
laistergcsankch (1 in m geschlimmbessert
2). eyn schendig liethe (17). snode liet
(8). boze lied (9).
Tragela-phus , -fus {i. platoeer-o
100, -US 94, 136, hireoeeruus 100, Br.,
eeruus emissus 100. aus emissarius X
promissis barbis Gf. 1, 235 ?) elili-i (104),
-o (Gf.). helaho l elho sim. (Gf.). ags.
eich (136. platoceru-seleh s?'c 94). schele
(loo). scelo {i. e-, ad-missarius , ona=
ger c/. elo t schelo Gf. (i, 475). halp
h'cz oder bog (8). brandthir-sch (ii4),
-tZ (U6).
*Trageli-da, -a <67, 133) {i. fabula
comjiosita 76, Vocc. ex quo, aict res seua cum
asperitate compilata 7G. von tragedia
uiitersch.) mere (8, 17). zusamengesetz=
tes mere (74). ge-tyclite (9), -dicht (17),
-diecht (8).
Trage-ma v. -a.
*Tragenice v. Tragonici.
*Tragentea geperkraut (74).
*Tragerdia {cf. sq.) gclyc der ghey«
ten sanck of lof dat is van styncken=
der materien (147 .
, *Trageria {aus tragedia; anders Gl.
ra.) gedieht das hern schiitet (74).
I *Tragia hur (i. meretriv &c. 74).
*Traglas {g. -atis qd. eutta magna t
spinosa 76. X scutum= targia Gl. m.
cf. tragus?) große tareze (,9 j. groß brey
tarsch (8).
*Tragilla v. Tragula.
*Tragma v. Dragma. Binio.
*Tragmatica {aus dram.) v. Didasea=
Ileus.
*Tragoniei (X traeo) lüde dy slan^
gen eten (23). tragenieet'^ a2<salomon
\ sunt pojmli in timis lihie qui specus
cauant 76. aus troglodytae).
Tragos v. Tragus.
Tragoselinum f. Pipinella.
Trag-ula, l -illa (i32) {genus teli uo
&c.) eynre hande geschutz (132). geschot,
pijl (147). schaffelin (i26). schebelinchea
(125).
r.9i>
TRA
TRA
TRA
Tragu-la, / -nni2.">) hame {\2r,). ein
visi'li liiini «> biTivu (Oas.). wjule l seiicko
(Fi.V ///. schacc'kol (in;).
*Trngulatus \i. tragula Icsus f ar
matii.i) irc-s(liot;t>eu i^iun, (iiU'st (132).
Tra-giim, -hvim (iM , no , i3i) (i.
vert- Hr., verr- Gl. m. &c. -iculum;
naiii's l rete piscatorutn; c/. trag-a, -ula)
ovii kan (3, 4). iiacho f rete (66 &c.).
<>in nach oder rcto [s^ic 69, Uli. \vai(I=
liiij;. vischer!<i'liifiV'. visrhparn, wutt (74).
zugnotz (t.i).
Tragus, -os, -on (hcrba) Iminelkoru
(111^. ineort*tnclio-n, var. -1 (kl).
Trah-a, -ea, -ae (13\ trabea (in).
f tracula(l'2) {cf. erpiea, tra-ga, -pha,
-uellus) slit-e (ioi, Sum , sim. Gf.), -ten
(43). sehli-tcn (4), -tte (74), -t (110, 111).
siede (100, 132, 147). scelyde (97). schilt;
kart (74). har-ck (132), -ke (12, 13, 22,
23), i kricce il3). bricke (.s/c 22), eyn
knit [sie 23). /id. knicke, l kriig l knick
(7t), kuck («V 4i>), krogk (21), knig,
korbe (9), rech-cn, -e (9, 18, 74); rech,
sleyff; eg-e (xoo), -ge (110), -ghe (132 >,
-de (74, 132), -le (100); eyde. eyn raist
trageberc (10). panck.-schab 74).
*Trahale (i. longale 74. (/. trabale
&c.) langwid an ;oinom wagen; langk=
wyde (74). seel an den w. (147). sele
(22*», 74) in dem w. o. wayne (74). sil
(1. 31. eyd f ege (17).
*Tra-hea, -bea (75*1) [a traho; X
tracheai liuigrore (75).
■Trahea v. Traha.
'•Traher dystol (68, 147).
Trahere hd. iid. rii-, ri- (13), zu- (7g),
tre- (132), tree- (11) -cken. fid. zien ;
zie-, cze-, czi- (17), nd. te- (23) -hen. ten
(22). tzen ( 12 ). czehen, cziigen, vbir
werffen (21). tappen (147).
*Traheri-a, -um (74) (de aratro, i.
epirhedia, cf. trahale) silo (i30, Gf.).
/.ugsayl, leyne (74>.
Trahi, rar. tradi, ad iudicium
furnemnieu an zulangen vor dem ge=
rieht mit eimauß, varr. ye-, y-mans,
zu rechten d;.')!.
*Trahico v. Traicere.
*Trahile {cf. trabale) einzen im kar=
ren Schlitten o. im wagen (7."). Sm. 1, 81).
*Trahulus {i. qui seviiplene profert)
lurciionder (H.'>. cf. titubare. sm. 2,489).
*Traliuin v. Tragum.
*Trahus r. Thrax.
*Trai-, selten traji-, traij-eere, pjrs.
trahico il7 &c.) hd. werft'fu 1 18) ; ober-,
vber-, dar- (110), durch-, vß-, ouer- (20,
22, 132), nd. vor-, to-, dor- ( 132 ) -werf=
fen, -werpen. ouer-setzen t -voeren (i32).
dorgczigcn (13).
*Traiect-a v. -um.
Traiectio hd. v'wandehinge.
Traieetum {ciu. in holandia) hd. nd.
vt-, vte- tr. inferius 97) -reclit. hd. vt-
ericht, -rieht (21 j, -rieh, -rech (1, 71).
V-, l vch- (74) -triebt (tr. inf. 74, 147).
vprecht (sie 10). trecht (UO. 132). triebt
^20. tr. sup. 147). trieb (13). mastrech
(tr. superius 97). maist-erreich (71),
-riel (1).
*Traieinada v. Tragea.
Trajieere r. Traicere.
*Tralis v. Sisymbrium.
Trama (c/.subtegmen, tram-en.-is)
snade; traben l va.sen (/. extvema pars
rc^tiinenti); wintisen (Sum. ). hd. spu-,
spo-le, spuol, spul; schoß- (21, 66 &c.),
sehuß- (:")'•), seiiiß-, schieß- (74) -spul
.lim., -spolle (21). »d. spnel (11); eyn
schot spole (22), schete^ vedel (? 23).
schützen (te.vtoris 1. schut/. Fr. 2, 23«*^).
tram (Fr.), weffel (64«', 65). insehlag (65),
weuel l ynslach (132). wafel t eintrag
(126 &c.). weuil (20). wefil (i55). wefel
(6|i', 71). wafel ((!). intrag garn (08).
*Trania-lga (127), -ratia (Sum.), -ritia
(74), -ricia (147. Hr., gi. m.), -rga t -rgra
l -racia (Cf.). -tiea (11), -cia U47), -sa
(141) trama ratia (Gf.) (c/. acer) mazz-
(127, Gf.),inass-(i4i )-altra. mazalter (Sum.)
maßalterpawm (74). (jd. arhustula (Gl.
in.. Kr ). branie, gynster, brymmen (i4v).
heyde (11. -cia 147).
*Tramatrix werberße (20. st. web.).
*Trambus (/. sanguis) bloyt in den
lijve 0-47).
Tramea v. Hirna.
Tramellum i-. Partipollex.
Tra-, fra-men (i. termes, vimen,
sannentiim Lye ; st. fragmen) ags. spraec
(Gl. m. Sc. hd. spach cf. Gf. G, 320).
Tramen, t tremen (Gl. m.) [i. trama)
wef-il (9), -el ^67, 75), -fei (76). wesil
(SIC 8). intrag garn (iio). g. das inge=
traren (sie) wirt (68. cf. trama). g. dat
ingeslagen wort (132). intrag i75).
Trames (i. lignum in scala; via t
semita, via parua transuersa per agrum
4 sim.) hd. stick, stig, steig, stigel ^4!») ;
rieht-, rieb- (4) -steyg (9, 4), -etig (sie
8). nd. stich l pat. foß pat (21). fuyß
phayd (19). phad (tramites I4i). weg
(65, 110). wieg (65 var.). wech (20, 132).
ein zwerrh (68), zwerch (Das.), zwer-cher,
var. -ichter (64) weg. weg der vber ein
acker gat (.75). tranie in der ledderen
(221^). drame (12). tram ( 1 ). trome l
Ijpal ist. spal; 77). trepp l stufi(17). ein
spro-ße (13 &c.), -ssen (4), -ssel (3). soiim
(in veste 4;i).
Tramis, triamis (110) (/. trama 8, 9,
76. cf. trames) spuol (76). spayl l spruß
(;")''). der säum vom rock (iio), soem
vau de r. (i32). som (08), sam (74) an
einem kleide, ger (74). ebecher (8).
ebich (9).
Tramoserie-a, -um (Q,\. Aeif»-.), -ea
(cuius trama ex serico 64), trami-(i47),
ipo- (5. V.) -sericum eyn syden (68, 110,
132), halb-s. (64) cleid de lineo stamine
von, vau lynem wep (110), lineu werck
(68, 132), sed trama serica von, vau
syden (es), s. in-trag (iio), -slach (132).
sijde, sijdtwerck (147).
Tranare hd. vber-, iber- (76), ober-,
o. an dem land (64), nd. ouer-swymmen,
-swemmen (12, 23, 132). -swemen (13),
-sehwummeu (tj;, hd. -schwimraen. -fligeu
(8. 9).
*Tran-ferre , -figere , -fingere v.
Trans-ferre, -figere.
Tranquillare hd. frid, frede (17),
freude (74!, stede macheu. nd. vreude
maken. stillen (65, 75). gestumen. sanff=
ten (.'41.
Tranquillari zu Stillung gebracht
werden t zu der ruwe, varr. rüge, rüg
(65j.
I Tranquille geruwiglich; nit entrust
werden (65).
1 Tranquil-, transqui- (7«) -Utas hd.
nrf. stil-heit, /u/. -lekeit, -Ikeit, -lung (65),
-leheit des wedders (21), -le weder (5'').
merstilli (03). frede- t ersum- (17), geru=
sam- (8, 9), fridlich- l stetig- [cordis
65) -keit. ruwe t fri r. (65). ge-stumeheit
(74).
Tranquillus lid. nd. stille, besehei=
den. nd. sacht, hd. still, sanfft, senftt
(21, 72), s.-mietiger (76), gestum (74, 75),
klayre (niare 19), fridlicher (65), freud=
maeher (74).
Trans hd. nd. dorch. hd. durch,
durche (133); v-, o-, y- (110) -ber; Wxr
(21). nd. doer (122); ouer, auer.
Transactio (i. translatio) hd. nd.
v^iuder-uuge, -inge. lid. v'andrung(i34),
anderweytunge, vbergebung (68, 110).
ouer-geuinge t -l3'dinge(i32). eynskrigcs
berichtunge (9). eyn kriegis rieehunge
(sie 8). •
*Trans-agere v. -igere.
Transalpinare vbei' diegebirgegeen
(1101.
Transal-pinus, -phinus (68) vber
die gebyrg wouenden (iio). ouer dat
geberehte (i32), vbcrzwerch (sie 68!)
won-. t wes- (i32) -ende.
Transcendere hd. vber, obir- (20),
ober-, ab- ((i), nd. ouer-stigeu, -steigen
(110, 134), -sagen (sie) t -gaen (20),
-climmen (11, 110, 132), -trefifen (65).
^Transcensio ouer stigunge (20).
*Transcensorium stapp aver to
clymmeu (i47).
*Transcreare vber naturlich wande=
lunge (9).
*Trans-cribere v. -scribere.
Transducere ouer leyden (20).
*Transe-n, -ntina gelavy, speer,
lancy (i47).
Transenna eyn dach- (110), tach- (68)
-feuster. eyn stytz in einem f. (110). eyn
dack vinster of eyu stock om dat v.
mede tzo ondersetzen (132). aiu gang
vor ainem hauß (9i). gätter (i28). vogel-
hutte (125), -bogel t donnen {pl. 114).
gegitter, boueuet (Heu.).
*Traiisentina v. Transen.
*Transe-ntina, -thna seel of repe of
touwe uytgerect (147).
Trans-, bissw. tran-ferre hd. jicZ.vber-,
ouer-dragen, -brengeu (11, 19), Arf. -tra-
gen, -holen l -boren (20). v'legen (8, 9).
v'wandelu aus (9), wandern vß (8) eyner
czungen, yn dy andern (9). fürbaß wen=
den von eim zum andern (65).
Trans-, bissw. tran-figere, tranfin=
gere (8) hd. nd. doreli holen, doer- (132),
hd. durch-holn, -hulen (G), -boren (68),
-beeren (132), -hetften (65, 110), -stechen
(20, 132 &c.), -stecken t -stoßen t löchern
(20), -luchern (17). stechen (65).
Transfigurare virwandeln t uber-
wilden (20). uß glichin (8, 9). gheliken
(22). glickeu (23).
Trans-figurare, -formare hd. gli-,
gbch ußbilden (17).
Transfiguratio virwandüle {sie) der
figuren (20). vber naturlicher wandel
der gestalt; ver-stellung { -clarung (65).
glei-chen
TRA
*Transfindere durch-spließen ^-zerren
(20).
Transf ödere durcligraben (20).
Transformare (^cf. -figurare) uber-
(20), ent- (62) -formen, verwande-len
(62, 68, 132), -ren (iio) von einei- form
in die anderen (iio sim.). bringen ein
andern gestalt l von einer g. in die
ander; verstellen in ein anderß (65).
ontliken (106).
Transformari gancz gebracht wer=
den (65).
Transformatio virwandelunge (20).
Transfretare hd. vber-scliiffen, -farn
(65), -f. mit dem schifif ( 75 ), -fui'en l
-swymmen l -rugen(20).«(^.ouer-scheppen,
-scheffen (i32). vber mer faren (1, 75).
Transfretatio über schiffimge (20).
Transfug-a, -us (9) ein vorlaufFer
(iio), ouerloeffer (i32) von einem, van eyn
beer in das, dat ander, fluchtig (6, 9, 74).
hd. vor- (10), ver- t vber- (74), ober-,
nd. ouer-fl., -fruchtig {sie 22). vor-flucht
(12), -flicthin(13), -flittig (49). vber herer
(9). weder kerer von den finden (8). hol»
Wäger (74).
*Transfugare vir- (20), vber- (19, 75),
ouer- (11) -iagen, l -triben (75).
*Transfugatio viriagunge (20).
Transfugere vberfliehen (75).
*Transfug-us v. -a.
*Transfusiuum vßgiessig ding dz sich
selbs gußt in ein anderß (65).
Trans -glutire, l -gulare (iio &c. )
lid. nd. v'sliiideu.
Transgredi hd. ober-, nd. ouer-tre=
den, SU-, hd. so-ndigen. hd. vber-, iber-
(76) -treten, -tretten (6, 76), -dreden, -gen
sim., -stigen (76). ein vber gang thun
(65). Sunden (21).
Transgressio Übertretung (4).
Transgressor hd. vber- , ober- , nd.
ouer-treder, -dreter, hd. -treter, -tretter
(75, 110), -treiter (3), -dreder (der ee 110,
132). sunder (21).
Transgulare ( cf. -glutire ) hd. nd.
v'slin-den, -gen (10).
*Trans-ieio v. -itio, -ieetio.
Trans-ieetio, -ieeeio, t -sieio (3) hd.
vber-werffuiige, -gang (6. X -icio). nd.
ouer werpung (23).
Trans-igere, -agere, -ire liden (20).
aflazen (-igere 14). vol-furen i -bringen
(65). krig (8, 9), krieg o. wiederung (110)
entscheiden, mit willen ab- (12), abge-
(10) -scheiden, krik vol varen (9). die
pleytinge oeuer geuen (132).
Trans-ilire v. -sllire.
Transire {cf. transigere) hd. gan,
vber-, nd. ouer-gan sim. für-, ver-, zer-,
dannen-, von d.-geen i vber faren (65).
Transi-tio, -eio hd. vbergang. ouer-
ganck (132), -fart (20).
Transitorium vergenglich ding; pl.
-a gutter die verschwniden i geen (65).
Transitorius /*rf. ver-, vber- (iio)
-genglich, -gancklich (1). hd. nd. vor-
gencklich , -genlich l zitlich (77). ain
ibergenglicher (76). ouergencklick (22).
Transitus ptc. s. {i. meatus 1, pasca
65) hd. gang. hd. nd. ganck. hd. vber-,
durch- (20), nd. auer- (11) -ganck, -gangen
(68, 110). ouergegaen (i32). fursich gang
(t) Wandelung (65).
DitFENBACH GLOSSARIUM.
TAA
Translatio {cf. trans-sumptio, -ae=
tio) hd. nd. (23) v'anderung sim. (der
sproch 21). v'enderunge (6, 76). vber=
Setzung (110). ouersetzinge (132). hin-
furung f -nemmung; der ander text (65).
missesezzeda (Gf.).
Translator hd. nd. v'anderer. v'-
ander (21), -enderer (6, 76). eyner der
eyn ding v'andern ( 17 ). vber dreger
(13). ouersetzer (i32). aiißleger (110).
Translatus vbergetragen (C8, 110).
ober gebracht (19). ouer-brachter (11).
-gesetzt (132). v'andert (23). ge-bracht,
-fürt, -kumraen (65).
Trans-meare, -migrare hd. vber-,
i durch- (75), 7id. ouer-gan sim., -farn
(17). v'-scheiden (8, 9j, -huysen (132).
Trans-migratio , i -meatio (75) hd.
vber-gang, -ganck, -geung, -farung (8,
9); vbir genung (21), ober gegunge (5).
ouer-giüe {sie 23), -ganinghe (22). ver=
huysinge (i32).
Transmissio vberscendung (4).
Transmissus ober gesant (19).
Transmittere hd. vber-, ver- (76),
nd. ouer-senden, -seynden (11).
Transmutare vber- (9), vir- (8) -wan=
dein.
Transmutatio verenderung t ver=
genglich wandelung (65).
Transna-re, -tare hd. vber swimmen.
Transnatare {frequ.) dick wil ouer=
swemnien (i32).
Trans-parens , -perans ( 4 ) , -pares
(19) {i. dia- 2, dyaf- 1 -fanus) hd.
durch-scliinig, -scheiuig (1), -scheinicht
(134), -schinen (5), -sinigk ^21), -sichtig.
nd. dorch-schinich, -sinHch (23).
*Trans-parentia, -perancia (4) hd.
durch-schinekeit sim., -scheinikait (134),
-sichtigkait (76), -sichtickeit (4), -singk=
keit (21), -lichtikeit (110). nd. doerluch-
ticheit (132); dorchschin-cheit (23), -heit
(22).
Transparere hd. durch-, nd. dor-
schinen.
*Transpare-s v. -ns.
*Transperan-s, -eia v. Transparen-
s, -tia.
Transponere hd. v'legen.
Transportare vbertragen (75).
*Transquilitas v. Tranquillitas.
*Transsa v. Transtra.
Trans-, tran-seribere hd. vber-, vß-
schriben, -schrieben, nd. ouer schriuen.
Transscriptum hd. nd. widder- sim.,
hd. ober- (5), vberge-, ab- (17), abge-
(64), vß- (8, 17), vnderge- (76) -schrift,
-sc'pff (23). aus geschrif (9).
*Trans-sicio v. -ieetio.
Trans-, tran-silire hd. vber-, nd.
ouer-springeu , -sprinen (13), -hupffen
(75).
Trans-, tran-substantiatio hd. nd.
naturlich, hd. vber-n., -natuerlich sim.,
iber natirlich (76) wande-lunge, -runge,
-ling (23). vber - wandelich l -naturlich
(9); -u. wandelung (65), ver-w. (3, 15,
75) des Wesens (15, 65). wyßlichkeit t
vorspil (63). wechsilkeit (9). verenderung
einß Wesens in das ander (65).
Trans-, tran-sumere hd. vber-, vß-,
nd. ouer-nemen.
TRA
593
*Trans-, tran-sumptio, -sumpcio {i.
translatio 3) hd. vber- (3 &c.), iber-
(76), vß-, nd. ouer- (23) -nemung,
-neymunge (3), -niemung (76).
Trans-tra, -sa {b^), t trastra (94^)
pl. sg. schiff-gerust l -rüger (17), -stule
(75). eyn schep banc (23). schfef pankch
(1). seße bencke (5''). ziga (i3i). gaziug
( Gf. ). pl. abl. dostun l sedalun ( Gf. ).
sezzon (Hpt. 5). ags. scip sed and thof=
tan (94a).
Transtiberinus entrig (Gf. 1, 368).
Transtrum {cf. tlga, stibulum) sedel
(67, 133, Gf.). vorpret am schiif (75). sch.-
banck (10, 12), -banch (49), -stuol (93),
-geruste (8, 9) t wircke schiffeleyn (9).
sceffmannestat (100). roff (23). ruef (11).
zwerg-(iio), roy- (132) -banck. bayd
schylt (19). ags. ses (94, 136).
*Transu- t. Transsu-.
*Transuada vber-farer, -gefurter (74).
Transuad-are , -ere ober waden (8,
17). vber-varen (9), -füren (75).
Transuectio über farunge (18).
Transuehere ober fuern (17 sim.).
vber faren mit dem karch pflüg o. wa=
gen (75).
*Transuersio hd. vmbkerunge.
Trans-versus , -wersum hd. vber-
zwerch (65 &c.), schals l schlims (Das.).
nd. dwer-ch, -s.
Transuertere v'- (9, 17), aus- (9)
-kern, ußwendig {sie 8).
Transumptum i. littera vidimus,
antigraphus transumpt(^) vidimus brieff
(147).
*Traol-e, -ium (Gi.m.) gall. troul (122).
*Trapasetum v. Trapezetum.
*Trapedia v. Trabeta.
*Trape-duni v. -zetum.
Trap-es, -etes (Das.), -eta, -etus,
-etum, -itum (Gl. m.) 6l-trott t -mule
(Das. sim.). ol-trotte t -zwing (74), -mule
(110), -möl (9), -presse (9, 74), -stampff"
(64, 123), -fleck t ole kelter (8). oly-
moel (132), -molen l visel (107).
*Trapes-a, -ia, -etum i^. Trapezetum.
Trape-ta {cf. sqq.) v. -s, -zetum.
Trapet-a, l -um (147) muntzanpoß
(74). anbylt der munter (i47).
Trapet-a, -um, trabeta {q. v.), tra-
pizetum ( 75 ) {et. herha t vas in quo
herhe teruntur 66 &c.) hd. zal-, zel-, czele-
bret.
Trapetum {herba 74. i. conca 14 1.
cf. Gl. m. 2, 616. Gf. 4, 454) V. Trape-s,
-ta, -zeta. Tapetum.
Trapez-a, -ata v. -etum.
Trap-ezeta, geiv. -iseta, -izeta i
-eseta (75), -iceta (11), -seta t trabiseta
(76) {i. campsor i numularius 75, 76,
venditor pannorum 76, :trapus Gl. m.) hd.
nd. wesse-, wisse- (11), wiß- (13), wesch-
(6), hd. wechs-, wechß-ler. muntzer (6).
Trap-ezetum, -esetum (3, 4, 75),
-asetum (64»^), geio. -isetum, -etum,
-edum, -eza (46, 49), -esa (132), -ezia
(Br.), -esia (68, 110), -ezata (10), -eta,
-edia (76), trab-eta {q. v.) , -istetum
(5t>) {i. campsorium i bancus 75) hd.
7id. wessel-, wissel- (11, 49, 81), hd.
Wechsel-, wechssei-, wechßel-, wechsil-,
waschel- (6), weschel- (46) -banck, hd.
-bang, -bret (11). weichselbanckt (3).
75
501
TRK
wotliselnaijck (l^. woishanch (13). czolo-
(17^ zal- i'?^ -l)r»'t
*Trapezop8BU8 tyschdioncr (in).
*Ti'api-ceta, -seta, -setum, -zetum,
-tiini r Trape-8, -ta, -eeta, -zetum.
♦Trapiseta .sv/. kr.ini liutti'ii ü.8t4it(7ö).
*Traps )'. Trabs.
*Trapseta ?•. Trapezeta.
*Trapha [c/. tra-ha, -ga^ harke t
rako (^'I^').
*Thra8ea [st. thrascias, Opasxia?)
V. VentUB.
Thraso spitzkncclit (V. a. 1618).
*Trastra v. Transtra.
*Trasturus (?. trabs, X transtrum?)
kehret (Gf.)
Tratega f. Drotheca.
*Tratum ?'. Tracum.
*Traucus stigilla (86, Sm. 3, 624, Gf.
6, (i2tO.
*Trauellus (c/. traha?) sleifa (Gf.
6, 810).
Trauersarius spannula (Gf. 6', 347).
Thi-ax (Br.), trax, trahus (76) (i)opu=
lus, pl. traces i. truces &e.) freydig
(68). wreet (,132) volck.
*Trebea v. Trabea.
*Treberia v. Trabaria.
*Trebuchetum (c/. Gl. m.) v. Balista.
Trecensus, -censa, -tensa (11, 19)
{i. redditus t axisia 110) hd. czyns (19),
zynß. pacht (11, 132). packt (68).
*Trecent-eni, -ini {iiovarr.), tricen-
teni mit drcyhundartcii, varr. mit, mi
dryliundcrten, zu mal lUo'*). mit drie
hondert tzo gador {t) tzo male(i82).
Trecenties v. Trlcentesies.
Treehedipna v. Reeidlua.
Tredeeies dartien warf [\\).
Tredecim hd. dri-, drey- (110), dru-
(18,22, 132), try- (6) -czehen, -tzyen(i32),
-tteyne (22). dryccn (21). tritteeu (23).
dartien (11).
Tredecimus hd. der dry-, drey- (110)
-czeheiidest(19,iio),-czehest(68),-zehenste
(7.5). die dertzyenste(i32), dartiende(ll).
*Tredonas v. Teredo.
*Trefuna v. Tremia.
*Thre-, tre-ma v. Threna.
*Tremare ouer woldigeu t vbel rech=
teil (23).
*Tre- V. Cre-marium.
Treme-, tremi- (65 var.) -bundus vol
angst (110). bellende (i32). ein crschro=
ckeulic-her vor dem man erzittert' (65).
Tremefacere erzitteren (68, 110),
verueert (132) machen, er-sehrecken (68,
110), -schütten (126). doen beuen (132).
Tremefactus erbydmet(iio). zitterig
(68), verueert (132) gemacht.
Tremen v. Tramen.
Treniendus forchtsam (110). zittere
haftig 168). verueerlich (i32).
Trem-ere, -iscere, -ulare {i. trepi=
dare 110 &c.) hd. be-, bie-, bi- (3, 18, 4),
by- (18) -ben; bid-men, -dem (9), -emmeu
(65); erbydmen (110); zit-tern, -teren,
-ern (134); cittereii (3). nd. bibben t
zittern ■;23), beuen, tzc-teren t -rcn (22),
vruchten (11). fürten (19). sich forchten
t bewegen ; er-zittem, -schrecken (65).
TRE
Tremia (Br.), trefuna (147) l antica
pyn deyl van der kerrken (i47).
*Tremiale {i. gerula) ein bar (uo),
baar (68), bore (i32j.
*Tremi- v. Treme-bundus.
"•Tremidulus v. Tremulus.
*Tremidus (alltjcinein, ausser 110 &c.
c/. trepidus) hd. beb-ig, -endig (133,
152), bybick (18); l)idni-endig, -ig (iS4),
-cuder (76); zittcr-endcr [iG], -ig (67);
wegig (1). nd. Ijibbig (23).
Tremiscere v. Tremere.
Tremissus v. Bisantius.
*Tremon v. Threna.
Tremoni-a [du. in westualia) dorpp=
mund-o; -ensis -er (74).
Tremor /(c/.dazpidemen (4) ;bidmiing,
er-b. (uoj, beb-, byeb- (5), byb- (18),
zitter- (65, 67), weg- (1) -unge. nd. bibb=
ing (23), beu- (11, 132), sehudd- i^i32)
-iuge. forcht (65, HO), ti'. capitis schlot-
ter, var. -ern des houptß [Gb).
*Trem-orosus, -ulentus vol angst
(110), bydnuuig (,68), bi'uiiige t aiixt (_i32).
*Tremul-a v. -us.
*Tremula cauda v. Caudatremula.
Tremulare v. Tremere.
Tremulentus v. Tremorosus.
*Tremulinus ( cf. sq. ) espeyri ( 9 ).
esphin (8).
Tremul-us, -os [3], -a, tre-midulus
(67, i52j, -nulus (76) {avbor) hd. asp-a
(93, 141, Gf.), -e, -en (1, lU) ; asp (2;. hd.
nd. espe. esspeu (13). esphe (8). ast (23j.
erlen bauem (-a 20). ays. esp§ (94, 136).
Tremulus zitterent lichtlich (110). 1.
bydmeii 1,68). hchtelich beueude (132).
*Tremus v. Threnus.
Thre- (110, Er.), tre-na, bissw. -ma,
t -ni i^pl. (66 &c.), t -num (147), -nus
(1, 8, 9, 76), -no t -mon [76) {i.lacrim-a,
-e; lamentatio) zäher clageus vnd weineus
(75). zacheren (1). czeher 4). ein trehe-
ren (110), -r (64, 68). traben (23). trayn
(5). treue (17). dryen (21). hd. ein ougen
dropf(67),augen-droppe(i52),^jZ.-tropt}'eii.
ogendrup t tyn sanck ouer die doeden
(132). weclage (8, 9). weyn- t beweg-
(17), beweyu- (8, 9), sehri- (20) -unge.
ein gesang vber die todten (iio). clag
bey t. (75). schrey (#) earm-, sucht-ynge ;
droef sanck (i47j.
*Trenarus &c. (x trena) v. Tenarus.
*Treneticus &c. v. Trenosus.
Tre-, tren- (1) -norum [sc. liber)
buch der ze- t tre-hern, var. trehen, l
der clage (60). das puch der clag (1).
Tren-osus, l -eticus (147) {i. la=
ment-, laerim-osus) vol treher (68),
zähem (134), beschreyens i droefflich
(132). zaherig (75). carmelick (i47).
*Trenulus v. Tremulus.
*Treiium v. Threna.
Thre- (Br.), tre-nus, -mus (67) (i.
lacrimosus b^, lamentabilis Br. cf. threna,
cinoth) treuig (5). trehen-, zahei'-iger.
klegliclier (74). traym (5^). driennigh
(23). weinend mit zeheren (110). treher-
(68), traen- (132) -achtich. schreylich
(132).
Trepe-dia, -tia (i3o), tripecia stelza
(130, Gf.).
TRI
*Trepida (aus er.) stiffel (74).
Trepi-dare, -tare (3) (cf. tremere)
hd. nd. zit-, cit- (3), tzet- (22), zi- (134),
ziet- (10), sehet- (8, 9) -tern, -teren.
czedern t sluckern (17). for-chten (65,
110), -then (20). beb- (23), hd. be-, bye-
(18) -ben. beuen (22). ontsyen (132).
schweben als einer der da fallen will
&C. (65).
Trepidatio schwebung in zwifel;
verzag- l zitter-ung; forchtsamkait (65).
Trepide forchtlichen (110). bcuelich
(132).
Trepi-, tripe- (Gl. m.) -dicam (acc.
cf. tripos) chu-chmun sim. [i. cacabutn
Gf.), -hbmun (Gl. m.). disc i. ferculum
&c. (Of.).
Trepidus hd. nd. (23) zitter-lich, hd.
-leich (1), -ieht, -et (i34); erschrocken
(uo), verzagter (65). ontsi- t beu-ende
(132). tzetenick (22).
*Trepi-tare v. -dare.
*Trepheris v. Treueris.
*Treris v. Trieris.
Tres hd. nd. dry. drij. dri (5). drie
(11). drye (19). dre (22). drey (22»^). drii
(20). dreü (111). tiy (6). trei (i26).
Tressis drey (9, uo), drie (17) scherf
(9, 17), pfennig wert guots (uo aim.).
dry scherbil (? 8).
"^Tresteea v. Tristega.
*Tretensa v. Trecensus.
*Tretiees v. Pecten.
*Tretrus [,st. tetr-us, -icus) drurig
(8).
=*Treuche v. Treuga.
*Treuerensis tri er-, tryel-ischer (74).
*Treu-, l treph- (76) -eris [ciu.) hd.
nd. trier. die stat vou tr. (68, 132).
trere (.5, 22^). treer (13). drier (17). dry-
t dy-re (5) (trier t) tryl (74).
Treuga friedis Sicherheit (8). frid l
s. (9). gheleyde (81). treu-ge, -che (23)
{pl. tantum, i. inducie) frid-tage (4, 67),
-tag (6 &c.), -dag (21), -dedal {sie 23),
-img (uo). frey teg o. gelait tag (1).
frcy- (3), fry- (76) -tag. frede tage (5).
vrede dage (22). frist-d. (ö^»). soene {l)
frede [20). verharruuge der tage (75).
trawuiig (68). diguisse (11). bestant (132).
treugas dare ejn fryden, var. frid,
nenien; emittere ein fryd, var. fride,
absageu (64).
Treugare soeneu, friedemacheu, ve-
lichen (20j. frid setzen (75). sichern (64).
Treugarius ein frid- (uo), bestant-
(132) -maclier.
Treuge v. Treuga.
*Treulus [i. q. traulus Gl. m. aus
zpaoKQi;) slurcker, lurcke-r, -uder (74).
*Triaca v. Theriaca.
*Tryambos v. Triumphus.
*Triamis v. Tramis.
Trianguläre dryeckig macheu (68).
Triangul-aris, ^ -us(iio) dri-wincke=
lieh (5, 23), -eckich (20). try winkelet
(6). drey-egket (134), -eckig (uo). drie
hueruich (11).
*Triangularitas dri eckeyt (20).
*Triangulariter dri eckig (20).
Triangulum first (8, 9). hornafF(u5).
Triangulus [cf. -laris) dri winckel-
TRI
icht (5 sim.), -ich ( 23 ), -echtig (17).
dreywinckelig (9). dri- eckecht (9),
-eckicht (17), -ecket (75), -echecht 0.
-ortecht (8), -eantich i -hoekich (132).
trei-schrot l -ecket (126).
*Triangulu8 s. wildergalgan (74).
Trias dreyung (110).
*Triasantali sandelpulver (i43).
*Tribida (c/. tribula?) trisela (Sum.
in).
*Triboeus {mackina, cf. Gl. m. 6, 624)
tribok (93).
*Tribuc-a, -na, -us, -es v. Deurus.
Tribuere hd. gehen; haim-g. i zu-
legen t -schriben (65). nd. geuen.
Tribul-a, l -um (Das., Br.) {i. tritula
V)hd.nd. fle-, hd. flie- (21), pfle-, schle-
gel. Siegel an der drischel ( 1 ). vleil
(loe). vlogheler t harcke (22). harck ,
egede; kaflf (23). hd. stoßel t roch (6);
rech-e, -en; ein trosch wagen (Das.);
tre- (69), dre-(i34), tri- (70, 74, G-f.), dry-
schel; dri-schil (Gf.), -ssel (67, i52), -ßel
(133). ackerpoltz (74).
*Tribulaeulum flegilbant (6f.).
Tribulare Ad vmb-tryben, -treiben;
be-truben, -trieben, -triben (76), hd. nd.
-drouen (20, 22). -droeuen fi32), -drufen
t pingen (23). peynigen (9, 74). vertrie=
ben (iioj. treschen («5, 74). dewschen (74).
anfechten (65). gedrueuen ( 11 ). quellen
(132).1
*Tribularius {cf. tribu-nus, -tarius)
der obire stain {mole 104).
Tribulatio hd. be-trubuuß sim., -dru=
beniü sim., -triebung (110), -kunimeruiß
( 65 ) ; peynunge sim., pinlichkait t tre=
schung &c. (65), vmbtribung (65, 68). nd.
be-droeuinge (i32), -drofnisse (22), -trufF^
nisse (^23).
*Tribulator bedruber (20). quel-er
(110), -1er '132).
Tribulatus bekümmert t getroschen
(65).
Tribulis ( adj. de eadem tribu Br.,
pertinens ad tributum 110. s. i. consan=
quineus de vna tribu 110) ein frund (110).
Freunde (-les pl. 9). maech i neue (132).
konlinc (Gl. Jun.).
Tribulum {cf. -la. deca cf. nhd.
distel /. iron. id'f?) hd. stoße-1 sim., -r
(68); stoyssel (i52), stoyßel (19, 133),
stosel (3). nd. stoter. stoesserstock (132).
ryb keule (4). strempflPel ("6). pvimpel
(109). eyn mursel kul; sweppe; deghen;
phisel (23). ysel (22). nl. dorschwaghen
(116).
Tribulus hd. nd. di-, dij- (11), ti-
(23) -stel. herte (93), dein (43) distel.
weg-d. t burtzeldorn (Ki.). hag-in (Gf.),
-en (,87, 102). hiuf-o t -olter (Gf.). hufol=
der (121). cluppel {campane 20). aqs.
gorst (94^).
Tribuna-1, -le (9), -lis (23) hd. nd.
richter-, richters- (,9), riechter- (21), rech=
ter- (18), ryechte- (19), richte- (23) hd.
-stuol, -stuel, -stul, -stüle (19), nd. -stol,
l ding banck (23).
*Tribunalis adj. {s. Br. cf. prc.) hun=
nilih (Gf.).
*Tribunarius v. Tributarius.
*Tribuni-tius (i3i), -cius {i. centurio)
hunno (i3i, Gf. 4, 976).
Tribunus hd. nd. richter. ober-r. i
TRI
ritter (iio). ridder (132). hd. re-, rie-
(21) -chter. rethter (20). landtzinser,
dinsther, losunger (74). kamrer i. tribu-
larius ; lannd zinser ( s aus h verb. 1 i,
tributarius; furstat i. preses (1). steu=
rer (75). steur- .(74, 75), stur- (6), zunft-
(93, Ki.), rent- (74), zinß- f65, 74) -meister.
czyns- (8, 9), recht- (15) -geber. heim=
bürge (Sum.).
Tribus hd. nd. siechte (13, 22), ge-sl.
sim., hd. -slichte, -sliechte (21), -slacht
{l), -Schlacht {sie 134).
Tribus (?) west nort west (23).
Tribus vicibus dry mal (75).
*Tributa v. Deurus.
Tribu-tarius, i -narius (75), -larius
{q. cf. ironj cf. tribunus) zinser (8).
laut- hd. -z., nd. -tinser. hd. czyns-, zynß-
haftig, -hafftyck, -geber, -gelte (Sum.),
-man (10, 12, 75), -leut {pl. 110), -meister
(20). nd. tins geuer; tijus-achtich t
-meister (11). der tribut gibt (110), schul=
dig ist (68). der tribuyt schuldich is
(132).
Tributor zinßman (76).
Tributum hd. zinß, zins, lannd-z.
sim., z.-gerichte (9). erb- (68), erf- (132)
-lieh z. z. vom laude (75). lant- hd. -z.,
nd. -tins, -tinß. czin sich {sie 18). hd.
rentlie sim. czülle l pacht (20). tribut
(125). steur (74, 125). bett (Das.). bede,
vngelt, stur, gilt, eigen gab, varr. bette,
bedt, stuwre, steüwer , gült ( 65 ;. maut
t gewertf (74j. nd. tinsse, tijns, schot.
Tributus gege-ben (19), -uen (11).
Tri-ca, -cha (Br.) [i. impedimentum,
mora, deeeptio, d. mereiricis 76, meretrix,
radix, inuolutio capillornm Br. &c.) hd.
nd. fiech-te, -t; vlecte t coplit (100);
fleth ( 49 ), fleyten ( 13 ), flocht ( 69 ). hd.
zopflP, hor-z. (7), czop, czophe(18), zopfe,
zopph, sthopp (8), zompflf (G), streue,
ruße (20). nd. topp (copp? 23). isin-gelta
(Sum. I), -halt (Sum. iv). huyr &c. (l47).
Tricamerata v. Tristega.
Tricare hd. nd. flech-, flieh- (23),
fliech- (21), flec- (G), flcu- (13) -ten. hd.
hare, höre flechten; be-triegen, -trigen;
hindern (8, 9), czoppen (21).
Tricari zirlen t schwinpen (i26).
*Trieatio flethtunge (20).
*Trieatura gall. tr^chure (122).
*Tricatus (i. deeeptio 110 &c.) be-trie=
gung (68), -drieginge (132).
*Trieena-le l -rium dreyssig zalig
(110). ein dryssigest (68), dertichste (i32).
Tricen-arium (Gl. m.) v. -tenaria.
Tricenarius {cf. trigenarius) sbst.
[legere vnum -um cf. prc.) dreyssigist
(110). dertichste (132).
Triceni v. Trigeni.
*Tricenta trei hundert czal (3).
*Tricent-a, seltener -i, -e, hd. nd. dri-,
hd. dru-, try- (6), trui- (76), tru- (67),
nd. dre-, drie- (132) -hundert, -hondert
(11, 132).
*Trieentarius truihundert zal (76).
drihunder-ste (23), -gheste (22).
*Trieen-tenaria, var. -aria plura
concurrunt in vna missa {cf. trieenariu-
m, -s) vil trissig lesun-g, -gen der mess
(65 varr.).
TRI
595
*Trieentenarius hd. nd. drihundert
zal, i tal (23).
Tri- V. Tre-eenteni.
*Tricentenus drißig (8). dreyschter (9).
Tricente-nus, -simus hd. nd. der
drihunder-ste, -st (110), -test (68). der
trihundergest (6). die driehondertste (132).
Tricentesies, tri- (110, 132), tre- (68)
-eenties dri hundert- hd. -werbe, seltner
-mal, -fert (75), nd. -werbe (23), -werue.
*Trice-ntesimus v. -ntenus, -simus.
*Tricentuplus drei hundert mal (110).
dri h. valt (68).
*Tricenus v. Trigenus.
Trieeps {cf. bibellis) wurff-hack o.
-biel (75).
*Trie-, trig-esies /«?. drisig-, dryßyck-
(19 sim.), dryße- (21) -werbe, -werff (20);
drissig-mal, -malen (110), -fert (75). trißig
worbe (23). druchtich werue (22). dartich
warue (11).
Tric-, i trig- (iio&c), l trieent- (4)
-esimus {cf. trigenus) (der) drysigist
(iio), dryczegest (21), dreys- (4), driz-
(5 sim.) -igiste; driß- (18), dryssi- (75)
-geste; triss- (6), driß- (23) -igest;
druchtegeste (22), dertichste (132).
Triclin-ium, i -eum {i. cenaculum
cum tribus ordinibus mensarum 76), i
-US (74, domus cenaculi 76) hd. mus hus,
muß-huß, -haus i sal (9i), sedal i hosi=
dcl (Gf.), camere (no). ein kammer mit
dreyen betten o. tinn hauß mit dr.
kammern (110, sim. 132). win kannen
(kammer V 23). ein rüge stat ? einß huß
mit trien dischen (65). herlicheß- t furst^
lichmuß-hauße; sitzstule (74).
Trico uuidarfart (Gf. 3, 583). 2^1- -ones
zanckechtige hadcr leüt (Das.).
*Trieola-gum (Sum.), -num garthago
(121, Sum.). gardago (Gf. 4, 257).
*Trie- v. Trieh-omanes.
*Trieomum v. Tritonium.
*Trieorinatorizatorium {cf. tritoni-
satorium) temesbudel (20).
Trieornis drcyhornig 0. mit dreyen
hörnern (110 sim.).
Tri-euspis, -cospis {i. lancea que
habet tres acies 76) hd. spiß (8); eyn
dri-, drey- (134) -ortig, treyortig (I5i)
spiß, ding als eyn spiß (17); dryectig
sp. (21), eber-sp. (12), ebberspiße (13),
strimspieß (49), trispitz (6), das tr. hat
(88); dryeckter spieß, kron-hn t -il do
mit man sticht (75). krendel (76. cf.
kronlin? oder grandel sucula &e.;
gechrindelt bm. 882. krimieu incisiira
sagittae v. a. 16I8 sim., vll. azich krempel
fuseinula &c.), grelle (9. cf. bm. 569,
anders Fr. 1, 371^?). strale (19). strael
(11, 132). eyn ouer peck (22). en drior=
tich p. t sper (23). eyn speer mit dryen
hacken (68, 110), drye tacken (132).
Tricha v. Trica.
Tricho-, trico- (Sum. vi) -manes {i.
eapillus veneris, polytrichum i poli=
trieum, empetron, saxifraga, filicula,
eineumalis &c.) steinpharn (Sum.).maur-
l stein-rauten ; abthon; venus- i frawen-
har; klein steinfarn (73 sim.). wider-thon
t -todt; ziperell; Steinbrech (Ki.).
*Triehada v. Pilaris.
Tridenarius hd. dri-zehen, -cen (18),
75*
596
TRI
der 4rfii/enln' i), tn-iizchoii (.'3) czal.
nd. (Irichtfltal (^^). dritfiita (sie); cyn
grcpe / oyn gaiu-lo drij touich (23. X
tridensV
Tride-ns, -us {-22), l -ntula (74) (cf.
prc. : i- creogra 20) hd. eyn gabcvjo, -1
mit dreien zoiien, drii-ii /.., dr. cziii (17),
drill conoii ^M, drcn czoii |,18); drcy=
zoniiiK gabcl (1); mist-g., t -liack (74),
-gab (76), -gabal (i4i), -oabile (i04);
driatMidifb (20); kre- (20), kra- (iio),
krau- (68) -wt'l, mit dryon zoiioii (68).
eyn vorck mit drio czi-onden (i32). griff
(20). grt-if (4'.i). greype (13). grepc >22,
io<)). gafffle l dre tonnich i22). ags. mcU
toc (136).
*Tridental vat dat dry pyuai)pol of
pynncn licvet (i47).
Tridentum {du.) Trynt (12,5).
*Tridenus iMss. mog.) hd. dri-zehende
sim., -zebonick (5), -czcnste (18). nd.
dricbtech (22).
*Trideus v. Tridens.
*Tridificus i-. Trifidus.
*Tridrachinum anderhalb ort (m).
Tridu-anus, -us hd. dri dagig, drey
tcgig.
Triduanus (c/. prc.) dri tagi-g (6,
75), -ch (23). dre daghe (22).
*Tridtio drey tag lang (110).
Triduum dry tag (7.5).
Triduus {cf. triduanus) drei tagig
(1). dri-tagig (75), -tageclitig 10), -daechtig
(23). dre dagicli (22). drißig dagig {sie 18).
*Tri- f. Trig-ellum.
Triennalitas drüjericheit (20).
Triennis hd. nd. (23) von drien jaren.
hd. von drin, dreien jarn, bissw. garn.
dry iare alt (19). drie iaer aelt (11).
drey-iarig il), -erig (Uoi^). dry- (8, 9),
try- (7c) -ierig. dry- (132), dru- (20)
-jarich.
Triennium hd dri jar zijt sim.;
drey jar-zeit (134), -lang (110); drie gar
czit (17); dry iarig (68). 7id. drij, dre
iar tijt; drye iaer (132).
Triens hd. drey taii (9), daß drit
deyl ( 17 sim. ) eyns dings. drey lott
(HO).
Trie-, trige-, tre- (76) -ris {cf. durco)
ein schiff y9. 17). groß schiff 1,8, 9, 76)
mit dreyn (9), dren (8) mast-bawmen t
-pawm (9) , -bamen (8 ) , mit drin mas=
beymen (17) ; quadrig-, pent-, hex-eris
mit vyren, fünfcn, sexen ^9). trieris [i.
nauis magna 86) kiel 16, Gf.). kiol (Gf.).
durco i kiolmigna (86. aus kiol + magna;
lt. durco, pl. -ones cf. h. v.). ein droche
munt (23. mhd. tragmunt sim.),
*Trifans (cf. trifarius) dryua-ch (9),
-cht [S).
Trifari-am, -e drey faltig (110). dry
faltiglich (68). drier bände (8, 9).
Trifarius (x fari; i. tria fans 66 &c.
cf. trifans; trilinguis 68; tnbus modis
110) hd. drierley, dr. spraach (68), drey-,
tri- (76j -erlay, driueldich (20). nd. dri=
ger leyge, trierley (23).
Tri-faux, -fax (68) i. habeus tres
fauces drey kinbacken (iio sim.).
*Triffa v. Crinaeula.
*TrifFerp {medic. st. tryphera, Tpu^pspa
124) tressei, var. trißeny (64. cf tragea).
Tri-fid\is, -difieus (20), -sidicus (19)
TRI
hd. dry-faltig, -faldig (8), -feldig, -ueltig
(76), ueldyck (19), -spelich(9). dristreni^,
trivaldic (155;. drcyfaltig (uo). nd. drij-
veldicb, -voldich.
Trifinium dryendich (20). drey end
(110 sim.).
*Tri-folium t -fiUum (74), -folia
gouclies ampfcre (.sum.). goiesamphera
(131). gaches-, var. galies-ampffer l klee
(74). Cf aecedula, cuculopanis, trifo=
lium acetosum.
Tri-folium, l -phonium (125) (i.
Planta leonis Das.) hd. nd. cle, cle- (8,
9, 7.-., 97), dcuer- (i32), dre- (23), tri-
(77j -blat; kele bleter (16). hd. clee,
clehe (17, 75», i2.i), cleh (75^), ein dry=
blctterig clee (110). wrf. kle-, kla-ver.
caruel (11). kyrbel (19). lowen tapen
(Das.).
*Triformare driformich machen (20).
Triformis hd. nd. dri-, hd. drei-for=
mig. hd. drey- (4), trei- (3) -formick;
drierleye gcstalt si7n.
*Triformiter dri formelich (20).
*Tri-, tru- (136), truf- (Hpt. 5, 7) -fu=
lus ags. felo-spraeci (94), -spric (^Hpt.
I.e.); fclusperici (136). ^m.s tribulus X
friuolus? trufa? c/. felaspecoWor^uax .^
Trifur ein grosser dieb (88).
*Trifurcatryziugiet, var. dreyzingget,
gabel (64).
Trifurcus dry gablet (67). drey ge^
belig (9). heugaBel (75).
Tri-ga, -juga eynn wagen mit dreyen
pferden (H0 sim.).
Trigamus dreiweibig (110). dreyer
weyb (9), dryer wibe (8), dreier weiber
(75) man.
*Trigeeuplus dryssig- (68), dreyssig-
(110), dertich- (,132) -valt.
*Trig-, tri- (49j -ellum (austigillum?)
slege-1 (13 &c.), -u i klipfei (49).
Trige-, t triee - narius , l trigenus
(68) dryssig iar alt (,68, 110).
Trigenarius hd. dri-ßig, -sig, dreis=
si-g, -ck (3) czal. drißig zal (23). drich=
tich tal (22).
*Tri-geni, -ceni dreyssig (110). mit
dr. zemal (68). dressich vnd dr. tzoga=
der (132).
*Tri-genus {i -cenus, -cenarius 110.
cf. -genarius) (der) trise- (5), dreyssi-
(66), treyssi- (70) -giste. dryssi-g {b^),
-goste (67), -gst (133). trys- (69), tre- (3)
-sigste. dreyssi- (i34), dritti- (23), driße-
(21) -gest. drißge- (,18), drisgeu- (17) -ste.
dryßigst (133;. drichteghet (22).
*Trigenus ( i. trium generum } tripur=
tig (Gf.).
Trigeris v. Trieris.
Trigesi- v. Trieesi-es, -mus.
*Trigi- V. Tign-arius.
Trigila v. Trigula.
Triginta hd. dri-ßig, -ssig (17, 75),
-sig (5), -ssich(20), -yßyck(19); dreyßig
(liO), trissig (6). nd. trid- (23), dress-
(132), dritt- (22b), dricht- (22), dart- (11)
-ich.
Tr. tres & tria dry vnd dryssig (75).
Trigla {cf. mullus) meerbarbel (126).
*Trigona i. tritorium mortiersteyn,
vysel; i. tela webbe (i47).
Trigonus dreyeckig (1 10). dry-eckach=
tig (68), -cantich (132).
TRI
*Trigr- v. Tign-arius.
*Trig-ula, -ila (gi. m.) gall. treuUe
(122).
*Trijuga v. Triga.
Trilex v. Trilix.
Trilibris hd. nd. dri-, hd. drei-wich-
tig, -wichtich, -wagig (22), -wachig (23),
hd. -wechtig. drei wegick (4). trei wicn=
tigk (3).
Tril-ix , -ex , drilex ( g. v.) tril-ich
(_64h, 88), -che (Auz. 8, 98), -ch (6, 126).
drilch (17). dreylich (64«=). drvlich von
dreyen faden (110). van drye araden off
malgen t eyn panscr van drye m.(i32).
eyn dri-, drei- (uo) -fcldig (17), -fach
(9, 110), -facht (8) pancer. feder-rith, -it
(Hen.).
*Trilla ein muele spinnel {quo molen-
dini vertuntur uo). mulin spindel (68).
mulen spundel (20). molen-spille fll,
132), -spyl (19).
*Trillare tryllsingen als trill trill;
kindestillen (74).
*Trimagister (-mgr cf. -megistus)
dreyer meister (9 sim.).
*Tri- v. Thy-mallus.
Trimatus dry (110), von dry (68),
drier (17 sim.) iar czit, zeit (110). dry
ierig (8). drey jar (9).
Trimegistus ein meister seer groß
(uo sim.).
Trimembris von dreien glideren (110
sim.). van drj-e leden (132). dryer glid=
der 1,8). drygliddig (75).
*Trimens ein buch, hoch (17) von
der sel-e (9), -en (8) tugent (9), dogende
(8, 17).
Trime-nsis, -stris von dryen mone=
ten (uo sim.). drimaendich (20).
*Trimera {i. taratantara, baculus
mobilis super molarem; cf. deuoraneia)
kamprade, redpeutel, schutzstab (74).
Trimodus hd. dri -messig, -massig
(6), -raissig (17_) ; drei-massig (i34), -me^
sig (4) ; treimeissick (3). nd. dri mettig.
Trimus von dryen iar alt (uo sim.).
*Trina {i. luna) mayn (147).
*Tri-, dri- il) -narius hd. dri-, drei-,
trei- (3) -czal; dreyzalig (66 &c.). dry=
zelig (75). nd. dri tal.
*Trinat hyrundo (123).
*Trinidus dryualtiger (74).
*Tri-nies, -pliciter drystunt, vgl. zu
dry malen (75).
*Tri-nio, -o (93), -uio (64») (in ludo)
eyn try o. try äugen (64^). drey (64«:).
drie (93). dry vff dem wurffei; i.q. tri^
nitas dryualtigkeit (75).
Trinitas hd. dri-faldekeit, -feldekeit
sim., -faltikeit, -ualdicheit sim., -vellikeit
(5b), -feldig (18); drei-faltigkeit (uo),
-ualtikait (1). nd. driualdiket (23), dre
voldicheyt (11, 22).
*Trinius {aus tri-mus X -ennis?)
drey ierig (9).
Trinoctium eyn cyt von III nach=
ten (HO sim.).
Trinodis von drei knöpfen (68, uo).
van drye knopen (132).
Trinodium {i. infundibulum Gl. m.)
eyn ding von dreyen knopffen (uo). diy
naatig (68). drye naedich (132).
*Trinodus s. driuolt knop (13).
TRI
*Trmoim-us, -s {i. tria habens nomina
66 &c.) dry-, drey- (iio) -namig (68, iio),
-naemich (20), -nemich (20).
Trinus (Br. /. ternus 1) hd. dri- (i34),
try- (6) -faltig; drey feldig; dri-f., -filt
(8), -ualt (19), -uach (9), -zal (75); try=
feltig (69), treifeldick (3), treyig(2), der
dritt (1, 75). nd. dri-gich (23), -uolt(ll);
dre (22).
*Trio V. Trinio. Suppus.
Trio i. bos (Br.) oss (i47).
Triobolaris nachgultig l schlecht
(Das.).
Triobolus ringferig (Das.).
Tri-, tyr- (74) -ones (c/. septem-tr.,
trio) wagana (127, sim. Gf.). wagen am
hymel (74). zacker- t pflug-ochsen (Das.).
Trip-a, -pa (75), t strip-a {q. cf. 75^),
-pa (75'') [cf. briton. stripen) {cf. oma=
sum) hd. sultze sim. nd. sulten t pensen
(109), wamme t zulte (11), pletz-e (109),
-er t panse (132). bletz (68). bletzer (110).
wammenbletz; kuttel-, wampen-, var.
wapen-fleck (75). kottfleisch (74, 110).
rampanyge (19).
*Tripandium v. Tripondium.
*Tri-partire, -ptire, t -ptiri {nach
ptitus 110 &c.) in dri hd. deyln, teyiln
(5), 7id. delen. in drey teylen (110), tail
tailen (134 sim.). an drie deyl gedeylt
(17). in dre del ghedelt (22).
Tripar-, trip-titus hd. in dri, drey
(110), drien (i32) ge-deilt, -teilt (uo).
*Tripecia v. Trepedia.
*Tripeda v. Tripes.
Tripe-, tripi- (110) -dalis hd. dri,
drier, dreier fuß lang. nd. dre vot lanck
(22), driuotich (23).
Tripe- v. Trepi-dicam.
*Tripedio v. Triployda.
*Tripedius {von -dalis unter seh.) drey-,
dry -fuessig,-fiessig(i 10 t'arr.). dryeuossich
(132).
*Tripela tripjiel {terra 135).
*Tripenda v. Triployda.
*Tripendiuni v. Tripondium.
Triperti- v. Triparti-re, -tus.
Tripes adj. i. tres habens pedes sieut
scabellum als Schemel, sbst. {untersch.
von tripeda i. mensa cum III pedibus
66 &c.) hd. dri-, bissw. tri-, drey-fuß.
driuoß (12). eyn drye-flPoß (20), -voiß
stoel (132). dri vuet (11). driuet (23).
dreuot (22). drebs (13). eyn ding mit
drin beyn (17).
*Tripi- V. Tripe-dalis.
*Tripid- t tripart-itus indreygetail=
ter (74).
*Tripidiuni v. Tripondium.
Tripl-are, -ieare Äd.dri-feldigen (-are
5 &c.), -feltigen (-ieare 5, 75), -felligen
(21), -faltigen; drei-feldigen (4), -falt
machen (110). nd. dri-, dre- (22) -voldich
maken, t -voldighen (22).
*Tripl-eida, -enda v. -oyda.
Tripl-ex, -us {q. cf.) dri -feldig
(5 sim.), nd. -voldich, -vollich (23). drey;
faltig (110).
*Triplia ags. lebel (94, 136. hd. st.
laefel? cf. ahd. label).
Tripl-ieare v. -are.
TRI
*Triplieat-io (75), -ura driual-dunge
(20), -tung (75;.
*Triplicitas hd. drifeldekeit, drei=
faltigckeit sim. nd. drivoldicheit.
*Tripliciter {cf. trinies) driueldeclich
(20). dreifä-ltig (Ki''), -chig (Ki^.).
*Trip-loyda, -leida, -lenda (6), -enda
(18), -edio (22) (Mss. mog.) dri- hd. felde--
keit sim., -faldikeit (17), nd. -voldicheit.
*Triplois {cf. diplois) jopp t schopp
(74). treie l troie (ziem. 475).
Triplus {cf. triplex) drifeltig (5).
dry (bb).
Trip-oda v. -os, -udium.
*Tripodium {cf. Gl. m. h. v., 0. v. tripes)
dry-beinecht (8), -beckecht (9) schemel.
ein seh. o. ein ding mit drin fußen (17).
*Tripofonium gall. trefFonier (122).
Tripolis landt o. statt von dreien
stetten (110 sirn.).
Tripolium {herba) turbit (i26). poley
(Ki.).
Tripond-ium, -us, tripun- ( 1 ),
tripen- (66 &c.), tripan- t tripi- (75)
-dium {i. stater &e.) hd. nd. eyn ge-,
l g- (75) -wicht, hd. eyn gewichte, dry-
g., (-US) -wichtig (\1, 75).
*Tripor {cf. sq.) buffheit (20. hd. nl.
Kii. frz. buffet).
*Trip-os, -US (109, 112), acc. -oda,
-ödem, pl. -ödes, abl. -ode (Gf.) ein
schra-ge t -ch (109), -g (110 sim.). disg
l chuhnara {acc. sg. cf. chytropus, tre=
pidicam); drispissi ^Z., trispize aiZ. (Gf.
cf. trispietum). dristich (-ödes Sum. iii).
altar o. tryfussiger tisch ( 74 ). esel,
schalck, geiß (112).
Trips, g. -pis ein iioltzwurm (110 sim.).
*Tripta {st. crypta ; cf. brachitensa)
eyn grübe vnder der kirchen (17). clafl=
ter (75).
Tripudiare {i. eorisare &c.) hd. nd.
hant slagen simi. hd. frolich sin. nd.
vrolick wesen. dan-sen (99), -czen (17,
20, 65) vor frey- (17), freu- (65) -den.
singende frauwen (8_). s. t frewen (sic9)
sich fro wen; vff-sprnigen t -hupffen mit
schritten vor freuden (65). seer fryen
(110), verblijden (122). schri- (20), schre-
(8, 9) -cken. gumpen (i26).
*Tripudiosus freudenuol (75).
Tripudivim {t -poda 76. verm. eig.
zu -peda) freude (8, 9, 75). groß (noj,
vffspringend (65) freud, die da gezelt
wirt mit dem trit (65). tretenod (Gf.)
groisse blijtschafft (132). fi-olichkeit mit
schreckin (b^). eyn reyg (12).
Tripulare dri volden (23).
*Tripuin vitse (108. vimen, vicia
KU.).
*Tripundium v. Tripondium.
Tripus V. Tripos.
Tryphera v. TriflFera.
*Tri- V. Ty-phonicus.
*Triphonium v. Trifolium.
*Triqua-drum, -rum (94) tri- (127),
thri (Gf.) -feorscozan. a^rs. trifoedur (i36),
dhrifedor (94).
Triremis eyn schiff l gal-eye (132),
-le (iio) mit dry, dryen (110) ordinan-tz
(110), -cien van (i32) ryemen. gock (74).
*Triseus een driesch(i08.veruactum
&C. KU.).
TRI
597
'"Trisieum v. Medica.
*Trisidicus v. Trifidus.
Trisilis ags. tinüfotad faed (Gl. Aelfr.
cf. Gl. m. h. V.).
*Trispietum drisbizic (loi). Cf. v.
tripos; venet. el trispide der drispicz
(Sm. 3, 583); trispedium (Gl. m.).
*Trisponitus v. Typhonicus.
*Trissa {piscis, i. alosa; a. d. D.f)
alose (KU.).
Trissago v. Trixago.
*Tristagium v. Tristega.
Tristare, -ri hd. be-trubeu, -drüben,
-driben (13), -droben t -drohet sin (21),
-trübet sin sim.
Tristare {i. con-tr.) tru- (68), trau-
(lio) -rig, drouich (132) machen.
Tristari hd. trurig (es), traurig (iio),
betrübt, bedrubyg (133), nd. drouich,
be-dr. sin, wesen (i32). drouichen (11).
bedro-uen (11, 22'^), -mmen (?23). raoyen
t troren (22'').
*Tristator betruber (75;.
Tristeg-a, -um, tristiga (67, 152) {i.
locus tricameratus t cloaea Gemmae, Voce.
ex quo, secutorium q.cf. 125. c/.ambotum.
trumento. priueta.) eyn volger (125);
V. der, in der (21) schan-den (6, 21),
-de (135, 152), -d (67). eyn fulger in eyner
standen (17 &c.); fulge (5), volghe (22,
23) inder st.; huttenfogler (-a 74). eyn
hauß von dreien kamern (110), huß von
dry kamcren (68, sim. 132). eß gadin
(8). esse-g. mit dreyen vnderscheyden
dachen (9). eyn degk (21). tri-, ^'bri-
(Gi. m.) -stega ein buthe deckil (5''. X
dolithega?). scheißhauß, prifet, stieg
(74).stigetrodea(s<.troclea?i04).tresteca
(?. tricamerata) dhridilli (Gf. 5, i33).eri=
stoga (2), christega [i. lat-rina l -erna
1, aber crist-ogum, -egum i. cristallus
Gl. m.) scheyß haus (1). {Cf. praestega
vor- l Wetter -tach; schopff Ki'\). tris=
tegum waerderebbe; heymelecheit; sciit=
camere (108). dry camerigeistede (147).
drygadung (74). trist-egum (2), -egium
(2, 74, 76), -igium (74, 76 &c.), -agium
(74) (i. propugnaculum q. v., specula-
re i -r 75 , phala 74. cf. ob. 336. Gf. 3,
214) hd. er-, i ar- (4, 75*^), a- (75^) -cker,
i berg-frede, -fryde (67). nd. erkener t
berchvrede (23). erckel (76). argger l
berg(6). hd. bergfrede (V. a. 1477), berck=
fryde (66 &c.); bergk- (21), bürg- (134),
burck- (69) -frid; perckfried (74), ber-
pferd (4). solari (Gf.).
*Tristieiosus betrübter (75).
Tristis hd. betrub-it, -et, -t ; be-triept
(76), -drubig (12); drubyck (19), tru-,
trau-, dru- (8) -rig. nd. bedrouet, drueuich
(11), druue (99), vnhogen (22^).
Tristitia hd. betrup-, betrüb-, bedrup-
(67), nd. bedrof-nisse. dribniß (13). trur-
(68), drou- (132) -icheit. traurig-_ (iio),
trauri- (134), trüri- 1 widerwerti- i lidlich-
(65 Mrg.), drure- l drube- (20), drubyc-
(19) -keit. kranckheit; trüb- i quanck-
(gnanck-?) -sal; anfecht-, vnterdrück-,
v'derb-uug; smertzen, leid, angst, not,
jamer, kummer (65 Mrg.). k.-niß (65).
*Trisus {aus tirsus?) eyn sträng (17).
*Trita {anders Gl. m.) v. Tructa.
*Tritaphus v. Tritauus.
Tritare dick-vil zerryben (68, 110),
-wil wryuen (i32).
598
TRI
♦Tritaiia hd. diu fiter in3ter(6), eyii
dritte «'. mudür sim. ml. eyu drit groto
in. dii' eltest au (sm).
Trit-auus, -tauus, -aphus (3) (hiuat^
tiT (75). hd.. (hittfUrr- (7i), der drit
eldcr-, oyn drifte iltir-, nd. oyii drit
groti'-vadcr, hd. -vatir, -vattcr. die biji^te
aelder vador (11). der trittc alter- (;$),
dritte alter- (4), funffte a.- (19) -vater.
tritt oltor ani (GV der cltest cne (9t).
vr-ani / -auher (74), -eni (iio). des vrane
vatter (Das.).
*Trite- (74 &c.), trito- (1, 221». 74, 77,
125, 182, 147) -rium (c/. crucibalum)
hd. eyn stoessel (7(0, niorsol (ö, 76), m.-
stossel (18), -steinpfel , -Stempel (133);
stoßer l morser (17); m.-stossel (2),
-stössel (1), -strempfi'el (74), -stien (uo»);
m.-, morßer- (isi), morßer-stempfel ; mar=
ser (()); stam-plie (3), -pfe (4), -pf (74,
75) ; tupiu'l (2. (/. Sra. 1, 388. u. V. trun^
eus); rib- kille (74), -yßen (i25). repyse=
ren tot vlass (147). eyn mosser- (21),
moser- (22), moyser- (23) -Stempel, fissel
{in martorio 77). visel l knie (22**). v.-
stevn l moerser (132). reybkolb, melpeu-
ter(74).
*Triteriuni (c/. prc.) v. Tritonium.
*Triterius v. Stibulum.
Tritie-eus, -ius (75) ((/. frumenti=
ceus) wei-ssenen (7.5), -ßen (20). von
weyssen (68. 110). van ■weytzen (i32).
tarwen (99).
*Triticosus v. Frumentosus.
Triticum hd.nd. (23) weiß. hd. weiss-o
(93), -e, -en (110); weiz (5), waitz (134),
waiß t keren (76), weiß kerren (6), weytze,
weiyß (19), weße (13). nd. ter-(i32), tar-
(99), tra- (109) -we; weyte, weit^rogge
(109).
Tritilis gut zu ryben (iio^). guot zu
ryeben (iio''). bequeem zu zerrybeu (68),
zo wriuen (i32).
*Tritilluin hd. sto-ßel, -ssel; stossel
(67); stoyße-1 (i33), -r (19).
*Tritolus V. Tritula.
*Tritonisare [cf. taratantarisare )
melpudelen, peuteln (74). bütlot (-at93)
*Tritonisator butler (93). melputler
(74).
*Tritonisatoriuni ((/. taratantara)
büteluas (93). peutelfaß &e. (74).
*Tritonium [abl. -io) bütcl (93). tri-
comum, -terium melputel (74).
Tritor stoßer (20).
Tritorium v. Triterium.
*Tritualis dry wetig (18).
*Trituare v. Tritulare.
*Trit-ula, bissiv. -olus, -ulus (22) (cf.
tribula, percussorium ) hd. fle-, ple-
(76), pfle-, fley- (13), sie- (21) -gel. nd.
vlegh-el (11, 22), -e (23). dreschel (75).
*Tritulacio ein dresser {sie 4).
Tritu-lare, -rare, -are [i. tribulare
1) hd. dre-, tre-, dro- (Das.), nd. ders-
(132), der-, dor- t dur- (11) -sehen, hd.
dre-ssen , -ßen (10), -ßelen; das körn
auß-treibeu l -trucken (Das.); zu-, zer-
rybeu, -reyben. nd. to-wriuen (22), -wro=
men (23). zermullen (74).
*Tritu-latcr, -rator hd. dre-, tre- (6,
75, 76, 110^), nd. der-, ders- (132) -scher.
hd. dre-sser, -ßeler (21); zu-, zer-reiber.
TRO
Tritu-ra, -ratio, -latura ( 75 ) , trit^
tura (75 var.) (*'. messis) tresch- ^ flcgil-
ungu; dresca l gidresc (Gf. ). tre- (68,
110''), dre- (1, HO») -schuiig. dreß- l
dress-unge (20). zerrybung (110). dorsch-
l wryu-inge (i32). ein körn hd. -haufi,
-liuß (()), nd. -hopp. hd. ein haufi" korn-s,
-ß. ein iianf koren (^. granum canapi
sie 4 !). luiff'eii stroß o. ge-str. varr. -stros,
-stroß {wett. -stros); strohauften (75).
Tritur- v. Tritul-are, -ator.
Tritus (^. confractus t&c, abilis , et.
expertus 3 i. q. nhd. gerieben) hd. be-, ge-,
zu-reben (M.sd. mog.); be- (5), ge-, zu-,
zer-riben; ge-ricben t -übt (no), -tro^
sehen (68); scheffti-g (10, 49), -cli (13),
-ck (3); retlich (49); lewfiFtig {bis 1. cf.
Sm. 2, 445). hd. nd. bescheyden. bereuen
(23). to- (11), ge- (132) -wreuen. herfarn
(21). klug t behende (17).
Triuia {i. Diana) eyn gottin der
weld (iiü). eyn goedj'nne vau die iach-
ten (132).
Triuiales (-iura 110) drey kunst scz.
grammatica rhetorica loyca (9).
Triuialis hd. triwechig t wegig (76),
dri-, drey-wegig. hd. dri- , ad. dre- (22)
-wegich, -wegicht (21). tiüjwagig (6).
drwech (23).
*Triuio v. Trinio.
Triuium tri-wfig (6), -wege (i4i),
-wegich (23). hd. dri we-ge, -gig (46),
-rg (20). dre weghe (22). drey weg (9).
drie wege scheidege(5'^).ÄfZ. wegscheyde.
Triumphalis hd. sig-, sege- (17),
strit-, streit-hafftig; sig- (65), sieg- (62),
sege- t vberwonde- (2Üj, vberwint- (75),
kyfe- (5) -lieh, lobelich vberwunden (8).
1. t streytbafft (9). strit-haffig (18), -hef=
tig (6), -bare t koue (17;. beselicht (21).
nd. kiuelic.
Triumphaliter vberwintlich (75).
Triumphans gesiegende (20).
Triumphare hd. vber-winden, -sigen
(1, 75); ge-s., -segen, -siegern (5^); vbar=
sigiron (Gf. ), obsiggc n (75), vechten,
herrschen (64). hd. nd. sege-, zege- (11,
19 &c.) -V., -vachten (23). wechten (21).
syg haben darum freyeu, var. fryen (110).
verblijden van groisscn victorie tegeu
die vyaude ( 132 ). den sig gewinnen t
obliegen im strit (65). frogen (19). vrou^
wen (11).
Triumphator obsigger t vberwinder
(75). segehafft (20). eyn syg-halter, var.
-behalter (110).
Triumphus (^. tropheum 1, tryam^
bos 74 , nicostrum 75 , plena victoria,
vana gloria, cantus trium puerorum)
der sig (1, 65, 75, 76). syge (110) seghe
(20). eyn segunge ( 18 ). obsigung ( 75 ).
gesig (74). volkummen sig (9). volkom=
men strit (8). vberwind-ung (74, 75), -er
(10). hd. sege-, seghe- (13), hd. (12,19)
nd. zege-facht (.5), -vacht (23), -vecht
(22), -vechtinge (11), -fechtung (5^, 19),
-haft (12, 13). drifeltig freud (65).
Triumuir der selb drit gewalt {sc.
het 93). dreiherr (Das.).
*Tryunetila ingrun (74).
Trix-, triss-ago {cf. chamaedrys )
gamanderlin t bathengel (11 6).
Troas die statt troy (110). eyner
von troyen (68).
*Troea v. Tructa.
TKO
*Troc-, trot- (19) -alus {auU iio&c,
vogel 107, eynre hande vogell 132). 03'n
weckholdervogel (68). drap (19). drappe
(11, 107).
""Trocare , l troeulare (110 &c. ) {i.
cum troco ludere C6 &c. X trotare)
topffen (74). doppen (20). dreben (19).
dräuen (11).
*Trocatio dojipen (20).
*Troc-ea, -ia (3, 4, 74), throcea (23)
{aus troch-ea, -lea cf. droteca) grieß=
pret (74). lunner (70); runge (3, 4, 74,
77) in cwru (76, 77), super axem (4).
eyn tuwing (t? c? 23. ans runge V).
*Troces {cf. prc. f) balk-zappe (8), -e
zapft (9).
*Troeia v. Trocea. Drotheea.
*Tro-clea, -chleae ^^. (111), -cleis {d.
jjI. i. rotis modicis 94, 136), -ehea (06 &c..
Er.;, l troclea (68, 132, in 110 untersch.)
{i. torcular l parua rata super puteum;
cf. torclea, trocea, droteca, colista)
hd. nd. wind-e, -eisten (22**). runge (9
Anh.). ruUe (125). kelter i wind (68).
preß (-chea 110). perssc (132). wyndaes
(108, 132) van putz (i32) c/. windasivun
(Gl. m.). prunseheiben {pl. 111). schib
wind l haspel (76) ags. strikilum {d.
pl. II. c); trogleis hl§dr§ (Hpt. 5, 194).
*Troclodite v. Trogodite.
Troeta v. Tructa.
*Troculare v. Trocare.
*TroeurQ v. Tracum.
*Tro-eus, -chus (114, i35, Ki., Pict ,
Gf., Fr._, Er.), torcus (i09) (spel 22b, lu=
dus t instr. ludendi pueroi'um, i. trope-,
copa-rillus q. u. ; turbo 114 &c. cf. glo=
bulus, droteca) hd. nd. dop; ku- (17,
22b &(..), ko- (22), hd. kru- l krau- (109),
kreu- (U4), krau- (Ki.b), krei- (Ki.a),
trie- (135) -sei. hd. dopli (18), dopf,
doppe (8, 20), topf (6, 110^1, 128, Sum.).
bolJ kule (8). bos kewle l treibe keul
(9). bustule (t st. c). dryveklot (i09).
kloß (135, Das.). glotz (Pict.). toi (132).
dorl (Fr.), peitsch-torl t treibhorn (ki^.).
radscipa [i. poples Gf.).
Trochea {cf. troc-ea, -lea, ancla)
zugsclieyb; scheybeiu einem zug; prun=
nen-rade, -sayl (74). wijn-, oley-parss ;
cleyn putrat (i47).
Troehilus {auis) kung- (Das.), konge-
t golthenn- (126) -lin. glothänichen (114),
Troeh- v. Troc-lea, -us. Drotheea.
*Trogleis v. Troclea.
Trogo- (iio^, 132, El-, st. troglo-),
tröge- (68), troelo- (iiob)-dite (t. etliio=
pes) mor-en (68, 110), -ianen (132).
*Trogus {cf. troclea) winta (Gf. 1, 760).
Troia die, stat von troy (68), dem
kunigrich von troyen (110, sim. 132).
Troja suu (Gl. Cass.).
Troi-anus, -us, -ugena, tros eyner
von troyen (110 sim.).
Troita v. Tructa.
*Troius &e. v. Troianus.
*Trolla {cf. trulla) kelle (5^). murer-
(8), mawr- (9j -k.
*Trollius flos hunds-gitft, -tod (i43),
*Trona {instr. carpentarii; i. aseia
75) hd. mei-, mai- (76) -ssel (der zimer=
leut 75); meisseil (3); may- (74), mey-
(17), dachs- (75^ Mrg., dech- Fr.), nd.
TRO
TRU
TRU
599
des sei. neper (76). borer (9 &c.). beiel ■
spenii (75b Mrg.).
*Trongrus {ans congrus) v. Thy=
mallus.
Thro-, tro-nus hd. tron, selteji thron,
droii (5''), troyn (5), stuel (20). konnig-
(8), kouiges (9, 23), kung- i kaiser- {
got-lioher (65) stul (der wirdickait 65),
stole (i23). trone (23). pl. throni die
gestulten engel vff den got siezt (65).
engel schar (9). kure o. rnstui (74).
*Tropa brychen-, {verb.) buchen-hulcz
(19). bücken holt (11).
Tropea v. Tropheviin.
*Tropedo ( piscis, cf. torpedo) bley
(11, 19). blyck (19). bleke (20).
*Trope- (147), copa-rillus (i. trochus)
dop, toi (147). doppe (8, 20).
Tropiee hd. glich-lich, -lichin (8).
nd. geli-ckich (22), -cliit (23). tropi-eus
t. conuertibilis &c.; -tus est homo conuer-
satiuus (76).
*Tropidus i. strepidus commotus{i&).
*Tropiuni v. Tropheum.
Tropolo-gia (Br. &c.), -ya (76, 93)
ein bctutung diu lert tilgend (9.3). rede
tuschen got ind der syelen (147).
Tropologica intelligentia sitlicher
sin der da gut sitten antrifft (65).
*Tropolo-ya v. -gia.
Tropus (^. simiUtudo t deceptor 66
&c., modus lo^uendi l cantus in ecclesia
110 &c.) //f/.ghehnis; gleich-nyß (4), -neß
(3); gelijchuiße (20). nd. gelicnisse. lut
(8). laut (9). eyn reden waelstaen of
guede manycre (147).
*Trophator {cf. trufa) v. Leccator.
Tro-phum, t -pium (7g), -pea (pl.
94, 136) [i. Victoria habita de hostibus in
fugam sed non plene deuictis a trophos
eonuersio et die. spolium belli; cf.
triumplius) ein vberwintnuß t ein zei=
chen eines sigs (110). lob 0. sig (9). lop
o. vorsalbe (vor torax 5. ?;. 8). zege(19).
verwynnisse (i32). ags. sigbeacu (94);
Signa t beanc {lat.? 136).
*Tropheus {i. victoria) sig (76).
*Trophium {st. str.) gurtel (20). gor^
del van gold off siluer, en duysynck {i.
stromacium 147).
Tross-a, -ellum, dem. ella l -ula (20)
(cf. Du. wtb. 347) pack-eel (11), -eil l
tross«' (20). pac (108). gepac (19, 99).
tors-el (99), -eel (lOs).
Trossare tors-en (99, lOs), -sen (20).
packen (11, 20, 10s).
*Trossellum &c. v. Trossa.
Trossulus {i. torosu-lus, -s Kii.)
ryttcr o. trosser (110). ryter 0. trossierer
(110^). ridder (i32). poesclachtigh (Kil.).
Trostri-num, -um v. Tostrinum.
*Trotalus v. Troealus.
Trotare {cf. troc-, suceurs-are,
trutinans) hd. draben (19 &c.), czelden
(19).
Trotatio {cf. succursatio) drabunge
(20).
*Trotator v. Succursarius.
*Trotoriuin {cf. trit-erium, -onium)
melpeutel, stampff (74).
*Troximum v. Cichorium.
*Troxsimia v. Taraxacum.
Trua (i. truUa f tudicula; truna
i. trulla longior 125) ballye t to- (i32),
tu- (109) -bbe. bal 0. topff (110). zuber
ader wanne {hd. 109). schaufei o. hand=
becken (91). brente (Das.). koch- ^ wasser-
kelle (125). gelte; ruhrloffel t querl(Ki.).
*Truale v. Thamus.
*Trub-ilum, -liura {i. parapsis i47.
Gl. lu.) dyssch l blayter (19). platteel,
grote schottel (147).
*Trubucna v. Deurus.
*Truo-a v. -ca, -ta.
*Trucca (Gf.), truca (Gl. m.) tru-ha,
-a, -he (Gf. 5, 511).
*Truecus {st. truncus) stock {b^).
Trucidare hd. mo-, mu- (6, 134), mi-
(7g) rden; stechen (21), dot-st., -schlahen
sim.\ ze tod schl. (76), zu tod schlagen
sim. ; er-dotten (55), -slahen ; doden sim.,
verderben (65), krencken {debilitare 8),
pingen sim. krigen (17). zu- (17), doet-
(132) -slaen.
Trueidatio pyng- (8), tot- (9) -unge.
Trueiditas v. Truculentia.
*Truei-diter v. -ter.
Trucilare turdorum vox (i4l, Gl. m.).
Truei- v. Trucu-lentus.
*Truci-ter, -diter (68) wreet- (i32),
freydc- (68) -lieh.
*Truciuiii V. Tueium.
Tru-eta, -tta, -ta, t -tula (74), -ca
(68, 107), -ita (Gf.), tro-cta (5''), -ca t
-ita t trita (Gf.), tur-ta (gi. m.), -da
(75) a. varus t mertus 74, cardua l
fo-, ho-rena 75) hd. vor-, for-hana sim.
(Gf.), -hen (46, 75b, lu), -heim (68), -na
(87), -en (75a, 63), -n, -ha (Anz. 8, 98),
-ich (1), -ch (74), -h (9), -hei, -el, -heln
(110), -alii (21); far-liahi (6), -en (75J;
vurn (19, 74), vor (3, ö''), far (4), ferhyn
(64). nd. vorn-e (22), -ken (107), vuern
(11), voernken (132), werne (109), worme
(23). hueche (v. a. I6I8). buch (Fr. 1,
471''). rupa (Gf. cf. capito).
*Truetaria {st. tract.) trehtere (i3i).
Truculare {et. turdorum vox 147, Gl.
ra. cf. truc-, trut-ilare) dot sehiahen o.
würgen (iio sim.).
Trucu-, truti- (67, 74, 133, Mss. mog.)
-lentia, t trueiditas (110 &c., Br.) pyni=
gunge (iiflij). peynung (110^). wreetheit
(133). vredcsami- (22), vressam- (23)
-cheit. vnfrid- (74), frid-samkeit (6, 74),
-esumkeit (21). hd. boß-, poß- (74) -heit.
Trucu-, trutu- (9). tutu- (8), truci-
(Br.), cruei- (f. tirannus), truti- (Mss.
mog.) -lentus hd. nd. böse. hd. boß, boß^
(21), bossi (6), hochmutig (9), goch mütir
[sie 8); peyn-, var. pynig-ung (110. X
prc). wreet (132). vressam (23).
*Truda schlit (46).
*Trudas v. Tradulus.
"'Trudases {cf. trudes) eyn ysernkolse
(20).
*Tru- t nu-datus enploster, nacken=
der, auffdeckter (74).
Trudere hd. sto-, stoe-, stoy-ßen,
stossen, ste-cheu, -cken (76). nd. stoten,
steken.
Trud-es, -is (so) {i. conchi l fustes
ferrati Br. st. conti ; cf. tonsus, truda=
ses, tudes) schalt (so), schalt-y (64<^,
125), -e (Das.), -ri (64b), -en, -bäum (75).
treibkaule (Fr.), trib-, stemp-, stoss-el
(125). puthake {nauis 11). besehlagen
boumen (es), gheserte bomen (132) qui=
bus naues impelluntur. ags. spreotas {pl.
94a).
Truell-ium, -um (147) {anders Gl.
m.?) cirkel (11, 19, 20, 147). pesser (147).
Tru-fa, -pha, selten -fFa {cf. Dz. wtb.
359, 360 sq.) hd. tuscherie, dußery (21),
tusch- (20), duyss- (19) -unge; gedusche
(20), betrug o. biebery (110), bedroch {
bouerie (132). tusch (23). teutseh (74).
getusche (109). tuyschinge (11). boßhait
(76).
Tru-fare, -uare {cf. vexare) hd. nd.
tu-, tuy- (11, 132), hd. teu- (74, 134), tue-
(20), du-schen. hd. dußen (21); spot-,
spo-, sput- (17), bespot- (74) -ten. betrie^
gen (110). bu^'drien (6). gecken (22, 74).
belachen, leichen, geilen, muen (74).
Trufaticus düyslych (19).
Trufator gecke. teuscher, lecker,
leicher (74\
*Truf-fulus, -ulus v. Trifulus.
*Trugulum {st. strag.?) fehiz lahhiu
(Gf. 3, 426).
*Truita {frz. truite) v. Tructa.
Trulla {instr. lapicide, muratoris 1,
cimentariorum 3. cf. trolla, trua) hd.
chella (121, Gf.), chell (1), kell, murers-k.
(110). hd. nd. keile (dar men mede mu=
ret 22b). keel-le (11), -e (19). koell (76).
kel (97). kled (21). brente (Das.. Hen.).
boUe (13). schu- (11), truf- (69, 134),
truyf- (132, 147), trüef- (20), druf- (66 &c.),
dru- (10) -fei (der steinmetzler 132, 147).
phanna (Gf.). scheuwer, trinckkopf (112).
irdinfaß (74). asche topf (8). furcz (8,
9, 74). druntz {i. bombus Tw.). truntz
(74). vort; schete; stotere; heye; tru=
weel (i08).agrs. crucae(92, 136); scofl (94),
scolf (l36).
*Trullare {cf. prc, trulliare; anders
Gl. m) V. Strullare.
Trulleum. ein breit vaß da man hend
in waschet (110''), darin wescht (iio^)
sim. hand-faß (Ki.), -beekin (91).
*Trulliare {cf. truU-a, -are) varczen
(8, 9).
*Trullura herhoru (33).
*Truina {aus turma?) herre vber
dreyssig ritter (74).
*Trumento {ef. crumenta) eyn fulge
in einer standen (17).
*Truna v. Trua.
*Truncali {st. -uli?) dy klauchen
(125\
*Truncanus {cf. trutaneus? trmica=
rius i. deuorator Gl. m.?) gi- l pet- (2),
sy- t byck-, var. bieck- (74) -1er {cf. Fr.
2, 97h).
Truncare hd. nd. v' , be-, ge- (9),
äff- (20) -sniden. hd. ab-schiiiden, -schnei=
den, -howeu (65, 76). hawen (9). glet
virhauen (8). haupt abschlagen (64).
verhouwen t stummein (100). be-st. (17).
stocken (20). block (110), blocher (es),
bloechen (132) machen.
Truncatio v'snid- (17), v'schrot- (9),
virsrot- (8) -unge.
*Truncellus {i. pila) ball o. pall (75).
*Truncula v. Crinacula.
Trunculus clot- l block-lin (75). ein
dein bl. (110), bloexchen (132).
000
TKU
Truncxis (<;/". runcus^ hd. nd. Moch,
blmk. lihuli (ll). plocli i^t;-,», iii)- bloc
(14V blocßo (,13). 8nyde-(19), dz stamm-
(Da«. ) -blocli. riinpnt (S. <•/. Sm. 3, 9i).
roono ('>J''). klotz (3 &c.). stock (20, 93V
stKiu (20V stump (isgV struinpfl ( ii4).
duppi'I {metaph. riet., Das.).
*Truntula i'. Crinacula.
Truo (./. onocrotalus) elff (125). 011=
vogol (uo).
Trupha r. Trufa.
*Trus-ile, -ale (10, 12, 13), t -orium,
-ibulum {Hl) hd. nd. (23) stech-, sthec-
(10, 13), Stiche- (.')), steig- (77) -messer,
-mes (23). steke mest (22J. stcckmctz l
doelkei» (132). dol-, i knoip- (U7) -moss,
-messe (109V dolchliu dio"). ein tolchen
(xio»). Stocher (75). /id. te-, de-gen. pock
(74). (hig. dogheu (U7).
Trusio stoeßimge (20).
*Trusor stoeßer (20V stosser (7.5).
Trusorivun ^i. stima 7.5. cf. trusile)
da mau mit sticht (110). daer man mit
stcycht (132). ein ramme (3, 5, 12, 21,
23), raim (6), rame (5^^), span-r. (67),
rame (5''), ram (77), rammel (4). runue
(22), ding (17) da (do 6) man dye pele
(pfal 6) mit in sto-ßet in dyc erden (21),
-ßeit (5), -st (6), slete (17); dar men
pale mede stot (22). ein spane rame
falden (iss), czu felden (152). rurschiben
(7.5). kloppel (10). haver (1). haier (3. cf.
Sni. 2, 12s). hoyer do mit man die pfel
stosset; Stechmesser (74).
Trxisus gesto-yßen (19), -eßen (20).
Truta v. Trueta. Chytropus.
*Trutan-eus, -nus (i. deceptorius)
trugeuhafftig (iioj. truwan-t (lOs), -tich
off steck worden (132).
Trutan-ia, -nia trugenheit 0. vutrew
mit boesou worten (110). tru- (lOs), on=
truw- (sie 132) -anterie (mit losen wor=
den 132). tru-antscap (lOS), -wantschafft
(132).
Truta-, trutan - nizare mit worten
betriegen (iio). tru- (10s), traw- (132)
-anten.
Trutilare (c/. truculare &c.) turdor
rum vox ^123, Gl. m.). pfeiffen wie ein
krammetvogel (Kl». Mrg.).
*Truti- V. Trucu-lentia, -lentus.
Trutina hd. nd. wage, w.-balck (iio,
132). wag-b./ -boltz (Das.), -palcken (111).
■wagen zunge (8, 9). z. in der wage (64).
*Trutinans equus {cf. trotare) celtin=
dis ros (104). zelt-end roß t -er sim. (Gf.
5. 660).
Trutlnareu'. attemptare 75. cf.prc,
gustare) hd. nd. wegen, glich w. (33).
wighen (20). pfacliten, vbcrsciilahcn, vlg.
ane gewicht (7.5).
*Trutinatio v. Gustatio.
*Trutinator [cf. gustator) weger
(110 &c.).
Trutta V. Trueta.
*Truuare v. Trufare.
*Truuator {cf. trophator) v. Mimus.
Trux adj. s. hd. nd. pin-e, -igung
(110). wreet (132;. wrey- (100), frey-shch
(12. 100), -dig (8, 9). winderlichen (13).
palpit-at, -rat (i36) t {ags.) unhyri
(136), hunhieri (94).
Tu hd. nd. du, l tu (75).
Tu idem, gew. tu-idem, -ijpsius (75),
TUB
-ipse, -met (iSi') , -imet hd. du sei - her,
-bst (17), -b (68); diu .«elbs (75), dersiU
ber (8). ml. du so-, su-, se-lucn. tuam
Ipsius animam din-sien t -selbß. var.
deiu-sein t -selbs, sele (65).
*Tuatea (Mss. mog., sg. tuas de tun
oente Goimiiao, Voce, ex quo) hd. nd. dincr-
ley, -leye (23, 133), -leyge (22). deinerley,
von diucr parthy (68).
Tuatim noch diner sproch (17). van
dyiu's lantz zode (132).
*Tuba V. Tuber. Tumba.
Tuba (i. buccina 1) hd. nd. ba-, bo-,
be- (13, 22) -sun, hd. -sune. hd. bus-un
(6, 75), -aun (134), -aum (66, 70, 151), -am
(66), -one (97), -on (76), -an 0. tromet
(68, 110b). bas-aun (HO''), -um t druntt
(77). pusawu (1). her- (65, 75), hör- (Das.)
-hörn, blasa (Gf.).
Tuba ductilis ein mossene troinete ;
lignea alpenhoru (Das. cf. rhaetorom.
tiba id.).
*Tubalia gedichte worte im gepete
(74).
*Tubalus &c. V. Cubalus.
*Tubana /. tumores i. q. tubera Br.
cf. tubora, eubana?) hd. vff-, off-, auf-
Dlasunge,-blausung (76), -blaisunge (133),
-blosunge, -blozung (4); offblaßen (21).
*Tubanus v. Cubalus.
*Tubar v. Tuber.
Tubare pusaunen (75).
*Tubaura v. Tubera.
*Tu- V. Cu-bella.
Tub-er, -ar (66 &c.), -a {g. -eris sie
110^) (2. inflatio pectoris, gibbusin dorso;
l eleuatio in superficie ligni l alterius
corporis vltva planiciem, et. pro ligno et
baleto 76, fungus, tumidus, peccatum cf.
tub-eria, -eres, -or; cuber, rubur) ein
brüst geschwer t eyn schwamm (110).
eyn geswell vp die borst (132). ge-
schwulste t plater (Das.). puchel, swamm
(74). swam (75, 141, Gf.) an den bäumen
(75), ten-e ( i4i ). erdsuam (127, Gf.).
peddenstoel (132). eyn piffer (21). pfiffer^
ling; lorch; morche (ki».). zun-der (ö*",
3), -ter (1). köpf (49). krop (13 &c.). bu--
hel (6). bulte (109, 132). buler {lat? i4i).
kno-rre (Das.), -e (67), -rr (76), -r (75),
-rtz an holtz (74_). mas-er (74, 75, i4i,
Das.), -ser [arboris 19), -sein (125). ast
(8, 9). spruyß (19). sprute (11). hocker
(9). hock (8). ags. ofr (94, 136). moröch
{kerba 104. cf. scarindra).
*Tubera blader (11, 20). blayter (19).
tipHin (91). kleyn rosyn (125 Mrg.).
*Tub-era (74, Gf. &c.), -ra (9, 87», 146),
-ura (101, 105, Gf.), -Urea (.Sum.), -aura
(86), -ulta (104). -ulca (74), -ista l ti=
bura (17), tyburea (47), timbra (Sum.
VI) [i. tubana i voletus74; cf. tubeta
i. stercus terre 134 &c. ?) erd- (127, Gf.),
hei-d- (i3i) -nuz. ert-nuz (i04 Snm.), -noz
(101), -nd'z {sicf 105), -uoß (tib. 17),
-worcz (9, -ista 17), -wurtz (16), -wort
(47). erdtnuß (74). eertmisch(85).her<^miz
(86). hertz muntz {%i^, 146).
Tuberare {i. inflare i superbire) ge-
schwellen (64, 110). thun g. (68). doen
swellen (132). bulten vergaderen (147).
*Tuberes sg. pfyfferling (125).
*Tuberia {cf. tuber) ast (?)hoger (17).
Tuber-osus, t -iosus (76) geschwol=
len i blaterig (110 sim.).
TUC
Tubic-en, i -ena (75), -ina i -inus
(75), -inator /id. nd. ba-, bo-, /id. bu-
suner. hd. busau-ncr, -mer. bas-auncr
uo»), -ummer i druntter (77). pusaw-ner
(75), -mer (1). bos-üner (21), -unen blo::
ser (20). herhorn-bl. (75). trum-etter (64«),
-mcter, var. -pter (65). trom-eter(68, uo),
-meter (64^), -pctt (i32).
Tubic-ina, -ena (64) bosuner-sen
21), -sehen (22), -sehe (23). basunersche
5). tru-, var. tro-mmeterin (64).
Tubicinare {cf. tubare) hd. nd. bo=
sunen sim. hd. bus-unnen (75*), -unen
(67, 75b), -auuen (134), -umen(69), -aumen.
pusawenen (2). po- (1), bo- (9) sawmen.
besuren {sie 13).
Tubicinator v. Tubieen.
*Tubicitaes v. Cuniculus.
*Tubillus V. Cubalus.
*Tubilus (i. bacillus, cf. prc, euba=
lusj klupffel (74).
*Tubista v. Tubera.
*Tubo V. Tumba.
'^Tubolofola V. Andela.
*Tubor (cf tuber) tunder (23).
*Tubora [cf. tubana) oppblasinge (23).
*Tubra v. Tubera.
Tubr-agus, -aeus, -icus (i. tibiale
Br.), -oeus, -ucus V. Deurus.
Tubul-ea, -ta v. Tubera.
*Tubulus f. Cubalus.
Tubu-lus, -s tunchel, nl. buyse, loo=
den gote, pompe, waterconduyt (116).
*Tuburca v. Tubera.
*Tuburcus v. Deurus.
*Tuburta {i. timbra, ff. tubera?)
gartkouele (47).
Tubus {cf. tubulus) pfyff (uo). pype
(132). tun- (93), deü- (i28. Das.), teu-
(126) -chel. bornseul (125 Mrg.). prunnen=
saul (71).
*Tubus aromatarius krudebuchße
(125).
Tueet-, tuten- (74) -arius wurstma^
eher (UO sim.). kott-, metz-ler (74).
Tue-, tut- (74) -etum spyß mit (88),
von ge-rostem (88), -restem (110^;, -rei=
stcm (110^)), -hacktem (68) fleisch, fl. ge=
machet (68). spijse van geplucket vleysch
t gepluckte vincken (132). kunig- 0. kost-
liche spieß mit fleisch (88). gefult wurst
(74).
*Tueia, tutia {i. eadmia Gl. m.) hut=
terauch, ein stam als eyse ; tuttian (74).
tutzi {i. spodium Grcecorum Fr. 2, 395).
Thucy- V. Tuehi-dides, -s.
*Tuc-, truc- (75), tug- (9) -ium {cf.
pollitriduum) rael-butel (8), -beutil (^),
-beitel (75).
*Tucos V. Tueus.
*Tucula V. Crinacula.
TUC-US, -OS (104), tUChUS (l47)(aM2S,
i. cueulus) gouh (104). gauch (74). cuy=
ckuyck (147). ossen-oge (11), -eyche (20).
*Tuchi- (HO, 132), thuey- (Br.) -dides,
tuchudes (68), tuticides (76) {n. pr. i.
fortunatus, ans Osxuöiöirj? x xux^^)
abentuerlich (uo sim.).
*Tucliis, tutis (76), thueys (Br. ) {i.
fortuna, cf.prc.) abenth-uwer (uo^), -eur
(uo»), -yer (68). euentuer (132).
*Tuelius V. Tueus.
TUM
TUM
THUR
601
Tuda-tus, -cus (74) (i. tudes t maU
leus Br., Gl. m. &c. adj . i. habens caput
gross-atum, -um) liamer (7i). wede- (11),
wydde- (19) -hamer. wedderhane {aus-
gestr. 19).
*Tudecula v. Tudicula.
Tudes {pl. tutides 110 &c. cf. tuda^
tus) h(l. sto-, stoe-, stoy-ßel. nd. stoter.
eyn scJimid- (110), vor- (es), smede voer-
(132) -hamer. reibkäule (Fr.), bochheye
i buttnersschlegel (Ki».).
*Tudieare v. Tuditare.
Tud-ieula, -ecula (lu), -iela (94),
-ica (136) [cf. trua) koch-leflfel (91),
-loffel (111). kucli- f schopff-l. (Kia.).koch
o. kollofei, 7il. pot- t pol-lepel ( 116 ).
zeich- t bvenn-eisen [Das. sim. cf. Gr.
Wtb. 36,")) slef (109). ags. thuore {U. c).
Tudi-tare, -care (11, 20, 64, Br. ),
tutidare ( 68 ) ( i. percutere t negociari
110 &c.) stoßen 0. schlahen mit dem
liummer (68). stoeßen (20). stoten (11).
hemern (64).
*Tudo {cf. sg.V) v. Cimex.
*Tudor stanck (11, 19).
Tueri (gew. ttior i. inspicio, tueor
i. defeiido; cf. euere) lid. sehen (8, 9),
an, vur- (20) -s. lugen (1). luegen (3).
nd. anseen. hd. nd. be-schirmen, -scher=
men (22), -scharmen (11), -waren (20).
Tufus V. Tophus.
*Tugire blecken als die liijrtz (68).
ropen als (i32), schryen von {sie 110!)
hertzen.
*Tugium {cf. sq., tucium) hutte (8).
Tuguri-um, -an {cf. prc, te-, au-
gurium, teges) hd. nd. liut-te, -e (4),
-lin (110), -eben (132). hüte (46). huctt
(1). hitt (49, 77). hude (77). ein hutt m
vinea (6.5). hüttelin (30'^). vogel-liut t
-huslin (64). budde (10). bode (12, 77). bitt
(49). schire (77). seliur(22'i). schoppe (Ki.).
schupffen (75). halle (22^ 77).
*Tugur-, tuguri- {vA. m.) -unculum
hütteleyn (9).
*Tuibilis ansie- t beschirme-lich (20).
*Tuicoin ( vrm. -c6 = -tio ) bester-
menisse {sie 100).
*Tui-deni, -met v. Tu idem.
*Tvin- V. Dwrin-are, -um.
Tuips-e, -ius v. Tu idem.
Tuisare v. Tibisare.
Tuitio sieher heyt (13).
*Tuitus ptc. s. ain-gesehen i -seheunge
(19). angesiehen i beschirmen (20). aen=
gesien (11).
Tullum dole 0. dulen ein stat (74).
duU in burgund (kR).
*Tul-lus, -US V. Tholus.
Tum dan (110 &c.).
*Tuma {aus tuina) zwyrnetgarn o.
netz (74).
*Thuma [piscis, st. tinca) sclio (Gf.).
*Tumallum v. Tiinellus.
*Tumatio v. Inflatio.
*Tumax i. qui cito emittitur (76). der
lichtlich geschwilt o. vff-blost, -bloßt,
-loßt von hoch-, hof-fart. (iio warr). der
lichtelich swellt oflf ym verhouerdicht
(132),
Tumba, tub-a (136), -o (94) i.
manseolum t libidma &e. (76) gra-lF
(132), hd. -b, -p. sar-ch (6), -g (76), -ik
niEt'ENBACH Gloss.\rii;m,
(109). hoiifa (117). tumbe (110, 132). ags.
thru-ch (i36), -u^h (94).
*Tumbra v. Thymbra.
*Tumbus {i. q. tumba Gl. m.) wölbe
0. vberschuß an einem dache (74j.
*Tumelliun[i v. Timellus.
Tumens daz zerbleiet (^o^), zarbiegt
(30*). ruschende waßer (5t>.x torrens).
Tu- V. To-mentum.
Tumentuosus (ßr, cf.prc.) noppachtig
(68).
Tume-re, -scere {cf. inflare) hd. nd.
que-, swe-llen, hd -In. quelen (22). hd.
vff-, zu- (8, 9j,ge-(l , 74) -sweilen ; schwellen
(10 &c.), ge- (6, 68, 110), zu- (65) -schw.
op zweellen (11). hd. vff- sim., auftge-
(70), nd. vp-blasen, -losen (23). erplasen
(74). auff bleen (64). vif dronsen (12).
dri- (i08j, dry- (20), dre (99, 10c) -nten.
liufftig sin (8). hoch-fertigen (74), -uart
triben (9). houerdegen (i08). vber sicii
erlieben (65).
Tumescere ( cf. prc. ) anfallen ge=
schweilea (iio). begyunen tzo sweilen
(132), imp. et kellet (SS*»).
*Tumet V. Tu idem.
=*Tumetum r. Tomentum.
Tumidulus gesrhwollen 0. !iochfer=
tig («8). wat geswollcu ^ houerdich(i32).
Tumidus hd. nd. ge-, hd. zu-swollen.
otf gewoln (17). suell- t drynt- (20),
drent- (99), drem- (100) -ende. czudrun=
den (4). getrunteu (23). zu dunsen (9).
hd. vif-, nd. vp-geblasen sim. oÖgebiay=
sen(,i33). ain geschwolner^vifgeblausuer
(76). vorzworcn (85*^). hd. hochl'ertig,
gew. hoiferdig.
Tumor hd. swu- (20), swo-, geswo-,
geschwo- (G), geswu- 1,1), geschwu- (65,
110) -ist; swellunge, vif-sw, (19), sch\\-el=
lung, ge-sch., -schwollnng (76), -swollen
(21); vif-blasunge, -blosunge, -blaysunge
(133); meuschlichs bleunge (9).»u/, swile
(85''), geswell (132), opzweell- (11), ge=
swol-, driiitt-, ui)bUis-, vpdriu- (i32) -inge.
T. mentis ble-mnt (i55), -unge (8,
155).
T. pectoris borst sweliinge (Söi»).
Tumorosus (Br.) vol ge-schwulst (68,
HO), -swels (132),
Tumulare {cf. cumul-, tuxnvilt-are)
hd. nd. begra-ben, -uen. hauifen (20).
zur erde be-stattigen(Ki^), -statten (Kib.).
Tumulator v. Plictor.
Tumulatus nd. begrauen.
*Tuniul-entus v. -tus.
*Tumult-are, t -ari t -uari (74) {cf.
tum-ulare, -ultuare &c., -ere) hd. vff-,
oif-, auif-lauffen, -blasen, -blausen (67),
-plausen ( 74 ) , -blaysen (133), -stozzen
(5), -liewffeln (]). nd. up-lopen, -blasen;
op loppen (23). buideren (20). stormen
(10, 12i. geschcllmacben, kriegen (74).
Tumultuare auif-lauffen t -blasen
(69. 134).
Tumultuari (Br.) vff-louff(68), -lauff
t -ruor t geschrey (110), auffruer (75)
machen, o. werden (75), rauschen, ru=
mein, toben (74).
Tumultuarii die vff-lauff(iiob)_,-leuff
(ii0''^)_o. vneinikeit machen, die ein vff=
louff in der ( C8 ), die gerucht in eynre
(132) stat machen.
*Tumultuator bulderer (20).
Tumultuosus vol vff-lauüs (110),
-louff 0. zwytracht (68), geruchts? twists
(132).
Tumul-tus, t -entus ( 74 ) {cf. sedi=
tio, tumulus) hd. vff-, off-, auff-lauff;
uff loff (G, 76), auffgeleuff (9i), eyn off
bloß (21. X tumere?). nd. vp-, af- (22)
-lop. ge-streus, var. -streüß. vom volck
(75. cf. Strauß), strump t ge-rusche, -bro=
che, -bulder, -ruchte (20). ge-rucht (i32),
-scTielle (74), -schrey (110), -taub t -rumpel
(i26), -rammel, -polter, -tummel (Fr.),
-tummel, var. -timmel (65), -woramil (8).
gluraer (9). murm-elerey (Fr.), -elung
(68, 110), -uryrung t twist (i32). blast,
bocliselung, planck, zapel (Fr.). juch=
czeu t vugestum betrubung &c. (65).
kriege (74).
*Tumulum gra-ppe (i33),, hd. -b, -p,
nd. -ff.
Tumulus (/. cumulus 93) grab (iio).
graff (132). huffo (93). hugel (125). klein
berglin (64). reyu l biihel (120).
*Tumulus (x tumultus) hd. auff=
lauff (1, 70 &c.).
*Tuna V. Tonna.
Tunc hd. nd. dan, danne (5), denne
(22), teil (G).
*Tunda (*. rotunda q. v. cf. v. pila.
ital. tondo Scheibe 1 schive (22^).
*Tundare {aus tunda x tundere)
V. Pilare.
Tundere (X tondere q. v.) hd. stos-
.«en (8, 9), zer- (G, 134), in stucken (110),
zu-stossen, -stozzen (5); stoseu {\?>).nd.
stoten, to-st. ; stempen (22''). knü- (Das.),
kni- (126) -tschen. boren (i26). slahen
(9). slan, mewen (8). geden (10). hd. ml.
scheren sim. als schaff, als schappe, also
eyn schap (22).
*Tund- V. Tunt-orium.
Tungris (ein s(;it) duiigers (74).
Tunica {cf. lima) hd. nd. rock. hd.
rocke, rog (8). ragk (21), tabbart (107).
Tunicare \i. tunicam induere t facere)
kleiden (20). an thiin rock (5^).
Tunicatus gekleidet (68, 132). be-
kleidt (uo).
Tunieosus i. pann-osus (76, 147),
-ucius (q. v.) l cincinosus (i47), tunicis
plenus (Br.).
Tunna v. Tonna.
*Tunresma {cf. turestina) verbrent
schwartzbrott (33).
*Tunsa v. Tonna,
Tunsillae v. Tonsilla.
*Tunsio, tonseo (17) {i. percussio 76)
slaunge (9). eyn slag {t) stosunge (17).
pl. straich {l) schlaguug (65).
*Tunstrix v. Tonstrix.
*Tunt-, tont-, tund- (49) -orium
{aurifabri) hd. nd. stem-pel, hd. -phel
(3), -pfel, -ple der goitsmede (22''). stenf=
fer (49).
*Tunules kyme (8). kyne (9).
*Tuomus (-um Gl. m. nur formell zu
vgl.) tuom (131, Gf.).
*Tur {i. turba) menigin &c. (74).
*Thur-are, -ifleare raw- (1, 8, 9),
reu- (20), berou- (65), wyrau- (5'') -chen.
rou-, reu-chen mit wirach, wyrauch (65
varr.). wyroickeu (147). turo i. turisco
(76. hierher ?).
76
602
TUR
Turba hd. nd. »cliniv. hd. scliar, sc.li.
voliks o. ■/.orstotniiif: (no wh.); schsifr
(•Jl>), oiii vii^rroriK'iiot iiu'iigin (!»:»), »uiff
rimr (,;>iV wlocm o<>!')-
Turbax-e bc 1 niben ( i.t;5),trit'bt'n( 1 1 o ,
tid. -droiu-ii, -th-miiiii. tlroeucn; ntoiMfii
/ turbiit'ii (1321.
Turb-are, -idare /kI. triilxu (9), be-
tr., drüben, (li'l)cii {21).
*Turb-atio {^nttdirs oi. m.), -edo, -ella,
-er betnib-igkoit, -img (74).
Turbatus zerstocrt o. bctriibt (iio
iniu.).
Tui'bedo u-f. turb-o, -atio) winds,
varr. wiiulli. \vinl5 l)rut ((>;'>).
*Turbella (aiidern r,\. m.) v. Turbatio.
Turben v. Tiirbo.
'^Turbentus r. Tvirbulentus.
^Turber v. Turbatio.
Tur-bidare v. -bare, -pidare.
Turbide ilrocfflich (20).
*Turbiditas dnibckcit (20;.
*Turbido sturin o. linsterboit (i i o ,sini.).
Turbidus hd. trübe («5, loo), drube,
drubet (,14), betrübt .sm.; dru-big (9),
-rig (8). zer- (im), ver- (lis, 132) -stoerig,
-stooruug, -storlich (HO varr.). vnluter
(6.")). nd. bed-, bet-rouich. wlom (12,
22'>). vlom (Chytr. westf. vlaume).
Turbinare v. Obstrepare.
Turbinosus vol stunns (iio sim).
*Tur-biscae, -biscus (87, 141, isid.),
-piseus (127), -pisci seinen ? laureolae
(131 1 \lierba. -span. torvisco Dz. wtb.
540. c/. alypium) stok (127). stoch (87).
stiik 1,84, ci. . zugeliudes bore (i3i).
*Tur-bith, -bithum, »pethum turbitb
(143).
*Turbo, //. -onis (c/. sq.; aus furbo?)
schwevt-furb, -t'eger (74).
Turb-o, f -en (uo &c. , Br.), i -edo
(65) g. -inis, -O, g. -onis (m Gemmae,
Voce, ex quo als 11. pr. witcisch. ; cf.
turbus, trocus) hd. wiiit (1). hd. nd.
Storni-, hd. stürm-, sturn- (6), stom-
(67), viigestümer (6.5), cirbil- (i55) , 7id.
dwer- (Chyr. ) -wint, hd. -wind. Storni
(132). st.-weder (13). stürm (20, 68. tur-
ben von wynd 68). hd. winds-, wyndIJ-,
wiiiß-brut, -braut (procella mit regen
75 Mrg.). windsprewl (Bibl. a. 1483 Fr.).
urdrasil (Of. 5, 239). distel (20). dopö"
(88). ein kwssel toph o. torn (12.5). tot'
(g. -onis i4i).
Turbulentare i. obtenehrare o. be=
trieben iiio). bedrohen (20). vinster wer-
den (68 1. verduj'Stereu (^132).
Turb-ulentia, t -ido {q. cf. v.vi) hd.
betrüb-, bedrnb-, bedrup-, nd. bedroff-
uisse sim. druppenis (13). betrüb -ikeyt
(ö*»), -ung (1). fynsternyß (iio). storm
t (Uiysterheit (132).
Turb - ulentus , -entus (9), i. -idus
(uo) hd. be-trubit. -trübt, -truebt (2),
-driept (67). -trubischer (74), -trubig (9).
drobetht (20). nd. bedrouct. i,oder) vu-
lauter. var. -clor, t mestus (uo), -bog t
trawriger (74). onclaer (132).
*Turbulus ( cf. turbith) v. Tybsynna.
*Turbus {ludus, cf. turbo) spul (11).
dop-pe (20), -ffung (74).
*Turcia (cf. torcus) turckei (75).
Turco-is, -sa v. Turchois.
*Tu- V. To-rcular.
TUR
Turcus 1: Torcus.
*Tur-ehoi8, -cois / -chesia l -cosa
l -China Ki.), -gens (74) (geminn) turckiß
(64'', 123). (hireUi.s (,71 1. lyreki.scli (64*^).
"■Turda c. Tructa.
Tu-, bissw. to-rdela, tur-, tor- (64
var.) -tela (20, 64), -della (74, 94"'», 136,
(if.), -dula (.'), ij hd. nd aiiisel. amel-.se (22 ),
-ü ( 1 7). //(/. am-lJel, -bsel (2), -pssel (,(j), -bstel
(l),-eösel(5); tbro.sc-a ^ -ela Gf.j, (h-os-cha
i -.-«ela (CJf.). -gila (84, Of.), -le (loo, 102),
-chel (74, 75, BM.), -el (9); driiücl (20),
drusebel (Alber. wett.), troschella (87),
trö.seliel 93); tros-kele (104), -chil (95),
-cbol , -tel; spree (i;3), Stare (10). ags.
throstiae {II. c), scealibr (94<''),
Tu-, to- (77) -rdus, l turnus (cif.)
(t. cotui'iiix, iunifagus 7.) : iuniperus)
hd. braeU-, brucli-, brauch- (76), brueh-
(17, 49), barcli- (,12), praeh- (1, 74, 104),
proeli- (ü. cot.) l kranbit- (,75), kranwid-
(74;, kramat- 1 reckholder- (Das.), kraniet-
l wecliolder- (ii4), kromat- (64«, 9i),
kromet- (64*>), kramj)t- (125), nd. lirok-
(^23) -vogel. Inufoitrun (i4i). brockwige
(22). blailogeli (,93. cf. blau -vogel cya^
nus 137, -zieiner turdus pilaris Nmu.).
ziemer (75, 114). zemer i specht; kra=
matuolgel {sie 74). sternula {cf. sternu=
lus), stiira ; spra (Gf.). .spren (22'^). sprune
(77). niistler t sclniarre (Fr.), schnerrer
(114;. wede-wale (11, 20, 109), -wayl (132),
-hopp (19 i. lid. (Vocc. ex quo) wid-hopff,
-hoppe, -lioffe (102). drösle (102). troschel
(75j. durstel &c. (140). ags. scric (94),
scree (136).
Turdus luteus hiltrof (74).
*Thu-, du- (74) -rego {ciu.) zirich
(76j. zureii l zvvyrieh ein stat in aidt-
geuosseu gelegen (74).
Turelupini lolharte (62).
*Turestina {i. j^a'^is de lolio factus
75, aber turistina piscis qd. murinus 76.
cf. tunresma; to-, tur-restina Gl. m.
torotusta &c.) ratenßbrot (,75).
Thur-eus, -reus, i -idus (I47) von
wyrauch (iio). wyrock- (132), wyr- (68)
-achtich. wyroicks (147).
*Turgellus [auis) mewe (11, 20).
meuwe (iio'', 132).
*Turgens v. Turchois.
Turgere [sicut pondns ; prs. turgro
76) hd. bu-sen, -ßeii, -scheu (6), -tzen
(1) ; huseu {Sic 134J ; bau-schen (75), -ßen ;
pussen (1); paw-sen l -ßeu (74), -sehen
zusamen (75;; blausen (76), vff blasen
sim. hd. nd. bussen (22, 23), swel=
len, vä- (19), op- (11), ge- (74) -sw. drin-
tten (23), -gen (20). drunten 1^109). start=
zen(i26). zu-dinsin (8), -dunsen (9).
zürnen, hochfertigen (74).
Turgeseere aiifahen gesehwellen
(110 sim.).
Tiu'giditas swulst (20).
Turgi-dus, -us geswoUner, pawßen-
der (74). vffgeschwollen (68, uo). vpge=
swollen (132). i)auchsichtig (1). butzend-
er (74), -ig (1). bus- (17), biiss- (22), pus-
(5), sueil- t dring- (20) -ende, gedruntten
(23). büßenden (21;). busehen ( 6 ) zu
donsin (8). hoebuertig t czornig (8, 9,
74). zuornik (14).
Turgiolum {vas interius turgidum)
pawsenfaß (74). vat dat bynnen grof
ind dicke is (i47).
TUR
'^Turg-is, -e, -er ban- / pau-.schen (75).
Turgor {cf. prc.) ge-seliwellung (110),
-!<\vul.st, zorn, boelifertigkeit (74). swcb
linge (132).
*Turgro v. Turgere.
Thu-, thur- (Uo, 134 i -ribulum,
thurribolum l turricremolum ( 76 ),
cf. thuricrem - uluni (147 &c. ), -ium
(Hr., Gl. m.) hd. rauch-, räch- (74), roch-
((), 76), revch- (3), wyrocli- (68), wyrocks-
(132) -vaß. wyraueh fat (23). wyroicks^
vat (147).
*Turicus [i. tustis 75 ; <f. turmius
&c.) flaisch-mad (76), -maden (75).
*Thuridus '•. Thureus.
Thu-, thur-, tu-rifer wyrauch- (110),
wyroch- (68) -trager. der wyrock dra=
ger (132;.
Thurife-x, -r (uo») der wyroch gibt
o. bereit (UO .sim.).
Thurificare v. Thurare.
*Turilla broitstede ; i. toles an den
wijndruyven die knorreken &c. (i47).
Thu- (1, 20), tu-, du- (71) -ringia,
-ringa doring-c (5), -en (23), -er (133,
152), thuringe-n (60), -r (i34), turingen
(Gj, du- (67), dur- (75), dir- (76) -inger,
duriu-gen (i5i), -g (4) lant. durringen
(20). turgen (1). dürekeu (7i).
Thu- (10), tu-ringus {i. doricus 10,
thurius 125, quasi durus incus) dorinck
(10, 12, 23). hd. thu- (b^, 69, 1.34), tu-
(6), du-, du- (67), di- (76), do- (5, 12.5,
133, 152) -ring.
Turio der dolden (126).
*Turi- V. Ture-stina.
*Turitus V. Turritus.
*Turlainentuni icf. torneam.) turnay
(Anz. 8, 102).
Turma {i. turba Gemmae, Vocc. ex quo,
centum milites habens 76) eingeordenot
mengin (93). schare (20, 23, 110) von
XXX ritteren (uo). vergaderinge van
XXX ridders (132). von XXX fuß--
ganger (68). XXX ritter (9). drißig
r. (8). hd. schar, mengung (23). gemeyn
her (5b).
*Turmella i'. Turonilla.
*Tu- V. To-rmentum.
Turminosus {i. contractus) ags. for=
togen ((;i. Aeifr.).
*Turmi-us, -s (i4i)(c^. sq., terma &c.)
fleiscb made (IG).
*Turmus {cf. senta) fleyß made (8).
fleys machen (9).
*Turnator v. Tornator.
*Turnus {auis, anders Gl. m. ; cf. tur=
dus, sturnus) stare (12). spraen (11).
Thuro-, thuro-, turu-, tor- (22^)
-nensis, turoneus (11) {nummus) thor-
nußs (1). torii-usch (22), -esch (19), -eß
(20), -eß phennig (23), -osen (Fr. 2, 377=).
turnaß-er, -genoß (74). torensche eyn
grot silveren peniche (22^^). groß (20).
*Tu-, f to- (74), cu- {q. V.) -ronilla,
tur-unilla (3), -mella (76), -onista (75)
{jnscis, i. suates 74, fundiculus 76 sim.,
gradius, ciforus 1) hd. grund-ila (i30),
-ella (87), -el, -ehnck (3) ; stiebe, stich-,
steche- (17), stech- (75) -Ung; steche]
(20); smerlein (74). nd. stekel-e (22),
-ing (23), -barß (132)- stuer bersch (19).
kulp-e (B), -erske (9).
TÜR
*Turonis {ein.) turnas (74).
Turpare sehenden (110).
Turp-edo, -itudo schände (110), -t
(6), -nt (1). hd. nd. schentlicheit aim.
sehende- (20), schnodig- (65) -keit. boß-
(20), lelich- (üs, 132) -heit. laster (20).
Turpere ( i. tumere 22^ ) snode t
ergcien; unreyn machen; lesteren;
sehenden (20). dnsuwe (22^).
*Turpethum v. Turbith.
*Turpidare {alph. turb-) ver- (i32),
zer- (ho) -stoeren.
Turpiloquium schandliche wort(i 10).
*Turpiluer-iuin, -um (Br., Gl. m.)
schentlike nerong (147).
Turpis sehen-tleich (1), -lieh (13),
-dich (20), hd. -tlich, nd. -tlik. sche-
{alph. schäm- 75), scheucz- (4) -lieh. hd.
schnöde, schnöd (67), ytel (75). snode
boese vnfromme boßheid (20).
*Turpiseus v. Turbiscae.
Turpiter schanilich (38).
*Turpor v. Torpor.
*Turre urrea (Gf. 1, 45!)).
*Thurreus v. Thureus.
*Turrieremolum v. Thuribulum.
Turrieula [in ludo, cf. fritillus) der
trachter dardureh man in die prennten
wirfFt (91).
*Thurri-bulum , -bolum , -fer v.
Thuri-bulum, -fer.
Tu-, to- (ö'») -rris hd. nd. torn, toern
(11). }id. thiini, turn, turne (67), torm
(125), doren (152), dorn {y°, 8), dum
(70, 157). ein tur stein (G).
*Turris deeumana tzwenger (125).
*Turriseremus i. turris cremator
(76).
*Turrit-is, -a thunikraut (143).
Tur-, tu- (151) -ritus kachranztaz
(«<r. Gf.). hd. nd. ge-tornet, hd. -torn
(17), -turnet, -thurnet, -durnet (67, 88),
-dirnet (76), -tormet (3), -tormt (4),
-türmet (6, 9), -dormeln l swindeln (sie
21!).
*Tursana {cf. tliyrsus X ptisanari-
um?) murselkolb (7i).
*Thursio {i. phocaena; cf. thysus i.
sus Ki. ?) meerschwein (i40).
Turta V. Torta. Tructa.
*Turtin- (.^um.), herti- (Gf.) {aus truti-)
-nula gezunge (/. c).
Turtur [auis, masc. piscis, visch 110
&c.) turtu-r i -latuba sim. (Gf.\ -Itube
(102). hd. nd. turtel-, nd. tortel-tuba
(87), hd. -tub, -tawbo, -taub, -bubli (6),
nd. -diiue. thurtl thawb (1). turter-
(68), durttel- (65, 67), trittel- (125) -tube,
-dube (67). durtel-tuben (75), -taub (69),
-duue (23). hd. durcel-, dortzel- (5, 8,
133), dorttel- (152), dorkel- (16) -dube.
durkel (19). gurtel tawb (2, Sm. 2, 72).
mertub {piscis 93).
Turturus {aus tityrus) herdde die
pypt (147).
TUS
*Turtus {cf. cortus; to-, ta-rtuca)
schilt kroth (16).
*TururQ {st. durum) hertt (76).
Turunda {cf. cirraenta) wolger (Fr.).
ganse-w. (Ki^.), -wulger (Ki*».). wicke o.
meissel (Ki.). waitzel (medic.) ; zeit 0.
kuoch (91). mundbißen (Ki''. Mrg.). breit
(147).
*Turu- V. Turo-nensis.
*Turu- V. Turo-nilla.
*Thurus rachfaß (74).
Thus, tus (76) g. -ris, -rris (110)
hd. wi-, weye- t weyer- (4) -rauch, hd.
nd. wy-, wey- (1) -roch, wiracli (21,65).
wy- (22), wie- (11, 132) -rock, -roeck
(11).
• Tusea v. Tesqua.
*Tuse- (7i), tust- (l),thust- {b^) -ania
[i. tussia 5'') tuscanien (71), thustan-ien
(5b), -ein (1) land.
Tuse- (74, alj)li. tust- 66 &c.), tust-,
tost- (ob) -anus, l -us l -iamus (74)
hd. nd. tusta-, hd. tustc- (17), tußta- (21),
tust- (76), tusca-, coste- {b^) -ner.
Tusci (pop.) tusculari (Gf.).
Tus-cia, yeiü. -sia {cf. tuscania),
thuscia (uo) hd., nd. tussen-, tluissen-
(1), tuscn-(5), tuatanien- (23) -lant. tuscan
(KA).
*Tus-cina, -sina (t st. c? cf. cussi-
a, -nus, doch auch tote eucullus &c.
Kii.V) bettezieehe i zu-ssa, zuzsa (uf.).
*Tus-, tusti-cula {cf. tustula) kuch^
lein (74).
*Tus-cus, -tus (6, 20) (i. vi-^i-seusGf.,
iustus 6. .st. uiscus ; aber i. rudis, span.
tOSCO Gl. in. cf. Dz. Wtb. 540, vlL VOM
Volksnainen, mie u. a. turcu &c. zö. 547)
mist-il (Gf.), -cl (6, 127). mos (47, 85),
mycs (26) X museus?
*Tusiniu ('.■') mi.ssaiart (Gf. 3, 583).
Tvxscha V. Tesqua.
*Tussia ('. Tuseia.
*Tussicare v. Tussitare.
Tussi-, i popu- (116) -lago i. fars=
aria, bechion,vngula caballina;73).rüß-
(73), esels- (Das.) -hiiff. h. Lattich; brant-
1. l -letschen (73). hustenkraut (Fr.), nl.
hoefbladen, peertsclaeuwe, brantlat-
touwe. sint Quirijns ernyt (116).
*Tussillus (■/'. tonsilla) crop (11).
kropp (19).
*Tussina v. Tuscina,
*Tussio hilsteu (42). hustyn (i55).
hoestuügc (20j.
Tussire hd. hue- (19), huo- (iio'"'),
hu-, nd. ho-sten.
Tu-, to- (ö^) -ssis hd. hust, huosten,
husten (/. ii. hu- (5^, i5i), hoe- (20),
hoy- (152) -ste. host (14,22), hoest(i32).
huest (11, 19).
Tussis sicca kinkhusten (Chytr.).
Tussit-, tussic- (20), tustis- (5^)
TWI
603
-are {i. tussire 76) huo- (76), hu- (5^,
2U), dick vil huo- (uo sim.) -sten. buU
Stern (20. wett. polstern).
Tussi tus hustunge (8, 9).
*Tussum (/•/. tundere) gemawet (8).
*Tusticula v. Tuscula.
''Tustis V. Turicus.
*Tustisare v. Tussitare.
*Tustula V. Torotusta.
*Tustus V. Tuscus.
*Tusus pauch, palg, leip (74).
Tutamen hd.nd. beschirm-unge,-inge,
-nissc (8). hd. sicher-, syecher-, nd. ze-
ker-hcit. müberschap (11).
*Tutamentum {i. tut-umen 76, -amen
Br. &c.) cntsch-uttung, -üttung, -ittung
von dem tod, thor, dotter (65 var.).
Tutare hd. sicheren (1, 3,13), ver-s.
t beschirmen (65), sicher machen, nd.
secker maken.
Tutari {unfersch. von -re) beschirmen
(uo sim.).
Tutatus v'sichert (20).
Tutel-a, bissw. -la hd. nd. beschirm-,
nd. bescherm- , schirm- l sicher- t vor=
mund- (65), beschütz- (uo), warn- (20)
-unge, -inge. hd. sicher-, gewar- (100),
nd. secker-heit. bilde (100). huede (20).
aijs. seil- (i36), slin- (94) -dinnae.
Tutelare (Br.) huden. warnen, sichern
l -unge dun (20).
Tutelarius be-schutzer o. -schirraer
(uo .fini.).
Tutella V. Tutela.
*Tutellus c. Tutulus.
*Tuten- V. Tucet-arius.
*Tutetum v. Tucetum.
Tutia V. Tucia.
*Tuticides v. Tuchidides.
"Tutidare v. Tuditare.
*Tutides c Tudes.
*Tu- *•. Ti-tillare.
*Tutis V. Tuchis.
*Tutius V. Cucius.
Tutor hd. nd. vor-, hd. für-, für- («7)
munder. vor-munde (12, 4 ) , -mind (1),
-minne (13), -müder (19). hd. sehirmer
(64), be-sch. nd. schermer, be-sch. mum=
mer (19).
*Tutula V. Crinacula.
*Tut- V. Truc-ulentus.
*Tutulum V. Cuculum.
Tutulus {cf. attacus, svibdiaconale.
Gl. 111. 6, 692) feie 0. pristersmantcl (74).
tutellus {anders (!i. m. ) i. palleum quo
sacerdotes caput tutabant (76).
*Tutumen sicherhait (76).
Tutus adj. hd. si-, sie-cher; seger
(13). n'l. secker.
*Tutus, f/. -US s. angesicht (65 varr.
st. tuitus).
Tuus hd. nd. diu. deyn (4).
*Twinum &e. v. Duinum.
76 *
V, u, w
VAC
*Vabulo '■. Vapulare. Tatiliosus.
*"Vacandinm veyrabout '74).
Vacare yvf. vacuare) fid. »d. ledi-g,
-ch, hd. müßig, inussigk nivi., vberflussig
(65\ eben (20) sin. lotlig gen (loo). lodyck
gcne (19). lodi eben (11), -gen t beqiie=
melieb wcsen f20). rausig goen (9). niies^
sig gen (67). fleißen t darben ^8, 9).
dornen (132). maugelen, ytel macben.
flyß geben (uo. sim. 132). andencken i20,
110. 132). vmmepen(l(JK 1er sten, bliben
ansten , sieb anhangen . gar vnd gancz
vff ein ding geben ^mit eim d. bekmn^
mern ^cc. (iSt). wiirckiuig geben mit wil=
len der arbeit vnd mne (7.i)- imp. vacat
es ist vnnutz l zymlich (lio). ydt ys
ydell l tzo ])aß t tzemlich (132). non V.
inihi ich kan es niebt gewarten (12.5).
Vacari-a, -cia v. Vaccaria.
Vacatio led- { ler-igkeit (i. vaeui^
tas 110). leer- (68). ydel- i, 132 ) -heit.
ledicheit (132). an-den"ckinge (132), -ge=
deuckung (68). -bangung (iioV fiilkeit
(65).
Vaeca hd. nd. kue. hd. kuwe, kuowe
(19), küw (61). kwe (111), kw (9), kuo,
ku. )id. ko, koe (i32, ui).
*V. muls-aria, -a (Gl. m.) ein melcke
ku (3, 4 1.
Vac-, va-earia, -caricia, -earitia
(sg. pl. Gf.) i. arment-arium i,Gf.). -um
( 6. Gf. ) ( cf. vicaria &c. 1 suueic- ( Gf. ).
suaic- (104) -bns. suueiga .s•^/n.,• (vaeca=
ria rinderswaide 1 Snm. ). schwaig (va=
cari-a, -cia 6). vacceria suaige {i.
armentaria l bucema pL? 104).
Vaccarius eyn kuo- 1110=» ), kue- (110^)
-hirt. koeherde "(132, 147). kubieter (68).
*Vaceera v. Vaeerra.
Vacceria v. Vaccaria.
^Vac- r. Va-eerra.
*Vac- 1-. Va-cillare.
*Vacein-eus v. -us.
Vae-cinium, -inium (9i,D.as. ), -ei=
neum, -einia (4S, lai, Br., Gf.), -tinium
(1), -ctaiim (Sum.). -cinnum (67, 1.02),
uati-eana -"ic ! v. mora 1 , -cininm {sie
21) cf. faecinium, vaccuna) beri [jjl-
Gf. ). hl/, nd. beidel-, hedel- vi'>2) -ber,
-beyr (22;, hd. -here, -bier (5). heudeU
beren (21). beiti)er-i (i3i, Gf.), -e (Sum.).
heidber (75). haid-ber (9i), -per (1, 3, 74).
swarzbere (.Sum., Gf.). scbwartz- (75,
Fr.), ert- (9t, erd- ( 76 ) -ber. eertberen
(132). waerwere (20). waelt bese (11).
crakebeyse i lOS). drunipel-, brueb-beeren
(Hen.). brombeer; byaciuth- o. blau mer=
tzeii- (Ki*.). mcer- (Ki^) -blumen. braun
violeu 0. rittersporn [i. hyacinthus Das.).
VAD
*Vaceinuni u/. bacinus) beck-in (8),
-c (9).
Vaccin-us, -eus coeyen (147).
"^Vacciola u'. clittellal esel satel (75).
*Vaccula (t/. bac-ula, -illa) thuua-
l tbuui-hal (Gf. 5, 2r>s).
Vac-, va- (76) -eula \cf. baccula)
kaelbbu (76). klevn ku (8). evn clene
ko (23V kuleyn (9).
*Vaccuna ( cf. vaccinium ) kraczber
(9).
*Vacedo v. Bacidones,
Vac-ei'ra , -cerra (17), -eera ( 9 )
pberd- i^9), roß- (9i) -heft. eyn perde
hisse (17). heu-ratten (ki. ), -rauffen t
stand (126). raufft (ii3). stud (126, 128).
taub (126). scbeilig (116, Das.).
Vacillans czwiu- t wack- l stam-
eleude 9i. czwifeliende t wancken '8).
Va-, vac- (D.1S.), fa- (3) -ciliare hd.
nd. wank-eleu, -len, -ein; t wangelon
(132). hd. wa-, swa- (6), scbwa- (Das.)
-ncken; wackeln l scblo-, var. scblu-
ttern (7ö). strncben (ß, 17, 75, 76). nd.
stra- (22), streu- (23) -kelen. hd. zwiflFe=
len. zwif-, sc\'iu- (lOo), stam- (4) -ein.
gnappen (Da.s.).
Va- V. Vae-cinium.
*Vacisca cf. lycisca) brahsiue (104).
*Vact- V. Vacc-iiiium.
*Vacuabilis ledeglich (20).
Vacuare lodi-ch il3, i32i, -g o. leer
(110 )<im.\ macbeij. magen ( 13). led-ygeu
\19), -leben (11 j. leyd-igen (1), -eu t yde=
len (20).
*Vacuatio U deg- t ydel-ungc (20).
Vacuitas hd. nd. ledicheit. leerbeit
(68). ydeikeit (20).
*Vaeula v. Vaceula.
Vacuum. Icrigkait l ode, varr. ode,
ede (65).
Vaeuus hd. nd. Icdi-g, -ob. hd. ydel,
lere ^10;. leer (g8, 110), lacr (76), lar, i od
(126, Das.). 1er-. vnnucz-, beroupt-er (65).
wuest an dem lijbc (75).
*Vaeh, vah [int. deridentis Gemmae,
Voce ex quo) gescbent siestu; schem- l
pfi-dieh (65). aha t botz (126). ocb (iio,
132).
*Vachari 1 st. vagari?) verdrungen
werden ij4 j.
Vadare hd. nd. wa-den, hd. -t. n.
-tben, -tten. wetten (6. cf. vadeare).
roß w. : naß macben (64). uber-waden
t -wasser gaen l -füren (20), -faren tlO).
ober forn (12). fürten (9, 75). vorcbtin
I (sie 8). wandlen (46). wae-, prs. ich we-
sseren (132).
VAG
*Vadari v. Vadiari.
*Vadatus der in geübt steet (oi).
Vade ga (22^).
*Vadeare wetten ( 76. cf. vad-are,
-iare).
Vadere hd. nd. gan sim. waten (3).
wadcn durch eyn fort ader gene ader
riden (17).
*Vades hd. bürge.
*Vadi V. Vadimonium.
Vadrare, -ri (75 var.) hd. wetten,
weihen i,l9). weyden l panseeen (13).
pant setzen (12). pband (8), pfant (9),
ein pfand (iio»), zu pf. ( 110'^) geben,
tzo pande geueu t stellen (iS2). pbe-
(8), pfe- (9). pe- (17) -nden. gelten das
darvmb man gewet liat (75).
*Vad-iari, -ari (110) zebyrg (68), zu
bue-, var. bu-rgen (110), tzo borghen
(132) setzeil.
*Vadiatio wettunge (20).
Vadiator wotder (20).
Vad-imonium, -i (136) gelöbde (9).
globe (8). tag-leistuug l -Satzung \\26).
ac)S. borg (94. 136).
Vadi-monium, -munium(76), -men=
tum, -um, fadium t adis t adimonium
{i. pigiius TG; f gilt für die 3 Formen:
cf. ib. fumare t igare sim.) hd. nd.
pant hd. panthe 17i, phant, pfan-t. -d;
vernuegung des rechts 0. Versprechung
zum rechten (88); weth (49), wedde (20).
weedde (11).
*Vadio is it. eo ; vado si sum i.
transeo) goa (76).
* Vadir wanderer (9 Anh.).
Vadium, cf. vadimonium) wet-pfant,
-pant (75).
Vadu-m, bissw. -s hd. fürt; for-te,
(3, 17, 4). -de (12); vort (lOo), fart (8);
eyn forte da man ober fert ; fürt durch
ein waßer (20); steg (10, 110) 0. fürt
vber ein bacb o. ein wasser (110); eyn
Steg, stej^g da mau vber get sim., ober
gehet (133). nd. eyn varde dar man ouer
get oder rit (23); vor-de (22*), -d (22»»),
-t (22»*»); voert (11); ghewat t een wa=
I terscap (1O8).
Va-fer, -uer, -fax ( 76 ) hd. li-, lu-
(10; -stig; bebend-e (17 &c.), -ich l dap=
per (20). bochuertig (9, 74), geyl (12,
49), geile (10), vals man (lOO). schalck^
hafftfger, gescheider, weyser, veßter(74).
Vafre listiich l behenne (17). ge=
schwind (126).
*Vagabuxide wiltlich (20).
*Vagabuiiditas wildicbeit (20). vß=
scbwaiffigkait (65).
VAG
Vaga-, vagi- (tg) -bundus {i. vagus
q. V. 76 &c.) vnnutzlicher vmbwanderer;
lantfarer; mußig genger (iio). onste=
dicli, ledichgenger vnd in dat wylde
gaon lopen (i32).
Vagari, -re (ö*-, 22'>) hd. wand-ern,
-ein, -Icn. hin vnd her wandeln (65).
beer ende deer gliaen (lOs). hon vnder
werffen (5b). vmb- (uo), vß- (65) -schweif-
fen. wefern ; schlingen (62. cf. serpere).
irre gaen; duasen l wilden (20). wande=
len wyldelich offdwalen (132). wyspelen
(22'', 771 von einem ende laufFen zu dem
andern (75).
Vagatio wande-rung (g8), -hing (i 10),
-linge (132). ydel- (20), wildi- (17 sim.)
-keit. vßschwaiff-ikait t -ung (65).
V. mentis dez herzen wildi c- (9),
behende- (8) -keit.
Vage lediglich (68). vmbschweiffen--
liehen (110). wider vnd für verlduffen=
lieh (i2(i). wanderlich (74).
*Vages (i. tunna; st. veges) dünne
(5b).
*Vagi- V. Vaga-bundus.
Vagiens weyn-ende (9), -de (8, 17).
*Vagila (a. d. DJ) feyle (23).
Va-, fa- {q. v.), la- (ui) -gina hd.
nd. schoyde. Schede (23). bagena ein
swert-seiieide (G), -Schede (22).
*'Vagma-culiiin v. -rium.
Vaginare scheyden machen (75, 110,
132).
*Vagina-rium, l -eulum ( 3, 4, 74,
75), vigenaculum ^9) [i. vagina 76. cf.
BM. 132) hd. ortbant. orpandt (74). art=
baut an einer scheiden i ort an der
scheid (7.i).
Vaginarius scheydenniacher (110
sim.).
*Vaginator sclieid-(>r (75), -enniacher
(74, 75).
Vaginatus i. exa- (Gl. m. ), exco-
(76) -gitatus.
Vagire, -ri (65 var.), fagire {q.v.) (vox
leporis 123, I4i) kd. weyiien (s/'cut m=
fantes); kind-e (5), -isch w. , 0. singen
(69, 134). kind wainen (1). Ans kindisch
weynen sm entstellt: kind gesweygen
(74), wigen (6) t weynen. kinder schwey^
gen 0. singen (oG &c.). k. swc'ygen 0.
seugen (133). kinde-sch (22), -s (23) we=
nen; schreyen sicuti7)fantes{iS2). wecken
l greynen (126). peff- (Ki'^), pfe- (Ki''.)
-tzen wie die haasen.
Vag-itus, ? -or (Chytr.) lid. weynunge,
kinder-w. (8), w. dez kyndes (9). nd.
wen-unge (23), -ich (22) ; blarrent f kin-
des geschrei (Chytr.). g. der iungen kind=
liu (7.-.).
*Vago {auis) holcz-cra (8), -kro (9).
Vagor V. Vagitus.
*Vagorrio v. Vagurrio.
Vagula (^■. iunenca Br. &c. , huaula
129, quAa vagat per mmimm; X vac=
cula? cf. sq.) ver-, var. veher-, stier- t
rind-lin (uo). veerseken; styt- t ryut-
chen (132).
Vagulus [i. aliquantidum vagus t
anulus, quia vagatur in digito Br. &c.
X baga sim.? t iuuencus uo &c. cf.
prc.) wat wyld t eyn rinck (132, 147).
ring (68, uo). vingerlcin (74). vyngerlijn
(147).
*Vagur-io v. -rio.
VAL
*Vaguriosus ledych, muetych (147).
*Vagurire ledych l muetych wesen
(147).
*Vag-urrio, -urio (76) , -orrio eyn
ledig- (9, 17), mußig- (8), mussig- (3, 4),
raiessi- (76) -genger, -gener (3).
Vagus irrende (20). vagant (i26).
wild l ledig genger (uo, sim. 132). w.
o. Icedig (68). farender man (75).
Vag-us, t -abundus (Mss. mog.) lant-
hd. -leuffer, -loffer, -lo«'ffer (46), -lauffel
(1) , nd. -loper, -lauper (23). hd. nd.
wilde, vmschwaiffig (64). vßschwaiffiger,
blibet nit bi jme selbs {in vno loco) l
ein vnsteter (65). wüst l wanckelmodig
(17). eyn wu.st (17), wilde (8), vnstcte
(9) mensche.
Vah V. Vaeh.
*Valamina t^st. vall.) bla- t schra-
ncken (76).
*Va- V. Vo-latile.
*Valba V. Valua.
Valde hd nd. seer, gar (22''), gar
scre, iar s. ('21), vast (126), swinde
(22b, 77).
*Valdedico {st. valed.) gesenen (20).
Vale [vb defect. quod pertinet ad .va=
lut-ationem in lecessu Br., -ein receden=
tiuDi 76) hd. nd. gesuut sin t by der
macht (mach 6) sin (Mss. mog.). hd. sy,
sey gesunt (76, uo), g. oder geseg-et,
-not (69), -net (134). blyefft ghesont (I32j.
thuo, varr. thun wol (110). fare wole
(10). god hael dy (11).
*Valedare i. q. sospi-dere, -tare q. v.
Valefacere hd. nd. gesunt, gsunt
(110=*), zunt (22), vermuglich (uo) ma--
chen, maken. gcse-gen (9) , -ugen (1),
-nen (8), -ynen (17). gcdencken (132).
letzen (75).
Valens gesunt o. ist wert {lio sim.).
starck (76). der da ein ding vermag;
pl. die wol mun-, varr. mo-, mu-genden
(65).
Valenter aterck- o. gesunt-licli (uo
sim.).
Valentia dogent [11). dog- (8), tog-
(9) -lichkeit.
*Valentina (herhn) biuoz (i3i).
Valere {i. vitjere, sanum esse., pe)'ire,
infirmari) hd. nd. do-, hd. doe-, to- (5b),
tu- (3), taw- (9), mo- (19), moe-gen;
krancken; wol, wal (132) mu- (1, 68),
mo- (5b, 110^), moe- (uob, 132), mo-
(i26) -gen. hd. gesunt 0. kranck, kräng
(17) werdt (uo sim.) sin; gelden (17,
20), gelten gelt (75). gesont wesen (132).
*Valeria (/. styria 126, croaeia Das.)
steyrmarckt (i26). {auis) stock -am l
-adler (I12).
Va-, fa- {q. V.) -leriana, l valleiona
(87, 146), fudalberane \q. v.), valenti-
ana t -na i balla-, bald-riana (i. da=
nia maior, pntilla, nancilla, marein-,
marin-, mareor-ella, maturesia 143,
matueella, maura eotella qq. v.) val-
erian (10, 143), -driaii (4, 2G), -drion (87,
146), -dran { abpiß (75). fa- (12), ba- (9,
64b, 75, 91) -Idriaii. balderian (64*=). tene=
marg (val. 87. (/. sampsucMis Nmn. 2,
1544. denmarka Wicsb. Gl), grosser denn=
marck, wendwurzel &c. (i43).
*Valerica v. Pinastellum.
*Valernuin {i. nobile vinum et Valens
VAL
605
76 sim. cf. falernum) edel (68), süßer t
gutter (75) wyn.
Valeseere wege senen (5b. x vale=
dicere). gesunt machen (46).
Valesia {prouincia) walleß (76).
*Valet-a (comiter), -e {nominaliter)
letze, vlff. letz (75).
*Valetr-o, -a (74) {aus balatro) lecke-r
(68, 74, 147), -rin (74).
Vale- V. Vali-tudo &e.
*Valex muge-n, -nheit, gesuntheit,
lone (74).
*Valfa V. Valua.
Valgia [i. labiorum ob- Br., oris ve-
no &c. -torsio in deri-iione) eyn montchen
machen (132). rymptfung des lefis von
gelechters wegen (74). wrympyng (i47).
Valgi-are, -re den muff in gespoette
mit dem mundt schlagen (uo). die tippen
vpschortzen off eyn ander den geck
vpsetzen in spotterye ( 132). wrympen
in spotte (147).
Valgus schelger (Ki^.). schiege (ue).
*Valida {i. inuidia 76, virnda &c.
142) nyt (8). neyde (9).
Valide starck- (uob), sterck- (20,
uoa) -liehen, -lieh (20).
Validissimus aller machtigo-, varr.
mechtig-ster (65).
=> Validitas r. Valitudo.
Validus hd. nd. stark, mogende (20),
wol-m., hd. -mugende, -mugend, -mögen,
-mögen (67), -mogig (5b). hd. mugig t
wol-m. (1), starg, gesunt, macht- l krefft-
iger (65), meichtic (100), dochtig (5b),
dogcnde (20), togelich (9).
*Valis, Balis, Helius {fl.) dy wael
(125).
Vali-, vale-tudinarium {i. infirnia=
rium) der siechen huß (uo izm.). siech-
kobel (Ki-'>.), -gemach (lu).
Vali-, vale-tudinarius syech- t
kranck- (uo), syeck- (132) -lieh, 'der dick
(8), oft vnd d. (9) sich ist. kranckich
(132).
Vali-, vale- (126) -tudo {untersch.
valit. /. valid- t infirm-itas, valet. i.
inf. HO, ab illo fvnehri vale quod dice=
batur mortuis Br.) hd. starck-, gesunt-,
wreet- (i32) -heit. wol-mugenheit (74,
uo), -niugikait (1), -mogikeit (5b). ver^
mogenheit gut 0. büß (i26). macht (es,
75) dtr sterck vnd krcfft {i. vigor (75).
mu-, törr. mü-,mo-glichkait («5). mechte=
keit (8, 75) der krafft (75). sterk (G).
Valiturus {i. quandoque periturus)
togende (9). vor-terbende (8), -dirbende
(17).
*Valla V. Valua.
*Vallacia {cf. valla-tio, -gia Gl. m.,
fallatia v. septum) scliranckung (75).
Va-, wa- (5b) -llare («'. captivare t
circiimdare 76. c/. velare) hd. bhincken
(17), vmb-, hd. nd. be-bl. plancken (1,
8, 9). vmbe-pl. (3). be-bloken (G), -lien
l blucken (12). ombeluken (106). hd. be-
iigen, -legen (10, 4.')), -peln (5^^); vmb-
gaen f znnen (20). -machen l -z. (8),
-legoi i czu)iemen (,8/0 9!) -czunien (17),
-graben, -gr. mit pfallen (G), -bestau
(19), -klufften t dicken (20. nl. dijcken),
-geben t -schrencken sicherlicli (65),
-schrancken t -setzen mit stecken (uo).
(iOÜ
VAL
VAN
VAR
()»»»<. mit «tat'ki'ii oin tzo vcsteii (i32).
vmnit'- [-'^), vninu'bi- (22) -jjrjuicii.
*Vallatio ein starck bohvcick o. eyu
tanalJ (iio). eyu staocli kcttinge; eyu
liolwcirkinue socr starck (,i:!2).
Vallatus vinh-sii'liert l -geben (6')).
■ Valle tal [Hi).
*Valleiona c. Valeriana.
Vallestris v. Vallosus.
* Vall-icula, ^-iiiiK 7 1 ) bastyc (7.)).tulli',
ilull vnib ein t^eliloß; graben; sehnt
zwiselien zweyen gr. ; planck (74).
Vallis hil. tale, tal. fall (cic), taal
/ ginnt (S)). tayl [G). dale, dal, daal (13).
ilayl (.■>, 23. dacl (6t'>, i;!2). dal (22).
V. iosaphat das tal iosapiiatt (1).
eyn grnnt zn iosophat (ö*»).
*Val]-osus ut vallus\ l -estris (a
vallis* vot o. starck verscliranc ket;
ta , vti)-. da-lecht i^iio). vol talcn (uo'M,
dalen ((>7, iio''), daclen i staochen(l32),
holhverck (68). dalechtich (U7).
Valium (^. concatenatura de palis
super (i(/(/erem cüc. Hr., c. de super ac/rujn
7(;, vallicula 7. r. ii, minutio cü-ca
castelliiiai?, t,amphi-teatruin 7.')-S-atruni
75>>) hd. nd. blanck , planck ( 22 ). hd.
blan-cke, -g, -cken t wolle (10). banck
(21). pla- t schra-, var. selirc-ncken;
sehlaggatte-ren var. -r, t fal-thoerj var.
-tliov (7.5). slaggat-teren (71), -ern (3).
slach (12). sl.-gater (1). bolwerck (C5,
iKi &c.) mit znnstecken gemacht vnd
vß gefnlt t ein schntte, varr. sehiitte,
seluid (ü.i. c/. Sm.3. 419). eyn vffgcschnt,
var. aut'geschitte, were 0. ein vffg. crdt=
rieh f64). .schoßeberg (12,). walle (.^). wal
(12, 23^. eyn hecken cznii (17), hechil
zun (8). ezawn ^9). een ghestiipte ocht
ghetoente van staken l de wal van ere
vesten (108). tili (76). getuUe (90). dich
(20 &e.).
Vallus eyn starck (iio'M, starek-er
(6K, 110''), -e (132) steck o. pfaal (68),
staech t pael(i32), Stachel 0. pfal (110).
pale (13 kc). plancken (8). zyngel (78).
steck, pfal, tullpawm (74). cznne-stecke
(10, 12), -steyken (13). zun- (65), reb-
• (64, 74), will- (75) -steck, futterswinge
(^. vannus 125).
Valor macht t werde (110, 132). we=
ruiig t wurcklichkait (65). warschaflPt
(126, Das.). die prys (139).
*Valotretra v. Faltilones.
*Valpiscus I rt*'.v vop. ) wolgeporncr
(74).
Val-ua, -fa, -ba (94, isß), -la (76),
falua (9.3 Jirg.) hd. nd. porte, dore; dur
t tralie (11). hd. tor, thor, dorre (17),
dare (6). port, pfbrt(iiobt, lad (65i-ar., 76,
93Mrt;.), laden (65, 1 lo-"«), fenster (uoa). die
f.- o. schub-laden ipl. 91). f.-lade ? -bret
(Das.). velbret ald vettach (93). fellpret,
fetach, lade, zwyfalt-e tnr, -ig thor (74).
czwiuacli tor (9). gevalden der i20). ester
(c/. Sm. 1. 119. (;. wtb. 1, 78), vl(f. valthor
(75). val-, t von- (108) -dore (ios), -doer
t -portze (132). voude porte (108). ags.
dur- (i36), duer- (94) -heri. Hier ttchli esst
die Hss. 22.
*Valuicula (ciu.) salzpurnc (Of.)-
Valuulus tatle (i. loe- l nid-ulus
V. a. 1618. cf. Sm. 1,461). kleine thädlin
( 126). vnderschlechtlin (126), vnterschlag^
lein (Fris.) in kifflen 0. hülssen.
*Van-are v. -nare, -ere.
Vane /id. vn-, ane- (17) -nützlich. 011
noczelich (21). vnmutlick (sie 23). vde-
lich (17). " ^ ' J
*Vaneeupidus ydel girich (20).
Vanellus {auis rf. Dz. wtb. 366. ftu
nellus Ol. m.) kibitz (Ki., Kr.), gy-fitz,
-bytz, -nitt, kynutz, zweicl (uo). kifitz
(Frs. ). iil. kinijt (116). kyni-th, Mig. -tz
(12.")). himnieb.ege (Fr.).
Van-ere, i -are ydelen (20).
Vanescere begynnen tzo verswiiiden
(132).
Vanga, fanga (130, ct.), uuang-a l
•o (Gf. ), l vanus (17) scora (130, ct.).
schora ((it.). schor (74). hd. nd. bick-e,
hd. -el. iid. biek. hd. stein-, stain-b.
l -axt ((?), -agst (76), -achs (1, 74), -ax,
-pickel (741. -pikl (1), -picke (4), -pick (3),
-bickel (7.')), -bicken (21), -big (vanus
17). steinexte (109). eyn sten exe (23).
hd. grabschit .mn. ; stere graben ( ß ) ;
karst. spade (11, 20). heejjp (20). wyn^
gar-teii mcsser (20), -t m. (uo), -tz motz
(132), -den mes (11). wiingaert mes t
sakeleer yser (108). stang der murer vnd
der Steinmetzen ( 75 ). vuangas liuiiun
(111).
*Vango (rt?<.v mango) kautfer o. ver-k-
der leute 1^74 ».
Vanidicus der ydelichen spricht (1 32).
Vanidus («. vanus p.r.) schnocd (68).
ydell (132).
*Vaniloquax v. Proeax.
Vaniloquium eyn ane nncz rede
(17). eitel r. (4).
Vaniloquus hd. eyn vn-nutz, -nitz
(76), -nutzlich (0), nd. ynnick (sie 23)
Sprecher, eyner der ane nutz redet (17).
yppieher reder (10). der da yjipige ding
redt (65).
Vanitare ypige ding reden (iio).
vnimtz 08), ydelich (132) sprechen.
Vanitas hd. nd. ydel-heit, hd. -keit,
-ickeit (12). hd. itel-, eitel-, schnoedig-
(68, 110='), yppi- llJ)t ybe- (67) -keit.
{ip))ig-, dorlich-, stolcz- , zergenglic-,
betruglich-, lichtfertic-, weltlich-, kain
nuczbar-keit; hoher mut (65). vnnutz-
(G), schnoed- (uob) -heit. ytel fiio).
Van-, va- ( 76 ) -nare ( /. ventilare
75) hd. wannen , schwingen mit der w.
(65). w. die frucht t trustern t swingen
das futer; abnemen t winnen das getreid
am tennen (75). wo-, we-rffen; vor sin
{sie 8!). nd. wcrppen.
Vannus , fannus ( 64<= ) ( cf. vallus )
hd. nd. wanne, wan. wann (68, 134),
futer-w. (75, 111), -swinge, -schwingen,
vlc). wannen; .swinge zu dem futer (75).
hd. wurft-, worff-, werfF- (6, 65)-schufel;
wurf- , wiiit- ( 3 ) -schaufei. nd. worpp=
schuuel. worfF (21). seych- (9), sych- (8)
-tuch. arbor t huß (77).
*Vanorare {i. fumigare 76) v. Vapo-
rare.
*Vanum c. Fanum.
Vanum yppigkait, varla-, farle-ssige
Avort, gailkait, hiufellig ist nit bliblich,
verschwint (6.5).
Vanus {i. non fermetäatus, debilis &c.
76. ef. vanga) hd. nd. ydel. hd. ydele
(I7j; y-, ei-tel; schnoed (68, 110); vn- j
nutz (6), -nutz (67); yppich (13), ledig
(12), logenhafftyck (19), hcyloß (126.
wetterau.).
Vapa V. Vappa.
* Vapassa ( /. rosina 22'' ; st. vua
passa) rosin (22''). rasin (23).
Vapiditas vngeschmack- (110), vn=
schmacklicli- (68) -heit. onsniakelicheit
(132).
Vapidum bifalti (i4i).
Va-, vap- (108, 109) -pidus vn-ge=
schinack (110), -sm^kelik (10a). onsma-
kelich t weeps (,i32j. weps (10s, 109).
Vapor, wapur [b^], t vaporamen
(uo &c.) hd. nd. swa-, bra- (23, 74, 75,
100), bro- (75, Ki.) -dem. hd. schwad-c,
-ein (152), -en (uo); bratamen t adam
(13). bustnine(12), brunste, bruiist,bruust
{sie 134). bronste (67, 133, 152), hicze
(9), hicz (8), rauch (8, 9, 65); tu- (15),
du- (9, 65), do-iist: dampff, tampffe (74,
75), damp t fuehtikeit (20); smack (10).
nd. rack (23), wasem.
*Vaporabilis brunstig t dempffig
(uo,). wasemich (i32).
*Vaporamen [cf. vapor) wasem (11).
Vaporare {i. culorem emittere, vapo=
res ein. 76. untersch. von vanorare q. v.
cf. vapularei hd. swademen, vß- (5, 13),
nd. ut-sw., -swaden (13). hd. schwa-de=
men, -dmen, -dinen (134), -ben (6). an=
zwad- (3), brod- (9), bred- (4), bryt- (109),
was- (109, 132) -einen, hd. rauchen, dun=
sten (G, 8); tampffig machen, sein o.
werden (75). tympften, jn-admen (74).
dympen (20). nd. dornen (lOC, 108) ; vocht=
heit vte lateii ( 10s).
Vaporarium v. Cenaculum.
Vaporosus dcinpich (20). ta- t te-
mpfig, bradeinig (75).
Vap-pa, -a tropff- (91, 110, in),
truosen- (uo), drop- t leck- (132), leec-
(108), sack- (20) -wyn, -wein (91, 111).
hd. (vappa Voce, ex quo) tru-, dro-cken,
nd. dor \vy\^. (vapa Voce, ex quo) wyn-
hd. liefe, -hef (67), -hoffe (132). -heeffe
(11), -eheue (19), -hebe t drussen (i38).
wassersup (64). wllido (Sum.).
Vapp-a fj. romm., t -idus (147) der
dz sein vnuntzlieh vorthuot (no). der
dat seijn oniuitzlich tzobrengot (132). /.
ein vnweiser ringferiger mensch (D.is.).
versloomer, doirsleger (147).
*Vap-pidus V. -idus, -pa.
*Vapula i^.s-^. cap.) wasserspinne- (öi*).
Va-, fa- (1) -pulare, vap-ulari (67),
-orare (7o) lid. nd. gesla-gen, -hon (1)
worden, w. geschlagen (es, 119). gepla=
git w. (8). prs. ich werde (20), ic warde
(11) geslageu; vabulo buulit wirdo (ui).
*Va- V. Pha-retra.
*Varetruni i-. Veratrum.
*Var-ex, selten -ix, -ica (gew. geson=
dert), verex [aiph. va- 46) uuer-na, -n, -ra
{in boite), uuarza (,(if.). urslahti sim. (Sm.
3, 428. üf. G, 777 sq. cf. varia). hd. die
ander (46), ader (G), spaii- (68), sene-,
sen-, scen-ader, sene ädern (21), nd. de
zene vuder dem kiiye. knu [ß), knu
(46), kyn (.sie 21). dye oder vnd knie
{sie 17). kniadere (100). kiiy odir (8,
9). dye kne- (23), hd. ruck-, rucke-,
rugge- (46), rüg- (6), rogk- (21), sparr-
(ui), spar- (i25, Avant.), span- (75)
-ader, -ädern (21), -oddern (125). ein
VAR
VAS
VAT
607
scnwe (6). knorron an waden {pl. 91).
a(js. a- (94), o- (136) -mprae.
*Var-ia t -cola (110 &c.), -ola, -ole
pl., -i (Das., Ki.), -ioli (Das.) machscl
(110). maech.scll (132). maseii {pl. Ki^^.).
porbcl (68). die kinds plateren t purpe-
Icn (Das.). bari)e-lii (<)4); -\t brrpcl ; dy
rotiii; rote; dy urslaeht (74. weit. \\r=
sehlicliteii ]ü. cf. Sm. 3, 428^ vr-scblecht
(76), -sb>cliteu (G4). diir- (e4<', 93), durch-
(Das., Ki.) -scblecbt. die roten flecken t
rotsucbt (ii'6). bladeren (8.5'>). seiren
(im angesiebt vari Ki«.).
Vai<iabilis wand(>l-bar (9, 20), ber
(8), -bayr (19), -baer (11). verendert
werden mugen, var. verändert mögen
W. (65).
*Variare v. Varieare.
Variare hd. i/cl. wandeln, v'-w., l
-andern (65, 68, 110), -endern (C5 var.).
wandern (66). ver-w. (69).
Vari-ator, -cator ki'iegmacber (75).
Variea ?■. Varex.
Vari-care, -cari, -are (94) scbraneke=
len (109, 110, 132). binck-en (110), -ende
gaen (109). gnappen (110). krnmmen (20).
manck gaen (i32). die bein zergretteu
(i26). scbieggen i (von einander) gritten
(128). af/s. stridan (94, 136).
Varieatio wandelunge (8, 9).
Varieator v. Variator.
Varieatus ge-krnmpt (iio^»), -kronipt
(110», 132), -krümmet (68).
*Varieinieuluin (^. ara porcorum)
scbwin stig (76).
*Varicol-a, -us v. Vari-a, -eulus.
Var-ieosus, t -us (110 &c.), t -iculus
(75) krupel (47, 75). kropel (^3). kropnil
(8, 9). krum (68, 110^). kruinp (75, 110»).
krummer, vnstetter (74). krom (l32).
adericb (20). vmbgcwunden (75).
*Varic-ulus, (jew. -olus, -us (cf.prc,
tradicius) krump (20, 23). hd. krumpfte,
krum, eyn kromp (21). scbiegend (Ki».).
kretscb-ling (Ki'\), -liebt (Ki*>.).
Vari-e,-etas(65 vm-.) mangerlai wege
(65). mislicke (100).
Varietas J)d. mancberley, m.-bande=
keyd (19); manger-leybeit (20), -licbkait,
var. -ley verenderung (65). meniger-,
menger- (11) -ley (6), -bandboif (110),
-bandicbeit (11, 132). meneberhandigkeyt
(68). maniger ley (23). wandelbercheit
(20). verenderung i wanckelmutiekait ( 65).
Variola v. Varia.
Varium, v. opus, variopus (75) (^.
diuersi coloris 68, 132, pannus 1) hd.nd.
bunt (19, 22^, 68), bont (11, 132), bunt-,
hd. bont-, bynt- (9), pun- (75), wunder-
{sic 3) -werc'k. i)untwerkb (1). bunt
werg (8).
*Variu-in, -s (20, 91 ) vebefuter (74.
cf. prc. i. q. buntwerck). vecb (animal
91, 95). esche {piscin 20. cf. varus).
Varius (c/. prc, farius , tradicius)
men-(ll), meni- (68) -gerbande. maniger-
hand (110^, 132), -lay (1). kd. mancber-
hand (iio»), -ley; mengerlaj^ (76), men=
niger ley (12), bunt, bont, wandelbar
(20), wint var (1, 3).
Varix v. Varex.
Varo landt- f frey-herre (74).
*Varrus {cf. sq.? st. barrus?) dore
(8). tore, gecke, narre (74).
Varus (?'. curuus i astutus 76. cf.
varieosus) krump (8, 9). krom (132).
scblim t schiegend (Kl3.).schlem f schieg=
gend ; zertban {manus ; 126).
*Varus V. Trueta.
Vas, g. -dis {cf. vades) hd. nd. bürge,
gisel, pant. hd. pbaut, pfand, gizel (20),
byrg (uo).
Vas, (j. -sis lid. vaz (.5), vaß, vayß
(19), va.s was.ser (9), ein tenen gefaß
(4), eyn gefcsse (17). geschir, kubel,
zuber (65). nd. vat.
Vas cristallinum cristalline (91).
Vas fi-, ui- (76) -etile eyn vas von
erden o. glaß (iin, sim. i32). erden vaß
(68). id. tuj'tpot &c. (11 6).
Vasinusicuniseitenspilgeschirre(93).
Vas samium krausen (91).
Vasa belli, mortis (65) hd. antwerck
o. pleyde (74); waff'en (65), wa-, wo- (9)
-pcn.
Vasa pastoris {i.fistula &c. Br.) vlg.
dicitur blassa (6. ahd. Glosse cf. blason
tubis Gf.).
*Vasa puerorum leyb (9).
Vasa transmigracionis zer-sack(9),
-seg (8).
*Vasa {sy. f. ? cf ags. basu ?) scbar=
lacb (IH).
Vasalla-, vasale-, var. vassale- (110)
-gium eyn huld-ung (68, 110), -inge (132)
leb-, varr. leb-ens halb(!n (110).
Vasa-, vase-, phasa- (1, 65) -Uus
{i. feodatarius 76, sat-rapa t -elles 1)
hd. ein leben-, leen-, le- (3), beleb -ent
(10), -et (13), dienst- i ampt- (20), dinst-,
edil d.- (8, 9), bürg-, nd. burcb-man.
bürg mayn (19). lehentreger (65). be=
lenber (12).
*Vasanibus i. Tiga.
*Vasanus (c/. fasianus) fasant (68).
pbavsayn (19). veysaen (11). vascbocn
(20):
Vasare (i. vasa implere t facere) va-
(110), vae- (132) -ssen. vaß füllen (68).
Vasarium credentz 0. pu- (12«), bu-
(Ki.) -ffet. anriebt (126).
*Vasator vas melker (20).
Vasatus gevasset (110 &c. ). uytge=
reckt {i. expansvs 147).
*Uascia v. Fascia.
* Vascarago ( /. ruscus &c. ) hülse,
eyn boem altyt groen (i47).
*Vascigare {ans ca- X fu-stigare?)
i. per cuttere (76).
*Vascillus enlueiluaz (i4i).
Vasco einer auß vaschon (110^), vß
vascbgon (iio^). eyn van dair {sc. sq.
132).
Vasconia {patria) vasconien ( 110,
132).
Vascularius becherer (125). feßler
(88).
Vas-culum, l -illum (110 &c.) ein
klein veß- (110, 132), flesch- (68) -Iin.
vesicbin (9). irdiß faß (8).
Vas-cus, -tus (76, 134 &c.) (^. inanis
129, 134 &c. , dolosus 76, vaiius t nuga=
torius Br. &c. , aus vastus X vasco?)
lugenhafftig (68, uo). loegenachtich (i32,
147).
*Vasellus v. Vasallus.
*Vasilluin v. Vasculum.
*Vassal-egiuin v. -lagium.
Vassus knecbt (i4i).
^Vastabilis zerstoer- (uo), verderff-
(132) -lieb.
*Vastago ('. Vulgago.
Vastare (^. enellere &c.) hd. wosten,
wüsten (10); v'-w., -derben (65, 68, uo),
-stören (1), -bergen (126, Das.), -zeren
(65). bereu (221»). wiest machen (68). czu=
stören (9). verderuen (i32). beschw-eren,
i?a?-. -areu(65). erosen (126). zer-sebleitzen
t -streyffen (i26), -zerren t -zereu (65).
erwyteren uio).
Vastatio zerstoer- (uo), verderb- (68)
-ung. verderuinge (132).
Vastator verder-ber (uo), -uer (i32).
*Vasticulus V. Linistipula.
"^Vastigium (st. fast.) ein first (4, 76).
Vastit-as, t -udo (3, uo &c.) {i. am=
pli-, solici- 7G -tudo, perni-cies, -ties,
pestis, piscis sie 6. profunditas l inter=
ritus 76) hd. nd. wide. hd. wit l breitt;
weyt ader breit (3); wyt l brait (76);
wytheit o. wüste (uo''), o. wiestlieit (68);
wythet o. wueste, var. weitheit o. wiesty
(uo); weittikait (1), wustenunge (19);
tif w. (8), teufe wustung t eynigkeit (9);
vcrstorung (30»), zerstoer- t verderb ung
(88), schade, scbad, sehaid (6. X piscis
cf. gramarus &c. ?). nd. wuestcn- (11),
woest- (132) -heit.
*Vastius verwuster (74).
*Va- V. Pa-strina.
* Vastrum ( i. antrum ingens 76 ) ain,
eyn groß hole l gruob ( 76 ) ; gr. iiöle
(8), hol (9, 74, 75) o. grübe (75); eyn
gr. 0. eyn groß lach (17).
Vastus ( cf. vaseus ) hd. wit , wyt,
weit. nd. wijt (11). tief (76, uo ). tif t
breit (9). dif (8, 17). dieff t woest (132).
wiest (68). woste nüge {sie 17). idel (13).
groß (8, 76). groeß (20). vnge-buwen,
varr. -bawen, -bau wen (uo).
*Vasuictile v. Vas fietile.
Vates {i. viilens 1, sapiens, propheta,
poeta, presbyter) wis-sag (76, uo»), -saghe
(23), -ag (G). weissag (1, 16). wyßsag
(uo''). worsager (9). waerseger (20).
proph-et (134 &c.), -ete (8), -eet t -etisse
(132). priester t poet (uo &c.).
* Vates {i. clunis; aus nates) ersbelle
(23).
Vati-canus, l -tanus ( 76 ). -canum
(68) {i. deiis paganorum 76) eyn berg zu
i'hom (68).
Vaticinari, -re (75) hd. wiß-, weys-,
wi- (G), hd. (75) nd. wis-, kynftig weis-
(64), waer(20, 132), war-(iio), vor- (uo&c.)
-sagen, wis-s. pose dinge (75). warseggen
(100).
Vaticinator hd. v'ku-, vorku- (67)
-ndiger; verhunder {sie 1), v'koniger
(21). wor- (9), war- (68, uo), waer- (132),
wis- (23) -sager.
Vaticinatrix warsagerin (uo). waer=
segersche (132).
Vatieinium {i. locus rome in quo
vates contra deos romanorum uaticinan^
tur l occidebantur 76 ; cf. vaccineum)
hd. wiß-, weys-, wey- (9), wi- (G), waer-
(20), war- l vor- (uo), nd. (23) wis-sa=
gunge.
*Vatill-um, -us (Gl. m. ), -a sg. pl.
(94, 136, Gf.) {i. paruumvas 129. cf. bat-,
bac-illum .<tm.) che- (Gf. ), ke- (117),
cos
\'K
VEC
VEH
clu'i- (iit) -ll.i. iliift f Imciui (pl. Of. )•
klotplumim (t:u). glvtpfaiiniM^uin.). (ißf>-
glofilscoH ((/. c. )• sclifiiiiscriiualji «m.,
.m'rsciitlii, sd.v. sci'rnsciibli' (Cii)-
*Vatrix i/. menical hinifrl ; kranck=
lifit »l«'» liirns (7l).
♦Vatuli ((/«7^ c/. vatiola raiciit 11711 c,\.
111. siiii.) r. Ascepo.
*Vau verwuiiilcri'iKlc woirt \i-n).
^Vau- (>~, vann-?> r. Fau-ellus.
*Va- r. Fa-uilla.
*Va- V. Fa-uonius.
*Vaxea r. Baxea.
*Vbea (V /. fimbria, bircus, st. bir-
rus) cyii goro (.")''!.
Vber Ä. /id. bnist, brost, pl. broste
(.')''), j)rust ('!-l''j, die brüst («.')). »u/. borst.
ein sark [aitiinantiitin 12')). czicze (9).
ilotzp (10. wctterau.). godcr (12). das
eyter (Ki.). eyttor, var. vter (64). vttcr
(25). auter an dem vidi {pl. 75).
Vber ailj. hd. nd. frucht-, frocht-bar.
fruocliteberyck (10). dragit (20). comp.
ri-, var. rei-licher &c. (65).
Vberare hd. nd. frucht-, frocht-bar
inai'heii , inaken. i'rucli-tsam sin (,110),
-tbern (9), -bor (.s/c 8). vrewen (9).
frauwon (S). onervloon (132).
Vberosus v. Vbertus.
Vbertare (/. abundare) vermen-igfal-
tigen 1Ü8), -ichueldigen (132).
Vbert-as, -a (1, 5^) hd. nd. frucht-,
hd. tVocht-barkeit. frueht-pcrckeit (110),
-parchait (1). fruocditobvrkeyd (19).
fruchper- (76), draeliti- (20) -keit. volheit
(110 sim.\. vbcrflissig richtura (65).
Vbertim hd. fruchtbar-, frochbor-
(8), nucz- (9), vberblyben- (68) -lieh,
fruchtbcrliclien (iioi"). tzo volle ouer=
vloedelich (i32).
Vber-tus, -tosus, -tuosus, -osus
frucht-bar ^nO"'), -her (110''). vberblybig
(68). ouervloedich t drechtich (132).
Vbi hd. wo, wa, waa (es), iid. wor,
waer t naedat (i32). nachdem (110).
Vbi autem aber wo anderß wo t
nach dem (Cö).
Vbieunque {cf. sq.) hd. wo, wa, allent=
halben (es, 110). soe waer (132).
Vbilibet {oft i. vbi-cunque, -que)
hd. nd. allen, hd.aW- (6), an allen enden,
aln lenden (17). allen steden (20).
Vbi nunc nun fürbaß (65).
*Vbi predicmtum vnderscheit der
stat (15).
Vbique {oft i. vbilibet) allen talben
(5), talb (H). alt halben (21). vberal (68).
oueral (i32). allent lialuen (23). alder
wegen (22''). alre wogen (11).
*Vbula V. Vpupa.
*Vcelgutta V. Montapium.
*V- V. E-ehinastrum.
Vdare naß machen (110 sim.).
*Vditad hd. fucht-, feuchti-, nasse-
(8) -keit. naßheit (110 sim.). fri- (20), var-
(11) -scheit. fryysheyd (19). nesse (9).
Vdones pcdela l socka (Gf.).
Vdus hd. naz, naß, nas (5), fucht,
feuchte sim., frisch, nd. varsch (11),
vuchtich (132).
Ve, veh (88) hd. nd. we, och (11, 19).
wach {t\ wie (11). das ewig we { die
we der verdamniß («.5). pfuch der schand
(88).
*Veaculum [st. vehac.?) i. pietium
tradicliiiiiis (7(i. .lt. tradiict.'i).
Vebare 1;. Vehare.
*Vebex, superscr. vectis wid' rdram
(I81''), cf. aha. dremil pessulus; nher
nach HofTniann (i5ö) aus vervex wider t
ram.
' Vebridum vnsawber (74).
*Vebrum c. Vepruni.
*Uecicendula v. Cieindela.
*Veclis ('. Vectis.
Vecordia {l. dementia l furor .'5, 4,
7C) hd. nd. wcinodichi'it. hd. wemutig-,
wemuti-, wecinüti- (134), wernuiyti- (133),
wemietig-, wemiidi- (17), wemodc-keit;
we-nuit (8, 9, i), -miitt (l), -mPit (;3),-mot
(12). hd. tor-, dor-, trag- (2.5), nd. der-
(23;, loz- (132) -heit. dulheid (20). kran-
(10), ge- (25) -cheit. hertzwe (64).
Vecorditer welichen (110).
Vecors (/. stultus f .sine corde 66 &c.,
habens ve in c. 76, 110 &c.) we-mutig
(1, 8, 9), -mudig (17), -moedich (i32),
-hertzig (110). onlustich t traech (132).
sage (22'').
Vectabulum {i. vehiculum) roß
krucke l sleuffe (125).
Vectare dick vil faren 0. fieren(iio
sim.). fieren (76).
*Veeta- v. Vec-torium.
*Vectenilla v. Vertinelluni.
Veetiaiius hespelerfi35,Agv.). haspler
(Ki.).
*Veetig- V. Veget-abilis.
Vee-, ver- d) -tigal i. i^eda- (75),
redi- (1) -gium; vectura (19); trib-,
var. trie-vitum (110). hd. für-, vor-,
worre- (21) Ion; vor loyn. vore-
(19, 23), fuer- (17), schyff- (lit) -lone.
vourscat («1). zyns o. iurer (8). glait
(75). lang l langk (74). tzol (132). ziü (20).
coel t gelt (110). toU (Hj. vmbgelt (126).
gült l vngelt (Das.). tribu-t(68), -yt(i32).
Vectiga-lis, -1 (no?;ar-.)ein zoll von
fuor (110). zol 0. tribut gebcr (68). ein
tzol l tribuyt geuer (132). geleyte geber
0. nemer (9). der geleyde git 0. der iz
nympt (8).
*Vectinella {cf. vectiuilla) v. Ver-
tinellura.
Vee-tis, -lis (97), victis (V. a. 1477)
{metaph. diabolus Br. &c.) hd. nd. re-, hd.
ri-, rie- (13), rig (Jl) -gel. cyn schloß
rigel (4. cf. postis). ysen regel [8). gri-
(20, 81, 97, 132), gre- (110), gru- (11)
-ndel. eyn ysern grindel (19). kyn-ben
(19), -beine (66 &c.), -bain(i34). kinibien
' (11). eyn starck stock (110, 102). eysen=
Isteck (9i). stecke (i) scheider (20). ein
I stang dar an man tregt, var. treit (65).
velschloß (75). haspelhorn, schin, balg=
stertzel (Agr.). tremmel l hebel (i35).
hebdremmel (112).
Vectis ferreus stackyßen (125).
*Veetiuilla rigel eins tores (74).
Vector hd. nd. vor-, vuer-, hd. für-,
füre- (19), vore- (13) -man. drecker (Agr.).
Vee-, i vecta-torium trag-bor (iio^^),
-beer (iio'>). ein drachborey (132). baer
(68j.
Vectura {cf. vectigal) hd. füre, fore.
futer (9). furunge (8, 49, 68, 110). vo=
ringlie (132). vuer t aehip- (11), vor-
(132) -loen. furlon (68, 110).
Vedius (*'. orcus) hellonnart (Gf.).
Veges {i. tonna 1) thunncMi (1). troch
(11). dreyge {sie 19). win- (6), wein- (74,
76) -vaß.
Veget-, (ft vegit-.
Veget-, veteg- (21,i, vectig- (G, 15 1)
-abilis hd. nd. ercjuick-, hd. hercjuick-,
erquig- (21), erhuic- (8), crkik- (G), vode-
(100), voede- t was.so- (132), wachse- (es,
iio'>), grünt- i wadiße-, grün-, varr.
gruou-, l wachsen- (uo) -lieh, -lic (23).
wagende ( !) ). vehetalis i. mobilis (76).
Vegetamen kiuuegida (Gf. 1, G60).
*Vegetanus grimnende ( 19 ). wed- t
grueg-clic (11).
Veget-, vetig- (21), vehet- (4) -are
hd. nd. er-, Itd. her-quicken. er-kiken
(6), -kucken (76). leben als die frucht
(75). starck o. lebendig macheu; gruo^
nen (uo). groyen (132). voden (13). voc=
den (20, 132). beweglichkait "geben t
leblicli bewegen (05).
Veget-, veteg- (21), vectig- (134 &c.)
-atio, vehitio (76) {i. motio 76, 134 &c.)
regun-ge (8, 9), -de (9). fodunge (20).
voedinge (i32). gruiuing (uo). beweg=
lichkait; zu neinung; feißtigkait (65).
beweygung (21).
Vegeta-tiuus, t -tus t -ns (75) {t
vege-, vehita-tiuus v. anima) fuor- l
gruont- (110='), für- t grün- uo''), groy-
(132), voede- (20, i.'!2) -lieh, lebendig
(75, uo) als lue frucht (75).
Vegetatus {cf. prc.) erquicket (23).
Vegetus hd. star-ck, -g ; gesunt,
-stand lUO^-), -standen (uo''); fest, frolich.
*Vegit- V. Veget-.
Veha {f/enus carri Br. cf. vehes)
schlitt (68). sley (97).
Veh-, veb- (147, Gl. m.), vehy- (Gl.
11)., Ki.) -are {caprarum, t edonim Gl. m.)
ple- (4), ble- (3) -cken. meckern (Ki.).
des hamels of castroens geluyt (147).
Vehemens hd. hastig, liaßig (10),
snel siin.. sncilich (17, 20), ilich (5''),
swinde (20), cretftig (20, 65, uo), creftic
t scornic (100), gech czornig (9, 76),
goch czornich (17 &c. ), lach i gach t
gachmutig (75),(snellich l) zorn(20), bald
(G, 76), resch (76), rech (G), vnsynnick
(4), hälftig (1), hefftick (3), stormig(77).
nd. liastich, creffticli (132). vast bewege
lieh t vberscliwinglich groß &c. (65).
iaeh, vast gach 0. veintlich (75).
Vehementer snellich (8, 9). sn. in
zorn (5. cf. prc. 20), torne (23). schnell-
ich (uo), -iglich (es), -iklich (134), -dich
(G). iach- (75), swint- t dor- t sterck-
(20 , trungen- i treffen- i groß- (126),
liefl'tigk- (65, Das.), herttiek- (65) -lieh,
creft-iglich (uo), -iliggen (100), -lieh
(132). iachlich i gachling (75). fest, sere
fast, comp, vberschwenglich, sup. aller
beweglist (es).
Vehementia/^d.iid.hast. haesticheit;
swindi-, star-ckeit; snel-, doer-heit (20),
vnsinni-keit (60, 70, 134), -ch (5). vn-
suchtiket i iachmot (23). snelkeit l
vnversumelich (67, i33). onsinde- (21),
an sine- l snelle- t goch czorni- (17),
gachmutig- (75), tringig- (Das.), schnelli-
(6 &c.), kreffti- (uo sm.) -keit. gech- (9),
goch- (8) -czorn.
VEL
VEL
VEN
609
Vehere hd. furen t farn. ncl. vo-,
vuf- Ul). ^ va- (22b) .ren. hd. fuern (17),
fierpu, vorn (5, 12). voeren (13, 132).
sliffon (9).
Vehes (geinm carri, cf. veha) füder
(135). sclilitt (110). siede (132).
*Veheta-lis, -re v. Vegeta-bilis, -re.
Vehyare v. Vehare.
Vehicularius wagen-driuer (20), -man
(19, Das ). wage man (11). karcher (Das.).
Vehiculum hd. nd. siede, -en (110).
hd. slydde (19, 133), schli-t, -ten (4);
slyt (21), slyte (9), wag-e (8, Das.), -en;
kareh o. füriuig (ö5), fuor (91).
V. birotum karn, kalesche, Marg-
rolande (Ki>^.).
V. cameratum roßbaar, bedeckter
wagen (135). nl. rosbaer (116).
V. meritorium roll wagen (135). mieth-
i land-kutselie (Ki.). nl. huerwaghen(ii6).
V. trusatile schaltkärehlin (135). nd.
cordewaghen 1 iic).
V. vnirotum schnbkarn, radebern
(Ki».).
* Vehinastrum , acus pastoris &c.
[herba) storckenschnabel , nl. kranen- t
oyenaers-beck (116).
*Vehitio v. Vegetatio.
Vel oder ((>, 68, 110). ader (21). aber
{ü.wett.). o-(i32i, e- (2.3) -ffte. zum min=
sten (110). villicht; entwe-r t -rs, varv.
-rß, -rsch (65). vel — vel entweders —
oder \ 126 ). antweder — offte (85^).
*Vela {i. affectus) begerung (74).
Vela-ber, -bor v. -ris.
Velabriun (^. vas in quo oleum con=
tunditur l frumentum 2^i'^(/(ilur ; l i. q.
velis transitur ; l lucua rome vbi obsonia
vendehuntiir ; t Ulud quo 'pu><tUU l hinoi
cibaria velantur Br. cf. velarium, ven=
tilabrum) decketuch (i2;'.). da man körn
mit want o. ein wan (uo siin.). oelybanck
(147).
"*Velaces /•. Phelax.
Velamen ycf. coopereulum) hd. deek
(76), d. -tuoch, -tuclie, -lach Tes), -lachen;
deckunge (133), be-d.; dock-ung t -dücdi
(67). decksell t doech (132). dceekinge
t dueck (11). deglakun (23). nennen
sloer (9). nynnen slawer {>').
Velamen mulieris Schleier, sturcz»
mantel, kapp (üö).
Velamen, v. oeulorum (8, 76, Gen.
20 in memoriam verecundie, in prepara=
tionem funeri.s , ad pepla emenda, f ele-
ganii est derisio &c. Mr. ) gedechnisse
oder schone vorschypfuuge (8). gedecht=
nisse der schände l schone (9).
Velame-n l -ntum {i. tectura lecti)
ein decklocli (4).
Vela-men t -rium (74, 75, Mss. mos.)
Iid. dec-, deck-lachen .vm. ; deckmige
(20), be-d. (19), deck-esel (20), -loich ((5);
doelie (19), non sleyer i äugen duch
( 17 ) ; tuch vor den äugen ( 75 ) , vmb-
(10, 74), vm- (12) -hanck. hul-le, -tuch
(74).
Velamentum deckesal (9). decsal
(8)._ dechsel (132). deck-lacli (110),
-schirm, sperlach, hymilitz (74).
*Velanax ( nach aneta id. , aus vel
anas!) ags. aened (94).
Ve-, val- (8) -lare hd. nd. decken
l helen. hd. heln (17 &c.); v'-h. (10),
DlEFENBACH GLOSSARIUM.
-helen 76); hey- (13), hei- (49), ha- (6),
hui- (9), snel- (19), siege- (20) -len ; krön
holn (8, 17); deckelsan { vmblegen i
oberheucken (20); pergen (1), wilen (.sc.
moiiiales 7.5).
Velaris adj. {i. nauigabilis) schiff-
lich zese-, war. ze-gelen (iio). sege- (68),
zey- i schip- (132) dich.
*Vela-ris. -ber (147, Br., Gl. m.), -bor
(74) ^. venditor minutorum comextibilium
in locis velatis in die kramen (132). ein
kremer (110). i. antionarius pi'ragner,
grempper, hocker, mertzler (74). *'. pan=
tapqles vereoeper van cleynre waren
(147>
Velarium (cf. vela-brum, -man,
leetega) ein verdeckt krom (uo), kraem
(132). ein kromdeck (68). hd. deck-lach,
-lachen, -loche (133), -lochen (G). tegklach
(76). dechlaken t tempel (23).
Velarius a um declachen (17).
Velarius ein segel macher (iioj,
seylmecher (132).
Velatio hd. deckunge.
*Velatorium v. Ventilabrum.
Velatum verborgen (65).
Vel-es, -ites (8, 9, 126), -ices (76)
ritter (110^). geringe r. (8, 9). krieger
der ringer waffen ist ( 88 ). ein ringge=
wapneter kriegßman (Das.). riter (iio^).
ruter (i32). scharmutzler (126). genedig
(9).
*Vel- V. Veli-fieare.
*Velices v. Veles.
Velife-r, -rus ein segel trager ( 68,
110), seyldregcr (i32).
Velificare, l -ri (iio &c.), velfieare
(17) { i. iiauigare t addere 76) hd. se-,
nd. ze-gelen. sehiffen (8, 9). segel seh.
(17', machen (1101. seylen t s. maecheu
(132).
Velifieatio segilunge (9). das sagen
t wagspil (r-'6).
*Velipendium [cf. rel. -nm.^ kogel l
k.-timpe 1 loüi.
*Vel-itare (9, 76), -litare (8), -itari
(126 &C.I (i. certare &e. 110 &c., pug/iare
l celare 76. x velare) streyt-antahen
(64), -en l heln (9). striten 0. hellen (8).
en strijt begynnen (l47). scharmutzlen
i haderen (i26j.
*Velitari-us, -s strijts begynre(i47).
Velites v. Veles.
Veliuolus mit dem segel (110), seyl
(68, 132 1 fliegende.
VeDe wi- (1, 11, 20, 68, 132), hd. we-,
•wo- (126, 134), wo- (5, 23, 70, 133), WU-
(19) -llen.
Vellere hd. vß-ziehen, -zelien, -tzin
(12), -czeen (13/, -czihen t -rewfien (9),
-trecken (9, 20), -dreckin i -retfiu (8),
-reyffen (20), -reysen (17), -ruten, varr.
-riten, -ratten (110), -rütten (49), -roten
(4), -roden, -rupften (Das.), -graben (6, 1 10),
-ietten (es) ; getten (1, 49) ; auß-g., -gedden
(i.i2), -Jetten (67) l -ziehen das vnkriit
sim. ge- o. ie-ten (75). ged- (21), ge- l
ro- (10, 12), gey- (13) -den. vyßplucken
(132). pfetzcn (i26). absundern (13).
Vellicare (/. reddere, ledere, mordere j
66 &c. ; cf. vellitare) vßroden (13). alleyn i
(8), zeinzingen (75) vß-reufFen, t -reuten t
(75). alentzeln t ans rauff"en (9). ropffe=
Jen, pfetzcn, lästeren, be-klnben l -rüh-
ren (126). kleüben (Das.). dick plucken
(132).
*Vellificare vell bereiten (110). vß
pluwen 168). vyß plucken (i32).
Vellitare {freqti. Br. cf. vel-itare,
-liearei diek vßpluwen (68).
Vellus, pellus (64^^) hd. scappari sim.
(Gf.); scha- (Gf.), schap- (1, 6, 67), schop-
(128), schep-, sehe- (8), schee- (19), scher-
(93) -per; scheppel (49), wolle; schepper-,
scheper- (65 var.) -wol (13, 65, 76), -wolln
( 75 ) ; schai'woll sbn., woll (64*=), ein puschel
wollet coma ein schufFe (4). ein schep-per,
-f t coma Schott' t doctrina lere (74).
schaff haut (75i>). schoffhut (75*). eyn huff
(uo), hoeff (132) wollen, ein fluß woln
(17). vlus (22'J, 23, 155 hd.) i. eyn bunt
wllen (221«). flus (12). fluys /5). flueß ( 125).
pleus (5^). een bliesch, een roef wollen,
t een scaeps t metter w. (los). ein vell
(110).
Ve- V. Vi-llutum.
Velocitas snel-keit (8), -leit (20),
-licheit (132^. schnel-heit (iio*), -licheit
(110b). balheit, endelicheit, rischeit (20).
ringfertige (126).
Velociter hd. nd. snelli-ch. -k, -chin
(5). riß- (.0''), rijß- l beide- (20), haeste-
(132) -lieh, zidiant (20). flucks, vur. flugß
(65).
*Velona {i. dromo) schnelle- l renn-
schiffe (74).
Vel-ox, -ux hd. nd. snel. snell (1).
schncl-le (75), -1 (6 &c.). resche i balde
(75). ro-_(65, Sm. 3, 141), ro- (95 var.)
-scher, ringfertig (126). uuilih (i4i).
*Velt-er, -ris (&e. Gl. m.), -rina (q.
V.), -rix t -ra ;Gf.) , flfelter 17. v.) hd.
wind. hd. nd. eyn wint, hd. w.-, nd.
wende- (22^) -hunt sim. wijnt (11). ein
leit hund (6). windspil (75). wind l uuin
(141).
*Veltrina {untersch. von veiter) ein
iaglirack 1 uo &c.).
Veltri-s, -x v. Veiter.
Velum {i. vi- l fi-tta 75) hd. vmb-,
vor-, für-, nd. vmme-hanck, hd. -hang.
hd. nd. segel. der s. im schiff (65). hd.
s.-, hunger-tuch, -duch .sim. ; sleyer. sey-
gil (8). ein hang l sägel (6). segen (77).
zegel (23). zeyl (11). eyn doech off eyn
seyll van eyn schyff; eyn weylcloecii der
nennen (132). eyn tuch o. segel an eym
scliiff 0. ein wil tuoch der nonnen (uo''),
oder nunnen {sie uO'i). wiele der clos=
teri'rauwen (75). wijldoec der nonnen
(107). weyle; liungertuch (74). wil (46).
wile t vele, var. velum, monialium; ein
feil ob den ougen i. tenebra i65). wyke
hanefftduech (20). wurhank t sloer (9).
fane (10. 12).
Velum templi liungertuch (04).
Velu-t, -d i,23), -ti hd. nd. also, als
(uo sim.). semlich o. sogetaues (74).
Veluti gelycher (i32), zu g. (es),
gliclier (Unfi), gleicher (uo*) Avyß.
*Velux r. Velox.
Vena hd. nd. a-, ay- (19), od- (125)
-der. odir (8). bluotader (93). veno runs=
ädern (77). v. exeunt aZ»eppate«.iecure...
Schwab ader artere aut ist. arterie auteinf)
e.ceunt a corde werk ader (G). gang
(Agr.).
Vena-bilis (Br.), -lis (21) iager- (75),
geyge- (21) -lieh.
77
GIO
YEN
Ven-, ten- {q. r.), voc- (sti) -abu=
lum, venabula i i:»t;) /«</. m</. uyn gtgi-i-,
/kI. jog«'»-. soij^MT- (.sie t!), iagcr- 11, 75),
iago- (10, 1-J). it'stijo- iioo), iajjet- (i;ii,
iat{r- (aVc 93), woici»'- (sum.), eher-, ol)ber-
(4!»), swiii- (ia:>), sehwiii- (75), schwoiii-
spiez, -s|»ii'ß, -spics, -spiß, m/. -spet,
-spiet (11 >■ iagfifpicli (mV 134). yogliers
spijeß (i3-.''>. 8pit'ß (141). ags. eborspreot
(13t;'). f. bei- pn-ot ('.»4).
*Vena-biilum (C6 &c.), -tulum (Mss.
iiioc», -culvun (75, 7(i) hd. nd. (-231 jagiuig.
iagt, inigd (75). jageut (1). iaid (1, 75).
ci'iegt (75''). iacht (17). jaclicit (20).
jado ('.»). ga- (17), goy- (21) -guiigo.
*Venaculuni (<;/'. prc.) Ion der vorie=
teroy .75).
Veualia i-. Venilia.
Venalis ((/. venabilis) hd. nd. voylo.
fid. f.'il, vaii (1), taii ( (J, i34). veiiale
exponitur vßgo-lcgt ^"-stelt (65).
Venari hd. Jagi-n. hd. nd. wilt j., j.
das w. (75). j. liiit den Imudoii (iio sim.).
wilt gagen (21). wyliagen (13). heczen
(9, l.'ii. Imzin (12).
*Veuaria tiibcr (74).
Venatica auis weid i jagefogol vt
est lalok / sporwor (65).
Venaticus a um adj. eyn ding daß
da deucht czu der iaeht (17). iag-ich
(GS). -Hell (uo). iaehtich (132).
Venaticus •>., v. canis (8), c. v. (/.
silue-us, -s, melampus, leporarius 75),
veneticus (H, in) jage- (8;, jayt- ^ jayd-
(9), iag- (75), spur- (74) -huiit.
Venatio v. Venabulum.
Venator hd. nd. ie-. ia-, ge- (17),
jey- (19), gey- (21) -ger.
Venatorium ein stat o. eud da man
iagt \iio .sim.').
*Venatuluni r. Venabulum.
Venatus 4. dd. ein geieg-t (iiO'"'),
-ß (uo'-). jaeht (20, 132).
■^'Venatus veilod ii4i).
*Ve- V. vene-natus.
Vendere hd. v'-keuft'en, -koufi'en,
-kauffeu, -keyfien (21), nd. -kofen (132),
-kopen. vnibgelt geben l liin-g. (20).
Veudibilis verkauffelich (iio sim.).
Vendicare ( i. vsitrparc, acqtdrere,
api>yopriarc; et differt a vindieare) hd.
zu nd. to vivecht nemeu, t achten (5).
hd. eygen-eii, -maclien. aigen (75). das
sein viio»), für das syn (iioi») halten
on. recht, vor sieh halden (i32). ,zu ym
' zehen nicht ordelieh ( 5'^ ). an-o. czu
czihen (17i. vnordeuleicii sein (1). zu
eigen,' furwenden. in sin eigen-schaiTt
0. -thum In-ingin (65). buten (10, 12).
zu-b. (81 -byten (9). -H-eßelen (12).
Vendic-atio, -io (23) hd. nd. bu-,
hd. but-, beu- (4. 134). bye-tnnge, -tinge.
nenuuig iiio). v'kautlung {siv 21).
*Vendipera hokeneryn (9).
*Vendiperus höckener (9). beren of
pereii vercoeper (i47).
Venditio {cf. vendieatio) hd. v'-
keutiunge, -kauft'ung bi)ii., -koffung (79),
-keffiuige (3).
Venditor hd. v'keuiFer. nd. vorkoper.
Venditus virkauä\ (19). v'koft (11).
*Venearium v. Veneria.
VEN
* Venecia &c. r. Venetia.
Venefi-cium, bi.ssii:. -tium Itd. v'gitl't-
ung. iguiig (U5i. -enis, -ni.-;.se, -niacluing
(i\. nd. v'gil'nisse, ko-, gfo- (i32) -kelye.
vergiffl (iio),venyiit(i32) werck. gaukel-
y« (19). -uug (9). kuhuige {sie 8). chokel
i^ioo). .schädlich zoubeniiß (65). hd. boß-,
nd. l)i).<-lieit. lio.'^uergittung (75 1.
Vene-ficus, -fitus (1), -nificus, t
-narius 1 1 10 &.>.:.) (j'em. vene-iica, -tica 76)
hd. eyii vViflt-er (4), -iger (öi').-uiacher.
hd.iid.eyuhose, boßer (21) v'gifft-macher,
-meciier, -meker. hd. gifl't- (HO;, wurm-,
wurme-beschwerer.venynmecliernvoeher
hier (132). kl)- (11), geu- (18j -keler.
Veneinoisio leß-in, var. -y (64).
Venenare //</. v'-geljcn, -gift'ten (68,
1101. 7id. \ 'glicuen, \enyiien (i32),
Venenarius v. Veneficus.
*Venenatio virgebiinge (20).
Ven-enatus, -atus v'giff-tigj (8, 9),
-tiger ^65), -tiget (11). -tet (iio»). -t(iio'>).
eyn der v'gebi'ii ist mit virgiffte (20).
gift't nemer (75). vorlibbert (125).
*Venenific- bissw. Venefic-.
Veneno-, viru-ientus gitl'tiger (75).
*Venenose gifftigliehen (60).
Venenosus vol gifi't iiioi,venyns(i3).
Venenum [i. toxicum, virus) hd.
giflt. hd. nd. v'-g. {fem. Ms. a. 1447 Sm.).
v'gifle- (11), v'gif- (85'') -nisse. virgip=
niße ,20). veny-en (97j,-n (132). zerstor=
lichkeit (65).
Venerabilis hd. wirdiger (65), er-w.
(65, 76), -sam, -samlieh (13), -ber, ber=
lieh (68), -lieh; irlich. «f/. erhck, eerbar^
lieh (132). iromlich ("20).
Venerabilitas hd. erlich- (9), ersam-
(110), erber-keit.
Venei-abiliter cerlichen (110).
Venerandus Äf?. er-ber. -bar (9), -sam
(65, 110), -Samen (10,, -wirdig. werdich
(132).
Vener-ari, -ei'i (1) hd. nd. eren. ern
(1, 21). erren (6). eeren o. eer bewysen
einem andern (iio sim.). aiibyten (9).
Veneratio eruuge (8, 9). ere erbie-
tung i ersamkeit ; v. passiua ers. der
{var. der der) dapfterkait, sit in te ($5).
*Ve- V. Fe-nerator.
*Vener-eri v. -ari.
Vener-eus, l -ius (65) vn-suber t
-keusch (110 sim.i. pl. n. -ea flaisch- t
lip lieh werck: vnkunseheit (65).
*Veneria {i. venatus Gl. m.) ags.
modere (94a) : speru- (94), smer- (i36)
-uuyrt. Cf. venearium i. genus herbe in
locis humidis (761?
Veneris capillus i-. C. v.
Vene-tia, -tie, -cia, -cie, -tis, -eis
(76) hd. nd. venedi-ge. -e (;V22b), en
(132), hd. -g, -ng (71) etzchlandt (-tia
125).
*Venetiea v. Veneficus.
*Vene- v. Vena-tieus.
*Venetrum v. Veratrum.
Venet\im ycolor: retis ,s2Jecies (i\. m.]
c/. henetusi ags. geolu (94), geholu(i36).
Venetusvene-dier(iio'>), -diger(iioa),
-tianer 68), -ciaen 1132).
Venia hd. nd. ge-, gew. g-nade. hd.
gnad, friheit, böse fr. (17), ab- (65, 110),
app- (20) -laß ; laube (9, 17), vrlaub i
VEN
erlaubunge (20), büß (8, 9), verzihung
I6.^j.
Veniale peccatum (65) 1:. P. v.
Venialis hd. genodec- sim., gnedi-
(13), gnad- (68). ablaß- Ciio»), hinlaß-
(l)a.s.) -lieh, genad-eliek (i32), -ich (11).
gnedig (10). d.-ge.li-ch (20), -chs (132).
Venialitergenade-(i32),gnadc-(iioi>),
gnad- (110»), genedig- (68), ableß- (65)
-lieh.
*Ve- V. Pe-nicul\xm.
*Veniendo wenden (17j.
*Venile f. Fenile.
Venilia , i venalia (Br ) ghelve des
water.'^ (he an dat laiid sleyt (147).
Ven-ire, -ere {v. venundare), jn-s.
-eo hd. nd. (23) werden verkaufft. v. w.
(7, 17). kauft w. (8). w. v'keyfen (21).
feilen ; i. taxare beschatzen was es wert
sey (75). veneunt vno obulo kumment
für ein lieller .65).
Venire, pr.s. -io hd. ko-, kom-, hd.
(65, 75) nd. kum-inen.
Venite kumpt her, ich lad veh her
zukumincii i65).
Venosus vol äderen (110 &c.). groß=
aderig iDa.-.).
*Ventagium [ital. vantaggio) eyn
far tail ((5).
*Ventari sprechen (74J.
* Ventelab-rum ( 65 vor.), -ium {in quo
palie ventilantur t foraraen in ijtio
exit aer 17; (cf. ventilabrumi e^'n wint-
laeh (17), -loch, t i. pulmo 'i'ua bloßt
das hercz an mit kuleni lufft (65 var.).
Venter hd. nd. (22'') buch, buych
(132). buchge (13). buech (20). baueli (9,
4, 110''). büke (23). buuck (11;. baleh
(22").
■*Venterculus {cf. ventrieulus) eyn
kleyn buch (8, 17). bauehelin i wamme
(9).
*Venteum molen - dinum , - tinum
wint-mule. -niüle, -myel i65 vurr.).
'^Ventiapium (c/. •'<qq.) wintfanth (17).
*Venticapium v. Flabellum.
*Venticax {cf. sq.) uuintfanga (Gf.).
*Venticipium {i. velinn aeris 3, 75)
wint-fanck (3, 75), -fang (4), -fann (76),
-vanck i9), -wanck (8). segel (3). sigel
(*)•
*Venticosus {st. sent.) dorn-echter,
-iger (74).
*Venticulator spuUr (74).
*Ven- (75'', 76), ver- (75», 76, 142)
-tigo {i. sperula, globus 75, 76, 142)
kugel i75).
Venti-, vente- {q. v.). t ve- (i4i)
-labrum, l venti-, ve-latoritun (14 1)
{i. palearius ventilandi 76, ornne quod
voluitur vento iin &c.) hd. wint-, wurtf-,
worff-. werff-. wur- (2()), wor- (12) -schuft
fei, -schufel. -sciiaufel. vviiiscuu-ala (Gf.),
-ili (104). uuiut- t uuorph-seuuala sim.;
uuintunorfa, werscufla, uuerafscula,
uuinda (Gf.). wurf-schiffel (67), -schussel
(sic 66), -Schlüssel {sie I5i). sehuflPel,
Wirbel, wanne (25). worf- (77), worpp-
(23) -schuuel. worpel (22'>). wann (G, 46).
wintloch, e.'>t ipse pidmo quia blast dz
hertz an mit külem lufft 160). eyn blos
balck (4). focher (5'', 4). wintfoche (20).
wijiit vanck {t) vude (11). wadel (1).
wedel (20). weygel (23). eyn weyer circa
YEN
YEN
VER
Gll
ignem (132). wedder- (i52), wetter-hane
(«e, (;7, 70, 151, 152. c/. ventilogium).
wetcrlian (134).
Venti-, hissw. ventu-lare {cf. van=
nare) lid. wiiiton, ga-. ar-w. (Gf.); wint-
■vvan (Sm. 4, 110), -wen (1). hd. nd. win=
der), weygen (13, 23). weyen (11). ver-
w. (not»), -weyhen (iiO''^). Itd. we-hen,
-gen, -en (3), -wen (10, 12). waen (i34).
worfln t weohiln (8). würfen { wecheln
(9). werffen in Inift, wegen yff der den=
nen ; weelien, wehen vff de den, deen,
mit der werfFschufiel (65 varr.). sprengen
(21). erspreiten (110), verspreyden (132)
in den wint. sclmdden (132).
Ventilare verba im, in wind 0. lufFt
reden vnbedeclituiß (75).
Ventila-torium v. -brum.
Venti-logium, -nabulum, vento-1.
(G-it') (cf, ceruchus) hd. nd. wedder-,
hd. weder , wetter-, weter-han, hd. -hane.
eyn wetter- (G), weytcr- (3) -hain. weer=
haen (132). wetter- (75'>), wer- (75») -ian.
wintmerki (93). wyndgemerck (64).
*Ventilosus wyndig (iio). vol wyntz
Of Claps (132).
*Ventimola wintmule (110 sim.). wynt-
moelle (147).
*Ventinabuluni ( cf. venti-logium,
-labrum) wurff scliufel (75).'
■^'Ventinell-uin, -ium v. Vertinellum.
*Vento- 1:. Venti-logium.
*Vent-onizare, -onisare, -unisare i
-isonare (i. bombisare 76. cf. vento-
sare) fi- (8, 17), vey- (9) -8ten.
*Ventonizator ferezer (8, 9).
Ventos-a, -um ( i. otha, scara t
angistrum 75, tangistrum 76) hd. kop.
nd. koppe (109). Iid. lau-, loß-kupff,
-kop; läse kop (5), layß ko))pe (133);
last- (74), selirepff- (G», 7ü, 134), scliraff-
(66, 151), päd- { bad- i plut- (75), scbane-
(9) -kopif. kopffen im bade damit man
laßt (75i>), loßt (75a). nd. stuge kop.
stuche (74). Viut-use (42), -uß (75^1), -aus
(64C), -auste (74). vent-use (75a, 93), -uß
(110). fintu-s (76), -ß (G). fynthuß (64).
Vento-, ventu- (76) -sare [cf. scarifi=
care) hd. nd. koppen. hd. köpfen (1, 4,
75), koppben(3); kopff,kdptf(i34), koppe
setzen ; scbroepli'eu (76), ein hörn scbraf=
fen (75); wi- (G), fi- (76) -ntusen. nd.
koppe setten. mit coppen laessen (132).
sclieiß, var. schissen, o. c. laßen (sie iix)!
X ventonisare).
*Ventosatrix koppersche (109).
Vent- , ventu - ositas hd. vol win-
digkeit (Uü); leybß-luft't i -lufftigkeit
(74, daraus -Inst &c.); lybes-, leib.s- (i34),
leib- (1), lib- (6) -last; libes- (21), bp-
(!■)='!' , 17) -lost , -losth (17), -blasem ib^).
lifflucht (23).
Vent-, i ventu- (Br.) -osus windig
(110). wyudyek (19). vol windt (68).
lugen'naf-t (8, 9), -ticb (76). eyn logener
(9). gizal {i- alacer Gf.).
Ventrale (^. sona i vinculum, i vastia
76 [s<. fascia] circa ventrem; ty. femorale)
eyn baueb-ryem (no sim.), -pinde (9).
buch binde (8). bruch- (G), prucb- (74)
-gurtcl. schnüre vmb den buch (75). leib-
zier, -rock (88). lender (74).
Ventralisbaucbafftig(iio).buch-(68),
buych- (i32) -achtieii.
Ventrieose bauchlichen (110). buy=
ehelich (132).
*Ventrie-, eerebr-, cervic-, front-,
impetu - ositas rappyng , ruysschyng,
woesticheit (147).
Ventr-icosus, -osus, l -uosus (147)
groitbuyekich (147). mit einem grossen
bauch (110 sim.). bauehech-t (9), -tig
(Das.).
Ventrieulus (i. venterculus iio&c.)
wamme (loo). wanim (76). inago (i4i).
rnussack (77). ags. eesol (136).
Ventriloquus /. loquen-'i per ventrem
(66 sim.), praecantator (Gl. m.), qui spei
malinfinus est veutre t qui semper ma=
liiu/iium luquitur (76).
Ventrina bee.st of dier die den last
of borden omtryut den buyck dreeght
(147).
*Ventriseus (ms.s. raog.) lul. nd. crop.
* Ventrix {aus ventrieulus X matrix ;
i. ventilatrix gi. m.) wanibe (Sum.).
*Ventruosus v. Ventricosus.
*Ventulare v. Ventilare.
Ventulus windlin (75).
*Ventulus vende im scliachtzagel (74).
-Ventu- V. Vento-nisare.
Ventuos- v. Ventos-itas, -us.
Ventus itd. nd. wint. wind (G, 91). vn-
giuuitiri {pl. Gf. ), -gewitter, var. -gewutter
(65). V. Spiritus sancti der wint des haim-
liehen intragens der ein an blaßt(65).venti
[cf. singula vocahula): wint von anfang
der sonnen subsplanus, eurus; von
mitton tag affrieus, auster, indirectns
fauonius; der von der syten her get
vulturnus, zephirus; von der mitter=
luiclit aquilo; von nider ganck der son=
nen boreas; wintspricß, vb/. sturmwiiidt
cireinus [media ciirta), terrifieium, opi=
lago (75). Margg-. V. zephirus: zutli no-
thus ost ourus zephirus west_^«< boreas
nort (13, 19). v. ventus: octo sunt venti
collaterales s. subsolanus ost siidc ost
■wlturnus ost novd ost eircius west
sudewest fauonius west norde west affri=
eus sudewest süde auster sude ost sude
aquilo nordewest norde ehorus norde
ost norde (13). IV sunt venti principales
Noclius anst Eurus Seuirus west ßat
Boreas nort; VIII v. collatcTules A.tiri=
eus sut west sut Euro subsolanus aust
nort aust Wlturnus sut aust Seuiro
cireinus west sut west Vauonius weest
nort weest Eoree aquilo nort west nort
Corus nort aust nort (10). nothus ost
eurus zyphyrus west boreas nort (12).
ventus wind der seiiid zwelff Aquilo t
boreas. Eurus t subsolanus. Vultur=
nus. Vom auffgang ostcn. Aphricus.
Fauonius t zephirus. Chorus. Von
nidergang westen. Thrasea t aquilo.
Septentrio. Cecias. Von mitnacht su^
den. Libanotis. Auster. Phoenix. Von
mittag norden [.sie 81); cf. libanotus
sudwestwind (Ki.).
*Ventusare v. Ventosare.
Venula (i. fibra) klafft o. geschicke
(Agr.).
Venum ( i. venditio ) verkauffung
(110 sim.). '
*Venum v. Penum.
Venundare [i. ven-ere 1, -dere 23,
-ire) hd. v' - kauffen , -kouffen, yeiv.
-keuffeu, -koeffen (132), nd. -kopen.
Venundatus ver-kaufFt (110), -koefft
(132).
Venus der morgen stern (65). obint
sterre (8). obent sterne (9). abenstuii
(17). fleyschliehe- (9), fleyslich (17), fliß=
lieh (8) liebe, die gottin der holdtschaft
(Das.). gottin der vnkunscliait, nunc di^
citur frouw ven-us, -iß t {mon.s) ven-us,
-isberg (65 varr.).
Venustare hd. zieren, cziren (9).
schon t zierlich machen (65). vnkeuschen
(74).
Venustas Schönheit (110 kc). klare
seh. (8, 9).- geschmock (62). zirlichkait
(65). tyred (.5^).
Venustus hd. nd. wolgestalt. hd.
schone; zier- (65), zir- (1, 8), czert- f
ezeme- (9) -heb. tyrick (5'^ cf. prc).
virnunfftig (20). stoltz vnd hochfertig
(75). comp, mee geziert (65).
*Veperis i'. Vepres.
Vepreeula [i. vepres (>) branhli (i4i).
brum bom (G). ein klein brouber busch^
hn (68), dornstud (110), doernchen off
bremchem (.5/c 132).
Vep-res, -ris, -eris (.5**) [cf. prc,
rhamnus) hd nd. dorn, d.-busch (88,
HO, 132); ,brain-e (106), -en (47, 93), -en
hecke (67), -ernhetke {sie 133), -berheck
(66, 70), -berhecke (i5i), -beren (13), -ber
l darn {<6), -ber t -berstock (5*^), -birn=
struch (5). eyn brayinern hecke (152).
hd. heck-e, -en l eyn riebe (10 i. q. hd.
nd. rik pertica?). nd. bi-aem (83), hegge
(109). lid. brem, brem-e, -en (9). eyn
brein- (17), biwer- (18) -struch, l dorne
(18). brunber- (76), braim- (88) -stud.
bramper; j)l. bürsten 0. streußach (74).
brom-berluigk (i34), -erbaum (21). bron=
berheck (68). brimberen (12). eyn brum-
mel (11), -birn strunc (23). zeylach (Sm.
4, 251).
*Vepretum dornbüseh (Das.). das
zeilach (Sm.).
"*Veprians [aus vepres X caprea?)
staingaiz (104).
Vepris v. Vepres.
*Vep-, veb- [alph. vep- 134) -rum
hd. braui-, l)raym- (l52),brom-, nd. brum-
ber. lul. bromer.
Ver hd. meye, mal (6) m. hd. nd. (23)^
mey, lentz (m. 66 &c.); die lentzen off
meye (132). leinten (99). lintz (13).glentz
(65, 76, 91; m. 134, n. 64, 68, HO, 126,
Das.). lengist m. (n).
Verae-, ver- [q. cf.) -itas hd. nd.
war-, wair- (.5, 132, 133), hd. wor-heit,
-icheit (132). worhafti- (17), waarhaftig-
(Gs) -keit. warhaftikaigka.it [sie 76).
Ver-aeiter, -e, i -um (1) hd. nd-
wer-lich, -lici e, -leich (1), -liken; war-
(6, 65, 110), waer- (20), wir- (17) -lieh,
-beben (65, 110).
Veraciter waurhafftig- ( 68 ), waer^
achte- (132) -lieh.
Veraetu-m, -s ('g8, 147), vernaetum
(91, Das., alph. veru- 110) gebuwet(68).
in der meytijt vertziert (i47). in dem
glentz geseet (64). hd. brach-e, -feld(9i).
*Ve- V. Se-rapellina.
Vera-, vare- i vene (i4i) -trum (^■.
elleborum Br., eliuoum sie i4i) nyß=
wurtz (!io).
Verax hd. 7id. war-, waer- (20, 132),
77*
GIJ
\KR
hd. wor-, woro- hd. -lialVtig, «'/. -liiiffticli
(l';j). -juliticli (II, I3i). -siight- (2'2'').
Verbalis s^iivclilirli o. incflitif; zu
si)n'fli(Jii (iii> siin.).
Verbusculuin scliliisselhliim, soliip
hi'iikrinit, j;:ol(lkiii>|)Hi'in (Ki.)«^. slui'ti'l-,
Iu>i-1)1()(M1U'11 (llü).
Verbnseuni wall- t kiitzon- (kl),
will- (in) -kraut, ostcr- (Hl), koiiigs-
(,Ki.) -kcrtzo. himnu'lbraud (Ki.).
Verben-a, / -aca (ii:!. Ki., Das.), t
fe-(s7. luO. l he- (Ki.i. / be-(7:j) -rbena,
ver-bigena (22'M, -minrea (MS) (*.
centium galli / columbaria &c. 73. cf.
dameria. botanica.) is-, ys- (4, 87) -ania
(^«if.i, -orc [11. 4; .Sum.) , -cnarrc (Sum. ),
-iiiiiia (87, Gf.). -inn l -ni (87«, ug),
-nwurzc (i05), -inchlete (sum.).Äf?. ysern.
y.-hart {\% 22«'>), -liortze (21),-krutl (23).
yscrcnhar-t (85, 97). -d (85). yser-
hart (20 &c.), -haert (11). hd. nd. (47)
yscn-, ('3-8611- (9) -hart. hd. t-yn ysen
krüti'(67); y.-, eysen-krut, -kraut; oysen
chrawtt (1), eysspu kraut (ii). eisern l
-ifli 17;!). oisou-roich l -hart (Ki.). tison=
rieh ^sic Ki^.). isen- t iiser en-bart (sum.
Vil). ißcru liar (13). taubeu- (73, Ki^.),
trauben- (Ki».), opfer- (Ki.) -kraut. altär=
blume (Ki^.).
Verber Äd. »irf. slaeh. hd.sX&g, schlag,
slack. slayck (19), slath (12j.
Verberaeulum sweep (132). schwc-b,
var. -p (110).
Verber-alis v. -o.
Verberare hd. sla-, schla-heu, seltner
-gen. slacn (20, 132V .ilaii (8, 23). spetis
{st. stotis, cf. verberitarej slalien (9).
tülppi'ii (126 . smytcn (22i>).
Verberatio schlag t Streichung (75).
Verberator schla-her (T5'>),-chor (70a).
*Verberat-ori\iin, -rum a//.s\ cordr l
fletu m:',g). cortr t dcti (94). '
Verberi-tare, -care (8) stetis slau
(H). dapperlich slaeu (132). dapferlich
schlaheii (68, 110).
Verber-o, t -alis (Das.) {cf. verbo)
der gerne geslagen is (132) , schlahe-t
(68), -11 ist, varr. geschlahcii ist, schlecht
(110). streychling (i26). loter (Da.s.).
Verberosus {i. veibeiibus plenus)
schlag- (110»), Scilla- (110'') -hafftig.
slagachtich (132).
*Verbex v. Veruex.
*Verbigena ä. chr/stus &c. Gemmae,
Voce, ex quo) V. Verbena.
Verbi gracia glijch-niß t -erwijß (20).
*Verbi-predicantium t -uieissitudo
vnderhchuussc; stundliche wandelkcito.
wiedcrlcgung in gut ete. (74).
Verbix v. Veruex.
*Verbo {cf. verbero) schlachper - er,
-lieh (74;.
*Verbo-cinare i-. -tenare.
Verbosare v. Rabulare.
*Verbosari vil wort sprechen (68).
*Verbose klcfiT-lichen 1110«), -enlichen
(iioi»). clappe- (132), clapper- (68) -lieh.
Verbositas clapp-crung (68) , -inge
(132). menge der wort (65). schwetzig=
keit (Das.).
Verbosus kleffig (65, 110). claffer,
sweczer, merseger (20). vol wort (uo).
die vil w. hefft (132).
VER
*Verbo-tenare, -tinare (9), -cinai*e
(.Sin.) claft'en (8, 9).8inetern (9). sinetijen
/ cliiaftVii (.siii. 3, 478).
Vei-botenus eyn wort czii w. (iS).
et- (21), eiitz- (f)) -lieh w eiit likc w.
{•2o). iißwendig w. ((J). von w. zu worte
(9). mit Worten czu w. (17). mit w. (es,
110), den w. (132).
■'^Verbot-inare v. -enare.
*Verbruin v. Verebrum.
Verbulum snodes wort (3).
Verbum //(/. wort. nd. woert (IIV
rede o. betrtgunge (N, 9). gotis sun (9
.sm.).
*V. impatum vnge-segnet l -wicht
brot (76).
V. incarnatummeiischlicli wort (15j.
fleiscidich worte (9). fleßlich mensche
Werden («). flaischiger mensch t uner^
schuften unnatuirlich wort (76. cf. sq.).
V. increatum vugeschatl'en creatur=
lieh ((iat. »), vng. vn-cr. (9, ib) wort.
V. in diuiniB ein anschlag furneraens
(65).
V. in ore (duorum i trium) gezugniß
(65).
V. inspiratum in- (8), ein- (9) -geweet
wort, i ingesant (9).
*Vereare est vrsoi'wn (76). i. mieare
i seuire des bereu dat geyn verckeu
en is; i. lineare linx des lyntworms
(147).
Vereellae (cm.) ein stat in Pedemont,
vlg. Benuind (Das.j. Wertzel in B. (114).
•• Verdemarium {in Hetruria) spanisch
heylbUit (143).
*Verdiniuin (cm.) virdun (74).
Vere (cf. veraciter) wairlich (132).
twar (221^).
*Vere-, ver- (i33) -brum [cf. lit. slav.
werba &e. G. wtb. 2, 598) hd. wideu-
bauni, -bauein (20). nd. wilgeu boem
(11).
"■'Verebrum v. Vertebrum.
Verecundari lul. nd. scha-, scha,-
(134), sehe-, hd. schey-men. schot-tern
(74), -en (22'>).
Verecunde scheine- (uo''), schem-
(110«), schani- (68), schaeuie- (132) -lieh.
Verecundia {i. pudo7-, geuitalia 134
&c.) lid. schäm, schara-e, -hati'te (126),
-hafftikait (1, kusch seh. 65); schem-de,
-d (69), -ung (65), -me (13). schämd (134).
schaemde (132). scheymde (133). schand
(G, 75). hubischcit wolgezogeu (20). hon
(12). honne (77).
Vere-eundia, -nda {q. cf.) schem-
lid. -de, nd. -ede. scheemde (U).
Vereeundus scham-ig (68, 75), hd.
-hafftig, -chatt'tig (1), -rott (64), nd. -el
(132). schem - hatrtig (18), -hefi'tig (23),
hd. -ig. scha- (i34), schey- (i33j -mig.
hübsch t bloede (20).
Vereda reita (i4i .
Veredarius (/. aurlga, quad)-igarius,
nuncius ) hd. schütten furer , schliten
iuerer (134), slittcn forer (133). louffer
(75 j. wagen- (iio, 132), ker- (lOs) -man.
schollerpott (2. cf. Sm. 3, 351. 4, 38). eyn
auriga (17). ritende (8), eyn ridüder
(17) bode. reyteuter böte (9). postbott
(Das.).
Ve-, vi- (9, 11, 19, 33, 74), vo- (16j,
VER
he- 1 «4'') -redus {l. minus vectans rhedam
t hiburiosus ttv;.; cirpus 71; (tiiriga;
cu.stiis IICIII0III1II l lignoruiti 76; lue- {
forest-arius, tilu-anus f -ester 75. X
viridarius Gl. m. cf. prc.) hd. nd. ein
.sieden torer. hd. sclilid-f. (21), sliten
furer (1), schliten-f. (74), sclilit furrer,
sieden voeren (13). wagen-pfert (9, 10,
110.«TO.), -roß (68), -mau ( 110, 132). waghe-
(108), karnne- (19j, karre- (11) -mau.
carren- (20, 74), wagen- (74) -])ferde(74),
-beugst (20). kerhinxt (108). ein karre-n
roß, var. -r ros (64). pert dat die siede
treet (147). postroß (125 Mrg. ). blio'nd
lauffend roß (91). buuwart (33./'. e. baum.^
wart), buschliueder(ll). biuseh huder (19).
gertener f garten-hutir (S), -juitter (9).
torst-er (74, 75), -maister (76).
*Vere- v. Veri-fieus.
Verenda (i. pudibunda, genitalia.
cf. verecundia) hd. scliain (1, 46, 110);
sehe-, scha- (134), schey- (i33) -mde.
seliamol ledeu( 132). leude(i 10.x leden ?).
V. oeeultare verbergen die naturliche
Scham (6.i).
Verendus ist zu forchten vnd zu
eren (65j.
Vereri (?'. verecundari 110 &c.) hd.
für-, tür- (134), vor-, fu-, nd. vru-chten.
fochtin (5). vochen (13). vorteil (20). ont=
sie-hen (20), -en i schaemen (132). sich
Schemen (110). schuwen, forchtsam sin,
betrübt (t) gescheut werden in jme selbs
(65).
*Vere- v. Veri-simile,
Ve-, ver- (Das.). -retrum [i. virga
viriäs; fenestra Gl. m.) eyns mannes
schäm ( ii"'^), manens schäme (iio^), maus
sehemde (132). rede, de scacht (107, 108)
van dem manne (108). das mänlich gelid
(Das.). i)ute i kyntte (9). kunte (8). pyute
(20).
*Verfex v. Veruex.
Vergatus v. Virgulatus.
Vergens kir- l fechte- (17), keri- l
nechu- (8;, neyge- i kcre- (9) -nde (czu
dem obent 9).
Vergente {l. deel-, determ-inante
abll. coiis.) vergangen (73).
Vergere hd. nd. kereu. vmb-k. (8, 9),
-drewin (5), -drauwen (21), -driben (18).
wurblen t vm tragen (6). y dragen (13).
weruelen l vmme dreghen (23).zwirblen
i vm tribcn (76). we- (1, 5), wo- (21)
-rbeln. bey- (8, 17), beu- (9), ney- (9, 75),
ne- (17) -gen (zu dem abent 75). nederen
(132). ny derg (s?c 68). wenden (110).
sich w., lenden &c. (88). gcen (65).
Vergilie das' sibengstirn (91).
*Vergo {i. sirtis 74. c/. vertigo) eyu
wirt (17), wirtil (8, 9), wertcl, wurten,
ansp-in, -ynne (74).
*Ve- V. Vi-rgulatus.
*Vergulum wiruil (i3i).
*Verieundose v. Procaciter.
*Vericus v. Veritus.
*Veridicare( cf. verificare) war ma-
cheu (18).
*Veridiceio wäre sage (20).
Veri-dicr.s, -ficus (17), ? -loquus (g.
V. 1) {i. vera dicens) hd. nd. war-seger,
hd. -seyger, -sager, -sack (18), -hafftig,
ncL -achtich. eyn wore seyger (17), wor
sager (6). ein war-, var. wor-hafftiger
VER
(iio), der waar sagt (68) in wortcn. eyn
die waer scyt l waer in worden (132).
waerhafi'tig (20). vorsichtig (83).
Verificare hd. nd. war, Itd. wor, wor=
haft (9), warliaftig (8) maehon, niaken.
weren i2"2''l
*Verificatus sbst.f war sagen (tg).
Verl-, vere-(68) -ficus (cf. veridicus)
warhaft'tig (G», 110), wairachticli (i32) in
wertken.
Veriloquivun hd. ein war. wair (5),
hd. (7.5) 7id. wäre rede, red (6, 75). ware=
sag (74).
*Veriloquus (/. veridicus 1) eyn war-
sage (5'\), -sager (1, 18, 74;, -.seyger (11),
-reder (74). war xegig (23). wair segech
(öl. wor sagig (ß).
*Verire [cf. verrere) scharren (74).
Veri-, -vere (17) -simile hd. der
war-, wor- il7) -heit glich sim.
Verisimiliter bcwer- t gloub-licli
(6.5).
*Verissimum dz aller wärest (es).
*Ve-, ver- 1132. Br. ! -ritare /. scele=
rare (74), pugnare, eelare, attrahere
(Voce, ex quol, p., Celerare, a. IGominae),
p., atrahere, solari ( 76).frequenter verrere
(ßr.). ernstlich schrabben ofi" wroteu (132).
misthun, streiten, gutziclen (74).
Veritas [r/. veracitas; hd. nd. war-,
waer- (132), wair- (;')). wäre- (19), hd.
wor-heit.
*Veritruni v. Feretrum.
Veri-tus,' -eus (17) {i. verecund-us
Gl. m.. -atus i timens Br., t. auctor 76)
vor- (9), tu- (17) -chtig.
*Veriusa \i. salsa; cf. vernisium)
salsse, veyruyss, sapoir (i47).
*Vernienaca ags. raedic 194'').
Vermescere wur-, var. worm-messig
werden (65).
*Verinex v. Veruex.
*Verniicula wormichin (9).
Verm-, vern- (76) -iculare {i. .^ca^
turire t ad inodum vermium effluere Br.,
vermlculo colore rubeo colorare &c. 110
&c.) hd. nd. malen, verben (9). werbin
(8). varuen (20). in maniger wyß malen
o. weben (110). om eyn dinck tzo malen
geschakeert als eyn wormchen kruy])t
{sie 13:.').
Vermiculari milbstoßig 0. wurni=
stichig werden ii26). von den wiirmen
geletzct werden l kleine werckstiickle
machen (Das.).
Verm-, vern- (17) -icularis u. herba
muris t sedum minus 144) bladeloß
(17). katzentreübel, klaifenkraut (144).
kleine hauswurtz (Ki.). trußwurtz (74V
mam-- (74), mauwer- (143) -pfeffer. nl.
muerpeppcr (143).
*Vermieul-atura, -um hd- nd. mal-
unge, -inge.
Vermieulatum wurmgemelde (74).
Vermi-, vernu- (loo) -culatus ma-
(110), me-nigerlei wyß bemaalet (68),
gemalt t geferbt als wui-mlin (iio), ge=
maelt beworpen off verscheyt (i32). ge-
malt als ein wurm; gehalbiert i. diuisus
(75). ge-malet (9 , -maelet (11), -mayh t
(19), -ferbet (8, 9), -färbet (20), -ferwit
(8), -wurmlet (126), -rodet (100), -stoppe
filt (9). stopplecht (8). verschroten (126,
Das.). verwet (23). misvar-wet (11),
-bet (19).
VEß
Vermiculosus wurm-, worm- (i32)
-hati'tig (110), -achtich (68, 132).
Vermi-, vernu- (100) -culum (i.
formica; cf. -latura) a- , var. -e (uo),
om- (üS) -meiß. -meis 1 110 rar.), eempte
(132 ). minie iiOO).
*Vermieulus v. Vernaculus.
Vermiculus {dim. t color rubeus ;
cf. vernaculus) hd. wurm-, wurme- (66,
151), wurm- 1,67, 134) -lin, -lein (1, 66,
löi); wurli 1(3), worchem (77). lid. nd.
worui-ecliin i5), -ckin (23), -ichen (5'>),
-gin (21), -eiin (8;, -elein (152). rote färbe
(8, 9). rot ver-we (11), -big (66 &c.), -tig
(i5i). roit verbi-ch (5), -g (152).
* Verminaca {cf. vermen.) f. Verbena.
*Verminalis berewiiike (.Sum.).
Verminare den wurm lyden (110).
wurmen iHJ».
Verminosus wunnesig (126). würm=
CChtig (Das.).
Vermis Itd. nd. worm. hd. wurm,
wurme, wrmli (93;.
V. infernalis funckel der vemunft
l der wurm der da nagt (65).
V. intestinus spil- t pyl-worm (85^).
Vem-a, l -aculus (1, ö**, 93). -acula
t -ula (93) hd. nd. kuecht. gemyt kn.
(5^j. vermiet kn. ( 1 ). kneckt (97). lul.
mag-et, -it (20), -t (69, 76, 134); mayt,
meyt (21). meytsen t serzant (lOSj. eyn
sclion dinst knabe 0. mayt (8). schone
d. t knecht t d,-mayt (9). ein eigen
inönsche mit friicn in lius erzogen (93).
*Vernaciolum v. Vinum.
Vern- v. Ver-actum.
Vernacula ( cf. verna ) ein dienst
magt (110 sim.).
Verna-, verni- i76, Mss. mog. ausser
8, 2o), vermi- (67. 152) -culus {cf. verna)
hd. nd. ein knecht in domo nutritus. eyn
boru kn. (8, 9). inkneht i. seruus t do=
migena (Gl. Herrad.), ein knap (68), knaep
(132). hciinisch, eigen, schlecht (Das.).
Vern-alis, t -us ((/. cf. 75, 110 &c.)
leuce- (lOOj, glentz- (iio) -lieh, lentelec
(99). lentzisch (75). meysch (147). liecht
(76). luostig, clar, gruonend (110). ge=
nuglich 0. klaar (68). lustich ( 132). ver=
nale tempus zit des glencz (65).
Vemare ( i. ornare, ßorere, lucere,
letari; seruire 76 X verna) hd. nd. lu-,
leu- (9), li- (G) -chten; schi-, schei- (74)
-nen. blue-, var. blu-gen. (110). blyen
(68). blo-yeu U32), -en (20). blu-weu (65),
-en (8, 9)'. pluen, zieren (74). meyen(i47).
gruo- (64). die- (8), dy- (9) -nen. wun=
samlich. clarer lichten (65). lustig sin
(20, 65), sein (74), machen (65).
*Verneta v. Ericine.
*Vernice i-. Vernisium.
'Vernicular- v. Vermicular-e, -is.
*Verni- v. Verna-culus.
Vernidies lustbar tage infra pascha
et pentecostis (9j.
*Vernilagium <yi. aprina, chameleon
niger, Carduus n.) eher- 1 saw-wurtz (73).
Vernilis kneclit- t lotter-isch (Das.).
*Verni-sium, -tium (77), -sior (5*^),
-X (125, Kii.). -ee 1,125), veriusa {q. v.)
{cf. Gf. 3, 696) hd. firn-iz (5), -ieß (76),
-eß ,77); vy-, fy-, vi-, fie- (6), fu- (68, 75,
iiob), we- (21) -rniß, -rnyß. -rnüß (75*'),
-rnieß (68). vern-yß (132), -isse (152).
VER
613
v'n-iß (18), -eyß (17), -isse (67), -hs
(23). viern-eyz ^2), -eißs (1). vi- (3),
ve- iKii.) -rnis.
*Vernvi singrun (Sum. vi).
*Vernueul- v. Vermicul-atus , -um.
^Vernuculum {sie} spieß (9i).
Vernula \cf. verna) ein deiner dien-
er 0. -erin (uo sim.).
Vern-us, l -alis {q. cf. 1) schin- t
biow-ende (20) clar licht zijt (8). lust=
bar l clar (9, 76), t lichte czeyt (9). may-
zeitig (2), -zeit (Ij. meyczydich (b"^ ).
luchtVr (23, 109). leinten (99).
Vero lid. aber, aiber (Ü). nd. auer.
warlich l fuorwar (110). waarhaftiglich
(68). mer (iio^, 132).
Veron-a, -ea (.')'') (cm. in lom-, lum-,
longo-bardia, lam-pardia 3, -pdya 76)
Äc?. peren (1, 71), dewtsch p. (7i), tewtseh
pern (1), tewsch p. (3); ber-en (öt", 10,
4), -n, -ne; vero-n (110, 114), -en? beeme
(132). dieteri-chs (ii4), -ch (126, Das.)
bern (in Lambai-ten 126).
Veronica {i. fades christi in sudario
Veronice illius mulieris impressa 110 &c.,
sif/num quod portatur de roma 76 sim.
cf. Gl. m. h v.) eyn veroni-ck (5, 133),
-g (23, 66 &c., 76) -zeichen (66 &c.). fro=
nick-z. (134). feroni-g (G), -cen anczles
(21. i. e. fades).
Verositas wairheit (147).
Verosus vol wairheit (i47).
*Verox V. Ferox.
Verpus \<f. pod-ex, -iseus, lupus)
est digitus medius longissimus quo podi-
cem den hindern mit bewegen judei
flueiites sanguine propter verba cUcta ab
eis in passione Chnsti: saiiguis eius super
nos et filios nostros {gö). percussit enim
Dens iiideos in posteriora, nam singulis
aniiis in crncifixiune domini endttunt san-
guinem per postenora ; et. v. pro iudeo
Br.!!!). der, die (132) la- (68, 132), le-
(88, 110) -ngste finger. mittel-f. (74, 75)
an der haut (75). lud (74).
*Verrare {cf. ver-rere, -sare) scha=
ben , stechen, abe thun (19). schauen,
steken, atVioen vH i- schauwen (20). verro
aui atum t si sum i. auerto, subtraho,
purqo, mundo, dissipo, nauigo; inde
euerro extra p. l n.; et v. as i. rodo t
sarco (76).
Verrere scher-en (19, iio»), -ren (107,
iio'^ 132). schra-, scra- (107) -beleniiio),
-uelen (107. i32j. vegen (109, 110). vaghen
(107). wroeten (107, 132). wroten (109).
wulin {sicut pord 155). traheren (64).
Verr-es, -is (40, 100) hd. nd. bere,
beer (20, 132). hd. her (4, 147), pere (74),
per (1, 75), barg, hus-b. (93), borg (Ki.),
eeber (uob), varre (12), eher, zam e.
(40). heimlicher t hodiger e., schwein-e.
?-ber (75). e. -swein (74). e.- (111), beer-
(Fr.), bürg- (114), gemest (64) -schwein.
klet (18). wyder (74). geschnittener rök
(Ki». Mrg. i. q. rig Sm, ). wür-gel l -fei
(Fl.).
*Ver- v. Ve-retrum.
Verr- (Br. &c,), vert- (68, Br.) -ieulum,
l verris (i55) {i. trag-a q. v., -um t
nauis piscatoris 66 &c. ) asc t zugigarn
(Gf.). zunecze (20). kerebesemo sim. (155).
besem^groß netz (iio sim.). visch scheep
(147). scoup (117). becherunge ( Sum. ).
reche (Gl. lun.).
Ü14
VKR
^Verr-is «•. -es, -iculum.
Ver- f. Ve-ritare.
♦Verritosus r. Verrucosus.
Ve-, fe- Si'. i-.'7 , be- i'i, i30, ilpt. 5)
-rruca, t barruma (11), veruca (,85'',
loil hd.nd. \;1'^\) wartz. hd. vvarciUioi),
warz-H (Gf.), -c, -il (9\ -ol (3), -ke (125).
wair/.a (ii7). werez (,21. worczol (18). m<^/.
warti', wart, waorte, wratto. ajr«. uae-
(i;ii;. iipt.>, uuoa- (,9l) -rtae. blotir (9).
blatir o. pockc (8).
Verrucaria (herba) ryn^«'le (9, 47,
Sinn.). tJonnc'iiwirhi'lkvaut (Ki.).
Verruc-, verrit- (21)^ -osus vul
wart/.on (iio &<.-.). wartz- (Das , Ki.), kui)f=
fer-, sclu-ot-, holpor- (Ki.) -icht, -cchtig
(Das.).
'^Versale [i. Jitera capitalis) hd. ein
grußi-r, vorß, hd. nd. vors, vcrsal (-tö)
hd. böch-, bu-, bo-stab, nd. busthafif.
versalo (.'i'').
Versans waudel hat (65\
*Versapuia v. Sapa.
Versare i/./>-e</!<eH<erver-rere, -gare,
-tere lir. rf. veritare) dick vil kt'r(>n l
ornstlifh sclior-ren ( uo'J ), -eii (iio»).
kirn l vnib dreen (17). wenden (1, 17).
vmme-w. (8, 9).
Versari gosell-.?chafft haben (iio),
-schaff haen l hebbon (i32). niitwonen
(iin\ verkeren (GS, i3i^. wandeln, leben,
rumher, vavr. ru-, ri-inmer geen t welczen
(65).
Versatilis {sicut cßadins; i. gl. bis
accutus vt cmis in) ein ding das gnt
7.\\ wenden ist (iio). dz da ist vmb i
runi zu w. (65). vmb wendig (Das.), ke-
(18), ki- (17) -rlich. vmme-kerlig y2'd\
-wendiclich (9). vmwendclich (8). warb=
hcher (i4i). wanckelbar (i26). bequeem
tzo schudden (132). bekerung (13j. eyn
besseler (19. b -si. wV).
Vers-atus, -etus (23^ (X -atills ///a=
diurt Geu. III. cf. prc.)hd. nd. beker-lich,
-lic. bederlich (18). hekerlinc t gense (109.
maehaera Br. wib. 2, 498 ). eyu ginß
(23 . cvn kanip swert (23, i09j. gewant
(20). ■
Versicolor von vil (iio), van vijl
(i32) varwen. falb von färben (es). mis=
faro (Gf.u
*Versiculari /. eoneidere, vertere
&e.) verkern das antlitz (7.')).
Versiculus eyn cleyn verßlin (iio),
veerßken (132). versickel {b^).
Versificare hd. etwas mit gedieht
sagen '6'->\\ verse (5), verß machen, nd.
vers niaken.
*Versifieatura ein verßmaclumg (iio
siTn,).
*Versio (e?«v«.s) rad scliemel (9. a«=
f/<??-.s reit-sch. Fr. 2, i6o).
Ver-, V- (17) -slpellis (/. vertitoga
19) hd. ein schalck, seh. in der hewt
(3 Mrg.); sch.-haftig (iio), eyn heucken
wender (19), listig ^76), 1. betrieger sim.,
falscher b. (65), arclistric (loo), argelist
(17). verdaucher &c. (88). versipelli
■wailnuarpingun (i4i).
Versiira anaiuianta (i4i. cf. Gf. 1,
■ 76£). die ptlugkeer (i35).
Versus ptc. s. jrrp. hd. ge-keret,
-kert, -kort t -waut (17), nd. -kiert (11).
■wautli t bokert (77). hd. ver-s, -ß, -seh
VER
(.')); ferse (17)." eyn veerß, haock, off
eyn reghel sclirifftes (1:12). ryge ^ tzyle
(la.'i). eui nuiisterlich gedieht, stoßt sich
nit et e.vit 08 als ob es gegossen si (.e.")).
stollel an einem üet (76). hd. gegen,
ent-g. sim., engeyne (133), eyn geyu
(21). nd. darwart \99).
Versuti-a, -ea (V. a. 1477) [i. astutia)
hd. nd. arge-, hd. arg-list. hd. arglisti-,
swinde-, siiodi-, schnöde- (v. a. 1477),
schuodi- (13t), kundi- (■>.->) -keit. snoy=
decheit (sneyd.? 23). lietrnglieh listig-
t verborgen betruglich-kait u;.">). betrie=
gunge t üoße listige betrigung (9).
Versutus (/. astutus) hd. listig, 1.
off bosheyt {11 \ hose-, arg-l., argelist
(18, 21, löii, argliistig l geschwind (i34), '
gscliwind o. geschmitzt (88), swind(!, !
sclnvynde, swyii / sündig (21), slende
(18. 1 st. w loiev. vertiginare), behende j
(10, 12), klug, kluck v'x 21) in boßheit
(21). s(dial-ck (132), -ckig (uo); fest
betruglich &e. (,65); hoffertiger (G),
houertieh (,;'>;, hämisch (75).
Vertagus sclbiagender hund (9i).
nl. diiynhondt (lic).
*Vertaninuna ringtdo (Sum. vi).
Vertebra {cf. fertebra) knieschyb,
spickerbor, tiiur angel (,iio). knuschybc ,
(68). knyschyue, spijkerbaer, die henx=
sei van der doer (132). der wirten(i26),
Aviirtel t wirbel (Ki^^.) eines gleichs. kmu i
chel l glaych (74). ein kothe {ludus i25j.
*Verte-, verti-, vere- (,74) -brum {i.
alabrum, lapillua pendens in /uao, i. q.
vettit //ioZett(;//?i!<w, vertibulum q.ff.iia
&c.) hd. nd haspt 1. eyn wan nabe (17).
wirtel (0, 4). (vertebrum) ein e-, re-uspin,
Spin, o. wu-, wi-rten(iio i,-an\).rade \\ irtil t
molle- (8), möil- (,9) -spille. nnds.ein (64).
milyseu (quod vertit mularem 76). peÖVr=
mole (19). werve (98, 109). approch
vert. quod pendet in Juso; ver. knuwe= :
rat (74). knurad (93). hyrn-schedel t '
-becken (20). J
*Verteca ein geschwer (manibus 110), I
suer (132), siere (107), zier-e (1O8), -de !
{sie 68).
*Verteflubea f. Vratislauia.
*Vertellum uys. hweorfa (94*).
*Vertende hoke i,98).
*Vertendex (v. diynis, dabitur bal-
buea maliiji\is\ quia verti tur lac in
pinguedinem) niylchrom (68). räum (iio).
roem l smant (132).
==Verte-, forti- (9.'? Jtrg.) -nella {cf.
verti-nella, -nellum,-bula, -cula » ange-,
Mrg. angel-loch (93). gall. verteuaille
(,122).
Vert-ere, -tere (76) hd. nd. wenden,
keren, ver- (68), vmb- y20 &c.) -k. kieren
(11). handeln (65). storczen (77. cf. weit.
heu iS:c. stürzen =: wenden).
Ve-, t VO- (7.5, 125, Br.; Das.) -rtex,
vertix (,*. tuber 7,"), harba 136) nol (hnol),
n(dla, nuüa, sceitila \üi.). hd. nd. schei-
del. hd. -tel, -ttel. schedel (12). scheide!
vpt lioefft; eyu glK lue off' waghe Wassers
'132}. ein w-ag wasser (74). wi- l 7.\\\-
rbel (Das.). der kol {capitis) ; koick i.
vortexi i25;.hirnekop(85''). kuoch; knopff
am holtz (74). holcz knorro o. eyus ig=
liehen dingis höche (9), hohe (8 s^im.).
knor l maser; alst, vlg. holtz knor (75. '
VER
cf. ast sim.). das prossech ader daz
knenpfel daz oben ist de humulo der
hoj)f (4). tolder (93).
*Vertibola c Vertibula.
* Verti-bosa, -nellum liesj)e, angel(74).
*Vertibruin r. Vertebrum.
"^Vertibula t fertebra haspel (76).
''Vertib-ula, -ola (133) i pL sunt car-
diiie-f 21 ; c. ostij '.], Jioslii i, iaiu/e Ocmniae,
Voce, ox ciuo ; .ST/, est instr. quo rarboiies ver=
tuntur in formice. cf. sq. ; etiam uerti=
bola sunt vssinm purtes l uertebra 76;
cf. prc, sq., retum, vert-ebra, -icula)
spulzeng (75). haspel (3). eyn h. (21).
ha- (4), he- (23) -spen. Ärf. angel; thur-a.
o. gehenck (iio). angen (133). hen.xsel
van der doer (i32). ein qnirrel (4. cf.
sq.). kunekil (76 j. cuozre (? 100. cnorreV).
be.yn knurre (8, 9). luten wendel (6).
*Vertibulator (c/. vertic.) spuler (75).
Verti-bulum, -gulum (75 vnrr.) {i.
vertebr-um cemmae, -a Br. ; alabrum
69, 131 zz vertibrum 66 &c. ; instr. tfct\
wie vertibula ; Cochlea 1 1 0», colchea sie
iio'J. cf. texale. tV((^. vertovelloDz.wtb.
369) spuolisen (61, 93). sjndeysen (74, 75j.
reyde o. werbel als an fenstern; leyrn-
ro. -Wendel; arinprostnul5; iinergel(74).
twirgel do mit man etwas zu tribt ; schur=
Stange carbonum (75). stock {quo car-
bones verttmtur 11, 19). ein vorck (132),
vock (110) qiio c. V. ein we- (110), wy-
(132) -ndelsteyn. der wöck jnder spiln
(67 Mrg.). haspel (69, 74, 134).
*Verticillaris v. Herba rutinalis.
*Verticilluin 'herba) kleiner hanen=
fuß (143 nucJi Apul.).
*Vertieillu-s, -m. s])inwir-tel (Ki*.),
-tlin (i26), -bei (Ki''.). änspa (m). espe
(Fr.).
Vertieosuswirblechtig(Das.).gumpig,
strnlicht (Fr.), cruyss hairich (147).
Verticula (cf. retum &c.) angel
(3, 75) an der thur (75). tur-a. (4). tor-
(9), dore-angil (8, 9), -ange (17). durnagel
(2. cf. .sm. 2, 685). hd. ein spul-zeug(75),
-geczaw (3),-geczeug(4) ; spule-geczauwe,
-geczewg (9i.
*Vertieulator spuolcr (76~). spul-er (8,
4, 75', -man lou tor spuler lO).
Verticulum 1 /. ver-ticillum Gi.m., Ki.,
-riculum q. i:, -tibuluni 75. cf. texale.
tragum. ital. verrieello? (/. Dz. wtb.
369 1 ensp-e (9i), -indel o. wirten (88).
spinwirt (126). spindelwirte (Das.). anspin
(104, sum.). spuleysen (75).
*Verticulus {cf. prc.) ein wu-, var.
wy-rten (iiOi. eyn weruel an der spillen
(132).
*Ver- V. Vec-tigal.
*Vertig-are, -enare v. -inare.
*Verti-gilluni f. -nellum.
*Vertig-inare (?. circumuertere Gl. m.),
bissw. -inizare, -enare, -inari, -are (77)
hd. swindelu sim., virsw. (20 1. spindeln
(infirmitas 1; doch cf. vertigo). swim=
mein (77). swy- (22'' sim.), swe- (23),
sie- (18. cf. V. versutus) -melen.
Vertigin-osus, t -es (76), vercinosus
(132) ainer dem schwindlet (76). schwin=
del-achtig iiiobj, -cchtig 1 UO'^). swind-
(75), swindel- (74), wirbel- (8, 9) -suchtig.
schwindlig (68). swyraclachtich (i32).
Ver-, fer- -^v. gurges) {cf. ven-, im=
VER
pe-) -tigo {i. bombus Sm., Sum.) hd. nd.
(Chytr.) swindcl. hd. liovp-sw. (93 i, Sfhwin-
di'l, scliw. deß lioui)tz [I . glubus l motus
circularis 7G); swin-dol t -tcl (1), -dc^len
(3), -dclnngc sim., -delnisse (8). swende=
liinge i^ioo). swim-mcli) (13), -el (21^),
■olinge (11, 132), -eluisse (23). semer(18).
dusicheit (Chytr. ). du-, var. dü-rmol (65.
wett. dormel; c/. Fr. r. turmein), storm-
wiiit; Wirbel suclit (8, 9). wintwirbel(17).
uuarb iGf.). wirblung, weguiig (7-i). zitter=
mal ^/. inpetigo 93). anspiii (Sm., .Sum.).
*Vei'tigula ^ /. vstarius ) ofenstana'e
(75).
*Verti-guluni v. -bulum.
*Verti-, flfex'ti- l a- (5'') -labrum
haspel (5>', 147). wir-te (12), -t l -bei
(49). werbe (13).
*Vertilago (lierba) wolfFmilicb (74).
*Vertillum wyrtel (19). wiruel (11).
*Verti-nellum, l -bosa [q. r. 74), -nel^
lus (147 i, -nella (8, 9, 74), -mellum (23),
-fellum, -gillum (18), t vi- (7.5), ve- 1 74)
-ctinella, vectenilla (81), ventinell-
um (2), -ium (1) hd. tiir- (70), tor- (6,
134), thore- (G9) -rigel. dore-r. (70), -rig=
gel (ü6), -regel (la.-?). eyii dor-r. t eyn
bulcern sloß (17). r.-liolcz o. .sloß (8).
rigel l slos (9). riggel t wirtel (21). eiu
doir regel (18). eiu tbur t ein rigel au
eiuer thur (no). eyn weruell van der
doer (132). wervel (109). grindelgat (81).
ri- (75), an- (74) -gelloeh. locb au der
narb des scbloß ( 75 ). krampe van der
dor (109). dor-kr. i23). eyn dore-kramp
(5), -krapff (21). krapff" (-nellum 74).
eyn kröpf (67, 76). thur trap]) (2). thur
trapptt ( 1). torc, liespe, doir of wynster-
hait'k (/. eardo 147).
*Verti-nosus v. -ginosus.
Verti-pedium , -podum (74), -roe=
dum (47) {herba) isinina (_Suiii. vi), ysen-
deke (si), -deck, (47). eyserdock (74).
eisenkraut (kl).
* Vertitoga ( cf. versipellis ) wendeU
hoick (147).
*Vertix v. Vertex.
*Vertoli-a gall. virole, -um ver-teul
l -eul (122).
*Verttere v. Vertere.
*Vertuba ( aus -bra ) aqs. hweorfa
(94«).
*Vertulum v. Sudum.
Veru ( (/. verutum) hd. spiz (i4i),
spiß, brat-, braut- (76), brot- (21) -spiß,
spisse, spieß (20), prodt-sp. (111), brat-,
brot- (9) -spis, speß (5^»), speeß (i32),
nd. spyt, spit (11), spet (los), gew. sine
carne, s. cambus (21. st. earnibus),
SU- (11, 20), so- (68) -nder fleisch, vleis
(11), an fleyß (17). veribus spisan (i4i).
*Veruca v. Verruca.
*Verveeal scei)hestal (Gl. Zweti.).
*Vervenicum widerin (Gf. 1, 779).
*Veruentine carnes seluKzein fleisch
(9).
Ver-uex, -bex ((if.), -bix, -fex, -mex
(76), perpix (Gf.), berbex &;e. {q. v.) (i.
aries nou ca><tratus , spado, canterius
109. a vei'ine quem vehit l habet in cajnte,
i. vermis in c. 75) hd. wi-, wyd- (8, 12),
wed-, we- (20), wey- (13) -der. stere
(17). ster (4). stccr (9). stier (5, 9). he-
(111), ham- (110, 132) -nu'l. ram (iio, 132).
scheps (114). schops l schütz (Ki'\).
VE8
schoffe (70). botlink (109). frischinch
(Gf. 3, 833).
*Veruex (st. Vertex) schaitel (7). '
Veruina /iL rijsweert (116).
*Verulus {arbor, aus ferula?) ein
bircke (3, 4). pirgk (74).
Verum hd. werli-ch, -cheu. mer (iio,
132). sicher, fuorwar (110). seker, vor=
waer (132). sunder { aber (126).
Verun-, verump- tarnen hd. war
dach; war- (Ü), wor- (17) -doch; vnd d.,
(18), abber d. (76), d. darbij (65). nach-
(19), noch-dan (19, 20, 68, 110), -tan
(11, 132).
Vei'us wäre (19). war (18). waer (11
20). wair (5). wor (6, 23). warhafftig
(68, 110). waerachtich (132).
Verut-um, -rum (Das.), i verricu=
Ium (stieler) ( i. veru cum carne ) hd.
spiß (n); spiß, pratspis (1) mit fleiscli,
fleyß (17), dem braden (8); bratsi)iß
cum carne, brate (93).?i(/. spit mit vleische,
brade spit. spee-ß f -r (132). schäf-elin
(115, 126), -lin (Hen. ). selianin, dardan
(U2). darden (ii5). dard m., dreinel m.
(Stieler). j)^ lauge geschoß (9l).
Vesania (c/. ins.) hd. nd. vnsin)ii=
cheit .sm. ; dol- (110 &c.), virwoed- (20)
-heit. wutiehait (1).
*Vesantes (/. bub-, ruflf-alus) buch=
fei ein wilder ochße o. wildes rinde (74).
Vesanus (i. inßrmus cf. ins.) hd. nd.
vnsin-niih. -nick (3, 4), -dich (13). hd.
vusyiuiig (66 &c.), eyn on .syndjger (21
YES
615
(110 S?7H.);
wutig
(1),
Br. )
eyn
sinnloß o. doli
virwoed (20).
*Vesarus v. Vesius.
Vesca ( /, parua comestibilia
speise l ein anbiß (iio). spiiß t
outibyß (132). eyn dein spijß (es).
*Veseada ags. nmnleuu (i36. c/'.muud-
leowe peluis Bsw.).
Vesci lul. eßen, i'ssen, esten {b). nd-
eten. vberkummen t brucheu (65). ge-br-
(110 sim.). nies- (68, 126), spi- (8), spey-
(9) -seu. ernern (64).
Vesc-, vest- (74) -ulentia leeker-heit
j (11), -hcyd (^19). lustper-, grunsam-keit
(74).
Vesculentus leecker (19). leckerer
(110).
Veseu-s, t -lus (110 &c.) lecker (11,
68, 132). 1. spyse (19). l.-hafftig (110).
esig (126). äsig (Das.).
Ve-, ves- (i36), vi- (5^) -siea hd.
nd. blase. /<c?. blaß, blaaß (68), blaese(20);
blo-se (17, 75=\), -ze (4), -ße (9), -ß. blat-
(6, 64, 110), blau- (46, 76) -ter. plat-eren
(1), -rn (3), -er / blatcr des harns (75).
harn- (75, i26), furtz- i seich- (93), was=
ser- (126) -bl., -blateren (126). blader t
ein fogels krop (20). ags. bleguae, ble=
drae (94, i36).
*Vesi-catio, -tatio (76) i. superbia {d.
i. Aufgeblasenheit), hociifart (75).
Vesieula [i. striuna, strama 75''
ouis) schafl'krüpff (75''). schotikrupft'(75^).
eiu klein bleterlin (iio), blaß (68), blae=
seken (132). ein kröpf an einem fogel
(110).
*Vesitare wedder latcn, ut sprecken,
weder op ston (23).
* Vesitatus ( /. -ncperbus ) hochfertig
(76. cf. vesieatio).
*Ves-ius, l -arus {cf. prc.) i. bubu=
losus (76).
Vesp-a, -e (64), t -ia (75) {i. dea
igiiis sie 23 st. vesta ; cf. vespis) hd.
ml. wespe, weospe ( 1 1 ) . // d. wesp ; wespe-I
(49, 75), -n (75); wyspe (10), web-el (.5),
-s t -seu (75); Westen (75'i), wäftz (6),
wefiftz (64, 67, 91), Im-, ho- (69) -mmel;
hurnuß (68, iio»), horn-uß (110''), -se
(132). ags. uuaeps (136), woeffsas {pl. 94),
Vesp-arium (Br. &c.), t -etum l -is
(75) hd. Wespen-, weßpen- t wefl'en- (74),
t websen- (75), weftzen- (76), hurnußel-
(68) -nest.
*Vespe V. Vespa.
*Vespel-io, -Iio v. Vespilio.
*Vespello uuefsa (Gf.). i. vespa foich.
wepffgs. (i4i).
■*Vespelus vespelbom (Sum.).
Vespe-r g. -ris t -ri, t -re g. ris
(110 &c.) abint (5''). abent (iio-'^). a.- t
uacht-stern (i26). obent (iio''). vesper-
hd. -zijt, -zeit, nd. -tijd. auent (132).
auont (11). spat zu vesper zyt so die
sunii nyder gat o. wann es anfabet nacht
werden (iio). die tzijt tot den aueut
ghaende (132). der weit alter (75).
Ve-, t he- (147) -spera hd. vesper=
zijt, zu v. (76); wesper (ö''). habent (100).
die zyt zwischen tag und nacht 0. zw.
u. vnd tag (110). die vre tusscheu n.
ind dach (i47), d. & n. ofl'te t. u. & d.
(132).
Vespera-re, -seere abent werden,
sin o. macheu (75).
Vesperare a-, var. o-bent 0. nacht
(uo), vespertijt of aeveud (147) werden,
abent macheu (74). aubent nahen (63).
ten auent naeken (132). vesjier maken.
syngeu of lesen (i47).
Vesperascens abentwerdeu (20).
Vesperaseere nachten 0. abent wer=
den (110). begijunen aubent zu (68),
auent tzo (i32) werden.
* Vespere, g. orum t arum vesper
dat getijde dat men heldt; g. arum v.
dii' men luydet (147).
Vespere hd. zu nd. to vesper , v.-
czijt 1,^)''). nachtz am abeut (65).
Vesperie die leisten werck (110),
laetsten werken (i32) doctorizandi in
V7iiuersitate.
Vesper-tilio , t -ugo (mss. mog.) [i.
auis volans in vesper-e, -is i est qui mor=
tuos sepelit 76, sm. 4. X vespilio) hd.~
eyn fleder-, nacht fl.- (12) , fledder- (8,
10), t fleyder-, (17) -muß, -muz (5),
-maus, -mauß, -muscli (10). nd. vleder=
mus. ags. hreadamus (i36). eiu toden
greber (4).
*Vespertinale vesperbuch (64).
Vespertinum spade vespertijd (23).
Vespertinvis spat (iio). spaat (68).
spaut (76), si)aut (7g). spode (8). spaede
(20). spede (100).* specle (17), spad (5 &c.),
spat (ti), spot t (21) vesper-zijt, -zit (6).
v.-zijdick (5'J)j -zeittig (1), -czeit (2),
-lick (147).
Vespe-rugo, -urgo (74) [i. hesperus,
vespe-r, -rus 74, Stella vesperi i36.
cf. vespertilio) apand- {Gi.), abent- (74)
-Stern.
Gin
VES
VET
VEX
♦Vesperum In »loincruiig (.'>''). ve8por=
tijt (147).
Ve- / he-sperus ( /. Dyana 1 ) est
.it</l<i des alK'Uilos ..')), dtli iiltentis i21).
t'yn (.»7(0 .stcnir JS . /id. abfiit-, ulx'iit-
(iH<^), !iu1n-iit- (t;8). iibcn- (()>, obiiit- (8,
;•). nd. auent-storne, hd. -storn, -storon
(1). -stcrro (8), -licht (0); in inanc luci=
fer &c. ilaccosttM-n (20).
Vespetum (Br. &c.) v. Vesparium.
*Vespeui'go v. Vesperugo.
*Vespia r. Vespa.
Vesp-ilio, -elio (Ur.), -ellio (i36),
-illo (74. 13-2), -ertilio (q. v.), vi-, phi-
(q. V.), iu- (it!^ -spilio, vispellones pl.
(}t4, i36l [i. pirata </. </.. /unciuttor cii-
daiicr>i))i; nt'pulcruin iusp. , vispilio i-
vispolians 7H ; visp. u. vesp. in Mss.
ino!.'. ijcsoiidei-t, doch gleichbed.) hd. nd.
mordor. hd. reu-, rou- (es), rau-, ro- {
ro- (6) -ber, in Mss. mog. pr. mortuorum.
ein rcreyber pr. m. (17. rorouber Ziem.
unbeleyt cf. of. 2, 357). rau-uer l -fer (23).
struch reuber ^16). waldraubcr (7,5). rou=
borer ( (>8 ). der doedcn beroever ( 147 ).
phadebuchir (8), ptadehuclier (i)), cf.
latro. biiobe (93). grabpruc liel (74). ags.
pl. byrgeras (94). bixrrgciias (i36). Cf.
bisp - illum i. mortuos portans (ui);
-ilus iGi. m. , vbi mortmis portatur Br.);
-ellio l -ello vsxpocpopo; (Gl. m.) \ -illus
Jochs dair nieii en doden dreget (147).
*Vespis \cf. vesp-ariiim, -a, wovon
getrennt in Mss. mog.) hd. we-, lie- (5),
wi- (^18) -spe. weftz (6, 76). weffs, wesp,
prein, hornauß (74).
*Vesta-nica, -rica r. Parchanus.
*Veste- v. Vesti-plica.
Vester vwer (6). ver (5^). vrer (.5).
lieh 1I8 . iuwe (23).
Vesti-arium , -uarium ( 4 ) , bissw.
-garium hd. kleider-, klaid- (.46), ge=
wand- (76), iid. eleder-hiis sim. gerwe-
kamer (20). kleider-kammer t -kalter,
Mrg. trentel, drödel (Ki».). gwangadin
(Reg. Ben.).
Vestiarius 1/. prozeneta 12.')) cley=
der (^, itj. der cl. bewaret o. verkaufft ;
(110, sim. 68). die cl. b. off tzo Inieren
hefft (i32). grempler (12.5). mentler {qui
proest vestibus 74).
Vestibulum ^^est locus circa altare
18. introitus tfcc. 110 &c. , sacristia 74, i
eaebertuum i36) vor-, for-lauben (75),
-leube (3. 4), -schoi)if (64<^ , 126), -schoff
(64^), -haußschupff (9i), -hoffe templi '65 •,
-hus l fiischopf (76). ein furzogan einer
kilehen. Mar?, tbrzaichen (93). port-al
(iiO''>:,_-el (iio'>), -igayl (132). lieinilich
stat sicut porticus t vßer kirch (65). hd.
cleider-hus sim.^ -kamer (9, 68); k.-cl.
{sie 8). hd. nd. dres-, gerwe- (20, :06),
ger- (97) , hd. dreß- , trist- ( ß ), trese-
(12) -kamer sim. garwe- ^5), gar- (18),
gere- (13), gerb- (49, 74), g°r- (12. 23)
-hus, -huJ5 (18), -haus (74). eyn saekkast
(21). sportich (Sum. cf. Gf. 6, 3<>3). eyn
sindener (18. aus sanetuarium?).
Vestieeps ein iungling (iio sim.).
Vestigare, -ri (cf. vestigiare) hd.
nd. spo , hd. spu-, spu- (3, 134), spi- (67)
-ren. hd. sporn, fiilgen sicut canes (17).
folgin i forschen (8, 9). er-faren, -fur^
sehen; vnder winden (20). fragen (110).
*Vestigare (st. vestire) bestedigen
(18tM.
*Ve8tig- V. Vesti-arium.
Vestigator spurnr (G).
Vestigiare (Br. ) spuren (110). sporen
(132). ondersoechen l vraeghen (st. -a,re
132^.
Vestigium ( cf. peda) hd. f uoß-, fueß-,
fuß-, fuyß- (19), foeß- ^20), foß- l fo-
(12;, fü- (8), voeß- (132), nd. vot- (23),
vuet- (11) -spor (12 &c.), -stap (8, 11),
hd. -spore. -spure (70); -spur (69), -spür
(134), -spar (l..')i'), -por i -pat (20), -pfad
(ü, 110), -Wege (7 7), -sjioire i -stab (19),
-stapff(75, 76,110), -Stapffell (g5), -stai>ftel
(68), -tap (4), -staff (132), -drappe [61.
sjmr, vlg. gespur (75). spor (9). eyn iiacli-
gaiig gottis (8. cf.sq.). einllclikait trini=
tatis; ein wite ferr zeichen, var. ziehen
(65).
Vestigium vniuersi eyn noch spore
godes an (17 1, n. gespore gotes in ,9j
aller dinge ordenunge.
Vestimentum (i. vestis 6G &c.) hd.
nd. gewan-t. -d 3, 76). eleyt (,20). klaid
(76).
*Vestipliare eleyt valden (147).
Vesti-, vesto- (132) -pliea, -plicus
(Ki.), -plicator (20) der kleider faltet
(110). die kl. valt (i32j. kl.-falter (20j.
zwik- (7). zweg- { kyttelmaeh- (74) -eriii.
Vestire (cf. vestigare) hd. kley-,
klai- (134), chlai- (1). beklei- (iio), nd.
cle-den. aiithun (iio). kley der a. (68),
aentreekeu (132). biuaho (l)rs. i4i).
Vestis ic/. vesti-tus, -mentum) hd.
nd. kleit, eleet (11). hd. kleid, gewant
(20). zirst (38).
Vestitura anauaneh (i4i).
Vestit-us, t -io (110 &c.) hd. kleyd=
nnge. nd. clediiig.
Vestitus ptc. hd. gekleyd-et, -eit (,ö).
"^Vestiuarium v. Vestiarium.
*Vestor i. linter, cf. veiter j wint
(Sum. IV).
*Vestrapte noch vber dat (17).
Vestras hd. uwers, wers (5^), uhers
(21), vres (5), 7id. iüwes laudes. van eu-
(110), V- (68) -werem land o. geschlecht.
van vwen lande off gesiechte (i32).
*Vestratim vber rede (17).
*Vestvalia i. 'Westualia.
*Vestuc-a,-abulum,-aliumr.Festue-.
*Vest- V. Vesc-ulentia.
"^Vesula (r(«.y vesieula hunerkropf ?)
ein huuner-krop (8), -korp (9, 17), 0.
neste (17). ain hiernkropf (76).
Vetare hd. nd. v'-bedeu, hd. -bye=
den. -biden (17), -bieten, -bietten (6),
-byten (9), -bitten 133).
*Vetega-bilis, -tio v. Veget-.
Vet-ellus, -ulus adj. ys. v. -ulus)
etwas altes i6S). wat alt (132).
*Vetellus iX vitricus?) ags. sueor;
vitelli siu'cras aso).
Veteramentarius (cf. sutor v.) ein
alt-ruße (I2.i), -reuß (111, Ki».), -reiß l
-flicker t -butzer (i26), -gcweiider (135).
sehuch-bletzer (i26. Das.), -flecker (91).
*Veteranda kauuigini (gi. 1, 702).
Veteran-US, -nus 1132) hd. nd. eynj
alder, hd. alter, eider- (13), vßgearbetter
(6,5) man. virahlet (20). orhalt (100). ur=
alt (0 . seer alt (iio, 132).
Vet-eranus, -ernus, -emosus, -er=
OBUS, -osus, -ulanus altt (76).
Veter-are, -ascere, -escere (76) hd.
alten, alden, v'-a.
Veterare {i.<inti([uare 76)alt(iio itc),
ald 23] werden, o. niachcii (_no &c.).
aelden (11).
Veterascere alt werden (110 <fec.).
Veter-ator, -nator l vetreator (76)
(i. antiquus lergiuersator ct'c.) ein alter
(iio). gesrhwinder (Das.) sehalck, der
alzyt boß, varr. boeß, bcß gethon hatt
(HO), die vijll aide quade gewollten hefft &
dair inne blyuet (132). alt {8, 9, 76), ir=
faren (8), erber (76) man.
Veteratus viralt (8). veraldit (?)siiche
(9).
*Veter-escere c. -are.
'^Veteritas /•. Vetustas.
*Veternator l-. Veterator.
Veternosus (c/. vet-us, -eranus)
der, die (l'32) seer alt sehynt zu syn
(68, 110) von sichtagen (iiOj, tzo sijii
van syecten (132).
Veternu-m, -s (66 &c.) (i. morbus
antiquus; vetustas Gl. m., infirmitas que
facit hominem diu languere Er. &c., nf.
facieiis diu 17) lang were (17). ein alt
kram-kheit (110). alt sucht (8). eyn aide
syeetc 1 132).
Vetemus (Br. &c.. cf. prc, vetera=
nus) hd. vast alt. eyner der schynet
alt syn von kranekJieit (iio). die sehynt
alt tzo siju off quellende (132). traeg
(68).
*Veter-osus v. -anus.
*Vetidus V. Vetitus. Petidus.
* Vetigare v. Vegetare.
*Veti-tus, -dus (/. prohibitus 76 &c.)
hd. v'bo-ten, -tten, -den.
*Ve- V. Be-toniea.
"^Vethosia ( i. lasciuia &c. ) geyli-,
broes-cheit; loeyheit (i47).
*Vethosus geyl, loey, broesch (147).
*Vetosus V. Veteranus.
*Vetreator v. Veterator,
Vetula hd. ein alt wyj), wyb, wibe
(65), weib, weip (21), wyblin (68, 110),
wijffchen (132) ; über alt wip (46). nd.
aide wiff; qwene eii alt vijff (147); quene
(22''t. V. impia ein kui)lerin (65).
*Vetulanus v. Veteranus.
*Ve- V. Vi-tularius.
Vet-ulus, -ellus hd. nd. eyn alt mau,
meu-cheii (i32), -lin (68, 110). etwas alts
(75). karl (vetulus cn. Jun. 1.
Vet-us, -ustus, -ustuosus (11), -erno=
sus hd. alt. nd. aelt, olt.
Vet-ustas^ -ustitas, -eritas hd. nd.
a-, ae- (1!) -Ider. aclte(i26). alt-er (6.5),
-heit (2U. 68. 110), -ikait (76).
*Vetustuosus f. Vetus.
*Vex V. Pex.
*Vexameii moweiiiß ^20).
*Vexanter niuewelich (20).
Vexare {i. tribulare, trufare 74)
geyleu, teuschcn, leicheu (74). gilen (6).
gyln (21). qwelen (20). quellen (i32j. mo-
wen (13, 20), -hen (ä^b), -gen (23), -yen
(132), -en (12). mu-wen (20), -heu (8),
-gen (6), -en (1, 9, 17). myen (68). hd.
VIA
VIB
VIC
617
ge-, gä- (74), je- (18), nd. ie-cken. gekn
(1). vben (18, 75). die narren v- t trei-
(75'*), ye- l try- (75i>), vmtri-ben ; vlg.
raytzeii; äffen (75). raisseii (76). reißen
(10). vmbdriben (W). /i<^i. spotten. v'sput=
ten (17). clemmen (22b). .^ffen (7.5).
Vexatio iniiw- (20), mug- (8), mu-
(9), iny- (68), spott- iio), anfecht- t
vmbtrib- (6.5) -unge. trib (i26). moynge
(132).
Vexator niuer (8, 9). queller (132).
Vexatus bernyet (68). ge-quellet t
-moyet (132).
Vexülarius vanen mecher (20). ffiii=
rieh; paner-herr t -meister (126).
Ve-, fe- (ü. ferenarius) -xillifer Itd.
baner-, bannei'-t'urer, -forer, -dreger sim.
vanen-dr. (20). fane treger (23). eyn
banyr herre (ö^*), beyner fnerer (17).
*Vexillifex ein baner niachcr ( 110 sim.).
Ve-, ffe- ( q. v. ), vi- ( v. labrum)
-xillum {i. banerium) hd. nd. fane,
vacii (11, 132), banier. hd. van, fan, vayne
(19), fayne (5^), fauehii (12.5), ban-ert',
-er, -der (13), -ner (10), -nir (8). zaiclien
i-e(jix (<;.'■)).
Via (/. iter 1. cf. viagium) hd. nd.
(23) weg. nd. wech. hd. wceg(19), weyg
(21), wec (13), weck (17), stra-ße, -sse, -ß ;
straiß (133). Strauß (76), stroß; ein bint
stro-ze (4), -K (3); gangsteig (01).
Via facti weg der dat t der geschieht
on ordenung des rechten (65).
Via militaris landstraß (si).
Via publica frey (64, 91), lant- (64)
-Straß.
Via reg-ia, -um ( ^)^ ) eyn hmt-, i
hcr'c- (10), her- (12) hd. -straße sirn.,
-stfoß, -Strauß (46, 76), -straiß (10);
oftinbare gemcyn struß (8). iid. strate.
*Via secta ags. iringaes uueg (94).
iuuuar ingesuufg {sie 136).
*Viabundus i. metuens ("6). vorclit-
inde (8), -ender (9).
*Viaculum {i. nemita Gl. m.) furloii i3).
Viagium ( /. via iio &c.) weg (es).
wcgcwal (20). bidde- (20), bede- (i32),
bilger- (uo) -fart. reyße (no).
Vial-e, l -is (ve) (*'. ad viam pertinens
66 &c., liiiiium. super quod transitur 4, 76,
trihutum &c. Gl. m.) hd. steg (9 &c.), selt-
ner steyg (9 &c.), stegk (10), steck, stecke
(13), stich (5), stog (8). nd. stegh, vun-
der (109. nl. vonder cf. methocjus).
*Vial-e, -is v. Piola.
Viantes weglut (2.'>).
Viare (cf. deuiare) wand-eUni (20),
-len (76), -ern t geen (110 sim.). in den
weeh gaen fi.S2). sehcyden (8, 9).
*Vias ((■/'. ital, via) enweg bye t by
hin als tu das hin (74).
*Viastrina v. Pastrina.
Viatieum spyß (110), sp. von not
(681 vff dem weg. ein ding das man vff
dem weg bruclit (110). spise van noede
vp den wech (132). hd. wege spise. wcg-
speys (3 Mrg.), -brot; brot der wegfer=
tigen; wegfortig ding; weigfei-tig spise
t brot; zerung vff dem weg ( 65 ). selin
spise t gottis licham (8). gotes leichnam
(9). altir steyn (8, 9). wandelbuch («4.
cf. sq.). potten- t weg-lon (75).
*Viaticus s. (i. liher ■portabilis per
Viani ; 1. 1 victus &c. 76 ; anders Gl. m. &c.)
fMEFENBACH (tLOSSARIUM.
ha. breu-ier, -ir, -ierer (6); briefer (76).
weg-ewyser t -furer (75), -iwiso (121).
vyhat (51*). eyns lauffers taglon ; leich-
nam Christi (74).
*Viatinus ain wandelber man t est
i. q. viator (76).
Viator hd. nd. eyn wander- , hd.
wandern- {h'^), gewandert man. wandler
(68, 76). wendeler (132). hd. wegewan=
deler (20) ; wege-, weg-fertiger, -fortiger
(65 var.), -fertig, -firtig (8, 15); wech=
ferder (12), weglauffer (10), genger (110),
wellere (100). fronbote; klepper {equns;
126).
*Viber {cf. fiber) hd. bi-, bie- (5),
be- ( 21 ) -ber ; abschneydt von reysern
o.pirckpawm (74) ; byrcke bäume, birck
bäum. nd. beuer t eyn berkeman (23).
*Vibe-r, -x (//. fibe-r, -x, vipex) hd.
birckin (10), b.-, bercken- (21), krichen-
(18) -bäum sim. berke (13).
*Vibernum v. Viburnum.
*Vi-, fi- (75) -beus hd. bircken, von
b. gemacht ;17), pirck-in (7.-)), -ein (74).
eyn kerben (18).
Vib-ex, l -ix (110 &c., Br. ), l fibex
((/. V. 75), t viuex (i4i) («. arbor; viiga
mimita 20; les/ira i; stigrnal plaga facta
(110.), inrgula f. (109, iio). lesura in cido
piceri 67, 7(i cum virga; liuor 75, penosa
(! cf. h. V., viber, stri-ga, -ma) riß,
kreiß, kr. des risses, stram in der hut,
straim, vlg. streim; kreiß o. strame in
der haut nach dem streich (75); vlg. ein
pirckriß von ])apir (75-1), ])irgk riß von
bapyr ( 7^^^ ). hd. nd. strinie. hd. strim,
streym ( 134, Da.s. ) von streichen (Das.);
strayni (iii;, strim-e (isi), -el; reu i
stritzel ('88); bir-cha (101, .sim. Gf.), -cke,
-ck, -ch (93), -g (17). berke (23, 100).
evn stmeR eyn kcrcke isic 18. cf.prc).
eyn kerben (21. cf. prc). ein birk l i.
penosa bir kaii (6). eyn bircken bäum
(110). eyn cleyn wyden (uo), wedeken ^
eyn lyclaw (132). pi- o. be-rcken (75).
bricke edder serine {sie 109). vese (lOß).
schiiatten o. streichmaß (i26. Das.). snade
t zincke (20). zaii-kar, -gar 1 Gf.). sum=
merlat(i4i). ruck- (8), ruke- (9) -streiffe.
*Vibex (piscis) v. Dentex.
*Vibie-enus, -inus (9), -eus (75) pir=
ckin 175). bir-cken (8), -keyn (9).
Vibix V. Vibex.
^'Vibra v. Fibra.
Vibrans schütende (9). schotinde (8).
*Vibran-tia (74), -cia (7ü), viprantia
(74) (cf. vibrella Gl. m.) i. iacola a uibrio
as i. concuttere ad iaculum (76). gcsciioß
/. iaculum o. netz t resplendentia wie-
derscheiu (74).
Vibrare {vt gladius; cf. fibrare) hd.
glicz-en (G, 4, 75, 76), -ern; gli-, glu- (6)
-nsterii; glisteren (3), gli-, glei-ssen. gly-
(23), sciiy- (8, 9) -mmern. gliccen t ac\=
tlien (100). schynen t schiden (13). schud-
en (12:, -den (i32). schütten (9). er-sch.
( 1 10'' ), -schitten ( 1 1 0'^), -schuteln l -seh win=
gen (65), -schütten ? -blitzen (126). scho=
tin (8). slaen (20). zwiczern (65, 126).
gletten, weczen, vß zucken &c. (gladiimi
65). swancken {gl. t ixis cum liquore 75).
*Vibratilis e (X fibra) ein ding daß
man kan geedern (17). korenlic t glin=
terlick (23 1.
*Vib-, vip- (st. mu-!) -rena {piscis)
lampr-ey (68), hd. -ede, nd. -eyde.
*Vibula V. Fibula.
Vib\ir-num, -ium (76), vlg. vio-,
viu-rna {i. vitis alba, vitalba 143),
vibernum (u. vitiligo) wydlin (68, 110).
wedeken (132). nielen t faulbaum (i26).
sprute (23). ags. uuidu-uuidae (94), -bindae
(136).
*Vibus {aus vibex X fieus?) veig=
plater (74).
*Vica een veken (108. clathrum &c.
Kil.).
*Vicalis f. Camisia.
Vican-ei (nr. &c.), -ii nachburen (es).
vyß eyn stede of ghebueren (132).
Vicaria ein vica- (iio &c. ), vicca-
(22'>), vike- (11) -rye.
Vicaria (x vaccaria) sveige (Gf.).
Vicariatus stat haltung {gS).
Vicarius {i. altarista ü^) hd. nd. eyn
stede-, stet- (133), stat- (20) -helder,
-halder (132). hd. stat-, statt-halter ; sted
heller (21), vorsteer(8), stat-v.(9), -besse^
rer (17). vicar-ier (5^), -ijs (i52). leute=
nant (126). verwasig eins anderen (Das.).
Verweser siner stat (65).
V. in pontifiealibus hd. eyn wyhe-,
wich- ( () ), wi- ( 13 ) -bischof. nd. wigel
bissop.
*Vi- V. Fi-catum.
Vicecancellarius hd. eyn vnder=
scliriber (46, 67, 76), v. sim. eyns hern
( 17 ) , großen h. nd. eyn vnder scriuer
ej'jis grot herren.
Vicecomes bui-ggraff (68, 110). borch=
grcue (i32).
Vice-dominus, -dus (23) vitz-tumb
(1), -dorn (Ki. I. wycedum (23).
*Vi- V. Pi-cedula.
*Vicedus v. Vicedominus.
*Vicegardianus eyn vndergardiane
(17).
*Vieella (/. Cochlea minor Gl. m.) v.
Fiscella.
*Vicellum v. Vitellum.
Viceplebanus lutpriesters verweser
(93). eyn plierner an eyns andern stad
(17).
Vices by wylen (110, 132), stunden
0. stetten (110), stonden off stede (132).
vnderlibung; v. temporum in stetten
o. verendcrung der zit (65). stunde (100).
*Vie-, vig-esies {in Mss. mog. getrennt,
doch gleichbed.). vigies (Mss. mog.) hd.
zwentzig fert (75), mal, malen, werbe,
werffe (20); zu (8, 75), zo (20) zw. malen,
0. ferten (75); zo XX inolen (9;; cuincig
werbe (100), zweintzig w. (152), zw. mal
(67, 134); czwingber (21). nd. twintigh
wor-ue, -ff.
Vic-, vig-esimus {in Mss. mog. cf.prc),
vice-nus (75, Mss. mog.), -sius (11) {i.
vigenus 76. q. cf.) hd. czwenczi-g
(-esimusl7), (der) -gost (6), -giste, -geste
(19), -gste, -gest (21), ;Xte (-enus 17);
czwenczegiste «m. ; zwai-, zwei-ntzigost,
-ntzigest; czwinczig-is t -est (18);
zwengste (20), czwayrigiste (4). der
tzweutichste (132). twintighst i dy
twiugniste (23). die twinstichste (11).
*Viei- V. Viti-.
Vici-a, -um hd. nd. wick , wick-e,
-en, -el (65 var.). nd. vicken (97), witse
78
618
VIC
(108^. »rocke (t07, 108), horkiMi (,98 nach
vertende. fojjiilknit iGf.). ags. fuglai's-
(34), riiic'i's ( 13(0 Ix'aii.
♦Viciare v. Viciiiare.
'Vicimola c Vicmula.
Vicina luii li-liuriii tis), -bouriii (HO).
ein nael)ur wijtV (i3i).
Vici-nare, -are (A)| sich nelicron o.
by-, var. ho-kuiimidi (lio). uekeii l by
koniiMi (13-2). lu'lion (20).
Vicine bv o. iiacliburlich (uo sim.).
Vicini-a, -tas hd. iiaclibur-, nachge=
bur- (,10), iiüclipor- (,9), uayiliwer- (19),
naber- (2t»), nober- ( 13)/g('bur- (loo)
-schaft't sim. nd. uabur- i \m ), iiaber-
(Ul -seliaji; l)uersclieit (11). naehoit(8).
lun'kcit (17).
*Vieiniuin ^^. peccatum, a vicio 76)
eyn kogonoto (8), geynet (17). laster (76).
*Vici-niüa, -mola (17) koch koUe (8,
9). eyn kocli ; eyn keldcr bo.slißer (17).
Vicinus hd. uach-bur (65, 76, iio»),
-biier (iio*)), -bür i,18), -buwer, -baur
(65 var.), -bawr (U3, 126, FrU. ), -pawr
(^Das.), -bar (13), -wer (21), -per (4),
-gebur. na- i na-g. (20). seer by nach
( 68 ). nahe l naychgebuer ( 19 ). noch-
were (17), -per t nogeutbawr (9). nacke-
buer (125), -ber (8). naoburman (i32).
na-bero (23), -were (22''). mitburger (65).
austoßer (126).
Vicis hd. stat (65), eyn stat (6),
Stadt i male (17), stad (21). hd. nd.
stede. stunde t weyl (9). stonde (8). mol
czydt.m (5'>). beben eyn wech (22'>). fart,
vi;/, ein male (75).
Vicissim hd. nd. vuder-, gegen- l
■wider- ^65) -eynaiider, -nander (lo),
-stunden (^20, lOO), -wyleu (iio). einer
nach dem andern (iio). by beerten
(132). onder-wijlen i -linglie (132), -tu=
sehen (11). hd. stede-. stat- (6, 46),
sedde- (21), sunder-, wandelberige- (9)
-Hell, widerumb (t;5).
Vicissitudinarlus wandcl-bar (75),
-ber (76). CAu male liebber (,5). mal- ((j),
mol- 21) -lieber, mal heuer 23). eyn
statlialter, eyn zyt vmb die ander i^iio
sim.).
Vicissitudines rependere ^\ ider ver^
gelt-en l -ung erzeigen (65).
Vicissitud-o, JüV^t/j. i» Mss. mog. -inis
obumbratio vnder- hd. -habenis, -hobe-
nis 21). -hebnuß (6), -heltnis (49), -lang=
haltenes (10), »d. -heuenisse. hd. wider=
gelt, vnstete-, wandelbar- (9, 17) -keit.
ordenlich eyns vmb das ander o. nach
dem ander(>n; v. omnivim rerum alles
dings eyn wyle (iio). onderstoudeui.sse
{l) wj-linge de.s tzijts (123). vereuderung
i Wandelung eins dings vmb das ander
(65). andejheit t nach einander; v. ob.
nachiulgig i20». stundlich t,6. t'^) wan=
der- (6). wandil- (8, 155) -ber. -ber cijt o.
ceeliunge ^155». waiidelber der zijt il5).
w. in stetikeit (67), .<tettikait (76). laue
verczog (13). maliiaffticheit (23). smal=
hait (1. c/. vieissus).
*"Viciss-us, -iuuus (fil^) hd. nd. mal-,
mail- t stat- (74). snial- (1), man- (67,
76) -liafftig.
Vieium {i. minus Gl. m.) v. Vicia.
Vitium.
*Victa (/. colus , aus vitta?) gall.
queueulle (i22).
VII)
*Vic-, / -do- (75) -talicium (a victu
l a Vita 64. r/. vital.) lyb- (64), iip-, varr.
lypge- (K.-i), lihge- (75) -ding.
Vict-are / -itare leben (68, iio).
leuen 132). eost wiruen 1 147).
Victima ( pro victis &c. ) hd. ein
opfl'cr .sim., vieeh-o. (1). getod o. (65);
o. des tilics ((i), der vberwintUing (75),
für die vb. i von der überwintnuß (9i),
des sigß l s. iialb (65), für die tynd (iio
sim.); eyn opper des vehes (f) sim.). nd.
ofl'er, I). drs vees.
V. pascalis 0-, österlich optfer ^ opffer
des ostergan-gs, -ß des herren (65 varr.}.
Victimare (i. adolere, libare, i/mmo=
lare) hd. oj)i)trn, vehe o. , tieh offern,
opfern, viccli o. 1).
*Victinella r. Vertinellum.
*Victis V. Vectis.
Victitare i-. Victai-e.
Victor hd. vber-, olier-, nd. ouer-
winder. vir- (,19, 20), ver-wynner (20,
132), -winre (11), -wenncr (19).
Victoria hd. vber-, über- (9i, 134),
ober-, iid. (23) ouer-windunge, -winnuuge
(ö**), -wintiiiß (,8j, -wiiitimß ^yi ■. obligung
(65). siegenuntit l sieglie (20). syg'' (9).
zegc (19).
*Victorial-e (94",, -is ags. cneowho=
len (04-''. t/. ruscus), siegwurtz (i43).
schlangenkraut(Ki.). allermanns hämisch
(Fr.).
Victoriosissimus aller siglichst (65).
Victoriosus hd. sege-, sehe- {b^),
sig- (1, 76 , sich- (6), krieg-, kryg-, nd.
seglien-liafftig. siegeloeß (20).
^Vietric- r. Vitric-a, -us.
Vietrix vberwiiulerin (6S. iioj. ouer
windersin (23). verwinuersche (132).
*Victuale (?'. victus 110 &c.) nerung
(13). cost, spijse, eten (i47).
Vietualis narlich (iio). tzo kost be=
hoerende (132).
Victus ptc. s. hd. ober- sim., nd. v'-
wonden , -woiinen (11, 132), -winninge
(11), hd. -wunden, -wyndunge (19i. hd.
nd. spise sim. hd. not-, noyt- (19), nd.
noet-dm-ft, -dorfft (19, 133), gew. hd. -turfft.
hd. narynge, Iip- (10, 12), ups- (65) -n.;
bruchuug (76), ge-br.. zerug ((>). voetsell
t kost (132 •(
Viculus wii-er (^6, 76). -1er (95), -er=
lin t dortüiu t gaß das da klain, var.
gas die da kein, mure" hat (65). clejTi
gaß (8), steteleyii (9). gaeß- (76), gaß-
(75b; -lin. geßgin (20). gassei (75).
*Vieus V. Ficus.
Vicus, ficus (i^'*-) ii. platea, stricta
pl., stricta, strata, villa extra ciuita-
tem &c.) hd. nd. gass-a ( 93 ) , -e ; gaß,
gaiß (10); ein enge, gaß (69, 134),
gasseii (7o); tewerg. l stat (9); geßchin
t steyg (19). hd. straß sim., plan, blatz,
platz (75). doi-ft' (G, 110 j. dorp (132).
dainß dorff- t wiler-lin (65). wyler, var.
weyit-r v64). strate (22''). Stege (11).
Vide versorg t erkenn (65).
Videlicet hd. nd. als; also, als (18),
als vil (76) mit nameu.
Videns \i. propheta 76) hd. sehend-e,
-e:i (20). syeiide (I32j. prophete (8, 17).
Videre hd. nd. sehen, für- t an-s.
t crkantuiß hau (6.5), syen (18, 132),
zien (11). gucken (75 wett.).
VIG
- Videri siili bednncken lassen (125).
erkant, gescheczt, angezogen, geurtailt
werden ( üs).
Vidua hd. wit-, wyt-we, -twe (9),
-wen, -will (iio'"), -be (64), -tib (1), -tibe
(75''i, -fraw (114, 126;. hd. nd. wet- (8),
wed- (11, 21, 132), wid-we, -wen (18),
-uwe (ö), -ue (11). wiedewe (20). wydde-
bin ( 19). withe (64 var.).
Viduare, i -ri ( 75 ) hd. berauben ;
widc-, wit-wen, witibeii (TS"!) machen;
witwai) in. (tj); wicde- (20), wied- (5''),
wede- (8) -wen; wittiben (1), verv, it-wen,
var. -eben (75). nd. bereuen, widwen
inaken.
Viduatus widwet gemaket (23).
Vidubium v. Viduuium.
Viduitas hd. witweii-, wedem- (20)
-sehartt, -heit (i52). hd. witwe-, wytbe-
(74), wittewe- l manlosic- (9), witwaii-
(6), wetwe- (8), widewe- (5). widwende-
(21), witwelicli- (65), wedewe- (17) -keit,
{ -scliafft i -stul (74).
Vidulum wetschger-^bujge-li 11(126).
wad- f knap-sack (Ki*.).
*Vidus leuchter (9).
*Vidu-uiuin (71;), -bium (Gl. m.) i.
que duos viros amisit (76).
Viduus hd. nd. wid- (17, 23), wide-
(b), wed- ( 132 ), hd. wit-, wede-, wedi-
(13), witte- (9), wet- (49) -wer; wydwar
(5''), witiber (1), wedeber (8), witling
(64), wytigcr (74).
Vi-' V. Fig-ella &c.
Vienna f. Wienna.
Viere binden (iiOj. mit wydeii (68),
wyßken < i32) b.
Vietor binder, winzieher (88).
Vietus {sine g i. curuus &c. 76 ; i.
vita detritus, vulgatus t famosus 129. X
vigetus = vegetus (;i. m. V) krum,
kraiick, gebunden (uo .sim.\. luck (126,
128). lasch (Ki^.). schlott- t ludel-echtig
(Das.). ludenl- t lamp-echt (i28).
*Vi- V. Fi-gella &c.
*Vigellieen ,c/. prc.) viedeler (11).
*Vigellula ein dein fiedehi l gige
(20).
*Vigenaculum v. Vaginarium.
*Vigena stige 't) twutich i22'»).
*Vige-, vigi- i76). viginte-narius hd.
czwe-, zwei- (6. 76) -nczig zal, ierig
(vigenarius 8, 9) ; czwinczig czaill (18).
nd. twintigh male.
*Vigentiana ( Apui. ) wasser-feuchel,
-garb, f.-g, nl. water-venchel, -gerwes
(143).
*Vigenus (c/. vicestmus) hd. zwentzig
der zweintzgost (76), cuiuciggeste (100),
eyn vnczwinczig (18. X sq.).
*V. primus der ein-vnzweintzigost
(6), -vnd zwencziges (,21).
Vigere i cf, vigit) hd. gruo-, gru-,
grü- (134), hd. nd. gro-nen. grün (17).
groyen (132). bluo- (19), blo- (23 1, blie-
(lOj, bli- (13), hd. blu-wen. hd. bluen,
blüen (134), bliegen f68), bloen (21),
blieen (76), bluyehen (i33), blomen (12).
blueyen (11). louen (23). krefftig sin
(8, 9, 65, 76). mu- (6), mo- (8, 9), do-
(20) -gen. hd. ober haut nemen.
Vigesi- v. Vicesi-es, -raus.
*Vigeta [i. dieta 76. cf. dyota. aus
vages ?> Stande (8, 9). stand (76^
VIL
VIM
VIN
619
*Vige- V. Vigin-tuplex.
*Vigies V. Vicesies.
Vigil /td. ml. vre- (8, 9 &c.), wey- (19),
wa- (7"), 7g) chter. wethter l wacher
(20). wettor (49). weker (11).
*Vigila (i. q. trifolium? aus nigella?)
com. inelhyonen (Zeuss).
Vigilans wachende (20).
Vigilanter hd. nd. wech-, wecher- t
merck- (c.i), wecker- (9), wacker- (9),
wache- (ho), wacli- (6, 75) -lieh, -lig (23).
Vigllantia hd. wach-, wacht- (18)
-unge. wech-tig (H), -erhchkait (e.'i). hd.
wacker-, wacher- tiioL»), nd. waker- (11,
132; -hcyt. hd. wacker-, wachir- (8),
wachi- (134) -keit.
Vigilare hd. wachen, nd. waken.
*Vigilaria wec-hteryune (9).
*Vigilaris wachter (75).
*Vigilaris (i. vigilantia iio) hd. wa=
chungc. wakinge (132).
Vigilator wacliter (75). Avethter (20).
*Vigilator (X figulator) ein hefl'eiier
(69 Mrg.).
Vigilax wache-r (20) -rig (iio). wae=
clierich (132).
Vigilia lid. wach-, nd. wak- (23) -ung.
weclierliclikait (65). eyn wigellge (5'').
wathtc t abent (20). hd. heilig a. sim.,
vier-, fire- (21), vir- (5^^), feyr- (i34) -abent.
1)1. wachling (65).
*Vigilis (unter. 'ich. von vigil ; i. lucerna
vitrea cii. m.) wachir (8). wacker (9).
*Vigi-, viginte- v. Vige-narius.
*Viginta ( t/. sq. ) vnum eyn vnd
czwinczig (ö'').
Vigint-i, -a,{b^)]td. zwe-, zwi-, zwei-
(75, 111 ) -ntzig. zwen-czyek (19), -tig
(G). nd. twintigh.
*Vigintu-, vigetu- (3, 4, 75), yigu-
(.^i»), vigi- (76) -plex hd. czwenczig-fel=
dig, -falt (G). zweiiitzigfeltig (75, 7g).
Vigit milum (ui, Gl. m.) inf. vigere
(141).
Vigor hd. nd. stercke, krafft, kracht
(132). kreift (i'ji' ), kraflF(21), sterek, gru=
nende st. (65) ; stirck (18), steke {sie 13),
macht, bhumg sm., blüst (12g), dugende
(20); blu-, blu- (i5i), bluow- (19), nd.
bloy euisse.
Vigorare kreiftigen t stercken (20).
Vigorosus lid. nd. kretf- , mech-,
krefiinecli- (18) -tig. scer starclv (iio &c.).
vol krafft (68), macht (uo), machts (132).
"Vig- V. Vigint-uplex.
Vile-re, -seere niclit to- (8), tö- (9)
-gen. suod- t erg-ereii (20). böse (20),
schnöd (65, 68, iio), snoede(i32) werden,
•wesen (uo), halten (65). quaden (99).
Vilefaeere, vilifieare snüde (19),
snoede (132), schnoed o. vnwert (HO)
machen, ergern (20;.
Vilescere {cf. vilere) schnöde wer=
den, klain vor nicht gehalten w., klein
seheezen (65).
*Vilicusortus (herba) steyr (74).
Vilipendere hd. snoden. hd. nd. v'-
sn., /(c^. -Sehnoden, -schnöden (l34), schne^
den (G), -schmähen (110 sim.), -nichtin
(8, 9). nit (110 &c.), snode (20) achten,
schnöde halten t schnede wegen (65).
sehenden t lestern (17).
*Vi- V. Fi-lipendula.
Vilipensio ver-schmechnisse ?-schma=
hung (110), -schmachnuße (68), -smaet
of smaenisse (132).
*Vilire {alph. vn-; /. coadunare)
vireynen (20j.
Vilis hd. nd. sno-, hd. snü- (19),
schnu- (4), sehne- (65) -de. hd. schnöd,
snöd (1), schnoed (110), schnöd, sued
(49), schned(6). lilicli (20). ellenczdig,
licht gescheczt, wolffei ding, vnachtbar
(65).
Vilitas snfideheyd (19). snoetheit(ll).
*Vilix V. Pilix.
Villa /uZ. dorfl. nd. dorep (22''), dorpp
(23). statt (68). megerhoft', vorweg, viU
laet (12.5). airi bawrs hauß (91).
*ViUa (X vill-us, cf. -osa) ags. ly-
(i36), lin- (94) -nin ryliae.
Villagium dorff (68).
Villana dorffweyb (64).
Villanus lid. dorff- , nd. dorpp- , do=
rep-inan, -gebur (20). buwer t bur (22^).
Vill-icare (1, 110 &c. ), -icari, -are
(1) lid. sehaffeu, scharffer (.«c 10), ein
scheffen(G); her-, ir- (18) -werben; mei^
gereu 0. regiereu (uo sim.).
Villicatio meige- t regie-rung (68,
110). meyerschafft (20). raeyringhe (i32).
dorf vor- (9), vir- (8) -steunge.
Villicatus meger- (68, 132), meiger-
(110) -scliafft.
Villicus dorf -man (1,8), -herre
(9, 75), -hirt (4), -hirtte t sclieiff'er
(3). ~hd. seheff-er, -ner (21, 65 var.)\
Schaffner (65, 75) vff dem dorff (75);
dörl'- (71), ampt (7.5), hoff-inan ; mey-er,
-ger (G, HO &c.). regierer (110 &c.). pfle-
ger (65). sehult-heiß (20), -eß t greue
(19). voyt t hobemeister (l25). hofnies,ter
(Chytr.). dorp-er (ö), -per (23), -rechter
l -scoute (81).
*Villifex V. Ferenai'ius.
*Villorus {cf. villosus) hardich (Reg.
Ben.).
Villosa LUjs. ryhae (94, i36).
Villosus vol locken { harß; wollen,
nojipig (110 sm.). ruch (17). rauch (8, 9).
■Villosus i. tnultas hubeiis villas rei-
cher {sie 74. X raiicher).
Villula dörffeleyn (9). cleyn dorf (8).
Vil-lum, -um ( 64'^ ), l vin-ulum l
-ellum (UO &c.) hd. seyger (21, 49, Gl.
lun., Gf. ), saiger (74, Sm.), seger (3),
swaclier (75, Sm.), arger (64, 75), zeher
t geringer (75), kranek, snoder sim., hd.
nd. snode win, wein (3, 21). snode eyn
will senger {sie 12). weich (12). w. wine
ilO). eyn weißlin (Da.";.).
Villus haar-lock l -fotz (Das.), -zot=
ten iKi.). eyn lock hares (68, uo) o.
wollen (uo). eyn vlock haers (132). nop
(uo &c. ). zott (126). wolfs-hare (21),
-höre (17). gewand knöpf (76). gewant
knowfil (9;.
*Villusa uilzlus (104).
*Vil-, vel- (Gl. m.), vo- (74) -lutum
i. fluetum tluweel (Kii.). sammat (74).
*Vi- V. Phi-lorcium.
*Viltrum v. Filtrum.
*Vilum V. Villum.
*Vilux (c/. Gf. 1, 794) wullueh (127).
Vimen (c/. silex) hd. wit, wid, wijt
(18), witchin (17), zvinke {cf. zinke vi;-
bex) t dein widekin (20). wide (?) Rü-
digken (100), wede- l ryß- (132), teen-
t wisse- (107) -ken. rijs (i07). wete (23).
czeyne t reysecht (9). eyn ryßlin da
man kerb von (lio-'^j, kerblen vß (uo'^)
machet, vipliil (sum). zen (8). liel (93).
eyn smnmerlade (17). schmellen {i. vir=
gula mollis et graminea, wett. schmelen
cf. sq., merica) i windpaut (75). band
{i wyd 88). pl. vimina niiid-a ?-ahi(Gf.).
cemwide {sie? 102).
*Vim-enius, -ineus, -ineum ( Gf. ),
-eus ( 7.") var. 1, -inenus, vinmeus (i.
factum ex finibus sie 76) schmelhen (75).
rysig i vol ryß (uo). czeynen (9). ze=
nen (8). zain i krett (7fi). uuidinaz (Gf.).
Viminetum (Br.) wideham, een ham
van widen (108).
Vina-cium, f -cinvim (74), -ceum,
-sium {q. cf), -rium (q. cf. 75, 76, Gf.),
bis.fw. pl. -cea, -cia, -tia (65, 155), -ria
{i. vinuum posterius ; omasium 76, se=
neciae, amurea, acinum, mustacea
Gf.) hd. nd. wyn-, wiu-hulse, -bere h.
(17), -holsen i.5b), Imlzz (1), -holez (21),
-hals (18), -heffe (132), -lieff (unh), heffp
(110^), -treiber l -truosana i -drussiua
(Gf.), -kern (8), -gleger t treber i -naige
t naigwyn t neige des weins o. von
wein (75). weyn-korn (9), -stein (Das.).
wyne beren hülsen (19). weinper-heiit=
lein, -pelglein [sie), -hülse, treubelkorii=
lein (74). windriiosniin (Gl. Zwetl.). druo-
sen (110), trnßen (68), droeß (i32) von,
van wyn. arm hülse (6). trest-ir (Gf.),
-er (G, 64, Das. I. träst l tfabern {pl. 126),
trappen (74). lur-a, -ra, glura sim., gi=
tros (Gf.).
Vinago wilde tranbe (Ki.).
*Vinale v. Piola.
*Vinalus win man (23).
Vinari-um, i -a (uo &c.), -a cella
(65) (cf. vinaciumi hd. win keller. k.
des winß (65i. weyn keler (9).
Vina-rius, l -tor (75) {cf. vineator)
ain gartuer (76). win-gerter (18). -man
(17), -zurel l schroter der wine (75).
*Viiia-siuin (76), -scium, var. -cium
(75) (itntersch. von -cium i -rium) win
vaß (75, 76).
Vinator {i. tabcrnanus Gl. m., qtd
colit vineani 76. cf. vinarius) win garter
(76).
Vinca, v. per-v. (144, Gf., Ki.), vi-
nea (Gf.), berwieus (25 1 {cf. peruinea)
ber-ewinca iCf.), -winckel (9). ingriiene
( 93 ). inn- t sinn-griin ( Ki. ). criumke
(Sum. V). strite (87" vinea Gf.). streit,
ingrien (144). singrien (25).
*Vinea {auis, i. frigilla) vincke (kü.).
"*Vineella v. Viticella.
Vincere winden (.ö'^. x -ire?). hd.
ober- sim., nd. ouer-w. über- (20), ge-
(12), v'- (11, 99) -winnen. obligen den
striten l vberwerffen (65).
Vineetoxicum schwalben- ( 143 ),
schwalmen- (144) -wnrtz. schwal würtzel
(25 Mrg.;. V. alterum modelgeer, spee=
renstich &c. (i43).
Vincibilis ( a vinc-o t -io) binde-
(110 &c.), vberwint- (68, uo), verwynne-
(132) -lieh.
* Vineiboscum {ital.-co) v. Volucrum.
Vincire binden (8, 9).
78*
020
VIN
VIX
VIN
Vino-ire, -ulare Ai/. nd. l)iiid<>u.
Vt'>SlTfll {'2^)). vIxT liidcii ('JH.
Vinctus //(/. fic-humliMi, -bondon (in-.'),
-fan{;eii (20, t>5).
*Vinctu8 .s\ wildt'igalüfan ("i).
^Vineula \riu]>i.iiti'ri(>riim) nuniit (1/.
Vinculare u/. vincire) ))indcii (1).
fclitMii iS). tVsscrn (5)).
Vinculum hd. nd. baut. hd. band-
paiiil der tViu'knilJ(7.'i»), gefenckniiß(7r.i>).
velJ.T [:2yh. hotto (,22'').
*Vincus, uuinus (Gf. ) {arhor, ital.
Vinco cf. Dz. wtb. -147) ueliier UOi). fe=
lani iGf.).
*Vinda yff-^ "Jit" w<'i-tach (74, 9i).
Vindelici die liiitzgäwer (126).
Vindemi-a, -um hd. »d. win-, wyu-,
hd. wciu-lesen (4, 6.5,75, i34). -lesat ^
-crnde 1 74), /(rf. -lesuiige, -les.sungc (iö2),
-schnydnng (68, iio), -crn, -erd (46),
-herbst, vav -herpst (64), -mait (7,5),
-garte (10), nd. -garde (11), -arne (23),
-snijdiuge (i32). hd. herb-est (6) , -ste,
-st, -s (8), -stung (Das.); hirbst (18),
laise (20), leset (i26), ablesung des winß
t der mnv win (6.5), dj-e whinerne(i25),
windein-at (93), -nnge l wintemod (c.f.
cf. messis); der winimet (Das.). wymiuig
t weiniat (74).
Vindemiare hd. nd. win lesen, ab-1.
(75), I. l stuplon (76). ab-1. jme herbst
(6.5). wiuberren abe-1. (17). den wyn
snijden (i32), schnyden (68, iio). win
ern (.')). uuindenioii (Gf.). wymen (74).
herb-esten ((>), -sten (88, xio).
Vindem-iator, -tor (4) {cf. vinea=
toD leser (G). hd. nd. win-1. , -snijder
(132). -schnyder (68, iio). eyner der win
bere abe lest (17 . herbster (i26). gert-,
varr. garte-, gart-ner yQ:-,).
*Viiideini-uin v. -a.
*Vindem-tor v -iator.
Vindex hd. re-, wre- (2(), 132), fre-
(5), war- (74) -eher. iid. wrecker. rach-
sam (Uo), -ig (1), -e (5'J). ri- (4, 110),
re- (18) -chter. rech-ener (133), -ner(ii4),
-iger (74). rächen ((»). kestiger (74).
*Vmdic-a v. -ta.
Vindicare hd. re-, t fre- (5), ra- (13)
-eben, wretliten (20). richten (18). wrec-
(^23\ wre- (99), vre- (97) -ken.
*Vindicatiuus {i. iudex 110 &o.) wraech=
achticli (i3i).
*'Vindieator v. Vltor.
Vindic-ta, -a ( uo vnr.) hd. rach-e
(20 &c.), -sa! (65Mig. cf. manus), -salunge
(74), -unge, -tunge (18); räch (1, 38),
roch (8, 9), reydie (19); re- (17, 110),
ro- (4) -chung. wraechi(i32). wrake (23).
*Vlnea r. Vinca.
Vine-a, t -tum (74) lid. wm-, weiu-
garte, -gart, -garten, -gardeu (13), -waclis
(74). nd. wingarde. eyn eben hoe '8. 17).
{inst): bellicum) cattns (95. Za^.*). äc?. ein
katz (G, 74) ; stürm-, storme- (19), schirin-
(91) -katze.
*Vineago v. Perdicium.
Vineare wingarten (es), w. buwen
(uo). wijngarden (132).
*Vineatica i-. Serophularia.
Vinea-, vinia- (öl»), vtni-, l vitisa-
(64) -tor {t vin-arius 74, 75, -demiator
74. i. colonus 64, sareulator 7.5) hd. nd.
win-, hd. wein- (74 &c.) -man, -gartman
(20), -gertener (;')'», 17), -gartener (1),
-gartner, rar. -gertner \(M). -warter (8),
-bauer l -beseliiiider (75), -zurl (74, c.f.^
-znre ((Ji), -zurn (9S), -czorle (9). wynier
(7»). rei)-nian (64, 74), -(»anwart \ 74 ).
vineator wingarter («8, uo;. wijngar-
der (132). vinitor eyn wyn-inan o. -gart
be warer (uo &c.).
Vinellum v. Villum.
*Vinenea katz (iustr. belli' um); wein-
gart, -waclis (74).
Vinetum {rf. vinea) hd. wingarte
.«HJ.
*Vin- V. Em-icedo.
*Vini-copium, l -potum i2()) i(f. li
copiuni, mercipotus) winekautt' '20)
wijn-, lije koij) (i47).
*Viniflora ruther Steinbrech; tilipen
delwiirtz (143).
*Viniforus v. Vinoferus.
*Viniolus i-. Cathedi-alitius.
*Vini-potum r. -copium.
Vinitoi' r. Vineator.
*Vinmeus i: Vimenius.
*Vinnicosus (/. neuosun) vyn-, eoer-
nieh (i47 1.
Vinoferus (Br. &c.), viniforus (147)
eyn wj'u-trager (68, uo), -dreger (132,
147), of haeler (132).
Vinolentia volheit von wyn (uo).
tnineken-, drnncken- (uo'J, 132) -heit
(110), -schafft (68, 132). foUe des winß
(65).
Vino-lentus, -sus hd. wole, wol, vol
ge-truncken, -drnncken, -drucken. foUe
wins (17). winig (75).
Vinolentus {rf. prc.) drnncken (uo
&c.) vaii wijn (132). wiii-dr. (8), -wol-dr.
(23 i. weyn truncken (9). hd. vol wins,
wyn (64). vol gedruckt (18). win-luoine
(Reg. Ben), -Scbluch (65).
Vinostis [i. appetitor vini uo &c. cf.
vinolentus! wein -ig t -sichtig (126),
-suchtig t -hafi'tig (kl), wol winnecht
(23).
*Vinulum v. Villum.
Vinulus V. Cathedralitius.
Vinum hd. nd. win. hd. wine. nd.
wijn.
V. acinaceum rappeß (135).
V. acutum scharpff 0. stark (.vc.
wein 91).
V. adustum (91, i3ö), ard-ens, -iens
(1) {i. aqua vite) ge-brant (5'', 23),
-brannter (l3ö), -brent (46), -brennt (9i),
-prannt (1\ berne- (22'>) -win, wein.
V. album weißwein (9i, 111).
V. alsaticum elsaßer- (111), elsesser-
(135) -wein.
V. amineum r. Amenium.
V. annotinum ferniger wein (112).
V. apianum muscatel-1 (9i), -1er
(111, Da-s).
V. ard-ens, -iens v. V. adustum,
V. aromatites ippocras (130).
V. aruisi-num, -um v. V. malua=
ticum.
V. austerum sauerwein (91, 111).
wreit l wreder (Fr.).
*V. austricum osterwein (ui).
V. belnense / bibractense belner-
wein, nl. beaue (uoj.
V. bihornum furnwein (Das.).
V. conditum k ruter o. gemadit wyn
(64).
V. crematum bernwyn (147).
V. ere ticum v. V. maluaticum.
V. crudum vinniit wyn (6i).
*V. cru-tium, -ciura (Ki.) fuerwyiiu
(i25.f .st. .s?). magenkratzer (Ki.).
V. defecatum lautter ^ abzogen wein
(91). abgetzogen wylni (125) abgelassen
win von lieffen (65).
* V. dilut-ium ( 9 1 ) , -um gwajssert
wein (91 .sm.).
V. domesticum heimßwyhn (125).
V. dulce .suß- (111), sieß- (91) -wein.
V. et panis weinsawf d. cf. .sm. 3,
204).
(V.) falernum rainfal (91).
V. fecatum .sackwein (Da.s.).
V. francicum franckenwein (111).
V. fuluum gelb wein (91).
V. grecum krygi.schcn win (S*»).
V. guttatum V. V. stillatum.
V. heluolum nl. pijlget, pillet, gall.
l)aiilet (,116). claret t schiler (135). schiU
lerwein (Ki.). traminner, drunnniner,
drauiniiidcr, j)federsheimer (Heu.), elb-
ola, -ida wijndruyff die nyet swart noch
roit noch wit eii is (147).
V. hispanense roinaney, nl. romenye,
wijn sec (II6).
V. honorarium [rf. honor-arium,
-inum/ ciaiiu-, kh-ne- (i55), kcle- (Gl.
Juu.y -will.
V. hornum (c/. hornotinus) huer=
wyhn (125). heurig wein vDas.).
V.inclinat wird naigicht (Ki^. THrs.).
V. infertvim .schenck 0. optfer wyn
(64).
V. languidiun der abstehe-r (112),
-t (U5).
V. lene milt wein (01).
V. limpidum luter- (Gl. Blas.), clar-
(64) -wyn.
V. limphatum gemischt wyn mit
wasser (64).
*V. mal-masinum (Da-s.), -masetum
(Gl. m.), -vaticum, ereticum, aruisi-
num t -um (Das.), pa,ssum (125) {cf.
malmasia) malm- (91, 125), malu- (lu
&c.) -asier, -oscliy (125).
V. medicatum geartz wyhn (125).
kräuterwein iKi.).
V. merum lauter wein (ii5).
V. mucidum kon-ig (9i, 125 Mrg.),
-ichter (112), -iger (135), -echtig 0. blum=
echtiger (Das.), kanicht (Ki".Mrg.),nucht=
lender (116) wein.nZ. kaeii-, kiem-achtige,
vaetsche wijn (U6).
V. mulsum irf. h. v.) klaret (125).
'^'V. neccaricum neckerwein (ui).
V. nigrum schwartz wein (91).
V. nigrum schwartz wein (91).
V. passum (cf. v. malmaticum) ge=
sotten wyn (64). hd. nl. bastaert (116).
V. patrium lantwyhn (125 sim.).
*V. pendul-e (1), -um (c/. pendulus)
zacher (1, 75^\i, .weicher l seuger 1,135),
seygir (155), segir (d^*), zeher (75) win,
wein.
V. pigmentatum gesmert {sc. wyhn
125).
V. planum starck wein (111).
VIO
VIR
VIR
621
V. protropum vor-schutz (i35, m),
-laß o. gtleütert wein (Das.)-
V. rhenense roinwein (iii).
V. rheticum raiiifal (m). reiiival l
veltlyiUT (135, Das., Chytr.).
V. rube-llum, -um v. Amenium,
V. rubrum rodtwcin (iii).
V. sanguineum rot wein (91).
V. secundarium nl. lower oft luer=
wijn, dourspoeliuck (116).
V. still- 1 gutt-attim troiifF wine (7s).
V.tortiuum tvestcr-wyhn ( 125), -wein
(91). »achtruck (Das.).
*V. treb-lnium, -ellieum (Ki.) ein
trebclcr (125).
V. turbidum trnbwyn, va?-. trieb
weyn (74).
*('V.) vernaciolum vernätscher (91).
V. uetulvim ferne wylni (i25j.
Viola [cf. fiola, fiala) hd. nd. vi-,
fi-ole. fyoel' (11). vyale (23). hd. viel,
v.-blum (98), violn (8?), vial (9), viel,
fiel, veiol (74, 91); vey-, fey-hel ; fey-gel
(64<^), -al (1^. ein viol-ate (Das.), -at
{alpli. fiola 6), -ette (i32). a^is. simering
wyrt (94<'i).
V. alba nl. vilieren, damaschbloeme
(116).
*V. aurosa v. V. purpurea.
V. flammea (z. luteola) rotgelbveyel
(111). frcysani, dreyfultigkeit bluin, nl.
penseeu (iie).
V. lactea weyßveyel (111).
V. lutea [i. ealta) rindelblume (125).
negelviole (Ki.).
V. purpurea, et aurosa (94-i) rot=
braunveiel (lu). ags. banwyrt (94^).
Violabilis brechlich (110 &c.).
Viol-aeeus, t -entus (110, 132),
-aticeus l -aus (es) viol-enfar (20), -echtig
(110), -achtig (68), -ettich (132).
*Violaetea v. Galaxia.
*Viol-amen, l -entia t -entum (uo
hd.) bevleck-unge (19), -inge (11). ver=
brecbung (68). krafit, macht, gewalt.
freuel-y, var. -icheit (iio).
Violare /u- (20), scu- (loo), v'- (8,
9), zer- (65) -stören, -stören (9). brechen
(20). zer- (65), mit krafft zer- (110) -br.
vn- (3), vorun- (8) -reynen. hd. nd. be=
vlecken. notzwingen (126). ober widdi=
gen (18). vber- (1 , iber- (76) -weltigen,
gewaltigen vnd verseren an der iung=
frawschafft 175). verkrecht-ichen (11), -en
t schoeren (132).
Viol-are, -entare {qq. cf.) hd. ober-,
nd. ouer- weidigen, -welligen (21). hd.
vber-weltigen, -weligen (13), -willigen
(10), -geweitigen t entgentzen t freuein
i endtern (74). gewalt doen t g. driben
(20).
Violaria vigalkrut (93). blaue mer=
tzenveil (Kiäi.).
*Vi- V Pi-olata.
*Viola-tieeus v. -ceus.
Violatus mit gewalt zer - stört 0.
-brochen (110). ver-br. (68). verkrecht l
ghecorrumpeert (i32).
Violens gewalt vnd freuel dunde
(110b). gwalt vnd fr. thuonde (iio^).
*Violenta v. Galaxia.
Violentare [cf. violare) iber gewalt
ton (76). g. doüu (20). ubcrgewaltigen
(6). ober wenden (18). nodigen (10, 12).
zwingen (65).
*Violentator nottiger (65).
Violenter gcwelc- (20), gewaltic-,
zwing-, groß krcfi'tic- (65) -lieh.
Violentia [cf. violamen) hd. nd.
gewalt. vber-g. (65;, -bcltikait (1). ge=
weide (19). macht, geweitig m., 2wing=
niß &c. (65). wrcyvilkeit (8). ghe-waelt
(11), -WOlt (97).
Violentus lid. ober-, vber-, hd. nd.
(11) ge-, nd. ou(»r-weldich, -weidig, -weel=
dich t auerdedich (11). ober dedyck (19).
vber-beltig (1), -geweitig ((>, 74, 76). gewal-
tig (68), -die (100), -tiger , machtigei-,
garhefftiger, vngestimer (65).frefler, ent^
gentzer, endterter (74). vreueler t ge-
waldiger (8). vor evil gewaldig {sie 8).
freuel t mechtig (1101. frcfflich (64).
*Violentus v. Violaceus.
*Violetuin {anders Gl. m.) vielfarb als
die tucher haben (75).
*Violeus f. Violaceus.
*Viona {i. venu ocnlurum) augader(75).
*Viorna v. Viburnum.
Vip-a, -pa {i. merata 74, oSa facta
de vino; uhd. vvipp; cf. ipa) hd. win-,
weyn-, nd. wijn-merunge, -inerrunge (13),
-m. yn wine (5''), -soi)i)e, t -.soeff (132),
hd. -suppe, -sup, -sauff l wal t -mal (74),
-warm (64. 76). suppen; gemischter wyn
mit brote i. auinium (75;. win vnd brot
(76). weyn vnd prot (1, 74). wasser vnd
brot (9, 75). w. vnd brot merunge (8).
brot inwine (93). merot als prot im wein
(74).
*Vipare meren (74, sicut pueriin scitf
tella offam 77). win m. (20). ])rot aus
wein es.'jen (74).
Vip-era, -pera, -ra (1, 5*^) {i. nepa
1, 18) hd. na-, nat-, nayt- (19), not- (9,
49), ot- (Das.), ad- (12) -tcr. nother (5i>).
ädere (23). ader t slange (132). schlang
(25, 68, 110). arant- l braudt- schlänge
(114). eyn niftel [sie 18. aus nep-a ><
-tis!).
*Viper-eus v. -inus.
*Viperina (*'. platofilum 136) naterwrz
(74. 87). nader wort (85). agfs.naädder-winde
(aiiisf), -wyrt (herba 94=').
Viper-inus, -eus naterig 0. schlangig
(110). aderich l van slangeu 032).
*Viperus hd. na-, nat-tericht. na- (5),
not- (18) -tericli, t slangicht (5), flaulich
{sie 18). slang (21). nattr'ig schlagung
{sie 6).
"* Viperus (X vepres) (natericht sim.
o.) ein brambcr- (151), braym-( 152) -bäume.
s. f. ein braunborbaum (i34).
*Vipex {cf. vibex &c.) birke (.Sum. v).
Vippa V. Vipa.
*Vip-pera, -ra v. -era.
*Vip- V. Vib-i'antia.
*Viprena v. Vibrena.
Vir hd. nd. man.
Vir frugalis et vtilis piderman (75).
Virago hd. men-, me- (9) -ninne, -nung
(18); maininn (6), mannen (i34), mennin,
manne (67, 152); man-, men- (10, 12)
-lieh wyb (68* iio*), wyp, wijff (i32),
starck frouw (65). manhaftwib (93). mean=
nig (71). starg fraw (8). fricdela (121,
sim. Gf.).
*Virago {st. vorago; hoii (Gf.).
*Virata ge-mannet {que nupsit 110 kv..),
-mante fraw (9), -mant frau (8).
Viratus lid. men-lich, -lieber (9).
*Virea [i. ciplex, cf. vria ?) milben (75).
*Virebus (*'. custos l ortulanus uiri=
dary; cf. veredus) gartuer (76).
Virecta ( i. virida sata l prata,
varr.hra.ta.,riientin sie 65. cf. sq.) hufdi?
hustdiV (Gf,). ags.? ciincae (94). cuique
(136).
Virectum v. Viretum.
Viredo (^. vir-or, -iditas) hd. nd.
(23) grün-, groen- (68), grien- (iio»),
glimm- (67. cf. viror) -heit.
*Viredus v. Veredus.
*Virendula v. Cicindela.
Vireo [auis, ?. oriolus Chytr.) wei=
tenwall (i26). byrolt (Chytr.). grunfinck ?
hirsvogel (Ki.). sehwunitz (Fr.).
Virere {i)rs. virio 76) gruonen 0.
grien syn (iio). groyen (i32).
Vire-re, -scere hd. nd. gro-, hd.
gru-, grün- (ti) -nen, grün (17). hd. blu=
wen. blueyen (11). wachsen (9). waschiu
(8»).
Vires v. Vis.
Virescere anfahen zu gruonen (110).
bcgynnen groen zu werden (68), tzo
groen of tzo gronen (132).
Vire-tum, -ctum {i. viridarium 93)
grün ))lutz (110 sim.), stat (8, 9). gruen-
(93), rat- (74. X virga) -gewcchst.
grunßgwachs ( 75 ). grungewechß (64).
worczgart (17). prye-el (i32), -1 (110).
gron plan i brink (109).
Virga hd. nd. ro-, roe- (20, 132), rue-
(11), ruo- (19), ru- (8, 18, 133 ), roy-
(13) -de. hd. ruot, rute sim., ein were-r.,
var. wer rüt (65). girt, gert (6), rueten
l gi-, vlg. ge-rten (75); yerte (8). nd.
gerde, Struck (22'>). zwie f zine (Fr.).
V. aurea heydnisch wundkrant (Ki.).
V., virgula (110 &c.) pasto-ris, -um
(85), -alis (4) [vt textures habent, die die
wöber bruchen 25) Stabe des hirttens
(65). hd. nd. kar-te, -de (47, 85), hd.
-ten (3, 25, 125), -t, -th, -p (21). chart
(1). gart (6). gi- t ge-rteu (75). kolb
(67, 76). rott tistel (64). rot- (64 var.)y
rod- (125), kart- (110), wilde karten-
(Ki». ), w. garten- (Ki'^. ), sprot- (123)
-distel. wolstral (93). wolffstrel (110).
*V. regia neunkraut (74). fingerhut,
waldglocklein (i43).
*V. regni ein cepter des richß, fur=
stin e., fürst ruten, stab des gewal-ts,
var. -scs (65).
V. sanguinea {herba. cf. sangwina^
ria) hartriegel (Ki.).
V. textoris [untersch. von pastoris)
kart (67, 76).
*V. visearia limruten (75). leymrut
(74).
Virgarium gerter (93). getar (74).
Virg-arius, -ifer ein rutendrager
(110 sim.).
*Virg-ena (66 &c. ), -inal i -inale
(HO &c.) die muter in den frouwen (68).
Virgeus roidich (i47).
Virgifer v. Virgarius.
Virgina-1, -le v. Virgena.
(j'22
VIR
VII^
VIS
♦Virprinnle r. Flammeum.
VirRin-alis, -exis juiifirniuw-lirh (75),
-enlifli fJ(li. j,MniiViiuilii-h (lOt. imicklViiw-
lii'ii, -isch / mci^lirli (iio>>), -lifli iiicid
iin (HO«), -lieh int'gtliii (iio^'). iunek
frow- l nicgt-lii'h (im''), mochdclifli
(ins'», rein (no &c.).
Virgin-alitas r. -itas.
Virgin-eus v. -alis.
Virgin-itas, />issw. -alitas Jid. vd.
iunj:;-, lid. iiiiiU-, (jcw. iiinok-fVauwflielict
(28), hd. -tVolii-lirit (G), -frooliclioit (7(iK
-froulichkitit l kunschait (ü.')\-fVaw4cliafft
«m. ; jiinttVati-, juni)iVaiu'n- (21) -keit.
nui{]^-, riu'g- (no'M -i'tlium (19\ -ctdom
(fis, i:?2\ -tum (uo). nu>etlich(>it (20).
Virgo Ärf. nd. iung-, hd. iiinck-frau,
hd. -frainvp. ioiicfrow (11). jnnc- (»ö'^),
ion- (i.Sä) -for. jiinf-rf (21), -frauwe (5j,
-frau (18). /t(^.' iuiick-frow (G), -fronw,
-fraw, -iVauw. jniniifrrauwe (ID). maget
(G). magt l (legen (^74). ein maiilieh bild
? m. froinv; v. mas juiigliug der da
kuuseh ist (65).
Virgula (X virgo) lüte- (9), rut-
(7-0 -leyn. rietliu (in). cle3-n r. (iiO'M,
rutliu (Uo''), rufe l gerte (8). gi- t ge-
rtel (75). gerdken, roideken, thcue, weede
(117). firgel (öt*). jungfreuweliu (20),
iiuickfrewlein ; straym des rouchs (74).
*V. caballina v. Vngula c.
*V. pastoris v. Virga p.
*Virgulare roden (20).
*Virgulatio rodung (20).
*Virgulator \i. qui virqis mensurat)
roeder (20).
*Virgulatum {herba, (f. virgultum)
sumerlatt (7i).
*Virgul-atura t -tum opus (ad feiie=
stram) rutentwerg (125).
Virgul-, vergul- l verg-dn) -atus
{i. virgula ornutn.s Br. ) .stryfflet l stry=
eliait (70). gerodet (20). geroidt (U7).
Virgultum [i. beta t frutrex 75. c/-
virgulatum) hd. n<L eyn garte (18,23);
g.- (G)j zwyg- (64b, 123) -rat, -rutlin (64^1) ;
zweirietlin (64«), lode (22''), lade (20);
sumer-, sunimer-, sonier-1., -lode (12, 13,
221», 47). rüde (fV). rodechin (20). riß (8).
reys-ach (74), -echt (9). vil vf gender
este (93). volheit der roideu, dar vele r.
wassen (147). daruderwassent (loo. st.
dar nulen w.). ein platz da riiten 0. riser
0. iungbaum wachsen (110 sim.). clein
sprissen (iin''), si)ryßlin (iioa), sprossen
168), spriiytchen (132K schusling {\.i. q.
surculus 75). schiißlinge der deinen
gertlin die vsser der wurtzen wachsen;
meniguug der cl. g. o.rutlen(75). bortzen
{pl. -a Hen.).
Virguncula [i. iuuencula 75) hd.
Jungfrau .nm., iunckfrew-lein (1), -Hn
(7.5^); jungfrauwel (76^). hd. nd. clein
Jungfrau sim., maidlin (110), mech=
deken (132). ruteleyn isic 9).
*Viria {herba, anders Gl. m.) Winter-
grün (64), -grien (91).
*Viricolor groenvarwieii (147).
Viridari-um, bissw. -us, -a (125) hd.
wurcz-garte, -gart, -garten (1, iio»);
worcz-, wircz- (6), graß- (110) -gart;
wortze- (125), graß-h'off, -hoß {sie 6);
grayshoyff, eyn groß hauff (.«c21). eyn
groen (68, 132), grien (110) hoff, greshof
(11). graß liüfle l wortogarden (23).
bungarte (5).
*Viride hispan-um, -ium, -icum, v.
spopanum (7.'.), virid-ispancium (17),
-riffanum (IS) (/. spameca 7'>. v. spa
nieta) h<l. Hpan-griin (134), -gnine, -gr(ine
(5), -greüu (2); spon-grun, -groen (68),
-grün (77), -gryen (110); spane-, apancs-
(18) -grnn; spann grien (7(i), spayne
grüne (19). spaenßgroen (132). spenes
gronc (23). grün-, grün- (Sm.) -spat (1),
-spach (75, Sm.).
*Viridia wortzegartc (125).
Viridis Iid. nd. grone, gruen (1, 11),
groen (68, 132). hd. grüne, grün, grün
(67), grüen (i34),grouner (141Y, ein grun=
ender der da one sund ist (65), garten
huder (17). v. cera gruiiß waelis (7.')).
Viridispancium r. Viride hispan=
um.
Viriditas {i. viror 6.j, 110 &c,) hd.
grün-, grone-, grien- nd. gruen-heit.
grunung (9). die grüne (65).
*ViridrifFanum v. Viride hispanum.
Viril-e, -ia pt. die manlicheit zwi=
sehen den heinen (110. «'«;..). hd.nd.mzns-
gemacht (G, 23), hd. -gemäciit (i34) -ge=
mecht, -gemicht (17), -geren (1).
Virilis hd. nd. men-, man- (63, 110=*)
-lieb, -h'g (23). mänlicher (134).
Virilitas lid. menlieheit .sm. man-
hait (76), -heyd (19), -lieit (11).
Viriliter hd. men-, man- (68, 110^)
-lieb.
*Virilius agn. pintel (94*).
*Viris-are, -sare(Gl.m.) menlich thun,
leben, werden (75).
*Viro- V. Viru-lentus.
Viror irf. vir-edo, -iditas) lid. nd.
grün-, gruen-heit sim. grimmekeit (67).
stark-eit (20), -ede (11).
Virosus ( ^.virulentus 125) vol grienß,
gifi'ts, krati't (HO), groens, venyns, maehts
(132). fuenstich (125).
*Virtualis geslachter, kust-, tugent-
lich (74).
*Virtualiter tugentlichen (110).
Virtuose craclit- i doechde- (132),
tugent- (7.'>) -lieb.
Virtuositas togentsamkeit (8).
Virtuosus hd. tugent-, dogint- (5'^),
tugen- (65) -sam, -lieh (es), -hafi't (110),
-hälftig (ö^J, 65, 74, 75); tu-, du- (67),
to- (8), do-gentsam; doggantsam (21);
geslachtaft't- t kustliaift- (74J, kretFt-(65)
-iger. doechdelich (132).
Virtus hd. tu-, du- (20), do-gent;
tug-int (51»), -end (G, 110^). dog-gant (21),
-ode (11), -het (23). docgct (13). doeeht
(132). kust, geslacht (74). /ic^. macht (65),
matht (20), krafft, boeste kr. (8), hoch
(9). eragt (99). muglicbkait der sele,
stercke des gemutß &c. ; pl. die kreff=
tigen engel (nö).
V. affeetiua {cf.h.v.) begirlichkraflft
(6.5).
*V. appet-, digest-, retent-, expuls-
iua die craftt der begierliebeit, der
douwung, der behaltung (essens vnd
drinckens), der naturlichen vnd orden-
licben vßtribung (25).
V. cardinalis ( cf. e. v.) czu gang
(17 »/»/».), czuehtlieh (bigcnt (S) czu gode.
czoelitlidi dogeiit (17). czuclit (9). pl.
zytlieli tugend (63). die zuchtiglichcn
t. (\h, 75), 0. engel tagende (If)).
V. dei krafft t macht der abnacb=
tigkait ((;:.).
*V. generatiua v. h. v.
*V. maturatiua v. h. v.
V. motiua beweglich krafft (65).
V. naturalis ein naturlich Schickung,
ordcnlicb crafft, gescbepfnliß (63).
V. politica sitlich tugent (65).
Virtu-s, -tes (l,"")) theolo-gica (64),
-yea, -ycalis (17), -gice ( l."") ) got-licb,
-bclu" (1.^)) tugen-t (9), -de (15), -d (64),
dochent (17) allain von got ingegossen
(64).
*Virui-eal, -leal (141) (.st.vervL.) sca=
pbo (141, (it.), scei)he (I3i) stal.
Viru-, viro- (23, 65), veneno- {q. v.)
-lentus hd. nd. giffti-g, -eh. gew. hd. v'-g.
veninich (132).
Virunculus menlin (64).
Virus /*'/. gifft (9, 76, 88, uo). ayter,
v'-g., mnteruer-g. (74). eiter- (93), hd. nd.
v'-g. venijn (132). vnrein (sie 20). boeser
gescbmack in einem alten menschen (88).
das rim- i inüs-sclen ( 126 ). hundtper=
pawm (74).
Vis hd. macht, krafft, gewalt. stercke,
muglicheit , viele , menge , gnugsame,
gelie, vngestumme (88). gesimtheit vnd
krefft des leibes (75).
Vires anime krefften der sele (65).
*Vis apprehensiua hd. (die) begreif-
liehe (3, 4, 74), -fenliche (74), inwendig
(76), erst i., erste inwendige, nd. e. in=
winncnde, hd. e. wcniende (18), e. in-w.,
zuzihende (74) krafft. dye erst inwa=
nunge ader inwingc kr. (17). entphaerin
gegenworffs (15).
*Vires cognitiue erkentlich krefte
( 62 ).
Vis concupiseibilis beger-liclie (3,
4), -nde (17, 74), außkysige (74) krafft.
begcrndcr lust i gyrige kraft (9). der
will (65).
Vires inferiores sinlichkait; faißt-,
varr. fyesch-, friscb-kait jm Hb (65).
Vis irasc-ibilis , -entia,, -itiua (65
varr.) (die) haß- ( 10 ), hoch- ( 12 )_ -dra--
geiide, zorn-eiide (5), -ige (G), -ichie (3),
-iseh, varr. -seh (65), krigende (17), v'ky=
Sender i kr. (9), torn-eii, Mrg. -ie (23)
krafft. die zornscli kr. die hangt an
(65). ein sme-, trig-cnde kr. inwonende
(15). verkieserin, kriegend schmehe-nde,
-rin (63). liplicb stritend begird (93).
Vis ration-alis, -is hd. v'-nemende,
-uenient, -neymende (3), -iiunftige (9),
nd. vcrnemen die {sie), Mi-g. vorneymie
(23) krafft. dy spiegel vorbebilderin ( 63).
redsainkeit i audach spigil (9). eyn sp.
i eyn vorerbilden i eyn vornemende
crafft (15). wilde freylieit ^ gemeyne
ynm'keit der rew (9).
*Visea (au.s vesiea) blasa (.Sum. iv).
*Viseardus v. Bistardus.
Viseare mit lym (uo, 132), lymen
(68), tber (132) vahen, vangen (,132).
"^Visearia leym ruot (64).
Visearium lime (65).
Viscatus ver-lymt, var. -liemt (65).
VIS
VIT
VIT
623
*Vis- V. Fi-cedula.
*Viscella i, «ms fi- x visch?) rewße,
visclikdrulein (74).
Viscera (r/. viseus) inadir i darmi
( 104 ). jnm'rlich gederin i krefftcn ; die
Jniicrliclu'ii schloß {7narie);_ glid der
Darmhei-czigkait &e. ( 65 ). die derme t
ingewiid iiioi.
Visceralis exultatio froud dio da
gat durch al glider t d. alt krcfften
der scle vt faciant aniinain grünen et
fructum ferre (65).
*Viseere ;,•. Visere.
Viscerosa deuotio andacht die da
kumpt t ist vß jnnerlichen geda-, varr.
gede-, gedi-rmeu des herczens vß jnner=
licher liebe ( 65 ).
Viscide (/. fortiter Gl. m.) ags. tocht=
licad (136).
*Viscina {■ft. fi-) v. Mulcrum.
Viscositas schlim t lynie (66).
Viscosum ein lymech-tz, -ts, Ihnecz
ding daz da ein, an ein ander bicht,
becht '65 vart:).
Viscosus (i. tenagc 7«) slim-echtig
(5, -Idl, -etht (20), -eth (49), -chafi'tig
(18), -ich (13 &c.), -e il7). hd. schlim-ig,
-echt, -lechte(67); schleyra-ig (i34), -echt
(70); sleinig (1). lim-, lym-etht {20), -hälf-
tig (iiO), -achtich (68, 132), -ig t zech
(76). vol limich i'23).
*Vise- f. Vist-uarium.
Viscu-m, -s (G. 17, 47, 64, 74, 94),
-s querci (9: ( ^. affolter sie lat. 73. c/.
tuscus) hd. nd. niis-til (9, 94), -tel {m.
73), -pelbam (17), t -pel l eychen ge=
dann (73). kinster (Chytr., Kil.).
Visc-um t -US, ;/. -i lyni (110 &c. ).
ther (132 I. katzengumm-i iiio^), -e (110»,
132) qiiod cullüjitur de arboribiis.
Viseum lijm (si). i. virile (76. : frz.
vis?? c/. sq.).
Viseus {i. 2Jellis intestin- l testiciil-
orum . et. sarcina 76; g. -ei i. bitumeu ;
g -ceris i. caro 110 &c., yew. nicht un=
terxch.; cf. prcc.) hd. nd. lime, fuogel-1.
(19), lym, vogel-1., hd. -leim. hd. lyen
(49), slime (17, 133), budel {t?) sl. (17),
slim (100), schlime, schleim (i34), klab
(Das.). quodamque latet in pelle &c. wayß
yn sych vette ist als oley (19). hd. nd.
darm, ars-d. (21', dorm (23). lid. darmc,
daerm (68), bluotuar ingweid (93j ; das
gerick (128, .Sm. 3, 43), grick (i26).
* Viseus iherba) v. Aparine.
*V. querci k Viseum.
*Visela \i. mustela) wesel (Kii.).
Vis-ere, -eere(^23) scbouwen l gocken
(12). sciiawen (1, 3). begevlich v20), mit
be-gir(75i, -gird (68), -girde (25) sehen,
sieben (20), sechn (25). be- hd. -sehen,
-Sechen (67), -seyen (21), -syn (18), -sene
(23). v'süch [sie 6). wizeu; deckebezucen
(100. i. e. hl/, dicke besuchen).
Vis-ere, -itare hd. be-sehen (60, Mss.
raog.), -schoweu sim., hd. nd. -schauwen,
-sin (23), -warten (9). suchen tl9). be-,
heym- hd. -s. , 7id. -suken. be-sichgen l
-segen (13), -suchen (21). stitlich sehen
(17). vanden (11, 132). visiteren (132V
Visibilis hd. sichtig, dz mau sehen
mag (110). gesicht- (i4i), gesieg- (20),
sehent- (19j, sehen- (68), syeu- (132),
zien- (11), sen- (23) -lieh, nd. -lik.
Visibilitas sichtborlichkeit (75\ seli-
(68, 110', sy- (132) -enlicheit.
Visibiliter sicht-lichen (110), -berlich
l -igklich (7.5).
*Visica V. Vesiea.
Visio [i. somnium 75) hd. ge-siclite,
-sieht, -s. dos tauffs (75J , -sehung (71),
-sengen (18): seh-, seuh- (76), sey- (21),
bescliauw- (20) -unge. sen-unghe (23),
-uge (5). visioen fi32). trawme, hungse
(74).
*Visioinia v. Physionomia.
*Visiosis gr. indecl. i. forma lat. ge=
staltuusse (74).
Visitare (c/. visere) hd. be-schawen
i -suchen sim.
Visitatio be- (9, 17), heym- (75, 110)
-suchuuge. beschouwung (68). tag der b.
(v. marie 65).
Visitator hd. sucher (67, i33i, heim-
s. (751; be-s., -schawer siju. nd. besuker.
*Visitator {aus vitisator) rebman
(64^=).
Vi- (143, Ki.), bi- (143) -snaga {i.
dentisealpiaria , gingidium ) zalmsti:
cherkraut (143).
*Visonomia &e. v. Physionomia.
*Visonta ( cf. vison Gl. m. ) wisint
(Sum.).
Visorium(?.</(ea<rM)«),w^.kiickplaetse,
tanneel. tinne (116).
Visp-ellones, -ilio (-ilio i. tersorium
Gl. m. mis nd. quispel) v. Vespilio.
*Vissum wist {st. vistV anders Gf. 1,
1061); vissio visto ( i4i. cf. vissium
Gl. in.).
*Vissura v. Fissura.
*Vistela (aus fiscella) u. Mulcrum.
*Vist-, visc- (19) (St. vst-) -uarium
eyn oben steck (19). auenstocke (11).
Vistula 1/.) Wixel (ii4, 126).
*Vistula V. Pistula.
*Visula (^><st75) ueunaug (74).
*Vlsimcula [i. dorcium) äugen-, augel-
(75'i) -waid (75).
*Visura v. Fissura.
Visus ptc. s. hd. nd. ge-sicht, -s. der
äugen (75), hd. -sichte, -siecht (21), -siethte
(20), -sechte' (19), -sehen, nd^-sjen (132),
-sien i zuun (11). sent ^ sune (22^). sehe
(löö).
V. interior imulieri.s) ein leblich ge=
genwcrtig betraclitung (65).
Vita (i. Juegitatio 76) hd. (daß 17, das
iio) leben, nd. (dat 132) leuen.
V. aetiua hd. ein wi-, wu- (6, 110^),
hd. (18, iiob) nd. we-rckeude, würckent
(134), hd. wole dedig sim., sorgsam (8,
9), t erbersam (9) leben, leuen. vnmüsige
woltat (9).
V. eontemplatiua hd. nd. ein be=
schau-, hd schauwe-, bescliauwe- sim.,
beschowe- (ß, 46), bescheu- (9, 21), beschey-
(17) -lieh, beschauende (8) leben, leuen.
ynnigkeit, geneme y., müsige andacht
(9. cf. prc).
Vitabilis schuwelich i midunge (20).
mydeler (22'*).
*Vitaeus v. Psittaeus.
*Vitalba v. Vitis alba.
*Vitale cyn stat dez, des (76) lebens
(8, 9) in dem leyb (9), lyb (76).
Vitalia die leblichen gelider ( 65 ).
geweyde 1/ intestina. 105). inge-rewsch,
-wayde (74) rd. iiicrijt (116/.
''•Vitali-eium v. -tium.
Vitalis hd. leben-, nd. leuen-dich,
-dig (68), -dick (18), -diglich (75), -lik
(23). hd. lebent-, lebend- (6). leben- (21,
75), lebe-, leb- (2, 75, 110), lob- (1), nd.
leue-lich, -lieh (2), -leich (1). guter vud
wolgeschickter naturen (9).
V. eensus lipgeding (65).
Vitaliter leblichen (110). leb- (68),
leu- (132) -entlieh.
Vital-itium, gew. -ieium, -licium (3)
(cf. victalicium) hd. lyp-, leyp- (3, 4)
-gedinge sim., -gedige (12); lybgeding.
nd. lijtfrenten (132).
Vitare [i. disponere t vitain ordinäre
66 &c.) lid. nd. v^miden; schu-weu (20,
132), -hen(iio')), -en (19). vermeiden (134).
scliyhen'(68, iio^). leuen cyren (132).
*Vitas V. Vitta.
Vitatio schuwunge (20). meidung (75).
*Vitatus V. Vsittacus.
'^Viteductus hjt-pensv, -tucht, -rente
(147).
Vitella V. Vitieella.
*Vitelli V. Vetellus.
*Vit-, vie-(46 ) -ellum, seltner -ellus
(Br. &c ), pl. -ella (Br.) (i. morsellus i
meditullium oai Br.) totelro (Sum. vi).
hd. nd. doder. hd. eys-d. (12), doeder
(20), dotter (m. 67 Mrg.), eyes-d. (i33),
eyer-d. (4o), eyn d. von einem ey (68),
eyn ey doter (67), dodder (13); tot-ir
(8), -er (9, 4), -ter (46,76); thotter (125),
eyn eyrtoter (i34), eyer totter, air-t.
(123), tuterai (104, sm. Gf.), tuttcr (1, 93,
ntr. 126, Fris.), duttcr (49). vitell-um
doder, -us eys wise (17); -um tutili,
-ium tuttilin (i4i).
*Viteris (/.vrna, aus vter? vitrum?
lith. wedras &c. G. AVtb. 1, 247?) ain
aimer (76).
Vitex (i. agnus eastus) küuschbaum
(i26, 144). keusch lamb t schaafsmuhle
(114). schafmuUe (Ki.). schafmüle (144).
Vitiare, -ri hd. nd. la-, le-, loe-(76)
-Stern (23). sehenden (es, 110). schemden
(132).
Vitiarium pflantzuug der Weinreben
(91).
Vitiator hd. nd. sehender, schader (6),
lesterer (6).
Vitic-, vitisc- (Gf.), vit- (Br.), vinc-
(9, 93, Sum. v) -ella (i. balsamina Ki.,
bryonia) hopfo (Gf. ). iioph-o^ (6), -e
(.Sum.). wilder zitwon (25). cop-fe (9),
-pe l vareiide bom (85). oste {47). liele
(93. cf. vimen, vitis alba), ags. weo^
dubiude (94a).
Vitic-ola, -ula rebman (110). wyn^
gar-der l -ts plantzer (132), -tbuwer(68).
*Vitieus V. Psittaeus.
Vitil-igo, -ago (94 ) gebrest o. mangel
des leibs; mal, macker (88). ags. blec-
tha (136), -th (94); bitiligo blecthrus-
tfel (136), -fei (94).
*Viti-, vitu-ligo (i. vibernum, eorim=
bus; X ligare; cf. vitulamen) wijn=
stocksbant (i47).
Vitilitigator (i. rabula q. v. 116;
(r2\
\ T
roiuiuuator litiuni, r/. procurator") kror I
tel«'l' ^Cliytr.V ,
VJtiose luster- i scheut-lii-hen (no
siiii.). siiiiilclirli (i:t2).
Vitiosus hil. «(/. viulopfout-,vntuf!;ent-
(1, 7«), viituficiitl- (tn-sain, -liafl'tigtT (,76).
vul si-haiul o. lastcr (es), l.-bar (9). -lic
(11). lestorlycli (V.l ar-,). suiuladitiili,
quiU't (132^. "si'liaudliaffti'r (iio). scheut
lieh l bn'stliafl"ti}i- (fis).
Vitis hd. nd. win-, wijii-, /ul. wi'in-
stock, -stogk, -gart ^o.s, i3i), -gartstuck
(132), h(l. stog, -stocke, -stag (f)'>). -reb,
iid. -raven (*2'2''1. rcbstock (4i>, 6.5V
*V. alba, / vitalba ins v. viburnum)
(t. tamiis q. v. luO liranca [isi). lida
(131, Sum. \iy liola {Ot.}. wilder tzcduau
(125), zyt wen (,123), -wan (eil»), -twar
(64»i r/'. viticella.
*V. muscatell niuscatoU wein stock
(D-
Vitisator v. Vineator.
Vitium {geic. vicium c. denv.) hd.
nd. lastor,vndogt'iit, sunde, gebrech (132).
hd. vntugon-t (1), -d (^G), schände sim.,
schentlich- t bresthati'tig-kait &c. (,65).
*Viton V. Fiton.
Vitra-go, -ria v. Vitreola.
"Vitrarius v. Vitriator.
*Vitrelluin glesoleyu (,9).
*Vitr-eola, -aria (Ki.). -ago (Fr.) (i.
pai-ie- Ki., pari- 12.") -taria) nachtscliat-
ten (,125). glas- (Ki.. Fr.), St. Peters- (Ki.)
-kraut.
Vitr-eus, -ius hd. nd. gles-en, -in
(6.1, I3i), -erin (75, 110), -ern (17, i.ii,
i,i2), -Sern (18); gla-sen (^20), -sin (46. 76),
-sich (132), -ßig (68). glaßuarber (i4i).
Vitr-iator, -icator, -ifex, -arius(i2.5)
glase- (13-J). ghiys- (19; -niecher. glaß-
niacher (68, iid) glas-m. (1), -meker
(23). hd. gle- (17), gla-ser. glelier (i2r>).
*'Vi-, vic- ( 76 ) -trica hd. nd. stiff
müder, hd. st.-nnittor. stieff niuter sim.,
steft' nioder (12). stniff muotcr (76).
*Vitricator v. Vitriator.
*Vitric-eus, -us a lun i20) stvffveu=
terlych (19). stieff vaderlich (20)."
Vi-, Vit- (1. 76). vic- (110^1 -tricus,
-tricius (136) hd. nd. stietf-, .stitl'-vader
sim. hd. stuilT uatter (76); stef- (12),
stüff- (46), stewf- (1) -vater. ags. staup^
fotar (i36. ahd.f), stepfa . . er (94).
Vitrieus ( ecdesiae 01. m. \ vitt'ius
(16) \i. castallus t pretor 70 i kinh-
brobst (75), -en meister (16). zeehprobst
(Sm.).
*Vitrifex v. Vitriator.
Vitriolvun [diinin. 110 &c.) lid. v\n\\)--
fer- (li, kupffer-, kopfer-, kupper- (3),
esper- (18), eap})ir- (5''), hd. nd. kopper-
wasser. water; oft vnd ist als grüne
steyn sim. kopper-, kappe- (12) -rauch
(10, 12, 13), -r6t(io9/. gallitzenstein (7ij.
vytrile ( 19). vitriol t spongrun ( Das. ).
glaßhut (75).
Vitriseus r. Paristulus.
*Vitrius V. Vitreus.
*Vitrix \ ans hydrus X natrix?)
waßer natere (104).
Vitrum hd. nd. glas. hd. glaß, glays
(19). spat {t) spere dann (endit.) ven^
steren afmalet (22*»). spat do man icnster
auß macht (74).
VIT
Vitta, l Atta (75) (i. velum, mitra,
infula; rovonti qua vinvitur siionsa i)
hd. nd. wie! (7r., 108), wijel (7.';'') iler
elostcrlrawen (75). wyle (lio, 132^. n»n-
nuwiler (93). baut (20, ins), har-b. (20,
76). snoer, garnsnur (20). gebende (6).
stuchen l die langen zipffel l bendel
an der hüben l ein wiß tuchel '/mo ca-
pilli colli (jiniUir (65). reyf czoppf l ben^
(hl (9). bcudele (12). rot harte; ryse
zop (8). r. t brut (;")''. aun bort X brut-
ryscr). ein reyse (4. cf. Gf. 2, 540. zicm.
322). reiße (16). eyn hu- (8, 12), ho- (21)
-dein. hd. hübe, hnb, liaube, haub; har-
(75), nacht- (65. 7.")) -hüben, nd. huue,
mutze (22*^). pi-sciioff-hut l -infel (75).
bort '17). borde (13). wumpele t sley-
ger (77). vitas ags. tiuielan (i36).
Vitta coecin-ea, -ia eyu rot, roter (60)
hübe (17), bort (9, 17. 65), schnür (65).
Vittare hd. hüben (iio), h. off setzin
sim. nd. huuen t cronen. sleyern l kif-
fen (10).
*Vittatio (/'. lifiatura t velatio capitis
76) hub (761. hubuMgi68). iuiuiuge (132).
Vittatus ge-bunden (20), -hübet (68),
-hufft (132).
*Vitt-erius, -rieus v. Vitricus.
Vitula V. Figella. Vitulari.
Vi-, vy- (74) -tula kalb-a (Gf.), -e
(9, 20), -el (91), -lein (74). kelb-lin (64,
110). -lein (74). kalb t motsch-k. (Ki».).
rote kuu (65 ad Hebr. IX). ein zeit ku
(Das.). veerse(i32). verse (99). barg (9).
*Vitula astlein; krön; gottin des
frides o. der t'rewde (74).
Vitul-amen, t -o (74), -ige (9, 74,
9S), t -atus {i. planta itifructtiosa 75,
76 a radice 76 ), viti- ( q. v. ), bitu-
(Br., Gl.), buti- (147) -ligo eyn uß- (17),
wyngart- (68, 132) -sproß, -spruyt I32j.
abschnyd von reben (iio). vnfruchtbar
zwyg (75). vnnützer seliützling (93). vn=
nutzschußling. rebenpaiidt (74). des
wijnstoeks waterlaiden die gheyn druy-
ven en drageu; roideken (147). schusse-
ling vnden i neben am bauin &c. (65).
■weyn baut -igo; wasser rys (9j. proff
riß (8). vitulamina spui-ia (2. ßlii
spuriij scliußliug der bastiiart (,65).
*Vitulari (i. cum vitula canere cf.
figellare) vedelen (97). lustig sein i
kalbern (ki.).
Vi-, ve- i,65) -tularius kelb(;r artz
(65. X veterinariusP). ags. cealpa hur
(Gl. Aelfr.).
*Vitul-atus, -igo 0. Vitulamen. Vi=
tiligo.
■ Vitulia ( cf. solsequium ) sunneu=
wirbel, wegweyse (74).
Vituli-nus, -us 11 j hd. kelber-en,
-in (uoi; kalbfleisch (68). )id. keinem
(■11); calu-ich / -ereiivleiseli (132).
*Vitulo V. Vitulamen.
*Vitulum saginatum (nom.?) eyn
veciit kalphe 67 Mi-}r.j.
Vitulus ( (/. fetal-, fidu-lus ) Jid.
kal-p, -pp, -b; merkalb {piscis 93). nd.
kalt'.
Vitviperabilis hd. le-, nd. la-sterlich.
Vituperare lid. nd. la-, )id. le-stern.
sche-nd( II (9. 65. 75), -Iten (65). leden t
letmaken (22*^). schmachen (75).
Vituperatio, pl. -ones (es) la- (8, 9),
VIX
le- (c^h) -sterung. ver-nichtung l -werf=
fung (65). sehen-duug, -tred o. wort (75).
Vituperator lasterer (20). sehender
(20, 4, 7.-,).
*Vituperio Scheltwort (38).
*Vituper-io8us, -osus (68, Gl. m.) vol
lasters o. schaiid (in» sim.).
Vituperiuimi. crimen, vitium) hd. nd.
laste-r , -runge , -ringe, schände (20).
selimaech (75). sciieltung (65).
Vituper-osus v. -iosus.
*Vitus [aus in-v. abstrahiert) willig
(1, .'■)).
*Viuacio {ciu., ans iuuauia) saltz;
purg (74).
Viuaeitus hd. leben- digkeit, -dieh=
keit, -hat'tikeit (17); leblicli- (62), leuen=
die- (20) -keit.
Viu-aciter, t -ide (110 &c.) starck-
t leb- l vioe- (iio sim.}, vrome- (i32),
Icuendcc- (20) -lieh.
Viuari-um, -b,j)1. (88), bilarius ^94%
136) (i. piscina. fons &c., sporta &c., in=
dago vbifer§ inclus^ sunt Kr.) viseli-tcych
(9), -ery (iio sim.), -belialter (ss). fiß
dich (8). wyer (76, 110 .sim.). wyher (20).
wuwer(i08). viscorf (11). fich- l hiener-
huß (88). erbilari (i4i). kol i keul-brun
(«'. fons 75). ags. fiscwelle (94^).
Viuaticus h'bendiger (76).
Viu-ax, -idus, -ifieus, -us hd. leb-,
hd. (20) iid. k'U-eiidi,g. -eiidich. leb-heh
(62), -liha (vivacem i4i). liefachtieh (11).
lyuich (132).
Viuax ii. subtilis 66 &c.) hd. leben-,
leb- (134) -hafftig,l(-behatltyck (19). lebihc
(loo). scharpf synnick (8). scharf synnig
i behendes synnes i,9\
Viuena (</. viuerra) fei d wieselein,
frett, ilster iKi^.).
Viuere hd. leben, leyben (13).
Viuer-ra, t -na (ki''.). -ua (Ki^.) hermle
(111). iltes t ratz (Ki^). ildis, kuder, fritt
(Ki.). nl. foret, frette (116).
Viueseere leben (1).
*Viuex r. Vibex.
Viuide((;/*'. viuaciter) lebeligke(ioo).
Viuidus r/'. viuax) lijf varwe (11).
lyep färbe i,19 . sclione lebende f. (8).
schon i. st<u-g (17 1. schone vnd czart
lebender mensch (9). krefftig (10). krif=
tich (13).
Viuifieare lid. leb-endig, -indig (8),
-in dicli [sic b), -lieh (65) machen, nd.
leueiidich makeii. volfuren (65). vristen
(9). erquicken (20).
Viuificus V. Viuax.
Viuiradix ein gwurtztes zweig (9i).
wurtzling (135).
*Viuitas {ingenii) lebendigkait (76).
*Vium wech (23).
*Viu-m, -s hd. weg-ig, -ich, -et (21).
*Viunum {aus viminum? vibur-
num?) ags. fugeles leac y9i^).
*Viurna i-. Viburnum.
Viuus ((/. viuaxj hd. leb-endig, -ntig
(1), -ende (19). lemptig (1, Sm.).
Vix hd. nd. kuine. hd. kum, kurame
(5), kaum (134), kom r21). gar kumer=
lieh; sehwar zu thun t schwere zu tref=
fen (ßö). nau- (11, 19, 152), na- t uo-
(22'') -we. vilna (22^). .^bst. boerte stonde
(132).
VLM
VLT
VMB
625
*Vi- V. Ve-xillum.
*Vla {i. albula Gl. m. c/. vlula) huff
(23).
*Vlandria v. Flandria.
- *Vlcea (Br., Gl. m.), vlea {i. pascua,
feniferai47) bend, wese, wijsche, weyde,
mate, pasch (u7).
Vlcerare sweren (20).
Vleeratio swerunge (20).
Vlcerosus hd. nd. swerich. swernlich
(18). geschwerig (76). folle swern (17
sim.). vol geschwer (iio shn.). aissig (75).
*Vlcia V. Hulcitum.
yieisci hd. re-, ra- (18), t vrre-(74),
wre- (i32), fre- (5) -chen. rech-gen (13),
-neu (ii-Jt). wrecken (23). wreken (109).
gerochen werden (74).
*Vlcituin V. Hulcitum.
Vlcus (^. inguinalia 125) hd. nd.
swere. hd. eyn swer-en, -n (12); ge-
swer, -schwer; aiß t schwer, var. gschwer
l aisch (75), eyß, aiß, eysse (2.5), eiss
(93), eys (vlcera 2.5), der slyer (25, 12.5).
wakel (99, 108). v. dentium tant swer-e
TO., -unge (8.5^).
*Vlea V. Vlcea.
*Vlfus i. leccator t tabemarius (vocc.
ex quo).
^Vlgus V. Vulgus.
*Vlieulum v. Cuculum.
Vli-, aule- {q. v.) -ginosus i. vligine
'plenus t terra humida (76). feucht luft
(9). flicht loff't (8). tusmig (75. cf. sq.)
vi. ager ein feuchter acker (64).
Vligo verderbende feuchtikeit (110
sim.). ert-füchnissc (8), -nesse (9). huli-,
hiil-wa; sprang (Gf.). bützenfeiztin (93.
cf. vi. i. pinguedo terre 75). niiststanclv,
Pfützen, vaistigkeit des ertriclis, natur=
lieh feur, t nubesmatutina(74). n. feucht,
var. natirliche feycht, der erden (64).
tusem (75. i. q. dusam Sm. 1, 402. cf.
nubilus). regenwurnn(76). huntzkriit(75).
*Vlinus V. Vlmus.
* Vlysipo i. vlixbona vlg. Lisibon (125).
*Vliua, vluia (155) (auis, aus vlula)
holz- (i3i), lioz-inucca (131, 155).
*Vlixbona v. Vlysipo.
*Vlla.v. Figulus.
*"\ni-atenus, -atinus (23), -omodo hd.
et-, itte- (21 ) -licher maß sim. nd. etliker
mate. eynß- (iio), enich- (132) -syns.
*Vllul- V. Vlul-.
Vllus hfl nd. ye-, y- (1, 5, 4), i- (21),
nie- {sie 18) -maut. ie- (6), e- (13) -man.
yemants (ms. ). etwar (76, Das.). etwer
(88). sichein (109).
Vlma {villa in suenia imperialis, vlg.
ciuitas) vlm (75).
Vlmaria {i. medusium, arg-, pot-
entilla maior, barba capras &c. 143)
geißbart (i4S, kl), meckkraut, johannis-
wodel (Ki.), -Wendel l gänseleiterle (Fr.).
Vlmeus, vlneus (8) uhnen (8). /1-
meyn (9).
*Vlnao {cf. sq.) rustbaum (Ki^. Mrg.).
Vl-mus, -nus (11, 76, Gf.), -inus (64<^)
hd. ags. elrn (6, 94, 104, 136). elm- t eli-
^ruz-' (Gf.), ruß-?ruster- (74), rust- (91),
rüst- 1 rysten t vlmer- (i44) -bäum, ilm-e
(9, 109), -ne (Sum. ). yllm-an, -en (144).
ilmen-, ruster-, iffen- (ii4), rust- (Ki*.)
ÜIEFENBACH GluSSARIL'M.
-holtz. uluren (85). eelse (11). elß (132).
erle (i05). arbor fulbom, alber; liqnum
espin (6). a-, vlg. e-spen ( 75 ). felbber t
wilgge, var. felber 0. wyd (64). myeß
(74). myes [i. armoßa 1). mos (23). rnoß
(0^, 49). moys (5). muß (18). maeße (10).
mas (12). moss op den boem of anaers
(147). mosich (13).
*Vlmus pfall, steck, rugkenspitz (74).
*Vlna V. Vlua.
Vlna hd. nd. ele, eine (20, 221^), eile
(99, 132), eelle (11), ein (6, 67, es), elen
(9), eel (64), eil (13); el- (12), ein- (64<=)
-meß; ellemaiße (20). vorderarn (93).
arme (65). gmund (i. extensio manus 75.
c/. palmus. Sm. 2. 597 «(/.).
Vlnare hd. messen, mit elen m. (iio
sim.); elemaeßchin (20). nd. meten.
*Vlna-rius ( adj. Br. ) , -tor eyn elen
messer (110), m. mit der eilen (132). einer
der mit der ein misset (68J.
*Vlneus V. Vlmeus.
*Vlninus [vitis] rame (19. cf. vlpi=
trum?).
*Vlnus helna (i4i. zu vlna lieline Gf.?
vlmus?).
*Vlnus V. Vlmus.
*Vlpic-ium ( 74 , 93 ) , -um ( 1 u, Ki. )
{cf. sq., cuculum, aldonium, bm. 1044)
holl-auch 174), -üvch (93). großer knob=
laueh (U4).
*Vlpitrum {herba cf. vulpicum, vliii=
nus) ramese (9).
Vlteriora fürbaß andere ding (65).
Vlteri-or, -us hd. vo-, fu-rter. hd.
nd. vorder, mer-vber (110=^), -yber (iiot>).
meer; oucr vorder (132). fürbaß (Ü). fir=
bas (7c).
*Vltertus V. Vltroneus.
Vltimare lest machen (20).
Vltim-ate, -atim, -o, -e hd. zu nd.
tenleste, leesten (11), t vtersten (132).
nd. to lesteu. zu dem 1. (5). zum (110),
zu dem (G) letsten, o. hindersten (110).
zu-lest (17), -letst (i34), -letzt (68). 1 listen
(18).
*Vltimatio die lest t höchst volkum=
menhait (65).
Vltimum terre das lest ende t tail
des ertrichs (65).
Vltimus hd. der leste, leczte (3, 4),
letscht (76), letzt o. ferrest (110), aller
letst (68). dy lest (23). die leeste (11),
leste t die aller veerst (i32).
Vltio hd. rech-, räch-, roch- (9, 21),
reche- (10), rechn- (i33) -unge. räche
(20). räch (1, 65). räch (6). roch (8).
wrake (23, 132). frake (5). straff (65).
Vltor (^. vindicator 110 &c. ) eyner
der sich selbs recht (iio). hd. re-, t ri-
(65). fre- (5), ra- (ti) -clier. riechter (21).
vrrechter (74). strafter (65). nd. wreker.
Vitra hd. nd. vort. hd. fürt (3, iio,
133); furt-e (67), -er. für- (69, 70), für-
(i34)-wertz. vorwer-t(19), -tß (66), -tersse
(67), -terß (133). fürbaß (68). yber (110).
vber (6, 65). trüber, wite tr., varr. wytie
darüber, wit drüber; witer (65). hd.
ober-hiii sim., -hene halbe (5). ferd
(6). genssyet (125). nd. ouer (i32); ouer
geheue halue (23); auer t vorwart (11).
*Vltraeras vbermorgen (74).
*Vltricia faz (Gf.).
Vltrix wreker-in (es), -sehe (132).
Vitro hd. nd. mit willen, hd. wiln.
hd. willig- sim., mutwillec- (25) -lieh.
nd. williclick. willen-s (132), -cz (20).
Vltron-eus , -ius ( 23 , 76 ) hd. gut
willig, nd. eigen willich. williglichen
(110).
*Vlt-roneus, -ertus {i. poledrus)
jung l ein iungs roß; h\\.,potius foel o.
phoel (75).
*Vltrum {i. instr. maratro; st. eul=
trum?) kulter (19).
Vltus hd. nd. ge- , er- ( 75 ) -rochen,
-rechet (19), -wrochen (132), -wraken(ll).
Vl-ua, -na (99, 122, 151), ^ -ula (141),
l -uula (74), hd. swerte-1, -In; schwertel,
schilff, schiff (6, 76). schel-ff (9, 12), -fe
(77), -pp (19), -p (23, 47). sceleph (85).
lyßkrut ( 110). liiys (i32). lisch (107).
linsch (10). lesge (99). lecz (20). Hesch,
schim, bimissen (75. cf. alga). rüthe
(21). riet- (74), rieth- (I4i) -graß. grieß
(64b, 123). gries (64^). schlatten (111).
slatten-, schwertelen-gewechst, slat,slefe,
mos-e, -echt, -acht (74). moßkraut (126).
schordel (23). gall. ronche (122).
*Vluarius [i. qui vendit vluas 110 &c.)
eyn luys snyder t verkoefer (132).
Vlu-, vluul- (74) -etum schi- (9),
sehe- (8, 9) -Ifecht. mos-echt, -ig; sle=
feil-, swertel-, riet-, slatten-gewechst(74).
*Vluia V. Vliua.
*Vlul-, oft vUul-.
Vlula (vll. i. auis magne cornicis &c.
t vermis 76. cf. vliua, vlua) hd. nd.
vle. uele 1100). ul t uwel (G). eule (4,
66, 7o). ewl (1). eyl (134). yle (13, 110).
yll (67). ain yl l wurm (76). hule (21).
huwel (93). huw ( 68 ). ein stein- (3, 75),
nacht- (141) -eul. holcz-morga (i4i),
-moua (Gf. 2, 604).
Vlulare (^vt canes de.) hd. nd. hu-,
hue- (75'^), huy- (132), hy- (67, 76, 110),
heu-len. huiln (13). honen (1, 75, Gf.).
hoen (2). huenen (3). heulen vnd wins=
len als die hund vnd wolff (75). hew-len
0. -en als die w. ; weinen (74).
Vlulatus hd. nd. hul-unge, -inge,
hyl- (110), hewl- 0. hewn- (74), weyn- {b^,
74) -ung. hu- (8), heu- (9) -lende.
Vluosus voller sletten t slaffen (74).
luyßachtich (i32).
*Vluul- V. Vlu-a, -etum.
=*Vmbasius v. Bombieinus. Parcha=
nus.
Vmbella ein breitter dolder 0. bu=
sehen (135). die d.; bausch i schopff
(Hen.).
Vmbi-, vmbe- (125), vmb-licus hd.
nab-el,-bel (19). nd. uauel, affel (109). das
bütschge an opflen vnd byren (144). ein
paternoster stein {cf. paterlesteinNmn.?);
vmbel. i. omamentum librorum dy po=
cken (125).
Vmbilicus veneris, l vmblieum=
sueueris (74) (ÄerÄa) eynber (9). mayen^
pliim, vichdistel (74).«/. nauelcruyt (ne).
*Vmbilieum {herba) ags. berwinde
(94a).
*Vmbla {piscis) rotelin (i40).
*Vmb- V. Vmbi-lieus.
Vmb-o, t -US (100) {cf. buccula)
rant pouc (io4, sim. Gf.) hd. bück-, bhuc-
79
G'2i)
VNA
VNC
VNG
(iiio). lH)ck- itio), piik- (iss), nd. hok
«•liT, -clarc (,io»!\ («lycr (,110, IS2). pockil
lO). giipfainhiigliT <»:i). duz ylioii oln'ii
dari'rto \ ritic/i antile f)'») schilt (,iio).
bii|iff o. inittflhohc im pucklcr (71).
vnibonibus ays. rniulbeuum im'').
Vmbra (</. scena, vnibraculum)
hil. [S, 77) tut. si-homt". .scli. van (,132;,
dor Sfhjiat von (68) der sonnen, stein
(Sic ;)7). sdiin (20). hd. scha-de, -dt, -tt,
-te (9), -teil (1). -twan (f)'') ; sche-de (10,
12, 16), -d (18). -t(i33), -tli (49); sclioy-
do (14), -d (18). scluiw (19. weit, schau-
woii m). varoii-d mau, -der scliiiler, o.
scie vom leybe gescheydnn ( 74 ). doteti
maus sele t2r)).
V. legis .seliatt der bodittung (65).
V. mortis vorhell Ci).
*Vinbr-a, -o (12.5^ (piscis /. aschia
12.5, ti- 93, thy- 71 -mallus) eseh (93).
asth (74, 12.5, 140). eseher, iser, omber,
seerapp, meer-schatten, -wertzen, wert-
zer, mafierfiseh lUO).
*Vinbi'a-, super - cilium ougeuprau
(74).
Vmbracvdom {i. vmbra, scena) hötta
{ löba (i2i, sim. Gf.). schirm (20). liccht-
sch. (iii). sch.-bret (i34). schirme bred
(19). schemekin (23). scheemsol (147).
gezelt (8, 9). huß (8). oyu ineygenleub=
reteii (i25). schaubhut i parasol (Ki^.).
*Vmbraeulus scatehöt (104).
Vuibrale (sacerdotis) vmbrakcl (5'').
Vmbraliter als in eim schalen l
zaichen, nit in weselichkait (6.5). abge-
schattet (Ki.).
Vmbrare hd. schaden, schad (6),
sched ( 18 ) geben, nd. .scheyd-en i -e
gheuen. Schemen, schatin, decken (8, 9).
be-d. (20, 110), -sehettigeu (UO), -schei=
digen (20). om-schemen t -decken mit
dem scade of scheme (132), schetthegen
{5^). vmbgebeu (,iio).
Vmbraticus bescliedigit (20).
Vmbratilis hd. schedde-, sched- (18),
schcto- (5). sehet- (6), schett- (76) -lieh,
schedilig (23). schatig (9). schemig (8).
scheemliek (147). duster (10). finster (^12).
*Vmbrificans (terram) beregenonte
(Gf.).
*Vmbro v. Vmbra.
Vinbrosus schat- (110), .sehet- (6,
76). sehe- yb) -tig. schcd-dig (21), -ich
(18), -ech (23). fynster (12, 13). vol
scheems of donker (147).
*Vmbus V. Vmbo.
*Vniidus V. Humidus.
Vna {i. pyter 9. lat.f) hd. mit 0.
sampt (110), zusamen. tzogader (132).
mallyck (85*»). vna cum eyn mede (23).
*Vna sabbat-orum, -i (iio &c.) vff
den nechsten tag t d. n. t. t ein tag der
Wochen leöi.
Vnanim-is, -us, -es (65) wiUich (23).
eyn-hellig ;,6ö), -hertzig (es), hd. -mutig,
-mutig, -mietig, -muttig (6.5), -mudig
(66), -modich, -drichtig (17', hd. nd.
-drechtig. omodich (23). eyns-willen (10,
20), -syns t semenclich (20). gesellihc
(100).
Vnanimitas hd. nd. eyndrechticheit
gim. hd. eintrachtig- (68), eintracliti- (6),
eintrechti- (9), eindrochtig- (21), eyn=
drathti- i einwilli- (20), ainmutig- (75),
eynmodec-, eynmieti- (110), ainig- (76)
-keit. eyn.s willigheit (10). .'iemellcheit
(20).
Vnanimiter eiu-trechtig(i 10 1, (lie<li=
telich (132), -helliglicli (6«), -iniifiglieli
(75), -muttieklich t glich mit einander
(65).
Vnanim-us v. -is.
Vnaqueque ainitzliche (7.5).
Vnare hd. nd. eyneii. hd. eyiiigen,
v'eyn-igen , -gen, -en (4). ver-gaderen
(132), fuegen (HO).
*Vncalis r. Vncialis.
*Vncanus r. Vncinus.
Vncare «/. ruruitrc v,t. &c., alligare
132. cf. vncire) krummen als ein hack
(110). haaeken t kiymmen (68). hacken
t klommen (,132). hacheu t beugen (20).
Vnc-are, -care i7h) est projmum ver-
7-is Ml, vT-sorum (7(i, 123, Gl. m.).
*Vnce-inus, -io, -us v. Vnc-inus,
-tio, -us.
"^Vnceol, vnzeol (i4i) (: vncia, cf.
Gf. 1, 66.5) widiruuagi (i4i). widerwage
(104).
Vncia {i. duodecima pars assis,
vneie i. curue acus 76) hd. vntz-e, -er
(,9), vutz (1), gewichte, eyne stige y20),
zwei lot (110). nd. eyn wicht, en stighe
(11). tzwe loyt (132).
Vnci-, t vne- (76) -alis groß stabe
(8). gros buch-st. (9). ain grosser buoch=
Stab (76).
Vnciare (Br.) wegen (110 &c.).
*Vncila yi. cafhena, c. que collo im-
ponitw) halß isen (76). hals ketten (75).
Vnc-inus, -einus (23) , t -anus [16)
{adj. s. i. vncus, curuus, caluus 76),
-inum (,6-. 66 &c., 76 iinglossiert) chrauuil;
scerg- l uurc-ula iGf. 4, 586. ti, 542jJiako
(141). hd. kruni-me, p; krum, krmcher
(18), bogen (134), hock-, hog-ericht. krapp
t haychyck (19>. hakich (11). haech adj.,
haych s. (20). hechelin (_ioo). truich (^23).
Vncinus ignis fuerliaken (,75).
*Vne-inus, -osus haechetht (20).
*Vncio V. Vnctio.
Vncire (Br. &c.), vincire [alph. vnc-
110) \i. alligare; cf. vncarej haaeken
(68). hacken (132).
*Vncius V. Vncus.
*Vncla (.sY. vngula) iiagal (Gf.).
*Vnc0 V. Vncus.
*Vnco&us V. Vncinus.
Vnc-tio, gew. -cio, -io hd. ol-, ol-
(134), oeJ- (76), salb-uugc. nd. olging.
Vnctio exT.rema die, var. der, iungst
tauff" o. elung (64).
Vnctio (65), V. Sacra die hailig o-
(65), oe- (7(i) -lung. heilig o. (9).
Vnctuosus hd. salb-, selb- (18), nd.
salu-echtig, -aclitig (6), -lächtig(i), -ick
(4), -ig (68, 110), -ich (132), -ekeyt (ö'^).
gesalb-et (3), -t (1;.
Vnctura hd. nd. smer-, salb- (20)
-unge, -inge.
*Vncturarium thereymer (125).
Vnctus (cf. vncus) hd. wc/. ge-smert,
-salfft (132), hd. -salbet.
*Vnculus ein hecklin (iio'>), klein h.
(uoa).
Vncus adj. krum (68, iio). krom(i32).
Vnc-us, -cus, -tus (46), -ius, -o (121)
hd. nd. hake, haeck (11, 132). Arf. haech
(20), haych (19i, hack-e, -en (\, 10),
h;uk, haaek (6S), hagk (21, Fii.s.), hagg
((>, 8«i, haiigg (16), haucke (67), hock
(17), hock-e (-)'», 9), -en (75), hache l
crapi)he (100). krap. crouuil ; .sciluf (x
iuncus? cf. cippus); nhvYzaw i. anchora
carud ((ifi. el)eizant 1121). grope ?'. for^
fax; vnco aeneo erenen gropen (85).
Vnda Wasser (6S, 110). eyn w. (17).
w.-bulgen (114). tewflF w. (1). tief w. (53).
vnd-e (2U), -en (lu). Und (93). lunde (19).
gelue (132). bach (65).
*Undaciones v. Feria.
Vndare {non est in vsu 110) vloyen
(132).
Vndatio vndunge (20).
Vnde von weiine (5), weme {sie 23),
wanne (74), wan (21 ), wannen dio, Das.).
van waer t w.-alf (i32). hd. wovon, -van
(18), -an (6), -her (19, 65); wa-har (Das.).
-von (67, 68); war-vmbe sim., -ab (68),
-äff t -an (20). worlier (22''). da selbst
lierr. darumb, weß dings halb (65).
waniian (74).
Vndecies hd. eylff werff sim. nd.
eelff warne.
Vndecim hd. ainlifi (6), aynlef (4),
eyWe, ailf (75, 76), ailfe (75), alfe (21).
nd. eelue (11), oluene (elu.? 23).
Vnde-cimus, -nus hd. der ey-, a-
(75d), nd. e-, ee-lffte; elft (6), alft (76).
Vnde- V. Vndi-cunque.
*Vndela v. Vndeolus.
Vndenarius(Br.) eylff (21), ailf (76),
XI (5) zal. der eilfft zail (I81. elffte tale
(23)
Vndenus v. Vndecimus.
Vnde-olus, -la (es) wasser vaß (68,
110, 132).
*Vndeus {st. vndenus) eluieh (23).
Vndi-, vnde-cunque, t vndelibet 110
&c.) ic/. vndique) von- (6), war- (5^ -wan.
vau-wen l -soe (i32). war- (23), vor- (21)
-von. so- wanne '20), -wanee (19). zo=
waniieer (11). allenthalben (65).
*Vndimia ( aus vnda X oO^fWia.) nl.
waterighe swelliughe (116).
Vndique {cf. vnquam) hd. allen,
an a., in a. (18) enden, allent-halben
(20, 65, 110), -halb (76), -alben (23).alle-
(20), alre- (11) -wegen, ober al t war
wan (18). ouer all (132). vmbvch l vmb
vhd vmb (65).
Vndisonus rauschen von vnden 0.
bulgen (114). rauschig von gewell 0.
wasser (Das.;.
*Vndo V. Vndulata.
Vndosus vol wassers (110 sim.).
wellechtig (Das.).
Vndulata vestis, vnd-o l -ulato
(125) eyn grob heryn kleid, var. keidf^iio).
eyn grois haerich deyt (132). kamlotten
Clet (Chytr.). fluehl (125).
Vnedo liagapffel, eltzbeer (i35).
Vngaria (c/". angariaj hd. »id. vnger-
lant, -en (1).
Vngarus hd. nd. eyn vnge-rer, hd.
-r, -re (5).
*Vnge- V. Vngue-.
Vng-ere, -uere, -uentare, -entare
(11) hd. nd. smeren. hd. salben, oleyen
{&>). nd. saluen. •
VNQ
*Vngf hör (22^. st. vnguis hörn?).
*V- V. I-ngluuies.
* Vnguea tabina v. Vngula eaballina.
Vnguen &c. v. Vnguentum.
*Vngw-, vng- (11, 74) -entarixim
^ salbon-bussch (19), -stat (74). busse der
saluen (11).
Vngu-, vng-w-, Amg-entarius hd.
salben-, salb- (68, 76), arczdie- (20)
-machei-, -inecher (66, Mss.mog.), -machen
{sie 1, 20). salueii-mecher (20), -meker
(23), -maker (11). crude-r (20), -ner
(11, 19).
Vng-uentum, -entum, -uen, t -en
(76) hd. salbe siin. (20 &c.). hd. (20) iid.
salue.
*Vngui - miluia, -s miluinus v. Da=
tisca.
Vng-uis, --wia lid. nagel. hd. nd-
finger-n. ; eyn n. an einem f. (68), dem
f. o. zehen (110). eyn u.-f. (s«c 5*^). men=
sehen -n. (9), -nal (8). ein vinger vogel
{sie 3). neyle (17, 4). claw (110, 132). cla
(8, 93). clau (6). clae (20). krouuil (Gf.).
'Vn^vüSi (i. VI ig uis l species aromatica
76. ef. Gl. m.; furca 75) hd. nd. cla. hd.
clawe, claw, clau, klauwe, claen (75),
klae (17), klee (5), klog (49). tiev clawe
(8), klaweke (13), liuff t horner an fassen
(6.5), dy huffen t ein sphare (i25), huob
i marter krewel (93), clirouuil t crapho
(Gf.), kraul t kreil der vogel (7.5); nagel.
nd. neghel (11).
»Vn-, vir- (22>^) -gula caba-, kabe-
(9) , cabe- (25, 74 1 , tabe- ( 74 ) -llina,
-Ui (87), vnguea tabina (26) (cf. tus=
silago) huff- (9), hus- (26) -laticli. liof=
ladeke (221^). hufladich, roßliuff, kalen
wurtz, seeplat, wasserplum (74). sclodke
(47). prant- (9i), brant- (25, 125) -lattich.
rosehüb (87). quiteu ledeken (85).
*Vngula equi (herba) esels voet (85).
*VngUia-nus, -tus (Ki.) der dick
vngestalt negel hat (iu).
Vngulare kra-, kre-tzen, krellen (74).
Vngulus ein vinger-ring (no), -ling
(68), -liuck (132) mit einem stein.
* Vngumphus [cms vnguis X gum^
phus) luiof- (7G), liufF- (67), hilft- (75)
-nagel.
*Vnibilis vireinlich (20).
*Vni- (136), V..- (94) -breilas sunt
alii to (ags.?) fuglum (94), staluto
fluglum (136).
Vnicolor von einer färb (110 sim.).
Vnicolorare mit einer färb ferben
(110 s/m.}.
*Vnicordes eindrachtig (20).
Vnicordia ein - hertzigkeit (110),
-dreclitichoit (132).
Vnicornis adj. ein-hornig (110 &c.),
-hurnigo (Gf.).
Vnieorn-us, selten -is, -um, -ium
(iio^', Gf.), vnieurnus (i52) (2. rinoeeros
sim.) hd. nd. eyn-horn, hd. -harn, -hören
(3, 4), -hurno (Gf.), -hof (65 var.), -gehurn
(1), -gehurne (BM.), -kiren (88). ainhirn
(76).
VnieorSj ein-hertzig (68, 110), -drech=
tyck (19j, -drathtikeit\20). eendreehtich
(11). ein van hertzen (132).
*Vnieurnus v. ■Vnieornus.
Vnicus ( i. solus ) hd. nd. ey-, nd.
e-nich. hd. eyni-g, -gk. ainzelliger (75).
VNI
*Vnifolium (cf. lancea Christi) ein=
blatt (143).
Vniformis hd. nd. eyn-formig, -fel=
dich (20). hd. eyns gestaltis (9), glich
gestalt. von einer gelychnulj (es), glich=
nuß 0. gestalt (iin sim.).
Vniformitas eyngestaltli- (iio^),
eyngcistatli- {sie 110^), eynformi- (68,
132) -cheit.
Vniformiter eynform-lich (20, 110),
-iglich (68), -ichlich (132).
Vnigenita hd. nd. eyn eyn-, eynig-
(21 j -geboriie, -geborn, angebarn (6),
einige (iio) dochter, hd. tochter.
Vnigenitus («'. vnix 11) hd. einge-
born. hd. nd. eyn eyn-, eynig- (21) -ge=
born sone sim. ein gebarncr sun (6).
een- t enicli-gebaren (11).
*Vniniode ainmäßleich (3).
Vnimodus eyn- hd. -meßig, -messig,
-mä.ssig (134), -maßig (6), -massig ( 1 ),
-mißig (17), nd. -metig, -manijrlich (132).
einerley manier (68). vimessig {sie 5*^).
Vnio {i. as 75, canis 93) versam-
lung (68, 110), -inge ( 132). samcnunge
(looj. ain-ung (76), -igung (75 j. eyn-unge
(y), -gunge (ö"*, 8). winkelbteyn t punct
(9). esso (93. esse BM.). eß (64j. oeß {t)
wirö'el og (76). aug vff (64), es an (70)
dem wurö'el. eß auf einem w. ; perlein;
zinu'higkeit (74).
*Vniola graß (i43).
Vnire hd. nd. eynen. hd. eyni-gen,
-chen (17); v'-eynen, -eynigen. enden
v21). samenen (100). gadrcu (99).
Vnirotum scliuftkarn Mrg. radewer
(125).
Vnitas lul. eyu-zal, -heit (8), -ekeit,
-icheit sim., -cheyd (19). eyn tal, enicheit
(11).
Vnitio vireyn- (9, 20), eyng- (8)
-iinge.
*Vnitiue vireinlich (20).
Vniuersale ain glich gemainikait
aller ding t ainung (76). lichkeit {sie 8),
vorncm-liche (9), -licli gemeyulichkeit
(15) aller dinge, rneynunge der dinge (9).
Vniuers-alis, -us hd. nd. gemeyn
sim.
Vniuersalis («'. transquilitas desi^
derioncin 76. cf. sq.) eyn gemeynheit
(21). nd. gemcnich-, meyn-lic. gemeyn=
lieh (68). aiutweder, ein ig-, vair. leg-,
yegk-lichei (75 .
~Vn. tranquillitas omnium deside^
riorum eyn gemeyne sache aller bege=
rung (9).
Vniuersalissima aller gemainst (65).
Vniuersalitas gemeyn -heyd (19),
-icheit (11), -licheit (20), -schaft't (65).
Vniuersaliter hd. gemeynlich; in
einer gemain , gancz bij ein ander (65).
Vniuersi perfectio hd. aller dinge
folnkommenheitsm.,uolkumlichkait(76),
volkommeu ordennnge (15).
Vniuersitas hd. die, eyn meynheit
(13), ge-m., -meynde, -meyne, -main.
gemaiu t hohe schiiie, samlung der
maister , all menge , bruderschafft &c.
(65).
■Vniuersum hd. die gantz hd. ( 152 )
nd. gantze werlte (152), werlt (3, 23, 4,
133), hd. weit (5), wernt, weite (i5i).
voc
627
weit. hd. dei wernde {b^), alleä dinges
an ym selbs (15), eyn summe aller dinge
sim. gemain samlung aller creatur, die
gancz menge der weit, allerhant &c.
(65). vn. munduni n. sg.l die gatz weit
{sie 76).
Vniuersus {ef. vniuersalis) hd. ge-
meyne, alle g. l gancz (17). gemeyn-ig
(21), -heit (20). all (1, 110 &c.).
Vniuoca ainer stim der vfHegung o.
der be-tutniß , varr. -dutniß , -deütnuß
(75). vn. res ein ding eins nam-ens, -en,
-men (65 varr.).
Vniuoce mit eyner besundern stymme
( 9 ) , st. besundir (8). nach einer wese-,
var. t ne-lichen vrsach (65). eyn gemeyn
eynlichkeit (15). ainzellig (75).
Vniuocumeyn nemmelicli eynyekeit
(15).
Vniuocu-s, -m ein-nemik (9), -neinig
(20), -stymrnig (10, 12, 20j. eymenig (8).
*Vnix v. Vnigenitus.
^Vnnio {aus vnio) ags. ynneleac (34^),
Vn-quam, -dique {sie 134) hd. vm-
mer, -er (6), -her (21); immer, immer
mer t in ein-er (110), -igher (i32) tzyt.
Vnum eyne (5). eyn adv. (18, 23).
ains (6).
*Vnuplex e5mfeldig (5).
Vnus hd. nd. eyn. hd. eyner, ains
(75).
Vnusquisque eyn itz- (5, T5), ieck-
(18), iett- (6), iet- (76, 133), itte- (21),
ioder- (23) -hcher. mallich (85^). aliewe-
l ys-lick; ytwelt (22^).
*Vnzeol v. Vneeol.
^Vo- V. Volu-bilis,
Vobis t vos juck edder jock (12b).
Vobisare hd. i-, y-, 0- (5, i33), hi-
(4) -rtzen. eren heysen ( 17 ). eynen ir
(3, 5), uch (18), eyn hern (21), gy (23)
heißen, heften, ieren (6,46, 76). ira=
tzen (75<i).
Vobiscum hd. nd. mit uch.
*Vocabulariu-S5 m ein vocabel buch
(110 sim.).
'^'Voc- V. Ven-abulum.
Vocabulum Ärf. «f^. wort, woert(ll),
wart (21), vocabel. ginemida (i4i>
Voealis adj. {i. vociferatus t sono=
rosus t vacuum 75) stimlich (75, 110).
vlg. he- t hei-llig (75). nen- t sprech-
(17), es- (23) -lieh, hellautig, stimmig,
redig (Das.). lautprechtig ^ gehörig (126).
sbst. ein voeal. buchstab der thonung (65).
Voealis, v. arter-ia (5^, 75, 109), -ra
(1), V. t ar-, at-teria (75 varr.) hd. ein
ader 0. ror, rore sicut in eollo. eyn rüer
als au dem halse (17). atmen roren iu
demhalß(75). eyn adim- (5^), adam-
(21), ädern- (5) -rore, t heyschen (5. X
voeare). eyn adem {sie 18), a.- (1, 23),
autem- ( 76 ), auten- (40), oder- (6) -ror,
-rock (23). luchtstrate (109).
Voeare vt in baptismo ig) hd. raffen,
be- (65, 110), an- (65) -r., -rieff'en (iio)j
ruofen (19), roten i heuschen (13), ne=
men (65 var.), nennen (65, 76). nd. roe=
pen (132), ruepen i heyten (11), heten
l eschen (23).
Voeare, -ri hd. hey-ßen, -sehen.
Vocari, gew. prs. vocor hd. heyßen
sim.; ich werd, werd-e, -en ge-h., -ruf=
79 *
628
VGL
IoimlH», i;t:0, -rufoii (1!>), liifleii (ti7) ; ich
luiili (\sO. boriofft (,Uü), geroopou ^132)
wordtii. ich wjirde {;-. / ich hcyto (11).
Vocatio /id. iiifl'ungo sim., he-r. (ßs)-
rirtViiiij,' (iio).
Voeatiue /id. rutlVIicii nini.
Voctitiuus /((/. riirt'e- sim., rioffc-(tio),
h»"Vsso- (110, 132) -lirli. riiftig (Das.). ni-
(10), ro- (12)-flVr ; hcilicr. ni())lick (11).
Vocatus benoiiter, berurt'tcr; v. ad
india'iun genigt vnd boi'lagt (0.5). v. ad
oßiv/uni bcriith viul \ff gi'iminincu (fiö).
gefordert 'Tf)).
Vociferare, -ri {V2(i) /id. ru-, rü-
(124), rio-, ro- (21) -neu; stymme, <>iii
stym-me, -ni niiiehen ; stim-men (7,5), -eu
Ue) ; schrien (8, 7,')), sehreyen (1, fl), o.
gestymbt (\). pracliteu l boehen (i 6).
gockern ((/aUi ki".). heys- (19), ey- (11)
-scheu, roppen i eyn stem inaken (23).
Voeiferatio /id. ruff-.sv'm., nenu-(iio),
lieyseh- (2U), sehri- (8), schroy- (9) -uuge.
große prächt (126).
Voeiferatus [cf. vocalis) gestim-mit
(8, 9), -t(17). wolbe-stimter, i-a^r. -stümp=
ter. -stmnpter (7.5).
Voeitare ruftiu(8). stetis r. (9). dick
wyl roepen (132). schrien (75).
Vogesus dalJ elsas gebirg (125).
Vola (i. equa, e. sterilis 75, 76, ir;
media pars l concauitas Jiianii.s, pedis,
a/arum; fructus cuj. arbori.f X volema;
cf. cleflfal) teii-är l -ra (Sm.), -er (9j.
aenr (74). teur [sie 1). thern am fues
(Avent.). terren in der haut f schwiel
(75). eyn iu-hant (17, 2h, 93), -hende(95).
gausch (75). gawcli-ße, var. -ß (74). gayse
(139). der gusel (135). der gauff (74, 111,
126, 135, 139). fuß-g. (111). das mittel in
der hant o. in den fiessen (110). die
palme i hol van der liant ofF van den
voessen (132). der handteller (114). bal
(100, Gf.). clessal [81771. tat.? v. /i. v.).
wyntmole (19). eyn vule (20), fulch (75),
perde muter (17). vnperhafF-t, var. -tig=
feldpferde 174). ein quite (4), kute (3),
pforsicli (67).
Volare /id. nd. vhegen ; fli-chen (8),
-gen (9), -en (13).
Vo-, va- (1) -latile gefidert thier
(1). das ge-fogel (75), -fogeltz, -fügeil,
-fugel das da flugt (65 van:).
Volatilis /id. ge-federt, -feder (6),
-feddert (69), -fidert (4), -fidderet (18),
-widderet (21), nd. -viddert. alles das
fliegen kan (uo). bequeem zu (es), tzo
(132j fl. flieg-lich (75), -ig (Das.).
Volatus ptc. s. hd. nd. vluch ( 20,
23;; vlieg-unge, -inge. /id. flyg-, flieh-
(20) -unge; fliessuug (sie 134); geflogen,
flu-ck (3). -gk (21), -g (6, 9, 17, 4), -cht
(17). flöchte (5). flok (8).
*Volema {i. quantum manu potest
capi 76. cf. vola) hantuol (75). wingifte
{species pomi Sum.).
Volemum {i.fructus volemi Gemmae,
Voce, ex quo; (/. vola) pyr.syck (19). per-
ßvch (12). ptV- (68), pfi-' (74) -rsich.
klulnig pirpawm (74). pl. grosse 0.
handvollige biru (Ki^.). winegifta ( 101,
Gt. 4, 12.5).
Vol-emus, -imus (19) lid. pfersich-,
pfirsich- (74), pfirsig (69), pyrs- (19)
-bäum sim. persekeuboem (i32).
VOL
Voleiia wollende (20). ;;/. die gut-
willigen (65).
Volenter willencii.h (20).
' Voletago 1;. Vulgago.
*Voletus {St. bol.j V. Tubera.
*Volgago v. Vulgago.
*Volgaris v. Vulgaris.
*Volgor V. Fulmen.
*Volhoctecra &c. v. Paltilones.
'^Volica [aus volta q. v. ; est lustrum
capiendi lupos 1 \o,aus wolf-sell missv.!)
oyn böge in ecr/esia ( 19), ynt wolfseil
(132).
*Volicus v. Volitus.
^Volimus V. Volemus.
Volitare /id. flie-, fli- (17), fle- (.'S)
-gen. fliheu (Ib). Hecn (21). flitt- i flod-
eren (126). swebeii (1, 2). sweven (147).
swynien (22'*). sweiinen (77).
*Volitare v. Volutare.
*Volitatio fli(>gunge (20).
Volitlo will-ung, var. -igung (64j.
*Voli-tus, (^■. boletus G\. m.), -cus (11)
/id. nd. willich (m.ss. mog.).
Voloctena &c. v. Faltilones.
Volpiscus [aus vop.) i. vir nobiliter
natus (Br.). gebaereii edelick (147).
Volta [cf. volica) en baghe in eccle^
sia (11, wo ein Blatt von /der biss Zeo
fe/ilt).
*Volua i. Phalli, buf- t cacodcRm-
oninn oua uiighers eyeren (Kil.).
Volubilis adj. /id. nd. bewege-, went-
(68, 132), /id. beweg-, bweg- (134), beker-
20), zergenek- (65) -lieh, -heben (13),
-lic. Schi- (17), schey- (9) -belechtig.
schibe- (8), kü- (8), keu- (9) -lecht.
welcgeletlit (20). weltzbar t sinwel (i26).
Volubilis, V. major (47, 85), vobi=
lis m. (26) hofi'e 1 2(J ). hop-fe (9), -pe
(47, 85). mauerkraut, tag- vnd nacht-
schatten (Ki.). windglocke (Fr.).
Volubilis media winde (25).
Volueer {i. velox, letus) /id.nd. snel.
schnell (G, 76, 110). ge-rad (110), -rade
(109;, -raede (132).
Volucrare {sicut gallus supra galli=
nam) vo- (68, iio», 132), fu- (uo») -gelen.
*Volucre megenkefer (125).
Volucris /id. nd. fo-, fu- (20), flo-
(21) -gel.
Volucrum {i. ficatum) lever (147).
Volucrum packel (20). (/lerba, i.
vinciboscum &c.) wald-winde, -lilgen
(143).
*Voluctare v. Volutare.
*Voluctra v. Faltilones.
*Voluella (i. spira 75j /id. eyn schrube,
winde ; w., wind an einer pressen, preß,
bressen (67); w. als an der pressen (5),
spilen ist (18). s])indel i sp.-baum in
der winpreß o. des glichen; drotgert
(75). eyu presse (17). eyn windhals {st.
\v. als!) an der presen (21). schraube
(4). schravvff (1). scruue (23). troii an
ainer kelter (76).
Voluere /id. weltze-n, -In, -ren.
wal-eu (126, Das.), -tzern (12). wSlczen
(9). we- (21), win- (18) -czeln. wentzelen
(132). wenden (20, uo). keren (uo &c.)-
vmb-k. (20). weheren (77). wel-tern (22'',
23), -keren, t winden ; v. ad permulam
spolen (22''). ro- t tro-llen; turmlen l\
VOI.
vmb-t. .sc. orbem\ vbeiburtzlen sc. in
Caput {126). trolen (i28). vber die vnd
dise siten funiemiiKMi (65).
*Volugena v. Cachina.
Volui vmbgeen. welczlieh sin &c.
(65).
Vo-, ffo- (:')'') -lumen /id. bucit. eyn
gebunden /id. buch, <luch [sie 18), nd.
bok. eyn gebondeu hoch (21).
*VoluntareÄrf,will-ig, -en(20jmaciien.
Voluntarie /id. will-eelich, -iglichen,
-cnclich (20), -ychen (19).
Voluntarium eyn willig ding o.
werck (65).
Voluntarius /id. willich, eygen-, nd.
eyn-w.
Voluntas /id. nd. wille. wil (6). wyle
(21). aigeu will (76). beger-ungo (19),
-inge (11). begirlich krafft t gutwillige
kait (65). loit (18. st. lostj.
*Voluola(/;e)Äa)a(7.s.uuidubindae(i36).
Voluolus waJtz, walbloch ( lasj.
Voluox wurm (88). m^. wijngaertworm
(116).
Volup-e V. -tuose.
'^'Volup- V. Volu-tabrum,
Voluptare, -ri (65j {aus voluptas
X volutare cf. pre., sq.) /id. weltz-en,
-ein (5), -en im wollust des flaisches (65).
in w. leben (67). wollustigen (76). wol-
nust (67), -lust (75) haben.
Voluptas ( a voluendo das eyuer
weltzt in re immunda 65) /id. lust, luste,
loste (133). /id. nd. wol-, wo- (10, 23, 65) -lust
(m. 126), -lut (22''), /id. -luste, -lest (8, 21j,
-loist (18), -est (19), -lustigkeit (75).
wUost (13). be-girde (Uo), -gird (68,110),
-gerte (i32). fleischlich lust o. begirde
(UO). flaisch-^ iip-, lust-licher wol-, wo-
lust; w. t sussigkait des libs; sugung
der süss, als ver sie verbotten ist ; ein
lustig leben, wole lebung(65). mütwil (25).
Volup-tuose, l -te (67, uo, 133), -e
(68, 132) lust-lich (132), -liehen (110), -ig=
lieh (68). woliust-ighch (75), -liebe (67,
133). guochlich (132).
Voluptuositas wollust (4). vnorde=
liher wolust (65).
Voluptuosus /id. lustig, -ich, -lieh
(8). wol- (lö, 23, 75, HO), ge- (9) -lustig,
listich (6). vol lust-licheit (68), -icheit t
genoechte (132), -iger freud &c. (65).
gautz begirig (uo).
Voluta (gr. eXi5 cf. s^.) tigalen (i26).
Volu-, volup-tabrum, l voluta (76)
/id. phul-e, -le (i33); phole (21), pfuol
(uo). pfui (6,65, 74, 75), pfül (134), pfulle
(67), puel (13). pole (17), waßer-p. (10).
hd. (20) nd. (i07, 132) poel. een perel=
zaert van ghore daer (108), een vuyl
gote of gorre daer die ( 107 ) , eyn
vuyl gate dair die (132) verkeu in wi-
(107, 108), we - ntelcn. winteliughe in
oureynicheiden (108). wule (112). säw=
waltze (115). soi, gisol, sol-aga, -unga,
-agunga (Gf.). sole (8) zole (^)zude(9).
sutt (74). pfutz (uo). pfutzen, vlg. kat-
lachen (75). pficz, var. pfütz (65). putte
(23).
Volu-, i voll- (1), t voluc-(75)-tare
[cf. voluptare) /id. welcze - n, -rn (8),
-ren (13). dick vil welczen (68). in pfui
wallen (25). soleu t walczern (9). dick
keren t wen-den (iio), -teleu (132). ofi"te
VOR
VOU
VRB
629
^ vmb l stet-es, -tes vnd ofift ■waltzen(75).
walge-n (1), -ren (2). wulen (es). burtz=
len (126). nd, weitem.
Volutari gewel-czt, -cz ^verwicke-lt,
-1 werden (65 varr.).
Volutatio pfitz- l pfuoi- (76), wul-
(75), sul- (9), besul- (4), besul- (3) -unge.
ein pfutzeu (75).
*Volutio {i. fornix Gl. m.) welczel- t
vinbker-uuge (20).
*Volutvini V. Villutum.
Volutus gewelcze-lt (20), -rt (19).
Voluus [herba l fungus Br.) bulte,
drieslyng, peperlynck, peddeustoil, swam
(U7).
*Volux (fornacis) hufte (Sum.).
Vom-er, -is, bomer (i45), bemer
(136*=) (^. cauda, cada 76 aratri ; ferrum
dentatum &c. 76) waginso t scaro (121,
Gf. ). wagen- ( 75 , Sm. ) , pflueg- ( Sm. )
-sun, am pflüg (75). weg-eysen (64*=^ 74),
-ysen (64b, 93)^ -eyß (126), -ense t
-enese (Fr.), wägiß (Das.). wages (G). hd.
eyii pflüg-, plug-ysen, -eysen. eyn plug-
(5), ploech- (20, 132), ploch- (22) -ysern,
-yser (132). eyn pluck yßern(18), plugk
seche (21). ha. sech, t sechte (74). seech
(68), seg (1), zech (9, 17), schar, schore
(17,65). var. pflug-schare (65), -sach(9i).
culter (20). couter (loe). ags. scar (145),
scaer (ise*^).
Vom-ere, t -itare (1, 75) hd. nd.
spyeii ; widder-, oucr- (132) -geben, -geuen,
oft sumpta, dat he yn heflft (132). weder
gefen t brecen (13). hd. spihcn,^speihen
(75), speyen, vß spien l virletzen (20).
spigen (23). spuwen (68). breken ^ coren
(22b. kören Br. wtb.). brechen (75). wu-
(75), wo- (18) -rgen. hd. ko-, ku- (9) -tzen.
vn-dewen (74, 75), -deuen t -willen (88).
wullen (74). I
*Vomex (c/. muceo) snegil t rotz
(Gf.).
Vomiea (c/. putres) ayß (111). ptutz
i bläterlin (Das.).
"^Vomiea ,(z. cenomia &c. ) vlyeghe
(147).
Vomis V. Vomer.
Vomitare v. Vomere.
Vomitoria {cf. Gl. m. 6, 89i. Gf. 4,
386) vurichclli (i4i).
Vomi-tus, i -ta t -x (74) {i. nausea
20) hd. spy-, spey-, spuw- (es), kotz-
(110, Das.), Wull-(20, 74), dow- (l28), Vll=
dew- (75) -unge. nd. spig- (23), spu- i
ouergeu- ( 132) -inge. vnwill (91). der
vnwill-e (Das.), -en ( 126 ) brechen (25).
ad vomitum incitare walgen (85^).
Vo-, fo- (1) -racitas (cf. sq.) hd.
freßeiye sim. (SO einer in sich wirflft
65); fraßheit (1, 8), vrosickeit (9), geiti=
kait (1), slinduiige (19). vir-sl. (20).
Vor-ago, -zigo (1) (i. ba-, a- 134
-ratrum ; vortex, vorac-, edac-, gulos-
itas) hd. uueruo aim. (Gf), fraß (8), vros
(9). slindunge, l sinnt (slunc? 20). slunt,
off'enunge, thufi'e (loo). schlindung, ver-
schl- t fressung ( 110 sim.). schlyedung
[sie V. a. 1477). eyn wasser- (l)-slump
(5), -slinge (10) -sling (12, 13), -swal
(1, 2), -schwail (6), -bruch (18), -stram
(4), -storm (3). swalch i water ba'ch
(23). hd. eyii swalm, wäl (6). kes^
sei ( 49 ). wiederswalm im wasser ( 74 ).
colk in den watere {'22^). cuyl (i32). cute
(97. wett. kaute), wi-, va): wii-, i "zwi-
rbelung im mere (65).
Vorare, -ri ( 1 ) hd. nd. slinden. hd.
v'-sl., Schlünden (i26), freßin, vresseu,
vereßen (10, 13 j. nd. vretten.
Vorator freßer (17, 76).
^ VoraxAr?. Iraß, fras(^7C); fress-, freß-,
fräss- (134), fracß- (68) -ig. vresic iioo).
fresych (20). frißyg (12). v'eßich (13).
geitig (1). geicz (9). gyr (97). slyndende
(19). ver-slindich (132), -schlindig (68,
110*), -schlindung (sie iiob). fraß, fres^
ser; wieder swalm im wasser (74. X
vortex).
*Vor- V. Vorti-cinare.
*Voredus v. Veredus.
Vorena v. Forena.
*Vorinela wormleiii {genus mustela=
rum 140).
Vort-ex, -ix t wlt-lx l -er ( 17 ) , l
fortex (74) {i. vo-, fo- 17 -rago, ver=
tex 76 &c. qq. v.; civcularis reuolutio
aque, nodus in lig/io sim.) werbe (95, sim.
Gf.). weru-o ( Gf. ) , -el i oest of knoest
an den boemen (132). wiel o. werb, varr.
werfl'e, werft" (74), wirbel (33, iio) im
wasser (33, 74). w.-flut o. wiederswalm
(74). ein krum ast (110). eyn winde (8,
17). eyn holcz-w.(9); h.-,hulcz-il7)-knorre
(8, 17), -knor (76). ein ast ader knorre
(4). knoptf o. knoch an lioltz; gumpp,
tumi)fi"el, hell (74).
*Vorti-, vor- i;«;) -cinare (i. voluere,
est aquarum) walczin (8, 9).
*Vortlx V. Vortex.
*Vorzigo V. Vorago.
Vos {acc. [cf. vobis) ym (85^).
*Uoscera {aus fossoria sim. ?) cambr.
serr (Zeuss).
Votare (^. vertere) keren (110 &c.).
Votiue begyr- (68, 110), beger- (132)
in- i gedetht- (20) -lieh, indencke (20).
Votiuus (i. voto ad-, a-strictus; suplex
l cernuus 1) hd. nd. an-dechtig, -dachtig
(1), -dächtig (134), ducli (17). inwen an=
da^chtig (46). hd. gedathtig (20), innich,
gotlich, g. gelubd (110); got- (i34), gotti-
(13) , geloue- t beger- (20) , gelub- (68, j
69, 70), begir- (60), dfuot- (132) -lieh;!
hey-, he- (74), gel- (,49) -Hg. nd. god- ^j
bill-ich (23). godelihe (100). gelobit (9). j
gelubdhattter l begirlicher (li).
Votum hd. eyn geystlich ge-lubt, |
-lübt (134), -lubdnus 0. -Inbde (74), -lobe
(tj), -lobde (9, 133), -haiss (46); glob, ge=
lubd(65, 110), glubd (65 var.), lobede (.l2);
ge-lübt(46), -louede l ofl'erunge l wille (20);
be-gerunge, -gerlichkeit, -girigkeit, -gir=
lieheit t -girde des gemuts (74), -gird t ,
-girlickait l gutwilligkait (65). nd. eyn j
geystlick loffte. eyn behegelicheit; be-
lofft t -geert (132). eyn gotlieh beken= j
nis (21). stimme 0. mithellung (74).
Votus (t. antiquus senex 76 , votiuus
129) ge-lobt (68, 110), -loefft (132). v. j
deo eyn geg-, var. ge-lobter gots t ver=
bundener got (65). '
Vouere hd. globin (8) ; gl., geloben
den heil-igen, -gen; gel. beigen (i33),
den heyling gla"wben (1); loben (10, 12,
18) t helbing {sie 18); ge-1., -laben (17), !
begern. nd. louen, den beigen 1. ; glouen
(132), ghern. \
Vox hd. nd. stymme t wort, stumme
(3). stim (65, 68). stemme (132). luet (2ü).
luyt (19).
Vox aecuta ; aspera ; bassa , var.
passa; rauca; suauis, tenuis scharpff
vnd reß, var. rcsch; zittarende stim;
lieyscre stim ; grob vnd nyder ; ein milte
stym; ein zarte deine stymme (ci).
Vox clamantis stim des ruffende-s,
var. -ns (65).
*Vpe-cus, -tus V. Huso.
*Vppania (^. ecclesia i Tpsiiais pi'o deo
datu.'i) almusiu des prots (74).
Vpu-pa, -ba (127, 141), -ppa (23),
vppu-a 176), -pa (75, 76), -be (87), hu-,
hup- (8b, 75) -pupa, opopa(i4ij, vbula
(75) hd. wyd-hopfi"e, -hopff, -hotf (iio^),
-hop (18); wede-hop, -hophe (125), -hopfe
(9), -huppe (20); wide-huppe (8''), -happe
{lü); witehofFa (I4i) , wyddeho-pp (10),
-ffe (,152); withopfen (87), withhop (102),
witihopfa (127). wed- (13), wid- (21),
Wide- (3, 4), widde- (23), wede- (132)
-hoppe. hoopte (lOs). hoptop (107, 132).
hopf (Fr.), hoep (97). liupke (i07). wide=
wale (85b). huchar (20). kaathan (128).
*Vr V. Vrus.
Vr (^. ignis lingua ehald. Br. &c., grece
66 &c. ; i. pir, lar, ffocus 5b) ffuer (5b).
*Vra (^. priaspicus, herba) hasenhode
(74).
*Vragen v. Grygallus.
Vran-ia, t -e (^Br.), -ies (147) i. qd.
musa celestis (Br.). hymmelsehe pyp (iic
147! cf. musa).
Vran-icus, t -ius, -eus, -enus (4),
aurameus (18j {i. celestis; ignitusi '. vr,
vrere.; cf. vra-nus i -mus i. celum 76)
hym-elsch 'iioa), -Hch (110''), -lisch (68),
-malischer (74). hemels ii32). fewrig t
ent-fengig (74), -zundig (4). furich ? ent=
phengich (5). fuerlieh i enphiuglich (18).
enpfindig (6). nd. üuer-, entfeng-, ent=
bern-ich (23).
*Vrani-es v. -a.
Vranos - copus , -tapos (74) {i. cal=
lionymus i4o, ypotamus 93. cf. pecte^
nus) halfuisc ((if.). ein visch der ein aug
an seiner stirn hat (74). mer-ros (93),
-roß (74), -pfatf; sternenseher, himmel=
gucker (140). nl. hosemont (hg).
Vra-, bra- (ob, 75) -tislauia, -tislaua
(1), verteflubea (18) (cin. iu schlesia;
bolonie, sed nunc bohemie 75) hd. nd.
bres-lau, -law (4), -la (75), -lan (5),
-lauwe (10), -sei (21). hd. pres-law (12,
69), -lau (13), -lav (3), -la (1), -lauwe,
-louw (67), -len (18). preß-lau (i34, Ki"-,).
-low (öj, -lauwe (,7o).
Vrbana borgersche (132). burgerin
(68).
Vrban-e, -iter hofliclien (iio). hoff=
leke (100). hoeffsch- ( 132), stet- vnd liubsch-
(75) -lieh.
Vrbanitas hd. hof-, scliimpft- i frunt-
i holtse- (88) -lieheit in sitten &e. (65).
hobi- (8), hubi- (9, 20). hoef- (132), hofcu-
(100) -scheit.
Vrbaniter v. Vrbane.
Vrbanus adj. s. hd. hoflich, hubi=
sehe (9, 20), hobisch (5. 8), hubscii (18),
hibsch (76), hibs (I3), bobist (.szc 21).
nd. houesch, hoeff'sch (132). stetisch, vlg.
hübsch nach der stet sytten (75). stat-
ü;jo
viu
inun (iio), -lyt />/. (76). steter pl. (<•).
luirficn« (lOii sim.).
*V- /•• O-rbiciilnris.
Vrbs /*(/. bury, bureli ( 12 ), borj;,
mürgo (i;5), stat, stad, staid (18). ml.
bor eil.
'^Vr-bUS, / -nUS {alph. -UUS CJcininao,
117), -bum l -uuni (Ki.) {i. .sukuti, i
/nirs aratri iio &c. ) eyii fiircii sim.
((Jcnmiao, Voce, ex quo), voire als eil
ploicli buwot (,U7). eyn pfluog yscn
(HO sim.).
Vrcare li/ncuin iiii. Gl. m.).
Vrc-eolus, l -iolus (H. 23, 7iO,-iolum
(acf.f 1S(!\ -ihuhma (7i), -ellus (loi (i.
vrnula 7.") ; c/. orceolus) hd. gioü-, //</.
nr^. iiant-faß, -vat. oracr- (9, 15), zuber-
(üi), ziibir- (^101) -liii, -lein (0). czober
(17). (f'/s. criu-e (130).
Vrc-eus, -ius (,2;5, 64') («. t>a.s' aqua-
tlle t mancipium 76, orca r/. r., hausti
nabulum 7,')) liaut- hd. vaß .sm., -falJc
(lOV -uas (.13), -iiapff (^^74), nrf. -vat. hd.
gielJ- (iio), wassor-faß, -vayß (IS)), -kriig
(8, 17), -knick (i), -emer (9): ey-, ai-,
eu- (11)), em- (132) -mer; omi-r zu doin
wasser (75); kruog, krug, kruc (13),
kruck (3), krucke (10), kroke (13). krukc
(12, 109). kroch (23). zub-ir (i04), -er
(74, 93). kut (49). late (109). fulltopfiein
(141). ein irdiii o. ariu gcscliirr (i2g).
gartz (c/. gatze Pict., Fr. 1, 326. gatzen
Sm. S8), schapff (74).
*Vrcihuluni &c. v. Vrceolus.
Vred-o, t -a (75, 7G) (segetum; i.
ventus vehemeiis et vrens 76 ) briiiinido
( 141 ). braut im gctreid ( ib^ ), in der
t'rüclit (75). brenncr (135). ein viiwi'tter
o. vcrderbniß im körn o. samen (iio
aim.). derrina, ditrri (cf.). miltau (74).
kibele (i3i).
Vrere (i. porcos incendio mactare iCy)
hd. nd. ber- (13, 23, 132), kd. bur-, bor-
(10, 12, 133), v'bor- (5, 4), bren-, v'bren-
(6, 76), pryn- (9) -nen. born (21). bro=
hen (20). swellen (22'^). schüren (i55).
pss. brennen tag vnd nacht; prs. ich
brin vnd wurd, varr. wih-d, wird g('=
schnitten in corde (60).
Vrgere (X vrere) hd. nd. twi-, dwi-
(i32), hd. betwi- (20), zwi-, zwe- (10),
tri- (6, 65) -ngen. tru- (65, 68), dru- (uo,
132) -ckon. queln i pinnigen (C5). bu-
(5), bo-_(i33), be- (23) -rucn. born (18
&c.). prinnen (74).
*Vrgidus (c/. pro.) hd. zwin-gich,
-gung (67, 76), -ch (18), -ig t bornig
(21); tringig (6), bctwonlicli (17); bu-,
bo- (18), nd. be-rnich. nd. twingicli feu-
riger (74).
*Vria II. vrtica, subtussilla) wurin-
krawt (74).
*Vria V. Juria.
*Vrias {auis) ducherlein, cd. meerente
(140).
Vrica (c/. iuria, eru-ca, -go) mil=
taw (135). coil-, loick-ruyp (147).
*VrieulurQ bornyßen (125).
*V- V. E-rigeron,
"*Vrigina- v. Vrina-le, -riiim.
Vrina hd. nd. (22t>) seiche, lid. ge-
t g-s. (75); iiar-n, -m (4, 8, 91), -em 0.
seichet (74), pruntz, bruutz, br. -wasser.
nd. mighe (22i»), pisse.
VRT
*Vrina /. vstrina (i4i). huoui.sin
(f er nun &c. 104).
Vr-, virg- (23) -inale lid. bruntz-,
.sci(li-l":iß; s.-doppe (21), -glas (lo),
-glaß (75), -Scherben (60, 75); hären- (9),
härm- (8, 17), liarn- (64, 68, 75), -glas,
/ -kaclul (). ander scherwen (75). nd.
))issevat, ])yßpot (i32). eyn glaz da
man netze yii be syet {h'^).
Vrinare {cf. mingere) hd. nd. (22*^)
seichen, pj'ß maciien ( 132), pissen (f),
23). hd. pru-, bru-, gepru- (4) -ntzen;
liar-neii (68, 75), -men (74); hermen (4),
binkeln (109. wett. Kinderspr. pinkeln).
*Vrinaria r. Corona monachi.
Vri-, vrigi- (igü) -narium, -narius
(04) [i. vrinale Hr., locus vbi miiu/itur
132 &c.) ofF eyn ^jjyßpot (l32) scych=
winckel (64). gicl.^- i schütt-steiii &c. (Ki.).
*Vrinus {c/. vr See.) feuriger (74).
*Vrio V. Juria.
*V- V. O-riolus.
*Vrl-tides, -cidis (74) blattcr lochiin
(04). sunt pori vesice plaßenswayßloch=
lein (74).
*Vrius V. Vrus.
Vrn-a,, -ale hil. nd. ey-, e- (75), ay-
(74), nd. em-mer. krug (68). cruch (132).
badkibel (91 )■ totteupar, todtenpare
(vrna 74).
Vrnarium schcffliu (91).
*Vrnarius eyn eymer macher (110
sim.).
*Vrnea v. Vsnea.
*Vrnia v. Orion.
Vrnula aimcr t schopffer (91).
*Vrnus V. Vrbus.
Vro- V. Gry-gallus.
Vropygium der stertz (ii4), bu-
(126), bu- (Ki'\) -rtzel.
Vrruncu-s, -m (120) stilfesen (126).
*Vrrus liuclibovn (93).
Vrsa ber-yn (IG, 4), -rynne (9). beerin
(68). wath (12).
Vrsa, orsa (u. arcturus) mayor der
wagen an dem liymcl (1, iioj.
Vrsa minor (c/. septistellium &e.j
hd. das siben-gcstirn, -gcstireu (1 ), -«tirne,
varr. -stirn, -t gcstirn (110); daß se=
bende stirn (17), daz siebin gestirin (21
Mrg.); dye sieben, sebyn (5) stern. nd.
seuen Sterne.
*Vrsina bercnwurtz (123).
*Vrsinus ein batzen ( a figura vrsi
135).
Vrsulus steinberliu (75).
Vrsus hd. nd. bere, beer. hd. ber,
beyr (13), per, vlg. steinber (75j.
Vrti-ca , -ka ( 4 ) , orthiea ( 5^ ) (cf.
vria) hd. neß-, ness-ele, -ein, -el; nezzel
t nessil t nessln /. (4), nesßil ( 5^) , nißel
(18), neysel (13), habereßlen (i26. cf.
sq.). nd. netele.
* Vrtica gra-, gre- (131) -natiea, -tuita
(26,47,74), graeca- (85) germa- (103, Gf.),
grena- ( i3o, .sum.), ga- (i04) -nica; (ohne
vrtica) gree- (24), garg- (Sum. m), girer-
(47) -anica, greganega (8um.), gratuita
(2()) heitirnez-zili (103), -ila (Gf.). hedor--
uezzola (i3i). hayter- (74), haitter- (6)
-nessel. heytcr-nezela, -nescel, -neschel
( .Sum. ) , -nessil ( 9 ). eyter nesse-1 (2G),
-In (17). habernezzele (Sum. ui). habir=
V8T
nczzile (104). hader- (24,47), herdcr- (85)
-nctcle.
'Vrtica mortua jiinsaug(2(;). bensuge
(17). luMubcscrüt (8.')). dot nesseln (25).
*Vrticare nesselen (68). ver-n. (110,
132).
*Vrtic-atu8, -us (132) vernesselt (68,
132).
■•'■• Vrtic-inetum , -etum (Br. ) neßelen
bussch (19).
*Vrticus ( cf. vrticatus ) zerßleideu
(i. Priapismus 74).
Vrus, vrius (76), vr, g. vris (i4i)
awrochs o. vrhase (74 bis), ein wilder
och.s (110 sim.). vrosse (100). vrind (93).
pntfel (ot). wisintier (95). grosse visend
(120). froscli [i. rana 1, 75). vri uroclissen
(G). vu"rim (102).
Vruum V. Vrbus.
*Vsaga (calcißcis, aas spagus?) drät
(Sum.).
Vsi-a, -o (74, 93) {cf. sia &c.) svinis-
lus (Gf.). sweynlaus ( 74 ). swinwrn (93).
verkensluys (132).
Vs-ia, -ion ( 74 ) , -Ion ( i. .-iubstantia
130) das (HO) dat (i3i) wesen. selb-w.
(74). form der materie (75).
Vsialis V. Vsiolus.
Vsibilis gebruch- (08, 110), gebruych-
(132) -lieh.
*Vsio V. Vsia.
*Vsi-oluS (Msri. raog., 4, 76), -OSUS ''21),
-alis hd. inater-, materge- (5''j, materg-
(6), matir-lich. inertelic (23).
*Vsion V. Vsia.
*V- V. Ver-sipellis.
*Vsitabilis bruclisam (75).
Vsitare hd. v-, v-, o-, 0- t i- (13), ie-
(76) -ben; wouen (10); ge-w. , -wenen
(68). nd. oHcn, gewennen. vsitieren (iio&c).
Vsitatio gewonheit (20).
Vsitatus ge- wonlich (65), -wont ^
-usitiert (110 sim.).
*Vslon V. Vsia.
*Vsnea (^. museus arboris, st. vrnea
Fr ) inieß (73, 153). moß (25, 73).
*Vsocus ags. seolh (94^).
Vs-piam, -quam irg-, yrg-en (18,
21), -on (G), -ent (5), -ents (Das.), -ens
(110=^). hd.nd. erge-n, -ns (68), -nß (132).
yerge-n (126), -s (uo^J). ir-gn t -n-(17),
-ne (9). vmmer (5*^).
Vsque biß off l bis ane (17). biß al
her (8). alßlang biß (65). bet ? byt (Söi^).
o- (5, 17), V- (G, 18), a- (21) -ber, ouer
(23) al (G), alle (17), a. t wolen (21), a.
wente (5), all w. (18), al w. (23).
Vsquehuc biß alhie (17). bis hyher
(9).
Vsquequaque allenthalbin (8, 9). gar
vnd gancz (65).
Vsquequo wie (65 var.). wie- (17, 65,
110 ), wi- (65 var.), wy- (8, 9), woe-
(132) -lange (17, 132), -lang (65, 110),
-ferre f8, 9, 17). alle wege (68).
*Vst-, vstu-, vstul-, ostul-, osti-
arius, t vst-arium ( 75 ) , -us ( 76 ) {cf.
vertigula) vst- schür- (1, 75)^ ofen- (1,
71, 74) -Stab: ofeii-(7.i), ouen- (8, 17, 20),
sclior- (8, 9) -.Stange, -stacke (20). halder
t gerstel (19). vstul- ofen-stang (76),
-wisch (9, 75, 76), -wiß '(8). oueustab
(i30, .Sum.). vst- l vstul- ofen-busch t
VSÜ
VTE
VTR
031
-wiscli ( 75 ) , -Stange ( 4 ) ; offen stangeu
(3). ouen-staf t -staph (Of.). ostul- offin=
tang (9). osti- o. -Stange (8). vstu- o.-
heisser (iio). ofen- (es), otion- (132) -stock
l -wisch.
*"Vstatio burnnnge (20).
*Vstator birner (20),
Vs-, t ur- (-uer-? 6) -tilago (c/.
dictamnus) wolfs millich \<o]. brander-
(Ki".), brand- (Kil>.) -körn.
*Vstilar-e, -i v. Vstulare.
*Vstile sburstecke (i55).
Vstio brennuiig (68).
Vstorium ofenkruck (74).
*Vstrigo der brenner an aller frucht
(135).
Vstrina darre (19). eyst (iioi>, 132).
nast UO8). premistat [corporutn 74).
*Vstuarius v. Vstarius.
*Vstula kertzstall (76).
Vstulare, vstilar-e, -i (42) sengen
(17, 42). be-s., prenncn, protpeeu (74).
ver-s. f -brennen (110 sim.). singin (8,
9). singhelen (1O8).
*Vstularius v. Vstarius.
*Vstuni berninge (132).
Vstura brant f birnunge (20).
Vstus (c/. vstarius) hd. ge-, v'-brant,
-senget.
Vsualis hd. bruchlich i ge-br. (e.'i),
-wonlich, dz in gcwonhcit ist (iio). van
gewonten (132).
Vsualitas hd. gewonlicheit.
Vsualiter hd. gewou-lich, -liehen.
Vsu- V. Vsur-arium.
Vsucapere von gewonheit nenien
(8), czu czilien (9). n. in bi'uch (68), gc=
bruch 0. bcsitzung (110), besytzinge tot
sijn profijt (132).
Vsucap-io, i -iura (110 &c.\ t -sio
{ -tum (76) vberkoinm-, besitz-, gebruch-
ung (110). oynverkrig- off gebruyoh-iuge
eyns dingcs als lanckheit van tzijden
(132). vn-, vnd- (21), an- (17) -reciit, böse
(8, 9) winnung (23), wiiinunge (8, 18),
ge w. (5, 9), -winnen (G), -winne (17), -wind
(21).
Vsufructuare vromeii (68, 132).
Vsufruetuaria eyri tochterse (132).
Vsufructuarius eyner der frucht
mißt 0. enpfaht (iiü^-), nyßt o. entpfacht
(uo^). rente (132).
Vsu-, vsus- (81) -fructus nucz (9).
iiocz (81. nuczung (110). frochniezcen
(13). lib-irueht (68), -frogt (]Oo). lyep-
guyd i -czothte (19). fijpzutht (20).
lijff-tzucht (132), -recht (81).
*Vsuparare {cf. vsurpare) ceannemen
cuun rechte (loo).
Vsura hd. wuo-, wu-, wo- (20, 49),
wou- (77), woe- (132) -eher, woger (13).
woker {23). genieß (i26). perssinge (132).
Vsurare hd. wu-, wo-chern. nd.
wokern, perssen (i32).
Vsur-, vsu- (68, 132) -arium lybge^
ding (68). tocht (132).
Vsura-rius, -tor hd. wuch- sim., nd.
wok-erer. wüclier (46). wucherner (18).
woch-hcrer (21), -erlier (10). woecliener
(132).
*Vsuratio wocherunge (20).
*Vsura-tor v. -rius.
Vsurpare (i. vendieare 75) hd. vn-
recht, zu v., nd. to v. nernen. zu v.
ueymen (19), gewynnen (4). mit gewalt
vnd viu'. vberkummen &c. (6.5). mit vnr.
nemen (8), (;zu beuten (9). vnrethte
n., an-n. ( 20 ). vndrecht n. (18). onbe^
horlich n. (132). zueignen üu erlaubniß
i an recht mit gewalt; zu-schribeu,
-messen, -legen; -geben einer im selbs
0. ander leuten vurechtlich (75). vnder-
winden (20), -vinden (19).
Vsurpatio hd. vnrecht uemunge, au
sich u. (6.">). zo vnr. nemung (23). eyn
n. o. gebruchuug mit vnrecht (110 sm«.).
vnderwindung (9). gewonheit (I4i).
Vsurpatiue vnrecht-lich, var. -iglich
(65).
Vsus ptc. s. gebrucht (110 sim.). hd.
bru-, brau-chunge, ge-br., -bruckunge i
siede (,20j; ubung (4). wonung (23). hd.
ge-w. (21), -wonnunge (5), -wonheit,
-wonte (132). woning ((5) brukinge (23).
Vsus- V. Vsu-fructus.
Vt hd. daz, das (6), vff daz, also,
eben als fest (65). nd. dat.
Vteunque etlicher maß wie es mug=
lieh mag sin (65).
Vtens-ile, -ilia jd. -ula {i. suplex
sie ö^) hd. nd. 1ms-, hd. huß-, -liaus(l),
hauß- (74), hauz- (4), hueß- (20), huyssc-
(19; -gerat (1, 23), -rad (22i>), -rate (74),
hd. -rat (20 &o.), -rait, -rayd (19), -raut
(68, 76), -rot (4). geschirre (9). huß-g.
(65, 75), -gerede (10). gereit.schafft (74).
ger(>schop (22''). ingedo-met ("^2''), -ne (7*).
Vtensilis nutz- t gebruch-lich (110).
beliocrlich zo orbaren t uoitlich ge=
bruychen (132).
Vter ■'sbst. g. -ris, -eris Itd. jtu- (1,
71), bu- (3) -Igen; pulg (74), bulge. bulg,
fuige (21. cf. volge sim. secutorium
&c.); ledern sacke da man win mit
ablet (,i33j, zu tlißcn dingen als zu win
sim ; eyn leder sack (6, 17, 74) zu flie=
ßendingen (74), zu fliessenden ding als
zu wasser t win (6); ledern sag czu
flissin yme dinge (.')'') ; ein lid-erin, -rin,
-ern sack do man wyn mit ab-leßt, -laßt
(134), abe let (66, 151, 152); eyn sluch
da man mit abe list (17) ; schluch, schluli
(68), slauch (74), schlauch (75, 134), win-
sluch (21), wynsclauch, va7\ weinschlauch
(6 4), ein flesch l ein schluch win in ein
faß zu laßen (^110). nd. buch {unt. von
Uterus) l ledder sack to vletende diughe
als to win (23); butseel t leghel (,108).
put- (74), bu- (93, 95), bu- "(Sm. 1, 225.
Suin.), bit- (G) -rieh, krug (1, 74). waschen-
giel (1).
Vter, g. -rius pr. weder (126). iedt-
w. , ir yder (74). waders (Das.). wilihc
(100). meyde iclich (•IT), wye van tzwen
(132).
*Vte-, vti-rina v. Soror matemalis.
*Vterini bruder vou czweyu vettern
(9), fetern (8). eyn halp ge-br. von der
muter wegen (17).
*Vterinus {cf. frater vt. ) hd. eyn
halp (5), halber bruder von der müder
(5), muter, m. wegen (110). half broder
von müder w. (23).
Vterque hd. paid (1), beyde, al b.
(132), alle beid (68, iio), die bede (es);
eyn ietlicher (76) ; ein ic-, iet- (6), erst-
(18) -Hoher vnder czwin (18), zweyn,
zweien (G); ein ietzwedor vß den zw.
(75). iowehg (23).
Vterus, t vtrus (76) {i. siluus sie
1) hd. paucb (1.), buech (20), buch;
swanger b. , bauch (9); lip (fi.ö), buych
(133). buck (23). bort/. (85b).
Vti vb. hd. brachen (10, 65), ge-br.,
-brauchen (9, i.'54) ; bru-en (13). nd. bru=
kcu. niessen (G). uuccen (100). imczen
(6.5).
Vti conj. lid. also.
Vtilis hd. nutze, nd. nutte. nuczlicher
t fruchtbar (65).
Vtilitas nucz - t frucht - barkait,
bruchung (65).
Vtinam hd. ach daz sim. i, vnd (18)
wolde god sim. nd. och (23, 132) ader
w. g. (23). hd. o das (Das.), acli das (G
&c.) wel got (G); ab daz (21); woltegot
(68), wolt got, ach w. g. (110), wolt
(31t'), w. gott (65), w. got (134), ey das
wolte Gott (Das.), ob goyd (19), geue
got (20), ich weit (76).
*Vtinuin {ital. Udine) weyden ein
stat ligt in fryawl (74).
Vtique on zwifel (65). sicher- (68,
110), siker- (100), seker- (132) -lieh, -liehe
(100). ymers (1). vmmer (20). iav. (i33).
ja ja ja v. (5). ja ja vmer {6). ia vmber
(17). ga vmb (18). vorware (21). jo grot
t jo doch (22'').
*Vtirina v. Vterina.
Vt-puta (Br. &c.), -pota (Ki.), -pote,
-pute (81. m. &c.) hd. nd. also.
Vtquid warumb (65).
*Vtra {i. butyrum) ancsmero (Gf.).
Vtricularius sackphieffer (64).
Vtriculi ü. Lomentum.
*Vtri- (110), vtro- (i32), vtrum- (68)
-übet ((/. vtrobique) von beydeu syten
(iio^j. eige- (110''), eygent- (uoi^), ieg-
(68), yge- (132) -lieh vou b. (68), von b.
s. (iiob), van b. syden (132).
Vtrim-, vtrin- v. Vtrum-que.
*Vtrobi vff beydeu sijten (10, 12).
Vtrobique (/. vtique 66 &c.) hd. al
enden , an allen e. in a. syten (68) , sij=
den (132).
Vtro - bique , -libet ( Mss. mog. ) hd.
beyde-n, -nt (17) halben; baiden halb
(6), von beyder wegen (21). nd. beide
haluen.
*Vtrolibet (i. vbi-, vbicun-, vndi-
que; cf. prc.) an allen enden ^ an aller
stat (75).
*Utronienadel in pyramide irmsül
(Gf. 6, 187).
Vtrum {i. an l si 74) ist es 0. ist
es nit I 68 ). weder ist es also o. nit
(110). oft' is oft' niet en is (132). off (20).
weit effte (23). effte, ef (22i>). aber (5
&c.). abe (17, 18). ab (1). aber wie dan
(66 &c.). abe wie danne (133). abdas war
sey (74). wye dan wyse? offt ^ ader (19).
Vtrum- V. Vtri-libet.
Vtrum-, vtrim-, vtrin-que hd. bey-'
der, wan b. (20), vor b. (19), nd beder
wegen, hd. beyd-e (20), -enthalben, an
(110), von (68) bey^en syten. bedensu
den (100).
*Vtrus V. Vterus.
1.Sl>
WA II
Vua (/. yraiiu)a botri dr. cf. viiula")
hd. nd. wvii-, win-. Iid. \v»'iii-bi'ii', dnuif
(i3i). /»/."-bir (r)"^), -berri (93), -körn,
-triibo, -trnb, -trawbo (i), -(hübe {^\(\
12), -dnib (^67), -trovbcl ( 3 ), -drubel,
-tribi'l / rosin (49). oyn wino-trubcl ilO).
-korn (i;5); wi-n-k. (i.ii); trüb ((!), drCibe
bircko (IS), birkorn i'il). borikcni (2(t).
c/.ulber i77). blat {volli 130). luuic-hblat
/ huci'k (Fr.).
*Vua canina v. Solago.
*Vua carbina j*f(ij)n'i.ii wurt/ (7.5).
Vua crispa, spin-se, -a kraiisel-,
^tachol-. .'itirbol-, klostor-, hcri^otts-boor
(Ki".). grüutzi'l (Fr.), pl. nl. cruys-, sto=
kol-, steecke-besyen, brab. cnocsselen
(116).
Vua fecula try-, var. troi-bcl scnff
(64).
*Vua lupina, t vua vulpis (iie) {cf.
strychnuru ) salt-rian (!•), -anicr ( s.5 ).
naolitt^rliad (ii6).
Vua pas-sa, l -sia (1), -ma (23) hd.
nd. rosin. hd. klein r., roßiu, roßyn
(i.ii). resin-on (iiu), -ken (i32); resino,
ros-ine (13), -syne(lÜ), -sin (2Ü\ -cn
(19), -onken (9), -einek (8). r'sinekiu (5).
truckcn weinper (74). roß stickel.
schwelko winber (6). riß- (17), wyno-
(19) -bore, mer trybel (iio). carentken
(132). vayle (19).
Vua precoqua (cf. preeoque) zytig
tnibe (68), wyn-tr. (iio). eyn vordiuue
(132).
*Vua versa dolwurtz (25, 120).
*Vua vrsina s. iohans treublin, nl.
aelbcsye (iie).
*Vua vulpis V. Vua lupina.
*Wabulca v. Battudo.
*Wa- V. Waran-disare.
*Wallare v. Vallare.
*Wamasius i-. Diplois.
*Vuäpiiius {aus vua X pampinus!)
win plat (5^').
*Vuandalus nuinid H4i).
*Wang-a, -o v. Vanga.
*'Wangi V. Wanti.
*Wanna {van, i. gregaria) vvani (104).
Wa-, vua-nti, wangi (Sum.) uusti-
linga (Gc). fustelinge (.Sum.j. hant- (r,f.),
han- (127) -seuoba. vuantaos liantschuch
(141).
*Wapur V. Vapor.
^■Warandalizare '■. Disbrigare.
"Warand-are v. -izare.
"Wa-, vua-randia, -randa (ö^) hd.
war- (G), wer-, sicher-uiige; verschafft
in eim kauff (110). nd. war-e t -scap
(147); mer- {sie 23), seker- t schudd- l
ward- (132) -inge^ beschermuisse (i32).
Waran d-izare, -isare, -alizare {v.
disbrigare) -are (74), -iare 147), vua-
(152), wa- (üusgestr. 19) -disare war=
scap doin ten rechten (147). werschafft
thuon (110). wären (6). wereu (74). wa=
reu (19, 147). vulstan (19). wayre ver=
stayne (152). waranden l beschcrmen
(132).
*Warania fl. in recia wernitze (74).
War-anio l -nio &c. (Gl. m.), -an=
nio, pl. -niones [pl. 104), -annones
(Gf.) {i. ad-, e-missarius) reiuno (Gf.).
VUL
reniiun (104). auarniones {alph. vua-)
reinnn (I4i).
*Wa- V. Ba-silia.
*Vuea (membrana vuea ki.) aug=
apft'el (t!4).
*Vuedus V. Vuidus.
' Wehregeldum (wereg. &c. Gl. m.)
wehr-, mann-, suhn-geld ; die solch g.
nehmen iieissen schwcrdt magen (ki".
Mrg.).
Vue-re, l -scere (110, i32j {i. huniere
l impinguesvcre gg &c.) fachte (8), feucht
(9, 110), vuchtich off vet (132), feißt (110)
mach in (8, 9), werden.
*"Wesera (/. ) wesere (22i>).
*West-, best- ( 1 ) -ualia, l -ualio
{ciuitas 16), -falia (23) west-ual (7G),
-falen (5), -folen (21), -f.- (23), -foln-
(17), -feien- (18), -uale- {b^) -laut, uestual
land (G). best-ual (1), -val (7i).
"^Westu-alis westuale t -uola id. das
laut o. der darin wonet (75).
*'West-ualus, -falus (23) eyn west-
fale (23), -feling (18), -ueling (5 &c. ),
-ueliger (17), -folingk (21). Mr^. in 3 :
■westualus est raptor , ffur friso,
saxo <iue latro
Dünne preye grob brot lange meyle
l-'iit in bestvalia si non vis credere
tempta.
*Wet-phlaria, -pflaria ( ciu. ) wet-,
var. wetz-pflern (74).
Vuidare (Br. ) feucht (iio), vucht
(132) machen.
*Vuiditas naßheit (iio &c.). feuchtig=
keit (110). viichticheit (132).
Vui-, vue-dus hd. naß, feucht (no).
nd. nat t vucht (132).
*Wi-, wy-erma, wygenna (23) {ciu)
hd. win, wyen (1). wene, wenne, nd.
wein, gew. in oste-, ost- (23) -rieh.
'^'Vuigena (genus anatum) teling, angl.
teele (uo).
*Wilhelmita {i. vnus de ordine wil=
helmi 76) wylhelm-er {b^, 74), -iter (1).
*Windasiuni v. Troclea.
*'Windicas pl. uuintinga (Gl. Cass. cf.
Gf. 1, 761. Dz. Wtb. 654. Holtzm. Kelten
174).
*"Wyntus [avs ventus x) wynt {b^).
*Uinus r. Vincus.
*Vulago V. Vulgago.
*Vvilerare 0. Sangw^inare.
Vulga (i. sacculus 110 &c. cf. bu-,
pu-lga) wat- t leder-sack (ss). wetsch-
ger (91).
Vulg-, wlg-, wulg- (3;, volg- (Sn,
95), vul- (17), t volet- (74), vulf- (91),
vast- (47) -ago, t -anie (26), vulgame
l bulganiea (.Sum.), fulga (87^ 146) {cf.
asarum, eyelamen, perpensa) hd. nd.
hasel-, hasell-(2). hasill- (4), haisei- (,G),
hasen- (47) -wurtz, -vurcz (3), -wortz,
-wort, swerteln (17). erd-öpffel (25).
-epffel(9i).io/i.kopilnyk (4. al kopytnik^
kopidlen).
*Vulgar {populus) pulgar (127).
Vulgare hd. gemeyn-eu, -machen. ?ic?.
gern eyn.
V. prouerbium gemein sprach wort
t sprech-w., varr. sprich-w., der volcker
(65).
VUL
*Vulgaria {vf. u\. m. h. v.l aus
magaria?) gartenhut (v4).
Vu-, vo- (IG) -Igaris hd. gemeyne.
g. folk ^8, 9). folichlich (IG).
V. sermo gemein rede deß volcks
(65).
Vulgaritas gemeynheit (20).
Vulgariter hd. gemcynlich.
Vulgatus dem (68) in das (uo) volck
geoffcnbart, l vßgeriefft (HO).
Vulgo gemeyu-lich (132), -liehen im
volck (UO).
*Vulgor [st. vultur) gyher (20).
Vu-, w-, V- {V. plebs) -Igus hd. nd.
volck, gemeyn v., g. bieffel v. (88). eyn
g. o. V. (HO), g. fulg 1.5b, 17). gemeyn-
ne (5), -heyd (19), -te (i32), -de (20).
wolc (100). velt volck; pouel (75). bu-
t pu- (75), bo- (91), po- (Das., Ki'^.), bo-
(46, 126) -fei. gepouil (9). das meere (66
&c.), mer (67), more (70), mor (134), more
(151).
Vu-, vsr-lnerare hd. nd. won-den,
-üen (17). hd. wunden.
Vulneratio wundunge ^20).
Vulneratus ge- wuute (IG), -wont (20).
*Vu-lnetrum ags. moldcorn (94»).
Vulnus hd. wu-, wo-ude, wund. nd.
wunne.
Vulpe-, wlti- (5^) -cula, i vxdpissa
(74), wlpella {dim. Br. &c. cf. alopicia)
fuss- (5), foß- (18), fuchs- (9, 75), fogss-
{b^}, vos- (23) -inne. /*(/. fußin. fusch-
(6), fuch- (46) -sin. foysinde (13). vohin
(74). foch-in (74), -e (93). fuch-lin (IG,
75a), -sa {i. vulpes i4i), -sei (75;, -ßin,
var. -sin (74), -ßlin, var. fychßin (64).
Vulp-es, -is, -wolpis (ij^), wulpis
(25) hd. fuhs (25), fuch-s, -ß. -z (93). nd.
vosse, voß (132). uohe (i04). fogiß {b^).
foysse (19). foys (13). foße (10). fos (12).
fosche (133). fosch (18). vusch (77). fuschs
(6). fußsch (5). fußsche (12). fuße (20).
fuß (17). füß (49).
*Vulpi-eum, -um (4v) {herba, cf.
vlpitrum. herba salutaris.) remese
(85). paules (47).
*Vulpidis {i. magnus) großer (74).
Vulpinus fuchßi-g (68) , -n (110).
vossig l loeß (132). listich (68, 132).
fuysseii (19).
*Vulpis V. Vulpes.
*Vulpissa V. Vulpecula.
*Vulpium V. Vulpicum.
Vulsella nopeysen (Agr.).
*Wlter V. Vortex.
*Vulteriiius v. Vulturnus.
*Wlticula V. Vulpecula.
*Wltix V. Vortex.
*Vultuositas trurigkeit (68, 110).
droeuicheit (132).
Vultuosus grung-, gremp-, ibe-ler
i seltzen (120). trurig (110). traurig (9).
drürik 18). vnwürschig (Das.).
Vu-, w-ltur, t vulturius (125) hd.
nd. gyr. hd. gir (6, 34), giyr (13), gire,
gier, geyr, gyher, geier (4): guR (102).
W-, vsro- (5*^) -Iturnus, vulterinus
(147) ity. ventus) hd. nort-ost (1, 5 1,
-west, -wind (67). ost wint (23). nord
dost {b'^). n. oist (i47).
XEN
XER
XPA
G33
Vultus hd. nd. ange-sicht, -sich (5).
ant-litze (8, 20), -litz (Gib, gs), -lutz (93),
-lit (64, 76), -leit (6), -lat (23). hd. antz-
-litz, -lit (75), -dyd (19). wand-el (93),
-elunge (27"=). wille (i30. quod per eum
voluntas cordis ostenditur i30, sim. 66 &c.).
Vulua {i. cauea 75) wambe (Sum.).
fotzeii (75). fut (75, 93). freulich schloß
der geburt (65). buc (loo). buch dore 0.
cunnte (8). conte (108). porte (90). frau-
wen schäm (70), gomechte (ö^). eyn saltz
meste (5. nach der alten Form dieser Ge=
fasse), vlg. vogelhuß (75).
*Vulua (X vlua) sehlefF (74).
*Vul-, fut-uaria (i. garum olens,
garosmum) schaamkraut (i43).
Vuluula fotzel (75).
*Wolinen v. Fulmen. ,
*Wolpis V. Vulpes.
*Wolturnus v. Vulturnus.
Wo-, fo- (76) -rmacia (cm.) wurm-s
(74), -ß (76).
Vuula, vula (2.5) (dim. Br. ; ^. exi=
reuma 75, vua i epiglottis 64) das zep-
liii, var. -el (uo), die huyck (i32j in dem
halß. aufonplat {cß ür. wtb. ), auf. vff
der Zungen , vlg. vfel (75). aten- (93),
attem- (64) -blat. atem, atemplat (74).
luike (Chytr.). huge in dem halse (109).
liong (8) aus houg, daher honig (9).
winberlin n., die layen haissent ez daz
blatt (77 unglossiert). blat (25).
Vuularia t. bonifaeia, bislingua
&c. hauck-, hocken-, auffen-, zungen»-,
nl. tougen-blat (i43). nl. keel-, tapkeus-
cruyt (116).
*"Wulgago V. Vulgago.
*Wulpis V. Vulpis.
*Vx-, vz- [au.'i aux-) -esis i. ampli^
ficatio verwydynge (i47).
Vxor hd. nd. eyn hus fraw sim-
wyb (68). wijff (132). eewyb (110). eelichs
weib (75).
Vxorare hd. nd. frau, hd. frauwin
sim., eyn frawen sim., wyb (68, 110),
wijff (132) nemen , off truwen (132).
wiben (20, 46, 76, 110). hilligen in die
e« (iio). heylighen (132).
Vxoratus einer der ein eewyb hat
(iioj. hd. ge-wibet, -wibeit (5), -wybder
(96), -wipt (17). nd. ge-wyuet, t -heyliget
(132). hyngeluckt {sie 68 !).
Vxorius quenoman (Gf). wyb- (68,
110), wijff- (132), ee- (65) -ig (ilo), -lieh,
ein fützler (Das.). nl. en wijffwl, Jan ligt
achter, die voor wooiit als t'huys om=
gekeert is, dacr t'wijf den broeck draecht
(116).
*Vxula bossen des flachs o. hanffs
{quando ex aqua trahitw 75. wetterau.).
vchse, vchßel (74. (/. axella sim.?).
*Vzesls V. Vxesis.
X
Xandieus v. Sandicus.
Xenia (sg. f.) gäbe (8). gobe (9).
clenode (H'O). claingiibe als oster aiger
i aliquid pro nouo anno vt knwe, kalb
in die kuchin; et. hochzitlich tag der
kirchwihung (65).
Xenium hd. clein-ode (20), -node (5),
-oyd (19), -ote l gäbe (155), -ot (8, 9,
110b), -oet (132), -et (18, 68, 11(1% -heyt.
eyn clainheyt (G). clenode (23). presen-t
(132), -tz (68). eyn meß-kram (110b),
-krom (iio^).
*Xenodium eyn gast (23).
Xenodoci-anus, -um v. Xenodoch-
arius, -ium.
Xenodoch-aria , -iaria ein gasthuß
fraw (iioj.
Xenodo-eharius, -ehiarius, -xiarius
(110b), -tiarius ? -eianus (74), -chus (75,
76), eenodocharius dl, 19) hueter der
bilgram ( 75). ein spital- ^gasthuß-meyster
(110 sim.). gast-knecht (75), -helder (19).
spitaler (75). hospituelre ( 11 ). verweser
der ellendenherbcrg o. selhauße (74).
Xenodo - chium , -cium ( Br. &c. ),.
-xium (75), eenodo-, coenodo- (Gl. m.),
cenudo- (67) -chium, l -quium ((ii. m.),
-xium (9) {i. cenobiura q. v. Gemmae)
hd. gasthus sim. hospit-ael (11, 19, 20),
-ayl (19). spit-ael (132), hd. -al. spet-
ale (17), -al (8), -tal (loo), -il (9). bilger-
(91, in), bilgerin- (64) -hauß.
*Xenodo-chus , -tiarius v. -charius.
Xen-os, -US eyn bilg-erun (6), -erin
(8, 23), -riu (46). pilg-erim (9), -erin (5),
-rimin t -er (18).
DiGFENBACH Glossarium.
*Xenuni (i. clinodium, st. xenium)
klainhait (76i.
*Xeracus spacierstede (147).
*Xeralaphus v. Zerolaphon,
Xerampelinus rebpletterrot (m,
140). nl. blond oft vlas verwe (116).
*Xerapelma v. Serapelline.
*Xerare ( /. rotare ; aus girare ? )
raden (19).
*Xerephegia v. Xerophagia.
*Xeroferarius v. Xerophagus.
*Xerofugia v. Xerophagia.
Xerolaphus &e. v. Zerolaphon.
*Xerol- V. Xer-ophagus.
''Xeromirum v. Xiromjrrrhum.
Xeron trucken (68, 110). drughe(i32),
Xero- &c. V. Sera-pellina.
Xero-, sero- (8, 9, 75), eero- (8, 17),
zero- (8 &c.), xeno-, sicco- (75) -phagia,
xereplaegia (76), t xerofugia (147), sero-
phagion i23), -phia (17), -pha [q. v.),
cerefegia (9), zeropheugia (17), nerofa.--
gia (74) lid. trucken (74, 75, 110), dorre,
dürre, nd. drughe (i32), droeghe (i47),
droge (23) spyse, hd. spyß. speys t kost
(9), speyse t klein essen (74). dürre kost
(8, 9) als erbiß (8). dorre l duer kust
(17).
Xero-phagus, -fagus (74), -lophagus
(147), -ferarius (132. X cerof.) truckeu=
erkostesser ( 74 ). der trucken spyß yßt
(uo). die drughe spijß eyst (132). die
etende is droeghe dyngen (i47). frasat
{pl. 46).
*Xerophalus v. Zerolaphon.
Xerostate i. disciplina (Br. ). ziicht
(74).
*Xers-on, -um ( Mss. mog. aus xeron
X chersus ? )j /«?. erde.
*Xestes {i. vrceolus) cruyke (147).
*Xia {vestis Gl. m.) erekrud (47).
*Xiliphon [i. saluia) selve, eyn cruyt
(147). Cf. silium salue &c. ?
*Xil-0, -on (Geminae, Voce, ex quo) liolcz
(8, 0). hulcz (17).
Xi-, si- (64, 76, 123) -lobalsamum
((/. silium) balsam-holcz (8, 9, 64, 76,
93, 123), -en hylcz (17).
Xilophagi wurme die fruchte essen
(74). xylophagus i. lignum comedens,
vermis ligneus; xirophagus i. qui fruc=
tus tantum comedit (Br.).
*Xim-a, -on v. Zima.
*Xinon i. purtus t litus gestatt (74).
*Xiofagus {aus ichthyophagus Er.)
vischeter (147).
Xiromyrrhum (Br.;, xeromirum (74,
i47)truckeiie salb (74). salve dye droeghe
is (147). myrrhen fruclit (uo &c.).
Xirophagus v. Xilophagi.
Xiros (Br.) vrucht (uo, 147),
Xp- cf. Christ-, in den Voce, geson^
dert u. theilweise verschieden glossiert.
*Xpa {st. erista) eyn heim (76), h.-
czeichen (4). cleynod (9).
*Xpana {herha) cristian (47).
80
634
ZAL
Xpiiini-smus, -tos (Mss. mog. ■) hd.
oristiMilicit.
Xpianismus lin ihristcnlich ordc^
luiiig o. ilcr oliristeii glaub (, i lo ). kri-
(es). kcr- (iss) -stondoin.
Xpianitas diri- (iiü), ker- (i3«) -sten^
holt.
ZEL
ZEL
Xpianus t-yii oliri- (no), cri- (23), ' Xpo-tocus, -ceton (7fi) hd. gottes
kry- (1!>), kor- (i:i2) -sten. hd. ein cristen miiotor, mutir .•>/?«.
mcnscli ,s7?/t.
*Xpoceton u. Xotocus.
Xologus (i. adulator\ X chrysolo
gu8?) snu'clilir (l) smcror (H). swercr
(9. alx Anrufer Christif).
Xpus (potfus per ch iio &c) gc-hei-
liget 0. -salbet (uo), -eclter o. -salbeter
(0). die heilige kerst t die gesalflFde
(132). crist (23)
*Xuma, xvmgia v. Axungia.
Y . I
Z
Zaba (/. monomentum 76 aus inu=
nimentum (;i. m. !) gisara-mie (Gf.), -ue
(i4i), -bc (131). kiser'-wc (Gf.), -vee (i3i).
cyn grab (9, 17, 74, 7g), grap i8).
*Zabel f/r., faculentia l fulgetum
lat. .srlu'in (74).
Zab-erna, -arra (i.'iG, i47), i zalburra
(147). l caberna (G(.) (i. area, man-tica
20, -dica 76. cf. taberna^ scrine (Gf.).
malaha (§6, Gf.). maele (20). malbe t
^ pulge (Sum.). eyu klcyder käst ( 17 ).
claider- (76), gewandt- (74) -kamer. een
com (lOs).
Zabolicus duuelcz (20).
*Zabolon v. Zabulon.
Zabulinus (i. diabolicus ßr. 68, 110.
cf. sabulinus) zandich (132).
Zabulon, zabolon (7G) {i. filius L{§
Br. &c., areiia 68, i32, habitatiu 76 sim..,
diabolus Br. cf. sabulon) tewfel (9).
zant (132). starcker 0. wonung (74).
Zabulum (cf. sab.) sandt (64, 68,
110). grmitt- (12. 75), trib- (76), trj'p- (3,
9), trop- (8) -sant. ein leicht erdtreych
(64).
Za-, t ze- (Sum.) -bulus (?'. diabolus
Gemmae, Voce ex quo) dufil (8). tiuel (Sum.).
teuffei t zobel (74. cf. tebellus &c.).
*Zabur-na, -ra v. Saburra.
*Zadu-arium, -ra v. Zeduarium.
*Zagauiuni tierAvald (76. aus zogra=
phium tierbild?! cf. sqq.).
*Zagra-, zoagra- (iio) -phium, -phia
(76. iio) eyn tier- (9), dier- (17), dir-
(8) -gemeldo.
*Zagrapho ( cf. zalatro ? ) vnnucze
rede (9).
*Zagra-, zogra- (löä) -phon, -fon,
-phus (74), zoagraphus (uo) {i. scrip=
tor anirnalium no, pictor 77, aus zogra^
phus) eyn moler (8, 9, 74), mcler (17, 155).
Zair V. Zar.
Zalata v. Zelata.
*Zalatro {aus balatro X zelates 5. c/. ;
i. vaniloqu-us 75, -i 76, homines grandis
ser'monis &c. 110 &c., defractor t oblocu=
tor 7.i. ivutiles leccatores 76, 110, untevsch.
von zelotes, cf. zelator) vn nuez miß
Sprecher (,17). an-n. messe-spr. (8).
*Zalburra v. Zaberna.
Zama, zania v. Zizania. "
*Zcirtia v. Zyma.
*Zapo ist. sapo) seyff (19).
*Zar, zair (Br.) apprill, der manat(74).
*Zarab-ara, -olla, -ulla v. Saraballa-
*Zarnab-adium, -um i-. Carnabum.
Zarumber v. Zeduarium.
Zarz- V. Sals-aparilla.
Zea roßfuoter (9i).
*Zebulus V. Zabulus.
^Zecha, var. cecha [sed haut latinum)
zeche (75).
*Zedo- V. To-mentum.
*Zedu-arium, bissw. -ara, -ra (76),
-ar, -adum ((J), za- [6s), ce- (1, 26), se-
(5^) -duarium, zetpha-rium, -ria, -ra
(3), -r, zedoari-um (Gf.), -a l zadura,
gr. Qauipa (in, V. a. 1618), soduara (,93),
zit-, cie- (15) -ouale (93), -dnale (1, 1.5),
-barum(.iofi), ee- (96), zi- (149) -tuarium,
ceduaea i zyziber ( 125 ), sedbar (3),
siduar (11, 19), zod-oare (93), -ear (77),
l zud-uar t -arium i -raga (74), zuzur
( Sum. ) , zarumber ( Ki. ) , cytrüia ( 26 )
citawar (Gf.). zitvare (Sum.). zitwar (1,
4, 4, 50'\ 93, 149, Gf.). z. bace {lat.? Gf.).
zitewa (r 8?). zit-, czit-, bissw. zitt-war
(74), -wer (3, 114, Sm.), -ber (4), -wan
(6, 15, 73, 74, 76, 110b, Sm.), -wen (64,
110», 114, 123, V. a. 1618). zeitwan (1).
czydw-ar f -er (19). zed-, l ced- (85),
czed-ewar (5, 96), -ewer (5^, 17), -war
(18), hd. nd. -uar, -wer (46), -e wort
(23), -ar (20), -arboum (68), -cweu (zedua-
ra l -r, von -rium untersch., ähnlich
.Sm. 4, 295). seduer (22^). zistwer (26).
Zelare, t -ri (76) hd. lieben t hassen
(110), lip hau l haßen t fulgen, folgen.
lyp haben t nach-f. (21), lieb h. t hasen (6),
hefftig leben (1). nd. leff heuen (23).
! minnen (100, 132). nydin (8). neyden (9).
1 uide haben, nidick sin. liden in jm selbs
(65).
*Ze-, za- (68, 129, Gl. ra.) -lata, zilato
{q. cf. 76) {i. grando, aus ital. gelata X
XaXaC«? hagel (uo &c.).
*Zelates {cf. zalatro) er abschnider
(75).
*Zelaticare i. vinei-re t -are (76).
Zelator {cf. zelotes) hd. liphaber
szm. ; rechtvert-ig 1. (8), -iger (76); lip-
heber (18), -hewer (17); liebhaber. nd.
lieffhebber (i32), leff heuer (23). ein
begiriger (60). eyn recht tuer der do
gerne recht tüd (15).
*Zelificare inbrinstig t begirlich ma=
chen ; groß begird t b. zu liebe bringen
(65).
*Zelopipium v. Zelotypium.
Zelosus begirlich mensch (65). arg-
waniger, mj'nner, reylicher (74).
Zelotes (^'. zelator Gemmae, Voce, ex
quo) lieb- (110), lip- (8) -haber.
Zelotypa mulier angsthafftige frouw
(65).
Zelotypare buleschaffen (19). le.stern
l virdencken (8, 9). eifern (75). hassen,
argwanen (74). wantrouwen (132).
*Zelotyp-erium v. -ium.
Zelotypia arg-won (uo), -weuung
(74). eyn arckwau der buolschafft (64).
eyn quaet vermoeden (132). vnmessig
groß lieb (65). ebrecherin 0. krieg tus=
sen man vnd wip (8). eebrechunge t bo=
ser won vnd argdenklichkeit czwischen
man vnd weyp (9). vnwirßkcit (74).
*Zelotyp-ium , -erium (46), zelopi^
pium (sie 4) {i. dedecus 66 &c.) hd. nd.
vnere. vn ee {sie 3).
Zelo-typus, -topus (1) hd. eebrecher.
zuman (zinuan?); arg weniger (74). arc-
ZIM
ZIU
ZUR
635
wanic (xoo), -weniger t argwoniger l einer
der da sine gemehelin also lieb hat das
er nit mag liden das sie eim andern an=
hang (65). eyf-erer (75), -riger (74), -rar
(1). ein mitgemeiuer i. qui amat meam
t ego suam (64). groß libe (8).
*Zelulus strengheyt fiir die gerech=
tigkait (74).
Zelus hd. liebe t haß, lip t haiß
(18), lybe (21), nyt, nid (6), neyde i
czor (9), nide l böser zorn (65), zorni=
cheit (110, 132). mynne (132). groß be=
gird die recht als furig b., gundung &c.
(65). ernst, folgunge, argwan (74). argwaen
(20). fientscliaft (25). eynbrunst (128).
stede- i stren-keit (8). gut strenckhait
das vbel zu straffen (65).
Zema eyn dring koppe (17). trinck
köpf (9). werff dopli (8).
*Ze- V. To-mentum.
*Zeno- V. Ceno-, Gyno-.
*Zenolus {i. nodus calami) halmsknopff
(74).
*Zenontina zendata (Gf. 5," 689).
*Ze- V. Ge-ntaeulum.
*Zentauria i-. Centaurea.
*Ze- V. Ce-phalus.
Zephy-, zephi-, zephe-, zyphy-rus,
cephiros (76) (c/. sephirus, ventiis) hd.
nort-west, -vest (76), -wiiit (G Anh., 76);
west-n.-w. , ost-n. -w. (lö), w. -norden,
wester- (67), nort- (75) -wint. weest (11).
*Zerap-, zereb- v. Serap-ellina.
Zer-na, -ua (74) {i. Scabies 74, petigo
23) scorff (23). gi-ind {in Aegypto 46j.
*Zerola-phon, -pson (17), xero- (Br.
&c.), cero-^xera- (^76) -laphus, -lophus
(147), -phalus (110'"^) {i. ceruus siccus,
enevs &c.) eyn gegossen hircz (17), hirs
(9, 9). en hertte van metail of holt (147).
*Zeropheugia v. Xerophagia.
*Zerua v. Zerna.
*Zeta V. Ceta.
Zeta, zetha, l zetula (128) {in pa- l
confe-ssione b. thume; i. vestibulum t
deambulatorium l calamus [■•it. thal.
76. aus Staixa) hd. nd. kamer. lieyme=
like k. (147). hd. chamere (Sum.) , kam-
ara (Gf.), -mer, -e (18). sumer-hauß (74),
-hus (76, 93), -huß t -lob (ü). wasser-
hauße, -laube(74). stoue (109,132). ereker=
stubicheii (125). dornse (i09).
Zeta hiemalis tung (127).
Zeta-rius, -sus (40), käme- (6), kam-
(46), keme- (23) -rer.
*Zetph- V. Zedu-arium.
Zetula V. Zeta.
*'Leza.{i. Caput) hoift eop ; schedel (147).
Zygarus {i. adueua t auicula) citzun=
chen (125).
*Zilato [i. grando t est proprium mu=
rerularum [st. merularum] talium ro-
lucrum 76. c/. zinzulare X zalatro?)
V. Zelata.
Zyma, zima, l xim-a, -on (74),zeima
(149) {i. fermentum , peccatum , locus se=
cretus 110 &c.) tei-ßem (iiooj, -sen(iioa).
deys-sem (8), -om (132). deychsin t heuesel
(20). tesem (74). desme (i49). sawer-teyg
(9, 4), -deick (3). hd. suer-taig (46), -deich,
-dig (17), -ding (21); hebel (Das.), heue,
ho<=fel (46j, sur he- i hef-fel i teyg (9).
vrhab (1, 74). zurdech (23). heeff-e (11),
-el (90). gyre, gyr, hefel, sawrtaig (74).
*Zinia V. Cyma. Simista. Zyma.
*Zyina, xym-a, -on (cf. simma Gl. m.)
heymliche kamer 174).
*Zi- V. Ci-malia.
*ZirQare suern i suer machen (21).
sweren (8). brot suren (13). semern (19).
*Ziinata {aus sigma) ein tafel (110,
132).
*Zimatus v. Simista. '
*Zy- V. Cy-mbalum.
*Zi- V. Sisy-mbrium.
*Zimus adj. {.^bst. Gl. m.) heuetht (20).
heefficli (11).
Zingi-, gew. zinei-, zinzi-, cinci-,
gingi-, gingy- (120, gingim- (122), zynsi-
t sinsi- i czineze- (4) -ber, zinz- (87,
122), ging- (87. Mrg.) -ibero, -ibrum
(122), gingl-ueris (125), -briiiin(Gf.) {cf.
quibarus) gingiber (Gf., Das.).ghengeber,
gheengeuer (11). ghyinver (132). hd.
ing-, yng-eber, -über (87), -ber, -wer.
eng-eber (8, 12), -ver (22), -wer (10, 23),
-bir (6 Anh.). igewer (16). igwir (5^). im=
bir (75). imber (6, 65, msc. 73, Das.). ym=
bar (12:.). ymber (G4. 76). inber (111).
cinciber confeetum conf'ect von igwer
(1), ingewer {b'^).
*Zineula {aus zinzala sim. X cimex)
wantz, wentel (74).
*Zingna (pisci.s) dorn (87).
*Zinsilla {rf. zinzala) v. Bibio.
*Zinstias i. lanceas (76). Cf. Gl. m. v.
zibynnus.
Zinzal-a, -ia (i32), clnzala (Gf.), zi=
zala (u. Culex) thaha, daha (Gf.). ein
muck (iio), mugghe (132).
Zinzalax'ium (Br.) ein muck- (uo),
mugg- 1,132) -en netz.
*Zinzal-ia v. -a.
*Zinziare v. Tintiare.
Zinziber v. Zingiber.
*Zinzil-, zinzi -lulare v Cineillulat.
Zinzulare.
Zinzi- i 147, Gl. m.), zinzin- 1 129) -nare
vox pardorum.
Zinz-ulare (Oi. m.), -ilulare (Ki.),
-illulare (123) {cf. tintiare, cineillulat,
zilato) vox merulae (Gl. m.), irmidinis
(123). zwitschern wie eine schwalbe, Mrg.
meer-schw. t zaunkonig (Ki'\).
Zir-bus, -bum, -ibum v. Cirbus.
*Zisi- V. Ptisa-narium.
'^Zitastrum ( : zythus) kofent i friß=
hier (125).
*Zit- V. Zed-uarium.
Zius {cf. Dz. wtb. 377) fetirro (127).
*Zizala v. Zinzala.
Ziz-, siz- (64*^), cys- (5^) -ania {i.
herba peruersa 76 &c., l seges 66 &c., lo=
lium) hd. nd. rade. kade {sie 85). hd.
rade-n (17j, -1 (13); eyn raid (18); rat
(6, 76), rath (49); ratt (37=i); rat-en (8,
4), -ten (64, 65, 134), -in (1), -te (5, 93),
-teln (69, 7o); ravtt (46). yn-kraut (9i),
-krut (110). oncruyt (i32). boßer same
des vnkrucz (65). hederik (i09). treffs
(38). tepstz {sie), knille, liblocher; Anh.
knul l lut blech (6). knülle l lülleche
95). lulch (114). lulch, trepseu (Ki».),
trespen (Ki''.),kuhweizen, brandkorn(Ki.).
ziza- t za-nia (7g), zam-ia (129), -a (147,
Br., Gl. m.) est genus pilosi raoiistri t cZe-
ceptio (76 sim.). argelist, ferpelcy, begrijp
&c. (147).
*Zyziber v. Zeduarium.
Zizipha zi- (91), ci- (125 Mrg.) -beben.
*Zizu-ca, -ga v. Galla.
*Zoagraph-ia , -us v. Zagraph-ium
-on.
*Zoda hauptwetag am lincken ort (74).
Zod-, zoz- (136) -iacus diertrager(fi5).
der schlem circkcl des himmels &c. (Das.).
*Zoeticus V. Zoticus.
*Zoga V. Soga.
*Zo- V. Za-graphon.
*Zome-ntvun, -tum v. Tomentum.
Zona hd. gurtel ; ein breyt (69), braite
(134) g.; g.-snor sim., -schnür (G); gordel
(18, 49, 132) (ader 18) snoer (18, 46). gur=
dcl (11). g.-snor (23). snore (10, 13), senne
12) i baut, sene (5^). schnür (110). snur
8, 9) t laut {sie) l zirkel in dem hym=
mel (8).
*Zonabidentis wiillyn gurtel von wol=
len (9).
*Zona bullata gespengelt girrel,(9i)-
Zon-, zonol- (76) -arius eyn gurtel
schnür 0. seyl verkauffer 0. macher (110,
sim. 132). gortelmecher (17 sim.). gurte=
1er (9). sailer (76).
*Zonium gurtel (uo). gordel (132).
*ZQnol- V. Zon-arius.
*Zonopelicia i. vestis de pellibus facta
(76).
*Zoroastruni Icvendighe stern (i47).
Zo-, zoe- (uo) -ticus, t -tipus (74)
{i. vitalis) leben-dig (uo), -lieh (74).
leuendich (132 ).
*Zoz- V. Zod-iacus.
*Zuceara zuckerleutrung (74).
*Zuccarum {st. supparum ?) troye (Fr.
2, 390^).
*Zud-arium,-raga,-uari\Zeduarium.
*Zukarium, czucura &e. r. Sueca=
rium.
*Zunf-a, -ta (Gl. m.), -fta (64'') zunfft
(64).
*Zura {i. pars tibie cf. sura ; anders
Gl. m.) ein wade (uo). die wanghe off
braede van den beyneu (i32).
Zurglare mulorum clamor (Gl. m.).
80*
ADDITAMENTA ET EMENDATIONES.
Asterisco (*) manet sua vis. Crucis sigiium (7) demonstrat singula additamenta tanquam novas rubricas e
fiterafum ordine injungenda esse. Additamenta certis lineis rubricarum antiqtiarum inserenda harvm linearum numeris,
signo .,Z.'' addito, iudicata sunt. In rubncis nude poidtis signa „w." et „s." rubricas illud Glossarii, hoc Additamehtorum
indicant. Signo „Gl." Glossarii nostn vocabula et rubricae distinguuntur , praesertim ab additis in hoc append^ce.
f Abaculus ein kleyns credentzlin (64^).
Abacus credeutzy (64^).
Abbacinare ital. bedeutet so wenig,
wie abbagliare, die gewaltsame Zer-
nichtiing der Sehkraft.
Abdicare abkyndeu, versagen (64<^).
Abdom-en (Gl.), -ina anbana (154.
st. aiicana V).
Abeee- (Gl.), abc-darium ein sibel
(151).
f Abgregare zerteylen (64^).
*Abhoniinari vnmenscb-lich geparn
(151). -elichen geporn (102).
*Abhominatio greußlichheyt (löi).
grüß- {nicht pruss-!) -lickeit (152).
Abhorrere fifurcliten 0. grauwen (löi).
*tAbhortio s. Abortire.
Abiga f'eldc'v]n-e.ssen (i4o).
Abigere zertrciben (64^).
Abortire (Gl.), abhortio geburt
v'thnnen (i5i).
Abortiuus todes leibs fruchte (64*=).
*f Abrago s. Amphibologia.
Abrotanum ebreyze 1,149). gartba-
gen o. abrautcn (26), -w, Mrg. nd- aver=
rüde (153 i.
Absinthevmi weyrmut (i52).
Absonus awj'sig (^1021.
*tAbsordus v. Absurdus.
Abste-mius (gl), -nuus weynkyn=
diger quasi a vino abstinens (64^).
Abstractum ge-vronit, -vriet, -eyn=
litzet (1.55).
Absurdus, in Vocc. ex quo alph., in
152 loirklich. absordus. vnge-horiger
(152), -hode (sie I5i). absurdum ein
unge-hort, var. -burt, ding (65).
Acacia slesaf (U9). accacia sieben
BaflFt i25. 26.)
Acal-ephe (Gl.), -ipte eternezzele
(149), -ipha (i) agaricum ayter nessel
(26).
*tAcalipte &c. s. Acalephe.
*Acantum (:< adiantum) nezzelsat
(149).
Acantus wisdorn (149).
*f Aearis .s. Acorus.
Aeat-ium (Gl.), -eon (64^).
*Ac- (26), a-cedula sure (i49); l)
asalonim sawrampffer (26).
Accidens zcuval, geshicht, des wes=
ins sbyn (155).
*tAecliuare (cf. aeelinare) biegen (64«).
Aceumulare, aceruare beyflen(64c).
*tAe- s. A-eupieta.
*f Aeeurtare {cf. aceura-re, -te)fleissig
v'sorgen i64<")'.
*f Accuta s. Acuta.
A- s. Ac-cedula.
*Acepha-lus ( Gl. / , -s onhaupt (64<=)-
Acer maßbalter (C4<^). gundram (149).
Acere essig machen (64^).
*f Acero gundreben (26).
Aceruare s. Aceumulare.
Acetosa sawer ampfer, Mrg. nd. szur
(153).
Acies sehe (25).
Acinus drau-, acmen dru-benkereu
(152). acmen traubenkern (i5i).
*f Acon-olla, -eilla (Gl.) katzentzagel
(26).
*Acor (Gl.). Cf. Gl. m. V. acora. ital.
acori grind (ansprung bei Vaientini, cf.
Impetigo; Sm. 8, 592). acor vini kainig
(155).
Acorus golgilgen (25). gelschwertel,
Mrg. nd. swerdick (153). acaris i. gla=
diolus swertel; achonis got sw. (il6).
Ac- (Gl.), eg-redula erdfrosch (64<=).
*tAcri-smus, -zimus (Gl.), sonff ge=
hoefflet brot 0. goettin prot (64«).
*tAcro-cordines, -ehordones (24, Kl.)
die weychen wartzen (25).
*f Aetinala s. Aruiola.
Aetualissimus aller-snelliste, -tuch=
tigiste (155).
Actus gewcrp (155).
*tAculeus s. Cueulla.
*A- (Gl.), ac-cupicta glißmat claid
(64C).
Acus helweu (140).
Acus muscata kranich snabel (26).
Im Gl. lies: Acus mus-, mul- (i49), t
mos- (143) -eata.
Acuta (Gl), accuta sucht (25). otuca
s. u.
*Achari-s (Gl.), -as i. non graeiosus
Voce, ex quo).
*Achatonia i. equitas (vocc. ex quo)
aus archotonia i. antiquitas t pi-inci=
patus (Fragm. msc. Bibi. Goth.) i. q. archu=
tomam (gi. m.).
Aehillea t millefolium garb, var.
grab, 0. tausentpletter (2, 6).
*t Achonis s. Acorus,
Adagere nie czu ha(Uflfe fugen (i52).
*A dami-ruoni, -niani (Gl.) ketzer
(152).
Adaquare trencken, wetten (64^).
Adeps smaltz 0. veistikeit (25).
*f Adeptio(Xadoptio)zuowünschunge,
giwnst (Gl. Zweti.j.
*f Aderma -s. Adiantos.
Adiantos (Gl.) Z 7 lies nete st. ncte
adiant-os patonie, -um nessel ; aderma
n.-sat; adpantos u.-wurtz (26).
Adire czu-gane o. -gene (i52).
*f Adlecta s. Athleta.
Adminiculari heflich {sie) sein (152).
Adoptio (c/. adeptio) zcuwunshungc
(155).
Ador waytz mcel, var. weytzen, mel
(64).
*fAdoreum wyß schöner waytz, var.
weisser .schener weytz (64).
*f Adpantos s. Adiantos.
Adragis (Gl.), atraganis burgel (26).
*Affa-, tu-mentum dorn puchse (152).
Affodillus wild scbwertel (i53). i.
adera golteck (26).
*Agamus ä. Armiges.
*Agaones rotwurtz (26).
*fAgaricum {cf. sq.) s. Acalephe.
Agaricu-s, -m (i40) danswam (25).
daniiscbwum {auch i4o). tannen swamp,
rautensaim ; agariens {t) fungus swamp
(26).
^f Agari-ens s. -cus.
Agellus eyn acker man 0. eyn tham
AMA
(152). eyn eckerlein o. ein klein dam
(151).
*Agia-uia (64^), -ma i. transitus hor=
tatoris dcc.
Agnus castus schaff mulle (i53).
schoff-melde, -millc (25).
Agon festung o. kampff (152).
Agresta (gl), agraz m. (stuttg.
Vereinsbbl. Bd. ix) nach Sm. aus frz.
agrossolier.
Agrimonia bail allerwelt, Mrg. nd.
berwort (153). agermeny o. ackerplum
Ala yechssen o. arm vettach (64^).
Alabaster (Gl.), allabastrides al-
baster (G4C).
Alabrum weife (155).
Alapare backen schlagen (64^).
Alare kreutzen dy flugel (i.'ii). kur=
tzen dy flogel (152). rensyn (155).
Alba alb der weiß leini rock (64'=).
Albidus (equus) blanc (Gl. Blas.).
Albugo ouge wyss, das ougen mol
Alburnum der spin (i4o).
*Ale-ala, -a (Gl.) wortaiffelbret (147).
Alchimilla synnaw (25).
*fAlearium wortaiffelsspeelstede(i47).
Alere i'uodeu (152).
Alga zemde (1.55). rein graß (26).
Alietus wanncbechel (64<')-
*f Ali- i. q. Ar-marium (641").
Alimentum fuodung (i52).
Alypum (Gl.), allipiades cihelinge
(26).
Aliunde andeßwoher (i5i). andersch=
wo (152).
*fAlkakenge iudentockel species so=
latri (153). alkekengi iudenkirscheu
(kl), boberellen (25).
*Allabastrides s. Alabaster.
Alleluia kukiik- (155), kucks- (25)
-loucli. kuchenslauch (26).
AUeum knoblach, Mrg. nd. knofflock
(153). alium klobclouch (25).
*tAllipiades .s\ Alypum.
Allodium vorberck (i5i). fuer-werg
0. -geczaw (sie 152!!).
*Allopieia grint (25).
Almu-cium (gl), -nieium kore-hut,
-cappc (102). amb- (152), am-ucius kor^
hat (152). kornhut (i5i).
*fAlnes s. Aloe.
Aloe (Gl), alnes holcz daß wol rucht
(;52). aloys epacticum {aus hepati=
cum, i. q. aloes epatit Gl.) alowe (26).
*tAlta-inia, -mia (gl) ein bom also
genant (25).
Altea nd. derwortel (153 Mig.). wilde
papell ; i. mauaniseus cbych 0. eybisch
(26).
*Altum V. Alutum,
*tAlua (c/. albor) die rysende sucht
(25).
Alueare benostock l bewte (155).
Alueolus schapff do man wasser mitt
ausschepffet (64^).
Alutum, altum (152) bu- (i52), bu-
(151) -cken leder.
Amabilis wirdig zelieben (64^=).
*Amancia hasen wurcz (26).
Amarillum embli (64c).
Amarillus embli-, var. amelber-
baum (64).
' ANT
Amarusta huntzplum (26).
Amas-io (gl), -ius puoll (G4'=) ; -us
eyn vnrecht man (i52).
*tAmasus s. Amasio.
*Amatilla valcrian (26).
Ambago s. Amphibologia.
*tAmbolum, amidum (25, gl) stoup
mel (155). kraft melde (25). amolum
schoemel (64").
Ambra walrode (2,5).
Ambrosi-a (26, gl), -ana hy- (26),
hym- (25) -mel slussel. hirtzwurtz (25).
wilder saluan (153).
*Ambustum loderpalck (26).
Amens narret (64*=).
*Amentare werpen van sych (147).
*fAmeos i. petrosilinum peterlcin
(2(3). i- athanasia, tanaeetum reinfar
(153).
Amica s. Amita.
*f Amico s. Amittere.
Amidum s. Ambolum.
Am- (gl), amin-iculum. fruntschafft
(152).
Amita base, mune (i5i). amica basse,
mome (152).
Ami-ttere (gl), -to (i5i), -co tis
verlyes-en (i52), -sen (i5i).
*f Amoerea {infirmltan , cf. amorerium ?
haemorrois?) die sen sucht (25).
Amolum s. Ambolum.
Amplectere vmbfallen mit beyd'
hend' (152).
Amplustra poczen (i55).
*Ampluxtrum i. cataplasma plaster
(152).
Ampullari hoher vnnd stoltzer wort
brauchen (64«).
Amputare gancz wegtuon (64'=).
*f Amphib-ilogium s. -ologia.
Amphib-ologia (gl), -iloquium /
abrago ymis ambago) dobbclrede (147).
Amphis-baena (GL), -ibena zwei-
haubtctc slang ((H^).
*Amphita-pedia ( gl ), -bulum, var.
-bum bcyder tcyle rauch teppich (64^;.
Anacardus elephanten luse (^5).
*f Anagal-ido , -lis (Gl.) i. pegloßsa l
consolida maior ochsentzung; anagi^
lldes i. auriculus muris t consolida
minor m3'nncr bainollc (bamelleV 26).
*f Anag-ilides s. -alido.
*Anasus (gl), onosus naselöcher («'«=
firmitas 25).
*fAna-tiuus, -thinus (Gl.) ein iunges
wiMs enttlin (64*=).
*f Anatro-fea, -pe(Ki.) vber sturtzung
des magcs (25). unwille &c. (Ki.).
Ancile s. Antide.
Andena reckyser (147).
*Anemo notman (26).
Anetarius antreich 0. entrich (64*').
Angeliea des heiligen geists wurtz
(25).
^Animator t pietor mäläri (gl Trev.).
Anis-ium, -um (26) enis (25). aneis
(26).
Annularis golt finger (25).
Antemne ancker (64'')- anheck (64^).
Anthera s. Antro. antera das gele
sömelin in den rosen (25).
Antes eyn vorschliessender steyn
in der niaure als eyn pfost so man wurtz^
gartenn 0. etwas anders auflegt (64^).
ARR
637
Antimonium silberertz (155). spyss
glas (25).
Antipira liechtschirm (64«=).
*tAntipita v. Antieipa.
Anthos rosemari)! (25).
Antrax das geswer zwuschen den
schultern (2.5).
*tAntro nössen safft (26), aus anthera
rosen sam ?
*tAnxu-, anxi- (Gl.) -gena smer (25).
Apiago pinsaug (26).
Apia- 6-. Apres-tellum.
Apiternus (gl) lies werlt- st. werk-
licks.
Apium hcff (64«=). merck o. epich
senf (26). epffe ; a. siluestre wilde e. ;
a. rustieum buren e. ; a. emoroidia
rum vigblottern e. (25).
Apolli- s. Appolo-naria.
Apoplexia der gäbe dot (25).
*Apo-phoretum (GL), -fereta epffeU
schyssel (Hi'^).
A- s. ap-postema.
*tAppendi-tium, -cium (gl), -cio(i52).
zuge-horunge (i5i), -hoyrunge (i52).
Applicare neyhen o. falden (152).
Appodium eyn lentrilen (64^). eyn
ding dar an man sich leynet (64*^).
^fAppolo-, apolli- (Gl.) -naria schir=
Ung (25).
*tAp- (25), a-postema trüse o. geswer
(25).
*tAppro-xemeron, -umeron (Gl ) est
erectio vivfie sine conctqnsrentia (25).
*t Apres-, apia- (gl) -tellum bannen^
fuß (26) apracollum hanfuß (25).
■*tAquile-ra, -gia (gl) aqiüleye (26).
Ära kobe (155).
Arbiter ortcler 0. wylckorn (152).
Arbitrari wylkorne (152).
*Arbor glandis eichböm (25).
Arbusta zeilch (150). rent abgebrant
mit fuer {sic 152).
Arces sattel-pug (i5i), -pflüg (i52).
Archangelica (t) vrtica maior groß
nessel (26).
Archutomam v. Achatonia.
Areola fleez (155). 1
*Areola ringel (26).
Argentum viuum kocksilber (26).
*fArimecia s. Arnica.
*f Aris-ea, -ta v. Aorasia.
Aristologia lioltzwurtz (26). a. longa,
rotunda lang, simbel liolwurtz (153).
astroloya r. Ii., 1. osterlucie (25).
*f Armiecia s. Arnica.
*f Armiges (zii agamus Gl.) lodick (26).
A- (gl), ha-rmonia suze zcuclang,
mitedon (155).
Armoniaeum ein gum (25).
*tArmor-iata liedreich, -aeia pibnell,
menige (26).
*tArna- s. Arno-glossa.
Arnica (gl), armiecia (arimecia?)
wolf distel ( 26 ). artinea wolfl's-d. (25).
Arno-, arna- (25) -glossa wegerich
(25). wegrat (i53).
Aron ertwurtz (26).
*tArpaga l erpica egida; arpagarius
egidare (Gl. Trev.).
*Arrigo ein rot mal vnder dem antzlit
(25).
Arrogare bereumen (152).
638
BAH
♦fArrniala ä. Aruiola.
Arseniciini (ipprinuMit (2.')),
Arterin hlüt-, atlifin-, lufl"t-ador (25).
♦fArtesus v. Stiritus.
Arthetica lidsiiilit (.'if)).
Articulus kiionol (Ol. lun. ). chuiu'=
bei.' 1/'/. 1.-..-.V -li'icli (25).
Arthimesia wipolJ (2()). pcifos (i.53).
*Artinea s. Arnica.
*Artiplex .<. Atriplex.
Artocopus luiiuaf (ir>5).
Artocreasstiii)likiu'!uM i.'>')..''7. -kuclio).
*Aruiola , Gl.), arruiala (actinala?)
wildrautcii (2.5).
Arxilla .V. Peripsenia.
Asa fetida dütVd^ drock (25).
*tAsalonim (aus ascolonium) s. Acce=
diüa.
*tAsara boctana, a. baccana &c. (Gl.)
hasolwurtz (2fi).
Ascia i)liart o. holtzcrn .';ego (i52).
*Ascl-i (Gl. >, -ites, aschchtes die
horte \va.^S(>r sucht (25).
*Asella, ala alisscl o. arm (25).
Asmatieus dempffig (25).
Aspergo ochson nagel (26).
*tAstonum s. Astronium.
*tAstrens c<;. Ostrucium,
*tAstroloya s. Aristoloehia.
*tAstron-ium, -um (Gl.) asclouch (25).
astonum lasronum?) aschlauch (26).
*tA- s. Na-stureium.
Athanasia .<. Ameos.
*Atrapassa holerplum o. plut; atro=
pasta mistelkeren (261
Atr- (153). art-iplex molten (i53).
scliißmelde (25).
Atrox vreidig (155).
■^f Attpnizare verlangen (117).
Auctoritas meisterspruch (155),
Auditus gchörde /. (25).
*Auellare auß raydcn 0. graben (152).
Auena turd (104, Gf.).
*Auesperiiia hasen wers (26).
Auricul-a, -us (f. anagallis) muris
muse öre (25).
Aiiricularis orgribler (25).
Aurigo ef. arrigo) gelsücht (25).
*tAurist-a, -ria (Gl.) or schmer (25).
Azyma derp, unge-suwirt , -deyrait
(15.5).
Dachus (c/. batus) stawd (26).
Baga halstuuinc (i54, sim. Gf.).
Baiare bleen (i32). plerren (i.ti).
*Ba-, bal-lare i. huc et illuc indinare
stammeln (l5i, 152).
*Baldemonia weib^vnrtz (26).
*f Baldonica, ?'. balsamita, sisimbriiun
weißwiirtz (26).
*fBalic-us, -a (Gl.) {ans basilica?)
mait (-t'?) kraut (26).
*fBa- (25), bu-lismus der gitz (25).
*Ballare s. Baiare.
*fBalsa-nira (-iuara?), -mita (r. bal
donica; Gl.) wasser-, barsamata gar-
mintz (26).
*Ba-, bau- 1 25) -lustia granatsblum
(25). margranpfel plut (26).
*Baneia s. Baucia.
*Baralita gest-upffe (i5i), -uppe (1.52).
Barba siluana wasser wegerich (25).
Bardana groß lodieh ; /. lappa maior
grol.< kletten (26).
*tBai'etrum .v. Pyrethrum.
*Barotus byn.seuge (25).
*fBarsainata .v. Balsamita.
*tBasata zvvilVl (26).
*Basili-a mortwnrtz, -ca basilie 0.
sant |)i;ters wurtz (2()V balic-a, -us s.
o. basi- (i.'>3), base-licon bfisil-ien (25),
-grim (1,^.3).
Baucia moren (25). bancia moriien
(26).
*tBau- .S-. Ba-lustia.
Beanus (ci.) Z. 4 lies bacchans st.
bacchuns.
*tBeatuus 5. Betaceus.
*tBed-ugar, -egar (Gl.) hagdorn (25).
pedegar weiuper dorn (26).
*Behen, l been (Ki.) ein wurtzel (25).
beeil, baldrian (Ki.).
*tBellago s. Malua.
Bene w.de o. wale (1.52).
Benignitas gut-, suzmut-ekeit (1,55).
*Berber-is, -us (i.53) versick (25).
pai.'^selpere vi-'JS).
*Berula borntzung (26).
*tBerwicus v. Vinca.
Beta pisam («'c) ; b. l bleta pyeßen
0. molten (26). bleta piessen (153). rö-
mi.?ch köle; bleta alba wyß kole (25).
beta aglestis s. britanniea.
*Betaceus (Gi.\ beatuus i. abscisus
(152).
Bethoniea ba-, we-thonig (26).
*tBib- .s. Bim-aritus.
Bibl-us, -OS seniden werder, grose
mer-s. (15,=)).
Bim- (151), bib-aritus eyn e- (i5i),
ee- (152) -brecher.
*Bimarius czwey-menig (152), -mei^
nig (i.öi).
^fBirtus (cf. bir-rus, -cus) schoß (152).
*tByß- (25), bis-malua groß bappel
(25), papeln (26).
^Bitumen iudaicum jud(>n lym (26).
*f Blacte bysaneie i^ cf. blatta Gl. )
muschelu (25). blatta byzantina india=
nisehe m. (Ki.).
*Blatanus aehorn (löi). holler 0. bol=
lendi'rbauine (i-t-*).
*Bleta s. Beta.
*Boeium, struma kropff (25).
*tBohs s. Bos.
Bol-etus [CA.), -utum swamp (26).
Bolus golt- (26), b. armenus rotel-
(25) -stein, polus die. omnis terra rubea
(26).
*tBolutum s. Boletus.
Bomb-ax böm woU (25), -ix bawm
wolsafft (26).
Boraga burretsch (25). starlaye (26).
Bos ^Gi.), bohs ohs 0. rindt (25).
*tBracteus (Gl.), brachleo i. saphina
segel-, bratheus segen-pawm; pancia
{t) bracleos saluey (X saluia; 26).
Branca vrsina, brauca v. (i53),
branthabiana (26) beren- i^25), bern-
klaw (25. 153), -kloe (26).
Brancus das geswer im gume (25).
*Brasica kol, rumischel (26).
*Bi-asium t porrum lauch (26).
Brattea petalun \\äi).
*tBrau- .->. Bran-ca vrsina.
Briga, controuersia werrunge (155).
*|i
CAM
Brio-nia, -ma (25) brionich, wilde
Weinreben (153). i. canina, conturbita,
mora i26) scheis- (26), stick- (25) -wurtz
briona heilig pct (26).
Britan-nica (gl), -ica (l) beta ag =
lestis bieß o. mangolt (26).
*tBrit-ula, -tula (Gl.) snitlauch (26).
*-j-Brucus bawniwoll (26).
Brucus inger &c. (Ki^*.).
Brunella bruncl (25). braunwurtz
(26).
*tBrus-tus, -cus (Gl.) i. milium solis
steinpreelie (26).
Bubo truso die vnder den vlissen
wahsset (25). in ano quum quis ambulat
in calore kipars (155).
*fBucies, vter butrich (155).
*tBuchro i. tussis hoste (25).
Bufo ein krot l rubetum (i5i). buuo
kratdc (i'.2).
*tBugalla icf. bugilla Gl.) huntz tzung
(26).
Bu- (2.5), pe-glossa ohssenzung (25).
ochsentzuiig /. eonsolida aor (maior ; 26)
*Bugula V. Bogula.
*Bulaq'lon alrany (26).
*tBulbator •( : pulpa?) ongveistikeit
(25. cf. ancsmero sim. ?).
Bulbula ochsentzung (26).
Bulbus zwilVl 0. eychelwurtz (26).
■'Bul- -y. Ba-lismus,
*Bulmago weibß krieg (26).
Burdo skelo (Gl. Jun., daraus kele
Sum.).
Buris pflug-houbit, -es houbet (155).
Burrire schnurren und klitscheru
wie die ameisen (Ki^.).
Bursa phose (i55).
Bursapastoris desclien krut (26).
taschelkrawt (ir^a).
*tBursem, litargia houbt sucht do
von einer slofft (25).
*tBuuo s. Bufo.
Kakabre agsteiu (25).
*fCaclie-sia, -xia (Gl.) ein sucht als
ob eins wasser süchtig wer (25).
Cadauer aß (i5i). aysse (152).
Calamentum i. reptica (26). stein-
mintz (26), -mAntz (25). stainmuntz (i53).
Calamus aromaticus kalmus (25).
'^'C. siluestris wilder calmis 1^153).
*Calaph.us lials slack (25).
*Calca py.sauge (26).
*tCal-ca, -X (Gl.) viua leder kak (26.
cf. ambvistum).
*Calcadippa karten (26).
Calcaneus fueß- tritt, -spor (i5i).
fuyß-drapp, -spoyre (i52).
Calculus der stein {infirm. 25).
Calendula: {cf lauendula) ringel
(26).
Calopifex ein holtzsen mecher (152).
*Caluaria s. Cereuella.
Caluicies kalue (25).
*fCalus (callus-Gi.) s. Iiiuor.
Calx viua s. Calea viua.
*Camaleuca s. Cameleonta.
*Camamilla s. Chamaemelon.
*tCama-sion, -cion (Gl.) distel (23).
*Camedreos camedren 0. erdöpffel
: (25). erdapffel (26).
! *f Cameleonta {cf camaleuca Gl.)
mistel (26j.
KAR
CER
coc
639
Camella putirshibe (i55).
Chamaemelon (Gl), camoraillameid
plumen ; camamilla fetida gamill - e,
-en; camonila ( canmonila ? ) nater-
wurtz (26).
*Cainepitheos y e lenger ye lieber (25).
*tCamonila s. Chamaemelon.
Camphora gauffer (25). canpber (26).
Camus kiimpritel (iö5).broymß (152).
*tCanazeta s. Tenacetum.
*tCan-opos (26), -apus haniff (26, 153).
Cancellus gitter (löi). schang (i52).
Candela wulkrut (25).
Candibulum schauffei (i5i). schuffe
(152).
*tCandolome s. Condyloma.
*Canieulata (t/. sij. i pilsenkraut (26).
*tCanilaca ia?'s eaniculata?) v. Cepe.
*tCani-n, -ni (jjL gl) ougzau; dens
caninus kripff zan (25).
Canina .s. Bryonia.
Canities growe (25).
*Canna por o. scberlinck (26).
Canopium rethe &c. o. hanffen docht
(152).
*Canotum zitwein (i5i, 152).
Cantarides würmelin (25).
*tCapaturus s. Capito.
Capill-us, t -is (26) veneria frawen
har 0. wider tat (26). stain- (i53), mu^
rer- (25) -rutte.
Cap-ito (Gl.), -tenus ruppe (I5i),
-aturus roppe (i52).
Capo koppawn (löi). cappo kappen
(152).
*f Cappa s. Clata.
Cappa ehoralis s. Cappoeoralis.
*tCappar-ris, -is (Gl.) cappreu (25).
*tCappocoralis köre- (i52), kor- (i5i)
-kappe.
*Caput galli bannen haupt (26)"
*tCaput monachi ringel blouien (25).
balsamapflel, hertzsame, müuclisk6pff=
leiu. welsche schlutten (143).
*Karabe augstein (25).
*Car-allum, -cillum hantfaß o. trag-
(151), drag- (152) -korp.
*f Caratrum {aus bar.) l sublig"" (Bub=
Unguium) räche (25).
Carbunculus ein geswer ist zürn
ersten swartz dar noch rot als ein
glugeiide kole (2.5).
*Carcillum v. Carallum.
Cardiaea hertz gespann (24).
Cardo s. Clata.
Cardo benedictus bern wurtz (25).
Cardomomum cardemiemel (25). i.
astureium brunckreß (26. X earda^
mum).
Cardus siluestris &c. s. Kartus
silue.
Charybdis s. Euripus.
*|Cariofi-olum, -lum (Gl.) negelen
(26). gariofil-ata beuedicten wurtz (26),
negelin krut, -us negeln (25).
*fCaris-a. -on s. Coryza.
Carnis maceratio libes spengunge,
kercliche pflage (lös).
*Carpens v. Carpinus.
Cartallum Schussel- (i5i, i52), schut^
tel- (152) -korp.
Ca-, ka-rtilago k roste 1 (25). knorsel
beyn (i52).
*tKartus silue, eardus siluestris (25)
wolf kraut (26). wolffs distel (25).
Carui wyse kumel (25). erior wilt
körne (26).
*tCasanius (c/. cassauium Gl.?) s.
Cyclamen.
*Cassilago pilsensamen (26).
Cassutha (Gl.), cuscuta filtz krut
(25). custuta flachsseiden o. seiden vff
flachs (153).
*tCastor-eum, -ium ( Gl. ) biber gail
(26).
*tCastor-eus, -ius (Gl.) bibei- (26).
Castrare lyppen (152).
Ca-, cat- (153) -tapueia sprinck- (25),
prink- (26) -wurtz. Springkraut (i53).
Cath-, catt- (25) -araeta wolcken=
brüst (152). das fei über den ougen (2.5).
Ca- (Gl.), cat-tarrus fluß zu der
leber ; der fluß von dem houbt der vff
die brüst flüsset (25).
*Kater-uarius (Gl.) lies -narius.
Catillare ky-, kru-tzeln (152). kytzel
(151).
Catinus bei- ( 152 ), pel-, ky- ( 151 )
-tzen.
*tCat- s. Ca-tapueia.
*fCatt- s. Cath-aracta.
*jCat- s. Ca-tarrus.
Cauda stertz (i52), schwantz (i5i)
0. zagel.
*f Cauda canina (X eaballina) s.
Iparis.
*Caudaporeina wyss Steinbrech (25).
Cauilla i. decepcio ruffer (i52).
Cauillatio kauill-, klcff-erey (^152).
*Cauponarius privmaister (155).
Causa effieiens, formalis, finalis
wirky-, zcustelle- i zeugebor-, zcureize-
nde Ursache (155).
f Causon das heyss fieber (25).
Cauterium cyn bor eysen &c. (i52).
Cedes vale, vallunge (i52). nyderfal=
lunge (,152).
Cedria s. Centaurea.
Ca- V. Ze-duarium.
Cheiri (Gl.), chenri gele vielen (25).
Ceyx (Gl.), segex zeyseleu (i5i).
czisseleyn (i52).
*Chelindxos hasala (i54).
*Cenobrium cenober o. fyrmereü
(Eiiduni/ nicht ganz deutlich; 152).
^fCenod-oxus (Gl.), -uxus i. auarus
geyer (152).
*tCenopos (alueinare ab alucidis [cf.
aluco?] quos e. dicimus; hos) Galli
eluesce wehte vocant (Gl. lun.).
Ce- (Gl.), sce-noueetorium radeber;
coenovecta mistber (155).
Centaurea {l) cedria erdgal, fiber^
kraut, centaur (26).
*fCent-emorula, -imorbia (Gl.) egel
kraut i^2^).
Centinodia s. Centonodion.
*Centonica wurm-kraut (26), -krut
(25).
*tCentonodi-on walmwurtz, -a kelers=
hals (26). (centinodia Gl.), eithonea s-
u. coconedia sporgi-aß (25).
Centrum mitteninheit (i55).
C. galli bannen camp (26).
Cepe czwybel, oyllich ( 152 ). zwifal
(153). zubeln (25). canilaca t eepa
zwiffel (w-yc. 26).
*f Cepo, cepe- (Gi.)-conumhallauch(26).
*Cephalia houbt sucht (25).
*fCeras-ia, -us (Gl.) kirse böm (25).
Cerdo lauwer (i.i2).
Chaerephyllon (Gl.), cerifolium kör=
bei (25). cerefilium (x cepe-?) zwifel
mintz (26)
Cereuella, ealuaria houbt stüdel (25).
*fCerosa .v. Cerusa.
*tCeruibol-itus , -etum (Gl.) hirtz
swam (25).
Cerusa (Gl.), cerosa pleybeiß (26).
*fCesari-us, -es (Gl.) spon bor (25).
Cieada heymuch (152). heuschreck,
gryllen, dreckwybel (l5i). haberschrich
(155).
Cicatrix snatt (25).
Cyclamen (Gl.), cielam-us erdapffel
(25, 26); -en t -inum {crescens in terra)
t casanius cycklam ; -entum t origa=
num wolgemut l toscht (26).
*Cyconodia s. Cithonea.
*Cycorea hyntlaufl' (26).
Cicuta wuotschirlinc (i55). wontzer=
ling (25). l eituta, eoni-um, -za wurt=
scherling (26).
*Cydonia (Gl.), cithonea (s. w.), cotana
klitcn (26).
Cifra ceyfer (152).
*Cifra-culum, -ticulmn (152) schnitz=
bret (151, 152).
Cyma wippel (i55).
*tCimpus chumph (Gf. 4, 407).
*tKymph-ta, -a (Gl.) grensinck (26).
*Kymus (Gl.), kynus ponen (26).
Cinifices wentelen (25).
Cyno- (26), cina-glossa hunds zung
(25). huntz tzung (26).
*fKynus s. Kymus.
Ciperus wild-egalien (i53), -er galgen
(25).
Circumferentia umme und umme=
keit; umme-zeuewellekeit, -gank (i55).
*Cirogra gesiebt der hende (25).
Cirogri-llus, -nus (i5i) grebink(i55).
merkatze (i5i).
Cirrus krol (155). zock, lock (löi).
*Cirtis (i!;/Äc/s)pryecke (i52).prexe i5i).
*tCistifell-us, -is (Gl.) gallen balck(25).
*tCithonea (X cyconodia sim.) kuten
t sporgraß (26).
*tCytrina v. Zeduarium.
*Cituta s. Cicuta.
*tClassa (?)gummijuiüperihartz (26).
Classis i. nauis kil (155).
*tClata, cappa [aus lappa?), cardo
krate (26).
Ciatrum gatter, rigel (i5i). gadder,
gehyltz (1.V2).
*f Climatorium der lantscappenverloip
allentelen (147).
*Cliton klec (26).
*Clitonium s. Elyton.
Cliuus lite (155).
Coagulare belichberen 0. gerynnen
(i5i), belippern o. gerunen (152) alß
milch, luffern (26).
Coagulum klet o. kaym (26. cf. kam
sim.f).
*tCoecilla s. Cocilla.
*|Coccin-eum (i5i), -um borsch-at i
samat 1 152), -et t samineth (151).
Coccus [inter rubeum et croceum)
burnegel (155).
*fCocila s. Cotula.
*Co- (152), coe-cilla kell (i52, 152).
gelte (i5i).
*tCoconedia s. Centonodion.
*Coconidium czeiler (26). keylers
hals (ii5).
C4()
von
Die
EPA
*+Coenovecta s. Cenouectorium.
*Colatoriviin .sittuoih (i:>r>).
Cholerii liit/ig- (-i» , irhiczit-, heiz-
(i:.:.) -hliit.
Colerica passio da oins dit- sjjvse
viid das iliaiick nif IxdialtcMi mag ^5ö).
Colica, c. passio das darmgrsic-ht,
das krvinnicn. die firyminendc sficlit(25).
Coilerium collcyr (ir.2).
Colocasia wilt niintz (^2(5).
Colofonia krychisch pech (26).
kriosoli hoch (25V
*Coloquintida kürbs vbor see (25).
Columba didie \25'i.
*Columbaria uatcrwurtz (2(5).
*Cohimbina wisclidiim ; c. i ^ i ypocon
/ herba sti Johannis Jolies kraut (2G).
*Coliimbrina pissen (26). Im CA. h.
V. lies Colubri-na st. -a.
Colus knuiiii dann (25).
Colustruui twarc (i").'»).
Coma sclioprt' (25).
*Commiuiicatio idiomatum der spra-
chen sanu'iitrat (1.55 i.
Compago uelyd ffige (25).
^fComperdia (r st. n. cf. Gf. 2, 63.'))
gimaeliiu yir>i\
Compositio gestückeit (1.55).
Comprehensio volleugrif (105).
Condeni-nare, -pnare (102) verdam-
nen (löi). -pnen ^i.")2).
*Condensiis hd. (Voce, ex quo) dick,
dyek. dyg (i.")2).
Condyloma ( 01. ), candolome die
wartzeii die im arse wahsseiit (25).
Confidentia hoffenuuge, zcuvorlazen=
keit (155).
*Con-ieio (i.ö2\ -ijcio (is-tV -nictio
(i5i) i. estimo, arbiträr &c. wylle- (152),
wil-kore (i.5i. i.')2), -koni (i."!!); untersch.
von con-ijcere (134), -nicere (i5i). -tince'
(152) dmicken, o. ent- (152), mit-werifen.
*tCon-ium, -iza f-yza c;i.) .y. Cicuta.
*jCoiinic-ere, -tio s. Conjicere.
Conregnare mite-rijchen, -hershyn
(15'.V
Consol-ida (26. cf. buglossa, ana=
gallisi, -lida maior walwurtz. regalis
ritters blomen (25); minor vogelkraut
o. myiiner jiawm winden (26).
*Consucia nayt (i52).
*Conticanum' Stillehey t (i52).
*fContincere 5. Conieio.
Continentia gi stuwirkeit (i55).
*Contxirbi-ta lies st. -da (Gl.) ; s.
Bryonia.
*Conu-ulsa, -olsa (152) wände (I5i,
152).
Copula verbintnuß, eyuigung (löl).
vorbunthtyuisse 1 102)
Corallus chorallen (25).
*Cordiaca hertz-sucht, -we, ein zitter=
ung des hertzen (25'.
*Corduellus v. Carduelis (Gl.), s.
Coredulus.
Coredulus, corduellus (isi, 155) sti-
(151), ste- (15.5) -gelitz. sty- (152), ste-
(lö.i) -gelitze.
Coriandrum coleander (25).
*f Coribigula x. Corrigiola.
Coryza (Gl.), caris-a, -on nase-
naseu-tloß (25).
*tCor- (25), ero-nica iaus draconiea?)
draehen- (25), traek- (26) -wurtz.
*tGominus hayiibottinholtzbomen
(155).
Cornum baynbotte (i5ö).
Cornus hanbottcnbom, haynbottin=
bowm(i.5.'>). lian- (I52),hauflr-(i5i)-hyffen=
bäume.
*-j-Corobicus ist ein sucht in dem houbt
do uon die lutte kallent vnd in swer
gedrömmet vnd fliehent das liecht (25).
Corrigiola (Gl.), coribigola wegro
onde (26. aus wege winde ?j.
Corruptio vor-wesunge, -terpliehkeit
(1.55).
*tChorus {aus thorus) .s\ Musculus.
Coruscatio n:\.) Z. i lies sehin st.
scihn.
Costus dosteil (25).
*Cotana .v. Cydonia.
Cotula fetida (Gl.), cocilla f. huntz
j)hui (ti()).
Coxa { gösse (gessa?) beyu diech
(25).
Craneum .s\ Granerium.
Crassula (c/. fermicella) drusch-
(25), druß- (26) -wurtz. crasula minor
katzen-w., maior heiß pfetFer (26).
*Cretanus {aus erithmus) mer disteln
(25).
*Crineta swart (25).
Crinis höre (25).
*tCrisolocan-a, -na (Gl.) mistmolt (26).
*Crispula l)lutwurtz (25). crispel (26).
*Cronica v. Corniea.
*tCroni-ca, -o (Gl.) die laug sucht (25).
*tCrior s. Carui.
Crisis [inorbii bekerde (25).
Cruor vß geflossen blut (25).
*Crux cristi einpffer (26).
Cubitus elenibogeu (25).
*tCueubueh ist ein sucht wami eins
von den lebendigen fliehet vnd sucht
die dotten vnd bestet der siech tage
die lütte aller meist in dem horuung
vnd in dem mertzen ( 25 ).
*tCulnis {vor natis, aus clunis) geffte
(25. cf. gofie).
*Kuima mutz, untersch. von vulua fut
(25V
Curiositas virwitzekeit (155).
Currifex wagener (155).
*tCustuta &c. .s. Cassutha.
Cutis menschen liut (25).
Dactyli datelu (26V
*f Damas-ionum , -onium (Gl.) kerse
(26).
===tDanipnid-en , -on (Gl. v. daphne)
lorpawm; dias-nida, -mida (Gl.) larper
(26).
*tDauc-ys (26), -us wildmören (25).
huiitztille (26).
Decipula druche, wolffgrube (i55).
=HDeli-te, -cie (Gl.) wollust (25).
Dens leonis felryß (25).
Desperatio missehofienuuge, zcuiuil=
heit (i'i.T).
fDevisus (e st. i) pisnitaner (154).
fDextr-alis, -a recht hiuit (25).
*Di- r26i, dy-adema bappelen (25).
papeln (26).
Dyafragma breit fei (25).
Dyagridion ein safft (25).
*Dyapensia sauickel (25).
*Dyaria s. Lienteria.
*fDyasnida s. Dampniden.
Dictam-nus « Gl. , -us liirswamen, -ini
gicht wurtz, dytamus diptamen, dipta=
minum weiß wurtz (26). dyptanum
dyptan (25).
*Digitus uere (f. bogula gi.) huntz
tzuug (26).
Dignatio gnadengunst, geruchunge
(l5o).
Diluuium sinkcwa^ge (gi. lun.).
*Dyonisia wegwartpUnn (26).
*tl>iptaminum &c. r. Dictamnus.
*tDyra mater s. Dura m.
Dis-, ex-brigare entwerrin (155).
Discordia czweiungc, ungchirmekeit
(1,55).
Dissenteria(c/. lienteria) die riir mit
blüt (25).
*Dyssuria harnwiude (25).
Distrietus v. Territorium.
*tI5odrans tis des meers of see was=
seil of krynipcn (147).
Dorcas steingeiz (Physiol.).
Dormitare nipfen, slummern (i55).
Dormitatio slofFeruiig (25).
*tDorsi spin-i, -a fcli.) rückgrodt (25).
Dos morgengabe, lipgedinge, wideme
115.5).
Dumetum haynpush (155).
Dumus hayn (155).
Du- (Gl.), dy-ra mater hirn fei (25).
*tbenenti (Gl.) Z. 2 nach (85) setze:
,herba uenti {q. v.}.
Ecclesia sauchus (Gl. Trev.).
Edera arborea yfen 0. eppieh; e.
terrestris gundrebe (25). hedera wed=
winde i26).
*tE- ••}. En-dima.
*Effimera, ettiea {aus hectica, cf.
ethiea Gl.) die swindsucht (25).
*tEfiosma {aus hedyosmos ?) wuntkrut
(26).
*fEoiglotis s. Epiglotvim.
Egilops agkley (25).
Elate iGi.) Z. 6 lies: pic- t cela-tura
st. ijictu- t celara.
*tElbrium .•?. Espurium.
*tEleboru-m, -s .s\ EUeborum.
*tElia- 6. Lili-fagus.
*tElye-, elico- (Gl.) -smon mintz (26).
•*Eliocopia spiuckkrawt (26).
"^■fElyton ^e aus c, i. </. clitoniuni v.
glieonus Gl.) poiey (26).
*Elitropiariiigel-pluin,26).-blome(2.5).
EUeborum (Gl.) , eleboru-m suter-,
-m nigrum streif-wurtz ; -s albus nyes-
w. 0. henier (26).
*Elna *. Envila.
*tEmblic-i, -a (Gl.) ein frucht der mi=
rabolomn i25).
*tEmi-tedo, -eedo(Gi.) prachwurtz (25).
*iEniitices steinplal (26), cf. ematites
Gl. [auch V. emicedo jo. 200'', wo emsr-
tites mit falscher Schrift gedruckt ist),
*tEinopiteya icf. sq.; empyema X
enioptoicus) ist ein sucht so eyn eyter
vßryset (25).
*tEmop-otoyca,-toieai Gl.) blüt spyen;
omopoteya [cf. prc.) ein sieehtage das
eyn bliit vß dem munde gat(25).(emptoyci
Gl.) die da i^lut rehßen, var. rechsen (26).
Emorroida fig-wartzen, -blottern;
das siiit fünft' ädern vber den rucken
bytz zu dem zagel die gont mit blut (25).
Emptieius eyenknecht (i55).
^tEmula s. Enula.
*Enduuia genßzuiig;e.siluestris suw
distel (25). an-, e-diuia sew-d. (26).
Enula (Gl.), emula campana (25),
elna alant {'2^).
"^Epactica leberkrawt (26).
FER
GLA
INC
641
*Epatorium Avilder saluey (26).
*fEpichnuin s. Epithymum.
*Epidimia s. Epitimia.
*Epiglotum (Ol.), egiglotis blat (^Sf)).
*tEpi-reda, -rhedium (Gl.) wagingc-
rüste (15.) j.
*Episuinen zcumusp (Com-, i.is).
*tEpit- (25), epid-imia pestilentz (25).
Epi-thymum (gl), -timium die fa=
scn vtf dem klcc (25); -chnviin klesafft;
eptinio piiiphimon (2f)).
Equiuoce beidirwontlich, vngewissis
iiamen, gemeine der n. (i.").5).
*Ercvilaris greiisinek (26).
*Ercus wat wurtz (26).
Eryngium s. Yringtis.
•' fErre - mis , -us (gl) i. veretrum,
ment-o, -ula znmpe (25).
E- (26), eu-ruea wyss (2o), weiß (26)
seuft'.
*Erundin-a smlbeii- (26), -ia sehel-
(25) -wurtz.
*Espurium(fn.), elbrium salueyplum
(26).
Esula .scliodeck (26).
Euforbium ein gum (25). honeswurtz
(26).
Eufrasia oiigeudrost (25).
*Euripvis, charybdis hwerbo (Gf. 4,
1237").
*tEuruca .9. Eruea.
Excaturizare hraliin (i.">.')).
*f Exeelerata ( cf. herba seelerata)
bannen fuß (26).
Excellentia ubir-swank, -swenkekeit
{x:>r,}.
Excessiuus uborswenelieb (i.5ij).
ffaba inuersa gewant bouen (25).
Facies antzlit (25).
*|PagasrQon (aus phasganium) dein
swertel (25).
*tFfagaula ackerkraut (26).
Paleastriun sesenc (ci. lun.) seinse
(1.55).
Phalera biwant (i.'').';).
Phantasia elbisch, des geistis betruc=
nisse, inbildunge selpkumende, unbc=
docbte (!.').-.).
*fPartinia kutihi ii'):',).
Partorium kutibank o. kutelliof (1.5.")).
Pascieulus gepnndlen (26).
Pasianus lies st. Pascianus Gl. p.
226^'.
*|Pastieis ampfer (26).
Paunos alp (i54).
*Pazelus .seliolle (i.55).
Pebri-fuga (t;i.) , -suga metter (25).
Pebris der frörer t der ritte; cotti^
diana, terciana, quartana der tegebeb,
drit-, .vier-teglich (ritte 25).
*tFebri-suga -s-. -fuga.
Felterre erd gal o. fiber kravvt (26).
*fPellitici neitgallen (155).
"^Peniculus fenicbel (25, 26).
Penura greeura suben gezicde (25).
kriescb bew (26).
Perculum die. domus muosliüs seu
cibus dralit (Gl. Blas.).
*f Permieella ( aus ve-, cf. vermicu-
laris) t crassula b^r (minor) kraus wurtz
(26).
Permentum deysin o- gerwcbcvin
(155).
*tPerrigenes (c/. ferrugo Gl.) wilspene
[sie 26).
Perrugo sinter (26).
DiEFI-.NK \CH (»LOSSARIUV,
Perula birckwurtz (25).
*fPidia ((/. ila oi.) peekenluibe (i55).
Pilago wundkrut (25).
*tPhil-iantrops, -antropos ( Gl. ) klet
(26).
*tPilipend-a (25), -ula rot Steinbrech
(25). groß stein precb (26).
*Pilla benedicteiiwurtz (25).
*Piscus rni.stcl (26).
*Pi- (GL), vi-stula {infinii.) vistel (25).
*Pistula pastoris [herba) liirten pfiff
(25).
Pia- lies .'it. Pa-mmiuomus (;i. p.
2381^.
*Planiula breiikrut (25).
*Plangus swauip (26).
Flatus blost (25).
*tFlaui-la, -ola (gl) hornkrawt (26.
h .^t. k?).
*Plinx (fvnx?) i. elna alant (26).
*tPlores frumentorum körn-, Johan^
nis sunt Johaims-blomen (25).
*fFlor-us, -es ((;i.) sambuci holerplüt
(26).
Plos amoris (Gl.) fior amor (also
genant 25).
Polia lauri lorber laup (26).
Fontana primitas omnis eniana=
tionis gesp(n\spriiieHeh erstekeit gotli=
cber berbaf'tekeit, erste ursprunk, got=
lieher uztrucht (i55).
*Forale rungestoc (155).
*tForm-ella, -illa (gl) syet wurtz (26).
*Praeia wurm wurtz (26).
*Fragia weil') kraut (26).
'''Fraximus asebe (25).
Frenesis liirn dobig, dobendsücht
(25).
"^Pfructus quereinus eich keren (26).
Prumen s. Rumen.
Phthi- (gl), pti- l thi-sis swindt=
siiebt (25). pliris s. u.
Fulica henfeUng (i55).
*tPulsus-, fulfu- (Gl.) -labia weiß
pfeffer (26).
*Fumus terre pockpart (26). bocks
hart t ertroueb (25).
*fPvnx .V. Flinx.
Purfur rysen [infirm. 25). pl. kleynen
(26).
Uades rein, greuitz (i55).
Galla gahipffel (25). eychen laub
eppfiel (26).
*Gallitrieuni Scharlach; g. agreste
wilder seh. (25).
*Gariofil-ata, -us -s. Cariofiolum.
Gena hüffel (25).
Genciana entzien (25).
•••f Gene-Ua liayd (26), -sta pfrymmen
o. JMyde (25).
*tGeners [zu gergrites Gl.) sitie ini=
lium liirsen (25).
Genesta s. Genella.
Genu knu (25).
*tGer-eon, -on (Gl.) krön krawt (26).
*Gergrites s. Geners.
Ger ula trageber (155).
*tGing-na, -iua (Gl.) bieler (25).
*Gira solis sunnen werbel (26).
*tGispa gas]) (i47).
Gladiolus slotten krut o. gele swer-
tel (25).
*tGlandis eychel (26).
Glandula 'truse, trieselin (25).
Glans triese (25).
Glaucomata prehanougi (i54).
*tGlie-anum, -onus (Gl.) (cf. elyton,
pulegium) poley (26).
Glis, (j. gliris radda; pilche (i.55).
Glomus (g. -i, -eris) kluwin (i55).
clüiigen (Gl. lun.).
Gnomo winkilmoz (155).
*Gosse s. Coxa.
Grana solis sunnen-wirbel (25), -kora
(26).
*Grandes roß mintz (26).
*fGrane-rium, -um (Gl.) scheittel;
eraneum birn schedel (25).
*tGratuita v. Vrtiea.
Gregatim scberecht (155).
Gurgulio schlunt (25).
Gustus Versuchung (25).
Gutta (infirm.) dropff (25).
*nausorium shupbe (155).
Hedera .v. Edera.
Hemisphasria ((f. emisperium gl)
halbe sinewellels.eit, halb cirkil o. kreiz
(155).
*Herba britanniea (gl), hertabri=
tanicum hymel wurtz (26).
*fHerba ce- -v. sce-lerata.
*tH. y-, hi- (Gl.) -rundinata stichwurtz
(26).
*H. paralisis liymel slussel (26). slus=
sei blomen (25).
*H. perforata l johannis [cf. h. s. j.
Gl.) saut Jobannes krawt (26).
*H. roberti ornal (26). h. rubea storcks
snabel (25).
*H. sce- (G\.\ ee- (vt^l. o. exee-) -le=
rata hanuenfuß (26).
*H. violaria veiol krawt (26).
*H. vrinalis harn krut (25L
j *tHermod-urtili, -aetilus (^25), t er=
, modatulus (26) zit- (25), zeit-loß, l
1 -losen (26).
*f Hertabritanieum s. Herba britan=
nica.
*tHybernus lynten (ii7).
*Hyliaea (Gl), yaliea i. coliea krym=
men (25).
Hy- (gl), y-perieon sant Johanns
krut (25). iperiton barthawe (26). ypo-
eon .9. columbina.
*Hippoboscides ( Gl. ) i. q. ypoqui^
stidos (jcH. (25).
Hirquus s. Ircus.
Horror gruwe, eysunge (i55).
Humeruli lussin o. Innen (i55).
lacea freischem krut (25).
lacula ortir (155).
*tYaliea s. Hyliaea.
*Iarus kok'r wurtz (26).
Yctericia die grien gelsücbt (25).
Yctus stich o. slaek (25).
Idol-a ( Gl. ), -um opold, elbe, ge=
steltnysse (i55).
*tYdropiper wasser pfeffer (25).
i *Ila, yla identisch mit fidia (s. o.)?
Ylia dein dermlin (25).
Imber (Oi.) Z. 4 lies: eyn sprenge
st. eyns prengc.
Imbrigare bewerrin (i55).
Impetus an-vertunge, -ruschunge
(155). . .
impressiones inpressinde kraft, in=
slag 1 155).
Inearnatio mensli-eit o. -unge gottis
sinnis (i55).
*Ineensaria brenkrur (25).
Ineonstantia wandihnutekeit (i55).
Incontinentia ungesturekeit (i55).
81
Uli»
LKN
MKL
OCÜ
Inda^o luik t liayii (läöl.
*tInKue-m, -n (<;i.) ujcim-flido (2;')).
*tYns;xiiriali8, inguinaria ((;i.) stoni-
o. krctteii-knit (;1'S).
Intercilium zwÜscIkmi broge (25).
luterere inhrotkcn (i. ■).'>).
Inter-flnium (ci.) , -uinium iias(>ii
knistcl (2rM.
Intel- scapula vndi r scliultor (25).
*tlnter-uiniuin .v-. -fliiiuni.
*Intuba lullt lauft i2<i).
*tlparis (((K6- hippuris) l caiida ca-
nina roß /.aj^ol i2,')).
*tYpocon &c. .•>. Hypericon.
Ir tem-r (i:..')V
Irascibilis '</. vis ir.) wider wortig
beijienlo ^lh\.
'^'Ircus \s. hirquus Gl.) ougciiwiuckcl
(25).
Yreos l iris swcrtol (25, 2b). iunus
uiortdisti'l ;2(i).
*Yringus kvuse distel (25).
Ysopus y!?oj) (25). yspeu (25, 26).
Ysophagus *. Meri.
luiube lianjioteii (25).
lumentum iios, pl. noserc (155).
luniper-us, -i (26) wcckolter böm
(25). -wachaltor por (26).
*tlunus •-'. Yreos.
*Jvsquianus jiilsenkrawt (26).
Lab-ium, -rum (25) veneris marieu-
krawt (2G\ -krut l wyß distel (25).
Labrum fut lap (25).
Labrusca iiahtschet (25). nacht scliat
(26).
fLaeca ein gum (25). malilorlack (Ki.).
Laeertus hiudor arm (25).
Lacrima trelicren (25).
Lac- (dl.), la-tuca lattich (26).
Lactucella ( Gl. ), leetusella sewdi=
ste! (26).
La- s. Lau-danum.
Lanceol-a swertol o. wegwart (26) ;
-ata ribwurtz (25). lantrolata reibwurtz
(26).
Lanista vleiscineiigere (Gl. luu.).
*tLantrolata s. Lanceola.
La- (26), lap-paeiuin siecht latich ;
haseu ör (26). großHet; 1. minor clein
klet; 1. rotiindum hufflattieh (25).
tLapis magnes ein niagiiet; 1. mar=
garite perlin (25).
''Lappates warmuos (Gl. luu.).
*tLapli- .«. Lau-endula.
Larua schäme l liagebart (155).
*tLat- *. Lau-endula.
Lathyris ( Gl. ), lectericia spintz
wurtz (26).
*fLatuca .•>■. Laetuca.
Latus sytte (25).
Lauare zwahen, bctwagen (26).
Leu- (25), la-danum ein gum (25).
panß wurtz (26).
Lau-, laph-, lat- (X eal-?) -endula
lantgel ( lautgel?) lau-, swartz mintz
laph-, riugel lat- (26).
Laure-a (Gl.), -as siginüpfti (i54. cf.
signüst 931.
*Laure-a trußwurtz (25); -ola ke-
(261, key- (25) -lers hals.
*tLazar-aram, -um (Gl.) weiß mintz(26).
*tLectericia -s. Lathyris.
*tLectusella .9. Lactucella.
*Lempina operimeutz (26).
*Lencia polir (26).
Leno pulian (i55).
Lens, g. lendis niiß (25).
*Lenticula a(nie morliusen (25).
Lentigo lieclit dorn (25).
*Lentus papelpnwin (2(>).
Lepsus malt zig K^i'S). ^
*Letargus slofi'.nde .siieh (25). litar=
gia A'. burseni.
Leuig-a, -atorium luibil (i.")')).
Licium (succu.s licrhe 74) kirsalft (27).
litium ein .saft't also genant t kriechen
sati't (25).
*Licteriuin splademe (155).
Lienteria, dyaria die rüronblöt(25).
Lieum lid (i54).
Ligustrum we(i(>r wind (26).
*Lyli- l elia-fagus saluey (26).
Lilium album wyß-, 1. conuallium
ine)'-bluincn (25).
*Lingwa auis vogels zung (25, 26).
L. canis huntz tzuiig (26).
L. ceru-i, -ina (Gl.) «. Scolcependres.
Lingulae sunt ansce caliyaruin strup=
phe (155).
fLini sementina linsat o. lein (26).
Lyppus fyltz (25).
*tLiquir-eia, -icia (Gl.) liquaritzeu (26).
*tLitarg-erus (26), -irum (gl), littar=
girum silber-glet (25), -baym (26).
*Litargia s. Letargus.
*f Litium s. Liciiun.
Litta (Gl.) i. q. lytta (Ki.).
Liuor, calus schwil (25).
Lolium twalmeu wurtz (26).
Longale langwit, lankeweit (i.iö).
*Loripes steltzer (25).
Lubricus slipphirk (155).
*tLub-sticus, -istieum (Gl) lubstuckel
(26).
Lumba-r, -re shurtztuch (i55).
Lumbricus spuolwurm (155).
Lumbus hymmel brot (25. aus -brat
X manna!).
Lupinu-s, l -m (26) f'ygböm (25).
feickpou. nacht schatten (26).
*Lustus vber sinig (25j.
Luxuria vnkusch (25).
Illaeis muscat blomen (25).
*tMagud-rim, -er (Gl.) kolstock (26).
*Maiorona maioron (25).
*f Mala-cia (26), -maciana holtzappffel
(25, 26).
*Maiinum affoltren (Gl. luu.).
Malua i bellago papeln (26).
Maluauiscus (Gl.), mauaniscus .s.
Altea.
Mamilla dutliu (25).
Mamma dut (25).
Mania dobende sucht, hirnwütikeit
(25).
Manipulus sichelmg (wetterau.) t
garba (i55).
Manna hymmel douw, hj'mel dow
(25).
Manubium twirle (voc Vrat.).
*tMarabitti s. Mora.
Maratrum veuichel stock ; i. rapha^
num mereich (26).
Mar-, ma-, t mau- (25) -rubium
andern t gotz vergessen (25, 26). anth=
dron t grendes i26).
Ma- lies st. Me-rscalcus Gl. p. 350^.
Matrix bermüter (25).
*tMauaniscus s. Maluauiscus.
*tMau- s. Mar-rubium.
Melancolia erdfar o. yrdisch blut (25).
*Mellilocum pingange (26). melilo^
tum wild kle (25j.
^Mellisa inuter krut (25).
Melo-n (25), -nes pf'iiebeu (pfuebcn?
26). nicloneii o. pfcden (25).
Membrum gelyde (25).
Memoria bedecli-tekeit, -nisse; ge^
hugiii.ssc (i.-|.-)).
Mentastrum ainiiitze (2(). a = bach).
bacliniüutz (25).
Mercurialis bingel krut (25).
*Meri, ysophagus .spyse ndcr (25).
*tMi- s. Mil-leforbia.
''Milium eompoitum liirß (26).
Mi-, mil-lium solis .stein-brech (25),
-prcche l gembrech (gcinbrechV 26).
*Mil- (Gl.), mi-leforbia driiß wurtz
(26).
♦^fMirabolan-i , -um (Gl.) ein fruclit
(25).
*tMir-sus (26), -tus pors (26). porß(26).
Mysterium geystlich vorspil (i55).
Modulari singyn o. gedone tichtyn
(15.^).
Mora s. Bryonia. m. celsi mauli^er
(26). muibcrn; m. bacei bromber struch
(25). marabitti jironper (26).
Morbus siechtage (25).
M. regius gelaguut (iö4, Gf.).
*Mordale(Nicol., Cour.) i. parda (Nicoi.)
welle (i.iä).
Morella nacht schatten ; mvrella
driiß wurtz (26).
Morphea müsclsücht (25).
*f Morsus diseoli, dyaboli (2.5) taufels
piß (26). diifcls abiß (25).
Morsus galline hienor dann (25).
Mulsa wein o. picr (26).
Mulsum wein o. met (26).
Multiloquium klafheit (i55).
*Mumia hcydisch blut (25).
*Mvrella .s-. Morella.
Musculus, ehoi'us [sie] muß (25).
Mus-cus(25), -tus tesym (i55). bysum
25).
Muto schop-z, -pcz (155).
Mutus (Gl.) erstiimet (26).
*i\apeum ratensatFt (26).
*Narciscus hollige (23).
*tNarc- s. Nast-urcium.
Natis ars bail (25).
Nast- (Gl.), ast- {bis 26), naust- (25),
narc- (26) -ureium kreß (25). kresse,
narc. or-kr. (26).
Nausea vn\\il (25).
*Nau- 5. Na-sturcium.
Nefas untat (i55).
'^fNeges {aus m.erges?) grab (26).
Nenu-phar, -far (26) see blomen
(25). selp (26).
*Nepita snemintz (26). reptica steine
mintz (26).
Neruus waltwahs t senader (25).
*fNespilus nespol böm (25).
Nymphea greusmck, seplat (26).
*tNux auelana hasel-, muscata mus=
cat-, vsualis welsch-nuß (25).
übex knie (i55).
Obtalmia ougswer (25).
Occasionaliter zcushichteclichen
(155).
Occies lies st. Ocies Gl. p. 392^.
*Ocimum vick böm (25). ozinum veyck
pon (26).
*f Ocul-tus, -US (Gl.) consulis pachmiutz
(26).
PER
POL
RUN
643
*tOeul-tus, -US (Gl.) Christi vnser fra=
wen mintz (26).
Olfactus smackung (25).
Olibanum wyß wyrouch (25). wey=
rauch (26). . .
*01iuaris arbor ölböm (25).
Omasum, Omentum budmg (budnig?)
ist veistikeit des buchs (25).
*fOmopoteya s. Emopotoyca.
Onager tanesil (Phy,sioi.).
*fOnosus s. Anasus.
Opium mähen kojjff (26).
*tOpopan-ete, -ax (Gl.) Iubestickel(26).
oppoponaciim ein safft (25).
*fOrant {deutsch) also genant (25).
Orarium oucfanun ( i54. cf. Gf. 3,
520 sq.).
Orbita waginleise (155).
Organum lidemajze (155).
Origanum (cf. cyclamen) tosche o.
wolgemnt (26). dosten (25).
*tOs de corde eerui beyn vli des
hirtzen hertzen (25).
*Os mundi sant cristoffels krut (25).
*fOß sepie vischbcyn die die golt=
schmide brucheut (25).
Ostrucium ( Gl. ) , astrens meister
wurtz (25).
*tOtuca (cf. acuta) das ißt leger o.
die sucht, laezeichet roten harn der mit
gelber färbe gemischt ist (26).
*fOzinum s. Ocimum.
lalatum räche (25)-
*Palester, pitacium vlec (155).
*tPaleta s. Sara.
*Pallacium leporis luiscn struch (25).
Palma gestreckt hant (25).
Palmus zugethon liant (25).
*fPalp-abre, -ebre (gi.) broge {i. ci-
lium 25).
*fPalto- s. Platy-ceros.
Palus rück beyn spitz (25).
*fPancia s. Bracteus.
Panis poreinus id est suw distel et
(V) brot (25 Mrg.).
Panus secundum textores dicitur spule
sed vero textrices dicitur shifchin (153).
Papauer mähen o. m.-öl (26).
Papilio cram (Gl. lun.).
*fParalitica gicht kraut (26).
Paralyticus pralisichtiger (25).
*tParda v. Mordale.
*Paritaria tag vnd nacht (26).
Paro- (Gl.), pora-xismus rittenhitz
(25).
*fParriculus {cf. parillus) legele (Gl.
lun.).
Passu-le, -1 (26) dein rosin (25).
welchweinpei- (26).
*tPassum {herba) gotz vergessen (25,
26).
Pastinaca (Gl.), petinata (bis) mor-
he, -che (26). pestinaca domestica
heymsch moren (25).
Paxillus grebil (155).
Peccatum actuale selbtegete sunde
(155).
*tPedegar s. Bedugar.
*tPeglossa &c. s. Anagalido.Buglossa.
Pellis fei o. eins thiers hut (25).
Pelta s. Sara.
Penis zers m. (25).
*fPenthasilon, pentaphyllon (Gl.)
funfpleteriger kle (26).
Peripsema, arulla (Gl.). Zu ebitz u.
dffl. vgl. henneberg. opuzze Abfall beim
Putzen von Rüben, Kraut u. dgl. (zum
Aufbewahren), wie okrazze Werg (From-
mann- Mundarten III. 2, 137).
*f Pernica s. Peruinca.
Perseuerantia hantwort-, kunst-,
ewig behende- keit (i55).
Persicaria ptirsich krut (25).
Peruinca (gl), pernica (?) singrune
(26). berwicus v. vinca.
Pes columbinus duben fuß (25).
*tl'etinata &e. .s. Pastinaca.
*tPeueeda-mus, -num (Gl.) harstrang
(25). pondedanus horstranck (26).
Pya mater inner fei (25).
*tPibulus grindil (i55).
Picea kynbom (i55).
*fPicinus kynerein t kynyn (i55).
*Piganum i ruta raute (26).
Pinnula or leplin (25).
*Pinum kyn (i55).
Pinus kynbom t kyn i fyclite(i55).
pinboum l ficht i kien (Gl. Trev.). kien=
pawm (26).
*Pyonia pyong (26).
*Pipinella })ibnelle (26).
Pyrethrum (f! i.), baretrum berthram
(26).
Pirola winter grien (25).
Pysa erweiß (25).
Plaga masca (155).
Planta sole; ein lebendiger lyp on
ver.stentnuß (25).
Plantago heist wegerich nicht vmb
sust vnd pringt zu samen mit irer kraft
vnd wellet zu samen das zejprochen ist
in dem Icip vnd verseret. Ein meister
heist Auicenna der ging eins tags einen
weg do bcgegenten jm kaufflewt mit
wol geladen wegen do sach er au dem
wege ligeu ein grosse slangen die von
den wegen vnd von den pferdeu vast
vnd swerlich was gedruckt die richtet
sich auff vnd ging oder kroch von dem
wege vnd sach ein wegerich do sten
czu dem kam sie vnd peis ein teil dar
von vnd kaw es vnd leget es hin vnd
her in die wunten des wundert Aui-
cennam sere vnd sprach du heist billich
wegerich wann du wert zerdrucket vnd
naliont tod vnd bist wider lebending
worden deiner grossen krancheit (26).
Platy- (Gl.), palto-ceros i. liirco=
eervus f tragelafus schel (Gl. Bia.s.).
Plecta vlechte (155).
*|Plectum ((/.plectaculumGl.) kamp=:
rat (155).
*tPliris (aus ptisis ? pleuresis?) lungen
geswer (25).
*fPlumbus (aus phlomus?) (l) posi=
ligon wuUen krawt (26).
Pluteus bettebodym (155).
Pobles knu radschyb (25).
*tPod-ellus, -illus (Gl.) ars dermlin (25).
*tPodius darm (25).
*Podogra gesicht der fuß (25).
*Po- *•. Pu-legium.
Polenta(ai.). C/'. geysslitz m. /. nebst
Recept dazu aus dem u Jh. bei Haupt
9, .S66 f.
*fPoligadum ( aus polygranum rogo
(155).
Polipodium steyn wurtz (26).
*tPolism-us, -a (Gl. id.f) gartz vnd
hösch l hesch, die dyse krankheit habent
sintalwegen lustig zu essen vnd mag man
sie nitwol erfüllen mit deheyner kost (25).
Politus ge-lichit, -brüniert, -planiert,
-slichtit (155).
*tPolus .9. Bolus.
Poma citrina (x cedrina?) citriii
öpffel (25).
*tPondedanvis s. Peucedanum.
*fPora- s. Paro-xismus.
*Poreulata burgel o. aschlauch (26).
*fPorrus s. Porus.
*fPortalac-i, -tis (Gl.) hertz ader (25).
*Porten-tula radeber, -cula mistber
(155).
' Por-us, -rus dunst-, sweyß-loch ; p/.
sweysslöcher (25).
*fPosiligon s. Plumbus.
Precipitatio endelich-, snellemute-
keit (155).
*Premula s. Primula.
Prescientia vor-gewizheit, -wizze,
-bekentnysse (155).
Presumptio turste-, vreuil-keit(i55).
*fPrimila (cf. pirula, pinnula) nase
leppelin (25).
*f Priapis-cus, -mus (Gl.) stendelwurtz
(26).
Pri- (i55),pre-mula veris maßlieben
(25). himelslüzzel (i55).
*tPriolin kerbel (26).
*tProspina-ta, -cia (Gl.) wegtraide /.,
ir plumen sein weiß tosleth var (26).
*Protentilla grensig (25).
Prunum prunen (25).
Psillium pfist (pfisi? psisi? 25).
*Ptisis s. Phthisis.
Pugillus fustlin (25).
Pugio degin (i55).
Pu-, po-legium polen (26).
*Pulmonaria lungen krut (25).
Pulpa brot fleisch (25).
Pultrinus fulu (i55).
Punctvis unteilsam cleyne punt(i55).
Radigudum klibe (26).
Radius glanst des lichtis, vz-dringen,
-brechen ; r. fractus vorbrochin glanst
(155).
*fRame-s, -x (Gl.) schäm hör (25).
Rancor garst; langczorn (155).
*fllan- s. Rapi-strum.
*fRapfanus s. Raphanus.
Rapi- (25), ran-strum heder-ich (25),
-eich (26).
Raptus hynpritunge, mtruckunge
des geistis (i55).
Raphanus (Gl.), rapfanus retich (2b),
*Rasta, Scabies rudc (25).
^fReptica s. Nepita. Calamentum.
Reuma houbt floß 0. snoder (25).
*Reumatica krenich snabel (26).
Ribes sunt Johannes drübel (25).
*tRilis (aus bilis?), epatica leber ader
(25).
*Risi reyß (26).
Risus spot (25).
Robur hole t done (155).
*tRostrum porcinu-s, -m (Gl.) sew=
distel (26). , , / X
Rotare trendiln, radebrechen (155).
^fRubea tinct-ura, -orum (Gl.) kleb-
k™t (25).
Rubeus morgen rot tar (JOj.
Rubigo miltou l gesmeize (gi. Flor.
cf. geschmid rost Gl.).
Rubus pusch {^2^).
Ruflfus golt far (25).
Ruga runtz (25).
Rumen, frumen indruck (26).
Runcina nuhil (i55).
Runco i. ferramentum <&c. ad densi-
tatem veprium succidendam kozze (i55).
81*
GU SKR
^abana ylicrhn) \xYo\i Itrott 1^2(5).
Sacer ignis siint Anllionicii fiirc (,25^.
*f Sagia [j>ati7iit.s. <•/. 8agetum)suiat(i5.'>).
*Sagw- ,s\ Sangu-üiaria.
'Salatrum iniclit feliat [2a).
*fSalß;em-ina, -raaiGi.)lauto saltz(2(j).
Salinum sali/.-vaz, -iiicsto [ii>')).
Saliua scyfer [nnterfich. vnn Sputum
s|n'iilul 25).
Saluia salmy /2(5).
Sambiica vloyto (iss).
Sambucus liolcr, holder (2t>).
Sandalum saudolholtz (2r)).
*|'Sandai'a-ta,-ca(^( ;i. )rot opi'rimcnt(26).
Sandix n. Verminacia.
Sangu- ;2r)\ sagw-inaria bliit krut
(2ö). plut kniwt o. rot wurtz (2(J).
Sanguis liliit wol temperiert (25).
S. draconjs ilrjichen blüt (25".
*tSaiithonica wermut i 2() >. Cf. sa-, i
xa- 1 1 »3 , -ntonicum, adwJ>'.ov aavUov.xov
(1-13) id. iil3). wiirmkraut (i43, Ki.)-
*Saphina .•-•. Sauina.
*tSara [anders Gl. m.) l paleta. «».v pelta,
ando-K Gl. m.) tarcze, armschilt (i.i5j.
Sarcoeolla ein gmii (^25).
Satirion knaben krut (25").
*tSatu-eria (2G). -reia garten köl (25).
gart kiimcl i2G).
*Sauina, l saphina (2G) segelpawm
(2ti). sollen boin i25).
*tSaxifrag-e, -a (Gl.) lewcht krawt (26).
*Scabiosa apostemen krut (25). hasen
ör (2G^.
*Sca- s. Sta-fisagria.
Scaplia, cymba kan (i.'),')).
Scariola seliarl-ey (2G), -ach (25).
*f Seicados arabievim blomen von ara-
bien: sc. citrinum ein blorae (25). sti=
cados haulJwurtz (26).
*fScisoris weder zan (25), cf. preci=
sores Gl.).
*tScoleependres t splenion {t > lingwa
eei'ui liirß wurtz n. hirsf-ung (26). sco=
lopend-ria, -ia (26) hirtzunge (25). hirß
tzuiig i2G).
Scops .sherteysen (i.55).
*tScord-eon , -ium ( Gl. ) wilde klobe^
louch (-/8).
Scorpio peytsche (1.53).
Scotonia swindcln (25).
Screare (gl), streo rustim (15.0).
Scroffula inner trüse (25).
ScrofFularia siiw wurtz (25).
*tScui'tnm kolsaft' (26).
Secvmdina kindel fei (2.5).
"•^tSemen linibrieonim wurm krut (25).
*tSemencion s. Seneeiuni. .
Semissis /. latitudo jiuf/ui cum exten^
fäove pollicis gemunde (1.55).
*f Semper-nua, uiua ( Gl. ) haußwurtz
(26).
Seneci-on padelkart, pein welle, -um
krentz (y/c) wurtz 0. pfaflen kraut; se=
mencion wasser kreß (26). senaci-on
bronkreß (25), -um kresse (26).
Sensus syim 0. erkantnuß (25).
*tSente-, septi- (Gl.) -neruia wegwart
(26).
*Serpenttna uaterwurtz (26).
Serp-, impet-igo zittermol (2.5).
Serpillum Iticslocii (Gl. lun.). velt^
wurtz. i|iiel<'ii, kunleiu (26).
Sibilare wi.-<|)iln (i.').5).
*Sicheon v. Sintheon.
*tSyfa.s .V. Siphar.
""Sigillum salomonis heidcniseh koln
0. rot wurtz (2Gi.
"^ iSileris mantani (26) i. 7. siler mon=
tanum (oi.).
Siligo rocken kern (25).
Syllogismus wancwort (1.").-)).
Syma lebhiel (sie nach epar leber
25).
*Sympharus, simpharius, synpho=
rianus star. di-, dyt-terich (155).
Sinapia senti" yomen (25).
Sinciput türhoupt (25).
Sincopis liertzkist 1 25. cf. brust^
kistrie &c. thisis).
Sindon czetir t sericum zeyde (1 55).
*tSingult-as, -us((;i.,) iiöscho. klu.\(25j.
*tSini-, sy- (Gl.) -sindrum weiß wurtz
(26).
"•fSintheon, sicheon (gi.) relnara 0.
reiman \2^).
*fSi- l disse-nteria bezeic!i<'t roter
hären !26).
Siphar (Gl.), syfas inner feil o. dynn
feil (25).
*tSisamus s; .«ams krut (25).
*Sy- s. Sini-sindi'um.
*tSisi-, sise-(Gi. )-leos v( Idt kiinimel(25).
Smirma t aurifrigium j)orte (155).
*Solatrum mortale (mörle) stock=
wurtz (26).
*tSoldo- i. q. solda- (Gl.) -nella heiba
also genant (25).
Solemnitas uld (Gl. lun.).
*Solsequium t sposa solis wegwart
o. ringclplum (2G).
Sopor .^loti's begierde (25).
*tSorde [^t. sorbej sperbern (25).
'■■'Sorclion kr.oblaucii (26).
*tSorol-oga, -iga (Gl.) schirling (25).
scheriinck 26).
'^Sorolugium (Gl.) Z.2 lies: sponsa?
silugium? st. sponsasilugium.
Sortiaria liczärin (1.55).
*Spargus spargou (25).
Sparus netger (Gl. lun.).
Spatula fetida wantiuß krut (25).
Sperma natur (25).
Spica celtiea römissch köie (25).
*tSpi-machia, -nachia (Gl.) biuetz (25).
Spina alba hagendorn (25). wach
hageii doreu (26).
*iSpinana wintcrpluüi (26).
^fSplenion (hirschzung Ki.) s. Scolee^
pendres.
*tSpodar mittel- l ars-darm (25).
Spodium gebraut helffenbeyn (25).
gepuluert helteni)ein (26).
*tSpond-ule, -ile (Gl.) rücken weych
(25).
*tSpo-, spon- (Gl.) -sa solis 5. Solse=
quium.
Squilla erdzubel (25).
Squinaneia kelsiicht,squinaDtz/.(25).
Squinantum camelen hew (25).
Sta- ( 25 ) , sea-fisagria lauß wurtz
(26). huß-w., byßmüntz (25).
XAN
*tStergum rucke (2.5).
*tSter-gus, -cus (si.) dreck (25).
*Sti- .s. Sci-cados.
*tStinci [herba) wasser eydcß (2.5).
Storax kuplfer -rouch (25), -rauch (26).
Strabo scliirlender (2.5).
*tStreo s. Screare.
Submentun» vnder kynn (25).
Subtel filss hiel (25).
Sulfrago knü wclni (25).
Supercilium ougeu broge (25).
■^-fSur-da, -a (Gl.) wade (25).
lapsus barbatus konigs hertz (2(5).
^jTara-ssacon , -xacon ( Gl. ) gense
distel (25 .Air-.).
Tartharum weinstein (26).
*Tenacetum rein-fan (25), -uan o.
rennian ; canazeta w(Mpoß (26).
Tenaßmus zwanj' (2.5).
Tentigo est illua quod apparet in
cidud gickil (25).
*tTeremabin honig dcw (25).
*tTeriaca tri-, (h-y-aeus, tyriae .(25).
*tTermentissa .v. Tormentilla.
*tTerpentina terpentin (25).
Tybia schieubeyn (25).
*tTympuus, tinipus (Gl.) sloff (25).
Tymus piugauge (26).
Tinea milbe; tinia grint (25).
*tTinti- s. Tithy-mallus.
*Thisis s. Phthisis.
*tTitil-icus, -licus i^Gi.) kytzcl fleisch
(25^.
Tithym- (Gl.), tintim- (25), tj'tinf-
allus brach- (26), spring- (25) -wurtz.
Tormentilla (ci.), termentissa veick
wurtz (2()).
_ Trachea athem ader (25).
*tTrag-entea l -antum helüintz fleisch
(26;.
"^tTria grana s. Vyola.
•''tTriabas, stranguria iiarnwinde(25).
*tTribuli marini nierdisteln (25).
fTrifolium accutum scbarpff kle(2.5).
'^fTub-ina, -ana (Gl.) ertwurtz (26).
*Tucia, -Mrg. t. ferri, ein stein (25).
lena blüt ader (25 j.
Ventriculus wamme (25).
Vepres bramrn (26).
*fVerdipedum s. Vertipedium.
Vermicularis u/. fermicella) iniir=
pfeffer (25).
*f Verminacia {cf. -ea 01.) i. sandix
weite (26).
Verr- (Gl.), virt-ucaria ringel (26).
Vertebrum s. Ferebrum.
Verti-bulum, -go wirb^l ' capitis 2o).
Vertipedium ( Gl. ), verdipedum
eysendeck (26).
Vyola l tria grana vyol (26).
*Viperina uaterwurtz (26).
Virga pastoris kertzentkraut o wild
karten (26).
*Virga regia neun krafft (26).
Virgultum sumerlatt (26).
*tVirt- s. Verr-ucaria.
•^Viscus uii.stel (26).
*tVula V. Vuula.
*t\antonicum s. Santhonica.
»••i
^^t*
l
p
ü
•H
Ö
O)
u
o
I
o
c
•H
O
Cd
fci
P
•H
xi a
o CO
,c o
Ö H
QJ O
0)
•H
iii
o
o
m
L.
o
H
University of Toronto
Library
DO NOT
REMOVE
THE
CARD
FROM
THIS
POCKET
Acme Library Card Pocket
LOWE-MARTIN CO. LIMITED
' 'li' •■ '. ''■ I
1. ^f ■ ■■',•• >,'
I-.;
'}*:■
>ll ;■ M f)"
"i-'
«»I