Skip to main content

Full text of "Thesaurus linguae Latinae epigraphicae. [The Olcott] dictionary of the Latin inscriptions"

See other formats


jCO 

-co 
=o> 
=co 
=*t 

=CM 
ICO 
ICO 


ICO 


iCO 


UMNti 


Digitized  by  the  Internet  Archive 

in  2011  with  funding  from 

University  of  Toronto 


http://www.archive.org/details/thesauruslinguae01smit 


BINDING  LIST  OK  1     1927 


1  *riDz> 


THESAURUS 


i » 


LINGUAE  LATMAE  EPIGRAPHICAE 


CTY><  DICTIONARY 

OF   THE  LATIN  INSCRIPTIONS 

Vol.   I 

BY 

GEORGE  N.  OLCOTT,  Ph.  D. 

(Columbia  University,  New  York). 


Volume  I. 


ROME 
LOESCHER    &    G.° 

(bretschneider  &  regenberg) 
1904 


L'autore  si  riserva  il  diritto  di  proprieta  letteraria  a  tenore  di  legge. 


The  author  reserves  to  himself  the  copyright  in  accordance  with  the  law. 


VXORI    CARISSIMAE 

CVIVS     AVXILIO     CONSILIO  Q_V  E 

INCEPTVM     EST 

HOC     OPVS 

MENTE    GRATA 

DEDICO  ATQVE  CONSECRO 


PREFACE. 


IN  gathering  the  material  for  a  dictionary  of  the  Latin  inscriptions,  I  have  felt  that 
it  was  the  work  of  a  pygmy  straggling  against  a  giant.  The  number  of  these  in- 
scriptions now  published,  over  200.000,  with  an  annual  accretion  of  many  hundreds, 
is  so  vast  that  the  preparation  of  a  dictionary  of  epigraphical  Latin  should  rightly 
be  the  joint  work  of  the  Latinists  of  all  the  world.  Such  a  project,  however,  has 
not  yet  been  broached;  its  fulfilment,  therefore,  would  be  a  matter  of  many  years. 
In  the  meantime  the  student  of  epigraphy  finds  himself  at  a  loss,  in  matters  phonetic 
and  lexicographical,  if  not  archaeological  as  well ;  for  the  indices  of  the  Corpus 
furnish  him  only  with  the  notabilia  of  the  inscriptional  vocabulary,  and  these  are 
very  meagerly  supplemented  by  the  indices  of  the  several  Syllogae  such  as  Orelli- 
Henzen  and  Wilinanns,  while  the  Dizionario  Epigrafico  of  de  Ruggiero  is  wholly 
archaeological  in  character,  and  the  great  new  Thesaurus  Linguae  Laiinae  by  no 
means  exhausts  the  vocabulary  of  the  inscriptions. 

The  basis  of  the  present  work  is  the  Corpus  Inscriptionum  Latinarum,  which 
now  includes  about  165000  inscriptions.  This  enormous  lexical  material  has  been 
worked  through  with  great  care,  and  I  trust  that  the  citations  from  the  Corpus 
will  be  found  fairly  complete  and  representative.  The  Christian  inscriptions  of  Rome 
have  been  excluded  from  the  Corpus,  and  hence  have  not  yet  been  collected  in  a 
single  work  and  carefully  edited.  This  is  extremely  unfortunate,  as  they  best  represent 
the  popular  Latin  of  the  period  of  linguistic  decay,  and  furnish  therefore  a  rich  store 
of  material  for  the  students  of  Romance  philology.  To  me  it  is  a  source  of  particular 
regret,  because  such  citations  as  I  can  gather  from  the  older  works  and  from  scattered 
modern  sources  will  become  obsolete  as  soon  as  the  inevitable  Corpus  of  Christian 
inscriptions  makes  its  appearance.  I  think,  however,  that  I  have  been  able  to  examine 
and  include  the  great  majority  of  published  Christian  inscriptions.  My  critics  will 
perhaps  pardon  omissions  under  this  and  other  heads,  in  consideration  of  the  difficulties 
involved;  they  will  also  recognize  the  utter  impossibility  of  any  attempt  at  text-criticism 
in  a  work  of  this  kind.  I  have  accepted  the  inscriptions  largely  as  published;  if 
later  one  is  proved  false  or  badly  read  or  interpolated,  the  fault  lies  with  the  editor 
of  the  inscription,  not  with  me. 


PREP  ICE 


The  scope  of  the  Dictionary  includes  geographical  and  mythological  names,  but 
nol  those  of  living  or  historical  persons;  with  the  exception  that  I  have  admitted 
old  biblical  propernames,  as  AARON,  ABRAHAM,  which,  without  regard  to  biblical 
interpretation,  very  properly  take  their  place  with  the  names  of  classical  and  oriental 
mythology. 

M\  Bources,  in  general,  with  the  abbreviations  employed,  are  appended  below; 
other  citations  will  be  so  complete  as  to  require  no  explanation.  Where  the  inscription 
is  derived  from  the  Corpus,  it  is  cited  by  number  only:  thus  XIV  2106  refers 
to  V.l.L.  XIV  2106. 


BIBLIOGRAPHY 


AE  Mitth :  Archaologisch-Epigraphische  Mittheilungen. 

ALL:   Archiv  fur  Lateinische  Lexikographie. 

Arch.  Anz.:  Archaologischer  Anzeiger. 

Bramb.:  Brambacb,  Corpus  Inscriptionum  Rhenanarum. 

Bull.  Arch.  Cr. :  Bullettino  di  Archeologia  Cristiana. 

Bull.  Com.:  Bullettino  della  Commissione  Archeologica  Comunale  di  Roma. 

Carm.  Lat. :  Buecheler,  Carmina  Lalina  Epigraphica. 

Eph.  Epig. :  Ephemeris  Epigraphica. 

Hiibn.  Brit.:  Hiibner,  Inscriptions  Britanniae  Christianae. 

Hiibn.  Hisp. :  Hiibner,  Inscriptiones  Hispaniae  Christianae. 

Hiibn.  Hisp.  Suppl. :  Ibid.,  Supplementum. 

Jahreshefte:  Jahreshefte  des  Oesterr.  archaologischen  Institutes. 

Kraus,:  Kraus,  Die  Christlichen  Inschriften  der  Rheinlande. 

Le  Blant, :  Le  Blant,  Inscriptions  Chre'tiennes  de  la  Gaule. 

Le  Blant  NR.:  Idem.,  Nouveau  Recueil. 

Melanges:  Mdanges  d'Arche'ologie  et  d'Histoire. 

Mitth. :  Mittheilungen  d.  kais.  deutsch.  Instituts.  Romische  Abtheilung . 

Notiz.:  Notizie  degli  Scavi  di  Antichitd. 

Pais:  Pais,  Corporis  Inscriptionum  Latinarum.  Supplementa  Italica. 

Rev.  Arch.:  Revue  Arche'ologique. 

Rossi:  De  Rossi,  Inscriptiones  Christianae  Urbis  Romae. 

Ruggiero:  de  Ruggiero,  Dizionario  Epigrafico. 

Wd.  Z. :   IVestdeutsche  Zeitschrift. 


A 


A.  I.   The    first   letter   of  the    Latin  many  specimens,  dating  between  31  B.  C. 

alphabet;   appears   often   in  abecedaria,  and  50  A.  D.,    have   been   found.    Exx.: 

whole    or  partial,   carved   on  stone   and  Fasti  Pinciaai  (Rome,  bet.   723/31   and 

scratched    or   painted    on    walls,    vases,  725/29):  I  p.  298;  I2  p.  219;  VI  2294, 

tiles  etc.    [Cf.  Dieterich,  ABC-Denkma-  32481  —   F.    Allifani    (Allifae,    before 

ler,  Rhein.  Mus.  (1901)  p.  77  sg.]  Exx.:  725/29):  I  p.  299;  I2  p.  217;  IX  2319, 

(a)  carved   on   stone.    VI  6831,    22639,  2320;  Eph.  Epig.  Ill  p.  85  —  F.  Venu- 

29849  (6th  cent.)  in  Rome;  V  3892  (Ve-  sini  (Venusia  726/28 -A.D.  4):  I  p.  301 ; 

rona);  X  8064  (Drepanum);  AE.  Mitth.  I2  p.  220;  IX  421  —  F.  Tusculani  (Tu- 

(1881)  p.  124  no.  16  =  Pais   no.  218  senium,  734/20):  I  p.  300;  I2  p.  216 — 

(Aquileia);  III  11186  (Carnuntum),  13569  F.   Sabini  (Forum  Novum,  735/19-A.D. 

(Lyttus),    14368 34    (Ovilava,  LNoricum);  3):  I  p.  302;    I2  p.  220;    IX  4769  — 

VIII  3317    (Lambaesis,    where  AA,  BB,  F.  Aroalium   (Lucus  Deae  Diae,  Rome, 

CC etc.);  Eph.  Epig.  IX  p.  78  no.  206  (Ita-  742/1 2 -A.D.  13):  I2  p.  214;  VI  2295, 

lica) —  (b)  scratched  or  painted  on  walls.  32482  —  F.  Maffeiani  (Rome.  746/8- 

VI  3074  (Rome,  excubitorium  coh.  VII  A.D.  3):  I  p.  303;  I2  p.  222;  VI  2297, 

vig.);    IV    2514-2549c    and    3206-3222  32484    —    F.    Caeretani    (Caere,    after 

(Pompeii) ;  XI  2887  (Volsinii) ;  III  1 1291  745/9) :  I  p.  212 ;  XI  3592 ;  Eph.  Epig. 

(Carnuntum)  —    (c)  scratched    on    tiles.  Ill  p.  6  — ■  F.  Praenestini  (of  Verrius 

III    p.    962    (Savaria),    807710   (Dacia),  Flaccus,    Praeneste,    752/2  -  A.D.  9):    I 

11453  (Carnuntum),  11469  (Agram  mus.);  p.  311 ;  I2  p.  230  —  F.  Esquilini  (Rome, 

Bramb.    110    (Holledoorn,    Holland)    —  before  A.D.  3):   I  p.  310;  VI  2296  — 

(d)  scratched  on  vases.  Becker,  Mainz.  F.  Vallenses  (Rome,  before  A.D.  13): 
Mus.  p.  110  (Moguntiacum),  Wd.  Z.  XII  I  p.  320;  I2  p.  240;  VI  2298  —  F. 
(1893)    p.    201    (Aug.    Trevirorum)    —  Ostienses    (Ostia,    before    A.D.    13):   I 

(e)  on  lead.  Haverfield,  Rom.  Inscr.  Brit.  p.  322  —  F.  Paulini  (Rome,  before  A.D. 
(1890-1)  p.  16  no.  93  (Lydney).  13):   I  p.  242;   VI  32492  —   F.  Vati- 

II.  The  letters  A-H  [litter ae  nundina-  cani  (Rome,  A.D.  14-33):  I  p.  322;  I2 

Us)  were  adopted  in  the  Julian  calendar  p.  242 ;  VI  2299  —  F.  Oppiani  Maio- 

(fasti  anni  Juliam)  to  denote  the  eight  res  (Rome,  after  A.D.  14):  VI  32493  — 

days  of  the  Roman  week.  [Cf.  Marquardt,  F.  Amiternini    (Amiternum,  after  A.D. 

Rom.    Staatsverwaltung,    III    p.    289;  15):  I  p.  323;  I2  p.  243;  IX  4192  — 

Brums,  Fontes,  pp.  41-44].  Such  calendars  F.  Pighiani  (Rome,  A.D.  30-36) :  I  p.  326 ; 

were   carved  or    painted  and    placed   on  I2  p.  246 ;  VI  2300  —  F.  Antiates  (An- 

the  walls  of  public  and  private  buildings  tium,  A.  D.  50) ;  I  p.  327 ;  I2  p.  247 ;  X 

in   Rome   and   the   municipia,   of  which  6638.   In  addition,   the  following  are  of 


lo 


rilKSAURUS    LINODAB    LATINAE    EPIORAPHICAE 


or  Silvano,  Augusto  sacrum,  below,  s.  v. 
\  s]  —  (28)  AETKRNVS.    (a)   i- 

o  •  m  •  a  •  d  •  =  Ion  Opl/mo  Maximo  Ae- 
terno  Dolicheno:  VI  412  (Rome)  — 
(b)  leg  •  ii  •  p  •  p  •  f  •  f  a  •  =  legio  secunda 
Pari  hi  ca  pia  felix  fidelis  aelema:  VI 
3408  (Rome)  —  (24)  AFRICA.  Only  in 
African  inscrr.  (a)  p-a  =  provincia 
Africa:  VIII  897  (Villa  Magna),  969 
(Neapolis),  998  (Pro v.  Proc),  2343  (Tha- 
raugadi),  1154(3  (Ammaedara),  12039 
(Furni),  12455  (Carpis),  12527  (Cartha- 
go) —  (b)  proc  iiii  pa-  =  procura- 
tor quattuor  publicorum  Africae:  VIII 
12655,  12656,  12920  (Carthago)  — 
(25)  AGER.  (a)  Of  extreme  frequency 
everywhere  in  recording  the  dimensions 
of  the  tomb:  inf-p-  (lof)  inap-  (lot) 
=  in  fronte  (or  frontem)  pedes  (tot),  in 
agro  (or  agrum)  pedes  (tot).  For  order 
and  variants,  see  s.  v.  ager.  Note:  iap- 
=  in  agro  pedes,  IX  5200,  5211.  5257 
(Asculum  Picenum)  —  (b)  Referring  in 
general  to  the  ager  publicus.  Exx. :  a-a-c- 
=  Agri  accepti  Cirtensium,  VIII  19133 
(Sigus),  19329  (Numidia)  —  a-d-s-  = 
agri  divisi  Siguitanis,  VIII  19134  (Si- 
gus) —  a  •  p  •  sig  •  =  ager  publicus  Si- 
guitanorum,  VIII  18132-3-4  (Sigus)  — 
a  •  p  •  c  •   =   ager  publicus   Cirtensium, 

VIII  7086-7-9  (Cirta),  8211  (Milev), 
10821  (Tigisis)  —  a- am-  =  agri  ad- 
tribuli  (or  adsignati)  Milevitanis,  VIII 
8089  (Milev)  —  Cf.  a-pl-mivg-  =  agri 
plus  minus  iugera  (lot),  IX  3578  (Pa- 
gus  Fuficulauus)  —  (c)  In  titles  of  agra- 
rian commissioners.  See  above  under  ad- 
signo  (10)  —  (26)  AGITATOR,  a-f-r-  = 
agitator  factious  russatae,  VI  10063 
(Rome)  —  (27)  AGO.  (a)  In  legal  for- 
mulas. q_d-a-  =  quo  (or  quibus)  de 
agitur:  VI  10239  (Rome);  III  p.  941 
(tabula  cerata,  Dacia,  A.  D.  142),  p.  945 
(ibid.,  A.  D.  159)  —  q_d-r-a-  =  qua  de 
re  agitur:  I  205  =  XI  1146  (Veleia, 
Lex  Rubria,  705/49)  1.  23  etc.  —  e  ■  r  • 
q_-  d  •  a  •  =  ea  res  qua  de  agitur :  VI 
10244  (Rome)  —  ae-  =  actum  esse: 

IX  2827  (Buca,  A.  D.  19)  —  (b)  In  titles 
of  official  substitutes,  or  vice-gerents. 
c  •  a  •  =  curam  agens.  [Note  that  c  •  a  ■ 
also  =  custos  armorum.  See  below  (64) 
arma].  Exx.:  VI  414  (Rome);  XI  3009 


(Ager  Viterbensis) ;  III  5918  (Raetia), 
607°,  7123  (Ephesus),  10360  (Aquincurn); 
VIII  2495  (Numidia);  VII  27  (Londi- 
nium),  995  (Habitancium)  —  a  •  v  ■  = 
agens  vices:  VI  947  (A.  D.  159),  959 
(A.D.  160),  1125,  1774  (Rome);  II  1115 
(Italica);  III  1464  (Sarmizegetusa),  3424, 
3469,  10424  (Aquincum).  4289  (Adiaum), 
12659  (Viminacium)  —  v-a-  =  vices 
agens.  [Note  that  v-a  also  =  vixit  an- 
nis.  See  below  (46)  annds].  Exx.:  VI 
3326,  10306  (Rome);  XIV  134(Ostia); 
III  5776  (Abudiacum);  VIII  7053  (Cir- 
ta) —  (28)  ALA.  In  military  names.  Exx.: 
a  •  i  •  a  •  =  ala  prima  Asturum :  III  8074 
(Dacia,  a  tile)  —  a-i-b-  =  ala  prima  Ba- 
tavorum;  III  11372  (Pannonia  Sup.)  — 
a  •  i  d  •  =  ala  prima  Dardanorum  :  III 
7504  (Troesmis)  —  a  •  i  •  e-  =  ala  pri- 
ma Eluraeorum:  III  15171  (Ulcisia  Ca- 
stra)  —  a  •  sa  •  =  ala  Sabiniana,  Eph. 
Epig.  Ill  p.  318  (Britain)  —  a-iip- 
=  ala  secunda  Pannoniorum:  III  16633 
(Dacia,  a  tile) —  Add  e  a-e-  =  eques 
alae  eiusdem:  III  807  (Dacia)  —  (29) 
ALBANVS  or  ALBENSIS.  (a)  s  ■  p  •  q_-  a  • 
=  Senatus  populusque  Albanus  (or  Al- 
bensis):  IX  3916  (Alba  Fucens.  A.D. 
252)  —  (b)  OL-A-  =  oleum  Albanum 
(?  or  olivas  albas?)  on  amphorae:  XIII 
100045,  100046  (Vechten,  Holland)  — 
(30)  ALBATVS  or  ALBVS.  (a)  In  name 
of  the  '  white  faction  '  in  the  circus, 
(f actio  albata,  or  alba):  VI  10063 
(Rome)  —  (b)  ol  •  a  ■  =  olivas  albas  (?). 
See  above,  (29)  -  (31)  ALEXANDRIA- 
NVS.  In  military  names  derived  from  Se- 
verus  Alexander.  Exx.:  leg-uh  fls  a-  = 
legio  quarta  Flavia  Severiana  Alexan- 
driana:  III  8173  (Moesia  Sup.,  A.D. 
226)  —  legxxx  v-v-s-a-  =  legio  trice- 
sima  Ulpia  victrix  Severiana  Alexan- 
driana,  Bramb.  146  (Birten)  —  coh- 
iiastvrvm  s-A-:    VII  732    (Aesica)  — 

(32)  ALIENO  (?).  H-L-A-N-  =  nunc  locum 
alienari  nolo  (?) :   X  2275  (Puteoli)  — 

(33)  ALIMENTARIVS.  o^p-a-  =  quaestor 
pecuniae  alimentariae:  X  47  (Vibo)  — 

(34)  ALIMENTVM.  q_-  a  •  =  quaestor 
alimentorum:  X  7954  (Turris  Lisibo- 
nis)  —  (35)  ALIVS.  al-  =  alii  liberti: 
V  5991  (Mediolanum)  —  (36)  ALTER. 
In  legal  language,  a  •  a  •  =  alter  ambove. 


THESAURUS    LINGUAE    LATINAE    EP1GRAPHICAE 


11 


I  203  (S.  C.  de  Asclepiade,  Rome, 676/78) 
1.  7.  —  A-AVE-  =  alter  ambove: 
VI  32323  (Rome,  Comm.  Lud.  saec, 
737/17)  —  (37)  ALVMNVS  (?).  a-b-m-f- 
=  alumno  (?  or  amico?)  bene  merenti 
fecit:  VI  16788  (Rome)  —  (38)  AMAN- 
TISSIMVS.  (a)  c-a-h  s-  =  coniux  aman- 
tissima  hie  sita  (?) :  VI  25464  (Rome)  — 

(b)  m-a-d-  =  marito  amanlissimo  dedit  (?): 
XI  4886  (Spoletium)  —  (39)  AMBITVS. 
(a)  i  AASFD-  See  above  (8)  s.  v.  adi- 
tds.  —  (b)  h-ti-ah-  =  hie  tumulus  Hum 
ambilum  (if  not  aditum)  habet:  VI 19085 
(Rome)  —  (40)  AMBO.  See  citations 
above  s.  v.  alter  (36).  —  (41)  AMEN  (?). 
VIII  12199  (Prov.  Byzac):  bitorina  in 
criso  (sic)  a  =  Bitorina  (i-  e  Victorina) 
in  Chrislo.  Amen  (?).  Hiibn.  Hisp.  523 
(Barcino,  A.  D.  976)  —  (42)  AMICVS. 
In  sep.  inscrr.  of  Italy,  (a)  a-b-  =  amico 
bono  :  VI  .'7421  (Rome)  —  (b)  a-b-m-  = 
amico  bene  merenti:  VI  2449,  10019, 
34690  (Rome)  —  ab-m-f-  =  amico 
bene  merenti  fecit:  VI  16788,  32662 
( Rome)  —  h  •  a  •  b  ■  m  •  f  •  =  heres  amico  bene 
merenti    fecit :    VI    32698    (Rome)    — 

(c)  a  •  c  •  =  amico  carissimo :  V  7853 
(Pedo)  —  HACFc-  =  heres  amico 
carissimo  faciendum  curavit:  VI  5218 
(Rome)  —  (d)  A-o-  =  amico  optimo: 
VI  27744  (Rome);  V  6107  (Mediola- 
num)  —  ao  -f-c-  =  amico  optimo  fa- 
ciendum curavit:  VI  3199,3205,3230, 
3271,  3290,  32797  (Rome)  —  h-a-o-f-c- 
=  heres  amico  optimo  faciendum  cu- 
ravit: VI  3178,  3220,  3272,  32810, 
32817  (Rome)  —  (43)  ANAGNINVS. 
s-pq_-a-  =  Senatus  populusque  Ana- 
gninus:  X  5917,  5919,  5923,  5924 
(Anagnia)  —  (44)  ANIMA?  cvmd-a-s- 
=  cum  Deo  anima  sancta  (?):  VI  31976 
(Rome)  —  (45)  ANIMVS.  In  a  great  va- 
riety of  dedication  formulas,  (a)  vs-l-a- 
=  volum  solvit  libens  (or  lubens)  animo. 
Extremely  freq.  in  Africa.  (See  indices 
of  VIII).  Elsewhere  rare;  not  found  in 
Rome.  Exx. :  X  6786  (Aenaria  Insula), 
7555  (Carales),  7857  (Sardinia,  bronze 
vase);  IX  3919  (Peltuiniim) ;  III  13608 
(Heliupolis),  1420612  (Philippi);  II  177 
(Olisipo)  —  Variants:  votvm  solvit  la-  : 
VIII  14934,  14954, 14963,14966,15090, 
15095,  15146  (Thignica),    14434  (Prov. 


Proc.)  —  votvm  s-l-a-:  VIII  14955, 
15040,  15134  (Thignica),  16699  (Prov. 
Proc.)  —  votv  (sic)  solvit  l  •  a  • :  VIII 
15085,  15173  (Thignica),  18062  (Castra 
Lambaes.)  —  vor- solvit  lib -a-:  VIII 
14692  (Thiburnica)  —  vot  s-l-a-:  VIII 
15172  (Thignica),  17625  (Vazaivi)  — 
v  sol-la:  VIII  15004  (Thignica)  —  vt- 
(sic)  s-l-a-:  VIII  15048  (Thignica)  — 
vsl-a-s-  =  votum  solvit  libens  animo 
suo  (?):  VIII  1143  (Carthago)  —  v-s- 
SLA-  =  votum  solverunl  libentes  ani- 
mo: VIII  10624  (Tebessa)  —  votvm 
solvervnt  l-a-:  VIII  8440  (Sitifis)  — 
v  •  s  •  compote  factvs  la-:  XI  3247  (Su- 
trium)  —  vot-sol-sacl-a-  =  votum  solvit 
sacerdos  libens  animo:  VIII  15044  (Thi- 
gnica) —  (b)  v-s- a-  L-  =  votum  solvit 
animo  libens:  II  676,  677  (Turgalium) ; 
III  1088  (Apulum);  VIII  15145  (Thi- 
gnica) —  (c)  v  •  l  •  a  •  s  •  =  votum  libens 
animo  solvit:  III  163,  6671,  6674,  6675, 
6676  =  12096,  6681.  6682.  6683.  6685, 
141655  (Bervtus),  14386'',  14386«,  14391 
(Heliopolis  =  Baalbek) ;  VIII  1843  (The- 
veste),  10938  (Caesarea),  12389  (Neferis), 
14918,  15097,  15148  (Thignica),  18224 
(Castra  Lambaes.);  II  403  (Viseu).  — 
Variants:  votvm  libes  (sic)  as-:  VIII 
12491  (Carthago)  —  votvm  l  •  a  •  solvit  : 
VIII  8923  (Saldae)  —  votvm -l-  a  -s-  : 
VIII  2531  (Castra  Lambaes.)  —  (d)  v- 
a-s-l-m-  =  volum  animo  solvit  libens  me- 
rito:  XII  1069  (Apta)  —  (e)  v-a-l-s 
=  votum  animo  libens  solvit:  II  435 
(Igaeditani)  —  (/)  l-a-v-s-  =  libens 
animo  votum  solvit:  VIII  12398  (Ne- 
feris), 14553  (Simitthus),  14973,  15058, 
15105  (Thignica),  18651  (Diana)  — 
(g)  L-vsA-  =  libens  votum  solvit  animo : 
VIII  15072,  15161  (Thignica)  —  (h)  a- 
l-vs-  =  animo  libens  votum  solvit: 
II  425  (Viseu);  Eph.  Epig.  IX  p.  27 
no.  43,  44  (Emerita)  —  (i)  s-vl-a-  = 
solvit  votum  libens  animo :  X  7557  (Ca- 
rales.) —  (k)  Other  sporadic  variants  are: 
la-:  VI  98  (Rome);  VIII  2593,  2667 
(Lambaesis)  —  a  •  l  • :  II  337  (Collippo), 
467  (Emerita)  —  v  •  l  •  a  •  =  vovit  libens 
animo:  VIII  15051,  15061  (Thignica)  — 
sol-la-:  VIII  14921  (Thignica)  — 
las-  VIII  15094  (Thignica)—  l-af- 
=  libens  animo  fecit:  VI  17611  (Rome); 


12 


THESAURUS    LINGUAE    LATINAK    EPIGRAPHICAE 


VIII  L2891,  12898  (Neferis)  —  a-l-p- 
=  animo  libens posuil:  II  404  (Viseu)  — 
i.  AP-  =  libens  animo  posuit,  Epb. 
Epig.  IX  p.  17  (Ebora)  —  l-a-m-p  = 
libens  animo  mer/to  (rather  than  me- 
morial») posuit:  III  0708  (Ancyra)  — 
l  •  a  ■  m  •  so  •  =  Libens  animo  merilo  sol- 
vit: II  5339  (Caesarobriga)  —  l-a-d-d- 
=  libens  ammo  do /turn  dedit:  X  6799 
(Aenaria  insula)  —  s-p-l-a  f-  =  sua  pe- 
cunia  libentes  animo  fecerunl.:  VIII 
16(593  (Turratenses)  —  (46)  ANN  VS. 
(a)  In  sep.  inserr.  giving  age  of  deceased, 
v  •  a  •  =  via: it  annis  (or  annos),  extreme- 
ly frequent  everywhere.  [Nole  v-a-i-, 
v-av- ,  VAX-,  v-al-,  v-AC-,  where  the 
last  letter  is  the  numeral,  uno  (or  unum), 
quinque,  decern,  quinquaginta,  centum']. 
a  •  v  •  =  annis  (or  annos)  vixit :  VI  6986, 
34370  (Rome)  —  q_-v-a-  =  qui  (or 
quae)  vixit  annis  (or  annos):  XII  209 
(Antipolis)  —  v  a  •  p  •  jw  •  =  vixit  annis 
(or  annos)  plus  minus,  very  freq.  in  late 
inserr.,  as  VI  12651  (Rome)"';  VIII  13217 
(Carthago)  —  p  •  v  ■  a  •  =  plus  (or  pia) 
vixit  annis  (or  annos)  and  v  •  p  •  a-  ;  very 
freq.  in  Africa  only.  See  indices  of  VIII  — 
MiLiTAviT-A-:  VI  208  (Rome)  —  a-  {tot), 
(after  personal  name)  —  annorum ;  freq. 
everywhere,  esp.  in  Spain,  Gaul,  and  Dal- 
matia.  da-  (XI  890,  Mutina),  and  df  a- 
(III  3175a  (Dalmatia)  =  de functus  an- 
norum —  q_df  a-  =  quondam  de  functus 
annorum :  XIII  687  (Burdigala)  —  o-a- 
=  obitus  annorum:  VIII  14864  (Tuc- 
cabor)  —  (b)  In  dates,  a-p-  =  anno  pro- 
vinciae  (in  Africa),  freq.  Exx..  at  Sitifis, 
VIII  8433,  8449,  8457,  8492,  8500, 
8501,  8588.  8608;  at  Celiac  8777;  at 
Auzia,  9020,  9069,  9090,  9091,  9133, 
9158;  at  Aquae  Sirenses,  9746;  at  Al- 
tava,  9851,  9861,  9862,  9871,  9885, 
9889,  9892,  9894;  at  Pomarium,  9934; 
at  *  Numerus  Si/rorum*,  9979,  9984; 
also  at  points  in  Mauretania  Caesariensis, 
9733,  10907,  10927,  10930,  10931  — 
(47)  ANTE,  (a)  ad-  =  ante  diem,  in 
dates  very  freq.  in  inserr.  everywhere. 
Note:  ex  ad-  =  ex  ante  diem,  I2  p.  64 
(Fasti  Colotiani,  711/43)  —  (b)  sic  v-a- 
l-e-  =  sic  ut  ante  tectum  est,  VI  9493 
(Rome)  —  (48)  ANTINAS.  s-pm-a-  = 
senatus  populusque  Marsi  Anlinales,  IX 


3833  (Antinum)  —  (49)  ANTONINIA- 
NVS.  In  names  of  military  bodies,  as: 
al-1-fs-a-  =  Ala  Prima  Flavia  Singu- 
larium  Anloniniana,  III  5938  (Castra 
Regina);  l«xmii  g«a-  =  Legio  Decima 
Quarta  Gemina  Anloniniana,  III  11152 
(Carnuntiim)  —  (50)  APERIO.  In  various 
formulas  against  the  desecration  of  the 
tomb,  in  northern  Italy.  sq_hape  s-s-a- 
vdf-  =  si  quis  banc  arcam  post  exces- 
sum  supra  scriptorum  aperire  volueril, 
dabit  fisco...,  V  2831  (Patavium);  XI 
40,  352  (Ravenna).  Cf.  si  qvis  hanc  arc- 
post  excess  s-s-AD-FC-  i.  e.  post  excessum 
supra  scriptorum  aperuerit,  dabit  fisco 
Caesaris...,  XI  349  (Ravenna)  —  s-h- 
a-p-exc-e  a-q_s-s  s-d-  in  F-c-  =  siquis  hanc 
arcam  post  excessum  eorum  aperuerit 
qui  supra  scripli  sunt,  dabit  in  fiscum 
Caesaris...,  XI  198  (Ravenna).  Cf.  sh- 
ape e  d:ss  s  a-d-a-b-  in  f  •  CAES-  (with  the 
same  words  in  different  order),  XI  107 
(Ravenna) .  siqjhplanc-p-exceor-QjSss- 
ad-  =  siquis  hanc  plancam  post  exces- 
sum eorum  qui  supra  scripli  sunt  ape- 
ruerit, dabit...,  XI  119  (Ravenna)  — 

S-P-OBIT'E-Q;SS  S-H-PLANCADDRPR-   =  $£- 

quis  post  obilum  eorum  qui  supra  scripli 
sunt  hanc  plancam  aperuerit,  dabit  dono 
rei  pub  lie  ae  liavennalium  . . .,  XI  43 
(Ravenna)  —  (51)  APOLLINARIS,  in  the 
name  of  the  colony  of  Reii,  now  Riez 
(Gallia  Narbonensis).  c-i-a-a-  =  Colonia 
Iulia  Augusta  Apollinaris,  XII,  358, 
367  (Reii)  —  c-v-r  a-  =  Colonia  Velus 
Reiorum  Apollinaris,  XII  360  (Reii)  — 
(52)  APONVS,  the  deity  of  the  hot 
springs  at  Patavium.  a  a-  =  Aquae  Aponi 
(or  Apono  Auguslo),  V  2783  seq.  (Pa- 
tavium) —  (53)  APPLICO.  at  (sic)  hoc 
Mv-A-N  L-  =  ad  hoc  monumenlum  uslri- 
num  applicare  non  licet,  VI  16746 
(Rome)  —  (54)  APVD  (?).  h-m-a-m-r-  =hoc 
monumenlum  apud  meos  remanebit  (?), 
X  2614  (Puteoli)  —  (55)  APVLVM.  mvn- 
avrelivm  A(pulum),  III  1132  (Apulum)  — 
(5.6)  APVLVS  (?).  pRoc-s-A-  =  procura- 
tor saltuum  Apulorum  (?),  IX  784  (Lu- 
ceria)  —  (57)  AQVA.  a- a-  =  Aquae 
Aponi.  See  above,  s.  v.  aponvs  —  (58) 
ARA.  fas-  =  filius  aram  slatuit,  VIII 
17597  (Numidia)  —  (59)  ARCA.  See 
citations  above  under  aperio,    and  add. ; 


THESAURUS    LINGUAE    LATTNAE    EPIGRAPHICAE 


13. 


sclhaaperverit  =  si  quis  hanc  arcam 
aperuerit,  III  168  (Berytus)  —  (60) 
AREA.  a-l-  =  area  lata,  XII  1697  (Vo- 
contii)  —  (61)  ARELATE.  (Me)  a-f-  == 
Ar elate  fecit,  XII  5701 l  (A relate,  a  tile) 
—  (62)  ARGENTVM.  (a)  Very  freq. 
everywhere  in  the  official  function  in  vir 
a-a-a-f-f-  —  auro  argento  aere  flando  fe- 
riundo.  See  s.  v.  aurum  —  (b)  a-p-  = 
argenti  pondo,  XIV  119  (Ostia).  ex  a-p- 
=  ex  argenti  pondo,  II  863  (Mirobri- 
ga)  —  (6'6)  ARILICA.  coll-n-v-a-consist- 
=  collegium  nautarum  Veronensium  A- 
rilicae  cousisl(enlium),  V  4017  (Ari- 
lica)  —  (64)  ARMA.  c-a-  =  cuslos  ar- 
morum,  VI  3248  (Rome);  III  3457 
(Aquincum).  4323  (Brigetio),  11126  (Car- 
nuntura),  14409,  14507  (Moesia  Inf.); 
Brarab.  1294  (Moguntiacum),  1836  (Weis- 
senburg)  —  ex  c  •  a  •  =  ex  cuslode  ar- 
morum,  III  11189  (Carnuntum);  Bramb. 
1117  (Moguniiacum)  —  ac  =  armo- 
rum  custos,  VIII  2913  (Lambaesis)  — 
(65)  ARVENSIS.  mf-a-  =  Municipium 
Flavium  Arvense,  II  1060;  Eph.  Epig. 
IX  429'  (Arva)  —  (66)  AS.  VI  10298 
(Rome);  IV  1751,  1969,  2450  (Pom- 
peii,   graffiti);   IX   2689   (Aesernia)  — 

(67)  ASCIA.  s-A-  =  sub  ascia,  V  7882 
(Cemenelum)  —  svb  a-  ,  V  7956  (Ceme- 
nelum) ;    XIII    2005    (Lugudiiuum)    — 

(68)  ASTIGITANVS.  r-p-a-  =  Res  Pu- 
blica    Astigitana,    II   1472    (Astigi)  — 

(69)  ASTVRES.  a- i -a-  =  ala  prima 
Aslurum,    III   8074    (Dacia,    a  tile)  — 

(70)  ATAECINA.  a-ald-svop-c-=^6>- 
cinae  Auguslae  (or  animo)  libens  de  suo 
ponendum  curavit,  Eph.  Epig.  IX  p.  44 
no.  101  (Lusitania)  —  (71)  ATRIA,  ma- 
=  Municipium  Atria,  V  2315  (Atria)  — 
(72)  AVE.  A-v-  =  ave,  vale,  Bramb. 
1191  (Moguntiacum)  —  (73)  AVENTI- 
NVS.  See  citation  above  under  aedes 
(c)  —  (74)  AVGVSTVS.  (a)  Of  the  em- 
peror Augustus  or  his  successors,  g-d-a-s- 
=  genio  divi  Augusti  sacrum,  VIII 
6267-6291  (Numidia)  —  f-a-perp-  = 
flamen  Augusti  perpetuus.  VIII  5280 
(Hippo)  —  p  •  f  •  a  •  =  pius  felix  Au- 
gustus, III  7307  (Patrae)  —  (b)  In  ti- 
tles of  divinities  under  the  Empire  — 
BAS-  =  Bacaci  Augusto  sacrum,  in 
inscrr.    of  the  crypt    on    the  hill  called 


Taya  (Numidia),  VIII  18830-18854  — 
deae  bellonae  a-s-,  VIII  5521  (Thibi- 
lis)  —  DA-s-  =  Dianae  Auguslae  sa- 
crum, in  Dalmatia,  III  8298,  8509, 
13199  —  fas  =  Fortunae  Augustae 
sacrum,  III  14666  (Dalmatia)  —  l  as- 
=  Libero  Augusto  sacrum,  III  1787 
(Narona),  3092  (Brattia),  Pais  1095  (Po- 
la)  —  M-A-s-  =  Marti  (or  Mercurio) 
Augusto  sacrum,  VIII  19126  (Sigus), 
12489  (Carthago)  —  s-a-  =  Salus  Au- 
gusta, XI  361  (Ariminum)  —  s-a-s-  = 
Saturno  Augusto  sacrum,  very  freq.  at 
Thignica  (Prov.  Procons.);  see  VIII 14913 
seq.  Elsewhere,  VIII  996  (Prov.  Pro- 
cons.),  5302,  5303  (Calama),  12391  (Ne- 
feris),  12491  (Carthago)  —  s-a-s-  =  Sil- 
vano  Augusto  sacrum,  V  828  (Aquileia) ; 
III  8685,  14678  (Salonae),  14926  (Tra- 
gurium),  9791,  9792  (Municipium  Ma- 
gnum), 9813°,  9813&  (Urlika)  —  (c)  In 
names  of  coloaiae  and  municipia.  In 
Italy:  at  Aeclanum,  col  a-a-a-  =  Colonia 
Aeha  Augusta  Aeclanum,  IX  608311;  at 
Mediolanum,  c-g-a-f-med-  =  Colonia  Gal- 
lieniana  Augusta  Felix  Mediolanum,  V 
5869.  In  Moesia  Superior:  at  Vimina- 
cium,  m-a-v-  =  Municipium  Augustum 
Viminacium,  III  13805.  In  Gaul:  at 
Reii,  c-i-A-A-  =  Colonia  Iulia  Augusta 
Apollinaris,  XII  358,  367.  In  Spain: 
at  Barcino,  col-f-i-a-pbarcino  =  Colo- 
nia Faventia  Iulia  Augusta  Pia  Bar- 
cino, II  4536  =  6148,  4537,  4538,  4539, 
4541  to  4548;  at  Emerita,  c-a-e-  =  Co- 
lonia Augusta  Emerita,  II  492  —  (d)  In 
names  of  legions.  Exx.:  l-ii-a-  =  Legio 
Secunda  Augusta,  VII  120  (Isca) ;  l-iii-a- 
=  Legio  Tertia  Augusta,  VIII  10474 
(Africa)  —  (75)  AV1A  (?).  a-f-c-  is  per- 
haps to  be  read:  avia  faciendum  cu- 
ravit  in  Eph.  Epig.  IX  317  (Toletum)  — 
(76)  AVLVS.  Freq.  everywhere  in  per- 
sonal names:  a  f-a-n-  =  Auli  filius,  Auli 
nepos,  etc.  Note  a- a-  =  Auli  duo,  VI 
880,  6791,  9208,  12236,  28265;  I  1094, 
all  from  Rome.  Observe  praenomen  after 
nomen  in  early  inscrr.,  as  helvi  a(uH) 
s(ervus),  I  570  (Capua);  helvidi  a(uU) 
s(ervus),  X  7717  (Carales)  —  (77)  AV- 
RATVS.  T-A-  =  taurus  auralus,  VI  2107 
1.  13  (Rome,  Arval  record,  A.D.  224)  — 
(78)   AVRELIVS.    m-aa-  =  Munio'pium 


1 1 


THESAURUS    LINGUAE    LATINAE    EPIGRAPHICAE 


A-AB 


'ilium  Apulum,  III   1132  (Apulum); 
N,^   =    Civitas   Aurelia   Aquensis, 

Brarab.  1966,  l'.'.r>7,  1958  (Aquae)  — 
(79)  AVRVM.  Very  freq.  everywhere  in 
the  official  function  in  vir  aa  a  f-f-  = 
auro  argento  acre  flando  feriundo.  See 

S.     V.      Al'Iil'M.      (80)    AVT.     MASSA     A- 

pvndvs,  VI  8428  (Rome)  —  (81)  AVTEM. 
\lll  2557  (Castra  Lambaesitana)  — 
(82)  AVVS.  p  a  p  b  M-  =  patri,  avo,  pa- 
trono  bene  mereati,  VI  15060  (Rome); 
m  •  et  a-et  f  p  p  FC-  =  matri  et  avo  et 
fi'lio  pro  pietate  faciendum  curavit,  III 
4603  (Pannonia  Superior). 

A  Interj.  (Not  AH  in  inscrr.  cited). 
Ah!  Alas/,  in  expressions  of  sorrow.  In 
metrical  epitaphs,  as:  X  8131  (Stabiae): 
a  male!;  VIII  8567  (Sitifis):  a  dolor 
et  gemitvs  inlvsaq.(ve)  vota  tvorvm. 

A,  AB,  ABS,  AFS,  AF,  etc.  Prep. 
with  abl.  case. 

Synopsis  of  arrangement. 

1.  Forms. 

II.  Unusual  constructions  (a)  With  accusative. 
(b)  With  genitive,  (c)  AB  before  consonants. 
(d)  A  before  vowels,  (e)  Joined  with  following 
word. 

III.  Usk.  (A)  Local,  (a)  denoting  separation, 
source,  motion  away  from,  dependent  on  verbs, 
trans,  and  intrans.  (b)  denoting  '  voluntary 
agent '  (and,  by  extension,  involuntary  agent), 
with  passive  verbs,  (c)  dependent  on  the 
verbal  force  in  nouns,  (d)  dependent  on  ad- 
jectives and  adverbs,  (e)  adverbial  phrases, 
expressing  distance  from  point  to  point  (cor- 
responding to  ad,  usque  ad,  etc.).  (f)  Deno- 
ting location  or  domicile,  (g)  In  functions, 
public  aud  private,  (h)  Adverbial  formulas,  etc. 
Miscellaneous.  —  (B)  Temporal. 

1.  Forms,  a'  =  long  a,  freq.  every- 
where,   aa  =  long  a  :  aa  cetereis,  I  202, 

2,  1.  29  (Lex.  Corn,  de  XX  QuaesL,  B.C. 
81)—  ap:ap  via,  II  4926  (Tarraco- 
nensis)  —  ab?  and  aps  (only  before  te): 
abs  te,  X  2496  (Puteoli)f  aps  te,  XI 
1129  (Forum  Novum).  IX  384  (Canu- 
sium),  V2  8515  (Aquileia)  —  af  :  af  Capva, 
I  551  =  X  6950  (Polla.  B.C.  132);  af 
vobeis,  I  201,  1.  11  =  XIV  3584  (Epist. 
Praet  ad  Tiburtes,  1st  B.C.);  popvlvs 
laodicensis  af   lyco  =  6  6^/nog  6  Acco- 


dixiuiv  io)V  ngbg  xty  Avxy,  I  587  =  VI 
374  =  30925  (Rome,  ca.  81  B.C.);  af 
mil  . . . ,  VI  3824  =  31603  (Rome,  B.C.) ; 
af  mvro,  I  1143  =  XIV  3002  (Prae- 
neste,  B.C.);  af  sqlo,  1  1161  =  X  5837, 
5838  (Ferentinum,  B.C.);  af  vinieis,  af 
villa  Paciana,  Not 'is.  (1891)  p.  96  = 
p.  323  (Amiternum,  B.C.) ;  and  in  later 
archaizing  inscrr. :  af  Lvcretia,  I  1055 
=  VI  17780  (Rome,  2n(1) :  af  specvlv 
(sic),  XIV  2772  (Labici,  late)  —  ar,  by 
mistake:  ar  Trophimo,  VI  5183  (Rome, 
l8t). 

II.  Constructions: 

(a)  With  accusative:  often  in  Rome, 
elsewhere  only  in  Italy,  Africa,  Spain. 
Exx. :  In  Rome,  ab  aedem,  VI  2234;  a 
capvt  Africae,  VI  8984,  8985  (2nd), 
8986  (3d);  a  capvt  Africas,  VI  8983 
(2nd);  a  censvs,  VI  1878,  8513,  8937; 
ab  conservas  pediseqvas,  VI  4355  (1st); 
ab  Epolytvm  fossore,  Rossi  I  662  (5th) ; 
ab  heredes  meos,  VI  9258  J  ab  hortv(m) 
nov(vm),  VI  8670;  ab  indices,  VI  3414; 
ab  Isem  Pelagiam,  VI  8707  (1st);  a  latvs, 
VI  15163;  a  fossoribvs  Bvrdone  ft  Mi- 
cinvm,  Rossi  I  653  (5th);  a  mvnera,  VI 
7612  (1st);  ab  omnes,  VI  11005;  a  pon- 
tifices,  VI  2963;  a  pomtitices  (sic),  VI 
10791  (2nd);  a  pvlvinar,  VI  9136  (1st); 
a  specvlvm,  VI  7297  (1st);  a  spem  vetere, 
Eph.  Epig.  I  p.  218  (1st);  a  svcessvm, 
Boldetti,  Osserv.  p.  265 ;  a  tempestatem, 
VI  13099  (2nd);  a  Tritones,  VI  8684  — 
In  Italy:  a  censvs,  XIV  4010  (Ficulea) ; 
a  cades,  XI  3281,  3282,  3283  (Aquae 
Apollinares ) ;  a  mvthvnivm,  IV  1940 
(Pompeii,  graffito)',  a  Nvceriam,  X  6954 
(Campania,  3d);  a  pvlvinar,  IV  2155 
(Pompeii);  a  vii  Caesares,  XIV  2886 
(Praeneste,  1st)  —  In  Africa:  ah  Aras 
(sic,  to  avoid  the  phrase  ab  ad  Aras), 
VIII  10432,  10435,  10437,  10438  (Ad 
Aras,  3d);  a  fvndamenta,  VIII  9010 
(Maur.  Caes.,  4th) ;  ab  hostem,  VIII  14603 
(Simitthus,  1st);  ab  orientem,  VIII  2728 
(Lambaesis,  2nd);  ab  originem,  VIII  2660 
(ibid.  3d);  a  rigorem.  VIII  2728  (ibid. 
2nd);  a  Tacapas,  VIII  10022  (Africa)  — 
In  Spain:  a  commvnionem  s(an)c(ta)m. 
Hiibn.  Hisp.  336  (Emerita,  7th);  ab  epi- 
scopvm  Iennadivm,   ibid.  469  (A.D.  913). 


AB 


THESAURUS    LINGUAE    LATINAE    EPIGRAPHICAE 


15 


(b)  With  genitive.  (A  Graecism).  Very 
seldom.  Exx. :  Gai.atae  filio  ab  Danahes 
{tie),  VI  18846  (Rome);  a  Virvni,  III 
5728  (Noricum,  3d,  a  milestone).  Perhaps 
III  347  =  6996  (Bithynia,  3d) ;  a  Prvsae 
whicli  is  probably  gen.,  though  the  editors 
assign  it  to  a  nom.  prvsais.  —  With 
ellipsis  of  aede,  templo  or  the  like  it  is 
regular.  Exx.  in  Rome:  VI  2234:  fana- 
tico  ab  Isis  Serapis  (sic) ;  32462  :  ab  Isis 
et  Serapis;  XV  252  (2nd):  ab  Isis;  VI 
2226:  ab  Cyclopis  (sc.  antro). 

(<?)  AB  before  consonants.  Latin  gram- 
marians lay  down  the  rule  that  A  should 
be    used    before    consonants,    AB    before 
vowels  and  H.     In  the  inscrr.  there  are 
numberless  exceptions  to  the  former  rule, 
but  few  to  the  latter.     [Note  that  in  the 
Pompeian  wax-tablets,   IV  3340,    AB  is 
freq.  before  vowels  and  consonants,  while 
A  is  not  found~\.  In  inscrr.,  AB  is  found 
before   every  consonant   in  the  alphabet. 
Exx. :    Before   B    (seldom) :    ab  bonorvm 
emptore,    I    200    1.  56    (Lex  Agraria, 
B.C.    Ill);    ab  bybliotheca,    VI    5188, 
8743  (Rome)    —    Before    C    (extremely 
freq.):    ab  CDissenio,   XIV  2410  (Bo- 
villae);  abC-Kakio,  XIV  1020  (Ostia); 
ab  C  •  Maecenate,  VI  16663  (Rome);  ab 
C  ■  Salio,  VI  19632  (Rome) ;  ab  C  "Septi- 
mio,  VI  4996  (Rome);  ab  C  •  Vibenn(io), 
XI  4669    (Tuder);   abCVibio,   V  308, 
309  (Pola);    abC-Voconio,   VI  29445 
(Rome);  ab  Cassia,  XIV  197  (Ostia);  ab 
censoribvs,   I  p.  121,   1.  82    (Lex  Iul. 
Mimic,   B.C.  45);   ab  censv,    VI   2334 
(Rome);  ab  Cerdone,  VI  5353  (Rome); 
ab  Cl(avdio),  XV  1072  (Rome,  a  brick); 
ab  Clavdio,    VI  27268    (Rome;  cf.  no. 
27316);  ab  cloaca,  VI  7882  (Rome);  ab 
Cocceia,  XI  3852  (Saxa  Rubra)  ;  ab  co- 
dicillis,  XIV  4011  (Ficulea) ;  ab  colli- 
berta,  VI  22958  (Rome);  ab  colonia,  I 
577  (Puteoli,  Lex  Parieti  fac.) ;  ab  com- 
mentariis,   VI    1564   (Rome),    XI   6343 
(Pisaurum),  III  12298  =  1420331  (Pa- 
ramythia,  Epirus) ;  ab  commvni,  VI  372 
(Rome);  ab  concordia,  VI  8703  (Rome); 
ab  conherede,  VI  17078  (Rome);  ab  co- 
nivge,  VI  26192  (Rome);  ab  conservas 
(sic),  VI  4355  (Rome) ;  ab  cvbicvlo,  X 
6773  (Pontia  Insula);    ab  Cyclopis,  VI 
2226  (Rome).    —  Before  D    (freq.):    ab 


Danahes  (sic),  VI  18846  (Rome);  ab  de- 
cvrionibvs,  II  1731  (Gades);  ab  dertqsa, 

II  6239  (Valentia) ;  ab  Deteliis,  XIV  596 
(Ostia);  ab  dibvs  (sic),  III  1420621  (Ma- 
cedonia); ab  die,  III  7526  (lstrus);  ab 
divo,  X  8038  (Vanacini),  XI  3108  (Fa- 
lerii),  XIV  2612  (Tusculum),  X  4862 
(Venafrum),  IX  4682,  4684,4685  (Reate), 
5533   (Urbs  Salvia),    V  889  (Aquileia), 

III  7334  (Serrhae),  XIII  1802    (Lugdu- 
num),  II  1423  (Sabora),  4277  (Tarraco); 
ab  domino,  V  7865,  7866  (Cemenelum); 
ab  ii  viris,    IE  1963   §  XXIX  =  5439 
§  III,  I,  20  and  II  1964  §  LXVI  (Lex 
MalaciL).   —    Before    F.    (Seldom) :    ab 
fontei  (sic).  I  199,  6,  12  (Sentent.  Mi- 
me., B.C.   117);  AB  FORNICE,  I  1412  = 
XI  5390  (Assisium);   ab  foro,    X  4660 
(Cales);  ab  fvndamentis,  1X4063  (Car- 
sioli).  —  Before  G.  (Very  seldom) :    ab 
grad(ibvs),   I  569   (Capua).  —  Before  I 
consonant.  (Infreq.):  ab  Iano,  VI  10027, 
12816  (Rome),  X  4660  (Cales),  II  4697 
(Baetica),  4712,  4715  (Corduba);  ab  Ivlia, 
VI  5783   (Rome);   ab  Ivlio,   VI   27179 
(Rome);    ab  Ivnio,    VI   20294   (Rome); 
ab  ivsto,    II  1963  §  XXIX    (Lex  Ma- 
lacit.).  —  Before  K.   (Very  seldom) :  ab 
Kakia,   XIV  1106  (Ostia).  —   Before  L 
(Freq.) :  ab  L  •  Baianio,  II  5042  (Baetica) ; 
ab  L-Caecilio,  IV  3440  (Pompeii,  wax- 
tablets  ;  very  freq. :  see  indices  p.  449) ; 
ab  l  •  Fadio,  XV  207,  674  (Rome,  brick- 
stamps);  ab  L  •  Fvfidio,  VI  21807  (Rome); 
ab  L  •  Licinio,  XV  63ba,b,c  (ibid.);    ab 
L-  Pinario,  VI  5014(Rome);  ab  L-  Porcio, 
VI 4368  (Rome) ;  ab  L-  Tvrranio,  XIV  988 
(Ostia);    ab  Larcio,    VI  28759  (Rome); 
ab  Lvco,  VI  9897,  9974,  10022,  33870 
(Rome);  ab  Lvrio,  VI  11615  (Rome).  — 
Before  M.  (Freq.) :  ab  M-  Ivlio,  VI  28463 
(Rome);  ab  M-Libone,    I  p.  324  col.  3. 
14  =  I2  p.  244  (Fasti  Amit.,  after  A.D. 
15);  ab  M-Scaniano,  VI  25542  (Rome); 
ab  M  •  Silano,    VIII    14603   (Simitthus); 
ab  M-Verginio,    VI  28587   (Rome);   ab 
M-Vetio,    VI  28868    (Rome);   ab  mare, 
VI  1508  (Rome);  ab  marmoribvs,  XI  3199 
(Nepet);  ab  Mettia,  VI  22651  (Rome); 
ab  Mvnatio,  XIV  628  (Ostia).  —  Before 
N.  (Freq.):  ab  nichilo  (sic),  VI  26003 
(Rome);  ab  nigro,  VI  1472  (Rome);AB 
Niso,  VI  4250  (Rome);  ab  Nobia  (sic), 


16 


["HESAURUS    LINGUAE    LATINAE    EPIGRAPHICAE 


AB 


XIV  821  (Ostia);  ab  nobis,  VI  9525 
>n  novo,  XIV  12 1  1  i *  (  Lauu- 
viumh  —  Before  P.  (Freq.):  ab  p-Te- 
hentio,  IV  8340  no.  CX  XX  VI 1 1  (Pom- 
peii, wax-tablet);  ab  p-Caecilio.  VI 
22819  (Rome);  abP-Nonio,  VI  1583(3 
(Rome);  ab  paaco  (sic),  VI  3823  (Rome); 
ab    paimento    (sic),    VI    1 7 ."> 2 4    (Rome); 

AB    PARENTIBVS,      VI      15'37      §     37      (Rome, 

Laud.  Turiae)]  ab  pariete,  II  3443  (Car- 
thago  Nora);  ab  Pervsia.  XI  5624  (Ple- 
stia);  ab  Philadelpho.  IV  3340  (Pom- 
peii); ab  Plario,  VI  14*61  (Rome);  ab 
popvlo,  I  200  1.  71  {Lex  Agraria,  B.C. 
111).  X  996  (Pompeii);  ab  porta.  VI 
9514  (Rome):  ab  privato,  VI  1263,  1264 
(Rome).  —  Before  Q^  (Seldom):  ab  Q_ 
Ivmo.  VI  26361  (Rome);  ab  Q_Svlpicio, 
VI  26365  (Rome) ;  ab  xv  viris,  XIII  1751 
(Lugdunuui).  —  Before  R.  (Freq.):  ab 
ratione,  III  1992  (Salonae);  ab  redejyip- 
TOR2.  II  5439.  3.  1.  22  {Lex  Ursonens.); 
ab  regio,  I  551  =  X  6950  (Polla);  ab 
re  pvblica,  II  2129  (Obulco);  ab  rivo, 
I  199  1.  6  (Sentent.  Mi.mc).  X  4842 
1.  44  (Venafrnm);  ab  Roma,  VI  10231 
(Rome),   XI  819  (Mutina);  ab  Romvlo, 

I  p.  312.  12  (Fasti  Praenestini) ;  ab  Rv- 
tvlis,  I  p.  317  (Ibid.).  —  Before  S.  (Very 
freq.):  ab  sacrario,  VI  2329  (Rome); 
ab  Sagvnto.  II  6239  (Valentia);  ab  Sal- 
LvsTio,  VI  17543  (Rome);  ab  scaena,  VI 
10094.  10095  (Rome);  ab  scala,  VI 
9683  (Rome):  ab  se,  I  204  11.  26,  32 
{Lex  Anton,  de  Termess.)',  ab  Selevco, 
VI  27034  (Rome);  ab  sex.  VI  9198, 
9884  (Rome);  ab  sociis.  VI  6150.  10332 
(Rome);  ab  solo,  VI  15496  (Rome).  X 
333  (Atina),  XI  3137  (Falerii),  V  3019 
(Patavium);  ab  splendidissimo,  X  7915. 
7917  (Cornus),  II  1277  (Siarum).  1481 
(Astigi);  ab  statva,  VI  10023  (Rome); 
ab  stillicidio,  VI  22179  (Rome);  ab 
sTVDiis.  VIII  11380  (Sufetula);  ab  svpe- 
lectile  (sic),  VI  4035  (Rome).  —  Be- 
fore T.  (Very  freq.):  ab  T-Allio.  XV 
522  (Rome,  brick-stamp);  abTFvrio, 
IX  5568    (Tolentinum);    ab  Tarracona, 

II  6239  (Valentia);  ab  terra,  VI  23400 
(Rome);  ab  Tert(io),  XV  1044  (Rome, 
brick-stamp);  as  hi  (=  tertio)  m(iliario), 
VI  33400  (Rome);  ab  Ti-Caesare.  V 
4365    (Brixia);    ab  Tiberio,    VI    29335 


(Rome),  V  4365  (Brixia).  Ill  3158  (Dal- 
matian ab  Tio,  III  141884  (Bithynia); 
ab  Tito,  XI  1656  (Tnder);  ab  titvlo, 
VI  17524  (Rome);  ab  Trebellia,  IX 
2654  (Aesernia);  ab  toris,  VI  8655  a 
(Rome),  XIV  41208  (Frascati);  ab  tribvs, 
VI  23111  (Rome).  Ill  7613  (Moesia Sup.); 
ab  tvtoribvs,  XI  419  (Ariminum).  — 
Before  V  consonant.  (Freq.):  ab  Valentia. 
II  6239  (Valentia):  ab  vehicvlis,  VI 
B542  (Rome);  ab  Venere,  VI  2274 
(Rome);  ab  Veste,  VI  5197  (Rome);  ab 
Vi[m](inacio),  III  8270  (Moesia  Inf.): 
ab  virginitate,  VI  7732  (Rome),  X  3720 
(Liternum). 

(d)  A  before  vowels  and  H  is  very  rare 
in  inscrr.  Exx. :  a  Avgvstobriga.  II  4899 
(Tarracone.isis) ;  a  epistvlis,  VI  4249 
(Rome.  Mod.  Liviae);  a  Vlpio,  III  2685 
(Tragiirium). 

(e)  A.  AB  is  very  often  joined  with  the 
following  word.  Esx.  J*abactis,  III  1457 
(Sarmizegetnsa,  2nd) ;  aba  more  (  =  ab 
amore),  VI  35769  (Rome);  abarca,  II 
3279  (Castillo);  abracara.  II  4736,  4748, 
4804,  4860  (Bracara  aud  vicinity):  aby- 
bliotheca,  I  p.  327  =  I2  p.  247  (Fasti 
Antiales);  acarne,  Rossi  159  (Rome  f); 
acensibvs.  XI  5213  (Fulginiae) ;  aace- 
tereis  (sic),  I  202  1.  29  (Lex  Cornel, 
de  XX  QaaesL);  acognitionibvs,  II 
1085  (Ilipa);  acommentarus,  V  7004 
(Tauriui);  acrystallinis,  III  536  (Co- 
rinthus,  3d);  acvbicvlo,  VI  166,  1598 
(Rome);  abeventv.  XI  6076  (LTrvinum) ; 
afiblis  (sic).  Ill  536  (Corinthus,  3dj ; 
abieis  =  ab  iis,  I  206  1.  154  (Lex  Ialia 
Minic);  abiano,  II  4697  (Baetica,  1st); 
alatronibvs,  II  2968  (Carenses) ;  ALiBEL- 
lis,  VI  180  (Rome,  3d),  XI  5213  (Ful- 
giniae); amagistehio,  VI  541  (Rome,  Ist); 
amandatis,  VI  8813,  8814  (?  Rome).  Ill 
536  (Corinthus.  3d);  amiliths.  VI  1410 
(Rome);  anatalica,  VI  36377  (Rome); 
anovo,  XI  6225  ( Fanum  Fortunae); 
abordine,  II  2030  (Osqua),  4463  (Aeso); 
apisoraca,  II  4883  (Tarraconensis,  1st); 
aplaet(orio).  VI  29237  (Rome) ;  apopvlo. 
IX  3159  (Corfinium),  X  689  (Surrentum); 
aq_vo,  I  205  11.  7,  9,  38  (Lex  Jiubria); 
asolo,  VI  338  (Rome).  XI  5375  (Asi- 
sium).  VIII  608  (Mididi),  757  (Gales. 
3d);  asvmmo,  X  1698  (Puteoli);  asvpel- 


AB 


THESAURUS    LINGUAE    LATINAE    EPIGRAPHICAE 


17 


lectile,  I  p.  327  =  I2  p.  247  (Fasti 
Antiates);  atvr(nia)  in  ligature,  III  5718 
(Noricum). 

III.  Use: 

(A)  Local,  (a)  Denoting  separation, 
source,  motion  away  from,  dependent  on 
verbs,  trans,  and  intrans.  ABALIENARE  I 
204.  1.  1.  33  and  2.  1.  26  (Lex  Anton, 
de  Termess.):    qvod    eivs    ipsei  sva  vo- 

LVNTATE      AB      SE      NON      ABALIENARVNT.     

ABESSE.  VI  32323,  p.  3239  1.  27  (Rome, 
Comm.  Lud.  Saec,  B.C.  17):  si  qvi  a 
coNTioNE  afvissent;  VI  11535  (Rome): 

CIPPVS  PRIMVS  ....  ABERAT  AB  TRVNCO  MO- 
NVMENTI    P(EDES)   V   ET  AB  STRVCTVRA  AQVAE 

Clvsaris  p(edes)  vs;  IX  2827  (Buca,  1st): 

VT ABESSET      AVTEM      PALVS      A      FOSSA. 

Especially  in  formulas  warding  off  dolus 
malus.  [See  above,  art.  A  s.  v.  absvm 
IV.  2,  and  below  s.  v.  absvm,  dolvs]. 
Exx.:    VI   8861,    8862    (Rome):    ab  us 

OMN1BVS  DOLVS  MALVS  ABESTO  ET  IVS  CI- 
VILE; VI  9485  (Rome,   1st):  ab  hoc  mo- 

NVMENTO     DOLVS  MALVS  ABESTO  ;     VI  10247 

(Rome,  3d) :   dolvm  abesse  afvtvrvmq_ve 

ESSE    A    TE,   HEREDE  TVO,   ET  AB   HIS  OMNIBVS. 

—  ABIRE.  II  1963  XXIX  (Lex  Malacit): 

QVO   NE  AB   IVSTO   TVTORE  TVTELA  ABEAT.  

ABSTINERE.    X    1401    ( Hereulaneum ) : 

VT    APSTINERENT     SE     A    TAM     FOEDO    GENERE 

negotiation(is).  [Cf.  in  the  same  inscr., 

APSTINERE    SE    OMNES    CRVENTISSlMO  GENERE 

negotiation^].    V  6286    (Mediolanium, 

5th):  ABSTINENS  SE  AB  OMNI   MALIGNA  RE.   

ACCIPERE.  Very  freq.  in  inscrr.  Exx:  I 
202.  2.  11.  29,  30  (Lex  Cornel,  de  XX 
Quaest.  ca.  81  B.C.):  qvaestor(es)  ab 
EIS  VICARIOS  accipivnto,    vtei   aacetereis 

(SIC)  VIATORIBVS  PRAECONIBVS  ACCIPEI  OPOR- 

tebit;  1  206  1.  148  (Lex  Lulia  Munic, 
ca.  45  B.C.):  rationem  abieis  (sic)  iv- 
rateis  accipito  ;  III2  p.  798  cap.  33,  9 
(Mon.  Ancyr.):  a  me  gentes  Parthorvm 
et  Medorvm  . . .  reges  pet[i]tos  ACCEPE- 
rvnt  ;  XIII  3162  (Viducasses,  3d):  haec 

A    ME    PAVCA  ...   VELIM    ACCIP1AS  J    VI     1527 

1.  37  (Rome,  1st  B.C.):  omne  tvom  pa- 

TR1MONIVM     ACCEPTVM    AB    PARENTIBVS  ;     VI 

5662  (Rome,  1st):  a  qva  accepit  iniv- 
riam  nvllam;  VIII  14590  (Simitthus) : 
(denarium)  tria  milia  a  fisco  accepta 
svnt;    IX  2438    (Saepinum,  2nd):    iniv- 


RIa(m)  ACCIPERE  A  STATIONARY  (sic)   ET  MA- 

g(istratibvs).  Of  money  etc.  received  in 
payment;   XI    1636    (Pisae):    accept(.s) 

PRO   POENA  A  FABR(ls)  NAv(aLIBVs)  HS.  (tot)  \ 

X  114  (Petelia) :  vsvras  qvas  ita  a  re 
p(vblica)  acceperint;  IV  3340  (Pompeii, 
wax-tablets):  se  accepisse  ab  (Mo),  yevy 
freq.,  as  no.  1,  5-7,  21,  23,  24.  30,  33, 
40,  45,  46,  48,  139-147,  151 ;  III2  p.  941 
(Dacia,  wax-tablet,  2nd) :  accepisse  et  ha- 
bere ab  Dasio.   [Cf.  in  the  same  inscr. : 

EMIT  MANC1PIOQVE  ACCEPIT  .  .  .  DE  BELLICo]  ; 

III2  p.  951  (ibid.):  a  socis  (sic)  acci- 
pere  debebit;  II  5040  (Baetica):  man- 
cipio  accepit  ab  L  •  Baianio  libripend[e] 

—  Esp.  freq.  everywhere  with  locus  and 
similar  gifts  connected  with  burial  (co- 
lumbarium, exedra,  tumulus,  etc.),  and 
of  civic  honors  etc.,  as:  II  5063  (Sin- 
gilia) :  beneficivm  . ..  ab  ordine  acce- 
ptvm;  VIII  792  (Civ.  Araditana):  com- 

MODIS  ACCEPTIS  ...  AB  [l]MP.  DOMITIANO,  etc. 

—  ADDVCERE.  Ill  9576  (Salonae  f): 
A  Sirmio  Salonas  addvcta  est;  Hiibn. 
Hisp.  474  (Legio,  11th):  ab  vrbe  Hispali 
addvxervnt  ibi  corpvs;  [Cf.  addvxervnt 
ibi  de  vrbe  Avila  corpvs  in  the  same 
inscr.]  —  ADFERRE.  VI  2464  (Rome) : 
atferente  (sic)  Zotico  (sc.  corpus)  a 
Brittania  (sic);  XIII  2181  (Lugudunum): 
corpvs  . . .  ab  Vrbe  adferri  cvravervnt.  — 
ADVENIRE.  Hiibn.  Hisp.  469  (Spain, 
A.  D.  913):  adveniens  a  Cordvvensi  (sic) 
patria.  —  ALIEN  ARE.  VI 10284  (Rome): 

NE    Q_VIS    A    NOMINE    NOSTRO    AL1ENARE    AV- 

deat;  VI  26943  (Rome):  ne  a  qvoqvam 

EORVM  HORTVLVS  ALIENETVR.  AVFERRE. 

I  204  1.  16    (Lex  Anton,   de   Termess., 

71     B.C.):     NEVE   INPERATO   (sic)   QVO   QVID 

. . .  ab  ieis  .. .  avferatvr;  X  4728  (Ager 
Falernus) :  qvam  abstvlit  a  lvce  atra 
dies;  XIII  2046  (Lugudunum):  qvam 
abstvlervnt  fa[ta]  iniqva  a  NATIS  ET  co- 
nivge.  —  AVOCARE.  X  1782  (Puteoli): 

A    TANTA    AVOCARE   TRISTITIA.    CAPERE. 

XI  284  (Ravenna,  f ,  6th):  Virginis  avla 

MICAT    CHRISTVM    QVAE  CEPIT  AB  ASTRIS.  

CEDERE.  VI  35767  (Rome):  ab  amore 
patris  svi . . .  cesit  (sic) ;  VI  9499  (Rome) : 

NVLLA    IN   AVARITIE   (sic)   CESSIT  AB  OFFICIO; 

Carm.  Lat.  1618  =  Notiz.  (1891)  p.  320 
(Puteoli):  nic  (=  nee)  cessit  a  te.  — 
CESSARE.    Ill    p.    949    no.  XI   (Dacia, 


LINO!    IB    LATIN  A  K    LI'IGK.U'HICAE 


AH 


»1(  |    :    qvod  si,    in[vit]o    condv- 

CTORE.    A    RE    CBSSABI1      IN     DIES.     COM- 

rare.  Ill  9567  (Salonae,  5th):    <iyi 

NPARABU  AR      Av(REUO)       AlEXSIO 

piscina(m);  V"  5795  (Mediolannm) :  com- 

IARATA  KIA      A      RE       PVB  j       VI      9157 

LOCVS     QVEM    COMPARAVIT     A 

Petro;    VI    9994    (ibid.):    hvnc   locvm 

,  ...  C<  ERVNT     A      PRESVITERIS      (S/C). 

Esp.  freq.  in  Chr.  inscrr.  —  CONCE- 
DERE.  Carm.   Lat.   657  (Rome  f):  [sv- 

PJERIS     CONCESSIT     AB     ORJjs}     —      CON- 

SEQVI.    VI    1847    (Rome,  3d):    anvlos 

AVREOS     CONSECVTVS      A     DIVO      COMMODO  | 

XI  5632  (Camerinum,  2nd) :    vicani 

CONSECVTI     AB     1NDVLGENTIA   ..  .     (AlltO/liili 

Pit) . . .  privilegia.  —  CRESCERE.  Carm. 
Lat.  902  (Home  7):    crevit    et   hvmana 

MORBVS      AB      ARTE      MEVS.     CVRRERE. 

Carm.    Lat.    1448  =  Rossi    II    p.    46: 

CVRREN5     AB     ARCE      POLL    DECEDERE. 

I  206  1.  121  {Lex  Julia  Munic.  ca.  B.C. 

:      AB    EXERCITV      DECEDERE  ;      XIV    2112 

I.  26  i  Lanuvium) :  qvisqvis  a  mvnicipio 
...  decesserit.  —  DEFENDERE.  V  532 
1.  34  (Tergeste):  ab  omnib(vs)  inivriis 
tvtam  defensamqve.  —  DEPELLERE.  VI 
1736  (Rome,  4th):  ob  depvlsam  ab  eadem 

PROVINCIA  FAMIS  ET   INOPIAE   VASTITATEM.    

DERIGERE.  VIII  304  =  11529  (Am- 
maedara.  2nd):  [opvs  pla]teae  derectae 
a  porta  militari.  —  DESIDERARE.  XI 
3614  (Caere,  2nd):    desideranti  a  nobis 

(UU)    CONSILIVM     DECVRIOn(vm)      COEGIMVS. 

—  DICERE.  I2  p.  257  {Fasti  Polemii 
Silvii):  dictvs  a  vocando;  ib.  p.  259 
(ibid.):  dictvs  a  febro  verbo.  —  D1DV- 
CERE.  V  5050  (Anauni.  1st):  vt  didvci 
ab     is    (sic) NON     POSSIT.    —    DIMIT- 

TFRE.  Ill  143406  (Sirmium):  a  se  dimi- 
servnt.  —  DISCEDERE.  VI  8991  (Romei: 
discessi  ab  vrbe.  Carm.  Lat.  1414  = 
Rossi  II  106.  49  (Rome  +):  discessit  ab 
vrbe.  —  DISCERE.  VI  2120  (Rome,  2nd): 
(Me)  a  qvo  didici;   V  3403    (Verona): 

EXEMPLVM      A      NOBIS      DISCITE  ;       VIII      218 

iCillium,  3d):  a  me  non  disces.  —  DI- 
SCERNERE.  P  p.  257  [Fasti  Polemii 
Silvii) :  nonae  dictae   ideo  qvia  nonvs 

DIES   EAS   DISCERNIT   AB    IDIBVS.    DISIVN- 

GERE.  VI  26338  (Rome):  hos  ab  ammo 

POTVIT   DISIVNGERE   NEMO   NISI   FINITIO  FATI. 

—  ^DISTARE.  Ill  7000  (Orcistus,  4th): 


QVAE      CIV1TA[S     DISTAT3    A    PATRIA     NOSTRA 

tricensim[|o  fere  l^apide.  —  DISTRA- 
HERE.    II   1399    (Marchena):    qvem  lex 

SERVITII  DISTRAHIT  A  DOMINO.    DOLERE. 

VI  27728  (Rome):  ni   (sic)  nostro  do- 

LEAT    CONDITA    AB   OFFICIO.    [Cf.   VI   27814 

(Rome):  ni  doleat  nostri  conditvs  of- 
ficio]. —  DVCERE.  X  4842  (Venafrum): 
d(vm)t(axat)  (sc.  aqua}  ab  rivo  . . .  dv- 
catvr.  Cf.  X  7996.  7997,  7999,  8000, 
8001,  8011,  8027  (Sardinia);  XIV  85 
(Ostia,   1st):    fossis   dvctis   a  Tiberi.  — 

EMERE.    [Often    also   emere   de Cf. 

emo].  Freq.  in  Rome,  elsewhere  rare. 
Exx.:  IIP  p.  794  cap.  21.  1.  23  (Mon. 
Ancyraii.):  in  solo  magna  ex  parte  a 
p[r]i[v]atis  empto;  VI  10233  (Rome,  3d): 
emervnt  a  fisco  ;  VI  12534  (Rome): 
locvs  emptvs  a  libertis  ;  VI  14413 
(Rome):  empta  olla  ab  arca  pvblica  ;  X 
8038  (Vanacini,  1st):  agris  qvos  a  pro- 
cvratore  .. .  emistis;  X  1746  ( Puteoli) : 
locvm  emit  ab  ordine;  XI  1420  (Pisae): 

CVRA    EMENDI    ...   A     PRIVATIS  |    II   2129    (  0- 

bulco) :  solo  empto  a  repvblica  (sic).  — 
Esp.  freq.  of  ollae,  loci,  etc.,  bought  from 
individuals:  VI  4941.  4996,  5014.  5017, 
5353,  5783,  6150,  9193,  9235,  9655, 
10369,  14461.  18159,  19632,  21087, 
21520,  22147,  22651,  22884,  22958, 
24490,  25304.  27701.  28759,  33296 
(Rome);  XII  1210  (Carpentorate) ;  III 
2214  (Salonae);  Pais  357  (Aquileia) ; 
and  notably  in  Chr.  inscrr.  of  Rome,  ot 
loci  empti  a  fossoribus  etc.  [See  fossor]. 
—  ERIPERE.  VI  31711  (Rome):  a  natis 
trinis  et  viro  eripior;  IX  2825  (Tre- 
bula) :  eripvit  a  parentibvs.  —  ERRARE. 
VIII    2728    (Lambaesis.    2nd):   apparvit 

FOSSVRAS  A  R1GOREM  (S/C)  ERRASSE.  ESSE. 

VI  2120  (Rome,  2nd):  cvm  ab  aedibvs 
essem.  —  EXCIPERE.  VI  2060  1.  25 
(Arval,  A.  D.  81):  frvges  excipientes  a 
sacerdotibvs ;  III  6136  (Moesia  Inf.): 
hoc  monvm(entvm)  ab  her(edibvs)  exci- 
pitvr.  —  EXCVSARE.  XIV  (Tibur,  2nd) : 
a  cvivs  cvra  se  excvsavit;  X  3704  (Cu- 
mae) :  ab  honorib(vs)  et  mvnerib(vs)  . ., 
excvsari  ;    II    4514    (Barcino.    2nd) :    ab 

OMNIBVS  MVNERIBVS  SEVIRATVS  EXCVSATI.  

EXIGERE.  I  198  LXVII  {Lex  Acilia 
Repetuad.,  B.C.  123-122):  ab  eis  pr[ae- 
dibvs]  ...  peqj.vnia    exigatvr;    II    5181 


AH 


THESAURUS    LINGUAE    LATINAE    EPIGRAPHICAE 


19- 


1.  23   (Lex  Metal.  Vipasc,  1st):   a  mv- 

LIERIBVS     SINGVLIS  .  .  .  .   EXIGITO  ;     II      6278 

1.  40  (S.  C  Italic):  a  lanistis  exiga- 
tvr;  XI  3805  (Veii,  1st);    ne  qvod  ab 

EO   LIBERISQVE  EIVS  VECTIGAL  .  .  .  EXIGERETVR; 

V  5050  (Anauni,  1st):  qvod  ab  eo  non 
exigebatvr;  VIII  10570  (Saltus  Buru- 
nitanus) :  neqvit  (sic)  per  inivria/w.  ..  a 
vobis  exigatvr;  VIII  17896  (Thamu- 
gadi,  4th):  a  litigatore  exigi.  —  EXPEL- 
LERE.  I2  p.  259  (Fasti  Polemii  Silvii, 

5th):    Tarqvinivs    Svperbvs ab    Vrbe 

expvlsvs.  —  EXPETERE.  Ill  7000  (Or- 
cistus,  4th) :   pecvniam  . . .  expeti  a  vobis 

POSTVLARIOJ/E    PROHIBEBIT.    EXPLORA- 

RE.  VIII  20808  (Avzia,  A.  D.  305):  si 
a  capit[e]  explores.  —  EXSTARE.  XI 
297  (Ravenna,  f,  6th):  cvivs  ab  avspicii 
gratia  extat  opvs.  —  FVGERE.  Ill2 
p.  796  cap.  25.5.  1  (Mon.  Ancyr.):  ser- 

VORVM,  QVI  FVGERANT  A  DOMINIS.  HA- 
BERE. VI  33412  (Rome):  [o]llae  locvm 
habet  a  patrono;  II  1286  (Salpeusa) : 
[]e[]idemqve  omnes  honores  a  popvlo  et 
incolis  habiti  svnt.  Esp.  in  wax-tablets: 
III2  p.  941  (Dacia,  2nd):  accepisse  et 
habere  ab  Dasio;  IV  3340  nos.  2,  10-12, 
17,  22,  25,  27.  28,  31,  32,  38-40,  43, 
46,  72  (Pompeii).  —  IMPETRARE.  VI 
1492  (Rome,  2nd):  mitti,  qvi  ab  eo  im- 
petrent;  VI  2120  (ibid.):  se  . . .  a  do- 
mino n-  imp-  impetrasse ;  VI  18908 
(Rome):  locvs  impetratvs  a  domina  mea; 

VI  30105  (Rome):  [i^mpetravi  id  ab  eo; 
IX  1156  (Aeclannm,  2nd):  impetrata  edi- 
tione  ab  imp(eratore)  ;  XI  3943  (Ca- 
pua, 2nd) :  a  divo  Traiano  impetravit  ; 
XI  4126  (Narnia) :  si  impetro  a  te;  XIV 
2634  (Tusculum) :  loco  impetrato  ab 
ordine;  II  4269  (Tarraco,  2nd):  loco  a 
provincia  [imp]etrato.  —  INCIPERE. 
VI  9858  (Rome,  5th) :  a  qvo  lex  digni- 
tatis inciperet.  —  INDVCERE.  Ill  12046 
(Alexandrea) :  flvmen  Sebaston  a  Schedia 
indvxit.  —  IRE.  VI  2120  (Rome,  2nd) 
and  X  6706  (Antium,  2nd) :  evntibvs  ab 
vrbe.  —  MERCARI.  I  200  1.  LXXI  (Lex 
Agraria,  B.C.  Ill):  qvei  eo  nomine  ab 
popvlo  mercassitvr;  X  3334  (Misenum): 

AGRI     QVEM  AB   HEREDIBVS  MERCATVS  EST.  

MERERE.  VI  27556  (Rome):  non  hqc 
merentes  a  vobis;  XIV  497  (Ostia) :  A 
qvo  mervit;  III  754  (Moesia  Inf.):  me- 


rvit  haec  a  me;  VIII  13134  (Carthago): 
is  a  me  merebatvr.  —  MIGRARE.  XIII 
2399  (Lugudunum  f ) ;  tfrris  migravit 
ab  imis;  Hiibn.  Hisp.  378  (Corduba,  f, 
7th):  migravit  ab  hoc  (a)evo.  —  NASCI. 
VI  13377  (Rome):  qvi  nascentvr  ab 
illis;  XIV  766  (Ostia):  qvi  ab  eis  na- 
scentvr. —  NAVIGARE.  IIP  p.  796 
cap.  26.  1.  14  (Mon.  Ancyr.):  ab  ostio 

RHENI    AD    SOLIS    ORIENTIS  REGIONES   ...   NA- 

vigavit.  —  OBTINERE.  XII  1685  (Lucus 
Angusti):  [obtinv^i  (?)  a  dis  imm(orta- 
libvs).  —  ORBARE.  VIII  21179  (Cae- 
sarea) :  fatorvm  cvrsvs  ...  me  orbavit  ab 
illo.  —  ORIRI.  I  199  =  V  7749.  1.  6 
(Sentent.  Minucior.,  B.C.  117):  ab  rivo 

INFIMO     QVI     ORITVR    AB    FONTEIJ    I    p.    316 

=  I2  p.  235  (Fasti  Praenest.):  (sc.  Ae- 
neas)   A    QVO    P(OPVLVS)    R(OMANVS)  ORTVS 

e[st];  Carm.  Lat.  1252  (Iguvium):  ortvs 
ab  Igvvio  ;  II  1963  XXII  (Lex  Malacit.): 

A    CIVE    ROMANO    CRTVS.  PACARE.  Ill2 

p.  796  (Mon.  Ancyr.):  mare  pacavi  a 
praedonibvs.  —  PATERE.  V  2915  (Pa- 
tavium) :  hic  locvs  patet  . . .  a  media 
fos(sa).  —  PATI.  VI  1537  (Rome,  3d): 

hoc    debvera(t)    ab    eos  (sic)    PATI.    

PENDERE.  II  4426  (Tarraco):  finis  ab 
origine  pendet.  —  PERCIPERE.  XI  6123 
(Forum  Sempronii):  nvnc  ab  eis  percipis; 
II  1936  (Lacippo):  (denariis  mille)  per- 
ceptis  ab  heredibvs.  —  PERDERE.  VI 
5263  (Rome,  1st) :  natvm  perdidit  a 
gremio.  —  PERDVCERE.  V  1071  (Aqui- 
leia) :  qvi  me  ab  imo  ordine  ad  svmmvm 

PERDVXIT  HONOREM.  PERIRE.    XI   67304 

(Senum  Gallicum,  mosaic) :  qv[i]  a  ma- 

TRASTRA    SVA    PERIVIT.    PERTINERE.    V 

7817    (Tropaea   Aug.,   B.C.  8):    gentes 

ALPINAE     OMNES    QVAE    A     MARE    SVPERO    AD 

infervm  pertinebant.  —  PETERE.  Freq. 
Exx. :  I  205  cap.  II  11.  3,  5,  9,  27,  29, 
30,  38  (Lex  Jiubria);  VI  2962,  8987, 
9626,  10242,  10768,  36377  (Rome); 
XIV  173  (Ostia),  3323  (Praeneste);  IX 
3429  (Peltuinum),  5748  (Sentinum) ;  X 
7457  (Cefaloedium) ;  XI  970  (Regium 
Lepidum),  1420  (Pisae),  3614  (Caere); 
Pais  511  (Ateste);  XII  4393  (Narbo).  — 
PORRIGI.  X  6950  (Salernum,  3d) :  viam 

QVAE  A  NVCERIAM   (sic)   SaLERn(vm)    VSQVE 

porrigitvr.  —  POSTVLARE.  I  205  1.  9 
(Lex  Rubria) :  ab  eo  ;  II  1963  cap.  XXIX 


1  III  SAI'KIS    1.1NUIAK    I.ATINAK    K1MQRAPH1CAE 


AB 


/.):   ab   ii  vims;   III  7000 
astas,   end  4th):  *  vobis;  VIII  71 4 

(PrOT.    Bj!  :    AB    ORD1NE.    —    PRO- 

1   Jul    l.  5    (Lex   A  at  on.  de 

B.C.      71):      QVEIQVE      AB     IEIS 
PROi.NMI     SYN1,    tRVNT.     PROPERARE. 

Hflbn.    Bisp.    389  =  Rossi    II    p.  294 

(=  Venant.    Fortunat.    p.  87    ed.  Leo): 

QVISQVIS    AB    OCCASV    PROPERAS    HVC,    QVIS- 

qvi^  ah  oktv.  —  PROTRAHERE.  Le 
Blant  564  !  Clermont):  nomen  ab  avo 
protrahens.  —  RAPERE.  VI  8991  (Rome): 
raptvm  . . .  ab  arte;  VI  23135  (ib.):  a 
ca(r)o  svm  rapta  pvella  sinv;  VI  23790 

(ib.)j      HIC     SVM     MATRIS    AB    VBERE    RAPTVS  ; 

XI  fioSO  (Urvinnm):  a  matre  rapta  es; 
VIII  14632  (Simitthus):  raptvs  ab  in- 
geniost  (I.e.  a  studiis);  Le  Blant  333 
(Sues8ione8,  0th):  raptvs  ab  orbe  fvit.  — 
RECEDERE.  VI  8984  (Rome):  recedat 
ab  hoc  sepvlchro;  VI  22517  (ib.):  a 
sarcophago  recede;  VI  28116  (ib.) :  ab 

ALIENA    MEMORIA    RECEDE  J    VI   28449   (ib.)  : 

ab  ac  (sic)  maceri[a]  ...  recede;  V  8587 
(Aquileia  f):  recessit  a  secvlo  (sic); 
Rossi  159  (Rome  f) :  [tv]vs  spiritvs 
acarne  [sic)  recedens.  —  RECIDERE. 
VI  26003  (Rome):  in  nihil  ab    nichilo 

(SIC)      QVAM    CITO     RECIDIMVS!      —      REDI- 

MERE.    VI    874    (Rome):    redemptvm  a 

privato  ;  VI  1265  (ib.  1st):    aream 

a  privatis redemptam;  X  5853  (Fe- 

rentinnm):  ab  r(e)  p(vblica)   redem(it); 

V  5128  (Bergomum):  Lvcar  Libitinae 
redemptvm  a  re  p(vblica).  —  REFERRE. 

VI  26192  (Rome):  ab  conivge  grata 
relatast;  Melanges  1903,  p.  119  (Thu- 
bursicum  Numid.) :  a  Karthagine  .. .  re- 
latis  reuqviis.  —  REGREDI.  VI  8498 
(Rome,  2nd):  regrediens  in  Vrbe(m)  ab 
expeditionibvs.  —  REMOVERE.  II  4314 
(Tarraco) :  a  biivgis  non  removerer  eqvis; 
II  6278'1  (S.  C.  Italic):  removervnt  a 
tota  harena.  —  REPELLERE.  XIII  1666 
1.  15    (Ara  Rom.  et  Aug.):   cvm  repel- 

LERETVR    A     GERENDIS      HONORIBVS.    RE- 

QVIESCERE.  Ill  276(Ancyra):  reqvie- 

SC1T    AB   VMANIS   (Sic)     SOLLIC1TVDINIBVS.   

RESTITVERE.    VI   1262  (Rome,   1st):   a 

PRIVATO      IN      PVBLICVM      RESTITVIT.    RE- 

SVRGERE.  XI  263  (Ravenna):  pvlcrior 

VT     CVLTVS     MAICRQVE      RESVRGAT     AB    IMO  ; 

Carm.    Lat.    656    (Romef):    donec  re- 


svrgat  ab  ipso  (sc.  corpore).  —  RE- 
VERTI.  Ill  3512  (Aquincum):  ab  expe- 
ditions) Svriat(ica)  rev[e]rsvs;  III 
5937  (Abusina) :  reversvs  ab  expedi- 
tions) Bvrica;  III  7526  (Istrus):  ab 
die  ivbeo  at  (sic)  eos  rever[ti]  ;  Hiibn. 

Hisp.  474  (Legio,  11th):    revertens 

ab  vrbe  Valentia.  —  REVOCARE.  Ill 
1561    (Ad   Mediam) :    a  longa  infirmi- 

tate revocavervnt.  —  SEPARARE. 

X  2015  (Puteoli):  ab  hoc  loco  sacro... 
seiarari;  V1I1  19104,  19431  (Numidia): 

AGRI SEPARATI      A      PVBLICO  \      II     3596 

(Ondara):    vt   ab   eo nec    sepvlcro 

separaretvr;  Rev.  Arch.  (1902)  p.  433 
no.  144  (Thamugadi):  arca  avgvstalivm 
a  repvblica  separatorvm;  Hiibn.  Hisp. 
336    (Emerita,  7th):    a    leminibvs    (sic) 

ECLESIE    (sic)     SEPARETVR     ET     A    COMMVNIO- 

NEiA.(sic)  s(an)c(ta)m.  —  SPERARE.  VI 
36653  (Rome) :  ab  alio  speres  alteri 
qvod  feceris;  III  14529  (Moesia  Inf.): 

dolet  ...  pater  a  qvo  sibi  sperab(at).  

SVBMOVERE.  Ill  p.  1929  (Edict.  Dio- 
clet.,  prooem.  I  14-15):  a  commvnibvs 
ivdiciis  . . .  svbmoveri.  —  SVMERE.  XI 
259    (Ravenna  f):    in   qvod  svmere  te 

VOLVIT    REX    MAGNVS    AB    ALTO.    SVSCI- 

PERE.  VI  1771  (Rome,  4th):  a  posses- 
sore svscipiant;  Carm.  Lat.  733  (Rome  f): 

O    ATRA     DIES     A     QVA     TVMVLVS    SVs[c^EPlT 

fvnvs;  III  9507  (Salonae,  4th):  a  paren- 
tibvs  ipsivs  svscepi  ;  VIII  9052  (Avzia): 
[^l^iberos  q_vos  a  te  ...  vxore  mea  svscep[j3. 
TEGERE.  X  6218  (Formiae  f) :  texit 
(1.  e.  protexit)  ab  hoste  gregem.  — 
TERM1NARE.  VI  1263-1264  (Rome,  A. 
D.  4) :  terminavervnt  locvm  pvblicvm 
a  privato.  —  TRANSFERRE.  XIII  1668 
1.  31  (Ara  Rom.  et  Aug.):  a  consvlibvs 
ad  decemviros  translatvm  imperivm;  XIII 
1751  (Lugudunum):  a  Vaticano  trans- 
tvlitara(m);  VIII  7052  (Cirta);  trans- 
latvs  ab  Vrbe.  —  TRANSIRE.  X  3305 
(Puteoli  7) :  a  svperis  mvnda  transiit.  — 
TVERI.  V  532  1.  34  (Tergeste) :  ab  omni- 
b[]vs]]  inivriis  tvtam  defensamqve;  III 
12043  (Lyttus,  4th):  a  strictiore  inqvi- 
sitione  tveatvr  ;  Le  Blant  492  (Vasio  -J-) : 

DOMINVMQ_VE    TVETVR    A    TENEBRIS.     VA- 

CARE.  The  formula  nvnc  ab  vtroqve 
vaco  in  4  inscrr.:  V  3415  (Verona), 
4656    (Brixia),    6842    (Aug.    Praetoria), 


AB 


THESAURUS    LINGUAE    LATINAE    EPIGRAPHICAE 


21 


7047(Taurini).  Similarly,  VI 301  II(Rodk'): 

MORS     INTERVENIT    QVAE    FACET    (sic)    VT    AB 

vtr(o)qvae  (sic)  vacem.  —  VALERE.  VI 
29909    (Rome):    post    diem    obitvs    mei 

VALERE  VOLO  AB  HEREDIBVS  MEIS.  VE- 
NIRE. XI  301  (Ravenna,  (3th):  veniens 
Romanvs  ab  Vrbe  :  XI  307  (Ravenna  f ) : 
veniens  Roiwana  ab  Vrbe  ;  III  14406 
(Berhoea) :  ab  vltima  Gallia  ...  vene- 
rvnt;  II  496731  (Italica,  1st,  =  Verg. 
Aen.  I  1.):  primvs  ab  oris;  VIII  212 
1.  26  (Cillium) :  ab  Aervthreo  venientia 
mvnera  flvctv;  Carm.  Lat.  797  (Clu- 
sium,  8th):  veniens  ab  Hispaniis. —  VIN- 
CERE.  XIII  2414  (Lugudunurn  f ) :  mor- 

BVM    NON     POTVI     VINCERE    AB    ARTE   MEA.  

VINDICARE.    VI  1750  (Rome,  4th):    ab 

EXTREMO    VINDICAVIT    OCCASV  |      XIV    2165 

(Aricia,  4th):  Aricinis  qvi...ab  into- 
[\eJrabilibvs  necessitatibvs  fverant  vin- 
dicati.  —  VOCARE.  P  p.  259  (Fasti 
Polemii  Silvii,  5th) :  vocatvs  ab  '  hasta  '. 
(b)  Denoting  '  voluntary  agent ',  (and 
by  extension,  involuntary  agent),  with 
passive  verbs,  generally  past  part.  — 
ABDVCTVS.  Ill  2544  (Salonae) :  a  la- 
tronibvs.  —  ABREPTVS.  VI  19331 
(Rome):  a  svperis.  —  ACCEPTVS.  Ill 
1420621  (Macedonia) :  a  poi-vlo.  —  ADA- 
MATVS.  VI  35769  (Rome) :  a  nymp[h]is 
adamato  Narcisso.  —  ADHIBITVS.  Ill 
586  (Lamia):  a  me.  —  ADIECTVS.  VIII 
2354  (Thamugadi,  2nd)  and  14349  (Prov. 
Procons.):  adiectis  a  se  hs.  (tot).  — 
ADITVS.  VI  33840  (Rome,  3d):  a  me.  — 
ADLECTVS  inter  praetorios  etc.  ab  im- 
peratore.  Very  freq.  See  s.  v.  —  ADPETI. 
VI  1736  (Rome,  4th):  a  conpetitoribvs. 

—  ADQVISITVS.  X  3310  (Puteoli  +): 
a  parentibvs.  —  ADSCITVS.  V  3117 
(Verona):  ab  eodem  ...  in  nvmervm  Sa- 
liorvm.  —  ADSIGNATVS.  Not  infreq.  in 
Rome  and  central  Italy.  See  s.  v.  — 
ADTRIBVI.  I  206  1.  82  (Lex  Lid.  Mu- 
nic.) :    QVAE    LOCA    serveis    pvbliceis    ab 

CENS(ORIBVS)  .  .  .  ADTRIBVTA    SVNT.     ■ —     AE- 

D1FICARI.  VI  10838  (Rome);  VI  20294 
(Rome,  in  Greek  letters);  III  9835  (Al- 
tava,  6th).  —  AGI.  XI  3614  (Caere,  2nd): 

GRATIAE     HVIC     ACTAE     SVNT     AB     VNIVERSIS. 

—  APPELLARI.  I  p.  288  =  I2  p.  193 
=  XI  1828  (Arretium,  elogium  Q.  Fabii 
Maximi)'.  ab  exercitv  Minvciano  pater 


appellatvs  est;  I  p.  314  =  I2  p.  233 
(Fasti  Praenest.):  a  senatv  popvloqve 
Romano  pater  patriae  appellatvs.  — 
APPELLITATVS.  XIII  1668  1.  21  (Ara 
Rom.  et  Aug.) :  a  dvce  svo.  —  AT- 
TACTVS.  VI  2107  (Rome,  Arval,  A.D. 

224):      AB     ICTV     FVLMlNIS     ARBORES   .  .  .  AT- 

tactae.  —  CAPI.  I  204  cap.  II  1.  35 
(Lex  Anton,  de  Termess.):  dvm  neiqvid 

PORTORI  AB   IEIS  CAPIATVR  ;   I2  p.   269   (FtlStl 

Polernii  Silvii,  5th) :  capta  Vrbe  a  Gallis: 
VIII  2170  (Theveste):  ab  hoc  Capeliano 
captvs.  —  CESSVS.  XIV  380  (Ostia): 
(monumentum)  cessvm  sibi  ab  (illo).  — 
CIRCVMSTRVI.  VI  15593  (Rome):  a  me 

CIRCVMSTRVCTA      EST.      COEPTVS.     VI 

1343  (Rome) :  sepvlchrvm  ab  eo  coeptvm; 
VI  13074  (Rome):  coeptv(m)  a  patrono 
svo    consvmmavit;    V    7021    (Taurini): 

STATVAM    EQV^ESTREm]     COEPTAM    A   .  .  .     PA- 

tre  svo;  IIP  p.  794  cap.  20,  14  (Mon. 
Ancyr.) :  coepta  profligataqve  opera  a 
patre  meo.  —  COMPARATVS.  Ill  13137 
(Salonae):  piscinam  virginem  a  se  com- 
paratam;  VIII  811  (Avitta  Bibba) :  solo 
a  se  comparato.  —  COMPELLARI.  VI 
10791  (Rome,  2nd):  a  pomtitices  (for 
pou/i  flees,  sic!).  —  CONCESSVS.  Freq. 
of  portions  of  tombs  ceded.  See  s.  v.  Add 
Rev.  Arch.  (1901)  p.  145  (Moguntia- 
cum) :  OB  immvnitatem  omnem  eis  con- 
CESSAM    A    VICANIS.    —    CONCLVSVS.    VI 

36364  (Rome):  est  conclvsvs  in  fronte 
a  maceria.  —  CONDITVS.  VI  3499 
(Rome):  corpvs  con^dQtvm  a  patre; 
VIII  5030  (Thubursicum  Numid.) :  con- 

DITVM  EST   CORPVS  MEVM  ...   A    IVNIO  ;    ReV. 

Arch.  (1902)  p.  458  no.  245  (Magyar. 
Boly  -J-) :  scripta  a  Sanctis  condita  prin- 
cipibvs.  —  CONFIRMATVS.  Ill  14377 
(Cnossus,  1st) :  ivgera  qvinqve  data  a 
divo  Av^g.J,  confirmata  a  divo  Cl£a- 
vd]i[o].  —  CONLATVS.  Of  aes  con- 
latum,  X  689  (Surrentum) :  a  popvlo; 
XI  405  (Ariminum):  ab  [v]trisq_(ve); 
XI  1838  (Arretium):  a  plebe;  VIII  4187, 
4196,  4197,  4243  (Verecunda) :  ab  or- 
D1NE.  _  CONSECRATVS.  VI  28668 
(Rome):  reliqviae  ...  consecratae  ...  ab 
M-  Vetio.  —  CONSERVATVS.  Ill  7447 
(Moesia  Inf.) :  ab  eis.  —  CONSIGNATVS. 
XI  4975  (Spoletinmf):  a  Liberio  P(a)p(a). 
—  CONST1TVI.  XIV  352  (Ostia):  sta- 

3* 


["HESAURUS    LINOUAB    LATINAE    EPIGRAPHICAE 


AB 


■      COSTITVI 

.  \i\    2112  1    7  (Lanuvium,  2nd); 

IPSIS    i  iviam;     VI    2158 

,,..     1  ...  a  VETERIBVS  .  .  . 

:    vi ll    s777    (Cellae,   3d): 

MVi  OLON1S.  —  CON- 

II  r,|.     VI    '.'117    \  ROl  1NTEGOR  A   TV- 

mvlo;  X  3310  (Puteoli  f):  basilica  haec 

A      PARENTIBVS      ADQVISITA      CONTECTAQVAE 

—  CONVENIRI.  VI  33385 
(Rome):  vi  conveniretvr  a  negotian- 
TIBVS.  —  COOPTATVS.  XI  5749  (Sen- 
tinum.  3d):  PATRONOS  ...  a  nvmero  n(o- 
cooptat[o]s.  —  CORONATVS. 
XIV  2977  (Praeneste,  3d):  ab  imp(era- 
toribvs);  V  6186  (Mediolanom  +) ;  VI 
1200  (Romef,  7li'i:  a  Domino.—  CV- 
STOD1RI.  I  206  1.  75  (Lex  Mia  Mu- 

:    VTEI    ea  ab   eis   cvstodiantvr.   — 
CREARI.    XI  5265  (Hispellum,  4th):   a 

vobis  [a]dq_ve  praedictis  sacerdotes  cre- 
entvr:  VI  146 18  (Rome):  nvdvs  na- 
TVRCA3  FVERAS  A  MATR.E  creatvs  ;  III  7728 
(Dacia):  sacer(dos)  creatvs  a  Pal[my- 
reJms;    II    1781    (Grades) :    praef-ivr- 

D1C  •  AB   DECVRIONIBVS  CREATVS.    CREDI. 

Kraus  4  (Chiir,  -J-):    crederis  a  cvnctis 

NON      POTV1SSE      MORI.     DARI.      I      206 

1.  17>4    (Lex    Telia   Manic):    libros  . . . 

Q_VEi    AB     IEIS    LEGAT1S    DABVNTVR  ACCiPITO  J 

III  14377  (Cnossus,  1SM:  ivgera  qvin- 
qve  data  a  divo  Ave ;  Hiibn.  Hisp.  2 
lacia,  7th):  tibi  detvr  pax  a  Deo.  In 
the  expression  locvs  datvs  ab  (Mo)  and 
similar,  extremely  freq.  everywhere.  Cf. 
s.v.  do.  [Note  VI  34556  (Rome):  agent 
without  ab].  —  DEBERI.  IX  4967  (Cu- 
res):    CV     (SIC.     for    itllS?'?)     DEBEBITVR    AB 

omnibvs  possessoribvs;  XI  1027  (Bri- 
xellum):  epvle(s/c)  debentvr  acollegio; 

V  til  (Pola):  Q_VOD  El  a  nobis  debeatvr. 
—  DECEPTVS.  VI  9659  (Rome):  a  mvl- 
tis  amicis:  VI  20307:  p.  2147  (Rome): 
a  LATRONiB'.  -:  V  889  ( Aqiiileia) :  ab  amico; 

V  3372  (Verona):  a  Daciscis  in  bello; 

V  1612  (Brixia):  ab  vtrisqvae  (sic)  nv- 
minibvs:  III  8830  (Salonae):  a  latrone; 
III  12392  (Moesia  Inf.) :  a  barbaris;  III 
14644  i  Dalmatia):  fato,  non  ab  homine; 
VIII  2268  (Mascula):  a  tavro;  VIII 
1621  I  Diana):  a  ...  marito  svo.  —  DE- 
CRETVS.  I  p.  324  col.  Ill  no.  14  =  IX 
4192   (Fasti   Amitern.):   honores   cae- 


1  ESTES      A      SENATV       DECRETI  J      VI       30793 

(Rome):  statva  ab  eis  decreta;  III  7429 
(Oescua,  3d):  decretis  ...  ab  ...  ordine 
ornamentis;  VIII  107)80=  14472  (Sal- 
tus  Bnranitanns):  decreto  ab  ordine 
loco;  II  1956  (Caitima,  1st):  statvas  ..  . 

AB    ORDINE   ...    DECRETAS.   DEDICATVS. 

VI  13  (Rome):  ab  (Mo)  d.  d.  l.  ;  VI  826 
(Rome,  1st):  area...  dedicata  est  ab 
imp(eratore);  XI  295  (Ravenna,  6th): 
(area)  dedicata  ab  eodem  viro.  —  DE- 
DVCTVS.  II  1637  (Iliturgicola) :  \de- 
ductd]  xx  ab  herede;    XI    419    (Arimi- 

Ulim):      PARTEM    VI  .  .  .   DEDVCTAM    AB    TVTO- 

ribvs;  X  1263  (Nola,  2nd):  dedvcto  (Mo) 
a  divo  N(erva);  IX  4862.  4864,  4865, 
4869  (Reate,  2nd) :  (Mi)  dedvcto  ab  divo 
Vesp(asiano)  Reate.  —  DEFENDI.  Ill 
6082  (Ephesus):  sic  ara  defend[e]tvr 
ab  us.  —  DELATVS.  VI  1715  (Rome, 
4th):  potestas  . . .  ab  invictissimis  princi- 
pibvs  est  delata;  Pais  475  (Altinum) 
and  III  6687  (Berytus) :  delatvs  a  dvobvs 
cos-  ad  aerarivm;  III  6983  (Amastris, 
1st):  in  aerar(ivm)  delatvs  a  cos.  A. 
Gabinio.  —  DELECTVS.  VIII  11824 
(Mactaris):    ab    ordine.    —   DELICTVS. 

VII  1318  (Aquae  Sulis,  oculist's  stamp.): 
ad  qv[aJecvmq[ve]  delicta  a  medicis.  — 
DEPVTATVS.  VI  1750  (Rome.  4th):  ab 
AMPLISSIMO  ORDINE.  —  DERELICTVS.  VI 
68  (Rome):  a  medicis.  —  DESIGNATVS. 

VIII  5528  (Thibilis.  3d):  a  Domino  no- 
stro.  —  DESOLARI.  XIII  2221  (Lu- 
gadunum) :  [m]ater  qvae  desolata  est 
ab  eo  vno.  — "DESTRVCTVS.  VI  1199 
(Rome,  6th) :  pontem  ...  a  nefandissimo 
Totila  . . .  destrvctvm.  —  DEVICTVS. 
Ill  141475  (Philae.  B.C.  29):  post  re- 
ge[s]  a  Caesare  Divi  f.  devictos.  — 
DICATVS.    X  3828    (Capua,   1st):    fines 

AGRORVM      DICATORVM     DlANAE    TlFAT(ENSl) 

a  Cornelio  ;  III  355  (Aezani.  1st):  ager 

AEZANENSI      lOVI      DICATVS     A      REGIBVS.      

DICTVS.  X  476,  477  (Paestum,  4th):  ab 
ordine  dictvm  est;  V  698  (Tergeste) : 
post  sententiam  dictam  ab  A.  Plavtio  ; 
III  7060  (Cyzicus,  2nd):  sententia  dicta 
ab  Appio  Gallo;  II  1964  LXVI  (Lex 
Malacit.):  mvltas  ab  ii  viris  praefectove 
dictas.  —  DILECTVS.  V  4484  (Brixia) : 
svmma  pietate  ab  eis  dilectvs  ;  X  1365 
(Nola  f):  a  D(omino);   Carm.  Lat.  787 


AB 


THESAURUS    LINGUAE    LATINAE    EP1GRAPHICAE 


23. 


=  Rossi  II  p.  83,  26  (Rome  f) :  dilecta 
a  Domino  tva  dicta.  —  DIMISSVS.  Hiibn. 
Hisp.  481  (Oviedo,  11th):  a  Domino  di- 
missa  omnia  p[eccata].  —  DISPARARI. 
VI  18817  (Rome):  a  manv  mala  dispa- 
rati  svnt.  —  DONATVS.  Extremely  freq., 
esp.  in  the  formula  donis  donatus  ab  im- 
peratore.   See  s.  v.  DONO.  —  ED1TVS. 

IX  1666  (Beneventum) :  mvneris  ab  eo 
editi  ;  XI  4580  (Carsulae):  venationis 
ab  eo  editae.  —  ELECTVS.  X  3856 
(Capua):  ab  op[timo  imp.];  XI  5632 
(Camerinum) :  a  divo  Hadriano;  X  416 
(Volcei):  a  divo  Pio;  HI  6835-6837 
(Antiochia  Pisidiae):  ab  imp.  divo  Marco; 
XIV  2630  (Tusculum,  2nd),  X  3920  (Ca- 
pua), VIII  8995  (Sitifis),  21452  (Gu- 
nugu):  ab  ordine;  II  4230  (Tarraco, 
2nd):  a  concilio  provinc(iae)  ;  VI  10215 
(Rome):  a  tribvlibvs;  VI  2139  (Rome): 
a  diis;  XII  482  (Massilia,  6th?):  a  D(o- 
min)o.  —  EMANCIPATES.  VI  12094 
(Rome):  a  Licinia  Magna  sorore  eivs; 
VI  17116  (Rome):  a  P.  L.  C. ;  VI  23774 
(Rome):  ab  P.  Tvllio.  —  EREPTVS.  Ill 
6383  (Salonae):  a  fato  ;  III  1420621 
(Macedonia) :  a  dibvs  (sic) ;  VIII  9048 
(Auzia):  ab  iniqj/issima  fortvna.  —  ER- 
RARI.  Ill  12283  (Athens,  2nd):  qvotiens 
erratvm  est  a  testatore.  —  EVOCATVS. 

X  1192  (Abellinum,  6th):  a  Doming.  — 
EXCEPTVS.  VI  29787  (Rome):  loc(vs) 
excep(tvs)  ab  Egnatio.  —  EXCVSATVS. 
II  4227  (Tarraco,  2nd):  a  divo  Pio.  — 
EXORATVS.  XIII  1751  (Lugiidunum, 
2nd):  ab  xv  viris.  —  EXORNATVS.  VI 
1586,  1614,  1832  (Rome),  XIV  390,  391 
(Ostia,  2nd);  VIII  7041,  7042  (Ciita, 
3d),  VIII  20144  (Cuicnl,  2nd):  ab  imp(e- 
ratore);  IX  23  (Rudiae,  2nd):  a  sacra- 
tissimo  principe;  XIV  400  (Ostia):  a 
divo  Hadriano;  VI  1598  (Rome),  X 
7508  (Gaulos) :  a  divo  Antonino.  — 
FIERI,  FACTVS.  Very  freq.  See  s.  v. 
facio.  —  FVNERARI.  VIII  12652  (Car- 
thago):    CORPVS  ...   VT    A  FILIO  ...  FVNERA- 

retvr.  —  GESTVS.  Mon.  Aacijr.  14.  25: 

OB    RES    A  [me]    .  .  .    Pr[o]sPERE    GESTAS.    

HONORATVS.  Freq.  Cf.  VI  1838  (Rome, 
2nd);  X  53  (Vibo),  416  (Volcei,  2nd), 
1576  (Puteoli),  3924  (Capua);  XI  4656 
(Tuder,  1st),  5965  (Pitinum  Mergens) ; 
V  5891  (Mediolanium) ;  III  2919  (Iader), 


7429  (Oescus,  2nd),  14416  (Moesia  Inf.) ; 
XII  410  (Massilia);  II  1086  (Ilipa), 
2129  (Obulco).  —  ILLVSTRATVS.  XI 
6378  (Pisaurum):  a  splendidissimo  or- 
dine. —  INCENSVS.  12  p.  234  (Fasti 
Praeaest.):  rvina  pala[t]i  [iJncensi  a 
Gallis.  —  INCHOATVS,  INCOHATVS 
X  6926  (Puteoli,  2nd),  6927,  6928  (Nea- 
polis,  2nd):  a  divo  Nerva;  XI  6038  (Pi- 
tinum) :  ab  Amarantho  ;  V  308,  309 
(Pola):  ab  C.  Vibio.  —  INCISVS.  V  889 
(Aquileia) :  in  aere  inciso  ab  divo  Ve- 
spasiano.  —  IN1TVS.  I  p.  324  =  l2 
p.   244,    col.   3.    14    (Fasti   Amitern.): 

CONSILIA   ...   INITA    AB    M.    LlBONE.    IN- 

STITVTVS.  VI  1131  (Rome,  3d):  a  ve- 
teribvs  principib(vs);  III  7751  (Apulum): 
ab  Hel[vio]  Pertinace;  III  9302  (Sa- 
lonae): ab  Vai(eria)  Philete;  VUI  2630. 
(Lambaesis,  2nd):  ab  antecessoribvs; 
VIII  8480  (Sitifis,  4th):  a  veter.bvs.  — 
INTERFECTVS.  Ill  1559  =  8009  (Sla- 
tina),  8242,  14587  (Moesia  Sup.);  Pais 
58  =  1110  (Ager  Tergestinus);  Rev. 
Arch.  (1903)  p.  173  (Aquileia):  a  la- 
tronibvs;  III  1585  =  8021  (Drobeta), 
4850  (Virunum),  11045  (Brigetio):  a 
barbaris;  III  5234  (Celeia) :  a  Mattzaris 
(sic);  III  14214'2  (Munic.  Tropaeum): 
a  Castabocis.  —  INTEREMPTVS.  VIII 
9158  (Avzia):  a  barbaris;  XIII  1862 
(Lugudnnum) :  ab  hominibvs  mali(s).  — 
INVENTVS.    XI    4966    (Spoletium    f ) : 

SANCTO    VlTALI    MARTYRI      A    SE     PRIMVM    IN- 

vento;  VIII  14600  (Simitthus  f):  of- 
f(icina)  inventa  a  Diotimo.  —  INVI- 
DERI.  I  1194  =  X  6009  (Minturnae): 
inveisa  (sic)  svm  a  nvlla.  —  IVDICA- 
TVS.   XII  5864  (Vienna) :  ab  ordine  de- 

CVRIONATV    DIGNI     IVDICATI    SVNT.    IVS- 

SVS.  VI  77  (Rome) :  a  nvminae  (sic) 
eivs  ;  III  7954  (Sarmizegetusa) :  ab  ipsis. 
—  LAESVS.  XII L  3162  (Viducasses,  3d): 
ab  eo.  —  LAVDATVS.  IV  1516  (Pom- 
peii): a  mvltis.  —  LECTVS.  XIV  2612 
(Tusculum,  1st):  ab  divo  Clavdio;  XIV 
3607  (Tibur,  1st):  ab  eo  ;  VIII  14603 
(Simitthus,  1st) :  ab  M.  Silvano.  —  LE- 
GATVS.  VI  8938  (Rome,  1st) :  ab  Ivlio  ; 
X  3851  (Capua):  a  Clodiis.  —  LEVARI. 
VI  9632    (Rome) :    omnis    ab   hac  cvra 

CVRA    LEVATA    MEA   EST.    LIBER  ARI.   Ill 

2940  (Iader) :    oj/i  . . .  ab  eis  liberabvn- 


rilESAI  RUS    LINGUAE    LATINAB    EPIGRAPHU   IE 


Ali 


—  MANCIPATVS.  VI  25165(Rome): 

a    I  ,.    —    MANDA'IAS.     V     1S7  I 

mcordia  umis  imp(bratori- 

I.  — . MANVMISSVS.  VI  8101  (Home): 

Ah         ;  VI  8420  i  Rome):    \  Cn.  Tre- 

bati  >.  —  MISSVS.  VI  177'.»  (Rome,  4th): 

a  senatv;    VIII    7062   (Cirta,   2nd):    ab 

ampussimo    s[enatvJ;    XI   5211    (.Flllgi- 

oiae):  ab  imp(eratore);  XI  6011  (Sesti- 

miin ) :    a    divo    Avg(vsto)  :    X'  III   7036 

l;u:    \   divo  Hadriano;   II  2661  ( Le- 

VII,  3d):  ab  eo;  II  3420  (Carthago 

:  a  Mavricio  Avg.   Esp.  freq. 

in  the  formula  honesta  missione  missvs. 

Exx.  VI  207,  31009,  31138  (Rome,  2nd); 

VIII  853    (Thuburbo  Mains.  2nd),   2351 

(Thamugadi,  2nd);  II  4514  (Barcino,  2nd). 

Cf.    IX    L617   (Beneventum,  2nd),    2457 

(Saepinum,   2nd).   —  MVLTIPLICATVS. 

VI 11  926  =  11203  (Sua),  1501  (Thugga): 

MVLTIPLICATA   A  SE   PECVNIA.  MVN1TVS. 

VIII  10237,  10238  (Africa):  via  a  Mi- 

LEVITANIS  MVN1TA.  —  NEGATVS.  IX  3473 

(Peltuinum):  vitae  nostre  [sic)  a  nobis 

NVMQVAM      QVITQJ/AM      NEGATVM      EST.      

NOCERI.  VI  29947  (Rome):  si  nocveris 

NOCEBERIS    AB  ALIO.    —     NOMINATVS.    II 

1964,  Li  (Lex  Malacit.)'.  qvi  ab  is  (sic) 

NOM1NATI      ERVNT.      NOTVS.      V     1709 

(Aquileia  f):  ab  omnibvs.  —  NVMERA- 
TVS.  VIII  858  (Mimic.  Giufitanum):  a 
se.  —  NVTRITVS.VI  9625  (Rome):  ab 
nobis.  —  OBLATVS.  XIV  2634  (Tnscu- 
lum),  V  3137  (Vicetia):  a  collegio;  IX 
3429  (Peltuinum):  a  nobis;  IX  4885 
(Trebula  Mutuesca):  ab  eis;  II  3624 
(Saetabis):  a  mvnicipibvs  svis;  XII  3637 
(Xemansus):  a  collibertis.  —  OCCISVS. 
Ill  9054  (Salonae) :  a  viatoribvs;  VIII 
14603  (Simitthus,  1st):  ab  hostem  (sic); 

XII  149  (Nautuates) :  ab  hostibvs;  II 
2968  (Carenses):  a  latronibvs.  —  OC- 
CVPATVS.  VI  933  (Rome.  1st):  a  pri- 
vatis.  —  ORDINATVS.  VI  8498  (Rome, 
2nd),  9100  (Rome,  1st);  X  7852  (Sar- 
dinia.  1st);  V  7865,  7866  (Cemeneluiii): 

XIII  2950  (Agedincum,  3d).  —  ORNA- 
TVS.  IX  4933  (Trebula  Mutuesca):  a 
matre;  IX  5366  (Firmum  Picennm) :  a 
patre;  III  14216°  (Drobeta):  a  splendi- 
d(issimo)  ordin(e).  —  PERDVCTVS. 
Aqua  perdueta  ab  (Mo),  VI 1258  (Rome), 

IX  30 18  (Teate).  —  PERFICI.  Ill-  p.  794 


cap.  20.  6  (  \fon.  Aneyr.) :  perfici  ab  he- 
redib[vs  meis  ivssi];  III  14370-  (Reate, 
I :  ab  Aelio.  —  PERMISSVS.  VI  26355 
(Rome);  III  12283  (Athens,  2nd).  — 
PERSOLVTVS.  IV  334058  (Pompeii,  wax 
tablet):  ab  l.  Caecilio.  —  petitvs.  II 
L359  (Arunda):  abordine;  III  142061* 
fPhilippi):  a  sanctisimo  (sic)  ordine.  — 
PONI.  VI  16372  (Rome).  Ill  3989  (Si- 
scia) :  ab  herede  meo;  XI  6120  (Forum 
Sempronii):  ab  heredibvs  svis;  VI  19126 
(Rome):  a  fratre;  XII  14o2  (Vasio) : 
a  sorore  et  matre  ;  X  3069  (Capua): 
a  centvris  (sic).  Add  XI  5695  (Tuticum), 
4078  (Capena);  XII  2836  (Ugernum); 
VIII  11725  (Thala  f) :  memoria  posita 
a  1'avstiniano  ;  III  12237  (Metropolis): 

TERMINI     POSITI    AB   (illo).     POSSIDERI. 

VI  919  (Rome);  X  1018  (Pompeii):  a 
privatis:  III  6733  (Antiochia  Ciliciae, 
4Ul):  A  latronibvs.  —  PRAECISVS.  Ill 
14188  (Nicomedia):  a  medico.  —  PRAE- 
POSITVS.  Ill  25  (Mons  Claudianus) :  ab 
Optimo  imp(eratore).  —  PRAESTARI.  X 
114  (Petelia).  VIII  1502  (Thugga):  ab 
heredibvs;  X  4863  (Venafrum):  a  ma- 
ioribvs.  —  PREMI.  I  p.  317  (Fasti  Prae- 

lieSt.)'.     [CVM    LATINI     BELLO    PREME^RENTVR 

ab  Rvtvlis.  —  PROBATVS.  X  4543 
(Capua):  ab  omnibvs;  XI  3943  (Capena, 
2nd):  a  viris  clarissimis;  VIII  6711 
(Tiddis,  3d):  ab  impp.  —  PRODVCTVS. 
XIV  2113  (Lanuvium,  2nd):  ab  imp(e- 
ratore).  —  PROFLIGATVS.  IIP  p.  794 
cap.  20.  14  (Mon.  Aneyr.):  coepta  pro- 
fligataq_ve  opera  a  patre  meo.  —  PRO- 
LATVS.    IX    2827    (Buca,  1st):    cvm  li- 

BELLVS    VETVS    AB   ACTORIBVS  HlSTONENSlVM 

prolatvs  sit.  —  PROMISSVS.  X  1640 
(Puteoli.  2nd):  a  Divo  patre  svo ;  VIII 
15476  (Prov.  Procons.) ;  a  se.  —  PRO- 
MOTVS.  VIII  17896  (Thamugadi) :  a  do- 
mino nostro.  —  PVLSVS.  I  p.  292  =  I2 
p.  196  =  XI  1832  (Arretium,  elogium  ©f 
Lucullus) :  a  rege  Mithrida[te].  —  RADI. 
VI  33885  (Rome):  vti  cvratores  ...  ex 

ALBO   RADERENTVR   AB  ORDINE.   RAPTVS. 

VI  29195  (Rome):  a  nymphis;  VI  18387 
(Rome):  a  diibvs  (sic);  XII  882  (Are- 
late.  1st ;:  a  fatis.  —  REDDITVS.  VI 
1742  (Rome,  4th):    ob    providentiam  et 

STATVM   OPTIMVM    VrBI     ROMAE    AB    EO     RED- 

ditvm.  —  RELATVS.  XI  3254  (Sutrium): 


A-AB 


THESAURUS    LINGUAE    LATINAE    EPIGRAPHICAE 


25 


A    COLONIA...     IN     ORd(iNEm)     RELATJj].    

RELICTVS.  II  1963  XXIIII,  and  5439 
III  1.  20    (Lex    Malacit.):   ab   ii  viro; 

II  2893  (Tritium):  ab  eo.  —  REMISSVS. 
XI  1585  (Florentia):  a  iwax(imis)  impe- 
rat(oribvs);  II  1934  (Laoippo):  ab  or- 
dine;  VIII  9467  (Caesarea):  a  patre 
eivs;  XI  415  (Ariuiinum):  ab  ea.  — 
RENOVARI.  VIII  12792  (Carthago):  a 
mvltis  fletv  renova[bJeris  ;  VIII  2555 
=  18072  (Castra  Lambaes.) :  tabvla- 
rivm  . . .  r[Je]|novatvm  ab  Vlpio  ;  X  5928 
(Anagnia):  ab  eo.  —  REPARATVS.  VI 
1156  =  1658  c  (Rome,  4th):  a  se.  — 
RESCRIPTVS.  Ill  12336  (Pautalia,  3d) : 
a  domino  n(ostro).  —  RESTITVTVS.  VI 
472  (Rome,  1st) :  libertati  ab  imp.  Ner- 

va restitv[tae].  —  RETINERI.  Rossi 

211  (Rome):  amor  et  caritas  retene- 
tvr  (sic)    ab    amicis.  —    RETRACTARI. 

IX  5420  (Falerio,  1st):  litis  qvae  post 

TOT     ANNOS     RETRACTATVR    A    FlRMANIS    AD- 

versvs  Falerienses.  —  ROGATVS.  X 
6090  (Formiae):  ab  ordine;  III  p.  948 

X  (Dacia,  wax-tablet,  2,ul):  a  Memmio.  — 
SACRATVS.    Hiibn.    Hisp.    475    (Legio, 

10th):     FVIT    SACRATA    BASELECA    (sic)  s(an)- 

c(t)i  Christofori  (sic)  ab  ep(i)sc(o)po  ; 
ibid.    488    (Spain,    11th):    sacratvm    est 

TEMPLVM  ...   A    F[AWVLO]    D(e)i.    SCRI- 

PTVS.  VI  1710  (Rome,  5th):  carmina  ab 
eodem  scripta;  IX  2438  (Saepinum,  2n,i) : 

EPISTVLAE    SCRIPTAE     NOBIS   A  COSMO  J     VIII 

12380  (Mun.  Giufitauum) :  h[e]res  ab  eo 
scribtvs  (sic).  —  SEPELIRI.  Boldetti, 
Osserv.  p.  232  (Rome) :  ab  amicis  et  pa- 
rentibvs  sepeliri.  —  SITVS.  VIII  4541 
(Zarai) :  h(ic)  s(itvs)  e(st)  a  filis.  — 
SOLATVS.  VIII  13328  (Carthago):  nv- 

TRITOR     PEREGRE     SOLATVS     AB    EO.    SO- 

LVTVS.  Ill2  p.  937    (Dacia,   wax-tablet, 

2IuI)  :  TAM  PVELLAM  SANAM  ESSE  A  FVRTIS 
NOXISQVE      SOLVTAM.      STRATVS.      Ill 

1482  (Sarmizegetusa) :  ob  stratam  ab  eo 
aream.  —  SVBLATVS  VI  31770  (Rome): 
crv(deliter)  a  De(o)  svblatvm  ;  VIII 
15881    (Sicca):    simvlacrvm    qvod  ...  a 

LATRONIBVS  FVERAT  ...  SVBLATVM.  SVB- 

STITVI.  Ill  12283  (Athens,  2n<1) :  vt  . . . 

SVBSTITVATVR  A  STVDIOSIS.    SVCCVRRI. 

III  12283  (Athens,  2nd):    hvivs  svcces- 

SIONl     A     TE     SVCCVRRENDVM     EST.     SV- 

SCEPTVS.  XII  4333    (Narbo,    1st);    III 


4803  (Virunum):  votvm  svsceptvm  a 
(illo).  —  TANGI.  XIV  4178  (Lanuvium) : 

HOC    SIGNVM    A    SERVO    TANGI    NEFAS   EST.   

TRADI.  V  5824  (Mediolanium) :  nec  po- 

TVIT    CORPVS    A    SODALIB(VS)     TRADI      SEPVL- 

chro.  —    TRADITVS.    IX    1541,    1542 

(Beoeventum) :  ob  tavrobolivm  traditvm 
ab  (ilia);  III  2108  (Salonae) :  posvervnt 
hanc  arca(m)  tradita(m)  ab  Avrelia.  — 
TRANSCRIBE  XIV  3471  (Auticoli,  1st): 

QVOD      IN     EVM     t[r^NSCRIPTVM     EST     A    C. 

Caesio.  —  TRANSLATVS.  XI  5992  (Ti- 
fernum) :  a  divo  Traiano  ;  II  4277  (Tar- 
raco):  ab  divo  Pio;  III  6302  =  8162 
(Singidunum) :  ab  optimis  maximisq.(ve) 
imp(eratoribvs).  —  TRIBVTVS.  X  8038 
(Vanacini,  1st):  beneficia  tribvta  vobis 
ab  divo  Avgvsto  ;  XI  379  (Ariminum) : 
liberalitates  in  patriam  ...  a  maioribvs 
svis  tribvtas.  —  VENVNDARI  (sic).  Bull. 
Arch.  Cr.  (1900)  p.  293  (Rome,  8th):  vbi 
venvndatvs  est  (sc.  Iosef)  a  fratribvs.  — 
VEXATVS.  VI   13099  (Rome):  hoc   mo- 

NIMENTVM    (sic)     A    TEMPESTATEM    (sic)     VE- 

xatvm.  —  VINCI.  VI  9797  (Rome,  2nd) : 

SVM  VICTVS    ...  A    TER  CONSVLE  J    VI  36377 

(Rome):  no(n)  esse  victv(m)  n(i)si  a  fe- 
bre.  —  VOCATVS.  V  6728  (Vercellae  f ) : 
a  D(omi)no;   XII  1499  (Vasio,  515):  a 

PATRIA. 

(C)  Dependent  on  the  verbal  force  in 
nouns.  VI  225  (Rome,  3d):  reditvs  ab 
expeditione;    VI  2059  (Rome,  1st):    re- 

STITVTIO    ET    DEDICATIO    CaPITOLI   AB   (lllo)  ', 

VI  29434  (Rome):  ob  don(ationem)  ab 
(illo);  XIV  1135  (Ostia) :  cessio  dona- 
tioqve  ab  (illo);  III  586  (Lamia):  ini- 
tivm  ab  eo  loco;  III  1420613  (Philippi): 

PETITV    A    SANCTISIMO    (sic)    ORDINE. 

(d)  Dependent  on  adjectives  and  ad- 
verbs. DEORSVM.  XII  631  (near  Mas- 
silia):  a  capite.  —  EXTORRIS.  Ill  p.  1929. 
I.  18  (Edict.  Dioclet.):  a  sensv  hvma- 
nitatis.  —  IMMVNIS.  VI  541  (Rome, 
88):  a  magisterio;  XIV  2112  II  1.  18 
(Lanuvium,  2nd):  a  sigillis;  III  p.  1930 
II  21  (Edict.  Dioclet.)'.  ab  eivsmodi  noxa  ; 
II  5181  (Lex.  Metal.  Vipasc):  a  pro- 
c(vratione)  metallorvm;  Bull.  Arch.  Cr. 
(1864)  p.  34  (Rome):  [qva^qvam  nvl- 
[l]vm  ab  his  sorte  et  cond[ici]one  esse 

IMMVNEM   rjLIQ_\T]lDO   CONSTET.    INCLY- 

TVS.  VI  32000  (Rome,  4th) :  magnvs  ab 


86 


THBSADRDS    I.IV.IIAE    LATINAE    EPIGRAPHICAE 


A-AB 


1NCLYTA       POMPEIANVS.      

INDE.  VI  1793  (Romo.  894):  inde  a 
maioribvs  5Vis  inlvstribvsq.(ve)  familiis; 

IX  L568  (Beneventum) :  inde  ab  origine. 

—  INTEGER.  VI  L756*.  (Rome.  4th): 
,\  vitiis.  —  LIBER.  X  :'-!  17  (Puteoli): 
\  mi  g_yi  svnt  liberi  ;  X  5349  ( I nte- 
ramna  Lirenas):   ab  indictione  avri  ar- 

gentiq(ve)    popvlvm    svvm    libervm   red- 

didh:  Bramb.  p.  3585  (Badenweiler,  la- 
mi, ki  argeniea):  tregovate ...\Y\ov[i  xovi-n 

i:  ii-oii    XetP(eQOVfi)   a/?  o/in   ni-otxovXa). 

—  LONGE.  X  3860  (Capua):    patrono 

LONGE    A    MAIORIBVS    ORIGINALI.     LON- 

GVS.  Ill  2929  (Iader) :  longvm  ab  vnda 

AD      MACERIAM.      —      PROCVL.       VI      1783 

(Rome.  5th):  ab  eivs  principis  voto  ;  VI 
10493  (Rome):  a  fatis  sit  procvl  vsqve 
meis;  Carm.  Lat.  1432  =  Rossi  II  79.  6 
(Rome  f):  a  patria.  —  SINCERVS.  VIII 
21090  (Caesarea);  and  Carm.  Lat.  993: 
|"si]ncervs  ab  omni  [...?]  —  SOLVTVS. 
Ill-    p.    937    (Dacia,    wax-tablet,    2"d): 

PVELLAM  ...  A  fvrtis  noxisqve  solvtam.  

SVRSVM.  VI  8169  (Rome):  ab  titvlo 
svsvm  (sic);  XIV  4012  (Piculea):  ab  imo 
svsvm  (sic) ;  X  672  (Salemum) :  svrsvm 
a  prima  littera.  Add,  with  sense  of  agent: 
AMANT1SSIMVS.  VI  11005  (Rome):  ab 
omnes  (sic) ;  26850  (ib.):  ab  omnibvs.  — 
BENEMERENS.  XII  197  (Antipolis) :  co- 
nivx  a  se  benemerens  ;  II  2102  (Ossigi) : 

BENEMERENS  A  SVIS.    MERENTISSIMVS. 

XII  194  (Antipolis) :  vxor  a  se  merentis- 
sima.  With  numerals.  VI  11383  (Rome): 
Locvs...sEcvNDvs  a  via;  VI  4893  (Rome): 

GRADV     TERTIO    AB    IMO  J      I     p.    312    nO.     12 

(Fasti  Praemst.):  [tertivm]  ab  Romvlo; 

X  2311  (Puteoli):  [tert]ivs  a  decimo 
annvs;  Carm.  Lat.  1404  =  Rossi  II  68, 
30  (Rome,  f) :  oj/intvs  ab  vndecimo; 
Le  Blant  181  (=  Sidon.  Apoll.  IV  Ep. 
XVIII):  sextvs  ab  ipso;  XI  4311  (In- 
teramna):  nonvs  ab  incepto;  VI  29793 
(Rome) :  cippvs  decmvs  (sic)  a  cippo 
decmo  (sic)',  IX  2827  (Buca):  a  qvercv 
pedes  circa  vndecim;  XIV  2112  1.  26 
(Lanuvium):  a  mvnicipio  vltra  millia- 
r(ivm)  xx. 

(e)  Adverbial  phrases,  expressing  dis- 
tance from  point  to  point,  (corresponding 
to  ad,  us'/ue  ad,  etc.).  Exx. :  V  8002 
(Claudia  Augusta):  ab  Altino  vsq_ve  ad 


flvmen  ;  X  4660  (Cales):  viam  ab  angi- 
porto  Aed[is]  Ivnonis  Lvcinae  vsqve 
Pad]  Aedem  Matvtae,  et  clivom  ab  Ianv 
(sic)  ad   Gisiarios  (sic)   Portae    Stella- 

TINAE   .  .  .   ET    AB    FORO    AD     PORTAM     DOME- 

sticam  ;  VI  21383  (Rome):  ab  anglo  (sic) 

TRICHILLAE   (sic)   ...   VSQVE  AD    OSTIVM  ;     VI 

29782  (Rome)  :    ab    angvlo    qvi    ripam 

CONTINGIT     VSQVE     AT     (sic)     VlAM     FLAMI- 

niam;  XIV  375  (Ostia):  viam  . . .  ab  arcv 
ad  arcvm;    II   4721    (Corduba,  1st):    ab 

ARCV    VNDE     INCIPIT     BAETICA    VlAM    Avg(v- 

stam)  [restitvit];  III  3705  (Pannonia 
Inf..  4th):  ab  Atrante  ad  flvmen  Savvm  ; 
III  2072  (Salonae):  a  bathro  clatro- 
r(vm)  . . . .  et  a  post(ico)  omnivm  angv- 
lorvm;  IX  6003  (Beneventum,  1st):  via  a 
Benevento  Brvndisivm  ;  VI  1258  (Rome, 
1st):  a  cap(ite)  sinis(tro)  lon(gvm)  p(e- 

DES)     (tOt),    ITEM    AB    AQVIl(oNe)     IN   AG(ro) 

p(edes)  (lot) ;  X  6944  (Aversa) :  viam  a 
Capva;  IX  5973  (Teate) :  viam  ...  a  Cer- 
fennia  ostia  Ater(ni)  ;  IX  4079  (Car- 
sioli) :  a  cipp(o)  Avidiae  ad  cipp(vm)  Tre- 
bonior(vm);  VIII  10322  (Africa):  via 
nova  a  Cirta  Rvsicadem;  XI  5399  (Asi- 
sium) :  viam  a  cisterna  ad  domvm  L. 
Mvti  ;  XI  3384  (Tarquinii) :  a  compitv 
mil(ia)  p(edvm)  (tot);  VI  29774  (Rome): 
a  Dieta  Apollinis  ad  Dieta(m)  eandem  ; 
XI  6668  (Mons  Politianus,  2nd):  Viam 
Cassiam  ...  a  Clvsinorvm  finibvs  Flo- 
rentiam;  V  4691  (Brixia):  a  fine  in  viam 
pvbli[c]am;  III  1414921  (Arabia,  2nd): 
viam  novam  a  finibvs  Syriae  vsqve  ad 
Mare  Rvbrvm  ;  V  8003  (near  Meran,  1st): 
[Vi]]am  Clavdiam  Avgvstam  ...  a  flvmine 
Pado  at  (sic)  [f]lvmen  Danwivm  ;  VI 
31564  (Rome,  4th):  a  fontibvs  renova- 
tvm;  I  1412  =  XI  5390  (Asisium) :  mv- 
rvm  ab  fornice  ad  circvm;  X  1698  (Pu- 
teoli) :  viam  a  Foro  vsqve  ad  feines  (sic); 
IX  5959  (Poruli,  1st):  a  Forvlis  ad  con- 
flventes;  V  2915  (Patavium):  hic  locvs 

PATET  .  .  .    A    MEDIA     FOs(Sa)      In[t]rO     VER- 

s[vs];  X  8284  (Tarracina) :  a  fronte 
maris  et  ab  vstrino;  I  569  (Capua):  mv- 
rvm  ab  grad(ibvs)  ;  XI  3284  (Aquae  Apol- 
linares) :  ab  Hispali  Cordvbae  (sic,  dat. 
instead   of  ace);    VI  13876  (Rome):   a 

1ANVA     MONVMENTI      VSQVE    a[d]     Q  .  .  .  ?  .  .] 

eivs  fvndi;  II  4697  (Baetica,  1st),  4701, 
4703,  4712,  4715,  4716  (Corduba):  ab 


A-AB 


THESAURUS    LINGUAE    LATINAE    EPIGRAPHICAE 


27 


Iano  ad  oceanvm  and  the  like;  II  6208 
(Corduba,  1st) :  a  Baete  et  Iano  Avgvsto 
ad  oceanvm;  XIV  4012  (Ficulea) :   cli- 

VOJVV  STRAVI   AB   IMO   SVSVM  (sic)  ',   XIV  3857 

(Tibur) :  ab  introitv  portae  svperioris  ... 
vsqve  at  (sic)  cippvm,  and  a  pariete 
p(edes)  (tot);  III  1421433  (Callatis):  ad 
lapidem  ...  a  lapide;  XIV  2466  (Castri- 
moenium):  ab  eo  loco  ...  ad  rivom  Aqvae 
Albanae  et  a  via  introsvs  (sic) ;  VI  36126 
(Rome) :  a  maceria  Helviae  in  der(e)c(tvm) 
ad  villam  versvs;  III  5740  (Noricuin) : 
a  mari  via  a  Celeia;  X  1064  (Pompeii): 

VIAS    A    MILLIARIO    AD    ClSIARIOS  J     VI     1256 

(Rome,  1st):  a  milliario  xxxxv  ...  in  Vr- 
bem  ;    VI  10242  (Rome):   a   monimento 

(Sic)     TESTACIO      (SIC) A     MACFRIA      IN- 

trorvrsvs  (sic) ;  VIII  8369  (Igilgili,  2nd): 

IN      CIRCVITV    A     MVRO     KaSt(eLL|)     p(aSSVs) 

(tot);  VI  10154  (Rome,  4th),  and  X  2792 
(Puteoli,  1st):  ab  oriente  ad  occiden- 
tem  ;  IX  5529  (Urbs  Salvia):  ab  oriente 
donvm   misit;    VIII   2660    (Lambaesis) : 

AQJVAE     DVCTVM    TlTVLENSEM     AB     ORIGINEM 

(sic)  vsqve  ad  civitatem;  IIP  p.  796, 
cap.  26,  1.  14  (Mon.  Ancyran.) :  ab  ostio 
Rheni  ad  [s]olis  orientis  regionem;  II 
3443  (Carthago  Nova) :  iter  privat(vm) 
ab  pariete;  VI  919  (Rome,  1st):  [iTJoca 
a  pilis  et  colvm[nis];  XI  4121  (Naruia): 
a  pila  secvndv[mJ  viam  ;  II  3426  (Car- 
thago Nova):  mvrvm  a  Porta  Popillia  ad 
tvrrim  proximam  ;  X  5204  (Casinum): 
viam  ...  a  Porta  Campana  ad  Forvm;  X 
3913  (Capua) :  viam  ...  a  porta  voltvrn(i) 
ad  vicvm  vsqve  ;  V  7989  (Aquileia) :  Viam 
Geminam  a  porta  vsqve  ad  pontem  ;  XI 
3126  (Falerii):  Viam  Avgvstam  a  Porta 

ClMINA  VSQVE  AD  ANNIAM,  ET  VlAM  Sa- 
CRAM    A    CHALCID[l]cO    AD    LaCVM    IVNONIS 

Cvrritis;  XI  5040  (Mevania) :  viam  a 
porticv  ad  [ ];  V  2116  (Tarvisium): 

VIAM    A  ...   QVADRVVIO    (sic)    AD   MVRVM  ;    I 

551  =  X  6950  (Polla):  viam  fecei  ab 
Regio  ad  Capvam;  I  199  1.  7  (Sentent. 
Minuc,  ca.  117  B.C.):  ab  rivo  infimo  .... 
ad  flovivm  Edem;  X  4842  1.  45  (Vena- 
frum):  ab  rivo  p(edes)  (tot);  VIII  10960 
(Simitthus) :  viam  a  Simit(thv)  vsq(ve) 
Thabracam ;  X  1698  (Puteoli):  cleivom 
a  svmmo  ad  emporivm;  III  10875  (Poe- 
tovio) :  Vicvs  Fortvn(ae)  a  Templ(o)  For- 
tvnae    ad  Horr(ea);    X  6430    (Circeii): 


VSQVE    AD    MAREM    (sic)     A     TERMINO    LXXX  ; 

VI  31545  (Rome):  ripam...a  Tr[ig]a- 
r[io]  ad  Pontem  Agrippae;  VI  8862 
(Rome) :  iter  privatvm  a  via  pvblica  per 
hortvm;  VI  10250  (Rome):  a  Via  Cam- 
pana  Pvblica  dextrosvs  . . .  vsqve  ad  hoc 
monvmentvm;  VI  29773  (Rome):  a  via 
pvblic[a]  ad  maceriem  hortorvm;  XIV 
2466  (Castrimoenium,  1st):  latvm  a  via 
pvblica  in  agrvm;  XI  3083  (Falerii): 
Viam  Avgvstam  ab  Via  Annia  extra  por- 
tam  ad  Cereris;  X  6824  (Forum  Appi, 
1st) :  viam  a  Tripontio  ad  Forvm  Appi  ;  X 
6850  (Tarracina) :  a  Trip(ontio)  vsq(ve) 
Tarric(inam)  (sic);  V  4783  (Brixia):  a 
via  in  agrvm;  VI  22434  (Rome):  in 
agro  a  via;  II  3282  (Castillo):  in  fronte 
a  via;  V  640  (Tergeste) :  a  via  ad  limi- 

tem;    V    1008    (Aquileia):    viae ab 

Annia  ad  mvrvm;  IX  5438  (Falerio,  2nd): 

A    SVMMO    VlCO    LONGO  AD  ARCVM   IVNCTVM 

Capitolio;    Eph.  Epig.  VIII  337   (Nea- 

polis) :  a  villa vsqve  ad  emissarivm  ; 

III  2929  (Iader):  longvm  ab  vnda  ad 
maceriam.  Add,  of  sum  of  money:  a  hs  • 
lx  ad  c  •  vsqve,  II 6278, 31  (S.  C.  Italic). 
On  milestones  (milliaria),  the  distance 
from  a  given  place  is  regularly  expressed 
with  AB;  formula:  ab  (Mo  situ)  m(ilia) 
p(assvvm)  (tot).  The  indication  of  the 
next  station  on  the  road  is  expressed  (a) 
by  ace.  of  limit,  (b)  by  AD  with  ace, 
and  (c)  rarely  by  the  dat.  of  direction. 
For  exx.,  see  names  of  towns,  as  Apvlvm, 
Aqvae,  Aqvincvm,  Arae,  Avgvstobriga, 
Bracara,  Brigetio,  Caesarea,  Callatis, 
Castvlo,  Celeia,  Colqnia,  Dorylaevm, 
Ephesvs,  Ivvavm,  Nvmervs,  Pisoraca,  Por- 
tvs,  Prymnessvs,  Roma,  Salonae,  Sirmivm, 
tevrnia,  tlvm,  tcmi,  tvccabor,  tvrris, 
Viminacivm,  etc.  Distance  expressed  in 
measurements  of  tombs,  etc.  In  Rome, 
VI  8122:  in  hoc  ordine  ab  imo  ad  sv- 
mvm  (sic)  colvmbaria  (tot) ;    8128:    co- 

LVMBARIA      CONTINVA     VII     AB     IMO  ;      8169: 

ab  titvlo  svsvm  (sic)  ol(lae)  (tot); 
10449:  ab  imo  ordine  svmo  (sic)  ol- 
las  (tot);  11449  =  34042:  hic  ordo  ab 

IMO      VSQVE     SVSVM      (stc)      OLLARVM     (tot)  ', 

17524:  ollas  n(vmero)  xi  ab  titvlo 
vsqve  ad  ostivm;  22179:  AB  STILLICIDIO 
ad  imvm;  22651:  aedicvlam  emit  ab  imo 
vsqve    ad    svmmvm;    23400:    vsqve    ab 


THESAURUS    LINGUAE    LATINAE    EP1GRAPHICAE 


A-AB 


iikka  \n  camaram;  24606:  ollarvm  n(v- 
\u  ab  imo  ap  svmmo  (sic)'  28778: 

VMMO    COLVMBARIA    DVA    IVN<   I  \.      BlS6- 

ul„.iv.  ill  6846  =  L21  i:.  (Antiochia  Pi- 
Bidiae):  parietem  . . .  ab  imo  exsTrvxit. 

Denoting  placi  re.  In  Ben 
.  on  the  Bide  of  -.  -  Dear  - .  In  Rome : 
VI  1889:  \  pariete;  10275:  ab  ostio; 
15551:  a  pariete  pavimentvm;  17310: 
ab  [  sinist^eriorl  parte;  17524:  ab  pai- 
MENTO  (sic\:  .*>  1 852 :  a  dextera  lebaqve 
.  Elsewhere,  X  1690,  1691  (Puteoli): 
a  parte  dextra  macelli  ;  X  6850  (Tar- 
racina):  ab  vtraq.(ve)  parte;  III  2072 
(Salonae):  a  parte  dextra  et  sinistra; 
111  9315  (Salonae):  a  capite  sinistro; 
VI 11  9077  (Air/.ia):  iacet  a  dextra.  Add 
XII  2473  (Narbonensis):  aws  a  patre, 
avia  a  matre.  Denoting  location  or  do- 
micile, etc.  VI  2234  (Koine):  fanaticvs 
ab  Aedem  (sic)  Bellonae  Rvfiliae;  VI 
99§9  (ib.):  vestiarivs  ab  Aede  Cereris; 
VI  0227  (ib.):  ostiarivs  ab  Amphithea- 
tro;  VI  33087,  Cairn.  Lat.  1503  (Rome): 
(/lie)  ab  Aqva  Conclvsa;  VI  9403, 
10020  (Koine):  (ille)  ab  Ara  Marmorea; 
VI  33942  (Koine):  officiales  ab  area 
Circi:  VI  2240  =  4003  (Rome):  sacer- 
dos  a  Bona  Dea  ;  VI  1052,  8083-8986 
(Rome) :  paedagogvs  pverorvm  a  Capite 
Africae  and  the  like;  II  2248  (Cordnba): 
(ilia)  a  Capite  Canteri  (sic);  VI  7882 
(Rome):  faber  lectarivs  ab  Cloca  (sic) 
Maxima;  VI  9970,  9971  (Rome):  vestia- 
rivs a  Compito;  VI  33157  (Rome):  me- 

DICVS    OCVLARIVS    A    COMPITV    AlIARIOJ    VI 

4470  (Rome):  vestiarivs  a  Compito  Alia- 
rio;  VI  8703  (Rome):  aeditvvs  ab  Con- 
cordia; VI  2226  (Rome):  magister  via 
ab  Cyclopis  regionis  primae;  VI  2209 
(Rome):  aeditva  a  Diana;  XIII  913  (Ni- 
tiobriges):  ivenes  (sic)  a  Fano  Iovis; 
XIV  409  (Ostia):  togati  a  Foro;  VI 
918(1  (Rome):  argentarivs  a  Foro  Esqvi- 
lino;  VI  2223  (Rome):  magister  vici  a 
Foro  Esqvilino;  VI  9238  (Rome):  ca- 
rarivs  a  Fvrca;  XII  4:177  (Narbo):  ospi- 
talis  (sic)  a  Gallo  Gallinacio  ;  VI  7655 
(Rome):  ihorarivs  ab  Hercvle  Primige- 
nio;  VI  9645  (Rome):  ministrator  ab 
Hercvle  Primigenio;  VI  5845.  10027 
(Rome):  (ille)  aIanoMedio;  VI  12816 
(Rome):  (ille)  ab   Iano  Primo;   VI  87<)7 


(Rome):  aeditvvs  ab  Isem  Pelagiam  (sic) ; 
VI  2234  (Rome):  fanaticvs  ab  Isis  Se- 
kans;  VI  32472  (Rome):  (ille)  ab  Isis 
Serapis;  VI  33835  (Rome)  and  XI  2619 
(Rasellae):  avrifex  a  Lacv  Callines;  VI 
9854  (Rome):  redemptor  a  Lacv  Fvn- 
dani  ;  VI  33870  (Rome):  ianivsab  Lvco; 
VI  10022  (Rome):  (ille)  ab  Lvco  Libi- 
tinae;  Notiz.  (1900)  p.  470  =  Rev.  Arch. 
(1900)  p.  506  (Rome):  lanivs  ab  Lvco 
Lvbent(inae);  VI  9897  (Rome):  solata- 
rivs  a  Lvco  Semeles;  VI  2262  (Rome): 
religiosvs  a  Matre  Magna  Capillata; 
VI  9714  (Rome):  nvmmvlarivs  a  Mer- 
cvrio  Sobrio;  VI  10133  (Rome):  ma- 
gister    ODARIARIVS     A     MlNERVA      MEDICA  ; 

VI  9721  (Rome):  (ille)  a  Monte  Esqvi- 
lino; II  4911  (Ciresa):  (ille)  a  nova 
provincia;  X  7956  (Turris  Lisibonis): 
(ille)  ab  Ostia;  XI  5624  (Plestia):  (ille) 
ab  Pervsia;  VI  9514  (Rome):  lecti- 
carivs  a  Porta  Fontinali;  VI  33914 
(Rome):  svtor  a  Porta  Fontinali;  VI 
9921  (Rome):  tablarivs  (sic)  a  Porta 
Fontinali;  VI  9515  (Rome):  librarivs 
ab  extra  Porta  Trigemina  (sic);  VI  9618 
(Rome):  mellarivs  a  Porta  Trigemina; 
XIV  2850  (Praeneste) :  seminaria  a  Porta 
Trivmphale;  VI  9189  (Rome):  coactor 
a  Portv  Vinario;  VI  9821  (Rome):  po- 
marivs  de  Agger  (sic)  a  prosevcha  ;  IV 
2155  (Pompeii):  fanatici  a  Pvlvinar 
(sic);  VI  9671  (Rome):  negotiator  pe- 
noris  et  vinorvm  de  Velabro  a  iiii  Sca- 
ris;  VI  9975  (Rome):  vestiarivs  a  Qvi- 
rinis;  VI  9918  (Rome):  tabkllarivs  a 
Ripa;  XI  819  (Mutina):  (ille)  sacrorvm 
ab  Roma  ;  VI  9548  (Rome) :  (ille)  a  Sacra 
Via;  VI  9683  (Rome):  negotiatrix  ab 
Scala  Media;  XIV  2886  (Praeneste):  a 
vii  Caesar(ibvs)  argentarivs  coactor; 
IX  4680  (Reate):  negotiator  vinarivs 
a  vii  Caesaribvs;  VI  9178  (Rome):  ar- 
gentarivs ab  Sex  Aris;  VI  9884  (Rome): 
sarcinatrix  ab  Sex  Aris;  VI  10023 
(Rome):  (ille)  ab  Statva  Planci;  VI 
9868  (Rome) :  sagarivs  a  Theatro  Mar- 
celli  ;  VI  33838«  (Rome):  coactor  a 
Theatro  Marcelliano  ;  VI  9847  (Rome): 
pvrpvraria  a  Transtiberim  ;  VI  33400 
(Rome):  vilicvs  ab  hi  miliario;  III  7613 
(Moesia  Inf.):  (ille)  a  hi  Protomis;  VI 
9141   (Rome);    alipilvs   a  Tritone;    VI 


A-AB 


THESAURUS    LINGUAE    LATINAE    EPIGRAPHICAE 


29 


8684  (Rome):  vilicvs  a  Tritones  (sic); 
VI  33837  (Rome) :  centonarivs  a  Tvrre 
Mamilia;  VI  2274  (Rome):  sortilegvs 
ab  Venere  Ervcina;  VI  8711  (Rome): 
AEDITW5  a  Vesta  ;  III  7565  (Tomi): 
(Me)  a  Vico  Clementino;  XIV  409 
(Ostia) :  negotiatores  vinarii  ab  Vrbe; 
III  8839  (Salonae) :  torevticensis  ab 
Vrbe. 

Denoting  the  location  of  towns,  manu- 
facturing establishments,  etc.  I  587  = 
VI  374  =  30925  (Rome) :  popvlvs  Lao- 

DICENSIS    AF    LYCO      (—   0    67]/XOQ    6    AuoSl- 

xtb)v  twv  ngbg  7f]j  Avx(p)\  VI  27045 
(Rome):  Heracleotes  a  Ponto;  VI  15036 
(Rome):  Magneti  a  Maeandro;  VI  372 
(Rome):  Lvcn  (=  Lycii)  ab  commvni; 
VI  1508  (Rome):  Prvsienses  ab  Hypio, 
Prvsais  ab  Olympo,  Prvsienses  ab  mare. 
Apameni  ab  [..?—];  Rev.  Arch.  (1903) 
p.  328  (Rome) :  Syras  a  Marcianepoli  (sic). 
XV  2156  (Ostia,  1st):  de  figl(in)is 
Gratiae  ab  Appollini  (sic);  182  (Rome, 
2nd):  ex  f(iglinis)  Dom(itianis)  min(o- 
ribvs)  ab  Avgvstina;  143  (Rome,  2nd): 
(figlinae)  a  creta;  252  (Rome,  2nd):  fi- 
glinae)  ab  [sis;  355  (Rome,  2nd):  (figli- 
nae) ab  Nept(vno);  2190  (2nd):  (figli- 
nae) a  margarit[is];  106-108,  110 
(Rome,  2nd):  {figlinae)  ab  evripo;  111 
(Rome,  2nd):  ex  figlinis  ...  ab  pila  alta  ; 
353  =  XI  6684  (Narnia.  2nd):  ex  pr(ae- 
dis)   Narnensivm  a  Venere. 

(g)  In  functions,  public  and  private. 
\_Vicle  the  words  themselves,  infra]. 
ACTA,  ab  actis,  VI  8694  (Rome),  X 
6658  (Antium)  —  adivtor  ab  -is,  VI 
8695  (Rome)  —  evocatvs  in  foro  ab 
-  is,  X  3733  (Atella)  —  optio  ab  -is, 
Eph.  Epig.  IV  p.  307  col.  3,  1.  16  (Rome) ; 

IX  1617  (Beneventum)  —  com(menta- 
riensis)  ab  -is  civilib(vs),  II  4179  (Tar- 
raco)  —  evoc(atvs)  Avg(vsti)  ab  -is 
for.,  IX  5839,  5840  (Auxirmim)  —  ab 
-is  ijwp(eratoris),  X  6658  (Antium)  — 
ab  -is  senatvs,  VI  1337.  1373,  1377, 
1517,  1549  (Rome).  XIV  3611  (Tibur), 

X  1122  (Abellinum),  X  3722  (Voltur- 
num),  V  1874  (Concordia),  III  1457  (Sar- 
mizegetusa),  III  10336  (Aquincum);  Eph. 
Epig  IV  p.  124,  no.  425  (Stuhlweissen- 
burg);  VIII  7030  (Cirta)  —  optio  ab  -is 
Vrbi(s),    VIII    4874   (Thubursicum   Nu- 


mid.)  —    procurator )  Avg(vsti)  ab  -is 
Vrbis,   VIII    11813   (Mactaris).  —    AD- 
MISSIO.  ab  admissione,  VI  8698,  8699, 
8702,  33762  (Rome)  —  adivtor  ab  -e 
VI  8700  (Rome),  III  6107  (Athens)  — 

MAGISTER    AB    ATMISSIONE  (SIC),    XIV    3457 

(Sublaqueum)  —  nomenclator  ab  -e,  VI 
8931  (Rome)  —  proximvs  ab  -e,  VI  8701 
(Rome)  —  [ab  of]ficis  (sic)  et  admis- 
sione], VI  4026  (Rome).  —  AEDES. 
aeditws  ab  -e,  VI  3879,  32450  (Rome)  — 

FANATICVS    AB     AEDEM    (sic)     BeLLONAE     Rv- 

filiae,  VI  2234  (Rome)  —  AEDIF1CIA. 

DISP(ENSATOR)    MATERNVS    AB    AEDIFICIS    VO- 

lvntaris  (sic),  VI  8665  (Rome)  —  AE- 
GRI.  ab  -is,  VI  8771  (Rome)  —  ab  -is 
cvbicvlariorvm,  VI  8770,  33749  (Rome). 
—  AERARIVM.  ab  -o,  VI  9133  (Rome) 
ab  aer(ario)  et  ark(a)  sal(inarvm)  Ro- 
manarvm,  Bull.  Com.  (1888)  p.  83  (Ostia) 
ii  viri  ab  -o.  XIII  1684  (Ara  Rom.  et 
Aug.),  2949  (Agedincum)  —  mi  viri  ab 
-o,  XII  2794  (ager  Volcarum);  3184, 
3212,  3214,  3222,  3232,  3235,  3274 
(Nemausus)  —  qvaestor  ab  -o,  VI  22304, 
32273  (Rome);  XIV  169  (Ostia)  —  re- 

demptor  ab  -o,  VI  9852  (Rome) SCRIBA 

qvaestorivs  ab  -o,  VI  1816  (Rome)  — 

SCRIBA     LIBRARIVS     QVAESTORIVS    AB    -O,      VI 

1835,  3871   (Rome)  —  scriba    librarivs 

QVAESTORIVS    E    TRIBVS    DECVRIIS  MINORIBVS 

ab  -o,  VI  1819  (Rome)  —  XVI  (=  Sede- 
c/m)  ab  aer(ario),  Notiz.  (1888)  p.  228 
=  Bull.  Com.  (1888)  p.  86  =  Dessau 
6178  (Portus)  —  v(iator)  qvaestorivs 
ab  -o,  XIV  169  (Ostia)  —  viator  qvae- 
storivs ab  -o  Satvrni,  VI  1019,  1815, 
1829.  1928,  1930,  1931  (Rome);  XIV 
3544  (Tibur) :  —  ALBVM.  ab  -o,  VI  9140 
(Rome).  — ALIMENTA.  proc(vrator)  Av- 
g(vsti)  ab  -is,  II  4238  (Tarraco)  —  vi- 
licvs ab  -is,  XI  6073  (Urvinum) :  —  AN- 
NONA.  adivtor  ab  -a,  VI  33730  (Rome). 
ARGENTVM  ab  -o,  VI  4231,  4232, 
5185,  5186,  5197,  5539  (Rome)  —  ab 
-o  potorio,  VI  6716  (Rome)  —  ab  -o 
scaenico,  VI  8731  (Rome).  —  AVCTO- 
RITATES.  ab  -iBvs,  VI  8439 £  (Rome); 
III  1998  (Salonae)  —  ab  -ibvs  rationis 
hereditatvm,  VI  8439«  (Rome).  —  AV- 

RVM.    ADIVTOR    AB  -O   GEMMATO,   VI    8736, 

33764  (Rome)  —  praepositvs  ab  -o  gem- 
mato,  VI  8734,  8735  (Rome)  —  ab  -o 


THESAURI  S    I.INOI1AE    1.AT1NAE    EPIQRAI'IIICAE 


A-AB 


PoroRio.  VI  SlMi!)  (Bome).  —  BALNEVM 
(BALINEVM).     a    -is,     VI      L057,      1" 

Rom©)   —     A    BALINBV   (S/r)    AVGVSTAE,    VI 

:i;!7o">  (Rome)  —  mag(ister)  a  -is  Av- 
g(vsti),  \  I  8512  (Rome).  —  BIBLIO- 
THHCA.  a  -a,  I  p.  827  =  I-  p.  247  = 
X  6638  [Fasti  Antiates),  VI  4233,  4431 
4434,  5190,  5347,  8743  (Rome)  —  a  -e 

PORTICVS  OCTAVIAE,  VI  2349  =  5192 
(Rome)  —  pvbuc(vs)  de  Porticv  Octa- 
vi ae  a  -a  Graeca,    VI    2348  (Rome)  — 

VILIC(VS)      A      -A      OCTAVIAE      LaTIn(a),      VI 

I  135  (Rome)  —  a  -e  Latina  Porticvs 
Octaviae  vilicvs,  VI  2347  =  4431 
(Rome)  —  ab  -E  Graeca  Templi  Apol- 
linis,  VI  5188  (Rome)  —  a  -e  Latina 
Apolunis,  VI  5189  (cf.  5191),  5884 
(Rome)  —  medicvs  a  -is,  VI  8907  (Rome) 
[p]roc(vrator)  Avg(vsti)  a  -is,  VIII 
20684  (Saldae)  —  vilicvs  a  -a,  XIV  196 
(Ostia).  —  CENA.  a  -a  Centvrionvm,  VI 
8748  (Rome).  —  CENSVS.  a  -ibvs,  III 
827  (Dacia)  [cf.  XIV  2407  (Bovillae)]  — 
a  libellis  et  -ibvs,  XIII  1808  (Lugudu- 
num).  Ill  259  (Ancyra),  (=  [an  im- 
aTolui~\v  xai  xijvawr)  —  a  censvs  (sic) 
eqvit(vm)  Roman(orvm),  X  6657  (An- 
tium)  —  eqJves)  R(omanvs)  a  censibvs 
accipiendis,  XIII  1680  (Ara  Romae  et 
Augtisti)  —  [m]agister  a  cen[sibvs],  VI 
1628  (Rome)  —  nomenclator  a  -ibvs, 
VI  8938-8940,  33782-3  (Rome),  XIV 
3553,  3640  (Tibur)  —  nomenclator  a 
censvs  (sic),  VI  1878,  8937  (Rome); 
XIV  4010  (Ficulea)  —  praepositvs  a 
-ibvs,  V  8659  (Concordia)  —  procura- 
tor) a  -ibvs,  XI  5213  (Fulginiae),  VIII 
20997  (Caesarea)  —  proc(vrator)  Avggg. 
a  -ibvs,  VIII  9370  (Caesarea)  —  pro- 
curator) KASTRENSIS  (sic)  A  CENSVS  (SIC), 

VI  8213  (Rome)  —  pvblic(vs)  ab  censv, 
VI  2334  (Rome)  —  pvblicvs  a  censibvs 
p(opvli)  R(omani),  VI  2335  (Rome).  — 
CODICILLI.  a  -is,  VI  6190,  8440,  8441 
(Rome),  XIV  4011  (Ficulea)  -  adivtor 
a  -is,  VI  8442  (Rome).  —  COGNITIO- 
NES.  a  -ibvs,  VI  8628-8633  (Rome); 
Pais  179  (Aquileia)  —  a  -ibvs  Avgg., 
VIII  9360  (Caesarea)  —  a  -ibvs  Domini, 

II  1085  (Ilipa)  —  adivtor  a  -ibvs,  VI 
8634  (Rome),  VIII  12613  (Carthago)  — 
adivtor  a  -ibvs  domnicis  (sic),  VI  8635 
(Rome)  —  COMMENTARY   a  -iis,  VI. 


1564,  1884,  2319,  8624,  8625  (Rome); 

V  Tool  (Taurini);  II  41S4  (Tarraco); 
III  7045  (Svnnada),  12298  (Epirus), 
L2298  =  L420331  (Paramythia  Epiri), 
14207"  (Philippopolis);  VIII  11341  (Su- 
fetula)  —  adivtor  a  -us,  VIII  12610, 
12011,  12612,  12894,  12895,  12896 
(Carthago),  16561  (Theveste)  —  evoca- 
tvs  a  -us,  XI  19  (Ravenna)  —  pvblicvs 
a  -iis,  VI  2312  (Rome)  —  a  -iis  aqva- 
rvm,  VI  8487  (Rome)  —  a  -iis  Avgvsti, 

VI  8623  (Rome)  a  -iis  beneficiorvm,  VI 
1884,  8626  (Rome)  —  adivt(or)  a  com- 
m(entariis)  b(eneficiorvm),  VI  33770 
(Rome)  —  cvstos  a  -is  beneficiorvm, 
VI  8627  (Rome)  —  a  -iis  consvlis  (or 
consvlvm?),  V  6867  (Alpis  Poenina)  — 
spec(vlarivs)  beneficiarivs  (illius)  a  -is 
cvstodiarv(m),  XI  19  (Ravenna),  6343 
(Pisaurum);  Eph.  Epig.  IV  963  (Rome)  — 
a  -us  fisci  Asiatici,  VI  8572  (Rome)  — 

A      -IIS      OPERVM      PVBLICORVM      ET      RATIONIS 

patrimoni,  XI  3860  (Capena)  —  adivtor 
a  -iis  ornamentorvm,  VI  8951  (Rome)  — 

A  -IIS  PRAEFECTI  (0l'  PRAEFECTORVm)  PRAE- 

torio,  [VI  8400  (Rome)];  X  7685  (Ca- 
rales);  VIII  8328  (Cuicul),  9368  (Cae- 
sarea), 11341  (Sufetula)  —  a  -iis  pro- 
v(inciae)  Belgicae,  X  6092  (Formiae)  — 
ab  -is  Epiri  et  Achaiae,  Bull.  Corr. 
Hell.  (1892)  p.  174  (Epirus)  —  a  -is 
Prov(inciae)  [G]a[latiae],  III  258  (An- 
cyra)        A    -IIS   RATIONIS  HEREDITATVM,  VI 

8933  (Rome)  —  a  -iis  rationis  patri- 
monii, VI  8502,  8503  (Rome)  —  a  -iis 
rat(ionis)  vestivm  scaenic(arvm)  et  gla- 
diat(oriarvm),  VI  10089  (Rome)  —  a 
-iis  vehicvlorvm,  VI  8542  (Rome)  —  a 
comment(ariis)  xx  her(editatvm)  H(ispa- 
niae)  C(iterioris),  II  4184  (Tarraco).  — 
CONSILIA.  vicarivs  a  -us  sacris,  dvce- 
narivs  a  -iis  [sacris],  and  sexag(enarivs) 
a  -iis  sacris,  VI  1704  (Rome)  —  a  stv- 
diis  et  -iis  Avgg.,  V  8972  (Aquileia).  — 
CONSVLES.  decvriones  a  -ibvs,  VI 10300 
(Rome).  —  COP1AE.  a  -iis  Avg(vsti),  X 
6662  (Antium)  —  a  -iis  castrensibvs, 
VI  8537  (Rome)  —  a  -iis  militaribvs, 
VI  8538-8540  (Rome);  XIV  2840  (Prae- 
neste).  —  COR1NTHIA.  a  -iis,  I2  p.  247 
=  X  6638  (Fasti  Antiates);  VI  5847 
(Rome);  X  692  (Surrentum).  —  CRY- 
STALLINA.  a  -is,    VI  5358   (Rome)    — 


A-AB 


THESAURUS    LINGUAE    LATINAE    EPIGRAPHICAE 


31 


praepositvs  a  -is,  III  536  (Corinthus).  — 
CVBICVLVM.  a  -o,  VI  166,  1598,  4312, 
5197,  7368,  7370,  8758,  S760-8764, 
9285,  9286  (Rome);  X  6324  (Tarracina), 
6573  (Velitrae).  6773  (Pontia  Insula)  — 
a  -o  vilicvs,  VI  8759  (Rome)  —  a  -o 
Avgvsti,  VI  8498;  Bull.  Cora.  (1887) 
p.  323  (Rome)  —  a  -o  Avgvstorvm,  VI 
8765  (Rome)  —  a  -o  Domitiae  Avgvstae, 
VI  8570,  8978  (Rome)  —  a  memoria 
et  -o  Avg(vsti),  VI  8618  (Rome).  — 
CVRA.  a  -a  aiyucorvm,  VI  604,  630, 
8795-8799,  33773  (Rome);  XIV  3565 
(Tibur)  —  miles  leg(ionis)  XXII  A  -IS, 
XII  5878  (Genava).  —  CYATHVS.  a  -o, 
VI  3963,  8815-8817  (Rome).  —  CYBVS 
(sic),  strvctor  a  -o,  VI  33470  (Rome)  — 
DECVRIONES.  qvaestor  a  -ibvs,  XI 4190 
(Iuteramna).  —  DIPLOMATA.  a  -ibvs,  VI 
8622  (Rome)  —  of(f)icialis  vetvs  a  me- 
moria et  a  -ibvs,  X  1727  (Puteoli).  — 
DVCENARII.  a  -us,  XIV  2939  (Prae- 
neste);  Dessau,  laser.  Lat.  Select.  4872 
(Aquileia).  —  EPHEMERIS.  procvrator 
ab  -E,  III  536  (Corinthus).  —  EPISTVLAE. 
ab  -is,  VI  1607,  1887,  8596-8601,  8603- 
8605  (Rome);  XIV  2840  (Praeneste), 
3909  (Aquae  Albulae);  XI  3886  (Ca- 
pena)  —  procvrator  ab  -is,  VI  798 
(Rome)  —  proc(vrator)  xx  her(edita- 
tvm)  ab  -is,  VIII  1174  (Thuburbo  Ma- 
ius)  —  scriniarivs  ab  -is,  X  527  (Sa- 
lenium)  —  stator  ab  -isv  VI  4249 
(Rome)  —  ab  -is  Avgvstorvm,  III  5215 
(Celeia)  —  ab  -is  Graecis,  VI  3836, 
8606-8608,  31747  (Rome);  111  431,  7126 
(Ephesus)  —  ab  -is  Graecis  et  a  ratio- 
nibvs  Avgg.,  Ill  6574  (Ephesus)  —  ab 
-is  latinis,  VI  1088,  1564.  8598,  8609- 
8611  (Rome);  XI  1434  (Pisae);  V  3336 
(Verona)  —  adivtor  ab  -is  latinis,  VI 
8612,  8613  (Rome)  —  proximvs  ab  -is 
latinis,  XIV  2815  (Gabii,  a  lead  pipe). 

—  FIBVLAE.  praepositvs  a  fiblis  (sic), 
III  536  (Corinthus).  —  FLAMEN  (?  = 
flatura?).  a  flam(ineP),  X  3967  (Ca- 
pua). —  FRVMENTVM.  a -o,  VI  8518, 
8851,  3852,  9423-9425,  33778,  33795 
(Rome);  X  6573  (Velitrae)  —  a  -o 
cvbicvlariorvm,  VI  8771,  8772  (Rome) 

A  -O    MINISTRATORVM,     VI     8924-8926 

(Rome)  —  actor  a  -o,  VI  8850  (Rome) 
dispensator  a  -o,  XIV  2833  (Praeneste)  ; 


X  1562  (Puteoli);  XIII  4323  (Divodu- 
rum)  —  proc(vrator)  a  -o,  X  6573 
(Velitrae)  —  proc(vrator)  Avg(vsti)  a 
-o,  X  829.=>  (Antium).  —  HEREDITATES. 
proc(vrator)  a  patrim(onio)  et  heredi- 
t(atibvs)  et  a  libellis,  XI  5028  (Me- 
vania).  —  HORREA.  ab  -is,  VI  9469 
(Rome).  —  HORTVS.  ab  -o  novo,  VI 
8670  (Rome).  —  HOSPITIVM.  ab  -o,  VI 
9474  (Rome)  —  ab -us,  VI  7290  (Rome). 

—  INDICES.  CVRATOR  AB  -ibvs,  XI  19 
(Ravenna)  —  evocatvs  Avgvsti  ab  in- 
dices (sic),  VI  3414  (Rome).  —  INSTRV- 
MENTA.  ab  -is,  III  1995  (Salonae)  — 
ab   -o    avxiliariorvm,    VI  8854    (Rome) 

—  libr(arivs)  ab  instrvm(entis)  censv- 
alibvs,  III  1470  =  7974  (Sarmizege- 
tusa).  —  IVMENTA.  a  -is,  VI  8864 
(Rome)  —  dispensator  a  -is,  VI  8863 
(Rome).  —  IVS.  n  viri  a  ivre  dicvndo, 
XIII  1684  (Ara  Romae  et  Augusti).  — 
IVVENCI.  arcarivs  a  -is,  VI  8865  (Rome). 

—  LAGVNA,  LAGONA.  a  lagvna,  VI 
1884  (Rome)  —  adivtor  a  lagona,  VI 
8866  (Rome).  —  LAPICIDINAE.  a  -is, 
III  563  =  12289  (Eretria)  —  a  -is 
Carystiis,  VI  8486  (Rome).  —  LIBELLI. 
a  -is,  VI  8614,  33727  (Rome);  IX  4453 
(Ager  Amiterninus);  XI  5213  (Fulginiae) 

—  a  -is  et  censibvs,  XIII  1808  (Lugu- 
dunum),  III  259  (Ancyra)  —  a -is  fisci 
frvmentarii,  VI  8474  (Rome)  —  pro- 
curator) a  patrim(onio)  et  heridit(ati- 
bvs)  et  a  -is,  XI  5028  (Mevania)  — 
adivtor  a  is,  VI  8615,  33741  (Rome)  — 
cvstos  a  -is,  VI  8616  (Rome)  —  ma- 
gister  a  -is,  VI  1628  (Rome)  —  pro- 
ximvs a  -is,  VI  180  (Rome)  —  scrinia- 
rivs a  -is,  VI  8617  (Rome).  —  LIBRI. 
a  -is  pontificalibvs,  VI  2195,  5585 
(Rome)  —  prox(imvs)  a  -is  sacerdota- 
libvs,  VI  8878  (Rome).  —  LOCI,  a  -is 

CVBICVLARIORVM  STATIONIS  PRIMAE,  VI  8775 

(Rome).  —  LORICATA.  procvrator  a 
-a,  VI  8690-8692  (Rome)  —  MANDA- 
TA.  a  -is,  VI  8813,  8814  (Rome)  — 
procvrator  a  -is,  III  536  (Corinthus).  — 
MANVS.  a  -v  (cf.  amanuensis),  VI  1961, 
3966,  3980,  4243,  4448,  5197,  6030, 
6273,  6595,  7281,  7281  a,  7294,  7393, 
8409,  8886-8890,  9535-9541,  33754, 
33774  (Rome);  XIV  2654  (Tusculum); 
IX  4909  (Trebula  Mutuesca);  III  14181 


THB8AURUS    LINGUAE    LaTINAK    EPIORAPHICAE 


A-AB 


(Patara)  —    libbabjvs   a    -v,    VI    6314, 

I  |  Rome).  --  mappae.  a  -is.  VI  8891, 

'J  (Rome).  —  MARMORA.  A-iiws.  VI 

- 188  (Rome);    XI  3199  (Nepet)  —  ta- 

bvi  \ki\s  a  -iBvs,  \'l  301  (Rome).  —  me- 

MOR.IA.   •.  -\.    VI  8618    (Rome);    XIV 

Tibur),  4062  (Fidenae)  —  om  |i- 

CIALIS    VtTVS    A    -A    ET    A    DIPLOMAT! BVS,      X 

1727     (PlltooU)    A    RATIONIBVS    ET     A    -A, 

VI   L596  (Rome);  XIV  2463  (Castrimoe- 

nium).  —  MENSA.  adivt(or)  tabvlari  a 
-a  vagens(i),  VIII  12883  (Carthago).  — 
MILITIAE.  a  -us,  VI  1410,3494,3496, 
3497,  3498,  3500,  3501;  Notiz.  (1887) 
p.  17  (Kome);  X  4861  (Venafnim);  XI 
3800  (Veii);  III  1181  (Apulum).  1486 
(Sarmizegetnsa),  3240  =  13354  (Sir- 
minm),  5652  (Comagena),  6055  =  6757 
(Ancyra),  7804  (Apulum).  8677  (Salonae), 
L4927  (Tragurium);  Bramb.  398  (Col. 
A„aippinensis);  VIII  2248  (Mascula), 
2396,  2397.  2399  (Thamugadi),  2757, 
2772  (Lambaesis),  5276  (near  Hippo), 
9018,  9023,  9045,  9047,  9048  (Auzia), 
10982  (Caesarea).  1 1340  (Sufetula),  20651 
(Tupusuctu),  20991,  21002  (Caesarea)  — 
a  mi  -iis,  VIII  2732  (Lambaesis)  — 
eq_(ves)  R(o.wanvs)  a  -is,  XI  6120  (Fo- 
rum Sempronii).  —  MONVMENTVM,  a  -o, 
VI  6322  (Rome).  —  MVNERA.  a  mvnera 
{sic),  VI  7612  (Rome)  —  procvrator  a 
-ibvs,  XI  3612  (Caere)  —  tabvlarivs  a 
-ibvs,  VI  10162,  33981  (Rome).  —  MV- 
SIVVM.  a  mvsio  (sic),  III  6820  (Antiochia 
Pisidiae).  —  NVMEN.  a  -e,  X  4207,  4208 
(Capua).  —  OFFICIA.  ab  -iis  et  admis- 
sionibvs,  VI  4026  (Rome).  —  OPERA. 
ab  -a  pvblica,  VI  5558  (Rome)  —  pv- 
blicvs  ab  -a  pvblica,  VI  2337  (Rome).  — 
ORNAMENTA.  ab  -is,  VI  3992,  8896, 
8952-8954  (Rome)  —  ab  -is  sacerdota- 
libvs,  VI  8955  (Rome).  —  PACTIONES. 
a  -ibvs,  VI  33785,  33786  (Rome).  — 
PATRIMONIVM.  proc(vrator)  ab  epi- 
stvlis  et  a  -o,  VI  798  (Rome)  —  pro- 
curator) Avg(vsti)  a  -o,  VI  8501 
(Rome)  —  proc(vrator)  a  -o  et  here- 
dit(atibvs)  et  a  libellis,  XI  5028  (Me- 
vania)  —  tabvlarivs  a  -o,  VI  41  (Pola). 
PATRONVS.    accensvs    a    -o,    V    3351 

(Verona).  —  PEDES,  a  -ibvs  (cf.  pedi- 
sequus),  VI  4001  (Rome).  —  PINACO- 
THECAE.   a  -is,  VI  10234    (Rome).  — 


PISCINA,  a  -a,  VI  8689  (Rome).  — 
PLEBS.  eqvites  a -E.  XII  4338  (Narbo).  — 
plvmbvm.  vilic(vs)  a  -o,  X  3967  (Ca- 
pua).          POPVLVS.     TRIBVNVS     MII.ITVM 

a  -o,  X  788,  789.  820,  822,  830,  837, 
838.  851,  996,  1074,  1132,  Notiz.  (1£ 
p.  171  (Pompeii);  IX  3155,  3159  (Cor- 
fiuium),  3307  (Superaequum),  4519  (ager 
Amiterninus) ;  XI  3216  (Nepet).  3617 
(Caere),  4575  (Carsulae);  V  3334  (Ve- 
rona), 7566  (Hasta);  Rev,  Arch.  (1902) 
p.  446  no.  189  (Rome).  —  PORTICVS. 
a  -v.  VI  4461  (Rome).  —  POTIO.  a  -ne. 
VI  1884  (Rome).  —  PVLVINAR.  aera- 
rivs  a  pvlvinar  (sic),  VI  9136  (Rome).  — 
PVPILLATVS.  tvtor  a  -v,  VI  2210 
(Rome).  —  PVRPVRA.  a  pvrpvr(a),  VI 
4016  (Rome).  —  QVAESTIONES.  bene- 
ficiarivs  tribvni  a  -ibvs,  IX  1617  (Be- 
neventum)  —  evocatvs  Avgvsti  a  -ibvs, 
XI  2755  (Rome);  XI.  2108  (Clusium).  — 
RATIONES.  a  -ibvs,  VI  1120,  8408-8431, 
8450,  31384,  31856,  33467, 33724, 33736 
(Rome);  X  3347  (Puteoli),  6640  (An- 
tium);  IX  2438  (Saepinum);  XI  4360 
(Ameria);  III  141122  (Carnuntum,  am- 
phora); VIII  1641  (Sicca  Veneria)  — 
a  -ibvs  et  a  memoria,  VI  1596  (Rome) 
XIV  2463  (Castrimoenium)  —  a  -ibvs 
Avgg.,  VI  455  (Rome);  III  7126  (Ephe- 
sus)  —  ab  -e  fisci,    III  1992   (Salonae) 

—  a  r(ationibvs)  t(abvlariorvm),  VI 
8430  (Rome)  —  adivtor  a  -ibvs,  VI 
5305  (Rome)  —  adivtor  tabvl(ariorvm) 
officii  a  -(ibvs),  IX  1664  (Beneventum) 

—  librarivs  a  -ibvs,  III  1477,  7979 
(Sarmizegetusa)  —  procvrator  a  -ibvs.  vi 
1599,  1620  (Rome)  —  procvrator  Avg(v- 
sti)a  -ibvs,  VI  1626  (Rome);  XIV  2104 
(Lanuvium)  —  procvrator  a  -ibvs  Av- 
g(vsti),  VI  1625,  16256  (Rome)  —  ta- 
bvlarivs a  -ibvs,  VI  33725  (Rome);  ta- 
bvlarivs a  -ibvs  mensae  Galliarvm,  VI 
8581  (Rome).  —  REGIONES.  a  -ibvs,  VI 
8685  (Rome)  —  a  -ibvs  Vrbis,  VI  3958, 
4017-4024  (Rome).  —  RELIQVIAE.  a  re- 
liqvis  (sic)  p(opvli)  R(omani),  Melanges 
(1903)  p.  381  (Rome).  —  SACRA,  a  -is, 
VI  8715.  32409  (Rome)  —  adivtor  a 
-is,  VI  8716,  8717  (Rome)  —  hymne- 
tria  a  s(acris?),  X  7426  (Thermae  Hi- 
meraeae)  —  pvblicvs  a  -is,  VI  2323, 
2331   (Rome).  —  SACRARIVM.  a  -o,  VI 


A-AB 


THESAURUS    LINGUAE    LATINAE    EPIGRAPHICAE 


33 


4027  (Rome)  —  aeditvvs  a  -o  Divi 
Avg(vsti),  VI  2330  (Koine)  —  pvbucvs 
ab  -o,  VI 2329, 2330  (Rome).  —  SCAENA. 

DENVNTIATOR      AB     -A     GRAECA,     VI     10095 

(Rome)  —  rogator  ab  -a,  VI  10094 
(Rome)  —  scamillar(ii)  operae  veteres 
(sic)  a  -a,  XI  4813  (Spoletium),  5054 
(Mevania).  —  SCRINIA.  a  -ns  praefecti, 
III  13201  (Dalmatia).  —  SEDES.  a  -ibvs, 
VI  9040  (Rome)  —  a  -e  Avgvstae,  VI 
3976  (Rome)  —  pvblicvs  a  -ibvs  Avgv- 
sti,  VI 2341  (Rome).  —  SPECVLARIA  (?). 
a  pigvlar.  \_sic  =  a  specidar(ibus)?~\,  VI 
4248  (Rome).  —  SPECVLVM.  a  specv- 
lvm  (sic),  VI  7297  (Rome).  —  STATVAE. 
a  -is,  VI  4032  (Rome)  officinator 

a  -is,  VI  2270  (Rome).  —  STVDIA.  a 
-ns,  VI  8636,  8638  (Rome)  —  a  -us  et 
consiliis  Avgg.,  V  8972  (Aquileia)  — 
a -ns  Avgvsti,  XIII  1779  (Lugdunum)  — 
magister  a  -iis,  X  4721  (Ager  Falernus)  — 
magister  a  -us  Avgg.,  VI  1608  (Rome)  — 
proc(vrator)  Avg(vsti)  ab  -iis,  VIII 
11340  (Sufetula)  —  proximvs  a -iis,  VI 
8637  (Rome).  —  SVBSCRIPTIONES.  ac- 
ceptor a  svbscr(iptionibvs),  VI  5181 
(Rome).  —  SVBSELLIA.  pvblicvs  a  -iis 
tribvnorvm,  VI  2340  (Rorne)  —  SV- 
PELLEX.  a  svpellectile,  I  p.  327  =  I2 
p.  247  =  X  6638  (Fasti  Antiates);  VI 
4035,  4036,  4357,  5358,  8654,  8973, 
33913  (Rome)  —  Caesaris  a  -e,  VI  3719 
(Rome)  —  a  -E  castrense,  VI  8525 
(Rome)  —  a  -E  Domvs  Avreae,  VI  31033 
(Rome)  —  TABVLAE.  a  tabvliis  (sic), 
VI  3970  (Rome).  —  TABVLARIVM.  a 
-o,  VI  7374  (Rome)  —  a  -o  castrensi, 
VI  8529  (Rome).  —  TESTAMENTA.  a 
-is  principis,  VI  5299  (Rome).  —  TORI. 
dispensator  a  -is,  VI  8655«  (Rome) ; 
XIV  4120:5  (Frascati,  bronze  plate).  — 
TRIBVTA.  dispensator  a  -is,  VIII  1028 
(Carthago).  —  TRITONES.  viucvs  a  Tri- 
tones  (sic),  VI  8684  (Rome).  —  VA- 
LETVDO.  a  -E,  VI  8639  (Rome);  X  703 
(Surrentum),  6637  (Antium).  —  VEHI- 
CVLA.  a  -is,  VI  8542  (Rome)  —  tabv- 
larivs  a  -is,  VI  8543  (Rome).  —  VESTIS. 
a  -E,  VI  1884,  3756,  4042,  4043,  4251, 
5197,  8545.  31317  (Rome)  —  adivtor 
a  -E,  VI  8547  (Rome)  —  serws  a  -e 
castrensi,  XIV  2832  (Praeneste)  —  a  -e 
cvbicvlaria  (?),    VI    33771    (Rome)    — 


cistarivs  a  -E  forensi,  VI  5193  (Rome)  — 
a  -e  imperatoria  privata.  VI  8550  (Rome) 

—  a  -e  mvnda,  VI  8548.8549;  Papers 
Brit.  School  in  Rome,  I  p.  159  (Rome) 

—  a  -E  regia,  VI  8551,  8552  (Rome) — 
a  -E  sacra,  XIII  3691  (Treveri)  —  ta- 
bvlarivs  a  -E  scaenica,  VI  10090  (Rome) 

—  vestificvs  Caesaris  a  -e  scaenica,  VI 
8554  (Rome)  —  a  -e  venatoria,  VI  8555 
(Rome).  —  VINA,  a  -is,  VI  8527  (Rome) 
adivtor  a  -is,  VI  8062,  9091,  9092 
(Rome)  —  VNGVENTA.  ab  vngentis 
(sic),  VI  9098,  9099  (Rome).  —  Add: 
a  lacte  probably  =  conlactaneus,  Bull. 
Com.  (1902)  p.  298  =  Rev.  Arch.  (1903) 
p.  150  no.  129  (Rome,  2nd). 

(h)  Adverbial  formulas  etc.  Miscella- 
neous, a  fronte,  V  3072  (Patavium)  — 
a  tergo,  XIII  1668  1.  36  (Ara  Romae 
et  Augusti)  -  -  a  retro,  VI  14215,  18329 
(Rome)  —  ab  ante  (cf.  abante),  XI  147 
(Ravenna)  —  ab  vltra,  VI  9493  (Rome) 
heres  ab  asse,  VI  22819  (Rome)  —  co- 

LATAS      AB      ASSE      LVCERNAS,    XIII     1000119 

(Gallia)  — ■  (monvmentvm)  ab  asse  q_vae- 
sitvm,  IX  2029  (Beneventum) ;  X  7647 
(ager  Saluzzensis)  —  ab  ascia  (cf.  sub 
ascia),  VI  8931,  10921  (Rome);  X  3717 
(Liternum)  —  ab  inchoato,  VI  103  = 
30692  (Rome);  X  1462  (Herculaneum) ; 

IX  5568  (Tolentinum)  —  a  novo  [cf.  de 
novo],  VI  222,  626,  1763  =  330891, 
3714,  31007  (Rome);  XIV  404  (Ostia), 
2119  (Lanuvium);  XI  3126  (Falerii), 
5418  (Asisium),  6225  (Fanum  Fortunae) ; 

X  6558  (Velitrae),  7227  (Lilybaeum) ; 
IX  1568  (Beneventum);  III  4796  (Vi- 
runum),  5565  (Bediaum),  6993  (Apamea) ; 
XII  1893  (Vienna)  —  a  solo  (=  «from 
the  ground  up  » ),  very  frequent  every- 
where —  a  fvndamentis  (generally  in 
late  inscrr.),  VI  255,  256,  1252,  1703, 
1790,  8972,  14936,  17213,  22704,  31917 
(Rome);  XIV  1937  (Ostia),  2101  (La- 
nuvium); X  5045  (Atina),  5409  (Aqui- 
num),  6485  (Ulubrae,  2nd),  6811  (Ardea), 
7954  (Turris  Lisibonis);  IX  2338  (Al- 
lifae),  2448  (Saepinum),  4063  (Carsioli), 
5649  (Trea);  XI  280,  287-289,  294,  295, 
298  (Ravenna);  V  3100  (Vicetia);  III 
3370  (Aquincum),  3653  (Ulcisia  Castra), 
4441  (Carnuntum),  5670«  (Fafiana), 
13734  (Munic.  Tropaeum),    14 149  (Ara- 


THESAURUS    LINGUAE    LATINAE    EPIGRAPHICAE 


A-AB 


:   vill   l  108     rtrignica),  2242    Ma- 
scula),  7018  3805  (Zabi),  9062 

(Arraia),    10117   (Africa),    12314    (Pi 
Procons.),    L6749     Tiufedi),    L8277  (Ci- 
vita>   Lambaesit.  i,   201  15  I  Cuicul  I 
i  vndami  nto.  \  >  l<»  '  Pompeii  i ;  III   »i>408 
(Antiochia  Pisidiae),  7 150    Moesia  Inf.) : 
\  III  l\  ■  Leptis  Magna),  2722  |  Lambae- 

A   R.VDIMENTIS   FVNDAMENTORVM.    Ill 

L0596  (Salva)  —  a  fontibvs,  VI  31564 
(Rome)     -  a  capite,  IX  3018  (Teafce) 
nh  imo,    III  6846  =  L2145    (Antiochia 
Pisidiae).  Cf.  metaphorical  use:   XI  263 
(Ravenna,  6th):   pvlcrior  vt  cvltvs  ma- 

lORQJk'E    RESVRGAT   AB     IMO    AB    OR1GINE, 

XIII  4325  I  Diyodurum)  —  a  se  —  solus. 
[Cf.  Ital.  da  s;_\  .  by  himsell  -]:  a  se 
fecit.  Bramb.  468  (Bonna);  fecit  a  se. 
VI  2753  (Rome);  a  se  facivndvm  cvra- 
vit.  Ill  1653  =  8143  (Margum),  Bramb. 
187  (Dusseldorf)  —  a  radice  =  ■  roots 
ana  all  -.  IX  3375  (Aufinium,  2nd):  te- 

NERAM  AB    RADICE   FERENS,   SlLVANE.   CVPRES- 

svm  —  ab  vsv  =  a.To  ^rjffemg,  [oppo- 
sed  to  rudis~],  III  p.  1936,  §  7  11.  (55), 
57,  59,  61,  63  [Edict.  Dioclet.)  —  ab 
acv.  III  p.  1936,  §  7  1.  53  (  Edict.  Dio- 
clet): CENTVNCLVM  (sic)  PRIMVM  ORNATVM 
AB  ACV  =  7l\JXr]fia    TTOOnt-ToV~\    x\^6^\x[_0^\(f- 

\jirj]p£vov  ajT^b  (t^Xov7}f\. 

ab  with  esse  =  -  away  from  ».  ab 
v(rbe)  R(oma)  esse,  I  206  1.  67  {Lex 
Iulia  Munic.)\  VI  2120  (Rome):  cvmab 
aedibvs  essem  ;  III  7000  (Orcistus):  est 
a  [patria];  V  1703  (Aquileia):  vt  esset 
ab  ipsis. 

Phrases  dependent  on  verb  etc.  under- 
stood. Bull.  Arch.  Cr.  (1901)  p.  167 
(Rome  -p  :  leonti,  pax  a  fratribvs;  XIII 
3162    (Viducasses):    exemplvm   epistvlae 

\  Tampio;    Bull.    Arch.    Cr.    1 1!'1 

p.  304  (Rome,  6th):  a  vincvlis  eivs  (sc. 
appellatum);  VIII  1954  (Theveste):  ra- 

RVNV    HOC    A    CONIVGE    mvnvs  ;     XI II    2423 

(Lugudannm  -J-):  a  terra  ad  martyres; 
XIII  1499  (Vasio,  61  < :  a  tenebris  lvmen; 
XII  2:;t>l  i  Vienna.  7th  i :  a  cardine  mvndi: 
II  1282   (Salpensa,  2nd):   ad  gratiam  a 

tali  viro  inevndam;  III  ()o()  (Philippi): 

HIC    AB    HEREd[e~J    .V\ATRE    POST   OBITVM     EIVS 

legavit  libertis  matris....  Especially 
frequent  on  bricks  and  pottery,  with  or 
without  o  deare),  [sc.  faelunij  ad- 


ministraium,  or  a  similar  word].  Exi. : 
XV  522:  ab  T.  Allio  Primigenio  Sala- 
re(se  opvs),  1500:  ab  Appio  Qv[i~Jnqva- 
|  trale],  709:  ab  Aprile,  733*735,  1365: 
ab  Aristio  (Rome,  bricks);  VIII  104781 
=  22642' :  ab  Assene  lvcernas  venales, 
[cf.  ibid. :  de  ofina  (sic)  Asse/w  lvcer- 
nas colatas,  22642:! :  lvcernas  colatas 
de  ofina  (sic)  Asseni],  lu478l  =  226424 : 

EMITE  LVCERNAS  COLATAS  AB  ASSE,  226425: 
EME       LVCERNAS      COIAIAS      (sic)      AB      ASSE, 

22642s:  emi  lcernas  colats  Asi  (sic), 
22642'°:  emite  lvc[er]nas  abass  (sic) 
(Caesarea,  lamps);  XV  339:  ab  Avieno, 
2 1  8,  221,  222,  725  :  a  Calpetano,  107^  : 
ab  Cl(avdio)  Qvin(q_vatrale)  (Rome, 
bricks);  Rev.  Arch.  (1902)  p.  353  no.  72 
(Pompeii,  amphora):  ab  Clodio  Clemente 

DE  SVPERIORE   SINE   DEFRITO  J   XV  207,  674: 

o(pvs)  d(oleare)  ab  L.  Fadio,  710:  a  T. 
Flavio  Corintho,  863:  a  Flavio  Maximo, 
382:  a  Fvficio  Ferentinian(o),  1146:  a 
Larcio,  635:  ab  L.  Licin(io)  Feli(ce), 
1501:  a  Nov(io?)  As(clepiadeP),  743: 
a  Pavlino,  218'.':  a  Pont(io?)  Long(ino?), 
521:  (opvs)  Salarese  a  Tavrione,  1044: 
ab  Tert(io)  servo,  380 :  a  Tontio  Bar- 
baro  op(vs)  dol(eare).  1147:  a  Tontio 
Felic(e),  1086:  ab  Vlp(io)  Anic(etiano) 
(Rome,  bricks);  Eph.  Epig.  I  p.  175-176 
( Pompeii) :  scombr(vm)  Scavri  ab  Vm- 
bricia. 

Cause  etc.  expressed  by  ab  instead  of 
simple  abl.  — -  arbor  a  vetvstate  decidit, 
VI  2059  (Rome,  Arval,  A.  D.  80) ;  ar- 
bores  qvae  a  tempestate  nivis  decide- 
rant,  VI  2060  (Rome,  Arval,  A.  D.  81); 
a  probitate  fide  praeclarvs,  VIII  20907 
jTipasa,  f);  Le  Blant  II  p.  553  (Lugudu- 
num ) :  morbvm  non  potvi  vincere  ab 
arte  mea. 

(B)  Temporal.  Sedis  Apostolicae  pri- 
maevis  miles  ab  annis,  Rossi  1029 
(Rome  7)  -—  primevis  (sic)  tonsvs  ab 
annis,  Le  Blant,  N.  R.  441  ( Avenches,  j) 

—  ab  anno  aetatis  svae,  VI  23033 
i  Rome  i  —  [v~Jrbes  (sic,  gen.)  ab  anti- 
oj/a  noveletate  (sic)  erat  capvd  (sic), 
XII  2179  (near  Vienna)  —  ab  antiqvo- 
rvm  memoria.  XIV  472  (Ostia)  —  AB 
atavis  patronvs,  IX  1568  (Beneventnm) 

AB    AVO    ET     MAIORIBVS     COLLEGI     ET    CI- 

vitatis  patronvs,  IX  1684  (Beneventuni) 


A-AB 


ABAL 


35 


A    CONDITA  CIVITATE  SVA,    VIII    1888   (Tlie- 

veste)  —  a  crepvndiis,  VI  1724  (Rome)  — 

Felix  ab  eventv,  XI  6076  (Urvinum) 

ab  excessv  eivs,  XI  6577  (Sassina)  — 
ab  exordio  nvptiarvm,  Melanges  (1903) 
p.  118  (Thubursicum  Nuinid.)  —  ab  hac 
ora  (sic),  AB  hac  die,  ab  hac  nocte,  VI 
33899  (Rome)  -  -  ab  hac  die,  VIII  2557 
(Castra  Lambaes.)  —  ab  hora  oEcvnda, 
VI  1261  (Rome)  —  ab  inevnte  aetate, 
VI  1730,  1731  (Rome);  V  6698  (Ver- 
cellae);  IX  3685  (Marsi  Marruvium); 
XII  482  (Massilia),  [where  ab  henevnte 
etate  (sic)'];  XIII  2027  (Lugdumim) ; 
Carm.  Lat.  760  (Via  Nomentana)  —  ab 
infantia,  VI  15488  (Rome)  —  ab  initio, 
XIV  157  (Ostia)  —  ab  initio  aetatis 
svae,    VI   17984,   19301    (Rome)  ab 

ipsa    ivventvte,    VI     1741    (Rome) 
ab  origine,    V    3216  (Vicetia);    X  681 
(Surrentum),  1702,  1815  (Puteoli),  3357 
(Capua),   4755  (Suessa);   IX  1568  (Be- 
neventum);    III    7000    (Orcistus)  —   ab 

ORIGINE    VRBIS    NOSTRAE,      XIII     1668     1.     6 

(Ara  Romae  et  Augusti)  —  a  prima  ae- 
tate, VI  8999,  18449  (Rome);  XIV  963 

(Ostia)    A     PRIMA     SVA     STATIM     AETATE, 

V  532  (Tergeste)  —  a  prima  lvce  in 
horam  septim[am],  II  5181  (Lex  metalli 

VipaSC).    A     PRIMO     ADVENTV    SVO,    III 

1412  =  7902  (Sarmizegetusa)  —  a  primo 

AETATIS     FLORE,       VI      1735     (ROUie)     A 

primo  aetatis  iNTROiTv,  VI  1759  (Rome) 

A      PRIMIS     ADVLESCENTIAE     SVAE     ANNIS, 

VI  1727  (Rome)  —  vsqve  a  pvbertate, 
XI  137  (Ravenna)  —  a  pveritia,  X  1685 
(Puteoli)  —  a  pvero,   V  3415  (Verona) 

—  a  pvpvla,  I  1194  =  X  6009  (Min- 
turnae)  —  a  tempore  transitvs  svi,  XI 
295  (Ravenna)  —  ab  virginitate,  VI 
7732,  9810  (Rome);  X  3720  (Liternum) 

—  ab  Vrbe  condita,  VI  472  (Rome). 
In  the  sense  of  post,  «  since » ,  «  after  » . 

BELLA  FACTA  A  BELLO  MaRSICO,  I  p.   470-471 

=  P  p.  6Q  ==  IX  422  (Fasti  Venuiini); 
a  pompa,  VI  10047,  10048  (Rome);  post 
meridiem  a  balneo  cathedris  consede- 
rvnt,  VI  2104  (Rome,  Arval  218). 


AARON.  Biblical  patriarch.  Form 
Aron.  Hiibn.  Hisp.  152  (Caesaraugustaf, 
6th). 

AB.  Hebrew  name  of  month.  I  p.  347 
=  I2  p.  269  (Fasti  Potemii  Silvii):  \_Iu- 

UUS~\    VOCATVR    APVD    HEBRAEOS    Ab. 

ABACTIVS.  [Sic  for  abactivus].  •  Dri- 
ven away  > ,  «  stolen  » .  IX  2438  (Saepi- 
num,   168):  ivmenta  abactia. 

ABACVS.  (1)  Ornamental  small  table, 
or   «  sideboard  >.  VI  10237  (Rome,  16): 

MENSAM    Q_VADRATAM    IN    TRICHIl(a),    ABACVM 

cvm  basi  ;  Hiibn.  Hisp.  379  b  (Bracara,  f): 
abaco  splendente.  (2)  Ornamental  table 
for  images  of  divinities.  VI  16801  (Rome): 
abac(vm)  d(ono)  d(edit);  V  3312  (Ve- 
rona):   ABACVM    CVM    SIGNIS   II,    HERCVLE  ET 

Amphale  (sic  =  Omphale).  (3)  Compu- 
tation table.  XI  6435  (Pisaurum)  =  Carm. 
Lat.  434   with    emendation:    scivi    qvid 

EVCLIDES    ABACO    PRAESCRIPTA    TVLISSET. 

ABADDIR.  Sacred  stone  fallen  from 
heaven.  (Gk.  /SafavAog).  As  divinity,  VIII 
21481  (Manliana):  Abaddiri  sancto,  cvl- 

TORES      IVNIORES      SVIS      SVMTIS    (sic)      ARAM 

constitv(ervnt). 

ABALENO,  -ARE.   See  ABALIENO. 

ABALIENO,  -ARE.  (ABALENO,  -ARE. 
Cf.  ALIENO,  -ARE).  Legal  technical  term  : 
«  to  alienate  » ,  «  transfer  » .  I  200  xi 
(Lex  Agr aria,  B.C.  Ill):  [aedifici]vm 
non  ab  alienaverit  (sic) ;  ibid,  xv: 
[qvod   eivs  agri   neqve  is  ab  alie]navit 

AB  ALIENAVERITVE  (sic)  NEQ_VE  HERES  EIVS 
AB      ALIENAVIT       (sic)      ABALIENAv[eRITVe]  ; 

ibid,  xvi :  qvod  eivs  agri  non  ab  alie- 
natvm    (sic)    erit;    ibid,    lxiv:    [neqve 

IPSE]  NEQVE  HERES  EIVS  NEQVE  QVOI  (sic) 
IS    HERES   ERIT  ABALIENAVERIT  ;    I    204    ( LCX 

Antonia  de  Termess.,  ca.  B.  C.  71)  I  33, 

II    27  :     QVOD   EIVS   IPSEI   SVA  VOLVNTATE  AB 

se  non  abalienarvnt;  VI  10107  (Rome): 
[monvmentvm]  ne  abaliene(tvr)  ;  VI 
10236  (Rome);    fidei  vestrae  conmitto 

(sic)    NE     QVIS    VENDAT    AVT  ABALIENET  ;     VI 

13014  (Rome):  si  qvis  avtem  hanc  me- 

MORIAM  VENDERE  VOLVERIT,  VEL  DONARE, 
SIVE      DE      NOMINE      a[b~] ALIENARE  ...  J      VI 

14027  (Rome,  1st):  h(oc)  m(onvmentvm) 

NE      LICEAT      ABALENARE      (Sic) ',      VI     14930 

(Rome):  siqvis  hanc  aram  vendere  avt 
abalenare  (sic)  volet;  VI 15640  (Rome) : 
vt  ni  (sic)  eivs  (sc.  monumenti)  abalie- 


36 


ABAL 


ABBI 


SSA     QVOQVO     GENERE    COEAN  I  : 

VI  17''- 1  Borne):  [si  qvis  hoc  sepvl- 
]m  posthac  anaui[naki.  vei  i>on]are 
volmkit:  VI  29922  (Rome) :  ni  •.  \  ra- 
tione  aba£lienare  volet  ?] ;  VI  35243 
(Rome):    [neve   mo  ak    ale- 

nare  (sic)  veli[t];  VI  36364  (Rome); 
si  q_vis  voi.e[t]  [m]anvs  inicere  sive  ven- 
dere  sive  abalenar[k  :  X   L804  (Pn- 

tcoli):   hoc  shpvi  chk  I  si  qvis  ven- 

DIDERIT    VEL    ABALlENAVERir  ;     X    3037    (PU~ 

teoli):  sepvlchrvm  (sic)  benderi  vel 

abalienare;    V    7454     Vardagate):    hos 

HORTOS    NEQVE    DIVIDI    VOLO     NEQJY'E)   ABA- 

lienari  ;   III    191    (Beroea):    ne  liceret 

VLLI     EORVM   ABALIENARE   VLLO   MODO   ID   MO- 

nvmentvm;  Notiz.  1 1903)  p.  575  =  Mitth. 

L904)    p.    148  =   Rev.    Arch.    (1904) 

p.  310  (Praeneste,  4th):  [a]balienandi  ... 

POTESTAS. 

ABALLAVA.  A  place  in  Britain,  near 
the  vallum  Hadriani.  VII  1291  (Wilt- 
shire, bronze  vase):  A.  Mais.  Aballava. 

ABALLAVENSIS.    -  Of  Aballava  », 

q.  v.  —  VII  415  (Uxellodnuum.  241-2), 
as  corrected  in  Eph.  Epig.  Ill  p.  131: 
in  c[v~Jnevm  Frisionv.ni  Aballavensivm 
Philippjanorvm]:  VII  410  (ibid.):  [in 
cvnevm  Frisionvm  Aballave~Jnsivm. 

ABALTERVTRVM.  adv.  •  From  one 
to  another-,  [cf.  alteruler}.  VI  21 04 
i  Koine.  Arval,  218)  1.  28:  deinde  ab  al- 

TERVTRVM    SIBI     REDD(  IDERVNT  ). 

ABANTE.  adv.  «  In  front,  -  VI  2899 
(Home):  terrvla  pvra  abante  et  dextra 
laeva  q_ve  (sic) ;    VI    8931    ( Rome ) :    in 

F(RONTE)   PIEDES)    X,    ABANTE   LONg(vm)   p(e- 

desi  xi :    xi    147  (Ravenna):  petimvs  ne- 

QV1S  NOS  INQVIETET  EX  ARCA  NOSTRA  NE- 
Q_VE  AB  ANTE     ($ic)    ALIAM    PONAT. 

ABARCEO,  -ERE.  -  To  keep  off.  or 
away  -.   XIII  485   (Ausci):   Di  habeant 

ABARCERE  VSQ_(VE)  AD  MONIMENTVM  [SIC) 
MEVM. 

ABAR1TIA.   See   AVARITIA. 

ABASGANTVS,  as  name  of  racehorse. 
VI  10053  I  Rome):  Abasc. 

ABAVVS.  -  Grreat-greatgrandfather». 
I  1198       X  4 7s. i  (Teannm  Sidicinum): 

ABAVOS  i  110111.  )  PATRI5  mei;  VI  1743 
(Romi  ABABO  5VO. 

ABBAITAE.  ,0k.  'AppaTtat  or  Appa- 
eh(ei<.  A  people  of  Mysia  on  the  confines 


of  Phrygia.  XIV  2218  (Nemns  Dianae): 

Mys  \b|b]]aitae  et  Epict[ete]s. 

ABBA.  ABBAS.  Chr.  «Abbot-.  (Fifth 
ci'iiturv    aii'l    later).    X   1539  (Neapolis, 

168):      HIC     REQ_VIESCIT     IN     Pa(cE)    SANCTVS 

abbas:  XII  994    (A relate,   6th  or  Later): 

RESPLENDIT      (sic)      TVMOl.O      (8tc)       MERITIS 

sanctissimvs  abbas ;  XII  1553  ( Vocontii ) : 
Vrbicivs  abba  nobilis;  Hiibn.  Hisp.  1  12 
(Legio,  030):  corpvs  Vincenti  abbatix 
(sic):  ib.  19  (Nertobriga) :  hic  tvmvlvs 
Honorii  abbat(is);  ib.  390  (Caesaraugu- 
stai:  Victorianvs  abb(as):  ib.  172  = 
401  (Baylen,  091):  Locvber  Asci  indi- 
gnnvs  (sic)  abba;  ib.  385  (sine  loco,  8th 
or  later):  Ildemvdi  (sic)  abbatis;  ib.  140 
(Ovetum.  9th):  Fla(v)invs  abba;  ib.  102 
(near  Carthago  Nova) :  Theodosivs  abba: 
il».  219  (Corduba,  890):  Samson  cla- 
rissimvs  abba;  ib.  221  (Corduba,  923,  a 
bronze  bell) :  offert  hoc  mvnvs  Samson 
abbatis  (sic);  ib.  238  (sine  loco,  918): 
Frankila  abba;  ib.  400  (sine  loco  931): 
occvlit  abbatis  magni  hec  (sic)  VRNA 
fabilas  (sic);  ib.  409  (Legio.  913):  Ade- 
fonsvs  abba;  ib.  244  (near  Legio,  980): 
Ermenigildo  abba;  ib.  455  (Lucena,  925): 

ALVMNVS    ORTODOXVS    (sic)    LEGITIME  ABTVS 

(sic.  for  abbas?  or  alius  ?) ;  ib.  470  (Legio, 
1040):  Sabaricvs  abba;  ib.  470  (Legio): 
Ciprianvs  abbas  ;  ib.  510  (sine  loco,  1074 }: 
Cbes(s/£)abba;  ib.  472  (Legio.  1028): Sve- 
ro  Alvarie  (sic)  abas  (sic);  Bull.  Arch.  Cr. 
(1880)  p.  122  (Orvieto.  11th):  abb(as). 

ABBATISSA.  Chr.  «.  Abbess ».  (Sixth 
centurv  and  later).  Rev.  Arch.  (1902) 
p.  353  no.  75  =  Notiz.  (1901)  p.  491 
(Rome,  514):  Serena  abbatissa;  X  4514 
(Capua,  509):  Ivstina  abbatissa.  fvnda- 
trix  sancti  loci  hvivs  ;  XII  5352  (Narbo. 
0th  or  later) :  Deo  sacrata  Maria  habba- 
t(issa)  (sic);  III  9551  (Salonae,  7th  or 
8th):  sanct(a)  abtissa  (sic)  Iohanna; 
Hiibn.  Brit.  183  (Hackness.  Yorkshire): 
abbatissa  Oedilbvrga;  Bull.  Arch.  Cr. 
(1901)  p.  298  and  p.  299  (Rome). 

ABBIRCELLENSIS.  «Of AbbirCella», 
a  town  of  Proconsular  Africa,  now  Hens- 
chir  en-Noam.  VIII  814  =  12344  (Abbir 
Cella,  3d):  mvnicipivm  Ivlivm  [Phi]l[ip- 
pianv]m  Abbir  Cellense  (sic) ;  VIII  893 
(Prov.    Procons.):    [civita]s    Abb[ir~Jcel- 

LENS[lS~J. 


ABBO 


AJBEL 


37 


ABBOIOCES  (?)  Apparently  a  tribe 
in  Spain.  II  6294  (Tarraconensis) :  Attia 
Abboiocvm  (gen.  phir.). 

[ABDE  =  ?  Rev.  Arch.  (1901)  p.  449 
(Africa,  3d):  C.  Licinivs  Felix  abde  Po- 
stvmivs]. 

ABDICO,  -ARE.  ■  To  abdicate  ■, 
«  Renounce  ».  [Abbrev.  abd.,  abdic]  I 
198  (Lex  Repetundarum,  B.  C.  123  or 
122)  LXXII  and  LXXIX:  sei  is  praetor 
.  .  .  sei[Ve  is  q_vaestor]  . . .  eo  magistratv 

IVDICIO    VE    (sic)     INPERIOVE    ABIERIT,    ABDI- 

caverit.  Especially  freq.  in  the  Fasti 
Magistratuum:  I  p.  426  =  Pp.  16 
(Fasti  consulares):  abdicarvnt  vt  d[e- 
c]emviri  consvlar[i  imperio  fier]ent; 
I  p.  430  =  I"  p.  20  (ibid.):    ex  s(ena- 

TVS)     C(ONSVLTO)     ABDICARVNT;      I     p.    433 

(ibid.):  [Q_.  Caedicivs  Q.  f.  — ]  n. 
Noctva  abd(icavit)  ;  I  p.  434  =  I2  p.  24 
(ibid.):  cens(or)  D.  Ivnivs  D.  f.  D.  n. 
Pera  abd(icavit),  and  M.  Clavdivs  C.  f. 
Glicia,  qvi  scriba  fverat,  dictator  coa- 
ct(vs)  abdic(avit);  I  p.  435  =  I2  p.  24 
(ibid.):  cens(ores)  T.  Manlivs  T.  f.  T.  n. 
Torqvatvs,  Q^Fvlvivs  M.  F.  Q^  n.  Flac- 
cvs  vit(io)  facti  abd(icarvnt);  I  p.  437 
=  I2  p.  25  (ibid.):  P.  Cornelivs  P.  f. 
Cn.   n.   Scipio   Nasica,   C.   Marcivs  C.  f. 

Q^    N.    FlGVLVS     VITIO     FACTI     ABDICARVNT; 

1  p.  440  (ibid.):  L.  G[elliv]s  L.  f.  L  n. 
[Poplicola]  abd(icavit);  1  p  441  =  I2 
p.  28  (ibid.):  [Imp(erator)]  Caesar  Divi 
f.  C.  n.  Avgvstvs  xi  abd(icavit),  and 
[consv]latv  se  abdicavit,  and  [C.  Val- 
givs  C.  f.  —  n.]  Rvf(vs)  abdic(avit); 
1«  p.  58  =  VI  2014  =  XIV  2240  (Mons 
Albanus,  tabula  feriarum  Laiinarum) : 
[Ca]esar  co(n)s(vl)  abdicavit:  I  p.  466 
=  I2  p.  64  (Fasti  Colotiani) :  C.  Ivlivs 
Caesar  iiii  sine  conleg(a)  abdic(avit)  ; 
XI  4345  (Ameria):  C.  Ivlivs  sine  con- 
l(ega)  a(b)d(icavit);  1  p.  472  (Fasti  mi- 
nores):  (jmp(erator)  Caes]ar  co(n)s(vl) 
abdicavit.  Add  Rossi  II  p.  69  no.  38 
(ex  sylloge  Turonensi) :  postqvam  et  ce- 
nobia  iiii  or  (sic  =  quattuor)  constrvxit 
AC  abdicavit. 

ABDITVS.  Part,  as  adj.  ■  Hidden  », 
«obscure».  X  3714  (Liternum) :    signa 

TRANSLATA     EX     ABDITIS     LOCIS    AD    CELEBRI- 

tatem  Thermarvm  Severianarvm ;  IX  1563 
Beneventum,  5th):  statvam  [pra]esentem 


in  abditis  locis  reppertam  (sic);  IX  1588 
(Beneventum) :  ex  locis  abditis  vsvi  at- 

Q_VE  SPLENDORI   THERMARVM  DEDIT  ;    V   6728 

(Vercellae.  6th):  corde  lvstrans  abdita 
cvncta;  VIII  212  (Cillium,  mon.  Fla- 
vioricm,  2nd)  1.81:  si  videas  campos. 
infra   iacet  abdita  tellvs. 

ABDOMEN,  as  article  of  food.  XV 
4782  (Rome,  amphora):  abd(omina,  sc. 
thynni)  m(embratim)  c(aesa). 

ABDVCO,  -ERE.  [abdovco  in  early 
period].   «  To  lead  away  » ,   « take  awav  » . 

I  29  =  VI  1285  [Cf.  VI  31588]  (Rome, 
sarcophagus  of  L.  Cornelius  Scipio  Bar- 
batus,  3d  B.C.):    svbigit  omne(m)    lov- 

CANAM    OPSIDESQVE  (sic)    ABDOVCIT  ;    I    198 

(Lex  Repetund.,  B.  C.   123-2):  neive  ab- 

DVCITO    NEIVE    ABDVCIER     IVBETO  ;     X     1453 

(Herculaneum) :  servos...  neq_ve  inde 
abdvci  sine  decvr(ionvm)  decreto  ;  X 
4842    (Venafrum) :    aqvae    dvctvm   cor- 

RVMPERE   ABDVCERE   AVERTERE   FACEREVE  \ 

VIII  21486  (Tuccabor) :   ob  prostratam 

GENTEM  .  .  -    PRAEDASQVE     OMNES     AC     FAMI- 

lias  eorvm  abdvctas;  VI  20905  (Rome): 

ANCILLAM  ET  PVERVM  LECTO  IACENTI  PA- 
TRONO  ABDVXIT  VT  ANIMO   DESPONDERET.  

k  To  abduct  » ,  «  carry  away  by  stealth 
for  reward  » .  Ill  2544  (Salonae) :  (Mi) 
abdvcto  a  latronib(vs)  —  Metaphori- 
cally,  of  death.  VI  6189  (Rome):  imme- 
rito  abdvctas  phoebi  de  [^limine  patris] 
Nicen  et  Phoeben  arcvla  ace^rba  tenet]  ; 
X  2183  (Puteoli):  cvm  vxore  sva  qvam 
abdvxit  ;   VIII    12505a   (Carthago):    te 

ROGO,  Q_VI  INFERNALES  PARTES  TENES,  COM- 
MENDO    TIBI   .  .  .  VT   EAM  CELERIVS    ABDVCAS  \ 

II  4427   (Tarraco) :    manes   si    saperent, 

MISERAM    ME    ABDVCERENT    CONIVGEM. 

ABEL.  Son  of  Adam  and  Eve.  XI  291 
(Ravenna,  f,  a  mosaic):  Abel;  Le  Blant 
552  (Bituriges  ==  Venant.  Fortunat.,6th): 

QJ/ALIATVNC  TRIBVIT  DE  GREGE  PASTOR  ABEL. 

ABELIO.  See  ABELLIO. 

ABELLA.  A  town  of  Campania,  now 
Avella.  X  1199  (Abella):  civitatem 
[A]bellam  nvda  ante  soli  deformitate 
sordentem;  X  1208  (ibid.,   155):  Abel- 

LAE  IN  BASILIC[|a]  SCRIBVNDO  ATFVERI  (SIC) 
(Mi). 

ABELLANVS.  »  Of  Abella  ■,  q.  v.  X 
1199  (Abella):  (Mi)  patrono  et  cvr(a- 
tori)  Abellanorvm;  X  1201  (ibid.):  vni- 


ABE! 


ABIC 


•\  ;  \  l'j"7 1  ibid.  I; 

^t[i]  Ic  V[e]ner[iae] 

ior  vmJ;  X  1217  (ibid.):  popvlvs 

ellanae,    III 
p.   L934,    58   [Edict.   DiocleL):    nvcivm 

WARVM     PVRGATARVM. 

abellinas.  -  Of  Abeilinum  »,  q.  v. 
IV  2159  (Pompeii,  graffito):  Lvcceivs 
Albanvs  Abellinas  cvm  Travio  Aetio:  X 
1117  (Abeilinum,  240):  Couonia)  Ve- 
n(eria)  Livia   Avg(vsta)    Alexandrian(a) 

.linatvm   (sic);    1120    (Abeilinum): 

ORDO     SPLENDIDISSIMVS     COLONIAE     AbELLI- 

natvm  11*25  (ibid.):  ordo  splen- 

D1DISSIMVS  ET  POPVLVS  ABELLINATl  VM  ;   1126 
(iMd.):     SPLENDID1S5IMY5     ordo     Abell(i)- 

riv)»;   IX    1199   (Aeclanum):  [a]e- 

clan(i)   et  Abellinatis. 

ABELL1NVM.  A  town  of  Campania; 
ruins  at  La  Civita  near  At  ri paid  a,  not 
far  from  the  modern  Aoellino.  X  1149 
(Abeilinum):  [....]  M.  l.  Nyso  avg(v- 
stali)  Abel(lini);  IX  2118  (ager  Bene- 
veutanusi:  11   mr  i(vro)  d(icvndo)  Abel- 

LIN 

ABELLIO.  ABELIO.  A  local  deity  of 
the  Convenae,  an  Iberian  tribe  on  the 
north  slopes  of  the  Pyrenees,  in  Aqui- 
tauia.  about  the  sources  of  the  Garumna. 
(Le  Comminges).  Dedicatory  altars:  X11I 
30,  338:  Abelioni;  40:  Abelioni  Deo; 
148:  Abelionni;  333:  Abelionn(i)  deo  ; 
171,  337:  Abelionni;  39:  Abellioni 
deo;  166:  Abellionni  deo;  77:  Abel- 
lionn(i)  deo. 

ABEO.  -IRE.  [Forms:  imper.  abei,  I 
1007  =  VI  1534(3;  pies,  indie,  abet,  VI 
33395;  per;',  indie.  abTit,  Carm.  Lat.  670; 
[form  abivit  not  found];  pres.  subj.  ha- 
beat  VI  1759;  part,  habevnte,  Le  Blant 
641].  (A)  Simply,  «  To  go  away  -.  IV 
1973  I  Pompeii,  graffito)'.  Norbvlla,  abi!  : 
I   1007  =  VI  15340  (Home.  1st  B.C.): 

DOMV.W  SERVAVIT,   LANAM  FECIT  ;    DIXI,   ABEI  ! 

VIII    lu42    i  Carthago  i :    qvaeso. 
abi,  ne  viola!:  Le  Blant  181  <=  Sidon. 

Apoll.     IV      /.'         XVIII):      LIVOR     ABI     MOR- 

dax!;    VI    5302    i  Home,  1st):  si  praedo 
hinc  aberit:    VI  5767  .Rome.   1st):    le- 

GISTi:    MISERATVS    ABIS.  FELIX    TIBI   VITA  SIT  J 

VI  (Rome  :  tempvs  abet  (sic)]  I 

450  I  Venetia.  a  :  tempvs  abit  jam; 

I  p.  sib  =  V  p.  234  (Fasti  Praeaest.w 


neqve  Tarq_vinivs  abut  ex  comitio;  I 
198  (Lex  Repetund.,  B.  C.  123-122) 
XXIX  (twice):  in  exilivm  abierit;  VI 
1759  (Rome.  389):  hinc  etiam  factvm 
est  vt  mensores  nos  Portvenses,  q_vi- 
b(vs)  vetvs  fvit  cvm  cavdicariis  divtvr- 
nvmq_(ve)  lvctamen,  voti  compotes  abi- 
remvs;  II  19(33  (Le.c  Malacit.,  1st)  XXIX: 
Q_VO  ne  ab  ivsto  tvtore  tvtela  habeat. 
(15.)  -  To  retire  -  from  office,  with  abi., 
as  abdicare  q.  v.  I  198  (Lex  Repetund., 
B.  C.  123-122)  IX:  [postqvam  eorvm 
q_vis  e~Jx  eo  mag[istratv~J  imperiove  abie- 
rit; ib.  LXXII,  LXXIX:  sei  is  praetor 

.  .  .  SEl[vE     IS     Q_(vaESTOr)]  .  .  .  [eO     MAGI- 

stratvJ  iovdicio  ve  (sic)  inperiove  (sic) 
abierit;  I  p.  433  =  P  p.  22  (Fasti  Con- 
sular. Capitol.):  dictatvra  abut;  XII 
6038  (Narbo):  qvi  flamonio  abierit:  II 
1963  (Lex  Malacit.)  XXI:  [cvm  post 
annvm  magistratv]  abierint.  (C.)  Of 
death :  i  To  pass  away  . .  VI  7243,  15806 
(Rome):  svbito  tempore  raptvs  abit;  VI 
17518  (Rome):  q_vi  cito  raptvs  abit;  VI 
10131  (Rome):  abut  vno  insvper  anno; 
VI  28044  (Rome):  vixit  diebvs  (tot), 
abit  noctis  ab  h(ora)  VI;  III  9632  (Sa- 
lonae);  qvi  nondvm  lvce  peremptvs  abut; 
III  9638  (Salonae):  [hev  lacrimat]vs  abis; 
XIII  7427  (Cirta):  haec  abit  ad  svperos; 
XII  2116  (Vienna,  7th):  inter  emeritvs 
(sic.  =  ace)  Cristi  (sic)  nvnc  abi(i)t  fa- 
mv[losJ;  XIII  2397  (Liigudunum  6th): 
(aaiinas)  qj/as  hinc  corporibvs  laxat 
abire  Devs;  Carm.  Lat.  670  (Rome,  of 
Pope  Damasus,  383);  ereptvs  ex  ocvlis 
flori  genitoris  abTit;  Jhra,  Damasi  Epi- 
gram. 46  (Rome):  ipse  tvis  precibvs  me- 
rvit  confessvs  abire;  Le  Blant  641  1.  16 
(Gallia) :  vita  habevnte  (sic). 

ABEO,  -ERE.  etc.  See  HABEO. 

[ABIAFELAESVRAFRVS?  II  2524 
(Civitas  Limicorum):  abia  •  felaesvrafro 
sacrvm.  (Note  1.  c.  «  nomea  dei  fuerit 
fere  Abiafelaesurraecus  « . 

AB1AMARCAE  matronae.  -  Matron 
deities  -  of  the  west  Germans.  [Cf.  Am- 
biomarcae.~]    Bramb.     625    (Floisdorf) : 

MATRONIS    ABIAMARC(IS). 

ABIANIVS.  A  Gallic  god.  [Cf.  Abi- 
nius.]  XII  6034  (Apta):  deo  Abianio. 

ABICIO.  -ERE.  «To  throw  away», 
■  throw  down  -  III  14120  (Gortyna.  169): 


ABIE 


ABNE 


39 


IBIDEM  ABIECTIS  .  .  .  MARGINIBVS;   T,  p.   335  = 

I2  p.  257  (Fasti  Polemii  Silvii,  5th):  de 

MENSA    SVA1W     MAPPAM     FORAS  .  .  .  ABIECERAT  ; 

XIII  2397  (Lugndunura,  6th):  et  tribvs 

ABIECTIS      METAS     VOLVENTIBVS     ANNIS  .  .  .  

Add  K vans  4  (Chur,  f):  abiectis...  cap- 
tivis. 

ABIECTVS.  adj.  «  abject  »,  «  poor  ». 
xiii  2551  (Curia,  f,  548):  (ille)  abiectis 

Q_VI    FVD1T    opes. 

ABIEGNEVS,  ABIEGINEVS.  ■  Of  fir- 
wood»  I  577  =--X  1781  (Puteoli,  lex 
parieli  faciundo.  B.  C.  105):  trabicvlas 

ABIEGINEAS  (SIC),  ASSERIBVS  ABIEGNIEIS  (sic), 
OPERCVLA     ABIEGNEA,     ANTEPAGMENTA     ABIE- 

gnea;  III  p.  1939.  12.  1  (Edict.  Dioclet.): 

MATERIA    [a]bi[eg]n!A. 

ABIETARIVS.  *  Carpenter  »  VI  9104 
(Rome):   C.   Roivs  C.  l.  Eros  abietarivs. 

ABIGEIVS,  as  name  of  horse.  VI 
10048  (Rome,  2n,i):    in    Abigeio    victor 

EMINVIT. 

[ABIGEVS  =  ?  VI  218  (Rome,  202): 

ABIGEI     FEC(eRVNt)]. 

ABIGO,  -ERE.  ■  To  drive  away  ».  VI 
10082  (Rome):  aetate  abacta  virgin! 
(sic,  as  adj.  Cf.  Carm.  Lat.  218)  Spev- 
dvsa  Lethen  incolis;  Le  Blant  190 
(Tours):  pinvs  abacta  redit. 

ABILENI.  The  inhabitants  of  Abila 
(now  Nebi-Abel)  in  Coelesyria.  Ill  199 
(Syria,  2nd) :  viam  . . .  restitvervnt  ...  in- 
pendiis  (sic)  Abilenorvm. 

ABILICI.  A  tribe  of  the  As  tares  Tran- 
smontani  in  Hispania  Tarraconensis  —  II 
2698  (Astures  Transmont.):  (ille)  ex  gen- 
te  Abilicorvm.  Cf.  s.  v.  abliq_vm. 

ABINIVS.  A  local  divinity  of  Gallic 
origin.  V  7865  (Cemenelum) :  (ille)  aram 

POSVIT    DEO    ABINIO. 

ABIRENES.  Local  deities  of  the  Ger- 
mans. Rhein.  Jahrb.  (1884)  p.  45  = 
Dessau  4630  (Dentz) :  [Herc]vli  Magvsa- 
n[o...]  Abirenibv[s,  Sil]vano  et  ge- 
ni[o],  etc. 

ABIS.  See  AVIS. 

ABITATIO.  See  HABITATIO. 

AB1TO,   -ARE.    See  HABITO,    -ARE. 

[ABIVDICO,  -ARE.  Thus  Vollmer 
(Thesaurus  Ling.  Lat.  I  p.  101  1.  23) 
cites  I  200  LX1I  (Lex  Agraria,  B.  C. 
Ill),  where  the  text  reads:  adiovdicari 
licebit.  See  adivdico]. 


ABIVRO,  -ARE.  ■  To  deny  under 
oath»,  «abjure»  —  I  206  (Lex  Jul. 
Municip.,  B.  C.  43)  113:  qvei[ve]  in 
ivre  [bonam  copiam  ab  ivravit]  ab   ivra- 

VERIT  (sic)  ...  

ABLAIDACI.  A  tribe  of  the  Astures 
Transmontaui  in  Hispania  Tarraconensis  — 
II  2710  (wrongly  transcribed,  corrected  in) 
II  5731  (Astures  Transmont.):  (ille)  ex 
gente  Ablaidacorv(m). 

[ABLIQVM.  (sic)  gen.  plur.  II  2817 
(Uxama) :  (ille)  Abliq_(vm),  problably  con- 
nected witli  the  Spanish  tribe  abilici,  q.  v.]. 

ABLVO,  -ERE.  >  To  wash  away  » . 
In  Chr.  inscrr.,  of  the  «  washing  away  » 
of  sin  in  baptism.  VI  1756  b.  (Rome,  4th): 
Iordane  ablvtvs;  Jhm,  Damasi  Epigram. 
101  1.  5  (Rome,  4th):  ablve  fonte  sacro 

VETERIS    CONTAGIA     VITAE  \     Le     Blailt     200 

(St.  Denis  —  Venant.  Fortunat,  Miscell. 

IX,  V):  TE  VENERANDA  tamen  mox  ablvit 
vnda  lavacri  ;  Rossi  II  p.  80  =  Carm. 
Lat.  913  (Rome):  ablve  fonte  manvs; 
Rossi  II  p.  46  =  Carm.  Lat.  1448  (Rome): 
en  gra(tia)  prisci  qvam  vvlneris  gvttis 
ablvas  alma  rvbris. 

ABNEGO,  -ARE.  «  To  deny  utterly  ». 
VI  14672  (Rome):  ideo  qvia  me  pos  (sic) 

MVLTAS     INIVRIAS     PARENTEM     SIBI      AMNEGA- 

verit  (sic). 

ABNEPOS.  k  Great-great-grandson  ». 
Very  freq.  in  inscrr.,  in  the  official  ge- 
nealogical '  name  '  of  emperors  and  pri- 
vate individuals  of  rank.  [Abbreviations : 
abn,  abnep,  passim;  abne.,  XII  5475 
(Provincia,  58):  abnp.,  Ill  10616  (Pan- 
nonia,  19S);  abnepot.  (dat.),  VI  3761 
(Rome,  198-201),  XIV  102  (Ostia,  2nd), 
X  3834  (Capua,  196),  X  5908  (Anagnia, 
3d),  IX  15  (Hydruntiim,  162);  abnepotib 
(dat.),  X  3340  (Misenum,  2n'1)  —  Note 
abbrev.  apnep.  (sic),  VIII  17587  (Numi- 
dia,  164)  —  Often  written  with  separa- 
tion of  prefix:  ab  nepos,  II  6236  (Con- 
ventus  Cluniensis,  55);  ab  nepoti,  X 
1647  (Puteoli,  161),  IX  3154  (Corfinium) 
—  [Note  abne  —  poti,  III  3118  (Abba, 
165)]  —  ab  nepotes,  III  p.  889  (Teate, 
2>Hi)  _  AB  NEP.,  VI  2042  1.  12  (Rome, 
60),  III  1372  (Veczel.  Dacia,  164),  VIII 
2275  (Bagai,  162),  VIII  4209  (Vere- 
cunda,  172)  —  ab  n.,  II  4719  (Corduba. 
55),  III  p.  845  (Dacia,  60)].  — 


40 


Aiwrc 


ABOM 


Of  Doblemen,  passim.  Exx. :  X  1579 
(Caiatia):  Q.  G.wio  Q.  hi..  Q.  nep.  Q. 
ikon.  Q.  abn.  Fa i.  Fvlvio  Procvio;  XI 
5088  (Mcv;ini;i  I :  L.  Atatio  Cn.  F.  Cn. 
N.  L.   PRONEPOT.    L.  ABNEPOTI   AeM.   MemORI 

AroNio  Fikmo;   II    L286   (Salpensa):  L. 

MaRI    IVS      L.      I.      L.      N.      L.      I'RON.      C.     ABN. 

Qvikin.  Satvrninvs;  II  2129  (Obulco) : 

Qvintivs    Q.    F.    Q.   N.   Q.   PRON.  Q.    ABN. 

Gai  .  Hispan[vs]  —  [Note,  as  out  of  place, 
IX  1006  (ager  Compsinus):  M.  Opimvs 
Gal.  Marcellinvs,  splendidvs  eq_ves  R(o- 

MANVS)    P.     N.     P.    PRON.     P.    ABN.   (siC  wHll- 

out  filiation)].  Of  emperors,  passim. 
Exx.  Caligula,  as  divi  Juli  abnepos,  II 
1716  (Baetica,  39),  6208  (Corduba,  39)  — 
Nero,  as  divi  Augusti  a.,  VI  2041  (Rome, 
59),  II  184  (Olisipo),  XIII  3165  (Vidu- 

jes),  XII  5459,  5471,  6469  (Provin- 
cia)  —  Aelius  Caesar,  as  Nervae  a.,  X 
5051  (Atina,  154).  —  M.  Aurelius,  as 
Nervae  a.,  VI  1009  (Rome,  140),  II  3234 
(Libisosa,  166)  —  L.  Vertis,  as  Nervae 
a.,  XII  I::  I  t  (Narbo,  164),  II  1946  (Iluro, 
164)  —  Commodus,  as  Traiani  «.,  VI 992, 
(Rome,  192),  II  187  (Olisipo,  2"'1)  —  Septi- 
mius  Sever  us,  as  Traiani  a.,  VI 1 031  (Rome, 
203),  XII  4346  (Narbo,  197),  II  4655 
(Emerita)  —  Caracalla,  as  Iladriani  a., 
VI  1030  (Rome,  201),  II  1170  (Hispalis, 
205)  —  Geta,  as  Hadriani  a.,  VI  1076 
(Rome,  210)  —  Conslantinus  Junior,  divi 
Claudi  (Gothici)  a.,  Ill  5207  (Celeia,  4th). 
ABNEPOS  is  found  in  the  second  cen- 
tury as  denoting  distant  descent,  (as  aba- 
vus  in  literature  of  distant  ancestry),  sup- 
pressing adnepos  q.  v.  Exx.,  of  Commo- 
dus, VI  2099  (Rome,  Arval,  183):  divi 
Traiani  Parthici  abnepoti,  divi  Nervae 
abnepoti.  Of  Severus,  V  4868  (Benacen- 
ses,  195):  divi  Traian(i)  Parthic(i)  ab- 
nep.,  divi  Nerv(ae)  abnep.  ;  III  14  (Ale- 
xandra, 199):  divi  Traiani  Parthic(i) 
abnep[oti],  divi  Nervae  abnepoti.  So  X 
8243  (Anagnia),  III  211  (Laodicea  ad 
Mare),  III  10616  (Pannouia),  VIII  22403 
(Sititis). 

ABNEPTIS.  b  Great-great-granddaugh- 
ter-. VIII  706i)  (Cirta,  2"d):  Sosiae 
Falconillae,  Q.  Pompei  Sosi  Prisci  co(n)- 
s(vlis)  fil(iae),  Q..  Pompei  Falconis  co(n)- 
s(vlis)  nep(ti),  Q.  Sosi  Senecionis  co(n)- 
s(vlis)   ii   pro(nepti).   Sex.   Ivli    Frontini 


co(n)s(vus)  hi  abn(epti);  VIII  1648 (Sic- 
ca Wneria):  Aemilia  L.  f.  Cerealis  ab- 
nep(tis);  III  5807 (Augusta  Yindelicum), 

of    Matidia,     divi   [Traia]ni     abne[ptis3. 

ABNOBA.  The  nioiintain-deity  of  Mans 
Abnoba  in  the  Black  Forest,  Germany, 
near  the  source  of  the  Danube;  identified 
with  the  Roman  Diana.  Bramb.  1626 
(Alpirsbach):  XU I  6:556  ( Waldinossingen), 
XIII  6357  (Arae  Flaviae):  Abnobae;  XIII 
6332  (Pforzheim):  [AbJnobe  (sic);  XIII 
5334  (Badenweiler) :  Dianae  Abnob[ae]  ; 
XIII  6326  (Miihlburg,  on  headless  statue 
of  Diana  accompanied  by  dog.  Cf.  Rev. 
Arch.,  1903,  p.  416):  deae  Abnobe  (sic); 
XIII  6283  (near  Aquae  Aureliae,  193): 
Deanae  (sic)   Abnobae. 

ABNVO,  -ERE.  «  To  refuse  » ,  «  deny  ■ 
VI  24368  —  34152  (Rome):  abnvis  et 
refvgis;  Jhm,  Damasi  Epigram.  2.  1.  3 
(Rome,  4th):  abnveret  sanctos  Christvm 

LAVDASSE    PROPHETAS. 

ABOLENDVS.  Part,  of  abolere,  q.  v., 
as  adj.  in  active  sense:  «  destructive.  » 
VI  526       1664  (Rome,  5th):  simvlacrvm 

MlNERBAE      (Sic)      ABOLENDO       INCENDIO    .  .  . 

confractvm;  VI  1750  (Rome,  5th):  abo- 

LENDAE    CIVILIS    VEL    POTIVS  FERALIS    CLADIS. 

ABOLEO,  -ERE.  ■  To  abolish  »,  «de- 
stroy »,  «  cancel  »  VI  32326  1.  30  (Ludi 
Saeculares,  204):  [nomina  qvoqve  reo]- 
rv[m]  aboleantvr  ;  VI  32327  1.  20  (ibid.) : 

[rEORVJW^  NOMINA  ABOLENDA  ;    VI   10407  C 

(Rome):  qvei  (sic)  haec  nomina  socio- 
rvm  abolverit;  VIII  10667  (ager  Theve- 
stinus,  2nd):  [sec]tam  abolevit;  Rossi  II 
p.  150,  19  =  Carm.  Lat.  311  =  Jhm, 
Damasi  Epigram  105  (Rome,  5th):  q_vi 

PECCATORVM  SORDES  ABOLERE  PRIORVM  TER- 
renisq_(ve)    OPTAS    MACVLIS    ABSOLVERE    VI- 

tam;  Hiibn.,  Hisp.,  413  =  Rossi  II 
p.  294,  3  =  Carm.    Lat.  699  (Tarraco): 

NVMQVAM     (Sic)    ABOLENDA    PER    EVVM     (sic) 

merita  ;  Hiibn.,  Hisp.  469    (Leon,  913): 

HIC  LOCVS  .  .  .  BREVI  OPERE  INSTRVCTVS.  POST 
RVINIS    ABOLITVS. 

ABOLLA.  «  Dinner-dress  »  VIII  4508 
(Zarai,  202):  abollam  cenatoriam;  Bruns, 
Fontes,  p.  275  (testamentum  Galli  cuius- 
dam,  1st)  1.  7:  n  lodices  et  cervicalia 
dvo   par(ia)   cenator(ia)   et   aboll(ae)  II. 

ABOMINANDVS.  Part,  as  adj. :  ■  Aw- 
ful ■  VI  1716  =  32094  (Rome,  6th):  abo- 


AB03I 


ABSE 


41 


JVVINANDI     TERRAE    MOTVS     RVINA,    aild    ABON- 
TINANDI     (SIC)    TERRAE    MOTVS    RVIn(a). 

ABOMINO,  -ARE  or  ABOMINOR, 
-ARI.  «  To  hate»,  IX  2229  (Telesia): 
vivere  abominavit;  VIII  2557  (Castra 
Lainbaesitana,  203):  item,  qj/od  abom(i- 
namvr  or  -Mvs?),  si  q_(vi)  locv(m)  sv(vm) 
amis(erit)  .  .  . 

ABONIANI  horti,  in  Rome.  VI  671 
(Rome,  2nd):  (ilk)  d(ono)  d(edit)  hortis 

ABONIANIS    ARAM    MARMOREa(m). 

ABONVTICHVS  [=  'Aptovov  Ttlxoq]. 
A  town  of  Paphlagonia.  Soldiers  from 
that  town,  III  7532  (Tomi) :  Ga.vs  Lici- 
nivs  Clemens  n(atione)  Abonvtichv  (sic), 
and  Clvdivs  (sic)  Secvndvs  n(atione) 
Abonvtichvs. 

ABRAHAM.  [Abraam,  Abram].  Inde- 
clinable. Biblical  patriarch.  In  Chr. inscrr., 
V  3210  (Vicetia):  in  sinvs  (sic)  iam  re- 
qviescis  Abraham;  X  1370  (Nola) :  (Me) 
in  gremio  Abraham  [q_viescit]  ;  III  10190 
(Doclea,  glass  vase):  Abram  et  fi.  (=?) 
Evam  [sic,  by  mistake  for  Adam];  VIII 
16701  (near  Theveste) :  [devs  Abra]ham, 
devs  Isac;  VIII  22634  (various  terracot- 
tas found  in  Africa):  Abram  et  Isac;  Hiibn, 
Hisp.  466  (Zemora):  vbem  (sic  ubi) 
Abraam  obtvlit  Isac  filivm  svvm  olo- 
cavstvm  Domini. 

ABRAXAS.  A  mystic  name  of  the 
Deity  in  the  Gnostic  sect,  fonud  on  their 
amulets.  Ill  10188"20  (Dalmatia):  Iao, 
Adonis,  Abraxas;  III  14339  (Dalmatia) 
and  Kraus  280  (Bonn):  abpacae  in  Greek 
letters.  [Cf.  Pabretti,  Inscr.  Anliq.  quae 
in  Aedib.  Patem.  asservarUur  Explica- 
tion pp.  535-6]. 

ABREPTIO.  «  Carrying  off.  VI  142 
(Rome,  f,  under  the  figure  of  Pluto  car- 
rying off  a  girl) :  abreptio  Vibies  (sic)  et 
discensio. 

ABRETTENVS.  A  resident  of  Abrittus 
in  Moesia  Inferior.  [Cf.  abritani.]  Ill 
p.  1971  (Oltina,  tab.  honest,  miss.,  99): 

PEDITI     (Mi)    ABRETTEN(o). 

ABRIPIO,  -ERE.  ■  To  carry  off  ■  (of 
death).  XI  10220  (Rome):  fatis  abreptvs 
hic  iaceo;  VI  10226  (Rome):  hoc  iacet 
abreptvs  conditvs  in  tvmvlo;  VI  14810 
(Rome):  P.  Cincivs  Hyacinthinvs  v.  a. 
vii  abreptvs  est  [sic,  for  v(ixit)  a(nnos) 
{sen;  septimo)  abreplus  est};  VI  25063 

Thes.  linguae  lot.  epigr. 


(Rome):  sat  fverat,  Porth(m)ev,    cvmba 

VEXSISSE    (Sic)  MARITAM,   ABREPTAMQJ/E    MIHI 

sede  iacere  tva;  VI 26680  (Rome):  (ilium) 

LVGVNT    (SiC)  SINE   FINE   PARENTES  ABREPTVM 

fatis  ;  VI  34866  (Rome):  abrepti  fra- 
tris  . . .  rei.iqvias  ;  Am.  Journ.  of  Arch. 
(1898)  p.  396  (Puteoli):  mors  inmatvra 

ABRIPVIT    ME    A     PARENTIBVS  ;      V     7437     (LU 

barna) :    q_vorvm    labor    hvmanitatis    et 

STATVS     PIETATIS    IN    MATREM  SVAM  ABREPTVS 

est  ;  III  2197  (Salonae) :  (Mam)  abreptam 
in  inferi  Ditisspecvs;  VIII  15880 (Sicca): 
cvm  c[as]v  tris[ti  a]bra[ptae  (sic)  e]xe- 
[qvio];  XIII  2070  (Lngndnnnm) :  svbito 

CASV    ABREPTVS. 

ABRITANI.  Inhabitants  of  Abrittus 
in  Moesia  Inferior.  [Cf.  abrettenvs.]  V 
942  (Aquileia):  (Me)  natvs  in  M[oe]- 
s[ia]  Infer(fore)  Castell(o)  Abritano- 
r(vm). 

ABRVMPO,  -ERE.  «To  break  off», 
*  interrupt  ».  VI  25871  (Rome):  abrvpit 
(sc.  vitam)  dirae  sortis  iniqva  dies;  III 
t99  (Syria,  2nd):  viam  flvminis  vi  abrvp- 

TAM. 

ABSARVS.  A  river  fort  in  Pontus. 
[Gk  AipaQog~]  X  1202  (Abella) :  (Mum) 
praeposit(vm)  nvmeror(vm)  tendentivm 
in   ponto,   absaro. 

ABSCEDO,  -ERE.  «  To  depart  ».  V2 
p.  61 72  (Mediolanum,  f):  abscedet  can- 
didior  nivibvs;  Hiibn.  Hisp.  334  (Eme- 
rita,  6th):  inimicvs  confvsvs  abscedat  ;  — 
In  sense,  «  to  depart  this  life  »,  VI  1884 
(Rome,  117):  abscessit  Selinvnte  pri(die) 
idvs  Avgvs(tos). 

ABSCIDO,  -ERE.  «  To  cut  off  »,  me- 
taphorically. VIII  1863  (Theveste,  6th): 
post  abscisos  ex  Africa  Vandalos  ;  III 
567  (Delphi) :  etiamsi    vtrorvmqve    spei 

ALIQVID    APSCISVM    (sic)    EST. 

ABSENS,  or  APSENS.  Part,  as  adj. 
[Form  apsens  generally  in  the  Augustan 
period.]  Res    Gest.   divi  Aug.  I   5,  31 : 

[dICTATVRa]m     ET     APSENT[l      ET      PRAESENTI 

mihi  datam]  =^  anovxi  xai  7ta(j6rzi  etc.; 
VI  1527  (Rome,  ca.  4  B.  C):  i[vd]icio 
apsentis  Caesaris  Avgvsti  ;  VI  456  (ibid.); 

EX    STIPE     QVAM     POPVLVS     EI     CONTVLIT  .  .  . 

apsenti  ;    VI   457    (Rome,    9    B.  C.) :  ex 

STIPE    QVAM     POPVLVS    ROMANVS  ...  APSENTI 

contvl.t:  VI  30974  (Rome,  1)  B.  C): 

POPVLVS   ROMANVS  .  .  .  APSENTI    EI    CONTVLIT; 


42 


^BSE 


ABST 


vili  L8214  (Omtoa  Lambaes., 2nd):  qvod 

IN      51       tBSBNTBM      CON  I  vler(vn  I  )  ;      V  I  I  \ 

L8234  (ibid.):  qvbm  in  se  absentbm  con- 
rvLER(vNT);  1  p.  290,  XXXII  —  I»p.  195 
XV II       VI    L315  (Borne,  L"1):  [co]nsvl 

apsbns   CRBATVS  [est];    I    p.  290   XXXIII 

1-  p.  195  Will  XI  is.ii  (Arre- 
tiuin,  elogium   C.    Mari):  co(n)s(vl)  ab- 

SENSCREATVS   EST  |    1"   p.    194   XV  (A  ILl't  iuill. 

elogium  L.  Aemilt  Paulli)  cof n)s(vl)  . . . 

ai'[sens  f]actvs  est;  XI  5211  (Fulginiae, 

1st):     AI'SENS     INTER     PRAETOKIOS     RELATVS J 

XIV  3471  (Anticoli):  apsente  [vendi- 
tor^; II  5439  III  2  1.  26  (Lex  Urso- 
nensis,  44  B.  C):  qvo  magis.  eo  ab- 
sente,  .  . .  recip(eratores)  sortiantvr  ;  X 
5394  (Aquinum,  1st):  [ratione  habita] 
absentis  eivs;  VIII  2803  a  (Lambaesis): 
conivgis  absentis  reditvm  perferre  ne- 
q_visti  ;  XII  915  (Arelate) :  [b]enificia 
(sic)  absenti  qvi  facet  {sic) ;  VI  167;!:! 
(Rome):  absent(i);  V  5343  (Comum): 
absente  se;  V2  p.  620°  (Mediolaniuin,  f): 
absens. 

ABSENTIA.  (APSENTIA).  ■  Absence  » 
V  5050  (Anauni,  46):  apsentia  pertinaci 
patrvi  mei  ;  VI  25762  (Rome):  non  sic 

MERVIT      PONI,      SED     ABSENTIA    FECIT    MARITI 

et  fili;  XI  1057  (Parma):  in  absentia 
lo[ng]i     itineris;    III    3355    (Pannonia 

Iuf. ):     PER    ABSENTIAM    MEI. 

ABSIDA.  «  Alcove  »,  «  apse  »  [=  ab- 
sis  q.    v.]   XI    273    (Ravenna,  f):    haec 

ABSIDA    M[v]siVO    EXORNATA     EST  ;      IX    647 

(Veuusia  f) :  absida  vbi  cesq_vit  (sic  — 
i/uiescil)  Favstinvs  pater. 

ABSIDATA.  i  Alcove  »,  «  uicbe  ».  Ill 
90s       7729    (Dacia):    sig(nvm)    nvminis 

CVM    ABSIDATA. 

ABSIS.    «Apse».    [Sic;    never   Apsis 
in  inscrr.  Cf.  absida,  absidata]  VIII  712 
12143  (Prov.  Bvzacena):    vna  cvm  absi- 
des   {sic)    e[t]    p[orticv?J;    XII    5336 
(Narbo,  5th):  absid(em)  p(er)f(ecit). 

ABSOLVO,  -ERE.  [Rarely  apsolvo]. 
( 1  i  «To  free  » ,  «  release  » ,  «  absolve  » . 
X  3725  ( Volturnum):  (ille)  legations 
ter  absolvtvs;  Rossi  282  (Rome,  379): 
abso[lvtvs]  de  corpore;  Ihm,  Damasi 
Epigram.  105  (Rome):  terrenisqve  optas 
macvlis  absolvere  vitam  ;  Le  Blant  218 
(Orleans):  sveverat  et  pvlsis  absolvere 
corda  periclis;  Le  Blant  181   (—  Sidon. 


A  poll.     IV    Ep.    XVIII):    LIVOR  ABI   MORDAX 

absolvantvrq_ve  priores  —  Notably  as 
legal  term,  opposed  to  condemao,  q.  v. 
A-  such,  abbreviated  A:  I  IDs  {Lex 
Repelund.,  B.  C.  123-2)  LIV:  vbei  a. 
i  ii  i  era  scripta  erit,  ABSOLVITO  pro- 
nontiato  (sic);  Cf.  ibid.  LI:  [in  q_va 
sorttcola,    ex    altera    parte    A    siet,   ex 

alte]ra  C;  and  silver  denarii  of  Q.  Cas 
sins  Longinus,  ca.  60  B.  C.  (1 477,  Babelon, 
Monnaies  de  la  Itepublique  liomaine  I, 
p.  331):  A.  C.  =  absolve,  condemno  on 
a  voters  ballot  —  I  198  (Lex  Repetund., 
B.  C  123-2)  LV :  is  ex  hace  lege  eivs 
rei  apsolvtvs  (sic)  esto  ;  ibid.  LV1 :  qvei 
ex  'h(ace)  l(ege)  condemnatvs  avt  apso- 
lvtvs (sic)  erit ;  I  205  (Lex Rubria, ca.  19 
B.  C.)  I  31,  40:  s(ei)  n(on)  p(arret) 
a(bsolvito);  II  5439  (Lex  Ursonensis, 
B.  C.  44)  IV    1.   1:   qvi  accvsabitvr  ab 

HIS  IVDICIBVS,  EO  IVDICIO  ABSOLVI  IVBETO  \ 
Q_VI     ITA    ABSOLVTVS    ERIT,  .  .  .  IS    EO     IVDICIO 

h(ac)  l(ege)  ABSOLVTVS  esto  ;  I  603  = 
IX  3513  (Furfo,  58  B.  C.) :  sei  (sic)  ab- 
solvere   VOLENT    SIVE    CONDEMNARE. 

(II)  «  To  complete  »,  «  perfect  ».  VI 
255,  256  (Rome,  3d) :  (porticus)  absolvta 
excvltaqve;  VI  851  (Rome,  5):  k(alen- 
dis)  Mart(iis)  apsolvtvm  (sic)  est;  VI 
1374  (Rome,  10  B.  C):  opvs  apsolvtvm 

(sic)    EX    TESTAMENTO     DIEBVS     CCCXXX  \    VI 

9632  =  33813  (Rome):  monvmentvm  ap- 
solvi  (sic);  VIII  2728  (Lambaesis,  2"'1) 
1.  78:  q_vod  absolvi  sine  cvram  (sic) 
Noni  Dati  non  potest;  VIII  155!'.' 
(Thugga):  hoc  opvs  . . .  absolvtvm  dedi- 
cavit.  —  Add  in  special  sense  in  Mi- 
tbraic  rites,  VI  736  (Rome,  391):  absol- 
vit   k(alendis)  Mart(iis). 

ABSORBEO,  -ERE.  *  To  devour » ,  me- 
taphorically. X  1537  (Neapolis):  mors 
qvae  perpetvo  cvnctos  absorbet  hiatv  ; 
Hiibn,  Hisp.  485  (Spain):  eam  absorbeat 
terra. 

ABSQVE.  Prep.  ■  Without  >  VI  1783 
(Rome,  43):  absq_(ve)  interpellatione 
vlla;  IX  4763/5»  (Stroncone):    ab[s]qve 

VLLA     QVERELA. 

ABSTINENS.  Part,  as  adj.  [See  below, 
abstinentissimvs].  u  Abstaining",  «  abste- 
mious». Ill  12134  (Lycia):  (Mi)  ab 
inivria  abstinenti;  Le  Blant  708  (Ve- 
nasque,  6th) :    q_vae    fvit    sibi    abstenens 


ABST 


ABSV 


43 


(sic),  IN  PAVPERO  MISEROQJ/AE  (sic)  PRO- 
FVSA. 

ABSTINENTIA.  «Rigid  integrity», 
«  scrupulous  honesty  s .  In  honorific  inscrr. 
of  men  in  public  office.  VI  1511,  1512 
(Rome):  propter  hvmanitatem,  abstinen- 
tiam;  VI  1769  (Rome,  342):    constan- 

TIAE,   ABSTINENTIAE   TESTIMONIVM;   XIV  170 

(Ostia,    3cl):    ob    insignem    eivs    erga    se 

BENIVOLENTIAM    (sic)    AC  SINGVLAREM  ABSTI- 

nentiam;  X  4863  (Venafrum):  (illi)  ab- 

STINENTIA     CONTINENTIAQ.VE     MIRANDO  \     X 

6440  (Privernum) :  ob   eximiam    diligen- 

TIAM  ET  ABSTINENTIAM    EIVS  ;   IX  688   (Hef- 

donia) :  ob  singvlareiw  ivstitiaiw  absti- 
nentiamq_ve;    XI    376    (Ariminum) :    ob 

SINGVLAREM    ABSTINENTIAM    EIVS  ;     XI    3013 

(ager  Viterbiensis) :  ob  abstinentiam  sin- 
gvlarem  eivs;  V  4499  (Brixia):  ob  insi- 
gnem] abstin[entiam];  V  7251  (Segu- 
sio):  [a]bstinentia  et  [h]vm[anitate]. 

ABSTINENT1SSIMVS.  «  Scrupulously 
honest».  (Cf.  abstinentia).  Generally  in 
honorific  inscrr.  of  men  in  public  life. 
XIV  4144  (Ostia,  147):  dignissimo  [a]t- 
q_ve  abstinentissimo  viro  j  IX  2243  (Te- 
lesia) :    patrono   abstenentissimo    (sic) ; 

IX  3667  (Marsi  Marruvium):  patrono 
a[bst]inentissimo  ;  V  7375  (Dertona): 
civi  abstinentissimo;  II  4111  (Tarraco, 
3(1) :  praesidi  abstinentissimo;  II  4113 
(Tarraco) :  (illi)  abstinentissimo,  ivstis- 
simo,  di[s]ertissimo;  XIII  1680  (Ara 
Romae  et  Augusti,  3t!) :  (illi)  integerri- 
m(o),  abstinentissimo.  Of  women,  VI 
35868  (Rome) :  coivgi  (sic)  . . .  abstinan- 
tissime  (sic);  XIV  1826  (Ostia):  pvdi- 
cissimae  adqve (sic)  abstenentissimae (sic) 

PVELLAE. 

ABSTINEO,  -ERE.  [Often  apstineo]. 
(I).  Transitively:  «  To  Keep  off,  or  away  » 

X  1401  (Herculaneum,  1st):  deberent  . . . 

APSTINERE  (sic)  SE  OMNES  CRVENTISSIMO 
GENERE  NEGOTIATIONS,  and  VT  APSTINERENT 
(Sic)  SE  A  TAM  FOEDO  GENERE  NEGOTIA- 
TION^);   V    6296    (Mediolanium,    487): 

ABSTINENS      SE      AB      OMNI      MALIGNA     RE  ;    X 

6418  (Tarracina):  apstineas  (sic)  man(vs); 
Notiz.  (1900)  p.  134  (Spoletum):  apsti- 
neas (sic)  manvs;  XI  1421  (Pisae):  cvn- 

CTOS  ...  Co[nv]iCTIBVS  SESE  APSTINERE  (sic). 

(II).  Intransitively.  «  To  abstain  ». 
IX    2438    (Saepinum,  2nd):    abstineatis 


inivris  (sic)  faciendis;  X  1376  (Nola,  f, 
frgmt.):  abstinvit;  XII  2160  (Vienna, 
frgmt.):  abstinvit.  Add,  in  sense  of  re- 
tineo,  «  to  hold  back  » ,  «  retain  »  III 
p.  931  (Dacia,  wax-tablet,  162):  qvan- 

DIV    (sic)    ABSTINVERIT  ..  . 

ABSTVTVS.  =astutus  q.  v.  n  Wise  », 
«  clever  » .  only  in  Chr.  inscrr.  of  Briord, 
in  France.  Le  Blant  376:  (Me)  abstvta; 
377  (Me)  abstvtvs  ;  380 :  (illius)  abstvti. 

ABSVM,  -ESSE.  ■  To  be  away  » ,  «be 
absent».  (Cf.  ABSENS.) 

[Forms :  apsit,  VI  36629  (Rome),  III 
14493  (Dacia)  —  h(abesto),  VI  23655 
(Rome).] 

Used  absolutely,  or  with  dat.,  or  with 
abl.  with  ab.  I  198  (Lex  Repetund., 
123-2  B.  C.)  XXIII:  [qveive  ab  Vrbe 
Roma  plvs  —  ?  —  milia  passvvm]  aberit; 
I  206  (Lex  Julia  Munic,  44  B.  C)  116; 
Q_VOM  pvpillvs  esset  reive  pvblicae  cavsa 
abesset;  cf.  ibid.  1.  117;  a(besset)  ;  VI 
32323  (Rome,  Ludi  Saecitl.,  17  B.  C.) 
25:  Q_yi  a  contione  afvissent;  VI  1527 
(Rome,  1st  B.  C):  etsi  afv.  ;  II  1963 
(Lex  Malacit.,  1st)  XXV:  ne  plvs  qj/am 
singvlis  diebvs  abesto  ;  1X2827  (Buca, 

1st):  vt palvs  a  fossa;  VI  11535 

(Rome) :  cippvs  . . .  aberat  ab  trvnco  mo- 
nvmenti  ;  III  14493   (Dacia):  [ivs  here- 

DIBVS]  ME1S  APS[IT]  (sic)   DAND[l   Ea]  \  XIV 

510  (Ostia):  abest  Ixion  ;  X  6811  (Ardea, 

238):  VT  PERICVLVM  COMMEANTIBVS  ABESSET  ; 

III  2964  =  9418  (Salonae) :  non  pvdor 

HINC    ABERAT,     PIETAS    NON    GRATA    PARENTI  ; 

VI  36629  (Rome):  apsit  (sic)  a  vobis; 
Carm.  Lat.  1395  b  =  Rossi  II  p.  442 
(Rome,  f ) :  dvm  pia  mater  abest;  Carm. 
Lat.  1410  =  Rossi  p.  99  (Rome,  -J-):  te 

TAMEN    HEV    SOL  A  (SC  fVoU)   FLEMVS   ABESSE 

patrem  —  Observe  absit  =  «  far  be  it » 
(/.nj  ysvoiro)  in  late  Latin,  VI  1756  a 
(Rome,  4th):  sed  periisse  Probvm  meritis 

PRO  TALIBVS  ABSIT  CREDAS,  ROMA  TVVM  ! 
VIVIT    ET    ASTRA    TENET.    

Especially  freq.  in  tomb-formulas  ward- 
ing off  dolus  malus,  q.  v.  [Almost  wholly 
in  Italy,  rarely  outside  of  Rome.]  ABESTO, 
abbreviated  A,  very  freq.  (See  s.  v.  A 
above,  p.  8) ;  a  •  b  •  (sic),  VI  8480  (Rome, 
2ml) :  h(vic)  m(onvmento)  d(olvs)  m(alvs) 
a  •  b(esto)  ;  a  •  e  • ,  VI  1 3647,  16956,  35622 
(Rome) :  h(vic)  m(onvmento)  d(olvs)  m(a- 


\i;>\ 


AC 


(sto);  AH ..  vi  I  121  l  a  (Ron 
ft  ■  ai        \  I    204  I:;.    22048 
=  22901    i  Koine)  :   n    m  •  d  •  m  ■  a».    VIII 

13161    I  Carthago  «    ab  •  —  abe  • , 

Bull.  irch.Cr.(1900)p.343(Rome):  hm- 

ft-ABi  — abes   VI 34913  (Rome):  h.m- 

DM-  ABES  •  ABEST  • .  VI  8542,  L4897 

(Rome)  d  •  m  •  abest  • ,  VI  27640 (Rome): 

II  •  m  •  d  •  M  ■  ABES!  —  In  full,  VI  187'.'. 
2877,  L5984,  18047.  23090,  29914, 
34731  :  d  •  m  •  abesto:  VI  2  1305  (Rome): 
dma  b  •  esto  (sic) :  VI  22915  (  Rome) : 
dol  •  mal  •  abesto:  VI  2345,  8861,  8862, 
9485,  10876,  11022,  11913,  12133, 
L3441,  1  1579,  15294,  L6445  =  34104, 
16746,  18773,  19844,  10931,  20829, 
21998  (Rome):  dolvs  malvs  abesto  — 
Obserre:  XIV  2112  (Lanuvium,  2nd):  a 

n(ostro)  collegio  dolvs  malvs  abesto  

A<M  :  VI  14670  (Rome) :  hvic  monvmento 

DOLVS    MALVS  ABESTO   AFVTVRVSQVE  |   X   444 

(Vallis  Silari  superior.  1st):  hvic  rei  dolvm 
malvm  afvtvrvm  ;  VI  10241  (Rome,  2n,i): 

DOLVMQVE    MALVM    HVIC    REI    ABESSE    AFVTV- 

tvrvmq_ve    es[s]e;    VI    10247    (Rome): 

DOLVM    ABESSE  AFVTVRVMCTVE   ESSE    A    TE.   

ABSVMO,  -ERE.  «  To  consume  », 
■  destroy.  VI  1718  (Rome.  5th):  secre- 

TARIVM  AMPLISSIMI  SENATVS  .  .  .  FATALIS  IGNIS 

absvmpsit;    V  5795    (Mediolanum) :   hoc 

SPELEVM    (SIC)     VI     IGNIS     APSVMPTVM    (sic)  ', 

VIII  2388  (Thamugadi,  4th):   qvattvor 

PORTICVS     CAPITOLI      SERIAE     VETVSTATIS    AB- 

svmptas;  XIII  255  (Lugdunum  Convena- 
rum) :  statio  . . .  [q_]v[ae  vsqve  ad  so]lvm 
absvmpta  f[vit];  VI  9693  (Rome):  absv- 
met  tecvm  singvla  sarcophagvs. 

ABTHVNGITANI.  Inhabitants  of  Ab- 
thungi.  a  town  in  Africa.  Dessau  6815 
(Abthuogi?  —  wrongly  numbered  6515): 

CVRATORI  REI  PVBLICAE  SPLENDI  DIs[siMI  m]v- 

nicipii   Abthvngitanorvm. 

ABVEHO.  -ERE.  -To  carry  away  V2 
p.  '»2 1 "  (  Mediolanum) :  sed  vis  nvlla  bovm 

POTVIT   NEQ_(VE)   MACHINA  MOl  EM   ABVEHERE. 

ABVNDANS.  Part,  as  adj.  ■  Abundant  ■ . 
-  rich  *.  XI  5283  (Hispellum):  abvndan- 

TISSIMI  MVNERIS  SED  ET  PRAECIPVAE  LAETI- 
TIAE     THEATRALIS     [eDIT]o[ri];     XI     6356, 

'>:'>.">  7  (Pisaurum):  abvndantissimas  ... 
largitionks;  XIV  510(Ostia):  stvdiaqve 
abvndantia  vitae;  III  352  =  7000  (Or- 
0i8tU8,    4th):    ~QVarv[m]   IBl    abvndantem 


miv[i]ntiam;  VIII  8809  (Maiiivtania 
Sitifensis) :    aqva    fontis   ...    abvndans; 

VIII  2732  (Lambaesis):  [Mi)  omnhws 
virtvtibvs  abvndanii;  Hull.  Arch.  Cr. 
(1902)  }>.  8  (Rome,  dipinto):  indvlgentia 
abvnda[Jn]s. 

ABVNDANTIA.  .Abundance" ,  «plent  \  - . 
Edict.  Dioclet.,  Introd.  I  23:  vt  q_vi  de- 

trimentvm  svi  existiment  caeli  ipsivs  ThM- 
peramentis  abvndantiam  rebvs  provenire; 
III  352  =  7000  (Orcistus,  4"'):  aqva- 
rv[m  i]bi  abvndant[ia  t]anta  :  X  1492 
(Neapolis) :  liberalitatis  abvndantiavm) 
vniversis  exibvit  (sic) ;  V  6202  (Medio- 
lanum, 7) :  OJ/AE  IDEM  V1XIT  abvndantia 
saeclo   ter   denos   AEVO. 

ABVNDE.  B  Abundantly  - .  VI  1783 
(Rome,  5th):  nvnc  si  apvt  (sic)  vos  ab- 

VNDE    CAVSAS    PIAETATIS   (sic)    ADSTRVXIMVS  ; 

XIV  510  (Ostia) :  ilie  ego  Demetrivs 
vero  libratvs  abvnde  ;  XI  1354  (Luna. 
255):  satis  abvndeq_(ve);  III  781  (Tyra, 
Moesia  Inf.):  satis  abvndeqvae  (sic). 

ABVNDO,  -ARE.  a  To  abound».  VI 
19007  (Rome):  ne  dolor   avgescat    sev 

MAEROR    TRISTIS  ABVNDET  J   III   352  =  7000 

(Orcistus,  4th):  q_vibvs  cvm  omnibvs  (sc. 
aquis)    memoratvs    locvs    abvndare    di- 

CATVR. 

AC.  Conj.  -  And  » .  [Cf.  ATQVE.]  Esp. 
freq.  in  4fh-6th  centuries. 

Synopsis  of  arrangement. 

I.  Forms  and  constructions. 

II.  Use.  (A)  In  copulative  sense,  connecting 
(a)  two  subst.;  {b)  two  subst.  with  modifiers; 
(c)  subst.  and  adj.;  (d)  two  adj.;  (e)  two 
adverbs:  (/")  two  verbs ;  [a)  clauses;  (h)  more 
than  two  nouns  etc.,  and  in  connection  with 
other  copulatives.  —  (B)  AC  SI,   «as  if". 

I.  Forms:  hac,  VI  1156  (Rome,  4th), 
III  5839  (Aug.  Vindelicura),  VII  1002 
lHabitancium,  3d),  Eph.  Epig.  VIII  456 
(Liternum).  For  ac  si:  axi,  III  p.  900 
=  p.  2005  (Gnathia,  298);  acxi.  Ill 
p.  1999  (Nicopolis,  299),  p.  2000  (Pied- 
mont. 246);  asi,  III  p.  2328'i5  (Sirmium, 
74)  —  Note  qva  ac  (=  quoad),  Notiz. 
(1899)  p.  149  =  Dessau  5063  a  (Bene- 
\  en  turn)  —  Division  a  —  c  at  end  of  line, 
VIII  12  (Leptis  Magna,  4ll,j  —  ac  is  very 


AC 


AC 


45 


freq.  before  consonants,  except  c  (rarely), 
g,  q_  (never  in  inscrr.);  it  is  very  rarely 
found  before  vowels  and  h  ;  exx. :  ac  aman- 
tissimae,  V  1636  (Aquileia) ;  ac  obsse- 
q_ventissmae  (sic),  III  11022  (Brigetio) ; 
ac  Hatria,  IX  2101  (Ager  Beneventanus). 

II.  Use.     (A)  In  copulative  sense. 

(a)  Connecting  two  subst.  exx. :  pace 
ac  bello,  VI  31378  (Rome,  4"');  opera 
ac  beneficia,  VI  1793  (Rome,  394);  me- 
ritis  ac  beneficis  (sic),  VIII  1296  (Mem- 
bressa,  4th)  —  patriam  ac  cives.  IX  334 
(Canusium);  patriae  ac  civibvs,  VIII  9290 
(Tipasa) ;  filio  ac  college  (sic),  VIII  14 
(Leptis  Magna);  d(is)  m(anibvs)  liberorvm 
ac  conivgibvs  (sic),  XII  1657  (Lncus 
Augusti)  —  avxsilivm  (sic)  ac  decvs,  I 
1008  (Rome,  B.  C);  cvra  ac  dilige^n- 
tia],  V  8139,  8140  (Pola) ;  fidei  ac  dili- 
gentiae,  IX  1913  (Beneventum);  provi- 
sionvm  ac  DisposmoNVM,  VI  1751  (Rome, 
378)  —  operibvs  ac  factis,  V  532  (Ter- 
geste,  2nd) ;  aeq_vitatis  ac  fidei,  VI 
1729  (Rome,  364);  innccentiam  ac  fi- 
dem,  V  7375  (Dertona);  comes  ac  frater, 
XII  1524  (Vocontii,  5th)  —  Aper  ac  Ha- 
tria, IX  2101  (ager  Beneventanus) 
ivris  ac  legvm,  VI  1722  (Rome  4th); 
conivgi  ac  liberis,  VI  2139  (Rome,  3d); 
conivge  ac  liberis,  VIII  9021  (Auzia) ; 
vxoRE  ac  liberis,  VIII  20743  (ibid.);  se- 
cvritatis  ac  LiBERTATis,  VIII  7005  (Cirta, 

4tl').     GENIO      AC      MAIESTATI,      VI      254 

(Rome,  2nd);  [par^entvm  ac  maiorvm, 
VIII  15880  (Sicca);  sponsae  ac  marit(a)e, 
VIII  8496  (Sitifis,  3d);  pater  ac  mater, 
VI  30108  (Rome),  X  2752  (Puteoli),  XI 
4188  (Interamna);  patris  ac  matris,  VI 
29609  (Rome);  honorem  ac  memoriam, 
XIV  2795  (Gabii,  140);  voto  ac  mente, 
III  5862  (Raetia);  fides  ac  modestia,  VI 
8619  (Rome);  viris  ac  mvlieribvs,  V 
7920  (Cemenelum) ;  honorib(vs)  ac  mv- 
nerib(vs),  XIV  352  (Ostia) ;  rebvs  ac 
mvneribvs,  X  37(14  (Suessula) ;  colonia- 

RVM      AC     MVNICIPIORVM,      XIII      1668     1.     4 

(Ara  Rom.  et  Aug.);  praebitionem  ac  mv- 
nificentiam,  V  7881  (Cemenelum) ;  orna- 

NENTIS  AC  MVNIMENTIS,  XI  951,  953  (P0" 
trucorii).    VMBRAE    AC    NEMORA,  VI    124 

(Rome);  nepotibvs  ac  neptibvs,  II  1963 
I  3  (Lex  Salpensana,  81-84);    diebvs  ac 


noctibvs,  VI  32327  (Rome,  Comm.  Lud. 
Saec,  204);  decvs  ac  nomen,  VIII  4681 
(Madaura) :  honor  ac  nvmervs,  III  6866 
(Tymandus)  —  senatvs  hac  (sic)  patri(a)e, 

VII  1002  (Habitancium,  3d);  morv(m)  ac 
pie(tatis),  VIII  4681  (Madaura);  senatvs 
ac  popvli,  VI 1175  (Rome,  370);  [nvm]ini 
ac    providentiae,    III    12036   (Gortyna) ; 

VIRTVTE    AC    PROVIDENTIA,    VIII     608     (Ml- 

didi,  3d-4th)  —  itvs  ac  reditvs,  XI  4082 
(Ocriculum) ;  cvram  ac  religionem,  VI 
1001  (Rome,  143);  deserta  [a]c  rventia, 
as  subst.,  X  1401  (Herculaneum,  1st)  — 
aedilis  ac  sac(erdos),  VIII  1225=  14403 
(Vaga);  castitatis  ac  sapientiae,  V  4187 
(near  Cremona) ;  indvstriae  ac  sapientiae, 
X  5349  (Interamna  Lirenas,  408);  in- 
geniositatis  ac  sapientiae,  VI  33929 
(Rome);  ordinem  ac  seriem,  VI  1698 
(Rome,  377);  lvctv  ac  sollicitvdine,  I 
1008  (Rome,  B.  C);  pictvris  ac  statvis, 
VI  1179  (Rome,  4th)  —  modestiae  ac 
temperan[tiae],  XI  6035  (Pitinum  Pisau- 
rense) ;  lavd(ibvs)  ac  titvlis,  VIII  4681 
(Madaura)  —  virtvte  ac  vigilantia,  VIII 
9047  (Auzia,  260);  moribvs  ac  vita,  V 
6729  (Vercellae,  f);  ivssv  ac  vo[lvn]- 
tate,  XI  1421  (Pisae,  1st). 

(b)  Connecting  two  subst.,  with  modi- 
fiers. Exx.  pro  q_viete  procvrata  Ital(iae) 

AC  CONSERVATA  LIBERTATE,  VI  1200  (Rome, 
608)  1VSTIS  SVFFRAGIIS  AC  DECRETO,  VIII 

758  (Gales);  cives  ac  defessvm  ordinem, 

X  520  (Salernum);  Ivppiter  Optimvs  Ma- 
ximvs  ac  Diws  Avgvstvs,  II  172  (Aritium 
Vetus,  37);  rectori  orbis  ac  domino,  111 
5810  (Aug.  Vindelicum,  290);  trivmpha- 

TORI     OMNIVM    GENT1VM    AC    DOMITORI     VNI- 

versarv[m  factionvm,   VIII   7006  (Cirta, 

4U').    PRAEDASQVE    OMNES     AC     FAMILIAS. 

VIII  21486  (Zuccabar);  fatvm  grave  ac 
finem  vitae,  I  1 008  =  VI  25369  (Rome, 
B.  C.) ;   meos  thalamos  ac,  fomite  a[mo- 

RIS]    NONDVM  SVPPLETA,   CVBILIA  SANCTA    Ll- 

qvisti,  VI  12072  (Rome);  pus  avgg.  ac 
fortissimis  principibvs,  VIII  2705  (Lam- 
baesis,  3d).  —  restitvtori  pvblic(a)e  sae- 

CVRITATIS  (sic)  AC  LIBERTATIS  CONSERVATOR!, 

XI  3310  (Forum  Clodi,  254).  —  natalis 
dies  ac  memoria,  XIV  2795  (Gabii,  140); 

CONIVGI   OBSEQVENTISSIMAE  AC  MIRAE  CASTI- 

tis  feminae,  VI  28888   (Rome) ;  vindici 

LEGVM    AC    MODERATOR!     IVSTITIAE     IX,    703 


46 


\( 


AC 


mum   Apuliini.    \""<    —    51     \c   iairiam 

\  I  6387  i  Pisaurum);  praei  ect(q)Li- 

-ricio    \  1 1  i    l  808   l  Theyeate, 

WO    I  1VI  ■  IKONO     BENE    me* 

1 1.  \  7:'.  15  (Thermae  Himeraeae) ;  in- 

I  AN  llS     DVLCISSIMI     AC     PER.    HOC  ALVMNI     CA- 

imi,  \l  24836  (Rome) ;  gener  ac  pia 
filia,  Ml  2660   (Alba  Helvorum);   pios 

KIIVS  AC  Pl.hNAM  SACRORVM  ERGA  DEOS  AD- 
MI  n istra itonem.     VI     2138     (Rome,    3d); 

KhSl  I  I  VFO[r|]  PVBL1CAE  LIBe[r]taTIS  AC 
I'KOPAGATORI   TOTIVS  GENERIS    HVMANI.    VIII 

7004  (Cirta.  4"');  popvli  Romani  pariter 

ac  provincialivm,  VIII  7975  — -  19852 
(Rusicade,  4th);  beneficia  divina  ac  pv- 

BL1CAE   FELICITATIS  AFLVENTIAM.  Ill  p.    1929 

1.  24  {Edict.  Dioclei.);  fvndatori  pacis 

AC     PVBLICAE     LIBERTATIS  AVCTORI,   VI     1132 

(Rome,  4,h);  pietatis  eximiae  ac  pvdici- 
tiae  singvlaris,  IV  4029  (Sirmio)  —  gli- 

SCENTIS    AVARITIAE    AC      RAPIDIS     AESTVANTIS 

ardoribvs,  III  p.  1928  1.  9  {Edict.  Dio- 
clei.);   COIVGI   {SIC)  SANCTISSIMAE  AC  RARIS- 

sima[e]  feminae,  XI  28262  (Rome);  in- 

STITVTORI    NOVOR(vm)  AC   RENOVATORI     OPK- 

rvm  pvblicorvm,  X  3857  (Capua);  principi 

IVVENTVTIS  AC  RESTITVTORI  LIBERTATIS,  VIII 

1432  =  15267  (Thubursicum  Bure,  4,il); 

ORBIS  AC  ROMANAE  REI,  VI  1166  (Rome, 
355)     MARITO    DVLCISSIMO     AC     SIBI,     IX 

5566  (Tolentinum,  f);  ob  insignem  eivs 

ERGA  SE  BENIVOLENTIAM  {SIC')  AC  SINGVLA- 
REM    ABSTINENTIAM,     VI     1624      (RoUie     3d), 

XIV  17n  (0stia,3d);  conditori  adqve (sw) 

AMPLIFICATORl  TOTIVS  ORBIS  ROMANI  SVI  AC 
SINGVLARVM  QVARVMQVE  CIVITATVM  STATVM 
ADQ_VE    ORNATVM     ...    AVGENTI,     VIII     1179 

(Utica.  4"');  conivge  {ilia)  ac  svis  omni- 
bvs,  VIII  9255  (Rusguniae) ;  invicto  Av- 

G(VSTO)    AC    SVPER    OMNES    RETRO     PRINCIPES 

fortissi.wo  principi,  VIII  2574-5  (Castra 
Lambaes.,  3d-4th)  —  clementissimo  prin- 
(iii  ac  totivs  or[bi]s  Avg(vsto),  VIII 
10609  =  14752  (Furni,  4"');  obseqven- 

TISSIMI  ORDINIS  AC  TOTIVS  EIVSDEM  CIVITATIS 

popvli,  VI    17(i9    (Rome,  342);    matrem 

MEAM    AC    TVOS    PARENTES.     VI     1527      1.     32 

(Rome.  Laud.  Turiae,  B.  C.)  —  divinae 

INDOLI   AC   VENERANDAE   PROSAPIAE.  IX    11  ll) 

BClanum,  4"')  gavdivm  vniversorvm  sin- 

GVLORVMQ_VE  AC   VOLVNTATEM,  V  532   (Ter- 

geste,  2nd). 

{c)  Conuectiug    subst.    and  adj.     Ex. 


CARISSIMAE   AC   RARISSIMI    EXEMPLI,    V  1    20692 

(Rome);  tiro  ac  rvdis,  X  1948  (l'uteoli); 

SORUENTIBVS   AC   RVINA.    X   5349   (  I  III  161  'II  III  Mil 

Lirenas,  408);  ob  merita  patris  ac  sva, 

X  L702  (Puteoli);  sibi  ac  svis,  X  3903 
(Capua);  pro  se  ac  svis,  VII  704  (Vin- 
dolana). 

(d)  Conuecting  two   Adj.     Exx.  dvl- 

CISSIMAE    AC    AMANTISSIMAE,   V    103(5   (Aqili- 

leia)  —  fortissimo  hac  {sic)  beatissimo. 
VI  1 156  (Rome.  4"1) ;  fortissimo  ac  baea- 
tissimo  {sic),  XIV  2075-6  (Lavinium,  3'1) ; 
felicissimo  ac  beatissimo,  VIII  8932  (Sal- 
dae,  4th)  no[bili]]ssimis  ac  beatis[siJmis, 
IX  5967  (Oarsioli,  4°');  nobilissimo  ac 
beatissimo,  X  1246  (Nola.  4'"),  IX  1561 
(Beneventum,  4th),  III  1781  (Salonae,4,h) ; 
sancto  ac  beatissimo, XI  276  (Ravenna,-}-); 
indvstrio  ac  [be]nivolo  {sic),  V  4870 
(Benacenses) ;  clemens  ac  benignvs,  XIII 
2477,  2478,  2484  (Ambarri);  sanctissi- 

MAE  AC  BENIGNISSIMAE,  VI  2140  (liOllie,  3'1), 

XI  831  (Mutina)  —  innocens  ac  clemens, 
II  1972  (Malaca,  4th);  pussimae  ac  cle- 
mentissimae,  X  1483  (Neapolis,  4"')  — 
tertivs  ac    decimvs,  X   2752    (Puteoli); 

TAETRA    AC    DEFORMI,   VIII     1412  =   15204 

(Thignica) ;  dvlcissimae  ac  desiderantis- 
simae,  VI 35599  (Rome);  optimo  ac  dignis- 
simo,  XI  5697  (Tuficum,  211'1);  servandae 
ac  docendae,  VI  1755  (Rome,  395);  [f]e- 
licissimi  ac  doctissimi,  VI   1710  (Rome, 

5th);     INCOMPARABILI     AC     DVLCI,     VI    28896 

(Rome);  car(issimo)  ac  dvlcissimo,  VIII 
5532  (Thibilis);  sanctissim(a)e  ac  dvl- 
cissim(a)e,  X  648  (Salernum)  —  pio  ac 
felici.  V  8056  (near  Mediolanium,  4th); 
piissimo  ac  felicissimo,  V  3331  (Verona); 
consciam  ac  fidam,  VI  1779  (Rome,  4,h); 
forti  ac  fidelissimo,  VIII  8270  (Numi- 
dia) ;  probissimo  ac  fidelissimo,  IX  2010 
(Beneventum) ;  q_vietissimae  ac  fidelis- 
simae,  VI  13913  (Rome);  salvis  ac  flo- 
rentibvs,  VI  1703  (Rome,  5th),  fortis- 
simo   AC    FLORENTISSIMO,    VI     1119    (Rome, 

293);  nob(ilissimo)  ac  florentissimo, 
VIII    2720    (Lambaesis,    4th) ;    beatissi- 

MORVM      AC      FLORENTISSIMORVM,      VI      1134 

(Rome,  4th);  nobilissimorvm  ac  floren- 
tissimorvm,  VIII  7011  (Cirta,  41'1);  svmmo 
ac  formonso  {sic),  II  6278  1.  35  (S.  C. 
Italic,  2nd) ;  felicissimo  ac  fortissimo, 
VIII  8475  (Sititis,  4th);    nobilissimo  ac 


AC 


AC 


47 


fortissimo,  VI  1157,  1168  (Rome,  4th); 
perpetvo  ac  fortissimo,  VIII  2573  (Ca- 
stra  Lambaes.,  4th);  piissimo  ac  fortis- 
simo, VI  1132  (Home,  4th),  V  2818  (Pa- 
tavinm).    VIII   2573   (Castra    Lambaes., 

4th)    ■    CARISSIME    AC    IVCVNDISSIME    (VOC.), 

III  532  (Orcistus,  4th);  optimvs  ac  ivstis- 
simvs,  VI  93  (Rome);  optimo  ac  ivstis- 
simo,  XI  3872  (Capena,  1st);  nobili  pa- 
riter  ac  ivsto,  IX  1591  ( Beneventuin).  — 

FIDELISSIMO  AC    KARISSIMO   (sic),   VIII    5528 

(Tliihilis,  3(1).  ■ — ■  [G]raecis  ac  •  Latinis, 
IX  2340  (Allifae).  —  cariss(imae)  ac 
merent(issimae),    V    7882    (Cemenelum); 

PLVRIMOS      AC      MAXSIMOS     (sic),      XI      1420 

(Pisae,  1st) ;  bellicosissimis  ac  maxsi- 
mis  (sic),  XI  1421  (ibid.).  —  impivm  ac 
nefarivm,  XI  5998  (Sestinum);  diserto 
ac  nobili,  VI  1679  (Rome,  4th) ;  optimo 
ac  nobilissimo,    XI    4382    (Ameria).  — 

AMANTISSIMAE    AC   OBSSEQ_VENTISSlMAE    (sic), 

III  1 1022  (Brigetio).  —  cadvca  ac  parva, 
VI  1779  (Rome,  4th);  maximi  ac  perennes, 
VI  1176  (Rome,  4th);  invictvs  ac  perpe- 
tvvs,  X  6956  (Campania,  4th);  invicti 
ac  perpetvi,  X  6952  (Nola,  4th) ;  invicto 
ac  perpetvo,  X  6816  (near  Rome,  4th); 
nobilis  ac  perpetvvs,  XII  5504  a  (near 
Valentia) ;  victoris  ac  perpetvi,  III  10170 
(Dalmatia,  4th);  carissimae  ac  pientissi- 
mae,  VI  2976  (Rome);  dvl(cissimae)  ac 
pientissimae,  V  6015  (Mediolanium) ;  dvl- 
cissimis  ac  pientissimis,  IX  3341  (Ater- 
uura) ;  infelicissimi  ac  pientissim(i),  IX 
2228  (Telesia);  optimo  ac  pientissimo, 
III  14179  (Patara,  2Ild-3d);  [c]lementis- 
simo  ac  piissimo,  III  141912  (Doeimum, 
3d);  dvlcissim(a)e  ac  piissim(a)e,  X  8101 
(Atina) ;  fortissimo  ac  piissimo,  IX  1115 
(Aeclannm),  III  12050  (Egypt,  4th) ;  op- 
timo ac  piissimo,  VI  1009  (Rome,  2nd), 
IX  23  (Rudiae),  3573  (Pagns  Pificulanus), 
3609  (Aveia);  perpetvo  ac  piissimo,  X 
677  (Snrrentum,  4th) ;  rarissim[ae]  ac  pits- 
simae,  III  3355(Stnhlweissenburg);sACRA- 
tissimae  ac  piissimae,  III  13661  (Apamea 
Cibotns.  3d);  sanctae  ac  piis(s)imae,  V 
7116  (Taurini);  sanctissimae  ac  piissimae, 
VI  2135,  32418  (Rome,  3d) ;  maximvm  ac 
practi[c]vm,  VIII  15880  (Sicca);  singv- 
lari  ac  praecipvo,  VIII  7013  (Cirta,  4th); 
strenvo  ac  praedicabili,  X  7234  (Lily- 
baenm) ;  dignissimae  ac  praestantissimae, 


VI  32418  (Rome,  3d);  solvs  ac  p[rimvs], 
XIV  353  (Ostia);  salvis  ac  propitiis, 
VIII  1296  (Membressa,  4th);  amantissima 
ac  providentissima,  XI II  2774  (Augusto- 
dunum);  eximia  ac  [prJvdentissima,  V  532 
(Tergeste,  2nd);  Romana  ac  pvblica,  XI 
319  (Ravenna,  f);  pvram  ac  pvdicam,  VI 
1779  (Rome,  4th).  —  kar[is]simo  (sic)  ac 
rarissimo,  VIII  4379  (Seriaua) ;  sanctis- 
simae ac  religiosissimae,  VI  32416,  32417 
(Rome,  257);  optimo  ac  reverentis:imo, 
VI  2188  (Rome)  —  egregias  ac  salvta- 
res,  VI  1741  (Rome,  4th);  fortissimi  ac 
sanctissimi,  VIII  5699  (Signs,  197);  op- 
timvs ac  sanctissimvs,  II  5232  (Collippo, 
167);  piissimo  ac  sanctissimo,  X  449 
(Paestum);  carissimvs  ac  severissimvs,  II 
1282  (Salpensa,  147);  ivstissimvm  ac  si- 
millimvm,  XI  1421  (Pisae,  1st);  eximio 
ac  singvlari,  VIII  7012  (Cirta,  4th);  de- 
sertvm  ac  spoliatvm,  VI  21521  (Rome) ; 
pivs  ac  strenvvs,  XII  3312  (Nemausus) — 
tantos  ac  tales,  VI  1761  (Rome,  5"'); 
piissimo  ac  trivmphali,  VI  1199  (Rome, 
565) ;  felici  ac  trivmphatori  (as  adj.), 
VI  1141  (Rome,  334),  VIII  12  (Leptis 
Magna,  4th);  felices  ac  trivmphatores, 
VI  1178  (Rome,  4"');  felicibvs  ac  trivm- 
phatoribvs,  IX  5946  (Lieate,  41").  5952 
(Ascnlnm,  4th),  5956  (Rocca  di  Corno,  4th), 
5957  (Lavarete,  4"');  invicto  ac  trivm- 
fatori  (sic),  IX  6043  (Corato,  4th).;  [no]- 
bilivm  ac  trivmfat[orvm]  (s/<?),  VIII  7004 
(Cirta,  4"');  perpe[t]v[is]  ac  trivmfato- 
ribvs  (sic),  III  213  =  6730  (Amida,  4tl1); 
victor  ac  trivmphator,  very  freq.  every- 
where in  inscrr.  of  Constantine,  his  sons, 
Jnlianus,  and  later  emperors.  [N.  b.  The 
words  victor  and  triumphalor  are  treated 
as  adj.]  —  divo  ac  venerabili,  VI  1151 
(Rome,  4fh);  piissimae  ac  venerabili,  X 
677  (Surrentum,  4th),  1484  (Neapolis,  4th) ; 
s(an)c(t)i  ac  vener(abilis),  III  14623 
(Dalmatia,  462);  pvlchra  (sic)  ac  vene- 
randa,  VI  19007  (Rome);  piissimi  ac 
victoris,  X  517  (Salernnm,  4"');  piissimo 
ac  victoriosissimo,  VIII  18262  (Civitas 
Lambaes.,  4th) ;  nobilissimvs  ac  victorio- 
sissimvs,  XI  4781  (Spoletium,  4"');  vivo 
ac  volenti,  VI  9797  (Rome,  12(5). 
(d)  Connecting  two  adj.  with  modifiers. 

EXX.    VOLVNTATE  SINCERVS    AC    BENIGNITATE 

praecipws,  V  6725  (Vercellae,  f ) ;  indi- 


AC 


AC 


M     AC   CRV(DEl-H'KR)    A     DB(o)     SVBI.ATVM, 

V  I  SI  770  i  Etouie) ;  optimae  m 

MERITAh       \   I     B922   (B 6,    1):   OPTIMA    AC 

nt  se  MERirA,  II  568  (Emerita);   indvl- 

I  riSSIMO      AC       OE       SE      BENEMERENTI.       VI 

19581  (Borne);  pientissimae  ac  dese  bene 
meritae,  X  2187  (Pateoli);  pientissimae 

AC     DE     SE    BENE    Ml  KIN  I  I.    VIII    3664     (Laill- 

baesis) ;  piissimo  ac  de  se  bene  merente, 
VIII  3881,  3995  (ibid.);  dvlcissimo  erga 
se   ac    pientissimo,    X    612    (Salernum) ; 

tMANTISSIMO     SVI     AC     PRAESTANTISSIMO,    X 

5919  (Anagnia);  insignis  exempli  ac  pv- 
dicitiae,  VI  19128  (Koine):  invicto  ac 
semper  avg(vsto),  VIII  7005  (Cirta,  4th) ; 

DVLCISSIMO    AC    SVPER    CETEROS    KAROS    (sic) 

mihi  piissimo,  X  3(>4!)  (Puteoli);  fortis- 

SIMVS  AC  SVPER  OMNES   FELICISSIMVS,  X  5909 

(Anagnia,  207);  beatissimo  ac  svpra  omnes 
retro  principes  pii-siMo.  Ill  5320  (Salva, 
4"');  sanctissim(ae)  AC  SVPER  omnes  retro 
maximas  religiosissimae,  VI  2137  (Rome, 

286);  TANTAE  AC   TAM   INPROVISAE  (sic),    XI 

1421  (Pisae,  1st);  salvis  ac  toto  orbe 
vintibvs  (sic  for  vincenlibus),  VIII  27 
=  11025  (Gigthis.  4th):  karissimo  (sic) 
ac  vere  in  se  piissimo,  IX  552  (Venusia). 

(e)  Connecting  two  adverbs. 
Semper  ac  feliciter,  XIII  3255  (Renii. 

4"');  bene  ac  fideliter,  X  1795  (Puteoli) ; 

FIDELITER     AC     LIBERALITER,     V      5304     (CO- 

mum) ;  integre  ac  liberaliter.  V  5305 
(Coumm) ;  semper  ac  merito.  Ill  795 
(Dacia,  213),  privatim  ac  pvblice,  VI 
1683  (Home,  334). 

(f)  Connecting  two  verbs. 
Probocati'(,<?/£)  ac  devinti  (sic).X  1251 

(Nola);  posvit  ac  dedicavit,  VII  995 
(Habitancium) ;  imposvit  ac  dedicavit,  VI 
1200  (Koine.  ii<)8);  consecravit  ac  dedi- 
cavit. X  3867  (Capua) ;  cvrante  hac  (sic) 
dedican[te],  Eph.  Epig.  VIII  456  (Uter- 
inum; disponenti  (sic  for  abl.)  ac  dedi- 
cante,  VIII  471.7  =  18701  (Xumidia); 
tvti  ac  DEFtNsi  esse,  IX  3429  (Peltui- 
Dum,  242 1 :  disposvit  ac  fieri  ivssit,  VI 
1  130  I  Rome,  -1''  ):  aspicere  ac  fobere  (sic), 
X  478  (Paestnm,  344);  ob  barbaros  ce- 
sos  (sic)  ac  fvsos.  VIII  20827  (Kapidum, 
2">4) :  saxso  (stc)  saeptvm  ac  marmori  (sic) 
CIRCVM  STIPATVM,  I  1012  =  VI  14338 
(Korne.  B.  C);  asta  ac  pellege,  I  1007 
=  VI  15346  (ibid.);  defendit  ac  protegit, 


VI  31378  (Borne,  :i') ;  cvrante  ac  perfi- 
ciente,  IX  ■  '>■'>■>  (Cairasinm) ;  cvrante  ac 

PROPRIO  SVMPTV  PERFICIENTE,  VIII  20156 
(Cuicul,  4"');  COEPTAS  AC  PERAC  I  \S,  XIII 
■  -'>  (  Kemi.  I"1) ;  respicis  ac  reparas.  VIII 
L0946  =  21497  (Tigava);  mvnivit  ac 
restitvit,  V  7989  (Aqnileia.  3d);  fecit 
ac  restitvit,  VI  L252  (Rome,  46);  restav- 
ravit  ac  reddidit,  XII  4355  (Naibo) ; 
instantibvs  ac  svpplicantib(vs),  VIII 
10570  (Saltua  Burunitauus);  cvrante  ac 

SVA      PEcfvN^IA,      PERFICIENTE.      VIII      7015 

(Cirta,  4th);  comedo  ac  tadro  (i.  e.  com- 
mendo  ac  t ratio),  X  8249  (Minturnae,  a 
devolio). 

(g)  Connecting  clauses. 
Eniteat  ac  ...  sint,  VIII  15880 (Sicca); 
PROPRIA  svnt  tva  ac  ^Q_y°RVM  pavci  in] 
si m ilia  incidervnt,  VI  1527  1.  34  (Koine. 
Laudatio  Turiae,  B.  C);  evm  agere  vt 
...,  AC  ...  concvpivisse  vt  ...,  V  532 
(Tergeste.  2nd);  habeat  adevndi  ...  pote- 

STATEM.    AC     MANIFESTIS     INDICIIS    .  .  .     EDAT, 

V  2781  (Patavium,  4th);  vt  . . .  [profes- 

SIO]    .  .  .     [COMPRIMATV^JR    AC     .  .  .     EXEMPI.VM 

ceteris  praestet,  V  2781  (Patavium,  4"'); 

VT    SPIRENT    CAVTES    AC   TEMPORA    PRISCA   SA- 

lvtent,  III  77  (Talrais,  134);  in  templa 

DVCIS    AC    FAMVLAM    divis     DICAS,    VI    1779 

Rome,  4"');  [merces  q_vae]  de  portv  eivs 

VENIVNT    AC     NE^GOTIANDI      CAVSA    .  .  .     TVAE 

proin]de  svblimitatis  PROFICIVNT,  III  448 
(Mylasa,  4"'?);  emissvmqJve)  arcv    dvm 

PENDET    IN    AERE    TELVM  AC   RED1T,   III   3676 

(Pannonia  Inf.);  hev  simvl    hic  nata  et 

GENETRIX  FVNC  !'AEQ_(VE)  SITAEQ_(ve)  AC  TRIS 

pro  mvltis  orbant,  III  4346  (Biigetio) ; 

SERTA  QVOD  ET  TVMVLVM  FLORIDA  SAEPE 
LIGANT.  AC  TERETES  ONYCHES  FVSI  GRACI- 
LESQ_VE    ALABASTRI.     DISPOSITVM     AC     POMVM, 

X  5469  (Aqninnm) ;  [q_]vaeqve  ...  [lo- 

CATA    SvJnT,    ...     AC     NE    LOCENTVR    [^SANCI- 

tvm  est],  I  204  1.  21  (Lex  Anion,  de 
Termess.,  ca.  71  B.  C);  ver  tibi  contri- 

BVAT,  .  .  .  ET  TIBI  .  .  .  NVTET  AESTIVA  VO- 
LVPTAS,  REDDAT  ET  AVTVMNVS  .  .  .  AC  leve 
HIBERNI   TEMPVS   .  .  .    DICETVR,   XI   6505  (SaS- 

sina) ;  in  cvriam  nostram  admit[te]ren- 

TVR    AC     PER    HOC   CIVITATEM    ROMANAM    AP1- 

scerentvr,  V  532  (Tergeste.  21"1);  memet 

SVPERI     MERSERE    SVB  AVLAS  AC   TVMVLO    CLV- 

sere  gravi.  V  6128  (Mediolanium)  —  Note 
elliptical  use  of  ac  :  maritvs  eivs   ac  de 


AC 


AC 


49 


SE    BENE    MERITA    FECIT,    VIII    3508     (Lam- 

baesis) ;  dis  manibvs  (ill/ us)  (ille)  pater,  etc. 

...AC   POSTERIS  SVIS  ET   LIBERTIS   LIBERTABVS- 

qve,  VI  12772  (Rome);  svpervixit  horis 

QVATTVOR   ...  AC   DEFVNCTA    [eStJ.   X    71]  2 

(Catiua);  sic  sibi  volvit  ac  meriti(s)  svis 
fvnvs  ornari,  VI  319(35  (Rome);  macten- 

TVR,    ...    ADOLEANTVR,    ...     FVNDANTVR.    AC 

tvm   demvm  ...,   XI    1420    (Pisae,    1st); 

VITEA  Q_VOT  LONGIS  SVNT  TECTA  EXCEPTA 
COLVMNIS  AC  DOC1LI  LIBRA  TERETEM  QVOT 
FLEXVS    IN    ARCVM    EST,     VIII     21081     (CaO- 

sarea).  Note,  at  beginning  of  sentence:  ac 
velvti  Formosa  rosast  (sic)  etc.,  VI  22377 
(Rome). 

(h)  Between  more  than  two  nouns,  etc., 
and  in  connection  with  other  copula- 
tives. 

AC    AC    :      PRETIA     SVMMA     AC 

media  ac  postrema,  II  6278  1.  49  (S.  C 
Italicense,  2nd);  maximo  a[c]  victori  ac 
trivmpatori  (sic),  VIII  10190  (Numi- 
dia,  4th). 

— ,  —  AC  — :    IVVENTVTIS,    SENATVS   AC 

patriae,    VIII    17S84   (Thamugadi,  4tu) ; 

SANCT1SSIMAE,   RELIGIOSISSIMAE   AC  SVPER  OM- 

nes  piissimae,  VI  32420  (Rome,  3d);  for- 

TISS(lMl),  FELICISS(lMl)  AC  SANCTISSIMI,  VIII 

6340  (Uzelis,  201);  castrorvm,  senatvs 
ac  patriae,  VI  1098  (Rome,  3d),  V  857 
(Aquileia,  3d),  VIII  2384  (Thamugadi,  3d), 
II  2661,  2664  (Legio  VII,  3d);  mvros, 
portas  ac  tvrres,  VI  1188-1190  (Rouie, 

5th)  ;  VICTORIS,  TRIVMFATORIS  (sic)  AC  SEM- 
PER avgvsti,  III  477  (Smyrna,  4th);  pus, 
felicibvs  ac  TRi vm[fa]toribvs,  XI  6630 
(Arcevia,  4th). 

AC  ET  :   AMANTISSIMAE    AC    KA- 

RISSIMAE    (SIC)    ET    DVLCISSIMAE,    VIII    9162 

(Auzia);  victor  ac  trivmfator  (sic)  sem- 
per et  vbiqve  victor.  III  13620  (Hiero- 

poliS,  4th);  EMIT  AC  VINDICAVIT  ET  METV 
PERICVLORVM    ...    LIBERAVIT,  XI  4639    (Tu- 

der) ;  nobilissimo  ac  fortissimo  et  feli- 
cissimo.  II  4107,  4108  (Tarraco,  4th);  ex 

PRAEPOS(ITVS)    SACRI     PaLATII     AC      PATRICIVS 

et  exarchvs,  VI  1200  (Rome,  608);  coniv- 

GIB(VS)    AC    LIBERIS    ET    PRINCIPIBVS    AVT     RE- 

gibvs,  XIV  3608  (Tibur,  1st);  invictissimi 

AC     RESTITVTORES     ET      PROPAGATORES,     VIII 

2572  (Castra  Lambaes.,  3d-4th);  ivcvndis- 

SIMO  AC  PIO   ET  AB  OMNES  (sic)  AMANTISSIMO, 

VI  11005  (Rome). 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


—  ET  —  AC  — :  dd.  (=  decuriones) 
e(t)  princi[p]ales  AC  cives,  VIII  8480 
(Sitiris.  4th);  dvlcissime  (sic)  et  castissi- 
mae   ac    rarissimae.    VI    29580    (Ro.ne); 

OMNIA  VICTOR  ET  VBIQVE  TRIVMFATOR  (sic) 
TERRAE    ETIAM    AC    MARIA  VICTOR,   III    18620 

(HieropoLis,  4th);  invictissimi  et  venera- 
biles  ac  perpetvi,  HI  19  =  6587  (Ale- 
xaiidrea.  4th);  magno  et  invicto  ac  svper 
om^mes  J  fortissimo,  VI  1097  (Rome,  244); 

MAGNO     ET   INVICTO  AC    SVPER    OMNES    RETRO 

principes  fortissimo,  VI  1125  (Rome,  3d) ; 
[fortissi]mis  ac  piis[sim]is  AC  PACATORI- 
bvs,  VIII  7003  (Cirta,  2nd-3d);  sanctis- 

SIMAE    ET     PIISSIMAE    AC    SVPER  OMNES    RETRO 

religiosissimae,    VI    2134   (Rome,   247); 

MAGNO     [e]t      INVICTO     AC     FORTISSIMO,     X 

5826  (Ferentinam,  213). 

—  AC  —  ATQVE  — :  civitatibvs  sin- 

GVLIS    AC    POPVLIS    ADQVE    (sic)     PROVINCIIS, 

III  p.  1930  1.  24  (Edict.  DiocleL). 

—  ATQVE  —  AC  — :   karissimae  ad- 

q_(ve)    (sic)    INCOMPARABILI    AC   BENE    de    se 

meritae,  VI  16472  (Rome);   felicissimvs 

ADQVE    (sic)    INVICTISSIMVS  AC   SVPER  OMNES 

[Jre]tr[o]]  [p]rincipes  indvlgentissimvs, 
VIII  10304,  10308  (Cirta,  3d). 

QVE  AC  — :  dvlcissimo  karis- 

simoqve  ac  piissimo,  VI  26636  (Rome); 

FORTISSIMO      INCLITOQVE     AC     SVPER     OMNES 

felicissimo,  V  7780  (Albingaunium,  214); 

PARENTIBVS    CONIVGIBVSQVE    AC     LIBERIS,     II 

1963,    I  1    {Lex  Malacit.);   ver[o    Go- 

THl]C0  VEROQ_VE  GERMANICO  AC  VICTORIA- 
RVM    OMNIVM     NOMINIBVS   INLVSTRI,   II   3738 

(Valentia,    280);    ob    rarissimam    praeci- 

PVAV\QVE    AC    MVNIFICAM    ...    ADFECTIONEM, 

X  4861  (Venafrum);  teretes  onyches  fvsi 

GRACILES'QVE  ALABASTRI     DISPOSITVM    AC    PO- 

mvm,  X  5469  (Aquinum) ; 

—  AC  —  —  QVE:  victores   maximi 

AC    TRIVMPHATORES   SEMPERQV'E  AVGVSTI,   III 

10596  (Salva,  4th). 

—  ET  —  ET  —  AC  — :  Avg(vsti)  et 

CASTROr(vm)      ET     SENATVS     AC     PATRIAE.      X 

5826  (Ferentinum,  215),  VIII  4196,  4197 
(Verecunda,  212),  VIII  10253,  10263 
(Lambaesis,  3d). 

—  ET  — ,  —  AC  — :  praefecto  Vrbi 

ET  ITERVM  PRAEF(ECTO)  Vrb(i),  [pRO]co(n)- 
s(VLl)    AFRICAE,    AC   TERTIO   SACRAr(vm),  CO- 

gnitionvm  ivdici,  VI  1740.  1742  (Rome, 
4th);    PER   PROVINCIAS    Proconsvlarem    ET 

7 


50 


AC 


ACCE 


Nvmidiam.Byzacivm  acTripolim.VI  1690 
1691   (Rome.    Ith). 

—  AC  —  ET QVE  :  optimo  ac 

PIISSIMO     ET    INDVLC-.I  N1ISSIMO   PRAESTANTIS- 

stMoqyE,   VI   2 .'l  I.)  (Khiip 

—  ET  —  AC QVE:  magno  et 

1NVICTO  AC   SVPER   OMNIS   IRINCIPES    FORTIS- 
SIMO felicissimoqve,  \' I  81338a  (Home, 

.'i'1);    SANCTISSIMXE     bT     PIISS1WAE     AC     SVPER 
OMNES     RETRO      RELIGIOSISSIMAE,     PVRISSIMAE 

castissimaeqve,   VI  32419  (Rome,  3d). 
— i  —  AC  — ,  —  QVE:  castrorvm, 

SENATVS    AC   PAT1IAE   TOTIVSQ_VE   DOMVS,    VI 

21U8  (Borne,  Anal.  2:31). 

—i  — ,  —  QVE  AC  —  ET  — :  frvges, 

FLORES    ANIMALlAQJ/E    AC    MARIA   ET    TERRAE, 

I  p.  316  =  P  p.  235  (Fasti  Praene- 
stiiii). 

II.  AC  SI    or  ACSI   «As  if».  I  205 

II  47  (Lex  Rubria,  ca.  49  B.  C):  ita 
...  ac  sei  is  ...  confessvs  esset;  X  4760 
(Suessa,  193):  commodisqve  pvblicis  ac 
si  decvrio  frveretvr;  III  754  =  7436 
(Nicopolis):  vellet  qvod  vellem,  nollet 

QVOQVE     AC      SI     EGO     NOLLEM  ;     XI     3805 

(Veii,  26):  aeqve  ac  si  eo  honore  vsvs 
sit;  II  1964  (Lex  Malacit.)  LI:  perinde 
ac  si  ...  profectio  facta  esset  ;  ib.  LV: 

PERINDE    ...    AC    SI     IN     SVA     QVISQJ/E     CVRIA 

svffragivm  tvlisset;  VI  930  (Rome,  1st): 

AC    SI    E     LEGE     SENATVS     EDICTVS     ESSET    

Especially  in  the  formulaic  privilegia 
veleranorum :  proinde  ac  si  ex  dvobvs 
civibvs  Romanis  natos,  III  2328G5  (Sir- 
mium.  74),  where  asi  ;  III  p.  853  (Tomi 
76);  III  p.  889  (Teate,  2nd);  IX  2995 
(Anianum.  2nd);  V  4055  =  III  p.  890 
(Mantua.  208) ;  XI  628  =  III  p.  891  (Fa- 
veatia.  216);  III  p.  1999  (Nicopolis,  226) ; 
XIII  1791  =  III  p.  895  (Lugudunum, 
243);  111  p.  200  =  Pais  941  (Piedmont, 
246).  where  ACXI ;  V  4056  =  II I  p.  897 
(Mantua,  248);  III  p.  2004  (Industria, 
254);  III  p.  ooo  =  p.  2005  (Gnathia, 
298),  where  [A]XI. 


ACATAPARA.  Name  of  a  vicus  in 
Thrace.     See  AGATAPARA. 

[ACC  —  See  also  ADC  — ]. 

ACCA  Larentina  (sic).  The  tradi- 
tional nurse  of  Romulus  and  Remus.  I 
p.  319  «  I*  p.  238  (Fasti  Praeneslini, 


Dec.  23'1):  Accae  Larentin[ae  parentali/ 
fivnt.  ]   Hanc  ai  ii  Remi   et   RoVvli   nv- 

TKICIM,    ALII  J    MbRETRICEM    HerCVLIS    SCOR- 
TVM    |  FVISSE    DICJVNT. 

ACCEDO,  ERE.  (A)  ■  To  draw  neai 
to,  approach,  go  to  ».  (B)  «  To  accede 
to».  (C)  «To  he  added  to».  [Form 
acedere,  VI  1041 1J—  (A)  Absolutely. 
IX  984  (Compsa) :  nvmq_vajyi  vlli  liceat 
accedere;  Jhm,  Damasi  Epigram.  103 
(Rome,  f):  hvc  accede.  With  ace. :  IX 
60  (Brundisium) :  accessi  terras  com- 
plvres;  III  9527    (Salonae,  6th):  tvmo- 

LVM    (SIC)    MENTE    FIDELI    DEFVNCTVS  ACCES- 

sit.  —  With  dat.:  VI  10764  (Rome): 
accessit  astris  j  Jhm,  Damasi  Epigram. 
11  (Rome,  f):  accessit  svmmo  sancta  ca- 
terva  Deo;  Bramb.  1243  (Hassia  Cisrhe- 
nana):  bis  denis  mihi  mors  annis  accessit 
iniqva.  —     With  AD :  X  3704  (Cumae) : 

AD  HONORED  Q_VOOJ/E  DVVMVIRATVS  AD  CV- 
MVLANDA    MVNERA      PATRIAE     SVAE     LIBENTER 

accessit;    V   2781    (Patavium)   and   III 
12043  (Lyttus,  4th):  ad  accvsationem  ac- 
cessisse;   III    12044  =  13569    (Lyttus, 
4*):  ad  [. .  ,]t[i]onem  accesserint;   III 
p.  925,  927  (Dacia,  167):   (ilium)  non 
accessisse  ad  Albvrnvm  neq_(ve)  in  col- 
legio;  VIII  1557  (Agbia):  ad  cvivs  se- 
cta/w  nvnqvam  accedi  potest  j  Bull.  Arch. 
Cr.  (1904)  p.  81  (Rome,  f):  [acce]dens 
ad    sanctorvm    locvm.  —  (B)  XI  3614 
(Caere,  2nd):  accedo  itaq_(ve)  sententiae 
vestrae;  XI  5265  (Hispellum,  4th):   fa- 
cilis  accessit  noster  adsensvs  ;  VIII  5367 
(Calama):    accedente   avctoritate    pro- 
consvlvm.  —    (C)  VI  10239  ( Rome,  1st) : 
q_vae  postea  iis  accesservnt;    VI  10411 
(Rome):  evi  loco  religioso  acedere  (sic) 
VOLO   OMNE  aedificivm  adiacens  ;  V  3849 
(Verona):    hvivs    monvment(i)    emptioni 
accessit    iter    etc.;    Ill    352  £  =  7000 
(Orcistus,  4th) :  q_vibvs  omnibvs  qvasi  qvi- 

DAM    CVMVLVS    ACCEDIT  ;  XI  H   3162    (VidU- 

casses) :  nisi  accedit  q_vod  .... 

ACCEICVM  gens.  (gen.  case).  A  tribe 
of  Hispania  Tarraconensis.  II  865  (Mi- 
robriga). 

ACCELERO,  -ARE  ■  To  hasten  ».  Le 
Blant  333  (Suessiones,  6th):  accelerante 
die  sors  inimica  tvlit  (sc.  eum). 

ACCENDO,  -ERE.  .  To  light  »  (of 
lamps,  candles   etc.)  IV  1941  (Pompeii, 


ACCE 


ACCE 


51 


graffito)  '■  tv  qvi  lvcernam  cogitas  ac- 
cendere;  VI  2036  (Rome,  Arval,  155): 
[la]mpadibvs  accensis;  III  12013  (Kla- 
gen furt,  a  vase,  1st):  accensvst  ;  dvm  lv- 
cet  bibamvs,  sodales;  VIII  9052  (Auzia): 
cer(eos)  ii  accendat;  Cai-m.  Lat.  700 
(Vienna,  518):  accenso  olivo.  In  meta- 
phorical sense,  Hiibn.  Hisp.  218  (Cor- 
duba,  868?):  accensit  animos  magno 
fvlgore  virorvm;    ibid.   379    (Bracara): 

ACCENSO    DIVINI    SPIRITVS    IGNE. 

ACCEN3VS  (ADCENSVS),  as  subst. 
■  Attendant  » ,  «  assistant  » ,  «  subordi- 
nate » ,  as  official  function, 

[Forms:  adcensvs,   VI    1965    (Rome), 

V  3120  (Vicetia),  IX  5823,  5833  (Auii- 
mum,  2nd)  —  ad  ■  censvs,  X  3865  (Ca- 
pua) —  acces(vs),  VI  1963  (Rome)  — 
axxrtaoa>  dat,  III  13682  (Tralles)  —  Ax- 
xrjvaov  ace,  III  6078  ==  12254  (Ephe- 
sus)  —  Regular  abbreviation,  accens.  The 
amplification  praef.  c.  a.  v.,  VI  9219 
(Rome),  as  praef(ectus)  c(eaturiae)  a(c- 
ceasorum)  v(elalorum)  is  most  doubtful. 
Earliest  instances,  II  5439  LXII  (Lex 
Ursoneasis,  B.  C.  44) :  lictores  ...  ac- 
censos  ...  scribas  ...  viatores,  and  X 
6104  (Formiae,  B.  C). 

(A)  Accensvs  simply,  as  subordinate  of 
magistrate  etc.  VI  1963  (Rome),  1964 
(ibid.,  1st),  1965,  1966  (Rome);  XIV 
2263  (ager  Albanus) ;  X  3877  (Capua,  1st), 
5185  (Casinum).  6104  (Formiae.  B.  C); 
XI  3245  (Sutrium);  II  5439  LXII  (Lex 
Ursoneasis,  B.  C.  44),  5931  (Carthago 
Nova,  1st);  III  13682  (Tralles). 

(B)  Accensvs  delatvs  (sc.  ad  aera- 
rium).  Subordinates  especially  assigned 
to  the  State  Treasury  by  imperial  order. 

VI  1962  (Rome,  1st):  accenso  delat(o) 
a  divo  Vespasiano;  VI  8409  (ibid.)  ac- 
censo delat(o)  ab  Avg(vsto). 

(C)  Accensvs  of  emperor  or  magistrate, 
not  specified  as  patrouus.  (Cf.  below  §  D). 
VI  1934  (Rome,  1st):  accens(vs)  ...  Cae- 
saris;  VI  1933  (Rjme),  V  883  (Aquileia), 
3120  (Vicetia):  accensvs  cos.;  X  531 
(Salernum),  1889  (Puteoli):  accensvs  con- 
svli  ;  X  7552  (Carales):  accensvs  consv- 
lvm;  X  6104  (Formiae,  B.  C):  accensvs 
T.  Sexti   imp(eratoris)   in   Africa. 

(D)  Subordinate  of  patronus.  so  speci- 
fied.    VI  1887  (Rome,  1st);   XIV  2298 


(ager  Albanus);  IX  5823.  5833  (Auxi- 
mum,  2nd):  —  patroni;  XIV  3644  (Ti- 
bur,  1st):  —  divi  C.avdii  et  Neronis 
Avg(vsti)  patronorvm;  VI  1960  (Rome), 
V8142  (Pola):  —  patronorvm;  VI  1961 
(Rome),  II  4536-4543,  6148,  6149  (Bar- 
cino):  —  patrono  ;  V  44  (Pola):  —  [pa- 
trono];  X  6573  (Velitrae):  —  patro[..]; 
V  3354  (Verona):  —  a  patrono. 

(E)  Accensvs  velatvs,  a  subordinate 
position  of  weight,  held  even  by  equites, 
though  often  by  Uberti;  in  Rome  and  the 
municipia.  VI  1607,  1859,  1969-1975 
(Rome);  VI  32314  (Rome):T.  Velatmvs 
accensorvm  velatorvm  l(ibertvs)  Gany- 
medes;  XIV  2793.  2812  (Gabii);  XIV 
4012  (Ficulea):  accensvs  velatvs  i.mmv- 
nis;  XI  1230  (Placentia).  1848  (Arre- 
tium).  4664  (Tuder) ;  X  3865  (Capua), 
6094  (Formiae);  III  6078  =  12254 
(Ephesus) :  accenso  velat(o)  and  axxrjv- 
Cor   ov^Xca  or. 

ACCEPT ATOR.  Apparently,  «■  entrance 
way  » .     XIV  16  (Ostia.  2nd) :  Hercvli  nv- 

MINI  SANCTO  CVM  BASI  MARMORATA,  ACCE- 
PTATORIBVS     ET    TERRARIS    {sic)    {Hie)    s(va) 

p(ecvnia)  d(ono)  d(edit). 

ACCEPTIO.  The  «receiving»  of  rank 
in  the  Mithraic  cult.  VI  751  (Rome, 
376):  anno  tricensimo  acceptionis  svae. 

ACCEPTO.  -ARE.  «  To  receive  », 
« take  » .  XIV  3593  (Tibur,  3d) :  ad  [cen- 
svs] accept(andos). 

ACCEPTOR.  «  Receiver  ».  [Form 
aceptor,  VI  9212.]  VI  32328  (Rome, 
Comm.  Lud.  Saec,  204):  acceptor  sis. 
(Cf.  below  s.  v.  acceptrix.)  —  In  the 
imperial  service:  VI  5181  (Rome,  1st): 
(illius)  acceptoris  a  svbscriptionibvs.  a 
receiver  of  petitions.  VI  5 182  (Rome.  1st): 
acc(epto;ie)  [illo).  In  the  public  grain 
service  at  Ostia.  XIV  154  (Ostia):  cor- 

PVS  MESORVW  {SIC)  FRVMENT(aRIORV.w) 
ADIVTORVM    ET    ACCEPTOS.VM    OsT(lENSIVM )  ; 

XIV  2  (Ostia,  97):  (Me)  q_(vin)q_(ven- 
nalis)  ii  acceptorv.w;  XIV  150  (Ostia): 
acceptores  —  Perliaps  referring  to  the 
jewelry-trade,  VI  9212  (Rome):  (die)  de 
Sacra  Via  avri  aceptor  (sic).  —  As  name 
of  race-horses,  VI  10050,  10056  (Rome, 
2nd). 

ACCEPTRIX.  «Receiver»,  fern.  (cf. 
above  s.  v.  acceptor.)  VI  32323  (Rome, 


ACCE 


ACCI 


.   Lud.  Sage  ,  B.  C.  17)  1.  97:  sa- 
ckifici  acceptrcbs.  (Cf.  \  I  82828.3.  46: 

SACRIFICI    [aCCEPTRICEs]). 

ACCEPTVS.  Part,  as  adj.,  with  dat 
-  Welcome  - .  -  acceptable  - .  -  pleasing  - . 
[Form  aciptvs,  XI  3078  (Falerii)].  VI 
29609  (Rome):  accepta  et  cara  sveis; 
XI  3078  i  Falerii.  early);  gonlegivm  {sic) 

QVOD    EST    ACIPTVM    (sic)    AETATEI     AGe(n)- 

d(ai);  VI  9150  (Rome):  dvlcis  omnibvs 
svis  et  amicis  acceptvs;  VI  7;Hti  (K<une): 
ACCEPTVSQJ/E   nimis  mvltis  magnifico   in- 

genio;    V    i's7.i    i  A I  pis    Poenina):  vota 

SVSCEPTA     PEREGI,     ACCEPTA     VT     TIBI    SINTJ 

VIII  12159  (Prov.  Byzac):  acceptvs  pa- 
triae; XI  277  (Ravenna,  f):  [acc]epta 
tibi  sit  ora[t]io  servi  tvi  ;  Rossi  II  p.  65 
1.  17  and  p.  108  1.  56  =  Carm.  Lat.  759 

=  Jlim.  Damasi  Epigram.  28  (Rome,  f ) : 
omnibvs  acceptvs  popvlis  —  Absolutely : 
VI  140  (Rome,  a  devotio):  vt  mortvos 

(SIC)  NEC  AD  DEOS  NEC  AD  HOMINES  ACCE- 
PTVS sit.  seic  (sic)  (ilia)  apvt  (ilium)  ac- 
cepta sit;  VI   10407  (Rome):  vt  is  ne- 

Q_VE    APVD     DEOS     NEC     INFEROS    ACCEPt(vs) 

sit;  Rossi  I  678  (Rome.  5th):  accepta 
apvd  devm;    I  819  =  VI  141    (Rome): 

HANC  OSTIAM  (sic)     ACCEPTAM  HABEAS  

Comparative:  VI  7872  (Rome):  vixi  ego, 

DVM     L1CVIT,     SVPERIS     ACCEPTIOR    VNA  |     VI 

23551  =  X  6620  (Rome):  [nemo,  as 
supplied  by  editor  of  Corpus,  better  vixi, 
cf.  last  inscr.  d]vm  licvit  svperis  ac- 
ceptior  vnvs.  —  Superlative:  IX  5791 
(near  Ricina.  -j-):  omnibvs  acceptissimvs  ; 
III  7000  (Orcistus,  4th):  id  qvod  pete- 

BATVR  ACc[e]pTISSIMVM    FVIT [Cf.    AC- 

C1PIO]. 

ACCESSIO.  «Accession".  (A)  «Addi- 
tion-, in  semi-concrete  sense:  «added 
functionary »:  VI  2080  1.  47  =  VI  32375 
(Rome.  Arval.  12U):  cvm  calator  acces- 
sio  sit  sacerdotis  —  (13)  In  technical 
business  usage,  plnr.  =  «  extras  »  (i.  e., 
a  sum  allowed  by  the  seller  to  the  buyer 
of  goods,  for  packing  or  transportation ;  so 
Mommsen).  IV  suppl.  3340  XXIII  (Pom- 
peii, wax-tablet  56):  arbitria  s  estertioJs 

VIGINTI     ET    ACC[e]ss[iONc]s    US.   XIII. 

ACCESSVS.    «  Approach  »,   «  access  ». 

IX  5894  (Ancona,  115):  q_vod  accessvm 

ITALIAE    .  .  .     PORTV  TVTIOREM   NAVIGANTIBVS 

reddiderit;  Vt  3072  ^Patavium):  vt  ha- 


BEAT  EA  AREA  ET  A  LATERE  ACCESSVM  SVVM.- 

VI  1759  (Rome.  38!)):  accessvs  aetatis 
=  «arrival  at  man's  age».  —  In  sense 
of  «  right  of  access  »,  VI  11027  (Rome): 

VETO  ...  ADITVM,  AMBITVM  NE  (sic)  VLLVM 
ACCESSVM    HABEAT    IN    HOC  MONVMENTO  ;    X 

1579  (Puteoli):  is  accessvs  ivsq_(ve)  esto 

PER    IANVAS    ITINERAQVE    EIVS    AGRI. 

ACCI  —  See  ACCIS. 

ACCIATVS.  Name  of  race-horse.  VI 
10070  (Rome,  2nd). 

ACCIDO,  -ERE  [Form:  accidervnt, 
VI  7872  (Rome)].  (A)  «  To  fall  upon  », 
«  reach  ■ .  Ill  47  (Thebae  Egypti) :  meas 
qvoq_ve  avris  Memnonis  vox  accidit;  X 
1719  (Puteoli):  [donec  indvbivs  nvntivs 

AD  AVRES]   NOSTRAS    ACCIDERIT  (B)     «  To 

befall»,    «happen».     VI  1527    d.  1.  11 

(Rome,  laudatio  Turiae,  8-2B.C):  acer- 
bissimvm  tamen  invi[to]  mihi  accidisse 
tva  vice  fatebo[r];    VI    7872    (Rome): 

HAEC  EADEM  ET  MAGNIS  REGIBVS  ACCIDERVNT  ; 

III  3397  (Campona) :  qvae   se    cvpiebat 

OB    (siC  =  ah)   ILLA  ANTE  MORTI   DARI,    Q_VM 

(sic  =  quara)  sibi  flebil(is)  casvs  acci- 
derit  (sic,  perf.  for  imperf.);  Ill  p.  951 
(Dacia,  wax-tablet,  167):  vt  ...  lvcrvm 
damnvmqve  acciderit  —  In  euphemistic 
sense  :  VI  10242  (Rome,  136) :  si  cvi  qvid 

VESTRVM    HVMANITVS  ACCIDERIT  J   XIV  2112 

(Lanuvium,  2nd):  (si)  ei  hvmanitvs  acci- 
derit. 

ACCIEO  (ACCIO),    -IRE.    «  To   sura-  , 
mon  » ,  «  send  for  » .     Mon.  Ancyr.  22.  33 : 

[aT~JhLETARVM  VNDIQVE  ACCITORVM=tt'0^»J- 

VI  32328  (Comm.  Lud.  Saec,  204)  1.  79 : 
[ac]cita  corona;  V2  p.  620  no.  6  (Me- 
diolanium,  f):  Lazarvs  vt  diri  premeret 

PEDE  CVLMINA  MVNDI,  VOCIBVS  ACCITVS   TRVX 

venit    in    medivm  ;    V2    p.    622    no.    12 

(ibid.,  7):  VADIBVS  ACCITIS  VICINIS  vndi- 
CTVE    TVRBIS. 

ACCION.  A  local  title  of  Jupiter  (Gal- 
lic). Ill  3428  (Aquincum) :  Iovi  Accioni 
[paJtrio. 

ACCIP.  . . .  Uncertain  name  of  the  inha- 
bitants of  a  pag us  in  the  neighborhood  of 
Cirta,  Numidia.  VI II  7084  (Cirta,  boun- 
dary-stone,  2nd):    AGRI     ACCIP    [ ~J    ClR- 

TENSIVM    SEPARATI     RIVO. 

ACCIPIO.  -ERE.  «To  receive»,  «ac- 
cept » . 


ACCI  ACCI                         53 

vinum  Mataurense)  —  Perf.  pass,  part.:  a. 

Synopsis  of  arrangement.  very  freq.  in  formula  h  •  a  ■  i  •  r  •  =  ho- 

I.  Forms,  abbreviations  etc.     .  nore  acceplo  impeasam  remisit,  see  s.  v. 

II.  Use.      (A)     Absolutely,     opposed    to     dare.  A,   P-   8   col.  2    §   3;   aCCEp(/o),   IX   4456 

(B)  Literally,  of  taking  and  holding,  as  capere.  (ager    Amiterninus),    II    2016    (Sino-ilia 

(C)  Of  receiving  sums  of.  money.  (D)  Other  Barba),  II  2063  (Ilurco);  accepts)?  VI 
material  property,  including  slaves  (E)  Docu-  on^"7  iv>  (  »  o,>  r>-.\  '  ,\ 
ments.  lists,  accounts  etc.  (F)  Persons,  exclu-  fl67  (Rome>  ArDal^  80-81);  ACCEPx(a), 
sive  of  slaves  as  property.  (G)  Of  receiving  IX  5843  (Auximum);  accept(o),  II  2221 
information,  =  «  to  hear  »,  «  to  learn  ».  (Corduba),  2344  (Mellaria),  1940  (Barbe- 
(H)  Moral  advantages  or  displeasures  (I)  Spe-  Sllia?)  _  Fut  pags_  par(.  .  hCQ(ipieildo_ 
cial  uses  and  formulas  of  baptism,  death  etc.  A,       \    ttT  000  /d            L^                ,•       ?     x 

v  rum),  VI  332  (Rome,  2nd);  acci p(iendos), 

I.  Forms,  abbreviations,  etc.     "With  XIV  3602  (Tibur)  —  accipere  is  regii- 

one  C:  acipe,  X  876  (Pompeii),  V  4376  larly  followed  by  ab;  ab  omitted.  IV  3340 

(Biixia);  acipiant,  I  199  1.  26  =  V  7749  no.    138    (Pompeii,   wax   tablet):   accepi 

(Seatent.    Mimic,   Genua,    B.    C.    117);  P.  Terentio  Pri.vio  (tot);  followed  by  de, 

acepi,  VI  5817,  22102    (Rome);  acepit,  III  p.  937  (Dacia,  wax  tablet,  139);  ac- 

V   894   (Aquileia),    XIII    515    (Lactora,  cepit  de  (Mo);  with  ex,  I  205  I  43  (Lex 

241),  518  (ibid.,    where  ace   -pit),  VIII  Rubria,  B.  C.  49). 

21038  (Caesarea) ;  acepise,  IV  3340  no.  33  TT    ,-r 
(Pompeii,  wax-tablet);  acepisse,  ib.  no.  45 

(ibid.);  aciptvm  (sic),  XI  3078  (Falerii);  (A)  Used  absolutely,  opposed  to  dare. 

aceptv  (sic,  ace),  VIII  19525  (Cirta,  a  VI  30103  (Rome) :  dedervnt,  accepervnt  ; 

favotio)—  ad- CE- pit,  1114221  =  10934  III  7124  =  6066  (Ephesus):  dandi  avt 

(Savaria,  f)  —  accipei,  I  202  II  29  (Lex  accipiendi;  X  1397  (Nola):    beativs  est 

Cornel,    de   XX   Quaest.,   81   B.  C.)  —  dare  qvam  accipere.  Add.  IV  1246  (Pom- 

accipivn,  Rossi  319   (Rome,  f,  381)  —  peii.  dipinto):  accipe. 

accepient  fut.,  V  6731  (Vercellae.  f)  —  (B)  Literally,  of  taking  and  holding,  as 

acceperent,  Eph.   Epigr.  V  329  (Civitas  capere  etc.  VI  2067  (Rome,  Aroal,  90): 

Goritana) — ■  accipiendvs,  ace.  plur.  masc,  libellis  acceptis,   cenatoria  alba  acc(e- 

XIV    4250   (Tibur)  —  acci  pet,  perf.    or  pervnt),   sportvlas    accep(ervnt),  rosanv 

fut.,  V   8122  (Source   doubtful,  a   silver  solvt(am)  acc(epervnt);VI  2104  (Rome, 

vase  now  in  Turin,  A.  D.  234)  —  accpet,  Arval,  218):  vngventa  et  coronas  ac- 

perf.,  XIII  100041  (Bonn,  Amphora)  —  cepervnt,  sportvlas  acceper(vnt),  prae- 

Abbreviations :  Imperf.  accipieb(«m/),  XI  textas  acceper(vnt).  lvnvemvlia  cvm  ra- 

3772  a  (Careiae,  1st).  —  Fut.  Acc(ipiel),  pinis  accepervnt,  libellis  acceptis;  X  659 

VIII  2557  (Castra  Lambaes.,   203);  ac-  (Salernum):   calicem  ...  accipere;    XIV 

cip(iet),  V  952  (Aquileia)  —  Perf.   a(c-  3676  (Tibur):   accipiet   aqv(am);    XIII 

cepit),    A(cceperuat),    see   s.   v.    A,   p.    8  2104  (Lugudunum) :  cvm  domvs  accipiet 

col.  2  §  3;  Ac(cepif),  VI  10225  (Rome):  saxea   corpvs;  VI  6319  (Rome):  accipe 

Acc(epit)     painted    on    amphorae,    XV  (iltius)  ossa  ;   Rev.  Arch.  (1902)  p.  348 

3717,    3718,    3950.    3957,   4151,   4232,  no.  57  (Hadrumetum.  devotio):  non  ce- 

4273,  4286,  4429,4430  (Rome);  acc(^-  bvm  (sic),  non  escam  accipere  possit. 

perufif),    VI    2o67    (Rome.    Aroal,  90);  (G)  Of  receiving  sums  of  money  etc.  I 

accep^V).  VI  27034  (Rome,  1st).  XV  4280,  198  LVUI  ( Lex  Repetuad.,  123-2B   C.) : 

4330  (Rome,  painted  on  amphorae);  ac-  qvaestor  accipito  (sc.  peewtiam) ;  I  199 

CEPER(<?r^),  VI  2067  (Rome.  Aroal,  90);  1.  26  =  V  7749  (Genua,  Sen/eat.  M/auc, 

acceper(hiiI),    VI    2104    (Rome,    Aroal,  B.  0.  117):  Q_yo  setivs  eam  peqvniam  (sic) 

218);  acp.  (=  accepi/,?).  XV  3954,  3955,  acipiant  (sic);  I  200  LXXIV  (Lex  Agra- 

4436,  4472,  4476  (Rome,  painted  on  am-  ria,  111  B.  0):   ter  tanti  i  n]vito  eo 

phorae);  accp.  (=  idem),  XV  3977-3980  qvei  dabit  accipito;  I  205  I  8  (Lex  Ru- 

(ibid.);  act.  (=  idem?),  XVr  3706,  3716,  bria,  B.  C.  49):  restipvlarei  satisve  ac- 

3721,  3885,  3951,  4229,  4424  (ibid.)  —  cipere;  ibid  I  43  (ibid.):  q_vod  ex  ieis  ... 

Imperf.  subj.  acciper(^),  XI  6071  (Ur-  accipietvr;  II  1423  (Sabora.  78):  vecti- 


1                       ACCI  ACCI 

LIA    QVAE    AB    DIVO    AVc(vSTO)  ACCEPISSE  TAS    ACCIPIET;   M\      l  1)6    (Ostia)  :    IS    AVTEM 

dicitis;  XIV  875  (Ostia) :  cvm  accepisset  q_vi   detvlerit  accipere  debebit  svm(mae) 

pvblic(vm)  lvcar  remisit;  XIV  2795  (6a-  s(vpra)  s(criptae)  qvartas ;  X  6706  (An- 

bii,  140):  pi  cvniam  accipi  ;  Res  Gesl.divi  tiiim,   167);  delator  accipi[et  q_vartas]; 

Aug,  o.    I   I.  20:  avkvm  non  accepi;  X  VIII  2557  (Castra  Lambaes.,  203):  ac- 

111  1 1'i'trlia):  vsvRAS  qvas  .. .  acceperint;  c(ipiet)  viaticvm ;  VI  8705  (Rome):  {ilia) 

X  876  (Pompeii):  lvcrv  (sic)  acipe  (sic)]  accepit  portionem;  II  6278  1.  46  (S.  C. 

11  2959  (Pom paelo,  1 1 '. > ) :  Q_y i  cavtioni-  Ilalicense) :  qj/artam   portionem    liber, 

BVS    ACCIPIENDIS   DESVNT  aU(l   NON   ACCEPTA-  OJ/I  NTAM  SERVVS  ACCIPIATJ  VI  1  7  1  1  (  LlOlTie)  I 

RVM    CAVTIONVM   PERICVLVM  ;    II    1174  (HlS-  PERINDE    A     POSSESSORE     SVSCIPIANT     ADQ_VE 

palis):    inaliment[orvm  (sic)  ampuatio-  (sic)  accipere  svnt  soliti.  —  Esp.  freq. 

nem]  accipiant    pveri    ingenvi    hs.  (tot.)  in  wax  sale-tablets  of  Pompeii  and  Dacia: 

nvmmos  etc.;  V]   13142  (Rome):  donvm  [n]vmeratam  dixit  se  [a  Jccepisse  ...  ab 

accepervnt  ex  donahone;  XI  4815  (Spo-  (illo),  IV  3340  no.  1  (Pompeii,  15);  nv- 

letiiim):  ex  qvorvm  reditv  ...  mvnicipes  meratos  accepisse  dixit  . . .  ab  (illo),  ibid. 

praesentes  acciperent  aeris  octonos;  X  no.  5  (Pompeii);  nvmeratos  accepisse  se 

6328  (Tarracina):  ita   vt   semper  c  [sc.  dixervnt,  ibid.  no.  48  (Pompeii);  qj/em 

sestertios~\  pveri.  c  [sc.  sesterlios~\  pvellae  ad  modvm  volvi,  ab  eo  accepi,  ibid.  no.  6 

per   svccessiones    accipiant  ;    VI    30884  (Pompeii);  scripsi  me  accepisse  ab    (illo 

(Rome,  333):  n(vmos)  cxx  accepervnt  a  tantum),  ibid.  no.  6,  21,  33,  45,  138,  139, 

senatore;  VI  34623  (Rome):  q_vi  dona-  141-146,  150,  151   (Pompeii),  VI  10233 

tionem  acceperit;  III  14195"  (Ephesus):  (Rome.  211);    scripsi    evm   accepisse    ab 

vt  ex  vsvris  paedonomi  et  paedevte  (sic)  (illo  tantum),    ibid.    no.    7,    17,    27,    30 

omnib(vs)    ann(is)    convintic(ivm)    (sic)  (Pompeii) ;  scripsi  eam  accepisse  ab  (illo 

accipiant;  V1I1  12422  (Gor):  sportvlas  tantum),  ibid.  no.  23,  24,40  (Pompeii); 

accepervnt;  VIII  14590  (Simitthus):  sola  accepi    P.    Terentio    Prim[o]    (tantum), 

(denariorum)  tria  milia  a  fisco  accepta  ibid.  no.  138  (Pompeii);   mvtvos   nvme- 

svnt ;  XI  6071   (Urvinum   Mataurense) :  ratos  accepisse  ...  dixit,  III  935  (Dacia, 

sportvlas  acciper(ent);  VIII  1641  (Sicca  162) ;  [mercede]m  per  [teJmpora  accipere 

Veneria):  accipiant  singvli    pveri    (tan-  debebit,  III  p.  948  (Dacia,  164);  accepit 

turn);   VIII   2532    (Castra    Lambaesit.) :  (denarios)  viginti  QyiNQ_y[E],  III  p.  949 

(tantum)    accitite;    VIII    2554    (ibid.):  (Dacia);  pretivm  ...  accepisse  et  habere 

accipiat  ...  accipiant  (tantum);  IV  2379  se  dixit,  III  p.  941  (Dacia.  142);  dixit 

(Pompeii,  graffito)'.  Romanvs  accepit  hs.  se  accepisse  et  accepit  a  (tali).  III  p.  949 

(tot);  VI  1527  (Rome,  Laudalio  Tariae,  (Dacia.  167);  accepi  (denarios  tot),  III 

B.C.):  omne  tvvm  patrimonivm  acceptvm  p.  953  (ibid.). 

ab  parentibvs;   VI  1711    (Rome):   acci-  (D)  Of  receiving  other  material  property, 

pere  ...  per  modivm  vnvm  nvmmos  (tot);  including  slaves.     II  1964  LX  (Lex  Ma- 

V  8122  (?  a  silver  vase,  A.  D.  234,  now  tacit.,  81-84):  isqve  ab  us  praedes  prae- 
at  Turin):  accipet  (sic.  perf.  or  fut.)  (tan-  diaqve  sine  d(olo)  m(alo)  accipito,  and 
turn);  IX   2350  (Allifae):  acceptis  a  re  ib.  LXIU:   Q_[vi]  praedes    accepti   hnt 

p(vBLICa)  (tOt)  [m](iLIHVS)  n(vmMVm).;  Eph.  ...    QVlQ_yE    praedivm   cognitores  accepti 

Epigr.  IX   p.  1  tab.   (Tarentum):    isq_ve  sint,  and   ib.    LXIV:    q_vaeq_ve    praedia 

IIII     VIR    Q_VOI      ITA     PRAES     DABITVR     AC[cjl-  ACCEPTA     SVNT,      ERVNT,     aild     ib.      LXVII: 

pito  ;  XI  1147  (Veleia,  2nd):   pveri   pvel-  '  decvrioni[b]vs    conscriptisve    cvive    de 

LAEQVE      ALIMENTA      ACCIPIANT;      XI      5395  HIS     ACCIPIENDIS     COG.NOSCENDIS     ...     NEGO- 

(Asisium) :    aliment(vm)    accipivnt  ;    XI  tivm  datvm  erit;    VIII   10U041    (Bonna, 

5956  (Pitinum  Mergens):  alimenta  acci-  amphora) :  (amphoram)  accpet  (sic)  Eros, 

pivnt;  VIII  17896  (Thamugadi,  4th):  li-  [N.  B.  cf.  the  amphorae  of  Rome,  with 

bellensis  ...    pretivm    debebit   accipere;  inscription  painted,  probabl3r  signiriyng  «<?- 

XIV  2852  (Praeneste,  136):  accipi  dona;  cepit  (/lie),  i.  e.  «  received  in  good  condi- 

V  952  (Aquileia):  delator  q_vart(as)  ac-  tion  and  registered  in  the  lists»,  abbre- 
cip(iet);  XIV  850  (Ostia):  delator  qvar-  viated  acc,  accep.,  acp.,  accp.,  act.     Cf. 


ACCI 


ACCI 


55 


above  I  s.  v.  Perf.  for  citations,  and  XV2 
p.  563].     VI  948  (Rome,  1st):  pleps  (tie) 

VRBANA     Q_VAE    FRVMENTVM     PVBLICVM     ACCI- 

pit;  VI  10224  (Rome):  frvmentvm  ac- 
cepit  ;  VI  10225  (Rome):  frv(mentvm) 
ac(cepit)  ;  VI  10026-7  (Rome) :  frvmen- 
tvm pvblicvm  accepit;  R.  G.  divi  Aug., 
cap.  15.    1.  21:    plebei  (sic),    qvae    tvm 

FRVMENTVM     PVBLICVM     ACCIPIEBa[  t].     DEDI  ; 

XII  3179  (Nemausus,  1st):  accepit  frv- 
menti  m(odios)  (quinquagenos) ;  VI  10028 
(Rome):  accepit  congiarivm;  R.  G.  divi 
Aug.  cap.  15,  1.  18:  accepervnt  id  trivm- 
phale  congiarivm;  IX  2088  (Aesernia) : 
acceptis  colvmnis  et  tegvlis  a  re  pv- 
blica;  VI  7006  (Rome):  hoc  monimen- 
tvm  (sic) . . .  accepervnt  ;  II  2030  (Osqua) : 
accepta  exedra  ab  ordine;  XIV  1020 
(Ostia) :  accepit  ab  (Mo)  colv(mbaria)  ii, 
ol(las)  hi;  XIV  1106  (Ostia):  accepit 
perpetvo  ab  (ilia)  colvmbarivm  vnvm, 
ollas  ii  ;  VIII  5498  =  18809  (Aquae  Thi- 
bilitanae):  sede(m)  accepit;  III  p.  1968 
(Rome)  :  qj/os  agros  a  me  accepe- 
rint.  —  Very  freq.  of  locvs  (sepultu- 
rae,  statuae,  etc.),  VI  2059  =  32363 
(Rome,  Arval,  1st):  (locum)  acceptvm  ab 
(Mo);  VI  27034  (Rome,  1st):  locvm  et 
ollas  dvas  accep(it)  ab  (Mo);  VI  29335 
(Rome,  143):  locvs  ...  acceptvs  k(alen- 
dis)  Aprilibvs;  II  4265  (Tarraco) :  locvm 
acceptvm  a  re  pvbl(ica)  ;  II  5063  (Singi- 
lia) :  locvm  acceperam ;  XIV  1472  (Ostia) : 
accepit  locvm  ab  (Mo);  VIII  8937  (Sal- 
dae,  197):  l(oco)  ab  or(dine)  sanc(tis- 
simo)  accepto;  and  in  this  formula  freq., 
as  loco  accepto,  VI  16456  (Rome);  XI 
3614  (Caere,  2nd);  III  1947  (Salonae,  54); 
II  5512  (Iliberris.) —  accepto  loco,  VI 
2447  (Rome);  II  3249  (Baesucci).  3378 
(Mentesa),  1481  (Astigi).  1685  (Tucci), 
1942  (Barbesula),  1277  (Siarum),  1341 
(Saepo),  1378  (Carmo).  1923  (Iptuci).  — 
Formula  mancipio  accipere:  VI  36245 
(Rome):  hvivs  monvment(i)  part(em)  di- 
m(idiam)  emit  et  mancip(io)  accepit;  VI 
6185  (Rome):  manc(ipio)  act.  [sic  =  ac- 
cepit?) ollarvm  ii  ;  VI  10231  (Rome); 
mancipio  accepervnt;  VI  10240  (Rome): 

HOC     MONVMENTVM      ..     (Me)     ..     MANCIPIO 

accepit;  VI  10241  (Rome):  ollaria  n(v- 

MERO)      IMI,      CINERARIA      n(vmERO)     IIII 


(Me) 


mancipio    accepit;    IV    3340 


no  155  (Pompeii,  wax-tablet):  mancipio 
accepit  de  (Ma);  III  p.  937  (Dacia.  wax- 
tablet.    189):    PVELLAM    ...    EMIT    MANCIPIO- 

q_ve  accepit  de  (?llo);  III  p.  941  (ibid., 

142):    EMIT  MANCIPIOQVE  ACCEPIT    PVERVM  J 

III  p.  947  (Ibid.,   159):  emit  mancipio- 

Q_VE    ACCEPIT    DOMVS   PARTEM   DIMIDIAM  ;    III 

p.  959  (lb  d.,  160):  emit  mancipioqve 
accepit  mvlierem;  II  5042  (Baetica):  ho- 

MINEM     ...    MANCIPIO    ACCEPIT    AB    (lllo). 

(E)  Of  receiving  documents,  lists,  ac- 
counts etc.  I  197  1.  21  (Lex  Bantiae, 
B.  C.  133,  118):  clvaestorqj/e  ea  No- 
mina accipito;  I  206  1.  148  (Lex  Iulia 
Munic,  B.  C.  45):  rationem  pecvniae  ... 
accipito;  ibid.  1.  154:  libros  censvs  . . . 
accipito;  VI  11034  (Rome,  B.  C.  6): 
rationes  accepervnt;  VIII  10500  (Thys- 
drus) :  proc(vrator)  Avg(vsti)  ad  censvs 
accipiendos;  XIV  2925  (Praeneste,  2nd): 

PROPR^AETORE]     PROV1NCIAE     A  Q_VITANi[ae] 

c[e]nsv[vm]  accipiendorvm;  XIII  1680 
(Ara  Romae  et  Aug.,  2nd):  eq_(ves)  R(o- 
manvs)  A  censibvs  accipiendis  ;  XII  671 
(Arelate) :  [ad  censvs]  accipiendos;  VI 
332  (Rome.  2nd):  leg(atvs)  Avg(vsti)  cen- 
sibvs) acc(ipiendis)  ;  VI  1463  (Rome) :  at 
(sic)  censvs  accipi[en]dos  ;  III  3925  (Ne- 
viodunum,  2nd):  ad  c[ensvs  a]cc[ipien- 
dos];  XI  6011  (Sestinnm,  1st):  [censvm] 
accepit;  XIV  3602  (Tibur) :  [leg(atvs) 
a]d  cens(vs)  accip(iendos);  XIV  4250 
(Tibur) :  procvratori  Avg(vsti)  ad  acci- 
piendvs  (sic)  censvs. 

(F)  Of  receiving  persons,  exclusive  of 
slaves  as  property.  I  202  II  28  (Lex 
Cornel,  de  XX  QuaesL,  81  B.  C):  qvae- 
stor(es)  ab  eis  vicarios  accipivnto;  ib. 
II  29:  vicarios  accipei  (sic);  R.  G.  divi 
Aug.  cap.  33,  1.  9 :  a  me  gentes  Partho- 

RVM     ET     MeDORv[m]    ...     REGES      PET[  l]TOS 

accepervnt;  XIV  3608  (Tibur.  1st):  opsi- 
des  (sic)  accepit  ;  X  4725  (ager  Falernus) : 

PATRONVS  FILIOS  PRIMOS  IN  ORDINE,  NEPO- 
TES    DIEM    MAG  STRATV^  S    SVI   OPPERIENTES  ?] 

accepisti;  VI  22102  (Rome):  vere  cho- 
ronam  (sic)  te  acepi  (sic);  III  1420621 
(Macedonia):  a  popvlo  acceptvs,  item  a 
dibvs  (sic)  ereptvs.  Cf.  XIV  39 1 1  (Aquae 
Albulae):ET  celer  accepto  [sc.  sessore~\ 
cvrrere  coepit  ecvs  ;  VI  1080  (Rome): 
[hic  locvs  est]  Vrbis  qvi  nymphas  ac- 
cipit   omnes. 


56 


ACCI 


ACCI 


Of  receiving  information;  full  eipres- 
i.  auribut  or  mente  accipere.  Imt  gt-ne- 

rally  accipere  alone:  -  to  hear  - .  -  in 
Irani  -.     VI  l.vj;  i  Rome,  Laud.  Tur 

H.     C):     Q_>A    MENTE     ISTA     ACC    EPERIS]    ... 

COMPERTVM    HABEO;     Xlll     ;>1<>2    |V|duiM>- 

I!     PLVRA    ...    VELIM    ACCIP  AS    LIBEN- 

nj;  VI  25427  (Home):  accipiat  pav- 

CIS.  NE  SIT   MOKA   LONGIOR  AEQ_VO  :   VI    1  783 

(Rome,  -4:11):  accipe  alivd:  XIII  1655 
(Segnsiavi,  498):  accipe  qvi  lacrmis  (sic) 
perfvndis;  ['  p.  2."»7  (Fasti  Polemii  Sil- 

?'//):  LVNA  .  ..  DE  Q_VA  MENSES  DICTOS  AC- 
CEPIMVS. 

(H)  Of  receiving  moral   advantages  or 
displeasun 

(1 )  Advantages,  privileges,  honors,  ho- 
norable discharge,  etc.  VIII  792  (Oivitas 
Araditana,  82):  commodis  acceptis  ;  VI 
10154  (Rome):  qvod  omnes  xystici  gra- 
tanter  accepervnt;    VI  158(30  (Rome): 

QVORVM    BENIGNITATE    ET     PIETATE     HEORVM 

(sic)  accepta;  Rossi  319  (Rome,  f,  381): 

[QVOD    MVLTI     CVPIv]n   (sic)  ET    RARI    ACCI- 

pivn  (sic);   III    6287    (Dacia,    a   mold): 

AC  •  CIPIO    AN      NV    NO  •  VV  •  M    FELICE  (sic)  \ 

X  478  (Paestum):  qvem  (sc. palronatum) 

si  accipere  fverit  dignatvs;  XIII  4325 
(Narbo).  II  512-521  (Lactora,  241):  tavri- 

BOLIVM  Or  TAVROPOLIVM  (sic)  ACCEPIT,  ACE- 
PIT,  accepervnt  ;  VI  3584  I  Rome) :  ordi- 
nem  accepit  in  leg(ione);  III  1480  (Sar- 
mizegetusa) :  ordine(m)  accepit;  VI  1585 
(Rome,  321):  si  avctoritatem  vestram 
acceperit;  I  205  I  48  {Lex  Rubria, 
ca.  49  B.  C):  iei  qvos  inter  id  ivdicivm 
accipietvr  ;  VI  1696  (Rome.  4th) :  [vt]  . . . 
aeternvm  robvr  acciperent;  VIII  2756 
(Lambaesis) : MAR.IT1  nomen  accepit;  VIII 
9159  =  9170  =  20808   (Auzia,  305): 

ACCIPIANT   CVNCTI   VESTROS    ORNASSE    PAREN- 

tes;    V    894   (Aquileia):    militavit   an- 

(nIS)    XX,    ACEPIT    (stc)    MI5IONEM    (sic)\  VI 

715  (Rome.  158):  accepta  missione  ho- 
nesta;  IX  5843  (Auximum):  accept(a) 
onesta  (sic)  mission(e)  ex  coho(rte)  xiii 
Vrba(naj;  VIII  2 1038  (Oaesarea):  m:sio- 
ne(m)  acepit  (sic)  pro  meritis  svis;  VI 
9632  (Rome):  libertatis  vbe  (sic)  lvcem 
acceperis;  XII  2584  (Narlionensis,  527) : 
redimtionem  (sic)  a  dnmo.  (sic  =  Do- 
mino)   GVDOMARO    REGE    ACCEPERVNT;     XII 

1783  (Narbonensis,  2nd ) :  petentis  excv- 


sationem  acc[epit];  X  1 12  (Petelia,  2nd): 
honor(em)    avg(vstalifatis)   ...   ACCIPERE 

mervit;  II  2020  (Singilia  Barba),  2116 

(Urgavn), 335]  (Tarraconensis), 4202  (Tar- 

i.  Eph.  Epigr.  IX  p.  86  no.  233  (Ipsca): 

HONORED     ACCEPIT,     IMPENSAM     REMISIT  ;     XI 

6190  (Ostra):  honore  accepto.  ...  epv- 
lvm  dedit;  II  1971  (Malaca):  honore 
accepto,  conlationew  reddidit;  XI  5635 
(Camerinum):  honor[e]  accepto,  q_vot 
contvler(ant)  remisit  ;  V  5658  (ager  Me- 
diolanensis):  honore  accepto.  impend(ivm) 
remiser(vnt);  II  1130  (Italica),  1940 
(Barbesula):  honore  accepto,  d(e)  s(va) 
p(ecvnia)  posvervnt.  The  formula  ho- 
nore   ACCEPTO,    IMPENSAM    REMISIT     is    Vei'V 

freq.,  variously  abbreviated,  esp.  in  Spain, 
(cf.  h.  a.  i.  r.  s.  v.  A  supra  p.  8  col.  2 
§  3),  as  IX  4456  (ager  Amiterninus);  II 
1186  (Hispalis),  1520  (Ipagrum),  1572 
(Ipsca),  1611  (Igabrum),  1954,  1958  (Car- 
tima),  2011  (XTescana),  2016,  2018  (Sin- 
gilia  Barba),  2063  (Ilurco),  2042  (Anti- 
caria),  2099  (Cisimbrium),  2221,  2265, 
5524  (Corduba),  2344-2346  (Mellaria), 
3251  (Baesucci.  1st).  3396  (Accis),  5409 
(Lacilbula);  —  accepto  honore,  IX  3160 
(Cortiuium). 

(2)  Sorrow  and  displeasure.  VI  32031 
(Rome):  qvamvis  lvctificvm  fratris  ta- 
men  accipe  carmen;  X  4787  (Teanum 
Sidicinum) :  cvivs  dolorem  accepit  alivt 
(sic)  nvllvm  nisi  mortis  eivs;  VI  25022 
(Rome):  nvllvm  dolorem  accepi  tvi  nisi 
qvod  fatalem  diem  celeriter  peregisti  ; 
VI  24243  (Rome) :  de  qva  nvllvm  dolo- 
rem nisi  acerbissimae  mortis  acceperat  ; 
XIV  3977  (Momentum):  acerbitate  ac- 
cepta; V  4376  (Brixia):  acipe  (sic)  nvnc, 
frater.  svpremi  mvnvs  honoris;  VI  18086 
(Rome):  ivvenes  de  svbito  accepervnt 
svi  lvctv(m)  parentes;  VI  23472  (Rome): 
nvnc  lacrimas  accipe  pro  meritis;  VI 
5662  (Rome):  a  qva  accepit  inivriam 
nvllam;  IX  2438  (Saepiuum,  168):  iniv- 
ria(m)  se  accipere. 

(I)  Special  uses  of  baptism,  death  etc. 
(esp.  in  Chr.  inscrr.).  V  6731  (Vercel- 
lae.  f) :  venerabile  mvnvs  accepient  (sic) ; 
X  5920  (Anagnia):  accipite  hanc  animam 
nvmeroqve  avgete  sacr[ato];  VI  5817 
( Rome) :  lvmen  qvod  accepi  reddidi  ;  XIII 
2372  (Lugudunuai,  506):  accepit  melior 


ACCI 


ACCV 


57 


tvm  sine  fine  dies;  III  4221  =  10934 
(Savaria,  -j-):  re  •  qvi  em  ad  •  ce  •  pit  in 
Deo  (sic)]  VIII  8625  (Sitifis,  +):  salv- 

TEM  ACCIPIAM   ET   NOMEN    DOMINI     INVOCABO 

(=  Psalm.  115,  13);  XIII  905  (Burdi- 
gala,  7th?):  accepit  transitvm  svv(m) 
=    «  died  »  ;  V  1720  (Aquileia,  f ) :  qvo- 

RVM     ISPIRITVS     (sic)     [CVM     SANCTIS]     AC- 

ceptvs  est;  V  1686  (ibid.):  qvae  est  ac- 
cepta  ad  spirita  sancta  (sic);  Rossi  678 
(Rome,  -j-):  accepta  apvd  Devm;  VIII 
21549  (Mauretania  Caesariensis,  f):  ac- 
ceptvs  est  =  «died»;  VIII  9733  (Tia- 
ret,  f,  471),  20410  (Sitifis,  +):  accepta 
est  =  .  died »;  Bull.  Arch.  Or.  IX  (1903) 
p.  49  (Rome,  f):  accepta  Dei  gratia 
=  «baptism»;  ibid.  p.  276  and  p.  277 
(ibid.) :  accepit  absolutely,  (without  gra- 
tiam)  =  «  was  baptised  » ;  XII  590  (Aquae 
Sextiae,  f ,  5th  or  6th) :  post  acceptam  pae- 
nitcntiaiw  migravit  ad  Dominvm;  Hiibn. 
Hisp.  33  (Emerita,  578),  43  (Metellinum, 
585) :  accepta  poenitentia,  reqvievit  in 
pace;  ibid.  54  (Oliva,  662):  accepta  pe- 

NITENTIA    (sic),    QVIEVI    IN    PACE. 

ACCIS.  [In  inscrr.  never  Accf\.  A 
Roman  colonia  of  southern  HispaniaTarra- 
conensis,  between  Iliberris  and  Basti,  in 
the  territory  of  the  Bastitani;  now  Guadix. 
II  3393  (Accis,  3d):  col(onia)  'Ivli(a) 
Gem(ella)  Accis;  3394  (ibid.):  col.  Ivl.G. 
Accis;  3391  (ibid.,  2nd):  col.  Ivl.  Gem. 
Accis;  3392  (ibid.):  colon(ia)  Accis. 

ACCITANVS.  Of  Accis,  q.  v.  II  1692 
(Tucci):  (ilia)  ...  Accitana;  Hiibn.  Hisp. 
115  (Iliberris,  577):  a  s(an)c(t)o  Pavlo 
Accitano  pont(i)f(i)c(e). 

ACCLAMO.  See  ADCLAMO. 

ACCLINIS.  See  ADCLINIS. 

ACCOMODATOR.  In  some  trade  or 
profession,  sense  uncertain.  VI  9105 
(Rome) :  Herma  aCcomodator. 

ACCOMMODO,  -ARE.  «  To  adapt  » , 
«  make  fit  for  » ;  hence  also  « to  give  what 
is  fitting».  Arch.  Journ.  (1893)  p.  303 
=  Rev.  Arch.  (1893)  p.  398  no.  123 
=  Carm.  Lat.  1597   (Carlisle,  Eugland, 

4th):    QVEMADMODVM  ACCOMMODATAM  FATIS 

animam  revocavit;  X  1275  (Nola):  et  vt 

MERETVR  ANIMA,  LACRIMAM  ACCOMODA  (sic)  ', 

VI  1343    (Rome,  2nd),    frgmt.,   accomo- 

DATA    (SIC)    GERVNT    [.  .  .]]. 

j 
Thes.  linguae  lat.  ept  r. 


ACCOMMODVS.  «Adapted»,  «suita- 
ble » .  Ill  352  =  7000  (Orcistus,  4th), 
corrected  reading:  mansio  [e]a  [m]e[di]a- 

LIS    ADQVE    (sic)    ACCOMMODA. 

ACCORVS,  (ACORVS).  A  Celtic  god 
or  genius.  XII  5783  (Aquae  Sextiae): 
Ac  •  co  •  ro  (sic) ;  XII  5798  (ager  Arela- 
tensis):  cenio  (sic)  Acoro. 

ACCRESCO.  See  ADCRESCO. 

*  ACCVBITARIS.  « For  a  sofa  or  couch  a . 
(Cf.  ACCVBITVM).  Edict.  Dioclet.  19. 
23  (=  III  p.  836,  top) :  xamqc,  axxovfii- 
TiiQig  uorog  Gxsna^wv  zov  ccxxovfinov. 

ACCVBITOR.  «That  sitteth  beside». 
Rossi  II  p.  258  note  3-4  (Rome,  f):  apo- 
stole  S(an)c(t)e  Iohannes  accvbitor- 
q_(ve)  D(e)i. 

ACCVBITOR1VM.  «A  sepulchre» .  VIII 
9586  (Caesarea,  f) :    in  memoria   eorvm 

QJ/ORVM  CORPORA   IN   ACCVBITORIO    HOC    SE- 

pvlta  svnt.     [Cf.  below,  ADCVMBITO- 
RIVM.] 

ACCVBITVM.  «  A  couch  or  sofa  »,  «  a 
bench  ».  Edict.  Dioclet.  19,  23  cited 
above  s.  v.  accvbitaris;  III  4441  (Car- 
nuutum,  211)  porticvm  cvm  accvbito; 
III  7960  (Sarmizegetusa) :  pictvram  por- 
ticvs  et  accvbitvm;  Rossi,  Roma  Sott.  I 
p.  172  (Rome,  f,  graffito):  in  ipso  ac- 
cvbito EGO  INDIGNVS  PARENTVM  MEORVM 
NOMINA    SCRIPSI. 

ACCVBO.  See  ADCVBO. 

*  ACCVMBANTIA  =  ?  VI  18866 
(Rome):  ex  ivso  (sic)  hoc  locvm  accvm- 

BANTIA    FECERVNT. 

ACCVMBITORIVM.  See  ADCVMBI- 
TORIVM 

ACCVMBO,  -ERE.  «  To  recline  »  on  a 
couch.    VI  25531  (Rome):  hic  accvmben- 

TEM    SCVLPI     GENIALITER    ARTE    SE    IVSSIT. 

ACCVMVLO,  -ARE.  «  To  increase  ». 
I  38  =  VI    1293   (Rome,   2nd   B.   C): 

VIRTVTES    GENERIS    MEEIS     MORIBVS    ACCVMV- 

lavi  ;  XI  1354  (Luna,  255):  et  dignitate 

ACCVMVLATVS   ET  HONORE  FASCIVM   REPLETVS. 

ACCVRO,  -ARE.  See  ADCVRO. 

ACCVSATIO.  «Accusation  ».  V  2781 
(Patavium,  323):  si  ...  accvsationem 
svam  non  potverit  conprovare  (sic) ;  III 
12043  (Lyttus,  4th)  :  si  accvsationem 
(sv)am  non  potverit  conprobare;  ibid.: 
\_...~\  accvsationes  [...],  and  ad  accv- 
sationem accessisse;    XIII   3162  (Vidu- 

8 


58 


ACCV 


ACER 


case       -  (8):  accvssationem  (sic)   insti- 

TVERE. 

accvsator.  -  Accuser  -.  II  5439 
III    l.  1.  27  Bq.  [Lea  Ursonensis,   l  I  B. 

O-    ISQVE   II    VIR   IN   S!NGVl.OS  ACCVSATORES 

...  accvsandi  pote5t(atem)  facito;  ...  SI 

QVIS    ACCVSATOR     DE     SVO     TEMPORE    ALTlil 

concesserit;  ...  q_vot  moras  omnino 
omnib(vs)  accvsatorib(vs)  in    sing(vlas) 

ACTIONES  DICENDI  POTEST(  ATF.m)  FIERI   OPOR- 

tebit;  III  12043  (Lyttus,  4th):  vt  accv- 
sator QVIDEM  NON  OMNI.MODO  DE  IVDICIO 
REPELLATVR. 

ACCVSO,  -ARE.  ■ To  accuse  - .  I  206, 
1.    120  (Lex  Mia    Miotic,  45  B.  C): 

QVEMVE  .  .  .  ACCVSSASSE  (sic)  FECISSEVE 
QVOD   IVDICATV.W   EST.   ERIT  ;   II    5439    III   4, 

1.  28  (Lex   Ursoaeasis.  44  B.  C):  isqve 

II     VIR...   ACCVSANDI    POTEST(aTEm)   FACFTO  \ 

V  2781  (Patavium.  4th i  and  III  12043 
(Lvttus.  4th):  qvi  dominos  vel  patronos 

ACCVSARE  AVT  DEFERRE  TEMPTANT;  III   12043 

(Lyttus.  4th):  qvi  accvsantvr;  V  8742 
(Concordia):  accvs(atvs)  inferat  fisci  vi- 

RIBVS    AVRI     PONDO    VNAM     (sic). 

ACER.  ACRIS.  ACRE.  [Hy-form  acrvs, 
-a.  -VM,  Pais  384].  Of  persons.  ■  force- 
ful», «energetic».  XIV  3826  (Tibur): 
acri  homini  adqve  (sic)  alacri,  forti, 
fido  adqve  (sic)  venvsto.  Of  disease, 
■  severe  - .  Pais  384  (completing  V  8652) 
=  Carrn.  Lat.  629   (Iuliurn    Carnicum)  : 

INCIDI     FEBRIBVS     ACRIS     (sic,     fOl'     OCTibUS). 

Of  grief.  ■  bitter  -,  as  acerbvs  q.  v.  VI 
30119    (Rome):    lvctvmqve   viro    dedit 

ACREM. 

[ACERBIS.  See  ACERBVS.] 
ACERBITAS.  [ACERV1TAS.  Cf.  ACER- 
BVS. ACERVVS.]   «Bitterness-,  of  death. 

VI  33696  (Rome):  qvae  reliqvti  (sic 
=  reliquisti)  acerbitatem  svis;  VI  34271 
(Rome):  mater  et  pater  posvit  (sic.  sc. 
moi  i,ii)  sva  [a]cerbitate  ;  XIV 
3977  (Nomentum):  soror  et  mater,  acer- 
bitate  accepta,  fecervnt;  Rossi  81 6 (Rome, 
f,  4lh  or  5th) :  [parentes  miseri  fv]neris 
acervitate  (sic)  percvlsi  ;  V  7409  (Der- 
tona.  frgmt.):  acervitas  (sic). 

ACERBVS.  ACERVVS.  «Bitter».  Of 
death  and  related  ideas  only.  [Forms: 
acerws,  very  freq.  everywhere,  as :  VI 
7574.  10097,  20462,  Carra.  Lat.  1337. 
Rossi  1179.  Ihm.  Pamasi  Epigram.  Iu7 


ae);  XIV  1731  (Ostia);  XIV  3333 
(Praeneste);  X  664  (Salernum);  IX  1757 
(Bene?entum) ;  XI  6o8o  (Urvinum  Matau- 
rense); V  2013  (Opitergium);  III  6414 
(Dalmatia);  VIII  21585,  21590  (Maure- 
tania  Caes.)  —  acervissimvs,  X  1208 
(Abella)  —  acerdvs  (sic),  VI  22397 
(Rome)  —  Third  decl.  form  acerbis  (fern.), 
X  6078  (Urvinum  Mataurense) — Abbrev.: 
acerb.,  XI  5784  (Sentinum)]. 

Very  freq.  in  sepulcral  verse,  (only 
metaphorically). 

(A)  «Immature",  (as  «unripe»),  of 
persons.  VI  7574  (Rome):  sic  corpora 
nostra  avt  matvra  cadvnt,  avt  cito 
acerva  (sic)  rvvnt,  and  Carm.  Lat.  1542 
=  Notiz.  (1885)  p.  496  (Luca):  corpora 
nostra  avt  matvra  cadvnt  avt  cit(o) 
acerba  rvvnt  ;  VI  20462  (Rome) :  (Hit) 

SPIRITO  DVLCISS1MO,  DEFVNCTO  ACERVO  (sic)', 

IX  3948  (Alba  Fucens):  ivveni  acerbis- 
simo  ;  VIII  5001  (Thubursicum  Numid.) : 

IVVENI    PIO,    ACERBISSIMO   FLORE    IVVENTVTIS 

er[ep]to  ;  XIV  1 731  (Ostia) :  acervam  (sic) 
DlTIS  RAPVIT  infantem  domvs  j  VI  9150 
(Rome):  dvlcissim[Jvs],  acerbvs,  miser,  de 
s(a)ecv[lo  ce]ssit;  XI  6080  (Urvinum 
Mataurense) :  acerva  (sic)  a  matre  rapta 
es  vt  parvvlvs  acnvs  (sic);  VIII  21585 
(Mauritania  Caes.):  (ilia)  acerva  (sic) 
vicsit  anis  (lot)  (sic);  ib.  21590  (ib.): 
(ille)  acerws  vicsit  (sic)  annis  (tol) ; 
VIII  9084  (Auzia):  (illorum)  acerba  ae- 

TATE    DEFVNCTORVM. 

(B)  «  Bitter »,  in  sense  of  ■  unkind  », 
« cruel » .  XI  6078  (Urvinum  Mataurense) : 
nonleba(m)  (sic,  =  nolebam)  esse  acerbis 
(sic,  =  acerba)  at  (sic)  inferos,  qvae 
at  svperos  dvlcis  fvi;  VI  23551  =  X 
6620  (Rome,  not  Velitrae):  [cvi  nemo 
potvit  verbo  maledicere  acerbo  ;  VI  7872 
(Rome):  qvoi  nemo  potvit  verbis  (sic,  for 
verbo)  maledicere  acerbo;  Le  Blant  657 
(Rome,  442) :  qvos  vno  Lachesis  mersit 
acerba  die;  VI  25128  (Rome):  rapit  Di- 
tis  acerba  manvs;  VI  6189  (Rome):  (illos) 

ARCVLA    ACE^RBA    TENET]. 

(C)  Of  death,  fate,  funeral  etc.  «  Pre- 
mature-, «mournful».  Very  freq.  in 
sepulcral  verse.  Of  fvnvs.  [Cf.  Verg. 
Aea.  VI  429,  of  souls  of  infants:  abstv- 

LIT    ATRA    DIES    ET    FVNERE    MERSIT     ACERBO  J 

and  ibid.  XI  28:  Pallas  qvem  non  vir- 


ACER 


ACER 


59 


TVTIS  EGENTEM  ABSTVLIT  ATRA  DIES  ET  fv- 
nere mersit  acerbo.]  X  4728  (ager  Faler- 
nus):  (ille)  qvem  non  virtvtis  egentem 

ABSTVLIT  A  LVCE  ATRA  DIES  ET  FVNERE  MER- 
SIT acervo  (sic)',  XIV  3333  (Praeneste) : 

APSTVLIT    (sic)    ATRA    DIES    ET    ACERVO    (sic) 

fvnere  mersit;  III  141901  (Dorylaeum) : 
[_quein\  . . .  abstvlit  atra  di[es  et  a]cerbo 
fvnere  mersit;  V  6221  (Mediolanimn) : 
mors  illvm  mersit  fvnere  acerbo;  VI 
22397  (Rome):  fvnvs  acerdvm  (sic) ;  IX 
5012  (Cures) :  (ille)  fvnere  mersvs  acerbo; 

V  2013  (Opitergium):  (ille)  acervo  (sic) 
fvnere  lapsvs;  XI  5796  (Sentinum) :  hic 
Maxima    iacet    nvnc    Vidia    fvneri    (sic) 

ACERBO    RAPTA    PATRI     ET    MATRI  J     XI     3771 

(Careiae) :  qvam  Parcae  insontem  merse- 
rvnt  fvnere  acerbo;  VI  23818  (Rome): 
svbito  ante  ocvlos  fvnera  acerba  dedi  ; 

VI  9437  (Rome):  nomen  erat  pvero  Pa- 
gvs,  at  nvnt  (sic  —  nunc)  FVNVS  acer- 
bvm;    VI    10097    (Rome):    perlege!    sic 

NVMQVAM  (sic)   DOLEAS   PRO  FVNERE  ACERVO 

(sic) ;  V  5709  (ager  Mediolanensis) :  con- 

IVGES   HIC  POSITI   ACERBO  FVNERE  RAPTI  ;    XI 

1086  (Parma):  (illius)  fvneri  (sic)  acer- 
bissimo;  VI  35508  (Rome):  [hi]c  posvit, 
sed  fvnere  acerbo. 

Of  MORS.  (Very  freq.).  Exx. :  X  1208 
(Abella,  155):  acervissim[a]m  (sic)  mor- 
tem; X  1784  (Puteoli.  187):  in  matvra 
(sic)  et  acerba  morte  ;  X  4915  (Vena- 
frum) :  ego  morte  acerba  peri  (sic)  ; 
Bramb.    323    (Colonia    Agrippin.)  :    qvi 

MORTE    ACERBA    RAPTVS    EST;    X    5798    ( Ve~ 

rulae) :   q_vod  facere  fverat  gnatvm  par 

PARENTIBVS,    GENITORES     EIVS     ACERBA    MORS 

facere  impvlit;    VI    24659    (Rome):  me 

MORS  ACERBA  IMMATVRA  ABSTVLIT;  VI  26680 

(Rome) :  (q_)vis  non  exempli  doleatvr 
mortis  acerbae!;  XIII  2027  (Lugudu- 
num):  (illius)  acerbissima  morte  defvncti; 
VI  24243  (Rome) :  nvllvm  dolorem  nisi 
acerbissimae  mortis  eivs  acceperat;  Carm. 
Lat.  1337  =  Rossi  II  122,  12  (Rome,  f ) : 
nil  mors  detraxit  acerva  (sic) ;  IX  1757 
(Beneventum) :  (ille)  cvi  mors  acerva  (sic) 
cessit;  VI  14389  (Rome):  qvae  ace[rb]a 
morte  svblat[a  e]st  ;  VIII  2952  (Lam- 
baesis) :  qvae  sibi  morte  acerba  erepta 
est;  XI  5784  (Sentinum):  it  (sic)  mors 
acerb(a)  fecit  vt  face(ret)  mater  filio; 
XI  1209  (Veleia) :  post  t[en]er[o]s  ma- 


nes ET  ACERBAE  FVNERA  MORTIS  ;  RoSSi  1 179 

==  Ihm,  Damasi  Epigram.  107  (Rome,f) : 

ADDAMVS  MERITIS  LACRIMAS  TAM  MORTIS 
ACERVAE    (sic). 

Of  FATVM  =  mors.  V  7917  (Ceme- 
nelum) :  vivere  qvi  debent  fato  morivn- 
tvr  acerbo;  I  1202  =  X  4362  (Capua, 

B.    C):    VT    ACERBO     ES    DEDITA    FATO  !  J     VI 

25703  (Rome):  siste  parvmper  ...  fata- 
qve  acerba  lege;  I  1422  =  IX  5557 
(Urbs  Salvia,  B.  C):  qvoivs  fatvm  acer- 

BVM    POPVLVS    INDIGNE    TVLIT. 

Of  DIES  (mortis).  Freq.  Exx.:  VI 
15837  (Rome):  pressit  acerba  dies;  X 
664  (Salernum) :  qvam  tecvm  ivnxit  mor- 
tis acerva  (sic)  dies;  Bramb.  946  (Bret- 
zenheim) :  cvm  mihi  fatalis  venit  acerba 
dies. 

Miscellanea  of  similar  import.  VI 
28239  (Rome):  iniqva  dies  et  acerb[i] 
terminis  hora;  VI  19007  (Rome):  (ilia) 

QVAM    MORTIS    ACERBVS    ERIPVIT    LETVS  J    III 

6414  (Dalmatia):  hvic  vite  (sic)  finis  ... 
acerva  (sic)   fvit;    VIII    9048   (Auzia): 

NAM  DVOS  VNA  DIES  ET  PESTIS  ACERBA  AB- 
STVLIT   HOS    PVEROS. 

(C)  «  Bitter  »,  «  sad  »,  «  sorrowful  ». 
VI  1527  (Laud.  Turiae,  B.  C.):  acerbis- 

SIMVM    TAMEN     INVi[ta]  MIHI  ACCIDISSE    TVA 

vice  fatebor;  VI  9199  (Rome):  ossa  svb 

HOC  TVMVLO  PIA  SVNT,  SED  ACERBA   PARENTI  ; 

IX  175  (Brundisium):  qvoivs  mortem 
(sic,  for  mors)  acerbvm  dolorem  tvlit  ; 
VI  28239  (Rome):  vt  titvlvm  miseri  la- 
chrimis  (sic)  impleret  acerbis.  Add.  VI 
20462  (Rome) :  parentes  similiter  acervi 
(sic)  et  infelicissimi. 

A.CERENTINVS.  [ACE  RVNTIN  VS, 
ACHERVNTINVS.]  >  Of  Acerentia  »,  a 
small  town  on  the  borders  of  Apulia  and 
Lucania,  now  Acerenza.  IX  417  (Ace- 
rentia, 4th):  ordo  Acervnt[inorvm];  X 
482  (Paestum):  (Mi)  cvr(atori)  r(ei)  p(v- 
blicae)  Acerentino[rvm];  XV  71)36  (a 
glass  cup,  with  gold  letters ;  cf.  IX  p.  660) : 

IN      NOMINE      HERCVLIS,      ACERENTINO      (sic 

=  ace.  sc.  v intern)  felices  bibatis.  [Sic 
Mommsen,  IX  /.  c,  Huelsen  in  Pauly- 
Wissowa  s.  v.  Aceruntia,  Diehl  in  Thes. 
Ling.  Lat.',  Dressel,  XV  /.  c.  follows 
Garrucci,  Vetri  p.  186  sq.  in  reading: 
Hercvlis  Acerentin(i),  felices  (v)i<V)a- 
tis.  —  Of  Hercules  as  cultus-god  of  the 


rtO 


ACE  It 


ACIIA 


rn,  IX  047  (Aecae,  4th):  nvmini  Her- 

S    ACHERVNTINl     [SIC). 

ACEREVS.  Name  of  race-horee.  VI 
L0056  1.  28  (Borne):  Acereo  b(adio). 

acernevs.  ■  Of  maple-wood  >.  XIV 
'279  1   (Gabii,   lsl):   cancellos    acerneos. 

ACERRA.  -  Casket  for  incense».  V] 
2104  (Home.  Arval,  218):  item  flam(en) 
et  promag(ister)  scyfos  arg(enteos)  cvm 
svmpvis  (sic)  vino  repletis  ante  ostevm 
(sic)  [et]  acerras  [ferentes]  tvre  et  vino 

FECERVNT    .... 

ACERRAE.  A  town  of  Campania,  now 

Acerra.     In  a   latcrculum    mil  it  am,  VI 

2413  =  32529  iRome):  (Hie)  Acerr(is). 

ACERTAS.  =  acritas.     *  Boldness  - . 

II  0278  (S.  C.  Italicense.   2nd),   1.  36: 

EXQVE    HIS     QVI     GREGARI    APPELLANTVR,    Q_VI 

meliori^s^  acertatis  erit.  [N.  b.  Moinm- 
sen.  I.  c.  prefers:  melior  (sic,  for  melius) 

LACERTATVS,    Or    MELIOR    LACERTIS.] 

ACERVNTINVS.   See  ACERENTINVS. 

ACERVSA.  A  small  place  in  Campania, 
near  Capua.  X  3792  (Capua,  387):  idvs 
Oct(obres)  Vendemia  Acervsae. 

ACERVVS.  «Heap*,  «pile».  X  5429 
(Aquinum):  nvnc  ego  de  cineris  [p]a[r- 
v]o  conlectvs  acervo  ;  XI  1420  (Pisae, 
2,  A.  D.):  lignorvmqve  acervos. 

ACERVVS.  See  ACERBVS. 

ACETABVLVM.  k  Vinegar-cruet » .  IV 
2029  (Pompeii,  graffito):  acetabvla  and 
acetabela;  Rev.  Arch.  (1904)  p.  316 
(Condatomagus) :  acet(abvla). 

ACETVM.  ■  Vinegar  » .  (Sometimes, 
perhaps:  «  pickle  »  ?)  Ill  p.  1931  (Edict. 
Dioclet.):  aceti;  III  p.  953  (Dacia.  wax- 
tablet)  :  aceti  ;  XI  6702s  (Arretium,  graf- 
fito on  vase):  acet(vm). 

ACHAIA.  [Forms:  always  properly 
achaia;  form  achaea,  IX  4966  (Cures), 
false  or  interpolated;  acaia,  III  6097  (Pa- 
trae,  interpolated) :  trib(vnvs)  militvm 
leg(ionis)  xii  in  Acaia.  Genetive:  achaiai, 

III  6098  =  7271  (Corinth);  achaie.  X 
3723  (Volturnum).  —  Abbrev.,  acha.,  VI 
1509  (Rome,  2nd).] 

i  A  i  Achaia.  as  a  district  of  the  Pelo- 
ponnesus, captured,  with  Corinth,  bv  Mum- 
niius  ia  146  B.  C.  I  541  =  VI  331 
(Rome,    el'  of  Mummius):   Achaia 

capta,  Corinto  (sic)  deleto.  [Xt.  b. : 
From  this,  IX  4966  seems  to  be  copied.] 


(B)  Achaia,  as  Greece  in  general.  VIII 
12231  (gens  Bacchuiana,  2nd):  Satvrno 
Achaiae  Avg(vsto)  sacr(vm)  of  the  Greek 
Saturnus  as  opposed  to  the  Moloch- Sa- 
turnus  of  the  Phoenicians. 

(C)  The  Roman  province  of  Achaia. 
Mon.  Ancyran.  cap.  28  1.  35:  colonias 
in  Africa  ...  etc.,  Achaia  ...  militvm  de- 
dvxi;  VI  1428  =  31651  (Rome,  frgrat): 
Achaia.  —  Roman  officials  in  Achaia: 
(1)  Proconsules:  proconsvli  provinciae 
Achaiae.  XI  4182  (Inturamna),  X  5061 
(Atina,  4th);  pro  cos.  provinciae  Achaiae, 
IX  4965  (Cures,  lst-2nd),  XI  1835  (Ar- 
retium, 1st);  procos.  prov.  Achaiae,  XIV 
3900  (ager  Tiburtinus,  3d),  X  3723  (Vol- 
turnum), X  4750  (Suessa),  VI  1509  (Rome, 
2nd);  proconsvli  Achaiae,  VI  1777,  1778, 
1779  (Rome,  5th);  procos.  Achaiae,  III 
551  (Athens,  1st);  procos.  in  Achaia,  VIII 
7059  (Cirta,  138).  —  (2)  Praetor  pro 
coasule:  VI  1462  (Rome);  pr(aetor)  pro 
cos.  provinciae  Achaiae.  —  (3)  Legati, 
subordinate  to  the  proconsul:  legato  pr(o) 
[pr(aetore)]  provinciae  Achaiae,  VI  1463 
(Rome) :  leg(atvs)  prov(inciae)  Achaiae, 
XI  6338  (Pisaurum,  3d),  XI  377  (Arimi- 
num),  XI  1837  (Arretium),  XIV  2609 
(Tusculum),  X  1254  (Nola,  3d).  Ill  537 
(Corinthus);  [leg]ato  Achaiae,  VI  31801 
(Rome);  legato  in  provincia  Achaia,  VI 
1678  (Rome,  5th);  [leg(atvs)  proconsv- 
l]vm  Africae  et  Ac[h]aiae,  VI  1401 
(Rome,  2nd);  leg(atvs)  -(illius)  proco(n)- 
s(vlis)  in  Achaia,  VIII  7059,  7060  (Cirta, 
138).  —  (4)  Quaestores:  qj/aestori  pro 
traet(ore)  [pro]vinc(iae)  Achaiae,  X 
1122  (Abellinum,  2nd),  X  4864  (Vena- 
frum) ;  qvaestori  prov(inciae)  Achaiae, 
III  6154  (Tomi,  3d),  XIV  3595  (Tibur), 
VI  3831  =  31699  (Rome),  III  87  (Ha- 
driana  Petra).  VI  1428  (Rome,  3d),  VI 
1444  (ib.,  2nd),  II  2075  (Iliberris,  2nd), 
II  4117  (Tarraco),  VIII 18269  (Civ.  Lam- 
baesit.);  q_(vaestor)  et  legat(vs)  [pro- 
vinc(iae)  Ac]haiae.XI1837  (Arretium). — 
(5)  Procuratores:  pro[c](vrator)  A[v- 
g](vsti)  prov[inc](iae)  Achaiai  (sic),  III 
6098  =  7271  (Corinthus);  proc(vrator) 
provinc(iae)  Achaiae,  II  2213  (Corduba); 
(ilium)  Avg(vsti)  lib(ertvm),  proc(vrato- 
rem)  Domini  n(ostri)  M.  Avr.  Severi 
Alexandri   pii  fel(icis)  Avg(vsti)  provin- 


ACHE 


ACIR 


61 


ciae  Achaiae  etc.,  Ill  536  (Corinthus,  3d); 
(Me)  Avg(vsti)  lib(ertvs),  proc(vrator) 
xx  (=  vicesimae)  here(ditatvm)  provin- 
ciae  Achaiae,  VI  8443  (Rome,  1st).  — 
(6)  Corrector:  corr(ector)  prov(inciae) 
Achaiae,  III  6103  (Athens,  3d-4th).  — 
Add:  III  556  (Athens,  1st):  (illius)  Av- 
g(vsti)  ser(vi)  vernae,  arcari  provinc(iae) 
Achaiae  vicar(i);  VI  31856  (Rome,  2nd): 
pra[ep(ositvs)J  vexillationis  per  Achaiam 
et  Macedonian;  III  12298  ==  142033' 
(Paramythia) :  (Me)  Avg(vsti)  lib(ertvs), 

AB  CONMENTARIS  (sic)   EPIRI   ET  ACHAIAE. 

ACHERON.  One  of  the  rivers  of  the 
lower  world.  [Cf.  ACHERVNS].  X  8131 
(Stabiae,  2nd):  in  tenebris  Acherontis 
labitvr  vndis;  VIII  211    ( Cillium,  3d): 

TACITIS    ACHERONTOS    (sic)    IN     VMBRI3.    

[Carm.  Lat.  434  (Pisaurum):  ad  infernas 
sedes  Acherontis  ad  vmbras  should  be 
emended;  see  below  s.  v.  Achervns]. 

ACHERONTEVS  (=  'AxsQovzHoq).  Of 
the  river  Acheron,  q.  v.  VI  21521  (Rome, 
1st):   non  Acheronteis    transvehar    vm- 

BRA    VADIS. 

ACHERVNS.  The  river  of  the  lower 
world.  See  ACHERON.  XI  6435  (Pi- 
saurum) :  AD  infernas  sedes  Achervntis 
ad  vndas  [=  Carm.  Lat.  434,  emended]. 

ACHERVNT1NVS  (sic).  »  Of  Acerun- 
tia  " ,  a  town  of  Apulia ;  see  s.  v.  ACE- 
RENTINVS. 

ACHERVSIVS.  u  Of  Acheron  »,  q.  v. 
VI    10764   (Rome) :   set    (sic)    non    hic 

MANIS    (sic),    NEC    TEMPLA    ACHERVs[i]a    VI- 

si[t];  VII  250  (Eburacum):  secreti  ma- 
nes oj/i  regna  Achervsia  Ditis  incolitis. 
ACHILLES.  (ACILES).  The  Homeric 
chieftain.  Form  Aciles  on  vases  of  Prae- 
neste,  I  1500  =  XIV  4106,  4109;  on 
an  engraved  gem  of  unknown  source,  XI 
67161  ;  on  an  «  Arretine  »  vase,  XI 
6700430.  —  III  686  (Philippi,  3d):  Aea- 

CIDE    (sic)      LAVDAVIT     CORPVS      A[ci|HILL[l] 

clarvs  Homervs.  As  name  of  race-horse, 
VI  10056  (Rome):  Achille  (abl.). 

ACHINA.  A  town  of  Aethiopia,  on  the 
Nile.  VIII  16402  (Prov.  Procons.) :  C.  Iv- 
livs  Rv[fv]s,  Achina. 

ACHIVVS.  «  Achaian  »3  i.  e.  «  Greek  ». 
VI  32323  (Coram.  Lud.  Saec,  17  B.  C.) 
1.  90:  [Caesar  Avgvstvs  immolavit  ho- 
stiasJ  prodigivas  Achivo  ritv  ;  VI  32329 


(ibid.,  204)  1.  5 :  immol[avit  I]vnoni  Re- 

GINAE    VACCAM    ALb[am]     GraECO     ACHIVO- 

rit[v]  (sic). 

[ACICARVS.  Name  of  a  mythical  (?) 
Babylonian  sage,  [=  'Axi'xaQog,  Cf.  Clem. 
Alex.  Stromal.  115.  69,  and  Studemund, 
Jahrb.  d.  deutsch.  Inst.  (1890)  p.  1]. 
XIII  3710  (Treveri,  a  mosaic):  [Ac]i- 
car(vs)]. 

ACIES.  «Battle-line»,  «battle.  Mon. 
Ancyran.  2.  12 :  vici  b[is  a]cie  ;  III 
141475  (Philae,  29  B.  0.)  :  [bis  a]cie 
victor;  Mon.  Ancyran.  26.  21:  cop[iae] 
caesae  svnt  in  acie  ;  VIII  2581  (Lam- 
baesis,  2nd) :  (cl)arvs  vbiqve  acie  ;  XI  705 
(Bononia):  (Me)  qvi  in  bello  Thracico 
acie  desideratvs  FviT ;  VIII  4416  (Lam- 
biridi):  (Mi)  desiderato  in  acie,  V  7366 
(Dertona):  (Me)  aciae  (sic)  desideratvs. 

ACILI  COMPITVM.  A  street  in  Rome 
leading  to  the  Esquiline  from  the  Coli- 
seum-valley. I2  p.  214  =  VI  32482 
(Rome,  Fasti  Ar Valium):  Ticillo  Soro- 

R(l0)    AD    COMPITVM    ACILI. 

ACILI  AN  VS.  «Of  Acilius»,  (proper 
name).  The  figlinae  Acilianae  (at,  or 
■  near,  Tusculum?),XIV  40903  =  XV  2224 
(Tusculum.  a  tile):  de  fig(lims)  Acilia- 
nis;  XV  1310  (Rome,  a  tile) :  fig(linae) 
Acili(anae)  —  The  praedia  Aciliana, 
(perhaps  the  site  of  the  above  figlinae), 
XV  2225  (uncertain  source,  a  tile):  ex 
pr(aediis)  Acili(anisP)  —  The  fundus  Aci- 
lianus  etc.,  at  Veleia,  XI  1147  (Veleia, 
2nd)  I  37:  item  fvnd(vm)  Acilianvm  Al- 
bonianvm  Canianvm  .  .  .  (professus  est). 

ACINATICIVM  (sc.  vinum)  Wine 
made  of  grapes  that  have  dried  on  the 
vine  (as  modern  «  vin  santo  » ).  XV  4529 
(Rome,  amphora):  acin(aticivm)  bonvm. 

ACINIPPONENSIS,  ACINIPONENSIS. 
Of  Acinippo  (Acinipo),  a  town  of  Hispania 
Baetica,  now  Ronda  la  Vieja.  II  1347 
(Acinippo),  as  corrected  ib.  p.  701  :  plebs 
Acinipponensis ;  ib.  1350  (ibid.):  ordo 
Aciniponensis ;  ib.  1351  (ibid.):  decvrio- 
nvm  Aciniponensivm. 

ACIONNA.  A  Gallic  goddess,  probably 
local  deity  of  the  spring  now  called  I'Mu- 
vee,  near  Orleans.  [Cf.  Accion?]  XIII 
3063  (Cenabum  =  Aureliani) :  Avg(vstae) 
Acionnae  sacrvm. 

ACIRGIANAE?    figlinae.      XV    2574 


ACIT 


ACTA 


(Borne,  amphora):  pigltn(ab)  acir[~gia- 
nab];  XV  25744,2575 (ibid.),  XII  568311 

(Vienna,    (Jonava,    Narbo,    amphorae)'. 

AURGI. 

ACITAVONES.  An  Alpine  tribe.  V 
7817  (Tropaea  Augnsti,  7-6  B.  C.)  =  Pli- 
uius,  //.  N.  Ill  187:  gentes  Alpinae  de- 

VICTAE,     ...     ACITAVONES    .... 

ACLETA.    See   ATHLETA. 

*ACMEMENO  =  Agamemnon.  (Prae- 
nestine  dialect)  XIV  4108  (Praeneste, 
a  bronze  cista  with  mythological  names) 
with  figure  of  an  oid  man. 

[ACNIP.  =?  V  (5888  (Alpis  Poenina) : 
I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo).  M.  Svlpic(ivs) 
Marcellvs  Acnip.  (sic,  perhaps  for  Agrip- 
pinensis,  q.  v.)]. 

ACOLVTVS,  ACOLITVS,  etc.  (i.  e. 
axoXovBog).  In  the  early  Christian  hierar- 
chy, a  low  grade,  next  to  the  lector,  q.  v. 
[N.  b.  The  forms  in  inscrr.  point  to  aco- 
lvtvs;  cf.  Ital.  accolito~\.  Abbrev.  acol., 
Rossi  1185  (Rome,  f)  —  Carm.  Lat.  758 
=  Rossi  II  p.  65  1.  4  =  p.  107  no.  53 
(Rome):  haec  Decorosvs  amici   depinxit 

IN    VERTICE    TYMBAE     ACOLOTHVS ;     RoSSi    II 

p.  56  no.  16  (Rome):  svscipe,  Christe 
potens,  acolvthi  (ms.  acomluthi)  vota 
Georgi  ;  Bull.  Arch.  Or.  I  p.  25  (Rome, 
lamina  aenea):   tene  me    qvia   fvgi,  et 

REVOCA    ME    VlCTORI     ACOLITO.    Forms  : 

acolvtvs,  Rossi  631  (Rome,  frgmt.),  VIII 
13426  (Carthago);  acolitvs,  IX  1394 
(Aeclanum),  Bull.  Arch.  Or.  I  p.  16  (Rome, 
4th),  Rossi  1199  (Rome);  acolitvs,  X  4528 
(Capua),  XIII  2375  (Lugudunum,  517); 
Acholitvs  (as  personal  name),  IX  2079 
(Beneventum);  acoletvs,  IX  1385  (Ae- 
clanum, 529),  V  5692  (ager  Mediola- 
nensis). 

ACONIANVS.  «  Of  Aconius  >.  XI 
1147  (Veleia):  cvm  fvndo  ...  Aconiano. 

ACQVAERO.   See  ADQVIRO. 

ACQVIESCO.  See  ADQVIESCO. 

ACRA.  The  Acra  Colopheia  (cixoa  Ko- 
XuHpeia),  hills  near  Anticyra  in  Locris. 
Ill  567  (Delphi):  ad  monticvl[os  ap- 
p|]ellatos  acra  Colo^pheia]. 

ACRAE.  Name  of  a  town,  (perhaps  that 
near  Panticapaeum?),  as  birthplace  of  a 
soldier,  III  1435817  (Carnuntum). 

ACROAMA,  ACRVAMA.  Only  in  trans- 
ferred sense :   «  a   player   or   reciter  »   at 


entertainments.  [==  dxQ6aiia~\.  VI 1063 
(Rome,  3'1):  lvdos  edidit  de  svis  acroa- 
matis  (sic);  VI  1064  (ibid.):  agentibvs 
commilitonibvs  cvm  svis  acroamatibvs; 
VIII  6996  (Cirta,  210)  :  lvdos  cvm  mis- 
sil(ibvs)  et  acro(amatibvs);  X  1074  (Pom- 
peii, 3-2  13.  C.) :  lvdos  omnibvs  acrva- 
matis  (sic)  pantomimisq_(ve)  omnibvs,  and 

LVDOS    FACTIONE   PRIMA.   ADIECTIS    ACRVAMA- 

tis  (sic). 

ACROAMATICA.  Subst.  «  A  female 
player  or  reciter »  at  entertainments.  VI 
8693  (Rome):  (illae  dat.)  acroamat(icae) 
Graecae. 

ACROLITHVS.  Of  statues;  «  with 
extremities  (head,  hands,  feet)  made  of 
stone  » .  VIII  8309  (Numidia) :  simvla- 
crvm  deae  acrolithvm  :  Dessau,  Inscrr. 
Select,  hill  (near  Bagrada,  3d) :  cvm  sta- 
tvis  Victoriarvm  tribvs  achroritis  (sic). 

ACRON.  Mythical  King  of  the  Caeni- 
nenses,  slain  by  Romulus.  I  p  283  XXII 
=  P  p.  189  IV  =  X  809  (Pompeii, 
elogium) :    isqve    (i.  e.  Romulus  Martis 

filiUS)  PRIMVS  DVX,  DVCE  HOSTIVM  ACRONE 
rege  Caeninensivm  INTERFECTO,  spolia 
opi[ma]  Iovi   Feretrio  consecra[vitJ. 

ACSI.   «As  if".  See  s.  v.  AC. 

ACTA,  -OR VM.  «Deeds»,  «Official 
records » .     [Abbrev.  ACT. ;   rarely  ACJ. 

(A)  In  general,  «  deeds  » ,  «  acts  » . 
Ill  7407  (Constantinopolis,  4th?):  h[abet 

EIVS]     CELVM     (Sic)     ANIMVM,     ACTA     ORBIS  ] 

XIII  7234   (near  Moguntiacum) :  hospes, 

ADES     PAVCIS     ET     PERLEGE     VERSIBVS     ACTA  ; 

Ihm,  Damasi  Epigram.  57  1.  2  (Rome,  f ) : 

CREVERAT    HINC    MERITIS   QVONIAM    MELIORI- 

bvs  actis.  Add  in  sing.  (cf.  actvs),  V  6739 
(Vercellae,  f):  Sarmata  qvod  mervit  ve- 

NERANDO    PRESBITER    ACTO. 

(B)  ■  Official  records  >.  VI  10048 
(Rome):  actis  continetvr  (id  quod  se- 
quilur);  VIII  15497  (Prov.  Procons.): 
actis  ordinis  continetvr;  VI  1771 
(Rome):  licet  formam  dispositions  acta 
contineant;    VIII    18241    (Lambaesis): 

SICVT  APVT  (sic)  ACTA  POLLICITVS  EST;  VIII 

21627  (Arbal,  3d):  secvndvm  acta  pv- 
blica;  VI  2067  (Rome,  Arval,  90)  1.  64: 

VT      ACTA      INSCVLPERENTVR     MAGISTERI      (U- 

lius).  —  In  legal  sense,  VI  1527  (Rome, 
Laud.  Turiae,  B.  C.  7-6)  1.  20:  te  ita 
patris   acta    defensvram.    —   In  official 


ACTA  AOTI                       63 

functions,    (1)  ab  actis   senatvs,    [cf.    C.  rivs)    leg(ionis)  ;    III    7753    (Apnlum): 

/.    G.   1133  etc.:   inl  xS)v  VTiofivr^iazcov  actarivs  l(egati)    l(egionis)    xui    G(eiyu- 

rfjg   (TvyxXrjTov],  a  position   of  rank,   VI  nae);  III  4232  (Scarbantia):  ex  act(ario) 

1337,    1373,    1377,    1517,    1527,    1549  leg(ionis)    x    G(eminae);    II    2663    (Le- 

(Rome);  XIV  3611  (Tibur,  2nd);  X  1122  gio  VII,  216):  eqvites,  in  his  actarivs, 

(Abellinum),  3722  (Volturnum);  V  1874  leg(ionis)  vii  Gem(inae)  Ant(oninianae) 

(Concordia);    III    1457    (Sartnizegetusa,  P(iae)    Fe  (icis)  ;    III    3392    (Campona): 

170),  10336  (Pannouia  Sup,  2nd);  VIII  actarivs  al(a)e;  VII  458  (Vindomora?): 

7030   (Cirta,    2nd)  —  ad    acta    senatvs,  actar(ivs)    coh(ortis)    iiii    Br(ittonvm) 

Eph.  Epigr.  V  1345  (Antiochia  Pisidiae)  —  Antoninia[nae]. 

cvrator  actorvm  senatvs,  IX  2456  (Sae-  ACTEANVS.  Former  slave  of  Acte  Ne- 

pinum,  2nd)  —  praepositvs  actis  senatvs,  ronis,  (as  cognomen).     VI  15027  (Rome, 

VIII  18270  (Lambaesis).  —  (2)  ab  actis  1st):  d(is)  m(anibvs)  Ti.  Clavdi  Avg.  lib. 
imp(eratoris),  X  6658  (Antium,  2nd).  —  Epicteti  Acteani. 

(3)  ab  actis  simply,   VI   8694   (Rome):  ACTENIANVS.  The  same  as  ACTEA- 

Philippo  Avg(vsti)  lib(erto)  ab  actis;  VI  NVS  q.  v.,  (as  cognomen).     X  7980  (01- 

8695  (Rome,   1st):    T.  Flavivs  Avg.  lib.  bia  Sardiuiae) :  Clavdia  Avg.  L.  Pythias 

Vestalis,    adivtor    ab    actis.    —    (4)  ad  Acteniana. 

acta  procvratoris,  XIII  1822  (Lugudu-  ACTIA.  Games  celebrated  at  Bostra  in 

num) :  Pompeio  Felici  ex  acta  procvra-  honor    of  the   victory    of  Octavianus   at 

toris  (sip,  for  *  ex  ad  acta  etc.,  i.  e.  who  Actium.    [Cf.  ACTIONICES].    XIV  474 

had  been  ad  acta   etc.).   —   (5)  Of  the  (Ostia):  actia  apvt  (sic)  Bo[s]tram. 

Acta  Urbis:  VIII  11813  (Maetaris):  pro-  ACTIA  NICOPOLIS.  A  town  founded 

c(vratori)  Avg(vsti)  ab  actis  Vrbis  ;  VIII  by    Augustus    near    Actium.     Ill    7334 

4874  (Thubursicum   Numid.) :    optio   ab  (Serrhae,  2nd):  Actiae  Nicopoli. 

actis   Vrbi  (sic).     [Cf.    Eph.   Epigr.    IV  ACTIACVS.   (A)   Of  Actia   Nicopolis, 

887  (Rome,  2nd)  III  16:  opt(io)  ab  ac-  q.  v.     XI  38  (Ravenna):  (ille)  n(atione) 

(tis)].  —  (6)  Of  the  Acta  Fori,  cioilia:  Attia(cvs)  (szV)  Nicop(olitanvs)  —  (B)  Of 

IX  5839  (Auximum,  137):  evoc(atvs)  Actium.  See  s.  v.  Actiensis. 
Avg(vsti)  ab  actis  Fori;  IX  5840  (Auxi-  ACTIANVS.  «  Understudy  of  Actius  ». 
mum):  evoc.  Avg.  ab  act.  Fori;  IX  3733  IV  2155  (Pompeii,  graffito):  hic  fvervnt 
(Atella,  2nd):  evocato  in  Foro  ab  actis;  cvm  Martiale  sodale  Actiani  Anicetiani 
II  4179  (Tarraco) :  com(mentariensi)  ab  sinceri  (i.  e.,  of  the  actor  Actius  Anice- 
actis  civilib(vs).  tus,  mentioned  in  other  inscrr.). 

ACTARIVS.  He  that   is   in    charge  of  ACTIENSIS.    «Of  Actium».     P  p.  61 

the  ACTA,  q.  v.     (Cf.  AB  ACTIS,  AC-  ==  IX  4191  (Fasti  Amiternini,  32  B.  C): 

TVARIVS).  bellvm  Acties(e)  (sic)  class(iarivm)  ;  XI 

Gen.  sing,  actarii  or  actari.    Abbrev. :  623    (Forum    Livi) :    (ille)    praef(ectvs) 

ex   a.,    VIII    2626    (Lambaesis,    270-5)  ora[e  maritimae  Hi]span(iae)  Citer[ioris 

=  ex    a(ctario)  ?     [More    probably    for  b]ello    Actiensi  ;  I  p.  471  =  F  p.  66 

exa(ctvs)J  —  act.,  actar.  =  IX  422  (Fasti    Venusini,  31  B.  C): 

(A)  In  private  capacity,  of  slaves  or  bellvm  Acti(ense),  or  Acti(acvm). 
freedmen  :  «accountant",  possibly  «short-  ACTIO.  «Legal  action  «,  «  presenta- 
handwriter».  (Cf.  notarivs).  "VI  3401  tion  of  case  ».  [Cf.  AGO].  II  1964 
=  XIV  2255  (Albanum,  3d):  (ille)  acta-  (Lex  Malacit.,  1st)  LXVIII:  tempvs  ... 
r(ivs);  VI  5182  (Rome,  1st):  (ill i us)  acta-  qvo  cavsam  cognoscant  actionemqve 
rii;  VI  6224  (ibid.),  9107  (Rome):  svam  o'rdinent.  Especially  =«  the  right 
(illius)  actari;  VI  9106  (ibid.):  (illi)  to  take  legal  action»,  «grounds  for  action», 
actario;  VI  33822  (ibid.):  (illi)  accta-  as  II  1963  (Lex  Salpens.,  1st)  XXVI;  II 
Rio  (sic).  1964   (Lex  Malacit.,  1st)  LVIII,  LXII, 

(B)  In  the  army,  (ala,  cohors,  legio),  LXVII:  qvi  volet,  cviqve  per  hanc  le- 
the  soldier  detailed  in  charge  of  the  acta,  gem  licebit,  actio,  petitio,  persecvtio 
VIII   2554   (Castra   Lambaesit.):  act(a-  esto;  I  198  (Lex  Repetund.,  123-2  B.  C.) 


ACTI 


ACTO 


.r>ii.  7.").  82:  ,\  no  nei  esto;  II  5439  | 
Ursont   >  .    II   r>.  C.)  Ill  2.  :'><>:  actio  ne 
esto;   VI    980  (Rome,    I     >:   nlve  cvi   de 

EA     RE     ACTIO      NEVE      IVDICATIO     ESTO  I      Y  I 

[0298  (Rome):  hi  [ex  hac]  lege  actio 
esto;  I  1502  (Mediolanium ?,  frgmt.): 
[eivs  pecvniae]  q_vi  volet  acti[o  esto]. 
ACTIONICtS  (=  Uxuovefxrjs).  -  Tak- 
ing part  in  the  games  [Cf.  ACTIA]  in 
commemoration  of  the  battle  of  Actium  -. 
VI  10120  (Borne):  choravlae  Actionicae 

ET    SEBASTONICAE. 

ACT1VM.  Promontory  on  the  coast  of 
A  ;i mania,  famous  for  the  naval  victory 
of  Octavianus  over  Antonius  in  31  B.  C. 
I  p.  324  =  1*  p.  244=  IX  4192  (Fasti 
Amiternini)  Sept.   2:   Caes(ar)   Divi   f. 

Avgvstvs  apvd  Activm  vicit,  SE  ET  TlTIO 
cos.;  I-  p.  214  =  VI  2295  =  32482 
{Fasti  Arvalium)   Sept.   2:   feriae   imp. 

CaESARIS    ...    QVOD    EO    DIE  VICIT  ACTIVM  ; 

VI  2298  {Fasti  Vallenses)  Sept.  2:  Ac- 
tivm]; Res  Gest.  divi  Aug.  cap.  25.  4: 
tota  Italia  ...  me  be^lli],  q_vo  vici  ad 
Activm,  dvcem  depoposcit. 

ACTOR.  In  general,  «  one  who  acts  », 
in  the  various  senses  of  AGO  q.  v. ; 
■  Agent » ,   a  actor  » . 

[Abbrev.  act.,  actor,  sing,  and  plur. 
Rarelv  a.  (cf.  above,  A,  p.  6  col.  2  §  5); 
acto.;  VI  33823;  acct.  (sic),  IX  6083111. 
Note  actori  abl.,  Ill  67 ;  avctor,  bv 
mistake,  IX  2827]. 

(A)  *  Agent »  or  «  administrator  » .  II 
5181  (Lex  Metal.  Vipasc,  1st)  1.  5:  con- 
dvctori,  socio  actorive  eivs  and  seq. ; 
Eph.  Epigr.  IX  p.  69  no.  176  (Baetica, 
2nd-3(1) :  hoc  fvit  providentia  actoris!; 
VI  3728  =  31046  (Rome):  actores  de 
Foro  Svario.  Verv  freq.  of  slaves,  merely 
named  actor,  or  ser(vus)  actor.  Exx.  In 
Rome.  VI  41,  306,  365-6,  585,  669,  688, 
721,  771,  1464,  3709  =  30997,  3714 
=  31007,  6995,  7284,  7367,  8696-7, 
9108-9129.  10229,29712,  33823-33828; 
XV  1049.  —  In  Italv,  XIV  372,  469 
(Ostia),  2251  (ager  Albanus),  2792  (Ga- 
bii);  X  284-5  (Tegianum).  419-21  (Vol- 
cei).  1909-12  (Puteoli),  4600  (Caiatia); 
XI  140  (Ravenna),  1952  (Perusia),  2657 
(Col.  Saturnia),  3299  (Aquae  Apollina- 
res),  3732  (Lorium),  4427  (Ameria),  4661 
(Tuder),    4752    (ager   Tudertinus),    6076 


( I'rviuum  Mataurense),  6545  (Sassina,  or 
Concordia;  cf.  V  1939);  IX  322  (Cannae), 
425  (Venusia),  1717.  2113  (Beneventum), 
3052  (Interpromium),  3579  (pagua  Pificu- 
lanus),  4129  (Aequiculi),  4326,  4513  (ager 
Ainitcriiinus),  5377  (Kiimuni  Picenuui), 
6083«  (Antinum),  6083"  (Lariuum), 
(.(is:;"  (Aeclanum),  6083"1  (Septempeda), 
60831"  (uncertain);  V  90  (Pola),  1035 
1049  (Aquileia),  5048  (Ausugum),  5318 
(Comum),  7473  (Industria).  —  In  the 
eastern  provinces,  III  67  (Thebae  Egvpti), 
704  (Macedonia),  1181-2  (Apulum),  1549 
(Munic.  Tibiscum),  1573  a  (Ad  Mediam), 
4445  (Carmintum),  5616.5622  (Noricum), 
8445  (Narona),  12419  (Moesia  inf.), 
1420618  (Macedonia),  1421 12  (Oescura), 
143565a  (Pannonia  Sup.).  —  In  Africa, 
VIII  2803  (Lambaesis),  8209  (Milev), 
10734  (ager  Thamugadensis),  10962 
(Africa,  =  X  8045).  —  Note  ex  actor 
=  «  retired  agent » ,  ex-agent » ,  «  former 
agent  »,  etc.  (and  distinguish  carefully 
from  ex  actor  =  exactor  q.  v.),  VI 
8697  a  (Rome),  IX  4186  (Amiternum).  — 
Actores  specified  as  of  an  estate  etc. 
(instead  of  master's  name),  XIII  2533 
(Ambarri):  actor  fvndi  Ammatiaci  ;  XII 
2250  (Gratianopolis) :  actoris  hvivs  loci  ; 
VI  721  (Rome):  actor  praediorvm  Ro- 
man ianorvm  ;  V  5005  (Riva) :  actor  prae- 
diorv^m]  Tvblinat[ivm].  —  In  conjunc- 
tion with  another  function,  VI  9130 
(Rome) :  ser(vvs)  not(arivs)  et  act(or)  ; 
VI  31652  (ibid.):  ser(vvs)  act(or)  ark(a- 
rivs)  ex  Africa;  X  6592  (Velitrae):  acto- 
ri et  agricolae.  Note  V  8337  (Aquileia, 
244):  act(or)  in  rat(ionibvs)  (illius),  of 
a  freedman.  —  Adores  in  the  public  or 
imperial  service,  VI  8688  (Rome) ;  C.  Iv- 
Lio  Basso  Aemiliano  actori  Caesaris  ad 
Castor(em)  et  ad  loricata(m)  et  ad  av- 
ctoritatem  ;  VI  8850  (Rome) :  Nitori  Do- 
mitiaes  (sic)  Avg(vstae)  actori  a  frv- 
mento;  X  1913  (Puteoli) :  Onesimo  acto- 
ri)   ferr(ariarvm)  ;    VI    8591    (Rome): 

IVCVNDVS    AVG.     LIB.    ACTOR    XXXX    Gal(lIA- 

rvm)  ;  IX  5859  (Auximum) :  Restvtvs 
actor  ali(mentorvm);  VII 318  (Plumpton- 
wall) :  Ivlivs  Avgvstalis  act(or)  Ivl(ii) 
Lvpi  praef(ecti).  —  Actores  connected 
with  the  temple  service,  VIII  15894 
(Sicca):  deae  Veneris    actor;    XI    2686 


ACTH 


ACTV 


65 


(Volsinii):  Primitivvs  deae  Nortiae  ser- 
(vvs)  act(or). 

(B)  Connected  with  municipia  etc.  (in 
a  juridical  capacity),  VI  31807  (Rome): 
Diogenes  ser(vvs)  actor  r[ei  pvbl(icae)] 
Calenorvm;  IX  2827  (BucaJ:  actorem 
mvnicipi  Histonensivm  and  ACTORIBVS  Hl- 
stonensivm  and  avctorem  (sic)  Histo- 
nensivm; X  4904  (Venafruni):  Marcvs 
act(or)  rei  p(vblicae)  Venafr(anorvm)  ; 
X  7225  (Lilybaeum)  :  Logvs  ser(vvs) 
act(or)  Port(vs)  Lilybit(a)ni  ;  XI  2714 
(Volsinii) :  Primitivvs  r(ei)  p(vblicae)  ser- 
(vvs)  act(or)  ;  III  144372  (Tropaeum 
Traiani):  act(or)  c(ivitatis);  XIII  1684 
(Ara  Rom.  et  Aug.):  actori  pvblico; 
XIII  2949  (Agedincurn):  actor  p(vblicvs) 
pagi  Tovt(iaci?)  and  act(or)  [p(vblicvs)] 
qvinqvenn(alis)  civit(atis);  X1I1  3106 
(Namnetes) :  actor  vicanor(vm). 

(C)  In  court,  «  attorney  » ,  «  prosecu- 
tor". VI  33866  (Rome,  f) :  [cavsarvm 
no]bilis  actor;  Rev.  Arch.  (1904)  p.  310 
=  Notiz.  (1903)  p.  575  (Praeneste,  4th): 
(illo)  v(iro)  p(erfectissimo)  actore  cav- 
sarvm. 

(D)  On  the  stage,  «  actor  ».  VI  10118 
(Rome) :  ^q_var]tarvm  in  mimis  saltanti- 

BVS    VTILIS    ACTOR. 

ACTRIX.  «  Female  agent  ■ .  XI  1730 
(Florentia);   Prastinia    Maximina   actrix 

C(ONSVLARIS)    DOMVS. 

ACTVARIVS.  Subst.  derived  from 
ACTVS  as  ACTARIVS  q.  v.  from  ACTA. 
«A  clerk».     XI  6168  (Suasa):  M.  Va- 

LERIO  FLORENTIO  ACTVARIO  COM1TVM  1MP(e- 

ratoris)  ;  III  6059  =  6988  (Nicomedia) : 

VaLERIO     VlNCENTIO     ACTVARIO      PROTECTO- 

rvm;  V  1595  (Aquileia,  f) :  Lavtvs  actoa- 
rivs  (sic)  s(an)c(t)ae  eccl(esiae)  Aqvi- 
l(eiensis). 

ACTVM.  See  above  s.  v.  ACTA. 

ACTVS.     (A)    «    Deed    »,     «   act   ». 

(B)  ■  The  right  of  driving  » .     [Cf.'AGO]. 

(C)  actvs  (illius)  in  technical  sense,  of 
the  auditing  of  merchandize  received. 

[Abbrev. :  a.,  V  3683  (Verona);  act., 
VI  10562  (Rome);  actib.,  XI  15  (Ra- 
venna). —  Forms :  ace.  sing,  actv.,  VIII 
240  (Sufetula) ;  ace.  plur.  actos  (and 
actvs  in  following  line),  V  5737  (ager 
Mediolanensis,  523)]. 

(A)  In  general,   «  act » ,    "  deed  » .     VI 

Thes.  linguae  lot.  epigr. 


1739,  1740  (Rome,  4tb):  (illi)  nobil.tate 
et  actibvs  praecipvo;  VI  1742  (ibid.): 
(illi)  nobilitate  actibvsqve  ad  exemplvm 
praecipvo;  VI  1759  (Rome,  389):  (illi) 
in  actv  pvblico  FiDELi ;  VI  14093  (Rome) : 
consorti  actvs  et  ANiMi ;  V  5737  (ager 
Mediolanensis,    523)  :    respvit    inlicitos 

PROBROSI     CRIMINIS     ACTOS     (sic),    INSVLTVS 

ivvenis  nvllvs  (sic)  SVRREPSIT  IN  actvs  ; 
V  6722  (Vercellae,  f ) :  sermonibvs  com- 
plens  actibvs  ipse  svos ;  V  6729  (ibid.): 

MORIBVS  AC  VITA  SIMILIS  ACTVQ_VE  MODE- 
STO ;  V  6742  (ibid.):  omni  strenvvs 
actv;  Edict.  DiocleL,  Introd.  II  13:  haec 
commvnis  actvs  debebit  esse  moderatio  ; 
XI  15  (Ravenna):  pro  ac[ti]b(vs)  svis 
testimonivm;  VI,  31937-8  (Rome,  534) : 
actibvs  vrbanis  miscebas  gavdia  rvris  ; 
IX  339  (Oanusium) :  in  omni  actv  vitae 
svae;  VIII  240  =  11344  (Sufetula):  ob 

INNOCENTE  ACTV  (sic)   IN  [VTRO^QVE    II    VI- 

ratv;  VIII  4393  (Seriana):   ob   eximiam 

INTEGRITATEM  ACTVS  EIVS  ;  VIII   9249  (Rll- 

sguniae) :  pro  meritis  actibvs;  VIII  15719 
(Sicca):  post  magnos  actvs;  VIII  20162 

(CuiClll)  :    CVM    MAGNA   LAVDE  ACTVS    ET    DI- 

sciphnae  svae;  XII 481  (Massilia.  -J-):  mens 

INTENTA  BONIS  TOTO  CVI  TEMPORE  VITAE 
ACTIBVS    EGREGIIS    VNICA    c[v]rA    FVIT  ;   XII 

2384  (Augustum,  f,  491)  :  virginales 
actvs;  XIII    3256    (Remi,  4th):  nobilis 

EXIMIOS  FAMVLIS  NON   IMPVTAT  ACTVS  ;  XIII 

3841  (Treviri,  f):  omni  actv  Salvatoris 
D(omi)ni  praecepta  servavit;  Rossi  II 
p.  52  1.  9  (Rome,  f):  implebatoj/e  actv 
qvicqvid  sermone  docebat  ;  Carm.  Lat. 
1414  =  Rossi  II  p.  106.  49  (Rome,  f) 

DESTITIT       INLICITIS       ACTIBVS      ESSE       REVS 

Bramb.  39  (Zeeland):  ob  meliores  actvs 
Le  Blant  180  (Civitas  Turonum,  f):  con- 
fessor meritis,  martyr  crvce,  apostvlvs 
actv;  ib.  425  (Vienna,  6th):  nobilior  me- 
ritis    ET     VITAE     CLARIOR     ACTV  ;     ib.     562 

(Arverni,  f,  5th);  mvndanos  soboli  (sic) 
REFVNDIT   actvs. 

(B)  «  The  right  of  entering  a  reserved 
area  (of  a  tomb  etc.)  with  beasts  of  burden 
or  vehicles».  [Cf.  aditvs,  ambitvs,  hav- 
stvs,  iter,  itvs,  via].  II  5439  (Lex  Ur- 
sonemis,  44  B.  C.)  II  3.  1 :  ad  eos  rivos, 

FONTES,  LACVS  AQVASQVE,  STAGNA,  PALVDES 
ITVS,    ACTVS  ,  AOJ/AE  HAVSTVS  .  .  .     ESTO  ;    VI 

8867,  10231,  10235,  10238,  10562 

9 


ACTV 


AD 


(Borne);  \n  ia);  I  129]  =  IX 

t  Amiteminus,  B.  C);  'X  1792 

(Foram  NoTum);  X  5870   (Fratta   M;n,r- 

n  I;  V  368  19  (Verooa);  XI  250 

(Ravenna);  111  9315  (Salonai 

\civs  (Mius),  apparently  in  techni- 
cal sense  of  -  work  performed,  registered, 
audited,  listed  -.  in  inscrr.  painted  on 
phora  handles:  XV  1098,  U02-4.  II 11. 
II  12,411  1,4118,4137,4174,  1425,4483. 
[Cf.  actvnv  nemini,  unexplained,  XV  4100, 
4101;  [ac]tvm  Blvpae.  XV  4122]. 

acvarivs.  See  aqvarivs. 

A.CVINVS.  [Apparently  for  *  AQVI- 
NVS],  A  local  divinity  of  the  Pejus 
Aq  in    Dacia.    Ill"  1403  =  7889 

(Aquae);  dedicated;  Acvino  dom(estico). 

[ACVMEN.  -  Pinnacle  -.  Le  Blant 
198  (=Venant.  Fortnnai,  Miscell.,  III 

7  I :   AEDIS  acvmen]. 

ACVNTVM.  See  AGVONTVM. 

ACVO,  -ERE.  «  To  sharpen  -.  meta- 
phorically. VI  1721  i  Koine.  435):  inter 
arm  a  litter.is  militabat,  et  in  alpibvs 
acvebat   eloq_vivm. 

ACVS.  -  Needle  -.  and  hence.  «  needle- 
work -.  Edict.  Dioclet.  (Ill  p.  1936)  7. 
•VI:  [cTentvnclvm  (5/6')  primvm  ornatvm 
ab  acv"=  rf^ihna  .Towrffor]  x[f]xro]o"- 
[fjuf]fjievov  a[7rJo  (ii^Xovrjg^ ;  YI  6182 
(Rome):  tan  [sic)  cito  pictor  acv  Sty- 

GIA(S)     DELATVS  AD  VMBRAS,    QVAM    PVER    IN- 
GENIO    NOTVS     IN    ARTE    SVA. 

ACVTARVS  =  ?  [Maker  of  nails?? 
Cf.  ACVTVS.]  VI  9103  =  31895 
(Rome):  Felix  acvtarvs. 

ACVTIANVS  fundus.  An  estate  near 
Veleia.  XI  1147  (Veleia,  2ni1)  I  71: 
[fundum)  Vetvtianvm  Acvtianvm;  ib.  IV 
26:  fvnd(os)  sive  agros  Acvtianos.  Ve- 

TVLIANOS.     VlRlANOS. 

ACVTVS.  Only  in  a  fragmentary  graf- 
fito of  Pompeii.  IV  1313:  acvtas  qvam 
delicatas  times  . . . 

ACVTVS.  -VS.  malformed  of  4th  decl. 
instead  of  2  .  a  suhst  «Nail»  (as  in- 
strument v(  torture).  Bull.  Arch.  Cr. 
(1900)  p.  308  (Rome,  fresco.  8th):  vbi 
-     n)c(tv)s  Cviricvs  [sic)  acvtibv(s)  co\- 

FICTVS     [S    C)    E[s]T. 

AD.  Prep,  with  ace.  -  To  »,  -  at  -. 
- 1>\  - .   .  near  - .   -  for  -   etc. 


Synopsis  of  Arrangement. 

I.  Fohms    etc.      (a)  Forms,     (b)   Construction. 

1  Position. 

II.  Use.  (A  Local.  1.  Denoting  motion  (wAtlAer). 

(a)  Dependent  on  verbs  of  motion  towards 
(actual   or    metaphorical,   including   adding, 

.  appertaining,  etc.).  (b)  Similar,  with 
Terh  omitted,  (c)  Distance  to  a  place,  expr — 
ed  by  AD.  VSQVE  AD.  (d)  With  num- 
bers. —  2.  Denoting  rest  (where),  (a)  Depen- 
ding "ii  verbs  of  being,  staying  etc.  (b)  Pre- 
positional phrases  :  u  by  n,  a  near  »,  «  at  « 
(c)  In  place  names,  [d)  Functions,  public  and 
private.  (B  Relational,  fa)  Denoting  pur- 
pose or  result:  1   simply,   2  with    gerundive. 

(b)  Dependent  on  adjectives  (c)  In  phrases, 
with  sense:  «in  regard  ton,  «in  reply  ton, 
«  according  to  »  and  the  like.  (C)  Temporal. 
(D)  Notabilia. 

I.  Forms  etc.  (a)  Forms,  at  very 
freq.  at  all  times  and  places.  [Cf.  the 
converse,  ad.  adqve  =  at,  atqve  q.  v.] 
Exx.  in  Rome:  I  206  1.  7  (Lea;  Iulia 
Mimic).  VI  142.  1463,  1877,  2085 
=  32379,  3198  =  32783.  8999,  10062, 
10185.  10297,  10412,  11131,  13075, 
16746.  17072,  22083,  23606,  26153  a, 
26942,  27933,  29782,  29958,  31066, 
32808,  33234,  34780.  —  In  towns  of 
Italy,  XIV  380,  1214,  1731  (Ostia),  2496 
(age'r  Tusculanus).  2795  (Gabii),  3857 
(Tibur);  I  1252.  IV  1880,  2013,  X  787 
(Pompeii);  X  807P  (Herculaneum) ;  X 
8259  (Tarracina).  6565  (Velitrae),  7307 
(Panormus),  7569.  7570  (Carales);  IX 
2893  (Histonium),  3314  (Superaequum), 
3473  (Peltuiuum);  XI  330  (Ravenna), 
1436  (Pisae),  1616  (Florentia),  3283 
(Aquae  Apollinares),  6078  (Urvinum), 
6107  (Petra  Pertusa),  6435  (Pisaurum) : 
V  3342.  3408,  4015  (Verona),  6876  (Al- 
pjs  Poenina),  8003  (Altinum).  —  In  the 
eastern  provinces,  III  295  =  6829  (An- 
tiochia  Pisidiae),  536  (Corinthus),  586 
:  12306  (Lamia),  633  (Philippi),  1968, 
2397  (Salooae).  p.  959  (Alburnus  Maior), 
7505  (Troesmis).  7526  (Istrus),  8135  (Vi- 
minacium).  9315,  9567  (Salonae),  10716 
(Pannonialnf.).  12489  (Troesmis),  13827 
(Doclea).  —  In  Africa,  VIII  284  (Prov. 
Bvzac).  1557  (Agbia).  2340,  2438  (Tha- 
mogadi),  4194,  4240  ( Verecunda).  4387 
(Seriana),  4579  (Diana).  5365  (Calama), 


AD 


AD 


67 


5798  (Signs),  7044  (Cirta),  7990,  7998 
(Rusicade),  10833  (Zattara).  14683  (Si- 
mitthus),  15476  (Prov.  Procons.),  15677 
(Ucubi),  15930  (Sicca),  17896  (Thamu- 
gadi),  18800  (Numidia),  19122  (Signs), 
19525  (Cirta),  20711  (Tigzirt),  20836 
(Rapidum),  20857  (Tipasa),  21511  (Car- 
tenna).  —  In  Spain,  II  4514  (Barcino), 
5439  (Lex  Ursonensis).  Cf.  Spanish  am- 
phorae pictae,  XV  3976,  4371  (Rome, 
2nd).  —  In  Gaul,  XIII  1910  (Lugudu- 
num);  XII  1981,  56915  (Vienna).  —  In 
Britain,  VII  1310  (Vernlaminm).  —  ad  is 
rarely  abbreviated  a.  Exx.:  VI  10562, 
18312  (Rome),  V2  p.  945  (Alburnus 
Maior,  159).  Note:  at  a  late  period  ad 
is  corrupted  to  a,  as  Le  Blant  N.  R.  no.  323 
(Mandonrel) :  a  Deo  onorem  (sic). 

(b)  Construction.  Ad  is  consistentl}r 
followed  by  the  ace.  [Note :  in  VIII  9998 
(Africa) :  pertenebit  (sic)  at  (sic)  liber- 

TOS    LIBERTABVSQVE   POSTERl[s]Q_VE    EORVM, 

the  writer  has  passed  from  the  ace.  after 
ad  to  the  common  dat.  formula  libertis 
libertabvsqve  etc.  j  in  VIII  12120  (Prov. 
Byzac.) :  ad  miserabile  mortis,  perhaps  a 
word  has  fallen  out].  Apparent  exceptions 
are  probably  only  corruptions  of  the  ace. 
termination.  (Cf.  Diehl,  Be  M.  Finali 
Epigr.  pp.  56-63).  Exx. :  ad  aede,  Mon. 
Ancvran.  21.22;  annona,  VI 8450  (Rome); 
Appia,  VI  22297  (Rome);  argentv,  VI 
5746  (Rome);  basilica,  VI  33895  (Rome, 
4th);  beatv,  III  10232  (Sirmium,  f) ; 
Cale,  XI  3283-4  (Aquae  Apollinares); 
calice,  Bull.  Arch.  Cr.  (1890)  p.  75 
(Rome);  capella,  X  3160  (Pnteoli);  ci- 
sterna,  VI  26942  (Rome);  Decvmo,  XI 
3282  (Aquae  Apollin.) ;  diae,  die,  VI  7652, 
13075  (Rome);  dieta,  VI  29774  (Rome); 
ea  q_vantitate,  VIII  19122  (Signs);  fa- 
brica,  XI  5939  (Tifernum  Tiberinum) ; 
fatalem  die,  VI  19213  (Rome);  fine,  VI 
8999  (Rome) ;  finem  vltimaq_ve  hora,  X 
6785  (Pandateria) ;  firmam  stabilitate,  X 
6656  (Antium) ;  fotsa  --fossa,  VI  10185 
(Rome);  honore,  VI  10055  (Rome),  Bull. 
Arch.  Cr.  (1880)  p.  145  (Orvieto,  9th); 
instrvmentv,  VIII  12898  (Carthago) ;  le- 
gione  prima,  VI  3198  =  =  32783  (Rome) ; 
legitima,  VIII  4187  (Verecunda) ;  lvna, 
Dessau,  laser.  Select.  5145  (Pompeii); 
medianvs  martyres,  III  9546   (Salonae); 


mensam  Thisidvensi,  VIII  13188  (Car- 
thago); Minerva,  III  p.  232809  (Bulga- 
ria, 138),  Rev.  Arch.  (1900)  p.  39 
(ibid.);  ib.  p.   352   (ibid.);   monimentv, 

I  1393  =  XI  1950  (Perusia),  VI  12258 
(Rome);  month,  VIII  20857  (Tipasa); 
nostrvm  inmatvrv,  VI  35769  (Rome) ; 
nvce,  VI  28644  (Rome) ;  occidente, 
VI  10154  (Rome);  X  2792  (Puteoli); 
ordine,  V  7872  (Cemenelum);  Pale,  XI 
3282  (Aquae  Apollinares);  porta,  VI 
3038  (Rome);  Porta  Trigemina,  VI  9488 
(Rome) ;  portv,  XI  3283  (Aquae  Apolli- 
nares);  q_ve  ad  modvm,  II  5439  (Lex 
Ursonensis)  IV  2.  14;  remvnerandam  .. . 
benevolentia,  XI  5749  (Sentinum);  ropo- 
sitriv  =  repositoriu,  VIII  9426  (Caesa- 
rea)  ;  spe,  III  12411  (Moesia  Inf.) ;  sta- 
tione,  V2  p  925  (Dacia,  161);  svmmv, 
VI  8123-4  (Rome);  svperciliv,  IX  2827 
(Buca);  veste,  VI  4477  (Rome,  1st);  viam 
Campana,  VI  29772  (Rome);  Vicesimo, 
XI  3282  (Aquae  Apollinares);  vil(l)a  sva, 

III  1421420  (Carsium);  vinv,  VIII  14683 
(Simitthus).  — ■  Ad  with  ace.  omitted,  esp. 
aedem.  Exx.  ad  Cereris,  XI  3083  (Fa- 
lerii);  ad  Isis,  VI  19151  (Rome);  ad 
Martis,  VI  10234  (Rome),  XIV  4012 
(Piculea),  XI  3281-4  (Aquae  Apollina- 
res); ad  Pietatis,  VI  10037  (Rome).  So, 
ad  L.  Tondei  (sc.  agrura),  I  1143  (Prae- 
neste);  ad  Mvrciae  (sc.  vallem),  I  p.  284 
XXIII  =  I2  p.  189.  V  =  XI  1626  (Ar- 
retium,  elogium). 

(c)  Position.  Ad  is  often  joiued  to  the 
following  word.  Exx.:  adalta,  Rossi  159 
(Rome,  f,  363) ;  adamphithiatrvm  (sic), 

IV  1421  (Pompeii,  graffito);  adaras,  ad- 
Calem,  XI  3281-4  (Aquae  Apollinares); 
adb(alneas).  VIII  2568  (Castra  Lam- 
baes.);  adcensvs,  XII  408  (Massilia); 
adcircvm,  I   1412  (Asisium),  I2   p.   252. 

II  (frgmt.  of  fasti),  XI  6050  (Urvinum 
Mataurense) ,  adclaritatem,  XI  6714 
(Saena) ;  adcommvsta  (sic),  IX  3284 
(Aquae  Apollinares);  addecvmvm,  XI  3282 
(ibid.);  addvosolaria,  XI    3284  (ibid.); 

ADEVM,  ADEAM,  ADEOS,  I  20(3  (LeX    IuUa 

Manic,  45  B.  C);  adfines,  XI  3281-4 
(Aquae  Apoll.);  adhominem,  Pais  511 
(Ateste) :  adhoram,  VI  1261  (Rome);  ad- 
latvs,  VI  30048  (Rome),  IX  1617  (Be- 
neventum,  .  2nd )  ;    adlvcos,    XI    3282-3 


88 


AD 


i  Aqua»'  Apoll.);  adMartis,  XI  .'!284 
(ibid.);  adMwhuv  •  \..tiz.  (1898)  p.  18 
(Sardinia);  admonimentvm,  III  7o:i  (Phi- 
lippi);  admorvm,  XI  8281-  I  (Aquae  Apol- 
lin.i;  apMvrciae.  1  p.  284  XXIII  =  I» 
p.  189  V  i  Arrt'timn  ) :  adnova,  adnovlas, 
XI  3281-4  (Aquae  Apnllin.):  adoceanvm, 
II  4697  (Baetica,  79);  adolev  \,  II  1180 
(Hispalis,  2nd);  adopera.  XII  5336  (Narbo, 

5lh);    ADPALEM,    adportvm,     ADPRAETOKIVM, 

adsoi.aria.  XI  3281-4  (Aquae  Apollin.); 
adpristinam.  III  12736  (Mimic.  Domavia- 
Dum);  adstatvas.  II  4230  (Tarraco,  2nd); 
adterminvm.  I  198  1.  13  {Scnte/ii.  Mimic, 
117  B.  C);  adtrit(ones),  III  1968  (Sa- 
lonae,  4th);  atritones  (sic),  III  1967 
(ibid.);  attvrres  (sic),  XI  3288  (Aquae 
Apollin.);  advicesimo  (sic),  XI  3282 
(ibid.).    Ad  is  rarely  postpositive.    II  2145 

(OblllcO):    SI     QVIS    TITVLVM    AD   MEI    NOMI- 

nis  astiterit;  VI  9403  (Rome):  qva  ad 
vixit  bene;  I  37  (Rome,  Scipio  frgmt.): 
[qv]o  ad  veixei  (sic).  (Cf.  Q.VOAD); 
q_vem  ad  modvm,  IV  3340  VI  (Pompeii, 
auction-tablet,  54),  II  5439  LXXVIII 
(Lex  Ursonensis),  II  6130  (Tarraco), 
Brans.  Fontes,  p.  277;  qve  (sic)  ad  mo- 
dvm, VI  8861   (Rome). 

For  vsqve  ad,  ad  . . .  vsoj/e,  see  S.  V. 

VSQVE,  ADVSQVE  ;  for   AD    .  .  .    VERSVS    (vOR- 

svs),  see  s.  v.  adversvs. 
II.  Use. 

(A)  Local. (1)  Denoting  motion  (iv  hither). 

(a)  Dependent  on  verbs  of  motion  to- 
wards  (actual  and  metaphorical,  inclu- 
ding, addian,  writing,  appertaining  etc.). 
ABIRE.  VIII  7427  (Cirta):  haec  abit  ad 
svperos.  —  ACCEDERE.  V2  pp.  925,  927 
(Alburnus  Maior,  167):  non  accessisse 
ad  Aluvrnvm;  X  3704  (Cumae):  ad  ho- 
norem  qvoqve  dvvmviratvs  ...  accessit; 

V  2781  (Patavium,  4th),  III  12043  (Lyt- 

tllS.     4th):      AD     ACCVSATIONEM     ACCESSISSE  J 

VIII  1557  (Agbia):  at  (sic)  cvivs  sectam 

NVMQVAM    ACCEDI     POTEST.   ACCIPERE. 

V  1686  (Aquileia,  f):  est  accepta  ad 
spirita  sancta  (tic).  —  ADDERE.  VIII 
4187,  4243  (Verecunda):  additis  ad  le- 
gitimam  hs.  (tot):  ib.  4193  (ibid.):  additis 
ad  leg(itimam)  svmmam  hs.  (tot).  —  ADI- 
CERE.  VI  2491  (Rome) :  (ille)  ad[.]ec.t 
ad   monvment(vm)  ...   p(edes)    (tot) ;    VI 


AD 

30881  (Rome):  ad  q_vam  svmmam  adiecit 
(tot);  VIII  4194  (Verecunda):  adiectis 
at  (tie)  i-egitimam  hs.  (tot);  VIII  17164 
(Thubursicum  Numid.) :  ad£i]ectis  ...  ad 
legitimam  [svmm]am  (tot);  VIII  19122 
(Signs):  adiectis  at  (sic)  ea(m)  qvanti- 
tate(m)  ...  (/o/).  —  ADIRE.  1  199  1.  45 
(Sentent.  Minucior.,  117  B.  C):  ad  nos 
adeant.  —  ADLECTVS.  VI  1984  (Rome, 
Ist):  ad  nvmervm;  VI  2065  (Rome,  Ar- 
val,  87):  ad  Fratres  Arvales  ;  XI  5215 
(  Fulginiae):  ad  mvnera.  —  ADMITTERE. 
V  532  (Tevgeste,  2nd) :  adm[it]tendo  ad 

HONOREM      COMMVNIONEM       ET      VSVRPATIO- 

n[em].—  APPLICARE.  VI 16746, 29900-2 
(Rome):  ad  hoc  monvmentvm    vstrinvm 

APPLICARI     NON      LICET.     ASPORTARE. 

Ill  8135  (Viminacium) :   nec   carvm  ci- 

NEREM  AT  (sic)  TERRAM  ASPORTARE  PATER- 
NAM  qvivit.  —  ATTINERE.  Ill  781 
(Tvra,  201):  q.vod  attinet  ad  ipsos. — 
AVFERRE.  Ill  21521  (Rome):  me  ad  si- 

DERA     CAELI      ABLATVM      QVERERIS.      AV- 

GERE.  X  1217  (Abella):    qvod  avxerit 

EX  SVO  AD  ANNONARIAM   PECVNIAM.  AVO- 

CARE.  XIII  1668  II  1.  38  (Ara  Rom.  et 
Aug ,  oration   of  Claudius) :  cvm  ...  ad 

BELLVM  AVOCATVS  ESSET.  CADERE.  VIII 

213   (Cillium,   2nd):    dvm   cadis  ad  mvl- 

TOS,    EBRIA  MVSA,   IOCOS.    CEDERE.     VI 

13823  (Rome):  ad  it  (sic)  sepvlchrvm 
hortvs  ...  cedat.  —  COGERE.  Ill  3989 
(Siscia):  vos  itaq_(ve)  inferi,    ad    Q_yos 

ME    PRAECIPITEM    Dl    SVPERI     COEGERVNT.    

COMPELLERE.  X  114  (Petelia) :  hi  qvi 
ad  mvnvs  avgvstalit[a]]tis  compellen- 
tvr.  —  CONFERRE.  Hon.  Ancyran.  21. 
27:   MVNIC1PIIS  ET  colonis  Italiae  confe- 

RENTIBVS  AD  TRIVMPH?[s]  MEOSJ  III  p.  1928 

(Edict.  Dioclet.)  Introd.  I  11:  ad   com- 

MVNE    OMNIVM  TEMPERAMENTVM    ...    CONFE- 

ratvr.  —  CONFVGERE.  Mon.  Ancyran. 
32.  54:  ad  me  svpplices  confvg^ervnt]]; 
III  7000  (Orcistus,  331):  [a]d  avxilivm 
pietatis  vestrae  [conf]vgimvs.  —  CON- 
TENDERE. XIII  1910  (Lugudunum) :  at 

(SIC)  STVDIVM  LIBERALIVM  ART1VM  .  .  .  CON- 
TENDS. —  CONVENIRE.  VIII  2728 
(Lambaesis):  ad  compertvsionem  montis 
convenervnt.  —  CONVERTERE.  VIII 
2532  =  18042  (Castra  Lambaes.,  2nd): 
convertvit  (sic)  vos  ad  hanc  exercita- 
[tionem].  —  DAMNARE.  II  6278  (S.  C. 


' 


AD 


\u 


69 


Italicense)  1.  58:  damnatvm  ad  gla- 
divm.  —  DARE.  I  197  (Lex  Bantiae, 
123-118  B.  C.) :  [praedes]  ad  q_(vaesto- 
rem)  vrb(anvm)  det  ;  Eph.  Epigr.  IX  p.  1 
(Lex  Munic.   Tarentim):    praedes   prae- 

D1AQVE    AD    IIII    [VIR(OS)]    DET  |    VI     15477 

(Rome):  ad  aerarivm  sex  milia  dabet  (sic)', 
IX  2689  (Aesernia) :  iste  mvlvs  me  ad 
factvm  dabit!  —  DECEDERE.  Carm.  Lat. 
787  =  Rossi  II  83  (Rome,  f):  decedis 
martyr  ad  astra.  —  DECIDERE.  VI 
10078  (Rome):  decidi  ad  vmbr(as).  — 
DEDVCERE.  IV  2013  (Pompeii,  graf- 
fito):   AT    PORTA    (SIC)    DEDVCES    ILLVC    (sic, 

=  deducis  Mud) ;  X  4734  (Sinuessa,  71) : 
dedvct(ae)  ad  eam  villam  (sc.  aquae).  — 
DEFERRE.  I  198  (Lex  Repetund.,  123-2 
B.  C.)  XXIX:  pr(aetor)  ad  q_vem  eivs 
nomen  de[latvm  erit]  and  praetor,  post- 
QVAM  nomen  ad  se  delatvm  erit  ;  Mon. 
Ancyran.  17.  35:  vt  sestertivm  (tot)  ad 

EOS      QJ/I     PRAERANT    (sic)    AERARIO    DETVLE- 

rim;  III  6687  (Berytus):  delatvs  ...  ad 
aerarivm;  VI  1711  (Rome,  5th):  frvmenta 

CVM    AD    HAEC     LOCA     CONTERENDA     DETVLE- 

rint  ;  VI  6182  (Rome) :  Stygia[s]  delatvs 
ad  vmbras  ;  XIV  510  (Ostia) :  svbito  de- 
latvs ad  vmbras  ;  X  2752  (Puteoli) :  (ilia) 

QJ/AE    CASTVM    CORPVS  D1TVLIT  (sic)    AD    CI- 

nerim  (sic);  V  2417  (Ferrara) :  hvnc  ca- 
svs  pvtei  detvlit  ad  cineres;  Le  Blant 
353  =  Carm.  Lat.  772  =  Kraus  158 
(Col.  Agrippin.,  f):  ad  Xpm.  detvlit  a'n- 
nos.  —  DEMERGERE.  VI  32808  (Rome) : 
hvnc  demersit  ad  Styga  Plvton.  —  DE- 
PONERE.  VIII  8995  (Saldae,  3d):  depo- 

SITA    AD    SOLVM     DOMO     SVA     VETERI  J      VIII 

19525  (Cirta,  devotio):  deponas  evm  at 
(sic)  tartara.  —  DESCENDERE.  I  1492 
(Rome):  qvi  ad  svffragia  descendvnt; 
VI    7886  (Rome):   molliter   ad  matrem 

PLACIDI      DESCENDITE      MANES  J      VIII      4440 

(Lamasba) :  Clavdiana  (sc.  aqua)  descen- 
dit  ad  Matricerigavda.  —  DESTINARE. 
Ill    295  =  6829    (Antiochia   Pisidiae) : 

PECVNIAM    DESTINAVIT    Pe[r]     TESTAMENTVM 

a[t[]  certamen  gvmnicvm  (sic).  —  DE- 
VEHERE.  VI  4709  (Rome,  1st):  devecta 
ad  locvm.  —  DICTAR.E.  X  7457  (Ce- 
phaloedium,  175) :  cvm  ad  te  haec  dicta- 
rem.  —  DIMITTERE.  VIII  696  =  11914 
(Thigibba):  Stygias  mi[ser]vm  dimisit  ad 
vmbras.  —  DIRIGERE.  Ill  12134  (Tlos) : 


OMNES    AD    COMITATVM    NOSTRVM     ILICO    DI- 

r[igantvr].  —  DVCERE.  IV  2450  (Pom- 
peii, graffito) :  ad  locvm  dvxservnt  (sic) 
mvlierem;  III  586  (Lamia,  2nd):  rigor 
at  (sic)  fontem  ...  dvcat ;  V  3408  (Ve- 
rona):  in  porticv  qvae  £d]vcit  ad  Lvdvm 
Pvblic(vm);   VI  19007    (Rome):    (illam) 

TENERAMQVE    AD    TARTARA    DVXIT;     V    5279 

(Comum) :  dvcetis  se  ad  vos;  VIII  12792 
(Carthago):  dvceris  ad  Stygiam  ...  ra- 
tem  ;  Boldetti,  Osserv.  p.  232  (Rome,  f, 
2nd):  ad  svpplicia  dvcitvr;  Bull.  Arch. 
Or.  (1888-9)  p.  80  (Vercellae,  -J-):  dvci 
ad  Dominvm;  Le  Blant  708  (Venasque): 

VSQVE  AD    SVMMA    HONORVM    CVLMENA  (sic) 

dvxit.  —  EDVCERE.  I  198  XIX  (Lex 
Repetund.,  122-1  B.C.):  (evm)  ad  ivdi- 
cem  iniovs  (sic)  edvcito.  —  ELIGERE. 
VI  1419  (Rome):  (Ml)  electo  ad  ivdi- 
cand(as)  sacr(as)  [appellationes]  ;  X 
5398  (Aquinum,  214):  elect(o)  ad  cor- 
rig(endvm)  statvm  Italiae;  II  4230  (Tar- 
raco,  2nd) :  electo  . . .  adstatvas  (sic)  av- 
randas;  VIII 9247  (Rusguniae):  ad  cavsas 

FISCALES    TVENDAS  ELECTO.    EMITTERE. 

IX  2438  (Saepinum,  168):  vt  epistvlas 
emittant  ad  eosdem  ;  Carm.  Lat.  1198 
(Lugudunum) :  temere  emissvs  non  ad  mea 
fvnere  claws.  —  EVEHERE.  VI  1730, 
1731  (Rome,  4th):  (Mi)  ad  colvmen  re- 
giae  adfinitatis  evecto;  XII 4355  (Narbo, 
4th) :    ad    praetvrianam    (sic)    Gall(iae) 

pr(a)efect[vram]]    . . .    evect[vs    est].  

EVOCARE.  XIII  2313  (Lugudunum): 
evocor  ad  svperos.  —  EVOLARE.  XI 
4978  (Spoletium):  evolat  ad  svperos.  — 
EXCIERE?    XI  4095    (Ocriculum,  341): 

AD    MELIOREM     PVLCRITVDINEM   .  .  .   EXERCIEN- 

tes  (sic  =  excientes?).  —  EXCIPERE. 
IX  1164  (Aeclanum,  1st):  qvi  nos  exci- 

PIAT      AD      Q_VTETEM      PERPETEM.      EXPO- 

NERE.  X  1485  (Neapolis,  5th):  [civita- 

TEM]     AD     OMNES     ...     [iNCVRSVs]      EXPOSI- 

tam.  —  FERRE.  VI  5254  (Rome) :  nvllvm 

DOLOREM    AD   INFEROS  MECVM  TVLI  ;  X   6218 

(Formiae,  f ,    529) :    haec    te   vsqve    ad 

CAELOS  ET  SVPER  ASTRA  TVLIT.  FESTI- 

NARE.  Ill  p.  1928  (Edict.  Dioclet.  In- 
tro d.)  I  6  :  AD  INCREMENTA  SVl  ET  AVGMENTA 

festinat;  Le  Blant  708  (Venasque):  ad 
Dominvm  ancella  (sic)  festinat.  —  IN- 
CITARE.  XI  15  (Ravenna):  ad  probatis- 

SIMAM    DEFENSIONEM     SVI      CETEROS      INCITA- 


AD 


AD 


kit.  —  intrare.  VI  1769 (Rome,  889): 

INTIR    OMNES     q_VI     AD   EVM    INTRASSENT.    

invitare.    II   6278   (S.  C.  Italicense) 

1.  ."»  :  AD  l.ICENTIAM  FOEDAE  RAP1NAE  INVI- 
TO i vs ;  ibid.   I.    11:   invitentvr  ad  opse- 

Q_VIVM    (sic)     HVMANITATIS.    IRE.     Kossi 

Ml  (Rome,  •;-.  359):  nr  ad  Devm.  — 
LABEFACTARE.    X  0811  (Ardea,  218): 

AD     LABEM     RVINAE      LABEFACTATVM.    LO- 

QV1.  Bull.  Arch.  Or.  (1900)  p.  304 
(Rome,  8th) :  vbi  S(an)c(tv)s  Cviricvs  (sic) 

1.INGVA      ISCISSA      [SIC)      LOQVITVR     AT      (s/c) 

praesidem.  —  M1GRARE.  XIV  1889 
(Ostia,  f),  V  6725  (Vercellae,  f),  5958 
(Chieri,  -;-),  XII  590  (Aquae  Sextiae,  5th- 
0th):  migravit  ad  Dominvm;  Le  Blant  108 
(Civ.  Turonum,  7) :  ad  loca  migrasti  lv- 
cida,  sancta,  bona;  Le  Blant  027,  030 
(Aquae  Sextiae,  7) :  migravit  ad  astra.  — 
MlTTERE.  I  203  [&  C.  de  Asclepiade, 
78  B.  C]  1.  10:  litteras  ad  magistratvs 
nostros  ...  mittant;  VI  1440  (Rome, 
1st?):  l[eg(ato)]  misso  ad  principem;  VI 
1492  (Rome,  101):  placere  legatos  ... 
MiTTi  ad  (ilium);  XIV  3008  (Tibur,  1st): 
Oj/AMvis  parte(m)  magna(m)  exercitvs  ad 
expeditionem  in  Armeniam  misisset;  XI 
5211  (Fiilginiae,  1st):  missvs  est  ...  ad 
exercitvm;  XI  0123  (Forum  Sempronii) : 

DECRETVM    AD    TE    NON    MISIMVS  ;     IX    2457 

(Saepinum,  2nd) :  (Mi)  misso  ...  ad  d[e]- 
dvcen[d]as  vex[iJllationes  in  Syriam; 
IX  2845  (Histonium) :  misso  ad  compo- 
nendvm  statvm;  III  1502  (Ad  Mediam, 
150) :  LEGATI  Romam  AD  consvlatvm  (il- 
lius)  missi;  VIII  2728  (Lambaesis):  mi- 
sisti  ad  me  (ilium);  VIII  7030  (Cirta, 
2nd):  (Mi)  misso  ad  dilec[tvJm  ivnio- 
rvm;  VIII  7002  (ibid.):  ad  evndem  do- 
minvm  ...  missi.  —  PENETRARE.  VI 
21521  (Rome,  1st):  penetrabo  tristis  ad 
vndas.  —  PERDVCERE.  VI  1527  (Laud. 
Turiae.  B.  C):  vt  ad  annvm  xxxxi  sine 
offensa  perdvceretvr;  V  1071  (Aqui- 
leia) :  me  ...  ad  svmmvm  perdvxit  hono- 
rem;  III  355  (Aezani,  2nd):  ad  consvm- 
mationem  perdvci  ;  III  1898  (Dalmatia): 

CVI     NON     LICVIT    INFANTIAM    AEIVS    (sic)    AD 

svos  annos  perdvcere ;  III  10710  (Pan- 
nonia  Inf.) :  at  (sic)  nil  perdvces  parentes 
tvos;  VIII  2728  (Lambaesis):  ad  mon- 
tem  me  perdvxit;  VIII  21511  (Cartenna): 
at  (sic)  dedi[caJtionem  perdv[xit];  XII 


2346  (Narbonensis):  me  ...  ad  aliq_vam 

FACVLTATEM     PERDVXIT.  PERFERRE.     VI 

9204  (Koine):  felicem  cvrsvm  perferat 
ad  svperos;  VI  25427  (Rome):  (ilium) 
pertvlit  ad  tvmvlvm  ;  Carm.  Lat.  192 
(Rome):  vt  perferantvr  ...  ad  inferos; 

V  2781  (Patavium,  314),  and  III  12043 
(  Lylttis,  ibid.):  si  forte  ad  se  talis  li- 
bellvs  perlatvs  fverit  ;  III  0800  (Tyman- 
diis):  ad  scientiam  nostram  ...  pertvlit; 
VIII  2982  (Lambaesis):  bis  qvater  ad 
denos  pertvlit  illv  (sic  =  ace.)  dies.  — 
PERGERE.  V  1030  (Aquileia,  j):  pergens 

AD    IVSTOS    ET     ELECTOS    IN    PACE;     V     1710 

(ibid.):  pergit  ad  occasvs;  V  0404 
(Laus) :  c(a)eli  perexit  (sic)  ad  astra; 
VIII  8507  (Sitiris) :  non  tamen  ad  ma- 
nes, sed  caeli  ad  sidera  pergis  ;  Carm. 
Lat.  099  =  Rossi  J I  p.  294  =  HiibD. 
Hisp.  413  (Tarraco,  f,  0th):  pergens  ad 
pr(a)emia  Chr(ist)i.  —  PERSCR1BERE. 
Ill  7000  (Orcistus,  331):  ad  virvm  prae- 
st^a^ntissimvm  ...  lenitas  nostra  per- 
scribsit  (sic).  —  PERTINERE.  V  7817 
(Tropaeum    Augusti)  :    gentes    Alpinae 

OMNES     QVAE    A    MARl      SVPERO     AD     INFERVM 

pertinent.  In  extended  sense,  «  pertain 
to » ,  freq.  [For  full  citations,  see  s.  v. 
PERTINEO].  Exx..  of  persons:  I  205  II 
20  (Lex  Rubria);  VI  1585*,  9113, 
10239,  10243,  10247,  10297,  10915, 
35595  (Rome);  XIV  715,  1214  (Ostia); 
X  1783  (Puteoli);    X  3334  (Misenum); 

V  1939  =  XI  0545  (Concordia);  XI  1140 
(Veleia);  Pais  511  (Ateste) ;  V2  p.  941, 
p.  959  (Dacia);  II  1904  (Malaca)  LXVII. 
Ad  heredes,  VI  15840,  17154  (Rome); 
XIV  527  (Ostia);  X  0030  (Velitrae). 
Ad  libertos  etc.,  VI 11998,  19915,  23090 
(Rome);  IX  1018  (Beneventum) ;  VIII 
9998  (Africa).  Ad  familiam,  VI  22437 
(Rome);  XIV  235  (Ostia).  Ad  colle- 
givm,  VI  7458,  8750,  10231  (Rome);  IX 
1018  (Beneventum);  XIII  1978  (Lugu- 
dunum).  Ad  decvriam  collegii,  XI  132 
(Ravenna).  Ad  fiscvm.  XII  4393  (Narbo, 
149).  Ad  mvnicipivm,  XIV  2793  (Gabii). 
Ad  rem  pvblicam,  X  3750  (Atella) ;  IX 
130  (Brundisium);  V  5278  (Comum). 
Ad  civitatem,  IX  3100  (Corrinium) ;  II 
0278  1.  47  (S.  C.  Italicense).  Ad  gen- 
tem,  VI  17042  (Rome).  —  Of  things,  Ad 
monvmentvm,  VI   8801-2,  9077,  12258, 


AD 


AD 


71 


13225,  15018,  18423,  20448,  23606, 
29968  (Rome);  X  7307  (Panhormus). 
Ad  sepvlcrvm,  VI  22518,  34780  (Rome); 
XIV  2139  (Lanuvium).  Ad  manes,  XI 
1122  (Parma).  Ad  herovm,  VI  3319 
(Rome).  Ad  memoriam,  X  1784  (Pu- 
teoli). Ad  cisternam,  VI  26942  (Rome). 
Ad  introitvm,  VI  29322  (Rome).  Add 
VI  27933,  29445  (Rome) ;  X  7852  (Sar- 
dinia);  II  5439  LXVI  1.  4  (Lex  Urso- 
nens.).  —  Of  abstract  ideas,  ad  religio- 
nem,  VI  10412  (Rome).  Ad  salvtem,  X 
520  (Salernum).  Ad  honorem,  X  1786 
(Pnteoli,  196);  XI  1420  (Pisae,  1st).  Ad 
ivstitiam,  IX  2826  (Buca).  Ad  posses- 
sionem, XIV  2527  (ager  Tusculanus). 
Ad  condicionem,  V  5050  (Anauni,  46). 
Ad  diadochen.  Ill  12283  (Athenae,  121). 
Ad  testimonivm,  X  1782  (Puteoli).  Ad 
formam,  VI  266  (Rome,  3d).  —  PERVA- 
DERE.  VI  1207  (Rome,  1st):  ad  divortia 
Rheni  pervasi.  —  PERVENIRE.  Mon.  An- 
ajran.  26.  21 :  vsqve  ad  oppidvm  Nabata 
perven[tvm]  est;  ib.  15.  14:  mea  con- 
giaria  p[e]rvenervnt  ad  [homi]nvm  (lot) ; 
VI  1375  (Rome,  B.  C):  ad  evm  fratris 
hereditas  . . .  pervenit  ;  VI  22083  (Rome) : 

NE   AT    (sic)    EXTERVM    PERVENlAT;    VI   32416 

(Rome,  257):  ad  hvnc  locvm  cvm  aetate 
pervenit;  XIV  2795  (Gabii,  140) :  at  {sic) 

Q_VOS  ...  FRVCTVM  SEMPER  DESIDERET  PER- 
VENIRE J  X  3980  (Capua):  ad  cvmvlvm 
lavdis  pervenire  ;  IX  3158  (Corfinium) : 

AD    VLTVMVM   (sic)   DIEM   PERVENIT;    XI    319 

(Ravenna,  f) :  ad  istos  pervenit  victor 
saepe  trivmphos;  III  3653  (Salva,  371): 

AD  SVMMAM  MANVM  OPERIS  ...  FECIT  PER- 
VENIRE ;  VIII  8896  (Tupusuctu) :  ter  tre- 

CENOS     POSTQVAM    PERVENIT    AD    ANNOS  ',    II 

1964  LXVII  (Lex  Malacitana,  1st):  ad 
qvem  pecvnia  ...  pervenerit;  Eph.  Epigr. 
IX  p.  1  (Tarentum,  B.  C.) :  qvae  peqv- 
nia  (sic)  . . .  ad  se  ...  pervenerit;  Carm. 
Lat.  1828  (Moguntiaeum) :  perveni  in  tk- 
ne[bras]  Ditisq_(ve)  ad  tartara.  — 
PRAECEDERE.    Rossi    355    (Rome,    f, 

385):    PRAECESSIT     AD     PACEM.     —     PRAE- 

FERRE.  II  1282  (Salpensa,   147):  illvd 

IMPRIMIS     AD      COMMENDATIONEM      SVI      PRAE- 

fert.  —  PROCEDERE.  VI  32328  (Rome, 
Coram.  Lud.  Saec,  204):  ad  tribvnal 
proc(esservnt);  III  12043  (Lyttus,  4th): 

QVI   AD  [eJiVSMODI   DESPERATIONEM   PROCES- 


serit.  —  PROFICISCI.  V  6738  (Vercel- 
lae,  f ) :  ad  aeternam  profecta  vitam.  — 
PROMOVERI.  VI  1511,  1512  (Rome): 
ad  aedilitatem;  V  4392  (Brixia).  VIII 
2757  (Lambaesis) :  ad  fisci  advocatio- 
nes;  VI  1418  (Rome):  ad  procuratio- 
nem) aq_varvm;  VIII  9249  (Rusguniae): 
ad  defensionem  popvli  ;  VIII  10718 
=  17626  (Vazanis):  ad  [centvrionatvm] 
leg(ionis)  ii  Italicae.  —  PROPERARE. 
VI  18086  (Rome):  ad  orcvm;  VI  22804 
(Rome):  ad  fratrem;  XI  139  (Ravenna): 
ad  onvs  ;  X  2496  (Puteoli) :  et  nos  opta- 

MVS    AD   VOS   PROPERARE   PARENTES.   PRO- 

RVMPERE.  Ill  p.  1929  (Edict.  Dwclet., 
Idtrod.)  I  16  :  ad  remedia  prorvmpimvs.  — 
PROSILIRE.  X  1784  (Pnteoli,  187):  ad 

HVIVS    MODI     DECRETVM  PROSILIRE.  PRO- 

VEHERE.  XI  5265  (Hispellum,  4th):  vt 

...    AD    MELIOREM     STATVM     .  .  .     PROBEANTVR 

(sic,  for  provehantur);  III  167  (Berytus, 
344) :  AD  hos  [e^vm  DIGNITATVM  apices 
provexervnt.  —  PROVOCARE.  V  961 
(Aquileia):   qvo    magis    etiam  ceteri  ad 

BENE  FACIENDVM   .  .  .    PROVOCENTVR  \  II  1282 

(Salpensa,  147)  non  modo  ad  gratiam  a 

TALI  VIRO  INEVNDAM  NOS  PROVOCAT,  VERVM 
AD    SPEM      OPTIMAM     DE     CANDIDATO    HABEN- 

dam.  —  RAPERE.  VI  7898  (Rome):  at 

SAEVQS    PLVTO    RAPVlT    ME    AD    INFERA    TEM- 

pla;  VI  14786  (Rome):  raptvs  ad  in- 
ferias;  VI  20370  (Rome):  ad  mortem  ... 
rapior;  VI  25871  (Rome):  me  florentem 
rapvit  sibi  Ditis  ad  vmbras;  VI  27383 
(Rome):  dvlcis  ad  elysios  rapta  repente 
lacvs;  VIII  8870  (Tupusuctu) :  rapt[i] 
Ditis  ad  infernas  sedes  lvcosq_ve  pio- 
rvm.  —  RECIPERE.  VI  8497,  Rossi  5 
(Rome,  f,  217):  receptvs  ad  Devm  ;  VI 
13927  (Rome):  vt  ad  infernas  partes 
recipiaris;  VI  19873  (Rome):  ad  inferos 
non  recipiatvr;    X    7569    (Carales):   et 

PRIOR    AT    (Sic)    LETHEN     CVM    SIT    PoMPTINA 

recepta;  VIII  9691  (Cartenna),  XII  4938 
(Narbo) :  vt  me  ad  te  recipias.  —  RED- 
DERE.  VI  34561  (Rome):  redditvm  ad 
pristinam  novitatis  formam.  —  REDIRE. 
XIII  1668  (Ara  Rom.  et  Aug.,  oration  of 
Claudius)  1.  33 :  ad  consvles  rvsvs  re- 
ditvm;  V  6742  (Vercellae,  f):  svperas 
. . .  reditvrvs  ad  avras  j  Rossi  928  (Rome, 
f,  503):  ad  vitam  redii.  —  REDVCERE. 
VI  1718  (Rome,  5th):  ad  pristinam  fa- 


72 


AD 


AD 


ciem    redvxit  ;    X    6565    (Velitrae,  4"'): 

AT    (81C)     STATVM     PRISTINVM     R.ED[\Qc(xiT) 

(sic);  HI  852  b.  and  700  (Orcistus,   I 

AD    1N1EGRVM    PRISCI   HONORIS  [r]eDVCI  ;     X 

•  1  (Fabrateria  Nova):  reddvcas  (sic) 
An  avras:  Rev.  Arch.  1 1903)  p.  467  (He- 
liopolis  =  Baalbek,  Is'):  regis  Antiochi 

Fll  [OS   ...   AD  IMP.  VeSPASIANV/W   REDVXIT.  

REFERRE.  I  1409  (Tuder):  ad  pr(aeto- 
rem)  de  ea  re  referto;  VI  1 40 1  (Rome, 
1st):  ad  decvriones  referant;  VI  2065 
(Rome,  Arval,  87),  and  2067  (ibid.,  90): 
(///c)  ad  collegivm  [FrJatrvm  Arvalivm 

RETTVLIT,      aud     FRVGES      LIBATAS     AD      ARAM 

rettvlervnt  ;  VI  33885  (Rome) :  AD  qvin- 

Q_(VENNALES)    REFERRE  J    X     1401    (Hei'dlla- 

neuin,  1st):  vtiq_ve  ...  ad  senatvm  refer- 
retvr;  VI  1785  (Rome):  falancariis  qvi 

DE   ClCONII  AD  TEMPLVM  CVPAS  REFERRE  CON- 

svevervnt;  V  6240  (Mediolauium,  7):  ret- 

TVLIT    AD  XRM.   CELSA    PER    ASTRA    GRADVM  ; 

II  5439  (Lew  Ursonensis)  LXIIII  1.  10: 
at  (sic)  decvriones  refervnto  ;  Le  Blant 
170  (Civ.  Turonum,  7) :   ingrediens  tem- 

PLVM    REFER    AD    SVBLIMIA    VVLTVM.    RE- 

FICERE.  II  4733  (Corduba,  4th) :  vias  . . . 
refecit  ad  pri[stin]vm.  —  REFORMARE. 
XIV  135  (Ostia,  4th):  [therma]s  ...  ad 

PRISTINVM      STATVM      REFORMAn[das]  ;       III 

12736  (Mun.  Domavianum):  ad  pristinam 
faciem  reformare  ;    VIII  5341  (Calama, 

4th) :    ad   [vs]]vm    ET   ASPECTVM    .  .  .    REFOR- 

mavit;  VIII  12145  (Prov.  Byzac),  20215 
(Aqua  Frigida) :  ad  meliorem  faciem  re- 
forma[vit];  VIII  21665  (Albulae,  299): 

AD   PRISTINVM  STATVM   REFORMAVIT.    RE- 

PARARE.  X  6656  (Antium,  4th):  ad  fir- 
mam    STABILITATe(m)    ...    REPARAVI.   RE- 

SCRIBERE.  Ill  13750  (Moesia  Inf.,  2nd): 

QVID    AD     DECRETVM      CHERSONESSITANORVM 

rescripserim.—  RESERVARE.  VI 1527  d., 
1.  66  (Rome,   laud.   Turiae,  B.  C):   ad 

desider[ivm3  lvctvmqve   reservatvs.    

RESPICERE.  VIII  212  (Cillium,  2nd):  si 

Q_VIS  AD  OMNES    RESPIC1AT    VITAE    CASVS ;    II 

2959  (Pompaelo,  119):  pericvlvm  ad  nos 
respiciet;  Carm.  Lat.  343  (Arausio):  re- 
spi[ci]t  ad  malvm.  —  RESTAVRARE.  VI 
1682  (Rome,  4th):  insvlas  ad  pristinvm 
STATVM  RESTAVrari  ...  providit  ;  X  5918 
(Anagnia.  3d):  ad  pristinam  faciem  ... 
restavravervnt  ;  XI  4094  (Ocriculum) : 
ad  pristinam  dig(nitatem)  restavravit. 


RESTITVERE.  VI  1 242  =  31556  (Rome, 
3d);  VIII  20836  (Rapidum,  3d):  ad  pri- 
stinvm statvm  ;  X  6971  (Yenusia,  4th), 
>9  (Tarracina),  6964  (San  Cesario,311); 
IX  6059  (Znncoli),  6066  (Venusia);  III 
4121  (ager  Poetoviensis),  8363  =  12733 
(Mun.  Domavianum):  ad  pristinam  fa- 
ciem; VIII  2660  (Lambaesis,  2"'1):  ad 
meliorem  statvm;  X  3922  (Capua):  ad 
novitatem  ;  VIII  2572  (Castra  Lambaes., 
3d):  ad  integritatem.  —  REVERTI.  VI 
31066  (Rome):  vt  possis  ...  at  (sic)  tvos 
reverti  ;  111  7505  (Troesmis,  2nd):  rever- 
svs  at  (sic)  lares  svos ;  III  7526  (Istrus) : 
at  (sic)  eos  rever[ti].  —  REVOCARE. 
VI  1723  a,b  =  31912  (Rome,  5th):  nym- 

PHIVM    (sic)    ...    AD    CVLTVM   PRISTINVM    RE- 

vocavit;  X  520  (Salernum) :  civitatem  . . . 
ad  splendorem  revocaverat  ;  X  5349  (In- 
teramna  Lirenas,  408):    termas  (sic)  ... 

AD    SVMMAM    MANVM   REVOCAVIT  ;   III   14191 

(Appia  Phrygiae,  3d) :  ad  sollicitvdinem 
svam  revocabit.  —  SCANDERE.  V  6725 
(Vercellae,  7):  scandens  ad  sedem  sacer- 
dotvm.  —  SCRIBERE.  Ill  355  (Aezani, 
2nd):  exempl(vm)  epistvlae  scriptae  ad 
(ilium);  IX  2438  (Saepinum,  168):  scri- 
pt(ae)  a  Septimiano  ad  Cosmvm.  —  SER- 
VIRE.  VI  10411  (Rome):  servire  ad  tv- 

TELAM     TOTIVS     LOCI.     —     SOLLICITARE. 

XIII  2372   (Lugudnnum,  7):   ad    veram 

DOCTOS  SOLLICITARE  FIDEM.  SPECTARE. 

Ill  2072  (Salonae):  spectat  ...  ad  viam 
mvnitam.  —  SVRGERE.  VI 32052 (Rome): 
SVRGAT  AD  avram.  —  TENDERE.  VI  24049 
(Rome) :  infernas  tendere  ad  arces  ;  Bull. 
Arch.  Cr.  (1900)  p.  131  =  Carm.  Lat. 
1423  (Rome,  f):  corpore  non  opvs  est, 

ANIMA  TENDAMVS  AD    ILLOS.    TOLLERE. 

Ill  2609  =  9418  (Salonae):  tollit  ad 
astra  manvs.  —  TRAHERE.  XIV  3565 
(Tibur) :  mortis,  q_vae  ad  domv[s]  trahit 
invida[s  aver]n[i];  XI  297  (Ravenna,  7): 

EVENTVM  TRAXIT  AD  ARBITRIVM  J  III  p.  1928 

(Edict.  DiocleL,  Inlrod.)  I  10:  qvos  ad 

SENSVM  MISERRIMAE  CONDICIONIS  EGESTATIS 
EXTREMA  TRAXERVNT. TRANSCENDERE  . 

Le  Blant  477«  (Charmes,  7):  transcen- 

DIT      AD      AETHERA.       —      TRANSDVCERE. 

XIV  3608  (Tibur,  1st):  plvra  qvam  cen- 
tvm  mill(ia)  ex  nvmero  Transdanvviano- 
r(vm)  ad  praestanda  TRIBVTA  ...  TRANS- 
dvxit.  —  TRANSFERRE.  X  3714  (Liter- 


AD 


AD 


73 


num) :  signa  translata  ex  abditis  locis 

AD      CELEBRITATEM      THERMARVM  J      II      4514 

(Barcino,  2nd) :  (pecaniam)  at  (sic)  rem 
pvb(licam)  . . .  transferri  ;  XIII  1668  (Ara 
Rom.  et  Aug.,  oration  of  Claudius)  1.  26  : 
ad  consvles,  annvos  magistrates,  admi- 
nistrate rei  p(vblicae)  translata  est  ; 
ib.  1.  32:  qvid  a  consvlibvs  ad  decem- 
viros  translatvm  imperivm?  ;  Rev.  Arch. 
(1902)  p.  434  (Lambaesis) :  qvi  ad  vbe- 

riorem      locvm     se     transtvlerint.     

TRANSIRE.    XIII    2484   (Ainbarri,    f): 

TRANSIERVNT    AD     VERAM    REMEANS    (siC,    for 

remeantes)  e  cvrpvre  (sic)  vita(m);  Le 
Blant  353  =  Carm.  Lat.  772  (Col.  Agrip- 
pin.,  f):  ad  caelest[ia]  [reg^na  transi- 
vit.  —  TRANSMITTERE.  VI 1585  (Rome, 
193):  vt  ...  ad  heredes  transmittal  — 
VEHERE.  XIII  128  (Convenae,  f) :  te  tva 

PRO  MERITIS  VIRTVTIS  AD  ASTRA  VEHEBAT 
INTVLERATQVE     ALTO     DEBITA      FAMA      POLO  J 

VI  1163  (Rome,  4th)  :  [vexervnt]  litvs 
ad  hesperivm;  Le  Blant  170  (Civ.  Turo- 
num,  f):  (turris)  qvae  coeli  (sic)  vexit 
ad  arcem.  —  VENIRE.  I  198  (Lex  Re- 
petuad.)  XL:  vtei  (sic)  \_\~\s  ad  sese  ve- 
niat  ;  ib.  LIII :  ad  sitellam  sorti  veniet; 
VI  142  (Rome,  fresco):  beniat  (sic,  = 
veni  ad)  me  ;  I  196  (Epist.  Cons,  de  Bac- 
chart.),  X  104  (ager  Teuranus):  vtei  (sic) 
ad  pr(aetorem)  vrbanvm  Romam  venirent; 
VI  9190  (Rome,  68):  ad  hoc  officivm 
venistis;  VI  10048,  10055  (Rome,  2nd): 
ad  honorem  venit;  VI  25063  (Rome): 
et  comes  ad  lachrimas  (sic)  veniet  pro 
conivge  Siren;  VI  26554  (Rome):  hic 
ad  alogiam  veniatis  ;  Bull.  Arch.  Cr. 
(1890)  p.  75  (Rome,  f):  ad  Calicem  be- 
nimvs  (sic);  III  1668  (Ara  Rom.  et  Aug., 
oration  of  Claudius)  II  1.  21:    iam  enim 

AD    EXTREMOS    FINES    GaLLIAE    NaRBONENSIS 

venisti  ;  III  14406  (Beroea) :  ad  provin- 
ciam  Macedoniam  venervnt.  —  VERBA 
FACERE.  X  4643  (Cales) :  ad  ordinem 
v(erba)  f(ecit).  —  VERGERE.  Mon.  An- 
cyran.  cap.  27.  32:  vergvn[t  a]d  orien- 
[te]m.  —  VERTI.  VIII  77  (Talmis,  134): 
Hadriani  tamen  ad  pia  saecvla  VERTI 
avsa.  —  VOCARE.  II  1964  (Lex  Ma- 
lacit-,   1st)  LV:  is  mvnicipes  cvriatim  ad 

SVFFRAGIVM     FERENDVM    VOCATO  ',     II     5439 

(Lex  Ursonensis)  CXXXII  19:  neve  at 
(sic)   cenam    qve[m]   vocato  :   IV  1937 

I'kes-  linguae  lat.  epigr. 


(Pompeii,  graffito) :  qvisqve  (sic,  —  quis- 
quis)  me  ad  c[e]nam  vocarit;  VI  2023 
(Rome,  ArvaL  14):  ad  sacra  vocavit; 
I2  p.  257  (Fasti  Polemii  Silvii):  ad 
contionem  popvlvs  vocabatvr;  II  4514 
(Barcino,  2nd) :  qvot  (sic)  si  qvis  eorvm 

AT     (SIC)      MVNERA     VOCITVS     (sic)      FVERl  T  | 

Pais  732  (Comum) :  qvm  (sic)  nos  dece- 
ptos  ad  ivra  forvmq_(ve)  vocabas  ;  XIII 
2372  (Lugudunum,  f):  de  mvndi  regnis 
ad  tva  regna  vocas;  Rossi  159  (Rome, 
-[-,  363) :  pro  factis  adalta  (sic)  voca- 
RIS.  —  VOLARE.  Le  Blant  516  (Are- 
late,  f ) :  a[d]  astra  volans.  —  Add  exx. 
of  ad  dependent  on  the  verbal  force  in 
nouns.  Rev.  Arch.  (1901)  p.  477,  III  15053 
(Dalmatia):  aditvs  ad  aqvam;  III  2245 
Salonae) :  aditvm  (ace.)  ad  sepvlcrvm  ; 
XIV  2733  (Tibur) :  aditvs  ad  ianvam  viri- 
diari  ;  VI  10231  (Rome):  ad  evm  locvm 

ITVM,  ACTVM,  ADITVM,   AMBITVM  ;   VI     10247 

(Rome,   252):   ad   id  monvmentvm  itvm, 

ADITVM,     AMBITVM     ADQ_VE     (sic)     HAVSTVM  J 

VI  14614  (Rome) :  ad  hanc  aedicvlam  . . . 
itvs,  aditvs,  ambitvs  etc.;  X  444  (Vallis 
Silari  sup.) :  aditvs  ad  Silvanvm  ;  VI 
17653   (Rome):    ad  has  haedicvlas  (sic) 

ET  OLLAS  ITVM,  ADITVM,  AMBIt(vm)  ET  HAV- 
STVM ;  VI  26153«,  33234  (Rome):  itvm. 

AMBITVM      AT      (sic)     SEPVLXRVM     (SIC)  ',      VI 

26355  (Rome):  ad  hoc  sepvchrvm  itvm, 
ambitvm ;  VI  15677  (Rome):  [ad]itvm  ad 
evndem  monimentvm;  III  9315  (Salonae): 

AT  (sic)  O^VEM  LOCVM  ITER,  AMBITVM,  ACTVM, 

aditvm;  VIII  13395  (Carthago):  [intr]oi- 
tvs,  aditvs  ad  sacr(arivm)  ;  V  3849  (Ve- 
rona):  actvs  ad  pvtevm;  V  1863  (Julium 
Carnicum) :  ad  pontem  transitvs;'  Rev. 
Arch.  (1902)  p.  440  (Tunis):  legatio  ad 
Lativm   Maivs;   X   3792    (Capua.  387): 

PROFECTIO     AD     ITER     AVERNI  ;     XIV     2165 

(Aricia) :  intcitamento  (sic)  ad  virtvtem. 

(b)  Similar,  with  verb  omitted.     Exx. 

XIII  1862  (Lugudunum):  (Mi)  q_antvm 

(sic)  ad  laborem  (sc.  pertiiiet)  nvtricio, 

QANTVM     AD      PIETATEM     PATRI,    QANTVM    AD 

benevolentiam  patrono  ;  VIII  21031 
(Caesarea  Maur.):  sine  me  ad  meos  (sc. 
ire);  VI  32004  (Rome,  359):  ad  Devm 
(sc.  iit);  VI  20674  (Rome):  qvae  cvn- 
ctos  ivbet  ad  vadimonia  mortis  (sc.  ire); 
X  1154  (Abellinum):  qvid  ad  te?  (sc. 
pertinet) ;  XIII  500  (Ausci,  +) :  hic  (sc. 

10 


AD 


AD 


tUmulUS)    AD     INNOCFNTEM    ET     PEREGRINVM 

est;  ad  ...  here  stands  for  gen.  case); 
\IV  880  (Ostis):  Strato  dicit:  -  amici 
hoc  at  (sic)  si:cvros  (sc.  venieti  cm. 

I, at.  1431  (Rome):  iste  qvis  ad  me  (sc. 
•tinet);  Le  Blant,  .V.  /»'.  323  (Mandou- 
rel) :  a  (sic)  Deo  onorem  (sic,  sc.  detur)\ 
\  I  V  :;7 !'?  (Tibur) :  hic  i  ocvs  ...  ad  reli- 
..icNh.w  sepvltvrae  (sc.  e.  g.  pertinet);  VI 
831  (Rome):  tempvlvm  (sic)  vi  consvm- 

I'TVM    AD   PRISTINVM   STATVM   (SC   /'('S/f'/'/i/ )  : 

XIII  3162  (Viducasses),  HI  781  (Tyra, 
2< » 1 ) :  [e]xemplvm  epistvlae  ...  ad  (Mum, 
sc.   scriptae);    VIII    2728  (Lambaesis): 

Porci  Vetvstini  ad  Crispinvm  (sc. epistllla 
scripta);  VI  537  (Rome.  4th):  (///<?)  de  se 

AD    DEAM    NORTIAM    (sC.     llOS   VeVSUS   fCLCit). 

(c)  Distauce  to,  expressed  by  AD, 
VSQVE  AD.  [For  man;  exx.,  see  s.  v. 
AB  supra,  pp.  26-28].  VI  1199  (Rome, 
565):  ponteiw  Viae  Salariae  vsqve  ad 
aqvam  destrvctvm;  XI  8895  (Capena): 
vsqve  ad  ariam  (sic) ;  VI  28400  (Rome): 
vsqve  ab  terra  ad  camaram;  V  3072 
(Patavium):  vsqve  ad  canabetvm;  XI 
5942  (Tifernum  Tiberinum):  vsq_(ve)  ad 
kapvt  (sic);  VI  1239*,/;  1262,  81549 
(Rome):  ad  proximvm  cippvm;  VI  12905 
(Rome):  a  solo  ad  fastigivm  ;  VIII 
10047,  10088.=  22078,  22056,  22128 
(Africa):  a  Karthagine  vsqve  ad  fines 
Nvmidiae;  III  586   (Lamia,  2nd):  ab  eo 

!  OCO     ...     VSQVE  AT   (sic)   FONTEM    DERCYN- 

nam;  X  5074  (Atina) :  ad  Forvm  Pecva- 
ri[vm];  X  6824  (Forum  Appi):  via/a  a 
Tripontio  ad  Forvm  Appi;  VIII  2888 
(Thamugadi):  vsq_ve  ad  ima  fvndamenta; 

XIV  1 124  (Ostia):  vsqve  ad  limitem;  VI 
10287  (Rome,  16):  iter  ad  evm  locvm  ; 
XI  8126  (Falerii):  a  chalc[i>ico  ad  Lv- 
cvm  Ivnon(is);  X  6430  (Cireeii):  vsqve  ad 
marem(s/c)  a  termino;III  1414921'30-3"- li 
(Arabia):  vsqve  ad  Mare  Rvbrvm  ;  XIV 
1012  (Ficulea):  vsqve  ad  Martis  et  vl- 
tra:  XIII  2423  (Lugudunum,  7):  a  terra 
ad  martyres;  III  567  (Delphi):  ad  mon- 
ncvL[os];  I  1393  =  XI  1950  1  Perusia, 
B.  0.) :  iter  debtvr  (sic)  AD  monimen- 
tv(m);  VI  30010  (Rome):  iter  ad  id  mo- 
nvm(entvm)  ;  VI  10250  (Rome) :  vsqve  ad 
hoc  monvmentvm  ;  V  4708  (Brixia) : 
vsq_(ve)  ad  wonim(entvm)  (illius) ;  XIII 
185    (Ausci):   vsq_(ve)  ad   monimenf[v]m 


mevm;  VI  2899  (Rome):  ad  mvrvm  ;  V 
1(108«  (Aquileia) :  viae  stratae  svnt  ab 
Annia  ad  mvrvm;  VIII  688  (vicus  *  Mog- 
rawa  » ) :  vsqve  ad  mvrvm  ;  Mon.  Aacyran. 
cap.  26.  12:  a  Gadibvs  ad  ostivm  Albis 
flvm[inis];  VI  17524  (Rome):  ab  titvlo 
vsqve  ad  ostivm;  Rev.  Arch.  (1902) 
p.  439  no.  161  (Schedia,  1st):  at  tria 
soldv  (sic)  vsqve  ad  pe  TRAS  =  S7ll  tcc  y, 
(Tri-Q{-((  I'uK  rTfi  ntrgag;  X  4650  (Cales): 
(viam)  STRATAM  ad  Portam  Svmmam  ET  . . . 
ad  Portam  Geminam  et  ...  ad  Angi- 
po[r](tvm)  Matvtae;  XI  1062  (Parma): 
[a  f]oro  ad  portam;  V  7749  (Genua, 
Sentent.  Mimic),  IX  4791  (Forum  No- 
vum):  vsqve  ad  rivom  (sic)  \  VI  29982 
(Rome):  vsqve  ad  scalaria;  VI  8123,8124 
(Rome):  linea  perpetva  ad  svmmv(m)  ;  IX 
2827  (Buca,  19) :  ex  eo  palo  ...  ad  svper- 
ciliv(m)  vltimi  lacvs  Serrani  ;  I  1252  = 
X  787  (Pompeii,  before  B.  C.  3):  vsqve 
at  (sic)  tegvlas;  VI  29959  (Rome):  iter 
ad  tricleam;  ib.  29958  (ibid.):  iter  at 
triclia  (sic);  VI  29782  (Rome):  vsqve 
at  (sz'tf)  V;am  Flaminiam;  X  2455  (Pu- 
teoli) :  vsqve  ad  [vi]am  ;  IX  808  (Luce- 
ria):  ad  Vicvm  Laris. 

(d)  With  numerals.  -  up  to  the  amount 
of».  II  1964  LI  (Malaca.  1st):  dervnt 
ad  evm  nvmervm  ;  VI  1624  (Rome,  3l1) : 
proc(vrator)  Alex(andreae)  Pelvsi  P[ha- 
ri  ?]  ad  ss.  c  (=  scstertium  centum  mi- 
//fl),and  praef(ectvs)  vehicvl(orvm)trivm 
prov(inciarvm)  Gall(iae)  Lvgdvnens(is), 
Narbonens(is)  et  Aqvitanic(ae)  ad  ss. 
i.x  (=  sestertium  sexaginta  milia);  II 
6278  (S.  C.  Italicense)  1.  30:  ad  lx 
(milia)  vsqve;  II  1359  (Arunda) :  sepvl- 
crvm  sibi  fieri  ad  (deiiarios  tot);  II  1573 
(Ipsca),  VI  9626  (Rome):  vsqve  ad  (de- 
iiarios  lot) ;  II  4514  (Barcino,  2nd) :  vsqve 
at  (sic)  (denarios  tot);  XII  1357  (Va- 
sio) :  qvod  ad  hs.  (tot)  vssvris  (sic)  per- 
dvceretvr;  VI  10048  (Rome,  2nd),  IX 
'in 75  (Via  Appia,  Benevento-Brundisium), 
VIII  2353  (Thamugadi),  VIII  7990  (Ru- 
sicade);  VIII  10833  (Zattara,  2nd):  ad 
hs  (tot);  VII  180  (Lindum):  ad  sester- 
(tios)  n(vmmos)  (tot);  VI  22083  (Rome) : 
vsqve  ad  vnvm  =  «  eveiT  single  one » . 
In  the  sense  of  «  up  to  »,  ■  about »,  VIII 
284  (Prov.  Byzac.) :  beixit  anis  at  lxxx 
(sic).     Add,  of  amount  of  stipend :  X  7580 


AD 


AD 


75 


(Carales):  praef.  vehicvl.  ad  hs.  (tot)  and 
proc.  B[jb]l[i]othec(ae)  ad  hs.  (tot)  Lav- 
renti[vm3  Lavinativm. 

2.  Denoting  ivhere.     (rest). 

(a)  Dependent  on  verbs  of  being, 
staying,  etc.  I  198  (Lex  Repetund.) 
LXXI:  ad  id  ivdicivm  adesse  ;  XIII  3162 
(Viducasses) :  cvi  ...  ad  legionem  sex- 
t[am]   adsed[i]t;    II    2145  (Obulco) :  si 

Q_VIS    TITVLVM    AD    MEI     NOMINIS    ASTITERIT  ; 

V  6166  (Troesmis,  2IKl):  c(ives)  R(omani) 

CONS(lSTENTES)     AD    CaNAb(as)  ;      III     3505 

(Aquincum):  cos(istentes.  sic)  ad  legio- 
nem) ii  ad(ivtricem);  VI  32323  (Comm. 
Lud.  Saec.,  17  B.  C.)  1.  107:  ad  atal- 
lam  fvervnt;  II  1964  (Lex  Malacit.,  1st) 
LV:  cvrato  vt  ad  cistam  cviivsqve  (sic) 

CVRIAE    EX  MVNICIPIBVS  EI1VS  (sic)    MVNICIPI 

terni  sint;  XI  1626  (Florentia):  si  ta- 

MEN  AT   (Sic)   MANES  CREDIMVS  ESSE  ALIQVID; 

XI  3003  (ager  Viterbiensis) :  (villa)  qvae 

EST    AD  AQVAS  PASSERINAS  SVAS  J    XI    6080 

(Urvinum  Mataurense) :  dvm  esses  ad  sv- 
peros  ;  III  2964  (Jader) :  qvam  fors  ad 
svperos  nolvit  esse  div;  VI  2968  (Rome) : 

FVIT    AD    SVPEROS    MENSES    VII  ;     III     14340 

(Dalmatia):  exa(minatvm)  ad  tens(avra- 
ria)  s(acrae)  m(onetae)  S(irmiensis)  ;  III 
10107  (Brattia):  cvm  insisterem  ad  ca- 

PITELLA    COLVMNARVM    AD   TERMAS    (sic)    Ll- 

cinianas;XIII  2104(Lugudunura):  Cl(av- 
divs)  hvnc  vi[v]vs  Stygias  Rvfinvs  ad 
vmbras  institvit  tvmvlvm  ;  XI  4969  (Spo- 
letium,  420) :  natis,  qvos  ad  vbera  li- 
qvit;  VI  9526  (Rome):  q_vi  manet  in 
Sebvra  (sic)  [M]aiore  ad  Nimfa[s]  (sic) ; 
III  1967  (Salonae,  302):  qvi  menestrabi 
(sic)  aTritones  (sic);  ib.  1968  (ibid., 
303):  menestravimvs  (sic)  at  Tritonis 
(sic);  VI  3198  ==  32783  (Rome):    na- 

TVS      ...      AT      (SIC)      LEGIONE(m)       PRIMa(m) 

at[i]vtri[cem]  (tie);  VI  3297  (Rome): 
natvs  ad  Aqvas  Balizas  ;  III  13737  (Car- 
simn):  obiti  ad  villamsvam:  ib.  1421420 
(ibid.):  obita  ad  vil(l)a(m)  sva(m)  ;  XII 
594  (near  Arelate,  2nd):  ad  praesides 
pr^ovincQae  persecvtvs  est  inivriam  no- 
stram  svis  in[pensis];  XIII  1680  (Ara 
Rom.  et  Aug.,  2nd):   ad  aram  Caesarvm 

STATVAM      EQVESTREM      PONENDAM      CENSVE- 

rvnt;  II  3270  (Castulo):  signa  Veneris 
Genetricis  et  Cvpidinis  ad  theatrvm  po- 
svit;  III   10232  (Sirmium,  f):    titvlvm 


POSVIT    AD     BEATv(m)      SyNEROt(em)  ;     XIII 

1791  (Lugudunum,  f,  3d):  positv(s)  est 
ad  sanctos;  VI  17072  (Rome):  (ilia)  po- 
svit  (ilium)  at  (sic  =  alongside  of)  se 
in  svo;  III  14188   (Nicomedia):  postvs 

(Sic)    EST    AD    MARTVRES    (sic)  J     VIII    5798 

(Sigus) :  at  (sic)  svperos  remansit  ;  V2 
p.  925  (Dacia,  wax-tablet,  167):  rema(n)- 
sisse  ad  Alb(vrnvm)  ;  XIII  1968  (Lugu- 
diinum) :  qvi  sepellitvs  est  L[v]]nae  Pi- 
sae  in  Tvsci[a]  ad  flvmen  Macra  (sic) ; 
VIII  15930  (Sicca):  sepvltvs  at  (sic) 
Vaticanvm;  XIV  636  (Ostia) :  set  (sic) 
tamen  ad  manes  Phoenix  me  serbat  (sic) 
in  ara;  I  199  (Sentent.  Minuc.)  1.  13: 
stat  ad  flovivm  (sic)  Edem  ;  V  5370 
(Mediolanium) :  dvm  staret  pater  ad  to- 
rvm  ;  VI  35126  (Rome):  ad  leves  vmbras 
vagor;  V  4078  (Mantua):  ad  svperos 
vivitis;  VIII  4256  (Verecunda) :  qv(a)e 
ad  svp(eros)  vix(it);  III  4483  (Carnun- 
tuin :  vixi  ego  dvm  licvit  dvlciter  ad 
svperos. 

(b)  Prepositional  phrases,  «by,  «at", 
k  near » ,  etc.  Mon.  Ancyran.  cap.  25.  4 : 
ad  Activm;  ib.  cap.  21.  22:  theatrvm 
ad  aede(m)  Apollinis;  V2  p.  856-7  (The- 
bae,  and  Dacia,  wax-tablets,  86) :  ad  ae- 

DEM   FlDEI    P(OPVLI)    Pv(oMANl)  J  I   197    (  LeX 

Bantiae,   133-118   B.    C):    [i]ovranto 

APVD     QVAESTOREM  AD   AERAR.IVM  ;     IV     1421 

(Pompeii,  graffito):  ad  amphithiatrv(m) 
(sic);  XIV  3534  (Tibur):  sacerdos  M(a- 
tris  D(evm)  M(agnae)  I(daeae)  ad  Aqvas 
Albvlas;  VI  5076  (Rome):  ad  Aqvas 
Calida[s];  XI  6481  (Mons  Fereter,  148): 
templvm  ad  aqvas  j  XIII  1674  (Ara  Rom. 
et  Aug.):    sacerdos  Romae  et  Avg(vsti) 

AD    ARAM   AD  CONFLVENTES   ARARIS  ET    RHO- 

dani;  XIII  1684,  1702  (ibid.):  sacerdoti 
ad  aram  Caes(aris)  n(ostri)  ;  III  13827 
(Doclea):  sacerd(os)  ad  a[r]am  Caesa- 
r[i]s;  XIII  1718   (Ara  Rom.  et   Aug.): 

SACERDOTI     AD    ARAM     ROMAE    ET    AVGVSTO- 

r(vm);   XII  4333  (Narbo,  12-13):  aram 

NARBONE  IN  FORO  POSVIT,  AD  QVAM  QVO- 
TANNIS    ...     HOSTIAS     SINGVLAS      IMMOLENT  ; 

VIII  15677  (Ucubi) :  at  (sic)  q_vam  aram  ; 
XII  4503  (Narbo):  ad  Septe(m)  Aras;  VI 
2059,  2060,  2104  (Rome,  Arval),  XI 
3303  (Forum  Clodi,  18):  ad  aram;  VI 
10200  (Rome):  lanista  ad  Ar(am)  Fori- 
nar(vm)  Romae;  X  7891   (Sardinia,  68), 


76 


AD 


AD 


MP  p.  850  (Salonae):  ad  aram  gentis 
lvuv:  ;  \'i  82346  (Rome,  A  ••//.  89):  ad 
vi  Providbntia[Y]  ;  VI  :',iiiil7  (Rome), 
VIII  2372  (Thamugadi) :  ad  arcvm;  II 
4712,  171."»  (Corduba,  35  6):  ab  Iano  Av- 

GVSTO    QVI    EST  AD  BAETHM  I    II    l!'">li    (Car- 

timai:  porticvs  ad  bai.inev.w  :  \1\  4190 
(Nemus  Dianae):  ad  bai.nevm  vetv>:  VI 
33895  (Rome,  I"'):  ad  basilic(am)  Apo- 
stoi-i  Pavi  i  etc.:  Moti.  Ancyran»  cap.  12. 
In:  ad  Cam[pvm  Martivm~J  ;  IX  117"» 
clanum):  ad  kapvf  {sic)  eivsdem  viae; 
1.  Blant,  N.  I!.  4  15  (Celeyran):  domvs  ad 
capvt  pontis;  V  L039  (Aquileia):  ynctor 
ad  Kapvt  Africaes  (sic) :  XI  6726s  (Re- 
gium  Lepidum,  a  weight),  V  8119*  (Aqui- 
leia. ibid.):  exa(ctvm)  ad  Casto(ris);  VI 
8688  (Home):  actori  Caesaris  ad  Ca- 
stor(is)  etc.;  VI  10037  (Rome):  hic  ad 
Pietatis  ad  Catedras  {sic)  Dvas  ;  XI  3083 
(Falerii):  ad  Cereris;  VI  1713d  (Rome): 
ad  cinerem  (i.  e.  « in  death -);  VI  21151 
(Rome) :  ad  cineres  ;  Man.  Ancyran. 
cap.  19.  3:  porticvm  ad  Circvm  Flami- 
nivm;  ib.  cap.  19.  4:  pvlvinar  ad  Circvm 
Maximvm;  I  p.  310  =  P  p.  211  =  VI 
2296  {Fasti  Esquilini),  V  p.  221  (F.  Sa- 
bini),  I  p.  323  =  IX  4192  (/<'.  Amiter- 
nini),  I  p.  301  =  IX  421  (F.  Venusini)'. 
{sacrificium)  Svmmano  ad  Circvm  Maxi- 
mvm  ;  I2  p.  213  (F.  Caerelani):  Maiae  ad 
Circ(vm)  M[ax](imvm);  P  p.  217  =  IX 
2320  (F.  Allifani) :  Florae  ad  C[ir](cvm) 
Maximvm  ;  I  p.  320  =  P  p.  240  (F.  Val- 
lenses):  Veneri  ad  Circvm  Maximvm;  I 
p.  324  =  P  p.  245  =  IX  4192  {F.  Ami- 
teraiiu):  Hercvli  invicto  ad  Circvm  Ma- 
xim(vm);  I  p.  325  =  P  p.  245  =  IX 
4192  (ibid.):  Neptvno.  Pietati  ad  Cir- 
c(vm)  Flami[n](ivm);  1  p.  330  =  P 
p.  252  —  XI  6050  (/-'.  Urbinates):  lv- 
n(oni)  Reg(inae)  adCir(cvm)  {sic)  Fla- 
w(inivm);  I  p.  458  ( F.  Triumphrdes  Ca- 
j>?/.\ :  {illo)  ad  Clastidivm  interfecto;  Le 
Blant  !»1  i  Lugduneosis):  locvm  ...  ad  istvm 
cenvbi  ):    Pp.  214  =  VI   2295 

=  ::2J:>2  i /•'.  Arvalium):  ad  Compitvm 
Acn.i;  XIII  H)42  (Mediolannm  Santo- 
DUm):  sac[eJrd(os)  Romae  et  Avgvsti 
ad  conflventem;  VI  2030  (Rome.  Arval, 
40):  ad  Deam  Diam  vaccam  immolavit: 
VI  33950  (Rome):  ad  Deam  Diam;  IX 
3314  (Superaequum,  271).  ad  deam  Pe- 


i.inanv;  VI  140  (Rome,  devotio):  nec  ad 
deos  nec  ad  homines;  VIII  14313  (LTtica) : 
iiortos  ad  Dian(am);  X  8071s  (Hercula- 
neum,  a  silver  vase):  scriptvm  Capvae  at 
Deanvm  {sie)\  Hull.  Arch.  O.  (1900) 
p.  132  (Rome,  ■]•):  ad  Domnvm  {sic)  Lav- 
rentivm  =  «  at  the  tomb  of»;  III  10283 
(Sirmium,  f):  feci  ...  memoriam  ad  Do- 
mnvm (sic)  Synerotem  ...  ad  dextram  : 
Rev.  Arch.  (1904)  p.  310  (Praeneste,  4th) : 
ad  Dvas  Casas  ;  II  5439  ( Lex  Ursonens.) ; 

CXXVIII    1.     15:    AD    FANA,   TEMPLA,    DEI.V- 

bra;  X  3792  (Capua,  387):  lvstratio  ad 
flvmen  Casilino  (sic),  and  lvstratio  ad 

FLVMEN    AD   ITER   DlANAE  J   VI   2075    (Rome, 

ArvaL  105):  ad  focvlvm  Deae  Diae;  XI 
G68912  (Savignano,  a  tile):  ad  forn[a- 
cem]  {iUius):  I  p.  320  =  I2  p.  217 
=  IX  2320  [Fasti  Allifani),  I  p.  324  = 
I-'  p.  244  =  IX  4192  (F.  Amitemini): 
{sacrificium)  Divo  Ivlio  ad  Forvm  ;  I 
p.  325  P  p.  245  -  7  IX  4192  (ibid.): 
Satvrn(o)  ad  For(vm),  and  Opi  ad  Fo- 
rvm; P  p.  240—  VI  2298  (F.  Vallen- 
ses):  Spei  ad  Forvm  Holitorivm;  IX 
2827  (Buca,  19):  ad  fraxinvm  notatam ; 
I  551  (Polla,  132  B.  C):  ad  Fretvm  ad 
Statvam  ;  V  0240  (Mediolauium,  f ) :  mar- 
tyris  ad  frontem;  VI  30840  (Rome. 
333):  coll(egivm)  Fore(n)s(ivm)  ad  Ge- 
nivm  loci;  XI  6222  (Fannm  Fortunae): 
cenatione.w  ad  gvntham;  XIV  4190  (Ne- 
mus Dianae):  ad  horrea  Sempron(iana); 
VI  32416  (Rome,  257):  apvd  divina  al- 

TARIA    ...     ET  AD  AETERNOS   IGNIS  ;   XI   6078 

(Urvinum  Mataurense) :  nonleba  {sic,  ~ - 
nolebam)  esse  acerbis  {sic,  =  acerba)  ad 
inferos  qj/ae  at  {sic)  svperos  dvlcis  fvi  ; 
VI  36653  (Rome):  ad  inferos;  XI  1924 
(Perusia,  166):  ad  introit[vm  c]v- 
[rj[ae];  VI  19151  (Rome):  arcvs  ad 
Isis;  VI  9604  (Rome):  ferrarivs  svb  Aede 
Fortvnae  ad  Lacvm  Aretis  ;  VI  31893 
(Rome):  ad  Lacvm  Longvm;  VI  9545 
(Rome):  ad  laevam;  V  p.  617  no.  5  (Me- 
diolauium,    7)  :     MARTYRIS     AD    LAEVAM  ;     I 

p.  322  =  P  p.  242  =  VI  2299  {F.  Va- 
ticaai):  Via  Flam(inia)  ad  lapidem  pri- 
m(am)  ;  XIII  3162  (Viducasses):  epistvla 

Q_VAE    AD    LATVS    SCRIPTA   ES[t]  ;    VI     10229 

(Testament.  Dasumii)  1.  115:  ad  latvs 
monimen[ti];  IX  1017  (Beneventum) : 
adlatvs  {sic)   tribvnorvm    fvit  j    V    938 


AD 


AD 


77 


(Aquileia) :    miles    ad    latvs    Avg(vsti); 

VIII  2438  (Thamugadi,  3d) :  at  (sic)  la- 
tvs basis;  IIP  p.  845  (Dacia,  60):  ad 
latvs  sinistr(vm);  III  p.  1962  (Coptos, 
83) :  ad  latvs  dextrvm  ;  III  12489 
(Troesmis) :  sacerdotivm  at  (sic)  Libe- 
rv/w;  IX  1548  (Beneventum) :  limen  ad 
hoc,  popvli,    persolvite    vota    tonanti  ; 

X  4104  (Capua) :  hospes,  hospitivm  t[i]bi 
ad  Lvcvm  Decidiorvm  ;  II  2638  (Astu- 
rica) :  sacerdos  Romae  et  Avg(vsti)  ad 
Lvcvm  Avg(vsti)  ;  XV  332,  333,  334 
(Rome):  Figlinae  ad  Mercvrivm  Felicem; 
XIV  376  (Ostia) :  pondera  ad  macellvm 
et  mensvrae  ad  Forvm  Vinarivm;  VIII 
7759  (Cirta) ;  odoratvr  ad  mare  pinvs; 
VI  10234  (Rome,  2nd):  Via  Appia  ad 
Martis;  XII  961  (Arelate,  f):  ad  san- 
ctvm  martyre[m];  III  9546  (Salonae,  f): 

AD    MEDIANVS    (sic)    MARTYRES  |     XIV    2934 

(Praeneste,  385):  vt  ad  memori(a)m  meam 

...    COLANT     SPIRITVM     MEVM  ;     Bllll.    Al'Ch. 

Cr.  (1900)  p.  509  (Rome,  f ) :  ad  me(n)- 

Sa(m)      BEAT!     MARTVRIS     (sic)  ',      VI      10245 

(Rome) :  ad   milliarivm  v  svpra    pontem 

AD    MONIMENTVM    (sic)     (illius)\    I     p.    317 

—  P  p.  236  (Fasti  Praeneslini):  feriae 
Robigo  Via  Clavdia  ad  milliarivm  v;  I 
p.  323  =  P  p.  243  =  IX  4192  (F.  Ami- 
ternini) :  ad  milliar(ia)  prim(vm)  et  sex- 
t(vm);  VIII  14683  (Simitthus,  183): 
at  (sic)  miliarivm  vi  j  XI  3715  (Pyrgi) : 
ad  mil(liarivm)  prim(vm)  ;  XIII  1791  (Lu- 
gnduniim,  3d),  X  3335  (Misenum,  247), 

IX  2995  (Anxanum,  2nd),  V  4056  (Man- 
tua, 248),  V  4091  (Cremoua,  2nd),  XI 
028  (Faventia,  216),  X  7855  (Sardinia, 
134),  III  p.  2213  (Brigetio,  150),  VIII 
20978  (Caesarea,  2,ld),  VII  1193  (Britan- 
nia, 103)  etc.  (f'req.  in  tabulae  hones tae 
missionis) :  post  templvm  Divi  Avg(vsti) 
ad  Minervam;  III  703  (Philippi):  admo- 
niment(vm)  (sic)  eor(vm)  vescentvr;  VI 
8861   (Rome):    ad    monimentvm  (illius); 

XI  132  (Ravenna) :  ad  monvmentvm;  I 
p.  284  XXIII  =  P  p.  189  -  =  XI  1826 
(Arretium,  elogium  of  M.  Valerius  Maxi- 
mus):  ad  Mvrciae  ;  P  p.  274  (Fasti  Phi- 
locali)  :  eqvvs  ad  Nixas  fit;  XII  5272 
(Narbo):  ad  Orchvm  q_vid  valet?;  Ill 
6418  (Dalmatia) :  ad  Petram  Longam;  VI 
10035  (Rome):  ad  Pinvm;  I2 p.  217  =  =  IX 
2320   (Fasti  AUifani),  I  p.  324  =   ■  P 


p.  244  =  IX  4192  (B.  Amiternini):  (sa- 
crificium)  Portvno  ad  Pontem  Aemi- 
livm  ;  I  p.  320  =  P  p.  240  (F.  Vallen- 
ses):  Portvno  ad  Pontem  Aemili  ;  VI 
9488  (Rome,  f):  ad  Porta(m)  Trigemi- 
nal)   LAGVNARA    (sk)\     P    p.    217    =    IX 

2320  (Fasti  AUifani):  Herc[vli]  invicto 
ad  Port(am)  Trigeminam;  I  1166  —  X 
5807  (Aletrium,  B.  C):  lacvm  ad  [p]or- 
tam;  Man.  Anojran.  cap.  11.  29:  [Ae]- 
des  Honoris  et  Virtvtis  ad  Portam  [Ca- 
penam];  P  p.  214  =  VI  2295  =  32482 
(Fasti  Arvalium):  feriae  et  svpplicatio- 
nes  ad  omnia  pvlvinaria;  VIII  10942 
(Caesarea) :  ad  pvpvm  =  (buried)  beside 
her  baby;  XIV  409  (Ostia):  ad  qvadri- 
gam  Fori  Vinarii  ;  XII  3313  (Nemausus) : 

AD    RIPAM    FLVMINIS    RhODANI  \     XIV    2112 

(Lanuvium,  2nd)  1.  25:  n(vmmi)  qvi  ad 
rogvs  (sic)  dividentvr;  XI  5047  (Meva- 
nia):  ad  rogvm  svvm;  VI  2023  (Rome, 
Arval,  14):  ad  sacrificivm;  Le  Blant 
101  (Lugdunensis) :  ad  Sanctvm  Petrvm 
Apostolvm;  XIV  2408  (Bovillae,  169): 
(ilii)  omnibvs  corporib(vs)  ad  scaenam 
honorato  ;  XI  6435  (Pisaurum):  ad  in- 
fernas  sedes  Achervntis  ad  vndas  ;  Rossi 
810  (Rome,  +),  XI  1436  (Pisae),  Pais 
181  (Aquileia):  ad  sepvlcrvm;  VIII  18880 
(Numidia):  at  (sic)  sepvltvram;  VIII 
2728  (Lambaesis) :  ad  septentrionem  ; 
XIV  2496  (agerTusculanus):  reg(ione)  vii 
at  (sic)  Tres  Silanos;  V2  p.  852  (Panno- 
nia  Sup.,  74):  ad  sinistram;  VI  10036 
(Rome):  ad  Sorores  iiii;  V2  p.  925  (Dacia, 
wax-tablet,  167) :  ad  stationem  {illius) ; 
VI  9673  (Rome) :  pigmentario  negotianti 

ESQVILIIS    ISDEM  AD   STATVAM   PLANCI  ;    XIV 

636  (Ostia):  hic  fvit  ad  svperos  felix  ; 
III  3980  (Siscia):  nvnqvam  opto  vos 
ad  svperos  bene  [va]lerae  (sic) ;  X  2598 
(Puteoli):  fvit  ad  svperos  inimica  nemini; 
X  2641  (ibid.) :  q_vod  ad  svperos  mihi 
dedisti  ;  X  3969  (Capua)  :  cvm  ...  ad 
svperos  licitvm  est;  IX  2893  (Histo- 
nium),  IX  3473  (Peltuinum),  XI  6435 
(Pisaurum):  at  (sic)  svperos;  VI  23551 
(Rome),  XI  856  (Mutina),  III  2609  = 
9418  (Salonae),  VIII  12118  (Prov.  By- 
zac):  ad  svperos;  I  p.  285  XXV  =  I2 
p.  191  VII  =  VI  1308  (Rome,  elogium 
of  Camillus):  Etrvscis  ad  Svtrivm  devi- 
ctis;   XIII    1706    (Ara   Rom.  et  Aug.): 


78 


AD 


AD 


SACERDOTI    AD    TEMPLVM     ROM\E    ET    AVGV- 

kvm;  IX  8518  (Furfo,  58  B.  C):  ad 
hvc  (sic)   rEMPLVMj  V  6876  (Alpi9  Poe- 

liiiia):    at  (sic)  tva   tempi. a;    VI    838 
i  Rome):  qvi  ad  tetrastylvm  epvlati  fve- 
rint  ;   II   3270  (Castillo):  signa  Veneris 

GENETRICIS    ET  CVPIDINIS  AD  THEATRVM:     I* 

p.  217  =  IX  2820  {Fasti  Allifani),  I 
p.  320  =  [■  p.  240  (F.  VMlenses)'.  (sa- 

Cri/tcium)  Iano  ad  Theatrvm  Marcei.li; 
]  p.  325  =  [*  p.  245  =  IX  4192  (F. 
Amiternini) :  Iano  ad  Teath(rvm)  (sic) 
Marcelli  ;    I-    p.    21")    ( /''.    Arvalium): 

Apollini  ad  Theatrvm  Marcelli;  I  p.  330 
=  I-  p.  252  =  XI  6050  (F.  Urbina- 
fes):  Apollini.  Laton[ae]  ad  Theatr(vm) 
Marc[ell.];  I  p.  317  =  I2  p.  236  (F. 
Praenestini) :  Divo  Avgvsto  Patri  ad 
Theatrvm  Marc[elli];  VI  32323  (Rome, 
Oomm.  Lad.  Saec.y  17  B.  C):  ab  Tiberim 
s[a]crificivm  fecit;  VI  2357  (Rome): 
hospes,  ad  hvnc  tvmvlvm  ne  meias  ! ;  VI 
14578  (Rome):  ad  hoc  (sic)  tvmvlvm; 
III  2609  =  9418  (Salonae):  ad  tvmvlvm; 
XIV  3314  (Praeneste):  maceria  ad  viam; 

III  2397  (Salonae):  in  horto  ad  viam; 
VI  10239  (Rome).  XI  1031  (Brixellum) : 
ad  viam.  —  Ad  (as  apvd  q.  v.):  «  at  the 
house  of »  ;  in  court,  or  before  a  magi- 
strate,  «in  the  presence  of",   «before». 

IV  1880  (Pompeii,  graffito)',  at  (sic) 
QVEM  non  ceno,  barbarvs  ille  mihi  est  ; 
VI  2060  (Rome,  ArvaL  81):  epvlantes 
ad  magistrvm  ;  VI  2065  (ibid.,  87).  2067 
(ibid.,  90),  2104  (ibid.,  218):  epvlati 
svnt  ad  magistrvm;    X  2641  (Puteoli): 

OMNIA    PARATA    SVNT    AD    ME  J    II     6278    (  S. 

C.  Italicense)  1.  16:  ad  principes;  I  206 
Lex  Jul.  Munic.)  1.  1 :  ad  co(n)s(vlem) 
profiteri  ;  I  198  (Lex  Repel  un<l.  i  LXII: 
ad  qvaestorem  ;  I  197  (Lex  Banliae, 
123-118  B.  ft):  ad  q_(vaestorem)  ;  Eph. 
Epigr.  IX  p.  1  (Lex  Manic.  Tarentini): 
ad  mi  [vir(os)];  VI  35987  (Rome):  sciat 
se  ad  pontifices  dispvtatvrvm. 

(c)  In  place-names.  [For  location,  see 
under  each  name].  In  four  itineraria 
inscribed  on  cups  found  at  Aquae  Apol- 
linares  (I  Bagni  di  Vicarello),  XI  3281-4: 
Ad  Aras,  Ad  Calem,  Ad  Commvsta  (sic), 
Ad  Decimvm  (sc.  milliarium).  Ad  Fines, 
Ad  Lvcos.  Ad  Martis,  Ad  Morvm.  Ad 
Nova.    Ad    Novlas,    Ad    Palem,    AdPor- 


tvm  (sic),  Ad  Praetorivm,  Ad  Solaria  or 
AdDvoSolaria  (sic).  Ad  Tvrres,  Ad  Vi- 
cesimvm  (sc.  milliarium).  Elsewhere,  Ad 
Casas,  VIII  270  11451  (Casae);  Ad 
Dvas  Casas,  Rev.  Arch.  (1904)  p.  310 
(Praeneste.  4th);  Ad  Fretvm.  I  551  (  Polla, 
L32  B.  ft).  —  HI  14147'  (Philae,  29 
B.  ft):  regis  Aethiopvm  ad  Philas;  III 
399  (Pergamus),  VI  8582  (Rome),  X  1185 
(Puteoli):  Alexandria  ad  Aegyptvm;  IX 
41  (Brundisium) :  Antiochensis  Syriae  ad 
Daphnem;  III  183  (Syria):  Caesariensis 
ad  Libanvm;  XI  3943  (Capena,  87):  Prvsa 
ad  Olympvm. 

(</)  In  functions,  public  and  private. 
ACTA.  Ill  6819  (Antiochia  Pisidiae):  ad 
-a  senatvs.  —  AEDIFICIA.  VI  6225 
(Rome):  ad  -a.  —  AEGYPTVS.  X  4862 
(Venafrum,  1st):  idiol[o]go  ad  -vm.  — 
AERARIVM.  XIV  3607  (Tibur,  31)  : 
pr(aetor)  ad  -vm;  XI  1526  (Luca):  qvae- 
stori  ad  -vm;  XII  3166  (Nemausus,  1st): 
mi  vir  ad  -vm  ;  VI  1932  (Rome):  viator 
ad  -vm.  —  ALIMENTA.  XIV  2!)22  (Prae- 
neste, 3d) :  proc(vrator)  ad  -a  [Lvca- 
n(iae)],  Brvtt(iorvm),  Calabr(iae)  ET 
Apvliae;  III  1456  (Sarmizegetusa,  211- 
12)  :  proc(vrator)  ad  -a  per  Apvliam, 
Calabriam,  Lvcaniam  et  Brvttios  ;  VI 
1633,  1634  (Rome):  proc(vrator)  ad  -a. 
—  ANNONA.  VI  1633  (Rome).  XIV  161 
(Ostia).  X  7580  (Carales) :  proc(vrator) 
ad  -am  ;  XII  672  (Arelate)  :  adivt(or) 
procvr(atoris)  Avgvstorvm  ad  -am;  VI 
8450  (Rome,  2nd):  tabvl(arivs)  Ostis  ad 
-a(m)  ;  VIII  2757  (Lambaesis)  :  ad  -am 
perp(etvo).  —  APPELLATIONES.  VI 
1531  =  31673,  1532  (Rome)  :  cogno- 
scenti ad  sacras  -es.  —  ARGENTVM. 
VI  8730  (Rome,  lsl) :  ad  -vm  potorivm 
L.  Caesaris;  VI  3941,  4425.  5746  (ibid.): 
ad  -vm.  —  ARCA.  XI  417  (Ariminum): 
q_(vaestor)  alim(entorvm)  ad  ar[c]am 
vicani.  —  BONA.  VI  1634  (Rome):  pro- 
curator)     AD      BONA     DAMNATORVM  J     III 

6575  =  7127  (Ephesus) :  [pro]c(vrator) 

AD    BONA  C0[GE]NDA   IN   AFRICA  \    III     1464 

(Sarmizegetusa,  211-12):  proc(vrator) 
ad  bona  Plavtiani.  —  BYBLIOTHECA. 
VI  4420  (Rome,  1st)  :  ad  byblio[the- 
cam].  —  CAPITVLARIA.  VI  8601  (Rome, 
1st)  :  procvrator  ad  -a  Ivdaeorvm.  — 
CASTOR.  VI  8689  (Rome,  1st):   proc(v- 


AD 


AD 


79 


rator)  Avg(vsti)  ad  Castor(em).  —  CEN- 
SVS.  XII  408,  Rev.  Arch.  (1900)  p.  431 
(Massilia) :  adivtori  adcensvs  (sic)  pro- 
vin(c)(iae)  Lvgvdvnensis;  XI  5669  (At- 
tidium)  :  adivt(or)  a[d  c]ens(vs)  ;  VI 
8578  (Rome):  Avg(vsti)  dispensator  ad 

CENSVS  PROVINCIAE  LVGDVNENSIS  ;  II  2129 
(OblllCO)  :    COMES    ET     ADSESSOR      LEGATI    AD 

[censvs  accip(iendos)];  X  6658  (Antium, 
2nd):  leg(atvs)  Avg(vsti)  p(ro)  p(raetore) 

AD    CENSVS     PROVINCIAE     LVGDVNENSIS  ;     III 

6819  (Antiochia  Pisidiae) :  [leg(atvs)  Av- 
g(vsti)  propr(aetore)]  ad  censvs  Paphla- 
g(oniae)  ;  XIII  5089  (Aventicum,  2nd): 
legato  imp(eratoris)  ad  censvs  accipien- 
dos;  III  3925  (Neviodunum,  2n<1):  pro- 
c(vrator)  ...  ad  c[ensvs  aJcc[ipiendosJ; 
XIV  4250  (Tibur):  procvratori  Avg(v- 
sti)  ad  accipiendvs  (sic)  censvs  in  pro- 
vinc(ia)  Gallia  Lvgvdvnenensi  (sic)  et 
in  provincia  Thracia;  VI  31863  (Rome) : 
proc(vrator)  Avg(vsti)  ad  cens[vs]  Gal- 
lorvm,  and  proc(vrator)  Avg(vsti)  ad 
censvs  Brit[annorvm];  VIII 10500  (Thys- 
drus) :  proc(vrator)  Avg(vsti)  ad  censvs 
accipiendos;   VI   1463  (Rome):  tribvno 

LAT1CLAVIO       L[EG](lONIS)       VII       Gem(iNAe) 

at  (sic)  censvs  accipi[enJdos  CIVITATIVM 
xxiii  Vasconvm  et  Vardvlorvm. —  CVRA. 
IX  1619  (Beneventum,  2IKi)  :  honorato 
ad  cvram  kalendari  rei  p(vblicae)  Canv- 
sinor(vn\);  VIII  9327   (Caesarea):    pro- 

C(VRATOR)  AVG(vSTl)  AD  CVRAM  GENTIVM. 

CVSTODIA.  Ill  12069  (Ptolemais  Her- 

Uliu)  :      COMMILITONIBVS    QVI      HIC    FVERVNT 

ad  cvstodia.  —  DEA.  XII  1529  (Vocon- 
tii):  cvrat(or)  ad  deam  Avg(vstam)  Vo- 
c(ontiorvm),  [or  Voc(ontiam)].  —  ELE- 
PHANTI.  VI  8583  (Rome):  procvrator 
Lavrento  ad  -os.  —  EPISTRATEGIA. 
VIII  10500  (Thysdrus):  proc(vrator)  Av- 
g(vsti)  ad  -an  (sic)  Thebaidos;  III  6575 
=  7127  (Ephesus):  proc(vrator)  in  Ae- 

GYPTO    AD    -AM    [s]EPTEM   NOMORVM   ET     Ar- 

sinoitvm.  —  FALERNAE  (sc  oites).  II 
2029  (Osqua):  proc(vrator)  Avg(vsti)  per- 
Baetic(am)  (sic)  ad  Fal(ernas)  veget(an- 
das).  —  FAMILIA.  V  8659  (Concordia): 
proc(vrator)  Avg(vsti)  ad  -(iam)  gla- 
d(iatoriam)  Transpa(danam)  ;  III  6994 
(Prusa)  :  [proc(vrator)]  Avgg.  ad  f[a- 
miliam]  gladiat[oriam].  —  FASCES.  VIII 
7044  (Cirta,  2ml)  :    ordinato    in  Gallia 


at  (sic)  qvinqve  fasces.  —  FERAE.  VI 
10208  (Rome,  2nd):  adivtor  ad  -as.  — 
FISCVS.  VI  5197  (Rome,  1st)  :  dispen- 
sator)   AD  -VM  GALLICVM    PROVINCIAE  LVG- 

dvnensis.  —  HASTA.  X  8260  (Tarra- 
cina):  x  virad  -am.  —  HEREDITATES. 
VI  6291  (Rome):  ad  -es.  —  IMAGINES. 
VI  3972  (Rome,  1st):  ad  -es.  —  IMPE- 
DIMENTA. VI  9775  (Rome):  ad  -a.  — 
INSTRVMENTVM.  VIII  12898  (Car- 
thago) :  adivt(or)    ad    instrvmentv  (sic) 

COMMENTARIORVM.   INSVLAE.    VI    3973 

(Rome,  1st):  ad  -as.  [cf.  insvlarivs.];  VI 
9383  (Rome):  exactor  ad  -as.  —  LIBRI. 
VI  8877  (Rome):  ad  -os.  —  LOCATIO- 
NES.  VI  6316  (Rome):  mag.  qvaest.  ad 
-es.  —  LVDVS.  VI  9470  (Rome):  (q_v]i 
fvit  ad  Lvdvm  Gallicvm.  —  MANVS. 
VI  4449  (Rome,?lst):  ad  manvm.  [cf.  a 
manv,  amanvensis];  VI  9523  (Rome): 
librar(ivs)  ad  manvm.  —  MARGARITAE. 
VI  7884,  9543  (Rome) :  ad  -as  —  MARS. 
XIV  309  (Ostia):  magistro  ad  Marte(m) 
Ficanvm  Ave;  XIV  2918  (Praeneste): 
m(agister)  ad  M(artem)  Praen(estinvm)  ? 

—  MENSA.  VIII  13188  (Carthago) :  adiv- 
t(or)  tabvl(arii)  ad  men(sam)  Thisi- 
dvensi  (sic).  —  MERCVRIVS.  X  3847 
(Capua):  proc(vrator)  A[vg]vstor(vm) 
ad  Me[rc]vrivm  Alexandr[eae].  —  MI- 
NICIA  (sc.  porticus).  XI  5669  (Atti- 
dium):  proc(vrator)  Avg(vsti)  ad  -am.  — 
MONETA.  II  4609  (Baetulo) :  (Mi)  m 
viro  ad  -am;  XIII  1499  (ager  Arverno- 
rum):  (Mi)  mil(iti)  coh(ortis)  xvii  Lvg- 
dvnensis  ad  -am.  —  NAVES.  XIV  2045 
(Vicus  Augustanus) :  procvratori  pvgil- 
lationis  et  ad  naves  vagas.  —  OLEVM. 
XIV  20  (Ostia,  2nd):  proc(vrator)  ad 
olevm  in  Galbae  (sc.  korreis)  Ostiae 
portvs  vtrivsqve  ;  II  1 180  (Hispalis,  2nd) : 
praef(ectvs)  annon(ae)  adolevm  (sic) 
Afrvm  et  Hispanvm  recensendvm,  item 
solawina  transferenda,  item  vectvras 
navicvlariis  exsolvendas.  —  ORDO.  V 
7872  (Cemenelum):  optio  ad  ordine(m) 
(centurionis)  leg(ionis)  xxii  Primigenial. 

—  PATRIMONIVM.  VI  31863  (Rome): 
proc(vrator)  Avg(vsti)  ad  patrim(onivm). 

—  PENDICIVM  (?).  VI  5846  (Rome): 
ad  pendici(vm)  cedri  (i.  e.  qui  cedrium 
adpendit?).  —  POPVLVS.  Ill  1456  (Sar- 
mizegetusa,  238) :  cvratori  ad  -(vm)  vi[a- 


80 


AD 


AD 


r](vm)  Traianae  et  Avreliae  [zt~\  Aeci.a- 
NENSIS.    —    POSSESSIONEM     VI      1014, 

4015  (Rome,  I  '•:  u  is.  —  praedia. 
Ill   536    (Corinthus,   3d):   procurator.) 

AT    [SIC)    PRAEDIA  GaLLIANA.    —    PRAETO- 

R.IVM.    VIII    4240    (Verecunda) :    {Mi) 

tXACTO     at     (sic)     PRAET(ORIVm).  RA- 

tiones.  VIII  7039  (Cirta):   proc(vra- 

iok  i  Avg(vsti)  ...  ad  pvtandas  rationes 
Syriae  civitativm;  VIII  7059  (ibid.,  2nd) : 

legato  divi  Hadriani  ad  rationes  civi- 
rATivM  Syria  pvtandas:  XIV  2504  ( ager 
Tusculanus,  2nd):  (Me)  qvi  proc(vravit) 
[i.  e.  procurator  fuit]  Alexandriae  ad 
rat(iones)  patrimonii;  VI  8432  (Rome): 
q_vi  proc(vravit)  in  ratione  hered(ita- 
tivm)  ad  leges  praedior(vm).  —  REPO- 
SITORIVM.  VIII  9426  (Laesarea):  srv- 
ctor  (sic)  ad  ropositriv(m)  (sic).  — 
RIPA.  X  7587  (Carales,  2nd):  proc(vra- 
tor)  Caes(aris)  Hadriani  ad  -am.  — 
SACRA.  XI  1848  (Arretium) :  ivrat(vs) 
ad  -a  Etr(vscorvm).  —  SILICES.  VI 
1508  (Rome.  2nd):  proc(vrator)  ad  -(es). 

—  SOLAMINA.  VIII  619  (Mactar,  2"d): 

PROc(vraTOr)    AD  SOLAMINIA    (sic)    ET   HOR- 

rea.  —  SPES.   Ill    12411    (Mo'esia  Inf., 

Is1):   optio  ad  spe(m)    ordinis.  STV- 

DIA.  VIII  18909  (Thibilis):  [proc(vra- 
ior)]  ad  -a.  —  SVFFRAGIA.  XIV  2630 
(Tusculum,  1st):  nvngentvs  (sic)  ad  svb- 
frag(ia).  —  SVPELLEX.  VI  4471  (Rome, 
r1 1 :  ad  svpell(ectilem)  ;  VI  9049,  33758 
(Rome):  ad  svpelect(ilem)  (sic).  —  TA- 
BERNACVLA.  VI  5339  (Rome):  p(rae)- 
p(ositvs)  ad  tabernacla  (sic).  —  TRI- 
CLINIVM.  VI  4885  (Rome):  disp(ensa- 
lor)  ad  trichilinivm  (sic).  —  VALETV- 
DINARIVM.  VI  9084  (Rome^:  ad  -(ivm). 

—  VALETVDO.  VI  4475,  9085  (Rome): 
ad  -em.  —  VECTIGALIA.  X  7583  (Ca- 
rales) :  proc(vrator)  Avgg.  ad  vectig(a- 
i.ia)  ferr(ariarvm)  Gall(icarvm)  ;  X  7584 
(ibid.):  proc(vrator)  Avgg.  ad  vecti- 
g(alia)  xx  (=  vicesimae)  her(editativm) 
and  proc(vrator)  Avgg.  ad  vectig(alia) 
[ferJr(.ariarvm)  Gallic(arvm).  —  VE- 
NVS.  VI  4040  (Rome,  1st):  ad  Vene- 
rem.  —  VESTIS.  VI  3985,  4477,  6374. 
9960  (Home):  ad  -em;  VI  6372  (Rome): 
ad  -em  avi.  —  VICESIMAE.  X  3874 
(Capua):  [proc]vratori  Avg(vsti)  ad  vi- 
ces[imamJ;  III  6994    (Prusa):    pro[c(v- 


rator)  Avgg.]  ad  xx  trans  Padvm  ;  VI 
1683  (Rome):  proc(vrator)  ad  xx  (sc. 
hereditatium)  per  Asiam.  [L]yciam.  Pam- 
philiam,  and  proc(vrator)  ad  xx  p[e]r 
Syriam.  J  Note  in  the  same  i user. :  proc. 
xx  (=  vicesimarum)  per  Campan(iam)].  — 
VNGVENTA.  VI  4046  (Rome,  1st):  ad  -a. 

(B)   Relational. 

(a)  Denoting  purpose. 

i  1)  Simply,  in  phrases.  Vlll  089  (Mis- 
sua)  :  ad  aeternitatem  meritorvm  eivs; 
VIII  1318  =  14850  (Tuccabor):  ad  am- 

P    I.ATIONEVV    TEMPLI     ET    GRADVS  ;      III      1448 

(Sarmizegetusa)  :  us.  (tot)  n(vmmos)  ad 
annonam  dedit;  VIII  8480  (Sititis,  4th): 
ad  annon[ae  pvblicaeJ  coctionem  ;  IX 
4686  (Reate.  184):  ad  annonae  compa- 
rationem;  VIII  7989  (Rusicade):  ad  cvl- 
tvm  thea[tri]  ;  X  444  ( Vallis  Silari  sup.) : 
ad  cvltvm  tvtelamq_ve;  VIII  9052  (Au- 
zia) :  ad  cvstod(iam)  ;  IV  1894  (Pompeii. 
graffito,  =  Propert.  V  5.  47):  ianitor 
ad  dantis  vigilet;  II  1663  (Tucci):  edi- 
TIS  AD  dedicationem  scaenicis  lvdis  ;  XIV 
4259  (Tibur) :  ad  amphitheatri  dedicatio- 
nem; VIII  6948  (Cirta):  ad  cvivs  dedi- 
cationem; VIII  7960,  7963  (Rusicade): 
ad  qvarvm  dedicationem  ;  X  6908  =  IX 
5980  (Capua,  201) :  ad  defension(em) 
viae;  XI  6011  (Sestinum):  ad  ivr(is)  di- 
ct(ionem);  XI  379  (Arimiuum):  ad  em- 
ptionem  possessionis;  1X4215  (Amiter- 
num):  ad  aepvlvm  (sic);  VIII  2340  (Tha- 
mugadi):  at  (sic)  exornatione(m)  balinei  ; 
VIII  2398-9  (ibid.) :  ad  exornationem 
operis  macelli  ;  III  1212  (Apulum)  :  ad 
extrvctionem  aetomae;  XI  5939  (Tifer- 
mim  Tiberinum):  ad  balinei  fabrica(m); 
III  19  =  6587  (Alexandria,  384-9):  ad 
perpetvitatis  famam;  X  5349  (Interamna 
Lirenas,  408):  ad  perpetvam  famam;  III 
6733  (Antiochia  Ciliciae,  359-61)  :  ad 
perpetvam  [q_3viet's  firmitatem;1II  1504 
(Sarmizegetusa),  II  3114  (Cabeza  del 
Griego):  ad  fvnvs;  XIII  2219  (Lugudu- 
num) :  nam  temere  emissvs,  non  ad  mea 
fvnera,  claws  haesit  et  in  tenero  ver- 
tice  delitvit  ;  III  9638  (Salonae,  f): 
servet  ...  ad  gavdia  membrvm;  \l  1772 
(Rome.  4th):  ad  perpetvi  nominis  glo- 
riam;  Bull.  Arch.  Cr.  (1900)  p.  304 
(Rome)  :  ad  gloriam  pontificalem  ;  lb. 
(1880)  p.  122  (Orvieto,  9th):   ad  ho.no- 


AD 


AD 


81 


re(m)  D(e)i  et  S(an)c(t)i  Ioh(annis);  II 
2006  (Nescania) :  ad  impensas  operis;  VI 
1196  (Rome,  5th)  :  ad  perenne  indicivm 
trivmpho[rvm];  X  114  (Petelia) :  ad  in- 

STRVMENTVJW     TRICLINIORVM  ;     III     p.     1935 

(Edict.  Dioclet.)  7.  15:  lateris  crvdi  ad 
latercvlos;  X  3678  (Misenum):  ad  la- 
vacrvm  balnear(vm)  pvblicar(vm)  ;  VI 
1195,  1731  (Rome,  4th-5th) :  ad  memoriam 
gloriae  sempiternae  ;  VI  1768  (Rome, 
346):  ad  memoriam  perpetvi  nominis; 
VIII  17896  (Thamugadi,  361-3):  at  (sic) 
perpetvitatis  memoriam  ;  X  4560  (Tre- 
bula),  IX  1596  (Beneventum) :  ad  aeter- 
nam  memoriam;  Mon.  Aacyran.  cap.  16. 
27:  ad  memor(j]am  aetatis  meae;  VI 
1710  (Rome,  5th):  ad  memoriam  sempiter- 
nam ;  VI  1479  (Rome):  ad  memoriam 
(illius);  VI  8401  (Rome,  6th) :  ad  obla- 
tion(em)  vel  lvminaria  nostra;  VIII 
5146  (Thagaste) :  ad  opvs  mvnificentiae 
svae  patriae;  XII  22  (Vintium):  ad  qvod 
opvs  collignivm  (sic  =  collegium)  ivve- 
nvm  Nemesiorvm  impendivm  dedi(t);  VIII 
7988  (Rusicade):  ad  opvs  theatri  ;  VIII 
16530  (Theveste):  ad  hoc  opvs;  XII 
5336  (Narbo,  f,  5th):  praebvit  adoper(a) 
(sic)  et  ceter(a)  sol(idos)  (tot)  J  VIII 
937  =  11216  (Mun.  Seressitanum) :  ad 
cvivs  ornamenta;  XIV  300  (Ostia) :  ad 
ornatvm  Porticvs  Placidianae;  VI  1178 
(Rome):  ad  ornatvm  Vrbis;  X  212  (Gru- 
mentum)  :  ad  ornatvm  thermarvm  ;  X 
6313  (Tarracina) :  ad  o[rn]atvm  civita- 
ti[s];  XIV  2919  (Praeneste,  4th):  ad  per- 
petvitatem  nominis  eivs  adqve  (sic)  me- 
moriam;  VI    1188-90    (Rome,    5th):  ad 

PERPETVITATEM    NOMINIS    EORVM  J    XI    4781 

(Spoletium,  4th):  ad  aeternam  divini  no- 
minis  propagationem;  VI 1706  (Rome, 4th): 

AD    VIVACEM    RECORDATIONEM    ET     SEMPITER- 

na(m)  memoriam;  VI  1725  (Rome,  5th): 
AD  remvnerationem  titvlosqve  virtv- 
tvm;  IX  3513  (Furfo,  58  B.  C):  peqv- 

nia    (sic)     AD     EAS     RES     DATA  ;     VI     2059 

(Rome,  Arval,  80-81):  ad  restitvhonem 
et  dedicationem  Capitoli  ;  III  11042 
(Brigetio):  ad  rosalia  a[nnva?];  II  5439 
(Lex  Ursonens.)  LXV  1.  26  :  ad  ea  sa- 
cra ;  VIII  2495  (Numidia,  2nd) :  ad  sa- 
lvtem  commeantivm;  VIII  19852  (Rusi- 
cade, 4th):  ad  secvritatem  popvli  Romani  ; 
III  3583  (Aquincum):  ad  qvem  (sic)  se- 

Thes.  linguae  lat.  epiyr. 


pvltvram;  XIII  1910  (Lugudunum):  ad 
solacivm  praecedentis  orbitatis  ;  III 
7080  (Assus,  383-92) :  ad  solacivm  la- 
vori[o]sae  (sic)  festinationis;  V  4015 
(Verona)  :  at  (sic)  sollemnia  ;  X  1253 
(Nola):  ad  splendorem  vrb(is)  Nolanae; 
XIV  300  (Ostia):  ad  splendorem  nyn- 
phii  (sic  =  nymphaei) ;  III  14386  d  (He- 

liopolis)  :     AD    STATVAM     VlCTORIAE  J      VIII 

4579  (Diana) :  at  (sic)  fori  stra[t]v- 
ra(m);  X  4755  (Suessa),  5426  (Aquinum): 

AD       PERENNEM       (sic)       TESTIMONIVM  ;       XI 

4096-7  (Ocriculum,  341):  ad  perenne 
testimonivm ;  VI  10239  (Rome):  ad  tv- 
telam  aedifici  ;  VI  773  (Rome,  3d)  :  ad 
perennem  vsvm;  VIII  5341  (Calama,  4th): 

AD     Ne[ceSSa]rIVM    VSVM    ET  AD   PEREGRINO- 

rvm  hospitalitatem  ;  VIII  18328  (Civ. 
Lambaes.,  379-383)  :  ad  v^vm  vtilita- 
temqve.  —  Esp.  on  oculists'  stamps,  de- 
noting the  disease  for  which  the  remedy 
is  prescribed.  [Very  numerous;  for  fuller 
citations  see  under  each  separate  disease]. 
Esx.,  XII  569 15  (Vienna):  crocodes  ad 
aspritvdinem;  ib.  56917  (Arausio) :  co;.~ 
ly(rivm)  crocodes  ad  aspritvd(inem)  ;  ib. 
56914  (St.  Remy) :  chelido(nivm)  ad  ca- 
l(iginem);  V  8124  (Genua):  soricvm  ad 
calig(inem)  ;  XII  56911  (Nemausus) : 
Galb(anvm)  ad  cicat(rices)  ;  ib.  5(>915 
(Vienna)  :  diamisvs  ad  cicatr(ices)  ;  ib. 
5691"  (Vezenobre)  :  dioxvs  adveter(es) 
(sic)  (cicatrices?);  Ill  1636  (Dacia):  dia- 
misvs   (sic)     AD     VETERES     CIC(aTRICEs)  ;     V 

8124  (Genua):  ledon  ad  cla(ritatem)  and 
cloron  ad  clar(itatem);  VII  1319  (Ca- 
ledonia) :     APALOCROCODES     AD     DIATHESIS  ; 

XII  56912  (Vezenobre):  diacesam(enon  ?) 
ad  epipho(ras)  ;  ib.  56917  (Arausio):  pvn- 
ctvm  ad  epifor(as)  ;  III  1636  (Dacia): 
dialibanv(m)  ad  imp(etvm)  ex  ovo.  and 
nardinvm  ad  impet(vm)  lip(pitvdinis)  ;  V 
8124  (Genua):  nardinvm  ad  impetvm  ; 
Bramb.  1297  (Prov.  Rhenaua) :  penicille 
ad  oiyvne(m)  lipp(itvdinem)  ex  ovo ;  XII 
569P  (Vezenobre):  dicent(etvm)  ad  se- 
dationes  and  diarh(odon)  ad  pvsvl(as); 
VII  1312  (Britannia) :  dialibanv(m)  ad 
svppvrat(iones);  VII  1308  (Viroconium) : 
dial[i]ba[nvm]  ad  omne  vit(ivm)  o(cv- 
lorvm)  ex  o(vo),  etc. 

(2)  With  gerundive  or  gerund.    XI  5750 
(Sentinum,  260):    ad  remvneranda  aeivs 

11 


82 


AD 


AD 


ctionbm;  VIII  L282   -  :   L4785 

(\';ill)s):     W>     KIMVNERANDAM    ADFECTIONEM 

sdem;  \  •">■!  1  (Salernum) :  ad  ExoRNAN- 

dam  aedem  ;    \  I  V   J  J » 1 4  (agar  A  lliamis) : 
ad    agros   dividvndos  :    VI    1460,    1 
(Rome,    T'l:   ad  agros   dividendos  ;    IX 
r.ii.VJ   (Trial  :  ad  aqvam  perdvcend(am  i  : 

V  LIS]  (bet.  Cremona  and  Brixia) :  ad 
avgendas  [...];   II   3270  (Castulo) :   ad 

BAL1NEVM  AEDIFICANDVM  :  XI  5749  (Sell ti- 
ll tun.   261):  ad  remvnerandam  eorvm  be- 

Nl  VOLENTI  AIM  I  I  X  6243  (FUfldi)  I  AD  DE- 
CLARANDAM     ...     BENMVOLENTIAM      (SIC)  ',      VI 

960  (Rome,  2nd):  ad  declarandvm  qvan- 

TAE    ALTITVDINIS     MONS     ET     LOCVS     TANTI5 

[ohe]ribvs  sit  egestvs  ;  VIII  1 548  (Agbia, 

2nd):    AD    AMPLIANDAM   BENIGNITATEM   SVAM  ; 

III  p.  1936  [Edict.  Dioclet.)  8.  7  :  ad 
soleanda  calciamenta  ;  XIII  2494  (Am- 
barri):  ad  cenam  omnibvs  Tricontis  po- 
nendam;  XIV  2112  (Lanuvium,  2nd):  ad 
cenam  faciendam;  XIV  3902  (ager  Ti- 
burtinus,  3d):  ad  cognoscendas  vice  Cae- 
saris  cognitiones;  V  5050  lAuauni.  46): 
ad  qvas  (sc.  controversial)  ordinandas; 

VI  20154  (Rome.  ArvaL  86).  2078  (ibid., 
lis):  ad  cooptandvm  (ilium);  III  9567 
(Salonae) :  at  (sic)  dva  corpvra  (sic)  de- 
ponenda;  VI  23328  (Rome):  ad  id  emen- 
dvm  ;  VI  10234  (Rome,  2nfl).  X  144  (Vallis 
Silari  Sup.):  ad  epvlandvm  :  III  p.  1929 
(Edict.  Dioclet.  Iatrod.)  II  3 :  ad  svsti- 
nendos  exercitvs;  III  4037  (Poetovio): 
ad  opprimendam  factionem  Gallicanam  ; 
VIII  4322  (Casae) :  ad  fenvm  (sic)  se- 
c(andvm);  VI  1771  (Rome,  4th):  ad  fidem 

GESTORVM    PLENIVS    MEMORIAE     TRADENDAM  ; 

X  6850  (Tarracina,  6th) :  ad  perpetvandam 
tanti  domini  gloriam;  II  1 2S2  (Salpensa, 

147):  NON  SOLVM  AD  GRATIAM  a  tali  viro 
inevndam,  vervm  ad  spem  optimam  de 
ca^didato  habendam  ;    VI    1670   (Rome, 

205)  :    AD  AVGENDAM    THERMARVM   TraIANA- 

rvm  gratiam  ;    V  til   (Pola),  VIII    5366 
lama):  ad  referendam  gratiam;  VIII 
124.">:;  (Curubis):  ad  remvnerandam  gra- 
tiam: XII  2522  (Narbonensis) :  ad  id  ho- 

ROLOGIVM    ADMINI5TRANDVM  J     VIII     15880 

(Sicca) :  ad  leniend'os]  conpescendos- 
q_(ve)  do[lor]is  impetvs.  et  ad  hono- 
randam  ...  memoriam:  VI  1777  (Rome, 
4th):  ad  impetrandvm;  VI  1377   (Rome. 

2       l:    AD    IVVENTVTEM    PER    ITALIAM     LHGEN- 


dam  ;  VI  455  (Rome,  168):  ad  conse- 
crandos  lar[es];  VIII  12253-4  (Turca), 
15887  (Sicca):  ad  remvnerandam  libera- 
litatem;  V  8130  (Pola):  ad  excolendvm 
locvm;  VI  877  (Rome.  1st):  ad  consvm- 
mandam  memoriam;  VI  1727  (Rome,  5th): 

AD  POSTERITATIS  MEMORIAM   DECORANDAMJ  V 

2046  (Bellunnm):  ad  mem(oriam)  col(en- 
dam);  VIII  1  "> 8 8 1  (Sicca):  ad  propagan- 
dam  . . .  memoriam  ;  VIII  4692  (Madaura) : 

AD    PROPAGANDAM     IN   AEWM    MEMORIAM:     X 

2015  (Pnteoli):  ad  confreqventandam 
memoriam  qviescentivm  ;  VIII  14786 
(Vallis):  ad  remvneranda  merita:  XIV 
2466  (Castrimoenium,  31):  ad  mvnera 
ornatvs  mvnicipi  facienda:  X  3704  (Cu- 
mae) :  ad  cvmvlanda  mvnera  patriae;  XI 
4815  (Spoletium.  4lh)  :  ad  celebrandvm 
natalem  fili  svi;  Rev.  Arch.  (1903)  p.  467 
(Heliopolis,  1st):  ad  nationes  ...  compri- 
mendas;  XII    4333  (Narbo,  12-13):  ad 

SVPPLICANDVM      NVMIN!      EIVS  ;     XIII      2494 

(Ambarri):  ad  opvs  consvmmandvm;  VI 
1184  (Rome.  4th):  ad  conclvdendvm 
opvs;  VIII  1547(3  (Prov.  Procons):  at  (sic) 
ornandvm  opvs;  VIII  937  (Mun.  Seres- 
sitanum):  ad  amplianda  ornamenta;  VIII 
14792  (Prov.  Procons.):  ad  exornandam 
[e]am  (sc.  patriam);  VIII  20711  (Tig- 
zirt):  at  (sic)  svplendam  (sic)  [p]orti- 
cv(m)  novam;  XII  1357  (Vasio):  ad  por- 

TICVM    ANTE    THERMAS    MARMORIBVS    ORNAN- 

dam;  VI  11731  (Rome):  ad  bene  qvie- 
scendvm;  IX  334  (Cauiisium):  ad  qvietem 
regionis  servandam  ;  VIII  1548  (Agbia, 
2nd)  :  ad  tvendam  rempvblic(am)  (sic) 
svam;  V  4990  (Riva):  ad  rosas  et  pro- 
fvsiones  q_(vot)  a(nnis)  fac(iendas);  V 
2315  (Atria):  ad  rosas  et  escas  dvcen- 
das;  VI  32362  (Rome.  ArvaL  78),  2059 
(ibid..  80-81):  ad  peragendvm  sacrifi- 
civm;  VI  2065  (ibid..  87),  2067  (ibid., 
90) :  ad  consvmmandvm  sacrificivm  ;  VI 
12133  (Rome):  ad  sacrificia  facienda; 
XI  6191  (Ostra):  ad  exornandam  scho- 
lam;  VI  33033  (Rome):  ad  sollem[nia] 
celebranda  ;  VI  32327  (Rome,  Coram. 
Lud.  Saec,  204)  1.  4:  ad  sortiendvm; 
VIII  2554  (Castra  Lambaes.) :  ad  spem 
svam  confirmandam  ;  XIV  2973  (Praene- 
ste):  ad  statvam  ponendam;  X  1885  (Pn- 
teoli): ad  stratam  refic(iendam)  ;  II  1964 
(Lex  Malacit.,  1st)  :LV:  ad  svffragivm 


AD 


AD 


83 


ferendvm;  Mon.  Ancyran.  cap.  25.  3:  ad 
svpplicivm  svmendvm;  VIII  8935  (Sal- 
dae) :  ad  ornandvm  templvm;  XIV  246 
(Ostia,  140):  ad  ampliand(vm)  templvm  ; 
III  633  (Philippi):  at  (sic)  templvm  te- 
gend(vm)  and  at  (sic)  templvm  aedifi- 
candvm;  IX  5428  (Falerio,  2nd) :  ad  exo[r- 
nanJdvm  theatrvm  ;  VIII  5365  (Calama) : 

AT   (sic)    THEATRVM  FACIENDVM  ;    VI   21771, 

35769  (Rome) :  ad  . . .  tvendvm  ;  III  13734 
(Mun.  Tropaeum):  ad  confirmandam  li- 
mitis  tvtelam;  XI  3303  (Forum  Clodi, 
18):  ad  vescendvm;  XIII  3163  (Viducas- 
ses) :  ad  videndvm  me;  VIII  14683  (Si- 
mitthus,  185):  ad  vinv(m)  infercnd(vm)  ; 
XI  3078  (Falerii,  B.  C.) :  a[d]  veitam  (sic) 

QVOI.VNDAM      (sic)      FESTOSQ_VE     DIES;      VI 

2059  (Rome,  Arval,  80-81):  ad  vota 
nvncvpanda  ;  ib.  2065  (ibid.,  87)  :  ad 
vota  redd(enda);  ib.  2066  (ibid.,  89),  2075 
(ibid.,  105):  ad  vota  solvenda  et  nvn- 
cvpanda. 

(b)  Dependent  on  adjectives.  Ill  12483 
(Troesmis,  4th):  aptissimvm  ad  confirman- 
dam ...  secvritatem;  XII  2115  (Vienna, 

\)  :   AD    NVNC    MARTVRIBVS   (sic)    SEDEM    TRI- 

bventibvs  aptam;  VI  18086  (Rome):  ni- 

MIVS  (sic)   ERAT   BLANDVS  AD   ILLVMJ  X  7570 

(Carales) :  o  celere[V]  at  (sic)  mala  vota 
dei  ! ;  V  6725  (Vercellae,  f) :  clemens  ad 
ignoscendvm  ;  VIII  9080  (Auzia) :  ad 
planctvs  aviae  dolenti.  [Cf.  XII  2301 
(Gratianopolis) :  ad  matris  casvm  filivs 
indolvit]  ;  VIII  21303  (Caesarea) :  ad 
svperos  f.dvs;  Bull.  Arch.  Cr.  (1888-9) 
p.  138  (Rome,  9th-10th):  fortis  ad  arma 
fvit  ;  XIV  2466  (Castrimoenium,  31): 
mvnificvs  ad  mvnera  ornatvs  mvnicipi 
facienda;  XII  1981  (Vienna):  natvs  at 
(sic)  eloqvivm;  XI  4170  (Interamna,  32) : 
nati  ad  aeternitatem  Romani  nominis; 
III  3385  (Matrica,  185):  loca  opportvna 
AD  CLANDESTINOS  latrvncvlorvm  transi- 
tvs;  XIII  2476  (Ambarri,  626?):  qvi 
fvit  ad  Dei  officio  (sic)  paratvs  ;  Le 
Blant  170  (Civ.  Turonum) :  praevivs  ad 
bona  Xri  ;  III  12326  (Perinthus)  :  ad 
rei  pvblicae  amplificandae  gloriam  pro- 
creato;    III    19    =    6587    (Alexandria, 

384-9):    AD    INSIGNEM   LAVDEM    GLORIAMQVE 

progenito;  Bull.  Arch.  Cr.  (1888-9)  p.  138 
(Rome,  9th-10th):  promptvs  ad  omne  bo- 
nvm;  V  5725  (Vercellae,  f ) :  solers  (sic) 


ad  avdiendvm.  —  Add,  with  sense  inhe- 
rent in  adj.  mansuetus,  V  7881  (Ceme- 
nelum)  :  ad  omnes  homines  mansvetv- 
dinem. 

(c)  In  phrases,  with  various  senses,  such 
as  «in  regard  to»,  «in  reply  to»,  «ac- 
cording to  »  etc. ;  simple  adverbial  phra- 
ses, etc.     VI  1877  (Rome,  73):  manvmis- 

SVS  AT  (sic)  CONSILIVM  PROCVRATORIS  NO- 
MINE; VIII  10570  (Saltus  Burunitanus, 
211'1) :  ad  libellvm  svvm  =  «  according  to 
imperial  rescript »;  VI  1749  (Rome,  421): 
ad  petition(em)  senatvs  amplissimi  popv- 
liq_(ve)  Romani;  III  19  =  6587  (Ale- 
xandria, 384-9) :  ad  petitvm  primorvm 
nobilivm;  VIII  7013  (Cirta,  4th):  ad  peti- 
tvm svvm  ;  VI  1585  (Rome,  193) :  ad  volv- 
ptatem    svam.    —    VIII  4387  (Seriana) : 

AT  (sic)  FORMAM  ET  MENSVRAM  MONVMENTI  ; 

II  5181  (Lex  Metalli  Vipasc.)  1.  47: 
ad  mesvram  (sic)  pondv[sve]  j  VIII  4508 
(Zarai,  202):  ad  capvt,  of  cattle  —  «  per 
head  » .  —  VI  1741,  1742,  29736  (Rome) : 
X  5837-8  (Ferentinum) ;  VIII  236  = 
11135  (Sufetula):  ad  exemplvm;  IV  1517 
(Pompeii,  graffito),  Bruns,  Fontes,  p.  275  : 
ad  exemplar.  —  IV  1989  (Pompeii,  graf- 
fito) :  Felix  ad  vrsos  pvgnabet  (sic) ;  VI 
10048  (Rome,  2nd):  ad  venetvm  vicit  ; 
VI  10062  (Rome) :  at  (sic)  pvrpvrevm 
liber  vic(it);  VI  10047  (Rome):  pedibvs 
ad  qvadrigam.  —  VI  25175  (Rome):  ad 
qvod  habvi  =  k  according  to  my  means  » ; 
XIV  4124  (Fidenae,  a  weight):  exact(vm) 
ad  Artic(vleianvm)  =  «  according  to  the 
standard  of  A.  »  ;  VIII  1523  =  15539 
(Thugga) :  viximvs  ad  satiem;  IV  2430 
(Pompeii,  graffito):  ad  tempvs  =  «  in 
good  time  »,  «  betimes »;  XIV  367  (Ostia, 
182):  ad  assem;  Dessau,  laser.  Select. 
5145  (Pompeii) :  ad  lvna(m)  =  «  by  moon- 
light»; VI  1377  (Rome,  2nd):  ad  postre- 
mvm  =  «at  the  last»;  VIII  20412  (Si- 
titis,  f,  384):  ad  perfectvm;  VI  2065 
(Rome,  Arval  87),  2065  (ibid.,  90):  lv- 
cvm  Deae  Diae  ad  svmmotvm  escendervnt 
=  k  clearing  away  the  onlookers  » .  —  XI 
5797  (Sentinum):  (ilia)  vixit  ...  et  fecit 
ad   maritvm   ...    . 

(C)  Temporal.  VI  26119  (Rome):  ad 
anos  (sic)  vixit  {tot);  III  2920«  (lader): 
vsq_(ve)  ad  ann(vm)  lxxv;  X  6328  (Tar- 
racina)  :  pveris   vsq_(ve)    ad   annos   xvi, 


VI) 


A  DAN 


i  i  is  [  vsqJve)  ad]  annos  xiii;  XI  1121 
(Pisae):  vsq_v[eJ  ad  eam  diem;  \fon.  An- 
cyran.  cap.  25.  7:  ad  evm  dh;m;  VI  7">7'.» 
I  Rome):  qvae  mecvm  vixit  tan  (sic)  con- 
i  orde  ad  fatalem  diem;  VI  10105 1  Rome) : 

DVLCISSIMB     (.SC.     Vixit)    CVM     SVIS     AD    SV- 

premam  diem;  VI  1  L570  (Rome):  ad  diem 
mortis  svae ;  VI  13075  (Rome):  vsqve 
at  (sic)  die(m)  tw(m);  X  L783  (Puteoli): 

\n  diem  vitai-:  (i.  e.  mortis)  svae;  X  8909 
i Capua):  finitam  ad  diem  =  «  up  to  the 
day  of  death  »;  VI  8999  (Rome):  a  prima 

ETATE    (sic)     VSQVE     AT      (sic)     FINE(m);     X 

3720  (Liternum) :  ab  virginitate  sva  ad 
finem  vitae  svae;  X  1)785  (Pandateria): 
ad  finem  vltima(m)qve  hora(m)  ;  V  5415 
(Comum,  f):  vsq_ve  ad  finem  mvndi  ;  VI 
10185  (Rome):  vsqve  at  (sic)  fotsa  (i. 
e.  fossam  =  mortem);  XIV  3676  (Ti- 
bur) :  [ab  hora]  noctis  primae  ad  ho- 
ra[m]  eivsdem;  VI  1261  (Rome,  1st):  ab 
mora  secvnda  ad  horam  sextam  ;  IV  2437 
(Pompeii,  graffito,  37  B.  C.) :  cvrator 
fvit  iv  non(is)  dec(embribvs)  vsce  (sic) 
ad  vi  eid(vs)  dec(embres);  VIII  9592 
(Caesarea.  ■}•):  ad  vsqve  vm  idvs  decem- 
[b>(es);  II  5439  (Lex  Ursonens.)  LX1I 
4.  3:  ad  pr(idie)  k(alendas)  ianvar(ias); 
I2  p.  64  (Fasti  Colotiani):  ex  a(nte) 
d(iem)  v  k(alendas)  dec(embres)  ad  pr(i- 
die)  k(alendas)  ian(varias);  I  p.  471 
(Fasti  Venusini):  ex  k(alendis)  ivl(hs) 
ad  k(alendas)  ivl(ias)  and  sim.  passim ; 

X  7643  (Carales):  vsq_(ve)  ad  mortem; 

XI  330  (Ravenna,  -J-):  at  (sic)  pveritiam; 
V2  p.  945  (Alburnus  Maior,  159):  tri- 
bvta  vsqve  ad  recensvm  dep[e]n[dat]; 
VI   2065   (Rome,    87):  ex   Satvrnalibvs 

PRIMIS    AD    SATVRNALIA    SECVNDA  J     V     8722 

(Concordia) :  ad  vltimvm  vitae.  —  In 
sense  of  time  when,  XIV  1731  (Ostia): 

QVAE      FVIT     AT      (sic)      DIEM      MORTIS      SVAE 

annorvm  vm ;  I  p.  312  (Fasti  Praene- 
stini):   ad  nonas;  III  12987  (Salonae) : 

AD    MORTEM    INGEMVI     TE  ;    XII   2301     (Gl'a- 

tianopolis):  ad  matris  casvm  filivs  indo- 
lvit  ;  Rossi  745  (Rome,  f ) :  mervit  oc- 

CVRRERE    XPO.     AD    RESVRREc(tIONEm). 

(D)  Notabilia.  Ad  —  instead  of  geni- 
tive, XIII  500  (Ausci,  f):  hic  (sc.  tumu- 
lus) AD  innocentem  et  peregrinvm  (sc. 
est):  XIII  2483  (Ambarri,  f) :  hic  reqvii- 

SCVNT    (sic)     MEN  BRA     (SIC)     AD      DVVS    (sic) 


ires.  —  Ad  —  instead  of  dative,  VIII 
7iiOl  (Cirta):  matvritas  iiominvm  fvi(t) 
ame  (sic,  =  ad  me,  for  mihi).  —  Note 
biblical  use,  III  2673  (Salonae,  mosaic, 
=  Psalm  41.   2) :  sic[vt    cer]vvs    desi- 

DERAT  AD  FONTES  AQVARVM,  ITA  DESIDERAT 
ANIMA    MEA    AD    TE,     DEVS. 

AD.  See  AT. 

ADAEGINA.  See  ATAECINA. 

ADAEQVE.  -Equally  X  1784  (Pu- 
teoli,  187):  (illius)  soceri  eivs  adaeq_ve 
o(rnati)  v(iri). 

ADAEQVO,  -ARE.  «To  make  equal 
to»,  «attain  to».  VIII  2391  =  17910 
(Thamugadi):  (ilti)   Atticam    facvndiam 

ADAEQVANT     ROMANO     NITORi;     VIII     5276 

(ager  Hipponiensis):  vt  eximiam  volvnta- 

TEM    EIVS     .  .  .     TITVLIS    ADAEQJ/ARENT. 

ADAM.  The  first  man.  [Indeclinable, 
or  gen.  Adae~\.  Kraus  46  (=  Venaat. 
Fortunal.) :  delicta  Adae  Christvs  in 
amne  lavat  ;  Rossi  II  p.  44  =  Carm. 
Lat.  301  (Rome,  f,  4th) :  nomen  Adae 
referens  ;    Rossi   11    p.    69    (Rome,   f): 

RESVRGIT       EQVIDEM      CVM      ADAM      IN      FINE 

s(a)ecvli.  Add  ibid.  p.  247  no.  10 
(Rome,  f). 

ADAMAS.      t   Diamond   ■.      II    3386 

(AcCi):  IN  DIGITO  MINIMO  ANVLI  DVO  GEM- 
MIS  adamant(ibvs). 

ADAMATVS,  as  name  of  race.-horse. 
Rev.  Arch.  (1902)  p.  436  (Africa). 

ADAMO,  -ARE.  «  To  love  eagerly  ». 
VI  35769  (Rome)  :  a  nymphis  adamato 
Nar[cis]so;  VIII  12589  (Carthago,  mo- 
saic): Scorpianvs  in  adamatv  [_sic,  per- 
haps  for   adamatu(m)    sc.  praedium    or 

campum}. 

ADAMPLIO,  -ARE.  «  To  amplify  », 
•  enlarge  ».  VI  222  (Rome,  2nd):  (aedi- 
c  id  am)  vetvstate  corrvptam  adamplia- 
vit;  VI  414  (Rome,  191):  sacrar[i]vm 
...  sva  pec(vnia)  adampliavit;  VI  24482 
(Rome):  adieCto  podismo  et  adampliato; 
VI  30903  (Rome):  [rest]itvit  et  adam- 
[pliavit];  X  1578  (Puteoli):  (illo)  adam- 
pliante  donis;  XI  296  (Ravenna):  locvm 
. . .  vetvstate  conlapsvm  . . .  restitvit 
adqve  (sic)  adampliavit;  III  6423  (Issa): 

ARAM    ADAMPLIAVIT. 

ADANA  [Ta  'MavaJ  A  town  of  Ci- 
licia  on  the  river  Sarus.  east  of  Tarsus. 
Now  Adana.     As  birthplace  of  a  soldier, 


A  DAN 


ADDO 


85 


VIII  3159  (Lambaesis):  M.  Ivlivs  Col. 
Procvl(vs)  Adan(a). 

ADANATES.  A  Gallic  tribe  of  the  AL- 
pes  Cottiae  (also  called  EDENATES  q.  v.). 
V  7231  (Segusio.  9  B.  C):  Adanativm. 
Cf.  XII  80  (Alpes  Cottiae):  a[danativ]m? 

ADAPERIO,  -IRE.  «  To  open  up  ».  VI 
13016  (Rome):  hoc  ippogaeo  (sic)  inpen- 
dis  (sic)  [e]orvm  adaperto. 

ADAR.  Hebrew  name  of  the  month 
February.  1  p.  337  =  I"  p.  259  (Fasti 
Polemii  Silvii) :  (Februarius)  vocatvr 
apvd  Hebraeos  Adar. 

ADAVGEO,  -ERE.  .  To  increase  », 
«add».  XIV  1038  (Ostia):  adavctis 
ollis  n(vmero)  xviii  ;  XII  5026  (Narbo): 
s[i^bi  nomen  adavx(it) 

[ADB.  =  ?  Abbrev.,  probably  for  ad 
balneas,  VIII  2568   (Castra  Lambaes.)]. 

ADCENEICVS.  A  local  Celtic  title  of 
Jupiter,  perhaps  derived  from  a  vicus. 
[Cf.  ADGANAI,  AGGANAICVS].  V 
5783  (Mediolanium) :  I(ovi)  O(ptimo)  Ma- 
ximo) Adceneico. 

ADCENSVS.  See  ACCENSVS. 

ADCLAMO,  -ARE.  ■  To  shout  in  ac- 
clamation »,  «  to  cheer  ».  VI  2086  1.  17 
(Rome,  Arval,  213)  :  adclamavervnt  : 
«  Felicissime!  Felicissime!  ».  (Cf.  ib.  2104 
1.  36  (ibid.,  218),  where  the  word  is  to 
be  supplied). 

ADCLINIS.  k  Bending,  inclining,  to- 
wards ».  Le  Blant  176  (Civ.  Turonum, 
-J-) :   qvisqvis    solo  adclinis  mersisti   in 

PVLVERE    VVLTVM. 

ADCRESCENS.  Subst.  Young  son  of  a 
(here)  circitor  (q.  v.)  not  yet  of  age,  but 
destined  to  follow  his  father's  career,  in 
a  list  of  circitores  with  their  sons,  XIV 
3649  (Tibur) :  hab(et)  filivm  adcrescen- 

TEM,     HAB(ET)    (illos)    ADCRESCENTES    etc. 

ADCRESCO,  -ERE.  «To  grow  up  ». 
II  3256  (Baesucci):  [Cre]scens  hic  ego 

SVM   ...    QVOD  NON  ADCREVI,  NOMe[n    INANE 

fvit]]. 

ADCVBO,  -ARE.  ■  To  lie  down  near», 
« recline  near  ■ .  XIII  488  (Ausci,  2nd-3d) : 
latrares  modo  siqvis  adcvbaret  rivalis 
dominae  (on  tombstone  of  puppv). 

ADCVMBITORIVM.  A  chamber  con- 
nected with  the  tomb,  and  used  for  fune- 
ral banquets.  [Cf.  ACCVBITORIVM]. 
XIV   1473    (Ostia):    adcvmbitorivm  cvm 


CONDITIBVM  (sic)  QVOD  EST  LONGVM  PE- 
DES vi,   lat(vm)  p(edes)  mi. 

ADCVRO.  -ARE.    >  To  take  charge  of» , 
«superintend".      Ill    12483   (Troesmis, 

4th)  :  ADCVRANTE  SaPPONE  V.  P.  DVCE  Ll- 
MITIS    SCYTHIAE. 

ADDICO,  -ERE.  «  To  assign  »,  «ad- 
judge ».  Pais  511  =  Bruns,  Foutes, 
p.  103  =  Notiz.  (1880)  p.  213(Ateste, 
perhaps  frgmt.  of  Lex  Rubria)  1.  7 :  iv- 
dex  arbiterve  addicatvr,  detvr  [and  1.  2  : 

QVODVE     IPSE    EARVM    RERVM    QVID    GESSISSE 

dicetvr,  addicetvr,  where  correct  with 
Bruns  1.  c.  adducelur\  In  auction.  II 
5181  II  1.  4  (Lex  Metal.   Vipasc,  1st): 

SI.  INSTITVTA  AVCTIONE,  VNIVERSALITER 
OMNIA      ADDICTA     FVERINT.      VI      11275 

(Rome) :  pomarivm  addictvm  (illis).  —  VI 
34185  (Rome):  nev  te  . . .  aspicerem  ad- 
dictaiw  Manibvs  ire  sacreis  (sic);  XII  3619 
(Nemausus):  hoc  moniiwentvm  (sic)  ... 
Manibvs  addictv.w  sacrisqve  priorvm  ; 
XIII  7551  (Kreuznach,  devotio):  sic  te 
morbo  adicant  (sic)  dii  m[anes3- 

ADDICTIO.  «  Assignment » .  Pais  511 
=  Bruns.  Foutes.  p.  103  =  Notiz.  (1880) 
p.  213  (Ateste,  perhaps  frgmt.  of  Lex 
Rubria)  1.  15:  recvperatorvm  datio,  ad- 
dictiov[e]. 

ADDISCO,  -ERE.  ■  To  learn  ■  (as  di- 
scere).  VIII  20911  (Tipasa,  f,  mosaic) : 
si     q_vis     vt     vivat     qvaerit     addiscere 

SEMPER. 

ADDO,  -ERE.  *  To  join  to»,  «add 
to».  [Cf.  ADICIO].  Form  :  pres.  adde- 
tvr,  VI  33881  (Rome,  f). 

(A)  Of  increase  or  improvement  by  join- 
ing. I  205  1.  5  =  XI  1146  (Lex  Ru- 
hria,  B.  C  49):  is  in  id  decretvm,  in- 

TERDICTVM,  SPONSIONEM,  IVDICIVM  EXCEPTIO- 

nem  addito  addiqve  ivbeto  ;  VI  1178 
(Rome,  4th):  porticvs  areasq_(ve)  ... 
[  Ma]celi.o  Liviae  ...  addi  ;  VI  1698 
(Rome,  377)  :  perenne  ivdicivm  tanto 
mvneri  hoc  qvooj/e  addidit,  vt  alteram 
statvam  . . .  conlocaret  ;  VI  1 715  (Rome, 

399):    ADDITA     PRAEDICTAE     PROVINCIAE    ... 

etiam  Ravennativm  civitate  ;  VI  1754 
(Rome,  395):  consimiles  fratrvm  trabeis 
gestamina  honorvm  tertia  qvae  derant 
addidimvs  titvlis;  Ihm,  Damasi Epigram. 
57  (Rome,  f,  4th):  volvi  nova  condere 
tecta,  addere  praeterea  dextra  laevaqve 


36 


AW>V 


ADEO 


colvmnas;  IV  1292  (Pompeii,  grafflt 
addi.  calicbm  S  :  IX  5894    \ncona, 

ll.'i:     HOC  ETIAM  ADDITO    ...     PORTVJXIV 

2416  (Borillae):  addi  us  vestibv^s];  IX 
1128      \     lantim) :    i  •  '.'■  r    vsvs 

1!     ORNATV1     ADDENTI   ;      V     6839     (AugUStS 

Practoria):  addito  ponder(i  |;  XIV    1S21 

tia):  cvi  pater,  addiderat  nomenqv[e 

..     ;  III  L2043  (Lyttus) :  q_vicvmq_ve  in- 

TENTIONIBV5      SVIS     PROBATIONER     AD[  DEr]e 

confidit;  VIII  1183  (Dtika,  3d-4th):  ad- 
dito   CVLTV    MELIORI    iS/C)    LAQ_V'EARIORVM  ; 

VIII  -T>S5  iDiana.  front.):  [a]dd[i]to 
opere;  VIII  4681  (Madaura):  addidit  hic 

DECVS     AC      NOMEN     SVAE     ClaVDIAE    GENTI  I 

VIII  -jiifin  i  Lambaesis,  3d) :  additis  limis  : 
VIII  7123  (Cirta):  addito  die  lvdorvm 
scaenicorvm:  11  3270  (Castnlo) :  addito 
etiam  epvlo  popvlo  ;  XIII  128  (Conve- 
nae) :  haec  ...  comes  addita. 

Rossi  1179  =  Ihm.  Daman  Epigram. 
107  i  Rome,  7):  ADDAMVS  meritis  lacrf- 
was;  VI  33881  iRome.  f):  addetvr  (sic, 
preS.)   ET  TIBI  Valentini  gloria  s[ancti]  : 

1 1)  1  With  idea  of  increasing  by  simple 
augment.  I  p.  317  =  V  p.  286  (Fasti 
Praenestini,  April  26):  hvnc  diem  diws 
Caesar  addidit  :  VI  22958  (Rome):  prae- 

TERFA    PEDEM    ADDIDIT  VT   PARIe[s]    COMMV- 

nis  sit;  VIII   4187,  4248  (Vereeunda): 

ADDlTiISI    AD    LEGITIMa(m)    HS.    (tOt)\     VIII 

4193  (ibid.):  additis  ad  leg(itimam)  svm- 
■\   hs.   {tot)\   VIII    .")  1 4 7    (Tbagaste); 

9100  lAuzia.  2  \dditis  hs.  (tot)  nvm- 

wvm;  V  16(36  (Aquileia) :  post  vndeci  (sic) 
annis,  additis  xxin  DiEBvs ;  Le  Blant  181 
(=  Sidon.  Apoll.  IV  Ep.  18):  nil  novet 
avt  addat  garrvla  posteritas  :  Hiibn. 
Bisp.  23  a    (Emerita,  f,  (56r'>):    vetervm 

ET    TITVLIS    ADDIT    SaLLA    SWM. 

Iii  sense  of  -to  declare  in  addition-. 
VIII  2532  =  18042   (Castra  Lauibaes., 

2  |:  ADDIDISTIS  VT  ET  LAPIDES  FVNDIS  l*IT- 
TERETIS. 

ADDVCO,  -ERE.  .  To  lead  to  -.  -  bring 
to»,  «bring up».    [Forms: addvcet pres., 
;r.  VIII   798;  atdvxit,  X  1365 
N   la);  advxerit,  XII  915  lArelate)]. 

(I)  Lit.     Of  persons,  III    9576  (Salo- 

oae,  ~):  (ilia)  qvae   a   Sirmio    Salonas 

addvcta  est.    Of  things,  Hubn.  Hisp.  474 

I.  gio,  11th):  AB  VRBE  Hispali  addvxervnt 

ibi  corpvs  S(an  )c|  t  11  Isidori.    Esp.  aquam 


adducere,  ■  to  construct  an  aqueduct  to  ■ 
or  -  lav  pipes  to-.  I  p.  287  do.  XXV1I1 
=  1«  p.  192  no.  X  =  XI  1827  (Arre- 
tium.  elogium  of  A  p.  Claudius):  aqvam 
in   Vrbem   addvxit  :   X   4833   (Rufrae): 

Aqvam  Ivliam  peq_vnia  (sic)  sva  addvxit; 
XI  iidl(i  (Sestinnm):  aqvam  addvcendam 
ex  d(ecvrionvm)  d(ecreto)  c(vravit);  IX 
4209   (Amiternum,   l8t):   aqvam   avgv- 

5Jam]  ...  Pelt[vin(  vm)]  addvxer(vn 
IX  4786  (Forum  Novum):  aq_vam  ex 
ag[ro]  svo  in  mvnicipivm  Forvm  Novom 
...  addvxit;  III  67o;;  (Nicopolis,  1 
[Aqvam]  Avgvstam  Nicopoli[m]  addv- 
cendam cvravit;  II  5439  III  4  1.  1  ( Lex 
Ursonensis,  44  B.  C):  qvae  aqvae  pv- 
blicae  in  oppido  Colon(iae)  Gen(etivae) 
addvcentvr.  . . .  Note  intrans.  use,  as  da- 
cere.  Eph.  Epigr.  VIII  798  (Sardinia): 
via  qvae  addvcet  (sic,  pres.)  a  Karali- 
bvs  (sic)  Olvie  (sic 

(2)  Fig.    X   1365  (Xola,  7):  in  versi- 

BVS     SVIS      SEMPER      ATDVXIT      (sic)      MVNERA 

qvopiosa  (sic)]    XII    915    (Arelate):    si 

HALlQVfT  (sic)  CASV  ALITe[r]  ADVXERIT  (sic) 

aster.  [In  sense:  «to  adduce^,  Bruns. 
Fontes  p.  103  =  Notiz.  (1880)  p.  218 
(Ateste.  frgmt.  of  Lex  Rubria) :  qvodve 

IPSE    EARVM    RERVM     QVID    GESSISSE    DICETVR. 

add^v.cetvr  (where  inscr.  has  addicet'/r)']. 

ADDVS.  A  local  title  of  Jupiter.  XI II 
6128  (AltaEipa):  I(ovi)  O(ptimo)  Mia- 
ximo)   Addo. 

ADEDO.  -ERE.  «To  consume-.  So 
probably  in  XIII  10003"9  (Vechteu.  am- 
phora, graffito):  adess[i],  for  adesi, 
explained  1.  c. :  «  fuit  igitnr  forlasse: 
dempti  sunt  modii  vel  sextarii  tut-. 

ADEO.  Adv.  -  To  such  an  extent  -, 
-so  far»,  «so»,  with  verb,  adj..  or  ut- 
clause.  [Form  ateo.  II  5439  III  2.  1 
(Lex  Ursoneas.,  B.  C.  44)].  VI  1527 
(Laud.    Turiae  B.  C.):fatear  necessest 

ADEO    ME    EXa[rs]iSSE  .  .  .  ADEO  [eXHORRVIS- 

se]  ...:  [II  .5439  111  2.  1  (Lex    Urso- 

den*..  44  B.  C.) :  vsqve  ateo  (sic)  dvm 
e(a)  r('es)  ivdicata  erit;  IV  1950  (Pom- 
peii, graffito):  nemo  adeo  vt  ferat  bar- 
barvs  esse  volet:  X  1458  (Herculaneum) : 

ADEO  LIBERALES  .  .  .  VT  EORVM  MONV'MENTA 
DECOR!     MVNICIPIO     SINT.     ADEO     DIL'GENTES 

vt  ...  etc.:  X  6785  (Pandateria) :  vsqve 
adeo  aeqvalis  maeror  ;  Edict.    Dioclet., 


ADEO 


ADEP 


87 


Introd.  118:  q_vis  enim  adeo  optvmsi  (sic) 
pectoris  ...  est;  III  7000  (Orcistus,  4th) : 

POPVLVM      COMMEANTIVM      ADEO      CELEBREM  ; 

VIII  2728  (Lambaesis,  2nd):  adeo  vt  sv- 

PERIOR     FOSSVRA     DEXTRAM     PETIT    (sic).    

Note  sense  of  result,  V  3216  (Vicetia,  f): 

ADEO,    [MJaCRINA,    VIVIS  SEMPER   IN    NOMINE 

(Chris)ti. 

ADEO,  -IRE.  «to  go  to».  [Forms: 
adiese  (perf.  inf.),  adieset,  adiesent  (plup. 
subj.),  I  196  =  X  104  (S.  C.  de  Bacch.) 
7,  8,  17 ;  adeitvr,  I  1215  =  X  4480  (Ca- 
pua);  ade  (pres.  imp.),  VIII  12118  (Prov. 
Byzae);  adias,  IV  1173  (Pompeii,  graf- 
fito)', adaiant,  Bull.  Corr.  Hell.  1900 
p.  310  (Philippi);  adivo,  III  14850  (Dal- 
matia).  Note  perf.  adiit  dissyll.,  Rossi 
412  (Home,  +,  4th)]. 

(A)  Lit.  «  To  go  to  »,  with  ace.  of 
place.  VI  2074  (Rome,  Aroal,  101): 
[e]x  is  [sic)  lo:is  provincisq_(ve)  qvas 
terr[a]  mariqve  adierit;  Mon.  Ancyran. 
cap.  30,  1.  45:  qvas  ...  popvli  Romani 
exercitvs  nvnqvam  ad[i]t  ;  V  6723  (Ver- 
cellae,  -J-):  svlpvreasq_(ve)  vndas  corrv- 
pto  corpore  adire  ;  IX  952  (Aecae): 
[spiritvs  ae]thereas  ardet  adire  domos; 
Edict.  Dioclet.  Introd.  II  1.  13:  qvibvs 

CONSVETVDO    EST  ADIRE    PORTVS  \    VIII    213 

(Cillium,  2nd):  qvas  iam  transegi  rvsvs 
(sic)  adire  vias  ;  Rossi  412  (Rome,  f .  4th) : 
limina  mortis  adiit;  III  14850  (Dalma- 
tia)  ;  nvnc  tartar(a)  adivo  (sic)  ;  XII 
481  (Massilia,  f) :  qvo  melivs  svperas 
possit  adire  domos,  Bull.  Arch.  Ct.  (1890) 
p.  19  (Rome,  6th):  [sanctorvm  vt  COR- 
PORA   ADIRET. 

(B)  Of  magistrates,  with  ace,  «  to  ap- 
pear before  ».  1  196  —  X  104  S.  C.  de 
Bacch.,    186    B.  C.)  :    nisei    pr(aetorem) 

VRBANVM    ADIESENT    and   NISEI     PR.    VRBANVM 

adieset;  I  206  (Lex  Mia  Manic,  45 
B.  C.)  1.  152:  eos  adeant,  1.  154:  (cen- 
sor em)  adierint  ;  II  1423  (Sabora.  78): 
proco(n)s(vlem)  adire;  X  1132  (Abelli- 
num):  ordinem  adiit;  VI  10284  (Rome): 

FACVLTAS    ...    ADEVNDI    PER   QVER.ELLAS   PON- 

tifices;   VI   10298  (Rome):  recvperato- 

REM    VNVM    COMMVNEM    ADEVNTO  ;   XI    1420 

(Pisae,     1st)  :    imp(eratorem)    Caes(arem) 

AVGVSTVM    .  .  .    ADEANT. 

(0)  With  prep,  ad  or  in,  aud  adv.  quo. 
II  5439  (Lex  Ursonens.,  44  B.  C.)  Ill  4 


1.    10:   ISQVE  AD   II   VIr(vm)    ADIERIT  ;    I    199 

(Sent.  Minucior.,  117  B.  C.)  1.  45:  ad 

nos  adeant;  I  200  (Lex  Agraria,  111 
B.  C)  1.  17 :  in  ivs  adierit  ad  eos  ;  ibid., 
1.  37:  in  iovs  adierint;  ibid.,  11.  24,  30 
93,  102;  I  204  (Lex  Anton,  de  Termess., 
71  B.  0.):  IN  iovs  aditvm  erit;  I  205 
=  XI  1146  (Lex  Rubria,  49  B.  C.)  I 
10.  16  ;  I  206  (  Lex  Id.  Manic,  45  B.  C.) 
1.  44;  II  1964  (Lex  Malacit.,  A.  D. 
81-84)  LXV:  in  ivs  aditvm  erit;  II 1963 
(Lex  Saipens.,  A.  D.  81-84)  XXV:  donec 

IN      ID     MVNICIPIVM     ALTERVTER    EX     II     VIRIS 

adierit;   Mon.  Ancyran.  cap.    26  1.  16: 

QVO  NEQVE  TERRA  NEQVE  MARl  QVISQVAM 
ROMANVS    ANTE    ID    TEMPVS    ADIT    (sic). 

( D)  Passive.  VI  2080  =  32375  (Rome, 
Aroal,  120):  cvm  aditi  essent  fratres 
Arvales  a  Bittio;  VI  33840  (Rome, 
227):  (Me)  aditvs  a  me;  X  7852  (Sar- 
dinia, 69):  EGO  QVO QVE  ADITVS  a  Galil- 
lensibvs;  V  2781  (Patavium,  4th)  and  III 
12043  (Lyttus,  4th):  habeat  adevndi  iv- 
dicis  liberam  potestatem  ;  V  2781  (Pa- 
tavium, 4th):  adevndi  ivdicis  ...  facvl- 
tas;  I  1215  =  X  4480  (Capua,  B.  C): 
privatvm   precario  adeitvr  (sic). 

(E)  Used  absolutely.  I  196  =  X  104 
(Epist.  de  Bacch.,  186  B.  C):  Bacas  vir 

NEQVIS  ADIESE  VELET  (sic)  \  IV   1173   (Pom- 

peii,  dipinto):  adias  (sic);  VI  3862  (Ca- 
pena) :  hac  re  qvod  metvas  adire  [non 
est];  Bull.  Corr.  Hel.  (1900)  p.  310 
(Philippi) :  vt  ix  (sic)  vsvris  eivs  adaiant 
(sic)  rosal(ibvs);  VIII  12118  (Prov.  By- 
zac): ade  (sic),  sis;  Ihm,  Damasi  Epi- 
gram. 27  1.  5  (Rome,  f  4th) :  testarvm 

FRAGMENTA    PARANT,    NE    SOMNVS    ADIRET. 

(P)  Metaphorically,  « to  approach  » ,  i. 
e.    «  to   undertake  ».     VI    1783   (Rome, 

431):  QVIDQVID  IN  RESTITVTIONEM  [.  .  .   NO- 

m]inis  inlvstris  ...  (Mi us)  adimvs;  XII 
949  (Arelate,  f ) :  servile  obseqvivm  [non] 

DEDIGNATVS    ADIRE. 

ADEPS.  «  Pat  i,  «  grease  »,  anything 
made  of  animal  fat.  For  cooking  purpo- 
ses, III  p.  1932  (Edict.  Dioclet.)  1.  10: 

ADIPIS    RECENTIS     ItaL.     PO(nDO)     VNVM.     

Fol-  washing  (as  soap),  II  5181  (Lex  Me- 
tal. Vipasc,  1st) :  vngvere  adipe  e  recenti. 
For  medicinal  use,  XIII  10008r>1  (Herzo- 
genbusch,  gra/fito  on  amphora):  pri(sti- 
nvs)  ade(ps). 


88 


ADFA 


ADFE 


adfabilis.    .  Affable  -.     1; 
(Rome,  ;-.  128).     Form  atfabilis.     Bull. 
Arch.  Cr.  !    a  Boldetti,  0s- 

.  p.  888    Borne, 

adfaiim.  A.lv.  -  abundantlj  -.  -  suf- 
licieatly».  Edict.  Dioclet.  Introd.  1  1.26: 

DIVITl(l)s  ...  Q_VAE  ETIAM  POPVLOS  ADFATIM 
EXPLERE    POTVISSENT. 

ADFATVS.  ■  Speech «,  «address».  V 
6723  (Vercellae,  f):  blandvs  et  adfatv 
facilis;  VI  1789  i  Koine.  5th):  adfatvs 
sacer  a[d  nostros  p]ostvlatvs. 

ADFECTIO  (AFFECTIQ;  cf.  ADFE- 
CTVSi.  «Feeling»,  «affection»,  -love». 
[Forms:  atfectio.  XIV  497  (Ostia);  af- 
fectio.  VIII  1419  =  15212  (Thignica), 

23  (Lambaesis) ;  adfecto  (by  mistake), 
VIII  15880  (Sicca).  Note  ace.  adfe- 
ctione.  XI  5748  (Sentinum.  260);  and 
plural  adfectionvm,  VIII  8210  (Milev)]. 

(1)  In  sense  of  ■  feeling  - ,  .  sympathy  - . 
«  friendship  »,  «  zeal  -  etc.  V  5343  (Co- 
mum):     INTIMI     DOLORIS    ET    ADFECTIONIS  : 

XIV  497  (Ostia):  ob  ivnctam  atfectio- 
nem  (sic)]  VIII  11341  (Sufetula)  :  ob 
eximiam  condisc[ipvlatvs?]  adfectionem  ; 
VIII  18800  (Numidia):  ob  eivs  carissi- 

MAN\    ADFECTIONE.W;    XIII    1910     (Lllgudll- 

llUIll):     BLANDA    PVERILI     ADFECTIO      INGENIO 

cvm  pietate  contendit;  XI  5748  (Sen- 
tinum, 260):   vt  adfectione   (sic:  ace.) 

SPLENDORI5  SVI  IN  SINGVLOS  QVOSQv(e) 
CONDIGNOS      MERENTES      EXIBEANT     (SIC.      SC. 

collegiales) ;    VIII  15S80   (Sicca)  :   [vt] 

PIETATIS  ORDINIS  N05TRI  ERGA  PaTERNVM 
ADFECTO   (Sic)    PERPETVO  Si[t]  CONTESTATa; 

XIII  191(3    (Luguduoum,  f)  :    (femiaae) 

ADFECTIONIS     PLENAE    ERGA   OMNES    HOMINES. 

(2)  Especially  of  affectionate  zeal  for 
country  (town),  or  fellow-citizens,  or  for 

ciates  (in  collegium  etc).  VI  29682 
(Rome,  3d):  pro  hac  adfectione  qvam 
erg[a  nos  iwpen]dior(vm)  illivs  svm[ma] 
ingens  demonstrat  ;   VI  31917  (Rome): 

ADFECTIONIS  ERGA  REM  PVBLICAM  :  XIV  2934 

(Praeneste,  385):  nobis  vniversis  cibibvs 

)     QVOS    MAGNA   ADFECTIONE    DILIGEBAT  ; 

X    4361  (Venafrum,  2nd):  ob  rarissimam 

PRAECIPVAMQVE  AC  MVNIFICAM  EIVS  IN  SE 
LIBEROSQVE   ADFECTIONEM    PIETATEMQVE;    X 

5919  (Anagnia):  ob  nimiam  eivs  erga  mv- 

NICIPES   PATRIAMQVE  ADFECTIONEM  ;   IX   334 

(Canusium) :   ob   insignem  eivs  erga  pa- 


TRIAM    AC     CIVES     ADFECTIONEM;      IX      14.V.I 

rurea  Baebiani)':  ob  exsimiam  (sic)  ad- 

FECTIONEM    TAM   IN   SINGVLOS   QVAM   IN    VNI- 

versos  cives;  IX  1592  (Beneventum,  2"'1) : 

OB  SINGVLAREM  ERGA  PATRIAM  CIVISQVE  AD- 
FECTIONEM:   IX    3160  (Corlinium):    [ad] 

REMVNERANDAM  ADFECTIONEM  QVAM  IN  SIN- 
GVLOS   VNIVERSOSQVE  CIVES  SVOS    EXHIBVIT  ; 

IX  3429  (Peltiiinum.  242):  ea  adfectione 

ADQVE  (sic)    PRONO   ANIMO   CIRCA    NOS;    IX 

3436  ( Peltuinum.  3d):  ob  eximiam  adfe- 
ctionem  eivs;  IX  3(585  (Marsi  Marru- 
viura)  :  pro  compe[nsand]a  fivs  adfe- 
ctione; IX  4208  (Amiternum) :  sincera 
amoris  adfect[ione]  ;  XI  613  (Forum 
Livi):  ob  sinceram  eivs  erga  se  adfectio- 
nem;  XI  2702  (Volsinii,  224):  qvanto 
amore  qvantaqve  adfectione  ;  XI  4095 
(Ocriculum,  4th) :  pro  civica  adfectione  ; 
XI  5749  (Sentinum,  261):   adfectionem 

AMORIS    [ERG^A    N(VMERVM)   n(oSTRVm)    EXl- 

bentibvs  (sic);  XI  5750  (Sentinum,  260): 

AD  REMVNERANDAM  AEIVS  (sic)  ADFECTIO- 
NEM; XI  6362  (Pisaurum,  4th):  ob  exi- 
miam benignamq_(ve)  erga  omnes  CIVES 
svos  adfectionem;  V  5^2  (Tergeste.  2nd): 

TANTA      PIETATE     TANTArQ_]vE     ADFECTIONE 

rem  p(vblicam)  n(ostram)  amplexvs  ;  V 
4354  (Brixia) :  ob  adfectionem  et  pieta- 
tem  eivs  in  se  eximiam  ;  V  8139  (Pola): 

PROPTER    HAEC  TALIS   ADFECTIONIS  MERITa]  ; 

VIII  1282  =  14785  (Vallis):  ad  remv- 

NERANDAM  ADFECTIONEM  EIVSDEM  ...  QVAM 
ET   PATRIAE   ET  CIVIBVS  PRAESTAT  ;    VIII    8210 

(Milev):  pro  adfectionvm  in  ord[i]ne 
adq_(ve)  in  popvlo  meritis  :  VIII  9047 
(Auzia,  260):  ob  insignem  in  cives  amo- 

REM  ET  SINGVLAREM  ERGA  PATRIAM  ADFE- 
CTIONEM;   VIII   14612    (Simitthus,  2nd): 

OrB  SVMMAM  IN  D^IEM  VITAE  a[dFECTi]o- 
[n]e\\    ET  ADMIN|[sTRATIOn]eM  II    viratvs; 

VIII  14703  (Thuburnica)  :  on  eximiam 
eivs  ...  in  cives  adfectionem  ;  VIII  5231 
=  17416  (Hippo  Regius):  qvod  testifi- 
catior  manifestiorqve  esset  singvlorvm 
adfectio;  XIII  3162  (Viducasses,  238): 

PRO    MERITIS    ADFECTIONIS. 

(3)  Of  family  affection,  «  love  ».  Of 
husband  for  wife  and  vice  versa:  VI  3412 
(Rome):    mvlieri    singvlari    adfectionis 

ET    INDVSTRIAE    ERGA    SE     ET     REM    SVAM  ;    VI 

29580  (Rome):  qvam  adfectioni  coniv- 

GALI     TAM    INDVSTRIA    MORVM     SVORVM  ;      VI 


ADFE 


ADFE 


89 


31985  (Home) :  adfectio  et  amor;  IX 
;U07    (Sulmo) :    conivgi    castissimae    et 

INCOMPARABILI       ADFECTIONE      FEMINAE  J      V 

0518  (Novaria):  conivg(i)  eximiae  cari- 
tatis  et  adfectionis  in  matrimonio  in- 
signis;  V  7913  (Cemenelum)  :  ob  eivs 
erga  se  adfection£em];  VIII  3963  (Lam- 
baesis) :  ob  benignam  in  se  adfectionem; 
VIII  21686  (Arbal):  ob  singvlarem  ad- 
fectionem; XIII  2077  (Lugudunum):  de 

CVIVS    ADFECTIONE     MARITI     PERMANENT     AE- 

terna  beneficia.  —  Of  parents  for  children 
and  vice  versa;  XIV  2826  (Zagarolo): 
PRO  AMORE  adfectionis  eivs  ;  IX  1612 
(Beneventnm):  patri  rarae  adfection(is)  ; 
III  1217  (Apulura):  svadente  adfectione 
matri  posvit;  VIII  3323  (Lainbaesis) : 
pater  natv(ralis)  eivs  [singvla]ri  affe- 
ctione  (sic) ;  II  4465  (Aeso) :    Mar(ivs) 

MaRIANVS    COMMVNI    ADFECTIONE    Mar[i]a- 

nae  Calpvrnianae  vxoris,  i.  e.  «  with  his 
wife  in  common  love  for  their  deceased 
son.  —  Of  brothers  and  sisters:  VI  11570 
(Rome):  fratri   ...  qvi    ad  diem  mortis 

SVAE    SIMPLICI    ADFECTIONE    VNOQVE    ANIMO 

egit  mecvm  ;  and  so  of  «  brotherly  love  » 
in  general:  VIII  1419  =  15212  (Thig- 
nica):  propter  eximiam  pietatem  et  affe- 
ctionem  (sic)  fraternam;  VIII  4292  (Ba- 

tua):  AMICO  ET  MVNICIPI  FRATERNAE  adfe- 
ctionis dilecto  ;  XIII 2027  (Lugudiinum): 

IN      MODVM     FRATERNAE     ADFEC[tJiONIS.     

Add  fragments,  V  61  (Pola):  adfectioni  ; 
VIII  1885  =  16509  (Theveste):  adfe- 
ctionis; VIII  9052  (Auzia) :  adfectionem. 

ADFECTO,  -ARE.  (1)  u  To  covet*. 
Ill  15663  (Apamea  Cibotus):  (sarcopha- 
gitm)  si  qj/is  atfectaverit  (sic).  (2)  = 
afficere,  q.  v.  «  to  impair  ».  VIII 
14728  (Prov.  Procons.) :  arcvm  trivmfa- 
Lem  (sic)  . . .  adf^ectatvm  hiatv  et  de]- 
relict[vm]. 

ADFECTVS  (AFFECTVS).  ■  Senti- 
ment " ,  «  affection  » ,  *  love » .  (Cf.  adfe- 
ctio). [Forms:  affectvs;  VI  1690,  11511 
(Rome),  X  1537  (Neapolis),  VIII  10702 
(ager  Thevestinus,  4th);  Le  Blaut  173 
(=  Sulpic.  Sever.)  ;  Hiibn.  Hisp.  379 
(Bracara,  6th).  —  Mistakes;  adfecctvs,  VI 
19213  (Rome);  adfsctvs,  XIV  936 
(Ostia);  adiectvs,  VIII  16152  (Sicca).  — 
Generally  used  in  sing.,  but  also  in  plur., 
VI  12672,  31955,  33976  (Rome);  X  1537 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


(Neapolis),  1782  (Puteoli) ;  XI  6123 
(Forum  Sempronii);  V  1693  (Aquileia)]. 

(1)  In  general.    XIV  2709  (Tnsculum) : 

ADFECTVS    OMNIS     POSSIDET      ISTE      LAPIS  ;    X 

1537  (Neapolis):  felix  qvi  affectvs  (sic) 

POTVIT     DEMITTERE    TVTOS  ;    V    1693    (Aqui- 

leia) :  principales  adfectvs  et  pia  cari- 
tas;  Carm.  Lat.  1339  (Rome):  conce- 
pis  (sic)  adfectvm,  lvctvm  et  ips(e)  PA- 
rit;    Hiibn.    Hisp.    379    (Bracara,    6U') : 

EXCITAT    AFFECTVM    (sic)    (ChRISt)|     GERMA- 

nia  frigens;  Le  Blant  173  (from  Sulpic. 
Sever.)  :  affectv  constat  gloria,  non 
pretio. 

(2)  For  members  of  one's  own  family. 
(a)  Husband  for  wife  and  vice  versa :  VI 
20674  (Rome):  incomparabilis  erga  ma- 
ritvm  adfectvs;  VI  31955  (Rome):  on 
eivs  erga  se  adfectib(vs)  (sic) ;  III  6382 
(Salonae):  (ilia)  rari  erga  se  adfectvs; 
VIII  3109  (Lambaesis) :  carae  adq_(ve) 

(Sic)  DVLCISSIMAE  MVLIERI  ET  INCOMPARABILI 
ADFECTV      MERENTI      CONIVGI  ;      VIII      4046 

(ibid.):  piissimae  adq_(ve)  (sic)  incompa- 
rabilis     ADFECTVS     FEMINAE  :      VIII     4180 

(ibid.)  :  incomparabilis  adfectvs  (gen.) 
conivgis;  VIII   16152  (Sicca):  rarissimi 

ERGA    MARITVM    ADIECTVS    (sic,    =   ddfeClUS, 

gen.);  VIII  10659  =  17591  (ager  The- 
vestinus) :  RARAE  ADQ_v[e]  (sic)  CASTISSI- 
MAE      MVLIERI,        INCOMPARABILIS      ADFECTVS 

conivgi  ;  VIII  19454  (Cirta):  [ad]fectv 
simil[iq_(ve)  fid]e  pares;  II  1399  (Mar- 
cheua):  qvem  vix  aeqvare  mariti  adfectv 
poterint;  XII  1724  (ager  Tricastinorum, 
472) :  qvi  vixer[vnt  coniv]gali  adfectv 
et  carita[te];  XII  5350  (Narbo,  f): 
aetas  sola  minor,  nam  cetera  maxima 
Festae,  adfectvs,  pietas,  forma,  pvdici- 
tia.  (b)  Parents  for  children  and  vice 
versa:  VI  11511  (Rome):  affectvs  (sic) 

ET      BLAND1TIES      ET      CARITAS  ;       VI      12672 

(Rome):  (Mi)  vsi  ad  •  fectibvs  (sic)  eivs, 
matris  optimae  et  piissimae  ;  VI  19213 
(Rome):  cvivs  adfecctvs  (sic)  erga  apie- 

TATEM    (Sic)    MATRIS     SERVIIT      (sic)     AD     FA- 

talem  die(mc);  VI  33976  (Rome,  1st): 

ne  parent(es)  adfectib(vs)  svis  indvlsisse 
videantvr;  XIV  936  (Ostia):  incompara- 
bilis    ADFECTVS     (SIC)     ERGA      PARENTES  ;     X 

2316  (Puteoli)  :  rarissimae  adfectvs  fe- 
minae  (sc.  filius  posuit);  V  7640  (ager 
Saluzzensis) :   adfectv   svpe^are    volens. 

12 


90 


ADFE 


ADFI 


(e)  Between  sisters:  V  '1720  (Veroellae,  +): 

■UNAS...     SORORE5,    QJ/AS  SACER    ANTISTES 
.  .  .     GERMAN O    Ad[f]fCTV     INSTITVIT      DOMI- 

noqve  DicAvir.  (d)  Other  relations  of 
persona]  affection:  X    U42  (Capua):  ad- 

FECTV  ET  OFFl[cis]  ET  IMI'ENDIS  SV('  is]  I'A- 
TRONVM     DILEx[ll];     IX      17  7*»     I  I 'u'lli'Vi'll  - 

turn):  oyoo  evm  pleno  adfectv  dilexerit 
(3)  For  town,  country,  collegium,.    XIV 
2795  (Gabii,  I'1):  hoc  (sc.  lemplum)  pie- 

FAT1S      SVAE     ADFECTV      EXORNET  ;      X       1782 

(Puteoli) :    MERVERAT  adiectvvm   nqstro- 

RVM  CONSOLATIONEM.  and  Q_VO  TESTATIOR 
SIT    ERGA     EVM    ADFECTVS    RE!     PVBLICAE     NO- 

strae;  X  5670  (Sta.  Maria  de'  Zappoui, 

L07):     OB     TAM     EGRECIVM      EIVS    ADFECTVm  ; 

IX  1128  (Aeclanum):  (Mi)  in  omni  ad- 
fectv praestantissimo  ;  XI  6123  (Forum 
Sempronii):  adfectvs.  q_vos  civibvs  no- 
stris  nvnc  ipse  praestas  ;  V  2117  (Tar- 
\isinm) :  splendidvm  pvblicae  pieiaits  ad- 
fectvm;  VIII  10702  (ager  Tlievestinus. 
4"')^  ''Ro  affectv  pa[trio]  and  [pro]  af- 
fectv  patrio;  VI  1690  (Rome.  4th):  hvic 

cORPVS  SVARIORVM  ET  CONFEC1  VARIORVM 
...  EX  AFFtCTV  (sic)  ...  SfATVAM  PATRONO 
DIGNO    PONENDAM    CENSVIT. 

ADFERO,  -FER.RE.  «  To  bring  (to)  ».. 
[Forms:  Pres.  stem,  regularly  adf-;  at- 
ferente,  VI  2464  (Rome).  —  Perf.  stem, 
regularly  att-.  —  Supine  stem,  adl-,  X 
7852  (Sardinia,  69),  VIII  9255  (Rusgu- 
niae,  f);  all-.  VI  2031  (Rome,  Arval, 
43):  X  7852  (Sardinia.  69):  alatv(m), 
IV   1239  (Pompeii,  graffito)]. 

(a)  Lit.  «To  bring»,  «fetch»,  «deli- 
ver - .  -  present ».  I  198  ( Lex  Repeluntl., 
123-122  B.  C.)    1.  40:   vte.  (sic)  is  ad 

SESE   VENIAT,  AVT  ADFERATVR  CORAM  tO    Q_VEI 

(sic)  postvlaverit  ;  VI  2031  (Rome,  Ar- 
val, 43):  [tabellJae  allatae;  VI  2464 
(Home):  atferente  (sic)  Sotico  (sic)  a 
Brittania  (sic)  sc.  eorpus  illius ;  IV  1239 
( Pompeii,  graffito),  with  correction  p.  205  : 

FAENv(m)     ALATVM      (SIC)     VIII      IDVS     OCTO- 

(br.es);  X  4842  (Veuafrum)  :  advehere, 
adferre,  adportare;    X    7852  (Sardinia, 

:  TABVLAM  SE  AD  EAM  REM  PERTINENTEM 
EX  TABVLARIO  PRINCIPIS  ADIATVROS,  and 
INTRA  Q_VA!Y\  DIEM  NISI  FORMA  ALLATA  (SIC) 
esset,     and    qvod    NONDVM    FORMA    ALLATA 

(tie)  esset;    VIII   9255   (Rnsgimiae,  f): 

^ANCTO     LIGNO    CRVCIS    ChRISTI    SaLVRTOKIS 


ADLATO      ADQ_(VE)    (si,C)      MIC      SITO  ;      VIII 

]005ii    (ager   Thevestinua,   f ) :    adfertf 

DOM(lNO)  MVNDVM  SACRIFIC1VM,  ADFERTE 
D(o)M(lNO)  PATRIAE  GENTIVM  (cf.  Psalm.  95 

v.  8);  XIII  2181  (Lugudunum):  corpvs 

SORORIS    ...    AB  VRBE    ADFERRI     CVRAVERVNT. 

(b)  Metaph.  I  1418  =  XI  6528  (Sas- 
sina,  B.  C):  qvei  sibei  [la]q_veo  manv[s] 
attvlissent  ;    VI  1750  (Rome,  5th):    vt 

...     DESPERATIONEM     CVNCTIS      REPARATIONS 

adferrent  ;    V    6202    (M ed iolaii iuiii .   ■[■): 

TER  DENOS  AEVO  BINOSQVE  Q_VATER  ATTVLIT 
ANNOS. 

ADFICIO,  -ERE.  «  To  bring  to  », 
«  treat  »,  «  afflict  »,  etc.  [Form:  adfi- 
cier,  XI  1129  (Forum  Novum).  Tlus. 
Ling.  Lat.  s.  v.  p.  1206  1.  20  and  p.  1208 
1.  5  cites  p.  p.  adfactvs;  cf.  below  s.  v. 
FACTVS].     VI    1759    (Rome,  389):    vr 

VTRVMQ_(VE)  CORPVS  ET  BENEFICIO  SE  ET 
VICTORIA    GRATVLETVR    ADFECTVM  ;   VI    1771 

(Rome,  4th):  cvm  svarios  damnis  videre- 
mvs  adfectos;  XI  1129  (Forum  Novum): 

[n]0N   POTEST  PR1VS  MORTEM  ADFICIER  Q_VAM 

venerit  fa[tvm];  V  532  (Tergeste,  2nd): 

Ta[m]     PERPE1VA     VT[lL]lTATE     REM      p(VBLI- 

cam)  n(ostram)  adfecisse  ;  III  1204:; 
(Lyttus,  4"'):  gravissimis  vexatio[ni]bvs 
adfici. 

ADF1GO,  -ERE.  «  To  fasten  to  ■-, 
«  affix».  [Form:  affixvs.  only  Ihm  Da- 
man Epigram.  89  (Rome,  6th)].  (A)  Of 
persons.  V  2781  (Patavium,  4,h)  and  III 
12043  (Lyttus,  4th):  patibvlo  adfixvs.  — 
(B)  Of  things  (tablets  etc.).  VI  1771 
(Rome.  4th):  tabvlam  placvit  adfigi  ;  XI 
1354  (Luna,  255):  tabvlamq_(ve)  aeneam 

HVIVS   DECRETI     N(OSTRl)     SCRIPTVRA    ADFIGI  \ 

XI  2702  (Volsinii,  224):  tabvlam  qvo- 

QVE    PATROC1NALEM    IN     DOMO    EIVS    ADFIGI  J 

Ihm,  Damasi  Epigram.  =  Carm.  Lat. 
917  =  Bull.  Arch.  Cr.  (1884-5)  p.  154 
(from  Gruter):  affixo  ...  carmine. 

ADF1NIS  (ATFINIS,  AFFINIS).  Adj. 
and  subst.  (A)  «  Bordering  on  ».  «  neigh- 
boring», «neighbor».  (B)  «  Related  by 
marriage  »,  «  relative  bv  marriage  ». 
[Forms:  atfinis,  VI  1343  (Rome,  2nd), 
10247  (ibid.,  252).  X  1754  (Puteoli); 
aff.nis,  VI  8401  (Rome,  577-8),  III  13692 
(Corinthus).     Abbrev.  adf.,  aff.]. 

(A)  XIII  5595  (near  Dibio);  adf(inem) 
collem    ...    Florae    ...     dfdicavit  ;     VI 


ADFI 


ADGN 


91 


10247  (Rome,  252):  et  si  qvi  ali  (sic) 
atfines  (sic)  svnt  ;  VI  10234  (Rome, 
153):  ab  Vr.be  evntibvs  parte  laeva  in- 
ter   ADFINES    VlBIVM     CaLOCAERVM     ET     POt 

pvlvnv;  VI  8401  (Rome,  577-8):  ivxta 
s(an)c(tv)m  Cyprianvm  inter  affines  (sic) 
fvndi  Capitiniani;  VI  4415  (Rome):  area 
vstrina[e]  inter  adfine[s]  ;  III  p.  947 
1.  6  (Dacia,  wax-tablet,  159):  inter  ad- 
fines    (MOS)     ET    SI     QVI    ALI     (sic)    ADFINES 

svnt;  XI  1147  (Veleia,  2nd)  I  1.  2 :  ad- 
finibvs  (Mis),  1.  9  :  adfine  (Mo),  and 
passim  adf.;  IX  1455  (Ligures  Baebiani, 
101)  passim  adf.;  II  5042  (Baetica:  ad  • 
fines  (sic)  evndo  (sic,  =  fundo)  dixit 
(Me  illos)  et  popvlvm  et  siq_vos  (sic) 
dicere  oportet. 

(B)  III  13692  (Corinthus):  viro  svo, 
aff(inibvs)  (sic)  posterisqve  svis  ;  VI 
1731  (Rome,  5th):  socio  bellorvm  omnivm 
et  victoriarvm,  adfini  etiam  divi  Theo- 
Ddsii  Avgvsti  etc.;  Ill  6075  (Ephesus) : 

ADFINIS    DOMIn[orVM     NOSTr]orVM      AvGV- 

stor[vm];  V  p.  705  no.  5,  1.  14  (Tici- 
num,  f)  :   indigenae,  adfines,    proceres; 

V  2117  (Tarvisium) :  transferret  in  (il- 
ium) proximvm  ADFiNEm,  and  honorato 
svo  adfine  ;  VI  21521  (Rome)  :  adfinis 

MEMORANDE     Q_V1D   O  !    ME     AD    SIDERA    CAELI 

ablatvm  qvereris?;  IX  7737  (Marsi  Mar- 
ruvium) :  .(Me)  ad[fini  p]i(a)e;  III  9067 
(Salonae):  Felix  adf(ini)  ...  posvit  ;  VIII 
8934  (Saldae):  (Me)  adfini  piissimo  ob 
merita.  Add  VI  1343  (Rome,  2nd',  9079 
(Rome),  10229  (ibid.,  Testam.  Dasumii, 
1st);  V  4352  (Brixia) ;  X  1574  (Puteoli) ; 
IX  1887  (Beneventum);  XI  576  (Forum 
Popili);  III  1872  (Narona);  II  254  (Oli- 
sipo),  3842  (Saguntum). 

ADFIN1TAS  (ATF-).  «Relationship», 
«  kinship  ».  II  5439  (Lex  Ursonens.) 
Ill  2  1.  19:  gener,  socer,  vitricvs,  pri- 
vignvs,  patron(vs),  lib(ertvs),  consobri- 
nvs  [sit]  prop1vsve  evm  ea  cognatione 
atfinitat[e]ve  (sic)  contingat;  IX  984 
(Compsn)  :  neqve  filivs  neqve  nepotes 
neqve  de  adfinitate  vllvs  ;  VI  1730 
(Rome,  4th-5th) :  ad  colvmen  gloriae  sem- 
piternae  et    regiae    adfinitatis    evecto  ; 

VI  1731  (ibid.):  ad  colvmen  regiae  ad- 
finitatis  EVECTO. 

ADFIRMO,  -ARE.  -To  affirm",  «de- 
clare».    VI  1527  (Rome,  Laud.    Turiae, 


B.  C.)  :  AC  FVTVROS  LIBEROS  t[e]  COMMVNES 
PROQ_VE    TVIS    HABITVRVM    ADf[irm]aRES. 

ADFLIGO,  -ERE.  (A)  Literally,  .  to 
-hrowdown»,  «overthrow».  (B)  Meta- 
phorically, « to  afflict » .  [Forms:  afleicta, 
I  1175  =  X  5708  (Sora,  B.  C);  aflicta, 
III  1612  (Dacia);  afflictvs,  Rossi  1180 
(Rome.  -)]. 

(A)  VI  1750  (Rome,  4th):    Constan- 

TINIANAS    THERMAS   LONGA    INCVRIA    ET  ABO- 

lendae   civilis   vel    potivs  feralis   CLADIS 

VASTATIONE    VEHEMENTER.    ADFLICTAS  |    VI11 

2722     (Lambaesis) :     Fcrvm    Transito- 

r[iVm]  ...   CONLAPSVM  [pe]nITVSQ_(ve)  AD- 

flict(vm). 

(B)  I  1175  =  X  5708  (Sora,  B.  C): 
re  sva  difeidens,  asper  afleicta  (sic); 
VI  15268  (Rome):  pater  aeterno  dolore 
ADFucrvs  ;  V  2117  (Tarvisium):  nimio 
maerore  graviter  adflictvs  ;  V  7882  (Ce- 
menelum) :  impatientissim(o)  dolore  eivs 
adflicti  adq_(ve)  (sic)  desolat(i)  ;  III 
1612  (Dacia):  aflicta  (sic)  (ilia)  conivgi 
bene  merito  pos(vit)  ;  XIII  2027  (Lugu- 
dunum)  :  cvivs  excessv  graviore   damno 

QVAM    REI    AMISSIONE    ADFLICTI  J    III    13640 

(Pisidia,  527)  :  qvo[cvmqv]e  damno  ex 
[qva]cvmqve  occasi[one  eos]  adfligere; 
Rossi  1180  (Rome,  f):  pessima  sors  est 

SVPPLICII  AFFLICTO  (sic)  QVEM  SVA  VOTA 
PREMVNT. 

ADGANAI.  Inhabitants  of  a  vicus  or 
pagus  in  the  territory  of  Mediolanium, 
(possiblv  on  the  Lake  of  Como),  otherwise 
unknown.  [Cf.  ADCENEICVS  and  AG- 
GANAICVS].  V  5671  (ager  Mediolanen- 
sis) :  (Me)  Matronis  et  Adganais  v(otvm) 
s(olvit)   l(ibens)  m(erito). 

ADGENTII.  Inhabitants  of  a  vicus  or 
pagus  in  the  vicinity  of  Nemausus.  other- 
wise unknown.  XII  3084  (Nemausus, 
2nd):  Marti  Avg(vsto)  Lacavo  sacrvm, 
Adgentii   ex  aere  collato. 

ADGNATVS  (AGNATVS,  ATNATVS). 
«  Relative  on  the  father's  side  » .  II  1963 
(Lex  Salpensana)  XXIX:  oj/am  si  is  c(i- 

VIS)  R(OMANVS)  ET  ADGNATVS  PROXVMVS 
c(ivis)  R(omanvs)  TVTOR  ESSET  \  VI  36740 
(Rome,  frgmt.):  agnati  ervnt;  II  4332 
(Tarraco) :  vel  per  atnatos  (sic)  vel  ma- 
nvmissos. 

ADGNOSCO,  -ERE.  «  To  recognize  » . 
VI  911  =  31199  (Rome,  frgmt.):  [gr]a- 


92 


ad(;k 


AD1A 


II AS  AGERE   tT  ADGNOSC[ere]    ...  J    XII  915 

( Ar elate) :  si  tv   non  nosti  amicos,  ad- 

i.NosctT    homines    aeg(er)     q_vos    no(n) 

POTE    (StC)    SANVS. 

adgravo.  -ARE.  »To  weigh  down», 
«burden».     II   I  359  (Arunda):   svmptv 

MUORE    ADGRAVARI. 

ADGREDIOR.  -I.  (A)  Literally,  -to 
attack  -.     VIII   8924    (Saldae) :    tam  fx 

M\(v)rET(aNIa)    CAES(ARIENSE)    QVAM   ETIAM 

de  Sitifensi  adgressvs.  ( B)  k  To  attack  ■ . 
i.  e.  -  undertake  -  (a  work).  VI  1585 
(Rome.  193):  procvrator  ...  opvs  adgre- 

DIETVR,     SI    AVCTORITATE/W    VESTRAM   ACCEPE- 

rit;  Ihm,  Damasi  Epigram.  IV  5  (Home, 

\-):  PROTINVS  ADGRESSVS  MAGNVM  SVPERARE 
LABOREM  AGGERIS  INMENSl  DEIECIT  CVLMINA 
MONTIS. 

ADHAEREO,  -ERE.  «  To  be  attached 
to  * .  -connected  with»,  (lit.  and  fig.). 
VI  31959  (Rome):  [porticvm]  cvm  scri- 
n;is  Tellvrensis  [secreta]rii  tribvnali- 
b(vs)  adherentem  (sic);  VIII  946  (Cili- 
bia,  frgmt.) :  ...  coram    te    ad  herentis 

(sic)  trivmp which  from  Henzen  Am- 

pliss.  Coll.  no.  6501  may  be  reconstructed  : 

[CVRATOR  VIARVM  AVRELIAE  Et]  Corn(e- 
I.IAE)  ET  AD  HERENTIS  (sic)  TrI VMp(haLIs). 

X  8247  (Anagnia,  f ):  Favstina  mater  tota 

MENTE    ADERENTI     (SIC)     FELICISSIMAE      FILIAE 

virgini;  V  6725  (Vercellae,  -j-) :  indvstria 

ADHESIT   (SIC)   MENTIS   MOX  VT   VITARET    OBIE- 

cta  (=  «  persisted  »  ;  cf.  Engl.  «  stuck 
to  it»);  XIII  2478  (Ambarri,  7th):  alta- 
rebvs  (sic)  sacris  prelictvs  (sic,  =  prae- 
lectus)  adesit  (sic). 

ADHIBEO,  -ERE.  (1)  01'  persons,  «to 
summon  »,  «  admit  »,  «  have  present  ». 
VI  2043  (Rome,  Arval.  63):  adhibitis 
(illis);  IX  5420  (Falerio,  82) :  adhibitis 
VTKIVSQVE  ordinis  splendidis  viris  ;  XI 
6337  (Pisaurum):  (illi)  adhibit(o)  in  con- 
sil(ivm)  praef(ecti)  praet(orio)  ;  V  505<) 
(Anauni,  46)  1.  17:  adhibitis  procvrato- 
ribvs  meis;  III  586  (Lamia,  2nd):  adhi- 
bitis mensoribvs  de  controversiis  finivm 

INTER    LAMIENSES    ET   HyPATAEOS.   (2)   Of 

things,  «to  furnish  »,  «  supply  »,  «  em- 
ploy - .  VI  1848  =  2176  =  32267 
(Rome):  [h]eredes  patrono  bene  mk- 
re[ntiJ  adhibvervnt  (sc  argenium  tcsta- 
mento  legalum);  VI   1711    (Rome,  5th): 

ADHIBITIS      ISDEM      PONDERIBV;..      -   -      (3)      Of 


abstract  subst.,  «  to  use  » ,  «  employ  » , 
«exercise».  VI  1771  (Rome):  modera- 
tions adhibita;  VI  3864  =  31883  (Rome, 
4"'):  adhibita  diligentia;  III  8473  (Dal- 
niatia):  adhib[ito  conJsilio  ;  XI  1421 
( I'isae,  1st)  1.  41  :  avctoritate  adhibita 
legitvme  (sic);  VI  2136  (Rome,  336): 
adhibita  gravitate  =  «  considering  the 
gravity  »  ;  V  7097    (Taurini)  :   (illi)  qvi 

EAM      REI      PRIVATAE      CVRAM      ADHIBVIT  J       II 

6102  (Tarraco,  2nd):  iam  nec  cvram  adhi- 

BEBa[s  REI  AVGENDAE  FAMILIARIS];  VI  10230 

(Rome,  Laud.   Murdiae,  1st):  mihi  revo- 

CATA    MEMORIA    PATRIS    EAOJ/E  IN    CONSILIVM 

et  fide  sva  adhibita.  (Cf.  annotations, 
/.  c). 

ADHVC  (ATHVC,  ADVC).  Always 
temporal,  «until  now»,  «still»,  -still 
further».  [Forms:  athvc,  VIII  9624 
(Manliana);  advc,  VI  10493  (Rome),  V 
6244  (Mediolanium,  +),  III  1898  (Dal- 
matia),  XIII  1983  (Lugudunum,  3d)]. 
VI  1783  (Rome,  431):  locvpletioris  ad- 
hvc  rei  p(vblicae)  ;  VI  10048  (Rome,  2nd) : 

ADHVC     AVGENS    GLORIAM    TITVLI     SV1,     PRAE- 

cessit  Thallvm  factionis  svae  ;  VI  25084 
(Rome):  adhvc  infans;  XIV  510  (Ostia): 
bis  septem  placidos  ann(os)  ET  ADHVC 
formatvs  in  vnvm  ;  X  1401  (Hercula- 
neum,  1st):  adhvc  retinere  priorvm  tem- 
porvm  [incvriam];  X  1948  (Putcoli)  :  si 

SVM    DIGNVS    ADHVC    FAVOr[e]    VESTRO  J    IX 

4370  (ager  Amiterninus) :  adhvc  adole- 
[s]cens  fecit;  V  6244  (Mediolanium,  f ) : 

SPERO  ME  VIVERE  ADVC   (sic)  ANVS  (sic)   .  .  .', 

VI  10493  (Rome)  :  advc  (sic)  misero  ; 
Carm.  Lat.  1336  =  Rossi  II  118.  102 
(Rome,  -j-) :  qvorvm  sensvs  adhvc  q_vod 
dolet    intvs    amat  ;    III    567    (Delphi): 

GRAECA     INSCRIPTIO     ...     ADHVC   MANET  ;     III 

1898  (Dalmatia):  filivs  advc  (sic)  in- 
trepidantis  aetatis  ;  III  p.  949  (Dacia, 
wax- tablet) :  ex  qj/a  mercede  a[d]hvc 
in  cesso  accepit  ...;  VIII  9519  (Caesa- 
rea) :  patri  si  licvisset  adhvc  frvi  lon- 
givs  hac  pietate;  VIII  9624  (Manliana): 
cv(m)  athvc  (sic)  viveret  j  VIII  14365 
(Uccula)  :  cvivs  amor  crescit  adhvc  in 
nvmervm  maiorvm;  XIII  1983  (Lugudu- 
num,   3d)  :    VELLEM    SI     ADVC    (sic)     POSSEM. 

ADIABENI.  The  inhabitabts  of  a  dis- 
trict of  northern  Assyria,  east  of  the  Ti- 
gris and  north  of  its  confluent,  the  Caprus, 


ADIA 


ADIA 


93 


conquered  bj  Septimius  Sererus  in  195. 
I2  p.  257  (Fasti  Polemii  Silvii),  Jan.  31 : 

CIRCENSES,    ADIABENIS     VICTIS. 

ADIABENICVS.  ■  Conqueror  of  Adia- 
bene*.     [Cf.  above,  ADIABENI]. 

[Forms:  VIII  306  (Ammaedara,  196): 
Aziabenico  ;  VIII  10338,  10362  (near 
Sitifis,  198):  Azabenico  ;  VIII  22566 
(near  Labdia)  :  Azabenici  ;  VIII  20262 
(Satafis):  [A]zaben[ici]  ;  VIII  22579 
(near  Tigava )  :  Azab[e]n[i]cvs  ;  VIII 
10337  (near  Sitifis,  198):  Azab(enicvs)  ; 
VIII  22611  (near  Lucus)  :  adzabb.  (sic, 
—  duo  Adzabenici) ;  VIII  22567  (near 
Labdia,  198):  Azabensi  (sic).  —  Adib(e- 
nicvs),  II  1671  (Tucci,  212);  Adiabin[i- 
cvs],  III  3705  (Pannonia  inf..  354);  adiab 
nico  (sic),  III  7171  (Phrygia,  2"li).  — 
Abbrev.  Adiab.  passim  ;  Adiabenic,  VI 
1034  (Rome.  203),  K35  (ibid.,  204);  X 
7275  (Sicilia,  199),  8025  (Sardinia,  3d); 
X  1650  (Puteoli.  196),  3834  (Capua,  196), 
6908  (near  Capua,  201);  XI  6005  (Sesti- 
nuni.  202);  V  2821  (Patavium.  3'1) ;  IX 
5980  (near  Calatia,  201);  III  43*09  (Bii- 
getio,  3d);  IIP  p.  824  (Edict.  Model., 
301)  LUrod.  a  i;  III  905  (Potaissa,  195); 
VIII  677  (Maetar,  3d).  —  Adiaben.,  VI 
1054  (Rome,  200),  1060  (ibid..  198-210); 
X  7275  (Sicilia,  199);  III  4560  (Vindo- 
bona,  3d);  VIII  4583  (Diana,  198);  II 
4655  (Emerita,  200).  —  Adiabe.,  X  7274 
(Sicilia,  198),  5172  (Casinum,  2nd).  — 
Adia.,  Ill  5720  (Noricum,  201).  —  Adi.. 
VIII  10161  (Africa,  3d).  —  Ad..  VIII 
10160  (Africa,  3d),  22236  (near  Sigus, 
3d),  22271   (near  Thibilis,  3d)]. 

A  title  assumed  by  Septimius  Severus 
after  liis  conquest  of  Adiabene  in  195. 
Extremely  freq.  in  inscrr.  in  li is  honor 
from  195  on.  [Cf.  Arabicvs,  Parthicvs, 
Britannicvs].  It  is  regularly  associated 
with  the  title  arabicvs,  which  it  follows; 
and  in  later  inscrr.  is  .succeeded  by  Par- 
thicvs maximvs,  and  (still  later)  Britan- 
nicvs maximvs.  Exx.  of  Arabicvs,  Adia- 
benicvs  alone;  VI  954  (Rome,  196),  1026 
(ib.,195),  1050  (ib.,  196-7).  1408  (Rome); 
X  7273  (Sicilia.  196);  XIV  112,  113, 
121  (Ostia,  196).  3450  (Treba  Augusta. 
196);  X  1650-1  (Puteoli.  196).  3341 
(Misenum,  196),  3834  (Capua.  196),  5172 
(Casinum),  5964  (Signia),  6079  (Formiae, 


197),  6437  (Privernum,  196);  V  4868 
(Benacenses,  195);  IX  3665  (Marsi  Mar- 
ravium),  5895  (Ancona);  XI  3607  (Caere); 
V  5259  (Comum,  197);  III  154  (Syria, 
196),  905  (Potaissa,  195).  3706  (Panno- 
nia inf..  199),  5717  (near  Teurnia),  5998 
(Raetia);  VIII  777  (Apisa  Maius,  197- 
201),  2438  (near  Thamugadi,  195-8),  2709 
(Lambaesis),  4364-5  (Gibba,  195),  4482 
(Tubunae),  4594  (Diana,  197),  6048  (Ar- 
sacal,  197),  8835  (Tupusuctu,  195),  9024 
(Auzia);  II  2124  (Isturgi,  198),  4101 
(Tarraco,  195);  XII  4345  (Narbo,  196).  — 
Note  III  218  (Cyprus,  198):  Adiabenico 
maximo  (sic,  without  Arabico).  —  Exx. 
of  Arabicvs,  Adiabenicvs,  Parthicvs  Ma- 
ximvs: VI  354  (Rome),  896  (ib.,  202), 
1028  (ib.,  200),  1029,  1030,  1251  (ib., 
201).  1034  (ib..  203),  1035  (ib.,  204), 
1047,  1060,  1061,  1075  (ib.,  198-210), 
1053  (ib.,  199),  1054  (ib.,  200),  1055 
(ib.,  205),  3761  (ib.,  198-201) ;  XIV  2072 
(Lanuvium,  198-210);  X  5052  (Atina, 
200),  5173  (Casinum,  200),  5825  (Feren- 
tinum,  198-201).  5908  (Anagnia,  ib.), 
5909  (ib.,  207),  6908  (near  Capua,  201  ), 
6929  (Neapolis,  201),  7274.  7276  (Sici- 
lia, 198),  7275  (ibid.,  199),  7503  (Sici- 
lia) ;  8022,  8025  (Sardinia);  IX  2165 
(Caudium).  4117  (Aequiculi,  208),  4959 
(Cures,  211-12),  5899  (Ancona),  5980 
(near  Calatia,  201);  XI  6005  (Sestinum, 
202)  ;  V  2816,  2821  (Patavium),  4055 
(Mantua.  208);  III  5323  (Solva),  5530 
(Iuvavum).  5714  (near  Teurnia,  201),  5720 
(Noricum,  201),  5722-3  (Noricum),  5735 
(near  Celeia,  200),  5745  (Noricum,  195), 
5750  (ibid.,  201).  5982,  5987,  5992,  5996 
(Raetia,  201),  5993,  5995  (Raetia),  6581 
(Alexandria,  199),  205,6723,  6725  (Sy- 
ria, 198),  6911  (Cappadocia),  3733  (Pan- 
nonia inf..  199),  3745  (ibid.,  198),  4309 
(Brigetio),  4560  (Vindobona).  4622  (near 
Emona)  4024  (ibid.,  201),  4638  (near  Bri- 
getio, 201),  4642  (near  Carnuntum,  198), 
4654  (near  Vindobona.  201),  p.  890  (Man- 
tua, 208),  p.  891  (Faventia,  215),  10277-8 
(Lugio,  201),  10616  (Pannonia  sup  ,  198), 
7171  (Phrvgia).  741S  (Thracia,  199),  7602 
(Moesia  inf.,  200),  14  (Alexandra,  199), 
1377  (Dacia),  1451  (Sarmizegetusa.  198- 
210),  1685  (Ulpiana,  202-9),  2682  (Ne- 
dinum):  VIII  74  (Biniana),  307  (Amraae- 


'I 


AD1  A 


\  rue 


dara),  677  |  Mactar),  sj  1  ( Mun.  Aurelinm), 
88  I  (Tag.  Mercurialis,  199),  966  (Civ. 
Siagitana,  215),  2437  (near  Thamiigadi, 
199),  2551  (Castr.  Lambaes.,  198),  2558 

!,.  I.nnil.a  >  i.  2671,  2705-6  (Lam- 
baesis),  27o-j-8  (ibid.,  203),  1216  (Vere- 
cunda,  201-10),  1583  (Diana,  198),  4596 
(ibid.,  200),  1826  (Nattabutes).  5329  (Ca- 
lama),  6306  (Phtia.  205),  < i - » * > T  (ibid., 
200), 604  I  (Cirta),  6969  (ibid.,204),  6996 
(ibid.,  210);  6998  (ibid.,  202),  1628  (Sicca, 
208),  1798  (Assuras),  8320  (Cuicul,  213- 
17).  10337,  10338,  10362  (near  Sitilis. 
198),  22/.07  (near  Labdia,  198);  II  1 170 
(Hispalis.  -Jo:.),  1254  (Osset,  L98  201), 
1669,  1670  (Tucci,  'ion).  3343  (Tarraco. 
203),  1655  (Emerita,  200) ;  XII  4823 
\  Libo);  VII  31G  (Britannia.  218-17).  — 
Note  variants  in  form:  VI  225  (Koine. 
200):  Arab.  Adiab.  et  Part,  max;  VI  1038 
(Rome,  208),  X  7272  (Sicilia  195),  VIII 
306  (Ammaedara) :  Parthicvs  Arabicvs 
et  Parthicvs  Adiabenicvs  :  XIV  2800 
(Gabii,  before  199),  VIII  5699,  5700  (Si- 
gus.  197),  6340  (Uzelis,  201),  6702  (Tid- 
dis,  197),  7041  (Cifta):  Parthicvs  Ara- 
bicvs. Parthicvs  Adiabenicvs  ;  II  1969 
(Malaca) :  Parthicvs  Arabicvs  Adiabeni- 
cvs: VIII  22579  (near  Tigava):  Particvs 
ArRAjBi[c]vs  A/ab[e]n[i]cvs  M[axim]vs  ; 
XIII  2612  (Cavillonum,  195-9),  II  1644 
(Iliturgicola):  Parthicvs  Adiabenicvs;  III 
6709.  0710,  0712  (Syria),  VIII  2550 
(Castr.  Lambaes.):  Arabicvs  Adiabenicvs 
Parthicvs;  III  5991  (Uaetia):  Adiabeni- 
cvs Parthicvs  maximvs;  III  3664  (Crn- 
raerum,  198):  Arabicvs  Adiabenicvs  pon- 
tifex  Parthicvs  maximvs.  —  Exx.  of  Ara- 
bicvs, Adiabenicvs,  Parthicvs  Maximvs, 
Britannicvs  Maximvs.  XI  5631  (Came- 
rinum,  21o):  VIII  1S57  (Theveste,  214), 
2194  (Mun.  Tiufadi,  214),  5934  (Saddar, 
215),  6303'  (Phua,  213),  6341  (Uzelis. 
2121.  10160,  10161  (Africa),  22271  (near 
Thibilis);  II  1676  (Lusitania,  217),  1071 
(Tucci,  212).  1532  (Ulia  219);  VII  1002 
(Habitancium).  —  Note  variants  iu  form: 
III  5980,  5997,  59!»!)  (Raetia.  195):  Ara- 
bics Adiabenicvs  Parthicvs  Britannicvs; 
III  202  (Syria.  213):  Arabicvs  Adiabe- 
nicvs Parthicvs  Maximvs  Britannicvs; 
VIII  22236  (near  Signs):  Adiabenicvs 
Arabicvs  Maximvs  Britannicvs  Maximvs; 


VIII    1597    (Diana,    201-2?):    Parthicvs 
wanicvs     Maximvs    Arabicvs    Adiabe- 
nicvs 

The  title  Adiabenicvs  is  found  also  in 
a  few  insciT.  of  Caracalla  after  the  death 
of  Septimius  Severus  (ca.  213-1  l  .  [Note 
VIII  707:;  (liusicade,  209),  where  both 
SeverUB  and  Caracalla  are  Arab.  Adiab. 
Parth.  Max.,  but  the  stone  is  badly  broken; 
and  VIII  22011  (near  Lucus).  where  Se- 
verus an<l  Caracalla  together  are  A\ 
Arabb.    Adzabb.    Parthici    Maximi    (avV;)]. 

X  5802  (Aletriiini);  VIII  1855,  1857 
(Theveste,  214),  22271  (near  Thibilis); 
II  1087  (Regina,  210-11);  XII  4347 
(Narbo.  213-17):  VII  1004  (Habitancium), 
1180  (Britannia.  218). 

The  title  Adiabenicvs  appears  in  inscrr. 
of  Diocletian  and  Maximian  in  801-2, 
perhaps  for  the  war  of  297.  Ill  p.  824 
(  Edict.  Dioclet.,  301)  Lit  rod.  A  i ;  X  8.8  1. 1 
(Misenum,  302);  III  p.  900=  X  1118 
(Abellinum,  301-5).  Adiabenicvs  as  title 
of  Galerius  Valerius  (which?)  in  fourth 
century,   III  0979  (Sinope). 

Lastly,  of  Constantius  II,  for  war  in 
Mesopotamia  in  338.  Ill  3705  ( Panno- 
nia  inf.,  354). 

ADIACENS.  Part,  as  adj.  and  subst. 
(A)  As  adj.,  -adjacent'-.  VI  10411 
(Rome):  aedificivm  adiacens:  VI  1814:'. 
(ibid.):  [lo]cvm  a^^iacentem  ;  X  3334 
(Misenum):  locis  [adi]acentibvs  aedifi- 
cis  (sic).  (B)  Plur.  as  noun.  VI  13810 
(Rome):  hic  monimentvs  (sic)  cvm  omni- 

BVS    SVIS   ADIACENTIBVS. 

AD1ACEO.  -ERE.    ■  To  He  at,  or  in  -. 

XI  1209  (Veleia):  adiacet  et  tv[~nivlis]. 
ADICIO.   -ERE.    -  To  add  »,   «  increase 

by  additions  -.  [Form:  adiacta.  VI 
32326  (Comm.  Lud.  Saec.  204)  1.  15. 
Abbrev.,  adiecer(m^).  XI  527(3  (Hispel- 
lum);  adicere(w),  III  1420621  (Macedo- 
nia); adiect(ms),  Rev.  Arch.  (1903)  p.  103 
(Rome);  V  428  (Piqueutum);  111  178!» 
(Narona),  8485.  12693  (Dalmatia):  adi(*- 
ctus),  VI  28367  (Rome)]. 

(A)  In  general.  VIII  18042  (Castr. 
Lambaesit.):  si  q_vit  (sic)  adiciatvr  avt 
defrahatvr. 

(  B)  Of  buildings  and  other  constructions. 
VIII  17831  (Tbamugadi):  adiecta  desvo 
aede;  III  7342  (Philippi):  adiecta  cella 


A  D1C 


A  DIC 


95 


natatori[a]  ;  III  1790,  8484  (Narona. 
173):  adiectis  porticibvs;  ib.  1789  (Na- 
rona): porticib(vs)  a[di]ect(is)  ;  ib.  8485 
(Dalmatia):  porticib(vs)  adiect(is);  IX 
8162  (Coifinium) :  adiectis  basilicis;  VI 
32323  (Co mm.  Littl.  Suet:.  17  B.  C.) 
1.   200:   in   scaena   q_\'Oi    (sic)    THEATRVM 

ADIECTVM    NON    FVIT,     NVLLIS    POSITI5    SEDI- 

libvs;  XI  527(3  (Hispellum):  viae  latitv- 
dini  adiecer(vnt)  svbstrvction(em)  ;  IX 
3018  (Teate) :  adiecta  strvctvra  specvs 
et  pvteorvm;  XII  5309  (Narbo):  [pavi- 
me]ntvm  (?)  adiecit;  XI  5805  (Iguvium), 
VIII  2630  (Lambaesis,  158):  adiecto  pro- 
nao ;  VI  656  (Rome):  marmora  reliq_(va) 

QVAE      DEFVEr(vnt)       ADIECIT  |      VI      10333 

(Koine):  maceriem  ...  adiecit;  VI  20498 
(ibid.):  adiecit  maceria(m)  monvmento; 
XII  4332  (Narbo,  2nd)  :    adiecto  tetra- 

STYLO   ET    AERAMENTI5   CMNIBVS;     VI    24482 

(Rome),  VIII  20152  (Cuicul.  147):  adie- 
cto podismo;  VI  1156  =  1658.  31886 
(Rome):  statvam  ...  adiecit;  ib.  1659 
(Rome,  414):  (statuam)  facto  \  se  adie- 
cit ornatvi  ;  VIII  15381  (Mun.  Numiu- 
litannm.  124)  :  adiecto  ornamento  ;  II 
4268  (Tarraco) :  adiectis  ornamentis  ae- 
dilicis  (sic).  —  Of  lots  of  ground,  VI 
14901  (Rome):  aria  (sic)  ad[i]ecta  ;  XIII 
604  (Burdigala):  aream  adiecit;  VI  28367 
(Rome):  fr(onti)  adi(ecti)  p(ede5)  xxx: 
VI  2491  (ibid.)  :  (Me)  ad[i]ecit  ad  mo- 
nvment(vm)  (spatium  tantum)\  VI  30037 
(ibid.) :  adiectvm  in  monvmento  in  fron- 
t(e)  ped(es)xv;  V  1368  (Aquileia) :  (tile) 
adiecit  in  fro(nte)  p(edes)  vim,  in  agr(o) 
p(edes)  xxxii  ;   III   1420621  (Macedonia): 

SI  QJ/ID   MINVS   DEDI,   Me(n)sVRa(m)  VT   PATRI 

meo  adicere(m).  Add  Man.  Ancyran. 
cap.  27.  24 :  Aegyptvm  imperio  popvli 
[Ro]mani  adieci  =  Ai'yvjixov  dijiiov  Pw- 
l-iaicov  t)y€f.iovin  ngoGett^xa.. 

(C)  Or  sums  of  money.  VI  22107 
(Rome)  :  reliq_(vam)  pecvniam  de  svo 
adiecit;    VIII    8835    (Tnpusuctu,    195): 

ADIECTA      PRAETEREA      EX     SVA      LIBERALITATE 

pecvnia;  VIII  73  (Biniana.  3d),  76  (ibid., 
186):  adiecta  amplivs  pecvnia;  XIV  98 
(Ostia,  139)  :  adiecta  pecvnia  q_vanta 
amplivs  desidfrabatvr;  VIII  10441  (Zama 
Maior),  XI  4663  (Tinier).  XI  3366  (Tar- 
quiuii),  IX  5426  (Falerio,  43).  VIII  1400 
(Thiguica),  VIII  2505  (Calcous  Herculis): 


adiecta  pecvnia;  VI  24321  (Rome):  in 
eo  monvmento  inpensa(m)  (sic)  adiecit; 

V  558  (Tergeste):  adiecta  inpensa  (sic) 
sva;  VI  1924  (Rome):  adiecta  impensa  ; 
III  12693  (Dalmatia):  [impen]sis  adie- 
ctis); VI  21458  (Rome):  ex  svo  amplivs 
adiectis  hs.  (tot);  VI  30881  (Rome):  ad 

QVAM      SVMMAM     ADIECIT      HS.     (lot)  ',     VI  11 

17164   (Thubursicum  Nnmid.) :   adiectis 

AM[PLl]vS    AD    LEG1TIMAM    [sVMmIaM     II     \I- 

ratvs  (tot);  VIII  19122  (Signs,  2""): 
adiectis  at  (sic)  ea(m)    qvantit[a]te(m) 

EX     SVA     LIBERALITATE      HS.      (tOt)  J     V    5262 

(Comniu) :  adiectis  in  ornatvm  hs.  (tot); 
II  2006  (Nescania):  adiectis  de  svo  ad 
impensas  operis  hs.  (tot);  VIII  1574  = 
15576  (Mustis,  164):  adiectis  ob  hono- 

REM     FLAm(iNATVs)   PERp(eTVi)  SVi   HS.    (tot)  \ 

VIII  4194  (Verecunda):  adiectis  at  (sic) 
legitimam  hs.  (lot);  XIII  5056  (Ebuio- 
dunum):  eo  amplivs  de  svo  adiecit  hs. 
(tot);  VIII  2354  (Thamugadi,  2nd),  1434!) 
(Prov.   Procons.):  adiectis  a  se  hs.  (tot) ; 

IX  4977  (Cures).  VIII  3079  (Lambae- 
sis): adiectis  de  svo  hs.  (tot) ;  VIII  1088:'. 
(Zattara)  :  amplivs  adiectis  at  (sic)  hs. 
(tot);  VIII  2353  (Thamugadi):  adiectis 
ad  hs.  (tot);  VIII  3334  (Lambaesis): 
adiectis  insvper  hs.  (tot)  n;  III  1717 
(Risinium),  III  4320  (Brigetio),  X  3361 
(Misenum).  V  4016  (Arilica):  adiecit  hs. 
(/o/);  V  5661  (Vercellae).  IX  6075  (near 
Beneventum,  123),  II  5150  (Baetica),  VIII 
4601  (Diana),  V  4472  (Brixia) :  adiectis 
hs.  (tot);  VIII  885  (Pagus  Mercurialis, 
2nd-3d):  adiectis  tertis  (sic)  ex  decreto  ; 

VI  35243  (Rome):  nisi  siqvid  hered[vm 

QV.S     Q_VOD    VTUE    SIT^j    ADICIAT. 

(D)  Varia.  X  5796  (Verulae):  adiecto 
pane  et  vino  popvlo  ;  XI  4395  (Ameria), 
4582  (Carsulae),  6358,  6360,  6362  (Pi- 
saurum):  adiecto  pane  et  vino;  II  5941 
(Asso,  2nd):  epvlo  annvo  adiecto;  XI 
6357  (Pisaurum):  ad[i]ecta  venatione 
legitima;  Rev.  Arch.  (1903)  p.  163  — 
Notiz.  (1902)  p.  510  =  Bull.  Com.  (1902) 
p.  178  (Rome):  adiect(o)  introivgo;  X 
1  (»74  (Pompeii,  3-2 B.C.):  adiectis  acrva- 
matis  (sic);  XIV  2852  (Praeneste,  136): 

CENTENAS  ADICIT  NVMERO  CRESCENTE  CO- 
RONAS; V  428  (Piquentnm) :  adject,  iv- 
nic.  =  ?;  IX  1619  (Beneventum):  adie- 
ctis amplivs  i.ibris  (tot);  X  3340  (Mise- 


ADII) 


\IHP 


lllllll.       161-9):      ADIECTO      TERTIO      ORDINi; 

XIV  3679  a  (Tibur) :  adi[ecto  ...  sen]a- 

rvs  N(osiRi)  CON5VLTO ;  VI  7  159  (  Rome): 

(  us  partibvs  ivris  ;  VIII  10524  (Villa 

Magna,  frgmt.):   [in]coatvm   [sic)  adie- 

XIV  1236  (Ostia),  repeated  in  IX 

1822  (cited  as  from  Forum  Novum):  qvis- 

QVE     IIERES     MEVS    CORPV5     MEv(m)     IN      HOC 
-ARCOFAGO     NON   ADI£CERIT;     X    I  i  l! »   (S;ll<M- 

uum  I :  i  r.\  vt  ne  pos  [sic)  morte(m)  mea(m) 

(  V|VSQ_VAM   OSSVA   [sic)   IBI   ADICIATVR   [SIC)] 

V  ">r>7  (Verona):  [•••]  thermarvm  resti- 

IVriONI      ADIECTA      EST      PVBLICE  ;      VI    8431 

(Rome):  et  ossva  [sic)  et  cineres  meas 
[vt  post  obitvm  mev]m  in  vnvm  adicias; 

VI  25063  (Rome):  adiecit  Chloto  [sic) 
iteratvm  rvmpere  filvm  ;  VI  1711  (Rome): 

Q_VID  DILIGENTIAE  DEESSE  VIDEATVR  STV- 
DIO  NOSTRO,  ADICI  NOVIMVS  VT  OMNIVM  «O- 
I  hNDINARIORVM  FRAVDES  AMPVTENTVR.  Of 

time,  XII  2094  (Vienna,  570):  et  svper 

ADIECTVS    TERTIVS  ANNVS   ERAT  ;     Cami.    Lat. 

I  106  (Gondorf.  5th-6th):  sex  svper  adie- 

CTIS    AD    NONVM   MENSEBVS   (sic)  ANNVM.  

Of  additions  (things  or  statements),  as 
afterthoughts  :  II  1423  (Sabora,  78):  si 

QVA      NOVA      ADICERE      VOLTIS  ;      VI     29580 

(Rome):    haec    ideo    adieci    vt   legentes 
intellegant  .  .  . 
AD  I  DO.     A    local    Gallic    divinity. 

XIII  1575  (Anicium):  Adidoni  et  Av- 
gvsto. 

AD1ECTIO.    «Addition».    [Cf.    AD1- 
CIOJ.     VI  955  (Rome,  103):  qvod  libe- 

RALITATE  OPTIMI  PRINCIPIS  COMMODA  EARVM, 
ETIAM  LCCORVM  ADIECTIONE,  AMPLIATA  SINTJ 

XIV  137  (Ostia,  375-8):  foris  solis  adie- 
ctione;  VIII  7990  (Rusicade):  adiectione 

A   SE   FACTA. 

ADIGO,  -ERE.  (1)  «To  drive  »,  *  im- 
pel-. VIII  9170  =  20808  (Auzia,  315): 

TALIA     QVIS    FACIAT,     NISI     VOS      Q_VOS     AMOR 

adegit;  XII  5349  (Narbo,  -J-):  qvi  votvm 

SOC1I    FIERI   [|]nSTANTER  ADEGIT  ;   VI   32031 

(Rome,  -j-,'525):    post    mortem    si   vivit 

AMOR.   SI   GRATIA   PRISCA  DVRAT     IN     ARCANVM 

mentis  adacta  bonvm.  (2)  Of  legal  oaths, 
-  bo  compel  »,  «  demand  ».  II  5439  (Lex 
Ursonens,  44  B.  C.)  I  3.  1.  29 :  neve  evm 

COGITO,  NEVE    IVS    IVRANDVM  adigito    neve 

adigi  ivbeto;  ib.  II  3.1.  18  (ibid.):  ivs 

IVRANDVM  ADIGITO  PER  lOVEM  DEOSQVE  PE- 
NATES :  II   1964  (Lex  Malacit.)  LIX :  iv- 


.MVRXNDVM  ADIGIIO  IN  CONTIONEM  PALAM 
PER    lOVEM    ET    DIVOM    AVGVSTVM     etc. 

ADIMO,  -ERE.  [Form:  ADEPTVS = 
ademplus,  XII  218  (Antipolis)]  (1)  In 
sense  of  simple  emo  (q.  v.).  «  To  bin  -. 
n  purchase «,« acquire» .  VI  22339  (Rome): 
sibi  svisq_ve.  libertis  ubertab[vsqve]  po- 
sterisqve  eorvm,  adempto  [.agro] ;  vi 
21285  (Rome):  de  area  adempta  in  agro  ; 
X  6262  (Fundi):  loco  adempto  sibi  po- 
sterisq_ve  svis.  (2)  «  To  take  away  »  1 
198 (Lex  Repetund.,  123-2 B.C.)  XXVIII: 

[neive  tribv  moJveto  neive  eq_vom  adi- 
mito  :  I  206  [Lex  Julia  Manic,  ca.  45 
B.  C.)  1.  121:  qvoive  apvt  (sic)  exerci- 

TVM     IGNOMINIAE    CAVSSA  (sic)   ORDO    ADEM- 

ptvs  est,  erit;  VIII  10570  (Saltus  Bn- 
runitanus,  2nd):  vt  kapite  (sic)  legis  Ha- 
drian(a)e  . . .  ademptvm  est,  ademptvm  sit 
ivs  etiam  proc(vratoribvs)  ;  V  961  (Aqni- 
leia) :  qvo  facto  haesitationi  pvblicae  in 
partem  moram  ademerit;  III  2964  =  9418 
(Salonae):  qvoi  (sic)  qvoq_ve  virginitas 
nvper  adempta  fvit;  Eph.  Epigr.  VIII  p. 
30  =  Carm.  Lat.  170  (Teate  Marruciuo- 
rum):  qvot  (sic)  par  parenti  deqvs  (sic) 

facer(et)  filivs,  mors  inmatvra  ademit  vt 
faceret  mate[r]  filio.  Esp.  in  regard  to 
death,  VI  1779  (Rome,  4{U)  d.  1.  38:  his 
nvnc  ademptis,  maesta  conivnx  maceror  ; 
VI  10226    (Rome):   maeret  cara  soror, 

Q_VAE  FRATREM  LVGET  ADEMPTVM;  XIV  3006 

(Praeneste) :  (ilia)  mater  adempt[a];  X 
4427  (Capua):  vna  dies  adimit  crvdeli 
clade  perewtas  (sic)  Q_yis  (sic)  ara  haec 
positast  ;  XII  218  (Antipolis):  praematv- 

r(a)e   NIMIVM   .  .  .   MONTIS  ADEPTVS   (sic). 

ADIMPLEO.  -ERE.  «  To  perform  » .  VI 
32326  (Rome,  Comm.  Lud.  Saec,  204): 
adi[m]pleri.  (Inscr.  very  fragm.,  and 
sense  doubtful.  Thesaurus  Ling.  Lai.  re- 
constructs to  read:  [debet  religio  lvdo- 

RVM      .  .  .      SAECVLA~JrIVM      ADi[m]]pLERI      PER 

[laetitiam]).' 

ADINIVNCTIVVS.  «Additional».  X 
4863  (Venafrum):  (Mi)  rectori    provin- 

CIAE  SaVINII  AD  INIVNCTIVAE  (sic)  VICIS 
MERITO. 

ADINVENIO,  -IRE.  «To  discover». 
Ill  75  (Philae,  203):  ivxsta  (sic)  Philas 

NOVAE    LAPICAEDINAE    ADINVENTAE. 

ADIPISCOR,  -I.  «  To  obtain  ».  XIII 
1668  (Lugudunum,  Speech  of  Claudius) 


ADIT 


ADIV 


97 


1.  1G:  REGNVM  adeptvs  est;  VI  1789 
(Rome,  5th) :  consvl[atvm]  ...  adep[tvs 
est  a  d(ominis)  n(ostris)] ;  VIII  2581 
(Lambaesis,  2Ild):  adepto  consvlatv;  V 
5128  (Bergomum) :  (Mi)  omn(es)  hono- 
r(es)  mvnicipal(es)  adept(o)  ;  V  5036 
(Tridentum):  {Mi)  honorjs  omnes  adepto; 
VIII  16674  (near  Theveste):  sola  in  ter- 

RIS  OMNIBVS  VNO   EODEMQ_(ve)  IN  DIE  VITAM 

adepta  fvnctaqv(e)  est  ;  V  6725  (Ver- 
cellae,  \) :  stolam  sanctitatis  meritis 
adeptvs;  V  3216  (Vicetia):  aeternvm- 
q_(ve)  inde  adepta  per  saecvla  nomen  ; 
Am.  Journ.  Arch.  (1898)  p.  396  (Cumae)  : 
Briseis  mihi  nomen  adeptvm  fvit. 

ADITVM.   See  below,  ADITVS. 

ADITVS.  «  Entrance-way » , «  approach » . 
—  «  The  right  of  entrance  ».     [Cf.  actvs, 

AMBITVS,     HAVSTVS,     INTROITVS,     ITER,     ITVS, 

via].  Forms:  often  of  the  second  decl., 
aditvm,  Hiibn.  Hisp.  333  (Hispania,  f); 
adito,  III  8722  (Salonae),  VI  23109 
(Rome) ;  aditos,  XII  1499  (Vasio) ;  aditis, 
1 0812  (Rome),  X  4104  (Capua).  —  adhvm, 
bv  mistake,  VI  22915  (Rome).  —  Abbrev., 
aditv.,  VI  24097  28601  (Rome),  XIV  999, 
1271  (Ostia);  adit.,  VI  8667  (Rome). 

(1)  «  Entrance-way  »,  «  approach  ».  VI 
1163  (Rome,  357):  aditv  R[omae  vi]r- 
tvte  reperto;  VI  5955  (Rome):  rvdere 

REPLETVM    ADITVM   INPENSA   (sic)    SVA    RESTI- 

tvit;  VI  8413  (Rome):  pvtevs  et  piscina 
cvm  aditv  comm(vni)  de  pvb(lico)  ;  VI 
10812  (Rome):  aditis  (sic)  tribvs;  XIV 
3733  (Tibur) :  aditvs  ad  ianvam  viridiari  ; 
III  p.  945  (Dacia,  wax-tablet,  159):  (do- 
mus)  cvm  sv[js  s]aepibvs,  saepimentis,  fi- 
nibvs,  aditibvs,  etc.;  III  7983  (Sarmize- 
getusa) :  campvm  cvm  svis  aditibvs  clav- 
sit;  III  8722  (Salonae):  adito  libero  in 
ag(ro)  p(edvm)  vi  ;  III  8985  (ibid.,frgmt.): 
aditibvsqve;  V    6428   (Ticinum) :    (Me) 

PODIVM    CVM   LORICA,   ET  ADITVS    VIVOS  (si6) 

fecit;  III  15053  (Dalmatia):  aditv[s] 
ad  aqvam  vivam  ;  VIII  13395  (Carthago): 
[intr]oitvs,  aditvs  ad  sacr[]arivm]  ;  X  444 
(Vallis  Silari  sup.,  1st):  aditvs  ad  Silva- 
nv[m];  X  3157  (Puteoli):  aditvm  ad  ci- 
sternam   commvnem;    X    4104    (Capua); 

HIC    LVCVS  SACER  ...  CVM  ADITIS  (sic)    SVIS  ; 

XIII  1072  (Mediolanum  Santonum):  cvm 
[l]ocis  sacris,  aditibvs,  monimentis;  XII 
535  (Aquae  Sextiae,  frgmt.) :  aditvm  ;  III 

This,  linguae  lat.  epigr. 


10492  (Aquincum):  [re]tractatis  porti- 
cibvs  [a]ditibvsqve  (sc.  ad  thermas) ;  XI 
248  (Ravenna):  legem  o[peri  dixervn]t  edi- 
tvs[qve  reli]qvervn[t];  XII 1499  (Vasio, 
515):  Vincentivs  ambit  hos  aditos  (sic) 

SERVATQVE     DOMVM     DOMINVMQVE     TVETVR. 

(2)  «  The  right  of  entrance  »  to  a  tomb. 
Formula  rrvs,  aditvs,  ambitvs,  VI  2345, 
12133,  13823,  14614,  17651,  19949, 
24097,  26422,  28546  (Rome);  XIV  999, 
1473  (Ostia) ;  X  6607  (Velitrae) ;  IX  3439 
(Peltuinum).  —  itvs,  actvs,  aditvs,  am- 
bitvs, VI  8667,  10231,  10235  (Rome). — 
itvs,  actvs,  aditvs,  VI  10238  (Rome).  — 
itvs,  aditvs,  actvs,  XIV  583  (Ostia).  — 
itvs,  aditvs,  VI  14132  (Rome,  frgmt).  — 
iter,  aditvs,  ambitvs,  VI  10250  (Rome).  — 
iter,  actvs,  aditvs,  XI  250  (Ravenna).  — 
iter,  ambitvs,  actvs,  aditvs.  III  9315  (Sa- 
lonae).    ADITVS,    AMBITVS,  INTROITVS,    VI 

29480  (Rome).  —  aditvs,  ambitvs,  VI 
11027,  14657,  14672,  23109,  28601 
(Rome),   XIV  3525  (Castelmadama).  — 

ITVS,    ADITVS,  AMBITVS,   HAVSTVS    AQJ/AE,   VI 

9404,  10247,  17653  (Rome).  Add  VI 
10876  (Rome):  nec  aditvm  in  portione 
dimidia  fiscvm  habere;  VI  28978  (Rome): 
aditvm  didit  (sic) ;  XIV  1271  (Ostia) : 
neq_ve  aditv(m)  neqve  introitv(m)  ha- 
beant  in  hoc  monim(ento);  XIV  3679  a 
(Tibur):  aditv  dato  (Mi);  III  2245  (Sa- 
lonae): aditvm  ad  sepvlcrvm;  IX  1495  a 
(Ligures  Baebiani) :  aditvm  vetavit  ;  X 
2649  (Puteoli):  ne  ei  in  hoc  monimento 
aditvs  detvr;  VI  19562  (Rome):  exterae 
familiae  aditvs  non  datvr  ;  VI  22915 
(Rome):  adhvm  (sic)  non  haber(e);  IX 
3395  (near  Aufinum) :  monimento  (illius) 
aditvs  debetvr;  XIII  1828  (Lugudunum): 
aditvs  liber  exceptvs  est;  XIII  1734 
(ibid.):  \_oy\  cvstodiaJm  habent  clviqve 

EXCEPERVNT    ADITVM    ET    HABITATIO^NEm]. 

ADIVBILO,  -ARE.  ■  To  rejoice  «.  Mai, 
Script.  Vet.  nova  Coll.  (Mediolanium,  f, 
late) :  tristatvr  mvndvs  adivbilatqve 
polvs. 

ADIVDICO,  -ARE.  «  To  adjudge  », 
«  grant  »,  «  award  ».  I  200  (Lex  Agra- 
ria,  III  B.C.)  LXII:  [qvod  eiv]s  agri 

EX  H(ACE)   L(EGE)   ADIOVDICARl   (sic)   LICEBIT  ; 

ib.  LXIX:  [sei  qvid  eivs  agri  ii  vir  ... 
minv]s  adivdicaverit;  ib.  XC:  [nei  dato] 

NEIVE    REDDITO    NEIVE    ADIVDICATO. 

13 


AD1V 


ADIV 


adi  VMENTVM.  -  Assistance  - .  -  aid  - . 
\  III  L9688  (Ciyitas  Celtianensium) :  qvo 

NVMINIS    EH  WENTVM    SENSERJT. 

ADIVNGO,  -ERE.  -  To  join  to  -. 
.  conned  w  itb  -.  -  To  add  to  -.  [Form 
mvnctvs,  VI    L3823  (Romi 

(I  i  Qf  material  things.  V  I  13562  = 
31852  (Rome):   tabernas  ...  qvae  svnt 

SEPVLCRO  A  DEXTERA  LEBAQVE  (sic)    ADIVN- 

ctae;    VI    L3823    (Rome):    dieta    (sic) 

AIVNCTA     (SIC)      I ANVAh     CVSTODIAE      CAVSA  ; 

V!  15836  (Rome):  haec  aluicvla  cvm 
colvm[b]aris  Q_VArrvoK  adivnctis;  IX 
•jo  1 1  (Beneventum) :    ms  sedibvs  adivn- 

CTVS    EST    LOCVS     sepvltvrae  ;     VIII    7994 

(Rasicade):  delphinis  binis  per  vias  the- 
atri  adivnctis;  VIII  9018  (Auzia,  246) : 

[Pan]fhEA   CORNIGERI   SACRIS  ADIVNCTA  To- 

nantis;  II  1603  (Tucci):  hvic  dono  (ilia) 

AMFLIVS  NOMINE  SVO  CORONAM  AVREAM 
AD1VNXIT. 

(2)  Of  abstract  things.  XIV  2922 
(Praeneste,  2ml):  [a]divncto  sibi  officio 

VIARVM      [sTEr]nENDARVM     VrBIS      PARTIBVS 

dvabvs;  VIII  21567  (Mam*.  Caesariensis, 
174):  a[di]vncta  mihi  [facta];  Le  Blant 
L25  (Vienna,  f) :  adivncta  pietate  modis; 
XIII  2372  (Lugiidimum.  f,  5th):  adivncto 
rexit  cvlmina  consilio;  V  6724  (Ver- 
cellac,  f):  vnvm  ter  qvinis  adivnxit  epi- 
scopvs  annvm;  I2  p.  271  (Fasti  Polemii 
Silvii,  5th) :  post  hvnc  diem  apvd  Aegy- 
ptios  . . .  tertivs  decimvs  mensis  adivn- 

GITVR. 

ADIVRO,  -ARE.  «  To  call  upon  by 
oath  »,  «  call  to  witness  «.  [Form  aivro, 
III  14916  (Dalmatia,  f)],  Rev.  Arch.  1902 
p.  346  no.  54  =  Annee  Epigr,  (1902) 
p.   Hi  (Hadrametum,  a  devotio,  4th):  ad- 

IVRO    TE,    DEMON     (SIC),    QVICVNQVE     ES,     ET 

demando  tibi  . . .  vt  eqvos  ocidas  (sic), 
and  ADivRo  te  per  evm;  Annee  Epigr. 
(1900)  p.  29  (Carthago,  devotio):  et  te 
ad[ivr]o  ...;  X  761  (Sorrentum,  f):  ad- 

IVRO     BOS    (SIC)     OMNES    POS    (sic)    ME    BEN- 

tv[ros]  (sic);  V  5415  (Comum,  f):  ad- 

ivro  vvs  (sic),    omnes   Xpiani    (=  Chri- 

STIANl),  ...  VT  HVNC  (sic)  SEPVLCRVM  NVN- 
QVAM  VLLO   TEMPORE  VIOLETVR  ;    III    13124 

(Salonae.  f,  5th) :  adivro  per  Devm  et  per 

LEGES  CRESTEANOR(VM)  (sic)  VT  QVICVMQVE 
EXTRANEVS    VOLVERIT     ALTERVM    CORPVS    PO- 

nere  (volverit),  det  Eclisie  (sic)  Cato- 


licae  (sic)...  etc:  III  14916  (Dalma- 
tia, y):  per  Dev[m  omni]potentem  [eo]s? 

AIVRO    (Sic). 

ADIVTO,  -ARE.  «  To  aid  «.  I  1290 
=  1X  35B9 (Amiternum) : ADidvTA !  (sic); 
IX  til  11  (Brundisium) :  adivtame!  (sic); 
111  9623  (Salonae,  +):  sed  m(e)ritvm  et 

BINEFACTA    (sic)    ADIv(t)an(t)     LABORQ_(ve) 

fidesq_(ve);  VIII  16743  (Aquae  Caesa- 
ris.  ■'■):  aivtes  (sic)  (eos)  q_vi  botvm  (sic) 
conplebervnt  (sic) ;  XIII  906  (Biir<U- 
gala,  ■[-,  4lh-5"'):  aivtit  (sic  ==  adiutet) 
Spiritvs  S(anctvsj. 

AD1VTOR.  «Assistant",  «helper-. 
[Forms:  ativtor,  VI  8417,  84*54,  33730 
(Rome,  2'"1):  azvtor,  VIII  18224  (Civ. 
Lambaesitana) ;  aivtor,  VI  3472,  8700 
(Rome),  VIII  9292  =  20857  (Tipasa).  — 
Note  ace  for  noin.,  Hubn.  Hisp.  494 
(Hispania,  late),  and  spelling  adiv-tor, 
VI  5062,  9092  (Rome).  —  Abbrev.:  adivt. 
passim;  adivtt.  =  duo  adiulores.  Rev. 
Arch.  (1900)  p.  305  =  Annee  Epigr. 
(1900)  p.  4  =  Notiz.  (1899)  p.  344 
(Rome);  adi.,  Ill  2052  (Salonae),  VIII 
12611  (Carthago),  Eph.  Epigr.  V  1023 
(Caesarea  Maur.),  XIII  1816  (Lngudu- 
num)]. 

I.  In  general,  «  helper  » ,  «  aider  » . 
Hiibn.  Hisp.  494  (Hispania,  late) :  sit  illi 
di[vvs  M(artinvs?)]  adivtorem  et  pro- 
tectorem  (sic).  —  As  epithet  applied  to 
gods.  [Cf.  ivtor,  adivtrix].  XIV  3558 
(Tibur):  Neptvno  adivtori  sacrvm  ;  VI 
2801  =  32572  (Rome):  aram...  adiv- 
tori svo  libens  posvit;  XI  1319  (Luna): 
Her(cvli)  adivt(ori). 

II.  As  official  position,  «assistant», 
u  subordinate  »  ;  in  the  public  service 
(religious,  civil),  in  the  army  and  navy, 
at  court  and  in  the  domus  imperaloria 
[In  higher  positions,  men  of  rank;  in 
lower  functions,  freedmen  and  slaves.  For 
classification,  cf.  Vaglieri  in  Ruggiero, 
Diz.  Epigr.  I  p.  79  sq.;  Habel  in  Pauly- 
AVissowa,  Real  Encycl.  I  p.  364  sq.].  — 
ACTA.  VI  8695  (Rome,  1st):  a.  ab  actis. 
[Cf.  acta].  —  ADMISSIO.  VI  8700 
(Rome,  2nd) :  aiv[t]ori  (sic)  ab  admis- 
sione;  III  6107  (Athenae):  a.  ab  admis- 
sions. —  ALVEVS.  XIV  172  (Ostia,  3d): 

A.    CVRATORIS      ALVEI      TlBERIS     ET      CLOACA- 

rvm.  —  ANNONA.   VI    8470    (Rome): 


ADIV 


ADIV 


99 


a.  (illius)  annon(ae)  adolevjw  (sic)  Afrvm 
et  Hispanvm  RECENSENDvm  etc. ;  VI  33730 
(Rome,  2ml):  ativtori  (sic)  ab  annona. 
[Cf.  below  s.  v.  mensoresJ.  —  ARKA- 
RIVS.  IX  2244  (Telesia):    (ille)  Telesi- 

NORVM    SEr(ws).    ARk(aRIVS)    A.   VICAr(iVS). 

—  AVRVM.  VI  878(3  (Rome):  ab  avro 
gemmato  a.;  VI  33764  (Rome,  21"1) :  a. 
ab  avro  gemmato.  ■ —  CENSVS.  XI  0337 
(Pisaurum):  a.  a[d  c]ens[vs];  XII  408, 
Rev.  Arch.  (1900)  p.  431  (Massilia):  a. 

AD  CENSVS  PROVINc(iae)  LVGVDVNENS(ls). 

CENTVRIO.  VI  3069,  3078  (Rome,  221): 
a.  (centurionis).  —  CODICILLI.  VI  8442 
(Rome,  2nd):  a.  a  codicillis.  —  CO- 
GNITIONES.  VI  8634  (Rome,  2nd),  VIII 
12613  (Carthago):  a.  a  cognitionibvs; 
VI  8635  (ibid.):  a.  a  cognitionib(vs) 
domnicis  (sic).  —  COHORS.  VIII  2555 
=  18072  (Castra  Lambaes.):  option[es] 

coh(ortis)  pr[im](ae)  et  adiv[t](ores). 

COMMENTARY  VI  8518  (Rome.  21"1): 

A.    OFFICI      COMMENTARI      KAS(TRENSIS)  ;      VI 

38770  (ibid.),  VIII  12610-12612,  12893- 
12896  (Carthago),  16561  (Theveste):  a. 

a  commentaris;  VI  8951  (Rome):  a.  a 

COMMENTARY    ORNAMENTORVM,    [Cf.   belOW, 

ornamenta];  VIII  12898  (Carthago) :  a. 
ad  instrvmentv(m)  commentariorvm.  — 
CORNICVLARIVS.  VI  2659  (Rome):  a. 
cornicvl(ariorvm)  ;  III  2052  (Salonao): 
a.  corn(icvlarii)  co(n)s(vlaris)  ;  III  894 
(Potaissa),  1471  (Sarmizegetusa),  VIII 
1875  (Theveste):  a.  offici  cornicvlario- 
rvm;  III  3510,  3543  (Aquiiiciim) :  a.  of- 
fici cornicvlariorvm  co(n)s(vlaris).  An- 
nee  Epigr.  (1904)  p.  3  (Dalmatia):  ex  a. 

cornicvlariorvm  co(n)s(vlaris).  EPI- 

STVLAE.  VI  8612-13  (Rome):  a.  ab  epi- 
stvlis  Lat(inis).  —  FERAE.  VI  10208 
(Rome):  a.  ad  feras.  —  FISCVS.  VI  8577 
(Rome.  2nd):  a.  fisci  Asiatici.  [Cf.  below, 
tabvlarii].  —  HARVSPICES.  VI  2128 
(Rome):  a.  harvspicvm.  —  LAGONA.  VI 
8866  (Rome):  a.  a  lagona.  —  LIBELLI. 
VI  8615  (Rome):  a  libellis  a.  —  MA- 
G1STER.  Ill  7822  (Alburnns  Maior):  a. 
mag(istri)  coll(egii);  VIII  989  (Missua): 
ex  adivt(ore)  ...  mag(istri)  officior(vm). 

—  MENSORES.  XIV  2  (Ostia,  197): 
c(orpvs)  m(ensorvm)  adivtor(vm);  ib.  154 
(Ostia):  corpvs  mesorvm  (sic)  frvmen- 
t(ariorvm)     adivtorvm     et     acceptorvm 


Ost(iensivm);  ibid.  4140  (ibid.):  men- 
sor(vm)  frvm(entariorvm)  adivtorvm 
Ostiensivm.  —  MONETA.  VI  8464 
(Rome,  2nd):    ativtor   (sic)    praepos(iti) 

SCALPTORVM     SACRAE     MONETAE.     OFFI- 

CIVM.  Ill  3510  (Aqumcuni,  224):  a.  of- 
fici co(n)s(vlaris).  —  ORNAMENTA. 
VI  4228  (Rome.  126):  a.  proc(vratoris) 
ab  ornamentis;  VI  8950  (Rome) :  a.  pro- 
curators)  RATIONIS   ORNAMENTORVM;    VI 

8951    (ibid.):    a.    a    commentaris    orna- 

MENTORVM.      PIN  ACOTHECAE  .        VI 

10234  (Rome,  2nd):   qvi  fvit  a  pinaco- 

THECIS       ET      (illius)      ADIVTORIS      EIVS.      

PRAEFECTVS?  VI  3196  (Rome):  a.  prae- 
[f(ectorvm)  praetorio?].  —  PRAETE- 
RITI?  Ill  4030  (Poetovio):  a.  praete- 
r(itorvm?,   or  mistake  for  prae(fecti)??). 

—  PRINCEPS.    VIII   4332    (Casae) :    ex 

ADIVTORE       PRINC(IPIS)       LEG(lONIs)      Avg(v- 

stae);  III  12679  (Dalmatia),  II 6111  (Tar- 
raco):  a.  principis.  [Cf.  VIII  2255  = 
18072  (Castra  Lambaes.)].  —  PROCV- 
RATOR.  VI  738  (Rome):  a.  procc. 
[=  procuratoruni];  VII  62  (Aquae  Su- 
lis,  2nd):  a.  proc(vratorvm)  ;  III  431 
(Ephesus,  2nd):  a.  eivs  (sc.  pro  cur atoris 
Syriae);  XIII  2924  (Antessiodurum) :  a. 
procc.  civitatis  Senonvm  etc.;  XII  671 
(Arelate):  a.  (illius)  proc(vratoris)  Av- 
g(vsti)  provinc(iae)  ... ;  VI 10083  (Rome) : 

A.  PROC(VRATORIS)   SVMMI   CHOr[aGIi];    XIV 

1877  (Ostia):  a.  proc(vratoris)  svm[mi 
choragii?];  Rev.  Arch.  (1900)  p.  305 
=  Notiz.  (1899)  p.  344  (Rome):  (Mis) 
adivtt.  (=  adiutoribus)  proc(vratoris). 

—  RATIONALES.  VI  9033  (Rome):  a. 
rationalivm;  Bull.  Comm.  (1886)  p.  181 
(Rome,  2nd) :  [adi]vt(or)  rat(ionalivm) 
stationis.  '—  RATIONES.  [Cf.  below, 
TABVLARII].  VI  455  (Rome,  168):  (ille) 
a  rationibvs  Avgg.  ...  [litter]is  ad  (il- 
ium) adivtorem  s[vvm  datis]  ;  VI  5305, 
8417  (where  ativtor),  8418,  8420-8424 
(Rome) :  a.  a  rationibvs  ;  VI  8419  (ibid.) : 
a  rationibvs  a.;  Ill  1099  (Apulum) :  a. 
off(ici)  rat(ionvm).  —  SACRA.  VI  8716, 
8717  (Rome):  a.  a  sacris.  —  SIGNA.  VI 
3472  (Rome) :  dvplicarivs  aivtor  (sic) 
signorvm.  —  SIGNIFER.  VIII  iSiilM 
(Civitas  Lambaes.):  sig(nifer)  leg(ionis) 

III     AVG(VSTAE)   .  .  .     CVM     AZVTORIBVS     (sic) 

svis.   —    SINGVLARES.    VIII    9292  = 


too 


ADIV 


AD1V 


J57    Tipaaa):  aivtor  [tie)  dvplic[a]- 

R1VS     EX      NVIWERVM    (s/C)     SI  NGVLARI VJW.     

STVDIA.    VI     17o  I    (Rome):    sex(agena- 

KIVS)    STVDIORVM  A.     —    SVBAEDIANI.     VI 

9559  (Borne,  2nd):  a.  (of  the  corporation 
o\'  subaediani).  —  TABVLARil,  TABV- 
LARIVM.    \  I    B546,  »50,  9076, 

1)077.  Uev.  Arch.  (1900)  p.  305  =  Notiz. 
(1899)  p.  344  (Rome);  IX  1782  (Forum 
Novum),  5706  (Cupra  Montana);  V  :;■ 
369,371  (Abrega);  III  1305  (Ampelnm), 
1  166,  1  168,  1469,  7919,  7922  (Sarmi- 
zegetusa),  4020,  4023,  4062  (Poetovio), 
6574  (Ephesus);  VIII  2021,  2033  (near 
Theyeste),  1372,  4373  (Numidia),  7053, 
7075,  7076  (Cirta),  12598-12607,  12884, 
L2885,  12887-12890,  13189  (Carthago). 
L8326,  18327  (Civitas  Lambaes.),  18813 
(Aquae  Thibilitanae);  II  5210  (Conventus 
Pacensis);    XIII  181(5  (Lugudunurn):   a. 

TABVLARIORVM    (or    TABVLARil).     VI    (303 

=  XIV  49,  XIV  200  (Ostia):  tabvla- 
rivs  a.  —  VI  8429  (Rome) :  a.  tabvl(a- 
riorvm,  or  -arii)  a  rationibvs.  —  Eph. 
Epigr.  V  1023  (Caesarea) :  a.  tabvlari  a 
rationibvs.  —  VI  8430  (Rome) :  a.  a  r(a- 
tionibvs)  t(abvlariorvm).  —  VI  9078 
(Rome):  a.  tabvl(ariorvm)  rat(ionis) 
V[r](bicae).  —  VI  8510  (ib.):  a.  tabv- 

LAR(IORViW)     RAt(iONVm)     PRI  VATAr(vm).    

IX  1664  (Beneventuni) :  a.  [t]a[b]vl(a- 
riorvm)  [of^fici  a  r[ati]o[n3(ibvs)  la- 
nae.  —  VI  8438  (Rome.  1st):  a.  tabvla- 
rior(v.w)  ration(vm)  hereditat(ivm)  Cae- 
sar(is)  n(ostri).  —  VI  8448  (Rome,  2nd) : 
a.  tabvl(arii)  xx  [=  vicesimae  sc.  he- 
reditatium}.  — VI  8531  (Rome):  a.  ta- 
bvl(ariorvm)  a  rat(ionibvs)  m(armorvm) 
f(isci)  c(astrensis).  —  VI  33739  (ibid.): 
a.  tabvl(ariorvm)  rat(ionis)  kastrens(is). 
—  VI 8518  (Rome,  2nd) :  a.  offici  tabvlari 
kas(trensis).  —  VI  8530  (Rome) :  a.  ta- 
bvl(ari)  castr(ensis).  —  VIII  12609 
(Carthago):  a.  tabvlarior(vm)  fisci  ca- 
strensis.  —  VI  5744  (Rome):  a.  tab(v- 

LARIORVM)      F(lSCl)      ALEx(ANDRINl).    VI 

8571  (Rome):  a.  tab(vlariorvm)  fisci 
Asiatici.  —  III  6075   (Ephesus):  a.  ta- 

BVL(aRIORV.W)       PRrjov(lNClAE)      ASIAE^.      

VIII  12883  (Carthago):  a.  tabvlari  a 
mensa  Vagens(i).  —  VIII  13188  (ibid.): 
a.  tabvl(ari)  ad  men(sam)  Thisidvensi 
(sic).  —  VI  8544    (Rome):    a.  tabvi(a- 


riorvm)  rat(ionis)  ves[t](ivnv).  [Cf.  below, 
vestis].  —  VI  1115  (Rome,  284-5):  (Me) 
tabvl(arivs)  []sv]nw\arvjv\  rationvm  [cvm] 
proximis  et  adiv[tori]b(vs).  —  THER- 
MAE. VI  8678  (Rome,  2nd):  a.  terma- 
rvm  (sic)  Traia(narvm).  —  TRIER.AR- 
CHVS.  X  3391  (Misenum):  a.  tr(ierarchi) 
mi  (i.  e.  quadrireme)  Venere.  —  vestis. 
VI  8547  (Rome,  1st):  a.  a  veste  ca- 
strense.  [Cf.  above,  TABVLARil].  — 
VINA.  VI  5062,  9092  (Rome):  ad  ivtor 
(sic)  avinis  (He);  VI  9091  (Rome,  2nd) : 

A.    A    VINIS. 

Add  IX  2438  (Saepinum,  168):  exem- 
plvm  epistvl(ae)  scriptae  mihi  a  Septi- 
miano  colliberto  et  ADivTORE  MEO ;  and 
fgmts.  etc.  of  uncertain  usage,  VI  222 
1.  22  (Rome,  3d),  10019  (ibid.,  2»d);  XIV 
189  (Ostia);  V  1748  (Aquileia);  VIII 
2981  (Lambaesis);   XII  2604  (Genava). 

ADIVTORIVM.  «  Assistance  «.  XIV 
3530  (Aefula,  88) :  adivtorio  eivs  ;  V  6549 
(Novaria):  adivtorio  matris;  VIII  14436 
(Prow  Procons.,  4th):  aivtorivm  (sic) 
(illiits);  II  742  (Norba,  219):  ativtorio 
(sic)  parentv(m);  II  3358  (Aurgi):  adiv- 
torio (illius)  fili  svi. 

AD1VTRIX.  Fern.  adj.  (a)  «Assistant», 
■  helper  ».     (b)   «  Subordinate  ■ . 

Forms.  ATIVTRIX,  VI  3198  =  32783 
(Rome):  at[i]vtri[ce];  V  892  (Aquileia): 
ativ[tric(is)];  III  10060  (Dalmatia) : 
ativtrici[s].  —  AIVTRIX,  VI  4881  = 
3332  (Rome) :  aivtrices  (sic  =  gen.  sing.); 
Ill  11240  (Carnuntum):  aivtric(is)  ;  VIII 
12877  (Carthago):  aivtricis.  —  AITRIX, 
III  981  (Apulum):  aitricis.  —  HADIV- 
TRIX,  III  3750  (Pannonia  Inf.,  tegulae) : 
had.  and  hadi.  —  DIVTRIX  (sic),  III 
11008  (Brigetio):  divtricis. —  In  plur., 
Ill  3524  (Aquincum,  228):  legionvm  i 
et  ii  ADivTRicivjw  etc.  —  Note  division  of 
syll.,  ad- ivtr(icis),  III  151883  (Adiaum) ; 
and  careless  abbrev.  vd.,  Ill  10660  (Pan- 
nonia Inf.),  Bramb.  1537  (Aquae  Mat- 
tiacae). — Abbrev.  (1)ad.,  adi.  extreme- 
ly freq.  everywhere.  (2)  adivt.  very  freq. 
passim.  (3)  adivtric.  common,  as  XIV 
3900  (ager  Tiburtinus) ;  XI  6057  (Urvi- 
num  Mataurense);  V  534-5  (Tergeste), 
915,  954  (Aquileia),  4368  (Brixia).  7425 
(Libarna);  III  265,  6755  (Ancyra),  3846 
(Emona),  10224  (Sirmium),  10240  (Car- 


AD1V 


ADIV 


101 


nuntum);  VIII  3066  (Lambaesis),  18270 
(Civ.  Lambaesitana);  II  4511  (Barcino). 
(4)  adivtr.  freq.,asVI  1343,  1523,3336, 
3606  (Rome);  IX  3920  =  5627  (Alba 
Fucens);  V  4123  (bet.  Cremona  and 
Brixia);  III  2823  (Burnum),  10208  (Bas- 
siana),  11347  (Pannonia  Sup.);  VIII  0376 
(Caesarea);  11  4510  (Barcino).  (5)  a., 
Ill  3472,  10507  (Aquincum),  4306,  4312, 
4315,  10984,  11003,  11021,  11035  (Bri- 
getio),  11345  (Pannonia  Sup.);  VII  185 
(Lindum).  (6)  adiv.,  Ill  4462  (Carnun- 
tum),  4655,  11346,  11348  (Pannonia 
Sup.  (7)  adivtr!.,  X  3348  (Puteoli); 
III  7396  (Perinthus).  (8)  adt.  (sic),  III 
10983  (Brigetio). 

(1)  As  epithet  of  Fortuna:  «Helper-', 
«  Assistant  ».  VI  179  (Rome)  :  Fortvnae 
Adivtrici  et  tvtelae,  whence  III  5314 
(Solva) :  nvtrici  avg.  sacr.  is  emended  to 
read  [Fortvnae  AdiJvtrici  Avg(vstae) 
sacr(vjw). 

(2)  Especially  as  title  of  two  legions, 
legio  prima  (i)  adivtrix  and  legio  secvnda 
(ii)  adivtrix,  in  sense  of  «  subordinate  » , 
«  auxiliary  » ,  as  both  legions  were  drafted 
into  the  army  from  the  non-Roman  clas- 
siariiy  and  did  not  rank  with  the  cives 
Romaai  of  the  regular  legions.  When 
they  were  later  raised  to  the  grade  of  ci- 
tizen-soldiery {legionarii  proper),  the  na- 
me adivtrix  was  retained,  in  sense  (1) 
of  «  assistant  ».  [Cf.  de  Ruggiero,  Biz. 
Epigr.  s.  v.].  Extremely  freq.  in  inscrr. 
everywhere,  notably  Pannonia  and  the 
neighboring  provinces,  and  Germany.  Ad- 
ditional epithets: 

(a)  leg.  i.  a.  pia  fidelis  (from  early 
2nd  century),  VI.  1523  (Rome,  2nd);  XIV 
3599  (Tibur);  IX  1584  (Beneventum), 
.3920  (Alba  Fucens);  X  1202  (Abella); 
XI  393  (Ariminum),  710  (Bononia),  6057 
(Urvinum  Mataurense) ;  V  4123  (bet.  Cre- 
mona and  Brixia);  III  1004,  1008  (Apu- 
lum,  107-117),  1790  (Narona,  173),  1909 
(Novae,  194),  3161  (Dalmatia,  245),  3259 
(Pannonia  Inf.),  4298,  4321,11024, 11030, 
11034  (Brigetio),  4351,  4655,  11345, 
14047,14355s1'22  (Pannonia  Sup.),  6706 
(Cyrrhus),  8484  (Dalmatia);  VIII  19694 
(Civ.  Celtiaueusium);  II  4509-4511  (Bar- 
cino, 2nd). 

(b)     LEG.    II.   A.  PIA    FIDELIS    (frOUl    A.   D. 


70,  when  the  legion  was  formed,  III 
p.  849),  VI  1343  (Rome,  2nd);  XI  23 
(Ravenna),  6057  (Urvinum  Mataurense); 
V  915  (Aquileia),  4368  (Brixia);  IIP 
p.  849  (Herculaneum,  privileg.  veteran., 
7o),  550  (Atheuae,  112).  3344.  3627  = 
10569,  3742,  3750,  10660  (Pannonia 
Inf.),  3420,  3453,  3-162,  3464,  3472, 
3481,  3489,  3501,  3559,  3567,  10423, 
10428,  10489,  1434P,  14350  (Aquin- 
cum),  3627,  10365  (ager  Aqninceusis). 
5331  (Solva),  10574  (Cirpi,  230);  VIII 
9660  (Cartenna);  VII  48  (Aquae  Sulis). 

(c)     LEG.     I.   A.    P.   F.    ANTONINIANA    (from 

Caracalla,  198-217),  III  4364=11082 
(Arrabona,  207),  4655  =  11345  (Pan- 
nonia Sup.,  tegulae),  10988  (Brigetio); 
and,  bv  implication,  III  4452  (Carnnn- 
tum,  212?). 

((/)    LEG.  II.  A.    P.   F.    ANTONINIANA  (frOUl 

Caracalla,  198-217),  III  3707,  3750  (Pan- 
nonia Inf.),  3445  (Aquincum,  218),  3472, 
3559?,  10435,  14342,15161  (Aquincum), 
10306  (Intercisa,  213);  and  add,  with 
omission  of  P.  F.,  Ill  3526  (Aquincum, 
216),  3484  (ibid.,  219). 

(e)  LEG.  I.  A.   P.   F.  SEVER.IANA    (frOlll    Se- 

verus  Alexander,  222-235),  III  3524 
(Aquincum,  228),  4312,  10992  (Brigetio), 
4363, 1 1079  (Arrabona),  151883  (Adiaum). 
Add  leg.  i.  a.  S(everiana),  III  4312  (Bri- 
getio. 

(f)  LEG.      II.    A.     P.     F.    SEVERIANA      (fl'OUl 

Severus  Alexander,  222-235),  III  3393 
(Matrica),  3412,  3524  (Aquincum,  228), 
3511  (ib.  229),  3515  (ib.  230),  3457 
(ib.  231),  3427  (ib.  233),  3496  =  10568, 
3624,  10403,  10411,  10469  (Aquincum), 
10580  (Cirpi,  229). 

(g)  LEG.     I.    A.  P.  F.    MAXIMINIANA    (fl'Olll 

Maximinus,  235-238),  III  10996  (Bri- 
getio, 236). 

(/i)     LEG.     II.  A.    P.   F.  MAXIMINIANA    ( frOlll 

Maximinus,  235-238),  III  143545  (bet. 
Aquiucum  and  Brigetio). 

(/)     LEG.     II.    A.     P.     F.      GORDIANA      (fl-Om 

Gordianus  III,  238-244),  III  3520  (Aquin- 
cum, 240),  15157  (ibid.  241). 

(/)     LEG.     I.  A[D(IVTRIX)    PhILi]pp[iaNa], 

(from  Philippns,  244-249),  III  11326 
( Pannonia  Sup.). 

(m)    LEG.     II.    A.  P.  F.    PHILIPPIANA    (fl'OUl 

Philippns,    241-249),    III    10619    (bet, 


L02 


ADIV 


ADLE 


A.quincum  and  Birmium),  l  185  r  (bet. 
Aquincum  ami  Brigetio,  2  I 

i  /i)  lit.,  i.  ad.  lis  r.  i .  con[si  ans  ],  I II 
1800  (Brigetio,  249).  The  epithei  con- 
stans,  here  lir.-t  found,  reappears  under 
Claudius  Gothicus  below.  Bis  belongs  bo 
p.  i.  and  perhaps  signifies  a  formal  renewal 
of  the  title  in  recognition  of  loyalty.  [Cf. 
below  and  Ruggiero,  Biz.  Epigr.  I  p.  8i 

(o)  i  be.  [i.  Clavdiana,  (from  Claudius 
Gothicus,  268-270),  HI  3525=  L0492 
(Aquincum,  268).  More  fully.  Ill  3521 
(il)id.  27<>)  :  leg.  ii.  adi(vtrix)  vi  i».  vi  f. 
[co]nstans    [c]lavdiana. 

ADIVVO,  -ARE.  «To  aid»,  «help-. 
-  assist.  -.  [Forms:  aivba,  VIII  141  IS 
(Carthago),  22634s  (Africa,  terracotta  re- 
liefs): adivan[te],  VIII  20429  (Maur. 
Sitifensis,  2  11);  adivate,  XIII  1000111 
(Vindonissa),  1000112  (Remi)],  XIV  2919 
(Praeneste,  4"')  :  fotvs  adq_(ve)  (sic) 
adivtvs  beneficiis  Eivs ;  X  453  (Eburuiii, 
frgmt.):  adivvit;  X  1 183 (Capua, graffito): 
Diem  (sic)  =  digiti)  adiwabvnt  prvri- 
ginem;  X  8053s  (Puteoli,  lamp),  and 
Pais  1079 l7  (Aquileia,  lamp):  adiwate, 
sodales;  XI  298  (Ravenna,  550):   hanc 

BASILICAM,   IPSO    ADIVVANTE,  A   FVNDAMENTIS 

constrvxit;  XI  324  (Ravenna,  after  6ih): 
crvx  s(an)c(t)a,  adivva  nos  in  ivdicio; 
XI  3805  (Veii,  1st):  qvi  omni  tempore 
mvnicip(ivm)   Veios  non  solvm  consilio 

ET  GRATIA  ADIVVERIT,   SED   .  .  .  |   V   532   (Tei'- 

geste,  2nc1) :  in  ad[ivva]nda  patria  sva  ; 
Annee  Epigr.  (1903)  p.  49  (Africa,  186): 

DESIDERIVM     VESTRVM     VIDETVR    ET    EXEMPLO 

adivva[ri  anteriorvm  legvm]  ;  V  6412 
(Ticinum) :  adiwante  (Mo)  ;  V  7349 
(Caburnum):  cvm  filiissvis  adivvantibvs; 
VIII  14118  (Carthago,  frgmt.):  aivba 
(sic);  VI 11  22634s  (Africa,  terracotta  re- 
liefs): S(an)ct(a)  Maria  aivba  (sic)  nos; 
Rev.  Arch.  (1902)  p.  348  no.  57  (Hadru- 
rnetum,  devotio):  vobis  ...  adivvantibvs; 
VIII  20429  (Maur.  Sitifensis,  244)  :  adi- 
van[te]  (sic)  (Mo);  VIII  20834  (Rapi- 
dum.  2nd):  adiwante  et  cvrante  (Mo); 
II  53  (Pax  Iulia):  annonam  inlata  pe- 
cvnia  adivtani;  II  4468  (Aeso) :  annona 
frvmentaria  empta  plebem  adivvit;  XIII 
1 0001"  (Vindonissa):  adivate  (sic),  so- 
dales; XIII  I0001,2i  Remi):  adivate  (sic) 

MIHI. 


ADLECTIO.  «  Conscription  -  ??  The 
sense  is  quite  doubtful.    Ill  7546 (Tomi): 

QVI  SEMPER  IN  MVNE]RIBVS  ET  ATLLCTIO- 
NIISVS    (SIC)    VERSATVS    [  EST]. 

ADLECTO.  -ARK.  -  To  allure  ■, 
k  charm ».     VI    18086    (Rome):    avivm 

SVVM    ADLECTABAT    VOCE    PVSILLA. 

ADLECTOR,  ALLECTOR.  Sense  doubt- 
ful, probably  «  collector  »  of  dues  and 
imposts.  (1)  In  the  provincial  admi- 
nistration of  Gaul  under  the  Empire.  XI II 
5072  (Aventicum):  cvr(ator)  colon(iae) 
idemqjve  all(ector).  (2)  Iu  collegia,  at 
Rome,  VI  355  :  adlector  collegi  ipsiv[s], 
/.  e.  of  Isis ;  950  (A.  D.  97):  (Mi)  al- 
lectores,  cvltores  Silvani,  idem  im- 
mvn(es);  31317  (2"d):  (Me)  a  veste  gla- 

DIAT(orIa),      ALLECTOR      COLLEGI.  [Note  \ 

Eph.  Epigr.  IV  142:  adle[c]tor  hvivs 
templi  is  corrected,  III  772^  (Dacia)  to 
read:  adve[n[]tor  hvivs  templi.  [Cf.  AD- 
VENTOR], 

*ADLECTVRA,  ALLECTVRA.  «  The 
functiou  of  ADLECTVS  »,  q.  v..  s.  v.  AD- 
LEGO,  -ERF.  XIII  1688  (Ara  Romae 
et  Augusti):  (Mi)  allect(o)  ar[k(ae)] 
Galliar(vm)  ob  allectvr(am)  fideliter 
administratam. 

ADLECTVS.     See  ADLEGO,  -ERE. 

ADLEGO,  -ARE.  [Form  adliget  = 
adleget,  VI  33840  (Rome.  227)].  (1) 
«  To  delegate  » ,  «  depute  » ,  «  commis- 
sion » ,  «  choose  » .  V  2845  (Patavium, 
early):  adlegatei  (sic)  [p]ontem  facien- 
dvm  d(e)  d(ecvrionvm)  s(ententia)  lo- 
carvnt  etc.;    Ill    12336  (Pautalia,  3d): 

IVSTITIA  Pr[aES|]dIS  [p]oTIVS  SVPER  HIS 
QVAE  ADLEGABVNTVR    IN5TRVCTA.       (2)    «   To 

allege  »,  *  adduce  »,  «  claim  ».  VI 
33840  (Rome,  227):  et  cvm  adliget 
(sic)  aliis  q_voq_(ve)  colonis  permissvm  ; 
VIII  10570  (Saltus  Burunitanus) :  instan- 

TIBVS  AC  SVPLICANTIB(vs)  (sic)  VESTRAM- 
q_(ve)  DIVINAM  SVBSCRIPTIONEM  ADLEGAN- 
TIBVS     NOBIS. 

ADLEGO,  -ERE  (ALLEGO)-  >  To  elect, 
admit  to  membership  in  a  corporation  ». 
b  To  raise,  by  sovran  authority,  to  a  higher 
rank  or  position  - ,  (without  actual  ser- 
vice, if  iu  the  cursus  honorum) ;  »  to  ap- 
point »,  «  nominate  ».  [Very  freq.  as 
part,  adlectvs,  otherwise  rare.  Cf.  ADSV- 
MO.  COOPTO.  ELIGO,  LEGO.  TRANS- 


ADLE 


ADLE 


103 


FERO  etc.  See  Ruggiero,  Diz.  Epigr.  I 
p.  411,  and  Schmidt  in  Pauly-Wissowa, 
Realencyel.  I  p.  366]. 

I.  Forms.  Normally  ADL-;  but  ALL- 
is  very  freq.,  as,  in  Rome,  VI  1  is  (2nd), 
1450,1474,1547  =  31647(231),  1576  = 
31708,  1704(4"'),  2065(87),  3191,3234, 
3308,  9405,  30937,  31774;  —  in  Italy, 
XIV  5,  321,  375,  415  (Ostia),  2113 
(Lanuvium,  2nd),  2992  (Praeneste),  3611 
(Tibur),  4178  c  (Lanuvinm);  X  53  (Vibo. 
2nd),  3723,  8216  (Volturnura) ;  I  p.  327 
{Fasti  Antiates,  1st);    XI    3807  (Veii); 

IX  338  (Cannsium,  223),  1121  (Aecla- 
num),  1571-2  (Beneventuin),  4976  (Cu- 
res, 2nd),  5933  (Urbs  Salvia,  1st);  V 
1812  (Gemona,  186),  1978  (Opitergium), 
2501  (Ateste),  2822  (Patavium,  96-8), 
3354  (Verona) ;  —  in  the  East,  III  532 
(Athenae,  2nd),  1914  (Novae)  ;  —  in 
Africa,  VIII  2745  (Lambaesis).  5278 
(ager  Hipponensis,  2"cl),  6711  (Tiddis,  3d), 
7057  (Cirta,  1st),  8840  (Tupusuctu),  8995 
(Sitiiis,  3d),  10501  (Thysdrus.  2"d),  11338 
(Sufetula);  —  in  Spain,  II  4114,  4227 
(Tarraco,  2nd);  —  in  Gaul,  XII  2452 
(Narbonensis),  3163,  3183  (Nemausus) ; 
XIII  1646  (Segusiavi),  1673,  1709  (Ara 
Rom.  et  Aug.).  Unusual  and  mistaken 
forms,  atlectvs,  II  4514  (Barcino,  2nd); 
alec[tvs],  Dessau  61 32  b  =  Notiz.  (1895) 
p.  414  (bet.  Hadria  and  Iuteramna) ; 
afdlectvs,  VI  10627  (Rome);  adil(ectvs), 
III  3497  (Aquincum)  ;  collectvs  (by 
mistake  for  adl-),  V  5050  (Anauni,  46). 
Note  division  ad  •  lectvs,  XIV  376  (Ostia), 
III  6074  (Ephesus,  1st). 

Abbrev.  ADLECT.  freq.  everywhere.  — 
ADLEC,  VI  30937  (Rome)/ XIV  362 
(Ostia),    I   p.  327    {Fasti  Antiates,   1st), 

X  211  (Grumsntum),  1249  (Nola),  1890 
(Puteoli),  3679  (Misenum),  5852  (Feren- 
tinum),  8215  (Volturnum,  198).  —  ADL., 
VI  10243,  10290  (Rome,  2nd),  XIV  257, 
409  (Ostia),  XI  3543«  (Centum  Cellae), 
V  2069  (Feltria),  2395  (Perraria),  3137 
(Vicetia).   —   AD.?    VI   31896  (Rome). 

II  Use  :  (A)  with  predicate  noun.  (B) 
with  IN  and  ace,  (rarely  abl.)  (C)  with 
INTER.  (D)  with  AD  (rarely).  (E)  with 
dat.     (F)  absolutely. 

(A)  with  predicate  noun.  (Mainly  of 
functions  in  provincial  towns).    XIV  409 


(Ostia) :  aedilicivs  adlectvs.  —  XIV 
412,  415  (ibid.) :  aedilis  a.  ~  XIV  4062 
(Fidenae):  a.  a  memoria.  —  II  3423-4 
(Carthago  Nova):  cms  a.  —  VIII  14698 
(Thiburnica,  2nd):  (centvrio)  a.  —  XI 
1617  (Florentia) :  colonvs  a.  —  XI 
5697  (Tuficum,  2'"1):  cvratori  viarvm  et 

pontivm   Vmbriae  et  Piceni  A.  II  4227 

(Tarraco,  2nd)  :  decvrialis  a.  —  VI  9288 
(Rome),  XIV  303,  321,  353,  362-3,  376, 
378,  390,  391,  398,  409,  411,  415,  4142 
(Ostia),  2987  (Praeneste),  X  1273  (Nola), 
1449  (Herculaneum),  V  2501,  2524  (Ate- 
ste), III  1914  (Novae),  VIII  1224(Vagae), 
1413  =  15205  (Thignica),  8840,  20651 
(Tupusuctu),  8494  (Sititis),  8995  (ibid. 
3d),  14343,  14345  (Prov.  Procons.),  II 
4263  (Tarraco) :  decvrio  a.  —  XIV  375 
(Ostia),  V  2395  (Ferraria),  2860  (Pata- 
vium), III  3497  (Aquincum),  7334  (Ser- 
rhae,  2nd):  a.  decvrio.  —  VI  3191, 
3234,  3249,  3308,  30937  (Rome),  31162 
(ibid.  219):  eq_ves  singvlaris  a.;  VI 
3261  (Rome):  a.  eq_(ves)  sing(vlaris).  — 
X  7915  (Cornus):  patron(o)  civitatis  a. 

—  X  5852-3  (Ferentinum) :  a.  ex  s.  c. 
pontifici.  —  X  7583-4  (Carales):  prae- 
f(ecto)  fabr(vm)  a  co(n)s(vle)  a.  —  I 
p.  327  {Fasti   Antiates,   1st):    [pro  ma- 

g(istro)]  ex  d(ecreto)  d(ecvrionvjw)  a. 

X  5853  (Ferentinum) :  mi  vir(o)  qvin- 
q_(vennali)  a.  —  IX  4976  (Cures,  2nd): 

Q_(vIn)q_(vENNAUCIo)      ...     A.      IN       PERPE- 

t(vvm).  —  Notiz.  (1889)  p.  8  (Forum 
Clodi)  q_vinq_vennalis  a.  ;  XIV  360 
(Ostia):  a.  inter  primos  q_vinqvennalis. 

—  X  7917  (Cornus,  3d):  sac[erd(os)] 
prov(inciae)  Sard(iniae)  a.;  Ill  4814 
(Virunum) :  a.  sacerd[os]  et  flamen.  — 
VI  10627  (Rome,  verse):  tvtela  a. 

(B)    With    in    (and    ace.)    VI   33885 
(Rome,  2nd):    si  alivs  ...  in  hoc  colle- 

GIVM    ADLECTVS    ESSET,    and    DE    EO  [q_Ve]m 

adlectvri  fverint.  —  II  4249  (Tarraco, 

2nd):    ADLECTO   INCOLONIAM     {sic)     CaESAR- 

avgvstanam.  —  XII  1 585  (Lucus  Augusti): 
A.  in  cvriam  Lvgvdvnensivm.  —  II  1180 
(Hispalis,  2nd):  a.  in  decvrias;  V  5050 
(Anauni,  46) :  collecti  {sic  —  adlecti) 
in  decvrias  Romae  ;  X  1493  (Neapolis), 
7518  (Sulci),  III  143593  (Carnuntum), 
VIII  6950  (Cirta),  15872  (Sicca),  II  3584 
(Dianium),    4223    (Tarraco),    XII    3183 


104 


VDLi: 


ADLK 


mausus),   XIII    L798    (Lugudunum): 

A.      IN       QJVINQ_VE      DECVRIAS;       V  I  I  I        1494 

(Thugga,  2nd),  L576  (Mnstis,  3d),  1827  = 
16472  (Althiburus),   67M    (Tiddis,  3d): 

in  q_\inq_\i.  decvrias  a;  II  i in1. '  I  (Tar- 
raco):  a.  indecvrias  {sic)  X  ivdic(vm) 
Rom(ae);  VIII  1 1  17  (Carthago,  2nd):  a. 
in  decvriam  ivdicvm  . . . ;  1 1 1  7Jii  i  Thiacia, 
I"*):  a.  in  decvr(ias)  ivdic(vm)  selecto- 
k(v>0.  —  VIII   11338   (Sufetula):  a.  in 

I'ATRICIAS  FAMILIAS.     [Of.  A.  INTER   I'ATRICIOS 

below  §  C].  —  VIII    10501  (Thysdrus, 

2nd):  a.  in  nvml;<(vm)  . . .  [Lavren]tivm 
Lavinativm;    II    4463  (Aeso):  a.  in  nv- 

MERVM      DECVRIOn(vm).    X     8216     (Vol- 

turnum),  VIII    5278   (ager  Hipponensis, 

2  ):  a.  in  ordinem;XI1I  1802  (Lugu- 
duniim.  2nd):  a.  . . .  in  splendidissim(vm) 
ordin(em);  V  7158  (Piedmont.  2'"'),  III 
7153  (ager  Taurinorum,  2nd),  XIII  1808 
(Lugudunum,  2nd),  XII  2452  (Narbonen- 
sis),  2453  (bet.  Augusta  and  Lacus  Le- 
maDnus),  4354  (Narbo,  2nd):  a.  in  am- 
plissimvm  ordinem  ;  XIII  G769  (Mo- 
guntiacum) :  a.  in  ordi[n]em  c(ivivm) 
R(omanorvm)  ;  VI  148.  1944  (Rome), 
XIV  5  (Ostia).  X  1576,  Xotiz.  (1888) 
p.  286  (Puteoli,  2nd).  3679  (Misennm). 
3704  (Cumae),  8215  (Volturnum,  198), 
IX  1640-1  (Beneventum) :  a.  in  ordinem 
decvrionvm;  X  1132  (Abellinum) :  hvnc 

DECVRIONES  GRATIS   IN   ORDINEM    Sv(vm)  AD- 

legervnt.  [Cf.  X  846  (Pompeii)  below, 
§  E].  —  V  8117  (Vicetia,  48):  a.  in 
senatvm.  —  VIII  627  (Mactar,  8d):  in 
eq_ve5tres  tvrmas  a.:  VIII  1147  (Car- 
thago, 2"d),  10501  (Thysdrus,  2Ilfl),  Eph. 
Epigr.  VII  6  (Prov.  Tripolitana,  2"d):  a.  in 
tvrmas  eq_vitvm  Romanorvm. 

With  IN  (and  abl.).  VI  9405  (Rome): 

Q_VI     IN     HAC    DECVRIA  ALLECTI   ERINT;    X  53 

(Vibo,2nd):  a.  in  d[ecv]ris  (sic);  VIII 
9374  (Caesarea):  a.  in  q_vinq_(ve)  de- 
cvriis.  —  II  4251  (Tavraco,  1st):  a.  in 
eq_vite.  —  X  1804  (Puteoli),  6520  (Cora, 
1  ).  Notiz.  (1889)  p.  8  (Forum  Clodi), 
IX  857:;  (Pagus  Fificulanus),  II  4244. 
4262  (Tarraco):  a.  in  ordine. 

(C)  With  inter.    XI  3337  (Blera,  2nd), 
Annee  Epigr.  I  1904)  p.  24  (Ephesus,  1st): 

ADLECTVS  .  .  .  INTER  AEDILICIOS  |  VIII  15497 

(Prov.  Procons.  225):  [cvm]  ...  inter  ae- 

DILICIOS  ADLECTVS  ESSET.    X   1890  (Pu- 


teoli.  frgmt.)  :  a.  in(ter  av(,v)st(ai.es) 
pvblic(os)P  —  XIV  431  (Ostia):  in[ter 

BISEI.l.IARIOS  V  y~J     ADLEGIT.      XI      3801, 

:;xil7-!>  (Veii):  adlectvs  inter  c(entvm) 
v,k((  VIII  597  (Prov.  Byzac),  XII 

Is.'iii  (Vienna):  a.  inter  comites.  ■  -VI 

1704  (Rome,  4"'):  a.  i-etitv  senatvs  inter, 
consvlares  ;    X    1125    (Abellinum,  4th), 

IX  1571-2  (Beneventum):  a.  inter  con- 
svlares. —  II  6096  (Tarraco):  a.  inter 
decvrias  ivdicvm  Romae.  [Cf.  above, 
§  B].  —  XIV  2992  (Praeneste):  a.  in- 
ter decvriones.  —  XIV  4178<?  (Lanu- 
vium) :  a.  in[t~Jer  dictatorios.  —  X  8215 
(Volturnum,  198),  V  4386  (Brixia):  a. 
inter  ii  viral(es).  —  II  4514  (Barcino, 
2nd):  a.  a  Barc(inonensibvs)  inter  im- 
mvnes.  —  XIV  2113  (Lanuvium,  2"'1): 
a.  inter  ivvenes.  —  XIV  409  (Ostia) : 
gratis  a.  inter  navicvlar(ios)  maris  Ha- 
driatici.  —  VI  1383  (Rome,  137),  3827 
(Rome);  X  211  (Grumentum);  IX  1123 
(Aeclanum),  1592  (Beneventum,  2nd), 
2456  (Saepinum,  2nd);  XI  5210-11  (Ful- 
giniae,  1st);  III  6074  (Ephesus,  1st):  a. 
inter  patricios.  —  VI  1359.  1412  = 
1547  =  31647,  1450  (Rome);  XIV  2925 
(Praeneste,  1st),  3611  (Tibnr) ;  X  1249 
(Nola);  IX  1578  (Beneventum,  2nd),  5533 
(Urbs  Salvia.  1st);  111  535  (Apamea,  1st), 
552  (Athenae,  2"d);  II  2666  (Legio  VII), 
3533  (Murcia),  4114  (Tarraco,  2"d);XlI 
1857  (Vienna),  3166  (Nemausus,  1st); 
XIII  1673  (Ara  Romae  et  Augusta):  a. 
inter  praetorios;  —  VIII  7057  (Cirta. 
1st):  in[ter]  praetorio[s]  a.  —  X  7507 
(Gaulus,  2nd):  [inter]  q_vadringenarios 
a. —  VI  1442,1488,1530,  1575,  1576  = 
31708,  31774  (Rome);  XIV  3611  (Tibur); 

X  3723  (Volturnum);  IX  1592  (Bene- 
ventum, 2nd);  XI  376  (Ariminum);  V 
1812  (Gemona,  186);  VIII  18270  (Civ. 
Larabaesitana);  XII  2453  (bet.  Augusta 
and  Lacus  Lemannus) ;  XIII  1673  (Ara 
Romae  et  Augusti) :  a.  inter  qjvaesto- 
rios.  —  IX  338  (Canusium,  223):  a. 
inter  q_vinq_vennalicios.  —  VIII  262 
(Sufes) :  inter  q_vin[q_vennali]cios  a.  — 
X  7518  (Sulci):  a.  ...  inter  sa[c]erdo- 

tales  prov(inciae)  Sard(iniae). X  1685 

(Puteoli);  III  143593  (Carnuntum) :  a.  in- 
ter selectos.  —  IX  4891  (Trebula  Mu- 
tuesca):  a.  svpra  nvmer[vm  inter  seviros 


ADLE 


ADME 


105 


avgvstales?  Cf.  IX  4896  (ibid.):  a.  svpra 

NVMEr(vm)    SEVIRVM     AVGVSTALIVM.    VI 

1474  (Rome);  X  6520  (Cora,  1st),  7237 
Lilybaeura,  3rd);  XI  1183  (Veleia,  2nd), 
5533  (Urbs  Salvia,  1st) ;  IX  5833  (Aim- 
mum,  2nd);  V  2822  (Patavium,  1st),  4338 
(Brixia,  2"d);  III  4567  (Vindobona);  VIII 
2582,  2745  (Lambaesis),  7044  (Cirta,  2nd); 
II  4114  (Tarraco,  2nd);  XII  3163  (Ne- 
mausus,  3rd);  XIII  1673  (Ara  Romae  et 
Augusti) :  A.  INTER  tribvnicios  ;  VIII  7062 
(Cirta,  197),  II  4126  (Tarraco):  inter 
tribvnicios  a.  Add  XIII  7250  (ager 
Moguntiacensis) :  a.  inter  [...?,..]. 

(D)  With  AD.  Eph.  Epigr.  V  562 
(Prov.  Procons.,  3d):  a.  ...  [ad  c]vram 
civi[tatis].  —  VI  2065  II  1.  13  (Rome, 
Arval,  87) :  a.  ...  ad  Fratres  Arvales. 
[Cf.  VI  2074  II  5  (ib.  101)].  —  XI  5215, 
5216  (Fulginiae):  a.  ad  mvnera  praeff. 

LEGG.    VII     CLAV(DIAE)    ET    PRIMAE     ADIVTRI- 

cis.  —  VI  1984  (Rome,  71):  a.  ad  nv- 

MERVM. 

(E)  With  dat.  V  1978  (Opitergium), 
2069,  2070  (Feltria),  3137  (Vicetia):  a. 
aerario.  —  V  5036  (Tridentum):  a.  an- 
non(ae)  leg(ionis)  hi  Italic(ae).  —  XIII 
1646  (Segusiavi) :  a.  aq_vae.  —  XIII 
1688,  1709  (Ara  Romae  et  Augusti)  : 
a.  arkae  Galliarvm.  —  V  5738  (ager 
Mediolaniensis) :  a.  collegio.  —  XIV 
2408  (Bovillae,  169):  commvn(i)  mimo- 
r(vm)  a.  —  X  7019  (Catina),  VIII  937  = 
11216  (Mim.Seressitanum),  1576  (Mustis, 
3d),  7074=  19511  (Cirta),  11173  (Seger- 
mes,  2nd),  15872  (Sicca):  eq_vo  pvblico 
a.  —  X  846  (Pompeii):  hvnc  decvrio- 

NES   ...   ORDINI   SVO  GRATIS   ADLEGERVNT.  

XI  1834  (Arretium,  1st):  orn(amentis) 
[p]raetoricis  (sic)  a  senatv  a.  —  VI 
10118  (Rome):  [adl]ectvs  scaenae,  pa- 
rasitvs  Apollinis  idem;  XIV  3683  (Ti- 
bur) :  mi[mo  parasitJo  Apollinis,  adle- 
cto  (sc.  scaenae);  VI  10126  (Rome): 
divrno  adlecto  (sc.  scaenae).  —  X  3676 
(Misenum) :  a.   trib(vi)  Palat(inae). 

(F)  Absolutely,  or  witbont  determina- 
tive appellation.  VI  2065  (Rome,  Arval, 
87):  a.  (Me)  loco  (illius);  VI  10234 
(Rome,  153):  vt  ne  plvres  adlegantvr 
and  vt  . . .  liberi  adlegantvr;  VIII  262  = 
11430  (Safes):  adlecto  qv[i  prae]ter 
svmm(am)   hono[rariam3  flamoni  .  .  .  AIW- 

Thes.  linguae  I  at.  epigr. 


plivs  hs.  (tot)  obtvlerit.  And  so,  practi- 
cally as  subst.,  VI  10243,  10290,  31896, 
33885  (Rome),  XIV  258  =  XI  2543a 
(Centum  Cellae),  XIV  2408  (Bovillae, 
169),  V  3354  (Verona),  Dessau  6132  6  = 
Notiz.  (1895)  p.  414  (bet.  Hadria  and 
Interamna). 

ADLEVO,  -ARE  [ALLEVO].  (1)  «To 
raise».  VI  1527  (Rome,  laudatio  Ta- 
riae,  B.  C.)  d.  1.  14:  prostrata  hvmi, 
n[on]  adlevata,  sed  tra[cta  et  servilem 
in]  modvm  rapsata;  V  3257  (Verona,  1 
B.  C.) :  tectvm,  parietes  allevarvnt.  — 
(2)  k  To  lighten  »,  «  make  easy  »,  «  sus- 
tain ».     XIV  3608  (Tibur,    lst):pRiMvs 

EX   EA  PROVINCIA  MAGNO    TRITICI    MODO    AN- 

nonam  p(opvli)  R(omani)  adlevavit;  VI 
10230    (Rome,  laudatio    Murdiae,  1st) : 

SED  PROPRIIS  VIRIBVS  ADLEVENT  CETERA, 
Q_VO    FIRMIORA    PROBABILIORAQ_VE    SINT. 

ADLIGO,  -ARE.     See  ALLIGO. 

ADLITVS.  Part,  as  adj.,  apparently  in 
sense  of  «  strongly  attached  » ,  «  uninter- 
rupted ».    VIII  20776   (Auzia):   adlitvs 

AMOR    ERAT     NOBIS,     (s)l     FATA    DEDIs(s)eNT. 

ADLOQVIVM.     See  ALLOQVIVM. 

ADLOQVOR,  -I.  «  To  address  ».  Rev. 
Arch.  (1900)  p.  347  =  Annee  Epigr. 
(1900)  p.  14  no.  34  =  Melanges  (1901) 
p.  227  (Lambaesis,  128):  imp.  Caesar 
Hadrianvs  Avgvstvs  [legionem  hi  Avgv- 

STAIW],  EXERCltATIONIBv[s]  INSPECTIS,  AD- 
LOCVTVS    EST. 

ADLVO,  -ERE.  «  To  wash  against  », 
«  moisten  »,  «  cleanse  ».  X  6811  (Ardea, 
238):  litvsvicinvm  viae  Severianae  ad- 
sidvis  maris  adlventibvs  flvctibvs  ad 
labewv  rvinae  labefactatvm  j  ix  4744 
(Reate):  os(s)aq_ve  fvnestis  fletibvs  ad- 
lvervnt;  V  p.  617  (Mediolanium,  verses 
of  St.  Ambrosius)  1.  5  :  vt  sacri  sangvinis 

VMOR  FINITIMAS  PENETRANS  ADLVAT  EXVVIAS. 

ADLVVIO.  [ALLVVIO].  (1)  «  Inun- 
dation ».    Notiz.  (1892)  p.  480  (Neapolis, 

202):  MOLEIVl  NOVAJW  AD  DEFENSIONEM  VIAE 
ADLVVIONE  MARIS  CORRVPTAE  FECERVNT.     (2) 

«  Rich  alluvial  land,  deposited  by  run- 
ning water».  XI  1147  (Veleia,  2nd) 
1.  86 :  fvnd(o)  (Mo)  cvm  meridib(vs) 
omnib(vs)  et  ALLVVIONIBVS  ivnctis  PRAEDIS 
s(vpra)  s(criptis). 

ADMEDERA.     See  AMMAEDARA. 

ADMETVS.     Mythical  king  of  Pherae 

14 


io<; 


A  DM  I 


ADMI 


in  Thessalv.  husband  of  Ahvstis.  V  S2ii."> 
(Aquileia):  Admktvs  et  Alc[estis],  with 
figures  of  bearded  Bhepherd  resting  on 
pedum,  ami  veiled  woman.  (2)  As  name 
of  race-horse,  VI  8628  (Rome,  Ist):  Scor- 

VICIT  . . .  Admeto. 

adminstrans.  Part,  as  snbst.  «Su- 
perintendent -.  -  manager*.  [Cf.  admi- 
nistrator]. X  3846  (Capua):  ordo 
et  popvlvs  Hadrvmetinvs  administranti 
obtvlervnt  .  .  . 

ADMINISTRATE.  .Administration  », 
•  management*.    [Form  admenestratio, 

XI  5996  (Sestinum,  375).  Abbrev.: 
adjvunist..  XII  5336  (Narbo,  -J-,  5tb) ;  ad- 
ministr..  XIV  26:16  (Tusculum,  131)]. 
XIII  1668  I  1.  27  (Ara  Romae  et  Au- 
gusts Speech  of  Claudius):  ad  consvles, 

ANNVOS      MAGISTRATVS.      ADMINISTRATE    REI 

p(vblicae)  translata  est:  XI  4118  (Nar- 
nia):  ob  insigni(a)  eivs  gesta  et  inlvstre 

ADMINISTRATIONS  MERITVM  ;  X  7234  (Ll- 
ljbaeUm)  :     PRO    MERITIS    EXIMIAE     LENITATIS 

et  benignae  administrations;  XI  5996 
(Sestinum.  375):  perpetv(a)e  lvcis  ... 
admenestrationis  (sic)  svae;  VI  1725 
(Rome.  5th):  ob  egregia  eivs  administra- 
tionvm  merita ;  VI  1747  (Rome,  4th): 
inter  ceteras  administratio[nes] ;  XIV 
2636  (Tusculum.  131):  ob  innoc(entiam) 
et  adsidvit(atem)  ceterasq_(ve)  admini- 
str(at:ones)  eivs;  VI  1769  (Rome,  4th): 

EXACTO      ADMINISTRATIONIS      TEMPORE;      VI 

1772  (ibid.):  post  administrationem;  II 
2210  (Cordnba,  f):  post  decvrsam  admi- 
nistrationem; X  4724  (ager  Falernus, 
367):  in  Vrbe  Sacra  administrationem 
administravit;  VI  10215  (Rome):  in 
ea  administratione    ita  versatvs  vt  . . . ; 

XII  5336  (Narbo,  f,  5"'):    impendia  . . . 

Q_VAE      PER    BIENN(lVM)    ADMINISt(raTIONIs) 

svaepr(a)ebv(it);  VI  32326  (Rome.  Comm. 
Lud.  Saec,  204)  1.  52  frgmt.  administra- 
tionem; II  1972  (Malaca,  4,,,-^)",) :  [per 

AD]MINISTRATIONEM  PROVINCIAe[tOTIVS  Et] 

per  rectionem:  VIII  15497  (Prov.  Pro- 
cons..  225):  singvlari  instantia  in  ad- 
ministratione; VIII  897  (Villa  Magna): 
(svb)  [ad],ministratione  procons(vlis) 
p(rovinciae)  A(fricae);  VIII  826  (Turca, 

230):  OB  EXIMIAM  II  VIRATVS  ADMINISTRA- 
TIONEM :  VIII  1261  =  10594=14612 
(Simitthus) :  admini[stration]em   ii  vira- 


tvs  in[comp]arabilem  ;  VIII  11:; 40  (Su- 
IVtula):  administrationem  ii  viratvs  in- 
nocvam;  VI  2133  (Rome,  242):  in  deos 

Q_VOQ_VE      PERVIGILEM     ADMINISTRATIONEM  : 

VI  21:'..")  (Rome,  3d):  pervigili  admini- 
stratione; VI  2138  (ibid.):  plenam  sa- 

CRORVM   ERGA   DEOS  ADMINISTRATIONEM;    VI 

32414  (Rome,   247):   per  omnes  gradvs 

SACERDOTII     LAVDABILI     ADMINISTRATIONE. 

ADMINISTRATOR.  «Superintendent", 
-  manager  *,  (a  public  functionary).  [Cf. 
ADMINISTRANS].  VIII  17896  (Tha- 
mugadi.    361-3):    senatores  ft  comites 

ET      EX     COMITIBVS     ET     ADMIn[iSt]raTORES, 

(order  of  salutatio);  XII  674  (Arelate): 

ADMENISTRATOR  (sic)  RATIONVM  Q_VIn[q_]vE 

provinciarvm;  Kraus   11  (Vindonissa,  f, 

6th)  :   ADMINISTRATVRIBVS  (sic)  IT  (sic  =  et) 

prebositis  (sic  =  praepositis). 

ADMINISTRO,  -ARE.  «  To  superin- 
tend » ,  «  manage  * ,  «  direct  » .  [Forms : 
administrabit    (perf),    VI    1747    (Rome, 

4th)  ;      ADMENESTRABVNT,      ADMENESTr(eNt), 

III  459  (Amorgos.  4th);  [a]dm[e]nestra- 
t[v]m,  VIII  44  =  11058  (Insula  Meninx); 
amminist[rantf.],  VIII  2216  (Numidia, 
4th);  adminst[...],  VIII  21571  (Aquae 
Sirenses).  —  Abbrev. :  adm.,  VI  29700-1 
(Rome);  admin.,  Ill  10360  (ager  Aquin- 
censis);  administr.,  II  4248  (Tarraco)]. 
VI  313  (Rome,  3d):  [sacrvm]  ...  ad- 
ministrandvm  q_vodannis  hic  ad  A[ram 
Maxim]am;  VI  1747  (Rome,  4"'):  [ad]mi- 

NISTRABIT  (siC,  pei'f.)   ETIAM   POST  HAEC   ...  J 

VI    1769    (Rome,    342-6):    statvam    ex 

AERE  PATRONO   COLLOCATAM  ADMINISTRAVIT; 

VI  29700  (Rome);  cvra(m)  q_vi  adm(ini- 
stravervnt);  VI  29701  (ibid.):  cvr(am) 
q_vi)  adm(inistravervnt);  X  1824  (Pu- 
teoli):  hic  idem  lvdos  administravit  so- 
lvs;  X  1881  (ibid.,  165):  q_vod  res  ne- 

GOTIA    Q_VE    (sic)    EORVM     INTEGRE    ADMINI- 

stret;  X  3704  (Cumae) :  honorem  aedi- 
litat(is)  lavdabiliter  administravit;  X 
4724  (ager  Falernus,  357) :  in  Vrbe  Sacra 
administrationem  administravit  ;  X  6240 
(Fundi):  q_vod  cvram  mvner(is)  pvblici 
splendide  administraverit  ;  XI  387  (Ari- 
minum):  ob  honorem  ab  eo  integre  et 
sine  ambitione  administratvm;  XI  418 
(ibid.):  q_vod  in  honore  ii   viratvs  in- 

DVSTRIAE  (SIC)  ADMINISTRATO   OMNIBVS    PLE- 

bis  desideriis  satisfecit  ;  XI  5170  (Vet- 


ADM1 


ADMI 


107 


tona)  ;[•••]  in  Vrbe  Sacra  administrans  ; 
XI  5693  (Tuficum,  141):  q_vod  per  gra- 

DVS    MILITIAE    SVAE   TAM    INDVSTRIAE  (sic)   SE 

(i.e.  Tu /icenses  =  Civ itatem  Tuficensium) 
administraverit;  III  459  (Amorgos,  4th): 
oc    (sic)    mvnvs    admenestrabvnt     (sic) 

[c]VM  ILLI  Q_Vo[[s]lEGERE,ADMENESTr[eNt]; 

HI  44  =  11058    (Insula   Meninx):    o[b 

honorem]  integre  [a]dm|]e]nestrat[j\/]m  ; 
Annee  Epigr.  1903  p.  20  (Africa) :  [inco]m- 

PARASILI  IVSTITIA,  i[nTEGRITa]]tE,  BONITATE, 
CLEMENTIA      [  RE  ?  ]      ADMINISTRATA  ;       VIII 

'J  1570  (Ala  Miliaria):  sacerdotivm  D(omi)- 
no  administravit;  VIII  21571  (Aquae 
Sirenses):  sacerdotivm  D(omi)no  admin- 
st(ravit)  (sic)',  II  53  (Pax  Iulia,  2nd): 

OB    REM    p(vBLICAm)   BENE  ADMINISTRATa(m); 

II  4248    (Tarraco):    ob    cvram  tabvlari 

CENSVALIS   FIDELITER  ADMINISTr(aTAM).   Esp. 

in  pres.  part,  with  name,  (as  cvrante, 
cvram  agente),  VI  1170  (Rome,  248), 
X  3792  (Capua,  387),  III  9515  (Salonae, 
f,  425),  10360  (ager  Aquincensis),  VIII 
969  (Neapolis,  400),  1358  (Bisica,  408- 
21),  2216  (Numidia),  5341  (Calama,  5th), 
5358  (Calama,  frgmt.),  Dessau  5731 
(Africa,  5th):  administrate  (Mo);  VIII 
962  (Mun.  Aurelia  Vina) :  admini[stran]- 
tibvs  (Mis);  XII  3347  (Nemausus,  2nd): 

(Mis)    ADMINISTRANTIBVS. 

ADMIRABILIS.  «  Admirable  »,«  won- 
derful ».    VI  773  (Rome,  3'1):  Tiberino, 

PATRI  AQJ/ARVM  OMNIVM,  ET  REPERTORIBVS 
ADMIRABILIVM    FABRICARVM  J     XI    831     (Mu- 

tina):  admirabilia  veteris  probitatis  exem- 
pla;  VI  32051  (Rome,  4th):  (Mi)  admi- 
rabilis  eloq_ventiae;  XIII  2036  (Lugu- 
duuum)  :  (illius)  sapientia  omnibvs  amicis 

ET      PARENTI^b](vs)      ADMIRABILIS      FVIT  J      X 

1784  (Puteoli,  187):  ob  eximi[v]m  pvdo- 

REM      ET      ADMIRABILEM      CAS[tit]aTEM  J     XI 

3941  (Capeua):  admirabili  morvm  sancti- 
tate  feminae  ;  VI  32078  (Rome,  384): 
admirabili  co[nivgi];  VI  36027  (Rome): 
conivgi  admirabili.  Note  iiom.  plur.  neut. 
as  subst.  =  «  admirable  qualities  » ,  VI 
1527  (Laudatio    Turiae,  B.  C.)  d.  1.  30: 

[CONSPICVA    ET    ADMIRABI^LIA. 

ADMIRANDVS.  Part,  as  adj.  «  Com- 
manding admiration  » ,  «  wonderful  » .  VI 
1713  (Rome,  4th) :  fratri  admirandae 
pietatis;  Carm.  Lat.  796  =  Rossi  2  p.  171, 
28  (Rome?,  f,  ex  codice) :  virgvlta  (i.  c. 


stirpe)  praecellebas  admiranda  valde  ; 
X  6850  (Tarracina,  6th) :  admirandam 
(sic,  abl.)  ...  felic[ita]te;  XI  6146  (Fo- 
rum Sempronii):  ad  •  mirande  (sic)  sin- 
ceritatis  m(atronae). 

ADMIRATIO.  «  Admiration  ».  VI 
10048  (Rome,  2nd)  :  omnivm  admiratione 
notatvm  est  q_vod  . . .  vicit  ;  VI  :i:;!>7<> 
(Rome,  end  lsl):  favorem  ...  in  admira- 
tionem  ingenio  svo  perdvxit  ;  V  3344 
(Verona,  371):  totivs  admirationis  viro; 
III  258  (Ancyra):  svpra  omnivm  admira- 
tion[em]. 

ADMIROR,  -ARI.  «  To  wonder »  «  be 
surprised  ».  VI  1527  (Rome,  laudatio 
Turiae,  B.  C.)  d.  1.  30:    in  te  q_videm 

MINIME  a[dMi]raNDA,   CONLATA  VIRTVTIBv[s 

tvis  reliq_vis3;  IV  2461  (Pompeii,  graf- 
fito) '.    AD  •  MIROR,    PARIES,  TE    NON  CECIDISE 

(sic)  rvina;  IV  1904  (ibid.):  admiror.  o 

PARIENS    (SIC)  TE   NON   CECIDISSE    RVINIS,-   IV 

2487  (ibid.):  ad  •  miror  te,  paries,  non 
c[e]cidisse;  Hueb.  Hisp.  379  (Bracara,  f): 

TVA    SIGNA    SVEVVS   ADMIRANS    DIDICIT. 

ADMISCEO,  -ERE.  Part,  admixtvs 
only  in  Chr.  iuscrr.  XII  2098  (Vienna,  +) : 
coetibvs  admixta  fvtvra  in  [s]aecv[la 
Sanctis];  V2  p.  7042  (Ticinum,  f,  ex  co- 
dice)'.  ADMIXTVS  GAVDET  COETIBVS  ANGE- 
LICA ;  Rossi  II  p.  129  no.  13  1.  8  (Rome?, 
f,  ex  codice):  ne  lvpvs  hostis  oves  car- 

PERET    AMMIXTVS    (sic). 

ADMISSIO.  «  Admission  »  to  the  sa- 
lutatio  of  the  Imperial  court.  In  titles 
of  court-servants  (liberti)  charged  with 
the  admission  of  properly  qualified  per- 
sons. VI  8698  (Rome,  2°d),  8699,  8700, 
8702  (Rome),  33762  (ibid.,  1st) :  ab  ad- 
missione  ;  VI  4026  (ibid.) :  [ab  of]ficis 
et  admiss[ione]  ;  XIV  3457  (Sublaqueum, 

21"')  :     MAGISTRO    AB    ATMISSIONE    (sic)  J     VI 

8701  (Rome,  2nd):  prox(imvs)  ab  admis- 
sione;  III  6107  (Athenae):  adivt(or)  ab 
admissions;  VI  8931    (Rome,  2nd):  no- 

MENCLATORI      AB    AMMISSIONE    (sic).    VI 

2169  (Rome,  1st):  (Mi)  ex  prima  admis- 
sions, i.  e.  of  those  who  had  the  right 
to  the  first,  i.  e.  most  honorable,  audience 
with  the  emperor. 

ADMISSVM.  Part.  neut.  as  subst. 
*  Wrongdoing  » ,  *  crime  ».  Ill  12043 
(Lyttus,  4th)  and  V  2781  (Patavium,  4th): 
in    admissi    ipsivs    exordio;    VIII    2756 


108 


A  DM  I 


ADNE 


|  Lambaesifi) :  cvivs  admissi  vel  Manes  vel 

Dl    CAELESTES    ERVNT    SCELERIS    VINDICES. 

ADMITTO,  -ERE.  ■  To  admit « ,  ■  per- 
mit», «Commit».  [Form,  AMMISSVS, 
IX  5860  (Auximum)].  (1)  «  To  admit», 
>  let  in  -.     V   532  (Tergeste,  2nd):    in 

CVRIAM      NOSTRAM      ADMIt[te]rENTVR,      Jltld 

adm[it]]tendo  ad  honorvm  commvnionem 
et  vsvrpation[em3   Romanae  CIVITATIS  et 

OPTIMVM     ET     LOCVPLETEM     Q_VEMQ_VE  J      III 

3989  (Siscia):  vos  itaq_(ve)    inferi,  ad 

Q_VOS  ME  PRAECIPITEM  Dl  SVPERI  COEGERVNT, 
MINIMO      CVJW      TORMENTO      ADIWITTITE  !      IX 

5860    (Auximum):   in    hoc  sarcophag[o 

CVm]     AMMISSVS     (SiC)     FVERIT    .  .  .     CONIVX 

mevs;  Ihm,  Damasi  Epigram.  95  (Rome  f)* 

DVM      LVCEM      CVPIMVS      TECTIS     ADMITTERE, 

martyr.  —  (2)  «  To  permit »,  «  accept.  » 
III  12043  (Lyttus,  4th)  and  V  2781  (Pa- 
taviurn,  4"') :  placet  avtem  famosos  li- 
bellos  non  ADMiTTi ;  X  1783  (Puteoli): 
placet  hvic  ordini  tam  gratam  volvn- 
tatemoptimi  civis  admitti;  Wiener  Jahres- 
hefte  (1905)  Beiblatt  p.  75  (Ephesus,  4th)  : 
[illv]]d  q_voq_ve  libenter  admisimvs; 
Bull.  Arch.  Cr.  (1894)  p.  76  (Rome,  f): 
patrias  admittite  preces!;  V  7542  (Aquae 
Statiellae) :  domina  mandata  poetae  ad- 
mittet;  X  7024  (Catina) :  propitii  velitis 
admittere  iTA  mecv[m].  —  (3)  «  To  per- 
mit (oneself)  wrongdoing  »,  «To  com- 
mit a  fault » .  (Cf.  ADMISSVM).  VI 36537 
(Rome):  siq_vis  avtem  sibi  admiserit  (sc. 
to  desecrate  the  tomb),  non  bono  svo 
fecerit;  VI  26445  (Rome):  q_vodsiq_vis 

ADMISERIT,  INFERET  AERARIO  p(oPVLl)  R(o- 

mani)  hs.  (tot);  VIII  15868  (Sicca):  [si 

AVTEM  TALE  Q_VID   SIBl]  ADMISERIT  .  .  .  ;   VIII 

17639  (Vazaivi,  frgmt.):  ne  posthac  ad- 
mittant;  Rev.  Arch.  (1903)  p.  173  = 
Annee  Epigr.  (1903)  p.  49  (Africa, 
186):    [servi    si...s]va    SPONTE    id   AD- 

MISERINT. 

*  ADMODERATOR.  Sense  uncertain ; 
a  doubtful  reading  of  Buecheler.  VIII 
4681  (Madaura):  patriae  pivs  admod(e- 
rator). 

ADMODVM.  Adv.  «Quite",  «very». 
Ill  p.  1930  {Edict.  Dioclet.,  Lit  rod.)  II 
1.  18:  rarvm  admodvm  est  ;  ib.  II  1.  25: 
pavci  atmodvm  (sic)  ;  III   459(Amorgos, 

4th):      NOBIS     ...     RECTVM     ADMODVM    VISVM 

est;  V  532  (Tergeste,  2mi):  q_vamvis  ad- 


modvm ADVLESCENS  and  Q_VAMVIS  ADMODVM 
1VVI.NIS. 

ADMONEO,  -ERE.  »  To  warn  »,  «ad- 
vise »,  «  urge  ».  [Form  admoniat, 
Notiz.  (1894)  p.  21  =  Dessau  0468  (Po- 
telia)].  VI  32326  (Rome,  Coram.  Lud. 
Saec,  204):  cvm  ...  admon[eat]  vos  ce- 
lebritatis  fest(a)e  annvs  ;  ib.  32327 
(ibid.):   lvdos  saecvlares  septimos  cele- 

BRATVRI    ADMONEMVS,   QviRITES,   .  .  .   CONVE- 

niatis  ;    IX    2438  (Saepinum,   168):  ad- 

MONEMVS  ABSTINEAT1S  INIVRIS  (sic)  FACIEN- 
DIS      CONDVCTORIBVS      GREGVM  J      IX      5420 

(Falerio.  82):  principis  epistvla  q_va  ad- 

MONVIT    EOS    VT  OMNIA    SVBSICIVA  SVA    COL- 

ligerent  ;    X    1401    (Hei'culaneum,   1st): 

IN     FVTVRVM     AVTEM     ADMONENDOS    CETEROS 

esse;  X  7852  (Sardinia,  69):  edicto  ad- 
monere  vt  . . . ;  III  13750  (Chersonesus 
Taurica,  2nd):  admoneo  caveatis;  XIII 
100189  (Blanckenheim,  a  vase):  admonet 
svmmvs  vt  bibas  ;  Notiz.  (1894)  p.  21  = 
Dessau  6468  (Petelia) :  eis  q_voq_ve  . . . 
admoniat  (tie);   VI  1783  (Rome,  431): 

NE  QJVID  ...  ADMONITI  POTIVS  Q_VAM  SPON- 
TE fecisse  videamvr;  Le  Blant  678  £  = 
Kraus  294    (Col.  Agrippinensis,  f):    di- 

VINIS     FLAMMEIS     VISIONIb(vs)     FREQ_VENTER 

admonit(vs);  VI  533  (Rome):  somnio 
admonitvs;  VIII  8201  (Milev) :  somno 
admonita;  Dessau  4444 d  (Tunes):  viso 
admonitvs;  VIII  16366  (Aubuzza) :  viso 
alt[eri]vs  admon[itvs]  ;  VIII  20151 
(Cuicul):    VISO   ADMONITI. 

ADMONITIO.  «  Warning  ».  VI  2138 
(Rome):  (virgo  Vestalis)  divinis  eivs  ad- 
monitionibvs  semper  provecta;  IX  5420 
(Falerio,  82):  tam  salvbri  admonitioni. 

ADMOVEO,  -ERE.  «  To  move  to  », 
•  bring  to  ».  VIII  4635  =  16810  (Na- 
raggara,  3d):  forsitan  et  svperis  ammos- 

SENT     (Sic)      SAECVLA     [lETVm]|,     NI      TV    PER 

teneras  discrimen  poneres  av[ras]  ;  V2 
p.  62314  (Mediolanium,  f ) :  tva  plebs 
lvstrali  admota  sacello. 

ADNECTO,  -ERE.  «  To  connect  ». 
Ill  7000  (Orcistus,  331):  vt  eos  (sc. 
carsus  aquae)  Nacolenses  si[bi  a]dnecti 
ante   id  temporis  postvlarent. 

ADNEPOS.  «  Great-  great-  great- 
grandson  »,  [abaepolis  (q.  v.)  films'].  Very 
freq.  in  inscrr.  in  the  official  genealogical 
«  name  »   of  certain  emperors,  esp.  Septi- 


ADNE 


ADNO 


109 


mius  Severus  and  Caracalla.  —  Like 
ATAVVS  of  remote  ancestry,  ADNEPOS 
is  often  usedgenerically  of  remote  descent. 
[Form,  ADNIPOTIS  by  a  slip,  VIII  SQb 
(Prow  Bvzac).  —  Abbrew,  adnep.  passim  ; 
adnepot".,  VIII  5934  (Numidia,  215), 
7973  (Rusicade,  215);  adne.,  IX  1540 
(Beneventum) ;  adn.,  VIII  2550  (Oastra 
Lambaes.,  198).  —  Note  division,  ad  •  ne„ 
IX  1540  (Beneventum);  ad  •  nep.,  VIII 
76  (Biniaua,  2nd)]. 

(A)  Of  a  private  person.  IX  1540 
(Beneventum):  L.  Sontivs  Pineivs  Ivsti\- 

NVS   EQ_(VITIS)   R(OMANl)   AD  ■   Ne(pOS)  [sic). 

(B)  Of  M.  Aurelius  as  Nervae  a..  VI 
2093  (Rome,  169-177),  with  omission  of 
grade  of  abnepos.  [Cf.  VI  1009,  II  3234]. 

(C)  Of  Commodus  as  Nervae  a.  [He 
is  Divi  M.  Antonini  fit.,  Divi  Pii  nepos, 
Divi  Hadriani  pronepos,  Divi  Traiani 
abnepos,  Divi  Nervae  ad  nepos'].  Freq. 
Exx.:  VI  992  (Rome,  192),  1023,  1024 
(ib.  177),  2100  (ib.  186);  V  4318(Brixia, 
189);  III  453  =  6985  (Mvtilene.  or  Ama- 
stris);    VIII  76   (Biniaua),  99    (Capsa); 

II  1725  (Gades,  182).  [Cf.  VI  2099 
(Rome,  183)]. 

(D)  Of  Septimius  Severus  as  Nervae  a. 
[He  is  Divi  M.  Antonini  Pii  filius*  Divi 
Commodi  frater,  Divi  Antonini  Pii  nepos, 
Divi  Hadriani  pronepos,  Divi  Traiani 
abnepos,  Divi  Nervae  adnepos].  Passim 
in  inscrr.  Exx. :  (a)  simply,  as  Divi  Nervae 
a.,  VI  1031  (Rome,  202),  1259  (ib.  201); 
XIV  112-114  (Ostia,  196),  3450  (Treba 
Augusta,  196);  X  3834  (Capua,  196), 
5825  (Ferentinum,  198-201),  5909  (Ana- 
gnia,  207),  6079  (Formiae,  197),  7271, 
7274  (Panhormus),  7343  (Thermae  Hi- 
raeraeae.  197);  III  1308  (Ampelum,  200), 
1685  (Ulpiana,  202-209),  3664  (Crume- 
rum,  198),  3745  (Aquincum,  198);  IIP 
p.  890  (Mantua,  208);  VIII  80  (Prow 
Byzacena),  777  (Apisa  Mains,  196-201), 
2550  (Castra  Lambaes..  198),  5699  (Signs, 
197),  6048  (Numidia,  197),  6306  (Pima, 
205),  6340  (ib.  201),  6702  (Tiddis,  197), 
6703  (Tiddis),  6969  (Cirta,  204),  6996 
(ib.  210);  II  4655  (Lusitania,  200).  — 
(b)  as  Divi  Traiani  Parthici  et  Divi 
Nervae  a.,  IX    4959   (Cures.  211-212); 

III  1377  (Veczel),  5808  (Aug.  Vindeli- 
cum).     [N.  b.  For  inscrr.    of  Severus  in 


which  abnepos  is  substituted  for  adnepos, 
cf.  s.  v.  abnepos  above,  p.  40]. 

(E)  Of  Caracalla.  as  Divi  Traiani  {Par- 
thici) et  Divi  Nervae  a.  [He  is  Imp. 
Caes.  L.  Sept.  Severi  films,  Divi  31. 
Antonini  nepos,  Divi  Antonini  Pii  pro- 
nepos, Divi  Hadriani  abnepos,  Divi  Tra- 
in di  et  Divi  Nervae  adnepos].  Very  freq. 
everywhere.  Exx.:  VI  1030  (Rome/ 201), 
1031  (ib.  202),  1053  (ib.  199);  1259 
(ib.  201);  X  7276  (Panhormus,  198), 
5052  (Atina,  200),  5909  (Anagnia,  207); 
V  28  (Pola,  213);  IIP  p.  890  (Mantua, 
208),  ib.  p.  891  (Faventia,  216) ;  III  3745 
(Aquincum,  198);  VIII  80  (Prow  Byza- 
cena), 966  (Civ.  Siagitana,  215),  1217 
(Vaga,  209),  1404  (Thignica),  2194  (Mun. 
Tiufadi),  5700  (Sigus),  5934  (Saddar, 
215),  6303  (Numidia,  213),  6306  (Phua, 
205),  6307  (Numidia,  200),  6341  (Uzelis, 
212),  6969  (Cirta,  204),  6996  (Cirta, 
210),  7001  (Cirta),  7973  (Rusicade,  215); 
II  1532  (Ulia,  212),  1671  (Tucci,  212), 
3707  (Mago,  214),  4689,  4727  (Baetica, 
214?),  4740,  4753,  4801,  4837,  4842, 
4872,  6218  (Tarraconensis.  214),  VII  310 
(Whitley  Castle,  213-217).  Note  pecu- 
liarities': II  4889  (Clunia.  217):  divi 
Anton(ini)  Parth(ici)  et  Divi  Ner(vae) 
adnep(os);  VIII  10359  =  22403  (Sitifis, 
215):  Divi  Had(riani)  adnep(os),  Divi 
Trai(ani)  Part(hici)  et  Divi  Ner(vae) 
abnep(os). 

(F)  Of  Geta,  as  Divi  Traiani  et  Divi 
Nervae  a.,  VIII  6996  (Cirta,  210). 

ADNITOR,  -I.  (ANNITOR).  Only  in 
part.  [The  inscrr.  show  a  confusion  of 
adnixvs  with  adnexvs],  (1)  «  To  strive 
with",  «  aid  with».  XII  k1524  (ager 
Vocontiorum,  5th):  adnitente  etjam  (Mo). 
—  (2)  *  Relying,  depending  on  » ,  «  close- 
ly bound  with».  Rossi  II  p.  310  = 
Le  Blant  24  =  Carm.  Lat.  1381  (Lugu- 
duniim,  6th):  pignoris  annixvs  (sic)  la- 
ceri  (b.   latiri)   hac  sorte    sv'prema  san- 

gvine,  q_vos  vita.w  svmere  ivssit  amor.  

(3)  As  adj.  =  >  sincere  »,  XII  944  (Are- 
late,  f):  adnixis  precibvs  D(omi)no. 

ADNOTATIO.  «Annotation»,  «ob- 
servation »,  «  opinion  »,  especially  of  em- 
peror or  other  authority,  given  to  a  pe- 
tition. [Such  an  adnotatio  was  written 
in  the  margin,  or  elsewhere].     Ill  7000 


110 


ADNO 


ADOP 


(Oroistus,   1th):   o_yi    cvm    prakcarentvr 

[SIC)  Vr  SIBI  IVS  ANTIQ_VVM  NOMl-.NQ_VE 
CIVITATIS    CONCEDEKhT     NOSTRA    CLEMEN  ri\, 

m(.vti  adno[t]aiioni[s]  no[st|rae  [sv- 
biecta]  cvm  precibvs  exem[p]la  [t]estan- 
tvr,  hvivs  modi  senthntiam  dedimvs  ;  iii 
12184  (Tlos,  4th):  [vt  si  q_vis  deince]ps 

PARI     CASV    FISCI    NOSTRI     RATIONIBVS    ADNO- 

tationes  s[vppeditet];  IX  2826  (Buca, 
4th)  :  diplomatis  adnotationem  exhi- 
ben[tis]. 

ADNOTO,  -ARE.     See  ANNOTO. 

ADNVMERO,  -ARE.  «  To  count  out » , 
-  pay  out».  VIII  2554  (Castra  Lam- 
baesitana):  q_vae  anvlaria  sva  die  q_vae- 

STOR    SINE   D1LATIONE  ADNVMERARE   CVRABIT. 

ADNVO,  -ERE.  (ANNVO).  ■  To  give 
absent,  to  »,  «  concede  »,  «  grant  ».  Ill 
6868  (Tymandus,  4"'):  isdem  maxime  pol- 

LICENTIBVS     ...     CRED1DIMVS      ADNVENDVM  ; 

XIII  3162.  3.  32  (Viducasses):  si  de[si]- 
d[e]rio  illivs  adnveris;  XIII  239(3  (Lu- 
gudunum,  f,  6th):    annve  (sic)  precibvs 

NOSTRIS    INVOCATVSQ_VE    MEMENTO  ;    Car  111. 

Lat.    1841  =  Dessau    3228    (Aquileia): 

VTRAQJVe)    RES     VOTIS     ANNVAT      (sic)    ISTA 

meis;  VI  8857  (Rome)  =  Bull.  Arch.  Cr. 
(1873)  p.  94  (Tusculum,  f):  Deo  an- 
noente  (sic). 

ADOLEFACIO.  -ERE.  «  To  set  tire 
to  »,  ■  burn  «.  VI  2107  (Rome,  Arval, 
224):  earvmq_(ve)  arborvm  adolefacta- 
rvm  et  coinq_vendarvm  . . .  cavsa.  [Cf. 
below  s.  v.  ADOLEO]. 

ADOLENDA.  The  goddess  presiding 
over  the  burning  of  trees  in  the  Arval 
ritual.  [Cf.  Coinq_venda,  Commolenda, 
Defervnda].  VI  2099  II  (Rome,  Arval, 
183)  1.5:  item  Adolendae,  Conmolan- 
dae,  Defervndae,  oves  ii  ;  I.  13  :  Ado- 
lendae.   COMMOLENDAE,  DEFERVNDAE    OVES 

ii  :  VI  2107  (ibid..  224):  item  Adolen- 
d(ae),  Coinq_(vendae),  ov(es)  ii.  [Cf. 
Heuzen,  Acta  Fr.  Arv.  p.  147]. 

ADOLEO,  -ERE.  «  To  burn  (in  sa- 
crifice) »,  u  Sacrifice  as  burnt  ottering  ». 
VI  2107  (Rome,  Arval,  224):  arbor(vm), 
ervendar(vm)  ,  ferr(o)  fendendar(vm), 
adolendar(vm  ),  commolendar(vm)  etc.;  XI 
1420    (Pisae,    1st)  :    eaeq_ve    hostiae  eo 

LOCO    ADOLEANTVR. 

ADOLESCENS.  ADOLISCENS.  See 
ADVLESCENS. 


ADOLESCO,  -ERE.  ■  To  ripen  »,  «to 
grow»,   (of  age).     Ill  8387  (Interoisa) : 

ter    [q_]vindec[iw]    annos,    ncn    plvs, 

ADOLEVERAT     AETAS  ;      XIII    6808    (Mogllll- 

tiacum,  2"'1);  vt  primvm  adolevit  pollens 
viribvs;  Le  Blant  333  (Suessiones,  6th): 

Q_VEM  I'ATRIS  El  PATRIAE  DVM  bl'ES  ADO- 
LESCERET  AMPLA,  ACCELERANTE  DIE  SORS 
INIMICA    TVLIT. 

ADON.     Sec  ADONIS. 

ADONAEA.  Subst.  plur.  [Cf.  the 
following].  =  'AdwruTa.  A  name  given 
to  a  park  surrounded  by  a  porlicus  in 
Rome,  as  shown  in  a  fragmt.  of  the  For- 
ma Urbis  Romae  (3d  century),  VI  298  I  !. 
27  a.    [Site  uncertain], 

ADONAEVS  =  'Adtovetog.  «  Of  Ado- 
nis >,  q.  v.    VI  21521  (Rome,  1st)  1.  32: 

LAETVS     ADONEIS     (sic)     LVSIBVS    INSERERIS. 

The  Adon(a)ei  lusus  were  oriental  dan- 
ces. 

ADONAI.  (Hebrew).  A  mystic  name 
of  God.  [Cf.  ADONIS].  In  Greek  let- 
ters on  a  gnostic  gem.  Ill  14339  (Dal- 
matia):  Iao,  Ailoe,  Adone  (sic). 

ADONIS.  (ADON).  (1)  Properly,  the 
son  of  Cinyras  and  Smyrna,  beloved  by 
Venus;  worshiped  as  a  god.  VIII  1211 
(Phisita?):  (ille)  sacerdos  Adonis.  [Cf. 
ADONIVS].  (2)  By  confusion  with 
Adonai  q.  v.,  as  mystic  name  of  God, 
on  a  gnostic  gem.  III  1018829  (Dalmatia): 
Iao,   Adonis,   Abraxas. 

ADONIVS.  =  'Adcoviog,  a  by-form  of 
Adonis  q.  v.  as  a  diviDity.  Ill  10392 
(Aquincum)  dedicated  Adonio. 

ADOPERTVS.  Part,  as  adj.  « Covered » . 
VI  2938  (Rome):  cinis  hic  adoperta 
q_viescit;  Rossi  lip.  139  no. 30  (Rome, -{-): 

MEMBRA  SVB    EGREGIA   SVNT  ADOPERTA   DOMO. 

ADOPTATICIVS.  «Adopted».  [Cf. 
ADOPTIVVS].  VI  23673  (Rome):  filio 
adoptaticio;  VI  33981  (Rome,  1st):  filia 
atoptaticia  (sic). 

ADOPTIO.  (1)  Lit.,  of  change  in  fa- 
mily-relationship. XIV  3579  (Tibur,  2nfl) : 
(Matidiam  Aug  its  tarn)  adoptions  in  con- 
sobrinae  [locvm  constitvtam].  —  (2) 
»  Election  »  into  an  association.  (Cf. 
Cooptatio).  VI  2041  (Rome,  Arval, 
58-59)  1.  58:  ob  adoptionem  Neronis 
Clavdi  Caesaris:  \'I  2051  (ibid.,  69): 
adoptio  facta  L.  Li[ciniani].    [Note  XI 


ADOP 


ADPE 


111 


76  (Raverma) :  vet(eranvs)  ex  adoptione, 
by  mistake  for  ex  options]. 

ADOPTIVVS.  «Adoptive",  «adopted». 
[Form  nom.  adoptivos,  XIII  415  (Tar- 
belli),  3632  (ager  Tuugrorum).  Abbrev., 
adop.,  VI  3450  (Rome)].  XIII  415 
(Tarbelli) :  pater  adoptivos  (sic) ;  V  6012 
(Mediolaniutn) :  [pat]ri  adopti[vo];  VI 
3450  (Rome):  adop(tivvs)  filivs;  XIII 
3632  (ager  Tungrorum) :  fil(ivs)  adopti- 
vos (sic).  - —  Sometimes  the  adj.  passes 
into  subst.:  adoptivvs  =  «  adopted  son  », 
III  1181  (Apulum):  (illi)  adoptivo  (il- 
lius) ;  Bull.  Arch.  Cr.  (1864)  p.  66  (Rome, 

10th):    HVNC  SIBI  FECIT  ADOPTIVv(m)  ;    ADO- 

ptiva  =  «  adopted  daughter  »,  III   1182 
(Apulum) :  (illi)  adoptivae  (illi us). 

ADOPTO,  -ARE.  (1)  Lit.  >  to  adopt.  ■ 
VI  33513  (Rome)  :  (Me)  q_vem  sibi  (Me) 
adoptarat  (sic)  ;  XIII  2036  (Lugudu- 
num):  q_vi  evm  sibi  filivm  adoptaverat. — 
(2)  «  To  elect  » .  [Gf.  COOPTO].  II 
5439  (Lex  Ursonensis,  44  B.  C.)  cap.  97: 
q_vo  q_vis  colon(is)  colon(iae)  patronvs 
sit  atoptetvrve  (sic) ;  ib.  cap.  130 :  o_yo 
q_vis  senator  senatorisve  f(ilivs)  p(o- 
pvli)    R(omANi)    c(oloniae)    G(enetivae) 

PATRONVS   ATOPTETVR  (sic),   SVMATVR,   FIAT  ; 

XI  4815    (Spoletium):    hvnc  ob  merita 

EIVS  ERGA  REM  PVBLICAM  ORDO  DECVRIONVM 
PATRONVM    MVNICIPI    ADOPTAVIT. 

[*  ADORNAMENTVM.  ■  Adornment  ■ , 
«  decoration  ».  XI  4123  (Narnia,  56) 
frgmt.  [. . .]  cvm  adorn[amentis]  should 
better  be  read  [porti]cvm  adornave- 
rvnt] ]. 

ADORNO,  -ARE.  ■  To  adorn  »,  «de- 
corate ».  [Abbrev.,  adornaver.,  XI  4206 
(Interamna)].  VI  215  (Rome):  aed[icv- 
l]am  de  svo  marmore  adornavervnt  ;  VI 
1179  (ib.,  4th):  colymbvm  . . .  cvm  omni 
cvltv    ador[navit]  ;    VI    1682    (ibid.): 

RESTAVRARI     ADQ_VE      (SIC)      ADORNARI  ;      VI 

8498  (Rome,  217);  sarcophagvm  de  svo 
adornavervnt  ;    VI    10237    (Rome) :    ea 

LOCA  ...  EX  PECVNIA  PVBLICA  ADORNAVE- 
RVNT ;  VI 10302  (Rome,  1st):  zothecam  ... 

SVA  PECVNIA  ADORNAVIT  ;  XIV    [937   (Osthl, 

f,  4th-5th):  tvm[vl]vm  ado[rnavit]  ;  XI 
4123  (Narnia):  [portiQcvm  adornave- 
rvnt]; XI  4206  (Interamna):  opvs  thea- 
tri  . . .  adornaver(vnt)  ;  V  6967  (Taurini): 

[_.  .  .   MARM0]rIBVS     ET    STATVIS    ADORNAVIT  ; 


P  p.  269  (Fasti  Polemii  Silvii,  5th) :  fa- 

MVLAE      DOMINARVM     VESTIBVS     ADORNATAE  ; 

XII    674    (Arelate,  f ) :    cvivs    insignem 

GLORIAM  CIVES  SVI  SEPVLCRI  GRATIA  ADORNA- 
VERVNT J  Carm.  Lat.  1829  (Hadrumetum): 

PRO      MERITIS     PEREGRINVS    CARMINE    FRATER 

adornat;  Ihm,  Damasi  Epigram.  7  (Rome, 

4th)  :    COMPOSVIT    TVMVLVM  SaNCTORVM    LI- 

mina  adornans.  [Al.  adorans\\  XII  944 
(Arelate,  \) :  nvnc  et  in  aeterno  Hila- 
rianvm  semper  adorna!;  XIII  3256  (Re- 
mi)  =  Le  Blant  242  (Treviri)  =  Le  Blant 
355  (Remi)  =  Kraus  77  (Treviri):  cor- 
poris hospitivm  sanctvs  metator  ador- 
nat. Add.  frgmt.,  VI  4712  (Rome,  1st): 
ADORNAVIT  \  XIV  4014  (Ficulea) :  [a]dor- 
nata^m]. 

ADORO, -ARE.  «To  adore»,  «wor- 
ship ».  VI  15696  (Rome) :  [l]avdes  tvas 

INTER      HOMINES     NOMINANDO,     INTER     DEOS 

ado[rando];  V  6876  (Alpis  Poenina) : 
nvmen  adoro  TWM ;  V  5119  (Bergoinum): 

PRO    BENE    ADORATO   NVMINE  ;    X   7566   (Ca- 

rales) :  templvm  q_vod  saepe,  viator,  ado- 
ras;    III  79  (Pselcis,  109):  deo  mag  no 

MERCVRIO.     ADORAVIT    VE  •  XILLVS    (sic)   LE- 

g(ionis)  ii  Traian(a)e  Fortis;  XIV  3608 
(Tibur,  1st):  signa  Romana  adoratvros; 
VIII 2005  (Theveste):  d[ig]na  coniv[n]x, 
t[e]  adoro  ;  Le  Blant  N.  R.  248  (Aqui- 
tania,  -J-) :  q_vi  non  hic  amat  adorare 
Dominvm;  Rossi  II  p.  149,  16  (ex  codice): 
Christvm   pronvs  adorans. 

ADPARATORIVM.  See  APPARATO- 
R1VM. 

ADPARATVS.     See  APPARATVS. 

ADPARITOR.     See  APPARITQR. 

ADPARO,  -ARE.  (APPARO).  «  To 
prepare  ».  XIV  857  (Ostia):  adparavi 
vivvs  mihi  (sc.  sepulcrum);  VI  36653 
(Rome) :  apparabant  escam. 

ADPELLO,  -ARE.     See  APPELLO. 

ADPENDO,  -ERE.  (APPENDO).  (1) 
«  To  hang  to  ».  V2  p.  62213  (Mediola- 
nium, f )  :  CLAM  RAPTVM  APPENSVMQ_(ve) 
MOLAE  PROIECIT  IN  VNDAS.   (2)    «  To  Weigh  »  , 

«  weigh  out»  VI  1784  (Rome):  libras 
adpendat;  VI  1770  (Rome,  4th);  adpenso 
pecore,  and  q_vantvm  caro  occisi  pecoris 

ADPENDAT,   ET    EMPTOR    NORIT   ET    VENDITOR. 

ADPERTINEO,  -ERE.  «  To  belong 
to  »,  «  appertain  to  ».  Bull.  Epigr.  (1884) 
vol.  IV  p.  258  (Eboracum),  corrected  Eph. 


11: 


adim; 


AIM1U 


Kpigr.  VII  928:  et  donvm  hoc  do;  nv- 
m(ini)  adpertinbat;  XIII  Jn-j:;  (Lugadu- 
1111111):    negotiatori  artis    prossariae  ad 

PERTINENTIS  (s/r\.  i  I'  HONORATO  CORPOr(i) 
VTRICI.ARIORVM. 

*  ADPET1TIO.     -   PetitiOD  -.     VI    17  1!' 

(Rome,      1-1):     ADPETITIONE     SENATV5    AM- 

plissimi  popvliq_(ve)  Romani.   [May  well 

bo    for    AD     l'EIiriONE(iV\)~J. 

ADPETO,  -ERE.  (AI'PETO.  APPETO). 
■  To  seek  - ,  «  strive  for  ».  VI  1736 
(Rome,  4th):    vt  nvnc  a  competitoribvs 

ADPETATVR  ;     VI     17('!>     (lb.):    HOMlNVMQ_VE 

votis  adi'etita  g^vdia ;  VI  32326  (Koine, 
Comm.  Lad.  Saec,  204)  frgmt. :  adpe- 
tere;  Notiz.  (1889)  p.  228  (Puteoli): 
{tile)  q_ven\  di  appetivervnt  ;  III  0979 
(Siuope,  4th):  [. ..]  hosti[l]it[e]r  adpe- 
t.to  [...];  VIII   10749  (Tinfadi):    ipsis 

ATPETENTIBVS    (sic). 

ADPLICO,  -ARE.  (ATPLICO,  APPLI- 
CO).  «  To  join  to  » ,  «  attach  to  » ,  «  fur- 
nish »  —  «to  build  nest  to  ».  VI  33840 
(Rome,  2nd):  exemplvm  libelli  dati  nobis 

A    (Hlo)    COLONO     LITTERIS    NOSTRI5     ADPLl- 

cvimvs;  VI  19710  (Rome):  [t]abvla  ad- 
plicita  :  VT  32328  (Rome,  Comm.  Lud. 
Saec,  204)  frgmt.:  applicasset;  X  2503 
(Puteoli):  septem  mensibvs  atplicitis  (sic); 
V2  p.  6219  (Mediolanium,  f) :  per  comptos 

ARTVS,  PER  SEDAM  (SIC)  DENIQ_VE  JVVVLTIS 
HAVD   VALVISSE   IVGIS  APPLICITIS  VEHERE  ;   III 

14165s  (Berytus):  inprimi  charactere  re- 

GVLAS    FERREAS    ET    ADPLICAR1    PROSECVTORES 

ex  officio  tvo  ivbeas.  —  Esp.  of  build- 
ings,  VI  10848  (Rome):  q_vitq_vit  (sic) 

HVIC  MONVMENTO  ATPLICITVM  (sic),  INSTRV- 
CTVM,  AEDIFICATVM  EST,  ET  SI  Q_VA  MACERIA 
SECVNDVM     SE    I  •  BI      (sic  =  ibi)     APPLICITA 

est;    VI    10233  (Rome,  211):  hoc  sca- 

LARE  ADPLICITVM  HVIC  SEPVLCHRO  ;   VI  8507 

(Rome):  aedificivm  adplic(itvm);  Le  Blant 
54  (=Sidon.  Apoll.,  Epist.  II  1):  hvic 
est  porticvs  applicata  triplex;  VI  4410 
(Rome,  1st):  hvic  monvmento  vstrinvwv 
adplicari  non  licet;  VI  29900-29902 
(Rome):  ad  hoc  monvmentvm  vstrinvm 
applicari  non  licet;  VI  16746  (Rome): 
at  (sic)  hoc  m(onvmentvm)  v(strinvm) 
a(pplicari)   n(on)   l(icet). 

ADPONO,  -ERE.  (APPONO).  «  To 
place  beside,  or  before  ».  [Cf.  below, 
ADPOSITVS].    IV  1896  (Pompeii,  graf- 


fito): VBI  perna  cocta  est,  si  convivae 
apponitvr,    ...;    VIII    20277    (Satalis) : 

LAPIDHAM  PLaCVIT  NOBIS  ATPONERE  (sic) 
MENSAM. 

ADPORTO,  -ARE.       u  To    carry  to  », 
«  carry  ».  X  4842  (Venafmm):  advehere, 

ADFERRE,  ADPORTARE  J  XIII  5383  (VeSOn- 
tio):     E    l.ONGINQ_VO  ADPORTATAE   ET  CONDI- 

tae  (mulieri);  V2  p.  622' *  (Mediolanium,-!-), 
Nazarivm  adportans  alio,  Celsvmq_(ve) 
relinq_vens. 

ADPOSITVS.  Part,  as  adj.,  ■  appo- 
site «,    «suitable».      VI    1698    (Rome, 

377):  STATVAM  ...  CONSTITVI,  ADPOSITA 
ORATIONE,     IVSSERVNT. 

ADPREHENDO,  -ERE.  «  To  seize  », 
«catch».    VIII  8924  (Saldae):  rebelles 

CAESOS,    MVLTOS    ETIA1W  ET   VIVOS  ADPREHEN- 

sos;    VIII    10570    (Saltus    Buriinitanus, 

2llfi)  :     ali^os     nos~Jtrvm     ADPREHENDI     ET 

VEXARI,    ALI^OS    VINC]lRI. 

ADPROBO,  -ARE.  «  To  approve  ». 
XIII  1668  (Ara  Romae  et  Augusti,  speech 
of  Claudius)    II  1.  6:    cvm  hanc  partem 

CENSVRAE  MEAE  ADPROBAR.E  COEPERO  ;   III 

184  (Baetocaece,  3'1):  regvm  antiq_va  be- 
neficia  consvetvdine  {e)tiam  insecvti 
temporis  adprobata;  VI  1721  (Rome, 
4th):  adprobante  amplissimo  senatv;  Rev. 
Arch.  (1900)  p.  347  no.  33  =  Annee 
Epigr.  1900  p.  14  (Larabaesis,  2nd):  ad- 
prob(ante)  [exe]rcitv. 

ADQVE.     See  ATQVE. 

ADQVIESCO,  -ERE  (ATQVI-.SCO, 
ACQV1ESCO).  «  To  rest  »,  «  repose  », 
in  death.  [Forms:  atq_viescit,  VI  1941 7 
(Rome);  atq_viescant.  VI  25022  (ibid.); 
acq_viescit,  VI  22735  (ibid.);  adq_vies- 
q_vit,  X  2354  (Puteoli).  —  Abbrev.,  adq_-, 
XI  1436,  1444,  1474,  1478  (Pisae),  XIII 
1914  (Luj,udunum) ;  ad  •  q_v.  (sic),  XI 
1475  (Pisae)  ;  atq_viesc,  VI  19417 
(Rome)]. 

IX  3895  (Lucus):  (locus)  vbe  (sic)  ossa 
nostra  adq_viescerent;  VI 25022  (Rome): 
ossa  bene  atq_viescant!  (sic);  VI  24227 
(Rome):  ossa  tva  bene  adq_viescant!; 
VIII  9350  (Caesarea):  ossa  tibi  bene  ad- 
q_viescant!;  VI  6015,  6250,  27728 
(Rome):  bene  adq_viescas!  ;  VI  25538 
(Rome):  bene  adqviescit;  V  61  (Pola) 
frgmt.:  libenter  adq_vies[.  . .];  VI  7398 
(Rome,  1st):    hic   sitvs   adq_viescit;  VI 


ADQU 


ADSC 


113 


22735,  25580,  35591  (Rome),  IX  5331 
(Cupra  Maritima),  XI  1436,  1444,  1474. 
1475,  1478  (Pisae),  V  7386  (Dertonai. 
4063  (Mantua):  X  2354  (Puteoli),  XII 
855  a  (Arelate),  3325  (Nemausns),  XIII 
1820(Luguduuum,  1st),  1914. 2059,  2177, 
2178  (Lugiidunum),  5384  (Vesontio):  hic 
adqjviescit;  V  7392  (Dertona) :  hic  ad- 
clviescvnt  ;  VI  19417  (Rome):  (ille) 
atq_viesc(it)  (sic). 

ADQVIRO,  -ERE.  (ATQVIRO,  AC- 
QVIRO).  «  To  acquire  »,  «gain-.  VI 
1527    (Rome,   laudatio   Turiae,    B.  C.) : 

NEQ_VE  ENIM  ERAT  TIBI  ADQ_VIRENDI  CVRA, 
Q_VOD    TOTVM    MIHI    TRADID1STI  ;      VI     1872 

(Rome,  206):  praesertim  cvm  navigatio 

SCAPHARVM     DILIGENTIA    EIVS    ADQ_VISITA    ET 

confirmata   sit;  XIV  2101   (LaQiivium, 

2nd):     EX   Q_VANTITATIBVS    Q_VAE   ...   ADQ_VI- 

sitae  svnt;  VI  15106  (Rome):  cvivs  be- 

NEFICIO    FIDe(m)     ET     OPINIONe(m)    MIHI    AD- 

q_visivi;    VI   10276  (Rome):   cvbicvlvm 

MEMORIAE  ATQJ/AESIERVNT     (sic)  ',    VI    1245 

(Rome.  212-213):  adq_visito  etiam  fonte 
novo;  VI  839  (Rome,  3'1):  locvm  scho- 
l(a)e  ipse  acqj/esivit  (sic);  VI  32808 
(Rome,  2nd):  vt  sibi  castris  honorem 
atq_vireret  (sic)  ipse;  VI  10230  (Rome, 
laudatio  Murdiae,  1st)  1.  21:  q_via  ad- 

Q_VIRERE   NOVAS   LAVDES  MVLIERI  SIT  ARDVOM 

(sic):   X    1401    (Herculaneum,    1st):   vt 

DIRVENDO   PLVS  ADQJVTRERET   Q_VAM    Q_VANTI 

emisset;  X  3310,  3311  (Puteoli):  basi- 
lica   HAEC     A    PARENTIBVS    ADQ_VISITa;      XI 

6286  (Fanum  Fortunae) :  per  q_vem  ad- 
q_visivi  ;  XI  3298  (Aquae  Apollinares) 
frgmt. :  adqjvisivit;  Rev.  Arch.  (1905) 
p.  473  (Malaca) :  aeternam  adq_viri  [lav- 

DEM    SIBI    VALLIVS    OPTANS??]. 

ADQS.  =  ?  (Abbrev.)  VIII  2568  (Ca- 
stra  Lambaes.):  (ille)  adqs. 

ADQ VISITOR,  as  name  of  race-horse. 
Annee  Epigr.  (1903)  p.  29  (Hadrumetum): 
Macedone(m),  Atqvesitore(m)  (sic,  ace. 
for  nom.)  cadant. 

ADRAMYTTENVS.  «  Of  Adramyt- 
teum  ",  a  town  on  the  coast  of  Mvsia,  near 
the  foot  of  Mount  Ida.  IX  6158  ( I'aren- 
tum):  op[.  .?]Camax  Adramy[t]eno.  (sic). 

ADRASTIA  [=  'A doaaxHa  ?].  Perhaps 
as  name  of  Nemesis.  Ill  944  (Dacia) : 
in  h(onorem)  d(omvs)  d(ivinae),  Adra- 
stiae,  colleg(ivm)  vtriclariorvm. 

Thes.  linguae  lot.  epigr. 


ADREMEO,  -ARE.  (AD  f  REMEO).  ■  To 
come  back  » .  Hiibn.  Hisp.  385  =  Rossi 
II  p.  295  (Asturia,  8th):  et  denvo  tenves 
ivbes  adremeare  fabillas   (sic). 

ADRIMETVM.      See    HADRVMETVM. 

ADRIPIO,  -ERE.  (ARRIPIO).  *  To 
seize  »,   «  grasp  ».      VI  33929   (Rome): 

Q_VI,  S1VDENS  LITTERAS  GRAECAS,  NON  MON- 
STRATAS  SIBI  LATINAS  ADRIPVIT.  ET  IN  TRI- 
DVO     EREPTVS    EST    REBVS    HVMANIS.  VIII 

10832  (Tipasa):  q_vi  vi  annorvm  arri- 
p[i]ebatvr.  [Here  =-  «  was  carried  off», 
with  confusion  with  abripio,  q.  v.]. 

ADROGO,  -ARE.  «  To  elect  » ,  ■  ad- 
mit »,  to  an  organization.  [Cf.  ADOPTO, 
COOPTO].  V  61  (Pola):  [vt  in  col- 
legiv]m  n(ostrvm)  adrogaretvr. 

ADRVMETVM.     See  HADRVMETVM. 

ADRVSIACVS  FVNDVS,  name  of  an 
estate  near  Veleia.  XI  1147  (Veleia,  2nd): 
fvnd(vm)  Valerianvm  Tovianas  Adrvsia- 
cvm  lvcillianvm. 

ADSALLVTA.  Apparently  the  ancient 
name  of  the  river  of  Noricum  (now  call- 
ed Saan),  which  flowed  into  the  Savus; 
and  hence  of  the  divinity  of  the  river: 
Adsalluta  Augusta.  [Cf.  SAWS].  De- 
dications from  the  neighborhood  of  Ce- 
leia,  III  5134:  [savo  et]  Ads(allvtae) 
v.  s.  l.  m.  (ille);  5135:  Adsallvtae  Av- 
g[vstae)  sacr(vm)  ;  5136  :  Adsallvte  (sic) 
Avg(vstae)  sac(rvm)  ;  5138  :  Savo  et  Ad- 
sallvtae sacr(vm);  11680:  Savo  et  Ads(al- 
lvtae)  v(otvm)  s(olvit)  l(ibens)  m(erito); 
11684:  Adsallvt(ae)  et  Savo  Avg(vstis) 
sac(rvm);  11685:  Adsalvte  (sic)  Av- 
g(vstae). 

ADSCENDO.  -ERE.  (ASCENDO).  ■  To 
ascend».  [Cf.  ESCENDO,  SCANDO]. 
[Forms :  both  adscendo  and  ascendo  in 
common  use;  pres.  part,  adscendes,  X 
5020  (Venafrum);  adscindens,  Carm.  Lat. 
149  (Nemausus).  —  Abbrev.  ascend.,  VIII 
4440  =  18587  (Lamasba,  31')]. 

(1)  Of  place,  literally.  «  To  ascend  », 
«  mount  »,  «  go  up  on  ».  VI  2067 
(Rome,  Arval,  90)  1.  53:  svper  carceres 
adscendit;  VI  2075  (ibid.,  105)  1.  12: 
lvcvm  Deae  Diae  svmmoto  ascendervnt  : 
2078  =  32374  (ibid.,  118)  1.  8:  [svpra] 
carcer[es  asce]ndit;  VI  2079  (ibid.,  119) 
1.  7:  lvcvm  Deae  Diae  svmmoto  ascen- 
dervn[t];    VI   2080  (ibid.,  120)  1.  38: 


Ill 


ADSC 


ADSK 


lvcvm  Deae  Diae  svmmoto  adscen[de- 
rvni  I;  VI  2086  (ibid.,  155)  1.  I  1 :  |  svp]ra 
carceres  ascendit ;  VI  2095  (ibid.,  after 
169)  1.  4:  lvcvm  Deab  Diae  svbmoto 
ascendervnt;  VI  2<K>i»  (ibid.,  L83)  II 
1.  25 :  lvcvm  Deae  Diae  svmmoto  ascen- 
ded vnt;  VI  21ol  (ibid.,  -J is)  1.  23:  lv- 
cvm   ADSCENDERVNT  ;      VI      32327      (  RoilH' 

Coram.  Lvd.  Sure.  204) :  vbi  cv[m  a]d- 
scendissen[t]  (sc.  in  tribunal) ;  VI  3232'.» 
(ibid.)  frgmt. :  adscenderv[nt];  III  507 
(Delphi):    fines  opservari  (sic)  [p]l[a]~ 

CET   ITA  VT  AD[s]CENDENT[lBVS  DEXTRA  An- 

ticyr]ensivm,  laeva  sacra  regionis  Del- 
i'iiorvm  sint;  VIII  4440  =  18587  (La- 
masba,  3d):  cryo  Clavdiana  (sc.  aqua) 
ascend(it).  —  Figuratively,  of  rank, 
Carm.  Lat.  700  (Rome,  f):  per  gradvs 
ascendi.  vsqj/e  hoc  presbiter  veni. 

(2)  Of  time,  in  the  expression  annum 
(with  numeral)  asoendens,  «  passing 
throDgh  the-th  year  -.   VI  30118  (Rome): 

IN   X    (SC.   annum)   ASCENDENS  ANIMa(m)   DE- 

posvi  meam  ;  X  5020  (Venafrum) :  in  sexto 

ET  DECEM  (SIC)     ASCENDES  (sic)      DEPOSVI 

hanc  anima(m);  III  3989  (Siscia):  in  xxx 

ET    Vill    ASCENDENS    ANIMAM   DEPOSVI   MEAM  ; 

Carm.  Lat.  149  (Nemausus) :  [in  q_vint]o 

ADSCINDENS  (sic)    ANIMa[m   DEPOSVI   MEAM  J. 

ADSCENSIO.  ADSCENSVS.  See  A- 
SCENSIO.   ASCENSVS. 

[ADSC1NDO.  See  above.  ADSCEN- 
DO,  at  end]. 

ADSCISCO.  -ERE.  (1)  ■  To  admit  » 
to  an  association;  «  to  appoint  »  to  a 
position.  VI  10294  (Rome,  A.  D.  5):  so- 
civm  ...  adsciver(vnt)  ;  V  3117  (Vi- 
cetia,  48):  (Mi)  adscito  in  nvmervm 
Saliorvm  (cf.  ibid,  adlecto  in  senaium, 
inter  tribunicios  relato);  VIII  20682 
(Saldae,  152):  in  civivm  nvmervm  ... 
adsciti  svnt;  VI  10333  (Rome):   decv- 

r(iO)    ORDINE    (sic)    ADSCITVS. 

(2)  In  Chr.  inscrr.,  «  to  win  »,  «to 
win  overs,  «convert».  Ill  9506  (Sa- 
lonae.  375):  martiribvs  adscita  clvet; 
Vs  p.  62218  (Mediolanium) :  vatib(vs)  ad- 
scitis  vicinisq_(ve)  vndiqvetvrbis;  Hiibn. 
Hisp.  379  =  Rossi  II  p.  269  (Bracara): 

INMANES    VARIASQ_VE    PIO   SVB    FOEDERE    XpI. 
ADSCISCIS    GENTES. 

(3)  In  the  expression  mortem  sibi  ad- 

sciscere:  -  to  commit  suicide  -.  [Cf.  the 


more  usual  consciscere].  XIV  2112  (La- 
nuvium,  2nd)  II  1.  5:  qvisqvis  .  .  .  mor- 
tem sibi  adsciveri[t]. 

ADSCRIBO,  -ERE.  (ASCRIBO).  (1) 
■  To  add  in  writing  »,  «  state  in  inscrip- 
tional  form".  VI  10350  (Rome):  no- 
minaqve  adscripservnt  ;  XI  0335  (Pi- 
saumm,  256) :  patronvm  prono  consensv 
adscribi  gloriae;  III  12134  (Tlos):  scri- 

PTVRIS      [OJ/AS    .  .  .     INIMICVS    QVIDAM]    .  .  . 

invisvs  adscripsit;  III  568  (Amphissa): 

IN  CISTERNIS  1PSIS  LAPIDEO  TITVLO  POSITO 
.  .  .  ADSCRIBITE  VT  NVLLA  INVADFNDI  PV- 
BLICVM    RELINQVATVR  OCCASIO  ;    XIV  2934 

(Praeneste,    385):    vt    conlocent    sta- 

TVa(m)      NOMIn(iS)     MEI      IN      FORO     ET    HOC 

ipsv(m)  ex(em)pl(vm)  testam(enti)  ascri- 
bant  (sic)  ibi;  X  1132  (Abellinum):  pe- 

TIITQ_VE  VT  DECRETO  QVOQVE  VOLVNTATEM 
ESSE    ASCRIb(erENT). 

(2)  ■  To  assign  ■  in  writing.  I  p.  279 1X 
=  I2  p.  200xxxn  =  VI  1283  =  VI  31586 
(Rome,  92  B.C.):  [colono]s  adscripsit 
Cales. 

ADSCRIPTICIVS.  Subst.  ■  One  inscri- 
bed in  the  roll  of  citizens  »,  «an  en- 
rolled citizen  » .  Ill  13640  (Pisidia,  527) : 
eorvm  colonos  vel  adscrip[ticios]. 

ADSCRIPTOR.  ■  Subscriber  »,  «  sup- 
porter ».  VI  7517  (Rome):  svpra  adscri- 

PTORES    EORVM. 

ADSEDEO,  -ERE.    See  ADSIDEO. 
ADSENSIO.    «Assent»,    «approval». 
[Cf.  ADSENSVS].     XII    4393   (Narbo) : 

VESTRAM    [aDSEn]sIONEM    .  .  .     PETO. 

ADSENSVS.  «  Assent  »,  «  approval  ». 
[Cf.  ADSENSIO].  XI  5265  (Hispellum, 

4th):  DESIDERIO  VESTRO  FACILIS  ACCESSIT 
NOSTER    ADSENSVS. 

ADSEQVOR,  -I.  «  To  reach  »,  «  over- 
take ».    VI  1749  (Rome,  421):    easqve 

OMNES  DIGNITATES  INTRA  VICESIMVM  QVIN- 
TVM    ADSECVTVS    AETATIS   ANNVM  ;    IX  3895 

(Lucus):  mors  me  adseq_vetvr;  tvnc  mihi 
demetvr  dolor;  IX  2078  (Beneventum, 
566?)  frgmt.:  adseqvitvr.- 

ADSERO.  -ERE.  (1)  «To  concur». 
Brambach  373  (Col.  Agrippinensis):  (ilia), 
adserente  (Mo),  facivndvm  cvravit.  — 
(2)  «To  support»,  «defend».  V  532 
(Tergeste,  2nd) :  mvltas  et  magnificas 
cavsas  . .  .  [a]dservisse,  egisse,  vicisse  ; 
Carm.  Lat.  1411  =  Rossi  II  p.  63   and 


ADSE 


ADSI 


115 


p.  93  (Rome,  f ) :  ac  patriae  cavsas  re- 
gibvs  adservit;    VI  1783   (Eome,  431): 

INTERPOLATVM    ALIQJ/ATENVS    ADSERERE    HO- 

norem;  XII  4036  (Nernausus):  [extollit 

p]aTRONI     FAMAM    BARBa[ra    TELLVS],    CVIVS 

Roma  libris  adserit  [ipsa  fidem].  — 
(3)  «To  assert»,  «declare».  XI  5265 
(Hispellum,    4th) :    cvm    igitvr    ita    vos 

TVSCIAE      ADSERERETIS      ESSE       CQNIVNCTOSJ 

III  352  £  (Orcistus,  4th):  e[os  s]ibi  [e]sse 

ADSERVERVNT      VICOS      Na[c]oLIENSES  ;      III 

7000  (ibid.):    adservervnt    enim    vicvm 

SVVM    .  .   .  FLORVISSE. 

ADSERTOR.  (1)  In  law,  apparently  *  a 
public  pleader  » ,  »  defender  » .  [Cf.  above, 
ADSERO  (2)].  Dessau  4450  (Africa):  ex 

TESTAMENTO   (MllUS)  ADSERTORIS  PVBLICI.  

(2)  «  Defender  »,  «  vindicator».  VIII 
9286  (Mauretania  Caesariensis,  f,  495) : 

FIDEI      CaTHOLICAE      ADSERTOR.         Rossi      II 

p.  104  (Rome,  -J-) :  adsertor  Christi  si- 
dera  ivre  coles.  —  (3)  As  name  of 
racehorse,  VI  10056  (Rome). 

ADSESSOR.  He  that  «  sits  beside  » 
[cf.  ADSIDEO]  a  magistrate,  in  the  ca- 
pacity of  adviser.  [Cf.  COMES].  II  2129 
(Obulco) :  comes  et  adsessor  legati  ad 
[censvs  accip(iendos)],  comes  et  adses- 
sor proco(n)s(vlis)  provinciae  Galliae 
[Narbon(ensis)];  VIII  2777  (Lambaesis): 
(/lie)  adsor  (sic)  (illius). 

ADSIDEO,  -ERE.  (ADSEDEO).  «  To 
sit  beside  » ,  as  assistant  or  adviser.  [Cf. 
ADSESSOR].  XI  3943  (Capena,  87): 
adsedit  magistratibvs  popvli  Romani  ; 
XIII  3162  (Viducasses) :  (/lie)  [l]eg(ato) 
Avg(vsti)  p(ro)  p(raetore)  in  Br[i]t(an- 
nia)  ad  legionem  sext[am]  adsed[i]t, 
and  adsedit  etiam  in  provincia  Nvm[i- 
d(ia)]  .  .  .  (Mi)  trib(vno)  mil(itvm)  ;  XI 
6357  (Pisaurum) :  filivs  ...  adsedente 
(sic)  patre  .  . .  (ludos  ed/d/t). 

ADS1DO,  -ERE.    See  ASSIDO. 

ADSIDVA.  Adj.  as  subst.  «  Faithful 
friend  ».  See  below,  s.  v.  ADSIDVVS  (1). 

ADSIDVE.  (ASSIDVE).  «Assiduously», 
«    continually    » ,     «    uninterruptedly    » . 

[Forms:  assidve,  XII  4315  (Narbo), 
XIII  581  (Burdigala);  adsidvae,  II  2295 
(Corduba),  III  3241  (Sirmium) ;  adsedve, 
XIII  2391   (Lugudunum,  f,  601)]. 

VI  964  =  XIV  88  (Ostia):  invn[da- 
tiones  Tiberis  a]dsidve    V[rbem    vexan- 


tes];  XII  4315  (Narbo):  cerno  assi- 
dve, secerno  nemin(em);  XIII  581  (Bur- 
digala):    SVM     VAGVS,     ASSIDVE     TOTO    CIR- 

cv[mferor  orbe];  Brims,  Fontcs  p.  383 
(Uci    Mains,    Africa):    pro    infatigabiu 

CVr(a),      PER     QVAM    ADSIDVE    PRO     HVMANIS 

vtilitatibvs  excvbat;  III  3241  (Sir- 
mium):   FLERE  NECESSE  EST  ADSIDVAE  (sic)  ] 

IX  1817  (Beneventum):  fi.evit  et  ad- 
sidve  maestvs  vteroj/e  parens  ;  VI  24049 
(Rome):  hanc  sic  adsidve  deflet  (///#); 
II  2295  (Corduba):  qvam  raptam  adsi- 
dvae   (S/C)    MATER    MAERORE    REQVIRIT  |    IX 

3279  (Corrinium) :  adsidve  votis  ad  pia 
sa[cra  veni];  XI  3771  (Careiae) :  adsi- 
dveqve  tvos  voltvs  fingam;  XIV  2605 
(Tnsculum) :    tvnc   mevs   adsidve  semper 

BENE    LVXIT,    AMICE,     FOCVS  ;    X    3704     (Cll- 

mae) :    cvm    et    popvlvs    in   spectacvlis 

ADSIDVE    BIGAS    STATVI     POSTVLASSET  |     VIII 

211  (Cillium):  adsidve  rvpto  lachesis 
male  conscia  penso  ;  XIII  2391  (Lugu- 
dunum,  f,  601):  loca  s(an)c(t)orvm  ad- 
sedve   .  .  .    STVDVIT. 

ADSIDVITAS.  «  Devotion  »,  «  unre- 
mitting service  ».  XIV  2636  (Tusculum, 
131):  OB  innoc(entiam)  et  adsidvit(a- 
tem)  ceterasqve  administr(ationes)  e'ivs. 

ADSIDVO.  Adv.  «  repeatedly »,  perhaps 
to  be  read,  VIII  12253  (Prov.  Procons.) : 
[lvdos  scaenicos?  adJsidvo  edidit. 

ADSIDVVS.  (ASSIDVVS).  «Assiduous» 
«  continual  »,    «  uninterrupted  »,     «  un- 


ceasing » . 


[Forms:  assidvvs,  IV  1649  (Pompeii, 
graffito) ;  atsidvvs,  IX  729  (Larinum, 
2nd-3d),  VIII  10523  (Villa  Magna) ;  ad- 
sidvom,  VI  23548  (Rome) ;  adsedvvs,  XII 
2193  (Narbonensis,  f,  527)]. 

(1)  Applied  to  persons,  V  2803  (Pa- 
tavium):  adsidvvs  cvltor  rvris;  XII 
2193  (Narbonensis,  f ,  527):  adsedva  {sic), 
aelemosinis  (sic)  profvsa.  Note  use  prac- 
tically as  subst.,  II  3035  (Complutum) : 

(//la)    ADSIDVA    EIVS. 

(2)  Applied  to  things  or 'sentiments. 
X  6811  (Ardea,  238):  adsidvis  maris  ad- 
lventibvs  flvctibvs;  II  3270  (Castulo) : 

VIAM    ...    ADSIDVIS      IMBRIBVS      CORRVPTAM  ; 

IV  1649  (Pompeii,  graffito):  alliget  hic 

AVRAS,   SIQVIS   OBIVRGAT  AMANTES,   ET   VETET 
ASSIDVAS  CVRRERE  FONTIS  AOJ/AS  J   III   6618 

(Alesandrea):    hic    iacet    adsidvo  rapta 


116 


vnsi 


ADSI 


PVBLLA  i.oco,  [cf.  domvs  aeterna]  ;  XI 
Jl  19  (Clusiom):  OH  ADSmVA  HVS  IN  HANC 
rempvblic(am)  mi-rita;  VIII  117.")  (Thu- 
burbo  Minus):  ob  adsidva  in  rem  pv- 
bi  icam   merita;   XII    4:!!<3   (X'ail'o):   ii.v- 

RIMIS   ET  ADSIDVIS   ERCA   ME  MERITIS  VESTRIS  | 

VIII  11849   (Sufetula):    adsidvam    erga 

SINGVLOS    CIVES    SVOS  LIBERALITATEM  I    VIII 

L0528  (Villa  Magna):  [ob]  atsidvam  (sic) 

ct  freqven[t(em)  in]  VNIVERSOS  CIVES  SVOS 

LIBERALITATEM;  X  6U05  (  M  ill  til  111110  )  I  OB 
ADSIDVAM     ET   LIBERAM   MVNIFICENTIAM   ElVSJ 

IX  3071  (Interpromhrm) :  fletibvs  adsi- 

DVIS  LVGET  M(A)ESTISS1MA  MATER  J  VI  23548 

(Rome):  nos  tibi  digna  tvae  monvmenta 

EXTREMA    FAVILLAE    FECIMVS,      AT      NOBIS     TV 

gemitvm  adsidvom  !  (sic);  VI  9499  (Rome): 

ILLE     MEO     OFFICIO     ADSIDVO     FLOREBAT    AD 

omnis  (sic)]  VI  12056  (Rome):  dvm  fo- 

VEO    ADSIDVA    SEDVLITATE    VIRVM  J      IX     729 

(Larimim,  2nd-3d):  magna  et  adsidva  (sic) 
docvmenta  ;  Ihm ,  Damasi  Epigr.  2 
(Rome,  f,  4th):  cvm  ...  caedibvs  adsi- 
dvis  cvperet  discerpere  plebem. 

ADSIGNATIO.  Apparently  equivalent 
to  «  dedication  ».  X  1557  (Puteoli): 
(ille)  post  adsignationem  aedis  Fortv- 
nae  signvm  Panthevm  sva  pecvnia  d(ono) 
d(edit). 

ADSIGNO,  -ARE.  [ATS1GNO].  In 
general,  «  to  assign  ».  [Forms:  atsigno, 
II  5439  (Lex  Ursonensis,  44  B.  C.)  CIIII, 
CXXV,  CXXVI ;  VI 10247, 30275  (Rome); 
VIII  2728  (Lambaesis,  2nd).  —  ADSI- 
CNO  (sic),  XI  4095  (Ocriculum,  341 ).  — 
ASIGNO,  Bull.  Arch.  Cr.  (1865)  p.  11 
(Rome.  f).  [Note  adsignato  by  mistake 
for  nom..  Ill  1322  (Ampelum).  —  Ab- 
brev. :  A.  freq.  in  official  titles,  see  above 
p.  9  col.  1  (10);  ADSIG.,  X  1791  (Pu- 
teoli, 181),  VI11  7144  (Cirta);  ADSIGN., 
VI  857  (Rome,  159);  ADSIGNAR.,  VIII 
2728  (Lambaesis,  2"d);  ADSIGNAT.,  X 
1814  (Puteoli,  161)]. 

(1)  «  To  attach  one's  seal  »  (signum). 
VI  10247  (Rome,  252):  donationi  mo- 

NVMENTI  s(vpra)  s(CRIPTl)  .  .  .  CONSENSI, 
SVBSCRIPSI     .  .  .     ET    ATSIGNAVI     (siC). 

(2)  In  public  law,  -  to  assign » ,  -  allot», 
■  grant  -  portions  of  the  public  domain 
(ager  publicus)  to  private  ownership  or 
usufruct.  I  197  (Lex  Bantiae,  133-118 
B.  C.)    1.  15;    I    198    (Lex  Repetund., 


123-122  B.  C.)  XIII,  XVI,  XXII;  1  200 
(Lex  Agraria,  III  B.  C.)  1.  XV:  m  vir 
K(gris)  d(andis)  a(dsignandis).  —  [For 
list  of  similar  titles,  above  p.  9  col.  1 
(10)].    I  200   (Le.c  A(jr aria,  III  B.  C.) 

XX  VIII:     EIS    HOMINIBVS  AGRVM   IN   AFRICA 

dedervnt  adsignaverv[ntv]e,  and  IS  sti- 
pendiaries] det  adsignetve;  ibid.  XVI: 
q_voi  is  ager  datvs  adsignatvsve  fverit  ; 
ibid.  III.  V.  VII,  XLIII:  ded.t,  adsi- 
gnavit;  ib.  LXXVIII:  det  adsignetve; 
ib.  LXXXI:  dederit,  adsignaverit;  ib. 
LV,  XCIII:  datvs  adsignatvs  est;  ib. 
LXII :  [d]atvs  ad[signatvs];  ib.  LXXVI: 
datvs  adsignatvsve  est  ;  ib.  XCII:  [da- 
tvs adsign]atvs  fvit;  ib.  LX :  [data 
adsign]ata  fvise  (sic);  ib.  XLIV:  [da- 
tv]m  adsignatvm  esse  fviseve  (sic)',  ib. 
LIII:  [datv]m  adsignatvm  siet;  ib.  XC: 
adsigna[tvs  est];  ib.  XCI:  adsignatvs 
esset;  ib.  LXIII:  adsignat[vm]  esse; 
ib.  LXVIII:  adsignatvm  fvisse;  ib.  LVII: 
neive  emptvm  neive  adsignatvm  esse;  ib. 

LXX  :     ADSIGNATVM      DISCRIPTVM     ADSIGNA- 

tvmve  (sic);  ib.  XXIII:  dedit.  reddidit, 
adsignavit;  ib.  XXIV:  dedit,  [reddidi]t 
adsignavitve;  ib.  XCIV:  dari,  reddi, 
adsignari  ;  ib.  XVI:  dedit,  adsignavit, 
reddidit;  ib.  XI:  dedervnt,  adsignave- 
rvnt,  reliqvervnt;  ib.  LXXVII:  dede- 
rvnt adsignavervntve;  ib.  LXXXI:  re- 
liqvervnt, adsignavervnt  ;  ib.  XVII: 
datvs  adsignatvsve  [redditvsve  fverit]  ; 
ib.  XCIV:  datvs,  redditvs,  commvtatvs, 
adsignatvs  [est].  —  II  5439  (Lex  Ur- 
sonensis, 44  B.  C.)  XCVII :  a(grorvw) 
d(andorvm),  a(tsignandorvm)  i(vs);    ib. 

CIIII:    ACER     DATVS,    ATSIGNATVS    ERIT.     

Mon.    Aiicyran.,    cap.  16    1.  23:    agris 

QVOS  .  .  .    ADSIGNAVI  MILITIBVS;   VIII   8812 

(Maur.  Sitifensis,  3d) :  termina[t](iones) 

[a]gRORVM   .  .  .    ADSIGNANTVR  COLONISJ   ib. 

8813-14    (ibid.,    2nd):    fines    adsignati 

GENTI    NVMIDARVM. 

(3)  Of  privileges  other  than  public 
lands  for  tillage,  assigned  to  individuals 
by  the  state  or  community.  XI  1924 
(Perusia,  166):  vt  .  .  .  statvae  ...  lo- 
c[vs]  sibi  adsignaretvr;  X  1782  (Pu- 
teoli):     LOCO     ADSIGNATO     A    II    VIRIS  J      VI 

10257  (Rome):  [loco  ad]signato  ex  de- 
creto  [decvrionvm].  —  Of  places  in  the 
theater.    II   5439    (Le.c   Ursonensis,  44 


ADSl 


ADSP 


117 


B.  C.)    CXXV  :    QVI   LOCVS  decvrionibvs 

DATVS,  ATSIGNATVS  RELICTVSVE  ERIT  |  il). 
CXXVI:  LOCVM  DATO,  DISTRIBVITO,  ATSI- 
GNATO,    and    DE    LOCO   DANDO,   ATSIGNANDO 

(twice),  and  nevf  locvm  atsignato  neve 

ATSIGNARI  IVBETO,  and  VII  LOCVS  DATVS, 
ATSIGNATVS    ATTRIBVTVSVE    ERIT  ;      VI    2059 

=s=  32363  (Rome,  ArvaL  80) :  loca  ad- 

SIGNATA    IN    A/WPHITEATRO    (sic). 

(4)  In  private  law,  «  to  assign  »,  «  sign 
over  »,  *  deed  over  a  (esp.  of  locus,  area 
sepulturaej  ollae  etc.).  Very  freq.  in 
inscrr.    Exx. :    VI   15944  (Rome):    fecit 

SIBI  ET  QVIBVS  SeCVNDA,  PATRONA  EIVS, 
ADSIGNAVERIT    CAVER  ITQ_(ve)  ;     V    7783   (Al- 

bingaunium,  191):  balnevm  ...  perfectvm 
Albi[n]ga[v]nensip.vs  a[d]signavit  ;  XI 
4095  (Ocriculum,  341):  adsicnavervnt 
(sic)  et  dedicavervnt  ;  VI  14959  (Rome) : 
oll(as)  iiii  oeci  magni  Atticvs  adsignavi 
meis  ;  VI  10294  (Rome,  5):  ollas  v  dari, 
adsignari  ;  VI  455  (Rome) :  [da]ri  ivssit 
et  adsignari;  VI  15018  (Rome):  tradi- 
dimvs,  adsignamvs,  donamvs  ;  VI  11476 
(Rome):  (ilia)  adsignavit  se  viba  (sic) 
(illi);  VI  6697  (Rome):  (ilia)  adsignavit 
[illi);  VI  28974  (Rome):  locvm  adsi- 
gnavit (Hit);  VI  4483  (Rome,  1st):  adsi- 
gnatviw  a  (illo).  —  Esp.  LOCVS  adsigna- 
tvs  (illi  ab  illo),  VI  855  (Rome,  150), 
857  (ib.,  159),  864  (ib.,  210),  1008  (ib.. 
146),  1119  (ib.,  161).  1472,  8668,  19957, 
28587  (Rome),  29335  (ib.,  143),  30275 
(Rome),  30841  (ib.,  244).  30983,  31136 
(Rome);  XIV  125  (Ostia,  224),  2410  (Bo- 
villae,  157-8);  X  1791  (Puteoli,  181), 
1814  (ibid.,  161);  XI  5963  (Pitinum 
Mergens);  V  3634  (Verona);  VIII  7144 
(Cirta);  II  1721  (Mun.  Flavium).  -  VI 
9006  (Rome):  area  adsignata  a  (illo); 
XII  3179  (Nemausus):  aream  ...  per 
(illos)  adsignatam. 

(5)  In  general,  (non  legal),  sense:  «  to 
assign  ».  Rev.  Arch.  (1902)  p.  142  = 
Annee  Epigr.  (1902)  p.  5  (Caesarea  Manr.): 
Deae  Bellonae  (l/la)    sacerdos,    ex   de- 

CRETO    ORDINIS    AREA  ADSIGNATA,  AEDEM   .  .  . 

f(ecit);  Bull.  Arch.  Cr.  (1865)  p.  11 
(Rome,  -j-) :  qvod  Svmmitas  dedit,  asi- 
gnavit  (sic).  — ■  Of  work,  or  materials 
for  work,  assigned,  VI II  2728  (Lam- 
baesis,  2nd):  cvm  opvs  adsignar(em),  and 
dvctvm  (sc.  aquae)   atsignaveram  (sic) ; 


VI  1585  b  (Rome,  193) :  tegvlas  . . .  ad- 
signa  (illi).  Note  applied  to  person  trans- 
ferred from  one  place  to  another:  «  as- 
signed a  to  that  place,  III  1322  (Am- 
peium);  (Me)  adsignato  (sic:  abl.  for 
nom.)  ex  m(vnicipio?)  Splono. 

(6)  «  To  consign  »,  *  entrust »  (to  one's 
care).  VI  33747  (Rome):  [qvisq_vis  ha- 
bens  condvctv]m  horrevm  sv[a  ibi]  re- 
liqver(it)  et  cvstodi  non  adsignaver(it); 
II  5181  (Lex  Metalli  Vipascensis,  1st) 
1.  24:  condvctor,  socivs,  actorve  eivs 
l^instrvmentvm  balinei  et  e]a  omnia 
q_vae    ei    adsignata    ervnt  .  .  .    reddere 

DEBETO. 

ADSISTO,  -ERE.  «  To  stand  beside  », 
k  to  assist » .  [Cf.  ADSTO,  where  are  gath- 
ered perf.  forms  which  may  be  assigned 
also  to  adsisto~]. 

(1)  Lit.  k  To  stand  beside,  or  near  ». 
XII  592  (Aquae  Sextiae,  f):  dextris  Tibi 
(i.  e.  Chrislo)  nvnc  fide  adsistit  in 
agnis.  —  (2)  «To  assist  a.  XII  1567 
(Lucus  Augusti,  245):  ceteris  adsisten- 
tibvs  sacerdotibvs;  VI  414  (Rome,  191): 
adsistente (illo) ;  VI 32329  (Rome,  Comm. 
Lud.  Saec,  204)  frgmt. :  exta  adsisten- 
tibvs  [-?-];  XI  5749  (Sentinum,  261): 
adfectionem  amoris  [erg]a  n(vmervm) 
n(ostrvm)  exibentibvs  (sic)  ADSISTERE  et 
mvnificentia(m)  [eo]rvm  .  .  .  [re^mvne- 
rare;  Marucchi.  EUm.  d 'Arch.  Chr.  p.  61 
(Salonae,  3d):  cvm  adsisterem  ad  capi- 
tella  colvmnarvm  ad  Termas  Licinia- 
n[as]  (i.  e.  probably  as  foreman  of  the 
men  working  on  the  capitals  of  columns). 

ADSMERIVS.  (ATESMERIVS).  A  Gallic 
divinity,  identified  with  Mercurius.  XIII 
1125  (Limonum  Pictonum):  Deo  Me(r)- 
cvrio  Adsmerio  (ille)  v(otvm)  s(olvit) 
l(ibens)  m(erito);  XIII  3023  (Iatinum 
=  Meaux):D(Eo)ATESMERio;III10017182 
(Gallic  vase,  graffito):  Atesmeri.  [These 
are  probably  varied  spellings  of  the  same 
name]. 

[*ADSOR.  See  ADSESSOR]. 

ADSPERGO,  -ERE.  (ASPARGO).  *  To 
sprinkle  a.  VI  32328  (Rome,  Comm.  Lud. 
Saec,  204):  aram  adspersit;  VIII  15569 
(Prov.  Procons.):  [f]l[or]ib[vs]  asparsvs 
iaces   ex   pratalibvs  arvis. 

ADSPERGO,  -1NIS.  (ASPERGO).  Subst. 
«  A  sprinkling  a.    II  6278   (S.  C.  Itali- 


11.- 


ADSP 


ADSV 


Ctnse,  A.  I).  1 7 < > - 7 )  1.   7:  omnis  pecvnia 

MORVM  PRINCIPVM  CVRA  EST  NVLLA  CRVORIS 
HVMANI        ADSPERCINE       CONTAMI N  ATA  ;        \ 

p.  620'    (Mediolanium,  ■[•):    (ille)  can- 

DENTEM  CROCEA  GESTANS  ASPERGINE  l'RON- 
TEM. 

ADSP1CIO,  -ERE.    See  ASPICIO. 

ADSPIRO,  -ARE.  «  To  breathe  upon  ». 
In  Chr.  sense,  of  the  inbreathing  of  the 
Spirit  in  baptism.  Bull.  Arch.  Cr.  (1904) 
p.  !>!»  =  Notiz.  (1905)  p.  1 13  (Koine,  +): 

ADSPIRAVIT     INFANTI     DEVS. 

%\DSTATOR.  i  Assistant  »,  «  Helper » 
[Cf.  ADSTO].  As  title  of  Liber  Pater, 
VI  467  (Rome):  deo  sancto  nvmini,  deo 

MAGNO     LlBERO      PATRI      ET      ADSTATORI       ET 

conserbatori  (sic)  h(vivs)  l(oci). 

ADSTATVS.    See  HASTATVS. 

ADSTO,  -STARE.  (ASTO).  -  To  stand 
by  or  near  »,  «  be  present  ».  [N.  b.  Here 
are  included  perf.  forms  that  may  equally 
belong  to  ADSISTO  q.  v.].  '[Forms': 
adstetervnt,  VI  2067  (Rome,  Arval,  219) 
1.4;  asstante,  VI  746  (Rome,  183).  Add 
asted  =  adstet?'?  (Dressel,  Buecheler, 
Osthoflf  etc.)  in  Duenos  Inscr.  Annali 
dell'Lst.  (1880)  p.  158  etc.].  I  1007  = 
VI  15346  (Rome.  B.  C.) :  asta  ac  pel- 
lige;  VI  20370  (Rome):   tv  qvi  adsti- 

TISTI,     MEI    MONVMENTI      (hOSPES,    MEMOR  ?) 

aiwbvla!;  II  2145  (Obulco) :  si   qvis  ti- 

TVLVM    AD    (SIC)      MEI      NOMINIS      ASTITERIT  ; 

Carm.  Lat.  722  =  Hiibn.  Hisp.  86  (Bae- 
tica,  649):  astans  clnobio  cvm  virgini- 
bvs  sacris;  IV  1190  (Pompeii,  graffito, 
1st):  scr(ipsit)  (ille),  adstante  (Mo);  VI 
746  (Rome,  183):  ara  posita,  asstante 
(sic)  sacerdote  :  IX  2998  (Anxanum) : 
Anxiano  adstante  ordine;  V  895  (Aqui- 
leia) :  posvit  titvlvm  desvo  (sic),  astante 
(sic)  civibvs  svis;  VI  2067  (Rome,  Arval, 
219)    1.  4:   deinde  ...   pvbl(ici)    intro- 

IER(VNT)     .  .  .    ET    ANTE    IANVaM    DEAE    DlAE 

adstetervnt  (sic);  VI  2056  (ibid.,  78) 
11.  16,  23:  adstantibvs  Fratribvs  Ar- 
valibvs;  VI  2051  (ibid.,  69)  1.  55;  2064 
(ibid.,  86)  1.  26:  astantibvs  Fratribvs 
Arvalibvs;  VI  2065  (ibid.,  87)  1.  23: 
adstante  collegio;  VI  2067  (ibid.,  90) 
1.  15:  adstante  collegio  Fratrvm  Ar- 
valivm;  VI  2041  (ibid.,  58-9)  1.  50; 
2042  (ibid..  60):  adstantibvs  (illis); 
VI  2051  (ibid.,  69)  1.  18;  III  371  (Cv- 


zicus):  astantibvs  (///is);  11  7  15  (Norba): 
ast[ante?]  (il/o).  Note  peculiar  use,  « to 
remain  »,  »  be  a  present  need  ».  XIII 
2016    (Lugudunum) :    q_vod   ille  mi  de- 

BVIT    FACERE    SI     FATA    BONA   FVISSENT,     IDEM 

astat  memoriam  poNi  (sc.  ////  a  me). 

ADSTRVO,  -ERE.  (1)  Lit.  ■  To  build 
next  to,  or  in  addition  to  ».  VIII  7046 
(Cirta):  adstrvct[is  crepi]dinibvs.  (2) 
Fig.  b  To  add  »,  «  confer  in  addition  ». 
VI  1783  (Rome,  431):  nvnc  si  apvt  (tic) 

VOS  ABVNDE  CAVSAS  PIAETATIS  (sic)  AD- 
STRVXIMVS,    ACCIPITE    ALIVD. 

ADSVESCO,  -ERE.  «  To  accustom  ». 
XI  3303    (Forum  Clodi,    18):    victimae 

.  .  .    QVAE      p(er)p(eTVo)      INMOLARI     ADSVE- 

ta(e)  svnt. 

ADSVETVS.  Part,  as  adj.  «Customary. 
XIII  1668  (Ara  Rom.  et  Aug.,  Speech 
of  Claudius)    II    1.  30 :  adsvetos  fami- 

LIARESQVE    VOBIS    PROVINCIARVM    TERMINOS. 

ADSVM.  -ESSE.  (ATSVM ;  once  AS- 
SVM).    b  To  be  present  ». 

[Forms:  atesse,  II  5439  (Lex  Urso- 
nensis,  44  B.  C.)  Ill  2  11.  32,  35;  atsint, 
ibid.  Ill  2  11.  2,  10;  atfvit,  XIV  2795 
(Gabii,  1st);  atfvere,  X  1208  (Abella, 
155);  atfverit,  IT  5439  (Lex  Ursonemis, 
44  B.  C.)  Ill  3  1.  25;  adsient,  I  198 
(Lex  Repetundarum,  123-2  B.  C.)  1.  32, 
I  577  =  X  1781  (Puteoli,  lex  parieti 
faciundo,  105  B.  C.)  Ill  10;  assint,  VI 
30104  (Rome);  adesent,  I  196  =  X  104 
(S.  C.  de  Bacch.,  186  B.  C.)  11.  6,  9,  18; 
adessint,  I  198  (Lex  Repelwad.,  123-2 
B.  C.)  1.  63;  arfvise.  I  196  =  X  104 
(S.  C.  de  Bacch.,  186  B.  C.)  1.  21;  ar- 
f(vervnt\  ibid.  1.  2;  ades  for  adest,  VIII 
9277  ='20855  (Tipasa).  —  Note:  ad  • 
sint,  XI  4629  (Carsulae,  373);  ad  •  fve- 
rvnt,  X  1783  (Puteoli).  —  Abbrev. : 
adfver.,  passim  in  acta,  esp.  in  the  Arval 
records;  adf.,  VI  2051  (Rome;  Arval,  69) 
passim.  X  5670  (Rocca  d'Arce,  107),  XIV 
3584  (Tibur),  V  961  (Aquileia);  arf.,  I 
196  =  X  104  (S.  C.  de  Bacch.,  186 
B.  C.)  1.  2;  ad.,  VI  2051  (Rome,  Arval, 
69)  II  1.  5]. 

(A)  Very  freq.  in  acta,  in  lists  of 
those  present.  Scribvndo  (scribendo) 
adfvervnt  =  t  On  roll-call  there  were 
present  »  (names  follow),  1  196  1.  2  = 
X  104  (S.  C.  de  Bacch.,  186  B.  G.),  I 


ADSV 


ADSV 


119 


201  1.  2  (Epist.  ad  Tiburtes,  1st  B.  C); 
VI  877,  1492  (Rome) ;  XIV  3584,  3679  a, 
(Tibur);  X  1208  (Abella,  155),  1453 
(Herculaneum,  1st),  1782,  1783  (Puteoli), 
1784  (ib.,  187),  1786  (ib.,  196),  1787 
(Puteoli).  3698  (Cumae,  289),  4760 
(Suessa,  193),  5670  (Rocca  d'Arce,  107); 
IX  3429  (Peltuinum,  242);  XI  1420 
(Pisae,  1st),  1924  (Perusia,  166);  V  961 
(Aquileia),  2856  (Patavium);  V1I1  270 
(Casae,  30)  11451  (ibid.,  21"1).  —  X  476 
(Paestum,  337),  447  (ib.,  347):  cvm  in 
cvria  Caesarea  freqventes  decvriones 
adfvissent;    XI  5750   (Sentinum,  260): 

C"M      SCHOLA     SVA     FREQ_VENTES    SCRIBVNDO 

adfvissent.  —  XIV  2795    (Gabii,   1st): 

SCRIBENDO    ATFV1T    {[lie).    In     COLLEGIO 

adfvervnt  (illi),  in  the  acta  Fratrum 
Arvalium,  VI  2039  11.  10,  18,  24  (A.  D. 
57);  2040  1.  30,  32353  (58);  2041  11.  2, 
6,  12,  17,  21,  25,  32,  56,  61  (58-59); 
2042  11.  3,  15.  22,  31,  39  (59-60);  2046, 
32356  (62);  2044  11.  6,  13,  19,  26  (66); 
2051  11.  15,  22,  39  (69);  2056  11.  14, 
20,  25,  33;  32362  (78);  2059  1.  14 
(80);  2060  11.  2,  21,  31,  49  (81);  2064 
11.  23,  32,  49  (86);  2065  11.  48,  61; 
32367  (87);  2066  11.  4,  44  [Cf.  also 
inter fuerunt  in  this  iuscr.j  (89);  2067 
1.  34  (90);  2075  col.  II  1.  1  (105); 
32374  col.  I  1.  21,  col.  II  11.  10,  35, 
55  (118).  —  Adfvervnt  in  collegio,  VI 
2065  1.  59  (87);  2068  11.  21,  37  (91); 
2075  11.  5,  23,  col.  II  1.  38  (105);  2076 
1.  11  (117);  2078  11.  21,  36,  55  (118); 
2080  11.  19,  27,  33,  48  (120);  2086 
1.  46  (155);  2095  (uncertain  year);  2099 
1.  18  (183).  —  In  Capitolio  adfvervnt 
(itli),  VI  2042  1.  6  (ibid.,  59-60);  simply 
adfvervnt  (Mi),  in  Arval  records:  VI 
2023  (21),  2025  =  32342  (33-34),  2028 
(38),  2029,  32346  (39),  2030,  32347 
(40),  2032  11.  10,  19  (43-48),  2035  (un- 
certain year)  1.  10;  32349  (50-54);  2044 

I.  1  (66) ;  2051  passim  (69),  2068  1.  34 
(91).  2091  1.  9  (168-9),  2086  II  1.  9 
(213),  2104  1.  27  (218),  2105  (220), 
21U7  1.  19  (224).  Elsewhere,  VI  32323 
(Rome,    Comm.    Lud.    Saec,    17  B.  C.) 

II.  58,  150;  adfvit  (Me),  VI  2030  (Rome, 
Arval.  40)  1.  3 ;  2035  (ib.  uncertain  year) 
1.  3.    XI  3805  (Veii,  26). 

(B)  In  other  documentary  formulas  etc., 


II  1963  (Lex  Salpensana,  81-84)  XXIX: 

CVM    DVAE    PARTES    DECVRIONVM  NON  MINVS 

adfverint;  II  1964  (Lex  Malacit.,  81-84) 

LXI:  CVM  DVAE  PARTES  NON  MINVS  AD- 
FVERINT; ib.  LXII:  cvm  maior  pars  eo- 
rvm    adfverit;    ib.  LXIV:    cvm    eorvm 

PARTES      TERTIAE      NON      MINVS      QVAM    DVAE 

adessent:  II  5439  IV  1.  19  (Lex  Ur- 
sonensis,  44  B.  C):  cvm  non  minvs  di- 

MIDIA    PARS    DECVRIONVM  ADFVERIT;    ib.   Ill 

3.  25 :  si  m(aior)  p(ars)  decvrionvm  at- 
fverit;  I  577  =  X  1781  (Puteoli,  lex 
parieti  faciendo,   105  B.  C.)  Ill  1.  10: 

DVM      NI      (sic)      MINVS    VIGINTI    ADSIENT  ;    I 

196  =  X  104  (S.  C.  de  Bacch.,  186  B.  C.) 

11.   6,    9,    18:     DVM     NE     MINVS    SENATORIBVS 

c.  adesent;   ib.   1.  21:    neve  inter    ibei 

VIREI       PLOVS      DVOBVS,      MVLIERIBVS      PLOVS 

tribvs  arfvise  velent ;  X  4842  (Vena- 
frum) :   cvm  in  decvrionibvs  non  minvs 

QVAM   DVAE   PARTES  DECVRIONVM  ADFVERINT. 

—  il  5439  III  2  1.  1  (Lex  Ursonensis, 

44  B.  C):  ADESSE  IVBETO  diemqve  certvm 
dicito  q_vo  dieatsint;  1198  (Lex  Re- 
petund.,  123-122  B.  C.)  11.  39,  71:  ad 
id  ivdicivm  adesse ;  11.  75,  82:  [qvei] 
.  .  .  [ad  ea]m  rem  ivdicandam  adfverint; 
1.  47:  qvei  qvomqve  adervnt  ;  1.  49: 
qvei  ader[vnt];  1.  64:  qvei  non  aderit; 
1.  63:  legati  adessint  and  qvodie  ivsei 
ervnt  adesse;  II  5439  (Lex  Ursonensis, 
44  B.  C.)  Ill  2  1.  20:  si  .  . .  non  aderit 
ob  eam  rem;  ib.  Ill  2.  1.  32:  qvominvs 
atesse  possit;  ib.  Ill  2.  29:  si  . . .  is  . . . 
non  aderit;  ib.  Ill  2.  35:  atesse  non 
posse;  ib.  Ill  2.  10:  vti  Ai(sic)  it  (sic) 
ivdicivm  atsint;  I  198  (Lex  Repet., 
123-122  B.C.)  LXIV:  qvei  non  aderit; 
ib.  LXVII:  qvei  qvomqve  adervnt;  ib. 
LXIX:  qvei  ader(vnt):  II  6278  (S.  C.  Ita- 
li  cense,  176-7)1.44:  si  adervnt;  VI 32323 
(Rome,  Comm.  Lud.  Saec,  17,  B.  0.) 
1.  19  frgmt.:  adsint;  VI  2023  6.  (Rome, 
Arval,  21):  [ad]esse  non  [posse  ad  sa- 
cra facien]da;  VIII  5336  (Calama,  4th): 
cvm  adesset  ;  X  5631  (Fabrateria  Nova) 
frgmt. :  adest  rebvs;  XII  56874  (Arausio): 
ADESSE   vltorem   nati. 

(C)  In  other  classes  of  inscrr.,  some- 
times with  additional  notion  of  «  aiding  », 
■  favoring  » .  [Cf.  ADSISTO,  ADSTO]. 
VI  2135  (Rome,  Vestal,  3d):  vivit  vt 
saecvlari  aetate  ministerio  adsit  ;  Edict. 


120 


ADSV 


ADTR 


Dioclet.  Int rod.  11  1.  20:  cvm  in  promptv 

ADSIT    PERFVGIVM   DtCl.lNANDI    PER1CVLI  \     V  I 

10226  (Rome):    qvisq_vis  ades,   lector., 

FATVM  AISBRABILECERNIS!;  \*  I  1 0969 (  U'Mlle): 

QVISQVIS  ADE\  CE1ERI    GRESSV,  PRECOR,  1TO 

viator!:  XI  41  til  (Xaniia.  ■'■.  558):  tv 
rogo.  qvisqyis  ades,  prece  nos  memo- 
rare  bbnigna;  VIII  213  (Cillium,  2nd): 
ecce  Secvndvs  adest  itervm!;  XI  204 
(Ravenna.  ■[-):  Maximianvs  adest ;  Bram- 
bach  946  (Bretzenheim) :  hospes,  ades 
pavcis  et  perlece  [tie)  versibvs  ac  ta  ! ; 
VI    605]    (Rome):   seiq_vis    havet  [sic) 

NOSTRO      CONFEREE       DOLORE,       AD5I  r  J        VI 

30103  (Rome):  adeste,  amici,  frvamvr 
tempvs  BONvm!;  VIII  2632  (Lambaesis): 

ADES,     ROGO,      CVM      PaNISCO.      MEMOR     HOC 

mvnere;  XI  4629  (Carsulae,  373):  san- 

CTIQVE    TVI     MANES     NOBIS     PATENTIBV3    AD  • 

sint  ;  VI  30104  (Rome):  vel  assint  (sic) 

QVIETI    CINERIBVS    MANES    TVI5  ;     VIII   8424 

(Sititis):  bene  laves  oze  (sic  =  hodie): 
ades  cras!;  VIII  9277  =  20855  (Maui-. 
Caesariensis) :  (h)abis  (sic)  asina(m)  ma- 
trice(m).  q_v(a)e  illic  ades  (&ie=ade$t)\ 
Cam.  Lat.  13954  =  Rossi  II  p.  442 
no.  153  (Rome.  687):  nvnc  vero  mater 
adest  (in  tomb):  XI  319  (Ravenna,  f): 

HIC  ET  AMANS  SEMPER  ROMANA  AC  PVBLICA 
SIGNA    VASTATOR    GENTI     ADFVIT     IPSE     SVAE  ; 

V  6722  (Vercellae,  7) :  consors  hic  ho- 
noratv's  adest:  IX  3375  (Autiaum.  156): 

ADSIS  HVC  MIHI,  SANCTE,   FAVENS  ;   VIII  212 

(Cillium.    2nd):    qvis    non     iam    pronis 

ANIMI      VIRTVTIBVS      ADSIT?;        VI       1756  b 

(Rome,  -f,  4th):  Lvx  tibi  Christvs  adest; 

VI  31937  (Rome.  7.  534):  adfvit  his 
votis  excelsi  gloria  Christi  ;  Garni.  Lat. 
311  =  Rossi  II  p.  150  no.  19  (Rome): 
hvc  ades  ad  Chr(isti)  fontem;  Garni.  Lat. 
1410  =  Rossi  II  p.  99  no.  8  (Rome?): 
adfvit  in  cvnctis  PATRIA  indvlgentia 
proli  ;  Carrn.  Lat.  796  =  Rossi  II  p.  171 
(Rome):  species  venvsta,  mens  cvi  ade- 
rat  prisca;  Rossi  II  p.  67  no.  25  1.  10 
(Rome?.  v>:  rite  svis  famvlis  disce  adesse 
Devm. 

ADSV.MO.  -ERE.  [Not  assumo  in 
inscrr.].  «To  take  (to  oneself-),  «to 
receive  -,   -  accept  -.    X  2311  (Piueoli); 

[con]ivgis  adsvmpsi  NOMEN  GREMIVMQ_VE 
resolvi  ;  III  731  =  7395  (Perinthus  i : 
(Mi)  in  amplissi>\vm  ordinem  adsvmpto  ; 


111  7S1  (Tyra,  2"'i-3'1):  decreta  civivm 
adsvmendorvm  and  IN  NVMERVM  civivm 
adsvmpti  svnt  and  Q_yi  posthac  fverint 
adsvmpti;  III  12283  (Athenae,  121): 
[qvia  n]on  licet  nisi  ex  civibvs  Ro- 
manis  adsvmi  diad[o]chvm;  XI  1354 
i  Luna.  255):  si  evw  nob(is)  patr(onvm) 
adsvmamvs;  X  6662  (Autium):  (////)  ad- 
svmpto ad  hs.  (tot);  Notiz.  (1905)  p.  113 
(Rome.  7):  hanc  placvit  Deo  raptam 
adsvmere. 

ADSVRGO.  -ERE.  .  To  rise  ■ ,  «to 
grow  up-.  VIII  19913  (Rusicade,  7): 
MAGNA  Q_VOD  adsvrgvnt  sacris  fastigia 
tectis;  VI  20466  (Rome):  sit  tibi  terra 
LEVIS   tvmvloqve  adsvrgat   amomvm. 

ADSVSCIPIO.  -ERE  (=  suscipio.  q.  v  I 
«  To  undertake  »,  «  assume  ».  VI  2066 
(Rome.  ArvaL  89)  1.  20:    ob  vota  ad- 

SVSCIPIENDA  .  .  .  PRO  SALVTE  ET  REDIT[v] 
ET    VICTORIA    IMP.     CaESARIS    DOMITIANI. 

ADTAMEN.    See  ATTAMEN. 

ADTERO,  -ERE.  (ATTERO).  (1)  Lit. 
«  to  rub  down  »,  «  wear  out  ».  X  7257 
(Eryx):  ens[is...]  caedibvs  attritvs. 
(2)  -  To  crush  »,  «to  injure  *.  Dessau 
5887  (Mauritania):  cvivs  voragine  semper 
attrita  s[v]nt  pecora;  XII  2158  (Vien- 
na, 7)  frgmt.  adtrivit  tener.  .  .  . 

ADTINGO.  -ERE.    See  ATTINGO. 

ADTOLLO,  -ERE.    See  ATTOLLO. 

ADTRIBVO.  -ERE.  (ATTRIBVO).  «  To 
assign  ».  [Forms:  Regularly  ADTR  — ; 
attribvo,  II  5439  (Lex  Ursonensis,  44 
B.  C)  14  1.  20;  VI  31566  =  XI 
3772a  (near  Rome);  XIV  376  (Ostia) ; 
X  444  (Vallis  Silari  superior.  1st):  XI 
3710  (Pvrgi);  V  532  (Tergeste,  2nd); 
Carm.  Lat  1326  (Ravenna);  VIII  1444.". 
(Prow  Procons.).  — attripvit,  VIII 14455 
(Prow  Procons.).  —  Note  division  ad  tri- 
bvito,  I  206  1.  41  (Lex  Julia  Munie., 
45  B.  C.);  ad  tribvtvs,  ib.  11.  41,  42, 
43;  ad  tribvta.  ib.  1.  82,  VI  3834, 
31603  (Rome);  ad  tribvendam,  I  206 
(Lex  Jul.  Munie.)  1.  49.  —  Abbrew, 
attrib.,  VI  31566  =  VI  3772  a  (near 
Rome);  adtr.,  I  p.  277  IV  =  I*  p.  198 
XXVII  (Elogium.  90  B.  C);  a.  (possibly); 
cf.  above  p.  9  col.  1,  s.  v.  adtribuo  (11)]. 

(1)  Of  money,  freq.  I  306  (Lex  Jul. 
Munie,  45  B.  G.)  1.  49:    t(antam)  p(e- 

CVNIAM)    .  .  .     DAMDAM    (Sic)  AD   TRIBVENDAM 


ADTR 


ADVE 


121 


cvrato  ;  II  5439  (Lex  Ursonensis,  44 
B.  C.)  I  4  1.  20:  pecvniam  ne  qvis  ero- 

GARE  NEVE  CVI  DARE  NEVE  ATTRIBVERE  PO- 
TESTATEM  HABETO  |  ib.  II  1  1.  19:  PECV- 
NIAM  ...   DARI   ADTRIBVI   OPORTEBIT  J   I    1409 

=  XI  4632  (Tuder,  B.C.):  (pecuniam) 
[d]andam  adtribvendam  cvrent;  VI  3824 
=  31603  (Rome,  B.C.)   frgmt.:   [pecv- 

Ni]a  AD  ■  TRIBVTA  EST  POPVLO,  and  PECVNIA 
AD  •  TRIBVTA    [EST]  ,      and    PECVNIA    AD    TRI- 

[bvta  est];  VI  877  (Rome,  B.  C),  32324 
(Rome,  Comm.  Lud.  Saec,  1st):  pecv- 
niam   DANDAM    ADTRIBVENDAM  ;      XIV    375, 

376  (Ostia,   2nd) :    cvrator  pecvniae  pv- 

BLICAE      EXIGENDAE      ET      ADTRIBVENDAE  |     V 

5050  (Anauni,  46):  partem  delator  ad- 
tribvtam  Tridentinis,  partem  ne  adtri- 
bvtam   qvidem  argvisse   dicitvr. 

(2)  Of  agri,  loco.  etc.  I  p.  278  IV 
=  I"  p.  198  XXVII  (elogiiim,  90  B.C.): 
X  vir  agr(is)  dand(is)  adtr(ibvendis)  ;  X 
444  (Vallis  Silari  sup.,  1st):  fvndvm... 

CVM    SVIS    VILLIS    FINIBVSQVE     ATTRIBVIT  ;     I 

206  (Lex  Iul.  Munic,  45  B.  C.)  1.  82: 

Q_VAE  LOCA  SERVE1S  PVBLICEIS  ...  AD  TRI- 
BVTA svnt;  VI  10237  (Rome,  16):  ea 
loca  qvae  T(itvs)  p(atronvs)  decvrio- 
nibvs  svis  adtribvit;  VI  24926  (Rome, 
1st):  i.ocvs  adtrib[vtvs]  in  perpet(vo) 
(////);  XI  3710  (Pyrgi) :  locvs  attribvtvs 
ex  d(ecvrionvm)  d(ecreto); 

(3)  Of  persons.  I  206  {Lex  Iul.  Mu- 
nie.,  45  B.  C.)  11.  41-43:  tamtae  (sic) 
pecvniae  evm  eosve  ad  tribvito,  and  sei 
is  q_vei  ad  tribvtvs  erit  eam  pecvniam 
...  ei  [q_]voi  ad  tribvtvs  erit  non  sol- 
verit,  and  is  qvamtae  (sic)  pecvniae  ad 
tribvtvs  erit,  tamtam  (sic)   ...   ei   Q_yoi 

AD      TRIBVTVS     ERIT     DARE    DEBETO  ;    V    532 

(Tergeste,  2nd):  Carni  Cataliqve  attri- 

BVTI     ...     REI     PVBLICAE    NOSTRAE. 

(4)  Various.  VI  31566  =  XI  3772« 
(near  Rome) :  [for]mam  . . .  attrib(vtam) 
[r]ivo  Aqvae  Avgvstae;  VI 1715  (Rome, 
399):  potestas  . . .  viro  ob  testimonivm 
honoris  est  adtribvta  ;  Carm.  Lat.  1326 
(Ravenna) :    qvi  mortale  genvs  statvit 

ANIMAMQVE  CREAVIT,  ATTRIBVIT  REDDI  COR- 
PORA Elyshs;  VIII  14455  (Prov.  Pro- 
cons.)  frgmt. :  vitam  attripvit  (sic)  . .  . 

ADTRIBVTIO.  «Assignment»,  of  a 
debt.  I  206  (Lex  Iul.  Mimic,  45  B.  C.) 
1.  42:  diebvs  ...  qviBvs  ipse  avt  procv- 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


rator  eivs  sciet  adtribvtionem  factam 
esse;  II  5439  (Lex  Ursonensis,  44  B.  C.) 

II  1  1.  16:  DVM  NE  QVIS  EX  EA  PECVn(ia) 
SVMAT    NEVE    ADTRIBVTIONEM    FACIAT. 

ADTVMVLATVS.  Part,  as  adj.  .  En- 
tombed ».  Carm.  Lat.  796  =  Rossi  II 
p.  171  no.  28  (Ticinum):  iacis  (sic)  inde 
flebilis  adtvmvlata(m)  ecce  ! ;  Le  Blant 
458  T  (Vienna,  -J-)  frgmt. :  adtvmvlata  . . . 

ADVEHO,  -ERE.  >  To  carry  to  »,  «to 
'  bring  to».  [Form  advehei,  I  206].  I 
206  (Lex  Iul.  Munic,  45  B.  C.)  1.  58: 
adv[e]hei,  portari;  X  4842  (Venafrnm) 
1.  27:  advehere,  adferre,  adportare;  X 
1199  (Abella) :  silicibvs  e  montibvs  ex- 

CISIS,       NON      E      DIRVTIS      MONVMENTIS     AD-' 

vectis;    XI    6123    (Forum    Sempronii) : 

STATVA    DECRETA  .  .  .   IAM    COMPARATA    ADVE- 

hitvr;  XII  944  (Arelate,  553):  corpvs 
. . .  iamdvdvm  advectvm  ;  V2  p.  62314  (Me- 
diolanium,  f) :  te  Ligvres  advectvm  nv- 

PER    IN    ORAS. 

ADVENA.  Subst.  «  One  who  comes  to 
a  place  » ,  «  stranger »  [cf.  ADVENTOR], 
[Form  ABBENA,  VIII  5353  (Calama,  f )] 
III  1894  (Dalmatia) :  i[n]cola  delicias, 
advena  lavdat  [item]  ;  VIII  270  (Casae, 
3d)  :  vicinis  advenisq_(ve)  ;  VI  4998 
(Rome):  Pampilena  (sic)  advena  (perhaps 
here  cognomen);  XIII  4324  (Medioma- 
trici):  piscin(am)  et  campvm  [Med]ioma- 
tricis  et  advenis  DEDiT ;  VIII  5353  (Ca- 
lama. f):  ABBENA  (Sic)  VENIENS  []QVl] 
vrbem  meliorata[]m]  in^tveris]  \  III  3551 
(Aquincum):    hic    qvescvnt    (sic)    dvas 

MATRES,     DVAS    FILIAS,    NVMERO   TREi>  FA- 

CVNT  (SIC),   ET    ADVENAS   DVAS  PARVOLAS 

(sic,  with  ace.  for  nom.).  —  As  adj., 
Rev.  Arch.  (1905)  p.  490  no.  195  (Africa, 
mosaic):  advena  qvam  lenis  celeri  vehit 
vnda  vegeiia  (sic) ! 

ADVENIENS.  Part,  as  subst.  =  AD- 
VENA q.  v.  IX  3685  (Marsi  Marruvium) : 
ob  [merita  q_]vae  ab  inevnte  aeta[te] 
sva  civibvs  vel  adve[nl]entlbvs  exhibere 
[cons]vevit. 

ADVENIO,  -IRE.  ■  To  come  (to)  », 
«  go  (to)  » ,  «  arrive  » .  [Form  atventvm, 
III  9314  (Salonae)].  VI  329  =  30738 
(Rome):    Hercvles    [i]nvicte,    san[c]te 

SlLVANI     NEPOS,   HIC  ADVENISTI   NE   QVID  HIC 

fiat  mali  (as  transcription  of  Gk.  epigram, 
Kaibel,    Epigramm.    1138:    b  tov  Jibg 

16 


122 


ADVE 


ADVE 


flttX$    xu/j.iiixot    '//<Hfx//\-    ivO&St    XttVOIr 

xH-  (ATjS&v  undo)  xaxov)]  VI  33865 
(Rome,  y.  348):  advenit  hospes  Roma- 
nvs  i'rinceps  in  Vrbem;  Ilim.  Datnasi 
Epigram.  13  (Borne,  f,  4th) :  advenivnt 

SVBITO   RAPIVNT   QVI   FORT£  SEDENTEM  ;   XIV 

525  (Ostia):  maritoa  svo  d  •  venienti 
(sic  —  marito  sue  ad. venienti);  Hiibn. 
Hisp.   4(51)   (Asturia.  913):    (ille)   adve- 

NIENS    A    CORDVVENSI     (Sic)     PATRIA  J      XIII 

2402  (Lugudunum,  f):  advenit  fragile 

(SIC)    PATRI     CVM    CONIVGE    LVCTVS  ;     Hllbll. 

Hisp.  142  (Legio.  630):  sp(iritv)s  ad- 
venien5   d(omi)ni;    V  1721    (Aquileia): 

DEBITA,   NON  OPTATA,  DIES   IVVENILI  ADVENIT 

aetate;  XII  2104.  Le  Blant  401  and 
ibid.  N.  R.  444  (Vienna,  f) :  cvm  dies 
D(omi)ni  advenerit;  XIII  7234  (ager 
Moguntiacensis) :  advenit  fatis  t[e]rmi- 
nvs  ips[e  m]eis.  Note  III  9314  (Salonae) : 

QVISQVIS      ES,     ATVENTVM      (sic)      NOSTRVM 

contempla  sepvlcrvm,  i.  e.  «  the  tomb 
to  which  you  have  come  ».  [Cf.  ADVE- 
N1ENS  above]. 

ADVENTICIVS.  «  Stranger » .  [Cf.  AD- 
VENA,  ADVENTOR].  VI  29129  (Rome) : 
.  .  .  per  qvos  cvlpari  solemvs,  cavete, 
qvoniam  avditoria  et  adventi[c]i  pro- 
ximi   est.  legite  ! 

ADVENTO, -ARE.  «  To  come  ■ ,  «ar- 
rive ».  (As  adveaio).  Ill  7512  (Arru- 
bium):    [ad^ventantibvs    [c]ollegis   fe- 

LICITER  ! 

ADVENTOR.  «  One  who  arrives  » , 
«  stranger » .  [Cf.  ADVENA,  ADVENIENS, 
ADVENTICIVS].  [Form  ATVENTOR, 
II  5439  (Lex  Ursoneasis,  44  B.C.)]. 
II  5439  (Lex  Ursonensis)   IV   1  1.  31 : 

COLONOS     GENETIVOS      INCOLASQ.VE     HOSPI- 

tes[qve]  atventoresqve  ;  XIV  2978 
(Praeneste):  colonis,  incolis,  hospit[i- 
bvs],  adventoribvs;  XI  6167  (Snasa): 
mvnicipib(vs),  incoleis,  hospitib(vs)  et 
adventorib(vs);  V  6668  (Vercellae):  mv- 
nic[ipibvs,  incolis,  hospitibvs.  a]dven- 
torib[vs];  IX  5074  (Interamna) :  mvni- 
CIPIBVS,  coloneis,  incoleis,  hospitibvs, 
adventoribvs;  IX  5075  (ibid.):  mvnici- 
[pibvs,  coloneis,  incoleis],  hospitib[vs, 
advento]ribvs;  III  7728  (Dacia):  ad- 
ve[n]tor  hvivs  teiwpli  ;  XIII  5659  (Ver- 
tillum):  d  ea[e  sic~\  Fort[vnae]  dona- 
v[it]    advento[r?    or    cog  domed?)  \   VI 


33145  (Home):  (ilia)  adventoribvs  hvivs 
monvmenti  (i.  e.,  perhaps,  the  deceased) 
sva  inpensa  d(onvm)  d(edit). 

ADVENTVS,  -VS.  «Arrival».  [Ab- 
brev.,  advent..  I  p.  274  =  I2  p.  268 
(Fasti  Philoeali);  adv..  Ill  11743  (No- 
ricum)].  VI  1527  (Rome,  Laud.  Tun'ae, 
15.  C.) :  [vbi]  adventvm  mevm  expecta- 
st[i];  III  1412  (Aquae.  161):  a  primo 
adventv  svo;  VI  11252  (Rome):  svsti- 

NEO     IN     AETERNO     TORO     ADVENTVM    TVVM  ; 

V  6731  (Vercellae,  -{-):  adventvm  sponsi 

NVNC  PRAESTOLANTVR  OVANTES  ;  Cami.  Lat. 

760  (Rome,  f):  adventvm  s(an)c(t)i  credo 
gavdere  me  ivste  ;  Rossi  1029  (Rome,  7, 

532):    MEMBRA   BEATA   ...   IN     ADVENTV  GLO- 

RiFiCANDA  Dei.  —  Esp.  of  the  arrival  of 
the  Emperor,  VI  2043  (Rome,  ArvaL 
63):    OB    adv[entvm    Neronis    Clavdi]; 

VI  2078  =  32374  (ibid.,  118):  ob  ad- 
ventvm [imp.  Caes.  Traian.  Had]riani, 
and  ob  adven[tvm  favstvm  eivsdem];  I 
p.  274  ==  V  p.  268  (Fasti  Philoeali, 
354):  advent(vs)  Divi  ;  III  3633  (ager 
Aquincensis) :  adventvi  . . .  Avgg.  ;  II  2850 
(Tarraco):  adventvi  Dd.  Nn.  et  C(ae)- 
s(arvm);  XIII  3570  (Nervii,  1st):  ad- 
ventv eivs;  III  11743  (Noricum,  3d): 
pro  sal(vte)  et  [a]dv(entv). 

ADVENTVS,  as  title  of  Jupiter;  with 
peculiar  symbolism  as  genius  of  the  ar- 
rival (adventus)  of  the  emperor,  (trans- 
ferred from  4th  to  2n<1  decl.).  Ill  6340 
=  8303  (Dalmatia):  I(ovi)  O(ptimo) 
M(aximo)  Advento,  et  pro  salvte  et 
v(i)c(to)rias  (sic)   Imp(eratoris). 

ADVERNVS.  Name  of  a  local  deity, 
probablv  identical  with  Mercurius  Ar- 
vernus.  [See  ARVERNVS].  XIII  6603 
(Miltenberg):  Adverno.  L.  Valerivs  At- 
ticvs  [i]mp(erio)   i[p]s(ivs). 

ADVERSARIVS.  Subst.  «Adversary, 
«  opponent ».  [Forms:  advorsarivs,  I  198 
(Lex  Repetuttd.,  123-122  B.C.)  XXV; 
arvorsarivs,  ibid.  XX;  arvosarivs,  Rev. 
Arch.  (1901)  p.  469  =  Annee  Epigr. 
(1901)  p.  51  (Nomentum,  devotio)~]. 

(A)  In  the  law-courts  and  in  public 
life.     I  198    (Lex    Repetund.,    123-122 

B.    C.)    XX:     ARVORSARIO   EDAT   EOS   OMNES, 

and  facitoqve  coram  arv[orsario]  ;  ibid. 

XXIII:   IOVRET   PALAM  APVD   SE  CORAM  a[r- 

vorsario];    ib.  XXV:    [pe]r  evm  pr(ae- 


ADVE 


ADVE 


123 


torem)  advorsarivmve  ;  Annee  Epigr. 
(1900)  p.  26  (Rome,  Land.  Turiae,  8-2 
B.  C.)    frgmt. :    [a]d  •  versariorvm   (sic) 

CVSTODIBVS     APSENTIAM    (sic)      MEAM    LOCV- 

pletasti;  III  11882  (Brigantium):  ad- 
ve[rs]a[rh]  (illius);  VIII  10570  (Saltus 
Bnrunitanus) :    cvm    (Mo)    adv[er]sario 

NOSTRO. 

(B)  In  gladiatorial  and  circus  contests. 
XI  1070  (Parma):  pariter  cvm  adver- 
sary (of  gladiators);  Rev.  Arch.  (1901) 
p.  469  =  Annee  Epigr.  (1901)  p.  51 
(Nomentum,  devotio) :  arvosarivs  avt  (?) 
arvosaria;  Rev.  Arch.  (1902)  p.  436  and 
(1903)  p.  151,  Annee  Epigr.  (1903)  p.  28 
(Hadrumetum,  devotto) :  nec  ante  se  nec 
adversarios  (svos)  videant. 

ADVERSVM  (ADVORSVM,  AD  — 
VORSVM,  ARVORSVM).  Prep.  [Cf.  AD- 
VERSVS]. 

(A)  Of  direction,  «  towards  ».  I  577 
=  X  1781  (Pnteoli,  lex  parieti  faciendo, 
105  B.  C.)  1.  12:  ex  eo  pariete  antas 
dvas  ad  mare  vorsvm  proicito  ;  I  1143 
(Praeneste,  B.  C):  ad  L.  Tondei  (sc. 
aedes)  vorsv  [cf.  ADVERSVS]. 

(B)  Of  opposition,  "against".  I  196 
(S.  C.  de  Bacchanalibm,  166  B.  C.) :  qvei 

ARVORSVM      EAD      FECISENT     (sic) ',      IX     782 

(Luceria,  B.  C):  sei  oj/is  arvorsv  (sic) 
hac  faxit ;  I  197  (Lex  Bantiae,  133-118 
B.  C.)  1.  18;  advorsvm  h(ance)  l(egem); 
ib.  1.  25  :  advorsvm  hance  legem  ;  VI  1377 
(Rome,  2nd):  proelia  adversvm  Germa- 
nos;  VI  1783  (Rome,  431):  adversvm 
casvs  condicionis  hvmanae. 

ADVERSVS.  [ADVORSVS,  AD  VER- 
SVS,  AD  — VORSVS?,  AD  —  VERSVS, 
ATVERSVS],  Adv.,  prep.  -Toward", 
«against".  [Forms:  advorsvs,  I  197 
(Lex  Bantiae,  133-118  B.  C.)  1.  9 ;  I  198 
(Lex  Repetund.,  123-122  B.C.)  1.  30; 
I  204  (Lex  Antonia  de  Termess.,  71 
B.  C.)  I  10.  —  ad  versvs,  I  206  (Lex 
Lul.  Mimic.,  45  B.  C.)  11.  18,  107;  VI 
14672  (Rome);  XIV  166  (Ostia).  — 
ad  —  vorsvs?,  ad  —  versvs,  see  below, 
§  (B).  —  atversvs,  II  5439  (Lex  Ur- 
sonensis,  44  B.  C.)  Ill  1.  24;  III  3.  20; 
III  5.  17;  IV  1.23,  24,  43,  45;  IV  2. 
27,  35,  49 ;  IV  3.  30.  —  Observe  post- 
positive use,  VI  27593  (Rome).  —  Ab- 
brev. :    ad  —  vorsv,    I  1143   (Praeneste, 


B.  C);  advers.,  Ill  10471  (Aquincum); 
adver.,  Ill  144372  (Man.  Tropaeum)]. 

(A)  As  adv.  XIII  5708  (Andemantun- 
num,  1st) :  [qvod]  ita  factvm  non  fverit, 

ADVERSVSVE    ALIOJ/IT    (sic)     FACTVM    FVERIT. 

(B)  In  the  form  AD  — VERSVS,  of  di- 
rection: «toward".  [Cf.  VERSVS].  VI 
874  (Rome):  ad  camp(vm)  versvs;  VI 
22297  (Rome):  ad  Appia(m)  versvs;  VI 
29772  (Rome):  ad  Viam  Campana(m) 
versvs;  VI  36126  (Rome):  ad  villam 
versv(s?);  I  1143  (Praeneste,  B.  C.) :  ad 
L.  Tondei  (sc.  aedes)  vorsv(s);  1X3513 
(Fnrfo,  58  B.  C):  ad  aedem  versvs;  VIII 
2728  (Lambaesis):  ad  meridiem  versvs. 

(C)  Of  opposition:  «  against  ».  In  laws 
and  prohibitions,  «  contrary  to  » .  I  197 
(Lex  Bantiae,  133-118  B.'C.)  1.  9:  ad- 
vorsvs hance  legem;  I  204  (Lex  Anton, 
de  Termess.,  71  B.  C.)  I  10:  advorsvs 
hanc  legem;  I  198  (Lex  Repetund.,  133- 
132  B.  C.)  1.  30:  dvm  neiqvid  advorsvs 
h(anc)  l(egem)  fiat;  1  1502  (Mediola- 
nium,  B.  C.)  frgmt.:  adversvs  h(anc  le- 
gem), and  adversvs;  VI  10298  (Rome); 
II  1963  (Lex  Salpensana,  81-84)  XXVI, 
XXVII;  II  1964  (Lex  Malacitana,Sl-S4) 
LIX:  adversvs  h(anc)  l(egem);  XII  6038 
(Narbo,  1st):  adversvs  hanc  legem;  I  206 
(Lex  ltd.  Mimic,  45  B.  C.)  1.  112:  ad- 
versvs eam  legem;  VI  930  (Rome,  1st): 
adversvs  leges,  rogationes  plebisve  scita 
senatvsve  consvlta  ;  X  1579  (Puteoli) : 
adversvs  legem  (sic)  et  conventionem  ; 
X  1401  (Herculaneum,  1st):  adversvs  id 
s(enatvs)  c(onsvltvm);  I  1409  =  XI 
4632  (Lex  Tudertina,  B.C.):  adversvs 
hanc  rogationem;  VI  15221  (Rome):  ad- 
versvs hoc  propositvm;  VI  13484  (Rome): 

ADVER[s]vS    ADVERSVS    (sic)     HANC    SCRIPTV- 

ram.  —  Esp.  freq.  in  the  phrase  adversvs 
ea  (i.  e.  siqvis,  or  qvi,  adversvs  ea  fe- 
cerit,  or  the  like),  I  206  (Lex  ltd.  Mit- 
nic,  45  B.  C).  11  97,  107,  124,  139,  140; 

I  627  (Rome,  B.C.,  frgmt.)  twice;  II 
5439  (Lex  Ursonensis,  44  B.  C.)  II  2. 
6,  14,  21;  III  1.  24;  III  3.  20;  III  5. 
17;  IV  1.  43;  IV  2.  27,  35;  IV  3.  30; 

II  1963  (Lex  Salpensana,  81-84)  XXV; 
II  1964  (Lex  Malacitana,  81-84)  LVIII, 
LXI:  II  5181  (Lex  Metal.  Vipasc,  1st) 
1.  44;  Eph.  Epigr.  IX  p.  1.  Tav.  (Lex 
Mun.   Tarentiivi,  B.  C);  VI  5305,  8750, 


124 


ADVE 


ADVI 


10284,  I  1672,  27593,  35876  (Rome); 
XIV  liiii  (Ostia);  IX  186  (Brundisrom) ; 
XIII  5708  (Anddmantunnum,  L8t,  testam. 
Dasumii).  —  Q_voTibNscv,v\Q_vE  q_yrr  (sic) 
M\bKsvs  i\  i  hi  Kir,  II  5489  (Lea  Ur- 
sonensis,  15  B.  C.)  11.  IV  1.24,  15;  IV 
2.  27,  49;  IV  3.  11.  —  I  206  (Lex  lul. 
Munic.i  45  B.  0.)  1.   IS:  qvei  ad  versvs 

EA    EORVM    <iy[o]l    1-RVMENTVM   DEDERIT  J    II 

5439    (Lex  Ursonensis,  45  B.  C.)   II  2. 

10:     SI     ADVERSVS    EA    MORTVVS    INLATVSPO- 

sitvsqve  erit;    ibid.  IV   1.  23:    si   qj/is 

ADVERSv(s)   EA  SEDERIT   .  .  .  [siv]t    Q_VIS    AT- 

versvs  ea  sessvm  DvxERiT ;  ibid.  IV  2.  463 
IV  3.  7:  si  q_vis  adversvs  ea  ad  decv- 
riones  rettvlerit;  X  2015  (Puteoli) :  si 

ADVERSVS    ea    ALIQ_VI    INRVMPERE    temptave- 

rint.  —  VI    3608    (Rome):    advers[vs] 

VOTA    PARENTVM. 

(D)  Of  opposition  to  enemies,  rivals, 
opponents  (or  hostile  statements)  «Against" . 
VI  31856  (Rome,  2nd) :  adversvs  Casta- 
bocas  et  Mavros  rebelles  ;  III  1919 
(Epetium):  dvci  ...  adversvs  Arm[orica- 
no]s;  XI  5210,  5211  (Fulginiae,  1st): 
praef(ectvs)  avxiliorvm  adversvs  Ger- 
manos;  III  14437s  (Mun.  Tropaeum): 
adver(svs)  Dac(os);  III  6687,  Pais  475 
(Berytus) :  adversvs  Itvraeos  in  Libano 
Monte:  Annee  Epigr.  (1900)  p.  55 
( Oescus,  2nd) :  adversvs  hostes  Ca[rpos]  ; 
II  2959  (Pompaelo,  119):  adversvs  con- 
tvmaces  ;  II  4114  (Tarraco):  adversvs 
rebelles;  III  10471  (Aquincum):  ad- 
vers(vs)  defectores  et  rebelles;  Rev. 
Arch.    (1903)    p.  467    (Heliopolis,    1st): 

ADVERSVS     Q_VOS     EXPEDITIONEM     fecit.    — 

VI  10114  (Rome,  2nd):  maximvs  panto- 

MIMORVM.   CORONATVS  ADVERSVS   HISTRIONES 

et  omnes  scaenicos  artifices;  III  11882 
(Brigantium):  Qvisqyis  adversvs  il^am 
loclvt(vs  est)  (sic) ;  VIII  10570  (Saltus 
Burunitanus) :  adversvs  colonos;  VIII 
2218  (Numidia,  f):  si  Devs  pro  nobis, 
qvis  adversvs  Nos  ?  =  St.  Paul,  Ep.  ad 
Rom.  8.  31.  —  V  2781  (Patavium,  4th) 
1.  35  :  adversvs  omnes  . . .  calvmnias. 

(E)  In  sense  of  erga,  «  towards  ».  VI 
1 : '> 7 3 2  (Rome):  liberta  impia  adversvs 
(ilium),  patronvm  svvm. 

ADVERSVS,  -A.  -VM.  Part,  as  adj.  and 
Bubst  [Of.  ADVERTO].  (1)  «  Facing  », 
«  opposite  »,    «in  front  ».     XIV  3911 


(Aquae  Albulae):  Tibvris  adversae  do- 
minvs  qva  despicit  aedem ;  Pais  732  (Co- 
mum)  :     CITCVMITV    ADVERSI    [te    RITE]    NO- 

tavi  sepvlcri.  (2)  ■  Adverse  »,  «  uufa- 
vorible  ».  VI  23551  (Rome?)  =  X  6620 
( Velitrae?) :  adverseis(s/c)  ...  [ominibvs]; 
VI  20370  (Rome):  adversis  ...  ominibvs; 
III  12131  (Tlos):  adversae  fortvnae  ar- 
bitriis;  VIII  9473  (Caesarea) :  adversis 
casibvs.  —  Neut.  plur.  as  subst. :  »  Ad- 
versity ■ .  X  8249  (Minturnae,  devollo) : 
incida(n)t  omnia  in  adversa  ! ;  Rev.  Arch. 
(1902)  p.  345  no.  49  (Africa):  miscens 
adversa  sicvdis  (sie  =  secundis) ;  Carm. 
Lat.  700  (Vienna,  f,  518):  maetvensqve 

(SlC)    PROSPERA,    SEMPER    ADVERSA  RIDENS. 

ADVERTO,  -ERE.  (ADVORTO).  «  To 
turn  to  »,  *  direct  towards  ».  [Form  ad- 
vorto,  I  201  =  XIV  3584  (EpisL  ad 
Tiburtes,  ca.  159  B.  C.)  1.  4].  (A)  Of 
money.  «  to  divert  »  to  improper  uses. 
Eph.  Epigr.  IX  p.  I  tav.  (Lex  Man.  Ta- 
rentiui,  B.  C):  (pecuniam)  neive  fra[v]- 

DATO    NEIVE    ADV^O  ?]rTITO.    (B)    With 

animvm  and  ace.  [Cf.  ANIMADVERTO]. 
«  To  turn  ones  attention  to  " ,  «to  take 
into  consideration  »,  «  punish  ».  I  201  = 
XIV  3584  (Epist.  ad  Tiburtes,  ca.  159 
B.  C.)  1.   4:   EA  SENATVS  animvm  advortit 

ITA    VTEI       AEQVOM    FVIT.        Note      ANIMa(m) 

adverto,  II  6278  (S.  C.  Italicease,  176-7) 

1.  2:  NOSTRI  PRINCIPES  .  .  .  ANIMA  ADVER- 
TERVNT  QJ/AE  CAVSA  ILLI  MORBO  VIRES  DA- 
RET  ;  X   7852  (Sardinia,  69):   qvod  si  in 

CONTVMACIA  PERSEVERASSENT,  SE  IN  AVCTO- 
RES    SEDITIONIS    SEVERE    ANIMA  ADVERSVRVM. 

ADVIOLO,  -ARE  (in  form  ATVIOLO). 
•  To  violate  »,  «  injure  ».  [=  VIOLO 
q.  v.]  XIV  1153  (Ostia):   qvisq_vis  hvnc 

TITVLVM  SIVE  MONVMENTv(m)  SIVE  SEPVL- 
CHRVM  EST  DEASCIAVERIT,  ATVIOLAVERIT, 
VENDIDERIT. 

AD VI VO,  -ERF.  k  To  live  on,  or  along » , 
■  to  live  ".  (Hardly  stronger  than  VIVO). 
[Forms:  atvixsi,  X  2503  (Puteoli);  at- 
bixit,  VI  17297  (Rome);  atvivet,  Carm. 
Lat.  504  (Rome).  Note  I  37  (Rome, 
Scipio-epitaph)  frgmt. :  [oj]o  •  ad  veixi 
is  rather  quoad  veixi  than  adveixi.  Cf. 
VI  9403,  19915,  23817  (Rome).  —  Ab- 
brev.,  advix.,  VI  28005  (Rome)]. 

VIII  16580  (Theveste):  dvm  advivo, 
f(aciendvm)  c(vravi);  V  4057  (Mantua) : 


ADVL 


ADVL 


125 


Q_VAE      CVM      ADVIVERET,      TESTAMENTO      SVO 

praececepit  (sic)  . . . ;  X  3529  (M  isenum) : 

SEPVLCHRI     LOCVM    IPSE    SIBl    DVM    ADVIVERET 

[elegit];  VIII  8(312  (Sitifis):  monv[men- 

TVm]    FIL|(a)e    Sv(a)e     DVM     ADVIVERET    FE- 

cit];    VI   12735   (Rome):    conivgi  svae 

SANCTISSIJVVAE,      Q_VAE      DVM    AD  •  VIXIT    (sic) 

fvit;  VIII  500  (near  Ammaedara) :  cvm 

ADVIVERET    TVMVLVM     CVRAVIT  ;      VI     10215 

(Uome):  advivente  eo;  X  2496  (Pnteoli): 

nobis  cvm  advixeris  vna  ;  X  2503  (ibid. ) : 
q_vos  svper  atvixsi  (sic)  (se)pthmq_(ve) 
decemq_(ve)  diebvs);  Carm.  Lat.  504 
(Rome) :  natos  . . .  qvos  svper  atvivet  vi- 
tanqve  (sic)  MISERRIMA  dvcet  ;    VI  149(31 

(Rome),  IX  4782  (Fornin  Novum):  qvi 
advixit  ann(os)  mi.  —  Note  almost  in 
sense  of  convivo,  VI  17267  (Rome):  bixit 
(sic) ...  ,  ATBIXIT  MECVM  ...  j  VI  28005 
(Rome):  cvm  qvo  advix(it)  sine  qverela 

PER    ANNOS    XX. 

ADVLATIO.  ■  Adulation  > ,  ■  flattery  » . 
VI  1759  (Rome,  389):  non  advlatione 

. . .  SED    IVDICIO. 

ADVLESCENS,  (ADOLESCENS).  Adj. 
and  subst.  ■  Young  » ,  «  vouug  person  » . 
(Note  XII  2069  (Vienna,"  f)  of  a  baby 
of  four  years  and  seven  days!).  [Forms: 
regularly  advlescens.  —  adolescens,  IX 
4370  (ager  Amiterninus),  III  3589  (Aquin- 
cum),  VIII  1440  (Thubursicum  Bure), 
XII  2406  (Augustum,  547.  —  Le  Blant 
394  reads  adoliscens);  adoliscens,  XII 
1792  (bet.  Valentia  and  Vienna,  516), 
2069  (Vienna,  524);  advliscens,  Carm. 
Lat.  787  (Rome,  f,5th),  Bull.  Com.  (1904) 
p.  290  =  Rev.  Arch.  (1904)  p.  301  = 
Annee  Epigr.  (1904)  p.  18  (Lugudunum, 
438);  advlesces,  VI  33919a  (Rome).  — 
Note  abl.  advlescenti,  VIII  828  (Turca). 
—  Abbrev. :  advlc.  (sic),  III  2659  (Sa- 
lonae,  443);  advlesc,  V  1926  (Concor- 
dia) ;  advlescentib.,  Ill  13044  (Salonae)]. 

(A)  As  adj.  XI  2599  (Montalcino.  f, 
347):  filio  eivs  advlescenti;  III  3589 
(Aquincum) :  in  memoriam  Avreliani  ado- 

LESCENTIS    NEPOTIS    AETATE     INTEGRA. 

(B)  As  subst.  VI  2606  =  XIV  2429 
(near  Rome):  sapienti  et  innocenti  adv- 
lescenti; V  5400  (Comum):  advlesc[en- 
tis]  innocentissimi  ;  Carm.  Lat.  787 
(Rome,  -f-,  5th):  simplex  advliscens;  VI 
33538  (Rome):  optimo  advlescenti,  pien- 


TISSIMO       ET       INFELICISSIMO;        VIII       1663 

(Sicca  Veneria):  sanctissimvs  advlescens; 
XII  1390  (Vasio):  advlescenti(s  ca>- 
rissimi;  V  5127  (Bergomum):  advlescens 
omni[bvs  virtJvtibvs  instrvctissimvs; 
Rev.  Arch.  (1905)  p.  476  no.  123  (Thu- 
burnica):  optim(a)e  indolis  advlescens; 
IV  968  (Pompeii,  graffito):  (ilium)  ve- 
recvndvm  advlescentem  aed(ilem)  o(ro) 
v(os)  f(aciatis);  ib.  1012  (ibid.):  (ilium) 
egregivm  advlescentem  aed(ilem)  o(ro) 
v(os)  f(aciatis);  V  1926  (Concordia): 
advlesc(enti)  probo;  VIII  9182  (Maur. 
Caesariensis) :  advlescenti  scholastico; 
XII  1792  (bet.  Valentia  and  Vienna,  516), 
2069  (Vienna,  524):  bon(a)e  memori(a)e 
adoliscens;  XII  2406  (Augustum,  547): 
bon(a)e  memori(a)e  adolescens  i(n)te- 
gr(a)e  carnis;  V  5202  (near  Bergomum): 

PVERI      INNOCENTISSIMI,     ADVLESCENTI      (sic) 

svmmae  aeqvitatis  j  V  4870  (Benacenses) : 

ADVLESCENTI      CLARISSIMO,      FILIO     AMANTIS- 

simo;  VIII  828  (Turca):  filio  svo  flo- 

RENTISSIMO,      [.  .  .  .]TISSIMO      ADVLESCENTI; 

VIII  1440  (Thibursicum  Bure):  nobili 
viro,  piisimo  (sic)  adolescenti;  X  2056 
(Puteoli) :  imfirm(a)e  aetatis  advlescenti; 

IX  4370  (ager  Amiterninus):  adhvc  ado- 
le[s]cens  feci;    V    532    (Tergeste,  2"c]): 

Q_VAMVISADMODVM  ADVLESCENS;  VI  33919$ 

(Rome):   advlesces  (sic),  tam  ■  etsi  (sic) 

PROPERAS,    HIC    TE    SAXOLVS    (sic)    ROGAT  VT 

se  adspicias  ;  VI  17130  (Rome):  advle- 
scens Q_VEM  PHRYCIA  (sic)  EDIDIT  TELLVS.  

Add  VI  6257  (Rome);  XI  1147  (Veleia, 
2nd);  III  2659,  13044  (Salonae),  3684 
(Pannonia  Inf.),  10532  (Aquincum);  Rev. 
Arch.  (1904)  p.  301  =  Annee  Epigr. 
(1904)  p.  18  (Lugudunum,  438);  Bram- 
bach  1065  (Moguntiacum). 

ADVLESCENTIA,  (ADOLESCENTIA). 
.  Youth  ».  VI  1727  (Rome,  4th-5th):  a 
primis  advlescentiae  annis;  XII  1858 
(Vienna):  [ab  adv]lescent[i]a  sva;  VI 
32326  (Rome,  Comm.  Lud.  Saec,  204 
I  18:  [te]mpvs  adolesce[ntiae].  Note 
use  as  adulescens,   VI  4379  (Rome,  f) : 

O  Q_VANTA  PIETAS  FVERAT  IN  HAC  ADVLE- 
SCENTIA ! 

ADVLO,  -ARE,  in  good  sense:  «  To 
pray    humbly    to  >.    VI    7898    (Rome)  : 

CVMQ_VE      PATER      MATERQJ/E      DEOS     PRO    ME 

ADVLARENT. 


126 


ADVL 


ADVO 


ADVLTER.  Subat.  ■  Adulterer  ».  VI 
5802  (Rome):  sic  praedo  hinc  aberit, 
neq_(ve)  advlter  erit;  VI  20905  (Rome); 

(ilia)    MANVMIS^A    GRATIS,      SECVTA    ADVLTE- 

k\m;  XIII  10D17  ■"  (Gallia,  graffito  on 
rase):  advltbr  q_vinio  (sic  =  qvinto?) 

SVM    EM  TVS     (,S'/<?). 

ADVLTERO,    -ARE.      «  To    falsify  », 

-  alter  -.  VI  22915  (Rome):  si  q_vis  evm 
titvl(vm)  advi.teravrit  (sic). 

ADVLTVS.    Part,    as    adj.    and  subst. 

-  Grown  up  ■ .  -  adult » .  [Note  false  forms, 
adaltvs,  Rossi  710  (Rome,  ■]-.  I  12):  dvl- 
tvs,  X  4505  (Capua,  f,  557)]. 

(A)  Adj.  Rossi   I   710  (Rome,  f,  442): 

GERMANl      FRATRES      ADALTI      (sic)      VNA      DIE 

mortvi    et   pariter  tvmvlati   svnt;    VIII 

9519  (Caesarea):  qvi  sacro  tvmvlo  lo- 

CAVIT  MEMBRA  DI1.ECTI  PIGNOR1S,  LAMEN- 
TATOR  AETATIS  ADVLTAE,   INFELIX   Svi.PIClVS  ; 

Brambach  484  (Colonia) :  paren[s  a]dvl- 

TAE     PROLIS. 

(B)  Subst.  VIII  1U41   (Sicca  Veneria, 

2nd):     IN     LOCVM    ADVLTI    VEL   DEMORTVI  |    X 

4505  (Capua,  -J-,  557) :  (Me)  clarissimvs 

DVLTVS    (SIC)- 

ADVNO,  -ARE.  «To  unite».  VIII 
2615  (Lambaesis,  200):  advnatis  mi  re- 

GIBVS,      IN      PROVINCIAM     NVMIDIAM    INRVPE- 

rant;  Rossi  1029  =  Carm.  Lat.  1374 
(Rome,  f,  532):  mitis  advnavit  divisvm 

PASTOR    OVILE. 

ADVOCATIO.  Sing,  or  plur.  The  pro- 
fession or  duties  of  ADVOCATVS,  q.  v. 
VI  1759  (Rome,  389):  cvivs  primaevitas 

OFFICIO  SEDI  VrBANAE  ADVOCATIONIS  EXER- 
CITO    F1DEM     IVNCXIT    (SIC)     1NGENIO;      VIII 

11341  (Sufetula):  (Mi)  fvncto  adv[o- 
caItione  fisci  :  V  4332  (Brixia) :  (Me) 
...  AD  fisci  advocationes  promotvs  :  VIII 
2757  (Lambaesis) :  (Mi)  ad  fisci  advo- 
cationes   TER    NVMERO    PROMOTO. 

ADVOCATVS.  Subst.  In  law,  ■  coun- 
sellor -.  u  advocate  »,  «  lawyer  ».  (Cf. 
cavsidicvs,  ivris  peritvs.  [Forms :  Azfio- 
xarov  and  'Atovoxutov,  VIII  12511  (Car- 
thago). —  Abbrev. :  adv.,  Eph.  Epigr.  V 
p.  531  (Zama  Regia);  advo.,  XI  414 
(Ariminum),  VIII  2004  (Cuicul);  advoc, 
XI  5410  (Asisium)]. 

(A)  Advoealus  simply  so  called,  VI 
9487  (Rome):  (Mi)  ivris  perito  de  pri- 

MIS    IVSTISSIMO,  ADVOCATO   DE  SINGVLARIBVS 


FiDELissiMo ;  III  p.  881  and  p.  1686 
(tithe/.    Dioclet.)  72:  ADVOCATO  SIVE  ivris 

PERITO  (=  ()tX()).nyii)  inn  i oillxih)  MERCEDIS 
IN  POSTVLATIONE  [(ietUtHOS)  DVCENTOS 
QVINQVAGINTA,     IN     COGNITIONE  (deiiarios) 

mili.e;  XI    15  (Ravenna):    (Mi)  c(laris- 

SIMO)    V(IRO),      FIDELISSIMO     IN    ANN1S    [l]v- 

v[~e]nalib(vs)      ADVOCATO;      VI      33829 

(Roma):  (Mi)  [b]onae  indolis  [a]dvo- 
cato;  V11I  2775  (Lambaesis):  (illius) 
advocati  Karthag(ine).  Add  III  9510 
(Salonae,  f,  431),  VIII  2393  (Thamti- 
gadi),  2734,  2743,  18227  (Lambaesis), 
20102  (Cuicul). 

(R)  Advoealus  fisci  (dating  from  Ha- 
drian's reign  on),  an  imperial  official  for 
the  settlement  of  litigation  arising  out  of 
the  payment  of  moneys  to  the  fiscus  q.  v.. 
in  Rome  and  the  provinces.  [Cf.  DEFEN- 
SOR, PATRON VS].  VIII  1174  (Thu- 
burbo  Minus.  21"') :  (Mi)  advocato  fisci 
Romae;    IX   1682    (Beneventum):    (Mi) 

v(lRO)      P(ERFECTISSIMO),      ADVOCATO      FISCI 

svmmae  rei  ;  VI  1704  (Rome):  (Mi)  fisci 
advocato  per  Italiam  ;  VIII  822  (Turca) : 
(Mi)  p(erfectissimo)  v(iro)  ...  ad[v]o- 
cat[o]  fisci  provinciar(vm)  xi  ;  XIV  154 
(Ostia),  VIII  1439  (Thubursicum  Bure) : 

(Mi)   v(lRO)    e(gREGIO),  FISCI   ADVOCATO   CO- 

DICILLARI  stationis  hereditativm  et  co- 
haerentivm;  IX  2565  (Bovianum  Unde- 
cimanorum):  [adv]o[c]ato  fi:>c(i)  sta- 
t(ionis)  hereditati(vm)  ;  Eph.  Epigr.  V 
p.  531  no.  1203  (Zama  Regia):  fisc(i) 
adv(ocato)  xl  Galliarvm.  Add  XIV  3643 
(Tibur,  172);  III  6075  (Ephesus);  VIII 
7078  (Cirta),  12020  (Zama  Regia),  18909 
(Thibilis). 

(C)  Advoealus  publictis,  or  popidi,  or 
rei  publicae,  in  the  municipal  towns,  as 
officials.  XI  414  (Ariminum):  (Mi)  ad  - 
vo(cato)  pvblico;  XI  2119  (Clusium): 
advocato  popvli;  V  3336  (Verona) :  po- 
pvli  advocato;  XI  5416  (Asisium):  ad- 
voc(ato)  reip(vblicae);  VIII  2064  = 
10899  (Cuicul):  (Mi)  ivris  perito,  <t)vnc 
advoc(ato)  reip(vblicae)  ;  VIII  4604 
(Diana):  advocato  fidelissimo  rei  pv- 
blicae;  ib.  4602  (ibid.):  [a]d[v]o[c]ato 

FIDISSIMO,    RES  PVBLICA  DlANENSIVM  d(ono) 

d(edit)- 

(D)  In  transferred  sense,  «  intercessor  ». 
Bull.  Arch.  Cr.  (1808)  p.  34  and  (1898) 


ADVO 


AECL 


127 


p.  170  (Rome,  f):  sancti  martyres  apvd 
Devm   et   (Christvm)   ervnt  advocati. 

(E)  As  name  of  race-horse.  VIII  12511 
(Carthago,  devotio  in  Greek)  1.  9:  Ax- 
fioxarov,  1.  20 :  'Arovoxuzov. 

ADVOCO,  -ARE.  »  To  call  upon  », 
«  summon  ».  [Form  ADVOCAPIT,  see 
below]. 

(A)  «  To  call  upon  « ,  «  invoke  » ,  the 
gods.  I  28  =  VI  2104  (Rome,  Arval. 
218,  —  the  ancient  carmen  Arvale):  se- 
mvnis  alternei  advocapit  conctos,  re- 
peated three  times;  VI  32326  (Rome, 
Comm.  Lud.   Saec,    204)   frgmt. :    [svo 

preca]tv   ADVOCABVNT. 

(B)  «  To  summon  »  men  (to  heaven). 
V2  p.  619  no.  2  (Mediolanium,  f):    hic 

QVIDAM  SVBMERSVS  CORPORE  CONDITVS  IACET, 
SED    RESERANS    COELVM    (sic)     ADVOCAT     IPSE 

Devs. 

ADVOLA.  As  name  of  race-horse.  VI 
10053  and  Notiz.  (1902)  p.  511  =  Annee 
Epigr.  (1903)  p.  36  (Rome):  Advola 
af(ro).  [From  name  of  gladiator  in  Mar- 
tial, Epigr.  V  25,  this  has  generally  been 
regarded  as  abbrev.  of  Advola(nte)]. 

ADVORTO,  -ERE.  See  ADVERTO. 

ADVRO,  -ERE.  «  To  burn  » ,  « inflame  ■ 
(with    love).     VIII    12507    (Carthago)  : 

VRATVR      SVCESA     (SIC),      ADVRATVR    AMO(Re) 

ve(l)  desideri(o)  Svcesi  (sic). 

ADVSQVE,  AD  VSQVE.  [Cf.  VSQVE], 
Prep.  «  Up  to  ».  (A)  Of  place.  Ill  247 
(Ancyra,  362).  advsqve  Tigridem;  VIII 
7994  (Rusicade):  advsqve  concamara- 
tiones.  (B)  Of  time.  VIII  9592  (Cae- 
sarea,  f) :  in  saecvlo  fvit  ad  vsqve  vii 
idvs  decem[b]r(es);  VI  1756  a  (Rome, 
395):  aeternos  hev!  Roma  tibi  qvi  po- 
scerlt  annos,  cvr  non  vota  tvi  vixit 
ad  vsqve  boni?  (C)  Of  number.  II  6278 
(S.  C.  Italiceiise,  176-7)  34:  xn  ad- 
vsqve XV. 

ADVSTIO,  in  plur.,  medical  term : 
■  Burning  » ,  «  smarting  of  the  eyes  » . 
XIII  1002171  (Gallia,  oculist's  stamp): 
[ad]  svp(pvrationes)  et  [ocvl(orvm) 
ad?]vsti(ones)  ;  ib.  10h  (ibid.):  chloron 
ad  adv(stiones);  ib.  22°  (ibid.,  a  pastil- 
lum):  [ad  ad]vst[iones  ?]. 

[ADYRMP  (sic)  on  amphora  handle 
(Rome).  XV  2678.  Dressel  I.  c.  conjec- 
tured   connection  with  the   Libyan  tribe 


Adyrmachidae,  but  the  inser.  is  probably 
a  name  :  A.  Dyrm(ivs)  P(. . .)]. 

[ADYTVM.  See  ADITVS.  [N.  B.,  the 
forms  ADITIS  etc.  may  best  be  considered 
as  variants  of  ADITIBVS  etc.,  rather  than 
of  ADYTIS]. 

AE.    See  EX. 

AEAC1DES  =  'Aiaxtfrjg.  Name  of 
Achilles,  as  grandson  of  Aeacus.  Ill  686 
(Fhilippi):  nam  velvt  Aeacide  (sic)  lav- 
davit    corpvs    A[c]hill[i]    clarvs    Ho- 

MERVS. 

AEACIVS  =  Aiaxiog.  «  Built  by  Aea- 
cus. or  Aiax  ».  [Cf.  Carm.  Lat.  1527«, 
note].  VIII  2581  (Lambaesis,  2nd):  moe- 
nia  qvi  r.isinni  aeacia,  qv'i  colis  arcem 
Delmatiae,   nostri   pvblice  lar  popvli  ! 

AEBISOCI,  AEBOSOCI.  In  a  list  of 
ten  tribes  of  Spain,  II  2477  (Aquae  Fla- 
viae,  7!»):  civitates  x  ...,  Aebisoc(i), 
apparentlv  in  Gallaecia.  A  woman  of 
that  tribe  (?),  II  2527  (Vallis  Minii): 
(ilia)  Aeboso(ca).     [Cf.  NEBOSOCI]. 

AEBORNVS.    See  EBVRNVS. 

AEBOSOCA.   See  AEBISOCI. 

AECAE.  A  town  of  Apulia,  between 
Beneventum  and  Barium,  now  Troia.  In 
list  of  Praetorian  soldiers,  VI  2381  = 
32522  (Rome,  2nd):  L.  Geminivs  L.  f. 
Pa[p(iria)]  Maximvs,   Aec(is). 

AECANVS.  Adj.  and  subst.  «  Of  Ae- 
cae  »,  «  citizen  of  Aecae  »,  q.  v.  V  8582 
(Aquileia,  f):  hic  positvs  est  (ille),  civis 
Aecanvs  Apvlvs;  IX  1619  (Beneventum, 
2nd) :  (ille)  cvrator  rei  pvblicae  Aeca- 
nor(vm). 

AECATE.    See  HECATE. 

AECETIA.  [Archaic  for  *AEQVITIA. 
Cf.  AEQVITAS].  «Justice»,  *  Fairness » , 
personified:  I  43  =  XI  67081  (Volci, 
a  patera):  Aecetiae  pocolom.  [Cf.  Ae- 
qvitia  as  cognomen,  as  VIII  4054  (Lam- 
baesis)]. 

AECLA.    See  AEDICVLA. 

AECLANENSIS.  Adj.  and  subst.  «  Of 
Aeclanum  » ,  «  Aeclanensian  »  q.  v.  [Form 
Aetlan(ensis),III  10471  (Aquincum,  2nd)]. 
IX  1187  (Aeclanum)  frgmt:  col(onia) 
Aecl(anensis);  ib.  1188  (ibid.):  [c]o- 
l(onia)  Aecl(anensis)  ;  ib.  1156  (ibid,, 
2ud):  in  colon(ia)  Aeclan(ensi);  ib.  1230 
(ibid.) :  col(oniae)  Aeclane(nsis)  ;  ib. 
1199  (ibid.) :  [. . .  A]eclan(ensis)  et  Abel- 


128 


\  ECL 


AKDK 


linatis;  IX  L006  (ager  Compsinus) :  prin- 

c[e]ps  col(oniae)  Akci  am  jns(is);  IX  1:177 
(Aeclanum,  f,  494):  i  i-.cron  sanctae  ae- 
clesiae  (tie)  Abclanensis;  IX  670  (Au- 

Bculum):  [Aecl]ankn  ivm  [colo]ni\:  III 
In  171  (Aquincum,  'J'"1):  cvr(ator)  Ae- 
tlan(ensivm)  (sic) ;  IX  1128  (Aeclanum): 
ordo  ClVlTATES  (.svc)  Aeclanensivm  :  ih. 
1 1 7S  (ibid.) :  spl[endidis]sinivs  ordo  [Ae- 
clanensivm; ib.  1151  (ibid.):  cvrat(or) 
splend(idissimak)  coi.(oniae)  Aeclanen- 
sivm; VI  1419  (Rome,  3d):  [cvratori 
re]i  i'vblicae  Aecianensivm:  X  lit)  (  Vol- 
cei,  21"') :  cvratori  kalendari  r(ei)  p(v- 
bi.icae)  Aeclanensivm.  Note:  via  Aeci  a- 
nensis,  a  road  connecting  the  Via  Appia 
at  Aeclanum  with  the  Via  Traiana  at 
Herdoniae.  Ill  145(3  (Sarmizegetusa, 
238):  cvratori  ad  r'OPVL(vm)  vi[ar(vm)] 
Traianae    et    Avreuae    [et]    Aeclanen- 

SIS. 

AECLANVM.  A  town  in  Samnium.  on 
the  Via  Appia,  fifteen  miles  east  of  Be- 
neventum.  [Ruins  at  Le  Grolle.  near 
Mirabella].  IX  1111  (Aeclanum,  167) : 
[coi.onia]  Aelia  [Avg(vsta)]  [Ae]cla- 
[n]vm:  ib.  6083"  (Aeclanum.  signacu- 
lum):  (illius)  c(oloniae)  A(eliae)  A(v- 
gvstae)  A(eclani)  s(ervi)  ark(arii)  (sic); 
ib.  1154  (ibid.):  (illi)  sacerd(oti)  Av- 
gvstae  Aeclano  ;  ib.  1170  (ibid.):  (illi) 
decvrio[ni  A]eclani  ;  ib.  1425  (Aequuni 
Tuticum):  dec(vrio)  Aeclani  ;  XII  4379 
(Narbo):  (Me)  aedil(is)  co[l(onia)  Ae]- 
clano;  VI  2379  =  32520  (Rome,  2nd, 
list  of  Praetorian  soldiers)  1.  48:  Q^_ 
Babrivs  Ferox  Aeclano. 

AcCLANVS.  Adj.  «  Of  Aeclanum  » , 
q.  v.  XII  4526  (Narbo):  (Me)  [Ae]cla- 

NVS. 

AECLESIA-    See  ECCLESIA. 

AECORNA.  See  AEQVORNA. 

AEDES.  Primarily  perhaps  * «  hearth  » ; 
hence  «  room  » ,  -  dwelling » ,  *  building  - . 
[Cf.  AEDIFICIVM].  Specifically,  in  sing., 
«shrine»,  «temple»;  in  Chr.  inscrr., 
«  church  ».  [Cf.  TEMPLVM.  FANVM, 
SACRARIVM,  SACELLVM,  DELVBRVM, 
AEDICVLA].  «  Tomb  ».  [Cf.  SEDES  AE- 
TERNA,  DOMVS  AETERNA,  DOMVS 
ROMVLA,  AEDICVLA.  SEPVLCRVM, 
MONVMENTVM.  MEMORIA  etc.].  In 
plur.,   «  house  ».  [Cf.  DOMVS]. 


317  =  P  p.  236  (ibid.)  Apr. 
328  =  I2  p.  248  =  X   6638 


Synopsis  of  arrangement. 

l      Forms  and  abbreviations. 

II.  Usk.  (A)  In  general,  of  public  buildings, 
sacred  and  profane,  d!)  Of  aedes  x/icrae, 
dedicated  to  particular  divinities.  (C)  In 
Christian  use.  as  «  church  ».  (I))  Of  build- 
iny-s  sacred  to  the  manes  of  the  dead.  «  Tomb», 
(K)  In  plur.,  «  house  »,   «  dwelling  «. 

I.  Forms:  archaic  AIDES,  I  32  =  VI 
1287  (Rome,  Scipio  epitaph.,  3d  B.  C), 
\  7296  (Panhormus,  B.  C).  —  Norn, 
sing.  AEDIS,  I  2<)6  (Lex  Iul  Mimic, 
45  B.  C.)  1.  30:  I  p.  313  =  P  p.  232 
(Fasti  Praeneslini,  B.  C.  2  -  A.  D.  9)  Jan. 
27;  1  p.  314  =  P  p.  233  (ibid.)  Mar. 
2;  I  p.  315  =  I2  p.  234  (ibid.)  Mar. 
20;  I  p.  316  =  P  p.  235  (ibid.)  Apr. 
10;  I  p. 
28;  I  p. 

(Fusti  Aniiates,  50  A.  D.)  Aug.  18;  VI 
2984421  (Forma  Lrbis  Romae);  X  3787 
(Capua).  —  EDES,  VI  32446  (Rome),  IX 
5813  (Polentia),  Hiibn.  Hisp.  469  (Legio, 
913),  XIII  6276  (Buconica),  6403  (Hei- 
delberg), Annee  Epigr.  (1899)  p.  4  (Bonn), 

—  Gen.  EDHS  (sic).  VI  32446  (Rome).  — 
Ace.  sing.  AEDE.  AIDE,  I  32  =  VI  1287 
(Rome,  Scipio  epitaph,  3'1  B.  C),  VI  9664 
(Rome),  IX  3513  (Furfo,  58  B.C.),  VIII 
17831  (Thamugadi),  Hiibn  Hisp.  100 
(Cisimbrium,  630),  XII  2927  (Ucetia). — 
Abl.  sing,  aedi,  X  5779  (Ceretae  Maria- 
nae,  4  B.  C).  —  Note  in  aedem,  ace.  for 
abl..  VI  2042  (Rome,  Arval  59),  2160 
(ibid..  81)  1.  15.  —  Ace.  plur.  (regularly 
aedes),  aedis,  I  551  =  X  6950  (Polla, 
132  B.  C);  II  5439  (Lex  Ursonensis, 
44  B.  C.)  II  1  1.  30;  VI  27788  (Rome), 
Le  Blant  369  (Sion,  +). 

Abbrev.  AED.,  freq.  in  Italv,  as  VI 
8709,  9177,  30907  (Rome);  XIV  352 
(Ostia),  2233  (Mons  Albanus),  2510  (ager 
Tnsculanus),  2918,  2922,  40919  (Prae- 
neste),  3593  (Tibur);  I  1305  =  IX  4053 
(Carsioli)s  I  p.  329  =  I2  p.  249  ==  X 
6638  (Fasti  Antiates,  50);  X  6463  (Se- 
tia);  IX  5052  (ager  Hadriauus),  6242 
(Sipontum).  —  AEDIB.,  Ill  1084  (Apu- 
lum).  —  A.,  see  above,  p.  9,  col.  1  (13). 

—  Note  that  the  word  aedes  =  « temple  » 
is  often  omitted,  as  ad  Cereris  etc.  (Cf. 
above  s.  v.  AD,  p.  67  col.  2  (b  at  end). 


AEDE 


AEDE 


129 


II.  Use.     (A)   In    general,    of   public 
buildings,  sacred  and  profane;  aedes  sa- 

CRAE,  AEDE5  PVBLICAE.   I  206  ( LeX    Iul. 

Mimic,  45  B.  C.)  1.  29:  qvae  via  [in- 
t]er  aedem  sacram  et  aedificivm  locvm 
ve  (sic)  pvblicvm  et  inter  aedificivm  pri- 
vatvm  est,  erit;  ib.  1.  30:    inq_va  (sic) 

PARTE  EA  AEOIS  (sic)  SACRA  ERIT;  ib.  1.  57  : 
AEDIVM      SACRARVM      DEORVM      INMORTALIVM 

cavssa  aedificandarvm ;  II  5439  (Lex 
Ursonensis,  44  B.  C.)  II  1.  1.  30:  qvot- 

CVMQVE  PECVNIAE  STIPIS  NOMINE  IN  AEDIS 
SACRAS  DATVM,  INLATVM  ERIT  ;  ib.  1.  33: 
El  DEO  DEAEVE,  CVIVS  EA  AEDES  ERIT  ;  ib. 
1.  35:  QVO  MINVS  IN  EA  AEDE  CONSVMA- 
TVR,  AD  QJ/AM  AEDEM  EA  PECVNIA  STIPIS 
NOMINE      DATA,      CONLATA      ERIT  ;      X      7296 

(Panhormus,    B.  C.) :    titvli    heic    ordi- 

NANTVR     ET     SCVLPVNTVR     AIDIBVS    SACREIS  ; 

I  551  =  X    6950    (Polla,    132  B.  C): 

FORVM    AEDISQVE    POPLICAS    HEIC    FECEI  ;    VI 

934    (Rome,   78):    Vespasiano    Avgvsto 

...   RESTirVTORI   AEDIVM  SACRARVM  ;   X  5200 

(Casinum) :  (Mi)  cvr(atori)  et  instavra- 

TORI     AEDIVM     PVBLICARVM.    —    Note     AEDES 

applied  to  the  local  senate-house,  VIII 
14436  (Prov.  Procons.,  326-333):  aedem 
sive  cvriam.  —  Esp.  in  titles  of  various 
building-commissioners  etc.  in  the  imperial 
service,  temple  guardians  and  the  like. 
cvrator  aedivm,  VI  360  (Rome,  166), 
XI  417  (Ariminum,  1st).  —  aedivm  cv- 
rator, V  4348  (Brixia).  —  cvrator  ae- 
divm sacrarvm,  VI  857  (Rome,  159), 
858,  1517,  1546  (Rome),  33856  (Rome, 
154),  Annee  Epigr.  (1900)  p.  30  (Rome), 
XIV  2233  (Mons  Albanus),  2505, 2507-10 
(ager  Tusculanus,  3d),  2922  (Praeneste, 
2nd),  40919  =  XV  2297  -(Praeneste,  te- 
gula),  IX  3306  (Superaequum,  2nd),  III 
10336  (Pannonia  Inf.),  Annee  Epigr.  (1899) 
p.  37    (Africa,  2nd).  —  cvrator   aedivm 

SACRARVM      LOCORVMQ.VE      PVBLICORVM,      VI 

855    (Rome,    150).  —    cvrator    opervm 

PVBLICORVM      ET      AEDIVM      SACRARVM,      XIV 

3599  (Tibur,  2nd),  II  4510  (Barcino,  2nd). 

CVRATOR    AEDIVM    SACRARYM    ET    OPERVM 

pvblicorvm,  XIV  3593  (Tibur).  —  cv- 
rator   AEDIVM     SACRARVM     ET     OPERVM    LO- 

corvmqve  pvblicorvm,  VI  30967  (Rome, 

192).     D1SPENSATOR      RATIONIS      AEDIVM 

SACRARVM    ET    OPERVM    PVBLICORVM,    X    529 

(Salernum).  —  aedis  cvstos  civivm  Ro- 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


MANORVM  LEGIONIS  XIII,  III  1158  (Apil- 
lum).    CVSTOS    AEDIS    SACRAE,     VI     435 

(Rome).  — ■  aeditvvs  ab  aede,  VI  3879 
=  32450  (Rome,  1st).  [Cf.  AEDITVVS, 
FANATICVS].  —  In  the  towns,  pontifex 

VOLCANI      ET    AEDIVM    SACRARVM,      XIV    47, 

72,  324,  325,  352  (Ostia).  —  aedil.s 
(or  II  vir)  viis  aedibvs  sacris  pvblicis 
procvrandis  (Pompeii),  cf.  above  p.  9, 
col.   1  (13). 

(B)  Of  aedes  sacrae  dedicated  to  par- 
ticular divinities.  [Some  of  these  were 
evidently  mere  shrines  (aediculae).  Cf. 
Ruggiero,  Dis.  Epigr.  I  pp.  140-1].  — 
AEQVORNA.  I  1466  =  III  3776 
(Nauportus,  B.  C):  (Me)  mag(ister)  vici 
aedem  Aeqvornae  ...  f(aciendam)  coir(a- 
vit).  —  ANTONINVS  ET  FAVSTINA, 
on  the  Roman  Forum  (now  S.  Lorenzo 
in,  Miranda),  VI  2001  (Rome,  213):  in 

AEDE     DIVI      [PlI      ET    DIVAE     FaVSTINAe].    

APOLLO-  In  Rome:  (1)  outside  Porta 
Carmentatis,  between  Forum  Holitorium 
and  Circus  Ftaminius,  near  Tkeatrum 
Marcelti,  R.  G.  divi  Aug.  cap.  21,  1.  22  : 

THEATRVM  AD  AEDE  (sic)   ApOLLINIS  =  QsCC- 

tqov  TiQog  to)  'AnolXawog  vaih;  [perhaps 
here  belongs  VI  45  (Rome,  4th):  Apol- 
lini  sancto  . . .  aedem].  (2)  On  the  Pa- 
latine, built  by  Augustus,  R.  G.  divi 
Aug.,  cap.  21  1.  24:  in  aede  Apollinis  = 
«V  ...  vauj  ArtoXXoovog  ;  ib.  cap.  24  1.  53  : 

IN    AEDE     APOL[Ll]NIS    =    SV    ^W    VttU)    TOV 

'ATioMcovog;  I  p.  329  =  I2  p.  249  (Fasti 
Antiates,  50)  Oct.  9 :  Avg(vstvs)  aed(em) 
Apol(linis)  ded(icavit)  ;  VI  32327  (Rome, 
Comrn.  Lud.  Saec,  204)  1.  7 :  in  Pa- 
latio  in  aede  Apollinis  ;  ib.  1.  22:  in 
Palatio  in  area  aedis  Apollinis.  (3) 
Merely  an  aedicula,  site   not  known,  VI 

26:      AEDEM      CVM     SIGILLO     APOLLINIS.      

Elsewhere,    X    6463    (Setia):    Apollinis 

AEDEM    ET      CIRCA    AEDEM    MVROS  J      III     534 

(Corinthus) :  aedem  et  statvam  Apollinis 
Avgvsti  ;  III  567  (Delphi,  1st) :  Delphis 
in  latere  aedis  (sc  Afotlinis)\  VIII 12058 
(Muzuc):  Apollini  Avgvsto  sacr(vm). 
aedem  ...  —  BEL1NVS.  V  1829  (Iulium 
Carnicum) :  aedem  Belini  ...  refecere.  — 
BELLONA,  (DVELONA).  (1)  a.  Bello- 
nae  (Pvlvinensis)  in  Rome,  at  w.  end  of 
Circus  Flaminius,  I  p.  287  =  P  p.  188 
=  p.  192  =  XI  1827   (Arretium,    elo- 

17 


130 


AEDK 


AEDK 


A  p.  Claudius):  aedem  Bellonae 
r;  1    196  =  X   KM  ,  ,v.  Q.  de  Bacch., 

186  B.  G.)  1.  2:  SENA1VM  CONSOLVERVNT 
(Sic)   •-.    APVD    AEDEM    DVELONAI  I      VI     490 

Die):     ex    aede    Bellonaes    Pvlvinesis 

[sic)  ianaticvs;  VI  2232  (Rome) :  fana- 

TICO  DE  AEDE  BELLONAE  PvLVIn(enSIS). 
CVIVS  MONITO   HASTA   IN   AEDE   BELLONA  (sic) 

in  l.vco  dicaia  est;    VI   2233   (Rome): 

CISTOI'HORO    AEDIS    BELLONAE     PVLVINENSIS. 

—  (2)  a.  Bellonae  Rvfiliae,  in  Rome. 
site  not  known,  probably  not  far  from  the 
temple  of  I  sis  aud  Serapis  (Reg.  III).  VI 
2234  (Rome):  ab  aedem  (sic)  Bellon(a)e 
Rvfiliae.  —  (3)  In  Ulubrae,  X  6482: 
aedem  Bellonae  . . .  f(ecit).  —  BONA 
DEA.  (1)  In  Rome,  a  mere  aedicula, 
VI  67:  Bon(ae)  Deae  restitvt(ae)  simv- 
lacr(vm)  in  tvt(elam)  insvl(ae)  Bolan(i) 
posvit,  item  aed(em)  dedit.  (2)  In  Ae- 
fnla.  XIV  3530  (A.  D.  88):  Bonae  Deae 
Sanctissimae  Caelesti  ...  aedem.  (3)  In 
Aquileia.  V  761 :  Avgvstae  Bonae  Deae 
Cereri[a]e  sacrvm  ...  aedem  fecit  (Me). 
— CAELESTIS  DEA.  VIII  993  (Karpis): 
aedem  ...  Caelesti  Deae.  —  CAESAREI 
AEDES,  in  the  Lucus  Deae  Diae  of  the 
Fraires  Arvales,  in  honor  of  deified 
members  of  the  imperial  house.  [Cf.  CAE- 
SAREVM].  VI  2060  (Rome,  Arval,  81) 
1.  15 :  INDE  CVM  in  aedem  Caesarei  con- 
sedissent,  and  1.  16:  in  aede  sacrificio 
facto.  —  CAPITOLIVM  =  Iuppiter, 
luno,  Minerva.  Rev.  Arch.  (1903)  p.  154 
(Africa):  aedem  Capitoli  cvm  porticibvs 
et  arcv  et  statvis.  —  CASTOR  (et 
POLLVX).  (1)  In  Rome,  on  the  Forum. 
I  p.  313  =  P  p.  232  [Fasti  Praenestini) 
Jan.  27:  aedis  [Castoris  et  Po]llvcis 
dedicat[a  est];  I  197  (  Tab.  Bantina, 
133-118  B.C.)   1.   17:    [pro   ae]de  Ca- 

STORVS   (SIC)   PALAM   LVCI    IN   FORVM    VORSVS; 

I  201  =  XIV  3584  (Epist.  ad  Tiburtes, 
B.C.)  1.  1:  svb  aede  Kastorvs  (sic); 
R.  G.  divi  Aug.  cap.  20  1.  13:  basilicam 

QVAE  FVIT  INTER  AEDEM  CaSTORIS  ET  AE- 
DEM Satvrni  =  Ba<r([/;xi(j'  vrjv.  /utra'Sv 
x~\ov  rt  vaov  vwv  Jioffxo^Qmv  xai  Kqo- 
vov'];  VI  363  (Rome):  (Me)  [ar]gen- 
[t]ar(ivs)  post  aedem  Castoris;  VI  9177 
(Rome) :  (Me)  [ar]gen[t]arivs  pos  (sic) 
aed(em)  Cast(oris);  VI  2203  (Rome); 
aeditvi    de   aede  Castoris    et  Pollvcis; 


VI  9872  (Rome):  sagario  post  aedem 
Castoris;  VI  10024  (Rome):  [. . .]  post 
aedem  Castoris.  —  (2)  Elsewhere.  XIV 
376  (Ostia,  2nd):  idem  aedem  Castoris 
et  Pollvcis  rest(itvit);  XIV  2918  (Prae- 
oeste):  aedit(vvs)  aed(is)  C(astoris)  P(ol- 
lvcis);  Dessau  6214  =  Notiz.  (1901) 
p.  280  =  Annee  Epigr.  (1901)  p.  51 
(Tusculnm):  aed[it(ws)  a]edis  Ca[st(o- 
ris)  et]  Pol(lvcis);  I  1150  =  XIV  6505 
(Cora,  B.  C):  aedem  Castoris  Pollvcis. 
—  CERES.  [Cf.  demeter  below],  (a)  in 
Rome.  a.  Cereris  (Liberi  Liberaeque)\\Qzx 
the  Circus  Maximus.  VI  9969  (Rome): 
[v]estiarivs  ab  aede  Cerer(is).  —  (b)  In 
Ostia.  XIV  375  (2n<1):  (Me)  aedem  Ce- 
reris constitvit.  —  CONCORDIA,  (a)  In 
Rome,  on  the  Forum,  at  the  foot  of  the 
Capitoline.  Freq.  as  meeting  place  of  the 
Fratres  Arvales,  VI  2051  (Rome,  Arval, 
69):  [in  a]edem  Concordiae  ;  ib.  2056 
(ibid.,  78):  11.16.23,30:  in  aede  Concor- 
diae ;  ib.  2060  (ibid.,  81)  1.  32:  [in  aede] 
Concordiae;  ib.  2064  (ibid.,  86)  11.  27, 
48  :  in  aedem  Concordiae  ;  ib.  2065  (ibid., 
87)  1. 50:  in  pronao  aedis  Concordiae;  ib. 
2066  (ibid.,  89)  1.  8:  in  pronavo  aedis 
Concordiae;  ib.  2068  (ibid.,  91)  11.  25, 
27:  in  pronao  aedis  Concordiae;  ib.  2075 
(ibid.,  105)  1.  11 :  [in  pronao  aedis  Con- 
c]ordiae,  1.  29:  in  aedem  Conc[ordiae]; 
ib.  2078  =  32374  (ibid.,  118)  11.  10, 
26,  ib.  2080  (ibid.  120)  11.  13.  22:  in 
pronao  aedis  Concordiae  ;  ib.  2081 
(ibid.,  122)  1.  2:  [in  pronao]  aedis  Con- 
cordiae; ib.  2084  (ibid.,  139)  1.  1,  2086 
(ibid.,  155)  1.  11:  in  pronao  aedis  Con- 
cordiae; ib.  2099  (ibid.,  183)  1.  9:  ;n 
pronao  [ae]dis  Concordiae.  —  VI  89 
(Rome,  4th?):  s.  p.  q_:  r.  aedem  Concor- 
diae ...  restitvit;  VI  2204-2208,  32446 
(Rome) :  aeditvvs  aedis  Concordiae.  — 
(b)  Elsewhere,  VIII  757  (Gales,  235-8): 

AEDEM   CVRIALEM   CONCORDIAE  \   VIII   12569 

(Carthago):  aedem  Concordia[e].  —  DEA 
DIA,  in  the  grove  (lucus)  of  the  Fratres 
Arvales  on  the  Tiber  near  the  fifth  mile- 
stone of  the  Via  Porluensis.  VI  2042 
(Rome,  Arval,  59):  in  aedem  (sic)  in 
foco  sacrificio  facto;  VI  2059  (ibid., 
80)  1.  21 :  OB  ferrvm  inlatvm  in  aedem, 
and  1.  24:  ob  ferrvm  de  aede  elatvm; 
VI  2067  (ibid,,  219)  L  3:  aed(es)  clvsa 


AEDE  AEDE                     131 

e[st];    VI  2099    (ibid.,  183)  1.  22:    in  Avg(vstae)  sacrvm  cvm  aede;  VIII  17831 

fastigio  aedis  Deae  Diae,  and  1.  23 :  ad  (Thamugadi) :    Fortvnae    Avg(vstae) 

aedem  Deae  Diae.  —  DEMETER.  [Cf.  CE-  aede(m) ;  XIII   1732  (Lugudunum,  221): 

RES],     X  3685    (Ciimas):    aedem  Deme-      deae  Fortvnae  (Me)  aedem  dedicavit. 

tros    et  qvae  circa   [eam   aedem  sv]nt  GENIVS  (mostly  mere  aedicttlae).    (a)  In 

et  porticvs  ...  restitvervnt.  —  DIANA.  Rome,  VI  213  (A.  D.  181):  signvm  geni 

IX  6242    (Sipontum) :    aed(em)    Dianae;  centvriae  cvm  aede  marmoribvs  exornata 

XI  5820  (Iguvium):    aedem    Dianae   re-  et  ara;  VI  214  (A.  D.  185) :  genivm  cen- 

stitvf.ndam;  III   12298  =   1420331  (Pa-  tvriae,  [si]g[n]vm,  ar[a]m,  aed(em?)  ;  VI 

ramythia) :    Dianae  Tenacrae    sacrvm  . . .  223:    aedem    genio    o    (=    centuriae). 

aedem  cvm  signo.  —  DIVI,  in  Ronie,  on  (b)  Elsewhere.     X  772  (Stabiae):  aedem 

the  Palatine.     VI  32379  (Rome,  Arval,  geni    Stabiar(vm),    [delapsijs    marmori- 

145)  1.  24:  in  Palatio  in  aede  Divorvm.  b(vs),  [v]exata  [aeJde,  restitvit;  IX  2629 

—  DOMITIA  AVGVSTA.  XIV  2795  (Aesernia) :  [ge]nio  aedem,  porticvm,  cv- 
(Gabii,  2nd  (sic)):  in  honorem  memoriae  linam;  X  7222  (Lilybaeum) :  aedem  genio 

DOMVS    DOMITIAE    AVGVSTAE   ...   AEDEM      FE-  COl(onIAe)      Avg(vSTAE)    LiLYBIt(aNORVm)  ; 

cervnt.   —    FAVSTINA.     (a)    In   Rome,  VIII  18227  (Civ.  Lambaesitana) :  genio 

see  above,  ANTONINVS.  (b)  At  Bovillae,  Lambaesis  Avg(vstae)  ...  aedem.  —  HER- 

XIV  2416  (2nd):  ante  dedicationem  aedis  CVLES.     (a)  In  Rome.    {I)  Of  Hercules 

(sc.    Faustinae).    —    FIDES.     Id   Rome,  Victor,    probably  a  mere  aedicula,   site 

aedes  Fidei  Populi  Romani  on  the  Ca-  not  known.    I  541  =  VI  331  (Rome,  elo- 

pitol.    In  tabulae  houestae  missionis,  X  gium  of  C.  Mummius):    hanc  aedem  et 

769  =  III2  p.  844  (Stabiae,  52) :  Romae  signv(m)    Hercvlis    Victoris    imperator 

in  Capitolio  aedis  Fidei  Popvli  Romani  dedicat.    (2)  a.  Herculis,  near  Porta  Col- 

parte  dexteriore;   IIP  p.  854  (Kloster-  Una.    VI  30899   (Rome):    Hercole  (sic) 

neuburg,  80):    in  Capitolio  post  aedem  aedem  valvasqve  fecit.     (3)  a.  Herculis 

Fidei  p.  R. ;  IIP  p.  856  (Thebae  Aegypti,  Musarum,  in  the  Porticus  Philippi  near 

86),    ib.  p.  857    (Klausenburg,   86):    in  the  Circus  Flaminius.    VI  2984421  (For- 

Capitolio  ...ad  aedem  Fidei   p.  R. ;    III  ma    Urbis  Romae):   aedis  Hercvlis  Mv- 

p.  232864  (Sirmium,  60) :  Romae  in  Ca-  sar[vm].     (4)  Uncertain.  VI  332  (Rome, 

pitolio  in  aede  Fidei  [p.  R.].  —  FLORA.  2"d) :   (Me)  mi  v(ir)  v(iarvm)  cvr(anda- 

In  Rome,    near  the  Circus  Maximus.    I  rvm)   aedem   (sc.   Herculis   Victoris)  cvm 

p.  317  =  I2  p.  236  (Fasti  Praeneslini)  omni  cvltv  consecravit.     (b)  Elsewhere. 

Apr.  28 :    aedis  Florae  . . .  dedicata  est.  XIV  3543  (Tibur,  1st) :  Hercvli  Saxano 

—  FONS.  VIII  2656  (Lambaesis,  4th):  sacrvm.  ...  aedem,  zothecam,  cvlinam  .. . 
aedem  Fontis.  —  FORTVNA.  (a)  In  restitvit;  XIV  3911  (Aquae  Albulae  — 
Rome,  site  not  known.     VI  8706:  (Me)  referring    to    aedes  Herculis    at    Tibur): 

AEDITVS    (Sic)    AEDIS    FORTVNAE    TVLLIANAE;  TlBVRIS    ADVERSAE     DOMINVS      QVA     DESPICIT 

VI  9664:  aede  Fortvnae  ad  Lacvm  Are-  aedem;  I  1145  =  X  5961  (Signia,  B.  C): 

tis.     (b)    Elsewhere.     XIV    375    (Ostia,  Hercolei  . . .  aedem  ;  XI  5400  (Asisium) : 

2nd):    idem  aedem   Fortvnae  constitvit  ;  in  aedem  Hercvlis;    IX  5052  (ager  Ha- 

XIV    2864    (Praeueste):    manceps    aedis  drianus,  55  B.C.):    aed(em)    Herc(vlis)  ; 

(sc.  Forlunae  Primigeniae),  2867  (ibid.,  V  1830  (lulium  Carnicum):  aedem  Her- 

2nd):    in  pronao  aedis;    XIV  4002  (Fi-  cvlis;  ib.  1831  (ibid.) :  aedem  Hercv[lis]. 

culea):  aedem  Fortvnae  et  Victoriae  .. .  —  HONOR,     (a)   In  Rome.    (1)  a.  Ho- 

commvnivit;    X  6554   (Velitrae):    aedes  son's  et   Virtutis,    built  by  Marius,    site 

Fortvnae;  X  1557  (Puteoli):  ad  signa-  uncertain,  apparently  on  the  lower  slopes 

tionem  aedis  Fortvnae  signvm  panthevm  of  the  Capitoline,  (arx).  I  p.  290  XXXIII 

...  dono  dedit;  X  820  (Pompeii):  aedem  =  P  p.  195  XVIII  ==  XI  1831  (Arre- 

Fortvnae    Avgvstae;   IX  4181  (Amiter-  tium,  elogium  of  Marius):  aedem  Honori 

num):  [ae]dem  Fortvnae;  XI  4216  (In-  et  Virtvti  victor  fecit.     (2)  a.  Honoris 

teramna) :  ad  aedem  [Fortvnae]  Melioris  ;  et  Virtutis,  on   Via  Appia  outside  Porta 

III  1014  (Apulum) :  Fortvnae  Svpere  (sic)  Capena.  R.  G.  divi  Aug.  cap.  11    1.  29: 


182 


AJEDE 


AEDE 


[ae]des  Honoris  et  Virtvtis  ad  Portam 

[Capenam].    (b)  At  Pateoli,  I  577  (lex 

ieti  faeiundOy    1<»">  B.  C.)    II  1.  10: 

ad  aedem  Honorvs  (sic).  —  ISIS.  X  84(3 
(Pompeii):  aedem  Isidis  .  .  .  restitvit;  V 
I"  II  (bet  Mantua  and  Verona):  aedem 
Isidi  ...  fecit;  V  54(59  (Angera):  Isidi 
.  . .  aedem;  VIII  2630  (Lambaesis,  158): 

[ls]lDI  ET  [S]ERAPI   ...   AEDEM.    [Cf.  SeRAPIS, 

below].  —  IVLIVS.  In  Rome,  a.  divi  Iuli 
on  the  Forum  Romaaum.  R.  G.  divi  Aug. 
cap.  19  1.  2,  cap.  35  1.  31 :  aedem  Divi 
Ivli  =  vabv  &soS  \J~^ovXiov,  ib.  cap.  21 
1.  24:  in  aede  divi  Iv[l]i  =  iv  .  .  .  vaih 
'IovXiov;  I  p.  328  =  P  p.  248  (Fasti 
Antiates)  Aug.  18:  aedis  divi  Ivli  de- 
d(icata);  VI  2051  (Rome,  Arval,  69) 
1.  55:  in  aede  divi  Ivli.  —  IVNO.  (a)  In 
Rome.  (1)  a.  lunonis  Lucinae,  on  the 
Esquiline.  I  p.  314  =  I8  p.  233  (Fasti 
Pracaesiiai)  Mar.  1 :  Ivn[o]ni  Lvcinae 
E[s]qviliis  qvod  eo  die  aedis  ei  [de- 
dica]ta  est.  (2)  a.  lunonis  Reginae,  on 
the  Aventine,  near  S.  Sabina.  R.  G.  divi 
Aug.  cap.  19  1.  6 :  aedes  ...  Ivnonis 
Reginae  ...  in  Aventino  =  vaovg  .  .  . 
" Hoaz  BaOiXtdoq  ...  iv  Aovevrivoi.  (3)  a. 
In /io nis,  in  the  Porticvs  Octaviae.  VI 
2984421  {Forma  Urbis  Romae):  aedis 
Ivnonis.  —  (b)  Elsewhere.  X  4660  (Ca- 
les) :  ab  angiporto  aed(is)  Ivnonis  Lv- 
cinae; V  412  (Montona):    Ivnoni  Fero- 

n[iae]    (Ula)     AEDEM,     SIGNVM,    POr[ti]cVS 

d(e)    p(ecvnia)    s(va)   d(edit).  —  IVNO- 
NES.    V  781    (Aquileia):    ivnonibvs  sa- 

CRVM.      AEDEM,      SIGNA    III,      PORTIC(vs)    CVM 

maceris   (sic)  [et]  cvlina.  IVPPITER. 

(a)  In  Rome.  (1)  a.  Iovis  Optimi  Ma- 
/,  on  the  Capitol.  VI  32323  (Rome, 
Comm.  Lud.  Saec,  17  B.C.):  in  Capi- 
tolivm  ante  aed[em]  Iovis  and  AD  AEDEM 
Iovis;  III  p.  846  (Geiselbrechting,  64, 
tab.  honestae  missionis) :  in  Capitolio 
post  aedem  Iovis  O(ptimi)  M(aximi).  (2) 
a.  Iovis  Feretri,  on  the  Capitol.  R.  G. 
divi  Aug.  cap.  19  1.  5:  aedes  in  Capi- 
tolio Iovis  Feretri  etc.  =  vaovg  iv 
KamtwXitjjj  Jibq  Tgonaio(p6oov  x.  %.  X. 
(3)  a.  Iovis  Sfatoris,  on  the  Velia.  VI 
2028 £  (Rome,  Arval,  38)  1.  32:  in  aede 
Iovis  Statoris.  (4)  a.  Iovis  Libertatis, 
on  the  Aventine,  site  unknown.  R.  G.  divi 
Aug.  cap.  19  1.  6:    aedes  ...   Iovis  Li- 


bertatis  in  Aventino  =  vaovg...  4iog 
' EXivdf-Q'ov  iv  'Aovfvrivo).  (5)  a-  Iovis, 
in  the  Portions  Octaviae.  VI  2984421 
{Forma  Urbis  Roiuae):  aedis  Iovis;  VI 
8708  (Rome):  aeditvvs  de  aede  Iovis 
Porticvs  Octaviae.  (6)  a.  Iovis  Pro- 
/•uqnatoris,  on  the  Palatine,  site  unknown. 
VI  2004  (Rome,  190,  198,  200),  2009 
(Rome,  217,  221,  235.  238):  in  aede 
Iovis  Propvgnatoris.  (7)  a.  Iovis  To- 
nantis,  on  the  Capitol,  R.  G.  divi  Aug. 
cap.  19  1.5:  aedes  in  Capitolio  ...  Iovis 
Tonantis  =  vaovg  iv  KamrioXun  .  .  . 
Jibg  Bgortr](Tiov.  (8)  Various  shrines 
(aediculae).  VI  401  (A.  D.  139):  Iovi 
Optimo  Maximo  et  Ivnoni  Reginae,  Mi- 
nervae  Avg(vstae)  et  genio  loci  ipsivs 
...  aede  vetvstate  dilapsa ;  VI  425:  Iovi 
Optimo  Maximo  Salvtari  [a]edem,  voto 
svscepto  ;  VI  30940:  aedem  aramqve 
I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo)  et  Silvano 
sancto.  —  (B)  Elsewhere,  X  925  (Pom- 
peii): aedem  Iovis;  X  5142  (near  Atina, 
144):  aedem  fecit,  Iov[e]m  marmorevm 
posvit;  X  5160«  (Casinum):  aede[m 
I]ovis;  X  5575  (Fabrateria  Nova):  a[e- 
de]m  Iov(is);  X  5779  (Ceretae  Marianae, 
4  B.  C):  Iovi  aer[i]s  et  dis  indigetibv[s] 

CVM    AEDICL^a]  (sic)    ET   BASE  [ET    Ae]dI     ET 

porticv;  X  6483  (Ulubrae):  aedem  cvl- 
toribvs  Iovis  Axo[rani  ded]it  ;  I  603 
=  IX  3513  (Furfo,  58  B.  C.)  1.  1 :  aedem 

DEDICARVNT  IOVIS  LlBERI  FVRFONE,  and 
1.    4:    HOIVSQ_VE    AEDIS,    AD    EAM    AEDE   (sic), 

and  1.  5 :  ad  aedem  versvs,  stipitesqve 
aedis,  and.  1.  7 :  ad  eam  aedem.  [Cf.  in 
same  inscr.,  id  templvm];  XI  5375  (Asi- 
sium):  Iovi  Paganico  sacr(vm)  ...  aedem 
cvm  porticibvs;  III  13981  (Dalmatia) : 
I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo)  Depvlsori  ... 
aedem;  VIII  2579  £  (Lambaesis):  Iovi 
Valenti  has  aedes;  Rev.  Arch.  (1905) 
p.  205  (near  Cirta) :  [I]ovi  Avg(vsto)  . . . 
aedem  et  simvlacrvm  ;  II  2008  (Nescania) : 
Iovem  Panthevm  Avg(vstvm)  cvm  aede 
et  tetrastylo.  —  IVVENTAS.  In  Rome, 
a.  luventatis  in  the  Circus  Maximns. 
R.  G.  divi  Aug.  cap.  19  1.  8:  aedem 
Ivventatis  =  vabv  Ns6ti]to\_c~\  ;  ib.  cap. 
35  1.  31  (=  appendix):  aedem  ...  Iv- 
v[entatis].  —  LARES.  (A)  At  Rome. 
(1)  a.  Larum,  on  the  Summa  Sacra  Via, 
site  unknown.    R.  G.  divi  Aug.  cap.  19 


AEDE 


AEDE 


133 


1.     7:    AEDEM    LaRVM    IN    SVMMA    SaCRA    VlA 

=  ijQowv  nobg  tfj  I^Qn  'Odip ;  ib.  cap.  35 
1.  31  :  aedem  . .  .  larvm.  (2)  A  mere  ae- 
dicula  (lararium).    VI  440  (Rome) :  (Me) 

AEDEM   ET   LA-REM   RENOVAVIT  (sic)  EX   VOTO. 

(B)  Elsewhere,  I  1305  =  IX  4053  (Car- 
sioli,  B.  C):  aed(es)  Lar(vm).  —  LIBER. 
[Cf.    above,    s.  v.    CERES,    IVPPITER], 

(A)  In  Rome,  apparently  a  mere  aedicula. 
VI  30965  (Rome) :  sancto  deo  Libero 
patri  ...  aedem  restitvit.  (B)  Elsewhere, 
X  5045  (Atina) :  liberi  aedem  ...  fecit; 
I  1469  =  III  1784  (Narona,  B.C.): 
(/lie)  aedem  Leiberi  Patrvs  (sic)  facivn- 
d(aiyi)  coir(avit).  —  MAIA.  Ill  740 
(Constantinopolis) :  (Me)  signa  et  aedem 
Maiae,  Mercvri  .  .  .  f(acivnda)  c(vravit) 
idemq_(ve)  dedicavit.  —  MARS.  (A)  In 
Rome,  a.  Martis  Ultoris  in  the  Forum 
of  Augustus.  R.  G.  Divi  Aug.  cap.  35 
1.  31:  aedem  Martis;  VI  8709  (Rome, 
1st):    aeditvo    aed(is)    Martis     Vltoris. 

(B)  Elsewhere.  XI  3614  (Caere,  113- 
114):  in  pronao  aedis  Martis  ;  XI  5805 
(Iguvium):    [M]arii    Cyprio  ...  signvm 

MARMOREVM  EX  VOTO  POSV1T  ET  AEDEM  .  .  . 
REFECIT,  ADIECTO  PRONAO  ET  COl[vMNIS]. 

MATER  MAGNA.  (A)  In  Rome,  a.  Ma- 
tris  Deum  Magnae  Idaeae  on  the  Pala- 
tine. I  p.  816  =  I"  p.  235  (Fasti  Proe- 
nestini)  Apr.  10:  lvdi  in  Circo  M(atri) 
D(evm)  M(agnae)  I(daeae)  in  Pal[atio], 
q_vod  eo  die  aedis  el  dedicata  est  ;  r. 
G.  divi  Aug.  cap.  19  1.  8:  aedem  Matris 
Magnae  in  Palatio  =  [rflTjov  MrtTQog 
Qswv  iv  Ilalaxic).  (B)  PJlsewhere.  X 
333  (Atina) :  (Me)  aedem  Matri  Magnae, 
et  porticvm  q_vi  (sic)  est  ante  aedem, 
et  cellam  sacerd(otis)  . . .  fec(it)  ;  III 
1953  (Salonae):  (Me)  aedem  Matr(i)  Ma- 
g(nae)  ...  f(aciendam)  c(vravit)  idemq_(ve) 
dedic(avit)  ;  ib.  1954  (ibid.):  (Me)... 
Matri  Devm  aedem  ...  f(ecit)  ;  ib.  8675 
(ibid.):  Matri  Magnae  Cognationis  (/lie) 

...   AEDEM    ET    ARAM   ...   FECIT;     ib.   2676   = 

9707  (Tragurium) :  aedem  Matri  Magnae 
.  .  .  fecervnt  ;  ib.  14243  (Dalmatia) : 
D(evm)  M(atri)  M(agnae)  aedem  REFECIT 
et  ampliavit;  XIII  1759  (Lugudunum): 
Matris  Avg(vstae)  ...  aedem  cvm  ara.  — 
MATVTA.  X  4660  (Cales) :  aedem  Ma- 
tvtae.  —  MERCVRIVS.  [Cf.  above, 
MAIA].      (A)  In  Rome,   by   the    Circus 


Max/mm,  site  unknown.  VI  1492  (101): 
in  cvria  aedis  Mercvri.  (B)  Elsewhere. 
V  4266  (Brixia) :  (Me)  Mercvrio  aedem 

ET    SIGNVM    SOLO    SVO     EX   VOTO   DEDIT  ;    III 

5533  (Iuvaum) :  Mercvrio  aedem  fecit 
et  signvm  posvit  ;  III  5773  (Abudiacum, 
211):  deo  Mercvrio  Cimiacino  ...  aedem 
fecit  et  signvm  posvit  ;  HI  5792  (Au- 
gusta Viudelicum) :  Mercvrio  ...  aedem 
et  signvm;  VIII  12006  (Sarra,  212):  ae- 
dem Mercvrio  Sobrio,  and  eandem  aedem 
cvm  pronao  ;  VIII  12007  (ibid.,  3d):  ae- 
dem Merc[vrio  Sobrio];  XIII 1769  (Lugu- 
dunum) :  Mercvrio  . . .  aedem  et  signa  dvo 
cvm  imagene  (sic);  XIII  3177  (Prov.  Lu- 
gudunensis) :  signvm  Mercvr(i)  cvm  sva 
aede;  XIII  6276  (Buconica):  [deo  Mer- 
cvrio] edem  (sic)  cvm  signo.  —  MINERVA. 
(A)  In  Rome,  a.  Minervae,  on  the  Aven- 
tine,  site  not  known.  I  p.  234  =  P  p.  315 
(Fasti  Praeaestini)  Mar.  21;  [Minervae] 
aedis  in  Aventino  eo  die  est  [dedicata]; 
R.  G.  Divi  Aug.  cap.  19  1.  6:  aedes  Mi- 
nervae etc.  ...  in  Aventino  =  vaovg 
'Adrjvag  x.t.X.  ...  iv  Aovevcivty :  ib.  cap. 
35  1.  31:  aedem  ...  Minervae;  I  p.  273 
(Fasti  Polemii  S/lvii,  448-449)  Sept.  13; 

HOC  DIE  ROMAE  IN  AEDE  MlNERVALI  PER 
MAGISTRATVM  ANNIS  SINGVLIS   EX  AERE  CLIPEI 

figebantvr.  (B)  Elsewhere.  V  1892  (Con- 
cordia): circa  aedem  Minervae  ;  XI  5263 
(Hispellum)  :  [aede]m  Minervae;  XIII 
3075  (Turoni):  nvminibvs  Avgvstorvm  et 
deae  Minervae  ...  [a]edem  cvm  s[vis  or- 
namentis].  —  MITHRAS.  XIV  61  (Ostia): 
aedem  (sc.  M/thrae)  cvm  svo  pronao.  — 
NEPTVNVS.  (A)  In  Rome,  in  Regio  IX 
Circus  Flaminius.  VI  8423  (Rome): 
aeditvo  aedis  Neptvni  q_vae  est  in  Circo 
Flamin(io).  (B)  Elsewhere.  X6104(For- 
miae) :  aedem  Nept(vni)  lapid(ibvs)  varis 
(sic)  s(va)  p(ecvnia)  ornav(it);  XI  126 
(Ravenna):  in  aede  Nept(vni);  III  3778 
(Nauportus) :  Neptvno  Avg(vsto)  sacrvm. 
(Me)  aedem  et  porticvm  fecit  ;  VIII  2653 
(Lambaesis,  158):  aedem  Neptvni  ;  XIII 
6403  (Heidelberg):  Neptvno  edem  (sic) 
cvm  signo.  —  NVMINA  AVGVSTORVM. 
VII  239  (Eburacum):  Nvminibvs  Avgv- 
storvm)   ET    DEAE     Iov[.  .  .]    AEDEM.       [Cf. 

above,  MINERVA].  —  NYMPHAE.  See 
below,  SILVANVS.  —  OPS.  (A)  In  Rome, 
a.  Opis  on  the  Capitol,  site  unknown.    VI 


l;M 


AEDE 


AEDE 


2059   (Rome,  Arval,  80)  1.  11:   in  Ca- 

PITOIIO    IN    AEDEM    Ol'lS     SACERDOTES    CON- 

vhnekvnt.  (B)  Elsew here.  XIV  3007 
(Praeneste):  [aeditws?]  aedis  Opis.  — 
PANTHEVM.     Ill  7058   (Pisidia):  Pan- 

TMEO    AEDEM    ET    ARAM.    PENATES.       Iq 

Rome,  a.  Deum  Penatium  on  the  Velia. 
R.   G.   Divi    Aug.  cap.    1!)    1.   7:    aedem 

devm  Penativm  in  Velia  =  }jQ<j>(OV  0eu)V 
Kctioixnh'wv  iv  'OvtkCa  ;  lb.  cap.  35  1.  31 : 

AEDEM    ...    DEVM      PENATIVM.      PIETAS. 

VIII  5418  (Calama):  a[e]de(m)  Pietatis. 

—  PLVTO.  Ill  5796  (Augusta  Vindeli- 
cum) :   Plvtoni  et  Proserpinae  ...  aedem. 

—  POMONAE  (plur.)  X  531  (Salernum): 
ad  exornandam  aedem  Pomonis.  —  PRO- 
SERPINA. See  above,  PLVTO.  —  QVI- 
RINVS.  In  Rome,  a.  Quirini,  on  the 
Quirinal.  R.  G.  Divi  Aug.  cap.  19  1.  6, 
and  cap.  4b  1.  31 :  aedem  Qvirini  —  vabv 
Kvqhv[o]v.  —  RITONA.  XII  2927  (Uce- 
tia)  .*  (Me)  Ritonae  aede(m),  v(otvm) 
s(olvit)  l(ibens)  m(erito).  —  ROMA. 
XIV  73  (Ostia):  aeditvvs  aedis  Romae 
et  Avg(vsti);  X  6485  (Ulubrae,  132): 
aedem  Ro[mae  et]  Avgv[sti].  —  SALVS. 
XI  361  (Ariminum) :  h(aec)  a(edes)  S(a- 
lvtis)  A(vgvstae)?;  IX  427  (Venusia): 
aedem  Salvti.  —  SATVRNVS.  In  Rome, 
a.  Batumi  in  the  Forum.  1  202  (Lex 
Cornelia  de  XX  Quaest.,  81  B.  C.)  II 
1.  40 :  ad  aedem  Satvrni  ;  X  6087  (Formiae): 
aedem  Satvrni  fecit  ;  R.  G.  Divi  Aug. 
cap.  20  1.  13:  basilicam  qj/ae  fvit  inter 
aedem  Castoris  et  aedem  Satvrni  =  fia- 

Cl\_XlXttY     tip-     /LISTCC^V     T^\0V    TS    VCCOV    TO)V 

JioOxo^Qcar  xal  Kqovov^  ;  VI  13150 
(Rome) :    h(oc)    m(onvmentvm)    si    qvis 

BENDERE  BOLVERIT  BEL  (sic)  DONARE,  INFERET 

in  aede(m)  Satvrni  ss.  (=  sestertios) 
(tot).  —  SERAPIS.  (A)  In  Rome,  a.  Se- 
rapidis,  on  the  Quirinal.  VI  570  (Rome, 
2nd) :  Serapidi  deo  [sancto]  .  .  .  aedem. 
(B)  Elsewhere.  I  577  =  X  1781  (Pu- 
teoli,  lex  parieti  faciendo,  105  B.  C.) 
I  1.  6 :  in  area  qvae  est  ante  aedem  Se- 
rapi  (sic);  II  6185  (Emporiae):  [Sera]pi 
aedem.  [Cf.  above,  ISIS].  —  SILVANVS. 
(A)  In  Rome,  mere  aediculae.  VI  656 : 
Sancto  Silvano  ...  aedem  opere  signin(o)  ; 
VI  679:  Silvano  Sancto  sacrvm.  (Illi) 
aedem    . . .    rest[it]vervnt  ;    VI    30985  : 

S1GNVM  DE!   SlLVANI.   ...   (Ilk)  AEDEM   IPSIVS 


MARMORATAM  ...  FECIT;  VI  31024:  SlL- 
VANO    SANCTO    ...   ARAM,    AEDEM,   MACERlAM  \ 

Aniit'c  Epigr.  (1900)  p.  45 :  Silva[no  et 
Dia]nae  Avg[vstae  sacrvm]  .  .  .  aed[es 
mar]moratas.     (B)   Elsewhere.     V  5119 

I  Bergomum) :  [SJilvano  [s]ignvm  [e]t  ae- 
dem; III  633  (Philippi):  statvam  aeream 
Silvani  cvm  aede;  III  1958  (Salonae): 
aedem  [nymphis?]  et  Silvano  Avg[vsto] 
sacram.  [See  above,  IVPPITER].  —  SOL. 
Ill  1111  (Apiilum,  183-5):  Soli  Invicto 
aedem  restitvit.  —  SOLIMARA.  XIII 
1195  (Avaricum  Biturigum):  Solimarae 
sacrvm.  Aedem  cvm  svis  ornamentis.  — 
SPES.  XIV  375  (Ostia,  2nd):  aedem  Spei 
constitvit.  —  TELLVS.  X  6104  (For- 
miae):    AEDEM    TELL(VRIS)  ...  FECIT;     VIII 

14392  (Vaga,  2);  aede[m]  Tellvris.  — 
TEMPESTATES.  In  Rome,  a  mere  aedi- 
cula,  apparently,  on  the  Via  Appia  not 
far  from  the  sepidcram  Scipionum.  I 
32  =  VI  1287  (Rome,  Scipio  epitaph,  3d 
B.  C.) :  dedet  Tempestatebvs  aide  mere- 
to[d]  (sic).  —  THENSAE.  In  Rome, 
a.  thensarum  on  the  Capitol  (area  Ca- 
pitoliua).  where  the  sacred  thensae  were 
kept.  IIP  p.  845  (Vindobona,  tab.  hone- 
stae  missionis,  60):    in    Capitol(io)  ad 

LATVS     SINISTr(vm)     AEDIS     THENSARVM.    

TITVS.  In  Rome,  a.  divi  Titi,  a  mere 
aedicuia  in  the  aedes  (templum)  Divo- 
rum  on  the  Palatine,  site  unknown.  VI 
10234  (Rome,  lex  collegi  Aesculapi  et 
Hygiae) :    in    aede    divi    Titi    conventv 

PLENO,     and    IN    TEMPLO     DlVORVM     IN    AEDE 

divi  Titi,  and  qj/od  gestvm  est  in  templo 

DlVORVM     IN    AEDE    DIVI     TlTI.     VENVS. 

(A)  In  Rome,  a.  Veneris  Genelricis,  in 
the  Forum  Iulium.  XI  3805  (Veii,  26) : 
Romae  in  aedem  Veneris  Genetricis.  (B) 
Elsewhere.  XIV  375  (Ostia,  2nd):  aedem 
Veneris  ...  constitvit  ;  ib.  376  (ibid.): 
aedem  Veneris  ...  restitvit;  X  688  (Sur- 
rentum) :  in  aedem  Veneris;  I  1474  = 
X  7121  (Syracusae,  B.  C):  Vener(ei) 
Taric.    (sic  for  Eryc(inae))    pavimentvm, 

SEDILIA  FECIT,  AEDEM  REFICI ENd(am)  COIr(a- 

vit);  XI  5687  (Turicum):  aedem  Veneris; 
VIII  6965  (Cirta):  simvlacrvm  aerevm 
Veneris  cvm  aede  sva.  [See  below,  VOL- 
CANVS].  —  VESTA.  In  Rome,  at  the 
Forum.     R.  G.  divi  Aug.  cap.  21  1.  24: 

IN    AEDE   VESTAE  =  SV   VUU)  .  .  .   'EtfTlCCg.  


AEDE 


AEDI 


135 


VICTORIA.  X  1887  (Puteoli) :  [a]edem 
Victoriae  Avgvstae  ;  XIV  3485  (Rocca- 
giovine  =  Fanum  Vaeunae?,  1st):  aedem 
Victoriae  ...  restitvit  ;  V  7614  (Pollen- 
tia)  :  aedem  Victoriae;  III  1158  (Apu- 
him :  Victoriae  Avg(vstae)  (ille)  aedis 
cvstos  c(ivivm)  R(omanorvm)  leg(ionis) 
xiii  ...  dedit;  VIII  11194  (Thaca,  212): 
civitas  Thacensivm  aedem  Victo^R^is  (sic) 
eivs  pecvnia  pvblica  fecit.  [See  above, 
FORTVNA].  — VINTIVS.  XII  2558  (bet. 
Augustum  and  Lacus  Lemannus):  Av- 
g(vsto)  Vin[tio]  sacr(vm).  (Ille)  sacer- 
(dos)  Vinti  ...  aedem  d(edit).  —  VIRTVS. 
See  above,  HONOR.  —  VOLCANVS. 
XIV  375  (Ostia,  2n(1):  aedem  Volcani  ... 
restitvit;  III  14354:,G  (Pannonia  Sup.): 
Volcano  et  Veneri    Avg(vstis)   sacrvm. 

SlGNA  ET  AEDEM  (Hie)  DEDIT.  —  UN- 
CERTAIN. VI  808,  818,  32450  (Rome): 
I  1140  =  XIV  2080  (Praeneste,  B.  C); 
I  1149  =  X  6517  (Cora);  X  3787  (Ca- 
pua); IX  3168  (Corri nium);  III  6270 
(Sarmizegetusa);  III  14243 '  (Dalmatia); 
VIII  842  (Thuburbo  Mains):  1183  (Utika), 
1463  (Thubursicum  Bure),  2682  (Lam- 
baesis),  11999  (Sarra);  II  2098  (Cisim- 
brium) ;  XIII  1439  (ager  Lemovicum), 
2487  (Ambarri);  Anne'e  Epigr.  (1899) 
p.  4  (Bonn). 

(C)  In  Christian  use,  as  «  cliurch  » . 
Hi'ibn.  Hisp.  100  (Cisirubrium,  630) :  hanc 
aede(m)  ;  ib.  469  (Legio,  913):  edis  (sic) 
rvinam  erexit  ;  Le  Blant  369  (Sion,  377): 

DEVOTIONE  VIGENS  AVGVSTAS   PONTIVS  AEDIS 

restitvit;  Rossi  II  p.  150  no.  20 (Rome, f): 

QVIS    TANTAS    XPO    (=    CkrtSto)  VENERAN- 

das  condidit  (a)edes  ? ;  ib.  p.  152  no.  33 
(ibid.):  martyris  in  Stephani  venerabilis 

AEDE  SACRATA. 

(D)  A  building  sacred  to  the  Manes 
of  the  dead,   «tomb».    VI  9433  (Rome): 

FECERVNT    AEDEM    CVM     SVO    SIBI     HYPOGAEO  : 

VI  9681  (Rome):  (////)  negotiantes  vi- 
nari  aedem  mem[oriae  . . .~]  (feceriiiit) ;  VI 
10742  (Rome):  aedem  a  solo  fecit;  VI 
13562  (Rome):  aede  sepvltvrae;  [VI 
28249  (Rome) :  aedis  is  a  corruption  of 
aedi<c>(vlas)]  ;  XIV  166  (Ostia) :  aedem 
fecit  (ilia),  and  inea  (sic)  aede;  XIV 
480  (ibid.):  hanc  aedem  posvit  strv- 
xidqve  (sic)  novissima  templa  Manibvs 
et  cineri    posteriisqve  (sic)  meis;    XIV 


1568  (ibid.):  h(anc)  aedem  s(ive)  s(e- 
pvlcrvm):  IX  5813  (Potentia):  clvisclve 
(sic)  hvi  (sic)  ivgero  loci  et  edibvs  (sic) 
inivriam  fecerit;  Eph.  Epigr.  IV  p.  86 
no.  328   (Dalmatia):    has  ...  aedes  ca- 

FUSSIMO      CONIVGI      MEMORIAM      POSVIT;     III 

5800  (Augusta  Vindelicum):  aedem  cvm 
svis  ornamentis;    XIII    1567   (Gabali): 

AEDEM     A     FVNDAMENTO    ... 

(E)  In  plur.,  a  House  »,  «  dwelling  ». 
VI  979  (Rome,  2nd) :  has  aedes  incendio 
[consvmptas];  VI  1397  (Rome):  ista- 
rvm  aedivm  conditori  ;  VI  1793  (Rome, 
394) :  statvam  ...  in  aetern(a)e  Vrbis 
privatis  eivs  aedebvs  (sic)  conlocavit; 
VI  2120  (Rome,  155)  1.  7:  cvm  ab  ae- 
dibvs  essem  ;  VI  24710  (Rome):  ivgmen- 
tvm  et  paries  insvper  privatvs  aedivm; 
R.  G.  divi  Aug.  cap.  34  1.  17:  postes 
aedivm  mearvm  (i.  e.  «  domus  Augvj&ta- 
nae  »)  =  r«  7tq6tcvI[ju  /liov~]  ;  ib.  cap.  35 
1.  26;  in  vestibv[lo  a]edivm  mearvm  = 
ini  to?  tiqotivXov  r7tg  olxiaq  /.lov  ;  III 
1084  (Apulum) :  (ille)  in  his  aedib(vs) 
natvs;  VI  27788  (Rome):  aedis  aedificat 
dives,  sapiens  monvmentvm;  VIII  8509 
(Sitifis) :  hoc  stvdio  svperamvs  avos,  gra- 

TVMQVE  RENIDET  AED1BVS  IN  NOSTRIS  SVM- 
MVS    APEX    OPERIS. 

AEDIANVS.    See  SVBAEDIANVS. 

AEDIBVS.    See  IDVS. 

AED1CVLA.  (AEDICLA).  Dimin.  of 
AEDES  q.  y.  (A)  «  Shrine  » ,  «  chapel  » , 
particularly  used  of  small  niches  for 
statues  of"  the  gods  [Cf.  LARARIVM], 
generally  on  a  base  with  pedimental  root 
supported  by  two  or  more  columns,  set 
against  a  wall.  (B)  A  «  tomb  »,  often 
of  the  shape  as  above.  Also  a  «  niche  » 
(lo cuius)  in  a  tomb.  (N.  B.  Tombstones 
also  were  often  made  to  represent  aedi- 
culae). 

I.  Forms:  aidicvla,  X  1478  (Neapo- 
lis);  aidicola,  Notiz.  (1896)  p.  541  = 
Dessau  3237  (Tarentum,  B.  C.) ;  aedicla, 
VI  27,  607,  4747,  4889,  10275,  11337, 
15547,  17652,  18019,  19075,  25359, 
28960,  34886  (Rome);  XIV  2042  (Vicus 
Augustanus),  4184  (Nemus  Dianae) ;  X 
5779  (Ceretae  Marianae) ;  IX  5069  (In- 
teramna  Praetutianorum) ;  XI  4232  (In- 
teramna  Nahars),  1418  (Pisae) ;  V  3634 
(Verona);    XIII    2494    (Ambarri),   7753 


L36 


AUDI 


AEDI 


(Niederbieber,  259);  haedicvla,  VI  17»i.vj 
(along  with  aedicvla  ami  aedicla);  edi- 
cvla.  XIII  788a  (Heddernheim,  J:!1»): 
edicla.  XIII  77."»:;  (Niederbieber,  259); 
aecla  (sic),  VI  25598  (Rome).  —  Note 
ace.  for  abl. :  aedicvlam,  VI  9189  (Rome); 
abl.  for  ace.:  aedicvla,  VI  127  1-.'.  841 
(Rome);  aedicla  Cor  ace,  VI  17(352, 
18019.  19075  28960  (Rome).  —  Ab- 
brey.:  aedicvl..  VI  <;_>.  10236,  14614, 
15551,  33191  (Rome),  VIII  5207  (Ca- 
lama);  aedicl..  VI  ti<>7.  15547  (Rome); 
aedic.  VI  25ii77.  28126  (Rome),  X  3803 
(Capua);  aedi.,  VI  12352  ( Home) ;  aed., 
VI  452.  17652  (Rome). 

II.  Use.  A  small  shrine  or  niche,  de- 
dicated to  a  deity.  AESCVLAPIVS.  VI 
10234    (Rome,    153):    locvm   aedicvlae 

CVM     PERGVLA,    ET    SIGNVM    MARMOREVM   Ae- 

scvlapi  etc.  —  APOLLO.  VI  27  (Rome): 

Ai'OLLINI      AEDICLAM      (Sic)       REF(i)C!ENDAM 

cvravit.  —  BONA  DEA.  VI  56  (Rome): 

BONAE   DEAE   .  .  .   AEDICVLAM,   ARAM,   SAEPTVM 

clvsvm;    VI  62    (Rome):    {ilia)  aedicv- 

l(aM),   GRADV5,  TECTUM ).  FOCVM   ...   BONAE 

D(eae)  d(ono)  d(edit).  —  CONCILIVM 
DEORVM.  XI  4082  (Ocricuhim) :  AEDI- 
CVLAM     CONCILI      DEORVM      DEARVMQVE.    

DIANA.  XIV  4184  (Nemus  Dianae) : 
[aed]iclam  Dia[nae];  Notiz.  (1896) 
p.  541  =  Dessau  3237  (Tarentum,  B.  C.) : 
[Di]anae  aidicolam  votvm  dedit  me- 
retod  (sic)  =  'Agiauin  sv%av  vcciGxov 
aniSuxe.  —  DOMVS  AVGVSTA  or  mem- 
bers of  it.  VI  218  (Rome,  202):  ima- 
gines domin[o]rvm  nn.  et  aedicvlam  et 
aram;  VI  927  (Rome,  1st):  Neroni  Cae- 
sari  Avg(vsto)  et  Sancto  Silvano  ae- 
dicvlam cvm  imagin[e];  XIV  2416  (Bo- 
villae,  2nd)  frgmt. :  aedicvlam  (sc.  in  ho- 
norem  Fausbinae  Augustae);  X  6649 
(Antium,  1st);  Germanico  Caesari  ... 
(ille)  .  .  .  statvas  et  aedicvlam  refecit, 

SEDES  MARMOREAS  P05VIT:  X  3814  (Ca- 
piia)  :      NVMINI     AVGV[ST(|)]    ...    CVM     AEDI- 

cvl[aJ;  XI  3303  (Forum  Clodi,  18): 
aedicvlam  et  statvas  has  ;  III  161  (Be- 
rytus) :  [ae]dicvlam  et  simvlacra  (of  Se- 
verus  and  the  colonia);  VIII  7095-8 
(Cirta,  3d):   aedicvlam  tetrastylam  cvm 

STATVA    AEREA     INDVLGENTIAE     DOMINI     NO- 

stri.  —  GENIVS.  VI  207  =  30715 
(Rome,  2nd) :  genio  centvriae  . . .  [aram?] 


ET  AEDICVLAM  ...  [CVM  COLVm]nIS  ET  CAN- 
CELLO  aereo;    VI  212  (Rome,   181):   si- 

GNVM,  GENIVM  CENTVRIAE,  CVM  AEDICVLA 
MARMORIBVS    EXORNATA,    ET   ARAM  J    VI    221 

(Rome,  113):  aedicvlam  et  genivm  cen- 
tvriae d(ono)  d(edervnt);  VI  222  (Rome, 

2"d)  :      AEDICVLA    FACTA    CVM    GENIO  I      XIII 

7753  (Niederbieber,  259):   genio  vexil- 

LAR(lORVM)  ...   SIGNVM     CVM     EDICLA    (sic)  J 

ib.  7335    (Heddernheim,    230) :    genivm 

PLATEAE    NOVI    VlCI    CVM    EDICVLA    (sic)    ET 

ara.  [Cf.  below,  LARES.  SILVANVS].  — 
HERCVLES.  VI  285  (Rome):  aedicvla 
Hercvlis;  VI  338  (Rome,  159):  sacrvm 
Hercvli  Salvtari.  aedicvlam  novam  ...; 
VI  597  (Rome,  1st):  aedicvlam  et  aram 
(sc.  Herculis);  VI  607  (Rome):  aedicl(a) 
et  signvm  Hercvlis;  VI  30903  (Rome): 
Hercvli  Fe[lici  ?]  ...  aedicv[lam]  fecit; 
X  1478  (Neapolis):  Hercvli  Invicto... 
aedicvlam  sta[tvit].  —  INDVLGENTIA. 
See  above,  DOMVS  AVGVSTA.  —  IVP- 
PITER.  VI  30931  (Rome):  aedic[vlam] 
Iovis;  X  3803  (Capua,  13  B.C.):  aedi- 
cvla) Iovi  Lar(ibvs);  X  5779  (Ceretae 
Marianae,  4  B.  C.) :    Iovi  aer[is]  et  dis 

INDIGETIBv[s]    CVM    AEDICl[a]    ET    BASE  [ET 

ae]di  (sic)  et  porticv;  V  5738  (ager 
Mediolanensis);    [.  . .]   et   dis  cvm  Iove 

.  .  .   ARAM     CVM    AEDICVLA.    LARES.      VI 

450  (Rome.  98-9):  iaribvs  Avgvstis.  Ae- 
dicvlam   REGIONIS    VI     VlCO    PORTAE    COL- 

linae;  VI  451  (Rome,  100):  laribvs  Av- 
gvstis et  genis  (sic)  Caesarvm.  Aedicv- 
lam reg(ionis)  xiii  Vici  Censori  ;  VI  452 
(Rome,  109):  [Laribvs  A]vgvst(is)  Vici 
Iovis  Fagvtal[is].  Aed(icvlam)  reg(io- 
nis)  in;  VI  30958  (Rome,  166):  aedi- 
cvlas  La[rvm  Avgvstorv]m;  VI  30960 
(Rome,  223):  Laribvs  Avg(vstis)  et  [ge- 
nio   Im]p(eraTORIS)  .  .  .   AEDICVLAM    REG(lO- 

nis)  viii  Vico  Vestae;  XIV  26  (Ostia) : 
[aedicIvlam  Larvm  Av[g]  (vstorvm)  ;  No- 
tiz. (1905)  p.  217  (ager  Tusculanus): 
aedicvlam  Larvm  Avgvstorvm  Vici  An- 
gvscvlan(i);  IX  2996  (Anxanum) :  ae- 
dicvlam,   SIGILLA,     ORNAMENTAQVE     OMNIA 

Lar(i)  Fam(iliari);  V  3258  (Verona,  2nd): 
Laribv[s  Avgvstis]  ...  aedicvlam;  II 
1980  (Abdera):  Lar(es)  et  genivm  cvm 
aedicvla.  [Cf.  IVPPITER,  above].  — 
LIBER.    VI  461  (Rome.  2nd-3d):    sacra- 

RIVM     DEI      LlBERI     CVM     AEDICVLA     ET      CO- 


AEDI  AEDI                      137 

lvmnis;    VIII  10867  (Rusicade):    CP]A"  (sic)  hortvs    in    qvo    tricliae,   viniola, 

[t]ri  Libero  A[vg(vsto)]  sacr[vm].   Sta-  pvtevm,  aedicvlae    in    qvibvs   simvlacra 

TVAM    CVM      AED[IC]VLA      ET     COLVMNIS.    {illorum)    IN     FORMAM    DEORVIVi. 

MATER  MAGNA.  Ill  13903  (Dalmatia) :  (B)  Applied  to  the  tomb,  as  dedicated 
aedicvlam  M(atris)  Mag(nae)  faciendam  to  the  Manes;  and  more  specifically,  to 
cvravit.  —  NEPTVNVS.  VIII  5297  (Ca-  the  shrine-like  aedicuia  in  the  tomb," con- 
lama):  Neptvno  Avg(vsto).  . .  .  AEDicv-  nected  with  the  loculi;  or  itself  the 
l(am)  cvm  omnib(vs)  ornament(is)   eivs.  loculus,  or  columbarium,   q.  v.  [cf.   ae- 

—  NVMEN  AVGVSTI.  See  DOMVS  AV-  dieula  ossuaria],  containing  the  ash- 
GVSTA.  —  NYMPH AE.  XII  2920  (Uce-  urns  (ollae,  oilaria,  cineraria).  Very 
tia) :  aedicvlam  hanc  nymphis  posvit.  —  freq.  in  Rome,  rarely  elsewhere.  VI  4747 
PRIAPVS.   V  3634  (Verona) :  monimento  (1st):  eiwptaiw  aediclam  sibi   etc.;    7482: 

(  =    tttomb")     IN     Q_VO   EST  AEDICLA  PrIAPI.  AEDICVLAM    DE    SVO   FECIT  ;     11685:    AEDICV- 

—  SEBETHVS.  X  1480  (Neapolis) :  (ilk)  lam  fecit  et  sibi  et  svis;  12352:  aedi(cv- 
aedicvlam  rest(itvit)  Sebetho.  —  SERA-  lam)  ded(it)  sodali  svo ;  12677:  aedicv- 
PIS.  IX  4112  (Aequiculi):  signa  Serapis  las  dvas  fecit  sibi  et  svis  et  ollasxiii; 
et  Isidis  cvm  ergasteris  (sic)  svis.  et  12749 :  (Mi)  donavervnt  ...  aedicvla(m). 
aedicvlam  in  scholam  (i.  e.  "  for  the  use  et  ante  aedicvla(m)  p(edes)  ii;  13738  : 
of  the  schola  »).  —  SILVANVS.  VI  589  aedicvlam  emervnt  ipsi  et  sibi  et  svis; 
(Rome):  Silvano  sacr(vm).  Aedicvlam  15547:  (ilia)  aedicl(am)  f(ecit)  . . .  pa- 
cvm  ara  et  cratera ;  VI  626  (Rome):  tr(i);  17652:  fecervnt  aediclam  fili  ; 
Silvano  sacrv(m).  Aedicvlam;  VI  642  18019:  (Me)  aedicla(m)  emit,  ollas  viii  ; 
(Rome,  97):  [Silvano]  Sancto  aedi-  19075:  emit  (ille)  aedicla(m)  ;  20050: 
c[vla];  X  6558  (Velitrae):  Silvano  sa-  qvam  aedicvlam  (i.llis)  concessit;  22584 : 
crvm.  Aedicvlam  fecit  a  no[v]o  .  .  .  ;  fecit  sibi  aedicvlam;  22651:  aedicvlam 
XI  2689  (Volsinii):  basem  cv[~m]  aedi-  emit  ab  imo  vsq_ve  ad  svmmvm  ab  (Mo); 
cv[la]  Silv[ani]  rest[itvit];  III  4426  28960 a:  fecit  aedicla(m)  colvmbarivm 
(Carnuntum) :  [Si]l[v]ano  Avg(vsto)  ge-  (sic)  mi;  28249:  pro  parte  iiii  aedis  [sic 
nio  loci  ...  [a]edicvlam;  XIII  1780  for  aedi(c)(vlam)]  et  ollaria;  33740: 
(Lugudnnum):  deo  Silvano  ...  aram  et  cvm  aedicvla;  34886  (1st):  aedicla  (Mi  us); 

SIGNVM      INTER      DVOS     ARBORES     CVM     AEDI-  34199:     POST  AEDICVLa(m)  (ilUUS)  ]    14217, 

cvla     [Cf.  above,   DOMVS  AVGVSTA].  26381,    27604,    28354,    35272,    35940: 

—  VENVS.  XI  5688  (Tuficum) :  basim,  aedicvlam;  XIV  796  (Ostia) :  aedicvlam 
aedicvlam  Veneri,  aram;  III  641  (Phi-  sibi  concessam  comparavit;  XIV  1829 
lippi) :  Venerei  aedicvla  et  sig[no].  —  (ibid.)  frgmt.  aedicvl(am).  —  VI  11137 
Uncertain.     VI  215  (Rome):  aed[icv-  (Rome):  haec  aedicla  alivm  nomen  t(e- 

LJAM   .  .  .  MARMORE  ADORNAVERVNT  ;   VI   609  STAMENTI  ?)      NON      SEQVETVR  ;      VI      10236 

(Rome)  frgmt. :...  cvm  aedicvla;  VI  819  (Rome):    ivs   vnivs  aedicvl(ae),  and   ivs 

(Rome):  aedicvlam  vetvstate  lapsam;  VI  singvl(arvm)  aedic(vlarvm).  —  VI  4889 

25598  (Rome):  vsqve  ad  aecla  (sic)  pe-  (Rome):  (Me)  fecit  aediclas  tres  intran- 

d(es)  xxx ;  IX  5069  (Interamna)  frgmt.:  tibvs  dexteriore  parte  a  pariete  ivnctas 

sedilia, aediclas;  I  1181  =  X5388  (Aqui-  dvas,  et  tertia(m)  in  qva  titvlvs  fixvs 

num,  B.  C):   aedicvlam    et    bassim  (sic)  est;  10275  (Rome?) :  porticvm,  svbsola- 

magistrei  dant;  XI  1418  (Pisae):  aedi-  rivm,  aediclam,  et    ollaria    frvctvario- 

clam,  4232  (Interamna)  frgmt. :  aedicla[s],  rvm;    5306:    aedicvlam  [cv]m  cancellis 

4228  (ibid.):  locvm,  aedicvlam  f(acienda)  etornamentis  ae[reis],   et  hydriam  ony- 

c(vravit);  XIV  2042  (Vicus  Augustanus)  chinam;  9189:  aedicvlam  cvm  ollis  os- 

frgmt. :  aedicla[m];  II  1939  (Barbesula):  svaris  (sic),  ita    vti    in    aedicvlam  (tie) 

[ob  honorem  fl]amoni  aedicvlam  desva  svnt  (illiw),  and  again,  aedicvlam   cvm 

(Sic)    PECVNIA     [FAC(lENDAM)]    CVRAVIT.  OLLIS    OSSVARIS  ;    9910:    AEDICVLAE     IN     QVA 

Note  aediculae  in  tomb,  with  statues  of  (sic)  ollae  iiii;  14614:  ad  hanc  aedicv- 

the    deceased    represented    as    gods,    VI  lam  ollarvm  n(vmero)  vi  et  colvmbar(ia) 

15593  (Rome):    hvic   monvmento  cedet  ivxcta  (sic)  aedicvl(am)  n(vmero)  vi  etc.; 

18 
Thes.  linguae  lot.  epigr. 


a  Kin 


AEDI 


1  4936  :   M\t  I  MAS  .  .  .  (  VM  ABDtCN  LIS  El    OL- 

laris  (s/c);   L5551  il"1):  cinerar(ivm)  et 

(    )   lat(a)  p(i  Dts)   IS  (=  u    ■ 
missem);  L5836 :  hae<   aedicvla  cvm  co- 

LVMBARIS   (sic)  QVATTVOR    ADIVNCTIS  ...   IN 

qvibvs  oi.LAE  n(vmiro)  mi:  L6624:  aedi- 
CVLA  OSSVARIAJ  17i>">2:  ah  mas  iiaedicvlas 

(StC)  IT  OI.1AS.  Illlll  IN  IKONTE  COMPREHEN- 
SIS  AEDICVL1S  TRIBVS  PED(vm)  OCTO,  1111(1 
IN  QJ/IBVS  AED(lCVLIs)  ET  COI.VMb(aRIIS) 
OLLAE  SVNT  n(vMERO)  XXIII  I  18329:  ME- 
MOR1AM  .  .  .  CVM  AED1CVLIS  ANTE  ET  A  RE- 
TRO :  23400:  IN  HOC  PAR1ETE  QVAE  SVNT 
COLVMBARIA  TOT1VS  I'ARIETIS  SIVE  OLL.ARIA 
VSQ_VE  AB  TERRA  AD  CAMARAM,  ET  ANTE  ae- 
dicvlam ossvarivm;  25351':  aedicla  qv(ae) 

EST  CONTRA  OSTIv(m)  CVM  OLAS  (sic)  n(v- 
MERO)      1 1 1 1     ET    ANTE    AEDICLa(m)    l(oNGVm) 

p(edes)  v  lat(vm)  p(edes)  hi;  25677:  ae- 

dicvlas   mi.    colvmb(aria)    IIll,  ET  IN  SOLO 

ANTE  AEDIC(VLANV)  IN  FRONTE  PEd(es)  IIIIS; 
26105:     AEDICVLAM    CVM     COLVMBARIS    (SIC) 

mi  ollarvm;  277ol  :  circa  aedicvlam 
oi.lae  nvmero   xxiu ;    28126:   aedic(vla) 

ET    COl  VMB(aRIa)  XX    QlN    Q_]va   SVNT  OLLAE 

ossvar(iae)  xliii,  cvm  aedicvla;  29224; 
aedic(vla)  a  solo   ad  camaram  lata  p(e- 

DES)    {tOt),    IN     QVA    SVNT     OLLAE    n(vMERO) 

vi  ;  33191:    ex   decvria   ii    (=  secunda) 

scabillarior(vm)  aedicvl(a)  ollarvm)  ii  ; 
35243:  aedicvlam  o[llasqve  ex]  monv- 
mento.  —  Elsewhere.   XIV  158  (Ostia): 

PORTICVM  CVM  AEDICVLIS  SVIS  ET  CVBICVLVM 
Q_VOD     EST    SVPRA     MEMORIAM  ;     XIV     1038 

(ibid.):  (Me)  aedicvlam  sibi  concessam 
ab  (Mo),  adavctis  ollis  n(vmero)  XVIII. 
fecit;  XIV  1472  (ibid.):  (ilia)   accepit 

LOCVM  AB  (Mo)  AEDICVLAE  FACIVNDAE  \  XIV 

1868    (ibid.):    aedicvla    c(vm)    ollis    et 

CONDITIVO     ET    COLVMBARIS    (S(C)    n(vMERO) 

II  etc.;  XI  3691  (Caere):  aedicvl[am  it]a 

VTI     EST,   ET   Ol  LAS    OSSVARIa(s)   XIIII    IN     MO- 

nvmento  svo.  and  ita  vti  est,  aedicvla 
cvm  ollis  xx ;  XIII  2494  (Ambarri):  ae- 
diclam  cvm   vinea  et  mvris. 

AED1FICIOLVM.  «Small  building», 
connected  with  a  tomb.  VI  10246  (Rome): 
in  hac  cvstodiolam  (sic)  Peladiana  cvm 
edificiolo    (sic)    et    monimento    qv(o)t 

(SiC)   DE   FRVGALITATE  MEAM   (sic)   FABRICAVI  | 

VI  10693  (Rome) :  se  vivi  (sic)  emervnt 

MONIMENTVM  CVM  AEDIFICIOLO    SIBI   ET    SVIS 

etc.;  VI  22518  (Rome):  hic  locvs  cvm 


IIORTVLO  SVO  RELIGIOSO  ET  AEDIFICIOI.IS 
SVIS    MVRO    CINCTVS. 

AEDIFICIVM.  -  Building  -,  *  edifice». 
[Forme:  edificivm,  \l  3895  (Capena), 
Re?.  Aivh.  i  HUM))  |».  351  =  AniK'c  Epigr. 
i  L900)  p.  is  (RusguQiae),  VIII  L2326 
(Pr07.  Procons.).  Hubn.  Hisp.  1  (Lusita- 
ni;i.  681  l  ;  AEDiFiciv  noii]..  VI  17992 
(Rome,  Is1).  —  Gen.  sing.,  (regularly  ae- 
DiFicn),  aedifici,  I  200  (Lex  Agraria, 
111  B.  C.)  1.  99;  VI  9015  (Home,  1st), 
10239  [beside  aedificii],  11034  (Rome); 
XIV  3342  (Praeneste).  —  Abl.  plnr.  ae- 
dificieis,  I  200  (Lex  Agraria,  III  B.  C.) 

I.  72  [beside  aedificis;  see  below];  I  204 
(Lex  Anloiiia  tie   Termessibus,  71  B.C.) 

II.  23,  28.  —  AEDIFICIS,  (normally  ae- 
dificiis),  I  200  (Lex  Agrar.,  Ill  B.C.) 
1.  19  [beside  aedificieis,  see  above];  VI 
10239,  10809,  20061  (Rome);  X  3334 
(Misenum),  4792  (Teannm  Sidicinum): 
XI  3985  (Capena),  3932  (ibid.,  1st).  — 
Note  barbarous  use  as  masc,  hvnc  . . . 
edificivm,  Hiibn.  Hisp.  1  (Lusitania,  681). 
—  Abbrev.,  A.,  see  above,  p.  9  col.  I  at 
end;  aedif.,  VI  9664  (Rome);  aedifi., 
XIII  5708  (Testa»! .  Galli  cuiusdam,  1st); 
aedific,  VI  6646,  9624  (Rome),  XIII 
3012  (Metiosedum).  5708  (Testam.  Galli, 
1st);  aedifici.  (ace.  plur.),  VI  9493  (Rome); 
aedificior.,  VI  1975,  8933  (Rome),  IX 
1612  (Beneventum)]. 

(A)  In  general,  without  mention  of  spe- 
cific use.  (1)  In  legal  formulas,  as  ager, 
locvs,  aedificivm  =  a  land,  site,  building  ■ 
(sing.  or.  plur.),  I  200  (Lex  Agraria,  111 
B.  C.)  11.  6,  7,  8,  9,  10,  11,  12,  19,  23, 
72,  85,  99,  101;  I  201  (LexAnton.de 
Termessibus,  71  B.  C.)  1  1.  28,  II  1.  26: 
loca,    agros,    aedificia;    ibid.    I    1.   12: 

Q_VEI    AGREI,     QVAE   LOCA,    AEDIFICIA  PVBLICA 

privatave;  ibid.  II  11.  23,  28:  loceis, 
AGRE'.S,   aedificieis,   oppideis.    —    (2)   Mi- 

scellaneous.  I  206  (Lex  Iulia  Munic, 
45  B.  C.)  1.  29:  [inter]  aedem  sacram 
ET  aedificivm  locvmve  pvblicvm  et  inter 
aedificivm  privatvm;  ib.  1.  30:  aedis  sa- 
cra .  .  .  seive  aedificivm  pvblicvm  seive 
locvs  pvblicvs  ;  ib.  11.  20,  22 :  ante  aedi- 
ficivm; ib.  11.  32.  35,  38,  39,  53:  ante 
svvm  aedificivm;  II  5439  (Lex  Ursonen- 
sis,  45   B.  C.)  II  2    1.  17:    ne  qvis  in 

OPPIDO    .  .  .    AEDIFICIVM   DETEGITO    NEVE  DE- 


AEDI 


AEDI 


139 


molito  neve  distvrbato  ;  II  19G4  (Lex 
Malacit.)  LXI :   ne  qvis  aedificia,  qvae 

RESTITVTVRVS       NON      ERIT,      DESTRVAT  ;      ib. 

LXII:    ne   q_vis  in  oppido  ...  qvaeqve 

EI  OPPIDO  CONTINENTIA  AEDIFICIA  ERVNT, 
AEDIFICIVM      DETEGITO,       DESTRVITO,      DEMO- 

liendvm  cvrato;  VI  826  =  30837  (Rome, 

1st):     NE    CVI     LICEAT     INTRA    HOS     TERMINOS 

aedificivm  exstrvere;  VIII  1641  (Sicca 
Veneria,  2nd):  qvi  intra  continents  co- 

LONIAE      NOSTRAE     AEDIFICIA     MORABVNTVR  ; 

Eph.  Epigr.  IX  p.  1  tab.  (Lex  Mm.  Ta- 
rentini,  B.  C.) :  aedificivm  qvod  non  mi- 
nv[s]  md  tegvlarvm  tectvm  sit,  and  qvei 

EORVM  ITA  AEDIFICIVM  SVOM  (sic)  NON  HABE- 
BIT  SEIVE  QVIS  EORVM  AEDIFICIVM  EMERIT  MAN- 

cvpiove  acceperit,  and  nei  cryis  in  oppido, 

QVOD  EIVS  MVNICIPI  e[r]iT,  AEDIFICIVM  DE- 
TEGITO NEIVE  DEm[oLITO]  NEIVE  DISTVRBATO, 

and  qvant[i]  id  aedificivm  f[v]erit;  X 
1401  (Herculaneum,  44-46):  si  qvis  ne- 

GOTIANDI     CAVSA     HMISSET    QVOD  AEDIFICIVM 

vt  dirvendo  plvs  adqvireret;  XII  2229 
(Gratianopolis,  3rl) :  mvris  Cvlaronensibvs 

CVM      INTERIORIBVS      AEDIFICIIS;       VI      1130 

(Rome,  305-6):  coemptis  aedificiis  (for 
building  Diocletian's  Thermae);  VI 10289 
(Rome):  hortvlos  Epagathianos  etc.  ... 
cvm  aedificis  (sic)  et    vineis,  and  HV1VS 

LOCI  AEDIFICIIVE,  and  QVAE  AVTEM  MEMBRA 
AEDIFICII    VACABVNT,    and    AD      TVTELAM    AE- 

difici,  and  [horti  cvm  aedificis,  and 
hortvlos  cvm  aedificio;  VIII  587  (Sal- 
tus  Massipianus,  2nd):  aedificia  vetvstate 
conlapsa;  Rev.  Aich.  (1900)  p.  351  = 
Annee  Epigr.  (1900)  p.  18  (Rusgimiae,  f): 
edificia  (sic)  circvmlapsa;  XIV  2919 
(Praeneste,  4th):  pvblica  aedificia  in  rvi- 
nam  conlapsa;  X  3334  (Misenum) :  [in 
his]  aedificis  (sic)  et  locis  [adi]acenti- 
bvs  aedificis  (sic),  and  necessariam  fvisse 
inspectionem  aedificiorvm  et  loci,  and 
aedificia  solo  pvro  posiTA,and  loci  (gen.) 
vero,  sive  agri,  qvem  adiacentem  aedi- 
ficis (sic)  etc.;  X  1783  (Puteoli):  sola- 
rivm  aedifici;  X  2015  (ibid.):  redditvm 

AVTEM  TERRVLAE  ET  AEDIFICII  IN  REFECTIO- 
NIBVS  CVBICVLORVM   SACRORVM   ET  AEDIFICII; 

X  2810  (ibid.):  loco  empto,  terrae  iv- 
geribvs  tribvs  et  aedificiis  omnibvs  ;  X 
4830,  4831  (Rufrae,  29  B.  C):  Rvfrani 

V1CANI     QVORVM    AEDIFICIA    SVNT.        (3)     Es- 

pressions  denoting  the  care  of  buildings, 


or  the  profession  of  building-constructors. 
Caretakers,  VI  6225  (Rome,  1st):  Pros 
libertvs  ad  aedificia;  VI  9132  (Rome) : 
(Me)  svpra  aedificia;  VI  6646:  (illius) 
cvratoris  aedific(iorvm);  I  p.  323  =  IX 
4201  (Fasti  Amiternini,  after  A.  D.  15): 
[cvra]t(or?)  aedificiorvm  Amiter[nino- 
rvm?];  VI  8665  (Rome,  1st):  disp(ensator) 
maternvs  ab  aedificis  (sic)  volvntaris. 
[N.  B.  Hirschfeld,  Venvaltungsgesch.  I 
p.  185  note  1  would  correct  to  read  vo- 
lvptaris].  —  Constructors,  architects.  [Cf. 
architectvs,  mensor].  mensor  aedificio- 
rvm, VI  1975,  9622,  9623,  9624,  9625; 
Annee  Epigr.  (1900)  p.  44  (Rome);  XIV 
3032  (Praeneste),  3713  (Tibur);  IX  1612 
(Beneventum);  III  2129  (Salonae).  — 
tabvl(arivs)  me(n)sorvm  aedificior(vm), 
VI  8933  (Rome). 

(B)  In  particular,  denoting  specific  use 
of  building.  (1)  connected  with  temples  or 
other  public  or  quasi-public  buildings.  VI 
3697  =  30910  (Rome):  aedem  aramqve 
I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo)  et  Silvano  San- 
cto  ceterisqve  dis  qvorvm  in  tvtela 
aedificivm  est  j  V  5558  (near  Lacus  Ver- 
banus) :  Hercvli  .  .  .  aedificivm  templi 
refectvm  est;  XIII  3012  (Metiosedum) : 
[templ?]vm  dei  Mercvri  cvm  svis  aedi- 
fic(iis);  VIII  12326  (Prov.  Procons.) 
frgmt. :  ea  edificia  (sic)  dedicavit  ;  Hiibn. 
Hisp.   1  (Lusitania,  681)  of  Chr.  church: 

HVNC    (SIC)    DENIQVE    EDIFICIVM    (sic)     SAN- 

ctorvm;    X  4792    (Teanum  Sidicinum): 

BALNEVM      CLODIANVM      EMPTVM      CVM      SVIS 

aedificis  (sic);  XII  2522  (Narboneusis): 

HOROLOGIVM    CVM    SVO    AEDIFICIO   ET   SIGNIS 

omnibvs    et    clatris;    VI  1585    (Rome, 

193)  1.  17:  DE  CASVLIS,  ITEM  CANNABIS 
ET  AEDIFICIIS  IDONEISJ  ib.  1.  30:  AD  AE- 
DIFICIVM QVOD  CVSTODIAE  CAVSA  COLVMNAE 
CENTENARIAE      .  .  .      EXTRVCTVRVS      EST.        (2) 

Especially  of  a  tomb  or  buildings  con- 
nected with  a  tomb,  very  freq.  In  Rome, 
VI  2469 :  cepotafi[vm  (sic)  et  monv- 
me]ntvm  cvm  ae[dificio];  8455:  hoc 
monvmentvm  cvm  aedificio  ;  8567:  aedi- 
FICIVM adplic(itvm  sc.  monumento);  9015 

(1st):     FORMAS    AEDIFICI     CVSTODIAE     ET    MO- 

nvmenti     reliqvervnt;     9404:     TABERNA 

CVM      AEDIFICIO      ET      CISTERNA     MONIMENTO 

cvstodia   cedit;   9493:   AGRVM  sive   hor- 

T(0S)      III     CVM     TABER(NIS)    III,      ITEM    AEDI- 


1  10 


A  KM 


AEM 


PICi(a)  incoha(ta)  ;  !'iit'.  I  ;  haec  taber(na) 
cvm  aedif(icms)  hvivs  monvn\(enti),    and 

n(oc)  m(onvmentvm).  SIVE  ai-dii-k  ivm 
i^vod  est,  heredem  non  seq_vet(vr); 
10288  (lBt):  monvmentv(m)  ...  CVM  AE- 
dificio  escitatiano  cvstodiae  cavsa  mo- 
nvment1  ;  10411:  locvm  sepvltvrae  cor- 
porvm  extrvxi.  cvi  loco  religioso  ac- 
(c)edere  voi.o  omne  aedificivm  adiacens; 
l0848:    hvic  monimento  sive  aedificio, 

Ulld     11VNC     MON1MENTVM      VEL     AEDIFICIVM  J 

11034  (Rome,  6  15.  C):  (illi)  hvivs  mo- 

NVMENTI  CVRATORES  AEDIFICI,  Ulld  RATIO- 
NES  FARES  HABERE  AEDIFICI  J  12772.'  AGRVM 
81VE    IIORTVM    CVM    AEDIFICIO    MACERIA    CLV- 

svm  ;  1301 1 :  (memoriam)  rvdem  . . .  cvm 

aedificio;  13061:  HVIC  MONVMENTO  ta- 
berna  et  aedificivm  tt  area  maceria  cir- 
cvmclvsa;  13143:  [lo]cvm  a[d3iacentem, 
aedificivm  circvitvm  ;  13152:  hoc  se- 
pvlciirvm  vel  monimentvm  cvm  aedificio 
vniverso  ;  13203:  monvmentvm  cvm  ae- 
dificio svperposito,  and  hoc  avtem  mo- 
nvmentvm cvm  aedificio;  13244:  aedi- 
ficivm    CVM     CEPOTAPHIO,     ET     MEMORIAM  ; 

15496:  ab  solo  aedificio;  16033  = 
35274:    haec    aedificia    propria    compa- 

RATA,  FACTA,  DICATAQ_(ve)  SVNT  MONV- 
MENTI,  SIVE  SEPVLCHRVM  EST,  ET  OLLARVM 
QVAE  IN  HIS  AEDIFICIIS  INSVNT  ET  CONSA- 
CRATAE  SVNT  ;  16809:  AEA  (sic)  MONV- 
MENTA  CVM  AEDIFICIS;  17979:  HAEC  CV- 
STODIA  MACERIA  CIRCVM  CLVSA  (SIC)  CVM 
AEDIFICIO  MONVMENTO  CEDIT  ;  17992  (1st): 
.  .  .  Q_yAE  EST  IVNCTA  TABERNAE  CVM  AEDI- 
FICIO et  horto,  and  h(oc)  m(onvmentvm 

ET    AFDIF1CIV  (SIC)   H(EREDES)   NON   s(eQVEN- 

tvr);  18049  (1st):  ...  hvivs  monvmenti 
partem  dimidiam  dexteriorem  cvm  aedi- 
ficio; 20061:  ex  hoc  agro  aedificis^e; 
23090:  HVic  monvmento  cedit  hortvs 
cvm  aedificio,  and  eidem  horto  et  ae- 
dificio cedit  iter;  28375:  taberna  cvm 
[a]edificio;  29726  =  XIV  3006:  [ho]c 

MONVMENTVM      A    SOLO     CVM     AEDIFICIIS     ET 

t[abernis];  29847«  (1st):  aedifici  cv- 
stodiae  et  monvmenti  ;  31865:  [monv- 
menjtvm  et  aedificia  qvae  ivncta  svnt. 
—  Elsewhere,   XIV  2837   (ager  Praene- 

stinus):  VNIVERSA  pedatvra  cvm  svo  ae- 
dificio     OJ/OD     CEDIT      HVIC     MONVMENTO  J 

XIV  3340  (Praeneste):   in   cvivs   moni- 

MENTI     TVTELAM    DEDIT    AEDIFICIVM     MACERIA 


clvsvm    cvm    agro;    XIV    3342  (ibid.): 

[AGER  AD]]  AEDIFICI  DEFEN^SIONEM  REL.IC]tVS; 

X   2244  (Puteoli):   hoc  monimen[t  |(vm) 

SIVE    SEPVLCRVM,    ORTV  (sic)    MACERIA  CINTV 

(sic),  bel  (sic)  aedificivm;  X  2338  (ibid.): 

AEDIFICIVM  CVM  SVPERIORIBVS  ET  COHAE- 
RENTI     CVBICVLO    MEMORIALI  ;    X     2765    (Cll- 

mae):  hoc  aedificivm  maceria  c[ircvm]- 
dvctvm;  XI  3932  (Capena,  1st):  (monn- 

nK'iltum)     CVM    BALINEO     ET    AEDIFICIS  J      XI 

3895  (Capena):  area  cvm  aedificis;  XI 
6222  (Fanum  Fortunae,  4th);  in  aeodem 
(sic)  aedificio  corpvs  sepvltvr(a)e  man- 
dare;    V   2176    (Altinum) :    hortos   cvm 

AEDIFICIO     HVIC    SEPVLt(vrAe)   I VNCTOS  \    111 

456  (Chios):  [fundus^...  cvm  aedificiis 

SVIS    HVIC    MONVMENTO    CEDIT;    XIII     1567 

(Gabali) :  aedem  ...  cvm  aedificiis  cir- 
cvmiacentibvs;  XIII  5708  (Tcstamenlum 
Galli  cuiusdam)  I  1.  7  sq. :  araq_(ve) 
ponatvr  ante  id  aedific(lvm)  .  .  .  ,  clvda- 
tvrq_(ve)   id  aedifi(civm)   lapide  Lvnensi 

...  COLATVRQ_(ve)  ID  AEDIFICIVM  ET  EA  PO- 
MARIA  ET  LACVS  .  .  .  i[n]]sCRIBANTVRQ.  (ve) 
IN  AEDIFICIO  EXTRINSECVS  NOMINA  MAG(l- 
STRATVVm)  QVIB(vs)  COEPTVM  ERIT  ID  AE- 
DIFICIVM et  qvot  annis  vixERO,  and  ib. 
II  1.  17  sq. :  mando  avtem  cvram  fvneris 

MEI  .  . .  ET  AEDIFICIORVM  MONVMENTORVMQVE 

meorvm  (Mis). 

AEDIFICO,  -ARE.  ■  To  build  »,  n  con- 
struct».  [Forms,  edifico,  VI  25144 
(Rome),  III  4796  (Virunum,  311),  VIII 
8805  (Zabi,  f),  9835  (Altava,  508),  11133 
(Prov.  Byzacena),  11327  (Sufetula),  12035 
(Limisa,  f,  6th),  Hiibn.  Brit.  130  (Me- 
rionethshire, 10th),  160  (Denbighshire. 
9th).  —  edefico,  VI  20294  (Rome),  XIII 
1028  (Petrucorii,  f,  6th).  —  Perf.  aedi- 
ficabit,  Bull.  Arch.  Cr.  (1899)  p.  32 
(Rome),  XI  6222  (Fanum  Fortunae,  4th). 

—  aedificarvnt.  VI  27810  (Rome).  — 
aedificasset,  VI  912  =  31200  (Rome, 
pt).  _  j}diyixaTov(ti)  tG(r);  VI  20294 
(Rome).  —  eAieiCAREN(T)  (sic),  VIII  949 
(Mun.  Tubernuc,  6th).  —  eaifikbimvs,  eai- 
fikhervnt,  VIII  12035  (Limisa,  f,  6th). 

—  aedicaver(vnt),  (sic)  by  mistake, 
XIII  5752  (Andemantunnum).  —  Ab- 
brev.  a.,  Ill  9334  (Salonae);  aedif., 
X  5211  (Casinum),  IX  6242  (Sipontum); 
aedifi.,  II  5354  (Conventus  Hispalensis); 
aedific,  VI  11431  (Rome),  X  6447  (Pii- 


AEDI 


AEDI 


141 


vernnm),  V11I  977  (Curubis,  B.  C.  45), 
9835  (Altava,  508);  aedi<fi>caver.,  XIII 

5752  (Andemautunrjurn);  aedificand.,  II 
1087  (Tlipa)]. 

(I)  Absolutely.  VI  1585/;  (Rome,  193) : 
PER/VUSSVM  sit  aedificare:  VIII  11133 
(Prov.  Bvzacena):  plvra  facias  et  meliora 
edif[ice]s;  VIII  212  (Cilliuni,  2nd)  1.  75: 

TESTAMENTA  FACIS,  TVVS  HOC  DVM  NON 
TIMET    HERES,     VT    SIC    AEDIFICET. 

(II)  With  stated  object.  (A)  Towns. 
town  walls,  gates,  fortifications  etc.  VI If 
18(33  (Theveste,  6th):  [civitas]  a  [f]vn- 
dament(is)  aedificata  est:  VIII  8805 
(Zabi,  f):  edificata  est  . . .  civi[tas];  I 
565  =  X  3776,  3777  (Capua,  8  B.  C): 

MVRV(m)  AEDIFICANDVM  COIRAVERVNT;   VIII 

977  (Curubis,  45  B.C.):  mvrvm  opimdi 
. . .  aedific(andvm)  coer(avit);  VIII  15880 
(Sicca):  in  a[edificandi]s  excol[e]ndi- 
sq_(ve)  moenibvs  nostrils];  VIII  1434 
(Thubursicum  Bure,  565-578):  uanc  mv- 
nitionem  {/lie)  . . .  aedificavit  ;  VIII  4077 
(Madaura,  6th);  {porta)  [a]ediftcata  e-t; 
II  1087  (Ilipa):  portas,  fornic(em)  ae- 
dificand(a)  cvravit  ;  VIII  12035  (Limisa, 
■j-,  6th):  eaifikbimvs  (sic)  tvrr(im),  and 
eaifikbervnt  (sic) ;  VIII  949  (Muu.  Tu- 
bermic,  6th):  [vt]  ivaicibvs  (sic)  CPRDE" 
[torivm?]  cibitates  eaieicarenQt]  (sic)', 
VIII  9835  (Altava,  508):  castrvm  edi- 
fic(atvm). 

(B)  Temples,  altars,  churches,  reli- 
gious monuments.  VIII  993  (Karpis,  2nd): 

AEDEM     QVAM      (Ulo)      CaELESTI      DeaE      VO- 

verat  ...  a  solo  aedificatam;  IX  6242 
(Sipontum) :  aed(em)  Dianae  et  aram  ... 
aedif(icandas)  ...  cvravit ;  1  206  (Lex 
Iulia  Munic,  45  B.  C.) :  aedivm  sacra- 
rvm  . . .  aedificandarvm  ;  VI  348  =  30745 
(Rome):  Isidi  et  Osiri  mansionem  aedi- 
ficavimvs;    III  633  (Philippi):    at  (sic) 

TEMPLVM    AEDIFICANDVM  ;      III     4796     (VilTl- 

num,  311):  templvm  d(eo)  I(nvicto)  M(i- 

THRAE)   .  .  .    QV'OT     (sic)     EDIFICATVM     EST  \      I 

1109  =  XIV  23  (Ostia):  Iovi  Optvmo 
Maximo  . . .  aram  aedificavit  ;  VIII  73 
(Biniana,  2nd-3d):  [ar]am  a  solo  aedifi- 
cavit  :  Hubn.  Brit.  130  (Merionethshire. 
10th)  :  qvi  primvm  edificav[it]  hanc 
eclesia  (sic);  XIII  1028  (Petrucorii,  f, 
6th):  (tile)  domvm  D(e)i  edefic(avit) ;  XI 
288  (Ravenua,  f.  547),  294  (ibid..  549): 


BASILICa(m)    .  .  .   [AE^DIFICAVIT,     ORNAV1T   AT- 

qve  dedicavit;    ib.    295    (Ravenna,  f): 

in  basilica  qvam  (Hie)  aedificavit  ;  Hiibn. 
Brit.  93  (Pembrokeshire,  very  late) :  h(a)ec 
est  crvx  qvam  aedificavit  (Hie);  ib.  160 
(Denbighshire,  9th);  (Hie)  edificavit  hvnc 
lap i dem  (i.  e.  a  base  for  a  cross). 

(C)  Secular  public,  or  quasi-public, 
buildings.  IX  3152  (Corfinium.  Ist):  ba- 
linevm  ...  aedificavit;  II  5354  (Con- 
veniens Hispalensis) :  balinev(m)  aedifica- 
vit); II  3270  (Castillo):  ad  balinevm 
aedificandvm;  XIV  070  (Ostia,  21"1):  ther- 
mas  qvas  divvs  Pivs  aedif[i]caverat  VI 
ignis  consvmptas  refecit  ;  III  1805  (Na- 
rona,  280) :  thermos  . . .  [aedifi-cavit  ;  VII 
965  (Netherby,  222):  baselicam  (sic)  eqve- 

STREM  EXERCITATORIAM   .  .  .  AEDIFICAVIT  CON- 

svmmavitqve;  VI  10231  (Rome):  aedifi- 
cata est  schola;  XI  6222  (Fanum  Por- 
tunae,  4th):  cenationem  ad  gvntham  ... 
aedificabit  (sic,  perf.). 

(D)  Tombs  and  their  accessories.  In 
Rome,  I  1008  =  VI  25369  (B.  C):  qvas 

OB    RES  HOC    MONVMENTVM  AEDIFICAVIT  [pa- 

ter]  ;  I  1028  :  monvmentvm  . . .  aedificavi; 
I  1094:  EMIT,  AEDIFICAVIT  SIBI   et    svis  (sc. 

monumentum) ;  VI  2120  (155):  doniqve 

IS  LOCVS  QVEM  EMERAM  AEDI  FICARETVr;  9819: 

q_vi  hoc  monvmentvm  aedificat  ;  10243 
(3  b.  c):  qvi  hoc  monimentvm  aed1fi- 
cavervnt  cvmvstrina;  10326:  hoc  mo- 
nvmentvm     AEDIFICANDVM,     EXPOLIENd(vm) 

cvravit;  10332:  monvmentvm  ...  aedifi- 
cavit; 10346:  locvm  et  monvmentvm 
aedificatvm  dedit;  10460:  loco  empto, 
aedificavit  (sc.  monumentum) ;  10582: 
[monumentum]  aedificandvm  [cvrave- 
rvntI;  10838:  hvic  monvmento  cedit 
area  ...  qvae  maceria  ob  hanc  aream  a 
(Ulo)  aedificat[a  est];  10848:  qvitqvit 

(SIC)  HVIC  MONIMENTO  SIVE  SEPVLCRO  AT- 
PLICITVM     (Sic),     1NSTRVCTVM,     AEDIFICATVM 

est;  1137."):  fecit  et  aedificavit  (sc.  mo- 
numentum); 11431 :  aedific(avit)  (sc.  mo- 
numentum), 12668:  monvmentvm  me  vivo 
aedificavi;    15225:    si  . . .  fortvnam    ha- 

BVISSEM,  MAGNIFICVM  MONVMENTVM   H1C    AE- 

dificassem  ;  20294:  ox  /.lovoia-rcoviu) 
nh<fixc<tov(!<)  i-a(r)  (sic);  23669:  aedi- 
ficavervnt  (sc.  monumentum),  25144: 
cvpam  edificavit;  25357:  de  svo  aedifi- 
cavit (sc.  monumentum);  27810:  aedifi- 


142 


AUDI 


Ai:i>i 


CARVNT  DE  SVO  (sC.  ///';// U nii'nl '» in  )  \  28266  ' 

emit.  tBDiFiCAvn  (so.  monumentum)}  Hull. 
Anh.  Cr.  (1899)  ]>.  82;   qvi  sibi  adq_ve 

{SIC)     S\'[lS     COMI'ARAVIT  ?]      ET      EDIFICABIT 

■).  —  Elsewhere,  XIV  2485   (Castri- 

moenilim):  monvmentvm  nobis  aedificav,; 
XIV    8659    (Til)iir):    hoc    monvmentvm 

AEDIF1CAVIT  ;  X  ">211  (CasiOUm):  MONV- 
MENTVM aedif(icavit)  sibi;  X  'ill?  (Pri- 
vernum):  vivos  {sic)  aedific(avit)  ipse 
sibi  (sc.  monumenlum);  X  8369  (Puteoli): 
(ilia)  aedificav[it]  (sc.  monumentum)', 
XI    14li-t  (Pisae):    emit  locvm  inmorta- 

LEM   .  .  .    ET  AEDIFICAVIT  SIBEl    ET   SVEIS  ;   VIII 

1394  (Seriana):  a  solo  aedi[fi]cavit  (sc. 
monumentum)',  VII I  5406  (Calama):  mo- 

NIMENTVM     Q_VOD    AEDIFICAVIT    (Me)',    VIII 

17197  (Thubursicum  Numid.):  aedific[a- 
vit^  tvmv[l]vm  memori[ae]  :  II  2051 
(Anticaria,  1st):  monvmentvm  ...  aedifi- 
candvm  cvravit;  XIII  5752  (Andeman- 
tunnum) :  aedicaver(vnt  sic.,  sc.  monu- 
mentum). —  Add,  of  Chr.  tomb,  V  0817 
(Eporedia,  f) :  aedificavit  opvs,  sancto- 

RVM    PIGNORA    CONDENS. 

(E)  Private  houses,  etc.  VIII  7741 
(Cirta):  svbvrbani  svi  Azimaciani  qj/em 
a  solo  aedificavit;  VI  1774  (Rome,  379- 
383):  stabvlvm  ...  providit,  constitvit, 
aedificavit    atq_ve    dedicavit;    III  0027 

(Coptos) :      LACCI     AEDIF1CATI      ET     DEDICATI 

svnt,   and    castram  [sic)  aedificavervnt 

ET    REFECERVNT. 

(P)  Uncertain.  VI  912  =  31200  (Rome, 
1st):  q_vam  ipsa  aedificasset  ;  VI  1343 
(Rome.  2nd):  ...  aedificata  tholis;  X 
1210  (Abella):  .  .  .  aedificand[vm  cvr]a- 
vit;  X  1887  (Puteoli);  sva  pecvnia  ae- 
dificavit; VIII  233  =  11327  (Sufetula): 
hanc  aedificavervnt  ;  XIII  3140  (Corio- 
solites) :  aedificavit. 

*  AEDILICIVM,  perhaps  by  mistake  for 
aedilitas  q.  v.,  but  possibly  a  local  word. 
VIII  21005  (Albulae,  299):  aedilicio 
L.  Arri  Privati  et  C.  Mvci  Mvciani  IV- 
n(ioris). 

AEDILICIVS.  Adj.  and  subst.  «  Of 
the  aediles  »,  -  ranking  as  aedilis  »,  etc. 
[Forms:  edilicivs,  III  4804  (Virunum), 
5527  (Solva);  VIII  12200  (Prov.  Procons.). 
—  Gen.  sing,  aedilici,  ( normal lv  aedili- 
cii).  VIII  858,  859  (Prov.  Piocons.);  II 
4001  (Dertosa).  —   Gen.  plur.  aediliciv 


{sic)  HI  124S0  (Moesia  Inf..  157).  — 
A I > I .  plur.  aedilicis  (normallv  aediliciis), 
II  1261,  4268  (Tarraco),  6095  (ibid., 
96-98);  Dessau  6969  |  Xarbo).  —  Abbrev. 
aed.,  aedil.,  aedilic.  vlm\  freq. everywhere; 
aedhi.,  X  4307  (Ameria);  aedi.,  X  47 
(Vibo);  ae.,  X  220  (Grumentum);  a.,  see 
above,  p.  9  col.  2  (10),  and  add  V  3938 
(Animates),  7022  (TauriniVJ. 

(I)  Adj.  i  Of  the  aediles  - ,  «in  the 
aediles  office  »,  *  having  (or  conferring) 
the  rank  of  aedile  »,  etc. 

(A)  At  Rome,  or  in  the  imperial  ser- 
vice, in  titles  of  clerks  etc.  of  the  aediles 
office.  These  were  organized  in  a  dec-a- 
ria, q.  v.  Scriba  aedilicivs,  VI  1840, 1842, 
1849,  1850  (Rome),  XIV  354  (Ostia), 
2839  (ager  Praenestinus),  X  0094  (For- 
miae),  II  3423,  3424  (Carthago  Nova. 
2nd),  5941  (Asso,  2nd).  —  scriba  aedili- 
civs) et  tribvnic(ivs),  VI  1847  (Rome, 

2nd).      SCRIBA    DECVRIAE     AEDILICIAE,     VI 

1830.  32207  (Rome).  —  scriba  decvriae 
aediliciae  maioris,  VI  1843,  1848  (Rome). 
—  (ille)  dec(vriae)  aedili[c](iae),  VI 
1879  (Rome).  —  decvrialis  [dec(vriae)] 
aediliciae  Romae,  II  4180  (Tarraco).  — 
apparitor  aedilicivs,  VI  1947,  1948 
(Rome).  [Add  XIV  195  (Ostia):  {Hit) 
aedilicio  cvrvli  v(iro),  where  comment: 
"  expect  ex  o.  aedilicio  vel  scr.  aedilicio » ]. 

(B)  aedilicia  potestas,  «  the  rank 
and  functions  of  aedilis  » ,  in  magisterial 
titles    in   provincial   towns,    {a)  Simply. 

IX  2000  (Aesernia):  {ille)  aed(ilicia)  po- 
t(estate);  X  19  (Locri);  (illi)  aedil.  pot.; 

X  220  (Grumentum):  (ille)  ae.  p.;  V 
3938  (Arusnates).  7022  (Taurini):  {ille) 
a.  p.;  VIII  19095  (Civ.  Celtianensium) : 
[ob]  honorem  magisterii  aediliciae  [po- 
testatis];  VIII  10807  (Rusicade) :  {ille) 
aedilic[iae]  potest[a]tis  ;  II  1730  (Ga- 
des):  (ille)  aedilic.  potest;  VIII  9000 
(Cartenna):  {ille)  aed.  p.  —  {b)  Duumvir 
aedilicia  potest  ale.  X  5587  (Fabrateria 
Nova):  [n  vir  a]ed.  potest.:  IX  051 
(near  Venusia) :  [nj  vir  aed.  [p]ot.  ;  VIII 
9064  (Auzia):  n  vir  aediliciae  potesta- 
tis.  —  {c)  Triumvir  aedilicia  potest  ate. 
VIII  0905  (Cirta):  m  vir  aed.  et  q_(vae- 
storia)  pot.  ■ —  {d)  Quattuorvir  aedilicia 
potestate,  esp.  freq.  in  Italy.  XIV  3082 
(Tibur) :  mi  vir  aedilicia  potestate;   X 


AEDI 


AEDI 


143 


5844.  5852  (Ferentinum):  mi  vir  aed. 
pot ;  X  5853  (ibid.) :  mi  vir  aed.  potest.; 
IX  4366  (Ameria):  mi  vir  aed.  pot.;  IX 
4367  (ibid.):  qvattorviro  (sic)  aedili.  po- 
test. ;  IX  4395  (ibid.) :  mi  vir  aed.  p.  ;  IX 
5006  (Trebiae):  mi  vir  aed.  potest.;  IX 
5396,  5413  (Asisium):  tin  vir  aed.  pot.; 
IX  5414  (ibid.):  mi  vir  aed.  p.;  X  47, 
55  (Vibo):  mi  vir  aed.  pot.;  X  6  (Re- 
ginm  Iulium):  mi  vir  aed.  pot.  ;  IX  6257 
(Aquilonia):  mi  vir  aed.  [pot.]  ;  IX  40H2 
(Carsioli):  mi  vir  aed.  pot.;  IX  283  (Ba- 
rium): mi  vir  aedil.  potest,  ter  iv(re) 
dic(vndo);  IX  284  (ibid.):  aed.  [pot.] 
mi  vir  i(vre)  d(icvndo);  IX  216  (Me- 
sagne) :  mi  vir  ae[d.  pot.];  IX  44  (Brun- 
disium)  :  mi  vir  aed.  pot.;  IX  45  (ibid.): 
mi  vir  aed.  p.;  IX  46,  6006,  (ibid.): 
mi  vir  aedil.  potest.;  1X47  (ibid.):  mi 
vir  aed.  p.  i(vre)  d(icvndo);  XI  863  (Mu- 
tina):  mi  vir  aed.  pot.;  V  5849  (Medio- 
lanium):  mi  vir  aedil.  potestate ;  V 
5300  (Comum) :  mi  vir  aed.  pot.  ;  V  34H7 
(Verona):  mi  vir  aed.  [p]o[t.];  V  2864 
(Patavium):  mi  vir  aediliciae  potestat.  ; 
V  7028  (Taurini):  mi  vir  aed.  p  ;  III 
4719  (Loncium):  mi  (vir)  aed.  pot.  — 
(e)  Octovir  aedilicia  potestate.  IX  4543 
(Nursia):  vm  vir  aed[il.]  pot.;  IX  4549 
(ibid):  vm  vir  aed(ilicia)  pleb(eia)  po- 
test(ate);  1X4891  (Trebula  Mutuesca) : 
vm  vir  aed.  pot.;  IX  4896  (ibid.):  vm 
vir  aediliciae  potestatis.  —  (/')  Praefe- 
clus  aedilicia  potestate.  V  749  (Aqui- 
leia):  praef.  aed.  pot.;  V  4459  (Brixia): 
praef.  aedil.  pot.;  V  4468  (ibid.):  praef. 
aedil.  pot[est];  V  4904  (Sabini) :  praef. 

AEDILIC.     POT.    BrIx(iae). 

(C)  aedilicivm  ivs.  k  Rights  and  pri- 
vileges of  an  aedilis  »,  conferred  on  one 
who  has  not  actually  held  the  position. 
[Cf.  below  (D)  honores,  (E)  ornamenta]. 
II  4061    (Dertosa):    (illi)  seviro  avg(v- 

STALl)    PRIMO    AEDILICI    ivris    in  perpetvvm. 

(D)aedilicii  honores.  (Only  in  Spain). 
k  Rank  and  privileges  of  aedilis,  whether 
or  not  the  office  has  actually  been  held  » . 
II  4060  (Dertosa):  aedilicios  et  dv[vm- 
vi]rales  honores;  II  4062  (ibid.):  aedi- 
lic(ii)  honores;  II  4216  (Tarraco):  ae- 
dii.ic(iis)  honor(ibvs);  II  4261  (ibid.): 
honoribvs  aedilicis;  II  4272  (ibid.):  ae- 
diliciis  honoribvs;  II  4514  (ibid.,  2nd): 


(Me)  CONSECVTVS   IN  honores  aedilicios  ; 

II  6095    (ibid,   96-98):    (illi)    aedil.c.s 

HONORIB(VS)    ABORDINE    (sic)    DATO. 

(E)  aedilicia  ornamenta.  <i  The  rank 
and  honors  of  aedilis,  conferred  on  those 
who  had  not  actually   held   the   office". 

III  503  (Patrae):  aedi[l.]  ornament.; 
II  4268  (Tarraco):  ornamentis  aedilicis; 
Dessau  6969  (Narbo) :  aedilicis  or[na- 
m]entis. 

(F)  Vicvs  Aedilicivs,  name  of  a  district 
or  street  in  Caesarea  of  Pisidia.  Ill  290  = 
6811  (Caesarea):  Vic(vs)  Aedilicivs. 

(II)  Subst.  «One  holding  the  rank  of 
aedilis»,  either  by  right  of  holding  the 
office,  or  by  adlectio,  q.  v. 

(A)  In  the  Roman  cursus  hoiioram. 
XI  3337  (Blera,  2nd):  (illi)  adlecto  a 
divo  Hadriano  inter  aedilicios.  [N.  b. 
This  adlection  is  rarely  found,  because 
men  of  this  rank  were  usually  adlecli  in- 
ter tribunieios], 

(B)  In  provincial  towns,  very  freq. 
With  fact  of  adlectio  specified,  XIV  409 
(Ostia) :  (illi)  dec(vrionvm)  decr(eto)  ae- 
dilicio  adlecto;  VIII  15497  (Prov.  Pro- 
cons,  225);  inter  aedilicios  adlectvs.  — 
Relative  position  of  aedilicii  in  the  mu- 
nicipal aristocracy,  IX  338  (Canusium, 
223):  (1)  patron/,  clarissimi  viri,  (2) 
patron/',  equites  Romani,  (3)  quinquen- 
nalicii,  (4)  allecti  inter  quinquennales, 
(5)  77  viralicii,  (6)  aedilicii,  (7)  quae- 
storicii,  (8)  pedani,  (9)  praetextati.  Cf. 
X  451  (Eburura):  q_(vin)q_(vennalicivs), 
ii  vir(alicivs),  aedilic(ivs);  VIII  2677 
(Lambaesis,  211-12):  aedilicivs,  dvvmvi- 

RALICIVS,      QVINQVENNALIS.     XIV     245 

(Ostia,  92);  XI  972  (Regiura  Lepidum); 
IX  2775  /Bovianum  Vetus) :  III  1441, 
1495  (Sarmizegetusa),  3438,  3456,  10398 
(Aquincum),  4864,  4867(Virunum),  5073, 
5074  (Ivenna).  5527  (Solva),  5569  (Be- 
daium),  8088  (Ratiaria),  8205  (Scupi), 
12489  (Moesia  Inf.,  157);  VIII  216  (Cil- 
lium,  2nd),  826  (Turca,  230),  858,  859 
(Prov.  Procons.),  2451  (Saltus  Aurasius), 
4191  (Verecunda),  4485,  18635  (Tubu- 
nae),  5367  (Calama),  9024  (Auzia,  2nd-3a), 
11340  (Sufetula),  12376  (Mun.  Giufita- 
num),  12260,  14343,  14372,  16406, 
16915,  16916  (Prov.  Procons.);  II  3711 
(Mago);  Bramb.  549  (Tolbiacum). 


1 II 


A  KIM 


AKDI 


AEDILIS.  -  Aedile  -.  a  magistrate, 
(sort  of  -  Commissioner  of  Public  Works  - 1, 
in   Rome  and  the  proi  iucial  towns. 


Synopsis  of  Arrangement. 

I.  Forms  and   ibbrevia  noxs. 

II.  I"sk.  i  \i  Magistrates  of  the  Roman  govern- 
ment. (")  The  plebeian  (/>)  The  pa- 
(rician  ■                                 The  aediles  (pie- 

(d)  Aediles  simply  named, 
without  distinction.  (B)  Magistrates  in  t lie 
provincial  town-,  (a)  Simply,  without  qua- 
lifying epithet.  [b\  With  qualifying  epithet. 
(U)  As  religious  functionaries,  d»)  In  the 
army,  and  in  collegia. 

I  Forms,     aidilis,  aid.,  f req .  in  early 
inscrr.,  1  30  =  VI  1285, 1  31  =  VI  1286, 

I  32  =  VI  1287.  I  38  =  VI  1293  (Koine. 
Scipio  epitaphs);  VI  7,  I  187  =  VI  29, 
1  803  =  V1810.  VI  1277,  1330,31585 
(Rome);  I  61  =  XIV  2123  (Lamivium); 
XIV  2638  (Tnsculum);  I  1142  =  XIV 
3000  (Praeneste);  I  11  GO,  X  5914,  5916, 
5926  (Anagnia);  X  6082,  6105,  61ns 
(Formiae);  I  1191,  1192,  X  6238  (Fundi); 
XI  6616  (near  Palerii);  I  197  {Lex  Ban- 
liae)  1.  15;  I  1177,  1178  (Arpinum); 
IX  447  (Vennsia);  IX  1133  (Aeclanum- 
beside  aedilis);  X  1273  (Nola);  V  7566 
(Hasta);  IX  5369  (Firmum  Picenum).  — 
edilis,  V.  6796  (Eporedia);  XI  2604 
(Montalcino) ;  III  7504  (Troesmis);  VIII 
2403  (Thamugadi);  VIII  21078  (Caesa- 
rea).  —  adil(is),  by  mistake,  III  7484 
(Man.  Tropaeum).  —  Nom.  sing.  [aJidiles, 
I  3]  =  VI  1286  (Rome,  Scipio  epitaph.). 
—  Dat.  sing,  aedilii,  XIV  351  (Ostia).  — 
Abl.  sing,  aedile,  II  1963  {Lex  Salpen- 
sana,  1st)  col.  2  1.  13.  —  Noin.  plur. 
aedilis,  II  1967  (Malaca.  N.  b.  *  fail 
fortasse  in  lapide  aediles).  —  Nom.  plur. 
aidile,  VI  1277  =  31585  (Rome).  — 
Abbrev.  aed.  aedil.,  freq.  everywhere; 
aedd.  =  duo  a ptt Hex.  IX  3429  (Peltuinum, 
242);  AEDiLiB.,  XIV  2213  (Nemus  Dianae, 
2nd) ;  aedi.,  X  5843  (Perentinum),  VIII 
4893  (Thibursicum  Numidarmn);  a.  d. 
{sic),  VIII  17457  (Merdes):  a..  IX  3435 
(Peltuinum  i. 

II  Use. 

(A)  Magistrates  of  the  Roman  govern- 
ment. 


('/)  The  plebeian  aediles,  aediles  pie- 
ius,  plebi,  or  plebeii.  [N.  I».  The  variant 
forms  arc  seldom  denoted  in  inscrr.,  where 
the  title  is  generally  abbreviated],  ae- 
dilis i'lebis,  X  531  (Salernnm),  V  864 
(Aquileia);  aedilis  plebi,  VI  L396  (Rome), 
III  254  (Ancyra),  VIII  971  (Neapolis); 
aedilis  plebbivs,  VI  382.!  (Borne).  — 
Abbrev.,  aedilivm  pleb.,  VI  1095  (Rome, 
3d);  aidile(s)  pleib.,  VI  1277  =  31585 
(Rome,  B.  C.);  aedili  pleb.,  IX  4965 
(Cures.  lsl-2'"1),  XII  3165  (Nemausus, 
2nd);  aedili  pi..,  XI  3004  (ager  Viterben- 
sis);  aedil.  pleb.,  VI  1822  (Rome),  V 
3347  (Verona);  aedil.  pl.,  VIII  5350 
(Calama) ;  aed.  pleb.,  X  4750  (Suessa,  2ml). 
XII  3164  (Nemausus,  2"'1),  XIII  1802 
(Lugudunum,  21"1) ;  aed.  pl.,  I  206  {Lex 
Mia  Manic.,  45  B.  C.)  1.  24;  P  p.  199 
XXIX  (Rome,  elogium  C.  Octavi) ;  VI 
1311  (Rome,  61  B.  C).  1319  (ib..  B.C.) 
1330,  1480,  1481.  1498  (Rome)  1502*. 
1503  (ib.,  21"1),  1855,  1933  (Rome);  XIV 
2604  (Tusculum),  3598  (Tibur) ;  X  530 
(Salernnm),  6006  (Minturnae,  2nd);  IX 
4194  (Amiternum),  5645  (Trea);  XI  6319 
(Pisaurum).  6616  (near  Palerii);  V  4326 
(Brixia).  [For  subordinates  in  the  office 
of  the  aediles.  plebis,  see  s.  v.  decvrialis, 
librarivs,  scriba,  viator]. 

(/;)  The  patrician  aediles,  aediles  cv- 
rvles.  Very  freq.  in  inscrr.  Noteworthy 
the  case  of  a  patrician  aed.  curulis  adopted 
into  a  plebeian  family  and  become  aed. 
plcbis.  VI  1330  (Rome):  {Me)  aid.  cvr. 
...  lo[c]avit,  eisdem  aid.  pl.  prob(avit). 
In  the  Scipio  epitaphs,  aidilis  alone 
stands  for  aidilis  cvrvlis,  I  30  =  VI  1285: 

CONSOL,     CENSOR,    AIDILIS,     Q_VEI     FVIT    APVD 

vos;  I  31=  VI  1286:  [a]idiles  {sic), 
cosol.  cesor;  I  32  =  VI  1287:  consol, 

CENSOR,  AIDILIS,  HIC   FVET   (sic)  a[pVD   VOS]  J 

similarly  in  a  few  other  inscrr.  —  Rarely 
written  in  full,  aedilis  cvrvlis,  I  p.  280 
XIV  =  P  p.  201  XXXVII  =  IX  2845 
(Histonium,  elogium  P.  Cornell  Scipionis 
Afrieani);  IX  4854  (Forum  Novum). — 
aedili  cvrvli,  VI  1377  (Rome,  2nd);  XIV 
3611  (Tibur,  3d);  IX  973  (Compsa);  XI 
5670  (Attidium);  III  1457  (Sarmizege- 
tusa,  170);  VIII  7030  (Cirta,  180-8); 
II  3533  (Murcia) ;  XII  2453  (Narbonen- 
sis).  —  aedili vm  cvrvlivm,  VI  296,  1845, 


AEDI 


AEDI 


145 


1851  (Rome).  —  Abbrev.,  aedilivm  cv- 
rvl., VI   1869  (Rome).  —  aedili  cvrvl., 

V  6974  (Taurini.  1st).  —  aedil.  cvrvll. 
(sic),  X  531  (Salernum).  —  aedil.  cvrvl.. 
VI  1068  (Rome,  214),  1838,  1847  (ib.. 
2ud),  1610,  1822,  1846  (Rome);  XIV 
2866  (Praeneste) ;  X  3722  (Volturnum); 

V  1874  (Concordia,  2nd),  6975  (Taurini, 
1st).  —  aedil.  cvr.,  VI  103  (Rome.  3d), 
1648,  1844,  30692  (Rome):  XIV  3625 
(Tibnr);  XI  6370  (Pisaunim).  —  aed. 
cvrvlivm,  X  4832  (Rufrae).  —  aed.  cv- 
rvllivm  (sic),  XI  3887  (Capena).  —  aed. 
cvrvli  designato,  IX  2339  (Allifae).  — 
aed.  cvrvli,  VIII  18270  (Civ.  Lambae- 
sitana).  —  aed.  cvrvl.,  VI  1837  (Rome). 
Ill  291,  6818  (Antiochia  Pisidiae).  — 
aed.  (aid.)  cvr.,  verv  freq.  Exx. :  I  38  = 
VI 1293  (Rome,  Scipio  epitaph.,  2nd  B.  C); 
I  p.  278  III  =  1«  p.  198  XXVI  =  VI 
1304  (Rome,  after  121  P.  C);  VI  1303 
(ibid.);  I  206  (Lex  M.  Munic,  45  B.  C); 
I  p.  278  IV  =  P  p.  198  XXV1I  =  VI 
1310  (Rome,  elogium  C.  Iuli  Caesaris 
Straboais);  1  p.  279  X  =  I2  p.  200 
XXXIII  (ibid.,  elog.  C.  Claudi  Pulcri) : 
I  p.  287  XXVIII  =  F  p.  192  X  =  XI 

1827  (Arretium,  elog.  Ap.  Claudi  Caeci): 
I  p.  288  XXIX  =  F  p.  193  XIII  =  XI 

1828  (ibid.,  elog.  Q.  Fabi  Maximi),  cf. 
P  p.  198  XXVI;  I  p.  289  XXX  =  =  F 
p.  194  XV  =  XI  1829  (ibid.,  elog.  L. 
Aemili  Paulli);  I  p.  292  XXXIV  =  Is 
p.  196  XXI  =  XI  1832  (ibid.,  elog.  L. 
Licini  Luculli):  XI  1835  (ibid.,  clog. 
L.  Marti  Maori) ;  VI  1324  (Rome,  23 
B.  C);  I  803  =  VI  810,  VI  1330  (ibid., 
B.  C);  Annee  Epigr.  (1901).  p.  23  = 
p.  49  (ibid.,  1st);  VI  1517,  1808,  1810, 
1818,  1839,  1841,  1849,  1852,  1853 
(Rome);  XIV  188  (Ostia),  3595  (Tibur),. 
3949  (Nomentum);  X  1122  (Abellimim), 
1698  (Puteoli,  B.  C),  1723,  1725  (Pu- 
teoli),  5182  (Casinum,  1st),  5911  (Ana- 
gnia);  IX  4119  (Aequiculi) ;  XI  3101 
(Falerii),  4207  (Interamna),  4358  (Ame- 
ria),  5672  (Attidium),  6164  (Suasa) ;  V 
879  (Aquileia,  1st);  VIII  14291  (Thi- 
biuca,  2nd).  Add.  VI  1501  (Rome,  1st); 
pr(aetor)  ex  s.  c.  pro  aed(ilibvs)  cvr(v- 
libvs)  ivs  dixit.  [For  subordinates  in 
tlie  office  of  the  aediles  curules,  see.  s.  v. 

DECVRIALIS,     LIBRARIV3,     PRAECO,    SCRIBa]]. 
Thtt.  linguae  lot.  epigr. 


(c)  The  aediles  (plebis)  ceriales,  estab- 
lished in  46  B.  C.  by  Julius  Caesar  to 
supervise  the  reorganized  distribution  of 
the  annona  q.  v.,  and  the  ludi  Cei 

(See  cerialis).  The  title  is  almost  alwa 
abbreviated  in  inscrr.     Aedilivm  . . .  pleb. 
cerialivm,    VI    1095  (Rome,  3d).  —  ae- 
dilis  cer[i]a[li]s,  III  7339  (Philippi,2nd). 

—  aedili  pleb.  cerial.,  VI '  1 550  (Rome), 
XIV  155  (Ostia).  —  aedili  pleb.  cer., 
XI  6009   (Sestinum).    —    aedili  ceriali 

designato,    VI    1345    (Rome).  AEDILI 

ceriali.  XIV  2925  (Praeneste,  lst-2nd), 
XI  6338  (Pisaurum).  —  aedil.  [ple]b. 
cerial.,  VI  1822  (Rome).  —  aedil.  pleb. 
cerial.,  IX  2457  (Saepinum,  2nd).  — 
aedil.  ceriali,  XI  3364  (Taiquiiiii ).  — 
aedil.  cerial.,  VIII  12442  (Vina).  — 
aed.  pleb.  cerial.,  V  7153  (Piedmont.  2nd). 

—  aed.  pl.  cer.,  VI  91  (Rome,  1st),  XIV 
3590  (Tibur?).  —  aed.  pl.  ger.  (sic),  XI 
5173  (Vettona).  — aed.  cerialis,  IX  2335 
(Allifae).  —  aed.  cer.,  IX  3667  (Marsi 
MaiTUvium),  X  525  i  Salernum).  —  aed. 
caer.  (sic),  IX  2213  (Telesia).  [For  sub- 
ordinates in  the  office  of  the  aediles  cc- 
riales,  see  s.  v.  decvrialis,  scriba]. 

(d)  Roman  aediles  named  simply,  with- 
out distinction  of  epithet.  [Cf.  above,  (b), 
at  beginning).  I  197  (Lex  Bantina,  133- 
118  B.  C.)  1.  lxxviii  :  dic(tator),  co(n)- 
s(vl),  pr(aetor).  mag(ister)  eq_(vitvm), 
cens(or)  aid(ilis),  tr(ibvnvs)  pl(ebis). 
q_(vaestor)  ;  I  198  (Lex  Repetund.,  123- 
2  B.  C.)  1.  lxxviii  ;  [dictator,  praetor, 
aedilisve;  I  206  (Lex  Iuli  a  Munic,  4."> 
B.  C.)  1.  69  :  aedilivm  . . .  procvratio,  and 
add  11.  21,  27.  28,  30,  32,  33,  34,  46,  50. 
54;  VI  1375  (Rome,  B.  C):  per  edictvm 
aedilis  ;  VI  1946  (Rome):  hoc  monvmen- 
tvm  apparitorvm.  praeconvm  aedilivm 
vetervm  vicarivm  est,  VI  12389  (Rome) : 

IN     HOC   MONVMENTO    SIVE    SEPVLC(ro)    COR- 

p(ora)  per  aedil(es)  inferre  licebit;  I 
187  =  VI  29,  VI  7.  1375  (Rome.  B.C.), 
VI  903  (Rome,  36-7),  1482.  1483  (Rome); 
XIV  171  (Ostia),  4oo  (ibid.,  141).  2107 
(Lanuvium),  3602  (Tibur);  IX  2663  (Ae- 
sernia);  I  1160,  X  5922,  5926  (Anagnia, 
B.  C);  I  1177,  1178  (Arpinum,  B.  C); 
I  1191,  1192.  X  6228  (Fundi,  B.C.); 
X  5056,  5057  (Atina).  6072.  6101  (Por- 
miae),  6235,  6238  (Fundi).  80671,  80672 

19 


146 


AKD1 


AKD1 


(Pompeii,  pondera)\  XI  6053  (Urri- 
mini  Mataurense);  V  2112  (Tarvieiom, 
•J"'1),  862  (Aquileia),  3339,  3343  i  Verona); 
I   L490  (Mumel,  B.C.) 

( l»i  Magistrates  of  the  provincial  towns. 

tnicipia,  coloniae,  praefeclurae).  (a) 
Simply  aedilis  without  distinctive  epithet, 
very  tVoq.  Kxx..  (1)  in  Italy:  at  Ostia, 
XIV  171.  332,  349,  353,  373  (3d)  375, 
100  (2nd),  U2,  115,  4130.  —  at  Lanu- 
yium,  XIV  2089,  2097,  2104  (2nd),  2114. 
2116,  2121,  2122,  I  61  =  XIV  2123, 
4178c  (Lariuvium),  X  6681  (Antinm).  — 
at  Aricia.  XIV  2169,  2171  I  Alicia),  4196 
(Nemus  Dianae).  —  at  Nemus  Dianae. 
XIV  2213,  2219  (2nd).  —  at  Tusculum. 
XIV  2579,  2580,  2622,  2625,  2626,  2034. 
2636(131),  2638;  Notiz.  (1905)  p.  271. 

—  at  Praeneste,  XIV  2964-7  (1st).  2974, 
2975,  2989  (1st);  I  1142  =  XIV  3000; 
XIV  3014,  3021.  —  at  Giciliano,  XIV 
3512.  -  -  at  Tibur,  XIV  3538.  3602  (1st). 
3665  (1st),  3078.  —  at  Nomentum,  XIV 
3941.  3955.   —  at  Piculea,  XIV  4002. 

—  at  Tarracina,  X  6320.  —  at  Fundi. 
X  0228.  0232-4  0239.  6241  3.  —  at 
Formiae,  X  1800  (Puteoli).  0105,  0107-8 
(Pormiae).  —  at  Mintnrnae.  X  6013, 
6010.  —  at  Antium,  X  8295.  —  at  Fe- 
rentinum,  X  5832.  584:!.  5847.  5853.  — 
at  Sora.  V  970  (Aquileia).  X  5714(Sora). 

—  at  Aquinum,  X  5399.  5415.  —  at 
Atina.  X  5000.  5007  (2"d).  5072,  5076-8. 

—  at  Volcei.  X  1809  (Puteoli).  —  at 
Venafrnm,  X  4869,  4879.  4880,  4881 
(6),  4883,  4887.  4888.  4895.  —  at  Ca- 
iatia.  X  4583.  —  at  Capua.  X   3803-4. 

:2.  3830.  3914-15.  —  at  Acerrae,  X 
3758.  —  at  Puteoli.  X  1570  (2nd)  1799, 
1801.  1810.  —  at  Nola.  X  1233  (1st), 
1265,  1200  (1st),  1274.—  at  Abella,  X 
1214.  —  at  Abellinum,  X  1129.  1135, 
1137-41.  — at  Nuceria  Alfaterna.X  1081. 
at  Pompeii.  X  427.  801,  826  (50), 
327,  1019  (l8t),  1036  (Pompeii),  1273 
(Nola);  IV  1096,  1189,  1190,  3256,  3257, 
3287,  3338  etc.  i  Pompeii,  dipinti).  —  at 
Surrentum,  X  688  (1st).  —  at  Bnxentum. 
X  461.  —  at  Griimentum.  X  208  (119- 
2o,.  220  (51  B.  C),  224,  227.  —  at  Po- 
tentia.  X  131,  130-8  (Potentia),  434 
(Muro).  —  at  Petelia.  X  113,  114.  — 
at  Mazara,  X  7211.  —  at  Lilybaeum,  X 


7222.  —  at  Rudiae,  IX  23  (2nd),  25.  — 
at  Canusium,  IX  341,  4  15.  —  at  Ve- 
nusia.  I  p.  471  =  1*  p.  00  =  IX  422 
(Fasti  Venusini),  441,  442.  1 17.  451. 
153,  456.  —  at  Ausculum,  IX  666.  — 
,.t  Eerdoniae,  IX  089.  —  at  Larinum, 
XI  735-738.  —  at  Compsa.  IX  668 
(Ansculum).  975,  977  (Compsa).  —  ;i( 
Aeclanum,  IX  1  133,  1  139,  1143.  1  lt;7, 
1108  (Aeclanum).  XII  4379  (Narbo).  — 
at  Trevicum.  IX  1414,  1415.  —  at  Ae- 
quum  Tuticnm.  IX  1419.  —  at  Ligures 
Baebiani,  IX  1465.  —  at  Beneventum, 
IX  1503  (Pagus  Veianus,  167),  1614, 
1622.  1032.  1044,  1048,  1651,  1657, 
1658,  1001  (Beueventum).  —  at  Telesia, 
IX  2128,  2221,  2230.  —  at  Allifae.  IX 
2340,  2348,  2353,  2354.  2357.  2359.  — 
at  Saepiuum.  IX  2405,  2472.  —  at  Fa- 
gifulae,  IX  2557.  —  at  Bovianum  Unde- 
cimanorum.  IX  2565.  —  at  TeiTentum. 
IX  2000  (1st),  2003.  —  at  Aesernia.  IX 
2650,  2063.  —  at  Histonium,  IX  2854-0. 

—  at  Anxanum,  IX  2999.  —  at  Teate 
Marruciuorum,  IX  3024.  3025;  Notiz. 
(1887)  p.  159.  —  at  Sulmo.  IX  3083.  — 
at  Corfinium.  IX  3160,  3174.  —  at  Su- 
peraequum,  IX  3309,  3310,  3312-14.  — 

at  Aufinnm,  IX  3385.  —  at  Peltuinum. 
IX  3431,  3433,  3434.  —  at  Furfo,  IX 
3513  (58  B.  C),  3519.  —  at  Amiternum. 
IX  4182,  4197.  4198,  4202,  4205,  4209. 
4212.  —  at  Urbs  Salvia,  IX  5539.  — 
at  Falerio,  IX  5439  (3d),  5442-4,  545.;. 
5455.  —  at  Firmum  Picenum,  IX  5369. 

—  at  Auximum,  IX  5841.  — at  A  rim  i- 
num,  XI  361,  409,  416,  422.  —  at  Fa- 
ventia,  XI  632.  -  at  Forum  Corneli.  V 
1893  (Concordia),  XI  670  (Forum  Cor- 
neli). —  at  Motina,  XI  838.  —  at  Re- 
giurn  Lepidum,  XI  909.  —  at  Pisae,  XI 
1441.  —  at  Florentia.  XI  1000,  1001. 
1003.  —  at  Volaterrae,  XI  1745.  1748, 
1752.  —  at  Arretium.  XI  1841,  1847, 
1848,  — atPerusia.  XI  1924.  1920,  1941. 

—  at  Clusium,  XI  2118.  2121,  2124.  — 
at  Montalcino,  XI  2604.  —  at  Sutrium, 
XI  3256.  —  at  Tarquinii,  XI  3382.  — 
at  Caere,  XI  3015.  3932.—  at  Narnia, 
XI  4125.  —  at  Interamna,  XI  4212, 
4219.  —  at  Ameria,  XI  4378.  —  at 
Carsulae,  XI  4588.  —  at  Tuder,  XI  4660, 
4662,  4750.  —  at  Fulginiae,  XI  5217.  — 


, 


AED1 


AEDI 


147 


at  Hispellum,  XI  5269  a,  5279,  5283, 
5287.  —  at  Asisium,  XI  5395.  —  at 
Arna,  XI  5614.  —  at  Camerinum,  XI 
5635.  —  at  Attidium,  XI  5675.  —  at 
Sentinum,  XI  5753,  5754.  —  at  Tifer- 
num  Tiberinum,  XI  5938.  —  at  Tifernum 
Mataurense,  XI  5993.  —  at  Sestinura, 
XI  6012.  —  at  Forum  Semproni,  XI 
6123.  —  at  Pisaurum,  XI  6357,  6375, 
6377.  —  at  Sassina,  XI  6505.  —  at 
Pola,  V   27    (198),  47,  50,  51,  53,  63. 

—  at  Tergeste,  V  544,  554,  558.  —  at 
Aquileia,  V  1015.  —  at  Concordia,  V  1895, 
1904,  8667.  —  at  Altinum,  V  722  (ager 
Tergestinus).  —  at  Patavium,  V  2785.  — 
at  Brixia,  V  4384,  4385,  4393,  4413, 
4419,  4457  (Brixia),  4957  (Camunni), 
4981  (fiiva).  —  at  Laus,  V  6347.  —  at 
Ticinum,  V  6432.  —  at  Eporedia,  V  6788, 
6790,  6796.  —  at  Augusta  Praetoria,  V 
6838,  6842  (Aug.  Praetoria),  6896  (Alpis 
Graia).  —  at  Augusta  Taurinorum,  V 
6965,  7015.  —  in  Piedmont,  V  7158.  - 
at  Caburrum,  V  7340.  —  at  Libarna,  V 
7425.  —  at  Industria,  V  7468.  —  at 
Sp/'gno,  V  7544.  —  at  Hasta,  V  7566-7. 

—  at  Alba  Pompeia,  V  7600,  7605-8.  — 
at  Albintimilium,  V  7813-14.  —  at  Mo- 


7824. 


at  Forum  Geimano- 


7835. 


noecus,  V 
rum,  V 

(2)  In  the  eastern  provinces,  (a)  Dal- 
matia:  at  Aequum,  III  1596  (237),  2730, 
2733,  7969.  —  at  Iader,  III  2919,  2920, 
2931.  —  at  Narona,    III    1832,    14626. 

—  at  Salonae,  III  2026,  2049,  2072, 
2074,  2081,  2084,  2085,  2087,  3158, 
6378,  8793,  8799,  8802.  —  et  Nedinum, 
III  2870.  —  at  Aenona,  III  2977,  143224. 

-  at  Albona,  III  3047, 3054-6.  —  at  Apso- 
rus,  III  3138,  3139,  3147.  —  at  Arba, 
III  2931,  10121.  —  at  Epetium?,  Ill 
14230.  —  at  Epidaurum,  III  8407.  — 
(b)  Noricum:  at  Celeia,  III,  5143,  5225, 
5309.  —  at  Solva,  III  5606.  —  at  Ce- 
tium,  III  5663.  —  at  Virunum,  III  4838. 

—  at  Ovilava,  III  5606.  —  (c)  Moesia  : 
at  Municipium  Tropaeum,  III  7474.  — 
at  Troesmis,  III  7504,  7508.  —  at  Ra- 
tiaria,  III  8090.  —  at  Viminacium,  III 
8109,  8127.  —  at  Scupi,  III  8189.  — 
Uncertain  town,  III  7599.  —  (d)  Pau- 
nonia:  at  Aquincum,  III  10461-4,  10475. 

—  at  Poetovio,  III  4038.  —  at  Savaria, 


III  4179  (3d).  —  at  Scarbantia,  III  4243, 
1435512,  1435519.  -  -  at  Vindobona.  Ill 
4557.  —  Uncertain  town,  III  6235.  — 
(e)  Raetia:  at  Castra  Regina,  III  1437010. 

—  (/)  Dacia:  at  Napoca,  III  827  (A.  D. 
239),  857,  858  (3'1),  7633.  —  at  Apulum, 
III  1139  (235).  —  (g)  Macedonia:  at 
Dyrraehium.  Ill  609,  611.  -  -  at  Philippi, 
III  654,  7335.  -  -  at  Potidaca,  III  7321, 
7333.  —  at  Thessalonica,  III  14203".  — 
(li)  Achaia:  at  Patrae,  III  500.  -  -  at 
Kalo-Achaia,  III  12279.  —  (?)  Asia 
Minor  and  the  East:  at  Germe,  III  286. 

—  at  Antiochia  Pisidiae,  III  295.  —  at 
Alexandria  Troas,  III  392,  6829,  6833, 
6839,  6840,  6841,  7071.  —  at  Tvraan- 
dus.  Ill  6866.  —  at  Sinope.  Ill  6980.  — 
at  Berytus,  III  6687  (1st). 

(3)  In  the  African  provinces.  At  Mactar, 
VIII  631.  —  at  Avula,  VIII  714,  715.  — 
at  Thibica,  V11I  769.  —  at  Municipium 
Giufitanum,  VIII  859  =  12376,  860,  861, 
12378,  12379,  12381.  —  at  Villa  Magna, 
VIII  895  (239).  —  at  Neapolis,  VIII 
972.  —  at  Curubis,  VIII  978  (20  B.  C), 
980.  —  at  Municipium  Mizigitanum,  VIII 
993.  —  at  Carthago,  X  6104  (Formiae). 

—  at  Vaga,  VIII  1 224-5, 14403.  —  at  Chi- 
siduo,  VIII  1270  (+).  —  at  Thugga,  VIII 
1494,  15524  (224).  —  at  Theveste,  VIII 
1842,  16556.  —  at  Mascula,  VIII  2248. 

—  at  Thamugadi,  VIII  2344,  2403.  — 
at  Lambaesis,  VIII  2620  (3d),  2621,  3295, 
3300.  —  at  Verecunda,  VIII  4219  (3d), 
19489.  —  at  Diana,  VIII  4575,  4577, 
4579,  4580,  4583  (198),  4585,  4588 
(164-5),  4596  (209),  4597  (201-2),  4600. 

at  Nova  Sparsa,  VIII  4626.  —  at 
Madaura,  VIII  4681,  4683.  —  at  Nat- 
tabutes,  VIII  4838.  at  Thubursicum 
Numidarum,  VI II  4874,4886,4888,4891, 
4892,  1893,  17164.  —  at  Calama,  VIII 
5297,  5298.  5305.  —  at  Arsacal,  VIII 
6046.  —  at  Tiddis,  VIII  6710-11.  — 
at  Cirta,  VIII  6942,  6944  (2lld-3d),  6957, 
6958.  7095,  7101-3,  7105,  7110,7115, 
7117-18,  7123-5.  —  at  Cuicul,  VIII 
8300  (2lld),  8310  (2ud),  10899,  20144 
(160),  20148,  20152  (147).  20164.  - 
at  Sitifis,  VIII  8439,  8466  (156),  8493. 

—  at  An/zia,  VIII  9092.  —  at  Rusguniae. 
VIII  9250,  9251.  —  at  Caesarea,  V1I1 
9374,  9402,  9404,  9411.  —  at  Manliana, 


MS 


AEDI 


AEDI 


VIII  9617.  —  at  Oppidum  Novum.  VIII 
9643.  at  Cartenna,  VIII  9663.  —  at 
Portus  Magnus,  VIII  «»77:i.  —  at  Sufe- 

tula.  VIII   1  I:;  I'.'.  -  at  Tlniluiriiica.  VIII 

I  1686,  I  1692,  1  in1.':;.  I  1704,  14730; 
Rev.  Aivh.  (1905)  p.  170  no.  123.  — 
at  Vallis,  VIII  L4783.  atMustis,  VIII 
IB585,  15588,  15592.  —  at  Sicca,  VIII 
17104.  —  at  Hippo   Regius,  VIII  17  Ids. 

—  at  Merdes,  V1I1  L7457.  —  Uncertain 
towns,  VIII    883,   122:>:i.    12425   (229). 

(4)  In  Spain  (including  Portugal):  at 
Pax  Iulia.  II  -Mi.  -  at  Olisipo,  II  192-4, 
261.  at  Norba  II  695.  —  at  Caesa- 
robriga,  II  896.  —  at  Axati,  II  1054.  — 
at  Bispalis,   II   II 70.  1188.  —  at  Osset, 

II  1256.  —  at  Baena,  II  1596.  —  at 
Tucci.  II  1666,  1007,  1079.  —  at  Ma- 
laga. II  1964  i  Lex  Malacit.)  LIII,  LIIII, 
LXVI;  1907.  —  at  Salpensa,  II  1903 
|  Lex  Salpens.)  XXVI,  XXVII  sq.  —  at 
Vallis  Singilis,  II  2059.  —  at  Urgavo, 
II  21(10.  —  at  Isturgi,  II  2121.  —  at 
Obulco,  II  2120.  2129-31,  2149«.  —  at 
Corduba,  II  2223,  2226.  2227,  2342.  — 
at  Cabeza  del  Grieco,  II  3103-4.  —  at 
Ebusus.  II  3602.  —  at  Pollentia,  II 
3090-8.  —  at  Mago,  II  3708-10.  —  at 
Saguntum,  II  3854,  3855,  3857,  3858, 
3860,  3864,  3865,  4028,  6055.  —  at 
Tarraco,  II  4194.  4212,  4224,  4262,  4274, 
4275,  4270  (Tarraco),  4610  (Iluro).  — 
at  Barcino,  II  4521,  4523-5  4527-30, 
4532-3.  6150-1.  —  at  Aeso,  II  4404.  — 
at  Baetulo,  II  4610.  —  at  Gerunda,  II 
4622.  —  at  Urso,  II  5439  {Lex  Urso- 
nensis)  LXII  1.  15,  etc.  —  at  Azuaga. 
II  5547.  —  at  Ilerda,  II  5848.  — '  at 
Carthago  Nova,  II  5041  (Asso,  2nd).  — 
Uncertain  town,  II  3174  (Tarraconensis). 

(5)  In  Gaul:  at  Vasio.  XII  1371,  1377. 

—  in  the  aqer  Voconliorum,  XII  1514, 
1711.  — at  Vienna,  XII  1821.1877.  1883. 
1887.  1  889.  —  at  Aquae  Sextiae,  XII  522, 
525.      ■  at  A  relate.  XII  096,  710.   711. 

—  at  Arausio,  XII  1235.  —  at  Dea  Au- 
gusta, XII  1504.  —  at  Gratianopolis.  XII 
2245.  —  at  Genava,  XII  2014.  —  at 
Nemausus,  XII  3193,  3195,  3100,  3217 
(2nd),  0227.  322S.  0220.  3257.  3201, 
0270.  :;u>2.  3292,  4357,  4387,  4389, 
1396,    4401,  4421.  4423,  4427,  6037«. 

—  at  Sextantio,  XII  4190.    —   at  Bae- 


terrae,  XII  4238.  —  at  Aquae  Iuliae» 
XII    I3ii3.   —   at  Petrucorii,  XIII  969- 

—  at  Lugndunum,  XIII  L900,  1917  (1st), 
1919.  —  at  Agedineum,  XIII  2949  (250). 

—  at  Civitas  Tungrorum,  XIII  8599.— 
Uncertain  town,  XII   351. 

(0)  Uncertain  towns,  probably  of  Italy. 
VI  951  (Home,  97),  L684  (Rome,  321), 
9288,  9289,  29731. 

(/>)  Aedilis  as  local  magistrate,  with 
additional  title.  (1)  aedilis  ivre  dicvndo, 

IX  203  (Gnathia),  609  (Ausculurn),  690 
(Herdoniae).  1046,  1656  (Beneventum) ; 
XI  3614  (Caere,  2nd);  III  10738  (Igg); 
VIII  19696  (Civ.  Celtianensium). 

(2)    AEDILIS    QVINQJVENNALIS,    VI    29699 

(Rome,  for  some  town) ;  XIV  2621,  Notiz. 
(1905)  p.  271  (Tusculum);  X  6015  (Min- 
turnae),  6240  (Fundi);  IX  3429  (Peltui- 
num,  242),  3427,  3438  (Peltuinum),  4126, 
4132  (Aequiculi),  4892  (Trebula  Mu- 
tuesca);  III  1517  (Sarmizegetusa). 

(3)  aedilis  cvrvlis,  X  1785  (Puteoli) ; 
XI  4378(Ameria);  III  2077  (Salonae).  — 
XI  385,  386  (Ariminum) :  in  vir(o)  aedili 
cvrvli  ;  XI  387  (ibid.):  aedili  cvi  et  cv- 
rvlis  i(vris)   d(ictio)  et  plebeia  mandata 

EST. 

(4)  cerialis  aedilis,  VIII  6962  (Cirta). 

(5)  aedilis  annonae,  XI  3614  (Caere). 

(6)  mi  vir  aedilis,  aedilis  iiii  vir  (ivre 
dicvndo)  etc.  mi  vir  aedilis,  XIV  3581 
(Tibur);  X  379  (bet.  Altinum  and  Vol- 
cei),  6428  (Circeii);  IX  3084,  3092 
(Sulmo),  3357  (Pinna),  3922  (Alba  Fu- 
cens,  2nd),  3941,  3942,  3945  (Alba  Fu- 
cens);  XI  1749  (Volaterrae),  1905  (Cor- 
tona),  4081,  4087,  4094,  Notiz.  (1898) 
p.  406  (Ocriculum);  XI  4122,  4124  (Nar- 
nia),  4579  (Carsulae),  5288  (Hispellum), 
3123  (Falerii),  3211  (Nepet).  —  mi  vir 
pro  aedile,  Notiz.  (1898)  p. 57  {Pitigliano). 

—  aedilis  iiii  vir,  VI  29713  (Rome,  for 
some  town);  X  330  (Atina),  434  (Po- 
tential XI  1610  (Florentia),  5811  (Igu- 
vium),  6014  (Sestinum,  3d);  III  9940 
(Asseria).  —  aedilis  iiii  vir  ivre  dicvndo, 

X  399  (ager  Atinas),  8105,  8106  (Volcei); 

XI  4389  (Ameria),  5904  (Pitinum  Mer- 
gens),  0056,  6058,  0002,  0067,  6068 
(Urvinum  Mataurense) ;  III  2073,  2075, 
2083,  8737,  8786,  8787  (Salonae). 

(7)  aedilis     qvaestoriae     potestatis, 


AEDI 


AEDI 


149 


VIII  6712  (Tiddis),  7990,  7991  (Rusi- 
cade).  —  aed(ilis)  hab(ens)  ivr(is)  di- 
c(tionem)  q_(vaestoris)  pro  praet(ore), 
VIII  7986  (Rusicade).  —  aedilis  pro 
qjvaestore,  X  219    (Grurneutum,    57    B. 

C). 

(8)  aed(ilis)  p(rocvrandis?)  a(edibvs?). 

X  827  (Pompeii).  —  aedilis  (d.  r.  p.) 
v.  a.  s.  p.  p.  (meaning  not  certain.  Cf. 
Ruggiero  I  p.  252),  IV  176,  203,  222, 
317,  319,  427,  433.  636,  647,  668,  1137; 
Annee  Epigr.  (1902)  p.  52  no.  193  (Pom- 
peii, dipinti). 

(9)  aid(ilis)  sen(ator)  cop(tatvs)  (sic), 
X  5914,  5916  (Anagnia). 

(10)  pr(a)ef(ectvs)  pro  edilibvs  (sic), 
VIII  21078  (Caesarea). 

(C)  Aedilis  as  title  of  religions  function- 
aries, having  no  connection  with  the  civic 
office,  (a)  aedilis  Etrvriae,  XI  2116, 
2120  (Clusium),  3257  (Sutrium),  3615 
(Caere).  [Cf.  XI  1905  (Cortona):  mi  vir 
aed.     q_.     [pr.]    Etrvriae].       (b)    aedilis 

(ET     PRAETOR)    SACRl(s)    VoLK(ANl)    (sic)  FA- 

civ(ndis),    XIV   3,    351.    375,  376,  390 

(2nd),  391  (Ostia).  (c)  aedilis  lvstralis, 
XIV  2603,  2628  (Tusculum,  B.  C).  (d) 
aedilis  avgvstalis,  X  1493  (Neapolis). 
(e)  aedilis  ac  sacerdos,  VIII  1224,  1225 
(Vaga).  (/)  aedilis  castrorvm  (=  aedi- 
tuus,  q.  v.  Gk.  vscDxoQog).  VI  231  (Rome). 
—  [Add  XI  3259  (Sutrium):  (illius)  scri- 

BAE    AEDIl(iVM?)     DlESPITRIs]. 

(D)  Aedites  in  the  army  and  in  col- 
legia. VI  1063  (Rome,  212):  (ilk)  ae- 
dilis factvs  a  vexillatione;  III  0102, 
6166  (Troesmis,  2nd):  aedilis  in  the  bar- 
racks (cauabae).  —  XIV  2636  (Tuscu- 
lum, 131):  aedil(is)  et  cvrat(or)  soda- 
l(itatis);  XIV  3684  (Tibur):  aedil(is) 
Ivvenvm  Tibvri  ;  III  5678  (Lauriacum) : 
aed(ilis)  [c]ol(legi)   Ivvenv[m]. 

AEDILITAS.  «  The  rank,  dignity,  func- 
tions, of  aedilis  »,  «  aedileship  ».  In 
Rome  and  the  towns. 

[Form,  edilicilit.  (sic).  VIII  9073 
(Auzia).  —  Abbrev..  aed.,  VI  9288,  9289 
(Rome),  XIV  2115  (Lauuvium).  VIII 
1842  (Theveste),  2344  (Thamugadi),  6996 
(Cirta,  200),  8300  (Cuicul,  2nd),  8466 
(Sitifis,  156),  84lJ7  (Sitifis).  —  aedil.. 
XII  2611  (Genava).  —  aedil.t..  Ill  633 
(Philippi).    —   aedilitat.,   X   37U4  (Cu- 


mae),  XI  3123  (Falerii),  5278  (Hispel- 
lum),  VIII  4219  (Verecunda)]. 

Esp.  freq.  in  the  phrase:  ob  honorejw 
aedilitatis.  IX  3314  (Superaequum,  271); 
XI  3123  (Falerii);  X  7223  (Lilybaeum  ; 
III  033  (Philippi),  2871  (Nedinum);  VIII 
858,  862,  863  (Mun.  Giufitanum),  895, 
12382  (Villa  Magna,  239),  1842  (The- 
veste), 2344,  17834  (Thamugadi),  3295 
(Lambaesis),  4219  (Verecunda),  4874 
Thubursicum  Numidarum),  6942,  6947, 
6996,  7095,  7105,  7121,  7122,  19489 
(Cirta),  7990,  7991  (Rusicade),  8300 
(Cuicul.  2nd),  8466  (Sitifis,  156),  8497 
(Sitifis),  9024  (Auzia,  3d),  9073?  (Auzia), 
9319  =  20936  (Tipasa,  209),  9352, 
10981=20986,  20987  (Caesarea,  209), 
'.'754  (Portus  Magnus,  196),  11345  (Su- 
fetula),  12435  (Prov.  Procons.,  239);  II 
342.'i,  3  124  (Carthago  Nova).  —  Similarly, 
VIII  14372  (Prov.  Procons.):  in  hono- 
rem  aedilitatis;    XI    5278   (Hispellum): 

IN  HONORE  AED(ILITATIS)  MORTVVS  EST  ;  XIV 

2115  (Lanuvium) :  pro  honore  ae[d](ili- 
tatis);  VIII  8469  (Sitifis,  207):  ob  pol- 

L1CITATIONEM  HONORIS  AEDILITATIS  J  X  3704 

(Cumae):  honorem  aedilitat(is)  lavdabi- 
liter  administravit;  VIII  769  (Mun.  Thi- 
bica)^  MVLTIPI.ICATIS  svmmis  honoraris 
(sic)  aedilitatis  svae.  —  V  532  (Ter- 
geste,  138-161)  II  1.  6:  per  aedilitatis 
gradvm:  VIII  17838 (Thamugadi):  inlata 
r(ei)  p(vblicae)  legitima  aedilitatis  ;  XII 
2611  (Genava) :  (Mi)  officio  inter  con- 

VICANOS      SVOS      FVNCTO      AEDILITATIS   ;      IX 

5445  (Falerio):  aedilitate  rimessa  ;  VI 
1511,  1512  (Rome):  (/7/7)  eodem  anno 
ad  aedilitatem  promoto  ;  VI  9288  (Rome, 
for  some  town) :  in  aed(ilitate)  decvrio 
adlectvs;  VI  9289  (Rome,  ibid.):  in  sva 

AED(ILITATe)  DEC(VRIO)    LECTVS  EST  |   II   1964 

(Lex  Malacitaua)  LIII :  q_vi  aedilitatem 

Q_VAESTVRAMVE      PETET  ;      ib.      LIX  .*     QVI     II 

VTRATVM,    AEDILITATEM,     QVAESTVRAMVE     PE- 

tet;  X  7490  (Lipara),  VIII 11677  (Thala), 
12380  (Mun.  Giufitanum):  anno  aedili- 
tatis svae;  X  688  (Surrentnm):  aedili- 
tate spectacvlvm  gladia[torvm]  circen- 
sivm  edidit;  XI   4406  (Ameria)   frgmt. : 

AEDILITATEM. 

[*  AEDI  •  MATIONIS.    Corrupt  reading 
in  Ed.  Diocl.,  Tntrod.  II 1.  2  fill  p.  1929): 

VT     NOMEN   AEDI  ■  MATIONIS    ET    FACTI   EXPLI- 


150 


AKDI 


AEDI 


Care  hvmanae  lingvae  ratio  non  possit]. 
AEDITIMVS.     See  AEDITVMVS. 
AKDITIO.      See   EDITIO. 

aeditva.  -  A  woman  temple-guar- 
dian, sexton  ».  [Cf.  AEDITVVS,  AEDI- 
TVMVS]. VI  2209  (Rome):  Doridi,  Asi- 
nii,  Galli  aeditvae  a  Diana;  VI  2213 
(Rome) :  Lollia  Vrhana,  aeditva  ministra. 

AEDITVMVS,  AEDITIMVS.  -  Temple- 
guardian.  or  caretaker  »,  «  sexton  ».  [Cf. 
AEDITVVS].    VI  345  (Rome):   Isidi  sa- 

CRVM.        ASTRAGALVS    AEDITIMVS;     VI      4327 

(Rome.  1st):  Cerdo,  Antoniaes  (sic)  Drvsi 
aeditvmvs  Veneris;  XIV  256  (Ostia)  1. 
1  7!*:  (Me)  aediti(mvs). 

AEDITVO,  -ARE.  «  To  serve  as  aedi- 
tuus  i,  q.  v.  VI  8707  (Rome):  (illi)  ae- 

DITVO  AB  ISEM  PELAGIAM  (s?C)  .  .  .  AEDITVAVIT 

an(nos)  X. 

AEDITVS.     See  AEDITVVS. 

AEDITVVS.  (AEDITVS).  ■  Temple- 
guardian  » ,  «  caretaker  » ,  «  sexton  » ,  of 
temple,  shrine,  tomb,  or  the  like.  [Cf. 
AEDITVMVS,  AEDITVA].  [Forms,  AE- 
DITVS. VI  302,  409.  2207,  4222,  8703. 
87u6,  8710-12,  9102  (Rome);  XIV  32 
(Ostia):  Am.  Journ.  Arch.  (1898)  p.  374 
etc.  as  below  (Puteoli);  I  p.  327  =  I2 
p.  247,  X  6638  c  (Antium,  1st);  VIII 
12652  (Carthago).  —  AEDITOS,  VI  8713 
(Rome).  —  EDiTvvs,  VI  2208  =  32446 
(Rome).  —  Ace.  sing,  aeditvom,  VI  2068 
(Rome.  91).  —  Gen.  plur.  aeditvom,  VI 
2202  (Rome),  XIV  2629  (Tusculum).  — 
Gen.  plur.  aeditvvm,  XIV  2629  (Tuscu- 
lum). —  Abbrev..  aeditv.,  XIV  2637  (Tu- 
sculum). —  aedit..  VI  2215,  8639  (1st), 
8714  (Rome);  Notiz.  (1901)  p.  280  (Tu- 
sculum); XIV  2918  (Praeneste);  X  1728 
(Puteoli),  6637,  6638,  I  p.  327  =  I2 
p.  247  (Antium);  VIII  12654  (Carthago); 
XII  2215  (Gratianopolis).  —  aedi.,  VI 
2330  £  (Rome).  —  aed.,  VI  2212,  10291 
(Rome);  X  806712  (Pompeii,  a  weight)]. 

(A)  With  name  of  the  divinity  of  whose 
shrine  the  aedituus  was  in  charge.  VI 
122  =  32451  (Rome,  2nd):  (illi)  aeditvi 
Veneris  Hortorvm  Sallvstianorvm  ;  VI 
302  (Rome,  2nd):  Hercvli  Bvll(ato).  M. 
Vlpivs  Avg(vsti)  li«(ertvs)  Timocrates 
aeditvs ;  VI 479  =  XIV  32(Ostia  I :  Ascle- 
piades  aeditvs  Capitoli  ;  VI  538  (Rome) : 
Cresce(n)s   AEDITVVS   Avgg.    NN.J    VI  675 


Rome):  (illi)  aeditvi,  and  (/lie)  aeditvvs 
de  Moneta;  VI  2068  (Rome,  Arval,  91): 

[PIACVLVM  FACTVM  PER  KAI.a]tOREM  ET  PV- 
BL1COS    ET  AEDITVOM    (sic)    IN    [LVCO    DEAE 

Diae];  VI  2202  (Rome):  (illi)  cvr(atori) 
aeditvom  (sic)  Castoris  et  Pollvcis,  and 

AEDITVI    CaSTOKIS    ET    POLLVCIS  J    VI     2203 

(Rome):  (illius)  aeditvi  de  aede  Castoris 
et  Pollvcis;  VI  2204-7,  2208  =  32  1  16 
(Rome):  aeditvi  aed  is  Concordiae;  VI 
2210  (Rome):  (illi)  aeditvo  Dianae  Plan- 
cianae;  VI  2211  (Rome):  aeditvvs  Ma- 
tris  D[evm];  VI  2330b  (Rome):  aedi- 
(tvvs)  a  sacrario  divi  Avg(vsti);  VI 
4305  (Rome,  1st):  aeditvvs  Dianae  Cor- 
nif(icianae)  ;    VI    4222    (ibid.):    aeditvs 

TEMPLI   DIVI  Avg(vSTI)  [e]t  DIVAE  AVGVSTAE 

qvod    est    in    Palativm  (sic) ',    VI   5745 

(Rome):  aeditvvs  Vestae;  VI  8423  (Rome): 

(////)    AEDITVO    AEDIS    NePTVNI    QVAE   EST   IN 

Circo  Flamin(io)  ;  VI  8703  (Rome) :  Cae- 

SARIS     AEDITVS     AB      CONCORDIA;    VI    8704 

(Rome,  1st):  aeditvi  templi  novi  divi 
Avg(vsti)  ;  VI  8705  (ibid.) :  aeditvvs  For- 
tvnae  Redvcis;  VI  8706  (ibid.):  aeditvs 

AEDIS       FORTVNAE       TVLLIANAE  ;      VI       8707 

(ibid.) :  (illi)  aeditvo  ab  Isem  Pelagiam 
(sic) ;  VI  8708  (ibid.):  aeditvvs  de  aede 
Iovis  Porticvs  Octaviae  ;  VI  8709  (ibid.): 
(illi)  aeditvo  aed(is)  Martis  Vltoris;  VI 
8710  (ibid.):  aeditvs  Veneris  Felicis  ; 
VI  8711  (ibid.):  aeditvs  a  Veste.  — 
XIV  73  (Ostia):  aeditvvs  aedis  Romae 
et  Avg(vsti);  XIV  2620  (Tusculum): 
avgvstales,  aeditvi  [Castoris  e]t  Pol- 
lvcis; XIV  2629  (ibid.):  cvr(ator)  ae- 
ditvom (sic)  Castoris  et  Pollvcis,  and 
xvi  aeditvi  Castoris  et  Pollvcis;  Notiz. 
(1901)  p.  280  =  Dessau  6214  (ibid.): 
aed[it(vvs)]  [a]edis  Ca[st(oris)  et]  Poi  - 
(lvcis);  XIV  2637  (ibid.):  mag(ister)  ae- 
ditv(orvm)  Castoris  Pollvc(is)  avgvsta- 
livm;  XIV  2639  (ibid.):  permissv  aedi- 
tvvm (sic)  Castoris  et  Pollvcis;  XIV 
2918  (Praeneste):  [ma]g(ister)  aed(itvo- 
rvm)  aed(is)  C(astoris)  P(ollvcis):  XIV 
4257  (Tibur) :  aeditvi  H[ercvlis  Victo- 
rs]; I  p.  327  =  l2  p.  247  =  X  6638  c 
{Fasti  Aali'ites,  1st):  aeditvs  Fortvnarvm; 
V  5598  (ager  Mediolanensis) :  (illius)  ha- 

RVSPICIS    ET    AEDITVI     TEMPLI     FORTVNAE  ;    V 

5306  (Comum.):  aedi[tvo]  Martis;  III 
2902  (Iader):  Apollini  Lycio.    (Ille)  ae- 


AEDO 


AEGI 


151 


ditvvs;  V  519  (Tergeste):  (Me)  aeditvvs 
(of  Mater  Deum  Magna);  XII  2215  (Gra- 
tianopolis):  (Me)  Isidis  aedit(ws).  — 
Add  VI  3879  =  32450  (Rome,  1st): 
[ae]ditvvs  ab  aede. 

(B)  In  religious  associations,  civil  or 
military.  VI  2212  (Rome):  (Me)  aedi- 
tvvs) mag(ister);  VI  5183  (Rome,  2'"'): 

(UU)   AEDITVO   COLLEGI    TABERNACLARIORVM  ; 

III  5822  (Aug.  Vindelicum):  aeditvvs 
singvlarivm  (of  the  ala  II  Flavia  s/'n- 
gularium). 

(C)  Aeditui  named  without  further 
indication.  VI  2214-18,  9102,  10291 
(Rome),  3926,  8712-14,  9102  (ibid.,  1st); 
X  1728,  1958,  Am.  Journ.  Arch.  (1898) 
p.  374  =  Annee  Epigr.  (1899)  p.  9  = 
Notiz.  (1901)  p.  19  =  Rev.  Arch.  (1901) 
p.  466  =  Annee  Epigr.  (1901)  p.  48  (Pu- 
teoli);  X  806712  (Pompeii);  X  6637  (An- 
tium,  1st);  XI  2719  (Volsinii);  V  767 
(Aquileia);  Annee  Epigr.  (1902)  p.  10 
(Moguntiacum);  VIII  9425  (Caesarea), 
12052-4  (Carthago). 

AEDO  etc.     See  EDO. 

AEDO,  AEDON.  (ScrjSmv).  Lat.  lu- 
scinia,  «  nightingale  » ,  in  sepulcral  verse. 
VI  9118  (Rome):  et  svper  (sc.  tymulum) 

IN     NIDO    MaRATHONIS     CANTET     AEDON  |    VI 

25063  (Rome,  1st):    cvm  te,  nate,  fleo; 

PLANCTVS    DABET    (sic)    ATTICA    AEDO. 

AEDVA  =  haedua,  «  she-goat  » .  [Cf. 
haedvs,  haeda].  VIII  8247  (Numidia) : 
aedva(m)   Veneri. 

AEDVA.     See  AEDVVS. 

AEDVCATRIX.     See  EDVCATRIX. 

[*  AEDVSA  =?  XI  6700206  (Arretium, 
Arretine  vase):  P.  Corn(elivs)  Aedvsa, 
probably  a  personal  name]. 

AEDVVS,  AEDVA.  «Aeduan»,  «of 
the  tribe  of  the  Aedui  »,  in  Gaul  between 
the  rivers  Liger  (Loire)  and  Arar  (Saone). 
Subst.  and  adj.  [Forms,  aedvs,  XII  3325 
(Nemausus) ;  haedvvs,  XII  5110  (Aven- 
ticum)]. 

XIII  1462  (Augustonemetum) :  Sext. 
Orgivs  Svavis,  Aedvvs;  2014  (Lugudu- 
num) :  Mariae  Macrinae,  Aedvae;  2669 
(Augustodunum) :  (illius)  in  Aedvts  con- 
sistentis  ;  2828  (ager  Aeduorum) :  opifi- 
ces  loricari  qvi  in  Aedvis  consist(vnt)  ; 
2873  (Alesia) :  (Me)  omnibvs  honoribvs 
apvd  Aedvos  et  Lingones  fvnctvs  ;  2924 


(Autessiodurum) :  (Mi)  adivtori  proc(v- 
ratoris)  ...  civitatis  Aedvorvm ;  2940 
(Agedincum):  (Mi  fern.)  civi  Aedvae; 
5110  (Aventicum) :  Haedvcrvm  civitas; 
5353  (ad  Iuram  Montem):  (Mi)  Aedvo; 
XII  3325  (Nemausus):  (Me)  nat(ione) 
Aedvs;  III  4498  (Carnuntum) :  (Me)  cives 
(sic)  Aedws;  VI  11090  =  34037  (Rome): 
(Mi)  Aedvo. 

AEFLANVS  (MONS).  Name  of  a  moun- 
tain in  Latium,  derived  from  the  ancient 
town  of  Aefulae  on  its  slope  (near  modern 
S.  Gregorio  di  Sassula),  rising  on  the 
spurs  of  the  Sabine  Hills  between  Tibur 
and  Praeneste.  (Now  Monte  S.  Angela 
in  Arcese).  XIV  3530  (S.  Gregorio  di 
Sassula)  :  rivom  aq_vae  Ci.avdiae  Avgv- 
stae  svb  Monte  Aeflano. 

AEGAE.  (a)  An  inland  town  of  Aeolis, 
north-east  of  Cyme.  X  1624  (Puteoli, 
30) :  [Aeg]ae,  in  a  list  of  fourteen  towns 
of  Asia  Minor  injured  by  an  earthquake 
in  17,  and  restored  by  Tiberius. 

(b)  A  town  mentioned  as  the  birthplace 
of  a  soldier;  probably  Aegae  in  Cilicia 
(now  Ayds).  VIII  18084  (Castra  Lam- 
baesitana)  1.  35:  {Me)  Ecis  (sic),  im- 
m(vNis). 

AEGASSIS.     See  ARGASSIS. 

AEGER.  «Sick».  [Abbrev.,  aeg.,  XII 
915  (Arelate)]. 

(a)  Lit.  of  men.  In  inscrr.  of  male 
«  hospital-nurses  »  of  the  imperial  house, 
VI  8771  (Rome):  Parthenopaevs  ab  ae- 
gris;  VI  8770  (Rome):  ...  Avg(vsti) 
l(ip.ertvs)  Stephan(vs)  ab  aegris  cvbicv- 
larior(vm);  VI  33749  (Rome,  2nd):  (Me) 
ab  aegris  cvbvclarior(vm)  (sic).  —  XII 
915  (Arelate):  agnoscet  homines  aeg(er) 
qvos  non  pote  sanvs  ;  VI  24800  (Rome): 

MORTE    TARDATA,     VIVAS    AEGER,   INOPS  !  ;    Le 

Blant  176  (Civ.  Turonum,  f):  coecvs  (sic 
in  ms.),  clavdvs,  inops,  fvriosvs  et  an- 

XIVS,    AEGER. 

(b)  Transferred  (in  verse).  VI  25427 
(Rome):  qvodqj/e  virvm  vicit  (i.  e.  su- 
pervizit),  aegra  dolore  fvit;  XIII  241-1 
(Lugudunum,  f):  aegros  mvltorvm  potvi 
relevare  dolores;  III  768  (Tomi) :  ordi- 

NIBVS      SCYTHICIS      CVRAS      [Q_]vI      SVSTVLIT 

ae[gras];    VI    21846  (Rome):    an  felix 

AEGRAE    POTIVS    SVBDVCTA    SENECTAE. 

AEGIAMVNNI AEGVS,  if  correctly  read, 


1 52 


AEG! 


AKGY 


name  of  a  local  Spanish  divinity.  II  252S 
((Jiv.   Limicorum):  Aegiamvnniaego  (tile) 

v(gtvm)  s(olvit)  l(ibens)  m(irho). 

aegina.  Island  in  the  Saronic  gulf. 
VI  177!'  (Rome,  I"'):  {ilia)  sacrata  apvd 
Eginam  (tie)  HtcATA!  :  VI   L780  (ibid.): 

(////)     SACRATAE    Al'VD   AEGINAM    DEABVS     (SC. 

Hecalis). 

AEGO.     See  EGO. 

AEGREGIVS.     See  EGREGIVS. 

AEGROTO.  -ARE.  «To  he  sick», 
i  fall  sick  -.  [Form  ixroto,  Notiz.  ( L891) 
}>.  266  (Pompeii.  graffitof\.  Carm.  Lai. 
133!'    (Home):    cvm    marito    vixit    dies 

CENTVM,    AEGROTAVIT    DIES    XXXX  ;   III   2197 

(Salonae) :  mensesq_(ve)  qvinq_(ve)  et 
annvm  cv.w  aegr.otaver.it;  IV  702  (Pom- 
peii, dipinto):  Asbeste,  aegrotes!;  IV 
29G0  (ibid.):  o  Tite,  aegrotes!;  Notiz. 
(1888)  p.  522  (ibid.):  invidiose  q_vi  de- 
les (sc.  hoc  scriptum),  aegrotes!;  ib. 
(1891)  p.  266  (ibid.,  graffito)  i  Moschis, 
aegrotes!   (sic). 

AEGROTVS.  «  Sick  ».  Carm.  Lat. 
1414  =  Rossi  II  p.  106  no.  49  (Rome,  f): 

OBTVLIT  AEGROTIS  VENIENTIBVS  OMNIA  GRA- 
TIS. 

AEGYPTIA.     See  AEGYPTIVS. 

AEGYPTIACVS.  »  Egyptian  »,  in  spe- 
cial uses.  [Abbrev.,  aegyp.,  I8  p.  262 
(Fasti  Philocali,  354)  Apr.  3,  21;  ib. 
p.  264  (ibid.)  May  3;  ib.  p.  272  (ibid.) 
Sept.  19;  ib.  p.  274  (ibid.)  Oct.  3.  — 
aegyptiac,   XIII    10021135    (Bituriges)]. 

(a)  Dies  Aegyptiac  us,  «  Egyptian  day  » , 
an  '  unlucky '  day  for  commencing  busi- 
ness atfairs,  derived  from  the  superstitious 
feelings  fostered  by  the  Egyptian  astro- 
logers. In  the  Fasti  Philocali  of  354, 
I2  p.  256  (Jan.  2,  6,  16),  p.  258  (Feb. 
7.  25).  p.  260  (Mar.  3,  2  1),  p.  262  (Apr. 
3,  21).  p.  264  (May,  3.  21),  p.  266  (June 
7,  20),  p.  268  (July  6,  18),  p.  270  (Aug. 
6,  21).  p.  272  (Sept.  2,  19),  p.  274  (Oct. 

3,  20),  p.  276  (Nov.  2,  21).  p.  278  (Dec. 

4,  14).    [Cf.  P  p.  21 '7  §  3]. 

(b)  As  name  of  a  medicinal  lotion.  XIII 
10021135  (Bituriges,  oculist's  stamp):  col- 
(lyrivm)  Aegyptiac(vm)  opobals(amatvm) 

AD    CLAr(iTATEm). 

AEGYPTIS.      See   AEGYPTIVS. 
AEGYPTIVS,  (AEGYPTVS).     Adj.     as 
subst.,    masc.    and    fern.    «   Egyptian   ». 


[Forms,   Egyptivs,   X   3482  (Misenum); 

.vptivs,  X  3396  (ibid.) ;  Aegyptvs,  VI 
3162  (Rome),  X  3532  (Misenum);  Ae- 
gyptis  (sic  —  *  'Jiyvrntg ?),  X  3460  (ibid.); 
(.in.  AECYPTiA,  X  3635,  3638  (ibid.); 
Heciptia,  VIII  9117  (Auzia).  —  Abbrev., 
Aegypt..  \  3383,  3489,  3516,  3520, 
357!».  3589,  361  1,  3638  (Misenum);  Ae- 
gyp., VI  3110,  3127  (Rome),  X  3534, 
3568  (Misenum).  XI  29  (Ravenna),  3528. 
3534  (Centum  Celiac);  aegy.,  VI  3159 
(Rome);  Aeg.,  VI  3117  (Rome),  X  3381, 
3403,  3481,  3566  (Misenum)]. 

Is  p.  257  sq. :  (Fasti  Polemii  Silvii, 
448-9)  under  each  month :  vocatvr  . . . 
(sic)  ...  apvd  Aegyptios;  IV  1943  (Pom- 
peii, graffito)',  non  est  ex  albo  ivdex  pa- 
tre  Aegyptio  ;  X  3635  (Misenum) :  Taesis, 
Aegyptia  nomv  Coptitv.  polis  Apollo- 
nopolii  (sic);  VIII  9117  (Auzia):  Isteb 
Aeciptia  (sic). 

Esp.  freq.  in  inscrr.  of  milites  classis 
praetoriae  Misenensis  and  Ravenaatis. 
Ex.,  X  3381  (Misenum):  C.  Hammonivs 
Fortis,  (centurio)  III  (=  triere)  Spe,  na- 
tions Aeg(yptivs).  So  VI  3110,  3117, 
3127,  3133,  3159,  3162  (Rome),  XIV 
329  (Ostia),  X  3383,  3396,  3403,  3460, 
3464  a,  3469,  3470,  3481,  3482,  3489, 
3514,  3515,  3516,  3520.  3532,  3534, 
3566,  3568,  3579,  3583,  3589,  3614, 
3638  (Misenum),  XI  29  (Ravenna),  3528, 
3534  (Centum  Cellae).  —  cohors  i  Ae- 
g(yptiorvm),  III  16337,  AE.  Mitth.  Ill 
p.  114  no.  15  (Dacia,  tegulae). 

AEGYPTVS.  «  Egypt.  » .  [Forms,  ae- 
gvptvs,  VI  701,  702,  (Rome,  10  B.  C); 
Aegi-ptvs,  VI  918  (Rome,  47);  Aegyptos, 
VIII  212  (Cillium,  2nd);  Aecyptvs,  VI 
32051  (Rome,  4th);  Hegyptvs,  VI  8582 
(Rome);  Aegybtvs,  III  14136'  (Alexan- 
dra). —  Abbrev.,  Aeg.,  regular  and  freq. : 
Aegypt..  VI  10053  =  33937  (Rome),  XI 
6011  (Sestirium,  1st),  III  399  (Perga- 
mus);  Aegyp.,  Ill  141471  (Syene,  39); 
Aegy.,  Ill   141482  (Egypt,   103-5)]. 

(I)  The  country,  become  Roman  fiscal 
(imperial)  province  in  30  B.  C.  R.  G.  divi 
Aug.  cap.  27  1.  24:  Aegyptvm  imperio 
popvli  [Ro]mani  adieci  ;  VI  701,  702 
(Rome.  10  B.  C):  Aegvpto  in  potesta- 
tem  popvli  Romani  redacta.  —  Poetical 
characterization  of  the  country.  VIII  212 


AEGY 


AELI 


153 


(Oillium,  2nd) :  Aegyptos  Phariis  levita- 
tibvs,  artibvs  actis.  —  Otherwise  only 
of  functionaries,  civil  and  military.  —  (A) 
Praefectvs  Aegypti,  governor,  imperial 
representative.  Ill  24  (Mons  Claudianus, 
108-9).  31  (Tbebae,  71-2),  37  (ibid.,  95), 
38  (ibid.,  104),  39  (ibid.,  121),  41  (ibid., 
126),  44  (ibid.,  134),  51  (ibid.,  196), 
79  (ibid.,  203),  6025  (Svene,  140),  6588 
(Alexandrea,  13-12  B.  C),  12046  (ibid., 
10-11),  12048  (ibid.,  174),  12053  (ibid., 
2nd),  141361,  14137,  141371  (Alexandrea), 
141471  (Syene,  39),  141472  (ibid.,  99), 
141473  (ibid.,  2"d),  141474  (ibid.,  162), 
141482  (Egypt,  103-5),  Annee  Epigr. 
(1902)  p.  45  no.  161  (Schedia,  1st),  ib. 
p.  58  no.  219  (Alexandrea),  Rev.  Arch. 
(1906)  p.  378  (Fayoum,  wooden  tablet); 
VI  918  (Rome,  47),  1599,  1625  6  (ibid., 
2nd),  1638,  1640  (Rome);  XI  1125  (Ae- 
clanum);  XI  5213  (Pulginiae,  2nd),  5382 
(Asisium,  82);  V  875  (Aquileia,  105); 
II  1971  (Abdera).  —  Add  III  141475 
(Philae,  29  B.  C):  (ille)  praefect[vs 
AlexJandreae    et    Aegypti,   ...    exercitv 

VLTRA  NlLI  CATARHACTe[n  TRANSD^VCTO, 
IN  QVEM  LOCVM  NEQVE  POPVLO  ROMANO 
NEQVE    REGIBVS  AEGYPTI   [aRMA  ANTE  SJVNT 

prolata.  —  (B)  Comites.  (Post-Constan- 
tinian).  X  1700  (Pnteoli,  343):  (illi)  co- 

MITI   ORIENTIS    AEGYPTI    ET    MeSOPOTAMIAE  J 

VI  32051  (Rome,  4th):  (illi)  comiti  per 

ORIENTEM  AECYPTI   (sic)   ET    MeSOPOTAMIAE. 

—  (C)  Dvx.  Ill  12073  (Thebae,  end  4th): 
(ille)  v(ir)  p(erfectissimvs),  dvx  Aeg(ypti) 
et  Theb(aidos)  vtrarvmq_(v)e  Libb.  (sic 
=  Libijarum).  —  (D)  Ivridici.  X  6976 
(Messana,  2nd?):  ivridicvs  Aegypti;  XI 
6011  (Sestinum,  1st):   hic  cvm  mittere- 

TVR  .  .  .  IN  AeGYPt(vm)    AD     IVr(is)     DICT(lO- 

nem).  —  (E)  RATIONALE.  Ill  17  =  6585 
(Alexandrea,  4th):  (ille)v(\*)  p(erfectissi- 

MVS),     RAT(lONALIs)    Aeg(yPTi).    (P)    MA- 

gister.  Ill  18  =  6586  (Alexandrea,  4th): 
(ille)  v(ir)  p(erfectissimvs),  mag(ister) 
privat(arvm)  Aeg(ypti)  et  Lib(yae).  — 
(G)  Idiologvs.  X  4862  (Venafrum,  1st): 
(illi)  idiol[o]go  ad  Aegyptvm.  —  (H) 
Procvratores.  Ill  6575  =  7127  (Ephe- 
sus) :  (illi)  proc(vratori)  in  Aegypto  ad 

EPISTRATEGIAM     SEPTEM     NOMORVM      ET     Ar- 

sinoitvm  ;  VI  8582  (Rome) :  proc(vrator) 

FARI    ALEXANDRIAE    AD    HEGYPTVM    (sic)  ',    X 
Thes.  linguae  lat.  epigr. 


1685  (Puteoli,  1st):  procvr(ator)  lvdi 
famil(iae)  glad(iatoriae)  Caesaris  Ale- 
xandreae  ad  Aegyptvm.  —  (I)  Military. 
Ill  6809  (Antiochia  Pisidiae,  1st) :  prae- 
f(ectvs)  exercitv(s)  qvi  est  in  Aegypto; 
III  399  (Pergamus):  tr(ibvnvs)  mil(itvm) 
Alexandr(eae)  ad  Aegypt(vm)  leg(ionis) 
xxii  ;  III  p.  856  (Thebae,  86,  tabula  ho- 
nestae  missionis):  classicis  qvi  militant 
in  Aegypto  svb  (illo);  III  p.  1962 
(Coptos,  83) :  . .  .  cohortibvs  septem,  et 
svnt  in  Aegypto  svb  (illo).  —  Add 
frgmt.,  XI  4827  (Spoletium),  III  1419537 
(Ephesus). 

(II)  As  name  of  race-horse,  VI  10053 
=  33937,  10056  (Rome).  [In  Gk.  inscrr., 
VIII  12509]. 

AEGYPTVS.     Adj.     See  AEGYPTIVS. 

AEHEEV.     See  EHEV. 

AEIVS  =  eius.     See  IS. 

AELARIQVM  gens,  as  name  of  a 
Spanish  clan.  II  3062  (Madrid):  Amia 
Aelariq_(vm)  Marti  v(otvm)  s(olvit)  l(i- 
bens). 

AELECTVS.     See  ELECTVS. 

AELEMOSINA.      See   ELEEMOSYNA. 

AELI  A  in  names  of  towns.  See  AELI  VS. 

AELIANENSES,  name  of  an  association 
at,  or  near,  Lambaesis,  devoted  to  the 
cultus  of  Commodns,  for  whose  safety 
they  set  up  an  altar.  Rev.  Arch.  (1901) 
p.  451  (near  Lambaesis,  2nd):  Aelianen- 

SES    ARAM    FAC(iENDAm)    INST1TVe[rVNt]. 

AELIANORVM  collegium,  an  associa- 
tion in  Rome  devoted  to  the  cultus  of 
Hadrian.  VI  978  (Rome,  2nd):  collig[nio] 

(Sic)    AELIANORVM    SANCTISSIMO. 

AELIANVS.  Title  of  Hercules  as  pro- 
tector of  Hadrian,  or  perhaps  mystically 
identified  with  Hadrian.  IX  1095  (Ae- 
clanum):  Hercvli    Aeliano  sacrvm. 

AELIVS.  Adj.  k  Aelian  » .  Derived 
from  some  (esp.  imperial)  member  of  the 
gens  Aelia,  notably  Hadrian.  [Forms, 
e(livs?),  Ill  11373"(Vindobona,  tegula); 
Aelis,  abl.  plur.,  Ill  7474  (Durostorum, 
2nd);  Aetia,  by  mistake,  III  p.  1982 
(Chesters,  England,  146).  —  Abbrev.,  Ael. 
passim;  Ae.,  VI  32624  (Rome),  III  80741G 
(Dacia),  VII  837  (Amboglanna,  2nd-3d); 
A.,  IX  6083  (Aeclanum),  III  5658  (Ce- 
tium)]. 

(A)  lex  Aelia.    I  1409  (frgmt.  of  law, 

20 


1  ,1 


AI.L1 


AKLl 


uncertain   Bouree,   now    al    Florence): 

OLON1A1  ).      I  I  A      \  T  I     LI 
Al  1  i[a   ...   CAV1  YmJ    EST. 

(B)  In  Dames  of  coloniae  and  muni- 
cipia.  (li  Municipium  Aelium  (Sua??), 
in'  Prov.  Byzacena.     VU1   929=  I  L206 

(/A/):      [  MvnJktimvm     Alliv|m]   ....    — 

(•j)  ia    Augusta    Aeclanum, 

in  Sa Minium.    IX  1111  (Aeclanum,  1 « i 7" ) : 

[Colonia]  Aelia  [Avg.  Ae]cla[n]vm: 
IX  6083"  (Aeclanum,  signaculum):  a(e- 
i  ia)  A(vgvsta)  A(eclanvm).  [See  Aecia- 
nvm].  —  (3)  Colonia  Aelia  Septimia 
Aquincum,  in  Pannonia  Inferior.  See  be- 
low. (D).  —  (4)  Municipium  Aelium 
Avitta,  in  Prov.  Proconsularis.  VIII  1177 
(Avitta.  159);  mvnicipivm  Aelivm  Avitta. 
[See  Avitta].  —  (5)  Colonia  Aelia  Ca- 
pitolina,  in  Judaea,  =  Hierosolyma,  Je- 
rusalem. On  milestones  near  Jerusalem, 
in  Latin  and  Greek,  as  III  116  =  6649 
=  12088  (A.  D.  162):  Col(onia)Ael(ia) 
Capit(olina)  and  dub  KoX((oviceg)  'Aih'aq 
KamrtoX(ivr)g);  HI  12o85.  12087.  12088, 
12089,13594,  13595,  13598  (2nd).  [See 
CAP1TOLINA].  —  (0)  Municipium  Ae- 
lium Carnuntum  (Karnuntum),  in  Pan- 
nonia Superior.  Ill  4554  (Vindobona): 
dec(vrio)  m.  a.  k.  ;  XI  6858  (Pisauruin): 
Mvn.  Ael.  Karn.;  Ill  143592  (Carnun- 
tum): mvnicipi  Ael.  Carnvnt[i].  [See 
carnvntvm].  —  (7)  Colonia  Aelia  Ce- 
tiensium,  Municipium  Aelium  Cetium.  in 
Noricum.  Ill  5630  (Ovilava):  [Colonia] 
Ael.  Cetiensivm;  ib.  5652  (Comagena): 
Coloni[a]  A[e]li[a  Cet]iensi[vm]  and 
[Coloniae]  A[e]l.  Cetiens.;  ib.  5658 
(Cetium):  m.  A.  C:  ib.  5663  (Namara): 
m.  Ael.  Cet.     [See    Cetiensis.    Cetivm]. 

—  (8)  Municipium  Aelium  Choba,  in 
Manretania  Sitifensis.  VIII  8375  (Choba, 
1 '.Mi):  mvnicipii  Aelii  Chobae.  [See  Cho- 
ba]. —  (9)  Municipium  Aelium  Hadria- 

[ugustum  Chlubilanum,  in  Numidia. 
VI  L684  (Rome,  321):  mvnicipi  Ael.  Ha- 
driani   Ave  Chlvbitani.    [See  Chvllv]. 

—  (I'M    Municipium    P(ubl'ium??)   Ae- 

tanum),  in  Dacia.  Ill  6309 
(Moesia  Sup.):  Mvn.  P.  Ael.  Drv.  Cf. 
below,  (I) i.  [See  drobeta].  —  (11)  Co- 
lonia Aelia  Hadriana  Augusta  Formiae, 
in  Latium.  X  6079  (Formiae,  197):  Col. 
Aelia   Hadriana  Avgvsta  Formiae.     [See 


I-'ormiae].  —  (12)  Colonia  Aelia  Hadriana 
Augusta  Iconiensium,  in  Ljcaonia.  Ill 
L2136  (Iconium,  187):  Col.  Aelia  Ha- 
driana Ave. :  HI  12187  (ibid.,  212) :  Col. 
Ael.  Hadriana  Avg.  Iconiensivm.  [See 
iconivm.  iconiensis].  —  (13)  Colonia 
Aelia  Augusta  Italica,  in  Hispania  Bae- 
tica.  XII  1856  (Vienna.81):  Col[o]nia 
Aelia  Avg.  Italica.  [See  Italica].  — 
(14)  Colo, tin  Ael  in  Augusta  Lares,  in 
Prov.  Proconsularis.  VIII  1779  (Lares): 
Co:onia   Aelia  Avg.  Lares.     [See  lares]. 

—  (15)  Colo  ilia  Aelia  Aurelia  Augusta 
Mactaris,  \n  Prov.  Byzacena.  VIII  11801 
(Mactaris.  198):  Col  Aelia  Avrelia 
Mactaris;  ib.  11804  (ibid.,  306-8):  Col. 
Aelia  Avrelia  Avg.  Mact.  [See  Macta- 
ris]. —  (16)  Colonia  Aelia  Mursa,  in 
Pannonia  Inferior.  Ill  3560  (Aquiucum): 
Col.  Ael.  Mvrsa.  Cf.  VI  3235  (Rome), 
and  see  below,  (D).  [See  Mvrsa  |.  — 
(17)  Colonia  Aelia  Ovilava,  in  Noricum. 
IX  2598  (Terventum):  Ael.  Obilab.  (sic). 
[See  Ovilava].  —  (18)  Colonia  Aelia 
Siscia?,  in  Pannonia  Superior.  Cf.  below, 
(I)).  [See  Siscia].  —  (19)  Colonia  Aelia 
Solva  ?,  in  Noricum.  Cf.  below,  (D). 
[See  Solva].  —  (20)  Colonia  Aelia  Au- 
gusta  Mercurialis  Thaenitaaorum  (sic), 
in  Prov.  Byzacena.  VI  1685  (Rome,  321). 
[See  Thenae].  —  (21)  Municipium  Ae- 
lium, Vimiuacium.  in  Moesia  Superior. 
Ill  1654,  1655.  8102,  8127,  8128,  14519 
(Viminacium) :  Mvn.  Ael.  Vim.  [See  Vi- 
minacivm],  —  (22)  Colonia  Aelia  Au- 
gusta (  Viridelicum ),  Municipium  Aelium 
Augustum  (Vindelicum),  in  Raetia.  now 
Auf/sburg.  XIII  6741  (Moguntiacum, 
210):  Ael.  Avgvsta;  XIII  6558  (Yagst- 
hausen.  18(5):  Ael.  Avg.;  Ill  5800  (Aug. 
Vindelicum):  Mvnicipi  Ael.  Avg.  [See 
s.  v.  Avgvstvs].  —  (23)  Colonia  lulia 
Aelia  lladriaaa  Augusta  Utika.  in  Prov. 
Proconsularis.  VIII  1181  (Utika):  Col. 
Ivl.  Ael.  Hadr.  Avg.   Vtik.    [See  Vtika]. 

—  (24)  Colonia  Aelia  Hadriana  Augusta 
Zami  Regia,  in  Prov.  Bvzacena.  VI  1686 
(Rome.  322). 

(C)  Proper  names  other  than  towns. 
(a)  Aelii  Cami,  an  Alpine  tribe.  [See 
Carni].  They  received,  in  part,  Roman 
citizenship  from  Hadrian.  Ill  3915  (Ne- 
viodunum) :  Aelii  Carn(i),  cives  Romani. 


AELO 


A  EMI 


155 


—  (b)  Aeliae  Canabae  legionis  XI  Clau- 
diae,  named  after  Hadrian.  Ill  7474 
(Durostornm,  2nd):  (Mis)  consisstentibvs 
(sic)  in  canabis  Aelis  (sic)  leg.  xi  Cl. 
[See  Canabae].  —  (c)  Curia  Aelia.  (1) 
at  Gabii,  the  local  senate-house.  XIV 
2795  (Gabii,  140):  Gabi(i)s,  in  mvnicipio, 
in  Cvria  Aelia  Avgvsta.  (2)  at  Neapolis 
iu  Africa,  an  electoral  district  of  tlic  town. 

VIII  974  (Neapolis):  cvriales  cvriae  Ae- 
liae. —  (d)  Aelia  Villa,  the  spacious 
villa  built  by  Hadrian  (125-135)  in  the 
plateau  below  Tibur,  now  called  Villa 
Adriana.    XIV   391 1   (Aquae  Albulae)  : 

TlBVRIS  ADVERSAE  dominvs  q_va  despicit 
AEDEM,  FRONTIBV5  ET  PICTIS  AELIA  Vll.LA 
NITET, 

(D)  As  quasi- tribus.  Soldiers,  natives 
of  some  Colonia  Aelia,  .or  Municipium 
Aeiium,  as  above  (B),  often  place  aelia, 
ael..  ae.  in  the  position  of  tribus  in  their 
name.  Exx.,  VI  1058  (Rome) :  P.  Aelivs 
P.  f.  Ael.  Sept.  Romvlvs,  Aq_vinq_(vo) 
(sic,  see  Aqvincvm)  ;  VIII  2826  (Lam- 
baesis) :  T.  Avrelivs  T.  f.  Ael.  Vibivs 
Acvinci  (sic);  VI  3235  (Rome):  T.  Av- 
rel(ivs)  Vict(orinvs)  Ael.  Mvrs[a]  ;  VIII 
3021  (ibid.):  P.  Aelio  Victori  vet(erano) 
Aelia  Na[p]oca  ;  VI  23855  =  32533 
(Rome) :  [. .  .]ivs  Ael.  Siscia.  and  [_. .  .]ri- 
nvs  Ael.  Solva  ;  VIII  2991  (Lambaesis): 
P.   Valerivs    P.    f.     Ael.    Felix   Then(is); 

VI  2525  (Rome):  M.  Avr(elivs)  M.  f. 
Aelia  Gall(vs)  Vivinacio  (sic).  Add, 
from  laterculi  Praetor ianorum,  VI  32523 
(Rome,  2nd),  32023,  32024  (Rome). 

(E)  Cohorts,  with  name  derived  from 
Hadrian.    (1)  cohors  i  Aelia  Brittonvm, 

IX  5357  (Firmum  Picenum).  —  (2)  co- 
hors i  Aelia  Classica,  III  p.  1982  (Ches- 
ters,  England,  146).  —  (3)  cohors  i  Ae- 
lia Dacorvm,  VII  806,  808,  809,  810, 
812-1 7,  821,  826,  837,  838  (Amboglanna), 
III  p.  1982  (Chesters,  146)  ;  coh.  i  Ael. 
Dac.  Anto[niniana],  VII  818  (Ambo- 
glanna); coh.  i.  Ael.  Dac.  Gordiana,  VII 
819  (ibid.);  coh.  i  Ael.  Dac.  Postviwiana, 

VII  820,  822  (ibid.);  coh.  i  Ael.  Dac. 
Tetriciana,  VII  823  (ibid.).  —  (4)  co- 
hors i  Aelia  Severiana  eq_(vitata),  III 
5647  (Astura,  230).  —  (5)  cohors  Ael(ia) 
expedita,    VIII    9358    (Caesarea  Maur.). 

—  (6)  cohors  i  Ae(lia)  G(allorvm),  III 


807416  (Dacia,  legula).  —  (7)  cohors  i 
Ael(ia)  Hispanorvm  mii.liari.a  eq_(vitata), 
VII  963-4  (Netherby,  2nd-3d),  965  (ibid." 
222).  —  (8)  cohors  i  Aelia  sagittario- 
rvm  miLLiARiA,  III  56  15-6  (Astura),  p.  1985 
(Dacia,  14S).  p.  1986  (Brigetio,  149). 
Cf.  Ill  11373  (Vindobona,  tegulae).  - 
(9)   cohors  i  Aelia  Caes(ariensis?)  M(av- 

RORVM?)      SAG(lTTTARIORVm),     III      p.     1978 

(Dacia,  133).  —  (10)  cohors  i  Ael(ia) 
sing(vlarivm).  VIII  20753  (Auzia). 

AELOQVIVM.     See  ELOQVIVM. 

AELYSIVS.     See  ELYSIVS. 

AEMATINI.  The  inhabitants  oiAemate, 
a  small  place  in  Dalmatia,  on  the  road  be- 
tween Salonae and  Servitium. Ill  9864  ( Dal- 
matia, 1st):  VT  fines  regeret  et  TERMINOS 
poneret   inter  Sapvates  et  [AeJmatinos. 

AEMDVFI.  Apparently  the  name  of 
a  town,  perhaps  in  Illyria,  but  wholly 
unknown.  As  birthplace  of  a  praetorian 
soldier.  VI  32624  (Rome):  C.  Ivl(ivs)  C. 
f.   Qvi(rina)  Valens,   Aemdvfi. 

AEMERITA.     See  EMERITA. 

AEMILIA  regio.     See  AEMILIVS. 

AEMILIANA.  (plur.)  A  suburban  dis- 
trict of  Rome  in  the  Campus  Martius, 
apparently  extending  to  the  Tiber ;  exact 
situation  not  known.  Grater  642  (Rome, 
bronze  tablet) :  navis  harenaria  qvae  ser- 
vit  in  Aemilianis.  Add  inscr.  not  yet 
published,  found  in  1906  on  Corso  Pin- 
ciano,  Rome,  and  now  in  the  author's 
possession:  Pollia  C.  ).  l.  Vrbana,  orna- 
t(rix)   de   Aeiwilianis,  ollas  h  ;  M.   Cali- 

DIVS    M.    L.     T050K     (sic)    Al'OI.ONI     (SIC)   Uh 

Aemilianis. 

AEM1LIANVS  fundus.  Name  of  estate, 
(a)  at  Veleia.  XI  1147  (2nd)  VI  1.  19: 
fvndvs  Aemilianvs  Arrvntianvs.  (/;)  At 
Philippi.  Ill  656  :  fvndos  Aemilian(vm) 
et  Psychian(vm). 

AEMILIVS.  Adj.  and  subst.,  derived 
from  the  patrician  nomeu  gentilicium. 
[Forms,  Aimilivs,  X  5583  (Fabrateria 
Nova),  XI  5029  (Mevania);  in  Greek, 
Aipdia,  Eph.  Epigr.  V  150  (Erythrae); 
'Avidia,  ib.  IV  p.  215  (Adramytium) 
1.  16.  —  Abbrev.,  Aem.  passim;  Aewii., 
VI  2520  (Rome);  Aemil.,  VI  3884  = 
32526  (Rome),  XI  571  (Forum  Popili), 
1222  (Placentia)]. 

(1)   Barbarously    used   as  praenomen. 


1 56 


AEMI 


AEMI 


III    122  I'lilum):   q.vinqve  hic  anno- 

rym  aetatis  conditvr  1nfans.  aemilivs 
Hek,ml>  hanc  ceneravit  ;  matris  de  no- 
mine  dixit   Plotia(m).  patris   praenomine 

Aemiliam:  V  7889  (Forum  Vibii  Cabur- 

riim):  Aemilivs  Monninvs  Indvti  F(ilivs), 
Firmvs  Monninvs  Aemili  f(ilivs). 

{'!)  Aemilia  tribus,  one  of  the  oldest 
of  the  tribus  rusticae,  said  to  haw  been 
instituted  in  495  B.  C.  Freq.  in  ini-crr., 
rarely  written  in  full,  as  VI  2916  (Rome): 
C.  Ivlivs  C.  f.  Aemilia  Rvfvs  ;  VI  2715 
i  Rome) :  [...]  Aemilia  Maximo  ;  111  776  = 
•  ill'.")  (Troesmis):  Tib.  Vetvrio  Tib.  fil. 
•ulia  Mavretano.  —  Ess..  VI  1440, 
1845,2382  =  32638,2520,3503,3884= 
32526,7183,11739,13969,13994,16485, 
24732.    24780,    32738,    34659,    35389 

me);  XIV  2849  (Praeneste);  X  53 
(Vibo,  2nd),  1 12-~>  (Thurii),  769  (Stabiae, 
52),  77i»  (ibid..  68),  1800 (Puteoli), 4743, 
177'i  (Suessa  Aurunca),  5583  (Fabrateria 
Nova).  6016  (Minturnae),  6096,  6098, 
6107,  6163  iFormiaei,  6240.  6241,  6243. 
6244.  6250,  6254.  626S  (Fundi).  6353 
(Terracina?  =  6250  above).  7259  (Mons 
Ens):  IX  1460  ( Lignres  Baebiani),  5560 
Monte  Milone);  XI  5005  (Trebiae),  5029, 

1.  5084,  5103,  5144  (Mevania);  V 
912  (Aquileia),  7598  (Alba  Pompeia. '  1st) ; 
III  596  (Berhoea),  605,  607,  608,  609, 
622  (Dyrrachium),  7277  (Corinthus). 
7321  (Macedonia),  9741  (Delminium). 
12409  (Moesia  Inf.);  Eph.  Epigr.  V  150 
(Erythrae);  VIII  660  (Mactar),  7223 
(Cirta),  8965  (Saldae).  14707  (Thubur- 
nica),  20673  (Tupusuctu). 

(3)  Pons  Aemilius,  in  Rome,  spanning 
the  Tiber  between  the  Pons  Sublicius 
and  the  Insula  Tiberina;  built  towards 
the  end  of  the  second  century  B.  C.  by 
the  quaestor  Aemilius.  according  to  Plu- 
tarch. A  single  arch  still  standing  in 
mid-stream  is  known  as  Panic  Rotto.  I 
p.  299  =  1-  p.  217  =  IX  2320  {Fasti 
Allifani,  before  29  B.  C.)  Aug.  17:  [Fe- 
riae)  Portvno  ad  Pontem  Aemilivm;  I 
p.  320  =  P    p.  240  =  VI   229S   [Fasti 

leases,  Rome,  before  A.  D.  13)  Aug. 
1  7  :  Portvno  ad  Pontem  Aemili  ;  I  p.  324 
=  F  p.  244  =  IX  4192  [Fasti  Amiter- 
nini,  after  15  A.  D.  i  Aug.  17:  Portvno 
ad  Pontem  Aemilivm. 


(4)  Basilica  Aemilia,  in  Rome,  on  the 
north  side  of  the  Forum,  perhaps  figured 
in  the  Forma  Urbii  Jlomae  (Borne,  3d), 
VI   2984415:  [Basilica?  A]emili[a]. 

(5)  Via  Aemilia.  (a)  A  Roman  mili- 
tary highroad  extending  from  Ariminum 
through  Bononia  to  Placentia,  and  forming 
a  continuation  of  the  Via  Flaminia;  built 
in  187  B.  C.  by  the  consul  M.  Aemilius 
Lepidus.  Rev.  Arch.  (1903)  p.  164  no.  164 
=  Anne'e  Epigr.  (1903)  p.  4Ul  =  Notiz. 
(1902)  p.  539  (Bononia,  1st):  Viam  Aemi- 
liam ab   Arimino  ad  flvmen   Trebiam  mv- 

NIENDAM    CVRAVIT.      Officials,  CVRATOR   VlAE 

Aemiliae,  XIV  2925  (Praeneste,  21"1),  XI 
571  (Forum  Popili),  III  4013  (Andan- 
tonia,  1st);  svb  cvrator  (sic)  Viae  Ae- 
miliae, X  7587  (Carales.  2nd)  ;  cvrator 
Viae  Aemiliae  et  alimentorvm.  VI  1368 
(Rome,  235).  XIV  3993  (bet.  Nomentum 
and  Ficulea,  3d) ;  prxefectvs  alimentorvm 
per  Aemiliam,  X  3601  (Tibur,  172).  (b) 
Via  Aemilia  (Scauri),  a  Roman  highroad 
esteuding  from  Volaterrae  through  Genua 
to  Dertona,  and  forming  a  continuation 
of  the  Via  Amelia ;  built  in  109  B.  C. 
by  the  censor  M.  Aemilius  Scaurus.  XI 
6*664  (near   Pisae,  2nd):    Viam    Aemiliam 

VETVSTATE    DILAPSAM. 

(6)  Aemilia  regio,  named  from  the  Via 
Aemilia  (above  5  a).  the  eighth  of  the 
regiones  into  which  Augustus  divided 
Italv.  (Still  called  Emilia).  Chief  city, 
Placentia.  Officials.  VI  332  (Rome,  2nd): 
ivr(idico)  per  Aem(iliam),  Ligvriam  ;  X 
5178  (Casinum):  ivridico  per  [A]emiliam 
et  Ligvriam;  X  5398  (Aquinum,  214): 
ivr[id]ico  per  A[em(iliamj]  et  Ligvriam  ; 
VIII  597  (Prov.  Byzacena) :  [i]v[r]idico 
[pe^]r  Aemiliam  [e~Jt  Etrvriam  et  Tvsciam; 
VIII  5354  (Calama):  ivridico  Aemiliae 
[et  Fla]miniae.  —  VIII  7030  (Cirta, 
180-8):  cvratori  civitativmper  Aemiliam. 
—  XI  1222  (Plac3ntia):  tabvl(arivs)  XX 
(=  vicesimae)  her(editativm)  Aemil(iae), 
Ligvriae  Transpadanae.  —  VI  3836 
(Rome):  [Mi)  [misso~J  ad  ivniores  legen- 

DOS    PER    AEMILIAM]. 

(7)  Aemilia  (provincia).  as  consular 
province,  (a)  Dating  from  Diocletian's 
reforms,  joined  with  Liguria.  Officials. 
X  1125  (Abellinum,  324-7):  consvlari 
Aemiliae  et  Ligvriae;  XII  1858  (Vienna): 


AEMI 


AENE 


157 


V 


[CONSVLARIS  A]eMILIa[e],  L[i]gVr[iae].  

(b)  Dating  from  396,  alone.  Official,  VI 
1715  (Rome,  399):  consvlari   Aemiliae. 

AEMINENTISSIMVS.  See  EMINEN- 
T1SSIMVS. 

AEMINIENSIS.  Adj.  and  subst.  ■  Of 
Aemininm  »,  a  town  of  Lusitania  on  the 
road  between  Conimbriga  and  Talabriga, 
probably  on  the  site  of  the  modern  Coim- 
bra.  II  500  (Emerita):  (Me)  Aeminien- 
[sis];  II  2559  (Tarraconensis) :  (Me)  ar- 
chitectvs  Aeminiensis  Lvsitanvs  ;  II  5239 
(Conimbriga,  337-361):  [civ]itas  Aemi- 
niens(is). 

AEMOBOLIVM.  (Sic  for  *  haemobo- 
livm  =  al[.ia)(36hoi).  «  Blood-olfering  », 
u  baptism  of  blood  »,  a  ritual  term  of 
the  cult  of  the  Magna  Mater.  [Cf.  crio- 
bolivm,  tavrobolivm].  IX  3015  (Teate 
Marrucinorum)  :  criobolivm  et  aemobo- 
livm  moviT  de  svo  (Me)  sacerdos. 

AEMONA.     See  EMONA. 

AEMVLATIO.  ■  Discord  »,  «  lack  of 
harmony  ».    VI  15106  (Rome):  conivgem 

FIDELISSIMAM,  CVM  QJ/A  VIXI  ANNIS  (tOt) 
SINE  VLLA   AEMVLATIONE,    INDVLGENTIA    EIVS. 

AEMVLO,  -ARE.  ■  To  rival  »,  i.  e. 
«  attain  to  »  IX  5401  (Firmum  Picenum): 
For[t]vna(m)   dvm    magna(m)    stvdet   AE- 

MVLARE. 

AEMVLVS.  «Rivalling",  «rival». 
Adj.  and  subst.    Ill  8225  (Scupi) :  aemv- 

LAQVE   IN   CVNCTIS  FORMA  SENI   PYLIO  \   VIII 

2521    (near  Lambaesis,  aetatis  infimae): 

AEMVLE,  SI  QVI  POTES,  NOSTROS  IMITARE 
LABORES  !    SI     MALEVOLVS   ES,   GEME  !    SI   BENE- 

volvs  es,  gavde  !  Rossi  p.  267  no.  19 
(Rome,  f ) :  emvle  (sic)  qvid  tardas  mor- 
tem properare  sf.nectvs?;  XII  920  (Are- 
late):     CVM     QVO     VIXI     ANN(IS)    (tot)    SINE 

vllo  aemvlo.  [Cf.  above,  AEMVLATIO]. 
Carm.  Lat.  787  =  Rossi  II  p.  83  no.  26 
(Rome,  f)  1.  39:  nobili   falsa  manv  por- 

TANTES  AEMVLA  CAELI  VT  SPECIEM  DOMINI 
foedare(nt)   LVCE    CORVSCA. 

AENATOR.     See  AENEATOR. 

AENE  ADES.  «  Descendents  of  Aeneas » , 
poetical  for  Romani.    X  1688  (Puteoli): 

[q_VI  DEDIT  A^ENEADVM  FASTIS  EX  ORDINE 
CONSVL   [nOMIJnA   PROGENIES  ClaVDIVS  Ap- 

piadvm:  II  2660  (Legio  VII):  donat  hac 

PELLE,  D[lANA],  TVLLIVS  TE  MaXIMVS,  RE- 
CTOR  Aeneadvm,  [gemella?J  Legio   q_vis 


(sic)  est  Se[ptima].  —  Esp.  of  Venus, 
as  ancestress  of  the  Romans,  IV  3072 
(Pompeii,  graffito)'.  Aeneadvm  genetrix; 
ib.  3139  (ibid.):  Aeneadvm  [genetrix]. 
(==  Lucret.  de  Rer.  Nat.  1.1).  —  X 
7257  =  Eph.  Epigr.  II  p.  265  (Eryx  Mons): 
Aeneadvm  alma  parents]. 

AENEANICI,  a  title  assumed  by  the 
tribe  of  Callenses  in  Hispania  Baetica. 
Eph.  Epigr.  VIII  p.  522  no.  306  = 
Dessau  6920  (near  Salpensa) :  Aeneanici 
Callenses. 

AENEAS.  (=  jitveiag  'Jivs'ag).  (a) 
The  Trojan  hero.  I  p.  283  XX  =  P 
p.  189  I  =  X  808  =  8348  (Pompeii,  elo- 
giuni):  Aenea[s  Ven]eris  et  Anchisa[e 
filivs];  Notiz.  (1879)  p.  23  (Pompeii, 
dipinto);  Dido,  Aeneas;  XIII  10313 
(Remi,  terracotta  clipei  with  reliefs  of 
Homeric  heroes) :  Aeneas;  III  10717  (Sir- 
mium,  graffito)  :  protinvs  Aeneas  proce- 
dere  longivs  iras  (made  up  of  Verg.  Aen. 

V  485  and  461);  XIV  2065  (Lavinium) : 
san'gvis  Aenea[eJ.  (b)  Silvius  Aeneas, 
as  son  (instead  of  grandson)  of  Aeneas. 
I  p.  283  XXI  =  Pp.  189  111  =  XIV 
2068  (Lavinium,  elogium) :  Silvivs  Ae- 
neas,  Aeneae  et  Laviniae  filivs. 

AENEATOR,  AENIATOR,  AENATOR. 

«  Player  on  a  bronze  wind-instrument  » , 
(bucina.  coniu,  lituus,  tuba  etc.  Cf.  bv- 
cinator,  cornicen,  liticen,  tvbicen,  etc.), 

«  a  trumpeter  » .   (a)  In  public  functions. 

VI  32323  (Rome,  Comm.  Lud.  Saec,  17 
B.  C.)  1.  88:  aenatores  in  fvnere  canere 
[solitos].  —  (b)  In  the  army.  XIII 
6503  (Steinbach) :  aeneatores  coh(ortis) 
i  Seq_(vanorvm)  et  Ravr(acorvm)  Eq_(vi- 
tatae).  —  (c)  Organized  in  collegia.  VI 
10220  (Rome):  aeneatorvm  [_collegitim? 
or  corpus  f]\  VI  10221  (Rome):  con- 
legio  aeniatorvm  (sic);  X  5173  (Casi- 
num,  200):  collegivm  aeneator(vm);  X 
5415  (Aquinum) :  patr(onvs)  colleg(ii) 
[ae]niatorvm   (sic). 

AENEIVS.  ■  Of  Aeneas  »,  q.  v.  Notiz. 
(1888)  p.  521  (Pompeii,  dipinto):  Aeneia 
nvtrix;  ib.  (1891)  p.  267  (ibid.,  graffito): 
Aeneia  [nvtrix].  (From  Verg.  Aen.  VII 1). 

AENEVS,  AHENEVS,  AHENVS,  AE- 
NIVS,  AENVS.  [Cf.  below,  aerevs].  Adj. 
«  Of  bronze  » ,  «  bronze  » ,  «  brazen  » . 
Subst.  neut.,   *  bronze  utensil » .   [Forms. 


158 


AENE 


AENE 


Earlier  ahenbvs,  1  L96  (S.  C.  de  Bacch., 
L66  B.  C.)  1.  26;  R.  G.  divi  Aug.  3; 
VI  32328  (Rome,  Comm.  Lud.  Saec,  17 
B.  C.)  11.  59,  61  ;  VI  877  (Rome,  I 
\1V  375  (Ostia);  X  7852  I  Sardinia.  69); 
XI  4128  (Narnia,  56);  IX  3160  (Cor- 
tiniuni),  1130  (Acquiculi).  —  ahenvs,  1 
1 96  =  X  104  ( S.  C.  de  Bacch.,  1 66  B.  C). 

—  aenivs,  IV  64  (Pompeii,  graffito),  III 
p.  84  i  ==  x  769  (Stabiae,  52).  —  aenvs, 
II  .Msi  (s.  C.  It 'dice  use).  —  Note  mis- 
takes, aeneae  abl.,  VII  1193  (Britannia); 
aea  {sic),  Notiz.  (1898)  p.  43  (Sardi- 
nia, 173).  —  Abbrev..  aen.,  Ill  p.  851 
(Dacia,  71)]. 

(A)  Adj.,  of  various  objects,  (a)  Ara. 
XIV  2215  (Nemus  Dianae):  aras  aeneas 
dvas;  ib.  3437  (Civitella):  aram  aeneam. 

—  (/>)  Arcvla.    II  3280  (Castulo):   ar- 

CVLAM      AENEAM.      (C)      CtUlCelU.        XIV 

2215  (Nemus  Dianae) :  cancelli  aenei.  — 
(d)  Columna.  VI  32323  (Rome,  Comm. 
Lud.  Saec,  17  B.  C.)  1.  59:  colvm[n]am 
aheneajw,  and  1.  61 :  [colvmnam]  AHENEAM. 

—  {e)  Delphica.  XIV  2215  (Nemus 
Dianae):  delphicam  aeneam.  —  (f)  La- 
brum.  XIV  2119  (Lanuvium):  labrvm 
[ae]nevm  cvm  salientibvs  ;  IX  3677 
(Marsi  Marruvium):  labrvm  aen[evm  cvm] 
focvlo.  —  (g)  Lucerna.  VI  31165 
(Rome,  250) :  lvcerna  aenea.  —  (h)  Pita. 
R.  G.  divi  Aug.  3  :  Rervm  gestarvm  divi 
Avgvsti  ...  incisarvm  in  dvabvs  aheneis 
pilis,  qvae  sv[n]t  Romae  positae  =  ceg 
ansXiVCev  int  'Pining  iyxsyaQayiit'rag 
yaXxcac  (Tii./.cac  deal.  —  (i)  Pondera. 
IX  1656  (Beneventum) :  basem  cvm  sta- 
tera  et  ponder(ibvs)  aeneis.  —  (/)  Sedes. 
VI  103  =  30692  (Rome,  214):  sedes  ae- 
neas. —  (m)  Sigilla.  IX  4130  (Aequi- 
culi):  canales  ...  restitvervnt,  fistvlas 

omnes   et   sigilla  ahenea   posvervnt.    

(»)  Simulacrum.  VIII  100  (Oapsa,  280): 
sim[vla~Jcro  aeneo.  —  (o)  Statua.  XIV 
375  (Ostia):  [statua)  ahenea;  ib.  376 
(ibid.):  statva  aenea;  VIII  7013  (Cirta, 
4th):  statvam  aeneam;  VIII  7983  (Ru- 
sicade-);  statvas  aeneas  dvas.  —  (p)  Ta- 
bella.  VI  103  =  30692  (Rome,  214): 
mvtvlos  cvm  tabella  aenea.  —  (q)  Ta- 
bula. I  196  =  X  104  (S.  C.  de  Bacch., 
166  B.  C.)  1.  26:    vti  hoce  in  tabolam 

AHENEAM    INCEIDERETIS  (SIC)  ',  XI  6335   (Pi- 


aurnm,  256):  hocqve  tistimonivm  in- 
cidi  in  tabv1.am  aeneam  j  xi  1354  (llulu. 
255):  tabvlamq_(vl)  aeneam  mvivs  decreti 
n(ostri);  IX  8429  (Peltuinnm,  242):  ta- 

BVLAWiqVE   AENEAM  HVIVS  DECRETI    N(oSTRl)  ; 

X  ~» 1 12 * i  (Aquinum):  tabvlam  aeneam  pa- 
tronatvs;  IX  3160  (Corfinium) :  tabvlas 
patrocinales  aheneas;  X  5670  (Rocca 
d'Arce.  107):  {placuit  ordiai  patronum 
cum  creari)  et  tab(vlam)  aeneam  [ei  of- 
ferri];  XII  5732  (Antipolis):  viator, 
avdi  !    si   libet,  intvs    veni  :    tabvla  est 

AENEA   QVAE  TE   CVNCTA   PERDOCET  ;     VI    877 

(Rome,  1st):  [tabvl]am  aheneam  et  mar- 
moream  inscribi.  —  Esp.  in  the  tabulae 
honestae  missionis,  very  freq.:  descriptvm 

ET      RECOGNITVM      EX     TABVLA     AENEA,      QVAE 

fixa  est  Romae,  etc..  III  p.  844  =  X 
769  (Stabiae,  52),  III  p.  2328'14  (Sir- 
mium.  before  60),  III  p.  845  (Vindobona, 
60),  III  p.  846  (Geiselbrechtidg,  64),  III 
pp.  847,  849  =  X  770  (Stabiae,  68),  III 
p.  1958  =  X  7891  (Sardinia,  68),  X  7852 
(Sardinia,  69),  X  1402  (Herculaneum,  70), 
III  p.  1959  =  X  867  (Pompeii,  71),  III 
p.  850  (Salonae,  71),  III  p.  851  (Gra- 
barje,  71),  III  p.  852,  p.  232865  (Pan- 
nonia,  74),  III  p.  853  (Tomi,  76),  III 
p.  854  Klosterneuburg,  80),  III  p.  1960 
{Debeletz,  82),  III  p.' 1962  (Coptos,  83), 
III  p.  1963  (Carnuntum?.  84),  III  p.  855 
{Beleghi,  85),  III  p.  856  (Thebae,  86), 
III  p.  857  (Klausenburg,  86),  III  1965 
(Moguntiacum,  90).  Ill  p.  858  (Beret:/.:. 
92),  III  p.  859  (Salonae,  93),  III  p.  2328'"' 
(Bononia,  93),  III  p.  861  =  X  7890  (Sar- 
dinia, 96),  III,  p.  862  (Felso-Nanae,  98), 
III  p.  863  =  p.  1970  (Pbilippopolis,  99), 
III  p.  1971  (Oltina,  99),  III  p.  864  = 
VII  1193  (Britannia,  103).  Ill  p.  865, 
p.  2212  (Brigetio,  105),  III  p.  867  (Bri- 
tannia, 105),  III  p.  1973  (Caesarea  Maur., 
107),  III  p.  868  (Dacia,  110),  III  p.  869 
(Carnuntum,  113).  Ill  p.  1975  (ibid., 
114),  III  p.  875  =  V  4091  (Cremona, 
129),  III  p.  876  =  p.  1977  (  Wallachia, 
129),  III  p.  1978  (Arrabona,  133),  III 
p.  877  =  X  7855  (Sardinia,  134),  III 
p.  878  (Sardinia,  134),  Notiz.  (1898)  p.  43 
(Sardinia,  173),  X  3335  (Misenum,  247). 
—  (r)  Tegulae.  XII  1904  (Vienna): 
tegvlas  aeneas  avratas.  —  (s)  Valvae. 
VI    8978    (Rome):    titvlvm    cvm  valvis 


AKNI 


AEQV 


159 


aeneis;  XI  4123  (Narnia,  50):  valvas 
ahene[as].  —  (/)  Urna.  IV  64  (Pompeii, 
graffito) :  vrna  aenia  pereit  (sic)  de  ta- 
berna.  —  Uncertain,  XII  2231  (Gratia- 
uopolis)  frgmt. :  . . .  et  aenearvm  . . . ;  XII 
4445  (Narbo) :  .  .  .  aeneos  . . . 

(B)  Ager  Caeli  Aeneh  name  of  an  estate. 
VI  9275  (Rome)  :  (tile)  colonvs  agri 
Caeli   Aenei. 

(C)  Neut.  as  snbst.  *  Bronze  utensil  », 
*  bronze  ».     II  5181  (S.   C.  Italicense) 

II  1.  17  :  AENA  QVIBVS  VTETVR  LAVARE.  TER- 
GERE,     VNGVERE    AD1PE  J    XIV    2071      (Lavi- 

nium)  frgrat. :  ...  ex  aeno  colvmnisq_(ve) 
mar[moreis]. 

AENIATOR.     See  AENEATOR. 

AENIVS.     See  AENEVS. 

AENVS.  Apparently  a  clan-name  in 
Spain.  II  5609  (Bracara  Augusta):  Re- 
bvrrvs   Camali   Aenvs  ann(orvm)   XXX. 

AENVS.     See  AENEVS. 

AEODEM.     See  IDEM. 

AEPILOFIVS.     See  EPILOPHIVS. 

AEPISCOPVS.     See  EPISCOPVS. 

AEPVLVM.     See  EPVLVM. 

AEQVABILIS.  «  Constant  »,  *  unva- 
rying ».    VI  1722  (Rome,  4th):  (Mi)  pa- 

TRONO    EQVABILI   (Sic)  TANTARVM    PROVISIO- 

nvm  consideratione  ;  II  3596  (Ondara): 

.  .  .  IVCVNDAIW  VITAM  AEQVABILl  CONCORDIA 
VIXISSET. 

AEQ.VAEVVS.  «  Of  equal  age  ».  Rev. 
Arcb.  (1900)  p.  510  =  Annee  Epigr. 
(1900)  p.  64  (Tubunae):  Ivlia  fida  mihi 

CONIVNX.    AEQVAEVA,     IVCVNDA. 

AEQVALIS.  Adj.  and  subst.  (a)  •  Of 
equal  age  »,  -  comrade  »,  «  companion  ». 
VI  6502  (Rome,  1st):  desinite,  aeqvales, 

PlOCAMI      LVGERE     SEPVLTI      FATA,     FREQVEN- 

tatis  fvneris  exseqviis!;  VI  7898  (Rome): 

HIC     SVM     BaSSA     SITA,     PIA     Fi[ha],     VIRGO 

PVDICA,  EXCEDENS  cvnc tas  ingenio  aeqva- 
lis  (sic);  XIII  2219  (Luguduuum):  cvm 

SVBITAE    (al.    SVBITO)     MQRTIS     PRO    FALLAX  ! 

CAVSA  fvisti    lvsvs   et   aeqvalis  non  ini- 

MICA    MANVS. 

(b)   «Equal".    X  6785  (Pandateria) : 

VSQ.VE  ADEO  AEQ_VALIS  MAEROR   IN   ORA  FVIT; 

III  7125  (Ephesus)  frgmt.:  [ae]oj/alis  et 

PERPETVA. 

AEQ.VALITAS.  «Equality-.  «Impar- 
tiality ».  VI  10230  (Rome,  laudatio  Mur- 
diae,  1st):    amor    maternvs  caritate  li- 


bervm  (sic,  gen.),  aeqvalitate  PARTIVM 
constat,   and    GRATVM   fidvmqve  ANIMVM 

IN  VIROS,  AEQJ/ALITATEIVV  IN  LIBEROS,  IVSTI- 
TIAM     IN     VERITATE. 

AEQVALITER.  «Equally.  VI  1372 
(Rome)  :  ivstitianv  colvi  matremq_(ve) 
aeq_valiter   ambas  ;    VI    10239    (Rome) : 

HORTI     .  .  .    AEQVALITER     IN     FAMILIAM     (sit') 

nominis  mei  permanea[nt];  X  4842  (Ve- 
uafrum,  1st)  1.  28,  frgmt. :  qvam  maxime 
aeqvaliter  ;  X  6012  (Minturnae,  249): 
in  sing(vlos)  et  vnivers(os)  aeqval(iter) 
semp(er)  reverentiam  praebvit  ;  VIII  14 
(Leptis  Magna) :  (Mi)  in  parvvlis  annis 

EXHIBENTI  AEQVALITER  VOLVPTATVM  GENERA 
PATRIS  SVI  STVDIIS  POPVLI  SVFRAGIO  ET  DE- 
CRETO    ORDINIS. 

AEQVANIMVS.  «Tranquil»,  «calm». 
[Cf.  aeqvvs].    Ill   686  (Philippi):    nec 

MIHI  PER  VALIDOS  RAPTO  TE  MORTE  DOLORES, 
QVAMVIS  AEQVANIMO,  DAT  PVER  VT  LACRIMEM  . 

AEQVANVS  pagus.  (a)  A  district  in 
the  territory  of  Volcei.  X  407  (Volcei. 
4th):  Pago  Aeqvano.  (b)  A  district  in 
the  territory  of  the  Ligures  Baebiani. 
IX  1455  (Lig.  Baeb.,  101)  col.  I  1.42: 
[payis  ...  el]  Aeqvano,  and  col.  II  1.  1: 
Pago  Aeqvano,  and  col.  II  1.  6:  Pago 
Aeqvano   in   Ligvstino. 

AEQVARICANVS  fundus.  An  estate 
near  Volcei.  X  407  (Volcei,  4th)  3,  10: 
f(vndv^)  Aeqvarican(vs). 

AEQVATOR.  «  Adjuster .».  XIII  1820 
(Lugudunum.  1st) :  Nobilis  Tib(eri)  Cae- 
saris  Avg(vsti)  ser(vvs)  aeq_(vator)  mo- 
netae). 

AEQVE.  «Equally,  «justly.  [Form 
eqvivs  comp..  Ill  2628  (Salonae)  corrected 
to  aeqvivs.  III  9259]. 

(1)  «Equally",  «impartially".  VI 
1527    (Rome,  Laudatio    Turiae,   B.  C.) 

1.  32 :  [c]vm  AEQVE  MATREM  MEAM  AC 
tvos  parentes  col[veris]  ;  VI  10230 
(Rome.  Land.  Murdiae,  1st):  omnesfilios 
aeqve  fecit  heredes;  VI  12433  (Rome): 

(Ml)   VERNAE    SVO   .  .  .   ET  (Mis)  AEQVE  VER- 

nis;  XI  3805  (Veii,  26):  vt  avgvstalivm 

NVMERO    HABEATVR    AEQVE  AC  SI   EO  HONORE 

vsvs  sit;  R.  G.  divi  Aug.  cap.  21  1.  30: 
aeqv[e  ]  beni[g]ne  atqve  antea:  X  1401 
(Herculaneum,  44-6):  cvmqve  aeqve  non 

OPORTERET     MALO    EXSEMPLO    (SIC)    VENDERE 

q_vam  emere;  XII  3619  (Nemausus):  vt 


Hit) 


ABQV 


AEQV 


Al  QVT     I  RVI    LICEAT    (SC.    VIOiW  iilt'illn)  |     111 

686    (Philippi):    sive   canistriferae    po- 

SCVNT     Sllll     NAIDES     AEQ_v[e  I  ;      VI      1750// 

(Rome,  395):  nomine  q_vod  resonas  imi- 

TATVS    MORIBVS,    AEQVE     lORDANE      ABLVTVS, 

nvnc  Probvs  es  melior;  III  9507  (Sa- 
lonae, 378):  q_[v]i  aeoj/e  inubatae  me- 
cvm  vixit  annos  (tot)',  VI  1G7!)  (Rome, 

4th-5th):     (Ml)     LVMINI     AEQ_VE      DISERTO    AC 

nobili  ;  VI  172-1  (Rome.  435):  (ill?)  ae- 
oj/e forti  ft  docto  viro;  VIII  724 
(Prov.  Byzacena):  qvi  dixi,  scribsi  (sic), 

PINCSI     (Sic)    BENE,     PVER     DOCTRINAE    AEQ_VE 

dedidi  mentem.  —  Cf.  XIV  2887  (ager 
Praenestinus):  vniversa  pedatvra  .. .  con- 
tinet  per  frontes  interioris  et  exterio- 
ris  per  aeqve  (sic)  p(edes)  lxxx,  in  agro 
p(edes)  [tot}.    [See  peraeqve]. 

(2)  «  Justly  » ,  «  rightly  » ,  «  at  a  fair 
price».    X  3334  (Misenum) :  ab  heredi- 

BVS    (UliUS)     AEQVE    MERCATVS    EST    (SC.    lO~ 

cum).  —  Comp.  aeqvivs.  [Cf.  aeqvivs 
adj.  s.  v.  aeqvvs].    Ill  2183  (Salonae) : 

AEQVIVS     1STE     LAPIS     PATRIS     SVPER    OSSIBVS 

esset  ;  III  2628  =  9259  (ibid.) :  aeqvivs 

IS    [iTJAPIS    COMPLECTERET    ossa    paterna. 

AEQVENSIS.  k  Of  Aequum  »,  a  town 
in  Dalmatia,  q.  v.  Ill  1108  (Apulum): 
dec(vrio)  col(oniae)  Aeqvens(is)  ;  III 
2732  (Aequum):  Aeqvenses  mvnicipes  ; 
III  8721  (Salonae):  (Mi)  dec(vrioni)  et 
ii  viro  col(oniae)  Aeqvensivm;  III  9783 
(Andetrium):  (Mi)  dec(vrioni)  col(onia) 
Aeqj/ensi. 

AEQVES.     See  EQVES. 

AEQVESTER.     See  EQVESTER. 

AEQ  VI.  An  Italic  mountain  tribe  dwell- 
ing along  the  upper  courses  of  the  Anio 
between  Tibur  and  Alba  Fucens,  conquer- 
ed by  the  Romans,  after  long  wars,  in 
804    B.  C.  Chief  town,  Aequiculi.    [See 

AEQ_VICVL.ANVS,      and      Cf.     AEQVICOLVS].       I 

p.  454  =  P  p.  44  (Acta  Triumph.  Ca- 
pitol.):  [de  Ae]qveis  e[t  Volsceis],  and 
de  Aeqveis,  and  [d]e  Aeqveis  (sc.  triicm- 
-phavit  Me);  I  p.  45G  =  P  p.  45  (ibid.): 
de  Aeqveis  twice;  I  p.  285  XXV  =  P 
p.  191  VII  =  VI  1308  (Rome,  elogium 
of  Camillus):  Aeqvis  et  Volscis  svbactis. 
AEQVICOLVS.  k  Aequiculan  »  «  Ae- 
quian  »..  [Perhaps  based  on  the  etymo- 
logical fable  that  the  Aequiculi  were 
«lovers  of  justice  »   (aequum  colere)}  P 


p.  202  XLI  ==  VI  1302  (Rome,  elogium): 
Fert.     Erresivs,    rex    Aeqveicolvs  (sic). 

IS  PREIMVS  IVS  FETIALE  PARAVIT.  InDE  p(0- 
PVLVS)     R(OMANVS)      DISCIPLEINAM      EXCEPIT. 

AEQVICVLANVS.  «  Of  Aequiculi  », 
a  town  of  the  Aequi,  q.  v.,  in  a  region 
still  called  11  Cicolano.  IX  4112  (Ae- 
quiculi): (Me)  r(ei)  p(vblicae)  Aeqvicv- 
l(anorvm)  ser(vvs)  ark(arivs)  (sic);  IX 
4118  (ibid.):  s(enatvs)  p(opvlvs)q_(ve) 
A(eqvicvlanvs);  IX  4128  (ibid.):  (Mi) 
ii  vir(o)  Aeqvicl(anorvm)  (sic)  ;  IX 
4885  (Trebula  Mutuesca) :  (Mi)  patrono 
Aeq_vicvlanor(vm);  IX  4886  (ibid.):  (Mi) 
patrono  A[eqvi3cvlanorvm. 

[AEQVINOCTIALIS.  «Equinoctial». 
Le  Blant  54  (=  Sidon.  Apoll.  Epist.  II 
10):  aedes  celsa  ...  ortvm  prospicit 
aeqvinoctialem]. 

AEQVINOCTIVM.  «Equinox».  In 
menologia,  fasti,  aslrolabia  and  the  like. 

(a)  The  vernal  equinox,  a.  d.  vim  kal. 
Apriles  =  March  25. 

P  p.  261  (Fasti  Polemii  Silvii,  448-9): 

AEQVINOCTIVM,  PRINCIPIVM   VERIS  ;   XI  6720 

(Saena,  astrolabium  aeneum):  aeqv(ino- 
ctivm)  ve(ris)  ;  I  p.  358  =  P  p.  280  = 
VI  2305  (Rome,  two  menologia  rustica, 
known  as  Colotiaaum  and  Vallense) :  ae- 
qvinoctivm  and  aeqvinoct(ivm). 

(b)  The  autumnal  equinox,  a.  d.  viii 
kal.  Octobres  =  September  24.  P  p.  273 
(Fasti  Polemii  Silvii,  448-9):  aeqvino- 
ctivm;  XI  6720  (Saena,  astrolabium  ae- 
neum): aeqv(inoctivm)  av(tvmni);  XIII 
5955  (Germauia  Sup.,  menologium  ae- 
neum):    AEQVINOCTIVM)     VII I    K.     OCT.  ;    I 

p.  359  =  P  p.  281  =  VI  2306  (Rome, 
menologia  Colotianum  et  Vallense):  ae- 
qvinoct(ivm). 

AEQVIPERO,  -ARE.  «To  equal», 
«  to  rival  ».  V2  p.  62317  (Mediolanium,f, 
late):  hic  cvbat  aeterni  Hlvdvicvs  Cae- 
sar honoris,  aeqviperat  cvivs  nvlla 
Thalia   decvs. 

AEQVITAS.  «  Uprightness  »,  «  recti- 
tude » ,  «  equity  » ,  «  impartiality  » ,  «  fair- 
ness »,  and  the  like.    [Cf.  aecetia]. 

[Forms  eq_vitas,  X  80671  (Pompeii), 
III  60151  (Sirmium).  —  Abbrev.,  aeqvit.. 
XI  6015  (Sestinum);  eqvi.,  X  8067' 
(Pompeii)]. 

(1)  As  personal  characteristic.  VI 1180 


AEQV 


AEQV 


161 


(Rome,  4th) :  (Mi)  ivstitiae  aeqvitatisqve 
rectori;  VI  1729  (Rome,  363):  (Mi) 
pi.eno  aeqvitatis  ac  FiDEi  ;  V  5202  (near 
Bergomum) :  (Mi)  advlescenti  svmmae  ae- 
qvitatis;  VI  1736  (Rome.  4th):  [qv]od 

NEQVE    AEQ_VITATI    IN    COGNOSCENDO   NEQVE 

ivstitiae  defverit  ;  VI  1759  (Rome,  389): 

REXIT     ANNONARIAM     POTESTATEM    VrBIS     EA 


AEQVITATE,     VT 


;  IX    1575    (Beneven- 

tlim)  :    OB    AEQVITATEM     IVDICIS     ET     PATRO- 

cinia  iam  privati  ;    III  141658  (Arabia) : 

...     IMPLORANTIBVS     AVXILIViYY     AEQVITATIS  J 

VIII  60  =  11139  (Hadrumetum):  ob  pa- 

REM  IN  VNIVERSOS  AEQVITATEM  ET  PROPRIVM. 
IN      SINGVLOb      HONOREM  ;      VIII       1651     = 

15883  (Sicca  Veneria)  frgmt. :  [sJvmmae 

INTEGRITATIS  ADQVE    (sic)    AEQVITATIS    SER- 

va[tori];    VIII  7013  (Cirta,  4th):  con- 

TINENTIAE,  INTEGRITATIS,  PATIENTlAE,  AE- 
QVITATIS    ADQVE      (sic)      HONORIFICENTIAE  ; 

XI  6015  (Sestinum) :  ob  svmm(am)  aeqvi- 
t(atem)  et  incomp(arabilejvv)  sollicitv- 
d(inem)    eivs  ;   X   478   (Paestum,  344): 

(Mi)  CVIVS  TANTA  AEQVITAS,  TRANQVILLI- 
TAS,      DIGNITAS    ...    EX    ORIGINE      PROPACATA 

(sic)  monstratvr;  X  1126  (Abellinum): 

(Mi)   MAGISTRO  AEQVITATIS    ET    TOTIVS    AV- 

ctori  gravitatis;    X  4863  (Venafrum): 

(Mi)  AEQVITATE  MAGNIFICO,  BENIVOLENTIA 
(Sic)    COLENDO. 

(2)  In  sense  of  «  fair-dealing  » ,  as 
motto  on  weights.  Ill  60151  (Sirmium): 
eqvetas  (sic);  X  80677  (Pompeii):  eqvi- 
[tas]. 

(3)  Aequitas  personified  as  divinity. 
XIV  2860  (Praeneste):  Fortvn(ae)  Pri- 
mig(eniae),  signvm  Aeqvitatis  ;  Rev.  Arch. 
(1904)  p.  313  (Thugga):  Mercvrio.  Ae- 
qvitati  Avg(vstae);  ib.  (1904)  p.  174  = 
Annee  Epigr.  (1903)  p.  50  (Carnuntum), 
dedicated  Aeqvitati  and  'Evdixig. 

(4)  Co  Ionia  Aequitas,  name  of  a  town 
in  Dalmatia,  commonly  called  Aequum, 
q.  v.  Ill  2026  (Salonae) :  dec(vrio)  Co- 
l(oniae)  Aeqvitatis. 

AEQVIVS.  Comp.  adv.  and  adj.  See 
AEQVE,   AEQVVS. 

AEQVO,  -ARE.  «To  make  equal  », 
«  equalize  » ,  «to  level  or  smooth  off  » , 
«  to  compare  » .  [Abbrev.,  aeq_:,  VIII 
9666  (Cartenna)]. 

(a)  Lit.,  of  things.  I  208  (lex,  frgmt., 
B.  C):  \_pila  ...  scrib]antvr  aeqventvr- 

Thes.  linguae  lot.  epigr. 


oj[e];  X  1236  (Nola):  campvm  pvblice 
aeqvandvjvv  cvravit  ;  X  3340  (Misenum) 
frgmt.:  aeqvaverint;  VIII  7046  (Cirta): 

ADSTRVCl[lS    CREPl]]DINIBVS    AEQyA[TISQVE] 

statvis;    VIII    9666  (Cartenna):  mensv- 

r(as)  OLEAR(ias)  ,  .  .  AEQ_(vaVERVNT)  ET  DE- 
DICAVERrVNT]. 

(b)  Fig.  —  I  p.  193  XIII  =  P  p.  288 
XXIX  =  XI  1828  (Arretium.  elogium  of 
Fabius  Maximus) :  (Me)  qvoivs  popvlvs 

I.WPERIVM    CVM    DICTATORIS    IMPERIO    AEQV'A- 

verat;    VI    9858    (Rome,  f) :  (ills)    ita 

INIMITABILIS  SAECVLO  SVO  VT  TANTVM 
VETERIU(VS)      POSSIT     AEQVARI  ;      VI      12307 

(Rome) :  qvia  non  possvnt  donis  aeqvare 
merenteja;  VI  25128  (Rome):  priscis  ae- 
qvabar  doctvs  in  art[]e]  ;  Rossi  753 
(Rome,  7,  5th):  nomen  vt  aeqvaret  vita 
decora  viri;  II  1399  (Marchena):  coniv- 
gis  illivs  qvew  vix  aeqvare  mariti  ad- 
fectv  poterint  avt  bonitate  pari. 
AEQVOR..     Sing,  and  plur.  (poetic). 

(1)  Of  land,    ■  level  plain  ».    II  2660 
(Legio  VII):    aeqvora    conclvsit  campi 

DIVISQVE  DICAVIT,  ET  TEMPLVM  STATVIT  TIBI, 

and    (cervos)   vicit    in    parami  aeqvore, 

VECTVS    FEROCI    SONIPEDE. 

(2)  Of   the    air,    «  vast   depths  ».    VI 
1756^  (Rome,  395):  ex[vv]iis  resolvtvs 

IN  AETHERIS  AEQVORE  TVTViVV  CVRRIS  ITER. 
CVNCTIS    INTEGER    A    VITUS. 

(3)  Of  water,    ■  the  deep  •.    IV  1237 
(Pompeii,  graffito):  vidisti  qvo  Tvrnvm 

AEQVORIBVS      IEBAT     (sic)     IN    ARMIES],      (cf. 

Verg.  Aen.  IX  269:  vidisti  qvo  Tvrnvs 
eqvo,  qvibvs  ibat  in  armis)  ;  Cam.  Lat. 
295  =  Rev.  Arch.  (1890)  p.  137  no.  74 
(Cartenna,  mosaic) :  certantvr  aeqvora 
remis  (=  Verg.  Aen.  Ill  668);  Rev.  Arch. 
(1905)  p.  490  (Africa,  mosaic):  labitvr 
vncta  carina  per  aeqvora  cana  celocis; 
VIII  212  (Cillium,  2nd)  1.  85:  dvm  sva 

PERSPICVIS  APERIT  PHAROS  AEQVORA  FLA^mJ- 

mis;    VIII   21081    (Caesarea):    marmore 

Q_VOT  (SIC)  PAREO  (Sic)  Vl(v)vNT  SPIRANTIA 
SIGNA  AEQyofjRIS  e]t  VARIO  QVOT  (sic) 
[PROFLVIT  VNDA  MEATv]  J  XII  1122  (Apta): 
(Me)   ...   PER    AEQVOR     ET     PALVDES    ET    TV- 

mvlos  Etrvscos  volare  qvi  solebat;  III 
3676    (Pannonia    Inf.,   2nd):   vasta  pro- 

FVNDI    AEQVORA    DaNVVII. 

AEQVORNA,  AECORNA,  AECVRNA. 
A    divinity    worshiped    in    Pannonia,    at 

21 


162 


AKUV 


AVAIY 


Nauportus  (Oberlaibach)  and  En a  (Lai- 
bach).  I  I  166   -  3776  (Nauportiw,  B.  C): 

(////)  mag(istri)  vici  aedi  vi  \i  ^'Or(nae) 
de  vi(ci)  s(ententia)  f(acivndam)  COIR(a- 
vervnt);  111  3831  (Emona):  Aecvr- 

(nae)  v(otvnv)  s(oi.vit)  l(ibens)  m(erito); 
111  3882  (ibid.):  (Me)  Aecornae  v.  s.  l  ; 
III  3833  (ibid.):  (»#«)  Aec(ornae)  v.  s. 

L.    M. 

AEQVVM.  A  town  of  Dalmatia  cm 
the  river  Tilurius  or  Eippus  (now  Cetina), 
north-east  of  Andetrium  ;  now  Citluk. 
Full    name,    Colonia    Claudia   Aequum. 

[Cf.  Aeqvitas  §  4,  Aeq_vensis].  Ill  1323 
(Ampelmii) :  dec(vrio)  col(onia)  Delma- 
tiae  Cl(avdia)  Aeqvo;  III  1596  (Dacia, 
237):  dec(vrio)  col(oniae)  Aeq_(vi);  III 
4376  (Arrabona):  Col(onia)  Aeqv(vm); 
III  15004  (Dalmatia):  (Me)  domv  (sic) 
Cl(avdia)  Aeqvo;  and  similarly  as  birth- 
place of  men  aud  women,  III  1262  (Al- 
burnus  Maior):  do.wo  Aeq_.  ;  III  3016  (Se- 
nia):  do.wo  Aeqvo;  III  14214  (Munici- 
pium  Tropaeum):  Aeqv[o];  III  1435814 
(Pannonia  Sup.):  Aecl;  XI  23  (Ravenna): 
Aeqvo:  XIII  5982  (Argentorate) :  Ae- 
qvo; XIII  6828  (Moguntiacum) :  Ae- 
qv[o];  XIII  6830  (ibid.):  [Ae]q_[v]o; 
XIII  6831  (ibid.):  Aeq^;  XIII  6833 
(ibid.):  Aeqvo. 

AEQVVS.  «  Just » ,  k  equal  » ,  «  fair » . 
Of  the  mind,  *  calm  ».  [Forms,  aiqvom, 
I  196  =  X  104  (Ep.  de  Bacch.,  186 
B.  C.)  1.  27;  aeqvom,  I  201  =  XIV 
35S4  (Ep.  ad  Ttburtes,  ca.  159  B.  C.) 
1.  4;  I  203  (S.  C.  de  Asclepiade,  78 
B.  C.)  1.  11;  VI  25084  (Home,  by  mis- 
take); X  5745  (Sora),  III  355  (Aezani)]. 

(1)  Lit.,  of  things,  «  equal  »,  « level ». 
I    1230  =  IX    1140    (Aeclanum,  B.C.): 

PORTAS.  TVRREIS,  MOIROS,  TVRREISQVE  AE- 
QVAS  QVM  (SIC)  MOIRO  FACIVNDVM  COI- 
RAVERVNT. 

(2)  Of  parts  or  divisions.  «  equal  », 
■  fair  -.    II  6278  (S.  C.  Italicense,  176- 

7)  39:  ITAQVE  IS  NVMERVS  VNI  .'ERSAE  FAMl- 
LIAE  AEQVIS    PARTIBVS    IN   SINGVLOS  DIES   DI- 

spartiatvr;  VI  27940  (Rome):  ex  parti- 
bvs  aeqvis  ;  XIV  2795  (Gabii,  140):  vt 

...   IN    PVBLICO   AEQVIS    PORTIONIBVS     FIERET 

divisio;    III    p.  951  (Dacia,    wax-tablet, 

167):     AEQVIS    PORTIONIBVS. 

(3)  Applied  to  individuals,  as  personal 


characteristic.  (Men  and  gods).  «Just», 
u  fair  n ,  -  of  oalm  t  imperaraejt  ».  [Cf. 
aeqvitas].  VI  28005  (Borne):  (ilia)  in- 
teger et  aeqvissiivw  ;  Carm.  Lat.  787  = 
Rossi  II  p.  83  1.  26  and  p.  85  no.  31  a 
1.  16  (Rome,  f):  remotvs,  prvdens,  mitis, 

GRAVIS.     INTEGER,     AEQVVS  ;     IX    4796    (Fo- 

rum  Novum):  in  cvnctis  simplex,  con- 
tractibvs  omnibvs  aeqvvs  ;  III  9151  (Sa- 
lonae):  s;  di  aeqvi  fvissent;  XI  6204 
(Aesis):    victa    est    ivstitiaes  (sic)   non 

AEQVO    IVD1CE    FaTO. 

(4)  Of  temperament,  esp.  in  the  phrase 
aeqvo  animo.  I  1008  =  VI  25369  (Home, 
B.  C):  animo  vo[lo]  aeqvo  vos  ferre 
concordesqve  vivERE ;  Edict.  Diocl.,  la- 
trod.,  II.  6:  aeqvo  animo;  X  478  (Pae- 
stum,  344)  :  aeqvo  sinceraeqve  (sic) 
animo  (by  mistake  for  aequo  siiiceroqne 
animo,  or  aequo  animo  si  acereque) ;  IX 
5659  (Trea) :  colonvs  pavper  fvit,  aeqvo 
animo;  VIII  17639  (Vazaivi):  qvis  ae- 
qvo animo  [ferat  ...?J.  Cf.  X  6785 
(Pandateria):  mens  aeqva  fvit,  non  aspe- 
ra  lingv(a). 

(5)  Various.  XI  5631  (Camerinum, 
210):  ivre  aeqvo;  III  6844  (Antiochia 
Pisidiae):  ob  aeqvam  et  integram  ivris 
dictionem;  XI  531  (Arimiuum):  fvnere 

NON    AEQVO    PVER  IMMATVRVS    OBIVI  ;    VIII 

11613  (Ammaedara) :  aeqvas  optavi  se- 

DES,     IVCVNDA    MARITO     PERVENIJ     VI    15546 

(Rome):  non  aeqvos  (sic),  Parcae.  sta- 

TVISTI    STAMINA    V1TAE  ! 

(6)  The  phrase  aeqvvm  est  and  the 
like.  I  201=  XIV  3584  (Ep.  ad  Ti- 
burtes,  ca.  159  B.  C.)  1.  4:  ita  vti  ae- 
qvom fvit;  I  196  =  X  104  (Ep.  de 
Bacch.,  186  B.  C)  1.  27:  ita  senatvs 
aiqvom  censvit;  I  203  (S.  C.  de  Ascle- 
piade,   78    B.  C)    1.    11:    AEQVOM  CENSERE 

e\  ita  fierei  ;  III  355  (Aezani):  aeqvom 
est  ex  [jllo]]  tempore  vectigal  pendi  ; 
X  5745  (Sora) :  qvod  aeqvom  fverat 
filia  hoc  faceret  mihi  ;  V  3627  (Verona) : 
aeqvivs  enim  fverat  vos  hoc  mihi  fecisse; 
III  9106  (Salonae):  aeqvivs  hvnc  fverat 
titvlvm  me  ponere  matri  ;  IX  5041  (Ha- 
dria) :  aeqvivs  hoc  fverat. 

(7)  Neut.  as  subst.    VI  25427  (Rome): 

NE      SIT      MORA      LONGIOR      AEQVO  J      V     923 

(Aquileia):  hic  sitvs  est  ivsti  iv[dex], 
lavdator  et  ae[qvi].  —  Adverbial  phrase 


AEQV 


AERA 


163 


ex  aeqvo  =  deque,  XI  6146  (Forum  Sem- 
pronii):  exaeq_(vo)  mecvm  conivncta,  fe- 
cit   AN(NOS)    XVIIII.    [Note   AEQVOIW    DJ 

mistake    for   aevom,  VI    25084  (Rome): 

FATA    DOLENS,    LVCTVRA    PER.    AEQVOmJ. 

AEQVVS.     See  EQVVS. 

aer.    «Air»,  «sky».   Ill  3676  (Pan- 

nonia  Inf.):  emissvmq_(ve)  arcv  dvm  pen- 

DET     IN    AERE     TELVM  |     XI     073«      (Regilllll 

Lepidum) :  qj/oivs  vt  est  lenis  patrivm 
diffvsvs  in  aer  (sic)  spiritvs  ;  III  3247  = 
8003  (Sirmium):  terra  tenet  corpvs, 
nomen  lapis,  atqve  animam  aer;  III 
6384  (Salonae):  corpvs  habe(n)t  cineres, 

ANIMAM    SACER    ABSTVLIT  AER  ;     VIII     16810 

(Prov.  Procons):  haec  eadem,  regina  devm, 

NE    CVNCTA     Pr[oFVNDo]    AERE  CONSVRGENS 

fvlcires  sidera,  Ivno.  —  In  title  of  Iup- 
piter,  X  5779  (Cereatae  Marian ae,  4  B.  C): 
Iovi   aer[iJs  et   dis   indigetibv[s]. 

AERA,  (ERA).  «  Era  »,  or  rather,  year 
in  an  era,  as  date,  counting  from  a  given 
year,  (with  ordinal  number  of  calculation); 
a  system  of  computation  of  time  in  use 
in  Spain  from  the  fourth  century,  by  cal- 
culating the  years  from  38  B.  C.  II  5683 
(Legio  VII):  aer(a)  co(n)s(vlari)  ccclxiii; 
II  5729  (Astures  Transmontani) :  (tile) 
posvit   erae    (sie)  cl  (sic,  by   mistake); 

II  5744  (ibid.):  aera  cccclxxiv;  Rossi  II 
p.  297  no.  12  (Hispania,  f)  1.  18:  v  ka- 
lend.  Septembres  era  DCLxxi ;  and  very 
freq.  in  the  late  inacrr.  of  Spain.  Exi. 
Hiibn.  Hisp.  86  =  Garni.  Lat.  722  (Hi- 
spania,    649):     ERA     DE     TEMPORE     MORTIS 

dclxxxvii  ;  Hiibn.  Hisp.  123  =  Carm.  Lat. 
721  (near  Corduba,  642):  era  sescenten- 

SIMA  ET  OCTAGENSIMA  (stc)  ID  GESTVM  ME- 
MENTO. [For  numerous  exx.,  see  Hiibn. 
Hisp.  indices ;  the  form  era  prevails  over 
aera.    They  appear  together  in  N°  363]. 

AERA  ==  stipendia.     See  AES. 

AERACVRA, AERA  CVRA,  HERECV- 
RA  etc.  Various  spellings  of  the  name 
of  a  female  divinity  of  the  underworld, 
often  associated  with  Dis  Pater.  VI  142 
(Rome):  Dis  Pater.  Aeracvra;  V  725 
(Aquileia):  [Dm  Patri]    et    Aerecvrae; 

III  4395  (Carnuntum):  D(iti)  P(atri)  et 
Ae(rae)    C(vrae);    XIII    6360    (Snmelo- 
cenna):  [D]m  e(t)  H(e)r(e)q_(v)r(e)  (si 
XIII  6363  (ibid.):  Di(ti)   et  Er[e]  Cv- 
<r>e(?);  XIII  6322  (Sulzbach) :  i(n)  h(o- 


NOREm)     d(o.VVVS)   d(iVI.NAE).     d(eaE  ?)    s(aN- 

ctae?)  Aericvr(ae)  et  Diti  Patri;  V 
8970«  (Aquileia):  Dm  Patri  sacr(vm). 
...  Erae  sacr(vm) ;  VIII  5524  (Thibilis)-: 
Terrae  Matr[i],  Aere  Cvrae,  Matri  Devm 
Magnae  Ideae  (sic);  VIII  6962  (Cirta): 
[Mer]cvrivm  aere[vm]  templo  Aervc(v- 
rae)  [sjva  pecvnia  [dederv]nt;  XIII 
6631  a  (Stockstadt)  frgmt.  :  Ekaecvre  ; 
XIII  6359  (Sumelocenna):  (Hid)  Herecvre 
v(otvm)  s(olvit)  l(aeta)  l(ibens)m(erito): 
XIII  6438  (Cannstadt) :  Herecvre  (Me 
posuit);  XIII  6439  (ibid.):  [Herec]vre 
signvm;  AJlmer,  laser,  de  Vienne  698 
p.  385  (Vienna):  Erecvre;  XIII  6348 
(Hockenheim):  Her(ecvraeP).  Here  belong 
probably  also  V  8126  (Nesactium) :  Herae 
sacr(vm);  V  8200  (Pinquentum) :  Haerae 

DOMINAE. 

AERAMENTVM.  (1)  «Bronze»,  esp. 
bronze  plate  ready  for  making  into  vases, 
ornaments  etc.    Ed.  Diocl.  (Ill  p.  1935) 

§   24."       DE      AERAMENTO   =   7ts[_Ql     %CcXx\(0- 

\jk'a%<ov~\\  ib.  §  28:  indvctilis  aeramenti 
in  p(ondo)  i,  denarios  sex;  VII  180 
(Lindum) :  (Me)  aerarivs  fecit  et  aera- 
menti  lib(ram)  donavit. 

(2)  Utensil  or  ornament  of  bronze.  VI 
10235  (Rome.  149):  aqvae  aeram(entvm); 
XI  4206  (Interamna):  opvs  theatri  per- 
fect(vm)  in  mvliebrib(vs)  aeramentis  ador- 
naver(v.nt);    IX    2475  (Saepinum):    ma- 

CELLVM    CVM  COLVMNIS.     SOLO.    AERAMENTIS, 

marmo[ribvs];  XII  4332  (Narbo) :  adie- 

CTO  TETRASTy[l^O   ET  AERAMENTIS  OMNIBVS  ; 

II  1071  (Arva):  lacvm  et  aeramenta 
f(acienda)    (cvravit);   II   1478  (Astigi) : 

LACVS    X    CVM    AERAMENTIS    DEDIT. 

AERARIVM.  «Treasury».  [Cf.  fiscvs, 
arca]. 

Synopsis  of  Arrangement. 

I.     Forms  and  abbreviations. 
IT.  Use.     (A)  The  National  Treasury  of  Rome, 
called  fa]  simply  ae  ■  ium  Sa- 

i  leva- 
ri art  pu  'ill  Romcm).  —  (B)  Ae- 
litare,  the   -Military  Treasury.  — 
(C)  Aerarium,  the  loc  A  Treasury  of  the  towns. 

1  Forms,  brarivm,  VI  15048.  35283 
(Rome);  in  Greek,  sqocqiov,  X  6569  (Ve- 
litrae.  3d),  aiouoior.  R.  G.  divi  Ann. 
cap.  17  11.  34,  35;  III  6983  (Amastris, 


uu 


AEKA 


AERA 


.  —  i ifii.  Biiig.,  aerariis?  by  mistake 

ili  added  s  due  to  following  Saturn 

XI     ll si    (Interamna).    —    Gen.    Bing., 

(normally  and  t'req.  aerari),  aerarii,  IX 

2845  (Histoninm,  LBt),  VIII   7058  (Cirta, 

.11     12*       Salpensa,   2n  i,   X   B291 

lAiitiiiin.  2nd),   III    1071,   1072  (Apulum, 

211-222),   XIII  3693  (Treveri).  —  Ab- 

brev.,  aer  very  freq.  everywhere;  aerar., 

VI.  90,  1928,  1929,  31800,  32304 

(Rome);    XIV    3500    (Ciciliano),    3<i"7 

(Tibnr,  31);  X  :;7J2  (Volturnum),  5928 

inagnia),    6006    (Minturnae,   2'"1):    XI 

1526  (Lnca);  V  4459,  4503  (Briiia);  III 

(Amastris,    Ist);  XII  1869,    1877, 

1908  (Vienna).  2192    (bet    Vienna    and 

Gratianopoli8),  2238  (Gratianopolis),  3222, 

3274   (Nemausus),  3184  (ibid..  1st),  3232 

(ibid..  2"!):  aera.    V  2069  (Feltria);  a., 

VI  22915  (Rome),  XIV  376,  409  (Ostia), 

X    6706    (Antium),   8106   (Volceii),   XI 

5054  (Mevania),  V  6428  (Ticimmi). 

II.  Use. 

(A)  The  National  Treasury  of  Rome, 
in  the  Aedes  Saturni  in  the  Forum  Ro- 
ut mum  at  the  foot  of  the  Clivus  Capi- 
tolinus,  variously  called  (a)  simply  Ae- 
rarium,  (//)  Aerarium  Saturui,  (c)  Ac- 
rarium  populi  Romani,  (d)  rarely  Aera- 
rium publicum  (populi  Romani).  [Cf. 
fiscvs]. 

(a)  Simplv  aerarivm.  I  197  (Leo;  Bau- 
,  133-118    B.C.)  1.  24:    [i]ovranto 

APVD  QVAESTOREM  AD  AERARIVM  PALAM  LVCI 
(Sic)     PER    lOVEM   DEOSQVE    PENATES  ;     I    198 

(Lex  Repetund.,  123-122  B.  0.)  1.  LXI : 

[tanta  pecvnia  ex]  hace  lege  in  aerario 
posita  erit;  ib.  1.  LX1V:  [reliqvomJJ 
in  aerario  siet;  ib.  LXVI :  qvae  pecvnia 
ex  hace  lege  in  aerarivm  posita  erit; 
ib.  1.  LXVIII :  in  diebvs  v  proximis,  ct_y;- 
Bvs  qj/ojwqve   (sic)   eiei  (sc.  quaes  tor  ei) 

AERARIVM,       PROVINCI.A      OBVENERIT;      I      200 

[Lex  Agraria,  III  B.  C.)  LXVI:  [qvae- 

storJ    q_vei  AERARIVM,  PROVINCIAM   OPTINE- 

bit:  I  202  (1  rael.  de  XX    Quae- 

stoi  31   B.  C.)  I  1.  2:  q_(vaestorem) 

VR!  QVEI       AERARIVM,       PROVINCIAM 

optinebit:  ib.  II  11.   10,   15,  19.  23.  27. 

:ll  :   AD  AERARIVM  APP.ARERE  OPORTET  J   I    206 

Afunic.,  45  B.  C.)  1.  37:  per 

Q_(VAESTORE.VU  Yrb(aNVM  I  EVMVE  Q_VEI  AE- 
RARIO praerit;  ib.  11.  39,  47.  48:   qjvae- 


stor)  Vrb(anvs)  q_veive  aerario  praerit; 
/.'.   0.  d/ri   Aug.    cap.   17    11.    34,    35: 

QVATER.  [PECVNIA  MEA  IVVI  AERARIVM,  ITA 
VT  SESTERTIVM  MILL1En[s~J  ET  QVINg[en]- 
t[ien~Js  AD  EOS  Q_VI  PRAERANT  aerario  de- 
TVLERIM  =  Xt  ZQcfx^JC     /oiU^a^Ol  i     ifiotg 

\uv^,k)j(fiov  in  (doi'uuov ;  II  1964  (Lex 
lacit.,  1st)  LXIV:  apvt  (sic)  eos  qvi 
Romae  aerario  praessent.  —  In  formulas 
of  fines  prescribed  for  violators  of  the 
right  of  property  in  tombs,  as  VI  29913 
(Rome) :  si  qvis  titvlvm  mevm  violaverit, 
inferat  aerario  (sesterlios  tot);  VI  15477 
(Rome):  qvod  si  vendiderit,  ad  aera- 
rivm sex  milia  dabet  (sic).  Add  VI  2346, 
14190,  15221,  16041,  22270,  25961, 
29912,  29928  (Rome):  X  1401  (Hercu- 
laneum.  44-40).  —  Officials,  qvaestores, 
see  above,  laws,  at  head  of  section.  — 
praetores,  VI  1265  (Rome.  B.  C):  pr(ae- 
tor)  aer(ari);  IX  2845  (Histonium,  1st): 
praetor  aerari;  IX  5645  (Trea,  1st): 
praet.  aerari;  X  5182  (Casinum.  1st): 
pr.  aer.;  V  4329  (Brixia.  22):  pr[aet.] 
aerari;  Is  p.  75  =  VI  32272  (Rome.  23 
B.  C):  [pra]et.  aerario;  XIV  3607  (Ti- 
bnr, 31):    PR.  AD  AERAR(lVM).  PR.AEFECTI, 

dating  from  Nero's  reign,  VI  31800 
(Rome):  [pra]ef.  aer[ar.];  XIV  2405 
(Bovillae) :  praef.  aerari  [..•],  3500  (Ci- 
ciliano):  praef.  aerar.;  VIII  11810  (Ma- 
ctaris):  praef.  aerario;  XIV  2604  (Tu- 
sculum,  1st):  aerario  praef.  —  delatvs 
ad  (or  in)  aerarivm,  a  special  delegation 
of  authority.  Ill  6687  (Berytus,  1st):  (iile) 
delatvs  a  dvobvs  co(n)s(vlibvs)  ad  ae- 
rarivm; III  6983   (Amastris,  1st):  (tile) 

BIS  IN   AERAR(IVm)  DELATVS  A  CO(n)s(vLIBVS) 

=  dig  s*g  %h  uio^aoiov  (pf-Qo/nsr^o;  v.ro 
vTiaiior.  —  Employees,  scribae:  VI  1816 
(Rome) :  scr(iba)  q_(vaestorivs)  ab  aera- 
rio ;  VI  3871  =  32273  (Rome) :  [s]crib(a) 
libr(arivs)  q_(vaestorivs)  ab  aerario;  VI 
1819  (Rome):  scr(i)ba  libr(arivs)  qj/ae- 
storivs  E  tribvs  decvriis  minoribvs  ab 
aerario.  —  viatores  :  VI  1815  (Rome, 
1st):  viator  qvaestorivs  ab  aerario;  VI 
1829  (Rome):  viatoris  q_vaestori  ab  ae- 
rario; VI  1929  (Rome):  viatori  qvae- 
stor.  ab  aerar.,  twice;  VI  1930  (Rome): 
tabvlarivs  viatorvm  q_vaestoriorv.w  ab 
aerario;  VI  1931  (Rome):  viatori  q_vae- 
storio  ab  aerario;  XIV  109  (Ostia,  195): 


AERA 


AERA 


165 


v(iator)  q_(vaestorivs)  ab  aerario  ;  VI 
1932  (Rome)  :  viator  ad  aerarivm.  — 
Persons  engaged  in  business  connected 
with  the  Treasury.  VI  9852  (Rome): 
(Me)  redemptor  ab  aerar(io),  and  (tile) 
red.  ab  aer.  —  VI  9133  (Rome) :  (ilia) 

,  .  .  FECIT  .  .  .  (illl)  PATRONO  SVO,  AB  AE- 
RARIO    .  .  .     ET     (/IH)    VIRO,     AB    AERARIO.    

Bull.    Corn.    (1888)   p.    83  (near  Ostia): 

(Hie)    DE    XVI     AB  AER(ARIO)    ET  ARk(a)    (sic) 

Sal(inarvm)   Romanarvm. 

(b)  Under  the  fuller  title,  aerarivm 
Satvrni.  In  formulas  of  tines  prescribed 
for  violators  of  the  right  of  property  in 
tombs,  VI  13028,  35243,  35283.  — 
Officials:  qvaestores,  VI  1403  (Rome, 
1st):  (Mi)  [elect]o  a  Ti.  Clavdio  Cae- 
sare  [AvgvsJto  Germanico,  Q_yi  primv[s 
q_vaes]tor  per  triennivm  citra  [sorte]m 
praesset  aerario  Satvrni  ;  XI 6 163  (Suasa, 
1st):  qvaes(tor)  aer(ari)  Satvr(ni);  VI 
32304  (Rome):  qvaestori  ab  aerar(io) 
Satvrni.  —  praefecti,  VI  332  (2nd),  1356 
(3d),  1406,  1495,  (80),  1517,  1545  (1st), 
31666,  32271  (Rome),  Pp.  7ic  (Rome, 
80-81);  XIV  2925  (Praeneste,  2nd),  3601 
(Tibur,  172),  3610  (ibid.,  2nd),  3619. 
4244  (Tibur);  X  3722  (Volturnum),  4750 
(Suessa),  6006  (Minturnae,  2nd),  8291 
(Antium,  2nd);  IX  2454,  2455  (Saepi- 
num),  2592  (Terventum);  XI  1183  (Ve- 
leia,  2nd),  3364  (Tarquinii),  3365  (ibid., 
2nd),  4181  (Interamna) ;  V  1874  (Con- 
cordia), 2820  (Patavium),  5262  (Comum, 
2nd),  5667  (ager  Mediolanensis,  2nd);  III 
2732  (Aequum),  4013  (Aodautonia,  62); 
II  1283  (Salpensa,  2nd),  2634  (Asturica).  — 
Employees,  viatores;  VI  1019  (Rome, 
2nd):  viator  q_(vaestorivs)  ab  aer(ario 
Sat(vrni);  VI  1928  (Rome):  viatoris 
qj/aestori  ab  aerar(io)  Satvrni;  XIV 
3544  (Tibur):  v(iator)  q_(vaestorivs)  ab 
aerario  Satvrni. 

(c)  Under  the  title  aerarivm  popvli 
Romani.  VI  32326  (Rome,  Comui.  Lad. 
Saec,  204)  1.  29:  inqve  eos  lvdos  sa- 

CRIFlClAQ_[jVE  SVMPTV^S   EX  AERARIO    POPVLI 

Romani  fiant.  —  Esp.  freq.  in  formulas 
of  prescriptions  for  violators  of  the  right 
of  property  in  tombs.  VI  1925,  5172, 
7788,  8589.  9042,  10219,  10238,  10693, 
10848,  13015,  13484,  13618,  13822, 
14930,    15048,    15197,    16363,    16726, 


16809,  17618,  18384,  18385,  20989, 
22484,  22609,  24799,  26445.  29289. 
29918,  29927,  36364  (Rome);  XIV  Kill, 
1153  (Ostia);  XI  1497  (Pisae).  —  Rare- 
ly written  for  brevitv  aerarivm  popvli, 
VI  15405,  29917,  33900«  (Rome);  XIV 
667  (Ostia). 

(d)  aerarivm  pvblicvm  (popvli  Romani), 
rarely.  VI  13312  (Rome):  aerario  pv- 
blico;  VI  26218  (Rome):  aer(ario)  pu- 
blico) p(opvli)  R(omani)  ;  VI  11913 
(Rome):  aer(ario)  r.  p.  p.  (sic  for  p.  p.  R.?). 

(II)  aerarivm  militare,  the  Military 
Treasury  of  the  State,  founded  by  Au- 
gustus in  5  A.  D.  for  the  payment  of 
praemia  to  the  veterans  after  twenty  years 
of  service.  R.  G.  dioi  Aug.  cap.  17  1.  36: 
i[n]  aerarivm  militare  (=\_a\lqTo  Gi\_q\a- 

\_TlWT~\lxbv  aiQCCQlOv),  Q_VOD  EX  CONSILIO 
M^EO]  Co[nSTITVt]vm  EST,  EX  Q_VO  PRAE- 
MIA   DARENTVR  MILITIBVS     Q_VI    VICENA  [aVT 

plv]ra  sti[]pendi]a  emervissent,  hs.  mil- 
liens  ET  SEPTING[E]NTl[ENS  EX  Pa]tr[im]o- 

nio  m[e]o  detvli.  —  Officials,  praefecti 
aerari  militaris,  X  6569  (Velitrae,  3d) : 
(Mi)  praef(ecto)  aerari  militaris  and 
stwxqxm  ioaQov  (TrQaTt(t)itxov ;  VI  90, 
1338,  1408  (3d),  1409  (3d),  1486  (=  XIV 
3995),  1509  (2nd).  31717  (Rome);  XIV 
72  (Ostia);  IX  2457  (Saepioum,  2nd); 
XI  14  (Raveuna),  4647  (Tuder),  5645 
(Matilica),  6164  (Suasa);  V  5667  (ager 
Mediolanensis,  2nd),  5813  (Mediolanium), 
6262  (Comum,  2nd),  7557  (Hasta);  III 
1071,  1072  (Apulum,  211-222),  6154 
(Tomi,  222-235);  VIII  2392  (Thamugadi, 
3d),  7044  (Cirta,  2nd),  7049  (ibid.,  3d), 
7058  (ibid.,  1st).  -  -  [In  XIII  5089  (Aven- 
ticum,  2nd) :  praetori  aerari  militaris  is 
probably   a    mistake  for  praefecto  etc.]. 

(III)  Aerarivm,  the  local  Treasury  of 
the  towns.  [Cf.  arca].  In  sense  of  trea- 
sury-building, XIV  2975  (Praeneste,  B. 
C-):  aediles  aerarivm  faciendvmdedervnt. 
—  In  general,  V  532  (Tergeste,  2nd): 
aerarivm  nostrvm  ditavit,  and  SINE  vllo 

OJ/IDEM    AERARI      NOs[t]rI     INPENDIO    (sic)  ', 

Eph.  Epigr.  I  p.  52  (Pompeii,  dipiuto): 

HIC     AERARIVM     CONSERVAB1T  ;      XIII       1900 

(Lugudunum):  statvam  cvm  ordo  . . .  ex 

AERARIO      [PJVBLICO      PONI       CENSVISSe[t]  ; 

VIII  1576  (Mustis,  2nd):  inlata  aerario 
[legitima  svmma].    Officials  :  oj/aestores, 


166 


AKRA 


AERA 


XIV  298  (Ostia):  qvaest. aer., 801  (ibid.): 
qvaest.  aer.,  378  (ibid.):  qvaestori  a 
376   (ibid.):    Qj  a.,   109    (ibid.):   q_.  a. 

Ostiens(ivm),  4142  (ibid.) :  q_.  aerari  ;  X 
B920  (Anagnia):  q_.  aer.  et  al[im(ento- 
rvm)|,  2928  (ibid.):  q_.  aerar.  arcae  pv- 
b(licae),  8106  (Volceii) :  q_.  a.;  IX  ims 
(Amrternum) :  q_.  a[erari  |  ;  XI  1526 
(Luca):  q_vaestori  ad  aerar.,  5006  (Tre- 
biae):  qvaest.  aerari  Spoleti,  5054  (Me- 
vania):  q_.  a.  ;  V  2785  (Patavium):  q_vae- 
stor  aerari,  8418  (Verona):  q_.  aerari 
Veronae,  3938  (Arusnates) :  q_.  aer.,  4444 
(Brixia):  q_.  aer.,  445!)  (ibid.).-  qvaestor 
aerar.,  5847  (Mediolaniura):  q_vaest.  aer., 
6  128  (Ticinum) :  q_.  a..  0519,  6520  (No- 
varia,  2nd):  q_.  aer.,  7468  (Industria): 
q_-  aer(ari)  p(vblici)  et  alim(entorvm)  ; 
VIII  216  (Cillium,  2nd):  q_.  aerari.  — 
dvvmviri,  (only  in  Gaul).    II  viri  aerari, 

XII  1783  (bet.  Valentia  and  Vienna), 
1867,  1868,  1869,  1877,  1897,  1901, 
1903  (Vienna),  2192  (bet.  Vienna  and 
Gratianopolis),  2238,  2249  (Gratianopo- 
lis),  2333,  2334,  2349  (bet.  Gratiano- 
polis and  Ceutrones),  2537,  2583  (bet. 
Augustum  and  Lacus  Lemannus),  2608, 
2613,  2615  (Genava);  dvvmviro  aerarii 
pvblici,  XII  3693  (Treveri).  —  II  viri 
ab  aerario,  XII  180  (Antipolis,  frgmt.); 

XIII  1684  (Ara  Rom.  et  Aug.,  2nd),  2949 
(Agedincum,  250).  —  qvattvorviri,  (only 
in  Gaul).  IIII  viri  ab  aerario,  XII 
2794  (ager  Volcarum),  3184,  3212,  3214, 
3222,  3232  (2nd),  3235,  3274  (Nemausus). 
—  IIII vir  ad  aerarium,  XII  3166  (ibid., 
1st).  —  octoviri,  IX  4891  (Trebula  Mu- 
tuesca):  vm  vir  ...  aer.,  4896  (ibid.): 
viii  (vir)  aerari,  4900  (ibid.):  vm  vir  ii 
(=  iterum)  aer.  —  cvratores,  V  2504 
(Ateste):  cvr.  aer.,  2822  (Patavium,  96-8): 
[c]vr.  aer.,  2861  (ibid.):  cvr.  aer[.  . .], 
5866  (Mediolanium) :  scriba  pvblic(vs) 
pontif(icis)  et  cvrator(is)  aerari.  5906 
(ibid.):  cvr.  aer.,  6348  (Laus):  cvrator 

AERARI     MeDIOl(aNENSIVJVV).     PRAEFECTI, 

XIV  3500  (Ciciliano):  praef.  aerar.;  XI 
3614  (Caere,  113):  praef.  aerari.  —  ad- 
lecti,  V  1978  (Opitergiurn):  allecto  aer., 
2069  (Feltria):  adl.  aera.,  3137  (Vicetia): 
adl.  aer.  —  Employees :  scriba,  XII  2212 
(bet.  Gratianopolis  and  Vienna) :  scrib. 
aerari.  —  vilucvs,  V  2803  (Patavium): 


YIII.ICVS    AERARI      QVONDAM,     NVNC     CVLTOR 

AGEi.ii.  [Note:  V  1503  (Brixia)  may  bo 
vn.ic(vs)  a[er]ar(i),  or  vilic(vs)  a[rk]a- 
r(ivs)]. 

AERARIVS.  (1)  Adj.  «  of  copper, 
(bronze)  »,  «  copper-  ».  (2)  Subst.  «  Cop- 
persmith ».  [Form  erarivs,  XIV  3642 
(Tibur),  VI  9138  (Rome).  —  Abbrev., 
aerar.,  VI  9135  (Rome),  V  5847.  5892 
(Mediolanium),  XII  2870  (bet.  Vienna 
and  Augustum),  3833  (Nemausus),  4473 
(Narbo).  —  aerarior.,  Hull.  Com.  (1904) 
p.  817  (Rome)]. 

(1)  Adj.  XII  4473  (Narbo):  fabro  ae- 
rar(io);    VI    9664  (Rome):    negotiator 

AERARIVS  ET    FERRARIVS  SVB   AEDE  FORTVNAE 

ad  Lacvm  Aretis;  VI  8455  (Rome);  man- 

cips   (sic)    OFFICINARVM   aerariarvm   OJ/IN- 

qvae  (sic) ;  XIV  3642  (Tibur) :  [man]ceps 
erariae  (sic)  mo[ne]tae;  II  5181  (Lex 
Metalli  Vipascensis,  1st)  1.  47:  [scav]- 
rias    argentarias,   aerarias,    and   1.  56 : 

FLATORVM  ARGENTARIORVM  AERARIORVM.    [X 

3995  (Capua):  familiae  aerar[i]ae  Popi- 
lianae  :  « ptito  nomen  hie  latere  ma- 
tronae  »]. 

(2)  Subst.  Ed.  Diocl.  24a  (III  p.  1935): 
aerario   (=  ^a/.[xo t'oyt/)]  )    in   orichalco 

MERCEDIS     IN      P(ONDO)    I,     DENARIOS    OCTO  \ 

VI  9137  (Rome),  (illius)  aerari  sta- 
t(vari);  VI  9188  (Rome):  erari  (sic) 
vascl(ari)  (sic).  —  Aerarii  simply  men- 
tioned by  name,  VI  9134,  9135  (Rome); 

X  3988  (Capua);  IX  1723  (Beneventum); 

XI  1234  (Placentia),  1616  (Florentia), 
4428  (Ameria),  6179  (Suasa);  II  2238 
(Corduba);  XII  3333  (Nemausus);  VII  180 
(Lindum);  XIII  7551  (Kreuzaach).  — 
Aerarii  organized  in  associations,  VI  9136 
(Rome):  sodales  aerari  a  pvlvinar  (sic); 
VI  9186  (Rome):  (ille)  coactor  inter 
aerarios;  Bull.  Com.  (1904)  p.  317  = 
Rev.  Arch.  (1905)  p.  193  (Rome):  con- 
legia  (sic)  aerarior(vm);  V  5847  (Me- 
diolanium): patron(o)  et  repvnct(ori) 
coll(egi)  aerar(iorvm)  ;  V  5892  (ibid.): 
patr(ono)  d  (=  centuriarum)  xn  col- 
l(egi)  aerar(iorvm);  XII  2370  (bet.  Vien- 
na and  Augustum):  genio  aerar(iorvm?) 
Diarensivm;  XIII  2901  (Intaranum):  deo 
Borvoni  et  Candido,  aerari  svb  cvra 
(illorum)  ex  voto  r(eddito).  Aerari  do- 
na(vervnt). 


AERE 


AERE 


167 


AEREDA.  A  local  divinity  of  the  Py- 
renean  mountaineers.  XIII  312  (Aqui- 
tauia) :  deo  Aereda,  Cvgvr  v(otvm) 
s(olvit). 

AER.ES.     See  HERES. 

AEREVS.  Adj.  k  Of  copper,  (bronze)  », 
«  copper  ».     [Cf.  aenevs]. 

[Forms,  aerivs,  Epb.  Epigr.  VIII  624 
(Signia);  ace.  sing.  fern,  aeria  ibidem, 
aerea,  XI  6375  (Pisaurum).  Cf.  aea,  III 
p.  232872  (Sardinia,  173)  =  ae{ne)a  or 
ae(re)a.  —  Abbrev.  aer.,  IX  2995.  5565; 
V  4056;  III  663,  pp.  884.  886,  889, 
897.  900,  1987;  VIII  1267J. 

Of  various  objects.  (1)  ara.  XIV  2793 
(Gabii,  169):  aram  aeream.  —  (2)  can- 
celli.    VI  207  =  30715  (Rome,  2nd) :  . . . 

[CVM    COLVM^NIS    ET    CANCELLO    AEREO  ;     VI 

5306  (Rome):  cancellis  et  ornamentis 
[ae]reis;  VIII  2369,  2370  (Thamugadi, 

214):      AMBITVM    FONTI5     CANCELLIS     AEREIS 

conclv[dendvm  cvravi]t.  —  (3)  cande- 
labrum. VIII  12001  (Sarra):  candelabra 
aerea.  - —  (4)  capita.  Ill  138  (Heliupolis, 

3d) :    CAPITA    COLVMNARVM    dva   aerea.    — 

(5)  ceriolaria.    VI  9254  (Rome):  cerio- 

LARIB(vs)  DVOBVS  AEREIS  HABENTlBVS  EFFl- 
GIEM    CVPIDINIS  TENENTIS  CALATHOS.   (6) 

charistio.     XI    5695    (Tuficum):    chari- 

STIONEM     AEREVM      POSVIT.    (7)     ClipC'S. 

XI  6071  (Urvinum   Mataurense)  :  imagi- 

NEM  ARGENT(EAM)  CVM  AEREO   CLIPEO.  (8) 

delphica.  VI  10215  (Rome) :  delphicae 
aereae.  —  (9)  iaauae.  VIII  100  (Capsa, 
280):  aereis  ianvis.  —  (10)  luceraa.  VI 
676  (Rome):  colvmellam  cvm  lvcerna 
aerea:  Eph.  Epigr.  VIII  624  (Signia): 
lvcerna(m)  aeria(m)  (sic);  VIII  1267 
(Chisiduo,  175-180):  lvcernam  aer[eam]. 

—  (11)  mensa.  VI  30881  (Rome,  118): 
mensam  aeream    et   protectvm   fecervnt. 

—  (12)  Mercunus.  VIII  6962  (Cirta): 
[Mer]cvrivm  aere[vm].  —  (13)  olla.  VIII 
1267  (Chisiduo,  175-180)  :  ollajw  ae- 
ream). —  (14)  omamenla.  VI  5306 
(Rome):  cancellis  et  ornamentis  [ae]- 
reis.  —  (15)  pelvis.  X  6  (Regium  Iu- 
lium) :  pelbem  (sic)  aeream  Corintheam 
(sic).  —  (16)  sigillum.   XIV  35  (Ostia): 

SIGILLO     ...     AEREO.    (17)    Silj  llV.'lil.      VI 

100  (Rome,  157):  signvm  aerevm;  XIV 
2793  (Gabii,  169) :    templvm  cvm  signo 

AEREO    EFFIGIE    VENERIS,    ITEM  SIGNIS   AEREIS 


N(VMERO)     IIII    DISPOSiTIS    IN    ZOTHECIS  ;     V 

1019  (Aquileia):  [sig]no  aereo  ;  III  633 
(Philippi):  signvm  aer(evm)  Silvani  ;  II 
1956  (Cartima) :  signvm  aerevm;  XII  354 
(Reii):  signvm  Somni  aerevm.  —  (18). 
Silani.  VIII  6982  (Cirta):  Silani  aerei 
n(vmero)  vi.  —  (19)  simulacrum.  VIII 
6965  (Cirta) :  simvlacrvm  aerevm  Veneris. 
—  (20)  statera.  XI  6375  (Pisaurum): 
stateram  aerea(m).  —  (21)  stalua.  X  6 
(Regium  Iulium) :  statvam  aeream  Mer- 
cvri;  XI  2702  (Volsinii,  224):  statvam 
...  aeream;  V  875  (Aquileia,  105):  sta- 
tvam aeream;  III  633  (Philippi) :  statvam 
aeream  Silvani  ;  VIII  6982  (Cirta) :  sta- 
tvae  aereae  n(vmero)  vi  ;  VIII  7094 
(ibid.,  3d):  [statv]a  aerea  [Vi]rtvt[is 
Domini  n(ostri)];  VIII  7095'  (ibid.): 
statvam  aeream  Secvritatis  Saecvli,  and 

STATVA  AEREA  InDVLGENTIAE  DOMINI  NOSTRI, 

and  statva  aerea  Virtvtis  Domini  nostri  ; 
VIII  7096  (ibid.):  [statvam  aere]am  Se- 
cvrita[tis  Saecvli],  and  similarly  VIII 
7097,  7098  (ibid.);  VIII  19121  (Sigus): 
statvam  aeream:  II  1266  (Baetica):  sta- 
t(vam)  aeream;  II  1459  (Ostippo):  sta- 

TVAS  DVAS  AEREAS,  VNAM  NOMIN1S  SVI,  AL- 
TERAM patris;    II  1460   (ibid.):    statvas 

DVAS    AEREAS,    VNAM    NOMINIS    SVI,    ALTERAM 

fili  svi.  —  (22)  tabula.  X  476  (Pae- 
stmn,  337):  tabvlamqve  aeream  (sc.  pa- 
tronatus  from  below :    qvapropter  offe- 

RENDA    EST    TABVLA    PATRONATVS  ;    XI    5749 

(Sentiuum,  261) :  tabvlam  aeream  patro- 

NATVS    EIS    OFFERRI,   and    TABVLA  AEREA  PER- 

scriptvm;  V  5815  (Mediolanium)  frgmt. : 
[tabvla]m  aeream  patrocinalem;  XI  970 
(Regium  Lepidum,  190):  tabvlamq_(ve) 
aeream  cvm  inscriptione  ;  XI  5748  (Sen- 
tinum,  260) :  tabvla(m)  aeream  ei  offerri, 

and     TABVLAM     AEREAM      TITVLIS     ORNATAM  ; 

VI  222  (Rome,  156):  nomina  in  tab(vla) 
aer(ea)  scripta  svnt;  XI  5750  (Sentinum, 
260):  tabvlam  aeream  continentem  te- 
stimonivm,  and  TABVLAM  aeream  conti- 
nentem verba  decreti  nostri  ;  XIV  2795 
(Gabii,  140):  hoc  decretvm  ...  in  ta- 
bvla  aerea  ;  XII  4393  (Narbo) :  aereae 
tabvlae.  —  Esp.  freq.  in  tabulae  honestae 
missionis  from  138  to  298  A.  D.,  (be- 
fore regularly  aenevs    q.  v.):    descriptvm 

ET      RECOGNITVM      EX      TABVLA     AEREA     QVAE 

fixa  est  Romae  etc.    Ill  p.  879,  p.  1984, 


168 


AKR1 


AKS 


p.  2828"  (Dacia,  138),  III  p.  282870 
(Lacua  Tiberias,  189),  111  p.  884  (Pan- 
nonia  Inf.,  145),  III  p.  886  (Dacia,  L45- 

liil).  III  ]».  1984  (Dacia,  l  16),  III  p.  1986 
(Brigetio,  L49),  III  p.  2213  (ibid.,  150), 
III  i».  1987  (Sirmium.  152),  III  p.  881 
(Dacia,  L54),  111  p.  882  (ibid.,  L57?), 
Ill  p.  L889  (ibid.,  158),  III  p.  ss7  (Pa- 
tavium,  165),  III  p.  888  (Aquincum,  167), 
III  p.  232878  (Sardinia,  173),  III  p.  1!»'.':: 
(Dacia,  178).  Ill  p.  891  =  XI  628  (Pa- 
ventia,  216),  111  p.  2001  (Pannonia  Inf., 
216),  III  i».  L997  (Philippopolis,  221), 
III  p.  1999  (Nicopolis,  226),  III  p.  893 
(Neapolis?,  230),  III  p.  895  (Lugudunum, 
248),  III  p.  896  (Neapolis?,  247),  III 
p.  897  =  V  4056  (Mantua,  248),  III 
p.  899  =  XI  373  (Ariminum,  249),  III 
p.  2004  (Industria,  254),  III  p.  900 
(Gnathia,  298),  XIII  1791  (Lugudunum, 
3d).  —  (23)  tessera.  IX  5565  (Tolenti- 
num):  hostias  lvstr(ales)  et  tesser(am) 
aer(eam)  ex  voto.  —  (24)  valvae.  VI 
222  (Rome,  156):  valvis  aereis;  VI  219 
(Rome,  130):  aedicvlam  marmoream  cvm 
valvis  aereis  ;  XIV  2793  (Gabii,  169) : 

BALBIS    (SIC)    AEREIS. 

AERICVS?     See  below  s.  v.  AERIVS. 

AERIVS.  «  Of  the  air,  sky.  ».  V  6744 
(Vercellae) :  lvce  svb  aeria;  Rev.  Arch. 
(1902)  p.  346  no.  54  (Hadrumetuin,  de- 
volio,  3d '?) :  ADIVRO    te    per  evm   q_vi  te 

RESOLVU     TEMPORIBVS,   DEVM   PELAGICVM    AE- 

rivm  iao  etc.  [N.  b.  Rhein.  Mus.  (1900) 
p.  247  reads  aericvm,  followed  by  Thes. 
Ling.  Lal.~\. 

AERNVS.  A  god  worshiped  by  the 
Astures  Augustani  in  Spain.  II  2606: 
deo  Aerno  ordo  Zoelar(vm)  EX  voto  ; 
II  2607  corrected  in  II  5651 :  deo  Aerno. 

AEROPETE5.  Name  of  racehorse.  XV 
7031  (Rome,  glass  patera). 

AERV[MNATOR  ?]  or  AERV[MINA- 
TOR].  So  Ruggiero,  Diz.  Epigr.  I  p.  313, 
followed  by  Habel  in  Pauly-Wissowa  I 
col.  680,  completes  the  inscr.  Bull.  Com. 
(1887)  p.  164  (Rome):  (Me)  aerv.,  as 
member  of  a  collegium  Caesaris,  explain- 
ing it  as  b  porter  » ,  or  more  probably  as 
the  man  charged  with  applying  torture 
(aerumaa)  to  recalcitrant  slaves. 

AERVTHRAEVS.    See  ERYTHRAEVS. 

AES.     b  Copper  b,   u  bronze  ». 


[  Forms,  ais,  I  61  =XIV  212:;  (La- 
iniviiiin.  B.  0.),  I  181  =  IX  5351  (Fir- 
mum  Picenum.  B.C.);  i  ,  X  177  (Pae- 
stum,  847),  XI  4180  (Interamna,  338), 
IX  3685  (Marsi  Marruvium),  VIII  1237 
(Verecunda).  —  Gen.  sing,  aervs,  I\' 
2440  (Pompeii,  graffito).  —  Abl.  sing. 
airid,  161  =  XIV  2123  (Laiiuvimn,  B.  C); 
aeri,  XI  4582  (Caraulae);  eri,  VIII  4237 
(Verecunda);  aerae,  XI  3808  (Veii),  VIII 
14769  (Muu.  Cincaritanum).  —  Gen. 
plur.  aerorvm,  II  5265  (Emerita),  XIII 
1383  (Aquae  Neri) ;  aerorv,  Biambach, 
1212.  —  Abbrev.  aer.,  V  331  (Paren- 
tium),  932,  939,  948  (Aquileia) ;  III  4486 
(Caruuntum);  VIII  15669  (Ucubi,  214); 
II  2425  (Hracara  Augusta),  2545  (near 
Iria  Flavia),  2583  (Lucus  Augusti),  2706 
(Astures  Transmontani),  2984  (Oalagur- 
ris);  XIII  6858  (Moguntiacum),  72.11 
(ager  Moguntiacensis) ;  VII  184(Lindura). 
—  AE.,  Ill  4577  (Vindobona),  14358'3a 
(Carnuntum).  —  a.,  II  4157  (Tarraco), 
and  very  freq.  in  III  vir  a.  a.  a.  f.  f.  (See 
trivmvir)^]. 

(I)  Copper,  as  crude  ore.  II  5181  (Lex 
Metal.  Vipasc,  1st)  1.51:  ae[ris  rv]tramina. 

(II)  Bronze  worked  into  various  forms, 
as  utensils,  tablets,  statues,  (exclusive  of 
money,  below  III). 

(a)  In  general.    IX   1655   (Beneven- 

tum):    AVRVM,    ARGENTVM,    AES  ;    VIII    912 

(Prov.  Procons.):  aere  P(ondo)  xx ;  II 
1179  (Hispalis,  1st):  confectores  aeris. 

(b)  Small  objects.  IV  1069  a  =  Carm. 
Lat.  350  q.  v.  (Pompeii,  dipiato):  bar- 

BARVS  AERE  CAVO  TVBICEN  d[ed]]iT  [^HORRIDA 

si]gna;  XII  1377  (Vasio) :  ex  mvl[tis] 
et  aere  fracto  =  bronze  weights  and 
measures  broken  up  by  the  aediles  because 
not  up  to  standard. 

(c)  Tablets.    IX  10  (Neretum,  341): 

TABVLAM     AERIS     1NCISAM      PATRONATVS  ;      II 

1423  (Sabora) :  dvoviri  ...  pvblica  pecv- 
nia  in  aere  incidervnt.  Esp.  in  the  phrase 
aere  incisvs  b  entered  on  the  records  » 
in  lists  of  those  entitled  to  receive  fru- 
mentum  publicum,  etc.  X  476  (Paestum, 
337),  477  (ibid.,  347),  XI  5170  (Vet- 
tona),  IX  259  (Genusia,  395),  VIII  10570 
(Saltus  Buruuitanus,  2"d),  17896  (Thamu- 
gadi,  361-3),  XIII  1041  (Mediolanum 
San  ton  um,  1st). 


AES 


AES 


169 


(d)  Statues.    VI  1195,    1731  (Rome, 

5th):      STATVAM     EX     AERE     ARGENTOQVE     IN 

rostris;  VI  1696  (Rome):  statvam  aere 
insignem;  VI  1724  (Rome,  435):  imago 
aere  formata;  VI  1768,  1769,  1772 
(Rome,  4th):  statvam  ex  aere;  VI  1675, 
1739,  1740,  1742  (Rome):  statvam  svb 
aere  ;  III  167    (Berytus,  344) :    statvam 

SVMPTIBVS     SVIS     EJ^x]     AERE     LOCATAM  J    III 

214  (Cyprus,  351-4):  [statva]m  ex  aere 
fvsam  ;  II  4550  (Barcino) :  (statita)  cvivs 
basis  lapidea  aere  clvsa  ...;  VIII  11999 
(Sarra,  3d):  signvm  dei  cvm  eqvo  ex  aere. 
(Ill)  Money. 

(a)  Lit.,  bronze  coin.  I  603  =  IX 
3513  (Lex  Furfoncnsis,  58  B.  C):  qvod 
emptvm  erit  aere  avt  argento  ;  I  195 
=  VI  1300  (Rome,  columna  rostrata 
Duilia) ;  captom  (sic)  aes  tot  milia  nu- 
morum):  VI  42  (Rome,  1st):  Felix  Av- 
g(vsti)  lib(ertvs),  optio  et  exactor  avri, 
argenti  et  aeris;    VI  43  (ibid.):    optio 

ET     EXACTOR    AVRI,    ARGENTI,    AERIS  \    VI    44 

(ibid.):  optio  et  exactor  avri,  arc, 
aeris;  III  6076  (Ephesus,  163):  trivm- 
virvm  aere,  argento,  avro  flan^do],  fe- 
rivndo,  and  very  freq.  abbrev.  Ill  vir  a. 
a.  a.  f.  f.  etc.  (see  s.  v.  trivmvir.);  Epb. 
Epigr.  IV  no.  833  (Rome?)  frgmt.:  ea 
pecvnia  vectigalia  ...  [c^onstitvit  in 
annos  [aeries  Gravis  (tot),  referring  to 
tbe  early  heavy  cast  coins  of  tbe  libral 
system;  II  5181  (Lex  Metal.  Vipasc, 
1st)  I  1.  23:  condvctor  (sc.  balinei)  a 
viris  sing(vlis)  aeris  semisses,  et  a  mv- 
lieribvs  singvlis  aeris  asses  exigito;  XI 
4815  (Spoletium) :  aeris  octonos  item 
dedi'i  vi  viris  Avg(vstalibvs)  ;  IV  2440 
(Pompeii,  graffito)'.  Geryones  trimembres 
aervs    (sic)    senos    comperendinarvnt  ; 

VIII  17408  (Hippo  Regius):  aeris  qva- 
d(rans). 

(b)  In  extended  sense,  money  in  ge- 
neral, (because  the  earliest  money  of 
Rome,  down  to  268  B.  C,  was  wholly  of 
bronze).    IV  1684  (Pompeii,  graffito):  si 

PVTAS     ME     AES     NON     HAB^E^RAE    (sic)  J     IV 

1954  (ibid.) :  X  k(alendas)  Ma<ia)s  aes  ?? ; 

IX  2749  (Aesernia) :  vigvl(a)  matvtina 
(sc.  hora)  et  ca<pt)a[bis]  sic  aes  cito, 
if  correctly  read.  —  VIII  2676  (Lam- 
baesis) :  templvm  invicti  aere  svo  a  solo 
fecit;  VIII  4237  (Verecunda) :  eri  (sic) 

Tkes.  linguae  lot.  epigr. 


svo  fecit;  VIII  9797  (Safar?,  2nd):  aere 
svo  posvit;  VIII  9888  (Altava) :  aere 
svo  et  [p]atris  et  matris;  III  2747  (An- 
detrium):  svo  aere  restitvit;  VIII  5367 
(Calama):  aere  p(ro)p(rio?).  —  Esp. 
freq.  in  formulas  of  money  raised  by  sub- 
scription.   AERE    CONLATO    (COLLATo).    ExX. 

VI  899,  909,  910,  1747  (Rome);  XIV 
3663  (Tibur,  184);  X  211  (Grumentum). 
1217  (Abella),  1447, 1452  (Herculaneum), 
1818  (Puteoli),  5066  (Atina),  5656  (Fa- 
brateria  Vetus,  2nd),  6005  (Minturnae), 
6240  (Fundi),  7604  (Carales);  IX  974, 
977  (Compsa),  1459  (Ligures  Baebiani), 
2860  (Histonium,  106),  3685  (Marsi  Mar- 
ruvium);  XI  3256  (Sutrium),  4180  (In- 
teramua,  338),  4751  (Vicus  Martis  Tu- 
dertium),  5634  (Camerinum);  V  331,  335 
(Parentium);  III  753  (Moesia  Inf.,  2nd). 
1210  (Apulum),  3016  (Senia),  4300  (Bri- 
getio,  249),  6294  (near  Ratiaria),  7429 
(Oescus,  161-8);  VIII  1261  (Col.  Iulia), 
4599  (Diana),  5231  (Hippo  Regius),  5363, 
5365,  5368  (Calama),  6710  (Tiddis),  9250 
(Rusguniae),  9402  (Caesarea),  9643  (Op- 
pidum  Novum),  9663  (Cartenna),  14291 
(Thibiuca,  2nd),  14372  (Prov.  Procons.), 
14612  (Simitthus),  14769  (Mun.  Cinca- 
ritanum),  15666,  15667,  15669  (Ucubi, 
2nd),  19697  (Civ.  Celtianensium) ;  II  34 
(Salacia),  53  (Pax  Iulia),  1380  (Carmo), 
1572  (Ipsca).  —  ex  aere  conlato,  (col- 
lato).  Exx.  VI  4421,  11375,  29700 
(Rome);  XIV  2408  (Bovillae,  169);  2472 
(Castrimoenium),  3599  (Tibur,  2nd);  X 
113  (Petelia),  5968  (Signia),  7238  (Li- 
lybaeum),  7286,  7294  (Panormus),  7490 
(Lipara),  7507-8  (Gaulus,  2nd);  IX  312 
(Rubi,  239),  975  (Compsa),  3838,  3842 
(Antinum),  4064  (Carsioli);  XI  387,  418 
(Ariminum),  3210,  3211  (Nepet),  3258 
(Sutrium),  3798,  3807,  3809  (Veii),  4580, 
4582  (Carsulae),  4660  (Tuder),  4744, 
4748,  4750  (Vicus  Martis  Tudertium), 
5054  (Mevania),  5395  (Asisium),  5677, 
5679  (Attidium),  6054  (Urvinum  Ma- 
taurense),  6356,  6360  (Pisaurum) ;  V 
1012,  8289  (Aquileia);  III  2026,  2087 
(Salonae),  2920  (Iader),  12695  (Dalma- 
tia);  II  1348  (Acinipo),  1971  (Malaca), 
2022,  2025  (Singilia  Barba),  2044  (An- 
ticaria);  XII  3084  (Nemausus).  —  Si- 
milarly,   X    689    (Surrentum) :    ex  aere 

22 


17o 


AES 


A  ESC 


M'oi'vi.o  in.)  coni.ato:  VI  L0332 
(Rome):  ex  amicorvm  aere  collato:  XI 
3808  (Veil):  ex  aerai  [sic)  qvod  in  or- 
chestra conlatvm  est:  VI  9289  (Rome): 
in  sva  aed(ilitate)  dec(vrio)  lectvs  est 
et  el  aes  a  familla  conlatvm  est  i  x 
7495 (Melita):  [ex  ae~Jris  conlatione.  — 
aes  alienvm,  ■  debts  »,  ■  indebtedness  ». 
VI  8012  (Rome.  1st):  sine  aere  alieno; 
VI  104(54  (Rome):  sine  aer[e]aleno (sic); 
IX  ihi!'  (Cliternia):  vixit  annos  lxxxvh 
sine  aere  alieno;  III  p.  951  (Dacia. 
wax-tablet.  107):  de[dvc]to  aere  alieno; 

II  1957  (Cartima):  d(edit)  vt  aes  alie- 
n(vm)  rei  p(vblicae)  Cartimitan(ae)  li- 
b(eraret).  —  Expressions  denoting  the 
source  or  destination  of  moneys,  aes  ap- 
paritorivm,  money  for  the  payment  of 
apparitores.  [Cf.  apparitor].  II  5439 
(Lex  Ursonensis,  44  B.  C.)  II  3.  1.  25 : 

Q_VI  ITA  NON  IVRAVERIT.  IS  TABVLAS  PVBLI- 
CAS  NE  SCRIBITO.  NEVE  AES  APPARITORIVM 
MERCEDEMQVE  OB  e(am)   r(em)   KAP1TO  (sic). 

—  aes  Martivm,  monev  derived  from 
booty  taken  in  war.  I  1148  =  X  6527 
(Cora,  B.  C.) :  praitores  aere  Martio 
emerv  (sic).  —  aes  mvltaticvm,  monev 
derived  from  fines,  I  61  =  XIV  2123 
(Lanuvium,  B.  C):  (ille)  aidilis  . . .  airid 
[moltaticod  coir]av[itJ  ;  I  181  =  IX 
5351    (Firmum  Picenum,  B.  C.) :    (Mi) 

QVAISTORES     AIRE    MOLTATICOD     DEDERONT  ; 

XIV  3678  (Tibur) :  aediles  aere  mvlta- 
tico;  XII  1227  (Arausio):  aere  mv(lta- 
tico?). 

(c)  In  plur.,  aera  =  stipendia.  the 
annual  salaries  of  soldiers,  hence  often 
used  of  ■  campaigns  ».  I  198  (Lex  Re- 
petund.,  133-2  B.C.)  LXXVII:  militiae- 

Q_VE    EIS    VOCATIO   ESTO,   AERA  STIPENDIAQVE 

o|mnia]  eis  merita  svnto,  and  similarly 
ib.  LXXXIV;  II  5439  (Lex  Ursonensis, 
44  B.C.)  I  5.  3 :  [a]e[r]aqve  militaria 
ei  omnia  merita  svnto.  —  Often  on 
tombstones  of  soldiers:  (ille)  annqrvm 
(tot),  aervm  or  aerorvm  (tot),  generallv 
abbrev..  as  V  932,  939,  948  (Aquileia)  ; 

III  4486,  14358""  (Carnuutum).  4577 
(Vindobona) :  II  2425  (Bracara  Augusta), 
2545  (near  Iria  Flavia),  2583  (Lucus 
Augusti),  2706  (Astures  Transmontani), 
2984  (Calagurris).  4157  (Tarraco),  5265 
(Emerita);  XIII  1383  (Aquae  Neri),  6858 


(Moguntiacum) ,    7234    (ager    Moguntia- 
censia);  VII   184  (Lindum). 

AES.  PIC.  See  AESIS. 

AESAE.  See  AESIS. 

AESCHINIANVS  fundus.  Name  of  an 
estate  in  the  territory  of  Veleia.  XI  1147 
(Veleia,  2nd)    V    39*:    fvnd(vm)   Aeschi- 

NIANVM...    QVl     EST    IN     VeLEIATE,     PAG(o) 

Ambitrebio,  [Cf.  foil.]. 

AESCINIANVS  fundus.  Name  of  an 
estate  in,  or  near,  Rome.  VI  10242 
(Rome,  136):  locvm  q_vi  est  in  fvndo 
Aesciniano  meo. 

AESCLETVM.  See  AESCVLETVM. 

*AESCO  ...  (or  AESCVM?).  Name  of 
a  town,  wholly  unknown.  As  birthplace 
of  praetorian  soldiers,  VI  32623  (Rome) : 

[ ]  Mestrivs,  Aesco,  and  [ ]co, 

Aesco. 

AESCVLAPIVS  (ASCLEPIVS).  The  god 
of  medicine,  son  of  Apollo  and  Coronis. 
[Forms:  Aiscvlapivs,  VI  12  (Rome); 
Aiscolapivs,  VI  30842,  30846  (Rome. 
B.C.);  Aisclapivs,  XI  67082  (Clusiura?, 
poculum,  B.  C);  Escvlapivs,  VI 1  (Rome), 
XIV  2846  (Praeneste).  V  6415  (Medio- 
lanium).  III  12558  (Apulum);  Aescola- 
pivs,  VI  30843,  30845  (Rome,  B.  C), 
X  7856  (Sardinia,  B.  C),  VIII  8782 
(Mauretania  Sitifensis),  XII  3042  (Ne- 
mausus) ;  Aesclapivs,  V  727,  728  (Aqui- 
leia), III  1767  (Narona);  Ascvlapivs,  VI 
2231,  30844  (Rome);  Ascvlapvs  (sic), 
III  7720  (Dacia);  Aescvlapvs  (sic),  III 
3338  (Campona,  3d);  Escvlapevs,  III 
12558  (Apulum).  —  Gk.  form  Asclepivs 
freq.,  I  p.  272  (Fasti  Philocali,  354), 
VI  8,  13  (Rome,  3d),  20  (ib.,  82),  370, 
656  (Rome),  2799  =  32543  (ib.,  227); 
X  1546,  1547,  1571  (Puteoli),  3377  (Mi- 
senum) ;  XI  3294  (Aquae  Apollinares), 
3710  (Pvrgi);  V  6  (Pola),  2034  (Pagus 
Laebactiiim),  6950  (Taurini,  2nd);  III 
3326  (Intercisa),  3413  (Aquincum),  7655 
(Napoca),  7740  (Paulum),  11538  (Viru- 
num),  11758  (Iuvavum);  II  173  (Oli- 
sipo);  Rev.  Arch.  (1902)  p.  343  no.  42 
(Lusitania);  II  2411  (Bracara  Augusta), 
3725,  3726  (Valentia),  3819  (Saguntum); 
XII  23S6  (Augnstum) ;  XIII  3636  (Tre- 
veri).  —  Ace.  sing.  Escvlapiv,  V  6415 
(Mediolanium);  Aescvlapem,  VIII  17726 
(Aquae  Flavianae,  3d).  —  Gen.  sing.,  re- 


AESC 


AESC 


171 


gularly  (25  times)  Aescvlapi,  Asclepi. 
—  Aescvlapii,  111  1614  (Dacia).  —  Ab- 
brev. :  Aescvlap.,  V  731,  8206  (Aqui- 
leia),  III  1561  (Ad  Mediam),  10971  (Bri- 
getio);  Asclep.,  VI  13  (Rome),  III  7655 
(Napoca) ;  Aescvl.,  VI  10  (Rome),  X  3651 
(Misenum),  V  8207  (Aquileia),'  III  979 
(Apulurn),  1417«  (Sarmizegetusa);  Aescl., 

V  727  (Aquileia);  Aescv.,  XI  6716 !  (un- 
certain source,  intaglio);  Aesc,  X  3486 
(Misenum),  XI  109  (Ravenna),  III  7896 
(Sarmizegetusa);  A.,  VIII  16752  (Prov. 
Proeons.)]. 

I.  The  god  himself. 

(a)  Named  simply,  without  epithet  or 
associated  divinity.  VI  1,  4,  8,  9,  15,  16, 
238,  2230,  2231,  10234,  30842,  30843, 
30844,  30845,  30846  (Rome);  XIV  2846 
(Praeneste);  X  284  (Tegianum),  330 
(Atina),  7587  (Sardinia);  IX  4512  (ager 
Amiterninus,  180);  XI  2093  (Clusium), 
67082  (ibid.,  poculum,  B.  C),  67163  (un- 
certain, intaglio);  V  727,  8206  (Aqui- 
leia), 2084  (Pagus  Laebactium) ;  III  1766 
(Narona),  1934  (Salonae),  3326  (Inter- 
cisa),  3834  (Emona),  14377  (Cnossus, 
1st);  VIII  997  (Prov.  Proeons.),  15205 
(Thignica);  II  173,  175  (Olisipo),  3725 
(Valentia);  XII  2215  (Gratianopolis), 
3042  (Nemausus).  —  Note  nvmen  Aescv- 
lapi, III  972  (Apulum),  1614  (Dacia), 
7655  (Napoca),  7739  (Paulum),  8044 
(Dacia);  de  stipe  Aescvlapi,  VI  7  (Rome, 
B.  C);  n(atalis)  Asclepi,  P  p.  272 
(Fasti  Philocali,  354)  Sept.  11. 

(b)  With  epithet.  A.  avgvstvs,  VI 
12,  30983  (Rome);    X  7552    (Carales); 

V  6  (Pola),  726,  728,  729,  730,  731 
(Aquileia),  2036  (Bellunum) ;  III  993 
(Apulum),  1767,  1768  (Narona),  3412 
(Aquincum),  10971  (Brigetio),  11538  (Vi- 
runum),  11758  (Iuvavum),  13775  (Sar- 
mizegetusa); VIII  765  =  12228  (Thi- 
bica,  2nd),  15446  (Uci  Maius);  II  174 
(Olisipo),  2004  (Nescania),  3819  (Sagun- 
tum);  XII  2386  (Augustum).  —  devs  A., 
VI  10,  11  (Rome);  III  979  (Apulum), 
6820  (Antiochia  Pisidiae);  VIII  15475 
(Prov.  Proeons.);  XII  354  (Reii);  XIII 
3636  (Treveri).  —  A.  devs,  VI  2  (Rome); 
VIII  12006  (Sarra,  212);  II  21   (Mero- 

Ibriga),  3726  (Valentia).  —  A.  devs  bo- 
nvs,    VIII   2590   (Lambaesis).    —    devs 


magnvs  et  bonvs  A.,  Ill  1560  (Ad  Me- 
diam, 260-8).  —  dominvs  A.,  VI  18 
(Rome);  VIII  1267  (Chisiduo,  175-180). 

—  A.  dominvs,  III  1079  (Apulum).  — 
A.  sanctvs,  VI  5,  6  (Rome) ;  VIII  2587 
(Lambaesis,  181).  —  sanctvs  A.,  VI  14 
(Rome).  —  devs  sanctvs  A.,  VI  13 
(Rome,  3d).  —  sanctvs  devs  a.,  VI 
30685  (Rome,  3d).  —  A.  Merre  (=  JAa- 
xkrjmbg  MijQQrj),  X  7856  (Sardinia,  B.  C). 

—  A  Pergamenvs,  III  1417  a  (Sarmize- 
getusa). —  A  salvtaris  Avg(vstvs),  XI 
3710  (Pyrgi).  —  A.  Zimidrenvs,  VI 
2799  =  32543  (Rome,  227). 

(c)  Associated  with  other  divinities. 
I  p.  312  =  I2  p.  231  [Fasti  Praenestini) 
Jan.  1:  [Aescv^lapio,  Vediovi  in  Insvla; 
VI  370  (Rome):  Iovi  et  Asclepio,  Hy- 
giae;  VI  656  (Rome):  signa  Silvani, 
Iovis,  Volcani,  Apollinis,  Asclepi,  Dea- 
nae  (sic);  VIII  2624  (Lambaesis,  3d): 
I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo)  Dolic(heno), 
Aescvlapio,  Ygiae  (sic),  ceterisq_(ve)  diis 
immort(alibvs);  III  1079  (Apulum):  I(ovi) 
O(PTimo)  M(aximo),  Ivnoni,  Minervae  et 
Aescvlapio  domino,  (ille)  libertvs  nv- 
minis  Aescvlapi;  XIII  6621  (Obeinburg) : 
I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo),  Apollini,  et 
Aescvlapio,  Salvti,  Fortvnae;  XI  3294 
(Aquae  Apollinares) :  Apollini,  Silvano, 
Asclepio,  nymphis;  II  2004  (Nescania): 
Apollini  et  Aescvlapio  Avg(vstis);  III 
142301  (Epetium):  Merc[vrio],  Aescv- 
lapio] ;  II  2407  (Tarraconensis) :  [A]escv- 
lapio,  Lvci,  [S]omno,  [V]eneri,  [C]vpi- 
dini,  [C]aelo,  (Castor ?)ibvs;  III  986 
(Apulum,  180):  avribvs  Aesc[v]lapi  et 
Hygiae,  et  Apollini,  et  Dianae  ;  III  242 
(Ancyra):  Soli,  Aescvlapio  et  Hygiae; 
III  993  (Apulum):  Caelesti  avgvstae  et 
Aescvlapio  avgvsto  et  genio  Cartha- 
ginis  et  genio  Daciarvm  ;  VIII  16417 
(Prov.  Proeons.,  188):  deae  Caelestis  et 
Aescvlapi;  VIII  14447  (ibid.,  3d):  Ce- 
reris  et  Aescvlapi;  III  12579  (Sarmize- 
getusa) :  For[tvnae],  Aes[cvlapio],  H[y- 
giae];  VIII  8782  (Mauretania  Sitifensis): 
Fortvn(a)e,  [Hyg]i(a)e  et  [Aes]colapi(o); 
Brambach  516  (near  Col.  Agrippinensis) : 

FORTVNIS    SALVTARIBv[s],    AESCVLAPIO,    Hy- 

g(iae);  V  6415  (Mediolanium) :  Escvla- 
PIv(m)  (Sic),  BONAiYl  Valetvdinem,  Mar- 
tem;  III  987  (Apulum):    Aescvlapio  et 


172 


AESC 


AESO 


Hyoiab  ceterisq_(ve)  diis  deabvsq_(ve) 
iivivs  loci  salvtarib(vs);  and  ver\  freq. 
of  dedications  to  Aesculapius  and  Hygia, 
as  VI  17.  18,  19,  10234  (Rome);  X 
L546,  1571  (Puteoli);  IX  5823  (Auii- 
mun).  159);  XI  2092  (Clusium);  V  730, 
731,  8207  (Aquileia),  6970  (Taurini, 
2nd);  111  786,  951  7720  (Dacia),  973, 
975-982,  984,  985,  12558,  14408  (Apu- 
lum),  127«».  1280  (Ampelum),  1417, 
l  U7a,  7896,  7897  (Sarmizegetusa),  1560, 
L561  (Ad  Mediam),  1767  (Narona),  3388 
(Campona,  3d),  3412,  3413  (Aquincum), 
7740  (Paulum);  VIII  2589,  2590  (Lam- 
baesis),  17726  (Aquae  Plavianae,  3d);  II 
2411  (Bracara  Augusta);  Rev.  Arch. 
(1902)  p.  343  no.  42  (Lusitania).  —  Si- 
milarly, with  substitution  of  Salus  (Va- 
letudo)  for  Hygia,  VI  20  (Rome,  82): 
Asclepio  et  Salvti  commilitonvm  ;  VI 
30983  (Rome) :  Aescvlapio  et  Salvti 
avg(vstis),  collegivm  Salvtar(e);  X  1547 
(Puteoli):  Asclepio  et  Salvti  sacrvm  ; 
VIII  2579  a  (Lambaesis,  2nd):  Aescvla- 
pio et  Salvti;  V  6415  (Mediolanium) : 
Escvlapiv(m)  (sic),  Bonam  Valetvdinem; 
111  7279  (Athenae):  Aescvlapio  et  Va- 
letvdin[j]. 

II.  Aescvlapivs,  Asclepivs  =  the  sta- 
tue of  the  god.  VIII  2340  (Thamugadi): 
Aescvlapiv[m]  ...  ad  exornatione[m]  ba- 
linei  dono  dedit  ;  X  1571  (Puteoli): 
Asclepivm   et  Hygiam. 

III.  As  name  of  war-ships.  X  3377 
(Misenum):  (ille)  mil(es)  cl(assis)  pr(ae- 
toriae)  Mis(enensis)  ...  in  (=  triere) 
Asclepio;  X  348(i  (ibid.):  (file)  mil(es) 
cl(assis)  pr(aetoriae)  Rav(ennatis)  III 
(=  trier e)  Aesc(vlapio).  Similarly,  X 
3651  (Misenum),  XI  68,  78,  109  (Ra- 
venna). 

IV.  Vicvs  Martis  et  Aescvlap["i~J,  name 
of  a  district  or  street  at  Carales  in  Sar- 
dinia. X  7004  (Carales). 

AESCVLETVM.  u  Winter-oak  Grove  ». 
A  district  (street)  in  Rome,  on  the  Tiber- 
bank  near  the  modern  Ponte  Garibaldi 
and  Church  of  S.  Carlo  a  Catinari.  VI 
30957    (Rome):    [ma]g[i]stri   Via   Ae- 

SCLETI     (Sic). 

AESCVLNEVS.  Made  of  the  wood  of 
the  winter-oak  (aesculus).  I  577  =  X 
1781  (Puteoli,  lex  parieti  faciendo,  10b 


B.C.)."  FORES  CLATRATAS  II  CVM  POSTIBVS 
AESCVLNIEIS    (Sic). 

AESEIANVS.  Adj.  derived  from  proper 
name  (Aesivs?).  V  4489  (Brixia):  (ilia) 
oj/ae  coll(egio)  fabror(vm)  agellv(m) 
Aeseianvm  svvni  mancipavit. 

AESERNIA.  A  town  of  Samnium,  east 
of  the  source  of  the  Volturnus,  now  her- 
nia. IX  2658  (Aesernia) :  sevir  avg(v- 
stalis)  Aeserniae  et  A[v]fidena[e j  ;  VI 
2377  =  32518    (Rome,  later 'cuius  prae- 

torianorum,    130):    [ ^olcivs    M.    f. 

Pom.  Felix,  Aesern(ia),  and  [.  . .  .^Jmativs 
L.   f.  Pom.  Vitalis,  Aesern(ia). 

AESERNINVS.  Adj.  and  subst.  ■  Of 
Aesernia  »,  «a  native  of  Aesernia  »,  q. 
v.  IX  2641  (Aesernia):  [ord]o  et  popv- 
lvs  Aese[rninvs];  IX  2675  (ibid.):  (Mi) 
scribae  Aesernino;  IX  2860  (Histonium, 
2nd) :  (ille)  cvrat(or)  rei  p(vblicae)  Ae- 
serninor(vm);  Eph.  Epigr.  VIII  594  (Ca- 
sinum) :  (ille)  [t]abellarivs  Aeser[nino- 
rvm]. 

AESIANVS.  Perhaps,  *  of  Aesis  »,  q.  v. 
V  3944  (Arusnates) :  C.  Sevivs  C.  f.  Va- 
lerianvs,  Aesian(vs). 

AESIM  (AD).  A  statio  at  the  mouth 
of  the  river  Aesis  (Esino)  in  Umbria, 
between  Ancona  and  Sena  Gallica.  On  four 
silver  cups  from  Aquae  Apollinares  ( Vi- 
carello),  XI  3281,  3283:  Hesim  (sic), 
3282,  3284:  Haesim  (sic). 

AESIS.  A  town  in  Umbria,  (Picenum 
according  to  VI  32519  below),  on  the 
stream  of  the  same  name  (now  Esino) 
at  some  distance  from  the  coast,  now  Iesi. 
IX  5831  (Auximum,  2nd):  (Mi)  p(atrono) 
c(oloniae)  Aesis;  IX  5832  (ibid.):  (Mi) 
patrono  ...  col(oniae)  Aesis;  XI  5643 
(Matilica):  N.  Ortori[vs]  N.  f.  Pol. 
Ferox,  Aesae  (sic) ;  VI  2380  =  32522  d 
(Rome,  later  cuius  praetorianorum,  2nd): 

[ ]irivs   l.  f.  Pol.  Ivstvs,    Aese  ;    VI 

2381  (ibid.)*  2.  14:  C.  Svrinas  C.  f. 
Pol.  Felix,  Aes(e);  VI  2413  =  32527 
(ibid.):  [....]s,  Aese;  VI  32519  (ibid.) : 
L.  Nvmisivs  L.  f.  Pol.  Sabinvs,  Aes(e) 
Pic(enorvm)  ;  V  3462  (Verona) :  M.  Fla- 
vivs  L.  f.  Festvs,  Aes(e);  III  9742  (Del- 
minium)  :  [. . . .  P]ol..  Aese. 

AESONENSIS.  Adj.  and  subst.  ■  Of 
Aeso  »,  «  inhabitant  of  Aeso  »,  a  town 
of  Hispania  Tarraconensis,  now  Isona.  II 


AEST 


AEST 


173 


4462  (Aeso):  (Mi)  Aesonenses;  ib.  4465 
(ibid.):  (Mi)  recepto  in  clientelam  ci- 
vivm  Aesonens(ivm);  ib.  4473  (ibid.): 
(illi)  Aesonensi;  VI  27198  (Rome):  (Mi) 
ex  H(is)p(ania)  Citeriore,  Aesonensi. 

AESTAS.  ■  Summer  ».  XIV  2030 
(Ostia,  mosaic) :  ver,  aestas,  avtv[mnvs], 
hiems;  VIII  12588   (Carthago,  mosaic): 

AVTVMNVS,    [a]eSTAS,    IEMNS  (sic),    VERNVS  ', 

VIII  8512  (Sitifis,  four  altars,  each  with 
name  of  a  season):  aestas;  I2  p.  267 
(Fasti  Polemii  Silvii,  448-9)  June  27: 
initivm  aestatis;  I  199  =  V  7749  (Sen- 
tentia    Minuciorum,    117  B.C.)    1.  42: 

DVM  NE  AMPLIOREM  MODVM  PRATORVM  HA- 
BEANT    QVAM    PROXIMA    AESTATE    HABVERVNT 

frvctiqve  svnt:  III  247  (Ancyra,  362): 
vna  aestate  ;  III  8653  (Salonae)  frgmt. : 
[soliJbvs  aestas  ..  . 

AESTIMATIO,  AESTVMATIO.  «  Va- 
luation »  . 

(a)  In  gen.,  «  valuation  »,  «  appraise- 
ment», of  property.  VI  10230  (Rome, 
laud.  Murdiae,  1st):  aestvmatione  facta, 
certas  res  testamento  praelegavit  ;  II 
6278    (S.  C.  Italicense,    176-7)    1.  63: 

AESTIMATIO    EIVS    POST    HAC    (sic)     HS.    (tot) 

non  excedat;  Wiener  Jahresh.  (1905), 
Beiblatt  p.  72  (Ephesus,  4th) :  habita  ae- 
stimatione. 

(b)  In  law,  litis  aestimatio,  valuation 
bv  the  Court  of  the  matter  in  litigation. 
l"l98  (Lex  Repetundarum,  123-2  B.  C.) 

1.  IV:  IOVDICIVM,  IOVDICATIO,  LEITISQVE 
aestvmatio  ;  ib.  VI:  IOVDICIVM,  IOVDICA- 
tio,  litisqve  aestvmatio;    ib.  XLI:  iv- 

DICIVM,    LITISQVE    AESTVMATIO. 

(c)  k  Pair  adjudication  »  of  prizes  in 
awards.  X  1795  (Puteoli):  hic  primvs  et 
solvs  victores  Campaniae  pretis  (sic)  ET 
aestim(atione)  paria  gladiat(orvm)  edidit. 

AESTIMO,  AESTVMO,  -ARE.  «  To 
value,  appraise,  estimate  » ;  «to  regard, 
consider  » . 

(a)  In  gen.,  of  property-values.  IX 
1455  (Ligures  Baebiani,  101):  fvndvs  . . . 
aest(imatvs)  hs.  (tot)  passim;  XI  1147 
(Veleia,  2nd)   39  1.  42:    (saltics)  qvi  ex 

REDITV    AESTIMATVS    EST    HS.    C.  ;    VI    10570 

(Saltus  Burunitanus,  180-183):  (dam- 
num)   POTEST    AESTIMARI. 

(b)  In  law,  litem  aestimare,  « to  assess 
a  valuation  or  penalty  » .  I  198  (Lex  Re- 


petundarum, 123-2  B.  C.)  1.  VII:  qvanti 
eivs  rei  slis  ae[stvmata  erit];  ib.  LVI: 
[de  litibvs]  aestvmandis;  ib.  LVIII :  de 
leitibvs  aestvmandeis  ;  ib.  LX:  leitem 
(and  litem)  aestvmatam  esse;  ib.  LXI, 
LXIII:  lis  aestvmata  erit  ;  ib.  LXVIII : 

PRAETOR    LITIS    AESTVMAVERIT. 

(c)  In  extended  sense,  «  to  consider  » , 
«  regard  ».  X  7457  (Cephaloedium,  17.")): 

CVM    AD     TE     DICTAREM,      INFELICISSIMVM    TE 

aestimavi  ;  X  478  (Paestum,  344) :  non 

ALIVNDE  AESTIMAMVS  STATVM  CIBITATIS  (sic) 
ALTIOREM  CVLTIOREMQVE   REDDI  ;    III  p.   825 

(Edict.  Dioclet.)   introd.  I  1.  18:  ne  vt 

INTEMPESTIVO  AVT  SVPERFLVO  ME^DELLAE 
NOSTRAE  INTERVEN^TVS  VEL  [aPv]d  IMPRO- 
BOS    LEVIOR    AVT    VILIOR  ESTIMARETVR   (Sic) ', 

Le  Blant  402  (Vienna,  f) :  nec  tamen  ob 

SVMMI  CVLMEN  TVMEFACTVS  HONORIS  ERI- 
GITVR     SEQVE      IPSE      ALMS      PLVS      AESTIMAT 

immo  (sic), 

AESTINIANVS  fundus,  an  estate  near 
Veleia.  XI  1147  (Veleia,  2nd):  fvnd(vm) 
Aestinianvm   Antistianvm    Cabardiacvm. 

AESTIVALIS,  (a)  Adj.  «  summer  —  ». 
X  5348  (Interamna  Lirenas):  opera  ther- 

MARVM  ESTIVALIVM  (sic)  VETVSTATE  COR- 
RVPTA. 

(b)  Neut.  plur.  subst.  «  Summer  coat 
(hide)  ■.  Eph.  Epigr.  VIII  p.  725  no.  721 
(ager  Caralitanus,  582) :  animal(ibvs)  por- 
tant(ibvs)  extibal(ia)  (sic). 

AESTIVVS.  (a)  Adj.  ■  Summer  —  ». 
[Cf.  AESTIVALIS].  XI  6565  (Sassina) : 
VER   TIBI    contribvat    sva   mvnera  florea 

GRATA,     ET    TIBI    GRATA  COMIS   NVTET  AESTIVA 

volvptas;    X  5349    (Interamna  Lirenas, 

408)  :  TERMAS  EXTIVAS  (sic)  IN  SORDEN- 
TIBVS    AC    RVINA    CONLABSAS    (sic). 

(b)  Neut.  plur.  subst.  «  Summer  cam- 
paign? ».  VIII  1127  =  14280  (Carthago) 
frgmt. :  vna  aestiva. 

AESTVMATIO.  See  AESTIMATIO. 

AESTVMO,  -ARE.  See  AESTIMO. 

AESTVO,  -ARE.  In  transferred  sense, 
«  to  be  disturbed,  agitated,  excited  ». 
VIII    9473    (Caesarea):    terra,    precor, 

FECVNDA  LEVIS  SVPER  OSSA  RESIDAS,  AESTVET 
INFANTIS    NE  GRAVITATE    CINISJ     Cami.   Lat. 

943    (Rome,  graffito)',    [vis]    nvlla  est 

ANIMI,  NON  SOMNVS  CLAVDIT  OCELLOS,  NO- 
CTES     [aTQVe]    DIES  AESTVAT    OMNIS    AMOK  J 

Edict.  Dioclet.,  hit  rod.  13:  nos  qvi  ... 


174 


ARST 


AETA 


\KSTVANTES  DE  PRAETERITO  RAP1NAS  GEN- 
IIVM  BARBARARVM  ...  COMPRESSIMVS  ;  lb. 
1  !*:  GLISCENTIS  AVARITIAE  AC  RAPIDIS  AE- 
STVANTrS    ARDORIBVS. 

AESTVRERES.    See  ASTVRES. 
aestvs.  «  Summer  heat ».  I!  p.  271 
(Fasti   Polemii   Silvii,  448-9)    Aug.  5: 

NKHVLOSVS    AESTVS. 

AETAS.  «Age»,  «life».  Esp.  freq. 
in  sepulcral  verse.  [Cf.  AEVVM].  [Forms. 
etas,  VI  8401  (Rome, 577-8),  8999, 151(30 
(Rome).  Rossi  315  (Rome,  f,  381);  IV 
1684  (Pompeii,  graffito);  V  1725,  1727 
(Aquileia);  Hiibn.  Hisp.  400  (Baetica, 
014),  455  (ibid.,  925);  XII  482  (Mas- 
silia,  f,  0th),  5862  (Valentia,  f) ;  XIII 
7003  (Mogontiaeum).  —  Gen.  sing,  etati, 
XIII  7003  (Mogontiaeum);  dat.  sing. 
aetatei,  XI  3078  (Falerii,  B.C.);  ace. 
sing,  aetatim,  VIII  13134  (Carthago).  — 
In  plur.,  VIII  20905  (Tipasa,  f),  Carm. 
Lat.  1406  =  Kraus  II  p.  344  no.  308 
(Gondorf,  -j-).  — Abbrev.,  aetat.,  IX  1156 
(Aeclanum),  V  5275  (Comum);  aeta.,  XIII 
7062  (Mogontiaeum);  aet.,  VI  13303 
(Rome,  2nd),  X  3906  (Capua)]. 

I.  In  gen.,  « life  » ,  *  the  span  of  life  » , 
a  lifetime  »,  «  age  ».  VI  1527  (Rome, 
laudalio  Turiae,  9-2  B.  G.)d  1.  51:  vti- 

NAM    PATIENTE      VTRIVSQv[e      ACETATE    PRO" 

cedere  conivgivm  [potvisset!];  VI  2135 
(Rome,  Vestal,  3d) :  vt  saecvlari  aetate 
ministerio  adsit;  XIII  2036  (Lugudu- 
nuni):  hvivs  de  aetaQte]  mors  iniq_ve 
ivdicavit;  III  2197  (Salonae) :  mense- 
sq_(ve)  q_vinq_(ve)  et  annvm  cvm  aegro- 
taverit,  abreptanv  aetate  in  inferi  dltis 
specvs;  XIII  2635  (Lugudunensis):  qvam 

SI    AETATE  LONGISSIMA  PARITER    SENVISSENT  ; 

111  9631  (Salonae) :  aetatis  victrix,  dvl- 
cis  obit  (sic)  nimivm;  VI  1760  =  XIV 
173  (bet.  Rome  and  Ostia,  4th):    qvan- 

TVM  VIRTVTVJW  SPEI   PROMITTAT  PROCEDENTIS 

aetatis;  VI  1759  (Rome,  389):  accessvs 
aetatis ;  VI  1779  (Rome,  5th):  aetatis 
vsv;  XII  5350  (Narbo):  aetas  sola  mi- 
nor, NAM  CETERA  MAXIMA  FeSTAE  :  ADFE- 
CTVS,     PIETAS,    FORMA,     PVDICITIA  ;      III    686 

(Philippi):  non  aetate  minor;  Bramb. 
323  =  Kraus.  296  =  Dessau  7756  (near 
Col.  Agrippinensis,  f):  ars  varia,  par 
aetas  erat;  XIV  3535  (Tibur):  par  aetas 
formaqve;    XI  1122  (Parma):    nos  ae- 


tate pares;  III  2721  (Delminium) :  (Me) 
aetate  infelix;    V  6128  (Mediolanium) : 

CVM  FRVI  DEBVERAM  AETATE,  FLORIDA  LVCE  ; 

VI   15160  (Rome):    films  svis  infelicis- 

SIMIS,    QVI    ETATE   (SIC)   SVA    NON     SVNT     FRV- 

niti  ;  VI  26121   (Rome):    qvem  non   li- 

CV1T    PLVS    AETATEM   SVAM  (sic)    FRVI  ;    XIII 

1910  (Lugudunum):  brevi  cvrsv  aetatis; 
XIII  2180  (ibid.):  cvivs  .  ..  aetas  dvl- 
civs  (sic)  melle  fvit;  XIII  7234  (near 
Mogontiaeum):  cvm  me(a>  ivcvnde  aetas 
florebat  ab  annis:  XIII  2036  (Lugudu- 
num) :  cvivs  aetas  talis  fvit  vt  virgo 
defvnctvs  sit  (a  boy  of  19);  VI  19008 
(Rome):  (marito  et)    conivgi  perpetvae, 

QVOS    AETAS    IVNXERAT    OLIM  ;     V   7917   (Co- 

menelum) :  dies  felix,  si  longior  aetas 
mansisset;  XI  3078  (Falerii,  B.  C):  gon- 

LEGIVM  (Sic)  QVOD  EST  ACIPTVM  (sic)  AE- 
TATEI age(n)d(ae);    XI  6335    (Pisaurum, 

256):  FILIORVM  .  .  .  DE  Q_VORVM  GENERE 
CVM    AETATE    EORVM    CRESCIT  FELICITAS  ;    XI 

1791  (Volaterrae):  aetate  et  genere  in 
primis  et  honoribvs  avctvs  ;  Carm.  Lat. 
1403  =  Rossi  II  93.  65  (Rome,  f):  bre- 
vis  est  qvae  clavditvr  aetas;  Carm.  Lat. 
1410  =  Rossi  II  99.8  and  158.3  (ibid.) : 

LONGA    LICET    TE,    CARE    PATER,    SVBTRAXERIT 

aetas;  X  3725  (Volturnum):  aetatis  lav- 
dabilis  constantia;    VI  27852  (Rome): 

DIVERSIS      AETATIS      vicibvs  ;      VI      28695 

(Rome):  memorabilis  aetas;  XII  5276 
(Narbo):  nec  sibi  nec  matri  natos  aetas 
sva  plorat;    V  6266  (Mediolanium,  f ) : 

Q_VOD  MIRVM  VIDVATA  TIBI  SAT  CQNSTITIT 
AETAS,      CONIVGIBVS      AD      NATVM    CVM    BENE 

dvctvs  amor;    VI  11252  (Rome):  vxori 

SVPRA  AETATEM  CASTISSIMAE   ET   PVDICISSIMAE 

et    frvgalissimae;    VI    20674    (Rome): 

SVPRA    LEGITIMAM    SEXVS    SVI    AETATEM  J    XII 

23  (Vintium) :  filio  svpra  modvm  aetatis 
pientissimo;    XII  1941  (Vienna):    svper 

AETATEM  INGENIO  NOBILISSIMO,  and  FILIO 
KARISSIMO  (SIC)  VNICO  PRAE  •  Cl(aRO)  (sic) 
p(ro)    s(va)      AETATEM    (sic  ?)      SIBI     EREPTO, 

(for  other  possible  interpr.,  see  /.  c).  — 
Note  the  freq.  formula  properavit  aetas  : 
«  the  span  of  life  sped  on  »,  VI  4379 
(Rome,  1st),  6932,  8023,  11592,  17196. 
25703,  27728  (Rome),  III  2722  (Del- 
minium);  aetas  properavit,  V  5279  (Co- 
mum).  —  Of  life  =  «  manner  of  living  » , 
«character»,    IV    720,    821    (Pompeii, 


AETA 


AETA 


175 


dipiiiti):  ivvenem  innocvae  aetatis. —  In 
sense  of  «  young  life  » ,   «  tender  years  » , 

IV  1684  (Pompeii,  graffito):  rogo  te  vt 
mihi  svc(c)vr(r)as  etati  (sic)  meae;  Pais 
1305  (Segusio) :  noli  dolere,  mater,  ae- 
tati  meae;    Rossi  315    (Rome,  f,  381): 

OJ/IS   NON   DOLVIT  ETATI   (sic)    TVAE  ?  ;     VIII 

13134  (Carthago):  tv  qvicvmq_(ve)  .  . . 
fles  aetatim  (sic)  (meam)  ;  and  so  some- 
times almost  in  concrete  sense  of  «  young 
person  » .  [Cf.  AETATVLA,  and  below  II 

A,    B    S.    V.      TENERA,      MEDIA      AETAS].        Ill 

2609  =  2964  =  9418  (Salonae) :  gra- 

TAQVE  FLOREBAT  CVNCTIS  MORTALIBVS  AE- 
TAS,     Q_VAM    FORS    AD    SVPEROS    NOLVIT    ESSE 

div;  Carm.  Lat.  1406  =  Kraus  II  p.  344 
no.  308  (Gondorf,  f):  aetates  teneras 
qvod  paradisvs  (h)abet.  —  Add  frgmt., 
X  5429  (Aquincum) :  aetatis  nostrae; 
XII  1957  (Vienna):  aetatem. 

II.  Of  the  periods  of  life:  childhood, 
middle  life,  old  age. 

(A)  Of  childhood.  VI  17984  (Rome): 
ab  initio  aetatis  svae  ;  VI 19301  (Rome) : 

AB    ENITIO     (SIC)    AETATIS    SVAE  J      VI     1730, 

1731  (Rome.  4th-5th),  Carm.  Lat.  760 
(Rome,  f),  IX  3685  (Marsi  Marruvium), 

V  6698  (Vercellae),  XIII  2027  (Lugu- 
dunum) :  ab  inevnte  aetate;  XII  482 
(Massilia,  f,  6th):  ab  henevnte  (sic)  e- 
tate;  VI  1759  (Rome,  389):  a  primo 
aetatis  introitv;  VI  1742  (Rome,  4th): 

INTRA    AETATIS   PRIMORDIA  J    Bllll.   Al'Ch.   Cl". 

(1874)  p.  27  (Rome,  f ) :  infans  per  ae- 
tatem; Rossi  304  (Rome,  f,  381):  in- 
fantiae  aetas;  III  1898  (Dalmatia) : 
filivs  ad(h)vc  intrepidantis  aetatis;  V 
1725  (Aquileia):  me  parvvle  etatis  (sic); 

VI  23818  (Rome):  aetate  hic  parva  ia- 
ceo,  lacrimabile  semper;  VIII  9107  (Au- 
zia) :  (illorum)  parbvlae  (sic)  aetatis  de- 
fvnctorvm;  VI  26623  (Rome):  Sophron 
hic  sitvs  est  aetatis  parvae.  Cf.  with 
extension  to  an  older  age,  I  34  =  VI 
1289  (Rome,  Scipio  epitaph,  2nd  B.C.): 
magna(m)  sapientia(m)  mvltasqve  vir- 
tvtes  aetate  qvom  parva  posidet  hoc 
saxsvm  (sic);    III   3141    (Apsorus):    te, 

LAPIS,  OPTESTOR  (Sic),  LEVITER  SVPER  OSS[V] 
QV1ESCAS,    ET    TEn[e]rAE  AETATI    NE    Gr[a]- 

vis  esse  velis;  Carm.  Lat.  1152  (Ful- 
giniae) :  ne  tenerae  aetati  gravis  esse 
videaris;  Carm.  Lat.  1542  =  Notiz. (1885) 


p.  496  (Luna):  ni  (sic)  tenerae  aetati 
tv  _ve[lis]  esse  gravis;  Pais  1305  (Se- 
gusio) :  ne  tenerae  aetati  tv  gravis  esse 
velis;    VIII    13328    (Carthago):    (Mi) 

EREPTO  TENERA  AETATE  ;  VI  7578  (Rome, 
120):    Q.VOD    TENERAE    AETATI    SPES    FALLAX 

apstvlit  (sic)  annos;  VI  33976  (Rome, 

1st):    OB    TENERAM    AETATEM  J      VIII    11433 

(Sufes) :    pver  . . .  crvda    aetate  raptvs  ; 

X  663  (Salernum,  f):  (illi)  crvdae  ae- 
tati (sic)  extinctae;  XII  18  (Vintium): 

(illi)      IMMATVRA      AETATE      DECEPTO  J      VIII 

21280  (Caesarea,  frgmt.):  inmatvra  ae- 
ta[te]  ;  XI  655  (Paventia) :  (illi)  imma- 

TVRAE  AETATIS  PVELLAE  J  X  2056  (Pllteoli): 
(illi)   infirm(ae)   AETATIS  ADVLESCENTI. 

(B)  Of  middle  life :  the  age  of  puberty, 
the  «  prime  of  life  »  (prima  aetas,  flos 
aetatis,  etc.).    X  5056   (Atina):    liberis 

EORVM...DVM    IN    AETATEM     PERVENIRENT  ; 

XI  137  (Ravenna):  pvbis  aetate;  VIII 
9519  (Caesarea):  lamentator  aetatis 
advltae;  VIII  5370  (Calama):  Seiivs  (sic) 

FVNDANVS  NVTRIVIT  NATOS  DVO  IN  PRIMA 
AETATE     EX      GERMANA    CONIVGA    (sic)  ,*      VI 

6314  (Rome) :   (ille)  qvem  prima  feren- 

TEM    AETATIS    PLVTON   INVIDVS  ERIPVIT  ;    III 

3397  (Campona):  hvic  aetas  prima  cvm 
florebat  in  ANNis ;  V  532  (Tergeste,  2nd) : 
a  pri[m]a  sva  statim  aetate;  V  1662 
(Aquileia):  prima  aetate;  V  1727  (ibid., 
frgmt.) :  prima  etate  (sic) ;  XIV  963 
(Ostia) :  cvm  qva  a  prima  aetate  vixit 
annis  (tol);  XII  3559  (Nemausus):  qvem 
prima  aetate  florentem  mors  dira  svb- 
ripvit;  XII  18  (Vintium):  (illi)  prima 
aetate  [erepto]  ;  VI  15837  (Rome) : 
(illi)  [p]rima  aetate  sepvltae;  VI  18449 
(Rome) :  Q_(vi)  mecvm  vixit  a  prima  ae- 
tate sva  in  diem  mortis;  VIII  8870 
(Tnpusuctu) :  hisce  locis  Flori  reqvies- 

CVNT    OSSA     SEPVLTA    AETATIS    PRIMAE    MISE- 

rando  fvnere  rapt(i)  ;  VIII  9249  (Rus- 
guniae) :  prima  aetate  ivventvtis;  XI 
5335  (Hispellum):  hic  castae  in  tvmvlo 

IACET    AETAS    PRIMA    PVELLAE  J     VIII     12792 

(Carthago):  prima  aetate  tva  rapta  es, 
karissima  (sic)  conivnx;  VI  6976  (Rome) : 

AETAS  PRIMA  FVIT,  MORES  SINE  FINE  PRO- 
BAND!; VI  8999  (Rome):  a  prima  etate 
(sic)  vsqve  at  (sic)  fine(m);  VI  24520 
(Rome):  aetate  in  prima;  VI  1735 
(Rome,  4th):  a  primo  aetatis  flore;   VI 


176 


AETA 


AETA 


17'il  (Rome,  6th):  primo  aetatis  svae 
flore  ;  V  5275  (Commn) :  (tile)  inprimo 
(sic)  aetat(is)  flore  praerept(vs)  ;  III 
10591  (near  Solva) :  in  flore  aetatis; 
VI  1G79  (Rome,  4lh):  in  ipso  flore  iv- 
venilis  aetatis;  XIII  2050  (Lugudunum): 
conivgibvs  insig.  (sic,  corrupt,  perliaps 
for  in  flore)  aetatis  consvm(p)ti[s]  ; 
III  2197  (Salouae):  florente  aetate; 
V  470  (Piqueutuin) :  te,  lapis,  optestor 
(sic),  leviter  svper  ossa  residas,  flo- 
renti  aetati  ne  gravis  esse  velis;  XIV 
1467  (Ostia):  qvi  florente  non  dignvs 
aetate  sva  obit  (sic) ;  VI  17804  (Rome): 

IN     IPSA    FLORENTE    AETATE    EIVS  |      XII     825 

(Arelate) :  flos  aetatis  hic  iacet  intvs 
condita  saxo;  VI 19838  (Rome):  seic  (sic) 

FLOREM  AETATIS   TENVIT   VeRATIA  CASTE  ;   VI 

10082  (Rome):  aetate  abacta  virgini, 
SpevdvsaLethen  incolis  (of  a  racing  mare); 
III  3589,  3684,  10532  (Aquincum):  (il- 

l/.US)    ADVLESCENTIS  ...  AETATE   INTEGRA;    V 

1721  (Aquileia) :  debita  non  optata  dies 

IVVENILI      ADVENIT      AETATI  ;      I     1202   =X 

4362  (Capua,  B.C.):  sed  cvm  te  decvit 

FLORERE    AETATE    Iv(v)ENTA  J    II  3479   (Cai'- 

thago  Nova) :  [moll'Jem  [r^obvsteis  non- 

DVM    FORMATA    IV(v)eNt[vS    Ae]taTEM    LVSI 

vi[r]ibvs  indverat;  I  1009  =  VI  10096 
(Rome,  B.C.):  heic  (sic)  viridis  aetas 
cvm  floreret  artibvs  ;  V  1493  (Aqui- 
leia),  XII  861  (Arelate):  et  mediae  ae- 
tati   NE    GRAVIS    ESSE    VELIS. 

(C)  Of  old  age.  VI  8401  (Rome,  577-8): 

VICISTI  PRISCOS  LONGEVA  ETATE  (sic)  PA- 
RENTES  ;  Carm.  Lat.  760  (Rome,  f) : 
Victor  ego  qvondam  in  matvra  aetate 
defeci  ;  XIII  2036  (Lugudunum) :  in  qvo 
spem  aetatis  svae  (i.  e.  senectutis)  con- 
locaverat.  —  Note  AETAS  =  finis  ae- 
tatis, mors,  XII  3798  (Nemausus):  qvi 
vixsit  (sic)  in  diem  aetatis  [V]vae  an- 
nos  v;  X  5495  (Aquinum) :  insperans 
incidit  aetas. 

(D)  In  gen.,    of   all    periods    of   life. 
VIII  646  (Mactar.  3d):  innvmeris  vitae 

LAVDIBVS    OMNEM    AETATEM    REDDIDIT.     Note 

in  Cr.  hierarchy,  aeiates  =  «  positions 
suitable  to  each  period  of  life  »,  VIII 
20905  (Tipasa,  \)\  Alexander  episcopv[s 

L^EGIBVS  IPSiS  ET  ALTARIBVS  NATVS.  AETA- 
TIBVS  HONORIBVSQVE  IN  AECLESIA  (sic)  Ca- 
THOLICA    FVNCTVS. 


Ill  i  Age  »,  in  numerical  calculation 
of  years.  VI  1767  (Rome,  438):  anno 
aetatis  nono  decimo  ;  VI  1749  (Rome, 
421):   nono  decim(o)  aetatis  anno,  and 

INTRA    VICESIMVM   QVINTVM   ...  AETATIS    AN- 

nvm  ;  III  2165  (Salonae):  an(no)  xxviii 
aetatis  svae;  V  1678  (Aquileia,  f) :  ae- 
tatis svae  annos  (lot);  Hubn.  Hisp.  400 
(Baetica,  614):  etatis  sve  (sic)  lxiii  an- 
no; XIII  1986  (Lugudunum):  prope  im- 
pletvm  vicensimvm  et  octav(v)m  aetatis 
annvm;  XII  5862  (Valentia,  ~):  xxxvm 
etatis  sve  (sic)  anno;  XII  2193  (Vienna, 
f,  527):  lxvii  aetatis  anv  (sic);  XIII 
2288  (Lugudunum):  (illius)  anno[r(vm)] 

XX  AETATIS  DEFVNCTI  |  VI  23033  (Rome)  \ 
AB    ANNO    AETATIS    SVAE    XII,    OCVLIS   PATEN- 

tibvs,  vidit  nihil;  XIII  7003  (Mogon- 
tiacum) :    anno(rvm)    xii    etati(s)   (sic); 

XII  2160  (Vienna,  f,  frgmt.):  [qvin]- 
qvaginta  et  vno    annis    aetas    £...."]; 

XIII  7062  (Mogontiacum):  qvi  vixit 
annvm  (sic)  aeta(tis)  VIII;  XIII  5154 
(Amsoldingen) :  qvi  vixit  annos  aeta- 
tis xxxiii;  VI  2346  (Rome);  qvae 
an(nos)  vixit  aetatis  xxvii  ;  VI  10684 
(Rome):  qvae  vixit  a-n(nis)  (sic)  xxm, 
mesi  ■  bvs  (sic)  vi  aetatis;  VI  12853 
=  34060  (Rome):  bis  qvinos  denos 
qvae  vixit  annos  aetatis;  X  5897  (Fe- 
rentinum) :  oj(a)e  vicxit  (sic)  vita  aeta- 
tis svae  annis  xviii  ;  VIII  12418  (near 
Carthago) :  lxx  annvm  aetatis  egressvs  ; 
II  3471  (Carthago  Nova):  mortva  est 
aetate  xv  ann(orvm)  ;  VI  1650  (Rome): 
(Me)  [age]ns  annvm  aetatis  [_.  .  .~\  xv ; 
VI  1883  (Rome):  (Me)  agens  annvm  ae- 
tatis xlv  ;  VI  23629  (Rome) :  (Me)  an- 
nos aetatis  agens  sex  et  dece(m)  ;  XIV 
2947  (Praeneste) :  (Mum)  agentem  ae- 
tatis annvm  xiiii  ;  X  3906  (Capua) :  [a]n- 
n(vm)  agens  aet(atis)  lv;  X  3924  (ibid., 

2nd):    CVM  AGERET  AETATIS  An(nVm)    v;    IX 

1156  (Aeclanum):  hic  cvm  ageret  aeta- 
t(is)  ann(vm)  xx ;  Hubn.  Hisp.  455  (Bae- 
tica,   925):      SEXDENVM     ET     SEPTEM     ETATIS 

vite  (sic)  peragens;   VI  19331  (Rome): 

DVCENS    AETATIS   TENERA   QVATTVOR  ANNOS  \ 

VI  23282  (Rome):  qvae  tvlit  aetatis 
svae  annos  lxvii  ;  VI  13303  (Rome,  2nd): 
tv(lit)  aet(atis)  an(nos)  xxxvi  ;  II  59 
(Pax  Iulia) :  [si  cvm]  termine  legeri[s 
peremptamJ    me    aetatis    vicesim[o],  do- 


AETA  AETE 


177 


lebis;  III  1228  (Apulum):  qvinqve  hic  (634),    9928   (417),    9930    (546),  9932 

annorvm  aetatis  conditvr  infans;    III  (544),    9939  (547),  9941,  9944  (520?), 

3337  (Intercisa):  ter  [q.]vindec[im]  an-  9950  (589),  9951  =  21778,  9953  (630)! 

nos  non  plvs  adoleverat  aetas  ;  X  4041  21791  (589),  21795.  —  Ace.  sino-.  masc! 

(Capua) :  nondvm  septenis  bis  te  perdv-  fern,  aeternale,  VI  27895  (Rome),  VIII 

xerat  aetas;  V  1710  (Aquileia):    avrea  9869  (Altava,  526),  9870  (ibid.,  583?), 

bis  denos  aetas  cvm  stringeret  annos;  and  at  Pornaria,  VIII  9921  (549),  9928 

XIII  2219  (Lugudunum):  bis  jwihi  SEPTE-  (417),    9944    (520?),    9951    =    21778, 

nos  aetas  ostenderat  annos;   IX  1817  9953  (630),  21791  (589).  —  Note  eter- 

(Beneventum):  bis  mihi  iam  senos  aetas  nal.,  VI  10703  (Rome) ;  aeter-nali,  VI 

iwvPLEVERAT  annos;  VI  12652  (Rome,  1st):  11951    (Rome).    —    Abbrev.,    aeternal. 

nondvm    bis    denos   aetas    mea    viderat  (eternal.),    VI  10703,  29273  a   (Rome), 

annos;  VI  25703  (Rome):  ter  senos  ae-  VIII  9932  (Pomaria,  544),  9950  (ibid., 

tas  mea  cvm  processit  in  annos.  589),  9960,  21782  (Pomaria);  eternlm., 

IV.  In  extended  sense,  «  age  »,  «  era  »,  VIII  21795  (ibid.) ;  eterl.  (in  monogram), 

«epoch»,   «generation",  —  «  the  flight  VIII   9926    (ibid.,    545).  —  For  "other 

of  time".     VI    1163   (Rome,  357):    et  abbrev.  :   aeterna.,  aetern.,  aeter.,  aet., 

qvod    nvlla    tvlit   tellvs  nec  viderat  ae.,  a.,  which  may  belong  to  aeternalis 

aetas;    III  352  =  7000   (Orcistus,  4th)  or  aeteraus,  see  s.  v.  AETERNVS]. 

I  17:    spatiis  prioris  aetatis;   VI  1492  I.  Of  death  and  the  tomb,    (a)  Somnvs 

(Rome,  101):  vt  omnis  aetas  cvrae  eivs  a.,  VI  16472  (Rome):  d(is)  m(anibvs)  et 

(i.e.  imperatoris   Traiani)   merito  gra-  somno  aeternali;  VI  18850  (Rome,  1st): 

TIAS    AGERE      DEBEAT  J      XIV      1731     (Ostia)  :  D.    M.    [eT    So]mNO    AETERNALI,    {Me);      VI 

vt  omnis   aetas  optet  AEi  (sic)    terram  11951,    12989,    17790    (Rome) :    D.  M., 

levem;    II  1399    (Marchena) :    omnis  vt  somno  aeternali,  (Mi);  VI  10693  (Rome): 

aetas  sangvine  me  ivnctam  crederet  esse  somno  aeternali  et  d.  m  [illi  fecerunt) ; 

sibi:  I  p.  288  XXIX  =  I2  p.  193  =  XI  VI  13073  (Rome):  somno  aeternali,  d. 

1828    (Arretium,    elogium    Q.  Fabi  Ma-  m.  s(acrvm);    VI  17430  (Rome):   d.  m., 

ximi):  dvx  aetatis  svae  cavtissimvs;  R.  somno,  sepvlchro  aeternali  sacrvm;  VI 

G.  divi  Aug.    cap.  16    1.  27:    id  primvs  18378  (Rome,  165):  d.  m.  et  somno  ae- 

...  ad    memor[i]am    aetatis    meae    feci  ;  ternali,    secvritati   memoriaeq_(ve)   per- 

VIII  20903  (Tipasa,  f ) :  Crhistiana  (sic)  petvae  (illius) ;  VI  11082,  12450  (Rome) : 

aetas.  —  VI  2158    (Rome):    mansiones  somno  aeternali  sacrvm;  VI  9077,  9280 

Saliorvm    Palatinorvm  ...  longa  NiMis  (Rome),    10707a    (Rome,    2nd),    13241, 

aetate  neglectas.  20446,    21934,    24517    (Rome),    28875 

AETATVLA.   ■  Young  life  » ,  also  used  (Rome,  2nd),  29273  a,  29338  (Rome),  VIII 

almost    concretely  =   «  young    person  ».  1900    (Theveste),    18010   (Calceus   Her- 

V  6808    (Eporedia) :    hospes,    resiste  et  culis) :    somno    aeternali;    VI    36707« 

tvmvlvm    hvnc   excelsvm   aspicTV],    qvo  (Rome) :    [a]eternali    somno.    [Cf.   AE- 

continentvr  ossa   parvae  aetatvlae.   Se-  TERNVS].    —    (b)   LVCTVS  a.,    XII   810 

pvlta  heic  svm  verna    qvoivs    aetatvla  (Arelate) :    inlvctv    (sic)    aeternali.   — 

GRAVITATEM      OFFICIO      ET      LANIFICIO     PRAE-  (c)    DOMVS    A.     =     «   the    tOlllb   ".    In    Italy 

stitei.  and  (esp.)   in   Africa.    VI  3651,  10703, 

AETERNALE.  Quasi-subst.  =  «tomb  " .  17469  (=  XI  3969),    18677«    (Rome); 

See  AETERNALIS.  XIV  229,  1970?  (Ostia);  X  2066  (Pu- 

AETERNALIS.  «  Eternal  »,    «  everlast-  teoli);  XI  4342  (Interamna,  f);  V  6274 

ing".    [Cf.  AETERNVS].  (Mediolanium,  f) ;    VIII  8430    (Honea. 

[Forms,  haeternalis,  VI  17469  (Rome)  266),    9869  (Altava,  526),    9870  (ibid., 

=  XI    3969    (Capena);    eternalis,    VI  583?),  9915,  9941,  9951  =  21778,  9960, 

3651,    10703,    10707«,    12450,    12989,  21782,  21787,  21790,  21795  (Pomaria), 

17790  (Rome),  VIII  9869  (Altava.  526),  and    in    dated  inscrr.  of  Pomaria,    VIII 

9870  (ibid.,  583);  and  especially  at  Po-  9921    (549),    9923   (634).    9926   (-" 

maria:    9910,    9915,  9921  (549),    9923  9928   (417),    9932    (544),    9939    (547), 

Thes.  linguae  lat.  epigr.  ° 


178 


AETE 


AETE 


9944  (520?),  9950  =  21791  (589),  9953 
(630).  —  Note  (by  mistake??),  VI 11 
9980  (ibid.,  546):  fili  fecit  (sic)  domvm 

LT  ETIKNALE  (s/f),  ail(l  cT.  AETERNALE  (  with 

domus  omitted)  as  subst,  VI 11  9910 
(Pomaria) :  cvi  pater  feciit  (sic)  eter- 
nale;  XI   4872  (Spoletium) :    posvit  ae- 

TERNAI.E.  [Cf.  AETERNVS].  —  (d)  TITVLVS 

a.,  VI  2789")  (Rome):  (Me)  titvlvm  ae- 
ternale(m)  posvit.  —  (c)  In  Cr.  inscrr., 
of  the  heavenly  life  and  Salvation  in 
Christ.  Bull.  Arch.  Cr.  (1892)  p.  150 
(Rome,  f) :  [pace]m  aeternalem;  Le  Blant 
196    (=    Fortnnat.    Carm.    X    10.    5): 

QVANDO    AETERNALEM    CONCEPIT    VIRGO    Sa- 

lvtem  (i.  e.  Christum). 

II.  As  title  of  cohort.  VI  2830  = 
32555  (Rome,  laterculus  praetorianorum, 
3d):  (Me)  [miles  co]h(ortis)  .  .  .  [p]rae- 
t[oriae  Ph]ilippia[nae]  aeternali[s]. 
[Add  frgmt.,  VI  30403  (Rome):   aeter- 

NALl]. 

AETERN1TAS.  ■  Eternity  »,  «  perpe- 
tuity » ,   « lasting  memory  ■ . 

[Forms,  eternitas,  V  2694  (Ateste); 
aeternetas,  XIII  3836  (Treveri,  f).  — 
Ace.  sing,  aeternitate,  VI  2064  (Rome, 
Arval,  86).  —  Abbrev.,  aeternitat.,  XII 
670  (Arelate,  1st)]. 

(a)  In  sepulcral  use.  V  2694  (Ateste) : 
d(is)  m(anibvs),  pietati,  eternitati  (Mi); 
XII  2269  (Gratianopolis):  perpetvae  ae- 
ternitati,  (Mi)  ;  XIII  3836  (Treveri,  f): 

TITVLVM  CVM  AETERNETATE  (sic)  VINCTV- 
RVM     CONIVX     ...      DEDICAVIT  ;     III     3354 

(Stuhlweissenburg) :  (Me)  aeternitatis 
memoriam  posvit;  XII  670  (Arelate,  1st): 
[ad  me]moriae  aeternitat(is)  (moiiumen- 
tum)  extrvxit  ;  XIII  6279  (Buconica) : 
memoriae  aeternitatis,  (Mi);  VIII  256 
(Sufes,  frgmt.):  aeternitati. 

(b)  In  civic  life,  «  perpetuation  ». 
a  perpetual  honor  ».  VIII  989  (Missua): 
STATVAM  ad  aeternitatem  meritorvm 
eivs;  II  3711   (Mago) :   ob  aeternitatem 

HONORVM    SVORVM    MEMORIAE  CONLOCAVIT  | 

VI  10154  (Rome,  4th):  (Mum)  aeterni- 
tatis   GLORIA  DIGNVM  ESSE    IVDICARVNT.    In 

sense  of  «  lasting  record  »,  VIII  11332 
(Sufetula) :    cvriae  vniversae   statvarvm 

HONOREM  PRO  MERITIS  SVIS  HAC  TITVLI  AE- 
TERNITATE signarvnt  ;  VIII  11343  (ibid.): 

TITVLVM    HAC    AETERNITATE    SIGNAVIT. 


(c)  In  national  life,  of  the  «  preser- 
vation ■  of  the  empire,  of  Rome,  of  Italy, 
of  the  imperial  family.  VI  2044  (Rome, 
Arval,  00):  Aeterni[tati  imperi  vaccam 
immolaverunt,  where  A.  imperi,  as  often 
elsewhere,  is  personified  as  a  goddess]; 
VI    2064    (ibid.,    86)    1.    45:    Ivppiter 

O(ptime)  M(axime)   Capitoline,  si 

(Domitianurn)  .  .  .  servaveris,  cvstodie- 
risqve  aeternitate(m)  imperi,  and  sim. 
VI  2065  (ibid.,  87)  col.  2  L  9,  and  2067 
(ibid.,  90)  1.  40;  VI  32326  (Rome,  Comm. 
Lud.  Saec.,  206)  I  24:  [pro  secv]ri- 
ta[te]  adq_ve  (sic)  aeterni[tate  imperi]; 
II  259  (Olisipo,  2nd-3(1) :  pro  aeterni- 
tate imperi  et  salvte  imp(eratoris)  j  Pais 
745  (Comum,  2nd):  tem[plvm]  Aeterni- 
tati Romae  et  Avgvsti  ;  XI  4170  (In- 
teramna,  32):  Ti.  Caesaris  Avgvsti,  nati 
ad  aeternitatem  Romani  nominis;  VI 
1492  (Rome,  101):  cvram  (sc.  Traiani) 
....  qvae  aeternitati  Italiae  svae  pro- 
spexit;  X  1401  (Herculaneum,  1st):  cvm 
providentia  optimi  principis  tectis  qvo- 
qve  vrbis  nostrae  et  totivs  italiae  ae- 
TERNITATI prospexerit  ;  IX  4209  (Ami- 
ternum,  1st):  pr(o)  ae[tern(itate)]  Cae- 
sarvm;  VI  1126  (Rome,  3d):  [aeterni- 
tate perp[etvo  d]omino  no[stro  M]a- 
ximiano;  VI  1176  (Rome,  4th):  pontem 
aeternitati  Avgvsti  nominis  consecra- 
tvm;  VIII  4469  (Numidia,  4th):  pro  sa- 
lvte     ADQVE     (sic)     AETERNITATE     IMP(ERA- 

toris);    VIII  8322    (Cuicul,    3d):    [pro 

SALVTE    ET     INCOLVMITATE    Et]    AETERNITATE 

d(omini)  [n(ostri)];  VIII  11419  (Sufes): 

AETERNITATI        IMP  (ERATORIS)        CaEs(aRIS) 

D[ ] ;  Comptes  Rendus  de  l'Acad.  des 

Inscr.  (1902)  p.  45  (Lambaesis,  2nd-3d): 

AETERNITATI   IMP(eraTORVm)  AVGG.    (SeveH 

et  Caracallae). 

(d)  k  Everlasting  posterity  » ,  «  future 
generations .» .  VIII  8457  (Sitiris):  [vt 
ae]ternitas  loqveretvr. 

^AETERNO,  -ARE.  «  To  perpetuate  », 
«  immortalize  » .  So  Bormann  reads  VI 
32326  (Rome,  Comm.  Lud.  Saec,  206) 
I  12:  d[ligenti[ssime  aet]ernata  est; 
but  it  was  more  probably  [alt]ernata. 

AETERNO.  Adv.  «  For  ever  ».  [Cf.  in 
aetemo,  s.  v.  AETERNVS,  B  VIII].  VI 
10237  (Rome):  sed  tvta  (sc.  loca)  ae- 
terno  maneant,    si   dicere  fas  est  ;    VI 


AETE 


AETE 


179 


17622  (Rome):  aeterno  servent  semper 

ME1WORABILE     NOMEN. 

AETERNVM.  Adv.  «  For  ever  ■ .  [Cf. 
in  aeternum,  s.  v.  AETERNVS,  B.  VIII]. 
V  6811  (Eporedia) :  vbi  ossa  et  cineres 

AETERNVM      REQ_VIESCERENT    MIHI  J      V    6817 

(ibid.,  f) :  svstvlit  hvnc  laetvm  mvndo 

LONGAEVA    SENECTVS  AETERNVM   V1TAE  AETAS 

matvraqve  LviT ;  XIII  7234  (near  Mo- 
gontiacnrn) :  aeternvm  patriae  hic  erat 
ipsa  domvs;  XII  592  (Aquae  Sextiae,  f, 
8th-9th):  aeternvm  sperans;  XII  5272 
(Narbo):  nec  tibi  nec  nobis  aeternvm 
vivere  cessit;  V  3496  (Verona):  aeter- 
nvm mevm  vale  solacivm!;  VI  5050 
(Koine,  graffito):  aeternvm  vale!;  VIII 
12118  (Prov.  Byzac):  aeternv(m)  vale!; 
XIII  2058  (Lugudunurn):  aeternvm  q_(ve). 
Mariane,  vale! 

AETERNVS,  (AEVITERNVS).  ■  Eter- 
nal » ,  a  everlasting  » ,  «  perpetual » .  [Cf. 
AETERNALIS,  SEMPITERNVS,  PERPE- 
TVVS]. 

Synopsis  of  Arrangement. 

A.  Forms  and  abbreviations. 

R.  Use.     I.  Of  the  gods,  of  God,  etc.  (a)  Pagan 

deities,  (b)  In  Chr.  inscrr.,  of  God,  Christ. 
(c)  Of  natural  phenomena,  endless  time.  — 
II.  Of  death  and  the  future  life.  («)  Mors, 
nox,  silentium,  etc.  (b)  Pax,  quies,  requies, 
sccuritas,  somnus,  sopor,  etc.  (c)  Memoria, 
in  sepulcral  formulas,  {d)  Vita,  aevum,  sedes. 
etc.,  and  metaphorical  expressions.  —  III.  Of 
the  tomh  itself:  locus,  sedes,  domus,  cubile, 
torus,  sarcophagus,  mensa,  etc.  —  IV.  Of 
living  persons,  «permanent»,  «never-to-be- 
forgotten  »,  «  lifelong  »,  and  the  like.  —  V.  Of 
the  stability  of  the  State.  Felicitas,  pax,  se- 
cwitas,  victoria,  etc.  Roma,  Urbs  aeterna 
etc.  —  VI.  Of  the  emperors.  -  -  VII.  Of  the 
army.  —  VIII.  Adverbial  phrases. 

A.  Forms  and  Abbreviations. 

Forms:  arcbaic  aeviternvs,  VI  1417 
(Rome,  3d),  XI  6246  (Fanum  Fortunae). 
—  ETERNVS,  freq.,  VI  1793  (Rome, 
394),  2160,  9611,  12055,  30432  (Rome), 
Rossi  36  (Rome,  f,  329);  XI  1800  (Vo- 
laterrae),  4166  (Narnia,  f);  V  262  (Pola), 
1712  (Aquileia,  f);  III  1301a  (Ampe- 
lum),  3985  (Siscia),  6161  (Troesmis,  218), 
14207'"'  (Traiana);  VIII  197,  202  (bet. 
Thelepteand  Cillium),  3763  (Lambaesis), 
8186  (Rusicade),  9929  (Pomaria),  10980 
(Mauretania,  f),  11643  (Ammaedara,  f), 


14684  (Simitthus,  214).  20478  (Novar . . ., 
+,  324),  21498  (Tigava.  f);  XII  1395 
(Vasio),  1972,  2052  (Vienna),  5349 
(Narbo,  f);  XIII  1652  (Segusiavi),  2302 
(Lugudunurn),  2397  (ibid.,  f,  6th),  2453, 
2506,  2531,  2533  (Ambarri);  5294  (Au- 
gusta Rauricorum),  6363  (Sumelocenna), 
100252-0  (Bononia,  glass  vase) ;  Le  Blant 
621  b  (Gallia,  f,  7th).  —  heternvs,  VI 
29756  (Rome,  Jewish);  VI  1720  (Aqui- 
leia). —  aiternvs,  VI  35508  (Rome).  — 
aternvs  (sic),  XIII  2467  (Ambarri).  — 
etrenvs  (sic),  XIV  1335  (Ostia);  etr- 
nvs  (sic),  III  7880  (Germisara).  —  ae- 
tervs  (sic),  VIII  21461  (Aquae  Calidae?). 
—  Gen.  sing,  aeterne  (eterne),  VI  1793 
(Rome,  894),  2579  (Rome);  aeternes,  VI 
3403  (Rome).  —  Dat.  sing,  aeterne  (e- 
terne),  VI  22399  (Rome);  X  181  (Po- 
tential 8220  (Capua);  III  3985  (Siscia); 
VIII  3763  (Lambaesis),  9013  (Kabilia 
Maior);  XII  775  (Arelate),  1356,  1395 
(Vasio),  1700,  1720  (ager  Vocontiorum), 
2576  (bet.  Augustum  and  Lacus  Leman- 
nus),  5723  (Antipolis);  XIII  1652  (Se- 
gusiavi), 1902,  2000,  2086,  2090  (Lu- 
gudunurn), 2467,  2533  (Ambarri),  2754 
(Augustodunum).  —  Ace.  sing,  aeternv, 
Le  Blant  621*  (Gallia,  f,  7th);  aeterna 
(eterna),  VI  9258,  9611  (Rome),  V  1712, 
1720  (Aquileia,  f),  III  1420715  (Tra- 
iana), VIII  3582  (Lambaesis),  19146, 
19168  (Signs),  11581  (Ammaedara),  XII 
1194  (Carpentorate). 

Abbrev.,  (including  tbose  which,  esp. 
at  Pomaria,  may  belong  to  AETERNA- 
LIS q.  v.).  eterna.,  VIII  9934,  9940 
(Pomaria).  —  aetern.  (etern.),  very  freq., 
X  5162  (Casinum,  2  B.  C);  V  3221  (Ve- 
rona); III  988,  1083  (Apulum),  7900, 
7913,  7914  (Sarmizegetusa) ;  VIII  2506 
(Calceus  Herculis),  9914,  9922,  9927, 
9935,  9948,  9952,  9959  (Pomaria);  XII 
758  (Arelate),  1120  (Apta);  XIII  1637 
(Segusiavi),  1815,  1838,  1945,  1983, 
1988,  1998,  2003,  2009,  2010,  2025«, 
2027,  2046,  2085,  2180,  2185,  2195, 
2249  (Lugudunurn),  2506  (Ambarri);  VII 
370  (Uxellodunum).  —  aeter.  (eter.), 
freq.,  VI  3734  =  31058  =  XIV  2257 
(near  Rome,  220),  VI  28054  (Rome);  V 
4484  (Brixia);  III  187  (Apamea  ad  0- 
rontem,  3d);   VIII   9911,    9925,    21792 


180 


AETE 


AETE 


(Pomaria);  XII  1 7 J : i  (ager  Voooritiorum), 
I  7  in  (Valentia),  2272  (Gratianopolis) ; 
XIII  L925,  2035,  2092,  2264  (Lugu- 
dunnm),  2453,  2510  (Ambarri),  6363 
(Sumelocenna).  —  aete.,  VIII  07  Hi  (Ga- 
3tellum  Tingitanum,  f);  X 1 1 1  2924  (Au- 
tessiodurum).  —  aet.  (et.),  VI  793 
(Rome,  3d);  XIV  2258  (ager  Albanus, 
241);  V  77o.  78!»  (Aquileia);  VIII 
217!':;.  21794  (Pomaria);  XII]  818  (linr- 
digala),  1663  (Segusiavi),  1976,  2205, 
2211  (Lugudunum),  8120  (Naninotes).  — 
ae.,  VI  8373,  21617  (Rome);  V  8232 
(Aquileia).  —  a.,  VI  212,  3408  (Rome). 

B.  Use. 

I.  Of  the  gods;    of  God,    Christ;    na- 
tural phenomena,  endless  time. 

(a)  Pagan  deities.  Generalized,  VI 
7578  (Rome):  tv  reddas,  aeterne,  pus 
solacia  semper.  Of  Juppiter,  VI  30975 
(Rome,  A.  V.  C.  754):  aeterno  deo  Io- 
[vi].  Cf.  below.  [For  Roma  aeterna  and 
similar  personifications,  cf.  below,  V].  — 
The  epithet  aeternvs  is  applied  esp. 
(2nd-3nd  cent.)  to  Roman  conceptions  of 
the  Syrian  Baal,  and  to  Roman  nature- 
deities  (Juppiter,  Caelus,  Sol,  Lima, 
Diana)  associated  with  the  oriental  wor- 
ship. Exx. :  Devs  Aeternvs,  IX  1092 
(Aeclanum),  V  769,  770  (Aquileia),  III 
988,  7736  (Apulum),  1286  (Ampelum), 
3327  =  10301  (Intercisa),  7880  (Germi- 
sara).  7900,  7901  (Sarmizegetusa),  7996 
(Mun.  Tibiscum),  VIII  8923  (Saldae), 
21581  (Maur.  Caesariensis,  261),  II  5127 
(Valentia),   XII  5423   (Narbonensis.  3d). 

—  Devs  Magnvs  A..  V  3221  (Verona), 
III  10998  (Brigetio),  VIII  18525  (Nu- 
midia).  —  A.  Magnvs  Devs,  VIII  20245 
(Safaris).  —  Devs  Sanctvs  A..  VIII  9704 
(Castellum  Tingitanum),   21624  (Arbal). 

—  Devs  Invictvs  A.,  (cf.  invictus  Mi- 
thras), XIII  6363  (Sumelocenna).  — 
Devs  A.  Exavdit(or),  V  8208  (Aquileia). 

—  Aeternvm  Nvmen  praestans  propi- 
tivm,  VIII  796  (Avitta  Bibba,  338).  — 
Aeternvs  Sanctvs.  (with  fig.  of  Juppiter), 
VI  3671  =  30847  (Rome).  —  Simply, 
Aeternvs.  V  6961.  6962  (Taurini):  vi- 
ribvs  Aeterni.  tavrobolio  ;  III  988 
(Apulum):  Aeterno  (Me);  III  990  (ibid.): 
exivssv  (sic)  Apollinis  fontem  Aeterni 
(Me)  restitvit;    III  6258  (Dacia):    Ae- 


terno sacr(vm).  —  Of  Juppiter,  assimi- 
lated to  the  oriental  cult,  Ivppiter  Ae- 
ternvs, III  8667  (Salonae).  —  Ivppiter 
Optimvs  Maximvs  A.,  V  789,  8232  (Aqui- 
leia), III  1082,  1083  (Apulum),  1783 
(Narona),  3158  6  (Dalmatia),  7012,  791:;. 
7014  (Sarmizegetusa).  —  Ivppiter  Opti- 
mvs  Maximvs  A.  Conservator,  III  5788 
(Augusta  Vindelicum),  1301  (Ampelum). 

—  Ivppiter  Optimvs  Maximvs  Doli- 
chenvs  A.,    VI    406  =  80758    (Rome). 

—  Ivppiter  Optimvs  Maximvs  A.  Doli- 
chenvs,  VI  412  (Rome).  —  Ivppiter 
Optimvs  Maximvs  Commagenorvm  A., 
Ill  1301«,  7834  (Ampelum).  —  A.  In- 
victvs Ivppiter  Optimvs  Maximvs,  V  7809 
(Tavia).  —  [Ivppiter  Optimvs]  Max(i- 
mvs)?    Invictvs  A.,    IX  4452  (Preturo). 

—  Optvmvs  (sic)  Maximvs  Caelvs  A. 
Ivp[pi]ter,  VI  81  (Rome).  —  Cf.  Caelvs 
Aeternvs,  VI  83,  84  (Rome).  —  Of  Sun 
aud  Moon  deities,  Sol  Aeternvs,  III  604 
Dyrrachium),  II  259  (near  Olisipo,  2nd- 
3d);  Lvna  Aeterna,  VI  755  (Rome); 
Aeterna  L[vna],  V  8209  (Aquileia); 
Diana  Aeterna,  III  6161  (Troesmis,  218); 
Dea  a[etern]a?,  VII  336  (Old  Carlisle) ; 
Ignes  Aeterni  (=  Sol  et  Luna),  XII 
1551  (ager  Vocontiorum).  —  Add  X  5163 
(Casinum) :  nvmphis  (sic)  aeternis  sa- 
crvm  (of  ever-flowing  water);  VI  32416 
(Rome):  aeternos  ignes  (of  the  perpetual 
Vestal  fire). 

(b)  In  Chr.  inscrr.,  of  God,  Christ. 
Carm.  Lat.  1395  a  =  Rossi  II  442,  152 
(Rome,  687):  pergit  ad  aeterni  divina 
palatia  Regis;  VIII  7916  (Castellum 
Tingitanum) :  Deo  sanctissimo  aete(r- 
no);  VIII  11643  (Ammaedara):  [D(ev)s 
Lv]x  eterna  (sic);  Carm.  Lat.  1432  = 
Rossi  II  79,  6  and  130,  14  (Rome):  Iv- 
dicis  aeterni  testificata  thronvm;  V 
7793  (Albingaunium,  568):  ante  t[ri]- 
bvnal  aeterni  Ivdicis;  XIII  2397  (Lu- 
gudunum, 6th):  illic  svscipiens  eterno 
(sic)  Ivdice  vitam  ;  VI  31934  (Rome, 
4th) :  aeterno  . . .  Christo  ;  Le  Blant  336 
(Remi,    calix    argentea) :    havriat   hinc 

POPVLVS  VITAM  DE  SANGVINE  SACRO  INIECTO 
AETERNVS    QVEM    FVDIT    VVLNERE    ChRISTVS. 

(c)  Of  natural  phenomena;  endless 
time.    VI  27383  (Rome):    hic    p[o]sita 

AN    SVPERIS      CONVISIT      LVMINIS      AVRAS     IN- 


AETE 


AETE 


181 


NOCVA    AETERNIS    CONDITA    SIDERIBVS  ?  J    III 

13529  (Ovilava,  f ) :  qvem  ipse  aeterna 
condidi  terra;  XI  6246  (Fanuin  Fortu- 
nae) :  lege  aeviterna  traditvs  leto  pver. 
—  VI  1417  (Rome,  3d):  divina  vis  est 
ae[ViJterni  temporis;  VI  35508  (Rome): 
aiterno  (sic)  tempore;  Carm.  Lat.  1294 
(Rome):  lapis  hic  felix  et  littera  mvta 
sepvlc[ri]  Ivcvndam  aeterno  tempore 
qvod  retinet;  VI  2160  (Rome):    cvivs 

FAMA  IN  ETERNA  (sic,  SC.  ter>l])0ra)  NOTA  EST. 

II.  Of  death  and  the  future  life. 

(a)  Mors,  nox,  silentium.  VIII  2904 
(Lambaesis):  in  memor(iam)  mortis  ae- 
ternae  obventvr(a)e;  VI  19049  (Rome): 
mersit  in  aeternam  extin[|cto  pect]]ore 
noctem;  X  8131  (Stabiae) :  maior  in  ae- 
ternam   MERSIT  SVA  LVMINA  NOCTEM  J    VIII 

868  (Mun.  Giufitanum) :  aeterno  ...  si- 

LENTIO. 

(b)  Pax,  quies,  requies,  securitas, 
somnns,  sopor,  etc.  —  PAX.  XI  1800  (Vo- 
laterrae) :  cvm  qvibvs  voti  mei  est  mo- 

RARI      IN      PACE     ETERNA    (sic) ',      Cai'lTl.     Lat. 

1431  =  Rossi  II  106,  50  and  107,  54 
(Rome,  -J-):  aeternam  in  pacem  vnde  erat 
et  rediit;  Rev.  Arch.  (1901)  p.  460  = 
Annee  Epigr.  (1901)  p.  42  (Africa):  prae- 
sidivm  aeternae  firmat  prvdentia  pacis ; 
VIII  10947  =  21498  (Tigava,  f):  hic 

PAX  ETERNA  (sic)   MORETVR  J    XII   782   (Al'e- 

late) :  pax  aeterna  ! ;  ib.  850  (ibid.,  f ) : 

PAX      TECVM      AETERNA  !  .     QVIES,     VeiJ 

freq.    esp.    in  Gaul.    VI  22399  (Rome): 

D(is)  M(ANIBVS),     Q_VIETE    (SIC    =    dat.)    AE- 

terne  (sic)  (illius);  VI  13120  (Rome): 
qvieti  aeternae;  X  7569  (Carales):  nvnc 

AETERNA  QVIES  DiTISQ_(ve)  SILENTIA  MAE- 
STI      HANC      STATVERE     AMBIS    (sic)     PRO     PIE- 

tate    domvm;    V    1720    (Aquileia,    f): 

LDORMIS  CVM  l]s  Q_VI  ANTE  TE  Ml[HI  ERE- 
PTI       QVIET^EM      HETERNa(m)      (sic)       PETBE- 

[rvnt]  (sic);  III  4275  (Adiaum),  4315 
(Brigetio);  aeternae  qvieti  et  perpetvae 
secvritati  (illius).    In  Gaul:    d(is)  m(a- 

NIBVS)      ET     QJ/IETI    AETERNAE    (Mil's),     XII 

1720,  1723  (ager  Vocontiorum),  1920, 
1945,  2013,  2052  (Vienna),  2503  (bet. 
Augustum  and  Lacus  Lemannus),  2304 
(Gratianopolis),  2628,  2631  (Genava), 
3663  (Alba  Helvorum),  5723  (Antipolis) ; 
XIII  1816,  1872,  1876,  1893,  1897, 
1902,    1968,    1970,    1972,   2014,  2026, 


2028,  2039,  2050,  2061,  2096,  2127, 
2132,  2180,  2182,  2189,  2249,  2271, 
2280,  2286,  2334  (Lugudunum).  —  d(is) 

m(aNIBVs)     ET     QVIETI     ETERNAE    (Sic)    (Ml), 

XIII  2531  (AmbaiTi).  —  d(is)  m(anibvs) 
et  aeternae  qvieti  (illius),  XIII  2049 
(Lugudunum).  —  d(is)  m(anibvs),  qvieti 
aeternae  (illius),  XII  2004  (Vienna), 
2280  (Gratianopolis).  —  d(is)  m(anibvs), 
qvieti  aeternae  (Mi),  XIII  1663  (Se- 
gusiavi).  —  et  qvieti  aeternae  (illius), 
with  formulaic  omission  of  d.  m.,  XII  718 
(Arelate);  XIII  1650  (Segusiavi),  1817, 
2335  (Lugudunum).  —  memoriae  pe- 
renni,  qvieti  aeternae  (illius),  XIII 
1898  (Lugudunum).  —  paci  et  qvieti 
a[et(ernae)]  (Mi),  XII  758  (Arelate).  — 

Q_VIETI      AETERNAE      (UUus),     Simply,    XIII 

2305  (Lugudunum).  —  REQVIES.  X 
4166  (Narnia,  f) :  depositvs  in  eter- 
nam  (sic)  reqviem;  XI  5882  (Iguvium) : 
aeterna  conditvs  inreqvie  (sic).  —  SE- 
CVRITAS.  VI  17136  (Rome),  XIV  949 
(Ostia) :  secvritati  aeternae  (illius);  VIII 
3763    (Lambaesis);    secvritati    eternae 

(sic),      MARITVS      CONIVGI     ...     FECIT  J      XII 

409  (Massilia),  2169  (Lugudunum):  d(is) 
m(anibvs)  et  secvritati  aeternae  (illius) ; 
XIII  2094  (ibid.) :  d(is)  m(anibvs)  et  ae- 
ternae secvritati  (illius);  XIII  1958 
(ibid.):  d(is)  m(anibvs)  et  secvritati  ae- 
ternae (Mi);  XII  1971  (Vienna):  d(is) 
m(anibvs),  secvritati  aeternae  (illius); 
XIII  2120  (Lugudunum):  [d(is)]  m(ani- 
bvs),  [>erpetvae?]  qvieti,  secv[ritati 
ae]ternae  (illius).  —  SOMNVS.  VI 10468 
(Rome):  somno  aeterno,  (ilia  Mi);  VI 
10848  (Rome),  X  6706   (Antium,  167): 

SOMNO       AETERNO       SACRVM  ;       VI       15983 

(Rome):  d(is)  m(anibvs),  somno  aeterno 
(iliiiis);  VI  28054  (Rome):  somn(o)  ae- 
ter(no);  VI  21617  (Rome):  so(mno) 
ae(terno  or  -ALi?);    VI  35516  (Rome): 

[OSSA  SOMNO  HIC  A^ETERNO   REDDITA  ;    VIII 

2506  (Calceus  Herculis) :  somno  aeter- 
n(o);  Rev.  Arch.  (1905)  p.  205(Cirta): 
HIC  TVMVLATA  silet  aeterno  mvnere  so- 
mni.  —  SOPOR.  XIII  128  (Convenae,  f): 
Nymphivs  aeterno  devinctvs  membra  so- 
pore;  XIII  1393  (Lemovices):  hic  iacet 

AETERNO    DEVINCTVS    MEMBRA    SOPORE. 

(c)    Memoria    aeterna,    in    sepulcial 
formulas,  (esp.  freq.  in  Gaul).    d(is)  m(a- 


182 


AETE 


AETE 


NIBVS)    ET    MEMORIAE    AETERNAE    (Milts),     V 

6997  (Taurini);  XIII  1652  (Segusiavi), 
1815,  1831,  18:57-!),  1842,  1846-50, 
1858,  1877,  1880-6,  1889,  1890,  1901, 
1903-6,  1910,  1925,  1927.  L989,  1945, 
L966,  1973-6,  1978,  L983,  1988-91, 
1995,  1997-8,  2000,  2004-5,  2007.  2009- 
10,  2015,  2018,  2023,  2025,  2025  a, 
2027,  2030,  2034-7,  2046,  2054,  2057, 
2070-1,  2073-6,  2078,  2080-1,  2085-6, 
2099,  2103-4,  2112-3,  2118,  2126,  2129, 
2140,  2166,  2172,  2174,  2185,  2187, 
2191-2,  2195,  2200,  2203-4,  2207,2224, 
JJ29,  2237,  2241,  2244,  2254,  2257, 
2260,  2263,  2269,  2276,  2302;  Le  Blant 
86  a  (Lugudunum);  XIII  2453,  2456, 
2467,  2561  (Auibarri),  2591  (Matisco), 
2616,  2621  (Cavillonum),  3088  (Ande- 
cavi);  XII  775  (Arelate),  1005  (Gla- 
mim),  1749,  1772  (Valentia),  1919,  2027, 
2031  (Vienna),  2270,  2272  (Gratiano- 
polis),  2380  (bet.  Vienna  and  Augustum), 
2576  (bet.  Augustum  and  Lacus  Leman- 
nus),  2664  (Alba  Helvorum).  —  d(is) 

M(ANIBVS)      ET     MEMORIAE     AETERNAE     (Hit), 

VIII  9674  (Cartenna);  XIII  1822,  1851, 
1860,  1874,  1887,  1895,  1907,  1979, 
1981,  2016,  2024  (Lugudunum),  2510 
(Ambarri);  XII  1700  (ager  Vocontiorum). 

D(is)    m(aNIBVs)    ET  MEMORIAE  AETERNAE 

(Me),  XIII  1637  (Segusiavi),  1841,  2287 
(Lugudunum),  2505  (Ambarri),  2602 
(Matisco).  —  d(is)  m(anibvs)  et  aeter- 
nae  memoriae  (Mius),  XIII  2614  (Ca- 
villonum).  —    d(is)    m(anibvs)    s(acrvm) 

ET   MEMORIAE  AETERNAE  (UUus),   VIII   2953, 

3004  (Lambaesis).  —  d(is)  m(anibvs)  s(a- 

CRVm),    MEMORIAE    AETERNAE    (HUllS),     VIII 

2763  (Lambaesis),  8233  (Milev).  —  d(is) 

m(aNIBVs),       MEMORIAE      AETERNAE       (Mius), 

XIII  2090,  2308  (Lugudunum),  2506, 
2512  (Ambarri);  XII  1395  (Vasio).  1762 
(Valentia),  1941,  1972,  2273  (Vienna), 
2670  (Alba  Helvorum),  4117  (Narbo- 
nensis).  —  d(is)  m(anibvs),  memoriae  ae- 
ternae  (Me),    XIII  2533  (Ambarri).  — 

D(is)      m(aNIBVs),      AETERNAE     MEMORIAE   (U- 

Hus),  XIII  2924  (Autessiodurum),  2985 
(Agedincum).  3120  (Xamnetes),  5286, 
5294  (Augusta  Rauricorum).  —  d(is)  m(a- 

NIBVS)     ET     QVIETI     ET     MEMORIAE    AETERNAE 

(UUus),  XIII  2053  (Lugudunum). —  qvie- 

Tl     MEMORIAEQVAE    (sit')    AETERNAE    (MiUS), 


XIII  2238  (Lugudunum).  —  secvritati 
perpetv[ae  et]  aeter[nae  memoriae], 
XIII  2534  (Ibid.).  —  memoriae  aeter- 
nae  (UUus),  VIII  11096  (Prov.  Byza- 
cena,  f);  XII  918  (Arelate),  1937,  1967 
(Vienna),  2636  (Genavn),  3875  (Neraau- 
sus),  4132  (Narbonensis) ;  XIII  1854, 
2121,  2202  (Lugudunum),  2754,  2798 
(Augustodunum),  Bramb.  2037  (near  Col. 
Agrippinensis).  —  memoriae  aeternae 
(Mi),  XIV  319  (Ostia);  VIII  9013  (Ka- 
bvlia  Maior);  XII  758  (Arelate),  1356 
(Vasio);  XIII  2494  (Ambarri);  Le  Blant 
7  (Augustodunum,  f,  378).  —  memoriae 
aeternae  (Me),  III  3982  (Siscia);  X 
5162  (Casinum,  2  B.  C).  —  aeternae 
memoriae  (Ma),    XIII   818   (Burdigala). 

MEMORIAE     [ae]t[e]r[n]aE    SACRVM,      V 

6638  (near  Lacus  Verbanus,  1st).  — 
Formulaically  (without  d.  m.)  :  et  memo- 
riae aeternae  (Mius),  XIII  2194  (Lu- 
gudunum);  et  aeternae,  XIII  2003  (ibid.). 
—  Add  ofsPEs,  XIII  1916  (Lugudunum): 

BONAE     MEMORIAE      ET     SPEI      AETERNAE     etC. 

(Mius). 

(d)  Vita,  aevum,  sedes  etc.,  Various 
expression  for  the  future  life.  VITA.  V 
6729  (Vercellae,  f):  aeternam  fisvs 
Christo  cvm  carpere  vitam  ;  V  6817 
(Eporedia,  j) :  presbyter  aeternae  qvae- 

RENS     QVI     PRAEMIA   VITAE  \    XII   2422    (All- 

gustum,  f ) :  in  spe  resvrect[jo]nis  (sic) 
vit(a)e  aeternae;  Carm.  Lat.  1407 
(Vienna,  j,  6th) :  aeternae  vitae  gavdia 
proles  habit  (sic);  Le  Blant  429  (ibid.): 

AETERNAE  CONTEMPLANS   PRAEMIA  VITAE  ;    ib. 

465  (Gallia,  f,  frgmt.):  aeternae  vit(a)e; 
Carm.  Lat.  1411  =  Rossi  II  63,  8  and 
93,  64  (Rome,  f,  5th):  aeterna  in  libris 
nam  tibi  vita  viget.  —  AEVVM.  XII  942 
(Arelate,  f):  aeterno  hic  positvs  vivit 
Concordivs  aevo.  —  SAECVLVM.  VIII 
21461  (Aquae  Calidae?):  aeterno  [sae]- 

CVLO    FRVITVR    PERPETVAM    SECVRITATEM.  

Various,  of  the  future  life,  etc.  VI  9240 
(Rome) :  aeternae  animae  (Mius) ;  III 
1759  (Epidaurum):  qvin  potivs  cor- 
pvs  (sc.  codditur),  nam  mens  aeterna 
profecto  pro  meritis  potitvr  sedibvs 
Elysiis;  III  6618  (Alexandria):  hvnc 
habet  aeternvs  cinis  Angellonis  hono- 
rem;  III  686  (Philippi):  sic  placitvm  est 
divis  a(e)terna  vivere  for[ma];  XI  2839 


AETE 


AETE 


183 


(Volsinii) :  aeternas  sedes  mervit  con- 
plecti  (sic)  pio[rvm];  VIII  4071  (Lam- 
baesis) :  si  liceat  saltem  post  taw  crv- 
delia  damna  [se]dibvs  aeternis  sensvs 
[iterate  piorvm;  XIII  7234  (near  Mo- 
gontiacuin) :  sedibvs  aeternis  me  mea 
hat<a>  tenent;  VIII  15463  (Dei  Maius, 
frgmt.):  sedibvs  [ae]ternis;  VI  1756  ^ 
(Rome,  f,  395)  1.  23:  vivit  in  aeterna 

PARADISI    SEDE    BEATVS.    [Cf.     SEDES  AETERNA 

=  tomb,  below  §  III].  —  LVX.  XI  3963 
(Capena) :  et  frvitvr  svperis  aeterna  in 
lvce  Fabatvs  ;    V  8986  a  (Aquileia,  f ) : 

QVAE  NEC  TANTVM  DIVITIAS  FRVNITA  CON- 
PLEVIT    (SIC)     LVCEM     (CkrisU)     AETERNAiW; 

XIII  3654  (Treveri) :  qvam  lvx  aeterna 
vocabat  (=  Lucan,  Pharsal.  VII  1); 
XIII  128  (Convenae,  f):    tecvm   comes 

ANXIA      LVCEM      AETERNAM      SPERANS,      HANC 

cvpit  esse  brevem.  —  VI  7193  a  (Rome) : 

ET     GRATIS      AETERNO      PERFRVOR      HOSPITIO  J 

XI  4966  (Spoletium,  f ) :  aeternvm  caelo 
mervit  perferre  coronam ;  XIII  2395 
(Lugudunum,  -J-,  501):  [a]eterni  secvm 
pr[a]emia  ivris  habet  ;  Ihm,  Damasi 
Epigramm.  92    (Rome,  f,   5th):    Caele- 

STINVS  AGENS  VITAM  MIGRAVIT  IN  ILLAM 
DEBITA       Q_VAE      SANCTIS      AETERNOS      REDDIT 

honores;  Carm.  Lat.  1339  (Rome):  ae- 

TERNOSQ_(ve)   LEVIS   POSSIDET   VMBRA   LARES  ; 

XII  1499  (Vasio,  f,  515?):  e<t>  aeter- 
nvm   FAMA    TRANSMITTIT    IN    ORBEM  J    Cai'lll. 

Lat.  1435  ==  Rossi  II  92,  58  (Rome,  f): 

AETERNIS    CHR(lST)l     MVNERE    DIGNA    BONIS; 

V  6734  (Vercellae,  f):  aeternos  sor- 
tita  toros  (Christi)  qve  petivit  perpe- 
tvam  lvcem  (i.  6.,  she  became  a  nun") ; 
Carm.  Lat.  311  =  Rossi  II  p.  150,  19 
(Rome,  f,  5th):  aetern[v]mqve  datvr 
casto  baptismate  mvnvs;  Rossi  II  p.  240, 
4  (Rome,  f ) :  aeternos  homines  ista  la- 

VACRA    CREANT. 

III.  Of  the  tomb  itself.  LOCVS.  VIII 
197  (bet.  Thelepte  and  Cillium):  [h]vnc 
habes  [e]ternvm  (sic)  [lo]cvm  ;  VIII  202 
(ibid.) :  hvnc  habes  eternvm  (sic)  locvm. 
—  SEDES.  VI  9118  (Rome):  aeternam 
tibi   sedem,    Hermes,    aramq_(ve)    dicavi  ; 

VI  6314  (Rome):    non  optata  tibi  co- 

NIVNX  MONIMENTA  (sic)  LOCAVIT  VLTIMA, 
IN      AETERNIS      SEDIBVS      VT      MANEANT  ;       VI 

11434  (Rome):  hic  mihi  svnt  sedes  ae- 
[ternae];  VI  33054  (Rome);    aeternam 


sedem  cdnsacravit;  X  1804  (Puteoli): 
pater  sedem  aeternam  ...  consecravit; 
IX  1817  (Beneventum) :  nvnc  ita  in  ae- 
terna reqviesco  se[de  sepvlta];  V  5930 
(Mediolanium):  post  annos  tandem  ae- 
terna    SEDE      RECEPTVS      SILET  ;       HI      124 

(Syria) :  haec  illi  nv(n)c  reqvies  fati, 
haec  sedis  (sic)  aetern[a];  VIII  4120 
(Lambaesis):  (Me)  fec(it)  aeternos  (sic) 
sedes;  VIII  6360  (Mactar):  hic  tenet 
aeternam  sedem.  —  MEMORIA.  XI  270 
(Ravenna,  f,  435):  sibi  memoria[m  ae]- 
terna[m];  XII  1194  (Carpentorate):  me- 
moria(m)  aeterna(m)  fecervnt.  —  *MO- 
NVMENTVM.  I  1267  =  IX  604  (Ve- 
nusia,  B.  C):  [monvmentvm  fecit  viv]os 

AETERNVM     HOC     SIBI.     DOMVS,      VeiJ 

freq.  I  1059  =  VI  9583  (Rome):    haec 

EST  DOMVS  AETERNA,  HIC  EST  FVNDVS,  HEIS 
(Sic)    SVNT    HORTI,      HOC    EST    MONVMENTVM 

nostrvm;   VIII  4447  =  18608  (Lama- 

Sba):  AETERNA  DOMVS  h(a)eC  EST,  PAVSVM 
(Sic)    LABORIS    HIC    EST,     ALIQVID    MEMORIAE 

hoc  est  ;  VIII  20473  (Novar  ...,+,  360) : 

HAEC    EST    AETERNA    DOMVS  ET   PERPETVA    FE- 

licitas;  XI  6435  (Pisauram) :  haec  do- 

MVS      AETERNA,      HIC      SVM     SITVS,     HIC     ERO 

semper;  VIII  10712  (Numidia):  haec  est 
domvs  aet[ern]a;  VIII  10930  =  20478 
(Novar...,  f,  324):  he  (sic)  est  d(o)- 
m(v)s  eterna  (sic);  VIII  10927  (ibid.): 
haec  est  aeterna  domvs;  VI 5174  (Rome): 

AETERNA    DOMVS     OLYPIORVM  ;     XIV      1335 

(Ostia):  domvs  etrena  (sic)  Marracio- 
rvm;  Bull.  Arch.  Cr.  (1891)  p.  40  (Rome, 

4th)  :    DEPOSITVS     IN     HAC     DOMO     AETERNA  ; 

VI  9258  (Rome) :  (Me)  retecit  aeter- 
na(m)  domv(m)  (Mis);  VI  9611  (Rome): 
(Me)  fecit  sibi  domvm  eterna(m)  (sic) ; 
VI  25369  (Rome,  B.  C):  vxori  hanc 
constitvit  [domvm]  aeternam  ;  Rossi  573 
(Rome,  f,  407):  [com^paravervnt  domvm 
aeter[nam];  X  181  (Potentia):  aeter- 
n(ae)  domvi  memoriam  pietatis  feci  ;  X 
6053  (Minturnae) :  institvit  aeternam 
domvm;  IX  3409  (near  Aufinum):  ae- 
ternam AD  DlTEM  VIVOS  (sic)  EFFECIT  DO- 
MVM J  VI  10096  (Rome):  bis  hic  septeni 

MECVM      NATALES     DIES    TENEBRIS     TENENTVR 

Ditis  aeterna  domvj  XI  6249  (Fanum 
Fortanae) :  hic  iacet  aeterna  Sabis  hv- 
mata  domo;  V  121  (Pola) :  (Ma)  domvm 

AETERNAM      VIVA     SIBI      POSVIT,      cf.    V    123, 


184 


AETE 


AETE 


195  (ibid.);  V  126o  (Aquileia):  domvm 

aeternam  {ilia)  posvit;  V  1712  (ibid.. 
domvm  eterna(m)  (sic)  fecit;  V  7<>  1 7 
(Taurini):  (tile)  titvlvm  posit  {sic)  ante 
aeternam  dojwvm  ;  III  14207ir'  (Traiana) : 
domo  eterna  (tie)  fecit;  VIII  212  (Cil- 
lium,  2"(i)  1.  67:  set  [sic)  pvto   secvros 

FIERI,     QVICVMQVE     PARARE    AETERNANI     VOL- 

vere  domvm;  VIII  3582  (Lambaesis): 
aeterna(m)  domvm  (ille)  ...  institvit; 
VIII  4372  (Xumidia):  tvmvlvm  tibi  con- 
stitvi  aeternae  domvs ;  VIII  9929  (Po- 
maria):  vir  et  fili(a)e  fecer[vnt]  do- 
mvm eternam  (sic);  VIII  9911,  9914, 
9922,  9925,  9927,  9935,  9940,  9948, 
9952,  9955,  9959,  21792-4  (ibid.,  6th- 
7th):  fecit  (fecervnt)  domvm  aetern(am 
or  -alem);  VIII  9934  (ibid.,  639):  p[o]- 
svle3r-Cv]nt  d(o)m(v)m  et[ern]a(m,  or 
-lem?);  VIII  11581  (Armnaedara) :  hanc 
aeterna(m)  domvm  (ille)...  fecit;  VIII 
19168  (Signs) :  aeterna(m)  domv(m)  po- 
svi  ;  XII  4123  (Xarbonensis) :  (ille)  do- 
mvm   AETERNAM  Vl(v)vS  SIBI   CVRAVIT  J    XIII 

2246  (Lugudunum):  qvi  vt  haberet  vi- 
vvs  sibi  posvit  et  svb  ascia  dedic(avit) 
domvi  aeternae  lvbens  ;  X  8220  (Capua): 
d(is)  m(anibvs),  aeterne  (sic)  dom[vi   et 

PERjPETVE    (SIC)      SECVR[lTATlJ     (Mi)  \      III 

6463    (Pannonia    Inf.):    d(is)  m(anibvs), 

DOMO    AETERNAE    ET     PERPETVAE   SECVRITATI  : 

III  3985  (Siscia) :  domv  eterne  (sic),  et 
perpe[t]v(a)e  secvritati  ;  XI  1616  (Flo- 
rentia) :  aeternamqve  domvm  petimvs  et 
fine  (sic)  laborvm;    VI  17622   (Rome): 

ET     DOMVS     AETERNAE      TV      TVEARE     FOCOS. 

Add  VI  11252,  12055,  13046,  18313, 
28116,  28941,  29756,  29956,  30432 
(Rome);  XIV  785  (Ostia);  XI  4629 
(Carsulae);  V  262  (Pola);  III  6380, 
14292,  14910  (Salonae);  VIII  8186  (Ru- 
sicade).  19146  (Sigus).  —  *DOMICI- 
LIVM,  Carm.  Lat.  57  (Venusia,  B.C.): 
[dom-cilivm  fecit  viv]|os  aeternvm  hoc 
sibi.  [N.  B.  This  is  Buecheler's  interpre- 
tation; Better  sc.  with  Ritschl:  monv- 
mentvm].  —  CVBILE,  TORVS ;  III  2490 
(Salonae):   hanc  post  bis  q_vinos  seqvi- 

TVR  PlRVNTlA  MATER  ANNOS,  ET  AETERNO 
IVNG1T       PIA      MEMBRA     CVBILi;       VI      11252 

(Rome):  svstineo  in  aeterno  toro  ad- 
ventvm    tvvm;    XI    1122    (Parma):    et 

IVXTA    CONIVNX    MERITOS    testatvr   hono- 


res  aeternvm  retinens  consociata  to- 
rvm.  —  VI  1837s  (Roini1.  165):  sarco- 
phago  aeterno;  VIII  12400  (Prov.  Pro- 
cons.):  TITVLOS  AETERNOS  PER  FILIOS  HA- 
BERE   desideravervnt;    X     L336    (Nola): 

CONSTITVI    AETERNVM    [mIHI     ME^ISQVE    TER- 

minvm;  VIII  10930  =  20478  (Novar . . . 
v,  324) :  mensa  eterna  (sic)  (illius).  — 
VIII  212  (Cillium,  2"(1)    1.  20:    sic  im- 

MORTALES  SCIT  HABERE  PECVNIA  MORES,  AE- 
TERNO     QVOTIENS      STABILIS      BENE      FIGITVR 

vsv  (i,  e.,  by  building  a  magnificent 
tomb). 

IV.  Of  living  persons,  or  in  connection 
with  reputation,  posterity.  «  Lasting  », 
«  enduring  »  ;  «  life-long  ».  VI  1702 
(Rome,   4th) :    aeternvm    statvae    monv- 

MENTVM  ...  PATRONO   PRAESTANTISSIMO  COL- 

locavervnt;  V  1863  (Iulium  Carnicum) : 
(ille)  svsceptor  operis  aeterni  ;  II  2395 
(near  Bracara  Augusta) :  aeternvm  lacvm  ; 
X  2875   (Puteoli):    sei    fieri    potvisset, 

AETERNAM    INCO  LVMIt(aTEm)  MVSAE    DONAS- 

sent;  VI  1693  (Rome,  4th):    consvl  et 

AETERNO      DECORAVIT      NOMINE     FASTOS  J      V 

3216  (Vicetia,  f) :  aeternvmq_(ve)  inde 

ADEPTA  PER  SAECVLA  NOMEN  '.  Ill  6423 
(ISSa)  :      AETERNVMQVE    TENET     PER    SAECVLA 

nomen  ;    XIII  3256  (Remi,  f,  4th):  ex- 

TVLIT   AETERNVM   SAECLORVM   IN  SAECVLA 

nomen;  VIII  369  =  11549  (Ammae- 
dara,  frgmt.) :  hoc  titvlo  fixervnt  no- 
men aeternvm;  VIII  2756  (Lambaesis) : 

HAEC  SVNT  ENIM  MORTIS  SOLACIA,  VBI  CON- 
TINETVR     NOM^IjNIS     VEL    GENERIS    AETERNA 

memoria;  VI  2132  (Rome,  Vestal):  cvivs 

SINCERAM  PVDICITIAM  SENATVS  COMPROBA- 
TAM     AETERNA     LAVDE     PVBLICE    CVMVLAVIT  ', 

VI  2136  (ibid.,  286):  lavdem  aeternam; 
VI  2138  (ibid.):  aeterna  lavde;  X  8174 
(Neapolis,    -j-) :    Patricivm    (sic)    domvs 

HAEC      AETERNA     LAVDE     TVETVR ;      IX     1596 

(Beneventum,  late) :  ad  aeternam  memo- 

RIAM      (illiuS)    .  .  .     STATVAM      CONLOCAVIT  J 

V  7956  (Cemenelum) :  vt  nomen  eivs 
aeterna  lectione  celebraretvr;  XI  4781 
(Spoletium,  4th):  ad  aeternam  nominis 
(i.  e.  of  the  emperor)  propagationem; 
VIII  11340    (Sufetula):    aeternvm   gra- 

TIARVM     SVARVM     testimonivm  ;     III    8169 

(Ulpiana):  fortvnae  aeternae  domvs 
Fvrianae;    Carm.  Lat.    1406    (Gondorf): 

SPES    AETERNA    TAMEN     TREBVET    (sic)     SOLA- 


AETE 


AETE 


185 


cia  lvctvs;  V  5701  (ager  Mediolaniensis) : 
aeterna  fides  ;  XIII  2077  (Lugudunum) : 
[de  cvJivs  adfectione  mariti  permanent 

AETERNA    BENEF1CIA  ;    X    1310   (Nola)  '.    BENE 

vixit  mvltosq_(ve)  ANNOS  conivgio  AE- 
terno;  VI  20908  (Rome):  aeternvm  co- 

NIVGI      ET     MATRI      MVNERIS     OFFICIVM;      VI 

17106  (Rome) :  aeterna  vnde  animae  gav- 
dia  percipio;  XI  5335  (Hispellum) :  co- 

NIVGIS  AETERNVM   LACRIMOSO  CRIMEN  AMOREJ 

VI  20905  (Rome):  hic  stigmata  aeterna 
Acte  libertae  scripta  svnt  ;  Carm.  Lat. 
1405  =  Rossi  II  103,  33  and  122,  14 
(Rome,   •}-) :    o   patrios    svbito    foedasti 

FVNERE     VVLTVS,    AETERNO     IVGVLAS    GLADIO 

corda  matris!  ;  VI  1 5268  (Rome) :  pater 
aeterno  dolore  adflictvs  ;  Ihm,  Daman 
Epigramm.  107  =  Rossi  1179  (Rome,  f): 
{ilia)  aeterno  vvlnere  rapta  cito;  IX 
6281  (Beneventum) :  aeternasq_(ve)  la- 
crimas  reliqvit  Carpo  parenti  ;  Eph. 
Epigr.  VIII  648  —  Carm.  Lat.  654  (near 
Antinm,  385):  aeternos  fletvs  obiens 
ivvenalibvs  annis  ;  VI  28810  =  34185 
(Rome):  accipe  nostri  aeternas,  ehev!, 
carminis   exeq_vias!;   VI    7243   (Rome): 

QVEM    FLET   AMISSVM    AETERNO   TEMPORE  CO- 

nivx;  VI  15806  (Rome):  qvem  flet  amis- 

SAM    (SIC)    AETERNO    TEMPORE    CONIVX. 

V.  Of  the  stability  of  the  state.  Roma 
(Vrbs)  Aeterna.  VI  200  (Rome,  70) :  paci 

AETERNAE    DOMVS     IMp(eRATORIS)     VeSPASIA- 

ni  ...;  Ill  5810    (Augusta   Vindelicum, 

290);    FVNDATORI     PACIS    AETERNAE  DlOCLE- 

tiano  ...;  VIII  8441  (Sitifis):  [pa]ci  ae- 
ternae   avg.  ;    VI    1140  (Rome,  314-5): 

FVNDATQRI       ETIAM      SECVRITATIS      AETERNAE 

(Constantio);  XI  5631  (Camerinum,  210): 

INAETERNAM    (sic)  SECVRITATEM  ADQ_VE  (sic) 

gloriam;  III  12483  (near  Troesmis,  4th) : 
ad  confirmandam  provincial.ivm  []s]vorvm 
a[e]ternam  secvritate(m)  ;  VI  3734  = 
31058  =  XIV  2257  (near  Rome,  220): 
victoriae  aeter(nae)  (of  Elagabalus) ;  XI 
6309  (Pisaurum,  3d) :  victoriae  aeternae 
Avrehani  ;  VIII  9754  (Portus  Magnus, 
196?):  victoriae  aeternae  (of  Caracalla) ; 
VI  1207  (Rome):  dvm  tibi  bella  foris 
aeternaq_(ve)  svdo  trop[a]ea;  VI  1696 
(Rome,  4th)  :  [vt]  . . .  convalescerent  et 
aeternvm  robvr  acciperent  (i.  e.,  the 
fortunes  of  the  state);  XIV  2795  (Gabii, 
140) :  confvgiendo  at  (sic)  aeternam  rem 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


pvbl(icam)  n(ostram);  X  5265  (Hispel- 
lum, 3d-4th)  :  NAM  CIVITATI  HlSPELLO  AE- 
TERNVM vocabvlvm  nomenq_(ve)  veneran- 
dvm  de  nostra  nvncvpatione  CONCESSIMVS 
(i.  e.  the  right  to  call  the  town  Flavium 
Hispellum).  —  Roma  Aeterna  (often  per- 
sonified as  divinity),  VI  1736  (Rome,  4th): 
(Mi)  vicario  Vrbis  Romae  Aeternae  ;  VIII 
6965  (Cirta):  svper  aliam  liberalitatem 
Romae  Aeternae;  VIII  1427  (Thibursi- 
cum  Bare,  3d) :  Vrbi  Romae  Aeternae  Av- 
g(vstae);  III  1422  (Sarmizegetusa,  238): 
Fortvnae  Redvci,  Lari  Viali,  Romae  Ae- 
ternae; V4484  (Brixia):  (Mi)  sacerd(oti) 
Vrbis  Romae  Aeter(nae);  V  6991  (Tau- 
rini) :  [sacerdot]i  Vrbis  Romae  [Aet]er- 
nae;  XII  1120  (Apta):  sacerdot(i)  Vrbis 
Rom(ae)  Aetern(ae);  III  5443  (Noricum) : 
sacerdos  Vrbis  Romae  Aeternae;  VII 
370  (Uxellodunum) :  genio  loci,  Fortv- 
n(ae)  Redvci,  Romae  Aetern(ae)  et  fato 
bono;  VII  392  (ibid.):  Romae  Aeternae 
et  Fortvnae  Redvci  ;  X  16  (Locri):  Romae 
Aeternae.  —  Vrbs  Aeterna,  VI  1188- 
1190  (Rome,  5th):  ob  instavratos  Vrbi 
Aeternae  mvros,  portas  ac  tvrres;  VI 
1759  (ibid.,  389):  annonariam  potesta- 
tem  Vrbis  Aeternae;  VI  1793  (ibid.,  394): 
in  Aetern(a)e  Vrbis  privatis  svis  aedebvs 
(sic);  VI  9858  (ibid.,  f):  (Me)  rhetor 
Vrbis  Aeternae;  VI  31402  (ibid.,  4th): 
ex  vtilitate  Vrbis  Aeternae  ;  VI  32083 
(Rome) :  Vrbis  Aeternae  (only) ;  VI  33856 
(ibid.,  4th):  Aeternae  Vrbis  svae  condi- 
toribvs  (in  dedication  bv  Maxentius) ;  X 
6425  (Circeii,  409-423)":  (ille)  vicarivs 
Vrbis  Aeternae;  XI  2115  (Clusium) :  (Mi) 
decvriali  Vrbis  Aeternae.  —  Add  VI 
1756  a  (Rome,  395) :  aeternos  hev!  Roma 

TIBI     Q_VI     POSCERET    ANNOS. 

VI.  Of  the  emperors ;  (not  before  Dio- 
cletian and  Maximian). 

(a)  Imperator  a.,  XI  6623  (ager  Fo- 
rosemproniensis,  3d):  aeterni  impera(ra)- 

TORES    (sic)   DlOCLETIANVS  ET   MAXIMIANVS  J 

V  2817  (Patavium,  3d):  aeterno  impera- 
tori  nostro  . . .  Diocletiano  ;  VIII  22355 
(Lambaesis,  4th):  d(omino)  n(ostro),  ae- 
terno imp(eratori)  Constantio  ;  Rev. 
Arch.  (1905)  p.  491  (Alexandrea,  4th): 
aeternvm  imperatorem  (Fl.  Valentinia- 
num). 

(b)  Avgvstvs  a.  VIII  4764  =  18698 

24 


186 


AETE 


AETE 


(bet  Macomades   and    Signs,  303):  Dio- 

CLBTIANE  ET  MaXIMIANE,  AETERNI    AVCG.  ;    11 

2208  (Cordnba,  806-837):  Constantino 
Max(imo)  rio,  FEi.ici,  aeterno  Avi..;  Ill 
17  =  ii.")S.")  (Aleiandrea,  4th) :  Constan- 
tino aeterno  Avgvsto;  III  13734  (Man. 

Tropaeum,  4th) :  Fl(avio)  Val(erio)  Con- 
stantino et  V[al(erio)  Licin]ia[no  Li- 
cinio]  pus,  felicibvs,  aeternis  Avgg.  ;  IX 
59  1!)  (Interocrium,  41'1):  d(omini)  n(ostri) 
Maxenti  invicti  aeterni  et  clementissimi 
Avg.  ;  XI  6031  (ager  Foro.semproniensis, 

4th)-     PIO,   FELICI,   INVICTO    ET    AETERNO  Av- 

gvsto  (Maxcatio);  X  6868  (bet.  Min- 
turnae  and  Sinuessa,  4th):  domin[o  no- 
stroJ  C.  Valer[io]  Maxentio  [p(io)  f(e- 
lici)]  iNvicTO  et  [ae]terno  Av[g.] ;  VI 
216  (Rome,  4th):  aeterni  Avgvsti. 
(c)  Princeps  a.  VI  1749  (Rome,  421): 

AETERNORVM    PRINCIPVM    IVDICIVJYl  ;    III    167 

(Berytus,    344):    dd.   nn.  Constanti   et 

CONSTANTIS,    AETERNORVM      PRINCIPVM;    IX 

417  (Aceruntia,  361-3):  d(omino)  n(o- 
stro)  Cl(avdio)  Ivliano  Avg.,  aeterno 
principi  ;  XI  6658  (Parma,  ibid.):  aeterno 
principi  domino  nostro  Flavio  Clavdio 
Ivliano;  VI  1727  (Rome,  5th):  aeterni 
principes  (Arcadius  and  Hoaorius);  XI 
6659,  6660  (Parma,  364-375):  aeternis 

VENERANDISQ_VE     PRINCIPIBVS      DD.     NN.    Va- 

lentiniano  et  Valenti  ;  VIII  8480  (Si- 
tifis,  before  392):  Valentiniani,  Theodosi 

ET    [ARCADi],    AETERNORVM    PRINCIPVM;     VI 

1676  (Rome,  before  395) :  dd.  nn.  aeternis 

PRINCIPIBVS  HONORI^O   ET  THEODOSIO]  \  VI 

31987  (Rome,  5th)':  felicitate  aeterni 
pRiNciPis  (Honori). 

(d)  Dominvs  a.  VIII  10224  (bet.  Tha- 
mugadi  and  Lambaesis,  4th):  aetern[o 
Li]cinio  d(omino)  nostr(o)  Avg.,;  VIII 
10222  (ibid.):  aeterno  d(omino)  nostr(o) 
Caesari   Constantio  Avg. 

(e)  Caesar  a.  VIII  22318  (near  Tha- 
mugadi,  292-305):  aeterno  nobilissimo 
Caes(ari)  Flavio  Valerio  Constantio. 

(/)  Trivmphator  a.  Ill  3705  (Sir- 
mium,  354):  Imp(erator)  Caes(ar)  Fla- 
(vivs)  Ivl(ivs)  Constantivs  .  .  .  TRIVMFA- 
tor  (sic)  aeternvs.  —  Add  VI  1184 
(Rome,    4th):    arcvm    ad    conclvdendvm 

OPVS    OMNE   PORTICVVM  MAXIMARVM  AETERNI 

nominis  svi  (i.  e.  of  Gratianns,  Valen- 
tinianus,  Theodosius). 


VI I.  Of  the  army,  as  title  of  the  Legio 
Secunda  Part  hi  ca.  XIV  2278  (ager  Al- 
liums):  (illius)  [ub]rari  [le]g(ionis)  ii 
Par[th]icae  Eter(nae)  (sic);  VI  3408 
(Rome):  leg(io)  ii  P(arthica)  P(ia)  F(e- 
lix)  F(idelis)  A(eterna)  ;  VI  2579  (Rome): 
mil(es)  leg(ionis)  ii  Parthice  Antoniniane 
P(ie)  F(elicis)  F(idelis)  Eterne  (sic);  VI 
3373  =  XIV   2283  (near  Rome):  (ille) 

MILITAVIT     IN     LEG(lONE)     II     PaRt(hICa)   An- 

toninian(a)  Ae(terna)  Pi(a)  Fi(deli);VI 
3403  (Rome):  mil(es)  leg(ionis)  ii  Par- 
thice Severiane  P(ie)  F(idelis)  Aeternes 
(sic);  VI  3404  (Rome):  mil(es)  leg(ionis) 
ii  Parth(icae)  Severianae  P(iae)  F(elicis) 
F(idelis)  Aeternae;  III  187  (Apamea  acl 
Orontem):  leg(io)  ii  Part(hica)  [S]eve- 
rian(a)  (P)(ia)  F(elix)  Aeter(na)  ;  VI 
793  =  XIV  2258  (near  Rome,  241):  mi- 
lites  leg(ionis)  ii  Parth(icae)  [Philippia- 
nae]  P(iae)  F(elicis)  F(idelis)  Aet(ernae). 
—  Add  III  113  (Arabia):  leg(io)  ii  Ae- 
<t)(erna)  ?. 

VIII.  Adverbial  phrases.  [Cf.  s.  v.  AE- 
TERNO, AETER.NVM,  above],  in  aeter- 
nvm,    «  forever  ».  VI  510  (Rome,  376): 

TAVROBOLIO    CRIO  BOLIOQ_(ve)  IN   AETERNVM 

renatvs;  VI  736  (Rome,  391):  arcanis 
perfvsionibvs  in  a.  renatvs  ;  Edict.  Dio- 
clet.,  Introd.  I  4:  in  a.  fvndatam  qvie- 
tem  ;  XI  258  (Ravenna,  f) :  ivssit  in  ae- 

TERNVM  FETVS  PRODVCERE  TERRAM  ;  XI  2330 

(Clusium) :  conivgi  karissimae  (sic)  adqve 
(sic)  in  a.  desiderantissimae;  X  1091 
(Nuceria  Alfaterna):  cvivs  fama,  pietas 
vibit  (sic)  in  a.  ;  XIII  2058  (Lugudunum): 
have  in  a.,  Q.  Anchari!;  Ill  3171  (Dal- 
matia) :  habitat  in  aete[rnvm  (or  -o)  hanc] 
domvm;  XII  1045  (Avennio,  587):  vivit 

IN  AETERNVM,  NVLLVM  MORITVRA   PER  AEVVM ; 

Bull.  Arch.  Or.  (1892)  p.  134  (Rome,  f): 

PAX  TECVM  SIT  IN  A.  CVM  TVIS  ! ;  VIII  21461 

(Aquae  Calidae?):  in  aeter(n)vm  vale!; 
VIII  1523=15539  (Thugga):  vt  sit  in 

AETERNVM    CONDITA    FAMA    LOCI  ;     Pais    684 

(Brixia):  [hanc]  arca(m)  (ilia)  in  a.  [fe- 
cit]; VIII  15420  (Mini.  Thim.  Bure,  4th): 
nvmini  eorvm  devota  in  a.;  VIII  15451 
(Uci  Mains,  4th) :  devotorvm  nvmini  ma- 
iestatiqve  Eivs  in  a.  ;  Rossi  36  (Rome,  f, 
329?):  natvs  est  (ille)  in  eternvm  (sic); 
Le  Blant  621  b  (Gallia,  T,  7th) :  vibat  (sic) 
cv(m)  (Christo)  in  eternv  (sic),  ame(n); 


AETE 


AETH 


187 


Hiibn,  Hisp.  363  (near  Hispalis,  f ,  7th) : 

HONOR    DE   NOMINE  CVIVS    POLLET  IN    AETER- 

nvm.  Add,  III  6151  (Transmarisca,  293- 
300),  VIII  14684  (Simitthus,  214).  — 
IN  AETERNO:  «forever".  VI  9663 
(Rome):  cvivs  fama  in  aeterno  nota 
est;  Carm.  Lat.  612  (Rome):  hanc  in  ae- 
terno   SIBI    SEDEM    CONSTANTIA   Q_VAERENS  J 

V  8958  (Chieri,  488):  vt  viveret  [in] 
aeterno;  Boldetti  Cim.  p.  417  (Rome,  ■[-): 

DlOSCORE,     VIBE     (sic)    IN     AETERNO  J     Bllll. 

Arch.  Cr.  (1888-9)  p.  74  (Rome,  f):  vibas 
(sic),  Pontia,  in  aeterno  !;  XIII  10025280 
(Bononia,  glass  vase):  vivas  in  eterno! 
(sic);  XII  944  (Arelate,  f) :  nvnc  et  in 
aeterno;  XII  5349  (Narbo,  f ) :  et  in 
eterno  (sic)  locav[erv]nt  atria  ( Christo); 
VIII  12279  (Avitta  Bibba):  in  aeterno 
locata  manebis. 

AETETVS  (=  ahtjTog,  Lat.  impetratvs 
q.  v.).  As  title  of  Juppiter,  III  1352  (Da- 
cia) :  I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo)  [A]eteto 
(ilk). 

AETHER,  k  The  upper  air » ,  « heavens » . 
(Cf.  AETHRA).  Freq.  in  verse.  [Forms, 
aeter,  VIII 10828, 18792  (Tigisis) ;  ether, 
Carm.  Lat.  621  =  Notiz.  (1892)  p.  4 
(Concordia,  4th).  —  Ace.  sing,  (regularly 
aethera,  never  -em),  aethra,  VI  1756« 
(Rome,  395).  —  Abbrev.,  aether,  abl.,  VI 
10053  (Rome)]. 

(a)  Of  the  divisions  of  the  firmament, 
earth,  air  and  sea.  XIV  3565  (Tibur) : 
q_vod    solvm    [repl]et,    aethera    atqve 

PONTVM. 

(b)  Of  the  upper  air,  space;  the  abode 
of  the  gods  and  of  souls,  heaven.  VI  21521 
(Rome):    vidi  sidereo  radiantem  lvmine 

FORMAM    AETHERE     DELABI  J     XII    944    (Al'e- 

late,  f) :  atqve  perassidvis  concentibvs 
aethera  plavdent  ;  Carm.  Lat.  621  = 
Notiz.  (1892)  p.  4  (Concordia,  4th) :  cvivs 

FAMA    SVPER    ETHERA    (sic)    NOTVS  (cf.   Vei"g. 

Aen.  I  379);  VIII  10828,  18792  (Tigi- 
sis): conscivs  aeter  (sic ;  cf.  Verg.  Aen. 
IV  167);    V    6728    (Vercellae,  f,  6th): 

QVAMQ_VAM  ARVIS    GRADIENS,  MENTE  AETHERA 

pvlsat;  XIII  3654  (Treveri) :  lvctificvs 
Titan  nvmqvam  (sic)  magis  aethera  [con- 
tra egit  eqvos],  (=  Lucau,  Phars.  VII 
2);    VI    1756a  (Rome,    395):    dilectae 

GREMIO      RAPTVS      IN     AETHRA    (sic)    PROBAE ; 

VI  1756£    (ibid.):   in  aetheris  aeqvore 


tvtvm  cvrris  iter;  IX  2042  (Beneven- 
tam):  in  cineres  corpvs  et  in  aethera 
vita  solvta  est;  XII  2660  (Alba  Helvo- 
rum) :  exacto  vitae  transcendit  ad  ae- 
thera cvrsv;  Ihm,  Damasi  Epigram.  2 
(Rome,  4th)  1.  11:  svbito  trans  aethera 
vectvs;  ib.  30  (ibid.)  1.  3  :  aetheris  alta 
petit,  Christo  comitante,  b^atvs  ;  ib.  91 
(Rome,  5th):  Q_yi  natvm  passvmqve  Devm 

REPETISSE  PATERNAS  SEDES  ATQVE  ITERVM 
VENTVRVM   EX  AETHERE  CREDIT  J    V2   p.  62316 

(Mediolanium,   f):    et    te,    virgo,    tvvs 

TRANSVEXIT    AD  AETHERA  SpONSVS  ;    RoSSi   II 

p.  149,  16  1.  6  (Rome,  f):  effvsasq_(ve) 
p(re)ces  mittat  ad  a[et]hra  sva  (sic) ; 
Hiibn.  Hisp.  393  (Toletum,  8th) :  aeqvam 

HIC    HABEAT    SORTEM    IN    AETHERA. 

(c)  As  name  of  race-horse.  VI  10053 
(Rome):  (Me  vicit)  Aether(e)  Af(ro) 
XXX  (=  Iriciens). 

AETHERIVS.  ■  Celestial  >.  (Mainly  in 
Chr.  verse). 

[Forms:  aeterivs,  V2  p.  619* bis  (Me- 
diolanium, f ) :  aeterevs,  Carm.  Lat.  720  = 
Hiibn.  Hisp.  142  (Legio,  630);  aetherevs, 
IX  952  (Aecae),  XI  259  (Ravenna) ;  e.the- 
revs,  Hiibn.  Hisp.  455  (Lucena,  925); 
etherivs,  XII  5347  (Narbo)]. 

(a)  In  Pagan  verse,  rare.  VIII  212 
(Cillium,  2nd)  1.   16:  per  qvos  aetherias 

SVRGVNT    MONIMENTA    (Sic)    PER    AVRAS. 

(b)  In   Chr.    verse,    freq.    VI    1756  £ 
(Rome,  395)  1.  23:    qvi    nova  decedens 

MVNERIS  AETHERII  VESTIMENTA  TVLIT  ;   Carm. 

Lat.  1414  1.  9  =  Rossi  II  p.  106,  49 
(Rome) :  lavdibvs  aetheriis  famvlatvs 
mente  fideli  ;  XI 4631  (Carsulae);  Pontia, 
sidereis  aspirans  vvltibvs  olim  hic  iacet  ; 
aetherio  semine  lapsa  fvit  ;  Carm.  Lat. 
287   ==  VI    *781    (Rome,   4th):  Martia 

THEVDOSIVM  (Sic)  DOMINORVM  ROMA  PA- 
RENTEM  AETHERIO  DIVVM  VENERANS  SACRAV1T 

in  orbe;    VI  19049  (Rome):  sit    tamen 

AETHERIA  VIv[a  INTER  SID]ERA    SEDE    KAMA  !  J 

Rossi  329  (Rome,  383) :  aetheriam  cvpiens 
caeli  conscendere  lvcem  j  XII  944  (Are- 
late) :  lvcis  et  aetheriae  penitrans  (sic) 
fastigia  laetvs;  XI  259  (Raveuua) :  prin- 
cipis  aetherei  (sic,  of  Simon  Peter);  IX 
952  (Aecae):  [spiratvs  ae]thereas  (sic) 
ardet  adire  domvs;  XII  5347  (Narbo, 
frgmt):  et  domvs  etheri[a]  (sic);  Ihm, 
Damasi   Epigram.,  23  1.  5  and  43  1,  5 


188 


AF/m 


AEVO 


(  UOIIIO,   4th)  :    AETHERIAS    PETIERE  DOMOS  RE- 

gnaqve  piorvm;  il).  2(3  1.  5  (ibid.):    ae- 

THERIOS    PETIERE    SINVS    REGNAQVE    PIORVM  J 

V*  p.  017:  (Mediolanium) :  cvm  petit  ae- 
tmerias  nvmine  ivssa  vias  ;  V  6266  (ibid.): 

PVRIOR    AETMERIAS  GRADERIS    SINE   CARNE   PER 

arces  ;  V-  p.  (il!)-'  (ibid.):  cvicvnq_(ve) 

AETHERIA      QVI     REGNET     IN    ARCE    SACERDOSJ 

V-  p.  619* biB (ibid.) :  qj/amvis  aeteria  (sic) 
regnet  in  ARCE  sacerdos  ;  V  6733  (Ver- 
cellae):   ctyiSQvis  post  mvndvm  aetherias 

CONSCENDERE    PLAGAS    POSSE    PVTAT  ;    Cai'lD. 

Lat.  720  =  Hiibn.  Hisp.  142  (Legio,  630): 

RAPTVS    AETEREAS  (sic)   SVBITO   SIC  VENIT   AD 

avras;  Carm.  Lat.  726  (Rome,  783):  vi- 

VAT  IN  AETHERIO  FELIX  PER  SECLA  (sic)   [SE- 

natv];  Hubn.  Hisp.  455  (Lucena,  925): 

ETHEREIS  (SIC)  IVNGATVR  SORTE  BEATA  LO- 
CATVS. 

AETHIOPES.  The  inhabitants  of  Ae- 
tbiopia,  q.  v.;  -  Aethiopians  ».  [="AiO.'o- 
Tttg].  III  141475  (Philae,  17  B.  C):  le- 
g[atisqve  re]gis  Aethiopvm  ad  Philas 
avditis  =  ds^ccfisvog  ts  nqia^eig  Aidio- 
noiv  iv  <Pilcac. 

AETHIOPIA.  [=  AiBioma].  Aethiopia, 
the  region  soutb  of  Egypt,  bordering  on 
the  Sinus  Arabicics;  now  Abyssinia  etc. 
Ill  141475  (Philae,  17  B.  C.)  1.  13:  rege 

IN     TVTELAM     RECEPTO,     TYRANn[o]     Tr[  IA- 

kontas]  choenvndi  (sic)  Aethiopiae  CON- 
stitvto  =  rrooii-riccv  naocc  roc  ^aaiXt'wg 
).[_a;-liov  iv~\ouvr6v  zs  tTjC,  ToictxovvaG%ol- 
vov  Tonao%ia\jf\  fiiag  iv  'Aidioma  xa- 
vaGTrjGecg;  K.  G.  divi  Ang.  cap.  26  1.  19  : 
meo  ivssv  et  a[v]spicio  dvcti  svnt  [dvo] 
exercitvs  eodem  fere  tempore  in  Ae- 
thiopiam  et  in  Ar[a]biam;  ib.  cap.  26 
1.  21:  QA]ethiopiam  vsqve  ad  oppidvm 
Nabata  perventv[m  est];  Dessau  8614 
(ager  Segusianorum?,  horologium  vialo- 
rium)  1.  7:  Aethiopiae  (latitudo)  XXX. 

AETHNAVIRI.  Apparently  name  of  a 
people,  wholly  unknown,  VIII  7759  (Cir- 
ta") :  svm  satvs  Aethnaviros  vbi  cingvnt 
Anspagae  moles.  [Ed.  loc.  cit.:  «  A.  quid 
sit  nescimus ;  Buecheler,  Carm.  Lat.  1327 
note:  «  qui  sint  ignoramus, pules  ob  Aet- 
naei  nominis  claritatem  memoratos  »]. 

AETHOGVRSENSIS.  Inhabitant  of  Ae- 
thognrsa  (sic  for  Aethogurza),  a  town  of 
the  Provincia  Byzacena  in  Africa,  iu  the 
district  of  Gurza,    [See  GVRZA.  GVR- 


ZENSIS].    VIII    68    (Gurza,    12  B.C.): 

BONCAR  AZZRVBALIS  (sic)  f(iLIVs),  AETHO- 
GVRSENSIS. 

AETHRA.  (=  ai'dQif).  *  The  upper  air  ■ , 
■  heaven  ».  (Cf.  AETHER].  V  6723  (Ver- 
cellae.  f)  1.  23:  terrenas  vicit  labes  pvr- 

GATIOR  AETHRA  ;  ib.  1.  10:  PVRGATAM  IN 
TERRIS    ANIMAM     REVOCARE   PER    AETHRA    (sic, 

acc);  V-  p.  6189  (Mediolauium,  f):  me 

POSITIS     MEMBRIS     PVRVS      PERREXIT     AD      AE- 

thram;  VI  537  (Rome,  4th):  ibis  in  opta- 
tas  sedes;  nam  Ivppiter  aethram  pandit, 
Feste,  tibi,  candidvs  vt  venias  ;  VI  32433 
(Rome,  4th,  frgmt.) :  [. . .]  perabilis  ae- 
trhae  (sic). 

AETHVCOLIS.  Apparently  name  of  a 
local  Gallic  divinity.  XII  5724  (Antipo- 
lis) :  (ilia)  [fla]minic\,  sacer[do]s  Ae- 
thvcolis  [test]amento  f(ieri)  i(vssit). 
[Hirschfeld,  XII  Indices,  suggests  the 
emendation   sacer[dos  de]ae   Thvcolis]. 

AETIAM.     See   ETIAM. 

AETICVM  ge/is,  name  of  a  Spanish 
clan.  II  5781  (Segontia):  Annae  Aeti- 
cvm,  Tetis  f(iliae). 

AETOLIA.  A  country  of  northern  Greece 
on  the  outer  Corinthian  gulf,  between 
Acarnania  on  the  west  and  Locris  on  the 
east;  conquered  by  M.  Fulvius  Nobilior 
iu  189  B.  C.  I  534  =  XIV  2601  (Tu- 
sculum,  Augustan  Age) :  M.  Fvlvivs  M.  f. 
Ser.  n.  co(n)s(vl)  Aetolia  (sic,  abl.) 
cepit. 

AETOLVS.  *  Aetolian  »,  as  breed  of 
race-horse.  VI  10053  (Rome):  (ilk  vicit) 
Arcad(e)  Aet(olo)  XVI  (=  sexies  decies). 

AETOMA.  (=  aetata,  Lat.  fastigium). 
The  triangular  «  pediment  »  of  a  temple 
or  other  building.  [Gk.  3d  or  Lat.  1st 
dec!.]  Ill  1174  (Apulum,  198-211):  col- 
l(egivm)    centonarior(vm)    scholam  cvm 

AETOMA  PECVNIA  SVA  FECIT  |   III   1212  (Apil- 

lum) ;  ad  extrvction(em)  aetomae  ded(it) 
hs.  n  VI;  III  6671  (Berytus):  genivm 
cvm  [colv]mnis  et  aetomate  et  incrv- 
sta[tione]  marm(orea)  de  svo  fec(it); 
III  10917  (Savaria,  frgmt.):  arcvm,  ae- 
to[ma,  port]am;  XIII  5949  (Germania 
Sup.,  frgmt.) :  aetoma. 

AETRVRIA.  See  ETRVRIA. 

AETRVSCVS.  See  ETRVSCVS. 

AEVITERNVS.   See  AETERNVS. 

AEVOCATVS.  See  EVOCATVS. 


AEVV 


AEVV 


189 


AEVVM,  AEVOM.  «Life»,  «age», 
*  time  » ,  «  eternity  » .  [Freq.  in  verse, 
rare  in  prose]. 

[Forms,  aevom,  I  1008  =  VI  25369 
(Rome,  B.  C.),  VI  13481,  23083,  30126 
(Rome);  XIV  3709,  3826  (Tibnr);  X 
6785  (Pandateria),  7576   (Carales,  2ml); 

V  2289  (Altinum);  VIII  212  (Cillium, 
2"d).  _  AEVM,  VI  537  (Rome,  5th), 
30106,  35585  (Rome),  Carm.  Lat.  1431 
=  Rossi  II  p.  106,  50  and  p.  107,  54; 
Bull.  Arch.  Cr.  (1898)  p.  63  (Rome,  +); 
I  1220  =  IX  1837  (Beneventum,  B.  C); 
III  7868  (Micia);  XIII  5042  (Minnodu- 
num).  —  evvm,  VIII  9183  (near  Auzia); 
Carm.  Lat.  678  =  Rossi  464  (Rome,  f , 
398);  Carm.  Lat.  321  (Mogontiacum,  f ) ; 
ibid.  699  =  Rossi  II  p.  294,  3  (Tarra- 
conensis,  f,  6th);  Hiibu.  Hisp.  378  (Cor- 
duba,  f ,  682).  —  ebvm.  VIII  684  (near 
Mactar,  f ).  —  ews  (sic),  Hiibn.  Hisp. 
464  (near  Corduba,  982)]. 

I.  Of  existence  on  earth.  «  Life  »,  « life- 
time»,  «span  of  life  »,  «  period  of  life  ». 

VI  537  (Rome,  5th):  carmina  mvlta  se- 

RENS,    VITAM     INSONS,     INTEGER.     AEVM    (S/'c), 

conivgio  laetvs;  XII  2660  (Alba  Hel- 
vorum) :  aevi  ingens,  genvs  egregivm, 
atq_(ve)  ordine  princeps;  V  5320  (Co- 
mum):    VITA    BREVIS     LONGO     MELIOR    MOR- 

talibvs  aevo;  VI  24520  (Rome):  mente 

SENES,   AEVO  SED   PERIERE  [bREVJI  ;    XI   3194 

(Falerii,  -J-):  omnibvs  officiis  praepollens, 
sed  brevis  aevo;  XII  5411  (Tolosa) :  co- 
niv[gio  nostro]  spativm  breve  contigit 
aevi;  XI  382  (Ariminum):  pater  toto 
venerabilis  aevo;  XI  258  (Ravenna,  f): 
hvnc  Sator  omnipotens  rervm  ditissimvs 
ipse  mvltiflvis  opibvs  longvm  ditavit  in 
aevvm ;   X   6785    (Pandateria):    praefvit 

HIC     LONGVM     TIBI,      PaNDOTIRA     (sic),      PER 

aevom  (sic);  V  5737  (ager  Mediolanieu- 

Sis,     j-,    6th):    NVLLIS    VITA    DOLIS     CVNCTVM 

violata  per  aevvm  ;  V2  p.  6189  (Medio- 
lanium,  f):  qvem  generosa  domvs  longo 
sibi  credidit  aevo  mansvrvm  colvmen  (re- 
ferring to  a  man);  X  1688  (Puteoli): 
[sospes  vbi  an]noso  mea  Clavdia  lvcis 
in  aevo  [prospicia^t  lepidam  pvlchra 
anvs  in  svbolem  (as  completed  bv  Bue- 
cheler  Carm.  Lai.  888);  VI  21846  (Rome): 

INFELIX     AEVO    TAM    CITO     QVAE    CARVIT  J     V 

4445  (Brixia):  fessvs  aevo;  I  1202  =  X 


4362  (Capua) :  non  aevo  exsacto  (sic) 
vitai  (sic)  es  traditvs  morti;  VI  32031 
(Rome,  f ,  525) :  hinc  est  qvod  toto  sem- 
per te  flebimvs  aevo;  III  754  =  7436 
(Nicopolis) :  et  foveas  aevi  monvmentvm 
tempore  grato;  VIII  1922  (Theveste) : 
SE  vivo  fec(it),  et  conivgi  aevo  praefi- 
nitae  fec(it).  [Cf.  notes  of  Wilmanns 
and  Mommsen  ad  loc.~];  X  1315  (Nola): 

TANTVM  LIQVI   DOLORE  MALVM    LACRIMASQVE 

parentibvs  aevo;  Carm.  Lat.  1431  =  Rossi 
II  p.  106,  50  and  p.  107,  54  (Rome,  +): 

VIXIMVS   ET  MVTVVM  QVODCVMQVE  EXEGIMVS 

aeo  (sic);    I  1009  =  VI  10096  (Rome, 

B.  C.):  HEIC  VIRIDIS  AETAS  CVM  FLORERET 
ARTIBVS,  CRESCENTE   ET  AEVO    GLORIAM  CON- 

scenderet;  Carm.  Lat.  1337  =  Rossi  II 
p.  122,  12  (Rome?,  f):  hev  me,  nate, 
IACES  TENERO  svbtractvs  in  aevo  ;  XI 
315  (Ravenna,  f,  571?):  ivvenali  svsce- 
ptvs  in   aevo;  X  1370   (Nola):   [exegit 

v]lTAM  FLORENTE  ClNEGIVS  AEVO  ;  XII  2127 

(Vienna,  f ) :  aeterna  hic  Martina  in  pace 
qviescit  q_vi  (sic)  [fl]oren[tem  a]evvm 
[...  e]git;  XII  2130  (Vienna,!):  qvi 
florentem  aevvm  lx  egit  per  annos;  V 
6202  (Mediolanium,  f) :  ter  denos  aevo 

BINOSQ_VE      QVATER     ATTVLIT     ANNOS  ;      XII 

592  (Aquae  Sextiae,  f) :  bis  vndenos  aevi 

COMPLETIS     DVXIT      MENSIBVS      ANNOS  J      XII 

5787  (ibid.,  frgmt.):  ...  felliciter  (sic) 
aevo.  —  Note:  Hiibu.  Hisp.  378  (Cor- 
duba, 682):  migravit  ab  hoc  Evo  (sic ; 
cf.  ab  hoc  saecido) ;  and  evi  (sic)  in  sense 
of  anni,  ibid.  464  (near  Corduba,  982) : 

LXXV    EVOS     Q_(v)l     VIXIT. 

II.  Of  indefinite  titne ;  «  succeeding 
ages  »,  «  the  future  »,  «■  future  life  », 
»  eternity  ».  VI  1196  (Rome,  4th):  qvod 

GETARVM      NATIONEM    IN    OMNE    AEVVM    DO- 

c[v]ere  exti[ngvi];  VIII  212  (Cillium, 
2nd)  1.  36:    nil  alivt  (sic)  melivs  fieri, 

NISI  VIRIBVS  AEVI  QVOT  (Sic)  POSSIT  DV- 
RARE  DIV  SVB  HONORE  DEORVM  J  ib.  1.  58.' 
MAVOLT  HAEC  MONVMENTA  SEQJ/I  SCRIPTIS- 
Q_(VE)  PER  AEVOM  (sic)  [v]lVERE  NOMINIBVSJ 

VIII  758  (Gales):  egregiam  inperpetvvm 
(sic)  aevi  saecvlorvmq_(ve)  TESTATA  me- 
moriam;  LeBlant429  (Vienna,  6th):  trans- 
acts cvrsibvs  aevi  ;  V  1494  (Aquileia) : 
hoc  mon[vmentvm]  ita  vti  defi[n]i[tvm] 
terminatvmqJve)  es[t]  qvamdiv  per  ae- 
v[vm]   stare    potverit;    VIII  684  (near 


190 


AEVV 


AFKK 


Maotar, -}•):  ne  dvbivm  long(o)  vmqvam 
<q_)vereretvr  in  EBO  (8>c)\  Carm.  Lat. 
678  =  Rossi  404  (Rome.  -;-,  398) :  ne  dv- 

IUVM     LONGO   QVAERATVR   IN    Ev[o]  |    I    1220 

=  IX  1837  (Heneventum,  B.  C):    nvnc 

DATA    SVM    DlTI     LONCVM    MANSVRA     PER    AE- 

vvm:  XII  1045  (Avennio,  587):  vivit  in 

AETERNVM,     NVLLVM     MORITVRA     PER    AEVVM ; 

Le  Blant  425  (Vienna,  0lh):  vmbra  per- 

PETVA  LETI  NVLLVM  SOLVTVRA  PER  AEVVM  ; 

XIV  3826  (Tibur):  hic  in  flore  cvbat, 

LONGVM    SECVRVS   IN    AEVOM    (s/'c)  ',    X  7576 

(Carales,    2nd):    nvmine    mvtato    fvlget 

POMPTILLA     PER    AEVOM    [stC  \    \.   Q.      «     I  I  1)10 

Pomptillae  colebatur  sicut  viri  genius 
dum  in  vivis  erat  mulier\  iam  numine 
mutato  Iuao  est  inferna,  Buecheler  Cam. 
Lat.  1551^);  Carm.  Lat.  699  =  Rossi  II 
p.  294,  3  (Tarraconensis,  6th):  n vmqvam 

ABOLENDA   PER  EVVM  (sic)  MERITA  ;   VI   7578 

(Rome,  120):  hoc  ego  svm  tvmvlo  Mar- 
cianvs  redditvs  aevo  (i.  e.  aeternitati); 
I  1008  =  VI  25369  (Rome,  B.  C.) :  [do- 

MVNl]    AETERNAM,  VBEI    [SIC)  OMNES    PARITER 

aevom  (sic)  degere[nt];  XII  942  (Are- 
late,  -J-,  4th):  aeterno  hic  positvs  vivit 
Concordivs  aevo.  —  Note  adv.  expres- 
sions: IN  AEVVM,  IN  AEVO  B  for  eVei'  "  . 
[Cf.     IN     AETERNVM,     IN    AETERNO    S.    V.    AE- 

TERNVS  §  VIII,  in  perpetvvm,  etc.]  Ill 
7868  (Micia):  have,  pvella,  mvltvm,  ad- 
qv(e)  in  aevm  (sic)  vale!;  V  2289  (Al- 
tinum) :  in  [a]evom  (sic)  valer[e]  volo; 
XIV  3709  (Tibur):  stare  semper  in  ae- 
vom (sic);  XIII  5042  (Minnodunum) : 
(denarios  tot),  ex  qvorvm  vssvr(a)  (sic) 

GYMNASIVM    .  .  .     PER     TRIDVM     (sic)    ...    IN 

aevm  (sic)  [daretvr];  VIII  4692  (Ma- 
daura):  ad  propagandam  in  aevvm  memo- 
riam;  VI  17985  a  (Rome) :  hospitivmqve 

MIHI  SECVRA  SERVAVIT    IN   AEVVMJ   VI  23083 

(Rome) :  Blesivs  hoc  Novivs  reqviem  sor- 
titvs  in  aevom  (sic);  VI  13481  (Rome): 

ROMA    MIHI     PATRIA,    NOMEN    MEV    (sic)    PrI- 

mvs  in  aevom  (sic) ;  XI  6080  (Urvinum 
Mataurense):    et  svbito  m(a)estvm  (me) 

RAPTA      RELIQVIT      IN      AEVVM  J      VI      30106 

(Rome):  frater  dolitvrvs  in  aevm  (sic); 
IX    5566    (Tolentinum,  f):    omnipotens 

DOMINVS  TVMVLVS  (sic)  CVSTODIT  IN  AE- 
VVM ;  Carm.  Lat.  321  =  Kraus  38  (Mo- 
gontiacum,  f):  D(omi)n(v)s  te  servet  in 
evvm    (sic)  ;    VIII    9183    (near    Auzia). 


\y   LAVDE^S     VT      HONOR      AMPLIET      IN      EVVM 

(sic);  VI  30126  (Rome,  frgmt.):  ivdi- 
cavit  in  aevom  (sic).  —  XI  1354  (Luna, 

255):  TESTEM  FVTVRVM  IN  AEVO  I1VIVS  CON- 
SENTS nostri  ;  XI  6080  (Urvinum  Ma- 
taurense) :  parentesmisf.ri  vvevm  pativntvr 
in  aevo    dolorem;    VI    «J5585    (Rome): 

FECI      BENE     MERENT[l]     IN     AEO     (SIC1)  ;      VI 

25128  (Rome,  frgmt.):  [spargere  .  .  .] 
adqve  mero  tvmvlvm  mihi  in  aevo  ;  Rossi 
211  (Rome,  f,  369):  cvivs  tantvs  amor 

ET  CARITAS  RETENETVR  (sic)  AB  AMICIS  IN 
AEVO. 

AEXILVAS.  Judging  by  its  position, 
apparently  local  adj.  referring  to  some 
place  wholly  unknown.  Ill  3322  (Lusso- 
nium) :  Oplvs  Laepocvs  Volsetis  f(ilivs), 
Aexilvas,  vet(eranvs). 

AEZANENSIS.  «  Of  Aezani »  ('AtCavoi), 
a  town  of  Phrygia  Epiktetos  between  Cadi 
and  Cotiaeum,  near  the  source  of  the 
Rhyndacus  and  the  confines  of  Bithynia, 
(now  Tschawdir-Hissar.).  As  title  of  Jup- 
piter,  III  355  b  (Aezani,  1st):  ager  Ae- 
zanensi  Iovi  dicatvs  [Cf.  sq.]. 

AEZANITICVS.  ■  Of  Aezani  ».  [Cf. 
above].  Ill  355^  (Aezani,  1st):  circa  re- 
gionem  Aezaniticam.  As  title  of  Juppiter, 
III  355c  (ibid.):  in  ea  re[gione]  qvae 
Iovi  Aezanitico  dicata  dicitvr. 

AF.  Prep.  See  A-AB  supra  p.  14. 

AFER.  Adj.,  subst.  «African".  (Cf. 
AFRICANVS,   AFRICVS). 

[Forms:  Hafre  dat.  masc,  X  1974  (Pu- 
teoli);  Affrorvm,  Bonner  Jahrb.  (1902) 
p.  96  no.  35  (Col.  Agripp.).  —  Abbrev.: 
af.  VI  10047,  10053,  Notiz.  (1902)  p.  511 
=  Rev.  Arch.  (1903)  p.  161  =  Annee 
Epigr.  (1903)  p.  65  (Rome);  Garrucci, 
Graffiti  pp.  99,  100  (Rome) ;  X  3643  (Mi- 
senum);  VIII  238  (Eburacum).  —  Afr., 
IX  5841  (Auximum) ;  Bonn.  Jahrb.  (1902) 
p.  96  no.  38  (Col.  Agripp.).  —  Afror., 
VIII  14364  (Uccula).  —  Afro.,  Bonn. 
Jahrb.  (1902)  p.  96  no.  35  (Col.  Agripp.)]. 

(I)  Adj.  VIII  4508  (Zarai,  202):  ce- 
tera vestis  Afra  in  singvlas  lacinias; 
Ed.  Dioclet.  6,  41  (III  p.  1933);  bvlbi 

AFRI     SIBAE      (sic)    Fa[b]rIANI     MAXIMl    n(v- 

mer)o  viginti  (denarios)  dvodecim;  ib. 
19,  61,  (III  p.  1943):  [sagvm  A]frvm  = 
auyog  %(pQog;    II    1180  (Hispalis,  2nd): 

ADIVTORI     (Ulius)      PRAEF(ECTl)     ANNOn(ae) 


AFER  AFLV                    191 

adolevm  (sic)  Afrvm  et  Hispanvm  recen-  no.  38  (ibid.):  eq_(ves)  al(ae)  Afr(orvm), 

sendvm;  XIV  4142  (Ostia,  173) :  domini  tvrma  Firmani.  —  VI  3529  (Rome) :  (Mi) 

navivm  Afrarvm  vniversarvm  (i.  e.  ships  pr(a)efecto  cohortis  Afrorvm  in  Daciani 

that  brought  African  products  to  Rome) ;  (sic);   IX   5841  (Auxirnum):    praefecto 

VI  10048  (Rome,  2nd):  [inter  em]inentes  coh(ortis)  i  Afr(orvm)  c(ivivm)  R(oma- 

agitatores  introivgis  Afris  plvrimvm  vi-  norvm)   eq_(vitatae). 

cervnt;  VI  10054  (ibid.):  [d]vobvs  in-  (b)    Of  race-horses    bred    in    Africa. 

troivg(is)    A[fr.s].    (Cf.  below,    African  VI  10047,  10053,  10056;  Notiz.  (1902) 

horses,  §  II*).    —    VI    12281    (Rome):  p.  511  =  Rev.   Arch.  (1903)  p.  161  = 

(ilia),  Venvs  Afra  ;  VII  238  (Eburacum) :  Annee  Epigr.  (1903) pp.  36  and  65  (Rome). 

mat(ribvs)  Af(ris),  Ita(licis),  Ga(llicis),  [Cf.  introivgi  Afri  above,  §  I]. 

«  mother-deities  ».  (Cf.  matres  s.v.  ma-  AFFECTIO.  See  ADFECTIO. 

ter).  AFFECTVS.  See  ADFECTVS. 

II.  Subst.  (a)  Of  persons.  Ille,  ilia  na-  AFFIGO.  See  ADFIGO. 

tione  Afer,  Afra,  VI  2431,  3171,  3212,  AFFINIS.  See  ADFINIS. 

10058,  32802  (Rome);  X  1772  (Puteoli,  AFFLIGO.  See  ADFLIGO. 

2n(1),  1974,  1983  (Puteoli),  3389,  3400«.  AFFLVENTIA.  See  AFLVENTIA. 

3422,    3433,    3435,    3550,    3630,  3634,  AFFLVO.  See  AFLVO. 

3643,  3644  (Misenum) ;  III  2127^,  8825  AFINIANVS.   Adj.   «  Of  Afinius  ».  (a) 

(Salonae),    120139    (Noricum,    dolium),  Afiniana  praedia,  name  of  an  estate  at 

12056,  12057  (Alexandria);  Hiibn.  Hisp.  Catiua    (Catana)  in  Sicily.  X  7041  (Ca- 

372  (Malaca,  f).   —   XIII  2000  (Lugu-  tina):    (Me)  qvi  fvit  vilicvs  Afinianis. 

dunum):  (Mi us)  natione  Afri,  civi  Car-  (b)  Former    slave    of   Afinius.    VI  2316 

thaginesi  (sic);  XII  686  (Arelate):  (Me)  (Rome):  Helivs  Afinianvs,  pvblicv(s)  av- 

[na]tione  Afer  Bizacinvs  (sic).  —  (Hie)  gvrvm. 

civis  Afer,    XIV    481    (Ostia);    XI   61  AFLIAE    matronae.   Matron-deities    of 

(Ravenna,  f) ;    III    13137   (Salonae,  f),  the   Ubii   in    Germany.  [Cf.  s.v.  mater, 

5230  (Celeia).  —  (Hie)  domo  Afer?,  Ill  matrona].  Bramb.  338  (Col.  Agrippinen- 

4379  (Arrabona).  —  (Hie)  Afer,  VI  9895,  sis):  matronis  Afliabvs.  (Ille)  pro  se  et 

Garrucci,  Graffiti  pp.  97,  98  (Rome);  III  svis  ex  imperio  ipsarvm;  Dessau  4799  = 

14214  (Mun.  Tropaeum,  2nd).  —  Garrucci,  Bonner  Jahrb.  LXXIV  (1882)  p.  199  = 

Graffiti  p.  99    (Rome):    Nikainsis   (sic)  ibid.  (1902)  272  (Wesseling):  matronis 

Af(er)  Hadrimtinvs(s/£);  ib.  p.  100  (ibid.):  Aflims  (sic)  (ille)  v(otvm)   s(olvit)  l(i- 

Nikaensis  Af(er)  Hadrimetinvs  (sic)  and  bens)  m(erito).    [The  latter  is   old  Ger- 

Nsixca)vGeiQ   (sic)   'Ji<f(Qog)    Adgv^zivog,  manic  dat.]. 

and  Evgamvs  Af(er)  Kartha(ginensis);  II  AFLVENTIA.    (Sic   in    inscrr.    for  af- 

105  (Pax  Julia) :  (ille)  Napolitanvs  (sic)  flventia).    (a)   Lit.,    of  water,   «flow». 

Afer.  —  (Ilia)    Afra,   VI  6507  (Rome.  Ill  7000  (Orcistus,  4th):   aqvarv[m]  ibi 

1st);    IV  2993   zg  (Pompeii).   —    (Ilia)  abvndantem  aflv[e]ntiam.  —  (b)  In  ex- 

Afra   peregrina,  X    2054   (Puteoli).    —  tended  application,  «affluence",   «  abun- 

VIII  14364  (Uccula):  civitas  Vccvla  de-  dance  ».  Ed.  Diocl.  Introd.  I  1.  24  (III 

creto    Afror(vm)    posvit.    (Cf.    note  ad  p.  1929):    in    qv(a)estvm  trahere  etiam 

loc).  —  In  the  army.  Rev.  Arch.  (1906)  beneficia  divina   ac  pvblicae  felicitatis 

p.  222  (Mogontiacum,  1st):  qvi  militant  aflventiam;  ib.  II  1.  7  (III  p.  1930):  fe- 

in    alis  sex,  (including)    Afrorvm    vete-  licitate  optatae  vilitatis  et  velvt  qvo- 

rana  ;    Brambach    66    (Geldern) :    (ille)  dam  aflventiae  privilegio.  [Cf.  AFLVO]. 

vet(eranvs)    alae    Afrorvm;    VI    31863  [AFLVNIENSIS,  false  reading  for  aemi- 

(Rome)  :     praef(ectvs)    alae    Afrorvm  ;  niensis  q.  v.  Eph.  Epigr.  I  p.  183,  cor- 

Bonner  Jahrb.  (1902)  p.  96  no.  35  (Col.  rected  Corp.  II  5639.  Cf.  II  2559]. 

Agrippinensis):  (Me)  cives  (sic)  Marsacvs,  AFLVO,  -ERE.  (Sic  in  inscrr.  for  afflvo). 

eq_(ves)    alae    Affro(rvm)    (sic),  tvrma  («)  Lit.,  of  water,  «  to  flow  abundantly  » . 

Flavi;    ib.  no.  36  (ibid.):  eq_(ves)   alae  Dessau  5700  =  Notiz.  (1896)  p.  116  = 

Afrorvm,  tvr(ma)  Preci  Capitonis  ;    ib.  Mitth.    (1896)    p.   256    (Tarentum,  4th): 


192 


APR  A 


AFRI 


AH.VEn[tem  NV JMl'IIALEM  AQVAM.  —  {/')    III 

1  application,   -  to  (low  in  - .  Ed. 
Diocl.  Introd.  II  12  till  p.  1980):  in  his 

LOCIS   VBI    COPIA   RERVM   PERSPIC1ETVR  AFLVE- 

re.  [Cf.   AFLVENTIA]. 

afranianvs  fundus.  Estate  «ofAfra- 
nius  -.  \1  1147  (Veleia,  2nd)  3,49:  fvn- 

d(vm)  Dellianvm  Afranianvm   ...   in  Ve- 

LEIATE,  PAG(o)  FLOREIO  I  il).     1.  5  '.   ITEM   FVN- 

dos  Granianos  Afranianos;  il».  3,  3  : 
item  fvnd(vm)  Afranianvm  Manciamvm 
Bittelvm  Arrvntianvm,  pag(o)  s(vpra) 
s(cripto)  (i.  e.  Ivnonio). 

AFRARIVS.  Adj.  formed  from  Afer 
q.  v.  iu  the  language  of  commerce.  [Cf. 
Graecarivs.  Mavrarivs].  VI  1620  (Rome): 

MERCATORES   FRVMENTARI    ET  OLEARI    AFRARI. 

i.  e.  «  dealers  in  grain  aud  oil  imported 
from  Africa  - . 

AFRIANVS.  Adj.  from  proper  name: 
«  Of  Afer  >.  Of  estate.  XI  1147  (Veleia, 
2nd):  fvnd(o)  Afriano  Dextriano  ... 
in  Placentino,  pag(o)  Sinnense.  As 
■  former  slave  of  Afer  » ,  VI  6306 
(Rome,  1st):  [As]tragalo  lectik(ario) 
(sic)  Afriano. 

AFRICA.  «Africa»  (Gk.  Aifivrj);  and 
esp.  the  Roman  province  in  its  various 
extension.    —    Caput  African  in  Rome. 

[Forms.  Afrika.  XIII  3147  (Coriotoli- 
tes).  —  *Afriga  (sic,  but  badly  copied). 
XI  5269«  (Hispellum).  —  Gen.  sing.: 
Africe.  VI  16S2  (Rome  4th),  8985  (Rome), 
XIV  2165  (Aricia),  IX  5300  (Cupra  Ma- 
ritima,  385).  VIII  102  (Capsa);  Africaes, 
V  1039  (Aquileia);  Africas,  VI  8983 
(Rome.  2nd).  —  Ace.  sing.,  Africa,  VIII 
12657  (Carthago.  2n,i).  —  Abbrev.  Regu- 
larlv  Afric.,  VI  1503,  1522,  1674.  1681, 
1783  (Rome):  XIV  2499  (ager  Tuscula- 
nus,  2nd),  2831  (ager  Praenestinns).  2931 
(Praeneste),  3599  (Tibur,  2nd);  X  4860 
(Venafrnm,  2n'i).  5058  (Atina);  IX  1572 
i  Beneventum),  41 19  (Aequiculi) :  XI  5673 
(Attidium).  5689  (Turicum);  V  4129  (bet. 
Cremona  and  Brixia).  4338,  4359  (Brixia), 
5812  (Mediolaniuin,  68):  III  p.  1989 
(Dacia,  !  ;.  hon.  miss.,  158):  VIII  270  = 
11451  (Casae,  2nd),  1269  (Chisiduo).  1827 
=  16472  (Althiburas),  12442  (Vina.  2nd), 
14291  (Thibiuca,  2nd),  14611  (Simitthus. 
In: i- llli.  14763  (Prov.  Procons.);  XII 
671   (Arelate).  —  Afr..  VI  1346.  1406, 


•82  (Rome);  XIV  2164  (Aricia); 

X  6668  ( Antium):  IX  2592  (Terventum); 

XI  323  (Ravenna):  VIII  270  =  11451 
it'asae.  2nd),  M  15  1  i  Prov.  Procons.,  2"'1). 
—  Af..  VIII  84  (Turris  Tamalleni).  1128 
(Tunes).  —  Afri.,  VIII  20818  (Auzia).  — 
Avkca  (sic).  VIII  4354 (Nomidia,  6th).  — 
A.,  VIII  897  (Villa  Magna).  9(39  (Nea- 
polis,  400-1).  99  1.  995  (Karpis,  4th),  1016 
(Carth;,  _  .  1358  (Bisica,  408-421), 
1550  (Agbia,  3'1),  1860  (Theveste.  355- 
360),  2343  (Thamugadi),  4647  (Thagora, 
363-4),  5348  (Calaraa,  341).  11546  (Ain- 
maedara),  12039  (Furni.  2nd).  12  155  Car- 
thago, 4th),  12655,  12656,  12920  (Car- 
thago). Rev.  Arch.  (1906)  p.  260  (Loptis 
Magna)]. 

I.  Originally,  the  former  tenitory  of 
Carthage,  become  a  Roman  dependency  in 
146  B.C.  I  200  (Lex  Agraria,  III  B.C.) 
XLVIII.  LI,  LXVII,  LXXV:  qvei  ager'. 
locvs  in  Africa  est;  ib.  LXVIII,  LXIX: 
qvei  ager  in  Africa  est  ;  ib.  LX :  agrvm 
qvei  in  Africa  est;  ib  LXXVII:  agrvm 
in  Africa;  ib.  LXXV:  [qvei  popvl]eis 
libereis  in   Africa  svnt  ;  ib.  LXXXVII : 

QVAE    VECTIGALIA     IN     AFRICA     POPVLI     RO- 

mani  svnt  ;  and  [qvae]  pvblice  popvli 
Romani  in  Africa  svnt;  I  p.  461  =  I2 
p.  50  (Acta  Triumph.  Capitol.):  T.  Sta- 
tilivs  T.  f.  Tavrvs  proco(n)s(vl)  ...  ex 
Africa  (tn'umphavit),  and  1  p.  478  =  I2 
p.  77  (Tab.  Triumph.  Barberin.):  T.  Sta- 
tilivs  Tavrvs  ex  Africa  . . .  trivmp(havit), 
referring  to  720  34.  Similarly  ibid.,  of 
722/32?,  726/28.  73321.  735  19.  —  X 
6104  (Formiae,  B.  C):  (Me)  accens(vs) 
(illius)  imp(eratoris)  in  Africa;  I  p.  316 
=  I2  p.  235  (Fasti  Praeneslini,  B.  C. 
2 -A.  D.  9)  Apr.  6:  C.  Caesar  C.  f.  in 
Africa  regem  [Ivbam]  v[icit];  R.  G.  divi 
Aug.  cap.  28  1.  35:  colonias  in  Africa, 

SlCILIA.     [MACEDONIA     .  .  .     etc.    .  .  .    MILI- 

tvm  dedvxi  =  anoLxiug  iv  Ai^vrn  2i- 
xf-'/Ju,  yiaxtdovia  ...  x.  %.  )..  ...  Ovoa- 
TKortor  xarijayov.  —  Dessau  8644  (Se- 
gusiavi,  horologium  viatorium,  giving  the 
latitude  of  different  countries):  Africae 
LXIT. 

II.  More  esp.,  the  Proconsular  province 
of  Africa,  as  organized  under  Augustus 
with  added  territory  of  Numidia ;  va- 
riously  extended   in   later  times.  [Older 


AFRI 


AFRI 


193 


territory,  Africa  Vetvs,  VIII  11546  (Am- 
maedara) ;  added  territory,  Africa  Nova, 
Bph.  Epigr.  IV  1219  (Prov.  Procons., 
1st):  fine[s]  frovinci^ae]  A[fr(icae)] 
Novate]  re[sti]tv[ti3?2- 

(A)  General  mention.  R.  G.  divi  Aug. 
cap.  25  1.  5 :  ivravervnt  in  eadem  ver[]ba 
provinciae  Galliae,  Hispaniae,  Africa, 
Sicilia,  Sardinia  =  \Jif\nodav  siq  tovq 
]juvtov~\<z  Xoyovg  eua^Q^etai,  rctla^vt'a, 
^ldnavCa,  Aifiv^,  2i[_xeh'a,  —  acT^du) ;  III 
445  (Tralles,  350-361):  [...]  Germanias, 
Gallias,  Britaneas  (sic),  Africam  adqve 
(sic)  Illiricvm  (sic);  VI  1187  =  31256 
(Rome,  398) :  senatvs  popvlvsqve  Roma- 

NVS,    VINDICATA   REBELLIONE  ET    AFRICAE  RE- 

stitvtione  laetvs;  VI  1730  (Rome,  4,h): 
Africa  consiliis  eivs  ex  provisione  libe- 
rata;  VIII  16456  (Prov.  Procons.,  1st): 
(illoi)  imperatore  Africam  obtinente;  VI 
1130  (Rome,  305):  Thermas  Felices  [Dio]- 
cletianas,  qvas  QVT]aximianvs  Avg(vstvs) 
[absents  ex  Africa  svb  [prJaesentia  ma- 
ie[statis]  disposvit;  VI  1527  (Rome, 
Laudatio  Turiae,  B.  C.)  1.  5 :  cvm  ego  in 
Macedo[niam  abissem],  vir  sororis  tva[e 
(Me)  in  A]fricam  provinciam  . . . ;  VIII 
12657  (Carthago,  2nd) :  q_vod  se  secvta 
esset  in  provincia(m)  Africa(m)  ;  IX  4751 
(Vallis  Canera):  pro  reditv  (illius)  ex 
Africa;  III  p.  1989  (Dacia,  tab.  lion, 
miss.,  158):  vexil(lariis)  Afric(ae)  et 
Mav[r]et(aniae)  Caes(ariensis)  qvi  svnt 
cvm  Mavris  gentilib(vs)  in  Dacia;  V  865 
(Aquileia) :  [dilect(i)?  per]  Africam  Mav- 
r[etaniasq_(ve)]];  VI  3538  (Rome):  prae- 
f(ectvs)  coh(ortis)  Chalciden(orvm)  in 
Africa  ;  IX  5363  (Pirmum  Picenum) : 
praef(ectvs)  alae  i  Pannonior(vm)  in 
Africa;  VI  3654  (Rome):  [...]  Nvmidi- 
c(orvm?)  in  Africa;  VIII  10117  (Simit- 
thus,  112):  pecvnia  sva  (et?)  [p]rovin- 
ciae  Africae;  VIII  20818  (Auzia) :  limes 
pr(ovinciae)  Afri(cae). 

(B)  High  imperial  officials. 

(a)  Proconsules.  p.  provinciae  Africae, 
VI  1418,  1476,  1544  (Rome),  1419, 
1452  (ibid.,  3d),  1690,  1691,  1736,  1757 
(ibid.,  4th);  XIV  3599,  3612  (Tibur,  2ul), 
3900,  3902  (ager  Tiburtinus,  3d);  X  1695, 
1696  (Puteoli,  355),  3870  (Capua),  6764 
(Ardea,  223),  8291  (Antium,  2nd);  XI 
571   (Forum    Popili),    3364    (Tarquinii), 

Thes.  linguae  lot.  epigr. 


5210  (Fulginiae,  1st),  5673  (Attidium), 
5689  (Tuficum);  V  5812  (Mediolanium, 
68),  7783  (Albingaunum,  2nd);  III  2864, 
9960  (Nedinura,  2nd);  VIII  84  (Turris 
Tamalleni),  897  (Villa  Magna),  969  (Nea- 
polis,  400-1),  994  (Karpis,  350-61),  995 
(ibid.,  367-83),  1016  (Carthago,  3a-4th), 
1358  (Bisica,  408-21),  1437  (Thibursi- 
eum  Bure,  3d),  1550  (Agbia,  3d),  1639 
(Sicca  Veneria),  1860  (Theveste,  345-60), 
4047  (Thagora,  303-4),  5348  (Calama, 
341),  12455  (Carthago,  4th),  12537  (ibid., 
371-3),  16400  (Prov.  Procons.,  4"');  11 
2073  (Iliberris,  2nd),  4118  (Tarraco,  2nd- 
3d),  4510  (Barcino,  2nd);  XII  671  (Are- 
late).  —  p.  Africae,  VI  499  (Rome,  374), 
1401  (ib.,  2nd),  1499  (ib.,  l8t),  1680, 
1681,  1682,  1699,  1707,  1739-42,  1752, 
1753.  1764  (ib.,  4th).  1714  (ib.,  379), 
1751  (ib.  378);  X  4860  (Venafrum,  2Ed), 
5058  (Atina),  6567  (Velitrae);  XI  2925 
(Volci) ;  V  3344  (Verona,  4th) ;  VIII  8,  9 
(Leptis  Magna),  608  (Mididi,  294-305), 
11774  (ibid.,  290-2);  cf.  avdvn(atog) 
'Aygixrjg,  VIII  1640  (Sicca  Veneria).  — 
P.  in  Africa,  VIII  7059  (Cirta,  138), 
7061  (Cirta).  —  ex  proconsvle  Africae. 
Ill  9506  (Salonae,  375). 

(b)  Legati.  l.  pro  praetore  provinciae 
Africae,  VI  1346  (Rome);  XIV  2164 
(Aricia);  1X4119  (Aequiculi) ;  III  4567 
(Vindobona);  VIII  7036,  7050  (Cirta), 
12442  (Vina,  2nd),  18273  (Civ.  Lambaesi- 
tana,  150);  II  4509  (Barcino,  107);  XII 
670  (Arelate,  1st).  —  praetorivs  l.  pro- 
vinciae Africae,  XIV  2931  (Praeneste), 
XI  5210  (Fulginiae,  1st).  —  l.  Avgvsti 
pro  praetore  provinciae  Africae,  VIII 
2747  (Lambaesis,  150).  —  L.  Avg(vsti) 

PRO     PRAETORE    EXERCITVS   PROVINCIAE  AFRI- 

cae,  VIII  17891  (Thamugadi,  2nd).  — 
l.  pro  praet(ore)  ex[ercit(vs)  Afri]cae, 
V  531  (Tergeste,  71).  —  missvs  est  ... 

L.     PRO    PRAETORE  AD   EXERCITVM   QVI    EST   IN 

Africa,  XI  5211  (Fulginiae,  1st).  ■  -  l. 
Avg(vsti)  provinciae  Africae,  Vl  1406 
(Rome),  III  4118  (ager  Poetovionensis, 
1st).  —  l.  pro  praetore  Africae,  VI  1440 
(Rome,  1st).  —  l.  provinciae  Africae,  VI 
1356  (Rome),  1475  (ib.,  206),  1518  (ib.. 
2ud);  XIV  2942  (Praeneste,  2nd),  4237 
(Tibur,  2nd);  X  3723  (Volturnum) ;  IX 
2592  (Terventum);  XI  3365  (Tarquinii, 

25 


L94 


AFRI 


AFRI 


2nd);  V  4347  (Brixia,  206).  —  l.  Kar- 

TACINIS  («6')  SVB   PRO  CONS(VLE)   AfRIc(a)e, 

VI    1682  (Rome,  4th).   —   u  provinciae 

Africae  dioeceseos  Cartiiaginiensivm  vel 

..    XIV  3599    (Tibur,  2nd),    II    1262 

(Baetica),  4510,  4511   (Barcino,  2nd).  — 

l.  provinciae  Africae  dioeceseos  Hippo- 
niensis,  IX   1592   (Beneventum).  —  [l. 

prov(inciae)  Af]ricae  region[js]  Hippo- 
niensis,  X  5178  (Casinum). 

(c)  Quaestorcs.  Q.  pro  praetore  pro- 
vinciae Africae,  VI  1502,  1503  (Koine, 
2nd);  XI  5210  (Fulginiae,  1st);  V  2112 
(TaiTisium,  2nd);  II  1283  (Salpensa,  2nd), 
1371  i  Callenses  ?,  128).  —  o^  provinciae 
Africae,  VI  1346  (Rome).  1522  (ibid., 
2I"'-3d);  XIV  2405  (Bovillae),  2499  (ager 
Tusculanus,  2"d),  2505,  2506,  2508-10 
(ibid.,  3d),  2831  (ager  Praenestinus) ;  X 
1254  (No'la,  3d);  IX  1572  (Beneventum); 

V  4129  (bet.  Cremona  and  Brixia).  4338, 
4359  (Brixia) ;  VIII  60  =  11139  (Hadru- 
metum).  14291  (Tliibiuca,  2nd),  19505 
(Cirta);  II  1262  (Baetica).  —  q_;  Africae, 
IX  1571  (Beneventum). 

(d)  Praefecti   (from   fourth  century). 

P.  PRAETORIO  QVATER  ITALIAE,  IlLYRICI,  AFRI- 

cae,  Galliarvm,  VI  1752,  1753  (Rome, 
4th).  —  P.  praetorii  Illyrici,  Italiae  et 
Africae,  VI  1777  (Rome,  4th).  —  p.  prae- 
t(orio)  Italiae,  Illyrici  et  Africae,  VI 
1783  (Rome,  431).  —  p.  praetorio  Ita- 
liae. Afric(a)e  et  Inlyrici  (sic),  XIV  2165 
(Aricia).  —  p.  praet(orio)  Italiae  atqve 
Africae  ...,  V  3334  (Verona,  4th).  — 
[p.  praetorio]rvm  A[f]ric(a)e,  VIII  102 
(Capsa.  frgmt.);  p.  [pr]aetoriorvm  Afri- 
cae, VIII  4799  (Gadiaufala.  6th).  —  p. 
Africae.  VIII  4677  (Madaura.  6th),  14547 
(Prov.  Procons.,  6th).  Add  VIII  7068 
(Cirta):  [agens  per]  Africam  pro  pr[ae- 
fectis];  XI  323  (Ravenna):  ex  p.  ann(o- 
nae)  Afr(icae)  pr(ovinciae). 

(e)  Vicarii.  (From  fourth  century. 
Cf.  AGENS).  V.  Africae,  VI  1782  (Rome, 

I,  1783  (ib.,  431);  Carm.  Lat.  654  = 
K>»h.  Epigr.  VIII  648  (near  Antium,  385); 
IX  5300  (Cupra  Maritima,  385). 

(/')   Comites.    (From   fourth  centurv). 

VI  1674  fRome.  4"1) :  (ilia)  comitis 
Afric(ae)  nvrvs;  VIII  10937  =  20566 
(Celiac.  4th):   (/lie)  comes  Africae. 

(g)  Daces.  VIII  12296  (Bisica) :  (Mi) 


dvci  per  Africam,  Nvmidiam  Mavreta- 
niamqve;  VIII  18219  (Civ.  Lambaesi- 
tana,  4"')  :  (ille)  dvx   per  Africam. 

(h)  Magi&tri  militum  Africae,  VIII 
1354  (Numidia,  578-82),  4677  (Madau- 
ra, 6,h). 

(C)  Temporary  officials.  Subordinate 
functionaries.  Ill  6575  =  7127(Ephesus): 
[pro]c(vrator)  Avg(vsti)  ad  bona  co- 
[ge]nda  in  Africa;  VI  3720  =  31032 
(Rome,  2nd):  praef(ectvs)  gentivm  in 
Africa;  XIV  176  (Ostia,  2nd):  procu- 
rator) provinc(iae)  Pannoniae  Svper(io- 
ris)  et  Africae  reg(ionis)  Thevest(inae)  ; 
VIII  1269  (Chisiduo):  proc(vrator)  Av- 
g(v)sti)  prov(inciae)  Afric(ae)  tract(vs) 
Kart(haginiensis);  XI  831  (Mutina):  (ille) 
bis  ration[alis],  Vrbis  Romae  et  Africae; 
VI  8575  (Rome):  ark(arivs)  (sic)  provin- 
ciae Africae;  VI  1429  =  31652  (Rome); 
(ille)  ser(vvs)  act(or)  ark(arivs)  (sic)  ex 
Africa;  VI  31713  (Rome):  mancvp(es) 
stipend(iorvm)  ex  Africa.  —  procvrato- 
res  mi  pvblicorvm  Africae,  VI  8589 
(Rome),  X  6668  (Antium),  V  7547  (Roc- 
caverauo).  Ill  3925  (Neviodunum),  VIII 
12655,  12656  (Carthago,  4th).  So,  VIII 
14454  (Prov.  Procons.,  2nd):  procura- 
tor) dvcen(arivs)  mi  pvbl(icorvm)  pro- 
vinciae) Afr(icae);  VIII  1128  (Tunes). 
12920  (Carthago,  4th):  (ille)  sociorvm  iiii 
p(vblicorvm)  Africae;  Rev.  Arch.  (1906) 
p.  206  (Leptis  Magna):  [f]amilia  sp[l]en- 
didissim[i]  vectig^alis]  iiii  p(vblicorvm) 
A(fricae);  VI  8588  (Rome,  2nd):  con- 
ductor) iiii  p(vblicorvm)  Afr(icae). 

(D)  Internal  affairs  of  the  Province. 
Natives  of  Africa,  at  home  and  abroad. 
[Cf.  Afer]. 

Priests  of  the  province,  sacerdotfs  pro- 
vinciae Africae,  VIII  12039  (Furni,  2nd), 
14611  (Simitthus,  109-11),  14731  (Prov. 
Procons.);  ex-priests,  sacerdotales  pro- 
vinciae Africae,  VIII  1827  =  16472 
(Althiburus,  2nd-3d),  2343  (Thamugadi). 
4252  (Verecunda).  Note,  VIII  11546 
(Ammaedara):  sacerdotalem  p(rovinciae) 
A(fricae)  V(eteris).  —  VIII  17899  (Tha- 
mugadi): CONCILIVM  PR[oVINClAEj  AfrICAEJ 

III  388  (Alexandria  Troas):  civitates 
xxxxiiii  ex  provincia  Africa  ;  XIV  99 
(Ostia,  141):  domini  navivm  Carthagi- 
nensivm  ex  Africa;    VI   13328  (Rome): 


AFRI 


AGAP 


195 


(Mi)  orivndi  ex  Africa;  VI 33867  (Rome): 
(Me)  ivris  pe[ritvs]  nobilis[simvs  ex] 
Africa;  VI  1366  (Rome),  VIII  7058 
(Cirta,  1st,  frgmt.):  (Me)  ex  Africa;  II 
4263  (Tarraco):  (Me)  ex  prov[inc(ia)] 
Africa;  V  1703  (Aquileia,  f):  ex  Africa 

VENIT   VT   ISTAM   VRBe(m)  VIDERET  J    III  3324 

(Lussouium),3583  (Aquincum),  XIII 3147 
(Coriosolites):  (Mi)  domo  Africa;  VIII 
270=11451  (Casae,  138):  in  provincia 
Afric(a),  regione  Begvensi  ;  VIII  69 
(Gurza,  65):  civitas  Gvrzensis  ex  Africa, 
and  (Me)  Gvrzensis  ex  Africa;  VI  36277 
(Rome):  (Me)  Gvrzensis  ex  Africa;  VI 
1010  (Rome,  151)  :  [Hipp]onenses  ex 
Africa;  XIV  303  (Ostia):  (Mi)  decvrioni 
adlecto  Africae,  Hippone  Regio;  X  1684 
(Puteoli):  Oenses  (sic)  ex  provincia 
Afr[ica];  VII  373  (Uxellodunum) :  (Me) 
domv  (sic)  Sicca  ex  Africa;  III  3680 
(Pannonia  Inf.):  (Me)  domo  Africa,  Sv- 
fetla  (sic);  1X5087  (Interamna):  (Me) 

NATVS    IN      PROVINCIA     AFRICA,    Col(onIAe) 

Tapsi  (He);  V  4919  (Trumplini,  27):  ci- 
vitas Themetra  ex  Africa;  III  10515 
(Aquincum):    Teveste    (sic)    ex    Africa; 

VII  344  (Old  Carlisle,  242):  (Me)  na- 
tvs  in  pro(vincia)  Africa  de  Tvsdro 
(tie)',  V  1662  (Aquileia):  (Me)  natvs  ex 
civitate  Tvrvsitana  Africae  J  VI  32026 
(Rome,  frgmi):  \illi  patrono  . . .]  mv- 
nic[ip(ii)  .  .  .]  Africae. 

III.  In   gen.  sense,   of  Roman   Africa. 

VIII  1863  (Theveste,  6th):  post  abscisos 
ex  Africa  Vandalos. 

IV.  Capvt  Africae,  in  Rome,  name  of 
a  vicus  on  the  northern  side  of  the  Cae- 
lian  Hill,  extending  in  a  southerly  di- 
rection from  the  Coliseum  valley  towards 
the  Macellum  Magnum  (S.  Stefano  Ro- 
tondo).  VI  1052  (Rome,  198):  paedagogi 
pverorvm  a  Capite  Africae;  8982:  (Mi) 
paedagogi  pver(orvm)  a  Kap(ite)  (sic) 
Afr(icae);  8983  (2nd):  paedagogo  pvero- 
rvm a  Capvt  (sic)  Africas  (sic) ;  8984 : 
paedagogvs  a  Capvt  (sic)  Africae;  8985: 
paedagogo  a  Capvt  (sic)  Afric(a)e;  8986 
(214);  [paedagogvs]  a  Capvt  (sic)  Afri- 
ca^]; V  1039  (Aquileia):  (Mi)  Avg(v- 
sti)  vern(ae)  ex  Kap(ite)  (sic)  Africaes 
(sic),  and  (Me)  vnctor  ad  Kapvt  (sic) 
Africaes  (sic).  [Cf.  CAPVTAFRICENSIS]. 

AFRICANVS.    ■  African».    [Cf.    afer, 


africvs].  I  1172  =  IX  3907  (Alba  Fu- 
cens,  B.  C.j:  milite's  Africa[ni];  XI  3718 
(Alsium,  2nd):  leg(atvs)  leg(ionis)  m 
Avg(vstae)  et  exercitvs  Africani  ;  VI 
510  (Rome,  376):  (Me)  cavsarvm  non 
ignobilis  Africani  tribvnalis  orator; 
VIII  7014  (Cirta,  4th):  (Me)  v(ir)  c(la- 
rissimvs),  [vices  agens  pJer  Africanas 
[provincias];  R.  (J.  divi  Aug.  cap.  22 
1.  40:  [ven]ati[o]n[es]  best[ia]rvm  Al-RI- 
canarvm;  1X2350  (Allifae):  venationem 
bestiarvm  Africanar(vm).  —  As  title  of 
the  emperor  Justinian,  III  13673  (near 
Miletus,  6th):  Ivstinianvs  Ai.aman[nicv]s, 
Gothicvs,  .  .  .  Africanvs. 

AFRICVS.  «  African  ».  (a)  In  gen.. 
Rev.  Arch.  (1903)  p.  467  (Heliopolis,  1st): 
dvci  exercitvs  Africi   et  Mavretanici  ad 

NATIONES    Q_VAE    SVNT   IN   MaVRETANIA  COM- 

primendos.  (/;)  As  title  of  Jupiter  whose 
statue  stood  somewhere  on  the  Capitolium; 
mentioned  in  two  tabulae  honestae  mis- 
sionis.  Ill  p.  853  (Tomi,  76):  Romae  in 
Capitolio,  in  basi  Iovis  Africi  ;  III  p.  855 
(Dacia,  85):  Romae  in  Capitolio,  in  basi 

COLVMNAE    .  .  .     QVAE    EST    SECVNDVM   lOVEM 

Africvm.  (c)  Name  given  in  Italy  to  the 
south  wind  that  blows  from  Africa.  (Grk. 
XCip  ;  mod.  Ital.  A/frico,  Affricino,  ordi- 
narily libeccio).  Pais  204  =  Dessau  8643 
(Aquileia):  avster,  Africvs,  faonivs  (sic), 
aqvilo,  etc. ;  X  6119  (Formiae):  Africvs; 
I  p.  257  (Fasti  Polemii  Silvii)  Jan.  21 : 
ventvs  Africvs,  tempestatem  significat; 
ib.  Jan.  28 :  avster  avt  Africvs  ;  ib.  p.  259, 
Feb.  3:  corvs  avt  Africvs;  ib.  p.  263, 
Apr.  23:  Africvs  avt  avster;  ib.  p.  273, 
Sept.  11  :  favonivs  vel  Africvs. 

AGAMEMNON.  See  ACMEMENO. 

AGAMINI  pagani.  Inhabitants  of  a 
district  near  Novaria.  probably  at  the  mo- 
dern Ghemme.  [Cf.  V  p.  725].  V  8587 
(ager  Novariensis):  (Me)  paganis  Agaminis 
(aliqt/id)  dedit. 

AGAPE,  (ayamj ;  Lat.  caritas,  fax). 
*  The  joy  of  paradise  » .  in  agape,  variant 
of  the  common  Chr.  formula  in  pace.  Bull. 
Arch.  Cr.  (1882)  p.  127  (Rome,  f):IvsTE, 
nomen  tv[v]m  in  agape;  ib.  p.  128  (ibid.) : 
Licinivs  Ivstinae  conivgi  merenti  in 
ag(a)p(e),  and  Sabina  in  agape;  Bull. 
Coram.  (1905)  p.  104  (ibid.) :  [in  a]ga  •  pe 
(sic). 


196 


AGAT 


AGER 


AGATAPARA  (bettor  than  ACATA- 
PARA).  Name  of  a  vieus  in  Thrace.  VI 
jsiiT  —  32582  (Rome):  (Me)  cives  (sic) 

VSDICENSIS,    VICO    AGATAPARA. 

AGATHOCLIANVS.  «  Former  slave  of 
Agathocles  ».  VI  10245  (Rome):  ad  mo- 

NIMENTVM  (SIC)  GAMI  CaESARIS  AGATHO- 
CLIANI. 

AGATHODAEMON.  ('Ayadbc  daifiav). 
The  personification  of  divine  goodness. 
(Cf.  Bonvs  Eventvs).  XI V  3533  (Tibur) : 

Agatho  Daemoni  sacrvm  e  v(oto)  s(v- 
scepto),  and  'Ayatiih  Jai/iovi. 

AGAVNENSIS.  1  Of  Agaunum  »,  q.  v. 
XII  4083  (near  Nemausus,  f,  521):  an- 
[niversari]o  sancto^rvm]  mar(tyr)vm 
A[g]animsivm  (sic). 

AGAVNVM.  [Sic,  for  earlier  Acavnvm], 
Name  of  a  town  and  monastery  in  Hel- 
vetia, now  Saint  Maurice.  Mitth.  Antiq. 
Gesellsch.  in  Zurich  XXIV  (1895)  p.  9 
and  p.  12  (Agaunum,  f,  6th-7th):  corpore 

REQ_VIESCIT    AGAVNO. 

AGAVNVS.  Name  of  a  local  divinity. 
Ill  1435927  (Vindobona):  [I(ovi)  0(pti- 
mo)]  M(aximo),  N(ept)v[no,  S]alaceae, 
nim(>his  (sic),  Danvv]][0,  Agavno,  di\j> 
deabvs]q_(ve)  omnibv[s} 

AGBIENSIS.  Inhabitant  of  Agbia,  a 
town  of  Africa  Proconsularis  on  the  Wady 
Khaled,  between  Thignica  and  Musti ;  now 
Henschir  Ain  Edja.  VIII 1550  (Agbia,  3d- 
4th) :  respvblica  (sic)  mvnicipi  Agbiensivm; 
VIII  1552  (ibid.,  4th):  mvn(icipivm)  Ag- 
b(iensivm). 

*AGCELLO.  See  *AGGELLO. 

AGEDINCENSIS.  Apparently.  ■  Of  Age- 
dincum  » ,  the  chief  town  of  the  Senones 
in  Gallia  Lugudunensis;  now  Sens.  XIII 
2949  (Agedincum,  250):  (Mi)  aedil(i) 
vikan(orvm)  Agied(incensivm)  (sic). 

AGEIO.  A  local  deity  of  the  Bigerrio- 
nes  on  the  northern  slopes  of  the  Pire- 
nees,  in  Aquitania.  XIII  180  (Vallis  flu- 
vii  Neste):  Ageioni  deo  (Me);  ib.  221 
(ibid.):  Ageioni;  ib.  383  (Bigerriones) : 
montibvs  Ageioni(s?);  ib.  384  (ibid.): 
Ageio(ni)  deo,  pagani  Ferrarienses  ex 
voto;  ib.  385  (ibid.):  deo  [A]g[ei]oni  ; 
ib.  386  (ibid.):  Ageioni   deo  (Hie). 

[AGELENT INVS.  Cognomen,  or  local 
name?  XI  3314  (Forum  Clodi,  frgmt.): 
Agelentin[\  .  .jj 


AGELLANVM  collegium,  of  uncertain 
derivation;  an  association  at  Aequiculi. 
IX  4129:  collegivs  Agellanvs  (sic). 

AGELLVLVS.  «  Little  patch  of  ground», 
«small   farm».    X  6720    (Antium):    in 

AGELLVL1S    MEIS    SECESSI. 

AGELLVS.  ■  Small  piece  of  land  », 
«  little  farm  ».  VI  26259  (Rome):  mvNi- 
mentvm  (sic)  .  .  .  cvm  agello  conclvso, 

and  HABET  AVTEM  AGELLVS  CONCLVSVS  LA- 
TITIAE  P(EDES)  (tOt),  LONGITIAE  p(eDE5)  (tot)  \ 

V  2803  (Patavium):  villicvs  aerari  qvon- 

DAM,     NVNC    CVLTOR  AGELLI    (cf.   Tib.    Pl'iap. 

I.  1.),  and  improbvs  vt  si  q_vis  nostrvm 
violabit  agellvm;  Pais  1107  (bet.  Ter- 
geste  and  Aquileia) :  dvm  saltvs  pvblicos 
cvro,  decidi  hoc  in  privato  agello;  III 
6418  (Burnum):  hic  est  occisvs  finibvs 
Varvarinorvm  in  agello  secvs  Titvm  (sic) 
flvmen,  ad  Petram  Longam  ;  XI  1147 
(Veleia,  2nd)    V    95:  mm  (sic)   agellos 

VlBVLLIANOS       IN       [  Pla3cENTINO  ,       PAG^o] 

Apollinare  ;  V  4489  (Brixia) :  coll(egio) 
fabror(vm)  agellv(m)  Aescinianvm  SVVM 
mancipavit,  and  (three  times):  ex  reditv 
eivsde(m)  agelli  ;   X  407  (Volcei,  323): 

F(VNDVS)  AGELLVS,  and  AGELLVS  SVp(eRIOr), 
AGELLVS  INF(ERIOR). 

AGENS.  Part,  as  subst.  =  actor  q.  v. 
«Agent»,  «  administrator».  Ill  2126 
(Salonae) :  Novesis  (sic)  servvs  ages  (sic). 
[For  quasi-subst.  in  titles  of  functiona- 
ries such  as  agens  in  rebvs  etc.,  see  s.  v. 
AGO]. 

AGER.  k  Territory  »,  «  district  », 
k  lands »;  « landed  property  »,  «  estate  »; 
«  farm  »,  «  plot  of  land  »,  «  private  pro- 
perty »   (not  within  the  city  limits). 

Synopsis  of  Arrangement. 

I.  Forms  and  abbreviations. 

II.  Use. 

A.  General,  (with  regard  to  the  State).  (1)  The 
ayer  publicus  populi  Romani.  (2)  The  ager 
publicus  of  the  socii,  provinciae,  munici- 
pia  etc.    (3)  Of  the  enemy,  agri  hostiles. 

B.  Particular,  (of  private  extra-urban  property). 
(1)  Farms,  estates,  gardens,  plots  of  gronnd, 
without  distinctive  appellation.  (2)  With  di- 
stinctive appellation.  (3)  Land-surveyors  etc. 

C.  Formulas  for  the  measurement  of  extra-ur- 
ban lands,  especially  those  assigned  to 
sepulcral  monuments. 

I.  Forms.  Gen.  sing,  agrei,  I  200  (Lex 
Agraria,  111  B.  C.)  XXIV;  I  1430  =  V 


AGER 


AGER 


197 


4108  (Cremona,  B.  C).  —  Norn.  plur. 
agrei,  I  200  (Lex  Agrar.,  Ill  B.  C.) 
XCIII;  I  204  (Lex  Anton,  de  Termess., 
71  B.  C.)  1.  2.  —  Abl.  plur.  agreis,  I 
200  {Lex  Agrar.,  Ill  B.  C.)  XX,  XXIX, 
XXX,  LIX,  LXXII,  LXXXVI1I;  I  204 
(Lex  Anton,  de  Termess.,  71  B.  C.)  11.  23, 
26.  —  agrv,  VI  23227,  30000,  30049, 
30051,  30056,  33870  (Rome);  X  4978, 
4994  (Venafrum);  IX  767  (Larinum), 
4426  (Foruli);  XI  4291  (Interamna),  4958 
(Spoletium),  5558  (Asisiura) ;  V  2957  (Pa- 
tavium),  XII  4382  (Narbo).  —  aggro, 
III  2448  (Salonae).  —  agrro,  VI  35736 
(Rome).  —  acrvm,  VI  9930  (Rome)  twice. 

—  acrv,  XI  5559  (Asisium);  XIII  5959 
(Helellum).  —  acro,  VI  8082,  30077, 
30084,35797,  Notiz.  (1906)p.205  =  Bull. 
Comm.  (1906)  p.  108  (Rome).  -  -  acr., 
VI  7455,  30075,34159,34798  a,  35178 
(Rome) ;  IX  850  (Luceria) ;  XI  4286  (In- 
teramna); III  148012  (Salonae);  XIII 
6488  (Obrigheim,  Germania  Sup.).  — 
ac,  VI  13814,  25343,  25344,  34519 
(Rome);  XIV  482  (Ostia);  XI  1666  (Flo- 
rentia);  V  1369  (Aquileia).  —  agpi,  X 
444  (Vallis  Silari  Sup.,  1st).  —  agi,  V 
675  (Tergeste).  —  ago,  XIV  978  (Ostia). 

—  agra,  XIV  818  (Ostia). 

Abbrev.,  agror.,  VIII  10570  (Saltus 
Burunitanus,  180-183);  12636,  12638, 
(Carthago),  II  1438  (Ostippo,  49);  agr., 
ag.,  a.  passim.  [Note  G.  (sic)  for  ag.,  VI 
20442  (Rome)]. 

II  Use. 

A.  General,  (with  regard  to  the  State). 
Lands,  territory,  included  in  the  domain 
of  the  State,  of  allied  states  (socii),  or 
of  the  provinces  and  self-governing  towns. 
Hostile  territory. 

(1)  The  ager  publicus  populi  Romani, 
its  limits,  use,  distribution  etc.  (a)  Spe- 
cified as  ager  publicus.  I  551  =X  6950 
(Polla,  132  B.  C) :  priivvvs  fecei  vt  de 
agro  poplico  aratoribvs  cederent  paa- 
stores  (sic);  I  200  (Lex  Agraria,  111 

B.  C.)  1.  1  :  QVEI  AGER  POPL1CVS  POPVLI 
ROMANEI      IN      TERRAM      ITALIAM      (sic)      .   .   . 

[fvit];  1.  4:  qvei  ager  pvblicvs  popvli 
romani  in  terra  italia  .  .  .  fvit,  .  .  . 
extra  evm  agrvm,  qvei  ager  .  .  .  ;  1.  5  : 
[qvod  eivs  .  .  .]  agri,  locei  pvblicei  in 
terra  Italia...;  1.   13:    qvei  ager,  lo- 


CVS    PVBLICVS     POPVLI     ROMANEI     IN      TERRA 

Italia  . . .  fvit,  extra  evm  agrvm  qvei 
ager  .  .  .  ;  1.  15:  ager  pvblicvs  popvli 
romanei  qvei  in  italia  .  .  .  fvit,  eivs 
agri  .  .  .  j  1.  20:  ager,  locvs  pvblicvs 
popvl[i  Romanei];  1.  22:  qvem  agrvm 
[locvm]ve  pro  eo  agro  loc(o)ve  de  eo 
agro,  loco  qvei  pvblicvs  popvli  roma- 
n[ei   ...   fvit]    etc.;    1.24:    qvod    eivs 

AGREI,  LOCEI  .  .  .  PVBLICVM  POPVLEI  RoiWA- 
NEI     ERIT,     EXTRA    EVM    Ag[rVM   .  .  .]  ;    1.   27  : 

qvansei  (sic)  is  ager  .  .  .  [pvblicvs  fvis- 
set];  1.  29;  in  agreis  qv[ei  in  Ita]lia 
svnt,  qvei  .  .  .  pvbliceis  popvli  r[oma- 
nei  fvervnt],  and  in  agreis  qve[i  s(v- 
pra)  s(cripti)  svnt];  1.33:  qvei  ager,  lo- 

CVS    PVBLICVS    p[0PVLI     ROMANEI  IN    Te]rRA 

Italia  .  . .  fvit  etc.  —  (b)  Not  definitely 
called  ager  publicus.  I  200  (Lex  Agraria, 
111  B.  C.)  11.  48,  52,  65,  67,  74:  qvei 
ager,  locvs  in  africa  est  j  1.  60:  agrvm 
qvei  in  Africa  est;  11.  68,  69;  de  agro 
qvei  ager  in    africa    est;    1.  49:  qvod 

EIVS    AGRI,    LOCEI     EXTRA    TERRA  ITALIA    (sic) 

est.  —  Of  the  distribution,  division,  rent- 
ing, of  public  lands.  X  6087  (Formiae, 
elogium  of  L.  Munatius  Plancus):  agros 
divisit  in  Italia,  Beneventi  ;  XIV  2264 
(ager  Albanus):  (ille)  praefectvs  leg(io- 

NVM    XXVI    ET  VII  LVCAE  AD  AGROS  DIVIDVN- 

dos.  —  I  200  (Lex  Agrar.,  Ill  B.  C.) 

1.  6  :  QVOD  QVOIEIQVE  DE  EO  AGRO,  LOCO 
AGRI,  LOCEI,  AEDIFIc[lEI  .  .  .  i]n  TERRA  ITALIA 
III  VIR  DEDIT,  ADSIGNAVIT;  1.  7:  AGER,  LO- 
CVS, AEDIFICIVM  OMNIS  QVEI  SVPRA  SCRIPTv[s 

est],  (cf.  11.  16,  17,  18,  23,  66,  77,  80,  81, 
91,  92,  93,  94);    1.   43:  qvemve  agrvm, 

LOCVM   DE   EO   AGRO  Lo[cO  .  .  .  DATV]m, 

adsignatvm  esse  fviseve  iovdicaverit  j 
1.  62:  [qvod  eiv]s  agri  .  . .  adiovdicari 
licebit;  1.58:  qvei  ager  pvblice  non 
venieit;  1.  65:  [sei  is]  ager,  locvs  ... 
pvblice  venieit;  1.83:  pro  agro,  loco 
qvei  Romae  pvblice  venierit  ;  1.  46  :  qvod 

EIVS    AGRI,    LOCEI     QVOIEIQVE    EMPTVM    EST; 

1.  64:  qvom  is  evm  agrvm,  locvm  emit  ; 
1.  47 :  [nei  qvei  d]e  mag(istratv)  Ro- 
mano   EMIT,    IS    PRO     EO     AGRO    PEQVNIa(m) 

neive  praevides  nei[ve  praedia  popvlo 
dato]  ;  1.  48 :  [qvei  ob  ev]m  agrvm,  lo- 
cvm  manceps  praesve  factvs  est  ;  1.  21 : 
[qvem  agrvm  ,  . .  censores]  oena  QVOM 
agro  qvei  trans  Cvrione   (sic)  EST  lo- 


L98 


AGER 


AGER 


Cavhrvnt  etc.;  1.  31  :  [sei  q_vei  .  .  .]  ager 

FRVENDVS  DATVS  [EST-]  ;  1.  37:  EVM  AGRVM. 
;  OCv[m     QVEM    ...    VENIKL,     DARI      REDDI^JVE 

oportebit;  1.  27:  qvo  pro  agro,  i.oco 
EX  PRIVATO  in  pvblicvm  tantvjw  modvm 
agri,  locei  commvtav[it],  and  qvei  ager 
ex  priva[to  in  pvblicvm  commvtatvs  est 
.  .  .],  de  eo  agro  siremps  lex  esto  ;  1.  82  '. 
qvei  ager  eis  .  .  .  datvs,  redditvs  commv- 
TATVS eri[tJ.  —  As  paying  taxes  or  tithes, 

ll>.      1.      O'J  :      QVO      Q_V1S      PRO     AGRO     MINVS 

aliterve  scriptvram  v[ectigalve  det]]  ; 
11.  49,  06:  isqve  ager.  locvs  privatvs 
vectigalisqve  erit  (or  esto):  1.  72:  [ea 
peqvniaJ  qvae  pro  AGREIS,  loceis  aedi- 
ficieis  .  .  .  popvlo  debetvr  (cf.  11.  73,  74); 
1.  82  :    PRO   EO   AGRO.  loco  ne^i)  vectigal 

NEIVE  DECVMAS  NEI\VE)  SCr[i]]pTVRAM  .  .  . 
DARE  DEBETO   (cf.  11.   83,   85)  ',  1.   88:    EORVM 

agrorvm  vectigalia;  II  1438  (Ostippo, 
49):  termini  agror(vm)  decvmanor(vm) 
[restQtvti  et  novati.  —  Of  imperial 
lands  belonging  to  the  fiscus,  VIII  10570 
(Saltus  Burunitanus,  180-183):  a  condv- 
ctorib(vs)  agror(vm)  fiscalivm.  —  As 
open  to  pasturage,    I  200  (Lex  Agrar., 

Ill    B.   C.)    1.     14:      QVEI     IN    AGRVM    COM- 

pascvom  peqvdes  maior.es  non  plvs  x 
pascet  ;  1.  19:  proqve  scriptvra  pecoris 
qvod  in  eo  agro  pascitvr  ;  1.  20:  [scri- 
ptvram  pecoris  qvod  in  eis  ag^reis  pa- 
scetvr;  1.  25:  neive  is  ager  compascvos 
esto  etc.;  1.  86:  peqvsqve  ne[i  aliter 
alieisve  legibvs]  in  eo  agro  pascito  ;  1.  88: 
neive  qvod  in  eis  agreis  peqvs  [pas^ce- 
tvr.  —  Of  those  who  have  taken  posses- 
sion of  public  lands  under  the  law,  ib. 
1.  2:  [qvem  qvisqve  ,  ,  .  vetvs  possessor 
sibelj  agrvm,  locvm  svmpsit  reliqvitve  ; 
1.  13  :  [e^xtraqve  evm  agrvm  qvem  vetvs 

POSSESSOR  .  .  .   [SIBEI    SVMPSIT   RELIQVITVeJ; 

1.  .50:  agrvm  locvm  qveiqvomqve  habe- 
bit,  possidebit;  1.  88:  qvei  evm  agrvm 
posidebvnt.  — -  Of  lands  ex  agro  publico 
declared  private.  Ib.  1.  8:  vtei  ceterorvm 

LOCORWfl,  AGRORVM,  AEDIFICIORVM  PRIVATO- 

rvm  est,  and  is  ager,  locvs,  aedificivm 
qvei  .  .  .  [privatvs  factvs  est]  ;  1.9: 
qvoixs  evm  agrvm,  locvm,  aedificivm  pos- 
SESSIONEM . .  .  esse  oportet  etc.  (Cf.  1.  10); 

1.  13:  IN  EVM  AGRVM.  AGRI  IVGRA  (Sic)  NON 
AMPLIVS  XXX  POSSIDEBIT.  .  .  .  [l^S  AGER  PRI- 
VATVS esto;    1.  23:   qvoive  ...   is  ager, 


LOCVS  TESTAMENTO  HEREDIIATI  DED1TIONIVE 
OBVENIT,  ...  IS  AGER  PRIVATVS  ESTO  ;  1.  Si): 
Ex[t]ra[q_Ve]    EVM    AGRVM,     QVEI   AGER    .  .  . 

privatvs  factvs  erit  el  scq.  —  For  titles 
of  laud-commissioners,  as  I  p.  278  IV  = 
I»  p.  198  =  VI  1310  (Rune,  elogium  of 
C.  Iulios  Caesar  Strabo,  1st  B.  C):  x  vir 

agr(is)  dand(is)  adtr(ibvendis)  ivd(ican- 
dis),  see  above  p.  9,  col.  1  (10)  and  s.  v. 

DECEMVIR,     QVINQVEVIR,    TRIVMV1R. 

(2)  The  ager  />pI>Ucus  of  the  socii, 
provinciae,  municipia  etc.  I  1 96  =  X 
104  (S.  C.  ole  Bacchanal,  186  B.  C.)  fin. : 
in  agro  Tevrano;  I  19!)  =  V  7749  (Sent. 
Mi/iucior.,  177  B.  C.)  1. 3 :  qva  lege  agrvm 
possiderent  ((Jenuales  el  Veiturii);  1.  14: 

AGRI  POPLICI  OJ/OD  LANGENSES  POSIDENT  J 
1.  24:  QVEM  AGRVM  POPLICVM  IVDICAMVS 
ESSE,  EVM  AGRVM  .  .  .  ;  1.  27  I  QVOD  IN  EO 
AGRO  NATVM  ERIT  FRVMENTI  ;  1.  37  .*  IN  AGRO 
POPLICO  QVEM  VlTVRIES  LANGENSES  POSI- 
DENT ;  1.  40:  qvem  qvisqve  eorvm  agrvm 
posidebit;  1.  41:  in  eo  agro  alia  prata 
inmittere;  I  200  (Lex Agraria,  111  B.C.) 

1.  79  :  EXTRAQVE  EVM  AGRVM,  QVEI  AGER 
INTRA    FINIS    POPVLORVM   LEIBER^OrJvM  VtI- 

censivm  etc.  .  . .  [fvit];  1.  96:  ag[rv]m. 

LOCVM    QVEI   CORINTHIORVM    [FVIT]];   I  204 

(Lex  Anton,  de  Termess.  71  B.  C.)  1 1.  12: 

QVEI  AGREI,  QVAE  LOCA,  AEDIFICIA  PVBLICA 
PREIVATAVE  THERMENSIVM    MaIORVM  PlSIDA- 

rvm  intra  fineis  eorvm  svnt  fvervntve  ; 
1.  28 :  qvae  Thermensorvm  M[aiorvJm 
plsidarvm  pvblica  preivatave  praeter  lo- 
CA, AGROS,  AEDIFICIA  SVNT  FVERVNTVE;  ibid. 
II  1.  23:  QVIBVSQVE  IN  REBVS,  LOCEIS, 
AGREIS,  AEDIFICIEIS,  OPPIDEIS  ;  1.  26  :  PRAETER 
LOCA,  AGROS,  AEDIFICIA;  1.  27:  IN  EISDEM 
REBVS,   LOCEIS.   AGREIS,   AEDIFICIEIS;    II  5041 

(Baetica,   2nd-lst  B.  C):  agrvm  oppidvm- 

QV(e)      QVOD      EA    TEMPESTATE      POSEDISENT  ; 

II  5439  (Lex  Ursonensis,  44  B.  C.) 
LXXIIX :     QyicvMQ_(vE)    limites    qvae- 

QVE  VIAE  QVAEQVE  ITINERA  PER  EOS  AGROS 
SVNT,  ERVNT,  FVERVNTVE,  EAE  VIAE  EIQVE 
LIMITES  EAQVE  ITINERA  PVBLICA  SVNTO  ;  ibid. 
LXXXII  :  QVI  AGRI  QVAEQVE  SILVAE  QVAE- 
Q_(ve)  AEDIFICIA  C(OLONIS)  c(OLONIAE)  G(e- 
NETIVAE)      I(VLIAe)      .   .   .      DATA,      ADTRIBVTA 

ervnt  etc.;  II  2916  (Tarraconensis):  ter- 
(minvs)  Avgvst(alis)  dividit  prat(vm)  le- 
g(lonis)  iii!  et  agrvm  i vliobrig(ensivm)  ; 
II  5807  (near  Burgos):  [tJer(minvs)  Av- 


AGER 


AGER 


199 


g[v]st(alis)  dividit  [p]rat(vm)  leg(ionis) 
mi  [et]  agrvm  Se[gisa]mon(ensivm)  ;  X 
3917  (Capua):  (Mi)  tin  vir(o)  i(vre)  d(i- 

CVNDO)  QVOD  AGRVM  L,VCAn(vm)  RECIPE- 
RAVIT    SINE   INPENSA    (SIC)    REI     PVBLICAE    (cf. 

below);  IX  3915  (Alba  Fucens,  117):  op. 

RECIPERATOS    AGROS     ET   POSSESs[ORES    REDV- 

ctos];  R.  G.  divi  Aug.  I  3,  18:  us  omni- 
bvs  (sc.  veteranis)  agros  a  [me  emptos] 
.  . .  dedi  ;  ib.  cap.  16,  25  :  qvod  pro  agris 
provin[c]ialibvs  solvi  ;  ib.  cap.   16,22: 

pecvnia[m]   PRO  AGRIS  .  .  .  SOLVI    MVNIClPIS 

(sic);  III  p.  1968  (Rome,  98,  tab.  hon. 
missionis):  qvos  agros  a  me  acceperint; 
VIII  7084  =  19104=  19431  (Cirta,2Ild): 
agri  accep[ti]  Cirt(ensivm)  ;  ib.  10821 
(Tigisis),  19133  (Sigus),  19329 (Numidia): 
a(gri)  a(ccepti)  C(irtensivm);  ib.  7085 
(Cirta,  2nd) :  ag(ri)  Cirt(ensivm);  ib.  7086- 
7  =  19104  (ibid.),  8211  (Milev),  10821 
(Tigisis):  a(gri)  p(vblici)  C(irtensivm)  ; 
ib.  8211  (Milev.):  a(gri)  a(ccepti)  M(ile- 
vitanorvm);  ib.  19132-3  (Sigus):  a(gri) 
p(vblici)  Sig(vitanorvm)  ;  ib.  19134 
(ibid.):  a.  p.  S.  and  a(gri)  d(ivisi)  S(igvi- 
tanorvm);  ib.  8811  =  20618  (Maur. 
Sitifensis):  limes  agrorvm;  III  355  (Ae- 
zani) :  qvi  es[se]nt  c[le]rici  (i.  e.  cie- 
ruchici)  agri.  — As  paying  taxes,  I  199  = 
V  7749  {Sent.  Minucior.,  117  B.  C.)  1.  6 : 

QVEM     AGRVM     EOS     VENDERE    .  .  .     LICET.      IS 

ager  vectiga(lis)  nei  siet  ;  1.  25:  PRO  EO 

AGRO     VECTIGAL     LaNGENSES    .  .  .     DENT.     

Of  lands  open  to  pasturage,  ibid..  1.  33: 

QV'EI  AGER  COMPASCVOS  ER1T,  IN  EO  AGRO 
.  .  .   ITA  VTEI    IN  CETERO  AGRO   GeNVATI   COM- 

pascvo.  —  Of  public  timber-lands,  ibid. 
1.  34:  Q_yo  minvs  ex  eo  agro  ligna  ma- 
teriamqve  svmant.  —  Of  those  who  have 
taken  possession  of  public  lands,  ibid. 
1.  29:  qvei  intra  eos  fineis  agrvm  po- 
sedet  Genvas  avt  Vitvrivs  ;   1.  30:   QVI 

EORVM  IN  EO  AGRO  AGRVM  POSIDEBVNT 
FRVENTVRQVE.    PRAETER  EA    IN     EO    AGRO   NI- 

qvis   posideto;   1.  32:   IS   EVM  AGRVM   nei 

HABETO  NIVE  FRVIMINO  ;  1.  39:  QVEM  QVIS- 
QVE   EORVM  AGRVM   POSIDEBIT.   Of   lands 

declared  private,  ibid.  1.  5 :  qva  ager  pri- 
vatvs  Casteli  Vitvriorvm  est;  1.  7:  Lan- 
gativm  fines  agri   privati. 

(3)  Of  the  enemy.  VI  1207  (Rome,  1st): 

HOSTILES    .  .  .    AGROS. 

B.  Particular,  in  relation  to  the  indi- 


vidual owuer  (of  extra-urban  property). 
Farms,  estates,  plots  or  parcels  of  ground. 
[Cf.   FVNDVS,   PRAEDIVM]. 

1.  Without  distinctive  appellation.  I 
200  (Lex  Agraria,  111  B.  C.)  1.  25:  in 
agri  ivgra  (sic)  singvla;  VI  1520  (Rome, 
3d):  centvm  ivgera  agri  ;  VI  1396  (Rome): 

HVIC    MONVMENTO    .  .  .    CEDVNT    agri     pvri 

ivgera    decem;  VI  10427    (Rome):  agri 

PVRI  EX  CAVSA  EMPTI  ADQVE  (sic)  DONA- 
TION^;   VI    10464    (Rome):    commando 

HVNC   LOCVM,   DECEM  IVGERA  AGRI,  SENE  (sic) 

dolo  malo;  XIV  2148  (Aricia):  septe 
(sic)  ivgera  agri;  X  1579  (Puteoli) :  hic 

AGER     IVG(ERVM)    VII     CVM     CISTERNA    ET    TA- 

bernis;  XIV  3341  (Praeneste) :  agri  iv- 
gervm  dv[orvm];  I  1430  =  V  4108 
(Cremona,  B.  C):  loc(vs)  patet  agrei 
sesconciam  qvadratvs;  XIV  3340  (Prae- 
neste): IN  CVIVS  MONIMENTI  TVTELAM  DEDIT 
AEDIFICIVM  MACERIA  CLVSVM  CVM  AGRO, 
1VGERIBVS        DVOBVS       DEXTANTE       SEMVNCIA 

(=2});    X    4104   (Capua):    hic    lvcvs 

SACER     MACERIE     CINCTVS     CVM     ADITIS     SVIS 

agro  non  cedit;  X  1401  (Herculaneum, 

1st):    SI     EA    AEDIFICIA    .  .  .    SIVE   PER    SE    SIVE 

cvm  agris  vendidisset  j  VI 10762  (Rome) : 

PRO      PARTE      IIII      HVIVS      AGRI  ;      VI      12772 

(Rome) :  agrvm  sive  hortvm  cvm  aedificio 

MACERIA    CLVSVM    .  .  .    CONSECRAVERVNT  J  VI 

15526  (Rome):  hanc  casam  cvm  agro; 
XI  5389  (Asisium) :  ager  emps  (=  emptus, 
Umbrian  dialect);  VI  1904  (Rome):  con- 
presa  (sic)  aria  (sic)  it(vm),  amb(itvm) 
per  agro  (sic)  habet;  XII  1524  (ager 
Vocontiorum) :  in  agro  proprio  ;  VIII 
14684  (Simitthus,  214):  in  agris  meis 
hos  titvlos  posvi  ;  X  444  (Vallis  Silari 
sup.,  1st) :  locvs,  sive  ea  pars  ag(r)i 
silvaeqve  est;  X  3334   (Misenum):   [in 

HIS]  AEDIFICIS  (sic)  ET  LOCIS  [aDI^ACENTI- 
BVS  AEDIFICIS  (SIC),  SIVE  IS   LOCVS  ACER  EST, 

and  loci  vero  sive  agri  ;  X  4842  (Ve- 
nafrum)  1.  16:  locvs,  ager  in  fvndo  qvi 
(iltius)  [est];  ib.  1.  23:    octonos  pedes 

AGRVM  [v]ACV0[m  ESSE  PLACET]  |  1.  31  I 
CVIVS  AGRI  LOCIVE,  PER  QVEM  AGRVM  LO- 
CVMVE  EA  AQVA  IRE,  FLVERE  DVCIQVE  SO- 
LET;  1.  32:  EX  AGRO  SVO  IN  PARTEM  AGRI 
...    FLVERE      POSSIT;     1.    34:     PER     QVORVM 

agros  ea  aqva  dvcitvr  ;  X  4843  (Vena- 
frum):  octonos  pedes  ager  dextra  sini- 
straq_(ve)  vacvvs  relictvs  est  (for  aque- 


200 


AGER 


AGER 


duct);  IX  4786  (Forum  Novum):  (ille) 
\q_vam  tx  ag[ro3  svo  in  mvnicipivm  Fo- 

RVM      NOVOM      ...      ADDVXIT  ;      XIII      5959 

(Helellum):  acrv  (sic,  ace.)  ex  macerie 
orcvmdvctvm;    IX    5076    (Interamnia) : 

EXTRA  MACERIa(m)   IN   AGRVM  PRAECARIO  (S?C. 

sc.  itur);  XII  1122  (Apta):  [ho]c  sitvs 
est  in  agro;    VI    9493  (Rome):    agrvm 

SIVE    HORT(OS)    III    CVM  TABEr(nIS)    III,   ITEM 

aedificia.  etc.;  VI  10231  (Home):  locvs, 

SIVE  IS  AGER  EST.  QVI  EST  IN  VlA  APPIA 
INTER  MILIARIVM  SECVNDVM  ET  III,  EVNT1BVS 
AB      ROMA,    E    PARTE     DEXTERIORI     (sic) ',    VI 

10245  (Rome):  locvs  monimenti,  sive 
ager  est,  Via  Latin(a)  ad  milliarivm  v 
svpra  pontem;  VI  10241  (Rome):  in 
monvmento    (illius),  qvod    est    Via  Sa- 

LARIA    IN    AGRO    (illius).     IENTIBVS     AB    VrBE 

parte  sinistra;  IX  4791  (Forum  Novum): 

VIA,     SIVE     AGER     EST,    INFRA    FONTEM    (of   a 

long  strip  of  1200  feet,  only  10  feet  wide, 
which  might  be  regarded  either  as  a  pas- 
sage-way (via),  or  as  private  ground  (ager); 
VI  36270  (Rome):  hic  lo[cvs  si]ve  ager; 
VI  10250  (Rome):  via  qvae  dvcit  in 
agro  (sic,  a  diverticulum  of  the  Via 
Campana);  I  1126  =  XIV  248S  (Castri- 
moenium,  B.  C):  in  agro  P.  Paacili  ter- 
minvs  totvs  est  conlocat(vs)  ;  VI  10247 
(Rome,  252):  monvmentvm  ...  in  agro 
Avreli  Primiani;  X  6706  (Antium,  167): 
agro    Avtolyci   Avg(vsti)    Lib(erti),  Via 

LaTINA  EVNTIB(VS)AB   VRBE  PAr[tE  LAEVApJ. 

Lands  dedicated  to  divinities,  connected 
with  temples,  etc.  Ill  355  £  (Aezani,  2nd): 
ager  Aezanensi  Iovi  dicatvs  ;  X  3828 
(Capua,  77):  fines  agrorvm  dicatorvm 
Dianae  Tifat(ensi);  XIII  6488  (Obri- 
gheim,  Germania  Sup.) :  Mercvrio  aed(em), 
sign(vm),  acr(vm)  (sic). 

(2)  With  distinctive  appellation.  VI 
2233  (Rome) :  monvmentvm  fecit  interivs 
agro  Apollinis  Argentei  ;  VI  9275 
(Rome):  (ille)  colonvs  agri  Caeli  Aenei 
(illi),  colonae  agri  s(vpra)  s(cripti);  II 
5042  (Baetica,  B.  C.  ?):  fvndvm  Baianvm 

QVI  EST  IN  AGRO  QVI  VeNERIENSIS  VOCATVR, 

pago  Olbensi  ;  VI  7803  (Rome):  in  agro 

FONTEIANO,  QVOD  (sic)  EST  VlA  AVRELlA 
IN     CUVO      RVTARIO      PARTE      SIN1STERIORE ; 

VI  29784  (Rome):  via  qvae  dvcit  per 
agrvm  Nonianvm;  VI  31619  (Rome): 
[ag^rvm  Ciminivm;  VI  10231  (Rome):  in 


AGRO     CVRTIANO     TaL\RCHIANO  ;      X      6706 

(Antium,  167):  agro  Pedvceiano;  XI 
1147  (Veleia,  2nd)  4  §  21 :  fvnd(os)  sive 
agros  Acvtianos  Vetvlianos  Virianos; 
il».  A  §  22:  loco  agri  Nasvlliani;  XI 
3932  (Capena):  ivgera  agri  Cvtvleniani  ; 
XI  4488  (Ameria) :  agrvm  Tresianvm 
Masonianvm. 

(3)  In  general,  «  Country-land  ■ ,  «  coun- 
try » ,  «  land  * ,  «  fields  » .  —  Land- 
surveyors.  II  3280  (Castulo):  [aqvam 
per]agros  qvaesitam.  —  VI 1371  (Rome): 
agri  ivdex  finisqve  regendi.  —  VIII 
12636,  12638  (Carthago):  (ille)  mesor 
(sic)  agror(vm).  [Cf.  AGRIMENSOR]. 

C.  Formulas  for  the  measurement  of 
extra-urban  lands,  esp.  those  assigned  to 
sepulcral  monuments.  Very  freq.  [Not  in 
Africa,  or  the  Greek-speaking  East]. 

Normal  expression:  in  fronte  (front., 

FRON.,    FRO.,    FR.,    F.)    PEDES    (tOt),  IN    AGRO 

(agr.,  ag.,  a.)  pedes  (tot),  passim  ubique, 
(generally  abbrev. ;  in  full  agro  abont  450 
times).  Rarer,  in  fronte  . .  . ,  in  agrvm. 
Exx.,  I  1059,  VI  3324,  7879,  9583, 
9873,9930,  13627,  19121,  27019,  30065. 
36156,  36637  (Rome);  XIV  2466  (Ca- 
strimoenium),  3402  (Praeneste);  I  1248 
=  X  997  (Pompeii),  X  5040  (Venafrum), 
5352  (Interamna  Lirenas),  5448  (Aqui- 
num),  5684  (Arpinum),  5707  (Isola  di 
Sora),  6273  (Fundi);  1X531  (Venusia), 
8S1  (Luceria),  2625  (Terventum),  3981 
(Alba  Fucens),  4435  (ager  Amiterninus), 
4655  (Interocrium),  5076  (Interamnia). 
6113  (Brundisium);  XI  490,  532  (Ari- 
minum),  922  (Mutina),  1046  (Brixellum). 
1071  (Parma),  3532  (Clusium),  4930 
(Spoletium),  5565  (Asisium),  5852  (Ign- 
vium),  6528  =  I  1418  (Sassina):  V  679. 
686  (Tergeste),  1171,  1420,  1520,  8318 
(Aquileia),  2928  (Patavium),  5751  (ager 
Mediolaniensis),  6120  (Mediolanium). 
7183  (Piemonte),  7359  (Clastidium),  7381 
(Dertona);  III  1915  (Novae);  XII  1405. 
1406,  1445,  1483  (Vasio),  4467,  4472. 
4978,  5288  (Narbo).  [For  in  agrv,  acrv. 
see  above  I].  —  Analogical  form  in  fron- 
tem,  I  1248  =  X  997  (Pompeii,  B.  C); 
IX  4435  (ager  Amiterninus);  XI  490 
(Ariminum) ;  V  6120  (Mediolanium),  7359 
(Clastidium).  —  Very  freq.  in  agro  (in 
full  or.  abbrev.)  precedes  in  fronte  when 


AGER  AGER                    201 

(a,  ca.  70  instances)  the  depth  is  greater  667  (Ostia):  in  fronte  p.  n.  xv,  in  agro 

than  the  frontage,  e.  g.  VI  28116  (Rome) :  p.  n.  xiii  ;  VI  7880  (Rome):  hinc  in  agr. 

in  agro  ped(es)  xxx,   in   fronte    ped(es)  p.  xxxui ;  XIV  3314  (Praeneste) :  in  front. 

xv ;  or(£,  ca.  50  instances),  the  depth  and  p.  ix,  in    agr.  p.  ix  a  maceria  ad  viam  ; 

frontage  are  equal  (square  plot),  e.  g.  VI  X  4783  (Brixia) :  in  fr.  p.  xl,  a  via  in 

33076  (Rome):  in  agro  pedes  xii,  in  fronte  agr.  p.  c;  IX  4348  (ager  Amiternimis) : 

pedes  xn;  or  (#, ca.  20 instances),  by  caprice,  a  via    in  agro  p.  lv,  in    fr.    p.  xxx;  II 

when  the  depth  is  less  than  the  frontage,  e.  3282   (Castulo) :    in    fr.  p.  xxxii,   a  via 

g.  XII  1481  (Vasio):  in  agro  p(edes)  xii,  in   agr.  p.  xxx;  V  643   (Tergeste):   inf. 

in  fronte  xxxi.  —  Sometimes  in  fronte  {sic)  p.  xx,  in  ag.   p.  [tot]  A  VIA  AD  Ll- 

alone,  or  (especially)   in  agro  alone  ap-  mitem;  V  1184  (Aquileia):  in  fr.  p.  xxvi, 

pears;  in  this  case  we  may  generally  as-  inag.  (sic)  a  fossa  p.  [tot];   XIV  2466 

sunae  that  another  stone  bore  the  comple-  (Castrimoenium,  31) :  locvm  . . .  long(vm) 

mentarv  formula.  [Exx.,  VI  12318,  14136,  p.  xlvii  ad  rivom  Aqvae  Albanae,  latvm 

26711,"  27294,  27304  (Rome);  XIV  665  a  via  pvblica  in  agrvm  p.  x;  V  507  (Ca- 

(Ostia),   3479  (Varia),  3525    (Castehna-  podistria);    in    front,  lon(gvm)  p.  xxv, 

dama);  X  4955,  5040,  5041  (Venafrum),  in  ag.  [lat(vm)  p.  tot)];  X  1314  (Nola): 

5228,  5265,  5299  (Casinum),  5532  (Aqui-  in  front,  long.  ped.  xii,  in  agr.  latvm 

num),    6273   (Fundi),  6416   (Tarracina) ;  ped.  x;  VI  8542  (Rome) :  in  fr.  lat.  ped. 

IX   556  (Venusia),  4655    (Interocrium)]  x  r-,    in   agr.    long.    ped.    x  ~-\   VI 

But  in  Gaul,  and  esp.  at  Narbo,  in  agro  13627  (Rome):  in  fronte  latv   (sic)  p. 

appears   extremely   freq.  alone;  here  the  xvi,  in  agrvm  longvm  ped.  xnx;  I  1104 

frontage  was  not  expressed,  being  visibly  =  VI  29594  (Rome,  B.C.):  in  agro  l. 

determined  by  the  length  of  the  maceria  p.  xnx,  in  fronte  l.  p.  xiix;  VI  20992 

along  the  road.  —  Note  juxtaposition  of  (Rome):  in  agro  long.  p.  vu,  in  f.  l.  iv 

various  forms  and  abbrev.,  in  the  same  (sic);  VI  22208  (Rome):  in  front,  lat. 

inscr.,  as  IX  767  (Larinum) :  agrv,  agr.  ped.  xx  et  digit(os)    ii,  in    agr.  lo[ng. 

agro  and  a.;  IX  4673  (Reate):  agr.  and  p.  .  . .];  VI  25532  (Rome):  in  agro  lon- 

agro;    VI  7001,  27145   (Rome):  in  ag.  gvm  p.  vi,  latvm  p.  hi  ;  IX  5559  (Urbs 

and  in  a.;    VI  21374  (Rome):    in    fro.  Salvia):  in  f.  p.  hi,  in  agro  p.  xv  lat.; 

p.  vu,  in  agr.  p.  v  and  in  fro.  p.  vii,  in  XI  675  (Forum  Corneli):  in  agr.  a  l(i- 

ag.  p.  v;  VI   21382  (Rome):  in  fro.  p.  mite)  f(ossae)  int(rorsvs)  p.  xxxxviii,  in 

x,  in  agro    p.  xii    and  in  fr.    p.  xix,  in  front,  p.  xxxxiiii;  XIV  583  (Ostia):  in 

agr.  p.  xii;    XIV   1804  (Ostia):  in  fro.  fronte    pedes    intvs    v,  in    agro    p.  xx; 

p.  x[xv?],  in  agro  p.  xxv  and  in  front.  XIV  1124  (ibid.):  in  fronte  [mo]nvmenti 

p.  [xx]v,  in    agr.  p.  xxv.    —   Abnormal  p.  xiiii,    in    agro    p.  xxiiiis;    XIV  3733 

formulas,  II  529  (Emerita) :  in  [f]r.  xii,  (Tibur) :  in  longitvdine  frontis  sepvlcri 

in  agr.  viii  (with  omission  of  pedes);  V  p.  dccl,   in    agr.   p.  clx  •  xvi    (sic);    VI 

1188  (Aquileia):    in   front,  p.  xxxii,  in  10243  (Rome,  2nd):  aria  (sic)  ...  longa 

agr.  xl;  VI  2187  (Rome):  in  fr.  p.  xii,  p.  xxiii,  in  agro  p.  xxiiis;  IX  4800  (Fo- 

in  ag.  xn;  VI  1955  (Rome):  fr.  xiix,  ag.  rum  Novum):    in  monvmento  p.  viii,  in 

xiix;  V  690  (Tergeste):  in  agr.,  ag.  p.  xiii,  agro    p.   vi  ;    VI    15162    (Rome):    ante 

p.  xii  (sic)  ;Y  691  (ibid.):  in  agr.  p.  xxx,  fronte(m)   monvmenti    in    agro   p.  xviii, 

in  agr.  xxiii  (sic);    V  1461   (Aquileia):  lat[vm]  p.  x;  VI  19316  =  30067  (Rome): 

IN     FRO.      PED.     XX  S,    IN      AGR.    ,     IN    A.     P.  FRONS    AR[eae]     ET    MONVM(ENTl)    P.     XXXIV, 

lxx.  in  agr.  p.  xxiv ;  I   1241  =X  4255  (Ca- 

Notabilia.  XIV  730  (Ostia):  in  fr.  p.  pua,  B.  C):  in  agro    pedes   xv,    in  via 

ccc,  in  agr.  p.  xcvi,  q_(vod)  f(acit)  iv-  pedes  xv ;  VI  8082  (Rome):  in  acro  (sic) 

g(ervm);  XIV  396  (ibid.):  in  fronte  p.  p.  vii,  latv  (sic)  p.  hi  s;  XIV  1386  (Ostia) : 

CCLXXXX,      IN     AGRO,      COMPRENSA     MACERIA,  LONGOS  PEDES  XXIIII  S,  IN    AGRO  PEDES    XXVS  ; 

colligit    ivgera    ii  ::-(=2f?);    III  III  2082  (Salonae):   in  fronte  cvm  ta- 

2386  (Salonae):  in  fronte  ped.  n(vmero)  berna  p.  lii,  in  agro  p.  xlv;  VI  23292 

xxxin,  in  agro  ped.  n(vmero)  xxxiii;  XIV  (Rome):  in  agro  possiden(t)  longvm  pe- 

26 
Thes.  linguae  lat.  epigr. 


202 


AGER 


AGGE 


DES  X,  LATVM  PEDES  MM  |  VI  19506  |  li'Ulir): 
IN    AGRO     LONGVM    I'.    VI,     I  ATVM    P.     [II  |     V I 

15438  (Rome):  in  agro  p.  mi.  in  lati- 
tvdine  p.  ii ;   VI    16217   (Rome):  locvs 

IN  AGRO  P.  VI,  IN   LONGO     P.   VIII  ;     VI     16002 

(  Bome)  :  in  a.  p.  mi,  in  l.  p.  x  ;  VI  i  4657 
(Rome):  [i]n  ag.  p.  x[[. . .],  in  lon[g.  p. 
.  .  .];  VI  15830  (Rome):  a  macerie  lon- 

GVM    LATVM    IN    FRONTE    P.   XVI,     IN    AGRO     P. 

xvi ;  VI  13220  (Rome,  2nd) :  in  fr.  p.  xvi  s, 

IN     AGRO      PED.    XVIII,     ET     ANTE     FRONTe(m) 

lat.  p.  x;  XI  1031  (Brixellum):  in  agro 
p.  c,  ad  viam  p.  lv;  Eph.  Epigr.  IX1  78 
(Emerita) :  secvndo  pariete  (sic  =  secun- 
dum parietem)  p.  vii,  in  a.  p.  x;  VI  1904. 
(Rome):  itvm,  ambitvm  habet  in  f.  p.  xv, 

COMPRENSO     MONVMENTO    (HUus)    PATRONI, 

in  agr.  p.  xxii  ;  XIV  3984  (Nomentum): 

[iN  FRONTE  P.]  XXX,  IN  AGRO  P.  LX,  [cv- 
STOJDIA  MONVMENTI    IN  AGR.   P.  [...];   XIV 

2837  (ager  Praenestinus) :  vniversa  peda- 

TVRA  CVM  SVO  AEDIFICIO  .  .  .  CONTINET 
LONGVM  PER  FRONTES  INTERIORIS  ET  EXTE- 
RIORIS    PER    AEQVE    (sic)    P.     LXXX    [.  .  .],     IN 

agro  p.  [...];   VI  10235  (Rome,  149): 

PEDATVRAM  DEDIT  ANTE  TITVl(vm)  P.  XXX, 
ANTE    FRONTe(m)   P.  XXX,   ET    IN    AGRO     Q_VO- 

q_(voversvs)  P.  CENTENOS  ;  VI  12798 
(Rome) :  fecit  in  agro  pedes  q_voqvo 
versvs  us;  VI  18154  (Rome):  [in  fr.  et 
i]n  agro  pedes  q_voqvo[v]ersvs  iis; 
X  3943  (Capua):  hvic  monimento  ce- 
dvnt  ex  agro  qvoctvo  versv  (sic)  pedes 
qvinq_vageni;  VI 18502  (Rome):  in  fron- 
te  et  in  agro  pedes  q_vadrati  sede(c)im  ; 
—  Of  complicated  measurements  and  irre- 
gular plots,  V  1290  (Aquileia):  in  fr. 
[p]  lv,  [in  a]g.  p.  xlv,  retr(o)  p.  lx; 
VI  14055  (Rome):  in  ag.  p.  x,  in  f.  p. 
viii,  in  maceria  in  f.  p.  xmi,  in  ag.  p. 
xm ;  VI  29322  (Rome):  in  fronte  pedes 

XL! II,  IN  AGRO  PEDES  LX,  PRAETEREA  EXTRA 
MACERIAM  LATVM  P.  VS,  LONGVM  LXIII 
AD   INTROITVM    MONIMENTI     PERTINEBIT  ;    VI 

15163  (Rome):  qvae  facit    terra  peda- 

TVRAE  A  LATVS  (sic)  MEMORIAE  SVAE  IN 
AGRO     PEDES     LONG.    XXVI,     LATVM     PEDES    A 

latvs  (sic)  memoriae  xvi;  III  9315  (Sa- 
lonae) :  in  f.  sec(vs)  flv(men)  p-  xxxxii, 
item  sec(vs)  monim(entvm)  tn  ag(ro)  p. 
xxxxii,  item  a  cap(ite)  sinis(tro)  lon- 
(gvm)  p.  xlvii  s,  item  ab  aqvil(one)  in 
ag.  p.  xvi  ;  VI  7879  (Rome)  :  in  front. 


PRIOR.  P.  XXIV,  IN  POSTERIOR.  P.  XXXXVI, 
IN     AGRVM   P.   XXXIV    ET   P.   XIII     ET    P.    XX  J   VI 

7001   (Rome):  in  fr.  p.  xii,  in  ag.  p.  xi, 

IN     SVPSECIVM    (SIC)    INF.     (Sic)    P.     IVS,    IN    A. 

p.  vii ;  VI  8931  (Rome):    eorvm  monv- 

MENTVS      (SIC)      IN      AG.      P.      XV     IN      F.      P.    X 

abante  long.  p.  xi  s  latv  •  p.  xm  s;  VI 
19915  (Rome):  in  fron.  p.  xxxvii,  ber- 
svr(a)  (sic)  sinister(ior)  p.  xlv,  in  agro 
paries    long.  p.  lv;   VI  23608  (Rome): 

IN  AGRO  PEDES  XIII,  IN  FR.  PED.  XI,  LATVM 
PEDS     (Sic)     XXI,     LONGVM     PEDES     XII  ;      VI 

34732  (Rome):  intra  p.  lxxiiii  et  inte- 
rior, exxv,  in  ag.  p.  lx.  [For  other  for- 
mulas substituted   for   in  agro,  see  also 

INTRO,  INTRORSVM,  INTRORSVS,  RETRO  ;  LA- 
TVS  adj.   and  subst.,  longvs,  latitia,  la- 

TITVDO;     RECESSVS  ;     HORTVS,     TERRA,    VIa]. 

AGGANAICVS.  A  local  Celtic  title  of 
Jupiter,  probably  derived  from  adgana- 
q.  v.  [Cf.  ADCENEICVS].  V  6409  (Ti- 
cinum) :  I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo)  Agga- 
naico  M.  Nonivs  Vervs  cvm  svis  v.  s. 
l.  m. 

*  AGGELLO  of  uncertain  meaning,  per- 
haps personal  name.  Ill  6618=  Carm. 
Lat.  1312  (Alexandrea,  3d) :  hvnc  habet 
aeternvs  cinis  agcellonis  (sic)  honorem, 
hic  iacet  adsidvo  rapta  pvella  loco. 
For  possible  connection  with  ayysXog  or 
ayyt'Xkcov  as  used  by  Jews  and  Christiaus 
regarding  the  priesthood,  or  with  ancilla, 
see  Mommsen  1.  c.  and  Buecheler  1.  c. 

AGGER,  (a)  «  Dam  ».  «  dike  »  or  the 
like,  constructed  to  prevent  the  overflow 
of  running  water,  waves  of  the  sea  etc.  X 
6811  (Ardea,  238):  litvs  vicinvm  Viae  Se- 
verianae  .  .  .  labefactatvm,  aggeribvs  ma- 
rini  operis  .  . .  extrvi  cvrarvnt  ;  X  6922 
=  *IX  5994  (Montesarchio,  214):  l[a]be 
agge[res  c]adent[es  p]rocvrsv  flvminTs 
red]di[d]it  ;  X  6526  (Cora) :  aqvam  cae- 
lestem  dilabentem  montibvs  collectam, 
interciso  aggere,  ...  perdvxervnt;  V 
2549  (Ateste) :  via  hac  (sic  adv.)  ad  ag- 
ger[e]m  (i.  e.  of  the  Athesis  =  Adige) ; 
Notiz.  (1900)  p.  76  (ibid.):  p(edes)  viii. 
iter  ab  aggere  ad  sepvltvram  (illius), 
and  p.  vm  •  iter  ad  [a]gge[rem],  i.  e.  to 
the  embankment  of  the  Adige;  III  1419524 
(Ephesus,  frgmt.) :  [a]gger  xv[.  . .  nothing 
else];  Le  Blant  54  (==  Sidon.  Apoll. 
Epist.  II  10):    hinc  agger   sonat,  hinc 


AGGR 


AGIT 


203 


Arar  resvltat.  —  (b)  Of  the  great  agger 
or  embankment  in  the  fortifications  of  Ser- 
vius  Tullins  betveem  the  Porta  Collina 
and  the  Porta  Esqnilina,  at  Rome.  VI  9821 
(Rome) :  (Mi)  pomario  de  Agger  (sic)  a 
prosevcha.  —  (c)  As  moles,  any  vast  na- 
tural embankment  or  mass  of  earth  or 
rock.  Ihm,  Damasi  Epigram.  4  (Rome, 

f ,  4th)  1.  6  :  PROTINVS  ADGRESSVS  MAGNVM 
SVPERARE  LABOREM    AGGERIS  INMENSI   DEIECIT 

cvliwina  montis  ;  ib.  49  (ibid.)  1. 1 :  extre- 

MO     TVMVLVS     LATVIT     SVB    AGGERE    MONTIS. 

AGGRAVO,    -ARE.    See    ADGRAVO. 

AGGREDIOR,   -I.    See    ADGREDIOR. 

AGIED.  See  AGEDINCENSIS. 

AGILIO.  Apparently  name  of  a  Spanish 
clan.  (?).  II  5795  (Conv.  Cluniensis):  L. 
Pompeio  Placido  Gal(eria)  Ag[ili]oni. 

AGILIS.  «  Quick  »,  «  agile  »,  «  well- 
trained  «.VIII 2532  =  18042  (Lambaesis, 
speech  of  Hadrian,  128)  b:  primi  ordines 
et  centvriones  agiles  ;  Audollent,  De/i- 
xion.  Tab.  230  a  (Carthago,  a  devotio): 
PixovqiQ  (sic),  agilissime  daemon  in  Ae- 
gvpto  (sic). 

*AGILITAS.  «Agility».  VI  18588 
(Rome,  frgmt.):  agilitati  svae  .  .  .  [May 
well  be  cognomen  of  woman]. 

AGIL1TER.  «Nimblv»,  «Skilfully». 
Rev.  Arch.  XXXVII  (1900)  p.  347  = 
Annee  Epigr.  (1900)  p.  14  =  Bull.  Comm. 
1903  p.  308  (Lambaesis,  Hadrian's  speech, 

128):     VALVISTIS     ET    HIC    AGILITER    ET    HERI 

velociter  (addressed  to  cavalrymen). 

AGINNVM.  A  town  of  the  Nitiobriges  in 
Aquitania  on  the  river  Garumna.  (Now 
Agen.).  V  7615  (Pollentia) :  sal  ■  vos  i  •  re, 

SAL  ■  VOS  VE  •  NI  ■  RE  DATE  EX    AGINNVM    (sic). 

AGITANS.  Part,  as  subst.  (onlv  in  nom. 
plur.  Cf.  AGITO)  =  AGITATOR  q.  v. 
«  Professional  charioteer  in  the  races  ». 
In  the  magical  tabulae  defixionum  (de- 
votiones)  of  Hadrumetum  in  the  Prov. 
Bvzacena.  Audollent,  Defixionum  Tabellae 
N°275,  276,  277,  279,  283:  agitantes 
veneti  et  rvssei  ;  ib.  278 :  disivngantvr 

a[gITANTES]. 

AGITATOR.  «  Professional  circus  cha- 
rioteer ».  [Cf.  AGITANS,  AVR1GA].  I 
p.  475  =  I2  p.  73  =  VI  10051  (Rome, 
1st):  Scirtvs  agitator  faction(is)  albae  ; 
VI  10046  (Rome,  1st),  list  of  familia  qva- 

DRIGARIA    T.  AT(El)    CaPITONIS,   PANNI   CHE- 


lidoni,  comprising  Menandro  agitatori, 
Apollonio  agitatori,  Cerdoni  AGITATORI, 
Liccaeo  agitatori;  VI  10048  (Rome, 
2nd):  [C.  Appv]leivs  Diocles  agitator 
factionis  rvssatae,  and  [Dio]cles  omnivm 

AGITATORVM  EMINENTISSIMVS,  and  PRAECES- 
SIT  OMNIVM  FACTIONVM  AGITATORES,  and 
[PRAECEDENS]  (Ulos)  TRES  AGITATORES  MI- 
LIARIOS  FACTIONIS  VENETAE,  and  TRES  AGI- 
TATORES   victores,    and     inter  miliarios 

AGITATORES  PRIMVM  LOCVM  OBTINERE  VIDE- 
TVR  PONTIVS  EPAPHRODITVS  FACTIONIS  VE- 
NETAE,  and  Diocles  agitator,  and  [inter 

EM^INENTES    AGITATORES    .  .  .    PLVRIMVM     VI- 

cervnt    (Mi);   VI    10060   (Rome):    Cl. 

AVRELIO  POLYPHEMO  .  .  .  AGITATORI  FACTIO- 
NIS   rvssatae;    VI    10062    (Rome):  Epa- 

PHRODITVS     AGITATOR     f(aCTIONIS)      r(vSSA- 

tae);  VI  10063  (Rome):  Mvscloso  a(gi- 
tatori)  f(actionis)  r(vssatae)  ;  XIV  2884 
(Praeneste):  (Mi)  agitatori  primo  fa- 
ct(ionis  rvssat(ae),  natione  Hispano  ;  VI 
10050  (Rome,  2nd):  Crescens  agit(ator) 
factionis  ven(etae);  VI  10057  (Rome): 

AVRELIO  HERACLIDE  (Sic)  AGITATORI  FA- 
CTIONIS venetae ;  Am.  J.  Arch.  (1906) 
p.  157  no.  8  (Rome) :  Hyla  agitator  panni 
veneti;  Bull.  Comm.  XXX  (1902)  p.  178 
=  Rev.  Arch.  (1903)  p.  163  (Rome) :  (Avi- 
Hits  Teres)  solvs  et  primvs  omnivm  agi- 
t(atorvm),  and  [agi]tatorem  fact(ionis) 
ven(etae),  and  ag[i]tat(or)  fact(ionis) 
ven(etae),  and  agit(ator)  fact(ionis)  ve- 
n(etae);  VI  10061  (Rome,  1st) :  Ti.  Clav- 
dio  Avg(vsti)  L(iberto)  Epaphrodito  agi- 
tatori factionis  prasinae,  and  Anicetvs 
agitator  factionis  eivsd(em)  ;  VI  10058 
(Rome):  M.  Avrelio  Libero  .  . .  agitatori 
factionis  prasinae;  VI  33946  (Rome): 
Gigas  agit(ator)  factionis  prasinae;  VI 
33948  (Rome) :  [. . .]  [ag]itatori  [fa- 
ctionis] pra[sinae];  VI  33949  (Rome): 
Adrasto  agitatori  factionis  prasinae  ; 
III  120139  (Deutsch-Altenburg):  Scorpia- 
nvs  [agita]tor  factionis  [...];  VI  621 
(Rome,  90):  Thallvs  agitator,  L.  Avilli 
Plantae  ser(vvs);  VI  10064  (Rome):  So- 
crates agitator;  Am.  J.  Arch.  (1906) 
p.  157  (Rome)  no.  7:  Orphevs  agitator; 
Notiz.  (1895)  p.  424  =  Carm.  Lat.  1661 
(area  Dianae  Nemorensis)  frgmt. :  agita- 
tor . . . ;  Audollent,  Defixionvm  Tab.  no. 
286  =  Rev.  Arch.    (1902)  p.  346  no.  54 


204 


AGIT 


AGNA 


i  Hadrametum,  devotio) :  agitatore(s)  Cla- 

rvm   et   Felice(m)   et  Primvlvm  et   Roma- 

NVM    OC(c)lDAS  ! 

AGITO,  -ARE.  [Preq.  from  AGERE]. 
(A)  Lit.,  «  to  drive  »,  ■  to  be  a  driver  - 
(Of.  AGITATOR,  AGITANS);  -to  pur- 
sue »,  ■  to  hunt ».  A-udollent,  Defixionum 

Tab.  230  (Carthago,   devotio):  Pixovotd, 

AGILISSIME  DAEMON  IN  AEGVPTO  (sic),  ET 
AGITA  A   SVIS   PARENTIBVS,    A    SVO  CVBILE   .  .  . 

(ilium).  —  Esp.  in  sense  of  agitator 
esse  ■  to  act  as  professional  circus-chario- 
teer ».  VI  10048  (Rome,  2nd):  [is  pri>vm 

AGITAVIT  IN  FACTIONE  ALB(aTa),  and  [iTEM 
I'^RIMVM  AGITAVIT  IN  FACTIONE  PRASINA,  and 
QVADRIGA  AGITAVIT  ANNIS  XXIIII  J  VI  10065  a 

(Rome):  [ille]  agitavit  an(nis)  xn;  VI 
9709  (Rome) :  hic  in  mi  stabvl(is)  agi- 
tavit nvmq_(vam);  Audollent,  De/ix.  Tab. 
275,  277,  282  (Hadrumetum,  devotiones): 

NEC  LORA  TENEANT  NEC  AGITARE  POSSINT 
NEC     RETINERE      EQVOS      POSSINT  ;      ib.     284 

(ibid.):  nec  agitare  possint  nec  retine[r]e 

EQVOS     p[0SSIn3t     NEC     LORA     [teNEANT]  ; 

VIII    16566    (Theveste)  :    [vehicuLa??] 

[a^GITARE     .  .  .      VLLO      MAGISTRO     DATA.    

XI  5998  a  (Sestiuum) :  neqve  ante  odisse 

AVT      AGITARE      (=      tf    pUrSUe    «  )      DES1STAM 

qvaiw  . .  . ;  VI  29896  (Rome) :  docta  per 

INCERTAS  AVDAX  DISCVRRERE  SILVAS,  COLLI- 
BVS    HIRSVTAS    ATQVE    AGITARE    FERAS,    (of   a 

hunting-dog). 

(B)  «  To  stir  up  »,  «  set  going  », 
■  arouse  >.  VIII  4635=  16810  (Narag- 
gara,  3d):  tibi,  Ivno,  sono[ros]  perfaci- 
le  est  agitare  metvs  (i.  e.  tempestates 
metuendas). 

(C)  Of  mental  action,  «  to  ponder  », 
«  plan  »,  «  deliberate  ».  VI  1527  (Rome, 
laudatio  Turiae,  9-2  B.  C.  II.  10:  qvae 
dvm  agitabas;  II  1.  28:  qvid  agitav[eris 
propter  hoc];  II  1.  41:  agitari  divortia 
inter  nos.  —  II  2403  (near  Bracara  Au- 
gusta) :   qvis  honorem  agitas,  ita  te  tva 

GLORIA  SERVET,  PRAECIPIAS  PVERO  NE  LINAT 
HVNC     LAPIDEM. 

AGMEN.  In  plur.,  in  derived  sense  of 
«  procession  »,  «  throng  ■.  Ill  686  (Phi- 
lippi) :  Q_yi  dvcibvs  taedis  agmina  festa 
trahas;  Carm.  Lat.  1378  =  Kraus  4  (Hel- 
vetia, f,  6th).'  ABIECTIS  QVI  FVDIT  OPES  NV- 
DATAQVE      TEXIT      AGMINA  J      Le    Blailt      413 

(Vienna,  f,  6th) :    vnde    fraterna  docvit 


LIBENTER  AGMINA  TEMPLI     (i.   C   the    bl'Otliei'- 

liood). 

AGNA.  «  Ewe-lamb  ■.  [Cf.  AGNVS]. 
Esp.  as  sacrificial  victim.  In  the  Arval 
records,  VI  2041  (A.  D.  58)  1.  1 :  [immo- 
lavit]  Deae  Diae  agnam  opimam;  2042 
(59):  [immolavit  Deae  Diae]  agnam  opi- 
mam; 2044  (66):  [piacvlvm  factvm  oJb 
arborem  qvae  cecl[derat  in  lvco  deae 
Diae,  per  kalatorem  et  pvblicos,  porcam 
et  agna]m  opimam;  2059  (80)  1.  19:  in 
lvco  Deae  Diae  piacvlvm  factvm  per  ca- 
latorem  et  pvblicos  eivs  sacerdoti,  qvod 
arbor    a    vetvstate    decidit,    expiandvm 

PORCAM    ET    AGNAM    OPIMAM  J    ib.   1.   22:   .  .  . 

ob  ferrvm  inlatvm  in  aedem  scriptvrae 
cavsa,  porcam  et  agnam  opimam  |  ib.  1.  24: 
ob  ferrvm  de  aede  elatvm,  porcam  et 
agnam  opimam;  2060  (81)  1.  7 :  in  lvco 
Deae  Diae  piacvlvm  factvm  .  .  .  ob  ar- 
bores  qvae  a  tempestate  nivis  deciderant 

EXp[i]aNDAS,  PORCAM  ET  AGNAM  OPIMAM  J 
ib.  1.  17  :  IN  AEDE  SACRIFICIO  FACTO  IMMO- 
LAVIT Deae  Diae  agnam  opimam;  2065 
(87)  col.  2  1.  28:  Deae  Diae  agnam  opi- 
mam immolarvnt;  2067  (90)  1.  44:  [por- 
c]am  et  agnam  opimam  expiatam  arbo- 
REM qvod    decidit  ;    2075    (105)  col.   1, 

I.  40:  in  lvco  Deae  Diae  piacvlvm  fa- 
ctvm   .  .  .    PORCIS    ET    AGNIS,    STRVIBVS    FER- 

tisqve;  ib.  1.  14:  agnam  opimam  immo- 
larvnt :  2078  =  32374  (118)  col.  1 1.  43: 

PORCIS    ET    AGNIS,    STRVIBVS    FERTISQVE  ',    ib. 

col.  II  1.  66 :  porcis  et  agnis,  strvib(vs) 
fertisqve ;  2080  (120)  1.  39:  agnas  opi- 
mas  immolarvnt;  ib.  1.  58:  porcis  et 
agni[s],  strvibvs    fertisqve  ;    ib.   1.  61: 

[pJORCIS     ET     AGNIS,    STRVIBVS     FERTISQVE  ; 

2082  (125):  [piacvlv]m  factvm  porca  et 
agna  opima;  2086  (155)  1.  37:  agnam 
opimam  immolarvnt  ;  ib.  1.  60 :  [porca^m 

ET  AGNAM,  STRVIBVS  FERCTISQ_(ve)  (sic)',  ib. 

II.  71,  75:  PORCA  ET  AGNA,  STRVIBVS  FER- 
TISQVE ;  2095  (2nd,  uncertain  year) :  agnam 
opimam  immolarvnt;  2099  (183)  p.  2, 
1.26:  agna(m)  opima(m)  immolavervnt  ; 
ib.  p.  3,  1.  24  :  porca  et  agna,  strvibvs 
fertisqve;  2086  (213)  1.  3:  agnam  opi- 
mam immolaver(vnt);  2104  (218)  1.24: 
agnam  opimam  imm(olavervnt)  j  2105 
(220) :  porcam  piacvlar(em),  STRVIBVS, 
fertis,  et  agnam;  2107  (224)  1.  23:  por- 
cam    ET     AGNAM,    STRVIb(vs)    ET    FERTIS.    — 


AGNA 


AGNV 


205 


So  in  other  sacrificial  rites,  VI  32323 
(Rome,  Coram. Lud.  Saec,  17  B.C.)  1.93; 

[ix]  AGNIS   FENUNIS    .  .  .    [SACRVM  FIAT]  ;  lb. 

1.  97:  vim  agnarvm  feminarvm;  ib. 
1.  99:  hac  agna  femina;  VIII  8246  (Nu- 
midia) :  agna(m)  Hercvli.  —  In  meta- 
phorical sense,  agnae  (sc.  Dei)  of  san- 
ctified virgins,  i.  e.  nuns,  V  6731  (Vercel- 
lae,  f ) :    mirifico    genetrix    fetv,    qvae 

QVATTVOR    AGNAS    PROTVLIT    ELECTAS. 

AGNATVS.  See  ADGNATVS;  and  add 
in  extended  sense:  «  related  »,  V2  p.  62315 
(Mediolanium,  -J-) :    te  ivbet  agnatos  vi- 

SERE    CENOMANOS. 

AGNIS.  XIII  3710  (Treveri,  mosaic): 
Agnis.  Evterpe,  with  figures.  The  refe- 
rence is  probably  to  a  mythic  or  quasi- 
mythic  Phrygian  called  by  Clemens  Ale- 
xandrinus  (Stromata  I  16)  Hyagnis  (Yay- 
vig),  the  inventor  of  the  trichord  and  of 
diatonic  harmony. 

AGNITIO.  n  Resemblance  »,  «  sem- 
blance ».  VI  1750  (Rome,  4th):  agnitio- 
neiw  (sic,  ace.  for  abl.)  svi  ex  omni  parte 
perdita  (of  the  Thermae  Constantinianae 
which,  through  long  neglect,  had  lost  all 
semblance  of  their  pristine  splendor). 

AGNOMEN,  a  Added  name  » ,  «  nick- 
name » .  Ill  p.  949  (Dacia,  wax-tablet, 
163)  :  SCRIPSI  ROGATVS  per  [.  .  .]m  Resti- 
tvtvm,  agnom(ine)  Senioris.  In  sense  of 
cognomen  q.  v.,  XI  6524  (Sassina):  forma 

RVDI    PVERVIW   PrISCVM  AGNOMINE   QVONDAM. 

AGNOSCO,  -ERE  «  To  recognize», 
«  discern  »,  «  acknowledge  ».  [Form  ad- 
gnosco,  VI  911  =  31199  (Rome,  1st); 
adcnosco,  XII  915,  corrected  p.  819,  = 
Carm.  Lat.  470  (Arelate)].  VI  28753 
(Rome):  agnosces  nomen  conivgis;  Edict. 
Dioclet.  Introd.  11.29:  cvm  intempera- 
tissimi  homines  mentivm  svarvm  indomi- 
tas  cvpid[ines  desig]natione  q_vadam  et 
NOTIS  COGENTVR  agnoscere  ;  VI  1711 
(Rome,  5th) :  stvdio  nostro  adici  novi- 
MVS,  VT  omnivm  molendinariorvm  fravdes 

AMPVTENTVR,   QVAS  SVBINDE    VENERABILI   PO- 

pvlo    atq_(ve)    VNIVERSITATI    fieri   svgge- 

RENTIBVS  NOBIS  AGNOVIMVS,  and  AGNOSCANT 
NIHIL  SIBI  ABSTVLISSE  LICENTIAM    FRAVDATO- 

rvm;    VI    31942    (Rome,   f,  5lh):    [o_vi 

LEg]eS  AGNOSCAS  TVMVLI   NOMENQ_VE  DECVS- 

[qve];  V2  p.  6207  =  V  6183  a  (Medio- 
lanium, f,  475):  cvivs  vt  agnoscas  san- 


ctae  praeconia  vitae  ;  V  6723  (Vercel- 
lae,  f,):  sat  dedit  agnosci  virtvs  . ..; 
Ill  p.  956  (Dacia,  wax-tablet)  frgmt. : 
(Me)  agnovit  (i.  e.  «  acknowledged  his 
signature  » ) ;  XII  915  =  p.  819  (Arelate) : 

ADCNOSCET      (sic)     HOMINES     AEg(er)      QVOS 

no(n)  pote  sanvs;  VI  911  =  31199 
(Rome,  1st)  frgmt.:  [gr]atias  agere  et 
adgnosc[ere  . .  .]  (sic). 

AGNV  A.  A  unit  of  land-measurement 
equivalent  to  actus,  i.  e.  a  piece  of  land 
120  feet  square  (containing  14400  square 
feet),  being  one  half  of  the  iugerum  q.  v. 
II  3361  (Aurgi) :  cvm  silvis  agnvar(vm) 

TRECENTARVM. 

AGNVS.  «  Lamb » .  [Cf.  AGNA].  [Form 
acnvs,  XI  6080  (Urvinum  Mataurense)]. 
I  Lit.  (a)  As  animal  slaughtered  for  food. 
Ed.  Diocl.  §  47  (III  p.  1932):  agnvs  in 
po(ndo)  I  X  (==  denariorum)  dvodecim  = 
ccqvhov  It.  a'.  X  r[/S'];  VI  820  (Rome): 
pro  sangvine  agni  et  pelle  ¥:  is.  (b)  As 
paying  octroi.  VIII  4508  (Zarai,  202, 
Lex  Capicularis) :  edvm  (sic),  agnv(m) 
(tot),  (c)  As  sacrificial  victim.  [N.  b.  For 
i.  e.  piacvlvm  factvm  porcis  et  agnis  vel 
sim,,  in  the  Arval  Records,  where  agnis 
is  presumably  fern.  =  «  ewe-lambs  » ,  see 
s.  v.  AGNA].  VIII  4468  (Numidia) :  Fav- 
stina  agnvm  (sc.  (immolat);  VIII  8247 
(ibid.) :  agnv(m),  tavrvm  domino  (i.  e. 
Saturno);  VIII  8246  (ibid.):  agnv(m) 
domino  and  agnv(m)  Hercvli.  II  Metaph. 
(a)  Of  a  child.  XI  6080  (Urvinum  Ma- 
taurense) :    ACERVA  (sic)    A   MATRE  RAPTA  ES 

vt  parvvlvs  acnvs  (sic).  —  (b)  Of  the 
faithful  in  Christ.  XII  592  (Aquae  Sex- 
tiae,  f) :  dextris  Tibi  (i.  e.  Christo)  nvnc 
fide  adsistit  in  agnis  ;  Le  Blant  3  (=  For- 
tunat.  Misceli.  IV  c.  3) :  te  cvstode  pio 

NVNQVAM     LVPVS    ABSTVL1T    AGNVM.    (c) 

Of  Christ  as  «  Lamb  of  God  ».  Ill  9628 
==  12877  (Salonae,  f ) :  [e]cci  (sic)  Agnvs 
[D]ei  qvi  tollit  [pec]catvm  s(a)ecvli  ; 
Le  Blant  194  (=  Fortunat.  Misceli.  II 
C.  3):    qvaeqve    LVPI    fverant    raptoris 

PRAEDA  FEROCIS,  IN  CRVCE  RESTITVIT  VIRGINIS 

Agnvs  oves;  Rossi  II  p.  139  no.  29,  1.  1 
(Rome,  8th?):  pastorvm  dominvs  svb  agni 
decore  nitescens;  Hubn.  Hisp.  530  (Ar- 
mentia,  10th) :  Rex  Sabbaoth  magnvs  Devs 
est  et  dicitvr  agnvs.  Mors  ego  svm, 
mortis    vocor    agnvs,  svm    leo    fortis 


200 


AGO 


AGO 


AGO,  -ERE.  i  To  drive,  chase,  hunt", 
etc.;  -  to  do,  act,  transact,  perform,  attend 
to,  conduct »,  etc.;  «  to  treat,  discuss,  <le- 
liberate  ■   etc.;    •  to  argue,  plead  »   etc.; 

—  in  linisli,  complete  ».  Of  time,  ■  to  pass, 
live  -.  And  the  like. 

Synopsis  of  Arrangement. 

I    Forms  and  abbreviations. 

II.  Use. 

A.  Literally,  of  motion:  «  to  drive  »  (animals, 
wagons);  «to  drive  away»  (booty);  «to 
chase,  hunt  ».  —  In  extended  sense,  of 
works  involving  motion. 
IJ.  Of  action  in  general  «  to  do.  act,  perform  » 
(=  facio).  «  To  conduct  legal  or  legisla- 
tive business)),  «to  take  action,  brin^ 
action  n. 

C.  Of  public  office  and  private  affairs:  «  to 
conduct,  administer  ».  (1)  trivmphvm 
NAVALEM  AGERE,  CENSVM  AGERE.  (2)  In 
official  functions.  (3)  In  private  affairs,  of 
agents,  administrators,  caretakers  etc.  Mer- 
chants and  professional  men. 

D.  GratiaS,  grates  agere  :  «  to  thank  »  etc. 

E.  Temporal.  «  To  pass  ones  life  ».  With 
aetatem,  aevvm,  annvm,  vitam  etc. 

I  Forms.  With  c  instead  of  g:  aci,  X 
1401  (Herculaneum,  lsl);  acens,  VI 20317 
(Rome),  II  2887  (Tritium  Magallum), 
XIII  7441  (Germania  Sup.,  2nd-3d) ;  a  • 
cens  (sic),  VI  29682  (Rome);  acins,  III 
10637  (Pannonia  Inf.,  3d);  ecit.  XI  1756 
(Volaterrae) ;  ecerit,  IX  3180  (Cortinium). 

—  Pres.  indie,  ages  =  agis,  X  8214  (Cu- 
mae,  lamina  plumbea  lectionis  incertae). 

—  Pres.  infin.  agei,  I  206  (Lex  Julia 
Munic,  45  B.  C.)  1.  64;  XI  1146  (Ve- 
leia)  1.  30;  X  1453  (Herculaneum).  — 
Pres.  Part,  ages,  VI  22470  (Rome),  III 
2126  (Salonae);  agis,  X  1692  (Puteoli, 
4th) ;  acins,  III  10637  (Pannonia  Inf.,  3d) ; 
agns,  Rossi,  714  (Rome,  f,  5th):  agnte 
abl.,  II  4853  (Tarraconensis,  238).  — 
Fut.  aga  =  agam,  VI  3010  (Rome).  Ge- 
rundive aged(vs),  XI  3078  (Falerii,  B.  C); 
agvndarvjw,  IX  1102  (Aeclanum).  —  Perf. 
ind.  hegit,  V  7647  (near  Saluzso);  ege- 
rvm,  VIII  11306  (Cillium);  eoervnt  (sic), 
III  10357  (ager  Aquincensis).  —  Inf.  ae- 
gisse,  IV  2413/  (Pompeii,  graffito).  — 
Part,  acctvm,  IV  334045  (Pompeii,  wax- 
tablet);  actv,  VI  11034  (Rome,  6  B.C.); 
akt(oym),  IV  3340 136  (Pompeii,  wax 
tablet). 


Abbreviations,  agentib.,  VI  541  (Rome, 
88),  XIV  160  (Ostia),  III  3505  (Aquin- 
cum),  VIII  796  (Avitta  Bibba,  338).  — 
agent.,  VI  2548  (Rome),  XIV  13  (Ostia), 
XI  6309  (Pisaurum,  3d),  III  1471  (Sar- 
mizegetnsa),  5319  (SnlvaV  6746  (Trape- 
zus,  J)'1),  VII  125  (Iscaj,  Bramb.  151 
(Germania).  —  act.,  fyeq.  as  VI  10241 
(Rome),  IV  3340  passim  (Pompeii,  wax 
tablets),  XI  3614  (Caere,  113),  III  411 
(Smyrna,  139),  pp.  925,  935,  941,  945, 
957,  959  (Dacia,  wax  tablets,  2"d),  7000 
(Orcistus,  4th),  II  5041  (Baetica,  189 
B.  C).  —  ag.,  VI  32874  (Rome.  5th),  III 
14077  (Carnuntum,  187),  VIII  10009 
(Furni,  366-7),  II  2209  (Corduba).  VII 
160  (Viroconium).  —  a.,  see  above,  p.  10 
col.  1  (27).  —  eger.,  VIII  11308  (Cil- 
lium). —  eg.,  VI  29701  (Rome),  VIII 
11312  (Cillium).  —  e.,  Ill  1421434  (Cher- 
sonesus  Taurica,  185). 

II.  Use. 

A.  Lit.  of  motion:  «  to  drive  »  (ani- 
mals, wagons.  Cf.  ACTVS  (B)  p.  65  col.  2) ; 
«  to  drive  away  »  (booty);  «  to  chase, 
hunt  " . 

Ill  3955  (Siscia) :  ne  q_vis  in  hac  ara 
porcos  agi  facere  velit ;  Mitth.  Antiq. 
Gesellsch.  Zurich  XXIV  (1895)  p.  22 
(Aventicum,  6th):  egit  oves.  IX  4171  (Cli- 
ternia):  pecvs,  plostrv(m)  ni  qvis  agat; 
I  206  (Lex  Mia  Munic,  45  B.  C.)  1.  57  : 

NEQVIS  .  .  .  PLOSTRV1W  .  .  .  DVCITO,  AGITO  J 
1.   60:     PLOSTRA     .  .  .    AGERE,   DVCERE  J     1.  64: 

plostra  ...   dvcei,    agei  ;  1.   65;    qv[o] 

MINVS    .  .  .    PLOSTRA    .  .  .    DVCANTVR,     AGAN- 

tvr.  —  VIII  8924  (Saldae,  3d):  praedas 
actas.  —  II  2335  (Baetica) :  avcvpivm 
calamo  praeterstvdiosvs  agebat. —  Here 
too  may  be  conveniently  placed  various 
idiomatic  expressions  implying  motion, 
with  inanimate  object,  as  of  «  drawing 
breath  »,  X  7112  (Catina,  f):  (ilia)  vl- 
timvm  spiritvm  agens  ;  of  «  drawing  mea- 
surements »,  III  2883  (Corinium):  fin[i]s 
inter  Neditas  et  Corinienses  derectvs, 
mensvris  actis  ivssv  (illius) ;  of  making 
a  journey,  VIII  20808  (Auzia,  315):  iter 
agens  (=  viator),  salve! 

B.  Of  action  in  general,  «  to  do,  act, 
perform  »  (=  facio).  «  To  conduct  legal, 
state  or  committee  business  » ,  «  to  take 
action,  bring  action  ».  I  1409  =  XI  4632 


AGO 


IlGO 


207 


\Lex  Tuclertiaa,  Augustan  period):  agito, 
facito  ;  II  5434  {Lex  [frsonensis,  45 
B.  C.)  IV  2,  1.  35  (CXXIX) :  qvot  (sic) 

[q_VeJmQ_(ve)  EOr(vm)  DECVRIONVM  d(e- 
CRETo)  AGERE,  FACERE  o(pORTEBIt),  EA  OMNIA 

agant,  faciant  ;  I  205  (Lex  Kubria,  ca. 
49  B.  C.)  II  21 :  qvodqve  ita  factvm, 
actvm,  ivssvm  erit;  VI  930  (Rome,  1st): 

EI     AGERE,     FACERE      IVS      POTESTASQVE     SIT  J 

XI  1421  (Pisae,  1st)  1.  53:  facta  acta, 
const[itvta];  ib.  11.  53,  56:  fieri,  agi, 
haberi,  opservariqve  {sic).  —  Res  agere, 
agere  used  absolutely.  Rev.  Arch.  XXXVII 
(1900)  p.  347  =  Annee  Epigr.  (1900) 
p.  14  =  Bull.  Com.  (1903)  p.  308  (Lam- 
baesis,  speech  of  Hadrian,  128):  omnia 
per  ordinem  egistis  ;  II  2959  (Pompaelo, 

119):  QVIDQVID  PRAESENTES  QVOQVE  EGE- 
RINT,     ID    COMMVNIS    ONERIS    ERIT  J    X    8249 

(Minturnae,  devotio):  qvodqv[o]d  agat  ; 

XIII  3689  (Treveri):  nil  scelvs  egisti  ; 
VI  18086  (Rome):  dvnc  (sic)  haec  age- 
rentvr;  V  532  (Tergeste,  2nd):  vt  mani- 
festvm  sit  id  evm  agere  vt  .  .  .  ,  IX  3429 
(Peltuinum,  242):  agere  coepisse;  Rossi 
1029    (Rome,  f,  532) :    egit    ne    sterilis 

ROMAM      CONSVMERET     ANNVSJ     Cai'lll.     Lat. 

520  =  Eph.  Epigr.  V  1049  (Mauretauia 
Caesariensis) :  et  qvid  n[on  m]vlti  po- 

TERANT  IVVENE[s],  HIC   SEMPER  [sOLVS  A^GE- 

bat;  VIII  3412  (Lambaesis):  nvr(vs)  bene 
agens  fecit;    XI   2702    (Volsinii,  224): 

QVANTO     AMORE      QVANTAQVE      ADFECTIONE 

(Me)  .  . .  erga  coll(eg)ivm  n(ostrvm) 
agere  institverit;  X  8214  (Cnmae,  la- 
mina plumb  e  a  lectionis  incertae):  ista(m) 
re(m)  qva(m)  ages  (sic  =  agis);  III  6866 
(Tymandus,    4th) :    vt    ...    ipsa   qvoqve 

PERMISSV  NOSTRO  AGERE  POSSIT,  and  ORDINEM 

agendarvm  rervm  ;  VIII  796  (Avitta 
Bibba,  338):  rem  agentib(vs);  VIII  2728 
(Lambaesis,  2nd):  rei  agendae;  VI  2074 
(Rome,  Arval,  101)  tav.  1,  1.  29:  rervm 
. .  .  qvas  nvnc  agit  actvr[vsve  est].  — 
Of  ago  as  a  general  word  expressive  of 
action,  substituting  more  particular  words, 
VI  27852  (Rome):  sed  vis  maior  agit 
mortis  (=  vincil);  VIII    134   (Capsa): 

MONVMENTVM     AGENDVM     CVRAVIT    (=  peP~ 

ficiendum);  III  8298  (Dalmatia):  votvm 

.  .  .    QVOD  [DEBEO],    FELIX    AGO   (=  SOlvo)  '. 

XIV  4136  (Ostia) :  Portensivm  in  Vrbe 
agentivm  (=  negotiantium).  —  Of  legis- 


lation, I  198  (Lex  Repelund.,  123-2  B.  C.) 

XXXIX:     QVAM    REM    Pr(aETOr)    EX   h(aCe) 

lege  egerit  ;  ib.  L  :  rem  agito  ;  ib.  XXXII : 
qvom  e[a]  res  agetvr;  ib.  LXXX :  [sei] 

APVD    EVM    EA  RES    ACTA  ESSET  ;    ib.    XXIII: 

Sacramento  actvm  siet  ;  I  207  (legis  ali- 
cuius  fragm.,  B.  C.) :  h(ac)  l(ege)  acetvr 
(sic);  I  205==  XI  1146  (Lex  Rubria, 
ca.  49  B.  C.)  I  1.  50  :  nisei  sei  Mvtinae 
ea  res  agetvr;  ib.  II  1.  27:  qvom  eo 
agetvr;  ib.  1.  29:  cvm  eo  agetvr;  ib. 
1.  30:  deve  ea  re  age[t];  ib.  1.  38:  d(e) 
e(a)  r(e)  ita  agetvr;  ib.  1.  45:  oj/ei  d(e) 
e(a)  r(e)  aget  petetve;  II  1964  {Lex 
Malacitana,  1st)  LXV ;  de  is  (sic)  rebvs 
agere;  ib.  LXVII :  ea  res  qva  de  agitvr; 
VI  10239  (Rome):  q_(vibvs)  d(e)  a(gi- 
tvr),  and  q_(va)  d(e)  agitvr,  and  de  qvi- 
bvs  agitvr;  VI  10244  (Rome):  q_(va) 
d(e)  a(gitvr);  I  205  =  XI  1146  (Lex 
Rubria,  ca.  49  B.  C.)  I  11.  23,  24,  30, 
32,  33,  39:  q_(va)  d(e)  r(e)  a(gitvr); 
IX  2827  (Buca,  19):  eorvm  locorvm  de 
qvibvs  agitvr  ;  VI  930  (Rome,  1st) :  qvae 

ANTE  HANC  LEGEM  ROGATAM  ACTA,  GESTA, 


DECRETA,  IMPERATA  AB  IMPERATORE 


SVNT. 


and     NEVE      QVIS    DE    EA     RE     APVD    [V]E    AGI 

sinito;  III  352  c  =  7000  (Orcistus,  351): 

ACTVM  EST  INDVLGENTIAE  NOSTRAE   MVNEREJ 

VI  10294  (Rome,  5) :  actvm  est  et  ita 
decrevervnt;  III  14165s  (Libanus  Mons): 

QVAE  APVD  ME  ACTA    SVNT.  Of  legal  blT- 

siness  before  the  courts,  pleadings  etc. 
XII  6038  (Narbo,  1st):  si  qvid  . . .  actvm 
erit;  XI  1421  (Pisae,  1st)  1.  6:  cvm  . . . 
ea  acta  essent;  I  p.  312  (Fasti  Prae- 
nestini):  lege  agi  non  potest;  II  4125 
(Tarraco,  193):  apvtme  (sic)  actvm  est; 
X  3335  (Misenum) :  apv[d]  me  actvm  est; 
V  532  (Tergeste,  2nd) :  mvltas  et  magni- 

FICAS    CAVSAS    .  .  .    [a^DSERVISSE,   EGISSE,   VI- 

cisse;  XIII  1668  (Ara  Rom.  et  Aug., 
speech  of  Claudius,  48)  II  1.  33 :  Coma- 

TAE    GALLIAE    CAVSA  AGENDA  EST;    VI    9242 

(Rome):  (Me)  cavsas  egit  annis  xxxviii; 
X  4842  (Venafrum)  1.  68 :  dvm  recipera- 

TORVM  REIECTIO  INTER  EVM  QVI  AGET  ET 
EVM   QVOCVM  AGETVR  ITA  FI^ET  VT   .  .  .J.   

Of  action  «  in  committee  » ,  and  the  do- 
cumentary formula  actvm  with  place  and 
date :  «  done  at  ...  on  . . . ,  »  etc.  VIII 
21814  c  (Tingis):  {Me)  [in  c]omitatv 
agens  ;  II  2633  (Asturica,  27) :  egervnt 


AGO 


AGO 


(////),  aud  actvm  Cvrvnda;  H  2960  (Pom- 
paelo,  185):  egervnt  (iUi)\  VI  1689 
(Rome,  821):  agente  ordine;  VI  266 
(Rome,  8d):  actvm  itn  icvs  Mar.  (cf.  VI 
10241,  10247,  11034);  IV  33401  (Pom- 
peii, wai-tablet,  15):  actvm  Pompeis  v  k. 
Ivnias  (and  sim.  passim  in  the  auction- 
tablets  dating  from  A.  D.  15  to  62);  XI 
3614  (Caere,  113):  act.  idib.  Ivnis;  XI 
3805  (Veii26):  actvm  (illis)  co(n)s(v- 
libvs);  III  352  c  =  7000  (Orcistus,  351): 
[a]ct(vm)  prid.  kal.  Ivlias;  III  411  (Smyr- 
na, 139):  act.  vi  idvs  April.  Romae;  freq. 
in  wax-tablets  of  Dacia,  III  p.  925  (A. 
D.  167):  act.  Alb(vrno)  Maiori  (sic) ; 
p.  931  (162):  actvm  Devsare  xii  kal.  Iv- 
lias; p.  941  (142):  act.  kanab(is)  leg(io- 
nis)  xiii  g(eminae)  xvii  kal.  Ivnias.  (Cf. 
pp.  935,  945,  948,  949,  957,  959);  VIII 
270  =  11451  (Casae,  2nd):  actvm  idibvs 
Octobr.  ;  VIII  14683  (Simitthus,  1st) : 
acta  v  kal.  Decembres;  II  5041  (Bae- 
tica,  189  B.  C):  act.  in  castreis  a.  d. 
xii  k.  Febr. 

(C)  Of  public  office  and  private  affairs : 
«to   conduct,    administer».    (1)    (trivm- 

PHVM)  NAVALEM  AGERE,  CENSVM  AGERE  etc. 

I  p.  458  =  P  p.  47  (Acta  Triumph.  Ca- 
pitol., referring  to  B.  C.  260):  navalem 
de  Sicvl(is)  et  classe  Poenica  egit;  (B. 
C  257-6,  twice) :  de  Poenis  navalem  egit; 
(B.C.  254,  twice):  de  Cossvrensibvs  et 
Poenis  navalem  egit  ;  (B.  C.  241) :  de  Poe- 

NEIS  EX  SlCILIA  NAVALE  (sic)  EGIT,  and  EX 
SlCILIA   NAVALEM  EGIT  J    (B.  C.   228):    EX  II- 

lvrieis  naval,  egit;  I  p.  459  (ibid.,  B. 
C.  167):  [ex  M]acedon(ia)  et  rege  Perse 
naval,  egit.  —  I  206  (Lex  Iulia  Mimic, 
45  B.  C.)  1.  144:  cvm  censor  .  .  .  censvm 
aget;  ib.  1.  146  :  censvm  agito;  ib.  1.  148: 

QVI  TVM  CENSVM  POPVLI  ACTVRVS  ERIT  J  ib. 

1.150:  qvei  Romae  censvm  agent;  ib.  1. 
152:  QVEiQyoMQ_yE  Romae  censvm  age[t]; 
ib.  1.  154:  seive  qvis  alivs  mag(istratvs) 
censvm  popvli  aget;  R.  G.  divi  Aug.  cap. 
8,  1.  2 :  in  consvlatv  sexto  censvm  po- 
pvli .  .  .  egi  =  I'xrov  vrcatoq  ttjv  cctv\jo~\- 
ttiixrjGiv  xov  dijuov  . .  .  t'Xafiov;  III  6687 
(Berytus,  1st),  Pais  475  (Altinum?,  1st): 
censvm  egi  Apamenae  civitatis  —  (2)  In 
official  functions.  II  1256  (Osset):  censv 
(here  =  censura)  et  dvvmviratv  bene  e 
r(e)  p(vblica)  acto;  VIII  2094  (near  The- 


veste) :  dvoviratv(m)  egit  in  col(onia) 
sva  Thelepte;  VIII  9248  (Rusguniae,  f): 
(ille)  agens  tribvnatv(m)  Rvsg(vniis)  ; 
VIII  9069  (Auzia,  320):  cl(vaestvram) 
r(ei)  p(vblicae)  agens;  IX  3180  (Corfi- 
uium):  avgvstalivm  honorem  ecerit  (sic); 
XIII  3162  (Viducasses,  238):  in  provin- 

CIA   LvGDVNENS(l)  (sic)   QVINQVEFASCAl[js] 

cvm  agerem;  VI  1715  (Rome,  399):  ob 

TESTIMONIVM  ANTE  ACTI  HONORIS;   VI  1685 

(Rome,  321):  agentibvs  cvriam  (illis) 
dvoviris  =  «  presiding  over  the  local  se- 
nate »  ;  XI  1756  (Volaterrae) :  (Hit)  cvivs 

MVLTA      b(eNEFICIa)      HABENS      Q_(vaESTOr) 

ac(tvm)  ecit  (sic).  —  Absolutely,  «  to 
hold  office  «.  XI  3303  (Forum  Clodi,  18): 
item  natali  Ti.  Caesaris  perpetve  actvri 
decvriones  et  popvlvs  cenarent  ;  VI 
29700  (Rome) :  magistris  (dat.)  qvi  ege- 
rvnt ;  VI  29701  (Rome) :  mag(istris)  qv[i 
e]g(ervnt).  —  Subordinate  functionaries 
of  the  state  or  the  fiscus.  Those  acting 
vice  others.  VI  1774  (Rome,  4th):  (ille) 
v(ir)  c(larissimvs)  a(gens)  v(ices)  prae- 
f(ectorvm)  praet(orio);  II  2203  (Cor- 
duba,  306-337):  (zY/tf)  v(ir)  p(erfectissimvs) 
a(gens)  v(ices)  praef(ectorvm)  praet(o- 
rio);  II  4107  (Tarraco,  317-326):  (ille) 
V.  c.  agens  per  Hispanias  v.  c.  p.  t.  (  = 
vices  praefectorum) ;  II  2209  (Corduba) : 
conivgi  ag(entis)  vic(es)  praef(ectorvm)  ; 
VI 1 125  (Rome,  293-6) :  (ille)  v.  p.  a(gens) 
v(ices)  praeff.  praett.  ;  X  1962  (Puteoli, 
4th) :  (ille)  agis  (sic  —  agens)  vicem  prae- 

FECTORVM     PRAETORIO    ET    VrBI  ;    XIV    134 

(Ostia):  [praefect]o  annonae  v(icem) 
a(gente)  pra[efectorvm  praetorio];  III 
1984  (Salonae,  4th-5th):  agens  vic(es)  imi- 
nentiv[m  (sic)  virorvm  praefectorvm 
praetorio];  VIII  10609  (Furni,  366-7): 
ag(ens)  v(ices)  p(raefectorvm)  p(raeto- 
rio)  ;  VIII  7037  (Cirta):  (ille)  comes  primi 
ordinis  agens  pro  pra[efe]ctis  ;  VIII 
783  (Apisa  Mains) :  (ille)  agens  vicariam 
pr(aefectorvm)  praetorio  ;  and  perhaps 
VIII  962  (Vina):  ac.  v.  p.  p.  —  III  1625 
(Dacia):  (Mi)  v(iro)  e(gregio)  proc(vra- 

TORl)   AVGG.  NN.  AGENTI  v(lCES)  p(rAESIDIS); 

III  1464  (Sarmizegetusa,  211-12):  (illi) 

PROC(VRATORl)     Avg[vs]tI    [PROV(lNCIAE)  ?] 

Dac(iae)  Apvl(ensis)  a(genti)  v(ices) 
p(raesidis);  III  3424  (Aquincum,  267): 
(ille)  v(ir)  e(minentissimvs)   a(gens)  v(i- 


AGO 


AGO 


209 


ces)  pr(aesidis);  II  1115  (Italica,  276), 
1116  (ibid.,  276-81):  (illo)  v(iro)  p(er- 

FECTISSIMO)     a(gENTe)     v(lCES)    p(raESIDIS)  J 

VIII  824  (Turca,  frgmt.):  [.  . .]  agens  ibi 
vice  [praesidis].  —  III  5776  (Abudia- 
cum) :  (Me)  proc(vrator)  [Av]g(vsti) 
provinciar(vm)  Ivd(aeae)  v(ices)  a(gens) 
l(egati)  ...  etc.  —  VI  29682  (Rome): 
(Me)  a.  cens  (sic)  pro  comm(entarms) 
svmm(arvm)  privatae.  —  Agens  in  rebvs, 
title  of  members  of  a  corps  of  imperial 
mounted  police-messengers  (post-Diocle- 
tiaa).  X  7200  (Thermae  Selinuntinae, 
340-50):  (illo)  dvcenario,  agente  in  re- 
b(vs)  ;  VIII  989  (Missua) :  {Me)  ex  agente 
in  rebvs;  VIII  14600  (Simitthus,  f):  of- 
f(icina)  inventa  a  Diotimo  agen[te]  in 
rebvs;  III  10234  (Sirmium) :  ag(e)ns  in 
r(ebvs);  VI  32874  (Rome,  5th):  ag(ens) 
in  reb(vs);  Rossi  714  (Rome,  f,  5th):  agns. 
rb.  (=  agens  rebus).  —  IX  699  (Sipon- 
tuin) :  (Me)  Q_yi  et  ante  egit  rationem 

ALIMENTARIAIYY  SVB  CVRA  PRAEFECTOr(vm).  

VIII  1270  (Chisiduo):  (Me)  agens  vices 

CVRATORVM    REI     PVBLICAE.   VIII     10867 

(Rusicade):  in  praefectvra  sva  pro  hi 
viris  agens.  —  In  the  military  service; 
military  operations.  Ill  3424  (Aquincum, 
267):  (Me)  praef(ectvs)  leg(ionis)  a(gens) 
v(ices)  l(egati);  III  3469  (ibid.,  284): 
(Me)  v.  e.,  praef(ectvs)  leg(ionis)  II  adiv- 
t(ricis)  a(gens)  v(ices)  l(egati);  III  4289 
(Brigetio,  269):  (Me)  pr[ae]f(ectvs)  le- 

g(iONIS)   I   ADI(VTRICIS)  A(GENS)    v([CEs)   l(e- 

gati).  —   III    10429   (Aquincum,   210): 

AGENTES      CVRAM      LEg(iONIS).     —      VI     428 

(Rome,  235) :  (Me  centurio)  fr(vmenta- 
riorvm)  agens  vice  principis  peregrino- 
rvm.  —  III  14077  (Carnuntum,  187): 
cvr(am)  ag(ens)  n(vmeri)  h(arenariorvm), 
reading  doubtful.  —  III  825  (Dacia): 
(Me)    b(ene)f(iciarivs)    co(n)s(vlaris)   a- 

gens    inm[v]nere    (sic)    sta[to]r(is).    

III  433  (Ephesus):    (Me)   frvmentarivs 

LEG(lONIs)    I    ADIVTRICIS    AGENS   CVRAM  CAR- 

ceris.  —  VIII  18224  (Civ.  Lambaesita- 
na) :  (Mi)    sig(niferi)    leg(ionis)  hi  Av- 

G(VSTAE)      AGENTES      CVRa(m)      MACELLI.      

XIII  6104  (Noviomagus) :  (Me)  agens 
expeditione  Germaniae;  III  13750  (Cher- 
sonesus  Taurica,  185-6)  :  [militvm]  agen- 
tivm  in  vexillatione  Chersonessitana 
(sic);  V  808  (Aquileia):  (Me)  agens  in 

Thes-  linguae  lat.  epigr. 


lvs[t(ratione)]  (Mius),  and  agens  lv- 
st(rationem)  (Mius);  Pais  165  (ibid.): 
(Me)  sig(nifer)  leg(ionis)iiiiii  His(panae), 

AGENS  IN   LVSTRO    (Mius)    p(RIMl)  p(lLARIs)  ; 

XIII  6623  ( Obernburg,  Germ.  Sup.) :  ve- 
xil(latio)  leg(ionis)  xxii  pr(aetoriae) 
p(iae)  f(idelis)  agentivm  inlignari(i)s  SVB 
principe  (Mo);  III  7633  (Dacia,  239): 
(Me)  agens  svb  sic(nis)  (sic);  XI  6107 
(Petra  Pertusa,  246):  (Me)  evocatvs  ex 
cohorte  vi  pr(a)etoria  p(ia)  v(indice) 
Philippiana  agens  at  (sic)  latrvncvlvm 
cvm  militibvs;  Pais  83  (Aquileia) :  (Me) 
agens  svper  lat[rones]  ;  III  6194  (Troes- 
mis):  pr(a)ef(ectvs)  leg(ionis)  ii  Hercv- 
l(iae)  [e]git  ann(is)  ii  semise  (sic) ;  III 
14214s4  (Chersonesus  Taurica,  185):  s(vb) 
c(vivs)  c(vra)  e(gi).  —  (3)  In  private  af- 
fairs. Of  the  market,  business  in  general. 
Ed.  Diocl.  Introd.  I  1.  19  (III  p.  1929): 
[in]  venalibvs  re[bvs  qvae  v]el  in  m[er- 
cimoniis]]  agvntvr  vel  [divrna  vr]bivm 
c[onversatio]one  tractantvr;  X  1401 
(Herculaneum,  1st) :  in  qvibvs  locis  mer- 

CATVS    ACI   (sic)  SVPERIORIBVS  SOLITVS  ESSET 

temporibvs  ;  III  3288  (MursaJ :  tabernas 
l  cvm  porticibvs  dvplicib(vs)  in  qvib(vs) 
mercatvs  ageretvr.  —  XIII  1811  (Lu- 
gudunum,  226) :  vectigal  .  . .  qvod  agi- 
tvr  svb  cvra  (Mius).  —  Of  persons 
acting  as  agents,  or  taking  charge  of  ope- 
rations for  others,  v.  freq.  Ill  2126  (Sa- 
lonae) :  Novesis  servvs  ages  (sic,  subst. 
=  actor);  VI  1735  (Rome,  4th):  primvs 
agens  cvm  svis  ;  X  4842  (Venafrum)  1.  65 : 
is  cvi  .  .  .  negotivm  datvm  erit  agenti  ; 
VI  12055  (Rome) :  aeam  (sic)  domvm  eter- 

NAM  (sic)  QVEM  (Sic  I)  COMPARARVNT  AGEN- 
TES (Mi)  s(vb)  d(ispositione)  patron(a)e; 
III  236  =  6746  (Trapezus,  3d) :  dedicavit 
leg(io)  i  P(ontica)  v(estra),  agent(e) 
(Mo)  prefaec(to)  (sic) ;  VI  10233  (Rome, 
211):  agente  (Mo)  proc(vratore)  Avgv- 
storvm  nostrorvm;  XIV  14  (Ostia):  agen- 
[tibvs  (Mis)'];  XIV  15  (ibid.):  agenti- 
[bvs  (Mis)] ;  VI  669,  738,  20993  (Rome), 
XI  4127  (Narnia,  218):  agente  (Mo); 
VIII  20084  (bet.  Milev  and  Cuicul): 
egit  (i.  e.  actor  fuit)  in  his  praedis  an- 
nis  xxv ;  VIII  20085  (ibid.):  egit  in  his 

PRAEDIS    CVM    (Mo)    PATRE    SVO    ANNIS    XXX. 

—  Esp.  freq.  cvram  agere  =  « to  take 
charge  * ,    cvram    agente    (illo)    etc.  = 

27 


210 


AGO 


AGO 


■  Under  the  direction  of...».  [Distin- 
guish cvram  agere  =  «  to  effect  a  cure  », 
VI  It)  (Home):  (iUius)  medici,  qvi  cv- 
ram   MEI    DILIGENTER    EGIT  J  Bull.  Arch.   Cl\ 

(1892)  p.  62  (Rome,  f):  cvra(m)  corpo- 
ris (ilia  sc.  cgil);  and  cvram  agere  = 
«  to  have  a  care  »,  «  beware  »,  X  1971 
(Puteoli):  cvram  egit  (tile).  Rogo  vos, 
fac  .  .  .  ne  qvis  [mi]hi  titvlvm  deiciat. 
Cv[ra]m  agatis!  ;  III  412  (Smyrna,  253- 
60):  agere  cvram  vt  .  . .].  Ill  2040  (Sa- 
lonae):  cvram  egervnt  (Mi);  XIV  2112 
(Lanuvium,  2nd)  1.  27:  qvi  fvneris  eivs 
cvram  agant;  VI  18758  (Rome):  hvivs 
sepvlcri  cvra(m)  egit  (Me);  III  6077 
(Ephesus) :  qvorvm  cvram  agvnt  colle- 
gia; III  1435822  (Carnuntum):  cvra  acta 
per  col(l)egas  eivs;  VI  2648,  9384, 
20675  (Rome),  IX  4447  (ager  Amiter- 
ninus),  VIII  205  (Prov.  Byzacena):  cvram 
egit  (Me);  VIII  11306  (Cillium):  cv- 
ra(m)  egervm  (sic)  fili  eivs;  VIII  11308 
(ibid.):  cvr.  eger.  fili  eivs;  VIII  11311 
(ibid.):  cvra(m)  egit  (ille)  vir  eivs;  VIII 
11312  (ibid.):  c.  eg.  (Me)  f(ilivs)  eivs; 
VIII  11313  (ibid.):  cvra(m)  egi  .  . .  m(a- 
ritvs);  VIII  11462  (Byzacena):  vxsor 
(sic)  eivs  cvra(m)  egit;  XIII  5027  (Lou- 
soDna) :  (Mi)  qvi  cvram  vestra(m)  agvnt  ; 
VI  20317  (Rome):  (ille)  cvra(m)  agens 
(sic)  (illius)  fecit;  V  7647  (near  Sa- 
luzzo):  QVRAM  hegit  (sic);  IV  2413/ 
(Pompeii,  graffito):  Romvlvs  Cerdoni 
sal(vtem!).  Scias  volo  me  tvi  cvram  ae- 
gisse  (sic).  —  Cvram  agente  (Mo)  et 
sim,  extremely  freq.  Ill  7150  (Miletus): 
cvram  agente  (Ulo)=  dmiAsXrjOevToq  (tov 
Ssivov);  III  3  (Creta,  104-114):  cvram 
agente  operis  (Ulo) ;  III  75  (Philae,  203): 

CVRAM    AGENTE    Op(eRIS)    DOMINIc(l)    (Mo) ', 

VI  2065  (Rome,  Arval,  87),  IX  3152 
(Corfinium),  XI  6309  (Pisaurum,  3d),  III 
1790  =  8484  (Narona,  173),  3707  (Pan- 
nonia  Inf.),  6052  (Valarsapa,  185),  1419543 
(Miletus,  100).  —  cvram  agentibvs  (Mis), 
VI  541  (Rome,  88),  XIV  13  (Ostia),  XI 
4750  (Vicus  Martis  Tudertium),  III  3505 
(Aquincum),  14402/ (Thyatira).  —  cvra 
(sic)  agente  (Mo)  [so  most  freq.],  VI 
793,  1058,  1173,  2437,  2548,  11678, 
30865,  32760  (Rome);  XIV  125  (Ostia, 
224),  2258  (ager  Albanus,  244);  XI  3780 
(Veii.  249),  6308  (Pisaurum);    III   905 


(Potaissa,  195),  1471  (Sarmizegetusa), 
3237  (Sirmium,  212),  3675,  3720,  3725. 
3726,  6467,  10629,  10635,  10637, 10644, 
14354:1  (Pannonia  Inf.),  5319  (Solva), 
6025  (Syene,  140),  10618  (bet.  Aquincum 
and  Sirmium,  3d),  12337,  12339  (Thracia, 
3d),  14180  (Patara,  Lycia);  VIII  2495 
(Numidia,  188),  2907  (Lambaesis),  4293 
(Batna),  5230  (Hippo  Regius),  10570 
(Saltus  Bumnitanus,  180-183),  11459 
(Byzacena);  II  2887  (Tritium  Magallum), 
4853  (Tarraconensis,  238);  X11I  7441 
(Kapersburg,  Germ.  Sup.  2nd-3d);  VII  12 1 , 
125  (Isca).  —  Cvra  (sic)  agentibvs 
(Mis),  VI  868,  1116,  1511,  3358,  8826 
(Rome);  XIV  102,  123,  128,  160,  168, 
169,  459,  462  (Ostia);  XI  2650  (Satur- 
nia),  4086  (Ocriculum,  202).  —  cvr. 
agente  (Mo),  IX  4961  (Cures),  VIII  141 
(Capsa),  VII  160  (Viroconium).  —  svb 
cvra  agent(e)  (Mo),  Bramb.  151  (Ailing, 
223).  —  cvragente  (sic)  (Mo),  XI  6328 
(Pisaurum,  4th)  etc.  [See  s.v.  CVR  AGENS]. 
—  agente  cvram  (Mo),  VI  22354  (Rome), 
IX  5420  (Falerio,  82). 

(D)  Gratias,  grates  agere,  « to  express 
thanks,  or  gratitude  »,  «  to  thank  ».  VI 
1492  (Rome,  101):  vt  omnis  aetas  cvrae 

EIVS     MERITO      GRATIAS     AGERE     DEBEAT  ;     VI 

1783  (Rome,  431):  vt  non  inmerito  pa- 

TIENTIAE  VESTRAE  GRATIAS  AGAMVS  ;  XI  3303 

(Forum  Clodi,  18):  vt  gratiae  agerentvr 
mvnificentiae   eivs  ;   VI  26158  (Rome) : 

CVIVS    FRVGALITATI    HERES    MAXIMAS   GRATIAS 

aget;  XII  122  (Axima):  ago  gratias 
tv(a)e  (h)ereditati  ;  XIV  2850  (Praene- 
ste) :  (ille)  cvi  gratias  maximas  semper 
egi  ;  X  1453  (Herculaneum) :  (Mis)  patr(i) 
et  fil(io)  pvblice  gratias  agei;  III  12067 
(Ptolemais  Hermiu):  homini  bono  gratias 
agimvs  omnes  commilitones  ;  VI  14537 
(Rome):  ago  memoriae  vestrae  gratias; 
IX  1088  (ager  Compsinus):  tantas  ei 
gratias  referre  qvantas  cvm  viveret  egi: 
XI  3614  (Caere,  113):  gratiae  hvic  actae 
svnt  ab  vniversis;  V  532  (Tergeste,  2nd): 

GRATIAS  EI  .  .  .  AGERE,  and  VTI  GRATIAS  PV- 
BLICE c[l]ariss[im]o  viro  ...  agat;  IX 
1102  (Aeclanum):  gratiarvm  agvndarvm 
cavsa;  VI  33840  (Rome,  227):  actvrvs 
genio  vestro  gratias;  VI  3057   (Rome, 

219):    AGO   GRATIAS  EMITVLIARIO  J    VI  3010 

(Rome):    grat(i)as  aga(m)  genio  escvbi- 


AGO 


AGO 


211 


tori  (sic);  X  6302  (Tarracina):  gratias 

AGENS    GENIO     FAMILIAE  J     VIII    8926    (Sal- 

dae) :  nvmini  Mavretaniae  et  genio  Ther- 
marvm  gratias  ago  ;  VI,  6,  18  (Rome,  2nd): 

(Ml)    GRATIAS      AGENTES     NVMINI  |     III    568 

(Amphissa,  4th):  gratias  agente  beatitv- 

DINI  TEMPORIS  ET  MODERATIONI  JWE(a)f.  (Mo)', 

VI  29149  (Rome):  gratias  maximas  egi 

APVT     (sic)    DEOS     ET    APVT    (sic)    HOMINES; 

VIII  13154  (Carthago):  ago  svperis  gra- 
tias ;  II  6278  (S.  C.  Italicense,  2nd)  1.  23  : 

CENSEO      IGITVR      INPRIMIS      AGENDAS      MAXI- 

mis  imp(eratoribvs)  gratias;  XIV  1942 
(Ostia,  f):  Deo  Patri  Omnipotenti  ... 
[o]mni  (h)ora  gratia[s]  [agi]mvs.  Add 
VI  269  (Rome,  213),  911  (ib.,  1st),  X 
4643  (Cales),  IX  4970  (Cures,  173),  XI 
5738  (Sentinum),  III  4739  (Teurnia), 
9589  (Salonae).  —  XIV  3679  (Tibur): 
agere  grates  ;  IX  60  (Brundisium) :  alma 
fides,  tibi  ago  grates;  Le  Blant  425 
(Vienna,  f,  6th):  agit  grates. 

(E)   In  temporal  sense,    «  to  pass  one's 

life  »  ;  withAETATEM,  aevvm,annvm,  vitam, 

ect.,  or  absolutely.  R.  G.  divi  Aug.  cap.  39, 
1.  28 :  [cvm  scri]psi  haec,  annvm  age[b]am 
septvagen[simvm  sextvm]  =  oxs  eyqccipov 
tccT'tcc,  rjyov  sioq  £ftdof.ir]xocri6v  t'xxov  ;  ib. 
cap.  14,  1.  2 :  Gaivm  et  Lvcivm  Caesares 

.  .  .    ANNVM    QVINTVM    ET  DECIMVM   AGENTIS 

=  rdiov  xal  visvxiov  Kai(S\jcc^Qaq  .  .  . 
TisvTsxaidexastHg;  VI  7166  (Rome) :  men- 
sem agens  vicensim(vm);  VI 16489  (Rome): 
annvm  agens  tertivm;  X  3924  (Capua): 
cvm  ageret  aetatis  an(nvm)  V;  VI  14810 
(Rome):  v(ixir)  a(nnis)  (vi),  vii  agens 
abreptvs  est;  VI  7853  (Rome):  agens 
octavo  anno  (sic);  V  6221  (Mediolanium, 
492):  Evtreplvs  ivstis  bis  senos  cvrsibvs 
annosegit;  XIV  2947  (Praeneste,  2nd): 
(Mam)  agentem  aetatis  annvm  xiiii  ;  VIII 
724  (Prov.  Byzacena) :  bis  septenos  cvm 
agerem  annos;  VI  23629  (Rome):  annos 

AETATIS    AGENS    SEX  ET    DECe(m)  ;    VI  34321 

(Rome):  an(nvm)  xvi  agens;  VIII  9670 
(Cartenna):  annos  agens  occidit  xvii, 
m(enses)  hi,  d(ies)  xviiii  ;  II  2169  (Epora): 
annvm  agens  xvii  ;  VI  14876  (Rome): 
agente  annos  xviii  ;  Notiz.  ( 1903)  p.  576 
=  Mitth.  XIX  (1904)  p.  148=  Dessau 
8376  (Praeneste) :  agens  annvm  octavvm 
decimvm  ;  X  3043  (Puteoli):  (Mi)  agenti 
vitae  svae  annvm  xx  j   IX  1156  (Aecla- 


num) :  hic  cvm  ageret  aetat(is)  ann(vm) 
xx ;  XII  3200  (Nemausus) :  (Mi)  an(nvm) 
xxv  agenti;  VI  33829  (Rome):  agens 
[a]nn(vm)  xxviiii  et  m.  hi;  VI  17985  a 
(Rome) :  cvm  qva  ter  denos  dvlcissimos 
egerim  annos;  VI  22389  (Rome) :  ann(vm) 
agens  xxx ;  VI  22470  (Rome):  qvae  an- 
nv(m)  xxx  age(n)s  decessit;  VI  22150 
(Rome):  qvae  annvm  tricensim(vm)  agens 
decessit  ;  XI  4364  (Ameria) :  annv(m) 
avtem  xxx  agens;  VIII  13102  (Carthago): 
(Mi)  agenti  annvm  xxx;  XIV  3602  (Ti- 
bur, 1st):  (Me)  [annvm]  agens  xxxxiiii  ; 
X  3906  (Misenum) :  [a]nn(vm)  agens  ae- 
tatis) lv;  VIII  14684  (Simitthus,  214): 
annvm  agens  Lix ;  VIII  4333  (Casae) : 
annis  (sic)  SVPER  LX  agens  ;  VI  1883 
(Rome):  agens  annvm  aetatis  lxv;  VI 
2268  (Rome):  annvm  agens  lxx;  XII 
5864  (Vienna)  :  annvm  septvagesimvm 
septimvm  agvnt;  VIII  217,  218  (Cillium, 
199):  AGIT  IN  diem  operis  perfecti  ANNOS 
lxxx;  VIII  4524  (Zarai):  ann(os)  agens 
vitae  bis  qvadrag[jnta];  HI  5880  (Rae- 
tia),  (Mi)  annvm  ag[]enti  .  .];  Ill  10357 
(ager  Aquincensis) :  e(g)ervnt  conivces 
(sic)  annos  [tof\.  —  Carm.  Lat.  1398 
(Rome,  f) :  olli  (sic)  qvippe  aetas  vi- 
ginti  est  acta  per  annos  ;  XI  3078  (Fa- 
lerii,  B.  C):    gonlegivm   (sic)  qvod  est 

ACIPTVM    (Sic)   AETATEI   AGE(n)d(ai).  XII 

2127  (Vienna,  f):  qvi  [fl]oren[tem  a]e- 
vvm  [e]git;  XII  2130  (ibid.):  qvi  flo- 

rentem    AEVVM    LX    EGIT    per     annos.     — 

XIII  2395  (Lugudunum,  501):  actaqve 
ca[e]]rvleis  insvltat  vita  latebris  ;  Bull. 
Arch.  Cr.  (1873)  p.  56  (Rome,  f):  egit 
vita(m)  ;  Ihm,  Damasi  Epigr.  XCII  1.  3 
(Rome,  f,  4th) :  agens  vitam.  [Cf.  Le  Blant 
663  (Lugudunum,  f):    Carvsa   reliciosa 

(Sic)  QVI   (sk)    EGIT    PENETENTIAM   (sic)  AN- 

nvs  (sic)  vigenti  (sic)  et  dvos  (=  egit 
vitam  paenitentiae :  «was  a  nun  «].  V 
2931  (Patavium):  exigvo  vitae  spatio  fe- 
liciter  acto.  —  III  6475  (Emona) :  nam 
TER  denos  egi  natales  dvm  vita  remansit; 
VI  35126  (Rome):  iniqvo  fat<o>  raptvs 

NON      EGI     ALTERVM     (SC.    HCLtaUm).    VI 

22251  (Rome):  septvaginta  svper  messes 

NATALIBVS    EGI.    Absolutely,    AGERE    (SC. 

vitam)  =  vivere.  XI  856  (Mutina):  (Mi) 

AGENTES      SANI      AD      SVPEROS  ;      VI      11570 

(Rome):  qvi  ad  diem  mortis  svae  simplici 


212 


AGON 


AORI 


ADFECTIONE     VNOQ_VE    ANIMO     EOl  T    MECVM; 

VI II  11605  (Byzacena):  ex  qvo  tempore 
v(ix)  ter    senvm  mens[v]m  (sic)  in  diem 

MORTIS     SVAE      CVM     MAR1TO      EGIT.     Add 

VIII  211  (Cillium,  2n,i)  1.  30:  Aegyptos 
{tic)  Phariis  levitatibvs,  artibvs  actis 
(i.  e.  temporis  acti). 

AGON.  (ayur).  ■  Athletic,  gymnastic, 
contest  ».  (Cf.  CERTAMEN).  Only  of  the 
public  contests  instituted  at  Rome  and 
elsewhere  under  the  Empire.  VI  33992 
(Rome):  (Me)  gymnico  agone  saepivs  co- 
rona[t]vs;  XII  410  (Massilia,  2nd):  (illi) 
agonothet(ae)  agoni[s  cor]ona[to]; 
III  539  (Corinthus):  (illi)  cvrat(ori)  ago- 
[non  CJaesareon  ex  d(ecvrionvm)  d(e- 
creto). 

AGONIA.  Name  of  four  festivals  in  the 
old  Roman  calendar,  (a)  Jan.  9,  dedica- 
ted to  Janus.  I  p.  312  =  I2  p.  231  (Fasti 
Praenesliai) :  agon,  and  agonia;  I  p.  304 
=  Pp. 223  =  VI  2297  (Fasti  Maffeiani): 
agon.  —  (b)  Mar.  17,  dedicated  to  Mars, 
(coincident  with  t;he  liberalia  q.  v.).  I 
p.  322  =  P  p.  242  =  VI  2299  (Fasti 
Vaticani):  [li]b.  agon.  —  (c)  May  21, 
dedicated  to  Vediovis.  I  p.  301  =  P 
p.  221  =IX  421  (Fasti  Venusini):  ag.  ; 
I  p.  305  =  P  p.  224  =  VI  2297  (Fasti 
Maffeiani):  agon.;  I  p.  310  =  VI  2296 
(Fasti  Esquilini):  ago.;  Eph.  Epigr.  Ill 
p.  7  (Hemerologium  Caeretanum):  ago. 
—  (d)  Dec.  11,  dedicated  to  deity  not 
known.  I  p.  307  =  P  p.  226  =  VI  2297 
(Fasti  Maffeiani):  agon.;  I  p.  318  =  P 
p.  237  (Fasti  Praenestini) :  ag.  ;  I  p.  325 
=  I2  p.  245  =  IX  4192  (Fasti  Amiter- 
nim):  ag  •  in  (sic);  I  p.  327  =  X  6638 
(Fasti  Antiates):  ag. 

AGONOTHETA.  (aycorodsT^g).  Official 
director,  umpire,  of  the  public  athletic  or 
gymnastic  contests.  [Cf.  AGON].  II  4136 
(Tarraco,  1st):  (illius)  agonothetae  cer- 
taminis  pentaheterici  bis  ;  III  296-7  = 
6835-6837  (Antiochia  Pisidiae,  2nd):  (illi) 
mvner(ario)  m  et  agonothe(tae)  perp(e- 
tvo)  certam(inis)  q_(vin)q_(vennalis)  Ta- 
lant(iaei),  and  elect(o)  agonoth(etae) 
perp(etvo)  ab  imp(eratore)  Divo  Marco, 
certam(inis)  sacr(i)  Hadrianion  Ephesi; 
XII  410  (Massilia,  2nd):  (Mi)  agonothe- 
t(ae)  agoni[s]  .  .  .  Iobiani  (sic);  V  7914 
(Cemenelum):  (illi)  agonothetae.  episco- 


po  Nicaensivm;  X  1487  (Neapolis):  (illi' 
agonothe[tae]. 

*AGORIANVS,  as  part  of  name,  per- 
haps «  former  slave  of  Agorius  ?  ».  VI 
220  (Rome,  2nd-3d):  L.  Cassivs  L.  lib(er- 
tvs)  Agor(ianvs)  Lepidvs. 

AGRADIENSIS.  Ethnical  adj.  derived 
from  some  town  wholly  unknown.  VI 
3111  (Rome):  (Me)  mil(es)  clas(sis)  pr(ae- 
toriae)  Misenie(n)sis  Agradiesis  (sic); 
XI  91  (Ravenna):  T.  Pontiv[s],  Agra- 
[dien]sis,  hi  (=  triere)  Pro[viden](tia). 

AGRARIVS.  «Of  lands  ».  Ill  4057 
(Poetovio):  (Me)  vet(eranvs)  leg(ionis) 
ii  adi(vtricis),  dedvct(vs)  c(oloniam) 
V(lpiam)  T(raianam)  mission(e)  agr(aria?) 
II  (=  iterum) ;  VIII  10570  (Saltus  Bu- 
runitanus,    180-183):    ivs  ...  ampliandi 

PARTES  AGRARIAS.   Esp.   MENSOR  AGRARIVS 

=  « land  survevor  ».  [Cf.  AGRIMENSOR. 
MENSOR  AGRORVM].  VI  3606  (Rome): 

L.   IVLIVS  PRISCVS,  MILES    LEg(iONIS)  I    ADIV- 

t[r](icis),  mesor  (sic)  agrari[vs];  VIII 
12637  (Carthago):  Didymvs  Avg(vsti)  ser- 

(VOS),      MENSOR      AGRARIVS  ;       VIII       12912 

(ibid.):  Felix  Avg.  servos,  mensor  agra- 
rivs;  VIII  12913  (ibid.):  Victor  Cae- 
s(aris)  n(ostri)  ser(vos),  mens(or)  agra- 
r(ivs). 

AGRESTIS.  «  Of  the  country  » ,  ■  coun- 
try- » ,  «  wild  ■ .  Subst.  ■  countryman- » . 
(a)  Of  edible  animals,  plants,  ■  wild  » 
(as  opposed  to  domesticated,  fattened  for 
market,  cultivated).  Edict.  Dioclet.  4  1.  18 
(=  III  p.  1932):  under  the  heading  item 
camis,  fasianvs  agrestis  (opp.  pastus) 
X  centvm  viginti  q_vinqve  =  [<Da~\<T(a- 
r[o]c  ay[(>]<o[c] ;  ib.  4  1.  26 :  tvrtvr  agre- 
stis vnvs  X  dvodecim  =  TQvyw[v  ayqiog]; 
ib.  6,  1.  35  (=  III  p.  1933):  asparagi 
agreste[s]  (opp.  hortulani)  no.  q_vadra- 
gintaH  qvattvor  =  aOnaQayov  \_ayg^iov 
xl&rot  v.  X  <T  —  (b)  Of  country  deities. 
VI  68  (Rome):  Bonae  Deae  Agresti;  VI 
646  (Rome):  Silvano  lari  agresti.  — 
(c)  Extended,  ■  of  the  country-side,  coun- 
try people».  VI  23083  (Rome):  contra 
locvs  sanctvs  plavsv  qvi  excepit  agresti, 
cvm  primvm  fvndo  venerat  hic  dominvs. 
—  (d)  Subst.,  «  countryman  »,  X  4923 
(Venafrum,  frgmt.) :  agresti  vita  felix 
fvit. 

AGRICOLA.  «Farmer».  IV  490  (Pom- 


AGRI  AGRI                     213 

Peii,  dipinto) :  M.  Casellivm  Marcellvm  decenter  cvm  meis  lvsoribvs  .  . .  Thermis 

AED(iLEm)    agricolae    rog(ant)  ;    X  6592  Traiani,   Thermis  Agrippae  et  Titi. 

(Velitrae):  (illi)  actori  et  agricolae  opti-  AGRIPPIANVS.  Adj.  derived  from  the 

mo;  Dessau    7742c  =  Melanges  XXIII  name    Agrippa.    (a)    «  Former    slave   of 

(1903)  p.  118  (Thubursicum  Numidarum):  Agrippa».  VI  4808  (Rome,  1st):  Philo- 

in  foro    ivris    peritvs,  agricola  bonvs  ;  Tijwvs  Agrippian(vs) ;  VI  5202  (ibid.) :  C. 

XI  600  (Forum  Livi):  (Me)  [agr]icola,  Ivlivs  Divi  Avg.  l.  Cozmvs  (sic),  specla- 

bonorv[m  libertorvm  patronvs],  maxsime  ria(rivs)  (sic)  Agrippianvs;  VI 5203  (ibid.): 

eorvm  qvi  agros  bene    [et  strenve  co-  C.  Ivli  Divi  Avg.  l.  Cozmi  (sic),  specv- 

lant,  qvi]  corporis  cvltvs  qvod  maxime  lariari  Agrippiani  ;  VI  5299  (ibid.) :  Prin- 

opvs  est  [agricolis  cvram  gerant]  etc.  —  cipis  Caesari(s)  ser.  Agrippiani  ;  VI  5849 

As  name  of  race-horses,  Audollent,  Defix.  (ibid.):  A[c]astvs  Caesaris  Avg. L., ostia- 

Tabell.  275,    276,    278,    282,    283,  284  rivs  Agrippianvs;  VI  8012  (ibid.):  Phi- 

(Hadrumetum,  devotiones).  lagri  Divi  Avg.  L.  Agrippiani;  XIII  2449 

AGRIFANVS  pagus,  in  the  territory  of  (Ambarri) :  Tib.  Clavd(i)  Qvir(ina)  Coin- 

Nola.  X  1278  (Nola):  pagvs  Agrifanvs.  nagi  Attici  Agrippiani. —  (b)  The  Horrea 

AGRIGENTINVS   adj.,  subst.    «  Agri-  Agrippiana,  warehouses  in  Rome  near  the 

gentine  »,    of   Agrigentum    (Axqayecg),   a  Forum  Boarium,  built  by  Agrippa.    VI 

city   near    the   southern   coast   of  Sicily,  9972  (Rome) :  C.  Ivlivs  Lvcifer,  vestia- 

now   Girgenti.    (a)  adj.  X  6316    (Tarra-  rivs  de  Horreis  Agrippianis  ;  VI  10026 

cina):  (illi)  leg(ato)  popvl(vs)  Agrigen-  (Rome):    [. .  .]vs    Nectarevs,  [. .  .]vs   de 

t(invs)  ;  VI  20105  (Rome):  (illius),  Sicvu  Horreis  Agrippianis.  —   (c)  The    Colle- 

Agrigent(ini). —  (b)  Subst.  X  7192  (Agri-  giicm  Agrippianum,  a  funeral  society  in 

gentum,  1st):   Concordiae   Agrigentino-  Rome,  named    after  Agrippa.  VI  10255 

orvm  sacrvm.  (Rome) :  dis  manibvs  collegio  Agrippiano. 

AGRIMENSOR.      «    Land-surveyor    » .  —  (d)  Ala  Agrippiana,  a  cavalry  squa- 

[Cf.  MENSOR  AGRARIVS,  AGRORVM].  dron  of  the  Roman  army,  stationed  on  the 

VIII  12639    (Carthago,  1st):    T.  Flavivs  Rhine    in   the    1st  century,   later   (under 

Dapnvs  (sic)  Avg(vsti)    lib(ertvs),  agri-  Trajan?)  detached  for  service  in  the  East. 

mensor  ;    II  1598  (Baena):    Q.  Iv[l]ivs  The  name   is   derived  from  an   unknown 

P.  [f.]  Gal(eria)  Rvfvs,  agrimensor  Sic-  commander.  XIII  6235  (Borbetomagus) : 

caenas;  VIII  8812  (Maur.  Sitifensis,  3d):  Partvs  Mvth  f(ilivs),  eqves   ala  Agrip- 

per    Caelivm    Martiale[m]    agrimensore  piana,  natione  Trever;  XII   2231  (Gra- 

(sic).  tianopolis) :  (Me)  svb   praef(ecto)  eqvi- 

AGRIOPHAGI  (Ayqiofpayoi).   Name  of  t(vm)  alae  Agrippian(ae)  ;.III  600  (Byllis, 

a  wild  tribe  in  the  southeastern  part  of  2nd):  praepositvs  in  Mesopotamia  vexil- 

Egypt,  near  the  Red  Sea.  Rev.  Arch.  VI  lationibvs    eqvitvm    electorvm   alarvm 

(1905)  p.  479  no.  131  (Thebae,  Egypt,  2nd):  praetoriae,  .  .  .  Agrippianae  .  . .  etc. 

(Me)  qvi  bidvo  secvtvs  Agriophagos  ne-  AGRIPPIASTAE.  Name  of  an  associa- 

qvissimos,  qvorvm    fere    pars  maior  in  tion  in  Sparta  organized  in  honor  of  M. 

pvgna  perit  (sic)  .  .  .  Vipsanius  Agrippa.  Ill  494  (Sparta,  18- 

AGRIPPAE  PONS,  THERMAE,  (a)  A.  12    B.    C):    [M.     AgrippaJm    co(n)s(v- 

pons,  a    bridge   in    Rome   spanning   the  lem)   te[r]t.   [tribvni]c(ia)    potest(ate) 

Tiber   not   far  above   the   modern  Ponte  .. .  [a]grippiastae    [et  prince]ps   C.  Iv- 

Sisto.   Nothing   is    known   of  its  history.  [l]ivs[Dexi]machvs  Pratol[aif(ilivs)]  = 

VI   31545   (Rome,    1st):   ripam,  cippis  po-  \_Maqxov   'Ayqivc^nav   vnarov    [to  /  drj- 

s[itis],  terminavervnt  a  Tr[ig]ar[io]  ad  fi~\aqxixfjq    e£ov[Giccg  .  .  .    'A~\yQmmctGtai 

Pontem  Agrippa[e].  —   (b)  A.   Thermae,  [xcd  ngtafivs  r<x]iog  Iovhog  \_j£~\%i[iaxog 

the  first  of  the  great  public   Thermae  of  TIoa[xoXaov~\. 

Rome,  built  by  M.  Agrippa  in  25  B.  C,  AGRIPPINA.  Colonia.  [For  fuller  and 

just  south    of  the    Pantheon.    VI  36620  more  common  name,  see   AGRIPPINEN- 

(Rome,  frgmt.  of  the  F.  V.  R.) :  [Th]ermae  SIS].  A  town  and  military  outpost  on  the 

[Agrip]pae;  VI  9797  (Rome,  126):  lvsi  left  bank  of  the    Rhine,  now  Koln,  Co- 


214 


AGRI 


AGVN 


logne.  VI  32627  (Rome,  laterculus  prae- 
torianorum) :  C.  Ivlivs  Acceptvs,  Agrip- 
i>(ina),  and  L.  Verinivs  Svpestes  (sic)  . 
Agrip(pina);  VI  2390  =  32630  (ibid., 
fjjgmt.):  (tile)  Agrippin(a);  III  14214  (Mu- 
nicipium  Tropaeum):  L.  Gavillivs  Primvs, 
Agrip(pina),  andL.  Ivl(ivs)  Lollivs,  Agri(p- 
pina),  and  M.  Ivlivs  Annivs,  Agri(ppina), 
and  [-]  Vaifrivs  (sic)  Primvs,  Ag(rippina). 
{_N.  b.  These  abbrev.  may  also  be  inter- 
preted as  Agrippinensis']. 

AGRIPPINAE  LAVACR.VM,  name  of  a 
bathing  establishment  in  Rome,  apparently 
somewhere  on  the  lower  Viminal,  near  the 
present  church  of  S.  Lorenzo  in  Panis- 
perna.  XV  7247  (Rome,  fistula  plumbea, 
cf.  VI  29765,  36605):  [in?]  Lavacro 
Agrippinae. 

AGRIPPINENSIS.  [Pull  name,  Colonia 
Claudia  Ara  Augusta  Agrippinensis,  or 
Agrippinensium.  Cf.  AGR1PPINA].  A 
town  and  military  outpost  on  the  left  bank 
of  the  Rhine,  (formerly  Oppidum,  or  Ara, 
Dbiorum),  now  Koln,  Coin,  Cologne,  (a) 
Adj.,  Subst.  in  name  of  town.  Bonner  Jahrb. 
XCVIII  p.  50  and  CX  (1903)  p.  190 
(Col.  Agripp.):  C(olonia)  C(lavdia)  A(ra) 
A(grippinensis,  oi'-ivm);  III  4479  (Car- 
nuntum):  (ille)  Ara  Agrip(pinensivm);  IX 
1584  (Beneventum):  cvr(ator)  col(oniae) 
Avg(vstae)  Agrippinensi\'m;  Bonner  Jahrb. 
CVIII-CIX  (1902)  p.  137  =  Bramb.  239 
(near  Col.  Agripp.):  (ille)  d(ecvrio)  C(o- 
loniae)  Ac;  Bramb.  549  (Ziilpich,  352): 
dec(vrio)  C(oloniae)  A.;  V  1047  (Aqui- 
leia):  (ille)  domo  Cl(avdia)  Agrip.  ;  X 
3896    (Capua):    (Mi)    mil(iti)   leg(ionis) 

Pr(aETORIAE)     SEVER(lANAE)    .  .  .    NATO    Co- 

l(onia)  Agrippinense;  Bramb.  1930,  1932 
( Rigomagus,  262,  milestone)',  a  Col.  Agripp. 
m(ilia)  p(assvvm)  xxx ;  ib.  1934  (Marien- 
holz,  near  Ziilpich,  202-5):  a  Colon.  Ag. 
levgae  (tot) ;  ib.  1935  (near  Marco- 
magus):  a  Col.  Agripp.  m.  p.  xxxix.  — 
(b)  Adj.  «  Of  A  ».  Subst.  «  Inhabitant, 
native,  of  A  ».  XII  674  (Arelate):  vir 
Agripinensis  (sic)  nomine  Geminvs  hic 
iacet;  III  10548  (Aquincum):  cives  Agri- 
pin,  (sic)  Transalpini;  XIII  1844  (Lu- 
gudunum):  (Mi)  civ(i)  Agripp.;  XIII  1904 
(ibid.):  (Mi)  civi  Agrippinens.;  XIII  1905 
(ibid.):  (Mi)  civi  Agrippinensi;  XIII  2037 
(ibid.):  (ille)  civis  Agripinen.  (sic);  XIII 


2614  (Cavillonum):  (Mi)  Agripinensi  (sic); 
XIII  6968  (Mogontiacum) :  (Mius)  civis 
Agripinensis  (sic);  VI  36325  (Rome): 
(Mi)  nat(ione)  Agrippinensi  ;  Bramb.  433 
=  Bonner  Jahrb.  CVIII-CIX  (1902)  p.  1 86 
(Col.  Agripp.);  (Mi)  mi:  (iti)  leg(ionis) 
xxx  V(lpiae)  V(indicis),  Agrip.;  XIII  2945 
(Agedincnm):  Cossiae  Vrsvlae  Agripinen- 
si (sic);  XII  2397  (Augustum):  Vlpiae 
Anthvsae  Agrippinens.;  Bramb.  1989 
(uncertain  source):  Iv[l](iae)  Pieridi 
Agripp.;  Bramb.  330  (Col.  Agripp.):  (Ma) 
Agripp.  Bonner  Jahrb.  GUI  (1898)  p.  261. 
(ibid.):  (Mi)  Agripinen(si);  V  6888  (Alpis 
Poenina):  M.  Svlpic(ivs)  Marcellvs  Acnip. 
(sic);  III  10940  (Scarbantia) :  M.  Appia- 
nivs  Vrsvlvs  Acr.  (sic);  III  3642  (Ul- 
cisia  Castra) :  (Me)  Agripinen[sis]];  III 
10508  (Aquincum):  (Mi)  Agri[ppinen]si  ; 
VIII  21117  (Caesarea):  (Mi)  A[grip]pi- 
nensi;  II  484  (Emerita,  3d):  (Mi)  Agrip- 
pinensi. 

AGRIPPINIANVS.  Adj.  derived  from 
the  name  Agrippina.  (a)  Former  slave 
of  Agrippina.  VI  15616  (Rome,  1st): 
Anthvs  Imp(eratoris)  T(iti)  Caesaris  Av- 
g(vsti)  ser(vos)  Agrippinianvs;  VI  24164 
(ibid.) ;  Phoebo  Caesaris  n(ostri)  Agrip- 
piniano;  VI 33737  (ibid.):  Polybivs  Agrip- 
pin(ianvs)  Imp(eratoris)  Caes(aris)  Av- 
g(vsti)  ser(vos).  —  (&)The  Ilorrea  Agrip- 
piniana,  warehouses  in  Rome,  site  not 
kuown,  (probably  different  from  the  Ilorrea 
Agrippiana  q.  v.).  XIV  3958  (Nomentum): 

(Ml)   VESTIARIO   DE    HORREIS  AGRIPPINIANIS. 

AGVLENSIS?  Probably,  «  native  of 
Agla,  (Agula)  » ,  a  town  of  Hispania  Bae- 
tica  between  the  river  Baetis  and  the 
ocean;  exact  site  not  known.  II  1657 
(Baetica) :  Postvmia  L.  l.  Favstina,  Agv- 
l(ensis). 

AGVNTENSIS.  ■  Inhabitant  of  Agun- 
tum,  or  Aguontum  »  q.  v.  VI  1569  (Rome, 
3d) :  civitates  [Norici  vi]  .  . .  Agvnten- 
s(es)  .  .  .  etc. 

AGVNTVM,  AGVONTVM.  A  town  in 
Noricum,  now  Liens.  Ill  5583  (Bedaium) : 

(MUM)     II      VIRVM     ET     PRAEF(ECTVM)     l(VRl) 

d(icvndo)  civitatis  Agvont(i);  V  708 
(ager  Tergestinus) :  (Me)  dec(vrio)  et  ii 
vir  Cl(avdiae)  Ag(vonti)  ;  III  11485 
(Aguontum) :  locvs  sepvltvrae  cvltorvm 
geni  mvnicip(i)  Agvnt(i);  III  5708  (No- 


AGVS 


ALA 


215 


ricuin,  218,  a  milestone):  ab  Ag(vonto) 
m(ilia)  p(assvvm)  lvi;  VI  32624  (Rome, 
laterculus  praetoriaaorum)  b.  1.  11:  M. 
Avr(elivs)  M.  f.  Cl(avdia)  Dammo,  Acvn- 
t(o)  (sic). 

AGVSTVS.  See  AVGVSTVS. 

[AH  interj.  See  A  above,  p.  14]. 

AHENEVS,  AHENVS.  See  AENEVS. 

AHERBELSTE,  a  local  deity  of  the 
Convenae  on  the  northern  slopes  of  the 
Pyrenees.  The  name  is  perhaps  preserved 
in  that  of  the  stream  Arboust.  XIII  174 
(Convenae):  Aherbelste  deo,  Senivs  et 
Hanna  Procv[li  filia?^\. 

[AHIAHENAE.  False  reading  for  ALHIA- 
HENAE  q.  v.]. 

AHINEHAE  Matronae.  If  correctly  read, 
name  of  matron-deities  of  the  Germans. 
[Cf.  MATER,  MATRA,  MATRONA. 
See  also  ALBIAHENAE,  ALHIAHENAE]. 
Bramb.  1980  (Blanckenheim,  Germania): 

MATRONIS  AHINEHABVS,  ATTIGANVS  (al.  At- 
TICIANVS)      (S)PERATVS      L(lBENS)      m(eRITo). 

[Cf.  lhm.  Bonner  Jahrb.  LXXX-III  (1886) 
p.  21]. 

AVHECCANAE.  Local  deities  of  the 
Germans  on  the  Rhine.  Dessau  4738  (near 
Col.    Agrippinensis,    201)  :    Ahveccanis, 

AVEHAE  ET  HELLIVESAE,  (Ml)  FRATRES  EX 
REDITV    IPSARVM   L(lBENTES)     p(oSVERVNt). 

AIACIANA  praedia,  the  estate  of  Vi- 
bius  Aiacianus,  probably  in  or  near  Rome 
(2  nd  cent.,  temp.  Hadrian.),  on  which  he 
maintained  a  tile-factory.  [Cf.  XV  1500, 
1503,  1504:  de  pr(aediis)  Vibii  Aiaciani]. 
XV  9  (Rome,  later,  144):  op(vs)  do- 
l(eare)  ex  pr(aediis)  Aiacia(nis)  Arvl(eni) 
Epagath(i);  XV  10  (Rome,  later,  2nd): 
ex  pr(aediis)  Aiacianis  op(vs)  dol(eare) 
ex  of(ficina)  Cal(petani?)  Primit(ivi). 

[AIANAINITIA  has  been  supposed  to 
be  a  (corrupt)  name  of  a  local  divinity, 
but  is  more  likely  a  woman's  name:  Aia 
Nainitia.  Ill  14413  (Moesia  Inf.):  Aia- 

NAINITIA  (SIC),   VAL(ERIVS)    VaLENS  VOTV/Vl]. 

AIAX.  (Gk.  Ai'ag).  The  name  of  two 
Greek  heroes  in  the  siege  of  Troy,  Ajax 
son  of  Oileus,  king  in  Locris,  and  Ajax 
son  ofTelamon,  king  of  Salamis.  On  early 
incised  bronze  Graeco-Etruscan  cistae  and 
a  mirror  from  Praeneste  XIV  4108  (cista, 
with  figure  holding  two  horses,  surrounded 
by  other  figures):  Aiax  Oilios;  I  1500  = 


XIV  4106  (cista,  with  armed  bearded 
warrior):  Aiax;  I  1501  =  XIV  4107  (ci- 
sta, similar  warrior):  Aiax;  XIV  4102 
(speculum,  with  warrior  armed  by  a  god- 
dess): Aiax.  —  As  name  of  race-horse,  VI 
10053  (Rome):  (Me  vicit)  Aiace  af(ro). 
[AIIVS  RAGATVS,  or  AIIORAGATVS. 
Possibly  name  of  a  local  deity,  but  read- 
ing and  interpretation  uncertain.  [Cf.  AIA- 
NAINITIA]. II  2772  (Clunia):  Ai  •  io 
(sic)  |  Ragato,  L.  Aeiyulivs  Qvartio  lapi- 

DARIVS  v(0TVm)  S(OLVIT)  L(lBENS)  m(erITo)]. 

AILOE.  Mystic  name  of  God  on  guostic 
stones.  See  ELOE. 

AIMILIVS.  See  AEMILIVS. 

*AIO.  Supposed  by  Hiibner  to  be  the 
name  of  a  town  in  Spain,  wholly  un- 
known. Hiibn.  Hisp.  76  (near  Hispalis, 
573):  LtvviGiLDVs  rex  in  cibitate  (sic) 
Ispa(lense)  (sic),  dvcti  Aione.  (*  ffrme- 
negildam  a  Liuvigildo  patre  suo  regnante 
turn  ductum  esse  in  locum  aliquem  aut 
Aionem  aut  Alonem  »). 

AIO,  -IS.  «  To  say  ».  I  p.  315  =  I» 
p.  234    (Fasti    Praeaestini)    March  23: 

CLAVANl  EAIW  AIT   ESSE  IN    RVINA  PaLa[t]i  .  .  . 

repertaiw;  I  p.  319  (ibid.)  Dec.  21 :  [fieri 

ID    SACRV]m     AIVNT    OB     An[nV«V     NOVGWl]  J 

Carm.  Lat.  359  (Pompeii,  graffito):  nil 
ais  (for  agis??),  cvnil[ing]vs  (sic);  ib. 
935  (ibid.,  frgmt.):  habere  aivnt  .  . . ;  VI 
8401  (Rome,  f,  6th):  se  qvoqve  felicem, 
si  poteritvr  (sic  =  potiretur),  ait;  V 
5870  (Mediolanium):  qvi  tibi  ...  sic  ait: 
o  miser!;  Le  Blant  172  (Civ.  Turonum, 
=  Sulp.  Sev.  Dial.):  fides  vt  ipse  (sic) 
ait,  sic  tva  salvs  ERiT;ib.  195  (Artanne, 
=  Fortunat.  Miscell.  X  5) :  qviqve  Re- 

DEMPTORE/Yl  E  CAELO  ReGEM  OMNIPOTENTEIYl 
POST    AIT    VT    TERRIS    VENTRE    MaRIA    DARET. 

AIRO.  Apparently  name  of  a  Spanish 
deity.  II  5888  (Cabeza  del  Griego):  deo 

AlRONI. 

ALA.  «  Wing  » .  (A)  Lit.,  of  animals. 
(B)  Of  buildings.  (C)  In  the  army,  «  squa- 
dron »,  the  tactical  unit  of  the  imperial 
cavalry-service. 

[Forms.  Gen.  ale,  VI  1641  (Rome,  3d); 
III  787,  804  (Dacia),  3252  (Acumincum), 
3351,  3677,  3679,  10609,  15154  (Panno- 
nia  Inf.),  3392  (Campona),  3446  (Aquin- 
cum),  10366  (ager  Aquincensis),  4379 
(Arrabona),  4466  (Carnuntum),  5091  (Val- 


21  < 


ALA 


ALA 


iis-Lavantina),  5899  (Kaetia),  7(344  (Lar- 
giana),  In:»!!'.1  (Matrica),  12152  (Appiaria); 

VI  11  '.»750  (Aquae  Sirenses),  9704  (Portna 
Magnus),  21044  (Gaesarea  .  21516  |  Maur. 

sariensis).  21814  (Tingis);  Eph.  Epigr. 
IV  1001  (Arbal):  Bramb.  286  (I)urno- 
maums);  VII  258  [Old  Carlisle),  5:17 
(Condercnm),  1233  (near  Lancaster,  a 
tile).  —  alai.  VII  587  (Cilernum).  — 
alaes,  VIII  6707  (Tiddis).  —  aliae  (sie), 

VII  571  (Hunmim).  —  Abbrev.,  al.  freq. 
everywhere;  a..  Ill  807,  811  (Dacia), 
1668  .  B0741  (ibid.,  tiles),  7504(Troesmis), 
15171  (Ulcisia  Castra);  VIII  2 1(5 17  (Por- 
tus  Magnus) ;  Eph.  Epigr.  Ill  p.  318  no.  202 
(South  Shields,  lead  tessera);  alar.,  XI 
3007  (  Vitcrbo)~]. 

(A)  Literally,  of  birds;  and  transferred 
to  men  or  gods,  God.  VIII  213  (Cillium. 

2nd)    1.    13:    IN  SVMMO  TREMVLAS  GALLI   NON 

diximvs  alas  (of  a  carved  figure  on  the 
tomb);  IV  1538  (Pompeii,  graffito):  cvm 

QVIDAM  PETERET  ALAS;  VI  32000  (Roilie, 
4th)  :    AETHERA    PERVOLITANS    LEVIBVS    SE  SV- 

stvlit  alis;  Carm.  Lat.  346  (Britannia, 
bronze  vase):  armiger  ecce  Iovis  Gany- 
mede^) svstvlit  alis;  Le  Blant  168  (Civ. 
Turonum.  7):  nos  qvoqve  vallatv  ala- 
rvm.  Sancte.  tvarvm  protege,  conserva, 
dilige,   semper  ama  ! 

(B)  As  applied  to  parts  of  buildings. 
XIV  4183  (Nemus  Dianae.  mosaic) :  (ille) 

ALAM  (of  a  Cello)  EXPOLMT  ET  [...]  ET   QVAE 

intvs  posita  svnt  Dia[nae  . . .] ;  IX  3523 
(Furfo):  (illi)  cvr(atores)    fan(i)  porti- 

CVM,  ALAM  D(E)  PAG(l)  s(eNTENTIa)  f(aCIEN- 
DAS)    C(VRAVERVNT). 

(C)  In  the  imperial  army,  the  tactical 
unit  of  the  cavalry,  a  ■  squadron  »,  (exclu- 
sive of  the  auxiliary  cavalry  attached  to 
the  legiones).  The  commander  was  a  prae- 
fectus,  and  the  ala  was  divided  into  tur- 
mae.  each  commanded  by  a  decurio.  [For 
other  officers  and  under-officers.   cf.  svb- 

PRAEFECTVS.  PRAEPOSITVS,  DVPLARIVS,  DV- 
PLICARIVS.  DVPLICIARIVS,  SESQV IPLICARI  VS. 
HEXARCHVS,  SINGVLARIS,  CVSTOS  (aRMORVm), 
CVRATOR.    VEXILLARIVS,     SIGNIFER,     MED1CVS, 

librarivs,  actarivs,  optio].  The  troopers 
were  equites:   by  rare  exception  milites. 

fJCf.    alSO     VETERANVS,    EMERITVS,    MISSICIVS, 

missvs  s.  v.  mitto].  The  alae  received 
their  names  (a)  from  the  tribes  from  which 


they  were  recruited,  (//)  from  the  countries 
where  they  were  permanently  stationed,  (c) 
from  the  names  of  their  organizers  and  first 
commanders,  (d)  from  the  emperor  by  whom 
they  were  organized,  or  under  whom  they 
served,  (e)  from  the  character  of  their 
service,  the  weapons  they  bore,  etc.,  (f) 
from  the  number  of  men  or  length  of  ser- 
vice, or  (g)  as  an  honorific  epithet  similar 
to  those  applied  to  the  legions.  [Cf.  legio]. 
Such  names  are  here  alphabetically  ar- 
ranged; for  meanings,  see  under  each 
word.  The  mode  of  expression  is  eqves 
(etc.)  alae  (illius),  or  ala  (ilia),  or  ex 
ala  (ilia),  or  (rarely)  de  ala  (ilia). 

(1)  AFRI.  The  Ala  Afrorum,  in  Ger- 
mania  Inferior.  Rev.  Arch.  (1906)  p.  222 
(Mogontiacum,  1st):  in  alis  sex  (including) 
Afrorvm  veterana;  III  p.  1967,  XXV 
(Germ.  Inf.,  83-96) :  in  alis  [. .  .]  et 
Af[rorvm];  VI  31863  (Rome):  praef. 
alae  Afrorvm  ;  Bramb.  66  (G elder n) :  vet. 
alae  Afror.  ;  Bonner  Jahrb.  LXXX1  p.  92 
(Col.  Agrippinensis) :  eqv.  alae  Affro. 
{Sic);  ib.  LXI  p.  70  (Germ.  Inf.):  eqv. 
Afror.  (sic).  Here  perhaps  belong  Bramb. 
317  (Col.  Agripp.):  eq_ves  a  •  aeer  (sic) ; 
VIII  9657  (Cartenna):  eq_.  al.  ae.? 

(2)  AGR.IPPIANA,  on  the  Rhine  (1st 
cent.),  in  the  East  (2nd  cent.).  XIII  6235 
(Borbetomagus):  eqves  ala  Agrippiana; 
XII  2231  (Gratianopolis):  svb  praef.  eqvit. 
alae  Agrippian.  ;  III  600  (Byllis,  2nd): 
praepositvs  in  Mesopotamia  vexillatio- 
nibvs  eqj/itvm  electorvm  alarvm  (includ- 
ing) Agrippianae. 

(3)  ALEXANDRIANA.  See  below,  s.  v. 
frontoniana. 

(4)  AMMII.  See  below,  s.  v.  HAMMII. 

(5)  ANTONINIANA.  IX  2213  (Telesia, 
2nd) :  alae  Antoninianae  ;  III  12394 
(Moesia  Inf.):  al.  Antoninia|anae  (sic). 
See  also  below,  s.  v.  Campagones,  con- 
tarii,    Flavia.  Parthi,    Thraces,   Tvngri. 

(6)  APRIANA,  in  Egypt.  Ill  p.  1962 
XV  (Coptos.  83) :  in  alis  .  .  .  (including) 
Apriana;  III  49  (Thebae  Aegypti,  170): 
praef.  alae  Aprianae  ;  III  6026  (Syene) : 

EQVES    SIGNIF(ER)     ALA      APRIANA  =  IJlTXtVC 

ff^fiija(p(oQog)   aXrc  'ArrQiavr^g. 

(7)  ARAVACI.  ARVACI.  (a)  A.  I.  (Hi- 

spanorum)  Aravacorum,  in  Pannonia.  Ill 
p.  854  (Klosteraeuburg,  80) :  in  alis  . . . 


ALA  ALA                      217 

(including)    i    arvacorvm;    III    p.   1963  Asturum,  also   stationed   in  Britain;  see 

(Carnuntum?,  84):  in  alis  ...  (including)  below).  VII  221  (Coccium):  dec.  al.  Ast.; 

i  ...  Arvacorvm  ;  III  p.  855  (Belegh,  85):  VII  288  (Longovicium) :  eq_.  alae  A[stv- 

in  alis  .  .  .  (including)  i  Arvacorvm;  III  rvm].  —  (b)  A.  I  Hispanorum  Asturum, 

p.    1978    (Arrabona,    133):    in    alis  ...  distinct  from  the  above,  stationed  in  Moe- 

(including)    i  Hisp(anorvm)  et  Arvac(o-  sia  Inferior,  later  in  Dacia.  Ill  p.  1970 

rvm);  III  p.  1985  (Aszar,  148):  in  alis  (Philippopolis,  99):  in  alis  ...  (including) 

.  .  .  (including)  i  Hisp.  Arvac.  ;  III  p.  1986  i  Astvrvm,  and  alae  i  Astvrvm  cvi  praest 

(Brigetio,    149):    in  alis  ...  (including)  (sic)  (ille);   III  6075   (Ephesus):   praef. 

i  Hisp.  Arvacor.;  Ill  p.  2213  (ibid.,  150):  al.  pr.    A[stvrvm];    III   80741  (Dacia): 

in  alis  ...  (including)  i  Hispanor.  Ara-  a.  i  A ;   IX   4753   (Vallis    Canera,  2nd): 

v[a]co[r.];  Ill  p.  881  (Hungary,  154):  praef.  alae  i  Astvrvm;  XI  393  (Arimi- 

in  alis  .  . .  (including)  i  Hispan.  Arvac.  ;  num) :  pra[ef.]  alae  i  Astvrvm,  and  d[ec] 

III  4373  (Arrabona) :  eo-  alae  i  Aravac.  ;  alae    i    Astvrvm.    —    Called    simply   A. 

III5629  (Ovilava):  vet.  ex  dec.  al.  i  Ara-  Asturum,    III    1393    (Germisara,   200): 

vacorvm;  VI  1607    (Rome,   2nd):  praef.  [»ae[f.]   [a]lae  Astv[rvm];  III    1633 

eq_.   alae    i    Aravacorvm.   —   (b)  A.  II  (Dacia,  tiles):  al.  as.  —  (c)  A.  II  Astu- 

(Hispanorum)  Aravacorum,  in  Pannonia;  rum,  stationed  in  Britain.  VII  585  (Ci- 

later    perhaps    in    Moesia    Inferior.    Ill  lernum,  221) :  [.  .  .]  alae  ii  Astvr.  ;  VII 

p.    854    (Klostemeuburg,    80)  :    in    alis  587  (Cilernum) :    cvratori   alai    (sic)  n 

(including)  n    Arvacorvm;    III    p.   1963  Astvr.;  VI  3514  (Rome):  praef.  alae  ii 

(Carnuntum?,  84):  in  alis  ...  (including)  [Astv]rvm;  Eph.  Epigr.  Ill  100  (Ciler- 

ii  Arvacorvm;  III  p.  855  (Belegh,  85):  num):  ala  ii  Astvr.  —  Shifted  to  Pan- 

in  alis  .  .  .  (including)  n  Arvacorvm;  III  nonia,  III  143498  (Pannonia  Inf.):  sesqvi- 

p.  1971  (Oltina,  99):  in  alis  . . .  (includ-  p(licarivs)  alae  Astvrv(m)  ii  ;  III  15205? 

ing)    ii  Hispanorvm    et    Arvacorvm;  III  (bet.  Celeia  and  Poetovio):  dec.  alae  Astv- 

3271  (Teutoburgium) :  decvrioni  alae  ii  rvm  ii.  —  (d)  A.  Ill  Asturum,   if  pro- 

Aravacorvm  ;  III  3273  =  10258  (ibid.) :  perly   read.   Station   unknown.   XI   3007 

[de]cvrio  missicivs  alae  ii  Arava[corvm];  (  Viterbo):  medico  alar.  Indianae  et  ter- 

III  6218  (Arrubium):  dec.  alae  ii  A(r)[a-  tiae    Astorvm   (sic).    —   (e)    Uncertain. 

vacorvm];  III  12359  (Moesia  Inf.):  vet.  XIII  2613  (Cavillonum) :  eqves  ala  Astv- 

alae  i[i]  Ara[va]cor.  ;  III  14039  (Sopia-  rvm;  X  6976  (Messana):  praef.  alae  Asty- 

nae) :  [decvrio]  missicivs  alae  ii  Aravac;  rvm  (sic). 

Ill  7603  (Moesia  Inf.,  200):  ala  ii  Arav.  (9)  *ATECTORES.  See  below,  (10). 

—  Without   distinction    of  numeral,  III  (10)  ATECTORIGIANA,  in  Moesia  In- 

3286  (Mursa):    eq_ves  ala  Aravacorvm;  ferior.  XIII  1041  (Mediolanum  Santonum, 

V  4095  (Cremona):    praef.  alae   Arava-  1st) :  dvplicario  alae  Atectorigianae;  VI 

co[rvm].  33032  (Rome,  2nd?):  decvrio  alae  Ate- 

(8)  ASTVRES.  (a)  A.  I.  (Hispanorum)  ctorigi(anae)  exercitvs  Moesiae  Inferio- 

Asturum,  in   Britain.   Ill  p.  873  (Stan-  ris;  III  12452  (Appiaria):  pr(a)e.  eq_.  ale 

nington,    124):    in    alis   ...   (including)  (sic)  Atect.;  Ill  6154  (Tomi,  222-35): 

i  Hisp.  A[st]vr.  ;  III  p.  1982  (Chesters,  dec.   alae    Atectorvm  (sic,  by  mistake) 

146):    in    alis    ...    (including)    i    Hisp.  Severianae. 

Astvr.;  VII  510  (Condercum,  3d) :  genio  (11)  AVGVSTA.    (a)   A.    Augusta,    in 

alae  prim(ae)  Hispanorvm   Astvrvm  [Se-  Egypt  under  Domitian.  Ill  p.  1962  (Cop- 

verianae  Alexandrianae?]  Gordianae.  —  tos,  83):  in  alis  . . .  (including)  Avgvsta 

Called   simply  A.  I.  Asturum,  VII  513  . .  .  et  svnt  in  Aegypto.  —  (b)  A.  Au- 

(Condercum,   205-8):  aia  i  (sic  =  ala  i)  gusta,    in    Moesia    Inferior.    Ill    12347 

Asto(rvm)    (sic),    [Cf.   Eph.    Epigr.   Ill  (Moesia   Inf):    eq^   alae  Av[g.].  —  (<?) 

p.  132];  VII  537  (Condercum):  [a]lae  i  A.  I  Augusta,  in  Noricum  (3d  cent.).  Ill 

As[tvrvm];  II  1086  (Ilipa):  praef.  alae  4812  (Virunum,  238):  (ille)  s(ingvlaris) 

l  Astvrvm.  —  Called    only  A.  Asturum  c(onsvlaris)  alae  Avg.;  Ill  4834  (ibid., 

(which   may   equally   refer  to  the  A.  II  3d):  vet.  al.  Avg.;  Ill  11796  (Trigisa- 


Thes.  linguae  lat.  epigr. 


28 


218 


ALA 


ALA 


mum):  vet.  exs  (sic)  arm.  cvst.  al.  i  Ave, 
and  vet.  al.  eivsd[em].  [Cf.  below,  TH RA- 
CES]. —  (d)  A.  I  Augusta,  at  Augsburg 
perhaps  different  from  the  others.  Ill  5819 
=  XII  2394  (Augusta  Vindelicum):  eq_. 
al.  i  Ave  —  (e)  A.  Augusta,  at  Old  Car- 
lisle in  Britain  (2"d-3d  cent.).  VII  338 
(Old  Carlisle):  eq^  alae  Ave;  VII  340, 
341  (ibid.):  ala  Ave:  VII  342  (ibid.): 
eqvites  alae  Ave ;  VII  344  (ibid.,  242) : 
Ala  Ave  Gordia(na):  VII  351  (ibid., 
243):  ala  Ave:  VII  353  (ibid.,  3d): 
eqvis  (sic)  ale  (sic)  Ave ;  VII  929  (Ga- 
broseutum  ?) :  praef.  alae  Avgvstae.  — 
(f)  Of  uncertain  attribution,  V  6478  (Lau- 
mellum):  praef.  eq_.  alae  Ave;  V  7008 
(Taurini):  [prae]f.  alae  Ave;  III  p.  1990 
(uncertain  source,  145-160):  in  al(is)  v 
...  (including)  i  Ave;  II  5792  (Clunia, 
40):  (illi)  praefecto  alae  Avgvstae.  [See 
also  below,  britannica,  brittones,  coloni, 
galli,  germanica,  germaniciana,  itvraei, 
nerviana,  parthi,  procvleiana,  syriaca, 
THRACES,   vocontii]. 

(12)  AVRIANA.  (a)  A.  I  Hispanorum 
Auriana,  in  Noricum,  later  in  Raetia.  Ill 
11749  (Noricum):  mil(es)  al.  Avr.  ;  III 
p.  867  (  Weissenburg,  108):  in  alis  qvat- 
tvor  .  . .  (including)  i  Hispanorvm  Av- 
riana,  and  alae  i  Hispanorvm  Avrianae 
cvi  praest  (sic)  (ille)  ;  III  p.  879  (Pap- 
penheim,  2nd,  frgmt.):  [alae  Av]rian.  cvi 
praest  (sic)  [ille~\\  VI  3654  (Rome): 
[alae  AvJrianae  in  Raetia;  V  4095  (Cre- 
mona):   PRAEF.    ALAE    HlSP.    Avr[iaN.]  ;    III 

5899  (Raetia):  dvpl.  ale  (sic)  Avr.  ;  III 
5924  (ibid.) :  optio  eq_(vitvm)  al.  Avr.  ; 
III  143498  (Pannonia  Inf.):  sesqviplic(a- 
rivs)  alae  Avr.  i.  [Cf.  Ill  p.  1991  (Re- 
geasburg,  166).  V  8660  (Concordia,  166)]. 
—  (b)  A.  II  Ulpia  Auriana,  in  Cappa- 
docia.  Ill  6743  (Dascusa):  dec.  al.  ii 
Vlp.   Avr. 

(13)  BATAVI.  A.  I  Batavorum  Milia- 
ria, in  Dacia  (2nd  cent.).  Ill  p.  1989 
(Maros-Kerr$:t>'<r,  158):  in  alis  in  ... 
(including)  i  Batav.  go  (=  miliaria);  III 
8074-  (near  Potaissa) :  al.  Ba.  go;  III 
7696  (Potaissa):  ala  i  B.  co ;  III  11372 
(Pannonia  Inf.):  a.  i  B.;  Ill  5331  (Solva): 

PRAEF.    ALAE  I    BaTAVOR.    MILIAR.;    Ill   7800 

(Apulum) :  eck  alae  Ba[t]avorvm. 

(14)  BOSPHORANI.  A.  (I)  Bosphora- 


norum,  in  Syria  (1st  cent.),  in  Dacia  (2nd 
cent.).  Ill  6707  (Cynhus,  lsl):  eqvesaia 
[B]osphoranorvm;  III  1197  (Apulum): 
[eqve]s  a[l]ae  Bos[p.]  ;  III  1344  (Dacia): 
al[a]  i  Bospor.(.^);  X  1258  (Nola,  1st): 
praefecto  alae  Bos.:  Ill  7888  ((Jermi- 
sara):  dec.  alae  Bos.;  Ill  80743  (Dacia): 
al.  Bos.;  Ill  p.  1989  (Maros-Keresztur, 
158):  in  alis  hi  ...  (including)  i  Gal- 
l(orvm)  et  Bosp.,  and  alae  i  Gallor.  et 
Bospor.  cvi  praest  (sic)  (ille). 

(15)  BRITANNICA.  A.  I  Flavia  Au- 
gusta (Domitiana)  Britannica  miliaria 
civium  Romanorum,  in  Pannonia.  Ill 
4575  (Vindobona,  1s1):veter.  alae  i  Fl. 
Ave  Brit,  co  c.  R. ;  III  4576  (ibid.): 
eqves  alae  i  Fla.  Avg.  Brit.  CO  c.  R . ; 
III  6718  (Amasia):  [al]a  i  Flavia  [Av]g. 
Brittan.  (sic)  co  c.  R.;  Ill  15197  (Vin- 
dobona): eqjs  (sic)  alae  i  F.  D.  Brit.  m. 
c.  R.;  Ill  p.  869  =  p.  1975  (Cainuntum, 
114)  :  ala  i  Flavia  Ave  Britannic,  co  c. 
R.;  Ill  p.  884  (Hungary,  145-160):  in 
al(is)  v  .  . .  (including)  [. . .]  Britt.  (sic) 
c.  R.;  Ill  p.  2213  (Brigetio,  150):  in 
alis  v  . .  .  (including)  i  Fla[via]  Britan. 
co  c.  R.;  Ill  p.  888  (Hungary,  167):  in 
alis  . .  .  (including)  i  Britan.  co  c.  R. ; 
III  5211  (Celeia):  praef.  al.  Britannicae 
miliar.;  Ill  5212  (ibid.):  praef.  eq^  ai. 
Britannic,  miliar.;  Ill  5213  (ibid.):  praef. 
eq_;  al.  Britannicae  miliar.;  Ill  3305 
(Lugio):  dec.  al.  Bri.;  Ill  p.  885  (Hun- 
gary): [ala]  Brit.  —  Ala  Britt(anica 
(sic)?  or  Britt(onum?),  in  Africa,  VIII 
9764  (Portus  Magnus):  librar.  ale  (sic) 
Britt.  vetran.  (sic)  [co],  apparently  not 
the  same  as  the  above. 

(16)  BRITTONES.  See  above  (15),  at 
end. 

(17)  CAMPAGONES.  A.  I  Hispanorum 
Campagonum,  in  Dacia.  Ill  p.  882  (Hun- 
gary, 157?):  in  alis  hi  ...  (including) 
[?  His]panor.  Campagon.;  Ill  p.  1989 
(ibid.,  158):  in  alis  hi  ...  (including) 
i  Hisp.  Campag.  ;  III  1193  (Apulum,  191): 
praef.  alae  Campag.;  Ill  1342  (Dacia): 
ala  i  Hi[sp.]  Campag[on.];  Ill  1343 
(ibid.):  al.  C(a)m.  ;  III  1377  (ibid.,  2nd- 
3d):  eq_.  alae  Campagonvm;  III  7871 
(Micia):  vet.  ex  decvr.  alae  Cam.;  Ill 
1378  (Dacia,  3d):  ala  i  Hisp.  Campag. 
Antoniniana;    III  1380   (Dacia):   al.  i 


ALA 


ALA 


219 


Hisp.  Camp.  Philipp(iana);  VI  3238  (Rome): 

ALA    CAMPACON.    (SIC). 

(18)  CANNENEFATES,  CANNANEFA- 
TES,  CANNEFATES,  CANAFATES.  A.  I 
C.  civium  Romanorum,  in  Germania,  la- 
ter in  Pannonia.  Ill  p.  852  (Sikator,  74): 
in  alis  sex.  . . .  (including)  i  Cannene- 
fativm; 111  p.  1960  (near  Nicopolis  Moe- 
siae,  82):  in  alis  qvinqve  ...  (includ- 
ing) i  Cannenefativm  ;  III  p.  1965  (Mo- 
gontiacum,  90) :  in  alis  qvattvor  .  . . 
(including)  i  Cannenefativm;  III  p.  1978 
(Arrabona,  133):  in  alis  v  . .  .  (including) 
i  Cann.;  Ill  p.  1985  (Aszar,  148):  in 
alis  v  . .  .  (including)  i  Cannef.  c.  R. ; 
III  p.  1986  (Brigetio,  149):  in  alis  iv 
.  . .  (including)  i  Cannanefat.;  Ill  p.  881 
(Hungary,  154) :  in  alis  v  . . .  (including) 
i  Cannanef.  c.  R.;  Ill  4391  (Gerulata): 
ec^  al.    i    Cann.;    XI    2699    (Volsinii): 

PRAEF.      EQ_.      ALAE      PRIMAE      CaNNANEFATVM 

(sic) ;  V  5006  (Riva) :  dec.  alae  i  Ca- 
nafativm;  XIII  7227  (ager  Mogontiacen- 
sis) :  dec.  alae  Cannenafativm  (sic). 

(19)  CATAFRACTARIA.  A.  (nova) 
firma  (miliaria)  catafraclaria  (Philip- 
piana),  in  3d  cent.,  first  in  Germany,  then 
in  Arabia.  Ill  10307  (Intercisa,  3d):  dec. 

ALA    FIRMA    KATAFRACTARIA   (sic)    EX  NVMERO 

Hosrorvorvm  (sic) ;  XIII  7323  (Germania 
Sup.,  3d) :  dec.  a[l]ae  firmae  cata(f)ract.; 
Ill  99  (Bostra,  3d) :  praef.  alae  novae 
firmae  cxd  (=  miliariae)  catafract.  Phi- 
lippianae.  [See  also  below,  GALLI]. 

(20)  CATAFRACTATA.  See  below, 
GALLI. 

(21)  CELERES.  A.  Celerum,  in  Nori- 
cum.  Ill  4832  (Virunum) :  (Mi)  hexarcho 

ALAE    CELERVM. 

(22)  CIVES  ROMANI.  A.  I  Civium 
Romanorum,  in  Pannonia,  in  Dacia  (2nd 
cent.).  Ill  p.  854  (Klosterneuburg,  80) : 
in  alis  dvabvs,  i  civivm  Romanorvm  etc. ; 
III  p.  1963  (Carnuntum?,  84):  in  alis 
qvinqve  .  .  .  (including)  i  civivm  Roma- 
norvm; III  p.  855  (Delegh,  85):  in  alis 
sex  . .  .  (including)  i  civivm  Romanorvm  ; 
III  p.  868  (Hungary,  110):  in  alis  dvabvs 
. . .  (including)  i  civivm  Romanorvm  ;  III 
3272  =  10257  (Teutoburgium) :  ex  s(in- 

GVLARl)      C(ONSVLARIS)     ALAE    I     C.     R.,    and 

sesq_(viplicarivs)  ALAE  I  c.  R. ;  III  10256 
(Teutoburgium):    signvm    Mart  (is)    Vi- 


c(toris)  alae  primae  c.  R. ;  Arch.  Ep. 
Mitth.  Ill  p.  154  (Dalya):  signvm  Mar- 
t(is)  Victor(is)  alae  i  c.  R.  [See  also 
Britannica,    Cannenefates,    Classiana, 

[COMMAGENI?],      CONTARII.       FlaVIA,      Pe- 

triana,  Praetoria,  Procvleiana,  Siliana, 
Singvlares,  Svlpicia,  Tavti,  Thraces,  Ve- 
terana,  Vettones]. 

(23)  CLASSIANA.  A.  Classiana  civium 
Romanorum,  in  Britain,  then  in  Ger- 
many. Ill  p.  866  (Sydenham,  105):  in 
alis  dvabvs  . . .  (including)  i  classiana  c. 
R. ;  XIII  8306  (Col.  Agrippinensis) :  ve- 

TER.     EX    DEC.  ALAE  CLASSIANAE  J    XIII    8668 

(Burginatium)  :  decvrionis  aliae  (sic) 
[c]lassan.  (sic). 

(24)  CLAVDIA.  (a)  A.  Claudia  nova, 
in  Dalmatia  (1st  cent.),  in  Germany,  in 
Moesia.  Ill  2065  (Salonae):  missicivs  alae 
Clavdiae  novae;  III  2712  (Delminium): 
eq_.  alae  Clavdiae  novae;  III  3164  = 
9816  (Dalmatia):  eqves  alae  Clavdiae 
novae;  III  9796  (Magnum):  eqves  ala 
nova  Clavdia;  III  10033  (Raetinium): 
decvr(io)  ter(tivs  ?)  ala  Clavd.  ;  III 
13635  (Amasea):  dec.  alae  Clavdia[e] 
nova[e];  III  14217  (Ratiaria) :  [ex  si- 
g]nif.  alae  Cl[avdiae  nov]ae  ;  III  p.  852 
(Sikator,  74):  in  alis  sex  . . .  (including) 
Clavdia  nova;  III  p.  1961  (near  Nico- 
polis, 82) :  ala  Clavdia  nova  ;  III  p.  232866 
(near  Bononia  Moesiae,  93) :  in  alis  tri- 
bvs  . . .  (including)  Clavdia  nova  ;  XIII 
7023  (Mogontiacum) :  eq_.  ala  Clavd.  — 
(b)  A.  I  Claudia  Miscell.  (?),  only  men- 
tioned in  XI  6337  (Pisaurum):  praef. 
alae  i  Clavd.  Miscell.  (?).  [See  also 
GALLI]. 

(25)  CLAVDIANA.  See  THRACES. 

(26)  COLONI.  A.  I  Augusta  Gemina 
Colonorum  in  Hadrian's  Jewish  campaign. 
VIII  8934  (Saldae,  2nd):  praef.  alae  i 
Avg.  Gem.  Colonorvm. 

(27)  COMMAGENI.  A.  (I)  Commage- 
norum.  in  Egypt  (1st  cent.),  later  appa- 
rently in  Noricum.  Ill  p.  1962  (Coptos, 
83) :  in  alis  . .  .  (including)  Commageno- 
rvm:  III  5091  (Vallis  Lavantina):  miles 
ale  (sic)  Co.;  Ill  p.  5224  (Celeia):  vet; 
ex  dec.  alae  i  Com.  ;  III  1436824  (No- 
ricum):  eqjti  (sic)  al.  Comag.  (sic)  er. 
(sic  =  ?)  sing. 

(28)  CONTARII.  A.  I  Ulpia  contario- 


ALA 


ALA 


rum  {miliaria  civium  Romanorum),  in 
I'iiiiiionia  Superior,  (2n,i  cent.).  Ill  P-  1978 
(Arrabona,  13:>):  in  alis  v  . . .  (including) 

i  Vlpia  contar.,  and  alae  i  Vlpiae  con- 
tar,  oo ;  III  p.  1985  (Aszar,  148):  in 
alis  v  . . .  (including)  i  Vlpia  contar.  oo  ; 
III  p.  881  [Hungary,  154):  in  alis  v  ... 
(including)  i  Vlpia  contario.  oo  ;  III  4183 
(Savaria) :  ex  praef.  alae  contariorvm; 
III  4278  (Adiaum):  ex  dvp.  alae  i  Vlp. 
cont.  ;  III  4359  (Arrabona):  ala  i  V[l]p. 
cont.  oo  c.  R.;  Ill  4360  (ibid.):  prae- 

FECT.    ALAE    [Vlp.    CONTARIOR.]  ',    III     4361 

(ibid.) :  praef.  alae  [i]  Vlp.  contariorvm  ; 
III  4362  (ibid.):  praef.  alae  i  Vlp.  con- 
tar. oo  c.  R.;  Ill  4369  (ibid.):  ve[t.] 
ex  sta[tore]  praef(ecti)  al.  cont.;  Ill 
4370  (ibid.):  vet.  al.  i  Vlp.  cont.;  Ill 
4378  (ibid.):  eq_.  al.  i  contar.;  Ill  4379 
(ibid.) :  vetr(anvs)  (sic)  ex  stat(ore)  ale 
(Sic)    i    Vlp.   cont.;    Ill    11081    (ibid.): 

VEX(lLLARIVs)    AL.     p(rIMAE)   C.   AnTo(nINIA- 

nae);  III  13441  ((ibid.):  libr.  eq^  alae 
cont.;  VI  1449  (Rome,  2nd):  praef.  alae 
contar.  ;  V  5266  (Comuin) :  praef.  al. 
mil(iariae)  pr(imae)  V[lp.]  contar.;  VIII 
9291  (Tipasa):  cvrator  alae  i  contari.; 
Eph.  Epigr.  IV  1061  (Arbal) :  eq_.  [a]le 

Vlpie   (sic)    I    CONTARIORV. 

(29)  DACI.  A.  I  Ulpia  Dacorum,  in 
Cappadocia  (2nd  cent.).  VI  1333  (Rome): 

PRAEF.    ALAE     PRINIAE   VLPIAE    DaCORVM. 

(30)  DARDANI.  A.  I  (  Vespasiana) 
Dardanorum,  in  Moesia  Inferior.  Ill 
p.  1970  (Philippopolis,  99),  III  p.  865 
(uncertain,  105):  in  alis  tribvs  . . .  (includ- 
ing) i  Vespasiana  Dardanorvm;  III  p.  1974 
(Tropaea  Traiana,  114)  frgmt. :  [in  alis 
.  .  .  (including)  i  Vesp]asiana  Dardanor.  ; 
III  p.  877  (Giurgiu,  134):  in  alis  n  .  . . 
(including)  i  Vespasian.  Dardan.;  Ill  5044 
(Noreia):  [pra]if  (sic)  eq_.  al.  i  da.;  Ill 
7504  (Troesmis):  a.  i.  D.;  Ill  7512  (Ar- 
rubium) :  praef.  alae  i  Dardan.  ;  VI  31 164 
(Rome,  241):    dec.    n(vmeri)  eq_q_.   sing. 

...      EX     ALA     PRIMA     DARDA.      PROV(lNCIAE) 

Moesiae    Inf.;    VIII    9990  (Tingi,  2nd): 

PRAEF.    ALAE    DaRDANORVM. 

(31)  DOMITIANA.  See  BRITANNICA. 

(32)  DROMEDARII.  A.  Valeria  dro- 
medariorum,  in  Egypt.  Ill  123  (Syria): 
vetranvs  (sic)  ex  dvpl.  (alae)  Val.  drvm. 
(tie). 


(88)  EXPLORATORES.  See  POMA- 
RIENSES. 

(84)  FELIX.  See  MOESICA. 

(35)  fidelis.  See  flavia,  Indiana, 

NERVIANA,    SINGVLARES,   THRACES. 

(36)  FIDVS.  A.  /ida  viadex  (or  Via- 
dicis),  in  Germany.  XIII  8307  (Col. 
Agrippinensis) :  dec.  alae  fide  (sic)  vin- 
dicis.  [Cf.  FLAVIA,  at  end]. 

(37)  FIRMA.   See   CATAFRACTARIA. 

(38)  FLAVIA.  (a)  A.  I  Flavia  Ge- 
mina,  in  Germania  Superior.  Ill  p.  852 
(Sikator,  74):  in  alis  sex  .  .  .  (including) 
i  Flavia  gemina;  III  p.  1960  (DebeleLs, 
82):  in  alis  qvinqve  ...  (including)  i 
Flavia  gemina;  III  p.  1965  (Mogontiacum, 

90):iN  ALIS  QVATTVOR  .  ..  ,  I  FLAVIA  GE- 
MINA etc.;  Ill  p.  870  (Civ.  Mattiacorum, 
116):  in  alis  dvabvs  ...  (including)  i 
Flavia  gemina.  [Cf.  p.  871,  ibid.,  frgmt.]; 

XIII  7579  (Aquae  Mattiacorum):  eq_.  ala 
i  Flavia;  XIII  7365  (Heddernheim):  eq^ 
alae  i  Fla.  ;  XIII  7024  (Mogontiacum) : 
miss,  ex  ala  i  Fl.  ;  Bramb.  1645  (Rott- 
loeil) :  [ala]  i  Flav.  —  (b)  A.  II  Flavia 
Gemina,  in  Germany.  Ill  p.  852  (Sikator, 
74) :  in  alis  sex  .  .  .  (including)  n  Flavia 
gemina;  III  p.  1961  (Debelets,  82):  in 
alis  qvinqve  . .  .  (including)  u  Flavia 
gemina.  —  (c)  A.  II  Flavia  pia  fidelis 
miliaria,    in   Raetia,   later  in   Noricum. 

XIV  2287  —  VI  3255  (ager  Albanus,  1st): 
(Me)  lectvs  ex  exercitv  Raetico  ex  ALA 
Flavia  pia  fidelis  (sic)  miliaria  ;  III  p.  867 
(Weissenburg,  107):  in  alis  qvattvor 
.  . .  (including)  n  Flavia  p.  f.  oo  . .  .  et 
svnt  in  Raetia;  III  p.  1988  (Regensburg, 
153) :  alae  ii  Fl.  oo  p.  f.  ;  III  5823  (Au- 
gusta Vindelicum) :  [de]cvrioni  al.  ii 
Fl.  ;  III  5822  (ibid.):  eq_  al.  ii  Fl. 
—  (d)  A.  Flavia  (miliaria?),  in  Numi- 
dia.  VIII  4510  (Zarai,  3d):  eq_.  al.  Fl.; 
VIII  9657  (Cartenna):  eq_.  al.  ae  (sic) 
Fl.;  VIII  11429  (Sufes) :  dec.  al.  Fl.; 
VIII  17633  (Vazaivi):  dv(plarivs)  al. 
Fl.;  VIII  21567  (Maur.  Caesariensis,  174): 
dvpl.  al.  Fl.;  VIII  21814  (Tingis):  eq_. 
ex  vexillatione  ale  (sic)  Flaviae.  Here 
perhaps  belongs  VI  3720  =  31032  (Rome, 

1st):     PRAEF.   ALAE    FLAVIAE  MILLIARI[ae].  

(e)  Of  uncertain  attribution.  Ill  600  (Col. 
Bvllis,  2nd):  eq_.  alae  Fla[vi]ae  (probably 
Gaetulorum  q.  v.);  Ill  5918 £.  =  11936 


ALA 


ALA 


221 


(Raefcia):  dec.  al.  i  Flaviae;  III  7557 
(Tomi) :  alae  i  Fl.  (probably  =  Gaetulo- 
rum  q.  v.);  Ill  11908  (Raetia):  vet.  al. 
[i]    Fl.;    XI  5959    (Pitinum   Mergens) : 

PRAEF.       EQVIT.      ALAE       PRIM.       FLAVIAE      CI- 

vivjw  R. ;  V  8660  (Concordia,  166):  ala  i 
Fl.  (probably  =  singularium  q.  v.) ;  XIII 
2603  (Cavillonum) :  decvrio  alae  i  Fla- 
viae; V  538  (Tergeste) :  dec.  emerito 
alae  i  Fl.  fid.  (Cf.  above  fida).  [See  also 
BRITANNICA,  FIDA,  GAETVLI,  GALLI, 
GEMMELLIANA,  HISPANI,  PANNONII, 
SEBASTENA,  SINGVLARES]. 

(39)  FLAVIANA.  See  GALLI. 

(40)  FRONTONIANA.    See  TVNGRI. 

(41)  GAETVLI.  (a)  A.  veterana  Gae- 
tulorum,  in  Judaea  (1st  cent).  Ill  p.  857 
(Klausenburg,  86):  in  alis  dvabvs  ... 
(including)  veterana  Gaetvlorvm.  Cf.  V 
7007  (Taurini,  1st):  decvriones  alae  Gae- 
tvlorvm. (b)  A.  I  Flavia  Gaetulorum, 
in  Moesia  Inferior,  later  in  Pannonia.  Ill 
p.  1970  (Philippopolis,  99) :  in  alis  tri- 
bvs  .  .  .  (including)  i  Flavia  Gaetvlorvm; 
III  p.  1975  (Carnuntum,  114):  in  alis 
dvabvs  . . .  (including)  i  Flavia  [G]aetv- 
lor.  ;  VI  3505  (Rome,  2nd):  praef.  alae 
[i]  Fl.  Gaetvlorvm;  VI  3520  (Rome): 
praef.  alae  primae  Flaviae  Gaetvlorv.  ; 
Arch.  Ep.  Mitth.  VIII  p.  22  (Tomi,  3d) : 
f'naQx0V  fttys  Q&-  rsrovXuiv;  III  7557 
(Tomi):  alae  i  Fl.;  Ill  600  (Col.  Byllis, 
2nd):  eq,  alae  Fla[vi]ae.  [Cf.  VIII  21516 
(Maur.  Caesariensis)  of  uncertain  reading]. 

(42)  GALLI.  (a)  A.  Gallorum  Fla- 
vians in  Moesia  Inferior  (lst-2nd  cent.) 
Ill  p.  1971  (Oltina,  99),  p.  865  (uncer- 
tain, 105):  in  alis  tribvs  .  .  .  (including) 
Gallorvm  Flaviana;  V  2841  (Patavium): 
praef.  alae  Flavianae;  VIII  21037  (Cae- 
sarea):  [pr]aef.  alae  Flavianae  Gallorvm. 
(6)  A.  I  Indiana  Gallorum  pia  fidelis, 
in  Germania  Inferior,  then  perhaps  in 
Britain,  then  in  Germania  Superior.  XIII 
8519  (Worringen) :  eq-  alae  Indianae; 
VII  66  (Durocornovium) :  eq_(v)es  ala 
Indian(a);  III  p.  1979  (Neckarburken, 
134):  in  ala  i  .  .  .  Indian.  Gallor.  ;  XIII 
6230  (Borbetomagus) :  eqv.  ala  Indiana; 
XIII  7028  (Mogontiacum),  7257  (ager 
Mogontiacensis) :  dec.  alae  Indianae  ;  XI 
3007  (Viterbo):  medico  alar.  Indianae 
etc.;  XI  6123    (Forum  Sempronii,  2nd): 


PRAEF.    EQ.VIT.    ALAE    INDIANAE    P.    F.    (c) 

A.  Augusta  Gallorum  Petriana  miliaria 
civium  Romanorum  bis  torquata,  in  Mo- 
gontiacum, then  in  Britain.  XIII  6820 
(Mogontiacum):  ala  Ga[ll]or.  Pet[r]iana; 
XI  5669  (Attidium,  2nd):  praef.  alae 
Petrianae  milliar.  c.  R.  bis  torqvata; 
III  p.  873  (Stannington,  124):  in  alis 
vi  . . .  (including)  petrian.  (cf.  Ill  p.  878); 
VII  323  (Plumptonwall) :  em(eritvs)  al. 
Petr;  VII  929  (Luguvallium):  praef.  alae 
Avgvstae;  VII  872  (Amboglanna):  dec.  al. 
pet.;  Eph.  Epigr.  VII  995  (Hexham): 
eq_-  alae  Petr.  —  (d)  A.  I  Augusta  Gal- 
lorum Proculeiana,  in  Britain  [perhaps 
first  in  Germania  Inf.,  cf.  Ill  p.  1969 
(anno  98)].  Ill  p.  1982  (Chesters,  146): 
in  alis  in  ...  (including)  Ave  Gall. 
Procvl.;  Ill  p.  1981  (Walcot,  136):  in 
alis  . . .  (including)  i  Ave  Gallorvm  [Pro- 
cvl]eia[na];  Eph.  Epigr.  Ill  p.  114  no.  63 
(Aquae  Sulis) :  ala  Procvleiana.  —  (e) 
A.  veterana  Gallorum  (or  Gallica),  in 
Egypt.  Ill  15  =  6582  (Alexandrea) : 
ala  vetera[na]  Gallica,  (cf.  Ill  6581); 
III  55  (Thebae):  praefectvs  (sc.  alae) 
Gallorvm;  IX  5439  (Falerio,  2nd):  praef. 
alae  veter.  Gallor.;  Ill  320  (Amastris): 
[praefect]vs  alae  veteranae  Gallo[rvm]; 
V  3356  (Verona) :  praef.  alae  Gallicae. 
—  (f)  A.  I  Claudia  Gallorum,  in  Moesia 
Inferior.  Ill  p.  865  (uncertain,  105):  in 
alis  tribvs  .  .  .  (including)  i  Clavdia 
Gallorvm;  VI  3517  (Rome):  eq_-  alae 
i  Cl.  Gallor.  —  (g)  A.  I  Flavia  Gal- 
lorum Tauriana,  (in  Lugudunum  ace.  to 
Tacitus),  perhaps  later  in  Africa?  VIII 
2394,  2395  (Thamugadi):  praef.  alae  i 
Fl.  Gallorvm  Tavrianae;  VIII  17904 
(ibid.) :  prae[f.]  al.  i.  Fl.  Gallorvm  Tav- 
rianae; III  12299  (Paramythia):  praef. 
a[la]e  Tavr.  —  (h)  A.  I  Gallorum  et 
Bosporanarum,  in  Dacia.  See  above,  bos- 
porani.  —  (?)  A.  I  Gallorum  et  Panno- 
niorum  catafractata,  in  Moesia  Inferior, 
then  in  Dacia.  Ill  p.  877  (Giurgiu,  134): 
in  alis  ii  (including)  i  Gall,  et  Pann.  ; 
III  p.  886  (Hungary,  145-161):  in  alis 
hi  ...  (including)  Gall,  et  Pann.;  XI 
5632  (Camerinum,  2nd) :  praef.  alae  i  Gal- 
lor. et  Pannonior.  catafractatae  [Cf. 
PANNONII].  —  (k)  A.  Gallorum  Sebo- 
siama,  in  Germany,  then  in  Britain.  XIII 


222 


ALA 


ALA 


(5236  (Borbetoraagus) :  eqves  alae  Sebo- 
sianae;  III  p.  864  =  VII  1103  (M alp  as, 
103):  in  alis  qvattvor  ...  (including) 
Gallorvm  [S]ebosiana;  VII  287  (Longo- 
vicium):  eq_q_.  (=  equites)  alae  Sebvsia- 
[nae]  (sic);  VII  451  (Laachester):  praef. 
alae  Sebosianae;  VII  1233  (near  (Lan- 
caster, a  tile) :  ale  Sebvsia(nae)  (sic). 
[Cf.  VII  284,  288].  —  (/)  A.  II  Gallo- 
rum,  in  Spain.  IX  3610  (Aveia):  praef. 
alae  ii  Gallor.  —  (m)  Of  uncertain  at- 
tribution. VI  3191  (Rome):  allect(vs) 
ex  ala  Gallor.  ;  VI  3239  a  (Rome) :  ala 
Gallorvm. 

(43)  GALL1CA.  See  GALLI. 

(44)  GALLIENA.  See  THRACES. 

(45)  GEMELLIANA.  A.  I  Flavia  Ge- 
melliana,  in  Raetia.  Ill  p.  846  (Geisel- 
brechting,  64):  alae  Gemellianae,  cvi 
praest  (sic)  (Me) ;  III  p.  1991  (Regens- 
burg,  166):  in  al.  hi  ...  (including)  i 
Fl.  Gemell.;  Rev.  Arch.  XXXIX  (1901) 
p.  448  (Oldenburg):  (Me)  missvs  ala  Ge- 
melliana.  [Cf.  V  8660;  III  5906,  5907, 
5918  b~\. 

(46)  GEMINA.  See  COLONI,  FLAVIA, 
SEBASTENA. 

(47)  GERMANICA.  A.  Augusta  Ger- 
manica  (or  Germauiciana),  at  Antiochia 
Pisidiae.  Ill  6822  (Antiochia) :  ala  Avg. 
Ge[r>anica;  III  6831  (ibid.):  [p]raef. 
alae  A[vg.]  [Germa]nician.  ;  III  6821 
(ibid.):    pra[ef.    a]lae    Avg.  Ge[r]mani- 

[c]lANAE. 

(48)  GERJVSANICIANA.  See  GERMA- 
NICA. 

(49)  GORDIANA.  See  ASTVRES,  AV- 
GVSTA,  POMARIENSES. 

(50)  HAMMII  (or  AMMII),  in  Africa. 
VIII  21814  a  (Tingis):  alam  Hammiorvm 
(or  ii  Ammiorvm). 

(51)  HERCVLANA,  HERCVLANIA, 
HERCVLIANA.  See  THRACES. 

(52)  HISPANA.  See  HISPANI. 

(53)  HISPANI.  (a)  A.  I  Hispanorum 
(or  Hispanae),  in  Germany?  (1st  cent.), 
in  Dacia  (2nd  cent.)  XIII  6233  (Borbeto- 
magus) :  [eq_]vit[i  ala  i  ?]  Hispanorvm  ; 
XIII  6234  (ibid.):  eqves  ala  i  Hisp.; 
XIII  7026  (Mogontiacum):  eq_ves  [a]la 
Ispanae  (sic);  XIII  7027  (ibid.):  eqves 
[a]la  Hispanorvm;  XII  408  (Massilia): 
praef.  alae  Hispanae;  III  10514  (Aquin- 


cum) :  veteranvs  ai.a  Hisp.  i  sesqvip(li- 
carivs);  III  p.  876  =  p.  1977  (  Wallachia, 
129) :  in  ala  i  (=  una)  .  .  .  i  Hispanor.  ; 
II   1180  (Hispalis,  ca   160):    praeposito 

...    ALAE     PRIMAE      HlSPANOR.  J      III      12361 

(Moesia  Inf.):  veter.  aiae  Hispan.;  Ill 
13800  (Dacia,  205)  :  alae  i  Hispan[o]r; 
Rev.  Arch.  (1900)  p.  431  (Gallia):  praef. 
alae  Hispaniae  (sic).  —  (b)  A.  II  Flavia 
Hispanorum  civium  Romanorum,  in  His- 
pania  Tarraconensis.  II  2600  (Gallaecia): 
praef.  eqvit.  al.  ii  Fl.  Hisp.  c.  R. ;  II 
2637  (Asturica,  1st) :  pra[efecto]  eqvitvm 
alae  [ii  Fla]v.  [H]i[sp]a[n]or.;  II  2554 
(Gallaecia):   pr(aef.)    alae  ii    Flavia(e)  ; 

II  5610  (Bracara  Augusta):  eq.  al.  Fl. 
(sc.  Hispanorum) ;  Eph.  Epigr.  V  no.  1004 
(Caesarea):  eq_.  al.  ii  Fl.  Hisp.  —  (c) 
Uncertain.  XIV  22  (Ostia,  2nd) :  praef. 
eq_.  alae  Hisp.;  Ill  3681  (Pannonia  Inf.): 
ala.  Hisp.  .  . . ;  V  4058  (Mantua):  praef. 
eqv[itvm]  ala  Hispanorvm;  VI  3539 
(Rome) :  praef.  eqvitvm  alae  Hispanorvm; 
XI  1527  (Luca):  [praef.  alae]  Hispanorvm. 

[See  also  ARVACI,  ASTVRES,  AV- 
RIANA,   CAMPAGONES]. 

(54)  ILLYRICI  A.  I  Illyricorum,  in 
Dacia.  Ill  80747  (Dacia):  al.  n(ova?) 
Ilyr.  (sic);  VI  3234  (Rome):  eq_.  sing. 

.  .  .    ALLECt(vs)    EX    ALA    I    IlLYRICOR. 

(55)  INDIANA.  See  GALLI. 

(56)  ITVRAEI.  A.  I  Augusta  Ituraeo- 
rum  (sagitlariorum),  in  Pannonia  and 
Dacia.  Ill  p.  862  (Dacia,  98):  in  alis 
dvabvs  ...  (including)  i  Avgvsta  Itvraeor.; 

III  p.  868  (Hungary,  110):  in  alis  dva- 
bvs .  .  .  (including)  i  Avg.  Itvraeorvm, 
and  alae  i  Avg.  Itvraeor.  cvi  praest  (sic) 
(Me);  III  p.  1990  (ibid.,  145-60):  in 
al  v  .  .  .  (including)  i  Avg.  [Itvr.];  Ill 
p.  2213  (Brigetio,  150):  in  alis  v  ... 
(including)  i  Avg.  Itvreor.  (sic)  sagit.  ; 
III  p.  888  (Hungary,  167):  in  alis  hi 
...  (including)  i  Avg.  Itvr.;  Ill  1382 
(Dacia):  vet.  alae  i  Avg.  I[tvre]o[r(vm)?]; 
Ill  4367  (Arrabona):  ala  Avgvsta  Itv- 
raeorvm; III  4368  (ibid.):  dec.  ala  Av- 
gvsta Itvraeorvm;  III  4371  (ibid.):  eq_. 
alae  Avg.  Ityraeorvm  (sic) ;  III  15171 
(Ulcisia  Castra):  a.  i  E(tvraeorvm)  (sic); 
III  3446  (Aquincum):  ve.  ale  Etvreorvm 
(sic);  III  3677  (Pannonia  Inf.):  dvpl.  ale 
(sic)  Itv.  ;  III  10222  (Sirmium):  piuefect. 


ALA 


ALA 


223 


eqvit.  alae  Ityr.  (sic) :  VI  421  (Rome) : 

VEXILLATIO    ALAE    ITVREORVM    (sic). 

(57)  LEMAVI.  A.  I.  Lemavorum,  sta- 
tion Dot  known.  II  2103  (Urgavo):  pr[aef.] 

ALAE    I    LeMa[v]orVM. 

(58).  LONGINA,  LONGINIANA.  A 
Longiniana,  in  Gerrnania  Inferior  (1st 
cent.).  XIII  8092  (Bonna):  eqv.  ala  Lon- 
citiA  (sic);  XIII  8093-4-5  (ibid.):  eqves 
ala  Longiniana  ;  XIII  8096  (ibid.) :  [e]q_. 
ala  L[onginiana];  XIII  2615  (Cavillo- 
num):  eq_.  ala  Longiniana;  XII  392 
(bet.  Forum  Inli  and  Massilia) :  [praefe- 
ct]o  alae  Longi[nianaeJ;  XII  3166  (Ne- 
mausus,  1st):  praefecto  alae  Longinian. 

(59)  MAVRETANA.  See  THRACES. 

(60)  MILIARIA,  (oo ).  (a)  A.  miliaria 
in  Mauretania,  first  at  Caesarea,  then  at 
a  place  that  took  the  name  Ala  Miliaria. 
[Cf.  s.  v.  ALAMILIARENSIS].  XII  672 
(Arelate):  praef.  a[lae]  miliariae  in  Mav- 
retania  Caesariensi;  VIII 9389  (Caesarea): 
dec.  alae  miliariae;  VIII  21036  (ibid.): 

PRAEF.     EQ_.     ALAE     MILIARIAE  |     Eph.     Epigl". 

V  no.  996  (ibid.):  sesq,  alae  oo ;  VIII 
9750  (Aquae  Sirenses) :  dv[pli]ciarivs 
[al]e  miliarie  (sic).  [Cf.  ib.  9745  (ibid , 
242)];  VIII  21617  (Portus  Magnus):  e. 
a.  m.  ;  VIII  21618  (ibid.):  eqves  alae  oo  ; 
VIII  21568  (Ala  Miliaria):  eq_.  al.  oo 
(twice).  [Cf.  Eph.  Epigr.  VII  no.  501]. 
—  (b)  A.  miliaria,  in  Dacia.  Ill  7644 
(Largiana):  dvpli(carivs)  ale  (sic)  oo . 
Cf.  Ill  1193  (Apulum,  191).  [See  also 
BATAVI,  BRITANNICA.  BR1TTONES, 
CATAFRACTARIA,  CONTARII,  FLA- 
VIA,   NERVIANA,   PETRIANA]. 

(61)  MISCELL  ...  See  CLAVDIA. 
(62).  MOESICA.  A.  (Augusta?)    Moe- 

sica  Felix  Torquata,  in  Moesia  (*?).  VI 
3528  (Rome):  eqvit.  alae  Moesicae  fe- 
licis  torqvatae;  XI  709  (Bononia):  praef. 
eqvitvm  alae  Moesicae  ;  XIII  8503  (Di- 
vitia):  ex  dec.  [alae  felici]s  Moesicae. 
(63)  NERVIANA.  A.  I  Nerviana  Au- 
gusta ftdelis  miliaria,  in  Mauretania.  Ill 
p.  1973  (Caesarea,  107):  in  alis  tribvs 
.  . .  (including)   i   Nerviana  Avgvsta   fi- 

DELIS  OO  . 

(64).  NORICI.  A.  Noricorum,  in  Ger- 
many. XIII  7030  (Mogontiacum,  1st): 
[eqves  alae  N]oricorvm  ;  XIII  7029 
(ibid.):    eq_.   alae    Norico.;    XIII    8308 


(Col.  Agripp.):  eq^  alae  Noricorv.;  XIII 
8309  (ibid.):  eqves  alae  Noricor.;  XIII 
8243  (ibid.) :  vet.  alae  Noric.  ;  XIII  8517 
(Worringen):  pra<if.)  <e>q_.  [alae  No]- 
ric;  XIII  8524  (Durnomagus) :  dvp[l.] 
ale  (sic)  Noricorvm  ;  XIII  8669  (Burgi- 
natium) :  ecl.  alae  N[ori]cor.  ;  XIII  8670 
(ibid.):  ecl  alae  Noric:  XIII  8662 
(ibid.) :  ale  (sic)  (N)or. 

(65)  NOVA.  See  CATAFRACTARIA, 
CLAVDIA,   ILLYRICI. 

(66)  NVMIDICA.  A.  Numidica,  in 
Africa.  Ill  388  (Alexandria  Troas)  praef. 
eqvitvm  alae  Nvmid.  Cf.  VI  3654  (Rome): 
[praef.  alae  .  .  .  Nv]midic. 

(67)  PANNONII.  (a)  A.  I  Pannonio- 
rum, in  Africa.  IX  5363  (Firmum  Pi- 
cenum) :  praff.  alae  i  Pannonior.  in 
Africa;  VIII  6308  (Phua):  eqves  alae 
Pannon[i.];  VIII  6309  (ibid.):  eqves 
alae  Pannoniorvm  i  j  VIII  2465  (Saltus 
Aurasius,  196):  dec.  al.  i  Pan.;  VIII 
2466  (ibid.,  2nd):  dec.  al.  i  Pawn.  (Cf. 
2464);  VIII  18025  (Numidia);  [si]g.  al.  i 
Pa[nn.];  VIII  2354  (Thamugadi,  2nd): 
dvplic.  alae  Pann.,  and  dec.  alae  eivsdem; 
Rev.  Arch.  XXXVII  (1900)  p.  347  (Lam- 
baesis,  speech  of  Hadrian) :  ala  i  Panno- 
niorvm. [Cf.  VIII  2504  (Calceus  Her- 
culis),  2690  (Lambaesis)].  —  (b)  A.  I 
Pannoniorum,  in  Moesia  Inferior.  Ill 
p.  1971  (Oltina,  99):  in  alis  tribvs  ... 
(including)  i  Pannoniorvm  ;  III  6242 
(Moesia  Inf.,  tile):  alae  i  Pan.  ;  VI  32929 
(Rome):  praef.  alae  i  Pann.;  X  4873 
(Venafrum):  praef.  alae  i  Pannonior.  — 

(c)  A.  I  Pannoniorum  Tampiana,  in  Bri- 
tain, then  on  the  Danube.  Ill  p.  864 
(Malpas,  103):  in  alis  qvattvcr  .  .  .  (in- 
cluding) i  Pannoniorvm  Tampiana;  III 
4466  (Carnuntum):  eqv.  ale  (sic)  Tam. 
vex(illationis)  Brit(annicae)  ;  III  5531 
(luvavum):  vet.  ex  dec.  alae  Tam[p.]; 
Ill  5632  (Ovilava):  v.  ex  dec.  alae  Tamp.; 
VI  31856  (Rome,  2nd):  praef.  alae  Tam- 
pianae.  [Cf.  also  V  4095  (Cremona)].  — 

(d)  A.  II  Pannoniorum,  in  Moesia  Su- 
perior, then  in  Dacia.  Ill  p.  232866  (near 
Bononia  Moesiae,  93):  in  alis  tribvs  . . . 
(including)  n  Pannoniorvm;  III  80745 
(Moesia  Sup.):  al.  ii  P.;  Ill  1100  (Apu- 
lum): VET.  EX  DEC.  AL.  ii  Pann.  ;  III  16633 

(Dacia,  tile):  a.  ii  P.;  Ill  5211  (Celeia): 


224 


ALA 


ALA 


PRAEF.     EQ_.    AL.    II    PaNNONIORVM  J   III   5215 

(ibid.):  PRAEF.  EQ_.  Al  .  II  Pannonior.  ;  111 
"._!  1 G  (ibid.):  praef.  eqvit.  al.  11  Pan- 
noniorvm;  III  1488 (Sarmizegetnsa) :  eq_. 
al.  ii  Pannonio[r].  ;  III  1254(1  (Illyri- 
cum):  prae.  (alae)  n  Pan.;  Ill  L2542 
(ibid.):  dec.  alae  ii  Pa[nn.];  Ill  1375 
(Micia,  2ml-3(i):  vet.  ex  dec.  al  Pan.  — 
(e)  A.  Pannoniorum,  in  Dalmatia,  then 
in  Pannonia.  Ill  2016  (Salonae) :  dvpli- 
carivs  alae  Pannonior.  j  III  3252  (Acu- 
mincum):  {ill»)  dec.  et  (Me)  dvp.  ale 
(sic)  P;  III  4227  (bet.  Savaria  and  Scar- 
bantia):  'eqves  ala  Pannoniorvm;  III 
4228  (ibid.):  eq_ves  alae  Panno. ;  III 
4372,  4377  (Arrabona):  eq_.  ala  Panno- 
niorvm; III  4376  (ibid.):  ala  Panno.; 
Ill  14453  (Tomi,  1st):  dec.  vet.  alae  Pan- 
noniorvm. —  (f)  A  Flavia  Pannonio- 
rum, in  Pannonia  Inferior.  Ill  3223  (Bas- 
siana) :  dv[p]lic.  [a]l.  Fl.  Pann.  [See 
also  GALLI]. 

(68)  PARTHI.  (a)  A.  I  Augusta  Par- 
thorum  (Antoniniana),  in  Mauretania.  Ill 
p.  1973  (Caesarea,  107):  in  alis  tribvs 
...  (including)  Parthorvm;  VIII  9371 
(Caesarea):  ex  praef.  [al]ae  Parthorvm; 
VIII  9827  (Maur.  Caesariensis.  201):  eo^ 
alae  i  Ave  Parth.  Antoninia[n]ae  ;  VIII 
9828  (ibid.):  eq^  alae  i  Avg.  Parthor. 
Antoninianae;  VIII  21064  (ibid.):  ex 
decvrione  alae  Parthorvm;  VIII  21619 
(Portus  Magnus):  mil.  x.  (sic,  =  alae) 
Parto.  (sic);  VIII  21629  (Arbal,  355): 
EqK  alae  Pa[r]t.;  VIII  21720  (Altava) : 
dec.  alae  Partorvm  (sic) ;  Eph.  Epigr.  V 
no.  1065  (Pomaria) :  [eQj  ala]e  Parthor.; 
ib.  VII  no.  798  (Cuicul):  [praef.  alae] 
i  Avg.  P.  An.;  X  3847  (Capua):  praef. 
eq_.    alae    Parth.;    VI  \ 32933    (Rome): 

PRAEF.  EQ_.    ALAE   PR(lMAE)   AVG.    PARTHORVM. 

—  (b)  A.  Parthorum  veterana,  in  an 
uncertain  eastern  province.  Bramb.  272 
(Novaesium) :  decv.  alae  P(a)rthor.  vet.  ; 
III  8746  (Salonae):  dec.  ala  Phartho.  (sic). 

(69)  PATRVI.  A.  Patruz,  station  un- 
known. IX  733  (Larinuni) :  eqves  de  ala 
Patrvi. 

(70)  PETRIANA.  See  GALLI. 

(71)  PHILIPPIANA.  See  CAMPAGO- 
NES,   CATAFRACTARIA. 

(72)  PHRYGES.  A.  ( Ulpia)  Phrygum, 
in  Syria.    II  4251    (Tarraco,  1st):  praef. 


alae  Prhygvm  (sic);  XIV  171  (Ostia,  2'"1): 
praef.  alae  Phrygvm  ;  VI  1838  (Rome, 
2nd):  praef.  alae  V[lp.]  Phryg. 

(7:!)  PIA.  See  FLAVIA,  GALLI,  SIN- 
GVLARES,  THRACES. 

(74)  PICENTIANA,  PICENTINA.  A. 
Picentiana,  in  Germany,  then  in  Britain, 
III  p.  852  (Sikalor,  74):  in  alis  sex 
.  .  .  (including)  Picentiana;  III  p.  1!»61 
(Debelelz,  82)  :  in  alis  qvinqve  .  . . 
(including)  Picentiana;  XIII  6277  (Bu- 
conica):  eq_.  alae  Picent.;  XIII  7296 
(Castellum  Mattiacorum):  dec.  alae  Pi- 
[ce]ntine  (sic);  III  p.  873  (Stannington, 
124):  in  alis  vi  .  . .  (including)  Picen- 
t[i]a[n(a)]. 

(75)  POMARIENSES.  A.  exploratorum 
Pomariensium,  in  Mauretania,  (3d  cent.). 
VIII  9906  (Pomarium) :    praefect.  alae 

EXPLORATORVM  POMARIENSIVM  S[eVe]rIANAE; 

VIII    9907  (ibid.):    [praef.]    alae  expl. 

POMAR.    GORDIANAE. 

(76)  POMPONIANI.  A.  Pomponiani, 
in  Germany.  XIII  8097  (Bonna):  (Me) 
ala  Pomponiani. 

(77)  PRAETORIA.  A.  I  praetoria  ci- 
vium  Romanorum,  in  Germany,  then  in 
Pannonia  and  the  East.  XIII  8310  (Col. 
Agripp.):  dvplica[rivs  ala  p]raetoria; 
III  p.  855  (Belegh,  85):  in  alis  sex  .  .  . 
(including)  praetoria;  III  p.  232866  (near 
Bononia  Moesiae,  93) :  in  alis  tribvs  . .  . 
(including)  praetoria  ;  III  600  (Col.  Byl- 
lis,    2nd) :    praepositvs    in    Mesopotamia 

VEXILLATIONIBVS   EQVITVM    ELECTORVM    ALA- 

rvm  praetoriae  etc. ;  V  5266  (Comum) : 

PRAEF.    ALAE    PR(lMAE)    PRAETOR.;     VI     1523 

(Rome):  [p]r.  eq_.  alae  i  pr.  c.  R. ;  III 
3272=  10257  (Teutoburgium):  dec.  alae 

PRAETORIAE    C.    R. 

(78)  PROCVLEIANA.  See  GALLI. 

(79)  RVSONIS.  A.  Rusonis,  in  Ger- 
many. XIII  7031  (Mogontiacum):  eq_-  al. 
Rvsonis. 

(80)  SABINIANA.  A.  Sabiniana,  in 
Britain.  VII  571  (Hunnnm):  dvpl.  aliae 
(sic)  Sabinianae;  Eph.  Epigr.  Ill  p.  318 
no.  202  (South  Shields,  lead  tessera): 
a.  Sa.  [Cf.  VI  3249  (Rome)]. 

(81)  SAGITTARII.  See  ITVRAEI, THRA- 
CES. 

(82)  SARMATAE.  A.  Sarmatarum,  in 
Britain.  VII  229  (Coccium) :  s(ingvlaris) 


ALA 


ALA 


225 


c(onsvlaris)  alae  Sar.  ;  VII  230  (ibid.) : 
[eq_.]  al.  Sarmata. 

(83)  SCAEVAE.  A.  Scaevae,  station 
uncertain.  X  6011  (Minturnae,  1st):  ala 
Scaevae. 

(84).  SCVBVLI.  A.  I.  Scubulorum,  in 
Germania  Superior.  Ill  p.  852  (Sikator, 
74):  in  alis  sex  . .  .  (including)  Scvbvlo- 

RVM,  and  ALAE  SCVBVLORVM  CVI  PRAEST  (sit') 

{Me);  III  p.  1961  (Debeletz,  82):  in  alis 
qvinqve  .  . .  (including)  Scvbvlorvm;  III 
p.  1965  (Mogontiacum,  90):  in  alis  qvat- 
tvor  .  .  .  (including)  Scvbvlorvm  ;  III 
p.  870  (Aquae  Mattiacorum,  116):  in  alis 
dvabvs  .  . .  (including)  i  Scvbv[l.];  XIII 
7580  (Aquae  Mattiacorum) :  vetr.  ex  ala 
Scvbvlorvm;  XIII  7032  (Mogontiacum): 

DECVRIO    ALAE   I  SCVBLOR.   (sic)  ',  XIII   6212 

(Borbetomagus) :  praef.  alae  Scvbvlorvm  ; 
Pais  1162  (Aquileia):  svbpraefecto  alae 
Scvbvl.;  V  907  (ibid.):  eqv.  ala  Scvbl. 
(sic) ;  III  386  (Alexandria  Troas) :  praef. 
eqvit.  alae  i  Scvbvlorvm  ;  III  647  (Phi- 
lippi) :  decvr.  alae  Scvbvlor. 

(85)  SEBASTENA.  See  SEBASTENI. 

(86)  SEBASTENI.  A.  I  (Flavia  Ge- 
mina)  Sebastenorum  (or  Sebastena)  (Se- 
veriana),  in  Mauretania.  VIII  9358  (Cae- 
sarea):  praeposito  al.  gemin.  Seba[sten.]  ; 
VIII  9359  (ibid.):  praef.  alae  geminae 
Sebastene  (sic);  VIII  17900  (Thamugadi): 
praef.  alae  i  Fl.  Sabastenorvm  (sic) ; 
VIII  21039  (Caesarea,  234):  dec.  alae 
Sebastenae  Severianae;  VIII  21044  (Cae- 
sarea): se(s)q_(viplicarivs)  ale  (sic)  Seb. 

(87)  SEBOSIANA,  SEBVSIANA.  See 
GALLI. 

(88)  SEVERIANA.  See  ATECTORI- 
GIANA,     POMARIENSES,     SEBASTENI. 

(89)  SILIANA.  A.  Siliana  torquata 
civium  Romanorum,  in  Pannonia,  then 
in  Dacia.  Ill  p.  1963  (Carnuntum,  84): 
in  alis  qvinqve  .  .  .  (including)  Siliana; 
III  p.  855  (Belegh,  85) :  in  alis  sex  ... 
(including)  Siliana;  III  p.  862  (Felso- 
Nana,  98) :  in  alis  dvabvs  .  .  .  (including) 
Siliana  c.  R. ;  III  840  (near  Certia): 
[eck  al.]  Sil.  ;  III  845  (Gyalu) :  dec.  a[l.] 
Sil.;  Ill  847  (ibid.):  sig.  al.  Sil.;  Ill 
5775  (Abudiacum) :  praef.  eq^  alae  Si- 
lia[nae]  torqvatae  c.  R.  ;  III  5776 
(ibid.) :  praef.  eq_.  [alae]  Silianae. 

(90)  SINGVLARES.  (a)  A.  I  (Flavia) 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


singularium  pia  fidelis  civium  Romano- 
rum,  in  Germania  Superior,  then  in  Raetia. 
Ill  p.  1965  (Mogontiacum,  90):  in  aus 
qvattvor  . . .  (including)  i  singvlarivm  ; 
III  p.  867  (Weissenburg,  107):  in  alis 
qvattvor  . . .  (including)  i  singvlarivm 
c.  R.  p.  f.  ;  III  p.  1991  (Regensburg,  166): 
in  al.  hi  ...  (including)  i  Fl.  sing.  ;  V 
8660  (Concordia,  166):  ala  i  sing.;  Ill 
5910  (Raetia):  ala  i  sing.  p.  f.  c.  R. ; 
III  5912  (ibid.,  141):  ala  i  singvlar.  p. 
f.  c.  R. ;  111  5938  (Castra  Regina) :  dec 
al.  i  F.  s.  A(ntoninianae),  sing(vlaris) 
c(on)s(vlaris);  III  11995  (ibid.):  al.  i 
sing.  ;  V  875  (Aquileia,  105) :  praef.  eq_. 
alae  i  sing.  c.  R.;  Notiz.  (1890)  p.  173 
(Concordia) :  praef.  alae  i  singvlarivm 
c.  R.].  —  (b)  A.  I  Ulpia  Singularium, 
uncertain  station  in  the  East.  X  6426 
(Circeii):  praef.  alae  i  Vlp.  singvl.  ;  III 
600  (Col.  Byllis,  2nd) :  praepositvs  in  Me- 
sopotamia VEXILLATIONIBVS  EQVITVM  ELE- 
CTORVM  ALARVM  .  .  .  (including)  SINGV- 
LARIVM. 

(91)  SVLPICIA.  A.  Sulpicia  civium 
Romanorum,  in  Germania  Inferior.  XIII 
8185  (Col.  Agripp.):  dv[p.]  al.  Svlp.  ; 
XIII  8312  (ibid.):  ecl  alae  Svlp.;  XIII 
8311  (ibid.):  eq_.  al.  Svlp.;  XIII  1680 
(Ara  Rom.  et  Aug.,  2nd-3d):  [pr]aefecto 

ALAE    Sv.PIc[l]AE  C.     R. 

(92)  SYRIACA.  A.  Augusta  Syriaca, 
in  Syria.  Ill  600  (Col.  Byllis,  2nd):  prae- 
positvs in  Mesopotamia  vexillationibvs 
eq_vitvm  electorvm  alarvm  (including) 
Avgvstae  Syriacae. 

(93)  TAMPIANA.  See  PANNONII. 

(94)  TAVRIANA.  See  GALLI. 

(95)  TAVTI.  A.  Taulorum  victrix 
civium  Romanorum,  in  Spain.  II  2984 
(Calagurris) :  eqves  ala  Tavtor.  vie.  c. 
R.  e(qvitvm?). 

(96)  THRACE S.  (a)  A.  Thracum  Her- 
culana  (Herculania,  Herculiana),  in  the 
East.  XII  1357  (Vasio) :  praef.  alae  Thra- 
cvm  Hercvlaniae;  III  600    (Col.   Byllis, 

2nd)  :  PRAEPOSITVS  IN  MESOPOTAMIA  VEXIL- 
LATIONIBVS     EQVITVM      ELECTORVM      ALARVM 

(including)  Hercvlianae;  II  4239  (Tar- 
raco) :  praef.  alae  Thrac.  Herclan.  (sic) ; 
VI  31856  (Rome,  2nd):  praef.  alae  Her- 
cvlanae.  —  (b)  A.  I  Augusta  Thracum, 
in  Raetia,  then  in  Noricum.  V  7425   (Li- 

29 


220 


ALA 


ALA 


barna,  1st):  praef.  alae  i  Ave.  Thracvm  ; 
III  p.  867  {Weiaenburg,    L08):  in  alis 

qvattvor  .  .  .  (including)  i  Avgvsta  Thra- 
cvm; 111  4806  (Virunnm):  dec.  al.  i 
Ave.  Thracvm;  lil  \^-VJ  (ibid.):  de.  alae 
i  Thrac:  III  L0S69  (Matrica) :  dec.  ai  e 
(sic)  i  Tr.  (sic);  III  5654  (Trigisamnm, 
140-4):  ala  i  Avgvsta  Thracvm;  III 
5655  (Trigisamnm):  vet.  ex  arm.  cvst. 
al.  i  Ave.  [_Thr.];  Ill  5340(Sohra):  [ala] 
i  Ave.  Thr.  :  IX  5357  (Firmum  Piceuum): 

PR.    ALAE    I    AVG.   THR\C.   (c)   A.    I    Tltl'd- 

cum,  in  Britain  and  in  Germany.  Ill 
p.  B64(Malpas,  103):  in  alis  qvattvor 
.  .  .  (including)  i  Thracvm;  VII  OS  (Du- 
rocornovium) :  eq_es  (sic)  alae  Trhaec. 
(sic);  XIII  SS18  (Traiectum):  vet.  ex  n. 
ala  i  [Tr]achvm  (sic).  —  (d)  A.  I  Thra- 
cum  Mauretana,  in  Judaea,  then  in  Egypt. 
Ill  p.  857  (Klausenburg,  86):  in  alis 
dvabvs  .  .  .  (including)  i  Thracvm  Mav- 
retana;  III  6-") SI  i  Alexandrea,  199):  (ala) 
i  Thrac.  Mav[retan.] :  III  75  (Philae, 
203):  dec.  al.  Mavr.;  Ill  13578  (Egypt, 
288),  141 591  (Arabia):  alae  i  Thracvm 
M[avretanae].  —  (e)  A.  I  Thracum  ve- 
teranorum  sagittariorum  civiam  Roma- 
norum,  in  Paunonia  Inferior  (2nd  cent.). 
Ill  p.  884  (Hungary,  145-60):  in  al.  v 
.  .  .  (including)  i  Thra[cvm];  III  p.  2213 
(Brigetio,  150):  in  alis  v  . .  .  (including) 
i  Thrac.  veter.  sag[it.];  Ill  p.  888  (Hun- 
gary, 167):  in  alis  in  ...  (including)  i 
Thrac.  veter.  ;  III  3394  (Carnpona) :  dvpl. 
al.  i  Thrac.  vet.  Antoninianae.  [Cf.  Ill 
3395.  3401   (ibid.)].    Ill    3388    (ibid.): 

PRAEF.    a(l\anE     I      Thr)a(c)vM     SeVERIANAE 

<Al)e<xandrian\ae  vet.;  Ill  3392  (ibid.): 
actarivs  ale  (sic);  III  3393  (ibid.):  vet. 
alae;  III  3465  (Aquincum):  ex  dec.  alae 
i  Thracvm;  III  3351  (Pannonia  Inf.):  dec. 
ale  (sic)  i  Trhacvm  (sic)  ;  III  10609 
(ibid.):  dvpl.  ale  (sic)  i  T.  v. ;  III  15154 
(ibid.):  dvpl.  ale  (sic)  i  Thrac;  VIII 
619  (Mactar):  praef.  alae  i  Thracvm  ve- 
teranorvm  sagittariorvm  ;  III  10624 
(Pannonia  Inf..  251):  ala  i  T[hracvm  . ..]. 
—  (/')  A.  I  Thracum  civium  Romanorum 
victri.r.  in  Pannonia  Superior.  Ill  p.  1978 
(Arrabona.  133):  in  alis  v  ...  (including) 
i  Thr.  victr.  ;  III  p.  879  {Hungary,  138 
[i]n  ala  i  .  . .  [i  T]hr.  vict.  ;  III  p.  1985 
(ibid.   148):  in    alis   v  ...  (including)  i 


Thrac.  victr.;  Ill  p.  1986  (Brigetio,  149): 
in  alis  iv  .  .  .  (including)  i  Thr.  victr.; 
Ill  p.  8S1  (Hungary,  154):  in  alis  v 
(including)  i  Thr.  c.  R.  victr.  ;  III  4244 
(Scarbantia) :  eqv.  al.  i  Th.;  VI  3308 
(Rome):  ala  i  Thr.  ex  Pann.  Svp.  — 
(g)  A.  II  Thrac /(in  Augusta  pia  fidelis, 
in  Mauretania.  Ill  p.  1973  (Caesarea. 
107):  in  alis  tribvs  ...  (including)  n 
Thracvm  Avgvsta  p.  f.  ;  VIII  9203  (Ra- 
pidum) :  eq_-  alae  Thracvm;  VIII  9045 
(Auzia,  255) :  ex  dec.  al.  Thrac;  VIII 
9358  (Caesarea):  ex  dec  al.  ii  Thracvm; 
VIII  9378  =  21035  (ibid.):  ex  dec  alae 
Thracvm;  VIII  9380  (ibid.):  eq.  al. 
Thracvm  ;  VIII  9390  (ibid.)  :  (illius) 
[eqvitis]  alae  ii  Thracvm;  VIII  9615 
(Manliana):  ex  sig.  alae  Thracvm;  VIII 
10949  =  21721  (Altava,  208):  dec  al. 
Trh.  (sic);  VIII  20827  (Rapidum,  254): 
dec  alae  Thracvm;  VIII  21026  (Cae- 
sarea): eqves  ala  Trhacvm  (sic) ;  VIII 
21024  (ibid.):  eq_;  alae  ii  Thracvm;  VIII 
21030  (ibid.):  eqvitialae  n  Tracvm  (sic); 
VI  1625«  (Rome.  2nd):  praef.  alae  Avg. 
ii  p.  f.  Thracv[m];  VI  1625 £  (ibid.): 
praef.  ala  Avg.  p.  f.  [Thrac]  ;  II  812 
(Capera):  e[qviti]  alae  ii  Thracv[m]. — 
(h)  A.  Ill  Augusta  Thracum  sagitta- 
riorum (Galliena  Volusiana)  (Claudiana). 
in  Pannonia  Superior.  Ill  p.  1985  (Aszar, 
148):  in  alis  v  ...  (including)  m  Ave 
Thr.  sag.;  Ill  p.  1986  (Brigetio,  149):  in 
alis  iv  ...  (including)  III  Ave  Thrac; 
III  p.  2213  (ibid.,  150):  in  alis  v  ... 
(including)  [in  Ave]  Thrac  sagit.  ;  III 
p.  881  (Hungary,  154):  in  alis  v  ... 
(including)  in  Ave  Thrac  sag.;  Ill  4270 
(Adiaum,  252):  eq_q_.  alae  hi  Ave  Thra- 
cvm Galliene  Volvsiane  (sic);  III  11333 
(Pannonia  Sup.,  3d):  per  alam  hi  Thrac 
Cl[av]dianam  ;  III  4321  (Brigetio):  vet. 
ex  dec  alae  hi  Thra.  —  (i)  A.  Ill  Thra- 
cum, in  Syria  and  the  East.  II  4251  (Tar- 
raco,  1st):  praef.  alae  hi  Thracvm  in 
Syr(ia);  VI  1449  (Rome,  2nd):  praef.  alae 
hi   Thrac 

(97)  TORQVATA.  See  GALLI,  MOE- 
SICA.  SILIANA. 

(98)  TVNGRI.  (a)  A.  I  Tungrorum 
Frontoniana  (Antoniniana  Alexandria- 
ua),  in  Dalmatia,  then  in  Pannonia,  then 
in  Dacia.    Ill    9735    (Delminium,    1st): 


ALA 


ALAB 


227 


eq_.  ala  Frontonian.;  Ill  p.  854  (Klos- 
terneuburg,  80):  in  alis  qvattvor  ... 
(including)  Frontoniana;  III  p.  1963 
(Carnuntum?,  84):  in  alis  qvinqve  ... 
(including)  Frontoniana;  III  p.  855  (Be- 
iegh,  85):  in  alis  sex  ...  (including) 
Frontoniana  ;  III  6485  (Carnuntum): 
eq_.  ala[e  Tv]ngro[r.]  ;  III  3679  (Pan- 
nonia  Inf.) :  eqves  alae  Frontonianae, 
and  eqves  ale  (sic)  eiv[s]de(m);  III 
p.  1975  (Carnuntum,  114):  in  alis  dvabvs 
.  .  .  (including)  Frontoniana,  and  alae 
Frontonianae  cvi  praefvit  (Me);  III 
3400  (Campona):  eqves  a[la]e  Fro.;  Ill 
p.  886  (Damasna,  145  161):  in  alis  hi 
...  (including)  [Fr]ont.  ;  III  16331  (Also' 
Ilosva,  tile) :  r  (sic)  Front.  ;  ib.  80744 
(Dacia):  ala  Front.;  ib.  787  (ibid.): 
vet.  ale  (sic)  Fron.  ;  ib.  788  (ibid.) :  ala 
i  [Tvn]gr.  Fro[nton.];  ib.  789  (ibid.) 
praef.  eq_.  alae  Front.  ;  ib.  793  (ibid.) 
ala  i  Tvngr.  Front.;  ib.  795  (ibid.,  213) 
ala  i  (T)vng.  Front.  Antoniniana  ;  ib. 
798  (Dacia):  ala  Frontoniana  Alexan- 
driana;  ib.  800  (ibid.):  eq_.  a(l)ae  Fron- 
tonane  (sic) ;  ib.  801  (ibid.) :  eqves  alae 
[Front.];  ib.  802  (ibid.):  dec.  alae 
[Front.];  ib.  804  (ibid.):  librar.  ale  (sic) 
Fronto.  ;  ib.  805  (ibid.):  vet.  ex  de.  al. 
Fro.;  ib.  806  (ibid.):  eq_.  al.  Front.;  ib. 
807  (ibid.):  eq_.  al.  Fro.;  ib.  809  (ibid.): 
Eo-  alae  [Fro]nt.  ;  ib.  811  (ibid.):  vet. 
ex  [dec]  alae  Front.,  and  dec.  a(lae) 
s(vpra)  s(criptae);  ib.  5331  (Solva) :  praef. 
alae  i  T vng.  Frontonian.  ;  ib.  6274 
(Dacia):  ala  i  Fron.  Tvng.  ;  XI  4748 
(Vicus  Marti s  Tudertiuin):  praef.  alae  i 
Tvncrorvm  (sic)  Fronton.;  XIII  8558 
(near  Novaesium) :  decvrio  mis.  ex  ala 
Front.;  XIII  8842  (Germania):  prae- 
fectvs  alae  Frontonianae.  —  (b)  A.  I 
Tungrorum,  in  Britain.  Ill  p.  1969  (Ger- 
mania Inf.,  98)  :  in  alis  [tribvs]  .  .  . 
(including)  i  Tvngrorvm  ;  III  p.  866  ( Syd- 
enham, 105):  in  alis  dvabvs  .  . .  (includ- 
ing) i  Tvngrorvm;  VII  941  (Gabrosen- 
tum?):  ala  Tvn.;  VII  1090  (Numerills): 
dvpl.  alae  Tvngrorvm. 

(99)  VALERIA.  See  DROMEDARII. 

(100)  VALLENSES.  A.  Vallensium,  in 
Germany.  XIII  6361  (Sumelocenna):  al. 
Vallensivm. 

(101)  VESPASIANA.  See  DARDANI. 


(102)  VETERANA,  VETERANI.  Un- 
certain station.  VIII  5936  (Saddar) :  eqves 

SESQVIPLICARIVS     ALA     VETERANA.      See     alSO 

GAETVLI,  GALLI,  (GALL1CA),  PARTHI. 
THRACES. 

(103)  VETTONES.  A.  Hispanorum  Vet- 
tonum  civium  Romanorum,  in  Britain. 
Ill  p.  864  (Malpas,  103):  in  alis  qvat- 
tvor  .  . .  (including)  Hispanorvm  Vetto- 
nvm  c.  R.;  VII  52  (Aquae  Sulis) :  eq_. 
alae  Vettonvm  c.  R. ;  VII  273  (Lava- 
trae?):  praef.  eq_.  alae  Vetto.  ;  Eph. 
Epigr.  IV  670  (Brecon);  [eq_.  al.]  Hisp. 
Vett[onvm  c.  R.];  ib.  VII  979  (Vinovia): 
alae  Vet[tonvm]  c.  R. ;  ib.  980  (Bin- 
chester) :  eck  al.  vett.  c.  R. 

(104)  VICTRIX.  See  TAVTI,  THRA- 
CES. 

(105)  VINDEX  (or  VINDICIS).  See 
FIDA. 

(106)  VLPIA.  See  AVRIANA,  CON- 
TARII,   DACI,  SINGVLARES. 

(107)  VOCONTII.  (a)  A.  Augusta 
Vocontiorum,  in  Britain,  then  in  Germania 
Inferior.  VII  1080  (Red  Abbey  Stead): 
dec.  alae  Avg.  Vocontio[r.]  ;  XIII  8805 
(He  mm  en):  dec.  alae  Vocontior.  exer- 
ci[t]vvs  (sic)  Britannici;  XIII  8655  (Col. 
Ulpia  Traiana) :  eq_.  ala  Vocont.  ;  XIII 
8671  (Burginatium) :  missicivs  ala  [V]o- 
conit.  (sic);  XIII  3463  (Suessiones) : 
eqves  ala  Vo(co)ntiorvm.  —  (b)  A. 
•Vocontiorum,  in  Egypt.  Ill  12068  (Pto- 
lemais    Hermiu) :    dec.   alae  Vocontior. 

(108)  VOLVSIANA.  See  THRACES. 

(109)  Uncertain.  VI  1641  (Rome,  3d); 
X  6442  (Privernum);  XI  4367  (Ameria), 
5744  (Sentinum);  III  90  (Bostra),  130 
(near  Damascus,  3d),  6218  (Arrubium), 
6627  (Coptos),  7495  (Cius),  10366  (ager 
Aquincensis) ;  VIII  2094  (near  Theveste), 
2923  (Lambaesis),  6707  (Tiddis) ;  VII 
1116  (Auchindavy). 

ALABASTER.  Name  of  a  typical  form 
of  ointment-vase,  of  alabaster  or  similar 
stone,  glass,  or  terracotta ;  with  elongated 
body,  round  base,  two  rudimentary  handles, 
sometimes  pierced  for  suspension,  round 
mouth,  and  circular  flat  top.  X  5469 
(Aquinum) :  et  teretes  onyches  fvsi  gra- 
cilesqve  alabastri. 

ALABENSIS.  «Of*  Alaba»,  a  town 
of  uncertain  site  in  south-eastern  Spain. 


228 


ALAB 


ALAN 


II  4200  (Tarraco) :  (Mi)  eqviti  Alabensi 

EX    (CONVENTV)    CaRTHAg(iNIENSi). 

ALABON.  A  town  of  the  Vocontii  in 
Gallia  Narbonensis  on  the  road  between 
Segustero  and  Vapincum,  16  Roman  miles 
from  the  former,  18  from  the  latter;  now 
Le  Monestier  d' Allemont.  On  itineraria 
on  silver  cups  from  Aquae  Apollinares 
(  Vicarello).  XI  3281 :  Alabontem  ;  3282- 

3-4:    ALABONTE. 

ALACER.  ■  Brisk  »,  «  eager  »,  -  glad- 
some ».  (a)  Applied  to  persons.  XIV  3826 
(Tibur):  acri  homini  adqve  alacri,  forti, 
fido  adqve  (sic)  venvsto  ;  V2  p.  61 72 
(Mediolanium,  f):  hvc  veniant  alacres; 
XI  1070  (Parma):  hic  sva  virtvte  pa- 
riter  cvm  adversario  de[cid]it  (or  de- 
[fec]it)  alacer  ;  Ilim,  Damasi  Epigramm. 
XXIX  6  (Rome,  f,  4th):  vos  alacres 
vestris  manibvs  mvndasse  sepvlcra  ;  Hi'ibn. 
Hisp.  499  (Valentia,  f,  6th):  pivs,  prae- 
clarvs  doctor,  alacer,  facvndvs,  ivsti- 
nianvs  caelebs,  pontifex,  sacer[dos]  ; 
Carm.  Lat.  1394  =  Rossi  II  p.  288 
(Rome,  f,  689):  percipiens  alacer  redi- 
vivae  praemia  vitae.  —  (b)  Transferred. 
V2  p.  7055  (Ticinum,  f):  hvivs  ope  alacri 
pvlsabant  sidera   voce. 

ALACRITAS.    «  Quick,  brisk  action  ». 

III  14416   (Moesia   Sup.,   2nd-3d):    [ob] 

ALACRITATEM  VIRTv[TIS  ADv]eRSVS  HOSTES 
Ca[rPOS]  ET  RES  PROSPERE  ET  Va[lIDE 
GES]taS. 

ALAGABALVS.  See  ELAGABALVS. 

ALAGABIAE  Matronae.  Matron-deities 
of  the  Germans.  [See  MATER,  MATRO- 
NA,  and  cf.  GABIAE,  OLLOGABIAE,  and 
Bonner  Jahrb.  CV  (1900)  p.  97].  XIII 
8529  (Btirgel):  matroni[s]  Alagabiabvs 
(sic),  (Me)  pro  se  et  (Mis)  v.  s.  l.  m. 

ALAISIAGAE.  Two  German  (Frisian?) 
female  divinities  named  respectively  Beda 
and  Fimilena  (q.  v.),  known  only  from 
two  British  altar-dedications.  Eph.  Epigr. 
VII  1040  =  Dessau  4760  (Borcovicium) : 
deo  Marti  Thingso  et  dvabvs  Alaisiagis 
Bede  et  Fimilene  (sic)  et  n(vminibvs) 
Avg(vstorvm)  ;  Eph.  Epigr.  VII  1041  = 
Dessau  4761  (ibid.):  deo  Marti  et  dvabvs 
Alaisiagis  et  n(vminibvs)  Avg(vstorvm). 

ALAMANNICVS.  (a)  As  title  of  em- 
perors for  victories  gained  over  the  Ala- 
manni.  [See  ALAMANNVS].  Of  Constan- 


tinus  Junior,  III  7000  (Orcistus,  331): 
Fi  (avivs)  Cla(vdivs)  Constantinvs  Ala- 
man(nicvs);  III  12483  (Troesmis) :  Fi.. 
Cl.  Constantinvs  Al[aman(nicvs)  Ma]x., 
Germ.  Max.  —  Of  Constantius  II,  III 
3705  (Sirmium,  354):  Imp.  Caes.  Fla(vivs) 
Ivl(ivs)  Constantivs  .  .  .  Germanicvs 
Alamamnicvs  (sic)  Maximvs  etc.  —  Of 
Valentinian,  Valens  aud  Gratian,  VI  1175 
(Rome,  370):  Germanic(vs)  Max(imvs), 
Alamann(icvs)  Max(imvs)  etc.  —  Of  Ju- 
stinian, III  13673  (Miletus,  f,  6th):  ij/tfiv 
avxo\_xQCiT~\oQ  KsGckq  (sic)  Q>X(aviog)  Iv- 
stinianvs  Alaman[nicv]s  etc.  (sic).  — 
(b)  Ludi  Alamannici,  of  uncertain  origin 
(Constantinus  Maiimus?),  public  games 
in  celebration  of  victories  over  the  Ala- 
manni.  I2  p.  274  (Fasti  Philocali)  Oct.  5 : 
Lvdi  Alamannici;  ib.  Oct.  10:  Alaman- 
nici. [Cf.  comments,  I  p.  403]. 

ALAMANNVS,  ALEMANNVS.  Adj. 
and  subst,  of  the  group  (All-mann  = 
k  confederacy  » )  of  German  tribes  on  the 
upper  courses  of  the  Rhine  and  Danube, 
so  named  after  the  3d  centurv.  (a)  Adj. 
XI  1731  (Florentia,  423):  (ilia)  civis 
Alamanna.  (b)  Subst.  Hiibn.  Hisp.  379 
(Bracara,  f);  Alemannvs,  Saxo,  Toringvs 
(sic)  etc.  .  .  .  te  dvce  nosse  Devm  gav- 
dent. 

ALAMBRIMA.  A  Gallic  female  divi- 
nity of  the  Vocontii  in  Narbonensis.  XII 
5848  (La  Piarre):  Alambrimae,  Severvs 
Perpetvi  fil(ivs)  exs  (sic)  voto.  The 
name  appears  to  survive  in  the  neighboring 
hill  called  Alambre  or  Arambre. 

ALAMILIARENSIS.  «Of  Ala  Miliaria», 
a  town  of  Mauretania  Caesariensis,  taking 
its  name  from  the  ala  there  stationed. 
[See  s.  v.  ala,  hi  §  60];  now  Beaian. 
VIII  21572  (Ala  Miliaria,  f) :  [tile] 
ep(i)s(copvs)  .  .  .  [ecJclesia(m)  Ala  oo 
(=  Miliar easem)  tem[pore  conlapsam  — 
or  the  like  —  repara]vit. 

ALANI.  A  nomad  race  established, 
when  first  mentioned,  in  Sarmatia  (the 
Steppes  of  southern  Russia  between  the 
Caucasus  and  the  Don).  Later  they  forced 
their  way  west  through  Europe,  overran 
Spain,  and  passed  into  Africa  with  the 
Vandals  in  the  5th  century.  VIII  17412 
(Hippo  Regius,  f,  6th,  a  silver  vase):  Gei- 

LIMAR    REX    VaNDALORVM  ET    AlANORVM.  


ALAN  ALAV                    229 

Sing,  of  a  hunting-horse  of  Hadrian,  XII  (Me)    ex    dec(vrione)     alario    vetera- 

1122  (Apta,  2nd):    Borysthenes   Alanvs,  nvs. 

Caesarevs   veredvs.  —  In  general  sense,  ALATEIVIA.  A  local  German  goddess. 

Hiibn.  Hisp.  379   (Bracara,  f):   Ostro-  XIII  8606  (Vetera):  Alateiviae  ex  ivssv 

gotvs,  Francvs,  Bvrgvndio,  Dacvs,  Ala-  (Hie). 

nvs,  te  dvce  nosse  Devm  gwdent.  ALATERVAE  matres.  German  mother- 

ALANICVS.  Title  of  Justinian,  as  con-  deities    [cf.  mater]   of  the   Tungri.  VII 

queror  of  the  Alani,  q.  v.  Ill  13673  (Mi-  1084   (Cramoad):   matrib(vs)   aTatervis 

letus,  f,  6th):  fj/Jiuiv  ctvxo[jtQca~\oQ  Kadaq  et    matrib(vs)    campestrib(vs),     coh(ors) 

®A(aviog)  Ivstinianvs  ...  [A]lanicvs  (sic).  i[i]  Tvngr(orvjw). 

ALANTEDOBA.  A  local  Celtic  goddess  ALATIS  phyle,  apparently  at  Bargylia 

of  the  Alpine  tribe  Camunni  on  the  high-  in  Caria.  VI  35438  (Rome):  Heracutvs 

lands   north   of  Brixia  and  west  of  Tri-  Hermiae  f(ilivs),  Bargylietes  fyles  (sic) 

dentum.  V  4934  (Camunni) :  Alantedoba  Alatidos. 

(sic)    Sex.    Cornelivs    Primvs  v.  s.  l.  m.  ALATOR.  A  title  (probably  Celtic)  of 

ALANVS.  See  ALANI.  Mars  in  Britain.  VII  85  (Dobuni):  d(eo) 

ALAPA.    *  A  box  on  the  ear  » ,  *  slap  Marti    Alatori    (Hie)    v.  s.  l.  m.  ;    Eph. 

ou  the  face^.  Eph.  Epigr.  I  269  (Pom-  Epigr.   VII   999    (Segedunum):    Mart(i) 

peii,    graffito) :    Cissoni    alapa,    dvobvs  Ala(tori)  (Hie)  pro  se  et  [svis]  v.  s.  l.  m. 

pvveris    (sic  =  pueris)   felicter  !    (sic) ;  ALATVS.    «   Winged.   »    (reading   un- 

IV  31.96a  (ibid.,  frgmt.):  alapa  Scrib[...].  certain).    IV    1239    (Pompeii,    graffito): 

ALAR  .  .  .  See  ALARDOSSIS.  (faselvs?)  alatvs,  vim    idvs  Octo(bres). 

ALARDOSSIS.   A   local  Celtic  god  of  '  ALAVDA.  «  Lark ».  Only  in  indeclinable 

the  Convenae  on   the  northern    slopes  of  plur. :  alavdae,  as  title   of  the  Legio  V 

the  Pyrenees.  [Cf.  below,  ALARDOSTVS].  (Gallica),  enrolled  by  Julius  Caesar,  finally 

XIII  48  (Convenae) :  Alardossi  L.  Ivl(ivs)  destroyed   in  the  civil  wars  of  70  A.  D. 

Evnvs  v.  s.  l.  m.  ;  XIII    222  (Lugdunum  [Cf.  legio  v  Gallica].  Originally  a  nick- 

Convenarum) :  C.  Fabivs  C.  f.  [M]onta-  name,  afterwards  adopted  by  the  troops. 

nvs  [Ala]rdossi  [v.  s.]  l.  m.  ;  XIII   432  II  4188  (Tarraco) :  trib.  mil.  legionis  v 

(Ausci,  frgmt.):  [A]lardos.  [.  ..]tis  ;  XIII  Alavdape]  (sic,  not  Alauda[r(um)]  as  read 

47  (Convenae):  Alar.,   A.  Fvrivs  Festvs  /.  c);   IX   3380   (Aufinum) :   [trib.]mil. 

v.  s.  l.  m.  leg.  v  Alavdae;    XI    5210    (Fulginiae) : 

ALARDOSTVS.    A    local   god    of   the  [tr]   mil.  leg.   v   Alavd(ae);    XI    5211 

Convenae,  perhaps  the  same  as  Alardossis  (ibid.) :  [t]r.  mil.  leg.   v   Alavd(ae)  ;  V 

q.  v.  XIII  313  (near  Lugdunum  Conve-  547  (Tergeste):   mil.  leg.  v  Alav[d\e]; 

narum):  Alardosto  deo,  Tavrvs  Sosonnis  IX  1460   (Ligures    Baebiani) :   (Hie)  le- 

f(ilivs)  v.  s.  l.  m.  gione  v  Alavdae. 

ALARIS.  «  Of  the  ala  »  in  the  cavalry-  ALAVNIVM.    A  town  of  the   Vocoutii 

service.    [Cf.  ALARIVS].    VIII   2532  =  in  Gallia   Narbonensis   on  the  Druentia, 

18042    (Castra   Lambaesitana,  speech  of  24  Roman  miles  by  road  south  of  Segis- 

Hadrian) :   post   alarem  exercitationem  ;  tero.    Now    Aulun.    On   itineraria   from 

III  6581  (Alexandrea,  199):    decvriones  Aquae  Apollinares  (Vicarello).  XI  3281, 

alares  veteranae  Gai.lic(ae)  et    i  Thra-  3284 :  Alavnivm  j    ib.  3282-3:  Alavnio. 

c(vm)  Mav[retan(ae)];  III  865  (Napoca,  [Cf.  ALAVNIVS]. 

185-192) :  qvod  dec(vriones)  alares  pro-  '  ALAVNIVS.  The  local  divinity  of  Alau- 

miservnt,  [pecvnia    sva   posvervnt;    III  nium,  q.  v.  XII  1517  (near  Aulun):  (Hie) 

8395  (Risinium):  (Mi)  dec(vrioni)  al(ari).  Alavnio  [. . .]  s(va)  p(ecvnia)  v.  s.  l.  [m.]. 

ALARIVS.    «  Of  the    ala*,  as    alaris  [Cf.  ALAVNVS]. 

q.  v.  VIII  4800  (Gadiaufala) :  (Hie)  ve-  ALAVNVS.  Local  name  of  Mercurius. 

teranvs    praefectvs    in    Britania    (sic)  XIII   6425    (Lepoduimm  =  Mannheim) : 

eq_(vitibvs)    alaris    (sic) ;    VIII    20996  [g]enioMercvr(i)Alavni,^)exv(oto) 

(Caesarea,  3d) :  (Me)  veteranvs  ex  dec(v-  s(olvit)    l(aetvs)  l(ibens)  m(erito).  [Cf. 

rione)  alario;   VIII  21835  (Volubilis):  the  Alauni,  a  Noric  tribe]. 


ALBA 


ALRA 


ALBA.  A  common  place  name  in  Italy 
and  the  provinces. 

(a)  Alba  Fucens,  a  town  of  the  Aequi 
on  the  borders  of  the  Marsian  territory, 
north  of  Lako  Fucinus;  now  Alba.  Its 
citizens  were  inscribed  in  the  Fabia  Tri- 
bus.  As  birthplace  of  soldiery  named  in 
latercidi  praetorianorum.  VI  21375  c  = 
32515  (Rome,  2nd):  (tile)  Alb(a)  Fvc(en- 
te)  ;  VI  2379  =  32520  (ibid.)  I  1.  38  and 
II  1.  12:  (tile)  Alba  Fvc(ente).  [Cf.  AL- 
BENSIS]. 

(b)  Alba  Ilelvorum,  a  town  of  the 
Helvi  in  Gallia  Narbonensis,  near  the 
right  (west)  bank  of  the  Rhodanus;  now 
Aps.  Its  citizens  were  inscribed  in  the 
Voltinia  Tribus.  XII  5566  (Alba  Hel- 
vorum,  306,  a  milestone):  Alb(a  abl.) 
mil(ia)  p(assvvm)  XII1I ;  XII  5568  a 
(ibid.):  Alb(a)  m.  p.  viii  ;  XII  5572  (ibid., 
287) :  Al(ba)  m.  p.  xvii  ;  XIII  8056  (Bonna): 
P.  Clodio  P.  f.  Vol(tinia)  Alb(a);  XIII 
8055  (ibid.):  T.  Carisio  T.  f.  Vol.  Alba. 
[Cf.  ALBENSIS]. 

(c)  *Alba  Longa.  [Cf.  ALBANVS]. 

(d)  Alba  Pompeia,  a  town  of  Liguria, 
north-west  of  Genua,  on  the  right  bank  of 
the  Tanarus ;  now  Alba.  Its  citizens  were 
inscribed  in  the  Camilla  Tribus.  V  7153 
Piemonte,  origin  uncertain,  2nd :  [in  mv- 
ni]cipio  svo  Alba  Pompeia,  and  patrono 

COLONIARVM      (Ularum),      ITEM     MVNICIPIO- 

r(vm)  Albae  Pompeiae  etc. ;  V  7553  (near 
Hasta):  C.  Mettivs  C.  f.  Cam(ilia)  Ve- 
recvndvs,  Alba;  V  7922  (Alba  Pompeia): 
Sex.  Cassio  L.  f.  Cam(ilia),  Alb(a)  ;  VI 
2413  =  32529  (Rome,  laterculus  praeto- 
rianorum): [.  .  .]vs,  Alba  Pom(peia);  VI 
2620  (Rome):  M.  Vibio  M.  f.  Cam(ilia) 
Restvto  (sic),  Albe  (sic  =  loc.) ;  VI  2649 
(Rome):  Q.  Manlivs  Q.  f.  Cam(ilia)  Se- 
vervs,  Alba  Pompeia;  VIII  1839  (The- 
veste):  Q.  Mantivs  Q.  f.  Cam(ilia)  [.  .  .], 
Alba  Pompeia;  VIII  2533  (Castra  Lam- 
baesitana,  129):  [.  .  .]s  C.  f.  Camil(ia) 
Memo[r],  [Al]ba  Pompeia;  XIII  6855 
(Mogontiacum) :  M.  Avrelivs  M.  f.  Ca- 
milia  Metelvs  (sic),  Alba. 

(e)  Alba   Urgavo.   [See  ALBENSIS]. 
(/)  An  unknown  place  in  Africa.  VIII 

7759  (Cirta):  cognitvs  est  locvs  amoe- 
nissimvs  Alba. 

ALBANENSIS.    «  Of  Albanum  »,  q.  V, 


Bull.  Arch.  Gr.  V  (1899)  p.  24  [cf.  VIII 
(1902)  p.  110]  (Rome,  f,  4th):  (Me)  so- 
crvs  epis(copi)  episcop(i)  Vrsini  Ai.ba- 
nens(is).  [Cf.   ALBANIENSIS]. 

ALBANI.  The  inhabitants  of  Albania, 
q.   v.  R.    G.   divi  Aug.    rap.    31,    1.   53: 

NOSTRAM  Am[|CITIAM   PETIEKVNt]    PER    LEGA- 

t[os]  B[a]starn[ae  Scythae]q_ve  et  Sar- 

MATARVM  Q_[VI  SVNT  CITRA  FLv]MEN  Ta- 
NAIM  [ET]  VLTRA  REG[ES  AlBa]nORVMQ_VE 
rex    etc  =  'AXfiar&v    d&   ...    X.  X.  X.    ... 

^aaiXsTq.  [For  Albani  Longani  see  s.  v. 
ALBANVS]. 

ALBANIA.  A  region  on  the  western 
shore  of  the  Caspian  Sea,  north  of  Ar- 
menia. I  p.  460  =  I2  p.  50  (Act.  Triumph. 
Capitol.,  693/61):  [Cn.  Pompeivs  Cn.  f. 
Sex.  n.  Magnvs  tn  p]r.oco(n)s(vl)  .  . . 
[ex  . . .  Alb]ania  etc.  (sc.  triumphavit). 

ALBANIANA  praedia,  an  estate  in  the 
neighborhood  of  Rome,  on  which  stood  a 
brick-kiln.  XV  1871  (Rome,  2nd,  a  brick): 
[ex  praedis]  Albanian(is)  C.  Ostri  Ser- 
r(ani  ?). 

ALBANIENSIS  =  Albanensis:  *  of  Alba 
(Longa)  ».  VI  25548  (Rome):  Rvbria 
Prima  Albaniesis   (sic). 

ALBANVM  (a)  Sc.  praedium,  the  fa- 
mous Villa  of  DomitiaD  on  the  west  shore 
of  the  Lacus  Albanus,  on  the  site  of  the 
ancient  Alba  Longa,  near  modern  Castel 
Gandolfo.  In  an  epistula  of  Domitian  to 
the  people  of  Falerio,  IX  5420  (Falerio, 
82):  d(ie)  xi  k(alendas)  Avg(vstas),  in 
Albano;  VI  6280  (Rome,  columbarium 
Statiliorum,  1st):  Felix  ex  Albano,  Dio- 
gaes  f(ilivs),  if  correctly  read.  On  lead 
pipes  found  near  the  Albanum  Domitiani. 
XV  7819,  7820  (temp.  Domit.):  Alb.; 
XV  7823  (temp.  M.  Aurel.):  Alban.  — 
(b)  Later  the  name  was  given  to  the 
neighboring  encampment  of  the  Legio  II 
Parthica  (temp.  Severi),  and  the  town 
that  grew  up  about  it,  now  Albano  La- 
ziale.  VI  32563  frgmt.  5  (Rome,  later- 
culus praetorianorum) :  (ille)  d(omo)  Al- 
ban^?]. [Cf.  ALBANVS]. 

ALBANVS.  Adj.  and  subst.  «  Of  Alba  », 
«  Alban  ».  (A)  Derived  from  Alba  Longa, 
traditional  mother-city  of  Rome.  (1)  Mons 
Albanus,  the  highest  point  of  the  Alban 
volcano,  overlooking  Lacus  Albanus,  crown- 
ed with  the  temple  of  Juppiter  Latiaris, 


ALBA  ALBA                     231 

and  seat  of  the  Latin  rites  (Feriae  La-  Bovillen[ses];  XIV  2406  (ibid.):  [AlbaI- 

tinae).    Now    Monte    Cavo    or    Cave.    I  norvm    Lon[ganorvm    Boville]ns(ivm)  ; 

p.  458  =  I*  p.  47  (Acta    Iriumph.    Ca-  XIV  2409  (ibid.):  Albani  Longani  Bo- 

pilol.,  231   B.  C):  C.  Papirivs  C.  f.  L.  villenses;    XIV    2411    (ibid.):    Albani 

n.  Maso    co(n)s(vl)  .  .  .  de  Corseis  pri-  Lo[ngani    Bo]villenses.    Cf.    XIV   3513 

mvs  in  Monte  Albano  (sc.  triumphavit);      (Ciciliano):  (Mi)  mvnicip(i)  Albano.  

I  p.  459  =  P  p.  48  (ibid..    197   B.  C.) :  (7)  Aqua   Albana,   a   spring    and  brook 

[Q.  Minvcivs  C.  f.  C.  n.  Rvfvs  cos.  ...]  near  Castriinoenium.   XIV  2466  (Castri- 

de    G[alleis,    Boieis,    Ligvribvsqve    in  moenium,  31):  locvm  qvi  est  extra  Por- 

Monte]  Alban[o],  and  (ibid.,  172  B.  C.)]:  tanv  Medianam  ab  eo  loco  ...  ad  rivom 

[C.  Ci]cer[eivs]  .  .  .   pr(aetor)  ex  Cor-  Aqvae  Albanae  (twice). 

sica  in    Monte    Albano;  I  p.  461  =  P  (B)  In  other  places  (not  connected  with 

p.  50  (ibid.,  44  B.C.):   C.  Ivlivs  C.  f.  Alba   Longa).    (1)    Via    Albana,  a   road 

C.  n.  Caesar  vi  dict(ator)  hi  ovans  .  .  .  near  Beneventum,  perhaps  leading  to  the 

ex  Monte  Albano;  VI  14844  (Rome,  6):  Pagus    Albanus    (below  §  2).    IX    1817 

Clange  Hilarionis  v(ixit)  a(nnis)  xx,  perit  (Beneventum) :  qvicvmqve  Albana  tendis 

(sic)  in  Monte  Albano.  —  Of  priests  of  prope[rare,    viator].   —  (2)  Pagus   Al- 

the  old  Latin  rites  conserved  on  the  Al-  banus,  apparently   near  Beneventum.  IX 

ban  Mount.  VI  2021  =  2173  =  XIV  2228  1455    (Ligures   Baebiani,    100)  3  1.  37  : 

(Mons  Albanus,  275-6) :  Caben[ses  s]acer-  fvnd(i)  Albiani,  Pago  Albano. 

dote[s    fer:a]rvm    Latinarvm    Mon[tis]  ALBARINVS.    A    local  Celtic   deity  of 

Albani;  VI  2174  (Rome)  (illius)  sacer-  Carbantorate  in  Gallia  Narbonensis.  XII 

dotis    Cabesis    (sic)  Montis    Albani.  —  1157  (Carbantorate) :  [ille  ...]mari  f(ilivs) 

(2)  Arx  Albana,  in  the  Alban  ritual,  of  Albarino  v.  s.  l.  m. 

uncertain   location  on  the   Alban  Mount.  ALBARIS.    Adj.   Opus   albare,   «  orna- 

XIV  2947  (Praeneste,  2nd):  (Mi)   salio  mental  stucco-work  »    for  walls,    ceilings 

Arcis  Albanae,  [cf.  below  (4)];  VI  2172  etc.  VIII    73  =  11151   (Prov.  Byzacena, 

(Rome):  (Mi)  v(irgini)  v(estali)  maximae  3d):  [ar]am  a  solo  aedificavit  et  opere 

Ar[cis  A]lbanae.  —  (3)  Lex  Albana,  the  albari  exornavit;  VIII  1141  (Carthago): 

ancient   Alban  rite.  1  807  =  XIV  2387  [templvm  cv]m  ara  et  opere  albari  ;  VIII 

(Bovillae,  B.  C):  aara  leege  Albana  di-  1310  =  14810   (Prov.    Procons.,  166-9): 

cata.  —  (4)  Titles  of  priests  of  the  Alban  [tem]plvm    cvm   arcv    et    porticibvs    et 

rite.    VI  2161    (Rome):  (ille)    pontifex,  osteis    (sic)   et    opere  albari   a  fvn[da- 

dictator  Alban(vs)  ;  VI 1460  =  XIV  2264  mentis]. 

(ager  Albanus,  1st) :  (ille)  pontifex  Alba-  ALBARIVS.    (a)   Adj.  =  albaris   q.  v. 

nvs;  VI  2168  (Rome):  (illius)  pontificis  XIV  2995  (Praeneste,  51-54):  [op]<ere> 

Albani;    IX    1595    (Beneventum):    (Mi)  albario. —  (b)  Subst.,  «  worker  in  stucco». 

[po]ntif(ici)  Alba[n]o  minori  ;  VI  2170,  VI  9139  (Rome):    C.  Ateio   Philadelpo 

2171   (Rome):  (ille)  salivs  Albanvs.  [Cf.  (sic),  albario.  [Cf.  ab  albo  s.  v.  ALBVS]. 

above,  §  2];  XIV  2410  (Bovillae,  157):  ALBATVM.  [Cf.  below,  ALBATVS  (<?)]. 

(illius)  virginis  Albanae  maximae].  [Cf.  In  the    idiom    ad  albatvm  vicit    and  ad 

above,  §  2].  —  (5)  Albani,  the   inhabi-  albatv    (sic),  i.  e.    -  under   the  colors  of 

tants  of  the  Alban  region.  I2  p.  233  (Fasti  the  f actio  albata  » ,  VI  10048  (Rome,  2nd). 

Praenestini)    March:    apvd    Albanos  et  ALBATVS.  Adj.  from  albus  q.  v.  «  Clad 

plerosqve  [po]pvlos  lat[ii].  —  (6)  Al-  in  white  ».  (a)  At  Heliopolis,  the  albata 

bani  Longani  Bovillenses,  the  people  of  decursio,  a  cavalry-parade  with  riders  clad 

Bovillae,  a  town  on  the    Via  Appia  north-  in    white    honoris    causa.    Ill    14387/f* 

west  of  Lacus  Albanus;  now  Le  Fratoc-  (Heliopolis,  1st):  (z7//)[HONORAT]°  albata 

chie.  They  proudly  called  themselves    so  decvrsione  ab  imp(eratore);  III  14387  i 

as  presumptive  heirs  of  the  ancient  Alba  (ibid.):    (Mi)    honorat(o)    albat(a)  de- 

Longa.Yl  1851  (Rome):  Albani  Longani  c[v]r[sione]  ab  imp(eratore).  —  (b)  Of 

Bovillenses    decvriones    and   mvnicipes;  an  official  of  an  association    at   a  public 

XIV  2405  (Bovillae) :  Albani  [Longani]  function.  XI V  21 1 2  (Lanuvium,  2nd)  1.  30  ; 


232 


ALBE 


ALBI 


ITEM  PLACV1T  VT  QVINQVfcNNALIS  .  .  .  [tVRe] 
ET    VINO    SVPPL1CET    ET  CETERIS    OFFICIIS  AL- 

batvs  fvngatvr.  —  (c)  Of  the  «  White 
Faction  -  in  the  Circus.  [Cf.  ALBATVM, 
ALBVS].  VI  599  (Home?):  C.  Domi[tivs| 
Veri  i.ib(ertvs)  Timo,  fact(ionis)  albatae; 
VI  10047  (Rome):  vici  in  factione  al- 
bata  en  etc.;  VI  10048  (Rome,  2nd): 
[is  pri^mvm  agitavit  in  factione  alb(ata), 

aild      ERIPVIT      ET      VICIT    .  .  .    ALBATIS     (i.  C 

«  for  the  Whites  »).  —  (d)  In  Chr.  sense, 
■  clad  in  white  for  the  sacrament  of  bap- 
tism. " ,  hence  «  baptized  » .  [Cf.  ALBVS]. 
Carm.  Lat.  1394  =  Rossi  II  p.  288 
(Rome,  f ,  689) :    q_vem   Chr(ist)i    gratia 

PVRGANS  PROTINVS  ALBATVM  VEXIT  IN  ARCE 

(sic)   POLL 

ALBENSIS.   Adj.,  subst.,  derived  from 
place-names. 

(a)  Of  Alba  Fucens  (q.  v.  under  Alba, 
§  a).  IX  3916  (Alba  Fucens,  252):  s(e- 
natvs)  p(opvlvs)q_(ve)  A(lbensis)  ;  IX 
3917  (ibid.):  senatvs  Albensis;  IX  3929 
(ibid.):  Albensivm  fines;  IX  3930  (ibid.): 
Albens(ivm)  fines;  1X3938  (ibid.):  (illi) 
dendroforo  Albensi  ;  VI  1406  (Rome): 
(illi)  cvr(atori)  r(ei)  p(vblicae)  Alb(en- 
sivm)  Fvc(entivm);  VI  2517  (ibid.):  (illi) 

TRIBVLI     TR1BV    C»VFEn[tINa1,    ALBENSI  J     IX 

5146  (Castrum  Novum):  praef(ectvs)  pa- 
g(i)  Albensivm  Fvlcentivm  (sic).  —  Note 
Albensis  Pater,  the  guardian-deity  of  Alba 
Fucens,  IX  4177  =  VI  3672  (near  Avez- 
zano,  B.  C):  Albsi  (sic)  patre  (dat.). 

(b)  Of  Alba  Helvorum  (q.  v.  under 
Alba  §  b).  XII  1567  (Dea  Augusta,  245): 
(illo)  civitat(is)  Albens(is)  ;  XII  1954 
(Lugudunum):  ordo  splendidissimvs  ci- 
vitat(is)  Albensivm. 

(c)  Of  Alba  Pompeia  (q.  v.  under  Alba 
§  d).  VI 1635  =  XI  3940  (Capena) :  (illi) 
cvr(atori)  r(ei)  p(vblicae)  Alb(ensivm) 
Pompeianorvm;  V  7595  (Alba  Pompeia): 
genio  c(ollegii)  c(entonariorvm)  Alb(en- 
sivm)  Pomp(eianorvm). 

(d)  Of  Alba  Urgavo,  a  town  of  His- 
pania  Baetica,  east  of  Corduba.  [See 
VRGAVO].  II  2105  (Urgavo):  flamen 
sacr(orvm)  pvbl(icorvm)  mvnicip(ii)  Al- 
b(ensis)  Vr(gavonensis);  II  2111  (ibid., 
130-1):  mvnxipivm  Albense  Vrgavonense; 
II  2112  (Urgavo):  mvn(icipivm)  Alb(ense). 

(e)  Pagus  Albensis,  near  Veleia.  Fundi, 


sal/us  in  Veleiate,  Pag(o)  Albense,  XI 
1147  (Veleia,  2nd)  I  67;  III  24,  29,  31, 
38  (where  Albensi),  68,  73,  76;  IV  11, 
22,  86,  88;  VI  50;  VII  39. 

ALBENTIBILI.    See    ALBINTIMILIVM. 

ALBEVS.  See  ALVEVS. 

ALBIAHENAE.  Matron-.deities  of  the 
Germans.  [See  MATER,  MATRONA]. 
XIII  7936  (Ober-Elvenich):  [A]lbiahenis 
(ilk)  [v.]  s.  [l.  m.]  ;  XIII  7933  (ibid.): 
[matronis]  Albia[henis  (ille)];  XIII  7935 
(ibid.):  Albiahen[is]  (ille);  XIII  7934 
(ibid.):  [Albi]ahenis  (ille). 

ALBIANVS  fundus.  Name  of  estates. 
(a)  near  Beneventum,  IX  1455  (Ligures 
Baebiani,  101)  II  24:  fvndi  Albiani  cvm 
casis,  pago  Meflano;  ib.  II  30:  fvnd(i) 
Albiani  et  Amarantiani  Svriani  Anniani 
in  Beneventano,  pago  Saecvlano;  ib.  II 
66:  fvnd(i)    Primigeniani   et   Albiani   et 

SVTORIANI     ET   SVELLIANI,    PAG(o)   SaLVTARI  J 

ib.  Ill  37:  fvnd(i)  Albiani,  pago  Al- 
bano.  —  (b)  near  Veleia.  XI  1147  (Ve- 
leia, 2nd)  II  40:  fvndvm  Albianvm  pag(o) 
s(vpra)  s(cripto),  i.e.  Ambitrebio;  ib. 
VI  54:  FVNDVM  Didianvm  Albianvm  Vi- 
bianvm  in  Veleiate,  pag(o)  Bagienno. 

ALBICANS.  Part,  as  adj.  =  albus. 
■  White  *.  XII  1122  (Apta,  2nd):  dente 

APER    ALBICANTI. 

ALBINGAVNENSIS.  Adj.  and  subst. 
«  Of  Albingaunum  «,  q.  v.  «  Resident  of 
Albingaunum  ».  V  7782  (Albingaunum): 

PLEBS    VRBANA     ALBINGAVNENSIS  J     ib.     7780 

(ibid.,  214):  plebes  vrbana  Albingavnen- 
sivm;  ib.  7783  (ibid.,  191):  balnevm  .  .  . 
Albi[n]ga[v]nensibvs  a[tJsignavit. 

ALBINGAVNVM.  [Not  Album  Ingau- 
num  in  inscrr.].  A  town  of  the  Ingauni  on  the 
coast  of  Liguria,  between  Genua  and  Lucus 
Bormanni ;  now  Albenga.  Its  citizens  were 
inscribed  in  the  Publilia  Tribus.  VI 
2379^  =  32520  (Rome,  lalerculus  prae- 
torianorum,  143-4):  M.  M[. ..]  Paternvs, 
Albing(avno);  VI  2529  (Rome):  P.  Ca- 

RANTIVS     P.     F.     Pvb(lILIa)     VERVS,      ALBIN- 

gavno;  VI  2381  =  32522  (Rome,  154): 
[.  .  .]  Aelivs  L.  f.  Pvbl(ilia)  Adivtor, 
Alvinca(vno)  (sic);  XIII  6965  (Mogon- 
tiacum):  M.  Mvcivs  M.  f.  Pvb(lilia)  Al- 
bi(ngavno)  Pvd(ens). 

ALBINNENSES  vicani,  the  inhabitants 
of  Albinuum,  a  town  of  the  upper  Bhone 


ALBI 


ALBV 


233 


valley  between  Augustum  and  Genava, 
north-east  of  the  modern  Aix-les- Bains; 
now  Alberts.  XII  2493  (Albinnum):  (Me) 

BALINEVM    etC.   .  .  .   VICANIS    AlBINNENS[iBVS 

d(e)  s(va)  d(edit)]  ;  ib.  2494  (ibid.) :  ba- 

LINEVM   .  .  .   VICANIS  ALBINNENSIBVS    D.   S.   D. 

ALBINTIMILIENSIS.  «  Of  Albintimi- 
lium  »,  q.  v.  V  7883  (Cemenelum) :  (Mi) 
Albintimiliens(i). 

ALBINTIMILIVM.  [Not  Album  Inti- 
milium  in  inscrr.].  A  town  of  the  Inti- 
milii  on  the  coast  of  Liguria  between 
Nicaea  and  Lncns  Bormanni,  slightly  east 
of  the  modern  VentimigLia.  Its  citizens 
were  enrolled  in  the  Falema  Tribus.  VI 
2379  a  =  32520  (Rome,  later  culm  prae- 
torianorum,  143-4)  col.  3,  1.  1 :  M.  Aemi- 
livs  Clemens,  Albi[nti]mil(io)  ;  VI  2589 
(Rome):  M.  Sabvrivs  Ligvs  Fal(erna), 
Albintimili(o);  II  4171  (Tarraco) :  L.  Va- 
lerivs  L.  f.  Secvndvs,  domo  Albentibili(o) 
(sic).  [Cf.   INTIMILIVM]. 

ALBIORICA.  A  Celtic  goddess  wor- 
shipped at  Apta  in  Gallia  Narbonensis. 
[Cf.  ALBIORIX].  XII  1060  (Apta):AL- 
biorice  (sic)   V.  S.  L.  M. 

ALBIORIX.  A  Celtic  god,  identified 
with  Mars,  worshipped  at  Vasio  in  Gallia 
Narbonensis.  [Cf.  ALBIORICA].  XII  1300 
(Vasio):  Marti  Albiorigi  (Me)  v.  s.  l.  m. 

ALBIS.  A  river  of  Germany  flowing  into 
the  North  Sea ;  now  Elbe.  R.  G.  divi  Aug. 
cap.  26,  1.  12:  [Germaniam    qva  inclv]- 

DIT  OCEANVS  A  GaDIBVS  AD  OSTIVM  ALBIS 
FLVIw[lNIS      PACAVl]    =    rSQf.UXViaV      XCcOwg 

'Qxsuvbg  neQixXtCei  an\_b~\  radt\jQ~\a)v 
/iis'XQi  (Tto/ucctoq  'Alfiiog  noraf.io\_v  ev~] 
siQrjV)]  xaTs'cfTrjGcc. 

ALBITANA  civitas  in  Hispania  Cite- 
rior,  site  unknown.  Hiibn.  Hisp.  189  (near 
Tarraco,  f>  ca.  7th) :  in  isto  loco  sepvltvs 

EST    EVTICHIVS    PRESBITER  CIVITATIS    ALBITA- 

ne  (sic). 

ALBITEMIVS  saltus,  near  Veleia.  XI 
1147  (Veleia,  2nd)  3,  32:  saltvm  Bitiniam 
Albitemivm  qvi  est  in  Veleiate  et  in 
Lvcensi,  pagis  Albensi  et  Minervio  et 
Statiello;  ib.  3,  75:  saltvm  Bitvniam  et 
Albitemivm  Betvtianvm  qvi  est  in  Ve- 
leiate et  in  Lvcense,  pagis  Albense  et 
Minervio   et    Statielo  (sic). 

ALBIVS.  A  Celtic  god.  XIII  2840  (ager 
Aeduorum  septentrionalis) :  Avg(vsto)  sa- 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


cr(vm).    Deo    Albio    et  Damonae.    (Hie) 
ex  ivssv    eivs  s(olvit)  l(ibens)  m(erito). 

ALBOCELVS.  Apparently  name  of  a 
local  Spanish  deity.  [Cf.  ALBOCOLEN- 
SIS].  II  2394 £  (Bracara  Augusta):  Albo 
celo  (sic;  nothing  else]. 

ALBOCOLENSIS.  Adj.  and  subst.  ■  Of 
Albocola  »,  a  town  of  Lusitania  (pro- 
bably), site  not  known.  II  2598  (Gal- 
laecia,  2ni1) :  M.  Vlpivs  Avg.  lib.  Evtychvs, 
proc(vrator)  metall(orvm)  Alboc(olen- 
sivm)  ;  II  880  (Salmantica) :  Amme  Festi 
f.  Albocolensi. 

ALBONENSES.  Inhabitants  of  Albona, 
a  town  on  the  coast  of  Liburnia  between 
Flanona  and  Pola,  still  called  Albona  in 
Italian,  Labin  in  Croatian.  Ill  3049  (Al- 
bona, 3d):  res  pvblica  Albonessivm  (sic). 

ALBONIANI  fundi,  estates  near  Veleia. 
XI  1147  (Veleia,  2nd)  I  37:  fvnd(vm) 
Acilianvm  Albo  •  nianvm  (sic)  Caninia- 
nvm,  pag(o)  s(vpra)  s(cripto),  i.  e.  in 
Veleiate,  pago  lunonio ;  ib.  I  68 :  fvndos 
(duos)  Albonianos  Vibvllianos  loco  s(v- 
pra)  s(cripto),  i.  e.  in  Veleiate,  pago  Al- 
bense, vico  Seceniae. 

ALBSI.  See  ALBENSIS. 

ALBVLAE  Aquae.  See  ALBVLVS. 

ALBVLENSES,  the  inhabitants  of  Al- 
bulae,  a  town  of  Mauretania  Caesariensis, 
on  the  road  between  Calama  and  Rusuc- 
curu;  now  A'in-Temushent.  VIII  21665 
(Albulae,  299):  (Me)  cvr(ator)  ac  di- 
sp(vnctor)    reip(vblicae)    Albvl(ensivm). 

ALBVLEVS.  Poetic  for  albulus,  q.  v. 
XIV  3911  (Aquae  Albulae):  debilis  Al- 
bvleo  steterat  qvi  gvrgite  Samis. 

ALBVLVS.  «  Whitish  » .  Aquae  Albulae, 
a  spring  of  water  impregnated  with  sul- 
phur, rising  near  the  Via  Tiburtina  about 
16  miles  from  Rome  and  flowing  into  the 
Anio;  now  Acque  Albule;  the  divinity  of 
the  healing   waters.    XIV  3534  (Tibur): 

(Me)   SACERDOS  M(ATRIS)    D(EVM)  M(aGNAE) 

I(daeae)  ad  Aqvas  Albvlas;  Rostowtsew, 
Tesserae  Plumbeae  no.  904:  Aq^  Alb. 
(on  opposite  sides  of  a  tessera) ;  Notiz. 
(1902)  p.  113  =  Rev.  Arch.  (1902)  p.  145 
no.  185  =  Annee  Epigr.  (1902)  p.  51 
no.  185  (Aquae  Albulae):  albvla  [lym- 
pha?].  —  XIV  3908  (ibid.):  [Aqvis 
A]lbvlis  d(ono)  d(edit)  Celadvs  Avg.  l.  ; 
XIV  3909  (ibid.) :  Aqvis  Albvlis  sanctis- 

S0 


234 


ALBV 


ALBV 


simis  (ilia)  libens  d(ono)  d(edit);  XIV 
3910  (ibid.):  Aqvis  Ai.bvlis  sa[cr(vm)]. 
(Hie)  pro  sal(vte)  s(va)  v(otvm)  l(ibens) 
s(olvit)  m(erito). 

ALBVM.  Subst.  from  albus  q.  v.  [Form, 
masc.  albvs,  VIII  2403  (Thamugadi); 
abbrev.  alb..  VIII  262(5  (Lambaesis,  3d) ; 
a..  VI  10068  (Rome)],  (a)  .  Public  re- 
cord »,  (originally  on  whitewashed  sur- 
face, later  of  any  Bort  whatever).  Esp. 
lists  of  names.  I  198  (Lex  Repetund., 
123-2  B.  C)  1.  14:  ea  Nomina  omnia  in 

TABVLA,   IN  ALBO.  ATRAMENTO   SCRIPTOS  (Stc) 

...  habeto;  I  205  =  XI  1140  (Lex 
Rubria,  49-42  B.  C.)  I  1.  25:  eam  stipv- 

LATIONEM  QJ/AM  IS  QVEI  ROMAE  INTER  PE- 
REGREINOS     IVS    DEICET   IN   ALBO    PROPOSITAM 

habet.  and  I  1.  35  sim  ;  I  206  (Lex  Iulia 
Mimic.,  45  B.C.)  1.15:  intabvlam  (sic) 
in  albvm  refervnda  [cvrato],  and  1.  18: 

INTABVLA     INALBO     (Sic)    PROPOSITA    ERVNT  ; 

VIII  2626  (Lambaesis.  3d):  alb(vm)  ve- 
t(eranorvm);  VIII  2403  (Tharaugadi) : 
albvs  (sic)  ordinis  Col(oniae)  Tham(v)- 
g(adensivm);  VI  33885  (Rome,  2nd,  of 
a  collegium)    1.   6:    vti    cvratores    eivs 

[CAv]sa    EX    ALBO      RADERENTVR    AB    ORDINE, 

and    1    20:    item    [cvratores    qvaterni 

OMNIBVs]      ANNIS     FIERENT     [ex     AL]bO     PER 

ordinem;  XIV  2112  (Lanuvium.  2nl,  of 
a  collegium) :  qvisqvis  magister  svo  anno 
erit  ex  ordine  al[bi]  ad  cenam  facien- 
dam,  and  MAGISTRI  CENARVM  ex  ordine 
albi  ;  XIV  286  (Ostia) :  albvm  sacrato- 
[rvm],  of  a  collegium;  IV  1943  (Pom- 
peii, graffito) :  non  est  ex  albo  ivdex 
patre  Aegyptio;  IV  1942c  (ibid.):  non 
est  ex  al[bo  . . .].  —  (b)  k  Stucco-work  ■ . 
VI  9140  (Rome):  C.  Caelivs  Satvrninvs, 
ab  albo.  [Cf.  ALBARIVS].  —  (c)  Name 
of  an  eye-medicine.  XIII  10021'-6  (Bru- 
malh,  oculist's  stamp) :  Catodi  albvm  le- 
nem  (sic)  ad  impet(vs).  —  (d)  «  The 
white  faction  in  the  Circus  »,  in  idiomatic 
phrases.  [Cf.  ALBATVM].  VI  10049 
(Rome):  M.  Avr(elivs)  Polynices  .  .  .  q_vi 

VICIT   PA'LMAS    ...     IN   ALBO   N(VMERO)  XVII, 

and  M.  Avr(elivs)  Mollicivs  Tatianvs 
.  .  .  Qvi  vic(it)  palmas  ...  in  albo  n(v- 
mero)  VII;  VI  10063  (Rome):  Mvscloso 
. .  .  Vicit  pal(mas)  .  . .  ,  a(lbo)  III ;  An- 
dollent,  Defix.  Tab.  286  =  Rev.  Arch. 
(1902)  p.  346  no.  54  (Hadrumetum,   de- 


votio):  VT  EQVOS  PRASINI  et  albi  crvcies, 
oc(c)idas;  Audollent  /.  c.  289  (ibid., 
frgmt.):  eqvos  prasini   et  albi. 

ALBVNEA.  The  prophetic  water  and 
wood-nymph  of  Tibur.  XIV  4262  (Tibur. 
frgmt.):  Albvn[ea]. 

"aLBVRNVS  MAIOR.  A  town  of  the 
Pirustae  in  Dacia,  north  of  Ampelum, 
seat  of  important  gold-mines;  now  Ve- 
respalak.  Here  were  found  many  wax- 
tablets  recording  legal  transfers  of  pro- 
perty. Ill  p.  925  (Alburnus  Maior,  167), 
p.  927  (ibid.):  ex  libello  qvi  PkorosiTvs 

ERAT     ALB(VRNO)     MaIORI    AD     STATIONE(m) 

Rescvli  ;  III  p.  925  (ibid.):  non  plvs 
remasisse  Albvr(ni),  and  non  accessisse 
ad  Albvrnvm,  and  propositvs  Alb(vrno) 
Maiori  v  idvs  Febr(varias),  and  act(vm) 
Alb.  Maiori;  III  p.  929  (ibid.,  159): 
actvm  Albvrno  Maiori  xv  [kal.  . .  .];  Ill 
p.  935  (ibid.,  162):  act.  Alb.  Maiori  xiii 
k.  Novembr.  ;  III  p.  1945  (ibid.,  159): 
domvs  .  .  .  o^v(a)e  est  Alb.  Maiori,  vico 
Pirvstar[vm],  and  act.  Alb.  Maiori  prid. 
nonas  Maias;  III  p.  947  (ibid.):  domvs 
.  .  .  q_v(a)e  est  Albvrno  Maiori,  vico 
Pirvstarvm,  and  act.  Alb.  Maiori  prid. 
non(as)  [M]aias;  III  p.  94S  (ibid.,  163): 
a[ct.?  A]l[b.?]  Ma[iori?];  Ill  p.  949 
(ibid.,  167):  actvm  Albvr[no]  Maiori; 
III  p.  951  (ibid.,  frgmt.):  Albvrno;  III 
p.  954  (ibid.,  frgmt..  131):  [Al]bvrno 
Maiori;  III  p.  957  (ibid.,  uncertain  year): 
act.  Albvrno  Maiore. 

ALBVS.  ■  White  ».  [Forms,  alvvs,  Ed. 
Diocl.  §  9  1.  17;  alba  ace.  fern.,  VI  68 
(Rome),  XIV  2215  (Neraus  Dianae).  — 
Abbrev..  alb.,  VI  2064  (Rome,  Arval,  86), 
10056  (Rome),  32329  (ibid.,  Lud.  Saec, 
204)]. 

(a)  Of  animals.  VI  2064  (Rome,  Ar- 
val, 86)  1.  13:  [bove  mari]  alb(o)  av- 
rato,  and  11.  16,  19:  bove  femina  alba 
avrata  ;  VI  2075  (ibid.,  105)  col.  2, 1.  10 : 

[VAC]CAM  HONORARIAM  ALBAM  \   VI  2078  = 

32374  (ibid.,  118)  1.  62;  VI  2080  (ibid.. 
120)  1.  37;  VI  2085  =  32379  (ibid.,  145) 
1.  32;  VI  2095  (ibid.,  uncertain  year)  1.  3: 

VACCAM      HONORARIAM      ALBAM  ;       VI      2099 

(ibid.,  183)  II  1.  23:  baccham  (sic)  ho- 
norariam  albam  ;  VI  32329  (Rome,  Comm. 
Lud.  Saec,  204):  vaccam  alb(am);  VI 
68  (Rome):    ivnicem    alba(m);    II  3820 


ALBV 


AIES 


235 


(Saguntum) :  ovem  albam  ;  VI  10056 
(Rome):  [ille  vicit  (or  agitavit)~]  Nitido 
alb(o)    (sc.  equo). 

(b)  Of  olives.  IV  2610  (Pompeii,  a 
vase):  oliva  alba  dvlce  (sic);  XIII  100043, 
100046  (  Vechten):  ol(iva?)  a(lba?). 

(c)  Of  stone.  X  6854  (near  Fundi,  216): 

VIAM  ANTE  HAC  LAPIDE  ALBO  INVTII  ITER. 
STRATAM. 

(d)  Of  the  river  Nar.  XI  4188  =  IX 
4756  (Interamna) :  Nar.  hic  clvit  albvs. 

(e)  albae  (sc.  cicatrices  oculorum), 
an  eye  disease  =  ulcus  et  paunus  cor- 
ncalis.  VII  1310  =  XIII  10021"°  (Ve- 
rulamium,  oculist's   stamp.) :   Fl(avi)  Se- 

CVNDI    AD    ALBAS. 

(/')  Of  cloth,  clothing,  draperies,  rugs, 
etc.  XIV  2215  (Nemus  Dianae):  vestem 
.  .  .  alba(m);  XII  6038  (Narbo,  1st)  1.  6: 
[vxor  fla^minis  veste  alba  avt  pvrpvrea 
vestita;    VI    8546    (Home,  2nd):    (ille) 

PRAEPOSITVS  VESTIS  ALBAE    TRIVMPHALIS  ;     VI 

2067  (Rome,  Arval,  219)  1.  7:  depositis 

PRAETEXTIS    CENATORIA    ALBA    ACC(EPERVNT)  J 

VI  2104  (ibid.,  218)  1.  11:  [c]enatoria 
alba  svm(p)ser(vnt);  VI  2114  (ibid.,  241) 
1.  15:  mag(ister)  lo[t]vs,  cenatorio  albo; 
VI  2076  (ibid.,  1 17)  1.  14 :  [discv>bentes 
toralibvs  albis  segm[entatis]  ;  VI  2078 
=  32374  (ibid.,  118)  1.  50,  and  2080 
(ibid.,  120)  1.  31 :  discvmbentes  toralibvs 
albis  segmentatis;  Edict.  Dioclet.  §  7, 
1.  52  (=  III  p.  1935):  [ce]ntvnclvm  (sic) 

EQJ/ESTRAE  (sic)  QVOACTILE  (Sic)  ALBVM  SIBE 

(sic)  nigrvm  ;  ib.  §  10, 1. 11  (=  III  p.  1938): 
zona  alba;  ib.  §  9,  1.  19:  socci  albi  = 
vnodrj^KXTcor  Xevxa>v ;  ib.  §  9,  1.  17:  [de 

SOL^EIS  BaBVLONICIS  (sic)  ET  PVRPVRE1S  ET 
FOENICEIS    (sic)    ET    ALVIS    (sic). 

(g)  Of  the  White  Paction  in  the  circus, 
which  wore  the  pannus  albus.  [Of.  AL- 
BATVS].  I  p.  475  =  P  p.  73  =  VI  10051 
(Rome)  :    Scirtvs    agitator    faction(is) 

ALBAE. 

(h)  Of  Christian  baptismal  rites,  as 
baptized  persons  dressed  in  white  at  bapt- 
ism and  during  the  following  week.  Rossi 
810  (Rome,  463):  (Ille)  qvi  vixit  anno- 

RVM  VI,     PERCEPIT    XI     KAL.    M.AIAS,    ET    ALBAS 

svas  octabas  (sic)  Pascae  AD  SEPVLCRVM 
deposvit  d.  1 1 1 1  kal.  Mai  [as]  ;  XIII  2432 
(Lugudunum) :  in  albis  recessit;  XII 
2156  (Vienna):  [in  a]lbis  recessit;  XIII 


8483    (Col.  Agripp.):    in  albis  cvm  pace 
recessit. 

ALCASTR.VS,  as  name  of  race-horse, 
in  devotiones.  Audollent,  Defixionum  Tab. 
272,  273,  274  (Hadrumetum). 

ALCESTiS.  Iu  Gk.  mythology,  daughter 
of  Pelias,  wife  of  Admetus.  V  826,")  (Aqui- 
leia) :  Admetvs  et  Alc(estis). 

ALCIDES.  Hercules,  as  '  descendent ' 
of  Alceus,  father  of  Amphitryon.  VI  312 
(Rome):  te  precor,  Alcide,  sacris,  in- 
victe,  peractis;  VI  316  (Rome):  Alcide, 
sacri  generis  decvs,  hoc  tibi  praetor  et 
Iovis  antistes  dedico  perpetvvs.  —  Of 
a  strong  man,  «  a  Hercules  ».  VIII  1589 
(Mustis):  C.  Aemilivs  Lamia  p(ivs)  v(ixit) 
ann(os)  xxv,  h(ic)  s(itvs)  e(st).  Alchides 
(sic) 


NOVVS 


ALCINVS.  ■  Of  the  elk  t.  XIII  5708 
(Audemautunnum,  testamentum  Galli  cu- 
iusdam,  1st)  II  1.  28:  stellas  (sic,  p&v- 
hapsforse/ZflS?)  omnes  ex  cornibvs  alcinis. 

ALCMENA.  Daughter  of  Electiyon,  wife 
of  Amphitryon  of  Thebes,  mother  of  Her- 
cules by  Juppiter.  Carm.  Lat.  870  [=  VI 
*3623  but  genuine].  (Rome) :    Alcmenae 

lOVIS    ET    MAGNI     FORTISSIME    PROLES  ;    XIII 

3602  (ager  Tungrorum) :  Hercvli  et  Alc- 

MENAE   C.    MATERNIVS    PrIMVS   v(oTVm)   p(o- 

svit)  l(ibens)  m(erito);  XIV  4102  (Prae- 
neste,  bronze  mirror,  B.  C.) :  Telis,  Aiax, 
Alcviwena  (sic);  III  562  (Athenae,  frgmt.): 
Atcmenae  (sic)  pve(r)i. 

ALCYON.  *  Kingfisher  » ,  bird  of  mv- 
thology  and  poetry.  I2  p.  263  (Fasti  Po- 
lemii  Silvii)  April  8  :  avivm  [alcyo]nvm 
dicitvr. 

ALCYONE.  Daughter  of  Aeolus,  wife 
of  Ceyx;  turned  into  a  kingfisher.  VI 
25063  (Rome):    et    Alcyon(e)  flebit  te 

VOCE    SVPREMA. 

ALEA.  See  ALIA. 

ALEMANNVS.  See  ALAMANNVS. 

ALERIA.  A  town  on  the  eastern  coast 
of  Corsica,  at  the  mouth  of  the  river  Rho- 
tanus.  I  32  =  VI  1287  (Rome,  Scipio 
epitaph,  3d  B.  C):  hec  (sic)  cepit  Cor- 
sica(m)   Aleria(m)qve  vrbe(m). 

ALES.  >  Winged  ».  VI  10097  (Rome): 
Pegasvs  ales;  Rev.  Arch.  (1902)  p.  356 
no.  91  =  Annee  Epigr.  (1902)  p.  25  (Tha- 
mugadi,  4th):  ales  homo.  —  In  Rome, 
the  Vicus  Lamm  Mi  turn  in  the  13tb  regio, 


236 


ALES 


ALEX 


exact  position  not  known.  VI  975  (Rome, 
186)  col.  8,  1.  11:    Vico    Larvm  Alitvm. 

ALES1A.   Sec  ALISIA. 

ALES1ENSIS.  See  ALISIENSIS. 

ALETANVS  pagus^  a  village  or  district 
in  the  western  part  of  the  territory  of  the 
Vocontii  in  Gallia  Narbonensis.  XII  1711 
(ager  Vocontiorum):  L.  Votvrio  Maximo 

AEDILI     PaGI    ALETANI. 

ALETRINAS.  Adj.  and  subst.  ■  Of  Ale- 
trium  »,  q.  v.  X  5805  (Aletrium,  257- 
260):  s(enatvs)  p(opvlvs)q_(ve)  A(letri- 
nas);  X  5808  (ibid.):  ex  decreto  decv- 
r(ionvm)  mvnicipii  Aletrinat(ivm)  ;  X 
5809  (ibid.):  hic  seviris  Avgvstal(ibvs) 
Aletrin[at](ivm)  legavit  hs.  {tot)\  X 
4860  (Venafrum,  2nd) :  rervm  pvbl(icarvm) 

.  .  .    [ALETJrINATIVM    etc. 

ALETRIVM.  An  ancient  town  of  the 
Hernici,  between  Anagnia  and  Sora;  now 
Alairi.  X  5832  (Ferentinum) :  [Hit)  prae- 
tori,  aed(ii.i),  iiii  viro  i(vre)  d(icvndo) 
mvnicipio  aletri. 

ALEVM.  See  ALIVM. 

ALEXANDER,  (a)  The  legendary  hero 
of  the  Trojan  cycle,  otherwise  Paris,  son 
of  Priam.  On  early  incised  mirrors  and 
a  cista.  I  59  =  XIV  4099  (Praeneste, 
speculum):  Mirqvrios,  Alixentrom  [sic); 
XIV  4103  (ibid.):  Victoria,  Alixentros 
[sic);  I  1501  =  XIV  4107  (ibid.,  cista): 
Alixentr(os)  (sic). 

(b)  Alexander  of  Abonutichiis,  in  Paph- 
lagonia,  a  charlatan  of  the  2nd  century, 
worshipped  as  a  divinity.  Ill  8238  (Moesia 
Sup.) :  Iovi  et  Ivnoni  [e]t  Dracconi  (sic) 
et  Draccena[e]  (sic)  et  Alexandro. 

ALEXANDREA.  See  ALEXANDRIA. 

ALEXANDREVS  =  'Alt'Savdoevg  «  Ale- 
xandrian ».  IX  6101  (Brundisium):  Hera- 
clas  Heraclidv,  Alexandrevs. 

ALEXANDREVS  =  Ahsdidgeioc.  ■  Of 
(Severus)  Alexander  ».  Ill  8153  (Singi- 
dimiim):  s[acravi]t  in  vsvm  emeritis 
q_vondam  Alexand[r3e[o]  nomine  dignae 
(sic  =  digne). 

ALEXANDRIA.  (In  earlier  inscrr.  Ale- 
xandrea)  =  AXt't-dvdosta. 

[Forms:  Alexandrea,  III  14147' (Phi- 
lae.  29  B.  C.) ;  I  p.  471  =  I2  p.  66  =  IX 
422  (Fasti  Venusini,  B.  C.  28  -  A.  D.  4) 
a.  v.  c.  724;  III  7241  (Delos,  B.  C):  VI 
1564  (Rome);  X  1685  (Puteoli,  1st);  III 


12119  (Pylae,  Cilicia);  VIII  8925,  8934 
(Saldae).  —  Alecxandria,  VII I  3101  (Lain - 
baesis).  —  Abbrev. :  Alexandri.,  Ill  6747 
(Trapezus).  —  alexandr.,  VI 32520  ( Rome, 
2nd) ;  XIV  2932  (Praeneste) ;  X  1797  (Pu- 
teoli, 1st),  3847  (Capua),  7535  (Sardinia): 
III  399  (Pergamus),  431  (Ephesus,  2nd),, 
6580  (Alexandria,  2nd);  VIII  21115  (Cae- 
sarea).  —  Alexand.,  I  p.  304  =  I2  p.  223 
=  VI  2297  (Fasti  Maffciani);  P  p. 212  = 
XI  3592  (Fasti  Caeretani);  IV  2379 
(Rome,  143-4);  III  6627  (Coptos).  — 
Alexan.,  I  p.  328  =  P  p.  248  *=  X  6638 
(Fasti  Aatiates);  III  6627  (Coptos).  — 
Alex..  VI  1624  (Rome,  247-8);  III  6580 
(Alexandria,  2nd),  6627  (Coptos).  —  Ale., 
Ill  6580  (Alexandria,  2nd)]. 

(a)  The  chief  city  of  Roman  Egypt, 
founded  by  Alexander  the  Great  in  332-1 

B.  C,  on  the  Mediterranian  coast  between 
Canopus  and  Lake  Mareotis;  now  Iskan- 
deriyeh.  It  was  assigned  to  the  Pollia 
Tribus.  I  p.  471  =  I8  p.  66  =  IX  422 
(Fasti  Venusini)  724,30:  bellvm  Alexan- 
dreae;  P  p.  212  =  XI  3592  (Fasti  Cae- 
retani) Mar.  27:    fer(iae),    q_vod  eo  die 

C.  Caes(ar)  vicit  Alexand(reae)  ;  I  p.  304 
=  P  p.  223  =  VI  2297  (Fasti  Maffeiani) 
Mar.  27:  hoc  die  Alexand(ream)  recepit; 
I  p.  328  =  P  p.  248  =  X  6638  (Fasti 
Antiates)  Aug.  1 :  Alexan(dream)  recepit. 
—  X  1797  (Puteoli.  1st):  mercatores  o_yi 
Alexandr(eai),  Asiai,  Syriai  (sic)  nego- 
tiantv[r].  —  Officials,  subordinate  func- 
tionaries, officers  of  the  armv  and  naw. 
etc.  Ill  141475  (Philae,  29  B.  C):  prae- 
fect[vs  Alex]andreae  et  Aegvpti  primvs; 
VI  1564  (Rome):  (illi)  ivridico  Alexan- 
dreae;  VIII  8925  (Saldae):  (Me)  ivridicvs 
Alexandreae;  VIII  8934  (ibid.):  (illi) 
ivridico  Alexandreae;  II  4136  (Tarraco, 
1st):  proc(vrator)  Divi  Titi  Alexandriae; 
III  431  (Ephesus.  2nd):  proc(vrator) 
[Imp. 2  Caesaris  Trani  (sic)  Hadriani 
[Av^]g.  addioecesin  (sic)  Alex(andriae)  ; 
XIV  2932  (Praeneste):  Paean  Avg(vsti) 
Lib(ertvs)  ...  proc(vrator)  Alexandr(iae); 
VI  1624  =  XIV  170  (bet.  Rome  and 
Ostia,  247-8):  proc(vrator)  Alex(an- 
driae),  Pelvsi.  P(hari?)  ad  ss.  c  (=  se- 
stertiwm  centum  milia);  VI  8582  (Rome, 
2nd):  proc(vrator)  fari  (sic)  Alexandriae 
ad  Hegyptvm   (sic);   XIII    1808    (Lugu- 


ALEX 


ALEX 


237 


dunum) :  procurator)  Neaspoleos  et 
Mavsolei  Alexandriae;  X  3847  (Capua): 
proc(vrator)  A[vg]vstor(vm)  ad  Me[rc]v- 
rivm  Alexandr(iae)  ;  III  6055  =  6757 
(Ancyra):  proc(vrator)  cc.  (=  ducente- 
simae)  Alexandria[e];  XIV  2504  (ager 
Tusculanus,  2nd):  P.Aelivs  Hilarvs  Avgg. 

LIB.,      QVI      PROC(VRAVIT)     ALEXANDRIAE     AD 

rat(iones)  patrimonii;  X  1685  (Puteoli, 
1st):  procvr(ator)  lvdi  famil(iae)  gla- 
d(iatoriae)  Caesaris  Alexandreae  ad  Ae- 
gyptvm;  III  7241  (Delos,  B.  C.) :  [lega]- 
tvm  Alexandreae;  VI  32775,  33131 
(Rome,  1st):  svb  praef(ectvs)  classis  Ale- 
xandriae; III  339  (Pergainus) :  tr(ibvnvs) 
mil(itvm)  Alexandr(iae)  ad  Aegypt(vjw) 
leg(ionis)  xxii  ;  Rev.  Arch.  (1906)  p.  207 
(Africa):    (Mi)     praefecto    co[hort]is 

SCVTATAE  CIVIVM  ROIWANORVM  ALEXANDRIAE; 

XI    5693    (Tuficum,    2nd)  :    hvic    primo 

OMNIVM  EX  CORNICVLARIO   PRAEf(eCTi)  [v]l- 

gil(vm)  Imp.  Caesar  Antoninvs  Avg. 
Pivs  P.P.  ordinem  Alexandriae  dedit; 
XI  5694  (Tuficum,  141):  optimvs  imp(e- 

RATOR)  N(OSTER)  EX  CORNICVLARIO  PRAE- 
f(eCT|)  VIGVLVM  (SIC)  PRIMO  EI  OMNIVM  OR- 
DINEM Alexandriae  dedit.  —  Natives  of 
Alexandria.  [Cf.  s.  v.  Alexandrinvs].  VIII 
2782  (Lambaesis);  Mellis  Diogenis  fi- 
(livs),  domi  (sic)  Alexandria;  III  6747 
(Trapezus,  frgmt.) :  (Me)  dom(o)  Ale- 
xandria) ;  VI  32670  (Rome):  M.  Av- 
r(elio)  Gaio  ...  d[omo  A]lexan[dria]; 
III  6580  (Alexandria,  2nd):  Ammonivs, 
Alex.,  and  M.  Avrelivs  Pol(lia)  Isidorvs, 
Alexandr.,  and  P.  Avrelivs  Pol(lia)  Pro- 
clion,  Alexandr.,  and  M.  Avrelivs  Pol- 
(lia)  Focion  (sic),  Ale.  ;  III  6627  (Coptos): 
C.  Marcivs  C.  f.  Pol.,  Alexand.,  and 
C.  Longinvs  C.  f.  Pol.,  Alex.,  and  M. 
Petronivs  M.  f.  Pol.,  Alex.,  and  M.  Ivlivs 
M.  f.  Pol  ,  Alex.,  and  C.  Ivlivs  C.  f. 
Pol.  Alexan.,  and  C.  Antonivs  C.  f. 
Pol.,  Alex.;  VIII  3101  (Lambaesis):  D. 
Domitio  Sardonico  Polia  (sic),  Alecxan- 
dria;  VIII  21115  (Caesarea):  C.  Mimmivs 
(sic)  Capito,  Alexandr.;  X  7535  (Sar- 
dinia): C.  Ivlio  Aponiano,  Alexandr.; 
VI 2379  =  32520  (Rome,  later  cuius  prae- 
torianorum,  143-4)  I  1.  48:  [.  .  .]mvs, 
Alexandr.  —  Cf.  Ill  8002  (Tibiscum) : 
[Alexandria  conivge  ivnxit  (ilium),  i.  e. 
b  Alexandria  gave  him  his  wife  «. 


(B)  Alexandrea  (sc.  Troas)  =  'A\e- 
^avdqeia  (fj  Tqcoag),  a  town  of  the  Troas, 
with  harbor  almost  opposite  the  island  of 
Tenedos;  now  Eskistambul.  Ill  12119 
(Pylae,  Cilicia):  a  Pylis  vsq_[ve  ad] 
Alexa[n] dream  ;  Annee  Epigr.  (1900) 
p.  23  (ibid.):  [a]  Pais  (sic)  vs<q_)[ve 
A]lexan[dria]m. 

ALEXANDRIANVS.  Adj.  derived  from 
the  name  of  Severus  Alexander  (A.  I). 
222-235).  [Abbrev.,  Alexandrian.,  X  1 1 1 7 
(Abellinum,  240);  XIII  1883  (Lngudu- 
num),  6716  (Mogontiacum).  —  Alexandri., 
XIII  8616  (Vetera,  230) ;  VI  3008  (Rome). 

—  Alex.,  Ill  8244  (Naissus) ;  VIII  865 
(Mun.  Ginfit.),  1487  (Thugga,  261).  — 
A.,  Ill  5938  (Castra  Regina),  8173  (Moe- 
sia  Sup.,  226);  VII  732  (Aesica,  225); 
XIII  1839,  1890  (Lugudunum);  XIII 
8619  (Col.  Traiana)]. 

(A)  In  names  of  military  bodies.  (1) 
Legio  III  Augusta  Severiana  Alexan- 
driana. VIII  2742  (Lambaesis):  (Me 
centurio)  leg(ionis)  hi  Avg.  Alexandria- 
nae;  VIII  7049  (Cirta):  (Mi)  legato 
leg.  in  Avg.  Severianae  Alexandrianae. 
-  (2)  Legio  I  III  Flavia  Severiana  Ale- 
xandriana.  Ill  8173  (Ulpiana,  226): 
specvl(ator)  leg.  mi  [f]l.  s.  a.  —  (3) 
Legio  VII  Gemitia  Augusta  Severiana 
Alexandriana  Pia  Fidelis.  II  264  (Astu- 
rica) :  (Me)  vet.  leg.  vii  G.  Alexandria- 
nae p.  f.  ;  II  4111  (Tarraco):  (Me  cen- 
turio) leg.  vii  Gem.  p.  f.  Severianae 
Alexandrianae;  XIII  7564  (Aquae  Mat- 
tiacornm) :  (Me  centurio)  leg.  vii  Gem. 
Alexand[r]ianae.  —  (4)  Legio  VII  Clau- 
dia Severiana  Alexandriana.  Ill  8244 
(Naissus):  s(ingvlaris)  c(onsvlaris)  l. 
vii  C.  S.  Alex.;  Kev.  Arch.  (1902)  p.  145 
(ibid.):  l.  vii  C.  S.  Alexandriana.  — 
(5)  Legio  VIII  Augusta  Severiana  Ale- 
xandriana. XIII  2596  (Matisco):  miles 
leg.  viii  Avg.  Alexandrianae;  XIII  6738 
(Mogontiacum,  223):  mil.  leg.  viii  Avg. 
Severianae  Alexandrianae.  —  (6)  Legio 
XIIII  Gemina  Severiana  Alexandriana. 
Ill  14357  (Carnuntum) :  (Me  centurio) 
[l.]  xiiii    G.    Seve[r.    Alexa]n[drianae]. 

—  (7)  Legio  XXII  Praetoria  Pia  Fidelis 
Alexandriana.  XIII  6716  (Mogontiacum, 
227):  leg(atvs)  leg.  xxii  [. . .]  Alexan- 
drian.]; XIII  6769  (ibid.):  vet.  ex  si- 


288 


ALIA 


ALKX 


C.(NirERO)  LEG.  XXII   PR.  P.  F.   AlEXANDRI  ANAE. 

—  (8)  Leg/'o  V  X X  Uipia  victrix  Seve- 
riaiui  Alexandriana  pia/ideli».  XIII 1839 
(LMudunum) :  sig(nifer)  leg.  xxx  v.  v.  s. 
A.;  XIII  1888  (ibid.):  vet.  ex  leg.  xxx  V.  v. 
Alexandrian.;  XIII  1890  (ibid.):  (cen- 
lurio)  leg.  xxx  V.  v.  S.  A. ;  XIII  8616 
(Vetera,  230):  sig(nifer)  leg.  xxx  v.  v. 
Severianae  Alexandri.  p.  f.  ;  XIII  8619 
(Col.  Traiana) :   mil.  leg.  xxx  V.  v.  S.  A. 

—  (9)  Coho/'s  II  Flavia  Brittonum  Ale- 
xandriana. Ill  7473  (Sexanta  Prisca, 
230):  [b]alnea  coh.  ii  Fl.  Britt.  [Ale- 
xa]n[d]rianae.  —  (10)  Conoids  II  Astu- 
rum  Sever  iana  Alexandriana.  VII  732 
(Aesica,  225):  coh.  ii  Astvrvm  S.  A.  — 
(11)  Cohors  VII  vigilum  Mamiana  (sic) 
Severiana  Alexandriana.  V 1 3008  (Rome): 
UvotXiog  IlXovi aoxog  xevrvqia  \^Eq~\xXccyi 
Xco(Q^T>t  cs'(rT)Tij.ia  ^i[y~\Xwv  (sic)  Ma- 
m(('(va)  2f/?j^t(ftm)  'AXe'gadQifova)  (sic). 

—  (12)  Ala  Fronfoniana  Alexandriana. 
Ill  797  (Dacia);  Ala  Frontoniana  [Ale- 
xandriana; III  798  (ibid.):  ala  Fron- 
toniana Alexandriana.  —  (13)  XIII  6592 
(Waldiirn,  232):  officiales  Bri(ttonvm) 
et  deditic(iorvm)  Alexandrianorvm,  — 
(14)  XIII  7495  (Germania  Sup.):  ex- 
pl(oratio)   Halic(anensis)  Alexandriana. 

(B)  In  names  of  towns,  public  buildings 
etc.  (1)  Abellinum,  q.  v.  X  1117  (Abel- 
linum,  240):  Col(onia)  Ven(eria)  Livia 
Avg(vsta)  Alexandrian(a)   Abellinativm. 

—  (2)  Municipium  Giu/itanum,  q.  v. 
VIII    865   (Mini.    Giurit.):    (illi)   cvr(a- 

TORl)     REIP(VBLICAE)     [.  .  .]     MVNICIPI     ALE- 

x(andriani)  G(ivfitani);  VIII  866  (ibid.), 
Dessau,  6794:  mvnicipes  mvnicipii  Avreli 
Alexandriani  Avgvsti  Magni    Givfitani. 

—  (3)  T/iugga,  q.  v.  VIII  1487  (Thugga, 
261):  resp(vblica)  col(oniae)  Liciniae 
Sept(imiae)  Avrel(iae)  Alex(andrianae) 
Thvgg(ae).  —  (4)  Uci  Mains,  q.  v.  VIII 
15447  (Uci  Mains,  230):  colonia  Ale- 
xa[nd]riana  Avgvsta  Vchi  (sic)  Maivs; 
VIII  15450  (ibid.,  270-5):  res  pviimca 
col(oniae)  Marianae  Avg(vstae)  Alexan- 
dri[a]nae  Vchit(anorvm)  (sic)  Maiorvm; 
VIII  15454.  15455  (Uci  Maius):  res  pv- 
blica  coloniae  Marianae  Avgvstae  Ale- 
xandrianae  Vchitanorvm   (sic)  Maiorvm. 

—  (5)  Numerus  Severianus  Alexandria- 
nus    Syrorum.    a    military    encampment 


(statio)  and  town  in  Mauretania  Caesa- 
riensis.    VIII  10469  (Maur.  Caes.,  3d,  a 

milestone):  a  N(vmervm)  Severianvm  Ale- 
[xandri]an[vm]  (sic)  Syr(orvm)  m.  p.  (tol). 
[Cf.  VIII  10468  (ibid.)].  —  |  See  also 
s.  y.  Thignica].  —  (('))  The  Basilica 
Alexandriana,  at  Puteoli.  X  1693  (Pu- 
teoli,   398) :    [Basilicam  Ale]xandrianam 

b[arbarorvm    incvrsione    f]oedatam.   

(7)  Aqua  Alexandriana,  at  Lambaesis. 
VIII  2659  (Lambaesis,  3d):  M.  Avrellivs 
(sic)  Severvs  Alexander  pivs  (aquas)  Ale- 
xandrianas  Lambaesita(nis  dedit) ;  VIII 
2662    (ibid.):    nvmini    Aq_vae    Alexan- 

DRIANAE. 

(C)  «  Former  slave  of  Alexander  ».  XI 
1470  (Pisae):  Felici  Caes.  n.  ser.  Ale- 
xandriano  ;  III  12289  (Eretria) :  Thamyro 
Avg.  disp.  Alexan[d]riano. 

ALEXANDRINVS.  -  Of  Alexandria  » 
(in  Egypt),  »  Alexandrian  ».  [Forms: 
Alexsandrinvs.  IV2  p.  370  c (Pompeii,  wax- 
tablet,  1st);  XII  3329  (Nemausus) ;  XIII 
8322  (Col.  Agripp.).  —  Alexandinvs  (sic. 
by  mistake),  V  6294  (Mediolanium,  f).  — 
Abbrev. :  Alexandria,  VI  10197  (Rome); 

X  3500  (Misenum);  V  3465  (Verona); 
VIII  21119  (Caesarea);  II  1970  (Ma- 
laca).  —  Alexandr.,  X  3617  (Misenum); 
III  6809  (Antiochia  Pisidiae,  1st).  — 
Alexand.,  XI  1840  (Arretium).  —  Alex., 
VI  8093.  3112,  5744  (Rome);  XIV  479 
(Ostia);  X  3504,  3564.  3615  (Misenum); 

XI  3737  (Lorinm);  III  43  (Thebae  Ae- 
gypti.  134).  —  Al.,  X  3452  (Misenum)]. 

(A)  Urbs,  civitas,  regio.  Ill  19  = 
6587  (Alexandria,  384-9):  ad  petitvm  pri- 
morvm  nobilissim(a)[e]  Alexandrinae  vr- 
bis;  and  per  clarissimos  Alexandrinae 
civitatis;  III  6809  (Antiochia  Pisidiae, 
1st):  civitas  Alexandr(ina)  q_vae  est  in 
Aegypto;  VI  3028  (Rome,  245):  in  le- 
g(ione)  [ii  Tra]iana,  reg(ione)  Alex[an- 
drina]. 

(B)  Classis  Alexandrina.  II  1970  (Ma- 
laca):  praef(ectvs)  classis  Alexandrin(ae) 
et  potamophylaciae  ;  VIII  21025  (Cae- 
sarea,   1st)  :    (illi)    trierarcho    Libvrnae 

«  NlLI  I»  EXACTO  CLASSIS  Avg(vSTAe)  ALE- 
XANDRINAE ;  III  43  (Thebae  Aegypti,  134): 
praef(ectvs)  classis  Avg.  Alex(andrinae); 
XIII  8322  (Col.  Agrippinensis):  proreta 
A(l)exsandrinvs  (sic)  ex  classe. 


ALFT 


ALIE 


239 


(C)  Fiscus  Alexandrinus.  VI  8573 
(Rome):  (Me)  tabvlari[vs]  fisci  Alexan- 
drini;  VI  5744  (Rome):  adivt(or)  ta- 
b(vlari)  f(isci)  Alex(andrini)  ;  Notiz. 
(1901)  p.  20  =  Rev.  Arch.  XXXIX  (1901) 
p.  466  =  Annee  Epigr.  (1901)  p.  48  (Pu- 
teoli,  1st):  (illius)  tabvlari  fisci  Alexan- 

DRINI   DOMITIANl   CaESARIS. 

(D)  Natives  of  Alexandria.  VI  3093, 
3096,  3112,  10194,  10197  (Rome);  XIV 
478,  479  (Ostia);  IV2  p.  370  c  (Pompeii, 
wax-tablet,  1st);  X  3452,  3500,  3504, 
3512,  3535,3564,  3608,3615,  3617,  8208 
(Misenum),  7330  (Panhormus,  602);  XI 
37  (Ravenna),  1840  (Arretium),  3524 
(Centum  Cellae),  3737  (Lorinm);  V  3465 
(Verona),  6294  (Mediolanium,  f);  III  3 
(Creta,  104-114);  VIII  21119  (Caesarea); 
XII  3329  (Nemausus);  XIII  8343  (Coll. 
Agripp.). 

ALFIA  fundus.  An  estate  near  Veleia. 
XI  1147  (Veleia,  2nd)  IV  1.  41:  fvndvm 
Alfiam  Mvnatianvm  Ancharianvm  ...  in 

PLACENTINO,     PAG(o)   VeRGELLENSE,     ET    VeL- 
LEIATE    (SIC),    PAG(o)    AMBITREBIO. 

ALGASSIS.  A  local  Celtic  divinity  of 
the  Convenae  north  of  the  Pyrenees.  XIII 
72  (Convenae):  Algassi  Geminvs  Q.  Ivl(i) 
Balbi   ser(vos)  v.  s.  l.  m. 

ALGEO,  -ERE.  ■  To  suffer  from  the 
cold».  Le  Blant  165  (Civ.  Turonum  = 
Fortunat.  Miscell.  I  cap.  V) :  dvm  tegit 
algentem,   plvs  calet  ipse  fide. 

ALGOR.  «Bodily  cold",  «chill".  V 
6723  (Vercellae,  +):  algorem  vili  solitvm 

DEPELLERE    VESTE. 

ALHIAHENAE  Matronae.  Matron-dei- 
ties of  the  Germans.  XIII  6387  (Vicus  Ne- 
diensis) :  Matronis  Alhiahenabvs  (sic) 
(Me  dedicavil). 

ALIA.  (Sic,  for  alea).  «Dice»,  «gam- 
bling». IV  2119  (Pompeii,  graffito):  via 
Nvceriae  inalia  (sic)  X  dccclvs  fide  bona. 

ALIANVS  CASTELLVS  (sic).  A  strong- 
hold in  the  territory  of  the  Langenses, 
near  Genua.  I  199  =  V  7749  (Sententia 
Minuciorum,  111  B.  C.)  1.  17:  inde  svr- 

SVM     IVGO     RECTO      INCASTELVM     (sic)     QVEI 

vocitatvst  Alianvs  (sic). 

ALIARIVM  Compitum,&  place  in  Rome; 
exact  site  unknown.  VI  4476  (Rome,  1st): 
L.  Naevivs  Ajwphio,  vestiar(ivs)  a  Com- 
pito  Aliario  ;  VI  9971  (Rome) :  L.  Helvio 


L.  l.  Grato,  vestiario  a  Compito  Aliario; 
VI  33157  (Rome):  M.  Geminivs  M.  l. 
Felix,  medicvs  ocvlariv[s]  a  Compitv  (sic) 
Aliario. 

ALIAS.  Adv.  (A)  In  local  sense :  «  Else- 
where». VI  1527  (Rome,  laudatio  Tu- 
riae,  B.  C.)d,  1.  28:  procedens  alias.  — 
(B)  Of  manner:  «in  any  other  way». 
XIV  1417  (Ostia):  [qvod]si  alias  factvm. 
fverit  .  .  .  ;   III  6082  (Ephesus):  [h]anc 

ARAN  (Sic)  SI  QVIS  (t)eMPTAV(e)rIt(t)rANS- 

(f)erri  avt  (l)i(tt)era/w  i[n]cid(e)re  avt 
alias    a[li]qva(m)   figvra(m)   fecerit    .  .  . 

ALIATOR.  [Sic  for  Aleator].  Name  of 
race-horse.  Audollent,  Defixionum  Tab. 
284  (Hadrumetum,  devolio)  1.  16:  Alia- 
tore(m)  (sic)  cadat  ! 

ALIBI.  «  Elsewhere » .  XII  916  (Arelate, 
frgmt.) :    in    hoc    sepvlchro    (sic)    svnt 

OSSA    .  .  .    ALIBI     SVNT    CINERES. 

ALICENSIS,as  native  of  uncertain  town. 
Rossi  916  (Rome,  f,  496):  Iohannis  (sic) 
Alicensis.  [Rossi  /.  c.  assigns  it  to  Haly- 
ciae  in  Sicily]. 

ALID.  See  ALIVS.      . 

ALIENIGENA.  Subst.  m.f.  «Stranger», 
«  outsider».  V  8769  (Concordia):  si  qvis 

ALICNISCNA    (sic)   IN   EA  SE  VOLVER1T   PON(l). 

ALIENIGENVS.  Adj.  «  Not  belonging 
to  the  family  ».  [Cf.  ALIENVS].  VI 
33900«  (Rome) :  [qvi  hoc]  cepotaphivm 

VENDERE     AVT     DONARE     (sC    V0lue>'it),     VEL 

[corpvs  alien]igenviw  VEL  OSSA  intvlerit; 
VI  22915  (Rome):  alienigenvm  corp(vs) 

AVT    OSSA    AVT    CINERES. 

ALIENIGER.  Adj.  =  alienigenus  q.  v. 
VI  19844  (Rome):  ne  qvis  alienigervm 

CORPVS    INFERRE    VELIT. 

ALIENIGERO,  -ARE.  «  To  let  pass 
from  the  family  ».  [Cf.  ALIENO,  ABA- 
LIENO].  VI  18385  (Rome,  2nd):  [siqv.s 

HOjC  MONVMENTViW  VENDERE  AVT  ALIENI- 
GERARE    VOLVER1T. 

ALIENO, -ARE.  « To  alienate » ,  «trans- 
fer »  (out  of  one's  family-possession).  Of 
tombs  etc.  [Cf.  ABALIENO].  Form  alie- 
nasse,  VI  20061  (Rome). 

VI  3554  (Rome):  ne  qvis  extranevjw 

VELLIT  (sic)  p[o]nERE  VEL  VENVM  DARE  VEL 
FId[v]C!ARE     VEL      DONVM      DARE     VEL     VLLO 

[m]odo  alienare;  VI  8456  (Rome,  2nd): 

NE  FIDVCIENT,  NE  VENDANT,  NEVE  ALIO  QVO 
GENERE    ID     SEPVLCHRVM     (Sic),    SIVE    MONV- 


240 


ALIE 


ALIG 


MtNTVM    EST,    ALIENARE    VLL1    POTESTAS    SIT  J 

VI  9485  (Rome):  siqvi  vltimvs  ex  no- 
mine    NOSTRORVM     POSTERORVMQVE     EORVM 

ai.ienare  bolverit  (sic)',  VI  10219  (Ronie): 

E1VS     MONIMENTI     (SIC)      PARTEM     ALIENARE  J 

VI  10284  (Borne):  ne  qvis  a  nomine  no- 
stro  ai.ienare  avdeat ;  VI  12118  (Rome): 

HOC      SEPVLCHRVM     (sic)     .  .   .     [PRO      PRETIO 

a]lienare;    VI    13040  (Rome,  2nd):   hoc 

MVNIMENTVM  (sic)  SIVE  CEPOTAFIVM  (sic) 
DE    NOMINE  MEO    ALIENARI   VETO;   VI   13203 

(Rome):     hoc    avtem    monvmentvm    ... 

NEQVE  VENIET  NEQVE  DONABITVR  NEQVE 
PIGNORI  OBLIGABITVR,  SED  NEC  VLLO  MODO 
ALIENABITVR  NE   DE   NOMINE    EXEAT     FAMILIAE 

svae;  VI  20061  (Rome):  ne  qvis  .  .  .  de 
nomine  alienasse  velit;  VI  2(3943  (Rome): 

NE  A   QVOQVAM  EORVM   HORTVLVS  ALIENETVR 

vel  veneat;  XIV  2934  (Praeneste,  385): 
si  qva(n)do  alienari  (sic  for  alienare) 
bolverint  (sic);  X  8343  (Salernum):  nec 

VLLO      MODO     ALIENABITVR     NE      DE      NOMINE 

exeat  familiae  svae  ;  V  4057  (Mantua) : 

NE     QVANDO      DE     FAMILIA      ALIENETVR  ;      III 

14493  (Dacia):  [si  qvis  volverit  ven- 
dere  ea]  avt  alienare;  III  13569  (Lyt- 
tus,  4th) :  posessiones  (sic)  v[eteres  ? . .  /J 
alie[n]ata(s?)  esse  const[a]bit;  Annee 
Epigr.  (1900)  p.  35  =  Notiz.  (1889)  p.  24 
(Rome,  434)  frgmt. :  alienata  .  .  . 

ALIENVS.  Adj.  (and  subst).  ■  Of  ano- 
ther »,  «  someone's  else  »,  «  alien  », 
«  foreign  ».  [Forms:  alenvs  (sic),  VI 
10464  (Rome).  —  Gen.  plur.  alienvm?, 
VI  12853  =  34060  (Rome).  —  Dat.  alie- 
nabvs,  III  2719  (Delminium).  — Abbrev.: 
alienab.,  Ill  2719  (Delminium).  —  alien., 
ii   1957  (Cartima)]. 

(I)  Adj.  (a)  Of  property,  aes,  terra, 
servus,  locus  in  theatro.  For  aes  alienvm 
=  «  debts  » ,  see  s.  v.  aes,  p.  170  col.  1.  — 
XII  5276  (Narbo) :  ne  terra  aliena  ignoti 

CVM    NOMINE    OBISSENT,   HIC    TITVLVS    PARVO 

proloqvitvr  lapide  ;   XV  7171  (Rome?, 

4th)  .*     IVSSIONE    DDD.     NNN.     NE   QVIS  SERVVM 

alienvm  svscipiat;  II  5439  (Lex  Urso- 
nensis,  44  B.  C.)  IV  1,  1.  43:  neve  facito 

QVO    QVIS  ALIENO    LOCO    SEDEAT.   (b)   Of 

things  other  than  property.  I  198  (Lex 
Repetund.,  123-2  B.  C.)  V:  [ali]eno  no- 
mine; VI  13387  (Rome):  in  alieno  nomi- 
ne; VI  24770  (Rome):  [.  .  .]  qvis  alieno 
nomine    titvlv[  .  .  .]  ;     V    1623    (Aqui- 


leia,  f,  423):  (ille)  dignvs  qvem  cvperet 
ple(b)s  aliena   svvm  ;    VI    10048  (Rome, 

2nd):  [DlO^CLES,  OMNIVM  AGITATORVM  EMI- 
NENTISSIMVS,  QVO  ANNO,  ALIENO  I'RINCIPIO 
VICTOR    CXXXIIlF    SINGVLARVM     VICIT    CXVIII, 

and  vno  anno,  alieno  principio,  .  .  .  vicit 
lxxxxiiu  ;  VIII  17639  (Vazaivi):  fortvnis 
alienis;  VI  12652  (Rome,  1st)  :si  pensare 

ANIMAS  SINERENT  CRVDELIA  FATA,  ET  POSSET 
REDIMI     MORTE    ALIENA     SALVS.     (c)     Esp. 

freq.  of  the  dead:  corpus,  ossa,  membra. 
VI  13152    (Rome):    si    qvis  ...  corpvs 

ALIENVM    INVEHERE    VELLIT   (sic);    VI    17301 

(Rome):  nec  alienvm  corpvs  inferat(vr); 
VI  22276  (Rome):  [si  qvis]  .  .  .  alienvn 
corpvs  [.  .  .  inferre]  volverit  ;  VI  27627 
(Rome):  siqvis  alienvm  corpvs  hic  intv- 
lerit  ;  XI  1411  (Luna,  f):  si  qvis  vo- 
lverit   CORPVS    ALIENVM  PVNIRE    (sic  =  p0- 

nere);   V  8305  (Aquileia):  [hvic  monv- 

MENTO      COR^PVS      OSSAVE      ALIENA      INFERRE 

nvlli  liceto  ;  VI  10173  (Rome):  ne  qvis 

VELIT      POS(t)      MORTEM     MEAM     OSSVA    (sic) 

aliena  [i]nferre  ;  VI  19882  (Rome):  os- 
sva  (sic)  aliena  inf(erre)  ;  V  1496  (Aqui- 
leia) :  neqve  ossva  (sic)  aliena  ei  (sc. 
monumento)    inferre;    V    1497    (ibid.): 

NEQVE     OSSA     ALIENA     INFERRE     LICEAT  ;     VI 

29947  (Rome):  tv  ne  vellis  (sic)  aliena 

MEMBRA       INQVi(e)taRE       IACENTIS.       VI 

10098  (Rome):  flete  meos  cineres!  non 

EST    ALIENVS    IN    ILLIS    HECTOR,   ET    HOC    TV- 

mvlo  Mygdonis  vmbra  tegor;  III  2719 
(Delminium,  frgmt.):  [. . ,~]  alienab(vs) 
(sic)  militibvs  posvit. 

(II)  Subst.  «  Stranger  »,  «alien".  VI 
12853  =  34060  (Rome):  (ilia)  dedita  co- 

IVGI   SOLI   SVO,  IGNARA  ALIENVM  ;   XIII  1668 

(Ara  Rom.  et  Aug.,  speech  of  Claudius) 

I    1.   9  :    SVPERVENERE    ALIENI   ET   QVIDEM  EX- 

terni;  VI  30463    (Rome,  f):    filia   mea 

INTER     FEDELES     (sic)      FIDELIS     FVIT,      INTER 

al[ie]nos  (ij  e.  pagaaos)  pagana  fvit. 

ALIFAE.   See  ALLIFAE. 

ALIGANTIENSIS.  Of  *Aligantia,  or  si- 
milar name  of  a  Spanish  town,  site  un- 
known. Ill  4227  (Savaria):  Peniivs  (sic) 
Dovideri  f(ilivs)  Aligantiesis  (sic). 

ALIGER.  i  Winged  ».  In  Chr.  inscrr., 
of  the  angels.  As  adj.,  XI  275  (Ravenna,  f ): 

ALIGERI    TESTES    QVOS    TVA   DEXt[rJa    REGIT. 

As  subst.,  XI  262  (ibid.):  aligervm  cin- 

GENS    HAEC    LOCA    SANCTA    MANVS. 


ALIM 


ALIM 


241 


ALIMBEV.  (Voc).  Name  of  demon  in- 
voked in  a  devotio.  Audollent,  Defixio- 
mim  Tab.  265  (Hadrumetum):  Alimbev, 
Colimbev,    Petalimbev,    faciatis    (Mam) 

.  .  .     AMANTe(m)      FVRENTE(m)      PRAE      AiWORE 
MEO. 

ALIMENTA.  (Only  plur.  in  inscrr.,  ex- 
cept Rossi  II  p.  294,  2  1.  7,  see  below 
A.)  "  Alimentation  »,  «  food-supplies  », 
«  nourishment  » ,  «support»,  «mainte- 
nance ». 

[Abbrev.,  alimentor.,  VI 1532  (Rome) ; 
XIV  3599,  3609  (Tibur);  X  1138  (Abel- 
linum),  4582  (Caiatia);  IX  3438  (Pel- 
tuinum);  XI  5395  (Asisium),  6369  (Pi- 
saurum);  III  6753  (Ancyra);  VIII  822 
(Turca);  II  1085  (Ilipa).  —  aliment., 
XIV  3601,  4244  (Tibur);  X  1208,  1216 
(Abella),  5398  (Aquinum);  IX  5849  (Au- 
ximum);  XI  2650,  Annee  Epigr.  (1900) 
p.  33  =  Notiz.  (1899)  p.  485  (Saturnia), 
XI  416  (Ariminum),  5395  (Asisium), 
6338  (Pisaurum);  V  5262  (Comum),  8808 
(Acelum?);  VIII  980  (Curubis);  VII 
1054  (Bremenium).  —  alimen.,  XI  5614 
(Arna).  —  alim.,  VI  1529  (Rome);  XIV 
298  (Ostia);  X  330  (Atina),  3764  (Sues- 
sula),  3805,  3865,  3910  (Capua),  5920, 
5928  (Anagnia),  6243  (Fundi);  XI  417 
(Ariminum),  3123  (Falerii),  6073  (Ur- 
vinum  Mataurense);  IX  3437  (Peltui- 
num),  3667  (Marsi  Marruvium) ;  V  4384 
(Brixia).  7468  (Industria) ;  III  1456  (Sar- 
mizegetusa);  II  4510  (Barcino).  —  all, 
IX  5859  (Auximum).  —  al.,  IX  3434 
(Peltuinum).  —  a.,  X  7954  (Turris  Li- 
sibonis)]. 

(A)  In  general.  VI  10229  (Rome,  te- 
stam.  Dasumii,  1st):  alimenta  omnia  com- 
pvtari;  Mitth.  XVI  (1901)  p.  351  (Pom- 
peii, fresco) :  qvae  parvis  mater  natis 
alimenta  parabat  ;  Ihm,  Damasi  Epigr. 
26  (Rome,  f,  4th):  bis  seni  transiere 
dies,  alimenta  negantvr;  VIII  839  (Tur- 
ca, f):  h(a)ec  porta  domvs  est  ecresie 
(sic  =  ecclesiae)    patens   peregrinis  et 

p[aVPERIBVS?]]    ALIMENTISQVE    PARVIS    NIMIS 

ang[vsto  aditv?];    Rossi   II    p.  294,    2 
(Tarraconensis,  f ,  6th)  1.  7 :  esvriens  rep- 

PER1T    ALIMENTVM. 

(B)  Esp.  of  «  foundations  » ,  by  the  Em- 
peror or  by  private  philanthropy,  for  the 
maintenance  and  care  of  orphans  and  poor 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


children.  [Cf.  alimentarivs].  XI  1147 
(Veleia,  2nd):  pveri  pvellaeqve  alimenta 
accipiant;  IX  1455  (Ligures  Baebiani, 
101):  pveri  pvellaeq_(ve)  a[limenta  a]c- 
cipiant;  X  6328  (Tarracina) :  vt  ex  re- 

DITV  EIVS  PECVNIAE  DARENTVR  CENTVM 
PVERIS,    <CENTVM    PVELLIS)     ALIMENTOr[v]m 

nomine  .  .  . ;  V  5262  (Comum,  2nd,  bene- 
faction of  Pliny  the  Younger):  dedit  in 
aliment(a)  pveror(vm)  et  pvellar(vm) 
pleb(is)  vrban(ae)  hs.  (tot);  XI  5395 
(Asisium):    pveri    et  pvellae   qvi  ex  li- 

BERALITATE    SACRATISSIMI    PRINCIPIS    ALIMEN- 

t(a)  accipivnt;  XI  5956  (Pitinum  Mer- 
gens,  139):  pveri  et  pvellae  qvi  ex  li- 
beralitate  Eivs  (i.  e.  Antouini  Pii)  ali- 
menta accipivnt;  II  1174  (Hispalis): 
inaliment[orvm  (sic)  ampliationem]  ac- 
cipiant    PVERI     INGENVI    HS.    XXX     NVMMOS, 

etc.  —  Officials  charged  with  the  admin- 
istration of  the  funds  for  alimenta. 
(a)  Praefecli.  VI  1428  (Rome):  praef. 
ali[m.];  VI  1532  (Rome,  3d):  praef.  ali- 
mentor(vm)  Viae  Flaminiae;  VI  1668  = 
XIV  3599  (near  Tibur,  2nd) :  praef.  ali- 
mentor(vm);    XIV    3601    (Tibur,   172): 

PRAEF.   ALIMENT(ORVM)   PER   A.EMILIAM;    XIV 

3609  (ibid.,  169):  praefecto  alimento- 
r(vm);  XIV  4244  (Tibur):  praef.  ali- 
menQt.  per  AemiliaJm;  X  3805  (Capua) : 
praef.  alim.  ;  X  5398  (Aquinum):  praef. 
aliment.;  XI  6338  (Pisaurum):  cvr(ator) 
viar(vm)  et  praef.  aliment(orvm)  Clo- 
diae  et  coh(a)erentivm:  V  7783  (Albin- 
gaunum,  191):  praefectvs  alimentorvm; 
VIII  11338  (Sufetula):  [p]r.  alimento- 
rvm; II  4510  (Barcino):  praef.  alim.; 
II  6278  (S.  C.  Italicense)  43:  trans 
Padvm  avtem  perqve  omnes  Italiae  regio- 
nes  arbitrivm   ini vngendorvm  praefectis 

ALIMENTORVM    DANDIS    (sic).    [Cf.  VI     1540 

(Rome,  2nd);  V  865  (Aquileia)].  —  (b)  Ca- 
ratores.  VI  1368  =  XIV  3993  (bet.  Rome 
and  Nomentum,  225):  cvr.  Via[e]  Ae- 
[m](iliae)  et  alimentorvm;  VI  1419 
(Rome,  4th):  cvratori  Viae  [. .  .]  et  ali- 
mentorvm: VI  1509  (Rome,  3d):  cvrat. 
Viae  Salar(iae)  et  alimentorvm  ;  VI  1529 
(Rome,  221):  [cvr.  Fl]am(iniae)  et  ali- 
mentorvm); IX  3667  (Marsi  Marru- 
vium): cvr.  viar(vm)  Tib(vrtinae),  Va- 
l(eriae)  et  alim(entorvm)  ;  VIII  980 
(Curubis) :   cvrat.  aliment(orvm)  distri- 

31 


242 


AL.1.M 


ALIM 


b(vendorvm).  —  (c)  Subcurator.  VII 
h»;,i  (Bremenium):    svb  cvr.  Viae  Fla- 

miNIAE    ET    ALIMENT(orVm).     ((/)     I'/'OCU,- 

ores.  VI   1633  (Rome):  pko[c.]a[d] 

al[i]wenta;  VI  L634  (Home):  proc  ad 
alimenta;    XIV    2922    (Praeneste,   3d) : 

PROC.     AD     ALIMENTA     [L.VCAn(|AE)3.      BrVT- 

t(iorvm),  Calabr(iae)  et  Apvliae  ;  X  3865 
(Capua) :  proc.  alim(entorviw)  Viae  Fl(a)- 
m(iniae);  III  249  =  6753  (Ancyra) :  proc. 

ALIMENTORVM    PER    TrANSPADVM,     HlSTRIAM, 

Libvr[n]iam;  III  1456  (Sarmizegetusa, 
238):  proc.  ad  alim(enta)  per  Apvliam, 
Calabriam,  Lvcaniam  et  Brvttios;  VIII 
822    (Turca):    proc.    alimentor(vm)   per 

TRANSPADVM.  HlSTRIAM,  LlBVRNIAMJ  II  1085 

(Ilipa,  2'"1) :  proc.  alimentor(vm)  per  Apv- 
liam, Calabriam,  Lvcaniam,  Brvttios; 
II  4238  (Tarraco) :  proc.  Avgvst(i)  ab 
alimentis.  —  (e)  Qaaestores.  XIV  298 
(Ostia) :  qvaestori  alim(entorvm)  ;  XIV 
3941  (Nomentum):  qvaest  alimentorvm: 
X  330  (Atina) :  q_.  al[i]m(entorvm)  ;  X 
1138  (Abellinum) :  q_.  alimentor(vm)  ;  X 
1208  (Abella,  155):  qvaest.  aliment(o- 
rvm);  X  1216  (Abella):  q_.  aliment(o- 
rvm)  ;  X  1491  (Neapolis):  alimentorvm 
qvaest.;  X  3764  (Suessula),  3910  (Ca- 
pua) :  q_.  alim(entorvm)  ;  X  4582  (Ca- 
iatia):  [q_.  alim]entor(vm);  X  5920  (A- 
naguia) ;  q_i  aer(ari)  et  al[im](entorvm); 
X  5928  (ibid.),  6243  (Fundi):  o^  ali- 
m(entorvm);  X  7954  (Turris  Lisibonis): 
q_.  a(limentorvm);  IX  3384  (Aufinum) : 
qvaest.  alim(entorvm)  ;  IX  3434  (Pel- 
tuinuiu) :  o-  al(imentorvm);  IX  3437 
(ibid.);  qvaestori  alim(entorvm);  IX 
3438  (ibid.):  q_.  alimentor(vm);  IX  4976 
(Cures,  2nd):  [qvae]stori  alimentor(vm)  ; 
IX  5849  (Auximum):  qvaest.  alimen- 
[t](orvm);  XI  416  (Ariminum):  qva[e]- 
st.  aliment(orvm)  ;  XI  417  (ibid.,  1st): 
q_.  alim(entorvm);  XI  2650  (Col.  Sa- 
turnia) :  [_q_.  k(alendari)  r(ei)p(vblicae)?] 
et  aliment(orvm)  ;  Annee  Epigr.  (1900) 
p.  33  =  Notiz.  (1899)    p.  485    (ibid.): 

Q_.     KAL.    R.    P.   ET  ALIMENT(ORVM)  J    XI   3123 

(Falerii) :  qvaest.  alim(entorvm)  Cae- 
s(aris);  XI  3211  (Nepet):  q_.  alimento- 
rvm [Caes(aris)];  XI  5395  (Asisiuui): 
q_.  alimentor(vm);  XI  5614  (Arna) :  q_- 
reip(vblicae)  et  alimen(torvm)  Arna- 
t(ivm);    XI    6357    (Pisaurum):   qvaest. 


alimentorvm;  XI  6369  (ibid.):  q_.  ali- 
mentor(vm);  V  4384  (I3rixia,  1st):  q_. 
alim(entorvm)  ;  V  7468  (Industria):  q_. 
aer(ari)  p(vblici)  et  ai  im(entorvm)  ;  V 
8808  (Aceluin):  qvaest.  alime[nt(orvm)]. 

—  (/")    Duumvir.    X    1491    (Neapolis): 

II      VIR     ALIMENTORVM.    ((/)    ACtOT .      IX 

5859  (Auximura):  actor  ali(mentorvm). 

—  Cf.  XI  6073  (Urvinum  Mataureuse): 
vil(icvs)  ab  alim(entis)  ;  VI  1573  (Rome, 

frgUlt.):    .  .  .  [ALilMENTOR(VM). 

ALIMENTARIVS.  Adj.,  subst.  -  Of  the 
alimenta  »,  q.  v.;  ■  one  employed  iu  the 
care  and  distribution  of  the  alimenta  » . 

[Form  alvmentarivs,  IX  3923  (Alba 
Fucens,  149?).  —  Abbrev.,  'alimentar., 
IX  3923  (ibid.),  XI  4389  (Ameria) ;  ali- 
ment., IX  981  (Compsa),  2742  (Saepi- 
num),  X  4570  (Caiatia);  alim.,  IX  1415 
(Trevicum),  2354  (Allifae),  2807  (Aufi- 
dena);  a.,  X  47  (Vibo)]. 

(A)  Adj.  Of  poor  children  maintained 
by  public  and  private  charity.  IX  5700 
(Cupra  Montana,  149):  pveri  et  pvellae 
a[l]iment[a]ri  Cvprenses  Montani  ;  XI 
5957  (Pitinum  Mergens,  149-150):  pveri 

ET    PVELLAE     ALIMENTARI  ;     XIV     4003     (Fi- 

culea,  162):  pveri  et  pvellae  alimentari 
Ficolensivm  (sic).  [Cf.  VI  31298  (Rome, 
2nd),  and  below  (£)].  —  Of  those  in 
charge  of  the  alimenta.  IX  1415  (Tre- 
vicum): qvaes(tor)  pecvniae  alim(enta- 
riae);  IX  2807  (Aurldena):  ck  pec(vniae) 
alim(entariae);  IX  2354(AUifae):  qvaest. 
sac(rae)  p(ecvniae)  alim(entariae);  X  20 
(Locri):  q_.  p(ecvniae)  p(vblicae)  et  ali- 
mentariae;  X  47  (Vibo):  q^  p(ecvniae) 
a(limentariae);  X  4570  (Caiatia):  Qj  pe- 
c(vniae)  alime[nJt(ariae)  p(vblicae);  IX 
981  (Compsa):  Qj  [pec(vniae)  pvbl(icae) 
qvae]  est  aliment(aria)  ;  IX  3953  (Alba 
Fucens):  <q_.  rei  pvbl(icae))  et  pec(v- 
niae)  alimentariae;  XI  4389  (Ameria): 
q_.  arc(ae)  pvbl(icae)  et  pec(vniae)  ali- 
mentar(iae);  IX  3923  (Alba  Fucens,  149): 

CVRATORI    PECVNIAE  ALVMENt[a^]r(iae)  (Sic)', 

IX  699  (Sipontum) :  servvs  arkarivs  (sic) 
QVI    ET    ANTE    egit    rationem    alimenta- 

RIAM    SVB    CVRA    PRAEFECTOr(vm). 

(B)  Subst.  Of  the  poor  children  re- 
ceiving support,  XI  6002  (Sentinum,  2nd): 
Divo  Antonino  Avg(vsto)  Pio,  alimen- 
tari. —  Of  person  in  charge  of  the  area 


ALIM 


ALIQ 


243 


alimentaria,  IX  2472  (Saepinum):  (illi) 
aliment(ario)  Saepinati. 

ALIMENTVM.  See  s.  v.  ALIMENTA 
(A)  at  end. 

ALIOQVIN.  Adv.  *  In  other  respects  », 
«  otherwise  » .  VI  10284  (Rome) :  ne  qvis 

A  NOMINE  NOSTRO  ALIENARE  AVDEAT,  .  .  . 
ALIOQVIN  SIT  FACVLTAS  CVICVMQVE  EX  FA- 
MILIA    NOSTRA    ADEVNDI     etc. 

ALIPILVS.  «  Professional  hair-remover», 
who  destroyed  the  growth  in  the  armpits 
(alae)  etc.  by  means  of  corrosives  etc. 
[Cf.  DROPACATOR].   VI  9141  (Rome): 

M.  OCTAVIVS  PrIMIGENIVS  ALIPILVS  A  TrI- 
TONE. 

ALIQVAMDIV.  Adv.  «  For  sometime », 
k  quite  a  long  while  ».  VI  1527  (Rome, 
Laud.   Turiae,  9-2  B.  C.)  d  1.  26 :   fve- 

[rv]nT    OPTATI     LIBERI     QVOS     ALIQVa[mDIV 

sors  invi]derat;  V  5050  (Anauni,  46, 
speech  of  Claudius) :  ex  veteribvs  con- 
troversis  (sic)  pe(nd)entibvs  aliqvamdiv, 
etiam  temporibvs  Ti.  Caesaris  patrvi  mei. 
ALIQVANDO.  Adv.  (a)  Of  general 
time,  «  at  any  time  » ,  «ever».  [For  «if 
ever  » ,  « lest  ever » ,  si  quando,  ne  quart- 
do,  see  s.  v.  QVANDO].  X  178  (Po- 
tentia,    528):    ne    qvis   hoc   aliqvando 

AVDEAT    VIOLARE    SEPVLCRVM. 

(b)  Of  past  time,  «  once  » ,  «  formerly  » . 
[Cf.  OLIM,  QVONDAM].  XI  1147  (Ve- 
leia,  2nd)  VI  1.  74:   praedis  qvae  (Me) 

.  .  .   ALIQVANDO    POSSEDIT. 

(c)  Of  present  time  and  conditions  long 
wished  for,  *  at  last  »,  «  finally  ».  [Cf. 
TANDEM].  X  777  (Stabiae):  inveni  ALI- 
QVANDO LOCVM  VBI  reqviescerem  !  ;  VI 
10251  a  (Rome,  1st):  aliqvando  secv- 
rvs  svm;  VI  25547  (Rome):  hic  erit  et 
nobis  vna  aliqvando  Domvs. 

ALIQVANTO.  Adv.  w.  comp.,  «  some- 
what " ,  *  rather  » .  R.  G.  divi  Aug. 
I  cap.  18:  ex  qvibvs  dedv[xi  in  colo- 
ni]as    avt    remisi    in    jwvnicipia    sva   .  .  . 

MILLIA  ALIQVANt[o  PLVRA  Q_v]aM  TRECENTA. 

ALIQ.VATENVS.  Adv.  «  Up  to  a  cer- 
tain point  r.  VI  1783  (Rome,  431):  in- 

TERPOLATVJVV  ALIQJ/ATENVS  ADSERERE  HO- 
NORED. 

ALIQVI,  [-QVAE],  -QVOD.  Pron. 
adj.,  rarely  subst. ;  ALIQVIS,  -QVA, 
-Q.VID.  Pron.  subst.,  rarely  adj.  «  Any  », 
«  some  »;  «  anyone  »,  « someone  »,  «  any- 


body . ,  .  anything  > .  [N.  B.  After,  SI, 
NE,  ALIVS,  aliquis  is  seldom  used.  Cf. 
s.  v.  QVIS,   QV1]. 

[Forms:  aliqvit,  VI  9792,  30463 
(Rome);  XI  654  (Faventia),  1616  (Flo- 
rentia),  6335  (Pisaurum,  256);  1X5860 
(Auximum);  VIII  14683  (Simitthus,  185); 

XIII  2027  (Lugudunum).  —  haliqvit, 
XII  915  (Arelate,  lst-2Dd).  —  [Gen.  ali- 
cviivs,  K raus  294  (Col.  Agripp.),  is  mo- 
dern, XIII  1213*].  —  Abl.  aal.co,  XI 
329  (Ravenna).   —   Abl.    plur.    aliqvis, 

XIV  3608  (Tibur,  1st);  VIII  2728  (Lam- 
baesis,  2nd);  II  1963  (Lex  Salpens., 
81-84)  XXVII.  —  (For  aliqvod  =  ali- 
quot, see  below  s.  v.  aliqvot).  —  Ab- 
brev.:  aliqv.,  X  7307  (Panhormus);  aliq_., 
VI  32784  (Rome)]. 

(A)  Adj.  pron.  V  6693  (Vercellae): 
charites  aliqvae;  Edict.  Dioclet,  Introd. 
II  1.  8  (III  p.  1930):  cvjw  vis  aliqva 
caritatis  emergeret;    VI  7788  (Rome): 

SI  QVIS  HVIC  MONIMENTO  (SIC)  POST  ME 
ALIQ_VAM   CONTROVERSIAL   FACERE  VOLVERIT; 

VI  31998  (Rome,  +,  338):  sine  aliqva 

DISCORDIA     AVT     CONTROVERSIA  J      IX    2082 

(Beneventum):  qvi  vixit  mecvm  sine  ali- 
qva lite.  [Cf.  similar  formulae  s.  v. 
VLLVS];  VI 10230  (Rome,  laud.  Murdiae, 

1st)  1.  9:  Q_VO  ME  FRATRIBVS  MEIS  QVOM 
[e]0RVM    ALIQVA    CONTVMELIA    PRAEFERRET  J 

XII  2346  (near  Gratianopolis,  2nd):    me 

AD      ALIQVAM      FACVLTATEM      PERDVXIT  ;     III 

p.  925  (Alburnus  Maior,  167.  wax-tablet): 

AB    EIS    ALIQVEM    (sic)     PETITIONEM    FVNERIS 

(h)abitvrvm  (sc.  esse  ilium);  VIII  2728 
(Lambaesis,  2nd,  speech  of  Hadrian) :  vt 

LVCIDIVS   LABOR  MEVS    ...     PARERET,  ALIQVAS 

epistvlas  svbieci  |  V  2781  (Patavium, 
4th),  HI  12043  (Lyttus,  4th)  1.  16:  pri- 
vilege dignitatis  alicvivs  ;  X  1401 
(Herculaneum,    1st):    oyi  rervm   svarvm 

POSSESSORES  FVTVRI  ALIQVAS  [PARTES]  EA- 
RVM  MVTAVERINT,  and  QVI  RERVM  SVARVM 
POSSESSORES    FVTVRI  ALIQVAS    PARTES  EARVM 

mvtaverint;  V  6186  (Mediolanium,  f): 

SI     QVIS     POST     OBITVM     NOSTRVM    ALIQVEM 

(sic)  corpvs  intvlerint  (sic)  \  VI  32784 
(Rome) :  commen[do]  tibi  delicivm  no- 
strum]   MlLITEM,  SI    SVNT    ALIQ_(vi)    INFE- 

r[i];  VIII  2728  (Lambaesis,  2nd,  speech 
of  Hadrian):  ideo  rogatvrvs  eram  con- 
cedere    (sic    for    concederes)    nobis    vti 


244 


ALIQ 


ALIQ 


MENSIBVS     ALIQVIS    (SIC)     REI      AGENDAS      IM- 

moraretvk  ;    VI   26948  (Rome):  si  q_vis 

DOn[aRe],  VE^N^DERfc,  ALIENARE  ALIQVO 
MODO     VOLVEKir.      (Cf.      IN      ALIQVO      bt'loW 

B  2   at  end). 

(B)  Subst.  pron.  (1)  Personal.  VI  3828 
(Rome,  82):  [q_vod  non]dvm  alicvi  ... 
dandvm  (est);  V  2781   (Patavium,  4th): 

SIQVIS      ALICVI      MAIESTATIS    CRIMEN      INTEN- 

derit;    III    12043    (Lyttus.    4th)    1.   14: 

SI     Q_VIS      ALIc[vi]     MAIESTATIS     CRIMEN      IN- 

tenderit;  II  1963  (Lex  Salpensana,  81- 
84)  XXVII:  inter  se  avt  cvm  aliqvis 
(sic)  altervtrvm  eorvm  avt  vtrvmqve; 
II  (3278  (S.  C.  Italicense,  176-7)  1.  16: 
erat  aliqvis  qvi  deploraverat  fortvnas 
svas;  VIII  14683  (Simitthus,  185):  si 
qv(a)estor  alicvi  non  n[v]ntiaverit, 
and  si  a[liqvis]  de  ordine  decess[erit]; 
XIV  2224  £  (Neimis  Dianae):  nec  qvi- 
dem  tale  aliqvis  potest  andtingere  (sic) 
filis;  XIV  3608  (Tibur,  1st):  ab  aliqvis 
(sic)  eorvm  opsides  (sic)  accepit;  XII 
915  (Arelate,  lst-2nd):  aspic[i]ent  ex<e>- 

QVi(a^)    ALIQVIS    ITA    VT    QVIT    (sic)    EVI- 

tant  ;  III  3676  (Pannonia  Inf.) :  viderit 
an  ne  aliqvis  post  me  mea  facta  se- 
qv[a]tvr;  X  2311  (Puteoli) :  qvam  sit 

DVRA  CVPIDO  [VLTE^RIVS  NASCENTEM  ALI- 
QVEM   PROCEDERE     HORA  J      XII    3861      (Ne- 

mansus) :  claves  dvae  penes  aliqvem  li- 

BERTORVM  MEORVM  ET  CVRATOREM  CVIVSQVE 

anni  sint;   Rossi  752    (Rome,  f,  451): 

ADIVRO  VOS  PER  CHRISTVM,  NE  MIHI  AB  ALI- 
QVO violentiam  (sic)  fiat;  VI  15106 
(Rome):    optarem  deos  vt  tale  exsitvm 

(sic)    MEVM    ALIQVI    (sic)     MEORVM    FACIAT  ; 

X  2015  (Puteoli) :  qvod  si  adversvs  ea 

ALIQVI  INRVMPERE  TEMPTAVERIN  T  ]  VI  19882 

(Rome):  [neve]  qvis  avsvs  sit  aliqvem 
inferre  in  m[onvmentvm] ;  X  3594  (Pu- 
teoli): qvod  si  in  hoc  monimento  (sic) 
sive  pomariolo  aliqvis  extervm  ponere 
volverit  ;  III  10092  (Nigra  Corcyra) : 
ne  aliqvis  [jnferre  volverit  etc.];  X 
7307  (Panbormus):  ne  post  aliqv(i)  avt 
bendant  (sic)  avt  donet  (sic);  XI  329 
(Ravenna):  nec  v[nqvam]  ab  aalico  (sic) 
violetvr;  V  4057  (Mantua):  si  qvando 
ali[q]vis  volverit  donare  vel  vendere; 
V  2305  (Altinum,  f):  vt  nvllvs  de  ge- 

NERE    VEL     ALIQVIS    IN     HAC    SEPVLTVRA      PO- 

natvr  ;  V  8738  (Concordia):   vt  nvllvs 


DE    GENERE      NOSTRO     VEL     ALIQVIS     IN     HAC 

sepvltvra  ponatvr;    V  8770  (ibid.):   si 

ALIQVIS    EAM   ARCa(m)  APERIRE  VOLVERIT.   

Note  quasi  personal  use:  aliqua  legio, 
I  198  (Lex  Itepetundarum,  123-2  B.  C.) 
II:  [qvei]  .  .  .  [tribvnvs  mi]l(itvm)  l(e- 

GIONIBVS)  IIII  PRIMIS,  ALIQVA  EARVM  FVERITJ 
ib.  XVI  :  QVEI  ...  TR.  MIL.  L.  IIII  PRIMIS, 
ALIQVA  EARVM  ...  S1ET  FVERITVE  J  ib.  XXII: 
QVEI  TRIBVN[VS]  MIL.  L.  IIII  PRIMES],  [a- 
LIQv]a    EARVM    SIET    FVERITVE. 

(2)  Neut.,  of  things,  ideas.  VI  576 
(Rome):  extra  hoc  limen  aliqvid  de 
SACRIS  EFFERRE  fas  non  est;  XIII  2027 
(Lugudunum) :  dvm  aliqvit  (sic)  e  flam- 
mis  eripere  conatvr;  IX  5860  (Auxi- 
mum):  Fjw]vnimenti  (sic)  aliqvit  (sic) 
de  marmoribvs  minvs  fa[cere];  VI  30463 
(Rome):  [qvod  si  qvis  contra  volvn- 
tatem]  eivs  aliqvit  (sic)  volverit  fa- 
cere  in  se[pvlcro];  VIII  14683  (Simit- 
thus, 185):  si  qvis  silentio  qv(a)esto- 
ris  aliqvit  (sic)  donaverit;  Ihm,  Da- 
masi  Epigr.  XCII  (Rome,  +,  5th):  cor- 
poris    hic    tvmvlvs;     REQVIESCVNT    ossa 

CINISQVE,  NEC  PERIT  HINC  ALIQVID  DO- 
MINO; III  9733  (Delminium):  lege  et 
morare!  iam  aliqvid  resciveris;  XI  6335 
(Pisaurum,  256):  aliqvit  (sic)  pr(a)eter- 
mittentes;  XII  915  (Arelate,  lst-2nd): 
si  haliqvit  (sic)  casv  alite[r]  ad(d)v- 
xerit  aster;    III  567    (Delphi):    etiamsi 

VTRORVMQVE     SPEI    ALIQVID    APSCISVM    (sic) 

est;  VI  1527  (Rome,  laud.  Turiae,  9-2 
B.  C)  d  1.  42:  [a]liqvid  concipere  men- 
te;  V  8988  d   (Concordia):    cvivs    aspe- 

CTVM  ALIQVID  SOLACII  FORE  CONFIDO  ;    VIII 

4447  =  18608  (Lamasba):  aeterna  do- 

MVS  HAEC  EST,  PAVSVM  LABORIS  HIC  (sic) 
EST,    ALIQVID  MEMORIAE  HOC  EST;    VI   9792 

(Rome):  si  est  aliqvit  (sic)  in  infernas 
partes  bene;  XI  1616  (Florentia) :  si  ta- 

MEN  AT  (sic)  MANES  CREDIMVS  ESSE  ALI- 
QVIT (sic);  X  8131  (Stabiae):  si  sapivnt 
aliqvid  post  fvnera  manes.  —  Note  ad- 
verbial use,   XI  654  (Faventia):    si  do- 

LVIT    ALIQVIT  (sic),    ME   QVOQVE  IVNXI    DO- 

lori,  and  adv\  phrase,  in  aliqvo  (sc. 
modo):  «  in  any  way  »,  VIII  19174 
(Signs) :  si  qvi  [a]vtem  temptaverit  evn- 

DEM    (Sic)      MONIMENTVM    (sic)    ...    IN    ALI- 
QVO [.  .  .  violare,  or  the  like]. 
ALIQVIS.  See  above,  ALIQVI. 


ALIQ 


ALIV 


245 


ALIQVOD.  See  ALIQVOT. 

ALIQVOT,  (ALIQVOD).  Indef.  indecl. 
num.  adi.  «Several».  R.  G.  divi  Aug. 
cap.  10  1.  25:  [cepi  id]  sacerdotivm  ali- 
qvod  post  annos;  X  1401  (Hercula- 
neum,  56),  VI  33840  (Korae,  227):  per 
aliqvod  annos  ;  VI  1377  (Home,  2nd): 
post  aliquot  secvnda  proelia  adversvm 
Germanos  et   Iazyges. 

ALIQVOTIES.  «  Several  times  ».  Ill 
3980  (Siscia):    positvs  est  hic  Lebvrna 

MAGISTER  MIMARIORVM.      «   ALIQVOTIES  MOR- 

tvvs  svm    (i.  e.  on  the  stage),   set  (sic) 

SIC     NVNQVAM  !   »  . 

ALIS.  See  ALIVS. 

ALISANVS.  A  Gallic  divinity  of  the 
Aedvi.  XIII  2843  (near  Augustodunum, 
bronze  vessel):    deo  Alisano,   Pavllinvs 

PRO    CONTEDIO    FIL(lo)    SVO    v(otVm)  s(OL- 

vit)  l(ibens)  m(erito);  XIII  5468  (near 
Dibio,  bronze  caccabus):  Doiros  Sego- 
mari  ievrv  (Celtic  ==  (itius)  Alisanv  (sic 
=  Celtic  dat.). 

ALISIA.  (Sic,  not  Alesia,  in  inscrr.). 
A  town  of  the  Mandubii  in  Gallia  Lug- 
dunensis,  north-west  of  Dibio;  famous  for 
the  last  stand  of  Vercingetorix  against 
Caesar  in  52  B.  C.  Now  Alise-Sainte- 
Reinc.  XIII  2880  (Alisia):  in  Alisiia  (sic). 

ALISIENSIS.  ■  Of  Alisia  >,  q.  v.  XIII 
10029216  (Alisia,  lead  tessera):  Alisien- 
s(is). 

ALISINENSIS  civitas,  an  unknown  town 
of  Germania  Superior,  known  only  from 
XIII  6482  (Bonfeld,  W'urttemberg):  ge- 
nivm  c(ivitatis)  Alisin(ensis)  (ille)  .  .  . 
don(avit).  The  town  was  perhaps  on  that 
site,  and  its  name  may  be  preserved  in 
that  of  the  river  Etsenz. 

ALITER.  «  Otherwise  » ,  «  in  any  other 
way  » .  (A)  In  positive  sentences.  I  1409  = 
XI  4632   (Lex  Tudertina,  B.  C.)  frgmt. 

I.    11:    QVOD  ALITER  ROGATVM  e[rIT   IN   HAC 

rogatione];  I  200  (Lex  Agraria,  III 
B.  C.)  XXXVI:  minvsaliterve;  II  1964 
(Lex  Malacitana,  81-84)  LVIII :  qvi  ali- 
ter  adversvs  ea  fecerit;    ib.    LXI:    q_vi 

ALITER  ADVERSVS   EA   PATRONVM    .  .  .   COOPTA- 

verit ;  VI  8589 (Rome) :  [qv]od si  qvis  eo- 
rvm  aliter  [fecerit];  VI  10231  (Rome): 
qvodsi  aliter  factvm  fverit  ;  XII  915 
(Arelate,  lst-2nd):  si  haliqvit  (sic)  casv 
alite[r]  ad(d)vxerit  aster. 


(B)  In  negative  sentences.  I  200  (Lex 
Agraria,  III  B.  C.)  LXXII:  neive  qvis 

MAG(lSTRATVs)  .  .  .  FAC1TO  .  .  .  Q_[vO  EA 
pecvnia]  .  .  .  ALITER  exsigatvr  ATQVE  VTEI- 
QVE  IN  h(ac)  L(EGE)  s(cRIPTVm)  EST  J  ib. 
LXXXVI  :      NEIVE      AMPLIVS      EA      ALIVBEIVE 

aliterve  dare  debeto;  I  208  =  XI  2090 
(Clusium,  B.  C.)  frgmt.:  aliter  ea  nei 
deleto;  II 1963  (Lex  Salpensana,  81-84) 

XXVI:  NEQVE  SE  ALITER  CONSILIVJW  HA- 
BITVRVM      NEQ_(ve)      ALITER      DATVRVM     .  .  . 

qvam  . .  . ;  II  5439  (Lex  Ursonensis,  44 
B.  C.)  I  4  1.  23 :  neve   qvis  aliter  eam 

PECVNIAM      S(lNE)      F(RAVDE)      S(Va)     KAPITO 

(sic) ;    III  355   (Aezani,  2nd) :    qvaedam 

NEGOTIA  .  .  .  NON  ALITER  AD  CONSVMMA- 
TIONENV   POSSVNT   PERDVCI    QVAM    .  .  .  ;    XIII 

5708  (Lingones,  Testament.  Galli  cuius- 
dam)  I  1.  24:  ea  omnia  ita  fieri  neq_(ve) 
aliter  fieri;  X  4842  (Venafrum)  1.  14: 

NE  EA  MACERIA    .  .  .    ALITER  DIRVATV^R,  TOL- 

lat]vr  qvam  ...;  ib.  1.   19:  dvm  ne  ea 

AQVA    .  .  .    ALITER    QVAM    FISTVLIS    PLVMBEIS 

...dvcatvr;   VI  35876  (Rome):  aliter 

NE    QVIS  HOC  MONVM^ENTVm]  VI   DATO  J  III 

2097  (Salonae):    in  h(oc)   m(onvmento) 

VETO  ALITER  OSSVA  (sic)  DEPONI    QVAM   .  .  .  ; 

V  875  (Aquileia,  105):  aliter  [non  esse 

NISI    VT   DE  EO   PVBLl]CE  GLORIEMVR  ;    Cai'm. 

Lat,  1336  =  Rossi  II  p.  118  no.  102 
(Rome,  f) :  qvae  nos  non  aliter  qvam  te 
consvmpsit  amantes;  VI  31992  (Rome, 
-J-,  427):    Floride,   non  aliter  veneran- 

DVS,    FLORIDE    PERGE  ! 

ALITVS.  See  HALITVS. 
ALIVBI.    «  Elsewhere  >.    I   200   (Lex 
Agraria,    111    B.C.)    LXXXVI:    neive 

AMPLIVS  EA  ALIVBEIVE  ALITERVE  DARE  DE- 
BETO. 

ALIVM,  (ALLIVM,  ALEVM).  ■  Garlic  ■ 
IV  2070  (Pompeii,  graffito):  aliv  (sic), 
manvplos  ccl;  Notiz.  (1888)  p.  514  (ibid.): 
allivm  e[s]carivm;  Edict.  Dioclet.  §  6 
1.  23  (III  p.  1933):  alei  Ital(ici)  m(o- 
divm)  vnvm  (denarios)  sexaginta  =  Gxoq- 
Scov  \^I]tccX.  {.io.  a.  X  J'. 

ALIVNDE.  *  From  any  other  source  » , 
«  by  any  other  meaus  »,  "in  any  other 
way  ".  X  478  (Paestum,  344):  non  a- 
livnde  aestimamvs  statvm  cibitatis  (sic) 
altiorem  cvltioremqve   reddi. 

ALIVS  (ALIS),  ALIA  ALIVD  (ALIVM, 
ALID).  Adj.,  subst.  n  Other  »,  ■  another  ■ , 


240 


ALIV 


ALIV 


«  else  ».  —  ALIVS  ...  ALIVS,  «  one  . . . 
another  »;  ALII  . . .  ALII  ■,  ■  some  . . . 
others  - . 

[Forms.  Norn,  sing  alis,  I  603  =  IX 
3513  (Purfo,  58  R.  C);  VI  24085,  17505 
(Rome);  III  2970  (Aenona);  II  2633 
(Asturica,  27).  —  Neut.  alhd  (=  aled?), 
IV  1837  (Pompeii,  graffito).  —  alivt, 
VI  25393,  29952  (Rome);  XIV  586, 
1828  a  (Ostia);  X  4787  (Teannm  Sidi- 
cinura),  4842  (Venafrum);  XI  106,  330 
(Ravenna);  V  532  (Tergeste,  2nd),  1102 
(Aquileia);  III  168  (Bervtus),  2115,  8742, 
8750,  9507,  9568  =  12869,  9569  (Sa- 
lonae);  VIII  211  (Cillium,  2nd),  15868 
(Sicca) ;  Rev.  Arch.  XXXIX  (1901)  p.  448 
do.  105  (Africa);  II  1964  (Lex  Malaci- 
tana)  LVIII,  LXIII;  II  5181  (Lex  Me- 
tal. Vipasc.)  11.  28,  33;  II  5439  (Lex 
Ursonemis)  XCIII  1.  23,  CXXXII  1.  29; 
in  Gk.  letters  aXiovr,  Audollent,  Defix. 
Tab.  267  (Hadrumetum,  devotio);  by 
mistake,  alivst,  III  8869  (Salonae).  — 
Note  neut.  alivm  (co?yus),  V  121  (Pola), 
6244  (Mediolanium,  f);  III  2098,9508 
(Salonae).  —  Ace.  masc.  alliv(m),  VI 
28573  (Rome).  —  Ace.  fern,  alia,  VI 
6182  (Rome).  —  Dat.  alei,  I  206  (Lex 
Lul.  Munic,  45  B.  C.)  1.  98.  —  ali,  VI 
16751,  24085,  28567  (Rome);  Notiz. 
(1887)  p.  419  =  Brans  Fontes  p.  292 
(Pompeii,  wax-tablet) ;  IX  405  (Canu- 
sium);    V    532    (Tergeste,    2nd)    1.    31; 

III  8438  (Narona).  —  alio,  VI  17565 
(Rome);  X  4972  (Venafrum);  V  8738 
(Concordia,  f).  —  Nom.  plur.  alei,  I 
1277  =  X  5019  (Venafrum,  B.C.).  — 
ali,  VI  3221,  10247  (Rome);  XI  1421 
(Pisae,  1st);  III  p.  947  (Alburnus  Ma- 
ior,  159);  Audollent,  Defix.  Tab.  98 
(Cruminacum,  devotio)',  II  6278  (S.  C. 
Ltalicense)  1.  25;  XIII  5708  (Lingones, 
test.  Galli.  1st)  1.  15.  —  Dat.,  abl.  plur. 
alieis,  I  542  =  IX  4672  (Reate,  146 
B.  C).  —  alis,  VI  10048  (Rome,  2nd); 

IV  3340  CLV  (=  p.  411)  (Pompeii,  wax- 
tablet);  XI  1147  (Veleia,  2nd)  II  1.56, 
VI  11.  72,  83;  IX  1175  (Aeclanum);  V 
5050  (Anauni,  46)  1.  36;  II  1964  (Lex 
Malacit.)    LVI ;    II    5181    (Lex  Metal. 

Vipasc.)  1.  50;  VIII  403  (Ammaedara). 
—  Abbrev.,  aliar.,  VI  2107  (Rome)]. 
N.  B.    For  simplicity   of  arrangement, 


citations  are  divided  under  three  general 
classes:  (I)  As  adj.  modifier,  (II)  As 
subst.  personal,  (III)  As  subst.  neut. 
Note  that  alivs  =  «  another  »  is  often 
used  for  alter  ■  the  other  ■  (of  two)  q.  v. 
Examples  of  collocation  and  coordination 
etc.  alivs  qvis,  I  206  (Lex  Lulia  Mu- 
nicipalise 45  B.  C.)  11.  73,  83,  95,  136, 
143;  II  5439  (Lex  Ursonensis,  44  B.C.) 
4  1.  22;  II  5181  Lex  Metall.  Vipasc, 
end  1st)  1.  17;  VI  826  =  30857  (Rome, 
1st),  8456,  10219,  20989,  24799,  35876 
(Rome).  —  qvis  alivs,  I  204  (Lex  An- 
tonia  de  Termess,  71  B.  C.)  II  11.  7,  14; 
I  206  (Lex  Lulia  Municip.,  45  B.  C.) 
11.  90,  98,  153;  XI  1421  (Pisae,  1st) 
1.  55;  III  pp.  937,  939,  941.  943,  947, 
959  (Alburnus  Maior,  wax-tablets) ;  VI 
10247  (Rome,  252).  —  qvid  alivd,  I 
205  =  XI  1146  (Lex  Rubria,  49-42 
B-C.)  I  1.  52;  II  1964  (Lex  Malaci- 
tana,  1st),  LVIII,  LXIII;  115181  (Lex 
Metall.  Vipasc,  end  1st)  11.  28,  33;  VI 
35876  (Rome);  XI  125  (Ravenna);  III 
6866  (Tymandus);  Rev.  Arch.  XXXIX 
(1901)  p.  448  no.  105  (Africa).  —  alivd 
qvid,  I  206  (Lex  Lulia  Municip.,  45 
B.  C.)  1.  122;  II  5439  (Lex  Urso- 
nensis, 44  B.  C.)  XCIII  1.  23,  CXXXII 
1.  29;  VI  826  =  30857  (Rome,  1st). 
—    QviSQvis    alivs,    III    13569    (Lyt- 

ttlSj    4th)    1.    28.    QVISQVAM   ALIVS,    XIV 

3031  (Praeneste,  2nd).  —  vllvs  alivs, 
IV  3340  (p.  411)  CLV  (Pompeii,  wax- 
tablet);  VIII  12881  (Carthago);  XII 
4393  (Narbo,  2nd).  —  nvllvs  alivs,  IV 
1261  (Pompeii,  graffito).  —  alivs  nvl- 
lvs, IX  405  (Canusium).  —  alivd  nvl- 
lvm,  X  4787  (Teanum  Sidicinum).  — 
alivs  nemo,  VI  11131  (Rome);  X  4972 
(Venafrum),  5921  (Anagnia);  III  8438 
(Narona).  —  nil  alivd,  VIII  211  (Cil- 
lium, 2nd).  —  vnvs  .  .  .  alivs,  VI  1724 
(Rome,  206);  X  2496  (Puteoli);  V  5337 
(Comum);  III  14195  (Ephesus).  —  alivs 
.  . .  alter,  VI  36653  (Rome).  —  alter 
...alivs.  I  1007  =  VI  15346  (Rome. 
B.  C).  —  alivs  . . .  alivm,  II  2633  (Astu- 
rica, 27).  —  alivs  ...  ali  (alio),  VI 
17565,  24085  (Rome).  —  alii  . . .  alii, 
I  p.  319  (Fasti  Praenestini);  III  567 
(Delphi);  V1I1  10570  (Sallus  Buruni- 
/anus).  —  alivs  qvam,  VI  33885  (Rome); 


ALIV 


AL1V 


247 


V  532  (Tergeste,  2nd)  1.  31.  —  alivs 
(alivd)  nisi,  I  199  =  V  7749  (Genua, 
Sent.  Minueior.,  117  B.C.)  1.  31;  VIII 
211  (Cillium,  2nd)  1.  36;  Rev.  Arch. 
XXXIX  (1901)  p.  448  no.  105  (Africa); 
XII  592  (Aquae  Sextiae,  f). 
I.  As  adj.  modifier. 

(a)  Of  persons,  tribes  etc.  X  3098 
(Puteoli) :  dis  manib(vs)  Vetvriorvm  Ci- 
TIADIS  et  Aniceti  et  aliae  Citiadis  ;  XIV 
3649  (Tibur):  Ianvarivs  ...  Ianvarivs 
alivs,  ...  Vrsvs  ...  Vrsvs  alivs;  VI 
27556  (Rome):  pvpvs  Torqvatianvs,  . . . 
item  alivs  pvpvs  Laetianvs  ;  VIII  16159 
(Sicca):  matrona  honesta  praeter  alias 
femina[s];  XIII  2288  (Lugudunum):  (il- 
lius)  et  aliorvm  fratrvm  dvvm  (sic) ;  II 
1821  (Gades) :  vixi  ego  et  ante  aliae 
vixere  pvellae;  I  1007  =  VI  15346 
(Rome,  B.  C):    gnatos    dvos    creavit; 

HORVNC    ALTERVM    IN   TERRA   LINQVIT,   ALIVM 

svb  terra  locat  ;  X  2496  (Puteoli):  iam 

VNAM   NATAM  OMISERVNT    ANTE,    FCCE    NVNC 

et  ALiAiw;  I  206  (Lex  Jul.  Manic,  45 
B.C.)  11.  73,  143:  censor  alivsve  qvis 
mag(istratvs)  ;  ib.  1.  153:  censor  seive 
q_vis  alivs  mag(istratvs)  ;  ib.  1.  98:  qvei 
qvomqve  ...  comiTiA  ii  vir(eis),  iiii 
vir(eis)    aleive    qvoi    mag(istratvi)    ro- 

GANDO    ...    HABEBIT      (cf.     belOW,     g.)  \      VI 

826  ==  30857  (Rome,  1st):    praetor  . .  . 

ALIVSVE    QVIS    MAGISTRATVS;    XI   1421   (Pi- 

sae,  Ist)  1.  55 :  sive  qvi  ali  magistra- 
tvs  er[vnt];  I  198  (Lex  Repetund., 
123-2  B.C.)  XII:  alivm  patronvm  ei 
. .  .  [dato]  ;  Audollent,  Defix.  Tab.  98 
(Crucinacum  =  Kreuznach,  devotio) :  Va- 
le(n)tis  Sinto,  sive  ali  inimici  (?) ;  R. 
G.  divi  Aug.  cap.  27  1.   17:    Cimbriqve 

ET  CHARYDES  ET  SEMNONES  ET  EIVSDEiVV 
TRACTVS     ALII      GERMANORVM     POPv[l]i    = 

xal  Kij_i(}qoi  xai  XaXvfieg  xal  2sfivovsg 
aXXcc  re  tioXXcc  k'dvrj  rsQ/uav&v  ;  ib.  cap. 

32      1.6:      PLVRIMAEQVE     ALIAE     GENTES    = 

nXeiGTa  re  ccXXa  k'dvr].  —  Of  the  divini- 
ties of  the  lower  world,  II  3001  (Cae- 
saraugusta) :  havd  optare  alias  fas  erat 

INFERIAS. 

(b)  Of  the  dead:  mortuus,  corpus. 
VII  292  (Water  Crook):  siq_[vis  in 
hoc]  sepvlc(rvm)  alivm  mort[vvm  intv- 
l]erit;  VI  35876  (Rome):  neve  alivm 
qvem    mor[tvvm]    inferto;    XIV    586 


(Ostia) :  ne  [qvisqva]m  alivt  corpvs  ini- 
cere  velit;  XIV  1828«  (ibid.):  qvi- 
c[v]mqv[e  svper  hoc  co]rpore  alivt  in- 
feret;  XI  106  (Ravenna):  si  qvis  ... 
alivt  corp(vs)  posverit;  XI  330  (ibid.): 

VT    NVNQVAM    (h)iC  ALIVT  (sC.   COrfUs)    PO- 

n(a)t(vr);  V  121  (Pola):  si  qvis  alivm 
corpvs  svperposverit;  V  1102  (Aqui- 
leia):  si  qvis  .  .  .  alivt  corpvs  posverit; 
V  6244  (Mediolanium,  f):  si  cis  (sic) 
.  . .  velet  (sic)  alivm  qvrpvs  (sic,  sc.  po- 
smrit):  III  168  (Berytus):  [s(i)  q_(vis)] 
h(anc)  a(rcam)  aperverit  alivtve  corpvs 
indvxerit;    III    2098    (Salonae) :    veto 

AVTEM    IN    H^a]c     ARCA     ALIVM     CORPVS    IN- 

feri  ;  III  2115  (ibid.):  si  qvis  avtem 
[pos]t  obitvm  nostrvm  alivt  corpvs 
[po]nere  volverit;   III  8742  (ibid.):  si 

QVIS  VERO  TEM(p)TAVERIT  IN  EODEM  SAR- 
tofago    (sic)     PONERE   ALIVT    CORPVS  ;     III 

8750    (ibid.) :    si    qvis  in    ho[c  sarco- 

PHAGO]     ALIVT     CORPv[s     PONERE     VOLVERIT 

or  the  like];  III  8869  (ibid.):  [si  qvis 

In]    HVNC    SARCOFa[gVM    .  .  .]    ALIVST    (SIC) 

co[rpvs  intvlerit];  III  9507  (ibid.,  f, 
378) :    si    qvis   vero    svp(e)r    dvo    cor- 

<p)ORA    NOS(t)ra     ALIVT     CORPVS    VOLVERIT 

ordinare;   III  9508   (ibid.,  f,  382):  si 

QJS    (sic)    SVPER    HVNC    (Sic)    CORPVS    ALIVM 

(sic)  CORPVS  PONERE  volverit;  III  9568 
=  12869  (ibid.,  f)  frgmt.:  [si  qvis  sv- 
per] nostr[a  ali]vt  corpvs  pon[ere  vo- 
lverit]; III  10135  (Apsoros):  [ne  q_]vis 

.  .  .    SVPER    Co[RPVS     VE]LIT     ALIA    .  .  .     [pO- 

nere]. 

(c)  Of  the  name.  IV  3340  (=  p.  411) 
CLV  (Pompeii,  wax-tablet) :  pveros  Sim- 
plicem  et  Petrinvm,  sive  ea  mancipia  alis 
nominibvs  svnt;  I  820  =  X  1604  (Pu- 
teoli, B.C.):  nomen  delatvm  Naeviae 
L.  l.  Secvnda[e],  seive  ea  alio  nominee) 
est;  III  pp.  937,  939  (Alburnus  Maior, 
wax-tablets,  139):  pvellam  nomine  Pas- 

SIAM,    SIVE    EA    QVO    ALIO    NOMINE    EST;    III 

p.  959  (ibid.,  160) :  mvlierem  nomine  Theo- 

DOTEM,    SIVE  EA   QVO   ALIO   NOMINE  EST  ;   III 

pp.  941,  943  (ibid.,  142):   pvervm  Apa- 

LAVSTVM,     SIVE     IS     QVO    ALIO     NOMINE    EST  J 

XI  1147  (Veleia,  2nd)  VI  1.  72:  sive 
alis  nominib(vs)  vocabvlis  qve  (sic)  svnt; 
I  206  (Lex  Lulia  Miotic,  45  B.  C.)  1.  83  : 

QVEIQVOMQyE  II  VIr(ei),   IIII  VIr(ei)    ERVNT, 

aliove  qvo  nomine;  VI  11131  (Rome): 


248 


ALIV 


ALIV 


HAEC  AEDICIA  (S/C)  ALIVM  (SIC')  NOMEN 
r(ESTAMENTlP)    NON    SEQ_VETVR  ;     VI    0193 

(Homo):  alio  nomine  iieredem  non  se- 
qvetvr;  VI  7S():'>  (Rome):  alio  nomine 
neminem  seqventvr  ;  VI  1021!)  (Rome) : 
aliove  qvo  nomine  eivs  monimenti  (sic) 
partem    alienare;     VI    24799    (Koine): 

Q_VISQ_VIS  ...  TITVLVM  DEASCIAVERIT  ALIOVE 
QVO     NOMINE     INSCRIPSERIT. 

(d)  Of  localities.  II  5439  (Lex  Ur- 
sonensis,  44  B.  0.)  4  1.  22:  q_vae  in  co- 
lon(ia)  aliove  qvo  loco  ...  fia(n)t; 
II  5181  (Lex  Metal.  Vipasc...  end  1st) 
1.  TO:  in  alis  locis;  XIV  2112  (Lanu- 
vium,  2nd)  II  1.  25:  qvisqvis  .  .  .  de 
loco  in  alivm  locvm  transierit;  VIII 
11796  (Mactaris) :  neve  ...  ex  eo  loco 
...in  ali[vm]  transferatvr  ;  VI  24792 
(Rome):  alivs  loc[vs  hic  h]abet  ossa; 
XIV  1757    (Ostia):    in   f(ronte)    p(edes 

tot)    .  .   .     ET    ALIA    PARTE     IN     f(rONTe)     p(e- 

des  tot);  VIII  2532  =  18042  (Castra 
Lambaes.,  speech  of  Hadrian)  A  a:  alia 
spatia  campi,  alivs  iacvlantivm  nvmervs; 
I  199  =  V  7749  (Genua,  Sent.  Mim- 
cior.,  117  B.  C.)  1.  41:  in  eo  agro  alia 
prata  inmittere;  VI  10247  (Rome.  252): 
et  si  qj/i  ali  (sc.  agri)  atfines  (sic) 
svnt;  V  5050  (Anauni.  46)  1.  17:  qvi- 
(s)qve  in  alia  regione  Q_yiQ_yE  in  VICl- 
nia  erant;  III  5212  (Celeia):  cives  Ro- 
mani  [e]x  Italia  et  alms  provinciis  ;  XI 
3943  (Capena):  ita  vt  in  alms,  et  in 
provincia  Asia. 

(e)  Of  material  things  in  general.  II 
5181  (Lex  Metal  Vipasc,  end  1st)  1.  17: 
qvi  mancipia  aliamve  qvam  rem  [svb] 
praeconem  svbiecerit;  X  4842  (Vena- 
frum)  1.  11:  sive  qvod  alivt  opvs  ... 
factvm  est;  ib.  1.  15:  sive  qvid  alivt 
...  opvs  [er]it;  III  11382  (Siscia,  a 
tile):  in  hoc  navali  ...  in  alio  navali  ; 
VI  2107  (Rome,  Arval.  224):  aliar(vm 
sc.  arborum)  restitvendar(vm)  cavsa; 
VI  1724  (Rome,  206):  statvas  dvas, 
vna(m)  Antonini  Avg(vsti)  domini  n(o- 
stri),  aliam  Ivl(iae)  Avgvstae  dominae 
nostr(ae);   VI  1599  (Rome,  2nd):    sta- 

TVAM  ARMATAM    .  .  .  ET  ALIAM   CIVILI   AMICTV  ; 

Rev.  Arch.  XXXIX  (1901)  p.  470  no.  191 
(Thamugadi):  statvam  qvam  cvm  alia 
statva  .  . .  pr[o]misit;  III  14195  (Ephe- 
sus) :  imagines  argenteas  dvas.  vnam  Vr- 


bis  Romae  et  aliam  Gervsiae  (Cf.  sqq.) ; 
VI  414  (Rome,  191):  altarivm  cvm  co- 

I.VMELLA   MARMOREA,    ET   Al  IAM  COLVMELLAM  ; 

XI  147  (Ravenna):  neqve  ab  ante  aliam 
(sc.  arcam)  ponat;    VI    19915    (Rome): 

NE      ALIVS      TITVLVS      ALTERIVS     NOMINIS     IN- 

scriptvs  infigatvr;  III  3676  (Pannonia 
Inf.,  2nd) :  emissvmq_(ve)  arcv  dvm  pen- 

DET  IN  AERE  TELVM  AC  REDIT  EX  ALIA  FIXI 
FREGIQVE    SAGITTA. 

(f)  Of  money,  gifts  etc.  V  5840  (Me- 
diolanium):  eidem  collegio  largitvs  est 
alia  hs.  mi  n.  (twice);  IX  1175  (Aecla- 
num):  alis  (sestertium)  c  (milibas);  I 
542  =  IX  4672  (Reate,  146  B.  C):  pro- 

QVE    HOC    ATQVE  ALIEIS   DONIS  ;    VIII   6965 

(Cirta):  svper  aliam  liberalitatem;  XIII 
3162  (Vidacasses,  238):   sal[a]rivm  mi- 

LITIAE    IN    AVRO,    ALIAQVE    MVNERA. 

(g)  Of  public  affairs:  magistracies, 
sacrifices,  contests,  games.  I  206  (Lex 
lulia  Manic,  45  B.C.)  1.  90:  nei  qvis 
...  ii  vir(atvm),  iiii  vir(atvm)  neve  qvem 
alivm  mag(istratvm)  petito  ;    ib.   1.  95: 

NEVE  QVIS  ...  II  VIr(aTVm),  IIII  VIr(aTVm) 
ALIVMVE    QVEM   MAG(lSTRATVM)    PETITO  ;    ib. 

1.  100:  qvei[ve]  ibei  alivm  mag(istra- 
tvm)  habeat  ;  ib.  1.  136:  niqvis  .  .  .  ii 
vir(atvm),  iiii  vir(atvm)  aliamve  qvam 
potestatem  ...  petito ;  VI  749  (Rome, 
357) :  tradidervnt  Leontica  hi  idvs  Av- 
g(vstas)  felic(iter),  alia  tradidervnt 
cons(vlibvs)  svpras(criptis)  \  II  1471 
(Astigi):  editis  ob  honorem  sacerd(otii) 

CIRCIENSIBVS    (sic),      ET     OB      DEDICATIONEM 

alms;    VI  10048    (Rome,   2nd):    et  sine 

FLAGELLO      ALIS    CERTAMINIBVS    .  .  .    [vICIt]. 

(h)  Miscellaneous.  VIII  18533  (Ca- 
sae):    an[nos  natvs  viginti  ?    qvinqve, 

QVINQVE    DE!n]dE    ET   VIGINTI   ALUS    ANN[lS 

.  .  .  milita]vit;  VI  10493  (Rome):  [in]- 
vida  bis  denos  Lachesis  concesserat  an- 
nos;  nondvm  alio  pleno,  q_vod  dederat 
rapvit;  VI  6182  (Rome):  qvot  (sic)  si 
fata  velint  alia(m)  pro  spirito  (sic) 
vitam;    VI  24836  (Rome):    propter  im- 

MATVRAM    MORTEM    ALIVM    FRVCTVM  MERITO- 

RVM  svorvm  reportare  non  potvit  ;  II 
4468  (Aeso) :  obalia  (sic)  merita  eivs; 
VIII    15868  (Sicca)    frgmt.:    avt  alivt 

SERVITIVM  EXIGERE  VELINT  ;  XII  4393  (Nai'- 
bO,    2nd):    NEQVE   EA   SVMMA   IN   VLLVM   ALIVM 

vsvm    convertatvr;    VI    10234  (Rome, 


ALIV 


ALIV 


249 


2nd):   NE  EAM   PECVNIAM   ...   VELINT  IN  ALIOS 

vsvs  convertere  (twice) ;  X  107  (Croto): 
neqve  (pecuniam)  in  alios  vsvs  con- 
verters; IV  1261  (Pompeii,  graffito): 
in  qva  (re)  nvl(la)e  aliae  vices  erant 
nisissei  (sic)  dvlcis(s)im(a)e  et  pi(i)ssi- 
mae;  V  2781  (Patavium,  314)  1.  7 :  si 
alms  manifestis  indi[ciis  a]vt  argvmentis 
accvsationem  svam  non  potverit  con- 
provare  (sic).  Cf.  another  redaction,  III 
12043  (Lyttus)  1.  17:  si  a[liis  mani- 
festis INDICIIS  ATQ_VE  ARGVMENTIS  ACCV- 
SATIONEIVV     [sv]aM    NON     POTVERIT    CONPRO- 

bare:  III  13569  (ibid.,  4th)  1.  14:  alms 
manifestis  nexi[b]vs  sive  contractibvs; 
V  2781  (Patanurn,  314)  1.  30:  alio 
edicto  nostro;  VI  266  (Rome,  3d):  alio 
capite  (i.  e.  «  chapter  »,  «  heading  »,  of 
document);  VIII  20906  (Tipasa,f):  clav- 

SVLA  IVSTITIAE  EST  MARTYRIVM  VOTIS  OPTA- 
RE  ;    HABES  ET  ALIAM  SIMILEM  :    AELEMOSINAM 

(sic)  viribvs  facere.  —  VI  8456  (Rome): 

NEVE    ALIO     QVO  GENERE    ID  SEPVLCHRVM   ... 

alienare;  VI  20989  (Rome):  avt  inter 

IMMVTARE    (SIC)     ALIOVE     QVO    GENERE    VEN- 

der(e)  avt  donare;  III  13569  (Lyttus, 
4th)  1.  28:  astvtia  (abl.)  officialivm  vel 
qvoq_vo  alio  [g]enere;  VIII  11796 
(Mactaris) :    ne  .  .  .  tpansferatvr,  depo- 

NATVR  ALIAVE  RATIONE  AMOVEATVR,  NEVE 
AB    ALIO    [QVO    .  .  .]  . 

II.  Subst.,  personal. 

VI  11743  (fiome):  evasi,  effvgi  !  spes 

et  fortvna    valete!    nil    mihi   voviscvm 

(sic)  est.    lvdificate    alios  !  j    xi   6435 

(Pisaurum):  spes  et  fortvna  valete!  nil 

MIHI   VOBISCVM  EST.    ALIOS   DELVDITE,     QVAE- 

so;  III  9623  (Salonae,  f) :  alios  mone: 
vita  brebis  (sic)  est  ;  V  5930  (Mediola- 
niurn) :  q_vod  fecit  male,  qvis  melivs?, 
qvod  bene  NON  alivs ;  V  8738  (Concor- 
dia,  -J*) :  qvod  tibi  fieri  non  vis,  alio 
ne  feceris  ;  VI  20544  (Rome):  qvod  fe- 
ceris,  et  tibi  alivs  faciet  ;  VI  36653 
(Rome) :  ab  alio  speres,  altero  (sic)  qvid 
feceris;  I  1277  =  X  5019  =  Carin. 
Lat.  181  (Venafrum,  B.C.):  alei  in  ve- 

NERIEIS     [REBVS    REM    PERDVNT    SVAM    C.I.L., 

or  vitam  contervnt  BnechelerJ ;  I  204 
(Lex  Anton,  de  Termess.,  71  B.  C.)  II 
11.  7,  14:  neiqvis  magistratvs  prove  ma- 
gistratv,  legatvs  ne[lve]  qvis  alivs  ; 
VI 1527  (Rome,  Laud.  Turiae,  9-2  B.C.): 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


[licet  . .  .  qv]is  alias  (=  women)  no- 
minaverit;  II 1964  (Lex  Malacil,  81-84) 

LVI:  VTI  QVISQVE  ...  PLVRA  QVAM  ALII 
SVFFRAGIA  HABVERIT,  and  VTI  [c]viIVSQVE 
(Sic)  NOMEN  SORTI  DVCTVM  ERIT,  ITA  EVM 
PRIOREM  ALIS  RENVNTIATO  ;    XII   3861   (Ne- 

mausus) :    in    eorvm    locvm  qvi  mortvi 

ERVNT,    ALIOS    PER    SVFFRAGIA   SVBSTITVANT  ; 

XIII  5708  (Lingones,  Test.  Galli  cu- 
iusdam,  1st)  1.  15 :  si  qvi  .  .  .  alivs  al<i)- 
ve  svbstitvant(vr) ;  II  6278  (S.  C.  Lta- 
license,  176-7)  1.  23:  retinerent  qvae 
ali  institvissent;  ib.  1.  4:  non  sibi  sed 

Q_VI  LANIENAE  ALIORVM  PRAETEKERETVR  ;  VI 

33885  (Rome):   alivs  qvam  negotiator 

EBORARIVS     AVT     citriarivs  ;     I     199    =   V 

7749  (Genua,  Sent.  Minucior.,  117  B.  C.) 
1.  31:  dvm  ne  alivm  intro  mit(t)at  nisi 
Genvatem;  V  5050  (Anauni,  46)  1.  36: 
cvm  Tridentinis  alisve;  VIII  2532  = 
18042  (Castra  Lambaes.,  speech  of  Ha- 
drian, 128)  B  b:  (munitiones)  [qvasJ  alii 
[per]  plvres  dies  divisis[sentJ;  XIII 
2352  (Liigudunum):  exemploqve  alms 
pericvloso;     II    2633    (Asturica,    27): 

omnes  alis  alivm  in  fidem  CLIENTELAMQVE 

svam  .  .  .  recepervnt;  VI  17565  (Rome): 
contra    alis    alio;    VI  11131   (Rome) : 

ALIO      NEMINE      CONTRADICENTE  J      X      4972 

(Venafrum):  sibi  et  heredi  svo  ...  alio 
nemini;  III  8438  (Narona) :  (Mi)  . .  .  et 
ali  ne(mini);  IV  3340  (p.  411)  CLV 
(Pompeii,  wai-tablet):  neqve  ea  manci- 

PIA   .  .  .  ALI   VLLI   OBLIGATA    ESSE  J    VI  24085 

(Rome) :  [semp^er  amantes  qvorvm  [mor- 
tis d]ies  alis  ali  cesservnt;  III  567 
(Delphi):  Opoentam  in  mari  ...  qvae 
nvnc  ab  aliis  Opvs,  ab  aliis  Opoen[ta] 
dicitvr;  VIII  10570  (Saltus  Burunita- 
nus) :  ali[os  nos^trvm  adprehendi  et  ve- 
xari,  ali[os  vinJciri;  I  p.  319  (Fasti 
Praenestini) :  hanc  [i.  e.  Accam  Laren- 
ti/iani]  (sc.  alii)    Remi    et   Rom[vli  nv- 

TRICEM,    ALIl]    MERETRICEM    HerCVLIS    SCOR- 

tvm  [fvisse  dic]vnt;  I  603  =  IX  3513 
(Furfo,  lex  aedis,  58  B.  C.)  1.  10 :  alis 
ne  potesto;  III  2970  (Aenona):  (Me) 
ex  viso  p(osvit)  qvod  alis  vidit;  IX 
2029  (Beneventum) :  qvaesitvm  lvcro 
svo  sine  fravde  aliorvm  ;  IX  10  (Ne- 
retum,  341):  pro  aliorvm  (sic);  Notiz. 
(1888)  p.  449  no.  40  =  Carm.  Lat. 
652    (Rome,  f,  368):    contemptis   aliis 

32 


ALIX 


AIXK 


ME    DICTO    [VRB   Sic  via    is;    XI    1117    |  \ rl !- 

loia,  2nd)  II  I.  5C:  adf(inibvs)  se  et  alis; 
ib.  VI  1.  83:  (Mis)  fratrib(vs)  etalis; 
III  p.  947  (Alburnus  Maior,  wax-tablet. 

159):     ET     SI      QVI    Al.l    ADFINES    SVNT  ;     VI 

6308  (Rome):  et  se  et  alios  vindica- 
vi(t);  VIII  12881  (Carthago):  offendit 

ME     NVNCQVAM    (sic),      NEC     VLl.VM     ALIVM  ; 

VI    1724  (Koine,  435):  (Mi)  tam  facere 

LAVDANDA      QVAM    ALIORVM     FACTA    LAVDARE 

praecipvo;   VIII  2202   (near  Theveste): 

(Hie)    SEMPER    SECVRVS     VT    JWODO    ALUS    RE- 

ceptvs  vivens;   VIII  403  (Ainmaedara): 

(ilia)  FVI'i  ET  PVDICIT1A  (abl.)  QVAM  IN 
ALIS    NEC    FVISSE    DICAM,    NEC    .  .  .  ;     V    532 

(Tergeste,  2nd)   1.  31 :    (ilium)    non    ali 

Q_VAM    [~Pa]tr1AE     SVAE    NATVM  ;      XI     671  F 

(Volsinii,  gold  fibula):  tace!  noli  perie- 

R(ARE)  !      EGO     TE    VIDI    ALIa(m)    (s)aVIARE  !  J 

V  5337  (Comum) :  dvos  nvtricavi  :  vnvm 
...  amisi,  ALivm  svperstitem;  VI  3221 
(Rome):  si  svnt  ali  q_(vi)  infer[ri  vo- 
lent];  VI  28567  (Rome):  si  qvis  dona- 
tionis  vel  emancipations  cavsa  ali  tra- 
dere  volverit  ;  VI  16751  (Rome) :  si 
qvis  [volverit]  ...  ali  tradere;  VI 
21667  (Rome):  in  hoc  monvment(o) 
alivm  infe[rre]  non  licet  :  XIV  3031 
(Praeneste,  2ud):  ne  avt  de  nomin[e] 
eorvm  exeat,  avt  qvisqvam  alivs  exte- 
r(vs)  ...  id  sibi  conq_[v]irere  [velit]; 
X  5921  (Anagnia) :  alivs  hoc  inferetvr 
nemo;  IX  405  (Canusium):  in  hoc  mo- 
nimento  (sic)  ali  invri  licet  nvlli  ;  III 
658  (Philippi) :  si  qvis  in  ea  arca  alivm 
posverit;  III  669  (ibid.):  [si  qvis  in  ea] 
arca  ali[vm  posueriQ;   III  684  (ibid.): 

INEAM    (sic)    ARCAM  ALIVM   QVI    POSVe[rIt]  J 

III  706  (ibid.):  in  ea  arca  alivm  qvi 
posverit;    III   2226    (Salonae) :    si    qvi 

AVTEM  .  .  .  SE  IPSVM  VEL  ALIOS  .  .  .  PO- 
SVERIT ;  III  2509  (ibid.):  peto  bos  (sic), 
fratres,  ne  qvi  alivm  [.  .  .  ponat,  or  the 
like]. 

III.  Subst.,  neuter. 
VI  29952  (Rome):  hoc  est,  sic  est, 
alivt    fieri     non    licet  ! ;     Rev.    Arch. 
XXXIX  (1901)  p.  448  no.  105  (Africa): 

SET    (Sic)      QVID     ALIVT     FIERI     POTEST     NISI 

NATVRAE  serviendvm?;  VIII  211  (Cil- 
linm,  2nd)  1.  36:  nil  alivt  melivs  fieri 

NISI    VIRIBVS    AEVI    QVOT   POSSIT   DVRARE   DIV 

svb  honore  deorvm;   V   532    (Tergeste, 


2nd):  1.  -22:  alivt  enim  vir  ita  factvs 
non  potest  facere;  XII  592  (Aquae 
Sextiae,  f):  non  alivd  vmqvam  habvit 
nisi  cvm  bonitate  fidfm;  VI  1783  (Rome, 
431):    nvnc    ...    accipite    alivd!,    and 

ALIOQVE   IPSE   ETIAM   DE  INSTITVTIONE   ILLIVS 

probatvs;  VIII  210  (Cillium,  2nd):  post 

ALIA,    ARCVM     QVOQVE    ...     EREXIT  ;      I    205 

=  XI  1146  (Veleia,  Lex  Rubria,  49-42 

1>.  C.)  T  1.  52  :  NEIVE  QVIS  .  .  .  INTERCE- 
DITO     NEIVE    QVID    ALIVD    FACITO  J    II     1964 

(Lex  Malacilaaa,  81-84)  LVIII:  ne  q_ms 

INTERCEDITO  NEVE  Q_VIT  ALIVT  FACITO  ;  ib. 
LXIII:  VECTIGALIA  VLTROQVE  TRIBVTA, 
SIVE      QVID     ALIVT    ...     LOCARI      OPORTEBIT; 

VI  35876  (Rome) :  neve  qvid  alivd  ad- 
ver[svs]  ea  facere  liceto  ;  111  6866  (Ty- 

mandllS):   SI    QVA  ALIA  NECESSARY  FACIENDA 

svnt;  II  5181  (Lex  metal.  Vipasc,  end 
1st)  1.  28:  [propter]  haec  et  siqvid  alivt 

EIVSDEM    BALINEI    EXERCENDI   CAVSA   FECERIT  ; 

ib.  1.  33:  sive  qvid  alivt  qvod  svtores 
vendere  debent;  I  206  (Lex  Lulia  Mu- 
nic,  45  B.  C.)    1.  122:    qveive  ...  pe- 

CVN1AM,      PRAEMIVM      ALIVDVE     QVID     CEPIT  ; 

II  5439  (Lex  Ursonensis,  44  B.  0.)  XCIII 

1.  23.'  NEVE  .  .  .  DONVM,  MVNVS,  MERCEDEM 
ALIVTVE    QVID    KAPITO    (sic)  ',     ib.    CXXXII 

1.  29:  neve  .  . .  qvit  (sic)  d[on]vm,  mv- 
nvs  alivtve  qv[it]  dato;  VI  911  (Rome, 
1st)  frgmt:  inter  alia;  IV  1837  (Pom- 
peii, graffito) :  qvi  hoc  leget,  nvnc  qvam 
(sic  =  nunquam)  posteac  aliid  (sic  = 
aled?)  legat;   VI  826  =  30857  (Rome, 

1st):      ARBOREM     PONERE    ALIVDVE    QVID    SE- 

rere;    VI  25393  (Rome):    neqvis  velit 

AMPLIVS     POST     ME     IN     HOC    TVMVLO     ALIVT 

inferre;  XI  125  (Ravenna):  si  qvis  ante 

HANC    ARCAM     QVID    ALIVD     POSVEr(it)  ;     III 

10092  (Nigra  Corcyra):  ne  aliqvis  vel 
et  alivm  (inferre  voluerit,  or  the  like).  — 
As  adverbial  ace,  X  4787  (Teanum  Si- 
dicinnm):    cvivs    dolorem  accepit  alivt 

NVLLVM    NISI    MORTIS    EIVS. 

ALIXENTROS.   See  ALEXANDER. 

ALLECTOR.  See  ADLECTOR. 

ALLECTVRA.  See  *ADLECTVRA. 

ALLECTVS,  ALLEGO.  See  ADLEGO, 
p.   102  sq. 

ALLELIANVS  fundus,  an  estate  near 
Veleia.  XI  1147  (Veleia,  2nd)  I  23:  fvn- 

DVM  MESSIANVM  AlLELIANVM  .  .  .  QVI  EST 
IN     VELEIATE,     PAGO    DOMITIO. 


ALLE 


ALLO 


251 


[ALLELVIA.  ■  Hallelujah!  »  «  Praise 
God  ».  Le  Blant  54  (=  Sidon.  Apoll. 
Epist.  II   10,   4  1.   20):    cvrvorvm  hinc 

CHORVS        HELCIARIORVM,        RE5PONDENTIBVS 
K  ALLELVIA  !  I)    ripis]. 

ALLETEI  (?)  campi,  in  Cominagene, 
site  unknown.  VIII  2532  (where  read 
Alleti\_ai~\)  =  18042  (Castra  Lambaes.. 
speech  of  Hadrian,  128)  A  1,  8:  in  Com- 

MAGENORVM    CAMPOS    AlLETe[oS?J. 

ALLETINI.  See  ALLETEI. 

ALLEVO,  -ARE.  See  ADLEVO. 

ALLIA.  A  small  stream  rising  in  the 
highlands  north  of  Crustuinerium  and 
Mowing  into  the  Tiber  about  eleven  miles 
north  of  Rome  ;  now  Fosso  della  Bettina. 
It  was  the  scene,  on  July  18,  390  B.  C, 
of  the  defeat  of  the  Romans  by  the  Gauls 
under  Brennus.  The  anniversary  of  the 
battle  was  commemorated  as  dies  ne- 
fastus.  [Cf.  ALLIENSIS].  I  p.  328  =  I2 
p.  248  =  X  6638  {Fasti  Aatiates)  July 
18:  dies  Allia[e]  et  Fab[iorvm]. 

[ALLIA.  Sic  for  Aelia.  q.  v.  p.  155 
col.  I  §  D.  As  qnasi-tribus  of  a  soldier, 
native  of  Muaicipiinn  Aelium  Carnuntum 
in  Pannonia  Superior.  [See  s.  v.  Carnvn- 
tvm],  VI  32640  (Rome,  latere,  praeto- 
rianor.)  1.  8:  [. . .]  Avrel(ivs)  M.  f(ilivs) 
All(ia)  Maximvs,   Carn(vnto)]. 

ALLICIVM.  A  preparation  of  brine 
(allec,  hallec)  for  fish-sauce  (cf.  garvm), 
or  for  the  preservation  of  olives,  fish  etc. 
Pais  10906  (Concordia,  graffito  on  lead): 

MeNANDRI    ALLICIVM. 

ALLIDO,  -ERE.  «  To  crush  ».  Audol- 
lent,  Defixionum  Tab.  247  (Carthago, 
devotio) :  iam,  iam,  cito,  cito,  allidat 
illv(m)  vrsvs  et  vvlneret  illv(m)! 

ALLIENSIS.  «  Of  the  Allia  »,  q.  v.  I 
p.  324  =  P  p.  244  =  IX  4192  {Fasti 
Amiteriiiai)  July  18:  dies  Alliensis;  XI 
1421  (Pisae,  1st):  di[em]q_ve  evm  qvo 
die  C.  Caesar  obit  .  .  .  pro  Alliensi  (sc. 
clade)  lv[gvb]rem  memoriae  prodi. 

ALLIFAE,  (ALIFAE).  A  town  of  Sam- 
nium  in  the  upper  Volturnus  valley  on 
the  highway  between  Beneventum  and 
Venafrum;  now  Allife.  X  4619  (Oubul- 
teria) :  {Mi)  Allifis  ii  viro  etc. ;  IX  2362, 
2363,  2364,  2365,  2368  (Allifae):  av- 
g(vstalis)  Allifis;  IX  2367  (ibid.):  av- 
gvst(alis)    Allif(is);    IX    2353    (ibid.): 


cvr(ator)  aqvae  dvcendae  Allifis;  VI 
3884  =  32526  (Rome,  latere,  praetoria- 
nor.,  197-8)  col.  II  1.47:  Q.  Torbivs  Q.  f. 
Fal.  Tertvllinvs,  Alif(is);  ib.  1.51:  L.  Pa- 
ctv[mei]vs  L.  f.  [. . .]  Campanvs,  Alif(is). 

ALLIFANVS.  «  Of  Allifae  »,  q.  v.  IX 
2337  (Allifae):  ordo  et  popvlvs  Alli- 
fanorvm;  IX  2354  (ibid.):  patr(onvs) 
colon(iae)  Allif[anor(vm)]  ;  X  4590 
(Caiatia):  {Mi)  pat(rono)  .  .  .  col(oniae) 
Allifanor(vm);  I  p.  299  =  I-  p.  218  = 
IX  2318  (Allifae):  Allifanis. 

ALLIGO  (ADLIGO)  -ARE.  «  To  bind  » , 
«tie  up»,  {a)  Lit.  VI  12649  (Rome) 
1.  16  :  restem  et  clavom,  vnde  sibi  collvm 
alliget  (i.  e.  «  may  hang  himself  »,  «  go 
hang»);  VI  20905  (Rome):  clavom  et 
restem  sparteam,  vt  sibi  collvm  alliget  ; 
Audollent,  Defixion.  Tab.  250  B  (Car- 
thago, devotio):  nec  lac[veos]  {sic)  pos- 

SIT    SVPER      VRSVM     MITTERE,     NON     ALLIGARE 

[evm].    {b)    «■  To  tie  up  »,    «  hinder», 

-  trip  up  » ,  u  stop » .  Audollent  1.  c.  217  A 
(Carthago,  devotio):  al[li]go,  deligo  lin- 
gvas,  (cf.  ib.  B:  alligo  and  alliga);  ib. 
218  (ibid.):  adligate  (sic)  lingv[a]s  ho- 
rvm;  ib.  277  (Hadrumetum,  devotio) :  al- 
ligate  et  obligate  eqvos ;  ib.  279  (ibid.): 
alligate  et  obligate  et  gra[v]ate  eqjvos. 

—  IV  1649  (Pompeii,  graffito):  alliget 
hic  avras,   si   qvis  obivrgat  amantes. 

ALLIVM.  See  ALIVM. 

ALLOBROGES,  the  Gallic  tribe  dwell- 
ing in  south-eastern  Gaul,  between  the 
Rhone,  the  Isara,  the  Alpes  Graiae  and 
Lacus  Lemannus,  i.  e.  modern  Savoy  and 
Dauphiue;  conquered  bv  the  Romans  in 
121  B.  C.  I  p.  460  =  I*  p.  49  {Acta 
Triumph.  Capitol.):  Q.  Fabivs  Q.  Aemi- 
liani  f(ilivs)  Q.  n(epos)  Maximvs  pro- 
co(n)s(vl)  de  Allobro[gibvs~J  sc.  trium- 
phavit.  [Le  Blant  198  =  Venant.  Fortunat. 
Carm.  Ill  7:  fvlgor  apostolicvs  visitat 
Allobroges].  Cf.  sq. 

ALLOBROX.  as  local  divinity,  (unless 
it  be  regarded  as  plural  and  brought  into 
relation  with  the  female  divinities,  ma- 
tres,  matroaae).  XII  1531  (ager  Vocon- 
tiorum) :  Pompeia  Lvcilla  Allobrog(i) 
v(otvm)  s(olvit)  l(ibens)  m(erito). 

ALLOQVIVM.  [Not  ADL-  in  inscrr. 
Cf.  ADLOQVOR].  k  Address  »,  «  con- 
versation ».  VI  1756/*  (Rome,  372-395): 


_*>  — 


ALLO 


ALMV 


PRINCIPIS      ALLOQVIO,     REGIS     AMICITIA;      V2 

p.  7ol-  (Ticinum,  •■-.  late):  ai.loqvio  cla- 

RVS,    VITA    SED    CLARIOR    ALMA.   Of    U    (X- 

pression  -.  -  style  -.  in  writing,  VI  31776 b 

(ROOie,  3d)  1.   1  6'.  [  ALLOQV  "|I  DIVINI  HONORE. 

ALLOQVOR.   See  ADLOQVOR. 

ALLVVIO.  See  ADLVVIO. 

ALMAHAE  matres,  local  mother-deities 
of  the  Gauls.  XII  330  (Le  Plan  d'Aups, 
Nai'boDensis)  :  matribv[s]  Almahabv£s] 
Sex.  Vin[d]iv[s]  Sabinvs  v(otvm)  s(olvit) 
l(ibens)  m(erito).  [N.  b.,  documents  of 
the  10th-l  1th  centuries  mention  almes,  or 
villa  Almes,  in  this  neighborhood.]. 

ALMANICENSIS.   Cf.   sq. 

ALMANTICENSIS.  «  Of  *Almantica  ", 
an  unknown  place.  XII  732  (Arelate): 
LAPiDARi  Almanticenses  .  ..  posver(vnt)  ; 
V  7809  (Cemenelum):  Hercvli.  lapidari 
Almanicenses  (sic)  p(osvervnt). 

ALMIFICVS.  In  Chr.  sense  (cf.  ALMVS). 
«  grace-giving  » ,  «  beatific  »  -  Rossi  II 
p.  286    no.  8  (Rome?,  f):    martirvm    et 

VIRGINVM      ALMIFICVS     FVLGET     CHORVS;     V* 

p.  62212  bis  (Mediolanium,  f ) :  almifico  re- 
sidens  in  rvre  Cimelli.  Mitth.  Antiq.  Ge- 
sellsch.  in  Zurich XXIV  (1895) p.46 (Gena- 
va.  9th)  frgmt. :  adsit  almificvsvicto[r...]. 

ALMVS.  «  Nourishing  » ,  «  fostering  " , 
«protecting";  «propitious",  «bountiful", 
«  kindly  «  ;  «  holy  » ,  «  revered  » .  [Esp. 
freq.  in  verse]. 

[Forms,  almissema  (sic),  Le  Blant  91 
(Lugudunum,  7) ;  alme  gen.,  ibid..,  Hiibn. 
Hisp.  149  =  384  (Astures.  737)]. 

(I)  Of  divinities,  the  Virgin,  saints, 
martyrs,  the  faithful,  (a)  Pagan.  VI  32468 
(Rome):  (ille)  minister  al[mae]  Veneris 
ex  ho[rtis]  Sallvstian[is];  VI  975  (Rome. 
136):  Vico  Veneris  Almae  (in  Rome,  regio 
XII);  X  7257  (Eryx  mons,  1st):  Aenea- 
dvm  alma  parents];  XIV  3565  (Tibur) 
1.  19:  «  o  Priape  fave  alme  »  dicite 
[omnes];  IX  60  (Brundisium):  alma  fi- 
des,   TIBI    AGO    GRATES,    SANCTISSIMA      DIVA  J 

VII  170  (Deva):  nvmini  avg(vsto),  .  .  . 
almae  [.  .  .].  —  (b)  Christian.  Le  Blant 
91  (Lugdnnensis):  in  honore  alm(a)e 
Maria  genetricis  D(omi)ni,  and  Maria 
almissema  (sic )  \  Ihm,  Damasi  Epigramm. 
30  (Rome,  4th) :  care  Deo,  vt  foveas 
Damasvm  precor.,  alme  Tibvrti  ;  ib.  40 
(ibid.):  o  veneranda  mihi  (Sancta  Agnes), 


sanctvm  decvs,  aima;  V  6202  (Medio- 
lanium): astrigeram  scandit  alma  viam 
caeloqve  recepta;  Carm.  Lat.  1394  = 
Rossi  II  p.  288  (Rome.  689):  cvivs  (i.e. 

S.     Petri)      FONTE      MERAS      SVMERET     ALMVS 

aqvas.  —  Note  plur.  subst.  =  «  the 
saints  ",    Le    Blant  334    (Remi):  monv- 

MENTA  PETRINA  IN  Q_VIBVS  ALMORVM  COR- 
PORA condita  svnt.  —  Add.  sim.  of 
picture,  relics,  Rossi  II  p.  286  no.  8 
(Rome?):  intact(ae)  Matris  almvs  de- 
scribitvr  vvltis  (sic)  \  Le  Blant  209 
(St.  Cloud):  artvb(vs)  hvnc  tvmvlvm 
Chlodoaldvs  consecrat  almis. 

(II)  Of  natural  phenomena,  lux,  dies, 
aqua.  XIV  3415  (Praeneste,  frgmt.):Lvx 
alma;  XIV  3709  (Tibur):  [anim]am  lvx 
alma  recepit.  —  Personified,  III  1759 
(Epidaurum) :  convbii  decvs  egregivm, 
lvx  alma  parentvm.  —  III  45  (Thebae 
Aegypti,  134):  horam  cvm  primam  ... 
lvminat  alma  dies;  VIII  2035  (near 
Theveste):  vt  lectis  daedala  tellvs  flo- 
ribvs  exvltat,  gratisqve  et  frondibvs 
almvm  vix  patitvr  cvm  sole  diem  j  iii 
6306  =  8153  (Singidunum) :  alma  lava- 

CRORVM    DE    SAX^IS     DECl]DO    LYMPHA. 

(III)  Christian,  of  life,  heaven  and  fu- 
ture life,  the  faith,  the  cross,  the  church. 

V  p.  617  no.  3  (Mediolanium):  in  capite 

EST  TEMPLI  V1TAE  NaZARIVS  ALMAE  ;  V  p.  7042 

(Ticinum,  late):  alloqvio  clarvs,  vita 
sed  clarior  alma  \  Carm.  Lat.  700  (Vienna, 
518):  caelebem  nam  spiritvm  caelo  re- 
fvdit  almo;  X  1370  (Nola) :  [illvm  nv]nc 

FELIC1S  HABET  DOMVS  ALMA  BEATI  ;  V  p.  7053 

(Ticinum) :  regna  poli  ianvas  popvlvs 
intrate  per  almas  ;  Carm.  Lat.  1407 
(Vienna):  qvem  inter  astra  tenet  alma 
qvies  ;  XI  382  (Ravenna,  6th) :  alma  fides  ; 

V  p.  623  no.  15  (Mediolanium):  praesti- 
tit  alma  fides;  XIII  2115  (Vienna):  hoc 
iacet  in  tvmvlo  qvem  dedit  alma  fides; 
Le  Blant  429  (ibid.,  6th):    cvlmen  apo- 

STOLICVM  CONTVLIT  ALMA  FIDES  ;  XIII  3098 

(Andecavi,  6th) :  (ille)  evi  fvit  alma  fides; 
Hiibn.  Hisp.  149  =  384  (Astures,  737): 
signacvlvm  alm(a)e  crvcis  ;  V  p.  7041 
(Ticinum,  late) :  ecclesiae  fveram  semper 

VERNACVLVS    ALMAE. 

(IV)  Native  land;  Carthage.  XIII  128 
(Convenae,  f) :    concilivm    procervm  per 

TE     PATRIA  ALMA   VOCAV1T  ;    VIII   928   (MlUl. 


ALO 


ALPE 


553 


Aelium  Sua?,  4th):  legato  a[lnia]e  Kar- 
tha[ginis];  VIII  1277  (Vallis,  514-16): 
leg(ato)  alma  Kar(thagine)  ;  Rev.  Arch. 
(1903)  p.  441  =  Annee  Epigr.  (1904) 
p.  38  no.  145  (Bisica,  4th):  legati  almae 
Karthag[inis]]. 

(V)  In  sense  of  amplus,  magnus.  V 
8120  no.  3  (Cremona,  consular  diptych): 

MVNERA  PARVA  QVIDEM  PRETIO,  SED  HONO- 
RIBVS    ALMA. 

ALO,  -ERE.  «  To  feed  » ,  «  nourish  » , 
«  support  » ,  *  maintain  » ,  «  educate  » . 
XIV  350  (Ostia,  frgmt.):  [vt  pveri  cen- 
tvm  et  pvellaeJ  centvm  alerentv[r]]  ; 
VIII  1641    (Sicca  Veneria,  2nd):   vt  ex 

VRVRIS  EIVS  SVMMAE  .  .  .  ALANTVR  PVERI 
CCC  ET  PVELLAE  cc.   [Cf.  ALIMENTA,  ALI- 

MENTAR.1VS]  ;  III  6066  =  7124  (Ephe- 
sus,  frgmt.) :  alantvr  (sc.  servi  publici) ; 
Le  Blant  483  (  Viviers,  f ) :  alere  stodvit 
(sic)  orfanvs  (sic  =  ace.  plur.);  XIV  2298 
(ager  Albanus):  qv'  ivssit  natos  tollere 
qvos  aleret  ;  XI  600  (Forum  Livi) :  qvi 

SE    ALANT,  CETERA    QVAEQVOMQVE    HABe[nT 

tveantvr];  VIII  15880  (Sicca):  in  svsti- 
nendis  alendisq_(ve)  C1VIBVS  ',  III  656 
(Philippi):  vt  ex  reditv  eorvm  ii  qvi 
s(vpra)     s(cripti)     s(vnt)     moniment[vm 

Eivjs     ET     PARENTVM     EIVS     COLANT    ET    IPSI 

alantvr;  XI  4605  (Carsulae):  filio  ... 

QJ/EM    SIBI    ALVIT    CARVM    ET    AMANTEM  ;     XI 

312  (Ravenna,  f,  551):  filivs  his  Thomas, 

ALVIT  QVEM  BLANDA  RELICTAE  SIMPLICITER 
PIETAS    CARI      POST     FATA    MARITI  J    XI    6606 

(Mevaniola):  Livia  me  tellvs  alvit  (i.  e. 
Forum  Livi). 

ALOGIA.  «  Family  banquet  or  cele- 
bration at  the  tomb  on  the  anniversary 
of  the  funeral  ».  VI  26554  (Rome):  dii 
vobis  bene  faciant,  amici  et  parentes  ! 
habeatis  deos  propitios  !  salvi  hvc  ad 
alogiam  veniatis  hilares  cvm  omnibvs; 
VIII  20334  (Gergur,  f):  meza  (sic  = 
mensa)  Crescentis.  Eco  (sic  =  ego)  tibi 

Me(n)sa(m)     .  .  .    ALOGIES    (sic)    .  .  . 

ALONAE.  See  ALOVNAE. 

ALONTINVS.  (Sic).  Inhabitant  of  Ha- 
luntium  q.  v.,  a  town  on  the  northern 
coast  of  Sicily,  between  Tyndaris  and  Ca- 
lacte;  now  San  Marco  d'Alunzio.  Notiz. 
(1880)  p.  195    (Haluntium) :  mvnicipivm 

AI.ONT1NORVM. 

ALOTIANVS  genius,  wholly  unknown; 


possibly  a  sun-deity  (Steuding,  Roscher's 
Lexikon  I  p.  256).  X  1560  (Puteoli):  ex 

IMPERIO      GEN1      ALOTIANI,      (Hie)     SERVITOR 
DEORVM    EX    VISO    LIb(ens)    An(iMO). 

ALOVNAE.  Female  divinities  wor- 
shipped with  Bedaius  q.  v.,  in  the  neigh- 
borhood of  Bedaium  in  Noricum,  near 
Salzburg.  [Cf.  the  Noric  tribe  AlaunQ. 
Ill  5581  (Bedaium,  219):  Bedaio  Av- 
g(vsto)  et  Alovnis  sacr(vm);  III  11778 
(ibid.,  225):  Bedaio  Avg(vsto),  sacr(o, 
i.  e.  numini)  Alon(arvm)  (sic);  III  5572 
(ibid.,  237):  Bedaio  Avg(vsto),  sacr(o) 
Alovnar(vm);  III  11779  (ibid.,  241): 
sacro   Alovnarvm  Avg(vstarvm). 

ALPES.  «  The  Alps  ».  [Forms,  alpeis, 
I  205  =  XI  1146  (Lex  Rubria,  49-42 
B.C.)  II  1.26  (XXII);  alpiIs  =  ^es, 
Annee  Epigr.  (1904)  p.  5  no.  21  (Numi- 
dia,  2nd).  —  Sing.,  XI  3283  (Aquae  Apol- 
linares,  silver  cup).  —  Abbrev.,  alpib.,  V 
1838  (Iulium  Carnicum,  1st);  alpi.,  IX 
5357  (Firmum  Picenum);  alp.,  V  7250 
(Segusio,  375-8),  7882,  7980  (Cemen- 
elum),  Pais  1055  (Alpes  Maritimae),  XII 
7  (Vintium),  78,  81  (Eburodunum)]. 

I.  In  general,  the  mountain-range  that 
closes  Italy  on  the  north.  I  205  =  XI 
1146  (Lex  Rubria,  49-42  B.  C.)  II  1.  26 
(XXII):  inGallia  (sic)  cis  Alpeis;  I 
p.  461  =  P  p.  50  (Acta  Triumph.  Capi- 
tol., of  41  B.  C):  L.  Antonivs  M.  f.  M. 
n.  co(n)s(vl)  ex  Alpibvs  (sc.  triumpha- 
vit);  I  p.  478=  I2  p.  77  (Tab.  Barbe- 
rin.) :  L.  Antonivs  ex  Alpibvs  .  . .  trivm- 
pav[it]  (sic) ;  R.  G.  divi  Aug.  cap.  5  1.  12 : 
jikjvrjg  .  .  .  slgtp'sveffOai  nsnorjxa  =  [Al- 
pes ...  pacificavJi  ;  V  8003  (  Tyrol,  46), 
8002  (near  Feltria,  47):  Alpibvs  bello 
patefactis  ',  XI  3283  (Aquae  Apollinares, 
ilinerarium  on  silver  cup)  between  Bri- 
gantio'&nd  Gaesaeo:  svmmasAlpes  (sic) 
VI  (sc.  milia passman);  VI  1724  (Rome, 
435):  in  Alpibvs  acvebat  eloqvivm. 

II.  Of  particular  parts  of  the  Alps. 

(a)  A.  Atrectianae,  Alractianae,  Aire- 
clinae,  q.  v.  IX  5357  (Firmum  Picenum): 
proc(vrator)  Alpi(vm)  Atrectianar(vm)  ; 
IX  5439  (Falerio):  proc.  Alpivm  Atra- 
ctianar(vm)  et  Poeninar(vm)  ;  VIII  17900 
(Thamugadi) :  procvr(ator)  Alpivm  Atre- 
ctinarvm. 

(b)  A.  Cottiae,  Cottianae,  Colli,  q.  v. 


25  I 


ALP1I 


ALP1 


XI  3284  (Aquae  Apollinares,  itinerarium 
on  silver  cap)  between  Tyrio  and  ad 
Martis:    inAlpeCotha  (sic);    VI    1642 

(  ROOie)  :  [prOCVr]\TORI  ET  PRAESIDI  ALPIVM 

Cotti(arvm);  VI    L648  (Komo):  proc(v- 

RATORl)  ET  PRAESIDI  ALPIVM  [COTTIARVM  ?  ] ; 

XII  ls"ti>  (Vienna):  pr[o]c(vrator)  Al- 
pivm Co(-)tt[i]arvm  (sic);  V  7251  (Se- 
LTUsio) :  praesidi  Alpivm  Cottiar(vm);  III 
6075  (Ephe8us):  prae[sidi  Alpiv]m  Cot- 
tiar(vm);  V  7253  (Segusio):  tabvlarivs 
Alpivm  Cottiarvm;  V  7250  (ibid.,  375-8): 
Alp.  Cott.;  XII  408  (Massilia),  liev. 
Arch.  (1900)  p.  431  no.  27  (Gallia):  pro- 
curator) Avg(vsti)  Alpivm  Cottian(a- 
rvm);  II  6085  (Tarraco):  (illi)  commen- 
tar[i]ensi   .  .  .  Alpivm  Corn. 

(c)  A.  Graiae,  q.  v.  VI  3720  =  31032 
(Rome):  proc(vrator)   Alpivm  Graiarvm. 

((/)  A.  Iuliae,  q.  v.  Pais  58  (bet.  Ter- 
geste  and  Aquileia):  (illi)  interfecto  a 
latr[oni]bvs  in  Alpes  Ivli[as]  (sic),  loco 
qvod  (sic)  appel[la]tvr  Scellerata  (sic). 

(e)  A.  Maritimae,  q.  v.  Notiz.  (1888) 
p.  408  (Bellunum):  in  provincia  Alpivm 
Maritimarvm;  VI  1620  (Rome):  procu- 
rator) Alpivm  Maritimarvm;  II  1970 
(Malaca):  proc.  Av(gvsti)  Alpivm  Mari- 
tvmar(vm);  XII  78  (Eborodnnum) :  [pro]- 
cvr(ator)  p[ro]v(inciae)  Al[p(ivm)]  Ma- 
ritim(arvm),  and  proc.  [et]  prae[f(ectvs)] 
Alpivm  Maritimar(vm);  V  1838  (Iulium 
Carnicum,  1st) :  [pra]ef(ectvs)  [ci]vita- 
t(ivm)  in  Alpib(vs)  Maritvmis;  VIII  8328 
(Cuicul):  (illi)  praesidi  et  proc[vratori 
provinciae]  Alpivm  Maritimarv[m];  XII 
7  (Vintium):  (illo)  praeside  Alp(ivm)  Ma- 
ritimarvm; Pais  1055  (Alpes  Maritimae) : 
leg(atvs)  A[l]p(ivm)  Marit(imarvm)  ;  V 
7882  (Cemenelum)  :  comm(entariensis) 
Alp(ivm)  Ma(ri)t(imarvm);  V  7907  (ibid., 
181):  (illi)  flamini  provin[c(iae)]  Alpivm 
Maritimarvm;  XII  81  (Eburoduuum) :  fla- 
m(en)  Avg(vsti)  provinc(iae)  Alp(ivm)  Ma- 
ritimarvm); V  7980  (Cemenelum,  3d): 
[pro]v(incia)  Alp(ivm)  Marit(imarvm)  ; 
XII  94  (Brigantio,  4th):  [pro]vincia  Al- 
pivm  Marit[imar(vm)]. 

(/)  A.  Poeninae,  q.  v.  See  above  §  a. 

(g)  Uncertain.  XIV  161  (Ostia) :  pro- 
curator) Alpivm. 

III.  Of  high  mountains  elsewhere.  An- 
nee  Epigr.  (1904)  p.  5  no.  21  (Numidia, 


2"'1):  viam  per  Ai.\n\s(sic  =  Alpes)  Nv- 

M1DICAS    .  .  .     RESSTITV1T    (sic). 

ALPHA.  The  Hrst  letter  of  the  <ik.  al- 
phabet. Only  in  (Jhr.  formula  A.-il.  Of. 
above,  p.  8,  III. 

ALPICVS.  -  Alpine  ».  (Poetical  for  al- 
pinvs,  q.  v.)  XII   103  (Axima,  2nd):  plr 

ARVA    PERQVE    MONTIS  (sic)     ALPICOS. 

ALP1NI.  See  s   v.  ALPINVS. 

ALPINVS.  Adj.,  «  Alpine  »;  subst.,  in 
name  of  cohorts:  «  Native  of  the  Alps  ». 

[Abbrev.:  alpinorv.,  Ill  2058  (Salo- 
oae),  10371  (Matrica).  —  alpinor.,  XIV 
3903  (ager  Tiburtinus) ;  XI  4748  (Vicus 
Martis  Tudertinm);  III  2003  (Salonae). 
2748,  2759.  14935  (Dalmatia),  3261 
(Cusum),  3318  (Lussonium),  p.  845  (Pan- 
nonia),  pp.  869,  1975  (Cainuntum),  p.  881 
(Eskd),  p. 884  (Als6-Szent-lvdny),y.  1985 
(Assar),  p.  1986  (Brigetio);  XIII  922  (Ni- 
tiobriges).  —  alpin.,  Ill  11213  (Carnun- 
tum).  1 3906  (Salonae).  1 4950  ( Andetrium), 
p.  888  (Aquincum),  p.  2001  (Adony,  3d). 
—  alp.,  freq.  —  al.,  Ill  p.  1983  (Sa- 
varia,  2nd)]. 

I.  Adj.,  in  gen.  V  7817  (Tropaea  Au- 
gnsti,  7-6  B.  C):  gentes  Alpinae  omnes 

QVAE    A    MARI     SVPERO  AD   INFERVM    PERTINE- 

bant;  V  1863  (Iulium  Carnicum):  mon- 
tem  Alpinvm  ingentem  litteris  inscripsit. 
[For  cohors  Alpina,  see  below,  II], 

II.  Subst.  (and  adj.),  in  the  army:  co- 
hortes  Alpinorum,  (rarely  Alpinae). 

(a)  Cohors  I  Alpinorum,  the  name 
of  various  corps  of  Alpini,  both  infantry 
and  cavalry,  stationed  in  Pannonia  and 
Dacia.  and  temporarily  in  Britain.  [See 
s.  v.  cohors].  Ill  163323  =  8074s  (Da- 
cia, tiles):  c(ohors)  p(rima)  Alp(inorvm); 
III  1343  (Dacia):  cohors  i  Alp.;  Ill 
p.  845  (Pannonia,  60),  p.  869  =  p.  1975 
(Carnuntum,  114):  (coll.)  i  Alpinor.;  Ill 
p.  854  (Klostemeuburg,  80),  p.  1963  (Car- 
nuntum. 84).  p.  855  (Belegh.  85),  p.  864  = 
VII  1193  (Malpas,  England,  103):  (coh.) 
i  Alpinorvm;  III  p.  884  (Also-Szenl- 
Iodmj.  145-160):  (coh.)  i  Alp.;  Ill  p.  1983 
(Savaria,  138-146):  [coh.]iAl;  XI  4748 
(Vicus  Martis  Tudertium):  praef(ectvs) 
coh.  i  Alpinor.;  Ill  10269  (Mursa): 
[praef.  co]h.  i  A[lp.]  ;  HI  10967  (Adiaum): 
tri(bvni\  co.  i  A[l]p.  ;  III  11213  (Car- 
nuntum):   decvr(io)    coh.  i   Alpin.;    Ill 


ALSI 


ALTA 


255 


10371  (Matrica):  m(iles)  cho(rtis)  (sic) 
i  Alpinorv.  ;  HI  8762  (Salonae):  eqves 
coh.  i  [a]lp.  (sic,  rather  than  as  the 
editor  reads:  [V]lp.).  —  III  3318  (Lus- 
soniurn,  163):  coh.  i  Alpinor.  ped[it(ata)]; 
III  p.  888  (Aqnincmri,  167):  (coh.)  i  Al- 
pin.  ped(itata);  III  p.  2001  (Adomj,  216- 
247):  (coh.)  [prima]  Alpin.  pedit(ata). — 
III  3315  (Lussonium):  Fortvnae  Salv- 
tari  coh(ortis)  i  Alp.  eq_v(itatae)  ;  III 
3316,  3317  (ibid.):  (ceniurio)  coh.  i  Alp. 
ecl;  III  p.  884  (Als6-Ssent-Ivdny,  145- 
16U):  (Me)  coh(ortis)  i  Alpinor.  eq_vi- 
t(atae)  ;  III  3352  (S/uhiweissenburg): 
optio  coh.  i  Alp.  eq^  ;  III  1183  (Apu- 
lnm):  ve[t.]  ..  .  chor(tis)  i  Alp.  eq.  — 
XIII 922  (Nitiobriges):  miles  ex  cohor(te) 
(miliaria)  Alpinor.  (i). 

(b)  Cohors  II  Alpinorum.  (cavalry), 
in  Pannonia,  and  for  a  time  in  Dalraatia. 
[See  s.  v.  cohors].  Ill  p.  845  (Pannonia, 
60),  p.  1963  (Carmintum,  84):  (coh.)  n 
Alpinorvm;  III  p.  1985  (Aszar,  148), 
p.  1986  (Brigetio,  149),  p.  881  (Eskd, 
154):  (coh.)  ii  Alpinor.;  Ill  p.  1978 
(Arrabona,  133):  (coh.)  n  Alp.;  Ill  3646 
(Cirpi):  coh.  ii  Alp.  e[q_(vitata)]  ;  XIV 
3903  (ager  Tiburtinus) :  [praef.  coh.]  ii 
Alpinor.;  Ill  10589  (Cirpi):  eq_(ves) 
tvb(icen)  coh.  ii  Alp.;  Ill  3261  (Cu- 
sum):  mil(es)  coh.  ii  Alpinor.;  Ill  10349 
(ager  Aquincensis) :  mil.  coh.  ii  Alp. 

(c)  Cohors  III  Alpinorum,  (cavalry), 
in  Dalmatia,  then  in  Pannonia.  [See  s.  v. 
cohors].  Ill  p.  859  (Salonae,  93) :  cohorte 
hi  alpinorvm,  and  cohort,  hi  Alpinorvm; 
III  8495  (Dalmatia):  coh  hi  Alp.;  Ill 
8755  (Salonae):  [co]h.  hi  Alp[inorvm]; 
III  3759  (Pannonia,  tile):  c.  in  Alp.; 
Ill  4665  b  (ibid.):  coh.  hi  A.  p.  f.  (per- 
haps Alpinorum  pia  /idelis??);  1X2564 
(Boviauum  Undecimanornm,  75):  prae- 
f(ectvs)  chor.  (sic)  in  Alp[inor.];  Ill 
8739  (Salonae) :  dec.  eq_vit.  p[raeposi- 
tvs?  c]oh.  in  Alpinae  (sic) ',  III  2759 
(Dalmatia):  dec.  eq_.  coh.  hi  Alpinor.; 
Ill  2746  (Andetrhim):  (centurio)  chor 
(sic)  n[i]  A[l]pin[o]r.;  Ill  14935  (Dal- 
matia): bvcin(ator)  coh.  hi  Alp[inor.]; 
Ill  13906  (Salonae):  e[q_.]  ex  sing(vlari) 
c[o]h.  hi  Alp[in.];  Ill  2058  (ibid.):  eqves 
chor.  (sic)  in  Alpinorv.;  Ill  14632  (Dal- 
matia): eq_.  coh.    in    Alpinae  (sic) ;  III 


2012  (Salonae):  mil(es)  coh.  hi  Alp.;  Ill 
12905  (ibid.):  mil.  c[oh.]  hi  Al[p.];  Ill 
6366  =  8491  (Dalmatia):  mil.  coh.  hi 
alp.;  Ill  2748  (ibid.):  mil.  coh.  ii[i] 
A[l]pin[o]r.  ;  III  1432P  (Bnrniim):  mil. 
coh.  ii[i]  Alp.;  Ill  14950  (Andetrinm) : 
(Me)  ch(ortis)  (sic)  in  Alpin.;  Ill  2003 
(Salonae) :  veter.  chor.  (sic)  Alpinor. 

(d)  Uncertain.  V  4951.  (Camnnni): 
cent(vrio)  coh.  Alpinae  (sic) ;  XII  15 
(Vintium):  mil.  chor.  (sic)  [. .  .]  Alpi- 
norvm; III  3406  (Campona,  frgmt.):  Alp.  ; 
III  4374  (Arrabona):  Alp.  eq,;  III  9886 
(Scardona):  [Al]pino[rvm?]. 

ALSJENS'S.  «  Of,  or  at,  Alsinm  ».  q.  v. 
XI  3543  (Centum  Cellae) :  (Me)  avgv- 
stalis  r(ei)  p(vblicae)  Als(iensis);  XI 
3716  (Alsium,  210):  decvr(iones)  colo- 
n(iae)  Alsiensis;  XI  3724  (Alsinm)  frgmt.: 
Alsiensi;  XI  3720  (ibid.,  2nd):  T.  Aelio 

EVTYCHIO  PROC(VRATORI)  AVG(vSTl)  n(o- 
STRl)     ALSIENSIS). 

ALSIR.  Name  of  an  unknown  mytholo- 
gical heroine,  on  a  Praenestine  cista  with 
incised  design  representing  a  contest  be- 
tween ateleta  (=  Atalanta)  and  felena 
(=  Helena)  in  the  presence  of  alsir  (a 
young  woman  leaning  against  a  column) 
and  alixentr[os]  (=  Paris).  XII  4107 
(Praeueste,  early  B.  C). 

ALSIVM.  A  coast-town  of  Etruria,  the 
seaport  of  Caere;  now  Palo.  Perhaps  to 
be  so  read  in  XI  3388  (Tarquinii) :  ab 
A  ■  ls(io?)  (sic). 

ALTAR,  ALTARE,  ALTARIVM,  later- 
formed  sing,  of  altaria,  q.  v.  «  Altar  » . 
(More  formal  and  imposing  than  ara,  q. 
v.).  XII  5338  (Narbo,  f ,  6th) :  altar  hoc 
...  Hermetis  pr(es)b(yter)i  ;  III  5942 
(Castra  Regiua,  240):  aram,  alt[ar]e 
(Me  dedicavit);  Le  Blant  91  (Lugdunen- 
sis,  f):  hoc  templvm  hocqvae  (sic)  al- 
tare  constrvxsit  (sic);  ib.  242  =  Kraus 
77  =  Carm.   Lat.  1427  (Treveri,  f,  5th): 

FRATRIBVS    HOC  SANCTIS   PONENS  ALTARE   Cy- 

rillvs;  XI  4966  (Spoletium,  f ) :  (Me  Mi 
martyri)  altaris  honorem  fecit;  Carm. 
Lat.   1423    (Rome):    altaris    primvs  per 

TEMPORA    MVLTA    MINISTER    ELEGI   SANCTI    IA- 

nitor  esse  loci  \  ib.  1561  (Rome,  f,  474) : 
a  Deo  sic  datvs  altaris  fvit  ille  mini- 
ster; Hubn.  Hisp.  383  (Astures,  f):  hoc 

IN    ALTARE    SVNT    RELIQVi(a)e     SaNCTI     EMI- 


256 


ALT  A 


ALTE 


liani  ;  ib.  4!>5    (ibid.,  951):  in    oc  (sic) 

ALTARE    SVNT      RELi[qV|(a)e      RECOn]dIt(a)e 

S(an  >c(t)i  Salvatoris;   VI  414  b  (Rome, 

1  9  1  )  :   ALTARIVM   CVM  COLVMELLA  MARMOREA; 

Hubn.  Hisp.  54  (Baetica,  f,  6th  ?) :  svnt 

in  hoc  altario  sa(nct)i  Estepha(ni)  (sic) 

RELIQVIAE. 

altaria.   «Altar».  (Plural  whether 

referring  to  one  or  more;  for  later-formed 
singulars,  see  s.  v.  altar.  More  formal 
and  imposiug  than  ara,  q.  v.  Esp.  freq. 
of  the  Chr.  altar). 

[Form  altarebvs,  XIII  2478  (Ambar- 
ri,  +,  632-3)].  VIII  9015  (Auzia.  200): 
TEMPLVM  .  .  .  libens  altaribvs  dedicavit  ; 
VIII  20744  (ibid.,  213):  (Mud)  svA  pe- 

CVNIA      LIBENS      ALTARIBVS       DEDICAVIT;      VI 

32416    (Rome,  Vestal,   257):    apvt  (sic) 

DIVINA     ALTARIA    OMNIVM    DEORVM     .   .  .     RITE 

deserviens;  VIII  20903  (Tipasa.  f) :  san- 
ctaqve  altaria  CERNis ;  VIII 20905  (ibid.): 
Alexander  episcopv[s  l]egibvs  et  alta- 
ribvs natvs  ;  XIII  2478  (Ambarri,  7, 
682-3):  pr(es)b(yte)r  officio  altarebvs 
(sic)  sacris  pr(a)elictvs  (sic);  XI  4977 
(Spoletium,  7) :  [qvi  . . .]  altaribvs  h[a]e- 
sit;  Ihm.  Damasi  Epigr.  12  (Rome,  f, 
4th) :  hic  nvmervs  procervm,  servat  qvi 
altaria  Chr(ist)i  ;  ib.  31  (ibid.):  hic  tv- 

MVLVS      .  .  .      GORGONIV.V\      RETINET,      SERVAT 

qvi  altaria  Christi  ;  ib.  52  (ibid.):  in- 
cola  nvnc  Domini,  servas  qvi  altaria 
Christi  ;  Hubn.  Hisp.  384  (Astures.  737): 
sacrata  svnt  altaria  Christo  ;  ib.  149 
(ibid.,  739):  hic  valeas  Kirio  (sic)  sa- 
crata vt  altaria  Christo;  Carm.  Lat. 
318  (Tipasa,  7,  5th) :  mvnera  qvae  cernis, 
qvo  sancta  altaria  fvlgent  ;  Ihm.  Da- 
masi Epigr.  32  (Rome,  f,  4th):  haec  Da- 
masvs  cvmvlat  svpplex  altaria  donis. 

ALTAVA.  A  town  of  Mauretania  Cae- 
sariensis,  on  the  highway  between  Po- 
maria  and  Nuraerus  Syrorum;  now  call- 
ed by  the  natives  Hadjar  er-Riun,  by 
the  French  Lamoriciere.  VIII  9834  (Al- 
tava) :  pro  salvt[e  civi]tatis  Alt[avae]; 
VIII  9835  (ibid.,  508):  castrvm  . .  .  (ille) 
Altava  posvit  et  (ille)  proc(vrator) 
Alt(avae)  perfecit;  VIII  22619  (near  Al- 
tava. 3d):  ab  Alt(ava)  m(ilia)  p(assvvm)  i  ; 
VIII  22621  (ibid.,  224):  ab  Altava  Po- 
mar(ia)  m.  i;  VIII  22624  (ibid.,  3d):  ab 
Altav(a)  11 ;  Rev.  Arch.  (1903,  II)  p.  143 


no.  95  =  Anuee  Epigr.  (1903)  p.  19 
(Chauzy,  Mauretania):  (ab)  Altava  m.  p. 
xviii. 

ALTAVENSIS.  Adj..  subst.  «Of  Alta- 
va »,  «  citizen  of  Altava  »,  q.  v.  VIII 
21722  (Altava):  [Alta]venses  perfece- 
rvnt;  VIII  21723  (ibid.,  220):  ordo  piv 
(=?  pius,  Gsell)  et  popvlares  Alt(a- 
venses);  VIII  9844  (Altava):  d(is)  wi(a- 
nibvs)  s(acrv.w).  Avr.  l.  Altaves  (sic). 

ALTE.  Adv.  «  On  high  ».  [Cf.  ALTIVSJ. 
VIII    251=11415    (Sufetula):  GENiTOR 

IVNONEM    DED1CAT     ALTEQVE     POMFEIAE    LO- 

cat;  Carm.  Lat.  950  =  Notiz.  (1888) 
p.  519  =  Mitth.  (1889)  p.  122  (Pompeii, 
graffito):  mvltos  Fortvna  qvos  svpstv- 

LIT  ALTE,  HOS  MODO  PROIECTOS  SVBITO  PRAE- 
CIPITESQVE    PREMIT. 

ALTER.  Adj.,  subst.  «  The  other  »  (pro- 
perly of  two) ;   «  a  second  » ,   «  another  » . 

—  alter  . . .  alter,  «  one  .  . .  the  other  * ; 

ALTER    ANVBOVE,     «   OUe    01"    botll    »J   AMBO   AL- 

terve,  a  both  or  either  ».  [Forms,  gen. 
or  dat.  alterei,  I  198  (Lex  Repetund.. 
123-2  B.  C.)  LXXVI;  dat.  altero,  VI 
36653  (Rome).  —  Abbrev.  a.,  I  203  (S. 
C.  de  Asclepiade.  78  B.  C.)  1.  7;  VI 
10621  =  32272  (Rome,  23  B.  C),  32323 
(Rome,  Comm.  Lud.  Saec,  17  B.  C.)]. 

Examples  of  coordination:  alter  alte- 
rivs,  XIV  2112  (Lanuvium,  2nd)  II  1.  27. 

—  alter  awbove,  I  203(5'.  C.  de  Ascle- 
piade,  78  B.  C),  VI  10621  =  32272 
(Rome,  23  B.  C),  32323  (Rome,  Comm. 
Lud.  Saec,  17  B.  C).  —  ajwbo  alterve, 
II  1964  (Lex  Malacit.,  81-84)  LX-IV, 
LXVI.  —  alter  .  .  .  alter,  IV  346  (Pom- 
peii, dipinto);  X  689  (Surrentum);  III 
567  (Delphi,  2nd);  XIII  6429  (Gehabora. 
Germ.  Sup.).  —  alter  et  alter,  VI  20674 
(Rome).  —  alivs  . .  .  alter,  VI  36653 
(Rome).  —  alter  .  . .  alivs,  I  1007  = 
VI  15346  (Rome,  B.  C).  —  vnvs  ... 
alter,  VI  6189  (Rome,  1st);  X  3704 
(Cumae);  II  1459,  1460  (Osippo).  — 
[For  altervter  see  below,  p.  258]. 

I.  One  of  two,  excluding  a  third. 
(a)  Strictly,  where  there  can  be  only 
two.  I  203  (S.  C  de  Asclepiade,  78  B. 
C.)  1.  7:  co(n)s(vles)  a(lter  a(mbove)  ; 
VI  10621=32272  (Rome,  23  B.C.), 
32323  (Rome,  Comm.  Lud.  Saec,  17  B. 
C.)  1.61:  co(n)s(vles)  a(lter)  a(.wbo)ve; 


ALTE 


ALTE 


257 


II  1964  (Lex  Malaeitana,  81-84)  LTI 
alter  ex  his  (sc.  duumviris) ;  ib.  LXIV 
ii  viris  . . .  ambobvs  alter[i]ve;  ib.  LXVI 
aiwbo  alterve;  I  577  =  X  1781  (Puteoli, 
lexparieti  fac,  105  B.  C.)  Ill  1.  15  :  pars 
dimidia  (sc.  pecuniae)  dabitvr,  .  .  .  altera 

PARS  DIMIDIA  SOLVETVR  OPERE  EFFECTO  PRO- 
BATOQVE. 

(b)  Where  there  actually  are  only  two : 
«  the  one  »,  «the  other  ».  I  1007  =  VI 
15346  (Rome,  B.  C):  gnatos  dvos  crea- 

VIT  ;    HORVNC    ALTERVM    IN    TERRA    LINQVIT, 

alivm  svb  terra  locat ;  VI  6189  (Rome, 
1st):  Nicen  et  Phoeben  arcvla  ace[rba 
tenet]];  vna  annos  septem  complevit  et 
altera  [qvinqve?];  X  689  (Surrentum): 

STATVAS  DVAS,  ALTERAM  EX  PECVNIA  PVBLICA, 
ALTERAM    EX  AERE    APOPVLO  (SIC')    CONLATO  | 

II   1459  (Ostippo) :  statvas  dvas  aereas, 

VNAM      NOMINIS     SVI,    ALTERAM      PATRIS  J     II 

1460  (ibid.) :  statvas  dvas  aereas,  vnam 

NOMINIS     SVI,    ALTERAM     FILI     SVI  ;    X    3704 

(Cumae):  vnivs  bigae  honore  conten- 
t's), alterivs  svmptvs  rei  p(vblicae)  re- 
mtsit;  III  567  (Delphi,  2nd):  lapide[s] 
ex[tant]  qvorvm  in  altero  Graeca  in- 
scriptio,  ...  in  altero  [fvisse  ean^dem 
inscriptionem  ...;    VI   20674   (Rome): 

ILLIC  VNDE  TaGVS  ET  NOBILE  FLVMEN  Hl- 
BERVS  VORSVM  ORTVS,  VORSVM  OCCASVS  FLVIT 

alter  et  alter;  I  198  (Lex  Repetund., 
123-122  B.  C.)  LI :  [in  qva  sorticola  ex 

ALTERA     PARTI    A    SIET,     EX     ALTE^RA     PARTI 

(sic)  C. 

II  Not  excluding  a  third.   «  A  second  » , 
■  another  » .  [Cf.  ALIVS]. 

(a)  More  strictly,  *  a  second  » ,  «  a  si- 
milar » ,  «  another  »  etc.  I  199  =  V  7749 
(Genua,  Sent.  Minucior.,  117  B.  C.)  1.  11: 

IBEI  TERMINVS  STAT,  .  .  .  INDE  ALTER  TRANS 
VlAM  POSTVMIAM  TERMINVS  STAT,*  XIV  2215 

(Nemus  Dianae):  collarem  ex  gemmis  be- 

RYLLIS,  .  .  .  COLLAREM  ALTERVM  CVM  GEM- 
MIS  n(vmero)  vii,  and  vestem  s(e)ricam 
. .  . ,  vestem  altera(m)  alba(m)  ;  VI  32323 
(Comm.  Lud.  Saec,  17  B.  C.)  1.  62:  [co- 
lvmnam]  aheneam,  et  alteram  (jyT]armo- 
ream  ;  ib.  1.  104:  bovem  m[a]rem  Iovi 
Optimo  Maximo,  .  .  .  altervm  .  .  . ;  VI 
1698  (Rome,  377):  vt  alteram  statvam 

PARI    SPLENDORE  ETIAM  APVD  CONSTANTINO- 

polim  conlocaret;  VI  1736  (Rome,  5th): 

ALTERAM     (SC     StdtUCLm)     QVOQyE     ROMAE 
Tkes.  linguae  lat.  epigr. 


EIDEM    SVB    AVRO    POSTVLANDAM  ESSE   CREDI- 

dit;  VI    1789   (Rome,  4th):   alteram  ei 

STATVAM    DEC[RETIS  .  .  .]    POPOSCERVNT  ;  VI 

911  (Rome,  14-37)  frgmt.:  alter  ianvs 
fieret  [...];  VIII  2391  (Thamugadi): 

ORDO  INCOLA   FONTIS,   .  .  .  ALTERI   FONTI.  

Of  equal  sums  or  amounts,  altervm  tan- 
tvm  etc.  (cf.  Ital.  altreitanto).  X  1881 
(Puteoli,   165):    (lis.  tot  n.  dedit),  item 

PR(lDIE)      IDVS     FEBR(VARIAS)     .  .  .      ALTERVM 

tantvm  dedit  ;  III  p.  937  (Alburnus 
Maior,  wax-tablet,  139):  ta<m)(tam)  pe- 

CVNIAM    ET    ALTERVM     TANTVM  ;    VIII    972, 

973  (Neapolis) :    svper    qvantitatem   ex 

MVLTIS  REDACTAM,  ALTERA  TANTA  DE  SVO 
EROGATA    PECVNIA    POSVERVNT.  Vai'iOUS  : 

XIII  6429  (Gehaborn,  Germania  Sup.): 

ALTERA   CONTEXIT   TELLVS,   DEDIT   ALTERA 

nasci  ;  IV  346  (Pompeii,  dipinto) :  alter 

AMAT,    ALTER     AMATVR  ;      VIII     17682    (Ma- 

scula):  altera  Nvmidia  (i.  e.  that  com- 
prised in  the  Prouincia  Proconsular  is); 
IX  6315  (Ortona):  faxs  (sic)  altera  mortis 
(i.  e.  the  funeral-torch  instead  of  the  mar- 
riage-torch);  VIII  11257  (Gemellae) :  [et 
A]vreliae  Mvstvlae  a(l)te[ri]vs  vxoris 
[e]ivs;  VI  1527  (Rome,  Laud.  Turiae, 
9-2  B.  C.)  1.  33:  vocvamqve  [do]mvm  al- 
terivs FECVNDITATI  S^E  TRADITVRAm]  ',  ib. 
1.  50  :  ALTERIV[S  C^JONIVGIO  PARARES  FECVN- 

ditat[em?];  VIII 16366  (Aubuzza):  (Me) 
viso  alt[eri]vs  admon[itvs];  Ihm,  Da- 
mast  Epigr.  48  (Rome,  f ,  4th) :  crimen 
ob  alterivs;  V  p.  621  no.  8  (Mediola- 
nium,  f):  haesit  ad  expectvs  lvminis 
alterivs;   XI  1209  (Veleia):  vt  plenos 

LACRIMIS      OCVLOS    MANVS      ALTERA    CLVDAT  ; 

VIII  2581  (Lambaesis,  167):  altera  dvm 
letvm  librat  ab  avre  manvs  ;  Carm.  Lat. 
1405  =  Rossi  II  p.  103  no.  33  =  p.  122 
no.  14  (Rome,  f):  fimbria  parentvm  al- 
tera flamma  cremas  (see  comment,  I.  c.) ; 
Carm.  Lat.  1414  =  Rossi  II  p.  106  no.  49 
(ibid.):  ars  veneranda  fidem,  fidei  decvs 
extvlit  artem:  haec  stvdii  titvlos,  al- 
tera mentis  habet.  —  VI  25703  (Rome): 
ex  parte  altera;  XI  3614  (Caere,  113): 

INDE    PAGINA   ALTERA,  KAPITE  (sic)   PRIMO. 

(b)  In  numerical  sequence,  equivalent 
to  secundus:  primvs,  alter,  tertivs  etc. 
R.  G.  divi  Aug.  cap.  8  1.  3 :  lvstrvm  post 
annvm  altervm  et  qvadragensimvm  feci  ; 
VI  2038   (Rome,  Arval,  57)   frgmt.:  ob 

33 


258 


ALTE 


ALTI 


altervm  c[o]nsvlatvm  Neronis  ;  XI  5613 
(Arna) :  mu.itavit  altervm  co(n)s(vlatvm), 
i.  e.  ■  during  a  second  consulship  »;  VI 
35126  (Rome):  q_vam  dvlcis  fverat  i*ri- 

MVS  NATALIS  MEIS  !  SED  INIQ_VO  FAT(o) 
RAPTVS     NON     EGI     ALTERVM. 

(c)  In  "general,  «  auy  other  ■ ,  «  an- 
other ».  VI  30(353  (Rome):  ab  alio  speres 
altero  (sic)  qvid  feceris;  VI  29579 
(Rome):  molestari  noli;  sic  tvis  non 
molestetvr  alter;  XIV  636  (Ostia) :  HIC 

FVIT    AD    SVPEROS  FELIX,   QVO   NON    FELICIOR 

alter.  —  I  198  (Lex  Repetuad.,  123- 
122  B.  C.)  LXIV:  [q_]voqvis  svae,  alte- 
rivs  sententiae  certior  siet  ;  ib.  LXXVI : 
seiqvis  eor[v]m  qvei  ceivis  Romanvs  non 

ERIT,    EX    HACE    LEGE     ALTEREI    (sic)     NOMEN 

[.  .  .  detoleritJ;  ib.  LXXXVII:  [sei  oj/is 

CEI^VIS      ROMANVS    EX    HACE    LEGE     ALTE^REI 

nojwen  detolerit];  ib.  XIX:  qvei  ex 
h(ace)  l(ege)  peqvniam  (sic)  ab  a[ltero 
petet];  II  5439  (Lex  Ursonensis,  44 
B.  C.)  Ill  4,  1.  32:  qvi  de  svo  tempore 
alteri  concesserit  ;  XIV  2112  (Lanu- 
vium,   2nd)  II  1.   27 :  si    qvis  avtem    in 

OBPROBRIVM    (Sic)    ALTER  ALTERIVS    DIXERIT  ; 

XIII    581   (Burdigala) :    nec  me    diversi 

COGIT  DISTANCIA  (sic)  MVNDI  ALTERIVS  TI- 
TVLO     SVBDERE    VOTA    R<e)vm  ;      VI      19915 

(Rome):  ne  alivs  titvlvs  alterivs  no- 
minis  inscriptvs  infigatvr;  III  13124 
(Salonae,  f ,  5th) :  qvicvmqve  extranevs 
volverit  altervm  corpvs  ponere;  III 
13656  (Synnada,   1st):  alter(vm)  in  hoc 

M(ONVMENTO)  CONDI   NISI    CONCESSERO  J   III 

13663  (Apamea  Cibotus) :  alter  enim  non 
ponetvr  in  evm  (sc.  sarcophagum)  [ni]si 
ipse  con  (sic)  conivg[e]  sva. 

ALTERNIAICINVS.  Name  of  a  Spanish 
clan,  connected  probably  with  Alternia,  a 
town  of  the  Carpetani  in  Hispania  Citerior. 
II  2523  (Civ.  Limicorum):  Antistivs  Pla- 

CIDVS    ClLI    FILIVS    ALTERNIAICINVS. 

ALTERNO,  -ARE.  *  To  interchange  » , 
«  alternate  «.  Perhaps  so  to  be  read,  VI 
32326  (Rome,   Comm.  Lud.  Saec,  206) 

I     12  :      DILIGENTlfJsSIME      ALT]eRNATA      EST. 

[Bormann  reads  [aet]ernata]. 

ALTER N VS.  «  One  after  another »,  «  by 
turns  » ,  «in  turn  » ,  «  alternate  » ,  «  every 
other,  or  second  » .  I  28  =  VI  2104  (Rome, 
Arval,  218,  early  metrical  chant) :  semvnis 
alternei    advocapit  conctos  (sic,  three 


times);  I  200  (Lex  Agraria,  111  B.  C.) 
XXVII:  [recvperatores  ex  ci]vibvs  i.  .  .  . 
XI  dato,  inde  alternos  .  .  .  [reiciant  fa- 
cito];  IX  5854  (Auximum):  alternis 
annis;  VIII  4635  =  16810  (Prov.  Pro- 
cons.):    ALTERNOS    CVRANS    ANIMA  REDEVNTE 

mea[tvs];  Rossi  II  p.  88  no.  38  =  p.  114 
no.  84  =  p.  121  no.  2  (Rome,  f ) :  hic  qvo- 

Q.VE  LlCINIAE  TVMVLVS  TOTIDEMQVE  MAR1TI 
MISCET   ET   ALTERNVS   VISCERA   CARA   CINIS.    

Neut.  plur.  as  subst.,  of  responsive  song. 
X  4915  (Venafrum):  tibicinis  cantv  mo- 

DVLANS    ALTERNA    VOCANDO. 

ALTERVTER.  (Not  alter  vter  in  inscrr.). 
■  Either  of  two  » ,  «  one  of  two  » .  II  1963 
(Lex  Malacit.,  1st):  donec  in  id  mvnici- 

PIVM     ALTERVTER     EX    II    VIRIS     ADIERIT  ;     ib. 

XXVII:  cvm  ALiQ_yis  altervtrvm  eorvm 

AVT  VTRVMQVE  .  .  .  APPELLABIT.    In  Sense 

of  vterqve  b  each.  »,  XIII  2400  (Lugu- 
dunum, -j-,  573) :  psallere  praecepit  nor- 

MAMQ_VE  TENERE  CANENDI  PRIMVS  ET  ALTE- 
RVTRVM tendere  voce  chorvm  (i.  e.  mo- 
nachorum  clericorumque). —  Ace.  as  adv.: 
a  mutually  ».  VI  9663  (Rome):  sine  al- 

TERITRVM    (sic)      ANIMI      LESIONEM    (sic)  ',     X 

1951  (Puteoli) :  sine  reprehensione  vlla 

ECT1  ALTERVTRVM.  Adv.  AB  ALTERVTRVM, 

«  from  one  to  another  ».  VI  2104  (Rome, 
Arval,  218):  deinde  ab  altervtrvm  sibi 
redd(idervnt,  sc.  fruges). 

ALTHIBVRITANVS.  Of  Althiburus,  a 
town  of  the  Provincia  Proconsular  is, 
between  Orba  and  Mutia,  on  the  highway 
from  Carthago  to  Theveste.  Ruins  now 
called  Henschir  Medeina.  VIII  1824  (Al- 
thiburus) frgmt. :  [Mvnicipivm  Al]thi- 
b[vr^]itanvm. 

ALTIAIENSES  vicani,  the  inhabitants 
of  a  village  (*  Vicus  Altiaiensis,  *Altiaia, 
or  *Alliaium,  now  Alzei),  near  the  Rhine 
in  the  territory  of  the  Vangiones,  not  far 
from  Borbetomagus.  XIII  6265  (Ibid., 
223):  d(eabvs)  nymphis  vicani  Altiaienses 

ARAM    POSVEr(vNt). 

ALTICOMIS.  b  With  high  mane  ».  XI 
258  (Ravenna,  \)\    hvivs    et    alticomis 

SONIPES    FVLVIQ_VE    LEONES. 

ALTIFRONS.  b  High-browed » .  (=  vipi- 
xsQcog).  II  2660  (Legio  VII,  2nd) :  cervom 

(Sic)  ALTIFRONTVM  CORNVA  DICAT  DlANAE 
TVLLIVS. 

ALTILANEVS.    «   With    high    (thick) 


ALTI  ALTU                    259 

wool»,  «unshorn».  VI  2099  (Rome,  petit  omnia  secvm;  Le  Blant  196  (=  Yen- 
Arval,  183)  I  24:  Iovi  berbeces  (sic)  n  Fortnnat.,  Miscell.):  vivat  vt  altithrono 
altilaneos;  ib.  II  9:  Iovi  verveces  ii  al-  vir  sine  fine  Deo;  ib.  V  Epigr.  Chret. 
tilaneos;  ib.  II  1:  Marti  arietes  alti-  de  la  Gaule  p.  67  (ibid.):  emicat  Alti- 
laneos  II.  THRONI   cvltv  venerabile  templvm. 

ALTILIARIVS.  (a)  adj.    «  Of  fowls  fat-  ALTITVDO.    «Altitude-,    «height», 

tened   for   market».  YI   9201    (Rome):  VI  960  (Rome,  columna  Traiani,  113):  ad 

(Me)    AVIARIVS    ALTILIARIVS.    (b)    Sllbst.  DECLARANDVM    QJ/ANTAE    ALTITVDINIS    MONS 

«  Breeder  of  fowls   fattened   for  market,  et  locvs  tant[is  ope]ribvs  sit   egestvs. 

VI  4230  (Rome.  1st):  C.  Ivlivs  Avg(vsti)  ALTIVS.    Adv.    comp.    of  alte    q.    v! 

lib(ertvs),  altiliar(ivs).  «  More  deeply  ».  II  6278  (S.    C.  Itali- 

ALTINAS.  Adj.,  subst.  «  Of  Altinum»,  cense,  176-7)  1.  12:  o  magni  imp(erato- 

q.  v. ;   «a  native  of  Altinum  ».  V    2071  res),  qvi  scitis  altivs  fvndari  remedia. 

(Feltria):    colleg(ivm)  fabr(vm)  Altina-  ALTOR.   «  Nourisher  » ,   «supporter», 

tivm  ;  V  745  (Aquileia) :  (Me)  .  . .  domv  «  parent »,  «  patron  »,  «  benefactor  ».  [Cf. 

Altinas;    V    4063    (Mantua):  (Ma)  Al-  nvtritor,  patronvs,  edvcator].  XIV  3826 

Tinas.  (Tibur):    altori  ob  meritvm  dicat  hanc 

ALTINVM.  A  commercial  town  of  the  Octavivs  aram;   XI  1118   (Parma):  al- 

Veneti  on    the   river  Silis,  south  east  of  toris  memorem;  V   6725  (Vercellae,  f): 

Tarvisium,  on  the  highway  between  Pa-  sacerdotvm    de[c]vs    ecclesiae,    optime 

tavium  and  Concordia;    starting-point  of  loqvax  et  altor. 

the    Via  Claudia  Augusta  to  Feltria  and  ALTVS.  Of  perpendicular  distance  either 

the  Alps.    Its  citizens   were   assigned  to  up  or  down  from  the  surface.    «  High  », 

the  Tribus  Scaptia.  Now  Aliino.  V  8002  «  deep  ».  [Forms,    altod,    I    195  =*  VI 

(near  Feltria,  47):  Viam  Clavdiam  Avgv-  1300  (Rome,  columna  rostrata   Duili); 

stam  .  .  .  mvnit(am)  ab  Altino  vsqve  ad  ace.    altv,    VI    18123,    29997    (Rome): 

flvmen  Danvvivm  m(ilia)  p(assvm)  cccl ;  aita  (sic,  bv  mistake),  XII  2116  (Vien- 

III  2914  (Iader) :  T.  Elvio  Sca(ptia)  Ma-  na,  +).  —  Comp.  altior,  I  577  =  X  1781 

rino,  mi  vir(o)  Altini;  V  722  (ager  Ter-  (Puteoli,  lex  parieti  faciendo,  105  B.  C), 

gestinus,  of  uncertain    reading) :  . . .  Va-  X  478   (Paestum,  344),  III   6660  (near 

lerio  P.  f.  Cla(vdia  iHbu)   Sabino,  ae-  Palmyra),  VIII    213  (Cillium,   2nd).    — 

d(ili)  Altino;  VI  2726  (Rome):  Q^_Ven-  Superl.  altissiiwvs,  Ed.  Diocl.  Introd.  i  1. 

nonio  Q^_  f.  Scaptia    Valenti,  Altino;  —  Abbrev.,  alts.,    Le    Blant   483    (Vi- 

VI  2733  (Rome):  Ti.  Avrelivs  A.  f.  Pa-  viers,  f,  6th);  alt.,  I  566  =  X  3779  (Ca- 

p(iria)  Clemens,  domo  Altini;  VI  3884  pua,  106  B.  C),  VI  10333,  11685  (Rome), 

=  32526    (Rome,  latere,  praet.,  197-8)  III  13295  (Curictae)]. 

col.  4  1.26:  P.  Arrivs  P.  f.  Scap.  Sabi-  I.  Of  distance  above  the  surface:  «high  ». 

nvs,  Altin(i);  VI  25678  (Rome):  Rvti-  (a)  Lit.  of   things    really    «  high  », 

liae    Priscilla(e),    domo    Altin(i)  ;    III  «  tall  »,  or  «high  up».  In  measurements. 

13635  (Amasea):  L.  Sempronivs  l.  [fil.]  I  566  =  X  3779  (Capua,  106  B.  C):  mv- 

Sca[p.]  Alt[ini]  Macedo.  rvm  et  plvtevm    long(vm)   p(edes)  xxxx, 

ALTIPOTENS.  «  Mighty  ».  Carm.  Lat.  alt(vm)    p(edes)  xxi;  I  568  =  X    3780 

1562  =  Rossi  Up.  169  no.  24  (Rome,  f):  (ibid.,  104  B.  C):  mvrvm   et  [plvtevm 

O     DEVS     ALTIPOTENS,     DE     CAELIS     PROFLVE  LONGVM  P.  ...]  XII,  ALTVM   XXII  ;  III    13295 

rorem  !  (Curictae) :  mvrvm  locavervnt  lo(n)g(vm) 

ALTITHRONVS.  Adj.,  «high-throned» ,  p.  cxi,  alt(vm)  p.  xx;  VI  10333  (Rome): 

«  enthroned  on  high  »  ;  as  subst.,  of  God,  maceriem  alt(am)  p.  v  adiecit  ;  VI  18123 

Christ.  [=  vxpidQovog].  Rossi   II  p.  274,  (Rome):  maceria  . .  .  qvae  fvit  altv  (sic) 

4b  (Rome,  f):  Filivs  altithroni   Regis,  p.  vn ;  I  1161  =X   5837-5838    (Feren- 

Rex  ipse    perennis;  Carm.   Lat.    1448=  tinum):  in  terram  fvndamentvm  est  pedes 

Rossi  II  p.  46  (ibid.) :  [alti]tron(  i)  (sic)  altvm  xxxm  ;  VI  8734  (Rome) :  hic  locvs 

m(a)t(e)r,  i.  e.  Maria    Virgo;  V  p.  7041  consacratvs  habet  altvm  p.  xiiis  svptvs; 

(Ticinum,  f ) :  spiritvs  Altithroni  timidvs  VI  29997  (Rome) :  latv(m)  p.  mi,  altv(m) 


260 


ALTU 


ALVE 


p.  viu ;  VI  11685  (Rome):  aedicvlam  .  . . 
alt(am)  p.  v;  I  577  =  X  1781  (Puteoli, 
lex  parieti  facieado,  105  B.  C.)  I  I.  11: 
in  eo  pariete  lvmen  aperito  latvm  p.  VI, 
altvm  p.  vii  ;  ib.  II.  14:  limen  robvstvm 
long(vm)  p.  viu,  latvm  p.  i  (quadrantem), 
altvm  p.  (dodrantem);  ib.  I  1.  16:  mv- 
tvlos  robvstos  ii  crassos  bessem,  ALTOS 
p.  i;  ib.  II  1.  12:  parietem  cvm  margine 
altvm  facito  p.  x;  ib.  II  1.  22:  nive  (pa- 
rietem) angolaria  (sic)  altiorem  (trien- 
tem  semunciam)  facito;  XIII  5708  (ager 
Lingonum,  testam.  Galli  cuiusdam,  1st) 
I  1.  4 :  statva  sedens  .  .  .  alta(m)  ne  mi- 
nvs  p.  v.  —  III  21  =  6625  (Aegyptus): 

SIT    NOMEN    DECIMI    CeNTIANNI    (sic)    PYRA- 

mide  alta  (i.  e.  that  of  G hi s eh) ;  XIII 
488  (Ausci):  altvm  nvnc  tenet  (sc.  te) 
insciam  sepvlcrvm;  XII  103  (Axima):  Sil- 

VANE    SACRA     SEM1CLVSE    FRAXINO,    ET    HVIVS 

alti  svmme  cvstos  hortvli  ;  III  77  (Tal- 
rnis,  134):  tectis  ...  al[tis];  III  6660 
(near   Palmyra,  frgmt.):    qvem    praecor 

(SIC)  SVPEROS  ALTIORI    [.  .  .]]  SVBNIXVMJ  IX 

6281  (Beneventum) :  dvm  varias  cvpit 
spec[ies?J  mvseo  (sic  =  mosaic)  figere 
in  alto;  VIII  9018  (Auzia,  246):  p[v]l- 
vinaribvs  altis;    VIII    10889    (Cuicul): 

ALTVS     VNVS    ES,    VT     MONS     EXVLTAS     (of   a 

horse).  —  Of  places,  III  615  (Dyrrachium): 
(Me)  ortvs  in  al<t)a  Ephyra  q.  v.;  XV 
111  (Rome,  a  brick,  ca.  123):  ex  figlinis 
ccc  ab  Pila  Alta  (Cf.  pila).  —  Of  the 
air,  sky;  of  Juppiter.  VIII  213  (Cillium, 
2nd)  1.  14:  in  svmmo  tremvlas  galli  non 

DIXIMVS    ALAS,    ALTIOR    EXTREMA    QVI,   PVTO, 

nvbe  volat;  XIII  158  (Convenae,  f):  te 
tva  pro  meritis  virtvtis  ad  astra  vehe- 
bat,  intvleratqve  alto  debita  fama  polo; 
Le  Blant  334  (Remi):  sic  proprivm  cen- 

SVM    COELVM    (sic)     TRANSVEXIT    AD    ALTVM  ; 

VIII  21179  (Caesarea) :  filivs  est  nobeis 

(SIC),   NATVS    Q_VEM  IVPPITER  ALTVS  DILIGAT  ; 

V  5660  (ager  Mediolaniensis) :  v(otvm) 
s(olvit)  l(ibens)  m(erito)  Iovi  Alto  Svm- 
mano  (Me).  —  Neut.  plur.  as  subst. : 
■  heights » ,  Ihm,  Damasi  Epigr.  30  (Rome, 

4th)  1.  3:  EGREGIVS  MARTYR,  CONTEMPTO 
PRINCIPE     MVNDI,    AETHERIS    ALTA    PETIT.    

Adv.  phrases.  [Of.  in  altvm  below  §  b~\. 
ex  alto,  Carm.  Lat.  918  =  Rossi  II  p.  21 
no.   14   (Rome,  f ,  6th) :  ex  alto    popvlis 

VERBA    SVPERNA    SONENT  ;    AB    ALTO,    XI   259 


(Ravenna,  f):  evge,  Simon  Petre,  et  mis- 

SVM    TIBI    SVSCIPE    MVNVS    IN     QVOD    SVMERE 

TE  volvit   Rex  magnvs  ab  alto. 

(b)  Fig.,  of  birth,  character,  rank  etc. 
VI  17622  (Rome):  nostrorvmqve  alta 
propago  ;    Le  Blant    483  (  Viviers,  6th) : 

FVIT  ISTE  CARETATE  (sic)  PRIMVS,  HVMILITATE 

alt(v)s;  VIII  212    (Cillium,  2nd)  1.  11: 

PIETAS  .  .  .  QVAM  FLAVIVS  ALTO  MORE  Se- 
CVNDVS    AGENS     PATRIO     SIGNAVIT    HONORE  J 

XIII  3256  (Rome,  f,  4th):  cvlmen  (i.  e. 
honoris)  provectvs  in  altvm  [Cf.  in  al- 
tvm adv.,  V  6253  (Mediolanium,  +):  pro- 
vectvs in  altvm  i.  e.  hoiioris~\\  X  478 
(Paestum,  344):  non  alivnde  aestimamvs 

STATVM  CIBITATIS  (sic)  ALTIOREM,  CVLTIO- 
REM    REDDI. 

II.  Of  distance  beneath  the  surface: 
«  deep  ». 

(a)  Lit.  of  water,  the  earth.  I  195  = 
VI  1300  (Rome,  columna  rostrata  Duili) 
1.  10:  in  altod  marid  (sic);  IX  3375 
(Aurinum,  150):  gvrgite  non  alto;  XIV 
3676  (Tibur)  frgmt.  (of  foramina  of  water 
allotted  to  individuals)  1.  6 :  altvm  digi- 
t[os  tot\\  1.  11:  alta  sing(vla)  digit(os) 
decem  qv[inqveJ;  1.  13:  singvl(a)  fora- 
mina l[onga  digitos^  tres  et  dimid(ivm), 
alta  [digitos  tot~\ ;  VI  13528  (Rome): 
Bassa  vatis  qvae  Laberi  conivga  (sic) 
hoc  alto  sinv  frvgeae  matris  (i.  6.  ter- 
rae)  qviescit. 

(b)  Fig.,  of  faith,  sleep,  rest,  sorrow. 
Le  Blant  170  (Civ.  Turonum,  +):  alta 
fides  ;  XII  338  (Narbonensis,  -j-,  6th) :  In- 

NODIVM    (SIC)    LETI   HIC  SOPOR  ALTVS  HABET  J 

Ed.  Diocl.,  Introd.  I  1 :  tranqvillo  orbis 

STATV    ET    IN    GREMIO    ALTISSIMa[eJ  QVIETIS 

locato;  XII  2116  (Vienna,  f) :  condidit 
a(l)ta  qvies  annis  meritisq_(ve)  veren- 
dam;  IX  3279  (Corfinium) :  dolor  altvs. 

ALVARIVM.  «  Bee-hive » .  II  2242  (Cor- 
duba,  lead  plate) :  (Me)  alvari  locvm 
occvpavit. 

[*ALVEO,  -ERE.  Very  uncertain.  IX 
3173  (Corfinium):  theatrvm  alvendvm, 
gradvs  faciendos  cvravit.  [If  correct  as 
read,  from  alvevs?  ■  to  hollow  out??  ». 
The  inscr.  is  lost;  the  copier,  with  the 
help  of  a  field-glass,  seemed  to  see  a  d 
over  the  a.  In  that  case  =  adlvendvm?]. 

ALVERITAE.  Inhabitants  of  *Alveria,a 
town  of  Dalmatia  in  the  neighborhood  of 


ALVE 


ALUM 


261 


Adra  and  Asseria.  Ill  9938  (near  Asseria, 
69-70):  ivdices  dati  ...  inter  rem  p(v- 
blicam)  Asseriativm  et  rem  p(vblicam) 
Alveritarvm. 

ALVEVM.   See  ALVEVS. 

ALVEVS.  Anything  hollowed  ont,  «  ba- 
sin »  ;  the  «  bed  »  or  «  channel  »  of  a 
stream.  [Forms,  albevs,  VI  32327  (Rome, 
Coram.  Lud.  Saec,  204)  II  10;  XIV 
3902  (ager  Tiburtinus,  3d);  X  1695,  1696 
(Puteoli,  4th),  4752  (Suessa),  6850  (near 
Tarracina,  5th-6th).  —  alhevs,  X  797 
(Pompeii,  47-54).  —  Neut.  alvevm,  VI 
8718  (Rome).  —  Abl.  alvibvs?,  VIII  828 
(Turca).  —  Abbrev.,  alv.,  VI  1872  (Rome, 
206),  V  5667  (ager  Mediolanensis,  2nd)]. 

(A).  In  sense  of  «  basin  »,  «  bathing- 
tank  ».  VI  8718  (Rome):  mvrvm  cingen- 

DVM  ET  ALVEA  (SIC)  PONENDA  CVRAVIT;   VIII 

828  (Turca,  3d):  apodyterivm  .  .  .  statvis, 

MARMORIBVS,  TABVLIS  PICTIS,  COLVMNIS,  [al]- 
v[ib]vS  (SIC),   CELLARVM  CATHEDREBVS    (Sic). 

(B).  «  Bed»  or  «channel»   of  a  stream. 

1.  In  gen.  VI  1199  (Rome,  565):  pvr- 
gato  flvminis  alveo  ;  XII  107  (Axima, 
163):  [flIvminibvs  ...  in  nat[vra]lem 
alvevm  red[vctis];  X  6850  (near  Tarra- 
cina, 5th-6tn) :  per  plvrimos  .  . .  albeos 
{tie) ;  IX  4051  (Carsioli,  4th-5th) :  [no]wm 
alve[vm]. 

2.  Esp.  of  the  bed  or  channel  of  the 
Tiber.  VI  1872    (Rome,  206):  corporis 

PISCATORVM   ET    VRINATORVM  TOTIVS  ALv(El) 

Tiber(is).  —  In  titles  of  water,  niver, 
and  drainage  commissioners  and  their  as- 
sistants,    (a)    CVRATOR    ALVEl     TlBERIS,    VI 

32327  (Rome,  Comm.  Lud.  Saec,  204) 
II  10;  XIV  3900  (ager  Tiburtinus,  3d); 
X  3761  (Suessula);  praif(ectvs)  (sic)  cv- 

RATORVM  ALdEI  (sic)  TlBERIS,  X   797   (Pom- 

peii,  47-54).  —  (b)  cvrator  alvei  Tiberis 
et  riparvm,  IX  4194  (Amiternum) ;  V  531 
(Tergeste,  1st).  —  (c)  cvrator  riparvm 
et  alvei  Tiberis,  VI  1237,  1238,  31543- 
31548  (Rome,  1st).  —  (d)  cvrator  alvei 
Tiberis  et  cloacarvm,  VI  1143  (Rome, 
3d-4th),  1225  (Rome) ;  adivtor  cvratoris 
alvei  Tiberis  et  cloacarvm,  XIV  172 
(Ostia,  3d);  cvrator  alvei  Tiberis  et 
cloacarvm  Vrbis,  VI  1523  (Rome,  2nd), 
1545  (Rome,  lst-2nd),  XIV  3902  (ager 
Tiburtinus,  3d) ;  cvrator  alvei  Tiberis  et 
cloacarvm  sacrae  Vrbis,  X  4752  (Suessa), 


5061  (Atina,  4th).  —  (e)  cvrator  alvei 
Tiberis,  riparvm,  cloacarvm  Vrbis,  X3870 
(Capua);  cvrator  alvei  Tiberis,  riparvm 
et  cloacarvm  sacrae  Vrbis,  VI  35556 
(Rome,  2nd-3d) ;  cvrator  alvei  Tiberis  et 

RIPARVM     ET     CLOACARVM     VrBIS,    VI     1241 

a,  b  =  31553,  31554  (Rome,  161).  35555 
(Rome,  198),  XI  3364(Tarquinii),  V5262, 
5263  (Comum,  2nd),  5667  (ager  Medio- 
laniensis,  2nd),  II  4509    (Barcino,  107); 

CVRATOR  ALVEI  TlBERIS  ET  RIPARVM  ET  CLOA- 
CARVM sacrae  Vrbis,  VI  1242  (Rome,  3d); 

CVRATOR  ALVEI  ET  RIPARVM  TlBERIS  ET  CLOA- 
CARVM Vrbis,  VI  1239,  1239  a,  b,  c,  d,  e, 
f,g,h  =  31549  (Rome,  101),  1240  a,  b, 
c,d  (Rome,  121),  863  =  30841  (Rome, 
244),  31550  (Rome,  102),  31552  (Rome, 

2nd).  (/)  CVRATOR  ALVEI  TlBERIS  ET  OPE- 

RVM    MAXIMORVM     ET      AQVARVM,    VI      1723 

(Rome,  4th).  —  (g)  cvrator  aqj/arvm  et 

MlNICIAE     ET     ALVEI     TlBERIS,    VIII     11338 

(Sufetula).  —  (h)  cons(vlaris)  albei  (sic) 

TlBERIS  ET  CLOACARVM,  X  1695,  1696   (Pu- 

teoli,  4th).  —  (i)  commentar[i]ensis  xxxx 
(=  quadragesimae)  Gall(iarvm),  item 
Vrbis,  al[v]ei  Tiberis,  II  6085  (Tarraco). 

ALVIBVS.  See  ALVEVS. 

[ALVINCA.  See  ALBINGAVNVM]. 

ALVMEN.  k  Alum  » .  As  generic  term 
for  certain  salts  extensively  used  by  the 
ancients  in  dying  and  tanning,  in  the  se- 
paration and  purification  of  metals,  and 
for  medicinal  purposes.  VIII  4508  (Zarai, 
202):  resina(m),  pice(m),  alvmin  (sic). 
ALVMENTARIVS.  See  ALIMENTARIVS. 

ALVMIN ARIVS.  Apparently  «  dealer  in 
alumen  »,  q.  v.  VI  9142  (Rome):  C.  Te- 

RENTIVS    C.    C.     L.    ANTEROS,     ALVMINARIVS. 

ALVMNA.  Extremely  freq.  in  inscrr. 
[Cf.  ALVMNVLA,  ALVMNVS].  ■  Nurse- 
ling » ,  foster- «  child  » ,  «  ward  » ,  «  child  » . 

[Forms,  alvmnea  (sic,  intentionally), 
VI  22234  (Rome).  —  Dat.  alvmne  freq. 
Exx.  VI  2236,  2597,  3245,  7974,  15986, 
21596,  24116,  27009,  28158,  28894, 
36234,  36423  (Rome);  XIV  530,  830, 
1924  (Ostia),  2543  (ager  Tusculanus), 
3475  (Varia);  X  2384,  2644  (Puteoli), 
6723  (Antium),  8102  (bet.  Atina  and 
Volcei) ;  V  1387  (Aquileia),  2956  (Pata- 
vium);  III  2130,  147352  (Salonae);  VIII 
2084  (near  Theveste);  3827  (Lambaesis), 
11576  (Ammaedara) ;  XII  469  (Massilia) ; 


262 


ALVM 


ALVM 


XIII  2107  (Lugudunum). —  Dat.ALVMNAi, 
VI  [1224  tluuue);  aaoymmnae  (sic).  VI 
22520  (Homo).  —  alvmini  (fem.?),  XII 
1563    (Narbo.    frgmt.).    —    Noni.    plur. 

alvmnas,  IX  3105  (Sulmo).  —  Dak  plur. 
alvmnibvs,  VI  17633  (Rome);  alvmn[a?]- 
bvs,  V  1685  (Aquileia, -f-).  —  Abbrev. : 
alvmn..  VI  14531.  15987  (Rome):  XIV 
1251  (Ostia);  X  -JIT!)  (Puteoli);  XI  8771 
(Careiae);  V  1143  (Aquileia) ;  XII  415 
(Massilia),  3706  (Xemausiis).  —  alvm., 
VI  27144  (Rome);  XIV  543  (Ostia); 
Bramb.  58  (Vechteu)]. 

Age  (at  time  of  death)  from  less  than 
one  year  to  32  years.  Exx. :  9  months,  VI 
9253  (Rome):  *1  year,  VI  15986  (Rome), 

XIV  2543  (ager  Tusculanus),  VII  57 
(Aquae  Sulis);  2  years,  VI  17633,  36234 
(Rome),  XIV  2055  (Vicus  Augustanus), 
X  2358  (Puteoli);  3  years,  VI  25728, 
36423  (Rome);  4  years,  VI  28894  (Rome), 
V  3382  (Verona)*;  5  vears,  X  646  (Sa- 
lernum),  XII  1759  (Valentia),  1805  (near 
Valentia);   6    years,  VI    17633    (Rome), 

XIII  2107  (Lugudunum);  7  vears,  VI 
21596,  27144  (Rome);  8  vears,  VI  8710, 
24893,  27009  (Rome),  XIV  816,  830, 
1203  (Ostia),  X  2520  (Puteoli),  6723 
(Antium),  XI  4137  (Narnia);  9  vears, 
VIII  9173  (Auzia);  10  vears.  Xl"3771 
(Careiae);  11  vears,  VI  7974.  35704 
(Rome).  XIV  1549  (Ostia),  2738  (Tu- 
sculum),  IX  2300  (Telesia),  XII  3706 
(Nemausus) ;  12  years,  VI  15987  (Rome), 

XIV  806  (Ostia);  15  years,  VIII  11576 
(Ammaedara);  16  vears,  X  2362  (Puteoli), 
VIII  3827  (Lambaesis).  XII 822  (Arelate); 
18  vears,  X  2644  (Puteoli);  19  vears, 
III2248  (Salonae);  20  vears,  VI  11224 
(Rome),  X  2384  (Puteoli  f;  21  vears,  XIV 
530,  1793  (Ostia);  32  years,  VIII  3288 
(Lambaesis). 

Affectionate  epithets,  bene  laborans  (of 
alumnae  discentes:  apprentices),  V  1685 
(Aquileia,  f);  benemerens,  VI  2597,  7974 
(Rome),  XIV  543,  1203,  1793  (Ostia), 
X  2384  (Puteoli).  6723  (Antium),  III 
147352  (Salonae);  carissima,  VI  15986, 
35704  (Rome),  XIV  2055  (Vicus  Augu- 
stanus), X  6723  (Antium).  V  1143  (Aqui- 
leia), II  4351  (Tarraco),  XII  3706  (Ne- 
mausus); dilecta,  XI  3771  (Careiae); 
dvlcis,  VIII   9173    (Auzia);  dvlcissima, 


VI  36234,  36423  (Rome),  XIV  530,  816, 
830,  1760  (Ostia),  2543  (ager  Tuscula- 
nus). X  646,  656  (Salernum),  2358,  2362, 
2479  (Puteoli),  7817  (ager  Caralitanus), 
IX  345  (Canusium),  XII  469,  822  (Are- 
late). 1805  (near  Valentia),  XIII  2080. 
2107  (Lugudunum);  incomparabilis,  XI V 
1793  (Ostia),  V  131  (Pola);  infelicissima, 

V  1387  (Aquileia),  III  2012  (Salonae); 
obavdientissima  (sic),  VI  24116  (Rome); 
obseqventissima,  II  4351  (Tarraco) ;  OPTI- 
MA. VI  19107  (Rome);  pientissima,  IX 
4755  (Vallis  Canera),  V  131  (Pola); 
pvdicissima,  XIV  1826  (Ostia);  rarissima, 
VIII  3827  (Lambaesis) ;  sanctissima,  VIII 
9173  (Auzia).  Note  XI  3771  (Careiae): 
HIC     iacet     exanimvm     dilectae     corpvs 

ALVMNAE  .  .  .  NAMQVE  EGO  TE  SEMPER,  MEA 
ALVMNA    ASIATICA,     QVAERAM. 

I.  Lit.,  of  female  children  (generally 
of  the  slave  class,  often  libertae,  seldom 
ingenuae)  taken  up  by  kindly  disposed 
persons  (whether  ingenui,  liberti  or  servi), 
maintained  and  brought  up  by  them  with 
more  or  less  parental  affection. 

(a)  With  simple  slave-name.  Exx.  VI 
3245  (Rome):  Soteriati  alvmn(a)e  of 
Claudius  Florentinus  and  Aurelia  Chre- 
stina;  VI  7974  (Rome):  Acilia  Isspes 
(sic)  .  .  ■  alvmn(a)e   svae  .  .  .  Felicitati  ; 

VI  8710  (Rome):  P.  Aelivs  Avg(vsti) 
lib(ertvs)  Epaphivs  .  .  .  Calephasi  alvmnae 
svae;  VI  9253  (Rome):  Ti.  Ivuvs  Seivs 
Feliclae  (sic)  alvmnae  svae;  VI  11224 
(Rome):  Agathe  ...  Callistratvs  Av- 
g(vsti)  n(ostri)  alvmnai  (sic) ;  VI  22234 
(Rome) :  Maria  Evtychia.  Secvndea  alv- 
mnea  svea  (sicl)  fec[it];  VI  22520 
(Rome):  minaia  hanohpa  aaoymmnae  (sic) 
<£optoynate;  VI  24116  (Rome):  Philo- 
calv[sJ  Telesphoridi  alvmn(a)e;  VI 
24983  (Rome) :  Primitivae  alvmnae,  Her- 
mes et  Fortvnata;  VI  27009  (Rome): 
Svlpicia  Parthenopae  (sic)  Frvctvosae 
alvmn(a)e  svae  ;  VI  36234  (Rome) :  Qvae- 

TAE  (Sic),  IANVARIVS  ET  CHRESTE  ALVMn(a)e  J 

XIV  2055   (Vicus  Augustanus):    Proto- 

GENIAE     ALVMNAE    ...    M.    AVRELIVS     ThELE- 

phanes  (sic) ;  XIV  2543  (ager  Tuscula- 
nus): Felicio  Italiae  alvmn(a)e  svae  ;  X 
2362  (Puteoli):  Dicimin(a)e  alvmn(a)e, 
Elia  (sic)  Felicitas  ;  X  2358  (ibid.): 
Cynegidi  alvmnae  .  .  .  M.  Valerivs  Idaevs; 


ALVM 


ALVM 


263 


X  2520  (ibid.):  Hilaritati  ...  a.  Plav- 
tivs  Calliparthnvs  (sic);  X  8102  (bet. 
Atina  and  Volcei):  Modest(a)e  alvmn(a)e 
of  Hipponius  and  Ursula;  IX  2300  (Te- 
lesia) :  Restitvtae,  Sex.  Avlenvs  Carmo- 
synvs  alvmnae;  XI  4137  (Narnia):  Haia 
Vrsilla  Felicissimae  alvmnae;  V  1143 
(Aquileia) :  Cale  .  . .  C.  Valerivs  Agatho- 
nicvs   alvmn(ae);    V    2956    (Patavium) : 

FORTVNATVS    ET     Pri(v)aTA    .  .  .    ALVMn(a)e 

Valentin(a)e;  V  4850  (Brixia):  Pleniae 
Storaciae  .  .  .  Irene  alvmna;  III  499 
(Patrae) :  [Pr]ocvla  Paconiae  [Hel]pidis 
e[t]  Nvmisi  [SecJvndi  alvmna;  III  2248 
(Salonae) :  Bonitae  alvmnae  ...  Clodia 
Crescentina;    III   2278    (ibid.):    Cervia 

SlLICIANA  MARITIMAE    ALVMNAE  J   VIII   2084 

(near  Theveste):  Felicissim[ae]  ...  Ve- 
n[e]ria  alvmn(a)e  svae  ;  VIII  3827  (Lam- 
baesis) :  Venvstvl(a)e  ...  Ianvarivs  alv- 
mn(a)e;  XII  1759  (Valentia):  Crescen- 
tinae  ...  L.  Albanivs  Achillaevs  alvmnae. 
(b)  With  nomen  of  foster-father.  Exx. 
VI  10  (Rome):  Sep(timivs)  Martinvs  et 
Plaetoria  Ianvaria  pro  Septimia  Martina 
alvmna;  VI  1803  (Rome,  2nd):  Sergia 
Syntyche  .  . .  alvmna  of  Sergius  Chrysip- 
pus;  VI  21596  (Rome):  Lvciliae  Hilaritati 

...    LVCILIVS    EVPRAEPAES    (sic)   ALVMN(a)e  J 

XIV  830  (Ostia):  Cl(avdivs)  Romanvs 
Cl(avdiae)  Meliss(a)e  ...  alvmn(a)e;  XIV 
1251  (ibid.):  A.  Livi  Soterichi  •  Livia 
Evporia  alvmn(a);  XIV  1549  (ibid.)  = 
2738  (Tusculum) :  Romaniae  Stratonice 
Romanivs  Crescentilianvs  alvmnae;  XIV 
1793  (Ostia):  M.  Vlpiae  Elpidvti  alvmnae 
.  . .  M.  Vlpivs  Pavlinvs;  X  646  (Saler- 
num) :  L.  Verativs  Nicomachvs  Veratiae 

REGINAE  ALVMNAE.     .  .  .     POSPHORVS   (Sic)   ET 

Rvs  ice    parentes  ;    X    2384    (Puteoli) : 

ENNIAE      PVTIOLANAE     (sic)     ALVMN(ae)    .  .  . 

Ennivs  Epagathvs;  X  2644  (ibid.) :  Lae- 
toriae  Maximae  alvmn(a)e  .  . .  Laetorivs  ; 
IX  345  (Canusium) :  Aproniae  M.  l.  Iv- 
nici,  M.  Apronivs  Evangelvs  alvmnae; 
IX  4755  (  Vallis  Canera) :  [A]nchariae 
Niceni  .  .  .  C.  Ancharivs  Martinvs  .  .  . 
alvmnae;  XI  3771  (Careiae):  Terentiae 

P.    F.      ASIATICAE,     P.    TERENTIVS      QviNTVS 

alvmn(ae).  [N.  b.  here  alumna  =  filia~] ; 
XII  434  (Massilia) :  Fl(aviae)  Telespho- 
rian(a)e,  Fl(avivs)  Frontinvs  . .  .  F[l(a- 
via)3  Frontis  alvmnae. 


(c)  With  nomen,  of  foster-mother.  Exx. 
VI  1448  (Rome):  Lorenia  Capitolina 
alvmna  of  Lucia  Lorenia  Cornelia;  VI 
2919  (Rome) :  Liviae  Vrbicae  alvmnae  of 
Livia  Amaryllis;  VI  14190  (Rome):  L. 
Calpvrnivs  Pyrrichvs  (sic)  fecit  ...  Stlac- 
ciae  Vraniae  conivgi  .  .  .  et  Stlacciae 
Devterae  alvmnae;  VI  15987  (Rome): 
Coeliae  Vitali  .  .  .  Coelia  Procvla  alv- 
mn(ae)  ;  XIV  530  (Ostia) :  Aelia  Sostrate 
Aeliae  Vrsae  alvmn(a)e  ;  XIV  1606  (ibid.): 
Sertori(a)e  Prisc(a)e  .  .  .  S[ertoria?] 
Rvfina  alvmna;  XIV  1911  (ibid.) :  [Iv]lia 
Gelasina  et  Ivlia  Vitalis  [a]lvmnae  Iv- 
liaes  Maximaes  (sic) ;  X  6723  (Antium) : 
Fabiae  Valeriae  .  .  .  Fabia  Omonia  (sic) 
alvmn(a)e;  IX  3105  (Sulmo):  Annia  C. 
f.  [. . .].  Annia  Trofime,  Annia  Generosa 
alvmnas  (sic,  nom.  sing.);  XI  1634  (Flo- 
rentia) :  Decriae  Feliclae  (sic) ...  Decria 
Donata  alvmna;  V  131  (Pola):  Avr(e- 
liae)  Rvfinae  alvmnae  .  .  .  Avrelia  So- 
teria;  VIII  11576  (Ammaedara) :  Ivlia 
Prima  ...  Ivlia  Satvrnina  alvmn(a)e  ;  XII 
415  (Massilia):  Calpvrniae  Ar[.  .  .]ridis, 
Val<er)(ivs)  Cre(s)ce(n)s  et  Ca(lp)vrnia 
Onesime  (a)lvmn(ae);  XII  822  (Arelate): 
Ivl(iae)    Fortvnat(a)e,    Val(erivs)  Vale- 

RIANVS     ET    Ivl(ia)    CrESCENTINA    ALVMNAE  J 

XII  1805  (near  Valentia):  Contess(iae) 
Martinae  .  .  .  C.  Titivs  Sedvlvs  et  Con- 

TESSIA  SEVERINA    .  .  .    ALVMNAE  ;   XIII  2080 

(Lugudunum):  Bittiae  Evgeniae  ...  Bittia 
Severa  alvmna;  XIII  2107  (ibid.):  Cla(v- 
diae)  Veneriae  alvmn(ae)  .  .  .  Clav(dia) 
Rvfina. 

(d)  With  nomen  different  from  that 
of  foster-parent.  Exx.  VI  2236  (Rome): 
Aelia  Nice  alvmn(a)e  svae  Cl(avdiae) 
Nice;  VI  15986  (Rome):  Coeliae  Semne 

.  .  .   ALVMn(a)e  SVAE  .  .  .  PONTVLENA  ZOSIME  J 

VI  17633  (Rome):  Fabiae  Vrbicae  ... 
et  Fabiae  Sa[e]berae  (sic)  .  .  .  Fl(avivs) 
Crescentianvs  alvmnibvs  (sic) ;  VI  28894 
(Rome):  Bibia  Zosime  ...  Titinia  [E]vho- 
dia  alvmn(a)e;  VI  35704  (Rome):  Liviae 

HERAIDIS    .  .  .     NlCOSTRATVS     ET     PRIMA    .  .  . 

alvmnae  ;  VI  36423  (Rome) :  Tettiae 
Marcianae  .  .  .  Valeria  Stratonice  alv- 
mn(a)e;  XIV  806  (Ostia):  Cinciae  Mar- 
cellae  ...  Sabidia  Evtychia  alvmnae;  V 
1387  (Aquileia):  Statiae  Chresteni  alv- 
mn(a)e  ...  Avrelia  Chreste;  V  2415  (Per- 


264 


ALVM 


ALVM 


r&ra):  Egnatiae  Maiae  Irrivs  Fortvna- 
t(vs)  alvmnae  svae  ;  III  147358  (Salo- 
oae):  Afliae  Flor(a)e  alvmn(a)e  T.  Ae- 
<l\ivs)  Florvs;  VIII  3288  (Lambaesis) : 
Avrei  iae  Karicae  alvmnae  .  .  .  Adventvs 
Avg(vsti)  vern(a)  disp(ensator);  XII  201 
(Antipolis) :  Balbiae  P[at]ernae  M.  Mvl- 

TILIVS    PATER[NVS    ET    .  .  .]    LvCILIA    [al]v- 

mnae;  XII  370(3  (Nemausus):  Liciniae 
Sozvsae  Elafio,  Licinia  Maxima  m(ater) 
f(iliae)  et  Sex.  Cambar[ivs]  Severinvs 
alvmn(ae);  XII  4279  (Baeterrae):  Liciniae 
Monta[n]ae  Ennia  Ivlia  alvmna. 

(e)  Showing  relation  to  dominus,  edu- 
catores.  nutria;,  parentes,  pater,  patronus. 
Alumna  et  /teres.  Ill  2130  (Salonae): 
Valentin(a)e  alvmn(a)e  .  .  .  Celerinvs 
domnvs  (sic)  posvit  ;  XII  434  (Massilia) : 
d(is)  m(anibvs)  Fl(aviae)  Telesphorian(a)e 
Fl(avivs)  Frontinvs  ser(vvs)  Libanvs, 
F[l(avia)]  Frontis  alvmnae,  item  Dom(i- 
tivs)  Verinvs,  Val(eria)  Rvfiane  edoca- 
tor(es)  (sic);  VI  25728  (Rome):  Sabina 

NVTRIX   MaRTINAE  ALVMNAE   SVAE  ;    XI    1634 

(Florentia) :  Decriae  Feliclae  (sic)  .  .  • 
L.  Decrivs  Epafroditvs  filivs  et  Decria 

DONATA  ALVMNA  PARENTIBVS  |   X  2384  (Pll- 

teoli):  Enniae  Pvtiolanae  (sic)  alvmn(a)e 
.  .  .  Ennivs  Epagathvs  pater;  VI  8584  b 
(Rome):  alvmna  patrono  ;  VI  35704 
(Rome):  Liviae  Heraidis  .  .  .  Nicostratvs 
et  Prima  patroni  alvmnae;  XIV  1251 
(Ostia) :  k.  Livi  Soterichi.  Livia  Evporia 
alvmn(a)  patrono;  XIV  1606  (ibid.): 
Sertori(a)e    Prisc(a)e    patron[(a)e]    .  .  . 

S^ERTORIa'PJ    RVFINA    ALVMNA  J    XIV    1793 

(ibid.):  M.  Vlpiae  Elpidvti  alvmnae  ... 
M.  Vlpivs  Pavlinvs  patronvs;  V  4850 
(Brixia)  :  Pleniae  Storaciae  .  .  .  Irene 
alvmna  eivs  patron(a)e;  III  2404  (Salo- 
nae): Ivlia  Cessia  liberta  et  alvmna  ... 
patron(a)e;  XII  1805  (near  Valentia): 
patroni  alvmnae.  —  X  3927  (Capua), 
V  990  (Aquileia) :  alvmna  et  heres.  — 
Note  figurative  use,  II  1699  (Tueci):  la- 
nifici  praeclara  fides,  pietatis  alvmna 
(i.  e.   -  child  of  affection  ■). 

II.  With  places;  •  born  and  brought 
up  there  ».  X  7565  (Carales):  vrbis  alv- 
mna; Carm.  Lat.  1432  =  Rossi  II  p.  79 
no.  6  and  p.  130  no.  14  (Rome,  j):  Helpis 
dicta  fvi,  Sicvlae  regionis  alvmna. 

III.  In  active  sense :  ■  fosterer  ■ ,  «  hel- 


per  ».  (a)  of   Ceres,    [like   alma    q.  v.^ 
Bramb    58    (Vechten,  Holland):    Cereri 

alvm(nae)  opt(imae)  max(imae)  s(aCrvm). 

(//)  Of  a  Christian  nun.  Carm.  Lat.  700 
(Vienna,  +,  518):  seseqve  praebvit  omni- 

BVS    ALVMNAM. 

ALVMNVLA.  Dim.  of  alvmna  q.  v. 
XII  1602  (Dea  Augusta  Vocontiorum) : 
d(is)  m(anibvs)  Aleticiae  Doridis.  Ale- 
ticia  Trophime  alvmnvlae  et  sibi  viva 
fec(it). 

ALVMNVS.  Extremely  freq.  in  inscrr. 
[Cf.  ALVMNA,  ALVMNVLA.  THREPTVS]. 

■  Nurseling  ■,   »  foster-child  »,    «  ward  », 

■  child  i . 

[Forms.  Norn,  alvmnv,  Audollent,  Be  fix. 
TabelU  275,  276,  278,  282,  283  (Hadru- 
metum,  devotiones);  alomnvs,  VI  10155 
=  33963  (Rome),  Rossi  58  (Rome,  f, 
340);  alonnvs,  III  2240  (Salonae);  alv- 
nvs,  V  6271  (Mediolanium,  f),  Notiz. 
(1897)  p.  202  (Marsi  Marruvium);  alvm- 
pnvs,  V  6722  (Vercellae,  f);  almnvs,  III 
8115  (Viminacium);  aivmanvs  (sic),  XI 
1081  (Parma);  amvmnv.  Bull.  Arch.  Cr. 
(1873)  p.  134  (Rome,  f).  —  Dat.  a  •  lv  - 
mno.  X  2966  (Puteoli);  alvmino.  VIII 
410  (Ammaedara).  alvmini  (masc.  ?),  XII 
4563(Narbo,frgmt.).  —  alvmnibvs.V  1085 
(Aquileia).  —  Abbrev.,  alvmn.,  V  1741 
(Aquileia,  f),  III  4855  (Virunum);  alvm., 
VI 16755  (Rome),  XIV  219,  1428  (Ostia). 
X  1922,  2562  (Puteoli) ;  alom.,  Rossi  58 
(Rome,  f,  340);  alv.,  VI  13251,  15112 
(Rome);  al.,  Ill  14761  (Salonae);  a., 
(?  for  alumao  or  amico?),  VI  16788, 
(Rome)]. 

Age  (at  time  of  death)  from  less  than 
one  vear  to  42  vears.  Exx. :  alvmnvs  infans, 
X  7319  (Panhormus).  Ill  142771  (Salonae); 
8  months,  VI  28120  (Rome);  1  vear, 
VI  10158  (Rome),  XIV  1428  (Ostia),  X 
7319  (Panhormus);  2  vears,  X  2966  (Pu- 
teoli), V  2425  (Ferrara);  3  years,  XIV 
1152  (Ostia),  X  8371  (Puteoli),  III  867 
(Napoca);  4  years,  VI  15112  (Rome), 
XIV  930,  1255,  1781  (Ostia),  2269  (ager 
Albanus).  X  671S  (Antium),  II  5092 
(Tugia),XIII  2173  (Lugudunum);  5  vears. 
VI  8454,  10158  (Rome),  XIV  747,'ll01 
(Ostia),  2319  (ager  Albanus),  Rev.  Arch. 
(1901)  vol.  39  p.  466  no.  170  (Puteoli). 
XII    3798   (Nemausus);    6   years;   XIV 


ALVM 


ALVM 


265 


1276, 1429  (Ostia),  IX  311  (near  Barium), 

VIII  9172  (Auzia),  XIII  2161  (Lngudu- 
num);  7  years,  X  5227  (Casinum),  6491 
(Ulubrae),  Rev.  Arch.  (1901)  vol.  39 
p.  466  no.  170  (Piiteoli) ;  8  years,  XIV 
327,  1154  (Ostia);  9  years,  VI  8679 
(Rome),  XIV  3978  (Nomentum),  X  2177 
(Puteoli).  VIII  3002  (Lambaesis) ;  10 
years,  VI  16008  (Rome),  V  1364  (Aqui- 
leia),  XIII  2038  (Lugudunum) ;  11  years, 
V  6271  (Mediolauium,  f),  XII  466  (Mas- 
silia);  12  years,  XIV  932  (Ostia),  2697 
(Tiiscnlum),IX  2101  (ager  Beneventanus), 
XIII  2032,  2194  (Lugudunum) ;  13  years, 
X  2562,  Rev.  Arch.  (1901)  vol.  39  p.  466 
no.  170  (Puteoli),  V  1377  (Aquileia) ;  14 
years,  IX  1843  (Beneventum) ;  15  years, 
X  3355  (Misenum),  III  2450  (Salonae) ; 
16  years,  XIV  3474  (Varia),  X  1976, 
2230  (Puteoli),  7666  (Carales);  19  vears, 
X  2466  (Puteoli),  VIII  2773  (Lambaesis), 
XII  533  (Aquae  Sextiae) ;  20  years,  IX 
1405  (Trevicum);  21  years,  X  8368  (Pu- 
teoli). IX  4755  {Vallis  Canera),  VIII 
7078  (Cirta) ;  22  years,  X  2697  (Puteoli), 
XII  729  (Arelate),  1962  (Vienna);  23 
years,  III  2012  (Salonae);  24  years,  X 
2745  (Puteoli);  25  years,  XIII  1968, 
2195  (Lugudunum);  27  years,  X  2248 
(Puteoli),  V  131  (Pola);  28  years,  VI 
20307  on  p.  2147  (Rome),  VIII  410  (Am- 
maedara),    XII  733  (Arelate);  30  vears, 

IX  2010  (Beneventum) ;  31  years,  X  1922 
(Puteoli);  40  years,  II  2243  (Corduba); 
42  years,  III  2194  (Salonae). 

Affectionate  epithets,  benemerens,  VI 
2950,  8454,  14357,  15112,  16755,  33665 
(Rome),  XIV  543,  1429  (Ostia),  2319 
(ager  Albanus),  3474  (Varia),  X  2248, 
2466,  2562  (Puteoli),  6718  (Antium), 
7666  (Carales),  IX  2010  (Beneventum), 
2101  (ager  Beneventanus),  XII 538  (Aquae 
Sextiae).  [Note  merens  bene,  X  3355  (Mi- 
senum)]. —  carissimvs,  VI 1487  =31665, 
1758,  2174,  24836  (Rome),  XIV  932, 
1445  (Ostia),  X  6572  (Velitrae),  V  4648 
(Brixia).  XII  733  (Arelate),  XIII  1968, 
2038,  2194  (Lugudunum),  VII  328  a 
{Plump to nw all).  —  desiderantissimvs,  IX 
2101  (ager  Beneventanus).  —  dignissi- 
mvs,  IX  2010  (Beneventum).  —  dilectvs, 
IX  1880  (ibid.).  —  dvlcis,  VIII  9172 
(Auzia).    —    dvlcissimvs.    VI    1487  = 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


31665,  1758  (Rome),  XIV  327,  747,  930, 
1101,  1154,  1428  (Ostia),  X  1947,  2416, 
2966  (Puteoli),  7319  (Panhormus),  IX 
2101  (ager  Beneventanus),  III  2294  (Sa- 
lonae). VIII  3002  (Lambaesis),  XII  453, 
466  (Massilia),  XIII  2161  (Lugudunum), 
8371  (Col.  Agrippininensis) ;  fidelissimvs, 
VI  8622  (Rome);  gratissimvs,  VI  1758 
(Rome)  ;incomparabilis,  XIV  1152  (Ostia), 
2697  (Tusculum),  XII 533  (Aquae  Sextiae); 

INCOMPARABILISSIMVS,     VI     1487  =  31665 

(Rome);  indvlgentissimvs,  II  2243  (Cor- 
duba); infelicissimvs,  III  2012  (Salonae) ; 
innocens,  V  6271  (Mediolanium,  f) ;  iN- 
nocentissimvs,  V  1364  (Aquileia) ;  merens, 
X  1922  (Puteoli) ;  optimvs,  X  2230  (ibid.), 

V  37  (Pola,  |) ;  pientissimvs,  III  2184, 
2450  (Salonae),  II  5982  (Saetabis),  XII 
35  (Vintium),  204  (Antipolis) ;  piissimvs, 

VI  29191  (Rome),  XIV  2145  a  (Lanu- 
vium),  X  2466  (Puteoli),  V  4439  (Brixia) ; 
reverentissimvs,  X  3355  (Misenum) ;  san- 
ctissimvs,  XIII  8371  (Col.  Agiippinensis) ; 
svavissimvs,  VI  1758  (Rome).  —  Note: 
VI  24836  (Rome) :  {illius)  infantis  dvl- 
CISSIMI  AC  per  hoc  alvmni  carissimi  ;  III 
2194  (Salonae):  alvmnvs  qvem  semper 
vice  fil(ii)  dilexit;  IX  1880  (Beneven- 
tum) :  Maroni  alvmno  .  .  .  Domino  dile- 
ctvs .  .  .  POCVLI  MINISTER,  DOCTVS  PALAE- 
STRAE pver;  VI  142  (Rome):  [v]olvpta- 

TEM,  IOCVM  ALVMNIS  SVIS  DEDIT  ;  VI  1487  = 

31665  (Rome):  alvmno  .  .  .  nato  aman- 
tissimo  svi  (i.  e.  patroni);  IX  1843  (Be- 
neventum) :    {Hit)    QVI    AMARVNT    ALVMNVM 

svvm;    V  p.  704  no.  1   (Ticinnm,  f) :  me 

SIBI  PRAECLARVS  DOCTOR  NVTRIVIT  ALVMNVM. 

I.  Lit.  of  male  children  (generally,  but 
not  always,  of  slave  class),  taken  up  by 
kindly  disposed  persons,  maintained  and 
brought  up  by  them  with  more  or  less  of 
parental  affection. 

{a)  With  simple  slave  name.  Exx.  VI 
1803  (Rome):  Chrysippvs  alvmnvs;  VI 
8679  (Rome)  :  Onesimvs  Cae[s](aris)  vi- 
lic(vs)  thermar(vm)  bybliothec(ae)  Gra[e- 
c(ae)]  Crescenti  alvmno;  VI  10155  = 
33963  (Rome):  Benator  alom[n]vs  {sic); 
VI  14347  (Rome):  Germanvs  alvmnvs; 
VI  23589  (Rome) :  Oscia  Sabina  Threpto 
alvmno;  VI  24474  (Rome):  C.  Pompeio 
Ireneo  ...  alvmnvs  Martinvs  fecit;  VI 
24984  (Rome) :  matri  et  filiae  Primitivae 

34 


266 


ALVM 


ALVM 


et  Felicioni  alvmnis  svis  fecit  Paschasia 
Veneranda;  VI  38665  i  Koine) :  Verna- 
cvlo  ...  Aemilivs  Satvrninvs  alvmno; 
XIV  219  (Ostia) :  Evsebivs  alvm(nvn)  of 
C.  Iulius  Maximus;  XIV  1276  (ibid.:: 
Lvcio  alvmno  ...  L.  Arrivs  Niceros  : 
XIV  2269  (ager  Albanus):  Valerio  alv- 
mno ...  Clavdia  Firmina;  XIV  2319 
(ibid.):  Ascleponti  alvmno  Vrbanvs  et 
Soteris;    XIV  3978  (Nomentum)  :  Mar- 

TIALI     ...      IVLIA      NlCE[.  ..^]    ALVMNO    SVO  J 

X  2230  (Puteoli) :  Carpo  . . .  Clavdivs 
Herennianvs  .  . .  alvmno  ;  X  2248  (ibid.) : 
L.  Ceionivs  Olenivs  Alfio  alvmno;  X 
3355  (Misenum) :  d(is)  m(anibvs)  Fortv- 
nati  .  .  .  C.  Valerivs  Macrinvs  .  .  .  alv- 
mno svo;  X  7319  (Panhormus) :  Secvn- 
dino  alvmno  .  .  .  Hermes  et  Primitiva 
fecervnt  ;  X  7666  (Carales) :  Ianvarivs  . . . 
Postvmivs  S(e)rtinianvs  alvm[no3;  IX 
2101  (ager  Beneventanus) :  Ianvariano 
alvmno  .  .  .  Aper  ac  Atria  Hesperis  ;  XI 
1081   (Parma) :  d.  m.  P.  Coeli  Timothei. 

POSVIT     NlCOSTRATVS      AIVMANVS      (sic)  ]    V 

1377  (Aquileia) :  Primitivo  alvmno  ... 
Caecilia  Plvsias;  V  1685  (ibid.) :  Fla(via) 
Leontia  .  .  .  alvmn(i)bvs  (sic)  .  .  .  Mar- 
tino  et  Senea;  V  2425  (Ferrara):  Neoni 
.  .  .  T.  V.  Maximvs  alvmno;  V  6271  (Me- 
diolaniuru,  f) :  Silvino  .  .  .  Virilianvs  et 
Lapadivs  al[v]no  (sic) ;  III  2240  (Salo- 
nae):  Avrelia  Victorina  .  .  .  Fortvnatvs 
alonnvs  (sic) ;  II  5092  (Tugia) :  Primi 
.  .  .  Crescentianvs  et  Prima  alvmno  ; 
XII  725  (Arelate):  d.  m.  Dionysi  medici. 
Ivlivs  Hermes  alvmno  ;  XII  1962  (Vien- 
na):    D.    M.    GRAECI    ...    DONNIA    MODESTA 

alvmno;    XII    3798    (Nemausus) :  d.  m. 

PHILOMVSI.     ...     IVLIA      [.  .  .]lNA      ALVMNO  J 

XII  5751  (Narbonensis):  Stephanis  Nea- 
nisco  alvmno;  XIII  1799  (Lugudunum): 
Avreli    Ca[e]liani.    Epictetvs    alvmnvs  ; 

XIII  1968  (ibid.):  Primitivi.  . . .  C[l(av- 
divs)  AJphroditvs  alvmn[oJ;  XIII  2U32 
(ibid.):  Terminalis  .  .  .  M.  Sextivs  Marivs 
.  .  .  alvmno;  XIII  2038  (ibid.):  Victoris 
Avc(vsti)  lib(erti).  .  .  .  Allivs  Silvester 
avg.  lib.  et  abvccia  evterpe  alvmno  j 
XIII  2195  (ibid.):  Leonis.  ...  Saltonia 
Vrsa  alvmno. 

(b)  With  domed  of  foster-father.  Exx. 
VI  1362  (Rome):  A.  Caecilio  ...  Cae- 
cilivs  Gaivs  Ivn(ior)  alvmnvs;  VI  1487 


es=  31665   (Rome):   L.  Percennio  Lascivo 

.  .  .     EQ_(viTl)      R(OMANO),    ALVMNO     .   .  .     L. 

Percennivs  Pollio  v(ir)  c(larissimvs)  pa- 
rens [here  alumnus,  as  rarely  elsewhere, 
means   «child".  Cf.  VI  19874  (Rome): 

Q_VEM      QVONIAM      MANES      VT      ALVMNVM    Dl 

rapvervnt];  VI  1758  (Rome):  Plavtio 
Gnatio  alvmno.  .  .  .  Plavtivs  filivs  Iv- 
lianvs  ;  VI  1903  (Rome):  Paenia  Daphne 
M.  Vibio  Proclo  (sic)  alvmno  svo,  M. 
Vibi  Felicis  lictoris  collact(io)  fili  svi; 
VI  2174  (Rome):  M.  Nonivs  Ivst;nvs 
alvmnvs  of  C.  Nonius  Ursns;  VI  2950 
(Rome) :  M.  Antonivs  Hevtvcas  (sic)  An- 
tonio Fortvnato  .  .  .  alvmno;  VI  13251 
(Rome):  M.  Avrelio  Theodoto  .  .  .  alv- 
(mno).  M.  Avrelivs  Ivlianvs  fecit;  VI 
14357  (Rome):  M.  Kanio  Crescentiano, 
M.  Kanivs  Hermes  alvmno;  VI  24S27 
(Rome) :  Porcio  Chresimo  alvmno  svo 
...  PorcivsCresce(n)s;  XIV  930  (Ostia): 
A.  Egrilio  Callinico  .  .  .  alvmno  ...  A. 
Egrilivs  Onesimvs  et  Aegrilia  (sic) 
Aphrodite;  XIV  932  (ibid.):  A.  Egrilio 
Epitynchano  ...  A.  Egrilivs  Helivs  alv- 
mno; XIV  1101  (ibid.):  d.  m.  Mar(ci) 
Elvi  (sic)  Felicissim(i),  M.  Helvivs  Agri- 
cola  alvmno;  XIV  1152  (ibid.):  GMvlio 
Hermaisco  alvmno  .  .  .  Q^_ Ivlivs  Elpide- 
forvs;  XIV  1255  (ibid.):  d.  m.  A.  Livi 
Zosimi.  ...  A.  Livivs  Erastvs  alvmno; 
XIV  1428  (ibid.):  L.  Ost(iensi)  Fel(ici) 
. . .  L.  Ost(iensis)  Pavlinvs  et  Ost(iensia) 
Evp[.  .  .]  alvm(no);  XIV  1445  (ibid.): 
P.  Palao  Primitivo  P.  Palavs  Hermes  et 
Aemilia  Attalis  alvmno;  XIV  2697  (Tu- 
scnlnm) :  Fanio  Primitibo  (sic)  .  .  ■  alv- 
mno .  .  .  Fanivs  Corintvs  (sic)  et  Sofias; 
XIV  3474  (Varia) :  d.  m.  Ti.  Cl.  Eventi 
...  Ti.  Cl.  Avg.  lib.  Salvivs  alvmno  ; 
X  1979  (Puteoli);  M'.  Poblicio  Dionysio 

FECERVNT     II     FRATRES    POBLICIVS    ClEMe(n)s 

et  Apsvrtvs  alvmni;  X  2697  (ibid.) :  C. 
Marcvs  (sic)  Gemellinvs  C.  Marco  (tic) 
Gemellino  alvmno  ;  X  2966  (ibid.) :  Sosio 
Felici  alvmno  .  .  .  Sosivs  Daf[nvs];  Rev. 
Arch.  39  (1901)  p.  466  no.  170  (ibid.): 
Cornelivs  Festvs  alvmnis  (iribus  Cor- 
/teliis);  X  5198  (Casinum) :  L.  Lvccio 
L.  f.  Pal.  Vmmidio  Secvndo  .  .  .  L.  Lvcci 
L.  fil.  Ter.  Hiberi  ...  alvmno;  IX  311 
(near  Barium) :  C.  Titivs  Probvs  Titio 
Septimo  alvmno;  IX  2010  (Beneventum) : 


ALVM 


ALVM 


267 


Valerio  Heliodoro  . . .  Valerivs  Clavdivs 
...  alvmno;  V  1162  (Aquileia) :  Ti.  Cl. 
Graphico  Ti.  Cl.  Primanvs  alvmnvs;  V 
1364  (ibid.)  :  Sammio  Sabino  .  . .  Sammivs 
Cycnvs  alvmno  ;  V  4439  (Brixia) :  C. 
Lvcretivs  C.  l.  Erasmvs  .  .  .  C.  Lvcretio 
Hermeti  alvmno;  V  4648  (ibid.):  P.  Ma- 
tieno  Sextio  Secvnd(o)  P.  Matienvs  Exo- 
ratvs  Valerianvs  alvmno  ;  III  867  (Na- 
poca) :  Ael(io)  Libero  alvmno  ...  P.  Ae- 
l(ivs)  Dacianvs;  III  1149  (Apulum):  T. 
Flavi  Crescentis  ...  T.  Fl(avivs)  Feli- 
cianvs  . .  .  alvmnvs;  III  2194  (Salonae) : 
Sexto  Atilio  Qvartino  .  .  .  Sextvs  Ati- 
livs  Manvmvs  alvmnvs;  III  4459  (Car- 
nuntum) :  Avrelis  Micvni  et  Valenti(a)e 
alvmnis  of  an  Aurelius;  III  8115  (Vimi- 
nacium) :  P.  Ael(ivs)  Antiochvs  .  .  .  et 
P.  Aelivs  Donatvs  almnvs  (sic)  eivs  ; 
VIII  410  (Ammaedara) :  CV;_  Orbi  Salv- 
taris  .  . .  Orbi  alvmino  (sic)  posvervnt  ; 
VIII  3002  (Lambaesis) :  [M.  Vlpio]  Sv- 

PERATO   .  .  .  ALVMNO    .  .  .    M.    VLPIVS    OpTA- 

tvs  ;  XII  35  (Vintium) :  Ivlio  Evgenio 
Ivlivs  Clemens  alvmno;  XII  533  (Aquae 
Sextiae) :  Sex.  Ivlivs  Felicissimvs.  Sex. 
Ivlivs  Felix  alvmno;  XII  3183  (Nemau- 
sus) :  L.  Sammio  .  .  .  [A]e[m]i[li]ano  . .  . 
L.  Sammivs  Maternvs  alvmnvs;  XIII  2161 
(Lugudunum) :  C.  Ivli  Alexionis  .  .  .  C. 
Ivlivs  Caricvs  .  .  .  alvmno;  XIII  2173 
(ibid.) :  Q]vl.  Valeri  .  .  .  Q]vl.  Glycervs 
alvmno;  XIII  2194  (ibid.):  Q^_  Latini 
Pyrami  .  .  .  Q^  Latinivs  Carvs  et  Decimia 
Nicopolis  ...  alvmno;  XIII  8371  (Col. 
Agrippinensis) :  Avrelio  Timavio  alvmno 

.  .  .    AVRELJJVS    MaXI^MVS. 

(c)  With  nomen  of  foster-mother.  VI 
8454  (Rome):  Sallvstio  Gelasto  alvmno 
. . .  Domitivs  cvm  Sallvstia  Caeliane  (sic) 
conivge  sva  ;  VI  19537  (Rome) :  Q^Hor- 
tensi  Evtycheti(s),  Hortensia  Hieronilla 
alvmn(o)  ;  XIV  543  (Ostia) :  Aemiliae 
Phyllidi  matri,  Aemilivs  Evtyches  fil(ivs) 
et  Aemil(ivs)  Restit(vtvs)  alvm(nvs)  fe- 
c(ervnt);  XIV  747  (ibid.):  C.  Calpvr- 
nivs  Carpvs  .  .  .  Calpvrnia  .  .  .  Fortv- 
nala  (sic)  alvmno;  XIV  772  (ibid.):  C. 
Cartorivs  Gennevs  fecit  sibi  etCaeciliae 
Melitine  conivg(i)  svae  et  Caecilis  (sic) 
Helpidi,  Vrbano  et  Satvrnino  alvmnis; 
XIV  1781  (ibid.):  G.  Vipsanio  Satvrnino 
.  . .  Vipsania   Primilla  alvmno  ;  X   6572 


(Velitrae) :  Clavdia  Elpis  . .  .  Tr.  Clavdio 

SCYTHOPOLITANO     ALVMNO ;    X    6718     (All- 

tium) :  Fabio  Aniceto  ...  Fabia  Marcia  alv- 
mno ;  II  554  (Emerita) :  Fab(ivs)  Svppestes 
(sic) . . .  alvmnvs  of  Fabia  Cellaria;  VIII 
2917  (Lambaesis):  Ivliae  Almyrdi  ...  C. 
Ivlivs:  Qvintianvs  alvmnvs  ;  VIII  9172 
(Auzia):  Vl[p]i[o  P]vtiolano  (sic)  alvmno 
.  . .  Vl[p]ia  [PJvtiolana  {sic)  ;  XII  204 
(Antipolis) :  Domitio  Macario  Mac[c]ivs 
R[e]gillvs  et  Domitia  Felicissima  alv- 
mno ;  XII  453  (Massilia) :  [Tit]o  Pompeio 
Feliciano  Pompeia  Mvsa  alvmno;  XII 
466  (ibid.) :  Q^_  Vectici  Neontis  . .  .  Ve- 
cticia  Evcarpia  alvmno;  XII  729  (Are- 
late)  :  Ivlivs  Evmenes  .  .  .  Ivlia  Agrippina 
...  alvmno;  XII  733  (ibid.):  M.  Ivnio 
Messiano   .  .  .   Ivnia  Valeria  alvmno. 

(d)  With  nomen  different  from  that 
of  foster-parent.  Exx.  VI  3367  (Rome) : 
Valerio  alvmno  of  Aelius  and  Claudia; 
VI  15112  (Rome):  Ti.  Cl(avdio)  Ermo- 
gen(i)  (sic)  .  . .  Cat.  Theodote  et  Cassivs 
Spectatvs  alv(mno)  ;  VI  16008  (Rome): 

P.     COMFVLEIO     ACjVILINO    .  .  .     HORTENSIA 

Tecvsa  alvmno;  XIV  327  (Ostia):  C. 
Modesti  Thesei.  P.  Cl(avdivs)  trivm  Gal- 
liar(vm)  lib(ertvs)  Abascantvs  alvmno  ; 
XIV  1154  (ibid.):  C.  Ivlivs  Ingenvvs. 
. .  .  Caltilia  Isidora  alvmno;  XIV  1429 
(ibid.) :  L.  Ostensio  Hilaro  . . .  Conva- 

RISIA    VlCTORINA     ALVMNO  J     X      1922     (Pll- 

teoli).  G.  Atilivs  Fortvnatvs.  .  .  .  Ivlivs 
Felicissimvs  alvm(no)  ;  X  2466  (ibid.): 
Fvrnia  Prima  Aemilio  Zanvario  (sic)  alv- 
mno; X  2562  (ibid.):  Ivlio  Onesimo  .  . . 

VlTVRIA      FORTVNALA      (sic)      ALVm(no)  ',     X 

6491  (Ulubrae):  M.  Asidonio  M.  f.  Pom. 
Attico  .  .  .  Cn.  Vtilivs  Ianvarivs  alv- 
mno ;  III  2294  (Salonae):  P.  Coelio 
Qvintiano  .  .  .  Obvltronia  Corinthia 
alvmno;  III  4855  (Virunum) :  Val(eri) 
Cl(avdi)  Qvinti  .  .  .  Ivl(ivs)  Evtychianvs 
et  Ivl(ivs)  Avxanon  alvmn(i);  XII  538 
(Aquae  Sextiae) :  Albvcio  Ligvri  Calpvrnia 
Alexandria  alvmno;  XII  3673  (Nemau- 
sus):  [I]vliae  Gratae.  [A]vlvs  Pompeivs 
[G]ratinianvs  alvm[n]vs  ;  XIII  2180 
(Lugudunum):  Ivliae  Filemati.  G. Cottivs 
Theodotvs  alvmnvs.  —  Note  nomen  of 
alumnus  derived  from  name  of  emperor, 
with  only  slave-name  of  foster-parent,  V 
37    (Pola,    2nd) :    T.    Aeli    Callimorphi 


2()8 


ALVM 


ALVT 


alvmni.  .  .  .  Chrysomallvs  Avg(vsti)  li- 
b(ertvs).  —  Alumni  of  the  imperial  fa- 
mily, VI  1964  (Rome,  1st):  M.  Livivs 
Ave  l.  Secvndio  accensvs  Drvsi  et  alv- 
mnvs;  XIV  2113  (Lanuvium,  2nd):  (ill/) 
alvmno  Favstinae  Avg(vstae).  —  Alumni 
of  a  family  (damns),  XI  188  (Ravenna) : 

VNA    IVVANIAE    DOMVS     HOS     PRODVXIT      ALV- 

mnos;  III  1141)  (Apulum) :  T.  Flavi  Cre- 

SCENTIS.  .  .  .  T.  Fl(aVIVs)  FeLICIANVS  DO- 
MVS   ILLIVS    ALVMNVS. 

(e)  In  collocation.  (1)  dominus,  pa- 
tronus,  patrona,  matrona.  XIII  2032 
(Lugudunum):  Terminalis.  .  .  .  M.  Sextivs 
Marivs  dominvs  alvmno;  IX  1880  (Be- 
neventnm) :  Maroni  alvmno.  . .  .  domino 
dilectvs;  VI  13(32  (Rome):  Caecilivs 
Gaivs  Ivn(ior)  alvmnvs  patrono  (A.  Cae- 
cilio)\  VI  10158  (Rome):  patroni alvmnis 
svis;  VI  16755  (Rome) :  [pa]tronvs  alv- 
m(no)  ;  III  14761  (Salonae) :  pat(ronvs) 
al(vmno)  posv[it];  XIII  2161  (Lugudu- 
num) :  patronvs  alvmno  ;  XIII  8371  (Col. 
Agrippinensis) :  (illi)  alvmno  . . .  (Me) 
patron[vs]  ;  XII  729  (Arelate) :  patrona 
alvmno;  XIII  2180  (Lugudunum):  alv- 
mnvs patronae;  XIII  2194  (ibid.):  pa- 
troni alvmno;  VIII  9172  (Auzia) :  alv- 
mno . . .  matrona  (here  seems  =  patrona). 
—  (2)  anna,  educator,  mammula,  nutri- 
cius,  nutritor,  nutria.  Ill  2012  (Salonae): 
G.  Baebidio  Marcello  ...  anna  alvmno; 
III  2184  =  2450  (Salonae  =  the  same 
inscr.,  different  readings) :  P.  Offonio 
Satrio  .  .  .  anna  alvmno;  VI  16844 
(Rome):  alvmno  edvcatores;  VI  14347 
(Rome) :  Caniniae  Eparchiae  mammvlae  ... 

FECIT       GERMANVS      ALVMNVS  J       VI      29191 

(Rome) :  Primigenivs  et  Capriola  nvtricii 
alvmno;  VI  19054  (Rome):  \jlle~]  alv- 
mnvset  (zY/^nvtritor;  VI  21279  (Rome): 

(illl)  NVTRITORI  FILIOR(VM)  MEORVM  .  .  .  ET 
ALVMNORVM     MEORVM      (twice)  J      XI      5918 

(Iguvium) :  nvtritores  alvmno  svo ;  VI 
23589  (Rome) :  Oscia  Sabina  Threpto 
alvmno,  nvtrix  infelicissima;  VI  28120 
(Rome):  nvtrix  Mellitissima  fecit  alv- 
mno svo  L.  Valerio  Stachyo  ;  VIII  2917 
(Lambaesis):  Ivliae  Almyrdi  nvtrici  ... 

C.    IVLIVS     QVINTIANVS  ALVMNVS  J    IX   3009 

(Anxanum):  [carmen  pivs  hoc  nvJtrici 
fecit  alvmnvs.  —  (3)  Relatives.  VI  16008 
(Rome):  alvmno  avia  svo;  VI  1487  = 


31665  (Rome):  (illi)  alvmno  ...  (ille) 
parens  [here  alumnus  =  filius~\.  —  (  1 1 
Various.  VI  15983  (Rome):  alvmni  et 
heredes;  VI  24474  (Rome):  h(eres)  et 
alvmnvs;  XIII  8371  (Col.  Agrippinensis): 
liberto  alvmno;    VI  131    (Rome,  218): 

CVM      LIBERTIS      ET      ALVMNIS  J      VI      34650 

(Rome):  lib(erto)  et  alv[mno];  X  2466 
(Puteoli):  alvmno  et  liberto;  X  5227 
(Casinum)  :  lib(erto)  et  alvmno;  X  5373 
(bet.  Interamna  and  Minturnae) :  liberto 
et  al[v]mno;  VIII  3002  (Lambaesis): 
liberto  et  alvmno;  II  554  (Emerita): 
li[bertvs  et]  alvmnvs;  II  2243  (Cordu- 
ba) :  lib(ertvm)  et  alvmnvm.  —  Cf.  X 
7457    (Cephaloedium,    175):    a   te  peto 

EVTYCHIANVM  ALVMNVM  MEVM  MANVMITTAS 
VINDICTAQVE   LIBERES.  Note  VIII   10570 

(Saltus  Burunitanus) :  rvstici  tvi  vernv- 
lae  et  alvmni;    VIII    7078  (Cirta):  Hi- 

LARVS    ALVMNVS    [f^ISCI     ADVOCATI. 

II.  Fig.  (a)  Alumnus  of  place  where 
brought  up  (unless  it  is  here  used  in 
active  sense:  «  fosterer?  *),  VIII  14372 
(Prov.  Procons.):  (illi)  amatori  et  alv- 
mno mvnicip(i)  svi.  (b)  In  sense  of  «  scho- 
lar ",  discipulus.  VI  20307  on  p.  2147 
(Rome):  (illi  magistro)  decepto  a  latro- 
nibvs  cvm  alvmnis    n(vmero)  vii. 

III.  In  active  sense  [cf.  above  II  a~\. 
«  fosterer  »  of  the  faith,  in  Chr.  inscrr. 
V    6722    (Vercellae)  :    Evsebivs    praesvl 

PRIMVS  Q.VI  MARTYR  ALVMPNVS  (sic)  CAE- 
LORVM  POSTQVAM  REGNA  BEATA  PETIT,  and 
HVNC  SANCTVM  DOCVIT,  NVTRIVIT  PASTOR 
ALVMNVS,    EGREG1VS  MARTYR  PRAESVL  ET    Ev- 

sebivs;  Hiibn.  Hisp.  455  (Lucena,  925): 
Catholicvs  strenvvs,  praeclarvs  mente, 

QVI    FVIT    ALVMNVS    ORt(h)odOXVS. 

IV.  As  name  of  race-horses.  Audollent, 
Defix.  Tabell.  275,  282  (Hadrnmetum, 
devotiones) :  Lydv,  Alvmnv  (sic)  cadant  ! ; 
ib.  276,  278,  283,  288  (ibid):  Alvmnv 
(sic)  cadat  ! 

ALVS.  A  local  (Celtic?)  deity  of  Brixia, 
identified  with  Saturnus.  [Cf.ALANTE- 
DOBA].  V  4197  (Brixia) :  Alo  Sex(tvs) 
Nig.  Sollonivs  v(otvm)  s(olvit)  l(ibens) 
m(erito);  V  4198  (ibid.):  deo  Alo  Sa- 
tvrno  Sex.  Commodvs  Valeriv[sJ  v.  s. 
l.    M. 

ALVTVS.  Name  of  an  otherwise  un- 
known river,  flowing  into  the  Caspian  Sea. 


ALVV 


AMAN 


269 


XIII  8213  (Col.  Agrippinensis) :  (Me) 
fv[i]t  ad  Alvtvm  flvmen  secvs  mont(em) 
Cavcasi. 

ALVVS.  (a)  The  womb.  V  6731  (Ver- 
cellae,  6th):  sanctarvm  membra  sororvm 

ALVVS     QJ/AS    MATRIS  MVNDO    EMISERAT    VNA. 

(b)  The   «  bowels  of  the  earth  » .  VI 
18149  (Rome) :  diva  precor  tellvs  a(l)vo 

COMPLECTERE  SANCTA  OSSVA  (sic)  Q.VORVM 
IN    HOC    NOMINA    SVNT    LAPIDE. 

(c)  «  Beehive  ».  [Cf.  ALVAR1VM].  I 
1409  (uncertain,  frgmt.  of  law) :  item  ne 

QVIS    ALVOS    APIVM    [.  .  .]. 

ALVVS.  See  ALBVS. 

ALYPIANVS,  as  cognomen,  of  slaves 
(derived  from  the  name  Alypvs  or  Alypivs). 
VI  33788  (Rome,  1st):  Diogneto  Ti(be- 
ri)  Avg(vsti)  ser(vo)  Alypiano;  VI  544 
(Rome,  2nd):  Crescens  Alypianvs  disp(en- 
sator)  fisci  frvmentari  ;  VI  634  (ibid.)  : 
Crescens  Alypianvs  .  .  .  disp.  fisci  fr. 

ALYTARCHA  [=  alvTagxV?!-  Title  of 
a  functionary  in  charge  of  the  Olympian 
festivities  in  Ephesus  and  other  Asiatic 
towns.  Wiener  Jahresh.  (1905)  Beiblatt 
p.  75  (Ephesus,  4th):  asiarchae  sive  aly- 

TARCHAE. 

AMABILIS.  k  Lovable  »,  "beloved». 
[Forms,  amavilis,  VI  9800  (Rome) ;  ama- 
bili  (nom.),  Notiz.  (1902)  p.  54  =  Dessau 
7480  (Rome).  —  Abbrev.,  amabil.,  VI 
28236  (Rome)  ;  amabiliss.,  VI  22013 
(Rome);  amabilissim.,  VI  19948  (Rome). 
(a)  Of  persons.  VI  11317  (Rome): 
(Me)  amabilis  svis;  VI  14786  (Rome): 
(Me)  amabilis  ...  infans;  VI  19948 
(Rome)  :  (Me)  amabilissim(vs)  ;  Notiz. 
(1902)  p.  54  =  Rev.  Arch.  41  (1902) 
p.  355  =  Annee  Epigr.  (1902)  p.'24  = 
Dessau   7480    (Rome):   (Me)   frvgi,    ca- 

STV(s),    AMABILl(s)      OMINIBVS     (sic)  \     Cami. 

Lat.  733  (Rome,  f ) :  Agaton  [aJmabilis  ; 
VI  9800  (Rome):  Honeratiae  Sanctipe 
(sic  =  Xanthippe)  amavili;  VI  28236 
(Rome):  (Ma)  svavis,  amabil(is)  ;  Rossi 
525  (Rome,  f,  403):  (Ma)  digna,  [pi]a, 
amabilis,  pv[dica];  IV  3106  (Pompeii, 
graffito)  :  Charidea  amabilis  (?  or  Ama- 
rilis  (sic)?'];  VIII  8559  (Sitifis) :  filio 
amabili;  VI  22013  (Rome) :  fil(iae)  ama- 
biliss(imae)  ;  X  5921  (Anagnia) :  (Me)  ama- 
bilis, delicivm  ;  XIII 5593  (Dibio,  f ) :  (Me) 
monac(vs)  D(e)o  et  hominib(vs)  amabilis. 


(b)  Devs  Amabilis,  name  of  an  uncer- 
tain god.  VI  112  (Rome):  deo  amabili 
sacr(vm).  Aelia  Ehorte  (sic)  fecit.  [Ed. 
I.e.;  *  forte  significatur  cleus  Glyco  no- 
tus  ex  Luciano  titalisque  Apulensibus~\. 

(c)  Of  native  town.  VIII  758  (Gales) : 
dvlcis  parens  Galibvs  (sic  for  Gales)  et 

AMABILIS    PATRIA. 

(d)  In  active  sense,  of  «  beneficent  » 
censureship.  VI  1725  (Rome,  5th):  vt  . . . 

HVMANITATEM    AMABILIS    CENSVRA    SERVARET. 

AMABILITAS.  «  Loving  kindness  », 
«  deep  affection  ».  VI  6319  (Rome) :  qvid 
prodest  vixisse  in  amabilitate  facetvm?; 
XIII    2417    (Lugudunum,  f) :    hic    iacit 

(sic)  GERMANITAS  FRATRIS  ADQVE  (sic)  SO- 
RORIS   QVORVM    AMABILITAS    .  .  .    MER.VIT   etc. 

AMABILITER.  «  Lovingly  ».  IV  2032 
(Pompeii,  graffito):  amabiliter;  IV  2374 
(ibid):  Lacvlvs  Priscillo  amabiliter;  V2 
p.  705  no.  2  (Ticinum,  f)  1.  19:  iste  sa- 
cras  Domini    condens   amabiliter  avlas. 

AMAINIVS.  Perhaps  name  of  a  Spanish 
clan?   II  5812  (Segisamo,  239) :  Ivl(ivs) 

EVFEMVS     AMAINIVS. 

AMANDVS.  «  Worthy  of  love  »,  «  lov- 
able »,  «  loved  ".  Rossi  II  p.  63,  8  and 
p.  93,  64  =  Carm.  Lat.  1411  (Rome,  f) : 

EXVLTA    TANTIS  SEMPER  AMANDE  TROPHAEIS  !  ; 

Notiz.  (1888)  p.  749  =  Carm.  Lat.  1169 
(Teate) :  (Ma)  fratribvs  et  matri  dvlcis 
amanda  svis.  As  name  of  race-horse,  Au- 
dollent,  Defix.  Tab.  272  (Hadrumetum, 
devotio)  :  no(v)vs  cvm  amando;  ib.  279 
(ib.)  amandv  (sic). 

AMANS.  Part,  as  adj.  and  subst.  «  Lov- 
ing »,  «  lover  ».  Cf.  AMATOR.  [Forms, 
ace.  amante,  Audollent,  Defix.  Tab  ell.  265 
(Hadrumetum,  devotio);  gen.  plur.  aman- 
tvm,  Carm.  Lat.  950  (Pompeii,  graffito). 
—  Abbrev.,  amant.,  XI  1731  (Floren- 
tia,  f,  423),  XIII  10024115  (Col.  Agrippi- 
nensis, intaglio)].  N.  B.  the  notion  of 
« loving  »  (amans  proprie)  and  «  loved  » 
(amatus)  merge  insensiblv  in  this  word. 
Cf.  AMANTISSIMVS,  DESIDERANTISSI- 
MVS  etc. 

I.  Adj.  I    1027  =  VI   9545    (Rome) : 

OSSA    HOMINIS   BONI,  AMANTIS,  MISERICORDIS, 

frvgi,  pavperis;  II  1504    (Astigi):  vxor 

CARA   VIRO   MONVMENTVM  FECIT  AMANTIJ   XI 

1731  (Florentia,  f ,  423) :  hvnc  titvlvm 
amant(i)    conivci    (sic)   ff  (=  fecit) ;    I 


270 


AMAN 


AMAN 


1011  =  VI  9499  (Rome):  conivnxs  [sic) 

VNA    MEO    PRAEDITA  AMANS  ANIMO  ;     111    333 

(Cius) :  carae  [co]nivgi  et  amanti  [beJne 
mbrenti;  VIII  11483  (Prov.  Hyzacena) : 
vx[or]  pia  am[ans];  VIII  4121  (Lam- 
baesis):  ne[pot]es  aviae  svae  amanti  fe- 
c(ervnt);  VI  7426  (Rome):  dvo  fratres 

GEMELLI      OBIERVNT     AMANTES  ;     III      10096 

(Phai'ia):  fratri  svo  [b]ene  amanti;  VIII 
3329  (Lambaesis) :  d(is)  m(anibvs)  (A)elio 

FORTVNATO   AMANTI,    FRATRES    FRATRI  ;   XIII 

8655  (Col.  Ulpia  Traiana) :  soror  vnica 
fratris   amantis  ;    XI    4605    (Carsulae) : 

QVEM    SIBI     ALVIT    CARVM    ET    AMANTEM  J     VI 

21151  (Rome):  vberibvs  pressis  nvtricem 
liqvit  amantem  (vernulus) ;  VIII  3935 
(Lambaesis):  Zoe  fecit  amans  tvmvlvm; 
II    4315    (Tarraco)  :    factionis    venetae 

FVSCO  SACRAVIMVS  ARAM  DE  NOSTRO,  CERTI 
STVDIOSI      ET      BENE      AMANTES  |      Alldolleilt, 

Be  fix.  Tabell.  265  (Hadrumetum,  deootio): 
faciatis  (Mam)  amante(m)  fvrente(m) 
pr(a)e  amore  meo.  —  With  gen.  of  object. 
IX  15i>l  (Beneventum) :  amanti  omnivm 
et  amato  omnibvs;  IX  3876  (Supinum) : 
amans  parentis;  X  4167  (Capua):  amans 
domini  ;  XIV  2918  (Praeneste):  amans 
svorvm;  VIII  15969  (Sicca) :  amans  svi. 
II.  Subst.  (=  amator,  amatrix  q.  v.) 
XIII  3081  (Civ.Turonum):  amans  amanti; 
IV  1649  (Pompeii,  graffito):  alliget  hic 

AVRES,  SI  QVIS  OBIVRGAT  AMANTES  J  IV  1837 
(ibid..):     QVOD     SPES     ERIPVIT,     SPES     CERTE 

redd[i]t  amanti  ;  IV  1893  (ibid.) :  avdiat 

EXCLVSI   VERBA  RECEPTVS  [a]mAn[s];    Noti'Z. 

(1888)  p.  519  =  Mitth.  (1889)  p.  122  = 
Carm.    Lat.    950    (ibid.) :    sic   Venvs  vt 

SVBITO     COIVNXIT    (sic)   CORPORA     AMANTVM, 

dividit  lvx;  Carm.  Lat.  1507  (Nemausus): 
[nOjN  vendo  ni[si]  amantibvs  [c]oronas; 
XIII  10025204  (Kobern,  glass  plate) :  pro- 
pino  amantibvs  ;  XIII 1002465  (Col.  Agrip- 
pinensis,  intaglio) :  escipe  (sic),  si  amas, 
pignvs  amant(is)  ;  VI  9797  (Rome,  126): 

STATVAM  .  .  .  FLORBVS  .  .  .  FOLIOQVE  MVLTO 
ADQVE    (Sic)    VNGVENTO    MARCIDO   ONERATE, 

amantes  !;  VI  23738  (Rome):  {ilia)  et 
amantes  svi ;  X  7643  (Carales) :  (coina- 
ges)   VITA    ET    CONIVGIO    AMANTES     ET    VNA- 

nimitate  pares;  XI  6507  (Sassina) :  salve 

CARE  MIHI  CONIVNX,  DILECTA  PROPAGO,  ... 
NVNC   NEQVE  TE   VIDEO    NEC    AMOR    SATIATVR 

amantis;    XI    6606  (Mevaniola) :    invida 


SET  (sic)  FATI  LEX  REDDIDIT  INRITA  VOTA, 
ET    TANTVM   MISERAE   SOLACIA   LIQVIT  AMANTI 

(i.  e.  viro);  VI  21200  (Rome):  si  nomen 
qvaeris,  svm  lesbia  j  si  dvo  amantes, 
Anchialvs  dvlcis  cvm  svave  homine  Spv- 
r[i]o;  VI  28650  (Rome):  Vettidiae  Par- 

THENOPE     ET     M.    ANTIO     HeRMETI,     DVOBVS 

amantibvs,  sacrvm  ;  Carm.  Lat.  1336  = 
Rossi  II  p.  118  no.  102  (Rome,  f ) :  qvae 

NOS      NON      AL1TER      QVAM      TE      CONSVMPS1T 

amantes;  V    1623   (Aquiloia,  423):  hoc 

IACET      IN      TVMVLO      PROPRIVM     CVI      NOMEN 

amanti  .  .  .;  VIII  9519  (Caesarea) :  (Me) 

AMANS,  FESTVS  NOMEN,  BOn(a)e  INDOLIS, 
MAGNA    PATRIS    SPES. 

AMANTER.  «Lovingly».  V2  p.  705 
no.  6  (Ticinum,  5th):  fvneris  officivm 
Thomas  hoc  solvit  amanter. 

[AMANTES.  Very  doubtful  reading, 
XIII  7546  (Kreuziiach)  :  Acerrani  mvro 
Vic.  Amantes?  Perhaps  referring  to  the 
inhabitants  of  Amantia,  a  town  of  Epirus 
between  Apollonia  and  Hadrianopolis ;  or 
to  the  tribe  Amantes  in  Africa??]. 

AMANTINVS.  Of  the  lllyrian  tribe  ot 
Amantini,  in  the  territory  of  Sirmium  in 
Pannonia  Inferior,  between  the  rivers  Savus 
and  Dravus.  Ill  3224  (Bassiana) :  [...]• 

CEMAES    LlCCAv[l]    F(lLIVS),   AMANTINVS. 

AMANTISSIME.  «  Most  lovingly  »-.  VI 
17469  =  XI  3969  (bet.  Rome  and  Ca- 
pena) :    domvm    hanc    haeternalem    (sic) 

AMANTISSIME    FECERVNT. 

AMANTISSIMVS.  u.  Most  loving  »  ; 
rarely  clearly  in  passive  sense :  «  most 
beloved".  Very  freq.  in  sep.  inscrr. 

[Forms,  amantiss  vmvs,  VI 1 1 669, 22293, 
24525  (=  I  1080),  27088,  35912  (Rome), 
X  294  (Tegianum),  I  1207,  X  3955  (Ca- 
pua, B.  C.)  —  Dat.  fern,  amantissime,  VI 
9275,  13364,  26478«,  26850,  28178 
(Rome),  VIII  4148  (Lambaesis),  5791 
(Signs),  16374  (Aubuzza),  II  4368  (Tar- 
raco). —  Dat.  amantissvmai,  I  1207  (Ca- 
pua,   B.  C).     AMANTISIMVS,      VI      8011 

(Rome).  —  ammantissimvs,  VI  26478  a 
(Rome).  —  amantissivmvs,  X  4110  (Ca- 
pua). —  amntissimvs,  VIII  13171  (Cai> 
thago).  —  antissimvs,  VIII  2878  (Lam- 
baesis). —  amantisa  (sic,  dat.),  VIII 
3499  (ibid.).  —  Abbrev.,  amantissim.,  VI 
19753  (Rome),  V  6006,  6026  (Mediola- 
nium),   III    3143    (Apsoros),   XII   3373 


AMAN 


AMAN 


271 


(N emaus us),  XIII  2216  (Lugudunum).  — 
AMANTissr.,  VIII  3529,  3559,  18281  (Lam- 
baesis).  —  amantiss..  VI  2902,  12303 
(Rome),  X  1982  (Puteoli),  IX  1749  (Be- 
neventum),  V  5343  (Comum),  5529  [infra 

Lacum  Verbanum),  XII  17  (Vintium), 
XIII  1920  (Lugudunum).  —  amantis.. 
VIII  3770  (Lambaesis).  —  amant.,  X 
2919  (Puteoli),  VIII  3936  (Lambaesis), 
9845  (Altava).  —  aman.,  VIII  3940 
(Lambaesis).  —  am.,  VIII  3905  (ibid.)  — 
a.?,  VI  25464  (Rome),  XI  4886  (Spo- 
letium)]. 

I.  In  general,  as  term  of  affection. 
[N.  b.  Where  simple  modifier,  it  is  often 
impossible  to  determine  whether  it  had 
active  or  passive  meaning].  —  ALVMNA. 
VI  16280  (Rome)  :  alvmnae  dvlcissi- 
mae  et  .  .  .  a.  —  ALVMNVS.  VI  1487 
=  31665  (Rome) :  alvmno  . . .  nato  a.  — 
AMICVS.  VI  9450  (Rome):  amico  a. 
—  AVVNCVLVS.  Ill  6833  (Antiochia 
Pisidiae) :  avvncvlo  svo  optimo  et  a.  ; 
VIII  3936  (Lambaesis) :  ancvlo  [sic]  svo 
a.  —  C1VIS.  X  3704  (Cumae) :  civi  a.  — 
CONCVBINA.  VI  9375  (Rome):  concv- 
bina  ...  a.  ;  VI  22293  (Rome) :  concv- 
binae  svae  ...  a.  —  CONIVX  masc,  VI 
12473  (Rome)  :  conivgi  a.  ;  X  5415 
(Aquinum)  :  c[o]ivgi  [sic)  pientissimo 
[a.];  IX  4100  (Carsioli):  conivgi  a.;  V 
374  (Neapolis):  conivx  a.  [a]tq_ve  ca- 
[rissimJo  coni[vgi];  V  4848  (Brixia,  +): 
conivgi  a.  ;  V  5343  (Comum) :  conivg(i) 
dvlciss(imo)  et  a.  ;  V  5529  [infra  Lacum 

Verbanum):  conivgi  a.;  Ill  2355  (Sa- 
lonae) :  con[ivgi]  a.;  VIII  3695  (Lam- 
baesis): GENIO  MITISSIMI  AMANTISSIMIQ_(ve) 

coniv[gis];  XII  2611  (Genava) :  conivgi 

A.    ET     MERENTISSIMO.     CONIVX     feiU., 

VI  2902  (Rome):  coivgi  [sic)  a.;  VI 
9275  (Rome):  conivgi  coivgali  [sic), 
Castae.  carae.  bon(ae),  piae,  fideli,  dvlci, 
car(a)e,  a.,  desiderantissim(a)e  ;  VI  9987 
=  33819  (Rome):  conivgi  a.  b(ene)  m(e- 
renti)  ;  VI  13293  (Rome) :  conivgi  san- 
ctissim(a)e  et  carissimae  et  ...  a.  ;  VI 
13364  (Rome):  conivgi  sv(a)e  a.;  VI 
15483  (Rome) :  conivci  [sic)  dvlcissim(a)e 
et  a.;  VI  16054  (Rome):  conivgi  castis- 
simae  sibiq_(ve)  a.;  VI  17430  (Rome): 
conivgi  dvlcissimae  et  ...  a.  ;  VI  18208 
(Rome):  conivgi  ...  svae  a.;  VI  22912 


(Rome):  conivgi  dvlcissima[e]  et  a.:  VI 
27268  (Rome) :  conivgi  carissimae  et  a.  ; 
VI  26478  a  (Rome) :  [co]nivgi  sv(a)e  a.  ; 
XIV  2354  (ager  Albanus) :  conivgis  ca- 
stissimae  sviqvae  [sic)  a.;  X  1982  (Pu- 
teoli): conivg(i)  a.;  X  209]  (ibid.): 
coivci  [sic)  optimae  sviq_(ve)  a.;  X  3384 
(Misenum) :  conivgi  karissimae  [sic)  et 
...  a.;  V  5994  (Mediolanium).  7561 
(Hasta) :  conivgi  a.;  Ill  11022  (Brigetio): 
conivgi  a.  ac  obseqventissimae;  VIII 
3499  (Lambaesis) :  coivgi  [sic)  a.;  VIII 
3559,  3770,  3940,  4148  (ibid.),  5732, 
5791  (Sigus),  8647  (Sitifis) :  conivgi  a.; 
VIII  9162  (Auzia,  227) :  a.  ac  karissimae 

[Sic)     ET      DVLCISSIMAE      QVONDAM     CONIVGI 

svae;  VIII  10814  (Numidia),  16374  (Au- 
buzza) :  conivgi  a.  ;  VIII  20165  (Cuicul) : 
conivx  a.:  XII  675,  956  (Arelate).  5758 
(Narbonensis) :  conivgi  a.;  XII  3373  (Ne- 
mausus) :  conivg(i)  incomparabil(i)  et  . . . 
a.:  XIII  1920  (Lugudunum):  conivg(i) 
rarissim(i)  exempli  meiq_(ve)  a.;  XIII 
2216  (ibid.) :  conivgi  karissimae  svi  q_(ve) 
[sic)    a.;    XIII    2774    (Augustodunum) : 

CONIVGI     DVLCISSIMAE    A.    AC    PROVIDENTISSI- 

mae.  —  CONSERVVS.  XI  1069  (Parma): 
conservo  a.  —  CONTVBERNALIS.  VIII 
12083  (Muzuc) :  contibernalis  [sic)  a.  — 
DOMINA.    XI    3829    ( Veii)  :    dominae 

OPTIMAE      ET      SANCTISSIMAE      SVIQVE      A.     

DOMINVS.  X  7612  (Carales) :  a.  domino. 
—  FEMINA.  VI  12303  (Rome):  incom- 
par(abilis)  fem(ina)  sibi  q_(ve)  [sic)  a.; 
VI  24825  (Rome):  a.  femina;  VI  28809 
(Rome) :  rarissimae  feminae  et  svi  a.  ; 
VIII  7630  (Cirta) :  incomparabilis  femina 
a.;  VIII  16286  (Prov.  Procons.) :  a.  fe- 
mina. —  FILIA.  VI  14448  (Rome) :  filiae 
a.;  VI  22165  (Rome) :  filiae  dvlcissimae 
et  a.;  XIV  1760  (Ostia):  filiae  a.;  X 
294  (Tegianum):  filiae  . . .  svae  a.;  VIII 
10666  (ager  Thevestinus) :  filiae  dvlcis- 
simae et  a.;  VIII  16410  (Prov.  Procons.): 
dvlc[is]simae  filia[e  et]  a.  ;  XII  3383 
(Nemausus) :  fil(iae)  a.  —  FILIVS.  VI 
8476  (Rome,  2nd):  filio  dvlcissimo,  piis- 
simo,  a.;  VI  11005  (Rome):  filio  ivcvn- 
dissimo  AC  pio  et  ...  a.;  VI  14075 
(Rome):  filio  a.;  VI  28138  (Rome): 
f(ilio)  dvlcissimo,  karissimo  [sic),  sibioj/e 
a.;  XIV  936  (Ostia):  fili  dvlcissimi,  piis- 
simi,   sanctissimi,  a.  etc. ;  X  2919   (Pu- 


272 


A  MAN 


AMAN 


fceoli):  filio  a.;  IX  2437  (Allifae,  f.  553): 

FILM   .  .  .  DVLCISSIMI,   A.,  carissimi,  pmssimi  ; 

V  1870 (Benacenses) :  filio  a.;  VI II  327:. 
(Lambaesis),  9845  (Altava):  fil(io)  a.; 
VIII  8590    (Sitifis),    9909   (Pomarium), 

19633  (Cirta).  —  FRATER.  VI  21952 
(Rome),  V  226  (Pola),  VIII  2804  (Lam- 
baesis), 7174  (Cirta).  II  8071  (near  Ma- 
tritum):  fratri  a.  —  INFANS.  X  33U0 
(Puteoli):  [dvlc]issimae  adqve  (sic)  a. 
infanti  ;  III  2294  (Salonae) :  infanti  a. 

—  MAMMA.  XIV  1046  (Ostia):  mammae 
svae  a.  —  MARITA.  VI  12056  (Rome): 

MARITAE  PIISSIMAE,  DVLCISSIMAE.  RARISSIMAE, 
CASTI5SIMAE,   SVIQ.VE    A.    MARITVS.     VI 

20243  (Rome):  maritoa.  ;  X  6569  (Vc- 
litrae) :  marito  et  patri  a.  =  cm  ngoaqi- 
XeGTc'iim  arSgl  xal  yAvxi'Turo)  narQi;  XI 
2544  (Clusium),  III  12057  (Alexandria), 
VIII  1566  (Agbia),  2878  (Lambaesis), 
424G  (Verecunda),  5932  (Sila),  9000  (Si- 
tifis), 9091  (Auzia),  18281  (Civ.  Larabae- 
sitana):  marito  a.;  VIII  4539  (Zarai), 
7764  (Cirta):  marito  svo  a.;  VIII  2088 
(near  Theveste) :  marito  svo  karissimo 
(sic)  a.  —  MATER.  VIII  3090  (Lam- 
baesis): matri  a.;  II  1018  (Badujos): 
[mat]ri  optimae,  [dvl]cissimae,  a.  — 
MVL1ER.  VIII  3905  (Lambaesis):  a.  mv- 
[lieriPJ.  —  NVTRIX.  VI  7290  (Rome): 

NVTRICI     SVAE   BENEMERENTI.    SANCTAE,     PIAE, 

a.  —  PARENS.  VI  1487  =  31665  (Rome): 
parens  a.;  XIV  4054  (Ficulea) :  paren- 
tes  a.  —  PATER.  X  6569  (Velitrae),  VIII 
9840  (Altava) :  patri  a.  ;  VIII  4459  = 
18619  (Lamasba):  a.  patri;  XIII  1131 
(Limones  Pictones) :  patri  rarissimo  et 
amantissimo.  —  PATRONA.  VI  1516 
(Rome,  4th):  patronae   dvlcissimae  et  a. 

—  PATRONVS.  XIV  2124  (Lanuvium), 
X  5178  (Casinum) :  patrono  a.;  XI  4647 

(Tnder) :  OPTIMO  et  a.  ...  PATRONO.  — 
SACERDOS.  VIII  14474  (Bulla  Regia): 

[m]aTER,      SACERDOS      A..      DVLCIS[sIMa]. 

SERVVS.  Ill  328  =  6987  (Nicomedia) : 
servo  fidelissimo  £et]  ...  A.  —  SOCER. 
Ill  1207  (Apulum):  socero  ...  a.  — 
SOROR.  VI  28178  (Rome):  sorori  dvl- 
cissimae et  a.;  XII  17  (Vintium) :  sorori 
a.;  XIII  2224  (Lugudunum):  sorori  ka- 
rissimae  (sic)  sibi  qve  (sic)  a.  —  SO- 
RORIVS.  V  4369  (Brixia):  cocnatvs  (sic) 
.  .  .  sororio    a.  —  VERNA.    VI    12526 


(Rome),  X  6246  (Fundi),  VIII  13059 
<  i  larthago) :  verna  a.  -  VXOR.  VI  13849 
(Rome),XI830(Miitina).  V4609  (Bfixia), 
6006,  6026  (Mediolanium):  vxoria.;  VIII 
3212  (Lambaesis):  vxor  a.  viro  optimo  ; 
VIII  4661  (Thagora) :  vx[o]ri  a.  et  in- 
[c]ompa[r]abili;  II  4368  (Tarraco) :  vxori 
optim(ae)  et  a.  —  Add  VI  35868  (Rome) : 
ego  Provincivs  a.;  Rossi  1065  (Rome,  f, 
538):  (ille)  dvlcissimvs  atqve  a.;  IV 
3316  (Pompeii,  graffito):  Seiano  a.;  X 
3955  (Capua):  (illius)  a.;  XI  5054  (Me- 
vania):  (illi)  a.;  VIII  742  (Prov.  By/.a- 
cena) :  (ille)  Primigeno  (sic)  svo  a.;  VI 
16669  (Rome):  [hic  o]ssa  . .  .  (illius)  a., 
and  vivit,  sed  clvam  ("primv]m  cvpit  ad 
svam  a.  [perven]ire  ;  I  1207  =  X  4110 
(Capua,  B.  C.) :  Philemae  svae  a.;  V  6738 
(Vercellae,  f ) :  (ille  illi)  a.  svae;  V  7312 
(Segusio):  (illi  ille)  a.;  VIII  877  (Prov. 
Procons.) :  sororii  a.  (illi)  fecervnt  ;  VIII 
3529  (Lambaesis):  Clavdiae  Car(a)e  a.; 
VIII  9169  (Auzia):  Vibiae  Ianvariae  a.; 
XII  4290  (Baeterrae,  frgmt.),  Ill  3143 
(Apsoros,  frgmt.),  VI  12466  (Rome). 

II.  Witb  modifying  genitive,  (a)  Of 
persons.  XI  6578  (Sassina):  omnivm  aman- 
tissima;  XII  3373  (Nemausus) :  conivg(i) 
incomparabil(i)  et  omnivm  amanti.-s[iJ- 
m(ae);  VI  19753  (Rome):  (ilia)  fidelis- 
sima  et  amantissim(a)  viri  svi  ;  VI  27088 
(Rome):  amantissimvs  familiae;  II  5531 
(Corduba) :  amantissimvs  dominorvjw;  XII 
5075  (Narbo) :  ser(vo)  domini  amantis- 
simo; XI  414  (Ariminum) :  amantissimo 

DECVRIONVM,  AMANTISSIMO  CIVIVM  ;  II  1572 
(IpSCa):    AMANTISSIMAE  CIVIVM    SVORVM.    

Esp.  freq.  witb  personal  pron.  a.  svi  (i.  e. 
of  tbe  author  of  the  inscr.),  VI  1487  = 
31665,  12056,  12526,  24441,  28809, 
31955  (Rome),  XIV  2354  (ager  Albanus), 
X  2091  (Puteoli),  3384  (Misenum),  5919 
(Auagnia),  XI  3829  (Veii).  4086  (Ocri- 
culum,  202),  4647  (Tuder),  5054  (Me- 
vania),  III  328  =  6987  (Nicomedia),  1207 
(Apulum),  XIII  2216  (Lugudunum) ;  — 
svorvm  a.,  VIII  13171  (Carthago);  a. 
eivs,  VI  1487  =  31665  (Rome);  mei  a., 
VI  9375,  13293.  35912  (Rome),  XIII 
1920  (Lugudunum).  —  (b)  Of  places. 
XIV  2973  (Praeneste,  2nd):  (illius)  aman- 
tissimi  reipvblicae  nostrae  ;  XI  3890  (Ca- 
pena) :  reip(vblicae)  Capen(ativm)  aman- 


AMAN 


AMAS 


273 


tisssimvs;  V  903  (Aquileia) :  (Mi)  reip(v- 
blicae)  svae  amantissimo;  XI  385,  386 
(Ariininum) :  amantissimo  patriae;  III 
286  (Genne):  col(oniae)  n(ostrae)  aman- 
tissimo. 

III.  In  passive  sense,  with  dat.,  or  abl. 
with  ab.  VI  8999  (Rome):  amantissimvs 
omnibvs;  VIII  7630  (Cirta) :  incompara- 
bilis  femina  amantissima  marito.  Esp.  w. 
personal  pron.  a.  svis,  VI  8011,  9133, 
24525  =  1  1089  (Rome);  svis  a.,  IX 
3922  (Alba  Fucens) ;  sibi  a.,  VI  12303, 
16054,  16280,  17430.  24525.  28138 
(Rome),  IX  1007  (ager  Compsinus),  1749 
(Beneventum),  XIII  2224  (Lugudunum). 
—  VI  26850  (Rome):  filiae  dvlcissimae, 
ab  omnibvs  amantissim(a)e  ;  VI  11005 
(Rome) :  filio  ivcvndissimo  ...  et  ab 
omnes  (sic)  amantissimo.  —  Note  of  pa- 
triot: «  beloved  country  »,  III  6998  (Na- 
colia,  2nd):  civitati  Nacolensivm,  patriae 
meae  amantissimae. 

AMANVENSIS.  «Secretary",  «ama- 
nuensis » .  [Cf.  a.  manv].  VI  9542  (Rome) : 
[P]laetoriae  Iole  FJa]manvensi  ;  Dessau 
7395  (Ammaedara) :  [. . .  (Me)  . .  .]  Cn. 
Domi[t]i  Tvlli  leg(ati)  Avg(vsti)  ser(vvs) 

AMANVENS(ls). 

*  AMAONICES.  Apparently  name  of  a 
Spanish  clan.  II  5773  (Segovia) :  Tancino 
Amaonicvm. 

AMARANTHVS.   See  AMARANTVS. 

AMARANTIANVS.  Adj.  derived  from 
the  name  Amaraatus.  (a)  Praedia  A., 
an  estate  on  the  Via  Ostiensis,  near  Rome. 
VI  10233    (Rome,    211):    Via    Ostiensi 

PARTE  l[j\]eVA  INTER  MIL(lARIVM)  I  ET  II 
...    IN   PRAEDIS   AMARANTIANIS.    (b)    FUfi- 

dus  A.,  a  country  estate  in  the  territory 
of  the  Ligures  Baebiani.  IX  1455  (ibid., 
101)2.30:  fvnd(i)  Albiani  et  Amaran- 
tiani  svriani  amiani  in  beneventano, 
Pago  Saecvlano. 

AMARANTVS  (or  AMARANTHVS  by 
false  analogy  with  ardog).  =  a^aquriog 
«  unfading  ».  The  «  amaranth  »,  «  cox 
comb  » ,  a  flowering  plant  with  small  dark- 
red  blossoms.  VI  18385  (Rome):  vel  vi- 

RIDI   RAMO  VEL  FLORE  AMARANTI  ;    Pais   1287 

(Camunni) :  colant  ama[rant]o  vel  rosis 
pro[fvnd]ant  ;  V2  p.  7357  (Clastidium)  : 

IN  MEMORIAM  EORVM  ROSA  ET  AMARANTHO 
ET  EPVLIS   PERPETVO  COLENDAM  J    III   754  = 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


7436  (Nicopolis) :  vt  tv  hanc  titvli  se- 

DEM  VELLES  DECORARE  QVODANNIS  .  .  .  RO- 
SCIDA  SI  ROSVLA  SEV  GRATO  FLORE  AMA- 
RANTHI. 

AMARANVS.  A  local  epithet  of  Jup- 
piter.  IX  1074  (ager  Compsinus) :  He- 
raiscvs  Eggiae  Nervllae  ser(vvs)  Iovi 
Amarano  aram  posvit.  The  name  lias  been 
compared  with  that  of  the  neighboring 
modern  village  of  Montemarano. 

AMARCOLITANVS.  A  local  epithet  of 
Apollo  Grannus.  XIII  2600  (Matisco) : 
deo  Apollini  Granno  Amarcolitan(o) 
Veranvs  Verci  f(ilivs)  Telande  [.  .  .] 
v(otvm)  s(olvit)   l(ibens)  m(erito). 

AMARVS.  u  Bitter«,  lit.  and  tig.  (a) 
Lit.  V  81  IP  (Vercellae,  amphora):  ol(i- 
va)  ex  am(aro?),  as  subst. ;  Ihm.  Damasi 
Epigr.  9  (Rome,  f,  4th):  (Christus)  qvi 
gradiens  pelagi  flvctvs  compressit  ama- 
ros.  —   (b)  Fig.  IX  3473  (Peltuinum) : 

NVMQVAM    INTER  NOS   FECIMVS  VERBVM  AMA- 

rvm;  VI  7595  (Rome):  (Ma)  amara  fvit 
nvnqvam;  VI  32049  (Rome):  (Ma)  nvm- 
qvam  amara  marito  j  VIII  16159  (Sicca) : 
hic  svm  sepvlta  mvltis  []l]acrimis  meo- 
rvm  amaris;  Ihm,  Damoisi  Epigr.  68 
(Rome,  \ ,  4th) :  veridicvs  rector,  lapsos 

QVIA  CRIMINA  FLERE  PRAEDIXIT,  MISERIS  FVIT 
OMNIBVS    HOSTIS    AMARVS. 

AMASIA  (!4/««o-«a).  A  town  of  Pontus 
in  the  valley  of  the  river  Iris,  south  of 
Laodicea.  As  birthplace  of  soldiers.  Ill 
971  (Dacia) :  vet(erano)  leg(ionis)  xi 
C(lavdiae)  p(iae)  f(idelis),  dom(o)  Ama- 
s(ia);  III  6607  (Alexandria):  C  Niger 
C.  f.  Pol(lia),  miss(icivs),  Amasia;  III 
13263  (Corinium) :  M.  Cvpitivs  M.  f. 
Pol.  Pavlvs,  Amasia;  III  1415511  (Em- 
maus) :  C  [. .  .]  f.  Col(lina)  Sabinvs, 
Amasio  (sic);  III  1421410  (Tropaeum 
Traiani) :  C.  Ivl(ivs)  C.  fil.  Valens,  . . . 
dom(o)  Amasia. 

AMASTRIANVS.  «  Native  of  Ama- 
stris  «,  q.  v.  IX  951  (Aecae) :  M.  Aeli(o) 
Caesoniano  Dionysio  p(rimo)  p(ilari), 
Amastriano  ;  X  1973  (Puteoli) :  Dionysivs 
Amastrianvs. 

AMASTR1S  ('JtuaavQig).  A  seaport  of 
Papblagonia  on  the  Euxiue,  between 
Tieum  and  Cromna.  twelve  miles  east 
of  the  mouth  of  the  river  Partbenius.  Now 
Amasra.  As  birthplace  of  soldiers.  V  3467 

35 


274 


AMAT 


AMAT 


(Verona) :  L.  Helvidio  Thallo.  Natvs 
Amast[r.]  Pont(i);  III  3682  (Pannonia 
Iuf.)  frgrnt. :  Ponti  [.  .  .  A]mastri  ;  III 
7501  (Trdesmis):  T.  Fl(avivs)  t.  f.  Te- 
retin(a)  Val.,  Amast.  ;  III  7502  (ibid.): 
(ille)  natvs  Amastris  ;  VI  2401  =  32536 
(Rome):  M.  Aelivs  [...],  Amast. 

AMATHYSTINVM.  See  AMETHYSTI- 
NVM. 

AMATISSIMVS.  See  AMATVS. 

AMATOR.  «  Lover  »,  lit.  and  fig. 
[Form  amatvr,  XIII  1492  (Augustone- 
metum);  Aucctoq,  Audollent,  Defix.  Ta- 
bell.  235  (Karthago,  devotio).  —  Abbrev. 
AMATOR.  ace,  IV  45  (Pompeii)]. 

(a)  Of  love  properly  speaking,  between 
the  sexes.  [In  this  sense  more  commonly 
amans  q.  v.].  VI  14484  (Rome):  Nicaon 

AMATOR  ILLEIVS  (sic)  ',  I  p.  319  =  P  p.  238 

{Fasti  Praenestini)  Dec.  23:  magnae  pe- 
cvniae  qvam  accepe[rat]  (Acca  Laren- 
tina)  [testame]nto  Tarvtili  amatoris  svi; 

IV  1658  (Pompeii,  graffito)'.  *Vitricae 
[corr.  in  add. :  Vetti  vere]  amator  co- 
ctor;  IV  1950  (ibid.):  qvisqvis  amator 

ERIT,  SCYTHIAE  LICET  AMBVLET  ORIS,  NEMO 
ADEO    VT    FERIAT    BARBARVS    ESSE    VOLET.    

On  ivory  tesserae  [cf.  Buecheler,  Rhein. 
Mus.  LI1  (1897)  p.  393].  XI  672814  (near 
Perusia),  672820  (Cortona?):  amator.  — 
Note  amator  fern.  =  amatrix,  amans. 
Notiz.  (1906)  p.  145  =  Bull.  Comm. 
(1906)  p.  97  (Rome):  (ilta)  fida  amator 
conivgis  svi. 

(b)  Of  loving  friendship.  (Stronger 
than  amicus).  VI  17928  (Rome):  memo- 
riae (illitis  ille)  amator;  VI  21787 
(Rome,  f,  4th) :  amatori  bono  qvi  omnes 
svos  amabit  (sic,  perf.);  VIII  5530  = 
18864  (Thibilis) :  [pro]pinq_vo[rvm  ...] 
amator;  VIII  7174  (Cirta):  amatori  san- 
gvinis    svi;  X  2132  (Futeoli):  amatores 

HOC     NON     MERENTI      f(eCERVNT)  J      XI    6362 

(Pisaurum) :  cives  amici  et  amatores  eivs  ; 

V  3466  (Verona):  Avrelia  marito  b(ene) 
m(erenti)  et  amatores  hvivs;  V  5933 
(Mediolanium):  colent  manes  amatores 
ipsivs  (gladiator is):  Uarm.  Lat.  1405  = 
Rossi  II  p.  103,  33  and  p.  122,  14 
(Rome,  -J-) :  cvnctorvm  gavdens  blan- 
dvs  amator  eras;  111  1898  (Dalmatia): 

OMNIVM     AMATORI      SVORVM     ET     AMICORVM  J 

XII  1982  (Vienna):  amicorvm  [a]mator. 


(c)  Amatores,  as  name  of  associations. 
[Cf.  AMICITIA].  XIV  2937  (Praeneste): 
Amatores  regionis  macelli,  cvltores  Iovis 
Arkani  (sic);  Notiz.  (1898)  p.  406  = 
Annee  Epigr.  (1900)  p.  25  =  Dessau  7365 
(Ocriculum):  (illi)  patrono  ...  Amicorvm 
Romvliorvm. 

(d)  Of  loving  reverence  for  the  gods, 
God,  and  ministers  of  religion  etc.  VI  99 
(Rome):  deorvm  omnivm  amator;  XI  262 
(Ravenna,  7,  6th):    si    qvis    amator  mox 

REPARATVS     ABIT     CORPORE,      ChRISTE,     TVO  J 

VIII  12003  (Sarra) :  sacerdotvm  amator  ; 
Ihm,  Damasi  Epigr.  18  (Rome,  f,  4th): 
Damasi  papae  cvltor  atq_ve  amator; 
Rossi  II  p.  112,  75  (Rome,  +):  avctor 
pacis  eram,  fidei   dilectvs  amator. 

(e)  Of  local  patriotism.  IV  45  (Pom- 
peii, dipinto) :  amator(em)  vest[rvm]  fa- 
cialis) aed(ilem);  VIII  14372  (Prov. 
Procons.):  amatori  et  alvmno  mvnicip(i) 
svi;  XIV  2466  (Castrimoenium,  31):  ama- 
tor mvnicipi;  VIII  20870  (Tipasa) :  ama- 
tori re(i)p(vblicae)  (e)t  civivm;  VIII 
12459  (Manila):  amatori  ordinis  ... 
Maxvlae;  IX  2243  (Telesia) :  amatori 
civivm;  VIII  2400=  11791  (Thamugadi): 
amatoris  civivm;  VIII  5530  =  18864 
(Thibilis):  [civivm]  amator  et  patriae; 
Carra.  Lat.  714  =  Hiibn.  Brit.  82  (Caer- 
marthe/ishire,  f,  6th):  patri(a)eq_(ve)  sem- 
per amator.  So,  of  affection  for  one's  own 
or  one's  master's  property,  VIII  7741 
(Cirta):  amator  reg(ionis)  svbvrbani  svi 
Azimaciani;    VI    26926    (Rome):    qvod 

FVERIT  CVLTOR  DOMINI  RERVMQVE  ET  AMA- 
TOR. 

(/)  Of  philanthropic  love  (in  Chr. 
inscrr.).  VI  31997  (Rome,  f,  554):  ama- 
tor pavpervm;  Rossi  62  (Rome,  f,  341): 

AMATOR     PAVPERORVM     (sic) ',      VIII      20905 

(Tipasa, f):  pavpervm  amator;  XIII  1492 
(Augustonemetum,  7) :  fvit  amatvr  (sic) 
[pavpervm]. 

(g)  Lovers  of  study,  culture,  truth, 
peace.  VIII  5367  (Calama):  amatori  stv- 
diorvm;  XIII  1393  (Lemovices):  mvsa- 
rvm  semper  amator;  VIII  1359  (Bisica), 
4703  (Madaura):  veritatis  amator;  VI 
32038  (Rome,  f,  533):  ivstitiae  cvltor, 
pacis  amator  eras;  X  6218  (Formiae,  f): 

PACIS    AMATOR. 

(h)  As  name  of  race-horse,  Audollent, 


AMAT 


AMBI 


275 


Defix.  Tab  ell.  235   (Karthago,  devolio): 

A\_f.ltt~\T[jj)~\QS. 

AMATRIX.  Fem.  of amator  q.  v.  [Note 
amator  fem.  =  AMATRix,  Notiz.  (1906) 
p.  145  (Rome)].  Eph.  Epigr.  VIII  p.  371 
no.  45  =  Dessau  8241  (Emerita) :  (Mi 
servae)  conservatrici  et  amatrici  domini; 
Bull.  Arch.  Cr.  (1886)  p.  114  (Rome,  +): 

AMATRIX       PARENTORVM       (sic)   ',       ROSSi      62 

(Rome, f,  341):  amatrix  pavperorvm  (sic)', 
V  6286  (Mediolanium,  f,  487):  amatrix 
pavpervm;   X  3692    (Cumae),  of  Venus: 

SATRIX,    SERVATRIX,    AMATRIX,   SACRIFICATRIX. 

AMATVS.  Part,  as  adj.  and  subst., 
■  beloved  . .  [Cf.  AMANS,  AMANTISSI- 
MVS  in  passive  sense].  VI 32031  (Rome,  f, 

525):    PERPETVIS      LACRIMIS    PLANGIT    AMATA 

domvs;  XIII  7636  (Confluentes,  f):  (Me) 
lector  amatvs  ;  XIII  7748  (Niederbie- 
ber,  •{-):  pve[r]  amatvs  inter  parentes; 
XI  4976  (Spoletium,  f,  6th?):  et  servat 
CASTOS  VXOR  AMATA  toros  ;  XI  6425  (Pi- 
saiirum) :  at  (sic)  svperos  feci  (=  vixi 
inter  homines)  tenere  nvtritvs,  amatvs. 
—  Superl.,  VIII  7566  (Cirta) :  sorori 
amatissim(a)e,  piissim(a)e.  As  subst.  fem., 
IX  5762  (Ricina):  (Me)  nvnc  titvlvm 
fecit  amatae;    III    9418    (Salonae) :  co- 

NIVNX  PlERIDI  SVPREMVM  MVNVS  AMATAE 
HVNC  TITVLVM  SCRIPSIT    PRO  PIETATE  SVA.  

As  name  of  race-horse,  Audollent  280 
(Hadrumetum,  devotio):  Fariv,  Amatv  (sic) 
cadant!;  ib.  281  (ibid.):  Amat[v],  Fariv 
(sic)  cadant  ! 

AMAZONIVS,  as  name  of  race-horse. 
VIII  12504  =  Audollent,  Defixion.  Ta- 
bell.  233  (Carthago,  devolio):  Amazonivs, 
in  list  of  horses. 

AMBAR.  «  Ambergris  » ,  as  perfume 
(derived  from  a  morbid  growth  in  the 
stomach  and  intestines  of  the  spermaceti 
whale).  [From  Arabic  anbar].  Carm.  Lat. 
796  =  Rossi  II  p.  171,  28  (Ticinum,  f ) : 

NARDEI  0_VI  SEDVLO  ET  AMBARIS  ODOREM 
ORE    SPIRABAS. 

AMBIANENSIS.  «  Ambian  ■  =  ambia- 
nvs  q.  v.  Ill  7415  (Serdica):  (Me)  civis 
[Am]bianensis. 

AMBIANI.   See  AMBIANVS. 

AMBIANVS.  Adj.,  subst.  «Ambian», 
«  of  the  Ambiani  »,  a  Gallic  tribe  of  the 
Belgae,  on  both  sides  of  the  river  Samara 
(Somme),  between  the  lands  of  the  Atre- 


bates.  Veromandui,  Bellovaci  and  Caletes, 
and  the  ocean.  Chief  town  Samarobriva, 
later  Ambiani,  now  Amiens.  XIII  9032 
(near  Ambiani,  milestone) :  c(ivitas)  Am- 
b(ianorvm).  a  S(amarobriva)  l(evga)  i  ; 
XIII  10010106  (Foret  de  Compiegne,  a 
vase):  Ambiani;  V  6885  (Alpis  Poenina): 
Sabineiivs  (sic)  censor  Ambianvs;  XIII 
607  (Burdigala) :  civi  Ambiano;  VI  15493 
(Rome):  Clavdiae  Lepidillae  ex  provincia 
Belgica  Ambianae  ;  Le  Blant  655  (Rome,  +): 
(ilia)  nat(ione)  Ambiana. 

AMBIGO,  -ERE.  «  To  be  doubtful  ». 
«  in  doubt  » ,  «  in  question  » .  Active,  per- 
sonal, V2  p.  62317  (Mediolanium,  f):  am- 
bigo  virtvtis  an  pietatis  opvs.  —  Gen. 
passive,  impers.  I  200  (Lex  Agraria,  111 
B.  C.)  XXXIII :  [qv]id  de  eo  loco  am- 
bigetvr;  I  205  =  XI  1146  (Veleia,  Lex 
Rubria,  49  B.  C.)  II  1.  18:  ea  pecvnia 
.  . .  de  qva  tvm  inter  eos  ambigetvr; 
Pais  511  =  Bruns  Fontes  p.  103  =  Notiz. 
(1880)  p.  213  (Ateste,  frgmt.  of  lex  Ru- 
briaf)  1.  14:  pl(ebei)  sc(itvm)  ...  qvod 
privatim  ambigetvr. 

AMBIGVVS.  «  Doubtful  > ,  «  question- 
able «.  XII  820  (Arelate) :  hic  iacet 
ambigva  pietas  (sc.  because  he  died),  do- 
lor   ET     PVDOR     IN    SE    (=  Slmul),    NOMINE 

Sofronivs. 

AMBIMOGIDVS,  name  of  a  Spanish 
clan.  II  2419  (Bracara  Augusta):  [Ce]- 
licvsFronto  Arcobrigensis  Ambimogidvs. 

AMBIO,  -IRE.  (a)  «  To  walk,  stroll, 
about  ».  VIII  608  (Mididi,  3d-4th):  por- 

TICVM  CVM   ARCV  SVO,  Q_VAE  FORO  AMBIENDO 

deerat;  XII  1499  (Vasio,  f,  515?):  cvm 

SOCIIS  PARIBVSQVE  SVIS  VlNCENTIVS  AMBIT 
HOS  ADITOS  (SIC)  SERVATQVE  DOMVM  Do- 
MINVMQVE    TVETVR. 

(b)  Of  strong  desire,  «  to  long  ». 
[Cf.  AMBITIO,  AMBITIOSVS,  AMBITOR, 
AMBITVS].  Le  Blant  413  (Vienna, f,  6th): 

AMBIIT  DEMVM  HABITARE  SACRIS  1NCOLA 
TECTIS. 

AMBIOMARCAE  ?  matronae  ?  [Cf. 
ABIAMAR(CAE),  XIII  7898],  or  ambio- 
marci?  dei?  A  Gallic  epithet  of  uncertain 
interpretation.  XIII  7789  (Rigomagus): 
I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo)  et  genio  lo- 
c[i],  Marti,  Hercvl[i],  Mercvrio,  Ambio- 
marcis  milites   (Mi). 

AMBIRODACVS.  Spanish  clan-name.  II 


270 


AMBI 


AMBI 


4306  (Tarraco) :  (Me)  Vxamens(is)  Ambi- 

RODACVS. 

[AMBISAGRVS,  of  very  doubtful  read- 
ing, has  been  supposed  to  be  an  epithet 
of  Juppiter.  V  790  (Aquileia):  I(vppiter) 
O(ptimvs)  M(aximvs)  Co(nservator)  et 
Ambisagrvs??]. 

AMBISONTES.  An  Alpine  tribe  of  west- 
ern Noricuni,  between  the  Catenates  and 
the  Rugusgi,  conquered  under  Augustus. 
V  7817  (Tropaea  Augusti,  7-0  B.  C.)  in 
list  of  vanquished  Alpiue  tribes:  Ambi- 
sontes. 

AMBITIO.  [In  depreciatory  sense  only, 
in  inscrr.  Form  ambitionei,  below]. 

(a)  «  A  going  about  *  for  show,  «  mak- 
ing a  show  of  oneself»,  «  display  ».  X 
1453  (Herculaneum,  1st) :  q_vod  iteratio- 

NEM    HONORIS  EORVM   NON   AMBITIONEI    (sic) 

neq_ve  iactationi  svae  dederint;  XI  387 
(Ariminum):  ob  honorem  ab  eo  integre 

ET     SINE     AMBITIONE     ADMINISTRATVM  |     XII 

5272  (Narbo):  hic  nvlla  est  divitis  am- 

BITIO. 

(b)  Of  strong  desire,  «  greed  ».  Ill 
781  (Tyra,   201):  sed  cvm  Illyrici  frv- 

CTVM    PER  AMBITIONEM  DEiVVINVI    NON    OPOR- 

teat;  V  5737  (ager  Mediolaniensis,f,  6th): 

INSVLTVS  IVENIS  NVLLVS  (sic)  SVBREPSIT  IN 
ACTVS,    AMBITIO   NEXITQJ/E   IPSAM  NEC    SAEVA 

libido.  —  In  uncertain  sense,  IV  1601 
(Pompeii,  graffito)  frgmt. :  ambitione  po- 
tens  . . . 

AMBITIOSVS.  *  Eager  » ,  «  sollicitous » . 
Pais  732  =  Carm.  Lat.  1178  (Comum): 
inlecebris  .  .  .  ambitiossa  (sic)  tvis.  [Le 
Blant  170  (Civ.  Turonum)  =  Sulpic.  Sev.]. 

AMBITOR.  «  One  eager  for  »,  «  a 
searcher  after  ».  VI 32038  (Rome,  f,  533): 

FIDVS    AMICITIAE  CVSTOS,  AMBITOR    HONESTI. 

AMBITREBIVS  pagus,  a  district  in  the 
territory  of  Veleia.  XI  1147  (Veleia,  2nd) 

I  1.  3:  FVNDVM  QVINTIACVM  AVRELIANVM 
.  .  .   QVI  EST    IN   VELEIATE,  PAGO  AMBITREBIO, 

and  sim.  II  1.  39,  III  1.  80,  IV  11.  40, 
44,  52,  V  11.  39,  44,  58,  VII 1. 49.  lb.  VII 
1.  52 :  saltvs  Attinava  ...  in  Veleiate, 
pago  Ambitrebio  ;  II  1.  7:  saltvm  Ebore- 
liam  ...  in  Veleiate,  pago  Domitio  sive 
Ambitrebio;  V  1.87."  fvnd(vm)  Scaevia- 

NVM    ...    IN    PLACENTINO  ET    VELEIATE,    PA- 

g(is)  Vercellense  et  Ambitrebio;  VI 1.  90: 

PAGANIS    PAGI    AmBITREBI. 


AMBITVM.  See  AMBITVS. 

AMBITVS.  Very  freq.  in  inscrr.  [Forms, 
amvitvs,  XIV  3323  (Praeneste);  anbitvs, 
VI  29179  (Rome);  abitvs,  VI  11771, 
30147  (Rome).  —  Norn,  ambitvm,  VI 
19007  =  34124,  20355,  20422,  29788 
(Rome);  abl.  ambito,  VI  23109  (Rome). 

—  Norn.,  ace.  ambitv  passim  in  Italy 
only.  —  Division  am  •  bi  •  tvm,  IX  3437 
(Peltuinum);  am  •  bitv,  XIV  999  (Ostia). 

—  Abbrev.  ambit.,  VI  9404,  17053, 
18049,  21101  (Rome),  XIV  804  (Ostia), 
X  0007  (Velitrae);  amb.,  VI  10502.  20731 
(Rome),  X  2014  (Puteoli);  a.,  VI  7513, 
19085?  (Rome)]. 

I.  «  A  free  space,  or  walk  » ,  around  a 
building  etc.  VIII  2309  (Thamugadi,214): 
ambitvm  fontis  cancellis  aereis  [con- 
clvdendvm  cvravit]  ;  ib.  2370  (ibid.): 
am[bitv]m  fontis  cance[llis  a]ereis  con- 
clv[dendvm  cvravi]t;  VI  24887«  (Rome): 
[aram?]  cv(m)  ambitv;  III  2072  (Salo- 
nae) :  vestibvlvm  et  ambitvs  monvmenti  ; 
VI  29788  (Rome) :  inter  dvos  parietes 
ambitvs  privat(vs)  (illius);  Pais  500  = 
Notiz.  (1882)  p.  289  (Ateste):  locvs  cvm 
ambitv  dat(vs)  ab  (Mo);  VI  1191  (Rome, 

^th.gth^  .      7HEATRVM      POMPEI,      [COLLAPSO] 

exteriore  ambitv;  VI  19080  (Rome) :  haec 
ara  itv(m),  ambitvm  HABET  ',  VI  1904 
(Rome) :  hoc  monvmentvm  itvm,  ambitvm 

HABET.    [Cf.     II]. 

II.  «  The  right  to  go  freely  abont  »  a 
building  etc.,  esp.  a  sepulcral  monument. 
Verv  freq.  in  Italy,  once  at  Salonae,  Dal- 
matia.  [Cf.  ACTVS,  ADITVS,  HAVSTVS, 
INTROITVS,  ITER,  ITVS,  VIA].  Exx.  Ill 
9315    (Salonae):    at    (sic)    qvem  locvm 

ITER,  AMBITVM,  ACTVM,  ADITVM  ;   VI  20153« 

=  33234  (Rome) :  habet  itvm,  ambitvm 
at  sepvlxrvm  (sic)  \  VI  19007  =  34124 
(Rome):  hvi  (sic)  monimento  itvm,  am- 
bitvm (sic)  debetvr;  XIV  1318  (Ostia): 
hvic  monimento  itvs,  ambitvs  debetvr; 
VI  8520  (Rome) :  his  monvment(is)  itvs, 

AMBITVS      PRAESTARI      DEBETVR  ;      VI      10250 

(Rome):  hvic  monimento  iter,  aditvs, 
ambitvs  debetvr,  VI  29989  (Rome) :  hvic 

LOCO    ITVS,    AMBITVS     DEBETVR ;     VI    20979 

(Rome):  [debetv]r  avtem  itvs,  ambitvs; 
VI  21099  (Rome):  locvm  donavi  cv(m) 
itv,  ambitv;  VI  15473  (Rome):  loco  cvm 
itvm  (sic)  et  ambitv;  VI  29179  (Rome): 


AMBI  AMBO                    277 

locvs  ...  cvm   itv,  anb[i]tv   (sic);   VI  (Nomentum),    X    2614    (Puteoli),   4139, 

26229  (Rome):  locvm  ...  cvi  itvm,  am-  4159   (Capua),   IX    1806   (Beneventum), 

bitvm  dedit;    VI    25908   (Rome):  itvm,  5228  (Asculum  Picenum).  —  itvs  et  am- 

AMBITVM      LIBERTI      DEDERVNT  ;      VI      25147  BITVS,    VI  24481     (Rome)  J    ET    ITVS  ET  AM- 

(Rome):  itv,  ambitv  (sic)  [concessvs  ab]  bitvs,  VI  10259  (Rome).  —  itvs,  actvs, 

(Mo);  VI  26355  (Rome):  ad  hoc  sepvl-  ambitvs,  VI  10562  (Rome).  —  itvs,  adi- 

CHRVM    ITVM,    AMBITVM    OMNI  TEMPORE    PER-  TVS,     AMBITVS,    VI     2345,     12133,     13823, 

missvm  (sic)  est;   VI  14672  (Rome):  in  14614,    19949,    24097,    28546'  (Rome)', 

hoc  monvmento   ADiTVM,  ambitvm  ivbeo  XIV  999  (Ostia),  X  6607  (Velitrae),  IX 

habere,  and  (Mi)   vno  sarchofago  (sic)  3437  (Peltuinum).  —  itvs,  actvs,  aditvs, 

ITVM,    AMBITVM  HABERE  DEVEVIT  (sic) ',    XIV        AMBITVS,      VI      8667,     10238     (Rome).     

3323  (Praeneste):  ivveo  (sic)  itvm,  amvi-  aditvs,  ambitvs,  VI  23109,  28601  (Rome), 

tvm  (sic)  vniversos  abere  (sic)  ;  VI  1 1 027  XIV  3525   (Castelmadama).  —  aditvs, 

(Rome):    veto    .  .  .    aditvm,  ambitvm    ne  ambitvs,  introitvs,  VI  29480  (Rome).  — 

VLLVM  ACCESSVM  HABEAT    IN   HOC  MONVMEN-        AMBITVS,    INTROITVS,    VI    7583    (Rome).  

to;  VI  12133    (Rome):    in    hoc   monv-  itvs,  ambitvs.  havstvs,  XIV  864  (Ostia). 

mento  itvs,  aditvs,  ambitvs;    VI  13873  III.  Of  going  around  soliciting  votes, 

(Rome):  hvic  monvmento  [...],  ambitvm ;  «  canvassing  ».    VI    1789    (Rome,  5th): 

VI  5828  (Rome) :  itv,  ambitv,  sacrv  fa-  consvl[atvm]  . . .  adeptvs  [est]  .  . .  nvl- 

CIENDV,    MORTv[v     INFERENDV?]     (sic)  ;    VI  LO    AMBITV. 

8485    (Rome) :    itv,  ambitv,    acvae   (sic)  AMBLADA.  (xa  'A^^laSa).  A  town  of 

praestandv[.  .  .] ;   VI  9404  (Rome) :  vti  Pisidia    of  uncertain    location,    probably 

liceat  itvm,  aditvm,  ambit(vm),  havstvm  east  of  Lacus  Caralis  near  the  borders  of 

aqvae,  ligna  svmere ;  VI  10247  (Rome,  Lycaonia.    As   birthplace   of   soldier,  III 

252):  ad  id  monvmentvm  itvm,  aditvm,  9737  (Delminium,  1st):  C.  Longinvs  C. 

AMBITVM    ADQVE    (sic)   HAVSTVM,  CORONARE,  F.     Cor(nELIa),     AmBLADA,     MIL(es)     LEG(lO- 

vesci,  ...;    VI    10231    (Rome):    ad  evm  nis)  vii. 

locvm  itvm,  aditvm,  ambitvm,  SAGRiFiciA  AMBO.  «  Both»  (of  two  taken  together. 

(sic)  facere,  vesci,  epvlari  . .  . ;  VI  10235  Cf.  VTERQVE).  [Forms.  Norn.  fern,  ambe, 

(Rome,  149):    itvs,  actvs,  ambitvs,  item  II  1088  (Ilipa);  dat.  ambis,  X  7569  (Ca- 

aq_vae  aeram(enta),  fvnem  pistrini,  fvrni,  rales),  IX   3358   (Pinna);  dat.  fern,  am- 

virgar(vm),  ligni  sacrificiis  facivndis,  et  babvs,    Rev.  Arch.    VIII    (1906)    p.  208 

cetera;   VI  26419  (Rome):    itv,  ambitv  no.  39  (Africa);  ace.  masc.  always  ambos 

sacrificivm  facivndi;  VI  26422  (Rome):  (notAMBo);  division,  a  •  mbo,  VIII  9777 

item  aditvm,  ambitvm  sacrificandi  pascen-  (Portus    Magnus).  —  Abbrev.    a.,   I  203 

dive  cavsa    liceat   mihi    meisq_(ve);   VI  (S.  C  de  Asclepiade,  78  B.C.)  1.7;  VI 

17653  (Rome):   itvm,  aditvm,  ambit(vm)  10621  =32272  (Rome,  23  B.  C),  32323 

et  havstvm  praestari  ;  VI  29907  (Rome) :  (Rome,   Coram.  Lud.   Saec,  17  B.  C.)]  I 

itvm.  ambitvm    vti    pr(a)estetvr  eis;  VI  203    (S.   C  de   Asclep.,  78  B.  C.)    1.  7: 

17651    (Rome):    itvm,    aditvm,    ambitvm  co(n)s(vles)  a(lter)  a(mbove);  VI  10621 

habe[re]  ;  VI  20677  (Rome) :  itv,  ambitv  =  32272  (Rome,  23  B.  C  ),  32323  (Rome, 

(sic)  liceat  me  habere  ;  VI  28757  (Rome) :  Coram.  Lud.  Saec,  17  B.  C.)  1.  61 :  co(n)- 

(illa)  itvm,    ambitvm    habeat  ;  VI  20967  s(vles)  a(lter)  a(mbo)  ve  (sic);  II  1964 

(Rome):  itv,  ambitv  (sic)  possidere  liceat;  (Lex  Malacitana,  81-84)  LXIV:  n  viris 

VI  29154  (Rome):  cvm  introitv  ambitv-  ...  ambobvs  alter[i]ve;    ib.   LXVI :  ae- 

qve   Omni   svo.   —   Add  sim.  formulae,  diles  . .  .  ambo    alterve  ;   I  p.  437  =  I2 

itvs,  ambitvs,  VI  3626,  5172,  7511,  8489,  p.  25  (Fasti  Consulares  Capitol.)  582/n«: 

9408,      10208,    10460,    11771,    15962,  (consules  Mi)  ambo  primi    de  plebe  ;  VI 

16468,    17322,    18049,    18123,    20601,  12009  (Rome):  ambo  per   invidiam  crv- 

20973,    21161,    21377,    21445,    21925,  deli  fvnere   rapti    (two  brothers);   VIII 

22732,    22819,    23109,    23223,    24064,  1523  =  15539  (Thugga):  viximvs  ad  sa- 

26731,    28299,    29997,    33840,    34235,  tiem,  pietatem  implevimvs  ambo  (husband 

36147  (Rome),  XIV  1650  (Ostia),  3990«  and  wife);  VI  25427  (Rome):  fortvnati 


278 


AMBO 


AMBV 


AMBO,  SI  QVA  EST  EA  GLORIA  MORTIS,  (Q_)vOS 
IVNGIT   TVMVLVS    IVNXERAT   VT   THALAMVS  ;    V 

1721  (Aquileia):  vno  iacent  ambo  non 
toro  sed  tvmvlo;  V  6183a  (Mediola- 
niuni,  17")):  ambo  pari  lvcis  clavservnt 
tempore  metam;   V  6722  (Vercellae,  f): 

AMBO    FIDE    DIGNI     MERITIS      ET      NOMINE     PA- 

tkes;  Ihm,  Daman  Epigr.  49  (Rome,  f, 

4th):     GERMANI     FRATRES    ANIMIS      INGENTIBVS 

ambo;  X  2406  (Puteoli):  defvnctae  svnt 
ambae;  II  10S8  (Ilipa) :  mater  .  .  .  et  so- 
ror  infelix  comitantvr  lvctibvs  amb(a)e  ; 

V  0720  (Vercellae,  7) :  ambae  (i.e.  twin 
sisters)  virginevm  sacratae  vertice  crinem 
intacto  castam  servarvnt  corpore  men- 
tem;  XIII  2210  (Lugudunum) :  Mvrra 
patr1s  primam  referens  e  nomine  partem, 
amborvm  effigiem,  matre    favente,  tvli; 

VI  28047  (Koine) :  cvr  modo  tam  prae- 
CEPS,  ITERVM  tam  sera  fvisti  fvneris  am- 
borvm, dic  rea  Persephone!;  II  4200 
(Tarraco) :  simvl  ambobvs  mihi  et  Heren- 
niae;  X  7560  (Carales) :  hanc  statvere 
ambis  (i.  e.  husband  and  wife)  pro  pie- 
tate  domvm  ;  IX  3358  (Pinna):  parenti- 
bvs  ambis  pavperibvs;  Rev.  Arch.  VIII 
(1006)  p.  208  no.  30  (Africa):  vestemqve 

AMBABVS      SVA     ADSIGNAVIT    MANV  J      V    5701 

(ager  Mediolaniensis) :  [p]ater  infelix 
ambos  nos  desiderat;  V  563  (Tergeste) : 
ambos  (gladiatores)  extincxit  (sic)  rvdis  ; 
VI   3428    (Rome,  214):    postea   placvit 

LAPIDE  TlBVRT(lNO)  AMBOS  IN  SE  (=  Mia) 
CIRCVMDARE    ET    TITVLVM    INSCRIBERE  ;    VIII 

12702  (Carthago):  et  poteras  ambos  Ita- 
liae  dare  TV ! ;  VI  1372   (Rome):  ivsti- 

TIAM       COLVI       MATREMQ_[ve]|       AEQVALITER 

ambas;  VIII  0777    (Portus   Magnus):  hi 

TITVLI    A  •  MBO    (SIC)    FRATRIS    ET  SORO(rIs)  J 

XIV  1636  (Ostia):  cessi  ambas  partes. 

AMBOGLAN(N)A  (Plur.).  Name  of  a 
Roman  fort  in  northern  Britain,  at  about 
the  middle  of  Hadrian's  Wall  (vallum 
Hadriaiii),  garrisoned  by  the  Cohors  I 
Aelia  Dacorum;  now  Birdoswald.  VII 
1201  (Rudge,  Wiltshire,  bronze  vase): 
a  Mais,  Aballava,  Vxel(l)odv(no),  Am- 
boglan(i)s,  Banna. 

*AMBOV(IORVM?)  numerus,  wholly 
unknown  and  of  very  uncertain  reading. 
VIII  0745  (Aquae  Sirenses,  242):  (tile) 

PRAEP(OSITVS)     NVM(ERO)     AMBOv[lORVM  ?]. 

AMBRACIA  (Apjoaxia).  A  city  of  Epi- 


rus  in  the  district  of  Thesprotis  on  the 
river  Arachthos,  captured  in  180  B.  C.  by 
M.  Kulvius  Nobilior;  now  Aria.  VI  1307 
(Rome,  B.  C):  M.  Folvivs  M.  f.  Ser.  n. 
Nobilior  co(n)s(vl)  Ambracia  cepit. 

AMBROSIALIS.  «  Ambrosial  »,(«  im- 
mortal? » ).  XI  2005  (Clusium):  deis  [a]m- 

BROSIALIBVS  VETTIVS  PrIMVS  d(oNO)  d(eDIT) 

l(ibens). 

AMBROSIVM.  Name  of  a  remedy  for  eye- 
diseases.  Oculists'  stamps,  XIII  10021" 
(NuitsJ  Cote-d'Or):  C.  Dedemonis  ambro- 

SIVM    AD    KALIGINEM    (sic)     ET   Cl(aRITATEm)  J 

100218'  (Vaucluse):  C.  I(vli)  Docil(ae) 

AMBROSIVM    OPOBALSAM(ATVM)    AD   CLARl(TA- 

tem);  10021n9  (Italy,  uncertain):  Mellon- 

TIS    AMB(ROSIVM). 

AMBRVSIVM.  See  AMBRVSSVM. 

AMBRVSSVM.  A  small  stoppiDg-place 
in  southern  Gallia  Narbonensis,  on  the 
road  from  Sextantio  to  Nemausus,  abont 
15  Roman  miles  distant  from  each;  now 
Pont-Ambruis.  On  silver  cups  with  iti- 
neraria  from  Aquae  Apollinares.  XI  3281- 
3:  Ambrvssvm;  3284:  Ambrvsio. 

AMBVLATIO.  «  A  place  for  walking 
or  strolling»,  «promenade».  X  7581 
(Carales,  B.  C.) :  [campvm?]  et  ambvla- 
tiones  privato  [solo  fecit];  XIII  2043 
(Agedincum,  2nd):  [portic]vs  et  ambv- 
la^tiones  fecervnt]. 

AMBVLAT1VA.  (Plur.)  «  Parade  ».  Ill 
3438  (Aquincum) :  (ille)  praef(ectvs)  col- 
l(egii)  fabr(orvm)  itemqve  patronvs  dvxit 
coll(egivm)  s(vpra)    s(criptvm)   in  ambv- 

LATIVIS    V    KAL(ENDAS)    Avg(vSTAs). 

AMBVLO, -ARE.  «  To  walk  » ,  «stroll», 
«  wander  ».  [Forms,  ambvlareis,  I  1431 
=  V  4111  (Cremona,  B.  C);  ambvlas 
pres.  part., XI 257  (Ravenna, f);  ammvlan- 
TiBvs.Hiibn.  Brit.  04  (Pembrokeshire,  7th- 
gth)-],  _  Notiz#  (1883)  p.  21  =  Eph.  Epigr. 
VIII  p.  0 1  no.  336  (Neapolis,  65,  graffito) : 
hic  ambvlavit  ;  Eph.  Epigr.  VIII  p.  01 
no.  337=Desssau    5708    (ibid.):  (ille) 

HIC    AMBVLAVIT    A    VILLA    PoLLI     FELICIS    .  .  . 

vsqve  ad  emissarivm:  V  7274  (Segusio): 
\\jT\  ambvlavit  ann(o)  (frimo) ;  VI  20370 
(Rome):  tv  qvi  adstitisti  ...  ambvla!; 
VI  25861   (Rome):  d(is)  m(anibvs).  San- 

DALIVS      DICIT  :     «  AMBVLA,      SEQVAERE      (si6) 

me!  »;  VIII  2218  (Numidia,  -J-) :  fide  in 
Dev  (sic)  et  ambvla!;    VIII  8627  (Siti- 


AMBV 


AMER 


279 


fis,  f ) :  [amb]vlat  (Me)  [i]n  via  Domini  ; 
XI  257  (Ravenna,  f):  I[esvs]  h(ominvm) 
S(alvator  ambvla(n)s  svper  mare  ;  Le  Blant 
174  (Turones,  f) :  Dominvs  svper  mare 
pedibvs    ambvlat;    III  13529    (Ovilava): 

CONIVGEM    .  .  .     QVEM    (SIC  feUi.)  AMBVLO  ET 

qv(a)ero  miser  (i.  e.  quam  ambulando  = 
vivus  quaero);  I  1431  =  V  4111  (Cre- 
mona, B.  C.) :  CVM  DIV  ambvlareis,  tamen 
hoc  venivndvm  est  tibi  ;  IV  1950  (Pom- 
peii, 1st,  graffito):  qvisqvis  amator  erit, 

SCYTHIAE  LICET   AMBVLET   ORIS.  [Cf.  Pl'Opei't. 

3. 16. 13];  Hiibn.  Brit.94  {Pembrokeshire, 

7th-9th)  :   ROGO  OMNIBVS    AMMVLANTIBVS  (SIC 

=  viatoribus)  ibi  exorent  pro  anima  Ca- 

TVOCONI. 

AMBVRO,  -ERE.  «  To  burn  »,  «  cre- 
mate » ,  I  1009  =  VI  1009(5  (Rome,  B.  C.) : 

SILENT    AMBVSTO    CORPORE   ET   LETO  TACENT  J 

I  1019  (ibid.,  as  interpreted  by  Buecheler, 
Carm.  Lai.  68):  [hone]ste  hoc  volvit 

MONVMENTO    AMB^VSTAM    TEGl]. 

AMED.   See  AMMAEDARA. 

AMEN.  (Hebr.)  *  Amen  ».  Freq.  in 
Chr.  inscrr.,  esp.  at  end.  [Forms,  hamen, 
Hiibn.  Hisp.  96  =  533  (Urso,  708);  ame, 
Le  Blant  621*  (Narbo);  ame,  III  6637 
(Hegra);  amem?,  Hiibn.  Hisp.  350  (Hi- 
spania).  —  Abbrev.  a.,  Ill  10024 106 
(Oestrich,  bronze  ring),  VIII  12199 
(Prov.  Byzacena),  Hiibn.  Hisp.  523  (Bar- 
cino,  976)]. 

XI  275  (Ravenna):  Te  circvm  sistvnt 

DICENTES     «   TER     SANCTVS    »      ET     «   AMEN    »   \ 

IX  6402  (Tarentum):  sit  p[ax]  svp(er) 
dormitor[ivm]  eor[vm],  amen  ;  XIII  7748 
(Leutesdorf) :  obiit  svb  diae  (sic)  qvod 

FACIT     OCTVBER     (sic)    DIES     VNDECEM    (sic), 

amen;  VIII  8630  (Sitifis,  452) :  in  hoc 
LOCO  SANCTO  depositae  svnt  reliqviae 
Sancti  Lavrenti  ...,  amen;  Rossi  980 
(Rome,  522) :  hic  reqviescit  in  pace, 
amen;  Le  Blant  371  (Genava):  q_vi  re- 
q_viescat  in  pace,  amen;  XII  944  (Are- 
late,  in  acrostic):  Florentinvs  abbas  hic 
in  pace  qviescit,  amen;  Hiibn.  Hisp.  400 
(Hispania.  614) :  [recessi]t  in  pace,  amen  ; 
VIII  12199  (Prov.  Byzacena):  Bitorina 
(sic)  in  C(h)ris(t)o,  a(men)  ;  Le  Blant 
621  h  (Narbo):  in  hoc  tvmvlo  vibat  (sic) 
cv(m)  (Christo)iN  eternv(m)  (sic),  ame(n); 
ib.  684  (St.  Maurice,  8th):  Tevdericvs 
(sic)  presbiter  in  honvre  (sic)  S(an)c(t)i 


Mavricii  fieri  ivssit,  amen  ;  Doni,  Inscr. 
Ant.  p.  533  no.  46  =  Dabrol,  Diet.  Arch. 
Chr.  I  col.  1564  (Rome,  f):   parce  Devs 

FAMVLIS    PVRE    BENIGNE    TVIS,  AMEN  ;    Hubll. 

Brit.  169  (Haddenham) :  lvcem  tva(m) 
Oi(n)do  da,  Devs,  et  reqvie(m),  amen; 
Hiibn.  Hisp.  186  (Dertosa) :  cvm  pace, 
amen  ;  III  6637  (Hegra,  Arabia) :  bene 
tit.  (=tibi?)  Titvs,  amen;  III  9629, 
9630  (Salonae)  :  valeatis,  amen  ;  III 
10024  106  (Oestrich,  bronze  ring) :  in  D(e)i 
nvmine,  a(men);  VIII  21533  (Maur.  Cae- 
sariensis) :  spes  in  Deo  ... ,  amen  ;  Le  Blant 
N.  R.  323  (Mandourel):  a  Deo  onorem 
(sic),  amen;  Hiibn.  Hisp.  49  (Frejeual): 

IN     SECVLA      (SZ'tf)      SAECVLORVM,      AMEN  ;    ib. 

483  (Ovetum):  per  infinita  s(e)cvla  s(e)- 
cvlor(vm),  amen  ;  ib.  350  (Hispania)  : 
Felix,  amem  (sic  =  amen?  or  used  as 
amabo?),  felix  Castrice  [e]x  officina 
Aviti  vtere.  —  Add.  Hiibn.  Hisp.  75 
(near  Hispalis,  frgmt.),  96  (Urso,  708), 
108  (Tucci,  6th-7th),  334  (Emerita),  380 
(Bracara,  618),  523  (Barcino,  976). 

AMENS.  u  Distracted  »,  «  frantic  » 
(with   grief).  IX    2272    (Telesia):  mater 

MISERA  HOC  MONIMENTv(m)  EXTRVXIT  OlYM- 

pias  amens ;  VI  13528  (Rome):  vnde  co- 

RONEM    AMENS    ARAM. 

AMENT1NVS  pagus,  a  district  in  La- 
tium,  perhaps  connected  with  the  ancient 
town  of  Amitinum  (q.  v.  s.  v.  ametinvm)  ; 
of  uncertain  location.  VI  251  (Rome,  27): 
(Me)  mag(ister)  pagi  Amentini  minor(is). 

AMERIA.  A  city  of  Umbria,  north-west 
of  Narnia,  on  the  road  (Via  Amerina? 
q.  v.)  between  Horta  and  Tuder;  now 
Amelia.  Its  citizens  were  enrolled  in  the 
Clustumina  tribus.  XI  3614  (Caere,  2nd): 
data  prid(ie)  idvs  Septembr(es),  Ameriae. 
—  Esp.  in  names  of  persons  born  there, 
VI  2375  b  =  32515  (Rome,  latere,  prae- 
torian., 119):  C.  Varivs  Felix,  Ameria; 
VI  3884  =  32526  (ibid.,  197-8)  col.  3 
1.  31 :  T.  Ovedivs  T.  f.  Pom.  Svccessvs, 
Amer(ia)  ;  XI  4554  (Ameria,  frgmt.) : 
[.  .  .]  Pet.  T.  l.  Clv.,  Ame[ria];  VI  2413 
=  32529  (Rome,  latere,  praet.,  frgmt.): 
\_ille~],  Ameri(a);  XI  4353  (Ameria,  frgmt.): 
.  .  .   Ameriae. 

AMERINVS.  Adj.,  subst.  «  Of  Ameria  > 
q.  v.,  «  resident  of  Ameria  » .  (a)  Adj.  Via 
Amerina,  a  Roman    road  which,  leaving 


280 


AMET 


AMIC 


the  Via  Flaminia  at  Falerii,  passed 
throngh  Horta,  Ameria  and  Tuder  to  Pe- 
rusia.  IX  5833  (Auximum,  2nd) :  cvr(ator) 
viar(vm)  Clodiae,  Anniae,  Cassiae,  trivm 
Traianarvm  et  Amerinae.  —  (/;)  Subst. 
XI  4882  (Ameria):  (ill/)  cvratori  ka- 
l(endaru)  Amerinorvm  .  .  .  ark(ario)  pei- 
p(vblicae)  Amerinor(vm)  ;  XI  4404  (ibid., 
frgmt.):  [cvr(ator)  k]al(endarii)  r(ei) 
p(vblicae)  Amer[inorvm];  IX  1584  (Be- 
neventum)  :  (ille)  cvr(ator)  Amerino- 
r(vm)  ;  XI  4421  (Aineria):  Felici  servo 
pvblico  Amerinorvm  ;  XI  4350  (ibid., 
frgmt.) :  [...]  reip(vblicae)  Amer(inorvm)  ; 
XI  4390  (ibid.):  [.  .  .]  Amerinor[vmJ. 
[Cf.  citation  below  s.  v.  AMETINIJ. 

AMETHYSTINVM,  AMATHYSTINVM. 
Name  of  a  remedy  for  eye-diseases,  on 
oculists"  stamps.  XIII  10021202  (Mati- 
deure) :  M.  Vrbic(i)  Sancti  amethyst(i- 
nvm)  delac(rimatorivm)  del(enitorivm?)  ; 
XIII  1002 168  (Merdrignac,  C6tes-du- 
Norcl):  S.  Fl(avi)  Basili  amathystin(vm) 

(SIC)    AD    CICATRICES. 

AMETIN!.  If  correctly  read,  the  people 
of  Ametinum  q.  v.  in  Latium.  [ButHuelsen 
ap.  Pauly-Wissowa  Real-Eacycl.  I  col. 
1841  would  amend  to  read  amerinorvm]. 
X  6440  (Privernum):  (illi)  cvratori  co- 
loniae  Privernativm,   Nepesinorvm,  Ame- 

TINORVM    ET    TrVENTINATIVM. 

AMETINVM.  An  ancient  town  of  La- 
tium (called  by  Plin.  //.  N.  Ill  68  Ami- 
tinum),  of  uncertain  location  north  of  Tibur. 
VI  2404  (Rome,  latere,  praet.,  115-120, 
frgmt.) :  [A]metin[o]. 

AMEVCNVS  (?)  fons,  a  sacred  spring 
near  Legio  Septima  Gemina  in  Spain.  II 
5084(Legio):  nymphis  Fontis  Amevcn(iP). 

AMFISSENSIS    See  AMPHISSENSIS. 

AMICA.  Fern.  «Friend".  Very  freq. 
[Forms,  ameca.  XIII  3430  (Remi);  dat. 
sing,  amice,  VI  14697,  18404,  22778, 
25029,  36151  (Rome),  X  5958  (Anagnia), 
IX  5477  (Falerio);  nom.  plur.  amicas,  II 
5094  (Mane ha  Real),  amice,  Rossi  288 
(Rome,  f.  380) ;  dat.  plur.  amicabvs,  VI 
7671  (Rome).  —  Aborev.,  amic,  V  1108 
(Aquileia),  XII  3903  (Nemausus) ;  am., 
VI  18435  (Rome)]. 

I.  Of  familiar,  friendly  relations,  affection. 
In  epitaphs  yery  freq.,  gen.  of  friendship 
between  women,  but  often   between  man 


and  woman,  sometimes  applied  to  wife. 
Exx.  XIII  3430  (Remi):  [a]meca  (sic) 
memoria(m)  tvam  (sc.  fecit);  XII  709 
(Arelate) :  amica  dolens  posvit  ;  V  532 
(Pola):  Settidiae    Callityche.  Posvit  a- 

RAM  AMICAE  CARIS(SIMAE)    AEL|[a  C]hRESTE  ; 

XII  446  (Massilia) :  Licyriae  Sebaste, 
Ivnia  Tyrannis  amicae  ;  XII  558  (Aquae 
Sextiae) :  d(is)  m(anibvs)  Ivliae  Chrestes. 
Antonia  Aristophania  amicae;  XII  3903 
(Nemausus):  Maria  Dione  amic(ae)  ;  V 
4438  (Brixia) :  domin(a)e    meae   sanctis- 

SIMAE    ET     AMICAE      CARISSIMAEJ      Rossi     288 

(Rome,  f ,  380) :  (ilia)  qvem  (sic)  ami- 
c(a)e  deflent;  VI  4379  (Rome,  1st):  noli 
dolere,  amica,  eventvm  mevm!;  VI  14537 
(Rome):  havete,  amici  et  amicae  boni!; 
VI  29891  (Rome) :  d(is)  m(anibvs).  amica 
amico    (sic,   without    names)    . .  .    fecit  ; 

XIII  2075  (Lugudunum):  ami[cae]  ... 
(ille)  amicvs;   VI    14697    (Rome):  con- 

SERVAE.    SODALI      ET     AMIc(a)e,     CONIVGI  ;    X 

5958  (Anagnia) :  hic  iacet  in  tvmvlo  ca- 

RISSIMA  AMl[CA  QVAM]  MIHl  DI  DEDERANT 
SI    [NON   TA]MEN   INVIDI   FV1SSENT.  LvPERCVS 

amic(a)e.  —  Of  a  «  morganatic  »  (hence 
respectable)  concubina,  IX  1488  (Ligures 
Baebiani) :  d(is)  m(anibvs)  Tigrini,  C. 
Crispivs  Salvtaris  cvm   qvem  (sic)  VIXIT 

ANN(ls)    XVII    MENS(lBVS)    X,    AMICAE     b(ene) 

m(erenti)  f(ecit).  —  Of  light-hearted 
friendship.  XIII  1001815  (Lezoux):  amo 
te,  amica!;  XIII  10025199  (Remi,  glass 
cup):  a  me,  dvlcis  amica,  bibe!;  Audol- 
lent,  Dejix.  Tabell.  216  (Carthago,  de- 
votio) :  amici,  amicae.  —  Rarely  in  the 
vulgar  sense  of  «  mistress  »,  Carm.  Lat. 
954  (Rome,  graffito) :  Crescens,  qvisqve 

(SIC)  MEAM  FVTVET  RIVALIS  AMICAM,  ILLVM 
SECRETIS    MONTIBVS    VRSVS    EDAT  ! 

Affectionate  epithets,  benemerens,  VI 
14697,  29891,  36151  (Rome),  IX  5477 
(Falerio),  V  3050  (Patavium),  III  2387, 
13927  (Salonae),  XIII  2127  (Lugudunum). 
—  bona,  VI  13419  (Rome).  —  carissima, 
VI  22778  (Rome),  IX  5477  (Falerio),  V 
232  (Pola),  4438  (Brixia),  II  3037  (Com- 
plutum),  XII  3903  (Nemausus),  XIII 
1979  (Lugudunum).  —  castissima,  X 
6750  (Antium).  —  dvlcis,  XIII  10025199 
(Remi,  glass  cup).  —  dvlcissima,  IX 
5477  (Falerio).  —  incomparabilis,  VI 
1363   (Rome),  V    1108   (Aquileia)^    XII 


AMIC  AMIC  281 

558  (Aquae  Sextiae),  2010  (Vienna),  XIII  (a)    Between    individuals.    VI    2628 

2075  (Lugudunum).  —  merens,  X  5958  (Rome):    (Mi    Me)    commanipvlari    svo 

(Anagnia),  II   5094   (Mancha  Real).  —  amicitiae   cavsa  ;    VI    5271    (Rome):   in 

MERENTISS1MA,       XII      446       (MaSSilia).       QVO    FVIT    FIDES,    AMICITIA,   VERITAS    INCON- 

optima,  VI  7671,  11831,  18404,  18435,  parabilis    (sic);    VI    32031    (Rome,    f, 

25029  (Rome),  X  1768,  2287  (Puteoli),  525):  pvrvs  amicitiae  cvltor;  VI  32038 

V  1270  (Aquileia),  2126  (Tarvisium),  II  (Rome,  f,  533):  fidvs  amicitiae  cvstos  ; 

1250  (Hispalis)  4990  a  (Balsa),  XII  3269  XI  5927  (Fratta):  testatvr  titvlvs  pi- 

(Nemausus).  —  piissima,  VI  5823  (Rome),  gnvs    amicitiae  ;    II    1293    (SalpeDsa)  : 

—  rarissima,  V  1108  (Aquileia).  —  san-  haec  ara  .  . .  indicat  exemplvm  non  leve 

ctissima,  XII  2001   (Vienna).  —  Add.  V  amicitiae;  II  1753  (Gades):  (Me)  memor 

953    (Aquileia),    2400    (Ferrara),    2937  amicitiae;  VIII  2170  (near  Theveste,  3d): 

(Patavium),  5936,  6183  a  (Mediolanium);  memor    amicitiae,    pietatis    {Me);    VIII 

III  2046,  2357  (Salonae) ;  II  3763  (Va-  827  (Tnrca) :  ob  individvam  patris  ami- 

lentia) ;   XII  708,  806    (Arelate),    3679,  citiam   et    religiosvm   consortivm  cari- 

3683  (Nemausus).  tatis;VI  1756  £  (Rome,  395) :  principis 

II.  In  extended  sense,  arnica  deorum,  alloqvio,  regis  amicitia. 
Dei  ;    arnica   pads,   pudoris.    VI    1779  (b)  Between   individual    and  commu- 

(Rome,   4th):    (ilia)    dicata   templis   at-  nity.  VI  1689  (Rome,  321):  ordo  M(i)- 

q_(ve)   amica  nvminvm;   V2  p.  618  no.  10  diditanorvm  hospitivm  amicitiamqve  fe- 

(Mediolanium,  f):    (Ma)    qvae    vidvata  cit  cvm  (Mo),  and  (Me)  hospitivm  ami- 

viro  vixit  amica  Deo;  VI  32049  (Rome,  f,  citiamqve  fecit  cvm  ordine;  VIII  18218 

528):  amica    pacis;   X   2483    (Puteoli):  (Civ.  Lambaesitana) :  resp(vblica)  Gemel- 

AMICA    PVDORIS.  I  ENS(lVM)    OB     INSIGNEM    AMICITIAM. 

AMICABILIS.    «  Easy  to   make  friends  (c)  In  diplomatic  sense,  by  treaty  be- 

with  i»,  «  genial  ».  [Cf.  AMICO].  V  1709  tween  states  and  rulers.  I  198  (Lex  Re- 

(Aquileia,  +):  (Me)  amicabilis,  ab  omnibvs  petund.,    123-2  B.C.)    I:   in   arbitratv, 

NOTVS.  DICIONE,       POTESTATE      AMICITIAV[e       POPVLI 

AMICALIS.    «  Friendly».    VIII   1966  Romani];  1  200  (Lex  Agraria,  111  B. 

(Theveste):    [h]eres    amica[li]s.    —    As  C.)  LXXV :  qvei  eorvm    (sc.  populorum 

epithet  of  Juppiter,  (translation  of  Zevg  liberorum    in    Africa)    [in]  ameicitiam 

Q>(Xiog),   III    7086    (Pergamum,  2nd) :  in  (sic)  popvli  Romanei  bello  Poenicio  (sic) 

HONOREM    TEMPLI    lOVIS    AMICALIS.  PROXSVMO    (sic)     MANSERVNT  ;     ib.    LXXX I 

AMICATVS.  See  AMICO,  -ARE.  qvom  in  ameicitiam  popvlei  (sic)  Romani 

AMICE.    «  In    a    friendly    manner  »,  ...  [venervnt];  R.  G.  divi  Aug.  cap.  26 

■  cheerily  ».  XIV  2605  (Tusculum) :  tvnc  1.   17:  Semnones  ...  per  legatos  amici- 

MEVSADSIDVE  SEMPER  BENE  LVXIT  AMICE  FOCVS.  TIAM    MEAM     ET    POPVLI     ROMANI     PETIERVNT 

AMICIO,    -IRE.    ■  To  dress  »    (specifi-  =  2efivovsg  . .  .  dice  nQsafismv  %r\y  efiip> 

cally,    of    garments    thrown     about,    or  ydlav  xalxrjv  6t]f.iovcP(o/.iai(ov  fjtrjaavro; 

draped  upon,  the  person.  Cf.  INDVO).  XI  ib.  cap.  29  1.  41 :  Parthos  . . .  svpplices- 

1420    (Pisae,    1st):    (illos)    togis    pvllis  q.ve    amicitiam     popvli     Romani    petere 

amictos.  [Cf.  AMICTVS].  [coegi]  =  TlaQSovg  .  .  .  txerccg  xt  yiltuv 

AMICISSIMVS.  «  Most  friendly  %  ■  de-  drjfiov  'Pwfxai'cov  a^i&aoa  rjvayxaaa;  ib. 

voted  ».  II  5812  (Segisamo,  239):  cives  cap.  32  1.  5 :  Phrates  .  .  .  amicitiam  no- 

PIENTISSIMI    ET   AMICISSIMI  Seg(iSAMONENSEs)  STRAM    ...     PETENS  =  <P^«[aZiys]     .  •■    VTjV 

dom(ino)  nostro  Avg(vsto)  Gor(diano)  ;  rj[i[syeQav  (jifa'ar  agi&i' ;  ib.  cap.  32  1.  8  : 

VI  27386  (Rome) :  d(is)  m(anibvs).  Thre-  amicitiae    [c]ommercivm  =  (pdictg    xoi- 

pto,   Clavdivs  Erasmvs  amicissimo  [•••];  VCOVICC. 

Ill  14400  /  (Lystra) :   Lolliae  Secvndae  (d)  As   >  society  »    or   ■  association  » 

socrae  amicissimae.  =  sodalitas,   collegium   [only  at   Vena- 

AMICITIA.  .Friendship».  [Form  AMEi-  frum.  Cf.  AMATOR,  AMICVS].  X  4850 

citia,  I  200    (Lex   Agraria,  III    B.C.)  (Venafrum) :  (Me)   locvm   mille  p(edvm) 

LXXV    LXXX1.  d(edit)  Amicitiae  Hercvlaniorvm;  X  4851 

36 
Tkes.  linguae  lot.  eptgr. 


282 


AMIC 


AMIC 


(ibid.):  Amicitiae  Hercvlis  Neriani  in 
fr(onte)  p(edes)  {centum). 

AMICO,  -ARE.  «To  make  friends». 
Past  part,  amicatvs  =  *  on  friendly 
terms  »,  Rossi  355  (Rome,  f,  385):  {Me) 

PIVS,    OMNIBVS    AMICATVS. 

AMICTVS.  ■  Garb  »,  ■  garments  ■ 
(strictly  of  the  outer,  or  draped,  gar- 
ments;" cf.  AMICIO).  VI  1599  (Rome, 
2nd):  aliam  (sc.  statuam)  civili  amictv  ; 
Le  Blant  187    (Civ.  Turonum, -j-) :  dives 

PAVPERTAS   DOMINVM     QVAE    TEGIT    AMICTV  ; 

Ihm,  Daman  Epigr.  17  (Rome,  -j-,  4lb) 
frgmt. :  [a]mictv. 

AMICVS.  Adj.  «friendly»  (rare).  Subst. 
■  friend  » .  Extremely  freq.  everywhere. 
[Forms  ameicvs,  I  203  {S.  C.  do.  Ascle- 
piade,  78  B.  C.)  1.  7;  I  1008  (Rome, 
B.  C),  1267  =  IX  604  (Venusia,  B.  C). 

—  amecvs?,  IV  3152«  (Pompeii,  graffi- 
to). —  AMicv  (nom.),  XII  915  (Arelate). 

—  Nom.  plur.  amicei,  I  204  {Lex  Anton, 
de  Termess.,  71  B.  C.)  1 1.  7.  —  Gen.  plur. 
amicoro,  Rossi  513  (Rome,  f,  402).  — 
Dat.  plur.  ameiceis,  amiceis,  I  1008  (Rome, 
B.C.),  1203  =  X  4010  (near Capua, B.C.), 
1267  =  IX  604  (near  Venusia,  B.  C), 
1422  =  IX  5557  (Urbs  Salvia,  B.  C), 
VI  14397  (Rome).  —  amicus,  VI  11464 
(Rome).  —  amicibvs,  VI  15267  (Rome), 
III  12953  (near  Salonae).  —  Dat.  sing. 
amco,  VI  3971,  8073,  24302  (Rome).  — 
Division  a  ■  m  ■  i  •  c  •  e.  X  80564  (Cam- 
pania, a  vase).  —  Abbrev.  amicor.,  VI 
8796,  8799  (Rome,  2nd).  XII  2597  (Ge- 
nava);  amic.  freq.;  exx.  VI  3222,  13758 
(Rome).  XIV  4029  (Ficulea).  V  3355, 
3414,  3656  (Verona).  4345  (Brixia).  XII 
3258,  3960  (Nemausus),  XIII  807  (Bur- 
digala) ;  ami.,  XI  103  (Ravenna);  am.,  X 
1916  (Puteoli)  el  passim;  a.,  passim,  cf. 
above  p.  11  col.  1  (42)]. 

I.  As  adj..  rare.  [Cf.  also  AMICISSI- 
MVS].  V2  p.  618  no.  8  (Mediolanium,  f): 

ET    COMITIS     FVNVS     PLANGAT    AMICA    FIDES  ; 

Rossi  II  p.  88  no.  38  (Rome,  f) :  amica 
fides;  VI  87C3  (Rome):  si  qva  fides  re- 
manet  t[e]llvris  amicae  ;  VI  9632  (Rome) : 
amica  tellvs  vt  det  hospitivm  ossibvs; 
VI  1779  (Rome.  4th):  qvi  maritalem  to- 
rvm    nectvnt  amicis  et  pvdicis  nexibvs. 

II.  Subst. 

{a)  In  gen.  Ill  11411  (Pannonia  Sup., 


tile):  creder[e  vJix  dFJv]bito,  set  {sic) 
amicvm  amittere  n[ol]im  ;  XIII  2216 
(Lugudimum) :  amice,  lvde,  iocare,  veni!; 
VI  17985a  (Rome):  amici  qvi  legitis, 
moneo,  miscete  lyaevm  ! ;  XII  4548  (Nar- 
bo) :  amici,  dvm  vivimvs  vivamvs!;  X 
80564  (Campania,  vase,  in  raised  letters) : 
bibe,  amice,  meo  (sc. poculo);  XIII  1001810 
(Col.  Agrippinensis,  painted  cup) :  amice, 
imple!;  XII  722  (Arelate):  hic  conviva 
fvit  dvlcis  nosset  qvi  pascere  amicos; 
XII  915  (ibid.):  qvat  {sic  =  quoad)  va- 

LEAS,    (h)aBEAS,   PASCAS,  MVLTOS    TV  HABEBES 

{sic)  amicos,  and  si  tv  non  nosti  amicos, 
and  et  pietas  hilic  {sic  =  illic)  paret  et 
qvi  sit  amicv(s),  and  [b]eneficia  absenti 
qvi  fac(i)et  ilic  {sic)  am[icvs]  herit  {sic 
—  erit);  VI 12013  (Rome):  me[os  a]micos 
colvi  ;  VI  14537  (Rome):  havete,  amici 
et  amicae!;  VI  2335  (Rome):  di  vos 
bene  faciant,  amici  ! ;  I  1422  =  IX  5557 
(Urbs  Salvia,  B.  C.) ;  {Me)  [par]entibvs 

PRAESIDIVM,    AMICEIS    gavdivm  ;    VIII   3035 

(Lambaesis) :  {Me)  pr(a)esidivm  amico- 
rvm  ;  VI  1417  (Rome,  3d):  vixi  beatvs 
diis,  amicis,  uteris;  II  1763  (Gades) : 
amicis  carvs;  X  2381  (Puteoli,  5  B.  C), 

V  2234  (Altinum) :  carvs  amicis;  XI  5325 
(Hispellum) :   dvlcis   amicis,  carvs  svis; 

VI  11464  (Rome):  {Me)  qvi  qvid  qvid 

{Sic)  DIXIT,  DVLCIS  AMICUS  {Sic)  ERAT, 
HVNC    QVO   QVE    {sic)   POST  MORTEM    DEFLE- 

mvs  amici;  V  4483  (Brixia):  qvo  defvn- 
cto  amici  dolent  ;  II  551  (Emerita) : 
amicis  dvlcissimvs  ;  VI  14397  (Rome): 
{Ma)  gratissima  amiceis;  VI 9150  (Rome): 
amicis  acceptvs;  VI  5659  (Rome):  a  mvl- 
tis  benemeritvs  amicis  ;  VI  15837  (Rome): 
[ilia  co]mmvnis  amicis;  X  7914  (Thar- 
ros,  f ) :  {Mi)  amicorvm  omnivm  pr(a)e- 
stitori  bono;  XII  1499  (Vasis,  f) :  par- 
CVS  SIBI,  largvs  amicis  ;  VIII  19996 
(Milev):  inter  amicis  {sic)  certvs  et  fi- 
delis;  IX  1658  (Beneventum),  VIII  19146 
(Sigus):  amici  valete!;  XII  3861  (Ne- 
mausus):  in  locvm  svvm  convivam  ex 
amicis  svis  mittere;  II  6278  {S.  C.  de 
Surnpl.  Ludor.,  176-7)  1.  17:  ipse  primvs 
et  de  consilio  amicorvm  {dixit  ...); 
Bull.  Com  (1905)  p.  118  (Hermupolis 
Magna,  2nd):  ancillam  svam  vernam  .  .. 
inter  ami[c3os  manvmisit;  I  1008  =  VI 
25369  (Rome,  B.  C):  viro  atqve  ameiceis 


AMIC 


AMIC 


283 


NOTEISQVE    OMNIBVS  J     XIII     2036    (LugU- 

dunum)  :  cvivsqve  sapientia  OMNIBVS  AMI- 
CIS     ET      PARENT|[b(VS)]     ADM1RABILIS     FVIT  | 

XI  6362  (Pisaurum) :  cives  amici  et  ama- 
TORE5  eivs;  XII  2597  (Genava) :  pro  sa- 

LVTE    RATIARIOr(vm)     SVPERIOr(vm)      AMICO- 

r(vm)  svo(rvm);  XII  1982  (Vienna):  (Me) 
amicorvm  [V]mator;  II  1957  (Cartima): 
amici  fac(iendvm)  cvravervnt  ;  V  4511 
(Brixia),  II  2056  (Aratispi) :  amici  po- 
svervnt;    II   5500    (Calecula):   amici  et 

[CJONVICTORES     ...    POSVERVNT  ;     V     2258 

(Altinum) :  amici  inter  se  [p]edatvr(am) 
partiervnt;  VIII  7156  (Cirta):  risvs, 
lvxvria(m)  (sic)  semper  frvitvs  cvm  caris 
amicis  ;  1 1267  =  IX  604  (Venusia,  B.  C): 
[frvitvsqve  es]t  rebvs  cv(m)  amiceis 
sveis;  I  1203  =  X  4010  (near  Capua, 
B.  C):  svis  amiceis  bonis;  I  1062  = 
21470  (Rome,  B.  C):  sibi  amicisqve; 
VI  27161  (Rome):  sibi  et  amicis  sveis; 
III  12953  (near  Salonae):  parentibvs, 
amicibvs  (sic),  fratri;  VI  15267  (Rome): 
(Me)  fecit  amicibvs  (sic)  svis;  VI  1951 
(Rome):  hic  ego  Mvrinvs  praeco,  cvi 
tales  amici  complervnt  animos  vt  post 
me  nome(n)  haberem;  VI  23548  (Rome): 

(Mi)    AMICI    SODALES     PaCTOLO    DE    FAMILIA 

Q^  Satrieni  Pollionis;  III  5955  (Castra 
Regina) :  item  vivis  (Mis)  et  amicis  q_vo- 
rvm  imagines  laterib(vs)  scal(p)tae  svnt. 
—  Note  amicvs  with  gen.:  «  friend  of 
his  friends  »,  «  of  all  »,  «of  the  poor  », 
(cf.  A  MANS,  AMATOR)  «  of  culture, 
justice,  virtue  etc.  »,  «of  Christ  ».  XI 
3568  (Centum  Cellae) :  amicvs  amicorvm; 
Rossi  380  (Rome,  f,  389):  amicvs  ami- 
c[orvm];  ib.  513  (ibid.  402):  amicvs 
amicoro  (sic);  VI  33717  (Rome):  (Mi) 
omnivm  amico  ;  GaiTucci,  Cimitero  d.  an- 
tichi  FbreiA4  =  Uogelstein-Rieger,  Gesch. 
d.  Juden  in  Rom  143  (Rome):  omniorvm 
(sic)  amicvs  ;  Rossi  262  (Rome,  f,  377) : 
amicvs  pavpervm;  VI  1722  (Rome,  4th): 
amico  civilitatis  et  ivstitiae  (Mi) ;  VI 
1756«  (ibid.):  virtvtis,  fidei,  pietatis, 
honoris  amicvs;  Rossi  II  p.  88  no.  37 
(Rome,  \) :  pacis  amicvs  erat;  Ihm,  Da- 
masi  Epigr.  11  (Rome,  f,  4th):  Christi 
perfectvs  amicvs.  —  With  dat. :  Carm. 
Lat.  1000,  VI  25570  (Rome):  qvalis 
amicvs  amicis;  VI  33575  (Rome):  [hic 
esJt  ille  sitvs  q_vei  [qvaliJs  amicvs  ami- 


co ...;  VI  34690  (Rome):  amicvs  a(mi- 
co);  XIII  2476  (Ambarri,  f,  626?),  2482 
(Ambarri):  amicvs  omnebvs  (sic) ;  XIII 
2481  (ibid.):  amicvs  omnevos  (sic) ;  XIII 
2484  (ibid.):  (Mi)  in  amvre  sempir  amici 
omnevos  (sic);  V  1721  (Aquileia)  :  omni- 
bvs   semper    svis    fvit  carvs    amicvs.    

With  prep,  phrase,  Bull.  Arch.  Cr.  (1902) 
p.  64  =  Notiz.  (1893)  p.  422  =  Carm. 
Lat.  689  (ager  Hirpinorum,  f,  469) :  cvm 
amicis  amicvs. 

(b)  In  particular.  (V.  freq.  passim). 
With  affectionate  epithets,  benemerens. 
Ekx.  VI  3971,  8073,  8799,  24440,  24497, 
24632,  24642,  24774,  34690  (Rome) ;  X 
1916  (Puteoli);  XI  103  (Ravenna);  V 
1197  (Aquileia).  2541  (Ateste),  3355, 
3656  (Verona);  VIII  3026  (Lambaesis); 

II  901  (Caesarobriga),  1086  (Ilipa),  1324 
(Asido);  XII  1925  (Lugudnnum);  XIII 
125  (Axima).  —  benemeritvs.  V  2903 
(Patavium).  —  bonvs.  VI  1873,  14537 
(Rome);  I  1203  =  X  4010  (near  Capua, 
B.  C).  —  carissimvs.  Exx.  VI  681,  24302 
(Rome);  V  4395,  4438  (Brixia),  5148 
(Bergomum);  II  3696  (Pollentia),  4156 
(Tarraco).  —  carvs.  V  182  (Pola),  1721 
(Aquileia),  3395  (Verona);  VIII  7156 
(Cirta) ;  II  2520  (Civitas  Limicorum).  — 
copvlatissimvs.  XII  2027  (Lugudnnum). 
—  dignissimvs.  VI  24735  a  (Rome).  —  fi- 
dissimvs.  VIII  5367  (Calama).  —  fidvs. 

III  2722  (Delminium).  —  incomparabilis. 
VI  1531  (Rome,  3d);  III  6757  (Ancyra); 
VIII  14713  (Thuburnica);  II  4448  (Tar- 
raco); XII  862  (Arelate),  1925  (Lugu- 
dunum). —  intimvs.  V  1436  (Aquileia).  — 
liberalis.  V  1498  (Aquileia).  —  merens. 
II  6125  (Tarraco).  —  merentissimvs.  XII 
2832  (Ugernum).  —  optimvs.  Exx.  VI 
1333,  1624,  1625,  1930,  2156,  3222, 
24477,  24632,  24735a  (Rome);  XIV 
4029  (Ficulea);  V  867,  1451  (Aquileia), 
2217  (Altinum).  3414  (Verona).  4129 
(bet.  Cremona  and  Brixia);  III  2277 
(Salonae) ;  II  1283  (Salpeusa,  2nd),  2029 
(Osqua),  3180  (Valeria),  3583,  3^:85  (Dia- 
nium),  3661  (Ebusus),  3754  (Valentia), 
4139,  4220,  4293,  4301,  4302,  4345, 
4376,  6084  (Tarraco),  4517,  4542,  6177 
(Barcino),  5845  (Boletum);  XII  1039 
(Avennio),  1735,  1857(Lugudunum),  1901 
(Vienna),  3345,  3724,  3756,  3960  (Ne- 


284 


AMIC 


AMIN 


mausus).  4424,  5198  (Narbo).  —  pien- 
tissimvs.  VI  24545  (Rome).  —  piissimvs. 
XII  4843  (Narbo).  —  rarissimvs.  VI 
10229  (Home,  Icstam.  DasumiL  1st).  — 
rarissimae  FiDEi.  V  4129  (bet.  Cremona 
and  Brizia).  —  sanctissimvs.  VI  17869 
(Rome);  II  3696  (Pollentia).  —  simpli- 
cissimvs.  II  4448  (Tarraco).  —  svavissi- 
mvs.  V  00  (Pola).  —  Without  epithet, 
very  freq.  everywhere.  Note:  XIII  2147 
(Lugudunum) :  amico  et  liberto;  III  556 
(Athenae) :  praeceptori  et  amico  bonorvm 
consiliorvm;  XI  6022  (Sestinum):  ami- 
cvs  et  procvrator  (dominae  suae) ;  V 
4345    (Brixia) :    commilito    et  amic(vs)  ; 

V  2903  (Patavium) :  amico,  fratri,  so- 
dali;  XII  125  (Axima) :  civi  et  amico.  — 

V  889  (Aquileia,  1st):  ab  amico  deceptvs. 

(c)  Amicus  as  member  of  club  or  as- 
sociation.    [Cf.    AMATOR.    AMICIHA]. 

II  5191  (Ebora) :  Amici  Nemesiaci  ;  X 
6699  (Antium) :  Amici  Svbaediani;  VI 
10332  (Rome):  amicis  donvm  dedit  et 
ex  amicorvm  aere  collato  imago  ei  fa- 
cta est;  II  4540  (Barcino) :  Collegivm 
Assotan(vm)  amico. 

(d)  In  public   life,  diplomacy.  I  203 
(S.  C.  de    Asclepiade,  78   B.   C.)    1.  7: 

[vTEIQJ/E  .  .  ."]  EOS  IN  AMEICORVM  FORMV- 
LAM    REFERVNDOS     CVRARENT  ;     I    204    ( LeX 

Anion,  de  Termess.,  ca.  71  B.  C.)  I  1.  7: 

LEIBE^l    AMICEI    SOCIEIQ_VE     POPVLI     ROMANIJ 

III  783  (Panticapaeum,  92-124):  regem 
Ti.  Ivl(ivm)  Savromaten  amicvm  imp(era- 

TORIS)    POPVLI    Q_(ve)  (sic)  R(OMANl)  PRAE- 

stantissimvm;    VI   30927    (Rome):  [po- 

PVLVM    R/]oMANVM   COGNATVM,   AMICVM,   SO- 

civ[m].  —  Of  official  ■  friends  »  of  the 
emperor.  XIII  1668  (Ara  Romae  et  Au- 
gust!, speech  of  Claudius)  1.  25 :  Persicvm, 

NOBILISSIMVM  VIRVM,  AMICVM  MEVMJ  V  5050 

(Anauni.  46,  of  Claudius):  Plantam  Iv- 

LIVM,    AMICVM    ET  COMITEM    MEVM  ;    X   8038 

(Vanacini,  of  Vespasian):  Otacilivm  Sa- 

GITTAM.     AMICVM    ET    PROCVRATOREM    MEVM  J 

III  7086  (Pergamum,  of  Trajan) :  [Ivlio 
Qvadrato,  a]mico,  clarissimo  viro;  III 
199  (Syria,  of  M.  Aurelius):  per  Ivl(ivm) 
Vervm  .  .  .  amicvm  svvm;  III  781  (Tyra, 
201,  of  Severus  and  Caracalla):  legatvs 
et  amicvs  noster;  VI  3839  (Rome,  of 
Elagabalus):  [c]omiti,  amico;  V  5811 
(Mediolanium.  of  uncertain  emperor) :  ami- 


co     FT     COMITI      AVG(vSTl)      n(oSTRi).      

Cokors  Amicorum.  the  personal  staff  of 
the  emperors  when  abroad.  V  7165  {Pied- 
mont,   1st) :    [donis    dona]t(vs)    ab    Ti. 

CLAVD[lO      .  .  .     CORONA      AVR]EA      .  .  .      [EX 

coh]ort(e)  amicorvm.  —  In  the  imperial 
court,  servants  (liberti  or  servi)  a  cvra 
amicorvm  were  assigned  to  the  duty  of 
attending  upon  the  amici  August i  at 
official    receptions.    VI   604  (Rome,  1st): 

FORTVNATVS    AVG(VSTl)     LIB(ERTVS)    A    CVRA 

amicorvm;  VI  630  (ibid.):  Ti.  Clavdivs 
Avg.  lib.  Fortvnatvs  a  cvra  amicorvm  ; 
XIV  3565  (Tibur,  1st):  Ivl(ivs)  Agathe- 
mervs  Avg.  lib.  a  cvra  amicorvm;  VI 
8797  (Rome,  1st):  T.  Flavi  Avg.  lib.  Vi- 
ctoris  a  cvra  amicorvm  j  VI  8798  (Rome): 
Libano  Avg.  l.  a  cvra  amicorvm;  VI 
8799  (Rome,  2nd)  :  M.  Vlpivs  Avg.  lib. 
Herma  a  cvra  amicor.  ;  VI  8796  (ibid.) : 
M.  Avrelivs  Svccessvs  Avg.  lib.  a  cvra 
amicor.;  VI  8795  (Rome):  Ingen(v)vs 
Caes(aris)  n(ostri)  ser(vvs)  a  cvra  ami- 
corvm. [Cf.  VI  33773  (Rome,  2nd)]. 

(e)  Applied  to  gods.  XIV  3565  (Ti- 
bur, 1st) :  o  Priape,  potens  ami[ce,  sal- 
ve !]  ;  III   897    (Potaissa):   Marti  amico 

ET    CONSENTIENTI    SACRVM. 

AMII.  See  HAMMI1. 

AMIMETVM.  (=  api'prpov).  «  The  ini- 
mitable » ,  *  nonpareil  » ,  as  name  of  a 
remedy  for  eye-diseases,  on  oculists'  stamps. 
XII  56918"  (Nemausus)  :  Pompe<i>a<ni> 
Pacc(ianvm)  amim(etvm);  XIII  10021181 
(Narbonensis) :  C.  T(itti)  Balbini  amime- 
tvm  ad  s(vppvrationesP). 

AMINEVS,  AMINNEVS.  «  Aminean  » . 
(Derived,  we  are  told  on  the  quoted  au- 
thority of  Aristotle,  from  the  Aminei,  a 
Thessalian  tribe  who  transplanted  in  Italy 
its  local  quality  of  white  grape).  Ami- 
neum  vinum,  a  bitter,  astringent  white 
wine,  highly  esteemed  in  Italy  and  the 
provinces.  X  114  (Petelia):  vineam  ... 
qvae  est  Aminea;  Mitth.  (1898)  p.  40 
(Pompeii,  a  jar):    faecvla    Aminea;  XV 

4532  (Rome,  amphora):  Aminevm  Cam- 
pan(vm);  XIII  10018135  [Grand,  painted 
cup):   parce    picatvm,  da    Aminevm;   XV 

4533  (Rome,  amphora):  Amin(evm)  C. 
Alfi  Papirian(i);  XV  4534  (ibid.):  Am(i- 
nevm)  V  (sc.  annorum)  C.  Ivn(i)  Arabi; 
XV 4510  (ibid.):  Amin(evm);  Korr.  Bl.  d. 


AM1N 


AMIT 


285 


Westd.  Zeitschr.  (1904)  p.  168  (Mogun- 
tiacum,  amphora)  :  am(inevm)  III  (sc. 
annorum);  VIII  22640'5  (Cartliago,  am- 
phora): Am(inevm);  Ed.  Diocl.  §  2  1.  4 
(=  III  p.  1931):  Aminnei  (sic)  Italicvm 
(sextarium)  vnvm  (denarios)  triginta  = 
Aj-iivviov  x.  %.  X. 

AMINIANVS  fundus,  an  estate  near 
Veleia.  XL  1147  (Veleia,  2nd)  VI  1.  30: 
fvnd(vm)  Aminianvm  Atilianvm   Proper- 

TIANVM    CVM    CASIS    .  .  .     PAGO    FlOREIO. 

AMINICVM  gens,  name  of  a  Spanish 
clan.  II  5862  (Aoila):  Abia  C.  f.  Ami- 

NICVJW,    [VjxAMENS(ls). 

AMINNARACVS,  as  name  of  dog.  VI 
29895  (Rome),  with  figure  of  dog  labeled 
AMINNARACVS. 

AMINNEVS.  See  AMINEVS. 

AMIR,  as  Hebrew  name  of  the  month 
of  June.  I  p.  345  (Fasti  Polemii  Silvii): 

IVNIVS   .  .  .   VOCATVR    APVD    HEBRAEOS  AMIR. 

[N.  b.  the  real  Hebrew  name  is  abib, 
which  corresponds  in  part  to  March  and 
April]. 

AMISSIO.    u  Loss  ». 

(a)  Lit.  of  things.  XIII  2027  (Lugu- 
dunum) :  graviore  damno  qvam  rei  amis- 

SIONE    ADFLICTI. 

(b)  Esp.  of  loss  by  death.  (Cf.  AMITTO). 
IX  1973  (Beneventum):  parentes  infe- 
licissimi  amissione  Eivs ;  XII  1941  (Vien- 
na):   PARENTES  INFELICISSIMI   REPENTINA  HV- 

ivs  amissione;  XIII  1986  (Lugudunum): 

PARENTES  MISERI  AMISSIONE  VNICI  FILI  |   XIII 

2188  (ibid.):  patres  amissione  eivs  or- 
bati  ;  XIII  2174  (ibid.):  pater  infelicis- 
simvs  amissione  eivs  deceptvs. 

AMITA.  «  Aunt  » .  (Father's  sister.  Of. 
MATERTERA). 

[Form,  dat.  amite,  VI  2774  (Rome), 
III  10038  (Raetinium).  —  Abbrev.  amit., 
Ill  13286  (Flanona)]. 

Epithets,  dicnissima  (sic),  Til  10038 
(Raetinium);  optima,  Notiz.  (1889)  p.  27 
(Aug.  Taurinorum),  II  4476  (Aeso);  piis- 
sima,  VI  16411  (Rome).  Add.  VI  1153 
(Rome,  4th),  2774,  24748  (Rome) ;  X  291 7 
(Puteoli),  6706  (Antium,  167);  IX  4561 
(Nursia);  Notiz.  (1895)  p.  95  (Pagus  Ur- 
banus);  V  1371,  1706  (Aqnileia),  2231 
(Altinum),  4068  (Mantua),  6917  (Alpis 
Graia);  Pais  926  (AdDuriam);  III  2891 
(Corinium),  13286  (Flanona);  VIII  9407 


(Caesarea) ;  II  2355  (Iulipa),  2878  (Lara), 
3844  (Saguntum),  4377  (Tarraco);  XII 
2473  (bet.  Augustum  and  Lacus  Leman- 
nus),  3030  (bet.  Ucetia  and  Nemausus), 
3678  (Nemausus). 

AMITERNINVS.  Adj.,  subst.  «  Of  Ami- 
ternum  »,  q.  v.,   «  Amiternine  ». 

(a)  Adj.  IX  4182  (Amiternum,  1st): 
praefectvra  Amiternina;  IX  4206  (Ami- 
ternum) :  patrono  decvrionvm  et  popvli 
Amit(ernini);  IX  4208  (ibid.):  [patrono 

S^PLENDIDISSIMI    ORDINIS     ET    POPVLI    Am[i- 

ternini];    VI    1772  (Rome,   4th):   ordo 

SPLENDIDISSIMVS      AMITERNINAE      CIVITATIS  ; 

IX  4456  (ager  Amiterninus) :  mvnicipes 
Amiternini;  I  p.  323  =  1X4201  (Ami- 
ternum, frgmt.):  aedificiorvm  Amiter[...]. 

(b)  Subst.  IX  4399  (Foruli):  patrono 
civitatis  Amiterninorvm;  IX  4196  (Ami- 
ternum): (ille)  balneas  Amiterninis,  pa- 
triae  SVAE,    DEDIT. 

AM1TERNVM.  An  ancient  Sabine  town 
near  the  source  of  the  Aternus,  east  of 
Foruli;  now  San  Vittorino.  Its  citizens 
were  assigned  to  the  Quirina  tribus.  IX 
4335  (ager  Amiterninus) :  m  vir  avg(v- 
stalis)  Amiterni  et  Peltvino  ;  XIV  3906 
(Collatia):  vm  vir  Amiterni.  As  birth- 
place of  soldiers,  in  latere,  praetoriano- 
rum,  VI  2379^  =  32520  (Rome,  143): 
C.  Septicivs  Crispinvs,  Amitern(o)  ;  VI 
2919  (Rome):  M.  Livio  Qvir(ina)  Qvin- 
tiano,  d(omo)  Amiterno;  VI  3884  = 
32526  (Rome,  198)  col.  1,  1.  36:  L.  Gar- 
gilivs    L.   f.    Sab.   Septimvs,    Amit(erno). 

AMITTO,  -ERE.  «  To  lose  ».  (Cf.  PER- 
DO,  DEPERDO).  [Forms,  ameiservnt,  I 
204  (Lex  Anton,  de  Termcss.,  ca.  71 
B.  C.)  II  1 ;  amisserat,  XII  1649  (Dea 
Augusta);  ammissvs,  IX  5860  (Auximum). 
Cf.  OMITTO]. 

I.  With  personal  object,  (a)  Esp.  of 
loss  by  death.  II  1088  (Ilipa):  amisisse 
pivm  pa[trem?];  VIII  11178  (Segermes): 

IN      SOLACIVM     AMISSI      KARISSIMI      (sic)     MA- 

riti  ;  VI  10215  (Rome),  tam  integrvm 
et  indvstrivm  virvm  amissvm;  VI  2120 
(Rome,  155):  cvm  ante  hos  dies  coiv- 
gem  (sic)  et  filivm  amiserim  ;  VI  7243, 
15806  (Rome):  qvem  flet  amissvm  ae- 
terno  tempore conivx;  VI  15546  (Rome): 
amissa  est  conivx;  VI  18946  (Rome): 
qvod  talem  conivgem  amisi  ;   VI  30125 


28(5 


AMIT 


AMLA 


(Rome):    (h)ev  !    qv(a)ntvs    dolor    est 

AMISSA     CONIVGE     KARA  !      (sic)  ',     IX     5860 

(Aniimum):  [cvm]  ammissvs  (sic)  fverit 
(ille)  conivx;    III    2197    (Salonae):  co- 

NIVGIS    AMISSAE    LACRVMAS    (sic)     SATIS    ESSE 

pvtavi  ;  II  4427  (Tarraco) :  dvlcem  carvi 

LVCEM    (sif)    CVM  TE    AMISI   EGO,  CONIVNX  !  J 

XII  861  (Arelate):  tot  damna,  amissa 
conivge,  ivre  fleo  ;  XIII  2288  (Lugu- 
(liinuin):  et  aliorvm  fratrvm  dvvia  (sic) 
.  .  .  amissorvm;  VI  12011  (Rome):  mater 

CALAMITOSA,    VNO    TEMPORE   DVOBVS    AMISSIS 

filis  svis;  XIV  2734  (Tusculum):  mater 

INFELICISSIMA,    QV(a)e    TALE(m)    FILIVM    VIVA 

amisit;  X  4993  (Venafrum) :  hvnc  [RJv- 
fvm  [svJavem  amisit  lectissima  mater, 
and  amissvm  lvxit,  lvgebit  et  vsqve  se- 
pvltvm;  Koit.  bl.  d.  Westd  Zeitschr. 
(1903)  p.  166  (Moguntiacum)  :  amis- 
svm, mater,  Trophimvm  si^nJe  fine  do- 
leto  ;  VI  5215  (Rome):  [dvJobvs  amis- 
sis  Galaesis  ;  V2117  (Tarvisium):  amisso 
vnico  filio;  V  5337  (Comum):  dvos  nv- 

TRICAVI  ;  VNVM  CVM  TORMENTO  ANIMI   AMISI  J 

III  3241  (Sirmium) :  qvattvor  amissis, 
te  q_vintvm,  Salvi,  flere  necesse  est  ; 
VIII  9684  (Cartenna) :  f(ilio)  svo  ... 
qve(m)  amisit  annor(vm)  xi  ;  XII  1649 
(Dea  Augusta) :  qvem  .  .  .  Hermeros  pater 
amisserat  (sic) ;  VI  30150  (Rome) :  amis- 
svm PATER  CRV^DELI  VOLNERE?  01"  FVNERE? 
NATVM?    Or    RAPTVM?]    PLANCTIBVS  ASSIDVIS 

qveritvr;  VI  12649  (Rome):  (ille)  cvivs 
dolo  filiam  amisi  ;  VI  28637  a  (Rome, 
1st):  AMissAE  filiae;  II  3501  (Carthago 
Nova):  filiolam  amisit;  VI  17804 (Rome): 
q_yi  in  ipsa  florente  aetate  eivs  eam 
amiservnt;  XII  4036  (Nemausus):  amis- 

SOS   ORNAT  TITVLIS    EN  !    ASPICE  IVNCTOS  ;   II 

1964    (Lex    Malacita.ua,    81-84)    LVI: 

SINGVLI     PVBERES  AMISSl    AVT    v[i]rI    POTEN- 

tes  (sc.  feminae)  amissae;  V  903  (Aqui- 
leia):  mvnicip(es)  et  incol(ae)  insolacivm 
(sic)  amissi  optimi  et  [p]r[aestant]i[s]- 
simi[iJ;  XIII  2397  (Lugudununi,  f,  6th) : 

QVO    PROBAT    AMISSVM    POPVLORVM  PECTORE 

planctv.  Add.  frgmt.,  XII  631  (near 
Arelate) :  amisisse  [.  .  .J. 

(b)  Not  specifically  by  death.  In  war 
by  capture  or  death ;  in  general.  I  204 
(Lex  Anion,  de  Termess.,  ca.  71  B.  C.) 
II  1 :  qvos  Thermenses  Maiores  Pisidae 
leiberos  servosqve   bello    Mit(h)ridatis 


ameiservnt;  XIII  128  (Convenae,  f) :  vt 
grex,  amisso  principe,  maeretiners;  III 
11411  (Steinamanger,  a  tile):  creder[e 
v]ix  d[v]bito,  set  (sic)  amicvm  amittere 
n[oli]m;  IV  1841  (Pompeii,  graffito  = 
Verg.  Aen,  II  148):  qvisqvis  es  amissos 
hin[c  iam  ob^liviscere  Graios. 

II.  With  impers.  object,  of  life,  youth, 
hope,  aid  etc.  XII  5272  (Narbo):  dolor 
est  amittere  vitam;  VI  13114  (Rome): 
amissa  incerta  vita ;  VI  11252  (Rome): 
amittere  gavdia  vitae  ;  Carm.  Lat.  654 
(near  Antium.  385):  solacia  vitae  amisis- 
se DOLENS  CASTO  VIDVATA  CVBILI  J  VI  23629 

(Rome):  hic  iaceo  infelix  ...  q_vae  ... 
amisi  lvcem;  XIII  2386  (Lugudununi, 
552):  ivventvtis  florem  amisit;  Pais 
384  (Iulium  Carnicum) :  [a]misi  cv[m] 
flore  i[v]vent[a]m;  I  1019  (Rome,  B.  C): 
spe  amissa;  XI  4188  =  IX  4756  (near 
Iateramna):  spes  et  fortvna  valete!  .  .  . 

QVOD    FVERAT    VESTRVM    AMISI.     QVOD     ERAT 

mevm  hic  est!;  VI  1527  (Rome,  Laud. 
Turiae,  9-2  B.  G.)d\.  61 :  sed  qvod  tran- 
q_villi  statvs  e[rat,  tecv]m  amisi  ;  VI 
24520  (Rome):  amissvm  avxilivm;  VIII 
16737  (near  Theveste) :  o  dvlcis  conivnx, 
de[xtrae  sola?]men  amissae;  VI  10230 
(Rome,  Laud.    Murdiae,  1st):    ne    qvod 

AMISSVM    EX    IVSTIS   PRAECEPTIS   CETERA    TVR- 

pet;  XIV  510  (Ostia) :  illa  tamen  sancta 

ET  FORMATA  VERECVNDIA  SAEPEAMITTIT  TaN- 
TALI    ASPECTv(m)    EL    TIMOREM    SlSYPHI. 

III.  Of  material  things,  emoluments, 
prerogatives.  Carm.  Lat.  1414  =  Rossi  II 
p.  106  no.  49  (Rome,  f) :  amissis  opibvs 
robvr  non  perdidit  vllvm  ;  R.  G.  divi 
Aug.  cap.  29,  1.  39;  signa  militaria  com- 
plvr[a  per^  alios  d[v]ces  ami[ssaJ;  II 
1643  (Iliturgicola,  139-161):  ob  . .  .  gra- 

TVITVM  AQVAE  VSVM    QVEM     s[aT]ePE  Am[i^- 

simvs  redd[itvm];  1X6072  (Beneventum, 
2nd):  [^Viam  Appiam  per]  millia  passvs 
(sic)  xv  cccl  longa  vetvstate  amiss[am]; 
IX  6075,  Notiz.  (1897)  p.  160  (ibid.): 
Viam  Appiam  per  millia  passvs  xv  dccl 
longa  vetvstate  amissam  ;  iii  352  b 
(Orcistus,  4th)  1.  36 :  v[t]  tam  o[pp]or- 
tvnvs  [loc]vs  [ci^vitatis  NOMEN  amit- 
tat;  VIII  2557  (Castra  Lambaesit.,  203): 
si  Q_(vi)  locv(m)  sv[vm]  amis(erit),  in 
the  army. 

AMLAIDINA   vicus,  at   or  near  Tomi 


AMMA 


AMNI 


287 


in  Moesia  Inferior  on  the  Black  Sea.  Ill 
13743  (Tomi) :  d(is)  m(anibvs)  Avr(eli) 
Daleni   ex  vic(o)  Amlaidina. 

AMMAEDARA.  (AMMEDARA,  AMME- 
DERA,  ADMEDERA,  AMEDARA).  A 
town  and  military  station  of  northern 
Africa,  in  the  Provincia  Proconsularis 
(Byzacena),  on  the  highroad  about  mid- 
way between  Althiburus  and  Theveste. 
The  ruins  are  now  called  Henschir  Hidra, 
or  Heidra.  VIII  308  (Ammaedara,  3d-4th): 
Col(onia)  Fl(avia)  Avg(vsta)  Aemerita 
(sic)  Ammaed(ara)  Esp.  w.  names  of 
soldiers,  natives  of  the  town.  VIII  2911 
(Lambaesis):  C.  Ivli  Nepotis,  domo  Am- 
medara;  VIII  2586  (ibid.,  203):  C.  Ivlivs 
Vervs,  Ammeder. ;  111  13372  (Aquincum): 
C.  Caeci(l)ivs  L.  f.  Qvirina  V[e]rvs, 
Admedera  ;  VIII 2565  (Castra  Lambaesit.): 
L.  Servilivs  Gemellvs  A[mm.],  and  M. 
AvrelivsMyro,A[mm.];  VIII  2566  (ibid.): 
L.  Licinivs  Ianvar(ivs),  Am.;  VIII  2568 
(ibid.) :  L.  Sejwpronivs  Victor,  Ammed., 
and  [.  .  .]ncacivs  Satvrninvs,  Am.;  VIII 
2975  (ibid.):  M.  Sili  M.  f.  Qvir.  Favsti, 
Am.;  VIII  18067  (ibid.,  2nd):  Q.  Laelivs 
Favstvs,  Am.,  and  Q^_  Lartidivs  Vitalis, 
Am.;  VIII  18068  (ibid.):  M.  Flavivs 
Rogatvs,  Amm.,  and  C.  Pomponivs  Vitalis 
Ammed.;  VIII  18087  (ibid.)  I  11.  1,38, 
48  :  Am  ,  1.  36 :  A[m.],  II  1.  7  :  T.  Iv[li]vs 
Victor,  Am.,  1.  28:  L.  Pompeivs  Aman- 
dvs,  Am.,  1.  34  :  L.  Avrelivs  Martialis, 
Am.  ;  VI  23854  =  32536  (Rome) :  [.  . . 
Hos]pital(is),  Amme  [. 
(Rome)  :  [.  .  .]  Q^  f. 
Amed. 

AMMAEDARENSIS.  (ADMEDEREN- 
SIS).  «  Of  Ammaedara  »,  q.  v.  VIII  5351 
(Calama,  2nd):  T.  Flavio  T.  f.  Qvir(ina) 
Macro,  ii  vir(o),  flamini  perpetvo  Am- 
maedarensivm;  VIII  309  =  11532  (Am- 
maedara, 299):  porticvs  theatri  svmptv 
pvblico  coloniae  Ammaedarensivm  resti- 
tvtae;  VIII  15935  (Sicca):  Apvleia  L. 
fil(ia)  Liciniana  pia  Ammaedarensis  ;  Mu- 
ratori  1056  (Rome,  f) :  Victoria  de  re- 

GIONEM     (sic)    ADMEDERENSIVM. 

AMMAIENSIS.  Adj.,  subst.  >  Of  Am- 
maia  »,  a  small  town  of  central  Lusitania 
between  the  Tagus  and  the  Anas;  now 
Aramenha,  between  Portalegre  and  Mar- 
vdo.  II  158  (Ammaia,  161):  mvnicip(es) 


.];    VI    32626 
Fl.     Crispvs, 


Ammai(enses);  II  501  (Emerita):  Aven- 
tinvs  Maximae  lib(ertvs),  Ammaiensis. 

AMMATIACVS  fundus,  an  estate  in 
the  territory  of  the  Ambarri,  east  of  the 
Rhone.  The  name  may  be  preserved  in 
that  of  the  modern  village  of  Ameysien. 
XIII  2533  (Ambarri) :  (Me)  actor  fvndi 
Ammatiaci. 

AMMEDARA.  See  AMMAEDARA. 

AMMII.  See  HAMMII. 

AMMON.  See  HAMMON. 

AMMVDATES.  A  title  of  the  Syrian 
sun-god  Elagabalus,  q.  v.  Ill  4300  (Bri- 
getio,  249) :  deo  Soli  Alagabal(o)  (sic) 
Ammvdati  mil(ites)  leg(ionis)  i  Ad(ivtri- 
cis)  bis  P(iae)  F(idelis)  Cons(tantis). 

AMNALIS.  «  Of  the  river  »,  «  river-  *. 
[Cf.  AMNICVS].  XIV  364(Ostia):  cor- 
p(vs)     [cvratorvm    n]avivm    marinarvm 

[eT    NAVIVM    AJMNALIVM    OsTIENs(iVm). 

AMNEGO.  See  ABNEGO. 

AMNICVS.  ■  Of  the  river  »,  «  river-  ». 
[Cf.  AMNALIS].  Edict.  Dioclet.  §  7  1.  14 
(=  III  pp.  1935,  232860):    [navpego]  in 

NABI     (sic)    AMNICO     =  \_V  CtVTC~]l fl  W    TlAofotiV 

Xifivsito[y  %~\qs<po[iev(f>.  [N.  B.  Le  Blant 
54  =  Sidon.  Epist  II  10]. 

AMNIS.  «Stream»,  «river»,  «water». 

I.  Of  running  water  in  general.  Carm. 
Lat.  913  =  Rossi  II  p.  80  no.  13  and 
p.  3'28  no.  10  (Rome,  \):  vnda  lavat 
carnis  macvlas,  sed  crimina  pvrgat  pv- 
rificatqve  animas    mvndior   amne  fides. 

II.  Of  streams,  rivers,  (a)  Without  spe- 
cific name.  Ill  1699  (Moesia  Inf.,  100): 
mont[ibvs  excisis],  a[mni]bv[s]  SVPlEr]a- 
t[is  viam  f]e[cit];  Hiibn.  Hisp.  23  a 
(Emerita,  -j-,  663) :  perdiderat  vsvm  sv- 
spensa  via  per  amnem  (i.  e.,  with  bridge 
broken  down) ;  XIII  7070  (Mogontiacum): 

PRAECIPVVM    SESSE   (sic)   DEIECIT    IN    AMNEM  J 

IX  3375    (Autinum):    namq_(v)e   procvl 

CERTE    VICINVS     IVNGITVR    AMNIS  ;    III    1894 

(Dalmatia) :  inrigvvs  gelido  deflvit  amne 
lat[ex];  Rev.  Arch.  (1901)  p.  460  = 
Anneo  Epigr.  (1901)  p.  42  (Africa):  amni 

PRAEPOSITVM  FIRMANS  MVNIMINE  MONTEM. 

(b)  With  specific  name.  Ill  5755  (Nori- 
cum,  3d) :  viam  ivxta  amnem  Danwivm 
fi[e]ri  [i]vssit  ;  XIII  2070  (Lugudunum): 

H1C    IENS      IN     CVRAM    PER    AMNEM    ARAR    SV- 

bito  casv  abreptvs;  XI  319  (Ravenna): 

PVPPIBVS  EXIGVIS  DECERTANS  AMNE  BaDRINO  \ 


288 


AMO 


AMO 


P  p.  257  (Fasti  Polemii  Silvii)  Jan.  6: 

IN  AMNE  lORDANIS  SaLVATOR  BAPTIZATVS  EST. 

III.  In  Ohr.  iuscrr.  rnetapii.,  of  the 
waters  of  baptism.  Ihm  Damasi  Kpigr. 
78  =  Rossi  II  p.  67  no.  26  =  Carm.  Lat. 
Oil   (Rome,  f):  post  hvnc  Adrias  sacro 

MVNDATVR      IN      AMNEJ      Hi'lbll.     Hisp.      436 

(Iliberri,  1002):  rore  c(a)eli  tinctvs 
(Christi)    LATICIBVS   AMNIS. 

AMO,  -ARE.  «  To  love  ».  [Forms.  Pres. 
subj.  ammes,  XIII  1001814  (Rigomagus, 
painted  cup);  pros.  imp.  amma,  XIII 
10018"  (Col.  Agrippinensis,  idem);  3d 
sing.  pies,  indie,  ama,  IV  1173  (Pompeii, 
dipinto);  2nd  sing.  pres.  indie,  pass,  amris, 
XIII  lot»  1829  (Col.  Agripp..  painted  cup); 
perf.  amasti,  V  5701  (ager  Mediolanien- 
sis),  Le  Blant  168  (Turones) ;  amastis,  VI 
34386  (Rome);AMASSE,  X  1951  (Puteoli); 
amabi  =  amavi,  VI  2060  (Rome);  ama- 
btt  =  amavit,  VI  21787  (Rome);  ama- 
rvnt,  IX  1843  (Beneventum) ;  aimar(vnt) 
[sic),  VIII  9433  (Caesarea).  —  In  Gk. 
letters,  a/iagi-,  Audollent,  Deflxionum 
Tab.  267,  269  (Hadrumetum,  devotio); 
aiihT,  ib.  269  (ibid.).  —  With  letters 
divided    by    points  :    a  •  m  •  o,    a  •  jw  •  a, 

A  ■  JYl  •  M  ■  A,       A  ■  M  ■  A  •  S,      A   '   M   •   M   •    E   •    S, 

freq.  on  pocula  of  Gaul  and  Germany, 
see  below  lb  end]. 

I.  Of  love  between  the  sexes,  conjugal 
love,  of  delicati. 

(a)  Absolutely.  X  1951  (Puteoli): 
hoc  est  amasse  ! ;  XIV  2140  (Lanuvium) : 
h(a)ec  (i.  e.  uxor  vetus)  vbi  amavit,  ibi 
bene  consvmmavit  (i.  e.  «  finished  her 
course  » ) ;  IV  346  (Pompeii,  dipinto) :  al- 
ter    AMAT,    ALTER     AMATVR ;      EGO      FASTIDI, 

qvi  fastidit  aiwat;  IV  1222  (ibid.,  graf- 
fito): amamvs,  invidemvs;  IV  1173  (ibid., 
dipiato,  as  corrected   p.  204) :    qvisqvis 

AMa(t)    VALIa(t)    (SIC),  PERIAT   QVI   NOSCi(t) 

(sic  =  no(n)    scit,    for   nescit)    ama[re]; 

BIS  J~t]aNTI    PERIAT,  QVISQVIS  AMARE  VOTAT 

(sic);  IV  3199  (ibid.):  evsevs  (sic  = 
quisquis)  amat  valeat,  pereat  q_vi  noscit 
(sic)  amare ;  Notiz.  (1891)  p.  260  (ibid.): 
Qvisoyis  amat  va[leat  ...] ;  Mitth.  (1898) 
p.  45  (ibid.) :  qvis  qvis  (sic)  amat  [.  .  .], 
and  qvis  qvis  amat  valiat  ["...];  IV 
1824  (ibid.):  qvisqvis  amat  veniat  !  Ve- 

NERI      VOLO    FRANGERE      COSTAS  ;     IV      1898 

(ibid.):  qvisqvis  amat  calidis  non  debet 


fontibvs  vti,  nam  nemo  flammas  vstvs 
amare  potest;  VIII  7247  (Cirta) :  qvis- 
qvis  AMAT  CONIVNX  HOC  EXEMPLO  CONIVN- 

gat  amore  ! ;  IV  1520  (Pompeii,  graffito) : 

ODERO  SI   POTERO,   SED  NON   INVITVS  AMABO  J 

XI  5357  (Hispellum) :  qvasi  vivat,  amat  ; 
IV  1879  (Pompeii,  graffito):  amat  [I]o- 
nicvs;  Mitth.  (1890)  p.  31  no.  56  (ibid.): 
Servilivs  amat;  IV  1797  (ibid.):  [.  .  .] 
qvi  amavit;  IV  2360  (ibid.) :  amat  qvi 
scribet  (sic,  pres.);  V6725  (Vercellae,  -J-) : 

(tile)   SVVS   CARVS  ET   LEVITA    ORNAVIT  AMAN- 

do  sepvlcrvm;  XIII  1002483  (Bodenheim, 
bronze  ring.) :  vicit  amando. 

(b)  With    personal    object,   expressed 
or  implied.  IV  1883  (Pompeii,  graffito): 

NEMO    EST    BEl(l)vS     NISI      Q_VI    AMAVIT    MV- 

l(ier)em(?);    VI    11252    (Rome):    (ilia) 

QVAE  INNOCENTER  MARITVM   ET    DOMVM  ElVS 

amavit;  VIII   5709  (Signs):  conivgi  ca- 

RISSIMAE   Q_v(a)e   ME  [sEjMPER  AMAVIT  \  VIII 

8123  (Rusicade)  :  opto  meae  caste  con- 
tingat  vivere  natae  vt  nostro  exemplo 
discat  amare  viRVM ;  V  5701  (ager  Me- 
diolaniensis) :  sic  me  amasti  vt  natos  de- 
relinqveres;  III  13529  (Ovilava;  f ) :  co- 
nivncti  amantes  semper  se  bene  dicere 
debent  ;  Carm.  Lat.  939  (Rome,  graffito) : 

SIQVA  FIDES  HOMINVM  EST,   VNAM  TE    SEMPER 

amavi  ;  Audollent,  Defixion.  Tab.  266 
(Hadrumetum,  devotio):  vt  amet  me  Fe- 
(licem]  ;  ib.  267  (ibid.) :  xooyiTs  Bovo)aa(fi) 
xove/u  [rf\s7T€Qii  IlaTCTTiq  atuaQs  [j,i]  O.t- 
mofi\  ib.  269  (ibid.):  fie  afxer  ...  and 
aua\^Q~\e  us[_x(f\v/j,  (prtxiT  ;  XIII  1 1  88  = 
3139  (Namnetes,  graffito):  feci  tam[en] 
vt  m[e]  amares;  XIII  7550  (Kreutziiach, 
devotio):  il(l)vm  amo;  IV  1808  (Pom- 
peii, graffito) :  Avge  amat  Allotenvm  (?) ; 
IV  1812  (ibid.):  Caesivs  Fidelis  amat 
[illam~\;  IV  2013  (ibid.):  Niycherate 
(sic)  .  .  .  qv(a)e  amas  Felicione(m)  ;  IV 
2457  (ibid.):  Methe  .  .  .  amat  Chrestvm; 
Mitth.    (1898)    p.  29    (ibid.):    Cornelia 

HeLe[na]      AMATVR      AB      RVFO  ',      IV      1256 

(ibid.):  Sabine  calos  !  (=xaXfi>c).  Her- 
meros  te  amat;  IV  2414  (ibid.):  fac  me 
ames  ! 

Very  freq.  on  drinking-cups  (pocula), 
wine-pourers  (ampullae),  rings  and  fibulae, 
esp.  in  the  Rhine-provinces  (notably  at 
Col.  Agrippinensium)  and  in  Gallia.  [N.  B. 
On  pocula  it  is  often  impossible   to   de- 


AMO 


AMO 


289 


termine  wliether  the  object  of  love  ad- 
dressed be  a  person  or  the  wine  itself. 
Cf.  c.  i.  l.  XIII  p.  532].  XIII  1001812 
(Col.  Agripp.,  pocula) :  a  ■  m  .  o  ;  1001813 
(Bonoaia  Galliae,  poculum):  amo,  l(v)do; 
1001814  (Gallia,  Geruiania,  many  pocula): 
a  •  m  •  o  •  t  •  e  and  amote  ;  XII  56936 
and9  (Gallia,  gold  rings):  amo  te;  XIII 
1002439  (Bonna,  bronze  rings):  teamo; 
1002410  (Rheinzabern,  bronze  ring) :  amo- 
te,  amame;  XII  56938  (Aquae  Sestiae, 
intaglio):  amo  te,  ama  me;  XIII  1001815 
(Lezoux,  poculum):  amo  te,  amica  ; 
100181G  (Villa  d' Ancy,  poculum):  cara, 
amo  te;  1001819  (Sablouieres,  ampulla), 
III  601912  (Pannonia?,  gold  ring):  amo 
te,  vita;  XIII  1001819  (Col.  Agripp.,  am- 
pulla): a-m-ote-v-i-t-a;  1002439 
(ibid.,  cube  made  of  jet):  amote  bene, 
dvlcis;  1002442  (BavaL,  ring):  iv|di|- 
ci|ot|ea|mo;  10027161  =  Dessau  8623  c 
(Treveri,  fibula):  ivdiciote  amo;  1002443a 
(Naix,  gold  ring) :  meritoteamo;  10024436 
(Col.  Agripp.,  gold  ring):  a|m|o|te|me|- 
ri|t|o;  1002444  (Remi,  bronze  ring) :  [ma- 
gn]ope(re?)  ac  vi  te  am[o]  ;  1002445 
(Ambiani,  gold  ring  set  with  sard) :  pa- 
rvm  te  amo  ;  1002472  (Lorsch,  gold  ring) : 
memini  tvi,  memini  et  amo;  1002473 
(Dalheim,  onyx  intaglio) :  memini  et  amo; 
1001818  (Col.  Agripp.,  poculum):  a-m-o- 
t  •  e  •  p  •  i  •  e  (=  nis,  i.  e.  bibe) ;  [N.  B. 
for  amo  te,  condite,  see  below  III]; 
1001820  (Col.  Agripp.,  pocula) :  a  •  m  •  a  •  s 
and  amas  ;  1001821  (ibid.) :  a  ■  m  •  (a)  .  s  • 
f-e(-l-i-xP);  1001822  (Bonna,  pocu- 
lum): amas  me;  1001823  (Treveri,  am- 
pulla): amas  me,  vita;  1002465  (Col. 
Agripp.,  jet  ring) :  escipe  (sic),  si  amas, 
pignvs  amant(is);  10027158  (Maples,  fi- 
bula): escipe  (sic),  si  amas;  10027150 
(/Maples  and  Bonna,  fibulae) :  si  amas, 
ego  plvs;  1002715,a  (Niort,  fibula):  si 
me  amas,  veni!;  10027151&  (Badenweiler, 
fibula):  si  me  amas;  1002447  (Beaune, 
poculum):  amaris,  si  amas;  1001829  (Col. 
Agripp.,  poculum) :  amris  (sic  =  amaris) ; 
VI  13075  (Rome):  ames,  ameris;  XIII 
1001824a  (Rigomagus,  poculum):  a-m- 
m  •  e  •  s  (sic) ;  1001824b  (Col.  Agripp.,  am- 
pulla): ames;  1001828  (ibid.,  poculum) : 
amemvs;  1002446  (Borbetomagus,  bronze 
ring):  ama!;  1001825   (Col.  Agripp.,  po- 

Thes.  linguae  lat.  epigr 


culum) :  a  •  m  •  m  •  a  !  (sic) ;  1001826  (ibid., 
pocula) :  ama  me  !  and  a  •  m  •  a  •  m  •  e  ! ; 
1002439  (Bonna,  bronze  rings) :  ama  me!; 
1001827  (Treveri, poculum):  amam  e  a[mi- 
ca?  =  ama  me,  amica !];  1003611  (Han- 
nover, poculum) :  ama  me,  vita  ! 

II.  Of  familiar  affection  for  relatives, 
friends,  benefactors  etc.  IX  4922  (Tre- 
bula  Mutuesca):  parentem  amavi  ;  V  5701 
(ager  Mediolaniensis) :    parentes  amavit  ; 

XI  319  (Ravenna,  f):  dvm  nos  amat  ille 
parentes;  VIII  7228  (Cirta):  (ilia)  natos 
amavit  vna  mecvm;  XIII  3162  (Viducas- 
ses,  3d) :  qvem  propter  secta(e)  gravita- 
t[em]  et  honestos  mores  amare  coep[i]; 
VIII  9433  (Caesarea) :  (f)rat(res)  ge- 
m(elli)  qvi  se  aimar(vnt)  (sic);  VI  2960 
(Rome) :  eorvm  memoria  frvor  qvem  (sic) 
(v)iba  amabi  (sic) ;  VI  34386  (Rome) : 
ex  q_vo  [^p~Jrimvm  edvcastis  [mE]  ET  IN 
die  mortis  [ipso  si]c  amastis;  IX  1843 
(Beneventum) :  (illi)  qvi  amarvnt  alv- 
mnvmsvvm;  VIII  12979  (Carthago):  (ilia) 

VERNACVLA    ...    AMANS    DOMINOS    SVOS ;   VI 

10013  (Rome,f):  (ille)  magi(s)ter  qvi 
plvs  amavit  qvam  si  filivm  svvM ;  VI 
19007  (Rome) :  dvm  vixi,  lvsi,  svm  cvn- 

CTIS  SEMPER  AMATA,  and  NVTRITOR  PLVS 
QVAM     GENITOR,    (0_)vi      SOLAM      AMAVI^t)  | 

VI  21787  (Rome):  amatori  bono  qvi 
omnes  svos  amabit  (sic  =  amavit) ;  IX 
1591  (Beneventum):  amanti  omnivm  et 
amato  omnibvs;  Aunee  Epigr.  (1903) 
p.  89  =  Rev.  Arch.  (1903)  p.  471  (Aqui- 
leia) :  sinceriter  semper  amavit  amicos; 
XIII  10024202  (near  Liege,  gold  ring): 
Gelasi,  vivas  et  ameris  a  nobis  ;  VI  24400 
(Rome):  (ilia)  amata  a  svis;  X  4494 
(Capua,  f ,  489) :  (ilia)  nobis  semper  amata  ; 
XIII  3689    (Treveri) :    vivit,    lavdatvr, 

LEGITVR,     CELEBRATVR,    AMATVR  J      III     9504 

(Salonae,  360)  ;  dignvs  amari  ;  XII  2102 
(Vienna,    frgrat.) :    amatvs    pav[peribvs]; 

XII  2153  (ibid.):  amatvs  [a  pavperibvsJ. 

III.  Miscellaneous.  Love  of  the  gods, 
God,  for  men;  of  a  race-horse  ;  of  places; 
of  wine;  of  warfare,  study,  music,  virtue 
and  the  like.   VI    19716   (Rome):    qvem 

(Sic)    DI    AMAVERVNT,   HAEC  MORITVR   IN  •   FAS 

(sic  =  infant) ;  XIII 2395  (Lugudunum,  f , 

6th):  DENIQVE  PACATO  SOCIATVR  GLORIA 
c[a]elo,  ET   MERITI  PALMAM  LVX   COMITATVR 

amans.  —  VIII  10889  (Cuicul):  vincas, 

37 


200 


AMOC 


AMOR 


NON  VINCAS,  TE  AMAMVS,  POLYDOXE    (a  l-aC6- 

horse).  —  XIV  2466  (Castrimoenium,  31): 
cvm  (tile)  ita  amet  mvnicipivm;  Le  Blant 
168  (Turones,  f ) :  sancte  Devs,  miserere 

LOCI  QVEM  SEMPER  AMASTI,  DIL1GE,  MVLTI- 
PLICA,  PROTEGE,  SEMPER  AMA  !  and  PROTEGE, 
CONSERVA,    DILIGE,    SEMPER    AMA  !     XIII 

1001 8'~  (Kobern,  poculum):  a-mo-te- 
co-n-di-t-e  (best  interpreted  as 
condTte  voc,  i.  e.  «I  love  yon,  mulled 
wine !  » .  Cf.  similar  pocula  above,  I  b).  — 
XI  319  (Ravenna):  hic  et  amans  semper 

ROMANA    AC   PVBLICA  SIGNA  VASTATOR  GENTI 

adfvit  ipse  svae  ;  VI 12013  (Rome) ;  stvdia 
amavi,  obseqj/ens  magistris  fvi  ;  XIII 
8355  (Col.  Agrippinens.) :  qvi  carmen  et 
Mvsas  amas;  X  1365  (Nola,  f) :  amavit 
fidem,  caritatem  et  cetera  ;  III  14292 
(Salonae) :  cvivs  simplicitas  et  obseqven- 

TIA    LAVDATVR  ET  AMATVR  VBIQVEJ    V  6240 

(Mediolanium,  f) :    oj/o    peteret   caelvm 

SEMPER  AMAVIT   ITER.  [Cf.  AMANS,  AMAN- 

T1SSIMVS]. 

AMOCENSIS.  Of  an  unknown  town, 
*Amoca,  among  the  Cantabrians  of  nor- 
thern Spain.  II  4233  (Tarraco) :  Paetiniae 
Paternae  Paterni  fil(iae)  Amocensi  Clv- 
niens(i)  ex  gente  Cantabro[r(vm)];  II 
764  (Caurium) :  Samacia  Piirii  Cam  (sic) 
f(ilia)  Amo(censis). 

AMOENVS.  «Pleasant»,  «delightful», 
«  charming  ».  [Form  comp.  amaenior,  V 
6728  (Vercellae.  f,  6th)]. 

(a)  Of  places.  VIII  7759  (Cirta) :  co- 

GNITVS      EST      LOCVS     AMOENISSIMVS      ALBA; 

Ihm.  Damasi  Epigr.  86  £  (Rome,  f) :  in- 

SONTES    PVEROS    SEQVITVR    PER    AMOENA    VI- 

recta  ;  ib.  98  =  Carrn.  Lat.  858  =  Notiz. 
(1894)  p.  143  =  Bull.  Arch.  Cr.  (1894) 
p.    24   (Rome,    f,  400):  certvm   est   in 

REGN(VM  CAELl)  PERQVE  AMOENA  VIRE- 
CTA    ISTVM    CVM     ELECTIS     IRE    ...    [Cf.     be- 

low.  d~\. 

(b)  Of  flowers.  See  c. 

(e)  Of  persons.  VI  33316  (Rome,  1st, 

diptnto):  VT  ROSA  AMOENA  HOMINl  EST 
QVOM  (Sic)  PRIMO  TEMPORE  FLORET,  QVEI 
ME    VIDERVNT,    SEIC    EGO     AMOENA     FVI  J      VI 

25427  (Rome) :  nec  sit  mirvm  qvod  co- 
mis,  QVOD  DVLCIS,  AMOENVS  IN  VITA  FVERIT  '. 

nomine  floris  erat  (i.  e.,  his  name  was 
Rhodanthioii);  XI  1118  (Parma):  (ilia) 

VENVSTA,  AMOENA,  INTELLEGENS  ET  GARRVLA  ; 


V  6728    (Vercellae,  6  th):    amaeniorqve 

(sic)    EXISTENS,    PRAECLARIS    MORIBVS. 

(d)  Neutr.  plur.  as  subst.,    ■  natural 
beauties  ».  XI  10  (Ravenna,  5th-6th):  fa- 

BRICIS  SVIS  AMOENA  CONIVNGENS,  STERILI 
PALVDE  SICCATA,  HOS  HORTOS  SVAVI  POMO- 
RVM    FECVNDITATE   D1TAVIT. 

AMOMVM.  (=  afimfiov).  «  Syrian  bal- 
sam »,  an  eastern  aromatic  plant  (pro- 
bably cissus  vitiginea  Linn.) ;  and  the 
perfume  extracted  from  it.  VI  13528 
(Rome):  in  spica  et  casiaes  (sic)  be- 
ne(o)dora  stacta  et  amomo;  VIII  212 
(Cillium,  2nd)  1.  29  :  tellvs  orientis  amo- 
mo  (sc.  nola) ;    VI   20466   (Rome) :   sit 

TIBI  TERRA  LEVIS  TVMVLOQJ/E  ADSVRGAT 
AMOMVM. 

AMOR.  «  Love  ».  [Cf.  ADFECTIO, 
ADFECTVS].  Very  freq.  in  inscrr.  [Forms. 
amvre,  XIII  2478  (Ambarri,  f,  632-3), 
2484  (ibid.,  f) ;  amori  gen.,  XIII  10024100 
(Col.  Agripp.,  amulet  of  jet);  amore  ace, 

VI  19055  (Rome),  Notiz.  (1905)  p.  217 
(Lilybaeum),  Audollent  231  (Carthago, 
devolio);  amori  abl.,  VI  18817  (Rome). 
—  In  Gk.  letters,  ctfieoge,  Audollent  231 
(Carthago,  devotio),  267  (Hadrumetum, 
idem).  —  Divided  a  •  ba  •  mo  •  re  =  ab 
amore,  VI  35767  (Rome).  —  Note  rare 
plural,  VI  21521  (Rome),' VIII  212  (Cil- 
lium, 2nd)]. 

I.  Of  love  between  the  sexes.  (A)  In 
general.  Ill  12274  (Callipolis,  silver 
spoon):  omnia  vincit  amor  et  nos  ceda- 
mvs  amori  =  Verg.  Eel.  X  69;  32031 
(Rome,  -}-,  525) :  post  mortem  si  vivit 
amor,  si  gratia  prisca  dvrat  .  .  .  ;  VI 
20569  (Rome):  manis  si  modo  tangit 
amor  . .  . ;  Notiz.  (1883)  p.  53  (Pompeii, 
graffito) :  sei  qvid  amor  valeat  .  .  . ;  IV 
1645  (ibid.):  si  q_vis  forte  meam  cvpiet 
vio[lare]  pvellam,  illvm  in  desertis  mon- 
tibvs  vrat  amor;  IV  1791  (ibid.) :  svavis 
amor  nostrost  a[nimo?  .  . .]  ;  VI  30125 
(Rome):  plvs  amor  i(n)  mente  est  animo 
.  .  . ;  X  1338  (Nola,  359) :  iam  me  vincet 
amor,  neqveo  tenere  dolorem;  Rossi  518 
(Rome,  f,  403) :  sic  medicatvr  amor,  nec 
cvrant  carmina  manes;  Carm.  Lat.  44  = 
Notiz.  (1877)  p.  250  (Pompeii,  graffito)  : 

AMORIS  IGNES  SI  SENTIRES,  MVLIO,  MAGI  PRO- 
PERARES  VT  VIDERES  VeNEREM,  and  POM- 
PEIOS    DEFER    VBI    DVLCIS   EST    AMOR  J    Cai'lll. 


AMOR 


AMOR 


291 


Lat.  943  (Rome,  graffito) :  noctes[atqve] 

DIES    AESTVAT      OMNIS     AMOR  ;     Rossi     1180 

(Rome,  f ) :  et  deceptvrvs  me  ivgvlavit. 
amor.  —  VIII  8582  (Sitifis):  titvlvs 
amoris  =  «a  loving  record  »;  V  5212 
(ad  Lacnm  Larium) :  pignvs  amoris  ;  XIII 
10024147    (intaglio   of  uncertain  origin) : 

PIGNVS      AMORIS       HABES    \      XIII        1002931* 

(Moyland,  lead  plate):    escip[e   (sic)  pi- 

Gn]vS    AMORIS.    ALBANVS    FECIT  ;     III    9610 

(Salonae):  longi  pignvs  amoris.  [Cf.  be- 
low, b~\\  XIII 1002438  (Auhiois-sous-  Laon, 
silver  ring):  amor;  XIII  1001830  (Remi, 
ampulla):  amor  amori  ;  XIII  10024109 
(Col.  Agripp.,  jet-amulet) :  vtere  felix  de 
mvnere  amori(s);  III  60163  (Pannonia? 
gold  plate):  ...  fvgia(s),  amor!  —  Note 
plural,  VIII  212  (Cillium,  2nd) :  viderit 

ET  FVSAE  VANIS  IN  AMORIBVS  ERRANS  GLORIA 
LVXVRIAE. 

(B)  With  particular  object,  (a)  Of  lov- 
ers, '  sweethearts  '  etc.  XII  569818  (Ge- 
nava,  bronze  fibula),  XIII  10027161  (Naix, 
idem),  10027168  (uncertain,  idem):  vror 
amore  tvo;  VIII  12507  =  Audollent, 
Be  fix.   Tabell.  227    (Carthago,  devotio) : 

VRATVR    SVCESA     (sic),     ADVRATVR     AMq(re) 

et   desideri(o)    Svcesi    (sic) ;    Audollent 

230  (ibid.)  :  (ilium)  .  .  .  aestvante(m) 
amoris    et  desideri  mei  cavsa  twice;  ib. 

231  (ibid.) :  [iv  a]vi/n(o  afieccx  (sic)  afiw- 
Qi(fi)  ixs\_ovjX~\,  and  iv  a\_j.i(aQ~\s  st  detii- 
d'€Qi[o]  Muq\_t~\mXixi  ;  ib.  265  (Hadru- 
metum,  devotio) :  faciatis  Victoria(m)  . . . 
amante(m)  fvrente(m)  pr(a)e  amore  meo  ; 
ib.  266  (ibid.) :  vt  amoris  mei  cavsa 
non  dormiat,  and  [a]moris  et  desideri 
m[ei  cavsa];  ib.  267  (ibid.):  a /xaoe  (il- 
ium)  .  .  .    aficoQs    Gccxqu)    ffivs    ivxsqfXbG- 

GlCOVS. 

(b)  Of  conjugal  love.  VIII  7427  (Cirta): 

Q_VISQVIS      AMAT      CONIVNX      HOC      EXEMPLO 

conivngat  amore;  XII  2244  (Lugudu- 
num) :  (ille)  conivgi  per  continvos  an- 

NOS    INDIVIDVO    AMORE     IVNCTVSJ    X     1230 

(Abella,  f) :  vivet  amoris  indivisa  fides 
(sc.  coniugum) ;    XI   5335    (Hispellum) : 

CONIVGIS      AETERNVM        LACRIMOSO       CRIMEN 

amore;   II  4315   (Tarraco) :    vt    scirent 

CVNCTI  MONIMENTVM  (sic)  ET  PIGNVS  AMO- 
RIS J  VIII  434  (Ammaedara) :  pignvs  amo- 
ris pectorecontegitvr;  VI  17050  (Rome): 

ME  NVNC  TORQVET  AMOR,   TIBI   TRISTIS    CVRA 


recessit  (i.  e.  mortua  es) ;  III  754  =  7436 
(Nicopolis) :  (ilia) ;  parca  manv  set  (sic) 

LARGA    MEO      IN      AMORE     MARITI  ;     V      7453 

(Vardagate) :  o  Formosa  nimis  semperqve 

PVDICA,    MARIT1S    DVOBVS    RECVBVISTI    TORIS, 

vbi  dvos  natos  DEDisTi  amoris,  and  (ille) 
frvnitvs  sexdecim  (sic)  annis  castitate 
et  amore  tvi  ;  V  7882  (Cemenelum) :  (ilia) 

MIRAE     ERGA     MARIT(vm)      AMORIS      ADQ_(ve) 

(sic)  casti[t(atis)]  femin(a);  XI  4631 
(Carsulae):  qvantvs  amor,  mentis  pro- 
bitas,  qvam  grata  marito  ! ;  XIII  2484 
(Ambarri,  f):  (coniuges)  qvi  fvervnt  in- 

SIGNIS    (SIC)  MERITIS   IN    AMVRE  (sic)    SEMPIR 

(sic)  amici  omnevos  (sic);  VI  10097 
(Rome,  1st):  nvnc  amor  et  nomen  sv- 
perest  de  corpore  toto  ;  Pais  684  (Brixia): 
[meJmoriam  svi  nominis  pro  amore  con- 
strvxit  ;    XIII  3683    (Treveri,  f ) :   vxor 

NOBILIS     PRO    AMORE    TETOLVM    (sic  =  UtU~ 

lum)  fie[ri]  ivssit;  III  1537  (Sarmize- 
getusa):    Aelivs    coqve    (sic  =  quo que) 

POST    OBITVM    MEMOR    AMORIS      (SC.    UXOris) 

dicat  ;  X  5958  (ager  Hernicorum) :  me- 
moratvs  amore.w;  XIII  980  (Petrucorii) : 

MEMORIAE      AMORIS      (UUus)  |      VI      31986 

(Rome):    (ilia  uxor)    cvivs   adfectio  et 

amor  [. .  .]  mihi  coesit  (sic  =  cessit  sc. 

'morte) ;  XIII  2205   (Lugudunum) :  lon- 

gvs  amor  peri(i)t;    XI   6507    (Sassina): 

NVNC    NEQVE  TE  VIDEO    NEC  AMOR  SATIATVR 

amantis  ;  XI  654  (Paventia) :  vnvs  amor 

MANSIT,     PAR     QVOQVE      VITA      FIDELIS  ;      XI 

1122  (Parma):  vnvs  amor  ivnxit,  nvnc 
premit  vna  Q_yiEs;  XIV  2553  (ager  Tu- 
sculanus) :  hic  ego  secvrvs    iaceo    svper 

OMNIBVS    VNA,    NATALIS    QVIA  NOS  SEPTIMVS 

vssit  amor;  XII  4057  (Nemausus,  f ) : 
confi[d]entes  in  Deo,  [pietat]e,  amore, 
c[aritat]e,  castetat^e]  (sic);  VI  6051 
(Rome):  q_vam  colvit  dvlci  gavisvs  amore 
pvellam;  XIII   811  (Burdigala,  frgmt.)  : 

[.  .  .]  AMORI    EIVS. 

II.  Of  familiar  affection   for    relatives 
and  friends,  benefactors,  servants  etc. 

(a)  In  general,  of  an  affectionate  na- 
ture. VI  4379  (Rome,  1st):  qvanta  pie- 
tas  fverat  in  hac  advlescentia,  fides, 
amor,  sensvs,  pvdor  et  sanctitas  ! 

(b)  Between  parents  and  children.  VI 
10230  (Rome,  Laud.  Murdiae,  1st):  amor 
maternvs  ;  VI  35767  (Rome) :  (ille)  qvi 
a  •  ba  •  mo  •  re   (sic  =  ab   amore)    patris 


•J!)  2 


AMOR 


AMOR 


svi  Viatoris  ces(s)it;  VI  17G22  (Home): 

SET  [SIC)  NOS  SOL(L)lCITI  MEMORESOJ/E  PA- 
RENTIS amore;  I  1009  =  VI 10090  (Rome, 

B.   C.)  :    AMOR    PARENTEIS   (sic)    QVEM     DEDIT 

natae  svae  ;  VIII  1 1 1 87  (Tliaca) :  ob  amo- 
re(m)  pat[ri];  VIII  12279  (Avitta  Bibba): 
amor[e  patri]s;  XIV  2825  {Zagarolo, 
4th) :  (Me)  pro  amore  caritatis  eivs  (sc. 
patris)',  Car  in.  Lat.  1405  =  Rossi  II 
p.  103  no.  83  (Rome,  f):  et  tvvs  in  no- 
stro  pectore  regnat  amor  (i.  e.  of  pa- 
rents  for   son);  VlII   4330    (Casae):  ob 

INSIGNEM    Er[gJa    SE    AMOREM     ET    PIETATEM 

(sc.  filiae  in  palrem);  XII  2128  (Vien- 
na, f) :  patres  (i.  e.  parentes)  .  . .  pro 
amore  posvervnt  ;  XIII  3919  (Treveri,  f) : 

PARENTES  PRO  AMORE  .  .  .  TITVLO  (sic)  PO- 
SVERVNT ;    XII    4030    (Nemansus) :   qvos 

HABET     INCOLVMES      FOVIT     AMORI    PARI    (SC. 

parentes);  VI  30108  (Rome):  his  pater 

ET    MATER  MAESTVM  SOLANTVR  AMOREM  SOL- 

ventes  nato  triste  ministerivm;  VI  32038 
(Rome,  f,  533):  nil  tibi  defendens  famv- 

LVM    MIHI,    NATE,    PARASTI,    VT    TIBI    SERVITII 

cresceret  alter  amor;  Ihm,  Daman  Epigr. 
53  (Rome,  f ,  4th) :  miserae  genetricis 
amore. 

(c)  Of  brothers  and  sisters,  other  re- 
latives, patrons,  servants  etc.  VI  18817 
(Rome) :  pver,  pvella  obligati  amori  pa- 
riter;  111  2904  =  9418  (Salonae) :  non 

AMOR    IN    FRATRES      EIVS     AVARVS      ERAT  ;    XI 

1791  (Volaterrae) :  fratris  amor;  XIII 
2478  (Ambarri,  f,  032-3):  frater  plenvs 
amvre  (sic) ;  VIII 12355  (Thuburbo  Maius): 

OB    RELIGIOSVM  AMOREM    GERMANITATI    DEBI- 

tvm;  Ihm  Daman  Epigr.  10   (Rome,-;-, 

4th):     TE,    GERMANA     SOROR,    NOSTRI      NVNC 

testis  amoris;  VIII  10500  (Theveste): 
iwENiLis   amor;    III    14400    (Berhoca) : 

COMPLETA    CVPIDITATE     AMORIS  ;    I    1012  = 

VI  14338  (Rome,  B.  C):  evndem  mi  amo- 

REM     PRAESTAT      PVERILEM      SENEXS     (slc)\    I 

1009  =  VI  10090  (Rome,  B.  C.) :  stvdivm 

PATRONAE,      CVRA,     AMOR,      LAVDES,      DECVS  J 

VIII  15881  (Sicca):  patrono  fido  amore 
posvervnt;    VIII    18912    (Thibilis):    ob 

INSIGNEM    IN    SE  AMOREM  ET    MVNIFICENTIAM 

eivs;  X  1492  (Neapolis) :  testimonia  amo- 
ris sincerissimi;    VIII  4092   (Madaura): 

Q_VI  OB  SINGVLAREM  AMOREM  NEPOTVM  SVO- 
RVM    MORTVS     (SIC)    EST. 

III.  Of  the   sentiment   of  patriotism; 


for  Rome,  native  town,  government,  fellow- 
citizens,  collegium  etc.,  and  vice  versa 
of  these  for  philanthropic  palroni.  VIII 
2170  (near  Theveste,  3d) :  (Me)  pro  amore 
Romano  qvievit  (i.  e.  was  killed  fighting 
in    defense   of   Rome).   VI  1195    (Home, 

4th-5th):    poPVLVS    ROMANVS    PRO  SINGVLARI 

eivs  circa  se  amore.  —  VI  1711  (Rome): 
amore  patriae;  X5917  (Anagnia) :  erga 

AMOREM    PATRIAE    ET    CIVIVM  ;    X    53   (Vil)O, 

2nd),  IX  329  (Canusium,  4th) :  ob  amorem 
patriae;  VIII  14792  (Pro 7.  Procons.): 
pro  amore  [p]atriae;  VIII  10417  (ibid., 

188):    PRO    ...    PERPETVO     PATRIAE    AMORE  ; 

II  3250  (Baesucci):  omnis  amor  patriae; 
X  1727    (Pnteoli):    civi    ob   amorem   et 

INSTANTIAM    ERGA  PATRIAM  C1VES   QVE   (sic)  \ 

X  5330  (Interamna  Lirenas) :  ob  tanto 

AMORE    (Sic)     ...    ERGA    PATRIAM  J    IX     2347 

(Allifae) :  ob  amor(em)  [e]rga  patriam  ; 
VIII  15454  (Uci  Mains):  ob  incompara- 

BILEM  ERGA  PATRIAM  ET  CIVES  AMOREM  '.   VIII 

5270  (ager  Hipponiensis) :  ob  ...  in  pa- 
triam SVAM  INCOMPARABILEM  AMOREM  |   VIII 

822  (Turca) :  ob  eximivm  amorem  in  pa- 
triam; VIII  829  (ibid.) :  ob  eximivm  amo- 
rem circa  patriam;  Notiz.  (1905)  p.  217 
(Lilybaeum,  2nd) :    ob  insignem  ivstitiam 

ET    MERITA    LITTERARVM    ET    AMORE   (sic)    .  .  . 

circa  patriam.  —    VIII    9290  (Tipasa) : 

OB  INSIGNEM  ERGA  REM  p(vbLICAm)  AMO- 
REM ;  VIII  980  (Curubis):  ob  ...  in  rem 

PVB(LICAM)   ET  CIVES  AMOREM.  XIV  2947 

(Praeneste,  2nd):  pro  amore  civitatis.  — 

X  520    (Salernum):    ob    eivs   merita  et 

AMOREM      QVEM      ERGA     ORDINEM     VEL     CIVES 

ex[h]ibet;   VI    1772    (Rome,  4th):  ordo 

SPLENDIDISSIMVS  AMITERNINAE  CIVITATIS  OB 
INSIGNEM    ERGA  SE    AMOREM  ;    X     1707    (Pll- 

teoli) :  ob  insignem  amorem,  splendidis- 
simvs  ordo;  X  4722  (ager  Falernus):  ob 

EXIMIVM  IN   SE  AMOREM...    ORDO   ET   POPVLVS 

Foropopiliensivm;  XIV  353  (Ostia,  2nd)  : 

SPLENDIDISSIMVS  ORDO  DE^VRIONVm]  .  .  . 
OB  AMOREM  ET  INDVSTRIAM   (MlUS)  J   IX  729 

(Larinnm.  3d) :  ordo  popvlvsqve  Larina- 

TIVM  OB  AMORIS  EIVS  ET  DIGNATIONIS  ERGA 
SE    MAGNA     ET     ATSIDVA    (sic)     DOCVMENTA  \ 

XI  5749  (Sentinum,  201):  adfectionem 
amoris  [erg]a  n(vmervm)  n(ostrvm),  and 
erga  amore;  XI  0335  (Pisaurum,  250) : 

PLENA  OBSEQVIA  AMORIS  NVMERI  NOSTRI,  and 
CVIVS      INCONPARABILI     (sic)     AMORE     ET     IN 


AMOR 


AMOR 


293 


NVMERVM  NOSTRVJW  DIGNATIONE,  and  IN 
PLENVM   INTELLEGENTES  AMOREM  NVMERI  NO- 

stri.  —  X  4643  (Cales):  placer(e)  vni- 

VER(SIS)     CONSCR[lPTIs],   (Ull)   PRO    EIVS    ER- 

g[a  nos]  amore  pvblic(e)  gratias  agi. 

III  1199  (Salonae):  ob  amorem  civivm; 
XIV  2934  (Praeneste,  385) :  ob  nimio 
amore  (sic)  civico;  XI  5170  (Vettona) : 
pro  amore  civico;  XIV 2934  (Praeneste): 

OB    MERITVM,    AMOREM     ET     RELIGIONEM     .  .  . 

erga  cibes  (tie)  ;  XIV  2977  (ibid.,  2nd): 

OB    INSIGNEM    AMOREM  EIVS    ERGA   CIVES    PA- 

triamqve;  VIII  826  (Turca,  230):  ob  . . . 

SINGVLAREM  ERGA  CIVES  AMOREMJ  VIII  8047 

(Auzia,  260) :  ob  insignem  in  cives  amo- 
rem;  XI  4181  (Interamna):  ob  inlvstria 

IPSIVS    MERITA   ET    AMOREM   IVXTA    CIVES  J  XI 

2115   (Clusium):    qvod   ...  cives    svos 

POPVLVMQVE  CLVSINVM    .  .  .    AMORE  DILEXE- 

rit;    IX   4208    (Amiternum)  :    ipsosqve 

CIVES  SINCERA  AMORIS  ADFECT[lONE  .  .  .] 
FOVERE    NON    DESINAT.    IX   5835    (AllXi- 

mum) :  ob  eximivm  inter  mvnicip(es)  svos 
amorem  ;  IX  5836  (ibid.) :  ob  eximivm  in 
mvnicipes  svos  amorem;  IX  4206  (Ami- 
ternum) :  OB  PERPETVO  ET  SIMPLICISSIMO 
EIVS    ERGA    SE    AMORE   (sic)     .  .  .     PAGANI  J   IX 

4399  (Foruli):  ob  merita  et  amorem  eivs, 
vicani  Forvlani  ;  IX  6414£  (Asculum 
Picenum) :  Ascvl(ani)  ob  sin[g(vlarem)] 
erga  se  amor(em);  IX  4180  (Interamna, 

338)  :    OB  MERITVM    AMOREMQVE   EIVS,   CIVES 

Interamnanae  civitatis;  XI  4371  (Ame- 
ria) :  ob  amorem  eivs  erga  singvlos  vni- 
versosqve;  VIII  7012  (Cirta,  340-350): 
amoris  in  omnes;  VIII  14365  (Uccula) : 
(Me)  CVIVS  AMOR  crescit  adhvc  in  nv- 
mervm  maiorvm;  VIII  7053  (Cirta,  209- 

211):  (Ull)  AMORE  EIVS  SEMPER  ET  DIGNA- 
TIONE protecti.  —  Of  devotion  of  people 
for  patron,  V  6134  (Mediolanium) :  indi- 
cio  sit  amor  totivs  Hesperiae  ;  VIII  4418 
(Lambiridi):  qvod  in  se  pleno  svffragio 

ET      AMORE      DVVMVIRATVM      CONTVLISSENT  J 

XII  533  (Aquae  Sextiae) :  et   qvi  prae- 

FERRER     POPVLI      LAVDANTIS     AMORE.    Of 

affection  or  benevolence  toward  collegium 
or    collega.    XI    2702    (Volsinii,    224): 

QVANTO      AMORE      QVANTAQVE     ADFECTIONE 

(Me)  .  .  .  erga  coll(eg)ivm  n(ostrvm) 
agere  institverit;  IX    5750    (Sentinum, 

260):  QVANTO  AMORE  QVANTAQVE  MVNI- 

ficentia  .  .  .  n(vmervm)    n(ostrvm)   (Me) 


ornasse  pala(m)  est;  XIV  374  (Ostia) : 

VNIVERSVS  NVMERVS  CALIGATORVM  COLLEGI 
FABRVM  TIGNVARIOr(vm)  OsTIENS(iVm)  .  .  . 
OB    AMOREM     ET     MERITA      EIVS  ;      XIV      403 

(ibid.):  ob  amorem  et  merita  eivs  ... 
corp(vs)  Treiect(vs)  (sic)  Togatensivm; 

X  6465  (Setia):  [collegivm]  Ivben[v]m 
(sic)  ob  eximiv[m]  amorem  eivs;  VI  1648 
(Rome):  [ob  insignem  erg]a  se  amorem, 
coll(egae)  —  Of  collegium  for  individual, 
XII  4393  (Narbo) :  qvo  tamen  amori 
vestro  gratissimvm  sciam  [fore].  —  Add. 
of  general  or  local  popularity,  VI  8681 
(Rome):  hic  in  Horreis  Nervae  amorem 
habvit  maxvmvm;  VI  19055  (Rome):  lvsi- 
bvs  ipsa  svis  generabat  saepe  et  amore(m). 

IV.  Love  of  God,  Christ,  the  divine 
law,  the  Church;  reverence  for  the  Saints, 
the  holy  life.  XIII  2398  (Lugudunum,  +, 
552):  qvi  vixit  in  amore  et  temore  (sic) 
D(ei),  and  sangvine  qj/os  vita  svmire 
(sic)  ivncxit  amor;  Ihm,  Damasi  Epigr. 
2  (Rome,  f,  4th):  dignvs  amore  Dei  vivit 
per  saecla  magister;  ib.  11  (ibid.) :  [.  .  . 
am]ore  Dei  posset  qvi  temnere  mvndvm; 
ib.  28  (ibid.)  =  Carm.  Lat.  759  =  Rossi 
II  p.  65  no.  17  and  p.  108  no.  56:  blan- 
dvs  amore  Dei  ;  XI  276  (Ravenna,  -J-, 
4th):  (Sanctus  Joannes  Evangelista)  amo- 
re Christi  nobilis;  Ihm,  Damasi  Epigr. 
52  (Rome,  f ,  4th) :  amor  legis  (sc.  divi- 
nae) ;  XIII  2400  (Lugudunum,  f ,  573) : 

ECCLESIAMQVE    DEI    CORDIS    AMORE    COLENS  ; 

XI  4966  (Spoletium,  •{•):  (Sanctus  Me) 
pvro  venera[tvr  a]more;  X  1195  (Abel- 
linum,  -j-):  amore  S(an)c(ti)  Sabini  epi- 
sc(opi);  XII  949  (Arelate,  f) :  antistes 
Domini  qvi  p[avpertatis]  amorem  prae- 
ponens  avro  . . . ;  V  6734  (Vercellae,  f) : 

VIRGINITATIS    AMORE. 

V.  Of  pursuits,  of  virtues.  VIII  868 
(Mini.  Giutitanum):  amore  dvctvs  pelagi 
mercib(vs)  insistebam;  III  4910  (Viru- 
num) :  mvsarvm  amor.  —  VIII  1523  = 
15539  (Thugga):  detrahe  serta  comis  et 

AMORVM     OBLITA     TVORVM,      TRISTIS,     INOPS, 

cvrta   veste,   Thalia,    VENI  !   VI  1725 

(Rome,  5th) :  amore  ivstitiae  et  provi- 
dentiae. 

VI.  Love  personified  in  the  person  loved. 
VI  6378  (Rome):    facit    mvlier    infelix 

AMORI     SVO,     DVLCISSIMO      FILIO.      Cf.     XIII 

1001830  (Remi,  ampulla):  amor  amori. 


294 


AMOR 


AMPH 


VII.  Love  deified :  «  Love  ■ ,  ■  Cupid  » . 
[Cf.  CVPIDO].  IV  1928  (Pompeii,  graf- 
fito)'.   SCRIBENTI  MI  D1CTAT  AMOR  MOSTRAT- 

qve  (sic)  Cvpido  .  .  . ;  in  plur.,  VI  21521 
(Borne):  die  (sic)  Nepos,  sev  tv  tvrba 
stipatvs  Amorvm  laetvs  Adoneis  lvsibvs 
insereris.  Of  a  statue.  Eph.  Epigr.  V 
29  1  =  VII  93  (Bisica) :  Amorem  (twice). 

VIII.  As  name  of  race-horses.  VI  10056 
(Rome):  (Me  vicit)  Amore  k(andido?); 
Audollent,  Defia.  Tab.  272,  273,  274 
(Hadrumetum,  devotiones).  —  [Add.  of 
uncertain  use,  V  1978  (Opitergium)  frgmt. : 
c^yo  amore  .  .  .]. 

AMORATVS.  «Beloved».  VI  10185 
(Rome):    (Me,  gladiator)    sodaliciarivs 

BONVS,  AMORATVS.   FILETIVS  VSQVE  AT  FOTSA 

(sic  =  ad  f'ossam,  i.  e.  ad  diem  mortis). 

AMORIANVS.  .  Of  Amorium  ■  ('Juo- 
giov),  a  town  of  Phrygia  south-west  of 
Pessinus;  near  modern  Hamsa  Hadji.  Ill 
7000  (Orcistus,  331):  civi[t]atis  Amo- 
rianorvm.  Cf.  VI  29138  (Rome,  2nd): 
M.  Vlpio  Avg(vsti)  lib(erto)  Aphrodisio 
Amoriano  (perhaps  added  as  a  pun  on  his 
name  Aphrodisius). 

AMOVEO,  -ERE.  ■  To  move  away  », 
«  remove  ».  [Form  ammvverit,  VI  7308 
(Rome)]. 

(a)  Lit.,  of  things.  VIII  11796  (Ma- 
ctaris):  ne  .  .  .  aliave  qva  ratione  amo- 
veatvr  (simulacrum).  Esp.  of  corpses 
from  the  tomb,  VI  7308  (Rome):  si  qvis 
hv(n)c  (sc.  (hominem  mortuum)  ammv- 
verit, IENDEM  (sic)  DOLOREM    EXPERISCATVR 

qvem  ego  experta  svm  ;  VI  7652  (Rome) : 

[SIQVIS]    ...    OSSVA     (sic)    MEA    AMOVERIT  J 

111  6084  (Ephesus) :  si  qvis  aevm  (sic) 
sarcofagvm  (sic)  amoverit;  V  7465  (In- 
dustria,  180):  [neq_]ve  vale(at)  qvi  me 
(i.  e.  corpus  mortui)  amove[rit]. 

(b)  Fig.  =  tollere.  VI    1711    (Home, 

5th)  :  CONSVETA  FRAVD1BVS  LICENTIA  [q_VO 
MODO]    POSSIT    AMOVERI. 

AMPELENSIS.    «  Of  Ampelum  i,   q.  v. 

Ill  1293  (Ampelum):  n  (?)  v(i)r(i)  et 
ordo  Amp(elensivm);  III  1308  (ibid., 
200):  ordo  Ampele(nsivm). 

AMPELIDIS  Bali  ne  um,  a  bathing  esta- 
blishment at  Rome,  in  the  Fourteenth 
Region  (Transtiberim) ,  exact  site  not 
known.  VI  29844s0  (Forma  Urbis  Romae, 
3d):  [b]alinevm  Ampeli[dis]. 


AMPELVM.  A  municipium  of  Dacia 
north-west  of  Apulum,  at  the  famous  gold- 
mines of  Alburnus  Maior,  near  the  stream 
Ompoh/  which  conserves  the  ancient  name. 
(Near  modern  Zalatna).  Ill  14507  (Vi- 
minacium,  2nd):  \ille\  b(ene)f(iciarivs) 
c(onsvlaris),  Am(pelo),  and  T.  Fl(avivs) 
Valerivs,  Am(pelo). 

AMPHALE.  See  OMPHALE. 

AMPHISPOR  A  (=  *  ainjianoQa,  neut. 
plur.).  «  Lan<ls  (area)  sown  for  tillage  ». 

III  586  (Lamia,  2nd):  i[ta  vt   per]  am- 

PillSPORA      LaMIENSIVM       ET       HyPATAEORVM 

ri[g]or   at    (sic)    fontem    Dercynn[am] 

.  .  .    DVCAT. 

AMPH1SSENSIS,  AMPHISSIENSIS,  AM- 
FISSENSIS.  i  Inhabitant  of  Amphissa  » 
('A/.tcpiaaa).  a  town  of  the  Western  Lo- 
criaus,  north-west  of  Delphi,  in  the  valley 
of  the  Hylaithos;  now  Salona.  Ill  568 
(Amphissa,  4th):  cvrat(ori)  et  defens(o- 
ri)  Amfissensivm  (sic)  salvtem!;  Bull. 
Corr.  Hell.  (1903)  p.  104  =  Rev.  Arch. 

IV  (1904)  tab.  ad.  p.  445  no.  161  (Delphi, 
2nd):  de  contr[o]versia  Delphorvm  ad- 
versvs  Amphissienses  (sic).  —  III  10405 
(Aquincum):  [Her]cvli  Amp[hissen]si  ? 
patri[o]. 

AMPHITHEATRVM.  [A  word  apparently 
invented  in  Latin,  then  transcribed  in 
Gk.  as  afMfiOt'aTQov^.  ■  Amphitheater  ». 
[Forms:  vulg.  amphitheater,  VI  31893 
(Rome).  —  ampitheatrvm,  VI 6226  (Rome); 
XI  1527  (Luca),  3112  (Falerii),  3938 
(Capena);  VIII  6995  (Cirta,  2nd);  II 
6251  (uncertain  i a  Italy).  —  ampiteatrvm, 
X  3793  (Capua,  387) ;  VIII  7983  (Ru- 
sicade).  Audollent,  Defix.  Tab.  247,  254, 
(Carthago,  devotiones).  —  amphiteatrvm, 
VI  1763  =  32089  (Rome,  4th).  2059 
(Rome,  Arval,  80-81),  6228  (Rome):  X 
6565  (Velitrae,  364-375).  —  ampithia- 
trvm,  IV  1421  (Pompeii,  graffito).  — 
ampitiatrvm,  Audollent  1.  c.  250  #  (Car- 
thago, devotio).  —  anfitheatrvm,  VIII 
8482  (Sitihs).  —  ampitzatrv  abl.  (three 
times),  Audollent  1.  c.  253  (Carthago,  de- 
votio). —  ma  phitheatrvm  by  mistake, 
VI 10163  (Rome) ;  ?  lapitearvm,  II  2395  b 
(near  Bracara  Augusta).  —  Abbrev.,  am- 
phieatr.,  VI  6227  (Rome);  ampitheat., 
VI  6226  (Rome)]. 

(A)  At  Rome.  R.  G.  divi  Aug.  cap.  22 


AMPH 


AMPH 


295 


1.  41 :  [ven]ati[o]n[es]  best[ia]rvm  Afri- 

CANARVM  ...  IN  Ci[r]cO  AVT  [i]n  FORO 
AVT    IN    AMPHITHEATRIS    POPVl[o    d]eDI.    

Referring  probably  to  the  A.  of  Statilius 
Taurus  built  in  29  B.  C.  in  the  Campus 
Martius  («  Monte  Giordano  »).  VI  6226 
(Rome,  1st):  Charito,  cvstos  de  ampi- 
theat(ro);  VI  6227  (ibid.):  Menander 
l(ibertvs)  ostiarivs  ab  amphitheatr(o)  ; 
VI  6228  (ibid.) :  Evenvs  Chresti  Avctiani 
vicarivs  de  amphiteatro.  —  Referring  to 
the  A.  Flavium  (Coliseum).  VI  2059  = 
32363  (Rome,  Arval,  80-81) :  loca  adsi- 
gnata  in  amphiteatro  ;  VI  1763  =  32089 
(Rome,  425-50):  ha[re]nam  amphiteatri 

A  NOVO   VNA    CVM   PO[dIO]  .  .  .  [RESTITVIT]; 

VI  32091  (Rome,  470):  [hare]nam  amphi- 
theatri  ;  VI 31893  (Rome):  amphitheater; 
VI  32085  (Rome,  frgmt.) :  [amph]ithea- 
[trvm];  VI  32095  (ibid.):[AMp]HiTHEATRi; 
VI  10163  (Rome):  Hyacinthvs  vilicvs 
(am)phitheatri. 

(B)  In  Italian  towns.  XIV  3010  (Prae- 
neste,  1st):  amphitheatri  partem  dimi- 
d[.]am  ...;  XIV  4259   (Tibur,  frgmt.): 

AD    AMPHITHEATRI     DEDICATIONEM  ;    X    6565 

(Velitrae,   364-375):    amphiteatrvm   cvm 

PORTIS,     POSTICUS,     ET      OMNEM     FABRIC[am] 

aren(a)e;  XI  3112  (Falerii):  [a]mpithea- 
tr[vm]  peq_(vnia)  (sic)  sva  fec[ervnt]; 
XI  3938  (Capena):  ampithe[a]trv[m]  Co- 
l(oniae)  Ivl(iae)  Felici  Lvco  Fer(oniae) 
s(va)  p(ecvnia)  f(ecit);  X  6429  (Circeii) : 
(die)  amphitheatrvm  sva  \_pecunia  fecit] ; 
X  5183  (Casinum,  1st):  (ilia)  amphithea- 
trvm et  templvm  Casinatibvs  sva  pecv- 
nia  fecit;  X  4892  (Venafrum) :  [amphi- 
theatrvm pec(vnia)]  sva  fac(iendvm) 
[cvravit];  X  4737  (Sinuessa) :  podivm 
amphitheatri  a  solo  fecit;  X  3792  (Ca- 
pua, 387):  III  idvs  mai(as)  rosaria  am- 
piteatri  ;  IV  1421  (Pompeii,  graffito): 
adampithiatrv[m]  (sic);  IX  21  (Lupiae, 
frgmt.) :  amphitheatrvm  ;  IX  3044  (Inter- 
promium):  hic  amphitheatrvm  d(e)  s(va) 
p(ecvnia)  fecit;  IX  4208  (Amiternum): 

BIGAM      Q_VAM      IN       AMPHITHEATr[o     POSTV- 

larat  ...];  XI  1527  (Luca):  hic  hs.  c. 
in  opvs  ampithe[atri  dedit];  XI  5406 
(Asisium,  frgmt.):  amph(itheatrvm).  Add 
II  6251  (uncertain  site  in  Italy,  probably 
near  Puteoli,  glass  vase) :  ampitheat. 

(C)  In  the  eastern  provinces.  Ill  836 


(Porolissum,  157):  amphitheatrvm   vetv- 

STATE    DILAPSVM  DENVO   FECIT;    III    143592 

(Carnuntum):  (Me)  dec(vrio)  mvnicipi 
Ael(i)  Carnvnt[i  a]mphitheatrvm  im- 
pens(a)  [sva]  solo  pvblico  fec(it). 

(D)  In  Africa.  VIII  2488  (Mesarfelta ?, 
177-180):  amphitheatrvm  vetvstate  cor- 
RVPTVM  A  solo  restitvervnt  ;  VIII  6995 
(Cirta,  2nd):  ex  reditibvs  locorvm  ampi- 
theatri  diei  (sic)  mvneris;  VIII  7983 
(Rusicade,  frgmt.) :  ampiteatri  ;  VIII  8482 
(Sitifis,  frgmt.):  anfitheatri  ;  Audollent, 
De/ix.  Tab.  247  (Carthago,  devotio):  in 
ampiteatri  corona;  ib.  250 #  (ibid.): 
desvb  ampitiatri  corona  twice;  ib.  254 
(ibid.):  [. .  .]  ampi[teatri]  corona;  ib. 
253  (ibid.):  (Me)  in  ampitziatrv  Car- 
ta(n)g[in]is  .  .  .  vt  vrs(s)os  ligare  non 
possit  ! ,  three  times. 

(E)  Perhaps  in  Spain,  if  correctly  inter- 
preted. II  2395 b  (near  Bracara  Augusta): 

LAPITEARVM  (sic)  CVM  HOC  TEMPLO  SACRAVIT. 

AMPHORA.  (=  afMpoQsvg).  «  Ampho- 
ra " ,  « two-handled  jar  »,  commonly  used 
for  storing  and  transporting  wines,  oils, 
gar  urn  etc. ;  and  as  measure  of  capacity. 
[Forms,  amfora,  anfora,  amfvra;  ace. 
sing,  amfora  ;  gen.  plur.  amforvm  ;  abbrev. 
amp.,  see  below]. 

N.  b.  Inscrr.  do  not  always  show  clearly 
whether  the  reference  is,  in  general,  to 
jars  of  wine,  specifically  of  the  usual  size, 
or  (except  in  large  quantities,  where  the 
latter  meaning  is  evident)  to  the  measure : 
amphora  =  quadrantal  or  cadus,  i.  e. 
about  26  j  liters  (ca.  6  English  gallons). 
Notiz.  (1881)  p.  323  (Pompeii,  amphora): 
VI  idvs  decembris  ab  He(r)mete  vini  am- 
phor[a]  aper[ta  est];  IV  2645  (ibid.): 
amp(hora?);  XV  4653  (Rome,  amphora): 
pr(idie)  idvs  novem(b)res  vinvm  in  cv- 
nevm  (sc.  compositum  est),  amfvrae  (sic) 
ccclxxxiix;    XIV  2112    (Lanuvium,  2nd) 

I  1.  21,  II  1.  8:  vini  boni  amphoram;  ib. 

II  1.  15:  vini  boni  amphoras;  XII  56811 
(Gallia) :  ego  Achillis  (sic)  donavi  si(n)- 
gvlis  anfora(m)  (sic)  vini  ;  VIII  4508 
(Zarai,  202):  vini  amp(horam),  gari  am- 
phoram); VIII  14683  (Simitthus,  185): 
vini  amp(horas  duas)  twice;  VI  1771 
(Rome,  5th) :  viginti  q_vinqve  milia  am- 
forvm (sic);  VI  1784  (ibid.):  (tot)  m- 
libvs  amforis  (sic). 


200 


AMPL 


AM  PL 


AMPLECTO,  -ERE.  «To  embrace». 
[Cf.  AMPLECTOR].   Ill    14850  (Dalnia- 

ti;i):    1AM  TRAHOR   IN    TENEBRAS   DVCORQ_(ve) 
AMPLECTERE    FRATr(em). 

AMPLECTOR,  -I.  »  To  embrace  ».  [Cf. 
AMPLECTO.  Note  form  amplesast  =  am- 
plexa  est,  VI  13528  (Rome 

(A)  In  original  sense,  « to  twine  around » , 
of  vines  about  the  trees,  VI  13528  (Rome) : 
pvrpvreo  (v)varvm  vitis  depicta  racemo 

Q_VATTVOR  AMPLESAST  (sic)  VLMOS  DE  PAL- 
MITE    DVLCI. 

(B)  «  To  throw  one's  arms  about  », 
«  embrace  ».  VIII  4071  (Lambaesis):  vi- 

CINVM    AMPLEXA    SEPVLCHRVM. 

(C)  In  exteuded  sense,  «  to  embrace  », 
a  include  »,  «  undertake  along  with  the 
rest  ■.  II  0278  (S.  C.  Italicense,  170-7) 

1.  18:  1AM  SACERDOS  ESSE  ET  CVPIO  ET  OPTO, 
ET    EDITIONEM    MVNERIS    .  .  .    AMPLECTOR. 

(D)  Fig.  «  to  love  »,  «  honor  ».  V  532 
(Tergeste,  2nd)  I  1.  27:  cvm  (Me),  tanta 

PIETATE  TANTa[q_]vE  ADFECTIONE  REM  p(v- 
blicam)    n(ostram)   AMPLEXVS   SIT. 

AMPLEXVS,  -VS.  ■  Embrace  ».  Ill 
14400  (Berhoea):  post  amplexvm  eivs,  et 

COMPLETA    CVPIDITATE    AMORIS  ;     VI    25427 

(Rome) :  haec  est  sancta  fides,  haec  svnt 

FELICIA    VOTA,     AMPLEXVS     VITAE^l)    REDDERE 

post  obitvm;  VI  31937  (Rome,  f,  534): 

OPTASTI  IN  MANIBVS  FILIORVM  SAEPE  TVORVM 

svmere  (sc.  mortem)    et    amplexv   dvlci 

TENVARE    NEPOTEM. 

AMPLIATIO.  «Enlargement».  VIII 
1318  =  14850  (Tuccabor) :  ad  ampliatio- 

NEM  TEMPLI    ET    GRADVS. 

AMPLIATOR.  «  Extender  » ,  «  ampli- 
fier »  (if  abbrev.  correctly  completed;  cf. 
AMPL1FICATOR).  VIII  5334  (Calama, 
4th):  Iuliaao  Imperatori  ampli(atori  or- 
bis?    Romani)  ;    V    7905    (Cemenelum) : 

(Mi)      AMP[LIATORI      Vr]bIS      ET      COLLEGIO- 

[rvm  hi].  —  [N.  B.  Eph.  Epigr.  II  no.  077 
(Aquincum) :  [Herc]vli  ampl[iator]i  pa- 
tri[o]  is  corrected  C.  I.  L.  Ill  10405  to 
read  Amp[hissens]i]. 

AMPLIFICATIO.  ■  Enlargement».  Rev. 
Arch.  IX  (1907)  p.  357  (Times,  frgmt.) : 

[AMPLIFICATION  EM. 

AMPLIFICATOR.  ■  Amplifier  »,  «en- 
larger  -.  —  «  benefactor  ».  [Cf.  AMPLIA- 
TOR]. VI  1142  (Rome,  4th):  Constantino 
Maximo  amplificatori  Vrbis  Romae;  VIII 


1179  (Utica,  4th):  conditori  adqve  (sic) 
amplificatori  totivs  orbis  Romani  svi 
...  Constantino  Maximo;  X  3844  (Ca- 
pua):  (Mi)  C(LARISSIMO)  v(|RO)  ...  AM- 
PLIFICATORI    PATRIAE. 

AMPLIFICO,    -ARE.    «To   amplify», 
«  enlarge  » ,   «  extend  » .  (a)  Lit.,  of  ma- 
terial things  (as  augere,  augmentare,  am- 
pliare).  VI  lool  (Rome,  249):  Misen[a- 

TIVM    CaSTRA    SOLO      PRIVATO]     AMPLIF[lCA- 

vit];  III  324  (Nicomedia,  3d):  lavacrvm 
Thermarvm  An toninianarvm  .  .  .  amplifi- 
catvm;  VI  20240  (Rome):  (sepulcrum) 
amplificavit  si[bi  et  svis];Hiibn.  Hisp. 
469  (Hispauia.  913):  hoc  templvm  ... 
amplificatvm;  V  4161  (bet.  Cremona  and 
Brixia) :  [M]ercvri[vm  A]vgvstvm  (i.  e. 
aedem  huius  del)  voto  svscepto  ampli- 
ficavit; X   5348    (Interamna    Lirenas): 

STATVAM  AMPLIFICANDAM    ...    CENSVERVNT  | 

VIII  104  (Capsa,  frgmt.):  [a]mplificare 
[.  . .].  (b)  Extended  to  non-material  things. 
Of  the  State,  National  domain.  VI  1141 
(Rome,  334):  ob  amplificatam  toto  orbe 
rem  pvblicam;  III  12320  (Perinthus):  ad 
REI  PVBLICAE  amplificandae  gloriam  pro- 
creato  [illi].  —  Of  games,  XIV  370 
(Ostia,  2nd) :  lvdos  .  . .  amplificavit  im- 
pensa  sva.  —  Of  joy,  XI  0335  (Pisaurum, 
250):  ex  hoc  gavdivm  n(vmeri)  n(ostri) 
amplificari.  —  Of  fortune?,  V  875  (Aqui- 
leia,  1st):  cvm  (ille)  . .  .  [fo]rtvnam  lo- 
cis  [a]mplificaverit.  —  Of  things  spiri- 
tual, Rossi  II  p.  189  no.  2  (Nola,  f):  cvn- 
cta  Deo  renovata  placent,  novat  omnia 
semper  Christvs  et  in  cvmvlvm  lvminis 
amplificat. 

AMPLIFICVS.  «Glorious»,  «noble» 
(of  the  spiritual  life).  Rossi  317  =  Ihm 
Damasi  Epigr.  85  (Rome,  f,  381):  am- 
plificam  seqvitvr  vitam  dvm  casta  Afro- 
dite  (sic,  i.  e.  virgo  pulcra  nomine 
Theodora). 

AMPLIO,  -ARE.  «  To  enlarge  »,  «in- 
crease » .  [Note  Claudian  spelling  am- 
pliahit  VI  1231  =31537,  Notiz.  (1885) 
p.  475  (Rome,  49).  —  Abbrev.,  ampliand., 
XIV  240  (Ostia,  140);  ampl.,  VIII  2553 
(Castra  Lambaesit,  199)]. 

I.  Lit.  of  material  things,  (a)  Of  build- 
ings, roads,  aqueducts  etc.  XIV  246 
(Ostia,  140):  ad  ampliand(vm)  templvm; 
XI  0481    (Moijs   Fereter):    templvm  ... 


AMPL 


AMPL 


297 


ampliatvm;  VIII  100  (Capsa,280):  [te]m- 
plvm  co^e]mptis  spatis  (sic)  ampliatvm; 
Rev.  Arch.  XXXIX  (1901)  p.  450  (Africa, 

2nd):    TEMPLVM     ...    AMPLIATO    [OPER^E    ... 

restitvit;   III    14243    (Salonae):    aedem 

REFECIT  ET  AMPLIAVIT;  VI  819  (Rome)  : 
AEDICVLAM    VETVSTATE   LAPSAM    A    SOLO    AM- 

pliavervnt;  V  4985  (Riva):  fanvm  am- 
pliavi[t]  ;  XIV  19  (Ostia) :  megarvm 
ampliavervnt;  VIII  12314  (Prov.  Pro- 
cons.):    TELONEVM    ...    RESTITVIT  ET    AM- 

pliavit;  III  13796  (Dacia,  140):  ca- 
stra  .  .  .  ampliavit  ;  XI  336(3  (Tarquinii) : 

[tH^ERMAS     .  .  .   ADIECTA    PECVNIA  AMPLIATO- 

qv[e  ope]re  perfecit;  XI  6225  (Fanum 
Fortunae) :  ualinevm  .  .  .  operibvs  amplia- 
tis pec(vnia)  sva  restitvit;  V  6513  (No- 
varia,  2nd):  balinevm  .  .  .  ampliatis  solo 
et  operibvs;  VI  31034  (Rome,  102): 
opere  novo  (sc.  portions)  ampliato  ;  VI 
22208  (Rome):  hic  monvm(entvs)  ... 
qvem  (sic)  .  .  .  ampliavit  (Hie);  VIII  937 
(Mun.  Seressitanum) :  ad  amplianda  or- 
namenta  (sc.  arcus);  X  4643  (Cales): 
pe[rmit]tiq_(ve)  e[i]  inscription(em)  ba- 
sis svae  sic  v[t  desi]der(at)  ampliare. 

XI  6664  (near  Pisae,  2nd):  Viam  Aemi- 
liam  .  .  .  operib(vs)  ampliatis  restitven- 
dam  cvravit  ;  VI  1247  (Rome) :  Aqvam 
M[arciam]  ...  amplia[vit];  IX  3018 
(Teate  Marrucinorum) :  aqvam  .  .  .  novis 

BRACCHIS    (Sic)    AMPLIATAM. 

(b)  Of  territory,  area,  space.  VI  2064 
(Rome,  Arval,  86)  1.  46:  aeternitate[m] 
imperi  qvod  ...  ampliavit  (Domitianus) ; 
VI 1080  (Rome,  3d) :  (imperator  fines  im- 
perii) ampliavit  ;  V  532  (Tergeste,  2nd) : 

VN1VERSAM      REM      PVBLICAM     n(oSTRAM)     

i.  e.  «  body  politic  »  —  cvm  fomentis  am- 
pliavit ;  VI  1231  =  31537  (Rome,  49): 

POMER1VM    AMPLIAJIT    TERMINAdlTQVE   (sic)  ', 

Notiz.    (1885)    p.  475    (ibid.):  pomerivm 

AMPLIAJIT  TERMINAdITQ_.   (SIC)',   VI    1232  = 

31538  (Rome,  74-5):  pomerivm  amplia- 
vervnt TERMINAVERVNTQ_.  J  R.  Gr.  divi  Aug. 

cap.  20  1.  15:  eandem  Basilicam  (sc.  Tu- 
liam)  .  .  .  AMPLIATO  EIVS  SOLO  .  . .  C0N" 
cohavi;  XIV  2101  (Lanuvium,  2nd-3d): 
ampliatis  locis  et  cellis  ;  X  7844  (ager 
Caralitanus) :  (Me)  .  .  .  loc(a)  ampliavit; 
VIII  10570  (Saltus  Burunitanus,  180-3): 

AMPLIANDI     PARTES    AGRARIAS. 

(c)  Of  sums  of  moaey.  [Cf.  AMPLIVS]. 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


Only  in  Africa,  ampliata  pecvnia,  VIII 
846  (Thubnrbo  Maius,  2nd),  1401,  15202 
(Thignica),2711(Lambaesis,208);  18214, 
18234  (Civ.  Lambaesitana) ;  4583  (Diana, 
198),  4594  (ibid.,  197),  4596  (ibid.,  200), 
4679  (Madaura),  8310,  8319,  20148 
(Cuicul),  8300  (ibid.,  2nd),  20144  (ibid., 
160),  8318  (ibid.,  169),  14791  (Prov. 
Procons.,  2nd),  17829  (Thamugadi,  2nd- 
3d),  Rev.  Arch.  (1907)  p.  464  no.  160 
(Thngga).  —  a.  svmma,  VIII  4196-7  (Ve- 
recunda,  212).  —  ampliata  hs.  iiii  mi- 
l(ibvs),  Vin  12018  (Zama  Regia).  — 
ampliata  liberalitate,  VIII  12006  (Sarra, 
212).  —  ampliata  taxatione,  Eph.  Epigr. 

V  289  (Zama  Regia).  —  Add.  VIII  2553 
(Castra  Lambaesitana,  199):  (sums)  am- 
pliatis)   EX    LARGI[SSIMIS    STIPENDMsJ. 

II.  Of  honors,  privileges,  comforts  etc. 
Of  literary  studies,  VIII  9183  (ager  Au- 
zienzis):  vt  honor  ampliet  in  (a)evvm; 
XIV  2070  (Lavinium,  2nd):  qvod  privi- 
lege   EORVM    NON    MODO    CVSTODIERIT    SED 

etiam  ampliaverit;  VI  955  (Rome,  103): 

QVOD  L1BERALITATI  OpTlMI  PrINCIPIS  COM- 
MODA     EORVM     ...     AMPLIATA     SVNT  ;      VIII 

1548  (Agbia,  2nd):  ad  ampi.iandam  beni- 

GNITATEM    SVAM.    —     VIII    2391  =   17910 

(Thamugadi) :  (Mi)  mvltifariam  loqven- 
tes   litteras  amplianti. 

AMPLISSIMVS.  «  Most  ample»,  «  boun- 
teous »,  k  generous  ».  —  *  Most  illu- 
strious ",  «  honorable  »,  «  noble  ».  (Cf. 
AMPLVS).  [Abbrev.  amplissim,  XII  2452 
(bet.  Au<4iistum  and  Lacns  Lemannus) ; 
ampliss.,'  VI  508  (Rome,  319),  II  1266 
(Baetica);  ampl.,  X  5827  (Ferentinum, 
220-1);  amp.,  VIII  962  (Vina);  am.,  Ill 
8151  (Singidunum,  287)]. 

(I)  Literally,  (rare).  X  7295  (Panhor- 
mus) :  (]a]mplissimo  apparatv  (sc.  ludo- 
rum);  II  3586  (Dianium) :  [itine]ribvs? 
per  loca  [diffi]cilia  am[pl]issimo  [svm]- 
ptv  indvctis. 

(II).  As  term  of  honor  or  respect  in 
public  life,  applied  to  legislative  bodies, 
high  positions  and  functionaries,  illustrious 
families. 

(A)  The  Roman  senate,  (a)  Termed 
senatus.  VI  1718  (Rome,  4th-5lh):  secre- 

TARIVM  AMPLISSIMI   SENATVS    .  .  .   REPARAVIT  ; 

VI  1721  (Rome,  355-360):  adprobante 
amplissimo  senatv;  VI  1725  (Rome,  5th): 

38 


298 


AMPL 


AMPL 


PETITVSENATVS  AMPLISSIMI  ;  VI  1  749  (Rome, 
421):      ADPETITIONE      SENATVS     AMPLISSIMI  ; 

VI  1767  (Rome,  488):  {Mi)  legato  am- 
plissimi  senatvs  ;  VI  9858  (Rome,  f,  5th): 
senatvs  amplissimvs;  VIII  4440  (La- 
masba,  3d):  amplissimo  [senatv];  VIII 
7062  (Cirta,  197):  amplissimo  s[enatv]; 
XII  2452  (bet.  Augustum  and  Lacus  Le- 
maunus):  (Me)  allectvs  in  amplissim(vm) 
ordin(em)  senat(orivm).  —  (//)  Termed 
ordo.  VI  1343    (Rome,  2nd):    secvndvm 

AMPLISSIMI    ORDINIS    CONSVLTVM  ;    VI    1698 

(Rome,  377) :    (Mi)  mvltis  legationibvs 

PRO     AMPLISSIMI      ORDINIS     DESIDERIIS      APVD 

Divos    fvncto;   VI    1735   (Rome,   4th): 

(Mi)  LEGATO  AMPLISSIMI  ORDINIS  TERTi[vm]; 

VI  1777  (ibid.):  (Mi)  legato  amplissimi 
ordinis  septies;  VI  1750  (Rome,  5th): 
(Mi)  depvtato  ab  amplissimo  ordine;  X 
7507  (Gaulos,  2nd) :  apvd  amplissimvm  or- 
dinem;  III  7086  (Pergamum,  2nd):  am- 
plissimvs ordo;  XII  2453  (bet.  Augustum 
and  Lacus  Lemannus) :  (Mi)  [a]dlecto 
in  amplissimvm  ordinem  inter  qvaesto- 
rios;  XII  4354  (Narbo,  2Dd) :  (Mi)  ad- 
lecto  IN  amplissimvm  ordinem  ;  XIII  1808 
(Lugudunum,  2nd):  (Mi)  adlecto  ...  in 
amplissimvm  ordinem. 

(B)  The  local  senate  (ordo  decurio- 
num)  of  the  towns.  Ill  731  =  7395  (Pe- 
rinthus) :  (Mi)  in  amplissimvm  ordinem 
adsvmpto  ;  III  8151  (Singidunum,  287): 
ordo  am(plissimvs)  s(plendidissimae)  co- 
l(oniae)  Sing(idvni)  ;  II  1266  (Baetica) : 

AMPLISS(lMVs)    ORDO. 

(C)  Local  government,  civitas.  VIII 
1862  (Theveste,  293-303) :  svm(p)tv  am- 
plissimae  civitatis  Thevestinorvm. 

(D)  Public  offices  and  officials,  civil 
and  religious,  VI  32326  (Rome,  Comm. 
Lud.  Saec.,20i):  an[te]  svggestvm  a[m]- 
plissim[orvm  consvlvm];  VII  269,  270 
( Virosidum,  2nd-3d)  :  svb  cvra  (Mius) 
[_co(n)s(vlaris)]  amplissimi;  VIII  962 
(Vina):  amp(lissimo)  pr[oc(onsvle)3  ; 
VIII  5341  (Calama,  4th) :  amplissimo  ... 
proconsvle;  VIII  14758(Prov.  Procons.): 

EX    IVDICIO      AMPLISSIMAE      POTESTATIS     PRO- 

consvlaris;  VI  1759  (Rome,  389):  (Me) 

CVIVS  ACCESSVS  AETATIS  AMPLISSIMI  HONO- 
RIS   ...   ORNAMENTA   PROMERVIT  \   R.   G.   djvi 

Aug.  cap.  9  1.17:  [sacerdotvJm  qvattvor 
amplissima  collegia  =  ex  iTtg  avraq^iag 


nor  Ti-cfouQun>  leqimv\  VI  508  (Rome, 
319):  ex  ampliss(imo)  et  sanctiss(imo) 
coll(egio)  XV  vir(vm)  s(acris)  f(acien- 
dis).  —  Esp.  of  the  emperor  Antoninus 
«  Elagabalus  a,  as  priest  of  the  Syrian 
sun-god.  Ill  p.  1997  (Philippopolis,  221): 

SACERDOS    Am[pLIs]sIMVS    DEI    INVICTI   SOLIS 

Elagabali  ;  III  p.  892  =  p  1998  (now  at 
Monsa,  221-2):  sacerdos  amplissi[mvs 
dei  invicti  solis]  Elagabali  ;  VIII  18587 
(Lamasba):  amplissimo  [sacerdote  dei 
invicti  Solis  Elagabali];  X  5827  (Fe- 
rentinum,  220-1) :  [sa]cerd(otis)  a[m]- 
p[\(issimi)]  invicti  Solis  Elagaba[li]. 
(E).  Of  persons  and   families  of  rank. 

V  532  (Tergeste,  2nd):   Fabivs  Severv[s 

VI^R  AMPLISSIMVS  ADQVE  (sic)  CLARISSIMVS, 
and  VTI  AD  POSTEROS  NOSTROS  TAM  VOL- 
TCVSJ     AMPLISSIMI     VIRI     QVAM      FACTA     PER- 

[m]aneant;  XIV  2165  (Aricia):  amplis- 
simi   viri;    VI  1492    (Rome,    101?):   in 

CLIENTELAM    AMPLISSIMAE    DOMVS    SVAE. 

AMPLITER.  «  Amplv  »,  «  lavishly  ». 
VIII   14373  (Prov.  Procons.):  (Hit)  civi 

LARGl[JsSl]MO    ET    AMPLITER    MVNIFICO. 

AMPLITVDO.  b  Greatness  »,  ■  distinc- 
tion a .  XI    5265    (Hispellum,  4th) :    pro 

AMPLITVDINEM    (sic)    NVNCVPATIONIS. 

AMPLIVS.  «  More  a,  «  furthermore  a, 
Comp.  adj.,  subst=^/^s;  adv.  =  plus, 
ultra,  insuper,  praelerea ;  diutius.  [Form 
ampliv,  V  4488  (Brixia);  abbrev.  ampl., 
X  5853  (Ferentinum)]. 

I.  Adj.,  subst.  =  plus.  I  198  (Lex  Re- 
pelund.,  123-2  B.  C.)  II:  in  annos  sin- 

GVLOS    PECVNIAE     QVOD     SIET    AMp[LIVS    S<?" 

stertiis  tof\\  ib.  XXII:  neive  amplivs 
de  vna  fami[l]ia  vnvm  ;  I  200  (Lex  Agra- 
ria,  111  B.  C.)  XIV:  agri  ivgra  (sic) 
non  amplivs  xxx ;  ib.  LX:  amplivs  iv- 
g(era)  cc;  ib.  LXXXVI:  neive  amplivs 
ea  (abl.)  ...  dare  debeto;  II  1174  (Hi- 
spalis):  qvod  si  amplivs  erJjt];  R.  G. 
divi  Aug.  cap.  34  1.  22 :  [potest]atis 
av[tem  n^ihilo  ampliv[s  habvi  qvam  .  .  .] ; 

VI  1527  (Rome,  laud.  Turiae,  9-2  B.  C.) 
1.  8:  si  praes[to  fv]iss[e]mvs,  non  am- 
pliv[s  praestitissemvs];  II  4511  (Barci- 
no):  si    qvo    pavciores    con[veneri]nt, 

AMPLIVS    INTER   PRAESENTES   PRO   RATA    DIV^I- 

dat]vr;    II    5439    (Lex    Ursonensis,  44 

B.  C.)  XCV  1.  14;  DVM  NE  OMNINO  AM- 
PLIVS   h(omines)    XX    .  .  .    TESTAMENTVM    DI- 


AMPL 


AMPL 


299 


cere  cogantvr;  VIII  10570  (Saltus  Bu- 
riinitauus,  180-3):  non  amplivs  annvas 
qvam  binas  ...  operas;  VIII  17896 
(Thamugadi,  361-3):  nvnqvam  amplivs 
qvam  sex;  IX  4756  =  XI  4188  (Inte- 
ramna):  nil  amplivs  in  me  vobis  per  se- 
cla  (sic)  licebit  (i.  e.  mortuus  sum);  V 
1703  (Aquileia,  f) :  invenerat  satis  am- 
plivs   QVAM    SVOS    IPSE    PARENTES. 

II.  Adverb. 

(a)  With  numerals,  «  more  »  (plus). 
II  1963  (Lex  Salpensana,  81-84)  XXVII: 

DVM  NE  AMPLIVS  QVAM  SEMEL  QVISQVE  EO- 
RVM    IN     EADEM    RE    APPELLETVR  J     VI    32323 

(Rome,    Comm.  Lud.  Saec,    17    B.  C.) 

1.   06  :    AMPLIVS     QVAM    SEMEL. 

(b)  «  Further  »,  «  furthermore  »,  «  in 
addition  » ,  «  besides » ,  « over  and  above » , 
«also*  (ultra, iusuper,  praelerea).  I  1313 
(Falerii,  B.  C.) :  lectv  i,  amplivs  nihil; 
V  6513   (Novaria,  2nd):    in    qvod  opvs 

LEGATA  .  .  .    AMPLIVS    EROGAVIT  ;     VI    18123 

(Rome):  inpesam  (sic)  fec(it)  in  sepvlcri 

MACERIA    .  .  .  ,     AMPLIVS     INPENSA     (sic)    SVA 

...  itv,  ambitv;  VI  24321    (Rome):  et 

AMPLIVS      IN       EO      MONVMENTO      INPENSa(m) 

(sic)  adiecit  de  svo  hs.  (tot)\  VI  26158 
(Rome):  heres  maximas  gratias  aget,  am- 
plivs MERENTI  HERES   HONORAB1T;    VIII   853 

=  12370  (Thuburbo  Mains,  2nd):  hs.  (lot) 
reip(vblicae)  intv[li]t,  et  a[mJpl[i]vs 
lvdorvm  scaenicorvm  diem  et  epvlvm 
dedi[t];  VIII  14783  (Vallis):  amplivs 
etiam  lvdos  sc(a)enicos  edidit;  XI  6357 
(Pisaurum):  qvod  ...  spectacvlvm  gla- 

DIATOR(lVM)  EDIDERIT,  AMPLIVS  LVDOS  FLO- 
RALES  ;  IX  1619  (Beneventum):  adiectis 
amplivs  libris  (tot);  VIII  73  (Biniana): 

ADIECTA     AMPLIVS     Pe[c]v[nIa]  ;      VIII      76 

(ibid.,  186):  adiecta  amplivs  pecvnia; 
XIV  98    (Ostia,   139):  adiecta    pecvnia 

QVANTO      AMPLIVS      DESIDERABATVR    ;       VIII 

16441  (Zaraa  Maior,  2nd) :  adiecta  pecv- 
nia, fecit  ampliv[s  .  . .];  XI  5963  (Pi- 
tinum  Mergens) :  datis  am[plivs  scslertiis 
toQ;  VIII  10833  (Zattara,  2nd-3d);  am- 
plivs adiectis  at  (sic)  hs.  (tot) ;  VIII 
12058  (Muzuc):  adiectis  am[plivs]  ... 
hs.  (tot);  VI  21458  (Rome):    ex  testa- 

MENTO    EIVS    HS.    (tot),    ET    EX    SVO    AMPLIVS 

adiectis  hs.  (tot);  VIII  1574  (Mustis, 
164):  adiectis  ob  honorem  flam(inatvs) 
perp(etvi)  svi  hs.  (tot),  et  AMPvivs  .  .  . ; 


VIII  4187  (Verecunda):  addit(is)  ad  le- 

GITIMa(m)  HS.  (lot)  N(VMMIS)  .  .  .  ,  ET  AM- 
PLIVS hs.  (tot) ;  VIII  4874  (Thubursicum 
Numidarum):    inlatis   rei  p(vblicae)  hs. 

(tOt)    LEGITIMIS,  AMPLIVS    EX  HS.   (tot)   n(vm- 

mvm);  VIII  1842    (Theveste):    in[l]atis 

REIP(VBLICAE)     HS.      (tOl),    ET      AMPLIVS    .  .  .  ; 

VIII  262=11430  (Sufes):  q_v[i  prae]- 

TER    SVMM(am)     HONO[raRIAm]    .  .  .    AMPLIVS 

hs.  (tot)  n(vmmos)  obtvlerit  ;  VIII  958 
(Vina):    inlata    reip(vblicae)   ii  viratvs 

HONORARIA     SVMMA,    AMPLIVS     DE     SVO  ...  J 

III  9768  (Aequum):  amplivs  ex  s[vo] 
.  . .  ;  VIII    5292    (Calama) :   amplivs  ad 

HONORARIAM    SVm(mAm)     CVM   HS.   (tot)     PRO- 

misisset;  VIII  5298  (ibid.):  hs.  (tot) 
n(vmmos),  amplivs  ad  legitimam  svmmam 
hs.  (tot);  II  1663  (Tucci) :  hvic  dono 
(ilia)  amplivs  nomine  svo  coronam  av- 
ream  adivnxit;  VIII  15576  (Mustis.  164): 
amplivs  ...  hs.    xxx    mil(ia)    n(vmmvm); 

X  5853  (Ferentinurn) :  ampl(ivs)  in  sin- 
g(vlos)  h(omines  sestertii  singuli).  — 
VI  1527  (Rome,  laud.  Tnriae,  9-2  B.  C.) 

1.   25  :     NEQVE    AMPLIVS  REM  SOLLICITARVNT. 

—  VI  25393  (Rome):  neqvis  velit  am- 
plivs   POST    ME    IN  HOC  TVMVLO    ALIVT  (sic, 

sc.  corpus)  inferre;  Pais  475  (Altinum): 
h(oc)  m(onvmentvm)  amplivs  h(eredem) 
n(on)  s(eqvetvr).  —  Esp.  freq.  in  the 
phrases  hoc  amplivs,  eo  amplivs.  VI  9254 
(Rome):  hoc  amplivs  ark(ae  sic)  rei  p(v- 
blicae)  collegii  s(vpra)  s(cripti)  donvm 
dedit  (de aar ios  tot);  XI  3009  (ager  Vi- 
terbieasis) :  hoc  amplivs  ob  hon(orem) 
sibi  oblatvm  hs.  (tot)  n(vnmos)  .  .  .  dedit  ; 

XI  4391    (Amelia):    hoc    amplivs  arkae 

(Sic)    EORVM    INTVl(it)  HS.  V  m(iLIa)    n(vm- 

mvm);  VI  29736  (Rome,  2nd):  hoc  am- 
plivs nvmeravervnt  arkae  (sic)  sevir(o- 
rvm)  avgvstaliv(m  sestertios  tot) ;  VI 
29700  (Rome):  qvod  (pecuniam  tantam) 

DONAVERIT    .  .  .  ,    ET    HOC  AMPLIVS    SIGILLVM 

argentevm;  V  4488  (Brixia):  (pecuniam) 

ET     (h)0C     AMPLIv(s)     TABERNAS     etc.  J    VIII 

14855  (Tuccabor) :  hoc  amplivs  ...  ca- 
meram  svperposvit;  VI   26357    (Rome): 

CONIVGI  KARISSIMAE  (sic)  .  .  .  ,   HOC    AMPLIVS 

svper  filiaw  svam  (xurgit  monumentum); 
VI  28757  (Rome):  hoc  amplivs  Betvria 
(sic)  Sphingis  (sc.  hie  componi  licet,  or 
the  like).  Add  VI  1872  (Rome,  206), 
10229  (Rome,  lest,  Dasumii,  108),  10412 


800 


AjMPL 


ANSA 


(Rome);  XIV  864  (Ostia),  2112  (ibid., 
2nd)  1.  29,  2795(Gabii,  L40);  X  1 L2,  114 
(Petelia, 2nd).  —  VIII  si  i  (Avitfca  Bibba) : 

EO    AMPLIVS     SOLO     ASE     (sic)      COMPARATO  ; 

VIII  2711   (Lambaesis,  208):  honoraria 

SVMMA,     ET      EO      AMPLIVS     ...|      XII       2522 

(bet.  Augustum   aud   Lacus    Lemannus): 

EX    US.    ((O/),  ET   EO  AMPLIVS    .  .  .    HS.    (t0l)\ 

II  3279  (Castillo) :   item  (e)o  amplivs  . . .  . 

(c)  Temporal  use.  (=  p/us,  saepius, 

diutius).  XIV    2034    (Praeneste,    385): 

SECVNDVM    IN    ANNO   VEL   AMPLIVS  ;    III   4796 

(ViniDum,  311):  per  annos  amplivs  l;  I 
206  (Lex  Mia  Manic,  45  B.  C.)  1.  151: 
amplivs  dies  lx;  III  7584  (Tomi):  am- 
plivs vixi  m(enses)  v,  dies  [. .  .~J  ;  XII  594 
(near  Arelate,  2nd):  balinevm  ...  qvod 
(sic)  vsi  fvervnt  amplivs  annis  xxxx  ; 
VI 1 1  2756  (Lambaesis):  qvinto  decimo 

ANNO  MARIt(ae)  NOMEN  ACCEPIT,  IN  Q_VO 
AMPLIVS    QVAM    TREDECIM     VIVERE    NON    PO- 

tvit;  XI  1409  (Luna,  f):  hic  non  val- 

VIT    CVM    EA     AMPLIVS    vivere  ;     VI     31770 

(Rome):  nam  non  amplivs  licvit  ei  vi- 
vere; II  1413  (Urso):  viginti  tecvm  nam 
fers  non  amplivs  annos ;  II  1414  (ibid.): 

LXX    TECVM  TRANSFERS   NON    AMPLIVS   ANNOS. 

AMPLVS.  (AMPLIOR).  Adj.  and  subst. 
«  Ample  " ,  «  large  » „  «  great  » ,  «  spa- 
cious »,  «  abundant  »,  «  potent »,  and  the 
like  (Cf.  AMPLIVS,  AMPLISSIMVS). 

Form  abl.  ampliori,  V  4120  (Arilica)]. 

(A)  Prop,  as  adj.  Of  lands,  buildings 
etc.  VI  33840  (Rome):  ne  ampliorem  lo- 
cvm  memoriae  extrvat  ;  Rossi  II  p.  151 
no.  26  (Rome,  f) :  haec  domvs  ampla  mi- 
cat    VARUS     FABRICATA      METALLIS  ;    V    4020 

(Arilica):  si  maior  avctoritas  patrimoni 
mei  fvisset,  ampliori  (sic)  titvl[o  tJe 
prosecvtvs  fvissem.  —  Of  moneys,  pro- 
perty, privileges  etc.  30573 l2,  as  inter- 
preted by  Buecheler  Carm.  Lett.  1790 
(Rome?):  amplvm  est  [hoc  satis  qJvod 
perdidi;  II  6278  (S.  C.  Italicense,  176-7) 
1.  9:  satis  amplvm  patrimonivm;  ib.  1.  47: 
ampliora  gladiatorvm  pretia  ;  VI  1074 
(Rome,  202-4) :  [a]mpla  beneficia  . . .  con- 
secvtvs;  V  6728  (Vercellae,  f,  6th):  in- 

DVSTRIA    SENSVVM    DITATVS    MVNERE    AMPLO. 

—  Of  persons  =  «  numerous  ».  Carm.  Lat. 
1448  (Rome?,  -j-):  hvc  cernebamvs  amplas 

CVNEIS  FLVXARE  CATERVAS   (i.  Q.  111  Chcum)\ 

Rev.  Arch.  II  (1903)  p.  467  (Heliopolis 


=  Baalbek,   end    1st):    regis    Antiochi 

FILIOS  AD  IMp(erATOREM)  VeSPASANIVM  CVM 
AMPLA     MANV     TRIBVTARIORVM     REDVXIT.    

Of  laudes,  merita,  pietas.  XII  944  (Are- 
late, f):    CVM    LAVDIBVS    AMPLIS  ;    Rossi    II 

p.  63  no.  6  (Rome,  f ) :    Virginis  av(l)a 

MICAT  VARUS  DECORATA  METALLIS,  SED  PLVS 
NAMQVE  NITET  MERITIS    FVLGENTIOR  AMPLIS  J 

ib.  p.  127  no.  7  (Rome,  f,  7th):  hoc  tibi 

PRO  MERITIS  SVCCESSOR  HONORIVS  AMPLIS 
MARMORE  CONSTRVXIT  MVNVS  EPYTAPHII  (sic)', 

Hiibu.  Hisp.  413  =  Carm.  Lat,  669  (Hi- 
spania,  loc.  incert.,  -j-):  pietate  pr(a)edi- 
tvs  ampla.  —  Of  the  power  of  Christ,  of 
the  «  strong  right  hand  »  of  God.  Rossi 
II  p.  109  no.  63  (Rome,  f ) :  bis  genitvs, 

SINE  MATRE  OPIFEX,  SINE  PATRE  REDEMPTOR, 
AMPLVS  VTR1SQVE  MODIS,  AMPLIOR  VNDE  MI- 
NOR ;  XIII  2397    (Lugudunum,  -j-,  551) : 

QVEM    RECIPIT    SVMMI     DEXTERA     AMPLA    DEI. 

—  Add  I  199  (Genua,  Sent.  Minucio- 
rum,  117  B.  C.)  1.  41:  dvm  ne  in  am- 
pliorem MODVM  PRAETORVM  HABEANT  QVAM 
PROXIMA    AESTATE    HABVERVNT. 

(B)  As  subst.  (1)  Personal  =  homo 
dives,  potens.   XI  260  (Ravenna,  f) :  vt 

VALEANT  SPa[t]iIS  a[m]pLVM  SVPERARE  COA- 

ctis.  —  (2)  Neut.  plur.  of  gains,  power. 
VI  29848  (Rome) :  vtere  felix!  ampliora 
facias  ...;  XIII  2398  (Lugudunum,  f, 
552) :  arcobvs  (sic)  hic  clavsvs,  lavdibvs 

AMPLA    TENENS. 

AMPVLLA.  Flask  or  bottle  of  earthen- 
ware, glass  etc.,  of  small  capacity.  The 
common  Roman  form  of  the  ampulla,  un- 
like the  Gk.  l.tjxvdog,  had  a  round,  often 
flattened,  body  without  handles,  and  a 
narrow,  upright  neck.  VI  1785  (Rome): 

d(e)    AMPVLLIS    PLACVIT    VT     POST    DEGVSTA- 

tio[nem]     possessori     reddantvr;    XIII 

100186  (Remi  ?.   ampulla):  ampvlla  il  = . 

AMPVLLARIVS.  Maker  of,  and  dealer 

in,  ampullae  q.  v.  XII    4455    (Narbo) : 

[.  .  J  C.  L.  PHILOMVSVS,  AMPVLLARIVS  FRVGI, 
HEIC     EST    SEPVLTVS. 

AMPVTO,  -ARE.  In  metapb.  sense,  « to 
cut  off  » ,  «  to  put  an  end  to  ».  VI  1711 
(Rome):  vt  omnivm  molendinariorvm 
fravdes  ampvtentvr. 

AMSAGA,  ANSPAGA  (sic  for  AMPSA- 
GA).  A  stream  in  northern  Africa,  rising 
near  Sila  (where  now  called  Wed  Bu 
Merzug),  and  flowing    past  Cirta  (under 


AMVC 


ANAG 


301 


the  modern  name  Wed  el-Kebir),  forming 
the  imperial  boundary  between  Maureta- 
nia  and  Numidia.  [Correct  name  proba- 
bly Amsagas].   VIII  5884  (Sila) :   [g]e- 

Nl[o]    NVMINIS     CAPVT      AmSAGAE     SACRVM  J 

VIII  7759  (Cirta;  cf.  Carm.  Lat.  1327 
note) :  Aethnaviros  vbi  cingvnt    Anspa- 

GAE    MOLES. 

AMVCES,  AMVCOS.  See  AMYCVS. 

AMVDIS  fundus,  an  estate  near  Ve- 
leia.  XI  1147  (Veleia,  2nd)  III  1.  37: 
fvnd(vm)  Valerianvm  Amvdis  in  Veleiate 
et  Parmensi,  pagis  Salvtare  et  Salvi[o]. 

AMVGDALA.  See  AMYGDALA. 

AMYCVS.  (AMVCES,  AMVCOS).  Myth- 
ical king  of  the  Bobryces  in  Bithynia, 
sou  of  Poseidon,  overweening  master  of 
the  caestus,  conquered  by  Polydeuces 
(Pollux).  On  early  incised  mirrors  from 
Palestrina.  I  55  =  XIV  4095  (Praene- 
ste,  B.  C.) :  Poloces  •  Losna  ■  A/wvces. 
( «  vir  cum  caestibus  sedens  in  ban  » ) ; 
XIV  4094  (ibid.) :  Castor  •  Amvcos  •  Po- 
lovces.  —  Of  uncertain  significance,  and 
perhaps  not  antique,  is  the  inscr.  Amycvs 
Seronensis,  incised  on  the  thigh  of  the 
bull  in  a  Mythraic  group  from  Tibur,  XIV 
3566,  VI  30819. 

AMYGDALA.  (==  Afivydcdrj).  ■  Al- 
mond I,  Edict.  Diocl.  §6  1.  52    (=  III 

p.    1934):    AMVGDALARVM  (SIC)   PVRGATARVM 

i tal(icvm  sextarium)  vnvm  (deaarios)  sex. 
AN,  ANNE.  «  Or  »,  «  whether  ».  [Form 
an  •  ne,  III  3676  (Pannonia  Inf.)]. 

(A)  In  direct  or  implied  questions.  IV 
3302  (Pompeii,  dipinto) :  lector  an  ma- 

THEMATICVS     AN      RHETORICVS  ;      VI      21846 

(Rome) :  an  felix  aegrae  potivs  svbdvcta 
senectae?;  VI  27383  (Rome):  hic  p[o> 

SITA,   AN   SVPERAS  CONVISIT   LVMINIS  AVRAS  ?  ; 

VI  30114    (Rome):    svfficit,  anne    tibi 

CETERA    NOSSE    LIBET  ? 

(B)  In  indirect  questions,  VI  2080  = 
32375  (Rome.  Arval,  120)  1.  46:  cvm  .  .  . 

OJ/AERERETVR  ...  AN  LEGITIMI  CALATORtS 
LOCO    HABENDVS    ESSET    CTVI    .  .  .  ;    III  3676 

(Pannonia  Inf.):  viderit  an  •  ne  aliqvis 
post  me  mea  facta  seq_v[a]tvr;  III  8135 
(Viminacium) :  morib(vs)  et  form(a)  [p]a- 

RITER  LAVDABILIS,  VT  QVIS  CERNERE  NON 
POSSET,    PVLCHRIOR    AN    MELIOR  ;      XI     3614 

(Caere,   2nd):    placvit  tamen  tibi    scribi 

AN    IN    HOC     QVOQVE     ET    TV     CONSENSVRVS 


esses.  —  In  the  phrase  fors  sit  an  = 
■  possibly  ■,  VI  1527  (Rome,  laud.  Tu- 
riae,  9-2  B.  C.)  1.  29:  f[ors]  sit  an  in 

Q_VIBVSDAM    FEMINIS    .... 

ANABANTA.  Apparently  name  of  a 
local  goddess,  XIII  8004  (Bonna) :  d(e)ae 
AnaIbante  [ills  v](otvm)  s(olvit)    [l(i- 

BENS)    m(eRITo)]. 

ANABESTA,  or  -AE.  Apparently  name 
of  a  female  divinity  (if  gen.  sing.),  or 
divinities  (if.  dat.  plur.),  whose  name 
alone  appears  on  a  column.  VI  21  (Rome): 
Anabestas. 

ANABOL1CVM  (sc.  vectigal).  Evidently 
a  tax  imposed  on  merchandise  for  ship- 
ment (araftdXXeiv).  On  various  tesserae 
plumb eae  with  portraits  of  Severus  and 
Caracalla  on  obv.  and  rev.  XIII  10029 43: 
anabolici  and  anabolik(i).  [Cf.  XV  7973; 
Rostowzev,  Milth.  (1896),  pp.  317-321]. 

ANABOLIVM.  (Prom  &va(l«XXeiv).  Ap- 
parently a  surgical  instrument,  « lancet » . 
[N.  b.  Borghesi  and  Mommsen  regarded 
it  as  a  bronze  mantle  applicable  to  a 
statue.  But  cf.  Cantarelli,  Bull.  Comm. 
XVI  (1888)  p.  374  sq.].  XII  354  (Reii) : 
deo  Aescvlapio  Val(erivs)  Symphorvs  et 
Protis  signvm  Somni  aerevm,  torqvem 
avrevm  ex  dracvncvlis  dvobvs  .  .  .  ,  en- 
chiridivm  argent(evm)  .  .  .  ,  anabolivm, 
ob  insignem  circa  se  nvminis  e1vs  effe- 
ctvm  v(otvm)  s(olvervnt)  l(ibentes)  m(e- 

RITO). 

[ANACHORETA  (araxcoQrjTrjg).  «  An- 
chorite »,  *  hermit  ».  Le  Blant  165  = 
Ven.  Fort.  1.  5.  5:  aede   svb   hac  habi- 

TANS  EREMI  SECRETA  TENEBAT  PER  MEDIOS 
POPVLOS    ANACHORETA     POTENS]. 

ANACHORETICVS.  «  Of  an  anchorite, 
hermit  ».  Le  Blant  27  (Lugudunum,  f ) : 

POST  ANACHORETICAE  vitae  FLAMMATVS  amo- 
RE  LONGINQVA  AEGYPTI  SITIENS  DESERTA 
PETIVIT. 

ANAGLYPHVS?  (ardyXvyog)  ■  With 
decoration  in  repousse-work  or  relief » . 
[Cf.  ANAGLYPTVS].  VII  494  (Segedu- 
num):  [. . .  anag]lypvm?    (sic)  cvm  basi 

ET    TEMPLVM    FECIT    (ille). 

ANAGLYPTARIVS.  ■  Of  repousse  or 
relief-work  in  metal » ,  (gold,  silver,  bronze). 
[Cf.  CAELATVRA].  II  2243  (Corduba): 

C.  VALERIVS  [.  .  .]  CAELATOR  ANAGLYPTA- 
RIVS. 


302 


ANAG 


ANAT 


ANAGLYPTVS  (avdyXvmog).  ■  With 
decoration  in  repousse-work  or  relief". 
[Cf.  ANAGLYPHVS,  ANAGLYPTARIVS, 
CAELATOR,  CAELATVRA,  CAELO, 
-ARE].  X  6  (Beginm  Iulium)  :  (Me)  .  . . 

LEGAVIT  MVN1CIPIBVS  IVL.[JENSIBVs)  INPRY- 
TANAEO  (SIC)  STATVAM  AEREAM  MERCVRI, 
TRVLLAM    ARGENTEAM    ANAGLYPTAM    p(oNDO) 

us  :  :  •  (=2  |{  lb.),  etc. 

ANAGNIA.  Chief  city  of  the  Hernici 
in  Latium,  east  of  Mons  Albanus,  about 
half-way  between  Praeneste  and  Feren- 
tinum,  north-east  of  Signia;  strongly  si- 
tuated on  a  lofty  hill  overlooking  the 
valley  of  the  Trerus  (Sacco).  Its  citizens 
were  assigned  to  the  Publilia  tribe.  VI 
2377  =  32518  (Rome,  latere. praetorian., 
137):  [. .  .]  Octavivs  L.  f.  Pvb(liha) 
Felix,  Anagn(ia)  ;  Rossi  II  p.  413  I.  24 
(Rome,  f,  8th):  olibet(vm)  (sic)  qvi  (sic) 
est  ad  tvfv(m)  ivxta  Anagnias  (sic,  cf. 
Gk.   at  \4vdyvsua)   in   integro. 

ANAGNINVS.  Adj.,  subst.  «  Of  Ana- 
gnia  »,   «  resident  of  Auagnia  «,  q.  v. 

(a)  Adj.  X  5918  (Anagnia,  2nd):  s(e- 
natvs)  p(opvlvs)q_(ve)  Anagnin(vs);  X 
8243  (ibid,  2nd-3d):  s(enatvs)  p(opvlv- 
s)q_(ve)  Anagninvs;  X  5919  (Anagnia): 
sacerdoti  ivvent(vtis)  Aninae  (sic). 

(b)  Subst.  I  p.  456  =  P  p.  45  (Acta 
Triumph.  Capitol.,  448/306) :  QJVIarcivs 
Q^_f.  Q^_n.  Tremvlvs  .  .  .  de  Anagnineis 
Herniceisq_(ve)  (sic,  sc.  triumphavit) ;  X 
5908  (Anagnia,  198-201):  Anagnini  (sc. 
dedicaverunt);  X  5917    (ibid.,  2nd):  pa- 

TRONO    CIVITATIS    AnaGNINOr(vm). 

ANAGNOSTRIA.  (From  avayiyvuxTxco, 
cf.  ai'ayrcb(TTttg).  A  female  slave  who 
read  to  her  mistress.  [Cf.  LECTRIX.]. 
VI  34270  (Rome):  Lexis  d(ominae?)  an- 
gnostria(s^);  VI  33830  (Rome) :  Daphne 
Ivi.ia(e)   anagnos(tria). 

ANAGON.  «  That  has  not  yet  taken 
part  in  a  race » .  (aycbv).  VI  10047  (Rome) : 
eqvorvm  anagonvm  (twice). 

[ANALABIS  =  dvaXd^g  (from  dva- 
?.«fi^drfiv  used  in  mystical  sense,  as 
cited  from  magical  cures  bv  Marcellus 
Empiricus).  XIII  1002686  (Ci  vitas  Picto- 
num,   silver   placque):    bis    Dontavrion 

ANALABIS,  BIS  DONTAVRIOS  CE  (==  XCc})  ANA- 
LABIs]. 

ANALEMPSIACVS.    Apparently    «  re- 


movible  ■ ,  «  that  can  be  put  on  (for  fest- 
ive occasions)  and  taken  off  » .  (Cf.  avd- 
Xrj/xifjig,  arccXa/upava)).  XIV  2215  (Ne- 
mus  Dianae) :  corona  analempsiaca;  XIV 
21  (Ostia) :  cor(ona)  anal(empsiaca). 
| "N.  b.  Dilthey,  Rhein.  Jahrb.  LIII-LIV 
(1873)  p.  5,  would  connect  it  with  did- 
Xtjipig  and  imply  a  curative  virtue]. 

ANALOGIA.  «Proportion",  «calcu- 
lation ",  of  the  mystical  mathematical 
studies  of  the  Pythagorean  School.  An- 
nee  Epigr.  (1892)  p.  54  =  Carm.  Lat. 
107  =  Dessau  7772  (Thugga) :  (Me)  vi- 

XITQVE  NVMERVM  IN  SE  (=  illSilTlUl)  DE 
ANOLOG1A  (Sic)  P  YTHAGORAE  PRIMARIVM  (i.  e. 

he  lived  36  years,  this  being  the  Hume- 
rus Pylhagorae  primarius,  the  sacred 
xetQccxivg  or  quaternion  (cf.  Pint,  de  Isid. 
et  Osirid.  381/"),  the  only  number  which 
is  the  sum  of  the  first  four  odd  numbers 
and  the  first  four  even  numbers  and  which, 
arranged  in  units,  will  equally  form  a 
square  and  an  equilateral  triangle). 

ANANCE.  (=  'Avdyxrj,  Lat.  Necessi- 
tas),  as  goddess.  Bull.  Com.  (1904)  p.  284 
=  Rev.  Arch.    (1905)  p.  193   (Doclea): 

A  •  NAN  •  C\E    PRO    SAL(vrE)   (llUus). 

ANAPTOTERIVM.  Apparently  a  reci- 
pient for  catching  the  drops  of  grease 
from  a  candelabrum  (avummeiv).  XIV 
100  (Ostia,  2nd) :  can[delabrvm  et]  ana- 

PTOTERIVM  .  .  .  CIVIBVS  .  .  .    DONVM  De[dIT]. 

ANARTII,  (ANARTI?).  A  tribe,  appa- 
rently of  Celtic  stock,  dwelling  to  the 
north  of  Dacia  Porolissensis.  Notiz.  (1895) 
p.  350  (ager    Tusculanus,   2nd) :  [t]rans 

FLVMEN    DaNIVIVM    (sic)    [.  •  .]    ET     BaSTER- 

narvm  [\  .  .]  Cotinos  .  .  .  et  Anartio[s]  | 
III  8060  (Dacia,  milestone,  236):  m(ilia) 
xvi  a  R[.  .  .]vl.  Vico  An^artorvm],  i.  e. 
their  chief  town. 

ANAS.  «  Duck  " .  Edict.  Dioclet,  §  4. 
1  1.  31  (=111  p.  1932):  anatv(m  par) 
X  ctvadraginta  =  %'[rf]aaS)v  £evyog  X  fi' ; 
VIII  17938  (Thamugadi):  (h)oc  anas: 
« this  is  a  duck  »  (referring  to  the  figure). 

ANATHEMA  (drddsfia).  «Anathema». 
«  perdition  »;  «  lost  »,  «  damned  »,  in 
Chr.  inscrr.  Rossi  1359  (Rome):  si  qvis 
coc   (sic  =  hoc)   sepvlxrvm   (sic)   pos[t 

MORTEM   MEAM    VIOLAV]er[j]t,     AVEAT     (sic) 

anathema!;  XIII  1661  (Segusiavi) :  qvi 

A  HOC  HOSSA    REMOVIT,  ANATEMA  (stc)  SIT  !  | 


ANAT 


ANCH 


303 


XII  5755  (Reii) :  si  ojvs  (sic)   cv[m  eo 

SEPELIRl]   VOLVe[rIt],     .  .  .    [iLJLI     ANATEMA 

(sic)  [sit]!;  Hiibn.  Hisp.  336  (Emerita, 

7th):  SED  SIQVIS  VERO  HOC  MONVMENTVM 
MEVM  1NQVIETARE  VOLVERIT,  SIT  ANATHEMA!; 

Le  Blant  N.  R.  248  (Aquitania):  sit  ana- 
thema MARANATHA    VSQV1D    (sic)    IN    SEMPI- 

r ernvm  ! ;  Forcella-Seletti  Iscr.  Cr.  in  Mi- 
lano,    p.    100    no.    109    (Mediolanium): 

[SIQVIS    .  .  .   CONTRA  FECe]rIT,   ANATHEMATE 

perpetvo  [. .  .];  Bull.  Com.  (1906)  p.  54 
(Rome,  1004)  :  . .  .  abe(a)t  anaathem(a) 
(sic)   Do[mini]. 

ANATIAR1VS.    «Dealer    in    ducks». 

VI  9143  (Rome) :  A.  Petronivs  A.  l.  Ale- 
xander,   ANATIARIVS. 

[*ANATOLIA.  Corruptly  read  as  name 
of  place  that  never  existed.  VI  3641 
(Rome):  Candido  leg.  Valerian.  Anato- 

LIAE   NAT.]. 

ANAVJO.  A  town  of  Britain,  sonth- 
east  of  Mancunium  (Manchester),  near 
modern  Buxton  in  Derbyshire.  VII  1168 
corrected  Eph.  Epigr.  VII  p.  336  no.  1102 
(Buxton,  milestone) :  Anavione  m(ilia) 
p(assvvm)    x. 

ANAVIONENS1S.  «  Of  Anavio  » ,  q.  v. 
XI  5213  (Fulginiae,  2nd):  (illi)  censito- 
[ri]  Brittonvm  Anavion[en(sivm)].  (Cf. 
BRITTO]. 

ANAVNI.  An  Alpine  tribe  dwelling  in 
the  upper  valley  of  the  Atesis  (Adige), 
north  of  Tridentum,  (now  Val  di  Non.) 
V  5050  (Anauni,  bronze  plate  w.  edict 
of  Claudius,  46) :  qvod  ad  condicionem 
Anavnorvm  et  Tvlliassivm  et  Sindvno- 
rvm   pertinet. 

ANAZARBVS.  A  town  of  eastern  Ci- 
licia,  on  a  confluent  (now  Sombo:)  of  the 
river  Pvramus,  on  the  highwav  between 
Cocussus  and  Mopsuestia ;  now  Aaavarza. 
Laterculi  praetorianorum,  VI  23855  = 
32533  (Rome) :  [An]azarbo,  and  Anazar- 
bo;    VI    32910    (Rome,    frgmt,):    Ana- 

Z^ARBo]. 

ANC.  See  HIC. 

ANCASTA.    A  local   British   goddess. 

VII  4  (Clausentum) :  Deae  Ancastae.  Ge- 
minvs  Manti  v(otvm)  s(olvit)  l(ibens) 
m(erito). 

ANCENTVS.  (Sic,  vulg.  for  *  incentvs 
rather  than  accentvs.  Cf.  Buecheler,  Carm. 
Lai.  1319  note).  "The  blare  of  trumpets» 


and  other  wind-instruments.  X  4915  (Ve- 
nafrum):  martios  ancentv  stimvlans  gla- 
diantes  in  arma  vocavi. 

ANCEPS.  Of  illness,  danger,  «  uncer- 
tain »  (as  to  result  or  outcome),  «  se- 
rious »,  «grave».  II  2036  (Anticaria): 
M.  Cornelivs  Optatvs  ancipiti  morbo  re- 
creatvs;  X  3805  (Capua):  qvod  hoc  in 

LOCO  ANCEPS  PERICVLVM  SVSTINVERIT  ET  BO- 
NAM  VALETVDINEM  RECIPERAVERIT  ;   III  7969 

(Sarmizegetusa.  2nd):  [co]lonia  Vlp(ia) 
Traian(a)  Avg(vsta)  Dac(ica)  ancipiti 
pericvlc    .  .  .    restitvta. 

ANCHARIANVS  fundus,  name  of  an 
estate,  or  estates,  near  Veleia.  XI  1147 
(Veleia,  2nd)    IV  1.  41 :    fvndvm   Alfiam 

MVNATIANVM  AnCHARIANVM   ...   IN   PLACEN- 

tino,  pag(o)  Vercellense,  et  Velleiate 
(sic),  pag(o)  Ambitrebio;  ib.  IV  13:  fvn- 
dvm)    ANCHARIANVM     .  .  .     PAG(o)     s(vPRa) 

s(cripto)  i.e.   Albense;   ib.  I  72:    fvn- 

d(vm)  ANCHARIANVM  LOCO  s(vPRa)  s(CRIPTo) 

i.  e.  in  Veleiate,  pag(o)  Albense,  vico 
Seceniae. 

ANCHIALITANVS.  ■  Of  Anchialus  » , 
q.  v.  Ill  405  (Thyatira):  (ille)  militavit 
...  in  vexillation(e)  eq_q_.  (=  equilum) 
Dal(matarvm)  comit(atensi)  Ancialitana 
(sic). 

ANCHIALVS,  ANCHIALE,  later  an- 
chiali  plur.  (i)  'AyxiaXog).  A  seaport  of 
northeastern  Thrace,  south-west  of  Me- 
sembria;  now  Anchialo.  From  Trajan  it 
took  the  name  Ulpia  Anchialus,  whence 
many  soldiers,  natives  of  the  town,  place 
Ulpia  as  quasi  tribus  in  their  names. 
[Abbrev.,  anch.,  anchi.,  anchia].  VI  23851 
=  32536  (Rome,  later  cuius  praetoria- 
nor.):  M.  Sa[.  .  .]  Dardisa,  Anchi(alo)  ; 
VI  23855  (ibid.) :  [.  .  .  Mv]catra,  Ancia- 
les  (sic);  VI  2385"  =  32536  (ibid.): 
[.  .  .  M]vcatr(a),  Anch[ialo];  VI  2397 
=  32628  (ibid.):  M.  Avrel(ivs)  M.  f. 
Vlp(ia)  Hevretvs,  Anch(ialo),  and  M. 
Avrel(ivs)  M.  f.  Vlp(ia)  Larinvs,  An- 
ch(ialo),  and  M.  Avrel(ivs)  M.  f.  Vlp(ia) 
Mindianvs,  Anch(ialo);  VI  32533  (ibid., 
frgmt.):  Anciales («'<?) ;  VI  32624  (ibid.) : 
[. . .]  Gracilis,  Anchi(alo),  and  M.  Avr(e- 
livs)  M.  f.  Vl(pia)  Albanvs,  Anchi(alo), 
and  M.  Avr(elivs)  M.  f.  Vlp(ia)  Petronivs, 
Anci[alo]  (sic),  and  M.  Avr(elivs)  M.  f. 
Vlp(ia)    Romanos  (sic),  Anchia(lo);  VI 


no  4 


ANCH 


ANCI 


82640  (ibid.):  [. . .]  Avrel(ivs)  m.  f. 
Vlp(ia)  Longinvs,  Anch(ialo);  VI  32909 
(Rome,  frgmt.)  AncialT.  . .]  (sic);  III 
14190  (Dorylaeum):  (ille)  de  provincia 
Tracia  (sic),  civitatew  (sic)  Ancialis  (sic) ; 
XIII     7292    (Casfcellum     Mattiacorum) : 

Ulle)  CIVES   (Sic)(j=.\)  CIVITATE  ANCHE[ALO] 

(sic). 

ANCHISES,  by  Venus  father  of  Aeneas. 
I  p.  283XX  =  P  p.  1891  =  X  808  = 
8348  (Pompeii) :  Aenea[s  Ven]eris  et 
Anchisa[e  filivs]. 

ANCILIA  arma,  the  twelve  sacred 
shields,  the  origin  of  which  was  assigned 
to  Nnraa.  As  carried  in  sacred  procession 
(movent)  by  the  Salii,  I2  p.  260  (Fasti 
Philocali,  354)  March  9:  arm[a]  ancilia 

MOVENT. 

ANCILLA.  «  Female  slave  »,  [cf.  FA- 
MVLA,  SER.VA],  «handmaiden  »,  «lady's 
maid  »,  «  maid  »,  a  slave,  (rarely  a  free 
servant),  who  assisted  at  her  mistress'es 
toilet  [cf.  ORNATRIX],  or  as  household 
servant  of  her  master.  Sometimes  a  mar- 
ried woman,  as  VI  17777,  III  13124. 

[Forms:  acila,  XIV  4104  (Praeneste, 
early  bronze  mirror) ;  ancella,  XII  482 
(Massilia,  -}-),  Le  Blant  708  (  Venasque, 
-j-,  6th);  gen.  ancille,  VI  9994  (Rome,  f, 
6th),  III  3192  ^  (Dalmatia);  ancilla, 
VI  33383  (Rome) ;  dat.  ancille,  Rossi 
661  (Rome,  f,  430);  anicille,  III  5061 
(Noreia);  ancillai,  VI  10575  (Rome); 
ancila,  XII  1412  (Vasio);  ace.  ancilla, 
III  10716  (Pannonia  Inf.);  dat.  plur.  an- 
cilleis.  XI  6167  (Suasa).  —  Abbrev., 
ANc.LL.,  Ill  11497  (Noricura),  XIII  7089 
(Mogontiacum) ;  ancil.,  VI 17777  (Rome); 
anc,  II  2823  (Near  Uxama)]. 

I  Literally,  (a)  In  general.  Notiz.  (1896) 
p.  150  (Bononia):  sibi,  iwarita(e)  et  liber- 

TIS,      LIBERTABVS,      SERVIS,    ANCILLIS,      POSTE- 

risqve  eorvm  omnivm;  XI  894  (Mutina): 

LIBERT(ls),     LIBERTABVS,   SERVIS,   ANCILLIS  J     V 

4682  (Brixia):  servis,  ancillis  ;  VI  20905 
(Rome):  ministros,  ancillam  et  pvervm; 
VI  7350  (Rome);  Volvsiae  L.  l.  Hilarae, 
ancillae    fecer(vnt);  XI    6167   (Suasa): 

QVI  LAVATIONEM  GRATV1TAM  MVNICIPIb(vs). 
INCOLEIS  (s^),.HOSPITIb(vs)  ET  ADVENTORl- 
b(vs),  VXSORIB(vs),  SERVE1S  ANCILLEISQVE 
(Sic)    EOr(vm)  IN   PERPETVOM   (sic)  DED1T.  

Note  ancillarvm  feriae,  a  woman's  festi- 


val in  honor  of  Juno  Caprotina,  held 
on  July  7  ('  nonae  Caprotinac ')  at  the 
Caprae  Pains  near  the  Tiber.  P  p.  269 
(Fasti  Polemii  Silvii,  448-9)  July  7: 
ancillarvm  feriae,  qvarvm  celebritas  in- 

STITVTA     EST      IDEO      Q_VIA,      CAPTA      VrBE     A 

Gallis,  cvm  finitimi  privs  victi  tradi 
sibi  romanorviw  procervm  conivges  po- 
stvlarent,  et  consilio  pllilotidis  ancil- 
lae famvlae  dominarvm  vestibvs  ador- 
natae  datae  illis  fvissent,  his  nvntian- 
tibvs  praedictos  somno  sopitos  et  ebrios 
posse  svperari,  facta  victoria  sic. 

(b)  In  particular.  Note  age  from  one 
to  forty  years,  exx.  XIII  7089  (Mogon- 
tiacum): Lycnis  Q^_  Epidi  ancill(a)  of 
one  year;  VI  18499  (Rome):  Flora  ... 
Liviae  Terentiae  ancilla  (7  years);  III 
11497  (Noricum) :  Antoniae  Ivli  Prisci 
ancill(ae)  (12  yrs.);  VI  27360  (Rome)  : 
Theotimae,  ancillae  (15  yrs.)  .  .  .  Anteia 
Clide  domina  b(ene)  m(erenti)  f(ecit)  ; 
II  2955  (Tarraconensis):M[EJDANiCAFLORi 
ancilla  (annorum)  XV;  VI  12152  (Rome): 
Apollonia  ...  ancilla  ( 1 8 yrs.)  \  III  3192& 
(Dalmatia)  :  d(is)  m(anibvs)  Valenti(a)e 
ancill(a)e  qv(a)e  et  Stefana  (sic)  d(e- 
fvncta)  ann(orvm)  xviii  ;  VI  21909 
(Rome) :  ancillae  benemerenti  (20  yrs.); 
VI  26911  (Rome):  Svccessae,  Popilia 
Satvrnina  ancillae  svae  b(ene)  m(erenti) 
(20  yrs.);  II  702  (Norba) :  ancilla  an- 
(norvm)  xx ;  II  2823  (near  Uxama) :  Nice 
Atiliae  Medvttis  anc(illa)  (20  yrs.) ;  X 
3455  (Misenum) :  d(is)  m(anibvs)  Tyches 
ancillae  (23  yrs.);  V  629  (Tergeste) : 
Restvtae  Mariorvm  ancil[l]ae  (24  yrs.); 
X  2494  (Puteoli) :  Haleae  Agrippinae  an- 
cillae (25  yrs.);  II  6127  (Tarraco);  d(is) 
m(anibvs)  [Li]cinies  (sic)  .  .  .  ancillae 
bene  meritae  (25  yrs.) ;  VI  7151  (Rome): 
Restitvtae  St(aberi)  Diadvmeni  ancillae 
(30  yrs.);  II  2793  (Clunia);  Lvpiae  an- 
cillae    ANN(ORVM)     XXX.     [D]OMiNA     POS- 

s(vit)  (sic);  VI  17777  (Rome):  Favsta 
Seiae  Ancil(la)  (40  yrs.).—  VI  147  = 
30702  (Rome) :  Hedone  M.  Crassi  a.  ; 
VI  3158  (Rome):  d(is)  m(anibvs)  Ampe- 
lidis  a.  sanctissimae  .  .  .  (ille)  dom(invs)  ; 
VI  6450  (Rome,  lsl) :  Felicla  Alexandr[i 
...]  a.;  VI  6490  (ibid.):  Nemesis  Ni- 
cenis  Tavri  l(ibertae)  a.  ;  VI  7701  (Rome) : 
Evtychia    Ebvrnaes    (sic)   A.  j    VI    9730 


ANCl 


ANCY 


305 


(Rome,  2  B.  C.) :  Gnome  Pierinis  a.  or- 
natrix;  VI  9735  (Rome):  [a]ncillae  svae 
ornatrici  ;  VI  10575  (Rome):  Advenae 
C.  Ivli  Pythionis  A.;  VI  14776  (Rome), 
X  2914  (Pnteoli) :  Restitvta  Abascanti 
a.;  VI  14781  (Rome):  Chrysidi  pvellae 
fecer(vnt)  (illi  coniuges)  ancillae  b(ene) 
m(erenti)  ;  VI  25970  (Rome) :  Avge  Lar- 
ciae  A.;  VI    27339    (Rome):    Thallvsae 

[.  .  .  |     ANCILLAE     SVAE     BENE     MERENTI  ;     VI 

29017  (Rome):  Vrbana  P.  Antoni  a.; 
VI  33383  (Rome) :  ossa  Mvsae  Octa- 
viae  a.;  V.  408  (Vallis  Quieti) :  Silvina 
a.;  Bull.  Com.  (1905)  p.  118  (Hermu- 
polis  Magna,  2nd):  ancillam  svam  vernam 

.  .  .  INTER  AMlfJcjOS  MANVMISIT  ;    III    10716 

(Pannonia  Inf.):  Greca(m)  a.  Lvpi  optio- 
nis;  III  5061  (Noreia) :  Alban(a)e  Sabi- 
naes  (sic)  a.  ;  III  13124  (Salonae,  f ,  5th) : 

HIC    REQVIESCIT    IN      PACE    DvIOn(a)    A.    Ba- 

lent(i)s,  esponsa  (sic)  Dextri  ;  VIII 
12457  (Naro.  Hebrew):  ancilla  tva  Iv- 
liana;  XII  286  (Forum  Iulii):  Festina 
Ivliaes  (sic)  Restitvtae  a.;  XII  1412 
(Vasio) :  [HJelenai  Titiniai  (sic)  a.;  XII 
3546  (Nemausus):  d(is)  m(anibvs)  Cre- 
simes.  Primvlvs  pos(vit)  ancillae  optimae; 
XII  3796  (ibid.):  d(is)  m(anibvs)  Phile- 
tes.  Ivlia  Pantonice  ancillae  bene  me- 
ritae;  XIII  361  (Aquitania,  frgmt.) :  an- 
cilla; XIII  603  (Burdigala):  (illi)  an- 
cillae pvblicae  ;  II  3203  (Valeria) :  Recta 
a.  h(ic)  s(ita)  e(st);  I  1479  =  11  3495 
(Carthago  Nova,  B.  C.) :  Prvne  (sic  = 
Phryne)  haec  voc[i]tatast  ancilla  heic 
sitast.  —  Note  XIV  4104  (Praeneste, 
early  bronze  mirror) :  acila  graffito  under 
the  figure  of  a  « puella  chitone  vestita  et 
speculum  tenens » . 

II.  Metaph.  of  Christian  virgins,  nuns: 
ancillae  Dei.  VI 9994  =  Rossi  875  (Rome, 
6th):  svb  pr(a)esentia  Nonnes  Cvtties 
(sic)  ancill(a)e  Dei  ;  XII  722  (Burdigala) : 
Divixta  Paternini,  ancilla  Dei  ;  XII  480 
(Massilia):  Evgenia  ancilla  Dei  (46  years 
old);  XII  482  (ibid.):  Evsebia  religiosa 
magna  ancella  (sic)  D(e)i  (14  years) ;  XII 
244  (Antipolis):  hic  reqviescit  in  pace 
ancilla  D(e)i  Calvmniosa  (100  years!); 
Rossi  497  (Rome,  401):  ancilla  Dei  et 
(Ckristi);  Le  Blant  708  (  Venasque.  6th) : 
ad  Dominvm  ancella  (sic)  festinat.  Add 
Rossi  288  (Rome,  380),  661  (Rome,  430), 

Thtt.  linguae  lat.  epigr. 


739  (Rome,  460) ;  VI  31997  (Rome,  447); 
X  1109  (Nuceria  Alfaterna,  548) ;  XI  1725 
(Florentia);  XII  5402  (Tolosa). 

ANCITES  di,  a  group  of  divinities  of 
the  Vestini.  The  name  is  connected  with 
that  of  the  Marsian  goddess  Angitia  q.  v., 
and  the  Paelignian  Anaceta.  IX  3515 
(Furfo):   dis  Ancitibv[s   BJvsvtranorvm. 

ANCON  (  ayxwr).  ■  Angle  ».  Ill  8267 
(bet.  Viminacium  and  Ratiaria,  2nd) :  mon- 
tibvs  excisi[s],  anco[ni]bvs  svblat[i]s, 
via[m]  f(ecit). 

ANCONA.  A  seaport  of  northern  Pi- 
cenum  on  the  Adriatic,  south-east  of  Sena 
Gallica  and  north  of  Airximum;  now  An- 
cona.  IX  5841  (Auximum) :  (illi)  aedili 
ii  vir(o)  Anconae;  VI  2379  6  =  32520 
(Rome,  latere,  -praetorian.,  2nd),:  [. . .] 
Vrsvs,  Ancona,  and  Gv_  Sallvstivs  Ve- 
nvstionv  (sic),  Ancona;  VI  2384  = 
32526  (ibid.):  [...]mvs,  Anco(na);  Dessau 
8644  (ager  Segusiavorum,  bronze  disc 
with  horologium) :  Anconis  (sic). 

ANCONITANVS.  «  Of  Ancona  »,  q.  v. 
VI  1512  (Rome):  decvriones  et  plebs 
coloniae  Anconitanorvm  ;  VI  1700 
(Rome):   (illi)    dvodecim    viro,  Anconi- 

TANI     ET  FANESTRES    CLIENTES    PATRONO  J    X 

6006  (Minturnae,  2nd) :  cvr(ator)  rei  pv- 
blicae) ...  Anconitanor(vm);  V  1906 
(Concordia) :  Attia  M.  l.  Co[r]inthis  An- 
conitana. 

ANCVS  MARCIVS.  The  fourth  of  the 
mythical  kings  of  Rome.  XIII  1668  (Ara 
Romae  et  Augusti,  speech  of  Claudius)  I 
11 :  vt  Anco  Marcio  Priscvs  Tarqvinivs 
(successerit). 

ANCYRA  ('Ayxvqa).  An  important  town 
of  central  Galatia,  on  the  highway  be- 
tween Gangra  and  Pessinus;  site  of  the 
temple  of  Rome  and  Augustus  on  the 
walls  of  which  stands  the  famous  Monu- 
rnentum  Ancyranum  (Res  gestae  Divi 
Augusti) ;  sometimes  called  Fabia  Ancyra; 
now  Angora. 

[Forms,  Anqvira,  III  12489  (Moesia 
Inf.,  157);  Ancyro  (sic)  abl.,  VI  32624 
(Rome).  —  Abbrev.  Ancyr.,  Ancy.,  Anc.]. 

VI  23851  =  32536  (Rome,  latere. prae- 
torian., 209) :  P.  He[lvivs]  Domnio,  An- 
cy(ra)  ;'  VI  2397  =  32628  (ibid.) :  [. .  .">, 
Ancy.;  Yl  3614  (Rome):  (tile)  domo 
Ancyra;  VI  32523  (Rome,  latere,  prae- 

39 


306 


ANCV 


ANDK 


torian.,  183-4):  M.  Avrel(ivs)  M.  f.  Fa- 
b(ia)  Paccivs,  Ancy.  ;  VI  32624  (ibid.): 
M.  Avr(elivs)  M.  f.  Fl(avia)  Firmvs,  An- 
cyro  (sic),  and  M.  Avr.  M.  f.  Fl.  Fav- 
stini(anvs),  Ancy(r)a.  and  [M.  Avr.] 
M.  f.  Fl.  Levcivs,  Ancyr.,  and  [  . .  .]s, 
Ancyr.;  Ill  6184  (Troesinis) :  C.  Anti- 
stivs  [.  .  .]  Ancyr.  Valens;  III  6188 
(ibid.):  C.  E[g]nativs  C.  [f.]  Fab(ia) 
Valens,  Ancyr  ;  III  6606  (Alexandria, 
1st):  M.  Libvrnivs  M.  F.  Pol(lia)  Satvr- 
ninvs,  Ancy.  [see  also  III  6023  (ibid.)], 
and  M.  Valerivs  M.  f.  Pol.  Satvrninvs, 
Ancy.;  Ill  6627  (Coptos) :  L.  Longinvs 
L.  f.  Pol.  Ancyr.,  and  M.  Lollivs  M.  f. 
Pol.,  Ancyr.  (twice),  and  C.  Cornelivs 
C.  f.  Pol.  Anc,  and  Cn.  Otacilivs  Cn. 
f.  Pol.  Anc,  and  C.  Didivs  C.  f.  Pol. 
Ancyr,  and  C.  Valerivs  C.  f.  Pol.  Anc, 
and  C.  Avfidivs  C.  f.  Pol.  Anc,  and 
C.  Granivs  C.  f.  Pol.  anc,  and  P.  Pa- 
pirivs  P.  f.  Pol.  Anc;  III  10497  (Aquin- 
curn) :  P.  Ael(ivs)  Fab[ia]  Ancyr[a];  III 
10499  (ibid.):  [P.  Ae?]l.  Fab(ia)  Eq_[vi- 
n]vs,  A[n]cyra;  III  p.  1960  (Debeletz, 
tab.  Hon.  miss.,  82) :  L.  Valerio  L.  f. 
Pvdenti,  Ancyr.  ;  III  12489  (Moesia  Inf., 
157):  Lvcivs  Pompeivs  Vale(n)s,  na(t)vs 
Fabia  Anqvira  (sic) ;  VIII  2778  (Lam- 
baesis) :  \_ille  na]t(vs)  Ancyra  ex  Ga[la- 
ti]a:  III  141841  (Galatia,  milestone,  3d) : 
ab   Ancyra  m(ilia)  xxxviii. 

ANCYRANI.  «  The  people  of  Ancyra  », 
q.  v.  Ill  6058  =  6900  (near  Ancyra,  218): 
[metropolis  Ancyranorvm. 

ANDABALIS.  A  small  stopping-place 
(mansio)  in  western  Cappadocia,  on  the 
road  between  Tyana  and  Cyzistia;  now 
Andaval.  VI  5076  (Rome,  ilinerarium 
from  Cilicia  to  Cappadocia) :  X  V  k(alendas) 
Nov(embres)  Andab[ali],  i.e.  on  that  date 
the  traveller  was  at  A.  on  his  way  to 
Caesarea  Cappadociae. 

ANDARTA.  Tutelary  goddess  of  the  Vo- 
contii  in  Gaul,  whose  chief  town,  Dea 
Augusta,  took  its  name  from  her.  XII 
1559  (Dea  Augusta):  deae  Andartae; 
1554  (ibid.):  deae  Andar[tae];  1556, 
1557,  1560  (ibid.):  deae  Avg(vstae)  An- 
dartae; 1555  (ibid.):  deae  Avg.  Anda[r- 
tae];  1558  (ibid.):  de(ae)  Avg.  Andartae. 

ANDAVTONIA.  A  town  of  Pannonia 
Superior  on  the  Savus  north  west  of  Siscia; 


now  Zitarjevo.  Ill  3679  (Pannonia  Inf.): 
T.  F(lavivs)  Bonio  Qviri(na),  Andav- 
tonia;  III  4008  (Andautonia):  Ivl(ivs) 
Victorinvs  vet(eranvs)  [c(ivis)]  mvn(i- 
ciph)  And(avtoniae)  ;  III  4010  (ibid., 
250):  resp(vblica)  Andavt(onia);  III  4011 
(ibid.):  r(es)  p(vblica)  And(avtonia)  ;  III 
4316  (Brigetio):  Avrel(ivs)  Vindex,  An- 
davtonia. 

ANDECAMVLENSES.  Inhabitants  of  a 
village  (*Andecamvlvm?  —  Cf.  CAMV- 
LVS)  of  the  Lemovices,  near  Augustori- 
tum  (later  Civitas  Lemovicum,  Limoges), 
in  Aqnitania;  now  Rancon.  XIII  1449 
(ibi):  nvminibvs  Avg(vstis)  fanvm  Plvto- 
nis  Andecamvlenses  de  svo  posver(vnt). 

ANDEI  (dat.).  Name  of  local  Gallic 
goddess.  XIII  15  (Consoranni):  deae  Andei 
Laetinvs  laeti  f(ilivs)  v(otvm)  s(olvit) 
l(ibens)  m(erito). 

ANDELONENSIS.  «  Of  Andelo  »,  a 
small  town  of  Hispania  Tarraconensis  in 
the  territory  of  the  Vascones  between 
the  Hiberus  and  the  Pyrenees;  exact  site 
unknown,  perhaps  at  Andion.  II  2963 
(Carenses) :  Sempronia  Firmi  f(ilia),  An- 
delonensis. 

ANDEMATVNNVM,    ANDEMANTVN- 
NVM.    Chief   town   of   the   Lingones    in 
Gallia  Belgica,  later   Civitas   Lingonum, 
Lingones;  now    Langres.   On   milestones 
found  in   that   region.   XIII    9041    (3d) 
And(ematvnno)  m(ilia)  lxxv;  9044  (43) 
And.  m(ilia)  p(assvvm)  xxTT;   9045  (2nd) 
And.    m.  p.   xTil ;  9046:  And.    m.   p.   xTT 

ANDENVS.  Local  divinity  of  Epirus, 
otherwise  unknown.  AE.  Mitth.  VII  p.  145 
(Epirus):  deo  Andeno  [Avg(vsto)?]  sa- 
c(rvm  Me)  v(otvm)  s(olvit)  l(ibens)  m(e- 

RITO). 

ANDERO  (or  ANDERONVS),  as  title 
of  Juppiter.  II  2598  (Gallaecia,  2nd): 
I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo)  Anderon.  sa- 
cr(vm). 

ANDES?  Apparently  name  of  a  local 
god.  Ill  8184  (Moesia  Sup.,  2nd):  deo 
Andi  no  (=  ?)  sac(rvm). 

ANDESCOX.  Local  title,  apparently, 
of  Mercury.  VII  87  (Camulodunum):  nv- 
minib(vs)  Avg(vstis)  et  Mercv(rio)  deo 
Andescoci. 

ANDETRIVM.  A  town  of  Dalmatia,  16 
miles  north  of  Salonae,  on  the   road  be- 


ANDI 


ANGE 


307 


tween  Aequum  and  Proraona;  now  Muc. 
Ill  3200  (Salonae,  1st) :  Viam  Gabinianam 
ab  Salonis  Andetrivjw  apervit  et  mvnit 
{sic). 

ANDIENSES  ?  equites,  wholly  unknown. 
VIII  8796  (MauretaniaSitifensis):  prae- 
f(ectvs)  eq_(vitvm)  Andiensiv(m). 

ANDOMVS  pagus,  apparently  a  village 
near  Dibio  (Dijon)  in  Gallia.  XIII  5475 

(I)ibio):      LAPIDARl      CLIENTES      EIVS      PAG(o) 

Andomo  co(n)[s]istentes. 

ANDOSE  (dat.).  Title  of  Hercules  Ilun- 
nus  at  Narbo;  possibly  equivalent  to  in- 
victus.  [Cf.  ANDOSSIO,  ANDOSSVS]. 
XII  4316  (Narbo,  1st):  (ille)  Hercvli 
Ilvnno  Andose  v(otvm)  s(olvit)  l(ibens) 
m(erito). 

*ANDOSSIO.  Apparently  title  of  the 
local  Gallic  god  Erge,  q.  v.  [Cf.  AN- 
DOSE, ANDOSSVS].  XIII  188  (Vallis 
fluvii  Neste):  deo  Erge  Andossion(i). 

ANDOSSVS.  Title  of  divinities  along 
the  lower  northern  slope  of  the  Pyrenees. 
[Cf.  ANDOSE,  ANDOSSIO].  Perhaps 
equivalent  to  invictus.  XIII  26  (ager 
Convenarurn) :  deo  Bascei  Andosso  (ille) 
v(otvm)  s(olvit)  l(bens)  m(erito)  ;  XIII 
226  (Lugdunum  Convenarurn) :  [H]ercv- 
[li]  deo  Andos(so)  ;  XIII  434  (Ausci): 
Hercvli  Toli  Andosso  Invicto. 

ANDRAEMO.  Name  of  race-horses.  VI 
10052  (Rome,  2nd):  vicit  Scorpvs  eoj/is 
his:  Pegasvs,  Elates,  Andraemo,  Coty- 
nvs;  VI  10053  (ibid.):  Andremo  (sic) 
af(ro)  (octies  vicit),  and  Andre(mo)  (sic) 
af(ro)  (semel  vicit.). 

ANDROPOLIS.  ('AvdQ&v  nohc).  A 
town  of  lower  Egypt  on  the  west  side  of 
the  Delta;  site  either  at  Schabur  or  at 
Kum  el-Hisn.  Called  Aelia  Andropolis  as 
birthplace  of  a  praetorian  soldier.  VI 
32523  (Rome,  latere,  praetorianor.,  2nd) : 
M.  Avrel(ivs)  M.  f.  Ael(ia)  Karvs  (sic), 
Androp(oli). 

ANDRVSTEHIAE  matronae,  matron- 
deities  [Cf.  MATER,  MATRONA]  of  the 
Ubii  in  Germany.  XIII  8212  (Col.  Agrip- 
pinens.):  matronis  Andrvstehiabvs  (ille) 
v(otvm)  s(olvit)  l(ibens)  m(erito)  ;  XIII 
7995  (Godesberg)  matronis  Andrvstei- 
hiabvs  (ilia)  v.  s.  l.  m. 

ANDVRENSIS.  «  Of  *  Andura,  an  un- 
known town  of  Hispania  Baetica,  perhaps 


at  Torre  don  Jimeno  near  Tucci.  II  1693 
(Tucci):  L.  Aelivs  Epaphroditvs,  Andv- 
rensis. 

[ANDVS.  It  not  personal  name,  may 
be  «  member  of  the  Gallic  tribe  of  Andi, 
Andes,  Andecavi  »  in  western  Lugdunen- 
sis.  XIII  608  (Burdigala):  Intercilivs 
Andvs]. 

ANDVSIA.  A  small  town  of  the  Vol- 
cae  Arecomici,  northwest  of  Nemausus; 
now  Anduze.  In  a  list  of  neighboring 
towns,  XII  3362  (Nemausus):    Andvsia. 

ANELLVS. « Small  ring  » , «  ringer-ring » , 
[Cf.  ANVLVS].  IV  1761  (Pompeii,  graf- 
fito) :  pro  anelo  (sic)  xT. 

[*ANESAMINEHAE  matroaae,  wrongly 
read  in  a  barelv  decipherable  inscr., 
Bramb.  545  =  XIII  7926  (Zulpich),  where 
only  matronis  .  . .  amb  ...  is  visible]. 

ANESIATES.  Inhabitants  of  a  village 
(oicus)  north  of  Bergomum;  now  Anese 
or  Nese.  V  5203  (ibid.)  (ille)  qvi  vicanis 
Bro[manensibvs  ?]  Anesiatibvs  pratvm  . . . 

DEDIT. 

ANETVM  (He).  (=  anftov).  A  strong- 
scented  medicinal  herb,  «  dill  »  (Anethitm 
graveolens,  Linn.).  V  5203  (Mediolanium, 
lead  tablet) :    salivncvlam,   vettonicam, 

ANETVM    IN    AQVA. 

ANEXTIOMARVS  or  ANEXTLOMA- 
RVS.  A  Celtic  title  of  Apollo.  Haverfield, 
Rom.  Inscr.  in  Britain  (1892-3)  p.  22 
no.  141  =  Eph.  Epigr.  VII  no.  1162 
(South  Shields,  bronze  patera):  Apollini 
Anextiomaro  M.  A.  Sab(invs);  XIII  3190 
(Cenomani):  [Apollin]i  Anex[tiomaro]. 

ANGEFICVS.  Apparently  name  of  a 
local  Spanish  divinity.  II  809  (Capera): 
(ille)  ara(m)  Angefici  f(aciendaiw)  c(v- 
ravit). 

ANGELICVS.  (ccyyshxog).  *  Of  the  an- 
gels » ,  «  angelic  » ,  in  Chr.  inscrr.  Rev. 
Arch.  VIII  (1906)  p.  209  (Africa,  4th) : 
(illae)  veste  i[ndv]tae  ange[li]ca;  XII 
949  (Arelate,  5th) :    angelicasoj/e   domos 

INTRAVIT      ET      AVREA      REGNA  J      XII      5350 

(Narbo) :  angelicae  legis  docta,  dicata 
Deo;  XIII  2372  (Lugudunum,  506):  con- 

DIDIT  HAEC  TEMPLVM  Pr(a)eSENS  Q_VOD  PER- 
SONAT    ORBE      ANGELICISQVE     DEDIT     LVMINA 

celsachoris;  V2  p.  7042  (Ticinum) :  (ille) 
ADMIXTVS  gavdet  coetibvs  angelicis  ;  V2 
p.  706n  (ibid.):  Regis  angelicos  coetvs; 


808 


ANGE 


ANGV 


Rossi  II  p.  56  no.  15  (Home):  angelicas 
acie(s);   ib.  p.   127  no.  6   (Rome,  605): 

SAEVA   NEC  ANGELICI    VVLNER1S  IRA  FVIT  ;    ib. 

p.  208  no.  34  (Rome,  0th):  angelicam 
partem;  X  1376  (Nola,  frgmt.):  vt  qvasi 
iam  angelic[.  .  .]  —  [Le  Blant  176  = 
Snip.  Sev. :  scande  polvm  angelicvm  scrv- 
tatvs  in  aethera  coetvm  ;  ib.  188  =  Fort. 
\fiscell.'.  artifice  angelico;  ib.  196  = 
Fort.    Miscell.  Xll:  angelico  Gabrielis 

HON  ORE]. 

ANGELVS.  (ayy^oc).  «Messenger", 
«  Angel  ».  [Form  angilorv,  VIII  20619 
(Mauretania  Sitifensis-]. 

(a)  In  pagan  inscrr.  As  epithet  of 
deities.  XIV  24  (Ostia.  176-180):  I(ovi) 
O(ptimo)  M(aximo)  Angelo  Heliop(oli- 
tano)  pro  salvte  imperator(vm)  ;  Jaliresh. 
Oest.  Arch.  Inst.  VIII  (1905)  Beiblatt 
p.  4  =  Rev.  Arch.  VI  (1905)  p.  482  (Vi- 
minacium) :  diis  Angelis.  —  Of  a  young 
man  deceased,  VI  142  (Rome):  angelvs 

BONVS. 

(b)  In  Chr.  inscrr.  Rossi  30  (Rome, 
310):  [accersitvs  ab]  angelis;  XI  2950 
(Volci) :  pax  cvM  ang[elis];  Ihm,  Da- 
masi  Fpigr.  1  (Rome,  4th):  (ilium)  an- 
gelvs EX  OVIBVS  RAPVIT  REGEMQVE  DICAVIT  J 

III  p.  961  (Tragurium,  devotio):  Ange- 
lvs Gabriel;  XI  254  (Ravenna):  Sanc- 
tvs  Ioannes  qvi  vidit  angelvm;  XI  284 
(ibid.) :  nvncivs  (sic)  e  c[ae]lis  angelvs 
ante  fvit;  XI  2089  (Perusia):  basilicam 

SANCTORVM     ANGELORVM     FECIT;     XI     4964 

(Spoletium,  6th) :  s(an)c(tv)s  Devs  ange- 

LORVM,     QVI    FECIT      RESVRECTIONEM     (sic)  ', 

V2  p.  706  no.  10  (Ticinum) :  Filivs  ecce 
Dei  .  .  .  hvic  famvletvr  homo,  famvletvr 
et  angelvs  omnis  ;  B.  Soc.  Ant.  Fr.  (1905) 
pp.  242-248  =  Rev.  Arch.  VIII  (1906) 
p.  209  ( Tabarka,  mosaic) :  angelorvm 
(h)ospes,  martyrvm  comes  (a  saint);  VIII 
20609  (Maur.  Sitifensis) :  angilorv[m  . .  .] 
(sic).  Add  Hueb.  Hisp.  501. 

ANGIPORTVM.  ■  Narrow  street  », 
«  side  street  »   «  alley  » .  X  4650  (Cales) : 

INTRA    PORTAM     MaRTIALEM     ET      AnGIPO[r- 

(tvm)]  Matvtae;  X  4660  (ibid.):  viam 
ab  Angiporto  Aed[is]  Ivnonis  vsqve 
[ad]  Aedem  Matvtae. 

ANGITIA,  (ANGITIAE,  plur.).  A  god- 
dess of  the  Marsi,  with  a  shrine  and  sacred 
grove  (lucus,  or  nemus  Angitiae,  now  the 


village  of  Luco  on  the  borders  of  the  Lacus 
Fucinus.  IX  3885  (Lucus):  (Mi)  qvin- 
q_(ennales)  mvrvm  vet[vst(ate)]  consvm- 
(p)tvm  a  solo  resti[t(vervnt)]  ex  p(e- 
cvnia)  p(ropria)  Angitiae;  Mitth.  (1903) 
p.  339  =  Annee  Epigr.  (1904)  p.  52  = 
Rev.  Arch.  IV  (1904)  p.  453  (Antinum 
Marsorum,  B.C.):  C.  Pompon(ivs)  N.  f. 

ANCITIE    (sic)    DONOM    DEDIT    [l]vbENS  ME- 

reto.  (sic).  —  Her  cult  was  extended 
among  the  neighboring  Paeligni  (cf.  Pae- 
lig.  Anaceta)  and  associated  with  a  group 
of  divinities  called  together  Angitiae. 
[Cf.  ANCITES].  IX  3074  (Sulmo) :  Fv- 
ficia  C.  Fvfici  Amandi  f(ilia)  mag(istra) 
Angitiis  d(onvm)  d(edit). 

ANGLVS.  Of  the  German  race  of  Angli 
in  Britain,  «  Anglian  « ,  «  Angle  » .  V2 
p.  7055  (Ticinum,  f) :  reddentes  grates 
Anglvs,  Geta,  Vvasco,  Svavvs. 

ANGO,  -ERE.  «  To  torture  »  (mental- 
ly). XIV  3565  (Tibur):  angar  havd  [mi- 
ser]ae  pavore  mortis. 

ANGVIS.  «Snake».  V  6731  (Ver- 
cellae,  f) :  (duae  sorores),  Christo  medi- 
cante  venena  iNvisi  angvis  (i.  e.  the  ser- 
pent of  Eden,  the  devil),  palmam  tenvere 

PERENNEM. 

ANGVLARIVS.  •  Of  or  at  the  angles, 
corners»,  «squared  oft'.»  I  577  =  X 
1781  (Puteoli,  lex parieti  faciundo,  105 
B.  C.)  Ill  1.  1:   nive  (parietem)  maiorem 

CAEMENTA  STRVITO  QVAM  QVAE  CAEMENTA 
ARDA     PENDAT   p(ONDO)   XV,   NIVE    ANGOLARIA 

(sic)  altiorem  (trientem  semimciam)  fa- 
cito. 

ANGVLATVS.  «  With  angles  », 
«  square  ».  Scalprum  angulatum,  a  square 
chisel  used  by  shoemakers  for  cutting, 
smoothing,  and  polishing  the  shoe-leather. 
IV  1712  (Pompeii,  graffito):  pr(idie)  idvs 

IVLIAS  REFECI  SCALPR.O  ANGLATO  ET  SVBLA 
NERVIARIA    (sic). 

ANGVLVS.  «  Angle  »,  «  corner  ». 
[Forms:  anglvs;  ace.  angvlo;  abbrev. 
angvl.,  see   below].    VI  11535  (Rome): 

CIPPVS  PRIMVS  DEFIXVS  ERAT  CONTRA  ANGV- 
LVM    DEXTERIOREM    MONVMENTI  ;     VI    14614 

(Rome)  :  angvl(vm)  parietis  colvmb(ario- 
rvm);  VI  29782  (Rome):  ab  angvlo  qvi 
ripam  contingit  vsqve  ad  viam  Flami- 
niam;  VI  30522  5a  (Rome,  frgmt.) :  An- 
gvlo fron[tis];    XI    3614  (Caere,  2nd): 


ANGV 


ANIE 


309 


VT    SIBI     LOCVS    PVBLICE     IN     ANGVLO    BASILI- 

c(ae)  daretvr;  Notiz.  (1891)  p.  96  (ager 
Arniterainus) :  (pedes)  ooccxc  at  angvlo 
(sic) ;  III  2072  (Salonae) :  a  bathro  cla- 

TRORVM    A    PARTE      DEXTRA    ET     SINISTRA,    ET 

a  post(ico)  omnivm  angvlorvm  mi  lat(a) 
p(edes)  qvinos  denos;  VIII  213  (Cil- 
lium,  2nd)  1.  44:  angvlvs  omnis  (sc.  mo- 
numenti);  XIII  10021211  (Gallia,  graffito 
on  oculist's  stamp) :  redvblicare  (sic)  ex 

SPVTO      IN    ANGLO      (sic)     FVNTAn(a)e     (sic). 

ANGVSCVLANVS  vicus.  A  small  vil- 
lage in  the  ager  Tusculanus  on  the  site 
of  the  present  Vigna  di  Ciampino  (  Vi- 
gna  Senni)  below  Grottaferrata.  [Cf. 
DECIMIENSES,  and  see  Grossi  Gondi,  7"/ 
Tusculano  nell'  Eta  Classica,  pp.  45-48]. 
Notiz.  (1905)  p.  271  =  Rev.  Arch.  (1906) 
p.  218  (ibi) :  aedicvlam  larvm  avgvsto- 

RVM    VICI     AnGVSCVLAn(i). 

ANGVSTE.  «  Narrowly  » ,  «of  small 
dimensions».    Ill   13796    (Dacia,   140): 

CASTRA    .\'(VMERl)      BVRG(aRIORVm)    ET    VERE- 

d(ariorvm)  q_vod  ancvste  (sic)  tenderet, 

DVPLICATO  VALLI  PEDE  ET  INPOSITIS  (stc) 
TVRRIBVS,    AMPLlAVIT. 

ANGVSTIAE.  Plur.  (a)  «  Narrow 
means  » ,  «  straitened  circumstances  * . 
VI  1750  (Rome,  5th):  qvantvm  pvblicae 
patiebantvr  angvstiae.  (b)  «  Moral  suffer- 
ings » ,  «  anguish  » .  Boldetti  Osservanoni 
p.  56  (Rome,  f ) :  post  mvltas  angvstias. 

ANGVSTO,  -ARE.  *  To  narrow  »,  « to 
block  up».  VIII  704(5    (Cirta) :  statvis 

QVAE    It(~ER    TOTIVs]    FORI   ANGVST^ABANt]. 

ANGVSTVS.  « Narrow  ■ ,  ■  (too)  small  ■ , 
«of  small  dimensions".  -—  Of  time, 
■  short  ».  Ill  600  (Col.  Byllis) :  viam  pv- 
b[Yicam]  .  .  .  angvst(i)am,  fragosa[jvy]  ; 
VI  22117  (Rome):  angvst[o]  in  lapide; 
VIII  20602  (Lemellef,  3d) :  (castellum) 
[an]t[e]hac  an[g]vs(t)o  spatio  c[in- 
ctv]m;  VIII  839  (Turca,  f) :  h(a)ec  porta 
domvs  .  .  .  nimis  ang[vsto  aditv];  X 
1195  (Abellinum)  and  Hiibn.  Hisp.  49 
(near  Hispalis,  f ;  false??,  copied  from 
the  other?):  respicis  angvstvm.  pr(a)ecisa 
rvpe,  sepvlcrvm;  Le  Blant  646  (Gallia,  f) : 

PATET    ANGVSTI     PERVIA      PORTA     POLI     («   the 

strait  and  narrow  way»);  V2  p.  62316 
(Mediolanium,  4th):  nec  tamen  angvstam 

SEDEM     QVIS    DIXERIT    AVLAE.   V2   p.  6177 

(Mediolanium,   -J-):    vitae   svmma    brevis, 


SED  CASTAE  GLORIA  FAMAE  TEMPORIS  ANGV- 
STI continvavitopvs;  Rossi  479  (Rome,  f, 
399):  (ille)  angvsto  mvltvm  dilect[vs 
tempore].  Note  adv.  phrase  in  angvstvm: 
«  to  straits  »,  III  12283  (Athenae,  171): 
in  angvstvm  redigitvr  eligendi  [jvs]. 

ANHELVS?  «Panting»,  in  metaph. 
sense :  *  enthusiastic  » ,  (if  correctly  com- 
pleted by  Buecheler  Carm.  Lat.  1075). 
X  4041  (Capua) :  (ilium)  edidicisse  pias 
artfs  testamvr  an[helvm?]. 

ANICETIANVS.  Understudy,  or  admi- 
rer, of  Actius  Anicetus  the  pantomime 
(cf.  X  1946).  IV  2155  (Pompeii,  graffito): 
(illi)  hic  fvervnt  cvm  Martiale  sodale, 
Actiani    Anicetiani   sinceri. 

ANICETVM  (drixrjTov).  «  Invincible  », 
*  sure-cure  »,  «nonpareil»,  «  ne-plus- 
ultra  » ,  as  name  of  remedy  for  eye-diseases 
on  oculists'  stamps.  XIII  10021 24  (Gallia): 
M.  C.  Recti  anicetvm;  XIII  1002165 
(Lugudunum) :  Ferocis  anicetvm  ad  aspri- 
tvdin(es);  XIII  10021134  (uncertain  site 
in  Italy) :  Severi  Stefan(i)  (sic)  anice- 
tvm; XIII  10021160  (Gallia):  Sex.  Ro- 
m(ani)  Symfori  (sic)  anicet(vm)  ad  dia- 
the(sis);XIII  10021195=  VII 1320  (Ken- 
Chester,  Herefordshire) ;  T.  Vindac(i) 
Ariovisti  anicet(vm). 

ANICETVS  (dvlxi]Tog).  «  Unconquer- 
ed  »,  « invincible  »  (=  invictus),  as  epi- 
thet of  Sol.  Ill  1436  (Sarmizegetusa) : 
Soli  Invicto  Mit(h)rae  Aniceto;  VII 
548  (Vindobala)  :  Soli  Apollini  Aniceto. 

ANICIANA  domus,  the  noble  Roman 
family,  Anicii,  of  the  later  Empire.  VI 
1753  (Rome,  4th) :  Sexto  Petronio  Probo, 
Anicianae  domvs  cvlmini. 

ANICVLA.  See  ANNICVLVS. 

ANIENSIS  aqua.  See  ANNESIS. 

ANIENSIS  tribus,  a  tribus  rustica,  one 
of  the  35  tribes  of  Roman  citizens;  in- 
stituted, along  with  the  Teretina  q.  v., 
by  the  censors  of  455/299.  Originally  it 
comprised  parts  of  the  lands  of  the  nor- 
thern Hernici  and  the  Aequi  along  the 
upper  course  of  the  Anio,  whence  its  name. 
After  the  Social  War,  the  newly  formed 
Latin  coloniae  of  Carsioli  in  the  Aequian 
territory  and  Ariminum  and  Cremona  in 
northern  Italy  were  assigned  to  this  tribe ; 
and  in  the  Julian-Augustan  period  other 
cities  of  northern  Italy,  Spain,  and  Gaul, 


310 


ANIE 


ANIE 


and  Alexandria  Troas  in  Asia.  (See below.). 
The  word  aniensis,  like  arnensis  q.  v., 
is  treated  as  an  adj.  and  declined  (nom.. 
gen.,  dat.  sing.,  dat.  plur.),  and  forms 
part  of  the  citizen's  name,  standing  re- 
gularly between  filiation,  and  cognomen. 
Exceptions:  V  7883  (Cemeuelum,  frgmt.): 
[. . .]  Barbaro,  Aniensi  ;  III  10878  (Poe- 
tovio):  C.  Cassivs  C.  f.  Celer,  Anie(n)- 
sis,  Cre(mona);  XIII  1383  (Aquae  Neri): 
Sex.  Cliternivs,  miles,  Aniensis,  Cremo- 
na; III  14358,8a(Carnuntum):M.  Gavivs 
M.  F.  Ani.  F(oro)  Ivli  Cvpitvs. 

[Forms:  Aniesis,  VI  3641,  8080  (Rome), 
V8274(Aquileia),  III  4247  (Searbantia), 
4570(Vindobona),10878(Poetovio),143499 
(Aquincum),  VIII  2812  (Lambaesis),  II 
2638  (Asturica);  aniese,  (sic,  nom.),  X 
6230  (Fundi);  anniensis,  V  4478  (Brixia) 
and  citations  below  under  abbrev.  ann., 
anni.  ;  anniesis,  VI  2918  (Rome);  anne- 
sis,  VI  2942  (Rome);  in  Gk.  letters 
anihnziz,  III  7083  (Assos).  Note  plur. 
aniensibvs,  XII  291  (Forum  Iuli).  — 
Abbrev.  aniens.,  V  5849  (Mediolanium), 
II  4238  (Tarraco),  4617  (Iluro),  XIII 
1853  (Lugudunum);  anies,  V  8274  (Aqui- 
leia),  III  4570  (Vindobona),  VIII  2812 
(Lambaesis),  II  2638  (Asturica),  XIII 
6866  (Mogontiacum);  anien.,  VI  6017, 
7932  (Rome),  X  6015  (Minturnae),  V  8651 
(lulium  Carnicum),  III  6627  (Coptos),  II 
4532  (Barcino),  XII  5739  (Forum  Iuli) ; 
anie.,  VI 1937,  249 1  (Rome).  XI 527  (Ari- 
minum),  III  14511  (Viminacium),  II 2631 
(Astures  Aug.);  ani.,  passim  ubique;  anni., 
VI 3897  =  32703  (Rome);  ann.,  VI  1431, 
2382  =  32638,  3884  =  32526  (Rome), 
XIV  230  (Ostia),  4007  (Ficulea),  X  5970 
(Signia),  XI  404,  414  (Ariminum);  an., 
VI  221,  2380,2381a,  2443,  2533  (Rome), 
XIV  3442  (Arilae),  3521  (Castelmadama), 
X  5665  (Frusino),  5831  (Ferentinum), 
6102  (Formiae),  IX  3044  (Interpromium), 
4055,  4064,  4085  (Carsioli),  XI  378, 
379,  380,  383,  390,  391,  392,  393,  406, 
417  (Ariminum),  III  381  (Alexandria 
Troas),  1822  (Narona),  II  3441  (Carthago 
Nova).  4206,  4235  (Tarraco),  XII  5742 
(Forum  Iuli),  XIII  6868  (Mogontiacum)]. 

I.  Exx.  with  indication  of  town.  (N.  b. 
this  does  not  necessarily  imply  that  the 
town  indicated  belonged  to  the  Aniensis 
Tribus']. 


(a)  Alexandria  Troas  in  Asia.  Inscrr. 
found  there,  III  381:  [C.  N]orbanvs  C. 
f.  An.  [Qv]adratvs;  III  384  (and  XIV 
2609  (Tusculum)  of  the  same  man]:  Sex. 
Qvintilio  Sex.  f.  Ani.  Valerio  Maximo; 
III  388:  Q^Lollio  Gv_  f.  Ani.  Fron- 
toni;  III  392=  12246:  C.  Ivlivs  C. 
f  Ani.   Ivnianvs. 

(b)  Ariminum  in  n.  Italy  VI  2377 
(Rome,  lat.  praetorian.,  136):  [. .  L]ar- 
tivs  L.  f.  Ani.  Atrox,  Arim(ino);  VI 
2382  =  32638  (ibid.,  178):  C.  Vaccel- 
livs  C.  f.  Ann.  Ivstian(vs),  Arimi(no); 
VI  3884  =  32526  (ibid.,  198):  P.  Cae- 
sivs  P.  f.  Ann.  Sabinvs,  Arim(ino)  ;  III 
12352  (Oescus):  [Q^T]al[o]n[ivs]  Ck 
f.  An(i)  Costa,  Arimini  ;  III  143601 
(Vindobona):  [ ]  f.  Aniensis,  [Ari- 
mini; VIII  2812  (Lambaesis):  M.'  Aqvi- 
livs  M.'  f.  Anies.  Procvlvs,  Arimin(o). 
Add  inscrr.  found  at  Ariminum,  with  in- 
dication of  tribe:  XI  378,  379,  380,  383, 
390,  391,  392,  393,  395,  396,  403,  404, 
406,  409,  410,  414,  417,  421,  477,  527. 

(c)  *Barcino  in  Hispania  Tarraco- 
nensis,  (prop.  Galeria  tribus).  II  4617 
(Iluro):  [-].  Marivs  L.  f.  Aniens.  [A]e- 
milianvs,  [B]arcin[one].  Add  II  4532 
(Barcino). 

(d)  * Blera  in  Etruria,  (prop.  Arnen- 
sis tribus).  VI  2608  (Rome):  P.  Fabri- 
civs  P.  F-  Aniensis  Sabinvs,  Bler(a)e. 

(e)  *  Brixellum  in  n.  Italy,  (prop. 
Arnensis  tribus).  VI  2381 6  (Rome,  la- 
tere, praetorian.,    156) :    [ ]  Ani. 

Fortis,  Brixill(o).  (sic). 

(f)  Caesar augusta  in  Hispania  Tar- 
raconensis.  VI  9  (Rome):  T.  Popilivs  T. 
fil.  Brocchvs,  Caesar.  Ave;  IX  793 
(Luceria):  L.  Ivnio  L.  f.  Albano  A(n.) 
Caesar(a)  Avgvst.  (ex)  Hisp(a)n(ia)  Ci- 
<te>rior(e);  III  6417  (Burnum,  1st):  L. 
Icconivs  L.  f.  Ani.  Svrio,  Caesar.  Avg.  ; 
III  14511  (Viminacium):  L.  Caesivs  L. 
f.  Anie.  Flaccvs,  Caesara  Avg.  Add  II 
4249  (Tarraco,  2nrl) :  M.  Valerio  M.  fil. 
Gal.  Aniensi  Capelliano  Damanitano, 
adlecto  in  coloniam  Caesaravgvstanam 
ex  benefic(io)  Divi   Hadriani. 

(g)  Carsioli  in  the  Aequian  territory. 
Inscrr.  found  there,  without  indication  of 
town.  IX  4058,  4061,  4064,  4075,  4084, 
4085,  4095,  4096,  4101. 

(h)  *  Carthago  in  Africa,  (prop.  Ar- 


ANTE 


ANIE 


311 


nensis  tribus)  III  446  (Tralles):  C.  Re- 
ivs  C.  fil.  Aniensis  Priscvs,  domo  Car- 
t(h)agin(e). 

(i)  *  Carthago  Nova  in  Hispania  Tar- 
raconensis,  (apparently  prop.  Sergia  tri- 
bus). Inscr.  found  there  without  indica- 
tion of  locality,  II  3441. 

(k)  Cremona  in  n.  Italy.  VI  2381  a 
(Rome,  latere,  praeloriaaor.,  154):  L. 
Svlpicivs  L.  f.  Am.  Svper.,  Cremo(na), 
and  C.  Pompeivs  C.  f.  An.  Pietas,  Cre- 
mo(na);  VI  2382  =  32638  (ibid.,  175): 
T-  Minicivs  T.  f.  Ann.  Pavlinvs,  Crem.; 

VI  2942  (ibid.,  2nd):  [ ]  A[n]nesi 

Catoni,  Cremona;  VI  3641  =  8086 
(Rome):  Lvcio  Valerio  L.  f.  Aniesi  For- 
tvnato,  Cremon.;  VI  3884  =  32526 
(ibid.,  latere,  militum,  197-8) :  A.  Op- 
pivs  A.  f.  Ann.  Titianvs,  Crem.  ;  VI 
32519  (ibid.,  2nd) :  [-]  Ivlivs  L.  f.  Ani. 
Lvcanvs,  Cremon.;  XIV  4007  (Ficulea): 
L.  Arbvstio  L.  fil.  Ann.  Valentino, 
Crem.  ;  V  4041  (bet.  Mantua  and  Ve- 
rona): M.  Cassivs  M.  f.  Ani.  Capvlvs, 
Crem.;  V  8274  (Aquileia):  M.  Cato  M. 
f.  Anies.,  Crem.  ;  III  6416  (Burnum,  1st) : 
P.  Fanniv[s]  Ani.,  Cremon.;  Ill  10878 
(Poetovio) :  C.  Cassivs  C.  f.  Celer  Anie- 
sis,  Cre.;  Ill  10879  (ibid.):  C.  Servi- 
livs  C.  f.  Ani.,  Crem.;  Ill  11229  (Car- 
nuntum):  C.  Pedvsivs  M.  f.  Ani.,  Crem.; 
Ill  13485  (ibid.):  Ter.  Valerivs  C.  f. 
Aniensis,  Cremona;  II  2631  (Astures 
Aug.):  M.  Volvmnivs  C.  f.  Anie.,  Crem.; 
XIII  1123  (ager  Santonum):  L.  Fvrivs 
L.  f.  Ani.,  Crem.;  XIII  1383  (Aquae 
Neri):  Sex.  Cliternivs  miles  Aniensis, 
Cremona;  XIII  5216  (Vindonissa):  C. 
Vegelo  C.  f.  Ani.  Rvfvs,  Cremona;  XIII 
6886  (Mogontiacum) :  C.  Allivs  C.  f. 
Anies.,  Cremona;  XIII  7232  (ager  Mo- 
gontiacensis):  L.  Antestivs  M.  f.  Ani. 
Tertivs,  Cremon.  Add  inscrr.  found  there, 

V  4109,  4191. 

(/)  Forum  Iuli  in  Gallia  Narbonensis. 

VI  221  (Rome,  113):  C  Lvcretivs  An. 
Verecvnd(vs),  For(o)  I(vli).  and  L.  Apo- 
nivs  An.  Maternvs,  For(o)  I(vli);  VI 
3639  (Rome) :  M.  Valerivs  M.  f.  Satvr- 
nin<vs>,  Foro  Ivli  ;  X  6230  (Fundi) :  C. 
Licinivs  C.  [y.~\  Aniese  Fvscvs,  Foro 
Ivli;  III  2839  (Burnum):  C^.  Valerivs 
Q^  f.    Ani.    Niger,    domo   Foro  Iv^l^i  ; 


III  1435818a  (Carnuntum):  M.  Gavivs 
M.  f.  Ani.  F(oro)  Ivli  Cvpitvs  ;  XIII 
923  (Aginnum):  Sex.  Valerivs  Sex.  f. 
Ani.  Maxsvmvs,  For[o]  Ivli  ;  XIII  1121 
(ager  Santonum):  L.  Antivs  L.  f.  Ani, 
For.  Ivl.  ;  XIII  6866  (Mogontiacum) :  M. 
Ivlivs  Marci  f.  Aniensis  Foro  Ivli  Ma- 
crinvs;  XIII  6868  (ibid.):  L.  Lictanivs 
L.  f.  An.  Vervs,  Foro  Ivli;  XIII  8284 
(Col.  Agrippinensis):  Q^Pompeio  Q^_(sic, 
without  F.)  Aniensis  Foro  Ivli  Bvrrvs. 
Add  inscrr.  found  at  Fornm  Iuli,  XII 
260,  291,  295,  5739,  5742. 

(m)  *Luca  in  n.  Italy,  (prop.  Fabia 
tribus).  Ill  14415  (Oescus) :  C.  Annivs 
C.   f.  Ani.   Milo,   Lvca. 

(n)  *  Sutrium  in  Etruria,  (prop.  Pa- 
piria  tribus).  VI  3884  =  32526  (Rome, 
latere,  militum,  197-8):  C.  Ivlivs  C.  f. 
Ann.   Proclianvs,   Svtr(io). 

(o)  * Augusta  Taurinorum  in  n.  Italy, 
(prop.  Stellatina  tribus).  VI  29 IS  (Rome): 

P.  Ivnnoni?  (..)   P.  f.  Annies[i]  ( ), 

Avg.   Tavrinis. 

(p)  Treba  Augusta,  in  the  ager  Her- 
nicorum  (rather  than  Fregenae,  for  inscr. 
cited  may  be  completed  as  cognomen 
Frege^llanvs]  rather  than  as  native  town 
frege[nis].  XIV  3453  (Treba):  C.  Sve- 
stidivs  M.   F.    Ani.  Frege[....]. 

(q)  Ver celiac  in  n.  Italy.  VI  2377 
(Rome,  latere,  praetorian.,  136):  [..] 
Laelivs  L.  f.  Ani.  Pavlinvs,  Verc(el- 
lis);  VI  2381  (ibid.,  154):  L.  Pompeivs 
L.  f.  An.  Tertivs,  Vercell.  ;  VI  2382 
=  32638  (ibid.,  178):  C.  Crispivs  C.  f. 
Ani.  Secvndinvs,  Ver.,  and  L.  Magiacvs 
L.  f.  Ani.  Severin(vs),  Verc.  ;  VI  2533 
(Rome):  Q^Clodivs  C.  f.  An.  Secvn- 
dvs,  Vercellis;  VI  2702  (Rome):  C. 
Cattio  C.  f.  Aniensi  Lvciliano,  Ver- 
cellas  (sic);  VI  3884  =  32526  (Rome, 
latere,  praetorian.,  197-8):  L.  Valerivs 
L.  f.  Ann.  Primvs,  Verc;  VI.  3897  = 
32703  (Rome):  L.  Catalvs  L.  f.  Anni. 
Crescens,  Vercell.;    VI    32641    (Rome, 

latere,  praetorian.):    [ ]    f.   Ani. 

Vitalis,  V[ercell.];  XIV  230  (Ostia) : 
C.  Valerivs  C.  l.  Ann.  Verecvndvs, 
Verc[ellis];  V  939  (Aquileia):  L.  Va- 
lerivs L.  F.  Aniensis,  Verc;  III  6627 
(Coptos) :  C.  Vibivs  C.  f.  Ani.,  Verg(el- 
lis)  (sic);    III  505  (Patrae):    L.  Roma- 


ANIG 


ANIM 


nivs  L.  f.  Ani.  Ivstvs,  Vercel.  ;  III  8567 
(Aquincmn):  L.  Vai.erivs  L.  [f.]  Ani. 
Crescens,  Verc.  ;  III  143499  (ibid.) :  M. 
Valerivs  M.  (sic,  without  f.)  Aniensis 
Marcelvs,  Vercelis  (sic);  XIII  6939 
(Mogontiacum) :  Ter.  Exsomnvs  Ter.  f. 
Ani.,  Ver.;  XIII  6953  (ibid.):  C.  An- 
nivs  C.  f.  Ani.  Salvtvs,  Vercellis  ;  XIII 

8849    (Mankenhjim?) :    [ ]  Ani. 

Verecvn[dvs],  dojwo  Vercel[lis].  Add 
inscrr.  found  at  Vercellae,  V  6661,  6662, 
6664. 

II.  luscrr.  without  indication  of  town, 
VI  546,  1431,  1818,  1937,  2380,  2443, 
2491,  3580,  3600,  6002,  6017,  6112, 
7932,  8085,  11457,  14023,  27843,  28782, 
30790,  32523  (Rome);  XIV  2523  (ager 
Tusculanus),  2960,  3362  (Praeneste), 
3438  (Civitella),  3442  (Afilae),  3460 
(Sublaqueum),  3494  (Saracinesco),  3504, 
3508,  3510,  3513  (Ciciliano),  3608  (Ti- 
bur);  X  4868  (Venafrum),  5665  (Fru- 
sino),  5817  (Aletrium),  5831  (Ferenti- 
nuni),  5970  (Signia),  6015  (Minturnae), 
6112  (Formiae);  IX  2345  (Allifae),  4938 
(Trebula  Mutuesca),  5480  (Falerio);  XI 
571  (Forum  Popili),  4749  (Vicus  Martis 
Tudertium),  6163  (Suasa);  V  4478  (Bri- 
xia),  5136,  5162  (Bergoraum),  5820,  5849 
(Mediolanium),  7883  (Cemenelum),  8651 
(Iulium  Carnicum);  III  399  (Pergamus), 
1822  (Narona),  2733  (Aequum),  4013 
(Andautonia),  4247  (Scarbantia),  4570 
(Vindobona),  6827  (Antiochia  Pisidiae), 
7083  (Assus);  II  2638  (Asturica),  2958 
(Pompaelo),  4235,  4238,  4249,  6096 
(Tarraco);  XIII  1858  (Lugudunum),  7963 
(Germania  Inf.). 

AN1GEMIVS  genius,  a  local  None  di- 
vinity. Ill  5157  (Noricum):  genio  Ani- 
gemio  cvltores  eivs  v(otvm)  s(olvervnt) 
l(ibentes)  m(erito). 

ANIMA.  «Breath",  «life",  «soul". 
(Cf.  animvs). 

[Forms,  anema,  X  3305  (Puteoli,  f), 
XII  481  (Massilia,  \) ;  hanima,  Audollent, 
Be  fix.  Tabell.  250  (Carthago,  devotio); 
annima,  Bull.  Arch.  Or.  (1887)  p.  Ill 
(Rome,  f),  II  1155  (Italica).  —  Gen. 
anime,  III  3289  (Mursa),  VII  247  (Ebu- 
racum);  dat.  anime,  VI  8984  (Rome,  f), 
28014  (Rome),  Rossi  50  (Rome,  f,  338), 
X  4026  (Capena,  f),  III  2566  (Salonae), 


V  4733  (Brixia);  dat.  anima,  X  8302 
(Antium);  ace.  anima,  VI  30118  (Rome), 
X  5020  (Venafrum),  XIII  2359  (Lugu- 
duDum,  f,  454?);  voc.  plur.  anime,  V 
5996  (near  Lacus  Benacus);  abl.  plur. 
animes,  VI  12307  (Rome).  —  Abbrev. 
ANiM.,  V  4531  (Brixia),  6088  (Mediola- 
nium); an.,  VIII  4237  (Verecunda);  a., 
see  above,  p.  11  §  44]. 

I.  «  The  air  we  breathe  ",  «  breath  ». 
[Cf.  avtfios].  VIII  4635  =  16810  (Prov. 
Procons.):    alternos    cvrans    anima    re- 

DEVNTE    MEa[tVS]. 

II.  «  The  vital  principle  »,  «  breath  of 
life " ,  « life " ;  «  soul  » .  VI  29808  (Rome) : 
anima  (with  figure  of  Prometheus  adding 
the  «  breath  of  life  »  to  the  inanimate 
clay);  Notiz.  (1885)  p.  158  =  Carm.  Lat. 
1326  (Ravenna):  (dem)  qvi  mortale  ge- 

NVS      STATVIT      ANIMAMQVE      CREAVIT  ;        VI 

20674  (Rome):  cvm  primvm  Lvcina  da- 
ret  LVCEMQ_(ve)  ANIMAMQVE.  XIII  1856 

(Lugudunum):  qvi  septies  denos  animam 

SINE    CRIMINE   PERTVLIT  ANNOS   (i.   e.  VlXit)\ 

XIII  1891  (ibid.):  qvi  sexsies  (sic)  de- 
nos ANIMAM  SINE  CRIMINE  PERTVLIT  ANNOS  J 

XIII  2181  (ibid.):  corpvs  sororis  anima 
sva  sibi  carioris;    VIII  19606    (Cirta): 

VT    DVLCIS    FLOS,    FILIVS    BREVITER    FRVNITVS 

anima;  X  174  (Potentia) :  anima  corpvs 
qve  (sic)  sim[it]vr  arsit;  XIV  2709 
(Tusculum) :  oscvla  ferventem  nec  te- 
nvere  animam  ;  X  6009  (Minturnae,  B.  C.) : 

MORS    ANIMAM    ERIPVIT,    NON    VEITAE    ORNA- 

tvm  apstvlit  ;  X  2645  (Puteoli,  frgmt.) : 
ereptae  animae;  III  9632  (Salonae) :  ad- 

QVE  (sic)  ITA  TVM  GEMINAS  GEMINO  CVM 
CORPORE     PRAECEPS    LETVM     FERALI     [TRANS- 

tv]lit  hora  ani[mas];  III  3335  (Inter- 
cisa,  310):  qvi  vixit  annos  xxxviiii,  in 

QVADRAGENSIMO  (sic)  FATIS  ANIMAM  RED- 
DIDIT; VI  13528  (Rome):  animvs  sanctvs 

CVM    MARITOST,     ANIMA  CAELO   REDDITA  EST  J 

VI  29195  (Rome):  anima  bona  svperis 
reddita  ;    XIV   510    (Ostia):    avtvmnvs 

MEDIVS  OCTOBRI  MENSE  REFERTVS  LAESIT 
ANIMAM    DVLCEM    (SC.   fUeH)    ET    SPEM    CER- 

tissima(m)  fregit  ;  X  4428  (Capua) :  de- 
posvi  heic  animam;  X  5020  (Venafrum): 
deposvi  hanc  anima(m);  VI  28523 
(Rome),  III  3989  (Siscia):  animam  de- 
posvi meam;  VI  6593  (Rome,  1st):  viva 

VIRO    PLACVI   PRIMA   ET  CARISSVm[a]  CONIVX, 


ANI3I 


ANIM 


313 


QJ/OIVS    (SIC)    IN    ORE    ANIMAM    FRIGIDA    DE- 

posvi  ;  VI  30018  (Rome):  annorvm  vim 

VIXI  DVLCISSIMA  PARENTIBVS  MEIS,  IN  X 
ASCENDENS    ANIMa(m)    DEPOSVI    MEAM  ;     Pais 

1305    (Segusio) :    annorvm    septem    vixi 

DVLCISSIMA      PATRI,      OCTAVO      INGREDIe(n)s 

animam  deposvi  MEAM  j  Audolleat,  Defix. 
Tab.  250  (Carthago,  devotio) :  [ha]nimam 

ET      ISPIRITVM      DEPONAT      IN      OMNEM      (sic) 

pro(e)livm,    and  pvivfia%%  d(a)emon,  . .  . 

PERTRANSSEAS    (sic)     HANIMAM    ET    ISPIRITVM 

Mavrvsi.  —  VI  12013  (Rome)  :  hic  iacet 

SINE    ANIMA,      MISERABILI     FATO  ;      VI     12307 

I  Rome) :  corpora  sen  animes  (sic  =  sine 
anirnis:  «  fortasse  parentes  annis  gra- 
ves*);   VI    12652    (Rome):    si   pensare 

ANIMAS  SINERENT  CRVDELIA  FATA  ,  .  .  .  PEN- 
SASSEM    PRO    TE,     CARA     HOMONOEA,      LIBENS 

=  «  I  would  gladly  have  given  my  life 
for  yours  »  ;    XIII    2104    (Lugudiinum): 

INSTITVIT    TVMVLVM    POST    ANIMAE  REQVIEM. 

—  XII  2660  (Alba  Helvorum):  terrenvm 

TVMVLO,    DANS    ANIMAM    SVPERIS  J    III    3247 

(Sirmiura)  ==  8003  (Tibiscum):  terra  te- 
net   CORPVS,    NOMEN    LAPIS,    ATQVE  ANIMAM 

aer;  III  6384  (Salonae) :  corpvs  habe(n)t 

CINERtS,    ANIMAM    SACER    ABSTVLIT    AER  ;     VI 

10969  (Rome):    sede   svb   hac  parva  ti- 

TVLO  PARVOQVE  TENETVR  PARVA  [ANl]MA, 
DOLOR    IMMENSVS,  CRVd[e]lEQ_^VE    FV]nVS ; 

VIII  12118  (Prov.  Byzac):  qvi  qvondam 
ad  svperos,  nvnc  tenvis  anima  ;  X  5920 
(Anagnia):  accipite  hanc  animam  nvme- 
roqve  avgete  sacr[ato]  ;  XI  2839  (Vol- 
sinii):  svblimes  animas  nvllvs  pvtet  ire 
svb  [vmbras];  VI  12087  (Rome) :  sed  mea 

DIVINA    NON     EST    ITVRA    SVB    VMBRAS    CAELE- 

stis  anima;    X   1275  (Nola) :    et   vt  me- 

RETVR     ANIMA,      LACRIMAM      ACCOMODA  !      

In  Chr.  inscrr.,  XIII  2395  (Lugudiinum, 

501):      ASTRA      FO[V]ENT      ANIMAM,      CORPVS 

natvra  recepit;  X  8174  (Neapolis):  astra 

TENENT    ANIMAM,    CAETERA    (SIC)    TELLVS   HA- 

bet  ;  Ihm,  Damasi  Epigr.  107  =  Rossi 
1179  (Rome,  6th):  qvod  tales  animae 
protinvs  astra  petvnt  ;  XII  631  (ager 
Arelatensis,  506):  anima  migravit  ad 
astra;  III  7407  (Byzantium) :  vrna  Va- 

LENTINI    HAVD    TOTv(m)    TEGIT  HAEC  :    HABET 

eivs  c(a)elvm  animam;  XII  2114  (Vien- 
na) :    SED    REVEHENS    COELO  (sic)    PRO    MERI- 

tis  animam  (of  a  nun);  XIII  2402  (Lu- 
gudiinum,    6th):     DANT     ANIMAS     c[a]eLO, 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


dant  sva  membra  solo;  XIII  2397  (ibid., 

551):  SED  ANIMAS  SANCTA  eripivnt  CON- 
SORTIA coeli  (sic);  Rossi  p.  cxv  = 
Carm.  Lat.  656  (Rome):  qviqve  animam 
rapvit  Spiritv  Sancto  Svo  ;  Rossi  II 
p.  65.  16  =  p.  107.  53  =  Carm.  Lat. 
758  (Rome):  hoc  tvmvlo  Baidi  condvn- 

TVR  MEMBRA  SEPVLTI,  SED  POLLENS  ANIMA 
PRAECLARO    MANEBIT    OLYMPO  ;    VIII   11134 

(Prov.  Byzac.) :  animam  svam  Deo  et 
(Christo)  eivs  tradidit;  XII  2058  (Vien- 
na,      491)  :      ANIMA     AD     AVTHOREM      (sic) 

D(ev)m  remeante;  Rossi  II  p.  92  no.  58 
=  Carm.  Lat.  1435  (Rome) :    hic  iacet, 

HINC      ANIMA     IN    CARNEM     REDEVNTE    RESVR- 

get;  Carm.  Lat.  760  (Rome):  sp(iritv)s 

ANIMAQVE    MEA  EXPECTa(t)   DIE  VLTIMO  CAV- 

sam  (i.  e.  the  last  judgment) ;  XIII  2474 
(Ambarri,  6th):  pro  redemtionem  (sic) 
animae  svae;    X    3305  (Puteoli):    cvivs 

ANEMA    (SIC)      INTER    IVSTVS     (sic)    SIT  !  ;     VI 

11252  (Rome):  anima  tva  in  bono;  XIII 
6256  (Borbetomagus) :  cvivs  anima  gav- 
det  in  caelo;  Bull.  Arch.  Cr.  (1882) 
p.  95  (Rome):  inter  felices  animas;  XIII 
2417  (Lugudunum) :  innocentiae  m(e)ri- 
tvm  (h)abent  apvt  (sic)  Devm  animae  per- 
petva  vita  firmata(e?);  XII  2647  (Ge- 
nava.    frgmt) :    [. . .]    Dei  animvm  [.  . .]. 

III.  The  manes.  Audollent,  Defix.  Tab. 
251  (Carthago,  devotio):  ivdices  exsen- 
yivm(szc  =  exsanguium)  animarvm  =  the 
di  infernales;  XIII  1568  (Gabali):  cari 

ITERVM  CINERES  ANIMAEQVE  VMBRAEQVE  TVAE 

(of  one  person) ;  XIII  1948  (Lugudunum) : 

VIVVS  SIBI  INSCRIPSIT  VT  ANIMAE  ABLATAE, 
CORPORE    CONDITO,  MVLTIS    ANNIS    CELEBRA- 

retvr.  Of  the  souls  of  the  deceased-  as 
evil  spirits,  daemones,  Audollent,  Defix. 
Tab.  251  (Carthago,  devotio):  ter  vo(o)s 

ADIVRO,    ANIm(a)e    (h)vIVS    LOCI. 

IV.  Of  living  persons,  or  of  the  dead 
thought  of  as  they  were  when  living; 
character  or  disposition.  V  81251  (Aqui- 
leia,  intaglio):  anima  mea!;  XI  67158 
(locus  incertus,  ring) :  anima  have  ! ;  XI 
671018  (Piombino,  glass  vase):  anima 
dvlcis  have!  —  IV  2413 h  (Pompeii, 
graffito):  Cestilia,  regina  Pompeianorvm, 
anima  dvlcis.  — III  8135  (Viminacium) : 

[.  .  .]     MARITI,      QVI      CARVIT     Vi[t]a      QVOM 

caret  hac  anima;  VI  17342  (Rome): 
havete,  animae  bonae  ! ;  VI  30124  (Rome) : 

40 


314 


AN1M 


ANIM 


VIVITB    FELICES,  ANIMAE,   MORS    OMNIBVS    IN- 

stat;  VI  499  (Rome,  374):  diis  animae 

SVAE  MENTISQVE  CVSTODIBVS  ARAM   DICAVIT; 

Audollont,  licjlx.  Tab.  270(Hadrumetnm1 

deVOtio)'.    ANIMA  ET  COR    VRATVR    SeXTILI  !  | 

VIII  44(38  (Ngaus):  anima  pro  anima,  vita 
pro[vi]ta,  sangvinepro  sangvine;X3692 
(Cumae):  salve,  mille  animarvm  inlvstri- 

CENARE   (SIC)  OPVS,     SALVE  !    (of   Veillls).    

Iu  Chr.  inscrr.,  X  1230  (Abella):  Con- 
cordes   ANIMAS     ChRISt[v]s    REVOCABIT    IN 

vnvm;  X  1194  (Abellinum,  6th):  solacia 

SEMPER    EGEN1S      PRAE5TABAS    ANIMIS.     PECTO- 

re,  mente  pivs ;  XII  481  (Massilia) :  qvae 

PRVDENS    ANEMIS     (sic)     PERMANSIT    PONDERE 

morvm;    XIII  2359  (Luguduuum.  454?)  : 

(ill(()     QVAE  MVNDANA    RELIQV1T    ET    TRADE- 

dit  (sic)  anima(m)  D(e)o,  i.  c.  she  be- 
came a  nun;  XIV  3898  (Tibur,  613):  (Mi) 

Q_VI     SE    ANIMAS    SVAS      HIC    COMMENDABERVM 

(sic,  who  recommended  their  souls  to  the 
care  of  the  saint) ;  V  7640  (near  Saluzzo) : 

CAELESTES  ANIMAE  DAMNANT  QVAE  CRIMINA 
VITAE    TERRENAS  METVVNT  LABES    SVB    IVDICE 

C(h)risto;  XII  5350  (Narbo):  at  Tv, 
sanctarvm  Moderator  svmme  animarvm; 
1112(373  (Salonae,  mosaic) :  sic[vt  cer]- 
vvs  desiderat  ad  fontes  aqvarvm,  ita 
desiderat  anima  mea  ad  te,  Devs 
(=  Psalm.  41.  2);  VIII  8620  (Sitifis): 
diligis  (=  diliges)  Dominvm  Devm  ex 
[toto  cordeJ  tvo,  ex  tota  anima  tva, 
et  ex  tot[a  fortitvdine  tva]]  (=  Deute- 
ron.  6,  5.  Cf.  Matth.  22,  37;  Mark  12, 
30 ;  Luke  10,  27).  —  Of  character,  dis- 
position.   XIII  2050    (Liigudunum):  co- 

NIVGIBVS   .  .  .    VITAE  BONAE,  ANIMAE    DVLCIS- 

simae;  VI  19055  (Rome):  dvlcis  nomine 
erat  (i.  e.  his  name  was  Ghjcoa).  anima 
qvoqve  dvlcior  vsqve  ;  XIII  2180 
(Luguduuum) :  (ilia)  cvivs  . .  .    anima   et 

SPECIENS      (Sic)      SIMVL      ET     AETAS      DVLCIVS 

(sic)  melle  fvit  ;  VI  30122  (Rome):  ma- 
gna VIRTVS  PVERI  VICTVSQVE  remisit  ani- 
MAM. 

Esp.  freq.  as  affectionate  term  applied 
to  loved  ones  deceased,  with  adj.  AETER- 
NA.  VI  9240  (Rome).  —  BENEMERENS. 
VI  19190  (Rome),  XI  5876  (Iguvium).  — 
BONA.  a.  bona.  VI  7580,29195,36101, 
B6593  (Rome),  XIV  1877  (Ostia).  2453 
(ager  Albanus,  f),  3324  (Praeneste),  II 
1888  (Gades).  bona  a..  XIII  2263  (Liigu- 


dunum).—  Candida.  II 1 155  (Italics).— 
CARISS1MA.  XIII  1936  ( Lugudtroura).  — 
CASTA.  VI  18645  (Rome).—  DESIDE- 
RATISSIMA.  VI  27376  (Rome).  —  DVL- 
CIS. a.  dvlcis,  VI  28!':;.  77:;:.,  11252, 
22778,33911,35081  (Rome),  Rossi  370 
(Rome,  +,  388),  IV  2413  A  (Pompeii, 
graffito)^  V  1631  (Aquileia).  7205  (locus 
iiicertus,  f),  XI  4475  (Amelia),  VIII 
7853  (Cirta),  16582  (Theveste),  XII  1271 
(Aransio,  f,  frgmt.).  dvlcis  a..  VI  16172, 
21848,  257(32,  26990  (Rome).  XIV  1905 
(Ostia),  2224  a  (Nemus  Dianae,  +),  IX 
1069  (ager  Compsinns,  f),  V  6698  (Ver- 
cellae),  III  3289  (Mursa),  Hiibn.  Hisp. 
46  (Hispania,  -{-,  485).  —  DVLCISSIMA. 
VI  7923,  8984,  13197,  17284,  241:):'», 
24888,  27827,  35741  (Rome),  XIV  328 
(Ostia,  177),  1201  (Ostia).  X  8302  (An- 
tinm),  XII  2242  (Gratianopolis),  2354 
(bet.  Vienna  and  Augustnm).  2503  (bet. 
Augustum  and  Lacus  Lemannus),  4548 
(Narbo),  XIII  2102,2112,  2120,  2143, 
2284  (Liigudunum).  dvlcissima  a.,  VI 
26594  (Rome),  XIII 2299  (Luguduuum).— 
FELIX.  XI  671018  (Piombino,  glass 
vase).  —  INCOMPARABIL1S.  VI  19190 
(Rome),  V  5363,  5389  (Comum),  XII 
794  (Arelate),  2010  (Vienna),  2510  (bet. 
Augustum  and  Lacus  Lemannus),  2194. 
2297  (Liigudunum).  —  INNOCENS.  VI 
9150,  10801,  23448,  26990  (Rome), 
28014,  Rossi  50  (Rome,  |,  338),  XIV 
3458  (Sublaqueum),  X  4063  (Capua,  f), 
IX  3174  (Corrinium),  5876  (loruvium), 
V  1686  (Aquileia).  4733  (Brixia) , 
5323  (Comum),  6088  (Mediolanium),  III 
2566  (Salonae),  XII  1449  (Vasio).  — 
INNOCENTISSIMA.  VI  16280,  16926, 
26594,  34675  (Rome),  IX  888  (Luceria), 
V 504  (Capodistria), 3496, 3754  (Verona), 
3996  (uear  Lacus  Benacus),  4(320,  4754 
(Brixia),  5715  (ager  Mediolaniensis),  XII 
841  (Arelate),  XIII  2076,  2080  (Lugu- 
dunum).  VII  247  (Eburacum).  —  INNO- 
CVA.  INNOCA.  VI  11252  (Rome),  Rossi 
370  (Rome,  f,  388),  V  170  (Pola).  — 
MERENS.  V  1038  (Aquileia),  VIII  4237 
(Verecunda).—  MERENTiSSIMA.  IX  1987 
(Beneventum).  —  OPTIMA.  II  551  (Eme- 
rita).  XIII  1936.  19(38  (Liigudunum).  — 
P1ENTISSIMA.  VI  26594  (Rome),  X  4026 
(Capena,  f),    XIII    2575    (Ambarri).  — 


ANIM 


ANIM 


315 


PVLCRA.  Rossi  370  (Rome,  f,  3S8).  — 
RARI  EXEMPLI.  XII  2200  (Lugudu- 
nuni).  —  RELIGIOSA.  XI  1563  (Faesu- 
lae).  —  SANCTA.  a.  sancta,  VI  7580, 
18545,  18817,  23640,  85580  (Rome), 
X  2645  (Puteoli),  XIII  2897  (Lugudu- 
mim,  f,  6th).  sancta  a.,  X  1518  (Nea- 
polis,  f,  377),  IX  3680  (Marsi  Marru- 
viimi).—  SANCTISSIMA.  VI  7923  (Rome), 
XIII  2200,  2305  (Lugudunum).  —  SA- 
PIENS. Rossi  370  (Rome,  f,  388).  — 
SIMPLEX.  Bull.  Arch.  Cr.  (1887)  p.  Ill, 
(Rome,  f),  XI  1563  (Paesulae),  V  4581 
(Brixia).  —  SIMPLICISSIMA.  V  5375 
(Comnm).  SVAVISSIMA.    VI   11938 

(Rome). 

[For  anima(jw)  adverto,  see  below  s.  v. 
ANIMADVERTO]. 

ANIMADVERSIO.  ■  Punishment  >  , 
«right  of  punishment  ».  II  5439  (Lex 
Ursonensis,  44  B.  C.)  1.  103:  [ei]q_ve  it 

VIR(o)   .  .  .     IDEM     IVS    EADEMQVE    ANIm[a]d- 

versio  esto;  X  7852  (Sardinia,  69)  1.  22: 

SCIANT  SE  LONGAE  CONTVMACIAE  ET  IAM 
SAEPE  DENVNTIATAE  ANIMADVERSIONI  OBNO- 
XIOS    FVTVROS. 

ANIMADVERTO,  -ERE.  (anima  adver- 
to, animvm  advorto).  «  To  notice  ", 
«  observe  » .  «  To  investigate  » .  «To  at- 
tend to  ",  k  give  attention  to  ».  «To 
bring  punishment  to  ».  V  5050  (Anauni, 

46)  :    ANIMADVERTO   NON   NIMIVM    FIRMAM   ID 

GENVS  hominvm  habere  civitatis  Romanae 
originem;  II  6278  (S.  C.  Italicease,  ca. 
177)  1.  2:  nostri  principes  ...  in  primis 
anima  advertervnt  qvae  cavsa  illi  morbo 
vires  daret;  I  201  =  XIV  3584  (Epi- 
slu'a  ad  Tiburtes,  B.  C.) :  ea  senatvs 
animvm.  advortit  ita  vtei  aeqvom  fvit ; 
X  7852  (Sardinia,  69)  1.  13:  qvod  si  in 

CONTVMACIA  PERSEVERASSENT,  SE  IN  AVCTO- 
RES  SEDITIONIS  SEVERE  ANIMA  ADVERSV- 
RVM. 

ANIMAEQVITAS.  «  Equanimity  »  , 
«  calmness  ».  VI  11259  (Rome):  animae- 
q_vitate  [diem  svpremvm  obeo  ?J. 

ANIMAL,  (a)  In  general,  «  living 
being  ».  I  p.  316  =  I»  p.  235  (Fasti 
Praenestini)  April:  qvia  frvges,  flores 

ANIMALIAQVE    AC   MARIA   ET   TERRAE    APERIVN- 

tvr  ;    IX    1938    (Beueventiim):    qvod  si 

ANIMALIVM  FILIS  MEIS  ALIQv[OD  NOCVE- 
RIT  .  .  .]. 


(b)  «  Beast  of  burden  » ,  esp.  «  horse  » . 
VI  1774  (Rome,  4th):  stabvlvm,  ne  ani- 
ma li  a  CVRSVS  PVBLICI  longi  itineris  la- 
bore  divtivs  deperirent,  providit  ;  V 
1862  (Iulium  Carnicum):  iter  vb[i]  ho- 
mines ET  animalia  cvm  pericvlo  commea- 
bant;  Audollent,  Be  fix.  Tab.  112  =  Des- 
sau 8752  (ager  Santonum,  devotio):  qvo- 

MODI  (sic)  IN  HOC  MONIMONT.  (sic)  ANI- 
MALIA  OMMVTVERVN   (SIC)    NEC  SVRGERE   POS- 

svn  (sic). 

[ANIMANS.  Adj.  «  vivid  »,  « lifelike  ». 
Le  Blant  198  =  Fortunat.  Miscell.  Ill  7 : 

ILLIC  EXPOSITOS  FVCIS  ANIMANTIBVS  ARTVS 
VIVERE    PICTVRAS    ARTE    REFLANTE    PVTEs]. 

ANIMATOR,  as  name  of  race-horse,  in 
a  list.  VIII  12504   (Carthago,   devotio). 

ANIMVLA.  «  Soul»,  as  tender  dimi- 
nutive. [Note  form  anemola  and  abbrev. 
ANiMVL.] 

(a)  Of  living  person.  VI 17985«  (Rome): 

ANIMVLAM    COLVI    NEC    DEFVIT    VMQVA    (sic) 

Lyaevs;  XIII  3558  =  10025193  (Morini, 
glass  vase) :  animvla  dvlces  (sic) ;  XIII 
10017r,r>  (Toiigem.  graffito  on  vase):  ani- 
mvla ;  Carm.  Lat.  41  (Pompeii,  graffito) : 
For[tv]nate,  animvla  dvlcis. 

(b)  Of  the  dead.  VI    10192    (Rome): 

DIS    INIQVIS   QVI    RAPVERVNT    ANIMVLAM  TAM 

innocvam  ;  X  3969  (Capua) :  qvi  cvm  dvm 

HABERET    CLAVSAM   IN   CASTELLO    ANi[mV^LAM 

mortalem  . .  . ;  III  14524  (Moesia  Inf.): 
Lvpvs  anemola  ic  avetat  (sic  =  hie  ha- 
bitat); VI  32316  (Rome):  Gaionas  ani- 
mvla; VI  25409  (Rome):  animvlae;  VI 
25408  (Rome):  animvlae  bonae  et  bene 
dictae;  VI  7497  (Rome):  animvlae  dvl- 
cissimae  ;  V  4712  (Brixia):  (illi)  filiae, 
animvlae  innocentiss(imae);  Notiz.  (1883) 
p.  222  ■=  Pais  645  (Verona):  animvl(ae) 
innocentissim(ae)  ;  II  1199  (Hispalis): 
animvla  innocens;  VI  10936  (Rome) : 
animvl(ae)  incomparabil(i);  V  6019  (Me- 
diolanium):  animvlae  ivcvndissim(ae). 

ANIMVS.  «  The  rational  soul  of  man  », 
«  intellect  »,  «  intelligence  »,  «  charac- 
ter » ,   « courage  » ,   « spirit »    etc.  [Cf.  a- 

NIMA.] 

[Forms.  Abl.  animv,  VIII  2190  (near 
Theveste),  20438  (Maur.  Sitifensis,  222); 
ace  plur.  anemos,  XIII  2477  (Lugudu- 
num,  f,  7th);  by  mistake  aninvs,  V  6876 
(Alpis   Poenina) ;   animost  =  atiiino  est, 


316 


ANIM 


ANIM 


VI  25708  (Rome);  in  Gk.  letters,  abl. 
rriz/Ki).  Audollent,  Defix.  Tab.  231  (Car- 
thago);  anno,   ib.    269    (Hadrnmetam, 

frgmt)  1.  15  —  Abbrev.  anim.,  VI 
3  (Rome,  S6),  X  1559  (Puteolh.  XI 
1854  (Luna,  255),  VIII  16697  (near 
Theveste),  Rev.  Arch.  XI  (1908)  p.  319 
(Thibilis);  anm.,  VIII  15110  (Thignica); 
ani.,  X  6789  (Aenaria),  VIII  14850 
(Tuccabor),  15009  (Thignica),  20969  a 
(Caesarea),  Rev.  Arch.  XXXIX  (1901) 
p.  450  (Africa);  an.,  VIII  2641  (Lam- 
baesis),  5308  (Calama),  6977  (Cirta), 
15052.  15179  (Thignica);  ai.  (sic).  Ill 
1260  (Alburnus  Maior);  a.  passim  ubique, 
esp.  in  v.  s.  l.  a.  and  similar  formulas, 
cf.  above,  p.  11]. 

I.  The  rational  faculty,  «  mind  » ,  «in- 
telligence ■ ,  «  intellect  » .  Specifically,  as 
opposed  to  body.  Rossi  198  (Rome,  f, 
367):  animo  et  corpore;  Ihm,  Damasi 
Epigr.  61  (ibid.,  4th);  corpore,  mente, 
animo  pariterqve  et  nomine  Felix;  III 
8193  (Scupi,  3d):  Gallieno  Avg(vsto), 
dis  animo  vol[t]vqve  compa[r]i  ;  II  1399 
(Marchena) :  conlibertorvm  vvltvs  ani- 
mosq.(ve)  meorvm  placatos  mervi  sedv- 
litate  mea.  —  In  general,  of  mental  state, 
mind,  consciousness  etc.  VI  30135  (Rome) : 
[qvamqvam  a]nimvs  meminisse  horret  = 
Verg.  Aeu.  II  1.  12;  VIII  11828  (Ma- 
ctaris) :  qvae  res  mort[a]les  [.•••]  mi- 

SEROSQVE  REDDv[nt]  ....  ANIMOSQVE  TOR- 

q[vent];  Notiz.  (1883)  p.  52=  Carm. 
Lat.  934  (Pompeii,  graffito)'.  [hae]c  os 

INCENDVNT        TABIFICANTQVE        ANIMVMJ       V 

5337  (Comum):  dvos  nvtricavi,  vnvm 
cvm  tormento  ANiMi  AMisi ;  II  3297  (Ca- 

Stlllo):  CONIVX  DOLENS    ANIMO    FECIT;  XIV 

3565  (Tibur) :  dissipem  cvras  animo  no- 
CENTEs(Priapus speaks);  X  1719  (Puteoli): 
[st]atvsqve  animi  incertvs;  IX  1164 
(Aeclanum):  vexatvs  animi  cvris  anxiis  ; 
Audollent,  Defix.  Tab.  230  (Carthago, 
devotio:  vsqvedvn  (sic)  veniat  ad  me  et 
animo  meo  satisfaciat;  ib.  231  (ibid.): 
[iv  «]i7/t«  afti-at  (sic)  ttf.i(aoi(ji)  ;u\_ov^~\. 
XIII  1897  (Lugudunum):  qvae  mihi  nvl- 

LAM  CONTVMELIAM  NEC  ANIMI  l(a)eSIONEM 
fecit,  and  SINE  VLLA  LAESVRA  NEC  animi 
mei    offensione;     X     55o4    (Aqiiinum): 

[jZVM  Q^VA  VIXIT  SINE  [OFFENSl]ONE  ANI- 
MI ;    VI  9663  (Rome):    sine    alteritrvm 


(sic)  animi  l(a)esionem  (sic) ;  XIII  2200 
(Lugudunum):  sine  vlla  animi  conivgis 
svi  l(a)esione;  XIII  1851,  1904  (ibid.): 
sine  vlla  animi  mei  laesione;  XIII  1998 
(ibid.):    sine  vllivs    animi  svi    laesione; 

XII  5295  (Narbo) :  sine  animi  svi  lae- 
svra;  XIII  2000  (Lugudunum):  sene  (sic) 
vlla  l(a)esione  animi  ;  XIII  1822,  1838, 
1850,  1880,  1905,  1920,  1988,  2003, 
2007,  2009,  2018,  2028,  2095,  2185, 
2189,  2205,  2238,  2264,  2297  (Lugudu- 
inim),  2602  (Matisco):  sine  vlla  animi 
laesione;  XII  2983  (bet.  Ucetia  and 
Nemausus),XIlI  1902  (Lugudunum):  sine 

VLLA    ANIMI     LAESVRA  ;      XIII      2174,     2180, 

2284  (ibid.):  sine  vllivs  animi  laesione; 

XIII  2531  (Ambarri):  sine  cvivsqvam 
animi  l(a)esione;  Rossi  211  (Rome,  7, 
369):  sine  l(a)esione  animi.  —  V  124 
(Pola) :  (Mi  coniuges)  vno  animo  labo- 

RANTES  SINE  VLLA  QVAERELLAJ  V  206   (ibid.)'. 

(coniuges)  vno  animo  laborantes,  vno 
animo  nobis  posvimvs;  VI  11570  (Rome): 

QVI     AD     DIEM    MORTIS    SVAE    SIMPLICI    ADFE- 

ctione  vnoqve  animo  egit  mecvm  ;  VIII 
5798    (Sigus) :  (uxor)  vno   animo,    vno 

CONSILIO     SEMPER     FRVVITA      (sic  =  fruUd) 

mecvm.  —  V  6876  (Alpis  Poenina) :  no- 
strvm  aninvm  (sic)  accipias!  ;  XIII  2250 
(Lugudunum) :  conivgi  karissimae  (sic) 
et  animi  svi  comparabil^i];  VI  12072 
(Rome):  o  dvlcis  conivnx  animo  gratis- 
sima  nos[tro]  ;  VI  9499  (Rome,  B.  C.) : 

CON1VNXS    (sic)    VNA     MEO    PRAEDITA    AMANS 

animo;  VI  19174  (Rome):  Hedistes  ani- 
mo SIM"L  ET  COGNOMINE  MATRIS  NATA  SA- 
CKVM  TVMVLIS  hoc  Fabiana  dicat  ;  VI 
13528  (Rome):  animvs  sanctvs  cvm  ma- 
ritos(t),  anima  caelo  reddita  est  ;  VI 
26338  (Rome):  hos  ab  animo  potvit  dis- 
ivngere  nemo  nisi  finitio  fati  ;  VI  10237 
(Rome) :  hos  animos  spectent  atq.(ve) 
haec  exempla  seqvantvr!;  VIII  17639 
(Vazaivi):  [qverel]as  cvm  magno  animi 
mei  [dolore  avdivi];  VI  30125  (Rome): 
plvs  amor  i(n)  ment(e)  est  animo  . .  .  ; 
III  14292  (Salonae):  cvivs  [c]onsili(i)s 
nvlla  decepta  animo  ;  VI  25703  ( Rome) : 

SI     GRAVE     NON      ANIMOST     ...J      VIII      212 

( (Milium,  2nd):  qvis  non  iam  pronis  ani- 
mi virtvtibvs  adsit?;  VI  8012  (Rome): 
pecvlio  favper,  animo  divitissimvs  ;  Rossi 
II  p.  33,  26  =  p.  85,  31  =  Carm.  Lat. 


ANIM  ANIM                     317 

787  (Rome,  f):  adqve  (sic)  item  simplex  breviated,  see  above,  p.  11  §  45).  Exx., 

ADVLISCENS  (Sic)  MENTE   FVISTI   MATVRVSQVE  VOTVM     SOLVIT     LIBENS      ANIMO,      XIV      75 

an.mo;  XII   1499  (Vasio,  f,  515?):  li-  (Ostia),    X    6789    (Aenaria),    III    1260 

bertate  animi;    XII   2366   (bet.  Vienna  (Brigetio),  VIII   1012  (Carthago),  2190, 

and  Augustum) :    animo  forte.    —  Esp.  16697  (near  Theveste),  2641,  2643  (Lam- 

freq.  in  dedicatory   formulas.    VIII  2593  baesis),  4576  (Diana),  5308,  5311,  5316 

(Lambaesis):   explicitvs    desiderio  animi  (Calama),  6940,  6941  (Cirta),  8442  (Si- 

svi,  aram  qvam    voverat  Fortvnae  Av-  tifis),  20438  (Maur.  Sitifensis,  222),  14850 

g(vstae)  l(ibens)  a(nimo)  reddidit  eamqve  (Tuccabor),  14914,  14950,  14966,  14980, 

dedicavit;  VIII  4468  (Ngaus):  pro  vi[r]o  15009,    15015,    15039,    15052,    15106, 

libens  animo  reddit;    VIII  7956  (Rusi-  15132,  15174,  15179  (Thignica),  18744 

cade):  libenti  animo  dedicavit;  VI  709  (Numidia),  20969«  (Caesarea),  Rev.  Arch. 

(Rome):    voto    svscepto,    animo    libens  XXXIX  (1901)  p.  450    (Africa),  ib.  XI 

d(onvm)  d(edit);  XI  3863  (Capena):  li-  (1908)  p.  319  (Thibilis),  II  177  (Olisipo), 

be(n)s  animo  don(vm)  deder(vnt);  V  21  6269  (Lusitania).  —  votvm  solvit  libens 

(Pola):   l(ibens)  a(nimo)  d(at)  ;    VI  208  animvm   (sic),  VIII  2182  (Aquae  Caesa- 

(Rome) :  animo  libens  aram  sva  pecvnia  ris) ;  votvm    solvit    libens    animi    (sic), 

posvit  ;  II  3337  (Vivatia):  aram  ex  voto  VIII  9336  (Caesarea);  votvm  solvit  li- 

libens  animo  posvit;  II  1966  (Malaca):  bens  animis  (sic),  VIII  9332  (ibid.);  vo- 

DONVM  LIBENS  ANIMO   POSVIT;    II     136   (Lll-  TVM    SOLVERVNT     LIBENS     (sic)      ANIMO,    VI 

sitania):  votvm   svsceptvm  animo  libens  710  (Rome).  —  votvm  animo  libens  sol- 

posvit;    II  5136,    5137   (Ossonoba):    ex  vit,  X  5142  (Alvito,  144),  II  1403  (Urso), 

voto  animo  libens  posvit  ;  II  6288  (Tar-  2036  (Anticaria),  5207  (  Villavicosa),  Eph. 

raconensis) :  libens  animo  posvit;  II  138,  Epigr.  IX  p.  83  no.  221  (Ostippo).  —  vo- 

6265   (Lusitania),    5164  (Balsa):    animo  tvm  libens  animo  solvit,  VI  370  (Rome), 

libens  posvit  ;  VI  31152  (Rome):  votvm  III   1260   (Alburnus  Maior),    VIII  4581 

animo  libentes  posver(vnt)  ;  II  363  (Col-  (Diana).  —  VOTVM  solvit  animo  libens, 

lippo) :   animo   libe(n)s    pono  ;    II  5202  X  1559  (Puteoli),  113061  (Madrid). — 

(Villavicosa):    libens    animo    ponendvm  animo  libens  votvm  solvit,  II  137,6267  a 

cvravit  ;    VI    9355    (Rome)  :    svpremvm  (Lusitania),  5206  (  Villavicosa).  —  libens 

mvnvs    libenti    animo   ...  fecit;    VIII  animo  votvm  solvit,  VI  398  (Rome,  86). — 

3087    (Lambaesis) :    marita    eivs    libens  voto  (sic)  solvervnt  animo  libenti,  VI 

animo  fecit;    VI    6686    (Rome):    fecit  31148    (Rome,    140).    —    libens    animo 

libe(n)s  animo;    VIII  16696  (near  The-  votvm  ex(s)olvit,  VIII 2231  (Mascula).— 

veste) :  vot(vm)    lib(ens)    animo  fec(it)  ;  libenti  animo  v(otvm)s(olvit), VIII 14690 

VIII  14365  (Uccula) :  votvm  fecit  libens  (near  Thuburnica). —   libenti  animo  sv- 

anim[o]  ;  VI  553  (Rome):  l(ibens)  a(ni-  scepta[vot]acomplevit,  III  3485  (Aquin- 

mo)  d(e)  s(vo)  f(ecit)  ;  X  6076  (Pormiae) :  cum).   —   Add    libens   animo,    VI    648, 

Alexande[r]  ex  viso    domna[e]  libe(n)s  2275,  12459  (Rome),  XI  1456  (Ligures 

[a]nimo  fecit;  VI  21104  (Rome):  animo  Baebiani),  V21  (Pola),  VIII  5667  (Thibi- 

libentes  fecervnt  ;   VI  68  (Rome)  :  vo-  lis),  5884  (Sila),  6945,  6970,  6977  (Cir- 

tvm  solvit  ivnicem  alba(m)  libens  animo;  ta),  8248    (near  Cuicul),    15028,  15147, 

VIII  15098  (Thignica):   voto    (sic)  sv-  15163,  15196  (Thignica);  animo    liben- 

sceptvm  solvervnt  lib(e)nte  (sic)  animo;  tes,   XI   4821    (Forum   Novum);   libenti 

VIII  15110  (ibid.):  votv(m)  solver(vnt)  animo,  IX  10  (Neretum,  341).  —  animo 

l(ibentes)  an(i)m(o);   III  6772  =  12135  spqndeo,  despondeo  =  to  die.  VI  15316 

(Caesarea  Cappadociae) :  votvm  solvi  li-  (Rome):  animo  spondit;  XI  2229  (Tele- 

bens  animo  ;   VI  232  (Rome):  votvm  sv-  sia):  post  dies  xv  fati  eivs  animo  despon- 

sceptvm    libens    animo    solvit;    VI  324  dit  ;  VI  209U5  (Rome):  vt  animo  despon- 

(Rome) :  votvm  l(ibens)  a(nimo)  m(erito)  dent. 

s(olvit).  —  Of  extreme  frequency,  esp.  II.  Of  the  action  or  result  of  the  ra- 
in Africa,  are  the  formulas  votum  solvit  tional  faculties ;  animum  inducere  =  « to 
libens  animo  and  variants  (generally  ab-  make  up  one's  mind  »  ;  presence  of  mind, 


318 


AN1M 


ANIO 


calmness,  courage;  intention,  spirit,  judg- 
ment; disposition,  temperament,  character: 
and  the  like    1  201  =  XIV  8584  (Tibur, 

1).    C.) :   ha     nos    animvm    nostrvm     non 

INDOVCEBAMVS  (S/'c)  ITA  FACTA  ESSE,  illld 
TANTO    MAGIS    ANIMVM      NOSTRVM      INDOVCI- 

mvs,  and  vosqve  animvm  vostrvm  indov- 
cere  oportet;  VI  1527  (Rome,  Laud. 
Turiae,  9-2  B.C.)  I.  17:  [prae]sentia 
animi;  XI  5(35!)  (Trea) :  aeqvo  animo 
scibat  morivndvm  sibi  ;  Ed.  Diced.  Introd. 
I  1.(5:  aeq_vo  animo;  VI  25369  (Rome, 
B.  C.)  :  animo    volo    aeq_vo    vos    ferre 

CONCORDESQVE  VIVERE  I  VI  II  1540  (Thllg- 
ga)  :  VIR  ARMIS,  INGEN:0  ET  ANIMO  MAXI- 
MO ;  VI   15225  (Rome)  :    si   pro  virtvte 

ET      ANIMO       FORTVNAM       HABVISSEM  ;        VIII 

2532  =  18042    (Castra  Lambaes.,  2nd): 

QVIN     IMMO    ET    ANIMVM     PROBO  J     XI     1354 

(Luna.  255):  vt  eo  anim(o)  svscipe(re) 
dignet(vr)  hoc  decretvm  ;  Ed.  Diocl.  In- 
trod. II   1.   1 :   non   per  vicos  modo  avt 

OPPIDA,  SED  IN  OMNI  ITINERE  ANIMO  SE- 
CTIONS occvrrere;  II  172  (Aritium  Ve- 
tus,  37):  ex  mei  animi  sententia;  I  542 
(Rome,  elogium  MuramL  B.  C):  animo 
svo  perfecit;  XI  4672  (Reate):  animo 
svo;  VI  1711    (Rome,  5th):    si  qvi  vo- 

LVNTATE  PROPRIA,  NON  CONPVLSVS  SED  DO- 
NANDI    ANIMO,    FARINAM   OFFERRE    VOLVERIT  ; 

VI  1951  (Rome):  hic  ego  Mvrinvs  prae- 

CO,    CVI     TALES    AMICI      COMPLERVNT    ANIMOS 

vt  post  me  nome(n)  haberem  ;  VI  10230 
(Rome,  Laud.  Murdiae,   1st):   qvom  di- 

SCRIPTIO  PARTIVM  HABEAT  GRATVM  FIDVMQVE 
ANIMVM    IN    VIROS,     AEQVALITATEM    IN     LIBE- 

ros  ;  VI  29682  (Rome):  qvem  cvm  prom- 

PTO      ANIMO     SVSCIPERE      DIGNATVS      FVERIT  J 

X  4593  (Caiatia):  prompto  animo  st[a- 
tvam]  posvervnt  ;  XIV  2934  (Praeneste, 
385)  :  statvam  prompto  animo  erigen- 
dam  censvimvs;  XI  (3335  (Pisaurum,  256): 
prono  animo  et  voto  ;  XI  3429  (Peltui- 
num,  242)  :  prono  animo  circa  nos,  and 
libenti  et  prono  animo  ;  XI  5748  (Sen- 
tinum,  260):  petiqve  ab  eo  hanc  obla- 

TIONEM    NOSTRAM   LIBENTI     ANIMO    SVSCIPERE 

dignetvr;  II  2211  (Corduba,  348):  tes- 

SERAM       PAT(RONATVS)      .   .  .      QVEM      LIBENTI 

animo  ivbe[mvs]  svscipi  :  V  961  (Aqui- 
leia) :  cvm  prona  volvntate,  honestissimo 
animo  ;  XI  5998«  (Sestinmn,  1st):  hostili 
animo;  II  172  (Aritium  Vetus.  37):  qvi 


IN    EVM    HOSTILI    ANIMO    FVERINT  ;    VI   1759 

(Koine.   389):    inter    omnes  qvi  ad  evm 

ANIMO    LITIGANTIS    INTRASSENT  ;      VIII    647 

(Mactar) :  simplici  animo  vivens:  VI 
12853  =  34060  (Rome):   sob[ri]a,  non 

MOECHA.   SIMPLEX  ANIMOQVE   BENIGNO  ;     XII 

722  (Arelate) :  ingenio.  stvdio  docilis 
animoqve    benignvs;    V I   32000    (Rome. 

4"1) :    FEMINEO  .  .  .  V1CTA    ANIMO. 

ill.  Concrete,  in  plural  =  «souls*, 
«  people  ».  Ed.  Diocl.  Introd.  II.  8:  com- 

MVNIS      ANIMORVM      PATIENTIA  ;      ib.      1.     15  J 

OJ/ADAM  ANIMORVM  CAEC1TATE  ;  ib.  1.21: 
DVBIVM  NON  SIT  SENPER  ($ic)  PENDERE  ANI- 
MIS   ETIAM   DE  SIDERVM  MOTIBVS;   XIII    2477 

(Lugudunum,  f,  7th):  passhns  compascere 
(sic  =  palieas  compescere)  litis  et  vervis 
anem[o]s  pakefakere  fervs  (sic  —  verbis 
aaimos  pace  face  re  feros). 

ANINVS  Vicus,  a  district  in  the  Mar- 
sian  territory,  south  of  Lacus  Fueinus. 
IX  3813  (near   Lecce   ne    Marsi):  Ani- 

NVS    VECVS  VaLETVDNE    (sic)    DONVM   DANT. 

*AN1NVS.  See  ANIMVS. 

*ANINVS.  See  ANAGNINVS. 

ANIO,  gen  ANIENIS.  A  deep,  swift- 
running  stream,  rising  in  the  Hernican 
highlands  near  Treba  Augusta,  flowing 
west  northwest,  receiving  above  Varia 
( Vicovaro)  the  waters  of  the  Digentia 
(Licenm),  falling  in  cascades  under  Tibur 
(praeceps  Anio,  Hor.),  and  after  a  zigzag 
course  thru  the  Campagna  Jiomana,  emp- 
tying into  the  Tiber  near  Antemnae, 
about  three  miles  from  Rome;  the  acque- 
ducts  named  from  the  river,  Anio  (Vetus), 
Anio  Novus.  [Cf.  annesis.^j 

[Forms,  annio,  VI  2344  =  8493,  2345 
(Rome).  —  Abbrev..  ani.,  VI  1243  a,  b, 
e,  /".,  31558  (Rome),  XIV  4079  (loc.  in- 
cert,  agri  Rom.).  4080  (near  Tibur)]. 

A.  The  river.  VI  17876  =  Carm.  Lat. 
842  (Rome,  frgmt.) :  condidit  in  flvct[vs 
qvem  fata  dede]re  Anienis;  IX  4051 
(Carsioli,  4th) :  [donan]do  formas  ad 
Anienis  fl[venta]. 

B.  The  acqueduct  Anio  (Vetus),  the 
second  of  Rome's  great  aqueducts,  con- 
structed in  272-270  B.  C.  by  the  censors 
M'  Curios  Dentatus  and  L.  Papirius  Cur- 
sor. The  water  was  drawn  from  the  Anio 
near  the  Monastery  of  S.  Cosimato  oppo- 
site Mandela,  about  43  miles  from  Rome, 


ANN 


ANNE 


319 


followed  the  course  of  the  river  on  its  left 
side  in  an  underground  channel,  descen- 
ded below  Tibur  in  the  direction  of  Gal- 
licano,  crossed  the  Campagna  and  enter- 
ed Rome  ad  Spem  Veterem  near  the 
Porta  Praenestina  (Maggiore),  after 
which  it  followed  the  line  of  the  Servian 
wall  and  agger  to  the  Porta  Esquilina 
(later  Arcus  Gallieni,  di  S.  Vito).  Cippi 
terminates,  VI  1243  a,  b,  e,  f,  31558 
(Rome,  1st),  XIV  4079  (toe.  incert.,  1st), 
4080  (Tibur,  1st) :  ami.  ;  VI  2344  =  8493 
(Rome) :  Soter.  servos  pvblicvs,  castel- 
lar(ivs)  Aqvae  Annionis  (sic)  Veteris; 
VI  2345  (Rome) :  Laetvs  pvblicvs  popvli 
Romani  [. .  .  .],  aqvarivs  Aqvae  Annio- 
nis (sic)    Veteris   castelli    Viae  Latinae 

CONTRA    DRACONES. 

C.  The  aqueduct  Anio  Novus,  begun, 
along  witli  the  Claudia  q.  v.,  by  Caligula 
in  A.  D.  38  and  finished  by  Claudius  in 
52.  Its  source  (from  the  Anio,  or  neigh- 
boring springs)  was  at  the  42nd  milestone 
of  the  Via  Sublacensis,  near  Sublaqueum ; 
it  followed  the  course  of  the  Anio  valley, 
mainly  under  ground,  to  Tibur,  thence 
south  and  into  the  plain  of  the  Campa- 
gna, where  near  le  Capannelle  its  specus 
was  carried  over  that  of  the  Aqua  Claudia, 
and  they  entered  Rome  together  over  the 
Porta  Praenestina  (Maggiore),  near  which 
their  waters  were  mingled  and  distributed. 
VI  1256    (Rome,  52):    Anienem    Novam 

A  MILLIARIO  LXII  SVA  IMPENSA  IN  VrBEM 
PERDVCENDAM       CVRAVIT      (Claudius)  ;        VI 

3865  =  31945  (Rome,  381):  immine[ni-em 
rvinam  .  .  .  Aqvae]  Anienis   N[ovae]. 

ANN.  See  ANIENSIS. 

ANNA  PERENNA.  A  primitive  Italic, 
goddess  of  the  full  year  (annus  perennis) 
and  its  months,  hence  sometimes  regarded 
as  a  moon-goddess.  Her  festival,  of  a  most 
popular  character,  was  celebrated  by  a 
joyous  scampagnata  on  March  15th  at  the 
first  milestone  of  the  Via  Flaminia.  I 
p.  322  =  Is  p.  242  =  VI  2299  (Fasti 
Vaticani)  Mar.  15:  feriae  Annae  Peren- 
nae  Via  Flam(inia)  ad  lapidem  prim(vm)  ; 
I  p.  330  =  P  p.  250  =  VI  2301  (Fasti 
Farnesiani)  Mar.  15:  Annae  Per^ennae]. 
Another  festival  on  Iune  18th  (if  the  ms. 
tradition  is  correct),  I2  p.  266  (Fasti 
Philocali) :  Annae  sacrvm. 


ANNA.  A  local  term  for  «  nurse  », 
«  nursey  »,  at  Salonae  and  the  neighbor- 
hood, in  Dalmatia.  Ill  2012  (Salonae): 
anna  alvmno  infe(licissimo)  t(estamento) 
p(osvit):  III  2160  (ibid.):  (ilia)  Tertvl- 
l(a)e  ann(a)e;    III   2184,    2450    (ibid.): 

ANNA       ALVMNO      PIENTISSIMO  J        III      2515 

(ibid.):  (Mi  ilia)  annae  b(ene)  m(erenti); 
III  12826  (Epetium):  d(is)  m(anibvs) 
Severae.  Laelia  Ae[g]iale  annae  b(ene) 
m(erenti)  p(osvit). 

ANNALIS.  Adj.,  subst.  ■  Of  the  year  > , 
«  for  a  year  »,  «  yearly  »,  «  annual  »  ; 
plur.   «  yearly  records  » ,   «  annals  » .  [Cf. 

QVINQ_yENNALIS,     DECENNALIS,      VICENNALIS, 

tricennalis].  The  annates,  VI  32326 
(Rome,  Comm.  Lud.  Saec,  204)  1.  12: 
[a]nnalivmavspicia;  VI 1783  (Rome, 431): 

CViVS  IN  EVJYl  EFFVSA  BENIVOLENTIA  (Sic)  ET 
VSQ_(VE)    AD    ANNALIVM    ....    PROVECTA.   

Of  magistrates,  priests,  holding  their  po- 
sitions for  a  year,  or  for  a  term  of  years. 
VI  9861  (Rome) :  (Me)  rogator,  mag(i- 
ster)  qvinq,(vennalis)  conleg(i)  (sic) 
apparat(orvm)  annal(ivm)  itervm  ;  VI 
9862  (Rome):  [rogator  mag.]  qvinq_- 
conl^eg.  apparat.]  annal.  ite[rvm]  ope- 
rarv[m];    VI    9863    (Rome):    rogator, 

IDEM    COGNITOR    MAG.    QVINQ_.    ANNAL.  |    VI 

543  (Rome,  115):  C.  Ivlivs  Nymphivs, 
dece  annalis  (sic  =  decennolis,  i.  e.  e- 
lected  to  a  collegium  for  ten  years)  sva 
[pecvnia  posvi]t  ;  X_1584  (Puteoli)  : 
Libero  Patri  sacrvm,  xx  annali  (=  vi- 
C2iinali:=  «twentieth  anniversary  »)  T. 
Fl(avi)  Eglectiani  sacerd(otis).  —  Of  the 
vota  pubiica  for  the  happy  continuance 
of  the  reign.  VI  428  (Rome,  235):  votis 
x  annalib(vs)  [i.  e.  decennalibus]  felici- 
ter  !  and  votis  xx  annalib(vs)  [i.  e.  vi- 
C()inalibus~\  feliciter  ! 

ANNANEPTAE  Matres,  mother-deities 
of  the  Germans.  XIII  8629  (near  Col. 
Ulp.  Traiana,  233) :  Matribvs  Annaneptis 
(ille) . . .  v(otvm)s(olvit)l(ibens)m(erito). 

ANNE.  See  AN. 
«  *ANNEANENSIS,  false  reading  for  AN- 
NIANENSIS  q.  v. 

ANNEIANVS  fundus,  an  estate  near 
Veleia.  XI  1147  (Veleia,  2nd)  IV  51: 
item  fvnd(vm)  Anneianvm  cvm  casa  .  .  . 
in  Plac(entino),  pag(o)  Vercellense  et 
in  Veleiate,  pag(o)  Ambitreb(io)  ;  ib.  IV 


B20 


ANNE 


ANNI 


38 :  fvnd(vm)  Metilianvm  Lvcilianvm 
Anneianvm  cvm  casa  et  silvis. 

ANNES1S.  (sic  for  Aniensis.  Cf.  ANIO, 
//,  C.\  VI    2343    (Rome):    Diadvmenvs, 

PVBLICVS    AQ.VAE    ANNESIS. 

ANNIA  Via.  (A)  A  highway  in  north- 
eastern Italy  (Regio  X,  Venetia),  connect- 
ing Aquileia  and  Virunura.  V  7992  (bet. 
Aquileia   and   Concordia):   Viam  Anniam 

LONGA  INCVr[|a]  NEGLECTANV  .  .  .  RESTITVIT  ; 

V  1008  a  (Aquileia):  viae  stratae  svnt 

AB  ANNIA  AD  MVRVM  ET  POST  CRYPTAM  AD 
THEATRVM. 

(B)  An  important  cross-road  (via  vi- 
cinalis)  in  Etruria,  in  the  territory  of 
Falerii,  connecting  the  Via  Cassia  with 
the  Via  Flaminia.  XI  3083  (Falerii,  1st) : 

VlAM  AVGVSTAM  AB  VlA  ANNIA  EXTRA  POR- 
TAM    AD    CERERIS    SILICE  STERNENDAM    CVRA- 

rvnt  ;  XI  3126  (ibid.):   Viam  Avgvstam 

APORTA    (SIC)    ClMINA    VSQVE    AD    AnNIAIW  ; 

VI  31338  a  (Rome,  214):  mancipes  et 
ivnctores  ivmentarii  viarvm  Appiae  Tra- 
ianae,  item  anniae  cvm  ramvlis;  vi  31370 
(Rome):  [mancipes  et  i]]vnctores  [ivmen- 
tarii viar]vm  Appiae,  Anniae,  [Traianae?, 
Avr]eliae  Novae  cvm  [ramvlis];  VI  1356 
(Rome):  (illi)  cvratori  Viae  Clodiae, 
Anniae,  Cassiae,  Ciminiae  et  Novae 
Traianae;  IX  5833  (Auximum) :  cvr. 
viar(vm)  Clodiae,  Anniae,  Cassiae,  Ci- 
minae,  trivm  traianarvm  et  amerinae  \ 
III  1458  (Sarmizegetusa,  2nd):  cvratori 
Via[e]  Clodiae,  Anniae,  Cassiae,  [CJi- 
miniae;  III  6813  (Antiochia  Pisidiae): 
cvratori  viar(vm)  Clodiae,  Cassiae,  An- 
niae,  Ciminiae,  Traianae  Novae;  II  1532 
(Ulia,  212):  cvratore  Ann(iae)  et  Ame- 
r(inae),  Clodia(e)  .  .  . 

ANNIANENSIS.  Epithet  of  the  Bona 
Dea,  probably  as  protectress  of  the  gens 
Anaia.  VI  69  =  30689  (Rome):  (illi 
coniuges)  Bonae  Deae  Annianensi  san- 
ctissim(ae)  donvm  posvervnt. 

ANNIANVS.  Named  from  members  of 
the  gens  Annia. 

(a)  The  Basilica  Anniana,  at  Puteoli. 
X  1782  (ibid.):  in  cvria  Basilicae  Av- 
gvsti  [An]nianae;  X  1783  (ibid.):  in 
cvria  templi  Basilicae  Avgvsti  Annia- 
nae;  X  1786  (ibid.,  196):  in  cvria  Ba- 
silicae Avg.  Annian. 

(b)  Annianus  fundus,  an  estate  in  the 


territory  of  the  Liguros  Baebiani,  north 
of  Beneventum.  IX  1455  (ibid.,  101): 
fvndi  .  .  .  Amarantiani  Svriani  Anniani 
in  Beneventano,  pago  Saecvlano. 

(c)  Ilorti  Anniani,  a  park  or  villa  in 
or  near  Rome  (unless  the  reading  be  cor- 
rupt for  Asiniani);  site  unknown.  VI 
8666  (Rome)  :  d(is)  m(anibvs).  Niciae 
Caesaris  n(osiri)  servo  diae[t]ar[c]hae 
ex  hortis  annianis. 

ANNICVLA,  ANNICLA.  See  ANNICV- 

xvs. 

*ANNICVLATVS.  See  ANNVCLATVS. 

ANNICVLVS,  ANICVLVS,  ANNVCV- 
LVS  etc.  «  One  year  old  ».  Adj.  and 
subst.  [Forms,  anicvlvs  -a,  Notiz.  (1892) 
p.  353  (Brundisium),  ib.  (1884)  p.  204  = 
Pais  537  (Ateste),  VIII  16658  (Theve- 
ste,  f);  annvcvlvs  -a,  III  2319  (Salo- 
nae),  3858  (Emona);  annvclvs  -a,  VI 
35126  (Rome),  XIV  1901  (Ostia),  Pais 
267  (Aquileia),  III  2162,  2457,  2602 
(Salonae),  II  1383  (Carmo),  XIII  7089 
(Mogontiacum) ;  ann  •  v  ■  clv  (sic,  nom.), 

II  2125  (Isturgi);  anvclvs,  II  5535  (Cor- 
duba) ;  anocla,  VI  12675  (Rome);  ancv- 
lvs.  Ill  14353  (Aquincum);  anncyla,  VI 
5747  (Rome) ;  anvcvs,  VI  2662  (Rome); 
dat.  annicvle,  III  3593  =  10544  (Aquin- 
cum). —  Abbrev.,  annvcl.,  Ill  2457  (Sa- 
lonae) ;  annic,  XIII  5313  (near  Basel)~]. 

VI  2662  (Rome):  remisit  (i.  e.  reliquit) 

FILIOS    DVOS    GEMINOS    PISINVS    (sic  =  paT- 

vulos)  anvcvs  (sic) ;  VI  5747  (Rome) : 
Ivlia  Attia  anncyla  (sic) ;  VI  12675 
(Rome):  vixit  anocla  (sic)  et  mesorv(m) 
qvator  (sic);  VI  21372  (Rome):    (Me) 

ANNICVLVS  ET  MENS(|Vm)    IV,    d(iERVm)   NO- 

vem  ;  VI  34972  (Rome):  annicvlvs  et 
mensiv[m]  novem;  VI  35126  (Rome): 
annvclvs  mensvm  (sic)  septem;  XIV  1901 
(Ostia):  annvclvs  m(ensivm)  vmi ;  Notiz. 
(1892)  p.  353  (Brundisium),  and  Pais 
537  =  Notiz.  (1884)  p.  204  (Ateste): 
(ilia)  anicvla;  Pais  257  (Aquileia):  fi- 
l(io)  annicvlo  mens(ivm)  TIT,  dier(vm)  IIi; 
ib.  267  (ibid.) :  (ilia)  [a]nnvcla  ;  ib.  1204 
(ibid.):  annicvlvs  et  dier(vm)  vll;  III 
2162  (Salonae):  annvclae  mesvm  (sic)  m; 

III  2319  (ibid.):  filio  svo  annvcvlo  et 
mensvm  (sic)  sex;  III  2457  (ibid.):  de- 
fvncto  in(fanti??)  annvcl(o),  or  bel- 
ter, in  annvcl(atvP);  III  2602  (ibid.): 


ANNI 


ANNO 


321 


de(f)vncti  annvcli  meservm  (sic)  octo; 
III  3593  =  10544  (Aquincum):  nepti 
annicvl(a)e;  III  14353  (ibid.):  filio  an- 
cvlo;  III  3858  (Emona) :  (ilia)  annv- 
fc]vLA  et  mensvm  (sic)  sex  :  VIII  16658 
(Tlieveste,  f ) :  (ilia)  anicvla  in  pace; 
VIII  21222  (Caesarea) :  pater  filio  an- 
nicvlo  et  m(ensivm)  vil ;  II  1383  (Cai- 
mo):  annvc(l)i  (et)  m(ensivm)  vTTi;  II 
2125  (Isturgi) :  ann  •  v-  clv  (et)  m(ensis) 
T;  II  5477  (Gades):  (Me)  annicvlvs; 
II  5535  (Corduba):  anvclvs  et  mesv(m 
sic)  dv(orvm);  XIII  5312  (near  Basel): 
annic(vla)  et  mens(ivm)  vl;  XIII  7089 
(Mogontiacum) :  annvcla  et  men(sivm)  ilf. 
ANNISIDIANVS  fundus,  an  estate  near 
Veleia.  XI  1147  (Veleia,  2nd)  V  77: 
fvn(d)(os)  Tirentianos  Firmianos   Anni- 

SIDIANOS    IN    PLACENTINO,    kAG(o)    CeRIALE. 

ANNIVERSARIVS.  Adj.  and  subst. 
■  Recurring  every  year  »,  anniversary  ». 
Res.  Gest.  Divi  Aug.  cap.  11  1.  31: 
[anni]versarivm  sacrificivm;  VI  31182 
(Rome) :  votvm  . .  anniversarivm  ;  XI  5265 
(Hispellum,  4th):  sacerdos  q_vem  anni- 
versaria  vice  Vmbria  dedisset.  —  X  8249 
(Minturnae,  devotio) :  dii  i(n)feri,  .  . .  vo- 

BIS  SACRIFICIv(m)  LVBENS  OB  An(n)vVERSA- 
riv(m)    facere  .  .  .  VOVEO. 

ANNO N A.  The  annual  supply  of  pro- 
visions, esp.  wheat,  stored  up  by  the 
State,  the  provinces,  municipia  etc.,  as 
a  means  of  keeping  the  supply  regular 
and  the  prices  normal  in  case  of  «  hard 
times  ».  The  scarcity  of  provisions,  «  fa- 
mine » ,  «  hard  times  » .  The  goddess  per- 
sonified. Name  of  ship. 

[Forms.  Gen.  annone,  VI  1704  (Rome, 
4th),  IX  3923  (Alba  Fucens,  2nd) ;  anno- 
naes,  VI  8473  (Rome),  Rossi  978  ?  (Rome, 
f,  522);  plnr.,  VI  1771  (Rome,  4th),  XI 
5170  (Vettona),  P  p.  264  (Fasti  Philo- 
cali).  —  Abbrev.  annon.,  VI  1603  (Rome, 
201),  1625  6  (Rome,  2nd),  8472  (Rome), 
XIV  137  (Ostia,  375-8),  154,  161  (Ostia), 
172  (ibid.,  3d),  2834  (ager  Praenestinus), 
3014  (Praeneste),  XI  3614  (Caere,  114), 
V  867  (Aquileia),  5036  (Tridentum),  III 
1464  (Sarmizegetusa,  211-12),  II  1180 
(Hispalis,  2nd),  XIII 1 807  (Lugudunum  3d), 
2949  (Agedincum,  250);  anno.,  XI  20 
(Ravenna) ;  anns.  =  annonaes  or  annonae 
s(acrae),  VI  32043  (Rome,  f),  Rossi  978 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


(Rome,  f,  522);  ann.,  VI  1151  (Rome, 
337-341),  1646,  3839  a,  b  (Rome),  31856, 
(Rome,  2nd),  XIV  125  (Ostia,  224),  131 
(ibid.,  4th),  141  (ibid.,  425-450),  X  1729 
(Puteoli),  3495  (Misenum),  5419  (Aqui- 
num),  7583  (Carales),  IX  4071  (Carsioli), 
XI  323  (Ravenna,  f)  4389  (Ameria),  V 
8659  (Concordia),  III  12053  (Alexandria), 
VIII  5348  (Calama,  341);  an.,  VI  8471 
(Rome).] 

I.  In  general,  of  the  public  supplies 
and  their  administration.  Officials  and 
employees. 

(A.)  II  4468  (Aeso):  qvi,  annona  frv- 
mentaria  empta,  plebem  adivvit;  II  53 
(Pax  Iulia) :  ob  . . .  annonam,  inlata  pe- 
cvnia.    adivtam;    XI    379    (Ariminum): 

DVM    ET    ANNONAE     POPVLI      INTER    C^E^TERA 

beneficia  saepe  svBVENiT ;  XI  3009  (ager 
Viterbensis):  ob  hon(orem)  sibi  svblatvm 
hs.  v  n.  (=sestertium  quinque  milia 
nummum)  popvl(o)  in  annonam  perpetvo 
dedit;  HI  1448  (Sarmizegetusa,  142): 
HS.  LXXX  N.  ad  annonam  dedit  ;  IX  4686 
(Reate,  184):  q_vod  is  primvs  omnivm 
HS.  c.  m.  n.  ad  annonae  comparationem 
mvnicipibvs  svis  dedit;  XI  5178  (Vetto- 
na, 223):  qvod  .  .  .  annonam  svfficien- 

TEM     C1VITATI     PECVNIA      SVA      PRAESTITERIT  \ 

XI  5634    (Camerinum) :    Camertes  .... 

OB    ANNONAM    Q_VAM    EIS    [iN     l]lll    VIr(aTv) 

svo  exhibvit:  XI  5635  (ibid.,  2nd):  hvivs 

PATER     ANNONAE     CARITATES    SAEPIVS    SVSTI- 

nvit;  III  3170  (Dalmatia) :  [qvod  a]n- 

NONAE     CARITATEM    .  .  .    INPENSA     (sic)      SVA 

svstinvit;   XI  6117  (Forum  Semproni): 

QVOD,  ANNONA  KARA  (SIC)  FRVMENT(l),  DE- 
NARIO    MODIVM    PRAESTITIT  J    II  2782    (Clu- 

nia,  1st) :  qvod  popvlo  frvmentvm,  an- 
nona cara,  dedit;  XI  377  (Ariminum): 
in  sterilitate  annonae;  VI  1771  (Rome, 
4th) :  ita  vt  idem  ordines  .  . .  annonam 
exsolvant;  VIII  8480  (Sitifis,  4th):  ad 
annon[ae  pvblicae]  coctionem;  XI  5170 

(Vettona,     frgmt.) :    et    annonas 

Note  P  p.  264  (Fasti  Philocali,  cf.  coinm. 
p.  318)  May  18:  n(atalis)  annonis. 

(B)  The  organized  cura  annonae  of 
Rome,  Italy  and  the  provinces;  its  offi- 
cials and  employees.  R.  G.  Divi  Aug.  I 
1.  33:  [non  recvsavi  in  svmma  frvmenti 
p]envri[a  c]vratio[ne]m  an[nonae]  = 
oil   naQyirjCdfnjr    iv   rfj    fxsyfavi}    [rov~\ 

41 


822 


ANNO 


ANNO 


o\_tix~]ov  onccvti  Tip'  tmpiXauv  t/~c  ayo- 
gug ;  VI  962(3  (Rome):  fisco  sta[t]ionis 
annonae  ;  VI  8473  (Rome):  ex  officio 
annonaes  (sic);  VI  32052  (Rome,  5th-6th): 

(Me)    VIVIDVS    ANNONAM    REXIT.  PRAE- 

FECTI.  Praefectus  annonae,  VI  1022 
(Rome,  166),  1151  (Rome,  337-341), 
1603  (Rome,  201),  1620  (Rome),  16256 
(Rome,  2nd),  1760  =  XIV  173  (bet.  Rome 
and  Ostia,  4th),  2059  =  32363  (Rome, 
Arval,  1st)  1.  27,  3839  a,  b  (Rome,  3d), 
8470  (Rome),  31856  (Rome,  2nd),  32043 
(Rome,  f),  Rossi  978  (Rome,  f,  522); 
XIV  106  (Ostia  176),  131  (ibid.,  4th), 
134  (Ostia);  XI  20  (Ravenna),  5382 
(Assisium);  V  867  (Aquileia),  875  (ibid., 
105);  III  12053  (Alexandria);  VIII  822 
(Turca);  II  1180  (Hispalis,  2nd).  Pvaefe- 
ctus annonae  Urbis,  VI  1704  (Rome,  4Ul). 
Praefectus  annonae  Urbis  Romae^l  1474 
(Rome,  f),  1898  (Rome,  377);  XIV  137 
(Ostia,  375-8),  139  (ibid.,  4th),  140  (ibid., 
425-450).  Praefectus  annonae  cum  iure 
gladii,l\  1151  (Rome,  337-341);XIV  135 
(Ostia,  4th).  Praefectus  annonae  Urbis 
cum  iure  gladii,  VIII 5348  (Calama,  341). 
Praefectus  annonae  Urbis  Sacrae  cum 
iure  gladii,  X  1700  (Puteoli,  343).  Prae- 
fectus annonae  designatus,  XIII  2949 
(Agedincum,  250).  Ex  praefeclo  anno- 
nae Afr(icae)  Pr(ovinciae),  XI  323  (Ra- 
venna, f).  —  SVBPRAEFECTI.  Subprae- 
fectus  annonae,  V  8659  (Concordia).  Sub- 
praefectus  annonae  Urbis,  VI 1646  (Rome); 
X  7583,  7584  (Carales);  III  6575,  7127 
(Ephesus).  Subpraefectus  annonae  Sacrae 
Urbis,  III  1464  (Sarmizegetusa  211- 
212).  —  PRAEPOSITVS.  IX  1582  (Be- 
neventnm,  3d):  p[r]aeposito  an[nonae].  — 
ADIVTORES.  VI  8470  (Rome):  adivtor 
...  praef(ecti)  annonae;  II  1180  (Hi- 
spalis, 2nd):  adivtori  (illius)  praef(ecti) 
ann(onae)  adolevm  (sic)  Afrvm  et  Hi- 
spanvm  recensendvm.  VI  33730  (Rome): 

ATIVTORI    (Sic)  AB  ANNONA.     Cf.    VIII   2757 

(Lambaesis):  (Me)  ad  annonam  perpe- 
tvo.  —  DISPENSATOR.  VI  8472  =  XIV 
2834  (Rome  or  Ostia):  disp.  annon(ae).  — 
TABELLARIVS.  At  Rome,  VI  8473  (Rome): 

TABELLARIVS   EX  OFFICIO  ANNONAES  (sic).    

TABVLAR1VS.  At  Ostia,  VI  8450  (Rome): 

TABVl(aRIo)   OSTIS  AD  ANNONAM.  COR- 

NICVLAR1VS.  XI  20  (Ravenna) :  cornicv- 


lar(io)  praef(ecti)  anno(nae).  —  CEN- 
TVRIO.  XIV  125  (Ostia,  224) :  (cenlurio) 
ann(onae)  portvs  vtrivsqve. —  SVBCEN- 
TVRIO.  VI  8471  (Rome):  s(vb)  ce(ntv- 
rioni?)  praef(ecti)  an(nonae). —  PRO- 
XIMVS.  X  1929  (I'uteoli) :  prox(imo) 
COmm(entariorvm)  ann(onae).  —  PRO- 
CVRATORES.  At  Ostia  and  in  Gaul  and 
Liguria.  XIV  172  (Ostia,  3d):  proc.  an- 
non.;  XIV  161  (Ostia):  proc.  Ostiae  ad 
annon.  ;  X  7580  (Carales) :  proc.  ad  an- 
nonam Ostis  ad  hs.  [I]x  (=  sestertia 
sexaginta);  XIV  2045  (Vicus  Augusta- 
nus) :  procvratori  annonae  Ostiensivm; 
XIV  160  (Ostia):  proc.  annonae  Avc(v- 
sti)  Ostis;  XIV  154  (ibid.):  procvrat. 
annon.  Avgg.  nn.  ;  VIII  1439  (Thibur- 
sicum  Bure,  3d) :  proc.  annonae  Avgg[g.] 
nn[n.]  Ostiensivm;  Notiz.  (1888)  p.  739 
(Ostia) :  procvratori  Avg(vsti)  ferraria- 
rvm  et  annonae  Ostis  ;  XII  672  (Are- 
late)  :   procvr.  Avgvstorvm  ad  annonam 

PROVINCIAE    NARBONENSIS    ET    LlGVRIAE.    

CVRATORES.  In  the  municipia  and  pro- 
vinces. VIII  5351  (Calama.  2nd):   cvra- 

TORI   FRVMENTI   COMPARANDI     IN   ANNONa[m] 

Vrbis  facto  a  Divo  Nerva  Traiano  ; 
XIV  2972  (Praeneste,  243),  3014  (Prae- 
neste),  Notiz.  (1889)  p.  8  (Forum  Clodi), 
IX  3949  (Alba  Fncens) :  cvrator  anno- 
nae; IX  2663  (Aesernia),  3437  (Peltui- 
num):  annonae  cvrator;  X  5419  (Aqui- 
num) :  cvr.  ann.  Casini;  IX  3923  (Alba 
Fncens,  2nd):  cvratori  annon(a)e  plebis; 
IX  4071  (Carsioli):  [cvr.]  ann(onae) 
frvm(entariae)  popvliq.  (ve)  ;  XI  4389 
(Ameria) :  cvr.  ann(onae)  popvlo  prae- 
bitae;  II  1532  (Ulia,  212):  (illo)  cvra- 
tore  annonae  civilis  Divi  Antonini.  — 
AEDILIS.  Local,  XI  3614  (Caere,  114): 
aedil.  annon(ae).  —  In  general,  III  14165 
(Berytus) :  hominvm  qvi  annonae  deser- 
vivnt.  —  Of  the  military  supplies,  V 
5036  (Tridentum):  adlecto  annon(ae) 
leg(ionis)  m  Italic(ae);  XI  3104  (Fale- 
rii):  praeposito  ann[o]nae  expeditionis 
[Ger]manicae;  XIII  1807  (Lugudunum, 
3d) :  ibi  (i.  e.  in  Syria  and  Judaea)  exa- 
Ctori  reliqvor(vm)  annon(ae)  sacrae 
expeditionis. 

II.  »  The  scarcity  of  provisions  »,  «  hard 
times  a,  «  famine  ».  VIII  9250  (Rusgu- 
niae) :    q_vod    frvmentvm    intvlerit    et 


ANNO 


ANNV 


323 


ANNONAM     PASSV[S    NOn]     SIT     INCRESCERE; 

V  1874  (Concordia,  2nd) :  qvi  . . .  vrgen- 
tis  annonae    difficvlitates    (sic)   ivvit; 

V  7881  (Cemenelum) :  vrgentis  annonae 

SINCERA/W   PRAEBITIONEM  AC  MVN IFICENTIAM  | 

II  3586  (Dianiniti) :  [m]ox,  [gravi]ssima 
[ann^ona,  [frv]mento  [p]raebito;  V 
8624  (Concordia):  in  [levament]vm  an- 
nonae;   VIII    1648    (Sicca   Veneria) : 

QVOD   ANNONAM   FRVMENTI     DE    SVA    PECVNIA 

levavit;  XIV  3608  (Tibur,  1st):  primvs 
ex  ea  provincia  (i.  e.  Dacia)  magno  tri- 

TICI    MODO     ANNONAM      p(oPVLl)     R(OMANl) 

adlevavit;  V  5049  (Ausugum) :  [a]nno- 
naq_(ve)  meo  sv^mptv  est  lax]]ata  [p^er 
an[nvm]. 

III.  Aunona  as  goddess;  her  statue.  VI 
22  (Rome)  :  Annonae  sanctae  (ille) 
...  d(ono)  d(edit);  VIII  7960  (Rusica- 
de) :  statvas  dvas,  genivm  patriae  n(o- 
strae)  et  Annonae  Sacrae  Vrbis  sva 
pecvnia  posvit. 

IV.  As  name  of  war-ship.  X  3495  (Mi- 
senum) :  (ille,  a  sailor  on  the)  iiH  (==  qua- 
drier  e)  Ann(ona). 

ANNONARIVS.  «  Of  the  aunona » ,  q.v. 
(a)  Adj.  VI  1759  (Rome,  389):  rexit 
annonariam  potestatem  Vrbis  Aeternae; 

III  4180  (Savaria,  349?):  in  secvritatem 
perpeteiwrei  annonariae;X  1217  (Abella): 

Q_VOD     AVXERIT     EX      SVO      AD      ANNONARIAM 

pecvniaiw  hs.  x  n.  (=  sesterlium  decern 
milia  nummum) ;  X  5928  (Anagnia) :  cv- 
r(ator)  pec(vniae)  annon(ariae).  —  (b) 
Subst.  XIII  1979  (Lugudumim):  c[or- 
p(vs)   an]nonarior(vm)  ?   r(i)pariorvm. 

ANNOSVS.  «  Full  of  years  »,  ■  long- 
lived».  X  1688  (Puteoli):  [e  qvibvs 
an]noso  mea  Clavdia  LVC1S  IN  aevo 
[despicia^t   lepidam  pvlchra  anvs  in   sv- 

BOLEM. 

ANNOTO,  -ARE.  [Cf.  ADNOTATIO]. 
«  To  note  » ,  «  keep  record  of » .  VIII  4619 
(Diana):  heres  annos  adnotabit. 

ANNVALIS.  ■ Annual  ».[Cf.  ANNVVS]. 
Ill  1083  (Apulum) :  nn  vir.  primvs  an- 
nvalis  mvn(icipi)  Sep(timi)  Apvl(i)  ;  III 
8009  (Dacia)  :  TTn  vir(o)  an(nvali  ?) 
m(vnicipi)  D(robetae)  ;  VIII  12421  (Cor) : 
decvrioni  et  magistrato  annvali  civita- 
tis  svae  Goritanae. 

ANNVCLATVS.  [Cf.  ANNICVLVS]. 
(a)  Adj.  « One  year  old. »  Rossi,  Rom.  Soft. 


Ill  p.    227   (Rome,    f):    infa(n)s    perit 

annvclata  et  nesorvm  (sic  =  mensium) 
qvatvor;  ib.  p.  322  (ibid.):  (ille)  anno- 

RVM  ANNVCLA[TVS]  .  .  .  MESORVM  (sic)  [tof\. 

(b)  Subst.  ■  First  year  »  of  life.  Ill  2457 
(Salonae):   (Hit)    defvncto    in   annvcla- 

[TV  ?]. 

ANNVCVLVS.   See  ANNICVLVS. 
ANN VE.  Adv. « annually » , « every  year » . 
XIII  2396  (Lugudunum,  f,  6th) :  annve 

PRECIBVS    NOSTRIS  INVOCATVS  .  .  .   MEMENTO. 

ANNVNTIO,  -ARE.  «To  announce». 
Audollent,  Be  fix.  Tabell.  231  (Carthago, 
devotio)  frgmt. :  arovvno  qrjytg...  (sic). 

ANNVO,  -ERE.  See  ADNVO. 

ANNVS.  «Year».  (Kb.  This  word 
has  the  distinction  of  being  of  more  fre- 
quent occurrence  than  any  other  in  the 
inscrr.  —  esp.  sepp.  —  of  all  times  and 
places.  Only  the  general  uses  and  nota- 
bilia  can  be  treated  in  this  article.  For 
such  collocations  as  vixit  annos  . . .  men- 

SIBVS   .  .  .    DIES    .  .  .  ,    ANNIS    .  .  .   MENSES   .  .   . 

diebvs,  etc.  in  all  possible  combinations, 
see  s.  v.  VIVO). 

Synopsis  of  Arrangement. 

Forms,  p.  324,  col.  1. 
Abbreviations,  p.  327,  col.  2. 
Capricious  juxtaposition    of   forms   and    abbre- 
viations, p.  328,  col.  2. 

Usage. 

I.  In  general. 

A.  The  passage,  flight  of  time;  year  by  year, 
every  year,  yearly,  p.  329,  col.  2. 

B.  Of  the  new  year,  and  in  general,  good 
wishes:  «Happy  New  Year!",  «Many 
(happy)  years!  »,  and  the  like.  p.  330,  col.  1. 

C.  Various,  p.  330,  col.  2. 

II.  In  dates  and  eras.  p.  331,  col.  1. 

III.  Expressions   denoting  the  duration   of  hu- 
man life,  age  at  death ;  length  of  service. 

A.  ann I  with  modifiers,  p.  332,  col.  1. 

B.  vixit  annos,  annis  (tot)  and  the  like, 
p.  332,  col.  1. 

C.  Age  expressed  by  the  genitive,  annorvm 

(tot),  p.  333,  col.  2. 

D.  With  verbs  other  than  vixit  ,  direct  ob- 
ject or  ace,  abl.  of  duration  of  time, 
p.  334,  col.  2. 

E.  Miscellaneous,  p.  337,  col.  1. 


ANNV 


ANNV 


F.  T>ur;i1ion   of   reign,    public   office,    milii 
and  religion!  service,  employment,  married 
life,  Blavery  etc.  p.  337,  col.  2. 

G.  With  propositions,  p.  338,  col.  2. 

IV.    ANN!  =  «  life  »,    «  a£C  n,    u  youth  ».    p.  ".:;!!. 

coL  l. 

V.  annvs  as  Bnbject    of   verb;    adverbial  use. 
p.  389,  col.  2. 

[Forms.  N.  b.  the  forms  annvs  and 
anvs,  side  by  side  in  all  places  show  that 
the  double  consonant  was  not  clearly  pro- 
nounced in  the  popular  speech  of  the  Em- 
pire]. 

Ace.  sing.  ANNV.  In  Rome,  VI  6559, 
9162  (T,  522).  14605.  16647,  19849, 
21490,  22470.  23699,  31966  (f),  Rossi 
977  (f,  6th).  Elsewhere,  X  2465  (Puteoli), 
4492  (Capua,  +,  392),  Bull.  Arch.  Cr. 
(1881)  p.  151  (ibid.,  f);  X  5902  (Fe- 
rentinum),  7809  (ager  Caralitanus),  8052, 
80535  (Pompeii,  1st,  lamps);  XI  4364  (A- 
meria),  4631  (Carsulae);  V  1715  (Aqui- 
leia),  5188  (Bergomum,  +);  VIII  870 
(Mun.  Giufitanum,  f),  9351  (Caesarea), 
14125  (Carthago,  T) ;  XIII  100016  (Gal- 
lia, lamp).  —  ANVM.  VI  14425,  20153, 
26849,  28512  (Rome) ;  IX  5416  (Firmum 
Picenum);  XIII  1000P  (Gallia,  lamp); 
VII  1017  (Habitancium).  —  ANV.  Bull. 
Arch.  Cr.  (1884-5)  p.  152  (Rome,  f); 
X  7314  (Panormus);  XI  2873  (Volsinii). 

Abl.  (sometimes  ace?)  sing.  ANO. 
VI  10497,  33688,  35202  (Rome):  XIV 
2342  (ager  Albanus),  2543  (ager  Tuscu- 
lanus);  VIII  3362  (Lambaesis),  8648  (Siti- 
fis,  7.  405),  21544  (Maur.  Caesariensis) ; 
II  20  (Myrtilis).  —  ANNV.  XIII  1485 
(Augustonemetum,  f,  612).  —  ANV.  XII 
2193  (bet.  Vienna  and  Gratianopolis, 
527). 

Gen.  pltjr.  AN  NORVM.  II  3297 
(Castillo).  —  ANNOROVM.  VI  11691 
(Rome).  — ANNOPwM,  Rossi  11  (Rome, 
7).  —  ANNORV,  I  36  =  VI  1291  (Rome, 
Scipio  epitaph.  B.  C.) ;  VI  5822,  6057, 
12887,  25340.  35773  (Rome);  XI  1770 
(Volaterrae) ;  III  9939  (Asseria).  15193 
(Carnuntum):  VIII  21087.  21214  (Cae- 
sarea). 21865  (Volubilis) ;  XIII  6235 
(Borbetomagus).  —  ANORVM.  VI  9275, 
17081,   33446,    35146    (Rome);    X  623 


(Salernum);  IX  5813  (Potentia) ;  V  492 
(Capodislria) ,  6196  (Mediolaniuni ,  7, 
!<>:;);  Ill  1895  (Dalmatia),  2382,  9210 
(Salonae),  2693  (Tragurium),  3299  (Lu- 
gio),  3381  (Matrica),  3690  (Pannonia 
Inf.),  4458,  4522  (Carnuntum),  0594  a 
(Alexandria),  10769  (Emona),  144:.7 
(Tomi);  VIII  5473  (Calama),  6175  (Ar- 
sacal),  9638  (Zuccabar),  15924  (Sicca), 
17081  (Prov.  Proc);  II  2589  (Lucns  Au- 
gusti),  2900  (Tritium  Magallum),  3082 
(Toletum),  3375  (Aurgi);  XII  2198  (bet. 
Vienna  and  Gratianopolis) ;  XIII  720, 1^1. 
773,  783,  820  (Burdigala),  912  (ager  Bi- 
turigum).  [Cf.  below,  abbrer.,  anor.,  ano. 
etc.].  —  ANORV.  VI  23494  (Rome); 
IX  6223  (Venusia,  7);  XI  5461  (Asi- 
sium);  III  1922  (Epetium),  3086  (Pha- 
ria),4499  (Carnuntum),  4570  (Vindobona). 
6477  (Poetovio),  10070  (Albona),  10614 
(Pannonia  Inf.),  14359«,  1435924  (Aequi- 
noctium),  15004  (Dalmatia);  VIII  2894 
(Lambaesis),  9334  =  20971  (Caesarea); 
II  1126  (Italica),  1607  (Baena),  3680, 
3694  (Palma),  2983  (Calagurris),  3258 
(Baesucci) ;  VII  156  (Viroconium).  — AN- 
NORO.  Bull.  Arch.  Cr.  (1904)  p.  104 
=  Notiz.  (1905)  p.  116  (Rome,  +);  XIV 
1419  (Ostia).  —  ANNO  •  RO.  XI  216 
(Ravenna).  —  ANORO.  IX  6231  (Ve- 
nusia, Jewish) ;  XI  2388  (Clusium) ;  V 
5215  (near  Lacus  Larius,  7).  —  ANO- 
BVM  (sic),  V  3808  (Verona). 

Ace.  pltjr.  ANNVS.  [Very  freq.  in 
inscrr.  of  the  Chr.  period  in  Gaul,  Ger- 
many and  Italy  from  the  fourth  century 
on;  rare  elsewhere;  never  in  Africa  and 
Spain.  Cf.  anvs  below.]  Exx.  In  Rome, 
VI  9163  (557),  9229,  9811  (401),  9919 
(584),  9994  (6th).  10029,27878,28916, 
31971  (476),  31979.  31995  (447),  31998 
(338),  31999.  32043  (522),  32048  (516), 
32939,  32954  (478),  35637,  35915, 
36431,  36586,  Bull.  Arch.  Cr.  (1899) 
p.  99  (461);  elsewhere  in  Italy.  XIV 
3423.  3426  a,  3427  a  (Praeneste),"X  1378 
(Nola).  1520  (Neapolis).  1535  (ibid.,  570), 
3303  (Puteoli,  Jewish),  4495  (Capua,  517), 
4500  (ibid.,  549?),  4506,  4507  (ibid., 
560),  4510  (ibid..  563),  4519,  4631,  4537, 
4546  (Capua).  4630  (Cubulteria,  559), 
7172  (Svracusae),  8139  (Stabiae,  401), 
IX  411  (Canusium,  530?),  933  (Luceria), 


ANNV  ANNV  325 

1069,  1080,  1082  (ager  Compsimis),  1073  2370  (ibid.,  503),  2373  (ibid.,  508),  2377 

(ibid.,  5th),  1253,  1259,  1302,  1395  (Ae-  (ibid.,  520),  2379  (ibid..  540),  2384  (ibid., 

clanum),  1372  (ibid.,  460),   1379  (ibid.,  545-6),  2482  (Ambarri),  2454  (ibid.,  5th- 

509),  1382  (ibid.,  515),  1385  (ibid.,  529),  6th),  2473  (ibid.,  488),  2476  (ibid.,  626), 

1388 (ibid.,  546), 2075  (Beneventum,  542),  3683,  3882   (Treveri),   7645  (Gondorf), 

2159    (S.   Agata   de'   Goti,   565),  5011  7813  (Rigomagns).  —  ANNOYC.  Rossi 

(Cares,  6th),  6223  (Venusia,  f),  XI  311  85  (Rome,  +,  345).  —  ANVS.  (Rarer  than 

(Ravenna,  6th), 549  (Ariminum,  523),  1019  annvs,  in  the  same  areas ;  never  in  Africa 

(Tannetum,   5tb-6th),  1511    (Pisae,    531),  or  Spain).  Exx.  VI  17145  (Rome),  32953 

1692  (Florentia,  536),  1711,  1724  (Flo-  (Rome,  f,   450),   XIV    3418  (Praeneste, 

rentia),  3537,  3568  (Centum  Cellae),  4073  399),  X  7767  (Carales),  XI  549  (Arimi- 

(Capena),  4166  (Narnia),  4333  (Interamna  niim,f,523),  1699  (Florentia, f),  V  1717, 

Nahars.    490),  4334    (ibid.,  503),    4335,  8585,  8605  (Aquileia,  f),  6176  (Medio- 

4337  (ibid.,  514),  4996  {Ferenttllo,  5th),  lanium,  f,  512),  6244,  6301,  6326  (Me- 

6473  (Pisaurum),    V  1628,   1663,  1745,  diolanium,  f),   III  14014  (Raetinium  ?), 

8591   (Aquileia),  4120    (Cremona),   4369  14643   (Bpetium),    XII    2102    (Vienna), 

(Brixia),  5406, 5415  (Comum),  5410  (ibid.,  5755  (Reii),    XIII    1661   (Segnsiavi,  +), 

539),  5423  (ibid.,  486),  5455  (ager  Co-  2364    (Lugudunum,    492).     —    ANOS. 

mensis,  5th),  5685    (ager  Mediolaniensis,  (Often  in  Italy   and   the   eastern  provin- 

547),    6280  (Mediolanium),    6210  (ibid.,  ces;  very  rare  in    Spain    and  Gaul;    ex- 

5th),  6264   (ibid.,  523),    6468  (Ticinum,  tremely  freq.  in  Africa).  Exx.  I  199  (Sent. 

496),  6739   (Vercellae),    7137  (Taurini),  Minuciorum,  116  B.  C.)  1.  25  (cf.  1.28); 

7978   (Cemenelum,  474),    8958  (Chieri,  VI 2783,  3236,  3456,  9779, 17203,  23219, 

488);  in  the  eastern  provinces,  III  2226,  25126,    26119,    26876,    29342,    31858, 

2240,  9585  (Salonae),  3987  (Siscia),  6399  32723,  36534  (Rome) ;  X  1383  (Nola,  + ) ; 

(Dalmatia);  in    Gaul  and  Germany,  XII  IX  1969  (Beneventum),  2698  (Aesernia), 

480,  482  (Massilia),  936  (Arelate,  530),  3997  (Alba  Fucens),  5608  (Septempeda); 

937  (ibid.,  531),   940,  941,   955,   5819,  XI  2838   (Volsinii),    3371,    3453,   3510 

5822,    5823   (Arelate),    1046    (Avennio),  (Tarquinii),  3541  (Centum  Cellae),  3756 

2059  (Vienna,  495),  2062  (ibid.,  5th-6th),  (Lorium,   f),    5865    (Tguvium);    V    125 

2078  (ibid.,  536),  2079,  2099,2100,  2118,  (Pola);  III  1729  (Risinium),  1905  (Al- 

2132,  2149,  2150,  2156,  5868,  (Vienna),  missa),  2034,  2044,  9242,  12896,  14267, 

2081  (ibid.,  540),  2085  (ibid.,  557),  2086  14291  (Salonae),  3310  (Sopianae),  6137 

(ibid.,  558),  2088  (ibid.,  560),  2091  (ibid.,  (Moesia  Inf.),  8460  (Narona),  10577  (Ul- 

556),  2092  (ibid.,  570),  2093  (ibid.,  573),  cisia  Castra),  11240  (Carnuntum),  14014 

2095  (ibid.,  6th),  2096  (ibid.,  606),  2185  (Raetinium);  VIII  281  =  11473,  11154, 

(bet.  Vienna  and  Gratianopolis,  547),  2187  11765,    12200    (Prov.   Byzacena),   2125, 

(ibid.,  564),  2406  (Augustum,  547),  2485  2130,  2135,  2193.  10670,  10671,  10672, 

(bet.  Augustum  and  Lacus  Lemannus,485),  10675,    10688,    16730   (near   Theveste), 

2654  (Alba  Helvorum),  2700  (ibid.,  496),  2493  (Aquae  Herculis),  2988(Lambaesis), 

5340  (Narbo,  527),  5341  (ibid.,  541),  5348  4467  =  1861 7  (Lamasba),  4782  =  1 8678, 

(Narbo),  5405,  5408  (Tolosa),  5861  (Va-  10781  =  18664  (Macomades),  5445  (Ca- 

lentia,  563),  6034  d  (Vienna,  547) ;  XIII  lama),   5804  (Sigus),  5907   (Sila),  6152 

905   (Burdigala,  7th),    1178,  1185  (ager  (Arsacal),  6866,  17805,  18550  (Numidia), 

Pictonum),   1367   (ager  Biturigum  Cubo-  8736,  8760,  20394,  20544,  20546  (Maur, 

rum),    1483    (Augustonemetum,   6th-7th),  Sitifensis),  10521  (Uthina),  11839  (Ma- 

1485, 1489, 1533(Augustonemetum),  1504,  ctaris),  14441,  14742  (Prov.  Proc),  14249 

1508, 1509  (ager  Arvernorum),  1503  (ibid.,  (Sicca,  f),    16296,  16338,    16343    (near 

530),  1530,  1531,  1532,  1534  (ibid.,  6th-  Sicca),  16552  (Theveste),  17702  (Mascula), 

7th).  1655,  1658  (Segusiavi,  498),  1656  18302,  18413  (Lambaesis),  18774  (Tigi- 

(ibid.,    486),   2387,    2393,    2412,    2413,  sis),  20192  (near  Cuicul),  21086,  21101 

2421,  2432   (Lugudunum),   235«)    (ibid.,  (Caesarea) ;  Hiibn.  Hisp.  22  (near  Eme- 

448),  2365  (ibid.,  493),  2368  (ibid.,  6th),  rita,  f,  566) ;  XII  682  a,  913  (Arelate,  f ), 


AXNV 


ANNV 


!»:;:;  (ibid.,  f.  524);  XIII   2 1   (Lugu- 

dunum);  VII  132  (Isca),  SBfi  (Old  Car- 
lisle), 10-2::  (Habitancium).  —  In  Gk. 
letters,  anhs,  VI  L5450  (Rome).  — 
AN  NOS.  XI  857]  (Centum  Cellae).  — 
Mistaken  forms:  nos.  XIV  2314  (ager 
Albanus) ;  aen  •  nos,  XII  2106  (Vienna, 
-;-):  annios,  XIII  3877  (Treveri,  J,-); 
annvos.  VI  20496  (Rome):  nvos,  Bull. 
Arch.  Cr.  (1870)  p.  121  (Rome,  f). 
[N.  1).  For  forms  without  linal  s  :  anno, 

ANO,   ANNV,   ANV,   AINV,   AMV,     tllO    tllCY   ITiaV 

often  represent  the  actual  pronunciation 
of  the  time,  see  below,  Abbrev.  | 

Abl.  plur.  anneis,  I  198  (lex  Re- 
pelund.,  122-121  15.  C-)  11.  13.  06;  I  206 
[Lex  lulia  Munic,  44  B  C.)  1.  99;  I 
1008  =  VI  25369  (Rome,  B.  C);  VI 
9980  (ibid.);  IV  p.  xvn  3303  (Pompeii, 
B.  C).  —  an  ■  nis,  VI  8987  (Rome) ;  XIV 
3344  (Praeneste) ;  X  2758  (Puteoli) ;  VIII 
8273  (Numidia).  —  anniiis  (sic),  X  2040 
(Puteoli).  —  annies  (sic),  XII  966  (Are- 
late.  +).  —  annibvs,  XIII  8485  (Col. 
Agrippinens.,-]-)  ;Hiibn.  Hisp.  139  (Hispa- 
nia,  7th-8th).  —  anis.  (Common  even- 
where  except  in  Gaul;  esp.  freq.  in  Africa.) 
Exx.  In  Rome,  VI  2603.  3246,  5115, 
10013  (+),  10872,  12171,  13172.  13292, 
13157,  13635,  15249,  15628,  16138, 
16304,  16427,  17080,  17473,  17476, 
17747,  17757,  19004,  19134,  19162, 
19251,  21187,  21273,  21540,  22020, 
22190,  22366,  22509.  22597.  22949, 
22997,  23219,  23471,  25225,  25374, 
25927,  26150,  26371,  27490,  28512, 
28999,  29024,  29114,  29116,  29145, 
30165,  33011,  34724,  35202,  35548«, 
35605,  35721,  35839,  35863.  35979, 
36459,  36573,  36577.  In  Italy,  XIV 
593,  649,  1055,  1419  (Ostia)"-,  2224 
(Nemus  Dianae),  2288,  2346  (Ager  Al- 
banus), 2491  (Castrimoenium),  2710  (Tu- 
sculum),  2786  (Labici),  3861  (Tibur); 
X  9  (Regium  Julium).  1922,  2347,  2728, 
3038  (Puteoli),  3374,  3435  (Misenum), 
4012  (Capua),  6132  (Formiae),  6777 
(Pontia  insula).  7152  (Syracusae),  767  1 
(Carales),  7876  (Forum  Traiani),  7914 
(Tharros,  f).  8122  (Salernum);  IX  154 
(Bmndisium),  229  (Uria),  1766  (Beneven- 
tum),  3738  (Marsi  Marruvium);  XI  2535 
(Clusium),3111  (Falerii),  3266  (Sutrium), 


3520,  3522.  3532  (Centum  Cellae),  6080 
(Urvinuni  Mataurense);  V  878  (Aquileia), 
6127  (Mediolanium),  0377  (Laus),  7204 
(uncertain,-;-).  In  the  Bast,  III  728  (Rhae- 
destus),  917,  1  1 467'  (Potaissa),  L187, 
1314  (Apulum),  2241,  9578  (Salonae), 
6092  (Cnidus),  6322  (Moesia  Sup.),  6598 
(Alexandria),  7318  (neraclea  Lyncestis), 
7893  (Aquae),  8012  (ad  Mediam),  8166 
(Guberevei),  12490  (Istrus),  12663  (Sin- 
gidunum),  14457  (Tomi).  In  Africa,  VIII 
128,  142,  11237,  11243  (Capsa).  165, 
282=11474,283  11476.284=11477, 
469.  511,  514,  527,  600,  661,  748. 11274, 
11277,  11298,  11462,  11475.  11479, 
11480,  11481,  11484.  11729,  11760, 
12016,  12116,  12179  (Prov.  Bvzacena), 
541,  548,  556,  558,  566,  11708,  11710 
(Thala),  1700.  1746,  1750,  1769,  15915, 
15940,  15948,  15949,  15974,  15982, 
16037,  16051,  16072,  16077,  16085, 
16091,  16093,  16106,  16109,  16119, 
16128,  16138,  16139,  16177,  16191, 
16233  (Sicca),  1943.  1969,  1990,1999, 
10631,  10640,  16570.  16599,  16606, 
16638  (Theveste),  2053,  2056,  2086, 
2109,  2113,  2117,  2127,  2128,  2143, 
2171,  2174, 10661,  10668, 10674,  10675, 
10678.  16687,  17735  (near  Theveste), 
2183  (Aquae  Caesaris).  2221,  2252,  2254, 
2260  (Mascula),  2324,  10734,  10750 
(near  Thamugadi),  2532  (Symmachi  ?), 
2788.  2796,  2833,  2880,  2894,  2936, 
2996,  3016.  3018,  3040,  3087,  3102, 
3137,  3158,  3162.  3196.  3198,  3223, 
3263,  3268.  3328,  3371,  3381,  3391. 
3420,  3426.  3439,  3459,  3471,  3476, 
3507,  3510,  3516,  3528,  3539,  3555, 
3564,  3566,  3603,  3627,  3651,  3671, 
3741,  3768,  3781,  3784,  3800,  3810, 
3819,  3829,  3839,  3851,  3858,  3898, 
3911,  3990,  4005,  4085,  4126,  4141, 
4142,  4158.  4174,  4177,  18280,  18295, 
18304,  18312,  18391,  18396.  18405, 
18411,  18415,  18425.  18450.  18460, 
18471,  18475,  18574  (Larabaesis),  4246 
(Verecunda),  4343  (Casae),  4383,  4400 
(Seriana),4452,  1465  =  1 8594  (Lamasba), 
4476,  4477.  4479,  4480  (Ngaus).  4501, 
1:503.  4505  (bet.  Lamasba  and  Zarai), 
t540,  4562  (Zarai).  4710,  4716.  4717, 
4731.  4734,  4751,  4753.  16884  (Madau- 
ra),  4762,4780,  4783,  4784,4789, 10774. 


ANNV 


ANNV 


327 


10782,  10783,  10784,  18697  (Macoma- 
des),  4952,  5002,  5053,5059,5106,  5120, 
17200  (Thubursicum  Numidarum),  5194 
(near  Thabraca),  5238  (Hippo  Regius), 
5386,  5434,  5445,  5463,  17540,  17565 
(Calama),  5501  (Aquae  Thibilitanae), 
5594  (Thibilis),  5671,  8274,  8283,  8286, 
8299,  17599,  17739,  17767,  17772, 
18611,  18659,  18665,  18666,  18672, 
18679,  18680,  18681,  18708,  18726, 
18790,  19086,  19685,  20078,  20086, 
(Numidia),  5763,  5795  (Sigus),  5883, 
5892,  5899,  5900,  5903,  5905  (Sila), 
5938,  5942,  5960,  5986,  5996  (Saddar), 
6011,  6015  (Subzuar),  6066,  6109.  6137 
6147,  6208,  6213,  6215,  6262,  19234 
(Arsacal),  6371.  6394,  6480,  6481,  6538, 
6589,  6658,  6667,  6696  (Mastar).  6741 
(Tiddis),  7326,  7327,  7338,  7348,  7360, 
7486,  7539,  7866,  19603,  19651  (Cirta), 
7939,  7943,  7944  (bet  Cirta  and  Rusi- 
cade),  8030,  8054,  8064,  8116(Rusicade), 
8197  (bet.  Chullu  and  Milev),  8240  (bet. 
Milev  and  Cuicul),  8413,  8414  (near 
Saldae),  8531,  8580,  8637  (Sitifis),  8717, 
8718,  8733  =  20502,  8746,  8749,  8758, 
8759,  8764,  8817,  8823,  10927,  20413, 
20500,  20527,  205o6,  20544,  20547, 
20549,  20551,  20557,  20559,  20560, 
20561,  20644  (Maur.  Sitifensis),  8885, 
8887  (Tupusuctu),  8946  (Saldae),  9005, 
21544  (Maur.  Caesariensis),  9162,  9165 
(Auzia),  9494,  21241  (Caesarea),  9621 
(Manliana),  9637  (Zuccabar),  9676,  9687 
(Cartenna) ;  9750  (Aquae  Sirenses),  9768, 
9779  (Portus Magnus),  9825  (Sofar),9877, 
9898,  (Altava),  9910,  9912,  9916,  9917, 
9918,  9927,  9934,  9941,  9951,  9957  (Po- 
marium),  9967,  9972,  9981  (Numerus  Sy- 
rorum),  10058  (Bulla  Regia),  10790, 
10794,  10799,  10812,  10813  (bet  Ma- 
comades  and  Sigus),  11146  (Hadrunie- 
tura),  11158  (Uppenna),  11369,  11402 
(Sufetula),  11434  (Sufes),  11456,  14735, 
14828,  15759,  15746,  15758,  16430, 
16434,  16436,  16765,  16766,  16781, 
16799,  16817,  16847,  16858,  16984, 
16986,  17005,  17007,  17010,  17126, 
17204,  (Prov.  Procons.),  11159,11625, 
11630  (Amraaedara),  11743,  11748  (Mu- 
tia),  682,  684,  11825,  11840,  11847, 
11869,  11872,  11895  (Mactaris),  11967 
(Uzappa),  12068,  12099  (Muzuc),  12666, 


12838,  13300,  13803  (Carthago),  14480, 
14497,  14503,  14526,  14530,  14535 
(Bulla  Regia),  14653,  14661,  14674 
(Simitthus),  14721  (Thuburnica),  14858, 
14860  (Tuccabor),  15218  (Thignica), 
15295,  15300,  15301,  15326,  15329, 
15344  (Thubursicum  Bure),  15408  (Mun. 
Numiulitanurn) ,  15461  (Uci  Maius), 
15659  (Thacia),  15785,  15787,  15812 
(Masculula),  16259, 1 6263, 16267, 16279, 
16288,  16307,  16309,  16313,  16315, 
16340,  16345  (near  Sicca),  16365  (Obba), 
16476,  16484  (Althiburus),  16492  (near 
Althiburus),  17145  (Tipasa),  17292, 
17297,  17307,  17309,  17314  (bet.  Tha- 
gaste  and  Thabraca),  17405  (near  Cala- 
ma), 17642,  17651  (Vazaivi),  17935 
(Thamugadi),  17951  (Saltus  Aurasius), 
18756  (Gadiaufala),  19744,  19758,  19780 
(Civ.  Celtianensium).  In  Spain,  Gaul, 
Britain,  II  1127  (Italica);  XII  2061 
(Vienna,  f ,  528) ;  XIII  3099  (Andecavi,  f) ; 

VII  246  (Eboracum),326  [Plumptomvall), 
404  (Uxellodunum).  —  ani  •  s,  VIII  16719 
(near  Theveste).  —  hanis,  VIII  16339 
(near  Sicca).  —  Mistaken  forms:    aenis, 

VIII  4328  (Casae),  11475  (Prov.  Byza- 
cena);  anus,  VIII  8765  (Maur.  Sitifen- 
sis); atnis,  VI  17508  (Rome);  nis,  VIII 
19686  (Numidia). 

Abbreviations. 

[N.  b.  ann.,  an.,  a.  are  extremely  freq. 
everywhere,  esp.  for  gen.,  ace.  and  abl. 
plur.  and  abl.  sing. ;  for  other  cases,  rare, 
as  ann.  ace.  sing.,  VI  33829  (Rome), 
X  80535   (near  Neapolis,  lamp.)]. 

Ace.  sing,  annm.,  VI  11518  (Rome). 

Gen.  plur.  annor.,  VI  2256.  3604, 
9794,  15075  (Rome);  X  2381  (Puteoli, 
B.  C),  3886  (Capua) ;  V  898  (Aquileia), 
2931  (Patavium);  III  8754  (Salonae);. 
II  36  (Salacia),  41  (Caetobriga?),  3577 
(  Villajot/osa),  3784  (ager  Valentinus).  — 
anor.,  VI  25444  (Rome);  IX  6401  (Ta- 
rentum);  III  3059  (Albona) ,  319b  b, 
15001  (Dalmatia),  4517  (Carnuntum), 
9029  (Salonae),  10825  (Pannonia  Sup.), 
143652  (Virunum);  VIII  12771  (Cartha- 
go), 19826  (Civ.  Celtianensium) ;  II  1600 
(Baena),  2679  (Legio  VII),  3330  (Tugia) ; 
XII  437  (Massilia);  XIII  820  (Burdiga- 
la) ;  VII 49  (Aquae  Sulis),  184  (Lindum).— 
hanor.  (sic),  III  13406  (Nevioduuum).  — 


828 


ANNV 


ANNV 


nNRM.  =s  hanorum,    VIII    17081    (Prov. 
ProcoDS.).  —   anno..  Ill  6285  (Celeia), 

'7  (Risininm);  VIII  1889  (Bisica 
L5640  (Prov.  Procons.),  21  t58  (Aquae). — 
ano..  VI  16660,  26829,  83850  (Rome); 
X  7885  (Sardinia);  III  1765«  (Epidau- 
niiii).  2786,  2787,  9871,  1 3990  (Riditae), 
5  1 28,  5 1  !1  (bet.  Eniona  and  Celeia),  5446 
(Noricuin).  10783  (near  Kmona),  12091 
(Gadara),  13975  (Delminium),  143165 
(Proraona);  II  3214  (Valeria).  3381  (Men- 
tesa),  3777  (ager  Valeutinus).  —  a.  =  an- 
norum  after  personal  name,  or  after  d., 
df.  =  de functus  >  defunct  a,  or  after  o.  or 
e.  =  obitttSj  obita.  On'^xcor.  freq.  passim, 
esp.  in  Spain,  Gaul,  and  Dalmatia.  [Cf. 
above  p.  12  §  I'i].  Note  VIII  1966  (The- 
veste) :  ibam  e  vivis  a(nnorvm  lot). 

Ace.  plur.  anno.,  VI  25595,  29951 
(Rome);  X  3309  (Puteoli)  ;  XI  1695 
(Florentia,  f) ;  III  1895  (Dalmatia),  2534 
(Salonae),  12250  (Magnesia  ad  Maean- 
(1mm);  VIII  11713  (Thala),  14830  (Prov. 
Procons.).  —  an  •  no.,  VI  25707  (Rome). — 
ano.,  X  719  (Surrentuni),  XI  3060  (Vol- 
sinii),  3477,  3487  (Tarqninii);  III  151 
(Sidon),  2817  (Scardona).  4462  (Carnun- 
tum),  8396  (Risininm);  VIII  3115  (Lam- 
baesis),  11966  (Uzappa).  —  annv.,  VI 
II  100  (Rome);  XII  2087  (Vienna,-]-, 
559).— anv.,  VIII  9436  (Caesarea),  16309 
(near  Sicca).  —  Mistaken  forms,  ainv., 
X  2665  (Puteoli).  amv.,  Rossi  158 
(Rome,  f).  —  The  late  abbreviations  of 
the  Clir.  period,  anns.,  ans.,  etc.  ma}"  be 
ace.  or  abl.  plur.  Exx.  anns.,  anns..  VI 
9439,  17818  (Rome);  XIV  517(Ostia); 
X  1366,  1374  (Nola);  IX  1378,  1381 
(Aeclauum,  511),  1386  (ibid.,  538),  2076 
(Beneventum.  553);  XI  323  (Ravenna); 
V  5454  (ager  Comensis),  7416  (Dertona, 
534):  VIII  671  (Mactar),  6671  (Mastar), 
11646  (Ammaedara);  XII  479  (Massilia), 
934(Arelate.529),975(ArelateU695(ager 
Vocontiorum),  2097  (Vienna,  629),  2326 
(near  Gratianopolis),  2584  (bet.  Angustum 
and  LacusLemannus,  527),  2601  (Alba  Hel- 
vornm) ;  XIII  2386  (Lugudnnum.  552).  — 
anss.,  VIII  18364  (Lambaesis). —  ans., 
ans.,  anz.,  VI  9280,  9592,  17803  (Rome) ; 
X  3016  (Puteoli);  V  8603  (Aquileia); 
VIII  162  (Prov.  Bvzacena),  6222  (Arsa- 
cal),  6585  (Mastar)",  8741  (Maur.  Sitifen- 


i.  9292  (Tipasa).  11585  (Ammaedara), 
13300  =  14735  (Prov.  Procons.),   L4501 

(Bulla  Regia).   15  123   (Mini.  Thim 

Bure),  16281  (near  Sicca).  16845  (Prov. 
Procons.),  17691  (Mascula) ;  XII  1498 
(Vasio,  509),  1500  (ibid.,  519),  1781 
(Valentia,  523),  2073  (Vienna,  5th-0u').  — 
a  •  ns.,  VI  17803  (Rome). 

Abl.  plur.  anni.,  VI  23448  (Rome); 
XIV  535  (Ostia) ;  X  3447,  3592  (Mise- 
num),  5511  (Aquinum),  S0721  (uncertain, 
gold  ring);  IX  1321  (Aeclanum);  VIII 
2993  (Lambaesis),  5596  (Thibilis),  6457 
(Mastar).  9808,  9811  (Safar),  14531  (Bulla 
Regia),  17069,  17106  (Prov.  Procons.), 
19928  (Numidia),  21686  (Albulae).  — 
ani.,  VI  3246,  11655,  12325  (Rome); 
X  1096  (Nuceria  Alfaterna),  3412  (Mi- 
senum);  V  7415  (Dertona,  f,  481);  III 
7893  (Aquae),  14434  (Durostorum) ;  VIII 
2251  (Mascula),  2328  (near  Thamugadi), 
3039.  3268  (Lambaesis),  5638  (Thibilis), 
9752  (Aquae  Sirenses,  j-,  450),  9810  (Sa- 
far, f),  11006  (Prov.  Bvzacena),  11838, 
11858  (Mactaris),  13661  (Carthago), 
16042,  16186,  16217  (Sicca),  16384 
(Aubuzza),  17293  (bet.  Thagaste  and  Tha- 
braca),  17807  (Numidia),  18567  (Lam- 
biridi),  20230  (Maur.  Sitifensis) ;  XIII 
2353  (Lugudunum,  422).  —  Mistaken 
forms;  ane,  35253  (Rome);  anvn.,  VI 
3604  (Rome);  aain.,  VI  21787  (Rome); 
ais.,  X  7703  (Carales). 

Note:  the  absolute  caprice  in  the  use 
of  annvs  in  inscrr.,  whether  for  gramma- 
tical construction  (esp.  vixit,  m/litavit 
etc.  annos  and  annis  side  by  side),  forms, 
or  abbreviations,  will  be  evident  from  the 
following  examples  of  juxtaposition,  an- 
nis-an[s,  VI  13172,  16304,  22020,  29116 
(Rome);  X  3374  (Misenum);  XI  3570 
(Centum  Cellae).  0080  (Urvinum  Matau- 
rense) ;  III  917  (Potaissa),  12490  (Istrus); 
VIII  3263  (Lambaesis),  8413  (near  Sal- 
dae),  11243  (Capsa),  11748  (Mutia), 
11872  (Mactaris),  14653  (Simitthus). 
15948  (Sicca),  16263  (near  Sicca),  20536 
(Maur.  Sitifensis).  — ■  annis -ani.,  VIII 
5638  (Thibilis).  —  annis- anis- an. -a., 
VIII  11825  (Mactaris).  —  annis -anos. 
XIII  2000  (Lugudunum).  —  annis  -  anvs  - 
ann.,  X  7767  (Carales).  —  annos -anos, 
III  8460  (Narona);  Hiibn.  Hisp.  32  (near 


ANNV 


ANNV 


329 


Emerita,  f,  566).  —  annos-anos-anvs, 
III  14014  (Raetinium).  —  annos-anvs, 

V  6301  (Mediolanhim,  f).  —  ann.-  anos, 
III  151  (Sidon).  —  annos-anis,  VI 35605 
(Rome) ;  V  0127  (Mediolanium) ;  III  1187 
(Apulum).  —  annos-ano,  VIII  8648 
(Sitifis,  f,  405).  —  annos-anorvm,  VIII 
9638  (Zuccabar).  —  anno.-anorvm,  III 
1895  (Dalmatia).  —  annvs-anorv.  IX 
6223  (Venusia,  f).  —  annvs-anvs,  XI 
549  (Ariminum,  f ,  523).  —  annvm-anis, 

V  6377  (Laus).  —  ann. -am.,  VIII  9752 
(Aquae  Sirenses,  f,  450).  —  annorvm - 
anorvm,  III  4458  (Carnuntum).  —  an- 
norvm-ams,  VI  17080  (Rome).  —  an- 
norvm-annoro,  Bull.  Arch.  Cr.  (1904) 
p.  104  (Rome,  -J-).  —  annos-annvs  ace, 
III  3987  (Siscia).  —  anms-anm.  abl., 
X  3447  (Misenum),  VIII  17096  (Prov. 
Procons.).  anis-ani.  abl., VI  3246  (Rome); 
III  7893  (Aquae) :  VIII  3268  (Lambae- 
sis),  17293  (bet.  Thagaste  and  Thabra- 
ca).  —  AMS-AENis,  VIII  11475  (Prov. 
Bvzacena).  —  vixit  etc.  annos-annis, 
e.  g.,  V  7258  (Segusio);  III  404  (Thia- 
tyra) ;  annvs-annis,  V  5455  (ager  Co- 
rnensis,  f,  5th);  anos-ams,  VI  23219 
(Rome),  VIII 5445  (Calama),  20544  (Maur. 
Sitifensis);  anv.  -anis,  VIII  16309  (near 
Sicca).  —  annorvm-annor.,  X  2381  (Pu- 
teoli,  B.  C.j;  annorvm-ann.,  Ill  2006 
(Salonae);  annor.-ann.,  VI 15075  (Rome), 
X  3886  (Capua);  annos-an.- a.,  VI 
11712  (Rome);  annos-an. -ais. -a.,  X 
7703  (Carales);  annos-an.,  VI  2983 
(Rome)  ;  III  6592  (Alexandria),  8032 
(Romula);  annvs-ann.,  VI  9919,  9994 
(Rome),  annvs-an.,  V  1745  (Aquileia) ; 
annis-ans.,-an.,  VIII  162  (Prov.  Byza- 
cena) ;  anms-ann.,  Ill  6194  (Troesmis), 
VIII  217  '(Cillium,  199);  annis-amn., 
VI  3604  (Rome);  anms-an.,  VI  2421 
(Rome);  anis-ans.,  VIII  13300  =  14735 
(Prov.  Procons.);  anis -an.,  VI  21273 
(Rome),  X  3435  (Misenum),  VIII  5120 
(Thubursicum  Numidarum);  anm.-ann., 
X  3592  (Misenum);  am. -an.,  X  3412 
(ibid.),  VIII  2251  (Mascula),  11480, 
11484  (Prov.  Byzacena),  11838  (Macta- 
ris),  16042  (Sieca) ;  anns.-ann  ,  X  1366 
(Nola,  f);  anniw.,-a.,  VI  11518  (Rome); 
ann.  -  an.  -  a.,  VI  1984  (Rome,  71);  ann.- 
an.,  VI  2924  (Rome),  II  3969  (bet.  Sa- 

Ties,  linguae  /at.  epigr. 


guntum  and  Dertosa) ;  ann.  -  a.,  VI  2002 
(Rome,  169)]. 

Usage. 

I.  In  general:  the  passage,  flight,  of 
time ;  year  by  year,  every  year,  yearly ; 
the  New  Year,  expressions  of  good  wishes, 
«  happy  New  Tear  » ,  «  many  (happy) 
years»  etc.;  of  indefinite  time:  many 
years,  several  years ;  of  annually  recur- 
ring matters,  functions,  magistracies ;  each 
year,  last,  next  year  etc. 

(A.)  Series  annorum.  VIII  4645  (Tha- 
gora,  3d) :  per  seriem  annorvm  ;  VIII  2572 
(Castra  Lambaesitana,  3d),  10766  (Na- 
raggara,  3d):  per  longaiw  annorvm  se- 
riem; X  5200  (Casinum):  post  seriejw 
annorvm.  —  IV  p.  xvii  no.  3303  (Pom- 
peii, graffito,  B.C.):  volventibvsann(eis); 
XIII  2397  (Lugudunum,  6th):  volventi- 
bvs  annis  ;  XI  382  (Ariminum,  f ,  6th) : 
rexit  Rvmvleos  (sic)  fasces  cvrrentibvs 
annis.  —  III  9527  (Salonae,  f,  6th): 
EXPLETO  annorvm  circvlo  qvinto.  — 
Expressions  for  *  every  year  » ,  «  yearly  » . 
I  198  (Lex  Repetund.,  B.  C.    122-121) 

I.  2;  I  199  (Sent.  Minucior.,  116  B.C.) 

II.  25,  28;  II  1174  (Hispalis):  in  annos 
singvlos.  —  X  6465  (Setia):  per  [or 
per(petuo)^]  annis  sing(vlis).  —  XIV 
2934  (Praeneste,  385) :  per  singvlos  an- 
nos; IX  4215  (Amiternum,  338):  per 
[singv]los  annos;  XI  6377  (Pisaurum): 
per  sing(vlos)  annos. —  XI  5265  (Hispel- 
lum,  4th) :  per  singvlas  annorvm  vices.  — 
VIII  9052  (Auzia) :  per  omnes  annos.  — 
VI  826  (Rome,  1st),  1925  (Rome),  10234 
(Rome,  2nd),  30837  (Rome,  1st),  30986  a 
(Rome,  100);  XIV  246  (Ostia,  140)  ;X 
114  (Petelia),  5654,  5657  (Pabrateria 
Vetus) ;  IX  23  (Rudiae,  2nd),  5568  (To- 
lentinum);  XI  4815  (Spoletium),  6173 
(Suasa),  6520  (Sassina);  V  2315  (Atria), 
4016  (Arilica),  4871  (Benacenses),  7637 
(near  Saluszo,  2nd);  III  13750  (Cherso- 
nesus  Taurica,  2nd),  141959  (Ephesus); 
VIII  2532  =  18042  (Castra  Lambaesita- 
na, 2nd);  XII  731  (Arelate),  1657  (Lucus 
Augusti);  XIII  8706  (Milligen):  ommbvs 
annis;   cf.  XIV  2852   (Praeneste,  136): 

OMMBVS  HIC  ANNIS  VOTORVM  MORE  SVORVM 
CENTENAS  ADICIT  NVMERO  CRESCENTE  CORO- 
NAS. —  I  198  (Lex  Repetund.,  122-121 
B.C.)  1.  15;   IX    2226   (Telesia),  5854 

42 


:;;;o 


ANXV 


ANNV 


(Aoximnm);  XI  4789  (Spolotium) ;  V 
1990  (Rival  5279  (Connun,  2nd):  oyor 
annis;  XIV  350  (Ostia);  X  107  (Croto). 
451  (Eburum),  3678  (Misenum),  5809 
(Aletrium);  XI  126  (Ravenna),  5047 
fMevania);  V  5878  (Mediolanium),  7906 
(Cemenelum);  III  6829  (Antiocliia  Pisi- 
diae);  VIII  262  =  11430  (Sufes),  12422 
(Gor) :  qvod  annis  (sic) ;  VIII  1641  (Sicca 
Veneria.  2nd);  1174  II  (Hispalis):  qvod- 
annis.  [Cf.  QVOTANNIS.]  —  VI  33033 
(Home),  V  7450  (Vardagate),  III  6998 
(Nacolia,  2ud):  qvodqvod  annis.  —  XI 
419  (Ariminuru) :  in  annos  ;  XI  1527 
(Luca):  in  annos  x. —  XIV  2934  (Praene- 
ste,  385):    in  anno  vel  amplivs. 

(B.)  Of  the  New  Year;  and  in  general, 
good  wishes:  « Happy  New  Year! » ,  « Many 
(happy)  years  »  and  the  like.  I  p.  312  =  P 
p.  231  (Fasti  Praenesliai)  Jan.  1 :  [an- 
nv]s  no[vvs  incipit]  qvia  eo  die  mag(i- 
stratvm)  in  •  evnt  (sic) ;  IV  2059  (Pom- 
peii, graffito) :  Ianvarias  nobis  felices 
mvltis  annis!.  —  Esp.  in  lamps  intended 
as  new-year's  presents:  annvmnovivi(sw) 
favstvm  felicem  mihi  ! ,  X  80535  (near 
Neapolis),  IX  6081  »  (Apulia),  XI  6699c 
(various  sites  of  s.  Italy),  Pais  107948 
(Aquileia),  VIII  220444  (Carthago),  XIII 
lOOOl5'6'7  (Gallia);  annjw.  novm  favstv. 
feliccem  lib.  mi.  !  (sic),  X  80535  (near 
Neapolis);  annvm  novm  (sic)  favstvm 
felicem  mih(i)  hic  !,  XI  60996  (S.  Italy); 
anno  novo  favst.  felix  TiBi !,  Brauib.  221 
(Col.  Ulpia  Traiana) ;  annv  novvm  favstv 
felice  tibi  !  (sic),  X  80535  (near  Neapo- 
lis); FJa]nn[v]  [no]vm  [favstvm  felic.  f], 
X  8052  (Pompeii);  annvm  novvm  favstv. 
felic.  ! ,  X  80535  (near  Neapolis) ;  ann. 
novm  favs.  fel.!,    X  8053103  (Puteoli) ; 

ANNVM      NOV.      FA.      FELIC.!,       Pais      107948 

(Aquileia);  a.  n.  f.  p.,  Ill  12273  (Tral- 
les);  annvm  novm  (sic)  felicem!,  XIII 
100018  (Gallia).  —  III  12677«  (Vimi- 
nacium,  gold  ring) :  n(ovo)  a(nno).  — 
X  80721  (s.  Italv,  gold  ring):  mvltis 
anni(s)  ! ;  XIII  10032"  (Col.  Agrippinen- 
si3,  bone  knife):  mvltis  annis!;  XIII 
10025200  (ib..  glass  cup) :  bibe  (=  ■  drink  ■ ) 
mvltis  annis!;  Pais  10832(Novariae,  glass 
cup) :  bibe  !  VIVAS  mvltis  annis  ! ;  XIII  2073 
(Lugudunum) :  mvltis  annis  vivat  ! ;  VIII 
16249  (Sicca,  7):  mvltos  an(n)os  bibat 


(=  .  live  ■ );  Eph.  Epigr.  IX  p.  133  no.  351 
(Ilici,  mosaic):  in  h(is)  praedis  vivas  cvm 
tvis  omnib(vs)  mvltis  annis!  ;  VIII  21560 
(Conors  Breucorum,  243):  mvltis  annis 
feliciter  ! ;  III  83  (Aegyptus) :  bona  for- 
tvna  dominae  reginae  in  mvltos  annos 
feliciter  ! ;  VIII 213  (Cillium.  2nd) :  geras 
mvltos  feliciter  annos  ! ;  XII  5275  (Nar- 
bo):  [sic^]  tibi  praeteriio  redeat  felicior 
annvs;  VI  2335  (Rome):  mvltis  annis 
faciatis!;  Ill  207  (near  Berytus,  3d): 
invicte  imp.  Antonine  Pie  Felix  Avg., 
mvltis  annis   imperes! 

(C.)  IX  5854  (Auximum):  alternis 
annis;  R.  G.  divi  Aug.  cap.  10  §  25: 
aliqvod  (sic)  post  annos  ;  VI  10243 
(Rome):  post  mvltis  annis;  VIII  10570 
(Saltus  Burunitanus,  2nd) :  per  tot  retro 
annos;  XIII  1668  (Ara  Rom.  et  Aug., 
speech  of  Claudius)  II  1.  14:  cvm  annis  = 
«  with  years  »,  «in  time  »  ;  XI  6377 
(Pisaurum):  qvinto  qvoqve  anno;  VIII 
11201  (Zucchar):  septimo  qvoqve  anno; 
VI  10248  (Rome):  sacrificis  (sic)  qvater 
in  annvm factis;  I  206  (Lex  Iulia  Munic, 
44  B.  C.)  11.  92,  102:  maiore[m]  partem 
svi  qvoivsqve  anni  ;  X  444  (Vallis  Si- 
lari  sup.):  cvrantibvs  svi  cvivsqve  anni 
magistris;  VIII  9052  (Auzia):  per  ma- 
g(istros)  s(vi)  c(vivs)q_(ve)  ann(i);  X 
4643  (Cales):  svi  cvivsqve  anni,  die 
natal[i  svo];  VI  33885  (Rome,  2nd): 
svi  cvivsq_(ve)  anni;  VIII  1641  (Sicca 
Veneria,  2nd),  per  n  viros  cvivsqve  an- 
ni ;  VI  8750  (Rome,  2nd),  VIII  12421 
(Gor):  svo  qvoqve  anno;  XIV  2112 
(Lanuvium,  2nd)    II  1.  9:    qvisqvis  ma- 

GISTER    SVO    ANNO     ERIT     EX     ORDINE    AL[bi] 

ad  cenam  faciendam;  VI  2041  (Rome, 
Arval,  58-59)  1.  42;  2042  (ibid.,  59-60)  d 
1.  28;  2056  (ibid.,  78)  1.  8,  2059  (ibid., 
80-81)  1.  41:  svperioris  anni  magister; 
VI  2051  (Rome,  ,4m*/.  69)  I  I.  50;  2060 
(ibid.,  81)  1.  43:  in  annvm  proximvm; 
X  5670  (near  Arce,  107):  in  prox(imvm) 
annvm;  I  206  (Lex  Iulia  Munic,  44 
B.  C.)  1.  160:  ineo  (sic)  anno  proximo; 
I  198  (Lex  Repetund.,  122-1  B.  C.)l.  06: 

IN  ANNE1S  Qy[lNQVE  PROXVMEIS   EX  EA  DIE^  ; 

ib.  11.  14,  19,  20,  21 :  q_vei in  evm 

ANNVM    LECTEI    ERVNT    (el    sifH.)',    IV    1136 

(Pompeii,  dipinto):   ex  idibvs  avg(vstis) 

PRIMIS    IN    IDVS     AVG(VSTAS)     SEXTAS    ANNOS 


ANNV 


ANNV 


331 


continvos  qvinqve;  VIII  18042  (Castra 
Lambaesitana.  2nd) :  ante  annvm  tertivm  ; 
I  p.  290  xxx'iii  (AiTetium,  eloqium  of 
Marius):  post  lxx  annvm;  K.  G.  divi 
Aug.  cap.  2,  1.  3 :  lvstrvm  post  annvm 

ALTERVM    ET     QVADRAGENSIMVM    FEc[l]  ;     VI 

1708  (Rome,  4th):  post  annos  ccclxxx; 
X  5902  (Ferentinum):  post  annv(m)  vi- 
dva;  III  8910  (Salonae):  pos(t)  annvm 
mano  (sic)  (h)vmana  svblatvm  esse;  XIV 
2485  (Castrimoeniuru) :  q_vae  illivs  ossa 

RESTITVIT  POST  ANNOS  VIGINTI  ;  Eph.   Epigl'. 

VII  p.  137  no.  443  =  Carm.  Lat.  624 
(Cirta):  anno  p(a)ene  finito;  X  80612 
(S.  Italy,  gem.):  svbter  anno  =  n  under 
for  a  year  »,  with  figure  of  Atlas  support- 
ing tha globe;  I  199  (Senteat.  Minucior., 
116  B.  C.)  1.  35:  vectigal   anni   primi  ; 

VIII  2631  (Lambaesis) :  aediles  lacvm 
0_yoD  (sic)  ANNIS  IIIl  cesserat,  vt  saleret 
cvrwervnt  ;  XII  594  (ager  Arelatensis) : 
balineo  . . .  Q_yoD  (sic)  VSI  FVERANT  amplivs 

ANNIS    XXXX. 

II.  Ill  dates  and  eras.  Post  Romam 
conditam  anno,  I  p.  168  under  no.  586 
(Rome,  fasti),  I  p.  312  =  1*  p.  231  (Fasti 
Praeneslini);  VI  1976  (Rome),  1984 
(Rome,  71),  2002  (Rome,  169);  XIV 
2392  (Bovillae.  1st),  2393  (ibid.,  3d), 
2394  (ibid.,  2nd).  —  Anno  post  Romam 
conditam,  I  p.  442  (Fasti  Capitolini), 
VI  2001  (Rome,  2nd).  —  Anno  Vrbis 
conditae,  XIV  472  (Ostia,  144),  2410 
(Bovillae,  157).  —  Ob  coronam  millesimi 
Vrbis  anni,  VI  488  (Rome,  247).  —  Anno 
post  Interamnam  conditam  dcciiii,  XI 
4170  (Interamna  Nahars,  32) ;  anno  ivxta 
Elevtheropolitanam  compvtation  em 
cccxliv,  P.  Syxtus,  Not.  Arch.  Chr.  II 
pars  I  p.  16  (Palaestina) ;  ab  colonia  de- 
dvcta  anno  xc,  I  577  =  X  1781  (Pu- 
teoli,  104  B.C.). —  Anno  provinciae,  of 
the  local  era  of  Mauretania,  counting  from 
the  organization  of  the  province  in  A.  D. 
39,  freq.  in  Africa.  Exx  :  VIII 9752  (Aquae 
Sirenses,  f,  450),  9911  (Pomarium,  f, 
469),  9934  (ibid.,  639),  9967  (Numerus 
Syrorum),9981  (ibid., 364),  10927  =  20473 
(Maur.  Sitifensis,  f,  360),  20644  (ibid, 
uncertain  date),  21544  (Maur.  Caesarien- 
sis,  f,  509).  —  Annus  Carthaqinis ,  VIII 
805  (Avitta  Bibba) :  sacerdotis  Cereris 
c(olonia)     I(vlia)     K(arthagine)     anni 


clxxxxvii.  —  A.  imperatoris,  Eph.  Epigr. 
V  p.  2  no.  8  (Aegyptus,  12-11  B.  C.) : 
[an]no  xviii  Caesaris  (sc.  Augusti) ; 
XII  406  (Massilia,  18-19):  anno  v  Ti- 
(berii)  Caes[aris  Avg(vsti)];  III  30  (The- 
bae,  65) :  anno  xi  Neronis  Imp(eratoris)  ; 
XII  1839  (Vienna,  101):  anno  Imp(era- 
toris)  Caes(aris)  Nervae  Traiani  Av- 
g(vsti)  Germanici  iiii.  —  A.  reqis,  freq. 
in  inscrr.  of  Gaul  in  6th-7th  centuries. 
Exx. :  XII 2654  (Alba  Helvorum) :  transiet 
(sic  =  «  he  died  » )  1 1  das  (=  secundas) 

KALENDASNOVENBRAS  (sic)  ANNVM  QVARTVM 

(sic,  ace.  for  abl.)  renvm  (i.  e.  reqno)  Do- 
mini no(s)tri  Teodorici  riges  (=  regis)  ; 
XII  5341  (Narbo,  541):  ann.  x  regn. 
Do[m].  nos.  Tevdere[ci^]  (sic);  XIII  497 

(Ausci) :  ann.  in  regn.  D.  n ;  498 

(ibid.):  anni  vi  regno  Dni.  n.;499  (ibid.) : 
anno  viii  Dni.  n.  ;  1483  (Augustoneme- 
tum,  6th-7th) :  anno  xxxvii  rigni  (sic) 
rjDo^Mi.  Chlothari  regis;  1485  (ibid., 
612):  annv  (sic)  xvi  regno  Dmi.  Tev- 
dobert(i);  1503  (ager  Arvernorum,  530): 

ANNO     IX  DECIMO  REGNO   Dm.   NOSTRI    ThO- 

dorici  (sic)  re.;  1529  (ibid.,  503)  anno 

NONO     X    REG.    DOM(l)NI      NOSTRI      ALARICI  J 

1531  (ibid.,  6th):  anno  xv  regno  Dom. 
Thevdorici  (sic) ;    1532   (ibid.,  6th-7th) : 

ANNO    IIII     RIG.     (sic)     DOM.     NOS.     TEVDO- 

berti  ;  2476  (Ambarri,  626) :  an.  xxxxvi 
rig.  (sic)  Clotario.  —  A.  consulumJ 
XII  840  (Vienna,  101):  anno  [C] 
Calpvrn(i)  Pison[is~|  .  M.  Vettii  Bo- 
lan[i]  cos.  ;  XIII 2372  (Lugudunum,  506): 
nomen  Messalae  consvlis  annvs  agens  ; 
X  4506  (Capua,  f,  560):  anno  (tali) 
p(ost)  c(onsvlatvm)  Basili.  —  A.  pro- 
consulis,  VIII  1170  (Civ.  Ucres,  193), 
1488  (Thugga,  3d),  Eph.  Epigr.  V  p.  276 
no.  277  (Mactar,  204).  —  A.  procurato- 
ris,  VIII  9869  (Altava,  536).  —  A.  duum- 
virorum,  X  6090  (Formiae.  2nd) :  eo  anno 
qvo  .  . .  Imperator  Hadrianvs  ....  dvvm- 
viratvs  honorem  svscepit  \  viii  2662 
(Lambaesis) :  plvs  tamen  est  mihi  gratvs 

HONOS  QVOD  FASCIBVS  ANNVS  IS  MIHI   DATVS 

est;  II  1120  (Italica):  dedicata  anno 
(illorum)  u  viror(vm)  ;  Eph.  Epigr.  V 
p.  290  no.  317  (Mun.  Giutitanum) :  anno 
ii  virr.  (illorum) ;  VIII 4583  (Diana,  198) : 
anno  ii  viratv[s  s]vi.  —  A.  decuHonis, 
XIV  409  (Ostia):   qvo   anno  dec(vrio) 


ANNV 


ANNV 


adi  (ectvs)  est.  —  A.sufetum,  Eph.  Epigr. 

V  p.  284  no.  295  (Hisica).  —  A.  magi- 
steriij  VI  761  (Rome,  12):  mag(istri) 
Vici  Sandaliari  Reg(ionis)  mi  anni   xviii  ; 

VI  764  (Rome):  magistri  Vici  Statae  Ma- 
tris  Avg(vstae)  anni  secvndi  ;  VI  765 
(Rome,  12):  mag.  Vici  Statae  Matris 
Ave.  anni  [xvmi];  VI  766  (Rome):  mag. 
Reg(ionis)  vii  Vico  Minervi  [sic)  anni  l; 
VI  717  (Rome,  in  Mithraic  cult) :  mag. 
anni  primi  ;  VI  734  (ibid.):  svmmagister 
(sic)  anni  primi. —  VI  751  (Rome,  376): 
anno  tricensimo  acceptionis  svae  (into 
the  cult  of  Mithras). 

III.  Expressions  denoting  the  duration 
of  human  life,  age  at  death ;  length  of 
service  as  functionary,  soldier,  bishop, 
priest,  nun,  employee  and  the  like. 

(A.)  Anni  with  modifiers.  AETERNI. 
VI  1756a  (Borne,  395):  aeternos  hev! 
Roma,  tibi  q_vi  posceret  annos.  —  CLA- 
RI.  VIII  11824  (Mactaris):  vitae  pro  me- 

RITIS    CLAROS    TRANSEGIMVS  ANNOS.    DE- 

FLORENTES.  XIV  1808  (Ostia) :  hvnc 
Antho  tvmvlvm  male  deflorentibvs  an- 
N1S  PRO  pietate  pari  composvere  svo.  — 
FATALES.  X  5099  (Atina) :  qvae  rogat 
vt  dicas,  motvs  fatalibvs  annis  :  «  terra 
sit  haec  Petali  non  onerosa,  precor  !  »  ; 
Oarm.  Lat.  1302  (Fanum  Fortunae) :  cvivs 
FATALES  pensare  optaverat  annos. —  FLO- 
RENTES.  XI  5074  (Mevania) :  florentes 
annos  svbito  nox  abstvlit  atra.  —  IV- 
VENALES.  Eph.  Epigr.  VIII  p.  159 
no.  648  =  Carra.  Lat.  654  (Antium) : 
ivvenalibvs  annis.  —  LONGI.  X  1813 
(Puteoli):    longos   mansvra  per  annos; 

X  1310  (Nola,  f):  [per  lo]n[g]os  ... 
annos.  —  PARVVLI.  VIII  14  (Leptis 
Magna):  in  parvvlis  annis.    —    PLENI. 

XI  4866  (Spoletium) :  nondvm  bis  septem 
plenis  praerepta  svb  annis.  —  SAECV- 
LARES.  XII  482  (Massilia,  f ) :  qvi  in 
s(a)ecvlo  ab  henevnte  (sic)  (a)etate  sva 
vixit  secolares  annvs  (sic)  xm  (i.  e.  out 
of  the  Church).  —  SENILES.  VIII  7517 
(Cirta):  seniles  annos.  —  TENERI.  Ill 
2628=9259  (Salonae):  [f]ortvna  [qv]ae 
te  [t]am  teneris  annis  svb  tartara  mi- 
sit;  XII  942  (Arelate,  4th):  qvi  teneris 

PRIMVM    MINISTRVWl    FVLSIT     IN    ANNIS. 

(B.)  With  vixit  etc.  \_N.  b.  vixit  annos, 
annis  (lot)   and   the  like  are   extremely 


freq.  everywhere.  Observe  the  following 
variants  and  mtabilia\.  Annos  vixit  (tot), 
VI  8485, 1 2214  (Rome) ;  annis  vixit  (tot), 
VI  25540,  34825  (Rome),  XIV  1163, 
1890  (Ostia),  X  2956  (Puteoli),  III  9578 
(Salonae,  f),  14467'  (Potaissa),  VIII  21 L3 
(near  Theveste),  2522  (Symmachi?),  4477 
(Nijaus),  7229,  19603  (Cirta),  15276 
(Thubursicum  Bure),  19767  (Civ.  Celtia- 
nensium).  —  annvm  vixit  vnvm  et  men- 
s(es  tot),  XIV  2322  (ager  Albanus);  an- 
nos vixit  an.  (tot),  III  6592  (Alexan- 
dria); vixit  annos  (no  number!),  VI  28147 
(Rome);  vixit  an(n)is  (no  number!),  VIII 
10734  (near  Thamugadi) ;  vixit  xlvi  (no 
annos\),  VIII  3137  (Lambaesis) ;  (ilia) 
(a)n(n)os  (tot,  no  vixit !),  Bull.  Arch.  Cr. 
(1879)  p.  121  (Rome,  +);  (Me)  annis 
(tot,  no  vixit l),  VIII  3556  (Lambaesis), 
7327  (Cirta),  16138  (Sicca).  —  vixit  (tot) 
annis,  VIII  2143,  10674  (near  Theve- 
ste).        VIXIT    ANNVS    (sic)   XL    VITAM,    III 

6399  (Dalmatia,  f);  vix.  vitam  annis 
(tot),  VIII  1699  (Sicca  Veneria);  vixit 
annvm  (sic)  aeta(tis)  viii,  XIII  7062 
(Mogontiacum).  —  vixit  mecvm  annos 
(-is)  (tot),  VI  2633,  12178,  15075  (Rome), 

X  4537  (Capua,  +),  III  2382  (Salonae) ; 
mecvm  vixit  annis  (tot),  VI  25444  (Rome) ; 
vixit  an(n)is  mecv(m)  an(n)os  mi  (sic), 
VI  23219  (Rome);  vixi  cvm  eo  anno(s) 
(tot),  VI  25595  (Rome) ;  vixit  cvm  viro 

NOVEM  CONTINVIS  ANNIS,  III  3996  (Si- 
scia,  f);  vixit  [c]vm  coivge  (sic)  sva 
an(n)is  (tot),  XIV  2491  (Castrimoenium); 
vixit  cvm  conpare  (sic)  annvs  x,  V  1628 
(Aquileia);  marito  cvm  [q_]vo  comvixi 
(sic)  annis  vt,  III  *6059  (Nicomedia); 
and  similar  passim.  —  Vixit  annos  (-is) 
nvmero  (tot),  VI  13853,  27353  (Rome), 

XI  2535  (Clusium),  V  6244  (Mediola- 
nium,  f),  VIII  282.  283,  284  (Prov.  By- 
zacena),  2130,  10671  (near  Theveste), 
3371  (Lambaesis),  10774  =  18697  (Ma- 
comades),  16288  (near  Sicca),  17735 
(near  Thamugadi),  XII  2326  (near  Gra- 
tianopolis,  528-9),  2406  (Augustum,  547); 
vixit  annis  (tot)  nvmero,  VIII  9162 
(Auzia,  227),  9165  (Auzia),  etc.  Note 
V  6244  (Mediolanium,  f):  spero  me  vi- 
vere  ad(h)vc  an(n)vs  (sic)  n(vmero) 
lxxxxviiii.  —  Vixit  annorvm,  see  below 
§  C.    —    Vixit  in   pace    annos,  -is  (lot), 


ANNV 


ANNV 


333 


freq.  in  Chr.  inserr.  of  Africa  and  Gaul. 
Exx.:  VIH  684  (Thala),  748  (Prov.  Bv- 
zacena),  1769  (Sicca  Veneria),  XII  2097 
(Vienna,  629),  2485  (bet.  Augustum  and 
Lacus  Lemannus,  485),  XIII  1485  (Au- 
gustonemetura,  612),  1509  (ager  Arver- 
norum),  1661  (Segusiavi),  2365  (Lugu- 
duoum,  493),  2370  (ibid.,  503),  2377 
(ibid.,  520),  2379  (ibid.,  540),  2387, 
2412  (ibid.),  2476  (Ambarri,  626),  2482 
(Ambarri);  variants  e.  g.,  VIII  4762  (Ma- 
cornades) :  vixit  in  pace  fidelis  an(n)is 
{tot);  XII  2661,  2664  (Alba  Helvorum) : 

VIXIT    IN   PACE   PLVS  MINVS  A.   (tot)  \    V  4120 

(Cremona),  XII  5868  (Vienna):  vixit  in 
pace  a.  plvs  MiNvs  (tot) ;  VIII  684  (Thala), 
20473    (Maur.  Sitifensis,  360):   in   pace 

VIXIT    ANNIS     (tot).      VlXIT    ANNOS,     -IS, 

plvs  minvs  {tot),  freq.  in  Chr.  inserr. 
Exx. :  X  410  (Nuceria),  1366  (Nola),  1535 
(Neapolis,  570),  3302,  3303,  3308,  3309 
(Puteoli),  4546  (Capua),  4495  (ibid.,  517), 
4500  (ibid.,  549?)  V  1715,  1717,  1745 
(Aquileia),  4369  (Brixia),  III  8460  (Na- 
rona),  VIII  21686  (Albulae),  XII  933 
(Arelate,  524?),  2081  (Vienna,  540),  2086 
(ibid.,  558),  2087  (Vienna),  2088  (ibid., 
560),  2091  (ibid.,  556),  2092  (ibid.,  570), 
2096  (ibid.,  606),  2102,  2132  (Vienna), 
5400  (Tolosa),  5755  (Reii),  5823  (Are- 
late), 5861  (Valentia,  563),  6034 d  (Vien- 
na, 547),  XIII  905  (Burdigala,  7th) ;  vi- 
xit plvs  minvs  annos,  -is  (tot),  X  4507 
(Capua,  560),  XII  479  (Massilia),  934 
(Arelate,  529),  936  (ibid.,  550),  5340 
(Narbo,  527),  5341  (ibid.,  541),  5348 
(Narbo).  —  vixit  in  s(a)ecvlo  annos,  -is 
(tot),  freq.  in  Chr.  inserr.  of  northern 
Italy  and  Gaul.  Exx. :  vixit  in  s(a)ecvlo 
annos  (tot),  V  5420  (Conium,  463),  5423 
(ibid.,  486),  5454  (ager  Comensis),  5455 
(ibid.,  5th),  5685  (ager  Mediolaniensis, 
547),  6176  (Mediolanium,  512),  6210 
(ibid.,  5th),  6264  (ibid.,  523),  XII  2188 
(bet.  Vienna  and  Gratiauopolis),  2185 
(ibid.,  567),  XIII  3683,  3877  (Treveri) ; 
vixit  in  s(a)ecvlo  annis  (tot),  V  5455 
(ager  Comensis,  5th) ;  vixit  annos  (tot) 
in  s(a)ecvlo,  V  7137  (Taurini);  vixit  in 
s(a)ecvlo  annos  plvs  minvs  (tot),  V  5206 
(Bergomum,  425),  XII  2099  (Vienna); 
vixit  in  hoc  s(a)ecvlo  annos  plvs  minvs 
(tot),   V  5241    (near   Lacus  Larius,  5th- 


6th),  5410  (Comum,  539).  5414  (ibid., 
453),    5415    (Comum),    6468    (Ticinum, 

496).    VIXIT    IN    MARTIRIO    ANNVS    (sic) 

septe(m),  XIII  2412  (Lugudunum,  f ) ; 
bixit  (sic)  Xpo.  (=  Christo)  annvs  (sic) 
xvii,  X  1378  (Nola,f);  vixit cvm(Christo) 
an(n)is  xii,  VIII  10640  (Theveste,  f).  — 
Varia  notabilid,  XIII  7113  (Mogontia- 
cum) :  semissem  anni  vixit  et  dies  octo  ; 
Notiz.  (1892)  p.  190=Carm.  Lat.  646 
(Tharros) :  vixi  bis  septenos  in  annis 
(sic  !) ;  III  9623  (Salonae,  f) :  qvi  vixit 
qvinqvaginta  in  annis  (Cf.  below,  G.) ; 
VI  5167  (Rome):  qvi  per   triginta  se- 

PTEM    DEVIXIT    IN    ANNOS    (sic)  \      IX     2076 

(Beneventum,  f,  553):  bixit  (sic)  inter 
plvs  et  minvs  ann(o)s  (tot);  VI  26119 
(Rome):  ad  an(n)os  vixit  xxviiii  ;  VIII 
403  (Ammaedara) :  vivere  debveras  an- 
nis fere  centvm!;  XIV  2224Z»  (Nemus 
Dianae)  :  omnia  bona  mervit  ipse  dvm 
viveret  annis;  XII  533  (Aquae  Sextiae) : 

BIS    DENOS    VIXI    DEPLETIS  MENSIBVS    ANNOS  ; 

III    8910    (Salonae):    annvm    vertentem 

VIXISSE. 

(C.)  Length  of  life,  age  (at  death)  etc. 
expressed  by  genitive  ANNORVM.  (Ille, 
ilia)  annorvm  (lot),  freq.  passim,  esp.  in 
the  eastern  provinces  and  in  Hispania  and 
Lusitania.  Exx.:  VI  5822,  6057,  6610, 
9275,  10048  (2nd),  11691,  12887,  16660, 
17080,  23494,  25340,  26829,  33446, 
35773  (Rome) ;  X  623  (Salernum),  7885 
(Sardinia);  IX  6223  (Venusia,  f),  6401 
(Tarentum);  XI  1770  (Volaterrae),  2388 
(Clusium),  5461  (Asisium);  V  2931  (Pa- 
tavium),  3808  (Verona),  5215  (near  La- 
cus Larius,  f);  III  492  (Capodistria), 
1765«  (Epidaurum),  1895  (Dalmatia), 
1922  (Epetium),  2684,  2693  (Tragurium), 
2786,  2787  (Riditae),  3059  (Albona), 
3086  (Pharia),  3224  (Bassiana),  3299 
(Lugio),  3381  (Matrica),  3690  (Pannonia 
Inf.),  4458,  4499,  4517,  4522,  15193 
(Carnuntum),  4570  (Vindobona),  5128, 
5131  (bet.  Emona  and  Celeia),  5235 
(Celeia),5446  (Noricum),6477  (Poetovio), 
6594«  (Alexandria),  8397  (Risinium), 
9029  (Salonae),  9671  (Riditae),  9939 
(Asseria),  10070  (Albona),  10614  (Pan- 
nonia Inf.),  10679  (Emona),  10783  (near 
Emona),  12091  (Gadara),  143165  (Pro- 
mona),  14359"' 24(Aequinoctium),  143652 


.;:;i 


ANNV 


ANNV 


(Vironum),  1  I  157  (Tomi),  15001,  1  :.<h>  t 
(Dalmatia);  VIII  HIT:.  (Artacal),  9384, 
2121  l  (Caesarea),  12768,  12771  (Cartha- 
L5640  (Prov.  Procons.).  L9826  (Civ. 
Celtianensium),  21  153  (Aquae);  II  '■'>.  36, 
37  (Ossonoba),  II  (Caetrobriga?),  1 L26 
(Italics),  1600,  L  607  (Baeaa),  2569  (Lucus 
Angusti),  2079  (Legio  VII).  2900  (Tri- 
tium Magallum),  2983  (Calagurris),  3082 
(Toletum).  :',214  (Valeria),  3258  (Baesuc- 
ci),  3330  (Tugia),  8375  (Aurgi),  8381 
(Mentesa),  35513  3552  (Marcia),  3:>77 
(  Villajoyosa),  3680,  3094  (Palma),  3777, 
3784  (ager  Valentinus).  3969  (bet.  Sa- 
guntum  and  Dertosa),  4314  (Tarraco); 
XII  437  (Massilia),  840  (Arelate),  2198 
(bet.  Vienna  andGratianopolis) ;  XIII  720, 
773  (Bnrdigala),  1535  (ager  Arvernoruna, 
f),  0235  (Borbetomagus) ;  VII  49  (Aquae 
Sulis),  156  (Virocouium),  184  (Liudurn).  — 

II  3551  (Murcia):  {ilia)  an(norvm)  p(lvs) 
m(invs)  xvi  ;  XII  912  (ager  Biturigum): 
(ilia)  an(norvm)  n(vmero)  hi  ;  VI  28668 
(Rome):  reliqviae  annorvm  xvm  conse- 

CRATAE   PIETATI  ET  GENIO   INFERNO.  RoSSi 

810  (Rome,  +,  463),  VIII  5473  (Calama), 
19605  (Cirta),  II  3297  (Castulo) :  vixit 
annorvm  {tot) ;  VIII  15924  (Sicca) :  an- 
(n)orvjw  vixit  {tot).  [Cf.  vixit  annos,  -is, 
above  §  B  ]  —  VI  15075,  25444  (Rome), 

III  9210,  142911  (Salonae):  fvit  anno- 
rvm (tot);  VIII  21087  (Caesarea):  an- 
norv(m)  fvit  (tot);  Carm.  Lat.  1407 
(Vienna):  annorvm  (tot)  fvit;  VI  11287 
(Rome),  X  846  (Pompeii) :  cvm  esset 
annorvm  (tot).  —  VI  9289,  9794  (Rome), 
XIV  2485  (Castrimoenium),  X  2381  (Pu- 
teoli.  B.  C),  3886  (Capua):  annorvm 
natvs,  nata  (tot);  I  36  =  VI  1291 
(Rome,  B.  C),  30133  (Rome):  annorvm 
gnatvs  (tot);  VI  16169,  28228  (Rome): 
(lot)  annorvm  natvs,  nata;  VI  6443 
(Rome):  annorvm  natvs  fvit  vii;  VI 
26165  (Rome):  annorvm  natvs  decessit 
vim.  [Cf.  below  annos, -is, natvs,  §  D.]]  — 
defvnctvs,-a,  annorvm,  freq.  in  Dalmatia 
and  Gallia,  elsewhere  rare.  Exx. :  III  2006, 
9377  (Salonae),  31956  (Dalmatia).  VIII 
4788  =  18716  (Numidia),  21865  (Volu- 
bilis),  XIII  609,   762,  820  (Bnrdigala): 

DEFVNCTVS,   -A,  ANNORVM    (tot )  [     XIII     783 

(Burdigala):  an(n)orvm  defvncta  (lot). — 
Other  expressions,  III  10825   (Pannonia 


Sup.):  (illi)  obito  an(n)or(vm)  v;  II 
S566  (Lucentum):  q_vi  obi(i)t  annorvm 
xiii.  [Note:  obitvs  annorvm  (lot)  and  0 
annorvm  (tot)  are  freq.  in  Pannonia,  esp. 
at  Igg.~]\  VI  2256,9800,  14221,27813, 
38850  (Rome),  VIII  1389  (Bisica,  -;-) : 
decessit  annorvm  (tot) ;  VI 351 46  (Rome): 
decessit  an(n)orvm  n(vmero)  (tot) ;  Rev. 
Arch.  (1904)  p.  301  (Lugudunum,  f,  438): 

EXCESSIT       E       REBVS       HVMANIS       AN(nORVM) 

(p)(lvs)  m(invs)  (lot);  XI  3757  (Lorium, 
-[■):  recessit  annorvm  xvm;  IX  2619 
(TtTventuni) :  peri(i)t  annorvm  lxi  ;  XI 
216  (Ravenna):  peri(i)t  anno-  ro(m)  (sic) 
vi  ;  III  8754  (Salonae):  redd(idit)  an- 
nor(vm)  xxx.  [Cf.  below,  §  I)];  IX  6231 
(Venusia,  Jewish) :  q_vie[v]it  anoro  (sic) 
{lot);  III  4458  (Carnuntum) :  qvietavit 
an(n)orvm  q_vinqve;  VIII  1966  (Theve- 
ste) :  ibam  e  vivi[s]  a(nnorvm)  (lot).  — 
III  1228  (Apulum):  qvinqve  hic  anno- 
rvm   AETATIS    CONDITVR    INFANSJ    IX    5813 

(Potentia):  filio  pientissimo  carvi  an- 
(n)orvm   xvi;  X  5020  (Venafrum):  qvam 

INDIGNE    SIT     DATA    MIHI     XV      ANNORVM.    

III  2382  (Salonae):  Rosvl(ae)  conivgi 
q_veiv\  (sic)  dvxi  an(n)orvm  xii  ;  VI  3604 
(Rome):  qvam  nvpsi  annor(vm)  xii;  XI 
1730  (Florentia,  j):  ivncta  est  marito 
annorvm  sedecim;  VIII  9638  (Zuccabar) : 

TRADITA    MARITO    AN(n)ORVM   XVIill.    VI 

9663  (Rome):  mvltorvm  annorvm  nego- 
tia(n)s;  VIII  2894  (Lambaesis) :  milex 
(sic  =  miles)  an(n)orv(m)  xxv  ;  III  4057 
(Poetovio):  milit(avit)  ...  annorvm  l. 
[Cf.  below    militavit  annos,  -is,  §  F]; 

V  898  (Aquileia):  dedit  nomen  militi(a)e 
annor(vm)  xxiii  ;  XIII  1808  (Lugudu- 
num,   2nd):    ADLECTO    ANNORVM    QVATTVOR 

IN    AMPLISSIMVM     ORDINEM. 

(D.)  With  verbs  other  than  vixit,  ex- 
pressions of  the  length  of  life  etc..  esp. 
in  verse.  Direct  obj.,  or  ace.  abl.  of  du- 
ration of  time.  AGER.E.   K.  G.  divi  Aug. 

Cap.     14    1.     1:      ANNVM     Q_VIN1VM    ET    DECI- 

mvm  agentis;    ib.  cap.    35  1.  28:    [cvm 

SCRI^JPSI     HAEC,    ANNVM    AGEBAM    SEPTVAGEN- 

sv[mvm  sextvm]  =  ox8  eyQcufov  lavta, 
i]yov  eioi  ifidofii^xotTibi'  I'xiov ;  VI  1650 
(Rome) :  [age^Jns  annvm  aeta[tis  ...]xv; 

VI  1883  (Rome):  agens  annvm  lxv;  VI 
2268  (Rome) :  annvm  agens  lxx  ;  VI  7853 
(Rome):   agens  octavo  anno  (sic);    VI 


ANNV 


ANNV 


335 


14876  (Rome):  agente  annos  xviiii  ;  VI 
16489  (Rome):  annvm  agens  tertivm; 
VI  17985a  (Rome):  cvm  qva  ter  denos 

DVLCISSIMOS     EGERIM     ANNOS  ;      VI      22150 

(Rome):  annvm  tricensim(vm)  agens;  VI 
22389  (Rome) :  ann.  agens  xxx  ;  VI  22470 
(Kome) :  annv(m)  xxx  age(n)s  ;  VI  23629 
(Rome):  annos  aetatis  agens  sex  et  de- 
ce(ni);  VI  33829  (Rome);  agens  [a>- 
n(vm)  xxviiii  ;  VI  34321  (Rome):  an. 
xvi  agens;  XIV  2947  (Praeneste,  3d): 
agentem  aetatis  annvm  xnii;  Notiz.  (1903) 
p.  576  =  Mitth.  XIX  (1904)  p.  148  = 
Dessau  8376  (Praeneste) :  agens  annvm 
octavvm    decimvm  ;   X    3043    (Puteoli) : 

AGENTI     V1TAE    SVAE     ANNVM      XX  ;      X    3906 

(Capua):  [a]nn.  agens  aet(atis)  lv  ;  X 
3924  (ibid.,  2nd):  cvm  ageret  aetatis  an. 
v;  IX  1156  (Aeclanum) :  cvm  ageret 
aetat(is)  ann.  xx  ;    XI    4364  (Ameria) : 

ANN.    AVTEM    XXX   AGENS   DECESSIT  ;    V  6221 

(Mediolanium,  f,  492):  ivstis  bis  senos 
cvrsibvs  annos  egit;  1113378  =  10357 
(ager  Aquincensis) :  e(g)ervnt  coivges 
(sic)  annos  (tot);  III  5880  (Raetia) : 
annos  age[nti  (tot)'];  III  6194  (Troes- 
mis)  :  pr(a)ef(ectvs)  leg(ionis)  ii  Her- 
cvl(iae)  [e]git  ann(os)  ii  semi(s)e(m)  ; 
VIII  217    (Cillium,   199):    agit  in  diem 

OPERIS    PERFECTI     ANNOS     LXXX  ;     VIII    724 

(Prov.  Byzacena) :  bis  septenos  cvm  age- 
rem  annos;  VIII  4333  (Casae) :  annis 
(sic)  svper  lx  agens  ;  VIII  4524  (Zarai) : 
ann(os)  agens  vitae  bis  qvadrag[intaJ; 
VIII  9670  (Cartenna) :  annos  agens  oc- 
cidit  xvii  ;  VIII  13102  (Carthago) :  agenti 
annvm  xxx;  VIII  14684  (Simitthus,  214) : 
annvm  agens  lix;  II  2169  (Epora) :  AN- 
NVM agens  xvii  ;  XII  3200  (Nemausus): 
an.  xxv  agenti  ;  XII  5864  (Vienna):  an- 
nvm septvagesimvm  septimvm  agvnt  ; 
XIII  3116  (Namnetes,  f ) :  annvm  agens 
[.  .  .]•  —  ATTINGERE.  Htibn.  Hisp.  34 
(Emerita,  -J-,  549) :  necdvm  ter  binos  cre- 
scens  attigeras  annos.  —  CLAVDERE. 
VIII  20907  (Tipasa,  f) :  sexaginta  dvos 
Felix  bene  clavserit  annos.  —  COM- 
PLERE.  VI  6189  (Rome):  vna  (sc.  puella) 
annos  septem  complevit,  et  altera  [q_vin- 
qve?];  VI  25617  (Rome,  10):  nondvm 
bis  vic(e)nos  annos  compleverat  annvs 
(sic) ;  VI  23010  (Rome)  :  ter  singvlos 
non  •  dvm  (sic)   conplev(e)rat  (sic)   an- 


nos; XIV  2737  (Tusculum):  namqve  bis 

OCTONOS     NONDVM     COMPLEVERAT     ANNOS  ; 

X  8131  (Stabiae):  ante  ....  qvam  qvin- 

QVE  .  .  .  COMPLEREM  PARVOLVS  (SIC)  ANNOS  J 

XI  5796  (Sentinum)  :  dvo  et  qvaternos 
vit(a)e  compleverat  annos  ;  III  2964 
(Iader) :  nondvm  viginti  ivvenis  comple- 
verat annos;    III    9106    (Salonae) :  bis 

TERNOS  DENOS  COMPLEVI  MENSIBVS  AN- 
NOS. —  CONDERE.  Ihm,  Damasi  Epigr. 
92  (Rome,  f ,  5th) :  decimvm  cvm  conde- 
ret  annvm.  —  CONTINGERE.  Carm.  Lat. 
1399  =  Rossi  II  p.  94  no.  6Q  (Rome,  f) : 

QVl  NEC  BIS  DENOS  VITAE  CONTIGERAT  AN- 
NOS. —  DEFERRE.  Le  Blant  353  (Col. 
Agrippinens.,  f) :  qvattvor  in  qvinto[s3 
ad  (Christum)  detvlit  annos.  —  DVCE- 
RE.  XIV  3333  (Praeneste):   bis  qvinos 

DVCENTEM     LVMINIS     ANNOS.    DVRARE. 

Carm.    Lat.   653    (Umbria,  f):    dvravit 

cvm   MARITO   ANNIS   XXIIII.    —    EMERERE. 

VI  4530  (Rome):  excessit  annis  emeri- 
tis   svis;    III  1552  (Tibiscum)  :    Vlpivs 

EMER1TIS      LONGAEVI       MVNERIS       ANNIS.      ■ 

EXCEDERE.  VIII  9519  (Caesarea) :  Ser- 

GIVS  VT  PVBES  EXCEDERE  COEPERAT  ANNOS. 

EXPLERE.  I  p.  286  XXVI  (Rome,  B.  C.) : 
annvm  expletvrvs;    X    5665    (Frusino)  : 

CVM     IAM      BIS     SENOS      EXPLESSET      FLORIDVS 

annos.  —    FACERE.  VI  9226   (Rome): 

FECIT  CVM  CONIVGEM  SVAM  (sic)  ANN.   (tot)  J 

VI  9318  (Rome,  f):  fecit  mecvm  an. 
xi  ;  VI  9555  (Rome,  f) :  fecit  cvm  vxxore 
(sic)  an.  in  ;  VI  9724  (Rome,  f ) :  [cvm 
q  ]vo  fecit  annos  vim ;  VI  36431  (Rome): 

CVM    QVO     BENE     FECIT     ANNVS     (sic)     XIII  ; 

Rossi  971  (Rome,  7,  520):  [cvm  coniv- 
ge]  sva  fecit  ann.  v;  ib.  980  (Rome,  -j-, 
522):  fecit  cvm  oxvre  (sic)  ann.  [...]; 
IX  659  (Laoello):  cvm  marito  ...  fecit 
annis  (sic)  xxx ;  V  6301  (Mediolanium 
-{-) :  cvm  conpa(re)  (sic)  fecit  annos  (tot) 
V  6377  (Laus) :  fecit  cvm  marito  annvm 
III  1895  (Dalmatia):    conivx   carissima 
mecvm  fecit  anno(s)  xxi  ;  III  8032  (Ro- 
raula) :  fecit  in  Dacia  an.  v;  VIII  9638 
(Zuccabar):  con  maritv  (sic)  fecit  annos 
ii  ;    VIII  9709    (Orlcansville,  f):   fecit 
in  sacerdotivm  (sic)  annos   (tot) ;    VIII 
21241  (Caesarea) :  fecit  mecvm  anns.  x. — 
FERRE.  VI  9437  (Rome):  bis  tvlit  hic 

SENOS      PRIMAEVI      GERMINl(s)      ANNOS  ;      VI 

12178  (Rome)  :    tvlit  avtem  secvm  an- 


886 


ANNV 


ANNV 


nos  xxxv  ;  VI  12845  (Rome):  qvadra- 
ginta  dvo  mecvm  fero  flebilis  annos  ; 
VI  22765  (Rome):  tvlit  annos  lii  ;  VI 
22940  (Rome):  tvlit  annos  qvos  potvit  ; 
VI  23282  (Rome):  tvlit  aetatis  svae  an- 
nos (lot);  VI  27382  (Rome):  tvlit  a.  xxxv  ; 

X  2311  (Puteoli) :  [an]nos  qvod  tvle- 
rim  mec[vm]  miserabere  certe  ;  X  3030 
(ibid.) :  annos  meos  mecvm  tvli  sine  do- 
lore  ;  III  2981  (Aenona) :  tvlit  annos 
(tot);  III  8135  (Viminacium) :  annos  bis 
denos  adq(ve)  (sic)  dvos  tetvli  (sic) ; 
III  8396  (Risinium) :  tvli[t]  an(n)o(s) 
(tot) ;  XIII  3900  (Treveri,  T) :  tvlit  an- 
nos dvos.  —  FRVI.  XI  987  (Begium 
Lepidum) :  dvm  licvit,  svaviter  frvcti 
svnt  annos  (sic)  lv  ;  XI  6080  (Urvinum 
Mataurense) :  qvem  frvi  non  licvit  annis 

PER     VLTIMO     FATO     (sic).      FRVNISCI. 

V  7453  (Vardagate) :  frvnitvs  sexdecim 
(sic)  annis  castitate  et  amore  tvi  ;  VIII 
9519  (Caesarea) :  qvod  nondvm  frvnitvs 

XVI    ANNOS    (sic)    DEPERIT.    FVNGI.    VI 

32049  (Rome,  f,  528) :  bis  septem  lvstris 

OCTAVO    FVNCTVS    ET    ANNO.    —    GERERE. 

VI  19659  (Rome):  ann(os)  xxx  cvm  eo 
gessit;  XI  6076  (Urvinum  Mataurense) : 
gessit  annis  (sic)  xini  ;  VIII  213  (Cil- 
lium,  2nd):  geras  mvltos  feliciter  an- 
nos ! ;  XIII  1503  (Augustonemetum,  f ) : 

.  .  .    VIX  GESSERAT  ANNVS  (sic)  J    XIII   1483 

(ibid.,  f ,  6th-7th)  :    ipse   ter  denvs  (sic) 

ET    LVSTRA    SIC    GESSERAT     ANNVS    (sic).     

HABERE.  I  206  (Lex  Mia  Munic,  44 

B.    C.)      1.     146:      QVOT     ANNOS      QVISQVE 

eorvm  habet  ;  VI  15488  (Rome) :  habvi 
ann(os)  (tot)  ;  XI  5613  (Arna)  :  annos 
habvit  xviii  ;  XIII  2308  (Lugudunum) : 
habvit  annos  (tot);  XIII  2386  (ibid., 
552) :  (tot)  anns.  habens  ;  XIII  3882 
(Treveri,  7)  :  annvs  (sic)  habvit  xxii.  — 
IMPLERE.    IX    1817  (Beneventum) :  bis 

MIHI     IAM    SENOS  AETAS    1MPLEVERAT    ANNOS  J 

XI  5667  (Tadinum) :  qvae  iam  vix  vitae 

TRES    INPLEVERAT   (sic)    ANNOS  ;    XIII   1986 

(Lugudunum)  :    qvi    prope   impletvm  vi- 

CENSIMVM     ET     OCTa(v)VM     AETATIS    ANNVM 

excessit.  —  INGREDI.  VI  15131  (Rome) : 
annvm  xix  ingresso  (UU).  —  INTRARE. 
VI  8517    (Borne):    obit    natali  svo  in- 

TRANS    ANNVM     SEPTVMVM     (sic).      LIN- 

QVERE.  VI  27852  (Borne):  annos  qvi 

VITAE    LINQ_VO     NOVEM      ATQVE     DECEM.    


NATVS,  GNATVS.  1  198  (Lex  Repetund.. 
122-1  B.C.)  1.  13:  maiorve  annos  lx 
gnatvs  ;  I  200  (Lex  Agraria,  HOB.  C.) 

1.    14  :    [PECVDES]   OJ/AE  MINVS  ANNVM   GNA- 

tae  svnt;  I  206  (Lsx  Iulia  Munic,  44 
B.  C.)    11.  89,  99:    qvei    minor    annos 

(ANNEIS)    XXX     NATVS   EST,    ERIT  ;    1    1008  = 

VI  25369  (Rome,  B.  C.)  :  bis  decem  anneis 
nata  ;  VI  900  (Rome,  1st)  :  qvem  co(n)- 
s(vlem)  popvlvs  creavit  ann(os)  nat(v)m 
xiiii  ;  I  34  =  VI  1289  (Rome,  B.  C.) :  an- 
nos gnatvs  xx ;  I  35  =  VI  1290  (Borne, 
166  B.  C.) :  annos  gnatvs  xxxiii  ;  VI 
1605  (Rome):  an.  nat(vs)  ix;  VI  11427 
(Rome):  an.  nat.  l;  VI  15007  (Rome): 
(UU)  annos  nato  xii  ;    R.  G.  divi  Aug. 

Cap.  1,  1.   1:  ANNOS    VNDEVIGINTI    NATVS  = 

ir&v  dtxae\_v~\vsa  lov  ;  XIV  2122  (La- 
nuvium)  :  annos  nato  xvii  ;  X  2311 
(Puteoli):  annos  natae  xvi  ;  X  6681 
(Antium) :  annos  nato  xvii  ;  IX  1880 
(Beneventum)  :  natvs  annos  octo  et 
decem  ;  XI  3305,  3340  (Forum  Clodi)  : 
annos  nato  vii  (xi)  ;  III  1498  (Sarmi- 
zegetusa)  :  vndeviginti  annos  natae;  III 
2817  (Scardona) :  an(n)o(s)  na(tvs)  xl  ; 
II  1229  (Hispalis)  :  ann.  [nata]  xviii. 
[Cf.  annorvm  natvs,  above,  §  C.].  — 
NERE.  VI  30114  (Rome):    vixdvm  ter- 

DENOS      FATVM     MIHI      NEVERAT      ANNOS.    

NVMERARE.  XIV  3723  (Tibur)  :  non- 
dvm TERDENOS  NVMERABAT  TEMPORIS  AN- 
NOS. —  OSTENDERE.  Carm.  Lat.  1198 
(Lugudunum) :  bis  mihi  septenos  aetas 
ostenderat  annos.  —  PENSARE.  Carm. 
Lat.  1302  (Fanum  Fortunae):  cvivs  fa- 
tales    PENSARE  OPTAVERAT    ANNOS.  PER- 

AGERE.  Notiz.  (1900)  p.  578  =  Rev. 
Arch.  XXXIX  (1901)  p.  464  =  Annee 
Epigr.  (1901)   p.  46   (Rome)  :    peragens 

TERTIVM    ET  VICENSIMVM  ANNVM  ;    VIII   724 

(Prov.  Byzacena)  :  ter  qvinos  bis  sin- 
gvlos  peregi  annos.  —  PERDVCERE. 
VI  7898    (Rome)  :    vndecimvm    me    non 

LICVIT    PERDVCERE    ANNVM.  PERFERRE. 

X  7777  (Carales,   f)  •'    pertvlit  annos  ; 

XI  4631  (Carsulae)  :  decimvm  non  per- 
tvlit annv(m)  ;  V  8912  (Comum,  f) : 
pertvlit  ann[os];  III  8002  (Mun.  Ti- 
biscum)  :  [qvacvm  nil  qvestvs  trigint3a 
pertvlit  annos;  VIII  13110  (Carthago): 
sex  et  viginti  secvm  qvae  pertvlit  an- 
nos ;  XIII    1856,    1891    (Lugudunum)  : 


ANNV 


ANNV 


387 


QVI  SEPTIES  (al.  SEXSIES)  DENOS  ANIJWAJW 
SINE    CRIMINE     PERTVLIT     ANNOS.      PER- 

FVNGI.    V    5320  (Comum)  :    bis    denos 

PERFVNCTA    ANNOS.      PORTARE.    XIII 

1503  (ager  Arveruorum,  f,  530),  (ilia) 
p(o)rtat  annvs  (sic)  xxxv ;  ib.  1508 
(ibid,  f ) :  portans  annvs  (sic)  septe(m); 
ib.  3510  (Ambiaui,-j-)  :portabit  (sic,  perf.) 
annos  tris;  ib.  7045  (Gondorf,  -J-):  por- 

TAVIT     ANNVS      (die)      Q_ARRANTA      (Sit').      

REDDERE.  Bull.  Arch.  Cr.  (1803)  p.  82 
(Rome,  7) :  red  •  de  •  dit  (sic)  ann.  v  ; 
ib.  (1873)  p.  71  (ibid.):  red(d)idit  an. 
nobe  («*);  XII  942  (Arelate,  4th):  tri- 
ginta  et  ge.vunos  decim  (sic)  VIX  REDDI- 
DIT annos.  —  SVMERE.  Ill  8385  (l)al- 
luatia) :  cvm  primvm  pvlchra  lanvgine 
svmeret  ANNOS.  —  SVPPLERE.  VIU  8870 
(Tupusuctu) :  qvi  prope  vicenos  bis  iam 
svp(p)leverat  annos.  —  TRANSCEN- 
DERE.  Ihm.  Daman  Epigr.  33  =  Rossi 
II  p.  92  no.  62  =  Carm.  Lat.  761  =  Bull. 
Arch.  Cr.  (1903)  p.  89  (Rome,  f):  octo- 
ginta  Leo  transcendit  episcopvs  an- 
nos. —  TRANSGREDI.  VIII  9642 
(Oppidum  Novum) :  transgressvs  vitae 
annos  (tot).  —  TRANS1GFRE.  V  6739 
(Vercellae,  f):  septies  hic  qvinos  trans- 
e[g]it  corporis  annvs  (sic);  Notiz.  (1802) 
p.  4  =  Carm.  Lat.  62 1  ( Concordia,  3d-4th) : 
transegit  annos  xlvi;  VIII  11824  (Ma- 
ctaris):  vitae  pro  meritis  claros  trans- 
egimvs  annos.  —  TR1BVERE.  VI  11252 
(Rome,  -J-):  natvra  mihi  bis  denos  tri- 
bvit  annos.  —  VALERE.  Vlll  20133 
(Numidia,    f)  :     valvit    ann.    n(vmero) 

LVIIIl. 

(E.)  Various.  V  1727  (Rome,  5th):  a 
primis  advlescentiae  svae  annis  ;  VI 
1760  =  XIV  173  ((Mia,  389):  in  pri- 
mis  annis  ;  VIII  1641  (Sicca  Veueria,  2nd) : 

PVERI  AB  ANNIS  TRIBVS  AD  ANNOS  XV,  and 
PVELLAE    AB    ANNIS    TRIBVS     AD     ANNOS    XIII  ; 

VI  1749  (Rome,  421):    intra  vicesimvm 

QVINTVM     .  .  .    AETATIS    ANNVM,     aild      NONO 

decim(o)  aetatis  anno;  III  9610  (Salo- 
nae,  7):  nono  vixdvm  lacrimabilis  an- 
no; XIV  2148  (Aricia):  [dec]essit  in 
septvmo  anno;  VI  19632  (Rome):  in 
an(no)  iix  obiit  ;  XII  765  (Arelate): 
oBiTi  in  anno  xin  ;  VI  10131  (Rome): 
abut  vno  insvper  anno  =  «  died  one  year 
later  »  ;   X    578    (Salernum) :    hic    pver 

Thet.  linguae  lat.  epigr. 


octavo  fravdatvs  clavditvr  anno  ;  VI 
21846  (Rome):  rapta  est  octavo  fatis 
instantibvs  anno  j  III  9621  (Salouae,  f): 

Q_VINQVAGESIMO       OCTAVO       ANNO        FINITA 

est=  «she  died»;  VIII  9292  (Tipasa)  : 

INfERFECTVS    EST    VI     AN3.    XXXVI  ;     VI  5534 

(Rome):  annvs  vt  accedat  ter  mihi 
qvintvs    erat  ;    VI  7898    (Rome):    cvm 

MIHI    BIS    QVINOS    ANNOS    mea    fata    dedis- 

sent;  III  2628  =  9259  (Salonae) :  (For- 

tlllia)    DENOS  VIX    PASSA  EST    ANNOS    TE  CER- 

nere  lvc[em];  VI  34001   (Rome):  annis 

IN     LVCEM    (sic)     DVODETRIGINTA     MORATVS  ", 

VIII  218  (Clllium,  2nd):    tv    ni    sc[i]s 

QVANTIS    VITA^M    D^EDVXERIT     ANNIS,    A    ME 

non  disces  ! ;  VIII  20162  (Cuicul):  fvit 

IN     REBVS    HVMANIS     ANNIS     XXXII  ;      V    6257 

(Mediolanium,  7,  409) :  fvit  in  corpore 
annos   (lot);    V   5424    (Comum,  7):  in 

HOC    SECOLO    (Sic)    FVIT    ANNOS   (tot)  ',    VIII 

9124  (Anzia) :  (Mi)  vita  vso  annis  (tot); 
VIII  8951  (Saldae):  (Me)  vita  annis  xi 
(sic,  no  verb);  XIV  1821  (Ostia):  vita 
fvit  BIS  ternos  menses  et  insvper  vnvs 
et  TOTiDEM  ANNi  (i.  c.  seven  years  and 
seven  months). 

(F.)  Of  the  duration  of  reign,  public 
office,  religious  and  military  service,  em- 
ployment, married  life,  slavery  etc.  [Cf. 
below  §  G.]  I  p.  238  xxii  --  X  809 
(Pompeii):  (Romulus)  regnavit  annos 
dvodeqvadraginta;  VI 1749  (Rome,  421): 

PRAEF(ECTVS)    Vrb(is)    ANNO    ET    SEX    MENSI- 

bvs  :  XIV  316  (Ostia):  qvi  egit  (sc.  a 
public  office)  annis  continvis  iiii  ;  XI  3371 
(Tarquiuii):  flamen  an(n)os  hi;  III  2920« 
(Iader) :  qvi  annis  xvii  vsq_(ve)  ad  an- 
n(vm)  lxxv  integr(e)  sacra  confecit;X 
1366  (Nola,  f):  sedit  (i.e.  was  episco- 
pus)  ann.  xxxviii  ;  XI  4164  (Narnia,  7, 
558):  s(e)d(it)  ann.  (tot);  Bull.  Arch. 
Cr.  (1899)   p.  99    (Rome,  f,  461):  pre- 

SBITER    Q.VI    SIDIT    (sic)     PRESBITERIO    ANNVS 

(sic)  xxvi  ;  Vlll  9709  (Orleansville^): 

FECIT    IN     SACERDOTIVM     (sic)     ANNOS    (tot)  ', 

XIII  2377  (Lugudunum,  f,  520):  (ilia) 

EGIT     PENETENTIAM    ANNVS    VIGENTI     (stc)   ET 

dvos;    V  7415  (Dertona,  f,  481):  peni- 

TENTIAM      EGIT     An(n)i(s)     XXII  ;      XII     482 

(Massilia,  f):  in  monasterio  S(an)c(t)i 
Cyrici  servivit  annvs  qvinqvagenta 
(sic).  —  militavit  annos,  annis  (tot), 
freq.  passim.  Exx.:  VI  2421,  2615,  2664, 

43 


ANNV 


ANNV 


2716,  2924,  8246  (Rome),  XIV  2286 
(ager  Alba  ins),  291 8  (Praeneste).  X  8879, 
3412,  3485,  3447,  3592  (Misenmn),  XI 
3111  (Palerii),  3520,  8522  (Centum  Cel- 
iac), V  4869  (Brixia),  III  151  (Sidon), 
401  (Thyatira),  728  (Rhaedestns),  1187 
(Apulum).  2034  (Salonae),  6598,  6599 
(Alexandria),  7318  (Heraclea  Lvucestis), 
VIII  217  (Cillium,  199).  2251  (Mascula), 
3137,  3268  (Lambaesis),  20280  (Maur. 
Sitifensis),  II  1127  (Italica).  Note:  VI 
2983  (Rome):  militavit  {tot)  annos  ;  V 
6244  (Mediolauium,  f):  in  seqvlvm  (sic) 
anvs  (sic)  militavit  (tot);  V  7258  (Se- 
gusio) :  mervit  annis  vii ;  XI  6125  (Fo- 
rum Sernpronii):  iam  bis  septenos  [tib]i, 
Roma,  laboribvs  annos  praestiteram  (as 
soldier).  —  VIII  11824  (Mactaris):  vn- 
decim  et  tvrmas  messorvm  dvximvs  an- 
nis; VI  9317  (Rome):  cvrsor  qvi  cv- 
cvrrit  .  . .  annis  (tot) ;  VI  10048  (Rome, 

2nd):  Q_VADRIGA  (abl.)  AGITAV1T  ANNIS  (tOt)\ 

XI  549  (Ariminum,  f,  523):  fvit  con- 
dvctor  dom(i)ni  nostri  anvs  (sic)  xx ; 
VIII  20084,  20085  (Numidia):  egit 
(=  actor  fuit)  in  his  praedis  annis  (tot)', 
III  6194  (Troesmis) :  protexit  (=  pro- 
tector fuit)  annis  v;  X  5081  (Atina) : 
hic  vilicarvnt  (=  vilici  fuerunt)  annos 
xiiii  ;  VIII  19146  (Signs):  mvltis  annis 

NAVIGANDO   ET   PEREGRINANDO  HANC  SEDe(m) 

peti  ;  XIII  7813  (Rigomagus):  mecvm  la- 
borabit  (sic,  perf.)  mvltis  et  pl(v)ribvs 
annis;  X  4919  (Venafrum):  [l]ibr(arivs) 
qvi  testamenta  scripsit  annos  xxv  sine 
ivris  consvlt[o].  —  III  4346  (Brige- 
tio):  annis  nvpta  dvobvs  ;  X  6009 
(Minturnae):  a  pvpvla  annos  veiginti 
(sic)  optinvi  (sic)  domvm  ;  III  9623 
(Salonae,  -}•):  est  p(o)tita  dvlcem  co- 
nivgem  (sic)  viginti  et  sex  annos  ;  XI 
1730  (Florentia,  f ) :  possedit  maritvm 
ann[i]s  (tot) ;  XIII  7813  (Rigomagus) : 
qv(a)e  mihi  fvit  annvs  (sic)  XXIII  co- 
nivx  ;  VI  13853  (Rome):  fvit  in  coniv- 
gio  annis  n(vmero)  v;  XIII  3836  (Tre- 
veri,  f ) :  in  matrimo(ni)  conivnctione 
fvit  annis  (tot).  —  VI  11928  (Rome): 
libertatem  svam  frvnita  est  annos  ii  ; 
VI  11712  (Rome):  [c]aptvs  an.  ix,  ser- 
vit  (sic)  A.  XII,  VIXIT  annos  lxx  ;  III 
6399  (Dalmatia,  -J-):  qv(a)e  servivit  an- 
nvs (sic)  xvi. 


(G.)  With  prepositions.  PER  ANNOS. 
VI  1707  (Rome,  4th):  (illi)  corr(ectori) 
Italiae  per  annos  octo  ;  VI  1  7:55  (ibid.) : 
per  annos    triginta  ;    VI    1743  (ibid.): 

PRAESIDI   PaNNONIAE   PER  ANn(os)   XVII  ;     VI 

3412  (Rome):  rem  svam  per  annos  xxi  ... 
fecit  ;  VI  8703  (Rome)  :  vixisti  mecvm 
ivvenis  carosq_(ve)  per  annos;  VI  9792 
(Rome):  mihi  in  convvio  (sic  =  conubio) 
per  annos  xxxx  ;  VI  9927  (Rome) :  cvm 

Q.VO     PER    ANNOS    XVI     SEMPER     BONa(m)    VI- 

ta(m)  bixi  (sic);  VI  10131  (Rome):  tri- 
ginta per  annos  vixit ;  VI  12845  (Rome): 
vixi  dvodetriginta  per  annos;  VI  14289 
(Rome):  cvm  qva  per  annos  xxi  sine 
qverella  vixit  ;  VI  14786  (Rome):  vixit 
tris  vsqve  per  annos  ;  VI  20127  (Rome) : 

CVM  QVA  PER  ANNOS  PROPE  XXXX  ....  VI- 
XIT J  VI  25063  (Rome):    qvam    bene  bis 

SENOS    FLOREBAS,     PARVE,     PER     ANNOS  !  J     VI 

26442  (Rome):  bis  qvinos  senos  et  sex 
provecta  per  annos  ;  VI  26926  (Rome): 
CVM  QVO  concordem  vitam  mvltosqve 
per  annos  vixit  ;  VI  28005  (Rome) :  cvm 
qvo  advix(it)  ...  per  annos  xx;  VI  28047 
(Rome):  haec  namqve  emeritos  bis  xxxx 
per  annos  vixit  ;  Carm.  Lat.  1398  (Rome, 
•j-) :  aetas  viginti  est  acta  per  annos; 
XIV  914   (Ostia) :    balnea,    vina,    Venvs 

MECVM    SENVERE      PER     ANNOS  J      XIV      2302 

(ager  Albanus,  11):  per  annos  qvos  in- 
ter mortales  fvit ;  XIV  2864  (Praeneste): 
manceps  aedis  per  annos  xiii  ;  X  1310 
(Nola) :  bene  vixit  mvltosq_(ve)  per  an- 
nos ;  X  1805  (Puteoli) :  per  annos  (tot); 
X  1813  (ibid.) :  longos  mansvra  per  an- 
nos ;  IX  2603  (Terventum):  cvm  qva 
per  annos  (tot)...  vixit;  V  2931  (Pa- 
tavium):  hac  ego  bis  denos  nondvm  ma- 
tvra  per  annos;  III  3572  (Aqniucum): 
nvpta  bis  octo  per  annos  ;  III  4796 
(Virunum):  templvm   ...  qvod  fvit  per 

ANNOS  AMPLIVS  L  DESERTVM  J  III  8225 
(Scupi):     TRANQVILLA      PER      ANNOS  ;     VIII 

5804  (Signs):    nam   te    sv(m),    conivnx, 

MVLTA    (sic)    DILECTA     PER     An(n)oS;      VIII 

6360  (Mastar) :  qvi  v(ixit)  xxv  per  an- 
nos; VIII  11154  (Prov.  Byzacena) :  per 
annos  (tot)  vixit  ;  XII  533  (Aquae  Sextiae): 

VNO    MINVS     QVAM   BIS    DENOS    EGO    VIXI    PER 

annos;  XII  594  (ager  Arelatensis) :  Ro- 

MAE    m[an]sIT     PER     MVLTOS      ANNOS  ;      XII 

843  (Arelate) :  cvm  qvo  vixit  casta  viro 


ANNV 


ANNV 


339 


sortita  per  annos;  XII  975  (ibid.,  frgmt.): 

[.  .  .]    DEDVCTA  PER  ANNOS.  PER   ANNJS 

(sic).  Notiz.  (1892)  p.  186  =  Carm.  Lat. 
1 599  (Carales,  f ) :  vix(it)  xx  per  annis.  — 
IN  ANNOS.    VI  5167  (Rome):    qvi  per 

(siC  !)  TRIGINTA  SEPTEM  DEVIXIT  IN  AN- 
NOS J  VI  15546  (Rome):  o  nimis  in- 
ivstae  (sc.  Parcae)  ter  denos  dare 
mvnvs  in  annos  !  ;  VI  25703  (Rome) : 
TER  senos  aetas  mea  cvm  processit  in 
annos;  VI  31992    (Rome,  f,  427):   se- 

XAGINTA    DVOS   VIXIT   BENE   PVRVS   IN   ANNOS  ; 

XIII  1529  (ager  Arvernorum,  f,  503), 
1533  (ibid.,  0th-7th):  transiit  in  annos 
[lot).  —  IN  ANNVM.  VI  7578  (Rome, 
120) :  sextvs  (sc.  annus)  vt  excessit,  coe- 
PI  LANGVESCERE  in  ANNVM.  —  IN  ANNIS. 
VIII  14  (Leptis  Magna):  in  parvvlis  an- 
nis; XII  942  (Arelate,  4th):  qvi  teneris 

PRIMVM     MINISTRVM     FVLSIT      IN     ANNIS  J    III 

3397  (Campona):  hvic  aetas  prima  cvm 
florebat  in  annis  ;  XI  6246  (Faoum 
Fortunae):  bis  octo  in  annis  hocce  svb 
tvmvlo  iacet  ;  Notiz.  (18i>2)  p.  190  = 
Carm.  Lat.  646  (Tharros) :  vixi  bis  septe- 
nos  (sic)  in  annis  ;  III  9628  (Salonae.  f) : 

QVI     VIXIT     QVINQVAGINTA    IN   ANNIS  ;    Bllll. 

Arch.  Cr.  (1899)  p.  279  (Rome,  f,  338): 

PVELLA  FELITE  IN  ANNIS  p(lVs)  M(lNVS)  TRI- 
GINTA J  Hiibn.  Hisp.  139  (Hispania,  f, 
7th-8th) :  in  annibvs  (sic)  viginti  dvos 
(sic);  XIII  3099  (Andecavi,  f):  hic  re- 
qviescent  (sic,  pres.)  ....  (Ma)  in  an- 
(n)is  xii  et  (Ma)  in  an(n)is  xv  ;  Carm. 
Lat.  1243  (Caesarea  Maur.)  :  senvit  Me- 
nelaevs  in  annis.  —  SVB  ANNIS.  VI 
8401  (Rome,  -J-,  6th):  impia  mors  rapiens 
teneris  te,  nate,  svb  annis  ;  XI  4866 
(Spoletium) :  nondvm  bis  septem  plenis 
praerepta  svb  annis;  III  9013  (Salonae,  f): 

HIC    PVELLA    IACET   Pr[iMIS    CITO    RAP^TA    SVB 

annis.  —  INTRA  ANNOS.  Ill  8739  (Sa- 
lonae) :    INTRA  TER   QVINOS  INFELIX  OCCIDIT 

annos.—  POST  ANNOS.  VI  3452  (Rome): 
h(i)c  sita  est  Paterna  post  annos  no- 
vem  et  viginti;  XIV  3826  (Tibur):  post 

TER  VICENOS  ET  TRES  BENE  CONSITVS  AN- 
NOS ;  V  5930  (Mediolanium) :  post  annos 

TANDEM    AETERNA    StDE     RECEPTVS.      AD 

ANNOS.   VI  26119  (Rome):  ad  an(n)os 

VIXIT    XXVIIII. 

IV.  ANNI  =  «  life » .  «  age » ,  «  youth  » . 
VI  9118  (Rome):  rapta  iaces  annis  iam 


vidvata  tvis;  VI  7578  (Rome,  120): 
QVOD  tenerae  aetati  spes  fallax  apstv- 
lit  (sic)  annos;  XI  5074  (Mevania) : 
florentes  annos  svbito  nox  abstvlit 
atra;  VI  32038  (Rome, +,  533):  qvam- 

VIS,  NATE,  TVOS  MORS  INVIDA  RVPERIT  AN- 
NOS ;  XI  4976  (Spoletium) :  qvamvis  sae- 

VA    TVOS     PROPERANS    MORS  RVPERIT  ANNOS  ; 

II  4314  (Tarraco) :  invidere  meis  annis 
crvdelia  fata;  VI  25427  (Rome):  hic 
sitvs  est  annis  plenvs  vitaqve  beatvs  ; 
VI  14831  (Rome) :  ante  svos  annos.  qvos 
tegit  atra  cinis  ;  VI  8401  (Rome,  f.  6th): 
annis  parve  qvidem,  sed  gravitate  senex; 
VI  25982  (Rome):  cvivs  annos  ingenivm 
excedebat  ;  VI  21846  (Rome)  :  svper  an- 
nos docta;  X  578  (Salernum) :  nomen 
erat  Clemens  minime  laedendvs  et  annis 
(=  k  considering  his  youth  » )    spes  erat 

in    PVERO. 

V.  ANNVS  as  subject  of  verb ;  adver- 
bial use  (anacolulhon).  VIII  11824  (Ma- 
ctaris) :  et  cvm  matvras  segetes  prodv- 
xerat  annvs  ;  Rossi  II  p.  92  no.  62  =  Carm. 
Lat.  761  =  Ihm,  Damasi  Epigr.  33  (Rome. 

-j-)  :   FVNDERE   PAVPERIBVS   QVIDQVID   CONCES- 

serat  annvs;  XII  840  (Arelate):  condi- 
dit  hoc  tvm[v]lo  fatis  tricensimv[s] 
annvs  formosv[m]  corpvs  ;  X  2311  (Pu- 
teoli) :  [terti]vs  a  decimo  cvm  me  pro- 
dvceret  annvs.  —  II  6278  (S.  C.  Itali- 
cense,  176-180)  1.  8  :  itaqve  facessat  sive 

ILLVT  (Sic)   DVCENTIENS   ANNVM  SEV    TRECEN- 

tiens  est;    VI  10226  (Rome):  qvintvm 

ANNVM  ET  DECIMVmNaRCISSVS  FLORE  IVVEN- 
TAE    HOC    (Sic)    IACET    ABREPTVS  ;    XII  2654 

(Alba  Helvorum,    5th):    transiet    (sic  — 

B   died   »)    ANNVM    QVARTVM   RENVM    (sic  fOV 

regno)  Domini  no(s)tri  Teoderici  riges 
(sic  =  regis) ;   Carm.  Lat.  974  (Rome): 

INVIDA  MORS  FATI  RAPVIT  VlTALEM,  SANCTAM 
PVELLAM,    BIS     QVINOS    ANNOS. 

ANNVVERSARIVS.  See  ANNIVERSA- 
RIVS. 

ANNVVS.  ■  Annual  »,  «  yearly  ■.  [Cf. 
ANNALIS].  Forms.  ANVVS,  XI  4766 
(Spoletium.  B.  C);  bv  mistake  ANNVS, 
VI  2075  (Rome,  Arodl.  105)  col.  2  1. 17; 
abl.  plur.  ANNVE1S.  I  206  (Lex  Mia 
Munic,  44  B.  C.)  11.  92,  102. 

A.  «  For  one  year  »,  «  yearly  »,  «an- 
nual ".  Of  magistrates,  priests  etc.  R.  G. 
divi  Aug.  I  1.  35 :  con[svlatvm]  . . .  an- 


I                       ANOC  ANTA 

nvvm       vnccxHctv  i[y]iav(Tiov,  XIII  L668  ANODYNVM.  «  Anodyne  »,  a  lotion  for 

(Ara  Rom.  et  Aug.,  Speech  of  Claudius)  alleviating  pain  in  the  eyes,  XIII  10021  ":t 

I.  2(5  :  ad  consvles,  annvos  magistratvs;  (Nasium,    oculist's    stamp):     Q_«  Ivn(i) 
VI  2065  (Rome,  Arval,  87)  col.  2, 1.  31 :  Tavri    anodynvm   ad   omn(em)    lippit(v- 

ANNVVM    MAGISTRVM    FECEr(vNt)  ;    ib.   2075  DINEm). 

(ibid.,  105)  col.  2,  1.  17:  annv(v)m  ma-  ANSA.  «  Handle  ».  Hiibn.  Hisp.  379  b 

[gistrvm  fecervnt];  ib.  2079  (ibid.,  119),  (Bracara  Augusta,   -J-,  6th):    nec  scyphvs 

2095    (ibid.):    mag(istrvm)    annvvm    fe-  hic  dabitvr,    rvtilo    cvi    forte  metallo 

cervnt  ;  III  352  =  7000  (O.cistus,  4th) :  crvstatam  stringat  tortilis  ansa  latvs. 

annvis     magistratv(v)m    fascibvs;     VIII  ANSAR.  See  ANSER. 

1888  (Theveste):    ob   honorem    flamoni  ANSARIVM.  A  sort  of  ^octroi*,  u-dazio 

annvi;  XIII  6038  (Narbo,  1st):  annvorvm  consumo  «,  a  tax  on  merchandise  brought 

flamin[vm];    VIII    17167   (Thubursicum  into  Home  for  sale   within    the   city    li- 

Numidarum) :    flam(en)     annvvs  ;    XIII  mits  (promercalia) ;  goods  brought  in  for 

8772    (near  Noviornagus) :    flam(en)   an-  the  owner's  personal  use  (usuaria)  were 

n(vvs);    II    3279    (Castillo):    sacerdos  not  subject  to  the  tax.  VI  1016  =  31227 

annva.  (Rome,  2nd):    vti    finem    demonstrarent 

B.  Of  that  which  is  repeated  every  year:  vectigali  foricvlia[ri  et]  ansarii  pro- 
gifts,  vows,  banquets.  VI  9118  (Rome):  [mercalivm];  VI  8594  (Rome):  qvidqvid 
dona  annva;  VIII  9831  (Altava) :  annva  vsvarivm  invehitvr  ansarivm  non  debet, 
vota  dedi  ;  II  5941  (Asso,  2nd):  epvlo  ANSATVS.  «  Provided  with  handles  », 
annvo  adiecto;  XI  6054  (Urvinum  Ma-  X  7852  (Sardinia,  69):  descriptvm  et  re- 
taurense):  annvvm  se  epvlvm  .  .  .  datvrvm  cognitvm  ex  codice  ansato. 
pollicitvs  EST;XI4766(Spoletium,B.  C):  ANSER.  «Goose».  (Vulg.  ANSAR.). 
nesei  (sic)  o_yo  die  res  deina  (sic  =  di~  Edict.  Dioci.  (Ill  p.  1932)  4.  1.  1.  21: 
vino)  anva  (sic)  fiet;  XIII  2465  (Am-  anser  pastvs  (denariis)  DvcENTis;ib.  1.  22  : 

barri,  frgmt.) :  [ ]  haec  omnia  annva  anser  non  pastvs  (denariis)  centvm;  V 

fierent.  7906   (Cemenelum) :   sacrificivm  facivnt 

C.  Of  annual  produce,  interest,  funds,  ansare  (sic)  et  libo. 

salary,   quotas   etc.    VIII    10570  (Saltus  ANSIVM.  A  town  of  uncertain  location, 

Burnnitanus,  2nd) :    non    amplivs  annvas  most   probably   in    Italy ;   otherwise   un- 

qvam  binas  aratorias,    binas  sartorias,  known.  Ill  2887  (Corinium) :  A.  Savfeivs 

binas  messorias   operas;    III    703    (Phi-  P.  f.  Ca[m(ilia)  EJmax,  Ansio,  miles  c[o- 

lippi):  redit(v)  annv(o);  II  4511   (Bar-  h(ortis)]  vim  pr(aetoriae). 

cino) :  vsvrarvm  qj/ae  annvae  competvnt  ;  ANSPAGA.   See  AMSAGA. 

VI  9254  (Rome) :   qvantitatis  qvae  ef-  ANTA.  (Generally  plur.  ANTAE  =  na- 

ficit  annvos  (denarios)  dc  ;  II  5489  (Mur-  qaaxaSsg).    The  projecting  sidewall  of  a 

gi) :  annvos  (dcdanos)  cl  pollicitvs  est;  temple  or  other  building,  carried  forward 

VI  33840  (Rome,  227) :  annvis  (sestertiis)  to  form  a  pronaos  or  entrance.  I  577  =  X 

xxvi ;  XIV  2087  (Lanuvium  =  by  mistake  1781   (Puteoli,  lex  parieli  faciendo,  105 

VI  246):  ob  effecta  sibi  in  hac  statione  B.  C.) :  tx  eo  pariete  antas  dvas  ad  mare 

annva    centena    (sc.    milia    scsterlium);  vorsvm  proicito.  longas  p(edes)  ii,  cras- 

II  1163  (Hispalis):  de  salario  svo  annvo  ;  sas  p(edem)  i  (quadrantem),  and  insvper 

Wiener  Jahreshefte  (1905)  Beiblatt  pp.  73-  id  et  antas,  mvtvlos  robvstos  .  .  .  proi- 

74  (Ephesus,  4th):  annva  praestatione;  cito  ;  VIII  2654  (Lambaesis,  174) :  [por]- 

XII  2388   (Augustum) :    ex    stipe  annva  ticvs  et  an[tas]  et  propyla  cvm  v[esti- 

(deiiarios)  xxxv ;  XIII  1675   (Ara  Rom.  bvlo];  II  1066  (Arva) :  antam  marmora- 

et  Aug.):    [ex    stipe]  annva;    VI    1771  vit  (of  a  niche  or  exedra). 

(Rome,    3d-4lh):    viginti    qvinqve    milia  ANTAEVS.    Mythical    king  in  Cyrene, 

amforvm  (sic)  annva.  —  Neut.  plur.  as  son  of  Poseidon  and  Ge,  overcome  in  mor- 

subst.,  I  206  {Lex  Iulia  Munic,  44  B.  C.)  tal  combat  by  Herakles.  XII  56871  (Ste.- 

II.  92,  102:   pro  singvlis  annveis  (sic).  Colombe,    vase   with   relief   of   Herakles 
ANOC1TICVS.  See  ANTENOCITICVS.  and  A.  struggling) :  antaevs. 


ANTE 


ANTE 


341 


ANTE,  ANTE  QVAM,  ANTEQVAM. 
Adv.  «  In  front»,  «  before  »,  «  before- 
hand »;  adj.  «  In  front  of».  «  before  ». 
[Forms:  anti,  I  857  =  VI  8247  (Rome, 
B  C),  VI  29962  (Home);  ate,  Audollent. 
De/ix.  TabelL.,  265  (Hadrumetum,  devo- 
Uo).  —  Abbrev.:  ant.,  I  902,  947  (Rome, 
B.  C).  p.  561  no.  1539  d  (Cortona,  B.  C.) ; 
an.,  1  597  (Cannsium,  67  B.  C.) ;  a.,  freq. 
everywhere  in  dates :  a  •  d  •  =  ante  diem.  — 
ante  w.  apparent  abl.  (really  weakened 
ace):  ante  aedicvla,  VI  12749,  25359 
(Rome);  ante  ara,  VI  27109  (Rome); 
ante  Creatore  mev,  X  4525  (Capna,  f) ; 
ant(e)  die,  I  947  (Rome,  B.  C);  ante 
faci(a)e,  VI  20448  (Rome);  ante  fronte, 
VI  13193.  15162,  15163  (Rome),  10235 
(Rome,  149),  13226  (Rome,  2nd);  ante 
hora  tertia,  VIII  9052  (Auzia) ;  ante 
natale,  Bull.  Arch.  Cr.  (1900)  p.  169 
(Rome,  f) ;  ante  ordinatione,  X  1365 
(Nola.  f);  ante  signv,  X  1402  =  111 
p.  S49  (Herculaneiim.  70).  —  in  ante 
(Ital.  iiinansi),  Wiener  Studien  (1902) 
p.  5S6  =  Rev.  Arch.  II  (1903)  p.  471  = 
Bull.  Com.  (1904)  p.  161  (Aquileia,  f, 
336). 

1.  Adverb. 

(A).  Local:  «in  front».  VI  18329 
(Rome) :  cvm  aedicvlis  ante  et  a  retro.  — 
Metaphor.,  Rossi  II  p.  115  no.  85  =  Carm. 
Lat.   1408  (Rome,  f):    ante  annos  ani- 

MVMQVE    GERENS    AETATIS    AVITAE. 

(B).  Temporal:  «  before  »,  «  formerly  ». 
ante  . . .  qvam  :  «  Sooner  than  » ,  «  before  » . 
(a)  Simply.  I  201  =  XIV  3584  (Epist. 
ad  Tiburtes,  B.  C.)  1.  10:  ita  vti  ante 
arbitrabamvr;  VI  462  (Rome):  hic  fvit 
horridvs  ante  locvs  ;  X  1199  (Abella) : 

CIVITATEM   [A^BELLAM,    NVDA  ANTE    SOLI   DE- 

formi  Tate  sordentem  ;  X  6854  ( MonUcelo , 

216):     VIAM    ANTE    HAC   LAPIDE    ALBO    INVTI- 

liter  strata*  [cf.  ANTEHAC];  X  6850 
(near  Tarracina.  5lh-6lh) :  per  plvrimos  qvi 

ANTE  NON  (FVERANT)  ALBEOS  (sic)  \   111  6733 

(Antiochia  Ciliciae,  359-361):  castellvm 

DIV     ANTE     A     LATRONIBVS      POSSESSVM  ;      XI 

1147  (Veleia,  2nd)  in  1.  13:  is  (sc.  fundis 
vel  sim.)  q_vae  ante  (Mi)  obligavervnt  ; 
III  2909  (Iader,  2nd):  in  q_vod  ante  im- 
penderant  [...];  II  6278  (S.  C.  /tali- 
cense,  176-180)   1.  46:  de  preti(i)s  avtem 

GLADIATORVM    OPSERVARI     PAVLO    ANTE    CEN- 


svi;  VIII  21303    (Caesarea  Maur.):  qvi 

PR(A)ESTETIT   (SIC)   ANTE  FRATRI  ;    VI    33885 

(Rome) :  debebvnt  . .  .  cvratores  .  .  .  ante 
ad  q_vinq_(vennales)  re[fe]rre;  XIII 1668 
(Ara  Rom    et  Aug.,  Speech  of  Claudius) 

It  1.  15:  PALAESTRICVM  PRODIG1VM,  QVOD 
ANTE    IN     DOMVJW    CONSVLATVM  INTVLIT  ;     VI 

1715  (Rome,  399):  ob  testimonivm  ante 
acti  honoris;  XIV  3608  (Tibur,  1st): 
ignotos  ante  avt  infensos  p(opvlo)  R(o- 
jvvano)  reges;  VI  1693  (Rome):  et  ante 

TER    VICE    Q_VI    SACRA    DISCINXIT      IVRGIA    IV- 

dex;   XI  1129    (Forum  Novum,  frgmt.): 

[fe]rET    QVAE  ANTE  STERIL1S   FVIT  ;    X   6565 

(Velitrae,  364-375) :  nepvs  (sic)  (illius) 
.  .  .  ante  eretoris  (sic  =  crogaloris  ?) ; 
VI  278  (Rome):  (Me)  dis(pensator)  qvi 
ante  vilicvs;  IX  699  (Sipontum) :  qvi 
et    ante    egit    rationem    alimentariam  ; 

I  203  (S.  C.  de  Asclepiade,  78  B.  C.)  : 
(Me)  qvi  ante  fvit  Meniscvs;  VI  1721 
(Rome,  355-360) :  statvam  .  . .  qvajw  ante 
.  .  .  mervit;  VIII  9663  (Cartenna):  Car- 

TENNITANI    ET   INCOLAE   PRIMO   IPSI    NEC  ANTE 

vlli;  VI  10048  (Rome,  2nd):   nvmqvam 

(Sic)  ANTE  T1TVLIS  SCRIPTIS  DlOCLES  EJVU- 
NET,     and      NVMQVANV      ANTE      HOC      NVMERO 

eqvorvm  spectato  ;    X  659  (Salernum) : 

QVOD    FECI     LVSTRIS    LAETIOR    ANTE    TRIBVSJ 

II  1821  (Gades) :  vixi  ego,  et  ante  aliae 
vixere  pvellae;  X  2496  (Puteoli) :  qvod 

1AM    VNAIW     NATAM.     OJVilSERANT     ANTE.     ECCE 

nvnc  et  aliam  !  j  VI  7898  (Rome) :  cvm, 

ANTE,     ALIOS      VERNAS      TRES      RAPVERE      MIHI 

(sc.  fata);  VI  25063  (Rome):  adiecit 
Clotho  iteratvm  rvmpere  filvm,  vt  na- 
tvm  raperet  tristis,  vt  ante,  mihi  ;  XIV 
2737  (Tusculum) :  nata  brevi  spatio,  par- 
tv  svbiecta  nec  ante;  VI  17622  (Rome): 
cvnctorvm  haec  svboli  sedem  post  morte 

(sic)    reliqvit,    ANTE   TAMEN    NATO,  CONIV- 

g<i)  et  ante  svo ;    IX  678  (Ausculum) : 

DEBVIT    HIC   ANTE  MISEROS   SEPELIRE  [p]|aREN- 

tes;    III   3397  (Campona):    qvae  se  cv- 

PIEBAT  (a)b   ILLA  ANTE   MORTI   DARI  ;    XI    188 

(Ravenna):  navfraga  mors  pariter  rapvit 
qvos  ivnxerat  ante;  VI  11407  (Rome): 

ET    CIN1S      EST,     CORPVS      QVOD     FVIT      ANTE 

mevm  ;    II  4426  (Tarraco) :    aspice  qvam 

SVBITO     QVOD    STETIT     ANTE    CADIT  !  J     VIII 

241   (Sufetula):   ante,  valida  febre,  cre- 

MATVS    DIEM    DEFVNCTVS     OBIIT  ;      Ihm,    Da- 

masi  Epigr.  46  (Rome,  f,  4th):    incola 


ANTE 


ANTE 


NVNC    ClIRISTI,    FVERAT   CaRTHAGINIS    ANTh  ; 

XI  284  (Ravenna,  -;-) :  nvncivs  [tie)  e 
c[ae]lis  angelvs  ante  fvit  ;  X  I  V  3565 
(Tibur):   NEC  ante  mvlta  invocant    prece 

vos;  WienerStudien(1902)p.  586  Re?. 
Arch.  II  (1908)  |».  171  —  Annie  Epigr. 
(1903)  p.  89  =  Bull.  Com.  (1904)  p.  1 1>  1 
(Aquileia,  -J-,  33<>):  nihil  pvlchrivs  fve- 

RAT   QVAM  CONIVGE(m)    IN   ANTE  MISISSET.  

Note  group  of  sepulcral  formulae.  X  5099 

(Atiiui):  SI  NON  FaTORVM  PRAEPOSTERA 
IVRA    FVISSENT,    MATER    IN     HOC    TITVLO    DE- 

bvit  ante  legi  ;  X  4692  (Cales) :  si  non 

FATORVM  PRAEPOSTERA  FATA  (sic)  FVISSENT, 
PARENTIVM   HOC  TITVLVM   DEBVIT  ANTE  LEGI  | 

X   1 2(i  (Tricarico):  cvivs  si    fata  fvis- 

SENT,   HIC  TITVLVS  DEBVIT  ANTE  LEGI  PATRIS  ; 

X  461  (Buxentum) :  hic  pater  et  mater 
debvit  (sic)  ante  legi  ;  IX  3071  (Inter- 
promium):  et  pater  hoc  titvlo  debvit 
ante  legi  ;  IX  4437  (ager  Amiterninus): 

MATER    IN     HOC    TITVLO     DEBVIT    ANTE     LEGI  ; 

IX  3058  (Interpromium) :  debvit  in  ho(c) 

TITVLO    MATER    ANTE   LEGI  |    XIV   3860    (Ti- 

bur) :  [m]ater  ante  legi  debvit;  VI  6182 
(Rome):  hoc  mater  titvlo  malvit  ante 
legi;  X  2712  (Puteoli):  mater  in  hoc 
tvmvlo  debvit   ante  vehi. 

(b.)  ANTE  QVAM,  ANTEQVAM,  (fol- 
lowed by  indie,  or  subjunct.). 

1.  As  two  words,  taken  together.  I  198 
Lex    Repetimd.,    123-122  B.C.)    1.  36: 

ANTE      QVAM      PRIMVM      CAVSSA      d[iCETVr]  ; 

ib.  1.  44:  ante  qvam  ibvnt  ;   ib.  1.   72: 

ANTE  QVAM  EA  OMNIA  IOVDICa[tA~J  ...  ERVNTJ 

ib.  1.  82:  ante  qvam  eas  res  facta  erit; 
I  200  {Lex  Agraria,  111  B.  C.)  1.  89: 
ante  qvam  Cartago  (sic)  capta  est  ;  II 
19(54  (Lex  Maiacitana.  81-84)  lv  :  an- 
te QVAM  ID  FACIANT  ;  ib.  LX  :  ANTE  QVAM 
SVFFRAGIVM    FERATVR. 

2.  Separated  by  other  words.  XI  5998« 
(Sestinum):  neqve  ante  odisse  avt  agi- 

TARE    DESISTAM    QVAM   IS  .  .  .  POENAS    EXSOL- 

verit  ;  XIII  2182  (Lugudunum)  :  qvae 
ante  obi(i)t  qvam  fatvm  dedit,  (she  was 
murdered);  VI  25345  (Rome):  ante  oc- 
cidit  qvam  svis  ben[eme]rentibvs  gra- 
riA^wv)  referre  pot[vit];  VI  26544  (Rome): 

ANTE    DEDI    MATR1     ET     PATRI     LVCTVM    QVAM 

bracchia  circvm  •  darem   (sic) ',    XI   1209 

Veleia)  :    ante    bis    octonos  qvam  lvx 

mihi  verteret  [annos]  ;  Carm.  Lat.  397 


I  Rome)  :    rapta  .  .  .  ante    novem    plenos 

LVNAE   QVAM   VIVERET   ORBESJ    X   8131    (Sta- 

biae) :   BIS  septem  minvs  ante   dies  qvam 

QVINQVE    PER    ORBES. 

3.  As  one  word.  II  5439  (Lex  Urso- 
ne/isis,  44  B.  C.)  V  1.  35  (lxix)  :  ANTE- 
QVAM   EIS    REDEMPTOR1BVS    PECVNIA    .  .  .  AT- 

tribvatvr;  ib.  II  3,  1.  16    (lxxxi):  an- 

TEQVAM    TABVLAS    PVBLICAS    SCRIBET  ;      Epll. 

Epigr.  IX  p.  1  tab.  ( Lex  Man.  Taren- 
tini,  B.  C.) :  anteqvam  maior  pars  cvria- 
rvm  .  .  .  renvntiabit;  I  205  =  XI  1146 
{Lex  Rubric  49  B.  C.)  11.  22,  32:  ante- 
qvam  ID   IVDICIVM  .  .  .   FACTVM    ERIT  ;    I   206 

{Lex  Iulia  Munie.,  44  B.  C.)  1.  34  :  die- 

BVS       NE      MINVS       X     ANTEQVAM      LOCET  ;      I 

p. 435  =  I2 p.  23  (Fasti  Capitolini)XV\  b\ 
anteqvam  ciRETVR ;  XIII  1577  (Anicium) : 
{ego)  oyi  anteqvam  hic  qj/iesco  liberos 
meos  vtrosq_(ve)  vidi;  XIII  1131  (Li- 
monum  Pictonum) :  sic  sibi  fieri  ante- 
qvam DECEDIT  REBVS  (h)vmANIS  IPSE  MAN- 
DAVIT  ;  XI  315  (Ravenna,  f,  571  ?)  :  qvem 
mise[ri]cors  D(ev)s  ivstvm  re[cepJit  an- 
t[e]qv[am]   MALITIA   MVTARET. 

II.  Preposition. 

(A).  Local.  Ill  86  (Arabia,  late):  ces- 
sent  Syri  ante  Latinos  Romanos  ;  Au- 
dollent,  Defix.  Tabell.  265  (Hadrumetum, 
devotio):  ne  possit  a(n)te  me  venire!; 
X  4525  (Capua,  f ) :  credo  me  resvrgere 
ante  Creatore(m)  mev(m)  ;  Rossi  653 
(Rome,  f,  426):  ante  Domna(m)  {sic) 
Emerita(m),  i.  e.  before  the  tomb  of  St. 
Emerita;  VIII  1523  =  15539  (Thugga): 

NEC    FLVAT    ANTE  TVOS  LVCIDA    PALLA    PEDES 

(of  Thalia);  XI  260  (Ravenna,  f):  ante 
pedes  Medici  (sc,  Clrristi);  Le  Blant  184 
(Civ.  Turonum,  -j-):  et  licet  ante  pedes 
Martini  contvmvletvr.  —  X  114  (Pe- 
telia) :  dvm  hoc  commodvm  ante  ocvlos 
habent  ;  VI  21318  (Rome):  qvod  svbito 

ANTE   OCVLOS   FVNERA  ACERBA   DEDI.   ANTE 

frontem  for  the  usual  in  fronte,  VI 10235 
(Rome.  149),  13193  (Rome).  13226  (Rome. 
2Ild),  15162,  15163  (Rome),  XIV  1124 
(Ostia).  —  ante  se  =  <t  in  front»,  VI 
14823  (Rome) :  aria  (sic)  qvae  ante  se 
est  maceria  cincta;  XIV  1701   (Ostia): 

ANTE  SE  AREAM  SIBI  CONCESSAM  J  VIII  16825 

(Prov.  Procons.):  co:pvs  ante  se  twice, 
i.  e.  not  under  the  cippus  bearing  the 
inscr.,  but  in  front  of  it;  Audollent,  De- 


ANTE 


ANTE 


843 


fix.   Tabell.  278  (Hadmmetum.  devolio)'. 

[a^NTE       SE       NEC      ADVERSARIOS       SVOS      VI- 

deant  !.  —  R.  G.  divi  Aug.  cap.  4,  1.  28: 

DVCTI  SVNT  ANTE  CVRRVM  m[e]vM  REGES  '. 

I  p.  290  XXXII  =  P  p.  195  XVII  =  VI 
1315  (Rome,  elogium  of  Marins).  and  I 
p.  290  XXXIII  =  P  p.  195  XVIII  =  XI 
1831  (Arretium,  idem.):  (fugurtham) ante 
cvrrvm  svvm  (duci  iussit).  —  I  577  =  X 
1781  (Puteoli,  lex  parieli  faciendo,  105 

B.  C.)  :    AREA   QJ/AE   EST  ANTE    AEDEM    SERArl 

{sic);  X  5906  (Anagnia,  11  B.  C.)  frgmt.: 
ante  aed[em];  VI  32323  (Comm.  Lud. 
Saec,  17  B.  C.)  1.  9:  in  Capitolivm  ante 
aed[em  Iovis];  ib.  1.  31 :  ante  aedem  Iovis 
Tonantis;  VI  2107  (Rome,  ArvaL  224) 
1.  7:  ante  aed(em)  D(eae)  D(iae)  ;  X  333 
(AtiDa) :  porticvm  qvi  {sic)  est  ante  ae- 
dem; II  3421  (Carthago  Nova):  [for]ni- 
ces,  cola  ante  aedem  ;  XII  4393  (Narbo) : 
aereae  tabvlae  .  . .  ante  aedem  ;  VI  12749, 
23400,  25359,  25677  (Rome):  ante  ae- 
dicvlam;  I  206  {Lex  Iulia  Munic,  44 
B.  C.)  11.  20,  22,  35,  38,  39,  53:  ante 
aedificivm;  ib.  1.  32:  ante  svvm  aedifi- 
civm  ;  VI  27109  (Rome) :  corpvs  . .  .  ante 
ara(m)  positv(m)  est;  XI  125  (Ravenna): 
ante  hanc  arcam;  III  2098  (Salonae): 
ne  q_vis  ante  arca[m  hanc  aliam  ponat]; 
VI  2044  (Rome,  ArvaL  66)  1.  12:  ante 
arcvm  [Iani  Gemini?];  IX  2557  (Fagi- 
fulae) :  portic(vs)  ante  basilicam;  VIII 
9052  (Anzia) :  ante  basem  statvarvm 
twice;  VI  2104  (Rome,  Arval,  218)  1.  4: 
ante  Caesaraevm  ;  VI  32329  {Comm. 
Lud.  Saec,  204)  1.  9 :  ante  cellam  Iv- 
non[is  Regin]ae;  VI  2108  (Rome,  Arval, 
231):  in  Capitolio  ante  cellam  Ivnonis 
Reginae;  VI  22216  (Rome):  ante  co- 
lvmb(aria)  terram  vacvam;  I  1307  =  IX 
4875  (Trebula  Mntuesca,  B.  C.) :  crepidi- 
nem  ante  colomnas  {sic);  I  569  =  X 
3781  (Capua,  99  B.C.):  portic(vs)  ante 
cvlin(am);  XIV  2924  (Praeneste):  ante 
Cvriam;  VI  2041  (Rome,  Arval.  58) 
1.  25:  ante  Domvm  Domitianam  ;  V  7047 
(Taurini) :  ante  aeternam  domvm;  VI 
2044S  (Rome):  area  h(a)ec  ante  faciae(m) 

{Sic)    ET     IN    FRONTE   PERTINET  AD  MONIMEN- 

tvm  (sic);  VIII  8457  (Sitifis):  ante  fo- 
res; VI  2065  (Rome,  Arval,  87)  II  1.  19: 
ante  Lvcvm  ;  VI  1 0839  (Rome) :  area  qvae 
est    ante    it    (sic)    monvm[entvm]  ;    VI 


29962  (Rome):  anti  (sic)  moni[mentvm]  ; 
XI  6361  (Pisaurum):  ante  hoc  monv- 
ment(vm);  VI  27571  (Rome):  protectvm 
ante  ollaria;  VI  656  (Rome):  pavimen- 
tvm  Graecense  ante  podivm  ;  VI  10237 
(Rome):  protectvm  ante  porticvm;  III 
1749  (Epidaurum):  [a]nte  porticvm; 
VI  9822  (Rome):  pomar(ivs)  de  Circo 
Maximo  ante  pvlvinar;  VI  12307  (Rome): 
te,  Basse,  ereptvm  flevimvs  ante  rogvm  ; 
III  9418  (Salonae):  et  cvncti  flebant 
nec  minvs  ante  rogvm  ;  XI  4164  (Nar- 
nia,  -J-,  558) :  ante  mevm  in  pacem  (sic) 
reqviescit  Favsta  sepvlcrvm  ;  X  1402  = 
III  p.  849  (Herculaneum,  70):  Romae  in 
Capitolio  in  podio  Arae  Gentis  Ivliae  . . . 
ante  signv(m)  Lib(eri)  Patris  ;  VI  2028 
(Rome,  Arval,  38) a:  ante  simvlacrvm 
Divi  Avgvsti  ;  V  5272  (Comum) :  ante 
statvam;  III  633  (Philippi):  ante  tem- 
plvm;  VIII  10524  (Villa  Magna):  ant[e] 
templ[vm];  II  3279  (Castillo):  aream 
ante  templvm;  XIII  1357  (Vasio):  ad 
porticvm  ante  thermas  marmoribvs  or- 
nandam;  VI  10235  (Rome,  149):   peda- 

TVRAM    DEDIT  ANTE   TITVL(vm)    p(eDES)   XXX  ; 

XI  1664  (Florentia):  (ille)  qvi  ante  ti- 

TVLVM    HVNC     SEPVLTVS     EST;      I    206    (LeX 

Iulia  Munic,  44  B.  C.)  1.  34:  ante  tri- 
bvnale  svvm  (i.  c  of  the  aedilis);  X  1370 
(Nola,f):  ante  tri[bvnal],  i.  e.  the  «judg- 
ment seat";  V  7793  (Albingaunum,  -[-, 
568):  ante  t[ri]bvnal  Aeterni  Ivdicis. 
(B).  Temporal.  With  participle,  I  202 
(Lex  Cornel,  de  XX  Quaestor  ibus,  81 
B.  C.)  II 11.  21,  23,  36,  41,  VI  930  (Rome, 

1st):  ANTE  HANC  LEGEM  ROGATAM  ;  I  200 

(Lex  Agraria,  111  B.  C.)  1.  32:  ante 
h(anc)  l(egem)  r(ogatam)  ;  I  p.  314  =  I2 
p.  233  (Fasti  Praenestini)  Mar. :  ante 
conditam  Romam.  —  Very  f'req.  in  dates : 
a(nte)  d(iem)  etc.,  passim,  rarely  unab- 
breviated, as,  e.  g.,  I  198  (Lex  Repetund., 
123-2  B.C.)  1.  9:  ante  k.  Sept.;  I  199 
(Sentent.  Minucior.,  117  B.C.)  1.  36: 
ante  k.  Ianvar.  ;  ib.  1.  44:  ante  eidvs 
Sextilis;  I  200  (Lex  Agraria,  111  B.  C.) 
1.   17:  ante    eidvs    Martias;    ib.    1.  63: 

ante  kal.  I[ ]  ;  I  202  (Lex  Cornel. 

de  XX  Quaest.,  81  B.  C.)  I  1.  7  :  ante 
k.  Decembreis  ;  I  597  (Canusium,  67  B.  C): 
an.  d.  m  k.  Ianv.  ;  I  902  (Rome,  B.  C): 
ant.  d.  ;    I   947    (ibid.) :    ant.  die  xi  k. 


;;i  I 


ANTE 


ANTE 


Ma<r>ti.;I857  =  VI8247  (Rome,  B.C.): 

ANTI     (SIC)      AION      TePTION     NHNAIC    .  .  .  \     I 

p.  56J  no.  1589e/(Corton;i?,  B.C.):  ant. 
d.  iii  eidvs  Martias;  VI  2075  (Rome, 
Arval,  105)  1.  21  :  ante  diem  [xvi  k.  iv- 
ni]as  et  sim.;  VI  2099  (ibid.,  188)  I.  1G: 

ANTE  DIEM   XVI   KAL.   lVNIAS  Ct  Sim.',   X  1401 

(Herculaneum,  1st):  ante  d(iem  x)  k.  Oct.; 
IX  5419  (Firmum  Picenam,  f):  ante 
sep.  k.  Ivnias;  III  568  (Amphissa) :  ante 

DIEM    DECIMVM     KALENDARVM      IaNVAR.IAR.VM  J 

XIII  8882  (Treveri,  +) :  ante  qvartvm 
idvs  Ianvarias  ;  etc. —  VI  2065  (Rome, 
Arval,  87)  col.  I  1.  84,  ib.  2007  (ibid., 
90)  1.89,  XIV  2302  (ager  Albanus) : 
ante  evm  diem;  X  1782  (Puteoli),  IV 
Suppl.  p.  382  no.  CXXXVIII  (Pompeii, 
auction-tablet,  53),  p.  887  no.  CXLIl 
(ibid.,  58),  p.  399  no.  CXLVII  (ibid.,  59): 
ante  hanc  diem;  I  206  (Lex  Iulia  Munic, 
44  13.  C.)  1.  151:  ante  qj/am  diem.  — 
VI  2120  (Rome,  2ud) :  cvm  ante  hos  dies 
co(n)ivgem  et  filivm  amiserim;  VI  15310 
(Rome):  ante  dies  xxiiii  mortis  fili  svi 

REBVS  HVMANIS  EXEMPTVS  EST  J  VIII  2532  = 

18042  (Castra-Lambaesitana,  2nd):  ante 
annvm  tertivm;  K.  G.  divi  Aug.  cap.  26, 

1.     16:    ANTE     ID    TEMPVS  =  TIQO    lOVTOVXOV 

XQovov;  III  7000  (Orcistus,  331):  ante 
id  temporis;  VI  28851a  (Rome):  ante 
mvlta  tempora  ;  VIII  20836  (Rapidum, 
3d):  mvnicipivm  Rapidense  ante  plvrima 
tempora  .  . .  captvm  ;  II  42  (Thebae,  127) : 
avdivi  Memnonem  ante  semihoram  (i.  e.y 
before  half-past  twelve  at  night);  III  44 
(ibid.,  134) :  avdi  (sic)  Memnon.  .  .  .  hora 
dies  (sic)  ante  PRiMAM ;  VIII  9052  (Au- 
zia) :  ante  hora  tertia  (sic),  and  ANTE 
horam  tertiam;  X  7112  (Catina,  f ) : 
pridie  nonas  Martias  ante  lvcem.  — 
I  200  (Lex  Agraria,  111  B.C.)  1.  74: 
ante  ea;    II  1278  (Salpensa):  (ilia)  bis 

ANTE    EA     [^PVB^LIC      EPVLATA     OB      HONOREM 

sacerdoti.  [Cf.  AN  TEA];  IV  1751  (Pom- 
peii, graffito):  siq_vis  hic  sederit,  legat 
hoc  ante  omnia! —  I  204  (Lex  Anton. 
de  Termessibus,  71  B.C.)  I  11.  25,  29: 

ANTE    BELLVM  MlTRIDATIS   (sic)  ',     R.     G.   divi 

Aug.  cap.  30,  1.  44:  [a]nte  me  princi- 
pem  =  7tqo  f'/toP  fjy^/uoiog;  VI  944  (Rome, 
81):   VRBEM   Hierosolymam  omnibvs  ante 

SE  DVCIBVS,  REGIBVS,  GENTIBVS  AVT  FRVSTRA 
PETITAM     AVT     OMNINO      INTEMPTATAM  |     VI 


1014  (Rome,  176):  omnivm  ante  se  ma- 
ximorvm  imperatorvm;  XIV  2416  (Bo- 
villae):  ante  dedicationem  aedis;  VI 
1926  (Rome):  si  factvm  non  fverit  ante 
Terminai.(ia)  ;  III  2704  (l)elminium,  f) : 
ante  litis  ingressvm;  III  60S7  (BerytuB): 
ante  mii.itiem;  III  p.  851  (Paunouia  Inf., 
lab.  lion,  miss.,  71):  ante  emlrita  sti- 
pendia;  X  1365  (Nola,  f):  ante  ordina- 
tione(m),  as  archipresbyter\  Notiz.  (1888) 
p.  449  no.  40  =  Carrri.  Lat.  652  (Rome, 
f,  368) :  ante  meos  t(h)alamos  me  dignvm 
sola  petisti;  Bull.  Arch.  Cr.  (1900)  p.  169 
(Koine,  f):  fecit  fatv(m)  [=  morlans  est] 

IIII     IDVS     OCTOBRIS.      VIII      ANTE    NATALE(m) 

Dom(i)ni  Asteri  ;  III  1759  (Kpidaimim)  : 

(ilia)     ET    NVNC  ANTE   PATREM   CONDITVR.  

XIII  2073  (Lugudunum):  ante  mortem; 
V  7082  (Taurini,  frgmt.) :  ante  obitvm; 
I   1220  =  IX  1837  (Beueveutum.  B.  C): 

ANTE    OBITVS    TRISTEIS    (StC).     HeLVI.A    PRIMA 

fvi.  —  VIII  4594  (Diana,  197):  (miles) 
missvs  ante  tempvs  (ub  imperatore) ;  XIII 
2213   (Lugudunum):    fratri    pientijsimo 

ANTE    TEMPVS    SIBI     EREPTO  \    XI     1800     (Vo~ 

latei'rae) :  qvam  abstvlit  nefanda  dies  ... 
ante  tempvs ;  VI  14831  (Rome):  ante 
svos  annos;  X  461   (Buxentum):  si  non 

ANTE     DIEM      CRVDELIA     FATA    FVISSENT  J      VI 

6502  (Rome):  apstvlit  (sic)  inivstvs 
creditor  (=  mors)  ANTE  diem;  V  6221 
(Mediolanium,  492):  ante  diem  mors  il- 
lvm    mersit  ;    VI    32808    (Rome):    ante 

DIEM      MERITVM      HV.NC      DEMERSIT      AT      (sic) 

Styga   Plvton. 

(C).  Comparative  =  plus  quam.  VI 
27383  (Rome) :  (ilia)  dilecta  ante  alios 

MVLTVM    DEFLETAQVE    CVNCTIS. 

ANTEA.  k  Before  that  » ,  «  before  », 
«  formerly  ».  [Cf.  ANTE  EA,  s.  v.  ANTE 
§  II  B.]  i  202  (Lex  Cornel,  de  XX  Quae- 
storib.,  81  B.  C.)  I  1.  41:  qvasei  sei  ei 

VIATORES  IN  EAM  DECVRIAM  .  .  .  ANTEA  LECTEI, 
SVBLECTEI  ESSENT  ;  ib.  111.4:  QVA-EI  SEI 
El  PRAECONES  IN  EAM  DECVRIAM  .  .  .  ANTEA 
LECTEI,    SVBLECTEI     ESSENTJ   I   204  (Le.C  A)l- 

ton.  de  Termessibus,  71  B.C.):  II.  19: 
vtei  ANiEA  habeant;  ib.  II.  30:  q_vod- 

QVE     EARVM     RERVM      IEI      ANTEA    HABVERVNT; 

R.  G.  divi  Aug.  cap.  21.  1.  30:  aeqv[e] 
beni[g]ne  atqve  antea  ;  ib.  cap.  32,  1.  7  : 

GENTES  .  .  .  Q_VIBVS  ANTEA  CVM  POPVLO  Ro- 
MAN[o    NVLLVM   EXTITERA^T   .  .  .    [cJOMMER- 


ANTE 


ANTE 


345 


civm;  I2  p.  269  (Fasti  Polemii  Silvii, 
448-9) :  (mensis)  Ivlivs  . .  .  dictvs  a  Ivlio 
Caesare,  cvm  antea  Qvintilis  diceretvr; 

VI  1715  (Rome,  399):  Ravennativm  ci- 
vitate  qvae  antea  Piceni  capvt  provin- 
ciae   videbatvr;    VI    1736  (Rome,  4th): 

q_VOD      ANTEA      FORMIDINI      FVIT  J     RoSSi     II 

p.  68  no.  30  =  Carm.  Lat.  1404  (Rome,  f ) : 

SORS,  MIHl  SI  IVVENEM  VOLVISTI  TOLLERE 
NATVM,   ANTEA  ME  RAPERENT  TaRTARA  GRATA 

magis;  XIV  2466  (Castrimoenium,  31)  : 

LOCVM   ...   IN   QVO  ANTEA  COLVMNAR  PVBLI- 

cviw  fvit  ;  XIV  3343  (Praeneste):  [post 
agrvm  datvm  an]tea ;  X  3796  (Capua) : 
credo  qvidem:  donvm  nvllis  hoc  antea 
natvm  collibvs  avt  silvis  tantvm  capvt 
explicat  vmbris  (sc.  cervi) ;  XI  5695  (Tu- 
ficum) :  stateram  et  pondera  qvae  antea 
resp(vblica)  emit;  XI  6123  (Forum  Sem- 
pronii) :  cvm  antea  statva  ei  .  .  .  decreta 
esset;  V  5050  (Anauni,  46):  nomina  ea 

QVAE    HABVERVNT    ANTEA  |     VIII   5335    (Ca- 

lama,  4th):  piscinam  qvae  antea  tenvis 
a  qvae  . .  .  capiebat;  VIII  5341  (ibid.,  4th- 

5th)  :  LOCVM  .  .  .  QVI  ANTEA  SQVALORE  ET 
SORDIBVS    FOEDABATVR. 

ANTECEDO,  -ERE.  ■  To  go  before  », 
«walk  before»,  «precede»;  with  obj., 
i  be  the  first  to  reach  ».  I  1009  =  VI 
10096    (Rome,    B.  C.) :    reliqvi    fletvm 

NATA    GENITORI    MEO    ET    ANTECESSI,    GENITA 

post,  leti  diem;  XIII  645  (Burdigala) : 
omnes  an(t)ecessi  ;  VI  142  (Rome,  f , 
dipinto) :  plvres  me  antecesservnt,  omnes 
expecto;  V  7792  (Albingaunum,  f):  an- 

TECEDAT    PIETAS     TVA     (SC.     CliHstl),      QVIA 

in  vitvetate  (sic  =  viduitate)  SVA  per- 

MANSIT    IN    AMORE    TVO. 

ANTECELLO,  -ERE.  ■  To  excel,  ■  sur- 
pass ».  X  7208  (Mazara,  frgmt.):  [omni- 
b]vs  antecell[it]]. 

ANTECESSOR.  ■  Predecessor  ».  VI 
9797  (Rome) :  pilicrepvm  scholasticvm, 
QVI  VICIT  omnes  antecessores  svos  sensv, 
decore  ;  VIII  2630  (Lambaesis):  aedem 
.  .  .  ab  antecessoribvs  [svis  i]nstitvtam; 

VII  451  (Lanchester) :  ob  aprvm  eximiae 
formae  captvm,  qvem  mvlti  antecesso- 
res EIVS  PRAEDARI    NON    POTVERVNT  ;    Kl'ailS 

1    (Calsis,   7):    genitor    et    antecessor 

EIVS. 

ANTEDICTVS.  ■  Aforesaid  » .  XI  5265 
(Hispellum,  4th):  editionvm  antedictarvm 

Thts.  linguae  lat.  epigr. 


spectacvla.  [Cf.  praedictus  in  the  same 
inscr.] 

.\NTEEO,  -IRE.  «  To  go  before  » ,  «  be 
foremost  »,  «  outstrip  ».  VIII  11824 
(Mactaris) :  demessor  cvnctos  anteibam 
primvs  in  arvis;  V  4512  (Brixia):  [q_vi] 

VOLVCRIS    ANTE  •  IRE    (sic)    VAGa[sJ. 

ANTEHAC.  «  Heretofore  » ,  «  formerly » . 
[Cf.  ANTE  HAC  s.  v.  ANTE,  §  B  a]  VIII 
20602  (Maur.  Sitifensis.  3d) :  (castellum) 
qvo[d  an]tehac  an[g]vsto  spatio  c[i]n- 
[ctv]m  contin[e3batvr. 

ANTENOCITICVS,  ANOCITICVS  etc. 
Name  of  a  local  British  divinity,  appar- 
ently the  same  tho  under  different  forms. 
VII  503  (Condercum) :  d  ■  e  •  o  (sic)  An- 

TENOCITICO    ET    NVMINIb(vS)   AvGVSTOr(vm) 

(Me)  .  .  .  v(otvm)  s(olvit)  l(ibens)  m(e- 
rito);  VII  504  (ibid.,  2nd):  deo  Anoci- 
tico;  VII  656  (Borcovicium):  d(eo)  An- 

TOCIDI    [.  .  .]. 

ANTEPAGMENTVM.  The  projecting, 
generally  ornamented,  end  of  the  roofbeam 
in  buildings;  hence,  ornamental  beam- 
projections  in  general.  1  577  =  X  1781 
(Puteoli,  lex  parieti  faciendo,  105  B.  C.) 

II    1.    4:    EX    TIGNO    PEDARIO    FACITO    ANTE- 

pagmenta  abiegnea  lata  (dodranlem), 
crassa  (semunciam) ;  ib.  II  1.  8 :  tegvlas 

PRIMORES    OMNES    IN     ANTEPAGMENTO    FERRO 

figito  ;  X  6586  (Velitrae) :  [valv]as 
vtrasqve  cvm  [antepag^mentis  ;  II  5167 
(Balsa,  frgmt.) :  cvm  ant[epagmentis?]  et 

STATVIS. 

ANTEPONO,  -ERE.  ■  To  place  before, 
in  front».  I  1313  =  XI  3160  (Palerii, 
B.  C):  inviteis  (Mis)  ET  QVEI  EOS  paren- 

TARET,     NE    ANTEPONAT  ! 

ANTEPORTANVS.  An  epithet  of  Her- 
cules, as  protector  of  doorways,  in  the  re- 
gion south  of  Lago  Maggiorc.  V  5534 
(near  Lacus  Verbanus):  Hercvli  Mer-t- 
ronno  Ante  •  por  •  ta  •  no  (sic) .  .  .  (Me) 
v(otvm)   s(olvit)   l(ibens)  m(erito). 

ANTEQVAM.  See  s.  v.  ANTE,  §  B£. 

ANTEROS.  Mythically,  in  plur.,  as  a 
sort  of  cupids  who  take  delight  in  aven- 
ging jilted  or  deserted  lovers.  Audollent, 
Defix.  TabelL  270  (Hadrumetum,  devo- 
tio):  cc6\jovq]o  .  .  .  ntg  /xayrovf.i  fisovfi 
st  7i£Q  [ar~\6sQ0tc(g   (sic). 

ANTESCHOLAR1VS.  Subordinate  of  a 
priesthood   in   charge  of  a  schola  (ante 

44 


346 


ANTE 


ANT] 


scholam).  VI  14672  (Rome):  poenae  no- 
mine PONTIFICIBVS  AVT  ANTE  •  SCOLARIS  (sic) 

virginvm  (seslerlium  quinquaginta)  m(i- 
lia)  n(vmmvm)  inferre  debebit. 

ANTESIGNANVS.  A  soldier  who  march- 
ed or  fought  in  the  front  ranks  (ante 
signa).  II  2552  (Hisp.  Tarraconensis, 
163):  (ill/us)  antesign(ani)  leg(ionis); 
VIII  18183  (Lambaesis,  frgint.):  ante- 
signan.;  VI  3561  (Rome):  P.  Aelivs  Ma- 

cer,    antesigna(n)or(vm)    trib(vnvs).  

In  uncertain  sense,  on  blocks  of  stone  used 
in  the  construction  of  the  praetorium  at 
Lambaesis.  Annee  Epigr.  (1902)  p.  41  = 
Rev.  Arch.  41  (1902)  p.  435  (Lambaesis) : 

[ant  ?]esignana   XXX   [.  .  .  .]. 

"  [*ANTESIGNATOR.  False  reading  bv 
Gruter  of  VI  3561.  See  ANTESIGNA- 
NVS]. 

ANTESTATVS.  See  ANTESTOR. 

ANTESTERION.  (Sic  =  'Avdsarr^iwv). 
Athenian  name  of  month  (avOoc,  the  month 
of  flowers),  corresponding  to  parts  of  Feb- 
ruary and  March.  I  p.  339  =  P  p.  261 
(Fasti  Polemii  Silvii,  448-9):   Martivs 

.  .  .    VOCATVR    APVD  ATHENIENSES    AnTESTE- 

rion. 

ANTESTIS.  See  ANTISTES. 

ANTESTOR,  -ARI. « To  call  to  witness  a , 
-  summon  as  witness  a .  VI 10239  (Rome) : 

ANTESTATVS  EST  T.  FLAVIVM  ThEOPOm[pVm]  ; 

VI  10241  (Rome,  2nd):  antestatvs  est 
Ti.  Ivlivm  Erotem;  IV  Suppl.  3340155 
(Pompeii,  auction-tablet) :  (ilia)  [an]te- 
stata  est  in  si[ngv]la  ...  —  Perf.  pass, 
part,  in  passive  sense,  as  subst. :  «  called 
to  witness » ,  « witness » .  VI  10247  (Rome, 
252):  (ille)  mancipio  dedit,  libripende 
(illo),  antes(tes)tato  (illo);  II  5042 
(Hisp.  Baetica) :  mancipio  accepit  ab 
(illo)  libripend(e)  antest(ato)  ad  fines 
(f)vndo. 

ANTHEDON.  A  coast-town  of  Judaea, 
north  of  Gaza.  As  birthplace  of  a  soldier, 
VIII  18084  (Castra  Lambaesitana)  1.  95: 
C.  Valerivs  Rvfvs,  Anth(edone). 

ANTHEMVSIA.  A  town  and  district  of 
Mesopotamia  between  Edessa  and  the  Eu- 
phrates. VI  1377  (Rome,  2nd):  (illi)  le- 
g(ato)    Avg(vstorvm)    pr(o)    pr(aetore) 

EXERCITVS  LEGIONARII  ET  AVXILIOr(vm)  PER 
ORIENTEM  IN  ARMENIAM  ET  OSRHOENAM  ET 
ANTHEMVSIAM    DVCTORVM. 


ANTIAS.  Adj.  k  of  Antium  a  ;  subst. 
«  inhabitant  of  Antium  ",  q.  v.  [Cf.  AN- 
TIATINVS].  I  p.  454=  I2  p.  11  { Fasli 
Qapilolidi)  B.  C.  459  (ille  triumphavit) 
de  Volsceis  [A]ntiatib(vs)  ;  I  p.  455  =  P 
p.  44  (ibid.)  B.  C.  346:  [de]  Antiatibvs 
Volsceis  SatricaneisqJve)  ;  ib.  B.  C.  338  : 
de  Antiatibvs;  X  6653  (Antium,  161): 
Antiates  pvbl(ice  posucrunl);  X  6657 
(Antium):  Antiat(es)  pvbl(ice);  X  6662 
(ibid.):  Antiates  pvbl(ice);  X  6658  (ibid.): 
Antiates  pvblice  patrono;  XIV  3586  (Ti- 
bur,  3d):  (illi)  cvrat(ori)  civit(atis)  An- 
tiativm  et  Aq_vinativm;  X  6555  (Veli- 
trae) :  patronvs  colon(iae)  Fortvnis  An- 
tiatibvs d(ono)  d(edit). 

ANTIAS.  As  district  in  the  neighbor- 
hood of  Veleia,  apparentlv  a  stonecutter's 
error.  XI  1147  (Veleia,  2nd)  111  1.  99: 
fvnd(vm)  Atilianvm  Arrvntian(vm)  In- 
nielivm  Antiate  et  Vei  eiate,  Pago  Flo- 

REIO. 

ANTIATINVS.  Adj..  subst.:  ■  of  An- 
tium a,  »  inhabitant  of  Antium  a,  q.  v. 
[Cf.  ANTIAS].  X  6640  (Antium,  85): 
in  sacrario  Cereris  Antiatinae;  X  6667 
(ibid.,  1st):  (illi)  tab(v)lario  praetori 
(gen.)  Antiatini;  X  6638  (ibid.):  Lysi- 
machvs  aedit(vvs)  vern(a)  Ant(iatinvs)  ; 
VI  31781a  (Rome):  (ille)  [c]vr(ator) 
ka[l(endarii)]    r(ei)    p(vblicae)    Antiati- 

NORVM. 

ANTICARIA,  ANT1KARIA.  [Cf.  AN- 
TICARIENSIS].  A  town  of  Hispania  Bae- 
tica on  the  highway  between  Corduba  and 
Gades;  now  Aatequera.  Ill  1196  (Apu- 
lum) :  C.  Sentio  C.  f.  Svlp(icia)  Flacco, 
Antiq_(aria)  (sic). 

ANTICARIENSIS,  ANTIKARIENSIS. 
Adj..  subst.:  «  of  Anticaria  »,  «native 
of  Anticaria  a ,  q.  v.  II  2034  (ibid.) : 
genio  mvnicipi  Antik(ariensis)  ;  II  2046, 
2047,  2048  (ibid.) :  (illi)  Antik(ariensi). 

ANTICIPO,  -ARE.  ■  To  anticipate  a, 
a  arrive  before".  XI  4164  (Narnia,  f, 
558):  qvem  fato  anticipans  consors 
dvlcissima  vitae  ante  mevm  in  pacem 
(sic)   reqviescit  favsta  sepvlcrvm. 

ANTICYRA  (= 'IrvfxvQa).  A  town  of 
southern  Phocis  on  the  Gulf  of  Corinth ; 
now  Aspra  Spitia.  Ill  567  (Delphi):  in 

MARI     QJ/[od]    ANTICYRAM    [ve]rGIT,    and   A 

Cirra  Ant[i]cyram  navigantibvs. 


ANTI 


ANTI 


347 


ANTICYRENSES.  The  people  of  Anti- 
cyra,  q.  v.  Ill  567  (Delphi):  in[ter  An- 
t]icyrenses  qvoqve  et  Del[p]hos. 

ANTIFER.  ■  The  Evening  Star»  =  He- 
sperus, "E(f7i£Qoc.  [A  word  made  on  the 
analogy  of  Lucifer].  V  6244  (Mediola- 
niura,  f ) :  'Lvcifer.  Antifer  (at  1.  and  r., 
with  figures  of  stars). 

ANTIGRADVS.  «  Front  or  facing  stair- 
case ».  VIII  7994  (Rusicade) :  lapidibvs 
eivs  per  antigrados  stratis  marmor[eis]. 

ANTIK.  See  ANTICARIA. 

ANTI  NATES.  The  people  of  Antinum, 
q.  v.  IX  3833  (Antinum,  3d):  S(enatvs) 
P(opvlvsqve)  M(arsi)  A(ntinates)  ;  Eph. 
Epigr.  VIII  p.  42  no.  170  (Antinum): 
{{ill)  1 1 1 1  viro  ivr(i)  dic(vndo)  Marsorvm 
[Ant]inativm;    IX   3834   (ibid.):    (Me) 

[III     VIR    Q_(vIn)q_(vENNALIs)    A[n]tiNATVM 

(sic);  IX  3845  (ibid.):  Montanvs  popv- 
li  Antinativm  Ma[r]sor(vm)  ser(vvs) 
arcarivs. 

ANTINOITAI.  Name  of  a  society  or 
sodality  at  Neapolis,  dedicated  to  the  cul- 
tus  of  the  deified  Antinous  q.  v.,  the  fa- 
vorite of  Hadrian.  VI  (1851)  (Rome): 
(Mi)  .  .  .  fretriaco  Neapoli  Antinoiton 

ET    EVNOSTIDON. 

ANTINOVS.  The  handsome  young  Bi- 
thynian  slave,  favorite  of  Hadrian;  born 
in  Bithynium  (Claudiopolis),  drowned  in 
the  Nile  in  130  A.  D. ;  worshipped  as  a 
divinity.  XIV  2112  (Lanuvium,  2nd)  I  1.  1 : 
[lanvvii  in]  templo  Antinoi  ;  ib.  1.  3: 
per  (Mum)  q_(vin)q_(vennalem)  cvltorvm 
Dianae  et  Antinoi  ;  ib.  1.  6:  die  natale 
Antinoi,  v  k(alendas)  [Dec(embres)]  ; 
ib.  1.  7 :  svb  tetra[stylo  A]ntinoi  ;  ib. 
1.  9  :  Collegivm  Salvtare  Dianae  [.  .  .] 
et  Antinoi;  ib.  II  1.  12:  v  kal(endas) 
Dec(embres), nat(ale)  Ant[inoi];  ib.  1.  31: 
die[bvs  natalibvs]  Dianae  et  Antinoi; 
XIV  3535  (Tibur):  Antinoo  et  Beleno 
par  aetas  formaqj/e  si  par.  cvr  non  An- 
tinovs  sit   q_yoq_ve   qvi  belenvs  ? 

ANTINVM.  [Pull  name,  Marsi  Anti- 
NViw].  A  town  in  the  Marsian  territory, 
in  the  upper  valley  of  the  Liris,  south 
of  Lacus  Pucinus;  now  Civita  d' Antino. 
IX  3839  (Antinum):  (Mi)  omnibvs  ho- 
noribvs  Mars(is)  Antino  fvncto;  IX  3842 
(ibid.):  nu  vir  ivr(e)  dicvnd(o)  Sergia 
(tribu)  Antino;  IX  3844  (ibid.):  nu  vir 


Antino;  IX  3837  (ibid.):  patrono  mv- 
nicipi  Antino;  III  1435820  (near  Carnun- 
tum) :  Sex.  Ivlivs  Sex.  (sic,  no  f.,  more 
Graeco)  Serg(ia  tribu)  Qvintilvs  (sic), 
Anti.   [Cf.  ANTINATES]. 

ANTIOCHENSIS.  ■  Native  of  Antio- 
chia  »  (Syriae,  ad  Orontem),  q.  v.  [Va- 
rious forms  and  abbreviations,  below.] 
Ill  p.  232866  (near  Bononia  Moesiae  Sup., 
tab.  hon.  miss.,  93) :  eqvitibvs  et  pedi- 
tibvs  q_vi  militant  in  alis  tribvs  et  co- 
hortibvs  novem  q_vae  appellantvr  ...  I 
Antiochensivm  . .  .  etc. ;  VI  26883  (Rome, 
2nd) :  Stratoni  Avgg.  lib(erto),  natione 
Syrv  Antiocense  (sic) ;  IX  41  (Brundi- 
sium) :  (ills)  Antiochensis  Syriae  ad 
Daphnem;  XI  2842  (Volsinii) :  (Mi) 
...  nat(ione)  civi  Antiochins(i)  (sic); 
XIII  8843  (Germania,  loci  incerti) :  He- 
liades  Adrasti  Antiocesis  (sic) ;  X  867 
(Pompeii,  tab.  hon.  miss.,  71):  (Me) 
Antioches.  and  Antiochesis  (sic).  — 
Note  Antiochensis  in  position  of  « quasi- 
tribus  ■.  [Cf.  AELIVS  above  p.  155  §  D, 
and  Domvs  s.  v.  Antiochia  below].  VI 
32624  (Rome,  latere,  praetorianor.) 
b  1.  21:  M.  Avr(elivs)  M.  f.  An(t)(io- 
chensis)  Alexis,  Dafne;  ib.  c  1.  19: 
M.  Avr(elivs)  M.  f.  Ant(iochensis)  Clav- 
divs,  Dafn(e);  ib.  d\.  17:  M.  Avr(elivs) 
M.   f.   Ant(iochensis)   Albosas,  Syria. 

ANTIOCHENVS.  Of  Antiochia,  proba- 
bly that  in  Syria,  q.  v.  XI  5295  (Hispel- 
lum) :  Arthemon  Antiochenvs. 

ANTIOCHIA.  (A.)  The  chief  city  of 
Syria,  and  third  in  size  and  importance 
of  the  Empire  (after  Rome  and  Alexan- 
dria) ;  situated  on  the  river  Orontes,  20 
miles  from  the  sea;  often  called  A.  ad 
Daplniem  ('A.  ?)  tn\  Jatpvrj)  from  the 
neighboring  village  and  pleasure-grounds 
of  Daphne,  q.v.  Its  citizens  were  inscribed 
in  the  Collina  tribus.  Now  Antakiyeli. 
Rev.  Arch.  X  (1907)  p.  474  no.  194  (near 
Berytus,  56):  [viam]  ab  Antiochea  (sic) 
[fecit  ad  n]ovam  colon[ia]m  [Ptole- 
mai]da  miHA  passv(vm)  [ccxx]xiiii;  ib. 
p.  360  no.  106  (Mogontiacum) :  (Me) 
trib(vnvs)  militv(m)  leg(ionis)  xxii  pr(i- 
migeniae)  p(iae)  f(idelis)  ex  Syr(ia)  An- 
tiochia); VIII  3225  (Lambaesis) :  (Me) 
vet(eranvs)  ex  l(egione)  hi  Avg(vsta), 
Ant(iochia)  dom(o);   VI  3644  (Rome): 


:;is 


ANTI 


ANTI 


C.  Vettio  C.  f.  Col(lina)  Nigro,  doiao 
Antiochia  Syria;  V  5(306  (bet.  Iiivaiim 
and  Ovilava):  (ill/)  Antiochia  Syria; 
VIII  2898  (Lambaesis):  C.  Ivlio  C.  f. 
Coll(ina)  Procvlo,  Antioc(hia);  VIII 
2997  (ibid.):  L.  Valeri  L.  f.  Co[l(lina)] 
Rvfi,domo  Antiochia;  VIII  18214  (ibid., 
2"'1) :  C.  Antonivs  C.  f.  Col(lina)  Ale- 
xander, Antiochia  Cvriae  Hadrianae, 
Felici;  III  6580  (Alexandria,  194): 
[-  Ant?]onivs  L.  f.  Col(lina)  Valeria- 
nvs,  Antioch(ia).  —  The  following,  with- 
out specific  indication  of  province  or  Iri- 
bus,  probably  belong  to  Antiochia  Syriae. 
VI  2388s  (Rome,  latere,  praetorianor., 
frgmt.):  f_ 3ARCVS>  d(omo)  Antio- 
chia); X  771  (Stabiae,  tab.  hon.  miss., 
68):  C.  Nnvs  Saceos  (sic),  Antio(chia), 
and  L.  Velina  Navta,  Antioc(hia),  and 
Ti.  Clavdivs  Chaerea,  Antioc(hia),  and 
L.  Cornelivs  Optatvs,  Antioc(hia);  III 
4182  =  10920  (Savaria):  M.  Avrel(ivs) 
Romanvs,  dom(o)  Antioc(hia);  III  143592 
(Carnuntum) :  C.  Domitivs  Zmaragdvs, 
domo  Antiochia;  III  1416511  (Mariamne 
Syriae,  frgmt.):  Antiochia;  VIII  18084 

(Castra  Lambaes.)  1.  40 :  [ "]  Rhyto, 

Ant(iochia);  ib.  1.  50:  [-  A]ntonivs 
Priscvs,  Ant(iochia).  —  Note  soldiers, 
natives  of  the  city,  who  place  domo  in 
the  position  of  «  quasi-tribus  » ,  and  An- 
tiochia after  cognomen.  VI  32624  (Rome, 
latere,  praetorianor.) :  M.  Avr(elivs) 
M.    f.     dom(o)     Marinvs.     Ant  •  o(chia) 

(sic),  and  [ ~]  dom(o)  Teres,  Antio- 

c(hia). 

(B.)  Antiochia  Caesarea,  an  important 
town  of  northern  Pisidia  near  the  borders 
of  Phrygia,  south-west  of  Philomelium. 
Its  citizens  were  inscribed  in  the  Sergia 
tribus.  Now  Yalovadj.  Ill  301  =  6848 
(ibid.,  frgmt.) :  Antioch[i]ae  Caesare^ae]  ; 
III  6963  (near  Antiochia,  milestone,  4th): 
ab  Antiochia  .  .  .  ;  III  7283  (Athenae, 
132)  frgmt.:  [Colonia  C]aesarea  An- 
tio[chia];  VI  32640  (Rome,  latere, 
praetorianor.,  2nd)  1.  41 :  [M.]  Avre- 
l(ivs)  M.  f.  Ser(gia)  Antonivs,  An- 
tiochia). 

(C.)  Antiochia  (ad  Maeandrum),  a 
town  of  Caria  on  the  Maeander.  near  the 
borders  of  Phrvgia.  Ruins  near  the  mod- 
ern village  of  Kuyuja.  Ill  142022  (bet. 


Nysa   and   Aphrodisias,   milestone,    4th) : 

ab  Antiochia 

(D.)  A  town  and  fortress  (castellum) 
in  north-western  Cilicia,  on  the  river 
Calicadnus;  now  Tschukur.  Ill  6733 
(ibid.,  359-361):    castellvm  div  ante  a 

LATRONIBVS  POSSESSVM  ET  PROVINCIIS  PER- 
NICIOSVM   (Hie)    .  .  .   OCCVPAVIT  ADQVE  (stc) 

.  .  .  Antiochiam  nvncvpavit. 

ANTIOCHIANA,  a  name  given  to  the 
southern  district  of  Lycaonia  with  its 
capital  at  Derbe,  as  distinguished  from 
the  northern  district  with  capital  at  Ico- 
nium.   V   8660    (Concordia,  166):   (illi) 

PROC(VRATORl) LyCAOn(iae)   An^TIO- 

ch]ian(ae). 

ANTIOCHINVM  bellum,  the  war  be- 
tween the  Romans  and  Antiochus  III  the 
Great,  192-188  B.  C.  I  p.  436  =  P  p.  25 
(Fasti  Capitolini) :  [Bel]lvjw  Antiochi- 
nvm. 

ANTIOPE.  In  Gk.  mythology,  mother 
of  Amphion  and  Zethos  by  Zeus,  who 
appeared  to  her  under  the  form  of  a  sa- 
tyr. VI  18  (Rome):  (illi)  ceriolaria  dvo 

SATVRI     ET    ANTIOTES   (sic)  LIBENTES  DONVWV 

dedervnt  \j.  e.  with  figure  of  the  satyr 
(Zeus)  and  Antiope]. 

ANTIOTE.  See  ANTIOPE. 

ANTIPOLIS.  A  town  on  the  coast  of 
Gallia  Narbonensis,  south-west  of  Nicaea; 
now  Antibes.  XII  175  (ibid.):  (illi)  fla- 
mini,  ii  viro  Antipoli  ;  XII  188  (ibid.): 
d(is)  m(anibvs)  pveri  Septentrionis  an- 
nor(vm)    xii,    Q_yi    Antipoli    in    theatro 

BIDVO     SALTAVIT     ET     PLACVIT  J     XIII    8647 

(Col.  Ulpia  Traiana):  M'.  Maecivs  Vol- 
(tinia)  Severvs,  Ant(ip)ol(i). 

ANTIPOLITANVS.  Adj.  and  subst. 
■  Of  Antipolis  ».  «  native  of  Antipolis  », 
q.  v.  XII  178  (ibid.):  (Me)  incola  An- 
tipolitanvs;  XII  189  (ibid.):  colleg(io) 
Antipolitanorvm. 

ANTIO^.  See  ANTICARIA. 

ANTIQVARIVS.  Copier  of  manuscripts, 
and  teacher  of  the  art  of  copying  manu- 
scripts. VI  31893  (Rome,  4th):  Syrvs  an- 
tiqvar(ivs);  Edict.  Dioclet.  (Ill  p.  1936) 
1.  69:  librario  sibe  (sic)  antioj/ario 
in  singvlis  discipvlis  menstrvos    (dena- 

ViOS)     QVINQVAGINTA    =    A[i/?()  ]«£{>,)    \jlOV 

ANTIQV1TAS.  ■  The  good  old  times  », 


ANTI 


ANTI 


349 


«  former  generations  ».  VI  1724  (Rome, 

435)  :  RARI  EXEMPLI  VIROS  ....  ANTIQVITAS 
HONORABAT. 

ANTIQVITVS.  « In  olden  times  »,  «  in 
days  long  past  ».  XIV  l!)4  (Ostia,  frgmt.) : 

HORREOR[vM ]  ANTIQVITV[s ]; 

Hiibu.  Hisp.  469  (near  Legio,  913):  hic 
locvs  antiqvitvs  Michaelis  Archangeli 
honore  dicatvs. 

ANTJQVVS  Adj.  «Ancient»,  «for- 
mer i» ,  «of  long  standing  » ,  «  of  the  good 
old  times  ».  [Cf.  ANTIQVITAS].  Subst. 
plur.,  «  the  men  of  by  gone  days.  [Forms. 
Norn.  ANTi q_a  as  read  Bull.  Arch.  Cr.(  1900) 
p.  303  (Rome,  8th);  ace.  antiqvom,  II 
2633  (Asturica,  27),  anticvm,  VI  615 
(Rome);  abl.  plur.  antiqveis,  I  502  =  IX 
4672  (Reate,  146  B.  C.) ;  superl.  antiqvis- 
s.mvs,  VI  1741  (Rome,  4th),  XI  3780 
(Veii,  249),  Rev.  Arch.  35  (1899)  p.  485 
no.  110  (Africa,  4th)]. 

(A.)  Adj.  Rev.  Arch.  35  (1899)  p.  485 
no.  110  =  Annee  Epigr.  (1900)  p.  32 
(Africa,  4th):  triporticvm  et  tabvlari[a 
a]ntiqvissima;  X6931  (near  Puteoli,  102) 
frgmt. :  viam  novam,  relictis  antiqvi  iti- 

neris  [ ]  ;  VI  615  (Rome) :  Silvanvm 

(i.  e.  his  statue)  anticvm  (sic)  vexatvm 
de  svo  refecit;  Hiibu.  Hisp.  23  (Eme- 
rita,  663):  solverat  antiqvas  moles  rvi- 
nosa  vetvstas  ;  Papers  Brit.  School  Rome, 
vol.  I  p.  66  [Cf.  Bull.  Arch.  Or.  (1900) 
p.  303]  (Rome,  f,  8th):  Virgini  Mariae 
(i.  e.  her  church)  qvi  (sic)  appellatvr 
Antiqva.  —  Bull.  Com.  (1905)  p.  118 
(Hermupolis  Magna,  wooden  diptych,  221): 
ab  Hermvpoli  Maior(e)  Antiqva  Splen- 
d(ida)  twice;  IX  1455  (Ligures  Baebia- 
ni,  101):  Fvnd(i)  Antiqvi  (gen.,  as  name 
of  estate  near  Beneventum).  —  Hubn. 
Hisp.  10  (Ebora,  8th) :  vis  victa  tiran(n)i 
(sic)  antiqvi.  —  II  2633  (Asturica,  27): 

HOSP1TIVM    VETVSTVM     ANTIQVOM    (sic)     RE- 

novavervnt;   VI    1741    (Rome,  4th):  sv- 

SCEPTORVM    OSTIENSIVM    SIVE    PORTVENSIVM 

antiqvissimvm  corpvs  ;  XI  3780  (Veii, 
249):  (slaluae)  restitvtae  post  antiqvis- 
simam  vetvstatem;  Rev.  Arch.  (1905)  p.  190 
(Africa) :  templvm  modicvm  antiqva  ve- 
t[vs]tate  delapsvm.  —  III  184  (Baeto- 
caece,  3d):  regvm  antiqva  beneficia;  X 
6850  (near  Tarracina,  5th):  nimis  anti- 
qva... siccitate;  III  352*  =  7000  (Or- 


cistus,  4th):  vt  sibi  ivs  antiqvvm  nomen- 

QVE     CIVITATIS    CONCEDERET     NOSTRA    CLE- 

mentia;  V  2781  (Patavium,  314)  and 
III  12043  (Lyttus,  314) :  ivxta  antiqvi 
QVOQVE  IVRIS  statvtvm  ;  I  542  =  IX  4672 
(Reate,  146  B.  C):  de  decvma  victor  ti- 
bei  (sic)  Lvcivs  Mv[m]ivs  donvm  mori- 
bvs  antiqveis  (sic);  VI  1771  (Rome): 
antiqvo  more;  Rossi  II  p.  90  no.  8  = 
Carm.   Lat.    1410    (Rome,  f):    antiqvo 

FACTVS    MORE    SENATOR    ERAS.    IX    1913 

(Beneventum):  (ilia)  q_y(a)e  antiqva  vita 

VIXIT,  FIDEI   AC   DILIGENTIAE  [gr]aV1Ss(|MA-)  J 

VIII  7705  (Cirta):  (ilia)  antiqvae  ca- 
stitatis  femina.  —  Of  lineage,  VI  511 
(Rome,  377):  antiqva  generose  domo  ; 
VI  1724  (Rome,  435):  in  viro  antiqvae 
nobilitatis;  VI  1755  (Rome.  395):  (ilia) 
nobilitatis  antiqvae;  VI  17622  (Rome): 

SIS    MEMOR    ANTIQVI     NOMINIS    ET    TITVLI  ! 

(B.)  Subst.  VI  30103  (Rome):  et  nos 
antiqvorvm  (i)mitemvr  tempora  ! ;  III 
3116  (Arba.    173):  aqvam  qvam  nvllvs 

ANTIQVORVM  IN  CIVITATE  FVISSE  MEMINERIT 
INVENTAM. 

ANTISCAENIVM?  XI  6214  (Sena  Gal- 
lica) :  [a]ntiscaenivm  pont.  [«  Fortasse 
supplendum  \jf\)ili$caenium  et  intellegen- 
dum  quod  plerumque  proscaenium  dici- 
tur  » ,  /.  c.~\ 

ANTISTES.  Masc,  fern.  [Cf.  ANTISTI- 
TA,  ANTISTO].  One  who  «  stands  be- 
fore »  (Cf.  Germ.  Vorsteher).  Of  divinities, 
«  guide  » ,  «  protector  » ,  «  protectress  » ; 
of  men,  specifically,  «  overseer  »  of  a  tem- 
ple or  other  sacred  precinct ;  in  Chr.  inscrr. 
« priest » ,  and  esp.  «  bishop »  (episcopus) ; 
metaph.  of  sciences  or  arts,  character,  etc., 
«  master  ». 

[Forms.  Nom.  sing.,  antistis,  X  3980 
(Capua),  XII  708  (Arelate) ;  antis  •  te, 
Bull.  Arch.  Cr.  (1896)  p.  135  (Parenzo,\); 
antestis,  Rossi  II  p.  53  no.  2  1.  7  (Rome, 
f,  7th),  ib.  p.  113  no.  79  1.  1  (Rome,  f), 
III  10911  (Savaria),  Hiibn.  Hisp.  165 
(Cabesa  del  Griego,  680?),  ib.  223  (near 
Corduba,  931),  XII  946,  949  (Arelate,  f) 
antesstis,  III  10440  (Aquincum,  259) 
antestetis  (sic),  XIII  2477  (Ambarri,  f) 
dat.  sing,  antisti,  VIII  5367  (Calama) 
abl.  sing,  antiste,  VI  716  (Rome,  3d); 
nom.  plur.  antistes,  X  5654  (Fabrateria 
Vetus);  antestes,  Rev.  Arch.  41  (1902) 


350 


ANTI 


ANTI 


p.  344  no.  45  (Africa,  f),  XIII  2396 
(Lugudunum,  f,  6th);  ace.  plur.  antisti- 
tis, VI 1 1  1(5527  (Theveste)J. 

A.  Of  divinities.  «  guide  » ,  «  protector » , 
-  protectress».  VI  788  (Rome):  Vestal 

SACRVM  ANTIST1TI    PRAEDIORVM   HELVIDIANO- 

rvm  ;  XIV  44  (Ostia) :  nvmini  evidentis- 

SIMO    MlNERVAE    Avg(vSTAE)   SACRVM,    CON- 

servatrici  et  antistiti  sl'lendidissimi 
Corporis  Stvppatorvm. 

B.  *  Priest  »,  «  priestess  » ,  in  pagan 
inscrr.  VI  316  (Rome):  et  Iovis  antistes 
uedico  perpetvvs;  VI  2256  (Rome):  an- 
tistes sacerd(os)  temp(li)  Martis  Castro- 
rvm  Pr(aetoriorvm)  ;  X  5654  (Fabrateria 
Vetus) :  Cvltores  Antistes  (sic.  a  col- 
legium)     DEAE      CERERIS     PAt(rONO)      SVO  | 

VIII  16257  (Theveste):   Opi  Avg(vstae) 

SAC(rVm).    (file)    NVMINI     SANCTISSIMO     PER 

antistitis  (sic)  ....  fecit;  VI  2139 
(Rome,    Vestal):    a    diis    electa.  Merito 

SIBI    TALEM    ANTISTITEm     NVIWEN     VeSTAE    RE- 

servare   volvit;    VI  2143    (ibid.,  301): 

IN       CERIMONIIS      ANTISTITI       DEORVM       (Ml) 

V(irgini)V(estali)M(aximae);  III  142061:i 
(Philippi):  (ilia)  antistes  Deane  (sic) 
Caszoriae;  III  10440  (Aquincura,  259): 

(Hie)    ANTESSTIS    (sic)      NVMINI      EIVS      DEAE 

(i.  e.  Dianae  Nemesis  Augustae)  posvit; 
III  10911  (Savaria)  :  (ille)  (a)ntestis 
(sic,  of  Nemesis);  VI  2268  (Rome):  (ille) 
antistes  sancti  Silvani;  III  1095  (Apu- 
lum) :  trif(ormi)  Liberae  (ille)  antistes; 
VI  142  (Rome,  dipinlo):  nvminis  anti- 
stes Sabazis  (sic)  (ille) ;  VIII  9401  (Cae- 
sarea) :  (Mi)  anti£s]titi  sanctissimi  nv- 
minis MatrisDevm;  V]  1119 d  (Rome, 4th): 

TV  DlNDYMENES  ATrEOSQ_v[E]  ANTISTITEM 
TELETIS     HONORAS     TAVRE1S     CONSORS    PIVS  ; 

VI  511   (Rome,  377):  PersidiciqJve)  Mi- 

THRAE     ANTISTES     BaBILONIE      (sic)      TEMPLI  ; 

VI  716  (Rome,  3d):  Soli  Invicto  Mi- 
trhe  (sic)  .  .  .  .  ,  antiste  (sic)  (Mo) ;  VI 
737  (Rome) :  deo  sancto  Mithrae  (Mi) 
antistites;  VI  3724  =  31041  (Rome): 
Soli  Invicto  Mithrae  .  .  .  (ille),  antistite 
(Mo);  XIV  66  (Ostia) :  (ille)  pat[e>  e[t] 

AN^TIS^TES    DEI   I  v[v]eNIS  *I  NCONRVPTI    (sic) 

So[l]is  Invicti  Mithra[e];X1V  70(Ostia): 
antistes  s(vpra)  s(criptv5),  i.  e.  of  Mi- 
thras;  IX  2632  (Aesernia):  Invicto  deo 
Vervs  antistes  v(otvm)  s(olvit)  ;  V  523 
(Tergeste):  ex  responso  antistitvm  prospo- 


i.ois  (i.e.  of  the  priests  to  the  «  adepts » ). — 
VIII  20975  (Caosarea,  frgmt.) :  antistes- 
qve  d[eorvm];  VI  32477  (Rome):  [a]n- 
tistes  d[ei];  VIII  3304  (Lambaesis) : 
antistes  del  —  Notiz.  (1882)  p.  230 
(Rome,  3d):  antistes  h(vivs)  i.(oci);  XIV 
57,  59  (Ostia),  58  (ibid.,  162) :  antistes 
iivivs  loci;  III  1114,  1115  (Apulum): 
antistes  hvivsqve  loci  ;  III  1154  =  7775 
(ibid.):  (ille)  a[nti]stes;  XII  708  (Are- 
late)  :  (Ma)  antistis  (sic). 

C.  In  Chr.  inscrr.,  «priest»,  and  esp. 
=  episcopits,  «  bishop  -.  Bull.  Arch.  Cr. 
(1903)  p.  316  (Rome,  337-352):  svb  Iv- 
lio  a£ntistite].  I  bin,  Damasi  Epigr.  82 
(Rome,  4th):  (l)amasus)  natvs  qvi  anti- 
stes sedis  a[postolicaeJ;  ib.  104  (ibid.): 

ANTISTES     DAMASVS    PICTVRAE    ORNARAT    HO- 

nore  tecta  ;  ib.  5  (ibid.) :  antistes  Christi 
conposvit  (sic)  Damasvs  ;  ib.  106  (ibid.): 
antistes  Domini;  Rossi  II  p.  156  no.  5 
=  Carm.  Lat.  1377  (Rome,  6th)  1.  11: 
cryi  nvnc  antistes  Romana  celsvs  in 
vrbe;  ib.  II  p.  53  no.  2  (Rome,  7th)  1.  7: 

Pr(a)eDITVS  HIS  MERITIS  ANTESTES  (SIC)  SVM- 

(m)is  Agatho;  ib.  II  p.  113  no.  79  (Rome) 
1.  1:  antestis  (sic)  (Christi)  D(omi)ni 
devotvs  Achillis  (sic) ;  X  7533  (Sulci): 

DOmVM       QVAM      PETRVS      ANTISTES      CVLTVS 

splendore  nobabit  (stc)\  XI  264  (Ra- 
venna)  :  post  hvnc  antistes  extitit  Ec- 
clesivs;  XI  297   (ibid.,  6th):    reliqvias, 

QVAS     PETIT     ANTISTES      MERITIS     ANIMOQ_VE 

Iohannes;  XI  307  (ibid.,  6th-7th):  m[oe> 
nibvs  his  veniens  Romana  an[t]ist[e]s 
ab  vrbe;  V  6722  (Vercellae):  antistes 
cvivs  spiritvs  astra  tenet;  V  6729  (ibid.): 
sorores,  q_vas  sacer  antistes  Christo 
constantivs  avctor  .  .  .  institvit  ;  v  6724 
(ibid.,  5th):  misticvs  (sic)  antistes  para- 
dysi  (sic)  sede  locatvs;  V  6728  (ibid., 
6th):  Flaviani  antistitis  resonant  prae- 
conia  vitae;  V2  p.  622  no.  12  bis  (Me- 
diolanium)  :  antistes  ...  Landvlfvs;  V2 
p.  7041  (Ticinum) :  antistes  Petrvs,  Ti- 
cinensis  gloria  plebis  ;  V2  p.  7042  (ibid.): 

CLARVIT    HIC    MERITIS   PETRVS    ANTISTES    HO- 

nestis;  Bull.  Arch.  Cr.  (1896)  p.  135 
(Parentinm) :  famvl(vs)  D(e)i  Evfrasivs 
antis-te(s)(s«>);  VI 11  8634  (Si ti lis,  440): 
Hie  iacet  aniistes;  VIII  19913  (Rusi- 
cade,  4th):  nobilis  antistes  perpetvv[V]- 
qve  pater;  Rev.  Arch.  41  (1902)  p.  344 


ANTI 


ANTO 


351 


no.  45  (Africa);  (Me  depositus)  in  pace 
...  per  manvs  ...  (illius)  antJjs^titis; 
Hubn.  Hisp.  80.  89  (near  Salpensa,  642) : 

DEDICATA    EST    h(a)eC    BASILICA     A     PlMENIO 

antistite:  ib.  165   (Cabesa  del  Griego, 

680?):    SeFRONIVS  TEGETVR  TOMOLO    ANTE- 

stis  in  isto  (sic) ;  ib.  223  (near  Cordu- 
ba,  931):  antestis  (sic)  Martini;  XII 
946  (Arelate) :  sanctvs  Heros,  svmjwvs 
antestis  (sic);  XII  949  (ibid.,  6th):  sa- 

CROSANCTAE   LEGIS  ANTESTIS    (sic),    and    AN- 

tistes  Domini;  XIII  2396  (Lugudunum, 
6th) :  antestes  (sic)  Svmmi  pares  meritis 
coheredesqve  Christi  ;  XIII  2477  (Am- 
barri) :  hoc  ergo  Amatvs  stvdvit  conscri- 
bere  carmen  (qvi)  antestetis  (sic)  EST, 
Veseroncia,  tvvs.  Add  Mitth.  Antiq. 
Gesellsch.  Zurich  XXIV  (1895)  pp.  50, 
51  (Lausanne,  9th). 

D.  Metaph.  «  Master  »,  «  mistress  ». 
VI  1751  (Rome,  371):  devotionis  an- 
tistiti  (Mi);  X  4  (Regium  Iulium):  (Mi) 
moderationis  antistiti  ;  X  3980  (Capua) : 
(ilia)  antistis  (sic)  disciplin[ae  in]  me- 
dicina  fvit;  V  5202  (Nembri):  (Mi)  an- 
tistiti   VERITATIS,  OMNIVM   RERVM  BONARVM 

meliori;  VIII  5367  (Calama)  :  (Mi)  gra- 

VITATIS    ET    VERECVNDIAE    ANTISTI    (sic). 

ANTISTIANA,  (ANTESTI  AN  A).  A 
small  stopping-place  near  tbe  eastern 
coast  of  Hispania  Tarraconensis,  between 
tbe  hamlets  of  Palfuriana  and  Ad  Medias 
on  the  highroad  between  Barcino  and 
Tarraco.  In  itineraria  on  four  silver  cups 
found  at  Aquae  Apollinares  ( Vicarello). 
XI  3281 :  Antistianam  ;  3282,  3283  :  An- 
tistiana(m);  3284:  Antestiana(m). 

ANTISTIANVS  fundus,  name  of  an 
estate  near  Veleia.  XI  1147  (ibid.,  2nd) 
II  1.  47  :  fvnd(vm)  Aestinianvm  Antistia- 

NVM    C-ABARDIACVM. 

ANTIST1TA.  «Priestess».  [Cf.  AN- 
TISTES].  XII  703  (Arelate) :  Satr1A  Fir- 
ma,  [an]tistita  deae  [....];  XIV  3567 
(Tibur,  frgmt.) :  [a]ntistitae. 

ANTISTO,  -ARE.  «  To  preside  »,  «  su- 
pervise»; in  pres.  part,  as  subst.  equiva- 
lent to  ANTISTES  q.  v.  Rev.  Arch.  (1903) 
p.320  =  AnneeEpigr.  (1904)  p.  2  (Rome): 
[de]o  Invicto  Mithrae  (Me)  ex  voto 
d(ono)  d(edit),  antistante  (Mo). 

ANTIVM.  An  important  town  and  wa- 
tering-place on  the  coast  of  Latium  south- 


east of  Ostia,  38  miles  from  Rome ;  now 
Porto  d' Anzio.  Its  citizens  were  inscribed 
in  the  Quirina  tribus.  [Cf.  ANTIATES, 
ANTIATINVS].  IV  3525  (Pompeii,  di- 
pinto,  1st):  ivdici(i)s  Avg(vsti)  felic(iter)! 

PVTEOLOS,    ANTIVM,    TeGEANO    (sic),     POM- 

peios.  Hae  svnt  verae  coionia[e3!;  X 
6674  (Antium):  L.  Veratio  C.  f.  Qvi(ri- 
na)  Afro,  Foro  Ivli,  veterano,  decvrio- 
ni,  qvaestori  Anti;  X  6672  (ibid.): 
Sex.  Nonivs  L.  f.  Vot(vria)  Severvs,  ve- 
ter(anvs)  dedvct(vs)  Anti(vm);  VI  2725 
(Rome):  C.  Vedennivs  C.  f.  Qvi(rina) 
Moderatvs,  Antio;  VI  13470  (Rome): 
C.  Baebivs  L.  f.  Camilia  Celsvs,  domo 
Antio. 

ANTO.  See  ANTIOCHIA. 

ANTOCIDI.    See  ANTENOCITICVS. 

ANTON  I A  Curia,  at  Gurza,  provinciae 
Byzacenae.  VIII  72  (ibid.) :  cvriales  Cv- 
riae  Antoniae. 

ANTONIA  Lex,  of  44  B.  C,  passed  by 
senate  and  people  on  the  initiative  of  Ju- 
lius Caesar  and  under  the  name  of  M.  An- 
tonius;  commonly  known  as  Lex  Coloniae 
Iuliae  Genetivae,  or  (epigraphically)  as  Lex 
Ursonensis,  from  the  colonia  of  Urso  in 
Spain.  II  5439  (ibid.)  cap.  104:  ivssv 
C.  Caesaris  dict(atoris),  imp(eratoris) 
et  Lege  Antonia  senat(vs)qve  c(onsvl- 
tis)  pl(ebi)q_ve  sc(itis). 

ANTONIANVS.  Adj.  «  Antonian  »,  de- 
rived from  persons  named  Antonius. 

A.  Former  slave  of  M.  Antonius  the 
triumvir.  VI  4018  (Rome,  1st):  [Ant]i- 
gonvs  [Li^viae   l(ibertvs)  Antonian(vs). 

B.  Horti  Antoniiiiani,  in  or  near  Rome; 
site  unknown.  VI  9991  (Rome) :  Lvpercvs 
svbvillicvs    Hortorvm   Antonianorvm. 

C.  Fundi  Anloniani,  various  country 
estates  in  Italy.  XI  3003  (near  Viterbo): 

AQVAM    SVAM    VeGETIANAM,   QVAE    NASCITVR 

in  fvndo  Antoniano,  and  PER  fvndos 
Antonian(vm)  Maiorem  et  Antonianvm 
Minor(em);  IX  1455  (Ligures  Baebiani, 
101):  fvnd(i)  Antoniani  cvm  casa,  Pa- 
g(o)  Beneventano;  XI  1147  (Veleia,  2nd) 
I  1.  Q6:  fvndos  ii  Antonianvm  et  Cor- 
nelianvm  qvi  svnt  in  Veleiate,  Pag(o) 
Albense,  Vico  Seceniae;  ib.  I  1.  69:  fvn- 
dos Antonianos  ii  loco  s(vpra)  s(cripto); 
ib.  I  1.  81  :  fvnd(os)  dvos  Valianos  An- 
tonianos Messianos  Catvrnianos,  loco 


;J52 


ANTO 


ANTO 


s(vpra)  s(cripto);  ib.  3  1.  16:  fvnd(vm) 
Antonianvm  in  Veleiate,  Pag(o)  Medv- 
tio;  ib.  3  1.  30:  fvnd(vm)  Antonianvm 
Sevvonianvm  (sic)  Tvllar(e)  ...  in  Ve- 
leiate, Pag(o)  Albense;  ib.  3  1.  70:  fvn- 
d(vm)  Antonianvm  Sevonianvm  Tvlla- 
re;  ib.  4  1.  28:  fvnd(vm)  Antonia- 
n(vm),  Pag(o)  s(vpra)  s(cripto),  i.  o. 
in  Veleiate,  Pago  Albense;  ib.  4  1.  71: 
fvnd(vm)  Cassianvm  Novianvm  Rvtilia- 
nvm    Plavtianvm     Antonianvm    Coceia- 

sivm Pag(o)   Ivnonio,  sive  qvo  alio 

in  Veleiate;  ib.  4  1.  84:  fvnd(vm)  An- 
tonianvm Collianvm  Valerianvm  Cor- 
nelianvm  cvm  commvnionib(vs),  qvi  est 
in  Veleiate  et  in  Libarnense,  Pagis  Mar- 
tio  et  Albense;  ib.  4  1.  87:  fvnd(vm) 
Antonianvm  .  .  .  cvm  commvnionib(vs)  in 
Veleiate,  Pag(o)  Albense;  ib.  5  1.  27: 
fvnd(vm)  Antonian(vm)  ...  in  Veleiate, 
Pag(o)  Albense;  ib.  5  1.  50:  fvnd(vm) 
Antonianvm  in  Veleiate,  Pagis  Venerio 
et  Lvrate  ;  ib.  5  1.  91:  fvnd(vm)  Pom- 
ponianvm  Antonianvm  ...  in  Placenti- 
no,  Pag(o)  Cereale;  ib.  6.  1.  50:  fvn- 
d(os)  Antonianos  in  Veleiate,  Pag(o) 
Albense,  Vico  Lvbelio. 

*ANTONIANVS,  by  mistake  for  AN- 
TONINIANVS,  q.  v. 

ANTONIARVM  DVARVM  BASILICA, 
in  Rome,  site  unknown;  presumably 
named  after  the  two  daughters  of  M.  An- 
tonius  and  Octavia.  VI  5536  (Rome): 
C.  Portvmivs  (sic)  C.  l.  Helenvs,  Cal- 
pvrnia  Anapavma,  nvgari  de  Basilica  An- 
toniarvm  dvarvm. 

ANTONINIANENSE  Castellum,  at  or 
near  Horrea  in  Mauretania  Sitifensis,  a 
name  given  in  honor  of  Caracalla.  VIII 
8426    (Horrea,    213):    nomen    castello 

QVEM  (sic)  CONSTITVERVNT  AvreLIANe[nSe] 

Antoninia[nense]  posvervnt. 

ANTONINIANVS.  Adj.  derived  from 
the  name  of  an  emperor  Antoninus,  esp. 
Pius,  Marcus,  and  Caracalla. 

[Forms.  Antonivs  (sic,  by  mistake), 
VI  2324,  3734  =  31058  (Rome),  X  3724 
(Volturnura,  169),  III  1997  (near  Philip- 
popolis,  tab.  hon.  miss.,  221),  6641  (Hie- 
rosolyraa,  3d),  10279  (Lugio,  3d);  Ant- 
ninia(na)  (sic),  III  1421621  (Dacia);  Gen. 
Antonnianae  (sic),  III  1178  (Apulum, 
211-222);    Antoninia  |  anae   (sic),    III 


12394  (Moesia  Inf.,  215);  Antoniniane, 
VI  46,  269,  2579  (Rome),  XI  39  (Ra- 
venna), III  3526  (Aquincura.  216),  4030 
(Poetovio),  5185  (Celeia,  215),  14342 
(Pannonia  Inf.),  15161  (Aquincum),  VIII 
2878  (Lambaesis),  XIII  6440  (Cannsta/t. 
2nd)  ;  Antoninianes,  VI  2999  (Rome, 
graffito,  221)  :  Dat.  Antoniniani  by 
mistake,  XIV  3609  (Tibur,  2nd).  — 
Abbrev.  Antoni  n[i]anorv.,  Bramb.  7 
(Leyden,  198-209);  Antoninianor.,  VIII 
10340,  10341  (near  Sitifis,  215);  Anto- 
ninianar.,  Ill  4452  (Carnuntum,  212);  An- 
toninian.,  VI  3373  (near  Aricia  —  sic), 
XIV  2283  (ager  Albanus),  X  4750  (Suessa), 

XI  36  (Ravenna),  1432  (Pisae),  III  168 
(Beiytus),  4655  (Pannonia  Sup.,  tiles), 
5580  (Bedaium),  11482  (Noricum,  2nd), 
XIII  2616  (Cavillonum),6441  (Cannstatt), 
6803  (Mogontiacum,  213-217) ;  Antonin., 
Ill  10306  (Intercisa,  213);  Antoni.,  Ill 
10988  (Brigetio);  Anton.,  VI  32692 
(Rome),  III  4238=10942  (Scarbantia), 
4440«  (Carnuntum),  14476  (Dacia),  XIII 
8495  (Divitia),  Bramb.  128  (Noviomagus) ; 
Anto.,  Ill  1129  (Apulum,  211-222),  3484 
(Aquincum,  219),  11081  (Arrabona),  VIII 
2494  (Burgus,  3d),  VII  818  (Amboglauna), 
Bramb.  128  (Noviomagus);  Ant.,  VI  3065, 
32538  (Rome),  III  902  (Potaissa),  16292 
(Apulum,  tile),  3472,  3559  (Aquincum), 
3750,  10668  (Pannonia  Inf.,  tiles),  4173 
(Savaria),  4655  (Pannonia  Sup.,  tiles), 
80642  (Apulum),  10943  (Scarbantia), 
12565  (Micia),  143593  (Carnuntum),  VIII 
1220  (Vaga),  3225  (Lambaesis),  II  2663 
(Legio  VII,  216),  Bramb.  128  (Novio- 
magus, bricks) ;  At.  (sic),  III  3907  (La- 
tobici,  217);  An.,  Ill  4114  (near  Poe- 
tovio), 4187  (Savaria),  5757  (Noricum, 
tiles),  10668  (Pannonia  Inf.,  tiles);  A., 
Ill  13187  (Dalmatia),  and  above  p.  12 
§49]. 

I    Of  buildings,  aqueducts  etc. 
(a)   The   Thermae  Antoninianae,   or 
Baths  of  Caracalla,    at   Rome,  in  Regio 

XII  Piscina  Publica,  below  the  Aventine 
Hill  on  the  right  of  the  Appian  Way ; 
built  by  Caracalla  and  dedicated  in  216. 
VI  1173  (Rome,  285):  svb  Felice  pro- 
c(vratore)  Avg(vsti)  n(ostri)  Therm(a- 
rvm)  Antoninianarvm;  VI  9232  (Rome): 
capsararivs  de  Antoninianas  (sic). 


ANTO 


ANTO 


353 


(b)  Thermae  Anloninianae  at  Nico- 
media  in  Bithynia.  Ill  324  (ibid.,  3d) : 
lavaCrvm  Thermarviw  Antoninianarvm 
fvnditvs  eversvm. 

(e)  Fons  Antoninianus,  a  new  source 
of  supply  of  the  Aqua  Marcia,  added  by 
Caracalla  in  212  213.  VI  1245  (Rome)  : 

ADQVIS1TO     ETIANl      FONTE      NOVO     A.NTONI- 
NIANO. 

(d)  Basilica  Antoniniana,  at  Burge- 
nae  in  Panuonia  Inferior.  Rev.  Arch.  39 
(1901)  p.  476  no.  222  (ibid.,  2nd):  [ba> 

SILICANY    (SIC)    [Ant]0NIn(iaNAIV\). 

(e)  Curia  Antoniniana,  one  of  the 
electoral  divisions  of  Lambaesis  in  Nu- 
rnidia.  VIII  3293  (ibid.) :  Cvria  Anto- 

NINIANA. 

II.  In  names  of  coloniae,  municipia 
etc. 

(a)  Brigetio  in  Pannonia  Sup.  Ill 
11007  (ibid.):  (Me)  [a]vgvstalis  M(vni- 
cipi)   Brig(etionis)   An[t]oniniani. 

(b)  Carnuatum  in  Pannonia  Sup.  Ill 
143593  (ibid.):  C(olonia)  S(eptimia)  Av- 
r(elia)  Ant(oniniana)  Karn(vntvm)  (sic). 

(c)  Carthago  in  Prov.  Proconsularis. 
Africae.  VIII  1220  (Vaga):  [Col(oniae) 
Feli]c(is)  Ivl(iae)  Avrel(iae)  Ant(oni- 
nianae)  Karthaginis   (sic). 

(d)  Lamasba  in  Numidia.  VIII  10403 
=  22511  (ibid.,  214):  R(es)  P(vblica) 
Lamasb(a)  Antoniniana  ;  VIII  22503 
(ibid.):  Respvb(lica)  Noven[sis Lamasb(a)] 
Anton[ini]ana;  VIII  22467  (ibid..  3d, 
frgmt.):  Lamasb(a)  Antoniniana. 

(e)  Neapo lis  in  Campania.  Notiz.  (1890) 
p.  220,  corrected  p.  391  (ibid.,  222) :  Co- 

LONIA      AVRELIA     Avg(vSTa)      ANTONINIANA 

Felix   Neapolis. 

('/')  Oinlaoa  in  Noricnm.  Ill  5630 
(ibid.):  Colonia  Avrelia  Antoniniana 
Ovil(ava). 

(g)  Siti/is  in  Mauretania  Caesariensis. 
VIII  10340  (near  Sitifis,  215):  R(es)  P(v- 
blica)  Sitifensi<V>m  Ner(vianorvm)  An- 
toninianor(vm);  VIII  10341  (ibid.):  R(es) 
P(vblica)  Sitifensivm  Ner(vianorvm)  [An- 
ton in  i3anor(viw). 

(h)  Thignica  in  the  Provincia  Procon- 
sularis. VIII  1406  (ibid.,  229):  M[vn.]- 
cipivjw  Septimivm  Avrelivm  Antonin[ia- 
nvm  Alexandrianvm]  Hercvlevjw  Frvgi- 
fervm  Thignica. 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


(i)  Thibursicum  Bure  in  the  Provin- 
cia Proconsularis.  VIII  1427  (ibid.) :  Res- 
p(vblica)  Mvnicipi  Severiani  Antoniniani 
Liberi  Thibvrsicensivjvv  Bvre;  VIII  1439 
(ibid.):  Resp.  Mvnicipi  Severiani  Anto- 
niniani  Lib.   Thib.   Bvre. 

(k)  Temporary  name  of  tbe  province 
of  Hispania  Citerior  ?  in  honor  of  Caracalla. 
II  2661  (Legio  VII,  216-217) :  (Me)  le- 
g(atvs)  Avg(vsti)  pr(o)  pr(aetore)  Hi(spa- 
niae)N(ovae?)C(iterioris?)  Antonin[i]a- 

NAE. 

III.  In  names  of  sodalities  and  collegia. 
The  Sodales  Antoniniani,  men  of  rank, 
formed  into  a  religious  sodality  in  161  after 
the  death  of  Antoninus  Pius,  for  the  cultus 
ofthe  deified  emperor,  [Cf.AVGvsTALis,  CLAV- 

D1ALIS,  FLAVIALIS,  TITIALIS,  HADRIANALIS,  and 
MARCIANVS,     AVRELIANVS,      VERIANVs],      aild 

continued  afterwards  for  the  cultus  of  the 
deified  Verus  and  Marcus.  VI  1401  (Rome, 
2nd):  (Mi)  Sodali  Antoni[ni]ano;  VI 
1540  (ibid.):  [S]odali  Antoninjjano]  ; 
VI  1546  (ibid.):  Sodali  Anto[niniano]; 
VI  1568  (ibid.) :  [So]dali  Antonin[iano]; 
X  3724  (Volturnum,  169):  Sodali  An- 
toni(ni)ano;  X  4750  (Suessa):  Sod.  An- 
toninian(o);  XI  3365  (Tarquinii) :  So- 
dal(i)  Hadrianali,  Sodali  Antoniniano; 
X  408  (Volcei,  180):  [Sodali]  Hadria- 
nali, Sodali  Antonin[iano]  Marciano  ; 
V  3223  (Verona):  (illias)  Sodalis  Avrelia- 
ni  Antoniniani;  VIII  1222  (Vaga):  (Mi) 
Avreliano  Antoniniano;  VIII  7030  (Cir- 
ta,  180-188):  Sodali  Marciano  Antoni- 
niano; Notiz.  (1888)  p.  236  (Puteoli): 
(Mi)  calatori  Marciano  Antoniniano, 
a  servant  ofthe  Sodality;  VI 1497  (Rome) : 
Sodali  Antoniniano  Veriano;  XIV  3609 
(Tibur) :  Sodali  Hadrianali.  Sodali  An- 
toniniani Veriani  (sic);  XI  1432  (Pisae): 
[Sodali]  Hadrianali,  Sodal(i)  Antoni- 
nian(o)  Verian(o);  VI  2324  (Rome): 
(Mi)  pvblico  ex  Sacer[dot(io)]  Avrelia- 
no Anton(in)iano  Veriano.  —  XIV  3638 
(Tibur,  3d):  S(enatvs)  P(opvlvs)q_(ve)  Ti- 
bvrs  [et]  Ivvenes  Anto[niniani]  Hercv- 
lan[ii]. 

IV.  In  the  army  and  navy. 

A.  Legiones.  Ill  4452  (Carnuutiim,  212): 

LEGIONVM    III    AnTONINIANAr(vm)    P(aNNO- 

niae)  S(vperioris),  i.  e.  /  Adiutrix  at 
Brigetio,  X  Gemina  at  Vindobona,  XIV 

45 


S54 


ANTO 


ANTO 


Cremina  at  Oarnuntum.  [CL  below].  - 
Lag.  I  Adiutrix  Pia  Fidelis  A.,  Ill 
486  1  =  1 1082  (Arrabona.  207),  4655  = 
L1845  (Paiinonia  Sup.,  tiles).  10988  (Bri- 
getio);  Leg.  I  Adiutrix  .)..  Ill  4055  = 
11345  (Pannonia  Sup.,  tiles).  —  Leg.  I 
Ttalica  A.,  Ill  12394,  12439  (Moesia 
Inf.,  215).  —  Leg.  I  Minervia  A  ,  XIII 
1 893  (Lugudunum),  8495  (Diritia),  Bramb. 
128  (Noviomagus,  bricks).  —  Leg.  IF 
Adiutrix  Pia  Fidelis  A..  Ill  3472,  3559, 
15161  (Aquincum),  3445  (ibid.,  218), 
10435  (ibid.,  211-222),  3707,  14342 
(Pannonia  Inf.),  3750  (ibid.,  tiles),  10306 
(Intercisa,  213);  Leg.  II  Adiutrix  A., 
Ill  3484  (Aquincum,  219),  3526  (ibid., 
216).  —  Leg.  II  Itaiica  Pia  Fidelis  A., 
Ill  5185  (Celeia,  215);  Leg.  II  Itaiica 
A..  IX  2213  (Telesia),  III  5580  (Bedaium), 
11482  (Noricum,  2nd);  Leg.  II  A.,  Ill 
5757  (ibid.,  tiles).  —  Leg.  II  Parthica 
A.  Pia  Felix  Fidelis  Aetema,  VI  3734 
=  31058  (Rome,  220),  XIV  2257  (ager 
Albanus,  220) ;  Leg.  II  Parthica  A.  Ae- 
tema Pia  Felix  Fidelis,  VI  3373  =  XIV 
2283  (ager  Albanus);  Leg.  II Parthica  A., 
VI 2579  ( Rome),  3410  (near  Aricia  -  sic).— 
Leg.  II  Traiana  Germanica  Fortis  A., 
Ill  12057  (Aegyptus).  —  Leg.  Ill  Au- 
gusta Pia  Vindex  A.,  VIII  2564  (Castra 
Lambaes.,  3d),  2781  (Lambaesis);  Leg. 
Ill  Augusta  A.,  VIII  2878,  3164,  3225 
(Lambaesis).  —  Leg.  Ill  Cyrenaica  A., 
Ill  121  (Canatha,  212),  XIII  1893  (Lu- 
gudunum). —  Leg.  Ill  Itaiica  A.,  Ill 
1178  (Apulum,  211-222),  142076  (Thra- 
cia).  —  Leg.  V  Macedonica  Pia  A.,  Ill 
902  (Potaissa,  218-222).  —  Leg.  VI  Vi- 
ctrix  A.,  XIII  2616  (Cavillonum).  — 
Leg.  VII  Gemina  A.  Pia  Felix,  II  2663 
(Legio  VII,  216),  3337  (Vivatia);  Leg. 
VII  Gemina  Pia  Felix  A.,  II  4137 
(Tarraco).  —  Leg.  VIII  Augusta  A., 
XIII  6440  {Cannstatt,  2nd);  Leg.  VIII 
A.,  XIII  6803  (Mogontiacum,  213-217).— 
Leg.  X  Fretensis  A.,  Ill  6641  (Hieroso- 
lvma,  3d).  —  Leg.  X  Gemina  A..  Ill 
3907  (Latobici,  217),  4030  (Poetovio), 
4114  (near  Poetovio).  —  Leg.  XIII  Ge- 
mina A.,  Ill  1038.  1071,  1072,  1129 
(Apulum,  211-222),  1063  (ibid.,  215), 
1479  (Sarmizegetusa,  211-222).  1569 
(Ad    Mediam,    211-222),    16292,    80642 


(Apulum,    tiles),    4440  a     (Carnuntum), 

I  tit  io1'*  (Pannonia  Sup.,  tile,  doubtful), 
7792  (Apnlum,  frgmt.),  12505  (Micia), 
126(>'.».  14216«",  14470  (I)acia).—  Leg. 
XIIII  Gemina  A.  Ill  4173,  4187  (Sa- 
varia),  10912,  L0943  (Scarbantia),  11152 
(Carnuntum).  —  Leg.  XXII  PHmigenta 
A..  Rev.  Arch.  VIII  (1906)  p.  213  no.  0;; 
(Mogontiacum);  Leg.  XXII A.,  XIII  6441 
(Cannstatt). 

B.  Cohortes.  Colt.  I  Praetoria  A.  Pia 
Vindex,  III  1997  (near  Philippopolis,  tab. 
hon.  miss..  221).  —  Coh.  I  Urbana  A.. 
VI  2861  (Rome).  —  Coh.  I  Vigilum  A., 
VI  1056  (Rome,  205).  —  Coh.  I  Aelia 
Dacorum  A.,  VII  818  (Amboglanna).  — 
Coh.  I  Aurelia  Brittonum  Miliaria  A., 
Ill  14485a  (Bumbesti,  201).—  Coh.  I 
Cam,pagonum  Voluntariorum  Civium  Ro- 
manorum  A.,  Ill  3237  (Sirmium,  212).  — 
Coh.  I  Ftda  Vardullorum  Civium  Roma- 
norum  Equitata  Miliaria  A.,  VII  1043 
(Bremenium,  215).  —  Coh.  I  Noricorum 
A.  Equitata,  III  10279  (Lugio,  3d).  — 
Coh.  II  Praetoria  A.  Pia  Vindex,  VI 
32538  (Rome,  213),  III  1997  (near  Phi- 
lippopolis, 221).  —  Coh.  II  Aurelia  Dar- 
danorum  A.  Miliaria  Equitata,  Rev.  Arch. 

II  (1903)  p.  450  no.  288  (Timacum  Maius, 
2nd).  —  Coh.  Ill  Praetoria  A.  Pia  Vin- 
dex, VI  2801  =  32572  (Rome),  III  1997 
(near  Philippopolis,  221).—  Coh.  Ill  Prae- 
toria A.  Pia  Vindex,  III  1997  (near 
Philippopolis,  221);  Coh.  IIII  Prae- 
toria A.,  VI  32538  (Rome,  213).  —  Coh. 
IIII  Brittonum'?  A.,  VII  458  (Vindo- 
mora).  —  Coh.  V  Praetoria  A.  Pia  Vin- 
dex, III  1997  (near  Philippopolis,  121); 
Coh.  V  Praetoria  A.,  VI  269  (Rome, 
213). —  Coh.  VI  Praetoria  A.  Pia  Vin- 
dex, VI  32692  (Rome),  32538  (Rome, 
213),  III  1997  (near  Philippopolis,  221).— 
Coh.  VII  Praetoria  A.  Pia  Vindex,  VI 
46  (Rome),  32538  (Rome,  213),  III  1997 
(near  Philippopolis,  221).  —    Coh.    VII 

Vigilum  A.,  VI  3060,  3079  (Rome,  graffi- 
ti), 3002  (ibid.,  215),  3057  (ibid.,  219), 
2999,  3065  (ibid.,  221).  —  Coh.  VII 
Brittonum  A.,  Ill  10668  (Pannonia  Inf., 
tiles).  —  Coh.  VIII  Praetoria  A.  Pia 
Vindex,  III  1997  (near  Philippopolis,  221); 
Coh.  VIII  Praetoria  A.,  VI  2816  (Rome, 
2nd).  —   Coh.    VIII   Voluntariorum  A., 


ANTR 


ANVL 


355 


III  13187  (Dalmatia).  —  Coh.  Villi 
Praeloria  A.  Pia  Vindex,  VI  32539 
(Rome),  111  1997  (near  Philippopolis, 
221).  —  Coh.  X  Praetor  la  A.  Pia  Vin- 
dex, III  1997  (near  Philippopolis,  221).  — 
Colt.  X  Urbana  A.,  XI  628  =  IIP  p.  891 
(Faventia,  tab.  lion,  miss.,  216).  —  Coh. 
XI  Urbana  A.,  as  last.  —  Coh  XII 
Urbana  A.,  as  last.  —  Co h.  XIII I  Ur- 
bana A.,  as  last.  —  Coh.  XXIII I  Vo- 
luntariorum  A.  Civium  Jtomanorum, 
XIII  6531  (Murrhardt,  3d).  —  Coh.  Mi- 
liaria Hcmisenorum  (sic)  A.,  Ill  10306 

(Intercisa,  213).  —  Coh Lingonum 

A.,  Ill  7638  (Porolissum,  2nd). 

C.  Alae.  Ala  A.,  IX  2213  (Telesia), 
III  12394  (Moesia  Inf.).  —  Ala  I  Au- 
gusta Parthorum  A.,  VIII  9827,  9828 
(Maur.  Caesariensis,  201).  —  Ala  Prima 
Conlariorum  A.,lll  11081  (Arrabona). — 
Ala  I  Ilispanorum  Campagonum  A..  Ill 
1378,  1421617  (Dacia,  3d).  —  Ala  I  Thra- 
cum  Veteranorum  A.,  Ill  3394  (Cam- 
poDa).  —  Ala  I  Tungrorum  Frontoniana 
A.,  Ill  795  (Dacia,  213). 

D.  Various.  Equites  Singulares  A.,  VI 
31 162  (Rome,  219).  —  Numerus  Explo- 
ratoram  Dioitie(n)sium  A.,  XIII  7054 
(Mogontiacum).  —  Speculatores  A.,  VIII 
2494  (Bnrgus.  3d).  —  Numerus  Slato- 
rum  Praetorianorum  A.,  X  1766  (Pu- 
teoli). 

E.  Id  the  navy.  Classis  Praetor ia  A. 
Raoennas  Pia  Vindex,  III  168  (Berytus); 
Classis  Praeloria  A.  Ravennas,  X  8325  = 
III  p.  1996  lxxxu  (Sardinia,  tab.  hon. 
miss..  214-217),  XI  36.  39  (Ravenna). 
[Add.  in  uncertain  sense,  frgmt.  Ill  141496 
(Arabia):  Ivlianvm  [A]ntoniniana. 

ANTRVM.  «Cave»,  «cavern»,  «grot- 
to»; «  any  dark  or  hidden  place  » , 
«  mystic  shrine  » ,  « tomb » ,  «  catacombs  » . 
[Form  antrost  =antro  est,  see  below]. 
VIII  7854  (Cirta) :  mi  volvcres  hic  dvlce 
[c]anent  viridantibvs  antris;  VI  754 
(Rome,  4th):  antra  facit,  svmptvsqve 
tvos  nec,  Roma,  reqvirit  (of  the  Mi- 
thraic  cult);  XIII  2395  (Luguduntim.  f, 

6th):     NIGRA     SVPERFVSI      NEC     TIMET     ANTRA 

soli;   XIII   1489   (Augustonemetum,  f): 
antra  sepvlcri  ;    VI  28239    (Rome):    et 

NIMIVM  (f)aTO  CITIVS  DEPVLSVS   IN   ANTROST 

(i.  e.  infans    in  sepulcro);   V2   p.  6206 


(Mediolanium,  -j- ) :  non  latvit  sectis  fa- 
cinvs  q_vi  gessit  in  antris  ;  Ihm,  Damasi 
Epigr.  29  (Rome,  f ,  4th) :  occvlto  . . . 
iacvisse  svb  antro;  ib.  83  (Rome,  f,  6th) 
1.  2:  PRISCVM  perdiderant  antra  [sacrata 
decvs];  ib.  1.  13:  praesvle  Vigilio  svm- 
[pservnt]  antra  decorem. 

ANTVNNACVM.  A  town  on  the  left 
(west)  bank  of  the  Rhine,  between  Rigo- 
magus  and  Confluentes;  now  Andernach. 
In  an  itinerarium  from  Aduatuca  Tun- 
grorum to  Argentorate,  Orelli-Henzen 
5236  =  Dessau  5839  (Civ.  Tungrorum) : 
[Antv]nnacvm  l(evgas)  vim,  i.  e.  from 
Rigomagus. 

ANVALO,  ANVALLO.  See  ANVALON- 
NACOS. 

ANVALONNACOS.  A  local  Gallic  di- 
vinity. XIII  2733  (Augustodunum,  1st, 
in  Latinized  Celtic):  Licvos  Contextos 
. . .  Anvalonnacv  (dat.) :  Rev.  Arch.  (1901) 
p.  330  no.  37  =  Annee  Epigr.  (1901) 
p.  10  (ibid.) :  Avg(vsto)  sac(rvm)  deo 
Anvallo  (Me) ;  ib.  no.  38  (ibid.) :  Av- 
g(vsto)  sacr(vm)  deo  Anvalo  (Me)  s(va) 
p(ecvnia)  ex  voto. 

ANVBIACVS.  In  the  worship  of  Isis, 
he  who  carried  in  procession  the  image 
of  Anubis,  q.  v.  [Cf.  Anvboforvs].  XIV 
352  (Ostia):  (Mi)  elect(o)  Anvbiaco; 
XII  3043  (Nemausus):  donvm  qvod  pro- 

MISERAT     ANVBIACIS. 

ANVBIS.  An  Egyptian  deity  represent- 
ed with  the  head  of  a  jackal,  associated 
in  the  worship  of  Isis;  his  statue.  V  8210 
(Aquileia):  Anvbi  Avg(vsto)  sac(rvm), 
(Ma)  v(otvm)  s(olvit)  l(ibens)  m(erito); 
VI  30915  (Rome):    Isidi    Lydiae  Edvca- 

TRICl      \'ALVAS     CVM     ANVBI      ET     ARA      (Me) 

Avg(vsti)   lib(ertvs)   proc(vrator). 

ANVBOFORVS.  [=  *'Arovfio<f6Qog]. 
In  the  worship  of  Isis,  he  who  carried 
in  procession  the  image  of  Anubis,  q.  v. 
[Cf.  ANVBIACVS].  XII  1919  (Vienna): 
(illius)  Anvbofori. 

ANVCLVS.   See  ANNICVLVS. 

ANVLARIVM.  A  term  in  use  among 
the  troops  (Legio  III  Augusta)  quartered 
at  Castra  Lambaesitana  in  Numidia  under 
Severus  and  Caracalla,  to  denote  a  fixed 
sum  of  money  paid  from  the  funds  (area) 
of  the  legionary  schola  or  collegium  to 
honorably  discharged  veterans,  along  with 


866 


ANVL 


ANXI 


the  privilege,  conceded  by  the  Emperor, 
of  wearing  ;i  gold  ring  (anulus  aureus). 
[Cf.  AVREVS].  VIII  2552  (Castra  Lam- 
baes.,  3d) :  [decrevervnt  vt  veteran!  q_vi 

EX     EO     COLLEjdO     D1MIt(t)eNTVR     SINGVL1 

anvl.ar[ivm  accipiant]  (lot);  il).  2553 
(ibid.,  109):  [veterani  qvi  ex]  eodem 
colleg(io)  dimittentvr  anvlari  n(oiwine) 
sing[vli  accipiant  (tot)~\;  ib.  2554  (ibid., 
2nd-3d):  veter(ani)q_voq_ve  missi  accipiant 
kal(endis)  Ian(variis)  anvlarivm  singvli 
sestertivm    sex    mil(ia)  n(vmmvm),    Q_VAE 

ANVLARIA  SVA   DIE    QVAESTOR   SINE  DILATIONE 

adnvmerare  cvRABiT  ;  ib.  2557  (ibid.,  203): 
it(e)iw  vet(e)ranis  anvlarivm  (sic)  nomine 
denarii  (quinquaginta) ;  Rev.  Arch.  (1002) 
p.  434,  col.  II  at  top  (ibid.,  2nd-3d) :  anv- 
lari n(omine)  (denarios  lot). 

ANVLAR1VS.  A.  Subst.  ■  Maker  of 
rings  ».  XII  4456  (Narbo):  N.  Consivs 
Dionysivs,  anvla[r]ivs  ;  Notiz.  (1802) 
p.  124  =  Dessau  7637  (Brundisium) : 
(ille)  anvlarivs;  XI  1235  (Placentia) : 
(Mi)  anvlari  ;  XI  4420  (Ameria) :  (Mi) 
anvlario;  XIII  7240  (ager  Mogontiacen- 
sis):  (ille)  anvlar(ivs). 

B.  Adj.  u  Of  ring-makers  » .  I  1107  = 
VI  9144  (Rome,  B.C.):  (Me)  dvomvir 
conlegi  (sic)  Anvlari,  and  (ille)  locvm 

sepvlchr(i)  conlegio  (sic)  Anvlario 

dedit. 

ANVLVS.  «  Ring  ■ .  «  finger-ring » ,  *  sig- 
net-ring». [Forms:  ANNVLVS,  AN1LVS, 
AENVLVS;abbrev.,  see  below].  VII  140  = 
Audollent  Defixion.  Tab.  106  (Fanum  No- 
dentis):  anilvm  perdedit  (sic);  II  2060 
(Hisp.  Baetica):  item  annvlvm(.s/<?)  (sester- 
tium)vu  n(vmmvm), gemma iaspide;  II  2326 
(Penaflor) :  annvlvm  (sic)  avrevm,  gemma 
meliore;  II  3386  (Acci)  of  statue  of  Ve- 
nus :  IN  DIGITO  MINIMO  ANVLI  DVO,  GEM- 
MIS  adamant(ibvs),  and  digito   seoj/enti 

ANVLVS  POLYPSEPHVS,  ZMaRAGDIS  ET  MARGA- 
RITO,    and    IN    DIGITO    SVMMO     ANVLVS    CVM 

zmaragdo.  —  Esp.  of  the  gold  ring  (anu- 
lus aureus,  cf.  anvlarivm)  etc.,  as  sym- 
bol of  rank,  privilege  or  honor.  VI  1847 
(Rome,  2nd) :  (ille)  anvlos  avreos  con- 
secvtvs  a  Divo  Commodo;  V  4392 
(Brixia):  vsv  ...  anvlor(vm)  a  D[ivo 
.  .  .  .]  ex  postvlation[e  popvli];  X  3900 
(Capua,  frgmt.) :  (miles)  donis  don[atvs 
.  .  .  .]  avreis,  anvlv[m  ....];  XIII  1041 


(Mediolanium  Santonum,  1st):  (Mi)  ae- 
nvlis  (sic)  avreis  donato  a  commilito- 
nib(vs). 

AN  VS.  «Old  woman».  X  1688  (Pu- 
teoli) :  [despicia]t  lepidam  pvlchra  anvs 
in  svbolem;  X  3013  (ibid.):  Pelacis  anvs 
Daximia,  mater  ;  IX  3405  (near  Autinum) : 
Vettienae  T.  l(ibertae)  Faventinae,  Hi- 
lario  Q.  Feroni  Crispi  dispens(ator) 
anvi  dvlcissim(a)e;    Pais  732  (Comum): 

CVM   TIBl  NOCTIS  OPEM  LENTA   FEREBAT  ANVS  ; 

II   3513   (Carthago  Nova):    Virgilia  Q_^ 

F(lLIA)    ANVS    HIC    SITAST    (s/'c)- 

ANVS.  «Anus».  Ill  145091  (Moesia 
Sup.,  graffito  on  tile):  invidi  q_vi<i)  civis 
hoc  cacafit  (sic)  anvs;  XIII  568730 
(Arausio,  vase) :  colvisti  anv(m). 

ANXANVM,  ANXIANVM.  A  town  in 
the  territory  of  the  Frentani,  about  5  miles 
from  the  Adriatic,  on  the  road  between 
Histonium  and  Ortona;  now  Laaciano. 
[Cf.  ANXATES].  IX  2999  (Anxanum) : 
(ille)  aed(ilis)  Anxani  et  Clvvis;  XI 
5269  a  (Hispellum):  (Mi)  mvni(c)(ipi) 
Anxan(i);  IX  2998  (Anxanum):  [in  ho- 

NOREM  .  .  .  A]VG.  ANXIANO  (sic),  ADSTANTE 

ordine;  VI  32516  (Rome,  latere,  praeto- 
rianor.,  126):  C.  Sattivs  Laberian(vs), 
Anx(ano);  VI  2404  (ibid.,  2nd):  [A]n- 
xano,  [A]nxan(o),  and  [An]xani. 

ANXATES.  A.  The  people  of  Anxanum, 
q.  v.  IX  3314  (Superaequum,  271):  (ille) 
patronvs  civitatis  Anxativm  Frentano- 

RVM. 

B.  Anxates  Marsi,  official  name  of  the 
inhabitants  and  district  of  Anxa,  a  town 
of  uncertain  location  in  the  Marsian  ter- 
ritory. IX  3950  (Alba  Fuceus.  168): 
(ille)  1 1 1 1  vir  i(vRi)  d(icvndo)  [Ma]rsi[s] 
Anxatibvs. 

ANXIANVM.  See  ANXANVM. 

ANXIETAS.  k  Anxious,  i.e.  thoughtful, 
unselfish,  loving  care  ».  IX  1088  (ager 
Compsinus):  d(is)  m(anibvs)  Sattiae  Sil- 

VINAE,  FEMINAE  CASTISSIMAE,  CV1VS  ANCXIE- 
TATI  (SIC)  INPAREM  (sic)  ME  SEMPER  CRE- 
DIDI. 

ANXIVS.  «  Anxious  »,  «  worried  », 
«  afflicted  » ,    «  grievous  »    and   the  like. 

IX  3009  (Anxanum):  [ ]  dedit  vbe- 

ris  anxia  lactem;  III  9623  (Salonae,  j) : 
[n]vnc  illi  dismisit  (sic)  dvo(s)  ANXIA 
natos  ;  XIII  128  (Convenae,  f) :  confv- 


ANXV 


APEN 


357 


SIQVE    SEDENT,     ANXIA     TVRBA,     PATRES  ;      IX 

5012  (Cures,  359):    nec   valvere  preces 

QVAS     FVDERAT     ANXIA     CARAS  J      VI      30102 

(Rome):  (mari(us)    corpvs    (uxoris)  ... 

VT     NVMEN      COLIT     ANXIVS      MERENTIS  \      VI 

21200  (Rome):  Anchialo  (sc.  marito 
defunctae)  qvem  cvra  anxia  debilitat; 
IX  1164  (Aeclanum):  vexatvs  animi  cv- 
ris  anxiis  non  nvllis;  Rossi  II  p.  68 
no.  30  =  Carm.    Lat.  1404   (Rome,  f): 

ANXIA    MENS    JVUSERAE    POSSE    VIDERE     PVTAT  ; 

Rossi  II  p.  79  no.  6  =  Carm.  Lat.  1432 
(Rome,  f,  7th):  maesta  dies,  nox  anxia, 

FLEBILIS    HORA. 

*ANXVRANVS.   See  AXORANVS. 

AOBRIGENSIS.  See  AVOBRIGENSIS. 

AONIA.  The  fertile  plain  of  Boeotia, 
north  of  Thebes,  poetically  symbolized  as 
an  «  earthly  paradise » .  VI  22404  (Rome): 

[HANC  POTIVS  DICANT  VATEjs  Q.VI  SIDERA 
DICVNT  [AETHERIS,  HAEC  CVRAST  DIGNIOR?]] 
AONIA. 

APALOCROCODES.  (=  *  ccttccXoxqoxw- 
drjg;  cf.  CROCODES).  Name  of  a  remedy 
for  eye-disease,  as  made  from  fresh  saf- 
fron from  the  stigmas  of  crocus  sativus 
(xqoxoc).  VII  1319  =  XIII  10021188 
(near  Edinburgh,  Scotland,  oculist's 
stamp):  L.  Val(erii)  Latini  apalocroco- 

DES    AD    DIATHESIS. 

APAMAA.  See  APAMEA. 

APAMEA.  (=  Anccfieia).  [Forms,  Apa- 
maa,  Apamia;  abbrev.,  see  below;  cf.  APA- 
MENVS]. 

A.  A  town  of  western  Bithyuia,  on  the 
Gulf  of  Cius,  Propontis;  now  Mudania. 
The  full  Roman  name  is  shown  by  the 
following  inscrr.  Ill  335  (Apamea),  6992, 
Eph.  Epigr.  II  p.  294  (ibid.,  129):  Co- 
l(onia)  Ivl(ia)  Conc(ordia)  Apamea. 

B.  Apamea  Cibolus  (/)  Kifiunog),  a  town 
of  Phrygia  on  the  river  Maeander,  not 
far  from  the  Pisidian  frontier ;  now  Dinar. 
Ill  365  (Apamea):  [ |  q_vi  Apameae 

NEGOTIANTVR. 

C.  The  capital  of  the  district  of  Apa- 
mene  in  Syria,  on  the  right  bauk  of  the 
Orontes,  east  of  Laodicea;  full  name,  as 
shown  by  »  quasi  tribus  »  of  soldiers 
(see  below),  Claudia  Apamea',  now  Kal 
lat-el-Medik.  X  771  =  III  p.  848  (Sta- 
biae,  tab.  lion,  miss.,  68):  C.  Ivlivs 
Agrippa,  Apamaa  (sic);  XIV  2282  (ager 


Albanus) :  (Me)  ortvs  c(ivitate)  Apamia 
(sic);  HI  6766  (Ancyra):  A.  Terentio 
A.  [f.]  Cl(avdia)  Centro,  Apamea  ex 
Syria;  VI  32624  (Rome,  latere,  praeto- 
rianor.):  M.  Avr(elivs)  M.  f.  Cla(vdia) 
Marcianvs,  Apam(ea),  and  M.  Avr(elivs) 
M.  f.  Cla(vdia)  Caivs,  Apam(ea);  VI 
32523  (ibid.,  2nd):  M.  Avrel(ivs)  M.  f. 
Cl(avdia)  Messivs,  Apam(ea);  VIII  18084 
(Castra  Lambaesitaua) :  [-J  Aemilivs  Mar- 

tialis,  Apamea,  and  [ ]anivs  Longvs, 

Apam(ea),  and  [AeJmilivs  Bassvs,  Apa- 
mea), and  M.  Antonivs  Bassvs,  Apam(ea); 
V1I1  57  =11106  (Sullectum,  +):  hic  Io- 
hannes  iacet  ex  g[e]nere  probinci(a)e 
Svri(a)e  (sic),  Apamia  (sic). 

APAMENVS.  A.  Subst.  plur.,  the  peo- 
ple of  Apamea  (Bithyuiae),  q.  v.  VI  1508 
(Rome,  1st):  Apameni  ....  patrono  = 
'Ana/neTg  ncttqSbvi. 

B.  Adj.,  subst.  Of  Apamea  (Syriae), 
q.  v.  Ill  6687  (Berytus,  1st),  Pais  475 
(Altinum,    1st):    censvm    egi    Apamenae 

CIVITATIS,  MILLIVM  HOMIN(vm)  CIVIVM  CXVII  | 

VI  13021  (Rome):  T.  Avr(elivs)  Apolli- 
nari[s],  nat(ione)  S[y]rvs  Apamenvs; 
III  1662  (Singidunum):  (Me)  Apamenvs. 
In  names  of  cohorts  at  one  time  quarter- 
ed in  A.  XIV  171  (Ostia):  (Me)  prae- 
f(ectvs)  coh(ortis)  i  Apamenae;  III  600 
(Byllis):  praefectvs  cohort(is)  i  Apame- 
norvm  Sa(g)[ittariorvm]  Eqvit[ataeJ]; 
III  13386  (Ulcisia  Castra):  eq_(ves)  c(o- 

HORTIS)    Ap(AMENORVM). 

APAMIA.  See  APAMEA. 

APELLEOS.  (=l4rr£XXrjioc,  'ATceXXaToq~\. 
Name  of  the  month  of  December  at  Delphi, 
in  Macedonia,  Thessalv  and  other  parts  of 
Greece.  I  p.  357  =  I2"  p.  279  (Fasti  Po- 
lemii  Silvii,  448-9) :  December  .  . .  vo- 

CATVR    .  .  .    APVD    GRAECOS    APELLEOS. 

APENNINVS,  APPENNINVS.  Adj., 
subst.  (always  in  sing.),  of  the  high  moun- 
tains that  form  the  «  backbone  »  of  Italy, 
and  of  their  separate  peaks  and  ridges. 
VI    3824  =  31606    (Rome,  1st  B.  C): 

[via per    A]p[e]nninvm    MVNIEN- 

[da];  1 199  =  V  7749(Sentent.Minucior., 
116  B.  C.)  1.  18:  INDE  SVRSVM  IVGO  recto 

IN  MONTEM  APENINVM  (sic)  QVEI  VOCATVR 
BOPLO,  IBEI  TERMINVS  STAT.  INDE  APENI- 
NVM  (sic)  IVGO  RECTO  IN  MONTEM  TVLE- 
DONEM,      IBEI      TERMINVS      STAT  J      XI      1147 


358 


APER 


APKR 


(Velcia,  2nd)  4  1.  5:  fvndos  Granianos 
Aranianos  cvm  Appennino  Laevia;  ih.  5 
1.  20:  fvnd(vm)  Vorminianvm  Precele 
cvm  ivre  Appennini  Areliasci  et  Cavda- 
lasci  et  commvnionibvs.  —  As  epithet 
of  Juppiter  (cf.  1'ENNINVS)  as  god  0f  the 
high  mountains.  VIII  7961  (Rusicade) : 
Iovi    O(ptimo)    M(aximo)    conservatori 

dominor(vm    nostrorum  trium) 

imperatorvm;  XI  5803  (Iguvium) :  Iovi 
apenino  (sic)  (Mi)  v(oto)  s(olvto)  d(o- 
nvm)  d(edervnt);  III  12576  (Aquae,  Da- 
cia) :  I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo)  Appenni- 
no (illc)  .  .  .  v(otvm)  s(olvit)  l(ibens) 
m(erito). 

APER.  ■  Wildboar».  VII 451  (£«/*<?/><?«- 
ter):  ob  aprvm  eximiae  formae  captvm  ; 
II  2660  (Legio  VII  2nd):  vt  qviret  vo- 
LVCRIS  capreas,  vt  figere  cervos,  saeti- 
geros  vt  apros  ...,   and  ib.  b:  dentes 

APRORVM     QVOS     CECIDIT     MaXIMVS,     DICAT 

Dianae  pvlchrv/w  virtvtis  decvs  ;  II 
6338  m  (Clunia) :  s[ive]  apr[os]  feroces 
fvdi;  XII  1122  (Apta,  2nd,  of  Hadrian's 
horse) :  per  aeqvor  et  palvdes  et  tvmv- 
los  Etrvscos  volare  qvi  solebat  Pan- 
nonicos  in  apros,  nec  vllvs  inseqven- 
tem  dent[e  aper  albicanti  avsv5  fvit 
nocere]  ;  XIV  3911  (Aquae  Albulae): 
apro  .  .  .  Rvssellano  ;  X  1074  (Pompeii, 

1st):  TAVROS,  TAVROCENTAS,  apros,  vrsos, 
cetera  venatione  varia;  Audollent  I)e- 
fixioii  Tabell.  250 b  (Carthago,  devolio): 

[jT^AM   TAVROS,  TAM   APROS,   TAM   LEONES.  

Note  pun  on  man's  name:  Aper,  VI  1975 
(Rome):   innocvvs  Aper  ecce  iaces  non 

VlRGINIS  IRA,  NEC  MELEAGER  ATROX  PERFO- 
DIT    VISCERA    FERRO. 

APERIO,  -IRE.  «  To  open  ».  [Forms: 
pres.  intin.  apirire,  V  8758  (Concordia); 
aperere,  V  8772  (ibid.,  f) ;   apere  (sic), 

V  8755  (ibid.);  perf.  subjunct.,  aperierit, 
XI  191  (Ravenna);  aperberit,  IX  1010 
(ager  Compsinus).  —  Abbrev.  aperver., 
XI  27  (Ravenna),  Notiz.  (1890)  p.  169 
(Concordia);  aperi.  (inrin.),  V  8743,  Notiz. 
(1890)  p.  171  (Concordia,  f);  aper.,  V 
8777  (ibid.);   ape.,  V  8737  (ibid.);  ap„ 

V  2390  (Ferrara),  V  8744,  8764  (Con- 
cordia, -J-);    a.,  see  above,   p.  12  §  50]. 

A.  Of  the  tomb,  sarcophagus  etc.  VI 
8431  (Rome):  heres  mevs,  ivbeo  te  ape- 
rire  [sarcop]hagv(jw). —  Very  freq.  in  for- 


mulas against  the  violation  of  the  tomb, 
with  proportionate  fines  payable  to  the 
fiscifs,  area,  decuria  etc.,  q.  v.  XI  136 
(Ravenna),  III  142501  (Salonae) :  si  qvi 

VERO     POST    MORTEM    NOSTRAM     EANDEM    AR- 

cam  aperire  voLVERiT ;  III  2107  (Salonae) : 

SI  Q_VIS  AEAM  (Sic)  ARCAM  [po]sT  MORTEM 
EORVM      APERIRE      Vo[lv]eRi[t]  \      XI      105 

(Ravenna):  q_vod  sioj/is  post  excessvm 
eorvm  aperire  volet  ;  V  2390  (Ferrara): 

HANC     ARC(am)      SIQ_(VIS)      POST      EXC(ESSVm) 

vtrorvmq_(ve)  ap(erverit);  V  2831  (Pa- 
tavium),  XI40, 352  (liavenna):  s(i)  q.(vis) 
h(anc)  a(rcam)  p(ost)  e(xcessvm)  s(vpra) 
s(criptorvm)  a(perire)  v(olverit);  XI  349 
(Ravenna) :  si  qvis  hanc  arc(am)  post 
excess(vm)  s(vpra)  s(criptorvm)  a(perve- 
rit)  ;  XI  198  (ibid.):  s(iqvis)  h(anc)  a(r- 
caiw)  p(ost)  exc(essvm)  e(orvm)  a(perve- 
rit)  q_(vi)  s(vpra)  s(cripti)  s(vnt);  XI 
107  (ibid.):  s(iqvis)  h(anc)  a(rcam)  p(ost) 
e(xcessvm)  e(orvm)  Q_(vi)  s(vpra)  s(cri- 
pti)  s(vnt)  a(perverit);  XI  119  (ibid.): 
siq_(vis)  h(anc)  planc(am)  p(ost)  exc(es- 
svm)  eor(vm)  q.(vi)  s(vpra)  s(cripti)s(vnt) 
a(perverit)  ;  XI  43  (ibid.) :  s(iq_vis)  p(ost) 
obit(vm)  e(orvm)  q.(vi)  s(vpra)  s(cripti) 
s(vnt)  h(anc)  planc(am)  a(perverit)  ;  III 
9597  (Salonae) :  si  qvis  eam  arc(am)  post 
obit(vm)  eivs  aperire  volver(it);  V  8741 
(Concordia) :  si  qvis  post  obitvm  eorvm 
eam  aperire  volverit;  V  8744  (ibid.): 
si  q.(v)is  ia  (=  eam)  p(ost)  o(bitvm)  eo- 
r(vm)vol(verit)  ap(erire);  ib.  8757  (ibid.): 
si  qvis  post  hobitvm  (sic)  eorvm  volve- 
rit aperire  ;  V  8764  (ibid.) :  si  qvis  pos(t) 
ovitv(m)  (sic)  me(vm)  arc(am)  volv(erit) 
ap(erire);  V  1973  (Opitergium):  si  qvis 

HANC  ARCAM  POST  OVITVM  (sic)  NOSTRVM  VO- 
LVERIT aperire  ;  III  2654  (Salonae, -J-,  358) : 

SIQVIS  POST  NOSTRAM  PAVSATIONEM  HOC 
SARCOFAGVM  (Sic)  APERIRE  VOLVERIT;  V  1102 

(Aquileia):    si    qvis    post    dva    corpora 

POSITA   HANC   ARCAM  APERVERIT  ;    XIV   3898 

(Tibur,  f,  613):  qvi  evm  locvm  sine 
parentis  (sic)  aperverit  ;  III  2208  (Sa- 
lonae):  siqvis  volverit  sene  (sic)  ivssio- 
ne  nostra  aperire;  III  1986  (ibid.):  si 
qvis  hoc  sepvi.crvm  tentaverit  aperire; 
III  9259  (ibid.):  si  qvis  vero  hvnc  sar- 
[c]ofagvm  (sic)  (_ai'e]rverit;  V  8751 
(Concordia) :  si  qvis  volverit  sepvlcrvm 
eivs  aperire;  III  14203'°  (Thessalonica): 


APER 


APER 


359 


[si  qvis  h]vnc  sarcofago  {sic)  aperire 
volverit;  XI  106  (Ravenna):  si  qvis  hanc 
arc(am)strvct(am)  aperv£rit;  Notiz.(  1 890) 
p.  343  (Concordia):  siq.(v)is  volverit  eam 
arcam  aperire;  V  8777  (ibid.):  [si  qvis] 
arca[m]  eam  aper(ire)  vol[verit]  ;  XI 
27  (Ravenna):  [ha]nc  arcam  si  [q.(vis)] 
aperver(it)  ;  III  168  (Berytus):  [s(i) 
q(vis)]  h(anc)  a(rcam)  aperverit  ;  XI  565 
(Caesena):  siqvi  hanc  arcam  aperverit; 
XI  187  (Ravenna):  qvisqvis  hanc  arcam 
aperverit;  XI  191  (ibid.):  [hanc  arcam 
ne  qvis]  aperierit  {sic);  V  8761  (Con- 
cordia): QVI  EAM  ARCa(m)  APERIRE  VOLVE- 
RIT J  V  8752  (ibid.):  si  qvis  volverit 
...  arcam  aperire;  V  8762  (ibid.):  qvi 
eam  aperire  volverit;  V  8775  (ibid.): 
qj  ia  aperire  volvei  {sic);  V  8685  (ibid.): 
si  qvi  [eam]  aperire  volverit;  V  8737, 
8739,  8740,  8743,  8750,  8755,  8758, 
8759,  8763,  8765,  Notiz.  (1890)  p.  170 
twice,  p.  171  three  times,  p.  343  (Concor- 
dia): si  Qyis  eam  aperire  volverit;  V8772, 
8776,  8988  ?,  Notiz.  (1890)  p.  339  (ibid.): 

SI     Q_V!S    EAM    VOLVERIT    APERIRE  ;      V    8768, 

Notiz.  (1890)  p.  169  (ibid.):  si  qvis  eam 
aperverit;  Notiz.  (1890)  p.  172  (ibid.): 
si    qvis    eam    aperire    tenptaverit    (sic)', 

V  8760  (ibid.):  si  qvis  illam  aperire 
volverit;  V  8747  (ibid.):  si  qvis  il(l)am 
voleret  {sic)  aperire;  III  9541  (Salonae): 
[si]  q(vis)  ve[l]it  aperire;  III  9622 
(ibid.):  si  qvi  v[olve]rit  aper[ire];  V 
8749  (Concordia):  si  qvis  volverit  ape- 
rire; IX  1010  (ager  Compsinus) :  si  qvis 
evm  aperberit;  III  12473  (Moesia  Inf.): 
ne  qvi  pos(t)  hoc  aperverit;  V  6244 
(Mediolanium,  f ) :  hic  si  cis  {sic=quis) 

REMOVERE     VOLOERET      {sic)      AVT      APERIRE  ; 

VI  16693  (Rome):  hoc  sarcophag(vm) 
{sic)  aperiri  n(on)  lic(et)  ;  IX  5860 
(Auximum) :  nemini  licere  neqve  aperir[e 
neq(ve)  tr]ansferre;  IX  984  (Compsa): 

NEC    VLLO   LICEAT  ACCEDERE   NEQVE    APERIRE. 

B.  Of  buildings,  doors,  windows.  P 
p.  266  {Fasti  PhUocali,  354)  June  7: 
Vesta  aperit;  VI  2067  1.61  (Rome.  Arval, 
9),  2104  1.  29  (ibid.,  218):  osteis  aper- 
tis;  I  577  =  X  1781  (Puteoli,  lex  pa- 
rieti  facieado,  105  B.  C.) :  in  eo  pariete 
medio  ostiei  {sic)  lvmen  aperito. 

C.  Of  an  amphora.  IV  5532  (Pompeii, 
ampJiora):   vi    idvs  Decembris  ab  He(r)- 


METE    VINI     AMPHOr[a]     APEr[ta    EST]  J     IV 

5531  (ibid.):  xn.  k.  Octobr.  apertvm  est. 

D.  Of  tablets.  VI  2078  =  32374  (Rome, 
Arval,  118)  col.  I  1.  31,  ib.  2080  (ibid., 
120)  1.  24:  ibiqve  tabvlae  apertae,  si- 
gno  signatae. 

E.  Of  roads,  water-courses,  «  to  open 
up  ».  Ill  3200  (Salonae):  Viam  Gabinia- 
nam  ab  Salonis  Andetrivm  apervit ;  III 
1414919  (Arabia,   2n(1) :    Viam  [Novam  a 

FINIBVS    SYRIAE    VSQVE    AD    Mare]     RVBRVM 

apervit;  111  1414921  (ibid.):  Viam  Novam 

A    FINIBVS    SYRIAE    VSQVE    AD   MARE  RVBRVM 

apervit;  III  1414930  (ibid.):  [Viam]  No- 
vam   [a    FINIBVS    SYRIAE]     VSQVE     AD    MaRE 

[Rvbrvm]  apervit;  III  1414930  (ibid.): 
[Viam]  Novam  a  fini[bvs  Syriae]  vsqve 
ad  Mar[e  Rvbrvm]  apervit  ;  III  1414942 
(ibid.) :  [Viam]  Novam  [a  finibvs  Syriae] 
vsqve  ad  Mare  Rvb[rvm]  apervit;  V 
1862  (Iulium  Carnicum,  373):  iter  vb[i] 

HOMINES  ET  ANIMAL1A  CVM  PERICVLO  COM- 
MEABANT  APERTVM  EST;  III  1061  (Apullim, 
158):    AQVAS    APERIENDAS    PER    {Mum). 

F.  Metaph.,  «  to  open  up  »,  i.  e.  «  light 
up  ».  VIII  212  (Cillium,  2nd):  nec  sic 
sistrigeri  demonstrat  pervia  nlli,  dvm 
sva  perspicvis  aperit  pharos  aeqvora 
fla[m]mis. 

G.  Of  the  «  opening  up  »,  «  awakening  » 
of  nature  after  the  torpidity  of  winter,  as 
etymology  of  the  word  Aprilis.  I  p.  316 
=  P  p.  235  {Fasti  Prae/iestini,  1st): 
Aprilis  .  .  .  qvia  frvges,  flores  anima- 
liaqve  ac  maria  et  terrae  aperivntvr. 
[Add,  in  uncertain  sense,  III  8663  (Sa- 
lonae, frgmt.,  179) :  .  .  .  apervit  .  . . ;  and 
cf.  aperta,  apertvs]. 

APERTA.  (Sc.  naois).  Subst.  An  early 
type  of  war-ship  (Gk.  aygaxTog  rccvg)  with 
deck  unprotected,  so  that  the  upper  bank 
of  rowers  was  exposed  to  the  missiles  of 
the  enemy,  as  opposed  to  the  protected 
ships  {naves  tectae,  vTjsg  xavdcpyaxToi) ; 
afterwards  used  only  as  transport-ship  or 
merchant-vessel.  Bull.  Com.  (1906)  p.  134 
(Althiburus,  mosaic):  [ap]erta. 

APERTVRA.  «  Opening  »,  «  aperture  ». 
A.  For  the  passage  of  water.  X  4842  (Ve- 
nafrum,    1st):    fistvlas,    canales,    tvbos 

PONERE,  APERTVRAM  COMMITTERE,  SIVE  QVID 
ALIVT    {SIC)     EIVS     AQVAE     DVCENDAE    CAVSA 

[er]it.     B.  In  garments,  for  the  passage 


360                    APER  APIS 

of   nock    and    arms.    Edict.    Dioclet.  (Ill  svb  tegmine  Christi   divinos   apices    sa- 

p.  1985)  9  1.  49:  eidem  (sc.  sarcinalori)  cro  modvlaris  in  ore,  non  falsas  fabv- 

APERTVRAE     CVM      SVBSVTVRA      HOLOSERICAE,  LAS  STVDIO  MODVLARIS  I NANI  (=  paraphrase 

(dcnarios)  oyiNOj/AGiNTA ;  ib.  1.50:  eidem  of  Verg.  Kclog.  I  11.   1,  2). 

apertvrae  cvm  svbsvtvra  svpsericae  (sic)  A PH RODISIENSIS.   *  Of  Aphrodisias  »  , 

(denarios)  triginta.  a  town  of  Caria  on    a   confluent   of  the 

APERTVS.  Part,  as  adj.  «open  ».I  198  Maeander,  south-west  of  Laodicea;    now 

(Lex  Repetund.,  123-2  B.C.)  1.52:  eamqve  Ghera.  A  sculptor  known  only  from  the 

sortem  ex  hace  lege  apertam  bracioqj/e  base  of  a  female  statue  in  the  Galleria 

aperto  ....  [afferto]  (sc.  index  ad  si-  degli  Uffisial  Florence,  VI  33935  (Rome): 

iellam);  III  2674  (Tragurium,  f):   sint  opvs  Attician[i]  Afrodisien[s]is  (sic). 

ocvli   Tvi    (i.  e.  of  God)  aperti  die  a[c  APHRODISIE  VS.    (==  'Acpgodiffievg), 

nocte  svper  do]mvm  istam  clementer  !  ;  same  as  Aphrodisiensis  q.  v.  Ill   13859 

XI    3862    (Capena):    nos    pvdore    pvlso  (Dalmatia):L.  AntonivsMenander  Aphro- 

STAMVS  SVB  lOVE  COLEIS  APERTI5  ;  IV  Slippl.  DISIEVS. 

2  p.  464  ad  no.  1825  (Pompeii,  graffl-  APHRODITE.  The  goddess  of  love  and 

to) :  est  svris  apertis;  III  13750  (Cher-  beauty;  Venus.  IV  1367  (Pompeii,  graf- 

sonesus  Taurica.  2"d) :  aperta  manv  scri-  jilo):  Aprhodi(t)e  (sic);  IV  1589  (ibid.): 

ptvm;   XI  6125  (Forum  Sempronii.  cor-  Aprodite  (sic)  issa,  evge  (=  evys)  issa ! ; 

rupt):  hi  dvo  vidervnt  fratres.  DVLCis-  IV    2096    (ibid.):    Aproditi,    Aprodi(ti) 

sima  conivx  *fraterna  Q.VAE  mi  titvlvm  (sic). —  Of  Theodora  a  beautiful  woman, 

donavit  apertvm  (N.  b.  Buecheler,  Carm.  characterized  as  «a  chaste  Venus  ".Rossi 

Lat.  986.  would  correct  to  read:  frater  317  =  Carm.   Lat.   669  =  Ihm,  Damasi 

namqve  mihi  etc.) ;  VI  32000  (Rome,  4th):  Epigr.  85   (Rome,  -J-.  382):   amplificam 

apertvm  aethera  pervolitans   levibvs  se  sectvitvr  vitam  dvm  casta  Afrodite($zc). 

svstvlit   alis;    VI    1696   (Rome):  [cvm  APIANVM  viaum,  a  type  of  sweet  wine 

in]  apertvm  pericvlvm  prorvebant.  made  from   ■  bee-grapes  »   (uva  apiana), 

APEX.     A.    The    peak    of   olive-wood,  a  quality  so-called  as  particularly  sought 

bound  with  band  or  tuft  of  wool,  on  the  by  bees.    XV   4536    (Rome,    amphora): 

ritual  cap  (pileus)  of  the  Flamea  Dialis;  Apianv(m)  iillius). 

hence  the    cap   itself.    I  33  =  VI    1288  *APIORNVS,  evidently  for  CAPRICOR- 

(Rome,  B.  C,    epitaph   of   Scipio  Afri-  NVS   q.  v.    Rossi    172    (Rome,  f,  364): 

cani    filius) :    qvei    apice(m)    insigne(m)  vim  idvs  Madias  (sic),  die  Satvrnis  (sic), 

Dial[is  Fl^aminis  gesistei.  lvna  vigesima,  sicno  (sic)  Apiorno. 

B.  «  Culmination  ».  «climax  »  (of per-  APIS.  «  Bee  ».  I  1409  (lex  incerta 
fection).  VIII  8509  (Sititis,  mosaic):  hoc  Tudertina,  B.C.)  frgmt. :  item  ne  qvis 
stvdio    svperamvs   avos.  gratvmove   re-      alvos  apivm  [ ];  VI  30113  (Rome): 

NIDET     AEDIBVS     IN      NOSTRIS     SVMMVS     APEX  HIC      CERTE.      VT      MERVIT,      CVNCTAST      (sic) 

OPERIS.  DATA     CVRA      SEPVLCRO,    TEXERVNTQVE      FAVI 

C.  Of  high  honors  in  State  and  Church,  de  Sicvlis  apibvs;  VIII  212(Cillium,2nd): 
III  167    (Berytus.    344):    q_vae  per  sin-  lapis  ecce  foratvs  lvminibvs  mvltis  hor- 

GVLOS      HONORVM      GRADVS      AD     HOS     [e]vM  TATVR    CVRRERE    BLANDAS   INTVS   APES    ET    CE- 

dignitatvm  apices  provexervnt;  VI  1779  rineos    componere    NiDOS.    —    A    small 

(Rome,  4th) :  virtvtis  apicem  qvi  svpre-  tomb    likened    to    a    beehive,    XII    743 

mvm  nanctvs  est.  (Arelatc.  2nd) :  set  (sic)  conclvsa  decens 

D.  In  plur.,  the  sovran  ordinances  (de-  apibvs  domvs  ist[a  vocanda]. 

creta,   rescripta)   of  the   Emperor;   the  APISA  Main*,  an  inland  town  of  the 

laws  of  God  and  the  Church.  Ill  13640  Proconsular  Province  of  Africa,  south  of 

(Pisidia,  f,    527):    cont[ra   violatores  Avitta  Bibba  and  north  of  Gales;    ruins 

nostror]vm  apicvm  =  xaxa  iun>  ngons-  at  Hensclnr  '  Aid  Tarfe'  Schna.  V  4921 

Tsvo/ntriov  xaioc  %&v    ijp,^[Ts]gwv   ftaffi-  (Trumplini,    28)  :    Civitas    Apisa    Maivs 

Xixibv   xpijtpoov',    Ihm,    Damasi    Epigr.  3  hospitivm  fecit  cvm   C.  Silio  C.  f.  Fa- 

(Rome,  f,  4th):  Tityre,  tv  FIDO  recvbans  b(ia)   Aviola;    VIII    776    (Apisa  Maius, 


APIS 


APOL 


361 


2ud):  [Civita]s  Apisa  M[aivs];  VIII  777 
(ibid,  196):  CivirAs  Apisa  Maivs.  [Cf.  API- 
SENSIS]. 

APISCOR,  -I.  «  To  acquire  ».  V  532 
(Tergeste,  2nd)  :    per   aedilitatis  gradvm 

IN  CVRIAM  NOSTRAS  ADMIt[  Te]rENTVR,  AC 
PER  HOC  CIVITATEM  ROMANAM  APISCERENTVR. 

APISENSIS.  Adj.,  subst.,  of  Apisa  Mains, 
q.  v.  VIII  774  (ibid.):  mvnicipes  Api- 
[senses  Maiores];  VIII  779,  780  (ibid., 
4th):  Ordo  M(vni)c(i)p(i)  Apisensivm  Ma- 
iorvm;  VIII  788  (ibid.,  frgmt.):  [Apis]en- 

SES. 

APLAIDACF.  Apparently  name  of  a 
Spanish  clan.  II  2710  (Astures  Transmon- 
tani) :  (Me)   ex  gen(te)  Aplaidacorv(m). 

APLINEAE.  Apparently  name  of  a  lo- 
cality in  the  suburbs  of  Rome.  Rossi 
p.  413  (Rome,  -J-,  late)  1.  25:  olibet(vm) 
[sic)  in  Aplineas  (sic). 

APNEPOS.  See  ABNEPOS. 

APOCA.  (sic  =  APOCHA,  anoxq). 
«  Receipt  »  ,  for  bill  paid.  VI  1785 
(Rome,  4th) :  tabvlariis  in  singvlis  apo- 
cis,  nvmm(is)  xx. 

APOCATVS.  (sic.  Cf.  APOCA,  APO- 
CITATVS).  «  Receipted  »,  i.  e.  with  legal 
bill  of  sale  duly  signed  and  receipted. 
Ill  p.  941  (Alburn ns  Maior,  wax  tablet, 
142):  (Me)  emit  mamcipioqve  accepit 
pvervm  Apalavstvm  (sic)  .  .  .  n(atione) 
Gr(a)ecvm,  apocatvm  pro  vncis  dvabvs  ; 
III  p.  959  (ibid.,  160):  (Hie)  emit  man- 
cipioqj/e  accepit  mvlierem  nomine  Theo- 

DOTEM  ....  N(ATIONE)  CrETICAM,  APOCHA- 
TAM     PRO    VNCIS    DVABVS. 

APOCHATVS.  See  APOCATVS. 

APOCITATVS  =  APOCATVS  q.  v.  Ill 
p.  943  (Alburnus  Maior,  wax  tablet,  142) : 
(Hie)  [emit  man]cipioq_ve  accepit  [pv]e- 
[rvm]  Apalavstvm  (sic)  n(atione)  Gr(a)e- 
cvm,  a[po]citatvm  pro  vncis    dvabvs. 

APODYTERIVM.  (=  anoJwijQiov).  In 
bathing  establishments,  «  dressing  room  », 
« tiring  room ».  Annee  Epigr.  (1900)  p.  1  = 
Dessau   5712    (Thibursicum  Bure) :    sta- 

TVAS  ....  AT  (sic)  CVLTVM  ET  SPLENDOREM 
APODYTERI    THERMARVM      REIP(VBLICAE)     Co- 

l(oniae)Thib(vrsicensivm)Bvre;XIV2119 
(Lanuvium):  ob  [honore]m  sexvir[a]tvs 

APODYTERIVM  [oPE~]rE    TECTORIO     QVOD   VE- 

tvstate  de[ficie]bat  REFECERVNT  ;  VIII 
828  (Tnrca) :  apodyterivm  novvm  in  dex- 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


TERA    CELLIS    EXEVNTIBVS    A   SOLO    CONSTRV- 

ctvm;  X  3922  (Capua):   (ilia)  apodyte- 
rivm    AD      NOVITATEM      Re[sTITVIt]  ;      VIII 

1295  (Membressa):  apodyterivm...  [ex]- 

STRVXIT. 

APOLLINARIS.  Adj.,  subst.  ■  Of  Apol- 
lo »,  «  named  after  A.,  in  honor  of  A.,  for 
the  worship  of  A.,  worshiper,  priest  of 
A. »   etc. 

[Forms.  Apolinaris,  III  4465,  4484 
(Carnuntum),  4570  (Vindobona).  —  Ab- 
brev.  (N.  B.  The  word  is  very  seldom  writ- 
ten in  full.  Exx.  P  p.  268  (Fasti  Phi- 
locali,  354)  Julv  5,  13;  XIV  2923  (Prae- 
neste),  3587,  4237  (Tibur) ;  X  6442 
(Privernum);  IX  815  (Luceria),  4968 
(Cures) ;  XI  846,  853  (Mutina),  973  (Re- 
gium  Lepidum),  1147  (Veleia,  2nd)  V 
1.  96,  4789  (Spoletium),  6117  (Forum 
Semproni);  V  2476  (Ateste) ;  III  25 
(Thebae  Aegypti,  105-117),  4570  (Vin- 
dobona); VIII  2582  (Lambaesis);  XIII 
1680  (Ara  Romae  et  Augusti),  6649 
(Stockstadt,  166);  XII  983  (Arelate), 
3200  (Nemausus)].  —  APOLLINARIB., 
VI  2714  (Rome),  X  1074  (Pompeii,  B.  C. 
3-2).  —  APOLL1NAR.,  I  p.  359  =  VI 
2305  (Me nolo gium  Rusticum  Colotianum), 
I  p.  359  =  VI  2306  (id.  Vallense),  XIV 
2523  (ager  Tusculanus),  X  8241  (Aqui- 
num),  IX  4194  (Amiternum),XI  383,  390, 
391  (Arimiuum),  3008  (ager  Viterben- 
sis),  6362  (Pisaurum).  Ill  7397  (Perin- 
thus),  XII  3291  (Nemausus).  —  APOL- 
LIN.,  X  1263  (Nola),  XI  19  (Ravenna), 
V  3357  (Verona),  II  4514,  6150  (Bar- 
cino),  XII  4082  (bet.  Nemausus  and 
mouth  of  Rhone).  —  APOLLL,  IX  817 
(Luceria),  III  4484, 13483  (Carnuntum).— 
APOLL.,  APOL..  passim.  —  APO.,  Ill 
4462,  4473,4475,4476,  11094,  11210. 
11220,  11229,  11366,  13452,  13479, 
1435814,  1435820  (Carnuntum),  5680  (Lau- 
riacum),  10853  (Siscia),  14100  (Pannonia 
Sup.).—  AP.,  XI  845  (Mutina),  III  4461, 
4479,  11366,  13481,  1435821a  (Carnun- 
tum), 6761  (Ancyra).  —  A.,  see  above, 
p.  12  col.  2  §  51.] 

A.  Ludi  Apolli/iares,  a  state  festival 
in  honor  of  Apollo,  instituted  in  212  B.  C. 
for  July  13th  (in  id.  Qvinct.,  i.  e.  Ivl.), 
and  afterward  extended  to  cover  the  nun- 
dinae  July  6th  to  13th.  with  the  original 

46 


362 


APOL 


APOL 


day  of  celebration  as  the  culmination. 
The  last  day,  as  that  of  the  original  and 
greatest  sollemnity,  appears  in  a  private 
( Innisehold)  calendar  scratched  (graffito) 
on  a  tile,  Notiz.  (1892)  p.  9  (near  Man- 
tua, shortly  after  27  B.  C.) :  [n]i  idvs 
[I]v[l(ias)J,  Apolli[nar(es)].  —  I  p.  359 
=  VI  2305  (Rome,  Menologium  rusticum 
Colotianum)  mensis  /alius  :  Apollina- 
r(es);  I  p.  359  =  VI  2306  (id.  Vallea- 
se)  mes.  (sic)  Iul. :  Apollinar(es)  ;  I  p.  268 
(Fasti  Pliilocali,  354)  July  5  (sic  by 
mistake):  Lvdi  Apollinares;  ib.  Jul.  13: 
Apollinares.  [For  Apollin.,  Lvdi  Apol- 
lin.,  where  Apollin(i)  is  understood,  see 
s.  v.  Apollo,  §  II  2  J  —  Celebration  at 
Pompeii,  coincident  with  those  of  the 
State,    X    1074    (Pompeii.    3-2    B.  C): 

(Ule)        PRIMO       DVOMVIRATV,       APOLLINARl- 

b(vs),  in  Foro  pompaiw,  tavros  etc.  .  .  . 
(edidit). 

B.  Apolli/iaris  subst.  «  priest  of  Apol- 
lo», in  a  few  towns  of  northern  and 
southern  Italy.  [Cf.  Apollinarivs].  XI 
845  (Mutina) :  P.  Cossvtivs  Zethi  L(iber- 
tvs)  Bassvs,  Ap(ollinaris);  XI  846  (ibid.) : 
C.  Albivs  C.  l.  Philodamvs,  Apollinaris; 
XI  849  (ibid.) :  L.  Attivs  L.  l.  Salvivs, 
Apol(linaris);  XI  850  (ibid.):  C.  Egna- 
tivs  Primigenivs,  Apol^linaris];  XI  852 
(ibid.):  M.  Novanvs  M.  l.  Princeps,  Apol- 
(linaris);  XI  853  (ibid.):  [L.  Novivs] 
L.  l.  Chryseros,  [Apollinaris;  XI  854 
(ibid.):  Q^Petronivs  Q^_f.,  Apol(lina- 
ris);  XI  855  (ibid.):  C.  Salvivs  C.  l. 
Avctvs,  Apoll(inaris);  XI  857  (ibid.): 
C.  Vibrenv[s]  C.  [l.]  Svavis,  Apol(lina- 
ris)  ;  XI  859  (ibid.,  frgnit.):  [.  . .  .]anii 
patrono,  Apoll(inari)  v(ivi)  f(ecervnt)  ; 
XI  973  (Regium  Lepidum) :  C.  Decimio 
C.  f.  Basso  fratri,  Apollinari  ;  IX  814 
(Luceria) :  L.  Ocratio  Co[ri]ntho,  Apol- 
linari) ;  IX  815  (ibid.):  C.  Sescenio 
C.  l.  Bitho,  Apollinari;  IX  816  (ibid.): 
M.  Staio  M.  et  D.  lib.  Lygdamo,  Apol- 
(linari);  IX  817  (ibid.):  Q^  Svlpicio 
Theophilo,  Apolli(nari).  At  Arretium 
they  formed  a  collegium  of  six  members ; 
seviri  Apolli/iares.  XI  1843  (Arretium): 
L.  Carpenni  A.  f.  Ponv(ptina)  Sabini, 
sevir(i)  [A]pol(linaris);  XI  1844  (ibid.): 
P.  Helvio  Arret[i]no,  sexvir(o)  Apo[l]- 
(linari). 


C.  The  Legio  XV  Apollinaris,  enrolled 
under  Augustus,  probably  in  6   A.  D.  for 
the    Pannonian    campaign;    quartered    in 
Pannonia  where  it  joined  in  the  mutiny 
of  A.   D.   14.     Prom   63  to    71    it   took 
part  in   Corbulo's    campaign    against  the 
Parthians  and  afterwards   in  the  Jewish 
wars  under  Titus,  after  which  it  returned 
to  Pannouia  and  made    its    headquarters 
at  Caruuntum    where   it  engaged  in  the 
construction  of  a  permanent  encampment 
(A.  D.  73);  but  at  some  time  later  was 
draughted  olf  again  to  the  East  (at  Sa- 
tala  on  the  borders  of  Armenia  Minor), 
where  it  disappears  from  view  in  inscrr. 
toward  the  middle  of  the  third  century. 
The  honorific  title  pia  fidelis  appears  in 
a  single  inscr.,  XIII    1680    (Ara  Romae 
et  Augusti,  3d).     The  greater  number  of 
inscrr.  (esp.  tiles)  come  from  Carnuntum 
and    its   neighborhood.    Exx.,    Ill   4406, 
4418,   4455,   4456,   4460,    4461.    4463, 
4464,  4465,  4473,   4475,    4476,   4477, 
4477«,  4478,  4479,  4481,  4482,  4483, 
4484,  4485.   4488,   4491,  4662,   11094, 
11210,    11213,    11218,    11220,    11225, 
11228,    11229,    11366,    11368.    11369, 
13452,    13479,    13480,    13481,    13483, 
13484, 13486, 1435814'  15>  n> ,8-  20>  "■ 21a' 22, 
15193    (Carnuntum);    141005   (Pannonia 
Sup.);    4171,    4189=10921    (Savaria); 
4247  (Scarbantia) ;  4535  (near  Aequino- 
ctium);  4570  (Vindobona);  5636  (Nori- 
cum) ;  5680  (Lauriacum);  10769  (Emona); 
10853 (Siscia);  13360  (Taurunum).  In  camp 
in  the  East,  III  6747  (Satala).  A  vexillatio 
of  the  legion  in  Armenia  Minor,  III  6052 
(Valarsapa,  185).     Other  inscrr.    of  offi- 
cers, soldiers  and  veterans  are   scattered 
over  the  whole   Roman  world.    Exx.,  VI 
3492  (Rome,  in  list  of  legions,  2nd);  XIV 
2523  (ager  Tusculanus),  2933  (Praeneste), 
3587,  4237    (Tibur) ;    IX  4968  (Cures). 
4194  (Amiternum);  X  1127  (Abellinum), 
1263   (Nola),    6442    (Privernum),    8241 
(Aquinum);  XI  19  (Ravenna),  383,  390, 
391  (Ariminum,  1st),  3008  (ager  Viter- 
bensis),  4789  (Spoletium),  6117  (Forum 
Semproni);  V  486  (Capodislria),  522,  540 
(Tergeste),  2476  (Ateste),  891,  928,  Pais 
182  (Aquileia).    3357  (Verona);   III  25 
(Thebae   Aegypti,    105-117),    242,    260, 
268,  6761  (Ancyra),  6787  (Lystra),  7397 


APOL 


APOL 


363 


(Perinthus),  12286  (Carystus),  14178 
(Cyaneae);  VIII  217  (Cilliuin,  199), 
2582,  3001  (Lambaesis) ;  II  2424  (Bra- 
cara  Augusta),  4514  (Barcino,  2nd),  6150 
(Barcino);  XIII  1680  (Ara  Rotnae  et  Au- 
gusti). 

D.  In  place-names. 

1.  Of  Reii  (q.  v.)  in  Gallia  Narbonen- 
sis.  XII  358,  367  (Reii) :  C(olonia)  I(v- 
lia)  A(vgvsta)  A(pollinaris);  360  (ibid.): 
C(olonia)  V(etvs)  R(eiorvm)  A(pollina- 
ris)  ;  4082  (bet.  Nemausns  and  ostia 
Rliodani):  Col(onia)  Ivl(ia)  Avgvst(a) 
Apollin(aris);  3291  (Nemausns):  Col(o- 
nia)  Ivl(ia)  Avg(vsta)  Apollinar(is)  Re- 
ior(vm)  ;  3200  (ibid.):  Col(onia)  Apol- 
linare  (sic,  abl.)  Reiorvm;  983  (near 
Arelate) :  Col(onia)  Reior(vm)  Apollina- 
r[is];  III  7397  (Perinthus):  (Me)  Reis 
Apollinar(ibvs);  VI  28115  (Rome):  (Me) 
Reis  Apoll(inaribvs)  ;  VI  2714  (Rome): 
(Me)  domo  Reis  Apollinarib(vs). 

2.  Of  Sulul  (q.  v.)  in  the  Provincia 
Proconsularis.  VIII  12341  (Sulul):  Mv- 
[nici^p[iv]m  Sept[i/vuvm)  Avrelivm  Seve- 
rian[vm  Avg(vstvm)]  Apoll(inare  or 
-inense?)  Svlvlitanvm. 

3.  Pagus  Apolliaaris  in  the  territory 
of  Placentia.  XI 1147  (Veleia,  2nd)  cap.  V 
1.  96:  agellos  vlbvlllanos  in  [pla^cen- 
tino,    Pag(o)    Apollinare. 

4.  Nym.ph.ae  Apollinares,  a  sacred 
spring.  XIII  6649  (Stockstadt,  166)  : 
Nyjwfae  (sic)  Apollinares  renovatae  me- 
ritoqve  aris  dedicandae. 

E.  In  associations  (collegia). 

1.  The  Stadium  Apollinare,  apparently 
a  musical  and  literary  society.  XI  6362 
(Pisaurum) :  (Mi)  patr(ono)  Ivvenvm 
Forensivm,  item.  Stvdior(vm)  Apollina- 
r(is?)   et  Gvnthar(isP). 

2.  The  Decuria  Apolliaaris,  a  section 
of  the  Collegium  Fabrorum  at  Aquileia, 
Pais   181    (Aquileia):    Decvria    Apol(li- 

NARls). 

APOLLINAR1VS.  Adj.  =  Apollinaris 
B,  q.  v.  The  Collegium  Apollinarium  at 
Cumae  seems  to  have  consisted  of  priests 
of  Apollo.  [Of.  the  seoiri  or  sexoiri  Apol- 
linares at  Arretium].  X  3684  (Cumae)  = 
XI  3018  (ager  Vilerbensis):  C.  Pompo- 
nivs  Zoticvs  Collegio  Apollinario  d(o- 
nvm)  d(edit). 


APOLLINE(N)SIS.  Adj.,  subst.  «Of 
Apollo  » . 

(a).  Vicus  Apollinensis,  evidently  near 
Mogontiacum.  XIII  6688  (Zahlbach  near 
Mainz,  220) :  genio  Collegi  Ivventvtis 
Vici  Apollinesis  (sic)  (Mi)  donvm  de- 
dervnt. 

(b).  Apollinenses,  evidently  name  of  a 
collegium  of  cultores  Apollinis.  VII  179 
=  Eph.  Epigr.  Ill  p.  312  no.  179  (Lin- 
dum) :  [A]pollines(es)  (sic). 

APOLLINEVS.  Subst.,  of  one  as  beau- 
tiful as  Apollo :  «  a  perfect  Apollo  » .  XIII 
6808  (Mogontiacum,  2ud) :  vt  primvm  ado- 

LEVIT  POLLENS  VIR1BVS,  DECORA  FACIE,  Cv- 
PIDINIS  OS  HABITVMQVE  GERENS,  NEC  ME- 
TVAM    DICERE  :    APOLLINEVS  ! 

APOLLO.  The  god,  son  of  Jupiter  and 
Latona,  brother  of  Diana,  father  of  Ae- 
sculapius (Asclepius) ;  god  essentially  of 
the  fine  arts,  of  health,  associated  with 
Sol  and  the  heavenly  bodies.  His  tem- 
ples, shrines,  altars,  statues.  Stated  sacri- 
fices and  festivals.  Priests.  Places  bearing 
his  name.  Apollo  as  name  of  triremes  of 
the  fleets  at  Misenum  and  Ravenna.  [Forms 
and  abbreviations.  Norn,  apolo,  XIV  4105 
(Praeneste,   bronze  mirror,    early  B.  C), 

XI  1956  (Perusia).  —  Gen.  apollonos 
=  'AnoXlmvog  in  name  of  town :  Apol- 
lonos Hydreuma,  III  6627  (Coptos) ;  apo- 
lones,  I  187  =  VI  29  (Rome,  B.  C); 
apolinis,  XIII 1983  (Lugudunum);  [a]pol- 
lines?  [if  not  for  [a]polline  s(acrvm)], 
VII  179(Lindum);APPOLLiNis,  XIII 100172 
(Gallia,  graffito  on  vase).  —  Dat.  apo- 
lini,  III  5861  (Raetia),  14470  (Apulum), 

XII  991,  992  (Glanum),  2792  (Narbo- 
nensis),  XIII  433  (Ausci),  1460  (Augu- 
stonemetum),  6663  (Mogontiacum),  7785 
(Rigomagus);  appoline,  X  7265  (Panor- 
mus,  B.  C.),  IX  5803  (Cluentum  Vicus, 
stone  cylinder);  [a]polline?  (may  be  gen. 
apollines),  VII  179  (Lindum);  apolene, 
Notiz.  (1891)  p.  370  =  Dessau  3215  (ager 
Praetuttiorum,  B.  C);  apolone,  X  4632 
(Gales,  B.C.);  apolinei,  I  1543«  =  XI 
3073  (Falerii,  B.  C),  1  562  =  111  566 
(Delphi,  117  B.  C.?);  apolenei,  I  167 
=  XI  6290  (Pisaurum,  B.  C);  apollinei, 
I  562  =  111  7304  (Delphi.  B.  C);  apo- 
loni,  I  73  =  XIV  2847,  XIV  2848  (Prae- 
neste, B.  C.),  XIII  2830  (ager  Aeduorum) ; 


30  1 


A  POL 


APOL 


apolloni,  VI  82544  (Rome),  III  567 
(Delphi),  7  111.  12831  (Thracia);  appol- 
lini,  V  6603  (ager  Novariensis),  XIII 
6661  (Mogontiactim).  —  Abl.  apolin(e), 
VI  3139  -  7466  (Rome);  apollini,  XV 
2156  (Ostia,  brick).  —  Abbrev.  apollin.. 
passim. —  apolli..  VI  31148  (Rome,  135), 
XII  2988  (bet.  Ucetia  and  Nemausus). — 
apoll.,  VI  2228  (Rome),  XIV  2408  (Bo- 
villae,  169),  X  3527  (Misenuin),  V  3217 
(Verona),  III  5870  (liaetia),  XII  2525 
(bet.  Augustum  and  Lacus  Lemannus). — 
apol.,  XIV  4198  (Nemus  Dianae),  I  p.  329 
=  P  p.  249  =  X  0(338  (Fasti  Anliates), 

IX  4192  {Fasti  Amiternint),  V  4198« 
(Brixia),   5514   (near  Lacus  Verbanus)]. 

I.  The  god  as  such,  esp.  in  dedications. 

A.  Named  simply,  without  epithet  or 
associated  divinity.  Exx.  VI  24,  25,  27, 
28,  29  =  1  187/30.408,2208  (Rome); 
XIV  2847, 2848  =  I  73  (Praeneste,  B. C.) ; 

X  1190  (Abella.  28),  1544.  1545  (Puteo- 
H),  4632  (Gales,  B.  C.),  0553  (Velitrae), 
7265  (Panormus,  B.  C);  IX  2439  (Sae- 
pinum),  5803  (Cluentum,  stone  cylinder, 
B.C.);  Notiz.  (1891)  p.  370  =  Dessau 
3215  (ager  Praetuttianorum,  B.  C);  XI 
1916  (Perusia),  2094  (Clusium),  3073  == 
I  1543«  (Falerii.  B.  C.).  3572  (Castrum 
Novum),  3858  (Capena),  5261  (Hispel- 
lum).  6108  (Forum  Semproni),  6290  = 
I  167  (Pisaurum,  B.  C).  6490  (Sassina) ; 
V  3217  (Verona),  4127  (bet.  Cremona  and 
Brixia),  4198«  (Brixia),  5514  (near  La- 
cus Verbanus),  5762  (Mediolanium),  7232 
(Segusio),  7810  (Albintimilium);  III  787 
(Dacia),  933  (Salinae),  7236  =  12277 
(Delos,  B.  :C),  7821  (Alburnus  Maior), 
1420324  (Delphi,  84),  1410!)  (Apulum) ; 
VIII  2591  (Lambaesis.  123),  9607  (Man- 
liana,  148);  II  432  (Tarraco),  4487  (Aquae 
Calidae) ;  XII  247  (Forum  Iuli).  633  (near 
Arelate),  991, 992  (Glanum),  1276  (Vasio), 
1809  (Vienna),  2318  (near  Gratianopolis), 
2569  (bet.  Augustum  and  Lacus  Leman- 
nus), 2585,  2586  (Genava),  2792  (Nar- 
bouensis),  2988  (bet.  Ucetia  and  Nemau- 
sus); XIII  2804  (Aquae  Bormonis?), 
6661-6663  (Mogontiacum),  7785  (Rigo- 
magus).  80o:>  (Bonna), 8164a (Col.  Agrip- 
pinens.).  10017*  (Gallia,  a  vase).  Note 
nvmen  Apollini(s),  III  989  (Apulum); 
genivs  Apollinis,    XIII    1318  (ager  Bi- 


turigum);  devs  Apollo,  VI  23,  32544 
(Rome),  M  1712  (Vicus  Martis  Tuder- 
tiimi,  2"d).  Ill  990  (Apulum,   238-244), 

XII  LOO  (Massilia),  2514  (bet.  Augustum 
and  Lacus  Lemannus),  XIII  438  (Ausci), 
939  (Petrucorii),  1730  (Lugudunum),  2920 
(  vutessiodurum),  3450   (ager  Remorum), 

VII  452  (Britannia),  632  (Borcovicium), 
1061  (Blatum  Bulgium),  and  below  B  sub 
.1  ug ust us,  Borvo,  Cobledulitavus,  Dgsprus, 
(Ira  anus.  Praeslantissimus,  Propitius,  Py- 
thias, Sanctus,  Vercuiesis,  Vindonuus. 

B.  With  epithets.  1.  AmarcolUaaus. 
See  Grannus.  —  2.  Aaextiomarus  or 
Anexttomarus.  Haverrield,  Rom.  Inscr. 
in  Britain  ( 1 892-3)  p.  22  no.  141  =  Eph. 
EpiiiT.  VII  no.  H62(South  Shields,  bronze 
patera);  XIII  3190  (Ceuomani). —  S.Ani- 
cetus.  VII  543  (Vindobala):  Soli  Apol- 
liniAniceto. —  4.*Argenteus(o£a  statue). 
VI  2233  (Rome):  agro  Apollinis  Argen- 
tei.  —  5.  Alepomarus.  XIII  1318  (ager 
Biturigum  et  Cubortim):  genio  Apol(l)i- 
nis  Atepomari.  —  6.  Augustus.  VI  33, 
35  (Rome),  42  (Rome,  115),  X  3716 
(Liternum),  III  534  (Coiinthus),  1415 
(Dacia)  5629  (Ovilava),  VIII  858  (Mun. 
Giuritanum).  12017  (Zama  Regia).  12058 
(Mimic),  16520  (Theveste),  20207  (Maur. 
Sitifensis),  11  1403  (Urso).  1610(Igabrum, 
75),  2004(Nescania),  3358  (Aurgi),  5164 
(Balsa),  6181  (Gerunda),  XII  1810  (Vien- 
na), 2342  (near  Gratianopolis.  1st),  2374 
(bet.  Vienna  and  Augustum),  XIII,  1460 
(Augustouemetum),  1726,  1727  (Lugudu- 
num):  Apollo  Avgvstvs  ;  XIII  3073, 
3074  (Turones):  Avgvstvs  Apollo.  [See 
also  under  Helenas,  Patrius~\.  —  7.  Be- 
lenus.  V  737,  8212  (Aquileia):  Apollini 
Beleno;  V  741,  748,  749,  753  (ibid.): 
Apollili   Beneno  Avgvsto.  —  8.  Borvo. 

XIII  5911  (Bourbonne-les-Bains):  deo 
Apollini  Borvoni.  —  9.  Cicanos.  VI 
2797  =  32546  (Rome,  l_39):  Apollini 
Cicanos  regionis  Tracia  (sic),  Vico  Sta- 
tvis.  —  10.  Clarias.  Ill  2880  (Corinium), 

VIII  8351  (near  Cuicul),  VII  633  (Bor- 
covicium):    DIS    DEABVSQVE    SECVNDVM    IN- 

TERPRETATIONKM      ORACVLI      ClARI      APOLLI- 

nis.  —  11.  Cobledulitavus.  XIII  939  (Pe- 
trucorii): deo  Apollini  Cobledvlitavo. — 
12.  Conservator.  VI  413  (Rome,  244), 
III  3631  (agerAquincensis):  Apollini  Con- 


APOL 


APOL 


365 


servatori.  —  13.  Crinitus.  Ill  77  (Tal- 
uiis,  134):  crinitvs  Apollo  —  14.  Cu- 
manus.  X  3683  (Cumae):  Apollini  Cv- 
mano.  —  15.  Daplinaeus.  Ill  4285  (Bri- 
getio) :  Apollini  Daphnaeo.  —  16.  l)i- 
dymeus.  Ill  141954:;  (Miletus,  100):  viam 

NECESSARIAM    [s^ACRIS     APOLLINIS    DlDYMEI. 

Cf.  Ill  6976  (Amisus):  {ilk)  Apollini 
d(onvm)  d(edit)  =  'JnuHwri  /fid\yfxsi~\ 
sixvv-  —  '^.  fiominus.  See  under  Ver- 
culesis.  —  18.  Dt/sprus  (Dysper?).  XIII 
8607  (Col.  Ulpia  Traiana,  223):  deo  Apol- 
lini Dyspro. —  1 9.  Granuus.  VI 36  (Rome), 
III  5588  (Bedaium),  5861,  5870,  5871, 
5873,  5876,  5881  (Raetia),  XIII  6462 
(Neusladt  a.  d.  Linde),  7975  (Gallia  Bel- 
gica),  8712  (Noviomagus,  bronze  acerra), 
VII  1U82  (Britannia):  Apollini  Granno; 
III  5874  (Raetia) :  dei  Apollinis  Granni  ; 
XIII  2600  (Matisco):  deo  Apollini  Gran- 
no Amarcolitan(o);  XIII  5315  (Argen- 
tovaria) :  Apollini  Granno  Mogovno; 
XIII  3635  (Aug.  Trevirorum) :  [d]eo 
Apolli[ni  G]ra[n]no  Ph[o]eb(o).  — 
20.  Lycius.  Ill  2902  (Iader) :  Apollini 
Lycio.  —  21.  Lioix.  XIII  8006  (Bonna, 
2nd):  Apollin(i)  Livici.  —  22.  Maior. 
X  6  (Regium  Iulium):  in  templo  Apol- 
linis Maioris.  —  23.  Maponus.  VII  1345 
(Britannia):  Apollini  Mapono.  —  24.  Me- 
dicinal^. See  Salutaris.  —  25.  Mogou- 
nus.  See  Gran  mis.  —  26.  Pacifer.  See 
Sanctus.—  27.  Patrius.YUl  619  (Mactar, 
2nd)  :  Apollini  Patrio  Avg(vsto).  — 
28.  PhospJtorus,.  See  Pylhius. —  29.  Phoe- 
bus. See  Grannus  and  s.  v.  PHOEBVS.  — 
30.  Praestans.  VI  38  (Rome):  Apollini 
Praestanti.  —  31.  Praestantissimus.  Ill 
991  (Apulum) :  deo  Apollini  Praestan- 
tissimo. —  32.  Propilius.  Ill  7463  (Moesia 
Inf.):  [deo  Pro]pitio  Apol[l]ini.  — 
33.  Paer.  See  Pylhius.  —  34.  Pythius. 
Ill  566  =  1  562*  (Delphi,  117  B.  0  ?): 
Apolinei  [P]vtio  (sic);  III  567  (ibid., 
B.  C.) :  Apolloni  (sic)  Pythio;  III  7304 
(ibid.):  Apollinei  Phvtio  (sic);  III  1133 
(Apulum):  deo  bono  Pvero  Posphoro 
(sic)  Apollini  Pythio;  III  1138  (ibid.): 
deo  b(ono)  Posphoro  (sic)  Apollini  Py- 
thio ;  XIII  6469  (Heilbronn,  148) :  Apol- 
lini Pythio.  —  35.  Salutaris.  VI  39 
(Rome);  Apollini  Salvtari  et  Medici- 
nali.   —   36.  Sanctus.  VI   40,    41,    45 


(Rome),  XI  2925  (Volci),  3285,  3287, 
3288  (  Vicarello),  III  7447  (Moesia  Inf.), 
8659  (Salonae),  II  4489  (Aquae  Calidae), 
XIII  1729  (Lugudunum) :  Apollini  San- 
cto;  III  12462,14437  (Mun.  Tropaeum 
Traiani),  VII  218  (Coccium,  3d):  deo 
Sancto  Apollini;  VI  37  (Rome):  deo 
Sancto  Apollini  Pacifero.  See  also  So- 
ranus.  —  37.  Siannus.  XIII  1669  (Ara 
Rom.  et  Aug.):  Apollini  Sianno.  — 
38.  Soranus.  Notiz.  (1899)  p.  48  =  Annee 
Epigr.  (1899)  p.  57  no.  204  =  Dessau 
4034  (Falerii) :  Sancto  Sorano  Apolli- 
ni. —  39.  Tadenus.  Ill  13858  (Dalma- 
tia) :  Apollin[i]  Tadeno.  —  40.  Tou- 
tiorix.  XIII  7564  (Aquae  Mattiacorum) : 
Apollini  Tovtiorigi.  —  41.  Verculesis. 
VI  2798  =  32570  (Rome):  deo  domino 
Apollini  Vercvlesi.  —  42.  Vindonnus. 
XIII  5644,  5645,  5646  (bet.  Tilena  and 
Vertillum):  deo  Apollini  Vindonno. — 
43.  Virotules.  XII  2525  (bet.  Augustum 
and  Lacus  Lemannus):  Apoll(ini)  Viro- 
tvti. 

C.  Associated  with  other  divinities. 

1.  With  his  mother  La/ona,  his  sister 
Diana.  VI  32  (Rome):  [Apolli]ni,  Dia- 
nae,  Latonae;  I  p.  330  =  XI  6050  (Fa- 
sti Urvinates):  Apollini,  Laton(ae)  ad 
Theatr(vm)  Marc(elli);  V  4199  (Brixia) : 
Apollini,  Dianae;  III  14470  (Apulum): 
diis  Apol(lini)  et  Dianae;  II 964  (Arucci): 
tenvplvm  Apollinis  et  Dianae  dedit  ;  III 
7447  (Moesia  Inf.):  [Dian]ae  et  Ap[ql- 
li]ni  Sanctis;  III  12371  (ibid.):  Dianae 
Reginae  et  Apollini;  VII  1112  (Auchin- 
davy)'.  Dianae,  Apollini. 

2.  With  Sol.  Luna.  etc.  VI  31032 
(Rome):  Soli,  Lvnae,  Apollini,  Dianae; 
XIII  8607  (Col.  Ulpia  Traiana,  223): 
dso  Apollini  Dyspro,  Lv(nae)  Soliq_(ve) 
de(is);  XIII  8812  (Fectio) :  Iovi  0(pti- 
mo)  M(aximo)  Svmiwo  Exsvperantissimo, 
Soli  Invicto,  Apollini,  Lvnae,  Dianae, 
Fortvnae,   Marti,  Victoriae,  Paci. 

3.  With  Minerva  and  the  muses.  Ill 
741 1  =  12331  (Thracia) :  [Ap]olloni  (sic) 
et   Mi[nervae];  III    77    (Talmis,    134): 

VICTRICES  MVSAE,  PaLLAS,  CRINITVS  APOLLO. 

4.  With  Aesculapius  (Asclepius),  Hy- 
gia  (Salus),  the  nymphs,  etc.  Ill  986 
(Apulum,  180):  avribvs  Aesc[v]lapi  et 
Hygiae,  et  Apollini  et  Dianae;  Rev.  Arch. 


366 


A  POL 


APOL 


II  (1908)  p.  478  no.  382  (Obernburg): 

I(ovi)  O(PTiMo)  M(aximo),  Apollini  et 
Aescvi  apio,  Salvti,  Fortvnae;  VI  ().')(» 
(Homo):  signa  Silvani,  Iovis,  Volcani, 
Apoi.linis,  Asclepi,  Deanae  (sic)  J  II  2004 
(Nescania):  Apollini  et  Aescvlapio  Av- 
g(vstis);  XI  3294  (  Vicarello)'.  Apollini, 

SlLVANO,     ASCLEPIO,      NYMPHIS  ;      III     3289 

(ibid.):  Apollini,  Silvano,  nymphis;  III 
5873  (Raetia):  Apollini  Granno  et  San- 
ctaeHygiae;  III  5861  (ibid.):  Apollini 
Granno  et  nymphis-  XI  3286  (  Vicarello): 
Apollini  et  nymphis  Domitianis  ;  XI  3287 
(ibid.):  Apollini  Sancto  et  nymphis;  XI 
3288  (ibid.):  Apollini  et  Nymphis  San- 
ctis; X  6786  (Aenaria  Insula,  1st):  Apol- 
lini et  Nymphis  Nitrodibvs;  X  6787-8 
(Aenaria  Insula):  Apollini  et  nymphis; 
XIII  5645  (bet.  Tilena  ad  Vertillum): 
[deo  Apollini  VindJonno  et  Fontibvs. 
5.  Of  especial  interest  for  the  relative 
popular  veneration  for  the  divinities  con- 
ferring wealth  and  health  [Cf.  XIII  2031 
(Luguduuuni,  sign  of  an  inn):  Mercvrivs 
hic  lvcrvm  promittit,  Apollo  salvtem, 
Septvmanvs  (sc.  caupo)  hospitivm]  are 
the  dedications  to  Apollo  in  connection 
with  Mercurius,  Ceres,  Fortuna,  Spes  etc. 
It  will  be  noted,  esp.  in  the  long  dedi- 
cations, that  after  the  formal  invocation 
of  the  great  national  deities,  Apollo  (health) 
occupies  a  place  after  the  gods  presiding 
over  merchandise,  commerce  and  agricul- 
ture, and  precedes  onlv  the  local  gods  and 
genii.  V  2822=32550  (Rome):  diis 
[san^ctis  patrii[s  .  .  .  I(ovi)  O(ptimo)] 
M(aximo)  et  Invict[o  e]t  A[p]ollini. 
Mercvrio,  Dianae,  Hercvli,  Marti  ;  XIII 
2830  (ager  Aeduorum):  deo  Mercvrio  et 
Apoloni  (sic);  VI  31139  (Rome,  128): 
Iovi  Optimo  Max(imo),  Soli  divino,  Mar- 
ti. Mercvr(io),  Hercvli,  Apollin(i).  Sil- 
van(o),   et  dis  omnibvs  et  genio   Imp(e- 

RATORIS)     HADRIANI      Avg(vSTi)     ET      GENIO 

singvlarivm;  VI  31140  (ibid.,  132):  Iovi 
Optvmo  (sic)  Maximo,  Ivnoni,  Minervae. 
Marti,  Victoriae.  Hercvli,  Fortvnae, 
Mercvrio,  Felicitati,  Salvti.  Fatis  Cam- 
pestribvs.  Silvano,  Apollini,  Dianae, 
Eponae.  Matribvs  Svlevis  et  genio  sin- 
gvlarivm); VI  31141  (ibid.,  133):  Iovi 
Optimo  Maximo,  Ivnoni,  Minervae,  Marti, 
Victoriae.  Mercvrio,  Felicitati,  Salvti, 


Fatis  Campestribvs,  Silvano,  Apollini, 
Dianae,  Eponae,  Matribvs  Svlevis  et  ge- 
nio singvlarvm  (sic),  Cf.  VI  31142  (134 
A.  D.).  31143  (135),  31144  (136),  31145 
(137),  31146  (138),  31148  (140),  31149 
(141). 

6.  Various  other  combinations.  Note 
bronze  vase  with  incised  figures,  each  lab- 
eled graffito  with  name,  XIV  4105  (Prae- 
neste,  B.  C):  Ivno,  Iovos,  Mercvris,  Her- 
cle,  Apolo,  Leiber,  Victoria,  Menerva, 
Mars,  Diama,  Fortvna  (sic).  —  VI  413 
(Rome,  244):  I(ovi)  O(ptimo)  S(oli) 
P(raestantissimo)  d(igno)  et  Ivnoni  San- 

CTAE     HERAE,     CaSTORIb(vs)      ET      APOLLINI 

Conservatoribvs;  VIII  6955  (Cirta): 
I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo),  dis  deabvsqve, 
Matri  Devm  Magnae  Idae(a)e,  Apollini; 
V  6603  (ager  Novariensis) :  Marti  et  Ap- 
pollini  (sic);  VI  31  (Rome):  [Ap]olli- 
nis,  Arpocrat[is];  XIII  1318  (ager  Bi- 
turigum):  nvm(inibvs)  Av[g.]  et  genio 
Apol(l)inis  ;  XI 804  (near  Bononia) :  Apol- 
lini genioqve  Avgvsti  Caesaris;  XII 2514 
(bet.  Augustum  and  Lacns  Lemanuus): 
nvm(inibvs)  Avg(vstis),  deo  Apollini; 
IX  783  (Luceria) :  Apollini,  divo  Avg[v- 
sto];  VII  218  (Coccium,  3d):  deo  San- 
(cto)  [A]pollini  [et]  M[atr]onis;  VI 
36  (Rome):  Apollini  Granno  et  Sanctae 
Sironae;  III  5588  (Bedaium) :  Apollini 
Granno  [et  Si]ronae;  XIII  5911  (Ger- 
mania  Sup.):  deo  Apollini  Borvoni  et 
Damonae. 

D.    Occasion  and  source  of  dedication. 

1.  Occasion.  Ill  7236=12277  (De- 
los,  B.  C):  benefici  ergo;  III  7447 
(Moesia  Inf.) :  conservatvs  ab  eo  ;  II  4447 
(Aquae  Calidae) :  consvlto;  II  6181  (Ge- 
runda):  honori  memoriaeqve;  IX  2439 
(Saepinum):  ob  honorem;  XI  1916  (Pe- 
rusia) :  ob  honorem  Isidis  Avg(vstae); 
XI  5261  (Hispellum)  :  ob  honorem 
(illius);  V  749  (Aquileia):  in  honorem 
(illius);  XIII  6462  (Neuenstadt):  in  h(o- 
norem)  D(omvs)  D(ivinae)  ;  XIII  8712 
(Noviomagus,  bronze  acerra):  ex  imperio; 
III  2880  (Corinium),  VIII  8351  (near 
Cuicul),  VII  633  (Borcovicium):   secvn- 

DVM     INTERPRETATION-^    ORACVLI  ;    VI    413 

(Rome.  244):  ivssv  nvminis;  III  2902 
(Iader) :  ivssv  ipsivs  (sc.  Apollinis);  111 
990   (Apulum,   238-244):   ex  ivssv  dei; 


APOL 


APOL 


367 


III  5629  (Ovilava):  in  memoriam;  T  562 
=  III  566  (Delphi,  117  B.  C.  ?):  merito; 
VIII  2591  (Lambaesis,  123):  monitv 
Apollinis;  III  8659  (Salonae) :  ex  prae- 
cepto  dei;  VI  413  (Rome.  244),  Notiz. 
(1899)  p.'  48  =  Anuee  Epigr.  (1899) 
p.  57,  no.  204  =  Dessau  4034  (Falerii), 
XI  2094  (Clusium),  XI  4742  (Vicus  Mar- 
tis  Tudertium),  V  5514  (near  Lacus  Ver- 
banus),  III  986  (Apulum,  180),  1133, 
1138  (Apulum),  12371  (Moesia  Inf.),  VII 
218  (Coccium,  3d):  pro  salvte;  III  991 
(Apulum):  pro  se  svisq.(ve);  XII  262 
(Forum  Juli):  ex  testajwento;  XI  3287 
(  Vicarello):  voto  svscepto ;  VI 37  ( Rome), 
III  989  (Apulum),  III  7821  (Alburnus 
Maior),  XII  1810  (Vienna),  XII  2318 
(near  Gratianopolis),  2342  (ibid.,  1st), 
2514,  2569  (bet.  Augustum  and  Lacus 
Lemannus):  ex  voto;  XII  247  (Forum 
Iuli):  ex  v(oto)  l(ibens)  m(erito);  V 
7810  (Albintimilium),  XII  433  (Ausci), 
1727,  1729  (Lugudunum):  v(otvm)  s(ol- 
vit)  ;  V  4127  (bet.  Cremona  and  Brixia), 
419d«  (Brixia),  5514  (near  Lacus  Ver- 
banus),  III  933  (Salinae),  3631  (ager 
Aquincensis),  XII  992  (Glanum),  1276 
(Vasio),  2792  (Narbonensis),  2988  (bet. 
Ucetia  and  Nemausus),  XIII  5646  (bet. 
Tilena  and  Vertillum),  6660  (Mogontia- 
cum),  7785  (Rigomagus) :  v(otvm)  s(ol- 
vit)  l(ibens)  m(erito);  V  6603  (ager  No- 
variensis).  7232  (Segusio),  XIII  6462 
(Neueastadt):  v(otviw)  s(olvit)  l(aetvs) 
l(ibens)  m(erito);  XIII  8005  (Bonna): 
v(otvm)  s(olvit)  l(aetvs)  l(ibens);  X 
6786  (Aenaria  Insula):  v(otvm)  s(olvit) 
l(ibens)  a(nimo);  II  1403  (Urso):  votvm 
animo  libens  solvit;  X  6787  (Aenaria 
Insula,  1st):  votvm  l(ibens)  d(at). 

2.  Source.  I  187=  VI  29  (Rome,  B.C.): 
vicesima  part!  (sic);  XII  2526  (bet.  Au- 
gustum  and  Lacus  Lemannus) :  ex  stipe 
dvpla;  V  3217  (Verona):  d(e)  p(ecvnia) 
s(va);  XI  3572  (Castrum  Novum):  de 
sva  pec(vnia);  XIII  5315  (Argentovaria): 
d(e)  s(va). 

IT.  1.  Temples,  shrines,  altars,  statues 
of  Apollo.  2.  Stated  sacrifices  and  festiv- 
als.    3.  Priests  of  Apollo. 

1.  R.  G.  divi  Aug.  cap.  19  1.  1 :  Tem- 
plvmqve  Apollinis  in  Palatio  cvm  por- 
ticibvs  ....  feci;  ib.  cap.  21  1.  24:  in 


Aede  Apollinis  =  iv  . . .  vaty  'AnoXXwvog ; 
ib.  cap.  24  1.  53:  dona  avrea  in  Aede 
Apol[li]nis  .  .  .  posvi  =  iv  rw  vctty  xov 
'AnoXXwvog;  I  p.  329  =  I2  p!  249'=  X 
6638  (Fasti  Antiates)  Oct.  9:  Avg(vstvs) 
Aed(em)  Apol(linis)  dedicavit;  VI  32327 
(Rome,  Comm.  Lud.  Saec,  204)  1.  7 :  in 
Palatio  in  Aede  Apollinis  ;  ib.  1.  23 :  in 
Palatio  in  area  Aedis  Apollinis;  R.  G. 
divi  Aug.  cap.  21  1.  21 :  theatrvm  ad 
Aede(m)  Apollinis  ....  feci  =  tisccrqov 
ngbg  iw  AnolXuivog  rau>;  VI  45  (Rome, 
4th):  Apollini  Sancto  ....  aedem;  VI 
26  (Rome):  aedem  cvm  sigillo  Apolli- 
nis; VI  27  (Rome):  Apollini  aedic(v)lam 
ref(i)ciendam  cvravit;  X  6  (Regium  Tu- 
lium):  in  templo  Apollinis  Maiobis;  X 
6463  (Setia):  Apollinis  aedem;  III  534 
(Corinthus):  aedem  et  statvaiw  Apollinis 
Avgvsti;  III  1420324  (Delphi,  84):  tem- 
[plv]m  Apo[llinis]  sv[a  i]npensa  (sic) 
refecit;  III  1419543  (Miletus,  100): 
viam  necessariam  [s^acris  Apollinis  Di- 
dymei;  VIII  12058  (Muzuc):  Apollini 
Avgvsto  sacr(vm).  Aedem  . .  .  .  ;  II  964 
(Arucci):  templvm  Apollinis  et  Dianae; 
VI  30849  (Rome):  (ilte)  fecit  [ar]am 
Apollini;  XI  3572  (Castrum  Novum): 
Apollini  . . .  aram  ;  XIV  2852  (Praeneste) : 

FORTVNAE  SIMVLACRA  COLENS    ET  APOLLINIS 

aras;  XIII  5315  (Argentovaria):  Apol- 
lini Granno  Mogovno  aram;  VI  408, 
30759  (Rome):  simvlacrvm  Apollinis 
statvervnt;  VI  656  (Rome):  signa  Sil- 
vani,  Iovis,  Volcani,  Apollinis,  Asclepi, 
Dianae;  X  1196  (Abella,  28):  Apollini 
signvm  .  .  .  sedemq_(ve)  dikavit  (sic)  \  III 
5871  (Raetia):  Apollini  Granno  signvm 
cvm  base  ;  VI  2233  (Rome) :  agro  Apol- 
linis Argentei  (named  from  a  statue) ; 
VI  29967  (Rome):  ab  Apolline  Argen- 
teo;  XIV  2867  (Praeneste):  (statuas) 
Antonini  Avgvst(i),  Apollinis,  Isityches, 
Spei  ;  XII  2526  (bet.  Augustum  and  Lacus 
Lemannus).  (Me)  Apollin(em)  . . .  facien- 
dvm  cvravit. 

2.  VI  32323  (Rome,  Comm.  Lud.  Saec, 
17  B.  C.)  1.  141 :  Apollo,  vt  tibi  in  illis 
libri^s  sc]riptvm  est  . . .  [sim.  1,  143]. — 
The  Ludi  Apollinares  [Cf.  s.  v.  APOL- 
LINARIS,  §  A].  I  p.  328  =  P  p.  246  = 
X  6638  (Fasti  Antiates)  July  6:  Lvdi 
Apollini    comm(ittvntvr)  ;    I   p.  324  = 


308 


A  POL 


APOL 


I-  p.  244  =  I X  4192  {Fasti  Amiternini) 

July  (i:  Lvdi  Apoilin(i)  commit(tvntvr)  ; 
I  p.  806  =  I*  p.  225  =  VI  2297  (Fasti 
Maffeiani)  Julv  6:  Lvdi  Apollini.  — 
I*  p.  215  =  VI  2295  (Fasti  Arvalium) 
Sept.  23:  Apo[l]lini  ad  Theatrvm  Mar- 
celli;  I  p.  330  =  XI  6050  (Fasti  Ur- 
bi'iates) :  Apollini,  Laton(ae)  ad  Thea- 
tr(vm)  Marc(elli)  ;  P  p.  214  =  VI 2295  = 
32482  (Fasti  Arvalium)  Oct.  9:  Apol- 
lin(i)  in  Palat(io);  IX  4192  (Fasti  Ami- 
ternini) Oct.  9:  Apol(lini)  in  Pal(atio) 
lvdi.  —  I  p.  358  =  I2  p.  280  =  VI  2305-6 
(menologia  ruslica  Colotiaaum  el  Val- 
lense)  Mensis  Mains:  tvtela  Apollinis. 
3.  VIII  11796  (Mactaris):  q_vi  sacer- 
dotvm  Apollinis  primvs  erit  ;  VI  1851 
(Rome),  XIV  4254  (Tibiir,  199):  sacer- 
doti  Apollinis;  VI  10117  (Rome,  2nd): 
Apollinis  sacerdoti  ;  X  3716  (Liternum): 
parasitoetsacerdoti  Apollinis;  VI 10118 
(Rome),  XIV  2977  (Praeneste,  2nd-3d). 
3683  (Tibur),  4198  (Nemus  Dianae): 
parasitvs  Apollinis;  XIV  2113  (Lanu- 
vium,  2Qd),  2988  (Praeneste),  4273  a,  b 
(Nemus  Dianae):  Apollinis  parasitvs; 
XIV  2408  (Bovillae.  169):  divrno  para- 
sito  Apoll(inis);  Notiz.  (1888)  p.  237  = 
Eph.  Epigr.  VIII  p.  98  no.  369  (Puteoli): 

PATRONO  PARASITORVM  APOLLINIS.  [Cf.   S.  V. 

PARASITVS]. 

III.  Places  named  after  Apollo. 

1.  Apollo iios  Hydreuma  =  'AtcoXXwvoc, 
"idQsvfia,  name  of  one  of  the  watering- 
stations  (1'dQsvf.iaTa)  on  the  highroad  in 
the  dry-lauds  between  Berenike  on  the 
coast  of  Egypt  (Red  Sea)  and  Coptos  on 
the  Nile;  now  Wadi-ffafeiri.  Ill  6627 
(Coptos) :  lacci  (i.  e.  vdqevfxaru  '  reser- 
voirs') aedificati  et  dedicati  svnt  Apollo 
nos  Hydrevma  vii  k(alendas)  Ianvar(ias). 

2.  Area  Apollinis,  on  the  Palatine  Hill 
in  Rome,  a  large  space  which  Augustus 
set  apart  for  the  cult  of  Apollo  and  the 
service  of  the  Court,  including  the  Domus 
Augustana,  Templum  (Aedes)  Apollinis, 
Area  Palatina  etc.  VI  32327  (Rome, 
Comm.  Lud.    Saec,  204)  1.  23:  in  Pa- 

LATIO     IN    AREA    APOLLINIS. 

3.  Dybliotheca  Latina  Apollinis  found- 
ed by  Augustus  along  with  a  Bybliotheca 
Graeca  in  the  area  Apollinis  near  the  Pa- 
latine temple  of  Apollo.  VI  5884  (Rome) : 


Anhochvs  Ti.  Clavdi  Caesaris  a  Byblio- 
theca  Latina   Apollinis. 

4.  Vicus  Apollinis,  a  street  on  the 
Palatine,  leading  to  the  Temple  of  Apollo. 
VI  975  (Rome,  136)«  col.  2  1.16:  Vico 
Apollinis. 

5.  Ager  Apollinis  Argeatei,  in  Rome, 
evidently  taking  its  name  from  a  silver 
statue.  VI  2233  (Rome):  monvmentvm 
fecit  interivs  agro  Apollinis  Argentei; 
VI  29967  (Rome):  ab  Apolline  Argenteo. 

6.  Diaeta  Apollinis,  apparently  some- 
where near  the  modern  Piazza  Vittorio 
Emanuele  on  the  Esquiline,  Rome.  VI 
29774  (Rome):  gestatio  circini  a  di(a)eta 
Apollinis  ad  di(a)eta(m)  eandeja  in  cir- 
cvitv  p(edes)  (tot). 

7.  Figlinae  ab  Apollini  (sic),  at  Ostia. 
XV  2156  (Ostia  a  brick):  de  figl[in]is 
Grattiae  ab  Apollini. 

8.  Apollinis  *lavalio,  or  *  balneum, 
at  Lugndunum.  XIII  1983  (Lugudunum): 

TV     QVI     LEGIS,    VADE    IN    APOLINIS    (sic)    LA- 
VARI. 

IV.  As  name  of  several  triremes  in  the 
fleets  at  Misenum  and  Ravenna.  VI  3139 
=  7466  (Rome):  (ille)  mil(es)  Cl(assis) 
Pr(aetoriae)  Mis(enatis)  III  (=  triere) 
Apolin(e)  (sic).  Similarly  X  3383,  3471, 
3527  (Misenum),  XI  101,  109  (Ravenna). 

APOLLONIA.  A  town  of  southern  Phry- 
gia  near  the  borders  of  Pisidia,  east  of 
Apamea  Cibotus  in  the  direction  of  An- 
tiochia  Pisidiae;  now  Uluburh).  On  mile- 
stones, III  319  (Ancyra,  2nd),  6965, 
6969  (Pisidia.  4th):  Apollonia,  m(ilia) 
p(asswm)  (tot);  and  on  a  latercidus  prae- 
torianorum,  VI  2386  =  32625  (Rome) : 
Avr(elivs)  Marcvs,  d(omo)  Apol(lonia). 
[N.  b.  The  identification  of  the  last  with 
Apollonia  in  Phrygia  is  uncertain]. 

APOLLON1ANVS.  « Former  slave  of 
Apollonius  '»,  as  cognomen.  VI  8920 
(Rome,  1st):  T.  Fl(avivs)  Avg(vsti)  li- 
b(ertvs  Appollonianvs  (sic). 

APOLLON1DEA.  (Sic,  the  Latin  form 
derived  from  the  ethnic  Apollonides).  A 
town  of  Lydia,  west  of  Thyatira,  between 
Sardes  and  Pergamum,  properly  Apollonis 
(AnoXAMiig).  Ruins  at  Palamdl.  X  1624 
(Puteoli,  30):  Apollonidea,  in  list  of  towns 
destroyed  by  the  earthquake  of  17  A.  D. 
and  restored  at  the  expense  of  Tiberius. 


APOL 


APOS 


369 


APOLLONOS  HYDREVMA.  See  S.  v. 
APOLLO  §  III   1. 

APONENSIS.  Of  the  Aquae  Aponi,  near 
Patavium.  [Cf.  APONVS].  Notiz.  (1896) 
p.  317  =  Dessau  5241  (bet.  Ateste  and 
Patavium) :  (Mi)  calamavlae  Aponesi 
(sic). 

APONIANI  horti,  in  Rome,  an  estate 
or  park,  possibly  in  the  district  trans 
Tiberim;  site  not  known.  VI  671  =30808 
(Rome) :  (Me)  d(ono)  d(edit)  Hortis  Apo- 

NIANIS  ARAM  MARMOREAM  CVM  SVO  SIBI  SI- 
GILLO    SlLVANl. 

APONIVS.  Evidently  name  of  a  divi- 
nity; has  been  connected,  without  suffi- 
cient proof,  with  the  local  medicinal  deity 
of  the  Aquae  Aponi  (now  Abano),  near 
Patavium.  [Cf.  APONVS].  VIII  10615 
(Prov.  Procons.):   Aponio  Valerivs  Dio- 

CLETIANVS      v(oTVM)      s(OLVIT)      (l(aETVs)) 

l(ibens)  (m(erito)). 

APONVS.  Local  divinity  of  the  medi- 
cinal hot  springs  Aquae  Aponi  (now  Aba- 
no),  near  Patavium.  Only  in  the  dedica- 
tion A.  A.,  which  may  be  interpreted  as 
Aquis  Aponi  or  Apono  Augusto.  V  5585 
(Patavium):  A.  A.  (Me);  V  8990  (ibid.): 
(Ule)  A.  A. ;  V  3101  (Vicetia) :  A.  A. ...  (Me) 
voto;  V  2787  (Patavium):  A.  A.  dicavit 
(talia) :  V  2790  (ibid.) :  A.  A.  (Me)  cvm 
dono  v(otvm)  s(olvit)  l(ibens)  m(erito)  ; 
V  2783,  2784,  2786,  2788,  2789  (ibid.): 
A.  A.  v(otvm)  s(olvit)  l(ibens)  m(erito). 

*APOSTATA.  (=  ajioCxaTrjq).  «  Apo- 
state ».  In  late  interpolated  line,  Ihm, 
Damasi  Epigr.  63  1.  3  (Rome) :  qvem 
impivs  apostata(iw)  Ivlianvs  dextrvxit 
(sic). 

APOSTOLICVS.  (=  anoOxoXixoq).  «A- 
postolic  ».  In  Chr.  inscrr.  Hiibn.  Hisp.  392 
(Toletum  ?,  ca.  638) :  (Sanctus  Petrus)  di- 

GNVS  APOSTOLICO  PRIMVS  HONORE  COLI ;  *Le 

Blant  198  (Nantuates,= Fortunat.  Ill  7)  1. 5: 

(PetrUS)   INTER  APOSTOLICAS  RADIANTI   LVCE 

coronas,  and  1.  18:  fvlgor  apostolicvs 
visitat  Allobroges,  and  1.  28:  nomine 
apostolico  ;  V2  p.  62315  (Mediolanium) : 
socivs  Barnabae  apostolici  ;  Rossi  753 
(Rome,  451):  sedis  apostolicae  levites 
primvs  ;  ib.  1029  =  Carm.  Lai  1374 
(Rome,  532):  (Bonifatius  II)  sedis  apo- 
stolicae primaevis  miles  ab  annis;  Ihm, 
Damasi  Epigr.  92  (Rome):  (Caelestinus 

This,  linguae  lot.  epigr. 


papa)  praesvl  apostolicae  sedis  vene- 
rabilis;  ib.  57  (Rome,  4th):  hinc  mihi 
provecto  Christvs,  cvi  svmma  potestas, 
sedis  apostolicae  volvit  concedere  ho- 
norem;  Rossi  II  p.  83  no.  26  —  p.  85 
no.  31  =  Carm.  Lat.  787  (Rome,  4th-5th) 

1.    44:    INTER  APOSTOLICAM  TVRBAM    MARTY- 

rvmq.(ve)  potentvm  (sic) ;  V  6724  (Ver- 
cellae,  5th) :  (ille)  apostolicae  nvmeratvs 
in  ordine  tvrbae;  Le  Blant  205  (Paris, 
7th):  vir  apostolicvs;  XI  286  (Ravenna, 
8th):  v(iri)  b(eatissimi)  a[c]  do(mni)  apo- 
stolici) Felicis  s(an)c(t)is(si)m(i)  ;  XI 
264  (Ravenna) :  ipse  avtem  factis  propriis 
s[cit]  non  mervisse  cvlmen  apostolicvm, 
sed  pietate  Dei  ;  Le  Blant  429  (Vienna, 
6th):  cvlmen  apostolicvm  contvlit  alma 
fides;  XI  259  (Ravenna):  lvmen  aposto- 
licvm cvnctos  ornare  per  annos ;  XI 
263  (ibid.):  Victor  apostolica  tvtvs 
virtvte  sacerdos;  V2  p.  6193  (Mediola- 
nium) :  ET  CIBVS  HAVD  DEERAT  LACTIS  APO- 
STOLICI J  V2  p.  617:?  (ibid.):  condidit 
Ambrosivs  templvm  Dominoqve  SACRAVIT, 

NOMINE     APOSTOLICO,     MVNERE,     RELIQVIIS  ; 

V2  p.  6205  (ibid.) :  composvit  templo 
corpvs   APOSTOLICO. 

APOSTOLVS.  (=  anoGToXog).  *  One 
sent  out»,  «apostle».  [Form  APOSTV- 
LVS,  IX  648  (Venusia,  Jewish);  in  late 
inscrr.  generally  variously  abbreviated, 
see  below]. 

1.  Chr.  XI  4964  (Spoletium,  5th): 
S(an)c(tv)s  Devs  apostolorvm,  QVI  FE- 
CIT remissionem;  Le  Blant  175  (Civ.  Tu- 
ronum) :  ecclesia  .  .  .  qvam  fvndaverant 

APOSTOLI,   IN   QVA  DESCENDIT  SpiRITVS  SaN- 

ctvs  svper  apostolos  ;  XI  273  (Ravenna) : 

QVI  OPTVLERVNT  (sic)  AD  HONOREM  ET  [o]r- 

natv[m]  s(an)[c](t)orvm  APOSTOLORVM  ; 
V  1582  (Aquileia):  .  . .  sanctorvm  apo- 
stolor(vm);  VIII  17714  (Mascula):  me- 
moriae) apostol[or(vm)];  VIII  17715 
(ibid.) :  memoria  apostolorv(m)  ;  XI  5926 
(Iguvium) :  ad  fabricam  b[asil]icae  san- 
cto[rvm  .  .  .  apost]olorv[m] ;  XI  276 
(Ravenna,   5th):    Sancto    ac    Beatissimo 

APOSTOLO     lOHANNI     EVANGELISTAE  J     Bull. 

Arch.  Cr.  (1900)  p.  304  (Rome,  532): 
Beato  Petro  Ap(ostolo)  ;  Le  Blant  101 
(Gallia) :  ad  Sanctvm  Petrvm  Apostolvm  ; 
XII  2486  =  Le  Blant  389  (bet.  Augu- 
stum  and  Lacus  Lemannus) :  in  (h)onore 

47 


370 


APOT 


APPA 


S(an)c(t)i  Petri  Apostoli  ;  Hiibn.  Hisp. 
140  (Asturia,  7th):  reliqviae  . . . .  San- 
cti  Petri  Apostoli;  VIII  20600  (Maur. 
Sitifensis) :  memoria  ....  Apostoli  Petri 
et  Pavli;  Bubo.  Hisp.   146  (near  Ooiedo, 

9th)'.  in  (ii)onore  Apost(ol)or(vm)  S(an)- 
c(t)or(vm)  Petri,  Pa[vli];  VIII  (»714 
(Oppidum  Novum):  [memo]ria  Aposto- 
lorvm  Petri  et  Pavli  ;  VIII  9715  (ibid.): 
apvt  (sic)  [Sanctons  Apostolos  Petrv(m) 
et  [Pavlv(m)];  VIII  9716  (ibid.):  memo- 
ria Aposto(lorvm)  Petri  et  Pavli;  Hiibn. 
Hisp.  466  (Zamora,  9th-10lh):  S(an)c(tv)s 
Pavlvs  Apostolvs,  S(an)c(tv)s  Petrvs 
Apostolvs,  S(an)c(tv)s  Tomas  Aposto- 
lvs, S(an)c(tv)s  Filippvs  Apostolvs  ;  Rossi 
856  (Rome,  5th,frgmt.):  [ApoJstoli  Pavli  ; 
III  14898  (Salonae,  frgmt.) :  [Pav]li  Apo- 
stoli; VI  33895  (Rome,  4th):  ad  Basi- 
lica(m)  Apostoli  Pavli;  VI  9157  (Rome, 
544) :  (illi)  p(rae)p(ositi)  Basilic(a)e  Beati 
Apos[t(oli)]  Pavli;  Rossi  1004  (Rome, 
526);  (ills)  pr(a)epositvs  Basilic(a)e B(ea)- 
ti  Pavli  Apostoli;  III  13640  (Pisidia, 
527):  ve[n]era[bile  oratorivm  Sa^ncti 
Apostoli  Io[h]an[nis];  Le  Blant  175 
(Civ.  Turonum):  thronvs  Iacobi  Aposto- 
li; Hiibn.  Hisp.  465  (Hispania,  874):  ob 

HONOREM    S(an)c(t)i    IaCOBI   Ap(os)t(o)lI  | 

ib.  488  (ibid.,  1083):  templvm  S(ancti) 
Iacobi  Ap(ostol)i  ;  ib.  471  (ibid.,  1066): 
S(an)c(t)i  Andre(ae)  Ap(o)st(o)li,  S(an)- 
c(t)i  Tom(a)e  Ap(o)st(o)li,  S(an)c(t)i  Ia- 
cobi Ap(o)st(o)li;  V2  p.  6192  (Mediola- 
nium):  Barnabae  Apostolo;  Hiibn.  Hisp. 
383  (Asturia) :  reliq_vi(a)e  ....  Sancti 
Bartolomei  Ap(o)stoli.  —  Extended  to 
apply  to  S.  Martin  of  Tours,  Le  Blant 
180  (Civ.  Turonum):  (Martinus)  confes- 
sor MERITIS,  MARTYR  CRVCE,  APOSTOLVS 
ACTIS. 

2.  Among  the  Hebrews,  a  collector  of 
revenues  for  the  Congregation,  «  sent  out » 
(aTzoGxtXXsiv)  by  the  patriarch.  [Cf.  Cod. 
Theod.  16.  8.  14:  archisynagogi  sive 
presbyleri  Judaeorum  vel  quos  ipsi  apo- 
stolos voccuit,  qui  ad  exigendum  aurum 
atque  argeatum  a  patriarcha  certo  tem- 
pore diriguatur~\.  IX  648  (Venusia, 
Jewish) :  dvo  apostvli  (sic)  et  dvo  reb- 

BITES. 

APOTHECA.  (=  anodrjxrj).    «Storage 
room  " ,   «  store-room  » ,   generally  a  back 


or  upper  room  of  a  building,  used  for 
the  storing  of  wine  or  other  produce.  VI 
9797  (Rome,  126):  mervm  profvndite 
nigrvm  Falernvm  avt  Setinvm  avt  Cae- 
cvlivm  vivo  ac  volenti  de  apotheca  do- 
MINICA J   VI   33860  (Rome):    in   his  hor- 

REIS      PRIVATIS      ....      LOC[aNTVR      HJORREA, 

APOTHECAE,    compendiaria    armaria   inter- 

COLVMNIA     ET     LOCA    ARMARIS.      EX      HAC    DIE 

et  ex  k(alendis)  Ivli(s)  ;  Rev.  Arch.  IV 
(1904)  p.  300  =  Annee  Epigr.  (1904) 
p.    17   (Lambaesis.  4th):    ob    apothecam 

CONSVMMATAM,   ARAM    LlBERO    PaTRI     POSVIT 

(of  a  legion);  ib.  XIII  (1909)  p.  438 
(Africa):  (illi)  apothecam  awplific(a)ve- 

RVNT. 

APOTHNESCON.  (=  nJiohrrjGxcov). 
«Mortal»,  morilurus.    VI  4870  (Rome, 

1st)  :  DE  ME  ITA  rjFACITO  VT  DElJN  APOTHNE- 
SCONTA    [TE    MEMINERIS]. 

APPARAMENTA.  A  general  term  of  the 
apparatus  or  paraphernalia  used  in  the 
rite  of  the  taurobolium  iu  honor  of  the 
Magna  Mater.  [Cf.  APPARATOR].  XII 
1567  (Lucus  Augusti,  245)  :  M(atri) 
D(evm)  M(agnae)  I(daeae)  sacr(vm)  tri- 
b(vs)  tavr(is)  fecer(vnt)  cvm  svis  HOSTIS 
et  apparam(entis)  omnib(vs). 

APPARATOR.  (ADPARATOR).  (1). 
Servant  of  the  priests  in  charge  of  the 
taurobolium  in  the  worship  of  the  Magna 
Mater.  His  particular  duty  was  to  look 
after  the  apparamenla  q.  v.,  or  parapher- 
nalia used  in  the  rites.  XIV  53  (Ostia) : 
C.  Atilivs  Bassi  sacerdotis  lib(ertvs) 
Felix,  apparator  M(atris)  D(evm)  M(a- 
gnae);  XII  405,  cf.  add.  p.  812  (Mas- 
silia):  Matris  Devm  Magnae  Idae(a)e  Pa- 

LATINAE    EIVSDEM     RELIGIONIS     ADPAR<(a)tOR 

(ille);  XIII  1754  (Lugudunum):  tavro- 

BOLIVM    FECERVNT     PRAEEVNTE    (Ulo) 

SACERDOTE,  SACERDOTIA  (sic.  Ma),  TIBICI- 
NE    (Ulo),    APPARATORE    (Ulo). 

(2).  Apparently  «stage-hand  »  in  charge 
of  the  apparatus  scaenicus  [cf.  APPARA- 
TUS] for  the  annual  ludi.  VI  9861  (Rome): 
(ille)  mag(ister)  qvinq,(vennalis)  con- 
leg(i)  (sic)  adparat(orvm)  annal(ivm)  ite- 
rvm.  Cf.  VI  9862,  9863. 

APPARATORIVM,  (ADPARATO- 
RIVM).  In  connection  with  shrines,  a 
sort  of  sacristy,  hall  or  room  serving  as 
a  repository  for  the  utensils  etc.  used  in 


APPA 


APPA 


371 


sacred  rites;  in  connection  with  collegia 
funeralicia  or  tombs,  for  keeping  the  ma- 
terials etc.  for  the  liistralio  and  epulum, 
including,  perhaps,  the  kitchen.  Ill  3960 
(Siscia) :  D(eo)  I(nvicto)  M(ithrae)  s(a- 
crvm).  (Me)  .  .  .  porticvs  et  ap[p]ara- 
torivm  ex  voto  fec(it)  ;  III  1096  (Apu- 

llim):  CRYPTAM  CVM  PORTICIBVS  ET  APPA- 
RATORIO    ET    EXEDRA    PEC(vnIa)     SVA     FEc(e- 

rvnt);  IX  1618  (Beneventum,  2nd):  (Mi) 
.  .  .  paganis  commvnib(vs)  Pagi  Lvcvl- 
[lianl]  porticvm  cvm  apparatorio,  et 
compitvm  a  solo  pecvn(ia)  SVA  FECERVNT  ; 
III  4792  (Virunum):  Coll[egio]  Larvm 
porti[cvm  cvm]  apparat[orio];  VI  12258 
(Rome) :  hoc  adparatorivm  (sic)  pertinet 
ad  monimentv(m)  (sic)  (illorum). 

APPARATVS,  (ADPARATVS).  «  Pre- 
paration « ,  «  expense  » ,  « luxury  » .  In  ge- 
neral, of  sanctuaries,  banquets.  V  810 
(Aquileia):  spelevm  cvm  omni  apparatv 
fecit;  X  7295  (Panormus):  [epvlvm  .... 
a]mplissimo  apparatv;  VI  31420  (Rome, 

frgmt.):  apparatibvs :  Esp.  used  of 

sumptuous  preparations  for  the  combats 
of  gladiators  and  wild  beasts.  [Cf.  APPA- 
RATOR  §  2].  IX  2237  (Telesia):  qvod 

PRIMVS    O.YiNIVM    EDITORVM    SVm[pTV     Pr]o- 

prio    qvinqve  fer(as  Liby]cas   ....  ADPA- 

[raTv]  (Sic)  MAGNIFICO  DEDERIT  ;    IX   4208 

(Amiternum):  editione  ...  cvm  qvattvor 

PARIBVS   GLADIATORVM  [ET   RELIQVO]    SPLEN- 

dido  adparatv  (sic)  ....;  X  1211  (A- 
bella,   170):  diem  gladiatorvm  et  omne 

APPARATVM    PECVNIA    sva     edidit  ;    X    3704 

(Cumae) :    venatione    pass(ervm).    denis 

BESTIS  ET  (III  FERIS  DENT(ATIS)  ET  Mil  PA- 
RIBVS FERRO  DIMICANTIB(vs)  CETEROQ_(ve) 
HONESTISSIMO  APPARATV  LARGITER    EXHIBVIT. 

APPAREO,-ERE.  «  To  appear  » ,  «make 
one's  appearance»,  «  be  apparent,  clear, 
evident  » .  In  technical  sense.  *  to  be  obe- 
dient, subservient  to»,  «to  obey»,  «to 
serve  »  (as  civil  or  religious  officials,  in  a 
subordinate  capacity).  [Cf.  APPARITOR]. 

I.  « To  appear » ,  « show  oneself» ,  « make 
one's  appearance  ».  T2  p.  259  (Fasti  Pole- 
mii   Silvii,  448-9)  Febr. :    Romvlvs  oc- 

CISVS   ....   NON   APPARVISSE  CONFICTVS  EST; 

VI  10213  (Rome,  1st):  rogo,  boni  con- 
tri[bv]les,  si  semper  apparvi  [v]obis  bo- 
nvs  et  vtilis  tri[bvl]is  ....  [iV.  b.  In 
this   sense,    many   have    interpreted    the 


inscr.  of  the  so-called  paaarium  of  M.  Ver- 
gilius  Eurysaces  outside  Porta  Praenestina 
(P.  Maggiore),  Rome,  1, 1013, 1014  =  VI 
1958  (Rome,  B.  C):  Marcei  Vergilei  Ev- 

RYSACIS  PISTORIS  REDEMPTORIS.  APPARET  ;  but 

the  word  is  better  taken  as  apparet(orvm) 
(sic).  See  s.  v.  apparitor]. 

II.  «  To  appear  in  public »  (on  the 
stage  etc.).  I  1009  =  VI  10096  (bet. 
Rome  and  Tibur,  B.  C):  et  Graeca  in 
scaena  prima  popvlo  apparvi  ;  VIII  7604 
(Cirta) :  vniversae  terrae  civitates  (for 
per  civitates,   ciuitatibus  ?)   apparvi,   et 

IDEO  AB  EA  SIC  MERITA  PERTVLI,  VT  BENI- 
GNE    ME    TERRA    RECIPERET. 

III.  «  To  be  apparent,  clear,  evident » . 

A.  With  subject.  VIII  2532  =  18042 
(Castra  Lambaesitana,  speech  of  Hadrian, 
2nd) :  (illius)  [insignis  cvra]  apparet. 

B.  Impersonal.  (1.)  With  ace.  and  inrin. 
X  3334  (Misenum,  2nd) :  apparet  vendi- 
tionem  eorvm  ivre  factam;  VIII  2728 
(Lambaesis,  2nd) :  apparvit  fossvras  a  ri- 
gore(m)  errasse.  —  (2)  With  indirect 
question.  Ill  355 £  (Aezani):  si  in  qvantas 

PARTICVLAS  ....  AGER  AEZANENSIS  lOVI  DI- 
CATVS  A  REGIBVS  DIVISv[s  SIT]  NON  APPA- 
RET. —  (3)  With  quod-clmse.  IX  2827 
(Buca,  19):  neqve  apparet  qvod  pedes 
scripti  essent;  III  567  (Delphi):  etiam 
ex  eo  [apparent  qvod 

IV.  In  technical  sense,  of  the  subordi- 
nates (apparitores)  of  the  imperial  court 
and  of  civil  and  religious  magistrates : 
«to  serve».  [Cf.  APPARITOR].  I  202 
(Lex  Cornel,  de  XX  Quaestoribus,  81 
B.  C.)  I  11.  9,  17,  27:  co(n)s(vles) 

VIATOREM  VNVM  LEGVNTO,  QVEI  IN  EA  DE- 
CVRIA  VIATOR  APPAREAT,  QVAM  DECVRIAM  .  .  . 
QVAESTORIBVS  AD  AERARIVM  APPARERE   OPOR- 

tet,  oportebit  ;  ib.  11.  13,  22,  29:  prae- 

CONEM  VNVM  LEGVNTO,  QVEI  IN  EA  DECV- 
RIA  PRAECO  APPAREAT.  QVAM  DECVRIAM  .... 
QVAESTORIBVS   AD  AERARIVM  APPARERE  OPOR- 

tet,  oportebit:  I  206  (Lex  Julia  Munic, 
4:4  B.C.):  1.  80:  q_vei  scribae,    librarei 

MAGISTRATIBVS  APPAREBVNT.  EI  .  .  .  VBEI  IS 
[qVOi]  QVISQVE  EORVM  APPAREBVNT  IV- 
SERIT   (SIC)   APPARENDI   CAVSSA   .  .  .  ;   II   5439 

(Lex    Ursonensis,   44  B.  C.)    1  3  1.  26: 

SCRIBAS,      LICTORES,      ACCENSOS,       VIATOREM, 

TIBICINEM.     HARVSPICEM,     PRAECONEM 

QVO     ANNO      QVISQVE      EORVM     APPAREBIT  ; 


APPA 


APPA 


ib.  1.  27:  eo  anno  qvo  ma[g(istratibv)] 
apparebit;  ib.  1.88:  Q_vi  n  viris  appare- 
bvnt  ;  ib.  1.  37:  qvi  aedilib(vs)  appare- 
b(vnt);  ib.  I  4  1.  7 :  si   partem  iiii  anni 

a[pPAr]viSSENT    ....    QVANV     DIV    APPARVIS- 

s[e]nt;  VI  967«  (Rome.  118):  viatores 

QVI     IPS!    ET    CO(n)s(vLIBVs)    ET    Pr(aETOR1- 

bvs)ceterisq_ve  magistratib(vs)  apparent  ; 
VI  971   (Rome,  129) :  colleg(ivm)  victi- 

MARIOr(vm)  QVI  IPSI  ET  SACERDOTIBVS  ET 
MAGISTR(ATIBVS)    ET    SENATVI   APPARENT;  VI 

998  (Rome,  138):  viatores  qvi  caesari- 

b(vs)     ET    CO(N)s(VLIBVs)    ET    PR(aETORIBVs) 

apparent;  VI  1456  (Rome):  viatores  qvi 
ei  apparv[ervnt];  VI  1874  (Rome):  li- 

CTOR(ES)  EX  III   DECVRIS   (Stc)  QVI  MAGISTRA- 

tibvs  apparent;  VI  1892  (Rome):  viator 

QVI    CO(n)s(vLIBVs)     ET     Pr(aETORIBVs)    AP- 

paret  (twice);  VI  1916  (Rome):  viator 

Q_[VG    CAESARIBVS    ET    CONSVLIBVS  ET   PRAE- 

toribvs  apparet;  VI   1920  (Rome):  via- 

TORI     QVI     Co(n)s(vLIBVs)     ET     PRAETORIBVS 

apparvit  ;    VI     1924    (Rome):     viatoris 

QVI  CONSVLIBVS  ET  PRAETORIBVS  APPA- 
RVIT ;    VI    1926    (Rome):    viatori    qvi 

Ca[es(aRIBVs)]  ET  CO(n)s(vlIBVS)  ET   Pr(aE- 

toribvs)  appar[vit];  VI  1926«  (Rome): 
[via^tori  [qvi  co(n)]s(vlibvs)  et  pr(ae- 
toribvs)    appar(vit);    VI    1945    (Rome): 

PRAECO  EX  TRIBVS  DECVRIS  (sic)  QVI  CO(n)- 
S(VLIBVS),     CENS(ORl)     Pr(aETORIBVs)     APPA- 

rere  solent;  VI  31740  (Rome):  decv- 
riales  [qv]i  ei  praet(ori)  a[p]parv[e]- 
rvnt;  VI  32294  (Rome):  lictor  mi  [de- 
cvriar^vm  qvi  Caesari  et  [magist]]rati- 
bvs  apparent  ;  Bull.  Com.  (1887)  p.  256  = 
Notiz.  (1887)  p.  321  (Rome):  [viatore]s 

ET     LICTORES     QV[|     EI     IN      P^RaETVRA    APPA- 

r[vervnt];  XIV  296  (Oslia) :  lictori  de- 
c(vriae)  Cvriatiae  qvae  sacris  pvblicis 
apparet;  Notiz.  (1907)  p.  131  (ager  Prae- 
nestinus) :  lict(ori)  hi  decvr(iarvm)  qvi 
Imp(eratori)  et  co(n)s(vlibvs)  et  pr(ae- 
toribvs)  apparvit;    X  6522  (Cora):  l[i- 

CT(ORIS)]    III    DECVRIARVM   QVI    Ca[es(aR|)] 

et  magistratibvs  a[ppar(vit)].  —  Add 
frgmt.,  VI  1921  (Rome,  1st):  appa[rvit], 
and  mistake,  VI  1915  (Rome):  [extr]a 
sortem  *apparavit  (sic). 

APPARITOR.  A  public  servant  or  sub- 
ordinate of  the  Imperial  Court  or  of  a 
civil  or  religious  magistrate.  [Cf.  APPA- 
REO,  §  IV].    They  were  organized  into 


decuriae  [See  DECVRIA],  and  comprised 
the  following  functionaries :  accenai,  ar- 
carii,  calatores,  /ictores,  fidicines,  ge- 
ruli,  haruspices,  interpreter,  librarii, 
UcloreSj  medici,  nomenclatores,  praeco- 
nes,pullarii,  scribaejabellarii,  tibicines, 
viatores,  victimarii.  [Forms:  apparetor, 
I1013.1014  =  VI1958(Rome,B.C.);APA- 
ritor,  XIII  7551  =  Audollent,  Befixion. 
Tabell.  101  (Crucinacum  =  Kreuznach, 
devolio.).  —  N.  b.  XII  405  (Massilia) 
should  be  read  adpar(a)tor  (sic)']. 
I  198  (Lex  Hepetund.,   123-2  B.  C.) 

1.    L  :     PRAETOR    QVOM    SOVEIS     (sic  =  CUM 

S#/s)viatoribvs  apparitoribvsqve;  II 5439 
(Lex  [frsonensis,  44  B.  C.)  I  4  1.  4:  n 

VIRI  ....  APPARITORES  TOTIDEM  HABENTO 
[qVOt]  SING(VLIS)  APPARITORES  EX  h(ac) 
L(EGE)     HABERE    LICe[t]  J    ib-     1.    5:     IISQVE 

apparitorib(vs)  merces  tanta  esto.  [Cf. 
APPARITOR1VS];  VI  1808  (Rome):  (Mi) 
apparitori  Caesarvm  ;  VI  1857,  1944 
(Rome):  apparitor  Avg(vsti);  IX  4967 
(Cures):  C.  Cal[p]vrnio  Sp.  f.  Col(lina 
tribu)  Apol[lJinari,  apparitori  Avg(vsti): 
I  1013,  1014==  VI  1958  (Rome.  B.  C): 
Marcei  Vergilei  Evrysacis,  pistoris  re- 
dejwptoris  apparet(orvm)  (sic)  \  VI  1946 
(Rome) :  hoc  monimentvm  (sic)  apparito- 

RVM    PRAECONVM     AEDILIVM     VETERVM    VICA- 

rivm  est;  VI  1947  (Rome):  (Me)  appa- 

R(lTORIBVS)    AEDILIC(IIS)     PRAEC(ONIBVs)    VI- 

car(iis)  veteribvs  (donum  dedit);  VI 
1957  (Rome):  inter  apparitores;  VI 
1948  (Rome):  (ille)  appar(itor)  aedi- 
l(ivjvi);  VI  1959  (Rome):  (ille)  tab(vla- 
rivs)  apparitor(vm)  ;  Mitth.  XIX  (1904) 
p.  151  (Rome,  1st):  (ille)  praeco  appa- 
rito[r(vm)] ;  VI  2196  (Rome):  (Mi)  ap- 
paritori pontificvm  parmvlario  ;  V  3401 
(Verona):  (Mi)  cvratori  Vicetinor(vm). 
Apparitores  et  limocincti  tribvnalis  eivs 
(donum  dederunt);  X  4832  (Rufrae) :  (ille) 
apparitor  tr(ibvni)  pl(ebis);  XIV  3492 
(Saracinesco) :  (Hit)  apparitor  x  vir(vm); 
XIII  1632  (Segusiavi):  apparitores  li- 
b(eri);  Rev.  Arch.  XXXV  (1899)  p.  188 
no.  94  (Ocriculum):  (Mi)  mi  vir(o)  ae- 
d(ili).  Apparitores  (donum  dederunt); 
VI  4013  (Rome),  XII  3062  (Nemansus), 
XIII  7551  =  Audollent  101  (Crucinacum 
=  Kreuznach,  devotio) :  (ille)  apparitor. 
Of  doubtful  reading,  XII  718  (Arelate): 


APPA  APPE                    373 

qvieti  aeternae   (illius)   [ap]paritor(is)  (Fasti  CapitoUni),  III  p.  1986  (Brigetio, 

navicvlar.  station.  tab.  hon.  ww».,  149),   p.  1989   (Maros- 

APPARITORIVS.  Pertaining  to  an appa-  Keresstiir,  id.,  158),  VII  340  (Old  Car- 

ritor,  q.  v.  Aes  apparitorium,  the  salary  lisle,  188);  app.,  Ill  p.  873  (Stannington. 

or  stipend  of  the   apparitores.    II  5439  tab. hon.miss.,  124), p. 879 (Tooth-  Vasony, 

(Lex  [frsonensis,  44  B.C.)   II  3  1.26:  id.,  138)]. 

qvi  ita  non  ivraverit,  is  tabvlas  pvBLi-  I.  In  general  sense,  «to  name  »,  «call», 

CAS    NE    SCRIBITO,    NEVE     AES     APPARITORIVM  «entitle". 

mercedemqve  ob  e(am-)  r(em)  kapito  (sic).  (a)  Of  persons,  deities  (names,  cogno- 

APPARO,  -ARE.  See  ADPARO.  mina;   honorific  titles).   I  p.  436  (Fasti 

APPELLATIO.     (1.)      «Appellation»,  CapitoUni):  Scipio  qvi  postea  '  Africa- 

«  name  »,     «  title  ».    Ill    7000  =  352«  n(vs)'  appell(atvs)  est,  and  [Sci]pio  qvi 

(Orcistus,    4lh)    I  1.  6:    expetito    legvm  postea  'Asiaticvs'  appellatvsest;  I  p.  439 

ADQVE    (Sic)     APPELLATIONIS     s[pLENDORe]  ',  (ibid.):   VaTIA  QVI   POSTEA  '  ISAVRICVS  '   AP- 

ib.  =  Sh2b  (ibid.)  II  1.  9:  expetito  le-  pellatvs  est;  I  p.  432  =  I2  p.  21  (ibid.): 

gvm    [adq_]ve   appellationis    splendore.  '  Venox'  appellatv[s]  est ;  I  p.  432  (ibid.) : 

(2)   In  legal   sense,    «appeal»    (as  to  'Censorinvs'  appellatvs  est;  1  p.  434 

higher  authority,  to  a  «  court  of  appeals  »,  =  P  p.  22  (ibid.) :    '  Censorin(vs)  '  ap- 

to  the  Imperial  prerogative.  Cf.  cognitio,  pel(latvs)  e(st);  I  p.  434  (ibid.):  'Mes- 

cognoscens).  II  1963  (Lex   Malacitana,  sall(a)'    appell(atvs)  e(st);    XIII  1668 

81-84)  XXVII:  in  tridvo  proxvmo  (sic)  (Ara  Rom.  et  Aug.,  speech  of  Claudius) 

QVAM  APPELLATIO  FACTA  SIT  ;  II  6278  (S.   C  1.    23:    SERVIVS    TVLLIVS  ....    ITA    APPELLA- 

Italicense,  176-7)  1.  17:   qvid  mihi  iam  tvs  EST[Cf.  appellito];  I  p.  288  no.  XXIX 

cvm   appellatione  ?;    ib.    1.    19:    itaqve  =P  p.  193 no.  XIII  =  XI  1828(Arretium, 

gratiae  appellationis  non  solvm  ab  iL-  elogium) :  (Fabius  Maximus)  ab  exercitv 

lo  . . .  petitae  ;  VI  1531  =  31673  (Rome) :  Minvciano  '  Pater  '  appellatvs  est  ;  XIV 

(Mi)  Cognoscenti  ad  Sa[cras]  Appella-  2408  (Bovillae,  169):  (Me)  qvem  primvm 

tiones;  VI   1532  (Rome) :  (Mi)  Cogno-  omnivmadlect(i) 'Patre(m)  '  appellarvnt; 

scenti  ad  Sacras  App(ellationes).  XI  2538  (Clusium) :  (ilia)  qvem  (sic)  sem- 

APPELLITO, -ARE. «To  call», «  name»,  per    cives    '  Matrem  '    appellavervnt  ;    I 

XIII  1668  (Ara  Rom.  et  Aug.,  Speech  of  p.  283  no.  XXII  =  P  p.  189  no.  IV  =  X 

Claudius;  cf.  Tac.  Ann.  cap.  65)  1.  22:  809   (Pompei,   elogium):    (Romulus)  re- 

Servivs    Tvllivs  ...  a  dvce  svo  Caelio  ceptvs  ...   in    deorv[m]    nvmervm  Qvi- 

ita  appellitatvs.  [Cf.  in  same  inscr.  be-  rinvs  appellatv[s  est];  I  p.  316  (Fasti 

low:  ita  appellalus  esQ.  Praenestini):  Megalensia  vocantvr  qvod 

APPELLO,  -ARE.  «  To  name  »,  «  call »,  ea  dea  Migale  (sic)  appellatvr  ;  I  p.  310 

«  entitle  » ;   «to  appeal » ,   «  make  an  ap-  =  X  3682  (Feriale  Cumanum,  4  A.  D.)  : 

peal  ».  [Forms,  adpellantvr,  III  p.  1973  eo  di[e  Caesar  '  Avgvstv]s  '  appellatvs 

=  VIII  20978  (Caesarea  Maur.,  lab.  hon.  est;    I   p.  314  (Fasti  Praenestini):  eo 

miss.,  107);   adpellari,    XI  1823  (Arre-  die  Imperator  Caesar  Avgvstvs  . . .  '  Pa- 

tium);  apellantvr,  Bramb.  1512  (Aquae  ter  Patriae  '  appellatvs;  VI  2032  (Rome, 

Mattiacorum,  2nd,  tab.  hon.  miss.);  appel-  Arval,  43-48):  qvod  Ti.  Clavdivs  Cae- 

larvnt,  XIV  2408  (Bovillae,   169);    ap-  [sar  Avgvst]vs  Germanicvs  '  P(ater)  P(a- 

plliatvr(s^),  Rev.  Arch.  XXXVIII  (1901)  triae)  '  appellatvs  [est];  R.  G.  divi  Aug. 

p.  322  (Carthago,  f).  —  Abbrev.  appel-  cap.  14  1.  5:    eqvites   [a]vtem   Romani 

lant(vr),  III  p.  876  =  p.  1977  (  Wallachia,  vniversi  '  Principem  Ivventvtis  '   vtrvm- 

tab.  hon.  miss.,  129);  appell.,  I  p.  434,  qve  eorvm  (i.  e.  Gaium  et  Lucium  Cae- 

436  (Fasti  CapitoUni),  III  p.  877  (near  sares)  . .  .  appellavervnt;  ib.  cap.  4  1.21 : 

Giurgiii,  tab.  hon.  miss.,  134),  p.   1978  appella[tvs  svm  viciens  se]mel  Imperator; 

(Arrabona,  id.,  133),  p.  1979  (Neckarbur-  ib.  cap.  21  1.  29:    qvotienscvmqve  Im- 

ken,  id.,  134),  p.  1982  (Clusters,  id.,  146).  perator  a[ppe]llatvs  svm;  I  p.  278  no.  VI 

p.  1985  (Aszar,  id.,  148),  p.  1991  (Re-  =  VI  1311  (Rome,  elogium):  (C.  Octavius 

gensburg,  166) ;  appel.,  I  p.  434  =  P  p.  22  pater  Augusti)  Imperator  appellatvs  ex 


374 


APPE 


APPE 


provincia  Macedonia;  XIII  1668  (Ara 
Rom.  et  Aug..  speech  of  Claudius)  1.  35: 

TRIBVNOSQVE  MIL[irv]M  CONSVLARI   IMPERIO 

appellatos;    XI    r> 718  (Sentinum,   260): 

VT  ...  OMNES  .  .  .  '  PATRONI  IN  COLLEGIVM 
NOSTRVM  '     Al'PELLARENTVR.    Of  SE    aS80" 

ciation,  III  7060  (Cyzicue,  2nd):  corpvs 

QVOD    APPELLATVR    '  NEON  '. 

(b)  Of  armv-di  visions  (alae,  coliortes). 
VII  340  (Old  Carlisle,  188):  Ala  Av- 
g(vsta)  ob  virtvt(em)  appel(lata);  VII 
341  (ibid.,  191):  Ala  Avg(vsta)  ob  vir- 
tvtem  appellata;  VII  344  (ibid.,  242): 
Ala  Avg(vsta)  Gordia(na)  ob  virtvtem 
appellata.  —  Esp.  freq.  in  the  tabulae 
honeslae  missioais  ('  pnvilegia  vetera- 
iiorum  '),  in  the  formula  qvi  militavervnt 

IN    ALIS    (lot)     ET     COHORTIBVS    (lot),     QVAE 

appellantvr  .  .  .  Exx.  Ill  p.  845  (Vindo- 
bona,  60),  p.  852  (Sikator,  74),  p.  1961 
(DebeleU,  82),  p.  1962  (Coptos,  83), 
p.  1963  (Carnuntum,  84),  p.  855  (Belegh, 
85),  p.  857  (Klausenburg,  86),  p.  1964 
(Sardinia,  88).  p.  1969  (Flemalle,  98), 
p.  862  (Felso-Nana,  98),  p.  863  =  p.  1970 
(Philippopolis,  99),  p.  1971  (Oltina,  99), 
p.  864  =  VII  1193  {Malpas.  103),  p.  867 
—  VII  1194  {Sydenham.  105),  p.  865 
(uncertain,  now  in  Pest  Museum,  105), 
p.  1973  =  VIII  20978  (Caesarea  Maur., 
107),  p.  867  (  Weissenburg,  108),  p.  868 
{Hungary,  110),  p.  869  =  p.  1969  (ibid.. 
114),  p.  870  (Aquae  Mattiacorum,  116), 
p.  873  (Stanaington,  124).  p.  876  = 
p.  1977  (  Wallachia,  129),  p.  1978  (Ar- 
rabona,  133),  p.  877  (near  Giurgiv,  134), 
p.  1979  (Neckarburken,  134),  p.  879 
{Tooth- Vas6 ay,  138),  p.  1984  {Hungary, 
138-146),  p.  1982  (Chesters,  146),  p.'l985 
(Aszar.  148),  p.  1986  (Brigetio,  149). 
p.  1989  (Maros-Kerestdr,  158),  p.  1991 
(Regensburg,  166). 

{c)  Of  countries,  mountains,  estates  and 
farms,  buildings,  aqueducts,  springs,  mo- 
numents. R.  G.  divi  Aug.  cap.  26  1.  19: 
in  Ar[a^]biam  oj/ae  appel[latvr]  v  Evdae- 
mon'    (i.   e.  Felix);   III    567    (Delphi): 

AD   IVVONTICVL^OS   APP^ELLATOS    '  ACRA  '  J   XI 

1147    (Veleia,  2ml)    VI   1.  63   (p.   217): 

SALTVS   PRAEDIAQVE    IVNCTA    QVI    '  MONTES  ' 

appellantvr;  Pais  58  (ager  Tergestinu.s) : 

LOCO     QVOD    (SIC)     APPELLANTVR      '  SCELLE- 

rata  '    (tic)]   III  2386   (Salonae):  loco 


QVI      APPELLATVR      'IN     EPETINa';      VI     461 

(Rome,  3d):  areajw  et  [h]ortvlvm  svper 

NVMPHIS,  QVI  LOCVS   APPELLATVR  '  MEMPHI  '  ; 

li.  G.  divi  Aug.  cap.  19  I.  3:  porticvm  . .  . 

QVAM   SVM   APPELLARI    PASSVS  .  .  .  OCTAVIAM  ; 

Bull.  Arch.  Cr.  (1900)  p.  303  (Rome, 
late  f ) :    S(an)c(ta)e  D(e)i    Gene[tric]is 

SENPERQVE    BlRGO     (sic)     MaRIA,    QVI    (sic) 

appellatvr  '  Antiq(v)a  ' ;  R.  G.  divi  Aug. 
cap.  20  1.  11:  ad  Aqvaiw  qvae  Marcia 
appellatvr;  XI  1823  (Arretium,  devolio): 
vri    vos,    Aqvae    Ferventes,    siv[_e  v]os, 

NlMFAS     (Sic),     [SI"]VE      QVO     ALIO      NOMINE 

voltis  adpe[l]lari  (sic) ;  VI  10243  (Rome, 

81):  ARIA  (Sic)  CONTRA  EVM  MONIMENTVM 
(Sic),    QVAE  APPELLATVR  VeTVRIANA   ET  CaE- 

ciliana;  VI   10247  (Rome,  252);  monv- 

MENTVM   ....   APPELLATVR  TeRENTIANORVM  ; 

VIII   19174  (Sigus) :  monvjwentvm  qvod 

APPELLATVR    '  PYRAMIS  '. 

(d)  Of  usual,  customary  things.  VI  1771 
(Rome,  4th):   ita  vt  idem  ordines  ivxta 

CONSVETVDINEM  TAM  '  PROPRIVM  '  QVOD 
APPELLATVR.      QVAM     ANNONAS      EXSOLVANT  J 

Rev.  Arch.  XXXVIII  (1091)  p.  322  (Car- 
thago, f)  :  RES  TAM  GRAVISSIMA  .  .  .  [qv]aE 
APPLLIATVR    (sic)    '   PROTOGAMIA  '. 

(e)  Of  days,  festivals  etc.  I  p.  312  (Fasti 
Praeuestini):  Calendae  (sic)  appellantvr 

QVIA  [PRI^JMVS  IS  DIES  EST  QVO  PONTfj^FEX 
MINOR   .   .  .   [EDICIT    IN    CaPI^JTOLIO    IN    CVRIA 

Cala[bra];  I  p.  315  (ibid.)  Mar.  23  (Tu- 
bilustrium) :  hic  dies  appellatvr  ita  qvod 
....  tvbi  lvstrantvr;  III  12240  (Apamea 
Cibotus) :  die  .  .  .  qvem  Graeci  svo  no- 
mine   DIEM    '  NEAN   NVMENIAN  '    APPELLANT; 

I  p.  319  (Fasti  Praene&tini):  feriae  di- 
va[e  Angeronae  qvae  ab  anginae  morbo] 
appell[atvr]. 

II.  In  legal  sense,  «to  appeal",  to 
higher  authority.  [Cf.  APPELLATIO].  II 
1963  (Lex  Malacitana,  81-84)  XXVII: 

QVI  II  VIR(l),  AED1LES  AVT  QVAESTORES  EIVS 
MVNICIPI  ERVNT,  HIS  II  VIr(is)  INTER  SE  AVT 
CVMALIQVIS  ALTERVTRVM  EORVM  AVT  VTRVM- 
QVE  AB  AEDILE,  AEDILIBVS  AVT  QVAESTOr(e), 
QVAESTORIBVS    appellabit;    II  6278    (S.  C. 

Ilalicense.  176-7)  1.  20:   iam  hoc  genvs 

CAVSARVM     DIVERSAM      FORMAM      HABEBIT,    VT 

APPELLET    QVI     TON    SVNT    CREATI    SaCER- 

DOTES    Im(m)o    POi-vLVS! 

APPENDO,  -ERE.   See  ADPENDO. 

APPENNINVS.  See  APENNINVS. 


APPE 


APPI 


375 


APPETO,  -ERE.  See  ADPETO. 

APPI  FORVM.  See  APPIVS. 

[APPIA  AQVA.  See  AQVA]. 

APPIA  VIA.  See  APPIVS. 

APPIADES.  la  poetry  «  descendeuts  of 
Appius  »,  i.  e.  of  the  Appi  Claudi.  X  1(388 
=  Carm.  Lat.  888  (Puteoli):  progenies 
Clavdivs  Appiadvm. 

AP  P IANVS  fundus,  in  names  of  estates. 
XI  1147  (Veleia,  2nd)  V  1.  73:  item 
(obligamt)  fvnd(vm)  Appianvm  Passianvm, 

QVI    EST    IN    PLACENTINO,   Pa(g)o  BrIAGON- 

tino;  ib.  V  1.  92 :  fvnd(vm)  Littonianvm 
Appianvm  Vcvbatianvm,  qvi  est  in  Pla- 
centino,  Pag(o)  Ivlio;  IX  1455  (Ligu- 
res  Baebiani,  101)  col.  2,  1.  11:  fvnd(i) 
Trebelliani  et  Appiani  cvm  circeis,  Pago 
Romano.  \_N.  b.  appiani  on  tiles  is  a  pro- 
per name,  as  III  4672  (Pannonia  Sup.), 
101838  (Dalmatia)]. 

APPIVS.  A  praenomen  corresponding 
to  the  Sabine  Attvs,  Attivs;  as  adj.  Ap- 
pivs-a-vm,    «of  Appius»,   «Appian». 

[Forms.  Gen.  Appi  (not  Appii  in  inscrr.), 
X  6824  (Forum  Appi,  2nd),  V  4135  (bet. 
Cremona  and  Brixia) ;  Appie,  VI  3329 
(Rome).  Ace.  Appia,  VI  22297  (Rome). — 
Abbrev.  of  the  praenomen,  Ap.  always 
under  the  Republic,  often  later;  App.  some- 
times under  the  Empire.  Exx.  Ap.,  I 
pp  435,  437,  P  p  16  {Fasti  Capitolini), 
VI  27454  (Rome),  XIV  2624  (Tusctilum?, 
B.C.),  X  957  (Pompeii),  1196  (Abella, 
28),  1424  (Herculaneum.  38  B.  C.?),  3861 
(Capua,  B.  C),  6493  (Ulubrae,  1st),  XII 
5388  (Tolosa,  47  B.C.);  App.,  IX  338 
(Canusium,  223),  II  2400  (Conventus  Bra- 
caraugustanus),  XII  4704  (Narbo)]. 

I.  The  praenomen,  originally  confined 
to  the  patrician  branch  of  the  Gens  Clau- 
dia (thus  regarded  as  the  most  distinctive 
part  of  the  name,  hence  Aqua,  Via  Appia, 
Forum  Appi,  not  Claudia,  Claudi) ;  later 
adopted  by  others,  but  always  uncommon. 
P  p.  16  {Fasti  Capitolini):  Ap.  Clavdivs 
Ap.  f.  M.  n.  Crass(vs)  Inregillensis  {de- 
cemvir 451-450  B.  C.) ;  I  p.  287  n.  XXVIII 
=  P  p.  192  =  XI  1827  (Arretium,  elo- 
gium) :  Appivs  Clavdivs  C.  f.  Caecvs 
{censor,  312  B.  C);  I  p.  435  {Fasti  Ca- 
pitolini) :  C.  Clavdivs  Ap.  f.  C.  n.  Centho 
(225  B.  C.) ;  I  p.  437  (ibid.) :  C.  Clavdivs 
Ap.  f.  P.  n.  Pvlcher  (169  B.  C);  X  1424 


(Herculaneum,  38  B.C.?):  Ap.  Clavdio 
C.  f.  Pvlchro  ;  X  3861  (Capua,  B.  C.) :  Ap. 
Clavdivs  C.  f.  Polc(er);  III  5793  (Augusta 
Vindelicum):  Appivs  Cl(avdivs)Lateranvs; 

IX  338  (Canusium,  223):  App.  Clavdivs 
Ivlianvs;  II  2400  (Conventus  Bracarau- 
gustanus) :  App.  Clavd(ivs)  ;  XII  4704 
(Narbo):  App.  Clodivs  Carpvs;  XII  5388 
(Tolosa,  47  B.  C.) :  Phi[n?]darvs  Cvriati 
Ap.  s(ervvs);  VI  27454  (Rome):  C.  Iv- 
nivs  Ap.  C.  l.  Seno  ;  X  1 196  (Abella,  28) : 
Ap.  Ivnio  Silano;  V  4135  (bet.  Cremona 
and  Brixia):  P.  Messivs  Appi  f.  Fronto; 

X  957    (Pompeii):    M.    Popidivs   Ap.  f. ; 

X  6493  (Ulubrae,  1st):  Ap.  Qvintivs  Ap. 
l.  Nicephor ; XIV  2624  (Tusculum?,  B.  C): 
L.  Savfei  Ap.  f. 

II.  In  Via  Appia,  Forum  Appi,  named 
after  Appius  the  Censor.  [For  Aqua  {Appia), 
see  AQVA]. 

A.  Via  Appia,  the  most  famous  of  Ro- 
man highways,  constructed  in  312  B.  C. 
by  the  Censor  Appius  Claudius  Caecus, 
between  Rome  and  Capua,  passing  Bovil- 
lae,  Aricia,  Forum  Appi,  the  Pontine 
Marshes,  Tarracina,  Fundi,  Formiae,  Min- 
turnae,  Sinuessa  and  Casilinum;  later 
extended  by  way  of  Beneventum  and  Ta- 
rentum  to  Brundisium,  thus  affording  the 
best  means  of  communication  with  Greece 
and  the  East.  [See  also  s.  v.  VIA]. 

1.  Construction  and  repairs.  I  p.  287 
no.  XXVIII  =  P  p.  192  =  XI  1827  (Ar- 
retium, elogium):  Appivs  Clavdivs  C.  f. 
Caecvs  ...  in  censvra  Viam  Appiam  stra- 
vit;  IX  6075  (Aeclanum,  123):  Viam 
Appiam  per  millia  passvs  {sic)  xvdccl 
longa  vetvstate  amissam;  Notiz.  (1897) 
p.  160  (Beneventum,  2nd):  Viam  Appiam 
per  milia  passvs  {sic)  | xv |  dccl  longa 
vetvstate  amissam  ;  X  6850  (near  Tarra- 
cina, 6th):  Decennovii  Viae  Appiae,  id 
e(st)  a  Trip(ontio)  vsq(ve)  Tarric(inam) 
{sic). 

2.  Maintenance.  Jurisdiction  of  the 
Curator  Viarum.  [See  CVRATOR].  VI 
31719  (Rome):  (Me)  Cvr(ator)  Viae  Ap- 
piae; XIV  2505  (ager  Tusculanus) :  (illi) 
. .  .  Cvratori  Viae  Appiae;  IX  1129  (Ae- 
clanum, 2nd):  Cvr(ator)  [Viae]  Appiae; 

XI  5269  (Hispellum):  <C>vrat(or)  Viae 
Appiae;  V  865  (Aquileia):  [Cvratori] 
Viae  Appiae;  V  4341  (Brixia);  Cvratori 


376 


APPL 


APRl 


Viae  App[iae];  II  1929  (Carteia,  2ml) : 
Cvratori  Viae  Appiae.  —  Late  period, 
under  jurisdiction  of  a  rector.  Rossi  II 
p.  442,  no.  152-3=  Carm.  Lat.  1395  note 
(Rome,  7th):  Iohannes  filivs,  Rector  Ap- 
piae. —  Subordinates,  contractors  etc.  em- 
ployed on  the  road.  VI  8466  (Rome,  2nd): 
M.  Vlpii  Avg(vsti)  i.ib(erti)  Evtychi,  ta- 
bvl(ari)  Viae  Appiae;  VI  8468  (Rome): 
Cn.  Cornelio  Cn.  f.  Sab(batina  tribu) 
Mvsaeo,  mancipi  Viae  Appiae;  VI  31338« 
(Rome,  3d):  mancipes  et  ivnctores  ivmen- 
tarii  viarvm  Appiae,  Traianae,  item  An- 
niae  cvm  ramvlis  ;  VI  31370  (ibid.) :  [man- 
cipes   ET    l]vNCTORES    [iVMENTARU    VIArJvm 

Appiae,  Anniae  etc. 

3.  Points  on  the  road,  esp.  near  Rome, 
(farms,  tombs,  shops  etc.).VI  10231  (Rome): 

LOCVS,  SIVE  IS  AGER  EST,  QVI  EST  VlA  APPIA 
INTER  MILiARIVM    SECVNDVM  ET  lit,  EVNTIBVS 

abRoma  e  parte  dexteriori(sz'c);  VI 10234 
(Rome,  153) :  solarivm  ....  qvod  est  Via 
Appia  ad  Martis,  intra  milliarivm  I  ET  II 

AB   VRBE  EVNTIBVS   PARTE  LAEVA  J    VI    29480 

(Rome):  Via  Appia  inter  ii  et  hi  milia- 
r[ivmJ;  VI  3329  (Rome):  [stationem  ad 

MIL^ARIVm)]  III  Vi(a)e  APPl(A)E  FRVMEN- 
TARIS    DE    SVA    REFECIT  \    XI    3715    (PjTgi)  : 

(monumentum)  [qv]od  est  Via  Appia  ad 
mil(iarivm)  prim(vm);  VI  9663  (Rome): 
L.  Stativs  Onesimvs,  Viae  Appiae  mvlto- 
rvm  annorvm  negotia(n)s;  X  3903  (Ca- 
pua) :  secvndvm  [Via]m  Appiam;  VI  22297 
(Rome):    ad  Appia(m)   versvs,   p(edes)  x. 

B.  Forum  Appi,  a  stopping-place  on 
the  Via  Appia  between  Tres  Tabernae 
and  ad  Mediae  43  Roman  miles  from 
the  City,  at  the  beginning  of  the  barge- 
canal  across  the  Pontine  Marshes,  near 
the  present  Foro  Appio.  X  6824  (Forum 
Appi,  1st):  Viam  a  Tripontio  ad  Forvm 

Appi   ex  glarea  silice  sternendam 

incohavit  (Neroa). 

APPLICO,  -ARE.  See  ADPLICO. 

APPOLLO.  See  APOLLO. 

APPONO,  -ERE.  See  ADPONO. 

APRENSIS.  «Of  Apri»,  q.  v.  Ill  386 
(Alexandria  Troas,  1st):  (till)  flamini  divi 
Avg(vsti)  Col(oniae)  Cl(avdiae)  Apren- 
sis. 

APRI  (Atiqoi),  or  Apros  (AnQog).  A  town 
of  south-eastern  Thrace,  on  the  highway 
between  Aenus  and  Rhaedestus,  by  Clau- 


dius settled  as  a  Roman  colony:  Co  Ionia 
Claudia  Apri,  or  Aprensis.  [Cf.  Apren- 
sis].  VI  3177  (Rome) :  (ille)  . . .  nat(ione) 
Bessvs,  Clavdia  Apris;  VI  32624  (ibid., 
later  cuius  praetorianorum):  M.  Avrelivs 
M.  f.  Vlp(ia)  Theon,  Apris;  XIII  6826 
(Mogontiacum):  C.  Antonivs  C.  F.  Cl(av- 
dia)   Rvfvs,  Apro. 

APRIANVS.  In  names  derived  from  an 
Aprius  or  Aper. 

(a)  Ala  Apriana,  a  squadron  of  cavalry 
quartered  in  Egypt.  See  s.  v.  ALA,  p.  216 
col.  2  §  6. 

(b)  Taberna  Apriana, a.  ahop.UI  14206*1 
(Macedonia) :  (ille  serous  annorum  sede- 
cirri)  institor  tabernas  Aprianas  (sic  = 
gen.  sing.). 

APRICVS.  «  Open  » ,  ■  exposed  » ,  « sun- 
ny » .  Apricus  sol  =  ■  full  sun-light » .  Ill 
188 (Bdra, Syria):  nectareos  svccos,Bac- 

CHEIA  MVNERA,  CERNIS,  dVAE  BITIS  (SIC) 
GENVIT    APRICO    SOLE     REFECTA. 

APRILIS.  Adj.  (later  subst.) :  the  month : 
■  April » . 

[Forms :  Ace.  plur.  Aprilis,  I  96 1  (Rome, 
B.  C.) ;  ahl.  sing.  Abrilio  (sic),  XIII  3507 
(Ambiani,f);  gen.  plur.  Aprillivm,  X  4828 
(Teanum,  f,  551);  in  Ok.  letters,  'Atiqi- 
A[u*s],  IV  suppl.  1,  p.  322  (Pompei,  wax 
tablet,  54-59),  'Angsa^tav),  VI  1670 
(Rome,  205).  —  Abbrev.:  April.,  passim 
ubique]  Apr.  verv  freq. ;  Aprilib.,  VI  596 
(Rome,  161),  691  (Rome,  111),  2042 
(Rome,  Arval  59-60),  VIII  309  =  11532 
(Ammaedara,  209);  Apri.,  I  843  (Rome, 
B.C.);  IV  4896  (Pompeii,  graffito),  VI 
31951  (Rome,  f),  Rossi  743  (Rome,  f, 
448);  Ap.,  I  721,  890  (Rome,  B.  C),  729 
(Rome,  59  B.C.),  VI  1027  (Rome,  199); 
A.,  I  724  (uncertain,  B.  C).  —  Late  Chr. 
abbrev.,  Aprils.,  XII  244  (Antipolis) ; 
Aprl.,  XII  1695  (ager  Vocontiorum) ; 
Aprl.,  XIII  497 (Ausci);  Apl.,  VIII 17445 
(Hippo  Regius)]. 

Very  freq.  in  dates.  The  word  mensis 
is  seldom  expressed.  Exx.  I  p.  358  (Me- 
nologium  rusticum  Colotianum) :  mensis 
Aprilis;  ib.  (id.  Vallense):  me(n)s(is)  A- 
pr(ilis);  VI  725  (Rome,  181);  dedic(a- 
tvm)  mens(e)  Apr(ile)  ;  VI  3023  (Rome, 
224) :  fecit  mense  Aprile  ;  VI  3066  (Rome, 
219):  fecit  m(ense)  Aprile;  III  83  (Ae- 
gyptus) :    venit  ab  Vrbe  mense    Apr(ile), 


APRI 


APRV 


377 


die  xv.  —  Note  bronze  astrolabe  with 
names  of  calendar  months  and  their  re- 
spective zodiacal  signs,  XI 672018  (Saena?): 
Apr(ilis).  Ari(es). 

In  dates:  early  and  regular  usages. 
Kalendis,  nonis,  idibus  Aprilibus,  I 
p.  305  {Fasti  Maffeiani),  I  727,  744, 
746  (Rome,  B.  C.) ;  VI  217  (Rome,  182), 
501,  502  (Rome,  383),  596  (Rome,  161), 
691  (Rome,  111),  753  (Rome,  362),  1454 
(Rome,  222),  2042  (Rome,  Arval,  59-60), 
29335  (Rome,  143);  IV  2310  (Pompeii), 
4896  {ML,  graffito);  V  1622  (Aquileia, 
392) ;  III  p.  850  (Salonae,  tab.  lion,  miss., 
71)  1.  13;  VIII  309=  11532  (Ammae- 
dara,  299);  XIII 2949  ( Agedincum, 250).— 
Pridie  kalendas,    nomas,    idus   Apriles, 

1  843  (Rome,  B.  C.) ;  VI  750  (Rome,  358), 
849  (Rome,  20  B.  C),  1027  (Rome,  199), 
1054  (Rome,  200),  2130  (Rome,  215), 
31951  (Rome,  f);  XIV  119  (Ostia,  212); 
IX  3429  (Peltuinum,  242);  V  4850  (Bri- 
xia);  III  1063  (Apulum,  215);  XII  944 
(Arelate,  553).   —   Ante  diem  {III,  IV 

tc.)  kalendas,  nonas,  idus  Apriles,  I 
724  (uncertain,  B.  C),  721,  729,  890, 
961,  987  (Rome,  B.C.);  VI  2028  (Rome, 
Arval,  38),  32323  (Rome,  Comm.  lud. 
Saec,  17  B.  C.)  1.  37;  III  74  (Philae, 

2  B.  C).  —  More  freq.  (with  ante  diem 
omitted),  777,  IV  etc.  kalendas,  nonas, 
idus  Apriles,  VI  644  (Rome,  149),  751 
(Rome,  376),  752  (Rome,  358),  753 
(Rome.  362),  1685  (Rome,  321),  2001 
(Rome),  2074  (Rome,  Arval,  101), 
2133  (Rome,  242),  31934  (Rome,  4th); 
Rossi  743  (Rome,  f,  448);  XIV  169 
(Ostia,  195);  X  7852  (Sardinia,  69);  IV 
1185,  1392  (Pompeii,  1st);  IX  259  (Ge- 
nusia,  395);  III  30  (Thebae  Aegvpti, 
Memnon,  65),  32  (ibid.,  72),  34  (ibid., 
81),  41  (ibid.,  126),  411  (Smyrna,  139), 
3903  (Latobici,  225);  II  2211*  (Corduba, 
348),  5521  (ibid.,  238);  XII  1693  (ager 
Vocontiorum,  537),  1695  (ibid.,  f);  XIII 
510  (Lactora,  239),  2454  (Ambarri.  f, 
5th-6th),  2718  (Augustodunum,  f).  —  The 
same  formula,  with  numeral  in  full,  VIII 
17445  (Hippo  Regius,  f):  sex(tv)m  ka- 
lendas Ap(ri)l(es)  ;  XII  950  (Arelate,  f): 
de[c(imvm)]  id(vs)  Apri[l(es)].  In  Gk. 
letters,  IV  suppl.  I  p.  322  (Pompeii,  wax 
tablet,    54-69):    [tijv   GsnxinTqv   ei]dovg 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


Anqil\_iaQ].  —  In  Chr.  inscrr.  (where 
ace.  plur.  w.  long  I  is  not  to  be  consi- 
dered, and  there  is  no  thought  of  mensis 
understood),  Apr  His  gen.  sing,  (and  later 
gen.  plur.  Aprilium,  with  sing.  Aprilium,-i) 
is  often  used  as  a  subst.  Exx.,  Bull.  Arch. 
Cr.  (1904)  p.  124  (Rome,  f,  4th):  pridie 
kal(endas)  Aprilis;  VI  1393  (Bisica,  f ) : 
mi  idvs  Aprilis;    XII  2059  (Vienna,  f, 

495):   [ ]  k(a)l(endas)  Aprilis;  XIII 

2391  (Lugudunum,  601):  vin  kal(endas) 
Aprilis;  XIII  2400  (ibid.,  573):  mi  no- 
n(as)  Aprilis.  —  W.  numeral  in  full,  XII 
2132  (Vienna,  f) :  [sep]teni  kalendas 
Aprilis.  —  Esp.  in  the  formula  sub  die. 
[Cf.  DIES].  VI  9231  (Rome,  f,  545): 
[s]vd  (sic=sub  die)  non(arvm)  Aprilivm; 
Rossi  1088  (Rome,  f,  548):  sv(b)  d(ie) 
non(arvm)  Aprilivm;  IX  1538  (Beneven- 
tum,  228):  svb  die  v  idvs  Aprilis;  V 
1623  (Aquileia,  f,  423):  s(v)b  d(ie)  viii 
idvs  Aprilis;  V  6814  (Eporedia,  f,  486): 
s(vb)  d(ie)  hi  kal(endas)  Aprilis;  XII 
244  (Antipolis,  j-):  svb  [die  .  . .]  non(a- 
rvm)  April(i)s;  XIII  497  (Ausci,  f):  svb 
d(ie)  vx  {sic  for  xv)  k(a)l(endas)  Apr(i)- 
l(is);  XIII  1656  (Segusiavi,  f,  486):  svb 
d(i)e  xi  k(alendas)  [A]priles.  —  Varia. 
V  4449  (Brixia) :  die  hi  id(vs)  April(es); 
X  4828  (Teanum,  f,  551):  svb  id(ibvs) 
Aprillivnv  {sic);  VI  1670  (Rome,  205): 
nob  i  xaX(avd(i)v)  AnQ!-iX{iu>v) ;  V  3329 
(Verona,  265):  ex  die  iii  non(arvm)  Apri- 
liv[m];  I  204  {Lex  Anton,  de  Termes- 
sibus,  B.C.  71)  I  4:  ante  k(alendas) 
April(es);  I  950  (Rome,  B.  C):  eidvs 
Apriles;  X  7852  (Sardinia,  69):  intra 
k(alendas)  ArRiLEs  prijwas  ;  XII  2644  (Ge- 
nava,  f ) :  {Hie)  tra[nsht  ad]  qvartvm 
Apriles;  XI  3807  (Veii,  256):  dedicata 
kalendis  Apriles  {sic);  XII  5689  (bet. 
Vienna  and  Gratianopolis,  f):  {ille)  ovut 
{sic)  kla.  (sic)  [A]priles  ;  XIII  3507  (Am- 
biani,  f):  defvncta  est  v[b]i  ficet  {sic) 
de  Abrilio  (sic)  diis  (sic)  xv. 

APROS.  See  APRI. 

APRVNA  (sc.  caro).  The  flesh  of  the 
wild-boar  (aper).  Ed.  Diocl.  =  III  p.  1932 
(sub  capite  CARNIS)  4  1.  43:  aprvnae 
Ital(icae)  po(ndo)  [i]  x  sedecim  =  <Jva- 
ygiov  M(pQa)   a  x  ig. 

APRVNCVLVS.  «A  small  boar»  (aper). 
Of  the  metal  figure  on  the  standards  of 

48 


APSC 


APTY 


cohorts.  Rev.  Arch.  XV  (1910)  p.  325 
(near  Asturica,  2nd):  ob  nata[le]  aprvn- 

CVLORVM,     MILITES     Coh(orTIS)    I     Gal(lO- 

rvm)  .  .  . ;  and  another  inscr.  (ibid.):  ob 
n[a]tale  aprvncvlorvm,mil(ites)  Coh(or- 
tis)  i  Gal(lorvm);  ib.  p.  326  (ibid.): 
[o]b  n[atale]  aprvn[cvlor(vm)],  mil[i- 
tes]Coh(ortis)  i  Gall(orvm).  [Cf.  AQVI- 
LA,   NATALIS]. 

APSCIDO,  -ERE.   See  ABSCIDO. 

APSENS.  See  ABSENS. 

APSENTIA.   See  ABSENTIA. 

APSINTHIVM.  (axpivBiov).  A  bitter 
drink,  the  chief  ingredient  of  which  was 
absinth;  something  like  the  modern  ver- 
mouth. Ed.  Diocl.  =  III  p.  1931  (de  vinis) 
cap.  2   1.   18:    apsinthi  Ital(ici)    s(exta- 

RIVm)  VNVM,  X  VIGINTI  =  CClplvdcCVOV  'ItCC- 
X(ixov)    [ ]. 

APSIT.  See  ABSVM. 

*APSOLES.  Probably  for  Apso<r)e(n)- 
s(is),  «ofApsoros»  (Aifjoggog).  the  largest 
island  of  the  Liburnian  Apsyrtides  off  the 
coast  of  Illyrium.  Now  Ossero,  VI  2740 
(Rome):  Ti.  Clavdivs  Ti.  f.  Rvfvs,  Apso- 
les,  mil(es)  Coh(ortis)  X. 

APSOLVO,  -ERE.  See  ABSOLVO. 

*APSORENSlS.  See  *APSOLES. 

APSTINEO,  -ERE.  See  ABSTINEO. 

APSVMO,  -ERE.  See  ABSVMO,  and 
add  Audollent  Defixion.  Tabell.  250 
(Carthago,  devotio) :    D(a)emon  !  apsvma- 

T1S,  DESVMATIS,  CONSv[m]at[i]s  COR,  MEM- 
BRA, viscera  ....  (illius). 

APTA.  A  town  of  southern  Gallia  Nar- 
bonensis,  situated  on  a  small  affluent  of 
the  Druentia,  on  the  highway  from  Are- 
late  to  Mediolanium,  and  more  specifically 
about  midway  between  Cabell io  and  Alau- 
nium,  twelve  miles  west  of  the  village  of 
Catuiacia;  now  Apt.  [Cf.  APTENSIS].  It 
was  made  a  colonia  (Mia)  by  Caesar, 
and  its  citizens  were  assigned  to  the  Vol 
tiaia  tribus.  XI  3281  (  Viearello,  itine- 
rarium):  Cabellionem  ...,  Aptam  Iv- 
liam  xii  (sc.  mili a  passuum),  . . .  Catv- 
iacam  xii  ;  ib.  3282  (ibid.) :  ad  Fines  .... 
Apta(m)  Ivlia(m)  x,  . . .  Catvlacia(m)  (sic) 
xii  ;  ib.  3283  (ibid.) :  ad  Fines  . . . ,  Apta(m) 
Ivlia(m)  x,  . . .  Catviacia(m)  xii;  ib.  3284 
(ibid.):  Cabellione(m)  . . . ,  Apta(m)  Iv- 
lia(m)  xii,  ...  Catviacia(m)  xii;  XII  707 
(Arelate):  M.  Svrio  C.  f.  Vol(tinia  tribu) 


Albino,  aed(ili)  Apta;  XII  695  (ibid.): 
(ille)  flam(en)  Col(onia)  Apta;  XII  lun"> 
(Glanum):  (illi)  nun  [vi]ro  Col(oniae) 
Ivl(iae)  Aptae;XII  11 14  (Apta):  C.  Allio 
C.  fil.  Volt.  Celeri,  nil  vir(o),  flam(ini), 
avgvr(i)  Col(oniae)  I(vliae)  Apt(ae)  ;  XII 
1116  (ibid.):  T.  Camvllio  T.  fil.  Volt. 
Aemiliano,  flamini,  mi  viro  Col(oniae) 
Ivl(iae)  Apt(ae);  XII  1118  (ibid.):  Or- 
biae  Titi  f.,  flaminicae  Avg(vstae)  Co- 
l(onia)  Ivlia  Apta;  XII  1120  (ibid.): 
L.  Volvs(io)  L.  f.  Vol.  Severiano.  iiii 
vir(o)  C(oloniae)  I(vliae)  Apt(ae)  ; 
Rev.  Arch.  XV  (1910)  p.  338  (Mogon- 
tiacum):  M.  Ivlivs  M.  f.  Vol.  Adivtor, 
Apta. 

APTATVRA.  The  ■  paring « , « trimming» , 

■  putting  into  shape  ■  of  the  hoofs  of  beasts 
of  burden.  Ed.  Diocl.  =  III  p.  1935  (de 
mercedibus  operariorum)  cap.  7,  1.  20: 

MVLOMEDICO,  TONSVRAE  ET  APTATVRAE  PE- 
DVM    IN    CAPITE  VNO,  X    SEX  =  [Inn^iaTQW 

xaQdgoov  xal  6r\^i'x2l^HOv  xaxa  xxTtvog  «, 

*  [£]■ 

APTENSIS.   Adj.,    subst.    «Of  Apta», 

■  citizen  of  Apta » ,  q.  v.  XII  1 189  (Apta) : 
Fabr(i)  Corp(orati)  Apt(enses)  ;  XII 1116 
(ibid.):  Ordo  A[pte]nsivm;  XIII  3275 
(Nemausus) :  (illi)  Aptenses  patrono. 

APTISSIMVS.  See  APTVS. 
APTO,  -ARE.  «  To  adapt  > ,  «  fit » ,  «  put 
to  use»,   «repair».  XI  6328  (Pisaurum, 

378):  PONTEM  VETVSTATE  CORRv[pTVM^]  IN 
VSVM  CVRSVS  PVBLICI  RES[tITVi]]  APTARIQ.(ve) 

ivsservnt;  Notiz.  (1890)  p.  264  (Locri): 

ARAM  APTATAM,    SCRIPt(am)    MEO   NOm(|Ne)  \ 

Carm.  Lat.  916  =  Rossi  II  p.  436  no.  115 

(Rome,  f,  5th):  opes Simplicivs  qvae 

Papa  sacris  caelestibvs  aptans ;  VI 

21521  (Rome,  1st):  si  libeat  thyrsvm 
gravidis     aptare    co[rymbis]    ET    VELARE 

COMAM    PALMITE,    LlBER    [ ERIS  !]. 

APTVS.  [Form  ABTVS ;  abbrev.  APTS, 
see  below]. 

I.  «Adapted»,  «fit»,  «suitable»,  «suit- 
ed»  (w.  dat.).  IX  4796  (Forum  Novum): 

EXHIBVI    MERCES    POPVLARIBVS  VS1BVS    APTAS; 

VI  29896  (Rome):  Gallia  me  genvit,  no- 
men     MIHl     DIVITIS     VNDAE     CONCHA     DEDIT, 

formae  nominis  aptvs  honos  ;  Carm.  Lat. 
1355  (Rome,  f,  442) :  ast  haec  Graivgenam 

RESONANS    ARCONTIA  LINGVAM    NOMINA  VIR- 

gineo  non  tvlit  apta  choro  (i.  e.  perhaps 


APVA  APVD                     379 

the  name  Arcontia.   suggesting   archon,  ing.    Special    forms    and    constructions: 

seemed  ill  suited  to  a  girl);    III  12483  ApoT,Rev.  Arch.  XI  (1908)  $.  323  (Esneh) ; 

(Troesmis,  4th) :  locvm  . . .  gentilivm  Go-  apvi  by  mistake,  =  apvt,  V  532  (Tergeste, 

tho[rv]m  temeritati  semper  aptissimvm ;  138-161);  with  apparent  abl.  (amorphous 

Hiibn.  Hisp.  336  (Emerita,  f):  abtvs  (sic)  ace.  sing.),  VIII  13134  (Carthago) :  apvt 

est  locvs;   XII   2115    (Vienna,  f,  5th)  caro  marito ;  Rev.  Arch,  as  above (Esneh) : 

ad  nvnc  martvribvs  (sic)  sEDEiw  TRiBVEN-  apot  (sic)  Silvano  ;  with  amorphous  ace. 

tibvs  aptam;  Rossi  II  p.  92  no.  62  and  plur.,  VIII  5784  (Signs):  apvd  lare  svo. 

p.  106  no.  48  =  Ihm  Damasi  Epigr.  33  Cf.  at  s.  v.  ad;  coram,  cvm,  inter,  ivxta, 

=  Carm.  Lat.  761  (Rome,  -j-):   conivnx  penes,  prope], 

moribvs  apta  meis.  I.  Of  place. 

II.   Of  persons,  absolutely:    «clever»,  (A).  Of  vicinity:  «at»,  «by»,   «near» 

«  ingenious  »,  «  resourceful  »,   «  active  »,  (=  iuxta,  prope).  I  p.  324  =  I2  p.  244  = 

«genial  »    and  the  like.    (Opp.  ineptus).  IX  4192  (Fasti  Praenestini)  Sept.  2:  eo 

XIII  2391   (Lugudunum, -f,  601):  omne-  die    Imp(erator)    Caes(ar)    Divi    f(ilivs) 

b(v)s   (sic)   apt(vs)  fvit;    Le  Blant   425  Avgvstvs  apvd  Activmvicit;  I  1006  = 

(Vienna,  f,  6th):  et  parere  D(e)i  manda-  VI  13696  (Rome,  B.  C.) :  hospes,  gratvm 

tis  omnibvs  aptvs;  XII  2179  (bet.  Vienna  est   qvom  apvd   meas  restitistei    seedes 

and  Gratianopolis,   562):   vir   fvet  (sic)  (sic);  VI  2107  (Rome,  Arval,  224):   in 

excellens,  argvtissemvs  (sic),  aptvs;  XIII  Lvc(o)  D(eae)  D(iae),  Via  Camp(ana)  apvd 

2400  (Lugudunum,  f,   573):  mansvetvs,  lap(idem)  V,  and  in  Lvco  Deae  Diae,  Via 

patiens,  mitis,  venerabilis,  aptvs,  and  iam  Campana   apvd    lap(idem)    V;    XI    6481 

paradisia[c]as  possidet  aptvs  opes;  XIII  (Mons  Fereter,  148):  balinevm  apvt  [Fo- 

2477    (Ambarri,  f,  7th):   abstvtvs  (sic),  rvm?];    VIII   11426   (Sufes) :   apvt   mv- 

[l]argvs,  dvlcissimvs,  aptvs;  XIII  2478  r<vm>;    VIII    2634    (Lambaesis,    253): 

(ibid.,  f,  632-3) :  abstvtvs  (sic),  passiins  p(rimvs)    p(ilvs)    qvi    primvs,    leg(ione) 

(sic— patiens),  dvlcssemvs  (sic),  aptvs;  renovata,   apvt  aqvilam    vitem    posvit; 

XIII  2480  (ibid.,  f):   abstvta,  passiins,  VIII  5784  (Sigus) :    apvd   lare(s)  svo(s) 

dvlcissema  (sic),  apta;  XIII  2484  (ibid.,  vita    privatvs    est;    IX    259    (Genusia, 

\):(illi)  abstvti  (sic),  passiins  (sic),  dvl-  395):    placet  igitvr  hvic  tabvlaJjvT]  ... 

cissimi,  apti;  XIII 8478  (Col.  Agrippinens.,  offerri  et  apvt  [p]enates  domvs    hvivs 

f):  hic  iacit  (sic)  Artemia  dvlcis,  aptis-  dedicari. 

simvs  in(f)ans.  (B).  Of  locality  where:    «at»,    «in», 

APVANI.  A  Ligmian  tribe  dwelling  to  «before»  (=ad,  ante,  circa,  in;  used  in 

the  east  of  Genua  along  the  upper  course  names  of  towns  instead  of  locative).  I  p.  324 

of  the  Macra   as   far   as   the   confines  of  =P  p.  244  =  IX  4192  (Fasti  Amiter- 

Etruria,  in  the  region  now  called  Garfa-  nini)  Sept.  3:   feriae   et   svpplicationes 

gnana.    After  their  conquest  by  the  Ro-  apvt  omnia  pvlvinaria;  R.  G.  divi  Aug. 

mans,  the  consul  M.  Claudius  Marcel lus  cap.  9,    1.  19:   apvd   omnia   pvlvinaria; 

enjoyed  a  triumph  in  B.  C.  155.  I  p.  459  VI  32379  (Rome,  257):  per  omnes  gra- 

=  P  y.48(Acta  Triumph.  Capitol.) a. u.c.  dvs  sacerdoth  apvt  divina  altaria;  XI 

599:  [M.  Clavdivs  M.  f.]  M.  n.  Marcel-  1420  (Pisae) :  apvd  eam  aram;  XIII  1699 

lvs [de  Ligvri]bvs  et  Apva[neis].  (Ara  Romae  et  Augusti) :    (Mi)    qvi  sa- 

APVD,    APVT.    Prep.    «At»,    «  by  »,      cerdotivm   apvd   Aram   [ fecit?];  I 

«  near  »,   «  before  »,   «  among  »,  etc.  196  =  X  104  (S.  G.  de  Bacchanal,  186 

[Forms:  the  inscrr.  show  apvd  and  apvt  B.C.)  1.  2:    (Mi)  co(n)s(oles)   senatvm 

in  all  times  and   places,   and   before  all  consolvervnt    (sic)    ....    apvd    Aedem 

letters  without  noteworthy  phonetic  distinc-  Dvelonai  (sic);  IX  3923  (Alba  Fucens, 

tion.   Early  inscrr.  point  to  apvd,   but  it  149?):  (Mi)   cvratori  apvt  Iovem  Sta- 

is  evident  that  even  when  so  written,  it  torem;    IX  3949    (Alba   Fucens):  (Me) 

was  often  pronounced  apvt,  which  became  cvrator    apvd    Iovem  Statorem;    I  198 

thus    the   recognized   pronunciation,  and,  (Lex    Repetund.,     123-2   B.  C.)    1.  38: 

in  time,  the  more  frequent  mode  of  writ-  proscripta  propositaqve  palam  apvd  Fo- 


880 


APVD 


APVD 


r[vm  habeto];  ib.  11.  <>.">,  <>ii:  apvd  Fo- 
rvm  i'ai am ;  L  20t>  (Lex  lulia  Munic, 
I  I  B.  C.)  1.  15:  apvt  [F]orvm,  and  1.  34: 

AI'VT    FORVM    ANTE    TRIBVNALE     (stc)  ',     VIII 

18241  (Civ.  Lambaesitana):  sicvr  apvt 
acta  pollicitvs  est;  VI  1736  (Rome,  4th): 

STATVAM  VNAM  APVD  CaRTHAGINEM  SVB 
AVRO,     ALTERAM    QVOQVE    ROMAE  ;    VI    1698 

(Home,  377):  vt  alteram  statvam 
apvd  Constantinopolim  conlocaret;  VI 
1779  (Rome,  4th):  (ilia)  sacrata  apvd 
[a]ecinam  Hecatae;  VI  1780  (ibid.): 
(illi)  sacratae  apvd  Elevsinam  deo  Iac- 
cho,  and  sacratae  apvd  Laernam  (sic) 
deo  Libero,  and  SACRATAE  apvd  Aeginam 
deabvs;  VI  1450 (Rome):  (illi)  dvci  exer- 
citi  (sic)  Mysiaci  apvt  Byzantivm  et  APVT 
Lvgvdvnvm;  VIII  20834  (Rapidum,  167): 

VETERANI     ET      PAGANI      CONSISTENTES     APVT 

Rapidvm;  XIV  474  (Ostia,  3d) :  Sebasmia 
(a  festival)  apvt  Damascvm,  and  Actia 
apvt  Bo[s]tram,  and  Severia  apvt  Cae- 
sariam  (sic),  and  Commodia  apvt  Caes(a- 
riam);    XI    5265    (Hispellum,    4th):    qvi 

APVT    VVLSINIOS.    TVSCIAE    CIVITATe(m),   LV- 

dos  schenicos  (sic)  ET  gladiatorvm  mv- 
nvs  exhibeant;  VIII  619  (Mactar.  2nd): 
(ille)  praepositvs  vexillationibvs  Ponti- 
cis  apvt  Scythia(m)   et  Tavricam. 

(C.)  Of  locality,  expressed  by  general 
terms  of  citv  or  army,  or  by  ethnic  names. 
II  6278  (S.  C.  Italicense,  176-177) 
1.  48:  non  eadem  (sc.  remedia)  serven- 
tvr  qvae  apvt  fortiores  civitates  scri- 
pta  svnt;  I  206  (Lex  lulia  Mimic,  44 
B.  C.)  1.  120:  qvoive  apvt  exercitvm 
ingnominiae   (sic)  CAVSSA    ORDO    ADEMPTVS 

est,  erit;  XIII  2873  (Alesia):  (ille)  omni- 

BVS  HONORIBVS  APVD  AEDVOS    ET    LlNGONAS 

fvnctvs;  I  p.  314  =  I2  p.  233  (Fasli 
Praenestini) :    itaqve   apvd   Albanos  et 

PLEROSQVE     [PO^PVLOS     Lat[h     MJOS     IDEM 

fvit;  X  797  (Pompeii,  47-54):  sacrorvm 

PRINCIPIORVM  p(QPVLl)  R(OMANl)  Q(viRl- 
TIVm)   NOMINISQVE   LaTINI,   QVAI   (Sic)    APVD 

Lavrentis  (sic)  colvntvr;  VIII  619 
(Mactar,  2nd):  (ille)  praepositvs  vexil- 
(lationi)  Leg(ionis)  III  Avg(vstae)  apvt 
Marcomannos;  I2  p.  257  sqq.  (Fasti  Po- 
lenta Silvii,  448-9):  Ianvarivs  vocatvr 
apvd  Hebraeos  '  Sebit  '  et  sim. 

II.  Of  persons,  deities. 

(A.)  Of  vicinity:  "by,  «near»  (=iuxla, 


prope).  VIII  9715  (Maur.  Caesariensis,  j, 

406):  APVT  [SANCTO]s  APOSTOLOS  PeTRv(m) 
ET  [PaVLv(m)]. 

(B.)  «Among»  (=  inter).  I  30  =  VI 
1285  (Rome,  Scipio  epitaph,  5th  B.C.): 

CONSOL,     CENSOR,     AIDILIS     QVI      FVIT     APVD 

vos;    I  32  =  VI    1287    (ibid.):    consol, 

CENSOR,  AIDILIS  HIC   FVET  (sic)  a[Jpvd  VOS]  : 

III  6866  (Tymandos):  isdem  maxime  pol- 

LICENTIBVS  QVOD  APVD  SE  DECVRIONVM 
SVFFICIENS    FVTVRA    SIT    COPIA  J      Ed.     Diocl. 

(=  III  p.  1928)  introd.  1 1.  9  :  velvt  qvae- 

DAM    RELIGIO    APVD     INPROBOS     (Sic)     ET    IN- 

modestos  (sic)  existimatvr;  ib.  1.  17: 
apvd  inprobos  (sic) ;  ib.  ii  1.  16,  and  XIII 
1668  (Ara  Rom.  et  Aug.,  speech  of 
Claudius)  1 1. 29:  apvd  maiores  nostros. — 
Freq.  in  Gallia  in  the  expressions:  omni- 
bus honoribus  apud  suos  fundus,  XIII 
1686,  1688,  1690,  1691,  1697,  1703, 
1708  (Ara  Romae  et  Augusti),  2585 
(Matisco),  2940,  2950  (Agedincum) ; 
omnibus  honoribus  apud  eos  functus, 
XIII  1961  (Lugudunum);  omnibus  hono- 
ribus apud  eosdem  functus,  XIII  2026 
(ibid.) ;  summis  honoribus  apud  suos 
functus.  XIII  1714  (Ara  Romae  et  Au- 
gusti); officiis  apud  suos  fundus,  XIII 
1633  (Segusiavi).  —  Apud  superos  = 
«among  the  living",  VIII  4238  (Vere- 
cunda):  qvi  apvt  svperos  mvndi  vita(m) 
vix(it)  an(nos)  (tot);  V  5930  (Mediola- 
nium) :    q_vi  apvd  svperos  honestvs  vixi 

PLVS      FAMA     QVAM      FORTVNA  J     XIV      1597 

(Ostia) :  (ille)  cvivs  apvt  [svper]os  sem- 
per pia  fama...;  VI  17985a  (Rome): 
sic  et  apvt  svperos  annis  qvibvs  fata 
dedere  animvlam  colvi  ;  Le  Blant  483 
(  Viviers,  f) :  ipsi  apvt  svpervs  (sic)  tri- 
bvit  lavdem.  —  Apud  manes  =  « among 
the  dead»,  VI  29642  (Rome):  dvlcis 
apvt  manes,  Zoe  benedicta,  moraris  ;  X 
2645  (Puteoli) :  [qv]od  apvt  manes  sen- 

SVS    VALET. 

(C.)  a  Before  » ,  «in  the  presence  of  » 
(=  coram).  Of  magistrates  and  other  au- 
thorities; the  emperors;  the  gods;  God, 
Christ.  I  197(LexBantina,133-U8B.C.) 
1.  18 :  apvd  q_(vaestorem)  iovranto,  1.  20: 
facito  apvd  q_(vaestorem)  v(rbanvm), 
1.   21 :   QVEi  ....  apvd  sed  (sic)  IVRARINT, 

1.    24:     [ijjOVRANTO    APVD     QVAESTOREM  ;    I 

198  (Lex  Hepetund.,  123-2  B.  C.)  1.  23: 


APVD 


APVD 


381 


IOVRET  PALAM  APVD  SE,  1.  35  :  APVD  Pr(aE- 
TOREm),      1.    80:     [SEl]      APVD      EVM     EA     RES 

acta  esset;  I  203  (S.  C.  de  Asclepiade, 
78  B.  C.) :  apvd  magistrates;  I  205  (Lex 
Rubria,  49  B.  C.)  II  1.  4:  apvd  evm  qvei 
ibei  I(vri)  D(eicvndo)  p(raerit),  II  1.  42: 
apvd  pr(aetorem),  1.  48:  apvd  eviw  pr(ae- 
torem);  I  206  (Lex  Iulia  Munic  44  B.C.) 

1.     13:     IS    APVD     Q_VEM    EA    PROFESSIO    FIET  J 

II  5439  (Lex   Ursonensis,  44  B.  C.)  IV 

1  1.  27.'  REC(IPERATORIO)  IVDICIO  APVT  II 
VIr(vm)      PRAEF(ECTVM)VE       ACTIO,      PETITIO, 

persecvtio  .  . .  e(sto);  II  5181  (Lex  Me- 
tal.   Vipasc.,  end    1st)  1.  60 :   apvd  con- 

DVCTOREM,  SOC1VM  ACTOREMVE  HVIVS  VECTI- 

galis  profiteatv^r]];  II  1964  (Lex  Ma- 
lacitana,  81-84)  col.  II   1.  51:    qvi  ita 

PROSCRIPTI  ERVNT,  II  ....  APVT  EVM  QVI 
EA    COMITIA    HABITVRVS    ERIT     ....     NOMINA- 

to,  and  apvt  evndem,  and  apvt  qvem; 
ib.  1.  64:  apvt  eos  qvi  Romae  aerario 
praessent;  XI  1146  (Veleia.  2nd)  col.  II 
11.  4,  31 :  sei  is  eam  pecvniam  inivre  apvd 

EVM   ...   DEBERE    .  .  .    SE    CONFESSVS    ERIT,  and 

1.  40 :  Romae  apvd  pr(aetorem),  and  1.  48: 
apvd  evm  pr(aetorem);  VI  10298  (Rome. 

1st)  :   DEIERATIO  ESTO  APVD  MAGISTROS  ',   VIII 

724  (Prov.  Byzacena) :  ingenio  non  hv- 

MILI,   QVO  GRATVS  APVT  MAGISTROS   FVI  ;    IX 

339  (Canusinm,  3d) :  hvic  popvl(vs)  apvt 

IVDICES     EQVESTREM     POSTVLASSET     (SC.    Std- 

tuam);  VI  266  (Rome,  3d):  interim  apvt 
me  nvllae  probationes  ex(h)i[be]ntvr, 
and  qvod  obtinvervnt  apvt  svos  ivdi- 
ces  ;  VI  930  (Rome,  1st):  neve  qvis  de 
ea  re  apvd  [s]e  agi  sinito;  II  6278 
(S.  C.  Italicense,  176-7)  1.  13:  legebatvr 

ETIAM    NVNC    APVD     NOS    ORATIO  ;     VI     1783 

(Rome,  431) :  verba  eivs  apvt  vos  ;  X  3334 
(Misennm):  de  q_vibvs  apv[t]  me  actvm 
est;  III  141658  (Mons  Libanus) :  qvae 
apvt  me  acta  svnt  ;  II  4125  (Tarraco, 
193):  apvt  me  actv[m]  est;  XII  6038 
(Narbo,  1st):  omnia  .  .  .  fecisse  apvd  evm; 
VIII  2532  corrected  18042  (Castra  Lam- 
baesitana,  speech  of  Hadrian) :  pro  cavsa 

VEs[/TRA     .  .  .    QVAE   EXCVSA^NDA    VOBIS    APVT 

me  fvissent;  VI  1877  (Rome,  73):  (ille) 
manvmissvs  at  (sic)  CONSILIVM  procvra- 
torio  nomine  apvt  Domitianvm  Caesa- 
rem  ;  II  4201  (Tarraco,  2nd):  apvt  maxi- 
mvm  princ(ipem)  Hadrianvm  Avg(vstvm)  ; 
V  532  (Tergeste,  138-161)  II.  10:  cav- 


SAS     PVBLICAS     APV(t)     OPTIMVM      PRINCIPEM 

Antoninvm  Avg(vstvm)  Pivm,  and  1.  35  : 

APVD    IVDICES    A    Cae[sar]e   DATOS,  INTERIM 

apvt  ip[svm  I]mperatorem,  and  ib.  II  1.  2  : 
apvd  evm  (i.  e.  the  Emperor).  —  Of  legali, 
legationes  to  (ad) :  « to  the  presence  of » , 
«  for  an  audience  with  » ,  (=  coram).  IX 
4976  (Cures,  2nd) :  (Mi)  legati  apvt  Di- 
vvm  Piv[m  ob?  fi]nes  pvblicos;  X  7507 
(Gaulus,  2nd):  legatione  gratvita  apvd 
[Divvm])  Hadrianvm  et  apvd  Ampussimvm 
Ordinem;  II  4055  (Dertosa,  2nd):  ob  le- 
gationes in  Concilio  P(rovinciae)  H(i- 
spaniae)  C(iterioris)  apvt  An[toni]nvm 
Avg(vstvm)  prospere  gestas;  VI  1698 
(Rome,  377):  (Mi)  mvltis  legationibvs 
pro  Amplissimi  Ordinis  desideriis  apvd 
divos  principes  fvncto.  —  xi  1823  (ar- 
retium,  devotio) :  hvnc  ego  apvt  vostrvm 

NVMEN      DEMANDO,    DEVOVEO,     DESACRIFICO  ; 

Rev.  Arch.  XI  (1908)  p.  323  (Esneh): 
(ille)  scripsit:  valian  (sic  =  valeant)  do- 
mini  mei,  comilitones  (sic)  apot  (sic) 
Silvano  (sic)  semper!;  VI  29149  (Rome) : 

GRATIAS  MAXIMAS  EGI  APVT  DEOS  ET  APVT 

homines;  VI  15454  (Rome):    ego  sempi- 

TERN(o)    TEMPORE   ETIAM    APVT    SVPEr(os)   ET 

inferos  maledict(ionem)  habeo  ;  VI  10407 
(Rome):  vt  is  neqve  apvd  deos  svperos 
nec  inferos  accept(vs)  sit  ! ;  VI  7579 
(Rome):  nvnc  qveror  apvt  manes  eivs; 
XIII  2417  (Lugudunum,  f ) :  innocentiae 
m(e)ritvm  (h)abent  apvtDevm;  Bull.  Arch. 
Cr.  (1898)  p.  170  (Rome,  f) :  sancti  mar- 
tyres    APVD  DEVM  ET   CHRISTVM    ERVNT  AD- 

vocati;  Le  Blant  563  (Gallia,  f):  Qyo- 

RVM    NOMINA    SVNT    APVD    DEVM    (i.   e.     «   in 

the  keeping  of  God  «). 

(D).  «  At  the  house,  home,  of»,  (French 
chez),  w.  personal  pronoun  or  proper  name. 
VI 1527  (Rome,  lawdatio  Turiae,  9-2  B.C.) 

1.    45:    PROPINQVAS    VESTRAS  ....    DOMIBVS 

vestris  apvd  Nos  EDvcAVisTis,  and  d  1.  46  : 
remansisti  apvt  me  ;  II  4306  (Tarraco) : 
vxoris  apvt  s[e]  defvnctae;  VI  2065 
(Rome,  Arval,  87)  col.  2  1.  39 :  eodem 
die  Romae,  domo  apvd  mag(istrvm) 
(ilium)  . .  .  cenarvnt;  VI  2068  (ibid.,  91) 
col.  2  1.  14:  in  domo  apvt  magist[]rvm 
{ilium)];  VI  2071  (ibid.,  1st)  col.  2  1.  14: 
eodem  die  Romae,  apvt  magis[trvm 
(Mum)'],  and  1.  16:  in  domo  apvd  ma- 
g(.strvm)  (Mum);  VI  2075  (ibid.,  105) 


I 


APVD 


APVL 


col.  1  1.  44 :  in  domo  apvt  {ilium)  ma- 
g(istrvm),  and  col.  2  1.  18:  epv[lati 
sv]nt  apvd  (ilium)  mag(istrvm);  VI  207(3 
(ibid.,  117)  1.  21:  epvlati  svnt  apvt 
[ilium)  [mag(istrvm)];  VI  2078  (ibid., 
118)  col.  2  1.  5 :  apvt  (ilium)  magistrvm 
epvlati  svn[t];  VI  2095  (ibid.,  2nd): 
apvt  (ilium)  mag(istrvm)  epvlati  svnt; 
VI  32379  (ibid.,  145)  1.  40:  [in  tetra- 

STVLO      DISCVMBENTES],      APVT      M.      AeLIVIW 

A[vrelivm  Caesarem  mag(istrvm)  epvlati 
svnt]. 

(E.)  In  the  judgement  or  consideration 
of;  in  the  person  or  character  of;  in  the 
case  of,  as  regards,  as  far  as  concerns  one, 
and  the  like.  IX  3429  (Peltninum) :  hoc 
honore  qvi  est  apvt  nos  potissimvs; 
I  818  =  VI  140  (Rome,  devotio,  B.  C.) : 
seic  Rhodine  apvd  M.  Licinivjw  Favstvm 
mortva  sit!,  and  seic  Rhodine  apvt  M. 
Licinivm  accepta  sit!;  VI  1783  (Rome, 

431):  NOMINIS  INLVSTRIS  (sic)  ET  SANCTIS- 
SIMAE  APVT   OMNES  RECORDATIONIS  (Mius) ', 

XIII  2374  (Lugudunum,  +,  510):  (ills) 

QVI   CVM  Om[nIBVs]  ET  APVT  Om[nES]  VIXIT 

[bene  or  the  like];  VI  1783  (Rome,  431) : 

NVNC    SI    APVT  VOS  ABVNDE    CAVSAS    PIAETA- 

tis  (sic)  adstrvximvs,  and  below  apvt  nos 
twice;  XIII  905  (Burdigala,  f,  7th) :  (Me) 

APVD   Q.VEM   NVLLVS  FVIT  DOLVS  MALVS  (i.   e. 

b  in  whose  character  or  nature  » ) ;  VIII 
13134  (Carthago):  in  cvivs  ....  pvdo- 
rem  nemo  nec  iactare  (sc.  quidquam 
potuil)  ne-q.(ve)  (sic)  apvt  caro  marito 
(sic)  inodiari  potvi  ;  VIII  15880  (Sicca): 

TANVETSI  INGENTIS  AC  MAXIMI  lvctvs  eivs- 
[dem]  Paterni  minima  SINT  apvt  EVM 
nostra  solacia. 

(F.)  Unusual  usages.  Per  tine  re  apud 
(instead  of  ad),  XIV  1661  (Ostia):  hoc 

PRAEDIOLVM    PER.TINET    APVT    T.    TERENTIVM 

Secvndvm;  VI  18159  (Rome):  (Me)  eas 

OLLAS  EMIT  AB  EIS  APVT  Q_VOSCVMQ.(ve) 
monvm(entvm)  PERTINET  ;  VI  29907 
(Rome):  per-tinere  (sic)  deberet  apvt 
liberos  eorvm.  —  Vivere  apud  (instead 
of  cum),  XII  1796  (bet.  Valentia  and 
Vienna):  conivgi  incomparabili  qvae 
vixit  apvd  evm  annos  xxiii.  —  Perve- 
itire  apud  (instead  of  ad),  VI  18817 
(Rome):  vt    et    ego    possim    dvlcivs    et 

CELER1VS  APVT  EVM   PERVENIRE.    Note  IX 

2164    (Caudium):    (Me)    volvit    ara(m) 


Domino    Silvano    apv[t]    gratias    refe- 
rendas  (sic  for  ad);  V  8773  (Concordia, 

(Me)    FERET     (sic)     APVD     SE     ANN(OS) 

xxii  (=  ■  he  lived  »). 

APVEACLENS1S.  Of  an  unknown  town 
of  Spain.  II  1643  (lliturgicola,  139-161): 
C.  Annivs  Prasivs,  Ipolcobvlcvlesis 
Apveaclesis   (sic)   1NCOLA. 

APVLEIANVS.  fundus,  name  of  an  es- 
tate. IX  1455  (Ligures  Baebiani,  101): 
fvnd(i  —  gen.)  Apvleiani  et  Cassiani 
et  Arelliani,  Pago  Mefani. 

APVLENSIS.     (A)    Adj.,     snbst.    ■  Of 
Apulum  ■  ,      ■   resident     of    Apulum  ■ 
(q.  v.). 

(B.)  Dacia  Apulensis,  one  (the  cen- 
tral, from  south  to  north,  cf.  MALVEN- 
SIS,  POROLISSENSIS).  of  the  three  ad- 
ministrative districts  of  Dacia  [See  DA- 
CIA] after  ca.  158  A.  D.,  with  Apulum 
q.  v.  as  its  capital,  seat  of  the  imperial 
government,  and  Sarmizegetusa  as  its 
chief  commercial  center. 

[Forms:  Apvlesis.  VI  1377  =  31640 
(Rome,  2nd),  III  1176  (Apulum,  250); 
Apvlesivm,  XI  5215  (Fulginiae);  Apo- 
lensis,  V  8659  (Concordia).  —  Abbrev.: 
Apvlens.,  Ill  1176  (Apulum,  250),  6262 
(Dacia),  7955  (Sarmizegetusa,  3d);  Apvl., 
Ill  1456  (ibid.,  238),  1464  (ibid.,  211- 
212),  1500  (ibid.),  14468  (Apulum). 
[For  many  abbrev.  Apvl.,  which  may  in 
part  belong  here,  see  s.  v.  Apvlvm]. 

A.  Of  the  town.  Ill  1176  (Apulum, 
250):  (Traiano  Decio)  restitvtori  Da- 
ciarvm,  ...  Col(onia)  Nova  Apvl[e]s(is) ; 
III  6262  (Dacia):  [Col(onia)]  Apvle[n- 
s(is)];  III  14468  (Apulum):  (Me)  de- 
c(vrio)  Col(oniae)  Apvl(ensis),  and  de- 
c(vrio)  Mvn(icipiorvm)  Apvl(ensis)  e[t] 
Por(olissensis)  —  [Cf.  similar  abbrev. 
s.  v.  APVLVM];  —  XI  5215  (Fulginiae): 

(Mi)    PATRONO     ET    DECVRIONI    CoLONi(a)e 

Apvlesivm  (sic) ;  III  1180  (Apulum):  (Mi) 
[patr(ono)  Colo]niae  [A]pvlensivm  ; 
III  1213  (ibid.):  (Me)  pontif(ex)  et  ii 
viral(is)   Coloniae  Apvlensis. 

B.  Of  the  district.  Legalus  Augusti 
pro  praetore,  VI  1377=  31640  (Rome. 
2nd):  (Mi)  leg(ato)  Avg(vsti)  pr(o)  pr(ae- 
tore)  provinciarvm  Dacia[e  Porolissesis 
et  Daciae  Malvesis  et]  Daciae  Apvlesis 
(sic).  —  Procuratores  Augusti,  IX  5439 


APVL 


APVL 


383 


(Falerio) :  (Mi)  proc(vratori)  Avg(vsti), 
Dacia  Apvlensis  ;  III  1464  (Sarmizege- 
tusa,  211-12):  (Mi)  proc(vratori)  Av- 
g(vsti)  [Prov(inciae)?]  Dac(iae)  Apvl(en- 
sis);  V  8659  (Concordia):  (Mi)  proc(v- 
ratori)  Avg(vsti)  Prov(inciae)  Daciae 
Apolensis  (sic);  III  1456  (Sarmizegetusa, 
238):  (Mi)  proc(vratori)  Prov(inciae) 
Dac(iae)  Apvl(ensis);  111  6575  =  7127 
(Ephesus):  (Mi)  proc(vratori)  Prov(in- 
ciae)  Daciae  Apvlensis.  —  Tabularii, 
III  7955  (Sarmizegetusa,  3d):  Primitivos 
(sic)  Avg(vsti)  lib(ertvs),  tabvlarivs 
Prov(inciae)  Dac(iae)  Apvlens(is)  ;  III 
980  (Apulum):  (Me)  tabvlarivs  Provin- 
cciae  (sic)  Apvlensis.  —  Negotiatores, 
III  1500  (Sarmizegetusa):  negotiatores 
Provinciae   Apvl(ensis). 

APVLIA.  A  region  of  Italy  (now  le  Pu- 
glie),  extending  between  the  Apennines 
and  the  Adriatic,  from  the  river  Tifer- 
nus  (now  Tiferno)  on  the  north  to  Ca- 
labria and  Lucania  (river  Bradanus,  now 
Bradano)  on  the  south.  Its  chief  towns 
were  Aecae,  Arpi,  Ausculum,  Barium, 
Canusium,  Genusia,  Gnathia,  Herdonia, 
LariDum,  Luceria,  Rubi,  Salapia,  Sipon- 
tum,  Teanum  Apulum,  Venusia.  In  the 
administrative  reorganization  of  Italy  un- 
der Augustus,  Apulia  was  united  with 
Calabria  to  form  the  Regio  II  Apulia  et 
Calabria.  In  the  second  century  the 
united  district,  sometimes  with  jurisdiction 
extended  over  other  regions,  was  governed 
by  iuridici;  later  by  correclores. 

[Form:  ace.  Apvlia,  IX  2335  (Allifae). — 
Abbrev.  Apvl.,  VI  1502  (Rome,  2nd);  IX 
329  (Canusium,  3d),  687  (Herdonia,  249), 
1115,  1117  (Aeclanum,  4th),  1572  (Bene- 
ventum);  XI  378  (Ariminum,  2nd);  831 
(Mutina),  6336  (Pisaurum);  III  10471-2-3 
(Aquincum)]. 

A.  In  general.  XI  831  (Mutina):  (Me) 

PATRONVS    .  .  .    VNIVERSARVM      VRBIVM     APV- 

liae;  IX  1414  (Trevicum,  2nd):  viam  per 
passvvm  dvvm  MiLivM  (sic,  sc.  spatium), 
evntibvs  in  Apvliam;  1X2335  (Allifae): 
(Me)  legatvs  missvs  [c]vm  A.  Plavtio 
in  Apvlia(m)  [ad  servos  toIrqvendos; 
V  5925  (Mediolanium):  [M.  C]lvvio 
Tertvllo,    negotiatori     sagario    ex    A- 

PVLIA. 

B.  Governors,    administrative   officers, 


functionaries.  Iuridici  (second  century), 
VI  1502,  1503  (Rome),  V  2112  (Tarvi- 
sium):  (Mi)  ivridico  per  Apvliam;  VI 
1513  (Rome):  (Me)  [iv]ridic(vs)  per  Apv- 
liam et]  Calabria[m];  IX  1572  (Bene- 
ventum):  (Mi)  ivrid(ico)  Apvl(iae)  et 
Calabr(iae);  III  10471  (Aquincum):  (Me) 
ivrid(icvs)  per  Apvl(iam)  Cal(abriam), 
Lvc(aniam),  Brv(ttios);  III  10472-3 
(ibid.):  (Me)  ivrid(icvs)  per  Apvl(iam), 
Cal(abriaivi),  Lvc(aniam),  Brvt(tios);  VI 
1511,  1512  (Rome):  (Mi)  ivridico  per 
Picenvnv  et  Apvliam.  —  Correctores 
(3d-5th  cent.),  IX  687  (Herdonia,  249), 
430  (Venusia),  1127  (Aeclanum),  329 
(Canusium,  3d);  XI  831  (Mutina);  IX 
1115,  1117  (Aeclanum,  4th),  1116  (ibid., 
317-326),  333  (Canusium,  5th):  Corre- 
ctor Apvliae  et  Calabriae;  XI  831 
(Mutina) :  bis  Correct(or)  Apvliae  et 
Calab(riae),  Venetorvm  et  Istriae.  — 
Praepositi.  IX  334  (Canusium) :  (Mi) 
p(rae)p(osito)  tractvs  Apvliae,  Cala- 
briae, Lvcaniae,  Brvttior(vm);  XI  6336 
(Pisaurum):  (Mi)  praeposito  Vmbriae, 
Piceni  et  Apvl(iae).  —  Procuratores. 
XI  378  (Ariminum,  2nd):  proc(vratori) 
xx  (==  vicesimae)  [he]r(editatvm)  re- 
gion(vm)  Campan(iae),  Apv[l](iae),  Ca- 
labriae); II  1085  (Ilipa,  2nd):  (Mi) 
proc(vratorl)  alimentor(vm)  per  apv- 
liam,  Calabriam,  Lvcaniam,  Brvttios; 
XIV  2923  (Praeneste,  2nd):  (Mi)  pro- 
c(vratorl)  ad  alimenta  [lvcaniae)]  , 
Brvtt(iorvm),  Calabr(iae)  et  Apvliae; 
III  1456  (Sarmizegetusa,  238):  (Mi) 
proc(vratorl)  ad  alim(enta)  per  apvliam, 
Calabriam,   Lvcaniam  et  Brvttios. 

APVLVM.  An  important  town  and  mi- 
litary headquarters  of  Dacia  Apulensis 
(q.  v.),  seat  of  the  civil  and  military  go- 
vernment of  the  district;  situated  on  the 
river  Marisia  (Ma?*osli)  where  it  receives 
the  waters  of  the  stream  Ompoly  [Cf.  Am- 
pelvm],  on  the  highway  between  Sarmi- 
zegetusa and  Porolissus ;  now  Kdrohj- 
Fejervdr,  Germ.  Karlsburg.  The  settle- 
ment that,  after  Trajan's  conquest  of  Da- 
cia, grew  up  about  the  encampment  of 
the  Legio  XII  Gemina  retained  the  sim- 
ple name  of  Canabae  (Kanabae)  [See 
CANABAE]  until,  toward  the  end  of  the 
reign  of  M.  Aurelius  (ca.  180?),  the  town 


APVL 


APVL 


was  raised  to  the  rank  of  a  municipium 
with  the  name  of  Apulum  (Mua.  Aure- 
Hum  Apulum),  and  the  old  name  of  Ca- 
nabae  was  lost.  At  the  same  time,  a  co- 
lonia  was  established  there  (Col.  Aure- 
lia  Apulum).  and  municipal  and  colonial 
administration  continued  side-by-side.  Se- 
ptimius  Scverus  conferred  upon  the  citi- 
zens the  ius  Ilalicum,  and  his  name  was 
incorporated  in  that  of  the  town:  Muni- 
cipium Seplimium  Apulum.  The  place, 
with  all  Dacia.  was  abandoned  by  the 
Romans  under  Gallieuus,  in  257. 

[Form  Aplvm,  III  986  (Apulum,  180, 
the  earliest  inscr.).  —  Abbrev.  Apvl., 
very  freq. ;  Apv.,  Ill  982  (Apulum);  Ap., 
Ill  1082,  1084,  1181,  1182,  1207  (ibid.), 
4372  (Arrabona),  8061  (Veczel,  3d);  A., 
Ill  1132   (Apulum)]. 

A.  Named  simply.  Ill  8061  (  Veczel, 
3d,  milestone):  ab  A[p(vlo)  m(ilia)  p(as- 
svvm)]  xlv;  VI  32624  (Rome,  latercu- 
lus  praetoriaaor.) :  T.  Sem(pronivs)  T. 
f.    Vlp.    Avgvstvs,   Apvlo;    VI  2386  = 

32625  (ibid.,  frgmt.) :  [ >vs,  [do- 

mo]  Apvli,  and  [ ]min(vs),   d(omo) 

Apvl(i);  VI  32634  (ibid.,  243,  frgmt.): 

[ ],    Apvlo  ;    Rev.    Arch.    (1902) 

p.  432  no.  143  =  Annee  Epigr.  (1902) 
p.  38  no.  143  (Ampelum):  (ille)  d(o)m(o) 
Apvl(o). 

B.  The  municipium.  VI  3549  (Rome): 
(ilia)  nata  mvnicipio  Apvli  ;  III  1051 
(Apulum,  205):  (ille)  patron(vs)  Col(le- 
gi)  Fabr(vm)  prim(vs)  Mvn(icipi)  Sept(imi) 
Apvl(i);  III  1083  (Apulum):  (ille)  pa- 
tr(onvs)  Coll(egi)  Fab(rvm)  Mvn(icipi) 
s(vpra)  s(cripti)  i.  e.  Apuli.  [Cf.  below 
§  C].  —  Its  administration.  Augustales, 
III  986  (Apulum,  180  —  the  earliest 
inscr.):  (ille)  avg(vstalis)  Mvnic(ipi)  Av- 
r(eli)  Apli  (sic);  III  976  (Apulum):  (ille) 
avg(vstalis)  M(vnicipi)  Sep(timi)  Apvl(i); 
III  1082  (ibid.):  (ille)  avg(vstalis)  M(v- 
nicipi)  S(eptimi)  Ap(vli).  —  Decuriones, 
III  1141  (Apulum):  dec(vrio)  Mvn(icipi) 
Apvl[i];  III  1433  (Sarmizegetusa,  238- 
244):  dec(vrio)  M(vnicipi)  Apvl(i);  III 
1486  (Sarmizegetusa) :  (Mi)  dec(vrio- 
ni)  [Mv]nic(ipi)  Apvl(i). —  Quatluoruiri, 
III  1132  (Apulum):  mi  vir  M(vnicipi) 
A(vreli)  A(pvli);  III  1083  (ibid.):  mi 
vir  primvs  annvalis  Mvn(icipi)  Sep(timi) 


Apvl(i).  —  Qualluorviralis,  III  985 
(Apulum):  nil  viralis  Mvnic(ipi)  Sept(i- 
mi)  Apvl(i). 

C.  The  colonia.  Ill  4372  (Arrabona): 
Bato  Bvli  f(ilivs)  Col(onia)  Ap(vlo); 
III  1212  (Apulum) :  Coll(egivm)  Fabr(vm) 
Col(oniae)  Apvl(i);  III  975  (ibid.):  pa- 
tronvs  Coll(egi)  Fabrvm  Colon(iae) 
Apvl(i);  III  984  (ibid.):  patro[n(vs)] 
Coll(egi)  Fabro[r(vm)J  Col(oniae)  Apv- 
l(i).  [Cf.  above,  §  B]." —  Administration, 
civil  and  religious.  Aediles,  III  1139 
(Apulum) :  aediles  Col(oniae)  Apvl(i).  — 
Augustales,  III  1001,  1016,  1079,  1084, 
1162.  1421515  (Apulum).  1481  (Sarmi- 
zegetusa). 6265  (Dacia):  avg(vstalis) 
Col(oniae)  Apvli.  —  Augures,  III 
1209,  1217  (Apulum):  avgvr  Col(oniae) 
Apvl(i).  —  Becuriones,  III  7804  (Apu- 
lum): (Mi)  dec(vriones)  Col(oniae)  A- 
pvl(i);  III  1104  (ibid.):  (ille)  dec(vrio) 
Col(oniae)  Apvli;  III  1198  (ibid.):  (Mi) 

DEC(VRIONl)     COL(ONIARVM)    Sar(/WIZEGETV- 

sae)  et  Apvl(i);  III  1208  (ibid.):  (Mi) 
dec(vrioni)  ....  Col(oniae)  Apvl(i);  III 
1181  (ibid.):  dec(vrio)  Col(oniae)  Ap(v- 
li);    111    7804    (ibid.),    12590   (Dacia): 

(Mi)    DEC(VRIONl)    Col(onIAe)   ApVl(i).   

Ordo  (sc.  decunonum),  III  1114,  1115 
(Apulum):  Ordinis  Col(oniae)  Apvl(i). — 
Decurionalia  ornamenta,  III  1079  (Apu- 
lum, 3d):  Septim(ivs)  Ascl(epivs)  Hermes, 
libertvs  nvminis  Aescvlapi,  habens  orna- 
menta dec(vrionalia)  Col(oniae)  Apv- 
l(i).  —  Duumviri,  III  972,  982,  983, 
1150  (Apulum):  n  vir  Col(oniae)  Apvli; 
III  7773  (ibid.):  n  vir  Col(oniae)  Av- 
r(eliae)  Apvl(i).  —  Duumvirales,  III  974 
(Apulum) :  (ille)  [f]i  vira[lis  C]ol(oniae) 
Apv[li];  III  1182  (ibid.):  iiviralis  Co- 
l(oniae)  Ap(vli);  III  1207  (ibid.):  (Mi) 
ii  vir(ali)  ....  [Co]l(oniae)  A[p(vli)]. — 
Flamen,  III  1182  (Apulum):  (ille)  fla- 
m(en)  ....  Col(oniae)  Ap(vli).  —  Ponti- 
fices,  III  972  (Apulum):  (ille)  pontif(ex) 

Col(oniae)  Apvli;  III  1208  (ibid.): 

(Ml)  pontifici  Col(oniae)  Apvl(i).  — 
Quinquennalis,  III  972  (Apulum):  (ille) 
q_(in)q_(ennalis)  . . .  Col(oniae)  Apvli.  — 
Sacerdotes,  Klio  IX  (1909)  p.  376  (Apu- 
lum, 3d):  (ille)  sacerd(os)  Col(oniae)  A- 
pvl(i);  III  1207  (ibid.):  sacerd(os)  [Co]- 
l(oniae)   A[p(vli)]. 


APVL 


AQVA 


385 


APVLVS.  Adj.,  subst.  «  Of  Apulia » 
q.  v.,  «Apulian».  [Forms:  abl.  plur. 
Apvleis,  1  p.  456  =  P  p.  45  (Acta 
Triumph.    Capitol.) ;  gen.  plur.  Apvlvm, 

X  4590  (Caiatia) ;  abl.  sing.  fern.  Apia 
=  Apla,  III  3544  (Aquincum).  —  Abbrev. 
A.?,  IX  784  (Luceria)]. 

A.  Subst.  I  p.  456  =  I2  p.  45  (Acta 
Triumph.  Capitol.)  referring  to.  A.  V.  C. 
432  =  B.  C  322:  Q^Fabivs  M.  f.  M.  n. 
Maximvs  Rvllian(vs)  ....  de  Samnitibvs 
et  Apvleis  (sc.  tnumphavit);  IX  333 
(Canusium,    4th) :    Apvli  et  Calabri  pro 

VOTO    ET    DEVOTIONE    POSVERVNTJ    X    5411 

(Aquinura):  C.  Cavarivs  Sex.  f.  Ter. 
Vi[ 1,  Apvlvs. 

B.  Adj.  VI  29H90  (Rome):  (ille)  natvs 

REGIONE     ApVl[a],      DECVRIO     Ben[v]sINVS 

(sic);  III  3544  (Aquincum):  Ti.  Cl(av- 

DIO)    EFFICACI DOMO   LVCERIA  Ap(l)a 

(sic);  V  8582  (Aquileia,  f):  (ille)  civis 
Aecanvs  Apvlvs;  IX  950  (Aecae,  195): 
[Col(onia)  Av]gvsta  Apv[la],  sc.  Aecae; 
I  p.  218  =  IX  2318  (Allifae,  in  list  of 
states,  B.C.):  Lvcerin[i]s  Apvlis;  X 
4590  (Caiatia) :  (Mi)  patr(ono)  Teanen- 
sivm  Apvlvm  (sic);  IX  784  (Luceria): 
M.  Avr(elivs)  Avgendvs,  proc(vrator) 
s(altvvm  ?)  A(pvLORvmP). 

APVT.   See  APVD. 

AQVA.  k  Water  «,  and  often  in  secon- 
dary sense :  «  water-supply » .  « aqueduct » . 

[Forms :  acva,  VI  590  =  30799,  8485 
(Rome),  IV  3948  (Pompeii,  graffito),  XII 
5956  (Baeterrae).  [Cf.  acvarivs  s.  v. 
AQVARIVS].  —  Gen.  aqve,  X  6876 
(near  Capua,  212);  ace.  aqva,  VI  590 
=  30799  (Rome),  XIII  7279  (Castel- 
lum  Mattiacorum)  ?  X  5163  (Casinum), 
6428  (Circeii);  nom.  plur.  aqve?,  V  7127 
(Taurini).  —  As  trisyllable,  IV  3948  (Pom- 
peii,   graffito):    copo,  tv  ve(n)des    (sic) 

ACVA1VI    (SIC)    ET    BIBES   (sic)   IPSE    MERVM.  

Abbrev.,  aqvarv.,  VI  8489  (Rome); 
aqvar.,  VI  547  =  30791,  1248,  1532, 
31559  (Rome).  XIV  3900  (bet.  Tibur 
and   Gabii,  3d),    X  6569   (Velitrae,  3d), 

XI  3612  (Caere,  1st);  aq^,  VI  1673, 
5076  (Rome),  III  2833,  9904  (Burnum), 
7476  (Durostorum),  VIII  22594,  22595, 
22596  (Aquae  Sirenses,  3d),  XII 4414  (Nar- 
bo),  XIII  9114  (near  Mogontiacum,  mile- 
stone, 3d),  9125  (near  Aquae  Mattiacae, 

Thts.  linguae   lat.  epigr. 


id.) ;  a.,  XIII  9121  (near  Mogontiacum, 
id.,  3d);  V  2783  sqq.?  (Patavium)]. 

I.  In  general.  IV  1895  (Pompeii,  graf- 
fito) '.    QVID    POTE    TAN    (sic)    DVRVM    SAXSO 

(sic)  AVT  QVID  MOLLIVS  VNDA?  DVRA  TA- 
MEN    MOLLl      SAXSA    (sic)     CAVANTVR    AQVA  J 

IV  1649  (ibid.):   alliget    kic   avras,  si 

QVIS  OBIVRGAT  AMANTES,  ET  VETET  ASSI- 
DVAS    CVRRERE    FONTIS    AQVAS  !  ;      III     2673 

(Salonae,  f) :  sic  [vt  cer]vvs  desiderat 

AD    FONTES     AQVARVM,    ITA    DESIDERAT    ANl- 

ma  mea  ad  Te,  Devs  (=  Psalm.  41.  2); 
VIII  20482  (Maur.  Sitifensis,  f) :  Deo 
lavdes  svper  aqvas!;  VI  29945  (Rome): 

QVISQVE  HVIC  TVTVLO  (siC  =  Utulo)  MANVS 
INTVLERIT,  SALE    ET  AQVA  (si6)    DESIDERET  !  J 

IV   3948    (Pompeii,   graffito):  copo,  tv 

Ve(n)dES    (sic)    ACVAM    (sic)    ET    BIBES    (si6) 

ipse  mervm  !;  VI  773  (Rome,  3d):  Tibe- 

RINO,   PATRI    AQVARVM  OMNIVM  ;    XII    5956 

(Baeterrae):  in  acva  (sic)  perisse;  Rev. 
Arch.  XI  (1908)  p.  324  no.  29  (Tunes, 

5th-6th):   NEC  NECAT  VNDA  f[aCES,   nJeC 

nocet  ignis  aqvas. 

II.  With  special  reference  to  the  source 
or  quality  (as  rain-water,  puddles  in  the 
road;  river,  brook,  swamp  water;  sea- 
water  (salt),  fresh  (sweet) ;  spring,  well, 
cistern  water;  hot,  cold;  pure,  health- 
giving,  medicinal  etc. ;  or  to  the  quantity; 
flood-waters,  abundance  or  lack  of  water). 
X  6526  (Cora):  aqvam  caelestem  dila- 
bentem  montibvs  ;  II  5439  (Lex  Urso- 
nensis,  44  B.C.)  1.  100:    si  decvriones 

M(AIOR)  P(ARS)  .  .  .  AQVAM  CADVCAM  IN 
PRIVATVM  DVCI  CENSVERVNT,  ITA  EA  AQVA 
VTATVR,   QVOT  SINE  PRIVAt[i]  INIVRIA  FIAT  J 

I  206  (Lex  Mia  Miotic,  44  B.  C.)  1.  23: 

NEVE  EO  LOCO  a[qVa]  CONSISTAT,  QVO- 
MINVS  CONMODE  (sic)  POPVLVS  EA  VIA  VTA- 
TVR ;  II  4911  (Tarraconensis,  383-388): 
viam  ...  [flvviali]bvs  aqvis  perviam  ; 
VI  1199  (Rome,  f,  565):  (Narses)  pon- 
tem  Viae  Salariae  vsqve  ad  aqvam  a 
nefandissimo  totila  tyranno  distrvctvm 
(sic),  and  et  libet  iratae  cernere  mvr- 
mvr  aqvae;  VI  1207  (Rome):  Hister 
pacatis  levior  ibit  aqvis;  V  7992  (near 
Aquileia,  milestone):  Viam  Anniam  ... 
inflventibvs  palvstrib(vs)  aqvis  everve- 
ratam  (sic) ;  X  1063  (Pompeii,  1st) :  Ther- 
mae M.  Crassi  Frvgi.  Aqva  marina,  et 
baln(evm)  aqva  dvlci  ;  XJII   1926  (Lu- 

49 


386 


AQVA 


AQVA 


gudunum):  in  his  prae[diis]  C.  Vlatti 
Apri  sa[cerdotis?]  thermvlae  s[alvta- 
res?],  aqva  font[is];  VIII  8809  (Lerael- 

lef,  3d):  AQVA  FONTIS  QVAE  MVLTO  TEM- 
PORE deperierat;  XI  (3481  (Mons  Fereter, 
148):  Fontae  templvm  ad  aqvas  solo 
ampliatvm;  IV  1649  (Pompeii,  graffito) : 
assidvas  .  .  .  FONTis  aqvas  ;  X  881  (ibid., 
mosaic,  1st):  pvtevs  aqvae;  V  3683  (Ve- 
rona): havst(r)vm  aqvae  de  pvteo  ;  XIV 
480  (Ostia) :  omnia  Baiarvm  lvstravi  moe- 

NIA    SAEPE     PROPTER     AQVAS     CALIDAS     DELI- 

ciasqve  maris;  [For  Aqvae  Calidae, 
Aqva  Frigida  as  place-names,  see  below 
§  V];  X  4654  (Cales) :  aqva  pvra;  VI 
32328  (Rome,  Coram.  Lud.  Saec,  204) 
1.  82:  impero  vobis,  aqvam  integram 
petatis!;  X  5411  (Aquinum,  1st):  aqvam 
salvtarem;  XIV  3911  (Aquae  Albulae) : 
debilis  Albvleo  steterat  qvi  gvrgite 
Samis,  articvlvm  medicis  vt  tenvaret 
aqvis  ;  Rev.  Arch.  XI  (1908)  p.  324  no.  29 
(Tunes.  5th-6th) :  cerne  salvtiferas  splen- 
dent]! marmore  Baias  [q]]vi  calidos  ae- 
st[vs  tin]gere  qvaeris  aqvis.  —  II  5439 
(Lea;  Ursonensis,  44  B.C.)  II  2  1.  39: 
qvi  flvvi.  rivi,  fontes.  lacvs,  aqvae, 
stagna,  palvdes  svnt  in  agro  qvi  co- 
lon(is)  h[V]ivsc(e?)  colon(iae)  divisvs 
erit,  ad  eos  rivos,  fontes,  lacvs  aq^vas- 
qve,  stagna,  palvdes  itvs,  actvs,  aqvae 
havstvs  .  .  .  esto  and  ITINERIS  AQVARVM 
lex  ivsqve  esto  ;  III  352  =  7000  (Or- 
cistus,  331)  I  1.  30:  ex  decvrsibvs  prae- 
terflventivm  [aq]]varvm,  and  1.  24:  a- 
qvarv[m]  ibi  abvndantem  aflv[e]ntiam 
(sic) ;  III  352 b  (ibid.):  aqvarv^m  i]bi 
abvndant[ia  t]anta;  X  6876  (near  Ca- 
pua, 212):  viam  invndatione  aqv(a)e 
interrvptam;  X  6850  (near  Tarracina, 
5th-6th) :  dedvcta  in  mare  aqva;  VIII 
8809  (Lemellef,  3d) :  cives  inopia  aqvae 

LABORABANT. 

III.  Sacred  waters ;  the  water  of  baptism 
etc. ;  mythological  waters. 

a.  VI  555  (Rome):  vndis  cyaneis  do- 

NVM  PLACAVILE  (Stc)  FECIT  CONTVCCIVS 
BLANDAS      PER     AQVAS     ARAM     VENERANDAM  ; 

XIV  3565  (Tibur) :  qvae  sacras  colitis 
a[q]vas,  pvellae;  III  1561  (adMediam): 

PRO  SALVTE  (illiuS).  QVOD  A  LONGA  INFIR- 
MITATE,      VIRTVTE      AQVARVM      NVJMINIS      SVI 

revocavervnt    (Aesculapius   et  Hygia) ; 


III   1562  (ibid.,  150):  dis  et  nvminib(vs) 

AQVARVM  .  .  .  (Mi)  ROMAM  .  .  .  MISSI.  IN- 
COLVMES     REVERSI,     EX     VOTO  ;     VI     547  = 

30791  (Rome):  nvmini  nympharvm  aqva- 
r(vm);  VIII  120  (Capsa,  frgmt.):  aqvae 
.  .  .  [sJacrvm  ;  XI  2097  (Clusium,  frgmt.) : 
(ille)  nymph[is]  Aq[vae]  Ogvlniae  d(o- 
nvm)  p(osvit);  XI  1823  (Arretium,  de- 
votio):  vti    vos,    Aqvae    ferventes,   ... 

EVM  INTEREMATES  (Sic),  INTERFICIATES  (SIC) 
INTRA    ANNVM  ! 

b.  XI  257  (Ravenna,  f):   svper  aqva 

REFECTIONIS  EDOCAVIT  (sic)  ME,  and  VBl 
DEPOSVIT    IHS.     VESTIMENTA     SVA     ET    MISIT 

aqvam  (i.  e.  washed  his  disciples'  feet); 
VIII  20911  (Tipasa):    si  qvis  vt  vivat 

QVAERIT  ADDISCERE  SEMPER,  HIC  LAVETVR 
AQVA    ET  VIDEAT  CAELEST^IA    REGNa]  '.   ROSSi 

270  (Rome,  377):  [ca]elesti  renatvs 
[aq_]va  (ille);  Ihm,  Damasi  Epigr.  101 
(Rome):  o  nimivm  felix,  vive  renatvs 
aqva!;  Le  Blaut  206    (Parisii,  5tb-6tb): 

MOX  PVRGATVS  AQVIS  ET  ChRISTI  FONTE 
RENATVS. 

c.  I    1220  =  IX    1837   (Beneventum, 

B.  C.)  :  NVNC  DATA  SVM  DlTI  LONGVM  MAN- 
SVRA    PER    AEVVM,    DEDVCTA    ET    FATALI   IGNE 

et  aqva  Stygia;  Rossi  710  =  Le  Blant 
657  (Rome,   f,    442):   (Ma)    Taenareas 

CRVDO     FVNERE     VIDIT     AQVAS  J     VI     21521 

(Rome,  1st):  nec  Minos  mihi  ivra  dabit 
grandaews,  et  atris  non  errabo  locis 
nec  cohibebor  aqvis. 

IV.  Of  water  artificially  conducted  for 
the  needs  of  civilized  life.   [Cf.    aqvae- 

DVCTIVM,  AQVAEDVCTVS.  CASTELLVM,  CISTER- 
NA,  CONCEPTVS,  DVCTVS.  FISTVLA,  FONS, 
FORMA,  HAVSTVS,  ITER,  PISCINA,  PVTEVS, 
RECEPTACVLVM,  RIWS.  SALIENTES,  SALIO, 
SPECVS,    STATIO,    TVBVS    etc.]. 

A.  ■  To  bring  a  supply  of  water  by 
an  artificial  conduit  or  aqueduct  ■  is  ex- 
pressed in  inscrr.  variously  by  ducere 
and    its   compounds   [cf.   aqvaedvctivm, 

AQVAEDVCTVS,    AQVAGIVM,    DVCTVS^.    ElX.  : 

Aquarn  ducere,  XIV  3113  (Praeneste, 
B.  C.) ;  X  4654  (Cales),  4842  (Venafrum, 
1st),  4893  (ibid.);  IX  2353  (Allifae); 
XI  3003  (near  Viler  bo);  II  5439  (Lex 
Ursonensis,  44  B.C.)  1.  100;  XII  2493, 
2494  (bet.  Augustum  and  Lacus  Leman- 
nus).  —  Aquam  adducere,  I  p.  287 
no.    XXVIII  =  P    p.    192    no.  X=XI 


AQVA 


AQVA 


387 


1827  (Arretium,  elogium  of  Appius 
Claudius  Caecus) ;  X  4833  (Rufrae);  IX 
4209  (Amiternum,  l8t),  4786  (Forum 
Novum);  XI  6016  (Sestinum).  —  Aquam 
deducere,  X  6850  (near  Tarracina,  5th- 
6th);  V  7250  (Segusio,  375-378). 
Aquam  inducer  e,  X  5163  (Casinum), 
7954  (Tunis  Lisibonis) ;  III  568  (Am- 
phissa  Locrorum,  4th-5th),  1446  (Sarmi- 
zegetusa,  132-3),  8684  (Salonae,  2nd), 
10496  (Aquincum).  —  Aquam  perducere, 
VI  1256  (Rome,  52),  1257  (Rome,  71), 
1260  =  31567  =  XI  3793  (near  Rome, 
109),  1245  (Rome,  212-13);  IX  3018 
(Teate  Marrucinorum,  1st),  5652  (Tiea), 
5744  (Ricina,  1st);  XI  3793  (Veii,  109), 
6068  (Urvinum  Mataurense) ;  V  47  (Pola), 
4307  (Brixia,  1st);  III  7380  (Coela,  55); 
VIII  11  (Leptis  Magna,  119-121?),  4205 
(Verecunda,  160-164),  8809  (Lemellef, 
3d);  II  1614  (Igabrum),  3240  (Hugo), 
3361  (Aurgi),  3363  (Ebusus) ;  XIII  2488 
(Ambarri,  164).  —  Aquam  reducer 'e,  VI 
1246  (Rome,  79),  1258  (Rome,  81). 

B.  The  water-supply  in  general,  of 
Rome  and  the  provinces,  exclusive  of  de- 
finite names  or  uses.  VI  1244  (Rome, 
5-4  B  C) :  (Augustus)  rivos  aqvarvm 
omnivm  refecit  ;  R.  G.  divi  Aug.  cap.  20 

1.  10:  RIVOS  AQVARVM  COMPLVRIBVS  LOCIS 
VETVSTATE       LABENTES      REFECI    =    CcytoyOVg 

t)6aT(t)[v  iv  rrlsij^oxoig  xouoig  x7]  uaXaio- 
xrjxi  6Xic8avov[xaq  sn^tGxevaa;  VI  1793 
(Rome.  394):   nam  eivs  cvra  svmptvqve 

AQVA    (NON)  MODO   NON   DEEST   NECESSARIIS 

vsibvs  civitatis  .  .  . ;  VI  30799  (Rome): 
(ille  sacerdos)  de  svo  fecit  acva(m)  (sic) 
salire;    XIV    3013    (Praeneste,    B.  C): 

(Hit)    AQVAM  PER  PVBLICVM   DVCENDAM  d(e) 

d(ecvrionvm)  s(ententia)  coeravere  (sic) ; 
XIV  3676  (Tibur,  frgmt.):  accipietaqva[m 

AB    HORA^    NOCT1S   PRIMAE  AD    HORA^M   .  .  .], 

and  [a]qvae  dimidiam  .  .  . ;  X  103  (Sco- 
lacium,  143):  (Antoninus  Pius)  Scolacio 
aqvam  dat  ;  X  1285  (Nola) :  precario 
aqva  recipitvr;  X  4842  (Venafrum,  1st) 
1.  9:  aqvae  [dvcend]ae,  reficivndae  CAV- 

SA,  1.  11:  AQVAE  DVCENDAE,  REf[iCi]vNDAE 
CAVSA,    1.    15:   EIVS  AQVAE   DVCENDAE  CAVSA, 

1.  18:  specvs  eivs  aqvae,  1.  21  :  QVO  MI- 
nvs  ea  aqva  ire,  flvere  dvcive  poss[lt^, 
1.  22:  £eivs  aqv]ae  dvcendae  cavsa, 
v  24:  iter  facere  eivs  aqvae  dvcendae 


opervmve  eivs  aqvae  [dvctvsj,  1.  31  : 
per  qvem  agrvm  locvmve  ea  aqva  ire, 
flvere  dvcive  solet,  1.  34:  per  qvorvm 
agros  ea  aqva  dvcitvr,  1.  36  :  qvo  mi- 
nvs  ea  aqva  .  .  .  recte  dvci,  flvere  pos- 
sit,  1.  37:  qvaeqve  aqva  in  Oppidvm 
venafranorvm  it,  flvit,  dvcitvr,  eam 
aqvam  distribvere,  discribere  .  .  .  ,  1.  43  : 
dvjvv  ne  ea  aqva  .  .  .  aliter  qvam  fistv- 
lis  plvmbeis  .  .  .  dvcatvr,  1.  46  '.  neve  ea 
aqva   per   locvm  privatvm  .  .  .   dvcatvr, 

1.     48:    LEGEM   EI    AQVAE    TVENDAE,   and  EIVS 

aqvae  dvctvs  vsvsve ;   X   4843    (ibid.): 

CIRCA     EVM     RIVOM      QVI     AQVAE     DVCENDAE 

cavsa  factvs  est;  X  4890  (Venafrum): 
(ille)  aqvam  de  svo  (perduxit);  X  5163 
(Casinum):  (ille)  aqva(m)  indvxit;  I  1166 
=  X  5807  (Aletrium,  B.  C.) :  aqvam  in 
oppidvm;  X  6428  (Circeii) :  aqva(m)  qvae 
flvebat  ex  lacv  conlegit  (sic);  X  7954 
(Turris  Lisibonis):  (ille)  svmptv  svo  a- 
qvam  indvxit;  X  8236  (Caiatia.  B.  C): 
(ille)  hance  (sic)  AQVAfjvT]  indeixsit  (sic) 
apv[t]  (ilium)  pr(aetorem)  vrb(anvm); 
IX  3018  (Teate  Marrucinorum,  1st):  aqvam 

QVAE  A  C.  ASINIO  GALLO  PERDVCTA  IN- 
TERCIDERAT  REPETITAM    A    CAPITE  .  .  .   ET  .  .  . 

ampliatam  j  IX  3312  (Superaequum,  B.  C.) : 
(Mi)  aed(iles)  ex  p(agi)  d(ecreto)  aqvam 
saliendam  c(oeravervnt)  ;  IX  4130  (Ae- 
quiculi):  (Mi)  qvinqvennales  aqvam  in 

FANVM      SVA     INPENSA      (sic)     PERDVXERVNT  ; 

IX  4786  (Forum  Novum):  (ille)  n  vir 
iter(vm)  aqvam  ex  ag[ro]  svo  in  Mvni- 
cipivm  Forvm  Novom  (sic)  [pe]cvnia  sva 
addvxit;  IX  5369    (Firmum  Picenum): 

(Hit)    AQVAM  d(eCVRICNVm)  d(eCRETo)  CV- 

ravervnt;  IX  5652  (Trea):  (ilia)  ad 
aqvam  perdvcend(am)  Dominae  (i.  c  Ist- 
di)  fistvlas  s(va)  p(ecvnia)  f(ecit);  IX 
5744  (Ricina,  1st):  idem  aqvam  perdvxit; 
XI  3309  (Forum  Clodi,  2nd):  qvod  aq[vam 
vsi]bvs  et  salvbr[itati  pvbliJcae  neces- 
sa[riam  per]  longvm  s[pativm]  .  .  .  [dv- 
xit];  XI  3322  (Forum  Cassi):  [a]qvam 
vicanis  (sc.  dedit  or  the  like);  XI  5942 
(Tifernum  Tiberinum) :  (Mi)  fontem  et 
conceptvm  aqvae  svis  terminis  vsq(ve) 

AD   KAPVT  (sic)  FORMAE   PVBLICAE  .  .  .  d(oNo) 

d(edervnt);   XI  6016   (Sestinum):  (Mi) 

AQVAM    ADDVCENDAM    EX    d(eCRETo)    d(eCV- 

rionvm)  c(vravervnt)  ;  XI  6038  (Pitinum 
Pisaurense) :   (ilia)  receptacvlvm  aqvae 


AQVA 


AQVA 


inchoatvm  ...  consvmmavit;  XI  6068 
(Urviniim  Matauren.se) :  qvod  aqvam  no- 
vam  conqvirendam  et  in  mvnicip(lvm) 
perdvcend(am)  .  .  .  pec(vnia)  pvb(lica) 
c(vravervnt);  V  1019  (Aquileia,  figmt.) : 
aqva  ...  [cas]tello  pvblico  ;  V  3106 
(Vicetia):  nymphis  lymphisq_(ve)  avgvstis 
ob  reditvm  aqvarvm  (ille)  ...  vovit; 
V  3402  (Verona) :  {ilia)  in  aqvam  hs. 
{tot)  [test]amento  dedit;  V  4307  (Brixia, 
l8t):  (Mi)  aqvas  in  coloniam  perdvxe- 
rvnt;  V  7250  (Segusio.  375-378):  fistv- 

LAS    DEDIT,    AQVAM    DEDVXIT  |    V   7881   (Ce- 

menelum):  qvod  aqvae  vsvm  vetvstate 
lapsvm  . . .  reddiderit  ;  III  568  (Amphissa 
Locrorum,  4th-5th):    VT  memini,  non  re- 

PVRGARI  MODO  AQVAE  DVCTVM,  VERVM  ETIAM 

indvci   aqvam   ivsseram,   and    confestim 

IGITVR  IN  VETERES  CISTERNAS  AQVA,  VT 
SEMPER  CVCVRRERAT,  INDVCATVR,  and  FVN- 
DVS  QVI  AQVAM  PVBLICAM  OCCVPAVIT,  and 
LAPIDEO  TITVLO   POSITO  VNDE  AQVA  VENIAT  ; 

III  762  (Odessus,  2nd):  Civitas  Odessi- 

TANORVM    AQVAM    NOVO     [dVCTV    ADDVXIt] 

=  xain])  bXxty  to  vdaiQ  iGrjyaysv;  III 
1061  (Apulum,  158):  (illo)  demonstr(an- 
te)  ipsis  aqvas  aperiendas;  III  1446 
(Sarmizegetusa,  132-3):  aqva  indvcta 
Colon(iae)  Dacic(ae)  Sprmizeg(etvsae)  ; 
III  3116  (Alba,  173):  (ille)  aqvam,  qvam 
nvl(l)v3  antiqvorvm  in  civitate  fvisse 
meminerit  .  .  .  [de]dicavit  ;  III  8684  (Sa- 
lonae,  2nd):  (ille)  aqvam  indvxit;  III 
10496  (Aquincum) :  (ille)  nymp(haevm) 
pec(vnia)  sva  fecit  et  aqvam  indvxit; 
VIII  11  (Leptis  Magna,  119-121?):  a- 
qvam  qvaesitam  et  elevatam  in  colo- 
niam  perdvxit;    VIII   2728   (Lambaesis, 

2nd)  :  SVPERIOR  EST  PARS  QVA  CVNICVLVS 
AQVAM      RECIPIT,      INFERIOR     QVA      EMITTIT  J 

VIII  4205  (Verecunda,  160-164):  aqva 
Vic[o]  Avgvstor^vm]  Verecvndens(ivm) 
perdvcta  est;  VIII  4440  (Lamasba,  2nd): 
constitit  ita  debere  aqvam  decvrrere  ; 
VIII  5335  (Calama,  4th):  piscinam  qvae 

ANTE    TENVIS    AQVAE     Pi[g]ra    FLVENTA    CA- 

piebat;  VIII  7034  (Cirta):  provisa  aqvae 
copia;  II  1643  (Iliturgicola,    139-161): 

OB  .  .  .  GRATVITVM  AQVAE  VSVM  QVEM  s[a^E- 

pe  amisimvs  redd[itvm];  II  3240  (Hugo): 

(Ma)     .  .  .    AQVAM   SVA   OMNI     INPENSA     (sic) 

perdvxsit  (sic) ;  II  3541  (Murcia):  (Mi) 
ii  vir(i)  aqvas  ex  d(ecvrionvm)  d(ecreto) 


reficiendas  cvrarvnt;  II  3iir>;i  (BbnSUB): 
(Mi)  aqvam  in  Mvnicipivm  Flavivm  Ebv- 
svm  ...  p(erdvxervnt)  ;  XII  722  (Are- 
late):     QVI    NOSSET    .  .  .    AQVARVM    .  .  .    DV- 

cere  cvrsvm;  XII  1882  (Vienna):  aqvas 
novas  itineraqve  aqvarvm  per  svos  fvn- 
dos    colonis   Viennensivm    donavervnt  ; 

XII  1884  (ibid.,  frgmt.):  [aqvas  novas 

ITIN^ERAQVE    AQVARVM  PER  [SVOS    FVNDOS] 

...  [donave]rvnt  ;  XII  1886  (ibid.): 
aqva[rvm  itinera];  XII  1888  (ibid.): 
[itinera]ve  aqvarvm ;  XII  1889  (ibid.): 
aq(vas)     novas    itineraq(ve)    ear[vm]  ; 

XIII  596  (Bnrdigala,  1st):  {ille)   aqvas 

e[x]     HS.    (tOl)     TESTAMENTO     DEDIT  ;     XIII 

597  (ibid.):  (ille)  aqvas  ex  hs.  [toQ  te- 
stamen[t]o;  XIII  598  (ibid.):  (ille)  a- 
qvas  [.  .  .]  testamento  ;  XIII  966  (Pe- 
trneorii):  (ille)  aqvas  earvmqve  dvctv[m] 
d(e)  s(vo)  d(edit);  XIII  2488  (Ambarri, 
164):  (ille)  aqvam  ...  perdvxit. 

C.  Private  supplies  of  water  for  house- 
hold use;  bathing  establishments;  sacrifi- 
ces or  funeral  rites  etc.  at  the  tomb  (with- 
out distinctive  name;  cf.  below  §  E.). 
XII    5413    (Narbonensis):  [vt]    ipse... 

DOMO    VTATVR     AQVAM     g[rATVITAM  ?]  ;     X 

4654  (Cales):    qvo    commodivs    in    eivs 

DOMVM    AQVA    PVRA     DVCERETVR  ;     X     4760 

(Suessa,  193):  vt  aqvae  digitvs  in  do- 
mo  eivs  flveret.  —  V  5136  (Bergomum): 

(Me)    BALNEVM    ET    AQVAS  DEDIT  ;     III   7380 

(Coela,  55):  aqvam  in  eivs  balnei  vsvs; 
II  5181  (Lex  Metall.  Vipasc.,  end  1st) 
1.   21 :  AQVAM    in    [balinevm    vsqve    ad] 

SVMMAM  RANAM  HYPOCAVSTIS   .  .  .   PROFLVEN- 

tem  recte  praestare  debeto  ;  XII  2493 
(bet.  Augustum  and  Lacus  Lemannus) : 
balinevm,  campvm,  porticvs,  aq[vas  ivs- 

QVe]    EARVM    AQVARVM  TVBO  DVCENDARVM; 

XII  2494  (ibid.):  balinevm,  campvm,  por- 
ticvs, AQVAS  1VSQVE  EARVM  AQVARVM  TVBO 

dvcendarvm ;  IX  4786  (Forum  Novum): 

ET  CVM  VENDITOR  SOLI  IN  QVO  BALNEVM 
EST  PARVM  CAVISSET  EMPTORI  DE  AQVA  VT 
POSSET  IN  BALNEO  FLVERE,  AQVAM  SVAM  IN 
ID    BALNEVM    ...    (Me)    DEDIT  ;     XIV    3013 

(Praeneste,  B.  C):  (ille)  balneas  refi- 
civnd(as),  aqvam  per  pvblicvm  dvcendam 
d(e)  d(ecvrionvm)  s(ententia)  coeravere 
(sic);   II  3361    (Aurgi):   (Mi)    thermas, 

AQVA     PERDVCTA,    d(ono)     d(eDERVNt).    — 

X  444  (vallis  Silari  superior):  aqva  sa- 


AQVA 


AQVA 


389 


CRIFICI    CAVSA    .  .  .    LICEBIT    VTI  J     VI     8485 

(Rome):  itv,  ambitv,  acvae  prestandv 
(sic);  VI  9404  (Rome):  vti  liceat  itvm, 
aditvm.  ambit(vm),  havstvm  aqvae.  ligna 
svmere;    VI  10235    (Rome,    149):    itvs, 

ACTVS,    ADITVS,    AMBITVS,     ITEM     AQVAE.    AE- 

ram(enta),  fvnem  . . .  et  cetera  ;  VI  14614 
(Rome):  itvs,  aditvs,  ambitvs,  tricl(inii), 
cvlinae  vsvs  aqvae  havriend(ae)  conces- 
svs  est  ;  VI  29907  (Rome) :   aqvam  vti 

DE    TABERNA    ET    ITVM,   AMBITVM   VTI     Pr(a)e- 

stetvr  eis;  V  3683  (Vorona):  h(vic)  m(o- 
nvmento)  i(tvm),  a(ctvm),  havst(r)vm 
aqvae  de  pvteo;  V  3849  (ibid.):  hvivs 
moniment(i)   emptioni   accessit  iter,  ac- 

[tJvS  AD  PVTEVM,  HAVSTVS  AQVAE  EX  SVB- 
VRBANO     RVTILIANO. 

D.  Administration  and  maintenance  of 
the  public  water-service  in  Rome  and  else- 
where. Collegium  Aquae,  VI 10298  (Rome, 
1st):  in  Collegio  Aqvae.  —  Stationes 
aquarum,  VI  8489  (Rome) :  Hevodo  (sic), 

SERVO     PVBLICO    STATIONIS    AQVARVM  J    ReV. 

Arch.  39  (1901)  p.  467  (Rome):  genio 
stationis  aqvarvm  ;  XV  7338  (Rome, 
fistula  plumbea,  3d) :  M.  Mari  Festi  Cae- 

CILIANl   PRO(CVRATORIS)  AVG(vSTl)  n(oSTRi) 

stationis  aqvarvm.  —  Curatores,  VI 
1248  (Rome):  (illorum)  cvrator(vm) 
aqvar(vm);  VI  31559  (Rome):  (illorum) 
cvratorvm  aqvar(vm)  ;  XV  7330  (Rome, 
fistula  plumbea):  svccvra  (sic)  Svlpici 
Prisci  c(larissimi)  v(iri)cvr(atoris)  aqva- 
rvm; X  6094  (Formiae):  (illi)  cvratori 
aqvarvm;  XI  571  (Forum  Popili,  1st): 
(Me)  cvrator  aqvarv[m]  ;  XIV  171 
(Ostia) :  (illi)  cvratori  opervm  pvblico- 
rvm  et  aqvarvm;  VI  1532  (Rome):cv- 
r(ator)  aqvar(vm)  et  Miniciae;  VI  1673 
(Rome) ."cvratori  aq_(varvm)  et  Miniciae; 
XIV  3900  (bet.  Tibur  and  Gabii,  3d): 
(illi)  cvr(atori)  aqvar(vm)  et  Minic(iae); 
XIV  3902  (ibid.):  (tile)  cvrator  aqva- 
rvm et  Miniciae;  V  7783  (Albingaunum, 
191):  (Me)  cvrator  aqvarvm  Sacrae 
Vrbis  et  Miniciae  (twice);  VIII  13338 
(Sufetula):  (illi)  [cvr(atori)  a]qvarvm  et 
Mini[ciae]  e[t]  alvei  Tiberis  ;  VI  1723 
(Rome):  cvrat(or)  alvei  Tiberis  et  ope- 
rvm maximorvm  et  aq_varvm  ;  X  6427 
(Circeii) :  [illi]  cvrat(ori)  Aqvae  Tibvr- 
t(inae);  IX  2234  (Telesia) :  (Me)  bis 
aqvae  cvrator;  IX  2353  (Allifae):  (illi) 


cvr(atori)  aqvae  dvcendae  Allifis;  X 
1805  corrected  p.  1009  (Puteoli):  (illi) 
cvr(atori)  Aqvae  Avg(vstae)  per  annos 
\_tot~\.  —  Curans,  VI  773  (Rome,  3d): 
cvrante  aqvas  L.  Aelio  D[i]on[y]sio 
c(larissimo)  v(iro).  —  Procuratores,  VI 
8490  (Rome,  2nd):  M.  Vlpivs  Avg(vsti) 
lib(ertvs)  [.  .  .  ,  proc(vrator)]  aqvarvm; 
VI  1418  (Rome):  (Me)  v(ir)  e(gregivs) 

SVFFRAGIO  EIVS  AD  PROc(VRATIONEM)  AQVA- 
RVM promotvs;    X  6569    (Velitrae,  3d): 

(ilU)   PROC(VRATORl)  AQVAR(vm)  =  STlllQO- 

nsvaavu  vddrcov;  XI  3612  (Caere,  1st): 
proc(vrator)  aqvar(vm).  —    Consulates, 
VI  3866  (Rome,  365):  (Mo)  consv<l)are 
aqvar[vm];  X  1695,  1696  (Puteoli,  4th): 
(illi)  cons(vlari)  aqvarvm;  VI 515  (Rome): 
(Mo)  consvlar[e]  aqvarvm  et  Miniciae; 
VI  141 8  (Rome):  (illi)  co(n)s(vlari)  aqva- 
rvm et  Miniciae  ;  VI  1419  (Rome) :  co(n)- 
s(vlaris)  aqvarvm  et  M[iniciae]|;  X  4752 
(Suessa,  4th) :  (illi)  cqnsvlari  aqvarvm  et 
Minvciae  (sic).—  Tribunus,  XIV  3674  (Ti- 
bur) :  (illi)  tribvno  aqvarvm.  —  Prae- 
fectus?,  XIII  7279  (Castellum  Mattiaco- 
rum):    C.   Carantinivs    Maternvs,  prae- 
fectvs  aqv(a)e,  [n.  b.,  such  is  the  usual 
interpretation,   but  it   is   more   probably 
for  praefectvs  Aqve(nsivm).  Cf.  AQVEN- 
SIS]. —  Acommentariis,  VI  8487  (Rome) : 
Moschvs  Avg(vsti)  lib(ertvs)  a  commen- 
tary aqvarvm.  —  Tabularius,  VI  8488 
(Rome):   Salvi  Avg(vsti)  lib(erti)  tabv- 
l(ari)  aqvarvm.  —  Aquarius,  VI  2345 
(Rome) :   Laetvs,  pvblicvs  popvli  Roma- 
ni,  .  .  .    aqvarivs   Aqvae  Annionis    (sic) 
Veteris    castelli    Viae    Latinae    contra 
Dracones.—  Castellarii,  VI 2344  =  8493 
(Rome):  Soter,  servos  (sic)  pvblicvs,  ca- 
stellar(ivs)  Aqvae  Annionis  (sic)  Vete- 
ris; VI  8494  (Rome):   Cleme(n)ti  Cae- 
sarvm    n(ostrorvm)    servo,    castellario 
Aqvae  Clavdiae.  —  Publicus,  VI  2343 
(Rome) :    Diadvmenvs,    pvblicvs    Aqvae 
Annesis  (sic).  —  Vilici,  VI  8495  (Rome)  : 
Sabbio  Caes(aris)  n(ostri)  s(ervvs),  vili- 
c(vs)  Aqvae  Clavdiae,  and  Sporvs  Cae- 
s(aris)  n(ostri)  s(ervvs),  vilic(vs)  Aqvae 
Clavdiae  ;  VI  8496,  33729  (Rome) :  Ami- 
cvs,  vil(icvs)  Aqvae  Marciae;  VI  33732 
(Rome):  (Me)  [vili]cvs  aqvae. 

E.  Aqueducts  and  water-courses,  public 
and  private,  with  definite  names. 


390 


AQV  A 


AQVA 


At  Rome. 

(1).  Aqua  Appia,  the  earliest  aqueduct 
of  Rome,  built  in  312  B.  C.  by  the  cen- 
sors Appius  Claudius  Caecus  and  C.  Plau- 
tius  Venox,  with  its  source  in  the  Cam- 
pagna  Romana  east  of  Rome,  in  a  farm 
yager  Lucullanus)  on  a  cross-road  (diver- 
ticulum) to  the  left  of  the  Via  Collatina 
between  the  sixth  and  seventh  milestones. 
Its  springs  may  still  be  seen  at  the  bottom 
of  a  quarry  at  a  farmhouse  called  La  Ru- 
slica.  It  entered  Rome  ad  Spent  Veterem 
near  the  (later)  Porta  Praenestina  (Mag- 
giore),  and  thence  was  carried  to  the  Sa- 
liaae  outside  the  Porta  Trigemina.  I  p.  287 
no.  XXVIII  =  P  p.  192  no.  X  =  XI  1827 
(Arretium,  elogium) :  Appivs  Clavdivs  C. 

f.  Caecvs  censor  ...  in  censvra 

aqvam  in  vrbem  addvxit. 

(2.)  Aqua  Anio  (  Velus).  See  s.  v.  ANiO 
§  B,  ANNES1S. 

(8).  Aqua  Marcia,  the  third  of  Rome's 
great  aqueducts,  begun  in  144  B.  C.  by 
the  praetor  Q.  Marcius  Rex,  completed 
in  140.  It  was  the  first  high-level  aque- 
duct, having  its  source  in  the  Sabine 
Hills  at  the  foot  of  Monte  delta  Prugna, 
between  Arsoli  and  Agosta  near  the  thirty- 
sixth  milestone  of  the  Via  Valeria,  whence 
it  followed  the  course  of  the  Anio  to  Tibur, 
then  south  to  the  Campagna  near  Galli- 
cano,  underground  to  the  sixth  milestone 
of  the  Via  Latina,  then  on  arches  (over 
which  were  afterwards  carried  the  specus 
of  the  Aquae  Julia  and  Tepula;  cf.  rivi 
aqvarvm  trivm  below)  to  the  later  Porta 
Praenestina  (Maggiore)  and  Porta  Tibur- 
tina  (di  S.  Lorenzo),  and  so  to  the  Collis 
Viminalis.  Prom  the  reservoir  here,  the 
water  was  piped  to  the  Capitol,  and  on 
a  raised  duct  to  the  Caelian.  [For  the 
fons  novus  Antonimanus.  see  s.  v.  AN- 
TONINIANVS,  p.  353  col.  I  §  c].  R.  G. 
divi  Aug.  cap.  20  1.  1 1 :  et  aqvam  qvae 
Marcia  appellatvr  dvplicavi,  fonte  novo 
in  rivvm  eivs  inmisso  (sic)  =  xal  vdoog 
to  xaXovixevov  M<xq\_xiov~\  x.x.X.\  VI 
1248  =  31559  (Rome,  cippus):  hac  rivi 
aqvar(vm)  trivm  (i.  e.  Marciae,  hdiae, 
Tepulae)  evnt  cippi  positi  ;  VI  1246 
(Rome,  79):  (Titus)  rivom  (sic)  Aqvae 
Marciae  vetvstate  dilapsvm  refecit,  et 
aqvam  qvae  in  vsv  esse  desierat  redv- 


xit;  VI  1245  (Rome,  212-213):  (Cara- 
calla)  Aqvam  Marciam  varus  kasibvs  (sic) 

IMPED1TAM    ...     PERDVCENDAM   CVRAVIT  ;     VI 

1247  (Rome,  3d):  Aq_vam  M[arciam]  . . . 
amplia[vit];  VI  8496,  33729  (Rome): 
Amicvs,  vil(icvs)   Aqvae  Marciae. 

(4).  Aqua  Tepula,  the  fourth  aqueduct 
of  Rome,  built  in  125  B.  C.  by  the  censors 
Cn.  Servilius  Caepio  and  L.  Cassius  Lon- 
ginus,  from  springs  (now  Sorgenti  del- 
I'Acqua  Preziosa)  on  the  Alban  Hills 
between  Frascati  and  Rocca  di  Papa.  See 
VI  1 248  =  31559  above,  §  3  under  Aqua 
Marcia. 

(5).  Aqua  Iulia,  built  under  Augustus 
by  M.  Agrippa  in  33  B.  C,  taking  its 
water,  like  the  Aqua  Tepula,  from  the 
Alban  Hills,  but  from  a  spring  (now 
Fontanile  degli  Squarciarelli  di  Grolta- 
ferrata)  higher  up  in  the  direction  of 
Rocca  di  Papa.  Reference  §  4  s.  v.  Aqua 
Tepula. 

(6).  Aqua  Virgo,  bnilt  by  Agrippa  to 
supply  his  thermae  in  the  Campus  Mar- 
tius,  and  completed  in  19  B.  C.  Drawn 
from  springs  near  the  eighth  milestone 
of  the  Via  Collatina.  it  entered  Rome  on 
the  north  side  under  the  Pincian  Hill 
( Villa  Medici),  and  so  to  the  thermae 
behind  the  Pantheon.  VI  1252  (Rome, 
46):    arcvs  dvctvs    Aqvae    Virginis  di- 

STVRBATOS  PER  C.  CaESAREM  A  FVNDAMEN- 
TIS    NOVOS    FECIT  AC  RESTITVITJ    VI    31564 

(Rome,  3d):  (Constantinus  Magnus)  for- 
mam  Aqv[]ae]  Virginis  vetvstate  con- 
[i/]apsam  a  fontibvs  renova[t|]am  .  .  . 
cvrante   (Mo)   cvr(atore)    aqvarvm    et 

MlNIC[lAEi. 

(7).  Aqua  Augusta  (otherwise,  but  not 
in  inscrr.,  Alsietina),  bnilt  by  Augustus 
ca.  10  A.  D.  to  draw  water  from  the 
Lacus  Alsietinus  (Lago  di  Martignano) 
for  his  Naumachia  in  Regio  XIV  trans 
Tiberim.  VI  31566  =  XI  3772«  (Ca- 
reiae,  1st):  [r]ivo  Aqvae  Avgvstae 
[]q_^vae  pervenit  in  Nemvs  Caesarvm. 

(8).  Aqua  Claudia  (Augusta)  the  most 
magnificent  of  all  the  Roman  aqueducts, 
begun  in  38  by  Caligula  and  completed 
by  Claudius  in  52.  Fed  by  three  springs 
in  the  Anio  valley  near  those  of  Aqua 
Marcia  [above,  §  3],  its  course  followed 
the  Anio    to   Tibur,   then   down    to    the 


AQVA  AQVA                     391 

Campagna  near  Gallicano,  where  it  bent  of  which  were  conducted  into  the  Aqua 

around  the  edge  of  the  Alban  Hills  to  a  Claudia,  [q.  v.  above  §   (8):   VI  1256 

point  beneath  Frascati,  then  by  a    sub-  (Rome,  52)].  VI  1257  (Rome,  71):  ( Ve- 

terranean  channel  to  le  Capannelle  whence  spasianus)  Aqvas  Cvrtiam  et  Caervleam 

it  was  carried  over  lofty  arches  to  its  re-  perdvctas   a   Divo   Clavdio    et    postea 

servoir  ad  Spem  Velerem,  and  from  here  intermissas  dilapsasqve  per  annos  no- 

piped  through  the  city.  VI  1256  (Rome,  vem  sva  impensa  Vrbi  restitvit;  VI  1258 

52):  [Claudius)  aqvas  Clavdiam  ex  fon-  (Rome,  81):  {Titus)  Aqvas  Cvrtiam  et 

TIBVS   QVI   VOCABANTVR  CaERVLEVS    ET  Cvr-  CaERVLEAM,    PERDVCTAS     A     DlVO    CLAVDIO, 

TIVS  A  MILLIARIO  XXXXV,   ITEM   AnIENEM  No-  ET    A    DlVO     VeSPASIANO      PATRE     SVO     VrBI 

VAM    .  .  .   SVA   IMPENSA   IN    VrBEM    PERDVCEN-  RESTITVTAS,   CVM  A  CAPITE  AQVARVM  A  SOLO 

das  cvravit;  XIV  3530  (S.  Gregorio,  88):  vetvstate   dilapsae   essent,  nova  forma 

(Me)  .  .  .  rivom  Aqvae  Clavdiae  Avgv-  redvcendas  sva  impensa  cvravit. 

st(ae)  svb  Monte  Aeflano  consvmmavit  ;  (3)    Aqua   Albana,    a    spring   on    the 

VI  3866  =  31963  (Rome,  365):  CASTEL-  slope    of    the     Alban    Hills    near    the 

lvm  Aqvae  Clavdiae  Regioni  Pr[imae];  modern    Marino.  XIV   2466   (Castrimoe- 

VI  8494  (Rome):  (Mi)  castellario  Aqvae  nium,   31):    ad    rivom    Aqvae    Albanae 

Clavdiae;  VI  8495  (Rome):  (ills)   vili-  (twice). 

c(vs)  Aqvae  Clavdiae  (twice).  (4).  Aqua  Augusta,   a   local  aqueduct 

(9).  Aqua  Anio  Novus.  See  s.  v.  ANIO,  on  the  slopes  of  the  Alban  Hills,  between 

§  C.  Roeca  di  Papa  and  Rocca  Priora,  which 

(10).  Aqua   Traiana,  built  by  Trajan  may  perhaps  have  furnished  water  to  the 

in  109,  from  springs  near  the  Lacus  Sa-  Albanum   Domitiani.    XIV   2567   (ager 

batinus   (Lago  di  Dracciano),    with   an  Tusculanus,  five   cippi,  1st) :  Aqva  Av- 

unde/ground  conduit   to   the   Janiculum,  g(vsta).  Pvt(evs)  p(vblicvs). 

affording  a   supply   of  cool  water  to  the  (5).  Aquae  Albulae.  See  s.  v.   ALBV- 

trans-Tiberine  district.  VI  1260  =  31567  LEVS,  ALBVLVS. 

=  XI  3793  (bet.  Rome  and  Veii,  109):  (6).  Aqua   Tiburtina,  near  Circeii   in 

(Traianus)  Aqvam  Traianam  pecvnia  sva  Latium.   X  6427  (Circeii):   [illi~\  cvra- 

in   Vrbem  perdvxit.  t(ori)   Aqvae  Tibvrt(inae). 

(11).  Aqua  Pinciana  (if  the  inscr.  is  (7)  Aqua  Augusta,  at  Puteoli  in  Cam- 
genuine,  as  it  seems  to  be)  was  probably  pania.  X  1805  corrected  p.  1009  (Pu- 
a  special  conduit  in  the  Horti  Sallustiani  teoli):  cvr(atori)  Aqvae  Avg(vstae). 
on  the  Pincian.  XV  7259  (Rome,  fistula  (8).  Aqua  lulia,  at  Rufrae  in  Campa- 
plumbea,  4th):  Aqva  Pinciana  D(omini)  nia.  X  4833  (Rufrae):  qvod  Aqvam  Iv- 
n(ostri)  Valentiniani   Avg(vsti).  liam  pecvnia  sva  addvxit. 

(12).  Aqua  Co nclusa,  apparently  a  name  (9).  Aqua    Ventina.   at  Pinna   in    the 

given  to  some  place  on  the  Esquiline.  VI  territory  of  the  Vestini.  IX  3351  (Pinna): 

33087  (Rome):  (Mi)  Esqvileis  (sic)   ab  (Mi)  mi  vir(i)  Aqvam  Ventinam  ex  s(e- 

AqVA    CONCLVSA.  NATVS)   C(ONSVLTO)    CLVDENDAM    .  .  .    CVRA- 

(lb).Aqua  Clusaris, unknown.  VI 11533  rvnt. 

(Rome):  strvctvra  Aqvae  Clvsaris.  (10).  Aqua  Augusta,  at  Peltuinum  in 

(14).  Aquae  Pensiles,  a  name  poetically  the  territory   of  the   Vestini.    IX    4209 

given,  apparently,  by  a  private  possessor  (Amiternum,    1st):    Aqvam    Avgvs[tam] 

to  a  rockery  in   his  garden,   with   water  in  honorem  [Ti.  Cae]saris  Avgvsti  . . . 

falling  from  above  over  the  ferns  into  the  Pelt[vin(vm)]  addvxer(vnt). 

basins.  VI  29830  =  36613  (Rome,  fresco  (11).  Aqua  Virgo,  at  Perusia  in  Etru- 

with  garden  scenes):  Aqvae  Pensiles.  ria.  XI  1946  (ibid.):[AQy]AM Virgine(m) 

Outside  of  Rome.  ...  in  Foro  fecit. 

(1).    Aqua     Caerulea.    See   below  (2)  (12).  Aqua  Ogulnia,  a  spring  near  Clu- 

Aqua  Curtia.  siuminEtruria.XI2097(Clusium,frgmt.): 

(2).  Aqua  Curtia,  and  Aqua  Caerulea,  (Me)  nymph[is]  Aq[vae]  Ogvlniae  d(o- 

two  springs  of  unknown  location,  the  waters  nvm)  p(osvit). 


392 


AQVA 


AQVA 


(18).  Aqua  Vegeliana,  a  private  aque- 
duct on  the  estate  of  Vegetus  near  Vi- 
terbo  in  Etruiia.  XI  3003  (ibid.):  Mvm- 
mivs  Niger  Valerivs  Vegetvs  consvla- 
r(is)  Aqvam  svam  Vegetianam,  qvae  na- 
scitvr   in    fvndo    antoniano  .  .  .  dvxit 

IN    VlLLAM     SVAJYl     CaLVISIANAM,      QVAE    EST 

AD   Aqvas   Passerianas   svas. 

(14).  Aquae  Passerianae,  springs  on 
private  property  near  Viterbo  in  Etruria, 
(perhaps  the  same  as  the  Flactus  Passe- 
ris  of  Martial  VI  42,  the  Ai/uae  Passa- 
ris  of  the  Tabula  Peutingeriana,  and  the 
modern  Bagni  Giasiaelli).  See  above, 
Aqua    Vegetiana  (13). 

(15).  Aqua  Augusta,  at  Pola  in  Histria. 

V  47  (Pola):   (Me)   Aqvam  Avg(vstam) 

INSVPEIUOREM  (stC)   PARTEM  COLONIAE    ET   IN 
INFERIOREM    .  .  .    PERDVXIT. 

(16).  Aqua  Titulensis,  at  Lambaesis  in 
Numidia.    VIII    2661    (Lambaesis,    3d): 

AQVAM    TlTVLENSEM,     Qv(a)m    ANTE    ANNOS 

plvrimos    Lambaesitana    Civitas,     inter- 
verso  dvctv  vi  torrentis,   amiserat. 

(17).  Aqua  Alexandriana,  at  Lambaesis 
in  Numidia.  VIII  2662  (Lambaesis,  3d): 

NVMINI     AqVAE     ALEXANDRIANAE. 

(18).    Aqua    [.  .  .]netensis,    unknown. 

VI  17869  (Thamugadi,  174):  Aqv[am.  . .] 
netensem  (Me)  .  .  .  pedicavit. 

(19).  Aqua  Augusta,  at  Igabrum  in 
Hispania  Baetica.  II  1614  (Igabrum): 
Aqvam  Avgvstam  (Me) . . .  perdvcendam  . . . 

CVRAVIT, 

(20).  Aqua  Augusta,  at  Mellaria  in 
Hispania    Baetica.    II    2343   (Mellaria) : 

Aqvam  Avg(vstam)  (Me)  .  .  .  testamento 

[pERDVCl]    IVSSIT. 

(21).  Aqua  Trahi  .  .  .  ?,  apparently 
name  of  an  aqueduct  at  Valentia  in  Hi- 
spania Tarraconensis.  II  3747  (Valentia, 
frgmt.):  qvi  Aqvam  Trahi[.  .  .]. 

V.  In  place-names  derived  from  medi- 
cinal springs  and  watering-places.  [Cf. 
AQVENSIS]. 

(1).  Aqua  Frigida,tin  eastern  Maure- 
tania  Caesariensis,  at  the  top  of  a  moun- 
tain ( Tizv Kafrida)  overlooking  the  Sinus 
Numidicus,  about  four  miles  inland,  be- 
tween Saldae  and  Choba;  now  Tata  Ah- 
raren.   VIII  20215  (Aqua  Frigida,  3d): 

(Ule)    CENTENARIVM     AQVA     FrIGIDA    RESTI- 
TVIT. 


(2).  Aquae,  (more  commonly  Vicus 
Aquensis;  See  AQVENSIS),  or  Vicus 
Aquarum?,  medicinal  springs  and  town 
in  Gallia  Narbonensis;  now  Aix-les- Bains 
near  the  Lac  de  Bourget  in  Savoy.  XII 
2461  (bet.  Augustum  and  Lacus  Leman- 
nus):  [possessoribvs  Vici  Aqv]arvm,  and 
[decem  lectis  Vici  Aqv]arvm.  [N.  b.  the 
readings  are  conjectural]. 

(3).  Aquae  Albulac,  sulphur  springs 
and  medicinal  bathing  establishment  on 
the  Via  Tiburtina  about  16  miles  from 
Rome;  still  called  Acque  Alb  ule.  See  s.  v. 
ALBVLEVS,  ALBVLVS. 

(4).  Aquae  Aponi,  near  Patavium ; 
now  Abano.  See  Aponensis,  Aponvs. 

(5).  Aquae  (Aureliae),  or  Civitas  Au- 
relia  Aquensis,  springs  and  town  in  Ger- 
mania  Superior,  between  the  lihiue  and 
Mons  Abnoba;  now  Baden-Baden.  [Cf. 
AQVENSIS].  Milestones,  XIII  9113  (near. 
Mogontiacum,  3d) :  ab  Aqvis  levg(ae) 
xvii  ;  9114  (ibid.):  ab  Aq(vis)  l(evgae) 
xvii  ;  9116  (ibid.,  213-217):  ab  Aqvis 
levg(ae)  iiii;  9117  (ibid.,  220):  ab  A- 
q(vis)  levg(ae)  iiii;  9118  (ibid.,  222): 
ab  Aq(vis)  l(evgae)  iiii;  9119  (ibid.,  3d); 
a  (sic)  Aq(vis)  l(evgae)  iiii;  9125  (near 
Aquae  Mattiacae):  [ab]  Aq(vis)  l(evgae) 


Mil. 


(6).  Aquae  Balizae,  a  stopping-place 
(mansio)  in  Pannonia  Superior,  on  the 
highway  between  Siscia  and  Mursa,  about 
50  Roman  miles  east-northeast  of  the 
former  and  80  miles  west  of  the  latter; 
now  Daruvar.  VI  3297  (Rome,  2nd) :  Vl- 
p(ivs)  Cocceivs  ...  ex  Pannonia  Svp(e- 
riore),  natvs  ad  Aqvas  Balizas,  Pago 
Iovista,  Vico  Coc[con]etibvs. 

(7).  Aquae  Briginnenses  ?  [if  correctly 
interpreted;  ef.  BRIGINNVM],  the  me- 
dicinal springs  of  Brignon  near  Nemau- 
sus  in  Gallia  Narbonensis.  XII  2913 
(ibid.):  G(aivs)  Avrelivs  Aqvis  B(rigin- 
nensibvs?)  v(otvm)  s(olvit)  l(ibens)  m(e- 

RITO). 

(8).  Aquae  Calidae,  in  Cappadocia  near 
the  boundary  of  Lycaonia,  on  the  highway 
from  Caesarea  to  Tyana.  VI  5076  (Rome, 
frgmt.  of  i liner •arium):  id(ibvs)  Oct(o- 
bribvs)  ad  Aq(vas)  Calida[s],  then  Tyn- 
nam,  then  Tyana(m),  then  Anda[balim] 
etc. 


AQVA 


AQVA 


393 


(9).  Aquae  Flaviae,  a  town  with  warm 
springs  in  Hispania  Tarraconensis  (Cal- 
laecia),  north-east  of  Bracara  Augusta; 
now  Chaves.  [Cf.  AQVIFLAVIENSIS]. 
Note  the  name  treated  as  indeclinable, 
II  5682  (Legio  VII  Gemina):  L.  Campilo 
Pater.no,  eqvit(i)  secvndo,  Aqvae  Fla- 
viae. On  milestones,  II  4779  (Tarraconen- 
sis, 136-7):  Aqvis  Flavis  m(ilia)  p(assvvm) 
ii  ;  II  4780  (ibid.):  Aqvis  Flavis  m(ilia) 
p(assvvm)  v;  II  4781  (ibid.,  104):  Aqvis 
Flavis  m(ilia)  p(assvvm)  iv;  II  4782 
(ibid.) :  Aqvis  Flavis  iyi(ilia)  p(assvvm) 
xlii;  II  4783  (ibid..  136-7):  Aqvis  Fla- 
vis m(ilia)   p(assvvm)   xliii. 

(10).  Aquae  Flaviaaae,  town  and  wa- 
tering-place in  Numidia  not  far  from  Ma- 
scula.  VIII  17727  (ibid.,  208):  (Severus, 
Caracalla,   Geld)   Aqvas   Flavianas  ve- 

TVSTATE     CONLa[pSAS     PER     VEXILLA^TIONEM 
MILITVM    SVOr(vm)    RESTITVe[rVNT]. 

(11).  Aquae  Ger. . . ,  an  unknown  town 
of  Phrygia.  Ill  142001  (between  Docimeum 
and  Cotiaeum,  90-91,  milestone):  a  Prym- 
nesso  Aqvis  Ger.  xi. 

(12).  Aquae  Helvelicae  or  Helvetiorum, 
in  the  territory  of  the  Helvetii  (Germania 
Superior),  slightly  east  of  Vindonissa; 
now  Baden  on  the  Limmat.  [Cf.  AQVEN- 
SIS].  XIII  10027204  (Lauriacum,  bronze 
lamina):  Aqvis  He(lveticis)  Geiwellianvs 
f(ecit). 

(13).  Aquae  Iasae,  in  central  Panno- 
nia  Superior,  near  the  stream  Bednja,  a 
confluent  of  the  Dravus,  south-east  of 
Poetovio;  now  Toplitz.  Ill  4121  (near 
Poetovio,    3d-4th):    Aqvas   Iasas  olim  vi 

(l)GNIS    CONSVMPTAS    .  .  .    RESTITVIT. 

(14).  Aquae  Maltiacorum  or  Matliacae, 
in  Germania  Superior,  just  north  of  Mo- 
gontiacum  {Mains)',  now  Wiesbaden.  XIII 
9124  (near  Aquae  Mattiacae,  122,  mile- 
stone): ab  Aqvis  Mattiacorvm  m(ilia) 
p(assvvm)  vi  ;  XIII  9121  (near  Mogontia- 
cum,  3d):   a  (sic)  A(qvis)  M(attiacis?). 

(15).  Aquae  Sexliae,  a  town  and  springs 
in  southern  Gallia  Narbonensis,  north  of 
Massilia,  on  the  highway  between  Arelate 
and  Forum  Iuli:  now  Aix.  Pounded  as 
a  frontier  post  (castellum)  by  the  pro- 
consul C.  Sextius  Calvinus  in  122  B.  C, 
after  his  conquest  of  the  Salluvii,  it  saw 
the  great  rout  of  the  Teutons  by  Marius 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


in  102  B.  C.  The  town  which  afterwards 
grew  up  here  received  the  ius  Latii  from 
Caesar  (hence  Aquae  Juliae),  and  a  co- 
lony was  planted  under  Augustus  (Colo- 
nia  Iulia  Augusla  Aquae  Sextiae).  The 
inhabitants  were  assigned  to  the  Voltinia 
tribus.  [Cf.  AQVENSIS.].  XII  705  (Are- 
late): (tile)  imn  vir  avg(vstalis)  Col(o- 
nia)  Ivl(ia)  Aqvis;  XII  4414  (Narbo): 
(Ml)  vi  vir(o)  a[vg(vstali)]  .  .  .  C(olo- 
nia)  I(vlia)  Aq[vis]  Sext[is];  XII  4363 
(ibid.):  (Me)  aed(ilis)  Aqvis  Ivlis;  XII 
982  (bet.  Arelate  and  Tarusco):  (illius) 
nun  vir(i)  avg(vstalis)  Col(onia)  Ivlia 
Avg(vsta)  Aqvis  Sextis;  XII  4424  (Nar- 
bo): (Mi)  mm  vir(o)  avg(vstali)  ... 
Aqvis  Sextis;  XIV  296  (Ostia):  (Mi) 
seviro  avg(vstali)  in  Provinc(ia)  Narbo- 
nensis, Colonia  Aqvis  Sextis  ;  XIII  6959 
(Mogontiacum) :  M.  Cornelivs  M.  f.  Vol- 
tinia (tribu)  Optatvs.  Aqvis  Sextis; 
XIII  7014  (ibid.):  M.  Vinicivs  M.  f. 
Vol(tinia)  Mesor.  Aqvi[s  Sex]tis;  III 
2035  (Salonae):  M.  Ivl(ivs)  M.  f.  Vol- 
(tinia)  Paternvs,  Aqvis  Sextiis  (sic); 
VI  3328  (Rome) :  M.  Orbivs  M.  f.  Aqvis 
M[arcvllvs?]  Sex[tis]  (sic);  XI  3934 
(Capena):  M.  Ivnio  Rvfo  Pythioni,  Aqvis 
Sextis;  XII  4528  (Narbo):  Fadivs  <-.  .  .>, 
Aqvi(s)  Sex[tis]. 

(16).  Aquae  Sirenses*  hot  springs  and 
town  in  Mauretania  Caesariensis,  on  the 
highway  between  Altava  and  Mina,  near 
the  brook  Sira;  now,  Hammam-bou-  Hanefia, 
[Cf.  AQVESIR.ENSISJ.  VIII  9745  (Gery- 
ville, 242) : [nvmini]  Aqvarvm  Sirens(ivm) 
(Me).  On  milestones,  VIII  22594  (Aquae 
Sirenses,  3d):  ab  Aq(vis)  m(ilia)  p(assvvm) 
mi;  VIII  22595  (ibid.):  ab  Aq_(vis)  m(i- 
lia)  p(assvvm)  [tot];  VIII  22596  (ibid., 
244) :  ab  Aq_(vis)  m(ilia)  p(assvvm)  v. 

(17).  Aquae  Statiellae,  springs  and 
town  in  central  Liguria,  northwest  of 
Genua;  now  Acqui.  Its  citizens  were 
inscribed  in  the  Tromentina  Tribus. 
[Cf.  AQVENSIS].  V  7506  (Aquae  Sta- 
tiellae, tabella  aenea,  1st) :  ex  comitatv 
Imp(eratoris)  Domitiani  Avg(vjTi)  Ger- 
manici  ab  Aqvis  Statiellis;  III  p.  853 
(Tomi,  tabula  /wneslae  missionis,  76) : 
L.  Enniq  L.  f.  Trom(entina  Tribu)  Fe- 
roci,  Aqvis  Statellis  (sic);  VIII  502 
(Thala):    L.    Calpvrnivs    [-]    f.    [T]ro- 

50 


894 


AQVA 


AQVA 


(mentina),  dom(o)  A[qvi]s  Statelis(s^); 
VI  32676  (Rome):  L.  Memmivs  P.  f.  Tro- 
(mentina)  Secvndvs,  Aqvis  Statiel(lis); 
X  6579  (Velitrae):  L.  Vettio  L.  f.  Optato 
Tro(mentina),  AqvisStatieilis;  III  2838 
(Burnam):  L.  Cassivs  L.  f.  Trom(entina) 
Marti alis,  Aq(vis)  St(atiellis)  ;  III  9904 
(ibid.):  [-]  Sem[pron]ivs  [-]  f.  Troiw(en- 
tina)  Se[.  .  .],  Aq(vis)  Sta[tiellis];  II 
2993  (Caesaraugusta) :  Q^  Vettio  M.  f. 
Amadom  (sic),  Aqvi[s  St]atie(lli)s;  XIII 
6903  (Mogontiacum) :  Sex.  Naevivs  Sex. 
f.  Trom(entina),   Aqvis. 

(18).  Aquae  Ver....,  unknown.  Ill 
7476  (Durostorum) :  [Ck_Carmaevs?]  Lae- 
(t)vs,  Aq(vis)   Ver. 

(19).  Aquae  Voconiae  (  Vocontiae),  in 
Hispania  Tanaconensis,  on  the  highway 
leading  from  Barcino  over  the  Pyrenees 
into  Gaul ;  and  according  to  the  itineraries 
here  cited,  15  miles  north  of  Saeterrae 
(Secerrae),  12  miles  south  of  Gerunda; 
probably  the  modern  Caldas  tie  Malavella. 
Four  silver  cups  with  stops  on  a  journey 
from  Gades  to  Rome,  XI  3281  (  Vicarello) : 
Seterras  ....  Aqvis  Vocontis  xv  .... 
Gervndaiw  xii  ;  3282:  Siteras  ....  Aqvis 
Voconti  xv  ....  Gervnda  xii;  3283; 
Saeterras  ....  Aqvis  Voconis  xv  .... 
Gervnda  xii  ;  3284 :  Baeterras  (sic)  .... 
Aqvas  Voconias  xv  .  .  .  Gervnda  xii. 

(20).  Septem  Aquae,  site  not  known 
with  certainty,  probably  in  the  territory 
of  Reate  in  the  Sabine  country.  IX  4206 
(Amiternum):  (illi)  svmmo  magistro  Se- 
ptum) Aqvis. 

AQVAE  in  place-names.    See  AQVA, 

§  v- 

AQVAEDVCTIVM,     or    AQVAE    DV- 

CTIVM.     vulgar     for     AQVAEDVCTVS 

q.  v.  VI  2984428  (Rome,  Forma  Urbis): 

aqvedvctivm  (sic) ;  VII  142  (Britannia, 

3d)  :    AQVAE  DVCTIVM    VETVS[TATE  CONLA^B- 

s(vm)  (sic). 

AQVAEDVCTVS,    AQVAE    DVCTVS. 
«Aqueduct».  [Cf.  aqva,  dvctvs,  aqvae- 

DVCTIVM,    AQVAGIVm]. 

[Forms,  aqvidvctvs,  X  4355  (Narbo, 
4th);  aqvedvctvs,    III   8088    (Ratiaria), 

Cf.    S.    V.    AQVAEDVCTIVM;    nOm.  AQVAE    DV- 

ctv,  VI  19012  (Rome).  Note  that  aquae 
ductus  may  also  mean  « the  bringing  of 
water » ,  or    *  the   right   to   bring    water 


(cf.  dvctvs),  as  e.  g.  X  1285  (Nola) 
1.  48:  eivs  AQVAE  dvctvs  vsvsve;  XIV 
4147  (Ostia):  aqvae  dvctvs  per  p(vtevm) 
p(vblicvm  ?).  —  Abbrev.  aqvaedvct.,  XI 
4582  (Carsulae),  III  8088  (Ratiaria)]. 
VI  19012  (Rome) :  cvstodia  monvmen- 

Tl  ET  ARIa(e)  (SIC)  QVA  EST  AQVAE  DVCTV(s)  ; 

XIV  2797  (Gabii,  2nl):  aqvae  dvctvm 
Gabinis  (dedit  I/adrianus)',  X  4842  (Ve- 
nafrum,  1st)  1.  24:  iter  facere  ...  ope- 
rvm  .  .  .  eivs  aqvae  [dvctvs]  ;  ib.  1.  34: 

EVM    AQVAE    DVCTVM    CORRVMPERE,    ABDVCE- 

re,  avortere  ;  X  4860  (Venafrum) :  [f]or- 
mamq_(ve)  aqvae  [dvctvs  pere]nni  in- 
cvria  con[lapsam];  X  7227  (Lilybaeum. 

84)  :  OPVS  AQVAE  DVCTVS  EXSTRVCTVM 
SVPRA    TERRAM     ET     LAPIDIBVS      QVADRATIS    a 

novo  tectvm;  IX  3308  (Superaequum): 
Res  Pvblica  Popvlvsq(ve)  Corfiniensis 
formam  aqvae  dvctvs  vetvstate  corrv- 
ptam  d(ecvrionvm)  d(ecreto)  refecit  ; 
IX  3922  (Alba  Fucens,  2nd):  (illi)  cv- 
ratori  aqvaedvctvs;  IX  5681  (Cingu- 
lum,  2nd):  aqvae  dvctvm  ve[tvst]ate 
conla[psvm]  pecvnia  sv[a]  Cingvla[nis] 
rest[itvit]  (Hadriaaus) ;  XI  11  (Ravenna, 
6th-7th)  frgmt. :  [a]qvaedvctvvm  eivsd(em) 
civi[tatis];  XI 3932  (Capena):  cvm  aqvae 
dvctv  ex  Fvndo  Cvtvleiano  ;  XI  4582 
(Carsulae):  cvm  aqvaedvctvm  vetvstate 

CORRVPTVM    DE  SVO   .  .  .   REFECISSET,    and  OB 

dedication(em)  aqvaedvct(vs)  ;  III  549 
(Athenae,  139-140?):   (Antoninus  Pius) 

AQVAEDVCTVM  IN  NOVIS  ATHENIS  COEPTVM 
A    DlVO    Hadriano    .  .  .  CONSVMMAVIT  ;    III 

568  (Amphissa  Locrorum,  5th):  non  re- 

PVRGARl  MODO  AQVAE  DVCTVM,  VERVM 
ETIAM    INDVCI      AQVAM    1VSSERAM  ;      III      709 

(near  Dyrrachium,  222-235):  (Severus 
Alexander)  aqvae  dvctvm  Divi  Hadria- 
ni  .  . .  restitvit  ;  III  2909  (Iader,  2nd)  : 

AQVAE     DVCTVM     COLOn[iS    .  .  .    PERFECIt]  ; 

III  8088  (Ratiaria):  ob  instantia(m) 
aqv(a)edvct(vs)  i.  e.  « for  his  careful 
charge  of»  ;  VIII  2572  (Castra  Lambae- 
sitana,  3d):  aqvaedvctvm  .  . .  mvltorvm 

INCVRIA    DILAPSVM    ET     PER      LONGAM    ANNO- 

rvm  seriem  neglectvm;  VIII  2658  (Lam- 
baesis,  3d):  aqvae  dvctvs  et  nymphaei 
opv[s]  ;  VIII  2660  (ibid.):  Aqvae  dvctvm 
Titvlensem  ab   originem   (sic)    VSQVE    AD 

CIVITATEM    LONGA    VETVSTATE     CORRVPTVM  ; 

VIII  2728    (ibid.,   2nd):    aqvae   dvctvm 


AQVA 


AQVA 


395 


BENE  INCHOATViW;  VIII  4766  =  18700 
(Macomades,  305)  frgmt. :  aqvae  dvctvm 
[...];  VIII  7029-19422  (Cirta,  frgmt.): 
aqvaedvctvs  [. .  .] ;  XII  6  (Vintium, 
frgmt.) :  [ille  civitat]i  aqvaedv[ctvm  . . .] 
strv[xit];  XII  4355  (Narbo,  4th):  pon- 

TENV,  PORTAS,  AQVIDVCt[vm]  (sic)  ...  CI- 
VITATI     RESTAVRAVIT. 

AQVAERATA  casa,  a  farm-bouse  and 
farm  in  tbe  territory  of  the  Lignres  Bae- 
biani.  IX  1455  (Lignres  Baebiani.  101): 
Fvnd(o)  Fa/vviliari,  K(asa)  (sic)  Aqvae- 
rata,  Pago   Libitino. 

AQVAGIVM.  (from  aquam  agere). 
a  Water-main  » ,  «  conduit » ,  »  aqueduct » . 
VIII  21671  (Albulae):  (Mi)  aqvagivm 
novo  opere  a  solo  extrvctvm  svis  pos- 

SESSIONIBVS  CONSTITVERVn(t)  ET  DEDICA- 
VERVNT. 

AQVALICVLVS.  The  stomach  or  paunch 
of  the  hog,  as  an  article  of  food.  When 
simply  salted,  or  stuffed  with  a  mixture 
of  chopped  meat,  eggs,  herbs  and  cheese, 
and  pressed  hard  into  shape,  it  is  still 
eaten  in  some  parts  of  Italy  under  the 
name  ventresca.  Edict.  Diocl.  (=  III 
p.  1932)  4  1.  12  (item  carnis):  vngel- 

LAS  QVATTVOR  ET  AQVALICVLVM,  PRETIO 
QVO    CARO    DISTRAH1TVR. 

AQVARIVS.  «  Waterman»,  «water- 
carrier  » ,  «  man  in  charge  of  the  water- 
supply.  [Cf   AQVATOR]. 

[Forms,  acvarivs,  VI  1058  (Rome,  3d), 
8653,  9131  (Borne),  IX  3189  (Corfinium); 
aq_a(rivs ?),  VI 1058  (Rome, 3d)  5  1.  13.  — 
Abbrev.  aqvarior.,  X  1743  =  X2  p.  971 
end  (Puteoli);  aqvar.,  VI  3935  (Rome. 
1st),  XIII   1827  (Lugudunum);  aq_v.,  VI 

1057  (Rome,  210)  6  1.  12,  XI  672018 
(Saena,  bronze  astrolabe);  aqa.  (sic),  VI 

1058  (Rome,  3d)  5  1.  13;  aq,,  VI  1056 
(Rome,  205)  1  1.  3,  1057  (Rome.  210) 
2  1.  8,  3  1.  1,  1058  (Rome,  3d)  4  1.  3, 
5  1.  2;  AC.,  ib.  3  1.  3]. 

I.  The  k  Waterman  »,  one  of  the  signs 
of  the  zodiac.  XI  672018  (Saena,.  bronze 
astrolabe):  Feb(rvarivs),  Aqv(arivs);  I 
p.  358  =  I2  p.  280  =  VI  2305-2306 
(menologia  rustica  Colotianum  et  Val- 
lense)  Mensis  Feb(ruarius) :  Sol  Aqva- 
rio;  I2  p.  256  (Fasti  Philocali,  354) 
Jan.  23:  Sol  Aqvario. 

II.  «  Water-carrier  » ,  not  in  the  public 


service.  [N.  b.  It  is  not  always  possible 
to  distinguish  those  that  carried  and  dis- 
tributed water  from  those  in  charge  of 
the  general  water-supply  or  that  of  the 
imperial  palace.  Cf.  below,  III].  Edict. 
Diocl.  (=111  p.  1935)  cap.  7  (de  aera- 
mento)  1.  3:  aqvario  omni  die  operan- 
ts,   PASTO    DIVRNO,    X-    BIGiNTI    (sic)     QVIN- 

qve;  IX  460  (Venusia):  collegivs  (sic) 
aqvariorvnv;    VI  131    (Rome,  218):  M. 

AVRELIVS     CARICVS,     AQVARIVS     HVIVS    LOCI 

(i.  e.  of  a  temple  of  Diana);  VI  9131 
(Rome):  Syntropho  Attiani  ser(vo)  a- 
cvario  (sic);  IX  3189  (Corfinium):  L. 
Accavo  L.  l.  Phileroti,  acvario  (sic) ; 
VI  9145  (Rome):  Thallo  aqvario]. 

III.  In  the  public  water-service  and  in 
the  imperial  palace,  a  subordinate  in 
charge  of  the  maintenance  and  repairs. 
VI  2345  (Rome) :    Laetvs,  pvblicvs  Po- 

PVLI    ROMANI,    .  .  .    AQVARIVS     AQVAE     An- 

nionis  (sic)  Veteris  castelli  Viae  Lati- 
nae  contra  Dracones;  VI  33731  (Rome); 
T.Sivero  (sic)  Avg(vsti)  lib(erto),  ta- 
b(vlario)  Rat(ionis)  Aqvariorvm  ;  X 
1743  =  X2  p.  971  end  ad  n.  1743  (Pu- 
teoli, 1st):  T.  Fl(avio)  Vero  Avg(vsti) 
lib(erto),  tab(vlario)  Rat(ionis)  Aqva- 
RioR(vjw)[is  it  identical  with  the  above??]; 
VI  8653  (Rome):  Belambelvs,  acvarivs 
(sic)  ex  Dojwv  Tiberiana;  VI  551  (Rome): 

EPICTETVS,    AQVARIVS    AVG(vSTl)    N(OSTRl)  J 

VI  3935  (Rome,  1st):  Primvs  Ti,  Cae- 
sar(is)  matern(vs)  aqvar(ivs);  VI  3936 
(ibid.) :  Secvndio  Ivliae  Avg(vstae)  aqva- 
rivs;  VI  7973  (Rome):  Pantagathvs, 
Caes(aris)  n(ostri)  ser(vvs)  aqvarivs  ; 
VI  8491  (Rome):  Agatho,  aqvarivs  Cae- 
saris;  VI  33733  (Rome):  Evporo  servo, 
vilico  Cae[s(aris)],  aqvario;  XIII  1827 
(Lugudunum):  [ille,  Av]gvsti  l(iberti) 
l(ibertvs),   aqvar(ivs). 

IV.  In  the  lists  of  the  vigiles  at  Rome, 
a  number  seem  to  have  been  aquarii; 
in  this  case  probably  in  charge  of  the 
water  for  extinguishing  fires;  but  the  ab- 
breviations are  of  very  dubious  interpre- 
tation. VI  1056  (Rome.  205)  I  1.  3 :  Q^_ 
Valeri  Optateaq,;  VI  1057  (Rome,  210) 
II  1.  8:  aq.  co.  C  Tadi(vs)  Severvs; 
ib.  Ill  1.  1:  aq_.  p(raefecti?)  M.  Nero- 
ni(vs)  Processvs;  ib.  Ill  1.  70:  aq.  p. 
P.  Memiwi(vs)  Firmian(vs);  ib.  VI  1.  12: 


396 


AQVA 


AQVE 


aqv.  T.  Flav(ivs)  Donatvs;  VI  1058 
(Homo,  8d)  III  1.  8:  ac.  (sic)  pr(aefecti ?) 
L.  Avr(elivs)  Donatvs;  ib.  IV  1.  3:  aq. 
pr.  C.  Ivlivs  Zoticvs;  ib.  V  1.  2 :  aq_. 
pr.  M.  Montan(ivs)  Pvdens;  ib.  V  1.  13: 
aqa.  (sic)  Q.  Fabivs  Severvs. 

AQVATILIS.  «Ofthe  (healing)  waters». 
V  5258  (Comuin) :  Neptvno  et  dis  aqva- 
tilib(vs)  pro  salvte  et  incolvmit(a- 
te)v(otvnv)  s(olvit)  l(ibens)  m(erito) 
(ille). 

AQVATOR.  ■  Water-carrier » ;  organi- 
zed into  a  collegium  dedicated  to  Fero- 
nia  at  Aquileia.  V  992  (Aqnileia) :  aqva- 
torvm;  V  8307  (ibid.):  d(is)  m(anibvs) 
s(acrvm)  Feroniensivm  Aqvatorvm;  V 
8308  (ibid.):  l(ocvs)  m(onvmenti)  Fer(o- 
niensivm)  Aqvat(orvjw). 

AQVENSIS.  k  Of  water » ,  « the  waters » ; 
■  water- »,  esp.  in  town  names.  Of  a  road; 
as  epithet  of  Saturn. 

[Form  aqviensis,  XII  4527  (Narbo). — 
Abbrev.,  aqvensib.,  XIII  5233  (Aquae 
Helvetiorum);  a qv  ens.,  V  7 1 53  ( Piedmont, 
2nd),  XII  408  (Massilia),  531  (Aquae  Sex- 
tiae),  3212  (Nemausus),  XIII  6339  (Ger- 
mania  Sup.),  9116  (near  Mogontiacum, 
213-217);  aqve.,  XIII  7279  (Oastellum 
Mattiacorum) ;  aqv.,  XII  531  (Aquae 
Sextiae).  XIII  609  (Burdigala),  6300 
(Aquae  Aureliae);  aq.,  VIII  12286  (Bi- 
sica,  2nd),  XII  531  (Aquae  Sextiae),  XIII 
609  (Burdigala),  9113  (near  Mogontia- 
cum, 3d);  A.,  XIII  9117  (ibid.,  220), 
9118  (ibid.,  222)]. 

I.  Adj.,  subst.  Of  Aquae  in  names  of 
towns  and  watering  places.  [Cf.  AQVA, 
§V]. 

(1).  Of  Aquae  (Aix-les- Bains)  in  Gal- 
lia Narbonensis.  [Cf.  AQVA,  §  V  (2)J. 
XII  5874  (Aquae) :  possessores  Aqven- 
ses;  XII  2459,  2460  (bet.  Augustum  and 
Lacus  Lemannus):  possessor(es)  Aqven- 
ses  ;  XII  2461  (ibid.):  decem  l(ecti) 
Aqvenses. 

(2).  Of  Aquae,  warm  springs  and  town 
in  Dacia.  on  the  highway  between  Apu- 
lum  and  Sarmizegetusa:  now  Kis-Kaldn. 
Ill  1407  (Aquae):  C.  Ivl(ivs)  Marcianvs 
.  . .  praef(ectvs)  Pag(i)  Aqvensis. 

(3).  0[ Aquae,  unknown;  probably  name 
of  a  oicus  near  Castellum  Mattiacorum 
(Castel)  in  Germania  Superior.  XIII  7279 


(Casttillum  Mattiac.) :  C.  Carantinivs  Ma- 

TERNVS,    PRAEFECTVS    AQVe(nSIVM  ?). 

(4).  Civitas  Aurelia  Aquensis  (Baden- 
Baden)  in  Germania  Superior.  [Cf.  AQVA, 
§  V  (5)].  XIII  6300  (Aquae  Aureliae): 
Res  P(vblica)  Aqv(ensis);  XIII  6339 
(Diirrmenz,  Germania  Sup.):  (ille)  d(ecv- 
rio)  c(ivitatis)  Aqvens(ivm);  XIII  9113 
(near  Mogontiacum,  3d):  Civ(itas)  Av- 
r(elia)  Aq(vensis);  XIII  9116  (ibid., 
213-217):  Civitas  Aqvens(is);  XIII  91 17 
(ibid.,  220),  9118  (ibid.,  222):  C(ivitas) 
A(vrelia)  A(qvensis). 

(5).  Of  Aquae  Bilbilitanorum,  in  Hi- 
spania  Tarraconensis,  on  the  highway 
between  Emerita  and  Caesaraugusta,  24 
miles  west  of  Bilbilis;  now  Alhama.  II 
3022  (Bilbilis):  L.  Cornelivs  Philomvsi 
l(ibertvs)  Samivs,  Aqvensis. 

(6).  Of  Aquae  Convenarum,  in  Aqui- 
tania,  on  the  highway  between  Aquae 
Tarbellicae  and  Lugudunum  Convenarum, 
16  miles  west  of  the  latter;  now  Bagneres- 
de-Bigorre.  XIII  389  (Aquae  Convena- 
rum) :  NvmiNi  Avgvsti  sacrvm.  (Ille)  no- 
mine   VlCANORVM    AqVENSIVJW    ET    SVO    PO- 


SVIT. 


(7).  Of  Aquae  Helvetiorum  (Baden  an 
der  Limmal)  in  Germania  Superior. 
[Cf.  AQVA,  §  V  (12)].  XIII  5233 
(Aquae  Helvetior.):  Deae  Isidi  templvm 
a  solo  (ille)  de  svo  posvit  Vik(anis) 
(sic)   Aqvensib(vs). 

(8).  Of  Aquae  Mattiacorum  (  Wiesba- 
den) in  Germania  Superior.  [Cf.  AQVA, 
§  V  (14)].  XIII  7566«  (Aquae  Mattiac, 
194):  Vicani  Aqvenses. 

(9).  Civitas  Rir(ensis  ?)  Aq(uensium) 
Sacar(itanorum?),  an  unknown  town  in 
Zeugitana.  VIII  12286  (Bisica,  2nd):  Ci- 
vitas Rir(ensis?)  Aq(vensivm)  Sacar(i- 
tanorvm?). 

(10).  Of  Aquae  Sextiae  (Aix)  in  Gal- 
lia Narbonensis.  [Cf.  AQYA,  §  V  (15)]. 
XII  408  (Massilia):  (Mi)  orn(amentis) 
flamin(atvs)  Colon(iae)  Aqvens(is)  ex- 
orn(ato)  ;  XII  3357  (Nemausus) :  [. .  Al]- 
bvcio  [.  .  .  Post]vmo  [.  . .  Aqv]ensi  ; 
XII  3212  (ibid.):  (Mi)  cvra[t]ori  A- 
qvens(ivm);  XII  4527  (Narbo):  L.  Sta- 
tio C.  l.  Volt(inia  tribu)  Nasoni.  Aqvien- 
si  (sic)\  VI  9717  (Rome):  L.  Ivlivs  M. 
f.  Volt.  Fvscvs,  Aqvensis.   In  terminal 


AQVE 


AQVI 


397 


cippi  markiDg  the  boundaries  of  the  Fi- 
nes Aquenses  from  the  Fines  Arelatenses, 

XII  531  (Aquae  Sextiae)  a:  Fin[es] 
Aqv[ens(es)];  ib.  b:  Fin.  Aq_;  ib.  c:  Fi- 
nes Aqvens;  ib.  d:  Fin.  Aqv.  ;  ib.  g: 
Fines  Aqvenses:  ib.  h:  Fines  Aqvens; 
ib.  i:  [Fines  A]qvens. 

(11).  Of  Aquae  Statiellae  (Acqui)  in 
Liguria.  [See  AQVA,  §  V  (17)].  V  7153 
(Piedmont,  2nd,  frgmt.):  [.  .]ens(es),  Ge- 
nvens(es),  Aqvens(es)  Statiel(li);  V  7516 
(Aquae  Statiellae):  Aqvenses,  decvr(io- 
nes)  et  mvnicip(es);  V  7528  (ibid.,  f, 
488) :  [. .  .]ditarivs,  [epi]scopvs  Aqven- 
sis]. 

(12).  Of  Aquae  Tarbellae  or  Tarbel- 
licae,  a  town  of  Aquitania  on  the  river 
Atur,  where  it  is  crossed  by  the  highway 
from  Burdigala  to  the  Pyrenees  ;  now  Dax. 

XIII  609  (Burdigala)"  a :  (Me)  c(ivis) 
Aq(vensis),  and  b:  (ille)  civ(is)  Aqv(en- 
sis)  ;  XII  920  (Nitiobroges) :  L.  Valer(ivs) 
Commvnis,  civ(is)  Aqvensis. 

II.  Via  Aquensis,  the  Water  (i.  e.  coast) 
Road.  The  name  seems  to  have  been  given 
to  the  stretch  of  highway  along  the  coast 
of  Gallia  Narbonensis  between  Massilia 
and  Arelate  (or  possibly  to  the  road  that 
led  from  Massilia  to  Aquae  Sextiae).  XII 
412  (Massilia,  1st):  Via  Aqvensis. 

III.  As  epithet  of  Saturn.  Dessau  4447 
(near    Carthago) :    Satvrno   Palmensi  A- 

QVENSI    AVG(VSTO)   SACr(vm).    (Ille)  SACER- 

dos  v(otvm)   l(ibens)  a(nimo)  fecit. 

AQVESIANI  equites,  (origin  not  known), 
a  corps  of  Dalmatian  cavalry  in  the  Ro- 
man army.  Ill  5565  (Bedaium,  310): 
(illius)  p(rae)p(ositi)  Eq(vitibvs)  Dalm(a- 
tis)   Aqvesianis  Comit(atensibvs). 

AQVESIRENSIS  (sic).  Of  Aquae  Si- 
renses  in  Mauretania  Caesariensis.  [See 
s.  v.  AQVA,  §  V  (16)].  Rev.  Arch.  35 
(1899)  p.  499  no.  160  (Mauretiana,  + ) : 
(illius)  [A]qve  Siren(sis)  ep(i)s(cop)i. 

AQVIENSIS.  See  AQVENSIS. 

AQVIFLAVIENSIS.  Of  Aquae  Flaviae 
(Chaves)  in  Hispania  Tarraconensis.  [See 
AQVA,  §  V  (9)].  II  2477  (Aquae  Fla 
viae,  79):  civitates  x:  Aqviflavienses 
etc.;  II  2478  (ibid.,  104):  Aqviflavien- 
ses   PONTEM    LAPIDEVM  DE  SVO  Fa(cIENDVm) 

c(vravervnt)  ;  II  4204  (Tarraco) :  C.  Ce- 
raecio  C.  fil(io)  Qvir(ina  tribu)  Fvsco, 


Aqvifl(aviensi)    ex    Convent(v)    Braca- 
r(ae)  Avg(vstae). 

AQVILA.  «  Eagle».  [Form  aovilae 
gen.,  aovila  ace,  III  7756  (Apulum).  — 
Abbrev.AQyiL.,  VI 10053  =  33937  (Rome); 
aq^,  XI  90  (Ravenna)]. 

A.  The  bird.  Ill  7756  (Apulum) :  (Mi) 

CIRCVMSTANTES   VIDERVNT  NVMEN  a(q)vILAE 

descidise  (sic=  descendisse)  monte  svpra 

DRACONES   TRES.   VaLIDA  VII   (stC  =  Vl)  SVP- 

strinxit  (sic)  a(q)vila.  Hi  s(vpra)  s(cri- 

PTl)    a(q>VILa(m)      DE     PERICVLO      LIBERAVE- 
RVNT. 

B.  The  '  Eagle ',  as  standard  of  the 
Roman  legions,  held  in  veneration  to  the 
point  of  worship  by  the  soldiers.  Ill 
6224  =  7591  (Moesia  Inf.,  224):  dis  mi- 

LITARIBVS,    GENIO,    VlRTVTI,   AOVILAE    SaN- 

c(tae)  signisqve  Leg(ionis)  I  Italicae 
Severianae;  VIII  2634  (Lambaesis,  253) : 

QVI      PRIMVS,      LEG(lONE)      RENOVATA,      APVT 

(sic)  Aqvilam  vitem  posvit;  XIII  6679, 
6708  (Mogontiacum) :  honori  Aqvilae 
Leg(ionis)  xxii  Pr(imigeniae  P(iae)  F(ide- 
lis)  ;  XIII  6690  (ibid.):  honori  Aqvilae 
leg(ionis)  s(vpra)  s(criptae)  ;  XIII  6694 
(ibid.,  202,  frgmt.):  [honori]  Aqvilae 
[legionis  eiusdern};  XIII  6752  (ibid., 
229) :  honori  Aqvilae  (legionis  eiusdem); 
II  2552  (San  Cristobal  de  Castro,  163): 
I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo)  pro  salvte 
M.  Avrelii  Antonini  et  Avrelii  Veri 
Avgvstorvm  (n.  b.  the  names  thus  writ- 
ten and  abbreviations  in  full  are  surely 
interpolated  by  the  copier)  ob  natale 
Aqv[il]ae  vexillarior(vm)  Leg(ionis)  vii 
Ge(minae)  ;  II  2554,  corrected  Rev.  Arch. 
XV  (1910)  p.  326  (ibid.,  184):  I(ovi) 
O(ptimo)  M(aximo)  pro  sal(vte)  M.  Av- 
reli  Antonini  Pii  et  Avreli  Veri  Avgv- 
storvm ob  natal[em  AqJvilae  vexilla- 
rior(vm)  Leg(ionis)  vii;  116183  (Empo- 
riae):  vexillatio  [L]eg(ionis)  vii  G(emi- 
nae)  .  .  .  ob  na[t]alem  Aqvilae.  [Cf.  NA- 
TAL1S,  APRVNCVLVS]. 

C.  Vicus  Longi  Aquilae,  in  Rome, 
Regio  XIV  trans  Tiberim,  eiact  loca- 
tion unknown.  VI  975  (Rome,  136)  £col.  2. 
1.  26 :  Vico  Longi  Aqvilae.  [Cf.  AQVI- 
LENSES]. 

D.  As  name  of  warships  in  the  navy. 
XI  90  (Ravenna):  M.  Pompeio  Senecae, 
Del(matae),   .  .  .   Mil(itavit)    an(nis)  XXV 


398 


AQVI 


AQV1 


in  [=  triere)  Acl(vila),  and  M.  Avrelivs 
Mvs  ex  ea  (sc.  triere);  X  33(51  (Mise- 
Qum):  (Me)  tr(ierarchvs)  de  Lib(vrna) 
Aqvila;  X  35(52  (ibid.):  L.  Catti  Via- 
tor(is)  in  (=  triere)  Aqvila,  nat(ione) 
Cors(i):  X  3564  (ibid.):  M.  Clavdivs 
Apoi  linaris  in  (=  triere)  Aqvila,  na- 
t(ione)  Alex(andrinvs);  X  3641  (ibid.): 
[...]divs  Valens  [...],  Lib(vrna)  Aqvila; 
VI  32777«  (Rome,  frgmt.):  {UU)  ...  m 
(=  triere)  Aqvila. 

E.  As  name  of  race-horse.  VI  10053  = 
33937  (Home,  in  list  of  race-horses):  A- 
qvila  [. . .],  and  Aqvil(a)  m(avro  ?) ;  VIII 
12504  (Carthago,  devotio):  Aqvila. 

AQVILEGVS.  One  employed  as  a  pro- 
fessional searcher  after  sources  of  drinking- 
water.  II  2(594  =  5726  [=  VI  152  by 
error]  (Astures  Transmontani) :  L.  Vipst(a- 
nvs)   Alexis,  aqvilegvs. 

AQVILEIA.  A  large  and  flourishing 
town  of  Histria  at  the  head  of  the  Adria- 
tic on  the  river  Natiso,  fifteen  miles  from 
the  coast;  now  Aquileja.  It  was  founded 
by  the  Romans  in  183  B.  C.  to  block  the 
inroads  of  the  barbarians  from  the  north, 
a  colonia  being  settled  there  by  a  sena- 
torial committee  of  three  (triumviri  co- 
loniae  deducuadae)  consisting  of  the  con- 
suls P.  Scipio  Nasica  and  C.  Plaminius 
and  the  ex-praetor  L.  Manlius  Acidinus. 
[Cf.  the  first  citation  below].  Its  citizens 
were  enrolled  in  the  Velina  tribus. 
Aquileia  furnished  a  large  quota  of  sol- 
diers to  the  Roman  army  [Cf.  aqvi- 
leiensis], 

[Forms.  Aqvilegia,  Rossi  II  p.  171 
no.  29  1.  13  (Rome,  f,  7th);  Agvileia, 
XIII  6916  (Mogontiacum);  Aqvileta  bv 
mistake,  VI  2379  =  32520  (Rome.  143- 
4);  abl.  Aqvileiani,  III  2133  (Salonae); 
loc.  Aqvileie,  V  7047  (Taurini).  — 
Abbrev.,  Aqvil.,  VI  2375*  =  32515  a 
(Rome,  120),  2379  =  32520  (Rome,  143- 
4),  2381  «  =  32522  (Rome.  154),  2382  a 
=  32638  (Rome,  173-5),  2397  =  32628 
(Rome),  32521  (Rome,  147),  V  731,  742, 
744,  752.  779,  821,  829,  980,  981,  990, 
1758,  8216.  8291.  Pais  169  (Aquileia), 
III  4351  (near  Brigetio),  4788  (Virunum). 
1435815  (Carnuntura);  Aqvi.,  VI  2380  = 
32522^  (Rome,  150),  V  974  (Aquileia); 
Aqy.,  V  806    (Aquileia);   Ac^..,   V  819, 


968  (ibid.).  Ill  3836  (Emona) ;  Ac.  (sic), 
XIII  6916  (Mogontiacum)]. 

I  538  =  V  873  (Aquileia,  B.  C.  —  the 
earliest  inscr.):  L.  Manlivs  l.  f.  Acidi- 
nvs,  triv(m)  vir  Aqvileiae  coloniae  de- 
dvcvndae;  Jahreshefte  d.  Oesterr.  Arch. 
Inst.  II  (1899)  Beiblatt  col.  105  (Aqui- 
leia, tessera plumbea): Chrysopolis  Aqvi- 
leia  (i.  e.  the  «  golden  city  »  from  its 
commercial  importance);  ib.  col.  106 
(ibid.):  Aqvileia  felix;  Rossi  II  p.  171 
no.  29  1.  13  (Rome,  f,  7th):  errore  ve- 
teri  div  Aqvilegia  (sic)  caeca  (in  theo- 
logical polemics).  —  Pais  201  (Aquileia): 
(I Hi)  1 1 1 1  v(iro)  i(vre)  dic(vndo)  Aqvi- 
leiae; V  888  (ibid.):  (Me)  [i]m  vir 
Aq(vileiae);  III  4788  (Virunum):  M. 
Trebivs  M.  fil(ivs)  Palat(ina  tribu)  Al- 
fivs,  .  .  .  praef(ectvs)  i(vre)  d(icvndo) 
Aqvil(eiae);  V  8291  (Aquileia):  L.  Ga- 
vio  L.  fil(io)  Alq_vino,  praefect(o)  .  .  . 
Aqvil(eiae);  V  7563  (Hasta):  L.  Cantio 

L.   F.    JVlARTIANO,   .  .  .    DEC(vRIONl)   HaSt(ae) 

et  Aqvileiae;  V  990  (Aquileia):  P.  Fvn- 
dani  Rvfi,  dec(vrionis)  Aqvil(eiae);  Pais 
169  (ibid.):  C.  Baebivs  C.  f.  Pal.  An- 
tiochianvs,    ...    decvr(io)  Aqvil(eiae); 

V  889  (ibid.,  1st) :  L.  Arrio  Macro,  de- 
cvrioni  Aqvileiae;  Pais  169  (Aquileia): 
C.  Baebivs  Antiochvs,  mm  vir  Aqvileiae  ; 

V  731  (ibid.) :  C.  Stativs  Moschvs,  iiiiii 
vir  Aqvil(eiae);  V  744  (ibid.):  C.  Iv- 
l(ivs)  Agathopvs,   iiiiii  vir  Aqvil(eiae); 

V  752  (ibid.) :  T.  Vibivs  Abascantvs, 
iiiiii  vir  Aqvil(eiae);  V  779  (ibid.):  L. 
Magivs  Phileas,  vi  vir  Aqvil(eiae);  V 
806  (ibid.) :  C.  Calidivs  Agathopvs,  vi 
vir  Aqv(ileiae);  V  819  (ibid.):  L.  Coe- 
livs  Septvmvs,  vi  vir  Aq(vileiae);  V 
821  (ibid.):  Q^_  Etvvi  Hedychri,  iiiiii 
vir(i)  Aqvil(eiae),  and  G^_Etvvivs  Eros 
lib(ertvs),  iiiiii  vir  Aqvil(eiae);  V  829 
(ibid.):  L.  Titivs  Onesimvs,  Ismari  lib(er- 
tvs),  nun  vir  Aqvil(eiae);  V  930  (ibid.): 
M.  Valerivs  Chrysanthvs,  iiiiii  vir  Aqvi- 
leiae; V  974  (ibid.):  L.  Barbio  Primige- 
nio,  iiiiii  vir(o)  Aqvi(leiae);  V  980 
(ibid.):  T[i].  Cl(avdivs)  Asianvs,  iiiiii 
vir  Aqvil(eiae);  V  981  (ibid):  Corne- 
livs  Crescens,  vi  vir  Aqvil(eiae)  ;  V  1009 
(ibid.):  [L.]  Granio  Apollonio,  .  .  .  iiiiii 
viro  Aqvileiae;  V  1758  (Forum  Iulium): 
L.  Octavivs  Callistvs,  vi  vir  et  avg(v- 


AQVI  AQVI                     399 

stalis)  Aqvil(eiae)  ;  V  1768  (ibid.) :[...]  Ill  5217  (Celeia) :  Antonivs  [. .  .]  Vel., 

Agathv[s],  [vi]   vir   avg(vstalis)  Aqvi-  Aqvileia;  III  8827  (Salonae) :  Evtyche- 

l[eiae];     V    8212     (Aquileia,    frgmt.):  ti,    [V?]etti    Bathylli    [s]ervo,    domo 

[.  .  .]tvs,  mm  vir  [Aq_vile]iae;  V  8216  [Aq]vileiae;    III    10300    (Annamatia) : 

(ibid.):   Q^_  Clavdivs  Severinvs,  iiiiii  vir  [S]exti(o)  Ivventio  Primitivo,  domo  A- 

Aqvil(eiae);  III  3836  (Emona),  T.  Velli  qvileia;    III    1435815    (Carnuntum) :    C. 

Ones(imi)  .  .  .  iiiii<i)  vir(i)  Aq(vileiae). —  Cassio    Marino    Vel.,   Aqvil(eia)  .  .  .  et 

V  7047  (Taurini):  L.  Tettienvs  Vitalis,  Cassiae  Procvlae  Vel.  (sicll),  Aqvil(eia); 
natvs  Aqvilei(a)e,  edocatvs  (sic)  Ivlia  XIII  6916  (Mogontiacum,  frgmt.) :  [.  . .] 
Emona;  V  1027  =  VI  34000 (Aquileia?  —  f.  Vel.  A[.  .  .],  domo  Ag(vileia)  (sic). 
surely  not  Rome) :  (ille)  ereptvs  fato  est  AQVILEIAS?  Possibly  «  of  Aquileia  » 
Aqvileiae,  Tibvri  (sic)  natvs;  V  923  in  Raetia  (or  Germania  Superior)  near  the 
(Aquileia):  (ille)  Sassina  qvem  genvit,  limes,  on  the  road  between  Reginum  and 
nvnc  Aqvileia  tenet;  III  10232  (Sir-  Clarenna;  now  Aalen.  Ill  10772  (Emona): 
mium,  f ) :  (ille)  qvi  est  defvnctvs  Ci-  L.  Marcivs  L.  (f  )  Ri[. .  .]otimvs,  Aqvi- 
vit(ate)  Aqvileia;  V  1311  corrected  Pais  leias.  [N.  b.  Others  take  it  as  a  corrup- 
93  (Aquileia):  Mvtilliv[s  A]qvileiam  tion  of  Aqvilei[en]s(is)  q.  v.]. 
[Col]oniam  Teat[e  Mar]rvcinor(vm)  AQVILEIENSIS.  Adj.,  subst.  «  Of  Aqui- 
veni[t];  V  742  (ibid.):  qvod  in  Vrb(e)  leia»,  «  Aquileian  » ;  «citizen  of  Aquileia» 
donvm  vov(erat),  Aqvil(eiam)  perlatvm  q.  v. 

libens  posvit.   —    Soldiers    and    others,  [Forms.   Acvleiesis.    Ill  12925  (Salo- 

natives  of  the   town.    VI    175    (Rome):  nae);  *Aqvileias,  see  above  s.  v.  AQVI- 

T.  Statilivs[-f.]  Aqvilinvs,  Aqvile[ia3;  LEIAS.  — Abbrew,  Aqvileiens.,  V  1127 

VI  2375/^=32515(2  (Rome,  laterculus  (Aquileia),  7992  (near  Aquileia,  3d);  Aqvi- 
praclorianorum,  120) :  col.  I  1.  24:[.  ..]r,  leien.,  XI  831  (Mutina),  V  8334  (Aqui- 
Aqvil(eia);  VI 2379  =  32520  (ibid.,  143-  leia);  Aqvil.,  V  331  (Parentium),  742, 
4)  col.  2.  1.  19:  M.  Marivs  Vitalis,  Aqvi-  952,  979.  1595,  Pais  198,  Jahreshefte 
le(i)a,  and  col.  4  1.  52:  L.  Dossonivs  d.  Oesterr.  Arch.  Inst.  II  (1899)  Beiblatt 
Fvscinvs,  [aJqvileia,  and  col.  5  1.  56:  col.  106  (Aquileia),  V  8659  (Concordia); 
C.    Petron[ivs]    Apronianvs,    Aqvileia,  Aq.,  V  968  (Aquileia)]. 

and  col.  6  1.  2:  L.  Vibivs  Secvndvs,  Aqvi-  V  7989  (Aquileia,  235-8):  Imp(erator) 

l(eia),  and  col.  6  1.  14:  L.  Valerivs  Ca-  Caes(ar)   C.    Ivlivs   Vervs    Max^minvs] 

rvs,    Aqvil(eia);     VI    2380=  32522  d  P(ivs)  F(elix)  Invictvs  Avg(vstvs),  Aqvi- 

(ibid.,  150):  T.  Flavivs  T.  f.  Vel(ina  tribii)  leiensivm    restitvtor    et    conditor;    V 

Pvdens,  Aqvi(leia);  VI  2381fl  =  32522a  7992  (near  Aquileia,  3d):  inter  plvrima 

(ibid.,   154):    [-].    Ivlivs  C.  f.  Vel.  Ve-  indvlgentiar(vm)  svar(vm)  in  Aqvileien- 

ratianvs,  Aqvil(eia);  VI  2382  «  =  32638  s(es)  providentissim(vs)  princeps  (Maxi- 

(ibid.,    173-5):    M.  Valerivs    M.   f.  Vel.  minus?)    restitvit;    V  8971   (Aquileia): 

Valerianvs,    Aqvil(eia),    and    P.    Aelivs  [illi    imperatori]    Aqvileienses    devoti 

P.    f.    Vel.  Potentinvs,    Aqvil(eia);  VI  nvmini  maiestatiq(ve)  eivs;  V  968  (ibid.): 

2397  =  32628    (ibid.,    uncertain    date)  C.  Annivs  T.  fi[l.]  Interamna[s]  ex  sva 

1.  8:   M.   Acilivs  M.  f.  Vel.  Marcellvs,  pecvnia  Mvnicipio  Aq(vileiensivm)  dat  ; 

Aqvil(eia);    VI    2426=4883    (Rome):  V  8659  (Concordia) :  (illi)  patron(o)  co- 

L.  Caesernivs  L.  f.  Vel.  Procvlvs,  Aqvi-  loniar(vm)  Conc(ordiensis),  Aqvil(eien- 

leia;  VI 32521  (Rome,  latere. praetorian.,  sis),  Parmens(is),  Venafr(anae);    V  331 

147):  C.  Ivlivs  Maximianvs,  Aqvil(eia)  ;  (Parentium):    (illi)  patrono  Splendidis- 

X  6229  (Fundi):  P.  Brvttivs  P.  f.  Vel.  simae    Col(oniae)    Aqvil(eiensivm)  ;    XI 

Gratvs,  domo  Aqvileia;   V  742  (Aqui-  831   (Mutina):  (ille)  patronvs  Mvtinen- 

leia):  L.  Cornelivs  L.  fil.  Vell.  Secvn-  sivm,  Aqvileien(sivm),  Brixianorvm  etc.; 

dinvs,   Aqvil(eia);    III    2133  (Salonae):  V  8972  (Aquileia) :  Aqvileienses  pvblice 

C.    Villivs    Sextilivs,    domo    Aqvileiam  patrono;  V  1496  (ibid.) :  [Rei  Pvblicae 

<*ic);   III  4351  (near  Brigetio):  M.  Fv-  A]qvileiensivm;  V  952  (ibid.):  poen(ae) 

Ricio  M.  fil.  Vel.  Marcello,  Aqvil(eia);  nom(ine)    dabit  Rei  P(vblicae)  Aqvil(e- 


too 


AQVI 


VUVI 


iensivm)  hs.  (tot)\  V  979  (ibid.):  poenae 

NOMINE    HS.     {tOt)    R(El)    P(vBLICAe)      AQVI- 

l(eiensivm)  dare  debebit  ;  V  1(558  (ibid., 
f):  Cives  Aqvileienses;  V  55  (Pola): 
Splendidissimvs  Ordo  Aqvileiensivm  ;  V 
1127  (Aquileia):  Bellico  colo[nor(vm) 
A]qvileiens(ivm)  (se.  servo);  Pais  198 
(ibid.):  Priscvs  colono[rvm]  Aqvileien- 
sivm) s[ervvs];  V  815  (ibid.);  Sectores 
Materiarvm  Aqvileienses;  V  324  (near 
Pola):  C.  Valerivs  Priscvs,  vestiarivs 
Aqvileiensis;  III   12925  (Salonae) :  Ra- 

PIDO,     RETIARIO    ACVLEIESIS     (SIC<     110111.     fOf 

dat.);  Jalireshefte  d.  Oesterr.  Arch.  Inst. 
II  (1899)  Beiblatt  col.  106  (Aquileia, 
tessera  plumbed):  horr(ea)  Aqvil(eien- 
sia);  V  1595  (ibid.,  f):  Lavtvs,  actoa- 
rivs  (sic)  S(an)c(t)ae  Eccl(esiae)  Aqvi- 
l(eiensis). 

AQVILENSES,  apparently  the  residents 
of  the  Vicus  Longi  Aquilae  at  Rome  in 
the  Regio  XIV  trans  Tiberim.  [See 
AQVILA].  VI  31893  (Rome):  Aqvi- 
lenses. 

AQVILIANVS  fundus,  name  of  estates, 
properties  of  certain  Aquilii.  IX  1455 
(Ligures  Baebiani,  101)  col.  II  1.  77: 
item  fvnd(i)  Aqviliani,  Pago  s(vpra) 
s(cripto);  i.  e.  Me/tano;  Rossi  II  p.  413 
1.  21  (Rome,  f) :  olibet(vm)  (sic)  in 
Fvnd(o)  Aqviliano. 

AQVILIENVS.  Unknown;  perhaps  a 
vicus  in  Lycaonia.  X  8261  (Tarracina): 
(Mi)    nat(ione)    Gnigissae    ex    CiVITATE 

COROPISSO,  VlCO  ASSERIDI  .  .  .  FILIAE  Va- 
L(ERl)    FrONTONIS    AQVILIENI. 

AQVILIFER.  The  standard-bearer  of 
the  legion,  who  carried  the  aquila.  [See 
AQVILA  and  cf.  SIGNIFER]. 

[Forms.  Gen.  sing.  aqviliferei,  IX  5527 
(Montesampietrangeli);  gen.  plur.  aqvi- 
liferv,  VIII  2988  (Lambaesis);  badly 
written,  aqvier.,  V  2495  (Ateste);  aq_sil., 
VIII  18086  (Castra  Lambaesitana).  — 
Abbrev.  gen.  plur.  aqvilifer.,  VIII  18302 
(ibid.);  aqvilif.,  Ill  6457  (Aquincum), 
VIII  2796,  2868,  2904,  2928  (Lambae- 
sis), XIII  6901  (Mogontiacum),  8650 
(Vetera);  aqvil.,  VI  417  (Rome).  V  3375 
(Verona),  III  4231  (Savaria),  VIII  18086 
(Castra  Lambaes.);  aqv.,  VIII  18085 
(ibid.);  aq_.,  VIII  2782  (Lambaesis),  2568 
(Castra  Lambaes.),  Ill  11238(Carnuntum)]. 


VI  417  (Rome) :  aqvil(iferi)  Leg(ionis) 
v  Maced(onicae),  and  aqvil(ifer)  Leg(io- 
nis)  in  Scvt(ariorvm);  VI  3627  (Rome): 
M.  Sempronivs  M.  f.  Col(lina  tribu) 
Celer,  aqvilifer  Legionis  x  Fretensis; 
IX  5527  (Montesampietrangeli):  C.  Vet- 
ti  L.  f.  Vel(ina  tribu)  Tvsci,  Legionis 
iiii  Macedonicae  aqviliferei  (sic);  Pais 
514  (Ateate) :  M'.  Caesivs  L.  f.  Rom(ilia 
tribu),  Leg(ionis)  iiii  Macedonic(ae)aqvi- 
lifer;  V  2495  (ibid.):  C.  Aebvtivs  C.  f. 
Rvfvs,  aqvi(lif)er  legione  xi  ;  V  3375 
(Verona):  L.  Sertorivs  L.  f.  Pob(licia 
tribu),  Firmvs,  signif(er),  aqvil(ifer) 
Leg(ionis)  XI  Clavd(iae)  Piae  Fidelis; 
V  5832  (Mediolanium,  1st) :  P.  Tvticivs 
P.  f.  0[vf(entina  tribu)'],  veteranvs  si- 
gn[ifer].  aqvilifer  Leg(ionis)  v;  III 
4231  (Savaiia):  [Avr(elivs)]  Cvpi[t]vs, 
ve[t(eranvs)]  ex  aq_v[i^]l(ifero)  L(egio- 
nis)  i  Ad(ivtricis)  ;  III  5816  (Augusta 
Vindelicum):  [-].  Ivl(ivs)  Clemens,  [a]- 
qvilifer  Leg(ionis)  hi  Ita[l(icae)];  III 
6457  (Aquincum):  T.  Cla(vdivs)  Marti- 
nvs,  aqvilif(er)  Leg(ionis)  ii  Ad(ivtri- 
cis);  III  11238  (Carnuntum):  Sex.  Va- 
ler[i]vs  Fronto,  aq(vilifer)  Leg(ionis) 
xv  ;  VIII  2568  (Castra  Lambaesitana) 
L.  Tvllivs  Felix.  Cas(tris),  d(iscens 
aq(vilifervm);  VIII  2782  (Lambaesis) 
P.  Aeli(vs)  Hermias,  aq_(vilifer)  Leg(io 
nis)  iv  Avg(vstae);  VIII  2794  (ibid.) 
P.  Elivs  (sic)  Vitalis,  aqvilifer  Leg(io 
nis)  mi  Avg(vstae);  VIII  2796  (ibid.) 
C.  Aemilio  Demetriano,  aqvilif(ero) 
VIII  2868  (ibid.):  Fl(avi)  Ceprvci,  ve 
t(erani)  ex  aqvilif(ero);  VIII  2904 
(ibid.):  [_-"].  Ivlivs  C.  fil.  domo  Arethvsa 
Livianvs,  vet(eranvs)  ex  aqvilif(ero) 
Leg(ionis)  m  Avg(vstae)  Severiae;  VIII 
2928  (ibid.):  Ivnivs  Venvstvs,aqvilif(er); 
VIII  2988  (ibid.):  L.  Tvllio  Felici  ... 
Discens  aqviliferv(m)  Leg(ionis)  hi  Av- 
g(vstae);  VIII  2991  (ibid.):  P.  Valerivs 
P.  f.  Ael(ia)  Felix,  Thenis,  aq\'ilifer; 
VI II  18085  (Castra  Lambaesitana)  /,  1.  6  : 
[.  .  .]]itvs,  Nap(oca),  aqv(ilifer);  VIII 
18086  (ibid.):  col.  c,  1.  16:  L.  Avrelivs 
Primvs.  aq<v>il(ifer)  ;  VIII  18302  (ibid.) : 
IcrvRio  Felici  .  .  .  Discens  aqvilifer  Le- 
gionis) hi  Av(gvstae);  II  266  (Olisipo) : 
[-].  Flavivs  M.  f.  Gal(eria  tribu)  Qva- 
dratvs,     aqvilifer     Leg(ionis)     ii  ;     XII 


AQV1 


AQVI 


401 


2234  (Gratiaoopolis,  50) ;  (Mi)  .  . .  qvi 
[e]o[d(em)]  co(n)s(vle)  q_vo  milit(are) 
coepit  aqvilifer  factvs  est,  anno[s] 
xiii  aqvili[f]er  militavit;  XIII  6646 
(Germania  Sup.,  191) :  P.  Ferrasivs  Cl(av- 
dia)  Avitvs,  Savaria,  ...  ex  aqvilifero 
Leg(ionis)  I  Adivtricis;  XIII  6888  (Mo- 
gontiacum):  P.  Cassi,  aqviliferi  Leg(io- 
nis)  xiiii  Gem(inae);  XIII  6901  (ibid.): 
Cn.  Mvsivs  T.  f.  Gal(eria  tribu)  Ve- 
leias,  .  .  .  aqvihf(er)  Leg(ionis)  xiiii  Ge- 
m(inae);  XIII  8039  (Bonna):  M.  Avr(e- 
livs)  Cassivs,  aqvil[i]fer  [L]eg(ionis)  I 
M(inerviae);  XIII  8084  (ibid.):  [A]vr(e- 
livs)  Cabrio,  .  .  .  [aq.]vilifer  Leg(ionis) 
[...];  X11I  8650  (Vetera):  T.  Vettivs 
L.  f.  Vol(tinia  tribu)  Reginvs,  aqvili- 
f(er)    Leg(ionis)  XXI. 

AQVILINVS.  «  Almost  black  »,  «  very 
dark » ;  as  name  of  race-horse.  VI 10053  =- 
33937  (Rome,  list  of  race-horses):  Aqvi- 
lin(o)  Af(ro). 

AQVILLIANA  pecunia,  apparently  a 
local  gift  or  bequest  made  by  some  one 
of  the  name  of  Aquillius  for  public  uti- 
lities. X  226  (Grumentum):  (Mi)  cvra- 
tor(i)    mvneris   peq(vniae)   (sic)  Aqvil- 

LIANAE. 

AQVILLITAN1.  The  inhabitants  of 
*Aquilla  or  Achulla  on  the  eastern  coast 
of  Byzacena,  south  of  the  promontory 
Capuivada,  on  the  highway  between 
Thapsus  and  Macomades;  ruins  now  at 
Henschir  Badria.  I  200  (Lex  Agraria, 

111  B.C.)  1.  79:  QVEI  ACER  INTRA  FINIS 
POPVLORVM  LEIBERORVM  VTICENSIVM,  H[a- 
DRVMETINORVM,     T]aMPSITANORVM,      LePTI- 

tanorvm,  Aqvillitanorvm  etc. 

AQVILO.  The  cold  north-wind  (Boreas, 
Ital.  iramontana).  Pais  204  =  Dessau 
8643  (Aquileia,  horologium) :  avster, 
Africvs,  fa(v)onivs,  aqvilo  etc. ;  I2  p.  259 
(Fasti  Polemli  Silvii,  448-9)    Feb.  21: 

FRIGIDVS    DIES     DE     AQ_VILONE,    VEL    PLVVIA  ; 

ib.  Mar.  6,  Oct.  6,  Nov.  16:  aqvilo; 
ib.  Nov.  17:  aqvilo  cviw  plvvia;  ib. 
Nov.  19:  aqvilo  frigidvs  ;  Hiibn.  Hisp. 
379  (Bracara  Augusta,  f ,  6th) :  solvis  ab 
infesto  obstrictas  aqvilone  prvinas.  — 
Simply  as  point  of  compass  =  *  north  » , 
III  9315  (Salonae):  finis  loci  .  . .  ,  item 
ab  aqvil(one)  in  ag(ro)  p(edes)  XVI.  — 
As  name  of  race-horses :    «  fast   as    the 

Tkes.  linguae  lot.  epigr. 


wind»,  VI  10069  (Kome):  Aqvilo  n(i- 
ger)  k.  Aqvilonis  and  Hirpinvs  n(iger) 
Aqvilonis;  XV  6258  (Rome,  lamp.): 
Aqvilo,  va(de  feliciter?). 

AQVILONENSIS.  Of  Aquilonis  Muta- 
tio,  a  post-station  of  the  Via  Traiana.  in 
the  valley  of  the  Celone  (=  Aquilo  ?)  be- 
tween Aecae  and  Aequum  Tuticum  in 
Apulia.  Dessau  5433  (near  Aecae,  213): 
(Me)  ev[ndem]  Lvcvm  Aqvilonensem  in- 
[coJlvit  et  consecravit. 

AQVINAS.  «Citizen  of  Aquinum», 
q.  v.  I  1 182  =  X  5422  (Aquinum,  B.  C.) : 

SERVIAI    C.  F.,    SACERDOTIS    LlBERI    PVBLICAI 

Aqvinatis;  X  5395,  5426  (Aquinum): 
vniversvs  popvlvs  Aqvinativm  ;  X  5398 
(ibid.,  214):  plebs  Aqvinativ[m];  XIV 
3586  (Tibur,  3d) :  P.  Aelio  Coerano,  . . . 
Cvrat(ori)  Civit(atis)  Antiativm  ET  AQ.VI- 
nativm  ;  XI  3883  (Capena) :  (illius)  Cv- 
ratoris  Rei  Pvblicae  Aqvinativm  ;  X  4886 
(Venafrum) :  (Mi)  Aqvinates  patrono 
d(onvm)  d(edervnt)  ;  X  5583  (Pabrate- 
ria  Nova):  fvnvs  [p]vblice  ex  d(ecvrio- 
nvm)  d(ecreto)  Aqvinativm;  X  5175 
(Casinum,  3d  —  corrupt'.):  macerias  cli- 
vi  sv[l?]  svpra  portvm  aqvinatis  a  solo 
facivndas  sva  pecvn(ia)   institvit. 

AQVINCENSIS.Adj.,subst.  «OfAquin- 
cum  » ,  «  citizen  of  Aquincum,  q.  v.  [Forms 
Acvcensi,  Acvicesem,  Aqvicc.  ;  abbrev. 
Aqvinc.,  Aqvin.,  Aqvi.,  Aq_o^.,  Aq^,  see 
below].  Ill  3518  (Aquincum,  3d):  [Aq]vin- 
c(enses)  pvblice;  III  14416  (Gigen,  Bul- 
garia, 2nd):  (Mi)  bvlevtae  civitativ[m3 
Tyranorvm,  Dionysiopol(eos),  Marciano- 
pol(eos),  Tvngrorv[m],  et  Aqvincensivm  ; 
III  3347  (Stuhlweissenburg,  172):  [pro] 
sa[l(vte)  I]mp(eratorvm)  M.  Avr(eli)  An- 

TONINI  e[t  COMMODl]  ET  ORDINIS  Aq(V!N- 

censivm);  III  3485  (Aquincum):  Avre- 
l(ivs)  Avdentivs,  C(vrator)  R(ei)  P(v- 
blicae)  Aqvi(ncensivm)  ;  III  3492  (ibid.) : 
Acc(ivs)  Maximvs,  d(e)c(vrio)  Col(oniae) 
Aqvicc.  =  Aquincensium;  III  14347 
(ibid.,  198):  G.  (sic)  Ivli  Victor(i)n(i), 
dec(vrionis)  Col(oniae)  Aq_q^  =  Aquin- 
tensium;    III    15186    (near    Poetovio): 

(illiuS)      DEC(VRIONALIBVS)      o[rn(aMENTIS) 

Aq_]vinc(i)  d(ecreto)  d(ecvrionvm) 
Aqvin[c(ensivm)  orn(ati)];  III  13396 
(Pannonia  Sup.):  Ing(e)nvvs,  v<e>ctig(a- 
lis)  I(ll)yrii  ser(vvs)   (contra)sc(R\PTon.) 

51 


AQVl 


AQVI 


S(t\at(ionis)  Aq_v[nc(ensis) ;  II  6153 
(Baroino):  C.  Domitio  L.  f.  Materno, 
Acvcen.-i  (sic);  VI  3454  (Rome):  Avre- 

LI(a)e     GORSILE     ...      NATIONE      ACVICESEM 

(sic);  III  p.  1975  (Carnuntum,  tab.  hon. 

miss.,  114):  (Hit)  vxori  eivs,  Aqvin- 
(censi). 

AQVINCVM.  An  important  city  and 
military  headquarters  of  Pannonia  Inferior 
on  the  right  (west)  bank  of  the  Daunbe. 
on  the  highway  between  Crumerum  and 
Matrica;  now  (in  Hungarian)  O'-Buda, 
(in  German)  Alt- 0 fed.  Originally  simple 
military  barracks  [See  CANABAE,  CA- 
NABENSIS],  Aquincum  soon  grew  into  a 
prosperous  town,  became  a  mimic rpium 
in  the  second  century,  probably  under  Ha- 
drian [cf.  Aelia  Aquidcum,  VIII  2826 
(Lambaesis)],  and  a  colodia  under  Septi- 
mius  Severus  (Colonia  Seplimia  Aquin- 
cum). Its  citizens  were  enrolled  in  the 
Sergia  tribus.  [See  AQVINCENSIS]. 

[Forms.  Acvincvm,  VIII  2826  (Lam- 
baesis) ;  errors,  Aqviis,  III  10535  (Aquin- 
cum);  Aoinq.,  VI  2385  no.  7  =  32536 
(Rome,  latere,  praetorian.)',  Aovin.,  VI 
2401  =  32536  (ibid.) :  Abq_.  =  ab  Aquid- 
co,  III  2738  (near  Aquincum,  239):  ab- 
cl  =  ab  Aqiiidco,  III  3742  (near  Aquin- 
cum). —  Abbrew,  Aqvinc.  VI  2385 
no.  7  =  32536  ( Rome,  latere. praetorian.), 
Ill  15186  (near  Poetovio):  Aqvin..  VI 
2401  =  32536  (Rome).  Ill  10496  (Aquin- 
cum); Aqv..  Ill  3402  (Campona).  3733 
(near  Aquincum.  199);  Aq_.  passim  esp. 
on  milestones]. 

Ill  10305  (Intercisa):  [M.  Vlp(ivs)  ... 
ii  vir  ?]  M(vnicipi)  Aq.(vinci):  III  10439 
(Aquincum,  214):  Avreli  Florvs  et  Mer- 

CATOR.    II     VIR(l)     Q_(vIn)q_(VENNALES)    Co- 

l(oniae)  Aq.(vinci);  III  3362  =  10347 
(ager  Aqnincensis) :  P.  Ael(io)  Frontoni, 
dec(vrioni)  Col(oniae)  Aq_(vinci);  III 
3368  (ibid.):  P.  Ael(ivs)  Verinvs,  de- 
c(vrio)  Col(oniae)  Aq(vinci);  III  3382 
(ibid.):  M.  Val(erivs)  Karvs  (sic).  dec(v- 
rio)  Couoniae)  Aq(vinci);  III  3436 
(Aquincum) :  M.  Avrel(ivs)  Pompeivs,  de- 
c(vrio)  Col(oniae)  Acl(vinci):  III  3438 
—  10475  (ibid.):  Gl(avdivs)  (sic)  Pom- 
peivs Favstvs.  dec(vrio)  Col(oniae)  A- 
q.(vinci)  ;  III  3626  =  10570  (ager  Aqnin- 
censis) :M.  Avr(elivs)  Aepictetianvs  (sic), 


dec(vrio)  Col(oniae)  Aq.(vinci);  III 
10377  (near  Campona):  M.  Vlp(ivs) 
Qvadratvs,  dec(vrio)  M(vnicipi)  Aq.(vin- 
ci);   III   10398  (Aquincum.  193):  C.  Iv- 

1(IVS)     ViCTORINVS     ET    P.     PeTRONIVS    ClE- 

mens,  decc.  (=  decuriones)  Mvn(icipi) 
Aq.(vinci);  III  10461-3  (Aquincum): 
M.  Ant(onivs)  Victorinvs,  dec(vrio)  Co- 
l(oniae)  Aq.(vinci);  III  10464  (ibid.): 
[.  .  .  d]ec(vrio)  Col(oniae)  Aq/(vinci); 
III  10481  (ibid..  223):  [Av]r(elivs)  Epi- 
ctetianvs.  [dec(vrio)]  Col(oniae)  Splen- 
didis[simae]  Acl(vinci);  III  10495 (Aquin- 
cum) :  C.  Tit(ivs)  C.  fil(ivs)  Serg(ia  tribu) 
Antonivs  P[e]cvliaris,  dec(vrio)  Col(o- 
niae)  S[e]pt(imiae)  Aq.(vinci);  III  10496 
(ibid.):  C.  Tit(ivs)  Antonivs  Pecvliaris. 
dec(vrio)  Col(oniae)  Aqvin(ci);  III 
10521  (ibid.):  Va[l(erivs)]  Ivlianvs,  de- 
c(vrio)  Col(oniae)  Aq(vinci);  III  10535 
(ibid.):  M.  Peti(l)ivs  Clementinvs.  de- 
c(vrio)  Aq_v(inc(i)>;  III  10536  (ibid.): 
Sep(timio)  Victorino  .  .  .  ,  dec(vrioni) 
Col(oniae)  Aq_(vinci)  ;  III  143416  (ibid.): 
M.  Vlp(ivs)  Optatvs.  d(ecvrio)  M(vni- 
cipi)  Aq(vinci);  III  3497  (ibid.):  L.  Se- 
ran(ivs)  Serotinvs  iiiiii  vir  adil.  (sic.  = 
adlectus)  dec(vrio)  Col(oniae)  Aq(vin- 
ci);  III  15186  (near  Poetovio):  Lvperci, 

DEC(VRIONALIBVS)    o[rn(aNYENTIs)   AqJvIN- 

c(i)  ...  [orn(ati)].  —  III  3402  (Cam- 
pona): Ant(onivs)  Filoqvirivs,  avg(v- 
stalis)  Col(oniae)  Aqv(inci);  III  3581 
(Aquincum):  C.  Retonivs  Danvvivs,  av- 
g(vstalis)  Col(oniae)  Aq_(vinci);  III 
3467  =  10434  (ibid.):  C.  IJvlivs]  Sine- 
ca  (sic)  sexvir  Col(oniae)  Aq(vinci); 
III  3620  (ager  Aqnincensis.  217):  Sept(i- 
mivs)  Celer,  sexvirvjw  (sic)  Col(oniae) 
Aq.(vinci);  III  10440  (Aquincum,  259) : 
(illis)  pontificibvs  q(vin)q.(vennalibvs) 
Col(oniae)  Aq_(vinci)  ;  III  14344-6 
(Aquincum):  C.  Ivl(ivs)  Ingenvs  (sic), 
scrib(a)  c(ol(oniae))  Aq(vinci).  —  III 
10429  (Aquincum,  210):  (illius)  agentis 
cvra.w  leg(ionis)  et  Colonia  Aq.(vinco); 
VI  3431  (Rome):  Ivlio  Ivliano,  evok(a- 
to)  (sic)  Avg(vsti).  domo  Sept(imiae) 
Aqvinci  ex  Pannonia  Inferiore;  VIII 
2826  (Lambaesis):  T.  Avrelivs  T.  f. 
Aelia  Vibivs,  Acvinci  (sic)',  VI  2385  no.  7 
=  32536  (Rome,  laterculus  praetoriado- 
rum,   frgmt.) :   [.  .  .  A]elivs   Karvs  (sic), 


AQVI 


AQVI 


403 


A<q>v.nc(o);  VI  2401  =32536  (ibid.): 
[...]intia,  A<q>in(co);  VI 32624  (ibid.): 
P.  Ael(ivs)  P.  f.  Ser(gia  tribu)  Memmia- 
nvs,  Aqvin(co);  III  3540  (Aquincum): 
Q(vintae)  Avreliae  Martiae,  dom(o)  A- 
q.(vinco).  —  Very  freq.  on  the  milestones 
of  Pannonia  Inferior.  Ill  6466  =  10652 
(A.  D.  230) :  ab  Aq_vinco  m(ilia)  p(assvvm) 
ccxxv;  esp.  in  the  abbrev.  ab  Aq_.  (Aqv.) 
m.(mil.)  p.  {tot),  III  3707,  3711  =  10621, 
3713  (222),  3714,  3715  (230),  3716, 
3717  (245),  3718,  3719  (230),  3720 
(217),  3721  (230),  3722,  3723  =  10631, 
3725  (217),  3726  (217),  3728=  =  10636, 
3729  =  10634,  3731  (230),  3732,  3733 
(199),  3734  =  10646,  3736  =  10649 
(236),  3738  (239),  3739  (236),  3740 
(236),  3741,  3742,  3743,  3744  (161), 
3745  (198),  3747,  3748  (2nd),  6467  = 
10618,  6469  =  10650,  10622,  10623, 
10626,  10627,  10628,  10629,  10630, 
10632  (167),  10633,  10635,  10639  (235- 
8),  10640,  10641,  10642,  10644,  10645 
(235),  10651,  10656,  10657,  143544 
(236),  143545  (236),  153546  (245), 
153543  (217). 

AQVINVM.  A  town  of  the  Volscians 
in  Latium  Adiectum  (Campania),  on  the 
highway  between  Fabrateria  Nova  and 
Casinum ;  now  Aquino.  [See  AQVINAS]. 

I  p.  299=  P  p.  218  =  VI  32505 
(Rome?,  Campania?,  tabula  nundinaria)'. 
nvndinae  Aqvini;  X  5415  (Aquinum): 
(Me)  qvi  fvit  aed(ilis),  ii  vir  Aq_[vi]- 
ni;  X  5420  (ibid.):  (Mi)  sevir(o)  Aqvi- 
ni ;  X  5427  (ibid. ) :  (Me)  sevir  Aqvin(o)  ; 
X  5416  (ibid.):  hic  Forvm  Aq_vini  sva 
pecvnia  stravit;  VI  2375a  =  32515 
(Rome,  latere,  praetorianor.,  119-20): 
[.  .  .]s  Ivstvs,  Aqvino;  VI  32912  (ibid., 
frgmt.):  [. .  .]ctv,  Aq_vi[no];  V  1092 
(Aqnileia):  C.  Aratrivs  C.  f.,  L.  <Ara- 
trivs)  C.   f.,   Aqvino. 

AQVITANIA.  Strictly  speaking,  the 
southwestern  part  of  Gaul,  comprising 
the  region  between  the  Pyrenees,  the  ocean 
(Bay  of  Biscay,  mare  Cantabricum),  and 
the  river  Garumna.  Prom  27  B.  C,  under 
Augustus,  Aqnitania  was  made  into  a 
province:  provincia  Aquitania  or  Aqui- 
nica  (see  AQVITANICVS).  but  as  such 
enlarged  to  include  all  the  northward 
region  to  the  river   Liger.   The  province 


was  governed  first  by  legati  pro  praetore, 
later  by  praesides.  VI  2497  (Rome):  Va- 
leri(a)e  Ivstin(a)e.  Nata  Convena,  Aqvi- 
tania;  XI  6011  (Sestinum):  decessit 
Provincia  Aqvitania;  XI  4182  (Inte- 
ramna) :  (Mi)  legato  Avg(vsti)  pro  pr(ae- 
tore)  Provinciae  Aqvitaniae;  XIII  1129 
(Lemonum  Pictonum):  (Mi)  leg(ato)  Av- 
g(vsti)  pr(o)  pr(aetore)  Prov(inciae) 
Aqvitaniae;  II  3788  (Civitas  Edetano- 
rum):  [leg(ato)  Avc(vsti)?]  Provinc(iae) 
Aqvitania[e];  XIV  2925  (Praeneste, 
2nd):  (Mi)  legato  propr(aetore)  Provin- 
ciae Aqvitani[ae]  c[e]nsv[vm]  accipien- 
dorvm  ;  XIV  2925  a  (ibid.,  frgmt.) :  (Mi) 
[legato  propr(aetore)]  provinciarvm 
Ponti,  Aqvitaniae  censvvm  recipiend(o)- 
rvm;  III  6054  =  6756  (Ancyra):  (Mi) 
proc(vratori)  xx  (=  vicesimae)  h(eredi- 
tativm)  provinciarvm  Galliarvm  Narbo- 
nensis  et  Aq.vitaniae.  [N.  B.  For  the 
abbreviated  forms  Aqvitan.,  Aqvit., 
which  may  sometimes  be  for  Aquitania, 
see  s.  v.  AQVITANICVS], 

AQVITANICA.    See    AQVITANICVS. 

AQVITANICVS.  Adj.,  rarely  subst. 
«  Of  Aquitania  » ,  «  Aquitanic  " .  The 
Provincia  Aquitanica,  the  same  as  Au- 
gustus' enlarged  Aquitania  q.  v.  The 
Cohors  I  Aquitanica. 

[Forms  Aqvetanica,  V  7783  (Albin- 
gaunum,  191);  by  mistake  Aqvitanacica, 
XIII  2448  (Ambarri).  —  Abbrev.  Aqvi- 
tanic,  XIII  1803,  1808  (Lugndunum, 
2nd),  XII  671  (Arelate,  2nd),  II  4188 
(Tarraco),  XIV  170  (Ostia,  3d);  Aqvi- 
tan., VI  1523  (Rome,  2nd),  XIV  3597 
(Tibur,  2nd),  V  4335  (Brixia) ;  Aqvit., 
VI  1626  (Rome),  XII  1807  (Lugudunum, 
3d)]. 

I.  The  province.  Its  governors,  offi- 
cials and  functionaries.  Legati.  VI  1441 
(Rome,  2nd,  frgmt.):  (Mi)  [leg(ato)] 
Provinciae  Aqv[itanicae]  ;  XIV  3597 
(Tibur,  2nd) :  (Mi)  leg(ato)  pr(o)  prae- 
tore) Provinc(iae)  Aqvitan(icae)  ;  V 
4335  (Brixia):  (Mi)  [leg(ato)  Avg(vsti) 
Pro]vinc(iae)Aq_vitan(icae);  VIII  14291 
(Thibiuca,  2nd) :  (Mi)  leg(ato)  Avg(vsti) 
pr(o)  pr(aetore)  Provinciae  Galliae 
Aqvitanicae;  XII  1354  (Vasio,  1st, 
frgmt.):  [illQ  leg(ato)  propr(aetore) 
Provinciae     Aqvitanicae;     XIII    1803 


Ml 


AQVI 


AQV1 


(Lugudunum,  2n<1):  (Hit)  leg(ato)  [av- 

>ri)  pro  praet(ore)  Provinc(iae)] 
Aqvitanic(ae).  —  Praeses.  VI  1764 
(Rome,  ;')»)1):  (illi)  praesidi  Provinciae 
Aqvitanicae.  —  Procuratores.  VI  1G20 
(Rome):  {illi)    proc(vratori)    provincia- 

RVM     LVGDVNENSIS     ET      AQVITANICAE  ;     VI 

1()2G  (Rome):  {illi)  proc(vratori)  Av- 
g(vsti)  provinc(iarvm)  dvarvm  Lvgvd(v- 
nensis)  et  Aqvit(anicae)  ;  IX  4453  (ager 
Aimterninus):  {illi)  [pro Jcvrat(ori)  pr[o- 
vinciar(vm)  Lvgvd(vnensis)3  et  Aqvita- 
nic[ae];  V  867  (Aquileia):  {illi)  .  . .  pro- 

C(VRATORI)      PROVIn[c(|ARVm)]     LVGDVNEN- 

s(is)  et  Aq_vitan[icae];  V  875  (ibid., 
105):  {illi)   procvrat(ori)  provinciarvm 

LVGVDVNIENSIS    {sic)    ET   AQV ITANICAE  \    III 

12053  (Alexandria,  frgmt.) :  {illi) . . .  [pro- 
c(vratori)]  provinciar(vm)  Lvgdvnen- 
[sis]  et  Aqvitani[cae]  ;  XIII  1804 
(Lugudunum):  {illi)  [pr]oc(vratori)  Av- 
g(vsti)  provinciar(vm)  [Lv]]g(vdvnensis) 
et  Aqvitanicae;  XIII  1807  (ibid.,  3d): 
{illi)  proc(vratori)  prov(inciarvm)  Lv- 
gvd(vnensis)  et  Aqvit(anicae);  XIII 
1808  (ibid..  2nd):  {illi)  proc(vratori) 
provinciar(vm)  Lvgvd(vnensis)  et  Aqvi- 
tanic[ae];  XIII  1810  (Lugudunum):  {illi) 

PROCVRATORI    PROVINCIARVM    LVGVDVNENSIS 

et  Aqvitanicae;  VI  1523  (Rome,  2nd): 
{illi)  proc(vratori)  Avg(vsti)  xx  (=  vi- 
cesimae)  hereditativm  prov(inciarvm) 
Narbone(n)s(is)  et  Aqvita[n(icae)3;  III 
6055  =  6757  (Ancyra):  [Hit]  ...  pro- 
c(vratori)  xx  h(ereditativm)  per  pro- 
vinc(ias)  Narbonensem  et  Aqvitanicam  ; 
XIII  1808  (Lugudunum,  2nd):  {illi)  pro- 

c(vRATORl)  XX  HEREDITAT(lVM)  PER  PRO- 
VINC1AS  NaRBONENS(em)  ET  Aqvitani- 
cam. —  Promagister.  XII  671  (Arelate, 
2nd) :  \_illf\  promag(istro)  xx  heredita- 
tivm) provinc[iarvm]  Narbonen[sis], 
Aqvitanic(ae),  B[elgic(ae)  ?].  —  Cen- 
sum  agens.  II  4188  (Tarraco):  hic  cen- 

SVM    EGIT  IN   PrOVINC(ia)    GaLLIA    AqVITA- 

nic(a).  —  Censilor.  V  7783  (Albingau- 
num,  191):  (ille)  censitor  Provinciae 
Aqvetanicae  {sic).  —  Dilectator.  XIII 
1808  (Lugudunum,  2nd):  {illi)  dilecta- 
tori  per  Aqvitanicam.  —  Praefectus. 
VI  1624  =  XIV  170  (bet.  Rome  and 
Ostia,  247-8):  {illi)  praef(ecto)  vehicv- 
l(orvm)  trivm  prov(inciarvm)  Gall(iae) 


LVGDVNENS(ls),     NaRBONENS(is)     ET    AQVI- 

tanic(ae).  —  Tabularius.  II  3235  (Men- 
tesa,  2nd):    {illi)    tabvlario    provinciae 

LVGVDVNENSIS    ET    AQVITANICAE.     XIII 

2448  (Ambarri):   {illi)  negotiatori  Lv- 

GVDVNI     ET    PROV(lNCIA)    AQVITAn(ac)iCA  ; 

*Le  Blant  54  (=  Apoll.  Sidon.  Epist.  II 

10):  HVIC  EST  PORTICVS  APPLICATA  triplex 
FVLMENTIS    Aq_VITANICIS    SVPERBA. 

II.  The  Cohors  I  Aquitanica,  men- 
tioned only  once.  [See  AQVITANVS]. 
VI  2131  (Rome,  240):  Aemilivs  Parda- 
las,  trib(vnvs)  Coh(ortis)  I  Aqvita- 
nicae. 

AQVITANVS.  Subst.  «  Aquitanian  ». 
[See  AQVITANIA;  cf.  AQVITANICVS]. 

[Form  AQVITANI,  III  10188  (un- 
certain origin,  a  gem).  —  Abbrev.,  Aqvi- 
tanob.,  X  5881  (Ferentinum),  III  p.  870 
Wiesbaden,  116,  tab.  hon.  miss.);  Aqvi- 
tano.,  VII  176  (Deva);  Aqvitan.,  Ill 
p.  2328'"  (Rome,  162,  lab.  hon.  miss.), 
p.  1991  {Regensburg,\66,idem);  Aqvit., 
X  7596  (Carales),  XIII  17  (Consoranni), 
6493  {Neckarburken),  6495  =  III  p.  1979 
(ibid.,  134,  tab.  hon.  miss.),  XI11  6566 
{Osterburken,  244-9),  VII  620«(Borco- 
vicium),  III  p.  873  =  VII  1195  {Stan- 
nington,  124,  tab.  hon.  7niss.);  Aqv.,  Ill 
2053  (Salonae),  3913  (Pannonia  Inf.,  204), 
Rev.  Arch.  Ill  (1904)  p.  299  no.  28 
{Wimpfen);  Aq,,  III  12659  (Vimina- 
cium),  XIII  6494  {Ne  clear  bur  ken),  6588 
{Osterburken,  3d),  6620,  6621  {Obern- 
burg),  6742  (Mogontiacum,  210),  Bramb. 
1761b  (Stockstadt,  tegulaj]. 

I.  In  gen.  «  an  Aquitanian  ».  XIII  750 
(Burdigala):  C.  Ivl(i)  Andelipae,  Aqvi- 
tan i. 

II.  In  the  names  of  various  cohorts 
(originally  recruited  in  Aquitania),  sta- 
tioned in  Germany  and  Bfitain.  [See 
COHORS,  and  cf.  s.  v.  AQV1TANICVS 

§  HI- 

{a).  Cohors  I  Aquitanorum  Veterana 

{Equitata).  organized  in  tbe  first  centu- 
ry (before  74),  stationed  first  in  Moesia, 
later  in  Germany,  with  headquarters  pro- 
bably to  the  north  of  the  modern  Fran/c- 
furt.  Ill  p.  852  {Sikator,  74,  tab.  hon. 
miss.):  {cohors)  I  Aqvitanorvm  Vete- 
rana; III  p.  1961  {Debeletz,  82,  idem): 
{cohors)  I  Aqvitanorvm,  and  Cohort(is) 


AQVI 


ARA 


405 


I  Aqvitanorvm;  III  12659  (Viminacium): 
(die)  praef(ectvs)  Coh(ortis)  I  Aq.  Ve- 
t(eranae);  III  p.  1965  (Mogontiacum,  90, 
tab.  lion,  miss.):  (cohors)  I  Aqvitano- 
rvm  Veterana,  and  Cohort(is)  \  Aqvi- 
tanorvm Veteranae;  III  p.  870  (Wies- 
baden, 116,  idem):  (cohors)  I  Aqvita- 
nor(vm)  Veterana;  III  p.  1979  =  XIII 
6495  (Neckarburken,  134,  id.):  (cohors) 
I  Aqvit(anorvjw)  [Veter(ana)];  X  5831 
(Ferentinum) :  (illi)  praef(ecto)  Co- 
h(ortis)  I  Aqvitanor(vm)  Eqvit(a- 
tae). 

(b).  Cohors  I  Aquitanorum  (not  Ve- 
terana, hence  probably  formed  later  than, 
and  distinct  from,  a).  In  Britain  in  the 
second  century.  Ill  p.  873  =  VII  1195 
(Stannington,  124,  tab.  hon.  miss.): 
(cohors)  I  Aqvit(anorvm)  ;  VII  176  (De- 
va) :  (Me)  praef(ectvs)  Coh(ortis)  I 
Aqvitano(rvm);  VII  620a  (Borcovicium): 
[illi  praef(ecto)]  Coh(ortis)  I  Aqvit(a- 
norvm);  Re?.  Arch.  IV  (1904)  p.  463 
no.  229  (Britannia,  2nd):  Coh(ors)  I 
Aqvita[norvm]. 

(c).  Cohors  I  Aquitanorum  Biturigum, 
in  Germania  Superior,  A.  D.  74;  later 
called  simply  Cohors  I  Biturigum.  [See 
BITVRIX,  COHORS].  Ill  p.  852  (Sika- 
tor,  74,  tab.  hon.  miss.):  (Cohors)  I 
Aqvitanorvm  Bitvrigvm. 

(d).  Cohors  II Aquitanorum  (Equilata), 
in  Germania  Superior,  afterwards  in  Rae- 
tia.  Ill  p.  1962  (DebeleU,  82,  tab.  hon. 
miss.):  (Cohors)  n  . .  .  Aqvitanorvm  , .  . 
in  Germania;  II  p.  1965  (Mogontiacum, 
90,  id.):  (Cohors)  n  Aqvitanorvm;  III 
p.  232871  (Rome,  162,  id.):  (Cohors) 
ii  Aqvitan(orvm);  III  p.  1991  (Regens- 
burg,  166,  id.):  (Cohors)  [_\\~\  Aqvita- 
n(orvm),  and  Cohort(is)  ii  Aqvitan(o- 
rvm)  ;  III  6537  (ibid.,  tegula):  coh.  ii 
Aq, 

(e).  Cohors  III  Aquitanorum  (Equi- 
tata  Civium  Romanorum),  in  Germania 
Superior.  Ill  p.  852  (Sikator,  74,  tab. 
hon.  miss.):  (Cohors)  m  ...  Aqvitano- 
rvm ...  in  Germania;  III  p.  1961  (De- 
beleU, 82,  id.):  (Cohors)  m  Aqvitano- 
rvm; III  p.  1965  (Mogontiacum,  90,  id.) : 
(Cohors)  in  ...  Aqvitanorvm;  III  p.  1979 
=  XI1I  6495  (Neckarburken,  134,  id.): 
(Cohors)    in    Aqvit.  ;     Bramb.     1761  £ 


(Stockstadt,  tegula):  Coh.  Ill  Aq..;  XII 
6493  (Neckarburken):  Coh.  hi  Aqvi- 
t(anorvm)  Eq(vitata)  C(ivivm)  R(oma- 
norvm);  ib.  6494  (ibid.):  Coh.  hi  Aq. 
E[q,]  C.  R.;  Rev.  Arch.  Ill  (1904) 
p.  299  no.  28  (  Wimpfen) :  Coh.  hi  Aqv. 
Eq,  C.  R.;  XIII  6588  (Osterburken,  222- 
235):  [Coh.  hi?]  Aq,  Sev[eriana];  ib. 
6566  (ibid.,  244-249):  Coh(ortis)  ii. 
Aqvit.  Philippianae;  ib.  6742  (Mogon- 
tiacum, 210):  Marcellinivs  Marcianvs, 
cor(nicvlarivs)  Coh(ortis)  hi  Aqvita- 
norvm). 

(f).  Cohors  IIII  Aquitanorum  (Equi- 
lata Civium  Romanorum)  in  Germania 
Superior.  Ill  p.  852  (Sikator,  74,  tab. 
hon.  miss.):  (Cohors)  ...  mi  Aqvitano- 
rvm ...  in  Germania;  III  p.  1961  (De- 
beletz,  82,  id.):  (Cohors)  iv  Aqvitano- 
rvm ...  in  Germania;  III  p.  1965  (Mo- 
gontiacum, 90,  id):  (Cohors)  mi  Aqvi- 
tanorvm; III  p.  870  (Wiesbaden,  116, 
id.):  (Cohors)  mi  Aqv[itanorvm];  III 
p.  1979  =  XIII  6495  (Neckarburken, 
134,  id.):  (Cohors)  mi  Aqvit.;  Ill  3913 
(Pannonia  Sup,  204):  Coh.  i i ii  Aqv.; 
XIII  6620  (Obernburg)  :  L.  Petro- 
nivs  Florentinvs,  domo  Saldas,  PRAE- 
f(ectvs)  Coh(ortis)  mi  Aq,  Eq,  C.  R. ; 
XIII  6621  (ibid.) :  L.  Petroni  Florentini, 
praef(ecti)  Coh.  iiii  Aq,  Eq,  C.  R. 

Add,  of  uncertain  cohorts,  X  7596 
(Carales):  (Me)  ex  Cho(rte)  Aqvita- 
norvm) ;   III  2053  (Salonae) :   (Me)   mi- 

L(ES)  COH(ORTIS)  Aqv(itaNORVm),  .  .  .  DO- 

m(o)Camvl(odvno?)  ;  III  9760  (Aequum) : 
(Me)  Trebocvs  (sic),  miles  Cho(rtis)  A  qvi- 
tanorvm;  XIII    17  (Consoranni) :   (Mi), 

CENTVRIONI    CHORt(iS)     A  QVIt(aNORVm). 

AQVITVR.  (Sic  for  acvitvr:  «  is 
sharpened  ».  Cf.  ACVO).  I  p.  358  ==  P 
p.  280  =  2305,  2306  (Menologia  rustica 
Colotianum  et  Vallense)  mensis  Ianua- 
rius:  palvs  aqvitvr,  i.e.  in  Ianuary  the 
farmer  should  cut  the  reeds  or  cane  (canna) 
and  sharpen  the  ends  to  serve  as  poles 
or  stakes  on   which  to  train  his  plants. 

AQVOSVS.  k  Rich  in  water » ,  *  well 
watered  » .  VIII  21510  (Cartenna) :  aqvo- 

SOS    .  .  .     CAMPOS. 

ARA.  «  Altar  »  ;  the  usual  term,  less 
imposing  in  general  than  ALTAR,  AL- 
TARIA,  q.  v.  [But  note  the  collocation, 


l«»,; 


ARA 


ARA 


III  5942  (Castra  Regina,  240):  aram 
alt[ar]e].  The  tomb  altar,  hence  some- 
times extended  to  the  tomb  itself.  As 
base  of  honorary  monuments.  Of  a  per- 
son, as  protector. 

Synopsis  of  Arrangement. 

I.  Forms  and  Abbreviations. 

II.  In  general.  A  With  verbs  describing  (a ,  b) 
Hie  making,  Betting  upj  (c)  improving,  re- 
pairing, restoring,  completing,  moving,  re- 
moving; (d)  promising,  vowing,  giving; 
(e)  dedicating,  consecrating  etc.;  (/")  With 
verb  understood.  B.  (a)  With  modifiers  de- 
noting material,  construction  or  cult,  (b)  De- 
corated, inscribed,  (c)  Sacrifices  and  rites 
connected.  C.  (a)  Laws,  regulations,  restric- 
tions, prohibitions  etc.  (b)  Authority  obtain- 
ed, (c)  Place  assigned,  (d)  Source  of  ex- 
pense. D.  Buildings,  constructions,  acces- 
sories. 

III.  Arae  sacrae,  specifically  in  honor  of  the 
gods.  A.  Important  monumental  altars ;  no- 
table as  landmarks;  place  names,  (a)  In 
Rome,  (b)  Elsewhere,  (c)  Ara  in  place- 
names.  B.  Divinities  to  whom  arae  are 
erected.  C-  Arae  as  vota.  D.  Sentiment 
expressed  in  setting  up.  E.  Cause  of  setting 
up:  motives,  object  sought,  (a)  Visions, 
dreams,  warnings,  oracles,  commands  of  the 
gods,  (b)  For  aid  received.  Thank-otferings 
for  desires  fulfilled,  safety  from  danger,  safe 
return,  honors  bestowed,  (c)  Object  sought: 
health,  safety,  safe  return,  victory  etc.  (d)  To 
honor  a  god,  the  Domus  Divina,  illustrious 
family,  the  people. 

IV.  Arae  in  connection  with  the  tomb.  A.  In 
general,  as  dedicated  to  the  gods  of  the 
dead,  to  relatives,  friends  etc.  B.  As  reci- 
pient for  ashes;  used  for  the  tomb  itself. 
C  Regulations  concerning  the  ara;  against 
its  violation  or  alienation. 

V.  Ara  as  altar-shaped  base  for  honorary  sta- 
tue etc. 

VI.  Metaph.  =  «  refuge  ». 

I.  Forms  and  Abbreviations,  aara, 
I  887  =  XIV  2387  (Bovillae,  B.  C).  — 
hara,  IX  2123  (  Vitolano).  —  Gen.  Sing. 
are,  XIII  2049  (Lugudunum).  Ace.  Sing. 
aram   (sic),   II  2128  (Obulco);   aramam 


bv  mistake,  VIII  2162G  (Arbal,  329); 
ara,  VI  30894  (Rome,  2nd),  27109,  27681 
(Rome),  XV  7193  ?  (Rome,  bronze  collar 
tag),  X  7891=111  p.  1985  (Sardinia, 
68,  tab.  hoa.  miss.),  Melanges  XXVII 
(1907)  p.  497  (Mintnrnae),  IX  2164 
(Caudium),  XI  699  (Bononia),  3303  (Fo- 
rum Clodi,  18),  4767  (Spoletium),  5804 
(Iguvinm),  V  795  (Aqnileia),  1760  (Fo- 
rum Iulinm),  8795  (Ceneta).  Ill  3466 
(Aquincum),  10419  (ibid.,  211).  12489 
(Istrus),  14358,a(Carnuntum),  VIII  9985 
(Numerus  Syrorum),  13161  (Carthago), 
14691  (ad  Aquas),  II  677  (Turgalium), 
1966  (Malaca),  2350  (Mellaria),  5877 
(Cabeza  del  Griego).  XII  4  (Vintium), 
XIII  1751  (Lugudunum,  160),  10027197 
(Argentoratum,  iron  sword),  VII  272 
( Thornburgh).  —  aram  for  abl.,  VI  2065 
(Rome,  Arval,  87)  II 1. 19,  12649  (Rome), 
III  13663  (Apamea  Cibotus).  —  Nom. 
Plur.  are,  VIII  20277  (Satafis,  299).  — 
Abl.  Plur.,  areis,  VI  9178  (Rome).  — 
Abbrev.,  arar.,  XL  1335  (Luna,  3d); 
ar„  VI  10200  (Rome),  V  952  (Aquileia), 
VIII  8807  (Lemellef),  II  2832  (Numan- 
tia);  a.,  VIII  17597  (Numidia),  XIII 
8255,  10015115  (Col.  Agripp.),  10015108 
(bet.  Osterburken  and  Walldiirn). 

II.  In  General. 

A.  With  verbs  describing  the  making, 
setting  up;  improving,  repairing,  restoring, 
completing,  moving,  removing;  promising, 
vowing,  giving;  dedicating,  consecrating 
etc. 

\'%{a).  The  usual  wording  for  making  and 
setting  up  an  altar  is  aram  ponere. 
Exx. :  aram  posvit,  in  Rome:  VI  208 
(150),  225  (200),  410  =  30760  (3d), 
412,  418,  723  (184),  839,  2801  =  32572, 
9671,  11530,  24897,  27640,  29042, 
30975  (2);  elsewhere,  XIV  39  (Ostia, 
199),  2792  (Gabii),  X  3812  (Capua), 
6302  (Tarracina),  7267,  7269  (Pauhor- 
mus),  IX  1074  (ager  Compsinus),  3844 
(Antinum),  4449  (ager  Amiterninus),  XI 
3057  (Horta).  4767  (Spoletium),  5804 
(Iguvium),  V  3294  (Verona),  4173  (bet. 
Cremona  and  Brixia),  4438,  4483  (Brixia), 
7865,  7866  (Cemen^um),  8795  (Ceneta), 
III  778  =  7514  (Gcigina,  2nd).  2816 
(Scardona),  2821  (Burnum),  3466  (Aquin- 
cum). 5121  (Atrans),  5768  (Brigantium, 


ARA 


ARA 


407 


238-244),  5935  (Abusina,  211),  7536 
(Tomis),  8683  (Salonae),  9868  (Riditae), 
10419  (Aquincum,  211),  12223  (Nicaea), 
12489  (Istrus),  14411  (Moesia  Inf.),  VIII 
5524  (Thibilis),  II  661,  677  (Turgalium), 
728  (Norba),  1375  (Basilipo),  1638  (Ili- 
turgicola),  2834  (Numantia),  3306,  3326 
(Castulo),  3337  (Vivatia).  4052  (bet.  Sa- 
guntum  and  Dertosa),  4372  (Tarraco), 
5289  (Turgalium),  5562  (near  Bracarau- 
gusta).  Annee  Epigr.  (1900)  p.  41  (Cd- 
ceres),  XII  1205  (Carpentorate),  2003 
(Vienna),  4333  (Narbo,  11).  5294  (Narbo), 
XIII  1780(Lugudunum),  2457  (Ambarri), 
3166  (Viducasses),  8789  (Domburg),  VII 
83  (Dobuni).  276  (Longovicium).  —  aram 
posit  (sic),  VI  289  (Rome),  IX  3146 
(Corfinium),  V  2804  (Patavium),  XI  699 
(Bononia).  —  posvit  arayi,  V  232  (Pola), 
III  12466  (Mun.TropaeumTraiani),  12494 
(Tomis),  VIII  1014  (Carthago),  II  2350 
(Mellaria),  2832  (Numantia),  5138  (Osso- 
noba),  VII  935  (Gabrosentum  ?).  —  posvi 
aram.  VIII  17586  (Numidia).  —  aram 
posvi,  VIII  9962  (Numerns  Syrorum).  — 
aram  posvervnt,  VI 10214,  20249  (Rome), 
IX  3837  (Antinum),  V  4148  (bet.  Cre- 
mona and  Brixia),  5058  (Anauui),  III 
6129  b  (Moesia  Inf.),  10398  (Aquincum. 
193),  1420733  (Nesembria),  VIII  8425 
(Horrea,  192).  8807  (Lemellef),  II  3286 
(Castulo),  5094  (Tarraconensis),  5877 
(Cabeza  del  Griego),  XII  4  (Vintium).  — 
ponit  aram,  II  2705  =  5728  (Astures 
Transmontani).  —  ponere  aram,  VI  30894 
(Rome,  2nd).  —  ara  ponatvr.  XIII  5708 
(Andemantunnum,  Testam.  Galli,  1st).  — 
ara  posita,  VI  746  (Rome,  183).  X  6071 
(Formiae).  —  posita  est  ara,  XIII  2016 
(Lusrndunum).  —  aram  ponendam  cvra- 
vit,'u  310  (Olisipo),  5202  ( Villavicosa).— 
aras  poni  cvravit,  XII  2674  (Alba  Hel- 
vorum).  —  cvravit  aram,  vt  poneretvr, 
V  222  (Pola).  —  aras  poni  ivssit,  VI 
12134  (Rome).  —  ponere  ivssit  aram, 
VII  998  (Habitancium).  —  aram  ponen- 
dam fecervnt?,  II  5811  (near  Clunia).  — 

ARAM     PONENDAM    DECREVERVNT,    XII     1911 

(Vienna).  —  Note  aram  deponere,  VIII 
20277  (Satafis,  229):  insvper  ar(a)e  .  .  . 
deposit(a)e  Secvndvlae  matri. 

(b).    Other    verbs    of   making,    setting 
up:    aram    facere,    aedificare,    locare, 


statuere,  con&tituere,  instituere,  con- 
struere,  exstruere.  Aram  fecit,  VI  134, 
809  =  XIV  74,  15161,  15453,  17124, 
36467,  Notiz.  (1899)  p.  271  (Rome), 
XIV  731  (Ostia),  2793  (Gabii,  169),  X 
6522  (Cora),  IX  2349  (Allifae),  3013 
(Teate  Marrucinorum),  XI  5418  (Asi- 
sium),  V  7904  (Cemenelum),  III  6680 
(Berytus),  8675  (Salonae),  VIII  698 
(Chusira,  70-71),  1267  (Chisiduo,  175- 
180),  1321  =  14853  (Tuccabor,  2nd), 
2683  (Lambaesis),  9021  (Auzia),  12000 
(Sarra),  13161  (Carthago),  14553  (Simit- 
thus),  14691  (ad  Aquas),  17313  (Prov. 
Procons.),  20145  (Cuicul),  XIII  37  (ager 
Convenarum),  VII  237  (Eburacum);  fecit 
aram,  VI  27267  (Rome),  XIV  1132 
(Ostia);  aras  fecit,  VI  812  (Rome),  V 
8970«  (Aquileia),  VIII  9340  (Caesarea)  ; 
aram  fecervnt,  VI  212,  213  (Rome,  181), 
214  (185),  218  (202),  28703  (Rome), 
XI  5274  (Asisium),  VIII  2670  (Lam- 
baesis, 212-217),  10765   (Zarai),   20151 

(CuiCUl)  ;        ARAM       FACIENDAM      CVRAVIMVS, 

XI  3303  (Forum  Clodi,  18);  aram  fa- 
ciendam  cvravit,  VI  2219  (Rome),  IX 
684  (C  trig  nolo),  III  12331  (Traiana), 
I  1468=111  1772  (Narona,  B.  C),  XII 
4338  (Narbo);  aras  faoendas  cvravit, 
XI  4800   (Spoletium),    III  3075  (Issa); 

ARAM      FACIENDAM      CVRAVERVNT,      X      5159 

(Casinum,  40  B.  C),  I  1488  =  XII  4338 
(Narbo,  B.  C);  aram  faciendam  poni  cv- 
ravit, VI  2515  (Rome);  aras  fieri  ivssit, 
V  7160  (Piedmont).  —  Aram  aedificare. 
1  1109  =  XIV  23  (Ostia),  IX  6242  (Si- 
pontum).  —  Aram  locare,  IX  3079 
(Sulmo).  —  Aram  statvere,  X  1781 
(Puteoli,  lex  parieti  faciundo,  105  B.C.), 
Ill  1.  2:  aras  .  .  .  statvito;  VIII  9019 
(Auzia):  svmptibvs  e  propriis  Felix  Ca- 

LVVSQJ/E   GRATANTES   HANC    ARAM  STATVERE  J 

VIII  15361  (Prov.  Procons.):  pio  parenti 

STATVIT     ARAM    FILIVS.      ARAM     CONSTI- 

tvere:  a.  conslituit,  VI  512  (Rome,  390), 
26926  (Rome),  XI  2688  (Volsinii),  V 
795  (Aquileia),  VIII  9020  (Auzia,  320), 
XIII  1673  (Ara  Rom.  et  Aug.) ;  aras 
constiluit,  VIII  7202  (Cirta) ;  aram 
codstituerunt,  VIII  21481  (Manliana); 
ara  co/istituta  est,  I  p.  324  =  Is  p.  244  = 

IX  4192  (Fasti  Amilernini,  Iuly  4),  I 
p.  325  =  12   p.  245  =  IX   4192    (ibid., 


408 


ARA 


ARA 


Oct.  12) ;  arae  constitutor  sunt,  I  p.  320 

=  1-  p.  240  =  VI  2298  [Fasti    Vallen- 

A.ng.   10),    I  p.  324  =  I*  p.  244  = 

IX  4192  {Fasti  Amiteraiai,  Aug.  10).  — 
Aram  institvere,  VIII  9085  (Numerus 
Syrorum),  VII  1037  (Bremenium).  — 
Aram  constrvere.  Ill  13063  (Apamea 
Cibotus).  —  Aram  exstrvere,  VIII  2602 
(Lambaesis). 

(c).  With  verbs  of  improving,  repairing, 
restoring,  completing,  moving,  removing: 
aram  adamptiare.  reficere,  reslituere, 
sarcire,  expolire,  ornare,  coroaare,  or- 
namcatis  perficere,  marmorare,  cohere, 
vehere,  tollere.  Ill  6423  (Issa):  aram 
adampliavit;  XI  944  (bet.  Mutina  and 
the  Padus) :  hanc  aram  ...  si  qvis  .  . . 
reficere  .  . .  volet,  licet  ;  VI  597  (Rome) : 
aram  ref(ecit)  ;  V  4951  (Camunni):  aram 
refecit;  VI  388  (Rome):  aras  .  .  .  refe- 
cit;  VI  2107  (Rome,  Aroal.  224)  1.  17: 
arae  ...  refectae  ;    X  39    (Vibo):    aras 

.   .  .   REFICIVNDAS    .   .  .   CVRARVNT  ;    VI   31020 

(Rome),  Eph.  Epigr.  IX  (1910)  p.  409 
no.  685  (ager  Tusculanus),  X  6422  (Cir- 
ceii,  213).  V  4981  (Riva),  III  1435840 
(Carnuntiim).VII271  (  Thornburgh,  191) : 
aram  restitvit;  VI  30939  (Rome):  aram 
restitvervnt;  VIII  8826  (Sertei,  247): 
aras  restitvit:  1  803  =  VI  840  (Rome, 
B.C.):  ara  restit[vta];  XI  944  (bet. 
Mutina  and  the  Padus) :  hanc  aram  . . . 
si  qvis  sarcire  ...  volet,  licet;  III 
8675  (Salonae):  aram  ...  expolit;  XI 
944  (bet.  Mutina  and  the  Padus) :  hanc 

ARAM    ...    SI     QVIS    .  .  .     ORNAR(e),    CORONA- 

r(e)  volet,  licet;  VI  12649  (Rome): 
ARAM  nostram  coronent;  VI  13528 
(Rome):  vnde  coronem  aniens  aram; 
VIII  775    (Apisa    Maius.  frgmt):    aram 

OMNIBVS      o[rNAMENTIS      PER^FECrAM,      [Cf. 

below  B  §  //.];  VI  597  (Rome):  aram  .  .  . 
marmoravit.  [Cf.  below  ara  marmorea, 
§  B  a.];   XIV  2852   (Praeneste,  136): 

FORTVNAE    SIMVLACRA     COLENS     ET    APOLLI- 

nis  aras;  XII  1726  (Tricastinorum  ager): 
aram  ...  vexit;  X  1781  (Puteoli,  lex 
parieti  faciuado.    105  B.  C):  aras  ... 

TOLLITO. 

(d).  With  verbs  of  promising,  vowing, 
giving:  aram  promitlere,  vovere,  evo- 
vere,  reddere,  doaare,  dare,  doaum 
poaere,  donum  (doao)   dare    etc.    VIII 


9021  (Auzia):  aram  [qvam]  ...  promi- 
serat;  VIII  840  =  12362  (Thubmbo 
Mains) :  aram  .  .  .  promissam  ;  VIII  9<»Jo 
(Auzia,  320):  votvm  promissvm  .  .  .  aram  ; 
VIII  4509  (Zarai) ;  aram,  votvm  qvot 
(sic)  promisit,  red(didit)  ;  VIII  2">!,:i 
(Lambaesis):  aram  .  .  .  reddidit;  VI  225 
(Rome,  200):  qvod  voverat  aram;  VIII 
2593  (Lambaesis):  aram  qvam  voverat; 
X  3812  (Capua):  qvam  voverat  aram  = 
(jatuov  Tuvde  xadsidgvaaro;  XII  4  (Vin- 
tium) :  ara(m)  .  .  .  qvot  (sic)  patek  vo- 
verat; VI  746  (Rome,  183),  XII  2217 
(Gratianopolis):  aram  vt  voverat;  VIII 
17586  (Numidia):  [ha]nc  [t]ibi  qvam 
vovi  .  .  .  aram,  [Cf.  also  below  of  altars 
as  vows,  III  CJ;  III  1420610  (near 
Philippi) :  aram  evotam  ;  III  3626  = 
10570  (ager  Aquinceusis),  VIII  840  = 
12362  (Thubmbo  Mains).  Eph.  Epigr.  V 
948  (Auzia),  Annee  Epigr.  (1900)  p.  41 
(Cdceres):  aram  donavit;  VII  163  (Vi- 
roconium):  donavit  aram;  XII  2461 
(bet.  Augustum  and   Lacus   Lemannus) : 

ARAM        DONAVERVNT  ;        VI       107,       5683«, 

27681,  30693  (Rome),  V  1760  (Forum 
Iulium):  aram  dat;  XII  2528  (bet.  Au- 
gustum and  Lacus  Lemannus) :  dat  aram  ; 
VI  413  (Rome),  X  5161  (Casinum,  6 
B.C.),  XI  5688  (Tuticum):  aram  d.  ; 
Eph.  Epigr.  IX  (1910)  p.  409  no.  685 
(ager  Tusculanus).  XI  2684  (Volsinii), 
V  6353  (Laus),  VII  1034  (Bremenium) : 
aram  dedit;  XII  1277  (Vasio):  ara  ... 
qvam  dedit  et  voLviT ;  VI  839  (Rome), 
XIII  3166  (Viducasses) :  aram  donvm  po- 
svit;  IX  2123  (  Vilolano):  haram  (sic)  do- 
nvm dedit:  Vr  16319  (Rome),  XIV  2867 
(Praeneste,  2ud),  V  8242  (Aquileia),  VIII 
6956  (Cirta) :  aram  dono  dedit,  [For  d.  d.. 
which  may  be  do  aura  (doao)  dare,  or 
dare  dedicare,  see  below  §  e\. 

(e).  With  verbs  of  dedicating,  conse- 
crating: aram  dedicare,  (dedicatio  arae), 
aram  dicare,  sacrare,  coasacrare.  IX 
2164  (Candium):  ara(m)  dedicavi  ;  VI 
511  (Rome,  377),  9671  (Rome),  XIV 
62  (Ostia),  X  5196  (Casinum),  XI  944 
(bet.  Mutina  and  the  Padus),  V  5090 
(Vallis  Athesis  supra  Tridentum),  III 
6423  (Issa),  6680  (Bervtus),  8675  (Sa- 
lonae), VIII  840  =  12362  (Thuburbo 
Maius),  1267  (Chisiduo,  175-180),  1321 


ARA 


ARA 


409 


=  14853  (Tuccabor,  2nd),  2593  (Lam- 
baesis),  9020,  9021  (Auzia),  10564  (near 
Vaga),  12000  (Sarra),  14553  (Simitthus), 
20145  (Cuicul),  X11I  1673  (Ara  Kom.  et 
Aug.):  araiw  DEDicAviT ;  VI  377  (Rome), 
VIII  8807  (Leuiellef),  10765  (Zarai), 
20151  (Cuicul) :  aram  dedicavervnt  ; 
XIII  412  (Tarbelli) :  dedicat  aram; 
I  p.  306  =  I2  p.  225  =  VI  2297  {Fasti 
Maffeiani,  Aug.  28),  P  p.  212  (Fasti 
Caeretani,  Jan.  30),  I  p.  313  =  P  p.  232 
(Fasti  Praeneslini,  Jan.  30),  I  p.  325  = 
p  p.  245  =  IX  4192  (Fasti  Amiler- 
nini,  Dec.  16),  I  p.  310  =  P  p.  229  = 
X  3682  (For late  Cumanum,  Dec.  15), 
VI  826  =  30837  (Rome,  1st),  XI  3303 
(Forum  Clodi,  18),  VIII  21626  (Arbal, 
329):  ara  dedicata  est;  VI  2065  (Rome, 
Arval,  87)  II  1.  58:  arae  dedicatione; 
IV  1180  (Pompeii,  clipinto,  1st):  de- 
dicationem  arae  ;  III  1933  (Salonae, 
137),  XII  4333  (Narbo,  11):  aram 
dabo  dedicaboqve;  II  3266  (Castulo): 
aram  ded(it),  d(edicavit);  VI  186  (3d), 
211  (174),  244  (18),  376  (157),  746 
(183),  30889  (140),  245,  532,  564,  589, 
692,  705,  709,  741,  776,  18682,  26303, 
31024  (Rome),  XIV  20  (Ostia,  2nd),  29, 
62  (Ostia),  XI  5375  (Asisium),  V  801 
(Aquileia),  III  3922  (Neviodunum),  5942 
(Castra  Regina,  240),  VIII  8425  (Hor- 
rea,  192),  8826  (Sertei.  247),  17313 
(Prov.  Procons.),  II  3728  (Valentia), 
4052  (bet.  Saguntum  and  Dertosa),  5260 
(Emerita),  XII  2217  (Gratianopolis):  aram 
d.  d.  ;  VI  671  (Rome):  d.  d.  aram;  XI 
3199  (Nepet,  1st):  aras  d.  d.  ;  II  2005, 
2009  (Nescania):  aram  d.  d.  d.;  VI  9118 
(Rome),  IX  3375  (near  Aufinum,  156): 
aram  dicavi;  VI  499  (Rome,  374),  501, 
502  (Rome,  383),  503  (Rome,  390):  aram 
dicavit;  XIV  3826  (Tibur):  dicat  aram; 
I  807  =  XIV  2387  (Bovillae,  B.  C.) :  aara 
(sic)  dicata;  VI  510  (Rome,  376),  9240 
(Rome):  aram  sacravit  ;  II  4315  (Tar- 
raco) :  sacravimvs  aram;  VI  709  (Rome): 
aram  sacratam;  VI  8,  360  (166),  498 
(350),  9671  (Rome),  IX  4852  (bet.  Fo- 
rum Novum  and  Cures),  III  13856  (bet. 
Verbannm  and  Drinum),  VIII  10589  = 
14552  (Simittbus), XIII  8706  ( Milling en): 
aram  consacravit;  VI  3331  (Rome),  VIII 
8426   (Horrea,  213):    aram  consacrave- 

Tesh.  linguae  lat.  epigr. 


rvnt;   R.   G.    divi  Aug.  cap.  12  1.  38: 

ARAM      .  .    .      [SENATVS]      .   .   .      COn[saCRARI 

censvit]  =  ftti)j.ibv  .  .  .  ce(pi8Q(aBTivai  itptj- 

(fticcio  })  <rvrxlr]Tog;  1113626  =  10570 

(ager  Aquincensis):  ara  consecrata  est. 

(/).  Aram  simply,  with  verb  understood. 

VI  13  (3d),  3074",  27137  (Rome),  XIV 
3437  (C/vitella),  X  205  (Grumentum), 
IX  686  (Herdoniae),  3415  (Peltuinum), 
3847  (Supinum  Vicus,  B.  C),  4794  (Fo- 
rum Novum),  V  1071  (Aquileia),  2480 
(Ateste),  7739  (near  Genua),  III  2906 
(Iader),  7058  (Pisidia),  VIII  9704 
(Orleansville),  II  2128  (Obulco),  4618 
(Vicus  Ausetanorum?),  5148  (Ossonoba), 
XII  1342  (Vasio),  2587  (Genava,  201), 

VII  314  (Plumptonwall),  272  (Thorn- 
burgh,). 

B.  With  modifiers  denoting  mate- 
rial, construction  or  cult.  Decorations, 
inscriptions.  Rites  connected  with  the 
altar. 

(a).  With  modifiers  denoting  material, 
construction  or  cult.  XIV  2215  (Nemus 
Dianae) :  aras  aeneas  dvas;  XIV  3437 
(Civitella):  aram  aeneam;  XIV  2793 
(Gabii,  169):  aram  aeream;  XIII  5708 
(Andemantunnnm,  testam.  Galli,  1st)  1.  7  : 

ARA  ...   EX    LAPIDE  LVNENSI   QVAM  OPTIMO  ; 

VIII  9985  (Numerus  Syrorum):  ara(m) 
lap[i]de(am)  qvadrata(m);  Eph.  Epigr. 
V  948  (Auzia):  aram  operis  qvadrata- 
ri  ;  VIII  20145  (Cuicul):  aram  opere 
qvadratario;  IX  6242  (Sipontum):  aram 
de  lapide  qvadr(ato);  VI  9403,  10020 
(Rome):  ara  marmorea;  VI  225  (200), 
244  (18),  671,  29974  (Rome),  VIII 
840  =  12362  (Thuburbo  Maius),  1014 
(Carthago):  aram  marmoream;  [Cf.  VI 
597  (Rome):  aram  .  .  .  marmoravit];  VI 
32328  (Rome,  Comm.  Lud.  Saec,  204) 
1.  69:  ara  lignea;  VI  2107  (Rome,  Ar- 
val,  224)  11.  6,  8,  17  :  arae  temporalis.  — 
III  5773  (Abudiacum,  211):  aram  tvra- 
riam;  VII  237  (Eburacum).  271  (Thorn- 
burgh,  191):  aram  sacram;  VI  312 
(Rome) :  aris  . .  .  sacris;  VI  555  (Rome) : 
aram  venerandam  ;  VI  30975  (Rome,  A. 
U.  C.  754):  aram  avgvstam;  VI  776 
(Rome):  aram  odoribvs  repletam;  V 
4148  (bet.  Civmona  and  Brixia):  ara^. 
septe(m).  ..  paganic(asP);  XIV  39  (Ostia, 
199):  aram  tav.  obolatam;  II  5260  (Ume- 

52 


410 


ARA 


ARA 


rita):  aram  tavrobol.;  IX  1538  (Bene- 
ventum,  288):  ara  tavrobouca;  VI  28640 
(Rome) :  ara  ossvaria  ;  VI  20303  (Rome) : 

ARAM    TIT(vLAREM?). 

(b).  With  decorations,  inscriptions. 
[Cf.  below,  accessories,  D].  XIII  5708 
(Andemantunnum,    lestam.    Galli,    1st): 

ARA     .  .  .   SCVLPTA    QVAM   OPTIME  ;    VI    17050 

(Rome):   svppremvm  (sic)    versvs    mvnvs 

DONATVS     ET     ARAM,    ET     GRATAM    SCALPSIT, 

docta  Pedana,  chelyn  ;  XIV  2793  (Ga- 
bii,  169):  aram  ...  omni  cvltv;  VIII 
12000  (Sarra):  aram  cvm  ornamentis; 
VI  746  (Rome,  183),  II  3286  (Castulo), 
XII  2217  (Gratianopolis):  aram  cvm  svis 
ornamentis;    VIII    775    (Apisa  Mains): 

ARAM  OMNIBVS  O^RNAMENTIS  PER^FECTAM. 

VI  212  (Rome,  181):  (illi)  qvorvm  No- 
mina .  .  .  INARA  (SIC)  ET  AEDICVl(a)  SCRIPTA 

svnt;  VI  214  (Rome,  185);   n  qvorvm 

NOMINA    IN    ARA    IN-s(CRIPTA)    s(vNT)  J     VI 

15526  (Rome):  consacra[viJ  cvstodiam 

SEPVLCHRJjJ     MEORVM     QVI      IN      HAC     AR^a] 

inscripti  ervnt  posterisq_ve  eorvm;  VIII 
7202  (Cirta):  aras  dvas  vno  nqmine 
scriptas;  Notiz.  (1890)   p.  264  (Locri): 

ARAM     ...     SCRIPt(am)     MEO      NOMINE  ;      IX 

3375  (near  Autinum,  156):  ille  ego  qvi 

INSERVI     NOMEN     IN    ARA  MEVM  J    XIII     1948 

(Lugudunum) :  aram  . . .  vivvs  sibi  inscrip- 
sit;   VI    15488   (Rome):    cvm    inscribe- 

REM  ARAM,  HABVI  ANN(os)  LXXXVI. 

(c).  Sacrifices  and  rites  connected  with 
the  altar.  XIII  37  (ager  Convenarum): 
aram  cvm  hostia;  XI  3303  (Forum  Clo- 

di,  18):  VICTIMAE  ...  AD  ARAM  .  .  .  IMMO- 
LENTVR,    and    VT   .  .  .   THVRE    ET    VINO    GENII 

eorvm  (sc.  Augusti  et  Tiberi,  vivi  Indus, 
illius   mortui)   ad  epvlandvm   ara   (sic) 

NVMINIS  AVGVSTI   INVITARENTVR  ;  XII   2461 

(bet.   Augustum   and  Lacus   Lemannus) : 

ARAM    ...    AD      EPVLVM      PA^RAND  ?]VM     CVM 

svo  frvctv;  VI  2042  (Rome.  Arval,  59- 

60)    1.     18:    AD    ARAM   IMMOLAV1T   .  .  .    [pOR- 

cas];  VI  2051  (ibid.,  69)  III.  7:  [im]- 

MOLAVIT    AD     ARAM    ...     PORCAS  ;     VI    2060 

(ibid.,  81)  1.  14:  a[d  ara^m  immolavit  . .  . 
porcas ;  VI  2065  (ibid.,  87)  II  1.  19:  in 

ARAM      (sic)      PORCAS    .  .  .     IMMOLAVIT  J      III 

6423  (Issa):  tavro  immolando  ;  XI  1420 
(Pisae,  2)  1.   17:  apvd  eam  aram  qvod- 

ANNIS  .  .  .   INFERIAE  MITTANTVR  ;   XIII  5708 

(Andemantunnum,  testam.  Galli,  1st)  II 


1.  16:  [s(acra)]  f(aciant?)  qvotannis 
in  ara;  IX  3375  (near  Aulinnm,  156): 
dvm  tibi  qvae  refero  qvaeq(ve)  aris, 
inclvte,  reddo  ...  mea  dicta  resolvo  ; 
XIII  1751  (Lugudunum,  160):  vires  ex- 

CEPIT    ET  A  VATICANO    TRANSTVI.IT    ARA;  VI 

2060  (Rome,  Arval,  81)   1.  25:   frvges 

EXCIPIENTES  A  SACERDOTIB[vS  AD  A^RAM 
REFERENTES  PVERI   INGENVI  ;  VI    2065  (ibid., 

87)  II  1.  47:  frvges  libatas  ad  aram 
rettvlervnt;  VI  2067  (ibid.,  219)  1.  17: 
ad  aram  retvlervnt  (sic);  VI  2060  (ibid., 
81)  1.  12:  referentibvs  (sc.  sacra)  ad 
aram  in  pataris  (sic) ;  VI  2107  (ibid., 
224)  1.  23:  extas  reddid(it)  ad  aram; 
VI  2067  (ibid.,  219)  1.  5:  aras  conte- 
gervnt;  VI  32328  (Rome,  Comm.  Lud. 
Saec,  204)  1.  81 :  aram  aspersit. 

C.  Laws,  regulations,  restrictions,  pro- 
hibitions etc.  Authority  obtained.  Place 
assigned.    Source  of  expense. 

(a).  Laws,  regulations,  restrictions, 
prohibitions  etc.  [For  clauses  covering 
alienation  or  violation  of  tomb-arae,  be- 
low IV  C].  I  807  =  XIV  2387  (Bovil- 
lae,  B.  C):  aara  leege  (sic)  Albana  di- 
cata;  Notiz.  (1883)  p.  18  (Praeneste, 
B.  C):  (ille)  Hercole  (sic,  dat.)  dono 
dat  . . .  ede  (sic  =  isdem)  leigibvs  (sic) 
Ara   Salvtvs   (sic) ;    III    1933  (Salonae, 

137):  QVANDOQVE  TIBI  HODIE  HANC  ARAM 
DABO  DEDICABOQVE,  OLLIS  LEGIb(vs)  OLLIS- 
QVE  REGIONIBVS  DABO  DEDICABOQVE  QVAS 
HIC  HODIE  PALAM  DIXERO,  VTI  INFI- 
MVM    SOLVM    HVIVS    ARAE     EST  ;      XII     4333 

(Narbo,  11):    vti    infimvm  solvm  hvivs- 

QVE  ARAE  TITVLORVMQVE  EST,  and  SI  QVIS 
HVIC  ARAE  DONVM  DARE  AVGEREQVE  VOLET, 
LICETO,  EADEMQVE  LEX  EI  DONO  ESTO  QVAE 
ARAE  EST,  and  CETERAE  LEGES  HVIC  ARAE 
TITVLISQ_(ve)    EAEDEM     SVNTO     QVAE     SVNT 

Arae  Dianae  in  Aventino;  XI  944  (bet. 
Mutina  and  the  Padus) :  (ilia)  hanc  aram 
locvmqve  iis  legibvs  dedicavit."  si  qvis 
sarcire,  reficere,  ornar(e),  coronar(e) 
volet,  licet;  Bruns  Fontes  p.  382  (Uci 
Mains,  end  2nd):   aram    legis   Hadriani, 

and    EXEMPLVM     LEGIS     HaDRIANAE      IN      ARA 

proposit(vm);  VI  19086  (Rome):  haec 
ara  itv(m),  ambitvm  habet  ;  III  3955 
(Siscia) :  ne  qvis  in  hac  ara  porcos  agi 
facere  velit!;    X  3785  (Capua,  B.C.): 

HANC  ARAM  NE    QVIS  DEALBET  !  ;    VIII   13161 


ARA  ARA                   411 

(Carthago):    hvic   arae   d(olvs)    m(alvs)  4173   (bet.  Cremona   and  Brixia),    7160 

ab(esto)!;  V  4242  (Brixia):    ne  q_(vis)  (Piedmont):    testamento  ;     VIII    9019 

in    hac    ara    s<cribat?>!;     Ill    10570  (Auzia) :  svmptibvs  e  propriis  ;  VIII  8807 

(Pannonia  Inf.):    qvae    ara    consecrata  (Lemellef),  9021  (Auzia):  svis  svmptibvs  ; 

est    in    possessione   (illius) ;    VI    1842  VIII  21481  (Manliana):  svis  svmtis(s^); 

(Rome):  h(aec)  ara  h(eredem)  n(on)  s(e-i  ijXIII  1752  (Lugudunum,  190):  (Me)  im- 

Qvetvr).  pendivm  hvivs  arae  remisit  ;    III  12331 

(b).  Authority  obtained.  XI  4800  (Spo-  (Traiana) :  impensa  sva;  VI  107  (Rome), 

letium):sENATVs  consvlto;  X  39  (Vibo),  X  7267,    7269    (Panhormus),    1X4794 

5196  (Casinum):  ex  senatvs  consvlto;  (Forum  Novum):    pecvnia  sva;    VI  208 

V  4981  (Lans):  ex  postvlatione  plebis;  (150),  212  (181),  213  (181),  225  (200), 
X  1781  (Puteoli,  lex  parieti  faciimdo,  in  Rome,  XIV  2793  (Gabii,  169),  X  5159 
105  B.  C.)  Ill  J.  2:  dwmvirvm  arbitra-  (Casinum,  40  B.  C),  XI  5374  (Asisium), 
tv;  X  7269  ( Panhormus),  V4981  (Riva),  III  12223  (Nicaea),  VIII  698  (Chusira, 
6353  (Laus):  decvrionvm  decreto;  I  70-71),  2683  (Lambaesis),  8826  (Sertei, 
1488  =  XII  4338  (Narbo,  B.C.):  ex  247),  14851  (Tuccabor,  2nd),  17313  (Prov. 
decvrionvm  decreto;  VI  2219  (Rome):  Procons.),  20145  (Cuicul),  II  2009  (No- 
de pagi  sententia;  V  4148  (bet.  Cre-  scania) :  sva  pecvnia;  IX  684  (Cirignola) : 
mona  aud  Brixia):  ex  scitv  pagi;  VI  ex  sva  pecvnia;  X  6071  (Pormiae),  IX 
10214  (Rome):  permissv  pientissimorvm  3415  (Peltuinum),  V  5276  (Comum),  I 
tribvlivm;  X  6071  (Pormiae):  colligiv  1468  =  111  1772  (Narona,  B.  C),  III 
decretv  (sic) ;  V  4148  (bet.  Cremona  and  3075  (Issa),  8675  (Salonae):  de  sva  pe- 
Brixia):  permiss(v);  I  1109  =  XIV  23  cvnia;  VI  218  (202),  244  (18),  388,  564, 
(Ostia,  B.C.?):  prec(ario).  692,  5683«,   27681,   30693    (Rome),  X 

(c).    Place  assigned.     Ill  p.  847  =  X  5161  (Casinum,  6  B.  C.),  XI  3199  (Nepet, 

770   (Stabiae,  68,    tab.  hon.  miss.),   Ill  1st),  5688  (Tuficum),  V  7739  (near  Ge- 

p.    1958  =  7891    (Sardinia,    68,    idem),  nua),  5904  (Cemenelum),  III  7536,  12494 

III  p.  849  =  X  1402  (Herculaneum,  70,  (Tomis),   VIII   840=12362   (Thuburbo 

idem),  III    p.  1959  =  X  867  (Pompeii,  Maius),  10765  (Zarai),  14691  (ad  Aquas), 

71,  idem),  III  p.  850  (Salonae,  71,  idem),  20151    (Cuicul),    VII   83    (Dobuni):   de 

III  p.  851  (Grabarje,  71,  idem),  VI  2065  svo;  II  4315  (Tarraco) :  de  nostro. 

(Rome,  Arval,  87)  II  1.  58:  in  Capito-  D.  Buildings,  constructions  and  acces- 

uo  ;    I  p.  306=  I2   p.  225  =  VI  2297  sories  connected  with  the  ara,  or  of  which 

(Fasti  Maffeiaai,  Aug.  28):    in  Cvria  ;  the  ara  forms  a  part.  Aedes,  VI  213  (181), 

R.  G.  divi  Aug.  cap.  12  1.  38:  ad  Cam-  214  (185),  3697=  30940,  31024  (Rome), 

pvm  Martivm;  I  p.  313  =  I2  p.  232  (Fa-  IX  6242  (Sipontum),  XI  5375  (Asisium), 

sti  Praenestini),  1  p.  324  =  I2  p.  244  =  V  2480  (Ateste),  III  305  =  7058  (Pisi- 

IX  4192  (Fasti  Amilernini):  in  Campo  dia),  5773  (Abudiacum,  211),  8675  (Sa- 
Martio;  VI  2028  6  (Rome,  Arval,  38),  lonae),  XIII  1759  (Lugudunum).—  Ae- 

X  1781  (Puteoli,  lex  parieti  faciimdo,  dicula,  VI  212  (181),  218  (202),  589, 
105  B.C.):  in  Campo;  I  p.  320  =  I2  597  (Rome),  XI  5688  (Tuficum),  XIII 
p.  240  =  VI  2298  (Fasti  Vallenses,  Aug.  1780  (Lugudunum).  —  Ager,  VI  15526 
10):  in  Vico  Ivgario;  XII  4333  (Narbo,  (Rome).  —  Aaubis  (sc.  statua),  VI  30915 
11):  Narbone  in  Foro;  V  6353  (Laus):  (Rome).  —  Arbores,  XIII  1780  (Lugu- 
l(oco)  d(ato)  d(ecvrionvm)  d(ecreto)  ;  dunum).  —  Arcus,  IX  2349  (Allifae).  — 
II  2009  (Nescania):  solo  pvblico  ;  VIII  Area,  VI  541  (Rome,  88),  826  =  30837 
17313  (Prov.  Procons.):  arato  loco;  (Rome,  1st),  VIII  8826  (Sertei,  247),  I 
VIII  10564  (Vaga):  in  svo.  1488  =  XII   4338    (Narbo).    —    Basis, 

(d).  Source  of  expense.  I  1488=  XII  VI  360  (166),  532  (Rome),  X  5159  (Ca- 

4338  (Narbo,  B.C.):  de  pecvnia  pvblica;  sinum,    40    B.C.);    7267    (Panhormus), 

VI  214  (Rome,  185):  ex  aere  collato;  XI  5688  (Tnticum),  VIII  7340  (Caesa- 
VIII  1321  =  14853  (Tuccabor,  2I,d):  ex  rea),  II  3728  (Valentia).  —  Caelum,  VI 
hs.  d.  n.;    VI  2515,  12134  (Rome),    V  776  (Rome).  —    Cancelli,  VII  83  (Do- 


i 


412 


AH\ 


ARA 


Imim  .  —  Gaza,  VI  15526  (Rome).  — 
Cella,  VI  2219  (Rome)  Mil  5708 
demantunnum,  testam.  Guilt,  1st).  — 
Cervicalia,  X1I1  5708  (ibid.). —  Cippus, 
VI  826  =  30837  (Rome,  1st),  XI  1  I 
(Pisae)  1.  30.  —  Cumpitum.  V  7739  (near 
Genua).  —  t olumaae,  VI  770  (Home), 
XIII  2499  (Ambarri).  —  Cratera,  VI 
532,  589  (Rome).  —  Crepidines,  XI  5418 
(Asisium),  XIII  2499  (Ambarri).  —  Ca- 
ll am  VI  2219  (Rome).  —  Exedra,  XIII 
5708  (Andemantunnuni,  testam.  Galli, 
1M).  —  Fons,  X  6481  (Ulubrae).  —  Gra- 
ins, X  5159  (Casinum,  40  B.  C),  IX 
3079  (Sulmo),  VIII  10564  (near  Vaga), 
15677  (Ucubi).  —  Hercules  (sc.  slatua), 
II  3728  (Valentia).  —  Imagines,  VI 
218  (Rome,  202).  —  Iter,  Eph.  Epigr. 
IX  (1910)  p.  409  no.  685  (ager  Tuseu- 
lanus).  —  Lacus,  XIII  5708  (Anderaan- 
tuDDiim,  testam.  Galli,  1st).  —  Lares 
(sc.  stataae),  IX  3415  (Peltuimim).  — 
Lectica,  XIII  5708  (Anderaantiinmmi, 
1st).  —  Locus,  VI  16259  (Rome),  XI 
944  (bet.  Mutina  and  the  Padus),  1420 
(Pisae)  1.  27.  —  Lodices,  XIII  5708 
(Andemantunnum,  1st).  —  Lucerna,  VIII 
1267  (Chisiduo,  175-180).  —  Lucas,  X 
6481  (Ulubrae),  V  8970a  (Aquileia), 
XIII  8706  {Milling  en).  —  Luna,  IX 
3146  (Corfiuium).  —  Maceria,  VI  564, 
1969,  12134,  31024  (Rome),  XII  (4338) 
(Narbo).  —  Maceries,  V  8970  a  (Aqui- 
leia). —  Memoria,  XIII  2016  (Lugudu- 
imm).  —  Mensa,  X  205  (Grumentum), 
XI  5375  (Asisium),  V  6353  (Laus).  — 
Minerva  (sc.  slatua),  XIV  2867  (Prae- 
neste,  2nd).  —  Moles,  V  8970«  (Aqui- 
leia). —  Monumentum,  VI  3474,  27267 
(Rome),  II  2849  (Augustobriga).  —  Olla, 
VIII  1267  (Chisiduo,  175-180).—  Orna- 
menta,  VI  746  (Rome,  183),  VIII  775 
(Apisa  Maius),  12000  (Sarra),  II  3286 
(Castulo),  XII  2217  (Gratianopolis).  — 
Pavimentum,  VI  17124  (Rome).  V  7904 
(Cemenelum).  —  Phiala,  V  8242  (Aqui- 
leia). —  Piscina,  I  1488  =  XII  4388 
(Narbo). —  Pomarium,  VI 15526  (Rome), 
XIII  5708  (Andemantunnum,  testam. 
Galli,  1st).  —  Porticus,  XI  5375  (Asi- 
sium). VIII  2670 (Lambaesis, 2 11-217).— 
Pronaos,  V  7904  (Ctmenelum).  XIII 
2199  (Ambarri).  —  Protectant,  VI  564 


(Rome).  —  Sacella.  X  1781  (Puteoli, 
parieti  fa  cm  ado.  105  B.  C).  —  Sar- 
cophagus, III  13663  (Apamea  Cibotus). — 
Schola,  V  7904  (Cemenelum).  —  Sedes 
Aetema  (i.  e.  sepalcrum),  VI  9118 
(Rome).  —  Sedilia,  V  1760  (Forum 
lulium),  8970a  (Aquileia),  II  4618 
(Vicus  Ausetanorum  ?).  —  Sepulcrum, 
VI  1969,  15526,  28703  (Rome),  III 
12489  (Istrus),  XIII  8355  (Col.  Agrippi- 
nens.).  —  Sepultura,  VI  29924  (Rome).  — 
Sig  ilium,  VI  564,  671  (Rome),  III  6129  b 
(Moesia  Inf.),  14207:t3  (Mesembria).  — 
Signum,  VI  212,  213  (181),  214  (185), 
28703  (Rome),  X  1781  (Puteoli,  lex 
parieti  faciundo,  105  B.  C),  5159  (Ca- 
sinum,  40  B.  C),  5196  (Casinum),  IX 
6242  (Sipontum),  XI  2684  (Volsinii),  V 
5058  (Anauni).  5090  (Vallis  Athesia  supra 
Tridentum),III  5121  (Atrans),  5773  (Abu- 
diacum,  211),  V11I  12000  (Sarra),  XII 
1726  (ager  Tricastinorum),  XIII  1780 
(Lugudunum).  —  Simulacrum,  XIV  2852 
(Praeneste,  136),  IX  3375  (near  Autinum, 
156).  —  Solium,  VI  9240  (Rome).  — 
Spelaeum,  XI  2684  (Volsinii). —  Stalua, 
XIV  731  (Ostia),  IX  3837  (Antinum), 
VIII  7202  (Cirta),  II  3728  (Valeutia), 
XIII  1680  (Ara  Rom.  et  Aug.),  5708 
(Andemantunnum,  testam.  Galli,  1st).  — 
Stratus,  V  1760  (Forum  lulium),  XIII 
5708  (Andemantunnum,  1st). —  Subsellia, 
II  3728  (Valentia),  XIII,  5708  (Ande- 
mantunnum, 1st).  —  Tectum,  X  205 
(Grumentum),  XIII  2499  (Ambarri).  — 
Templum,  IX  686  (Herdoniae).  Ill  3075 
(Issa),  VIII  2670  (Lambaesis,  212-217), 
8826  (Sertei,  247).  —  Thensa,  V  2480 
(Ateste).  —  Titulus,  VIII  9985  (Nume- 
rus  Syrorum).  —  Triclinium  ?,  VI  564 
(Rome).—  Valvae,  VI  30905  (Rome). — 
Vela,  VI  746  (Rome,  183),  776  (Rome).— 
Veru,  VI 826  =  30827  (Rome).  —  Urceus, 
VIII  1267  (Chisiduo,  175-180). 

III.  Arae  Sacrae,  specifically  in  honor 
of  the  gods. 

A.  Important  monumental  altars;  arae 
notable  as  landmarks ;  ara  used  in  place- 
names. 

(a).  In  Rome. 

1.  Ara  Cereris  Mairis,  on  the  Vicus 
lugarias  in  the  Area  Saturni  behind 
the  Temple  of  Saturn  ;  exact  location  not 


ARA  ARA                     413 

— — — — ■* 

known.  I  p.  324  =  I2  p.  244  =  IX  4192  7.  Ara   Gentis   Miae,    in   the    Area 

(Fasti  Ami leraiai,  Aug.  10):  feriae,  qvod  Capitolina  near  the  Temple  of  Juppiter 

eo  die  ara[e]  Cereri  Matri  et  Opi  Av-  Optimus    Maximus;    exact    position    not 

gvstae    ex   voto    svscepto    constitvtae  known.  VI  2035  (Rome,  Arval) :  ad  Aram 

svnt;  I  p.  320  =  l2  p.  240  =  VI  2298  GentIS  Ivliae;  III  p.  847  (cf.  p.  848)  = 

[Fasti  Valleuses,  Aug  10):  feriae.  Arae  X  770   (Stabiae,    68,    tab.    hon.   miss.): 

Opis  et  Cereris    in  Vico    Ivgario   con-  descriptvm  et  recognitvm  ex  tabvla  ae- 

stitvtae  svnt.  nea,  qvae  fixa  est  Romae  in  Capitolio 

[*2.  Ara  Callisti  appears  on  a  bronze  in    Ara   Gentis  Ivliae;    III    p.  1958  = 

collar,  but  is  almost  certainly  a  mistake  X  7891  (Sardinia,   68,   idem):    sim.  ad 

for  Area  Callisti.  [See  AREA.]  XV  7193  Aram    Gentis    Ivliae,    latere     dextro; 

(Rome):  tene  me  ne  fvgia(m)  et  revoca  III  p.  849  =  X  1402  (Herculaneum,  70, 

me    ad    Dominvm    Evviventivm    in    Ara  idem) :  sira.  in  podio  Arae  Gentis  Ivliae, 

Callisti].  latere  dextro,    ante    signv(m)     Lib(eri) 

3.  Ara  Circi,  unknown.  VI  33942  Patris;  III  p.  1959  =  X  867  (Pompeii, 
(Rome):  [of]ficiales  ab  Ara  Circi.  71,  idem):    sim.    in  podio  Arae  Gentis 

4.  Ara  Dianae,  of  the  Aedes  Dianae  on  Ivliae,  parte  exteriore;  III  p.  850  (Sa- 
the  Aventine,  on  the  Clivus  Publicius  over-  lonae,  71,  idem):  sim.  ad  Aram  Gentis 
looking  the  Circus  Maximus,  near  the  pre-  Ivliae  de  foras  (sic),  podio  sinisteriore; 
sent  church  of  Sta.  Prisca.  XII  4333  (Nar-  III  p.  851   (Grabarje,   71,  idem):   sim. 

bO,    11)  :   LEGES  HVIC  ARAE  ...  EAEDEM   SVNTO  AD    ARAM    [GENTIS    IvJlIAE. 

qvae  svnt  Arae  Dianae  in  Aventino.  8.    Ara   * Iacendi   Neroniani,    on   the 

5.  Ara  Forinarum,  otherwise  unknown,  Quirinal,  at  the  south  side  of  the  Alta 
of  uncertain  location,  perhaps  trans  Ti-  Semita  opposite  the  Aedes  Quirini.  VI 
berim.  VI  10200  (Rome):  P.  Poetellivs  826  =  30837  a,  6  (Rome,  Ist):  haec  .  . . 

P.     L.     SYRVS,    LANISTA     AD    Ar(am)     FORINA-  ARA    .  .  .     DEDICATA     EST     AB     IMP.     CaESARE 

r(vm)   Romae.  Domitiano    Avg.    Germanico   .  .  .   INCEN- 

6.  Ara  Forlunae  Reducis,  erected  by  diorvm  arcendorvm  cavsa.  [For  similar 
the  Senate  in  19  B.  C.  on  the  occasion  altar  on  the  Viminal,  site  not  known, 
of  the  safe  return  (October  12)  of  Augu-  cf.  VI  30837  c  (ibid.)]. 

stus  from  the    East.    The   day  of  formal  9.  Ara  Marmorea,   site  unknown.  VI 

dedication,    December    15,    was    made  a  9403  (Rome):   M.  Rapilivs   Serapio  hic 

yearly  festival.     The  altar  stood   on  the  ab  Ara  Marmor(ea)  ocvlos  reposvit  sta- 

Via  Appia  near  the  Porta  Capena,  not  tvis  qva  ad  (sic)  vixit  bene;  VI  10020 

far  from  the  Aedes  Honoris  et   Virlutis  (Rome):  [P.]  Cacvrivs    P.    l.  l.   Philo- 

by    the    Caeliau    slope ;     exact    site    not  cles,  ab  Ara  Marmorea. 

known.  R.  6.  divi  Aug.,  cap.  Ill  1.29:  10.  Ara  Matidiae,  unknown,    perhaps 

[Aram  Fortvnae  Redvci  ivxta?  Ae]dem  in  the  valley  between  the  Oppius  and  the 

Honoris  et  Virtvtis  ad  Portam  [Cape-  Caelius.Yl  31893  (Rome) :  Noenses  (sic) 

NAM    PRO    REDITV  MEO   Se]nATVS    CONSACRA-  DE    ARA    MaTIDi(a)e. 

vit;    I  p.  325  =  I2  p.  245  =  IX   4192  11.    Ara  Maxima  (Hercvlis),   in   the 

(Fasti  Amitemini,  Oct.  12):  fer(iae)  [e]x  Forum  Boarium  by   the  weslern  end   of 

s(enatvs)  c(onsvlto)  q(vod)   e(o)  d(ie)  the   Circus   Maximus;   near    the   present 

Imp(erator)  Caes(ar)  Avg(vstvs)  ex  trans-  church  of  S.  Maria  in  Cosmudin.  VI  313 

marin(is)  provinc(is)  Vrbem  intravit  Ara-  (Rome):  hic  ad  A.iam  Maximam. 

q_(ve)    Fort(vnae)    Redvci    constit(vta  12.  Ara  Opis  Augustae,  on  the   Vicus 

est)  ;   ib.    Dec.    16    (sic,   by  mistake  for  Iugarius   in   the   Area    Sa'arni  behind 

Dec.   15):   Ara   Fortvnae    Redvci    dedi-  the  Temple  of  Saturn.    See   above,    Ara 

c(ata)  est;    I  p.  310  =  I2  p.  229  =  X  Cereris  Matris,  no.  1. 

3682,  8375  (feriale  Cumanum,  Dec.  15) :  13.  Ara  Pads  Augustae,  a  monumental 

eo  die  A[r]a  Fortvnae  Redvcis  dedica-  structure  with  its  enclosed  area,  erected 

tast,    qvae    Caesarem    [Avg(vstvm)    ex  by  the  senate  in  honor  of  Augustus  after 

transmari]nis  provincis  red[vxit].  his  return  from  Spain  and  Gaui  in  13  B.  C. 


II I 


ARA 


ARA 


It  faced  the  Via  Lata  (F/aminia),  where 
its  remains  have  been  round  under  the 
sent  Palazzo  Fiano  at  the  corner  of 
the  Coi'SO  and  Via  in  Lucina.  It  was 
decreed  July  I,  1:1  B.  C,  and  dedicated 
January  30,  !»  1?.  0.  R.  G.  divi  Aug. 
cap.  12  1.  88:  [cv]m  ex  H[ispa]nia 
Gal[liaqve,  rebvs  in  his  p]rOV1NCIS 
prosp[e]r-:  [gest]i[s  ],  R[omam  rediJ,  Ti. 
Ne[r]one  P.  Q_vi[nctilio  consvlibv]s, 
Aram  [Pacis  AjvL  g ]vst[ae  senatvs  proJ 

REDl[Tjv     MEO     CON^SACRARl      CENSVIt]    AD 

Caiw[pvm  Marttvm  =  poo/ior  'JE^iQYp'i]; 
^efiaffz^g  vn&o  t»~c  £(IT)$  tnccvodov  a<fie- 
QwO^rai  f'^^qicfaio  >)  Gi'rxhjrog  iv  f/e- 
diM  tyeos;  I  p.  324  =  I2  p.  244=  IX 
4192  (Fasti  Amiternini,  July  4):  fer(iae) 
ex  s(enatvs)  c(onsvlto)  q_(vod)  e(o)  d(ie) 
Ara  Pacis  Avg(vstae)  in  Camp(o)  Mar- 
(tio)  constitvta  est,  Nerone  et  Varo 
coss.;  I  p.  313  =  I*  p.  232  {Fasti  Prae- 
nestiui,  Jan.  30):  eo  die  Ara  Pacis  Av- 
gvsta[je  in  CampoJMartio  ->edicata[V]st; 
I2  p.  212  =  XI  3502  {Fa  i  Caeretani, 
Jan.  30):  fer(iae)  ex  s(enatvs  ,  ^nsvlto) 
q(vod)  e(o)  d(ie)  Ara  Paci  Avg(vstae) 
d(edicata  est);  VI  2028b  (Rome,  Arval, 
38) :  in  Campo  ad  Aram  Pacis. 

14.  Ara  Provide utiae,  site  unknown. 
VI  2033  (Rome,  Arval,  anni  incerti) : 
ad  Aram  Provident[iaeJ. 

15.  Ara  Victoriae,  in  the  Curia  Julia 
(S.  Adriano).  I  p.  306  =  I2  p.  225  = 
VI  2297  {Fasti  Maffeiani,  Aug.  28): 
h(oc)  d(ie)  Ara  Victoriae  in  Cvria  de- 
dic(ata  est). 

16.  Ara  Volupiae,  in  the  Sacellum 
Volupiae ,  at  the  Nova  Via  on  the 
northern  corner  of  the  Palatine.  I  p.  319 
=  I2  p.  238  (Fasti  Praenestini,  Dec.  21): 
Feriae  diva[e  Angeronae  .  .  .  Statvervnt 

EAM    ORE    OBLIGATOR  IN  Ar[a    VoLVPIAE  VT 
QV1    NO^SSET    N[OMEN]     OCCVl[tVM     VRBIS 

taceretJ. 

17.  Sex  Arae,  name  of  a  place  in 
Rome,  site  unknown.  VI  9178  (Rome): 
L.  Svestilivs  L.  l.  Clarvs,  argentarivs 
ab  Sex  Areis  {sic),  sibi  et  L.  Svestilio 
Laeto,  nvmmvlario  ab  Sex  Areis  {sic) ', 
VI 9884  ( Rome) :  Mati ae  D.  L.  Prim(a)e  . . . 
sarcinatr(ici)  ab  Sex  Aris. 

18.  Vicus  Trium  Ararum,  a  street  on 
the  slope  of  the  Caelian,  toward  the  Pa- 


latine.  VI  975  (Rome,  186):  Reg(io)  I. 
[Vi]co   trivm  Ararvm. 

{//)  Elsewhi 

1.  Ara  Augusti,  at  Apulum  in  Dacia. 
Ill  1209  (ibid.):  {illi)  sacerd(oti)  Arae 
Avg(vsti). 

2.  Ara  Augusti,  at  Lugio  in  Pannonia 
Inferior.  Ill  6452  (ibid.):  {ille)  sacerdos 
Arae   Avg(vsti). 

3.  Ara  Augusti,  at  Sarmizegetusa  in 
Dacia.  Ill  1513  (ibid.):  {ille)  sacerdos 
Arae  Avg(vsti) ;  III  1433 (ibid., 238-241 ) : 
sacerdos  Arae   Avg(vsti)   n(ostri). 

4.  Ara  Augusti,  at  Scardona  in  Li- 
burnia.  Ill  2810  (ibid.):  (illi)  sacer- 
[doti]  ad  Aram  Avg(vsti)  Lib[[vr- 
n(iae)  |. 

5.  Ara  Augusti,  at  Aquincum  in  Pan- 
nonia Inferior.  Ill  10496  (ibid.):  {ille) 
.  .  .  sacerdos  Arae  Avg(vsti)  n(ostri) 
p(rovinciae)  P(annoniae)  I(nferioris). 

6.  Ara  Caesaris,  at  Dociea  in  Dalma- 
tia.  Ill  13827  (ibid.):  {ille)  ...  sacer- 
d(os)  at  {sic)  A(r)am  Caesar(i)s. 

[Cf.  also  below,  c~\. 

7.  Ara,  a  locality  in  Argentoratum 
{Strassburg)  in  Germania  Superior,  where 
a  local  iron-worker  {faber  gladiarius* 
had  his  factory.  XIII  10027197  (ibid., 
iron  sword):  Q^Nonienvs  Pvde(n)s  ad 
Ara(m)  f(ecit). 

8.  Seplem  Arae,  a  locality  in  Narbo. 
XII  4503  (ibid.):  ad  Septe(m)  Aras. 

{c)  Ara  in  place-names. 

1.  Ara  Romae  et  Augusti  {Augusto- 
rum,  Caesaris),  in  Gallia  Lugudunensis 
at  the  point  where  the  Arar  flows  into 
the  Rhone,  in  the  district  known  as  Pagus 
Condeate.  Dedicated  by  Drusus  in  1 2  B.  C, 
it  became  the  central  point  for  the  im- 
perial cult  of  the  Tres  Galliae  and  the 
focus  of  Gallo-Roman  national  aspirations, 
where  delegates  from  the  sixty  tribes  of 
Gaul  met  for  deliberation,  and  for  reli- 
gious ceremonies  under  the  direction  of 
a  sacerdos  Romae  et  Augusti  ad  Aram, 
chosen  by  the  concilium  Galliarum  which 
met  here.  The  area  was  neutral  ground, 
the  joint  property  of  all  the  tribes;  and 
altar  and  temple*were  maintained  at  their 
common  expense.  Beside  the  monumental 
Ara  with  its  inscription  and  symbolic 
effigies  of  each   of  the   sixty  tribes,  the 


ARA 


ARA 


415 


area  contained  also  a  Templum  Romae 
et  Augusti  q.  v.  and  probably  a  sacred 
grove.  XIII  1036  (Mediolanum  Santonum, 
1st):  C.  Ivlivs  C.  Ivli  Otvanevni  f(i- 
livs)  rvfvs,  .  .  .  sacerdos  romae  et  av- 
gvsti  ad  Aram  qvae  est  ad  conflven- 
tem;  1541  (Cadurci):  M.  Lvcter(io) 
Lvcterii  Sen[e]ciani  f(ilio)  Leoni,  .  .  . 
sacerd(oti)  Arae  Avg(vsti)  inter  con- 
flvent(es)  Arar(is)  et  Rhodani;  1674 
(Ara  Rom.  et  Aug.):  Q^_  Adginnivs  Vr- 
bici  fil(ivs)  Martinvs,  Seq_(vanvs),  sa- 
cerdos  Romae  et  Avg.  ad  Aram  ad  con- 
flventes  Araris  et  Rhodani  ;  1680  (ibid., 
2nd) :  ad  Aram  Caesarvm  statvam  eqve- 
strem  ponendam  censvervnt;  1684 (ibid.): 

[till]    .  .  .   SACERDOTI    AD     ARAM    CaEs(aRIs) 

n(ostri);  1699  (ibid.):  Q^LJicinio  Vl- 

T(ORl)    LlCINI   TaVRICI     FIL(IO),     QV1    SACER- 

dotivm  apvd  Aram  dvo  et  [viginti  an- 
nos  natvs  gessit.  Cf.  1700];  1702  (ibid.): 
l.  osidio  [.  .  .]  qvieti  filio,  .  .  .  nervio, 
sa[cerdoti]  ad  Aram  Caes(aris)  n(ostri) 
I_apvd  Tem]plvm  Romae  et  [Avgvsti  in]- 
ter  conflven[tes  Araris]  et  Rhodani  ; 
1710  (ibid.):  [.  .  .]  Tavro,  ...  [sacer- 
d]oti  ad  [Aram  Romae]  et  Avgg.  [inter 
conflven]tes  Arar(is)  [et  Rhod(ani)]; 
1712  (ibid.):  C.  Vlatt[io  Vlatti]  Prisci 
fi[l(io)  .  .  .],  sacerdo[ti  ad  Aram]  Ro- 
mae [et  Avg(vsti)  inter]  conflv[entes 
Araris]    et    Rhod[ani];     1717    (ibid.): 

\_ille~]  .  .  .  [SACERDOS]  AD    ARAM    C[aESARIS 

n(ostri)?];  1718  (ibid.);  [illi]  ...  sa- 

CERDOTI     AD     ARAM     ROMAE     ET     AVGVSTO- 

r(vm);  1719  (ibid.):  [////]'  .  . .  [sace]r- 
doti  Arae  [inte]r  conflventes  [Ara]ris 
et  Rhodani;  2940  (Agedincum) :  Sext(o) 
ivlio  thermiano,  sacerdoti  arae  inter 
conflvent(es)  Arar(is)  et  Rhodani. 
[Note:  XIII  1688  (Ara  Rom.  et  Aug.): 
allectvs  Arae  Galliar(vm)  is  a  mistake 
for  arkae.  See  s.  v.  ARCA]. 

2.  Colonia  Claudia  Ara  ( Ubiorum, 
later  Agrippineusium.  Cf.  AGRIPP1NEN- 
SIS).  A  town  and  military  post  of  Ger- 
mania  Inferior,  on  the  left  bank  of  the 
Rhine  between  Durnomegus  and  Bonna; 
now  Koln,  Cologne.  A  Colony  of  veterans 
was  established  here  by  Claudius  in  50 
A.  D.,  and  the  citizens  were  enrolled  in 
the  Claudia  Tribus.  VI  3298  (Rome): 
M.  Vlp(io)  Favsto,  Cl(avdia)  Ara,  eq.(vi- 


ti  sing(vlari)  Avg(vsti);  3299  (Rome): 
Vlpio  Flavino,  eq.(viti)  sing(vlari)  Av- 
g(vsti),  Cl(avdia)  Ara;  3311  (Rome): 
M.  Vlpio  Victori,  vet(erano)  ex  nvm(ero) 
sing(vlarivm)  Avg(vsti),  nat(vs)  Cl(av- 
dia)  Ara;  3348  (Rome):  M.Acvtio  Cl(av- 
dia)  Severo,  Ara.  mil(iti)  fr(vmentario) 
Leg(ionis)  VII  Gem(inae);  3360  (Rome): 
M.  Aemilio  M.  f.  Cl(avdia)  Nigrino, 
Ara;  31139  (Rome,  128):  M.  Vlpivs 
Tertivs.  cives  (sic)  Tribocvs,  Cl(avdia) 
Ara;  XIV  208  =  VI  3175  (bet.  Rome 
and  Ostia) :  Aelivs  Aventinvs,  eq..  sing. 
Avg.,  Col(onia)  Cl(avdia)  Ara;  III  4456 
(Carnuntum):  L.  Avrelivs  [. .  .]  Cl(av- 
dia)  Celer,  Ar[a];  4465  (ibid.):  T.  Exo- 
mnivs,  C[l(avdia)]  A[r]a;  4475  (ibid.): 
L.  Longinvs  Vale(n)s,  Cl(avdia)  Ar(a); 
4479  (ibid.):  [.  .  .]  Cla(vdia)  Rvfvs.  Ara 
Agri[ppinensivm];  11246  (ibid.,  frgmt.) : 
[.  .  . ,  Clavdia]  Ara;  VIII  2769  (Lara- 
baesis) :  L.  Mellonio  L.  f.  Cl(avdia) 
Blando,  Ara;  2785  (ibid.):  P.  Aelio 
Procvli  fil(io),  Cl(avdia)  Ara;  2907 
(ibid.) :  C.  Ivlio  C.  f.  Cl(avdia)  Mari- 
timo,  Ara;  XIII  1836  (Lugudunum) : 
M.  Atti  M,  f.  Cla(vdia)  Marcel[li], 
Ara  Agripp(.  ensivm);  6304  (Aquae): 
L.  Aemilivs  L.  f.  Cla(vdia)  Crescens, 
Ara;  6305  (ibid.):  L.  Rebvrrinivs  L.  f. 
Cl(avdia)  Candidvs,  Ara;  6894  (Mogon- 
tiacum):  M.  Gellivs  M.  f.  Cla(vdia)  Se- 
cvndvs,  Ara;  6895  (ibid.):  G  (sic)  Iv- 
l(ivs)  Marinvs,  Ara;  6917  (ibid.):  [. .  .]vs 
C.  f.  [Clav]d(ia)  Ver[.  .]vs,  Ara.  Here 
belong  also  probably  the  following  [tho 
some  prefer  to  supply  A(ugusta)  instead 
of   A(ra)].    XIII   8255    (Col.   Agripp.): 

[COLLEGI  ]o  PISSTRICORVM  (sic)  [cONSIST]EN- 

tivm  C(olonia)  C(lavdia)  A(ra)  A(grippi- 
nensivm);  XIII  10015115  (ibid.,  base  of 
statuette):  Vindex,  C.  C.  A.  A.  ad  Gan- 
tvnas  Novas;  XIII  10015108  (bet.  Osier- 
burken  and    Walldirn,  statuettes):  Ser- 

VANDVS    C.   C.   A.  A.     AD     FORVM      HORDIA- 

(rivm)  f(ecit).  Cf.  ib.  d,  e,  f. 

3.  Ad  Aras  [thus,  not  Arae,  as  shown 
bv  the  following  milestones,  found  near 
the  site,  where  the  distance  from  the  place 
is  always  expressed:  ab  Aras,  i.  e.  ab 
(Ad)  Aras;  Aras  thus  indecl.,  not  go- 
verned by  ab].  A  village  of  south-western 
Mauretania  Sitifensis,  48  kilom.  west  of 


416 


\\i\ 


ARA 


Z;ibi  on  the  road  to  Auzia;  near  the 
modern  Tor  audi.  VIII  10432  (ad  Aras, 
3d):  ah  Akas  m(ilia)  i'(assvvm)  vi  ;  10433: 
ab  Ar[as]  m.  p.  ii  ;  10434  [ab]  Aras 
[;W.  p.  tot]',  10435:  ab  Aras  m.  p.  ii  ; 
10436:  [ab  Ar]as  [m.  p.  toQ\  10437: 
ab  [Ajras  m.  p.  [tfo/J;  10438:  ab  A[ras] 
Tatilti  m.  [p.]  vi. 

4.  Ad  Aras,  a  village,  or  mansio,  in 
Bispania  Baetica,  in  the  vail ^ v  of  the 
Iiaetis,  12  Hainan  miles  from  Astigi  on 
the  road  to  ^23  m.)  Cordnba;  now  Venta 
de  Slete  Torres  near  la  Carlola.  Itine- 
raria  on  silver  cups  from  Vicarello.  XI 
3281-2-3:  Astigi  —  Adaras  (sic)  xn  — 

CORDVBAM    XXIII. 

5.  Ad  Aras,  a  second  mansio  in  Bae- 
tica, 5  Roman  miles  northeast  of  Castillo 
on  the  road  to  Hugo  and  Mentesa;  more 
precisely,  midway  (19  m.  p.)  between  Ad 
Novlas  and  Ad  Mormn  on  the  road  which 
still  leads  from  Jaoalquinto  to  Linares. 
Itineraria  on  silver  cups  from  Vicarello, 
XI  3282:  Adnovlas  (sic)  —  Adaras  (sic) 
xix  —  Admorvm  (sic)  xviiii  ;  3284:  Ad- 
novolas  (sic)  —  Adaras  (sic)  xxim  (sic 
by  mistake  for  xvmi)  —  Admorvm  (sic) 

XVIIII. 

6.  Ad  Aras,  a  village,  or  mansio,  in 
Hispania  Tarraconensis,  22  Roman  miles 
east  of  Ad  Palem,  28  west  of  Saetabi; 
east  of  the  modern  Almansa.  Itineraria 
on  silver  cups  from  Vicarello,  XI  3281 : 
Adpaleiw  (sic)  —  Adaras  (sic)  xxn  — 
Saetabim  xxviii ;  3282:  Adpalen  (sic)  — 
Adaras  (sic)  xxn   —  Sxetabi  xxviii. 

B.  Divinities  to  whom  arae  are  erected. 

1.  Abaddir.  VIII  21481  (Manliana).  — 

2.  Abinius,    V    7865    (Cenienelum).    — 

3.  Aera  Cura,  VIII  5524  (Thibilis).  — 

4.  Aesculapius,  Asclepius,  VI  8  (Rome), 
13  (Rome,  3'1),  X  330  (Atina),  VI II  1267 
(Chisiduo,  1 75-180).  —  5.  Aeternus  (Deus 
Sanctus),  VIII  !>7<)4  (Orleamville).  — 
6.  Alcides,  VI  312  (Rome).  [Cf.  Hercu- 
les']. —  7.  Amarnnus.  see  Iuppiter.  — 
8.  Apollo,  VI  413  (Rome.  244),  30975 
(Rome,  A.  V.  C.  751).  XIV  2852  (Prae- 
neste,  136),  III  12331  (Traiana).  [See 
Phoebus'].  —  9.  Arcecius,  see  Mercu- 
ries. —  10.  Asclepius,  see  Aesculapius. — 
11.  Attis,  VI  499  (Rome,  374).  501,  502 
(Rome,    383),    510    (Rome,    376),    511 


(Rome,  377),  IX  1538  (Beneventmn, 
228),  3146  (Corfinium).  —  12.  August,,, 

V  2480  (Ateste).  —  13.  Augustus,  III 
2810  (Scardona).  [Cf.  Numen].  —  14.  Be- 
lalueadrus,  VII  314  (Plumplonwall). 
935  (Gabrosentum?).  15.  Belus,  XII 
1277  (Vasio).  —  16.  Berecintia,  see  Mi- 
nerva.—  17.  Bergimus,  V  4981  (Riva).- 

18.  Biuba,  VI  2801  =  32572  (Rome).  — 

19.  Bom  Dea,  XIV  3437  (Civitella), 
XI  4767  (Spoletium),  IX  684  (Cirignola), 

V  8242  (Aquileia),  VIII  4509,  107<;:, 
(Zarai).  —  20.  Buna  Mens,  XIII  Hi?:; 
(Ara  Rom.  et  Aug.)  —  21.  Cadeslis  Au- 
gusta,   Eph.    Epigr.    V   948  (Auzia).  — 

22.  Caelestes  Di.  XIII  2457  (Ambarri).— 

23.  Castores,   VI  413  (Rome,  244).   — 

24.  Ceres,  VIII  9021  (Auzia),  9020 
(ibid.,  320),  10561  (near  Vaga).  [See 
also  above  II  A  $  1].  —  25.  Cimiaci- 
nus.  See  Mercurius.  —  26.  Circe,  X 
6422  (Circeii,  213).—  27.  dementia?, 
VIII 9962  (NumerusSvrorum).  — 28.  Con- 
cordia, X  5 1 59  (Casinum, 39  B. C),  V  5058 
(Anauni).  —  29.  Coronus,  II  5562  (near 
Bracaraugusta).  —  30.  Cortalis.  See  Iup- 
piter. —  31.  Cyria  (=  Proserpina),  VIII 
9021  (Auzia),  9020  (ibid.,  320).—  32.  Dea 
Dia.  VI  2042  (Rome,  ArvaL  59-60);  2051 
(ibid.,  69)  II  1.  7;  2060  (ibid.,  81)  11.  12, 
14,  25;  2107  (ibid..  224).  —  33.  Dea 
Roma.  See  Roma.  —  34.  Dea  Syria. 
See  Syria.  —  35.  Deus  Dwictus.  See 
Mithras.  —  36.  Deus  Trivii,  VII  163 
(Viroconium).  —  37.  Deus  qui  vias  et 
semitas  commentus  est,  VII  271  (  Thorn- 
burgh,  191).  —  38.  Di  Deaeque  Ilospi- 
tales,  VII  237  (Eburacum).  —  39.  Di 
hiferi,  VI   107,  5683«,  30693  (Rome), 

V  1071  (Aquileia).  —  40.  Di  Omnipo- 
tentes  (—  Magna  Mater  et  Altis).  VI  502 
(Rome,  383),  503  (390).  -  -  41.  Diana, 
VI  134  (Rome),  30975  (Rome,  A.  V.  C. 
754),  XIV  2215  (Nemus  Dianae),  X  6481 
(Ulubrae),  IX  686  (Herdoniae),  6242 
(SipoHtum),  V  5090  (Vallis  Athesis  supra 
Tridentum),  I  1468  =  111  1772  (Narona, 
B.  C),  II  2012  (Singilia  Barba).—  42.  Dis 
(Pater),  V  8970«  (Aquileia),  VIII  9021 
(Auzia).  —  43.  Discipiina,  VIII  18058 
(Castra  Lambaesitana).  —  44.  Domina, 
VI 809  =  XIV  74  (bet.  Rome  and  Ostia).— 
45.  Dulovius,  Rev.  Arch.  ^1900)  p.  41  = 


ARA 


ARA 


417 


Ann.  Epigr.  (1900)  p.  41  (Cdceres).  — 

46.  Endovellicus,  II 5202  {Villavigosa). — 

47.  Era  (=  Proserpina),  V  8970  a  (Aqui- 
leia).  —  48.  Fata,  VI  30975  (Rome.  A. 
U.  C.  754),  X  3812  (Capua).  —  i§.  Fe- 
ronia,  XI  3199  (Nepet,  1st).  —  50.  Pons 
Dioinus,  II  2005  (Nescania).  —  51.  Fon- 
tanus,  X  6071  (Formiae).  —  52.  Fortuna 
{Augusta,,  Domeslica,  Folianensis,  Pri- 
migenia,  Redux),  VI  186  (Rome,  3d), 
30975  (Rome,  A.  U.  G.  754),  XIV  6 
(Ostia,  2ud),  2867  (Praeneste,  2nd),  X 
6302  (Tarracina),  IX  2123  [Vitolano), 
I  p.  325  =  P  p.  245  =  IX  4192  {Fasti 
Amiternini,  Oct.  12,  Dec.  16),  P  p.  229  = 
X  8375  {Feriale  Cumanum,  Dec.  15), 
III  10398  (Aquincum,  193),  VIII  2593 
(Lambaesis),  XIII  1673  (Ara  Rom.  et 
Aug.).  —  53.  Fougnus  {sic),  IX  3847 
(Supinum  Vicus,  B.  C).  —  54.  Frugifer 
{Deus  Sanctus  Augustus),  VIII  8826 
(Sertei,  247).  —  55.  Genius  {centuriae, 
cohortis,  decuriae,  loci,  municipi,  pagi, 
thesaurorum,  turmae),  VI  208  (Rome, 
150),  211  (174),  212,  213  (181),  214 
(185),  225  (200),  244  (18),  245,  376 
(157);  IX  2678  (Aesernia),  III  5935 
(Abusina),    XII    2587    (Genava,    201), 

XIII  412  (Tarbelli).  —  56.  Gens  Julia, 
see  above  II  A  a  §  7.  —  57.  Hera.  See 
Juno.  —  58.  Hermes,  VI  499  (Rome. 
374).  [Cf.  Mercuriusj.  —  59.  Hercules, 
VI  289,  597  (Rome),  30889  (Rome,  140), 
30894  (Rome,  2nd).  Notiz.  (1883)  p.  18 
(Praeneste,  B.  C),  Epb.  Epigr.  IX  (1910) 
p.  409  no.  685  (ager  Tnsculanus) ;  IX 
4499  (ager  Amiterninus),  III  3075  (Issa), 
VIII  8807  (Lemellef),  12000  (Sarra), 
20145  (Cuicul),  II  3728  (Valentia). 
[Cf.  Alcides~\.  —  60.  Janus  Pater,  XI 
5374  (Asisium).  —  61.  Fnvictus  {Domi- 
nus),  III  14411  (Moesia  Inf.),  II  1966 
(Malaca).  —  62.  his  {Lydia  Educatrix , 
Mater,  Regina,  Sancta),  VI  30915 
(Rome),    30975    (Rome,    A.  U.  C.  754), 

XIV  20  (Ostia,  2nd),  V  3294  (Verona), 
XII  2217  (Gratianopolis).  —  63.  Juno 
{Lucina,  Regina,  Sancta  Hera),  VI  360 
(Rome,  166),  413  (Rome,  244),  30975 
(Rome,  A.  U.  C.  754),  III  5935  (Abusi- 
na, 211),  10570  (Pannonialnf.).  —  64. 
Iuppiter  {Amaranus,  Augustus,  Gimi- 
nius,     Conservator,     Cortalis,    Gustos, 

Tkes.  linguae   lat.  epigr. 


Dolichenus,  Fulgurator,  Heliopolitanus, 
Optimus  Maximus,  Paganicus,  Servator, 
Sol  Praestanlissimus,  Solutorim),  VI 
376  (Rome,  157),  377,  388,  410  =  30760 
(3d),  412,  413  (244),  418,  30939,  30940, 
30975  (A.  U.  C.  754);  I  1109  =  XIV 
23  (Ostia),  X  3785  (Capua,  B.  C),  IX 
1074  (ager  Compsinns),  4852  (bet.  Fo- 
rum Novum  and  Cures),  XI  2688  (Vol- 
sinii),  5375  (Asisium),  5804  (Iguvium), 

V  4148  (bet.  Cremona  and  Brixia),  4242 
(Brixia),  8795  (Ceneta),  III  1933  (Salo- 
nae,  137),  2821  (Burnum),  3075,  6423 
(Issa),  3955  (Siscia),  5939  (Abusina, 
211),  3942  (Castra  Regina,  240),  6129  £ 
(Moesia  Inf.),  7536,  12494  (Tomi),  10419 
(Aquincum,  211),  12466  (Mun.  Tropaeum 
Traiani),  13856  (bet.  Verbanum  and  Dri- 
num),  1420733  (Mesembria),  VIII  1141 
(Carthago),  6953  (Cirta),  17586  (Numi- 
dia),  II  661,  5289  (Turgalium),  728 
(Norba),  2350  (Mellaria),  2832  (Numan- 
tia),  4052  (bet.  Saguntum  and  Dertosa), 
XII  2528  (bet.  Augustum  and  Lacus 
Lemannus),  XIII  37  (ager  Convenarum), 
2819  (bet.  Augustodunum  and  Neviodu- 
num),  VII 83  (Dobuni),  237  (Eburacum).— 

65.  Iustitia,  X  3812  (Capua,  B.  C). — 

66.  Lares  {Augusti),  XIV  20  (Ostia,  2nd), 
X  5161  (Casinum,  6  B.  C),  V  7739  (near 
Genua),  VIII  14552  (Simitthus).  —  67. 
Latra,  IH  2816  (Scardona).  —  68.  Liber 
{Augustus,  Pater),  XIV  29  (Ostia)  III 
2815  (Scardona),  3466  (Aquincum).  — 
69.  Libera  Augusta,  III  3466  (Aquin- 
cum). —  70.  Locus  Sanctus,  VIII  14552 
(Simitthus).  —  71.  Luna,  VI  30975 
(Rome,  A.  U.  C  754).  Ill  5121  (Atransl— 

72.  Lux  Divina,  II  677  (Turgalium).  — 

73.  Magna  Mater,  VI  498  (Rome,  350), 
503  (390),  512  (390);  III  8675  (Salo- 
nae).  —  74.  Mars  {Augustus,  Sanctus), 

VI  483  (Rome),  V  795  (Aquileia),  III 
1433  (Sarmizegetusa,  238-244),  VIII 
17313  (Prov.  Procons.),  II  2834  (Nu- 
mantia),  3337  (Vivatia),  VII  276  (Lon- 
govicium).  —  75.  Mater  Deum  {Magna 
Jdaea,  Summa  Parens),  VI  499  (Rome, 
374),  501,  502  (383),  510  (376),  511 
(377),  VIII  5524  (Thibilis),  II  5260 
(Emerita),  XIII  2499  (Ambarri).  —  76. 
Mater  Matuta,  III  6680  (Berytus).  — 
77.  Matidia,  VI  31893  (Rome).—  78.  Mer- 

53 


418 


ARA 


ARA 


A  cecius,  Cimiaeinus),  VI  30975 
(Rome),  X  7267  (Panhormus),  V  795 
(Aquileia),  III  5768  (Brigantinm,  238- 
244),  B778  (Abudiacum,  211),  5926 
(  Wemenburg),  12223  (Nicaea).—  79.  Me- 
///is,  V  6353  (Laus).  —  80.  Minerva 
(lierecintia),  VI  30975  (Rome).  IX  1538 
(Beneventum,  228),  V  801  (Aquileia), 
III  2906  (Iader),  5935  (Abusiua,  211), 
10570  (Pannonia  Inf.),  12331  (Traiaaa), 
VIII  1014  (Carthago),  II  4618  (Vicus 
Ausetanonim?),  5811  (near  Clunia),  VII 
1034  (Brernenium).  —  81.  Mithras  (Deus 
hwiclus  Sol),  VI  723  (Rome,  184),  741 
(Rome),  746  (Rome,  183),  XIV  62  (Ostia), 
XI  2684  (Volsinii),  III  1591  =  8038 
(Dacia),  II  2705  =  5728  (Astnres  Trans- 
montani).  —  82.  Nelialennia,  XIII  8789 
{Domburg).  —  83.  Nemesis,  VI  532 
(Rome),  X  3812  (Capua).  —  84.  Neptu- 
nus  (Augustus),  X  6642  (Antium),  VIII 
6956  (Cirta),  VII  18  (Tortus  Lemanae).— 
85.  Numen  Aquae,  VIII  2662  (Lam- 
baesis).  —  86.  Numen  Augusti  (Augu- 
storum,  Domus  Augustae).  VI  541  (Rome, 
88).  XI  3303  (Forum  Clodi,  18).  II  2009 
(Nescania),  XII  4333  (Narbo,  11),  VII 
83  (Dobuni).  —  87.  Nymphae,  VIII  2662 
(Lambaesis),  VII  998  (Habitancium).  — 
88.  Ops  (Augusta,  Regina),  VI  30975 
(Rome,  A.  U.  C.  754),  VIII  2670  (Lam- 
baesis,  212-217).  [Cf.  above  II A  a  §  J].— 
89.P««//i^s,  III  7058  (Pisidia).—  90.  Par- 
cae,  V  8242  (Aquileia). —  91.  Pax  (Augu- 
sta), see  above  II  A  a  §  13.  —  92.  Pe- 
nates, VII  237  (Eburacum).  —  93.  Phoe- 
bus, VIII  901!)  (Auzia).  —  94.  Pietas, 

VI  30975  (Rome,  A.  U.  C.  754).  — 
95.  Pluto  (Augustus,  Frugifer),  VIII 
840  =  12362  (Thuburbo  Mains),  9020 
(Auzia,  320),  9021  (Auzia),  14553  (Car- 
thago). —  96.  Priapus,  III  8683  (Sa- 
lonae),  VIII 14691  (Ad  Aquas).—  97.  Pro- 
serpina, X  39  (Vibo).  —  98.  Quadrivia, 
V  1863  (Iulium  Carnicum).  —  99.  fioma, 

VII  1037  (Brernenium).  —  100.  Salus, 
XIV  2892  (Praeneste,  B.C.),  II  1391 
(Marchena),  5138  (Ossonoba). —  101.  Sa- 
tiiraus{Dominus),  VIII  2670  (Lambaesis, 
212-217),  17313  (Prov.  Procos.).  — 
102.  Sedatus  (Augustus),  III  3922  (Ne- 
viodunum.  —  103.  Serapis,  XIV  20 
(Ostia,  2ud),  V  3294  (Verona).—  104.  Sil- 


vanus  (Augustus,  Domesticus,  Dominus, 
Lwictus,  Sanctus),  VI  589.  597,  671, 
692,  30940,  31020,  31024  (Rome),  XIV 
20  (Ostia,  2nd),  Melanges  XXVII  (1907) 
p.  497  (Minturnae),  X  205  (Grumentum), 

IX  2164  (Caudium),  3013  (Teate  Mar- 
rucinorum),  3375  (near  Aufinum,  156), 
3659  (Marsi  Marruvium),  4499  (ager 
Amiterniuus),  XI  699  (Bononia),  III  9868 
(Riditae),  14358Ja  (Carnuntum),  VIII 
21626  (Arbal,  329),  XII  253  (Forum 
Iuli),  1726  (ager  Tricastinorum),  XIII 
1780  (Lugudunum).  —  105.  Sol  (Dignus, 
Divinus,  Praestans),  VI  412,  705,  709 
(Rome),  30975  (Rome,  A.  U.  C.  754), 
XIV  2583  (Tusculum),  III  1591  =8038 
(Dacia).    [Cf.    Iuppiter,    Mithras'].    — 

106.  Syria  Dea,  VII 272  ( Thomburgh).— 

107.  Terra  Mater,  VIII 5524  (Thibilis). — 

108.  Tiberinus,    XI    3057    (Horta).  — 

109.  Tranquillitas,  X  6643  (Antium).  — 

110.  Tutela,  VI  776  (Rome).—  111.  Venti, 

X  6644  (Antium).  —  112.  Venus  (Do- 
mi na,  Felix,  Gabina,  Vera),  XIV  2793 
(Gabii,  169),  XI  5688  (Turicum),  II  1638 
(Iliturgicola).  —  113.  Vertumnus,  III 
1420610  (near  Philippi).  —  114.  Veteres, 

11  2128  (Obulco).  —  115.  Victoria,  I 
p.  306  =  I2  p.  225  =  VI  2297  (Fasti 
Maffeiani,  Aug.  28),  X  7269  (Panhor- 
mus).  —  116.  Vires,  V  1964  (Opiter- 
gium).  —  117.  Undae  Cqaneae,  VI  555 
(Rome).  —  118.  Volcanus,  VI  799  (Rome), 
XII  1342  (Vasio),  I  p.  1488  =  XII  4338 
(Narbo,  B.  C). 

C.  Arae  as  vota.  [Cf.  above  aram 
vovere  etc.,  II  A  d~\.  Ara,  votvm,  III 
3466  (Aquincum).  —  ex  voto,  VI  412 
(Rome),  X  330  (Atina),  IX  3375  (near 
Arpinum,  156),  V  5058  (Anauni),  III 
5121  (Atrans),  5768  (Brigantium,  238- 
244), 5935  (Abusina,  211),  6129£  (Moesia 
Inf.),  10398  (Aquincum,  193),  10419 
(ibid.,  211),  12466  (Mun.  Tropaeum 
Traiani),  1420733  (Mesembria),  II  2005 
(Nescania),  3266  (Castulo),  3337  (Viva- 
tia),  5562  (near  Bracaraugusta),  XII  2587 
(Genava,  201),  XIII  1780  (Lugudu- 
num).      EX  VOTO  SVSCEPTO,    I   p.  324  = 

12  p.  244  =  IX  4192  (Fasti  Amilernini, 
Aug.  10),  VI  826  =  30837  '(Rome,  l8t), 
IX  4852  (bet.  Forum  Novum  and  Cures), 
III  5926  (Weissenburg). —  voto  svscepto, 


ARA 


ARA 


419 


VI  692,  709  (Rome),  X  205  (Grumen- 
tum),  III  6423  (Issa),  8675  (Salonae), 
VIII  840  =  12362  (Thuburbo  Maius).  — 

o[b     SOLVrVM    MERITJO     SOLLEMNE    VOTVM, 

V  1863  (Iulium  Carnicum).  —  ex  pro- 
missione  et  voto,  VIII  9962  (Numerus 
Syrorum).  —  secvndvm  votvm,  VI  2801  = 
32572  (Rome).  —  voti  compos,  XI  2684 
(Volsinii).    —    votvm    fec(it),  solv(it), 

VII  276  (Longoviciuui).  --  votvm  solvit, 

VI  388  (Home),  X  330  (Atina),  IX  3013 
(Teate  Marrucinorum),  3659  (Marsi  Mar- 
rurium),  V  1964  (Opitergium),  III  2815 
(Scardona),  5773  (Abtidiacum,  211), 
1420610  (near  Philippi),  VIII  14553 
(Carthago).  II  2012  (Singilia  Barba).  — 
votvm  solvi,  IX  2164  (Caudium). 

I).  Sentiment  expressed  in  setting  up 
the  ara.  VIII  2593  (Lambaesis):  expli- 

CITVS     DESIDERIO     ANIMI      5VI  ]      VIII    9021 

(Auzia) :  prom(p)tissima  volvntate;  VIII 
8S26  (Sertei,  247):  svmma  cvm  diligentia  ; 
VI  498  (Rome,  350):  feliciter;  VI 28U1  = 
32572  (Rome),  X  330  (Atina),  III  2906 
(Iader),  II  2705  =  5728  (Astures  Trans- 
montani):  libens;  VI  418  (Rome),  Notiz. 
(1883)  p.  18  (Praeneste,  B.  C).  Eph. 
Epigr.  IX  (1910)  p.  409  no.  685  (ager 
Tuscnlamis).  X  6071  (Formiae),  IX  3013 
(Teate  Marrucinorum),  3659  (Marsi  Mar- 
ruvium),  V  1964  (Opitergium),  4951  (Ca- 
munni),  7739  (near  Genua),  7865,  7866 
(Cemenelum),  III  2815  (Scardona),  5935 
(Abusina,  211),  11  2012  (Singilia  Barba), 
XII  1342  ( Vasio),  VII  276  (Longovicium) : 
libens  merito  ;  VI  27681  (Rome),  IX 
3375  (near  Autinum,  156):  merito  li- 
bens; III  5058  (Anauni),  5773  (Abudia- 
cum,  211):  laetvs  libens  merito;  VIII 
4509  (Zarai).  14553  (Carthago),  II  5202 
(Villavirosa):  libens  animo;  VI  208 
(Rome,  150),  709  (Rome),  Rev.  Arch.  = 
Annee  Epigr.  (1900)  p.  41  (Cdcercs). 

E.  Cause  of  setting  up  the  ara:  mo- 
tives, object  sought. 

(a).  Visions,  dreams,  warnings,  oracles, 
commands  of  the  gods.  VI  8,  723,  30894 
(Rome),  I  1 109  =  XI V  23  (Ostia,  B.  C.  ?), 
Ill  2821  (Burnura):  ex  viso;  VIII  20151 
(Cuicul):  visv  admoniti  ;  VII  998  (Ha- 
bitancium):  somnio  praemonitvs;  VI  134 
(Rome):  ex  monitv;  V1I1  8826  (Sertei, 
247):  monitvs  sacra  religione;  III  6680 


(Berytus):  ex  responso  deae;  VI  377 
(Rome),  VIII  17313  (Prov.  Procos.),  XIII 
8789  (Domburg):  ex  praecepto;  V  4242 
(Brixia) :  ex  ivssv;  VI  413,  30975  (Rome), 
V  2804  (Patavium),  III  5942  (Castra 
Regina,  240),  II  5202  ( Villavigosa) : 
ivssv;  VI  809  =  XIV  74  (bet.  Rome  and 
Ostia) :  imperatv. 

(b).  For  aid  received;  thank-offerings 
for  desires  fulfilled,  safety  from  danger, 
safe  return,  honors  bestowed.  VI  2801  = 
32572  (Rome):  adivtori  svo;  VI  512 
(Rome,  390):  tvtatoribvs  svis;  VI  499 
(Rome,  374):  dms  animae  svae  mentisqve 
cvstodibvs;  Eph.  Epigr.  V  948  (Auzia): 
Caelesti  Avg(vstae)  redvci  et  conser- 
vatrici  domvs  svae,  qvot  (sic)  salvos 
incolvmesqve  (illos)  invenerit;  IX  2164 
(Caudium):  qvot  (sic)  se  et  svos  in- 
colvmes  habet  ;  II  4052  (bet.  Saguntum 
and  Dertosa):  ob  incolvmitatem;  VII 
237  (Eburacum) :  ob  conservatam  salv- 
tem  svamsvorvmqve;  1X2164  (Caudium): 
apv(d)  gratias  referendas;  X  6302  (Tar- 
racina):  gratias  agens  genio  familiae; 
IX  3375  (near  Autinum,  156):  pro  me- 
ritis;  XIV  3826  (Tibur) :  ob  meritvm  ; 
XIII  412  (Tarbelli):  Vrbe  redvx  ;  R.  G. 
divi  Aug.  cap.  12  1.  38:  [pro]  redi[tJv 
meo  ;  II  5260  (Emerita):  ara  svi  nata- 
lici  redditi  ;  VI  498  (Rome,  350):  tav- 
robolio  confecto;  XII  2461  (bet.  Au- 
gustum  and  Lacus  Lemannus) :  ob  donvm 
fig[l]in(arvm);  VIII  9020,  9021  (Auzia): 
OMNIBVS  honoribvs  perfvnctvs  ;  VIII 
9019  (ibid.):  tempore  qvo  patriae  fasces 
[habvere]  sacratos  ;  V  4981  (Riva):HO- 
nore  (sc.  decurionatus)  gratvs;  II  4618 
(Vicus  Ausetanorum  ?) :  ob  honor(em) 
seviratv[s];  X  7269  (Panhormus):  pro 
honore  (sc.  seviratus);  X  7267  (ibid.): 
pro[p]]ter  svmmam  honorariam  pro  se- 
vir[a]tv;  V  4148  (bet.  Cremona  and 
Brixia):  [pr]opter  magisterivm  pagi  [e]t 

VOCATIONEM    IN     PERPETv[vm]. 

(c)  Object  sought:  health,  safety,  safe 
return,  victory  etc.  VI  776  (Rome):  erga 
svorvm  sanitatem;  VI  30939  (Rome), 
III  12331  (Traiana):  ob  svam  svorvmqve 
salvtem;  VI  412  (Rome),  413  (Rome, 
244),  Melanges  XXVII  (1907)  p.  497 
(Minturnae),  IX  2123  (Vitolano),  2164 
Caudium),  XI  5804  (Iguvinm),  III  3406 


ARA 


ARA 


(Aquincura).  12494  (Tomi),  12466  (Mun. 
Tropaemn  Traiani),  II  2832  (Nmnantia), 
XII  2587  (Genava,  201),  XIII  87 
{Domburg):  pro  salvte  (sua,  suorum, 
illius);  VII  276  (Longovicium):  pro  se; 
VII  935  (Gabrosentum?):  pro  se  et  svis; 
Notiz.  (1883)  p.  18  (Praeneste.  B.  C.) : 
pro  sed  sveq.(ve)  (sic)  ;  III  7536  (Tomi): 
pro  salvte  via;  VI  360  (Rome,  166), 
410  =  30760  (Rome,  3d).  IV  1 1 80  ( Pom- 
peii, dipinlo.  1st),  V  7865,  786(5  (Ceme- 
iielura).  III  1433  (Sarmizegetusa.  238- 
2U\  VIII  1267  (Chisiduo,  175-180). 
2670  (Lambaesis.  212-217).  8425  (Hoi-- 
rea,  192).  8426  (ibid..  213),  14853  (Tuc- 
cabor,  2nd),  20151  (Cuieul):  pro  salvte 
(imperatoris ;  do  mas  Augustas,  Divinae; 
S.P.Q.R.);  XII  4333  (Narbo,  11): 
pro  Imp(eratore)  Caesare  Avg(vsto)  .  .  .  , 
conivge,  liberis,  genteqve  eivs,  Senatv 
Popvloqve  Romano,  colonis  incolisqve  ; 
VI  186  (Rome,  3d),  XIV  6,  20  (Ostia, 
2nd),  XIII  37  (ager  Convenarimi) :  pro 
salvte  et  reditv  (Imperatoris  etc.);  VI 
225    (Rome,  200):    pro  reditv    (Imp.); 

II  1391  (Marchena):  pro  reditv  (illius); 

III  778  =  7514  (Gergina,  2nd):  pro  sa- 
l[vte]  et  victoria  et  concordia  (Imp.); 
VI  186  (Rome.  3d):  pro  victoria  (Imp.); 
VI  826  =  30837  (Rome):  incendiorvm 
arcendorvm  cavsa. 

(d).  To  honor  a  god,  the  Domus  Di- 
vina,  an  illustrious  family,  the  people. 
XIV  62  (Ostia) :  ob  honorem  dei  ;  V  5090 
(vallis  Athesis  supra  Tridentum),  III  5768 
( Brigantium,  238-244).  5942  (Castra  Re- 
gina,  240):  in  h(onorem)  D(omvs)  D(ivi- 
nae)  ;  XIII  1759  (Lugudunum):  in  ho- 
norem  domvs  Saediorvm;  III  3626  = 
10570  (ager  Aquincensis):  in  onore  (sic) 
vic[anorvm~J. 

IV.  Arae  in  connection  with  the  tomb. 
Ara  used  of  the  tomb  itself. 

A.  In  general,  as  dedicated  to  the  gods 
of  the  dead  (di  manes,  di  iaferi);  and 
to  relatives  and  friends.  II  1094  corrected 
Carm.  Lat.  1195  (Ilipa.  frgmt.):  [m]a- 
nibvs  ara  m[eis];  VI  15453  (Rome): 
dis  manibvs.  (Ilia)  aram  fecit  sibi;  VI 
16481  (Rome):  dis  mani(bvs)  (ilia)  sibi 
ara;  IX  4794  (Forum  Novum):  deis 
manibvs  (illius)  etc.;  VI  5683a  (Rome): 
dis  inferis  sacrvm.  Aram.  . .  dat  ;  VI  9240 


(Rome),  aeternae  animae  ...  aram  sa- 
cravit  ;  V  5276  (Comum) :  memoriae 
(illius  ille)  etc.  —  V  4173  (bet.  Cre- 
mona and  Brixia) :  aram  .  .  .  sibi  et  svis  ; 
XIII  3166  (Viducasses) :  aram  pro  se  et 
svis;  VI  24897  (Rome):  parentibvs  san- 

CTISSIMIS       BENEMERIT1S        ARAM  J        V       7160 

(Piedmont):  parentib(vs)  svis  et  propin- 
q.(vis);  VIII  15361  (Prov.  Procos.):  pio 

PARENTI    STATVIT    ARAM    FILIVSJ      XII     1205 

(Carpentorate) :  matri  pientissimae  .  .  . 
aram;  VI  17124  (Rome):  maritvs  aram 
...  fecit;  VI  26926  (Rome):  aram  ... 
digno  meritooj/e  marito ;  VIII  7202 
(Cirta) :  maritae  carissim(a)e  ...  aras 
dvas;  VI  10214  (Rome):  patrono  et 
conivgi  ..  ar\m;  XIV  731  (Ostia): 
aram  ...  sibi  et  conivgi  svae ;  X  6522 
(Cora):  conivg(i)  optim(o)  aram;  III 
9302  (Salonae) :   in  memoria  karae  (sic) 

CONIVGIS     ET     MI      POSVI     STILIBATAM    CAVSA 

arae;  XII  839  (Arelate>:  coivgi  (sic) 
c[arissimo]  aram;  XII  2674  (Alba  Hel- 
vorum):  aras  dvas  ...  conivgi  carissi- 
mae  ;  XII  5294  (Narbo):  conivgi  ...  aram; 
VI  27267  (Rome):vxoRi  carissimae  ... 
aram;  II  1375  (Basilipo) :  hvic  vir  svvs 
aram  posvit  ;  II  3306  (Castulo):  vxori 
carissimae  aram;  VI  20249  (Rome):  pa- 
rentes  aram  posvervnt  j  1 1  3326  (Castulo): 
mater  .  .  .  ara[m  p(osvit)];  II  310  (Oli- 
sipo):  pater  aramp(onendam)  [c(vravit)~J; 

XII  2003  (Vienna) :  miser a  mater  filio  . . . 
aram  posvit;  VI  14959  (Rome):  cvltv- 
ram  arae  fratrvm  ;  V  4483  (Brixia) : 
aram  posvit  nepoti  svo;  VI  27681  (Rome): 
patrono  svo  ara;  XIV  1132  (Ostia): 
patrono  pientissimo  .  .  .  aram;  VI  27137 
(Rome) :  patrono  et  patr(onae)  . . .  aram  ; 

XIII  8706    (Miliingen):    deae    dominae 

Rvfiae   [MJaternae   ARAM    .  .  .    CONSACRA- 

vit  (ilia);  XIV  3826  (Tibur):  altori  ob 

MERITVM      DICAT       HANC      OCTAVIVS      ARAM  ; 

II  3286  (Castulo):  liberti  aram  ...po- 
svervnt; II  4372  (Tarraco):  patronvs 
aram  posvit;  XIII  1948  (Lugudunum): 
alvmno  ...  aram;  VI  186S2  (Rome): 
[ills)  AMICO  OPTIMO  ARAM  d.  d.  ;  V  232 
(Pola) :  aram  amicae  caris(simae)  ;  II  5094 
(Tarraconensis):  amica(eN  merenti  aram; 
II  1293  (Salpensa):  svbdvctvm  primae 
Pyladem  haec  ara  ivventae  indicat  exem- 
plvm  non  leve  amicitiae;  II  4315  (Tar- 


AHA  ARAB                    421 

raco):  factionis  venetae  Fvsco  sacravi-  serit),  h(abeat)    I(sidem)    i(ratam)!;    VI 

MVS    ARAM    DE    NOSTRO     CERTI     STVDIOSI    ET  21129    (Rome)  :    SI    QVIS  OSSA  EIVS    Pr(a)e- 

BENE    AMANTES.    Add     VI    2515,    3331,  IECERIT    AVT     HANC    ARAM  APSTVLERIT,    HABE- 

3474,   8775    (187),  9118,  9671,   11530,  bit  sacra  Isidis  illivs  qvieta  irata;  VI 

12134,    13528,    15161,    15488,    15526,  25605  (Rome):    qvi  hanc  aram  svs(tv- 

16259,    16319,    16913,    17050,    19086,  lerit)    man(es)    irat(os)    h(abeat)  ! ;    VI 

26303,    27109,    27137,    27640,    28703,  29944  (Rome) :  [si]  qvis  hanc  ar[a(m)] 

29042  (Rome);    XIV  914  (Ostia),  3857  laeserit,   habeat    genivm    iratvm    Popvli 

(Tibur);  IX  2349  (Allifae),  3079  (Sulmo),  Romani  et  nvmina  divorvm!  ;  VI  36467 

3844    (Antinum);    V   222  (Pola),    4438  (Rome) :  aram  ...  si  qvis  violaverit  avt 

(Brixia);  III  12489  (Istrus);  VIII  20277  inde    exemerit    (ossa),  opto   ei   vt   cvm 

(Satafis,  299);    II  2849    (Augustobriga),  dolore  corporis  longo  tempore  vivat, 

5148  (Ossonoba),  5877  {Cabeza  del  Grie-  et  cvm  mortvvs  fverit  inferi  evm   non 

go);  XII  1911  (Vienna),  4448  (Narbo);  recipiant!;  VI  29924  (Rome):    si    qvis 

XIII  2016,  2049  (Lugudunum).  ei  arae  ...  qvamdoqve  (sic)  manvs  in- 

B.  Ara  as  recipient  for  ashes;  used  ferra€  (sic)  volverit,  inferet  collegio 
for  the  tomb  itself.  VI  28646  (Rome):  pontificvm  ss.  c.  mil.  nvm.  ;  V  952  (Aqui- 
ara  ossvaria  ;    VI  12649    (^Rome):    ossa  leia) :  siq(vis)  hanc  ar(am)  vender(e)  avt 

MEA    IN     ARAM     MIXTA     CVM    FILIAE    VNA    RE-  EMERE   (SC.  VOllierit),   AVT   EX  ACISCLAVER(lT) 

qviescant  ;  XIII  5708  (Andemantunuum,  (sic),  tvnc  poen(ae)  nom(ine)  dabit  Rei 

1st)  1.  7:  ara  ...  in   q_va  ossa  mea  re-  P(vblicae)  A qvil(eiensivm)   hs.  (tot)  n.  ; 

ponantvr  ;  VIII  1039  (Carthago):  cvivs  VI    14930    (Rome):   siqvis   hanc   aram 

ossa  in  ara  monvmenti  svnt ;  VI  36467  vendere  avt  abalenare  (sic)  volet  ...; 

(Rome):    aram    fecit    sibi    vbi    ossa    sva  VI   1969  (Rome):   ara  cvm  svis  maceris 

coiciantvr  ;    VI    27109    (Rome):    cvivs  heredem    extranivm    non    seqvetvr;  VI 

corpvs,  cavsa  ponderis,  ante  ara(m)  po-  1842  (Rome) :  h(aec)  ara  h(eredem)  n(on) 

sitv(m)  est  (i.  e.  there  was  room  only  for  s(eqvetvr);  VI  29974  (Rome):  aram  .  . . 

ashes  in    the   ara) ;   X    7575    (Carales):  h(oc)  [m(onvmentvm)  h(eredem)]   n(on) 

ciner[es    pi]a    [cvr]a    Philippi    conivgis  s(eqvetvr). 

his  aris  inclvdi[t];  VI  15493  (Rome):  V.   Extended  to  mean  an  altar-shaped 

hic     matris    cineres     sola     sacravimvs  base  for  an  honorary  statue  or  monument 

ara.—  VI  1969  (Rome):  hoc  sepvlcrvm  (rare).   IX  3837   (Antinum) :    Q^_  Novio 

sive  ara;  VI  29924  (Rome):  arae  sivae  Q^_  f.    Serg(ia    iribu)    Felici,    patrono 

(sic)  saepvltvrae  (sic) ;  III  13663  (Apa-  mvnicipi,  (illi)  cvlto[re]s  cjntonari  [et 

mea  Cibotus) :    (ille)  . .  .  sibi  vivo(s)  et  dendro]f(ori)  aram  [et  s]tatvam  hono- 

conivgi  svae  .  .  .  sarcofagvm  (sic)  posvit  r(is)  [ca]vsa  posvervnt  b(eni-)  m(erenti)  ; 

in  aram  qvam  ipse  constrvit  ;  XIII  8355  IX  3079  (Sulmo):  C.  Lvcce[;]o  Camarti, 

(Col.  Agrippinensis) :    hoc    carmen,  haec  pr[a]etori,  trib(vno)  p[le]bei,    qv[a]e- 

ARA,    HIC    CINIS    PVERI    SEPVLCRVM    EST  XaN-  STORI,    C.   PoNt[QvS   PaVLINV>  CO(n)s(vl), 

tiae;  VI  16913  (Rome):   est  et  ibi  tv-  amicvs,  aram  cvm  [gr]adib\s  lo[cavit]. 

mvlvs,   nomen    et    ara    mihi;    XIV    914  VI.    Metapli.  =    «refuge»    of   guilty 

(Ostia):  set  (sic)  tamen  ad  manes  foenix  souls,   applied   to   Saiut    Germanus.     Le 

me  serbat  (sic)  in  ara ;  VI  17050  (Rome):  Blant  205  (Paris,  0th):  Ecclesiae  specv- 

svp(p)remvm    vi  rsvs    mvnvs  Donatvs   et  lvm,   patriae  vigor,   ara  reorvm. 

aram,  et  grataia  scalpsit,  docta  Pedana,  ARABIA.  ('jQafiia).  The  great  peninsula 

chelyn.  of  western  Asia,  extending  south  of  Syria 

C.  Regulations  concerning  the  altar;  and  the  Euphrates  between  the  Red  Sea 
against  its  violation  or  alienation.  V  4242  and  the  Persian  Gulf;  divided  by  the 
(Brixia):  neq_(vis)  in  hac  ara  s<cribat?>;  Greeks  and  Romans  into  th-ee  districts: 
VI  35987  (Rome):  qvisq,(ve)  avtem  se-  (a).  Arabia  Petraea  ('Aca^'a  Ilexqaia), 
cvs  ara  igne(m)  fecer(it),  sciat  se  ad  named  from  its  chief  town  Petra,  —  the 
pontifices  dispvtatvrv(m)  ;  VI  24760  country  of  the  Nabataean  Arabs  in  the 
(Rome):   h(anc)    aram   s(i)   q(vis)    l(ae-  north-west,    including   the    peninsula    of 


122 


ARAB 


ARAB 


Sinai  ami  extending  to  some  distance  east 
of  Petra  teelf;  (b).  Arabia  Felix,  Beata, 
En  daemon  [Cf.  below],  (i)  'Aoa^ia  'Evdai- 
fieov),  the  fertile  southern  region  ;  (c).  Ara- 
bia Des  '/'(a  (>)  "EQrjfios  fycc/ito),  the  vast 
north  eastern  steppes.  [Abbrev.  Arab.,  see 
below]. 

A.  I ii  general.  Dessau  8644  (Segusiavi, 
bronze  'Use  with  horologium  viatorium, 
giving  the  latitude  of  different  countries) : 
Arabiae,  xxvimi.  —  Expedition,  24  B.  C, 
of  C.  Aelius  Gallns,  Praefectus  Aegypti 
under  Augustus,  against  the  tribes  of 
Arabia  Felix,  R.  G.  divi  Aug.  cap.  26, 
1.  19  (=  III  p.  796):  meo  ivssv  et  avspi- 

CIO  DVCTI  SVNT  [DVo]  EXERCITVS  EODEM 
HERE  TEMPORE  IN  AeTHIOHAM  ET  IN  Ar[a]- 
BIAM  QVAE  APPEl[laTVr]  EVDAEMON  =  £flf) 

inivayfj  xcti  omvoic  aloioig  dvu  gtqccisv- 
fiara  eiijSi^  Ai&ionlcc  xai  Aoajiia.  %fi  Ev- 
daifxori  ><aXovf,ikv>j;    ib.    1.  22:  in  Ara- 

BIAM    VSQwE    IN   FINES   SaBAEORVM    PRO[cES- 

s]it  exerc[it]vs  AD  oppidvm  Mariba  = 
iv  'Aqafii'a  d£  LliXQl  ^oAfwc  Magifiag. 

B.  The  Roman  Province  of  Arabia, 
consisting  of  the  major  part  of  the  former 
Arabia  Petraea,  or  Nabataean  territory, 
increased  by  that  part  of  southern  Syria 
including  Bostra,  which,  with  Petra, 
remained  its  military  and  administrative 
centers;  organized  as  a  province  by  Trajan, 
probably  in  106.  Ill  1414921  (Arabia,  2nd): 

REDACTA    IN     FORMAM     PROV1NCIAE     ARABIA ; 

14149s0  (ibid.):  redacta  in  [formam] 
provinciate]  Arabia;  14149" (ibid.,  11 1) : 

REDACTA  l[N   FORMAm]   PROVINCIa[e]  A[rA- 

bia];  1414950  (ibid.,  2nd):  redacta  in 
pormam  provinci[ae]  Arabia  ;  Rev.  Arch. 
IV  (1904)  p.  297  (ibid.,  Ill):  [redacta 
in  fohm]am  [provinciae]  Arabia.  —  Offi- 
cials of  the  province,  (a).  Legati  Augusti 
(Augustorum)  pro  praetore.  HI  87  (Pe- 
tra) :  {illi)  leg.  Ave  pr.  pr.  Prov.  Arab.  ; 
III  1414943  (Arabia,  2nd):  {ilium)  leg. 
Avg.  pr.  pr.  Arab.  ;  VI  332  (Rome,  2nd- 
■")d) :  (ille)  leg.  Avg.  pr.  pr.  Prov.  Arab., 
item  Galatiae;  VI  1333  (Rome,  2nd): 
(illi)  leg.  Avg.  pr.  pr.  Provinciae  Ara- 
biae; VIII  7050  (Cirta):  (illi)  leg.  Avgg. 
pro  pr.  [Pro]vinciae  Arabiae. —  (b).Prae- 
sides.  Ill  90  (Bostra):  (ilium)  praes(idem) 
Provinc(iae)  Arabiae;  III  1178  (Apulum, 
211-222):    (illi)    [p]raesidi    Prov.    Ara- 


[b]iae;  III  6035«  14157  (Gerasa):  (ille) 
prae[s(es)]  Provinc.  Arabiae;  III  141  1!) 
(Arabia,  292-305):  (ille)  praesfs  Provin- 
ciae Arabiae;  VI  81775  (Rome, :!''):  (illi) 
praes(idi)  [Syriae]  Coeles  et  Arabiae.  — 
(c).  Proo/ratores.  Ill  249  (Ancyra):  proc. 
Avg.  n.  Provinc.  Arab.;  Ill  14158  (Ge- 
rasa):  (ille)  proc.  Prov.  Arabia[e];  XIII 
1807  (Lugudiuium,  241):  ( Times ithcus) 
proc.  Prov.  Arabiae,  ibi  vice  praesid(is). — 
(d).  Slrator  legati  Augusti  pro  praetore. 
VIII  7050  (Cirta):  (ille)  [st]rator  in 
Arabia  maioris  [te]mporis  legationis 
eivs  (sc.  legati). 

ARABICVS.  Formal  adj.  denoting  re- 
lations of  conquest  or  otberwise  with  Ara- 
bia, as  contrasted  with  Arabvs  q.  v.  = 
«  native  Arabian  * ,  «  Arab  » .  [Cf.  Britan- 
nvs,  Britannicvs;  Germanvs,  Germani- 
cvs ;  Parthvs,   Parthicvs  etc.]. 

[Form  Arasicvs  by  mistake,  VIII  8320 
(Cuicul,  213-217).  —  Abbrev.  Arab.  freq. 
everywhere;  Arabb.,  VIII  22611  (near 
Lucus) ;  Arabic,  exx.  VI  225  (Rome, 
200-1),  1034  (203),  1035  (204),  1259 
(201),  X  1650  (Pnteoli,  196),  3884 
(Capua,  196),  5908  (Anagnia,  198-201), 
5909  (ibid.,  207),  5980,  6908  (near 
Capua,  201),  6929  (near  Pnteoli,  201), 
XI  5631  (Camerinum,  210),  6005  (Sesti- 
num,  202),  III  14  =  6581  (Alexandria, 
199),  3664  (Crumerum,  198),  4309  (Bri- 
getio),  5987,  5992  (Raetia,  201),  5995 
(Raetia),  5997  (ibid.,  195),  6709  (Syria), 
VIII  677  (Mactar),  850  (Thuburbo  Mains), 
4826  (Nattabutes.  209).  7970  (Rusicade, 
203),  XII  4347  (Narbo,  213-17);  Arabi., 
VIII  10161  =  22235,  22236  (near  Signs) ; 
Ar.  ?,  Ill  5991  (Raetia)]. 

A.  In  general.  Ill  93  (Bostra):  (illi) 
e[q_(vites)]  sing(vlares)  exerc(itvs)  Ara- 
b(ici);  VI  8883  (Rome):  M.  Vlpivs  Ca- 
storas,  librarivs  Arabicvs  [in  sense  of 
Arabus  q.  v.  ?  or  in  charge  of  certain 
studies  of  Arabia,  reduced  to  writing  by 
order  of  Trajan,  founder  of  the  province?]; 
IV  1878  (Pompeii,  graffito,  giving  no  sense 
as  read):  zetema  :  dissolvit  lacris  amala 

PATETO    BIC    AraBICAE    (sic). 

B.  As  imperial  title.  [Cf.  AD1ABENI- 
CVS,  ALAMANNICVS,  ARMENIACVS, 
BRITANNICVS,  CARPICVS,  DACICVS, 
FRANCICVS,    GERMANICVS,     GOTHI- 


ARAB 


ARAB 


423 


CVS,  MEDICVS,  PARTHICVS,  PERSICVS, 
SARMATICVS  etc.]. 

(a).  Of  Septiurius  Severus,  adopted  in 
195  after  his  expedition  against  the  Ara- 
bians and  Adiabeni ;  often  associated  with 
the  title  Parlhicm.  From  195  to  198 
(and  often  later),  the  title  is  simply 
Arabicvs  Adiabenicvs.  See  above  s.  v. 
ADIABENICVS,  pp.  98-94,  and  add  III 
243  (Ancyra,  197),  VIII  754  (Prov.  Pro- 
cons.),  1333(Chidibba,  195-196).  Variants, 
Parthicvs  Arabicvs  Adiabenicvs,  II  1969 
(Malaca),  4101  (Tarraco,  195),  VIII  4594 
(Diana,  197).  —  Parthicvs  Arabicvs,  Par- 
thicvs  Adiabenicvs,  XIV  2800  (Gabii), 
VIII  850  (Thuburbo  Mains),  5699,  5700 
(Sigus,  197),  6340  (Uzelis,  201),  6702 
(Tiddis,  197),  7041  (Cirta).  -  -  Parthicvs 
Arabicvs  et  Parthicvs  Adiabenicvs,  VIII 
306  (Ammaedara,  195),  X  7272  (Panhor- 
raus,  195).  VI  1033  (Rome,  203).  - 
Arabicvs,  Adiabenicvs,  Parthicvs,  VIII 
6994  (Cirta,  197).  2550  (Castra  Lambaes., 
198).  Ill  6709,  6710,  6712  (Syria).  — 
Parthicvs  Arabicvs  Adiabenicvs  Maximvs, 
VIII  22579  (near  Tigava).  —  Arabicvs 
Adiabenicvs  Maximvs,  III  3706  (near 
Aquincum,  199).  —  Arabicvs,  Adiabeni- 
cvs, Parthicvs,  Britannicvs,  III  5980, 
5997,  5999  (Raetia,  195).  —  After  198, 
with  the  siege  and  fall  of  Ctesiphon,  the 
title  Parthicus  Ma.rimus  is  added  as 
predominant  feature  of  the  title.  Arabi- 
cvs Adiabenicvs  Parthicvs  Maximvs, 
passim  ubique,  as  VI  1259  (Rome,  201), 
XIV  112,  113  (Ostia),  V  7979  (Ceme- 
nelum.  198),  7980  (Cemenelum),  III 
3664  (Crumerura,  198),  5717  (Noricum), 
5991,  5998  (Raetia),  7603  (Moesia  Inf., 
200),  VIII  1217  (Vaga,  209),  2368  (Tha- 
mugadi,  203),  2552  (Castra  Lambaes.,  198), 
6305  (Phua,  200),  7970  (Rusicade,  203), 
7972  (ibid.,  209).  and  citations  above 
s.  v.  ADIABENICVS  pp.  93-94.  —  Va- 
riants, Arabicvs  Adiabenicvs.  pontifex, 
et  Parthicvs  Maximvs,  VI  225  (Rome, 
200-1);  Arabicvs  Parthicvs  Maximvs, 
III  5746  (Noricum,  201),  II  4889  (Clu- 
nia,  217);  Parthicvs  Germanicvs  Maxi- 
mvs Arabicvs  Adiabenicvs,  VIII  4597 
(Diana,  201-2?).  —  Lastly,  after  Ms  cam- 
paign in  Britain  in  210,  his  full  title  is 
Arabicvs,  Adiabenicvs,  Parthicvs   Maxi- 


mvs, Britannicvs  Maximvs,  [but  note 
this  title  given  him  already  in  195 !, 
Ill  5745  (Noricum)],  as  IX  4959  (Cures, 
211-12),  III  p.  891  (Faventia,  tab.  lion, 
miss.,  216),  VIII  966  (Civ.  Siagitana, 
215),  4483  (Tnbunae),  7973  (Rusicade, 
215),  and  citations  supra  s.  v.  ADIA- 
BENICVS, p.  94. 

(b).  Of  Caracalla,  after  the  death  of 
Severus  in  211.  Arabicvs,  Adiabenicvs, 
Parthicvs,  Britannicvs,  III  7597  (Moesia 
Inf.,  212-217);  Arabicvs,  Adiabenicvs, 
Parthicvs  Maximvs,  Britannicvs  Maximvs, 
VII  1186  (Via  Vallaris.  213),  II  1037 
(Regina);  Arabicvs,  Adiabenicvs,  Parthi- 
cvs Maximvs,  Britannicvs  Maximvs,  Ger- 
manicvs Maximvs,  XII  4347  (Narbo,  213- 
217),  VIII  1855,  1857  (Theveste,  214). 
Other  citations  supra  s.  v.  ADIABENICVS 
p.  94  col.  2. 

(c).  Of  Anrelian,  in  271,  or  more  pro- 
bably in  272,  for  the  submission  of  the 
Arabians  who  had  offered  aid  to  Zenobia, 
queen  of  Palmyra.  II  4506  (Barcino,  272): 
Arabicvs  Maximvs,  Gothicvs  Maximvs, 
Carpicvs  Maximvs. 

(d).  Of  Vaballathus  Athenodorus,  son 
of  Zenobia,  associated  by  Aurelian  in  the 
honors  and  titles  of  the  Empire.  Rev. 
Arch.  IV  (1904)  p.  297  =  Am  ee  Epigr. 
(1904)  p.  14  (bet.  Bostra  and  Philadel- 
phia): Im(peratori)  Caesari  L.  ?v!.io  Av- 
relio  Septimo  Vaballatho  Athfnodoro, 
Persico  Maximo,  Arabico  Maximo,  Adia- 
benico   Maximo. 

(e).  Of  Constantinus  Maximus.  VIII 
8412  (Maur.  Sitifensis,  318-19):    Imp(e- 

RATORl)     CAES(ARl)     FlaVIO     CONSTANTINO 

Maximo,  .  .  .  Ger(manico)  Max(.mo).  .  .  . 
Sarm(atico)  Max(imo),  Brit(annico)  Ma- 
x(imo),  Ca(r)p(ico)  Max(imo),  Afab(ico) 
Max(imo),  Med(ico)  Max(imo),  Af.men(ia- 
co)  Max(imo),  Goth(ico)  Max(imo). 

ARABO.  See  ARRABONA. 

ARABRIGENSIS.  Native  of  Arabriga, 
a  town  of  central  Lusitania,  not  far  from 
Arucci  and  the  great  bridge  of  Alcantara 
across  the  Tagus ;  site  not  exactly  known, 
perhaps  at  Alemquer.  II  760  {pons  Al- 
canlarensis) :  mvnicipia  Provinc  ae  Lvsi- 
taniae  ...  (1.  14)  Arabrigenses;  II  967 
(Arucci):  Vibia    Crispa    Rvfini,    Arabri- 

GENSIS. 


ARAB 


ARAR 


arabvs  i  Arabian  ■  [Cf.  arabicvs]. 
X  8546  (Miaenum):  P.  Babbio  Matvro, 
milit(i)  ex  Classe  Miseniense  (sic),  mi 
(ss  guadriere)  «  Fide  *,  Syro,  nation(e) 
Arabo;  X  3087  (Capua):  [Cn.]  Veserivs 
C[n.  i..]  Antiochvs,  Arabvs,  cvltra- 
r[ivs];  XII !  324  (Nemausus):  Favstvs  ... 
n(atione)  Arabvs;  XII  1245  (Arausio, 
frgmt.):  [tile  nal(ione?)~]  Arau(vs). 

ARABVS.     See 'AR AVI. 

ARACHA.  A  towu  of  the  Palmyrene 
district  of  S  ;  ria,  27  chilometers  east  of 
Palmyra  on  the  road  to  Sura;  now  Erek. 
Ill  (3719    (near    Palmyra,    4lh):    strata 

DlOCLETIANA    A    PaLMYRA    ARACHA. 

ARACHNrZ.  {aQ&xvrj).  *  Spider «..  (Lat. 
aranea,  araneus).  Bull.  Arch.  Com.  Trav. 
Hist,  et  Scient.  (1907)  p.  255  =  Rev. 
Arch.  XI  (1908)  p.  321  no.  15  (Ammae- 
dara) :  lanifica  nvlla  pot[vit]]  con(ten)- 
dere  arachne  (sc.  cum  puella  ibi  sepulla). 

ARACINTHVS,  as  name  of  race-horses. 
VI  10053  =  33937  (Rome)  1.  12:  (ille 
agitator)  [h;s]  introivgis  vicit,  .  .  .  Ara- 
cin[tho];  VI  10054  (Rome)  1.  2:  in 
Aracintho   viii. 

ARACVS  ARANIVS,  a  Spanish  divi- 
nity, wholly  unknown,  and  perhaps  not 
correctly  read.  II  4991  (Olisipo) :  Ara- 
coaranio  (sic)  Niceo,  (ilia)  v.  a.  s.  l.  s. 

ARADEVS.  See  ARADIVS. 

ARADIVS.  Adj.,  subst.  «OfAradus», 
q.  v.  Ill  14165'°  (Aradus)  :  civitas  et 
bvle  Aradia;  XI  50  (Ravenna):  d(is) 
m(anibvs)  Ti.  Clavdi  Apollinaris,  . . . 
nat(ione)  Aradevs  (sic). 

ARADVS.  Island  and  town  off  the  coast 
of  Phoenicia,  with  important  harbor;  now 
Rudd.  As  birthplace  of  soldiers,  VIII 
18084  (Castra  Lambaesitana)  1. 1 :  [. .  .]ivs 
Severvs,  Arado;  Rev.  Arch.  35  (1899) 
p.  186  no.  90  =  Anne'e  Epigr.  (1900) 
p.  24  (ibid.):  [. .  .]iens,  Ara[do?]. 

ARALIA.  Adj.  neut.  plur.  as  subst., 
probably  in  the  general  sense  of  « tomb- 
altar  with  all  its  equipments  ».  VIII 
19929  (bet.  Chullu  and  Milev):  (ille) 
qvi   pr(a)ecepto   patris   carissimi    parvit 

ET    MESOLEVM    (sic)  CVM  TRIBVNAL    (sic)    ET 
ARALIBVS    PERFECIT. 

ARAMICI  naulae,  the  boatmen,  orga- 
nized into  a  guild,  of  some  stream  or 
lake    unknown    in    western    Switzerland. 


XIII  5096  (Aventicum) :  in  honorem  do- 

MVS  DIVINAE,  [n]aVTAE  ArVRANCI  ARAMICI 
SCHOLANl    DE    SVO    INSTRVXERVNT. 

ARAMO.  Local  divinity  of  a  village, 
still  called  Aramou,  in  the  vicinih  of 
Nemausus.  XII  2971  (bet  Nemausus  and 
Ucetia):  Aramoni  porticvm  Licinia  P. 
fil(ia)  Accept:lla  ex  voto  d(e)  s(va) 
p(ecvnia)  f(ecit).  Probably  Allmor  is  right 
in  interpreting  the  inscr.  Rev.  Epigr.  II 
263  (Aramon)  as  m(inister)  f(ani)  I(ovis) 
A(raiwonis). 

ARANDVNICI  vicini  (sic  for  vicaai), 
inhabitants  of  a  village,  Vicus  Arandu- 
nicus,  between  Nemausus  and  Sextantio, 
perhaps  at  or  near  the  modern  Calvisson. 

XII  4155  (ibid.):  d(is)  m(anibvs)  T.  Iv- 
l(i)  Aviti.  Vicini  Arandvnici  pos(ve- 
rvnt). 

AR  ANEVS.  t  Spider » .  VI  2801 1  (Rome): 
papilio  volita(n)s  texto  relegatvs  ara- 
n(eo  e)st.  Il(l)i  praeda  rep(e)ns.  hvic 
data  mors  sv(b)i(t)ast,  i.  e.  the  girl  was 
caught  by  death  as  the  butterfly  by  the 
spider. 

ARANIVS,  as  name  of  race-horse.  VI 
10053  =  33937  (Rome)  1.  4  [ille  agita- 
tor his~\  introivgis  vicit  .  .  .  Aranio 
Af(ro)   i. 

ARANIVS.  See  ARACVS. 

ARAPRIMENSES,  the  inhabitants  of 
*Ara  Prima,  an  unknown  place.  In  a  list 
of  various  townsfolk.  VI  10099  (Rome): 
Araprime[nsibvs3. 

ARAR.  A  river  of  south-eastern  Gaul, 
rising  in  the  Vosges  and  flowing  through 
the  territories  of  the  Aedui  and  Seqnani. 
After  receiving  the  waters  of  the  Dubis 
it  is  navigable  to  its  confluence  with  the 
Rhone  near  Lugudunum,  where  (ad  con- 
flueates  Araris  et  Rhodani)  stood  the 
great  Ara  Romae  et  Augnsli.  [See  above 
s.  v.  ARA,  p.  414  col.  2].  Its  name  was 
afterwards  changed  to  Sauconna,  Sagonna; 
now  Saoae.  [Cf.  ARARICVS].  (Abbrev., 
arar.,  see  below). 

XIII  2070  (Lugudunum):  hic  iens  in 

CVRAM     PER    AMNEM    ARAR(em)    SVBITO    CASV 

abreptvs;  Le  Blant  54  (Lugudunum,  = 
Sidon.    Apoll.    Epist.    II    10,  4  v.  22): 

HINC     AGGER    SONAT,     HIC     ARAR     RESVLTAT. 

The  river-boatmen,  organized  into  a  guild, 

XIII  1960  (Lugudunum):  (ille)  pa[tro- 


ARAR  ARAT                     425 

nvs  navtarvm  Rhodanicorvm]  Arare  na-  r]vm ;  2028  (ibid.):  (Ule)  nav[ta]  Ara- 

vig[antivm];   1966  (ibid.):  (illius)  nav-  ric(vs). 

tae    Rhodani(ci),     Arare    navigant(is);  ARATISPITANVS.    Adj.,    subst.     ■  Of 

1972  (ibid.):   (illius)   navt(ae)  Arar(e);  Aratispi»,    a  town  of  Hispania  Baetica, 

1954   (ibid.):    (Mi)    ...    navtae   Arare  at  the  foot  of  the  mountains   Sierra  de 

navi[ganti].   —    Of  the  Ara  Romae  et  las  Cabras,   north   east    of  Malaca  and 

Augusli,  XIII  1541  (Divona):  (Me)  sa-  south  east  of  Anticaria;  now  El  Cauche 

cerdos  Arae  Avg(vsti)  inter  coNFLVEN-  (Cauche    el     Viejo,    or     Villavieja    del 

t(es)   Arar(is)    et   Rhodani;    1674  (Ara  Cauche).   II  2054  (Aratispi,    117):    Res 

Eom.  et  Aug.) :    (Ule)    sacerdos    Romae  Pvblica    Aratispitanorvm;    2055    (ibid., 

et  Avg(vsti)   ad    Aram   ad   conflventes  128  ?):  Res  P(vblica)  Aratispitana;  2056 

Araris  et  Rhodani;   1710  (ibid.):  (Ml)  (Aratispi):  M.  Fvlvio  Senecioni,  Arati- 

[sacerd]oti  ad  [Aram  Romae]  et  Avgg.  spitano  ;  2057   (ibid.):  L.  Licinivs  Lici- 

[inter  conflven]tes   Arar(is)  [et  Rho-  nianvs,  Aratispitanvs. 

d(ani)];    1714    (ibid.):   [illf\   sacerdoti  ARATOR.   «Plowman»,  «farmer».  I 

ad  Templ(vm)   Rom(ae)    et  Avg(vsti)  ad  551  =X  6950  (Polla,  132  B.C.):  primvs 

conflvent(es)  Araris  et  Rhodani;   1719  fecei  (sic)  vt  de  agro  poplico  (sic)  ara- 

(ibid.) :  \_illi~\  ...  [sace]rdoti  Arae  [in-  toribvs  cederent  paastores  (sic) ;    XIV 

te]r  conflventes  [AraJris  et  Rhodani;  2852  (Praeneste,   136):    (Me)  notvs  in 

2940  (Agedincum) :  (Mi)  sacerdoti  Arae  Vrbe  Sacra,  notvs  qvoq_(ve)  finibvs  illis 

inter  conflvent(es)  Arar(is)  et  Rhoda-  qvos  Vmber  svlcare  solet,  qvos  Tvscvs 

ni  ;  3141  (Coriosolites,  frgmt.):  [Ara  ad  arator;    VIII  8407    (Sataris,  tabula  lu- 

conflvent]es  Araris  et  [Rhodani].  soria):    patris    et  fili  |  servvs  plenvs   | 

ARARDVS.    If  correctly  read,  a  local  exivit  arator.  Of.  VIII  4361  (Numidia). 

deity  of  the   Convenae   on    the   northern  ARATORIVS.  Adj.  «  plowmen's  ».  VIII 

slopes  of  the  Pyrenees.  XIII41  (St.  Beat):  10570    (Saltus    Burunitauus,    180-183): 

Arardo   daeo  (sic)  I.  P.  F.  v(otvm)  s(ol-  non  amplivs  annvas  qvam  binas  arato- 

vit  l(ibens)  m(erito).  rias,    binas    sartorias,    binas    messorias 

ARARICVS.  «  Of  the  Arar  »,  q.  v.  [For  operas  debe[a]mvs;    VIII    14428    (Pror. 

formation,  cf.  ARVRANCVS,  DRVENTI-  Procons.,  2nd):  [operas  ne  amplivs  vobis 

CVS,        L1GERICVS,       RHODANICVS.  impona]nt  aratorias  iiiii,  sartorias  iiii, 

Abbrev.,  Araricor.,    Araric,    Arar.,  see  messicias  iiii. 

below].  VI  29722   (Rome):  (Mi)  ...  ex  ARATOS.  The   celebrated   astronomer 

Baetica,  .  .  .  negot(iatori)  vinario  Lvgv-  and  poet  (ca.  B.  C.  270)  of  Soli  in  Ci- 

dvn(i)  in  canabis  consisten(ti),  .  .  .  nav-  licia,  author  of  the  (Patrofisra  and  Jio- 

tae  Ararico;  XII  1005  (Glanum):  (Mi)  arj/xeia.  On  a  tessellated  pavement,  accom- 

nav[t]ae  Ararico;  3316  (Nemausus):N(Av-  panied  by  his  Muse,  XIII  3710  (Treveri): 

tis)  Rhod(anicis)   et  [A]rar(icis)  ;  XIII  Aratos.  Vrania. 

1688  (Ara  Rom.  et  Aug.):  (Mi)  patrono  ARATRVM.    «Plow».    II  5439   (Lex 

navtar(vm)  Araricor(vm)  et  Rhodanico-  Ursonensis,  44  B.  C.)  II  2,  1.  2:  ne  q_vis 

r(vm)  ;  1695  (ibid.) :  (Mi)  patrono  Splen-  intra  fines  oppidi  colon(iae)ve,  qva  ara- 

didissimi    Corporis    N(avtarvm)    Rhoda-  trocircvmdvctvmerit,hominem  mortvom 

nicor(vm)  et  Arar(icorvm)  ;  1709  (ibid.) :  (sic)  inferto  etc. ;  X  3825  (Capua,  aelatis 

(Mi)  Veneto,  .  .  .  patron(o)  navtar(vm)  Augusti):   ivssv    Imp(eratoris)    Caesaris, 

Araricorvm;  1918  (Lugudunum):  (Mi)...  qva  aratrvm  dvctvm  EST(inscrr.  of  the  cip- 

patrono  Rhodanicorvm  et  Araricor(vm),  pi  that  marked  thepomerium  of  the  colony). 

n(avtae)  Rhod(anico)  et  Arar(ico).  and  ARATVS.     See  ARO,  -ARE. 

patrono  Rhodanic(orvm)    et   Arar(ico-  ARATVS,  in  sense  of  exaralus:  «  carv- 

rvm),  n(avtae)Rhod(anico)  et  Araric(o);  ed»,    inscribed».     VI   18385     (Rome): 

2009  (ibid.):  (Mi),  civi  Viennens(i),  nav-  [tv  qvicvmqve  mor]ae  patiens  vis  scire, 

t(ae)  Ararico  ;  2020  (ibid.) :  (Mi),  civi  viator,  [in  fletvm  nos]tr!S  titvlis  qvid 

Vangioni,  navtae  Ararico,  and  l(ocvs)  noster    aratvs    [sit  lapis  ac  lacrim]as, 

d(atvs)    d(ecreto)    navtarvm    Araric[o-  pavlvm  consiste  !  docebo. 

54 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


426 


AUAV 


ARB1 


ARAVACI,  ARVACI,  (iu  inscrr.  never 
Arevaci),  a  large  Celtibcrian  tribe  of 
central  Hispania  Tarraconensis,  south  of 
the  upper  course  of  the  Darius.  Mention- 
ed often  in  inscrr.  of  soldiers  of  the  two 
alae  which  they  furnished  to  the  Roman 
army,  viz.  Ala  I  (ffispanorum)  Arava- 
corum,  and  Ala  1 1 '(Ifispanorum)  Arava- 
corum.  For  citations,  see  above  s.  v. 
ALA,  pp.  216,  217;  and  add  III  1421429 
(Tomi),  III  p.  232809  (Bulgaria,  138, 
tab.  hon.  miss.). 

ARAVI,  or  ARAVORVM  CIVITAS,  a 
small  municipium  of  Lusitania,  situated 
near  the  Cuda  south  of  where  it  joins  the 
Durius;  now  Devesa.  II  429  (ibid.,  118): 
Civitas  Aravor(vm);  If  760  (pons  Al- 
cantarensis):  mvnicipia  Provinciae  Lvsi- 
taniae  .  . .  (including)  Aravi  ;  II  502 
(Emerita):  Ivl(ivs)  Scitianvs,  Aravs  (sic) ; 
II  1017  (Badajoz):  G.  (sic)  Silio  Cosmo, 
Aravo;  VI  3422  (Rome):  Reginiae  Ti- 
tvlae  (sic) .  .  .  nat(ione)  Arava  ;  perhaps 
here  belongs  XII  3324  (Nemausus):  Fav- 
stvs  .  . .  n(atione)  Arabvs. 

ARAVISCI.     See  ERAVISCI. 

ARAVS.     See  ARAVI. 

ARAVSENSIS.     See  ARAVSIENSIS. 

ARAVSIENSIS,  ARAVSENSIS.  Adj.. 
subst.  «Of  Arausio»,  q.  v.  XIII  5384 
(Vesontio):  Geminia  Titvlla,  Aravsien- 
sis;  XII  1912  (Vienna):  L.  Caecili  Pi- 
sonis,  civis  Aravs(iensis);  XII  1567 
(Lucus  Augusti):  Ivnio  Tito,  xv  vir(o) 
Aravsens(i)  [tie);  VI  1549  (Rome.  2nd): 

\illf\  CVRATORI  CiVIt(aTIS)  AraVS(iENSIVm) 

Prov(inciae)  Galliae  Narb(onensis). 

ARAVSIO.  A  city  of  Gallia  Narbonen- 
sis,  east  of  the  Rhone  on  the  highway 
from  Arelate  to  Vienna,  north-west  of  Car- 
pentorate;  now  Orange.  Full  title:  Colonia 
Firma  lulia  Secundanorum  Arausio. 
[Cf.  ARAVSIENSIS].  XII  3203  (Nemau- 
sus): (Me)  ...  i in ii  vir  avg(vstalis) 
Col(onia)  .  .  .  Fir(ma)  Ivl(ia)  Secvnd(a- 
norvm)  Aravsione;  VI  31801  (Rome, 
frgmt.) :  [Se^cvndani  Firma  Ivlia  Arav- 
sion(e)  ;  VI  30850  (Rome,  labella  aenea, 
once  attached  to  some  object  dedicated 
to  the  Genius  of  the  town):  Aravsioni, 
L.   Kareivs   Vitalis. 

ARBA.  A  small  island,  and  its  chief 
town,  between  the  coast  of  Liburnia  and 


the  larger  island  of  Crexa  (Cherso).  Ill 
143367(Dalmatia):  felix  Arba!  ;  III  2931 
(Iader,  2nd):  M.  Trebio  Procvlo,  .  .  .  ii 
vir(o),  aedil(i),  Arba;  III  3582  =  10541 
(Aquincum):  [ille~\,  Arba. 

ARBISTRIANVS  fundus,  name  of  an 
estate  XI  1147  (Veleia,  2nd)  V  1.  85: 
Arbistriano  in  Parmense,  pag(o)  s(vpra) 
s(cripto)  [i.  e.  Mercurialt]. 

ARBITER.  «Arbitrator",  «adjudica- 
tor » ,  «  referee  » ,  «  umpire  » ,  «  dispen- 
ser » .  —  «  Master  » ,  «  owner » ,  « lord  » , 
«arbiter^.  [Cf.  ARBITRA,  ARB1TRIX]. 

A.  In  legal  sense,  of  one  to  whom  a 
question  at  law  is  submitted  for  decision, 
with  power ;  or  in  whom  is  vested  autho- 
rity to  carry  ont  projects,  testamentary 
or  otherwise.  [Cf.  ARBITRALIS,  ARBI- 
TRATVS,  ARBITER1VM,  ARBITRIVM]. 
Pais  511  =Bruns  Forties  p.  103  =  Notiz. 
(1880)  p.  213  (Ateste,  perhaps  frgmt.  of 
Lex  Rubria,  49  B.  C.)  1.  7:  qvo  . . .  mi- 

NVS    IBEI    (Sic)    d(e)     e(a)    r(e)     1VDEX    ARBI- 

terve  addicatvr,  detvr,  and  1.  15:  iv- 
DICIS,  arbitri,  recvperatorvm  datio,  ad- 
dictio;IX  2827  (Buca,  19):  C.  Helvi- 
divs    Priscvs,    arbiter    ex    compromisso 

INTER  (ilium)  PROCVRATOREM  (UUuS)  ET 
(ilium)  ACTOREM  MVNICIPI   HlSTONIENSIVM  ; 

VI  1268  (Rome,  1st) :  hi  termini  xix  positi 
svnt  ab  (Mis)  ex  depalatione  T.  Flavi 
Vespasiani  arbitri;  II  1637  (Iliturgicola): 
[bas]is  Fortvna[e3  ex  testamento  (illius) 

RELICTA  .  .  .  SECVNDVM  SENTENTIAM  (UUuS) 
a(rb)i(t)rI  [OPERIS  ET  (Ulum)~\  ARBITRVM 
DONI    TOTIVS. 

B.  In  extended  sense:  «dispenser», 
«  master  » ,  «  owner  » ,  « lord  » ,  « ruler  » , 
«arbiter».  VI  1725  (Rome,  5th):  petitv 
Senatvs  Amplissimi,  qvi  est  ivstvs  arbi- 
ter dignitatvm;  III  1552  =  8001  (Ti- 
biscum) :    ipse  svo  cvram  titvlo    dedit, 

IPSE     SEPVLCHRI      ARBITER     HOSPITIVM     MEM- 

[bri]s  fatoqve  paravit  ;  VIII  2297  (near 
Thamugadi) :  eris  secvritas  soporantion 

(sic),  MVNIMEN  DOMORVM,  TVTELA  CLAV- 
STRORVM,      DISCVSSOR      OBSCVRVS,      ARBITER 

silentiosvs  (perhaps  a  watchdog  or  other 
animal  on  guard?);  V  6253  (Mediola- 
nium,  -J-):  (Me)  Venetae  arbiter  orae; 
Hiibn.  Hisp.  385  (Asturia,  f ,  late) :  (Me 
abbas)  intima  qvi  penetras  cvnctorvm, 
arviter  (sic)  verax.    Add    Egli,    Milth. 


ARBI 


ARB1 


427 


Antiq.  Gesellsch.  Zurich  XXIV  (1895) 
p.  22  (Agaunum,  f,  6th-7th).  —  Of  the 
gods,  God,  III  1090(Apulum):Iovi  Svmmo 

ExSVPERANTISSIMO,  DIVINARVM  HVMANARVM- 
QVE   RERVM   RECTORI   FATORVMQVE   ARBITRO  ; 

VI  13377  (Rome)  D(is)  M(anibvs),  fato- 
rvm  arbitris;  Hiibn.  Hisp.  386  =  Rossi 
II  p.  295,  7  =  Carm.  Lat.  727  (Ovetum  ?, 
f ,  8th) :  Tv  (sc.  Deus),  bonvs  arviter  (sic). 
ARBITERIVM.  =  ARBITRIVM  q.  v. 
■  The  judgement,  direction,  decision  of  an 
arbiter,  executor,  administrator  » .  [Form 
arbiterio  ace,  a(s)biteriv  abl.,  see  below], 
VI  3471  (Rome):  (Me)  .  . .  t(estamento) 
f(ieri)  i(vssit)  arbiterio  (illius)  vxoris; 
II  4137  (Tarraco):  ex  testamento  eivs- 
dem,  arbiterio  (illius)  soceri  ;  III  707 
corrected  Bull.  Core.  Hell.  (1900)  p.  310 
(Philippi):  ad  arbiterio  (sic)  eivs  q.(vi) 
s(vpra)  n(ojwinatvs)  e(st);  VII  268  = 
Hiibn.  Brit.  185 (Isurium?):()7/e)  a(r)bite- 
riv  (sic)  pr(aepositi)  m(ilitvm?)  castrvm 

FECIT. 

ARBITRA.  Fern,  form  of  ARBITER 
q.  v.,  «Arbitrator»,  «mediator".  Ed. 
Diocl.  Introd  I  11  (=111  p.  825,  cor- 
rected p.  1928):  ARBITRAM  REBVS  INTER- 
VENIRE   ivs[titiam]. 

ARBITRALIS.  Adj.  from  ARBITER 
q.  v.,  in  sense  of  ■  arbitrary  » .  IX  2826 
(Buca):[oyi]pROFESSA  PECVARIA,REGAU  de- 

RELICTO  TRANSITV,  [TRAMITE  De]vIO  ARBITRA- 
LI    DERECTIONE    TRANSFERRE   [AVSl]  FVERINT. 

ARBITRATVS.  «Judgement»,  «de- 
cision »,  «  adjudication  »  of  an  arbiter  or 
«  referee  »  (at  law),  or  of  a  person  autho- 
rized, by  testament  or  otherwise,  to  plan 
and  carry  out  a  project  as  executor  or 
administrator.  [Cf.  ARBITERIVM,  ARBI- 
TRIVM]. 

[Forms.  Almost  invariably  in  the  abl. ; 
dat.  ?  arbitratvi,  XI  4938  (Spoletium, 
frgmt.);  arbitratvm  for  abl.,  VI  12133 
(Rome);  arbitratvv,  I  199  =  V  7749 
(Genua,  Sent.  Minucior.,  117  B.  C.)  1.  26 ; 
abitratv  by  mistake,  VI  36033  (Rome). — 
Abbrev.,  arbitrat.,X  4450  (Capua,  frgmt.), 
XI  4212  (Interamna),  III  2449  (Salonae) ; 
\_n.  b.,  all  the  following  may  be,  in  any 
given  case,  equally  for  arbitrium  q.  v., 
but  the  use  of  arbitratus  is  far  more 
common.];  arbitr.,  VI  1806,  2710,  9427, 
14193,  26326,  27619  (Rome),   X   4176 


(Capua),  5853  (Ferentinum),  V  4857 
(Benacenses),  III  512  (Patrae),  4247 
(Scarbantia),  5334  (Solva),  XII  5110, 
5144  (Narbo);  arbit.,  VI  12692  (Rome), 
X  4160  (Capua),  5785  (Cereatae  Maria- 
nae),  XI  5936  (Tifernum  Tiberinum), 
6059  (Urvinum  Mataurense);  arbi.,  Ill 
1530  (Sarmizegetusa) ;  ar3.,  1200  (Lex 
Agraria,  111  B.  C.)  11.  73,  74,  84,  XI 
623  (Forum  Livi),  V  1323  (Aquileia), 
III  4457  (Carnuntum)]. 

I.  In  legal  sense,  of  the  decision  or 
judgement  of  public  officials  or  represen- 
tatives acting  as  arbitri,  referees  or  com- 
missioners in  litigation,  arbitration  or 
authority.  1 199  =  V  7749  (Genua,  Sent. 
Minucior.,  117  B.  C.)  1.  26:  sei  Langen- 

SES  EAM  PEQVNIAM  (sic)  NON  DABVNT  NEQVE 
SATIS     FACIENT,     ARBITRATVV     (sic)     GeNVA- 

tivm  . . . ;  I  200  (Lex  Agraria,  111  B.  C.) 

1.     73:     EA    [PRAEDIA    .  .  .]    ...     ARB(lTRATv) 

pr(aetoris)  qvei  int[er]  ceives  tvm  Ro- 
mae  iovs  deicet,  satis  svpsignato  (sic), 
and  1.  74:  arb(itratv)  pr(aetoris),  and 
1.  84:  pr(aetor),  qvoivs  arb(itratv)  . .  .; 
I  206  (Lex  lulia  Manic,  44  B.  C.)  1.  21 : 

IS    EAM     VIAIW     ARBITRATV    .  .  .    AED(lLIs)    .  .  . 

tveatvr,  and  1.  22 :   ei  omnes  eam  viam 

ARBITRATV  EIVS  TVEANTVR,  and  1.  32:  QVEI 
EORVM  EAM  VIAM  ARBITRATV  EIVS  AED(lLIs).  .. 

non  tvebitvr,  and  1.33:  aed(ilis)  qvoivs 

ARBITRATV  EAM  TVEREI  OPORTVERIT,  and 
1.    47:    VTEI    EAM    VIAM    ARBITRATV    EIVS... 

tveatvr,  and  1.  54  «emitam  . .  .  constra- 

TAM  RECTE  HABETO  ARBITRATV  EIVS  AED(lLIs); 

VI  3823  (Rome,  B.C.):  ...  cvrarent 
tv[erentvrqve  ar]bitratv  aedilivm  plei- 
beivm  [qvei]cvmq.ve  essent  ;  I  577  = 
X  1781  (Puteoli,  lex  parieti  faciundo, 
105  B.  C.)  I  1.  8:  qvi  redemerit  prae- 
des  dato  praediaqjve  svbsignato  dvvm- 
virvm  arbitratv,  and  III   1.   6 :  SACELLA, 

ARAS  SIGNAQVE  .  .  .  ,  EA  OMNIA  TOLLITO  .  .  . 
DVVMVIRVM  ARBITRATV,  and  III  1.  7  .*  HOC 
OPVS    OMNE    FACITO    ARBITRATV   DVOVIr(vm) 

et  dvovira[l]ivm;  II  5439  (Lex  Urso- 
nensis,  44  B.C.)  tab.  I  3  1.  3:   vindex 

ARBITRATV    II    VIRI     QVIVE    i(vRl)    D(lCVNDO) 

p(raeerit)  locvples  esto,  and  tab.  II   2 

1.  11:  II  VIRI  ...  LVDOS  SCAENICOS  ... 
ARBITRATV      DECVRIONVM       FACIVNTO ,       and 

tab.  II  1,  19  :  n  virvm  arbitratv,  and 
tab.  Ill  2  1.  30:  arbitratv  ii  vir(i)  prae- 


AR1JI 


ARBl 


f(ecti)ve;  II  1964  {Lex  Malacitana,  81- 
84)   ix:   qyi  in  eo  mvnicipio  ii  viratvm 

vJVAESTVRAMVE  PETENT,  .  .  .  QVISQVE  EO- 
KVM  .  .  .  ARBITRATV  EIVS  QVI  EA  COMIT1A 
HABEBIT   PRAEDES    .  .  .     DATO  J   II    5181     (  LeX 

Metal.  Vipasc,  end  l8t)  1.  21:  arbitratv 

PROC(VRATORIS)       QVI       METALLIS        PRAEERIT 

(the  baths  must  be  kept  open  during 
certain  hours);  I  571  =  X  3772  (near 
Capua,  94  B.C.):  vtei  .  .  .  peqvniam  {sic) 

CONSVMERENT    EX    LEGE    PAGANA,    ARBITRATV 

{iiiius)  magistrei  pageiei  {sic);  X  5853 
(Ferentinum) :  in  orn(atvm)  statvae  et 
imag(invm)  mear(vm)  res  p(vblica)  per- 
pet(vo)  {sestertios)  xxx  n(vmmos)  impen- 
d(at),  arbitr(atv)  nil    vir(vm),    aedilivm 

CVRA. 

II.  In  the  allied  (official,  legal)  sense 
of  the  arbitral  authority  of  Home  over 
quasi-autonomous  foreign  peoples  or  per- 
sons. I  198  {Lex  Repetund.,  123-2  B.  C.) 
I :  [q_voi  socivm  noJminisve  Latini  exte- 
rarvmve  nationvm,  qvoive  in  arbitratv, 
dicione,    potestate    amicitiav[e    Popvli 

ROMANI    .  .  /]. 

III.  «  Administrator  » ,  «  executor  * . 
In  private  (almost  always  testamentary) 
dispositions,  esp.  for  the  construction 
and  maintenance  of  the  tomb  or  the  in- 
vestment and  expenditure  of  bequests. 
The  arbitri  may  be  one  or  more,  male 
or  female,  relatives,  friends  or  freedmen. 
Very  freq.  except  in  Africa,  Spain  and 
Britain.  Exx.  showing  relationship  of 
arbiter:  pater,  V  4958  (Camunni);  ma- 
ter, X  4450  (Capua),  XI  4938  (Spole- 
tium);  maritus,  XI  4212  (Interamna); 
coniux,  VI  36033  (Rome);  uxor,  VI 
1806,  1820,  3510,  9547,  9993,  27028 
(Rome),  I  1228  =  X  1213  (Abella,  B.  C), 
X  1146  (Abellinum),  2751  (Puteoli),  III 
2449  (Salonae),  XII  5972  (Narbo),  XIII 
477  (Ausci);  fraler,  VI  1856  (Rome), 
V  4958  (Camunni),  III  6507  (Noricum); 
soror,  VI  29245  (Rome),  V  6110  (Me- 
diolanium) ;  filius,  XI  623  (Forum  Livi), 
4724  (Tuder);  heres,  heredes,  VI  1374 
(Rome,  1st),  2165,  2710,  9970,  12133, 
14193,  26008,  27028  (Rome),  X  1334 
(Nola),  4002  (Capua),  III  9761  (Aequum), 
9816  ( Urlika) ;  coheres,  VI  29245  (Rome) ; 
libertus,  Liberia,  liberli,  VI  1498,  1970, 
9182,9547,  10885, 11504,  24321,  25229, 


26826,  27028,  27406,  27407,  27925, 
$29,  36033  (Rome),  XIV  8492  {Sa- 
iaesco),  X  1262,  127;!,  1327  (Nola), 
3999  (Capua),  4569  (Trebula),  4815 
(bet.  Cales  and  Teanum),  5583  (Fabra- 
teria  Nova),  6186  (Formiae),  IX  1077 
(ager  Compsinus),  2222  (Telesia),  XI  623 
(Forum  Livi),  4192  (Interamna),  V  624 
(Tergeste),  1061  (Aquileia),  6101  (Me- 
diolanium),  III  4510  (Cai-mintum),  9761 
(Aequum),  XII  4705,  5315  (Narbo);  con- 
libertus,  conliberta,  VI  1945,  10245, 
27028  (Rome);  commilito,  XI  5386 
(Asisium) ;  commanipularis,  XI  6059 
(Urvinum  Mataurense).  —  Note  the  col- 
location   [CONS^ILIO    ET  ARBITRATV  {HUuS), 

XIV  1393  (Ostia);  arbitratv  et  cvra 
{illorum),  III  2919  (Iader).  —  Various 
arbitral  formulas  of  testamentary  dispo- 
sition: testamento  fieri  iussil  {I.  f.  i.) 
arbitratu  {illius,  illorum),  VI  1970,  2165, 
27406,  27407,  36033  (Rome),  XIV  3492 
{Saracinesco),  XIV  3360  (Misenum),  IX 
1139  (Aeclanum),  V  147  (Pola),  933, 
1061  (Aquileia),  4857  (Benacenses),  6017, 
6110,  6118  (Mediolanium),  III  653  (Phi- 
lippi),  2449,  2531  (Salonae),  2919  (Iader), 
3164  (Dalmatia),  4247  (Scarbantia),  5334 
(Solva),  9761  (Aequum),  9816  (Urlika). — 
ex  testamento  fieri  iussil  arbitratu  {illius, 
illorum),  VI  11504,  12133  (Rome),  XI 
6059  (Urvinum  Mataurense),  XIII  17 
(Consoranni).  —  ex  teslamento  factum 
arbitratu  {illorum),  VI  14193  (Rome), 
XIV  3906  {Lunqliezza).  —  ex  testamento 
ita  ut  is  caverat  factum  .  . .  arbitratu 
{illius),  XIV  397  (Ostia).  —  testamento 
fieri  rogavit  arbitratu  {illius),  V  6896 
(Alpis  Graia).  —  testamento  poni  iussit 
arbitratu  {illius),  VI  2710  (Rome),  III 
1530  (Sarmizegetnsa).  —  ex  testamento, 
arbitratu  {illius,  illorum),  I  1029  (Rome, 
B.C.),  VI  1374,  1806,  3533,  4787, 
9180,  9427,  10027,  10885, 12692, 14493, 
25970,  27200,  27699,  28640,  28829, 
29245  (Rome),  XIV  1317  (Ostia),  2265 
(ager  Albanus),  X  240  (Griimentum), 
1146,  1166  (Abellinum),  1213  =  1  1228 
(Abella,  B.  C),  1273,  1327,  1334  (Nola), 
2402,  2751  (Pnteoli),  3999,  4173,  4176, 
4373  (Capua),  4569  (Trebula),  4727  (ager 
Falernus),  4815  (bet.  Cales  and  Teanum), 
5753  (Sora),  6186  (Formiae),  I  1199  (Si- 


ARBI 


ARBI 


429 


nuessa),  IX  967  (Vibinum),  1077  (ager 
Compsinus),  2222  (Telesia),  XI  4212  (In- 
teramna),  4724  (Tuder),  5936  (Tifermim 
Tiberinum).  6255  (Fanum  Fortunae),  III 
546  (Megara),  XII  4705.  4989  (Narbo), 
XIII  477  (Ausci),  2135,  2233  (Lugudu- 
num).  —  testamento,  arbitratu  (illitts), 

XI  5386  (Asisium):  —  fieri  iussit  ar- 
bitratu (illius),  V  1323  (Aquileia),  III 
6507  (Noricum).  —  Varia  notabilia:  VI 
2623  (Borne) :    nam    et    eorvm    qvorvm 

ARBITRATV    FIERI    CAV[lJ    IVS    HVIVS    [mONV- 

m]enti  esse  volo  ;  VI  9970  (Rome):  haec 
VIVA  testamentvm  fecit  et  heredem  ex 
asse  fecit  et  efferri  se  ivssit,  arbitratv 
svo ;  VI  10332  (Rome):  (ille)  monvmen- 

kTVM  EX  PECVNIA  COLLATA  SOCIORVM  AEDI- 
ficavit,  arbitratv  svo ;  V  6101  (Medio- 
lauium):   arbitratv  (illius)  lib(erti)  cvi 

PROPRIETATEM  MONVMENTI   TESTAMENTO    LE- 

gavit;  X  380  (ager  Atinas):  ex  volvn- 

TATE  SVA  EX  HS.  (tot)  N.,  ARBITRATV  (HUuS)  ', 

III   1230  (Apulum):  secvndvm  volvnta 

TEM  TESTAMENT),  PATRONAE  .  .  .  FECIT,  AR- 
BITRATV (illius);  III  4457  (Carnvmtum): 
h(ic)   s(itvs)    e(st)   arb(itratv)    (illius) ; 

XII  4648  (Narbo):  hic  est  sepvltvs  ar- 
bitratv (illius);  VI  1856  (Rome):  ossa 

SITA    SVNT    IN     HOC    MONVMENTO    ARBITRATV 

(illius);  VI  1374  (Rome,  1st):  opvs  apso- 

LVTVM  (sic)  EX  TESTAMENTO  DIEBVS  CCCXXX, 

arbitratv  (illius)',  XIII  5708  (Andeman- 
tunnum,  testam.  Galli  cuiusdam):  cola- 
tvrq(ve)  id  aedificivm  et  ea  pomaria  et 
lacvs  arbitratv  (illius);  III  6998  (Na- 
colia,  /caput  ex  testamento)  1.  4:  patriae 

MEAE   .  .  .   DARI    VOLO    HS.    (lot)   .  .  .   EA   CON- 

dicione  vti  arbitratv  (Uloruni)  FAENERE- 
tvr  ea  pecvnia.  —  Add  instances  of  ar- 
bitratu, (illius,  illorum)  or  arbitratu 
absolutely,  VI  1498,  1820.  2623,  3504, 

15666,  7374,  9182,  9547,  9843,  9993, 
11198,  27619  (Rome),  XIV  1112,  1311, 
1695  (Ostia),  3366  (Praeneste),  3511 
(Ciciliano).  3945  (Nomentum),  4066 
(Fidenae).  X  1093  (Nuceria  Alfaterna). 
4160,  4214,  4276  (Capua),  4566  (Tre- 
bula),  4730  (ager  Falernus),  5450  (Aqui- 
num),  5785  (Cereatae  Marianae),  5843 
(Ferentinum),  6206  (Formiae),  6362 
(Tarracina),  6492  (Ulubrae),  V  4680 
(Brixia),  4958  (Camunni),  III  512  (Pa- 
trae),  9929  a  (Hadra),  VIII 1 0605  =  14697 


(ad  Aquas)  [the  only  instance  of  the  word 
in  Roman  Africa!],  XII  1773  (Valentia), 
4310  (Baeterrae),  4369, 4372, 4592. 4651, 
4839,  4841,  4861,  5039,  5055,  5110. 
5144,  5177  (Narbo). 

ARBITR1VM.  «  Judgement  »,  power 
of  judgement  and  action»,  «arbitral 
authority  ■ .  [Cf.  ARBITER,  ARBITERIVM, 
ARBITRATVS]. 

I.  «  Judgement » ,  «  intelligent  discri- 
mination » ,  i.  e.  actus  potestasve  arbi- 
trandi.  Ed.  Diocl.  Introd.  (Ill  p.  858 
and  p.  1929)  I  1.  15:  ipsorvm  sensv 
adqve  (sic)  arbitrio  ;  XIII  2399  (Lugu- 
dunura,  f ,  586-8) :  (ille)  mentis  et  ar- 
bitrio ivsti(t)iaqve  potens;  XII  1499 
(Vasio,  f,  515?):    arbitriis   nam  cvstvs 

(SIC)    PATRIAE    RECTVRQ_VE      (sic)     VOCATVS  ; 

III  12134  (Tlos,  305-6)  1.  17  :  eorvm  qvi 

ADVERSAE    FORTVNAE    ARBITRIIS    SVBIVGAT^l] 

.  .  .  =  \_onivf\q  ivavxiag  xvyr}S  xQiffsffiv 
v7io@Xr}B[e]v%sg\  VI  20674  (Rome):  vi- 
svm  ollis  (=  Mis,  sc.  fatis),  tacito  ar- 
bitrio cvm  lege  perenni  ;  III  1854  (Na- 
rona)  =  Carm.  Lat.  1117:  [Ditis]  svb 
fatvm  veni[t  i]n  arbitrivm  ;  XI  297 
(Ravenna,  f):  hanc  qvoqve  re[c]entem 
reverendi  cvlminis  arcem  [f]ixit  et  even- 
tvm  traxit  ad  arbitrivm. 

II.  «  Power  »,  *  authority  ».  R.  G.  divi 
Aug.  cap.   34   1.    15 :    Rem    Pvblicam  ex 

MEA  POTESTATE  IN  SENAT[vS  POPVLIQVE 
ROMANI    A^RBITRIVM    TRANSTVLI   =   ix    T/~g 

iflfjg  i^ovaiaz  slq  ttjv  t/~s  -vvxXrjxov  xal 
xov  Jtjuov  Tobv  lP(iojxai(ov  {isxrivsyxcc  xv- 
qi^av;  II  6278  (S.  C.  Itaiicense,  176-7) 
1.  43:  trans  Padvm  ...  perqve  omnes 
Italiae  regiones  arbitrivm  inivngendvm 
praefectis  alimentorvm  dandis  (sic)   .  .  . 

VEL    VIAE    CVRATORI,    AVT    .  .  .     IVRIDICO  VEL 

. .  .    classis    praetoriae    praefecto,    and 

1.  52:  CONSERVENTVR  AB  EO  CVIVS  ARBI- 
TRIVM   ERIT    DE    TRIBVS    PRETIS  (sic)  ',    Rossi 

II  p.  78,  I  1.  9  (Rome,  f):  (Sanctus 
Petrus)  cvivs  in  arbitrivm  c(a)elvm  ter- 

RAMQVE    RELIQ_VI<T). 

III.  In  sense  of  arbitratus  q.  v.  §  III: 
the  authority  of  administrators,  execu- 
tors, of  private  parties  or  collegia.  X  114 
(Petelia,  kaput  ex  testamento)  1.  15:  ar- 
bitrio Avgvstalivm,  and  1.  22 :  arbitrio 
ipsorvm;    XIV   2112   (Lanuviura,  136): 

SI    QVIS   INTESTATVS  DECESSERIT,  IS  ARBITRIO 


430  ARBI  ARBO 


qyiNq.(vENNALis)  ET  POPVL!  fvnerabitvr 
X  3987  (Capua):  a[r]bitrio  (illius) 
Observe  the  special  use,  IV  3340"  (Pom 
peii,  wax  tablet,  56):  ex  qva  svmma  [ac 


care  of  trees,    VI  826  =  30837    (Rome, 

1st):     NE    CVI    LICEAT    INTRA    HOS    TERMINOS 

.  .  .  arborem  ponere;  XII  3637  (Nemau- 
sus) :  maesolevm    (sic)    excolvit  .  .  .  po- 


cepit  nvmeratos,  i.  e.    «in  cash»?]  se-  sitis  arboribvs;  VI  32455  (Rome):   ar- 

STERTIOS    DVCENTOS,   [et?]    ARBITRIO    (per-  BORES    SERVNDAS    COERAVERVNT  ;     1     p.    359 

haps  ess  «  on  demand,  by  mutual  cousent » )  =I!p.  281  =  VI  2305,  2306  (menolo- 

s[estertio]s  viginti  . . .  gia    rustica     Cololianum    el     Vallense) 

ARBITRIX.     [Formed    from    arbiter,  mensis  September  (mes.  Sept.):  arborvm 

as  if  from  *arbitor~].    «Umpire",    «re-  oblaqviatio  (oblaq_veatio);   ib.   mensis 

feree».   VI  10128  (Rome,  tessera  ossea) :  November  (mes.  Nov.):  scrobatio  arbo- 

Sophe  Theorobathiluana,  arbitrix  iMBO-  rvm.  —  Of  trees  as  ornaments  of  monu- 

liarvm  (sic).  ments  and  shrines,  VIII  9320  (Caesarea): 

ARBITROR, -ARI.  «To  use  judgement»,  [l]acvm  arb(oribvs),  marmorib(vs),   sta- 

« consider»,    «regard  as»,    «think».    I  tvis  etc.  (ornalum)\  XIII  1780   (Lugu- 

201  =  XIV   3584    (Epist.   ad  Tiburtes,  dunum):  deo  Silvano  . . .  (tile)  .  . .  aram 

B.  C):  1.  11:    ita  vtei  (sic)  ante  arbi-  et  signvm  inter  dvos  (sic)  arbores  ... 

trabamvr;   I  202    (Lex  Cornel,  de  XX  ex  voto   posvit;    XIII    8638   (Vetera): 

Quaest.,   ca.  81  B.  C.)  I  1.  33:  eosclve  Qvadrv[v(iis)]  et  Genio  Loci  (ille)  .  .  . 

VIATORES    EOSQVE   PRAECONES  OMNEIS    (sic),  TEMPLVM      CVM      ARBORIb(vs)       CONSTITVIT  ; 

QVOS    EX    ORDINE     DIGNOS     ARBITRABVNTVR,  XII    103    (Axima)  :    SlLVANE,   ...    EGO    IAM 

legvnto;  II  1963  (Lex  Salpensana,  81-  dicabo   mil(l)e   magnas   arbores.  —   Of 

84)  XXV:    ex  ii  viris  qvi  in  eo  mvni-  sacred    trees,    or    trees    in    consecrated 

cipio  i(vre)    d(icvndo)   p(raeerit),   vter  ground,  XIV  245   (Ostia,   92) :   [fvlgvr 

POSTEA     EX      EO      MVNICIPIO      PROFICISCETVR  IN    FVNDO]    VOLVSIANO,    ARB[ORE  FVl]mINE 

NEQVE    EO     DIE     IN     ID     MVNIClp[l]vM     ESSE  ICTA,    COND^ITVM    EST    PER]     AEDILICIOS  ;     I 

se  reditvrvm  arbitrabitvr  . .  .  ;  II  6278  p.    338  =  P    p.  260    (Fasti    Philocali) 

(S.  C.  Italicense,  176-7)  25:  tanven  illi  March  22:  arbor,  intrat  (i.  e.,  the  pro- 

(sc.  imperatores)  . .  .  neqvaqva/w  sectae  cession  of  the  Cannophori  [Cf.  CANNA, 

svae  congrvere  arbitrati  svnt ;  VI  912  CANNOPHOR VS],    bearing    the    sacred 

(Rome,  1st,  frgmt ):  arbitrari  pontifices;  pine-tree,    symbol    of    the    emasculated 

X  4643  (Cales):  vt  et  nos  . .  .  arbitrati  Attis,  wrapped  in  wool  and  decked  with 

si[mvs3;  VI  8619  (Rome):   ideoqve  iv-  flowers,   on   that   day   enters   the    Aedes 

stvm    arbitratvs    svjvi    [adaeq_vare    te^]  Matris   Deum    Magnae   Idaeae    on    the 

ceteris    proximis;    III    12568    (Micia):  Palatine).  —    Esp.  freq.  of  the  trees  of 

bene  merenti  posvit  arbitranti  iNGENio.  the  Fratres  ArvaUs   in   their   Grove  of 

ARBOR.    «Tree».   [Note  masc.    duos  Dea  Dia  on  the  Via  Ostiensis,  VI  2023 

arbores,    XIII    1780    (Lugudunum).   —  (Rome,  ArvaU  14):   arboreiw   [in   Lvco 

Abbrev.,    arborib.,  XIII  8638  (Vetera);  Deae]  Diae  vetvstate  cecidisse,  and  [cvm 

arbor.,    VI  2107    (Rome,    Arval,    224)  arbour    vetvstate    in    Lvco    Deae    Diae 

1.  4;  arb.,  VIII  9320  (Caesarea)].  cecidisset;  2044  (ibid.,  66)  1.  21:  [pia- 

In   general.     VI    7574    (Rome):    o_yo  cvlvm  factvm  o]b  arborem    qj/ae   ceci- 

modo  mala  in  arbore  pendvnt,  sic  cor-  [derat]  ;  2053  (ibid.,  72)  1.  14:  [piacv- 

PORA     NOSTRA     AVT     JWATVRA      CADVNT      AVT  L^VM     PACTv[/VV      IN      Lvc]o      DEAE    DlAE    OB 

cito    acerva   (sic)    rvvnt;    Carm.    Lat.  arborem    qva[e  a]   tempestate   d[ecide- 

1542  =  Notiz.    (1885)   p.   496   (Luca):  rat];  2059  (ibid.,  80)  1.  18:  qvod  ar- 

SIC    QVOIWODO     MALA     IN    ARBORE    PENDENT,  BOR     E     VETVSTATE     DECIDIT  J     2060     (ibid., 

Sl(c)   CORPORA   NOSTRA  AVT  MATVRA  CADVNT  81)    1.   6  :    OB   ARBORES   QVAE    A    TEMPESTATE 

avt    cit(o)   acerba    rvvnt;    Carm.    Lat.  nivis     deciderant     exp[i]andas  ;     2065 

1543  =  Rossi  II  p.  268,  31  (unknown  (ibid.,  87)  col.  II  1.  54:  qvod  ramvs 
source):  sic  svnt  hominvm  fata,  sicvt  ex  arbore  ilicina  ob  [v]etvstatem  de- 
in  arbore  poma,  -  immatvra  cadvnt  et  ciDERiT ;  2066  (ibid.,  89)  1.  48:  [piacv- 
matvra  legvntvr.  —  Of  the  planting  and  lvm]    factvm    ob    a[rbor]em  . .  . ;    2067 


ARBO 


ARCA 


431 


(ibid.,  90)  1.  44:  ...  arborem,  ob  vetv- 
statem  qvod  DECiDiT ;   2068  (ibid.,  91) 

COl.    II    1.    28:     EXPIATA     ARBOR,     QVOD    VE- 

tvstat[e  decidit];    2074    (ibid.,   101)  I 

1.  74:  ARBORES  EXPIATAE.  QVOD  VETVSTATE 
vel  vi  maiori  (sic)  DECIDERANT;  2075 
(ibid.,  105)  col.  I  1.  31 :  de  arbor[ibvs 
lavribvs  in  Lvco  Deae  Diae,  qvod]  a 
tempestatibvs  per[vstae  essent,  placvit, 
piacvlo  fac]to,  caedi  ;  2078  (ibid.,  118) 
col.  I  1.  41:  piacvlvm  factvm  ob  arb[o- 
rvm  caeden]darvm  cavsa  (sic);  2086 
(ibid.,   155)  1.  59:    ob    arborem   expian- 

DAM,    QVAE    VE[TVSTATE  DECIDERAT]  ;    2099 

(ibid.,   183)  col.  II  1.  7:    qvod  arboris 

ERVENDAE    ET    AEDIS  REFECTAE    [.  .  .]  |    2107 

(ibid.,  224)  1.  4:  qvod  vi  tempestat(is), 
ictv  fvlmin(is),  arbor(es)  sacr(i)  L(vci) 
D(eae)  D(iae)  attact(ae)  ardverint  ea- 
r(vm)q(ve)  arbor(vm)  ervendar(vm),  fer- 
r(o)  fendendar(vm),  adolendar(vm),  com- 
molendar(vm),  item  aliar(vm)  restitven- 
dar(vm),    and  1.  15 :   qvod  ab  ictv  fvl- 

MINIS    ARBORES     LVCI     SaCRI    D(EAE)    D(iae) 

attactae  ardverint,  earvmq(ve)  ARBORVM 

ADOLEFACTARVM      ET      COINQVENDARVM,      ET 

[qvod]  IN  eo  Lvco  Sacro  aliae  sint 
repositae.  —  Sex  Arbores,  name  of  a 
sacred  grove  of  the  Convenae,  in  Aquita- 
nia,  on  the  northern  slope  of  the  Pyre- 
nees, the  divinity  of  which  was  called 
Sexs  Arbor  or  Sexsarbor  (sic).  [See 
SEXARBOR].  XIII  129  (Convenae,  a 
dextra  Garumni) :  Sex  Arboribvs  Q^_Fv- 
fivs  Germanvs  v(otvm)  s(olvit). 

ARBOREVS.  «Oftbe  trees».  VI  13528 
(Rome):    scaenales    frondes     detexvnt 

HINC  GEMINAM  VMBRAM  ARBOREAM  PROCAE- 
RAM    (sic)    ET    MOLLIS    VINCLA    MARITAE. 

*ARBVSCVLA.  Perhaps  «  small  tree  » . 
XII  578  (Aquae  Sextiae,  frgrat.  —  « vide 
ne  recens  sit »):  [. .  .]o  adqve  (sic)  ar- 
BVSCVLIS.      [.  . .    Felicit  ?]    as   perpetvet 

DOMVM. 

ARBVSTA.  «  A  small  tree  »,  «shrub», 
«shrubbery».  Rev.  Arch.  XIV  (1909) 
p.  499  (Kef,  Tunisia) :  gignitvr  e  saxo 
lvcvs   inqve  arb[vsta   SVSVRRANT]  .  .  . 

ARBVSTVS.  Name  of  race-horse.  Rev. 
Arch.  X  (1907)  p.  352  (Hadrumetura, 
devolio) :  Arbvstv  (sic,  bis). 

ARCA, ARKA. Properly  «box»,  «chest», 
« case » ;  thence  in  inscrr.   «  coffin  » ,  « sar- 


cophagus » ;  in  metaphorical  (Chr.)  sense, 
«  ark  »;  and  hence,  «  money-chest  », 
«strong-box»,  «safe»,  whence  (freq.  in 
inscrr.),  «treasury»,  «funds».  [Cf.  AR- 
CARIVS,   ARCELLA,  ARCVLA]. 

[Forms:  arka  v.  freq.:  VI  9254,  10234, 
(153).  10682  (2nd),  10812,  12118,  13074 
13152,  13319,  22116,  27627,  29736, 
29915,  33840  (227),  33853,  XV  4390 
(237),  4425  (Rome),  X  17  (Ebururo), 
6675  (Antium),  Rev.  Arch.  37  (1900) 
p.  507  no.  180  =  Notiz.  (1900)  p.  102 
(Nola);  IX  1248  (Aeclanum),  XI  137 
(Ravenna),  466  (Ariminum),  3009  (ager 
Viterbiensis),  4391,  4404  (Ameria),  V 
5858,  5869  (Mediolanium),  III  6075 
(Ephesus),  II  4186  (Tarraco),  XIII  1709 
(Ara  Rom.  et  Aug.);  in  Greek  letters. 
uqxcc,  X  6608  (Velitrae);  archa,  V  6207 
(Mediolanium),  6728  (Vercellae,  f,  6th) ; 
gen.  arce,    X   5657    (Fabrateria  Vetus), 

IX  5177  (Asculum  Picenum,  172),  II 
1198  (Hispalis);  dat.  arce,  VI  13014, 
16751,  28567,  29921,  29925,  36624 
(Rome) ;  ace.  arcam  for.  nom.  ?  V  8773 
(Concordia,  f);  ar-cam,  III  8727  (Salo- 
nae);  arca,  VI  13756  (Rome),  Pais  684 
(Brixia),  V  8685,  8739,  8749,  8758,  8761, 
8770,  Notiz.  (1890)  p.  171  (Concordia), 
III  2108,  2226,  2233,  2240  (Salonae), 
8563  =  13891  (Epetium,  f);  arka,  XI 
466  (Ariminum);  archa,  V  6207  (Me- 
diolanium). —  Abbrev..  arc,  VI  33885 
(Rome,  2nd),  XV  4016  (Rome,  145,  am- 
phora), X  6677  (Antium,  112?),  XI  27 
(Ravenna),  349  (near  Ravenna),  4389 
(Ameria),  V  2390  (Ferrara),  3643  (Ve- 
rona), 5738  (ager  Mediolanensis),  8764 
(Concordia),  III  5303  (ager  Celeianus), 
9597  (Salonae,  +),  VIII  2557  (Castra 
Lambaes.,  203),  17335  (Thabraca) ;  ark., 
VI  9254,  10682,  12118,  13074,  13152 
(Rome),  XV  4390  (Rome,  237,  amphora), 

X  451  (Eburum),  IX  1248  (Aeclanum), 

XI  3009  (ager  Viterbiensis),  V  5869 
(Mediolanium),  III  6075  (Ephesus),  II 
4186  (Tarraco),  XIII  1709  (Ara  Rom.  et 
Aug.);  ar.,  V  8737  (Concordia,  f);  a., 
XV  3642,  3643,  3648  (Rome,  1st,  am- 
phorae), and  add  citations  above,  p.  12 
col.  II  §§  50,  59]. 

I.  Properly,  «  Box  » ,  «  chest » ,  «  case  » . 
[cf.  ARCVLA].     Hence  freq.  in  sense  of 


[32 


AKCA 


A  RCA 


■  coffin  »,  *  sarcophagus  »,  of  wood,  terra- 
cotta or  stone;  or  of  the  tomb  itself. 
[Seldom  ontside  of  Italy  and  Dalmatia; 
esp.  freq.  at  Ravenna,  Concordia  and  Sa- 
lonae].  (Note  arca  corporaralis;  arca, 
ossvarivm  below,  and  cf.  ARCELLA). 
Earliest  instance,  I  1430  =  V  4108  (Cre- 
mona, B.C.):  LOCVS  PATET  AGREI  (sic) 
SESCONCIAM      QVADRA1VS,     ARCA      IN      MEDIO 

est.  VI  2447  (Rome):  (Me)  p(ositvs)  in 
arca;  VI  10219  (Rome):  (Me)  hoc  mo- 
ni[mentvm  et  arca]m  comparavit;  VI 
13750  (Rome):  (Me)  fecit  se  vivo  sibi 
arca(m)  hederacia(m)  [i.  e.  decorated, 
sculptured  with  ivy-leaves]  in  qvo  (sic) 
se  poni  ivbet;  XIV  3899  (Tibur):  (Me) 
donavit  arcam;  X  3959  (Capua):  (Ma) 

CVM  MORTVA  ERIT,  ARCA  QVAE  EST  IN  MO- 
NVMENTO,     IBI    VOLO    CONDATVR  ;      X      6608 

(Velitrae):  xtvsQsg  agxa  xovdo  (sic);  XI 
27  (Ravenna):  [ha]nc  arcam  si  [q(vis)] 
aperver(it)  ...;  XI  106  (ibid.):  si  q_yis 
hanc  arc(aiw)  strvct(aw  ?)  aperverit; 
XI  125  (ibid.):  si  qvis  ante  hanc  arcam 
qvid  alivd  posver(it)  ;    XI  126  (ibid.): 

VT  EX  EA  SVMMA  .  .  .  ARCAM  (MOTUm) 
FILIORVM  ET  ARCAM  IN  QVA  POSITA  EST 
(Ma),  VXOR  EIVS,  ROSIS  EXORNENT;  XI   136 

(ibid.) :  si  qvi  vero  post  mortem  nostram 

EANDEM    ARCAM    APERIRE  VOLVERIT  ;    XI   137 

(ibid.) :  colocavi  (sic)  arkam  dvm  esse(m) 
annor(vm)    l;    XI    147  (ibid.):    petimvs 

NE     QVIS    NOS    INQVIETET   EX  ARCA    NOSTRA; 

XI  187  (ibid.):  qvisqvis  hanc  arcam 
aperverit;    XI    295    (ibid.,  f,    549):   in 

HOC    LOCO    STET1T    ARCA  BEATI    APOLENARIS 

(sic);  XI  316  (ibid.,  f,  574):  hanc  ar- 
cam . .  .  ego  .  .  .  comparavi  ;  Notiz.  (1891) 
p.  222    (Ravenna):    si    qvis   ante   hanc 

ARCAM.    OSSVARIVM.   a[h]aM    ARCAM  [pOSUe- 

rit  vel  simile  quid];  XI  349  (ager  Ra- 
vennas):  si  qvis  hanc  arc(am)  po(s)t 
excess(vm)  s(vpra)  s(cripti)  a(perverit); 
Pais  684  (Brixia):  [hanc  a]rcam  (Ma) 
...  [fecit];  XI  466  (Ariminum):   hanc 

MEI  MI  MISER(l)  POSVER(VNT)  ARKa(m)  PAREN- 

tes  ;  XI  565  (Caesena) :  siqvi  hanc  ar- 
cam aperverit;  XI  612  (Forum  Livi): 
haec  arca  her(edem)  non  seqvitvr;  XI 
6120  (Forum  Semproni) :  hic  sibi  arcam 

TESTAMENT©    SVO    AB    HEREDIBV5     SVIS     PONI 

ivssit;  V  979  (Aquileia):    si   qvis  hanc 

ARCAM     SIVE     HOC     MONIMENT(vm)     VENDERE 


AVT   EMERE  AVT  EXAC1SCLARE  VOLET  ;  V  1102 

(ibid.) :  si   qvis  post  dva  corpora  posita 

HANC  ARCAM  APERVERIT  AVT  EXACISCLAVERIT 
ET    ALIVT    (Sic)    CORPVS    POSVERIT  ;    V   1960 

(Portus  Liquentiae,  frgmt.):  arca;  V  1973 
(Opitergium):    si   qvis  hanc  arcam  post 

OBITVM      NOSTRVM     VOLVERIT      APERIRE  ;      V 

2390  (Ferrara)'.  hanc  arc(am)  siq(vis) 
post  exc(essvm)  vtrorvmq_(ve)ap(erverit); 

V  2831  (Patavium):  s(i)  q,(vis)  h(anc) 
a(rcam)  p(ost)  e(xcessvm)  s(vpra)  s(cri- 
ptorvm)  a(perire)  v(olverit);  V  3643 
(Verona) :  (Me)  .  . .  viws  paravit  eivs- 
q(ve)  [i.  e.  uxoris~\  corp(vs)  in  arc(am) 
condidit;  V  6184  (Mediolanium):  arcam 
comparavit;  V  6203  (ibid.):  arcam  ... 
sibi  compar[a]tam  ;  V  6207  (ibid.) :  ego 
...    me    bibo    (sic)   archa(m)    (sic)   feci  ; 

V  6244  (ibid.):  arcae    hic   si    cis   (sic) 

[SC.     C0rpUS^\     REMOVERE     VOLOERET     (sic)  ', 

V  6722  (Vercellae,  f) :  pontificis  sancti 
cineres  tenet  haec  Honorati  arca  ;  V 
8662  (Concordia) :  de  proprio  svo  arcam 
comparavit;  V  8685  (ibid.):  conparavit 
(sic)  arca(m)  sibi  et  .  .  .  conivgi;  V  S734 
(ibid.,  -J-) :    arcam  conparavi  (sic)    mihi  ; 

V  8737  (ibid.):  emit  sibi  de  prop(r)io 
svo  ar(cam)  ;  V  8741  (ibid.):  arcam  cor- 
porale(m)  de  proprio  svo  vivi  sibi  con- 
paravervnt  (sic) ;  V  8738  (ibid.) :  arcam 
de  prop(r)io  svo  sibi  con(p)aravervnt 
(sic);  V  8739  (ibid.):  de  prop(r)io  svo 
arca(m)  sibi  posvit;  V  8740  (ibid.) :  ar- 
cam de  labore  svo  comparavimvs,  qvem 
(sic)  [arcajm  comendamvs  (sic)  Sanct(a)e 
Aeclesiae  (5^)  (C)ivitatis  Conco(r)dien- 
sivm;  V  8742  (ibid.):  arcam  sibi  conpa- 
ravit) (sic)  de  prop(ri)o  ;  V  8743  (ibid.) : 

ARCAM    SIBI     DL    PROp(r)i(o)    SVO    CONPAR(a- 

vit)  (sic):  V  8744  (ibid.):  arcam  sivi 
(sic)  de  proprio  conparavit  (sic) ;  V  8745 
(ibid.):  (Me)  positvs  in  hac  arca;  V  8747 
(ibid.):  arcam  sibi  co(m)parabit  (sic),  and 
arca;  V  8749  (ibid.):  de  proprio  labore 
svo    arca(m)    sibi    conparavervnt    (sic); 

V  8750  (ibid.):  arcam  de  proprio  svo 
conparavit  (sic);  V  8752  (ibid.):  si  qvis 

VOLVERIT      ...     ARCAM      APERIRE  J      V      87o5 

(ibid.) :  de  proprio  svo  arcam  sibi  posvit 

.  .  .     QVEM   (sic)   ARCAM     VEt(e)raNIBVS   (sic) 

cvmmendavi  (sic) j  V  8756  (ibid.):  arcam 

DE    PROPRIO  S(vo)   VIWS    CONPARAVIT   (sic)  J 

V  8758  (ibid.):  de  prop(r)io  svo  arc(a)m 


ARCA 


ARCA 


433 


sibi   posvit  ;   V  8759  (ibid.):   arcam  sibi 

COMPARAVIT     DE     PROPRIO     svo ;     V     8760 

(ibid.):  arcam  illi  emervnt;  V  8761 
(ibid.) :  em(p)ta  est  arca  de  proprio  la- 
bore^)  svo,  et  q_vi  eam  arca(iw)  aperire 
volverit  .  . . ;    V  8762    (ibid.) :    em(p)ta 

EST    EI    ARCA    DE    PROPRIO     LABORE     SVO  ;      V 

8763  (ibid.):  de  proprio  svo  arcam  sibi 
posvit;  V  8764  (ibid.):  si  qvis  pos(t) 
ovitv(jw)  (sic)  me(vm)  arc(am)  volv(erit) 
ap(erire);  V  8765  (ibid.):  arcam  de  pro- 
prio com[paravi];  V  8767  (ibid.):  arcam 
de  pr[oprio]]  vivi  sibi  em[ervnt] ;  V 
8768  (ibid.) :  arca  (illius) ;  V  8769  (ibid.) : 

EMIT    SIBI     DE    (p)ROPRl(o)     LABORE     ARCAM  ; 

V  8770  (ibid.):  arca  (illius),  and  si  ali- 

QVIS    EAM     ARCa(m)     APERIRE     VOLVERIT  J     V 

8773  (ibid.):  arcam  (illius),  and  si  qvis 
eam  arcam  volverit  movere  ;  V  8774 
(ibid.) :  arcam  ex  proprio  svo  con- 
paravit  (sic);  V  8776  (ibid.):  in  hanc 
(sic)  arca  iacet  (ille);  V  8777  (ibid.)  : 
[de  proprio   svo    arca[m  comparavitJ; 

V  8788c  (ibid.):  arcam  svo  nomine  re- 
novavit;  Notiz.   (1890)    p.  169    (ibid.): 

ARCAM  SIBI  DE  PROPRIO  CONPARAVIT  (sic)  ',  ib. 

p.  170  (ibid.):  (ille)  in  eam  arcam  (sic) 
iacet;  ib.  p.  171  (ibid.):  arcam  sibi  de 
prop(r)io  conparavit  (sic),  and  emi  ar- 
ca^) de  propr[io  m]eo,  and  arca(m) 
conpara(vit)  (sic);    ib.    p.    172    (ibid.): 

ARCAM      DE      PROP(R)lO      SVO      EMERVNT  ;     ib. 

p.  340  (ibid.):  arca  (illius),  and  si  qvis 

ARCAM  AVVITERARE  (sic)  VOLVERIT  ;  ib.  p.  342 

(ibid.):  arcam  compara[vit3;  ib.  p.  343 
(ibid):  arcam  de  proprio  svo  vbi  positvs 

EST      COLLEGAS     (sic)      SVI      CONPARAVERVNT 

(sic);  ib.  (1892)  p.  5  (ibid.):  de  proppio 
(sic)  svo  arcam  conparavit  (sic)  j  ib. 
(1893)  p.  222  (ibid.):  heres  eivs  ivxta 
testamentvm  arcam  condignam  ex  pro- 
prio eivs  conparavit  (sic) ;  III  168 
(Berytus):  [s(i)  q(vis)]  h(anc)  a(rcam) 
aperverit  alivtve  (sic)  corpvs  indvxerit; 
III  434  (Ephesus) :  haec  arca  (illorum) ; 
III  658  (Philippi):  si  qvis  in  ea  arca 
alivm  posverh  ;  III  669  (ibid):  [si  qvis 
in  hac]  arca  ali[vm  posverit];  III  684 
(ibid.):  in  eam  arcam  alivm  qvi  posve- 
[rit];  III  706  (ibid.):  in  ea  arca  alivm 
qvi  posverit;  III   3245    (Sirmium) :    in 

HANC    ARCAM    POSITA    EST    (Hid)  ',    III    3989 

(Siscia) :    ossaq(ve)    mea    in    hac    arca 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


BENE    COMPOSITA    CONDIDIT    (Hie)    MARITVS, 

and  poniq(ve)  me  post  mort(em)  meam 
ab  herede  meo  in  hac  arc[a  ivssi]  ;  III 
3996  (ibid.,  -f-) :  hvic  arcae  in  est  {ilia) ; 
III  5303  (ager  Celeianus) :  (ilia)  arc(am) 
f(ecit)  [sibi  e]t  patro[n(a)e  s]v(a)e; 
III  9927  (Burnum) :  [s]e  bibi  (sic)  ar- 
ca[m  . .  .]  comparab[ervnt]  (sic) ;  III 
10135  (Apsoros,  f):  arcam  or[dinavit?]; 
Ill  8563  =  13891  (Bpetium,  f) :  arca(m) 
posvi  ...  fili(a)e;  III  1420620  (Mace- 
donia): [lN  EA  a]rCA  ALIVM  QVI    POSVERIT; 

III  2098  (Salonae):  veto  avtem  in  h[a]c 

ARCA    ALIVM  (sic)  CORPVS  INFERI  *,    III    2107 

(ibid.) :  si   qvis  aeam  (sic)  arcam  [pojst 

MORTEM     EORVM   APERIRE  Vo[lv]e?j[t]  ;    III 

2108  (ibid.):  (illi)  ...  posvervnt  hanc 
arca(m);  III  2207  (ibid.):  (ille)  se  vivo 
donavet  (sic)  arcam  (Hlis) ;  III  2226 
(ibid.) :  (ille)  arca(m)  sibi  et  conivgi  . .  . 
[pos]vit  ;  III  2233  (ibid.) :  (illi)  arca(m) 
posvervnt  fili(a)e;  I J I  2240  (ibid.):  (ilia) 
qv(a)e  emit  arca(m)  ex  proprio  svo;  III 
2350  (ibid.):  (illi  dat.)  arcam  et  titvl(vm) 
(ille)  ser(ws)  p(osvit)  ;  III  2354=  142391 
(ibid.):  arca  (illi  dat.);  Ill  2397  (ibid.): 
inter  arcas  in  medio  in  horto  ad  viam 
prospicientem;  III  2603  =  6405  (ibid., 
f) :  arca  (Mis)  [V]ratribvs  germ(anis)  ; 
III  2661  (ibid.,  f) :  arca  (illius)  diac(oni) 
S(an)c(ta)e  Ecc(l)esiae;  III  6399  (ibid.); 

IN     QVE    (Sic)    ARCA     SI      QVIS     .  .  .      DEDERIT 

corpvs;  III  6401  (ibid.):  arca  (illius) 
coci;    III    8727    (ibid.):    (ille)    ivs(s)it 

TESTA  •  MENTO     AR  ■  CAM     (sic)     (p)ONI  ;     III 

9507  (ibid.,  378):  arcam  posvi  conivgi; 
III  9532  (ibid.,  f):  pro  cvivs    spiritvm 

(sic)    MARITVS  SVPER  ARCAM    TESELLAM    (sic) 

figi  fecit;  III  9537  (ibid.):  arca  (illi 
dat.)  MiLiTi  Salonitano;  III  9552  (ibid.): 
arca  Stephano  p(res)b(ite)r(o);  III  9555 
(ibid.):  arca  svb  d(ia)c(oni)  (sic);  III 
9597  (ibid.):  qvod  si  qvis  arc(am)  post 
obit(vm)  eivs  aperire  volver(it);  III  9601 
(ibid.) :  arca  matron(a)e  qvem  (sic)  tra- 
dedit  (tic)  (ilia);  III  9603  (ibid.):  arca 
(illius)  cvm  conivge  sva  ;  III  9609  (ibid.) : 
arca  Petr[i];  III  9612  (ibid.):  arca  Sab- 
batiae;  III  9614  (ibid.):  arca  (Hlis  dat); 
III  9621  (ibid.) :  viva  se  arcam  de  svo 
poni  ivssit;  III  9678  (ibid.):  arcam.  [si 
q^jvis  volve[rit  al]i vm  po[nere] ;  III  9679 
(ibid.) :  [si]  qvis  [in  ea]m  arcam  [alivm 

55 


434 


ARCA 


A  RCA 


p]osverit;  III  9687  (ibid.):  arca;  III 
9688  (ibid.):  arca  [illliu);  III  9689 
(ibid.):  vxor  arcam  [.  . .  posvit?];  Ill 
9(190  (ibid.):  [i]n  arc[a];  II]  13147  = 
l:i9(31  (ibid.):  arca  Ivcvndo  pvero;  III 
13179  (ibid.,  frgmt.):  arcam;  III  13180 
(ibid.):  arca;  HI   142501  (ibid.):  si  q_vi 

VERO  POST  MORTEM  NOSTRAM  EANDEM  ar- 
cam aperire  voLVERiT ;  III  14305  (ibid.): 
arca  Pascasi  ;  III  14306:>  (ibid.):  arcam 
ex  derelecto  (sic)  (illius)  \  III  14307 
(ibid.):  ar[c]a  (illius) ;  III  14309,  14310 
(ibid.):  arca  (Mius);  III  6402  =  14313 
(ibid.):  arcaeclesiom  (sic,  corrupt);  III 
14903  (ibid.):  arca I[oh]annis;  III  14906 
(ibid.):  arca  Marcel<l>(a)e;  VIII  5994 
(Saddar):  arca  C.  Sitti  Sittiani. 

II.  In  mystic  Christian  sense,  «  ark  ■ . 
XI  277  (Ravenna):  Sancte  Johannes, 
Ar[c]a  Christi,  a[cc]epta  tibi  sit  ora- 
[t]io  servi  tvi  ;  Rossi  II  p.  294  no.  4 
1.  4  (Hispania):  respice  ditatv(m)  c(a)e- 

LESTI  DOTE  TALENTVM,  CVIVS  SEMp(er)  HA- 
BET    PECTORIS     ARCA     D(o)M(lNl)     [siC,    bllt 

the  meter  requires  Dei].  —  Add  here, 
V  6728  (Vercellae,  6th):  Flaviani  anti- 

STITlS  RESONANT  PRAECONIA  vitae,  casto 
POLLENS    CORPORE     SVMMI     FASTIGII    ARCHAE 

(sic). 

III.  In  matters  financial  and  commer- 
cial, b  Money-chest  » ,  «  strong-box  », 
«  safe  » ;  hence  « treasury  » ,  «  funds  » . 
[Cf.  ARCAR1VS]. 

A.  The  Area  Ponti/icum,  or  treasury 
of  the  Collegium  Pontijicum  at  Rome, 
destined  for  public  worship,  and  fed, 
among  other  sources,  by  moneys  derived 
from  tines  or  penalties  imposed  for  the 
violation   of  tombs.     VI  1600    (Rome): 

...    INFERET  ARCAE    PONTIFICVM    HS.    (tot)  ', 

IV  10284  (Rome):  neve  in  eo  (sepulcro) 

CORPVS  EXTRANEVM  INFERRI  PATIATVR,  ALIO- 
Q_VIN  SIT  FACVLTAS  CVICVMQVE  EX  FAMILIA 
NOSTRA  ADEVNDI  PER  QVERELLAM  PONTIFI- 
CES  .  .  .  QVORVM  DE  EA  RE  NOTIO  EST,  ET 
POENAM  HS.  L.  M.  N.  ARCAE  COLLEGII  EO- 
RVM INFERENDORVM  EXSEQVENDI  ;   VI  13073 

(Rome):  hoc  avtem  monimentvm  si   qvis 

VOLVERIT  TRANSICERE  SIVE  DONATIONEM 
FACERt,  INFERET  AVTEM  ARCAE  PONTIF(lCVM) 

ss.  c.  m.  n.;  VI  13785  (Rome):    [qJvi 

EXTERVM  CORPVS  INDVCERE  VOLVERIT,  POE- 
NAE    [n^OMINE    INFERET  ARCAE    PONTIFICVM 


hs.  l.  m.  n.;  VI  13319  (Rome):  si   qvis 

CONTRA  EA  Q_VIT  (sic)  FECERIT  VEL  VENDI- 
DERIT  SIBE  (Sic)  DONAVERIT,  INFERET  ARKAE 
(sic)    PONTIFICVM    S.    L.    M.    N.  J     VI    13014 

(Rome) :  si   qvis   avtem    hanc  memoriam 

VENDERE  VOLVERIT  VEL  DONARE  SIVE  DE 
NOMINE    a[b]aLIENARE,     In[Jf]eRET     Arc(a)e 

Pontificvm  ss.  [c]  m.  ;  V  4057  (Mantua, 
—  the  only  instance  outside  of  Rome) : 

SI  QVANDO  ALl(0.)viS  VOLVERIT  DONARE 
VEL  VENDERE,  ARCAE  PONTIFICVM  POENAE 
NOMINE      INFERBT      (flS.      tot)',      VI      12118 

(Rome):  [infe]ret  Ark(ae)  (sic)  Pont(i- 
ficvm)  hs.  (tot);  VI  13074  (Rome)  :  in- 
fe[ret]  Ark(ae)  (sic)  Pont(ificvm)  ss. 
(lot);  VI  13152  (Rome):  dabit  poenae 
nomine  Ark(ae)  (sic)  Pontif(icvm)  hs. 
(lot);  VI  16751  (Rome):  inferet  Arc(a)e 
Pontificvm  . . .  hs.  (tot) ;  VI  22116  (Rome): 
[in]feret  Arkae  (sic)  Pontific(vm)  ..  .  hs. 
(tot);  VI  22518  (Rome):  inferet  .  . .  Ar- 
cae  Pon-uficvmss.  (tol)\  VI 25977 (Rome): 
inferet  Arcae  Pontificvm  ss.  (tot);  VI 
27627  (Rome):  Arkae  (sic)  Ponteficvm 
(sic)  (hs.  tot)  inferet  ;  VI  28567  (Rome) : 
inferet  Arc(a)e  Pontificvm  (lis.  lot) ; 
VI  29915  (Rome):  Arkae  (sic)  Pontifi- 
cvm [hs.  lot)  inferet;  VI  29921  (Rome): 
inferet  Arc(a)e  Pont(ificvm)  (hs.  tot); 
VI  29925  (Rome):  inferet  Arc(a)e  Pon- 
tificvm (hs.  tot.);  VI  29931  (Rome): 
inferat  (sic)  Arcae  P[ontificvm  hs.  tot]; 
VI  36624  (Rome):  [i>feret  Arc(a)e  Pon- 
[tificvm  hs.  tot].  Note  esp.  VI  10682 
(Rome,  2nd):  vtrisqve  Ark(is)  (sic)  Pon- 
tificvm (i.  e.  the  arca  Ponlificum  Veslae 
and  arca  Pontificum  Soils);  VI  10812 
(Rome) :  (ille)  vivo  se  ex  Arka  (sic)  Pon- 
tificvm comparavit  sibi  (sc.  sepulcrum). 
B.  Arca  (Sevirum)  Augustalium,  in 
the  provincial  towns.  VI  29736  (Rome, 
2nd,  —  but  refers  to  some  neighboring 
toAvn,  perhaps  Ostia;    cf.    below):    (Mi) 

NVMERAVERVNT  ARKAE  (sic)    SeVIr(vm)     Av- 

gvstaliv(m)  (hs.  tot);  XIV  367  (Ostia): 

SEV1RI  AVGVSTALES  STATVAM  EI  PONENDAM 
DECR.EVERVNT,    QVOD     IS     ARCAE     EORVM    HS. 

l.  m.  n.  dederit;  XIV  431  (ibid.):  HVIC 
[Ordo  Avgvstalivm  statv]am  decrevit, 
.  .  .  1sqve  hono[re  statvae  accepto]  hs. 

L.    M.    N.    ARCAE  EORVM  [iNTVLIt];    X  6677 

(Antium,  112):  (ille)  Cvrator  Arc(ae) 
Avg(vstalivm)  ;    IX    4691    (Reate) :   hic 


ARCA 


ARCA 


435 


ARCAE    AvGVSTALIVM    ...     HS.    (tot)    DEDIT  ; 

V  4428    (Brixia,    2nd):    vi    vir(i)  avg(v- 

STALES)    SOCM    QVIb(vs)   EX  PERMISs(v)    DlVI 
PlI     ARCAM     HABERE     PERM[Ss(vM    est)  )     XII 

4354  (Narbo,  2nd):   inlatis  Arcae  Sevi- 

ROr(vm)    OB    LOCVM   ET  TVITIONEM    STATVAE 

hs.  n.  mi;    XII    4397    (Narbo) :    (ilia) 

MARITO    OPTIMO,     INLATIS    ARCAE     linil     VI- 
r(vm)      OB       TVITIONEM      STATVAE       HS.       N. 

(milk). 

C.  Area  Sanctuari,  at  Antiochia  Pi- 
sidiae.  Ill  299  =  6839  (ibid.):  (Mi) 
Cvratori  Arcae  Sanctvar[i].  (Cf.  6840). 

1>.  Funds  of  the  Imperial  Privy  Purse 
(Fiscus),  derived  from  provincial  domains 
etc.  Foundations,  spectacles  from  that 
source.  II  1198  (Hispalis):  Felici,  dispen- 
s(atori)  Arc(ae)  Patrimon(i);  III  4049 
(Poetovio):  [die]  Avg(vsti)  n(ostri)  d[i- 
sp(ensator)]  rationis  P(rovinciae)  P(an- 
noniae)  arcae;  VI  33853  (Rome):  [ille] 
disp(ensator)  ark[_ae];  VIII  17335  (Tha- 
braca) :  P.  [.  . .]  Trophimiani,  Avg(vsti) 
Disp(ensatoris)  Arc(ae);  XIII  3162  (Vi- 

Iducasses,  238):  (die)  adsedit  etiam  in 
Provincia  Nvmid(ia),  La(m)bense  (sic) 
M.  Valerio  Floro  .  .  .  Ivdici  Arcae  Fer- 
rar(iae);  III  6075  (Ephesus):  [Ly?]cvs 
Avgvsto[rvm  ser(vvs),  aJdivtor  tabvl(a- 
riorvm)  pr[ov(inciae)  Asiae  ex  dispensa- 
t]or(e)  Ark(ae).  —  Here  belongs  the 
Collegium  Magnum  Arkarum  Dvoarum 
Faustinarum  Matris  et  Piae,  a  special 
foundation  of  the  Antonine  emperors,  with 
funds  supplied  from  the  Fiscus,  for  the 
support  [Cf.  ALIMENTA,  AL1MENTA- 
RIVS]  of  orphans  and  poor  children.  VI 
33840  (Rome,  227):  cvm  sim  colonvs 
Hortorvm    Olitoriorvm    qvi    svnt    Via 

OSTIENSI,    IVRIS    COLLEGI    MaGNI    ArKARVM 

(sic)  Divarvm  Favstinarvm  Matris  et 
Piae.  —  In  the  Fasti  of  Philocalus, 
A.  D.  354  (C.  I.  L.  P  p.  278),  under 
December  4,  5,  6,  19,  21,  23,  mvnvs. 
arca,  as  contrasted  with  mvnvs.  Candida, 
refers  to  the  public  exhibitions,  games, 
given  on  those  days  by  the  quaeslores 
arcarii  instituted  by  Severus  Alexander 
(Cf.  Vita  Sev.  Alex.  cap.  43)  alougside 
of  the  Quaeslores  Candidati.  The  former 
paid  for  the  games  out  of  the  public 
funds  (arca),  and  gained  no  promotion, 
while  the  latter   instituted  their  cursus 


honorum  by  giving  games  on  specified 
days  at  their  own  expense,  and  so  gained 
the  right  to  pass  on  to  the  praetorship 
and  government  of  a  province.  (Cf. 
CANDIDVS,  CANDIDATVS,  and  see 
Mommsen's  comments,  I  p.  407,  I2 
p.  336).  [N.  b.  II  4186  (Tarraco),  where 
the  editor  reads  (Mi)  pvb(lico)  (vicesi- 
marum)  lib(ertatis)  pr(aeposito)  ark(ae) 
should  be  read  ark(ario)  ;  and  Bull.  Com: 
(1888)  p.  83  (near  Ostia,  202)  where 
Lanciani  reads  (die)  de  xvi  ab  aer(ario) 
et  ark(a)  Sal(inarvm)  Romanarvm  should 
also  be  arkario.     See  ARCAR1VS]. 

E.  Arca,  in  an  uncertain,  but  doubtless 
commercial  or  fiscal,  sense,  occurs  in 
inscrr.  painted  on  amphorae,  mainly  of 
Spanish  origin,  found  in  Monte  Testaccio 
in  Rome  near  the  Tiber.  It  refers  pro- 
bably to  the  public  supplies  of  provisions 
for  the  Capital  (arca  vino  Ha,  olearia, 
frumentaria).  [Cf.  C.  I.  L.  XV  p.  561 
end].  XV  3643  (1st):  Ivliani.  A(rca) 
xvi.  For(tvnatvs)  ;  3642  (1st):  Ivliani. 
A(rca)  xvi.  Gam(vs);  3648  (lRt) :  Flavi 
Galli.  A(rca);  3683  (1st):  Lvcvlli.  Arca 
xiiii  s  =.  Sec(vndvs);  3840  (254-257): 
r(ecognitvm?)  [A]stig(is).  A[rc<\];  3841 
(254-257):  r(ecognitvm?)  Astig(is).  Ar- 
[ca]  p(ondo)  ...;  3858  (149):  ArcU] 
prima;  4016  (145):  Arc(a)  ccxis.  Anthi  ; 
4087:  Arca.  Felix;  4097  (214?),  4098 
(216):  r(econditvm?)  Astigis.  Arca 
[p(ondo)  ...];  4100  (217):  r.  Astig. 
Arca  p(ondo)  ccxxxci  ;  4101  (217):  r. 
Ast[i]g.  A[rca  p(ondo)  . . .] ;  4105  (217) : 
[r.  Astig.  A]rca  p(ondo)  cclxx;  4107: 
[r.  Ast]igis.  Arca  p.  cclxiii  ;  4108  (218) : 
[r.  Astigi]s.  arc.  p.  cc[.  .  .Jiii;  4111 
(219):  r.  A[s]tigis.  Arca  [p.  .  .  .];  4112 
(219):  [r.]  Astig.  Arca  [p.  .  .  .];  4114 
(221):  r.  Astigis.  Arca  p.   [...];  4118 

(228):  r Arca  p.  [...];  4172  (149): 

r.  Ast.  p.  ccxv  ...  Arca  prima?;  4390 
(237):   [A]rk.    prima;   4425:    r.   Astig. 

Arka    p.    c[ ];    4485:    r.    Astigis. 

Arka  .  .  . 

F.  Funds  of  provincial  towns,  of  the 
provinces.  X  451  (Eburum):  (Mi)  Qv(a)e- 
st(ori)  Ark(ae);  X  4873  (Venafrum,  2nd): 
(Mi)  Cvr(atori)  Templi  et  Arcae  Vitra- 
sianae  Calenor(vm);  X  5657  (Fabrateria 
Vetus) :  (Mi)  Cvrat(ori)  K(alendari)  Ar- 


I 


436                     AltCA  ARCA 

c(a)e  Decvr(ionvmP);  X  5928  (Acapnia):  blica  \_collegi  cuiusdam  funeral  ici];  VI 

(illi)    Q(vaestori)    Aerar(i)    Arcau    Pv-  82421   (Rome,   1st):  (Me)  in  Arcam  Pv- 

bl(icae);  Rev.  Arch.    87    (1900)  p.  507  blic(am)  hs.  (tot)  con[tvlit];  VI  33885 

no.  180  =  Notiz.  (1900)  p.  102  (Nola):  (Rome,  2nd):  ex  arca  n(ostra)  [i.  e.  Ne- 

Q(vaestor)    Arkae    P(vblicae);   XI    417  gotiatorum  Eborariorum  aut  Citriario- 

(Ai'iminum):  (Mi)  Q(vaestori)  Alim(en-  rum],   and  sportvlae  ex  arca  darentvr 

torvm)  ad  Ar(c)am;  XI  3009  (ager    Vi-  (bis),  and  sport(vlae)    ex  arc(a)  daren- 

terbiensis):  (Mi)  Qvaestori  Ark(ae)  Pv-  tvr,    and    in    arca    Corporis,    and  [vti 

blicae;  XI  3'215  (Nepet):  (illi)  Qvaesto-  qvisq_vis  adlectvs  e]sset,  inferret  arcae 

ri  Arcae  R(ei)  P(vblicae)  Nepesinor(vm)  ;  (denarios   tot);    XIV   2112    (Lanuvium, 

XI    3382    (Tarquinii):    (Mi)    Cvratori  133)  col.  I  1.  24:  qj/isq_vis  in  hoc  cor- 

Arcae    bis;    XI    4389    (Ameria) :    (Mi)  pore  n(ostro)  [i.  e.  Cultorum  Dianae  et 

Q(vaestori)    Arc(ae).   Pvbl(icaf)    et   Pe-  Antinof\  pariat[vs]  decesserit,  evm  se- 

c(vniae)  Alimentar^'.ae)  ;  IX  4215  (Ami-  qventvr  ex  arca  hs.  (tot),   and   col.  II 

ternum,  338):   [jlle~\    dedit    plebi    vrba-  1.  9:  is  arcae  inferet  hs.  (tot) ;  X  6675 

n(a)e  ...  et  arcae  eorvm  folles  n(vmero)  (Antium):    (illi)     [Cvr(atori)?]    Arkae 

[tot]-,  IX  5177  (Asculum  Picenum,  172) :  Col(legi)  Fabr[vm];  XI  4390  (Ameria): 

(illi)  Disp(ensatori)  Arc(a)e  Svmwvar(vm);  [Cv]rat[ori]   Arca(e    Iv)[venvm?];    XI 

VIII  10569  =  14394  (Vaga,  197):  ero-  4391  (ibid.):  arkae  eorvm  (i.e.  Collegi 

gata  svmma  ex  arca ;  II  3279  (Castulo) :  Centonariorum)  intvl(it)   hs.   (lot);   XI 

aream  ante  Templvm  Ro[mae  et  Avgvsti]  4404    (ibid.):    [vt]    ...    [epvlanti]b(vs) 

...  [acceptis  in   id  opvs  ?]  ab  Arca  Pv-  in     perpetvvm    [dividerentvr],    [ar]kae 

[blica  hs.]    (/o/).    —    XIII    1686   (Ara  eorvm  (i.  e.  Collegi  Centonariorum)  [in- 

Rom.  et  Aug.):  Tib.  Pompeio  Pompei  Ivsti  tvlit   hs.    lot];    XI    6371    (Pisaurum): 

fil(io)  Prisco,  Cadvrco,   .  .  .    Ivdici  Ar-  Colleg(ivm)  Fabr(vm).   ...   hs.    (tot  tile) 

cae  Galliarvm;  XIII  1708  (ibid.):  Tib.  arcae  intvlit;  V  5612    (ager  Mediola- 

Svlpicio   Tib.  Ivli    PaCatiani    filio,  ...  niensis):  (Mis)  Cvratorib(vs)  Ar[c(ae)] 

Ivdici     Arcae    Galliarvm;     XIII     1709  ...  Coll(egi)  Fabr(vm)  et  Centon(ario- 

(ibid.) :  L.  Tavricio  Florenti  .  .  .  Veneto,  rvm)  ;  V  5738  (ibid.):  (Me)  Pon[tif(ex)] 

allecto  Ark(ae)  Gall(iarvm);  XIII  1688  et   C[vr]at(or)    Arc(ae)    Coll(egi)    Fa- 

(ibid.):  (illi)   allect(o)    Ar[k(ae)]    Gal-  br(vm)    et    Cent(onariorvm)    M(vnicipi) 

liar(vm).  M(ediolaniensis);  V5869  (Mediolanium): 

G.     Funds  of  collegia,  funerary,  indus-  (zV^)Cvrator  Ark(ae)  Titianae  Coll(egi) 

trial  or  military.     VI   8750  (Rome):   si  s(vpra)  s(cripti)  [i.  e.  Fabrum  et  Cento- 

adversvs  ea  Qvis  FECERiT,  poenae  nomine  iiaHoruiii];  VIII  2551  (Castra  Lambae- 

feret    Arcae    Cocorvm    hs.    l.    m(illia)  sitana,  198) :  (illi)  ex  arca  sva  fecervnt, 

n(vmmvm);  VI  9044  (Rome):  (Me)    ...  qvorvm  nomina  svbiecta  svnt;  VIII  2553 

[in   A]rcam    Pvblicam    o[bJ    cert[amina  (ibid.,    199):    decrevervnt    vniversi  (sc. 

c^ontvlit    hs.    x,    and    [hs.  x]  .  .  .  [ob  miiites)  arca  v[t  fiat  ex   qva  veterani 

certamina  ?j  in  Arcam   [Pvblicam    con-  (pecuiiiam)  accipiant]  ;  VIII  2557  (ibid., 

tvlit];  VI  9254   (Rome):    hoc    amplivs  203):  [i]t[e]m  qvi  arc(a)  solvt(i)  svnt, 

Ark(ae)   Rei   P(vblicae)   Collegii  s(vpra)  et  si  qvis  de  tironib(vs)  ab  hac  die  satis 

s(cripti)  [i.  e.  fabrum  et  centonariorum]  arcae  fec(erit),  accipiet  q_vitqvit  (sic) 

donvm  dedit  (denarium  tot),  vt  ex  vsvris  debet(vr)  ;  XII  4393  (Narbo,  149):[se- 

CENTESIMIS  EIVS  QVANTITATIS,  QVAE  EFFICIT  STE^RTIA  SEDECIM  MILLIA   NVMMVM  .  .  .  [ar]- 

annvos    (denarios    tot),    die  ...  natali  cae  vestrae  (i.  e.  Collegi  Fabrum  Nar- 

DlVI    AVGVSTI    EROGENTVR    EX     ARk(a)  ;     VI  bOMYlSium)    INFERAM. 

10234  (Rome,  153):    vt    inferat   arkae  H.  Ab  arca,  « in  charge  of  the  arca  » , 

n(ostrae)  [i.e.   Collegi  Aesculapi  et  Ily-  «accountant»,   «treasurer",    «cashier», 

giae]    partem    dimidiam    fvneratici  ...,  =  ARCARIVS  q.  v.  IX  1248  (Aeclanum): 

and  vti  poenae  nomine  arkae  n(ostrae)  [S^atvrninvs  Marvlli  [ab]  ark(a). 

inferant  hs.  xx  m(illia)  n(vmmvm)  ;    VI  IV.  Area,  a  town  in  Hispauia  Baetica. 

14413  (Rome):  empta  olla  ab  Arca  Pv-  See  s.  v.   ARCENSIS. 


ARCA 


ARCA 


437 


ARCANVM.     See  ARCANVS. 

ARCANVS.  Adj.,  «  hidden  » ,  «  secret » , 
«  occult » ,  «  mystic  » .  Subst.  neut,  « se- 
cret » ,  «  mystery  » .  [Form  arkanvs,  see 
below]. 

I.  Adj.  Ill  77  (Talmis,  134):  arcanis 
. .  .  cvRisi  VI  736  (Rome,  391):  arcanis 

PERFVSIONIBVS        IN        AETERNVM        RENATVS  ; 

VI  32031  (Rome,  f,  525):  post  mor- 
tem SI  VIVIT  AMOR,  SI  GRATIA  PRISCA  DV- 
RAT     IN    ARCANVM     MENTIS     ADACTA    BONVM  | 

Rossi  II  p.  78  no.  1,  1.  1  (Rome,  -J-): 
Lvx  arcana  D(e)i;  ib.  p.  145  1.  7  (Rome, 
7) :  Vox  arcana  Patris  caeli.  —  As  title 
of  Juppiter  (at  Praeneste),  probably  as 
an  oracular  deity,  XIV  2852  (Praeneste, 
136):  (Me)  Fortvnae  simvlacra  colens 
et  Apollinis  aras  Arcanvmq.(ve)  Iovem  ; 
XIV  2937  (Praeneste),  2972  (ibid.,  243): 
cvltores  Iovis  Arkani  (sic).  —  Somewhat 
with  the  idea  of  the  modern  word  «  se- 
cretary »  (probably  with  a  confusion  of 
thought,  with  arcarius),  X  5067  (Atina, 
2nd):  Atinates,  Dec(vriones),  Avg(vsta- 
les)  Arkani  (sic)  vi  vir(i),  plebs  vtrivsqve 
sexvs. 

II.  Subst.  VI  1779  (Rome,  4th):  (uxor) 
. . .  arcana  mentis  cvi  reclvsa  credidi,  and 

TV  PIVS  MYSTES  SACRIS  TELETIS  REPERTA 
MENTIS    ARCANO    PREMIS  ',    XIII    8355    (Col. 

Agrippinensis) :  hev  morte  propera  con- 

CIDIT  ARCANA  QVI  SOLVS  SVI  SCITVRVS  DO- 
MINI fvit;    III    1894   (Dalmatia):    qvis 

QVEAT        ARCANVM        Sa[pIENS      PERNOSCERe] 

fontis?;  XI  276  (Ravenna,  f):  Sanctvs 
Iohannes  arcana  vidit. 

ARCARIVS,  ARKARIVS.  He  in  charge 
of  the  area  [q.  v.  Ill,  and  cf.  ab  arca 
—  arcarius,  §  H].  «Cashier",  «trea- 
surer » ,  «  paymaster »  (generally  a  slave 
or  a  freedman). 

[Forms,  arkarivs,  VI  1469  =  31663, 
1504,  1553,  1648,  8575,  8718,  8721, 
8723,  9147,  31652,  33832  (Rome),  XIV 
255,  Bull.  Com.  (1888)  p.  83  =  Notiz. 
(1888)  p.  228  =  Dessau  6178  =  Eph. 
Bpigr.  IX  (1910)  p.  337  no.  434  (Ostia), 
X  410  (Volcei),  1495  (Neapolis),  6566 
(Velitrae).  6698  (Antium).  6977  (Messa- 
na),  IX  699  (Sipontum),  2244  (Telesia), 
2606  (Terventum),  4109,  4111,  4112 
(Aequiculi),  608311  (Aeclanum,  sigaacu- 
lum),  608346  (Histonium,  idem),  603851 


(uncertain  source,  idem),  XI  3780  (Veii, 
249),  4382  (Ameria),  V  3351  (Verona), 
5079  (Sublavio),  5858  (Mediolanium), 
8818  (Altinum),  III  3953  (Siscia),  4800 
(Virunum,  239),  6772  =  121t5  (Caesa- 
rea  Cappadociae),  7132  (Ephesus),  VIII 
3289  (Lambaesis),  II  4186,  4187  (Tar- 
raco);  gen.  arcari,  VI  8719  (Rome,  1st), 

V  1801  (Ad  Tricesimum),  III  556  (Athe- 
nae),  4015  (Poetovio) ;  gen.  arcaris  (sic, 
according  to  the  reading  of  Boldetti),  VI 
33715  (Rome,  f,  568);  nom.  pi ur.  arcari, 
VI  8720  (Rome,  1st).  —  Abbriv,,  arcar., 
VI  8444,  8574  (Rome),  X  865  (Pompeii), 
3940  (Capua),  IX  3579  (Pagus  Fificula- 
nus),  V  4503  (Brixia),  7213  (Fines  Cotti), 
III  4797  (Virnnum),  7912  (Sarmizege- 
tusa),  VII  1065  (Blatum  Bulgium); 
arkar.,  IX  699  (Sipontum),  4109  (Ae- 
quiculi, 172),  III  7132  (Ephesus);  arc, 
VI  4884,  8722,  31145  (Rome),  XIV 
2156    (Aricia),   X  3938,  3942   (Capua), 

V  8672  (Concordia),  III  7437  (Nicopolis, 
227),  7688  (Potaissa),  Rev.  Arch.  XVI 
(1910)  p.  360  no.  90  (Jezerica),  VIII 
15585  (Mustis),  II  2214  (Corduba) ;  ark., 
VI  1504,  1553,  1648,  8575,  8723,  9147, 
31652,  31663,  33832  (Rome),  XIV  255, 
Eph.  Epigr.  IX  (1910)  p.  337  no.  434 
(Ostia),  X  410  (Volcei),  1495  (Neapolis), 
6566  (Velitrae),  6977  (Messana),  IX  2244 
(Telesia).  2606  (Terventum),  4112  (Ae- 
quiculi), 6083"  (Aeclanum),  608346  (Hi- 
stonium), 608351  (uncertain  source),  XI 
3780  (Veii),  4382  (Ameria),  V  3351  (Ve- 
rona), 5079  (Sublavio),  5858  (Mediola- 
nium), 8818  (Altinum),  III  3953  (Siscia), 
4800  (Virunum,  239),  VIII  3289  (Lam- 
baesis), II  4186,  4187  (Tarraco);  a-r-k., 
VI  1469  (Rome,  but  cf.  VI  31663)]. 

A.  Of  religious  bodies.  VI  2197  (Rome): 
Olympo,     Lavrentivm     Lavinativm     ar- 

CARIO. 

B.  Of  the  Imperial  revenues,  esp.  in 
the  provinces.  Ill  556  (Athenae):  Saga- 
ris,  Alcimi  Avg(vsti)  ser(vi)  vernae  ar- 
cari Provinc(iae)  Achaiae  vicar(ivs);V 
8818  (where  assigned  to  Altinum,  but 
belongs  probably  to  Corinth  ;  cf.  Ill  7268) : 
Sagaris,  Alcimi  Avg(vsti)vern(ae)ark(ari) 
vic(arivs);  III  6077  (Ephesus):  Apollo- 

NIVS    AVG(vSTl)    N(OSTRI)    VERNA,    ARCARIVS 

Provinciae  Asiae;  III  4797  (Virunum): 


-138 


A  RCA 


ARCA 


DlADVMENVS,    NlCOLAI    Avg(vST|)     D1SP(en- 

satoris)  arcar(ivs)  Regni  Noric(i);  III 
1800  (ibid.,  230):  Hilarvs  Avo(vsti)  n- 
b(ertvs),  tab(vlarivs)  p(atrimoni?)  R(e- 

GNl)      N(ORICl).      ET      EPICTETVS     ARk(aRIVs) 

Avg(vsti)  n(ostri);  VI  8574  (Rome): 
Coeno  Avgvst(i)  arcar(io)  Provinciae 
Belgicae;  VI  8575  (Rome):  Antiochvs 
Avg(vsti)  n(ostri)  Lvcconianvs,  ark(a- 
rivs)  Provinciae  Africae  ;  VI  8576 
(Home):  Classicvs  Papirianvs,  P(rovin- 
ciae)  P(annoniae)  arcarivs;  Rev.  Arch. 
XVI  (1910)  p.  300  no.  90  (Jczerica): 
Avr(elivs)  Valerivs,  arc(arivs)  F(isci) 
D(almatiae?);  Ill  3953  (Siscia) :  per 
Asclepiadem,  ark(arivm)  Stat(ionis)  Si- 
sc(ianae):   III    4015    (Poetovio):    Mar- 

TIAL1S,   FlivMIN!    Q^_SaBIN[   VeRANI  .  .   .   CON- 

dvc(toris)  Portori  Illyrici  ARCARI  VI- 
c(arivs);  V  5079  (Sublavio) :  Festinvs, 
T.  Ivli  Satvrnini  c(ondvctoris)  P(vblici) 
P(ortori;?  ser(vvs)  ark(arivs)  ;  V  5080 
(ibid.):  Festinvs,  T.  Ivli  Satvrnini  [c] 
P.  P.  ser.  ar[k.];  VI  8517  (Rome):  Epi- 

TYNCHANVS,     HESYCHI     DISPENSATORIS     FlSCI 

Castrensis  arcarivs;  Bull.  Com.  (1888) 
p.  83  =  Notiz.  (1888)  p.  228  =  Dessau 
6178  =  Ep.  Epigr.  IX  (1910)  p.  337 
no.  434  (Ostia,  2nd) :  Restitvtianvs  Cor- 
nelianvs  de  xvi  (=  Sedecim)  ab  Aer(a- 
rio)  et  ark(arivs)  [i.  e.  of  the  Saccari 
Salari  toiius  Urbis  Campi  Sol(i>iarum) 
Romanarura];  III  1996  (Salonae):  Qvin- 

TIANO  VERNAE  AVG(vSTl),  VILICO  ET  ARCA- 
RI O  xx  (=Vicesimae)  Her(editativm); 
II  2214  (Corduba):  [Evtyc]hianvs  vil(i- 
cvs)  [et]  a[rc(arivs)]  xx  her.  ;  VI  8444 
(Rome):  Andragatho  .  . .  Caes(aris)  ser- 
(vo),  arcar(io)  xx  her.;  X  0977  (Mes- 
sana):  Epitynchani  Caes(aris)  n(ostri) 
ser(vi)  Candidian(i),  q.vi  exiebat  (i.  e. 
«died")  in  officio  Asiae,  ark(arivs)  XX 
hered.;  II  4180  (Tarraco) :  M.  Lvcio  (?), 
pvbl(ici)  xx  (=  Vicesimae)  Lib(ertatis) 
P(qpvli)  R(omani)  ark(ario)  P(rovinciae) 
H(ispaniae)  C(iterioris)  ;  II  4187  (ibid.): 

VlCTORI,     ARK(ARIO)      XX    LIB.    P(rOVINCIAE) 

H(ispaniae)  C(iterioris);  V  3351  (Vero- 
na):   loc(vs)    SEPVLTVRAE    FAMILIAE    XX   LIB. 

Reg(ionis)  Transpad(anae).  Theopompvs 
ark(arivs);  VI  8453«  (Rome):  Tironi' 
A.  Vetti  Latini  arcario  xx  lib.;  VI  1048 
(Rome):   [c]vrant(e)   Crepere(i)o  ark(a- 


rio  anuonae?);  VI  8805  (Rome,  2"'1): 
Epaphordito  (sic)  Imp(eratoris)  Caesaris 
NtRVAE  Traiani  . . .  ser(vo)  Yginiano  (sic), 
arcario  a  ivvencis;  III  1955  (Salonae): 
Pamph[i]li  disp(ensatoris)  Avgg.  nn.For- 
tvnatvs  arcarivs;  III  6772  ss  12135 
(Caesarea  Cappadociae) :  Callimorphvs 
arkarivs  eivsdem  (i.  e.  Chresimi  Augg. 
nn.  dispensatoris) ;  III  7132  (Ephesus): 
Pavlvs  Avg(vsti)  verna  arka[r(ivs)]  ; 
III  7912  (Sarmizegetusa) :  Ianvari  Av- 
g(vsti)  ex  arcar(io). 

C.  In  the  armj,  «paymaster».  VIII 
3289  (Lambaesis):  Cassio  Avggg.  nnn. 
disp(ensatori)  Leg(ionis)  III  Avg(vstae) 
P(iae)  V(indicis).  Vrsinvs,  ark(arivs)  le- 
g(ionis)  eivsdem;  VI  31145  (Home,  137)  c 
1.  10:  M.  Vlpivs  Flavos,  arc(arivs)  — 
a  veteran;  III  7088  (Potaissa):  Avr(e- 
i.ivs)  Maximv[s],  ex  arc(ario);  VII  1065 
(Blatum  Bulgium?):  Gamidia[n]vs,  ar- 
c(arivs). 

D.  In  the  Imperial  Household.  VI  3937 
(Rome,  1st) :  Amiantvs  Avgvstae  (sc.  Li- 
viae)  l(ibertvs)  arc^arivsj;  VI  3938 
(ibid.):  Sabinvs  Avg(vstae)  l.  arcarivs; 
VI  4884  (ibid.) :  Sotericvs  arc(arivs) 
Avg(vsti)  Caes(aris);  VI  8718  (Rome): 
Agathyrsvs  Avg(vsti)  n(ostri)  ser(vvs) 
arkarivs;  VI  8719  (Rome,  1st):  Asca- 
ni,  Philoxeni  Ti.  Clavdi  C\esar(is)  Av- 
gvsti  servi  vic(ari)  arcari  ;  VI  8720 
(ibid.):  Svavi,  Agrippinae  Germanici  Cai- 
sar(is)  (sic)  f(iliae)  disp(ensatori),  Ev- 
granviwvs  et  Rvsticvs  arcari  ;  VI  8721 
(Rome,  2nd):  Ianvario,  arkario  Corni- 
ficiae  Avg(vsti)  sororis  (sc.  Imperaloris 
Commodi):  VI  8722  (Rome,  1st):  M.  Li- 
vivs  Liviae  l(ibertvs)  Hilar(vs),  arc(a- 
rivs);  VI  8723  (Rome):  Callisto  Av- 
g(vsti)  ser(vo)  Hagiano,  ex  ark(ario); 
V  1801  (ad  Tricesimum):  Callistvs, 
Phoebi  Caesaris  Avgvsti  arcari  vica- 
r(ivs). 

E.  Of  the  towns.  XIV  255  (Ostia): 
Familia  Pvblica.  Dion[y]sivs  ark(arivs), 
Evaristvs  ark(arivs)  j  XIV  2156  (Alicia) : 
Primigenivs,  R(ei)  P(vblicae)  Aricinorvm 
ser(vvs)  arc(arivs)  ;  XIV  2414  (Bovillae) : 
Restitv[to],  R(ei)  P(vblicae)  B(ovillen- 
sivm)  a[rc(ario)J;  XIV  2770  (Labici): 
Parthenio,  arcario  Rei  Pvblicae  Lavica- 
norv.vi    (sic)    Qvintanensivm;     X    410 


ARCA 


ARCE 


439 


(Volcei):  Nymphicvs,  Volc(eiensivm)  ar- 
k(arivs):  X  486  (Paestum):  Primvs,  Co- 
l(oniae)  arcarivs;  X  1495  (Neapolis): 
Felix,  ark(arivs)  Reip(vblicae)  Neapoli- 
tanorvm;  X  3938  (Capua):  Alexander 
colon(orvm)  tab(vlarivs),  Privati  arc(a- 
ri)  Cretae  fil(ivs);  X  3940  (ibid.):  Lv- 
pvlvs,  Col(oniae)  Capvae  arcar(ivs)  ; 
IX  699  (Sipontum):  Liberalis,  Col(ono- 
rvm)  Col(oniae)  Sip(onti)  ser(vvs)  ar- 
kar(ivs);  1X2244  (Telesia):  Epityncha- 
no,  Telesinorvm  ser(vo)  ark(ario);  IX 
2606  (Terventum) :  [. .  .jno,  Reip(vblicae) 
Tervent(inativm)  ser(vo)  ark(ario);  IX 
3845  (Antinum):  Montanvs,  Popvli  An- 
tinativm  Ma[r]sor(vm)  ser(vvs)  arcarivs  ; 
IX  4109  (Aequieuli,  172):  Apronianvs, 
arkar(ivs)  Rei  P(vblicae);  IX  41 10  (ibid.): 
[Aproninanvs,  arkaJrivs  Rei  P(vblicae)  ; 
IX  4112  (ibid.):  Apronianvs,  R(ei)  P(v- 
blicae)  Aeqvicvl(anorvm)  s(e)r(vvs)  ar- 
carivs) ;  IX  4111  (Aequiculi):  Fortv- 
natvs,  Rei  [Pvbl(icae)]  arkarivs;  IX 
608311  (Aeclanum,  signaculum):  Albani. 
Co[l(oniae)3  A(eliae)  A(vgvstae)  A(e- 
clani)  s(ervi)  ark(ari);  IX  608346  (Hi- 
stonium,  idem):  Dextri,  Col(oniae)  Be- 
n(eventanorvm)  ser(vi)  ark(ari)  ;  IX 
608351  (uncertain  source,  idem):  Enni, 
Col(oniae)  Ben(eventanorvm)  ark(ari)  ; 
Notiz.  (1892)  p.  352  (Brundisium):  Cre- 
scen[s],  .  .  .  pvbl(icvs),  arc*[rivs  .  .  .], 
and  Qenarvs  (sic),  pvblicvs,  arcarivs 
theriwarvm;  XI  4382  (Ameria) :  Secvn- 
dvs,  ark(arivs)  Reip(vblicae)  Amerino- 
r(vm);  V  4503  (Brixia):  Qvartio,  Bri- 
x(ianorvm)  vilic(vs)  a[rc]ar(ivs);  V  5858 
(Mediolanium) :  Epitynchani,  M(vnicipi) 
M(ediolaniensivm)  ser(vi)  vi(l)ic(i)  ar- 
k(ari);  V  7213  (Fines  Cotti) :  Pvdens, 
.  . .  arcar(ivs)  Lvgvd(vni).  —  Note  VIII 
15585  (Mustis):  (Me)  arc(arivs),  i.  e.  a 
local  public  official  (treasurer),  like  the 
quaestor  elsewhere. 

F.  Treasurer  of  a  collegium  known  as 
Bacchium,  of  which  the  members  called 
themselves  vernaculi.  Ill  7437  (Nico- 
polis,  227):  nomina  Bacchii  vernacvlo- 
rvm  .  .  .  Valentianvs  arc(arivs). 

G.  Of  private  persons  or  families.  Un- 
certain. VI  678  (Rome,  146):  Hermadion, 
Q^_  Creperei  Martialis  arcarivs  ;  VI 
1429  =  31652    (Rome):    Favstinvs  ser- 


(vvs)  act(or)  ark(arivs)  ex  Africa;  VI 
1469  =  31663,  9147  (Rome):  Felicissi- 
mvs  ark.;  VI  1054  (Rome):  Ofellivs 
ser.  ark.  (of  a  senator) ;  VI  1553  (Rome) : 
[.  .  .]ier.  ser.  ark.  (of  a  senator) ;  VI  9146 
(Rome) :  d(is)  m(anibvs),  Aprili,  Annidi 
Severi  Consvlaris  arcario  fidelissimo, 
dominvs;  VI  9148  (Rome):  Hermeroti, 
arcario  ;  VI  9150  (Rome) :  Evrybatvs  . . . 
arcarivs;  VI  32715  (Rome,  f,  568):  hic 
req_viesc(it)  in  pace  (ilia),  filia  (illius) 
arcaris  (sic  according  to  Boldetti) ;  VI 
33830a  (Rome):  D.  Fabivs  Macedonis 
l(ibertvs)  Anteros,  arcarivs;  VI  33831 
(Rome,  frgmt.) :  arcarivs;  VI  33832 
(Rome):  Satvrninvs,  ark.;  X  865  (Pom- 
peii): Anteros,  arcar(ivs)  ;  IV  4417 
(ibid.,  graffito):  arcarivs;  X  3942  (Ca- 
pua): Macedoni  Evphrosyni,  arc(ario); 
X  6566  (Velitrae):  \_. .  .Jiwvs,  ser.  ark.; 
X  6698  (Antium) :  Pastor  ark.  ;  IX  969 
(Compsa) :  Primvs.  a[rc]arivs  ;  IX  3579 
(Pagus  Filiculanus):  Secvndo  Ti.  Caesi 
Frontonis  arcar(io);  IX  3773  (Marsi 
Marruvium,  frgmt.) :  [. .  .  |chvs  .  . .  [ar]- 
karivs;  XI  3780  (Veii,  249):  Veientio 
Ianvario  lib(erto),  ark(ario);  V  8672 
(Concordia):  [Vit^alioni  Terent(iae) 
[.  .  .]cae  c(larissiiwae)  f(eminae)  arc(a- 
r.o);  VIII  11217  (Prov.  Byzac,  3d): 
Fortvnatvs,  Aliqvatis  arcarivs. 

ARC  AS,  as  name  of  race-horse.  VI 
10053  =  33937  (Rome)rf  1.  12:  [his] 
introivgis  vicit,  . . .  Arcad(e)  Aet(olo)  XVI. 

ARCECIVS.  A  local  title  of  Mercurius. 
Ill  5768  (Brigantiura,  238-244):  in  h(o- 
norem)  D(omvs)  D(ivinae),  Deo  Mercv- 
rio  Arcecio  ex  voro  araiw  posvit  (Hie). 

ARCEDIACONVS.  See  ARCHIDIA- 
CONVS. 

ARCELA.     See  ARCHELAIS. 

ARCELLA.  Dimin.  of  area  q.  v. 
[Cf.  ARCVLA].  «  Small  coffin  or  sarco- 
phagus ».  Ill  9546  (Salonae,  f):  arcel- 

LAM  MIHI  CONDEDI  (sic)  AD  MEDIANVS  (sic) 
MARTYRES. 

ARCENSIS.  Of  Area,  a  town  (supposed) 
of  Hispania  Baetica.  south  of  the  Baetis 
near  the  right  bank  of  the  Guadalate; 
now  Arcos  de  la  Front  era.  II  1180 
(Hispalis,  2nd):  (Mi)  Cvratori  Coloniae 
Arcensivm  ;  XV  4061  (Rome,  145,  painted 
on  amphora):  Arcese  {sic,  sc.  vimm  or 


440 


ARCE 


ARCH 


olinm)  Serva[ndi],  i.  e.  provisions  shipped 
to  Rome  in  amphora»  from  Area  in  Spain. 
[Cf.   ARCLENSIS.   ASTIGI,  CORDVBA '). 

ARCENSIS.  [From  arcus\.  ■  Of  the 
arch".  Notiz.(18S5)  p.  484  =  Eph.  Epi^r. 
VIII  p.  45  no.  183  =  Dessau  3150  (near 
Alba  Fucens):  Bonae  Deae  Arcensi  Trivm- 
phal(i)  Valeria  Amaryllis  v(otvm)  s(ol- 
vit)  l(ibens)  m(erito),  i.  e.  «  to  the  Good 
Goddess  of  the  Triumphal  Arch  ». 

ARCEO.  -ERE.  •  To  keep  off »,  « ward 
off",  «hinder",  «prevent",  «suppress». 

A.  Of  persons.    XIV  3505  (Tibur)    II 

1.  11:  NAIW  MALOS  ARCENS  HOMINES  [cr]vEN- 

tos  (Priapus).  and  1.  14:  ille  fontibvs 
arcet  et  scelestos;  XIII  5010  (Eque- 
stris) :    C.    Lvcconi    Co[r]  ...  Tetrici, 

PRAEFEC[ti]         ARCEND(ls)         LATROc[lNls]  ', 

Bramb.  736  (Daun):  M.  Pannonivs  So- 
lv[.  .  . ,  praef(ectvs)]  latr(ocinis)  ar- 
<c)(endis). 

B.  Of  things,  dangers.  VI  826  =  30837 
(Rome,   1st):    haec   area  .  . .  et  ara  ... 

INCENDIORVM    ARCENDORVM    CAVSA  ;      Notiz. 

(1908)  p.  476  =  Rev.  Arch.  XIII  (1909) 
p.  450  =  Eph.  Epigr.  IX  (1910)  p.  373 
no.  579    (Lavinium,    190):    (Commodus) 

PONTEM  ARCENDAE  [l]NVNDATIONlS  GRATIA 
FECIT. 

ARCESE.     See  ARCENSIS. 

ARCESSO,  -ERE.  «To  send  for", 
k  summon  ».  I  p.  316  =  I2  p.  235  (Fasti 
Praenestini)  April  4:  qvod  Magna  Ma- 
ter   EX    LlBRIS    SlBVLLINIS     (sit')     ARCESSITA 

locvm  mvtavit  ex  Phrygi[a]  Romam. 
(Note:  Gabrol,  Diet.  Arch.  Chr.  I  p.  2126 : 
accersitvs  ab  angelis  =  Rossi  30  (Rome, 
f),  and  the  verb  is  supplied  by  the  com- 
mentator: [accersitvs  ab]  angelis). 

ARCEVOTVRVM  Vicus,  apparently  in 
the  neighborhood  of  Nemausus.  XII 
5894  (ibiu.) :  Avgvsto  sacr[vm].  Vicvs 
Arcevotvlv[m]. 

ARCHANGELVS.  (iegxayyt-kog). «  Arch- 
angel". X  761  (Surrentum.  f,  frgmt.): 
archangeli;  XI  287  (Ravenna,  -f-,  545): 
consecvti  beneficia  Archangeli  Michae- 
lis,  (Mi)  a  fvndamentis  fecervnt;  Bull. 
Arch.  Cr.  (1887)  p.  83  (Canino,  a  bell, 
8th-9th):  S(an)c(t)i  [Michael]is  Arhan- 
geli  (sic);  Hiibn.  Hisp.  469  (bet.  Astu- 
rica  and  Cainala,  913):  hic  locvs  anti- 
qvitvs    Michaelis    Archangeli     honore 


dicatvs;     ib.    470     (Hispania,     1040): 
in   honorem    Sancti    Michaelis    Archan- 


geli. 


ARCHFLAIANVS.  «  Former  slave  of 
Archelaus".  VI  4776  (Rome,  1st):  Dar- 
dani,  Ti.  Caesaris  Avg(vsti)  et  Avgvstae 
ser(vi)    Archelaiani. 

ARCHFLAIS.  Name  of  three  towns: 
(a)  In  Cappadocia,  founded  by  the  last 
Cappadocian  king,  Archelaos  (B.  C.  36- 
A.  L).  17),  in  the  district  of  Garsauria 
(Garsauritis),  now  Akserai.  (b)  In  Pa- 
lestine, founded  by  Herodes  Archelaos, 
son  of  Herod  the  Great,  in  the  Land  of 
the  Jordan,  on  the  highway  between  Scy- 
thopolis  and  Jericho;  perhaps  btBushelije. 
(c)  In  Bithynia.  —  As  birthplace  of  sold- 
iers, without  distinguishing  indication, 
[most  probably  (a)],  VI  32536  (Rome, 
taterculus  militant,  3d)  frgmt.  7,  1.  27 : 
C.  Marivs  Marianv(s),  Arcela(ide)  (sic) ; 
III  11057  (Brigetio):  T.  Soriano  T.  f. 
domo  Archel(aide)  Felici. 

ARCHIA.  (?\m.  =  aQ%sTa).  «Archives». 
[Cf.    ARCHIVVM].  Ill   13665  (Cibyra): 

HVIVS     EXEMPLARIA     .  .  .     REPOSITA     SVNT      IN 
ARCHIA   PVBL1CA  ClBYRATARVM  =  TOVTOV  CCV - 

TiyQCttfa  dvo  elg  xa  ocQx^a  aTtt-redij. 

ARCHIATER.  (ccqxiccxqoz).  «  Chief  phy- 
sician ».  [Note  form  arciater  below].  VI 
9562  (Rome,  f):  locvs  Timothei,  arcia- 
tri  (sic);  VI  9563  (ibid.):  [.  .  .]aratvs, 
arciater  (sic);  VI  9564  (ibid.,  frgmt.): 
[ar]chiater;  XI  9565  (ibid.,  frgmt.): 
archiater;  X  1381  (Nola,  f):  hic  re- 
q_viescit  in  pace  Stefanvs  (sic),  archia- 
ter; X  2858  (Puteoli):  Q^Passen[nvs], 
archiat[er];  IX  1655  (Beneventum): 
(illius)  Eq,(vitis)  Romani,  archiatri  Be- 
nev(entanorvm);  V  87  (Pola):  A.  Ativs 
Caivs  (sic),  archiater;  V  8741  (Concor- 
dia, f) :  Fl(avivs)  Aristo.  archiater  fi- 
delis.  [N.  b.  Orelli  4017  (Pisaurum): 
C.Tettio  Ctesiae,  archiatro  p(e)ritissimo 
stands  among  the  falsae,  XI  821*]. 

ARCH1BVCOLVS.  (aQ%if}ovx6Xoc). 
« Chief  herdsman",  a  title  assumed  by 
the  high  priest  of  Liber  (Bacchus).  [Form 
arcibvcvlvs;  abbrev.  arcb.,  see  below]. 
VI  504  (Rome,  376):  (ille),  archibvco- 
lvs  Dei  Liberi;  VI  510  (ibid.):  (ille), 
Dei  Liberi  archibvcolvs;  VI  1675  (Rome): 
(illi),    arc(i)b(vcolo)    Dei    Lib(eri);    VI 


ARCH 


ARCH 


441 


31940  (Rome):  (Mi),  archibvcolo  [Dei 
Liberi];  Eph.  Epigr.  VIII  p.  159  no.  648 
=  Carm.  Lat.  654  (near  Antium,  385) 
1.  13:  (Mi)  arcibvcvlo  (sic)  Dei  Li- 
beri. 

ARCHIBVM.     See  ARCH1VVM. 

ARCHIDENDROPHORVS.  (ccgxidsr- 
SQoifoQog).  k  Chief  Tree  Bearer » ,  the  chief 
of  the  dendrophori  [See  DENDROPHO- 
RVS],  who  carried  the  sacred  pine  tree 
[Cf.  arbor  inirat  s.  v.  ARBOR]  in  the 
worship  of  Mater  Deum  Magna  Idaea 
and  Attis.  Ill  763  (Tomi):  Atti.  C.  An- 

TONIVS  EVTYCHES,  ARCHIDENDROPh(orVs) 
PRO    SATVTE    SVA    POSVIT. 

ARCHIDIACONVS.  (aqxidiaxovog). 
«Archdeacon",  «chief  of  the  deacons». 
[Cf.  DIACONVS,  SVBDIACONVS].  The 
diaconi  came  immediately  after  the  pres- 
byteri  in  the  early  Christian  hierarchy. 
Bull.  Arch.  Cr.  (1864)  p.  33  =  Marucehi 
Epigr.  Cr.  no.  169  (Rome,  5th):  sepvl- 
crvm  Sabini,  Archidiaconi  ;  XI  5926 
(Iguvium):  Aelianvs,  Arcediaconvs  (sic); 
VIII  58a  =  11117  (Leptis):  Theodorvs, 
Arcediaco[nv]s. 

ARCHIEPISCOPVS.  (aQxuniGxonog). 
b  Archbishop » .  XI  297  (Ravenna)  note  1 : 
D(omi)n(vs)  Damianvs  Archiep(iscopvs) 
fecit,  and  note  3:  svb  temp(ore)  Dom(i- 
ni)  Valerii  Archiep(iscopi)  ;  XI  300 
(ibid.,  596-7):  temp(ori)b(vs)  v(ene)r(a)- 
b(ilis)  Marinian(i)  Arc(hi)ep(i)s(copi); 
XI  303  (ibid..  5th):  mc  reqviescit  in 
pace  corpvs  S(an)c(t)i  Exvperantu  .  .  . 
Archiepiscopi  S(an)c(ta)e  Ravennatis 
Aecclesie  (sic) ;  XI  305  (ibid.,  570) :  hic 
r(e)q.(viescit)  in  p(a)c(e)  Agnellvs  Ar- 
c(hi)episc(opvs)  ;  XI  306  (Ravenna)  : 
Domnvs  (sic)  Petrvs  Archiepiscopvs  ; 
V2  p.  6192  (Mediolauium):  Thomas  Ar- 
chiepisc(opvs)  Mediol(aniensis)  ;  III 
13131  (Salonae,  6th-7th):  Maxsimo  (sic) 
Arcep(i)sc(opo)  (sic);  VIII  22656:,i 
(Carthago,  tessera  plumbea) :  [A]rchie- 
piscop[vs]. 

ARCHIEREVS.  (ccQX^Q^g).  «  Chief 
Priest »  —  not  in  the  official  sense  of 
the  Greeks,  but  in  the  religious  associa- 
tions (synodi)  of  actors  as  devotees  of 
Apollo.  VI  10117  (Rome):  L.  Avrelio 
Apolavsto  Memphio  Avgg.  lib.,  hiero- 
n1cae  coronato  et  ton  diapanton,  apol- 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


LINIS     SACERDOTI     SOLI     VITTATO,     ARCHIERI 

synhodi;  XIV  2977  (Praeneste,  2nd):  M. 
Avrelio  Avgg.  lib.  Agilio  Septentrioni, 
pantomimo  svi  temporis  primo,  hieroni- 
cae  solo  in  vrbe  coronato  diapanton,  .  . . 
parasito  apollinis,  archieri  synodi  ;  xii 
3183  (Nemausus) :  L.  Sammivs  Maternvs, 

ALVMNVS  L.  SaMMI  EvTYCI  (sic),  ARCHIE- 
REVS  synhodi;  X  1602  (Puteoli,  frgmt.): 
[a]rchierevs;  XI  134  (Ravenna,  frgmt.): 
[_ille]  archie[revs]. 

ARCHIGALLVS.  [Hybrid  of  ag^-  and 
gallus~\.  Title  of  the  chief  priest  of  Cy- 
bele  (Mater  Deum  Magna  Idaea),  always 
a  Roman  citizen.  [Form  arcigallvs,  II 
5260  (Emerita)].  VI  2183  (Rome):  C. 
Camerivs  Crescens,  archigallvs  Matris 
Devm  Magnae  Idaeae  et  Attis  Popvli 
Romani;  XIV  34  (Ostia):  Q^  Caecilivs 
Fvscvs,  archigallvs  Coloniae  Ostensis 
(sic),  imaginem  Matris  Devm  argenteam 
p(oni)  i(vssit);  XIV  35  (ibid.):  Q^Cae- 
livs  Fvscvs,  archigallvs  C(oloniae) 
O(stiensis);  XIV  385  (ibid.):  M.  Mo- 
divs  Maxximvs  (sic),  archigallvs  Colo- 
niae Ostiensis  ;  VI  32466  (Rome,  frgmt.) : 
archigallo  Tvs[cvlano]j  X  3810  (Capua): 
Virianvs  Amplia[t]vs,  archigallvs  M(a- 
tris)  D(evm)  ;  V  488  (Capodistria):  L. 
Poblicivs  Syntropvs,  archigallvs;  III 
2920  a  (Iader) :  L.  Barbvnteio  Demetrio, 
archig(allo)  Salonitano,  qvi  ANNIS  XVII 
vsq.(ve)  ad  ann(vm)  lxxv  integr(e)  sa- 
cra gonfecit;  VIII  8203  =  19981  (Mi- 
lev,  3d):  M(atri)  D(evm)  M(agnae)  I(daeae) 
Sanctae  sacrvm  factvm  pro  salvte  (Se- 
veri  Atexandri).  . . .  (Illi)  criobo[li]vm 

FECERVNT  ET  IPSI  SVSC[e]pERVNT  PER  (Uluw) 
SACERDOTEM,  EX  VATICINATIONE  ARCHIGALLI  \ 

II  5260  (Emerita):  M(atri)  D(evm)  s(a- 

CRVM).  (Ilia)  ARAM  TAVROBOLI  SVI  NATA- 
LICI    REDDITI     D(ONVM)    d(eDIt),    SACERDOTE 

Docyrico  Valeriano,  arcigallo  (sic)  Pv- 
blicio  Mystico;  XII  1782  (bet.  Valentia 
and  Vienna,  184):  tavrobolivm  fecervnt 

DENDROPHORI  LVGVDVNI  ...  EX  VATICINA- 
TIONE   PVSONI    IVLIANI,    ARCHIGALLI  ;     XIII 

1752  (Lugudunum,  190):  tavrobolivm 
fecit     (Me),     pontif(ex)     PERPETVVS,     ex 

VATICINATIONE  PVSONI   IVLIANI    ARCHIGALLI. 

ARCHIGYBERNES.    (aQxixvfaQvr}Tr)G). 

*  Chief  helmsman  »,  probably  a  position 
of  some  dignity  in  the  navy,  as  helmsman 

56 


442  ARCH  ARCH 

on  the  flagship  of  the  Admiral  {Praefectus  chivm].  Ill  6150  =  7437  (ibid.):   ar- 

Clas      )    X  3349  (Puteoli):  Avrelio  Can-  c(hi)m(ysta)    Vlp(ivs)    Ivlianvs,    and  ar- 

dido,   N/.varcmo    Archigyberni    Cl(assis)  c(hi)myst(a)  Antonivs  Anton[invs]. 
PR(AEroRiAE)  Misen(ensis) ;  X  7503  (Ca-  ARCHINEANISCVS.  (*ugxirsariaxog). 

rales):  C.  Facricio  Ianvario.   Archig(y-  «Chief  Youth",   apparently   as   title  of 

berni);  X  3393   (Misenum,  frgmt.):  Vi-  the  leader  of  a  yonng  men's  association. 

trvvio   ...   Arcii(igyberni).  [Of.   IVVEN1S,   1VVENTVS,    NEOS].     VI 

ARCH1MAGIRVS.       [&qxW<*YsiQ°s)'  2180  (Rome):    Ti.  Cl(avdio)  Domn;oni 

«Chief  cook»,   *clief»,  in  the  Imperial  Svciniano  archineanisco. 
Palace.  VI  7458  (Rome,  2nf'):  T.  Aelivs  ARCH1N1CE  ?    Name     of    battleships 

Avg(vsti)  lib(ertvs)  Primitivvs,  archima-  {triremes)  in  tho  navy.  XI  100  (Ravenna): 

girvs;  VI  8750  (ibid.):  T.  Aelivs  Avg.  M.  Titivs  [. .]  Apvlvs,  [. . .]  hi  (=  triere) 

lib.  Primitivvs,  arciiimagirv^s];  VI  8751  Arcin[ice]  (sic) ;  XI  3735  (Lorium) :  Cir- 

(Rome):  [.  .  .  A]vg.  lib.  Symph[orvs].  .  .  ,  cennivs  Fron(t)o,  hi   Arci(nice). 
[arc]himagir[vs].  ARCHIPRESBYTER.       {aQyinQtOpvte- 

ARCH1MIMA.     («(>x'- +  Mima,  as  fern.  qoc). «Arch-priest»  (Chr.).  X  1365  (Nola): 

of  ARCHI<V1IMVS  q.  v.).  Chief  actress  and  Adeodatvs,  indignvs  archipresviter  (sic) 

directress  of  a   troupe  of  female  mimes.  S(an)c(ta)e    Nol(anae)    Eccl(esiae);    X 

[Cf.  MIMA,  PANTOMIMA].     VI  10106  1229  (Abella,  late):  [m]c  reqviescit  in 

(Rome):  Clodiae  Hermionae,  archimimae  pa[ce  . .  .]    Comitiolvs  arhc(ipresbyter) 

svi  temporis  primae;  VI  10107  (Rome):  (sic).  ...  Sedit   ann(os)    xxx;    XI    762 

Fabia    M.  et  (mulieris)  lib(erta)  Arete,  (Bononia):    archipresbiteri   (sic)  nomine 

archim[ima]  temporis  svi  prima,  divrna.  Lvpari  ;  XIII  1352  (ager  Biturignm  Cu- 

ARCHIMIMVS.  (agxifiinog).  Chief  actor  borum,  6th):  in  hoc  tomolo  (sic)  reqvii- 

and  director  of  a  troupe  of  mimes.  [Cf.  MI-  scit  (sic)  bon(a)e  memori(a)e  Bandvlfvs 

MVS,    PANTOMIMVS].   (Abbrev.    archi-  arcepr(es)b(yter)  (sic). 
mim.,  arch.,  arc,  see  below).  XIV  2408         ARCHISACERDOS.     (Hybrid  of  uqxi- 

(Bovillae.  169):  L.  Acilio  L.  f.Pompt(ina)  and  sacerdos).   «Arch-priest»,  used,   for 

Evtyche(ti),  nobili  archimimo,  commvn(i)  metrical  reasons,  instead  of  the  usual  ar- 

mimor(vm)    adlecto,    divrno,     parasito  chipresbyler,    q.   v.    Doni,    Inscrr.  Ant. 

Apoll(inis),  tragico,  comico,  et  omnibvs  p.  533  no.  46  =  Cabrol,  Diet.  Arch.  Chr. 

corporib(vs)    ad    scaenam    honor(ato)  ;  I  col.  1564  (Rome,  f) :  temporibvs  vitae 

XIV  2988  (Praeneste) :  M.  Ivnivs  M.  f.  completis,  archisacerdos  Theodorvs  svb 

Maior,  archimimvs;  VI  1063  (Rome,  212):  matris  tvmvlo  ponere  se  volvit. 
Clvvivs  Glaber,  arch(imimvs),  and  Cae-         ARCHISYNAGOGVS.  (a^orraytoyoc). 

tennivs  Evcarpvs,  arc(himimvs).  and  Mar-  In  the  ancient  Jewish  congregation,  chief 

cianvs,  arc(imimvs);  VI  1064  (Rome,  3d):  of  the  Synagogue.  [Cf.  ARCHON].  Gar- 

Clvvi(vs)  Glaber,  arc(himimvs),  and  De-  rucci,   Cimitero  degli  Ant.  Ebrei  67  = 

metri(vs)  Ammoni,  arc(himimvs)  Gr(a)e-  Vogelstein-Rieger,    Gesch.    d.    Juden  in 

c(vs),  and  Coreti  Verissim(a)e  arc;  VI  Rom   I  p.    482   no.    181    (Rome):   Sta- 

4649  (Rome,  1st):  L.  Scriboni  [...],  ar-  fvlo,     Arc(h)onti     et    Archisynagogo; 

chimimi,  Caesa[ris]  lib(erti);  VI  33965  Mon.  Ant.  16  (1906)  p.  270  (near  Lau- 

(Rome):  M.  Vlpio  Hylae,  archimimo  DivR-  rentum) :    Antonio,    Archisynagogo;  X 

no;    IV  4767    (Pompeii,    1st,   graffito):  3905  (Capua) :  [-]  Alfivs  Ivda,  Arc(h)on, 

Fvmiolvs  cvm  archimimo  a  sipario  rece-  Arco     synagogvs     (sic) ;     VIII     12457 

ptvs;  XI  1754  (Volaterrae):  C.  Manneivs  (Naro  ?,     mosaic):     Rvstici,     Arcosina- 

Coranvs,  archimimvs;  III  6113  =  7343  gogi  (sic). 

(Philippi):  Vttiedivs   Venerianvs,   [ar]-  [*ARCHITECTON,  as    interpreted  by 

chimim(vs)  Latinvs  et  of(f)i[cia]lis.  Buecheler,  Carm.  Lat.  26  note,  in  a  Pom- 

ARCHIMYSTA,  or  -ES.   (aQxiuvci^c).  peian    mosaic,    and    accepted    in     Thes. 

«  Chief  mystic»,  «chief  of  the  mysteries»  Ling.    Lat.,   is   an   arbitrary   conjecture, 

of  Bacchus  in  an  association  of  mystae  at  Cf.    X    8146    and    see    s.    v.    ARCHI- 

Nicopolis  in  Moesia  Inferior.  [See  BAC-  TECTVS]. 


ARCH 


ARCH 


443 


ARCHITECTOR, -ARI.  ■  To  design  » , 
a  plan  »  (a  building  or  monument).  Ill 
6558  (Alexandria,  support  of  obelisk,  13- 

12    B.C.):    ARCHITECTANTE    PONTIO  =  OCQ- 

%it$xtovovvtoq     HoviCov;      XIII      7945 
(Iversheim,,    210):     (f)vrnvs    <f)actvs, 

AR(CHITECTANTE  ?)    (Mo)    DISCENTE. 

ARCHITECTOR.  (=  architects,  q.  v.) 
«  Architect » ,  «  designer  « ,  «  builder » , 
«  constructor » .  XII  186  (Antipolis  —  the 
earliest  instance) :  Sex.  Ivl(ivs)  Cae(.  .  .), 

ARCHITECTOR. 

ARCHITECTVLVS.  A  comic  or  derisive 
diminutive  of  architectus.  IV  2000  (Pom- 
peii, graffito):  architctvlvm  (sic). 

ARCH1TECTVS.  [Latinized  from  <%*- 
%kxtwv~\.  «  Architect  »,  «  designer  », 
u  builder  » ,  «  constructor  » .  [Forms :  ar- 
citectvs,  VI  2725  (Rome,  1st),  9153 
(Rome,  f,  441),  I  1216  =  X  4587  (Ca- 
iatia,  B.  C),  V  2095  (Acelum  ?),  VII 
1062  (Blatum  Bulgium?);  harchitectvs, 
VI  33833  (Rome);  architecctvs,  Rev. 
Arch.  38  (1901)  p.  335  =  Annee  Epigr. 
(1901)  p.  13  (Celei);  archi  t<e)ctvs, 
IV  4716  (Pompeii,  graffito);  [arte  tecta, 
IX  5279  (bet.  Asculum  and  Cupra),  is 
probably  not  a  corruption  of  architectus, 
but  rather  two  words,  tecta  representing 
*xsxtrjq  for  tsxtoov\  —  Abbrev.,  archi- 
tect., VI  2725  (Rome,  1st),  8724  (Rome), 
I  p.  473  no.  XI  =  I2  p.  69  =  VI  10395 
(Rome,  A.  U.  C.  754),  X  1614  (Puteoli), 
XI  630  (Faveutia),  Notiz.  (1893)  p.  13 
=  Dessau  7729  (Verona),  III  6178 
(Troesmis) ;  architec,  VI  5738  (Rome), 
9151  (Rome,  1st),  X  8146  (Pompeii, 
mosaic),  XI  20  (Ravenna),  XIII  6680 
(Mogontiacum);  archit.,  X  3392  (Mise- 
num),  XI  2134  (Clusium),  V  1886  (Con- 
cordia), XIII  8082  (Bonna);  arch.,  X 
3393  (Misenum) ;  arc,  XIII  6043  (Hei- 
delberg)']. 

A.  in  the  army  and  fleet.  VIII  2850 
(Lambaesis):  M.  Cornelivs  Festvs,  mi- 
l(es)  Leg(ionis)  hi  Avg(vstae),  archite- 
cts; XIII  8082  (Bonna):  Ivlio  Paterno, 
mil(iti)  Leg(ionis)  xxii.  . .  .  Oppivs  Iv- 
stvs,  archit(ectvs)  ;  III  6178  (Troesmis) : 
Coh(ors)  I.    Sempronivs  Valens,  ex  ar- 

Ichitect(o);  XI  20  (Ravenna):  T.  Flavio 
T.  f.  Pvp(inia)  Rvfo,  militi  Coh(ortis) 


X  1757   (Puteoli):    Q^Cissonio  Q^_  f. 

Hor(atia)  Aprili,  veterano  Coh(ortis) 
II  Pr(aetoriae),  architecto  Avgvstor(vm); 

XI  630  (Faventia) :  P.  Maeci  P.  f.  Pol- 
(lia)  Procvli,  mil(itis)  Cho(rtis)  (sic) 
in  Pr(aetoriae),  architect(i)  Avg(vsti); 
VI  2725  (Rome,  1st):  L.  Vedennivs  C. 
f.  Qvi(rina)  Modestvs,  Antio,  milit(a- 
vit)  in  Leg(ione)  XVI  Gal(lica),  . .  . 
tran[s]lat(vs)  in  Coh(ortem)  IX  Pr(ae- 

TORIAm),    .  .  .     MISSVS    HONESTA    MISSIOn(e), 

revoc(atvs)  ab  Imp(eratore),  fact(vs) 
Evoc(atvs)  Avg(vsti),  arc(h)itect(vs) 
armanvent(ari)  Imp(eratoris).  .  .;  VI  3182 
(Rome):  T.  Ael(io)  Martiali,  architecto 
Ecl(vitvm)  Sing(vlarivm)  [Avg(vsti)] 
tvr(mae)  Gracilis;  XIII  6680  (Mogon- 
tiacum) :  Genio  (centuriae)  Nigidi  Cen- 
sorin(i),  Ael(ivs)  Verinvs,  architec(tvs); 
X  3392  (Misenum):  C.  Vettio  C.  f. 
Clavd(ia)  Grato,  archit(ecto)  Class(is) 
Pr(aetoriae)  Mis(enensis). 

B.  In  the  service  of  the  Emperor. 
VI  5738  (Rome):  Anicetvs  Avgg.  lib(er- 
tvs)verna,  architec(tvs);  VI  8724(Rome): 
C.  Ivlio  Lvciferi  filio  Posphoro  (sic),  ar- 
chitect^) Avg(vsti);  VI  8725  (Rome): 
Rvsticvs  Avg(vsti)  lib(ertvs),  archite- 
ctvs;  VI  8726  (Rome,  1st):  Tychico, 
Imp(eratoris)  Dom(itiani)  ser(vo),  archi- 
tecto Crispinil(liano);  VI  33763  (Rome): 
Alcimo,  architecto  [AJvgvstorvm.. 

C.  In  private  life  and  in  general. 
Note  architectus  magisler,  «  teacher  of 
the  theory  and  practice  of  architectural 
design  and  construction » ,  Ed.  Diocl., 
cap.  7  1.  74  (=  III  p.  1936) :  architecto 
magistro  per  singvlos  pveros  menstrvos 
¥.  centvm  =  ccQpxsxrovi  didaGxaXoj  xad' 
exacttov  ixmda  jxrjviaTcc  X  q'  ;  architectus 
navalis,  «shipbuilder»,  X  5371  (bet. 
Interamna  and  Minturnae):  Q^_  Cahlivs 
Sp.  f.  . .  . ,  architectvs  navalis  ;  XII  723 
(Arelate) :  [C]oelivs  D[. . . ,  a]rchitectvs 
nav[alis];  VI  33833  (Rome):  C.  Pom- 
ponio  Heraconti  (sic),  .  . .  harchitecto 
(sic)  <f)abro  navali;  praefectus  archi- 
tectus, «  master-builder  »,  V  1886  (Con- 
cordia) :  A.  Brvttivs  A.  l(ibertvs)  Secvn- 
dvs,  .  .  .  praef(ectvs)  archit(ectvs)  cre- 
pidines  inter  mvrvm  et  pontem  pro  parte 
dimidia  et  tertia  dedit.  —  I  p.  473 
no.  XI  =  I-  p.  69  =  VI  10395    (Rome, 


444 


ARCH 


ARCI 


A.  (J.  C.  754-5):  Amianthvs,  architect(vs) 
Nicanokian(vs);  VI  9 1  r>  1  (Rome,  1st): 
Ti.  Clavdivs  Vitalis,  architectvs)]; 
VI  9152  (ibid.):  Ti.  Clavdivs  Scariphi 
l(ibertvs)  Vitalis,  architectvs  ;  VI  9153 
(Rome,  -J-,  441):  locvs  Constant!  ar- 
c(h)itec[ti];  VI  9154  (Rome):  Alexan- 
der, architec[tvs]  ;  X  841  (Pompeii,  1st) : 
M.  Artorivs  M.  l.  Primvs,  architectvs 
(of  the  larger  theater) ;  X  1443  (Hercu- 
laneum,  1st):  P.  Nvmisivs  P.  f.,  arc[hi]- 
te[ctvs]  (of  the  theater);  X  1446  (ibid.): 
P.  Nv^misivs]  P.  f.  Men(enia),  archite- 
ctvs; X  1614  (Puteoli):  L.  Cocceivs  L. 
C.  Postvmi  l(ibertvs)  Avctvs,  archite- 
ct^); X  3393  (Misenum,  frgmt.):  Vi- 
trvvio  ...  arch(itecto);  I  1216  =  X 
4587  (Caiatia,  B.  C.) :  arc(h)itectvs  Ho- 
spes  Appiai  (sic)  se[r](vvs)  (of  a  gate); 
X  6126  (Fonniae):  C.  Postvmivs  Pollio, 
architectvs;  X  6339  (Tarracina) :  C.  Po- 
stvmivs C.  f.  Pollio,  architectvs;  X 
8093  (Gruuientum) :  Q^_  Vettivs  Q^  f. 
Ser(gia),  architectvs  (of  a  portions);  X 
8146  (Pompeii,  mosaic) :  Gratvs,  archi- 
tects); IV  4716  (ibid.,  graffito):  Cre- 
sce(n)s,  architectvs;  IV  4755  (ibid.): 
Cresce(n)s  architectvs  (N.  b.  the  ends  of 
the  letters  are  carried  above  and  below, 
so  as  to  produce  a  rough  drawing  of  a 
galley  with  masts  and  oars;  was  Crescens 
a  shipbuilder,  architectus  navalis,  as 
above?);  IX  1052  (ager  Compsinus): 
C.  Antistivs  [I]sochrysvs,  architectv[s3  ; 
IX  2986  (Pagus  Urbanus  ?) :  Elegans, 
architectvs;  XI  2134  (Clusium):  C.  Aci- 
livs  L.  f.  Treb(onia)  nat(vs),  archite- 
ctvs); XI  3945  (Capena):  [. .  .]anio 
Dione,  architecto;  XI  6243  (Fanum 
Fortunae):  L.  Valerio  M.  l.  Artemae, 
architecto  ;  XI  6509  (Sassina) :  [. . .  V]eri 
f(ili  vs),  architectvs  ;  V  2095  (Acelum  ?) : 
(illi)  .  . .  arc(h)itecto;  V  3464  (Verona) : 
L.  Vitrvvis  L.  l.  Cerdo,  architectvs 
(of  the  Arch  of  the  Gavii;  probably  freed- 
man  and  pupil  of  Vitruvius  Pollio,  the 
writer  on  architecture);  Notiz.  (1893) 
p.  13  =  Dessau  7729  (ibid.):  M.  Cassio 
C.  f.  Pob.'licia)  Denticvlo,  mi  vir(o), 
architect(o);  Rev.  Arch.  38  (1901)  p.  335 
=  Annee  Enigr.  (1901)  p.  13  (Celei): 
Antoni,  architeccti  (sic) ;  II  2559  (La 
Coruila) :    C.    Sevivs  Lvpvs,  architectvs 


Aeminiensis  Lvsitanvs  (of  a  bridge  and 
temple);  XII  2993  (bet.  Ucctia  and  No- 
mausus):  Philippvs,  architectvs  maximvs, 
hic  sitvs  est;  XIII  6403  (Heidelberg): 
Val(erivs)  Paternvs,  arc(hitectvs);  VII 
1062  (Blatum  Bulgium?):  Amandvs,  ar- 
c(h)itectvs. 

ARCHIVVM.  (Latinized  from  ccqxhov. 
Cf.  ARCHIA).  «Archives»,  «secrets». 
In  metaphorical  sense,  Ihm  Damasi  Epi- 
gramm.  no.  65  (Rome,  f)  1.  5:  archivis 
(the  ms.  tradition  is  mainly  archibis) 
fateor,  volvi  nova  condere  tecta,  ad- 

DERE  PRAETEREA  DEXTRA  LAEVaQVE  COLVMNAS 
QVAE  DAMASI  TENEANT  PROPRIVM  PER  SAE- 
CVLA    NOMEN. 

ARCHON.  (agxwv).  «  Archon  » .  [Form 
arcon,  see  below]. 

A.  Title  of  the  chief  magistrate  or  ma- 
gistrates in  certain  Greek-speaking  towns. 
Notiz.  (1896)  p.  103  =  Dessau  6453 
(Neapolis):  C.  1v[li]v[s]  Andronicvs, 
Archon;  III  12489  (Istrus,  157):  (Me) 

MVNERA  .  .  .  FECIT  HlSTRO  IN  OPPIDO  AR- 
contivm  (sic)  ET  AEDILICII  ET  SACERDO TIVM 

at  (sic)  Liber[vm];  Bev.  Arch.  (1907) 
p.  474  no.  192  (Heliopolis  =  Baalbek): 
I(ovi)  O(ptimo)  M(axi«vo)  pro  sal(vte) 
Impera[tor(is)]  anno  Q^Vini  ET  G.  (sic) 

CASSAEI    ET    ISAE   [e]t  VeTTI    ArCHONTIVM. 

B.  In  the  ancient  Jewish  congregation, 
the  director  of  the  synagogue  is  called 
Archon  Archisijnagogus,  or  Archon  el 
Archisynagogus,  or  simply  Archon  or 
Archisynagogus,  q.  v.  X  3905  (Capua): 
[-]  Alfivs  Ivda,  Arcon  (sic)  Arcosyna- 
gogvs  (sic);  Garrucci,  Cimitero  degli 
Ant.  Ebrei  no.  67  =  Vogelstein-Rieger, 
Gesch.  d.  Juden  in  Rom  p.  482  no.  181 
(Rome):  Stafvlo,  Arconti  (sic)  et  Ar- 
chisynagogo;  Garrucci,  Diss.  Arch.  II 
p.  163  no.  14  =  Vogelstein-Rieger,  op. 
cit.  I  p.  477  no.  146  (Rome):  Ionata 
(sic  =  Ionathan),  Archon  ;  Garrucci,  op. 
cit.  p.  164  no.  17  =  Vogelstein-Rieger, 
op.  cit.  p.  480  no.  172  (Rome):  Valerivs, 
Archon. 

ARCI.     See  ARCINICE. 

ARCIACO.  A  local  British  divinity. 
VII  231  (Bburacum):  Deo  Arciacon(i) 
et  n(vmini)  Avg(v)st(i)  (tile)  v(otvm) 
s(olvit)  l(ibens)  m(erito). 

ARCIATER.     See  ARCHIATER. 


ARCI 


ARCV 


445 


ARCIBVCVLVS.  See  ARCHIBVCOLVS. 

ARCIGALLVS.  See  ARCHIGALLVS. 

ARCIN.     See  ARCHINICE. 

ARCIPIANVS  fundus.  Rossi  II  p.  413 
(Rome,  7,  late)  1.  23:  olibet(vm)  (sic)  in 
Fvnd(o)  Arcipiano. 

ARCISOLIVM,  ARCOSOLIVM,  AR- 
CVSOLIVS  (sic),  \_arcus  +  solium].  In, 
or  in  connection  with,  the  Catacombs,  a 
special  form  »f  burial-place,  more  elabo- 
rate than  the  ordinary  niche  or  loculus 
(locus),  and  differing  from  the  mensa  q.  v., 
in  that  the  mensa  was  closed  above  with 
a  flat  (horizontal)  slab,  while  the  arci- 
solium  had  an  arched  space  above,  carved 
in  the  rock,  and  closed  in  front  with  a 
perpendicular  (upright)  slab  in  the  form 
of  a  segment  of  a  circle.  It  could  con- 
tain one  or  more  bodies. 

A.  Properly  so  used.  Rossi  I  p.  cxv 
=  Rossi,  Roma  Sott.  Ill  p.  46  =  Cairn. 
Lat.  656  (Rome):  cvbicvlvm  dvplex  cvm 

ARCISOLIIS    ET    LVMINARE  J     Bllll.    Al"Ch.    Cl\ 

(1899)  p.  32  (Rome):  arcisolivm  ... 
(a)edifica(v)it;  Rossi,  Rom.  Sotl.  Ill 
p.  419  (Rome):  arcisoliv  (sic)  Mvscv[li]; 
ib.  p.  263  (Rome):  Iovinae  ...  q.v(a)e 
conpa[rajBit  (sic)  sibi  arco[so]livm  in 
Callisti,  and  (roughly  cut  on  the  slab 
of  an  arcisolium):  arcvsolivs  (sic);  Ca- 
brol,  Diet.  Arch.  Chr.  I  col.  2777-8 
(Rome):  (illi)  paravervnt  sibi  locv(m) 
at  (sic)  Ippolitv(m)  (sic)  svper  arcoso- 
liv  (sic). 

B.  Extended  to  apply  to  a  tomb  above 
ground,  built  in  the  shape  of  an  arciso- 
lium. Rossi,  Rom.  Sott.  Ill  p.  420 
(Rome) :    fecimvs    nobis    et    nostris    et 

AMICIS  ARCOSOLIO  (SIC  for  ftCC.)  CVM  PA- 
RIETICVLO    SVO. 

ARCITECTVS.     See    ARCHITECTVS. 

ARCLENSIS.  Of  some  unknown  place, 
probably  in  Spain  (Arcla,  Arcula?) ;  unless 
it  be  a  corruption  of  ARCENSIS  q.  v. 
Sc.  vinum,  olium  or  the  like.  XV  4350 
(Rome,  161,  painted  on  amphora):  r(e- 
cognitvm?)  fig(linis)  Scimnia(ni),  As[ti- 
g(is)3  .  .  .  Arclese  (sic)  Soranae. 

ARCOBRIGENSIS.  Native  of  Arco- 
briga,  (a)  a  town  in  central  Hispania 
Tarraconensis,  on  the  highway  from  Eme- 
rita  to  Caesaraugusta,  40  miles  west  of 
Bilbilis.  Here  belongs  probably  II  2419 


(Bracara  Augusta) :  [Cae]licvs  Fronto, 
Arcobrigensis.  —  (b)  a  town  in  southern 
Lusitania.  Here  belongs  probably  II  765 
(Caurium) :  Aemilivs  Marcellvs  M.  f., 
Arcobrigensis. 

ARCON.     See  ARCHON. 

ARCOSOLIVM.     See  ARCISOLIVM. 

ARCOSYNAGOGVS.  See  ARCHISY- 
NAGOGVS. 

ARCTANS.     See  ARTO. 

ARCTOVS.  «  Arctic  » ,  «  northern  » . 
Hubn.  Hisp.  379  —  Rossi  II  p.  269  (Bra- 
cara Augusta,  f,  6th):  arctovs,  Martine, 
tibi  in  extrema  recessvs  panditvr  inqve 
via  fidei   patet  invia  tellvs. 

ARCVLA.  (Diminutive  of  area,  q.  v. 
Cf.  ARCELLA).  Properly  «  a  small  box  », 
« small  chest ».  VI 10229  (Rome,  testam. 
Dasumi,  108)  1.  46:  iv[beo  ...  in  a]r- 
cvlis  pvsillis  poni,  and  1.  50:  [a]rcvlam. 
As  tank    for   water,   II  3280   (Castulo): 

LACVS  ET  FISTVLAS  ET  ARCVLAM  AENEAM  SVA 

omni  fecit  impens(a).  As  coffin  or  sar- 
cophagus,   VI   6189   (Rome):   Nicen    et 

PHOEBEN    ARCVLA    ACE^RBA    TENET]. 

ARCVS.  «  Bow  »  for  shooting  arrows; 
« arch. »  [Forms,  ace.  sing.  arcv.  Rossi  534 
(Rome,  f,  404),  VIII  9697  (Quiza,  128) ; 
ace.  plur.  arcvvs,  V  85  (Pola),  VIII  587 
(Saltus  Massipiaous,  2nd),  1309  =  14807 
(Prov.  Procons.);  arcos,  II  3420  (Car- 
thago Nova,  f,  589-90),  Hiibn.  Hisp.  23 
=  Carm.  Lat.  900  (Emerita.  f,  663); 
abl.  arcobvs,  XIII  2398  (Lugudunum,  f, 
552)]. 

I.  a  Bow  i»  for  shooting  arrows.  Ill 
3676  (Pannonia  Inf.):  emissvmq.(ve)  arcv 

DVM  PENDET  IN  AERE  TELVM,  AC  REDIT  EX 
ALIA,  FIXI  FREGIQVE  SAGITTA  QVEM  NEQVE 
ROMANVS  POTVIT  NEC  BaRBARVS  VNQVAM, 
NON      IACVLO      MILES,      NON      ARCV     VINCERE 

Parthvs;  VI  21521  (Rome):  arcvm  cvm 

PHARETRA    SVMERE. 

II.  «Arch-.  (Cf.  FORNIX,  IANVS). 
[Note  arcus  triumphalis,  VIII  1314  = 
14817,  7094-7098,  8321,  14728  below]. 

A.  Monumental  arches  (triumphal,  or- 
namental), a.  In  Rome.  (1)  The  Arch 
of  Titus  on  the  Summa  Sacra  Via,  erected 
by  Domitian  after  the  death  of  Titus  in 
81,  as  a  memorial  of  his  conquest  of 
Judaea.  Originally  it  spanned  the  Sacra 
Via  just   east  of  its  junction  with   the 


II I 


ARCV 


ARCV 


Clivus  Palatinus,  but  was  moved  south 
bo  Its  present  position  near  the  Temple 
of  Juppiter  Stator  by  Hadrian,  in  the 
course  of  the  deviation  of  the  Sacra  Via 
to  make  room  for  the  huge  platform  of 
his  Temple  of  Venus  and  Rome.  VI  191M 
(RoMe,  mod.  Ilateriorum,  2nd-3d,  with 
figure  of  arch):  arcvs  in  Sacra  Via 
Svmma.  —  (2)  Arcus  ad  [sis,  the  popu- 
lar name  of  an  otherwise  unknown  arch, 
probably  on  or  near  the  Via  Labicana  in 
the  neighborhood  of  the  Church  of  San 
Cleuiente,  in  the  region  of  the  Temple 
of  Isis  and  Serapis.  VI  19151  (Rome, 
mod.  Ilateriorum,  2nd-3d,  with  figure  of 
arch):  arcvs  ad  Isis.  —  (3).  The  Arch  of 
Constautine  near  the  Coliseum,  constructed 
in  312  after  the  overthrow  of  Maxentius. 
VI  1139  (Rome.  312,  inscr.  on  arch): 
Imp(eratori)  Caes(ari)  Fl(avio)  Con- 
stantino Maximo  P(io)  F(elici)  Avgvsto 
S(enatvs)  P(opvlvs)q_(ve)  R(omanvs)  .  . 
arcvm  trivmphis  insignem  dicavir;  vi 
36617  (Rome,  on  plint1!  of  statue  of  a 
Dacian  captive,  •  found  near  the  Arch  of 
Constantine »):  ad  arcvm.  —  (4).  The 
Arch  of  Gratianus,  Valentinianus  and 
Theodosius,  constructed  A.  D.  379-383 
directly  in  front  of  the  Pons  Aelius,  near 
the  Church  of  S.  Celso,  as  the  monumen- 
tal entrance  of  the  Porticus  Maximae. 
VI  1184  (Rome,  4th):  Imperatores  Cae- 
sares  D(omini)  N(ostri)  Gratianvs,  Va- 
lentinianvs  et  Theodosivs  Pii  Felices 
semper  Avgi  vsti)  arcvm  ad  conclvdendvm 

OPVS  OMNE  PORTICVVM  MaXIMARVM  AETERNI 
NOMINIS    SVI     PECVNIA   PROPRIA    FIERI    ORNA- 

riq,(ve)  ivsservnt.  — ■  (5).  The  Arch  of 
Arcadius.  Honorius  and  Theodosius,  erect- 
ed in  403  to  commemorate  Stilicho's  vic- 
tory over  Radagaisus.  Exact  location 
unknown,  but  somewhere  near  the  Pons 
Aelius  and  the  arch  described  in  (4). 
VI  1196  (Rome.  405?):  Imp(eratoribvs) 
.  .  .  Arcadiq,  Honorio.  Theodosio  Av- 
g(vstis)  .  .  .  ARCVM  SIMVLACRIS  eorvm  tro- 
paeisq(ve)  decora[tvm3  S(enatvs)  P(o- 
pvlvs)q(ve)  R(omanvs). —  (6). Two  arches 
in  the  Area  Capilolina  in  the  surround- 
ing wall  ar  the  left  of  the  entrance. 
Ill  p.  852  (Sikalor.  74,  tab.  lion,  miss): 

DESCRIPTVM  ET  RECOGNITVM  EX  TABVLA 
AENEA,  QVAE  FIXA  EST   ROMAE   IN   CaPITOLIO 


INTRO  EVNTIBVS  AD  SlNISTRAM  IN  MVRO 
INTER    DVOS    ARCVS. 

b.  Elsewhere.  XIV  375  (Ostia):  viam 

.  .  .     QVAE     EST      IVNCTA     FORO    AB    ARCV    AD 

arcvm;    IX    3682    (Marsi    Marruvium) : 

(Me)    MACELLVM  ET  AR[CVS]    IN    PERPETVOM 

(sic)  o[rnatvm]  mvnicipio  de[dit];  IX 
4063  (Carsioli) :  parietem  basilicae  re- 
f]ic(iendvm)]  ab  fvndamentis  et  arcv^m] 
ex  D(ecvrionvm)  d(ecreto)  p(ecvnia) 
p(vblica)  f(aciendvm)  c(vravit);  IX  5438 
(Falerio,  119):  via  nova  strata  lapide 
per  medivm  Forvm  Pecvar(ivm)  a  Svmmo 
Vico  Longo  AD  arcvm  ivnctvm  Capito- 
lio  ;  XI  1421  (Pisae,  aetate  Augusli) 
1.  34:  vtiqve  [arc]vs  celeberrimo  Co- 
loniae  nostrae  loco  cons  titvatvr,  or- 

NATV[S  SP^OLEIS  (sic)  DEVICTARVM  AVT  IN 
FIDEM  RECEPTARVM  AB  EO  (SC.  AugUSto) 
GENTIVM,  SVPER  Evfjw  ST^ATVA  PEDESTRIS 
1PSIVS  TRIVMPHALI  ORNATV,  CIRCAQVE  EAM 
DVAE    EQ[VEST]RES    INAVRATAE  GaI   ET    LvCI 

Caesarvm  statvae  ponantvr;  V  85  (Pola, 
frgmt.):  arcvvs  (sic)  inter  et  porticv[m]; 
V  6473  (Laumellum):  [L.]  Popillivs  L. 
l.  Callis[t]vs  arcvm  Bovtibvs  fecit; 
III  2922  (Iader):  (ilia)  ...  emporivm 
sterni  et  arcvm  fieri  et  statvas  svper- 
poni  test(amento)  ivss(it)  ex  hs.  (tot); 
III  7061  (Cyzicus,  1st,  frgmt.):  ar[cvm 
posvervnt]  c(ives)  R(omani)  qvi  Cyzici 
[consistvnt]  et  CyziFJcenQ;  VIII  24 
(Oea,    163):    (Me)    arcvm    pecvnia    sva 

rjLOCo]    Pv[BL]lC^O    A  F]vNrjD3AfjME]]N[Tls] 

e[x]  marmore  solido  fecit;  VIII  210 
(Ciilium):  (Me)  post  alia  arcvm  qvoqve 
cvm  insignibvs  ColOlNIaeJ  solita  in 
patriam  liberalitate  erexit  j  viii  587 
(Saltus  Massipianus,  2nd):  arcvvs  (sic) 
dvos  a  s(olo)  f(ecervnt);  VIII  608 
(Mididi,  294-305):    porticvm   cvm    arcv 

SVO,   QVAE  FORO  AMBIENDO  DEERAT    A    SOLO 

coeptam  et  perfectam;  VIII  801  (Avitta 
Bibba.  161-168):  [Avit]ta  Bibba  arcvm 
p(ecvnia)  p(vblica)  f(ecit)  ;  VIII  937  = 
11216  (Mun.  Seressitanum):  testamento 
(Mius)  arcvs  [factvs  estJ,  ...  ad  cvivs 

ORNAMENTA  (Hid)  MATER  ET  (Ma)  SOROR 
LIBERALITATE  SVA  HS.  XXV  MIl(ia)   n(vMMVm) 

erogavervnt;  VIII  1309=  14807  (Prov. 
Procos.) :    Hercvli    Avg(vsto)    sac(rvm). 

(Ille)  ARCVVS  (Sic)  CVM  CAMERA  SIGNINA 
ET    OSTEO   (sic)   PATRIAE  DONO   DEDIT  ;    VIII 


ARCV 


ARCV 


447 


1314=14817  (ibid.):  [ar]cvm  trivm- 
phale[m];  VIII  1320  =  14851  (Tuccabor, 
2nd):  (ille)  arcvm  a  fvndament[is  ex  opere 

QVADRATOj  CVM  GRADIBVS    ET  STATVA  s(va) 

p(ecvnia)  f(ecit);  VIII  1413  =  15205 
(Thignica) :  arcvm  cvjw  f .  .  ,~]  dvobvs  et 
col[vmnis]  m[armo]r[[ei]]s  n(vmero)  octo 

ET     s[[t]]aTVIS     MARJWOREIS      N'(vMERO)      SEXS 

(sic);  VIII  1478  (Thugga,  1st,  frgmt.) : 
[Ti.]  'Clavdio  Caesari  Avg(vsto)  .  .  . 
arcv[m];  VIII  1858  (Theveste):  testa- 
ment[o]  ex  hs.  ccl.  mil(ibvs)  n(vmmvm) 
arcvm  cvm  statvis  [avgg.  nn.  et^]  te- 
trastylis  dvobvs  cvm  svatvis  ivnonis 
et  mlnervae  qvae  in  foro  fieri  prae- 
[cepit];  VIII  2372  (Tharangadi,  2nd): 
(ille)  OB  honorem   flamoni,    svper  legi- 

TIMA,    ET    STATVAM    MaRTIS    AD   ARCVM    PAN- 

thevm  svm[ptv  proprio  positvm];  VIII 
2480-1  (Nigrenses  Maiores):  [ar]cv[m] 
ex  hs.  [tot  milibus]  n(vmmvm)  ;  VIII  2698 
(Lambaesis,  2nd,  frgmt.):  ar[cvm];  VIII 
4679  (Madaura):  (ille)  [mis]svs  honesta 

MIs[siOn]e    ARCVM    ET    STATVAM    ...  FECIT ; 

VIII  4684  (ibid.) :  (ille)  arcvm  . . .  d[e- 
dit];  VIII  4764  =  18698  (bet.  Macoma- 
des  and  Sigus,  303):  arcvm  (ille)  fl(a- 
men)  p(erpf.tvvs)  et  (ille)  p(onti)f(ex) 
de  svo  fecervnt;  VIII  4767  =  18701 
(ibid.,  4th):  pro  beatitvdine  s(a)ecvli 
t>(ominorum)  u(ostrorum)   Valentiniani 

ET  VaLENTIS  .  .  .  ARCVM  .  .  .  (Hie)  OB  HO- 
NOREM [fl]amo[ni]|  p(erpetui)  . . .  fe[cit]; 
VIII  7094-7098  (Cirta,  210):  (ille)  ar- 
cvm   TRIVMPHALEM   CVM  STATVA    AEREA   VlR- 

tvtis  Domini  n(ostri)  Antonini  Avg(v- 
stl),   qvem  ob  honorem    q^vin^qyenna- 

LITATIS    POLLICITVS    EST  .  .  .    [SVA    p]eCVNIA 

exstrvxit;  VIII  7105  (Cirta):  arcvm 
qvem  pollicit(vs)  erat  sva  pecvnia  fe- 
cit;  VIII   8321    (Cuicul,    216):   arcvm 

TRIVMPHALEM    A     SOLO     d(eCVRIONVm)     d(e- 

creto)  Res  P(vblica)  fecit;  VIII  9697 
(Qniza,  128,  frgmt.) :  (Hadrianus)  arcv(m) 
portarv[m  ...];    VIII    11677    (Thala) : 

(Hle)    ARCVM      QVEM      PATRIAE     SVAE    DE    SVA 


LIBERALITATE   PROMISIT, 


COEPIT, 


DE- 


dicavit;  VIII  14395  (Vaga,  209):  arcvm 

FECIT      ET      NVMINI      Avg(vSTORVm)     EORVM 

dicavit;  VIII  14728  (Prov.  Procos.,  379- 
383):  arcvm  trivmphalem  fvnditvs  qva- 
dr[atis  lapidibvs  olim^|  extrvc[t]vm; 
VIII  15390  (Mun.  Numiulitanum):  (illi) 


arcvm  sva  pec(vnia)  (fe)(cervnt)  ;  VIII 
15578   (Mustis):    arcvm    cvm    parietibvs 

CONIVNCTIS,    ET    PORTICVS  .  .  .  SVA    PECVNIA 

fecit;  VIII  16417  (Prov.  Procos.,  188): 
(ille),  sacerdos   pvblicvs  Deae    C[a]ele- 

STIS    ET     AESCVLAPI,     ARCVM    ...    PERFECIT  ; 

VIII    16441    (Zama   Maior,  2nd):    (ille) 

PONT(lFEx)      ARCVM      CVM      [.  .  .],      ADIECTA 

pecvnia,  fecit;  VIII  18913  (Thibilis): 
M.  Vitrvvivs  Maiwvrra.  Arcvs.  S(va)  P(e- 
cvnia)  f(ecit)  ;  II  3420  (Carthago  Nova, 
f,  589-90):   q_visqvis  ardva  tvrrivm  mi- 

RARIS  CVLMINA  VESTIBVLVMQ_(ve)  VRBIS  DV- 
PLICI  PORTA  F1RMATVM,DEXTRAL(A)EVAQ(VE) 

binos  porticos  (sic),  arcos  (sic);  II 
4721  (Corduba,  90):  ab  arcv  vnde  inci- 
pit  Baetica;  XII  1121   (Apta):  [porti]- 

CVS    ET  ARCVM  CVM  OSTIIS   ET  C(l)v[svris]  ; 

XII  2590  (Genava):  I(ovi)  [O(ptimo)] 
M(aximo)  arcvm  c[vm]  svis  ornamentis, 
and  I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo)  arcvm 
[cvm  svis  ]  ornament[is  I ;  XIII  605  (Bur- 
digala) :  [  a]rcvs  dv[os  de]  svo  pos[vit]; 

XIII  2895  (ager  Senonum) :  mvrvm  inter 
arcvs  dvos  c|  vm]  svis  ornamentis  d(e) 
s(vo)  d(edit);  XIII  7659  (near  Conflnen- 
tes):  (ille)  statvam  testamento  poni 
ivs[s]it.  (Ille)  arcvm  d(edit). 

B.  Arches  as  constructive  parts  of 
aqueducts,  bridges  etc.  (1)  Of  aqueducts, 
VI  1252  (Rome,  46):  (Claudius)  arcvs 
dvctvs  Aqvae  Virginis  distvrbatos  per 
C.  Caesarem  a  fvndamentis,  novos  fecit 
ac  restitvit;  VI  1259  (Rome,  201): 
(Severus  and  Caracalla)  arcvs  Caeli- 
montanos    plvrifariam   vetvstate    con- 

LAPSOS    ET     CONRVPTOS     (sic)     A     SOLO    SVA 

pecvnia  restitvervnt  ;  VI  1765  (Rome): 

ARCVS,      PILAS      ET      PLVTEVM  ;      VIII     4440 

(Lamasba,  3d-4th)  4  1.  7 :  Ivnivs  Satvr. 
Vlt.  ck  f.  arcv.  —  (2).  Of  a  bridge. 
Hiibn.  Hisp.  23  =  Carm.  Lat.  900  (Eme- 
rita,  f ,   663) :   constrvxit   arcos    (sic), 

PENITVS    FVNDA<(v)lT    IN    VNDIS.    (3).    Of 

a  cella  tepidaria.  VI  1703  (Rome,  4th- 

5th)  :  CELLAM  TEPIDARIAM  INCLINATO  OMNI 
PARIETE  LABENt[  Em],  DE  QVA  CELLARVM 
RVINA  PENDEBAT,  ERECTORVM  A  Fv[n]dAMEN- 
TIS  ARCVVM  DVPLICI  MVNITIONE  FVLCIVIT.  — 

(4).  Of  uncertain  connection.  VI  1541 
(Rome,  191):  arcvm  clvsit;  VI  3824 
(Rome,  B.  C.):  arcvs  dela[psvs], 

C.  In    connection    with    temples,    or 


448 


ARCV 


ARDE 


with  public  worship.  V  8751  (Pedo, 
frgmt.):  templi  [vetvstat]e  conlapsvm. 
arcvs;  VIII  1310=14810  (Prow  Pro- 
cons.,    166-9):    [Avgv]stae   sacrvm.  .  .  . 

|  TEmJpLVM  CVM  ARCV  ET  PORTIC1BVS  ET 
OSTEIS    (SIC)     ET     OPERE     ALBARi    A    FVn[dA- 

mentis].  In  sense  of  arched  niche  for 
statues  of  divinities,  X  202  (Grumentum): 
(ilia)  arcvm  et  candelabrvm  Ivnoni  d(e) 
s(vo)  d(onvm)  d(edit);  IX  2197  (Tele- 
sia,  13   B.C.):  parietem  svpra  arcvs  de 

SVO  FECIT,  SIGNv[m  L  jlBERI  ET  PrIAPISCI 
[P0S]VIT. 

D.  In  connection  with  tombs.  VI  34240 
(Rome) :  arcvm  clvsvr[ae]  ;  Rossi  534 
(Rome,  f,  404):  (Me)  depositvs  in  Ba- 
silica Sancto[  rvm]  Nasari  et  Naboris 
secvndv(m)  arcv(m)  ivxta  [fenestras; 
IX  2349  (Allifae):  (ilia)    mater   infeli- 

CISSIMA    ARCVM    ET     ARAM      FECIT;      V     8783 

(Opitergium,  frgmt.) :  P.  Veneteivs  P. 
[f.  . . .]  linn  vir  arcvm  . .  .  ;  VIII  21081 
(Caesarea) :  vitea  qvot  (sic)  longis  svnt 

TECTA    EXCEPTA    COLVMNIS    AC    DOCILI    LIBRA 

teretem  qvot  (sic)  flexvs  in  arcvm 
est  ;  II  3558  (Ilici) :  [. . .]  Porcio  Rvfino 
.  .  .  arcvm  fecit  ;  II  3997  (bet.  Sagun- 
tum  and  Dertosa) :  (ilia  Mi)  arcvm  fe- 
cit et  statvas  svperimpos(vit);  XIII 
2398  (Lugudunnm,  f,  552) :  arcobvs  (sic) 
hic  clavsvs,  lavdibvs  ampla  tenens. 

ARCVSOL1VS.     See  ARCISOLIVM. 

ARDA.     See  ARIDVS. 

ARDALIO.  «A  good-for-nothing  », 
«  busvbodv  t,  ■  meddler".  IV  4765  (Pom- 
peii,  graffito)'.  Aephebe  (sic),  ardalio  es! 

ARDBINNA.     See  ARDVINNA. 

ARDE  AS.  Adj.,  subst.  «Of  Ardea», 
«citizen  of  Ardea».  the  ancient  town 
of  the  Rutuli  famous  for  the  legend  of 
Turnus;  on  the  left  bank  of  the  Numi- 
cius  (Tncastro)  where  it  is  joined  by 
other  streams,  twelve  miles  from  the  sea 
and  24  south  of  Rome  by  the  Via  Ar- 
deatina  q.  v.  Its  inhabitants  were  early 
Latinized  and  took  an  important  part  in 
the  Latin  rites ;  a  Roman  Colony  was 
established  there  in  B.  C.  442,  and  the 
town  was  a  coloaia  under  the  Empire; 
now  Ardea.  a  miserable  village  with  im- 
portant ruins.  [Cf.  ARDEATINVS].  VI 
2020  =  XIV  2231  corrected  VI  32322 
=  Eph.  Epigr.  IX  (1910)  p.  397  no.  655 


(Mons  Albanus,  B.  C.) :  Divei  (sic  =  Iovi) 
Ardeates  ;  X  6764  (Ardea,  223) :  L.  Mario 
Maximo  Perpetvo   Avreliano,  . . .   patro- 

NO  ET  CVRATORI  COLONIAE  [.  .  .~]  Ar- 
DEATIVM. 

ARDEATINVS.  Adj., subst.  «Of Ardea». 
[Cf.  ARDEAS].  (Form  ardiatinvs,  see 
below). 

(a).  Subst.,  of  citizens  of  the  town. 
X  1254  (Nola) :  Cn.  Petronio  Probato 
Iv[ni]ori  Ivsto.  .  . .  [Cvra]tori  R[ei]pv- 
blicae  Ardeat[iJnorvm;  VIII  7044(Cirta): 
T.  Flavio  T.  fil(io)  Qvir(ina)  Postvmo, 
.  .  .  ab  Imp(eratore)  Antonino  Avg(vsto) 
cvratori  coloniae  ardeatinorvm  (sc. 
facto  vel  sim.). 

(b).  Via  Ardeatina,  one  of  the  public 
highways  leading  from  Rome;  from  the 
Porta  Naevia  of  the  '  Servian  Wall ' 
south  to  Ardea  (24  miles).  VI  8469 
(Rome) :  Diadvmenvs,  ma[nceps^  Viarvm 
Lavrentinae  et  Ardeatinae;  VI  13074 
(Rome):  locvm  (for  a  tomb)  . . .  item  in 
latvs  in  Via  Ardiatina  (sic)  respiciente, 
longv  (sic)    pedes    p(lvs)   m(invs)  xxiiii. 

ARDENS.  Part,  as  adj.  «Burning»; 
■  eager  »,   ■  ardent ».  [Cf.  ARDEO]. 

(a).  Literally  of  fire.  X  633  (Saler- 
num):  qvisqve  (sic)  hvic  tvmvlo  possvit 
(sic)  ardente  (sic)  lvcernam,  illivs  ci- 
neres  avrea  terra  tegat  ! 

(b).  In  transferred  sense  (in  sepulcral 
poetry).    VI    21521    (Rome):    ardentis 

OCVLORVM       ORBES       VMEROSQVE      NITENTIS 

OSTENDENS,  roseo  reddidit  ore  sonos  ; 
V*  p.  6194  (Mediolaniura,  f):  (ille)  per- 

VIGIL,  INTENTVS,  IEIVNVS,  PROVIDVS,  AR- 
DENS ;  IT  4314  (Tarraco):  vssere  arden- 

TES  INTVS  MEA  VISCERA  MORBI,  VINCERE  QVOS 
MEDICAE    NON    POTVERE    MANVS. 

ARDEO,  -ERE.  •  To  burn  »;  to  sweep 
like  tire»;  «to  be  eager,  ardent».  (Cf. 
ARDENS).  [Form  pert*,  subj.  ardverint. 
VI  2107  (Rome,  ArvaU  224)  11.  4,  15]. 

a.  Literally,  of  fire.  VI  826=30837 
(Rome.  1st) :  qvando  Vrbs  per  novem 
dies  arsit  Neronianis  temporibvs  ;  VI 
2107  (Rome,  ArvaU  224)  1.  4:  qvod  vi 
tempestat(is),  ictv  fvlmin(is)  arbor(es) 
Sacr(i)  L(vci)  D(eae)  D(iae)  attact(ae) 
ardver(int)    (sic),    and  1.  15:    qvod  ab 

ICTV    FVLMINIS    ARBORES    LVCI  SaCRI    D(eae) 

D(iae)  attactae  ardverint  (sic);  X  174 


ARDE 


AREA 


449 


(Potentia):  corpvsq_(ve)    sim[it]vr   arsit 

ET  IN  CINERES  IACET  HIC  (SC.  VerSUM)  ADQVE 

{sic)  favilla(m);  V2  p.  6192  (Mediola- 
nium,  f):  lychnvchi  ...  ardent  lvmine 
perpetvo  ;    VIII    11825    (Mactaris) :  qvi 

ME  COMMVSSERIT  (sic),  HABEBIT  DEOS  IRA- 
TOS    ET    VIVVS    ARDEBIT. 

b.  In  transferred  senses.  Ed.  Diocl. 
Introd.  I  1.  1.  4:  ardet  avaritia  desae- 
viens;  IV  6892  (Pompeii,  graffito):  qvis- 

QVIS     AMAT     NIGRa(m)      NIGRIS     CARBONIBVS 

ardet;  Audollent,  Defix.  Tab.  266  (Ha- 
d rum e turn,  devotio) :  [dormi]ens,  vigilans 

VRATVR,    FRIGAT,     .  .  .    ARDEAT    (Ma,    SC.   de- 

siderio) ;  IX  952  (Aecae) :  [spiritvs  ae]- 

THEREOS    ARDET    ADIRE    DOMOS. 

ARDESCO,  ERE.  «  To  burn  » ,  to  be- 
come real».  Rossi  II  p.  110  no.  65 
(Rome?,  f):  conspectis  properanter 
aqvis,  ardescere  c(o)epit  evnvchi  fecvn- 

DA     FIDES. 

ARDIATJNVS.      See  ARDEATINVS. 

ARDICENVS  Vicus,  at  Philippo- 
polis.  VI  32543  (Rome,  latere,  praeto- 
rianor.,  227)  1.  27:  M.  Avr(elivs)  M. 
f.  Fl(avia)  Diza,  Philippopoli,-  Vico  Ar- 

DICENO. 

[*ARDILENVS.  A  false  reading  of  VI 
2799  (Rome,  227),  corrected  VI  32543 
to  Ardicenvs,  q.  v.]. 

ARDOR.  In  transferred  sense,  «  ardor  » , 
«  eagerness »,  «  passion  ».  VI  974  (Rome, 
135):  [svmmo  animi  a]rdore;  VI  30125 
(Rome):  plvs  amor  i(n)  ment(e)  est  ani- 
mo,  lacrimisq.(ve)  incenditvr  ardor; 
Ed.  Diocl.,  latrod.  I  1.  8:  avaritiae  . . . 

RAPIDIS    AESTVANTIS    ARDOR1BVS.    Applied  to 

a  person  himself,  VI  8401  (Rome, -f,  577): 
doctiloq_v(v)m  cvpidvs,   carminis  ardor 

ERAS  ! 

ARDVINNA.  The  goddess  of  the  Fo- 
rest of  Ardennes  («  Silva  Arduenna, 
Arduenna  Silva  » ,  Caes. ;  « sallus  quibus 
nomen  Arduenna*,  Tac.  Ann.  Ill  42) 
between  the  rivers  Mosa  and  Rhenus. 
She  is  represented  in  relief  (VI  46,  see 
below)  as  «  Diana  succincta  cum  arcu  et 
pharetra.  VI  46  (Rome) :  Ardvinne  (sic). 
M.  Qvartinnivs  M.  f.  Cives  (sic)  Sabi- 
nvs  Remvs;  XIII  7848  (Dilren,  Germ. 
Inf.):  Deae  Ardbinnae  (sic)  T.  Ivlivs  Ae- 

QVALIS    S(OLVIT)    l(iBENS)    m(erITo). 

ARDVOM.     See  ARDVVS. 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


ARDVVS.  ■  High  » ,  ■  lofty.» ;  ■  hard  » , 
«  difficult " ,  b  arduous  » .  [Form  ardvom, 
see  below]. 

a.  Literally,  ■  high  » ,  « lofty » .  XI  292 
(Ravenna,  f) :  ardva  consvrgvnt  vene- 
rando  cvlmine  templa;  II  3420  (Car- 
thago Nova,  f,  589-90):  qvisqvis  ardva 
tvrrivm  miraris  cvlmina.  —  Note  neutr. 
plur.  as  subst.  w.  gen.,  XI  5265  (Hispel- 
lum,  3d-4th) :  propter  ardva  montivm 
et  difficvltates  itinervm  ;  and  neut.  sing, 
as  subst.  =  «  high  ground»,  I  1166  = 
X   5807    (Aletrium,   B.C.):    aqvam    in 

OP(p)lDVM     Ad(q_)v(e)    (sic)     ARDVOM    (Sic) 

pedes  cccxl.  —  Uncertain,  III  6660 
(near  Palmyra,  late,  frgmt.) :  vel  ar- 
dvae  [J. . .]. 

b.  «  Hard  » ,  «  difficult » ,  «  arduous  » . 
XIII  1668  (Ara  Rom.  et  Aug.,  speech  of 
Claudius,  1st)  II  1.  39:  qvod  opvs  qvam 
ardvvm  sit;  VI  10230  (Rome,  laudatio 
Murdiae,  1st)  1.  24:  qvia  adqvirere  no- 
vas   LAVDES  MVLIERI   SIT    ARDVOM    (sic)  ',  VI 

1777  (Rome,  4th):  (Vettio  Agorio  Prae- 
textato)  ad  impetrandvm    reb(vs)  ARDVIS 

SEMPER    OPPOSITO. 

AREA.  Any  open  ground  in  connection 
with  buildings,  or  adapted  for  building 
(opp.  ager,  campus,  arvum) ;  « lot » , 
«  plot » ,  « square  » ,  «  area  » .  [Cf.  A- 
REOLA]. 

[Forms:  aria,  VI  541  (88),  1904, 
6903,  9422,  9485,  10232,  10240,  10243, 
10718  (2nd),  13070  (2nd),  14823,  14901, 
19012,  19316,  20811,  22163,  22208, 
22485,  25314,  26857,  29968,  35199, 
36262  (Rome),  XIV  28,  1757  (Ostia), 
X  6706  (Antium,  167),  XI  3895  (Ca- 
pena);  by  mistake  arae,  XIV  671  (Ostia); 
avrea,  VIII  9249  (Rusguniae);  ara?  XV 
7193  (Rome,  f,  bronze  collare).  —  Ab- 
brev.,  are.,  VI  10233  (Rome);  a.,  XII 
1697  (ager  Vocontiorum)]. 

I.  As  public  property. 

A.  Originally  probably  the  open 
(sacred)  space  around  an  ara  or  tem- 
ple; then  extended  to  other  open  spaces, 
as  '  squares  ',  market-places  and  the  like, 
thus  assuming  a  topographical  value  as 
indicating  parts  of  the  city. 

a.  Area  Aedis  Apollinis,  generally 
called  simply  Area  Apollinis,  the  great 
Square  of  Augustus'  Temple  of  Apollo  on 

57 


460 


AREA 


AREA 


the  Palatine.  V  32327  (Rome,  Coram. 
Lud.  Saec,  204)  1.  23:  [in  Palatio]  in 
Area  Aedis  Apollinis. 

b.  Area  Apollinis  in  the  Regio  I. 
exact  position  unknown.  VI  298441 
(Rome,  Forma  Urbis  Romae,  frgmt.): 
[A]rea  Apo[llinis]. 

c.  Area  Callisti?,  wholly  unknown,  but 
probably  to  be  understood  instead  of  Ara, 
which  appears  on  a  bronze  collare,  XV 
7193  (Rome?,  f) :  tene  me  ne  fvgia(m), 
et  revoca  me  ad  Domnvm  (sic)  Evviven- 

TIVM    IN     Ar(e)a    CaLLISTI. 

d.  Area  Capitolina  or  Capiloli,  the 
square  about  the  Temple  of  Juppiter 
Optimus  Maiimus  on  the  Capitol.  VI 2065 
(Rome.  ArraL  87)  col.  I  1.  18:  eodem 
die  ibidem  (i.  e  in  Capitolio  in  pronao 
Iovis    Optimi  Maxim i)  in  area. 

e.  Area  /lortorum  Lollianorum,  a 
square  in  the  Lollian  Gardens,  on  the 
borders  of  Regions  IV  and  VI,  south  of 
the  Thermae  Diocletianae ;  between  the 
top  of  the  modern  streets  Via  Viminale 
and  Via  Cavour,  near  the  Stazione  Cen- 
trales about  'where  the  Hotel  Continental 
now  stands.  VI  31284  (Rome,  1st):  Ti. 
Cla(vdi)  Caisaris  (sic)  Avg(vsti)  Ger- 
(manici)  Area  Hort(orvm)  Loll(iano- 
rvm). 

f.  Area  Macan,  in  Regio  V,  site 
unknown.  XV  7174  (Rome,  bronze  col- 
lare) :   Ianvarivs  dicor.  Servvs  svm  Dex- 

TRI      EXCEPTORIS     SENATVS,      QVI     MANET    IN 

Regione  V,  in  Area  Macari.  May  this 
be  referred  to  in  the  frgmt.  of  the  Forma 
Urbis  Romae,  VI  2984429 :  Area  M[. . .]  ? 

g.  Area  Radicaria,  as  its  name  im- 
plies, a  special  market-place ;  on  the  Via 
Appia  near  the  Baths  of  Caracalla.  VI 
J!,S44:''  (Rome,  Forma  Urbis  Romae): 
Area  Radicaria.  [Cf.  Area  Frumentaria 
at  Uzelis,  §  m  below]. 

h.  Area  Saturni.  of  the  great  Temple 
of  Saturn  at  the  foot  of  the  Clivus  Ca- 
pitolinus ;  the  area  was  probably  behind 
the  temple,  along  the  Vicus  lugarius. 
I  636  =  XIV  153  (Ostia,  B.  C):  nego- 

TIATORES    ex    Area    Satvrni  ;    VIII    9249 

(Rusguniae) :  (Mi)  [in]deqve  pro  meri- 
TIS  ACTIBVS  ad  defensionem  popvli  A(v)- 
rea    Satvrni    in    Sacr(a)m    Vrbem    pro- 

MOTO. 


[i.  The  supposed  '  Sex  Areae  '  of  VI 
9178  are  shown  by  VI  9884  to  have  been 
a  place  in  Rome  called  Sex  Arae.  See 
s.  v.  ARA,  p.  414  §  17]. 

I.  Other  areae  in  Rome,  often  connected 
with  temples  or  other  places  of  worship. 
VI  1178  (Rome,  4lh):  (Imperalores)  por- 
ticvs  areasq£ve  .  .  .  ma]cello  Liviae  ad 
ornatvm  Vrbis  svae  addi  dedicariq(ve) 
ivsservnt;  VI  1265  (Rome,  1st):  L.  Cal- 
pvrnivs  Piso,    M.  Sallvivs   (sic),    Pr(ae- 

TORES)  AER(ARl)  AREAM  EX  S(ENATVs)  C(ON- 
SVLTO)    A   PRIVATIS   PECVNIA   PVBLICA   REDEM- 

ptam  terminaver(vnt)  [very  likely  an 
addition  to  the  Area  Saturni  of  §  h 
above] ;    VI  826  =  30837    (Rome,  1st) : 

HAEC  AREA  INTRA  HANC  DEFINITIONEM  CIP- 
PORVM,  CLAVSA  VERIBVS,  ET  ARA  QVAE  EST 
INFERIVS.      DEDICATA     EST     AB     Imp(eRATORe) 

Caesare  Domitiano  Avg(vsto)  Germanico 
ex  voto  svscepto  .  .  .  incendiorvm  ar- 
cendorvm  cavsa;  VI  541  (Rome,  88): 
Nvmini  Domvs  Avg(vstae)  sacrvm.  De- 
cvriones  in    hac  cvria  qj/i  convenivnt 

ARAM    ET   ARIAM  (sic)  SILICE  S(Va)   p(eCVNIa) 

stravervnt  ;  VI  9422  (Rome) :  (ille) 
Font(anorvm)  pavimentvm  ariae  (sic) 
stratvram  EXHiBViT ;  VI  1585  (Rome,  2nd) 

1.  48:  PETIMVS  IGITVR  AREAM  ...  ADSI- 
GNARI. 

m.  In  other  towns.  XIV  2416  (Bo- 
villae,  frgmt.):  aream;  XIV  2623  (Tu- 
sculum):  emissarivm  ...  [circa]  eam  aream, 
and  gradvs  circa  eam  aream;  I  577  = 
X  1781  (Puteoli,-Z£#  Parieti  Faciendo, 

105  B.   C.)   I  1.   5:     IN    AREA   QVAE   EST    ANTE 

Aedem  Serapi  trans  viam,  and  1.  9 :  in 
area  trans  viam,  and  II 11.  13. 14:  OSTIVM, 

INTROITV  IN  AREA  QVOD  NVNC  EST,  ET  FE- 
NESTRAS QVAE  IN  PARIETE  PROPTER  EAM 
AREAM     SVNT,    PARIEt[e]     OPSTRVITO     (sic)  ', 

X  1890  (Puteoli):  [i]tem  aream  ...  dedit 
(sc.  usui publico);  X  5971  (Signia):  (Mi) 
mi  vir(i)  i(vre)  d(icvndo)  crvptam  (sic) 

ET  LOCVM  VBI  CRVPTA  (sic)  EST,  ET  AREAM 
VBI    VIRIDIA    SVNT,    MVNICIPIO     SlGNINO    DE 

sva  peq(vnia)  (sic)  deder(vnt)  ;  X  6108 
(Formiae) :    (Mi)   aid(iles)    (sic)   mvrvm 

ET    AREAM    CLAVDENDAM  EX    Sen(aTVS)    SEN- 

(tentia)  facivndvm  cvravere  eisdemqve 
(sic)  probavere;  X  7514  (Sulci):  Tem- 
pl(vm)   Isis    et    Serap(is)    cvm    signis  ET 

ORNAm(enTIs)      ET       AREA       OB       HONOr(em) 


AREA 


AREA 


451 


illorum  Me)  ...  r[estitvit];  XI  5961 
(Pitinum   Mergens?):    (Me)  mi   vir  ... 

VIAM    ET     AREAM     MACELLI      SILICE     STRAVIT  \ 

XI  6310  (Pisaurum) :  (Me)  patronvs 
aream  d(onvjw)  d(edit)  sc.  culloribus 
lovis  Latii;  XI  8826  (Seitei,  247):  tem- 

PLVM  SIMVL   CVM  AREA,   ET   ARAS,  SVMMA  CVM 

diligentia  RESTiTviT ;  V  5795  (Mediola- 
niuua):  (Me)  Pater  Patratvs,  qvi  hoc 
Spelevm,    vi(i)    ignis  absvm(p)tvm,   com- 

PARATA  AREA  A  Re  PVBL(lCA)  MeDIOl(a- 
NIENSIVm),      PECVNIA      SVA      RESTITVIT  ;      III 

1482  (tfarmizegetusa):  ob  stratam  ab  eo 
aream  DimiDiAM  ...  ex  (seslerlis  quin- 
quar/inta  milibus)  n(vmmvm);  VIII  1413 
=  15205  (Thignica,  frgmt.):  [str]atvra 
areae;  VIII  6339  (Uzelis):  Iovi  Optimo 
Maximo,  Genio  Areae  Frvmentariae  Av- 
g(vsto)  sac(rvm);  VIII  21825  (Volubi- 
lis,   158):  Cvltores  Domvs   Avg(vstae), 

AREA     PRIVATa(m)     EMPTa(m),    TEMPLVM     .  .  . 

fecervnt;  II  3279  (Castulo):  [ilia],  sa- 

CERDOS  ANNVA,  AREAM  ANTE  TEMPLVM  Ro- 
[MAE     ET     AVGVSTI    CVM     STAT]viS     DE     SVA 

pecvnia  dedit;  XII  1386  (Vasio,  frgmt.) : 
area;  XII  3179  (Nemausus,  1st):  aream 
inter  dvos  (sic)  tvrres  per  (Mum)  mi 
vir(vm)  et  xi  vir(os)  adsignatam  ;  I  1488 
=  XII  4338  (Narbo,  B.  C.) :  (Mi)  ti  vir(i) 
aram  Volcano  maceriaq(ve)  aream  sae- 
piendam  piscinamqve  ex  D(ecvrionvm) 
d(ecreto)  de  pecvnia  pvblica  facie(n)da 
coer(avervnt)  (sic);  XIII  604  (Burdi- 
gala):  (Me)  ...  aream  adiecit;  VII  11 
(Regni) :  donante  aream  (Mo,  ad  usum 
templi). 

II.  As  private  property. 

a,  as  distinguished  from  public  lands. 
X  821  (Pompeii):  M.  Tvlli  M.  f.  area 
privata  (as  distinguished  from  the  area 
of  the  Temple  of  Fortuna). 

b,  of  sacred  areae  in  private  grounds. 
VI  461  (Rome,  3d):  ex  concessv  in  prae- 

DIIS  SVIS  SACRARIVM  DEI  LlBERl  CVM  AEDI- 
CVLA  ET  COLVMNIS,  SVIS  INPENDIS  (sic)  MAR- 
MORa[r]vn[t],    ET    AREAM     ET     (h)oRTVLVM 

svper  Nvmphis  (sic),  QVI  LOCVS  APPELA- 
tvr  Memphi,  donvm  dedervnt  ;  XIV  28 
(Ostia):  Cn.  Maelivs  Epictetvs  Libervm 
Patrem   in    aria     (sic)    SVA    CONSACRAVIT. 

c,  Areae  connected  with  tombs.  VI 
1904  (Rome):  conpresa  (sic)  aria  (sic), 

IT(VM),    AMB(lTVM)    PER    AGRO    (Sic)    HABET; 


VI  3636  (Rome):  (Me)   emit  hoc  prae- 

DIVM    ET    IN     HAC    AREA     FECIT     SIBI    VBI     PO- 

neretvr;  VI  4415  (Rome,  1st) :  et  area, 

VSTRINA  (.  .  .)  INTER  ADFINE  AREA  (sic) 
SYMPHONIAC(l)      ET      CORONARI  ;       VI      6903 

(Rome):  aria  (sic)  C.  Clodi  Bladi  et 
Gaviliae  Priscae;  VI  7803  (Rome):  ita 

VT  AREA  QVAE  EI  CEDIT  MONIMENTO  (sic) 
COMM(VNITER)   v(T)l   LICEAT    ET    SACRIFICIVM 

facere;  VI  9006  (Rome):  area  adsignata 
ab  Atimeto  Avg(vsti)  lib(erto)  proc(v- 
ratore)  ;   VI   9485   (Rome) :    aria    (sic) 

MACERIA      CINCTA      CIRCv(m)       MONIMENTVM 

(sic);  VI  10232  (Rome,  frgmt.):  ariam, 
pertinet;  VI  10233  (Rome,  211):  secvn- 
dvm  renvntiationes  mensor(is)  pro  are(a) 
pedes  n(vmero)  c  ;  VI  10240  (Rome):  hoc 
monvmentvm  sive  sepvlchrvm  (sic)  CVM 
aria  (sic)   sva;    VI  10243  (Rome,  81): 

ARIA  (SiC)  EMPTA  DE  (Mo),  Q.VAE  EST  CON- 
TRA EVM  (SZC)  MONIMENTVM  (Sic),  QVAE 
APPELLATVR  VeTVRIANA  ET  CaECILIANA  .  .  . 
(Hie)      PORTIONED      HABEBAT      HVIVS      ARIAE 

(sic);  VI  10718  (Rome,  2nd):  qvivs  (sic) 

LOCI     ARIA     (Sic)     LONGA     p(eDES)     XII  ;     VI 

10838  (Rome):    hvic  monvmento    cedit 

AREA  QVAE  EST  ANTE  IT  (sic)  MONVm[eN- 
TVM]  MAC[ERIA  CINCTaQ,     QVAE  MACERIA  OB 

HANC  AREAM  a  Telesphoro  aedificat|]a 
est];  VI  11383  (Rome):  hvic  loco  locvs 
proxvmvs  (sic)  qvi  est  secvndvs  a  via 
area   servit  ;    VI  19998   (Rome):  moni- 

MENTVM  (sic)  CIRCVMDATVM  MACERIA  CVM 
PROTECTO    ET     AREA     PERTINET    AD    LIBERTOS 

et  familiam  (Mius);   VI   12623  (Rome, 

1st)  :    TITVLVM    POSVERVNT     IN     AREA    MONI- 

menti  (sic) ;  VI  13061  (Rome):  hvic  mo- 
nvmento TABERNA  ET  AEDIFICIVM  ET  AREA 
MACERIA      CIRCVMCLVSA     .  .  .      FACTA      SVNT  ; 

VI  13070  (Rome):  aria  (sic)  (...)  cin- 
(c)ta  cippis  n(vmero)  iiii;  VI  13193 
(Rome,  2nd):  area  long(a)  p(edes)  xiii, 
lat(a)  ped(es)  hi;  VI  13377  (Rome): 
area  pedes  xvn  ;  VI  13918  ( Rome) :  par- 
tem   MONIMENTI     (SiC)     DEXTERIORIS     AREAE 

concessvmsibiab(^o);  VI  14823  (Rome): 

ARIA  (sic)  QVAE  ANTE  SE  EST  MACERIA  CIN- 
CTA hvic  m(onvmento)  c(edit);  VI  14901 
(Rome):  aria  (sic)  ad[i]ecta;  VI  19012 
(Rome):  (illorum)  cvstodia  monvmenti 

ET    ARIA    (sic)    QVA    EST    AQVAE    DVCTV^s]  | 

VI  19316  (Rome):  frons  ariae  (sic)  et 
monim(enti)  (sic)  p(edes)  xxxiv,  in  agr(o) 


452                     ARK\  AREL 

p(edes)    xxiv  ;    VI   2<>418    (Rome):    area  piscinae  et  canalis  vsqve  ad  ariam  (sic), 

h(a)ec  ante  faciae    (sic)    et    in    fronte  et  area    cvm    (a)edificis    et    horreo,  et 

PERTINET    AD   MONIMENTVM  (sic)   (i/lo/'/im)',  CISTERNAE    IN     SOLAR(lo)  J      V    3072     (Pata- 

VI    20811    (Rome):    ariam    qvem    (sic)  vimn):  |  mortvvm]  inferendi  in  ea  area 

EMI    ANTE    MONIMENTVM    MEVMJ    VI    20989  HVMANO      SEPELIVNDI       IVS       POTESTASQ_(ve) 

(Home):  hvnc  mvnimentvm  (sic)  maceriaj  iesto,  et  hvic  areae  qvam    ego   definii, 

CINCTVJW  CVM  AREA  ET  INTROIT(v);  VI  21285  ET     A    FRONTE    MACERIAS  DVXI     ET     TITVl(OS) 

(ROUie):  AREA  AD3MPTA  IN  AGRO  P(EDES)  VII,  POSVI,     VLTRA    EAM    AREAM    ET    MACERIAM    IN 

in  fr(onte)  p(edes)  ii ;  VI  22163  (Rome):  fronte  in   agro    versvs    late  ped(es)  x, 

HOC    MONVMENTVM    SIVE   ARIAM    SIVE    PARIE-  RETRO    VSQVE     AD     CANABETVM     (sic),     HVIC 

TEM  VENDERl  (sic)  NVLLI  LICEBIT  ;  VI  22208  AREAE     CEDET,     IN      QVA      PEDATVRA      NEQVE 

(Rome):   qvem  emit  (ilia)  ...  ampliavit  hvmari  neq.(ve)  tvmvlvm  fieri  volo,  vt 

(Hie)    ET    EFFECIT    ARIAE    (Sic)     P(EDES)   CCV;  HABEAT     EA     AREA     ET     A      LATERE     aCCESSVM 

VI  22339  (Rome):   adempto   [agro]  ex  svvm;  V  7114  (Taurini):   T.   Trippi  Se- 

VTROQVE    LATERE    IN   FRONTE    [p(eDES)  tof\,  VERI     AREA     IN      FRONt(e)      p(eDES)      XII,      IN 

in  agro  p(edes)  xx.  et  area  qvae  iNTVs  agr(o)    p(edes)    xxx ;    VIII    9585    (Cae- 

est;  VI  22485  (Rome):  (illius)  aria  (sic)  sarea,  7):  aream  at  (sic)  sepvlchra  (sic) 

in  f(ronte)  p(edes)  xiix,  in  a(gro)  p(edes)  cvltor  Verbi  contvlit  et  cellam  strvit 

xi;    VI  23600  (Rome):    area    pertinens  svis  cvnctis  svmptibvs;  Ec(c)lesiae  San- 

at  (sic)  mvnimentvm  (sic)  Otaciliorvm;  ctae  hanc  reliqvit  memoriam;  XII  1108 

VI  24374  (Rome) :  hvic  monim[ento  (sic)  (Vasio):  Idvvi  Lavrentis  area,  in  fron- 

cedit]    area    qvae    [est  ad]]    sinistram;  t(e)  p(edes)  xiiii.  in  agro  p(edes)  xxvii  ; 

VI  24434  (Rome):  area  conparata  (sic);  XII  1476a,  b  (idem):  area  lata  p(edes) 

VI  25314  (Rome):  (ille),  possessor  hvivs  x,  long(a)  p(edes)  x  (bis);  XII  1697  (Vo- 

ariae  (sic),   fecit   sibi    et    svis  ...;  VI  contiorum  ager) :  a(rea)  l(  ata  pedes)  xxxi  11. 

25857  (Rome):  (ille)  ariam  (sic)  maceria  ARECARI  nautae,  a  guild  of  boatmen 

clvsam  sibi  et  svis  . . . ;  VI  29968  (Rome) :  of  some  stream   Dear  Lugudunum.    XIII 

ar\a  (sic)  mvro  cincta  pertinens  ad  mo-  1688   (Ara  Rom.  et  Aug.):   (illi)   Viro- 

nvmentvm;  VI  35199  (Rome):  hic  locvs  man(d)vo,  .  .  .  patrono  Navtar(vm)  Ara- 

SIVE  ARIA   (Sic)  EST   LIBERTORVM  ET   FAMILIAE  RICOr(vm)   ET   RhODANICOr( Vm),  PATROn(o) 

dvorvm  Fabiorvm;  VI  36262  (Rome,  Cond(eat)ivm,  i[tem  A]r[ec]arior(vm) 
frgmt.):  |  fabri]]cam  q_vae  est  in  aria  Lvgv[d(vni)]  consistentiv[m]  ;  XIII 
(sic)]  XIV  404  (Ostia,  frgmt.):  a  novo  1709  (ibid.):  (illi)  ...  Veneto,  ...  pa- 
in area  pvra  (i.  e.  usui  sepulcrali  in-  trono  Navtar(vm)  Araricorvm  et  Lige- 
dicta,  sed  nondum  mortuis  consecrala);  ricor(vm),  item  Arecar[i]orvm  et  Con- 
XIV  671  (ibid.):  (ilia)  sibi  fecit  et  (illi)  deativm. 

marito  aream  pvram  cvm  triclinio  con-  ARELAS.     See  ARELATE. 

cessis  (sic)  a  (illis),    exceptis    cvbicvlis  ARELATA.     See  ARELATE. 

ii  qvae  svnt  in  arae  (sic)  s(vpra)  s(cripta)  ARELATE.  An  important  town  of  Gallia 

in   vsv    (illius)   et    filiorvm  eivs;    XIV  Xarbonensis,  in  the  territory  of  the  Sal- 

1701  (ibid.):  st  ante  se  aream  sibi  con-  luvi  on    the  Rhodauus,   just    below   the 

cessam  a  (ilia);  XIV  1757  (ibid.):  ariae  point  where  the  Pelil  Rhone  leaves  the 

(sic)  donat(ae)  (////)  ab  (illo);  XIV  1869  main  stream,  on  the  road  from  Ugernura 

(ibid.,    frgmt.):    [c]vlina,    aream;    XIV  (9  miles)  to  Ernaginum  (6-7  miles).  Now 

2949    (Praeneste.    frgmt.):    area    la[ta  Aries.     Julius   Caesar  had  a  coloaia  of 

p(edes)    tot];    X    6706    (Antium,    167):  veterans  (evidently  of  the  Legio   Sex/a, 

(ille)    emit    locvm    ariae    (sic)    p(edvm)  hence   Sextani  Arelatenses,  q.  v.)  settled 

n(vmero)    xviii    de   (illo),    agro    (illius)  there,  after  his  Alexandrian  war.  by  Ti- 

Via  Latina  evntib(vs)  ab  Vrb(e)   par[te  berius  Claudius  Nero,  father  of  the  (after- 

laeva?  svb:j|  agro  Pedvceiano  ;  XI  3895  wards)  emperor  Tiberius,  whence  the  co- 

(Capena):    hvic   monimento   (sic)    cedit  lony  was  called,  after  Tiberius,   Coloaia 

rosarivm  cvm  viniolo  (sic)  (et)  sola(rio)  lulia    Paterna,   as   below.     Its   citizens 

svo,   fine   viniae  (sic),   et   e   region(e)  were  enrolled  in  the   Teretina  tribus. 


AREL  AREL                    453 

[Forms:  ace.  Arelata,  XI  3281,  3283  [Form  Arlatensis,  XII  5683347  (Are- 

(Vicarello,   silver   cups);  Arelas,   XIII  late,  painted  on  amphora).   —    Abbrev., 

2397  (Lugudunum,  f,  551).  —  Abbrev.,  Arelaten.,  Arelat.,  Arel.,  see  below]. 

Arelat.,  Arel.,  Ar.,  A.,  see  below].  A.  Adj.  VI  1006  (Rome,  2nd):  Sextani 

XII  594  (ager  Arelatensis,  2nd):  Co-  Arelatenses  (i:  e.  the  Coloni  were  ori- 
l(onia)  Ivl(ia)  Paterna  Arelate;  XII  ginally  veterans  of  the  Legio  Sexta) ; 
712  (Arelate):  [Col(onia)  Ivl(ia)]  Pa-  XII  701  (Arelate):  Arelatenses  [mvni]- 
t(erna)  Arelate;  XII  719  (ibid.):  C(o-  cipes;  XII  531  (Aquae  Sextiae) ;  fin(es) 
lonia)  I(vlia)  P(aterna)  Arel(ate)  ;  XII  Arel(atenses)  twice,  and  fines  Arela- 
696  (ibid.):  (Uli)  aedil(i),  ii  vir(o),  pon-  t(enses)  twice,  and  f(ines)  Arelat(en- 
t(ifici)  et  f[l(ajwini)]  Col(onia)  Ivl(ia)  ses),  and  fine(s)  Arel[at(enses)];  XII 
Arel(ate);  XII  694,  702  (ibid.):  (Me)  656  (ibid.):  [Fo]rtvn(a)e  [A]relaten- 
iiiiii  vir  Avg(vstalis)  C(olonia)  I(vlia)  (si);  XII  672  (ibid.):  navic(vlari)  ma- 
P(aterna)  Arel(ate)  ;  XII  705  (ibid.):  rin(i)  Arel(atenses)  corp(orvm)  qvin- 
(ille)  iiiiii  vir  Avg(vstalis)  Col(onia)  q.(ve)  ;  XII  692  (ibid.):  navicvlari  ma- 
Ivl(ia)  Aqvis  et  Col(onia)  Ivl(ia)  P(a-  rin(i)  Arel(atenses)  ;  III  141658  (near 
terna)  Arel(ate)  ;  XII  699  (ibid.):  iiiiii  Berytus) :  navicvlariis  [mari]nis  Arela- 
vir(o)  avg(vstali)  Arelate  (Uli);  XII  tensibvs  q_vinqve  [co]rporvm ;  XII  982 
700  (ibid.):  (illius)  mm  (viri)  avg(v-  (bet.  Arelate  and  Tarusco) :  M.  Frontoni 
Stalis)  Col(onia)  Ivl(ia)  Pat(erna)  Ar(e-  F.vpori,  .  .  .  navicvlar(i)  mar(ini)  Arel(a- 
late)  ;  XII  689  (ibid.):  (Me),  Forensis,  tensis),  cvrat(oris)  eivsd(em)  corp(o- 
iiihi  vir  avg(vstalis)  corp(oratvs)  C(o-  ris);  XII  704  (Arelate):  L.  Secvndio 
lonia)  I(vlia)  P(aterna)  A[rel(ate)];  Elevthero,  navicvlar(io)  Arel(atensi)  ; 
XII  704  (ibid.):  (ille)  iiiiii  vir  avg(v-  XII  726  (ibid.):  Tit.  (sic)  Fl(avio)  Tito, 
stalis)  corpor(atvs)  C(olonia)  I(vlia)  corp(orato)  fabror(vm)  tignarior(vm) 
P(aterna)  A(relate);  XII  5494  (bet.  corp(oratorvm)  Arel(atensivm);  XII  728 
Aquae  Sextiae  and  Arelate,  435) :  de  Are-  (ibid.) :  L.  Ivli  Avgvstalis,  fabri  tign(ari) 
late  Ma[ssil(iam)]  miliaria  poni  s[ta-  corpor(ati)Arel(atensis);  XII  736  (ibid.): 
tvit];  XI  3281  (  Vicarello,  itinerarium  Pompei  Lvcidi,  [f]abri  tignvari  cor[p]o- 
on  silver  cups):  Vgernvm  xv  (sc.  miiia  rati  Arelat(ensis)  ;  XII  738  (ibid.): 
passuum),  Arelata  (sic)  vim,  Ernaginvm  C.  Pvbl(icio)  Bellico,  corp(orato)  Co- 
vi  ;  XI  3283  (idem) :  Vgerno  xv,  Arelata  l(oniae)  Ivl(iae)  Patern(a)e  Arel(a- 
(sic)  vim,  Ernagino  vii;  XII  731  (Are-  tensis)  fabror(vm)  tignvarior(vm),  item 
late):  L.  Ivl(io)  Secvndo,  Vtricvlario  magistro;  XII  733  (ibid.):  M.  Ivnio 
Cor[p(orato)J  C(olonia)  I(vlia)  P(ater-  Messiano,  vtricl(ario)  corp(orato)  Are- 
na) A(relate);  XIII  1159  (ager  Picto-  lat(ensi),  eivsd(em)  corp(oris)  mag(istro) 
num):  Q^_  Ivlivs  Q^_  filivs  Ter(etina)  (quater)  facto;  XII  4107  (Narbonensis, 
Certvs,  domo  Arelat(e);  III  4464  (Car-  frgmt.) :  item  vtriclar(ivs)  corp(oratvs) 
nuntum):  L.  Cornelivs  L.  f.  Firmvs,  Arelat(ensis),  eivsdemq_(ve)  corp(oris) 
teretina,  Arelate ;  XII  706  (Arelate):  cvrat(or);  XII  734  (Arelate):  p(asto- 
Statiae  Firmae  Col(onia)  Arelate;  XII  phori?)  Arel(atenses). 
5701 1  (ibid.,  fistula  plumbea):  L.  An-  B.  Subst.  XII  594  (ager  Arelatensis, 
(nivs)  Charithonianvs  A(relate)  f(ecit);  2nd):  [p]agani  Pagi  Lvcreti  q_vi  svnt  fi- 
XII  57014  (near  Arelate,  idem):  C  Iv-  nibvs  Arelatensivm,  loco  Gargario; 
l(ivs)  Primvlvs,  Ar(elate);  XII  57017  XII  349  (inter  oram  et  Verdonem):  T. 
(ibid.,  idem):  L.  Val(erivs)  Patroclvs,  Domit(io)  l.  f.  Ter(eiina)  Pedvllo,  Are- 
Arel(ate)  f(ecit);  XII  57019  (Arelate,  latensi,  omnibvs  honorib(vs)  in  Colonia 
idem):  M.  Verec(ivs),  Arel(ate);  XIII  sva  fvncto;  XII  697  (Arelate):  C.  Iv- 
2397  (Lugudunum,  f,  551):  pontifici  nivs  P[r]iscvs,  ii  v[ir  ivr(e)  dic(vndo)] 
claro  fvlsisse  dogmate,  cvltv,  cvm  qjo  qvinq(vennalis)  cand(idatvs)  Arelat[en- 
Arelas  (tie)  digno   mvnere    laeta    fvit.  sivm]  ;    XII    5683:i'7    (ibid.,    painted  on 

ARELATENSIS.  Adj.,  subst.,    «  of  Are-  amphora):    Potito  Arlatensivm  (sic,  sc. 

late»,   «  citizen  of  Arelate  »,  q.  v.  servo);   XIII    1498   (ager  Arvernorum) : 


454                     AKEL  AREO 

D.  Antonio  D.  fil(io)  Ter(etina)  Vrbico,  ARENARIVS.     Adj.,   subst.    of   arena 

Arelat(ensi).  q.  v.  [Form    harenarivs,    XI    862   (Mu- 

ARELIASCVS  fundus,  an  estate  in  the  tiua)]. 

\< Tiitory  of  Veleia.  XI  1147  (Veleia,  2nd)  A.  adj.   (a)    Of  diggers   of  arena,  in 

5  1.  20:  item  Fvndvm  Vorminianvm  Pre-  general.  VIII  7158  (Cirta):  {ille)  sartor 

cele    cvm    ivre    Appennini    Areliasci    et  (sic  =  sarritor)  ARENARIVS,  magister. — 

Cavdalasci  . .  .  qvi    est  in  Veleiate  et  (b).  Of  those  who  prepared  the  arena 

in  Libarnensi,  Pago  Domitio  Eboreo.  of  the  amphitheater,  and  sometimes  took 

ARELICENSIS.     See  ARIL1CENSIS.  part    also    in    the    spectacular    displays 

ARELLIANVS  fundus,  an  estate  in  the  (venationes);   organized   as   guilds.    [Cf. 

territory  of  the  Ligures  Baebiani,  IX  1455  below,  B].    XII   1590  (Lucus  Augusti): 

(ibid.,   101)  col.  2,    1.  63:  fvnd(i)  Apv-  Coll(egivm)  Venator(vm)  Deensivm   qvi 

leiani  et  Cassiani   et  Arelliani,  Pag(o)  ministerio  arenario  fvngvnt   (sic). 

Mefani.  B.  subst.,  of  workmen  connected  with 

[AREMORICANI.     See    ARMORI-  the  amphitheater,  (as  above  A),  organized 

CANI].  in  guilds.  XI  862  (Mutina):  Q.  Alfidio 

ARENA,      i  Sandy,    loamy  soil  ■    from  Q^_  l.    Hylae,  vi    vir(o)    Foro  Semproni 

river-beds,  seashore,  or  deposits ;«  arena » ,  Colleg(i)    Harenariorvm  Romae,   nego- 

the  sand-covered  oval  space   of  the  am-  tiatori  lanario;    XIII  3641  (Treveri): 

phitheater,   where   the  rights  took  place,  in  h(onoreiw)  D(omvs)  [D(ivinae)],  Ge- 

[Forms,  harena,  II  6271  (S.  C.  Italicense,  nio    are[n]ariorvm   consistentivm   Co- 

2nd)  §  6,  XII  532  (Aquae  Sextiae,  2nd) ;  l(onia)  Avg(vsta)  Tre(veris),  {ille). 

gen.    arene,    X    6565    (Velitrae,    364-  ARENATVS.  «  Mixed  with  sandy  loam 

375)].  {arena) »  ;    under    the   form    harenatvs, 

A.  In  general,   of  the   soil.    II  6278  I   577  =  X  1781    (Puteoli,    lex  parieti 
(S.  C.  Italicense,  2nd):  qvid  enim  Marci  faciendo,  105  B.  C.)  II  1.  18:  eosq(ve) 

ANTONINI    ET    [LVCI   COMMODl]    CAVENDVM  PARIETES    MARGINESQVE    OMNES.    QVAE    LITA 

CVJW    HARENA    {Stc)?  NON    ERVNT,     CALCE     HARENATO    LITA    POLI- 

B.  Of  the  amphitheater.  XII  533  (Aquae  taqve    et    calce    vda    dealbata    recte 
Sextiae,  2nd):  pavlo  siste  gradvm,  ivve-  facito. 

nis  pie,   qvaeso,  viator,  vt  mea  per  Ti-  ARENIENSIS.     See  ARNIENSIS,  AR- 

tvlvjw  noris    sic    invida  fata  !  .  .  .   Qvi  NENSIS. 

docili  lvsv  ivvenvm  bene  doctvs  hare-  ARENSIS.     «Of  the  Altar»,  of  Roma 

nis  {sic)  pvlcher  et  ille  Fvi,  VARUS  ciR-  and  Augustus  ad  Confluentes  Araris  et 

cvmdatvs  armis.  Saepe  feras  lvsi,  medi-  Rhodani.  (Cf.  ARA  above,  p.  414  col.  II  C 

cvs   tamen    is    qvoqve   vixi,   et    comes  §  1).  XIII  167 1  (Ara  Rom.  et  Aug.):  [Con- 

vrsaris,  comes  his  qvi  victima(m)  sacris  vent]vs  Arensis  ;  XIII  939  (Petrucorii): 

CAEDERE    SAEPE     SOLENT    ...;     VI    1716=  M.    POMPEIVS    C.    Pomp(ei)    SaNCTI,  SaCER- 

32094  (Rome,  f,  6th,  of  the  Coliseum):  dot(is)  Arensis  fil(ivs),  Qvir(ina  tribu) 

Decivs    Marivs    Venantivs    Basilivs  ...  Lib(o),  Sacerdos  Arensis;  Rev.  Arch.  X 

arenam    et    podivm,    qvae    abominandi  (1907)    p.  366  (ibid.):    L.    Pompon(ivs) 

terrae  motvs  rvina    prostravit,  svmptv  Sext(i)  Pompon(i)  Paterni,  Sacerd(otis) 

proprio  restitvit;  VI  1763  (Rome,  425-  Arens(is)  fil(ivs). 

450,  of  the  Coliseum):    ha[re]nam  Am-  AREOLA.     Dimin.    of  area,  q.  v.    A 

phitheatri  a  novo   vna   cvm  po[dio  et  small  open  space  of  ground,  a   «plat»; 

portis  post]icis  .  . . ;  X  6565   (Velitrae,  in  inscrr.    always   in   connection   with   a 

364-375):    amphiteatrvm  {sic)  cvm  por-  tomb. 

tis     posticus,     et     omnem     fabric[am]  [Form  ariola,  VI  9077,  13225,  13616, 

aren(a)e.  22016,  X  7307,  below]. 

ARENARIVM.     Apparently    in    sense  VI  9077  (Rome):  porticvs  et  ariola 

of    a    clay    drinking-cup,    XIII    10016s  {sic)  cvm  memoria  ad  hoc   monimentvm 

{Vermand,  graffito  on  a  poculum):  do-  (sic)  pertinet;   VI   10284  (Rome):  hoc 

NAVIT    lOVINVS    ARENARIVM.  MONVMENTVM    CVM    COHAERENTE    AREOLA  ET 


AREP 


ARGE 


455 


DVABVS  IN  GAMMA  PORTICIBVS,  SVPERPOSITO 
CVBICVLO,  SOLARIO,  TRICLINIO,  NE  QVIS  A 
NOMINE     NOSTRO     ALIENARE     AVDEAT  !  ;     VI 

13225  (Rome,  2nd):  ad  hoc  mvnimentvm 

(Sic)    ARIOI.A     (sic)     PERTINET,     QVAE     FACET 

(sic)  in  fr(onte)  p(edes)  lxviiii,  in  agr(o) 
p(edes)  xxvii  ;  VI  13616  (Rome):  in  ario- 

LA  (Sic)   IN  FR(ONTE)  P(EDES)  XIIX,  IN   AGr(o) 

p(edes)  vim;  VI  22016  (Rome,  frgmt.): 
ariolam    (sic) ;    X    7307    (Panhormus): 

ITEM  ARIOLA  (sic)  PERTINENTE  AT  (sic) 
MONVMENTVM,    PEDES  XII     PER    Xj    III    2397 

(Salonae):  (ilia)  sibi  viva  posvit  et  (Mi) 

CON1VGI  SVO  INTER  ARCAS  IN  MEDIO  IN 
HORTO  AT  (SIC)  VIAM  PROSPICI ENTEM  IN 
AREOLAM. 

AREPENNIS,  ARPENNIS.  (French  ar- 
pent).  A  Gallic  land-measure,  being  a 
square  of  120  feet  to  the  side,  correspond- 
ing to  the  Roman  actus  and  amounting 
to  half  a  iugerum.  XII  1657  (Lucus  Au- 
gusti) :  consecratvm  cvm  bes(s)e  VINEAE 
arep(ennis);  XIII  2465  (Ambarri,  frgmt.): 
[ad  pa]rentalia  celebranda  viniae  (sic) 
arepe[nn(is)];  III  10275  (Antiana):  vi- 
neae  arp(ennes)  (sic)  cccc 

*AREPO.  Apparently  a  Celtic  word. 
(Cf.  AREPENNIS).  In  a  « nonsense  verse » 
that  reads  the  same  both  wavs.  XII  *202 
[but  genuine;  cf.  Rhein.  Mus.  56  (1901) 
p.  92]  (Alba  Helvorum,  7th-8th):    sator 

AREPO      TENET     OPERA     ROTAS  ==  6    GnSlQWV 

(xqoxqov  xQcctu  eqya  TQo%ovg 

ARESACES.  Inhabitants  of  a  vicus  at 
or  near  Mogontiacum  (Mains).  Rev.  Arch. 
II  (1903)  p.  155  =  Annee  Epigr.  (1903) 
p.  31  (Mogontiacum,  frgmt):  Vicanis 
[A]resacibvs. 

'  ARESCO,    -ERE.      «To    wither ».  VI 
22377  (Rome) :   ac   velvti   Formosa  ro- 

SAST,  CVM  TEMPORE  PRODIT,  ARESCIT  CERTO 
TEMPORE    DEINDE    SVO. 

ARESTIANAE  (ARISTIANAE)  figlinae, 
a  brick  and  tile  manufactory  in  or  near 
Rome,  the  property  of  Seia  Isaurica  in 
the  second  century.  XV  11  (Rome,  later, 
2nd):  ex  Figlinis  Arestianis  Seiae  Isav- 
ricae;  XV  12  (ibid.):  opvs  dol(iare)  L. 
Fadi  Pass(.  .  .)  ex  Fig(linis)  Aristianis 
Seiae  Isavricae. 

ARETHVSA.  (Aqtdovaa).  A  fortified 
town  of  Syria,  founded  by  Seleucus  Ni- 
cator  and  named  after  the  homonymous 


town  of  Macedonia.  It  lay  on  the  road 
between  Epiphania  and  Emesa  (Horns), 
half-way  (16  miles)  between  the  two; 
now  er-Restan.  As  birthplace  of  soldiers, 
VIII  2904  (Lambaesis):  [-]  Ivlivs  C. 
fil(ivs)  domo  Arethvsa  Livianvs  ;  Rev. 
Arch.  VIII  (1906)  p.  213  (Mogontiacum): 
Domit(ivs)  Asclepiades,  domo  Arethvsa 
Syriae;  ib.  XVI  (1910)  p.  443  (Duna- 
pentele) :  M.  Avr(elivs)  Cerdon,  vet(e- 
ranvs)  ex  cvr(atore)  coh(ortis)  (milia- 
riae)  Hem(esinorvm),  domo  Arthvsa  (sic). 

ARETIS  Lacus,  in  Rome  near  the  Aedes 
Fortunae,  exact  site  unknown.  VI  9664 
(Rome):  L.  Lepidivs  L.  lib(ertvs)  Hermes, 
negotiator  aerarivs  et  ferrarivs  svb 
Aede  Fortvnae  ad  Lacvm  Aretis. 

ARFVARIS  Vicus,  in  the  territory  of 
Doliche,  district  of  Commagene,  Syria. 
Ill  3490  (Aquincum) :  Harta  filivs,  Sv- 

RVS    (sic)    EX    REGIONE    DOLICA    (sic),    VlCO 

Arfvaris. 

ARGAELA.     See  ARGAELI. 

ARGAELI,  An  Iberian  tribe  of  Hispania 
Tarraconensis ;  and  the  distinctive  name 
Argaela  or  Argaelorum  was  given  to  the 
town  of  Uxama,  to  avoid  confusion  with 
the  other  Uxama,  called  Barca.  [See 
VXAMA].  II  5702  (Pallantia):  Caisaros 
(sic)  CecciEqvm],  pr(inceps  ?)  Arcailo(m) 
(sic);  II  696  (Norba):  Cornelia  G.  (sic) 
f(ilia),Vxame(n)sis  Arg(a)elorvm;  II 2907 
(Tarraconensis):  T.  Magilivs  Rectvgeni 
f(ilivs),  Vx  •  ama  (sic)  A[r]gaela;  Eph. 
Epigr.  VIII  no.  1406  (Segontia,  frgmt.): 
Anni[vs  . . .  ,  Vxama]  Arga[ela];  II  5695 
(Legio  VII,  frgmt.) :  Lici[nivs  . . . ,  Vxama 
Ar]g(a)ela. 

ARGAMONICVS.  Apparently  a  tribal 
name  in  Hispania  Tarraconensis.  II  285,6 
(Lara) :  Ambata  Paesica,  Argamonica, 
Ambati  vxor. 

[*ARGASSIS.  False  reading  for  AL- 
GASSIS  q.  v.]. 

ARGEIA.  ('AqysTa).  Title  of  Juno,  as 
the  celebrated  goddess  of  Argos.  XIV  3556 
(Tibur):  Ivnoni  Argeiae,  C.  Blandvs, 
Proco(n)s(vle).     [Cf.  ARGIVVS]. 

ARGELA.     See  ARGAELI. 

ARGELI.     See  ARGAELI. 

ARGENIA  (xentilitas,  a  division  of  the 
Benacenses  on  the  western  shore  of  the 
Lacus  Benacus  (Lago  di  Garcia).  V  4871 


456 


ARGE 


ARGE 


(Toscolano):  (Mi  Me)  conivgi  b(ene) 
m(erenti),  deditq.(ve)  nomin(e)  eivs  Gen- 
til(itati)   Argeniae  {lis.   tot.) 

ARGENTARAR1VS.  «  Worker  in  sil- 
\  er  • .  -  silversmith  ■  =  Argentarius  q.  v. 
VI    9171  =  Rossi    1294    (Rome,  f) :  mc 

REQVIESCIT     IN    PACE   TrIBv[.  .  .],    ARGENTA- 

rari[vs].  N.  b.  The  word  is  clearly  not 
a  mere  case  of  diplography  for  argenta- 
rius', it  is  a  secondary  formation  from 
*argentaria:  «silverwares»  [Ital.  argen- 
teria,  Fr.  argenterie~\,  and  is  formed  like 

CAPSARARIVS,  OCVLARiARIVS.  SALARIARIVS, 
S1GILLARIARIVS,  SPECVLARIARIVS,  VINARIARIVS, 

alongside  of  capsarivs,  ocvlarivs,  sala- 

RIVS,      SIGILLARIVS,      SPECVLARIVS,      VINARIVS 

q.  v.  Cf.  Olcott,  Studies  in  the  Word 
Formation  of  the  Latin  Inser.,  p.  139. 

[*ARGENTARIA, « female  silversmith» , 
cited  by  Ruggiero  Diz.  Epigr.  I  p.  658 
col.  2  and  Habel  in  Pauly-Wissowa  Real- 
Encycl.  II  col.  710  from  C.  I.  L.  VI  5184 
is  a  mis-reading  for  argentarius,  q.  v.]. 

ARGENTARIAE.  Adj.  (sc.  fodinae) 
as  subst.,  always  plur.  «  Silver  mines  » . 
[Abbrev.  argentariar.,  arc,  see  below]. 
Ill  6575  =  7127  (Ephesus) :  T.  Cl(avdio) 
T.  f.  Papiria  Xenophonti,  Proc(vratori) 

ARGENTARIARVM    PaNNONIARVM     ET     DaLNIA- 

tiarvm;  III  8363  =  12733  (Mun.  Doma- 
vianum,  3d) :  Valerio  Svpero,  V(iro) 
E(gregio),  [P]r[o]c(vratori)  arg(enta- 
riarvm);  III  12736  (ibid.,  274):  Avr(e- 
livs)  Verecvndvs,  V(ir)  E(gregivs),  Pro- 
(cvrator)  argentariarvm  ;  Jahresh.  Oest. 
Arch.  Inst.  VIII  (1905),  Beiblatt  p.  3 
=  Rev.  Arch.  VI  (1905)  p.  481  no.  152 
(Viminacium) :  M.  Antoni(o)  M.  f.  Fabia 
Fabiano,  Proc(vratori)  .  .  .  ARGENTARIA- 
r(vm)  Pannonicar(vm). 

ARGENTARIVS.  Adj.  «  Having  to  do 
with  argentum  » ;  « -silver  » ,  «  money  » . 
[Cf.  ARGENTEVS,  «made  of  silver»]. 
Subst.,  «silversmith»,  «keeper  of  the 
silver  » ;     «  banker » ,    «  money-changer » . 

[Forms,  argentararivs,  a  separate,  se- 
condary formation,  see  s.  v. ;  arcentarivs, 
VI  9391  (Rome);  gen.  sing,  argentarii 
(rare  and  late),  XI  350  (near  Ravenna, 
f,  581);  argentari,  VI  7600,  9158,  9168, 
9180,  9184,  33834  (Rome),  9162  =  Rossi 
977  (Rome,  f,  522),  IX  236  (Tarentum), 
XII    1597    (Lucus  Augusti) ;   nom.  plur. 


argentarii,  VI  1101  (Rome,  251);  ar- 
gentari, VI  1035  (Rome,  204),  9182 
(Rome).  —  Abbrev.,  argentarior.,  XIV 
409  (Ostia) ;  argentari.,  VI  8727  (Rome), 

X  1914  (Puteoli);  argentar.,  VI  363, 
9172,  9209  (Rome),  791  (Rome,  115), 
XIV  2886  (Praeneste),  X  1915  (Puteoli), 

XI  3156  (Falerii),  VIII  21106  (Caesarea), 
XIII  1948  (Lugudunum);  argenta.,  VI 
9164.  9174  (Rome);  argent.,  VI  5184, 
5820,  9159,9181  (Rome),  9157=  Rossi 
1055  (Rome,  f,  544),  X  3877  (Capua), 
XI  289  (Ravenna,  f),  V  3428  (Verona), 
II  3749  (Valentia).  Rev.  Arch.  X  (1907) 
p.  365  =  Jahrb.  Arch.  Inst.  XXII  (1907) 
p.  375  (Coto  Fortuna,  Hispaniae),  XII 
4474  (Narbo),  XIII  2024  (Lugudunum); 
argen.,  VI  9167,  9169  (Rome);  arge., 
VI  9391  (Rome);  arc,  VI  4424  (Rome, 
1st),  5982,  9155,  9156,  9165,  9166,  9170, 
9390,  9393  (Rome),  XI  2133  (Clusium), 
V  5892  (Mediolanium),  III  1652  (Vimi- 
nacium); argt.,  VI  9163  =  Rossi  1094 
(Rome,  f,  557)]. 

[N.  b.  From  lack  of  precise  indication, 
it  is  wholly  impossible,  in  many  inscrr. 
to  distinguish  whether  an  argentarius, 
simply  so  called,  was  a  financier  or  a 
silversmith.  Furthermore,  in  trade-names 
in  -ans  and  -arivs,  the  Romans  them- 
selves never  stopped  to  think  which  was 
the  adj.  and  which  the  subst.  Consequently, 
for  simplicity  of  reference,  such  groups  are 
kept  together  under  §  I  Adj.] 

I.  Adj. 

A.  Of  the  mining,  working,  and  manu- 
facturing of  silver;  silverwares;  silver 
coinage;  standard  weights. 

a.  Mons  Argentarius,  a  general  term 
for  the  mountains  of  argentiferous  rock 
in  Hispania  Baetica.  If  llucro  of  the 
inscrr.  here,  cited  be  identified  with  the 
town  of  Ilurco,  mountain  and  mines  were  in 
eastern  Baetica,  west  of  Iliberris  and  north 
of  Malaca.  Jahrb.  Arch.  Inst.  XXII  (1907) 
p.  375  =  Rev.  Arch.  X  (1907)  p.  365 
(Coto  Fortuna,  pig  of  lead);  Societ(as) 
Mont(is)  Argent(ari)  Ilvcro,  galena. 
[Cf.  Bull.  Com.  (1887)  p.  318  (Rome, 
pig  of  lead) :  Societ(as)  argent(i)  fo- 
d(inarvm)  Mont(is)  Ilvcr.,  galena]. 

b.  Scoriae  argentariae,  at  the  mines, 
from    which    ore    could    be    derived    by 


AliGE 


ARGE 


457 


n  washing  ».     II     5181     (Lex    Melalli 
Vipaseensis,  end  1st)    1.  47:  qvi  in  fi- 

NIBVS  Met[aLLI  VlPASCENSIS  .  .  .  SCAV^JRIAS 
ARGENTARIAS,  AERARIAS ,  PVLVEREJWVE  EX 
SCAVREIS     (SIC)    .  .  .    LAVARE    VOLET. 

c.  Silversmiths  and  dealers  in  silverware. 
Fabri  argentari.  VI  2220  (Rome):  Cvr- 
tilivs  Hermeros,  .  .  .  Magister  Vici  AB 
Cyclopis  Region(is)  Pri(mae),  faber  ar- 
gentarivs;  VI  9390  (Rome):  L.  Gavidivs 
Eros, faber  arg(entarivs);  VI  93-9 1( Rome): 
C.  Ivni  C.  l.  Salvivs,  Ap(h)rodisivs,  Trv- 
pho  (sic),  Timolavs,  fabri  ar(g)e(ntari); 
VI  9392  (Rome):  L.  Vetilivs  L.  l.  Ne- 
stor, faber  argentarivs;  VI 9393 (Rome): 
[.  .  .  Nice]phor,  faber  arg(entarivs)  ;  III 
1052    (Viminacium) :    C.    Refidivs  C.  l. 

EVTYCHVS,       FABER      ARG(ENTARI VS)  ',       VIII 

21100  (Caesarea) :  cvra  Conlegi  (sic), 
fabri  argentar(i);  XII  4474  (Narbo): 
C.  Corne[l(ivs)]  Philonicvs,  faber  ar- 
gent(arivs).  —  Argentari  uasculari,  VI 
9958  (Rome):  [Ti.  C]lavdivs  Phaeder, 
[arge^ntarivs  vascvlarivs;  V  3428  (Ve- 
rona) :  [.  .  .]  L.  l.  Soterichvs,  vi  vir, 
argent(arivs)  vasclarivs  (sic);  II  3749 
(Valentia) :  L.  Ivl(io)  Apolav[s]to,  ar- 
gent(ario)  vasclario  (sic);  XIII  1948 
(Lugudunum):  Cn.  Danivs  Cor[.  .  .], 
sevir  Avg(vstalis)  Lvgvdvni,  negotiator 
argentar(ivs)  vascvlarivs.  —  Caelalor 
argentarius,  VIII  21100  (Caesarea):  Vi- 

TVLVS,  ARGENTARIVS   CAELATOR.  EXCUSOr 

(exclussor)  argentarius,  Pais  215  =  Des- 
sau 7098  (near  Aquileia):  [. .  .]  Mansveti 
lib(ertvs)  Primigenivs,  excvsor  argenta- 
rivs; XIII  2024  (Lugudunum) :  Potitio 

ROMVLO,   .  .  .    ARTl[s]    ARGe[nt(aRIAe)]  EX- 

clvssor[i].  - —  Tritor  argentarius.  VI 
9950  (Rome):    P.  Silivs  Victor,  tritor 

ARGENTARIVS. 

d.  In  connection  with  the  coinage  of 
silver.  Of  the  casting  of  l  flans  '  for  coins 
(Cf.  Tresviri  acre,  argento,  auro  jiando, 
feriundo),  VI  791  (Rome,  115):  condv- 
ct(ores)  flatvrae  argen[tar(iae)]  mo- 
netae Cae[saris]  ;  VI  8455  (Rome):  Cal- 
vivs  Sp.  f.  Ivstvs,  mancips  (sic)  offici- 

NARVM    AERARIARVM    QVINQVAE    (SIC).     ITEM 

flatvrae  argentariae.  —  Of  the  coining, 
VI  43  (Rome):  officinatores  monetae 
avrariae,  argentariae  Caesaris  n(ostri)  ; 
VI  298  (Rome):  officinatores  et  nvm- 

T/ier.  linguae  /at.  epigr. 


MVLARI    OFFICINARVM  ARGENTARIARVM    FAMI- 

LrAE  monetari(ae). 

e.-Of  the  public  (standard)  weights. 
VI  282  (Rome):    (Mi)  pondera  avraria 

ET  ARGENTARIA  VICINIAE  POSVERVNT,  IDEM 
TVENTVR. 

B.  Of  the  banking  profession,  and 
money-affairs  in  general.  VIII  7150 
(Cirta):  argentariam  ex(h)ibvi  artem; 
II  5181  (Lex  Motalli    Vipaseensis,   end 

1st)     1.    1:    CENTESIMAE    ARGENTARIAE    STIPV- 

lationis;  XIV  405  (Ostia) :  L.  Pvblicivs 

EVTYCHES,  SEVIR  A\'GVSt(aLIS),  IDEM  Q.(vIn)- 

q.(vennalis).  stipvlator  argentarivs;  V 
5892   (Mediolanium):    P.    Tvtili    Calli- 

FONTIS,    .  .  .      NEG(OTIATORIS)      STIP(ls)      AR- 

g(entari);  VI  8728  (Rome,  2nd)  [=  XI 
3820  (Veii)]:  M.  Vlpio  Avg(vsti)  lib(er- 
to)  Martiali,  coactori  argentario  Cae- 
saris n(ostri);  VI  1923  (Rome):  T.  Sta- 

BERIO   SeCVNDO.  COACTORI   ARGENTARIO  VIA- 

tor(vm)  consvlaris  et  praet(oris)  ;  XIV 
2880  (Praeneste.  1st):  L.  Domitio  Aga- 
themer(o),  Paridis  lib(erto),  a  VII  Cae- 
sares  (sic)  argentar(io)  coaci ori  ;  Papers 
Am.  School  Rome  II  (1908)  p.  290  =  Rev. 
Arch  XIII  (1909)  p.  452  (Aquinum): 
[ille~\  coactor  argen[tarivs];  XI  3150 
(Palerii) :  Qj_  Fvlvio  Chareti,  argenta- 
r(io)  coactor(i)  de  Portv  Vinario  Sv- 
periori  (sic);  XI  5285  (Hispellum):  M. 
(Rvfarti)  Stabilioni,  [vi]]  viro  Av[g(v- 
stali)].  coactor[i]]  argentario;  V  8212 
(Aquileia):   (Me)    mm    vir  [Aqvile]iae, 

COACTOR   [aRGE^NTARIVS. 

II.  Subst. 

A.  Argentari  in  manufacture  and  trade 
(silversmiths),  and  in.  service. 

a.  Slaves  of  the  Imperial  Household, 
or  of  private  families.  [Such  may  have 
been  often  artisans,  silversmiths,  but 
were  more  likely  in  charge  of  the  plate 
(Corp.  Gloss.  Lat.  II  p.  244 :  aqyvqoyv- 
lac.  argentarivs;  cf.  abargoito,  ad  ar- 
gentum.  supra  argentum  s.  v.  ARGEN- 
TVM)].  VI  4328  (Rome,  1st):  Crocvs 
Germanici  Caesaris  argentarivs;  VI  4422 
(ibid.):  Crocvs  Marcellae  argentarivs; 
VI  4423  (ibid.):  Epaphra  Marcellae 
argentarivs;  VI  4424  (ibid.):  Heraclida 
Marcel(lae)  arg(entarivs)  ;  VI  4715 
(Rome):  Isocrysvs  (sic),  argentarivs; 
VI  5S20  (Rome):  Mvsaevs,  argent(arivs); 

58 


458 


ARGE 


ARUE 


VI  5982  (Rome):  Anteros,arg(entarivs); 
VI  7600  (Homo):  [Fa]vstvs  [. . .]ae  ar- 
gentari(vs);    VI  8727  (Rome,  1st):  Se- 

LEVCVS      IVLIAE      Avg(VSTAE)      ARGLNTARIVS 

Lysenianvs;  VI  9155  (Rome):  Acvtvs 
Sponsae  ser(vvs)  arg(entarivs);  VI  91(i7 
(Rome):  Philerotis  argen(tari);  Yl  9169 
(Rome):  Scirtvs,  argen(tarivs)  ;  VI  9172 
(Rome):  Xenoni  P.  Octavior(vm)  argen- 
tar(ivs);  VI  33834  (Home):  [Ev]cli, 
a[rg]entari;  Notiz.  (1905)  p.  82  (Rome): 
Nicephor  Caeciliaes  (sic)  Crassi  ARGEN- 
tarivs;  X  1914  (Puteoli):  Bromivs,  ar- 
gentari(vs);  XI  2133  (CLusiuiii) :  Veloci, 
arg(entario),  ho[m]ini  optim[oj.  Add 
uncertain  fragments,  VI  9174  (Rome): 
[. .  ]]arvs,  argenta(rivs);  VI  9175  (Rome, 
473):  [.  ..]  argenta[rivs];  VI  9176 
(Rome):  \_illc  argentarivs;  IX  3157 
(Corfinium):  \_illi~]  argentario;  XII  4459 
(Narbo):  [arJgentario. 

b.  Distinctively  =  «  silversmiths  ».  VI 
9209  (Rome):  [Ti.  Cla]vdivs  Hymen(a)evs, 
[av]rarivs,  argentar(ivs)  ;  XI  3821  (Veii): 
[.  .  .J  de  Basilica  Vascvlaria  avrario  et 
argentario;  VI  348  =  30745  (Home): 
pro  salvte  domvs  avgvstae,  ex  corpo- 
re  Pavsariorvm  et  Argentariorvm  Isidi 
et  osiri  mansionem  aedi ficavimvs. 

B.  Argentari  as  bankers,  money-lenders, 
money-changers.  \_N.  b.  Here  are  included, 
with  those  who  were  certainly  «financiers» , 
all  those  ingenui  and  liberti  who  are  qua- 
lified simply  as  argentari.  Some  were 
certainly  silversmiths,  but  there  is  no 
way  of  knowing].  VI  1035  (Rome,  204, 
arch  in  the  Velabrum):  argentari  et  ne- 

GOTIANTES  BOARI  HVIVS  LOCI  QVI  INVEHVNT; 

VI  1101  (Rome,  251) :  argentarii  et  exce- 
ptores  itemq(ve)  negotiantes  vini  Svper- 
nat(is)  et  Arimin(ensis);  VI  363  (Rome): 
M.  Canvleivs  M.  l.  Philonicvs,  [ar]gen- 
[t]ar(ivs)  post  Aedem  Castoris;  VI  9177 
(Rome):  L.  Canidivs  Evelpistvs,  [~ar]gen- 
tarivs  pos(t)  Aedem  Castoris;  VI  4329 
(Rome):  C.  OctavivsParthenio,  C.  Octa- 
vi  Chresti  l(ibertvs),  argentarivs  ;  VI 
5184  (Rome):  Helena,  Artemae  Avgv- 
stae  l(iberti)  argent(ari)  (sc.  uxor);  VI 
9156  (Rome):  P.  Ambivio  Evno,  arg(en- 
tario);  VI  9157  =  Rossi  1055  (Rome. 
f,  544):  locvs  Antonini  argent(ari); 
VI  9158  (Rome):  D.  Capti  Icari,  argen- 


tari; VI  9159  (Rome):  Ti.  Clavdi  Apol- 
loni,  argent(ari);  VI  9160  (Rome):  Fa- 
bivs  Nicome[des],  argent[arivs]  ;  VI 
9161  =  Rossi  558  ( Rome,  f,  406):  Helias. 
argentarivs:  VI  9162  =  Rossi  977  (Rome, 
f,  522):  hvnc  locvm  Ioannitis,  .  .  .  ar- 
gentari;  VI  9163  =  Rossi  1094  (Rome, 

y,   5T)7):    IIIC   REQ_VIESCIT   IN     PACE   IVLIANVS, 

arg(en)t(arivs);  VI  9104  (Rome):  P.  Iv- 
nivs  Crescens,  argenta(rivs)  ;  VI  9155 
(Rome):  M.  Lollivs  M.  l.  Esq_(vilina) 
Dionysivs,arg(entarivs);  VI 9 106 (Rome): 

A.  Mvcivs  L.  i..  Attalvs,  arg(entarivs)  ; 
VI  9168(Rome) :  M.  Pomponi  M.  l.  Flacci. 
argentari;    I    1087  =  VI  9170    (Rome, 

B.  C):  Cn.  Cn.  Cn.  Septvmieis  (sic)  Cn. 
Cn.  C.  l(iberti)  Philargvrvs,  Malchio, 
Phileros,  arg(entari);  VI  917:1  (Rome,  j): 
Gavdenti,  argentari;  VI  9178  (Rome): 
L.  Svestilivs  L.  l.  Clarvs  ab  Sex  Areis 

(SIC)    SIBI    ET   L.  SVESTILIO   LaETO,    NVMMV- 

lario  ab  Sex  Areis  (sic);  VI  9179  (Rome;: 

C.  Cacivs  C.  l.  Heracla.  argentarivs  de 
Foro  Es  qvi  Li  no;  VI  9180  (Rome):  L. 
Vetti  Rvfi,  argentari  aForo  Esq_vil(ino)  ; 
VI  9181  (Rome):  P.  Cavcilivs  P.  l.  Fe- 
lix, argent(arivs)  de  Foro  Vinario,  and 
P.  Cavcilivs  Calippi  l(ibertvs)  Evtychvs, 
argentarivs  de  Foro  Vinario,  and  P.  Cav- 
cilivs Evtychi  l(iberivs)  Hyginvs,  argen- 
tarivs de  Foro  Vinario,  and  P.  Cav- 
cilivs Speratvs,  argentarivs  de  Foro 
Vinario;  VI  9182  (Rome):  [P.]  Cavci- 
livs P.  l.  Salvivs,  P.  Cavcili[vs  P.  l.] 
Helles,  argentari  de  Foro  Vinario;  VI 
9183  (Rome):  L.  Calpvrnio  Daphno, 
argentario  Macelli  Magni  ;  VI  9184 
(Rome):  A.  Vivenni  A.  l.  Erotiani,  ar- 
gentari de  Velabro ;   VI   9185  (Rome): 

r_M.    V^A'.ERIQ      M.     L.     API,     [aRG^ENTARIO 

de  Vico  \_.  .  .]ionvm  Ferrariarvm  ;  Rev. 
Arch.  39  (1901)  p.  459  =  Bull.  Com. 
XXIX  (1901)    p.  100  (Rome):   C.  Fla- 

MIn[iVS      C.      L."]    ATTICVS,     ARGENpTARIVS] 

Reatinvs;  XIV  409  (Ostia) :  Cn.  Sentio 
Cn.  fil.  Cn.  n.  Ter(etina)  Felici,  .  .  . 
patrono  .  .  .  praeconvm  et  argentario- 
r(vm)  et  Negotiator(vnv)  Vinarior(vm) 
ab  Vrbe  ;  XIV  3034  (Praeneste) :  [. .  .]to- 
rivs  P.  f.  [\  .  .]vs.  argentarivs;  X  1915 
(Puteoli):  C.  Ivlivs  Eros,  argentar(ivs)  ; 
Am.  Journ.  Arch.  II  (1898)  p.  378  (ibid.) : 
Cossinio  A.  l.  Pandaro,  argentario  ;  X 


ARGE  ARGE  459 

3877  (Capua):  C.  Papivs  C.  l.  Apelles,  I.     Objects  made  of  silver.     1.  Apollo 

argent(arivs)  ;     IX      236     (Tarentum):  (statue),   hence   local   name  near  Rome: 

[ilhus],  argentari  ;  IX  348  (Canusium) :  ab    Apolline    Argeateo,    exact    location 

P.  Libvscidivs    Comvs,  argentarivs ;   IX  unknown.     VI  2233  (Rome):   monvmen- 

4793  (Forum  Novum):  Q^CativsQ^l.  tvm  ...    Agro  Apollinis  Argentei;    VI 

Ias,  argentarivs;  XI  288,  294,  295  (Ra-  29967  (Rome,  frgmt.):  ab  Apolline  Ar- 

venna,  |,  547-9) :  Ivlianvs,  argentarivs  ;  genteo.  —   2.  Aures  (for  a  statue).  XI 

XI  289  (ibid.):  Ivlianvs,  argent(arivs)  ;  1295  (near  Travi):  Minervae  Avg(vstae) 

XI  350  (near  Ravenna,  f,  581):  mc  re-  ...  (Me)  avres  argenteas  v(otvm)  s(ol- 

qviescit  in  pace  Georgivs,    V(ir)  C(la-  vit)  l(ibens)  m(erito).    —    3.  Bases.  II 

rissimvs),  argentarivs,  filivs  Petri,  V(iri)  2103  (Urgavo):  bases  ii  arg(enteas)  p(on- 

C(larissimi),  argentarii  ;  XI  6077  (Urn-  do)  v.  —  4.  Calix.  XI  3287  (  Vicarello) : 

num.  Mataurense):  Q^Sertorio  Castori,  calicem   argentevm  p(ondo)   s(emis).  — 

argentario;   II   3440  (Carthago  Nova):  5.   Cantharus.   Ill  1769  (Narona) :   can- 

A.  Verg[ilivs],  argen[tarivs];  XII  1597  thar(vm)  arg(entevm)  p(ondo)  (unciarum 

(Lucus  Augusti):  Veri  Severiani,  argen-  septem).  —  6.  Capita.  X  1598  (Puteoli): 

tari;  XII  4457  (Narbo) :  Cv_Fvficivs  Q.  capita  leonina  argent[ea].  —  7.   Ceru- 

T.   l.    [...].    argent[arivs];    XII    4458  lae.  XII  3100  (Nemausus) :  Deo  Nem[av- 

(ibid.):  [.  .  .]  Q^N.  l.  Philon,  [arg]en-  so]  (Me)  horologivm  et  cervlas  ii  ar- 

tarivs;  XIII  8l04(Bonna):  Svllae  Senni  centers  t(estamento)  p(osvit). —  8.  Cli- 

f(ilio),  Remo,  argentario;   Bramb.  934  pei,  clupei.  VI  912  =  31200  (Rome,  1st) 

(Laubenheim):    Capito    Arri    l(ibertvs),  col.  2,  1.  10:    clvpevs  argentevs;    XIV 

argentarivs,  natione  Pannonivs.  72  (Ostia):    (Me)    clvpevjw   argent(evm) 

ARGENTATVS.      «  Silver  plated  ".    X  cvm  imagine  avrea  d(ono)  d(edit);    IX 

1598  (Puteoli) :  [pr]omv[l]sidaria  argen-  2855  (Histonium,    1st):    clipevm    argen- 

tat(a)  ii.     [Cf.  INARGENTATVS].  tevm  .  .  .  decrevervnt.    —    9.     Collare. 

ARGENTEVM,  as  subst.    «  Treasure  of  X  6303  (Tarracina):  Do.vwnae  Isidi  (Ma) 

silver »    (bullion  or  money),     *  silver  re-  Sortis    signvm    Menphiticvm    (sic)    cvm 

serve  *   (in  the  local  treasury).  [Cf.  AR-  collari  (sic)  argenteo  p(vblice)    d(ecv- 

GENTEVS].  VIII  6983   (Cirta) :    argen-  rionvm)  d(ecreto).  —  10.    Coronae.  VI 

tevm  in  Kapitolio  (sic)   ex  (sesterlium)  2060  (Rome,  Arval,  81)  1.  20:  qvadri- 

cccxii    (milibus   nummum);    VIII    6984  garis  et  desvltoribvs  . .  .  qvos  coronis 

(ibid.):  [argent]evm  [in]  Kapitolio  [ex]  argente[is  or]navit;  VI  2065  (ibid.,  87) 

xs.   cccxn.  col.  2,  1.  38:  victores  palmis  et  coro- 

ARGENTEVS.  «  Made  of  silver  * ,  »  sil-  nis  argenteis  honoravh  ;  VI  2067  (ibid., 

ver  ».    [Cf.   ex   argento    s.  v.  ARGEN-  00)  1.  57:  [victores  pa]lmis  et  coronis 

TVM].  Metaph.,  «silvery»,  «shining  like  argenteis    honoravit;    VI    2068  (ibid., 

silver"'.  91)  col.  2,   1.   12:  [victores  palmis]   et 

[Forms,    argentivs,    XIV   35  (Ostia);  coronis  argenteis  honora[vit];  VI  2075 

neut.  as  subst.,   s.  v.  ARGENTEVM.  —  (ibid..  105)  col.  2,  1.  25:  victores  pal- 

Abbrev.,  argent.,    XIV    72    (Osfia),    IX  mis  et  coronis  argenteis  [honorarv]nt; 

3146    (Cortinium),    XI    6()71    (Urvinum  VI  2080  (ibid.,  120)  1.  44:  victores  pal- 

Mataurense),    V    2795    (Patavium),    III  mis    et    coronis    argenteis    honoravit; 

4806  (Virunum),  VIII  9990  (Tingi,  2"(1),  VIII  6981    (Cirta):    Iovis    (sic)    Victor 

II  2326  (Penaflor),  XII  354  (Reii);  arc,  argentevs  .  .  .  habens  in  capite  coronam 
VI  543  (Rome,  115).  2104  (Rome,  Arval,  argenteam  overqveam  folior(vm)xxx.  — 
218),  XIV  21  (Ostia),  1598  (Puteoli),  11.  Craler.  X  3927  (Capua):  crater  ar- 
2088  (Lanuvium,  136),  X  3927  (Capua),  g(entea).  —  12.  Diana  (statues).  Ill 
XI  364  (Ariminum),  V  5305  (Comum),  6065  =  141957  (Ephesus,  1st) :  [Dianam] 
8242  (Aquileia),    Pais  410   (Concordia),  argenteam;   III    1J1951'5-6'7'  8<9  (ibid.): 

III  1769  (Narona),  6308  =  8114  (Vimi-  Dianam  argenteam  =  'Aotsiiiv  uqyvQ^v-  — 
nacium,  1st),  VIII  6981  (Cirta).  II  2060  13.  Dona.  XIV  2088  (Lanuvium,  136): 
(Vallis  Singilis),  2103  (Urgavo)].  (Hadrianus)  I(vnoni)    S(ispiti)    M(atri) 


160 


A.RGE 


MiGE 


R(EGINAE)  STATVAM  EX  DONIS  AVKEIS  ET 
ARG(ENTbls)    VErVSTATE    CORRVPTIS     1IERI    ET 

consecrari  ivssit.  —  14.  Enchii  idiurn. 
\ll  354  (Reii):    Deo   Aescvlapio   (tile) 

.  .  .    ENCIIIRIDIVM  ARGENt(eVJw)   .  .  .   \(oTVM) 

s(olvit)   l(ibens)  m(erito).  1").  Focu- 

lus.  VI  2104  (Liome,  Arval,  218)  1.  19: 

ITEM     IN      CIRCO      IN      FOCVLO     ARg[  ENTEo] 

cespiti  (sic)  ornato.  —  10.  Gabalha, 
Pais  410  (Concordia,  bronze  tablet):  Spei 
Avg(vstae),  gabatha/w  arg(enteam)  p(on- 
do)  ii.  —  17.  /iastae.  R.  G.  divi  Aug. 
cap.  14  1.  5:  vtrvmqve  eorvm  (sc.  Gai 
Lucique  Caesarum)  parm[is]  et  hastis 
argenteis  donatvm;  VIII  6981  (Cirta): 
lovis  (sic)  Victor  argentevs  ferens  [jn 

MANV]    SINISTRA     HASTAJVV    ARg(eNTEAm).    

18.  Imagines.  VI  103  =  30692  (Rome, 

3'1)  :     IMAGINES  ARGENTEAS   DEORVM    SE-PTEM  ; 

VI  543  (Rome,  115):  imagine(s)  arg(en- 

TEAS)     PARASTATICAS   CVM  SVIS  ORNAMENTIS  \ 

XIV  34(0stia):  imaginem  Matris  Devm 
argenteam    p(ondo)  i;    XIV   35  (ibid.): 

IMAGINEM    ATTIS  ARGENTIAM    (sic)    P(ONDO) 

i;  XIV  2215  (Nemus  Dianae):  res  tra- 

DITAE    FANIS     VTRISQVE,      .  .  .     IMAGINES    AR- 

genteas  mi ;  XI  6071  (Urvinum  Matau- 
rense) :  imaginem  argent(eam)  cvm  aereo 
clipeo;  V2795(Patavium):  Genio  Domno- 
r(vm)  (sic),  Cereri,  (ille)  Laribvs  Pvblicis 

DEDIT    IMAGINES    ARGENt(eAS)     DVAS     TESTA- 

mento  ex  (sestertium  duobus  milibus 
minimum);  III  6065  (Ephesus,  1st):  ima- 
gines argenteas  dvas;  III  141 954  (ibid.): 

IMAGINES  ARGENTEAS   DVAS.  VNAM  VRBIS   Ro- 

manae.  et  aliam  Gervsiae  =  elxovag  CCQ - 
yvQcig  x.r.X.;  III  141955  (ibid):  ima- 
gines argentea[s]  dvas,  VNAM  Divi  Av- 
g(vsti),  aliam  Phyles  =  tlxovag  aQyvybug 
dvo  x.  x.  X.\  III  14195°'  (ibid.):  imagi- 
nes argenteas  dvas,  [v]nam  Lysimachi  et 
aliam  Phyles;  III  141958  (ibid.,  frgmt.): 
[imag(ines)  arge]nteas  dvas;  III  14195° 
(ibid.):  imaginem  arg(enteam)  Minervae 
Pammvsae  =  slxova  aoyvgear  'ABrjvag 
Uanfiovffov;  VIII  9797  (Safar,  2nd):  Se- 
ptimio  Severo  .  .  .  imaginem  argenteam 
librarvm  trivm;  VIII  1 7408.  (H i ppo  Ke - 
gius,  2nd):  imagines  argenteas;  XII  3058 
(Nemausns) :  [im^aginem  Martis  argen- 
team. —  19.  Iuppilei'  (statues).  VIII 
4584  (Diana):  [I]ovem  [Victore|m?  ar- 
gentevm;  VIII  6981  (Cirta):  lovis  (sic) 


Victor  argentevs  in  Kapitolio  (sic).  — 
20.  Lares  (statues).  X  6  (Begium  Iulium) : 
(ille)  ...  testamento  legavit  mvnicipibvs 
Reginis  Ivl(iensibvs)  in  Prytanaeo  .  .  . 
Lares  argenteos  septem  p(ondo)  ii  (uncias 
oclo).  —  21.  Linea.  II  2060  (Vallis  Sin- 
gilis) :  lineam  arg(enteam)  marg(aritarvm) 
xii.  —  22  Luna.  IX  3146  (Cortinium): 
lvnam  argenteam  p(ondo)  (uncias  duas) 
posit  (sic),  and  lvnam  argent(eam)  p(on- 
do)  (uncias  duas)  posit  (sic). —  23.  Man- 
telum.  X  1598  (Puteoli):  [man]telvm  ar- 
g(entevm)  vnc(iarvm)  hi.  —  24.  Orbis. 
VIII  6981    (Cirta):    lovis    (sic)   Victor 

ARGENTEVS    .  .  .    FERENS      IN      MANV      DEXTRA 

orbem  argentevm.  —  25.  Parma.  R.  G. 
divi  Aug.  cap.  14,  1.  5:  vtrvmqve  eorvm 
[sc.  Gai  Lucique  Caesarum]  parm[is]  et 
hastis  argenteis  donatvm.  —  26.  Per- 
sona. VIII  12001  (Sana):  personam  ar- 
genteam. —  27.  Phialae.  Ill  4806  (Vi- 
rnnum) :  phialam  argent(eam)  p(ondo)  ii 
(quad  rant  em)-,  V  8242  (Aquileia):  phia- 
lam arg(enteam)  p(ondo)  i  (semissem); 
II  2326  (Penaflor):  Venerem  Avg(vstam) 

CVM     PARERGO,     ITEM    PHIALAM    ARGENT(eAm) 

.  .  .  (ilia)  test(amento)  svo  . .  .  poni 
ivssit.  —  28.  Scyphus.  VI  2104  (Koine, 
Arval,  218)  1.  26:  scyfos  (sic)  arg(en- 
teos).  —  29.  Segmenta.  XIV  2215  (Ne- 
mus Dianae):  res  traditae  fanis  vtrisqve: 
.  .  .  zona  i  cvm  segmentis  argenteis.  — 
30.  Sigilla.  VI  29700  (Rome):  sigillvm  ar- 
gentevm ...  pond(o)  (iria);  VI  29702 
(Rome):  [sigillv]m  Geni  argentevm  ... 
pondo  dva.  —  31.  Signa.  XI  364  (Ari- 
minum) :  sign(a)  arg(entea)  vi  ;  III  5876 
(Lauing en):  Apollini  Granno  ...  (sc. 
aedicula)  cvm  signo  argenteo;  II  3228 
(Lamioium):  Genio  Mvnicipi  Laminitani, 
signvm  argentevm;  XII 3058  (Nemausus): 
fsiJcNA  deorvm  argentea  castrensia  ; 
XII  43l6(Narbo):  Devs  Hercvles  Invi- 
ctvs.  Signvm  argentevm  p(endens?)  p(on- 
do)  xii.  —  32.  Simulacrum.  VIII  8457 
(Sititis):  simvlacrvm  deae  arge[ntevm]|; 
XII    5864    (Vienna):    posito   simvlacro 

VlENNAE     ARGENTEO     SESTERTIVM      n(vMMO- 

rvm)  (ducentorum  milium !).  —  33.  Si- 
strum.  XIV  2215  (Nemus  Dianae):    res 

TRADITAE  FANIS  VTRISQVE  I  .  .  .  SlSTRVM  AR- 
GENTEVM inavratvm.  —  34.  Spatalia. 
II  2060   (Vallis  Singilis):   spataliis  ar- 


AKGE 


ARGE 


461 


g(enteis)  gemmatis.  —  35.  Spondcum. 
XIV  2215  (Nemtis  Dianae):  res  traditae 

FaNIS    VTRISQVE  :      ...    SPONDEVM    I    ARGEN- 

tevm  et  patera.  —  36.  Slatuae.  R.  G. 
divi  Aug.  cap.  24,  1.  52:  statvae  [mea]e 

...    IN    QVADRIGEIS   (sic)   ARGENTEAE  ;    [XIV 

2088  (Lanuvium,  136),  cf.  above  §  13 
dona];  IX  1154  (Aeclanum):  haec  argen- 

TEAM  STATVAM  FELICITATIS  AeCLANI   DEDiT  J 

III  6308  =  8114  (Viminacium.  1st):  sta- 

TVAM    ARG(ENTEAM)     EX   p(ONDo)     LIb(rIs)   XL 

...;  VIII  17408  (Hippo  Regius,  2nd): 
[sta]tvajw  argenteam  Ex(seslerliumquin- 
quaginta  uao  milibus  Irecentis  triginta 
quinque  nummum).  —  37.  Staluncula. 
VIII  18233  (CastraLambaesitana):  [s]ta- 

TVNCVLA    ARGENt[ea]    MERCVRi     EX    {SCSleV- 

tium  qualtaordecim)  m(ilibvs)  [n(vm- 
mvm)].—  38.  Tabula.  II  2326  (Peiiaftor): 

TABVLAM    ARGENT(EAM)    (Hie)   TESt(aMENTo) 

svo  .  .  .  poni  ivssit.  —  39.  Trullae.  X 
6  (Regiura  lulium) :  (Hie)  . . .  testamento 

LEGAVIT  MVNICIPIBVS  ReGINIS  Ivl(iENSIBVs) 
IN      PRYTANAEO      .  .  .      TRVLLAM      ARGENTEAM 

anaglyptam  p(ondo)  ii  (uacias  u/idecim) ; 
V  5305  (Comnm) :  trvl(l)as  arg(enteas) 
dvas.  —  40.  Venus,  (statue).  XIV  21 
(Ostia):  Isidi  Bvbas[ti]  Vener(em)  arg(en- 
team)  p(ondo)  (unum  semissem) . ..  (ilia) 
testamento  dedit.  —  41.  Vtxilla.  XIV 
3612  (Tibur,  2nd):  vexillis  argenteis  ii; 
X  135  (Potentia,  1st):  (Mi)  ...  donis 
[mili]taribvs  Bello  Svebico,  it[e/w  Sar]]- 

MATICO    .  .  .    VEx[lLL(ls)      ARGENTEIS     DVO- 

bvs  (doaali);  IX  2849  (Histonium, 
frgmt.):  vexil(lvm)  argent[evm  dona- 
vit];  VIII  9990  (Tingi,  2nd):  vexillo 
argent(eo). 

II.  Metaph.,  «silvery»,  «  shining  like 
silver»,  of  waves.  IX  3375  (Aufinum, 
156):  Tirinvs,  gvrgite  non  alto  nitidis 
argentevs  vndis. 

ARGENTORATE.  A  town  of  the  Van- 
giones  in  Gennania  Superior,  on  the  high- 
way along  the  Rhine  between  Augusta 
Rauracorum  (Aug si)  and  Mogontiacum 
(Mains)',  later  called  Stratisburgum,  now 
Strassburg.  [Cf.  ARGENTORATENSIS]. 
XIII  9082  (milestone  on  the  road  from 
Argentorate  to  Raetia,  74) :  iter  de[re- 
ctvm  ab  Arge]ntorate  in  R[aetiam]. 
A[rgentorate  m(ilia)  p(assvvm)  lot] ; 
XIII  9077  (bet.  Salodurum  and  Augusta 


Rauracorum,  milestone,  2nd):  Argento- 
rate m(ilia)  p(assvvjw)  tot]. 

ARGENTORATENSIS.  «  Of  Argento- 
rate »,  q.  v.  XIII  5966  (Argentorate,  la- 
mella aurea):  G(enio)  C(astrorvm)  Ar- 
gent(oratensivm). 

ARGENTVM.  «Silver»,  as  metal, 
bullion,  money,  or  manufactures.  [Forms 
[argenJtom,  I  195  =  VI  1300  (Rome, 
Columna  Rostrala  Duili,  1st  cent,  re- 
daction) ;  ace.  argentv,  VI  5746  (Rome, 
1st);  by  mistake,  arcnito  =  argento,  III 
144331  (Durostorum,  297).  —  Abbrev., 
argent.,  VI  3941,  4425,  4427,  5197 
(Rome,  1st),  Bull.  Com.  (1887)  p.  318 
(Rome,  '  pig '  of  lead),  XIV  8  (Ostia), 
III  1193  (Apulum,  191);  argen.,  V  8737 
(Concordia) ;  arc,  passim  ubique ;  a.,  XIV 
119  (Ostia  212),  and  in  the  formula  a. 
a.  a.  f.  f.,  passim]. 

I.  Silver  as  metal.  Its  brightness, 
VIII  212  (Cillium):  qvem  trahit  argenti 

VENALI5    SANGVINE    CANDOR.    '  PigS  '    Of 

silver  from  the  mines,  VII  1203  (Britan- 
nia, 59,  massa  argentea):  ex  argento; 
VII  1215  (ibid.,  idem):  Ti.  Cl(avdi) 
Tr(ophimi  ?)  Lvt(vdense?)  Er(itannicvm) 
ex  argento;  VII  1216  (ibid.,  idem):  C. 
Ivli  Proti  Brit(annicvm)  Lvt(vdense  ?) 
ex  arg(ento);  VII  1217  (ibid.,  idem): 
Br(itannicvm)  ex  arg(ento).  —  '  Pig  ' 
of  lead  from  the  silver  mines,  Bull.  Com. 
(1887)  p.  318  (Rome):  Societ(as)  Argen- 
t(i)  fod(inarvm)  Mont(ensivm)  Ilvcr(o), 
galena.  [Cf.  S.  v.  ARGENTAR1VS  §  I 
A  a].  —  Silver  bullion  for  manufacturing 
purposes,  VI  9222  (Rome):  mvltvm  pon- 

DERIS    AVRI,    ARg(eNTi)   PENES    EVJVl    (SC   Cae- 

latorem  argenlarium)  semper  fvit. 

II.  As  treasure;  in  connection  with 
the  mint,  as  money;  as  measure  of  value. 
Treasure  captured  in  war,  I  195  =  VI 
1300  (Rome,  Columna  Roslrata  Duili, 
1st   cent,    redaction)    1.    14:  [arcen]tom 

CAPTOM    (SIC)    PRAEDA   NVMEI    (SIC)    (tot).  

Derived  from  Hues.  XIV  2621  (Tusculum, 
frgmt.):  argento  mvltatic[o]. —  Officials 
and  workmen  of  the  mnt,  or  connected 
with  the  coinage.  Ill  6076  (Ephesus.  163): 
{ilium)  Trivmvirvm  Aere,  Argento,  Avro 
Flan[do],  Ferivndo;  III  87  (Petra) :  (*'//;;') 
in  Viro  Avr(o),  Arg(ento)  Flando.  [For 
the  common  formula  in  Vir  A.  A.  A.  F.  F., 


462  A.RGE  ARGE 

sees.  v.  TRIVMVIR  |;  VI   [2  (Rome,  115) :  8772  (ibid.):   dabit  fisco  argenti  pondo 

Felix  Avg(vsti)  lib(ertvs),  optio  e  i   exa-  oj/inqve;  8775  (ibid.):  davit  (sic)  fisci 

CTOR  AVRI,  ARGENTI  ET  AERIS;  VI   -Jo  (ibid.):  VIRIBVS    ARGENTI     p(ONDO)     DEDECEM     ($IC)  J 

OPTIO    ET     EXACTOR    AVRI,     ARGENTI.     AERIS  ;  III     2  1  1  5     (SaloiUle)  '.     INFERAT    [FISCO]    AR- 

VI  44  (ibid.):    optio    et    exactor  avri,  genti  pondo  qj/inqvaginte  (sic);  2631 

arg(enti),  aeris;  X  3732  (Atella,  3'1  4th):  (ibid.):     da[re    debebit]    fisco    argenti 

C.  Caelio  Censorino,  ...  exactori  avri  p(ondo)  xxx ;  2632  (ibid.):    dabit  fisco 

ET      ARGENTI      PROVINCIARVM     III  J      X      4559  ARGENTI      LIb[raS      Q.VINQVAGINTa]  J      2654 

(Trebula,    4th):    L.  Alfio  Fannio  Primo  (ibid.,  f ) :  inferat  Aeclesiae  (sic)  Salo- 

So[.  .  .J AVRVM      ATQVE      ARGENTVM  N(lTANAE)     ARGENTI    LIBRAS   Q_VIN  QVAG1NTA  J 

obraetivm  (sic)  SERio  il(l)vstravit  ;    VI  9507  (ibid.,  f,  378) :  dabit  fisci  viribvs 

8456  (Rome,  2nd):  M.  Vlpivs   Avg(vsti)  argenti  pondo   qvindecim;   9508  (ibid., 

lib(ertvs)  Symphor[vs],   flatvrarivs  avri  f,    382):     inferet     ec(c)lesiae    argenti 

et    argenti  moneta[eJ.    —    As  sums  of  p(ondo)    x;   9585    (ibid.,    7):    infere(t) 

money,  measure  of  value.  VI  2028  (Rome,  hecliseae  (sic)  argenti  libras  q_vinqvem 

Arval,'S$):  Ivppiter  O(ptime)  M(axime),  (sic)',  9672 1  (ibid.) :  dare  debebit  [heredi?] 

.  .  .  [tv/vv  Tibi  donvm]  avri  p(ondo)  xxv,  meo  argenti   libra[s  q.]vinq£ve  or  -VA- 

argenti   p(ondo)  iv  ex  PECVNiA  Fratrvm  ginta];    III    10135    (Apsoros,     frgint): 

[JAr]vaLIVM     NOMINE     EORVM     POS1TVM     IRI  [.  .  .]lA    ARGENTI    p(ONDO)    DECe[m]. 

voveo;  VI  29691  (Rome):  (ille)  ob  ho-  III.    Of  silver  destined  for  the  manu- 

n(orem)  Qvinqvennalitatis  ...  argenti  facture  of  useful  and  ornamental  articles: 

p(ondo)  x  milia  n(vmmvm)  reddedit  (sic) ;  statues,  votive  objects,  household  utensils 

X  5349  (luteramna  Lirenas,  408):  (illi)  etc.  [Cf.  ARGENTEV5]. 
qv[i]  popvlviw  svvm  pro  sva  BENivoLEN-         a.     Object   specified.     1.   Clipeus,  XI 

tia  (sic)  ab  indictione  avri  argenti q_(ve)  6481  (Mons  Fereter,  148):  CLIPEO  POS1TO 

(pop[v]lvm  svvm)  libervm  reddidit;  IV  in  Cvria  ex  arg(enti)  p(ondo)  (centum). — 

33401"'  (Pompeii,  tabula  cerata  Caecili  2.  Effigies,  IX  1619  (Beneventum,  2nd): 

Iucundi,    61):     (sestertium)     n(vmmvm)  opvs  quadrigae  cvm  effigie  Imp(eratoris) 

(mille  quadringentos  quinqua ginta),  ar-  Hadriani  Avg(vsti)  ...  ex  argenti  libris 

gentvm    probvm,    recta    dari    stipvlata  (tot).  —  3.   Graphis,  X  1598  (Puteoli): 

est;  IX  1655  (Beneventum):  hic  primvs  [gr]aphis  argenti.  —  4.  Imago,  X  7223 

ob  honorem  Cerial(itatis),  tesseris  spar-  (Lihbaeum) :   (ille)  ob  honorem  Aedili- 

SIS    IN     QVIBVS     AVRVm(e),      ARGENTVM.      AES,  TATIS     IMAGINEM    GeN^i]     MVNICIPI     LlLYBI- 

VESTEM,    L(l)NTEAM    CETERAQ.(Ve)    POPv(lo)  TANORVM    EX    ARG(ENTl)     fJp(ONDO)3    V    p(e- 

divisit;    I  603  =  IX   3513    (Furfo,   lex  cvnia)  s(va)  [p(osvit)].  —   5.  Pagilla- 

aedis,  58  B.  C):   qvod  emptvm  erit  aere  res,  III  14433'  (Durostorum,  297):  (p)v- 

avt  argento.  —  Of  the  payment  of  fines  cellares    (sic)    arcnito    (sic  =  argento) 

for  violation  of  tomb,  in  terms  of  so  many  tectas.  —  6.   Sigillum,  XIV  3  (Ostia): 

pounds  of  silver,  (late  and  only  at  Con-  (ille)  ...  sigill(vm)  Volkani  (sic)  ex  voto 

cordia,  Salonae  and  Apsoros).    V  8735  a  posvit  arg(enti)  p(ondo)  xv  scr(i)p(vlo- 

(Concordia):   davit  (sic)  fisci  (sic,  oiri-  rvm)  ix.  —  7.  Signum,  II  1473  (Astigi) : 

bus  omitted)    arge[nti]  libras  v;    8737  signvm    Panthei    ...    ex    argenti    libris 

(ibid.):  dat  (sic)  fi(sci)  viribvs  argen(ti)  (centum).  — ■  8.  Staluae,  VI  1195,  1731 

pondo  cinqve  (sic);  8739  (ibid.):  davit  (Rome.    4th-5th):    Popvlvs    Romanvs  . .  . 

(Sic)     FISCI    VIRIBVS    ARGENTI    LIBRAS    DECEM  J  STATVAM    EX  AERE    ARGENTOQVE    IN    ROSTRIS 

8751    (ibid.):    fisco  davit  (sic)  argenti  ad  memoriam   gloriae   sempiternae  con- 

lib(ras)  x;  8755  (ibid.):  dabit  fisci  vi-  locandam  decrevit;    XIV    2088    (Lanu- 

ribvs  argenti  pondo  decem ;  8758  (ibid.):  vium,  136):  statvam  ...  ex  avri  p(ondo) 

DABIT    FIS(Cl)    VIRIBVS    ARGENTI     PONDO   CIN-  III    ET    ARG(ENTl)    p(ONDo)   CCVI.   9.    TCTl- 

qve    (sic) :    8762    (ibid.):   fisco  inferat  sae.  X  6102  (Formiae) :  tensae  Minervae 

ARGENTI    p(o)n(do)    V;     8763    (ibid.):    DABIT  EX    ARGENTI    LIBRIS   CENTVM    [c^VM    PARERGIS 

fisci  viribvs  argenti   libras  decem  ;  8765  svis    to[tis].    —    10.     Typus,    XIV    36 

(ibid.):  dabit  fisco  arg(enti)  pondo  v;  (Ostia):  (ilia)  typvm  Matris  Devm  argenti 


ARGE 


ARGI 


463 


p(ondo)  ii  . . .  d(ono)  d(edit).  —  11.  Ve ■ 
xillum,  III  1193  (Apulum,  191):  cvi  ob 
virtvte  sva  {sic)  Sacratissimi  Imper(ato- 

RES)   CORONAM    MVRALEM,   HASTAM    PVRAM   ET 

vex[il]lvm  argent(o)  insignem  (sic)  DE- 
dervnt.  —  12.  Virtus  (statue),  XIV  (39 
(Ostia):  Virtvtem  dendrop(horis)  ex  ar- 
g(enti)p(ondo)  ii  (ilia)  d(ono)  d(edit). — 
Add  II  338(3  (Acci):  Isidi  .  .  .  (ilia)  .  .  . 
ex  arg(enti)  p(ondo)  cxu  (gemmas  el 
oniamenta  varia  facienda  curavil). 

b.  Object  not  specified  (because  before 
the  spectator's  eyes).  VI  194  (Rome):  ex 
arg(enti)  p(ondo)  (widecim,  ui/ciis  no- 
ve?n,  scripulis  undecim);  VI  333  (Rome): 
H(ercvu)  V(ictori)  D(efensori)  arg(enti) 
p(ondo)  x;  VI  904  (Home.  1st):  argenti 
p(ondo)  v;  VI  977  (Rome,  2nd):  ex  ar- 
genti) p(ondo)  v  s(emisse)  ;  VI  3675 
(Rome,  1st):  avri  p(ondo)  v,  arg(enti) 
p(ondo)  xxin ;  VI  14890  (Rome):  ex 
arg(enti)  p(ondo)  iiii;  XIV  8  (Ostia) : 
Genio  Coloniae  Ostiensivm  (ille)  .  .  . 
argent(i)  p(ondo)  x  d(ono)  d(edit)  ;  XIV 
71  (ibid.):  ex  arg(enti)  p(ondo)  hi;  XIV 
116,  117  (ibid.,2'1'1):  arg(enti)  p(ondo)  i; 
XIV  119  (ibid.,  212):  a(rgenti)  p(ondo)  i 
(scripula)  vm;  XIV  2861  (Praeneste,  1st) : 
(ille)  Fortvnae  Primigeniae  votvm  solvit 
ex  arg(enti)  p(ondo)  xi  (wicis  novem, 
semuncia,  scripulis  quinque);  XIV  2869 
(Praeneste):  (ille)  .  .  .  Fortvnae  Prim[i- 
geniae]  arg(enii)  p(ondo)  vi  ;  X  1577 
(Puteoli):  I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo)  Do- 
l(icheno)  (ille)  p(ondo)  i  arg(enti)  d(o- 
nvm,)  d(edit)  three  times,  and  (ille)  p(on- 
do)  i  s(emisseiw)  arg(enti)  d(ono)  d(edit)  ; 
VIII  1858  (Theveste):  [datasqve  a]d 
Kapitol(ivm)  (sic)  arg(enti  )  lib(ras)  clxx  ; 
II  693  (Norba,  194) :  ex  arg(enti)  p(ondo) 
x;  II  1036(Regina):  Ivnoni  sacrvm.  (Ilia) 

.  .  .    TESTAMENTO    PONI      IVSS1T     EX     ARGENTI 

libris  l;  II  1040  (Curiga,  196):  ex  ar- 
g(enti)  p(ondo)  (cenlum);  II  1267  (Sau- 
lucar  la  Mayor) :  Ivnoni  Reginae  .  . . 
(ille)  ...  ex  argent[i]  libris  centvm 
d(ono)  d(edit);  II  1278  (Salpensa):  For- 
tvnae Avg(vstae)  .  .  .  (ilia)  ob  honorem 
sacerdoti  [exar^genti  p(ondo)  (cenlum), 
epvlo  dato,  d(ono)  d(edit);  II  1471 
(Astigi) :  Boni  Eventvs  .  . .  (ilia)  .  .  .  ob 

HONOREIW  SACER(DOTl)  CIRCIENSIBVS  (sic), 
ET    OB    DEDICATIONEIW     ALUS,     EX     ARG(ENTl) 


LIBRIS    CL      D(e)     S(va)      p(eCVNIa)      d(oNVm) 

d(edit);  II  1663  (Tucci) :  ex  arg(enti) 
p(ondo)  ob  honor(em)  pontificatvs;  II 
2192  (Corduba) :  Genio  (ille)  ex  arg(enti) 
[p(ondo)  lot];  II  3265  (Castillo):  ex  ar- 
g(enti)  libris  (cenlum)  d(ono)  d(edit), 
editis  circensibvs;  II  3424  (Carthago 
Nova):  (ille)  ...  ex  ccl  libris  argenti 
fecit;  II  4071  (Tarraco) :  Genio  Col(o- 
niae)  .  .  .  (ille)  ...  ex  arg(enti)  libris 
(quiurlecim,  uticis  duabus) ;  XII  670  (Are- 
late):  [e]x  arg(enti)  libris  (mille). 

IV.'  Silver*,  in  sense  of  silverware,  silver- 
plate,  household  and  table  service;  thea- 
ter appurtenances.  Servants  in  charge 
[Cf.  ARGENTARIVS].  VI  8729  (Rome) : 
Gemello  Avg(vsti)  lib(erto),  praeposito 
argenti  potori  ;  VI  8730  (Rome,  1st): 
Anthvs,  ad  argentvm  pot(orivm)  L.  Cae- 
saris;  VI  6716  (Rome,  1st):  Anthvs 
Caesaris  ab  arg(ento)  I  POT  ]orio  [Cf. 
ESCARIVS,  POTORIVS];  VI  5197  (Rome, 
1st):  Anthvs,  ab  arg(ento),  and  Epaphra 
ab  argent(o);  VI  3941  (ibid.):  Hilarvs 

LlVIAE     GVGETIANVS,     AD     ARGENt(vm)  ;    VI 

4425  (ibid.) :  Cogyris  Marcell(ae)  [a]d 
argent(vm)  ;  VI  5186  (ibid.):  Ti.  Ivl(ivs) 
Avgvsti  lib(ertvs)  Craeno,  ab  argento; 
VI  5746  (ibid.):  Secvndio  Ti.  Avg(vsti) 
ad  argentv(m);  VI  5539  (ibid.):  Phile- 

TVS    OCTAVIAE,   CaESARIS    AVGVSTI   f(iLIAe), 

ab  argento;  VI  4231  (ibid.):  Apollo- 
nivs  ab  ar[gento];  VI  4432  (ibid.):  M. 
Livivs  Attali  l(ibertvs)  Hebenvs,  ab  ar- 
gento; VI  4426  (ibid.):  Idaevs  Valeriae 
Messalin(ae),  svpra  argentvjw;  VI  4427 
(ibid.):  Salvivs  Caesar(is)  ser(vvs),  svpra 
aigent(vm);  VI  8731  (Rome,  2nd):  T.  Ae- 

LIVS  AVGVSTORVM  LIb(eRTVs)  AmEiWPTVS, 
AB    ARGENTO    SCAENICO. 

ARGI.  (Hoyog).  Inscr.  form  of  the  name 
of  the  famous  city  of  Argolis,  seat  of  Dio- 
medes'  rule  in  the  tradition  of  the  Atri- 
dae;  of  importance  even  under  Roman 
rule;  still  called  Argos.  I  595  =  111 
531  (Argi,  69  B.  C):    Italici    qvei  Ar- 

GE1S    (sic)    NEGOTIANTVR. 

ARGIVS.     See  ARGIVVS. 

ARGIVVS.  «  Argive  » ,  «of  Argos  » . 
[See  s.  v.  ARGI,  and  cf.  ARGEIVS].  VI 
319  (Rome):  Argive  victor  Hercvles, 
donvivv  hoc  Tibi  Vrbanvs  Praetor  Vel- 
dvmnianvs  Ivnivs  [Cf.  VaiTO,  TAiig.  Lat. 


464 


AKGO 


ARIC 


V  45];  II  3428  (Carthago  Nova):  L.  Ae- 
milivs  M.  i".   M.    NEi-(os)    Qvir(ina)    Re- 

CTVS,    .  .  .    DOMO     RO/WA,     QVI     ET    .  .  .    AR- 

giws  (i.  e.  i ascribed  in  the  citizenship 

of  Argos);  II  3424  (ibid.):  (ille  idem), 
domo  Roma,  qvi  et  .  .  .  Argivs  (sic) ; 
II  5941  (Asso,  2n<i):  (ille)  qv.  et  .  .  . 
Argivs  (sic). 

ARGOLICVS.  «  Argolic  »,  «  of  Argo- 
lis »  in  the  Peloponnesus;  specif,  «in 
the  Argolic  style».  F]d.  Diocl.  =  III 
p.  2209:  byrrvs  Argo[licvs]. 

ARGVMENTVM.  «Proof",  «evidence», 
«  substantiation  ».  [Cf.  ARGVO].  X  3344 
(Misenum,  159):  (illi)  .  .  .  Cvratori  Rei- 
p(vblicae)  Misenativm,  cvivs  nobis  (sic) 

ARGVMENTIS  PONTe(m)  LIGNEVM,  Q_VI  PER 
MVLTO  TEMPORE  (Sic)  VETVSTATE  CONLAPSVS 
ADQVE    DESTITVTVS    FVERAT,    .  .  .     PROVIDIT, 

fecit;    II  4125  (Tarraco,   frgmt.):  con- 

GRVENS  EST  INTENTIO  MEA  Q_VA  .  .  .  ARGV- 
MENTIS [...]...  prolatis  [...];  X  7575 
=  Eph.  Bpigr.  IV  p.  493  no.  13  (Cara- 

les)  :  HIC  POMPTILLA  IACET.  ...  [sIGn]a 
DVORVM,     QVAE      FACIT     AD     FAMAE     VIVe[nS 

erit]  (or  vive[ntibvs])  argvmentvm; 
Edict.  Diocl.  (=111  p.  1929),  Inlrod. 
I  1.  28:  avaritiam  saevientem  speciali 
argvm[ento  .  . .]  revelari  ;  X  2781  (Pa- 
tavium,  314):  sciat  se  qvoqve  tormen- 

TIS  ESSE  SVBDENDVM,  SI  ALUS  MANIFESTIS 
INDI(CIIS)  [lAM  A]VT  ARGVMENTIS  ACCVSA- 
TIONEM    SVAM    NON     POTVERIT     CONPROVARE 

(sic);  and  another  copy,  III  12043  (Lyttus, 
•4th):  si  a[liis  m^anifestis  indiciis  atqve 

ARGVMENTIS  ACCVSATIONEM  [SV^AM  NON 
POTVERIT    CONPROBARE. 

ARGVO, -ERE.  «To  claim»,  «charge», 
«prove»,  «argue».  I  205  =  XI  1146 
(Veleia,  Lex  Rubria,  49  B.  C.)  II  1.  33: 

EAM    .  .  .    REM  DE    QVA  ARGVETVR  SE  FECISSE  ; 

V  5050  (Anauni,  46):  partem  ne  adtri- 

BVTAM   (sic)    Q_VIDEM   ARGVISSE   DICITVR  ;    III 

406  (Thyatira):  vota  svpervacva  fletvs- 

QVE  ET  NVMINA  DIVVM  NATVRAE  LEGES  FA- 
TORVMCj_VE    Ar[g]JVIT    ORDO. 

ARGVS.  As  name  of  race-horse.  VI 
10053  =  33937  (Rome):  [his]  introivgis 
vicit  :  . .  .  Argo. 

ARGVTIAE.  «Cleverness»,  «skill» 
(in  cookery).  XI  3078  (Falerii,  B.  C.  — 
in  local  Latino-Faliscan  dialect):  con- 
legivm  (sc  cocorum)   oj/od  EST  ACIPTVM 


(sic  =  accej)tum)  aetatei  age(n)d[ai]  opi- 

PARVM  a[d]  VEITAM  Q.VOLVNDAM  (sic)  FE- 
STOSQVE  DIES,  QVEI  SOVEIS  (sic  =  SUlii) 
A[RC.]vriEIS  OPIDQVE  Voi.GANI  (sic)  GON- 
DECORANT  SAl[pl]sVME  COMV1VIA  LOIDOSQVE 

(sic).  [N.  b.  Garrucci  suggested  a[st]v- 
tieis]. 

ARGVTISSEJV1VS.     See  ARGVTVS. 

ARGVTVS.  «Clever»,  «ingenious», 
«  skillful » ,  «  subtle  » ;  «  swift » ;  in  bad 
sense,    «  garrulous  » . 

a.  In  good  sense.  XII  2179  (bet.  Vienna 
and  Gratianopolis,  -J-,  562) :  vir  fvit  ex- 
cellens,  argvtissemvs  (sic),  aptvs;  X  679 
(Salernum.  tomb  of  a  dog):  morib(vs)  ar- 
gvtis  hominem  simvlare  paratam  (sc.  ca- 
tellam). 

b.  As  name  of  race-horses:  «clever», 
i.  e.  «  swift ».  Audollent.  Defixion.  Tabell. 
275  =  Rev.  Arch.  41  (1902)  p.  436,  and 
Audollent  /.  c.  284  (Hadrumetum,  devo- 
tiones):  Glavcv,  Argvtv  (sic),  veneti, 
.  . .  cadant  ! ;  Audollent  /.  c.  277  (ibid.) : 
Argvtv  (sic),  Cro[cev  cadaJnt  !  [Cf.  Gk. 
devotio,  VIII  12508  (Carthago)  1.  7:  llg- 
yovTOV^- 

c.  In  bad  sense:  « garrulous » ,  «  chatter- 
box». XI  672810  (near  Perusia,  tessera 
lusoria):  argvte! 

ARGYAS.  A  stream  (unidentified)  in 
the  territory  of  Byllis  in  Macedonia.  Ill 
600  (Byllis):  (ille)  ...  [pont]es  in  Ar- 

GYA    FLVMINE  ET    RIVIS  d(e)  s(vo)  [f(eCIt)]. 

ARGYROCORINTHVS.  Adj.  «  Of  Co- 
rinthian bronze » ,  i.  e.  bronze  with  a  strong 
admixture  of  silver.  [Cf.  COR1NTHIA- 
RIVS].  VI  327  (Rome,  149):  Sanctissimo 
Hercvli  Invicto  (ille  earn  illo)  crateram 

ARGYROCORINTHAM  CVM  BASI  SVA  ET  HYPO- 
BASI  MARMOREA  SVA  PECVNIA  DONVM  DEDE- 
RVNT. 

ARIA.      See  AREA. 

ARIADNE.  ^Aqiadvrj).  In  Greek  myth, 
daughter  of  Minos  and  Pasiphae,  who 
saved  Theseus  from  the  Labyrinth.  XII 
568716  (Vienna,  vase)  :  Minotavrvs. 
Ariadne.  Thesevs.   (with   figures). 

ARICIA.  An  ancient  Latin  town  on 
the  western  slope  of  Mons  Albanus,  on 
the  Via  Appia,  16  miles  south  of  Rome; 
now  X Ariccia.  Its  citizens  were  enrolled 
in  the  Iribus  Iloratia.  [Cf.  AR1CINVS], 
XIV  2169  (Aricia):  Cn.  Dvpilivs  Cn.  f. 


AI™  ARIM                      465 

Hor(atia),  ...  q.(vaestor),  aed(ilis),  di-  a.  Literally,  the  animal,  as  sacrificial 

ctat(or)    Ariciae;    XIV    4272    (Nemus  victim.  VI  2099  (Rome,  Arval,  183)  p.  1, 

Dianae):  L.  Aninio  L.  f.  Rvfo,  q.(vae-  ].  24:  Iano  Patri  arietes  II,  and  p.   2, 

stori)  Ariciae.  1.   ]  :    Marti  arietes    altilaneos   ii,    and 

ARICINVS.  Adj.,  subst.    «Of  Aricia",  1.  9:    Iano  Patri  arietes  ii,   and  Marti 

«  citizen  of  Aricia  »    q.  v.  ariet(es)  altilan(eos)  ii;  VI  2107  (ibid., 

a.  Adj.  XIV  4191  (Nemns  Dianae,  71) :  224)  1.  8 :  Ian(o)  Patr(i)  ariet(es)  ii,  and 
[Senatvs  Pop]vlvsqve  Ari[cinvs];  Notiz.  1.  9:  Marti  Patri  Vlt(ori)  ar(ietes)  n(v- 
(1895)  p.  431=Eph.  Epigr.  IX  (1910)  mero)  ii. 

p.  396  no.  651  (ibid.,  122):  Senatvs  Po-  b.  Aries  as  sign  of  the  zodiac.  I  p.  358 

pvlvsqve  Aricinvs.  —  The  Clivus  Art-  =  I2  p.  280  =  VI   2305,   2306   (Rome, 

einus,  notorious  for  its  beggars,  now  span-  menologia  rustica  Colotianum  et  Vallen- 

ned  by  a  viaduct,  Bull.  Arch.  Cr.  (1870)  se) :  Mensis  Aprilis.  sol  Ariete;  P  p.  260 

p.  93,  1.  27  (Rome,  f,  8th-9lh) :  item  de  {Fasti  Philocali,   354),  Mensis  Martins 

p[atrimonio]    Appiae    fvndvm    Casvlam  (sic)  on  the  17th:  sol  Ariete;  XI  67201S 

[cvm]  vineis   et  om[n]ibvs  ad  evm  per-  (Saena,   bronze   astrolabe):   Apr(ilis),   A- 

tinentibvs,  positvm   in   Clivo   Aricino.  ri(es)  ;    Dessau    8645    (near     Salzburg, 

b.  Subst.  XIV  2168  (Aricia) :- Avre-  bronze  disc):  Aries.  Aprilis. 

lio  Lvpiano,  dec(vrioni)Mvn(icipi)  Arici-  ARILICA.     A   town    at    the    southern 

NORVM;XIV2170(ibid.):-DvLio  Ma<...>,  extremity  of  the    Lacus  Benacus    (Lago 

decvrioni  Aricinorvm;  XIV  2156  (ibid.):  di  Garcia)  at  the  outlet  of  the  Mincius, 

Primigenivs  R(ei)  P(vblicae)  Aricinorvm  on  the  road  from  Verona    (13   miles)  to 

ser(vvs)    arc(arivs);    XIV    2165    (ibid.,  Brixia    (32    miles);    now    Peschiera.    V 

4th-5th):  rogantibvs  Aricinis;  XIV  2167  4017  (Arilica):  Coll(egivm)  N(avtarvm) 

(ibid.,  frgmt.) :[...]  Aricinvs  (.  .  .);  XIV  V(eronensivm)     A(rilicae)     consist(en- 

4180  (ibid.,  frgmt.):  Aricin[.  .].  tivm). 

ARIDVS.      «  Dry  ».  [Form  ardvs  ;  ab-  ARILICENSIS.      «  Of  Arilica  »,    q.  v. 

brev.  arid.,  see  below).  [Form  Arelicensis;  abbrev.  Arilic,  see 

a.  Literally,  as  opposed  to  «wet",  below].  V  4015  (Arilica):  in  Collegio 
«moist".  I  577  =  X  1781  (Puteoli,  lex  Navicvlariorvm   Arelicensivm  (sic);    V 

parieli  faciendo,  105  B.  C.)  II  1.  22:  nive  4016    (ibid.):    Coll(egivw)    Navt(arvm) 

MAIOREM     CAEMENTA    STRVITO     QVAM     QVAE  ArILIc(eNSIVm). 

caementa  arda  (sic)  pendat  p(ondo)  xv.  ARIMAN1VS.  (Gk.  'AQsifxdviog,  'Aosifia- 

b.  Of  fruits  and  vegetables,  «dried",  vrjg,  'AQeifxavijg;  Pers.  Ahriman,  Avestan 
as  opposed  to  «fresh",  «green».  VI  2104  Angro-Mainyush),  the  Evil  Spirit  of  the 
(Rome,  Arval,  218)  1.  6:  frvg(es)  ari-  Persian  dualism,  ever  opposed  to  the  Good 
d(as)  et  virid(es)  contiger(vnt);  Bruns,  Spirit  Orrauzd  (Ahura-Mazda,  Oromasdes), 
Fontes  p.  383  (Uci  Mains,  Ara  Legis  as  Latinized  divinity  invoked,  in  connection 
Hadrianae,  2ml-3d):  qvas  partes  aridas  with  Mithraism.  by  Romans  under  the 
frvct[v]vm  qvisq.ve  DEBEBiT  dare.  Empire.  VI  47  (Rome):  d(eo)  Arimanio, 

c.  Of  dead  men's  bones.  Htibn.  Hisp.  Agrestivs,  V(ir)  C(larissimvs),  Defensor, 
132  (near  Corduba,  f ) :  hic  Tevdefredi  Magister  et  Pater  Patrvm  voti  c(ompos) 
condita  membra   qvtescvnt  arida.  d(edit)  ;  III  3414  (Aquincum) :  deo  Ari- 

(/.  Of  old  wooden  wagons,  «worn  out",  manio;  III  3415  (ibid.):   deo  Arimanio 

Carm.  Lat.  1448  =  Rossi  II  p.  46  (Rome,  Libella  Leo  fratribvs  voto  dic(avit).  — 

f ,  late) :  hic  inhvmata  pridem  carpenta  Apparently  used  as  adj.,    Notiz.   (1899) 

lapsa  iacebant,  arida  comnexis  frvstris  p.  62  =  Rev.    Arch.  35    (1899)    p.   510 

(sic)  et  atra  rotis.  no.  205  =  Annee  Epigr.  ( 1 899)  p.  57  = 

e.  Of  thirst,  «parching".  V  4905  (Sa-  Eph.  Epigr.  IX  (1910)  p.  337  no.  433 
bini):  si  lvtvs,  si  pvlvis  tardaT  te  forte,  (Ostia):  [P]etronivs  Felix,  Marsvs,  si- 
viator,    ARIDA    SIVE    SITIS.  GNVM    ARIMANIVM    DO(no)    DE  •  d(it)    (sic). 

ARIES.  The  male  of  the  sheep,  «  ram  ».  ARIMINENSIS.  Adj.,  subst.,   «  of  Ari- 

[Abbrev.  ariet.,  ari.,  ar.,  see  below].  minnm",  q.  v.    [Forms.    Ariminesis,  XI 


Thes.  linguae  lat.  epigr. 


59 


4(51) 


A  KIM 


A  KIM 


855  (Ariminum)-.  Arimenesis,  XIV  4269 
(Nonius  Dianae,  P>.  (J.);  Ariminiinsis,  V 
L910  (Concordia),  VIII  7030  (Cirta,  L80- 
188).  —  Abbrev.,  Arimines.,  XI  355  (Ari- 
minum); Arimin.,  VI  1101  (Rome,  201), 
I  I  19  (Kome,  2nd),  XI  6378  (Pisaurnm); 
Arim.,  XI  408,  414  (Arimiimm).  6378 
(Pisaurnm),  XII  1529  (ager  Vocontio- 
ruiii);  Ari.,  V  3945  (Arusnates)  |. 

A.  Adj.  XIV  4269  (Nemus  Dianae, 
B.  C):  C.  Manlio(s)  Aci[,  .  .],  Cosol 
(sic)  pro  pop(v)i.o  Arimene(n)si  (sic) ; 
XI  408  (Arimiimm):  |  CJolonia  Avg(v- 
sta)  Arim(inensis)  ;  XI  414  (ibid.):  (illi) 

PATRONO    COL(ONIAE)   Avg(vSTAE)    ArIm(i- 

nensis);  XII  1529  (ager  Vocontiorum): 
Q^_Caetroni  Ck_fil(i)  Volt(inia)  Titvlli, 
pontif(icis)  Col(oniae)  Avg(vstae)  Ari- 
m(inensis);  VI  1449  (Rome,  2nd):  (illi) 
Cvr(atori)  Civitat(is)  Arimin(ensis)  ;  XI 
6378  (Pisaurnm):   C.  Valio  Polycarpo, 

ORNAMENTA   (sic)   DECVRIONATVS    IN1.VSTRA- 

tvs  (sic)  a  Splendidissimo  Ordine  Ari- 
min(ensi),  patron(o)  .  .  .  collegior(vm) 
fabr(vm),  cent(onariorvm),  dendr(opho- 
rvm)  Colon(iae)  Arim(inensis)  ;  V  1910 
(Concordia):  D.  Sempronivs  Ivcvndvs, 
medicvs  Ariminiensis  (sic);  VI  1101 
(Rome,  201):  negotiantes  vini  Svper- 
nat(is)  et  Arimin(ensis);  V  3945  (Arus- 
nates): [Vo]lvmni[  vs  S]ex.  f.  [P]rocv- 
lvs,  Ari(minensis,  or  -mini). 

B.  Subst.  VI  133  (Rome):  Dianae 
Sanctai  (sic),  Ariminenses;  XI  354  (Ari- 
minum):  Genio  Ariminensivm;  XI  355 
(ibid.):  Gen(io)  Collegi  Arimines(ivm) 
(sic)  L.  Marivs  Pagens(is)  .  .  .  d(ono) 
d(edit);  XI  361  (ibid.):  Ordo  Ariminen- 
sivm patrono ;  XI  414  (ibid.):  Splendi- 
dissimvs  Ordo  Ariminensivm;  VIII  7030 
(Cirta,  180-188):  \illf\  Cvratori  Arimi- 
niensivm  (sic)]  XI  6337  (Pisaurnm):  Ti. 
Clavdio  Zenon(i)  Vlpiano,  .  .  .  Proc(v- 
ratorl)  pr1vatae  regionis  ariminensivm  ; 
XI  405  (Ariminnm,  169):  Coll(egivm) 
Fab(rvm)  Splendidissimae  Civitatis  Ari- 
minensivm. 

ARIMINIENSIS.     See  ARIMINENS1S. 

ARIMINVM.  An  ancient  Umbrian  town 
<>n  the  Adriatic  Sea,  Dear  the  mouth  of 
the  stream  Xv\m\n\\s(  Marecchia), between 
Caesena  (20  miles)  and  Pisaurum  (24 
miles) ;   later   under   the  control   of  the 


Senonian  Gauls;  settled  with  a  Latin 
colon;  in  268  B.C.;  termination  of  the 
Via  Flamiaia  q.  v..  built  by  the  Censor 
C.  Flaminius  in  220  B.  C,  and  connected 
with  Bononia  and  Placentia  by  the  Via 
Aemilia  q.  v.,  built  by  the  Consul  M.  Ao- 
milius  LepidllS  in  187  B.C.  Its  citizens 
were  enrolled  in  tha  Aniensis  Trilms.  The 
town  was  divided  into  seven  districts  or 
Vici,  all  named  from  localities  in  Rome, 
five  of  which  arc  known  from  inscrr. 
[Cf.  AVENTINENSIS,  CERMALVS,  DIA- 
NENS1S,  FORENSIS,  VELABRENSIS]. 
Now  Rimini. 

[Abbrev.,  Arimin.,  VI  2375  £  =  32515 
(Rome,  latere. praetorian.,  120),  VI  2379 
=  32520  (ibid.,  144),  III  8438  (Naiona), 
VIII  2812  (Lambaesis);  Arimi.,  VI  2832  b 
=32638  (Rome,  latere,  praetorian.  ,177); 
Arim.,  VI  2377  +  Eph.  Epigr.  IV  no.  886 
=  VI  32518  (ibid.,  137),  VI  2383  (ibid., 
187),  VI  3884  (ibid..  197-8),  XI  361, 
379,  422  (Ariminum)]. 

XI  3281  (  Vicarello,  ilinerarium  on 
silver  cup):  C(a)esenam  .  .  .  Ariminvm  xx 
(sc.  milia  passuum)  —  Pisavrvm  xxmu; 
XI  3282  (ibid.):  Caesana  (sic)  .  .  .  Ari- 
mino  xxmi  (sic)  —  Pisavro  xiv  (sic) ; 
XI  3283  (ibid.):  Caesesa  (sic)  ...  Ari- 
mino  xx  —  Pisavro  xxmi;  XI  3284  (ibid.) : 
Cvrvacaesena(s?V?)  ...  Arimini  (sic)  xx  — 
Pisavro  xxiiii  ;  R.  G.  divi  Aug.  cap.  20, 
1.  19  ;  Con|'s  ]vl  septimvm  [27  B.  G.~]  Viam 
Flaminiam  a[b  Vrbe]  Ari[minvm  feci]; 
Bull.  Com.  (1903)  p.  303  =  Rev.  Arch. 
II  (1903)  p.  164=Annee  Epigr.  (1903) 
p.  40  (Bononia,  B.C.  2-1):  Imp(erator) 
Caesar  Avgvstvs  .  .  .  Viam  Aemiliam  ab 
Arimino  ad  flvmen  Trebiam  mvniendam 
cvravit  ;  XI  366  (Ariminum,  A.  V.  C. 
754):  C.  Caesar  Avgvst(i)  f(ilivs),  Co(n)- 
s(vl),  vias  omnes  Arimini  stern(endas 
sc.  curavit);  XI  379  (Ariminum):  pa- 
tr(ono)  Col(oniae)  Arim(ini)  ;  XI  416 
(ibid.):  C.  Lvcc[i]vs  Pavlin[vs],  Decv- 
r(io)  A[ri]mini;  XI  422  (ibid.):  C.  Vo- 
lvseno  L.  f.  C[lv(stvmina)]  Ivsto.  Ae- 
dili,  Qvaest(ori)  Sestini,  Decvr(ioni) 
Arim(ini);  XI  361  (ibid.):  Q^  Plavtivs 
Ivstvs,  Aedil(is)  Arim(ini)  ;  XI  5992 
(Tifernum  Mataurense,  2nd):  L.  Aconio 
L.  f.  Clv(stvmina)  Statvrae,  .  .  .  Arimini 
pontif(ici);  XI  6010  (Sestinum) :  C.  Ca- 


ARIO 


AKMA 


467 


STRICIO    [.]    F.     Clv(sTVMINa)    VETVLO,  .  .  . 

Arimini  pontif(ici);  XI  6354  (Pisaurum) : 
Abeienae  C.  f.  Balbinae,  flaminicae  Pi- 
savri  et  Arimini;  VI  2375  5  =  32515 
(Koine,  latere. praetorian.,  120)  A  col.  I, 
I.  35:  [...  Arim]in(i),  and  A  col.  2,  1.34: 
Q^_  Farsevs  Firmvs,  Arim[in(i)1,  and  L. 
Rabvleivs  Priscvs,  Ar[imin(i)];  VI  2377 
32518  (ibid.,  137):  [. .  .]artivs  L.  f. 
Ani(ensis)  Atrox,  Arim(ini);  VI  2379 
=  32520  (ibid.,  144)  A  col.  3,  1.  30: 
P.  Annivs  Severvs,  Arimin(i),  and  col.  4, 
1.  17:  L.  Valerivs  Secvndvs,  Arimin(i), 
and  B  col.  1,  1.  54  T.  Atvll(ivs)  Seve- 
rvs, Arimin(i);  VI  2382/;  =32638  (ibid., 
177):  C.  Vacellivs  C.  f.  Ann(iensis)  (sic) 
Ivstian(vs),  Arimi(ni)  ;  VI  2383  =  32525 
(ibid.,  208):  [.  .  .js,  Arim(ini);  VI  3884 
(ibid.,  197-8)  col.  4,  1.  4:  P.  Caesivs 
Sp.  f.  Ann(iensis)  (sic)  Sabinvs,  Arim(ini) ; 
XI  4749  (Vicus  Martis  Tudertium):  C. 
Svrenvs  T.  f.  Ani(ensis)  Seneca,  Arimini  ; 
III  8438  (NaroDa):  [.  .  .]o,  Arimin(i), 
mil(iti)  Leg(ionis)  xiii  ;  III  12352  (Mocsia 
Inf.):  <Q^Tal(o)n(ivs)  (Q^f.)  An<i>(en- 
sis)  Cos(t)a,  Arimini  ;  VIII  2812  (Lam- 
baesis):  M'.  Aq.vilivs  M'.  f.  Anies(is)  (sic) 
Procvlvs,  Arimin(i). 

ARIO,  ARION.  ('AQioor,  'Aqhiov).  The 
winged  horse  of  Bellerophou,  better  known 
as  Pegasus.  I  60  =  XI V  4100  (Praeneste?, 
bronze  mirror,  B.  C.) :  Oinomavos.  Ario. 
Melerpanta.  (with  figures).  —  As  name 
of  race-horse,  VI  10053  =  33937  (Rome): 
[his]  introivgis  vicit:  . . .  Arione  af(ro)  i. 

ARIOLA.     See  AREOLA. 

ARION.     See  ARIO. 

*ARIEE  (sic)  =  ?  VI  2809  (Rome, 
265):  Ivno[.  .  .]m  Arise  (ilk).  [«Nihil 
intellego  nisi  Iunoni»,  ed.]. 

ARISTA,  as  name  of  racing  mare.  VI 
10056  (Rome):  [ille  oicit]  ...  Arista 
b(adia)  v. 

ARISTIANAE  /iglinae.  See  ARESTIA- 
NAE. 

ARITIENSIS.  Adj.,  subst,  of  Aritium 
(Vetus),  a  town  of  Lusitania,  on  the  Tagns, 
38  miles  from  Olisipo  on  the  road  to 
Emerita;  now  Alvega.  II  172  (Aritium, 
37):  ivsivrandvm  Aritiensivm,  and  in 
Aritiense  Oppido   Vetere. 

AR1VSIVM  vinum,  a  much  esteemed 
brand  of  Chian  wine,  made  in  the  district 


of  Ariusia  (/)  xwqcc  Aqiovcicc  in  the  island 
of  Chios),  [Cf.  Plin.  //.  N.  XIV  §  73 : 
in  summa  gloria  post  Ilomerica  ilia 
(sc.  oina),  de  qui  bus  supra  di.cimus,  /'acre 
Tliasium  Chiumque  ex  Chio  quod  Ariu- 
sium  vocaut].  XV  4537  (Rome,  97,  painted 
on  amphora):  Ar(ivsivm)  Cer(.  .  .)  C.  Po- 
mitini  (sic);  XV  4538  (ibid.,  idem):  Ar(i- 

VSIVM). 

ARIXO.  [Carixo.  Harixo?],  name  of  a 
Celtic  deity  of  the  northern  slopes  of  the 
Pyrenees,  identified  with  Mars.  The  name 
may  be  preserved  in  that  of  a  village 
called  Carixo  near  Loudenville.  XIII 
365  (near  Loudenville):  Arixo(ni)  deo  ; 
XIII  366  (ibid.):  Marti  Arixoni  (ille) 
v(otvm)  s(olvit)  l(ibens)  m(erito);  XIII 
63  (ager  Convenarum) :  [AJrix[oni]  deo 
Alcimvs  v(otvm)  s(olvit)  l(ibens)  m(e- 
rito).  [But  cf.  Ihin  in  Pauly-Wissowa, 
Real-Encycl.  I  Suppl.  p.  136 J. 

ARKA.'     See  ARCA. 

ARKANVS.     See  ARCANVS. 

ARKARIVS.     See  ARCARIVS. 

ARLATENSIS.     See  ARELATENS1S. 

ARM  .  .  .  Abbreviated  title  of  Mars, 
assumed  to  stand  for  Armogius  [Cf.  HAR- 
MOGIVS],  but  it  may  well  stand  for 
armatus,  armiqer,  armipotens  or  the  like. 
XIII  6738  (Mogontiacum,  223):  deo  Mar- 
ti Arm(.  .  .)  (ille)  v(otvm)  s(olvit)  l(ae- 
tvs)   l(ibens)  m(erito). 

ARMA,  -ORVM.  «  Arms  » ,  «armor"; 
*  weapons  » ;  metaph.,   «  defense  ». 

[Form  harma,  X  3395  (Misenum).  — 
Abbrev.  armorv.,  VI  3274,  3295  (Rome), 

X  3399  (Misenum),  VIII  2855,  29  1;; 
(Lambaesis);  armor.,  VI  31146,  31150 
(Rome,  2nd),  X,  3398,  3400,  3400«, 
3404,    3407,    3408,    3495    (Misenum), 

XI  54,  92  (Ravenna),  III  3399  (Cam- 
pona),  3556  (Aquiucuin),  4238  (Scar- 
bantia).  5106  (bet.  Ivenna  and  Celeia), 
10270  (Mursa),  10476  (Aquincum,  223), 
p.  1987  (Sirmium,  152,  tab.  hon.  miss.), 
14349'°  (Pann.  Inf.),  VIII  2094  (near 
Theveste),  2783,  2840.  2873,  2908,  2910. 
2919.  2925  (Lambaesis),  XII  3223,  3232, 
3247,  325!»  (Nemansus);  armo.,  X  3484 
(Misenum),  III  l.r>72  (Viudobona),  VIII 
2567  (Castra  Lambaes.,  3d),  2795,  2841, 
2984  (Lambaesis);  arm.,  VI  225  (Rome, 
200),  228  (Rome,  205),  3177, 3263  (Rome), 


ARM  A 


ARM  A 


31  II::,  31145,  31149  (Rome,  2nd),  32797 
(Rome),  X  3402,  3403,  3406  (Misoiram), 
\l  89  (Ravenna),  III  10518  (Aquincum), 
1 0942  (bet.  Savaria and Scarbantia),  1 1 135 
(Carnuntum,  3d),  11796  =  5(555  (Trigisa- 
mum),  VIII  2893,  2912,  18320  (Lam- 
baesis),  XII  3002  (bet.  Ucetia  and  Ne- 
mausus),  3210  (Nemausua);  harm,  (sic), 
X  3395  (Puteoli);  ar.,  VI  31151  (Rome, 
2nd),  III  3400  (Campona),  Rev.  Arch.  39 
(1901)  p.  454  no.  126  a  (Viminacium), 
VIII  2564,  2565  (Castra  Lapibaes.,  3d), 
2979  (Lambaesis),  II  5684  (Legio  VII 
Gemiua  =  Leon),  Eph.  Epigr.  VII  no.  968 
=  Dessau  3471  (Britannia) ;  a.,  see  above 
p.  13  §  64,  and  add  Rev.  Arch.  39  (1901) 
p.  454  no.   126  a  (Viruinacium)]. 

I.  Literally  :  *  arms  ■ ,  ■  armor  » ,  and 
extended  to  sense  of  «armed  conflict», 
«  deeds  of  arms  » ,  «  war  ■ .  [N.  B.  For 
arma  in  titles  of  military  and  police  offi- 
cials, and  as  specifically  referring  to  the 
sacred  shields  ancilia  of  the  Salii,  see 
below  §  II,  III].  X  7257  (Eryx  Mons, 
1st):    Aeneadvm    alma    parents,    praemia 

IVSTA  TIBl]  ARMAQVE  QVAE  GESSITI  SCVTO 
[per  volnera  fracto]  QVANTA  PATET 
VIRTVS!  Ens[jS  AB  HOSTE  RVBFt]  <  WEDIBVS 
ATTRITVS      CONSVMMATQVE       [HASTA       TRO- 

paevm];  VIII  2532  =  18042  (Castra 
Lambaesitana,  speech  of  Hadrian)  A  a : 

EQVORVM  FORMA,  ARMORVM  CVLTVS,  and 
B   bl     INTROGRESSI   CASTRA  RAPTIM   ET   CIBVM 

et  arma  cepistis  ;  R.  G.  divi  Aug.,  cap.  26 

1.     2:     ARMA    CONTRA    REM    PVBLICAM    CEPE- 

rant;  II  2660  (Legio  VII  —Leon):  et 

PEDES    ARMA    GERENS      ET     EQVO      IACVLATOR 

Hibero;  X  4915  (Venafrum):  glaliantes 
in  arma  vocavi;  XII  533  (Aquae  Sextiae): 

PVLCHER    ET     ILLE    FVI      VARUS     CIRCVMDATVS 

armis;  Carm.  Lat.  1416  (Rome,  IVgmt.): 
fortis  ad  arma  FviT ;  III  357<>  (Aquin- 
cum,  late):  Francvs  ego  cives  (sic),  Ro- 
manvs  miles  in  armis;  III  3676  (Pan- 
nonia  Inf.):  ille  ego  ...  potvi  ...  ae- 
q_vora  Danvvii  cvnctis  transnare  svb 
armis;    VIII    1540    (Thugga):    Tirinivs 

FORTVNATVS,   VIR    ARMIS,   INGENIO   ET   ANIMO 

maximo;  VI  1724  (Rome,  435):  inter 
arma  litteris  militabat;  XI  5998a  (Se- 
stinum) :  evm  armis  belloqve  internecivo 

TERRA    MARIQVE    PERSEQVAR  J    II     172     (Al'i- 

tium  Vetus,  37):    armis,  bello  interne- 


civo,   TERRA   MARIq(ve)  PERSEQVI    NON    DE- 

sinam;  VI  1139  (Rome,  4th,  Arch  of  Con- 
stantine):  cvm  exercitv  svo  tam  de  ty- 
ranno  qvam  de  OMNI  eivs  factione,  vno 

TEMPORE     IVSTIS     ReMPVBLICAM     VLTVS     EST 

armis;  I  p.  290  no.  XXIII  =  P  p.  195 
no.  XVIII  =  XI  1831  (Arretium,  elogiam 
C.  Mart,  temp.  Aug.  Caes.) :  patria  per 

ARMA  CIVILIA  EXPVLSVS,  ARMIS  RESTITVTVS. 

The  opening  lines  of  Vergil's  Aeneid,  as 
copied  by  schoolboys  and  idlers  (who,  be 
it  noted,  generally  left  their  work  unfin- 
is'hed  through  impatience  or  distraction), 
as  XV  6129  (Rome,  a  tile):  arma  [Vi- 

RVMQVE    CANO]     TROIAE     [QVI     PRIMVS    a]b 

oris;  XIV  2034  (Ostia):  arma  Virvmqve 
ca  . . .  ;  IV  1 282  (Pompeii,  graffito) :  arma 
virv<m>  [.  .  . J  ;  IV  2361  (ibid.) :  arma  Vi- 
rvmqve cano  Tro[.  .  .];  IV  3198  (ibid.): 
arma  virv[.  ..];  IV  3337  (ibid.):  arma 
Virvmqve  ...;  IV  4757  (ibid.):  arma 
vir  .  .  .  ;  IV  4832  (ibid.):  [a]rma  Virvm- 
qve cano  Troia  (sic)  qvi  primvs  ab  oris; 
IV  5002  (ibid.):  arma  Virvmqve  ...; 
IV  5337  (ibid.):  arma  Vir  .  .  .;  IV  7108 
(Boscoreale,  graffito):  arma  Vir...;  II 
496731  (Italica,  a  tile):  arma  Virvmqve 
cano  .  .  . 

II.  In  titles  of  military  and  police 
officials. 

A.  Armorum  Custos,  Custos  Armo- 
rum,  or  simply  Armorum,  in  the  legions, 
cohorts,  alae,  equites  singulares,  and  fleet. 
[Cf.   ARMICVSTOS,   CVSTOS]. 

a.  Under  the  form  Armorum  Custos. 
VI  228  (Rome,  205):  [-]  Cl(avdivs)  Ma- 
ximvs,  arm.  cv. ;  VI  3177  (Rome):  P. 
Ael(io)Basso,arm.cvst.;  VI 3199  (Rome): 
Ti.  Clavdivs  Marcvs,  armorvm  cvstos  ; 
VI  3250  (Rome):  [.  .  .]  M.  f.  Decimino, 
[Eqv(iti)Sing(vlari)]  Avg(vsti)  n(ostri), 

ARMORJVM    CV'ST.    TV]R(MAE)     VlPI      ViaTO- 

r[is,  nat(ione)  Thr]ax  (sic  ut  saejjissime); 
VI  3263  (Rome):  Ael(ivs)  Verinvs,  arm. 
cvst.,  Eq_(ves)  Sing(vlaris)  Avg(vsti); 
VI  3274  (Rome):  Ivstvs  Ivvenis,  armo- 
rv(m)  cvstos  ;  VI  3295  (Rome) :  C.  Aeliv 
Mascvlinv  (sic),  armorv(m)  cvstode; 
VI  3304  (Rome) :  Avr(elivs)  Novellvs. 
armorvm  cvstos  ;  V  3922  =  33009 
(Rome) :  T.  Avr(elivs)  Maximvs,  armo- 
rvm cv[stos],  nat(ione)  Syrvs;  VI  31146 
(Rome,   2nd):   M.  Vlpivs  Pvdens,  ex  ar- 


ARMA  ARMA                    469 

mor(vm)    cvst(ode),    Fl(avia)    Sirm(io);  arm.  cvs.    Leg(ionis)  iiii  Fl(aviae);    III 

VI  31150  (Rome,  2nd):  Aelivs  Licinivs,  10942  (bet.  Savaria  and  Scarbantia) :  [.] 

armor,  cvst.;  VI  31151   (ibid.):  M.  Vl-  Sep(tijwivs)  Ivstianvs,  arm.  c. ;  III  5G55 

pivs  Marvllvs,  ar.  c,  and  P.  Aelivs  Da-  =11796    (Trigisamum) :    C.    Ivlio  [. .] 

sivs,  ar.  c,  and  C.  Ivlivs  Latinvs,  ar.  c. ;  Agricol(ae),  [.  . .],  vet(erano)  exs  (sic) 

VI  32797  (Rome):  T.  Avr(elivs)  Graci-  arm. cvst. Al(ae)i Avg(vstae);  III  p.  1987 

lis,  arm.    cvstos;    VI  32800«  (Rome):  (Sirmium,  152,  tab.  hon.  miss.):  ex  ar- 

Avr(elivs)   Victor,  armorvm  cvstos;   X  mor.  cvst(ode)  C.  Valerio  Annae  f(il-io) 

3397  (Misenum):  M.  Avrelivs  <...),  ar-  Dasio,    Scirt(oni),    ex    Dalmatia;     III 

morvm    cvstos,    natione    Ponticvs,    Li-  1434910   (Pannonia  Inf.):    C.   Val(erivs) 

b(vrna)  Virtvte  ;  X  3400  (ibid.) :  M.  Fl(a-  C.  f.  [. .  .],  ex  armor.  cv[st(ode)]  ;  VIII 

vivs)    Capito,    armor,    cvst.,    Lib(vrna)  2094  (near  Theveste) :  C.  Ivlivs  Dexter, 

Virtvte,  nat(ione)  Pamphylvs;    X  3401  veteranvs  .  .  .  armor,  cvstos;  VIII  2840 

(ibid.):    Valerivs    Cleme(n)s,    armorvm  (Lambaesis):[-]CL(AVDivs)Ti.F.CoL(LiNA) 

cvstos  hi  (  =  triers)  Mercvri(o);  X  3405  Alexander,    ...    vet(eranvs)    ex   armor. 

(ibid.):  D.  Pvblicivs  Aper,  armorvm  cv-  c[vst(ode)  Leg.    i]ii    Avg(vstae)  ;    VIII 

stos  in  Soli    (sic);    X  3406  (ibid.):  T.  2908  (ibid.):  C.  Ivlivs  Martialis,  armor. 

Svillio  Albano,  q_vi  et  Timothevs,  Me-  c.  Leg(ionis)  hi  Avg(vstae)  ;  VIII  2909 

nisci     f(ilivs),    natione    Nicaevs,    arm.  (ibid.) :  C.  Ivlivs  Martialis,  armorvm  c. 

cvstod.  Lib(vrna)  Virtvt(e),  and  Anto-  Leg(ionis)    hi    Avg(vstae);    VIII   2912 

[ni^vs  Qvadratvs  et  Aemil(ivs)  Qvadra-  ,  (ibid.) :    L.  Fvrnasi[divs],  arm.  cvs.  Le- 

tvs,  [a]rm.  cvs[t(odes)]  ex  iiii  (=  qua-  g(ionis)  eiv[sd(em)]  (i.  e.  Ill  Aug.)',  VIII 

driere)  Minerv(a);    X  3410  (ibid.):  Q^  2913  (ibid.):    Fvl(vivs)  Qvietvs,  a.  c. ; 

Avidivs  Aprilis,  armorvm  cvst.  v  (=pen-  VIII  2925  (ibid.):  C.  Ivlio  Viatori,  ar- 

tere)  Victor(ia);  XI  54  (Ravenna):  L.  Da-  mor.  cvs.  Leg(ionis)  hi  Avg(vstae)  ;  VIII 

simi  Valentis,  armor,  cvst.  v  Vic(toria),  2955    (ibid.):    A.  Octavivs    Avfidianvs, 

nat(ione)  Delmata;    XI  66  (ibid.):    [-]  armorvm  cvst.  Leg(ionis)  hi  Avg(vstae)  ; 

Ivl(ivs)  Germanvs,  armorvm  cvst.  (in  the  VIII  2982  (ibid.):  C.  Terentio  Cereali, 

fleet);  XI  89  (ibid.):  Q^Plaetorivs  Bas-  veter(ano)  ex  armorvm  cvstode  Leg(io- 

svs,    arm.    cvst.    (in  the  fleet);    XI  92  nis)  (sc.  I II  Aug.);  VIII  2984  (ibid.): 

(ibid.):   [.  .  .]vs  Celer,  armor.  cvs[tos]  Titini  Pii,  armo(rvm)  cv(stodis)  Leg(io- 

(in  the  fleet);  V  5196  (near  Bergomum):  nis)  hi  Avg(vstae);    VIII  2995  (ibid.): 

P.  Marcio  P.  f.  Vot(vria)  Pr[  o]bo,  [.  .  .],  Valerivs  Plancvs,  armorvm  cvs.  (sc.  Leg. 

armorvm  cvstodi;  V  5270  (Comum) :  C.  777  Aug.);  Rev.  Arch.  41  (1902j  p.  433 

Virivs    Sabinvs,    veteranvs    [a]rmorvm  no.  147  (Castra  Lambaesitana,  200):  ar- 

cvstos  Leg(ionis)    xiiii    Gem(inae)    Mar-  morvm  cvstod(es)  Leg(ionis)   hi   Avg(v- 

t(iae)    Vict(ricis)  ;    III    363    (Eumenia  stae)  (long  list  of  names  follows);  VIII 

Phrygiae):    Ilvs  Gemelvs  (sic),  eq.(ves),  16550  (Theveste):  D.  Clodivs,  armorvm 

armorvm  cvstos  =  'Ihig  rs^t'Xog,  Innsvc,  cvstos    (sc.  Leg.    Ill   Aug.):    II    2668 

oTiXoyvXa'S;  III  3400(Campon;i) :  [T]erso  (Legio  VII  =Leoa):  Lvcretio  Procvlo, 

Precionis    f(ilivs),    Scordisc(vs),    eqves  armorvm  cvs(todi)  ;   II  5684  (ibid.):  T. 

A(la)e    (F)ro(ntonianae),   ...    ar.   cvs.;  Montanio     Frontoni,     ar.     cvs.,     civi 

III  3549    (Aquincum):    Q^  Frendvllvs  Zelae. 

Rvfvs,  Vicetinvs,  .  .  .  militavit  ann(os)  b.  Under  the  form    Gustos  Armorum. 

xxiii  armorvm  cvstos  ;  III  3556  (ibid.):  VI  3248  (Rome):  M.  Avr(elivs)  Vrsinvs, 

<.  .  .),  militi  Leg(ionis)    ii    Ad(ivtricis),  c(vstos)  a(rmorvm)  (of  the  Equites  Siti- 

ar[m]or.  cvst(odi);   III  4238  (Scarban-  gulares):  III   1138  (Apulum):  D.  Ivlivs 

tia):  Sept(imivs)  Ivsti[ni]anvs,  armo[r].  Rvsonivs,cvst.  armorvm;  III  3399  (Cam- 

cvst.  L(egionis)  xiiii  G[em(inae)]  Anto-  poua) :  P.  Aelivs  Consta(n)s,  qvstor  (sic) 

n(inianae);  III  4572  (Viudobona):  T.  Ar-  armor.    Leg(ionis)    ii    Adivt(ricis)  ;    III 

tio  Romvlo,  mil(iti)  Leg(ionis)  x    G(e-  3457  (Aquincum,  281) :  Sept(imivs)  Co- 

minae)  ex  armo(rvm)  cvstode;  III  10518  gitatvs,  c.  a.  [sc.  Leg.  II  Ad(iutricis) 

(Aquincum):    C.    Val(erio)    Maximiano,  P(iae)  F(idelis)  Seve/'lanae)'];  III  4323 


170 


Aim  \ 


Aim  a 


(Brigetio):  L.  Sept(imivs)  Petronivs,  c. 
a.;    Ill  5106  (bet.  Ivenna  and  t'eleia): 

SaCROn(iO)      Vl  KINO,     .  .  .     VET(ERANO)    L.E- 

i.(ionis)  ii  Ita(licae),  cvstos  (sic)  ar- 
mor.; Ill  10270  (Miirsa):  M.  Avr(elivs) 
AcmiiEvs,  [vet(eranvs)]]  ex  cvst(ode) 
armor.  Le'.(ionis)  i[i]  Adivt( ric  is)  J  III 
10470  (Aquincum,  223):  L.  Sep(timivs) 
Ianvarivs,  c.  armor.;  Ill  11126  (Car- 
iiiintuni):  M.  Vlpivs  Sbrvianvs,  c.  a.  L(e- 
gionis)  xiiii  G(eminae);  III  11135  (ibid., 
3d):  [VlpiJvs  [?  A]m[a]ndianvs,  mil(es) 
Leg(ionis)  xiiii  G(eminae),  .  .  .  cvs.  arm.  ; 
III  1118D  (Carnuntum) :  [...],  ex  c.  a. 
(sc.  Leg.  XIIII  Geminae);  111  144091 
(Moesia  Inf.):  Avrel(ivs)  Cornelia(nvs), 
c.  a.  (sc.  Leg.  I  halicae);  III  14507 
(Moesia  Sup.,  2nd)  b,  1.  34:  C.  Val(erivs) 
Maximvs,  c.  a.,  Rat(iaria),  aud  b.  1.  3(3 : 
M.  Avr(euvs)  Valens.  c.  a.,  Rat(iaria); 
XIII  0078  (near    Weisseuburg):   Magis- 

SIVS    HlBERNVS,   C.   A.   LeC(IONIS)     XXII     P(rI- 

migeniae)  P(iae)  F(idelis);  XIII 15968 (Mo- 
gontiacum):  Pervincivs  Vrsinvs.  mil(es) 
c.    a.    Leg(ionis)    xxii    P(iae)    F(idelis); 

XIII  7050  (ibid.) :  T.  Avrel(ivs)  A.  l 

Secvndvs.  ...  ex  c.  a.  Epb.  Epigr.  VII 
no.  968  =  Dessau  3471  (Britannia):  Pri- 
mvs,  cv.  ar.  (sc.  vexiUationis). 

c.  Undoi-  the  form  Armorum.  [N.  B. 
Where  abbreviated  arm., it  may  sometimes 
stand  instead  for  armatura  q.  v.].  VI  225 
(Rome,  200)  col.  3,  1.  8 :  Avr(elivs)  Vi- 
ctor, arm.;  VI  31143  (Rome,  2nd):  M. 
Vlp(ivs)  Dexter,  ex  arm.;  VI  31145 
(ibid.):  M.  Vlpivs  Ingenvs  (sic),  arm., 
and  M.  Vlpivs  Victor,  arm.,  and  T.  Fla- 
vivs  Praesens.  arm.;  VI  31149  (ibid.): 
P.  Ael(ivs)  Lvcivs,  arm.,  and  P.  Ael(ivs) 
Celsvs,  arm.,  and  P.  Ael(ivs)  Brigo,  arm., 
and  P.  Ael(ivs)  Nigrinvs,  arm.,  and  P. 
Ael(ivs)  Servatvs,  arm.  ;  X  3394  (Mise- 
num):  C.  Aelivs  Alexander,  armorvm  hi 
(=triere)  Lvcifer(o);  X  3395  (ibid.): 
Camvriv^s]  Colo,  harm(orvm)  (sic)  1 1 1 
Lvcifer(o);  X  3396  (ibid.):  C.  Arri  Am- 

MONIANI,      VETERANO      (Sic)      EX      ARMORVM, 

natione  Aegvptivs  (sic) ;  X  3398  (ibid.): 

T.  AVTRONIO  PaCATO,    ARMOR.    Ill   SiLVANO; 

X  3399  (ibid.):  Avrelivs  Marinvs,  ar- 
morv.  in  Perseo;  X  3400«  (ibid.):  M. 
Gargili  Felicis,  armor,  hi  Satyra,  n(a- 
tione)  Afer;  V  3402  (ibid.):  C.  Helvivs 


Ivlianvs,  arm.  ex  eadem  (sc.  triere  Sa- 
lute); X  3403  (ibid.):  C.  Petici  Heracli, 
n(atione)  Aeg(vpti),  arm.  hi  Athen(oni- 
ce);  X  340  1  (ibid.,  frgmt.):  M.  Popil- 
|  livs  . .  .],  armor,  v  (=  pentere)  V(icto- 
r(ia)];  X  3407  (ibid.):  M.  Valerio  An- 

TONINO,   ARMOR.   Ill    PvHENO,    NAT(lONE)     Sy- 

rvs;  X  3408  (ibid.):  M.  Ambibivs  (sic) 
Celer,  armor,  iii  Silvan(o);  X  3484 
(ibid.):  Flabivs  (sic)  Sabinvs,  armo.  hi 
Evfrat(e)  (sic);  X  3495  (ibid.):  C.  Vl- 
pivs Licinian(vs),  armor,  mi  (=  quadrie- 
re)  Ves<t)a,  n(atione)  P(onticvs?);  VIII 
2564  (Castra  Lainbaesitana,  3d)  /;  col.  1, 
1.  16:  Ivlivs  Ianvarivs,  ar.  ;  VIII  2505 
(ibid.)  b  1.  7 :  [. .  .  ]s  Magnivs,  Hadr(v- 
meto),  arm[.  . .];  and  1.  9:  [Co^rnelivs 
Satvrnin(vs),  K(arthagine)  (sic),  arm[.  . .], 
and  1.  10:  [.  .  .]livs  Primvs,  ar.,  Kar- 
[thagine]  (sic);  VIII  2567  (ibid.)  1.  35. 
C.  Ivl(ivs)  Satvrninvs,  Cir(ta),  armo., 
and  1.  56  :  Ti.  Clavd(ivs)  Secvndvs,  Thvs- 
d(ro),  armo.;  VIII  2795  (Lambaesis): 
L.  Aemilivs  Albvs,  ARiYio.  Leg(ionis)  III 
Avg(vstae);  VIII  2783  (ibid.):  Ael(ivs) 
Maio[r],  armor,  (sc.  Leg.  Ill  Aug.); 
VIII  2787  (ibid.):  P.  Ael(ivs)  Arimanvs, 
armorvm  (Cohorlis  II Ilispaaorum);  VIII 
284-1  (ibid.):  L.  Clodivs  Fortvnatvs, 
armo.  Leg(ionis)  iii  Avg(vstae)  ;  VIII 
2855  (ibid.):  C.  Cornelivs  Pietas,  ar- 
morv.  Leg(ionis)  hi  Avg(vstae);  VIII 
2873  (ibid.):  Fl(avivs)  Maximvs,  armor. 
Leg(ionis)  hi  Avg(vstae);  VIII  2893 
(ibid.):  Ivl(ivs)  Donatvs,  arm.  (sc.  Leg. 
Ill  Aug.);  VIII  2902  (ibid.):  C.  Ivlio 
Fortvnato,  armorvm;  VIII  2910  (ibid.): 
T.  Ivlivs  Martialis,  armor.  Leg(ionis) 
in  Avg(vstae);  VIII  2918  (ibid.):  C. 
Ivlivs  Qvmntvs,  armorvm;  VIII  2919 
(ibid.):  Ivlivs  Cwintvs,  armor.  Leg(io- 
nis)  in  Avg(vstae);  VIII  2927  (ibid.): 
C.  Ivnivs  Tertivs,  armorvm  Leg(ionis) 
iii  Avg(vstae);  VIII  2943  (ibid.):  C. 
Metil(ivs)  Secvn(dvs),  armorv.  Leg(io- 
nis)  iii  Avg(vstae);  VIII  2979  (ibid.): 
Tannonivs  Donatvs,  ar.  Leg(ionis)  hi 
Avg(vstae);  VIII  2983  (ibid.):  L.  Fvk- 
nasidivs  Asf.  .  ],  armorvm  (sc.  Leg.  Ill 
Aug.);  VIII  4307 (Numidia) :  C.  Bebio  (sic) 

IVLINO,  ARMORVM  Leg(IONIs)  III  AVG(vSTAE)  ; 

VIII  18320  (Lambaesis  frgmt.):  [. .  .]io 
Tan[.  . .],  arm.  leg(ionis)  (sc.  Ill  Aug.). 


ARMA 


ARMA 


471 


B.  Praefectus  Vigilum  et  Armorum 
[only  at  Nernausus.  Cf.  PRAEFECTVS]. 
VI  29718  (Rome):  Sex.  Sammivs  Sex.  f. 
Vvltin(ia)  (sic)  Aper,  doivio  Nemavso,  .  .  . 
Praefect(vs)  Vigvlv/vv  (sic)  ET  Armorvm  ; 
XII  3002  (bet.  Ucetia  and  Nernausus, 
frgmt.)'D  •  -1  FABRICH  [VJol(tinia)  Mon- 

TANI,    [Pr]aEf(eCT|)  Vig(iLVm)     ET    Arm(o- 

rvm);  XII  3210  (Nernausus) :  C.  Cascelli 

Vol(tINIa)       POMPEIANI.       .  .  .       PRAEF(ECTl) 

Vig(ilvm)  et  Arm(orvm)  ;  XII 3223  (ibid.): 
T.  Geminii  T.  fil.  Vol(tinia)  Titiani, 
Praef(ecti)  Vigil(vm)  et  Armor(vm)  ;  XII 
3232  (ibid.):    T.  Ivlio  T.  f.  Vol(tinia) 

DOLABELLAE,      .  .  .      PrAEf(eCTo)      ViGIl(vm) 

et  Armor(vm);  XII  3247  (ibid.):  [L.  Lv- 
creti  .  .]  Honorat(i),  .  .  .  Praef(ecti)  Vi- 
gil(vm)  et  Armor(vm);  XII  3259  (ibid.): 
M.  Nvmerii  M.  fil.  Volt(inia)  Messoris, 
|  P  |ra[ef(ecti)  I  Vigi[l(vm)  et]  Armor(vm); 
XII  3274  (ibid.) :  [Q.]  Soillio  T.  f.  Vol- 

t(inia)  Valeriano,  .  .  .  PrAEFECt[o  )  VlGI- 
lvjw  et  Armorv[m];  XII  3296  (ibid.): 
Sex.  Viri(l)lio  Sex.  fil.  Volt(inia)  Se- 
vering-, .  .  .  Praef(ecto)  Vigil(vm)  et  Ar- 
morvm. 

III.  Anna,  specifically  of  the  sacred 
shields  (ancilia)  of  the  Salii.  [Cf.  ANCI- 
LIA,  ARMILVSTRIVM].  VI  2158  (Rome, 

4th):  MANSIONES  SaLIORVM  PaLATINORVM 
A  VETERIBVS  OB  ARMORVM  MAGNALIVM  CV- 
STODIAM  CONSTITVTAS,  LONGA  NIMl[s]  AE- 
TATE  NEGLECTAS,  PECVNIA  SVA  REPARAVERVN  1". 

IV.  Metaph.,  in  Chr.use,  of  the  «  weap- 
ons of  the  Cross»,  the  «weapons  of  Sa- 
tan ».^Le  Blant  167  (Turones,  f) :  hic  in- 

HABITAVIT  VIR  CrVCIS  ARMA  GERENS;  ib.   166 

(ibid.) :  Crvcis  arma  silent  (i.  e.  miles 
Cruris  est  mortuus);  VIII  8631  (Sitifis, 
f):  (Me)  cvm  conivge  .  . .  qvi  bene  con- 

FESSI    VICERVNT    ARMA    MALIGNA. 

ARMAMENTAR1VM.  The  place  where 
armamenta,  «arms  and  armor»  (and  in 
general,  «  tools  »)  were  kept.  «  Armory  » , 
«arsenal»  («tool-house»).  [Abhrev.  ar- 
mament., arm.,  below]. 

a.  For  the  troops.  VI  2725  (Rome): 
[■  •  J  Qvi(rina)  Moderatvs,  Antio,  Evo- 
c(atvs)  Avg(vsti),  arc(h)itect(vs)  arma- 
ment(ari)  Imp(eratoris)  (i.  e.  the  Armory 
of  the  Praetorian  Cohorts  at  the  Castra 
Praetoria);  VIII  2563  (Castra  Lambae- 
sitana) :    L.  Caecilivs   Vrbanvs,   opt(io) 


val(etvdinari),  cvr(ator)  operi  arm(a- 
mentari);  XIII  8824  (lloomburg,  Ger- 
mania  Inf.):  (Septimins  Severus  and  Ca- 
racalla)    . .  .    armamentarivm    vetvstate 

CONLABSVM    (Sic)    RESTITVERVNT  J     VII    446 

( Lane hester,  3d):  (Gordianus  Pins)  prin- 

CIPIA  ET  ARMAMENTARIA  CONLAPSA  RESTI- 
TVIT. 

b.  For  the  gladiators  of  the  Ludus 
Magnus  q.  v.,  in  the  Flavian  Amphithea- 
ter; on  the  side  toward  the  Caelian  Hill. 
VI  1U164  (Rome,  211'1):  M.  Vlpivs  Av- 
g(vsti)  lib(ertvs)  Callistvs  pater,   prae- 

POSITVS    ARMAMENTARIO    LVDI     MaGNI. 

c.  Apparently  in  general  sense  of  «tool- 
house»,  place  of  deposit  for  utensils  of 
whatever  sort.  XI  6132  (Forum  Semproni) : 
[armam]entarivm   (ill/')  .  .  .   [fecit]. 

ARMAMENTAR1VS.  Adj.,  subst.  «  Of 
the  armory  »,  «  one  in  charge  of  the  ar- 
mory ».  "(Cf.  ARMAMENTARIVM). 
[Forms  armamintarivs  (sic);  nom.  plur. 

ARMAMENTARI.         abbl'eV.         ARMAMEN. 

below]. 

a.  Adj.  VI  999  (Rome,  138):  scribae 
armamentari  (of  the  Castra  Praetoria) ; 
V  1883  (Concordia):  C.  Aqvillivs  C.  f. 
Cla(vdia)  Mela  ex  Decvria  Armamenta- 
ria; III  1121  (Apulnm):  (Mi),  condv- 
ctores  armamen(tari)  (N.  B.  VIII  16553 
(Theveste):  [_Mc  ...  ce]ntvrio  [arma]- 
mentari[vs  Leg(ionis)]  Secvndae  Adiv- 
trich  should  be  read:  [ce]ntvrio  [frv]- 
mentari[vs]). 

b.  Subst.  VI  2804.-32579  (Rome): 
Avrelivs  [.  .  .  ,  ar]mamenta[rivs  Coh(or- 
tis)  ...  P]raetoriae;  X  4832  (Rufrae) : 
M.  Ennivs  Mv.  f.  Men(enia)  Vicetinvs, 
scr(iba)  Aed(ilivm)  Cvrvlivm,  armamen- 
tarivs;  Am.  Journ.  Pliilol.  (1910)  p.  31 
=  Rev.  Arch.  XVI  (1910)  p.  354  (Rome) : 
Sabinvs  fecit  patri  svo,  armamintario 
(sic). 

*ARMARARIVM.  (sic)  =  armarium 
q.  v.  §  b.  «  Tomb  ».  «  sepulchre  ».  Rossi 
I  419  (Rome,  -f,  394):  Locvm  armarari 

QVADRISOMVM. 

ARMARIVM.  «Chest»,  «bin»,  «ward- 
robe ».  Applied  metaph.  to  tomb.  |  Cf.  PA- 
NARIVM].  (=Ital.  armadio,  'wardrobe  ', 
'closet';  Pr.  armoir  implies  *armorivm 
in  same  sense).  [Form  dat.  plur.  armaris, 
belowj. 


472 


ARM  A 


ARM  A 


a.  Lit  of  bins  for  the  storage  of  pro- 
duce. VI   38860  (Rome):  in  his  horreis 

PRIVATIS  [.  .  .]  (Ulius)  I-Oc[aNTVR  ll]ORREA, 
APOTHECAE,  COMPENDIARIA,  ARMARIA,  INTER- 
COLVMNIA,     ET    LOCA     ARMARIS  ;      VI     33747 

(Rome,  1st):  |  in  his  h]orreis  [  Imp(era- 
toris)  Nervae  CJaesaris  Avg(vsti)  lo- 
c(antvr)  [horrea,  compendi  |ar(ia),  ar- 
maria, et  loca  [armaris],  —  Perhaps  in 
sense  of  '  wardrobe ',  'closet',  IV  4470 
(Pompeii,  graffito)',  armarivm. 

b.  Applied  to  tomb.  [Cf.  ARCA,  AR- 
MARARIVM].  VI  1000  (Rome):  arma- 
rivm   DISTEGVM   CVM  TABERNA    ET    IIORTVLO. 

Si  QV1S  HOC  ARMARIVM  VENDERE  VOLVERIT.  .  . 

ARMARIVS.  Apparently  manufacturer 
of,  and  dealer  in,  arms  and  armor.  [Cf. 
Ital.  armiere;  armajuolo  =  *armario- 
lvs].  XII   4463  (Narbo,  frgmt.):  [.  .  .]o 

L.     L ARMARl[o     .  .  .~\. 

[*ARMASTO.  Supposed  name  of  a  lo- 
cal divinity  of  the  Conveuae  on  the  nor- 
thern slopes  of  the  Pyrenees,  cited  by 
Ihm  in  Paully-Wissowa,  Real-Encycl. 
II  col.  1177,  is  probably  false  [«  ficta 
videtur,  ed.  C.  I.  L.]  XIII  17*  (Conve- 
nae) :  Armastoni  deo]. 

ARMATA.  Name  of  battleships,  see 
s.  v.  ARMATVS. 

ARMATVRA.  u  Light-armed  troops», 
« light-armed  gladiators  »;  «  light-armed 
trooper».  (Never  abstract  in  inscrr.). 
[Abbrev.,  armatvrar.,  VI  3736  =  31122 
(Rome,  170);  armatvra.  (gen.  plur.),  Ill 
10435  (Aquiucum,  211-222);  armatvr., 
VI  2699  (Rome),  X  3344  (Miseimm,  5th), 

IX  3044  (Interpromium);  armatv.,  VIII 
2618  (Lambaesis,  211-12);  armat.,  X 
4868  (Venafrum,  1st),  Notiz.  (1890)  p. 340 
(Concordia);  arm.,  VIII2508,2809(Castra 
Lambaesitana);  ar.,  VIII  2816  (ibid.)]. 

A.  In  collective  sense,  a  corps  of  light- 
armed  infantry  {velites  or  auxilia),  as 
contrasted  with  the  heavy- armed  legionari. 

X  4868  (Venafrum,  1st):  Sex.  Avlieno 
Sex.  f.  Ani(ensi),  .  .  .  Praef(ecto)  Levis 
Armat(vrae);  X  6098  (Formiae,  frgmt.): 
[.  .  .]rivs  C.  f.  Aem(ilia)  Gallv[s,  Prae]- 
f(ectvs)  Levis  Armatvrae;  IX  3044  (In- 
terpromium) :  [S]ex.  Pedio  Sex.  f.  An(ien- 
si)  Lvsiano  Hirrvto,  Prim(o)  Pil(o)  Le- 
g(ionis)  xxi,  Pra[  ef(ecto)3  Raetis,  Vin- 
dolicis  (sic),  Valli[s  P^oeninae,  et  Levis 


Armatvr(ae);  Rev.  Arch.  XI  (1908)  p.  319 
(Lambaesis,  2nd-3(1):  C.  Ivuvs  Victor,  .  .  . 

Q.(VAESTOR  ?)      F(lSCl)      ARMATVRAE.     A 

corps  of  light-armed  gladiators,  attached 
to  the  Flavian  Amphitheater.  VI  101 1*7 
(Rome):  Macedoni  Tiir(aeci)  tironi,  Ale- 
xandrin(o),  ben(e)  mer(enti)  fec(it)  ar- 
matvra Thraecvm  vniversa  (sc.  sep/d- 
crum). 

B.  Of  individuals,  a  light-armed  trooper. 
[Cf.  above  armorvm  (cvstos)  s.  v.  ARMA 
§  H  A  r].  X  .VMA  (Misenum,  5th):  schola 
armatvr(arvm);  III  10435  (Aquiucum, 
211-222):  coll(egivm)  armatvra(rvm) 
Leg(ionis)  ii  Adi(vtricis)  P(iae)  F(idelis) 
Antoninianae;  Notiz.  (1890)  p.  343  (Con- 
cordia): Fl(avio)  Cascinivo,  dvcenario 
ex  nvmero  armatvrarvm  ;  VI  3736  — 
31122  (Rome,  176):  [M.  V]ibvllivs  M. 
f.  [RoJm(ilia)  Felix,  Ateste,  [Ev]oc(a- 
tvs)  Avg(vsti),  exerc(itator)  [ar]]matv- 
rar(vm);  Notiz.  (1890)  p.  340  (Concordia): 
Flavii  Vitalis  et  Maximianvs,  armat(v- 
rae);  VI  2699  (Rome):  Avr(elio)  Victori, 
mil(iti)  armatvr(ae)  Coh(ortis)  vim 
Pr(aetoriae),  natione  Bes(s)vs;  III  1663 
(Singidunum) :  (...),  armatvra  Legion(is)  ; 
III  3336  (Intercisa) :  [.  .  .],  q(von)d(am) 
armat[vra]  Leg(ionis)  ii  Ad(ivtricis); 
Rev.  Arch.  XIV  (1909)  p.  490  (Olbia): 
Galerivs  Montanvs,  armatvra  Leg(ionis) 
xi  Cl(avdiae);  VIII  2508  (Castra  Lam- 
baesitana) col.  I,  1.  35:  P.  Popilivs  Do- 
natvs,  Cas(tris),  arm(atvra  or  -orvm); 
VIII  2509  (ibid.)  col.  I,  1.  17:  C.  Ae- 
livs  Rvfinvs,  Cas(tris),  arm(atvra  or 
-orvm),  and  frgmt.  /;:  [...],  Kar(thagi- 
ne),  arm(atvra  or  -orvm);  VIII  2018 
(Lambaesis,  211-12)  Caelivs  (better  C. 
Aelivs)  Rvfin(vs),  ex  armatv(ra)  [or 
ex(ercitator)  armatv(rarvm)],  and  P.  Ta- 
mvdivs  Venvstvs,  d(iscens)  ar(matvrae); 
Rev.  Arch.  XI  (1908)  p.  319  (Lambaesis, 
2nd-3(1):  C.  Ivlivs  Victor,  armatvra; 
XIII  0895  (Mogontiacum) :  Ivl(ivs)  Ma- 
rinvs,  Ara,  armatvra  Leg(ionis)  xiiii  G(e- 
minae)  M(artiae);  XIII  0999  (ibid.): 
Maternivs  Pardvs,  armatvra  (L)e(g)(io- 
nis)  xxii;  XIII  8009  (Bonna):  [iUe\, 
armatvra  [L]eg(ionis)  i  M(inerviae)  ; 
VII  138  (Fanum  Dei  Nodontis):  Fl(avivs) 
Blandinvs,   armatvra. 

ARMATVS.     Adj.,    subst.    «Armed», 


ARMA 


ARME 


473 


■  armor-clad  ■  ;   « armed-man » .  [Abbrev., 

ARMAT..    ARM.?,    below]. 

A.  Adj.  Statuae  armatae,  VI  1377 
(Rome,  2nd) :  (Mi)  armatam  statvam  (et) 
in  Foro  Divi  Traiani  pecvnia  pvblica 
cen[svit    ponendam];    VI  1599    (ibid.): 

(itliUS)    STATVAM    ARMATAM    IN   FORO    [DlVI 

Traia]ni,  et  aliam  civili  amictv  in  Tem- 
plo  [Divi  Pii,  et]  tertiam  loricatam  in 
Tem[plo  Martis  Vltoris?  po]nendas  cen- 
svit.  —  As  title  of  Mars  ?  [may  be  Ar- 
m(ogivs)  =  Harmogius  q.  v.,  or  Arm(i- 
ger),  Arm(ipotens)  or  the  like].  XIII 
6738  (Mogontiacum):  Deo  Marti  Arm  .  .  . 

B.  Subst.  I  p.  290  XXXIJI  =  I2  p.  195 
XVIII  =  XI  1831  (Arretium,  elogium 
C.  Mari,  temp.  Caes.  Aug.) :  qvi  armati 
Capitolivm  occvpavervnt.  —  Armata 
as  name  of  battleships  («  Libnruian  gal- 
leys»), VI  3145  (Rome):  M.  Vlpio  Ma- 
ximo, mil(iti)  Cl(assis)  Pr(aetoriae)  Mi- 
s(enatis),  Lib(vrna)  Armata;  VI  3171 
=  X  3634  (Misenum):  L.  Svrdini  Sa- 
tvrnini,  Lib(vrna)  Armata,  nat(ione) 
Afer;    X    3589    (ibid.):    C.  Ivli    Petro- 

NIANI      EX     Lib(vrNa)      ARMATA,      NAT(IONe) 

Aegypt(ivs);  X  3668  (ibid.):  {ille\  ma- 
nip(vlaris)  Lib(vrna)  Armat(a),  nat(io- 
ne)  Cilix.  —  Armatus  as  name  of  race- 
horse, VI  10056  (Rome):  {ills  vicil  (aut 
agitavit)  Mis  equis~\  . . .  Armato  n(igro). 

ARMATVS.  A  local  divinity  of  Del- 
minium  in  Dalmatia.  Ill  143201  (Del- 
minium):  Armato  s(acrvm).  Sest(ia)  One- 
sime  ex  voto  pos(vit)  l(ibens)  ;  III  14320- 
(ibid.):  Arm(ato)  Avg(vsto)  s(acrvm). 
Mattonia  Tertia   libe(n)s   posvit. 

ARMENA.  As  name  of  battleship,  XI 
102  (Ravenna):  M.  Tmvs  Severvs,  hi 
(=  triere)  Armena. 

ARMENIA.  (Agixsvia).  A  vast,  hilly 
region  of  Asia,  bordering  on  Asia  Minor; 
divided  by  the  upper  course  of  the  Eu- 
phrates into  two  unequal  parts :  on  the 
west,  Armenia  Minor  (fj  Mixga  'Aq/lisviu) 
between  Pontus,  Cappadocia  and  the  Eu- 
phrates; and  on  the  east,  Armenia  Ma/or, 
or  'Armenia  properly  so  called'  (>/  idiwg 
Xsyof.u'vr]  'Agfisvia),  roughly  bounded  by 
Pontus,  Colchis  and  the  Caucasus  Moun- 
tains on  the  north,  Media  on  the  east, 
Mesopotamia  on  the  south,  and  the  Eu- 
phrates on  the  west.  In  69  B.  C,  under 

Thes  linguae  lat.  epigr. 


the  reign  of  Tigranes  (Dikran),  who  had 
united  the  two  portions,  the  country  was 
overrun  by  the  Roman  army  under  Lu- 
cullus  [Cf.  Elogium  Lueulli,  below],  and 
again  in  66  B.  C.  by  Pompeius  Magnus 
[See  C.  I.  L.  I  p.  460,  XXVII,  Acta 
Triumph.  Capitol,  where  tbe  name  Ar- 
menia is  surely  supplied  in  the  break]; 
after  which  the  two  Armenias  became 
separate  kingdoms  under  the  suzerainty 
of  Rome.  Augustus,  though  he  might 
well  have  reduced  all  Armenia  to  a  pro- 
vince, chose  to  leave  it  divided  into  two 
vassal  states,  giving  the  western  part 
('  Minor ')  to  Archelaus,  king  of  Cappa- 
docia, in  20  B.  C,  and  the  eastern  region 
('  Maior ')  to  Tigranes  son  of  Artavasdes 
and  grandson  of  the  former  Tigranes  (Cf. 
R.  G.  divi  Aug.,  below];  but  later,  as  a 
result  of  dynastic  troubles,  he  despatched 
an  army  (1  B.  C.)  under  Gains  Caesar, 
who  placed  on  the  throne  of  Armenia 
Maior  Ariobarzanes,  son  of  the  Median 
king  Artavasdes.  In  the  siege  of  Artagira. 
Gains  received  the  wound  from  which  he 
afterwards  died  [Cf.  fasti  of  Cupra  Ma- 
ritima,  below].  Further  dynastic  troubles 
during  Nero"s  reign  led  to  the  expedition 
of  Domitius  Corbnlo  (58-60)  [Cf.  XIV 
3608,  below].  During  the  latter  half  of 
the  first  century,  Armenia  Minor  was 
joined  to  Cappadocia  under  Roman  rule, 
while  the  eastern  region  was  left  to  its 
fate,  mainly  under  Parthian  iufiuence, 
until  Trajan  in  114  reduced  it  to  the 
form  of  a  province  governed  by  Legati 
Augusti  pro  Praetor e,  which  fell  away 
again  into  oriental  anarchy  on  the  acces- 
sion of  Hadrian  in  117,  after  which  its 
history  is  that  of  a  foreign  borderland. 
Meanwhile  Armenia  Minor  continued  to 
be  under  Roman  control,  and  after  Dio- 
cletian was  governed  by  a  Dux  Armeniae 
[Cf.  VI  3526,  below].  (Cf.  ARMENA,  AR- 
MENIACVS,  ARMENICVS,  ARMENIVS). 
[Forms,  Arminia?,  Rev.  Arch.  (1907) 
p.  471  no.  181  (Miletopolis);  gen.  by 
mistake,  Armenia  •  e,  I  p.  292  no.  XXXIV 
=  F  p.  196  no.  XXI  =  XI  1832  (Arre- 
tium,  elogium  Luculli).  —  Abbrev.,  Ar- 
men.,  Notiz.  (1885)  p.  175  =  Pais  12^7 
(Concordia.  2"d) ;  Arm..  X  1712  (Piileoli), 
III  291  =  6818  (Autiochia  Pisidiae,  1st)]. 

60 


17  1 


A1UIU 


AHME 


a.  I 1  istorical  records.  I  p.  292  no.  X  XX I V 
=  1-  p.  19«  no.  XXI  =  XI  1832  (Arre- 
tium,  elogium  Luculli,  temp.  Aug.  Caes.): 
l.  llcinivs  l.  f.  lvcvllvs  .  .  .  trivmpha- 
vit  .  .  .  de  rege  Armenia  •  e  (e)Tigrane 
[sic);  \i.  (1.  divi  A.ng.  cap.  27,  1.  24:  AR- 
MENIAM     MaIOREM,     INTERFECTO      REGE     EIVS 

Artaxe,  c[v]m  possem  facere  provinciam, 

MAI.VI     .  .  .     REGn[v~Jm    ID   TlGRANI    .  .  .    TRA- 

d[er]e;  I  p.  472  =  1*  p.  62  b  — -  IX  5290 
(Cupra  Maritima,  4  A.  D.,  frgmt.  of  Fasti) : 
(C.  Caesar)  bellvm  cvm  [hostibvs  P(opv- 

Ll)  R(OiWANl)  GERENS^]  IN  ARMENIA  PERCVS- 
s[jVS    EST    DVM  OBSIDET    Ar]ta[  G^JlRAM,   Ar- 

[meniae  oppidvmJ;  XIV  3(308  (ager  Ti- 
burtinus,  1st):  Ti.  Plavtio  M.  f.  Ani(en- 

Sl)  SlLVANO  AELIANO  .  .  .  MOTVM  ORIENTEM 
SARMATAR(VM)    COMPRESS1T,     QVAMVIS     PAR- 

te(m)  magna(m)  exercitvs  AD  EXPEDITIQ- 
nem  (sc.  Corbulonis)  in  Armeniam  misis- 
set;  VI  1377  (Rome,  2nd):  (tile)  Leg(a- 

TVS)  AVGG.  Pr(o)  PR(AETORE)  EXERCITVS 
LEGIONARII    ET  AVXILIOr(vm)    PER    ORIENTEM 

in  Armeniam  et  Osrhoenam  et  Anthe- 
mvsiam  dvctorvm. 

b.  Roman  officials  and  administration. 
Ill  291  =  6818  (Antiochia  Pisidiae,  1st) : 
[Beilicio]  P.  [f.]  Stel(latina)  So[LlerJti, 
...  Leg(ato)  Avg(vsti)  pro  pr(aetore) 
provinc(iarvm)  Gal(atiae),  Pisid(iae), 
Phryg(iae),  Lvc(aoniae)  (sic),  Isavr(iae), 
Paphlag(oniae),  Ponti  Galat(ici),  Ponti 
Polemoniani,  Arm(eniae);  III  318  (An- 
cyra,  80) :  ( Titus  et  Domitianus) . . .  [per] 
A.  Caesennivm  Gal[l]vm,  Leg(atvm)  pro 
pr(aetore),  vias  provinciar[]vm3  G[ala]- 
tiae,  Cappad^o^ciae,  Ponti,  Pisidiae,  Paph- 

LAGONIAE,     LYCAONIAE,    ArMENIAE    MlNORIS 

stravervnt;  III  312  (ibid.,  82):  (Domi- 
tianus) .  .  .  per  A.  Caesennivm  £G]allvm, 
Leg(atvm)  pr(o)  pr(aetore),  vias  provin- 
ciarvm  Galatiae,  Cappadociae,  Ponti, 
Pisidiae,  Paphlagoniae,  Lycaoniae,  Ar- 
meniae  Minoris  stravit;  III  1418448 
(Galatia,  82):  (Domitianus)  ...  per  A. 
Caesennivm  Gallvm  etc.  vias  [>rovin- 
ciarvm~J  Galatiae,  Cappadociae,  Ponti, 
Pisidiae,  Paphlagoniae,  Lycaoniae,  Ar- 
meniae  Mino[r]]is  st[r]avit;  X  8291 
(Antium,  114-117):  A.  Atilio  Cn.  f.  |\] 
n.  [L.  Cvspi]o  Ivliano  Cl(avdio)  R[v- 
fi~Jno,    ...     Leg(ato)     Avg(vsti)    pr(o) 

[pr(aETORe)]]    .  .  .      PROVINCIAE      CaPPAdFJo- 


ciae^  et  Armeniae  Maior(is)  et  Minor(is); 
V  8660  (Concordia,  166):  T.  Destricio 
T.  f.  Cla(vdia)  Severo,  .  .  .  Proc(vrato- 
ri)  provinc(iarvm)  .  .  .  Ponti  Mediterra- 
n(ei)  et  Arme[ni]ae  Minor(is)  et  Lycao- 
niae) An[tiocii]ian(ae);  Notiz.  (1885) 
p.  175  =  Pais  1227  (ibid.):  T.  Destri- 
cio T.  f.  Cla(vdia)  Severo,  .  .  .   Proc(v- 

RATORl)       AVG(vSTl)      PROv(lNCIARVM)      .  .  . 

Ponti  Mediter(ranei)  et  Armen(iae)  Mi- 
nor(is)  et  Lycaoniae;  X  1712  (Puteoli, 
frgmt.) :  [ille,  Proc(vrator)  Av]g(vsti) 
Arm(eniae)  Mi[nor(is)];  VI  3526  (Rome, 
4th-5th) :  Sexto  Li[V]inio  Pactvmeio  Ale- 
xandro,   Dvci    Armeniae  [.  .  .~J. 

c.  In  general.  Ill  331  =  6989  (Nico- 
media):  hoc  in  loco  Evpalivs  tegitvr, 
orivndvs  ex  Armenia;  XIII  1001319 
(Trion.  Gallia,  a  vase):  Armenia  (with 
figure  of  an  Armenian);  Rev.  Arch.  (1907) 
p.  471  no.  181  (Miletopolis):   in<i>  Ar- 

MINIA    (Sic). 

ARMENIACVS.  ('Agineviaxog).  Formal 
adj.-subst.  denoting  relations  of  conquest, 
warfare  etc.,  with  Armenia,  q.  v. ;  as 
contrasted  with  ARMENIVS  q.  v. :  «  Ar- 
menian".  (Cf.  the  rarer  form  ARMENICVS 
in  the  same  sense). 

[Abbrev.  Armeniacor.,  VIII  1471 
(Thugga,  2nd);  Armeniac,  VI  991  (Rome, 
169),  1549  (Rome,  2nd),  XIV  105  (Ostia, 
166),  XI  4745  (Vicus  Martis  Tndertiura, 
169),  III  1450  (Sarmizegetusa,  172),  III 
13626  (near  Perge,  165),  VIII  8300 
(Cuicul,  2nd);  Armen.,  Ill  13  =  6578 
(Alexandria,  176),  1457  (Sarmizegetusa, 
170),  7969  (ibid.,  2nd),  8505  (Novae, 
Dalmatia),  143701  (Raetia,  181),  Edict. 
Dioclet.  A  I  (=111  p.  1928),  VIII  8412 
(near  Sitifis,  318-19),  II  3399  (Acci,  167) ; 
Arm.,  X  1113  =  111  p.  900  (Abellinum, 
301-5,  tab.  hon.  miss.),  VIII  8318  (Cui- 
cul, 169),  8319  (Cuicul);  An.,  X  1113 
=  111  p.  900  (Abellinum,  301-5,  tab. 
hon.  miss.)']. 

A.  Adj.  referring  to  the  Armenian  war 
(161-163)  under  Marcus  and  Veins.  VI 
1377,  1497  (Rome,  163):  Bello  Arme- 
niaco  et  Parthico;  III  1457  (Sarmize- 
getusa, 170):  Bello  Armen(iaco)  et  Par- 
th(ico);  VIII  965  (Civ.  Siagitana,  166): 
victoriae  Armeniacae  Parthicae  Medicae 
Avgvstorvm  sacrvm;  VIII  8303  (Cuicul): 


ARME 


ARME 


475 


VICTORIA!-     ARMENIACAE    AVGVSTORVM     d(e- 

cvrionvm)  d(ecreto)  p(ecvnia)  p(vblica). 

B.  Subst.,  as  imperial  title:  «  Conqueror 
of  Armenia  »  [Cf.  ADIABENICVS,  ALA- 
MANNICVS,  ARABICVS,  BRITANNI- 
CVS,  CARPICVS.  DACICVS,  FRANCI- 
CVS,  GERMANICVS,  GOTHICVS,  ME- 
DICVS,  PARTHICVS,  PERSICVS,  SAR- 
MAT1CVS]. 

(a).  Lucius  Verus  was  the  first  to  assume 
the  title,  in  163  after  his  Armenian  expe- 
dition (see  above,  §  A)  and  the  capture 
of  Artaxata  by  his  general  Statins  Priscus. 
For  the  years  163,  164  the  title  appears 
simply,  without  adjuncts,  as  X  17  (Locri, 
163),>1II  1574=  15576  (Mustis,  164), 
II  1946  (Iluro,  164),  XII  4344  (Narbo, 
164):  L.  Avrelio  Vero    Avg(vsto)    Ar- 
meniaco;  III  199  (Syria,  164):  L.  Avrel. 
Vervs  Avg.  Ariweniacvs;  VIII  24  (Oea, 
163):   L.  Avrelio  Vero  Armeniaco;  XI 
5630    (Camerinum,    164):   [L.  Avrelio] 
Vero  Avg.  Armen[i]aco;  III  495  (Mes- 
sene,   164) :  L.  Avrelio  Vero  A[v]g.  Ar- 
meniaco; III  1373  (Vecsel,  Dacia,  164): 
L.  Avrel.  [V]ero  Avg.  Armeniaco;  VIII 
4207  ( Verecunda,  164):  [L.  avrelio  Vero] 
Armeniaco  Avg.;  VIII  4588  (Diana,  164): 
L.    Avreli    Veri    Avg.    Armeniaci  ;    VIII 
4591    (ibid.):    L.  [Avrelio   Vero    A]vg. 
Arme[niac]o;  VII  1211  (Britannia,  '  pig' 
of  metal,    164  f):    Imp(eratorvm)    dvo- 
r(vm)  Avg(vstorvm)    Antonini    et    Veri 
Armeniacorvm.  —  In  165,  the  title  Par- 
thicus    Maximus  is  added,    VIII   8302 
(Cllicul,   165):   L.  Avreli  Veri   Avg.  Ar- 
meniaci, Parthici  Maximi  ;  and  from  166 
until  his  death  early    in    169,    Medic  its, 
either  preceding  or   following   Parthicus 
Maximus,  is  generally  added  to  the  com- 
bination,  of   which   Armeniacus   always 
remains  the  first  element.  Exx.  Armenia- 
cus,  Parthicus   Maximus,    Medicus,    VI 
360  (Rome,  166),  XIV  105  (Ostia,  166), 
VIII  4208    (Verecunda,    167),    II  3399 
(Acci,   167);  Armeniacus,  Medicus,  Par- 
thicus Maximus,  V  5805  (Mediolanium, 
167),  III  p.  888  [Debrecnn,    167,   tab. 
hon.  miss.),   Ill  14120   (Gortyna,  169), 
VIII  1471  (Thugga),  8300  (Cuicul);  Ar- 
meniacus, Parthicus  Maximus,  III  p.  1 99 1 
(Regensburg,  166,  tab.  hon.  miss.),  VIII 
8301  (Cuicul);  Armeniacus,   Parthicus, 


Medicus,  VIII  1310  (Prov.  Procons., 
166-9) ;  Armeniacus,  Medicus,  Parthicus, 
VI  991  (Rome,  169). 

(b).  Marcus  Aurelius,  on  the  insistence 
of  Verus,  accepted  the  title  in  164,  and 
during  164-5  and  in  the  early  months  of 
166  he  used  it  exclusively,   without  ad- 
juncts.    Exx.,  Ill    199    (Syria,    164-5): 
M.  Avrel(ivs)  Antoninvs  Avg(vstvs)  Ar- 
meniacvs;  111  1372  (  Veczei,  Dacia,  164): 
M.  Avr[el.]  Antonino  Armeniaco;  VIII 
1574=  15576  (Mustis,  164):  M.  Avrelio 
Antonino  Avg.  Armeniaco;  VIII  4588 
(Diana, 164):  M.  Avreli  Antonini  Avg.  Ar- 
meniaci; VIII  4591  (ibid.):  M.  [Avrelio 
Anto]ni[no  Avg.  Arme]n[iaco];  XI 5629 
(Camerinum,  164-5  —  wrongly  assigned 
to  162  in  C.I.  L.) :    M.    Avrelio  Anto- 
nino Avg.  Armeniaco;  VIII  6701  (Tiddis, 
164-5):  [M.  A]vrelio  Antonin[o  Av]g. 
Armeniac[o];  VIII  14455  (Prov.  Procons., 
165):  M.  Avrelio  Antonin[o]  Avg.  Ar- 
meniaco; VIII  7945  (Rusicade),  V  4866 
(Benacenses,  165),  III  3118  (Arba,  165), 
II  3234   (bet.  Libisosa   and  Forum  Au- 
gustum,  166):  M.  Avrelio  Antonino  Avg. 
Armeniaco;    VIII   8301,    8302    (Cuicul, 
165).    M.  Avreli  Antonini  Avg.  Arme- 
niaci; III  13626  (near  Perge,  165),  III 
p.  1991  (Regensburg,  166,  tab.  hon.  miss.) : 
M.  Avrelivs  Antoninvs   Avg.    Armenia- 
ns; VII  1211  (Britannia,  'pig'  of  Me- 
tal, 164  f):  Imp(eratorvm)  dvor(vm)  Av- 
g(vstorvm)  Antonini   et   Veri    Armenia- 
corvm.   —    In  166  the  titles  Parthicus 
Maximus,  Medicus  were  added,  and  the 
combination,  with  Armeniacus  always  as 
first  element,    remained    without   further 
adjuuct  until  172.    Forms,  Armeniacus, 
Parthicus,  VIII  2695  (Lambaesis,  166); 
Armeniacus,  Parthicus  Maximus,  Medi- 
cus, VI  360  (Rome,  166),  IX  1111  (Ae- 
clanum,  167),  VIII  4208  (Verecunda,  167), 
4305    (Nnmidia,  169),    5525  (Thibilis); 
Armeniacus,   Medicus,  Parthicus  Maxi- 
mus, V  2040  (Bellunum,  167),  XI  4745 
(Vicus  Martis  Tudeitium,  169),  III  7969 
(Sarmizegetusa),    14120    (Gortyna,  169), 
VIII  801  (Avitta  Bibba),  1471  (Thugga), 
8300,  8319  (Cuicul),  8318  (ibid.,  169), 
11323    (Sufetula,  166-170),    Rev.   Arch. 
XIII  (1909)  p.  437    (Thamugadi,  169); 
Armeniacus,  Medicus,  Parthicus,Yl  1013, 


17. i 


AMIK 


ARMK 


1377,1549  (Rome).  HI  p. 888  (Debremn, 
167,  tab.  lion,  miss.) ;  add  uncertain  com- 
bination. Ill  8505  (Novae,  Dalmatia): 
M.  Avrelio  Antonino  Avg(vsto)  Arme- 
n(iaco)  [.  .  .].  —  In  172,  after  the  victo- 
ries over  the  Marcomanni,  the  title  Ger- 
manicus  was  added,  III  1450  (Sarmize- 
getusa,  172):  M.  Avreli  Antonini  Av- 
i  sti)  Armeniac(i),  Medic(i).  Germ(ani- 
ci),  Parthic(i)  Max(imi)  ;  and  lastly  Sar- 
maticus  was  added  in  175.  VIII  2276 
(Bagai,  175):  M.  Avrelio  Antonino  Ar- 
meniaco, Parthico,  Medico,  Germanico, 
Sariviatico,  Avg(vsto);  (cf.  VIII  2545 
(Castra  Lambaesitana):  M.  Avrelio  An- 
tonino Avg.  Armeniaco,  Medico,  Par- 
t(h)ic(o),  Germanic(o)  [  Sarmatic(o)  ?]); 
HI  13  =  6578  (Alexandria,  176):  M.  Av- 
rel.  Antonino  Avg.  Armen(iaco),  Me- 
dico), Parth(ico),  Geriwan(ico),  Sarma- 
t(ico)  Maxim(o). 

\_{c).  Commodus.  The  following  inscr., 
badly  muddled  by  the  maker,  gives  to 
Commodus  in  181  the  title  of  Armeniacus, 
which  never  belonged  to  him.  Ill  143702 
(Raetia,  181):  Lvc(io)  Avr(elio)  Antoni- 
no Avg(vsto)  Commodo  Armen(iaco),Par- 
th(ico),  Germ(a)n(ico),  Sarm(atico)]. 

[(d)-  Caracalla  never  had  the  title, 
but  it  is  given  to  him  in  VIII  10236 
(near  Lambaesis,  215):  Imp(eratori)  Cae- 
s(ari)  M.  Avrelio  Severo  Antonino  Pio 
Felici  Avg(vsto)  Part(h)ico  Maximo, 
Britan(n)ico,  Armeniaco  Maxi[mo],  where 
it  is  probably  a  slip  for  Germanico~\. 

(e).  Diocletian,  iu  301  or  before.  Edict. 
Diocl.  A  I  (=111  p.  1928):  Germ(ani- 
cvs)  Maximvs  vi,  Sarm(aticvs)  Max(imvs) 
mi,  Persic(vs)  Max(imvs)  ii,  Briti(anni- 
cvs)  (sic)  Max(imvs),  Carpic(vs)  Max(i- 
jwvs),  Armen(iacvs)  Max(imvs),  Medic(vs) 
Max(imvs),  Adiabenic(vs)  Max(imvs);  X 
3343  (Misenum,  302):  [Sarmatico  Ma- 
ximo) .  .  .],  B[ritann]ico  [Max(imo). 
Ca]rpico  Max(imo),  Armeniaco  Max(imo), 
[Medic]o  Max(imo),  Adiabenico  Max(imo). 

(/').  Maximiaa,  along  with  Diocletian 
in  301  or  before.  X  1113  =  p.  900  = 
p.  2005  (Abellinum.  301,  tab.  Hon.  miss.) : 
M.  Avr(elivs)  Val(erjvs)  Maximian(vs) 
Germ(anicvs)  .  .  .  ,  Sarm(aticvs)  v,  Ar- 
m(eniacvs)ii,Med(icvs)M(aximvs),  A(d)(ia- 
benicvs)  M(aximvs). 


(>/).  Gonstanlius  Chlorus  as  Caesar,  iu 
301  or  before  along  with  Diocletian  and 
Maximian.  X  11 13  =  111  p.  900  =  p.  2005 
(Abellinum,  301,  tab.  lion,  miss.):  [Fi.(a- 
vivs)]  Val(erivs)  Constanti[vs  et]  G(a- 
lerivs)  Val(erivs)  Max[imianvs,  Ge]rm(a- 
nici)  .  .  .  (S)arm(atici)  v,  Ar(meniaci) 
M(aximi),  Med(ici)  M(aximi),  [Adiabenici 
Maximi  ]. 

(h).  Galerius  Valerius  as  Caesar,  in 
301  or  before,  along  with  Diocletian  and 
Maximian.  See  citation  under  (g). 

(i).  Constantine  the  Great,  in  318  or 
319.  VIII  8412  (near  Sititis,  318-19): 
Constantino  Maximo,  .  .  .  Ger(manico) 
Maximo  hi,  Sarm(atico)  Max(imo),  Bri- 
t(annico)  Max(imo),  Ca[r]p(ico),  Ma- 
x(imo),  Arab(ico)  Max(imo).  Med(ico) 
Max(imo),  Armen(iaco)  Max(imo),  Go- 
th(ico)  Max(imo). 

C.  Applied  to  a  private  citizen  enrolled 
in  Armenia,  (not  a  native  Armenian,  which 
would  be  Armenius,  q.  v.).  Rossi  355 
(Rome,  -{-,  385) :  civem  Armeniacvm  Cap- 
padocem,nvmine  (sic  =  nomine)  Qvirillv 
(sic),  pivs,  omnibvs  amicatvs.  In  uncertain 
sense,  XV  5941  (Rome,  graffito  on  Arre- 
tine  vase) :  Armeniaci. 

ARMENICVS.  «Conqueror  of  Armenia", 
a  rare  by-form  of  Armeniacus,  q.  v.  [Ab- 
brev.  Armenic,  below].  Ill  1420326  (Pa- 
trae,  164-5):  M.  Avreli[vs]  Antoninvs 
Avg(vstvs)  Armenicvs,  and  L.  Avrelivs 
Vervs  Avg(vstvs)  Armenicvs;  III  13626 
(near  Perge,  165):  L.  Avrelivs  [V]ervs 
Avg(vstvs)  Armenicvs  (along-side  of  Ar- 
meniacus) ;  Edict.  Dioclet.  A  I  (=  III 
p.  1928):  Fla(vivs)  Val(erivs)  Constan- 
tivs,  Germ(anicvs)  Max(imvs)  ii,  Sarm(a- 
ticvs)  Max(imvs)  ii,  Persic(vs)  Max(imvs) 
ii,  Britt(annicvs)  (sic)  Max(imvs),  [Car- 
pic(vs)]  Max(imvs),  \Armenic(vs)  Max(i- 
mvs),  Medic(vs)  Max(imvs).  Adiaben(icvs) 
Max(imvs);  III  578  (Corcyra,  305-6):  Im- 
p(erator)  Caesar  Gal(erivs)  [Val(erivs) 
Maximianvs ],  Armenicvs  M[ax(imvs)]. 

ARMEN1VS.  (tyfisviog).  Subst.  «Ar- 
menian», i.  e.  native  of  Armenia.  (Cf. 
ARMENIACVS).  Of  the  royal  dynasty, 
R.  G.  divi  Aug.  cap.  27  1.  31:  [Tigra]- 
ne(n),  qvi  erat  ex  regio  genere  Arme- 
niorvm  orivndvs  =  Tiyoavrr,  b$  fjv  ex 
ysvovq  'Ag/ueviov  fiaaiMxov.  —  Of  a  corps 


ARME 


ARMI 


477 


of  Armenians  in  the  Roman  army  (late), 
V  6726  (Vercellae,  frgmt.):  [illitu  ex 
S]c(h)ola  Arme(niorvm)  [pri]ma  Eqvitis 
Seni[oris].  —  Natives  of  the  country, 
III  3109  (Solentia):  Avr(elivs)  Kamines, 
natione  Armenivs;  VI  20537  (Rome): 
Ivlia  Irena,  Hilari  conivx,  natione  Ar- 
min(ia)  (sic). 

ARMENTVM.  ■  Herd  >  (of  cattle  or 
horses,  as  contrasted  with  grex,  q.  v., 
'flock'  of  sheep  or  goats).  XII  4102 
(St.  Gilles,  Gallia  Narbonensis) :  Silvano 
votvm  pro  ar/wento.  [«  Suspicione  non 
caret » ,  ed.J. 

ARMICVM.  or  ARMICVMS.  If  correctly 
read,  name  of  a  local  British  divinity. 
VII  744  (Magnae):  Deo  Armicvms  [or 
Armicvm  s(acrvm)]  Hoenivs  v(otvm)  s(ol- 
vit)   l(ibens)   m(erito). 

ARMICVSTOS.  «  Keeper  of  the  arms  » 
in  the  army  and  fleet  (=  6nlo<pvXa%). 
Rare  by-form  of  Armorum  Custos,  Custos 
Armorum,  or  Armorum,  q.  v.  s.  v.  ARMA 
§  II  A.  [Form  armigvstor  ;  abbrev.  ar- 
micvs.,  below].  X  3409  (Misenum):  D. 
Ivlivs  Doles  (sic),  ...  ex  armicvstode 
veteran(vs);  XI  67  (Ravenna):  L.  Ivlivs 
Severinvs,  armicvstos  in  (=  triere)  Mar- 
te;  Notiz.  (1905)  p.  11=  Rev.  Arch. 
(1905)  p.  492  no.  211  (ibid.)  :  C.  Ivlivs 
Procl[vs],  ariwicvst[  os  ];  Pais  190(Aqui- 
leia) :  [tilt]  sexto  pilo  priore  Leg(ionis) 
ii  Part(h)icae,  armigvstori  (sic)\  II  4168 
(Tarraco) :  M.  Valerio  Flavo,  |  b(ene)J 
f(iciario)  ?  Leg(ionis)  vii  G(e/vvinae)  ex 
arm)  icv]s(tode). 

ARMIDOCTOR.  «Drillmaster».  (onXo- 
didaOxaXog).  [Cf.  CAMPIDOCTOR,  EXER- 
CITATOR].  VI  5945  (Rome,  1st):  Ca- 
leno,  L.   Arrvnti  Erotis,  armidoc(t)(o- 

RIS),    FILIO. 

ARMIGER.  «Armor-bearer»,  (orzlo- 
(poQog).  [Form  armicer;  abbrev.  armig., 
below]. 

a.  Lit.,  of  the  personal  attendant  who 
carried  his  master's  shield  and  arms.  VI 
6229  (Rome,  1st):  Felix.  German(vs), 
armiger  (Staiili)  Tavri  ;  VI  9191  (ibid.): 
T.  Statili  . . .  Cirrati  l(iberti)  Germ(ani) 
armig(eri). 

b.  Of  the  eagle  of  Juppiter.  Carm.  Lat. 
346  (Britannia,  bronze  vase):  armiger 
ecce  Iovis    Ganymede(m)    svstvlit    alis. 


c.  Under  the  lato  Empire,  armigeri 
was  a  name  given  to  various  military 
corps,  quartered  mainly  in  Africa.  VIII 
9255  (Rusguniae,  f):  Flavivs  Nwel  (sic), 
ex  praepositis  eq.(v)itvm  armicerorvm 
(sic);  VIII  9613  (Manliana):  (Me  .  .  .> 
armigerorvm  (doubtful) ;  Bull.  Arch.  Cr. 
XII  (1906)  p.  314=  Rev.  Arch.  XIV 
(1909)  p.  328  (near  Thevessa,  f):  [nv]- 
meri(a)  armigerorvm;  V  8747  (Concordia, 
late) :  Fl(avivs)  Fandigil  ■  s  (sic),  pro 
tector  (sic)   DE   nvmero  armigerorvm. 

ARMILLA.  «  Bracelet » ,  «  armlet » . 
[Form  armills,  abl.,  Ill  10224  (Sirmium, 
1st);  abbrev.  armill.,  VI  1626  (Rome), 
3580  6  (Rome,  1st)  3584  (Rome,  2nd), 
Eph.  Epigr.  VIII  p.  136  no.  530  (Cales), 
XI  5992  (Tifernum  Mataurense,  2nd), 
Pais  1163  (Taurini);  armil.,  I  624  =  X 
3886  (Capua,  1st  B.  C),  XI  391  (Ari- 
minum,  1st),  III  8438  (Narona),  14006 
(Iader);  ar.,  Ill  12411  (Moesia  Inf.,  1st)]. 

In  inscrr.,  only  in  the  sense  of  mili- 
tary insignia  given  to  soldiers  and  officers 
of  the  rank  and  hie  (milites,  equites,  cen- 
iurioues)  as  a  reward  for  valiant  deeds 
of  arms.  Such  armiltae  were  bestowed 
usually  (always  in  the  later  period)  in 
pairs,  one  for  each  arm  (hence  almost 
always  plur.),  and  were  of  silver,  rarely 
of  gold.  They  are  associated  with  torques 
and  phalerae  (generally  in  the  order: 
torques,  armillae,  phalerae ;  cf.  citations), 
and  sometimes  with  coronae  (aureae, 
murales,  vallares),  and  with  hastae  purae 
and  vexilla.  The  earliest  instance  dates 
from  the  Social  War ;  under  the  Republic 
such  insignia  were  bestowed  by  the  com- 
manding general  (imperator),  under  the 
Empire  by  the  emperor  himself  (Tiberius, 
Claudius,  Vespasian.  Domitian,  Trajan, 
Hadrian,  Antoninus  Pius:  —  the  latest 
example).  —  Bull.  Com.  (1908)  p.  170 
=  Rev.  Arch.  XIII  (1909)  p.  444  (Rome, 
90-89  B.  C):  Cn.  Pompeivs  Sex.  f.  (sc. 
Pompei  Magrii  pater),  Imperator,  vir- 
tvtis  cavsa  Tvrmam  Sallvitanam  dona- 

VIT  IN  CASTREIS  (sic)  APVD  ASCVLVM  COR- 
NVCVLO  (SIC)  EI'  PATELLA,   TORQ_VE,   ARMILLA, 

palereis  (sic)  et  frvmen(t)vm  dvplex; 
I  624  =X  3886  (Capua,  1st  B.C.):  C. 
Canvleivs  Q^.f.,  Leg(ionis)  vii  Evoca- 
tvs,  donat(vs)    torcl(vibvs),   armil(lis), 


478 


ARM  I 


ARMI 


p(h)albr(is),  coron(a);  V  43<i.">  (Brixia, 
L"1):   L.  Antonivs  L.  f.  Fab(ia)  Qvadra- 

1VS,     DONATVS     TORQVIBVS     ET    ARMILLIS    AB 

Ti(BtRio)  Caesare  bis;  III  2718  (Delnii- 
niuui,  Ist):  M.  Vireivs  T.  [f.]  Cher  Leo, 

DOMO  AVOVSTA  Ba[^g]ie[n(nORVM)],  DO- 
NATVS a  Tib(erio)  Caesare  tor(qvibvs), 
armillis,  vale[ris"J  (sic);  V  7003  (Tau- 
rinij  65)  '.  C.  Gavio  L.  f.  Stel(latina) 
Silvano,  .  .  .  [d]onis  donato  a  Divo 
Clavd(io),  bello  Britannico,  [toJrqvi- 
bvs,  armillis,  phaleris,  corona  avrea  ; 
XI   395  (Ariminum,  (i0):  M.  Vettio  M. 

F.  ANl(ENSl)  VaLENTI,  .  .  .  DONIS  DONATO 
BELLO    BrITAn(nICo)    TORQVIBVS,    ARMILLIS, 

phaleris ;  VI  1626  (Home):  Cn.  Pompeio 
Sex.   f.    Qvir(ina)  Homvllo  Aelio  Gra- 

CILI  CaSSIANO  LONGINO,  .  .  .  DONIS  DO- 
NATO ab  Imp(eratore)  torq(vibvs),  pha- 
leris), armill(is),  cor(ona)  avr(ea),  ha- 
st(a)  pvr(a);  VI  3580  (Rome,  1st):  M. 
Blossio  Q.  f.  Ani(ensi)  Pvdenti,  .  .  .  DONIS 

MILITARIBVS  DONATO  AB  Imp(eRATORe)  Ve- 
SPASIANO  AVG(VSTO)  TORQVIb(vs),  ARMIL- 
LIS, phaler(is),  corona  avrea;  XI  390 
(Ariminum,  1st):  L.  Lepidio  L.  f.  An(ien- 

Sl)    PrOCVLO,    .  .  .     DONIS     DONATO     AB     Im- 

p(eratore)  Vespasiano  Avg(vsto),  bello 
ivoaico,  torqvib(vs),  armillis,  phaleris, 
corona  vallari  ;  XI  391  (ibid.):  L.  Le- 
pidio  L.  f.   An(iensi)  Procvlo,  .  .  .  DONIS 

DONATO    AB    Imp(eraTORe)    VeSPaSIANO  Av- 

g(vsto),  bello  Ivdaico,  torqvib(vs),  ar- 
mil(lis).  phaleris,  corona  va[ll]ar(i); 
III  10224  (Sirmium,  1st):  T.  Cominivs 
T.  f.  Volt(inia)  Severvs,  Vienna,  .  .  . 
donis  donat(vs)  ab  Imp(eratore)  Caesare 
Avg(vsto)  (sc.  Dontiliano),  bello  Dacico, 

TORQVIBVS,    ARMILL(|)S,      PHALERIS,    CORONA 

vallari;  III  12411  (Moesia  Inf.,  1st): 
L.  Val(erivs)  L.  f.  Proclvs,  .  .  .  d(ona- 
tvs)  tor(qvibvs),  ar(millis),  pha(l>(eris), 
bell(o)  Dac(ico);  VIII  1026  (Carthago, 
1st):   Gv^  Vilanivs  GVj_f.  Vol(tinia)   Ne- 

POS,  PuiLIPPIS,  .  .  .  DONIS  DONATVS  A  Do- 
MITIANO      OB     BELLVM      DaCICVM,      ITEM      OB 

bellvm    Germanicvm,    item    torqvib(vs), 

ARMILLIS    OB    BELLVM    DaCICVM  ;      VI     3584 

(Rome.  2"d):  Ti.  Clavdio  T.  f.  [G]a- 
|  i.(eria)]  Vitali,  .  .  .  donis  d(onato)  tor- 
qvib(vs),  armill(is),  phaler(is),  corona 
vall(ari),  bello  Dacico;  X  1202  (Abella, 
2nd):    N.  Marcio    N.  f.  Gal(eria)  Plae- 


IORIO  CtLERI,  .  .  .  DONIS  DONATO  A  DlVO 
TrAIAn(o),  BELLO  PaRTHIC(o)  CORONA  MV- 
RALI,  TORQVIb(vs),  ARMILLIS,  PHALARIS  (sic)  \ 

X  3733  (Atella,  2nd):  C.  Nvmmio  C.  fi- 
l(io)   Fal(erna)    Constanti,    .  .  .    CENTV- 

RION(l),  .  .  .  DONIS  DONATO  AB  Imp(eRATORE) 
TRAIANO,  TORQVIBVS,  ARMILLIS,  PHALERIS  J 
ITEM  AB  IMP(ERATORE)  HaDRIANO  CORONA 
AVREA,    TORQVIBVS,    ARMILLIS.     PHALERIS     OB 

bellvm  Ivdeicvm  (sic);  X I  31 08  (Faleiii, 
2nd):  Ck.Albio  Gv;_  f.  Hor(atia)  Felici, 

.  .  .  DONIS  DONATO  AB  DlVO  TRAIANO  AV- 
G(VSTO),     TORQVIBVS,     ARMILLIS,     PHALERIS  ; 

XI  5646   (Matilica,  2nd):   C.   Arrio  C. 

F.  COR(NELIA)  CLEMENTI,  .  .  .  DONIS  DO- 
NATO AB  IMP(ERATORE)  TRAIANO  TORQVI- 
BVS, ARMILLIS,  PHALERIS,  OB  BELLVM  DaCI- 
CVM ;  XI  5696  (Tuficum,  2nd):  [C]  Cae- 
sio  C.  f.  Ovf(entina)  Silvestri,  .  .  .  [do]- 
nis  d[on]ato  bello  Dacico  bis  [tor]- 
qvibvs,  armillis,  phale[jus];  XI  5992 
(Tifernuin  Mataureuse,  2nd):  L.  Aconio 
L.  f.  Clv(stvmina)  Statvrae,  .  .  .   doni(s) 

DONATO  AB  IMP(ERATORE)  TRAIANO  .  .  .  OB 
BELLVM  DaCIC(Vm),  TORQVIb(vs),  ARMILL(is), 
PHALERIS,  CORONA  VALLAR(l),  ET  A  PRIORI- 
B(VS)     PRINCIPIBVS     EISDEM     DONIS     DONATO 

o(b  be)llvm  Germanic(vm)  ET  Sarmati- 
c(vm);  III  6359  (Risinium,  2nd) :  C.  Sta- 

TIVS  C.  F.  SERG(lA)  CELSVS,  .  .  .  DONIS  DO- 
NATVS BIS  CORONA  AVREA,  TORQVIBVS,  PHA- 
LERIS, ARMILLIS  OB  TRIVMPHOS    BELLI    DaCICI 

ab  Imp(eratore)  Caesare  Nerva  Traiano 
Avg(vsto);  II  4461   (Aeso,  2nd):  L.  Ae- 

MILIO  L.  FIL.  GAL(ERIA)  PaTERNO,  .  .  .  DO- 
NIS DONATO  AB  Imp(erATORe)  TRAIANO  TOR- 
QVIBVS, ARMILLIS,  PHALERIS,  CORONA  VAL- 
LARI    BIS    IN     DACIA,   SEMEL   IN     PaRTHIA  J    XI 

2112  (Clusium,  2nd):  [ille  donis  donatus] 

TO^RQVIBVS],  ARMILLIS,  PHALERIS,  CORONa] 

avrea  (ab  Hadriano);  III  7334  (Serrhae, 
2nd):  [.  ..]vs  D.  f.  [...]   Octavivs    Se- 

[cJvNDVS,  CvRIb(vs)  SaB(INIS),  .  .  .  DONIS 
DON(ATVS)  AB  DlVO  HADRIAN(o)  OB  BEL- 
LVM    IVDAICVM    CORONA    AVREA,    TOR^Q_]vi- 

b(vs),  armillis,  v\ h]aler(is)  ;  XII  2230 
(Gratianopolis,  2nd):  T.  Camvl(li)  L.  f. 
Laveni,  emeriti  Leg(ionis)  hi  Gallic(ae) 
honesta  missione,  donat(i)  ab  Imper(a- 
tore)    Antonino    Avg(vsto)    Pio    et   ex 

VOLVMTATE  (sic)  Imp(eRATORIs)  HaDRIANI 
AVG(vSTl)    TORQVIBVS    ET  ARMILLIS    AVREIS  \ 

III  454  =  6984  =  13648  (Amastris,  2nd) : 


ARJV1I 


ARMO 


479 


Sex.  Vibio  Gallo,  .  .  .  donis  donato  ab 
Imperatoribvs  honoris  virtvtisq.(ve)  cav- 
sa  torqvib(vs),  armillis,  phaleris,  coro- 
nis  mvralibvs  iii,  vallaribvs  ii,  avrea  i, 
hastis  pvris  v,  vexillis  ii  ;  iii  14187' 
(ibid.):  Sex.  Vibivs  Gallvs,  .  .  .  donis  do- 

NATVS    AB    IMPERATORIb(vs)   HONORIS    VIRTV- 

tisq.(ve)  cavsa  torqvib(vs),  armillis, 
phaleris;  V  546  (Tergeste,  2,ul):  [ill/ 
donis  donato~\  ob  bellvm  Parth(icvm) 
[torqvibvs],  armillis,  phaleris;  Eph. 
Epigr.  VIII  p.  136  no.  530  (Cales):  M. 
Aemili  M.   f.   Pob(lilia)    Soteriae.    eq_vi- 

TIS,    DOMO      OSCENSIS,     TORQVIBVS.     ARMIL- 

l(is),  phaleris  ab  Imperatore  DONATVS 
(sic) ;  X  3883  (Capua,  fragmt):  A.  Baebio 
A.  f.  [. . .],  Leg(ionis)  v  Mac[edonicae  . . .], 
armillis,  [...];  Pais  1163  (Aquileia): 
T.  Stativs  P.  f.  Serg(ia)  Marrax,  prim(vs) 

PIL(vs)  LEG(IONIS)  XIII  GEMINAE,  DONATVS 
TORQVIb(vs),     ARMILL(ls),     PHALERIS,      HASTA 

pvra   bis,  coron[  is]    avreis    q_vin[qve]; 

V  1882  (Concordia,  frgmt.):  armill[isJ; 

V  74s)5  (Chieri):  L.  Coelivs  G^_  f.,  ... 

OB  VIRTVTES  PALARIS  (sic),  TORQVIBVS,  AR- 
MILLIS don[atvs];  III  5334  (Solva):  T. 
Cassiv[s]  Secvndvs,  .  .  .  donis  dona[tvs] 
corona  mvra^li],  phaler(is),  torqvib(vs), 
armillis;  III  8438  (Narona):  [ille],  . . . 
donat(vs)  torq(vibvs),  armil(lis);  pha- 
l(eris);  III  9885  (Scardona) :  M.  Fraxsa- 
nivs  (sic)  Sex.  f.   Pol(lia),   domo  Regio 

LEPIDO,   .  .  .  DONATVS  PHALERIS,  TORQVIBVS, 

armillis;  III  14006  (Iader,  frgmt.):  tor- 
qvibvs), armil(lis),  phale|  r(is)];  VIII 
5209  (Tenelium) :  C.  Ivlivs  | .  .  .]lvs,  ve- 

T(ERANVS),  DONIS  DONATIS  (Sic)  TORQVIBVS 
ET    ARMILLIS. 

ARMILVSTRIVM.  (i.  e.  armorum  lu- 
stration cf.  TVBILVSTRIVM).  An  annual 
celebration  in  honor  of  Mars,  on  October 
19,  at  a  place,  also  called  Armilustrium, 
on  the  Aventine  Hill,  exact  site  unknown. 
The  Salii  took  part,  with  the  sacred  shields 
of  Mars  (ancilia),  in  the  '  Purification 
of  Arms',  and  performed  their  ritual  dance; 
and  all  those  present  were  under  arms 
(armali).  The  district  (and  its  chief  tho- 
rofare)  was  called  Vicus  Armilustri. 
[[Form.  gen.  armilvstri;  abbrev.  arm.,  ar., 
below]. 

a.  The  celebration  (in  various  calendars). 
I  p.  302  =  1*  p.  220  =  IX  4769  (Forum 


Novum,  Fasti  Sabini)  Oct.  19,  l2  p.  215 
=  VI  2295  =  32482  (Rame,  Lucus  Deae 
Diae,  Fasti  Arvalium)  Oct.  19,  I  p.  307 


p.  226  =  VI   2297  (Rome,    Fasti 


=  P 

Maffeiani)  Oct.  19,  I  p.  312  =  I2  p.  231 
(Fasti  Praencstini)  Jan.  11  (sic),  I  p.  325 
=  P  p.  245  =  IX  4192  (Fasti  Amiter- 
nini)  Oct-  19:  Arm(ilvstrivm);  I  p.  329 
=  P  p.  249  =X  6638  (Fasti  Antiates) 
Oct.   19:  Ar(milvstrivm). 

b.  The  Vicus.  VI  802  (Rome):  P.  Pi- 
narivs  Thiasvs  et  M.  Rabvtivs  Bervllvs, 
Mag(istri)  Vici  Armilvstri  anni  v;  VI 
975  (Rome,  136)  col.  3,  1.  26:  Vico 
Armilvstri;  VI  31069  (Rome):  [. . .] 
sacrvm.  [.  .  .  |  Mag(istri)  Vici  Armilvstri. 

ARMINIA.     See  ARMENIVS. 

ARMIN1VS,  as  name  of  race-horse. 
VIII  12504  (Carthago,  devotio)  col.  2, 
1.  7:  Arminivs. 

ARMIPOTENS.  «Powerful  in  arms*, 
(poetical).  VI  31256  (Rome,4th-5th):  [a]r- 
mipotens  Liby|  c]vm  defendit  HonorivJ  s 
agrvm];  Rossi  p.  265  =  Carm.  Lat.  1335 
(uncertain  source,  f) :  (ille)  sobrivs,  ar- 
mipotens,  castvs,  moderamine  pollens; 
Rossi  II  p.  288  =  Carm.  Lat.  1394  (Rome, 
f,  689):  Ceadval  armipotens.  [Perhaps 
add  XIII  6783  (Mogontiacum,  223)  cited 
s.  v.  ARM  .  .  .]. 

ARMISSES  Confanensss,  an  association 
of  devotees  of  a  fanum  on  the  banks  of 
the  Frms  (*Armisa?,  *Armisus?),  a  con- 
fluent of  the  Neckar  in  Germany.  XIII 
6378  (near  Metzingen,  ager  Sumelocen- 
nensis) :  I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo)  Con- 
fanesses  (sic)  Armisses  v(otvm)  s(olve- 
rvnt)   l(aeti)   l(ibentes)  m(erito). 

ARMO,  -ARE.  «To  arm*.  XIV  157 
(Ostia,  frgmt.,  late):  armabantvr  (se.  gla- 
diatores).  —  Apparently  in  a  comic  sense, 
IV  4866  (Pompeii,  gra/flto):  armavi  cen- 
tvm  nvmm[os],  i.  e.  his  nummi  were  the 
'  soldiers  '  of  his  '  campaign  '. 

ARMOG1VS.    See  HARMOGIVS. 

ARMORICANI.  The  people  of  Ar- 
morica,  Aremorica,  the  coast-country 
of  Gaul  between  the  Liger  and  the  Se- 
quana,  i.  e.  the  modern  Normandy  and 
Brittany.  Ill  1919  (Epetium,  2nd):  (Mi) 
.  .  .  dvci  leg(ionis),  c[ohort(ivm),  ala- 
rv]m  Britanici[n]iarvm  (sic)  adversvs 
Arm[oricano]s. 


•ISO 


ARNA 


ARNE 


ARNA.  A  small  town  of  Umbria, 
eight  chilometers  east-northeast  of  Pe- 
rusia,  on  the  other  side  of  the  Tiber; 
dow  Civitella  d'Arne.  [Cf.  ARNAS]. 
\l  5608  lAnia):  Phii.er.os  q_vi  praefvit 
te/aplo    (sc.    Fortunae)    ARNAt.    Statia 

ClIARITE     FORTVNAE    D(ONVm)     d(eDIt). 

[*ARNALIA,  as  local  epithet  of  Mi- 
nerva in  Gaul,  is  accepted  by  Steuding, 
Rose  her' s  Lexicon  and  Ruggiero,  Liz. 
Epigr.,  and  admitted  with  suspicion  by 
linn  in  Pauly-Wissowa,  Real-  En'cycl. 
after  Orolli  1901  from  an  iuscr.  found 
near  Villey  sur  Title;  but  is  recognized 
now  as  an  interpolation  to  explain  a  local 
name,  XII  5039  (bet.  Tilena  and  Ver- 
tillnin),  with  note]. 

ARNAS.  «Of  Arna»,  q.  v.  XI  5614 
(Arna) :  Veiedio  L.  f.  Clv(stvmina)  Cre- 

SCENTI,  Aed(|Li),  II  VIR(o)  i(vRE)  d(|CVNDO), 

Q(vaestori)  Reip(vblicae)  et  Alimen(to- 
rvm)  Arnat(ivm);  XI  1937  (Perusia) : 
[.]  Verseni  L.  f.  Lem(onia)  Graniani, 
.  .  .   patrono  (sic)  Mvnicipi  Arnat(ivm). 

ARNEMETICI.  Inhabitants  of  a  place 
probably  called  * Amemetum,  in  the  ter- 
ritory of  the  Volcae  Arecomici  in  Gallia 
Narbonensis,  on  the  right  bank  of  the 
Rhoue  not  far  from  Arelate;  now  Argens, 
Argence.  XII  2820  (Chateau  de  Jon- 
quieres) :  Arnemetici. 

ARNENSIS,  ARNIENSIS  tribus.  [The 
variant  Arniensis  is  probably  formed  on 
the  analogy  of  Aniensis,  but  cf.  circien- 
sis  beside  circensis].  One  of  the  31  tribus 
rusticae  of  Roman  citizens;  instituted, 
along  with  the  Sabalina,  Slellatina,  and 
Tromentina  q.  v.,  in  387  B.  C.  The  name 
was  derived  from  the  ancient  name(*Aro?) 
of  the  stream  now  called  Arrone,  which 
empties  the  waters  of  the  Lacns  Sabati- 
nns  (Lago  di  Bracciano)  into  the  Tyr- 
rhenian Sea  south  of  Fregenao(Maccarese). 
The  district  originally  assigned  to  this 
tribe  was  that  portion  of  the  then  con- 
quered southern  Etruria  between  the  still 
independent  territory  on  the  north,  and 
the  territories  of  Capena,  Veii  and  Fa- 
lerii  on  the  south.  After  the  Social  War 
(89  B.  C),  the  towns  of  the  Marrucini 
(Teate)  aad  Prentani  (Anxanum,  Histo- 
nium,  Iuvauum)  were  enrolled  in  the  tribe, 
as  well  as  the  Etruscan  Blera,    Clusium 


and  Polimartium  (?),  the  Umbrian  Ocri- 
nilum,  and  the  Gallic  Brixellurn.  Augu- 
stus finally  added  a  number  of  cities  of 
Africa  Proconsulates  (Agbia,  Carthago, 
Curubis,  Neapolis,  Thabraca,  Thibursicum 
Bare,  Thignica,  Thuburbo  Maius?,  Thu- 
burnica,  Thugga,  Uci  Maius)  and  of  Mau- 
ritania (Saldae,  Tupusuctu).  The  word 
Arnensis,  like  Aniensis  q.  v.,  is  generally 
treated  as  an  adj.  and  declined  (nom., 
dat.)  with  the  personal  name  of  which 
it  forms  a  part;  and  stands  regularly 
between  filiation  and  cognomen.  Excep- 
tions: XI  2099  (Volsinii):  M.  Helvivs 
M.  f.  Clemens,  Arnensis;  VIII  2505 
(Castra  Lambaesitana) :  [.  .  .]livs  Primvs, 
Ar(nensis);  VIII  2(518  (Lambaesis,  180) 
b,  1.  35:  P.  Tamvdivs  Venvstvs,  d(iscens) 
ar(niorvm),  Ar(nensis);  VIII  8865  (Tu- 
pusuctu) :  P.  Cornelivs  Crescens  Ar- 
ne(nsis)  Donatvs;  VIII  15427  =  1470 
(Thibursicum  Bure) :  P.  Crepereivs  Sv- 
riacvs,  Arne(n)sis;  XIII  8337  (Col.Agrip- 
pinensis):  M.  Petronio  L.  f.  Flosc(v)lo, 
Arn(ensi).  —  Note  doubling  of  tribe,  due 
to  change  of  civil  residence:  Rev.  Arch. 
XVIII  (1911)  p.  213,  no.  13  (Sufetula) : 
L.  Ivberivs  L.  f.  0(v)fentina,  Foro  Fla- 
minii,  Ivlianvs,  Arn(ensis)  Carthagini 
(sic),  i.  e.  he  changed  from  Forum  Fla- 
mini  to  Carthage;  II  105  (Pax  Iulia): 
G.  (sic)  Blossivs  Satvrninvs  Galeria 
N(e)apolitanvs  Afer,  Areniensis  (sic),  in- 
cola  Balsensis,  i.  e.  born  at  Neapolis  in 
the  Proconsular  Province  (Arnensis  Tri- 
bus), he  changed  residence  to  some  town 
of  the  Galeria  Tribus,  and  died  a  resi- 
dent of  Balsa  in  Spain.  —  Note  women 
who  insert  their  family  tribus  in  their 
name:  VIII  20050  (Tupusuctu):  Avrelia 
Q^  f.  A(rnensis)  Rogata;  VIII  20057 
(ibid.):  Cat(illia?)  L.  f.  A(rnensis)  Ma- 
trona. 

[Forms.  Seldom  written  in  full;  Ar- 
nensis, VI  1473  (Rome),  XI  2099  (Vol- 
sinii), III  0185  (Troesmis),  VIII  8450, 
20378  (Sititis).  20055,  20601,  20G07. 
20070  (Tupusuctu);  Arniensis,  VI  2707, 
29509a  (Rome),  VIII  15402  (Uci  Maius), 
15083  (Ucubi),  VII  48  (Aquae  Snlis); 
Harnensis,  VIII  5281  (ager  Hipponien- 
sis),  [abbrev.  Harn.,  see  below];  Are- 
niensis, II  105  (Pax  Iulia);  Arnhensis?, 


ARNE  AKNE  481 

XT  2510(Clusium);   Arnesis,  VIII  8857  15000  (Burnum):  Ck  Gavivs  Q^  f.  Arn. 

(Tupusuctu),  14720  (Thuburnica),  15097  Optatvs,  dom(o)  Brixel(lo)  ;  XIII  8337 

(Thignica),    15427    (Thibursicum  Bare);  (Col.  Agrippinensis) :  M.  Petronio  L.  f. 

[*Arvesis,  VIII  1470  corrected  to  read  Flosc(v)lo,  Arn.,  d(omo)  Brixelli  (sic). 
Arnesis,    VIII    15427    above];    Arnese,  (e).   Carthago  in  the  Proconsular  Pro- 

VIII    18451    (Lambaesis) ;    Arniese,  VI  vince.  VI  220  (Rome,  3d)  1.  16:  Q^Mi- 

2926  (Rome),  VIII  7082  (Cirta) ;  Arniesi,  nvcivs  Q^fil.  Arn.  Flavianvs,  Karth(a- 

VI  2942  (Rome).   —    Abbrev.   Arnens.,  gine)  (sic),    and  1.  20:    C.  Avfidivs  C. 

VIII  8881   (Tupusuctu);  Arniens.,    VIII  fil.  Arn.  Restitvtvs,  Karth(agine)  (sic) ; 

20688  (Saldae),  II  4141  (Tarraco),  XIII  VI  232    (Rome):    D.  Cornelivs    D.  fil. 

6893  (Mogontiacum);  Arnen.,  VIII  971  Arn.    Felix,    domo    Karthag(ine)    (sic); 

(Neapolis),  14830  (Prov.  Procons.);  Ar-  VI   2663    (Rome):    [.  .  .]io    L.  f.    Arn. 

nien.,  VIII  15491   (ibid.);  Arne.,    VIII  [. .  .]i,    domo    Carthagin(e);    XI    2699 

8841,  8845  (Tupusuctu),  9234  (Beruagia,  (Volsinii):  M.   Helvivs    M.    f.    Clemens, 

2nd);  Arnie.,  Ill  1435815<l  (Carnuntum);  Arnensis,  domo  Carthagine;   III    6185 

Arni.,    VI    2500    (Rome),    VIII    15460  (Troesmis) :  L.  Antonio  L.  fil.  Arnensi 

(Uci  Mains),    17398  (Tenelium);   Arns.  Felici,  Karthagine  (sic);  III  6580,  cor- 

(sic),  VIII  15090  (Thignica) ;  Arnt.  (sic),  rected  12045  (Alexandria,  2nd)  col.  2, 1.  37  : 

VIII    13270    (Carthago);    Arn.,    passim  [.].  Ravillivs    L.  fil.  Arn.  Celer,  Car- 

ubique;  Harn.,  VIII  8493  (Sitifis) ;  Ar.,  tha[g(ine)];    VIII  1035    (Carthago):  C. 

VI    2777  (Rome),    IX    2358   (Clusium),  Caecilivs    M.    f.    Arn.    Pavlinvs;    VIII 

VIII  1478  (Thugga,  1st),  2565  (Castra  2565  (Castra  Lambaesitana):  [. .  .]livs 
Lambaes.),  2618  (Lambaesis),  8946  (Sal-  Primvs  Ar..  Kar(thagine)  (sic);  VIII  2618 
dae);  *An.  perhaps  by  mistake  for  Arn.,  (Lambaesis,  186)  b  1.  35:  P.  Tamvdivs 
which  would  be  correct,  but  the  Aniensis  Venvstvs,  d(iscens)  ar(morvm),  Ar.,  Car- 
and  Arnensis  are  often  confused  in  inscrr.,  (thagine);   VIII   3358    (Lambaesis):  M. 

IX  2899  (Histonium),  3044  (Iuterpro-  Aemilivs  M.  f.  Arn.  Felix,  Kar(thagine) 
mium);  A.,  VIII  20656,  20657  (Tupu-  (He);  VIII  3925  (ibid.):  C.  Mvnatio 
suctu)].  C.  f.  Arn.  Martiali,  Karth(agine)   (sic) ; 

I.     Exx.  with    indication   of  town,   or  VIII  4436  =  18595  (near  Lamasba):  Ho- 

with  probable  local  application.  [N.b.  This  stilivs  f.  (sic)  Arn.  Felix.  [C]arthag(i- 

does  not  necessarily  imply  that  the  town  ne);  VIII  10526-7  (Carthago,  1st.  frgmt.) : 

belonged  to  the  Arnensis   Tribus~\.  [•  •  •]  Cn-  f-   Arn-  [■•■]!    ^III    10533 

(a).  Agbia  in  the  Provincia  Proconsu-  (Carthago):   C.  Fidicvlanivs    C.  f.  Arn. 

laris.  VIII  1548  (Agbia,  2nd):  [.]  Cn-  Rvfvs;  VIII  12318  (Bisica):  C.  Svlpicio 

civs   C.   f.  Arn.  Victor.  C.     Svlpici    Peren(n)is     f.     Arn.    Ampe- 

(b).  Anxanum  of  the  Frentani  (Reqio  [l]io,sacerdoti  CerervmKarthagini(s^); 

IV),  rather  than  Cluviae.  IX  2999  (An-  VIII   13270  (Carthago):  L.  Hostilio  L. 

xanum):  C.  Attio  C.  f.  Arn.  Crescenti,  [f.]    Arnt.   (sic)    Flacco  ;    VIII    14362 

Aed(ili)  Anxani  et  Clvvis.  Add  IX  2992  (Uccula,  2Ild-3d):   [.  .  .]nivs  f.  (sic)  Arn. 

(PagusUrbanus,  near  Anxanum):  N.Septv-  Karthagin[iensis](s/^);  VIII  14304  (ibid., 

mivs   (sic)   N.   f.  Arn.   Capito.  1st):   C  Annioleno   C.  f.  Arn.  Kartha- 

(c).   Blera    in    Etruria    (Regio    VII).  giniensi  Galliano;  VIII  18451  (Lambae- 

VI  221  (Rome,  113):  C.  Occivs  Arn.  Si-  sis):  C.  Terentivs  C.  fi[l].  Arnese  (sic) 

milis, Bler(a);  VI 32519 (Rome,  141):  [P>  Venvstvs,  KahthagOne)  (sic);  Rev.  Arch. 

tronivsT.  f.  Arn.Venerand(vs),  Bler(a).  XVIII  (1911)  p.  213  no.  13  (Sufetula): 

(d).  Brixellmnm^.ltdily  (Regio  VIII).  L.  Ivberivs  L.  f.  0(v)fentina,  Foro  Fla- 

VI  100  (Rome,   157):   C.  Ivlivs  C.  <f>.  minii,    Ivlianvs,    Arn.  Carthagini    (sic). 

Arn.    Africanvs,    Brixello;    VI    32519  [Perhaps  here  belongs  VIII  805  (Avitta 

(Rome,  141):  C.  Caesivs  C.  f.  Arn.  For-  Bibba):    Q^  Agrinio    Q^  fil.   Arn.  Spe- 

tvnatvs,  BRix(ELLo);XI1033(Brixellum):  rato  Speratiano]. 
[L.  BabvIrio    C.   f.   Arn.   [.  .  .]no,  and         (/").   Clvsium  in  Etruria  (Regio    VII). 

C.  Babvrivs  L.  f.  Arn.;  Ill  1432113  =  VI  2500  (Rome):  L.  Marivs  L.  f.  Arn.., 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


182 


a  km; 


AKiNK 


Clvsio,  Firmvs  ;  VI  2707  (  Rome) :  C.  Fren- 
tinas  C.  [f.]  Arniens[i]  Crescens,  Clvsi  ; 
XI  2108  (ClU8ium) :  Q__Gavivs  Ck_f.  Arn. 
Clemens  ;  2109  (ibid  .  frgmt.):  A.  Lvc[. . .] 
Arn.  S[.  ..];  2121  (ibid.):  Q^Antonio 
C.  f.  Arn.  Marsvae  (sic);  2124  (ibid.): 
Venidivs  Q^_f.  Arn.  Kalenvs;  2188 (ibid.): 
L.  Papirivs  A.  f.  Arn.;  2252  (ibid.): 
C  Gellivs  C.  f.  Arn.  Crassvs.  Mvrtia 
natvs;  2271  (ibid.):  C.  Annivs  C.  f. 
Arn.;  2347  (ibid.):  Sex.  Granivs  Sex. 
f.  Arn.  Ferox;  2358  (ibid.):  L.  Livivs 
L.  f.  A<r>.  Classicvs;  2382  (ibid.):  L. 
Petillivs  L.  f.  Arn.  Satvrninvs;  2394 
(ibid.):  A.  Plotivs  L.  f.  Akn..  L.  Plo- 
tivs  A.  f.  Arn.  Regv^la];  2403  =  1  1355 
(ibid.):  L.  Proeni  C.  f.  Arn.;  2405  (ibid  ) : 
C.  Pvblilivs  P.  f.  Arn.,  Vibinnia  natvs; 
2424  (ibid.):  L.  Scaevivs  L.  f.  Arn.  Lae- 
vinvs;  2489  (ibid.):  C.  Vettivs  L.  f. 
Arn.  Varivs  Rvfvs ;  2510  (ibid.):  (. . .) 
[V]jeties  (sic—  Vetli)  Arnhen.  (sic); 
251G    (ibid.,  frgmt.):   [. . .]   Arn.    <...). 

(g).  *  Cremona  in  n.  Italy  (properly 
Aniensis  Tribus).  VI  2926  (Rome):  Ter- 
tivs  Vercobivs  Svrvs,  Arniese  (sic),  Cre- 
mona ;  VI  2942  (Rome):  <...)•  Arniesi 
(sic),  Catoni,  Cremona;  III  1435815a 
(Carnuutum) :  L.  Centyllivs  L.  (sic)  Ar- 
nie.  Priscvs,  Crem(ona). 

(h).  Curubis  in  the  Proconsular  Pro- 
vince. VIII  980  (Curubis):  C.  Helvio 
C.   f.   Arn.   Honorato. 

(i).  * Forum  lull  in  Gallia  Narbonen- 
sis,  (properly  Aniensis  Tribus).  VII  48 
(Aquae  Sulis) :  C.  Mvrrivs  C.  f.  Arnien- 
sis,  Foro  Ivli,  Modestvs. 

(k).  Histonium  of  the  Frentaui  (Regio 
IV).  VI  221  (Rome.  113):  Q.  Marivs 
Arn.  Procvlvs,  HrsT(oNio),  and  C.  Mes- 
sivs  Arn.  Aper,  Hist(onio)  ;  IX  2851 
(Histonium):  Sex.  Maori  Q^  f.  Arn.  Sa- 
tvrnini;  2855  (ibid.):  Q^  Baebio  M.  f. 
CK_  n.  Arn.  Svetrio  Marcello  ;  2872 
(ibid.):  Q^Baebio  Q^  f.  Arn.  Silvano; 
XIII  0893  (Mogontiacum):  Gv_  Gavivs 
M.  f.  Arniens.,   Histonio. 

(/).  Iuvanum  of  the  Frentani  (Regio 
IV).  IX  2959  (Iuvanum):  Cn.  P[o]p- 
p[ae]dio  Q^[fi]l.  Arn.  Maximo;  2905 
(ibid.):  [Se~]x.  Mett[~io  Se]x.  i.  Arn. 
Vrsioni  ;  2975=  1  1273  (ibid.):  C.  Vtivs 
C.   f.   [.  .  .1,   Arn. 


(m).  Neapolis  in  the  Proconsular  Pro- 
vino-  VI 11  971  (Neapolis):  M.  Avrelio 
M.  fil.  Arnen.  Serano  ;  II 105  (Pax  Iulia) : 
G.  (sic)  Blossivs  Satvrninvs  Galeria 
N(e)apolitanvs  Afer  Areniensis,  incola 
Balsensis  (See  above,  introd.,  end). 

(n).  Ocriculum  in  Umbria  (Regio  VII). 
XI  4081  (Ocriculum) :  Sex.  Avfidianvs 
Sex.  f.  Arn.  Celer;  4086  (ibid.,  202): 
L.  Ivlio  L.  f.  Arn.  Avgvrino;  409'.' 
(ibid.,  frgmt.) :  [.  .  .]i  L.  f.  Arn. 

(o).  Polimartium  ?  in  Etruria  (Regio 
VII).  XI  3045  (Polimartium):  q!  Cal- 
fvrnivs  (sic)  C.  f.  Arn.  ;  3050  (ibid.) : 
Q^_Vibivs   Q^.  f.   Arn.   Rvfvs. 

(■/>).  Saldae  in  Mauretania.  VIII  8925 
(Saldae):  Sex.  Cornelivs  Sex.  \_?.~\  Arn. 
Dexter;  8934  (ibid.,  2nd):  Sex.  Cornelio 
Sex.  f.  Arn.  Dextro ;  8935  (Saldae):  Sex. 
Cornelivs  L.  f.  Arn.  Dexter  Maximvs; 
8i'3l!  (ibid.)  :  [.]  Ivlio  C.  f.  Arn.  Mar- 
tiali;  8937  (ibid.,  197):  M.  Avfidio  M. 
fil.  Arn.  Honorato,  and  C.  Avfidivs 
L.  f.  Arn.  Honoratvs  ;  8946  (Saldae): 
P.  Clodivs  Felix  P.  (sic)  Ar.  ;  8971 
(ibid.):  L.  Valerivs  P.  f.  Arn.  Exoratvs; 
8972  (ibid.):  [.]  Qvatron[i]vs  Q.  f. 
Arn.  Rogatvs;  20635  (ibid.):  Q^Heren- 
nivs  L.  f.  Arn.  Martialis;  20688  (ibid.): 
L.  Blaesivs  P.  fil.  Arniens.  Vitalis. 

(q).  *  Sicca  in  the  Proconsular  Province. 
(Properly  Quirina  Tribus).  VIII  2565 
(Castra  Lambaesitana) :  [Ga]rgilivs  Q. 
f.  Ar.  Fatalis,  Sic[ca]. 

(r).  Teate  of  the  Marrucini  (Regio  IV). 
IX  2995  =  p.  889  (Anxanum,  161-9,  tab. 
lioii.  miss.)  1-  10:  f.  . -1  f.  Arn.  Apol- 
loniano,  teate;  3023  (Teate):  L.  Ma- 
milio  L.  f.  Arn.  Modesto;  3024  (ibid.): 
Q^_  Ninno  Ck_  f.  Arn.  Oppianico;  III 
4060  (Poetovio):  M.  Petronivs  M.  f.  Arn. 
Classicvs,  Marrvcinvs  ;  VIII  2628  (Lam- 
baesis) :  P.  Seivs  P.  f.  Arn.  Rvfvs,  Tea- 
te Marrvcinorvm.  Here  belong  probably 
also  the  inscrr.  of  the  neighboring  (15  m.) 
1 nlerpromium,  IX  3044  (cf.  VI  1485-6, 
XIV  3944),  and  3072. 

(s).  Thabraca  in  the  Proconsular  Pro- 
vince. VIII  17337  (Thabraca):  Lanisinvs 
L.  f.  Arn.  Vindex. 

(t).  Thibursicum  Bure  in  the  Procon- 
sular Province.  VIII  1441  (Thib.  Bure): 
Q^_  Cornvficivs    Q^_  f.    Arn.    S[. .  .]s  ; 


ARNE 


AROM 


483 


VIII  1470  =  15427  (ibid.) :  P.  Crepereivs 
Svriacvs,  Arnensis;  VIII  15430  (ibid.): 
V.  Ivnivs  C.  f.  Arn.  Victor. 

(u).  Thignica  in  the  Proconsular  Pro- 
vince. VIII  15097  (Thignica):  L.  Granivs 
L.  f.  Arnesis  Pax;  VIII  15090  (ibid.): 
[.  . ,~]  M.  f.  Arns.   (sic)  Felix. 

(x).  Thuburbo  Maius  in  the  Procon- 
sular Province.  VIII  842  (Thub.  Maius): 
L.  Nvmisivs  L.  f.  Arn.  Vitalis;  VIII 
854  (ibid.):  C.  Faltonio  L.  f.  Arn. 
Fvsco. 

(a  a).  Thuburnica  in  the  Proconsular 
Province.  VIII  14705  (Thuburnica):  C. 
Mem.wivs  Q^_f.  Arn.  Valens  ;  VIII  14720 
(ibid.) :  [.].  Pinarivs  [.].  f.  Arnesis  (sic) 
Pe[re]grinvs. 

[b  b).  Thug g a  in  the  Proconsular  Pro- 
vince. VIII  1478  (Thugga,  1st):  [.  .  .  f. 
A]r.  Crassvs;  VIII  1494  (Tlmgga):  [L.] 
Marcio  Cv_  f.  Arn.  Simplici  ;  VIII  1525 
(ibid.):  M.  Mattivs  M.  f.  Arn.  Pvllaie- 
nvs  Bellicvs;  VIII  15545  (ibid.):  L.  Nv- 
misivs M.  fil.  Arn.   Honoratvs. 

(c  c).  Tupusuctu  in  Mauretania.  VIII 
8841  (Tupusuctu):  L.  Tadivs  M.  f.  Arne. 
Nivalis;  8852  (ibid.):  C.  Annivs  M.  fil. 
Arn.  Felix;  8857  (ibid.):  A.  Caecilivs 
M.  fil.  Arnesis  (sic)  Felix;  8865  (ibid.): 
P.  Cornelivs  Crescens  Arne.  Donatvs; 
8880  (ibid.):  C.  Maenivs  P.  fil.  Arn. 
Felix;  8881  (ibid.):  M.  Marcivs  M.  f. 
Arnens.  Victor;  8886  (ibid.):  M.  No- 
nivs  M.  f.  Arn.  Crescens;  8920  (ibid., 
frgmt.):  (.  . .)  Arn.  Pere[grinvs?J;  20655 
(ibid.):  L.  Antonivs  L.  f.  Arnensis  Mav- 
rvs;  20656  (ibid.):  Avrelia  Q^  f.  Ar- 
nensis?) Rogata;  20657  (ibid) :  Cat(il- 
lia?)  L.  f.  A(rnensis?)  Matrona;  20661 
(ibid.):  M.  Flavivs  M.  f.  Arnensis  Felix; 
20667  (ibid.):  C.  Modivs  L.  fil.  Arnen- 
sis Fvndanvs;  20670  (ibid.):  Q^  Phale- 
rivs   (sic)  Sex.   fil.  Arnensis. 

(d  d).  Uci  Maius  in  the  Proconsular 
Province.  VIII  15446  (Uci  Maius):  L. 
Soilonivs  P.  f.  Arn.  Lvpvs  Marian[vs]  ; 
15460  (ibid.) :  S.  [A]pronivs  T.  [f.]  Arn. 
Fortvnatvs;  15462  (ibid.):  M.  Atinivs 
Q^filivs  Arniensis   Felix. 

(ec).  *  Ver -celiac  in  n.  Italy,  (properly 
Aniensis  THbus).  VI  2664  "(Rome) :  L. 
Atilivs  [L.]  f.  Arn.  [Pri]scvs,  [V]er- 
cellas. 


II.  Inscrr.  without  indication  of  town. 
VI  1060  (198-210)  col.  I  1.  2,  1339  (3d), 
1473,  1485,  1486,  23816  (2nd),  2652, 
2777,  10525,  11191,  13958,  14833  =  1 
1012,  20945,  21086,  24603,  25884, 
26603,  27539,  28184,  28384,  28640, 
29569«,  33858  (2nd,  3d),  34217  (Rome); 
XIV  2498  (ager  Tusculanus),  2844  (ager 
Praenestinus),  3581,  3614  (Tibur),  3994, 
3995  (Marco  Simone);  X  3899  (Capua); 
IX  3044,  3072  (Interpromium  —  see 
above  §  r) ;  XI  2744  (Volsinii),  3071 
(Horta);  V  4  (Nesactium);  III  725  (Cal- 
lipolis),  4412  (0arnuntum),14207u  (Thra- 
cia,  1st);  VIII  1572  (Prov.  Procons.), 
3512  (Lambaesis),  4300  (Batna),  5281 
(ager  Hipponieusis),  7082,  7110  (Cirta), 
8375  (Choba,  196),  8452,  8466  (156), 
8493,  8504,  8521,  20378  (Sititis),  9234 
(Beruagia,  2nd),  11680  (Thala),  12232 
(Prov.  Procons.),  12298  (Bisica),  14291 
(Thibiuca,  2nd),  14361,  14366,  14367 
(Uccula),  14392  (Vaga,  2nd),  14603  (Si- 
mitthus),  14687  (Prov.  Procons.),  14731 
(Ghardimau),  14830,  15361,  15364 
(Prov.  Procons.).  15445  (Thibaris),  15484, 
15491  (Prov.  Procons.),  15556  (Aunoba- 
ris),  15570  (Prov.  Procons.),  15633  (Mu- 
stis),  15683  (Ucubi),  16425  (Prov.  Pro- 
cons.), 17398  (Teneliurn);  II  1406  (Urso), 
3401  (Acci),  4120,  414 1  (Tarraco). 

ARNESIS.     See  ARNENSIS. 

ARNIENSIS.     See  ARNENSIS. 

ARNIES1S.     See  ARNENSIS. 

ARO,  -ARE.  «  To  plow».  [Cf.  ARA- 
TOR,  ARATOR1VSJ.  II  5439  (Lex  Ur- 
souensis,  44  B.  C.)  Ill  5.  16:  ne  qvis 
limites  decvmanosqve  opsaeptos  (sic) 
.  .  .  habeto,  neve  Eos  arato  ;  XIII  1623 
(Segusiavi,  2nd)  :  neiyuni  arandi,  serendi 

PANGENDIVE  IVS   EST   INTRA  ID  SPaTIVM  AGRI  ; 

VIII  17313  (bet. Thagaste  and  Thabraca): 
Marti  Avg(vsto)  sacrvm.  (Ille)  mag(ister) 
ex    praece(p)to,    arato    loco,    D(omino) 

SATVR(NO)    ARAM    S(VA)     p(eCVNIa)    f(eCIT)  J 

VI   18385  =  Carm.  Lat.  1184   (Rome): 

[SI  QVIS  FORTE  MORJAE  PATIENS  VIS  SCIRE, 
VIATOR,  [PARVOLVS  HIC  a]tR1S  TITVLIS  QVID 
NOSTER    ARATVS    REDDAT    AGER. 

AROMA,  {(iowfia).  «Spice»,  «per- 
fume»,  «incense».   XII  874   (Arelate): 

(Ilia)  .  .  .  TAN  (Sic)  DVLCIS  ERAT  TANQVA1W 
AROMATA.      .  .  .  jQ(t)[MXTl    XCtVTa.     (i.    C    hd' 


m 


AK01I 


A  Kit  A 


dear  ones  gave  her  as  a  pet-name  Aroma 
or  Aromation.  —  As  brand  of  spiced 
wine.  IV  :>;>s:;  (Pompeii,  amphora):  Aro- 
ma. —  As  incense  or  perfume,  Bull.  Arch. 
Or.  I  (1868)  p.  10  =  11  p.  3  (Rome, 
tomb  of  St.  Cyril  in  S.  Clemcntc,  8ln  f) : 
(corjius  Sancti)  imnis(s«?)  divinis  q.(vo)d 

AROMATIBVS    SEPEL1VIT.      [Cf.     AROMATA- 

RIVS]. 

AROMATAR1VS.  ■  Dealer  in  spices 
etc.»  [Cf.  AROMA].  VI  384  (Rome): 
T.  Annivs  T.  f.  Col(lina)  Ph[i]lipp[vs], 
Mag(ister)  Qvinqv[e]nn(alis)  Coll(egi) 
Aromatar(iorvm). 

AROMATICVM,  as  name  of  salve  or 
lotion  for  eye-diseases.  XII5t>919  ==  XIII 
1002120G  (Nemausus,  oculist's  -tamp): 
aromaticv(m),  crocodem  (sic),  psoricvm, 
melinv(m). 

ARONIANI  Horti  in  Rome.  Such,  and 
not  Aboniani  q.  v.,  as  given  in  VI  671, 
is  the  proper  reading  of  the  inscr.,  which 
has  been  refound.  Bull.  Cora.  XXIX  (1901) 
p.  150  =  Rev.  Arch.  IV.  I  (1903)  p.  336 
=  Annee  Epigr.  (1903)  p.  8  (Rome): 
(file)  d(ono)  d(edit)  Hortis    Aronianis 

ARAM    MARMOREa(m). 

ARPAGIVS.  (Sic  for  harpagius).  Ap- 
parently used  at  Lugudunum  as  a  term 
of  affection  applied  to  children  and  }ronng 
persons  carried  off  by  premature  death. 
XIII  2065  (Lugudunum):  arpagi  dvlcis- 
sime!;  XIII  2073  (ibid.):  vivat  qvi  di- 
xerit  :  «arpagi,  tibi   terram  levem  !  »  . 

ARPASTON.  Name  of  a  remedy  for 
eye-troubles.  XIII  10021 153  (Gallia,* ocu- 
list's stamp):  L.  Pomp(ei?)  Nigrini  arpa- 

STON      AD      RECENT(EM)     LIPPITVDINE(m)     .  .  . 
EX    OVO. 

ARPAX.  (=ao7iag;  Lat.  rapax),  in 
special  sense  of  ■  grabber »,  i.  e.  «  cheat » 
at  games  of  chance.  On  bone  tesserae, 
IX  60891  (Pentima).  X  80708  (Campa- 
nia) :   ARPAX  ! 

ARPENINVS  (or  ARPENNIVS;  the 
monogram  leaves  the  form  uncertain). 
A  local  deity  of  the  Convenae  on  the 
northern  slopes  of  the  Pyrenees;  otherwise 
unknown.  XIII  167  (regio  Convenarum): 
Arpenino  (or  Arpennio)   Deo.   Eelex  Be- 

LEXCONIS     f(iLIVs)     v(0TVm)    s(OLVIT)     l(i- 

bens)  m(erito). 

ARPENNIS.     See  AREPENNIS. 


ARQVATVRA.     (sic    for    arcuatura). 
k  Arched   construction",    «arches».   VI 

31564  (Rome,  3d-4lh):  (Constantinus  Ma- 

.'  imilS)    FORMAM    Aqv[ae]    VlRGlNIS    VETV- 

state    con[l]apsam,  a   fontibvs  RENOVA- 

[t]aM,  ARQVATVRIS  EM1NENTIBVS  OMn[ib]vS 
DIRVTAM,     PECVNIA    SVA    [.  .  .]. 

ARRA.  «  Pledge  » ,  « surety  ■ ,  «  secu- 
rity »,  « deposit »,  for  the  carrying  out  of 
a  business  contract  or  compact,  or  the 
just  settlement  of  a  claim  or  a  bet;  a 
shortened  form  of  arrabo  (=  agoa^wv), 
which  does  not  occur  in  inscrr.  (Ital.  arra, 
cf.  caparra ;  Fr.  les  arrhes).  [Form  arre, 
see  below].  Ill  p.  951  '(Alburnus  Maior, 
167,  labella  cerala) :  inter  Cassivm  Fron- 

TINVM  ET  IVLIVM  ALEXANDRVM  SOCIETAS 
.  .  .  ITA  CONVEN[ljT,  VT  QVIDQ_[vi]d  IN 
EA  SOCIETATE  ARRE  NATVM  (sic)  FVERIT, 
LVCRVM   DAMNVMVE  ACCIDERIT,  AEQ.VIS    POR- 

tionibvs  s[vscip]ere  debebvnt  ;  Cohen 
Monnaies  Imperiales  VIII  p.  266  no.  5 
(tesserae  lusoriae):  qvi  lvdit  arram  det, 
qvod  satis  sit  (with  design  of  four  astra- 
gali). —  Applied  to  a  person,  VI  7193  a 
(Rome):  et    podagram   (sic)   careo,  nec 

SVM  PENSIONIBVS  ARRA,  ET  GRATIS  AETERNO 
PERFRVOR    HOSPITIO. 

AR(R)ABO.  Inscriptional  form  of  the 
name  of  the  town  commonly  called  Ar- 
rabona,  in  Pannonia  Superior,  on  the 
river  Arrabo  (Raab)  at  the  junction  of 
several  small  streams  at  some  distance 
south  of  the  Danube,  on  the  highway 
between  Brigetio  and  Carnuntum,  with 
road-connections  to  Savaria  and  Sopianae ; 
now  Raab  in  German,  Gyor  in  Hunga- 
rian. VI  36351  (Home):  Silvania  Cre- 
sce[ntina]  .  .  .  nata  [PannoJnia  Sv[pe]- 
rIjJore,    ter[ritorioJ    Arabo[n]e    (sic). 

ARRAGO.  A  small  stopping-place 
near  the  north-eastern  coast  of  Hispania 
Tarraconensis  between  the  hamlets  of  Ad 
Fines  (20  miles)  aud  Semproniana  (9  miles), 
on  the  highway  from  Tarraco  to  Gerunda. 
In  itimraria  on  four  silver  cups  found 
at  Vicarello.  XI  3281 :  Ad  Fines  .  .  . 
Arragonem  xx  ...  Semproniana  viiii  ; 
3282:  Ad  Fines  ...  Arragone  (sic)  xx 
.  .  .  Praetorio  xvii  ;  3283 :  Ad  Fines  .  .  . 
Arragone  xx  .  .  .  Praetorio  xvii  ;  3284: 
Ad  Fines  .  .  .  Abragone  (sic)  xx  ...  ad 
Praetorivm  xvii. 


ARRA  ARRE                    485 

*ARRAND.=?  VIII15076(Thignica):  and  51  miles  south  of  Florentia  by  the 

S(atvrno)  A(vgvsto)  [S(acrvm)].  Ca[e]-  Via  Cassia;  now  Arezzo.  After  long  Ro- 

cilivs  [FJestvs  Arrand.  v(otvm)  s(olvit)  man  control  and  complete  Latininization, 

l(ibens)  m(erito).  Arretium  definitely    received    Roman  ci- 

ARRANIANVS  fundus,  an  estate  near  tizenship  in  90  B.  C,  its  citizens  being 

Veleia.  XI  1147  (Veleia,  2nd)  III  1.  96.  enrolled  in  the    Pomptina   Tribus  q.  v. 

item  fvndos  Caesianos   Naevianos  Fir-  The    inhabitants    were    subdivided    into 

jviianos  Arranian(os)Cvrigenvm,  qvisvnt  three  classes,   viz.   Arretini   Veteres,   of 

in  Veleiate,  Pag(o)  Salvio.  the  old  Etruscan  town  (cf.  XI  1849  s.  v. 

ARRETINVS,  (ARETINVS).  Adj.,  subst.  ARRETINVS),  A.  Fidentini  (See  FIDEN- 

*  Of  Arretium  »    q.  v.  [Form  Aretinvs;  TINVS),  representing   descendents  of  co- 

abbrev.  Aretin.,  Arreti.,  Areti.,  Arrti.  lonists  settled  there   by    Sulla  after  the 

(sic),  Arret.,  Aret.,    Arre.,   Are.,  Aris.  overthrow  of  Marius,   with    whose  party 

(sic),  Arr.,  see  below].  the  Arretini  Veteres  had  allied  themsel- 

a.  Subst.  XI  1836  (Arretium,  261):  ves,  and  A.  lulienses,  presumably  the 
Ordo  Arretinorvm  ;  XI  1849  (Arretium) :  coloni  of  Julius  Caesar  and  their  descen- 
Decvriones  Arretinorvm  Veter(vm),  cf.  dents.  Arretium  was  the  seat  of  important 
below  s.  v.  ARRETIVM;  XI  2594 £  (ager  pottery-industries,  whose  moulded  vases 
Clusinus) :  C.  Vmbricio  [L.  f.  Pom.]  Ce-  («Arretine  Ware»),  with  (earlier)  black 
leri,  Arretino.  (Cf.  XI  2594  a  s.  v.  AR-  and  (later)  red  glaze,  formed  the  staple 
RETIVM).  table-crockery  of  the  less   well-to-do  of 

b.  Adj.  XI  1847  (Arretium):  Q^Spv-  the  whole  Roman  world,  and  were  copied 
rinnae  Qj_  f.  P(omptina  tribu)  Qvintia-  and  imitated  in  the  provinces  (esp.  Gaul, 
no,  ...  Cvrat(ori)  Kalend(ari)  Pleb(is)  Germany,  Britain);  and  its  territory  pro- 
Arret(inae).  —  On  Arretine  vases.  The  duced  wine  and  grain,  (cf.  XV  5237  s.  v. 
Figulinae  Arretinae  of  Aulus  Titius,  at  ARRETINVS]. 

Arretium,    XI    6700688    (vases    found    at  [Form  Aretivm;  abbrev.  Arret.,  Arr., 

Arretium,  Clusium,Ariminum), XV  5649  a  Ar.,  below]. 

(vases  found  at  or  near  Rome),  11  4970519a  Natives  of  the  town  (esp.  soldiers).  VI 

(vase  found  at  Tarraco):    A.  Titi  Figv-  2375  6  =  32515  6  (Rome,  latere.  Prae- 

l(inae,oi--i)  Arret,  (or  Arre.);  II  4970520  torian.)    col.  I  1.  27:    [. . .]  Arret(io); 

(Tarraco) :  C.  (sic)  Titi.  figvl.  Aris.  (sic) ;  col.  2  1.  32:  C.  Lvsi(vs)    Festvs,  Arre- 

XIII  10009256  (vase  found  at  Poitiers):  no;  col.  3  1.36:  L.  Rabvleivs  Priscvs, 
A.  Titi  figvl.  Arre.  —  Other  manufacto-  Ar(retio,  oi'-imino);  VI  2375^=32515  # 
ries,  without,  name  of  proprietor,  stamped  (ibid.)  col.  1  1.  8  [. . .]  Procvlvs,  Arre- 
on  Arretine  vases  (sc.  poculum,  vasculum  tio,  and  1.  29:  [. .  .]s  Pvdens,  Arreti; 
or  the  like),  XV  4998a'b<c-d  (Rome):  VI  2381  =  32522  (ibid.,  2nd)  b.  col.  I, 
Aretin.,  Areti.,  Aret.,  Are.;  XV  1.  16 :  [.  .  .]na  C.  f.  Pom(ptina)  Clemens, 
4998e>/%tf>'M.fe  (Rome):  Arreti.,  Arrti.  Arr.,  and  b.  col.  II,  1.9:  Q^_  Laetinivs 
(sic),  Arre.,  Arr.  ;  X  80561  (Puteoli,Catana,  Q^f.  Pom.  Firmvs,  Ar.;  VI  2382  =  32638 
Syracusae):  Arreti.,  Arre.;  II  49704r'a'^56  (ibid.)  b.  1.  10:  M.  Vetilivs  M.  f.  Pom. 
(Tarraco):  Arret.,  Arre.  —  XV  3619  Pvdens,  Arret.,  and  1.  19:  M.  Aelivs 
(Rome,  qrafflto  on  amphora):  Arretini  M.  f.  Pom.  Ivstvs,  Arret.;  VI  2404  £ 
(sc.  vini  or  frumenti;    cf.    Plin.   H.  N.  =  32515 c  (ibid.)  1.  13:  Petronivs  Pro- 

XIV  §  36,  XVIII  ^87).  —  [XV  5237  cvlvs,  Arreti,  and  1.  15:  Nvtricivs  Vr- 
(Rome,  Arretine  vase):  M.  Crati(di)  Ar-  svs,  Arreti;  VI  2413  =  32529  (ibid., 
reti(ni)  is  probably  cognomen].  frgmt.) :    [. .  ,]s,  Arret.,  and  [. . .  Jatvs, 

ARRETIVM.  An  ancient  and  important  Arret.,    and    [...>,    Arret.;    VI    2475 

city  of  Etruria.  originally  probably  one  of  (Rome) :  A.  Setinivs  M.  f.  Pom.  Maximvs, 

the  twelve  of  the  Etruscan  Confederation,  Arretio;  VI  2478  (Rome):  [L.  Val]erivs 

occupying  a  strong   position    at    the  foot  Q^_f.  Pom.    Ivstvs,    Arretio;   VI    2577 

of  the  Appenines  near  the  headwaters  of  (Rome) :  Q^_Gabinivs  Q^f.  Pom.  En[.  .  .], 

the  Arnus,    37   miles   north   of  Clusium  Arretio;    VI  2661    (Rome):   M.   Titivs 


486 


ARRI 


ARS 


C.  f.  Pom.  Verecvndvs,  domo  Arretio; 
VI  2887  (Rome):  C.  Anicio  Ivsto.  ... 
nat(ione)  Arretio;  VI  32519  =  2378 
+  Eph.  Epigr.  IV  no.  887  (Rome,  latere, 
praetorian.,  2nd):  [.  .  .]ternvs.  Arret., 
and  L.  Gessivs  L.  f.  Pom.  Clemens,  Ar- 
ret.; X  6123  (Formiae):  T.  Flavm  T.  f. 
Pom.  Servati,  Arretio;  XI  2594  (ager 
Clusinus)  a:  C.  Vmbricio  L.  f.  Pom(p). 
Celer(i),  Arretio;  XI  5935  (Tifeinum 
Tiberinum):  C.  Aninivs  C.  f.  Pom.  Gal- 
lvs,  domo  Arretio;  III  2071  (Salonae, 
frgmt.):  [. .  .]im,  A[rr]etio;  III  2678 
(Tragurium) :  C.  Vibivs  C.  f.  Pom[p]t. 
Pvdes  (sic),  domo  Arret.,  Ill  2840  (Bur- 
num):  [.  .  .]aelioni  C.  [f],  ...  domo 
Ar[r]etio;  III  6418  (ibid.):  A.  Sentivs 
A.  f  Pom..  Arreti  ;  III  8764  (Salonae): 
C.  Vatinivs  Sex.  f.  Capito,  .  .  .  dom(o) 
Arreti;  XIII  6212  (Borbetomagus) :  C. 
Babvrivs  Festvs  Pom.,  Arretio;  XIII 
8174  (Col.  Agrippinensis):  A.  Titivs  C. 
f.  Pom.  Severvs.  Arretio.  —  As  '  trade- 
mark '  stamped  on  Arretine  vases,  XV 
4998  (Rome),  III  9894  (Burnum) :  Are- 
tio  (sic). 

ARRIANVS.  Of  the  gentile-name  Ar- 
rius.  [Form  Arianvs,  below]. 

Arrianm  fundus,  an  estate  near  Ve- 
leia.  XI  1147  (Veleia,  2nd)  p.  II  §  11, 
1.  20:  fvndos  Lvbavtinos,  Obsidianvm, 
Arrianvm,  qvi  est  in  Veleiate.  Pago 
Valeric  —  Insula  Arriana.  a  block  of 
buildings  in  Pompeii,  with  apartments, 
shops  etc.  for  rent,  IV  138  (Pompeii,  di- 
pinto):  Insvla  Arriana  Polliana  [C]n. 
Al[le]i  Nigidi  Mai.  —  Brick-kilns  of 
Arrius;  trademarks  on  tegulae  and  lateres, 
XI  6676  (near  Ariminum,  later) :  arriana  ; 
III  101839  (Salonae,  tegula):  Arriana 
op.  —  Viiium  Arrianum.  IV  5572  (Pom- 
peii, amphora) :  xv  kal(endas)  Ian(varias) 
de  Arriano  dol(ia)  xv;  XV  4654  (Rome, 
amphora):  vet(vs?)  Aria(nvm)  (sic),  mi 
(an  no  rum  ?). 

ARRIPiO.   -ERE.     See   ADRIPIO. 

ARRONIDAECI.  A  Spanish  clan  of  Hi- 
spania  Tarraconensis,  otherwise  unknown. 
II  2697  (Astures  Transmontani):  Iovi 
Optimo  et  Maxsimo  (sic)  sacrvm,  Arro- 
nidaeci   et   Coliacini   pro  salvte  SIBI  ET 

SVIS    POSVERVNT. 

ARRVNTIANVS.  ■  Of  Arruntius  » ,  the 


nomen  gentilicium.  The  ■  Wine-Cellar 
of  Arruntius  ■  in  Rome,  a  storehouse, 
probably  on  the  Tiber  wharves  not  far 
from  the  modern  Ponte  S/'sto,  imperial 
property  in  the  second  century.  VI  8826 
(Rome,  102):  Collegio  Liberi  Patris  et 
Mercvri  negotiantivm  cellarvm  vina- 
riarvm  novae  et  Arrvntianae  Caesaris 
n(ostri). —  Arruntianus  fundus,  an  estate 
near  Veleia.  XI  1147  (Veleia,  2nd)  pag.  vi 
§  35,  1.  19:  item  fvnd(os)  Aemilianvm, 
Arrvntianvm  in  Veleiate,  Pag(o)  Vel- 
leio,  Vico  Vcciae,  and  pag.  in  §  15, 
1.  3:  item  fvnd(os)  Afranianvm,  Man- 
cianvm.  Bittelvm,  Arrvntianvm,  Pag(o) 
s(vpra)  s(cripto),  i.  e.  in  Veleiate,  Pago 
Iunonio,  and  pag.  m  §  19,  1.  98:  fvn- 
d(os)  Atilianvm,  Arrvntian(vm).  Innie- 
livm,  Antiate  et  Veleiate,  Pag(o)  Flo- 
reio. 

ARRVRABILITER,  if  correctly  read, 
popular  form  of  an  adverb  of  uncertain 
(obscene)  sense.  [Cf.  Olcott.  Word  For- 
mation, pp.  209-10].  IV  4126  (Pompeii, 
graffito):  Trebonivs  Evcini  ceventinabi- 
lite\r),  arrvrabi(l)iter. 

ARS.  Originally,  skill  in  any  sort  of 
handiwork  [Cf.  ARTO.],  «handicraft»; 
extended  to  skilled  workmanship  in  the 
trades,  professions,  sciences,  and  arts ;  in 
private  life,  «skill»,  «graces»,  «accom- 
plishments »;  the  malae  arles  of  careless- 
ness, witchcraft.  [Abbrev.  art..  XIII  1978 
(Lugudunum)]. 

I.  With  distinguishing  epithets,  or  clear- 
ly defined.  1.  Ars  argentaria.  VIII  7156 
(Cirta):  Praecilivs,  Cirtensi  lare,  argen- 
tariam  ex(h)ibvi  artem;  XIII  2024  (Lu- 
gudunum):   POTITIO  ROMVLO,    .  .  .    ARTl[s] 

arge[nt(ariae)]  exclvssor[i]. —  2.  a.bar- 
baricaria.Xlll  1945  (Lugudunum) :  Con- 
stantini  Aeqvalis.  hominis  optimi  artis 
barbaricariae.  —  3.  a.  caelaturae.  VI 
9222  (Rome) :  hic  artem,  caelatvra  Clo- 
diana,  evicit  omnes.  —  4.  a.  calculaturae. 
XIII  6247  (Borbetomagus):  Lvpvlio  Lv- 

PERCO,   DOCTORI   ARTIS  CALCVLATVRAE  ;  XIV 

472  (Ostia.   144?):    d(is)  m(anibvs)  Me- 

LIORIS.  CALCVLATORIS,  .  .  .  NAM  COMMEN- 
TARIOS  ARTIS  SVAE  qvas  reliq(v)it,  PRIMVS 

fecit.  —  5.  a.  character  aria.  XIII  1982 
(Lugudunum) :  Avreli  Leontis,  .  .  .  artis 
caracte[rariae]  (sic).  —  6.  a.  comoediae. 


ARS 


ARS 


487 


II T  375  (Parium) :  P.  Pvblilivm  Ingenvvm, 

COMOEDVM,  PROPTER  SlNGVLAREM  ARTIS   PRV- 

dentiam.  —  7.  a.  crelaria.  Ill  5833  (Au- 
gusta Vindelicum):  Victo[ri]o  Vicro- 
r[i]ano,  [ne]gotiatori  a[rti]s  cretaria(^e 
et  fla]tvrariae  si[gillari ae]  ;  XIII  1978 
(Lugudunum) :  Apricli  Prisciani,  consi- 
stentis  Lvgvdvni,  pertinentis  ad  Colle- 
givm  Fabror(vm),  .  .  .  exerc(entis)  art(em) 
cret(ariam);  XIII  2033  (ibid.):  [Tvr  ?]- 

RANIO,  .  .  .   [ciVl]   TREVERO,    n[eGOT!At]oRI 

vina[rio  et  ?  art]is  creta[riae];  XIII 
4330  (Mediomatrici):  [ille]  [n]egot(ia- 
tor)  artis  cretar(iae);  XIII  6366  (Su- 
melocenna):    M.  M[e]ssivs    Fortvnatvs, 

negotiator     arti[]sJ     creta[rQae  ; 

Bramb.  1526  (Aquae  Mattiacae):  Secvn- 
di(nio?)  Agricol(a)e,  negotiatori  artis 
cretariae.  —  8.  a.  ferraria.  XIII  2036 
(Lugudunum):  Virei  Vitalis,  ivvenis  in- 

COMPARAB1LIS  INGENI  ARTIS  FABRICAE  FER- 
RARIAE,  .  .  .  VAL(ER[VS)  MaXIMVS,  VITRICVS, 
Q_VI  EVM  SIBI  FILIVM  ADOPTAVERAT  ET  ARt[e] 

edvcaverat.  —  9.  a.  flaturaria,  see  above 
§  7.  —  10.  a.  foreasis.  II  3493  (Car- 
thago Nova):  M.OppivsM.  f. —  Forensis 

ARS    HIC    EST    SITA  !      FLET    TITVLVS    SE    RELI- 

ctvm  !  —  11.  a.  fullonia.  XIII  8345 
(Col.  Agrippinensis):  Ivlio  Verino,  fvl- 

LONIAE    ARTIS    MAGISTRO.    12.    «.   gi"am- 

matica.  Ill  12702  (Doclea):  C.  Cord([o) 

MaXIMINIANO,  ARTIS  GRAMMATICAE  GrAECAE 

per[i]tissimo;  II  3872  (Saguntum):  L. 
Ael(io)  Caeriali  (sic),  magistro  artis 
grammaticae  ;  XIII  1393  (Lemovices) : 
artis  grammatices  doctor  morvmqve 
mag[is]ter,  Blaesianvs,  Bitvrix,  mvsarvm 
semper  amator.  —  13.  a.  lapidaria.  XIII 
8352    (Col.  Agrippinensis):    Desideratvs 

CVRIWILLI,       NEG(OTIATOR)        ARTIS       LAPIDA- 

riae.  —  14.  artes  liberates.  VIII  8500 
(Sitifis,  229) :  M.  Damativs  Vrbanvs  (iu- 
venis  annorum  XXII),  svmmarvm  artivm 

LIBERALIVM  LITTERARVM  STVDIIS  PERFECTE 
ERVDITVS,    OPTIMA   FACVNDIA    PRAEDITVS.   

15.  a.  lintiaria.  XIII  1995  (Lugudunum): 
T.  Flavi  Felicis,  [a]r[t(ificis)]  artis  lin- 
tiariae.  —  16.  a.  ludicra.  I  206  (Lex 
Julia  Municipaiis,  44 B.C.)  1. 123:  qveive 

LANISTATVRAM  ARTEMVE    LVDIC[r]aM    FECIT, 

fecerit.  —  17.  a.  macellaria.  XIII  2018 
(Lugudunum):  Mattoni  Restitvti,  civis 
Triboci,  negotiatoris  artis  macellariae, 


hominis  probissimi.  —  18.  a.  medicd, 
medicina.  VIII  241  =  11347  (Sufetula): 

MaRCELLVS    HIC    G^VIESCIT,    MEDICA     NOBILIS 

arte;   III  2133  (Salonae):  Fl(avio)  Vr- 

SILIANO,     .  .  .      ARTIS    MEDICINAE    INDVSTRIAE 

primae;  II  4313  (Tarraco) :  Tib.  Cl(av- 
divs)  Apollinaris,  .  .  .  artis  medicin(a)e 
doctiss(imvs);  XII  2414  (Lugudunum): 

VITA  DICATA  MIHI  HIC  ARS  MEDICINA  FVIT, 
AEGROS  MVLTORVM  POTVI  RELEVARE  DOLO- 
RES,   MORBVM    NON    POTVI    VINCERE    AB  ARTE 

mevm;  XI  5836  (Iguvium) :  L.  Sabinvs 
L.  l.  Primigenivs,  ortvs  ab  Igvvio,  me- 

DICVS,     FORA    MVLTA     SECVTVS,    ARTE    FEROR 

nota,  nobiliore  fide  j  Carm.  Lat.  1414 
=  Rossi  II  p.  106,  no.  49  (Rome,  f ) : 
HIC  Levita  iacet  Dionysivs,  artis  hone- 
stae,  fvnctvs  et  officio  qvod  medicina 
dedit,  and  ARS  veneranda  fidem,  FIDEI 
decvs  extvlit  artem,  and  postqvam  Ro- 

MANA  CAPTVS  DISCESSIT  AB  VRBE,  MOX  SIBI 
IAM     DOMINVS      SVBDIDIT      ARTE      GeTAS.    

19.  a.  music  a.  VI  2235  (Rome,  frgmt.): 
\_illi~\  EX  Vico  Bellonae,  conivgi  svae 
b(ene)  m(erenti)  arte  mvsica;  VI  7946 
(Rome):    (ille)  mvsicvs  incanere,  docte 

CANTARE  SOLEBAT,  .  .  .  CELEBRI  FAVORE  AR- 
TEM exponens  svam.  —  20.  a.  pictoria. 
VI  9792  (Rome):  Papirivs  Vitalis,  arte 
pictoria.  —  21.  a.  poetica.  VI  33903 
(Rome):  Cl(avdivs)  hic  iaceo  Diadvme- 
nvs,  arte  poeta;  VI  1710  (Rome,  4th-5th) : 
[Cla]vdio  Clavdiano,  V(iro)  C(larissi- 
mo)    [sc.   poetae    notissimo~\,  .  . .    inter 

CETERAS    [DE]CENTES   ARTES    PRAEGLORIOSIS- 

simo  [po]etarvm.  —  22.  a.  prossaria. 
XIII  2023  (Lugudunum):  Poppilli,  na- 
tione  Seqvano,  civi  Lvgvdvnensi,  ne- 
gotiatori ARTIS  PROSSARIAE. 23.  a.  pUV- 

puraria.  Ill  5824  (Augusta  Vindelicum): 
Tib.  Cl(avdivs)  Evph[r]a[tes],  .  .  .  ne- 
gotiator)]   ARTIS    PVRPVRARIAE.    24. 

a.  ratiaria.  XIII  2035  (Lugudunum): 
Valeri  Sattioli,  civ[is  Li]ng[o]nensis 
ex  gente  Galerianorvm,  negotiatoris 
artis  ratiariae.  —  25.  a.  saponaria. 
XIII    2030    (Lugudunum):    [.]    Septimi 

IVLIANI,  n[e]gOTIATORIS  LvGDv[n(i)  Ar]tIS 

saponari[ae].  —  26.  a.  sigillaria.  See 
above,  §  7.  —  27.  a.  speculariaria.  VI 
33911  (Rome):  artis  ispeclararie  (sic), 
Sabinivs  Santias.  —  28.  arte  tecta  (pro- 
bably =  arte  xexxr^,  '  by  trade,  faber  ' ; 


488 


ARS 


AKS 


but  cf.  below).  IX  5279  (bet.  Asculuni 
and  Cupra) :  P.  Bvxvrivs  P.  f.  Trventi- 

NES(|S)  QVIe(SCIt),  COI  (sic  =  Clli)  NOm(e)n 

Tracalo,  arte  tecta.  [Cf.  Bull.  Corr. 
Hell.  (1910)  p.  404  (Delos) :  [faci]vnda 
coerav[ervnt  l]vdosqve  impe[nsa  sva 
fe]cervnt.    o[r]nato[sqve?]    dedervnt 

DE    [SJVA  [PJEQVNIA   (sic)  [e]t    ARt[e]    TE- 

ctaqve  tradidervnt.  —  29.  a.  tessella- 
ria.  VI  9927  (Rome,  f):  Lvcilio  Victo- 

RINO    .  .  .      HIC      ARTIFEX     ARTIS      TESSALARIE 

lvsorie  (sic).  —  30.  a.  vitria  (sic).  XIII 
2000  (Lugudunum) :  Ivli  Alexsadri  (sic), 

NATIONE  AFRI,  CIVI  CaRTHAGe(n)si  (Sic), 
(h)omINI     OPTIMO,     OPIFICI     ARTIS     VITRIAE. 

II.  Without  distinguishing  epithet. 

A.  Of  trade  or  profession.  V  5930 
(Mediolanium) :    [illi]   qvi   in  arte  sva 

QVOD     FECIT     MALE,      QVIS     MELIVS  ?     QVOD 

bene,  non  alivs  !  ;  VI  33899  =Audollent. 
Befixion.  Tabell.  no.  140 (Rome,  devotio): 
(Me)  qvi  manet  in  Regione  Nona,  vbi 
videtvr  arte  sva  facere;  VI  6182  (Rome): 

PVER  INGENIO   NOTVS   IN  ARTE  SVA ;   VI  1208 

(Rome) :  Germanos  Mavrosqve  domas 
svb  Marte  *gvitanos,  Antonine,  tva 
diceris  arte  pivs ;  Ihm,  Damasi  Epigr. 
5  (Rome,  f )  1.  1 :  non  haec  hvmanis 
opibvs,  non  arte  magistra;  VI  9797 
(Rome):  (  Ursus,  a  professional  ball-player) 
sensv,  decore  adqve  (sic)  arte  svptilis- 
sima;  VI  10096  (Rome):  Phoebe  Vocon- 

TIA,      EMBOLIARIA      ARTIS      OMNIVM      ERODITA 

(sic);  VI  10153  (Rome,  4th-5th):  q_vod 

EXCELLENS      ARTIS      ROBVR      EXEGIT      (SC.      M 

theairo);  VI  25128  (Rome):  priscis  ae- 
qvabar  doctvs  in  art[e]  ;  II  6109  (Tar- 
raco) :  *stvdvs  artis. 

B.  In  private  life,  «  skill »,  «  graces », 
«accomplishments».  V  6128  (Mediola- 
nium):   VSVS   ET  ARSQVE  (sic)    MIHl    FVERAT 

stvdioso  corde  (sc.  horsemanship  and 
sports  in  general);  XII  4036  (Nemausus) : 

SVPREMAS    ERROR    NE  POSSET   RVMPERE    CERAS 

(i.  e.  testameatum),  arte  sva  (sc.  iuris 
peritia)  cavit;  VI  17106  (Rome):  Avlvs 
Palateina    (sic)    Egnativs    Priscilianvs, 

ARTE     SVPER    GEMINA     NOBILIS     e(x)     SOPHIA 

(i.  e.  he  was  a  voung  philosopher) ;  XIII 
8355  =  Dessau' 7756  =  Le  Blant  358 
=  Kraus    296    (Col.  Agrippinensis,    -j-): 

NAM     NOBIS      PVERIS     SIMVL     ARS    VARIA,     PAR 

aetas    erat   (one  was  a  flute-player,  the 


other  a  singer) ;    III   10501  (Aquincum): 

CLAVSA  IACET  LAPIDI  (sic)  CONIVNX  PIA 
CARA    SaBINA,     ART1BVS     EDOCTA     SVPERABAT 

sola  maritvm  (she  sang,  and  played  the 
cithara  and  organ);  XIII  2027  (Lugu- 
dunum): Erophilvs  in  modvm  fraternae 
adfec[t]ionis  et  ab  inevnte  aeta[te^| 
condiscipvlatv  et  omn[i]b(vs)  bonis  ar- 
tibvs  copvlatissimvs  amicvs;  I  1009  = 
VI  10096  (near  Rome,  B.  C):  Evcharis, 

LlCINIAE    l(iBERTa).     DOCTA,     ERODITA    (sic) 

omnes  artes  virgo  vixiT  an(nos)  xi hi  ; 
VI  12652  (Rome):    Homonoea,  ...    cvi 

FORMAM    PAPHIE,   ChaRITES    TRIBVERE    DECO- 

rem,  qvam  Pallas  cvnctis  artibvs  erv- 
diit;  VI  25808  (Rome):  Salvidienae 
Favstillae  (aiinorum  quindecim), . . .  erv- 
ditae  omnibvs  artibvs;  XI  4866  (Spole- 
tium) :  (Crocale  puella)  artibvs  ingenvis 
cvra perdocta svorvm;  X  4041 (Capua): 

DELICIVM  DOMINI.  SPES  EXPECTATA  PAREN- 
TVM,  EXIGVOM  (sic)  TVMVLI  TEMPVS  IN 
ARTE  Clf.  .  .],     EDIDICISSE   PIAS  ARTES    TESTA- 

mvr  am[ici];    IX    3122    (Sulmo) :    fato 

CRVDELI  SI  QVA  EST  EREPTA  PVELLA,  CERTO 
EGO  QVAE  DOMINAE  CARA  PVELLA  FVI,  Q_VAE 
ME    OMNES    ARTES     DOCVIT    DOCTISSIMA    CVM 

essem  rapta;  VI  32031   (Rome,  f,  525): 

TE  NATVRA  PARENS  OMNI  DEPINCXERAT  (sic) 
ARTE,  MORIBVS,  INGENIO,  CORPORE,  MENTE, 
FIDE. 

C.  Art  as  applied  in  architecture  and 
sculpture.    II  761    (Poas  Alcantarensis, 

2nd):  TEMPLVM  IN  RVPE  TaGI,  SVPERIS  ET 
CAESARE  PLENVM,  ARS  VBI  MATERIA  VINCI- 
tvr   ipsa   sva,  and   PONTEM   PERPETVI   man- 

SVRVM     IN      SAECVLA     MVNDI      FECIT      DIVINA 

nobilis  arte  Lacer  ;  VIII  212  (Cillium, 
2nd)  1.  30:  Aegyptos  (sic)  phariis  levi- 
tatibvs,  artibvs  actis  (i.  e.  tetuporis  acti, 
sc.  nota);  VIII  213  (ibid.)  1.  11:  hoc 
tamen,  hoc  solvm,  nostrae,  pvto,  defvit 
arti  ;  VI  14404  (Rome):  terra  levi  tv- 
mvlo  levior  ne  degravet  ossa,  pav[pe]- 

RIS    INPOSITVM   (sic)    SVSTINET    ARTE    SVPER; 

VI  25531  (ftome) :  hic  accvmbantem  scvl- 

PI  GENIALITER  ARTE  SE  IVSSIT  DOCTA  POST 
SVA    FATA    MANV. 

D.  Malae  artes:  ars  malorum.  i.  e, 
« lack  of  skill »  (real  or  imaginary), 
«witchcraft».    VI  30112  (Rome):  [nec 

SE^MEL,     SED      LONGIS      PROTRACTIBVS,     ARTE 

malorvm    (sc.    medicorum);    VI    19747 


ARSA  ARTI                     489 

(Rome,  1st):  eripvit  me  saga  manvs,  crv-  vivs)  Moco,  domesticos  (sic)  de  patria 

DELIS     VBIQVE     CVM     MANET     IN     TERRIS     ET  ArTACIA,    DE    VlCO    CaLSO  .  .  . 

noc<e>t  arte  sva.  ARTAGIRA.    A  fortified  place  of  Ar- 

[E.    I     p.    314    (Fasti    Praenestini)  menia,  north  of  the  Tigris,  in  the  siege 

March    7  :    [Vedi]ovi.    *Artis    Vediovis  of  which  in  A.  D.  4  Gaius  Caesar,  adopted 

inter  Dvos  Lvcos   (i.  e.  on  the  Capito-  son  of  Augustus,  received  the  wound  from 

lium)  is  probably  a  stonecutter's  blunder  which  he  died.  I  p.  472  =  P  p.  62  b  = 

for  *A.edis  Vediovis    inter   Dvos    Lvcos  IX  5290  (CupraMaritima,frgmt.  oi  fasti): 

(dedicatio)\.  [C.  Caesar  Avg.  f.]  bellvm  cvm  [hosti- 

ARSACAE    (or    ARSACIA.E)    Matres,  bvs  P(opvli)  R(omani)  gerens]  in  Arme- 

matron  deities  of  the  Germans  [Cf.  MA-  nia  percvss[vs  est  dvm  obsidet   Ar]ta- 

TER,  MATRONA].  XIII  8630  (Vetera):  [g]iram,  Ar[meniae  oppidvm]. 

Matribvs  Arsacis  paternis  sive  maternis  ARTAHE,   ARTEHE.    A    local   god   of 

M.  Avr.  lv.    (sic)    Veronivs  Vervs,   ...  the  Convenae,  on  the  northern  slopes  of 

pro  se  et  svis  v(otvm)  s(olvit)  l(ibens)  the  Pyrenees.    The  dedications  all  come 

me(rito).     [N.  b.    Bergk,     Westdeutsche  from  the  village  of  St-Pe-d' Ardet.  XIII 64 

Zeilschr.  I  p.  153  would  emend  to  read  (Convenae,  a  dextra  Garumnae):  Lexeia 

Marsacis  and  connect  with  the  German  Odanni  f(ilia)  Artehe  v(otvm)  s(olvit) 

tribe  of  the  Marsaci].  l(ibens)  m(erito)  ;  70  (ibid.):  deo  Artahe 

f    ARSACAL.     A  town  of  Numidia,  not  L.  P.  Pavliniani;  71  (ibid.):  Artahe  deo 

nar  from  Cirta  in  the  direction  ofSitifis;  Bonnexi  Amandi.   V(otvm)  s(olvit)  l(i- 

i'ow  El-Gulia.  [Cf.  ARSACALITANVS].  bens)  m(erito);    73?:    Ar(t)a(he  deo?) 

T  erhaps  here  belongs  VIII  18086  (Castra  L.  Antist(ivs)    Syntr[o]pvs    (sic)    v.  s. 

ambaesitana)  c,  1.  10:  M.  Clodivs  Ma-  l.  m. 

xVvs,  Ar(sacal?),  polio.  ARTAIVS.    A  local  Gallic  epithet  of 

ARSACALITANVS.     Adj.,  subst.   ■  Of  Mercurius.  XII  2199  (Beaucroissant,  bet. 

Asacal»,    q.    v.    VIII    6041    (Arsacal):  Vienna    and    Gratianopolis) :    Mercvrio 

Cereri  Avg(vstae)  sacr(vm),  (ilia)  ...  ex  Avg(vsto)  Artaio  sacr(vm).    Sex.  Gemi- 

consensv     ordinis    Castelli     Arsacali-  nivs  Cvpitvs  ex  voto. 

tani    sva    pecvnia    fecit  ;     VIII    6048  ARTANI.  Of  uncertain  origin  and  sense, 

(ibid.,    197):    Res    Pvb(lica)    Arsacali-  formed  into  a  Young  Men's  Association. 

tan[or(vm)].  V  4088  (Betriacum) :  Ivventvti  Artano- 

ARSACIAE.     See  ARSACAE.  rvm  posvit  collegivm. 

ARSWOITES.  ('AQaivoCvriQ).  Adj., subst.  ARTEFEX.     See  ARTIFEX. 

■  Of  Arsinoe  ■    ('Agaivor)),    an  important  ARTEFIC1VM.     See  ARTIF1CIVM. 

town  of  Middle  Egypt  (Fayum\  capital  ARTEFIGIA  colonia,  near  Veleia.  XI 

of  the   Arsinoite   Nome;   ruins  at   Kom  1147  (Veleia,  2nd)  134:  fvnd(vm)  Cor- 

Fdris.  XI  5669  (Attidium,  2nd) :  C.  Ca-  nelianvm  Collacterianvm  Flaccelliacvm 

MVRIO      C.      F.      Lem(oNIa)      ClEMENTI,    .  .  .  CVM     COLONIA      MvNATIANA    ARTEFIGIA    .  .  . 

Proc(vratori)    Avg(vsti)    Epistrategiae  pago  s(vpra)  s(cripto),  i.  e.  in  Veleiate, 

septem    nomor(vm)    et   Arsinoitae  ;   III  Pago  lunonio. 

6575  =  7127    (Ephesus) :    T.    Cl(avdio)  ARTEHE.     See  ARTAHE. 

T.  f.  Papiria  [X]enophonti,  . .  .  Proc(v-  ARTEMISIOS  ('Aqvsfiiatog),  as  Greek 

ratori)    in    Aegypto    ad    Epistrategiam  name   of  month.    I  p.  343  =  I2    p.  265 

[s]eptem  nomorvm  et  Arsinoitvm.  (Fasti  Polemii  Silvii,  448-9):  Maivs  ... 

ARSVNIACVS/Wwtte, nauieofan estate  vocatvs  ...    apvd  Graecos    Artemisios. 

near  Veleia.  XI  1147  (Veleia,  2nd)  p.    I  ARTHVSA.     See  ARETHVSA. 

§  1,  1.  19:   item  fvnd(vm)   Arsvniacvm  ARTICVLANVS  pagus  in  the  territory 

cvm  casis,  . .  .    Pago   s(vpra)    s(cripto),  of  the  Ligures  Baebiani.   IX  1455  (Li- 

i.  e.  in    Veleiate,  Pago  lunonio  gures  Baebiani,  101),  col.  3, 1.  12:  fvnd(i) 

ARTACIA.  A  place  in  Thrace,  wholly  Avreliani   Marciani,   pago    Articvlano. 

unknown.  Ill  1420713  (Traiana) :  domo(m)  ARTICVLEIANVM^owrfas, the  standard 

(sic)  (a)eterna(m)  fecit  Done  (sic)  Fl(a-  weights  established  in  47  by  the  Aediles 

62 
Ties,  linguae  lat.  epigr. 


400                     ART  I  ART! 

M.?  Articuleius  and  Cn.  Tur(ranius?),  and  II.    Literally,  of  artisans  and  '  profes- 

named  after  the  former.  [Abbrev.    Arti-  sionals '.  VI  9927  (Rome):   Lvcilio   Vi- 

CVLEIAN.,      ARTICVLEIA.,      ArTIC.       below].  CTORINO    .  .  .    HIC  ARTIFEX  ARTIS  TESSALMIIE 

Cf.   X    80671    (Herculaneum,    47.    stone  Lvsorie  (sic);  VI  9896  (Rome) :  Maecio 

weight:   cenlumpondium):  Ti.  Cl[a]vdio  Aprili,    artifici    signario;    XIII    1734 

C\[e]sar(e)  Av[gv~]s(to)  iiii,  L.  [Vi]tel-  (Lugudunum):  genio  Splendidissimi  Cor- 

lio  m  co(n)s(vlibvs),  ponder(a)  ex'act(a)  poris  Fabrorvm  Tign[ariorvm,  it]emqve 

M.  ?    Art[  i]cvlei[o],    Cn.    Tvr(ranio  ?)  Artificvm  Tectorvm;  II  5181  (Lex  Me- 

Aedil(ibvs).  lalli    Vipascensis,   end  1st)   1.  41:  con- 

Dessau  8633  (Runic,  47,  weight  of  tra-  dvctor  (sc.  tonsiriui)  vnvm  plvresve  ar- 

vertine) :  Ti.  Clavd(io)  Caes(are)  iv,  L.  tifices  idoneos  in  portioned   recipito; 

Vitellio  in  co(n)s(vlibvs),  p(ondvs)  ex-  III  3136  (Apsoros) :   Artificibvs  Miner- 

actvjw)  ad  Artic(vi.eianvm)  ivs(sv)  Aed(i-  (vae)  —  probably  a  collegium  —  Babvl- 

livm);    ib.  8635  (ibid.,  marble  weight):  lia  Sex.  f.  Maxi[m]a  v(otvm)    s(olvit)  ; 

exact(vm)     ad     Articvleian(vm);     XIV  VIII  9314  (Tipasa,  frgmt.,  on  a  column) : 

41241  (Fidenae,  47):   exact(vm)  ad  Ar-  ego  artifex  [.  .  .  | ;    Le  Blant    573    (Le 

tic(vleianvm)    ivs(sv)    Aed(ilivm);    XIV  Puy,  f):    (ille)    senatvr,    artefex    (sic) 

21 242  (Praeneste,  47):  ivssv  Aed(ilivm)  fecit;    VIII  656  (Mactar):  C.  Valerivs 

exact(vm)  ad  ARTic(vLEiANvm) :  X  80672  Felix,    art(ifex)    hon(estvs),     pivs;    XII 

(Herculaneum,  47):    Ti.  Clavd(io)  Cae-  5S 11  (Arelate):  [artifi]ci  artifices  Nigro 

s(are)    [iiii,  L.]   Vitel(lio)  hi   co(n)s(v-  damvs    ista    so[dali    cJarmina    (a  faber 

l;bvs).  exacta  ad  Artic(vleianvm)    cvra  navalis);  VI  10114  (Rome,  2nd):  M.  Vl- 

Aedil(ivm);    Dessau    8631    (Campania?,  pivs  Avg.  lib.  Apolavstvs,  maximvs  pan- 

47,  beam  of  slat  era):  Ti.  Clav(dio)  Ca(e)-  tomimorvm,  coronatvs  adversvs  histrio- 

s(are)    iiii.   L.  Vitel(lio)   co(n)s(vlibvs),  nes    et    omnes    scaenicos    artifices;  IX 

p(ondvs)    Articvleia(nvm)    ivssv    Aedi-  1719    (Beneventum):    M.    Lvcilio  M.  l. 

l(ivm).  Diocli,  tibicin(i),   artific(i)  organ(vm); 

ARTICVLVS.  [Dimin.  of  artus,  q.  v.].  XII  722   (Arelate):    [ille)   qvem  magni 

Properly  «joint»  of  the  body,  then  « limb  »,  artifices  semper  dixsere  (sic)  magistrvm 

(arm  or  leg).  XIV  3911  (Aquae  Albnlae):  (on  the  organ);  X  3479  (Misenum) :  C. 

debilis    Albvleo    steterat    qvi    gvrgite  Terentivs  Longinvs,  optio  factionis  ar- 

Samis,    articvlvm   medicis   vt   tenvaret  tificviw  (in  the  fleet);  Rev.  Arch.  X  (1907) 

aqvis.  (He  had  been    bitten   by   a   wild  p.  485   no.  237  (Madaura):    artificibvs 

boar).  qvoqve  peregrinis    addvctis;    ib.    XVI 

ARTIFEX.   «Skilled  workman»,    «  ar-  (1910)  p.  359  (Kostolac,  Servia,\,  te- 

tisan  •>;■-  professional »  (on  the  stage  etc.) ;  gula):  C(h)ristvs  Devs,  Dei  Filivs,  cv- 

«  Artificer  » ,    «creator».  [Cf.  ARS,  AR-  stodiat  artefices    (sic)  omnes  q_vi  hoc 

TIFICIVM;    OPIFEX,    OPERA,    OPERA-  opvs  fecervnt    in    Domino;    VI     10091 

RIVS].  (Rome):    Q^_  Ivlivs    Faentivs,    alvmnvs, 

[Form,    artefex,  VI    10091     (Rome),  arteficibvs  (sic)  posvit  ;  XII  5336  (Nar- 

Rev.  Arch.   XVI  (1910)   p.  359  (Kosto-  bo,  f,  5th):  impendia  .  .  .  qvae  per  bien- 

lac,  Servia,    f,    tegula),    Le  Blant  573  n(ivm)    administ(rationis)    svae    pr(a)e- 

(Le  Phi/,  f);    abbrev.,  artifib.  =  artifi-  bv(it)  artifi(ci)b(vs)  mercedem. 

cibus,  XII  5336  (Narbo,  +,  5th);  artific.  III.    Of  God,  Christ,  as  the  Artificer, 

dat.  sing.,  IX  1719  (Beneventum);  art.,  Creator.  Ihm,  Damasi  Epigr.  68  (Rome, 

VIII  656  (Mactar)].  f ) :    mortalia    corda    Artificem    texere 

I.  In  general.   Artificum  dies.    March  poli  mvndiqve  Repertor    pars  fvit  hv- 

20,  =  Quiiiquatrus  q.  v.,  the  festival  of  mani  generis. 

the  artisans,   «  Labor  Day  ».  I  p.  315  =  ARTIFICIVM.  «  Handicraft»,  « trade  », 

I2  p.  234  (Fasti  Praenestiiii)  March  20:  «profession»;  «  skill  ».  [Form  artificivs, 

Artificvm  Dies,  [qvod  Minervae]  aedis  arteficivm  ;  abbrev.  artific,  below].   VI 

{sic)  in  Aventino  (e)o  d(i)e  est  [dedi-  8991   (Rome,  2nd):  L.  Marivs  L.  f.    Vi- 

cataJ.  talis  vixi  ann(os)   xvh,  d(ies)  lv,    con- 


ARTI 


ARTV 


491 


SVMMATVS    HTTEr(is),  PARENTES    (s/.j)  SVASI 

artefic(ivm)  (sic)  discerem;  IX  1724 
(Beneventum) :  Ti.  Felicis,  omnivm  arti- 
ficiorvm  stvdiosissimi  ;  IX  5563  (near 
Urbs  Salvia,  frgmt.):  [qvo  me?]o  arti- 
ficio?...  [i]ta  ma(l)e  rem  meam!  ;  VIII 
15597  (Mustis):  C.  Avianivs  Victoricvs, 

HOMO  INGENIOSISSIMVS,  CVI  ARTIFICIVS  ET 
INGENIVS    (SIC)    Ex(s)vPERAVIT. 

ARTIFICIVS.     See  ARTIFICIVM. 

ARTIO.  (Cf.  aqxoq,  aQxxoq).  The  local 
bear-goddess  of  Bern  in  Switzerland.  XIII 
5160  (Muri  near  Bern,  bronze  statuette): 
Deae  Artioni,  Licinia  Sabinillia;  XIII 
4113  (Treveri,  carved  on  the  rocks):  Ar- 

TIONI    BlBER. 

ARTO,  -ARE.  «  To  narrow,  straiten»; 
« to  fasten,  fix  » .  Only  in  Chr.  insert'. 
[Cf.  ANGVSTO;  ARTVS  adj.].  XIII 
2397  =  Le   Blant    23    (Lngudunum,    f, 

551):       NON       RETINET       MVNDVS      ARTANTIS 

[Chitfiet  ap.  Le  Blant:    arctantis]  ivre 

SEPVLCRl       QVEM      RECIPIT      SVMMI      DEXTERA 

ampla  Dei  ;    V2    p.    7055    (Ticiinim,  -[■) : 

CALIBI  STILO  ARTATVS  MARMORE  PARVO.   Add 

Mitth.  Antiq.  Gesellsch.  in  Zurich  XXIV 
(1895)  p.  11  (Agaunum,  6th-7th). 

ARTOCREAS.  (aQtoxQsag),  « Bread 
and  meat",  for  general  distribution  to 
the  populace  on  special  occasions.  [Pers. 
Sat.  VI  1.  50 :  Gleam  artocreasque  po- 
pello  largior;  Corp.  Gloss,  index  p.  470: 
ccQxoxQsag  visceralio~\.  It  is  usually  re- 
garded as  a  meat-pie  or  meat-pasty,  but 
with  much  greater  probability  it  was 
merely  a  coarse  '  sandwich  ',  i.  e.  a  loaf 
of  bread,  or  portion  thereof,  cut  horizont- 
ally, into  which  is  inserted  a  heavy  slice 
of  meat,  the  favored  pagaottella  imboltila 
of  the  modern  Romans.  IX  5309  (Cupra 
Maritima):  dedicatione  artocria  (sic) 
popvlo  Cvprensi  dedit. 

ARTORIANVS.  Adj.,  derived  from  the 
no  men  genlilicinm  Artorius.  [Abbrev. 
below]. 

A.  The  lotores  Artoriani  (i.  e.  fullo- 
nes).  V  801  (Aquileia):  Minervae  Av- 
g(vstae)  sacr(vm).  M.  Valerivs  Venvstvs 

ET  JVlVICEDATIA  TAIS  (SIC)  GENTILIBVS  Ar- 
TOr(i)aNIS   LOTORIBVS  ARAM   d(ono)    d(eDE- 

rvnt).  [Editor's  note:  gentiles  Artoriani 
(si  quidem  reele  emendari)  barbari  ca- 
plivi  Arlorio    cuidam   traditi  el  ab  eo 


iu  eiusmodi  collegium  disposili  ad  ful- 
lonicam  exercendam']. 

B.  (Fabrica)  Artoriana,  a  tile  factory 
at  Salonae  in  Dalmatia  (unless  it  be  the 
name  of  the  proprietor).  Ill  1018310 
(Salonae,  tegulae) :  Artorian.,  [A]rtori., 
and  [Ar]torian. 

ARTVS.  Subst.  'joint', 'limb'  of  the 
body.  [Cf.  ARTICVLVS].  Jn  inscrr.  always 
(except  XIII  128  below  at  end)  plur. : 
of  the  living  =  « limbs  »  (membra  q.  v.), 
«body;  of  the  dead  =  «  bones»  (ossa 
q.  v.),  «  body  ».  [Forms,  artos,  XII  972 
(Arelate,  f);  artvbvs,  Le  Blant  209 
( St.  Cloud,  f ).  —  Abbrev.,  artvb.,  Le 
Blant  I.  c;  arts.,  XII  2179  (bet.  Vienna 
and  Gratianopolis,  f,  562)]. 

I.  Of  the  living.  I  1009  =  VI  10096 
(near  Rome,  B.   C):    Evcharis    Liciniae 

L(lBERTA)    .  .  .    HEIC  VIRIDIS  AETAS  CVM   FLO- 

reret    artibvs;    VI    5302    (Rome) :  ILLA 

LICET    COLLO      LAQVEATOS     INLIGET     ARTVS  ; 

VI  21521    (Rome):    erigor,  et  gelidos 

HORROR      PERFVDERAT      ARTVS J      VI      27383 

(Rome):  (ilia  anno  rum  duorum):    qvae 

SPECIEM      VOLTVS      HABVITQ.(ve)      CVPIDINIS 

artvs  ;  Ihra,  Damasi  Epigr.  27  (Rome, 

-J-,   4th):   CARCERIS   INLVVIEM   SEQ.VITVR  NOVA 

poena  per  artvs;  IV  2066  (Pompeii, 
graffito):  mvlta  mihi  cvrae  (somnvs  ?) 
cvM  [pr]esserit  artvs  ;  V-  p.  62 1  no.  9  bis 
(Mediolanium,  f) :  per  comptos  artvs; 
ib.   p.  623   no.  16  (ibid.):    Marcellina, 

TVOS  CVM  VITA  RESOLVERET  ARTVS  \   V  6250 

(ibid.):  Nazarivs,  vitae  immacvlabilis, 
integer  artvs  ;  V  6728  (Vercellae,  f,  6th) : 
artvs  conservans;  Hiibn.  Hisp.  123  (  Vd- 
lafranca  de  Cordoba,  f,  642):  (ille)  opi- 

BVS     Q.VIPPE      POLLENS      ET     ARTVVM     VIRIBVS 

clvens  ;  Ihm,  Damasi  Epigr.  68  (Hispa- 
nia,  f ) :  et  qvi  non  spatiis  terrae,  non 

AEQVORIS  VNDA,  NEC  CAPITVR  CAELO,  PARVOS 

conflvxit  in  artvs  (sc.  Christus  Bens); 
XIII    3256    (Remi,  f,  4th):    reddendos 

VITAE  SALVARI   PROVIDET  ARTVS   OMNIPOTENS 

Christvs;  XIII  1568  (Gabali):  dvm  me- 

MOR     IPSE     MEI,     DVM     SPIRITVS     HOS     REGET 

artvs;      VI     1756/;    (Rome,     f,     395) 

1.  16:  O  NVMQ.VAM  DEFLENDE  TVIS,  CVM 
VITA  MANERET  CORPORIS  ATQVE  ARTVS 
SPIRITVS      HOS      REGERET  J        *XIII       100087 

(near  Treveri,  scratched  on  lagona)  : 
art.    ligo    Dercomogni    fvtvtor,     and 


■192 


Aim 


ARVA 


artvs  fvtvtor.  (May  be  a  name;  of. 
notes  1.  c). 

II.  Of  the  dead.  VI  32000  (Rome,  4th): 

MAGNVS  AB  InSTEIIS  GENS  INCLYTA  POM- 
PEIANVS    ISTIC    TERRENOS    TERRENIS     SEDIBVS 

artvs  reddidit;  III  1552  =  8001  (Mun. 
Tibiscum) :  [h]anc  reqviem,  fessos  tan- 
dem qva  conderet  artvs;  Carm.  Lat. 
699  =  Kossi  II  p.  294  no.  3  (Tarraco, 
f,  6th):  tvosq.(ve)  in  hoc  loco  in  pace 
condidit  artvs;   XJI   972  (Arelate,  f ) : 

[_Ule~\i  EXTRVCTOR  TEMPLI  QJ/O  CORPORIS 
ARTOS  (Si0),  ORNA  (SIC  =  Umo)  SEPVLCRA- 
LIS    RETINET    CVM   PACE  PERENNI  J    XII  2179 

(bet.  Vienna  and  Gratianopolis,  f,  562) : 

VIX    TENIT   (SIC)    HIC  TOMOLVS    (sic)    LAVDES 

q_vi  contegit  art(v)s  ;  XIII  2372  (Lu- 
gudunum,  f ,  5th-6th) :  hoc  artvs  tvmvlo 
vvlt  Caretene  tegi;  Le  Blant  209  (Saint- 
Cloud,  t) :  artvb(vs)  (sic)  hvnc  tvtvlvm 

(sic)       CHLODOALDVS      CONSECRAl        ALMIS  ; 

XIII   128   (ager  Convenarum,   f):   mens 

VIDET   ASTRA,     QVIES    TVMVLI    COMPLECTITVR 

artvs;  XIII  7234  (ager  Mogontiacensis) : 

(et)  CV<(lt)oS  ARTVS  TERRA  CINISQVE 
[PREMVNT?^]. 

ARTVS.  Adj.  «  narrow  ■  [cf.  ANGV- 
STVS],  «restricted»,  «small»;  «slight"; 
of  persons,  «  humble  ",  «  poor »;  of  time, 
«brief».  XI  260  (Ravenna,  f):  nil  mo- 
dicvm  Christo  est!  artas  bene  possidet 
[ae]des,  cvivs  in  hvmano  consistvnt 
pectore  te[m]pla;  Ihm,  Damasi  Epigr. 
69  (Uncertain  source,  Hispania?,  f,  5th): 

VIRG1NEOS     HABITARE      SINVS     ET      CORPORIS 

arti  ivssit  inire  vias  j  Le  Blant  173  = 
Sulp.   Sev.  (Civ.  Turonum):    nec  qvem- 

Q_VAM    EXCVSAT    TENVS  ATQVE    ARTA    FACVL- 

tas;  XI  307  (Ravenna,  f) :   artvs   obit 

TERRIS,     LVX    TVA    FACTA    TENET;     Ilim,     Dd- 

mast  Epigr.    107  =  Rossi    1179  (Rome, 

-J-)  :  VIRGINIS  HIC  TENERAE,  LECTOR,  MISE- 
RERE SEPVLCRO;  VNIVS  HVIC  LVSTRI  VIX  FVIT 
ARTA    DIES. 

ARVA.  A  town  of  Hispania  Baetica, 
on  the  Baetis  a  short  distauce  above 
Hispalis,  near  the  modern  Alcolea  del 
Rio\  it  is  meutioned  in  inscrr.  only  under 
the  form  Municipium  Flavium  Arvense 
or  Arveasium.  [See  ARVENSIS,  and  cf. 
ARVABORESIS],  unless  here  are  to  be 
referred  sundry  inscrr.  on  wine-jars  found 
in  the  Monte  Testaccio  at  Rome  and  in 


Britain  (where,  however,  Arva  may  be  a 
personal  name),  as  XV  2711  a,  b  (Rome): 
P.  Arva;  2711  c,  d  (ibid.) :  Arva;  2711  e 
(ibid.):  Ar-va;  2711  f  (ibid.) :  Arv-[a]; 
21  Ug  (ibid.):  Ar-a-v;  2712  (ibid.): 
Arva.  P.  D.  Vic;  2713  (ibid.):  Arvp.  ; 
VII  1331 '"  (near  Camulodunum):  P.  Ar- 
va; 1331'8  (Britannia):  F.  Arva;  133119 
(ibid.):   Arva. 

ARVABORESIS  (sic)  ceaiuria,  in  the 
territory  of  Arva  q.  v.  In  a  list  of  cen- 
turiae  which  seem  to  be  associations  of 
local  land-owners.  II  1064  (Arva):  cen- 
tvriae  Ores(is),    .  .  .    Arvabores( is),  etc. 

ARVACI.      See  ARAVACI. 

ARVAGASTAE  Matronae.  Three  (so 
figured  on  the  stone)  German  Matron- 
goddesses,  [Cf.  MATER,  MATRONA], 
of  the  district  about  Cologne.  XIII  7855 
(Muddersheim,  Germania  Inf.) :  (m)a- 
tronis  Arvagastis,  A.  Vettivs  Victor 
[.  .  .]. 

ARVALIS.  «  Of  the  plowed  fields  ■ 
(arva).  Only  used  of  the  «Arval  Brothers» 
(Fratres  Arvales),  whose  ancient  cult 
(originally  Ambarvalia)  of  the  Dea  Dia 
(in  concept  =  Ceres),  handed  down  from 
primitive  times  with  rites  intended  to 
propitiate  the  deities  of  the  harvest  and 
assure  the  success  of  the  crops,  had  fallen 
into  disuse  under  the  later  Republic,  and 
was  officially  reorganized  by  Augustus  as 
a  highly  honorary  and  aristocratic  priestly 
association,  in  which,  upon  the  ancient 
traditional  rites,  was  superposed  the  cult 
of  the  Imperial  Family.  The  collegium, 
when  complete,  consisted  of  twelve  mem- 
bers, to  which  the  Emperor  might,  appa- 
rently, be  added  as  an  extra  member, 
tho  he  generally  took  part  as  one  of  the 
twelve;  and  the  Fratres  were  always 
men  of  the  highest  standing  in  the  State, 
chosen  by  the  existent  membership  (coo- 
ptati).  The  seat  of  the  cult  was  the 
Lucus  Deae  Diae  on  the  banks  of  the 
Tiber  just  beyond  the  fifth  milestone  of 
the  Via  Campana,  but  meetings  were  held 
also  in  Rome,  in  various  public  buildings 
and  at  the  house  of  the  presiding  magi- 
ster  or  promagister.  Our  knowledge  of 
the  organization  and  its  rites  is  derived 
almost  wholly  from  the  acta,  regularly 
carved  on  marble  slabs  and  in  large  part 


ARVA 


ARVA 


493 


preserved,  dating  from  the  reign  of  Au- 
gustus (A.  D.  14)  to  that  of  Gordianus  III 
(241)  [See  VI  2023-2119,  32338-32398]. 
The  Collegium  was  presided  over  by  a 
Magister,  regularly  elected  by  the  body, 
in  whose  absense  one  of  the  members, 
delegated  by  him,  acted  as  vice-president 
(promagister) ;  besides  whom  there  was 
an  official  Flamen,  and  in  his  absense  a 
substitute  {pro flamen) ;  with  calatores  and 
(servi)publici  as  assistants  of  the  members. 

[N.  B.  The  following  article  covers  only 
such  activities  of  the  Brotherhood  as  are 
shown  by  the  inscrr.  in  which  the  word 
Arvalis  is  preserved.  Cf.  also  s.  v.  FRA- 
TER]. 

[Form,  in  Claudius'  reign  (41-54), 
Arvalis,  VI  2034  (Rome,  Arval,  50-54), 
11.  18,  21;  III  7090  (Pergamum).  — 
Abbrev.,  Arval., passim,',  Arv.,  VI  32342 
(Rome,  Arval,  33)  a  1.  6;  2024  (ibid., 
34)  I  1.  6;  34347  a  (ibid.,  anni  incerti)  ; 
2074  (ibid.,  101)  tab.  I  1.  67;  31717 
(Rome,  217);  2104  (Rome,  Arval,  218) 
a  1.  6,  b  11.  30,  31,  43]. 

A.  Members  of  the  Collegium  specifically 
so  designated.  [For  list  of  known  mem- 
bers, see  Ruggiero,  Diz.  Epigr.  I  p.  683  sq.]. 
VI  2023  (Rome,  Arval,  14)  1.  12:  Drv- 
svm  Caesarem  Ti.  f.  Avgvsti  n.,  [Fra- 
trem] Arvalem;  VI  913  (Rome,  1st): 
Neroni  Caesari  Germanici  Caesaris  f., 
.  .  .  Fratri  Arvali;  VI  968  (Rome,  119): 
Imp.  Caesari  .  .  .  Traiano  Hadriano  Ave, 
.  .  .  Fratri  Arvali  ;  VI  1000  (Rome,  139) : 
Imp.  Caesari  .  .  .  T.  Aelio  Hadriano  An- 
tonin(o)  Avg.  Pio,  ...  Fratri  Arvali; 
VI  1012  (Rome,  163):  Imp.  Caes.  ... 
M.  Aelio  Avrel[io]  Antonino  Avg.,  .  .  . 
Fratri  Arvali;  VI  1021  (Rome,  163): 
Imp.    Caes.  ...    L.  Aelio    Avrelio  Vero 

Avg Fratri  Arvali  ;  VI  1026  (Rome, 

195):  Imp.  Caesari  L.  Septimio  Severo 
Pertinaci  Avg.,  ...  Fratri  Arvali;  VI 
1053    (Rome,     199):    Imp.    Caesari    ... 

M.   Avrelio  Antonino  Avg Fratri 

Arvali;  VI  2104  (Rome,  Arval,  218): 
Fratrem  Arvalem  .  .  .  Imp.  Caes.  M.  Av- 
r(e)[l(ivm)  A]ntoninvm;  VI  1093  (Rome, 
241-4) :  Imp.  Caes.  M.  Antonio  Gordiano 
Pio  Felici  Avg.,  ...  Fratri  Arvali;  VI 
2065  (Rome,  Arval,  87)  col.  I  11.  3,  23: 
C.    Salvivs    Liberalis,    Frater    Arvalis  ; 


ib.  1.  53:  C.  Salvivs  Liberalis  Nonivs 
Bassvs,  Frater  Arvalis  ;  IX  5533  (Urbs 
Salvia) :  [C.  Salv]io  C.  f.  Vel(ina)  Li- 
berali,  .  .  .  [Fratri  A]rvali  ;  VI  2066 
(Rome,  Arval,  89)  1.  2:  A.  Ivlivs  Qva- 
dratvs,  [Frate]r  Arvalis ;  VI 2067  (ibid., 
90)  1.  6:  [.  .  .Jrvs,  Frater  Arvalis;  ib. 
1.  15:  [ille  Frater]  Arvalis;  III  6073 
=  7129  (Ephesus,  1st) :  [Pavllvs  Fa]bivs 
Persicvs,  .  .  .  Frater  Arval[is];  III  7090 
(Pergamum,  1st):  [P.  Memmio  P.  f.]  Re- 
gvlo,  . . .  [FRA]TRr  Arhali  (sic) ;  IX  4965 
(Cures,  lst-2nd):  L.  Ivlio  L.  f.  Fab(ia) 
Marin[jd]  Caecilio  Simplici,  .  .  .  Fratri 
Arvali;  III  552  (Athenae,  114-116): 
C.  Ivlivs  C.  f.  Fab(ia)  Antiochvs  Phi- 
lopappvs,  ...  Frater  Arvalis;  VI  2078 
=  32374  (Rome,  Arval,  118)  col.  I  1.  29 : 
L.  Ivlivm  Catvm,  .  .  .  Fratrem  Arvalem; 
ib.  col.  II  1.  38  :  [ilium,  Fratrem  Arva- 
l]em;  VI  2080  (ibid.,  120)  1.  24:  P.  Man- 
livm  Carbonem,  ...  Fratrem  Arvalem; 
VI  31717  (Rome,  2nd):  [Ti.  Ivl(io)  T]i. 
f.  Cor(nelia)  Frvgi,  .  .  .  [Fra]tri  Arv(a- 
li);  XIV  3586  (Tibur,  3d):  P.  Aelio 
Coerano,  ...  Frat.  Arvali;  XIV  3611 
(ibid.) :  C.  Porcio  C.  f.  Qvir(ina)  Prisco 
Longino,  ...  Fratri  Arvali  ;  XIV  3902 
(ager  Tiburtinus,  3d) :  L.  Caesonivs  C. 
fil.  Qvirina  Lvcillvs  Macer  Rvfinianvs, 
...  Frater  Arvalis  ;  XI  3718  (Alsium) : 
P.  Metilio  P.  f.  Cla(vdia)  Secvndo  Pon- 
[tiano  ?],...  Fratri  Arvali  ;  Rev.  Arch. 
X  (1907)  p.  355  no.  82  ==  Bull.  Com. 
(1906)  p.  85  (Etruria) :  [C.  Vitorio  Ho- 
sidi]o  Geta[e],  .  .  .  [Frat]ri  Arvali  ;  V 
1874  (Concordia,  2nd):  [C]  Arrio  [. .  . 
f.  Q.]vir(ina)  Antonino,  .  .  .  Fratri  Ar- 
vali ;  VIII  7030  (Cirta,  180  188):  [C. 
Arrio  .  .  .  Antonino],  .  .  .  Fratri  Arva- 
li ;  VI  2105  (Rome,  Arval,  220)  1.  10: 
Fl(avivm)  Archelavm,  C(larissimvm)  V(i- 
rvm),  Fratrem  Arval. 

B.  Officials  and  servants  of  the  Col- 
legium, specifically  so  designated,  (ma- 
gisiri,  promagislri,  /lamines,  proflami- 
nes ;  calatores,  publici ;  aedituus,  cf.  s.  v.). 
[For  list  of  all  those  known,  see  Rug- 
giero. Diz:  Epigr.  I  p.  687  sq.].  Official 
reports  to  the  body.  [Cf.  below  E.].  P 
p.  214=  VI  2295  (Rome,  Fasti  Ar Va- 
lium, B.C.  12  — A.  D.  15):  [Germaiu- 
cus  ?  I]mp(erator).  Mac(ister)  Frat(rvm) 


194 


AKVA 


AKVA 


Arval(ivm);  VI  2028  (Borne,  Arval,  14) 
h  11.  1,21,  2025  (ibid.,  34)  I  1.  6,  2028 
(ibid.,  38)  a  1.2,  2029  =  32346  (ibid., 
39)  1.  3,  2067  (ibid.,  90)  1.  30,  2068 
(ibid.,  91)  col.  I  1.  28:  {ilk)  Mag(ister) 
Fratrvm  Arvalivm;  VI  32342  (ibid.,  33) 
a  1.  ii.  2099  (ibid.,  183)  pag.  I  1.  1 : 
(tile)  Mag(ister)  Collegi  Fratrvm  Arva- 
livm; VI  32342  (ibid.,  36)  1.  14:  [ille 
PrJomag(ister)  Fratrvm  Arva[livm];  VI 
2028  (ibid.,  38)  g  1.  2:  [ille  Promagi- 
ste]r  Collegii  Fratrvm  Arva[livm];  VI 
2086  (ibid.,  213)  1.26:  (ilium)  Proma- 
g(istrvm)  vice  (illius)  Mag(istri)  Collegi 
Fratrvm  Arvalivm;  VI  2078  =  32374 
(ibid.,  118)  col.  I  1.  44:  per  (ilium) 
Mag(istrvm)  (ilerum)  et  pvblicos  Fra- 
trvm Arva[livm];  VI  2083  (ibid.,  130) 
11.  4,  8,  2086  (ibid.,  155)  11.  72,  76, 
2096  (ibid.,  aoni  incerti),  2099  (ibid., 
183)  pag.  Ill  1.  25;  per  (ilium)  cala- 
torem  et  pvblicos  Fratrvm  Arvalivm  ; 
VI  2078  =  32374  (ibid.,  118)  col.  II 
1.  68.  2086  (ibid.,  155)  1.  61,  2104 
(ibid.,  218)  b  1.  43,  2105  (ibid.,  220) 
1.  18,  2107  (ibid.,  224  1.  26:  per  pv- 
blicos Fratrvm  Arvalivm;  VI  2065 
(ibid.,  87)  col.  II  1.  14:  allectvs  (ille) 
pvblicvs  loco  (illius)  ad  Fratres  Arva- 
les;  VI  2104  (ibid.,  218)  b  1.  30:  Pri- 
mvs  Corne[lianvs,  pvbl(icvs)  a]|  com- 
m(entariis)  Fratr(vm)  Arv(alivm).  —  VI 
2023  (ibid..  14)  a  1.  2 :  (ille)  Mag(ister) 
...ad  Fratras  Arvales  rettvlit:  ...; 
ib.  b  11.  1,  21:  (ille)  Magister  Fratrvm 
Arvalivm  ...  rettvlit:  ...;  VI  2065 
(ibid.,  87)  col.  I  1.  4,  2067  (ibid.,  90) 
1.  6:  (ille)  ...  ad  Collegivm  Fratrvm 
Arvalivm  rettvlit:   ... 

C.  Election  of  members.  (Ilium)  Fra- 
irem  Arvalem  eooptavit,  VI  2023  (Rome, 
Arval,  14)  a  1.  12;  fj'/fos]  Fr aires  Ar- 
vales [cooplavit\  ib.  1.21;  Cooptarunt 
F rat  rem  Ar[valem  (ilium)],  VI  2068 
(ibid.,  91)  col.  II  1.  32;  (ilium)  .  .  .  Fra- 
trem  Arvalem  cooplaverunt.  VI  2078  = 
32374  (ibid.,  118)  col.  I  1.  29,  col.  II 
1.  38,  2080  (ibid.,  120)  1.  24;  Fralrem 
Arvalem  . . .  (ilium)  . . .  cooptamus,  VI 
2104  (ibid.,  2 18)  b  1.  25. 

D.  Meetings.  Collegium  Fratrum  Ar- 
valium  conveait,  VI  2066  (Rome,  Arval, 
89)  1.  23;  Fralrcs  Arvales  couveneruntj 


VI  2066  (ibid.)  1.  42.  2067  (ibid.,  219) 
I.  14,   2075  =  32:172  (ibid.,   105)  col.  I 

I.  4,  col.  II  1.42,  2078  =  32374  (ibid., 
108)  col.  I  1.  11,  col.  II  1.  12,  2080 
(ibid.,  120)  11.  10,  13,  30,  50,  2084 
(ibid.,  139)  1.  5,  2086  (ibid.,  155)  11.  6, 
50,  2099  (ibid.,  183)  pag.  I  1.  4,  pag.  Ill 

II.  7,  16,  2100  (ibid.,  186)  b  11.  3,  9; 
2086  (ibid.,  213)  11.  11,  20,  25,  2103 
(ibid.,  214)  a  1.  5,  b  1.  2,  2104  (ibid., 
218)  b  11.  14,  26,  31,  2106  (ibid.,  221) 
1.  1,  2107  (ibid.,  224)  11.  3,  14,  2108 
(ibid.,  231)  1.  9,  2114  (ibid.,  241)  1.  3. — 
(Ille)  .  . .  Collegi(um)  Fratrum  Arva- 
lium  convoeavit,  VI  2056  (ibid.,  78) 
1.  30.  —  In  Collegio  Fratrum  Arvalium 
[adfuerunt],  VI  2037  (ibid.,  55)  1.  11.  — 
Adstante  Collegio  Fratrum  Arvalium, 
VI  2065  (ibid.,  87)  col.  I  1.  24,  2067 
(ibid.,  90)  1.  15.  —  Adstantibus  (astan- 
tibus)  Fratribus  Arvalibus,  VI  32353 
(ibid.,  58),  2041  (ibid.,  59)  1.  53,  2051 
(ibid.,  69)  I  1.  55,  2056  (ibid.,  78)  1!.  17. 
23,  2057  (ibid.,  frgmt.  anni  incerti),  2060 
(ibid..  81)  1.  52,  2064  (ibid.,  86)  1.  27. 

E.   Rites  and  functions   of  tbe   Colle- 


gium. 


1.  Sacrifices.  Fratres  Arvales  sacrifi- 
cium  fecerunt,  VI  2065  (Rome,  Arval, 
87)  col.  II  1.  17,  2066  (ibid.,  89)  1.  53, 
2075  (ibid.,  105)  1.  44,  2086  (ibid.,  155) 
1.  24,  2099  (ibid.,  183)  pag.  II  1.  15, 
2100  (ibid.,  186)  a  I.  14;  Fratr(es)  Ar- 
v(ales)  prima  [luce  ture  et  vino  fece- 
runt], VI  2104  (ibid.,  218)  a  1.  6;  ad 
peragendum  sacrificium  per  Fratres  Ar- 
vales epulantes,  VI  2059  (ibid.,  80)  1.  9; 
[  a  Fratrib(us)  Arval~]ibus  ad  sa\cra  .  .  . 
vocari\  VI  2023  (ibid.,  21)  b  1.  24; 
| \  Promagiste~\r  Collegii  Fratrum  Arva- 
|  Hum]  .  . .  sacrificiu[m  piaculare  fecit  |, 
VI  2028  (ibid.,  38)  g  1.  2;  Piaculum 
factum . . .  [s]truibus  fer Usque  per  (ilium) 
Mag(istrum)  II  et  publicos  Fratrum 
Arva\lium\  VI  2078  (ibid.,  118)  col.  I 
1.  44;  Fratres  Arvales  sacrificium  in- 
dixerunt,  VI  2066  (ibid.,  89)  1.  8,  2068 
(ibid.,  91)  col.  I  1.  25,  2075  (ibid.,  105) 
col.  I  1.  12,  2086  (ibid.,  155)  1.  11,  2099 
(ibid.,  183)  pag.  I  1.  9,  32379  (ibid., 
143)  1.  13;  magisterio  (illius)  Collegium 
Fratrum  Arcalium  sacrificium  (sic,  verb 
understood),    VI   2060    (ibid.,  81)  1.  9; 


ARVA 


ARVA 


495 


[Mag(ister)  . .  .  sacrifieium  . . .  cum  Fra- 
tribus]  Arval(ibus)  \in\dic\it  ?],  VI  2111 
(ibid.,  frgint.  anni  incerti);  Collegium 
Fratrum  Arvalium  saerificium  (or  sa- 
crum) indiciums    VI  2051   (ibid.,  69)  I 

I.  19,  2056  (ibid.,  78)  1.  18,  2064  (ibid., 
86)  1.  30.  —  Magister  (or  Promagister), 
Collegii  Fratrum  Arvalium  nomine,  im- 
molavit, VI  2028  (ibid.,  88)  a  11.  18,  20, 
c  11.  1,  6,  9,  16,  25,  d  11.  14,  20,  81, 
e  1.  6,  2030  =  32347  (ibid.,  40)  11.  4, 
13,  22,  2038  (ibid.,  57)  1.  2,  2039 
(ibid.)    11.    7,    16,  23,  2041    (ibid.,  58) 

II.  5,  9,  15,  19,  24,  29,  and  (ibid.,  59) 

11.  58,  65,  72,  2042  (ibid.)  11.  11,  18, 
25,  d  11.  4,  10,  and  (ibid.,  60)  11.  35,  42, 
d  1.  20,  2045  (ibid.,  frgmt.  anni  incerti), 
2051  (ibid.,  69)  I  11.  26,  42,  48,  60, 
64,  69,  73,  82,  86,  II  1.  II,  2053  (ibid., 
72)  1.  19,  2060  (ibid.,  81)  1.  14,32346 
(ibid.,  39)  g.,  32347  a  (ibid.,  anni  in- 
certi), 32358  (ibid.,  61-68),  32374  (ibid., 
108)  col.  II  1.  26;  Magister  (or  Pro- 
magister), Fratrum  Arvalimn  nomine, 
immolavit,  VI  2037  (ibid.,  55)  11.  3,  7, 

12,  2040  =  35323  (ibid  ,  58)  1.  28;  Sim. 
w.  verb  understood,  2043  (ibid.,  63)  I 
1.  8,  2044  (ibid.,  66)  pag.  II  c  1.  10. 
2051  (ibid.  69)  I  1.  79;  {Tile)  [immo- 
l(avit)  nomine^  Collegi  \_Fratnf\m  Ar- 
valium, VI  2078  (ibid.,  118)  col.  II 
1.  54;  Immolavit  I.  Vitelliu[s],  Magi- 
ster, pro  Collegi[o~\  Fratrum  Arvalium, 
VI  2035  =  32349  (ibid.,  50-54)  1.  7; 
L.  Vi\_tellius  Mag.~\  pro  Collcgio  [Fra- 
trum Arva~\iium  immd[lavil\,  ib.  1.  15; 
Magisterio  (illius),  Collegi  Fratrum  Ar- 
valium nomine,  immolavit,  VI  2048 
(ibid.,  63)  11.  4,  19;  Collegius  (sic)  Fra- 
trum Arvalium  immolavit,  VI  2060 
(ibid.,  81)  11.  28,  34,  39. 

2.  Vows.  Magister  (or  Promagister), 
Fratrum  Arvalium  nomine,  vota  nun- 
cupavit,  VI  2025  (ibid.,  34)  II  1.  14, 
2041  (ibid.,  50)  1.  38;  sim.  but  Collegi 
Fratrum  Arvalium  nomine,  VI  2034 
(ibid.,  50-54)  1.  4,  2042  (ibid.,  60)  1.  25, 
2059  (ibid.,  81)  1.38;  Collegi  Fratrum 
Arvalium  nomine  vota  nuncupaverunt, 
VI  2054  =  32361  (ibid.,  75)  1.  5,  2056 
(ibid.,  78)  1.  5,  2064  (ibid.,  86)  1.  36; 
\_Vota  nuncupaverunt  Fratre~]s  Arvales, 
VI    2074    (ibid.,  101)    1.  24;    Vota  ... 


nomine  Collegi  Fratrum  Arvalium  . . . 
suscepit,  VI  2065  (ibid.,  87)  col.  I  1.  27; 
quod  Conlegium  (sic)  Fratrum  Ar-va- 
lium hodie  vovif\,  VI  2034  (ibid.,  50- 
54)  1.  14;  Fratrum  Arvalium  nomine 
voveo,  VI  2028  (ibid.,  38)  1.  9 ;  Collegii 
Fratrum  Arvalium  nomine  voveo,  ib. 
1.  11 ;  nomine  Collegi  Fratrum  Arvalium 
voveo,  VI  2064  (ibid.,  86)  11.  16,  22, 
2065  (ibid.,  87)  col.  I  11.  37,  40,  col.  II 

I.  11,  2067  (ibid.,  90)  11.  21,  22,  24, 
41 ;  pro  Conle\_gio~\  (sic)  Fratrum  Ar- 
valium .  . .  voveo,  32350  (ibid.,  anni  in- 
certi) 1.  5;  Conlegi  Fratrum  Arvalium 
nomine  vovemus,  VI  2034  (ibid.,  50-54) 

II.  18,  21;  nomine  Collegi  Fratrum  Ar- 
valium vovemus,  VI  2059  (ibid.,  81) 
1.  51,  2068  (ibid.,  91)  col.  1  11.  9,  11, 
16,  20;  nomine  Collegi  Fratrum  Arva- 
lium vovimus,  VI  2074  (ibid.,  101)  11.  32, 
36,  39,  43,  47,  50,  54,  58,  61,  64,  67,  70. 

3.  Banquets  and  various  ceremonies. 
Fra  Ires  Arvales  cenarunt,  VI  2065  (ibid., 
87)  col.  II  1.  41,  2068  (ibid.,  91)  col.  II 
1.  15,  2071  (ibid.,  anni  incerti)  col.  II 
1.  17,  2075  (ibid.,  105)  col.  II  1.  28; 
Fratres  Arvales  praelexlas  acceper(unt), 
VI  2104  (ibid.,  218)  a  1.  21;  Fratres 
Arval(es)    suc\_cesserunt  ?],    ib.  b  1.  35. 

P.  Various.  Formal  prayer  or  invo- 
cation :  Quod  bonum,  fausium,  felix  for- 
tunatumque  sit  (Populo  Romano,  domui 
Augustae)  Fratribusque  Arvalibus  etc. 
VI  2067  (Rome,  Arval,  90)  1.  33,  2068 
(ibid.,  91)  col.  I  1.  34,  2075  (ibid.,  105) 
col.  I  1.  20,  2078  =32374  (ibid.,  118) 
col.  I  1.  15,  2080  (ibid  ,  120)  1.  18,  2099 
(ibid.,  183)  pag.  I  1.  15,  2104  (ibid., 
218)  b  1.  24,  32340  (ibid.,  20-21)  1.  16, 
32347«  (ibid.,  anni  incerti),  32367  (ibid., 
87),  32379  (ibid.,  145)  1. 19.  —  Greetings, 
letters,  petitions  to  the  Collegium.  (Im- 
perator)  Fratribus  Arvalibus,  collegis 
suis,  salutem  !,'  VI  2078=32374  (ibid., 
118)  col.  I  1.  33,  col.  II  1.  42,  2080 
(ibid.,  120)  1.  25;  [epistuld]  missa  Fra- 
tribus Arvalibus,  VI  2074  (ibid.,  101) 
tab.  II  1.  9;  cum  aditi  essent  Fratres 
Arvales  a  (illo),  VI  2080  =  32375  (ibid., 
120)  1.  45.  —  Funds,  gifts  of  the  Col- 
legium. Ex  pecunia  Fratrum  \_Arv\a- 
lium,  VI  2028  (ibid.,  38)  1.  5 ;  \_donum] 
quod  Conlegium  (sic)    Fratrum  Ar\_va- 


496 


AK.VB 


ARVK 


Hum  decrevit  |,  VI  :i2348  (ibid..  50-5 1).— 
Places  especially  assigned  in  the  Coliseum  : 
Loca  adsignata  in  Amphilealro  (sic)  . .  . 
Fralribus  Arvalibus  maeniano  I,  cuneo 
XII  etc.,  VI  2059  =  32303  (ibid.,  80- 
81).  —  Add  frgmts.,  VI  32377  (ibid., 
130):  Arval.  ;  32396  (ibid.,  anni  incerti) : 
Fratr(es)  Arv[ales]. 

ARVBIANVS.  Epithet  of  Juppiter  in 
Noricam  and  the  neighboring  region,  pro- 
bably derived  from  the  town  of  Arubiura 
in  Moesia  Inferior  on  the  lower  course 
of  the  Danube  between  Troesmis  and 
Dinogeteia,  now  Mucin.  [Cf.  ARVBINVS]. 
Ill  5185  (Celeia,  215):  I(ovi)  O(ptimo) 
M(aximo)  Conser(vatori)  Arvbiano  et 
Cel(eiae)  Sanc(tae),  Vib(ivs)  Cassivs  Vi- 

CTORINVS      .  .  .     V(OTVM)    s(oLVIt)    L(lBENs) 

m(erito);  5532  (Iuvavum):  l(ovi)  0(pti- 
iwo)  M(axi.wo),  Venvstinvs  svmm(arvm) 
signvm  I(ovis)  Arvb(iani)  Cvltorib(vs) 
cvm  base  d(onvm)  d(edit)  ;  5575  (Be- 
daium,  226):  in  h(onorem)  D(omvs) 
D(ivinae),  I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo)  Arv- 
b(iano)  et  Sancto  Bed(aio)  (ille)  ...  ex 
voto  pos(vit);  5580  (ibid.,  219):  I(ovi) 
O(ptimo)  M(aximo)  Arvbiano  et  Bedaio 
Sancto,  (I)vl(ivs)  Ivvenis  .  .  .  v(otvm) 
s(olvit)  l(ibens)  m(erito)  ;  10202  (Bas- 
siana):  I(ovi)  O(ptimo)  M(aximo)  Arv- 
biano) posvervnt  (Mi). 

ARVBINVS.  A  variant-form  (and  perhaps 
only  a  mistake)  for  ARVBIANVS  q.  v. 
Ill  5443  (Noricum):  I(ovi)  O(ptimo) 
M(aximo)  Arvbino,  L.  Camp(anivsP)  Ce- 
ler,  sacerdos  Vrbis  Ro.wae  Aeternae  .  .  . 
v(otvm)  s(olvit)  l(ibens)   m(erito). 

ARVC(C)ITANA  Civitas,  the  official 
name  of  the  town  of  Arucci,  in  Hispania 
Baetica  near  the  frontier  of  Lusitania, 
on  the  road  from  Aesuris  to  Pax  Iulia, 
near  the  modern  village  of  Aroehe.  II 
963  (Moura,  Portugal,  1st),  re-published 
Eph.  Epigr.  IX  p.  56:  Nova  Civitas 
Arvcitana  (sic). 

ARVENSIS.  Adj..  subst..  «  of  Arva  » 
q.  v.  in  Hispania  Baetica.  II 1060  (Arva) : 
Genio  M(vnicipi)  F(lavi)  A(rvensis)  [L.] 
Coranivs  Tvscvs  [  t(itvlvm)]  p(oni)  i(vs- 
sit)  ;  1065  (ibid.):  Q^  Traio  Q^_Trai 
Areiani  fil(io)  Qvir(ina)  Areiano,  Ar- 
vensi.  Hvic  Ordo  Mvnicipi  Flavi  Arven- 
sis  ...  statvam  decrevit;   1066  (ibid.): 


Ordo  M(vnicipvm)  M(vnicipi)  F(lavi) 
Arvensis;  1180  (Hispalis,  2nd):  Sex.  Ivlio 
Sex.  f.  Qvir(ina)  Possessori,  .  .  .  Cvra- 

TORI     .  .  .    M(vNICIPl)    ArVENSIVM. 

ARVERNI,  (and  sing.  ARVERNVS), 
the  important  and  powerful  Gallic 
tribe  of  Aquitania,  whose  territories 
extended  from  the  Mons  Cevenna  and  the 
Aedui  to  the  Liger  (mod.  Auvergne). 
Their  chief  town  was  Augustonemetum 
q.  v.  (in  inscrr.  also  called  Civitas  Ar- 
vernorum),  the  modern  Clermont-Ferrand, 
department  of  Puy-de-Ddftie.  Their  nation- 
al deity  was  Arvemus,  or  Mercurius 
Arvernus  (see  below).  They  were  con- 
quered by  the  Romans  in  121  B.  C.  (cf. 
Acta  Triumph.,  below),  but  long  remained 
a  quasi-independent  state.  ( Forms,  Ar- 
verneis,  Avernvs,  Advernvs  ;  abbrev., 
Arvern.,  Arve.,  Arv.,  Ar.,  below]. 

a.  The  tribe,  the  people.  I  p.  460  = 
I2  p.  49  (Rome.  Acta  Triumph.  Capitol.) 
A.  V.  C.  634  =  B.  C.  121:  Q^Fabivs  Q. 
Aemiliani  f.  Cv_n  .  .  .  Maximvs  Proco(n)- 
s(vle)  de  Allobro[gibvs]  et  rege  Ar- 
vernorvm  Betvlto  (sic)  .  . .  (sc.  trivm- 
phavit),  and  Cn.  Domitivs  Cn.  f.  Cn.  n. 
Akenobarb(vs)  .  .  .  de  Galleis  Arverneis 
(sic) ;  Le  Blant  196  (=  Fortunat.  Miscell. 
X   11):  plebs  ...  Arverna. 

*.  Members  of  the  tribe.  XIII  1706 
(Ara  Rom.  et  Aug.) :  C.  Servilio  Mar- 
tiano,  Arverno;  1807  (Lugudunum,  3d): 
C.  Atilivs  Marvllvs,  Arvern(vs)  ;  3463 
(Suessiones):  [.  .  .]vs  Secci  f.,  Arvernvs; 
XII  56861211  (Vienna,  vase):  Tesoi  (sic) 
manv,  Arve<r>ni;  XIII  100101414  (Au- 
gustonemetum, vases):  Natti  Arve(rni) 
m(anv)  and  Natti   Arv(erni)  m(anv). 

c.  The  town.  XIII  8904  (Germania 
Inf.,  275):  Ci(vitas)  Ar(vernorvm);  8905 
(ibid.,  3d):  Civitas  Arvern(orvm)  ;  8906 
(ibid.,    121)  :    [Civitas]    Arverno[rvm]. 

d.  The  divinity,  [Cf.  ARVERNORIX], 
who  had  a  splendid  sanctuary  on  the 
summit  of  the  Puy-de-D6me.  XIII  1462 
(Augustonemetum) :  Genio  Arverno  [or 
Arverno(rvm)]  Sext.  Orgivs  Svavis,  Ae- 
dvvs;  XIII  7845  (Wenau,  Germania 
Inf.):  Mercvrio  Arverno,  vicini  ;  XIII 
8579  (Gripswald,  Germ.  Inf.):  Mercvrio 
Arverno  M.  Ivlivs  Avdax  pro  se  et  svis 
l(ibens)    m(erito);    XIII    8580    (ibid.): 


ARVE 


ARVP 


497 


Mercvrio  Arverno  Sext.  Sempronivs  Sv- 
per  l(ibens)  m(erito);  XIII  8709  (Roer- 
mund,  Germ.  Inf.) :  Mercvriq  Arverno 
(Me);  [Bramb.  1741  (Miltenberg):  Mer- 
cvrio Arverno  Ric.  ...  see  s.  v.  ARVER- 
NORIX];  XIII  6602  (Miltenberg,  Germ. 
Sup.):  Adverno  (sic)  L.  Valerivs  Atti- 
cvs  [iJmp(erio)  i[p]s(ivs).  Here  perhaps 
belongs  also  VII  165  (Deva):  Genio 
Averni  (sic)  Ivl(ivs)  Qvintilianvs. 

ARVERNORIX,  if  correctly  read,  a 
variant  form  of  Arvemus  (q.  v.  s.  v.  AR- 
VERNI  §  d),  the  national  deity  of  the 
Arverni.  XIII  6603  =  Dessau  4592  = 
Bramb.  1741  (Miltenberg,  Germania 
Sup.) :  Mercvrio  Arvernorigi,  Cossillvs 

DONAVI    EX   VISV  l(a)eTVS    LIBe(n)s    MERITO. 

ARVERNVS.     See  ARVERNI. 
ARVITER.     See  ARBITER. 
ARVLA.  Dimiu.  of  ARA  q.  v.  «  A  small 
altar » .  |~Acc.  arvla,  below]. 

A.  Lit,  as  dedicated  to  divinities. 
XIII  569  (Burdigala):  Iovi  Avg(vsto) 
arvla(m)  donavit  s(vmptv)  s(vo)  Mar- 
tialis,  cvm  teiwplo  et  osTis  (sic,  twice) ; 
VI    629    (Rome):    Silvano    et    Hercvli, 

SANCTISSIMIIS     (Sic)    DEIS,    SACRVM,     ARVLAM 

a  sol(o)  sva  inpendia  (sic)  (Me)  donvm 
fecit;  VI  30798  (Rome):  Invicto  Deo 
Serapi  et  Isidi  Reginae  (Me)  .  .  .  arvlam 

CVM    BASI    ET    SIGILLA    DVO    VOTVM    LIBe(n)s 

solvit;  III  6478  (Poetovio:  «  vereor  ne 
sit  lusus  aevi  recentis  » ,  ed.) :  Nymphis 
qvae  in  nemore  svnt.  Arvlam  T.  Pom- 
ponivs  Atticvs,  nvmini  adivt(ori)  devo- 
tes), d(onvm)  d(edit)  ;  VIII  2601  (Lam- 
baesis) :  Genio  Scholae  (Me)  Q(vaestor 
sc.  collegi)  arvlas  cvm  statvncvlis  Col- 
l(egio)  donavit;  VIII  2602  (ibid.):  Ge- 
nio Scholae  (Me)  Q(vaestor)  arvlas 
cvm  sta[tvncvlis  Coll(egio)  donavit]; 
VIII  6945  (Cirta):  Genio  Domvs  Avg(v- 
stae)    sacr(vm),    (Me)    arvlaFm    libens] 

ANIMO    DEDIT. 

B.  In  connection  with  the  tomb,  or 
even  of  the  tomb  itself.  [Cf.  s.  v.  ARA, 
above  p.  421,  col  I  B].  VI  16701  = 
V  6000  a  (Rome,  wrongly  assigned  to 
Mediolanivtm) :  (Me)  arvlas  posvit  ;  Bull. 
Com.  (1909)  p.  305  =  Bull.  Arch.  Cr. 
(1909)  p.  56  (Rome):  (Mi  dat.)  ossva- 
rias  dvas  dedervnt,  et  arvlam  dis  ma- 
nibvs  eivs  consacraver(vnt)  (Mi,  nom.); 

Thes.  linguae  lat.  epigr. 


Ill  13665  (Cibyra) :  (Ma  Mi)  ...  ma- 
rito  svo  instrvxit  monimentvm  (sic)  ET 

STATVAM  ET  [ar]vLAM  ?  CVM  SVBPOSITO 
IN      TERRAM      SARCOPHAGO      LAPIDEO  ;      VIII 

17600  (Numidia):  (Me)  matri  dignissi- 
m(a)e  arvlam  statvit  ;  Melanges  (1903) 
p.  118  =  Dessau  7742  c  (Thubursicum 
Numidarum):  ab  exordio  nvptiarvm  con- 
cordi  marito  defvncto  et  sibi  vnam 
arvlam  pietatis  cavsa  constitvit. 

ARVLENSIS.  Adj.,  subst.,  «of  the 
little  altars  [Cf.  ARVLA].  The'  So  da- 
les Arulenses,  or  Arule(ri)sinm,  an  asso- 
ciation at  Ostia  whose  meeting-place  was 
at  some  arula  (unknown,  perhaps  of 
Volkanus?).  XIV  341  (Ostia):  memoriae 
M.  Corneli  M.  f.  Pal(atina)  Valeriani 
Epagathiani,  Eq.(viti)  [R(omano)],  .  .  . 
flamini,  praetori  ii  sacra  volkani  [jfa- 
c(iendo),  ei]demqve  Sodale  (sic)  Arv- 
len[si];  XIV  373  (ibid.,  3d):  L.  Licinio 
L.  fil.  Pal.  Herodi,  Eqvit(i)  Rom(ano), 
...  Sodali  Arvlensi;  XIV  432  (Ostia): 
\Qz_  Vetv]rio  Firmio  [Felici]  Socrati, 
[Sodali  A]rvlesivm  (sic). 

ARVNDENSIS.  Of  Arunda,  a  town 
of  southern  central  Hispania  Baetica, 
south  of  Acinipo;  now  Ronda.  II  1359 
(Arunda):  ab  Ordine  Arvnd(ensivm);  II 
1360  (ibid.):  a  S[plendi]dis[simo]  Or- 
dine Arvnden(sivm). 

ARVNDINETVM.  «  A  thicket  of  reeds  » 
(har undines),  «  a  cane-brake  » .  XI  3895 
(Capena) :    hvic  monimento  cedit  rosa- 

RIVM    CVM    VINIOLA   (sic)  .  .  .    ET    AREA    CVM 

(a)edificiis  .  .  .  e  regione  eivs  (sc.  sola- 
rii)  vsqve  (at)  ad  arvndinetvm  . . . 

ARVNS.  An  Etruscan  praenomen 
(Etr.  Arno,  Arvno,  Arans;  gen.  Arnoal, 
Arn0eal),  very  freq.  in  Etr.  inscrr.,  esp. 
of  Perusia  and  Clusium ;  rarely  Latinized 
and  early  become  obsolete.  Exx.  XI  1974 
(Perusia,  B.  C):  A(rvns)  Brvtis  Vel(vmni) 
f(ilivs);  1975  (ibid.):  Brvitia  (sic)  A(rvn- 
tis)  f(ilia);  1976  (ibid.):  Ar(vns)  Lenso 
La(rtis)  fili(vs);  1994  (ibid.):  Vel.  Vi- 
bivs  Ar(vntis)  Pansa,  Tro(mentina)  ; 
2081  (ibid):  Aros  (sic  for  Arons)  Ve- 
lesivs  Tla(pv)nia;  2469  (Clusium):  A- 
r(vns)  Trebi  Histro. 

ARVORSAR1VS.  See  ADVERSARIVS. 

ARVOSARIVS.     See   ADVERSARIVS. 

ARVPINVS.    «  Of  Arupium  «,    a  town 

63 


498 


ARVR 


ARX 


of  Illyricum  on  the  road  between  Epido- 
tium  (Bivium)  and  Avendo;  now  Vitali. 
Ill  8783  (Salonae):  P.  Ael(io)  Rasto- 
riano,  .  .  .  q(vaestorl)  mvnicip(lorvm) 
Pazina[tivm],  Splonistarvm,  Ar[  vpino- 
rvm]. 

ARVRANCI  naulae,  an  association  of 
boatmen,  probably  of  the  river  Arura 
(now  Aare)  in  Helvetia.  [Cf.  ARVREN- 
SIS].  XIII  5096  (Aventicum) :  in  hono- 

REM    DOMVS    DlVINAE    [N]aVTAE    ARVRANCI 

Aramici  scholam  de  svo  instrvxervnt, 
[l(oco)]  d(ato)  d(ecvrionvm)  d(ecreto). 

ARVRARA.  One  of  a  series  of  senseless 
'  words'  (Ephesia  grammata)  to  be  worn 
on  amulets  and  mumbled  by  the  super- 
stitious to  ward  off  evil.  Audollent,  De- 
fixion.  Tabell.  286  (Hadrumetum,  devo- 
tio) :  Arvrara;  ib.  288  (ibid.):  [arv]ra- 
ra;  ib.  289  (ibid.):  [ar"]vrara. 

ARVRENS1S  rcgio,  the  country  about 
the  river  Arura  (now  Aare)  in  Helvetia. 
[Cf.  ARVRANCI].  XIII  5161  (Muri 
near  Bern):  Deae  Nariae,  Reg(io)  Arv- 
re(nsis),    cvr(ante)    Feroc(e)    l(iberto). 

ARVSNATES.  Population  of  the  Vallis 
Poenina  (now  Val  Policella)  in  the  ter- 
ritory of  Verona,  to  which  they  were 
subject.  Their  district  was  called  Pagus 
Arusnatium.  V  3915  (Arusnates) :  Nym- 
phis  Avg(vstis)  et  Genio  Pag(i)  Arvsna- 
tivm,  C.  Papirivs  Threptvs;  3926  (ibid.): 

C.   OCTAVIVS  M.  F.   Ca[p]iTO     .  .  .    VDISNAM 

(sic=?)  Avgvstam  solo  p|  ri]vato  Arvs- 
natibvs  de|di]t;  3928  (ibid.):  [Oc]ta- 
viae  M.  F.  [MaJgnae,  flamin[icae  Pa]gi 
Arvsnati[vm]. 

ARVSPEX.     See  HARVSPEX. 

ARVVM.  In  insert-,  only  plnr.,  «  plowed 
fields  n ,  «  fields  » .  VI 1330  (Rome) :  MiX- 
TidSt]g  q_yi  Persas  bello  vicit  Maratho- 
nis  in  arvis;   Edict.  Dioclet.    Litrod.  I 

1.  22:  AD  SPEM  FRVGVM  FVTVRARVM  INVN- 
DARI  SVPERIS  In[b]rIBVS   (SIC)   ARVA   FELICIA; 

Rossi    II  p.  89  no.  42  (Rome,  -j-,  late): 

NVBES     RORIBVS     ARVA     RIGANS  ;      XII     103 

(Axima,  2nd):  Silvane,  ...  qvod  nos  per 

ARVA    PERQ(ve)  MONTIS    ALPICOS  .  .  .   SOSPI- 

tas;    VIII  11824  (Mactaris):    falcifera 

CVM  TVRMA  VIRVNV  PROCESSERAT  ARVIS,  SEV 
ClRTAE  NOMADOS  SEV  lOVIS  ARVA  PETENS, 
DEIWESSOR     CVNCTOS     ANTEIBAM      PRIMVS      IN 

arvis;  VIII  15569  (Prov.  Procons.):  nvnc 


canipos  colis  Elysios  iierbasq.(ve)  viren- 
tes,  [f]l[or]ib(vs)  asparsvs  iaces  ex  pra- 
talibvs  arvis;  V  6728  (Vercellae,  f,  6th) : 

QVAMQVAM  ARVIS  GRADIENS,  m(e)nTE  AE- 
TIIERA    PVLSAT. 

ARX.  k  Citadel  »,  »  stronghold  •, 
«  fortress  ■ ;  «  high  ground » ,  ■  lofty  build- 
ing», «place  of  protection  (tomb)»; 
« culmination » ,  «  perfection » ;  « the  upper 
regions »,  «  sky  »,  ■  heaven  » ;  «the  lower 
regions  » ,    «  hades  » . 

I.  Literally:  »  Citadel »,  *  stronghold  », 
b  acropolis  » . 

a.  In  Rome,  the  Arx,  the  northern 
spur  of  the  Capitoline  Hill.  I  p.  314  = 
I2  p.  233  (Fasti  Praenestini  Verri  Placet) 
mensis  Februarius:  Concordiae  in  Arce 
(sc.  sacrificium). 

b.  Elsewhere.  I  1166  =  X  5807  (Ale- 
trium,  before  90  B.  C):  porticvm  qva 
in  arcem  eitvr  (sic) ;  III  734  (Constantino- 

pollS,    4th):    TAM    CITO    TAM    STABILEM    PaL- 

las  vix  conderet  arceiw  (sc.  quam,  hos 
Theodosius  muros) ;  Rev.  Arch.  41  (1P02) 
p.  345  no.  49  (Khamissa,  Algeria):  (tile) 
. . .  Theodoti  cvra  Legati  dedicat  arcem; 
Carm.  Lat.  871  (Burdigala):  Tibvrni 
vexit  in  arce[m]. 

II.  Extended  to  high  land,  mountain- 
summit.  VI  2172  (Rome):  (illi),  V(irgini) 
V(estali)  Maximae  Ar[cis  A]lbanae;  XIV 
2947  (Praeneste,  2nd):  P.  Ael(io)  P.  f. 
Pal(atina)  Tironi,  Salio  Arcis  Albanae; 
VIII  2581  (Lambaesis,  2nd):  qvi  colis 
arcem  Dalmatiae. 

III.  Metaphorically. 

A.  Of  material  things,  as  monumental 
buildings,  churches,  tombs,  altars.  XI 
264  (Ravenna,  f):    hanc    qvoqve   fvn- 

DAVIT    MIRANDIS    MOLIBVS    ARCEM  J    XI     292 

(ibid.,  6th):  Gervasivsqve  tenet  simvl 
hanc  Pro[t]asivs  arcem,  and  TRADIDIT 
hanc  primvs  Ivlian[o]  Eclesivs  arcem  ; 
XI  297  (ibid.):  hanc  qvoqve  re[c]en- 
tem  reverendi  cvlminis  arcem  [f]ixit; 
*Le  Blant  54  =  Sidon.  Apoll.  II  10 
(Lugudunum,  -j-) :  aedes  celsa  nitet,  nec 
in  sinistrvm  avt  dextrvm  trahitvr,  SED 
arce  frontis  ortvm  prospicit  aeqvino- 
ctialem;  VIII  212  (Cillium,  2nd)  1.60: 
[ads]idve  patrias  hinc  cernere  dvlciter 
arces;  VI  1756«  (Rome,  395):  svblimes 

QVISQVIS    TVMVL1    MIRABERIS    ARCES  ;     XIII 


AS 


AS 


499 


7203  (Mogontiacum,  f):  tvmvlatvs  pro- 
priam  svbteriac(e)t  arcem  ;  Le  Blant  205 
{Paris,  f) :  hvnc  vir  apostolicvs  rapiens 

DE  CARNE  TROPHAEVM  IVRE  TRIVMPHALI  CON- 
SIDET     ARCE     THRONI  ;     XI     p.     240     DO.    3 

(Placentia,   f,   8th)    1.  17:    ecclesiae    in 

ARCE. 

B.  Of  immaterial  things. 

a.  «  Culmination  » ,  «  perfection  » , 
«acme".    V    6728    (Vercellae,    f,  0th): 

INSIGNEM  GESTANS  OPEIW  MORIb(vs)  PATIEN- 
TIAE    ARCEM    POLLENS. 

b.  «The  upper  regions»,  «sky», 
«  heaven  » ;  « the  lower  regions » ,  »  death » . 
V2  p.  6192bis  (Mediolanium,  f):  qvamvis 

AEt(h)eRIA    REGNET    IN    ARCE    SACERDOS;   V2 

p.  62212  (ibid.):  ad  caeli  pariter  qvi 
scanderet  arces;  V  6266  (ibid.) :  PVRIOR 

AETHERIOS  GRADIENS  SINE  CARNE   PER  ARCES  J 

*Le  Blant  333  =  Fortunat.  Miscell.  IX  4 
(Snessiones,    6th) :     nam    pver    innocvvs 

VIVENS  SINE  CRIM1NE  LAPSVS  PERPETVI   REGNI 

se  favet  arce  frvi  ;  ib.  429  (Vienna,  f , 

6th)  :      SIC     LINQVENS      MVNDVM      COELESTEM 

(sic)  possidet  arcem  ;  Hiibn.  /lisp.  130 
(Corduba,  f,    late):    arce    c(a)elesti    et 

AVLA  SVM  TECTA  HIC  SAXEA  CAVA  ;   VI  24049 

(Rome):  desine  per  terras  infernas  ten- 

DERE    AD    ARCES. 

AS.  The  standard  unit  of  Roman 
measures;  the  coin,  a  bronze  piece,  after 
89  B.  C.  (Lege  Papiria  Semunciaria) 
equivalent  to  the  original  semuncia 
(tj  of  the  libra,  or  as  libralis,  of  327.45 
grams),  hence  weighing  normally  ca.  13. »55 
grams,  or  210  ~  English  grains,  although, 
being  token -currency,  it  seldom  actually 
comes  up  to  the  full  weight.  The  as  of 
the  Empire  was  therefore  \  of  the  dupon- 
dius,  y  of  the  sestertius,  ~  of  the  qui- 
narius,  -jV  of  the  denarius,  and  -^  of 
the  (denarius)  aureus,  and  was  a  coin 
of  about  the  size  of  (but  evidently  of 
higher  purchasing-power  than)  the  modern 
halfpenny,  sou  or  soldo.  With  the  depre- 
ciation of  the  coinage,  esp.  from  Severus 
Alexander,  the  as  ceased  to  be  minted 
(under  Diocletian  and  Maximian)  toward 
the  end  of  the  third  century. 

[Forms,  ace.  asse,  XIV  367  (Ostia, 
182),  431  (Ostia);  abl.  ase,  V  6623 
(ager  Novariensis),  aesse,  VIII  12144 
(Byzacena);  *assene,  see  below,  §  B  end; 


in  Gk.  letters,  cco(as),  IV  4946  (Pompeii, 
graffito).—  Abbrev.,  ass.,  IV  4024 (ibid.) : 
as.,  IV  4946  (ibid.):  a.,  passim]. 

A.  As  unit,  «sum-total»,  in  the  legal 
term  heres  ex  asse  =  «  heir  to  the  entire 
estate»,  «sole  heir».  VI  9970  (Rome): 
heredem  ex  asse  fecit;  XIV  3654  (Tibur) : 
Hie  Reiw  Pvblicam  Tib(vrtivm)  ex  asse 
heredem  fecit  ;  X  7820  (ager  Caralita- 
nus) :  heres  ex  asse;  VIII  12380  (Mun. 
Giufitanum):  ex  asse  h[e]res  ab  eo  scrib- 
tvs  (sic).  Note  XIV  790  (Ostia):  (se- 
pulcrum)  concessvm  aeis  (sic  =  eis)  do- 
nations cavsa  a  (illo)  ex  asse  (=  « in 
toto»,  i.  e.  without  expense  on  their 
part).  —  la  asse,  VI  33840  (Rome,  2nd) : 
cvm  sim  colonvs    Hortorvm    Olitorio- 

rvm  .  .  .  colens  in  asse  annvis  ss.  xxvi. 

Ab  asse,  apparently  in  the  sense  of « wholly 
at  one's  own  personal  expense,  without  any 
outside  assistance  or  subvention  » ,  [N.  B. 
Ruggiero,  Diz.  Epigr.  I  p.  712  col.  I 
takes  to  mean :  «  from  one's  humble 
means,  from  one's  pennies,  at  small  cost » : 
riferentesi  ad  un  sepolcro  eretto  con 
poca  spesa],  IX  2029  (Beneventum) : 
(ilia)   mon(vmentvm)    fecit    sibi   et  svis 

.  .  .    AB    ASSE    Q.VAESITVM,     LVCRO     SVO    SINE 

fravde;  V  7647  (near  Saluszo)'  v(ivvs) 
f(ecit)  (Me)  ab  asse  qv(a)esitvm  (sc.  se- 
pulcrum);  V  6623  (ager  Novariensis): 
d(is)  m(anibvs)  (illius,  Me)  . . .  ab  as(s)e 
pos(v)it. 

B.  Of  the  as  as  coin,  or  sum  in  accounts. 
Of  interest  on  capital,  XIV  367  (Ostia, 
182):  (vt)  ex  vsvris  semissibvs  . .  .  qvod 
annis  (sic)  idib(vs)  Martis,  natali  svo, 
inter  praesentes  hora  (sccuuda)  vsqve 
asse(m)  dividiatvr  (sic) ;  XIV  431  (Ostia): 

VT  EX  VSVRIS  .  .  .  QVODANNIS  (sic)  IDIBVS 
IVNIS,  NATALI  SVO,  IN  [c]ONVENTV  INTER 
PRAESENTES    HORA   (sCCUndo)    VSQVE    AD  AS- 

se(m)  dividatvr;  IV  4528  (Pompeii, 
graffito) :  vsv(ra)  a(sses)  xu,  and  vsv(ra) 
a(sses)  viiii;  VIII  9052  (Auzia):  qvae 
s[v]mm(ae)  fenerantvr  (sic)  n(vmmis)  XX, 

MENSES      QVOSQVE      ASSES      OCTONOS  ;      XII 

4393  (Narbo,   149):  vsvras  totivs  anni 

COMPVTATAS       [aSS^E       OCTONO        PERNVME- 

r^bo.  _  Of  tines,  XI  4766  (Spoletium, 
15.  C.):  a(sses)  ccc.  moltai  svntod  (sic); 
VI  10298  (Rome,  lex  collegi  funeratici) 
11.  1,  9,  19,   24:    mvlta    esto    a(ssivm) 


BOO                       AS  ASCA 

(tot),    and   11.  6,   10  23:  a(ssivm)    (tot),  moribvs  bellis  ;  IV  5338  (ibid.):  Pieris, 

mvlta  esto,  and  1.  16:    mvlta   a(ssivm)  a(ssibvs)    ii  ;    IV    5345    (ibid.):    Evche, 

(tot)  esto,  and  1.  13:    dictio  esto  a(s-  [ve]rna,    [aeris]   a(ssibvs)  ii;    IV  5372 

sis)  i.  —    Of  gifts,    VIII   1548   (Agbia,  (ibid.):  svm  tva  ae(ris)  a(ssibvs)  ii;  IV 

2nd):     die    dedications    decvrionib(vs)  4439  (ibid.):  Pitan(a)e  vici(ni)  sal(vtem) 

sportvlas    asses  octonos  .  ..   dedit.  —  aer(is)  a(ssibvs)  in ;  IV  7068  (ibid.):  Ar- 

Of   entrance-fees  into    societies,    bathing  bvscvla,  a(ssibvs)  ii.  —  Inscrr.  on  lamps 

establishments,    XIV    2112    (Lanuvium,  of  Mauietaniau   origin,  and    of   dubious 

lex  Collegi  Cultorum  Dianae  et  Antinoi,  interpretation  (possibly  a  proper-name  with 

136)  1 1.  21:  qvisqvis  in  hoc  collegivm  no  connection  with  as).  [N.  B.  some  have 

intrare  volverit,    tabit    kapitvlari  no-  taken  ab  asse  (assene)  here  to  mean  ■  from 

mine  in  menses  sing(vlos)    a(sses)  (qui-  one  as  up  » ,    but  cf.  below  de  ofi(ci)na 

nos),  and  II  1.  15:  panes  a(ssivm)  (duo-  Asseni  with  de  ofi(ci)na  Donati,  which 

rum);  II  5181  (Lex  Metalli  Vipascensis,  is  clearly  a  maker's  name].  VIII  104781 

end  1st)  1.  23:    condvctor    (balinei)    a  (Mauretania):  ab  assene  lvcernas  vena- 

viris  sing(vlis)    aeris    semisses  et  a  mv-  les,   and    de    ofi(ci)na  (sic)    assem   (sic 

LIERIBVS    SINGVLIS    AERIS    ASSES    EXIGITO.    for  ASSENI  ?)  LVCERNAS  COLATAS  ;  and  EMITE 

Of   the   cost-price   of  goods   in   general,  lvcernas  colatas  ab  asse  ;  VIII  226421 

and  of  '  human  merchandise'.    IV  4000  (ibid,  esp.  at  Caesarea):   ab   assene  lv- 

( Pompeii,  graffito)',  olevm  l(ibra)  a(sses)  cernas  venales;  226423   (ibid.):    lvcer- 

IV,    PALEA     A(SSES)    V,     FAENVM    a(SSES)    XVI,  NAS  COLATAS  DE  OFl(Cl)NA  ASSENI  ;  226424 

diaria  a(sses)  v,    fvrfvre(m)    a(sses)    vi,  (ibid.):   EMITE  LVCERNAS  COLATAS  ab  asse; 

viria    a(sses)    [tot\,    olevm    a(sses)    vi  ;  226425  (Caesarea) :  eme  lvcernas  co(l)a- 

IV    1679    (ibid.):    Edone    (sic)    dicit:  <t)as  ab  asse;    2264210  (Tipasa):    emite 

«  assibvs   Hie   bibitvr,  dvpvndivm   si    de-  lvc[er]nas  ab  ass[.  . .] ;  22642"  (ibid.): 

deris,  meliora  bibes»;  IX  2689  (Aeser-  lvcernas    a(b)    assene;    XIII     10001 19 

nia) :    «  copo,  compvtemvs!»    «  habes  . . .  (Gallia):    colatas  ab  asse    emite    lvcer- 

pane(m),    a(ssem)  i,  pvlmentar(ivm),  a(s-  nas.  —  Add  frgmt.,  VIII  12144  (Prov. 

ses)    ii,  ...    pvell(am),   a(sses)   viii,   ...  Byzacena):    [Vict?]or,  aesse  (sic),   pri- 

faenvm  mvlo,  a(sses)  ii;  11341  (Castrum  vato  sv[o]. 

Novum,   B.  C):  d(e)  a(ssibvs)  iix?;  IV  AS  =  HAS.     See  HIC. 

4227  (Pompeii,  graffito)',   sal,  a(ssibvs)  ASANIANVM.     Name  of  an  estate  in 

(duobus  semisse);   IV  4277  (ibid.):  Vi-  Gaul   or   Spain.    [Cf.    the    monaslerium 

tali(o)ni  a(sses)  iiii;    IV   4422    (ibid.):  Asaaae  of  Venantius  Fortunatus  IV  11]. 

C.  Ivnivs  a(ssem)   i    s(emissem),  vin(vm)  Rossi  II  p.  295  no.  4«,  1.  9  (Hispania?, 

a(sses)  v  s(emissem),  casiv(m)  (sic)  a(sses)  6Ui):sepvltvs  Asaniano(sz<?)  Atanagildi. 

iiiii    (sic);   IV  4881    (ibid.):    x  i,  a.  x  ASC[.  . .].   Apparently    the    beginning 

(=denarius  I,  asses  X);  IV  4946  (ibid.) :  of  the  ancient  name  of  the  modern  village 

(prtXftxio)v  pa.  a.,  ao.  y    (=  Felicio.  mo-  of  Asso,  east  of  Comum.  V  5216  (ibid.): 

dium  unum,  asses  tres);  IV  5448  (Her-  Genio  Asc[.  .  .]  P.  Plinivs  Bvrrvs  et  P. 

culaneum,   graffito):   vinvm,   a(sses)  hi;  Plinivs  Paternin(vs). 

IV  1751  (Pompeii,  graffito) :  siqvi  (sic)  ASCALON.  (Aaxalwv).  An  important 

fvtvere  volet,  Atticen    qvaerat   a(ssi-  town  of  the  Philistines  near  the  coast  of 

bvs)  xvi ;  IV  1969  (ibid.):  Lahis  fel(l)at  Palestine,  directly  west  of  Bethlehem,  on 

a(ssibvs)    ii;    IV  2450    (ibid.,  3  B.C.):  the  road   between   Ioppe   and    Gaza.  Its 

a(nte)d(iem)  k(alendas)Decembr( is), (illi)  extensive  ruins,  now  uninhabited,  are  still 

dvxservnt  (sic)  mvlierem  Tychen  ;    pre-  called  A skaldii.  [Cf.  ASCALONITANVS]. 

tivm,  in  singvlos,  a(sses)  v  f(vit?),  and  As  birthplace  of  a  soldier,  XIII  6409  (Hei- 

a(sses,  or  assibus)  xv;   IV  3999  (Pompeii,  delberg):  M.  Mario  Apollinar[i],  domo 

graffito^:  Glyco  cvnnvm  lingit  a(ssibvs)  Hascalo[ne]   (sic). 

ii  ;    IV  4024    (ibid.):    Menander,    bellis  ASCALONITANVS.    Adj.,  subst.    «Of 

moribvs,    aeris    ass(ibvs)    ii  ;    IV    4592  Ascalon »    q.  v.,     «native    of   Ascalon«. 

(ibid.):    Evtychis    Graeca,    a(ssibvs)    ii,  [Abbrev.   Ascalonit.,  Ascalon.,  below]. 


ASCA  ASCI                      501 

a.  Adj.  Ill  8474  (near  Salonae):  dis  ascia  is  quite  conventional,  the  cutting- 
Asca[lonitanis?]  et  Matri  Magn(a)e;  edge  being  drawn  parallel  to  the  handle 
IX  3664  (Marsi  Marruvium,  18,  frgmt.) :  in  a  way  that  would  be  wholly  unservi- 
Ascalonitanae.  ceable  in  practice;  a  fact  which  demons- 

b.  Subst.  X  1746  (Puteoli):  Herodes  trates  clearly  that  the  use  of  the  formula 
Aphrodisi  f(ilivs),  Ascalonit(anvs);  III  sub  ascia  dedicate,  in  all  its  variants  as 
600  (Byllis) :  M.  Valerivs  M.  f.  Qvir(ina)  below,  has  little  to  do  with  the  actual 
Lollianvs,  praepositvs  cohortivm  (Ma-  mason's  work  on  the  tomb,  albeit  its 
rum,  including)  i  Ascalonitanorvm;  III  origin  is  derived  from  the  specific  tool, 
p.232811  no.  CX  =  Rev.  Arch.  36  (1900)  as  is  shown  by  the  juxtaposition  of  the 
p.  310,  and  37  (1900)  p.  353  (Gabarevo,  perpendiculum,  or  plummet,  in  several 
Bulgaria,  tab.  hon.  miss.,  157):  Co-  inscrr.  of  Gallia  Narbonensis  (cf.  XII 
[h(ors)]  ...  i  Ascalonit(anorvm)  Sa-  1949,  2051,  2252,  2697  and  indices 
g(ittariorvm),  and  [Coh(ors)  ...  i  Asca-  p.  965).  The  meaning  of  the  formula 
lon(itanorvm).  sub  ascia   in   connection  with  the  dedi- 

ASCANIVS.The  mythical  son  of  Aeneas  cation  of  the  tomb  has  given  rise  to  number- 

and  Creusa.  XV  6236  (Rome,  lucerna):  less  conjectures,  and  in  the  lack  of  any 

Aen(eas)  —  Anc(hises)  —  Asc(anivs)  —  certain  explanation,  the  common  opinion 

Rex  pie  (with  figures).  has  been  that  it  implied  a  new   burial- 

ASCENDO,  -ERE.     See  ADSCENDO.  place,  of  recent   construction,  and  hence 

ASCENSIO.  «  Ascension  » (into  heaven),  sub  ascia  as  practically   still   in  charge 

Bull.  Arch.  Cr.  (1884-5)  p.  132  (dyptich  of  the  builders.  But  this  hypothesis  seems 

of  the  monk  Tutilo  of  St.  Gallen,  SwiU-  untenable,  and  probably  Hirschfeld  (XII 

erland,  9th):    ascensio  S(an)c(ta)e   Ma-  p.  256)  is  right   in    assuming   a  deeper 

ri(a)e.  religious  meaning,  to  us  unknown,  invol- 

ASCENSVS.     u  Ascent",    in    concrete  ving   the  divine   protection  of  the  tomb 

sense  of  «stairway»,  «  flight  of  steps»,  and  the  invocation  of  divine  wrath  upon 

XIV  3857  (Tibur) :  hvnc  locvm  .  .  .  cvm  its  violators,  of  all  which  the  ascia  was 

ascensv  gradv(v)m  vii j  VIII  14346  (Prov.  but  a  symbol  (cf.  Paully- Wissowa,  suppl. 

Procons.,    376):    porticvm    adqve    (sic)  p.  151).    Symbol   and   formula,    in    fact, 

ascensvs  g[radvvm    (tot)~\;    VIII  15497  are  practically  confined  to  regions  of  Celtic 

(ibid.,  225):  porticvs,  ascensvs  fori...  origin,  and  the   conception   is   doubtless 

ASCIA.  A  workman's  tool  or  implement;  derived  from  Celtic  mythology:  —  Gallia 
a  name  applied  to  very  varied  tools  used  Lugudunensis,  esp.  Segusiavi,  Ara  Romae 
by  carpenters,  masons  and  stonecutters  et  Augusti,  Lugudunum  (extremely  freq.), 
for  the  working,  in  the  rough,  of  wood  Ambarri,  Matisco,  Cavillonum,  Augusto- 
or  stone,  or  the  pulling  down  of  masonry,  dunum ;  and  Narbonensis  from  Arelate 
[cf.  a^ivrj;  Ital.  ascia,  asce;  Pr.  hache;  to  Genava,  esp.  Vasio,  ager  Vocontiorum, 
Engl,  ax,  hatchet,  etc.],  and  in  the  inscrr.  Valentia,  Vienna  (freq.),  Gratianopolis, 
specifically  for  a  mason's  combined  hammer  Augustum;  and  where  the  formula  is 
and  pick,  such  as  is  used  today  in  Rome  found  sporadically  in  other  parts  of  the 
under  the  name  of  marietta  or  martel-  Empire  [as  at  Burdigala  in  Aquitania 
Una.  viz.  an  iron  tool  with  a  socket  into  (XIII  609),  Bonna  in  Germania  (XIII 
which  is  set  a  stout  wooden  handle,  about  8066),  Ossonoba  in  Hispania  (II  5144), 
10  inches  (ca.  25  cm.)  in  length.  The  near  Saluzzo  in  Gallia  Cisalpina  (V  7645), 
head  has  one  extremity  flattened  into  at  Rome  (VI  8931,  10921,  36287),  Li- 
hammer  form,  and  the  other,  curved,  ternum  in  Campania  (X  3717),  Acruvium? 
provided  with  a  flat  cutting-edge,  such  in  Dalmatia  (III  1712),  and  in  Maure- 
as  is  shown  by  original  examples  and  by  tania  Sitifensis  (VIII  8414  =  20321)] 
designs  on  the  monuments.  [Cf.  Daremberg  it  is  clearly  an  exportation  of  Celto-Gallic 
et  Saglio,  Diet.,  s.  v.  Ascia  for  figure],  sentiment.  In  very  many  inscrr.  the  sym- 
In  the  inscrr.  the  word  has,  however,  "a  bol  is  found  without  the  formula,  which 
symbolic  sense,  and  even  the  form  of  the  it  implies.  The  number  and  relative  po- 


,m>2 


ASCI 


ASCI 


sition  of  conventional  asciae  represented 
may  have  no  symbolic  importance,  but 
it  is  worthy  of  note  that  in  by  far  the 
greater  number  of  instances  it  appears 
singly,  and  generally  (ca.  65  per  cent) 
resting  on  its  left  side,  with  handle  down 
and  hammer-end  up;  less  often  (ca.  35 
per  cent)  in  the  other  direction  (right 
side,  handle  down) ;  in  a  few  cases  it  is 
upright,  with  handle  down  and  hammer- 
end  r.  (as  XIII  1975  at  Lugudunum),  or 
1.  (as  XII  1458  at  Vasio.  3453  at  Ne- 
mausus) ;  with  handle  upwards,  in  invert- 
ed position,  it  is  rare  (exx.  XIII  2287 
at  Lugudunum,  2589  at  Matisco,  a.  d. 
224).  It  usually  appears  at  the  top  of 
the  inscr.,  often  between  the  letters  D  •  M 
(=  Bis  Manibus),  but  not  seldom  at  the 
bottom  (exx.  XIII  1865,  1884,  1916, 
1919,  1997,  2096,  2287  at  Lugudunum, 
2509,  2554  among  the  Ambarri,  2589 
at  Matisco,  XII  1390,  1458  at  Vasio, 
1768  at  Valentia,  1920,  1949  at  Vienna, 
2244  at  Gratianopolis),  and  rarely  at  r. 
or  1.,  sometimes  in  the  '  wing '  of  the 
1  tabella  ansata  '  that  forms  the  cornice 
of  the  inscr.  (as  XIII  2191,  2283  at 
Lugudunum,  2602  at  Matisco,  XII  1949 
at  Vienna.  2498  bet.  Augustum  and  Lacus 
Lemannus).  Two  asciae  symmetrically 
turned  toward  each  other,  handle  down, 
hammer  upward,  exx.  XIII  1854,  1876, 
1893,  1901,  1910,  1983,  2085,  2182, 
2214,  2297  at  Lugudunum;  two  asciae 
symmetrically  turned  away  from  each 
other,  handle  down,  hammer  upward,  as 
XIII  1942  at  Lugudunum;  two  asciae 
leaning  to  the  left,  on  opposite  sides  of 
the  inscr.,  as  XIII  2129  at  Lugudunum; 
or  leaning  to  the  right,  as  XII  137  (Se- 
duni),  XIII  2239  (Lugudunum);  three 
asciae,  two  leaning  r ,  one  1.,  handle 
down,  hammer-end  up,  XIII  1888  (Lu- 
gudunum). 

[Forms:  asscia,  XII  2246  (Gratiano- 
polis); asscia  (sic),  XIII  2214  (Lugu- 
dunum); asscit  (sic),  XIII  2030  (ibid.); 
acied  (sic),  XIII  2267  (ibid.).  —  Abbrev. 
asc,  XIII  609  (Burdigala),  1829.  1830, 
1848,  1863,  1865,  1877.  1893,  1907, 
1910,  1966,  1977,  1979.  2032,  2034. 
2036,  2039,  2066,  207S,  2099,  2104, 
2162,  2166,    2180,    2188,   2204,   2221, 


2245,  225(i.  3256,  2260,  2261,  2264, 
2269,  2276,  2842  (Lugudunum),  XII 
1948,  1957  (Vienna),  2270  (Gratianopo- 
lis), 2376  (bet.  Vienna  and  Augustum), 
2636  (Genava);  as.,  XIII  1898,  1997, 
2125  (Lugudunum),    2619  (Cavillonum), 

XII  2272  (Gratianopolis);  a.c.  (sic),  XII 
984  (bet.  Arelate  and  Tarusco) ;  a.  passim, 
in  the  formulae  s.  a.  d.,  s.  a.  dd..  svb  a.  d., 
svb  a.  dd.;  note  sss.  aaa.  ddd.,  XIII  2016 
(Lugudunum),  of  a  triple  sepulcre]. 

Variant  formulae.  Sub  ascia  dedicavit 
(often  preceded  by  el,  implying  a  foregoing 
posuit,  fecit,  or  the  like),  XIII  609  (Bur- 
digala), 1634  (Segusiavi),  1725  (Ara 
Rom.  et  Aug.),  1816,  1817,  1874,  1898, 
1961,  1980,  2048.  2084,  2087,  2092, 
2121,  2214,  2247,  2252,  2267,  2339, 
2343  (Lugudunum),  2456,  2526,  2528, 
2555  (Ambarri),  2632  (bet.  Cavillonum 
and  Augustodunum),  XII  137  (Seduni), 
784,  857  (Arelate),  984  (bet.  Arelate  and 
Tarusco),  1193  (Carpentorate),  1397,  1458 
(Vasio),  1704,  1715  (ager  Vocontiorum), 
1754,  1755,  1761,  1767,  1771,  1776 
(Valentia),  1921,  1939,    1948    (Vienna), 

2246,  2252,  2270,  2272  (Gratianopolis), 
2372,  2376  (bet.  Vienna  and  Augustum), 
2575  (bet,  Augustum  and  Lacus  Leman- 
nus), 2636  (Genava),  2694  (Alba  Helvo- 
rum),  XIII  8066  (Bonna),  III  1712  (Acru- 
vium  ?).  —  (El)  sub  ascia  dedicaoeruat, 

XIII  1843,  1862,  1884,  1896,  1906, 
2027,  2086,  2138,  2218  (Lugudunum), 
2669  (Augustodunum),  XII  1390  (Vasio), 
1796  (bet.  Valentia  and  Vienna),  1949, 
1957  (Vienna).  —  Sub  ascia  dedicatum 
est,  XIII  1936,  2049  (Lugudunum),  XII 
2012  (Vienna),  VIII  8414  =  20321  (Mau- 
retania  Sitifensis).  —  Posuit  (et)  sub  ascia 
dedicavit,  XIII  1861,  1886,  1913,  1937, 
1958,  1972,  2007,  2055,  2070,  2072, 
2099,  2103,  2161,  2198,  2199,  2213. 
2237,  2244,  2246,  2250,  2251,  2270, 
2308  (Lugudunum),  XII  1784  (bet.  Va- 
lentia and  Vienna),  1871,  2003,  2039, 
2043  (Vienna),  2214  (Gratianopolis),  2369 
(bet.  Vienna  and  Augustum),  2418  (Au- 
gustum). —  Posui  et  sub  ascia  dedi- 
caoi,  XIII  1897  (Lugudunum),  XII  1898 
(Vienna).  —  Posuerunl  (posuere)  et  sub 
ascia  dedicaverunt  XIII  2038,  2074, 
2194,  2196,  2206,  2235,  2328  (Lugudu- 


ASCI 


ASCI 


503 


nam),  XII  1941,  1967,  2031  (Vienna).  — 
P(osuerunt),  s(ub)  a(scia)  ded(icaverunt), 
XIII  2485  (Ambarri).  —  Posuit  et  sub 
ascia  dedicaverunt  (sic),  XII  2498  (bet. 
Augustnm  and  Lacus  Lemanuus).  —  Po- 
nendum  curavit  {p.  c.)  et  sub  ascia 
dedicavit,  XIII  1633,  1638  (Segusiavi), 
1822,  1825,  1837,  1842,  1849,  1850, 
1851,  1860,  1872,  1877.  1881,  1885, 
1888,  1893,  1895,  1905,  1907,  1919, 
1922,  1925,  1927,  1935,  1939,  1946, 
1966,  1975,  1976,  1977,  1982,  1983, 
1989,  1991.  1997,  1998,  2003,  2004, 
2009,  2024,  2025«,  2028,  2030,  2032, 
2084,  2036,  2039,  2045,  2046,  2051, 
2053,  2057,  2064,  2066,  2069,  2071, 
2075,  2077,  2078,  2096,  2118,  2122, 
2123,  2129,  2132,  2147,  2154,  2157, 
2162,  2166,  2168,  2171,  2174,  2179, 
2182,  2188,  2189,  2191,  2195,  2200, 
2204,  2205,  2221,  2224,  2238,  2241, 
2254,  2256,  2260,  2261,  2267,  2269, 
2271,  2275,  2279,  2283,  2287,  2288, 
2302,  2315,  2321,  2340,  2342  (Lu- 
gudunum), 2453,  2455,  2459,  2465, 
2496,  2510,  2531,  2558  (Ambarri).  2589 
(Matisco,  224),  2599  (Matisco),  2616, 
2620  (Cavillommi),  2635  (bet.  Cavillo- 
num  and  Augiistodunum),  2742  (Augii- 
stodunum), XII  2438  (bet.  Angnstnm  and 
Lacus  Lemannus).  —  Ponendum  cura- 
verunt  (p.  c.)  et  sub  ascia  dedicaveruat, 
XIII  1650  (Segusiavi),  1815,  1824,  1838, 
1863,  1865,  1868,  1876,  1901,  1902, 
1903,  1924,  1945,  1979,  1985,  1986, 
1988,  1990,  1996,  2005,  2010,  2018, 
2035,  2050,  2056,  2066a,  2073,  2081, 
2125,  2127,  2136,  2140,  2146,  2150, 
2172,  2180,  2208,  2210,  2223,  2229, 
2249,  2255,  2276,  2280,  2282,  2291, 
2296,2307  (Lngnduniim),  2602  (Matisco), 

XII  1723  (ager  Vocontiornm),  1749  (Va- 
lentia),2027  (Vienna)  2400(Augustuii]).— 
Ponendum  curavit  (et)  sub  ascia  dedi- 
caoerunt  (sic),  XIII  1S54,  2292  (Lugu- 
dnnnm).  —  Ponendum  curavit  et  (ili  sub 
ascia  dedicaverunt,  XII  1920  (Vienna). — 
P(onendum)  ciuravit)  et  sub  ascia  de- 
dicavit  et  .  . .  ponend(um)  curavit  (sic), 

XIII  1883  (Lugudunurn).  —  Ponendum 
curavit,  sub  ascia  dedicavit  (sic,  without 
et),  XIII  2014,  2016,  2506  (Lugudummi), 
2554  (Ambarri),  2619  (Cavillonum),  2748 


(Augiistodunum),  XII  2620  (Genava).  — 
Ponendum  curaver(unt)  ei  sibi  vivi  fe- 
cer(unt)  et  sub  ascia  dedi(ca)verunt, 
XIII  1828  (Lugudunum).  —  Ponendum 
factum  (sic)  .  . .  sub  ascia  dedicavit, 
XIII  2556  (Ambarri).  —  Posuit  et  sub 
ascia  dicavit,  XIII  2169  (Lugudunum). — 
Ponendum  pr(a)ecepit  .  .  .  et  sub  ascia 
dedicavit,  XIII  2085  (ibid.). —  Sub  ascia 
posuit,  XII  3453  (Nemansus).  —  Fecit 
et  sub  ascia  dedicavit,  XIII  1839,  1916, 
1968,  2239,  2243,  2245,  2298  (Lugu- 
dunum), Xir  1751,  1768,  1772  (Valen- 
tia),  2244  (Gratianopolis).  —  Fecit,  sub 
ascia  dedicavit,  XIII  2108  (Lugudunum), 
2509  (Ambarri),  XII  1757,  1765  (Va- 
lentia).  —  Fecit  idque  s(ub)  a(scia)  d(e- 
dicavit),  XIII  2095  (Lugudunum).  — 
Fecerunt  et  sub  ascia  dedicaverunt,  XIII 
2025,  2079,  2117.  2190,  2238  (Lngu- 
dnnnm),  XII  1918,  1945  (Vienna).  — 
Fecerunt,  s(ub)  a(scia)  d(edicaverunt), 
XII  1760  (Valentia).  —  Faciendum  cu- 
ravit (F.  C.)  et  sub  ascia  dedicavit,  XIII 
1830,  1846,  1848,  1856,  1879,  1880, 
1882,  1891,  2029  (Lugudunum),  2448, 
2512  (Ambarri),  XII  2250  (Gratianopo- 
lis). —  Faciendum  curaverunt  (curarunt) 
et  sub  ascia  dedicaverunt,  XIII  1847, 
1858,  1870,  1890,  1910  (Lugudunum), 
XII  1779  (Valentia).  —  Sub  asc(ia) 
faciend(um)  curaverunt,  XIII  1829  (Lu- 
gudunum). —  Dicav(it)  et  sub  ascia 
ded(icavit),  XIII  2297  (ibid.).  —  Corn- 
paravit  et  sub  ascia  dedicavit,  XIII 
1637  (Segusiavi),  1981  (Lugudunum).  — 
Instiluit  . . .  et  sub  ascia  dedicavit,  XIII 
1942  (ibid.).  —  Collocavit  et  sub  ascia 
dedicavit,  XIII  1973  (ibid.)  —  Condidit 
et  sub  ascia  dedicavit,  XIII 1974  (ibid.). — 
Inscribendum  curaverunt  et  sub  ascia 
dedicaverunt,  XIII  2026  (ibid.).  —  In- 
scri\bendum\  et  consummandum  cura- 
ver(unt)  et  sub  ascia  dedic(averunt), 
XII  2041  (Vienna).  —  Dedit  et  sub 
asc(ia)  dedicavit,  XIII  2104  (Lugudu- 
num). —  Hoc  opus  sub  ascia  est,  XIII 
2494  (Ambarri).  —  Hoc  misolio  {sic  = 
mausoleum)  sub  ascia  est,  II  5144  (Os- 
sonoba).  —  *E  ruinis  ascia  dedicatum, 
VIII  8414(Mauretania  Sitifensis ;  cf.  VIII 
20321).  —  Ab  ascia  fecit  monimentum 
(sic),  VI  8931  (Rome,  2nd).  —  Ab  ascia 


504 


ASCI, 


ASER 


fecelrunt],  VI  36287  (Rome).  —  Nunc 
munimentum  (sic)  . . .  a  solo  et  ah  aseia, 
VI  10021  (Borne),  \  8717  (Liternum).  — 
Add  V  7645  (near  Saliuzo) :  Dianae  Av- 
g(vsTae)  SaCRVm    aSCIa,    and    Dianae   sa- 

CRVM    SVB    ASCIA. 

ASCL  ...     See  ASCVLVM. 

ASCLANVS.     See    ASCVLANVS. 

*ASCLARO.     See   ASCVLANVS. 

ASCLEPIA.  A  festival  in  honor  of 
Asclepius  (Aesculapius)  at  Carthago.  XIV 
474  (Ostia):    Asclepia  Karthagini  (sic). 

ASCLEPIADIVS.  ('AaxXr^madti og  . 
Follower  of  the  school  of  Asclepiades  of 
Prusa  in  Bithynia.  a  rhetorician  and 
quack-doctor,  who  came  to  Rome  in  the 
early  part  of  the  first  century  B.  C, 
became  a  famous  physician  and  established 
a  large  practice.  XII  1804  (bet.  Valentia 
and  Vienna) :  M.  Apronio  Evtropo,  me- 
dico Asclepiadio. 

ASCLEPIVS.      See  AESCVLAP1VS. 

ASCRJBO,  -ERE.     See  ADSCRIBO. 

ASCVLANVS.  «Of  Asculum»,  q.  v. 
[Forrns  Asclanvs,  abl.  Ascvlaneis;  ab- 
brev.  Ascvlan.,  Ascvl..  below].  I  p.  460 
=  I2  p.  49  (Acta  Triumphalia  Capitol.) 
A.  V.  C.  665  =  B.C.  89:  Cn.  Pompeivs 
Sex.  f.  Cn.  n.  Strabo,  Co(n)s(vl),  . .  : 
de  Ascvlaneis  (sic)  Picentibvs  (sc.  trium- 
phavit) ;  IX  6086XI  (near  Asculum,  glans 
missilis,  ca.  89  B.  C.) :  Asclanis  (sic) 
[N.  B.  This  =  I  653  where  wrongly  read 
asclaro];  VI  1511  (Rome):  Decvriones 
et  plebs  Ascvlanorvm;  IX  6414  £  (Ascu- 
lum, 3d) :  Dec(vriones)  et  plebs  Ascv- 
l(anorvm);  XI  1437  (Pisae):  C.  Satv- 
rivs  L.  Satvri  Picentis  .  .  .  filivs  Fab(ia) 
Secvndvs.  .  .  .  Patronvs  Coloniae  Ascv- 
lanorvm; IX  5189  (Asculum):  Q^Ivnio 
Q^  f.  Ovf(entina)  Severiano,  .  .  .  Qvae- 
stori  Rei  P(vblicae)  Ascvl(anorvm)  ; 
XIV  3900  (ager  Tiburtinus,  3d) :  C.  Cae- 
sonio  C.  f.  Qvir(ina)  Macro  Rvfinia- 
no,  .  . .  Cvr(atori)  R(ei)  P(vblicae)  Ascv- 
lan(orvm);  IX  4547  (Nursia) :  T.  Septi- 
mio  T.  f.  [Qvir.]  Blasto,  .  .  .  mi  [viro] 
Coloniae  A[scv]lanorvm. 

ASCVLVM  (PICENVM),  the  chief  town 
of  the  Picentes.  on  the  river  Truentus 
(now  Tronto),  on  the  Via  Salaria  between 
Castrum  Trueutinum  and  Firmum  Pice- 
num;  now  Ascoli  Piceno.     Scene  of  de- 


cisive military  activity  of  the  Romans 
towards  the  end  of  the  Social  War  (89 
I*.  C),  it  was  besieged  and  taken  by  the 
Consul  Cn.  Pompeius  Strabo.  father  of 
Pompeius  Magnus,  who  in  consequence 
enjoyed  a  triumph.  [Cf.  above  s.  v.  ASCV- 
LANVS, and  below  j.  Later  it  became  a 
Coloaia.  Its  citizens  were  enrolled  in  the 
Fabia  Tribus.  [Form  Asclvm,  below  |. 
Bull.  Com.  (1909)  p.  171  =  Rev.  Arch. 
XIII  (1909)  p.  444  (Rome,  89  B.C.): 
Cn.  Pompeivs  Sex.  f.,  Imperator,  ...  in 
castreis  (sic)  apvd  Ascvlvm;  VI  32519 
(Rome,  latere,  prelorian..  2nd):  M.  Av- 
relivs  M.  f.  Fab(ia)  Mvsdevs,  Ascl(o) 
(sic). 

ASELLIANVS  fundus,  an  estate  near 
Veleia.  XI  1147  (Veleia,  2nd)  pag.  Ill 
1.   1:   item    fvnd(vm)    Asellianvm    Egna- 

TIANVM    .  .  .    QVI    EST    IN    VeLEIATE,    Pag(o) 

Ivnonio,  and  pag.  Ill  1.  8:  e[t]  fvn- 
d(vm)  Corbellianvm  Asellianvm  Egna- 
tianvm  .  .  .   Pag(o)  s(vpra)  s(cripto). 

ASELLVS.  u  A  small  ass»,  «a  little 
donkey».  [Cf.  ASINA,  ASINVS].  IV 
1555  (Pompeii,  29,  graffito):  L.  Nonio 
Asprenate,    A.    Plotio    Co(n)s(vlibvs), 

ASSELLVS  (SIC)    NATVS   PRIDIE  NONAS    CAPRA- 

tinas  (sic);  Carm.  Lat.  1798  (Rome, 
graffito,  in  the  Domus  Geloliana  on  the 
southern  slope  of  the  Palatine):  labora, 
aselle,  qvomodo  ego  laboravi,  et  pro- 
derit  tibi  !  (with  figure  of  donkey  turning 
a  mill). 

ASEMVS.  (adrjiioc).  Of  clothing' 
«  plain  » ,  «  without  design  or  ornamen" 
tation  ■  (as  embroidery  or  the  like).  Edict- 
Diocl.  Ill  19,  28  (=  III  p.  2209):  [del" 
matica]  asema  Laodicena  trilex.  Cf.  Gk- 
text  (III  p.  1942),  section  on  clothing1 
us o\  sffdTjog "  6sXf.iaTixr]  aGrjfiog  siadtxi  ril 

TQUllTOg. 

ASERECINEHAE  ,  .-.oERICINEHAE 
Matronae,  local  matron-goddesses  of  the 
Germans.  [Cf.  MATER,  MATRONA]. 
XIII  7978  (bet.  Odendorf  and  Rheinlach, 
Germ.  Inf.):  Aserecinehis  L.  App(ian)vs 
Tertivs  imp(erio)  ips(arvm)  l(ibens)  m(e- 
rito)  ;  7979  (ibid.):  Asere[cinehis]  C. 
Severinivs  Candidvs  ex  imperio  ;  7981 
(Germania  Inf.):  Matronis  Asericineha- 
bvs  (sic)  L.  Ingenvinivs  Sabinvs  v(otvm) 
s(olvit)  l(ibens)  m(erito). 


ASER 


ASIA 


505 


ASERNIA  Curia,  at  Caere  in  south- 
ern Etruria.  XI  3503  (Caere,  1st) :  Deos 
Cvriales,  GenivmTi.  Clavdi  Caisaris  (sic) 
Avgvsti  P(atris)  P(atriae),  Cvriae  Aser- 
niae  (Mi)  Dictatores  de  svo  posver(vnt). 

ASIA.    ('Aaia).     In  inscrr.  Asia  refers 
not  to  the  continent  as  a  whole    (unless 
indeed  Mommsen's  conjecture  be  correct, 
that  XI  6721:16>37  (Perusia,  glandes  mis- 
siles,   41-40    B.  C):    lvfinasia,    672138 
(ibid.):  lvinasia  are   to   be   interpreted: 
l(ocvs)   v(obis),  f(vgitivi),   in  Asia,  l(o- 
cvs)  v(obis)  in  Asia,    in  which  case  re- 
ference is,  of  course,  to  the  vast  barba- 
rian regions  of  Asia  beyond   the  Roman 
dominions),  nor  to  Asia  Minor  in  general; 
but  only  to  the  Roman  province  of  that 
name,  originally  comprising  the  domains 
of  the  Attalid  kings  of  Pergamus,  bequeath- 
ed to  the  Roman  people  by  Attains  III 
in  133  B.  C.  After  the  suppression  of  the 
uprising  of  Aristonicus  (131-129  B.  C), 
the  province  was  definitely  organized  by 
the  Consul   Manius  Aquillius.    It  varied 
in  extent  at  different  periods,  but  in  its 
greatest  extension  it  included  Mysia,  Lydia, 
Phrygia,  Caria  and  the  Ionian  coast-cities 
with  their  territories,  all  the  islands  lying 
off  the  coast  from  Rhodos  on  the   south 
to  Tenedos  on  the  north,  and  of  the  Cy- 
clades    the    islands    of   Astypalaea    and 
Amorgos.     Thus  the  continental   portion 
was  bounded  on  the  north  by  the  Helles- 
pont,   the    Propontis   as   far   east  as  the 
mouth  of  the   Rhyndacus,   and  Bithynia 
(Mons  Olympus),  on  the  east  by  Galatia, 
Lycaonia   and   Pisidia,  on  the   south    by 
Pisidia,    Lycia  and  the  sea,  and   on  the 
west  by  the  Aegaean  Sea.  Asia  was  thus 
one  of  the  richest  and  most  fertile  of  the 
Roman  provinces.  Aside  from  the  Provin- 
cial administration,  the  levying  of  impe- 
rial taxation,  and  the  settlement  of  Latin 
colonies  at  Alexandria  Troas  and  Parium, 
the  maximum  of  local  autonomy  was  grant- 
ed to  the  Grecian  towns.  Asia  was,  like 
Africa   q.   v.,    a    l  Senatorial    Province ', 
under  the  supreme  government  of  a  Pro- 
consul, assisted  in  a  military  capacity  by 
Legati  pro  praetore.  For  other  and  later 
officials,    and    subordinate    governmental 
employees,  see  below  §  II.  (Cf.  ASIANVS, 
ASIARCHA,  ASIATICVS). 
Thes.  linguae  lat.epigr. 


[Forms.  Gen.  Asiai,  X  1797  (Puteoli) ; 
Asia  by  mistake,  III  335  (Apamea,  1st); 
abbrev.  A.?  Ill  7153  (Iasus)]. 

I.  In  general,  the  Province;  its  natives, 
residents,  merchants  etc.  VI 3835  =  31743 
(Rome):  Provincia  Asia;  II  4512  (Bar- 
cino,  3d) :  Nvmmio  Aemiliano  Dextro  . .  . 
omn(i)s  Asia  ...  statvam  consecravit  ; 
III  13651  (Dorylaeum):  fere  .  .  .  omnivm 
in  Asia  [ci]vitativm  ;  R.  G.  Divi  Aug. 
cap.  24  1.  49 :   in  templis  omnivm  civi- 

TATIVJW  Pr^OVINcQaE  AsiAE  VICTOR  ORNA- 
MENTA       REPOSVI  =  \_6V      VCtoT~\q      7l\_Ct<f\5)V 

n6Xs(o\_v~\  x7j$  [^Jcft^ag]  vttxrjGag  xa  ava- 
be^iaxa  cciT~\oxaxeGxi](Sa;  ib.  cap.  28  1.  35: 
colonias  in  Africa,  Sicilia,  .  .  .  Asia  .  .  . 
militvm  dedvxi  =  anoixiag  iv  Aifii)vn 
~txekt'a,  .  .  .  Aaia  .  .  .  0TQaxi(i)Tu)V  xax/j- 
yayov;  III  467 '(Troia,  3d) :  (Caracalla) 
Provincial  Asiaiw  per  viam  et  flvmina 
pontibvs  svbivgavit;  III  7060  (Cyzicus, 
2nd) :  [S(enatvs)  c(onsvltvm)  de  p]ostv- 

LATIONE      KyZICENOr(vm)      (sic)       EX      ASIA, 

and  [Kyzicen]os  ex  Asia;  V  7451  (Var- 
dagate) :  L.  Vrsio  L.  l.  Boeto  (sic),  nato 
in  Asia;  XIV  480  (Ostia):  (ilk),  natvs 
in  egregiis  Trallibvs  ex  Asia;  III  7802 
(Apulum):  Isidoriae,  donio  Asiae;  X  1797 
(Puteoli,  1st) :  mercatores  qvi  Alexan- 
dr(iai),  Asiai,  Syriai  (sic)  negotiantv[r]; 
III  12266  (Rhodus):  c(ives)  R(omani) 
qvi   in  Asia  negotiantvr. 

II.  Roman  officials  and  government- 
employees  of  the  province.  [N.  b.,  for 
convenience  of  reference,  in  each  category 
they  are  placed  in  alphabetical  order  of 
uomina  gentilicia\ 

A.  In  general.  I  203  (S.  C.  de  Asck- 
piade,  78  B.  C.)  1.  6 :  [magistrates  no- 

STRI  QVEIQyOMQyE  (sic)  ASIAM,  EVBOEAM 
LOCABVNT,      VECTIGALVE      ASIAE,      [EvBOEAE 

imponent,  cvrabvntI,   and  1.  10:    magi- 

STRATVS  NOSTROS  QVEI  (sic)  ASIAM,  Ma- 
CEDONIAM    PROVINCIAS    OPTINENT    (sic). 

B.  Proconsuks:  Proconsul  Provinciae 
Asiae,  or  Proconsul  Asiae,  or  Proconsul 
in  Asia.  VI  31631  (Rome,  1st) :  M.'  Acilio 
C.  f.  [.  .  .  Aviolae],  .  .  .  [Procos.]  Pro- 
vinciae Asiae;  VIII  9297  (Rusguniae, 
1st) :  (M.)  (Aekili)  Lepidi,  Procos.  Asiae  ; 
X  4750  (Suessa,  end  2nd):  L.  Albinio 
A.  f.  Qvir(ina)  Satvrnino,  .  .  .  Procos. 
Prov.  Asiae  ;  VI  1682  (Rome,  4th):  Ammio 

64 


506 


ASIA 


ASIA 


Manio  Caesonio  Nicomacho  Anicio  Pav- 
lino,  ...  I  Pr]oconsvli  Prov.  Asiae  et 
Hellesponti,  Vice  Sacra  Ivdicanti  ;  VI 
1683  (Rome,  334):  Anicio  Pavlino  Iv- 
n(iori),  .  .  .  Pro  Cos.  Asiae  et  Helle- 
sponti ;  I  p.  460  (Acta  Triumphalia 
Capitolina)  a.  U.  c.  628  =  B.  C.  126: 
M.'  Aqvillivs  M.  f.  M.  n.,  Procos.,  ex 
Asia  (sc.  triumphavit) ;  III  14195"  (Ephe- 
sus,  3d):  L.  Art.  Pivs  Maximvs,  v(ir)  c(la- 
rissimvs),  Proc.  Asiae;  III  1419528  (ibid., 
4th):  L.  Cael(ivs)  Montivs,  v(ir)  c(la- 
rissimvs),  Procons.  Asiae  ;  X  3853  (Ca- 
pua, 74):  T.  Clodio  M.  f.  Fal(erna) 
Eprio  Marcello,  ...  Pro  Cos.  Asiae; 
VI  1405  (Rome,  3d) :  L.  Egnatio  [.  .  .] 
Lolliano,  [Procos.  Prov.]  Asia[e];  XI 
14  (Ravenna,  2nd):  M.  Eppvleio  Procvlo 
L.  f.  Clavd(ia)  Ti.  Caepioni  Hisponi,  .  .  . 
Procos.  Provinc.  Asiae;  VI  1717  (Rome, 
4th):  Fabio  Titiano,  .  .  .  Proconsvli  Pro- 
vinciae  Asiae;  VI  1419  (Rome,  3d): 
[T.  Fl(avio)  Postvmio  Titiano],  ... 
[Procos.  P]rovinciae  Asiae;  XIII  1807 
(Lugudunum,  3d) :  C.  Fvrio  Sabinio  Aqvi- 
lae  Timesitheo,  .  .  .  Proc(vratori)  Prov. 
Asiae,  ...  vice  Procos.;  II  4121  (Tar- 
raco,  end  2nd):  Q^_Hedio  l.  f.  Pol(lia) 
Rvfo  Lolliano,  ...  Procos.  Asiae;  I 
p.  278  no.  V  =  P  p.  199  no.  XXXVIII 
=  VI 1311  (Rome,  B.  C.  99-89,  elogium): 
[C.  Ivlivs  C.  f.  C.  n.]  Caesar,  .  .  .  [Pro]- 
cos.  in  Asia;  [VIII  6706  (Tiddis,  2nd) : 
Q^_  Lollio  M.  fil.  Qvir(ina)  Vrbico,  .  .  . 
Procos  Asiae  ?,  but  cf.  below  s.  v.  legati, 
§  C];  VI  1452  (Rome,  3d):  L.  Mario 
Maximo  Perpetvo  Avreliano,  C(larissimo) 
V(iro),  ...  Proconsvli  Provinc.  Asiae; 
X  6567  (Velitrae,  3d):  L.  Ma[rio]  L.  Fi- 
l[io]  Max[imo]  Avre[lianoJ,  ...  [Pro- 
cos.] Asi[ae];  X  6764  (Ardea,  223): 
L.  Mario  Maximo  Perpetvo  Avreliano,  . . . 
Pro  Cos.  Provinciae  Asiae;  V875  (Aqui- 
leia,  105):  C.  Minicio  C.  fil.  Vel(ina) 
Italo,  . . .  Proc(vratori)  Provinciae  Asiae, 
qvam  mandatv  Principis  vice  defvncti 
Proco(n)s(vlis)  rexit;  XIV  3601  (Tibur, 
172):  P.  Mvmmio  P.  -f.  Gal(eria)  Sisennae 
Rvtiliano,  ...  Procos.  Provinc.  Asiae; 
VI  1783  (Rome,  431):  Nicomachi  Fla- 
viani,  ...  Procons(vlis)  Asiae;  Notiz. 
(1893)  p.  521  (Neapolis,  5th):  Nicoma- 
cho Flaviano,   V(iro)    C(larissimo),  .  .  . 


Proconsvli    Asiae;    II    4512    (Barcino) : 

NVMMIO  AEMILIAN(o)  DEXTRO,  V.  C,  PRO- 
PTER   INSIGNI     (sic)     BENE    GESTI     PROCONSV- 

latvs,  omn<is>  Asia  . . . ;  XIV  3608  (Tibur, 
1st):  Ti.  Plavtio  M.  f.  Ani(ensi)  Silvano 
Aeliano,  ...  Pro  Cos.  Asiae;  III  7163 
(Samos,  2nd):  Pompeivs  Falco,  Procos. 
Asiae;  XIV  3609  (Tibur,  169):  Q^Pom- 
peio  Q^_f.  Qvir(ina)  Senecioni,  .  .  .  Pro- 
consvli Asiae  sortito;  X  6321  (Tana- 
cina,  2nd;  of  the  same  person):  Q.  Roscio 
Sex.  f.  Qvir(ina)  Coelio  Mvrenae  Silio 
Deciano  Vibvllo  Pio  Ivlio  Evrycli  Her- 
clano  Pompeio  Falconi,  .  . .  Pro  Cos. 
Provinc.  Asiae;  II  5679  (Legio  VII  Ge- 
mina,  2ud):  T.  Pomponivs  Procvlvs  Vi- 

TRASIVS  POLLIO,  .  .  .    PRO  COS.  ASIAE  \    XII 

361  (Reii,  2nd;  of  the  same  person):  T. 
Vitrasi  Poll[i]onis,  .  .  .  [Proc]os.  Asiae; 
VI  1416  (Rome):  [M.  Pos]tvmivm  Fe- 
st[vm],  .  .  .  Procos.  Asiae  destinat(vm); 
IX  5533  (Urbs  Salvia,  1st):  *[C.  Salv]io 
C.  f.  Vel(ina)  Liberali  [Nonio]  Basso  .  .  . 
Hie  sorte  [Procos.  fac]tvs  Provinciae 
Asiae  se  excvsavit  ;  VI  1387  (Rome,  2nd) : 
L.  Stertinio  Qvintiliano  Acilio  Stra- 
boni  CkCornelio  Rvstico  Apronio  Sene- 
cioni Procvlo,  Proconsvli  Provinciae 
Asiae;  XIV  3613  (Tibur,  aet.  Aug.): 
[P.  Svlpicivs  P.  f.  Qvirinivs].   .  .  .  Pro 

CONSVL      ASIAM      PROVINCIAM       Op[t!NVIt] 

(sic);  II  6084  (Tarraco) :  \_Ille,  Procos.] 
Provinciae  Asiae  ;  V  5813  (Mediolanium) : 
[_Ille~\,  . .  ■  Procos.  Provinc.  Asiae;  XIV 
2612  (Tusculum,  1st):  \_llle\  Pro  Cos. 
Asiae  per  tri[ennivm];  III  7267  (Epi- 
daurus) :  \_Illi  Procos.]  Provinc.  Asiae. 
C.  Legati.  Forms :  Legatus  pro  Prae- 
tore  Provinciae  Asiae,  Legatus  pro  Prae- 
tore  Asiae,  Legatus  Asiae  pro  Praetore, 
Legatus  Augg.  Provinciae  Asiae,  Lega- 
tus Provinciae  Asiae,  Legatus  Asiae. 
XIV  4237  (Tibur,  2nd):  M.'  Acilio  M.' 
f.  Gal(eria)  Glabrioni  Cn.  Cornelio 
Severo,  ...  Leg.  Asiae;  XII  3163  (Ne- 
mausus,  3d):  C.  Aemilio  Bere[ni]ciano 
Maxim[o],  .  .  .  Leg.  pro  Pr.  Provin[c] 
Asiae;  III  6814  (Antiochia  Pisidiae): 
[.  .  .]  Apron[iano],  ...  Leg.  Asi[ae]; 
XIV  3900  (ager  Tiburtinus,  3d) :  C.  Cae- 
sonio  C.  f.  Qvir(ina)  Macro  Rvfinia- 
no,  ...  Leg.  Prov.  Asiae;  VI  1368  = 
XIV  3993  (near  Rome,  225) :  Se[r].  Cal- 


ASIA 


ASIA 


507 


[pv]r[nio]  Dextro,  C(larissimae)  M(e- 
moriae)  [V(iro)],  .  .  .  [Leg.]  Prov.  Asiae  ; 
III  6072  (Ephesus):  M.  Calpvrnio  M.  f. 
Col(lina)  Rvfo,  .  .  .  Leg.  Pro(vincia) 
Cypro    pr(o)    Pr(aetore)    et    Ponto,    et 

BlTHYNlAE  ET  Pro(viNCIAe)  ASIAE  ;  II  4114 

(Tarraco,  3d) :  Tib.  Cl(avdio)  Candido,  . . . 
Leg.  pr.  Pr.  Provinc.  Asiae;  III  4567 
(Vindobona) :  P.  Clavdio  Pallanti  Ho- 
norat(o)  Repentino,  .  . .  Leg.  pr.  Pr.  Pro- 
vinciae  Asiae;  X  1249  (Nola):  [L.]Cl(av- 

DIO)  POLLIONI  IVLIANO  [Iv]lIO  CjALLICANO, 

...  [L]egato  Prov.  Asiae;  VI  1388 
(Rome,  2nd):  Q^_  Cornelio  Senecioni 
Procvi.o,  ...  Legato  Provinciae  Asiae; 
III  6074  (Ephesus,  1st):  M.  Helvio  L. 
f.  Fal(erna)  Gemino,  .  .  .  Leg.  Asiae 
pro  Praet.;  VI  31717  (Rome,  2nd):  [Ti. 
Ivl(io)  T]i.  f.  Cor(nelia)  Frvgi,  . .  .[Leg.] 
pr.  Pr.  provin[ciar(vm)  B]aeticae,  Ponti 
[et  Bithy]niae,  Asiae;  X  1125  (Abelli- 
nuin,  4th) :  C.  Ivlio  Rvfiniano  Ablabio 
Tatiano,  ...  Legato  Provinc.  Asiae; 
III  6076  (Ephesus,  163):  A.  Ivnivm  P. 
f.  Fabia  Pastorem  L.  Caesennivm  Sospi- 
tem,  Leg.  pr.  Pr.  Provinciae  Asiae;  VI 
1440  (Rome,  1st):  [L.]  Laberio  L.  f.  Ae- 
m(ilia)  Iv[.  . .  C]occeio  Lepido,  .  . .  Leg. 
[pro  Pr.]  Asiae;  VI  32412  (Rome,  3d): 
Q^  Lollianvs  (sic)  Q^_f.  Poll(ia)  Plav- 
tivs  Avitvs,  .  .  .  Leg.  Avgg.  Prov.  Asiae; 

VIII  6706  (Tiddis,  2nd):  G^_  Lollio  M. 
fil.  Qvir(ina)  Vrbico,  . .  .  (Leg.)  Pro- 
co(n)s(vlis)  Asiae;  V  3343  (Verona,  2nd): 
M.  Nonio  M.  f.  Pob(licia)  Mvciano,  .  .  . 
(Leg.)  pr.  Pr.  Provinc.  Asiae;  VI  1475 
(Rome,  206):  M.  Nvmmio  Vmbrio  Primo 
M.  filio  Gal(eria)  Senecioni  Albino,  .  .  . 
Leg.  [Pro]v.  Asiae  ;  V  4347  (Brixia,  206) : 
M.  Nvmmio  Vmbrio  Primo  M.  f.  Pal(a- 
tina)  (sic)  Senecioni,  .  .  .  Leg.  Prov. 
Asiae;  X  3724  (Volturnum,  169) :  Q,  Pom- 
peio  Gv^f.  Qvi[r(ina)]  Senecioni  Sosi(o) 
Pri[s]c(o>,  ...  Legato  Pr.  Asiae;  XIV 
3609  (Tibur,  169):  Q.  Pompeio  Q^  f. 
Qvir(ina)  Senecioni,  .  .  .  Legato  Provin- 
ciae Asiae;  VI  1507  (Rome):  L.  Ranio 
Optato,  C(larissimo)  V(iro),  .  .  .  Legato 
Provinciae  Asiae;  VI  1517  (Rome,  2nd): 
M.  Servilio  G^_  f.  Hor(atia)  Fabiano 
Maximo,  .  .  .  Leg.  pr.  (Pr.)  Provin.  Asiae; 

IX  4119  (Aequiculi):  Sex.  Tadivs  Sex. 
f.  Vol(tinia)  Lvsivs  Nepos  Pavllinvs,  ... 


Leg.  pro  Pr.  Prov.  Asiae;  VI  1531  (Rome. 
3d):  L.  Valerio  L.  f.  Cl(avdia)  Popli- 
co[lae]  Balbino  Maximo,  .  . .  Leg.  Prov. 
As[iae];  VI  1532  (ibid.):  [L.  Valerio 
L.  f.  Cl.  Poplicolae]Balbino  Maximo,  . . . 
Leg.  Prov.  Asiae.  —  Note  Notiz.  (1895) 
p.  349  (Rome,  end  3d):  [M.  Ivnio  Pri- 
scillia]no  Maximo,  C(larissimo)  V(iro), 
...  electo  ad  legation(em)  Provinciae 
Asiae.  Add  uncertain  Legati:  III  335 
(Apamea,  1st):  [. .  .]tilio  P.  f.  Lol[lia- 
n?]o,  . . .  [L]eg. Propr.  Provinciae  Asia(e) ; 
III  6813  (Antiochia  Pisidiae,  2nd) :  [. .  .]nio 
L.  f.  Stel(latina)  GalloVecilio  Crispino 
Mansvanio  Marcellino  Nvmisio  [S]abi- 
no,  ...  Leg.  Asiae;  VI  1550  =  31678 
=  XIV  155  (Rome)  :  [illi],  . . .  Legato 
provinciar(vm)  Siciliae  et  Asiae  ;  VI 
1556  (Rome):  [illi].  ...  [Legato  Pro]- 
vinciae  Asi[ae];  VIII  19505  (Cirta): 
{illi,  Legato  Pr]ovinciae  Asiae;  XII 
2453  (bet.  Augustum  and  Lacus  Leman- 
nus) :  [illi],  .  .  .  Legato  Provinc.  Asiae. 

D.  Quaestores.  X  8291  (Antium,  2nd) : 
C.  Atilio  Cn.  f.  [ — .  n.  L.  Cvspi]o  Iv- 
liano  Cl.  Rvfino,  .  .  .  [Qva]est(ori  pa- 
tris  ?)  in  proco(n)s(vlatv)  Asiae;  VI 
1356  (Rome):  L.  Avrelio  L.  fil.  Qvi- 
r(ina)  Gallo,  ...  Qvaest.  Provinc.  Asiae; 
III  429  (Ephesus) :  C.  Clodio  C.  f.  Mae- 
c(ia)  Nvmmo,  .  .  .  [Q.]  Provinciae  Asiae; 
VIII   2392    (Thamugadi,   3d):   P.    Ivlio 

IVNIANO       MARTIALIANO,      .  .  .      QVAESTORI 

Provinciae  Asiae;  VIII  7049  (Cirta,  3d): 
P.  Ivlio  Ivniano  Martialiano,  . . .  Qvaest. 
Provinciae  Asiae;  VIII  17891  (Thamu- 
gadi, 2nd) :  A.  Larcio  A.  filio  Qvirina 
Frisco,  . . .  Qvaestor(i)  Provinciae  Asiae  ; 
VIII  12442  (Vina,  end  2nd):  C.  Memmio 
C.  f.  Cwir(ina)  Fido  Ivlio  Albio,  .  .  . 
C^Prov.  Asiae;  VI  31742,  3835  =  31743 
(Rome):  P.  Nvmicio  Picae  Caesiano,  .  .  . 
Ck_,  pro  Pr.  Provinciae  Asiae.  —  Add 
uncertain  quaestores,  VI  1543  (Rome): 
[. .  .]riano  Vo[lcinio  . .  .]anico,  .  .  . 
Qvaest.  Prov.  Asi[ae]  ;  VI  1570  (Rome): 
[illi],   .  .  .   Qvaest.  Prov.  Asiae. 

E.  Praefectus  Fabrum.  X  5393  (Aqui- 
num):  Q.  Decio  Q^f.  M.  n.  Satvrnino, 
. . .  Praef(ecto)  Fabr(vm)  I(vre)  D(icvndo) 
et  sortiend(ls)  ivdicibvs  in  asia. 

F.  Vicar ii  (4th  cent.).  VI  512  (Rome, 
390) :  Ceionivs  Rvfvs  Volv[si]anvs,  V(ir) 


ASIA 


ASIA 


C(l.ARISSIMVS)   ET   InLVSTr[|s]    (sic),    EX  Vl- 

(  nkio  amal;  III   145  (Tralles,  350-61): 

Fl(avivs)  Magnvs,  .  .  .  [ViJc(arivs)  Asiae. 

G.  Proeuratores. 

a.  Procurator  Proviiiciae  Asiae,  Pro- 
curator Asiae.  X  (3571  (Velitrae) :  M.  Av- 
relivs  Philippvs  Avg.  lib.,  Proc.  Asia[e]; 
HI  ij;,75  =  7127  (Ephesus):  Ti.  Cl(av- 

dio)  Tl.  f.  Papiria  [X]eNOPHONTI,  .  .  . 
Proc.  |P]rovinc.  Asiae;  VIII  8934  (Sal- 
dae,  2"'1):  Sex.  Cornelio  Sex.  f.  Arn(ensi) 
Dextro,  Proc.  Asiae;  VI  1608  (Rome): 
|  Dom  ?]itio  Eglecto  Ivliano,  .  .  .  [Pro]c. 
Prov.  Asiae;  XIII  1807  (Luguduuum,  3fl): 

C.  FVRIO   SaBINIO  AQVILAE  TlMESITHEO,  ... 

Proc.  Prov.  Asiae;  III  7130  (Ephesus, 
2n''):  Ti.  Ivlivm  C.  [f.]  Corn(elia)  Ale- 
[xan  ]drvm,  .  .  .  Pro[c]  .  .  .  [Provinciae] 
Asia[e];  V  875  (Aquileia,  105):  C.  Mi- 
nicio  C.  fil.  Vel(ina)  Italo,  .  .  .  Proc. 
Provinciae    Asiae;    VI     1564    (Rome): 

[.    QVINCT?  ]lLIO    C.   FIL.   [«..],    ...  [PRO- 

cvratori  Prov.  A]siae;  II  1970  (Malaca): 
L.  Valerio  L.  f.  Qvir(ina)  Procvlo,  . .  . 
Proc.  Provinciae  Asiae. 

//.  Proeuratores  in  charge  of  the  col- 
lection of  taxes.  X  7583  (Carales):  [M. 
(sic.  not  Q.  as  there  supplied,  cf.  sq.) 
Cosconio  M.  f.  P]oll(ia)  Frontoni, 
.  .  .  Proc.  Avgg.  .  .  .  [ad  ve]ctig(al)  xx 
(=  vicesimae)  her(editativm)  per  Asiam, 
Lyciam,  I  Phr]ygiam,  Galatiam,  insvlas 
[C]yclades;  X  7584  (ibid.,  rediscovered, 
Notiz.  1881  p.  202,  corrected  X2  p.  995): 
M.  Cosconio  M.  f.  Poll(ia)  Frontoni, 
.  .  .  Proc.  Avgg.  ...  ad  vegtig(al)  xx 
her(editativm)  per  A[si]am  ,  Lyciam, 
Phrygiam,  Galati[am],  insvlas  Cycla- 
des;  VI   1633  (Rome):  C.  Valerio  Qvm- 

r(ina)    Fvsco, Proc.    ad    xx     per 

Asiam,  [L]yciam,  Pamphyliam.  [Gf.  below 
§  H  a].  ' 

c.  Proeuratores  in  charge  of  the  im- 
perial gladiators.  Ill  249  =  6753  (An- 
eyra):  M.  Didio  Marino,  ...  Proc.  Fa- 
m(iliae)  Glad(iatoriae)  per  Asiam,  SBithy- 
n(iam).  Galat(iam),  Cappadoc(iam),  Ly- 
ciam, Pamphil(iam),  Cyprvm,  Pontvm, 
Paflag(oniam)  (sic);  III  6994  (Prusa): 
Sex.  Pacvv|  io]  Restitvto,  [Proc]  Avgg. 
ad  F[amil(iam)]  Gladiat[or(iam)  per] 
Asiam  e[t  adhae]rentes   p[rovin]cias. 

H.  Subordinate  officials  and  employees. 


a.  Arcari.  Ill  6077  (Ephesus):  Apoi- 
lonivs,  Avg(vsti)  n(ostri)  verna,  arca- 
ri vs  Provinciae  Asiae;  X  6977  (Messana): 
Epitynchani  Caes(aris)  n(ostri)  ser(vi) 
Candidian(i),  qvi  exiebat  in  officio  Asiae 
ark(arivs)  (sic)  xx  (==  vicesimac)  her(e- 
ditativm).  j  Gf.  above  §  G  b~\. 

b.  Tabularius.  Ill  6081  =  7121  (Ephe- 
sus): Earinvs  Avg(vsti)  lib(ertvs).  ta- 
bvla[  r(ivs)]  Provinc.  As\a\^e^\=='Eocqivo\^c^\ 
—tfiacftov  cc7isk€vd\_t~^Qog,  ta^XccQio^  'E- 
TtccQxeiag  Aotag. 

c.  Custodiarius.  XI  3943  (Gapena,  87) : 

C.     CaLPVRNIVS     ASCLEPIADES    .  .  .     ADSED1T 

magistratibvs  popvli  romani  ita  vt  in 
aliis,  et  in  Provincia  Asia,  cvstodiar(ivs) 
[tabellarvm  ?]  in  vrna  ivdicvm. 

d.  Dispensatores.  Ill  6575=7127 
(Ephesus):  Salvianvs,  Avg(vsti)  n(ostri) 

VERn(a),     DISPENSATOR     RATION1S     EXTRAOR- 

d(inariae)  Provinc.  Asiae;  III  7130 
(ibid.,  2nd):  M.  Vlpivs  [Avg.  lib.  |  Rl- 
penti[nvs,  qvi  dis]pensavi[t  in  Provin]- 
cia   Asia. 

e.  Vilici.  Ill  447  (Miletus):  Felici 
Primioni(s),    xxxx    (  =  quadragesimae) 

port(oriorvm)  Asiae  vilic(i)  Mil[eti  | 
se(r)(vo)  =  <t>t)hxi  flosi  niuwoc,  xoir((a- 
v5)v)  zeGGaoaxoGr^g  Xifisv(ixo)v)  Atit'ug 
oixov(6fiov)  Meih':T{(o)  dovhp;  III  7153 
(Iasus,  Garia) :  \_itle\  [s  |ocior(vm)  p(v- 
blici)  p(ortoriorvm)  A(siae)  ser(vvs)  VI- 
l(icvs)  Iasi. 

/'.  In  general.  V  977  (Aquileia):  L. 
Calvivs   M.  f.   Cla(vdia),    Cremona,  .  .  . 

IN     OPERIS    PVBLICIS   IN   ASIA    ET     |  IN    BlTHY- 

nia  fvit];  V  8666  (Concordia):  [iUe\ 
...  in  operis  pvblicis  in  asia  et  isav- 
|'ria   fvit  |. 

I.  Military.  Naval  despatch.  II  484 
(Emerita):  C.  Titio  C.  f.  Cl(avdia)  Si- 
mili,  Agrip[pj[nensi,  .  .  .  Praeposito  ve- 
xill(ationvm)  e[t  nvm(erorvm)  ?  pe]r 
Asiam,  L|  y]ciam,  Pamph[y]liam  et  Phr[y]- 
giam  ;  Jahresh.  d.  Arch.  Inst,  in  Wien  V 
(1902)  p.  149  =  Bull.  Com.  XXX  (1902) 
p.  334  (Tenos,  act.  Aug)  :  C.  Ivlivs  Naso, 
Praef(ectvs)  tesserar(iarvm)  in  Asia  na- 
vivm  =  Pcdoc  'lovXiog  NctGan\  6  inl  vmv 
TtGGccQayiow  iv  A(Sia  nXoicov,  i.  e.  the 
government  despatch-boats;  II  4114  (Tar- 
raco,  3d) :  lTib.  Cl(avdio)   Candido,  . .  . 

DVCI     .  .  .     ADVERSVS     REBELLES      h(oMINES), 


ASIA 


ASIN 


509 


h(ostes)  P(opvli)  R(omani),  item  Asiae, 
item  noricae  (sic). 

K.  Fragments.  VI  911  (Rome,  1st): 
provinciarvm  Asia[e  . .  .] ;  X  6663  (An- 
tium):  [illQ ...[...  Pro]vinciae  Asi[ae]. 

ASIANVS.  Adj.,  subst.,  «of  Asia», 
«  native  of  Asia  »   q.  v. 

a.  Adj.,  II  4114  (Tarraco,  end  2nd-3d): 
Tib.  Cl(avdio)  Candido,  .  .  .  dvci  exer- 
citvs  Illyrici  eXpeditione  Asiana;  III 
352  c  (Orcistus,  331):  {ilium)  rationa- 
lem  Asiana|  e]  dioeceseos;  III  7000 
(ibid.):  (ilium)  rantionalem  (sic)  Asia- 
nae  dioeceseos. 

b.  Subst.  Ill  870  (Napoca,  235):  No- 
mina Asianorvm;  V  6800  (Aenaria  in- 
sula) :  Ti.  Cl(avdivs)  Pison,  cen[t(vrio)] 
hi  (=  trie  re)  Venere,  n(atione)  Asianvs. 

ASIARCHA.  (UaiaQxrjQ).  Title  of  a 
high  sacerdotal  functionary  at  Ephesus. 
Wiener  Jahresh.  (1905)  Beiblatt  p.  75 
(Ephesus,  4th):  in  Metropoli  Efesina(s/c), 
.  .  .  Asiarchae  sive  Alytarchae;  III  296 
=  6835  (Antiochia  Pisidiae,  2nd) :  Cn. 
Dottio  Dotti  Maryllini  (f.)  Ser(gia) 
Planciano,  . . .  Asiarch(ae)  templ(i)  Splen- 
d(idissimae)  Civit(atis)  Ephes(inorvm); 
III  6836  (ibid.):  Cn.  Dottio  Dotti  Ma- 
ryllini f.  Ser.  Planciano,  .  .  .  A[s]iar- 
(chae)  templ.  Splend.  Civit.  Ephes.  ;  III 
0837  (ibid.) :  Cn.  Dottio  Dotti  Maryl- 
lini FtL.  Ser.  Planciano,  .  .  .  Asiarc(hae) 
templ.  Splend.   Civit.   Ephes. 

*ASIARITANVS.  If  correctly  read,  pro- 
bably an  ethnic  name;  unknown.  Ill  8397 
(Bisinium):  <Ti.  Iv(livs)  Cim.?>,  Asiari- 
tanvs. 

ASIAT1CIANVS.  Apparently  « in  the 
service  of  Asiaticus»,  i.  e.  of  Valerius 
Asiaticus,  a  distinguished  citizen  of  Vienna 
in  Gallia  Narbonensis. XII  1929 (Vienna): 

SCAENICI  ASIATICIANI  ET  QVI  IN  EODEM 
CORPORE    SVNT,    VIVI    SIBI    FECERVNT. 

ASIAT1CVS.  (\4aictTix6q).  a.  The  Fiscus 
Asiaticus,  that  part  of  the  Imperial  Privy 
Purse  derived  from  revenues  of  the  Pro- 
vince of  Asia  q.  v.  It  was  in  charge  of 
imperial  freedmen  as  pro  curator es,  assist- 
ed by  freedmen  and  slaves  as  tabulari, 
adiutores,  a  commentariis  etc.  VI  8570 
(Rome):  Fortvnatvs,  ...  Proc(vrator) 
Fisc(i)  Asiatic(i);  8571  (Rome):  Glyceri, 
adivt(oris)  tab(vlariorvm)  Fisci  Asiatici  ; 


8577  (Rome,  2nd) :  Salvivs  Avg(vsti)  li- 
b(ertvs),  adivtor  Fisci  Asiatici  ;  8572 
(Rome):  Piero,  Caesaris  vern(ae),a  com- 
mentary Fisci  Asiatici.  —  b.  Of  Asiatic 
products.  XI  5068  (Mevania) :  C.  Rvbrivs 

C.   L.    HlLARIO    RVBELLA,   NEGOTIATOR    GaL- 

licanvs  et  Asiaticvs,  i.  e.  « importer  of 
merchandise  from  Gallia  and  Asia » . 

ASIDONENSIS.  «Native  of  Asido», 
(Caesarina  Asido,  Municipium  Caesari- 
num)  in  Hispania  Baetica,  in  the  Con- 
ventus  Ilispalensis,  not  far  from  Gades ; 
now  Medina  Sidonia.  Eph.  Epigr.  VIII 
p.  522  no.  306  =  Dessau  6920  (Res  Publ. 
Callensis,  2nd) :  Ordo  Italicens(ivm)  et 
Romvlens(ivm)  Hispalens(ivm),  et  Caesa- 
rini  Asidonens(es);  II  2249  (Corduba): 
Fabiae  Cn.   f.  Priscae,  Asidonensi. 

ASINA.  «She-ass».  [Cf.  ASINVS, 
ASELLVS].  II  5181  (Lex  Metalli  Vi- 
pascensis,  end  1st)  I  1.  17 :  qvi  mvlos, 
mvlas,  asinos,  asinas,  caballos,  eqvas 
svb  praecone  vendiderit;  viii  9277  = 
20855    (Tipasa) :   Anibas,  sa[la]cs    (sic) 

FIl(iVs),  (h)aBIS  (sic)   DE  REBVS  MEIS,  (h)aBIS 

(sic)  asina(m)  matrice(m),  qv(a)e  illic 
ades(t). 

ASINARIVS.  «  Donkey-driver  » .  X  143 
(Potentia):  Coll(egivm)  Mvl(ionvm)  et 
Asinar(iorvm)  ;  Edict.  Diocl.  (Ill  p.  1935), 
section  de  mercedibus  oper[_arior~\um, 
1.  17:camelariosibe(s/c)asinario  et  bvrdo- 

NARIO,  PASTO  DIVRNI,  X  BIGINTI  (sic)  Q^vQn- 

q.ve  =  [x((i.nl~]h(Qi(p  \\xov  6r);A.av\jr]xcd  (3o]- 
vodwvaQico  TOt(f(v/.ur<p)  fj(ji,€()(r}<fia)  K  xe. 
*ASIN1A  Basilica,  in  Rome,  wholly 
unknown,  and  probably  never  existed.  It 
has  been  assumed  from  a  columbarium- 
inscr.  copied  in  the  15th  century,  and 
since  lost.  VI  4330  (Rome,  1st):  Rhoci 

ATRIENS(ls)     DE     BaSILICA     ASINIA     MARITAM 

fecit.  Mart  tarn  makes  no  sense,  unless 
it  be  for  marita  (q.  v.),  which  would  be 
strange  without  the  wife's  name.  Some, 
(Preller,  Henzen),  accepting  Basilica  Asi- 
nia,  have  assigned  the  name  to  the  Bi- 
bliotheca  built  by  Asinius  Pollio,  or  some 
connected  building  of  which  there  is  no 
record;  but  it  is  far  more  likely,  as 
Huelsen  ap.  Pauly-Wissowa  I  p.  1583 
believes,  that  the  inscr.  really  read:  Rhoci 
atriens(is)  de  Basilica  (sc.  lulia).  Asinia 
Marit(v)m(a)  fecit. 


»10 


ASIN 


ASPE 


ASIN1ANVM praedium,  an  estate  near 
Pompeii,  property  of  some  Asinius.  IV 
5573  (Pompeii,  amphora):  idibvs  Ian(va- 

RIIS),DE  ASINIANO,  RACEMAT(vm),  DOl(|  Vm)  I. 

ASININVS.  «Ass'es».  IV  5738  (Pom- 
peii, urceus):  lomentvm  '  flos  '  Vticense, 

EX    LACTE    ASININO. 

ASINVS.  «  Ass  » ,  «  donkey  ■ .  [Cf.  ASI- 

NA,  ASELLVS].    II  5181    (Lex   Metalli 

Vipascensis,  end    1st)   II.  17:  qvi  mv- 

LOS,  MVLAS,  ASINOS,  ASINAS,  CABALLOS,  EQVAS 

svb  praecone  vENDiDERiT ; VIII  4508(Zarai, 
202):  Lex  capitvlaris,  ...  asinvm,  bovem 
s(emissem);  VI  29808  (Home):  asinvs. 
mvlier.  tavrvs.  Promethes.  (sic  with  design 
of  Prometheus  making  animals) ;  Edict. 
Dioclet.  (=111  p.  1938)  III  §  11  («d« 
sagmis*):  sagma  asini  ...  x  dvcentis 
qvinqvaginta;  IV  2887  (Pompeii,  graf- 
fito): Qvi(n)tio,  si  qvi  recvsat,  assidat 
ad  asinvm;  IV  6696  (Boscoreale,  di- 
piiito):    Roma  sis  asine  si  saq[.  ..=?] 

ASISIVM.  An  important  town  of  Um- 
bria,  east  of  Perusia,  north-west  of  Hispel- 
lum,  on  a  western  spur  of  the  Appenines, 
above  the  road  from  Fulginiae  to  Perusia ; 
now  Assisi.  It  was  organized  as  a  muni- 
cipium,  and  its  citizens  were  enrolled  in 
the  Sergia  Tribus.  [Cf.  ASISINAS].  XI 
5384  (Asisium) :  C.  Aco(nivs?)  L.  f.  Ser- 
(gia)  Maternvs,  Asisio;  VI  32521  (Rome, 
latere,  praetorian.,  2nd) :  L.  Longvleivs 
Longinvs,  Asisio  ;  VI  3884=32526  (ibid., 
197-8)  col.  II,  1.  50:  C.  Narivs  C.  l.  Ste- 
l(latina  sic)  Procvlvs,  Asis(io),  and  col.  IV 
1.  31 :  C.  Rvtilivs  C.  f.  Ser(gia)  Dona- 
tvs,  Asi[s(io)].  —  Of  the  produce  of  the 
territory,  XI  66952  =  XV  3388  (Umbria, 
amphora):  [.  .  .]oniai  s[.  .  .],  Asisio. 

ASISINAS.  Adj.  «  Of  Asisium  »,  q.  v. 
XI  5371  (Asisium):  bonvm  eventvm  mv- 
nicipio,  mvnicipibvs  et  incolis  Asisina- 
tibvs  ! ;  5372  (ibid.) :  (illi)  simvlacra  Ca- 

STORIS  ET   POLLVCIS   MVNICIPIBVS  ASISINATI- 

bvs  don(o)  deder(vnt)  ;  5375,  (ibid.) :  Svc- 

CESSVS,     PVBL1CVS     MVNICIPVM     ASISINATIVM 

ser(vvs);  5411  (ibid.):  C.Pvblici  mvnic[i- 
pvm]  Asisinativm  libe[rti]  Verecvndi. 
ASPAR  AGI.  (aanagayog)  «  Asparagus » . 
The  edible  stalks  of  the  plant,  used  in 
plur.  as  in  Italian.  Two  varieties  were 
esteemed,  the  wild  asparagus  (a.  agrestes), 
small,  slender,  green,  and  of  delicate  flavor, 


and  the  garden  variety  (a.  horlulaai), 
larger  and  with  thick,  white  stalk  -  Edict. 
Dioclet.  (=111  p.  1933)  1.  34:  asparagi 
hortvlan(i),  fascis  habens  n(vmero)  XXV, 
x  sex  =  affnccQayov  c|  n^aQtov,  JetffiT] 
%%ovda  xXd>(rovg)  x«,  x  f ;  ib.  1.  35:  aspa- 
ragi agreste(s)  n(vmer)o  qvinqvaginta, 
x  qj/attvor  =  affnagayuv  \_dyQ~\iov  xXu>- 
voi  v\  x  & '. 

ASPARSVS.      See   ADSPERGO. 

ASPECTVS,  -VS.  (Cf.  ASPICIO). 
a  Sight  »,  «  gaze  »;  «  appearance  », 
«aspect».  [Form,  ace.  aspectv,  below]. 

I.  In  active  sense,  of  one  who  looks 
at  something:  «sight»,  «gaze».  VIII 
12285  (Bisica):  [vt  et  Ven]eris  vertex 

INTVENTIVM    FVGARET    ASPECTVM;   Ihm,    Da- 

masi  Epigr.   92  (Rome,  f,  432):   vivit 

ET  ASPECTV  FRVITVR  BENE  CONSCIA  ChRISTI  J 

XIV  510  (Ostia):  illa  tamen  sancta  et 
formata  verecvndia  saepe  amittit  Tan- 
tali  aspectv(m)  et  timorem  Sisyphi,  abest 
Ixion  vmbraeq(ve)  et  fvriae  metvs. 

II.  In  passive  sense,  of  what  is  looked  at, 
seen :  « sight » ,  «  appearance  » ,  «  aspect » . 

A.  Of  persons.  Carm.  Lat.  1405=  Rossi 

II  p.  103  no.  33  and  p.  122  no.  14  (Rome, 

-{•):  PVLCHER  IN  ASPECTV  LVDEBAS  IN  AVLA 
PARENTVM. 

B.  Of  things. 

a.  In  general.  V  8988 d   (Concordia): 

MEMORIAM  CORPORI  EIVS  POSVI,  CVIVS  ASPE- 
CTVM ALIQVID  SOLACII   FORE  CONFIDO  \  VIII 

948  (Mun.  Tubernuc,  364-375):  solvm 
(a)estibalivm    (sic)    therm[arvm]   ...    VT 

PVRO     FONTE     PVLCRIOR     REDDERETVR     ASPE- 

[crv];    VIII  1412  =  15204  (Thignica): 

[aQVAe]dVCTOS  (Sic)  TAETRA  AC  DEFORMI 
CALIGINE  MERSOS  ET  NVLLO  FELICI  ASPEC[tV 
GAVDENTES]. 

b.  In  good  sense,  absolutely :  «  sight- 
liness». VIII  5341  (Calama,  379-383): 

LOCVM  .  .  .  Q_VI  ANTEA  SQVALQRE  ET  SOR- 
DIBVS  FOEDABATVR  ...  AD  [vsJVM  ET  ASPE- 
CTVM   .  .  .    REFORMAVIT. 

ASPENDVS.  (Aansvdog).  An  important 
river-port  of  Pamphylia,  on  the  right 
(west)  bank  of  the  Eurymedon,  which  in 
ancient  times  was  navigable  even  for  large 
vessels ;  ruins  near  the  modern  village  of 
Dalkys.  Only  as  birthplace  of  a  soldier, 

III  14491  (Celei):  G.  (sic)  Crispinvs  G. 
fil.  Clavdia  Firmvs,  Aspendo. 


ASPE  ASPI                    511 

ASPER.  Properly   -rough",  «harsh»,  395)  1.  28:  Te  (sc.  Christum)  canat  et 

but  used  in  inscrr.  metaphorically  of  things  placidvm  ivgiter  aspiciat  ! 

austere,  difficult,  cruel,  dire,  [Comp.  aspe-  b.  Of  things  (monuments,  tombs  etc.). 

rior,  below].  «  Harsh  tongue  »,i.e.  «bitter  VI  9545  (Rome):  hospes,  resiste  et  hoc 

speech  » ,  as  personal  characteristic,  X  6785  grvmvm  ad  laevam  aspice  ! ;  I  1009  =  VI 

(Pandateria   Insula):    plena  bono,  mens  10096  (Rome,  B.  C.) :   hevs!   ocvlo  er- 

AEQVA      FVIT,      NON      ASPERA      LINGv[a],    RANTE     QVEI     (sic)   ASPICIS    LETI   DOMVS  ;    VI 

Of  austerity  of  life,    XIII  2372   (Lugu-  16913  (Rome):    hoc   mi  hi    noster   ervs 

dunum,  f,  5th-6th)  1.  7:  castvm  castigans  sacravit  inane  sepvlcrvm,    villae  tecta 

aspera  corpvs. —  Of  difficulties,  VI  12072  svae  propter  vt  aspicerem  ;  VI  33919« 

(Rome):  me  propter  maria,  terras  atqve  (Rome):  hic  te  saxolvs  (sic)    rogat  vt 

aspera  caeli  sidera  trasisti  (sic). —  Of  se   adspicias   (sic) ;   VI   30119    (Rome): 

warfare,  fighting,  XIII  1668  (Ara  Rom.  aspicite  hanc  speciem,  ivvenes,  miserabi- 

et  Aug.,  1st,  Speech  of  Claudius)  1.  30:  lis  hora  qvoi  (sic)  lvcem  eripvit  caro- 

in    a[s]perioribvs    bellis    avt    in    civili  qve  viro  dedit  lvcem;  IX  4810  (Forum 

motv;  Ihm,  Damasi  Epigr.  79  (Rome,  f)  Novum):  aspecto  pavlvm  tvmvlo,  svbsi- 

1.  5:    aspera    innocvo    macvlavit    tela  ste,  viator!;  V  6808  (Eporedia):  hospes, 

crvore.   [Cf.  ASPERE].  resiste  et  tvmvlvm  hvnc  excelsvm  aspi- 

ASPERE.    Adv.   «bitterly».  So   appa-  c[e]!;  VI  5263  (Rome,  1st):  hvnc  titv- 

rently  intended,    tho  there  is  no  final  e,  lvm    aspiciat;    XII    4036    (Nemausus): 

in  I  1175  =  X  5708  (Sora,  B.  C):  qvod  amissos  (sc.  liberos)  ornat  titvlis.  en! 

re  sva  d[if]eidens,  asper(e)  afleicta  (sic),  aspice    ivnctos ;     XII    1981     (Vienna): 

PARENS    TIMENS    HEIC    (sic)    VOVIT.  ASPICE    PRAETERIENS    Mo[nVMENTVM  ?~\  ;     XI 

ASPERGO,  -INIS.     See    ADSPERGO.  5784  (Sentinum) :  aspice  nati  mei  signvm 

ASPERIOR.     See  ASPER.  miserandvm!;  II  3475  (Carthago  Nova) : 

ASPICIO,    -ERE.     «To  look»,    «look  nih(i)l  simile  aspicias  (sc.  atque  infantis 

at »,  «gaze  upon»;  in  legal  sense,  «to look  obitum);  XII  915  (Arelate) :  aspic(i)ent 

into»,   «examine».  [Forms,  adspicio,  VI  ex(e)qvi(as)  al[i]qvis  ita  vt  qvit  (sic) 

33919a  (Rome);  fut.  aspicent,  XII  915  evitant. 

(Arelate)].  c.   Of  deeds    (by    mental   vision).    VI 

I.  Literally,  very  freq.,  esp.  in  metrical  18209  (Rome):  sei  (sic)  qva  renascen- 

epitaphs.  tes  optant  certamina  lavdis,  ex  nostra 

A.  Absolutely,  or  with  object  implied,  aspiciant  facta  priora  fide. 
Ihm,  Damasi  Epigr.  23  (Rome,  f ,  4th) :  C.  With  object  clause. 

aspice  !  et  hic  tvmvlvs  retinet  caelestia  a.  Followed   by    indicative.    II    4426 

membra   sanctorvm;    Hiibn.    Hisp.    366  (Tarraco):    aspice    qvam   svbito   marcet 

(Jerez  de  la  Frontera,  f,  7th-8th):  aspice!  qvod  florvit  ante!  aspice  qvam  svbito 

nam  cin[is]  est  ;  Bosio,  Roma  Sott.  p.  400  qvod    stetit    ante    cadit!;    VIII    218 

=  P.    Syxtus,    Notiones    Arch.    p.    116  (Cillium) :  aspice,  dicemvs,  (q.)v[am  celso 

(Rome,  \):  tv,  dvlcis  fili,  memor  hinc  vertJice  moles  intvlit  in  nvbem[capvt...]; 

aspice  nostri;   VIII   21008   (Caesarea):  XI  4311  (Interamna):  aspice  qvo  fato 

TV    QVI    PRAETERIENS  SPECTAS    MONIMENTVM  RAPTVS    MIh[i]    SPIRITVS    Or[e]    EST. 

mevm,  aspice  indignans.  b.  Followed  by  subjunctive.  VI  10493 

B.  With  direct  object.  (Rome):    aspicies    qvantas    liqvarimvs 
a.   Of   persons,    of    Christ.    IV    5006  lacrimas;  VI  14578  (Rome):  aspice  qvam 

(Pompeii,  graffito):    en!   aspice  fratrem  indigne  [sit  data]  vita  mihi  ;  VI  28523 

miseri,precor;  VI 28810  =  34185  (Rome):  (Rome):  tv  qvi  stas  et  spectas  mortem 

vixisses  nev  te  . .  .  aspicerem   addictam  MONiMENTi  mei  (sic  for  mortis  monumen- 

manibvs  ire  sacreis  (sic) ;  X  478   (Pae-  turn  meum),  aspice  qvam  indigne  sit  data 

stum,    344):    speramvs  qvod  pro  hone-  vita  mihi:  vixi  annis  vi  ...;  VI  30118 

state  nominis  svi  in  omnibvs  nos  aeqvo  (Rome):    tv    qvi    praeteri(e)ns    spectas 

SINCERAEQVE  (Sic)    ANIMO    ASPICERE    AC  FO-  MORTIS    MONVMENTVM    MEVM,    ASPICE    QVAM 

bere  (sic)  dignetvr;  VI  1756 £  (Rome,  f ,  misere  sit  data  vita  mihi;  X  5020  (Ve- 


.12 


ASPI 


ASPR 


iKifiimi):    tv  qvi    praeteriens  legis  hoc 

MORTIS  MONIMENTVM,  ASPICE   QVAM  INDIGNE 

sit  data  vita  mihi ;  Pais  1305  (Segusio): 

TV  OJ/I  PRAETERIENS  SPECTAS  MONIMENTVM 
NVEVNV,  ASPICE  QVAM  INDIGNE  SIT  DATA  VITA 
MEA. 

II.  In  legal  terminology,  «to  look  into  », 
«examine».  XI  1420  (Pisae,  act.  Aug.) 

1.  15:  DATA  CVRA  (HUs  .  .  .)  ELIG[ENDli 
ASPICIENDIQ.VE,  VTER  EORVM  LOCVS  MAGIS 
IDONEVS    VIDEATVR. 

ASPIRO,  -ARE.  «  To  aspire  ».  XI  4631 
(Carsulae):  Pontia,  sidereis  aspirans  vvl- 
Tinvs   olim,    hic   iacet.    [Cf.  ADSPIRO|. 

ASPIS.  (ccGnig),  A  variety  of  poisonous 
snake:  «asp».  In  (Chr.)  inscrr.  only 
metaph.  of  the  power  of  evil,  the  Serpent, 
the  devil.  V2  p.  70610  (Ticinum,  +) :  Filivs 
ecce  Dei  concvlcat  colla  leonis,  qvem 
metvvnt  regvlvs    aspis    et    ipse    draco  j 

V  (5731  (Vercellae,  f ) :   aspide  calcato, 

SPONSI     VIRTVTE    TRIVMPHANT. 

ASPORTO,  -ARE.  «To  carry  away  » , 
«take  away».  Ill  8135  (Viminacinm): 

NEC  CARVM  CINEREM  AT  (sic)  TERRAM  ASPOR- 
TARE    PATERNAM    QVIVIT. 

ASPRATILIS.  a  With  rough  scales», 
applied  to  the  large  sea-fish  caught  along 
the  clitt's  or  in  the  open  sea,  and  highly 
esteemed  [cf.  Oribas,  Sijn.  4,  1 :  de  pi- 
scibus  .  . . ,  aspratiles  tantum  {gustandi 
sunt),  and  4,  3:  aspratiles  pisces  circa 
litus  vet  in  pclago  commorantes'].  Edict. 
Dioclet.  §  5  item  piscis  (=111  p.  1932) : 

HISCIS    ASPRATILIS    MARIN1    Ital(iCVm)    PO(n- 

do)  i,  x  viginti  Q.VATTVOR  (i.  e.  above 
piscis  secundus,  piscis  /Lu(v)ialis  opti- 
mus,  and  piscis  secundus  )lv(v)ialis  in 
the  order  given). 

ASPRITVDO.  Prop.  «  roughness  », 
«  harshness  »;  but  in  inscrr.  used  only  of 
eye-diseases,  not  clearly  distinguished  by 
the  ancients,  and  comprising  «  granulated 
c.\  clids  »  (a.  palpebrarum)  and  many 
similar  diseases  up  to  granular  conjuncti- 
vitis or  trachoma.  To  judge  by  the  inscrr., 
such  maladies  wrere  very  prevalent  under 
the  Empire,  and  the  remedies  indicated  were 
resorted  to  esp.  in  the  Gallic,  German  and 
British  provinces.  The  disease  was  called 
either  aspritudo  (XIII  1002180-  »*• 180)  or 
aspritudines  (XIII  1002183- IU ;  Rev.  Arch. 

VI  (1905)  p.  491),  but  is  generallv  abbre- 


viated, in  every  possible  way(ASPRiTVDiNt.. 

ASPRITVDIN.,  ASPRITVDI.,  ASPRITVD.,  ASI'RI- 
TV.,      ASPRIT.,    ASPRI.,'     ASPR.,      ASP.,     AS.,     A., 

as   below).     Associated   maladies,   a.    et 

CMIGINEM,  A.  ET  CICATRICES  (vETEREs), 
CICATRICES     ET    A  ,    A.     ET    CLARITATES,    A.    ET 

diathesis,  a.  et  sycosis.  —  Remedies, 
anicetvm;  coenon  ;  collyrivm,  (colli- 
rivm,  c.  melinvm);  crocodes,  (c.  sarco- 

FAGVM,  DIALEPIDOS  C,  HORAEON  C,  TEREN- 
TIANV/W     C.);     DIALEPIDOS,     DIALEPIDVS,     (d. 

crocodes);  dialibanvm;  diamisvs,  diamy- 
svs,  diaiwysos,  diamysios,  (collirivm  d.)  j 
diynv(dinvmP);  diasmyrnes  ;  evodes,  evvo- 
des,  (e.  opobalsamatvm)  ;  haematinvm; 
horaeon  ;  melinvm;  nardinvm;  opobal- 
samatvm,  (evodes  o.,  regivm  o.);  Paccia- 
nvm;  regivm;  sfragis  ;  stactvm;  trigo- 
nvm;  tripvnctvm. —  The  order  is  regu- 
larly :  (remedy)  ad  a.  ;  exception,  XIII 
10021120:  at  (sic)  aspritvdine(m  or  -s) 
diamysv[s],  —  Note:  ad  aspritvdinem 
toll(endam),  XIII  10021m;  ad  aspritv- 
dines  tol(lendas),  Notiz.  (1904)  p.  432 
=  Rev.  Arch.  VI  (1905)  p.  491  =  Dessau 
8738  (Ateste);  ad  aspr.  ve(teres),  XIIT 
10021190. 

The  inscrr.  are  mainly  from  oculists' 
stamps,  mostly  of  steatite,  with  stamp  on 
each  of  the  four  long  surfaces;  a  few  are 
from  the  medicaments  themselves,  in  the 
form  of  pastilles,  and  one  is  found  im- 
pressed on  the  bottom  of  a  vase.  For 
convenience  they  are  here  cited  in  alpha- 
betical order  of  the  doctors'  names,  as  in 
XIII  10021,  to  which  the  secondary 
numbers  refer. 

XIII  10021"  (Mandeure):  T.  Antisti 
Omvlli  (sic)  ad  aspritvdin.;  14  (Ritters- 
dorf) :  crocodes  ad  asp.  Secvnd(i)  An- 
toni  ;  17  (Lambaesis) :  C.  Asvt(i)  Amand(i) 
stac(tvm)  ad  asprit.;  25  (Saalburg):  C. 
Xanthi  diamisvs  ad  asp.  ;  28  (Gallia) :  L. 
Caemi  Paterni  crocod(es)  ad  aspritvdin.  ; 
32  (Mogontiacum) :  Q^Carmini  Qvinti- 
lian(i)  dialep(idos)  crocodes  ad  asprit.; 
34  (Lavigny,  Jura):  C.  Cassi  Censoris 

DIALEPIDOS     AD     ASPRITVD.,     and     C.     CaSSI 

Censoris  diamisvs  ad  aspritv.;  35  (Remi): 
Cassi  Ivcvndi  dialepidos  ad  aspritvdine.  ; 
38  (Gallia):  C.  Cintvsmini  Blandi  evvo- 
des  ad  aspr.  ;  44  (Mandeure) :  C.  Cl(avdi) 
Immvnis  coeno[n]   ad  aspr.  et  clarita- 


ASPR 


ASPR 


513 


tes;  45  (Naix-en-Barrois):  L.  Cl(avdi) 
Martini  evvodes  ad  aspritvdin.  ;  50 
(Cressey-sur-Tille,  Cote- d'  Or):  C.  Cl(av- 
di)  Primi  Terentianv[m]  croc(odes)  ad 
asprit.  et  cic(atrices);  57  (Dourdan, 
Seine-el- Oise):  C.  Domiti  Magni  diale- 
pidvs  ad  a.  ;  Notiz.  (1904)  p.  432  =  Rev. 
Arch.  VI  (1905)  p.  491=  Dessau  8738 
(Ateste):  Epagathi  diamysvs  ad  aspritv- 
dines  tol(lendas),    and    Epagath(i)    ho- 

RAEON    CROC(ODES)    AD  ASPRITVDINES  ;  XIII 

1002160  (Augusta  Trevirorum) :  Evgeni 
diamisvs  ad  asprit.  ;  61  (Fontaine-  Val- 
mont,  Hainaut) :  Evtychetis  dialepidos 
ad  asprit.  et  cicatrices;  65  (Lugudunum): 
Ferocis  anicetvm  ad  aspritvdin.;  68 
(Merdrignac,  Cutes-du-Nord):  S.  Fl(avi) 
Basiu  trigonvm  ad  as.;  70  (Civ.  Am- 
bianoL'iim) :  G.  (sic)  Achillei  dialepidos 
ad  aspr.  ;  76  (Remi) :  D.  Galli  Sesti 
diynv(dinvm  ?)  ad  asp.,  and  D.  Galli 
Sesti  sfragis  ad  aspritvdi.;  78  (ibid.): 
Gentiani  dialepidos  ad  aspritv.  ;  80  = 
XII  56915  (Vienna):  P.  Heli  Facilis 
crocodes  ad  aspritvdinejw ;  83  (Remi): 
Ianvar(i)  evvodes  ad  aspritvdines;  85 
(Neuville-sur-Sarthe):  G.  (sic)  Ing(e- 
nvini?)  Vrbici  dialep(idos)  ad  asprit.; 
86  (Bavai) :  Isadelfi  crocodes  ad  asprit.  ; 
95  (Lillebonne):  Tib.  Ivl(i)  Clari  diale- 
pid(os)  ad  aspr.;  97  (Chatelans,  here)'. 
C.  Ivl(i)  Evhodi  diasmyrn(es)  ad  aspri.; 
98  (Italia?):  Tiberi  Ivli  Facvndi  dias- 
myrnes  ad  aspri.;  102  (Lugudunum) :  C. 
Ivl(i)  Lvnaris  diasmyrn(es)  ad  aspr.,  and 
C.  Ivl(i)  Lvnaris  tripvnctvm  ad  aspri., 
and  Lvnaris  regivm  opob(alsamatvm)  ad 
aspr.  et  cal(iginem);  106  =  VII  1312 
(Britannia?):  M.  Ivl(i)  Satyri  dialepidos 
ad  aspr.;  110  (Nasium):  L.  Ivni  Philini 
dialepidos  ad  aspr.;  Ill  (ibid.):  Ivni 
Tavri  crocod(es)  sarcofagvm  (sic)  AD 
asprit.;  116  =  XII  56917  (Aransio):  Iv- 

VENALIS    COLl(yRIVm)    CROCODES    AD    ASPRI- 

tvd.  ;  1 19  (bet.  Thourotte  and  Machemont, 
Oise):  M.  L(. .  .)  Maritvmi  Paccianvm  ad 
aspritv.;    120    (near  Rome):   L.   Latini 

BaSILEI    AT   (sic)    ASPR1TVDINE.   DIAMYSv[s3  ', 

121  (Riegel,  Baden):  L.  Latini  Qvarti 
diamysyos  ad  aspritvd.;  126  (Traiectum 
=  Utrecht):  C.  Lvcci  Alexandri  diale- 
pidos ad  aspritvdine.,  and  C.  Lvcci  Ale- 
xandri crocodes   ad   aspritvdines;    135 

Tket.  linguae  lat.  epigr. 


(near  Bourg):  Maritvmi  evodes  opobal- 
samatvm  ad  aspr.  ;  1 39  (Bonna) :  C.  Mont(i) 
I(v)ve(nis,  or  -alis)  dialepid(os)  ad  asp.  ; 
144  (Sens):  Paternianvs.  colliri(vm) 
diamiso(s)  ad  a.;  146  (near  Jena):  Phro- 

NIMI     EVODES     AD     ASPRIT.      ET     CIK(aTRICEs) 

(sic);  147  (Mettis):  L.  Pl(.  . .)  Villani 
dialepid(os)  ad  as.;  149  (Saint- Privat- 
d'Al/ier):  Sex.  Polle(i)  Sollem(nis)  hae- 
m(atinvm)  ad  asp.;  151  (Dalheim):  Q^_ 
Pomp(ei)  Graecin(i)  evod(es)  ad  aspr.; 
152  =  III  120323  wrongly  numbered2 
(Regensburg):  Q^  Pompei  Graecini  coe- 
non  ad  asprit.  et  caligin(es),  and  Q. 
Pompei  Graecini  dialepid(os)  croc(odes) 
ad  aspr.  et  dia(thesis),  and  Q.  Pompei 
Graecini  evvodes  ad  aspritvd.  et  cica- 
tric(es)  vet(eres)  ;  156  (Neris) :  Procvli 
dialepidos  ad  aspr.;  161  (Bavai):  Ro- 
mani  crocodes  ad  asp.;  169  (Gallia?): 
Senni  Virilis  crocodes  ad  asprit.;  172 
(Ingwiller):  L.  Sexti  Marciani  dialepi- 
dos ad  aspritvdinem  toll(endam)  ;  174 
(Mandeure) :  Hypni  crocod(es)  dialepi- 
d(os)  ad  aspri.;  180  (Hoidain-l' Eveque, 
Belgium) :  Titi  crocodes  ad  aspritvdi- 
nem et  sycosis;  182  (Collanges,  Puy-de- 
Dome) :  [Ae]li  Tryfon[is  dia]lepi(dos) 
ad  aspr[it.];    184    (ager  Romanus):    M. 

V(.  .  .)    I(.  .  .)     CROCODES  AD  a[sPr]iTv[d.]  ; 

187  (Grand,  Vosges):  Qc_Val(eri)  Fla- 
viani  diamisvs  ad  aspritvd.;  188=  VII 
1319  (near  Edinburgh):  L.  Val(eri)  La- 
tini evodes  ad  cicatrices  et  aspritvdin.; 
190  (Mo ntcy- Saint- Pierre,  Ardennes): 
M.  Val(eri)  Sedvli  evodes  ad  asprit.  et 
cica(trices)  vet(eres),  and  M.  Val(eri) 
Sedvli  diamisvs  croco(des)  ad  aspr.  ve- 
(terem,  or  -s);  192  (uncertain  origin): 
L.  Var(i)  Heliodori  diamisyos  ad  aspr.; 
202  (Mandeure) :  aspritv.  (sic),  and  asp. 
(sic,  no  name);  214  (Apta):  ad  aspri- 
tvdi.; 218  (Cirencester):  Attici  colly- 

R(lVM)   (Sic)   MELINVM  AD  ASPRITVDIN.;    219 

(Harro Id,  near  Bedford):  C.  Ivn(i)  Ter- 

TVLLI  DIALEPID(OS)  AD  ASPR.  ET  CICATRI- 
CES) ;  224  (Remi,  pastillus) :  [nar]d[i]- 
nvm  a[d  cica]tri(ces)  et  aspr.  j  225  (ibid., 
pastillus) :  dial[iba]n(vm)  ad  a.  ;  229 
(ibid.,  pastillus):  M.  Ivcvndi  [e]vod(es) 
adasp[r.];  231  =  VII  1314  (Londinium, 
stamped  on  bottom  of  vase):  Q.  Ivl(i) 
Senis  crocod(es)ad  asp. 

65 


514 


ASSA 


ASSI 


ASSA.  «  Chilli's  nurse  »,  ■  dry-nurse  », 
(Cf.  Schol.  Juv.  XIV  1.  208:  assa  nutrix 
dicitur  quae  lac  non  praestat  infantibus, 
sed  solum  diligerdiam  et  munditiam 
adhibet).  VI  29497  (Rome):  Volvmniae 
Dynamidi,  Volvmnia  C.  f.  Procla  nv- 
trici,  assae  et  lib(ertae),  i.  e.  she  was 
first  her  wet-nurse,  and  later,  when  Pro- 
cla was  weaned,  her  nurse. 

ASSA.  Adj.  (from  assus)  neut.  plur. 
as  subst,  in  general  sense  of  «  heating- 
apparatus  » ,  «  drying-room  » .  «  hot  room  » , 
in  bathing-establishments.  [Of.  Classical 
Review  (Nov.,  1908)  p.  229J.  Rev.  Arch. 
XI  (1908)  p.  322  (Carpi,  B.  C.) :  D.  Lae- 

LIVS  D.  F.  BALBVS  .  .  .  ASSA,  DESTRICTAr(iVm), 
SOLAR1VM    Q.VE    (sic)     FACIVNDv(m)     COERA- 

v(it). 

ASSCEVA  (sic)  fundus,  an  estate  near 
Veleia.  [Buecheler  suggests  that  it  may  be 
for  l  adscaevam  '].  XI  1147  (Veleia,  2nd) 
pag.  IV,  1.  80:  item  fvnd(vm)  Asscevam, 

.  .  .   QVI   EST   IN    VELEIATE,   Pag(o)    FlOREIO. 

ASSELLVS.     See  ASELLVS. 

ASSENE.     See  AS. 

ASSER.  A  (wooden)  «  beam  »,  «  post », 
«support».  I577  =  X  1781  (Puteoli, 
lex  parieti  faciendo,  104  B.  C.)  2,  1.  1: 

INASSERATO  ASSERIBVS  ABIEGNIEIS  (sic)  SEX- 
TILIBVS,      CRASSEIS      (sic)      QVOQVE     VERSVS 

(trientem);  XI  5263  (Hispellum):  (Me) 
[aede]m  Minerv(ae)  opere  [tecJt(orio), 
camera(m),  limi(na)  [l]api(de)  rvb(ro), 
asseres,  [.  .  .]m  clvdend(am)  f(acienda) 
cvr(avit). 

ASSERIA.  A  town  of  Dalmatia,  on 
the  road  to  the  west  (12  miles)  of  Bur- 
uum,  toward  Iader;  ruins  at  Podgradje. 
Ill  2850  (Asseria):  T.  Ivlio  Clementi, 
dec(vrioni)   Asseria.  [Cf.  ASSERIATES]. 

ASSER1ATES.  The  inhabitants  of  Asse- 
ria, q.  v.  Ill  9938  (Asseria,  69-70): 
ivdices    dati   ...   inter    Rem    P(vblicam) 

ASSERIATIVM     ET     REM    P(vBLICAm)    ALVERI- 

tarvm  ;  W iener  Jahreshefte ( 1 905)  lieiblalt 
pp.  3  and  1 19  =  Rev.  Arch.  (1905)  p.  483 
no.  164  (Bruska,  Dalmatia) :  [i]nter 
Sidrinos  et  Asseriates;  III  15026  (As- 
seria): [p]rimvs  omnivm  Asser[iativm]. 
ASSERIS  Vicus,  of  uncertain  location, 
in  eastern  Lycaonia  near  Coropissus , 
south  of  Lake  Tatta ;  apparently  inhabited 
by  imperial  coloni\_*  l)(omini)  n(ostri)*]. 


X  8261  (Tarracina):  Valeriae  Frontinae, 

NAT(lONE)   GniGNISSAE    tX  ClVlTATE  CORO- 

pisso,  Vico  Asseridi,  and  Valerivs  Mon- 

TANVS,  NAV(f)yLAX  (sic)  EX  EADE/W  ClVlTATE 
ET    VICO. 

ASSEVERO,  -ARE.  »To  assert  positi- 
vely, insistently  ».  Rev.  Arch.  VIII  (1906) 
p.  207  (Tunisia,  mosaic):  invide  livide! 

TITVLA    TANTA    (stC),    QVEM      (sic)     ADSEVE- 

rabas  (sic)  fieri  non  posse.  perfecte  (sic) 
svnt.   .  .  .   Minima   ne  contemnas  ! 

ASS1DAR1VS.  A  dialectical  form,  in 
Gallia,  of  ESSEDARIVS  q.  v. 

ASSIDO,  -ERF.  «To  sit»,  «sit  down», 
«take  a  seat".  [Form  asido,  below]. 
IV  950  (Pompeii,  tlipinlo):  vbi  me  ivvat, 
asido  (sic);  IV  2887  (ibid.,  graffito): 
Qvi(n)tio,  siqvi  recvsat,  assidat  ad  asi- 

NVM  ! 

ASSIDVE.      See  ADSIDVE. 

ASSIDVVS.      See   ADS1DVVS. 

ASSIFORANVS.  Adj..  combined,  ac- 
cording to  Mommsen,  of  as  and  forum; 
ace.  to  Huebner  and  Buecheler,  from 
assus  and  forum.  On  the  former  suppo- 
sition, which  has  more  likelihord,  the 
munera  quae  assiforana  appellantur 
would  be  travelling  gladiatorial  shows, 
managed  by  a  lanista  for  private  gain 
(of  himself  —  cfr.  the  circumforanus 
lanista  of  Suet.  Vilell.  cap.  12  —  or  of 
an  editor,  his  employer),  which  move 
from  town  to  town,  where  permission  is 
obtained  from  the  local  authorities  to  erect 
temporary  wooden  stalls  and  seats  in  the 
Forum,  or  to  hire  the  permanent  show- 
place,  if  such  existed,  and  to  charge  an 
admission-fee  of  an  as.  Naturally  this  was 
only  an  entrance-price,  with  right  to  look 
on  from  any  casual  point  of  vantage,  and 
reserved  seats  were  charged  extra  ;  other- 
wise the  maximum  expense  allowed  by 
the  law  (30,000  sesterces  =  120,000  asses) 
would  have  involved  an  enormous  number 
of  spectators,  or  a  long  series  of  perfor- 
mances, before  any  profit  would  accrue 
to  the  impresario.  In  the  second  case, 
they  would  be  similar  travelling  shows 
held  in  the  various  fora  with  temporary, 
uncovered  seats  exposed  to  the  sun.  [With 
assa  =  «  hot »  in  this  sense,  cf.  the  Ame- 
rican slang-term  «bleachers»].  II  6278 
Senatus    Consullum    Ilalicense,    176-7) 


ASSI 


AST 


515 


1.  29:  ITAQVE  CENSEO  VTI  MVNERA  QVAE 
ASSIFORANA  APPELLANTVR  IN  SVA  FORMA 
MANe[a]nT    NEC     EGREDIANTVR    SVMPTV    HS. 

xxx  (milia). 

ASSINT.     See  ADSVM. 

ASSOTANVS.  Adj.,  subst.  «  of  Asso  » 
■  citizen  of  Asso  » ,  a  town  of  Hispania 
Tarraconensis;  exact  site  unknown. 

a.  Adj.  ?  II  4540  (Barcino) :  Collegivm 
Assotan(vm  ?,  or  -orvm?),  perhaps  an 
association  of  the  Assotani  resident  in 
Barcino. 

b.  Subst.  II  3423  (Carthago  Nova): 
L.  Aemilivs  M.  f.  M.  nep.  Qvir(ina) 
Rectvs,  domo  Roma,  qvi  et  Carthagi- 
niensis  (sc.  Novanus)  et  Sicellitan(vs) 
et  Assotan(vs);  II  3424  (ibid.):  L.  Ae- 
MILIVS  M  F.  M.  nepos  Qvir.  Rectvs, 
domo  Roma,  qvi  et  Carthag.  et  Sicel- 
litanvs  et  [A]ss[o]tan(vs)  ;  II  5941 
(Asso?):  L.  Aemil.  M.  f.  M.  nep.  Qvirina 
Rectvs,  domo  Roma,  q_vi  et  .  .  .  Asso- 
tanvs,  and  patronvs  Rei  Pvb(licae)  As- 
sotanor(vm),    and  Rei  Pvb(licae)    Asso- 

TAN(ORVM)    FIERI    IVSSIT. 

ASSVM.  «  Roast  meat » ,  « the  roast » . 
Melanges  X  (1890)  p.  310  =  Conway 
Italic  Dialects  I  p.  322  (Praeneste,  cista, 
B.  C):  asom  (sic)  fero  (w.  figure  of  man 
hurrying  ont  of  the  kitchen  with  meat- 
balls on  skewers). 

ASSVRAS.  A  town  of  Africa  Procon- 
sularis,  on  the  highroad  from  Sicca  Ve- 
neria  to  Mactar,  between  Lares  and  Zama 
Regia;  ruins  at  Henschir  Zanfilr.  The 
name  is  either  indecl.,  or  in  abl.  Assuri- 
bus,  and  the  official  appellation  was  Co- 
lonia  Iulia  Assuras.  [Cf.  ASSVR1TANVS]. 
VIII 1798  (Assuras,  3d) :  Col(onia)  Ivl(ia) 
Assvras;  V11IG31  (Mactar):  (illi)  u  vir(o) 
ii  (—  iterum),  Aedil(i)  Col(onia)  Assv- 
ribvs;  VIII  2586  (Lambaesis,  3d):  Sex. 
Marcivs  Felix  Assvr(as  or  -ibvs);  VIII 
180(37  (Castra  Lanibaes.,  166):  [.  .  .]atvs, 
As(svras  or  -svribvs)  ;  XIV  3826  (Tibur) : 

(Hie)    CVI     DOMVS     ASSYR1BVS     FVERAT. 

ASSVR1TANVS.  Adj.,  subst.  «  Of  As- 
suras »,  "  citizen  of  Assuras  »,  q.  v.  VIII 
12879  (Carthago):  Asiaticvs  Avg(vsti) 
lib(ertvs),  Proc(vrator)  regionis  Assv- 
ritanae;  VIII  20395  (Sitrfis):  C  Vale- 
rivs  C.  f.   Victor,  Assvritanvs. 

ASSYRIBVS.     See   ASSVRAS. 


ASSYRIVS.  Adj.,  subst.  «Assyrian", 
i.  e.  in  general,  «  oriental ».  [Form  Asv- 
rios  ace.  plur.,  below].  VI 16913  (Rome) : 
sed  petat  Asvrios  (sic),  petat  ille  lice- 
bit    HlBEROS,    PER    MARE,    PER    TERRAS,     SVB- 

seqvitvr  dominvm;  Htibn.  Hisp.  379  £ 
(Bracara  Augusta,  f,  late) :  non  hic  av- 
ratis   ornantvr    prandia    fvlcris,  Assy- 

RIVS    MVREX     NEC     TIBI      SIMMA    (sic)     DABIT. 

AST.  In  earlier,  formal  use:  «  and  if», 
«if  indeed»  (iav  ds);  later  in  sense  of 
at:  «but».  [Form  astv  =  ast  tu,  VI 
2034  (Rome,  Arval,  50-54)  11.  13,  20, 
27;  2068  (ibid.,  91)  11.  9,  11,  15,  19; 
2074  (ibid.,  101)  11.  35,  39,  46,  50,  53, 
57,  60,  63,  68]. 

I.     Earlier  usage. 

a.  In  double  protasis.  II  5439  (Lex 
Ursonensis,  44  B.  C.)  tab.  I,  3,  1.  6 :  si 

QVIS  IN  EO  VIM  FACIET,  AST  EIVS  VINCITVR, 
DVPLI     DAMNAS    ESTO. 

b.  In  the  formal  prayers  of  the  Fratres 
Arvales  to  Iuppiter  Optimus  Maximus, 
luno  Regina,  Minerva,  Dea  Dia,  Divus 
Augustus,  and  Salus  Publica  Populi  Ro- 
mani  Quiritium,  as  a  sort  of  summing 
up  of  a  series  of  protases,  either  implied, 
as  (VI  2028):  Ivno  Regina,  qvae  in  verba 
Iovi  O(ptimo)  M(aximo)  bovi  avrato  vovi 
esse  fvtvrvm,  qvod  hoc  die  vovi,  ast 
tv  ea  ita  faxis,  tvm  tibi  .  .  .  voveo,  or 
expressed  and  amplified  as  (VI  2064, 
1.  46):  Ivppiter  O(ptime)  M(axime),  Ca- 

PITOLINE,    SI   IMP(ERATOR)    CaESAR  DlVI  Ve- 

spasiani  f(ilivs)  DomitianvsAvg(vstvs)  ..., 
ex  cvivs  incolvmitate  omnivm  salvs  con- 
stat, qvem  nos  sentimvs  dicere,  vivet 
domvsqve  eivs  incolvmis  erit,  ...  et 
evm  diem  evmqve  salvvm  servaveris  ex 
pericvlis,  si  qva  svnt  ervntve  ante  evm 
diem,  eventvmqve  bonvm  ita  vti  nos 
sentimvs  dicere  dederis,    evmqve    in  eo 

STATV    IN      QVO     NVNC    [est],     AVT    EO    ME- 

liore,  servaveris,  cvstodierisqve  aeter- 
nitate(m)  Imperi,  q_vod  [svsci]piendo 
ampliavit,  vt  voti  compotem  rem  pvbli- 

cam  saepe  facias,  ast  tv  ea  ita  faxis, 

tvm  tibi  . .  .  vovemvs  . . .  Thus  the  lo- 
cution :  ast  tu  ea  ita  faxis,  turn  (or  tunc) 
is  equivalent  to  «  I  sav.  if  thon  doest 
this,  then  ...».  Exx.  VI  2028  (Rome, 
Arval,  38)  a  11.  2,  8,  11 ;  2034  ==  32348 
(ibid.,  50-54)  11.  13,  20,  27;  2059  (ibid., 


AST 


ASTl 


31)  1.  50;    2064    (ibid.,  86)  11.  12, 
21     16;  2067  (ibid.,  90)  11.  22,  24, 

li  ;   2068  (ibid.,  91)   11.  9,  11,  15, 
19;  2074  (ibid..  101)  11.  35,  39,  46,  50, 
:>:.  60,  63,  68;  32350  (ibid.,  anni 
incerti). 

c.  In  simple  protasis.  VI  32323  (Rome, 
Comm.   Lud.    Saec.<    17  B.C.)    1.  125: 

IVNO  REGINA,  AST  QVID  EST  Q.v£oJd  ME- 
Ll[vS    SIET    P(OPVLO)      R(OIWANO)      QviRlTI- 

bvs]  ...,  vt[i  faxis  qvaesvmvs];  VI 
32329  (ibid..  204)  1.  10:  Ivno  Regina, 

AST  QVID  EST  [qVOD  MELIVS]  SIET  P(OPVLO) 
R(OMANO)    [Q.(viRITIBVs)     .  .  .]. 

II.  Later  usage,  for  at  q.  v.:  «but». 
Xotiz.  (1900)  p.  200  =  Rev.  Arch.  37 
(1900)  p.  508,  completed  by  Buecbeler 
Rhein.  Mus.  LVI  p.  154  =  Rev.  Arch. 
39  (1901)  p.  149  (Pompeii,  dipinto  on 
fresco  representing  Pero  nursing  her  aged 
father  in  prison):  ast  liq_vidvs  venae 
lacte  [replente  tvmor]  ;  V  1710  (Aqui- 
leia.  4th):    avrea    bis    denos    aetas    cvm 

STRINGERET     ANNOS.      QVAt[~t]vOR    AST     DE" 

derat  sola[]c]ia  digna  marito  ;  Rossi 
710  =  Le  Blant  657  =  Carm.  Lat.  1355 
(Rome,  f,  442)  1.  9:  ast  haec  Graivge- 

NAM  RESONANS  ARCONTIA  LINGVAM  NOMINA 
VIRGINEO      NON      TVLIT      APTA     CHORO  ;      XII 

944  (Arelate,  7,  553):    ast    hinc    celsa 

POLI  CAPIENS  1AM  PRAEMIA  FELIX,  SANCTO- 
RVM    SOCIVS  FRVITVR    CVM    LAVDE    CORONAM 

( sic). 

AST.     See  HASTILIAR1VS. 

ASTA.     See  HASTA. 

ASTACIAE.  A  district  of  Macedonia 
in  the  territory  of  Byllis,  probably  at  the 
modern  Ljaberi;  only  known  from  III 
600  (Byllis,  2nd):  viam  pvb[licam]  qvae 
a  Col(onia)  Byllid(ensivm)  PER  Astacias 

DVCIT. 

ASTATVS.     See  HASTATVS. 

ASTENSIS.     See  HASTENSIS. 

ASTER. (aair^).  ■  Star ■ . [Cf.  ASTR VM, 
STELLA].  Only  in  astrological  sense.  XII 
915  (Arelate,  lst-2nd):  si  haliqvit  (sic) 
casv  alite|  r]  ad(d)vxerit  aster. 

ASTICVS  (aarixoc).  ■  Of  the  City  ■ . 
•  city  -  ■ .  Only  of  the  ludi  astici,  a  kind 
of  dramatic  representation  whose  name 
barks  back  to  the  /fiorvoia.  xii  dorixa 
of  Athens  in  her  golden  age.  VI  32323 
(Rome,    Comm.    Lud.    Saec,    17  B.  C.) 


1.  158:   lvdos  ...  Graecos  Asti[cos  i]n 
ThEa[tRO  Q.VOD  est]  in  Circo    Flaminio. 

ASTIFER.     See  HASTIFER. 

AST1GI.   A  town  of  Hispania  Baetica, 
on  the  highroad  from  Hispalis  to  Corduba, 
57  miles  from  the  former  and  35    from 
the  latter;  and,  more  precisely,  between 
Obucla  (15  m.)   and   Ad   Aras   (12  m.); 
now  Ecija.  [Ace.  Astigim,  abl.  Astigis; 
abbrev.  Astigi.,  Astig.,  Astg.,  Ast.,  be- 
low]. Itineraria  on  silver  cups,  XI  3281 
(Vicarello) :  Obvclam,    .  .  .    Astigim    xv, 
...Ad  Aras  xii  ;    3282,    3283    (ibid.): 
Obvcla  (sic)  .  .  .  ,  Astigi  xv,  ...  Adaras 
(sic)    xii  ;    3284    (ibid.):    Obvclae  ..., 
Astigi  xv,  .  .  .  Cordvbae  xxxv.  The  town 
was  the  center  of  a  fertile  and  industrial 
district,  which  exported  its  wares  in  quan- 
tity to  Rome;   and   was  situated  on  the 
river  Singilis.  which  from  here  down  was 
navigable;  its  commercial  activity  is  shown 
by  the  numerous  dipinli  (below)  on  am- 
phorae  found   at   Rome   in   the  '  Monte 
Testaccio '.     The  official   name    was    Co- 
lonia  Augusta  Firma,   and  the  citizens 
were    enrolled    in    the    Papiria    Tribus. 
[Cf.    ASTIG1TANVS].     Amphorae    from 
Monte   Testaccio.  XV  3702,  3706.  3871, 
3939,   4002,   4006,    4230.    4251    (149), 
4273    (153),    3894,    4009,    4079,    4327 
(154),   3810,   3911,    4049,    4071,    4461 
[anni  incerti):  Astig.;  3735:  Asii[g.]; 
4003  (149):  a[st.g.];  4023  (149).  4350 
(161):  As[tig.];  4209  (149):  A[sti]g.; 
4232    (149):     A[st]ig.  ;     4259     (149): 
Ast[ig.];  4463:    [aJstig.  ;    4101   (217), 
4250  (149):  Astg.  ;  4270  (anni  incerti), 
4326  (154):  Astigi;  3704  (149):  Asti- 
gi ;  3797,3940,4184,  4193,4204  (149), 
3756,   3902,    4283,    4286,   4292    (153), 
3713,    3758,   3956,    4294,   4295,    4333 
(154),    4354    (161),    4365    (179),    4076 
(180),  4100,  4105  (217),  3841  (254-7), 
4032,  4091.  4425,  4432  (anni  incerti): 
r(ecognitvm?)  Astig.  ;  3840  :  r.  [A]stig.  ; 
3846,  4363:    r.    A[stig.];    3901  (149): 
r.   Asti[g.];    4042    (161):    r.    Ast[ig.]  ; 
4088:    r.    As[tig.];   4103    (217),   4112 
(219):  [r.]  Astig.;  4214  ( 1 49):  r.  As[ti]g.; 
4319   (154):    r.    As[tig.];   4394  (254): 
[r.  As]tig.;  4172  (149):  r.  Ast.;  4097 
(214?),  4114  (221),  4485  (anni  incerti): 
r.    Astigis;    4098  (216):    r.   [A]stigis  ; 


ASTI 


ASTR 


517 


4107  (217):    [r.  Ast]igis;  4108  (218): 
[r.  Astigi]s;  4111  (219):  r.  A[s]tigis; 
4393  (254):  [r.  ?  Asti]gis;  3800  (149), 
4158  (147):    r.  Astigi;   4290  (153):  r. 
[Ast.]gi;    4359    (161):    [devec]t(vm?) 
Astigim.  —  As  birthplace  of  a  resident] 
of  Cologne,   XIII   8283   (Col.  Agripp.):f 
M.  Val(erivs)  Celerinvs,  Papiria  (tribu),* 
Astigi,  cives  (sic)  Agrippin(a)e. 

ASTIGlTANVS.Adj.,subst.,«of  Astigi», 
« citizen  of  Astigi » ,  q.  v.  [Form,  *Astesit., 
abbrev.  Astigitan.,  Astigit.,  Astig.,  A., 
below]. 

a.  adj.  II  2201  (Corduba,  270-5),  VI 
1113  (Rome,  270-5):  Res  Pvb(lica)  Asti- 
g(itana);  II  1472  (Astigi):  Septimenvs, 
R(ei)  P(vblicae)  A(stigitanae  sc.  servus); 
II  1475  (ibid.):  Sex.  Allio  Mamerco, 
Pontifici  Perpetvo  Col(oniae)  Astigi- 
tanae;  II  1481  (ibid.):  accepto  loco 
ab  Splendidissimo   Ordine  Astig(itano). 

b.  subst.  II  1443  (Ostippo):  [.  .  .]ivs, 
Astigit(anvs);  II  1473  (Astigi):  P.  Nv- 
merivs  Martialis,  Astigitanvs  ;  II  1479 
(ibid.) :  P.  Nvmerio  Martiali,  Astigitano  ; 
VIII  21031  (Caesarea):  M.  Fvrivs  He- 
rennvs,  Papiri(a  tribu),  Astigitan(vs); 
VIII  7154  (Cirta) :  Panaria  Comes,  Asti- 
gitana.  —  Here  probably  belongs  also 
V  3365  (Verona) :  Dvbitato,  .  . .  natio- 
(ne)  Astesit.  (sic  =  Astigit.?). 

ASTILIAR1VS.      See    HASTILIARIVS. 

ASTIVIANVS.  Adj.  from  gentile  name 
*  Astivius,  *Astivus.  The  Praedia  Asti- 
viana,  a  property  probably  near  Rome,  seat 
of  a  brick-and-tile  factory  managed  (A.  D. 
123)  by  M.  Vinicius  Fortunatus.  XV  14 
(Rome,  brick):  ex  Praedis  Astivianis; 
XV,  13,  Papers  Am.  School  Rome  I  p.  12 
no.  2  (ibid.,  bricks,  123):  ex  Fig(linis) 
Astivianis  M.  Vinic(i)  Fortvn(ati). 

ASTO,   ASTARE.     See  ADSTO. 

ASTOILVNNVS.  A  local  Celtic  divi- 
nity of  the  Convenae  on  the  northern 
slopes  of  the  Pyrenees  beyond  the  Ga- 
rumna.  XIII  31  (St.-Beat):  Astoilvnno 
Deo  C.  Fabivs  Lascivos  (sic)  v(otvm) 
s(olvit)  l(ibens)  m(erito). 

ASTOMACHETA.  See  ASTOMACHE- 
TVS. 

ASTOMACHETVS.  (cc<Jto[xaxr}tog\  Lat. 
sine  slomacho,  sine  bile).  «  Without  ran- 
cor » ,     «  without    harshness  » ,     «  mild- 


tempered  » ,  « tender  » ,  «  affectionate  » .  (It 
may,  indeed,  be  a  nickname,  but  always 
in  the  same  sense).  VI  10662  (Rome): 
d(is)  m(anibvs).  P.  Aelio  Celeri,  Clodia 
Helpis  coivgi  (sic)  benemerenti,  qvi  vixit 
jannis  xc  astomachetvs  ;  VI  1561 1  (Rome): 

£DIS    MANIBVS    CLAVDIAE    TeRTVLLAE,  v(lXIT) 

a(nnis)  xxiv,  astomacheta  ;  VI  19683 
(Rome) :    fvit    hic  vitae  nitidvs,  cvlto 

(sic)  DECORATVS,  FORMAE  SPECIOSVS,  QVI 
ET    ASTOMACHETVS. 

ASTRIFER.  «  Star-bearing  »,  «starry  ». 
In  Chr.  verse.  [Cf.  ASTRIGER]. 

Lit.,  of  the  heavens.  Rossi  II  p.  78 
no.  2  (Rome,  -f-) :  astrifervmqve  polvm  ; 
ib.  p.  152  no.  31  (ibid.):  aspicis  avra- 
tv(m)  caelesti  cvlmine  tectvm  astrife- 
rvmqve MICANS  p(rae)cLAr(o)  LVMINE  FVL- 

tvm;  ib.  p.  248  no.  17  (ibid.):  qv(a)eris 

QVIS  DOMINO  ASTRIFERVM  SIGNAVIT  [OLYM- 
PVM  ?]. 

ASTRIGER.  «  Star-bearing  »,  « starry». 
In  Chr.  verse.  [Cf.  ASTRIFER].  Lit.,  of 
the  heavens.  XI  258  (Ravenna,  f)  1.  5  : 

EX    ILLO    ASTRIGERVM    RADIABIT     (sic,    pei'f.) 

lvmin[e]  c[ae]lvm;  V  6202  (Mediola- 
nium,  f ) :  astrigeram  scandit  alma  viam; 
Le  Blant  170  (Civ.  Turonum,  f),  Rossi 
II  p.  275  no.  19-20  (Rome,  f):  astri- 
geris  . .  .  vns;  Carm.  Lat.  1562  —  Rossi 
II  p.  169  no.  24  (Placentia  ?,  f):  efflve 

ASTRIGEROS    DE     CAELI     CONCLAVE     NIMBOS  ; 

Le  Blant  216  (Civ.  Senonum,  f):  spiri- 

TVS    ASTRIGERO    VIVIT    IN    AXE    DEI. 

ASTROLOGIA.  The  study  of  the 
stars,  »  astrology  » ,  «  astronomy  » .  V 
5893  (Mediolanium) :  M.  Valeri[vs]  Ma- 
ximv[s],  sacerdo[s]  D(ei)  S(olis)  I(nvi- 
cti)  M(ithrae),  stv[d(iosvs)]  astrolo- 
gia[e]. 

ASTROSVS.  « Born  under  an  evil, 
unlucky  star».  [Cf.  ASTRVM].  XI  6281 
(Fanum    Fortunae):    Sal<e)n(a)e    Pavli- 

n(a)(e)  .  .  .  MATRI  PIISSIm(ae),  VNIVIR(a)(e>, 

astros(a)(e>,  qvei  (sic)  fato  <e)x  filis 
qvinqve  svperavi  ;  III  8800  (Salonae, 
frgrat.):  (ilium)  astrosvm. 

ASTRVM.  (adtQov).  «  Star  » ,  «  const- 
ellation». [Cf.  ASTER,  STELLA].  In 
plur.  (poetic),  astra  =  the  abode  of  the 
gods  and  of  departed  souls ;  «  heaven  » . 
[Form  extra  =  astra  ?,  XII  2085  (Vien- 
na, f,  557)]. 


ASTR 


ASTV 


\  in  superstitions,  astrological  sense, 
of  the  Btar  or  constellation  tinder  which 
one  is  born,  as  influencing  hiiuian  destiny. 
[Of.  ASTER.  ASTROLOGIA,  ASTRO- 
bVo],   VI  17130  (Rome):  invidvs  avrato 

SVRREXIT  MIHI  LvCIFfc'R  ASTRO,  CVM  MISE- 
RAM    ME    VRGERET   (NVIDIA  ;    III     2722   (Dol- 

miniiim):  properavit  aetas,  volvit  hoc 
astrvm  mevm;  V  7047  (Taurini) :  credite, 

MORTALES,    ASTRO    NATO     NIL     EST    SPERABILE 

datvm  !.  —  In  general,  VI  754  (Rome, 
4th):  olim  Victor  avvs,  caelo  devotvs 
et  astris. 

B.  In  plur.  (poetic),  *  the  abode  of  the 
dead  » ,  ■  heaven  ■ .  [Rarely  used  by  pa- 
gans, very  frequently  by  Christians],  VI 
10704  (Rome):  accessit  astris,  T[artari 
FVGir  domos];  VI  12087  (Rome):  cae- 
listis  anima.  mvndvs  me  svmpsit  ad  astra  ; 
III  8653  (Salonae,  frgmt.):  [i]n  astris. — 
X  8174  (Neapolis,  -|-) :  astra  tenent  ani- 

MAM,   CAETERA   [SIC)   TELLVS  HABET  J     V   6295 

(Mediolanium,  f):    bvstvs    (sic)    membra 

TENET,    MENS  CAELI     PERGET  (sic)     IN   ASTRA  J 

V  6404  (Laus,  f,  476):  membra  solo 
posvit,  c(a)eli  per(r)exit  ad  astra;  VIII 
20908  (Tipasa,  f) :    hic    corpvs    posvit, 

SEDENl     DICAVIT   IN   ASTRIS  J     Hllbll.    Hisp.   65 

(Hispalis.  f,  641):  sp(iritv)s  astra  petit, 
corpvs  in  vrna  iacet  ;  XII  949  (Arelate, 

7,    5th)    1.   5:    HIC    CARNIS    SPOLIVM    LIQVIT, 

a[d]  astra  volans;  XIII  128  (Couvenae, 

7)  1.  3:  MENS  V1DET  ASTRA,  QVIES  TVMVLI 
COMPLECTITVR    ARTVS  ',    XIII    2395     (LllgU- 

dunuui,  7,  501)  1.  5:  a^tra  fovent  ani- 
mam,  corpvs  natvra  recepit  ;  Rossi  II 
p.   128  no.  9  (Rome,  f,  7th)  1.  12:  mit- 

TERE    AD    ASTRA     ANIMAM,     REDDERE     CORPVS 

hvmo;  VI  1756a  (Rome,  f,  395):  vivit 
et  astra  tenet;  V  6722  (Vercellae,  f, 
late):  antistes,  cvivs  spiritvs  astra  te- 
net ;    V    5737    (ager   Mediolaniensis,    f. 

523):     ASTRA    TENET     NESCITQVE    MORI,    SIC 

lvce  relicta;  V2  p.  618  no.  8  (Medio- 
lanium, f):  nil  TVa  tela  gravant.  Pos- 
sidet  astra  pivs;  Boldetti  p.  232  (Rome, 
7):  Alexander  mortv(v)s  non  est,  sed 
vivit  svper  astra  [the  only  instance  in 
prose!];  Rossi  303  =  Carm.  Lat.  668 
(Rome,  7,  381):    (ille)   corporeos  rvm- 

PENS    NEXVS,    QJ/I    GAVDET     IN   ASTRIS;     RoSSi 

317  =  Carm.  Lat.  669  (Rome,  +,  382): 

AMPLIFICAM      SEQVITVR      VIAM       DVM      CASTA 


AfRODITE     (Sic),      FECIT      AD       ASTRA      VIAM  J 

Rossi   II  p.  1 14  no.  79  =X1  p.  698  no.  2 

(Rome,  f)  1.  10:  ad  svmmvm  pergit  ad 
astra  D(ev)m;  ib.  p.  170  no.  26  (Rome,  7) 
1.  25:  hinc  digressvs  abut  svperis,  ivn- 
gend(vs)  ad  astra;  V 6240  (Mediolanium, 
f) :  rettvlit  ad  XPM.  (=  Christum)  celsa 
per  astra  gradvm  ;  Rossi  II  p.  85  no.  31  a 
=  Carm.  Lat.  787  (Rome,  +)  1.42:  in- 

SVPER     EXILIO      DECEDIS      MARTYR    AD    ASTRA; 

XIII  2397  (Lugudunum,  f,  551)  1.   14: 

QVEM    NORVNT   MERITIS  ASTRA  SVBISSE     TOLI  | 

XII  592  (Aquae  Sextiae,  f)  1.  25:  obut 
e  saecvlo,  astra  petens  ;  Ilim,  Damasi 
Epigr.   107  (Rome,  f,  6th)  1.   10:  qvod 

TALES      ANIMAE      PROTINVS      ASTRA      PETVNT  \ 

XII  631  (ager  Arelateusis,  f,  506) :  ani- 
ma  migravit  ad  astra  ;  X  6218  (Formiac. 
f,  529):    haec    (sc.  fides)    te   vsqve   ad 

CAELOS     ET    SVPER    ASTRA    TVLIT  J    XIII     128 

(Convenae,  f)  1.  5:  te    tva  pro  meritis 

VIRTVTIS     AD     ASTRA     VEHEBAT  ;     XII     2085 

(Vienna,  f,  557):  vivit  acvs  (sic  =  ac 
hoc?)  virtvs  sempe[r]  adextra  (sic  =  ad 
extra  for  ad  astra?)  levat;  Ihm,  Damasi 
Epigr.  26  (Rome,  f,  4th)  1.  4:  Christvm- 

QVE    PER    ASTRA    SECVTI,   AETHEREOS     PETIERE 

sinvs  regnaqve  piorvm  ;  Rossi  II  p.  20 
no.  6  (Rome,  f):  qvod  dvce  te  (sc.  Saiicto 

Petro)    MVNDVS    SVRREXIT     IN   ASTRA    TRIVM- 

phans;  V  6731  (Vercellae,  f) :  mirifico 

GENETRIX  FETV,  QVAE  QVAT(t)vOR  AGNAS 
PROTVLIT  ELECTAS,  CLARIS  Q_VAE  CiyAT(T)vOR 
ASTRIS  EMICVIT   CASTOQJ/E  CHORO,  COMITAN- 

te  Maria;  XI  284  (Ravenna,  f):  Virgi- 

NIS  AVLA  MICAT  CHRISTVM  QVAE  CEPIT  AB 
ASTRIS. 

ASTV.     See  AST. 

ASTV.     See  ASTVS. 

ASTVR.     See  ASTVRES. 

ASTVRCONAR1VS.  »  Keeper,  grom, 
of  the  Asturcones  » .  a  special  breed  of 
small,  swift  horses  raised  among  the  Astu- 
res  q.  v.  in  the  district  of  Asturica  q.  v. 
in  Hispania  Tarraconensis.  VI 6238  (Rome, 
mou.  Statiliorum.  1st):  Pamphilvs,  astvr- 

CONARIVS. 

ASTVRES.  The  inhabitants  ©f  Astoria, 
in  north-western  Hispania  Tarraconeusis. 
(Cf.  ASTVRIA,  ASTVR1CA,  ASTVRICEN- 
S1S,   ASTVRCONARIVS). 

[Forms:  sing.  Astvr;  gen.  plur.  Astvrv, 

ASTYRVM,    ASTIRVM,    ASTORVM,   HaSTr(vm), 


ASTV 


ASTV 


519 


Aes(tvrvm),  Aestvrerv;    abbrev.  Astvr., 
Astor.,  Hastr.,  Astv.,  Ast.,  A.,  below]. 

I.  Sing.,  of  a  native  of  Asturia.  XIII 
8098  (Bonna):  Pintaivs  Pedilici  f(ilivs), 
Astvr  Transmontanvs. 

II.  The  people  as  a  nation.  XI  395 
(Arirninum,  66):    M.  Vetiio  M.  f.  Ani. 

VaLENTI,     .   .  .     DONIS   DONATO    OB    RES    PRO- 

sper(e)   gest(as)   contra  Astvres. 

III.  The  Conventus  Asturum,  or  juri- 
dical district  of  the  Astures,  with  its  seat 
at  the  capital,  Asturica  q.  v.  XII  1855 
(Vienna,  2nd):  [t7/f],  Proc(vraiori)  Im- 
p(eratoris)  Nervae  Traian(i)  Caes(aris) 
Avg(vsti)  .  .  .  Provinc(iae)  Astvr(iae), 
Conventvs  Astvrvm;  11  4223  (Tarraco) : 
L.  Ivnio  Bl(aesi)  fil(io)  Qviri[na]  ^a- 
roni,  .  .  .  Sacerd(oti)  Rom(ae)  et  Av- 
g(vsti),  Convent(v-)  Astvrvm;  II  6094 
(ibid.):  L.  Fabio  L.  f.  Qvir(ina)  Siloni 
Brigiaecino,  .  .  .  Sacerdoti  Rom(ae)  et 
Avg(vsti),  Convent(vs)  Astvrvm;  VI 
29724  (Rome):  [...jo  L.  f.  Q(virina) 
Silvan(o),  [Sacerdoti],  Conventvs  [.  .  .] 
Astvrvm. 

IV.  Roman  military  divisions  of  in- 
fantry  and  cavalry,  originally  recruited 
among  the  Astures. 

A.   Cohortes.  [See  COHORS]. 

a.  Cohors  Prima  Asturum.  Ill  p.  1960 
(DebeleU,  82,  tab.  hon.  miss.):  in  co- 
hortibvs  novem  (including)  i  Astvrvm; 
III  p.  1970  (Philippopolis,  99.  idem): 
in  cohortibvs  septem  (including)  i  Astv- 
rvm; III  p.  1979  (Neckarburken,  134, 
idem) :  in  . . .  coh(ortibvs)  xv  (including) 
.  .  .  i  Astvr(vm);  III  11371,  cf.  p.  232843 
(Neusiedl,  teguia):  Coh(ors)  P(rima)  Ae- 
s(tvrvm)  (sic) ;  VIII  2766  (Lambaesis): 
(Mi),  Praef(ecto)  Coh(ortis)  P(rimae) 
Astv(rvm)  Britt(anniae)  (sic)  Infer(io- 
ris);  XI  6337  (Pisaurum) :  Ti.  Clavdio 
Xenon(i)  Vlpiano,  .  .  .  Praef.  Co[h.  i] 
Astorvm  (sic);  VIII  9047  (Auzia,  260): 
[Q^G]argilio  Q^f.  Q(virina)  Martiali, 
Eq.(viti)  R(omano),  [Pr]aef(ecto)  Coh.  i 
Astyrvm  (sic)  Pr(ovinciae)  Britta[n]iae 
(sic);  III  4842  =  11508  (Virunum) :  Ivlio 
Aprili,  b(eneficiario)  T(ribvni)  Chort.  I 
Astvrvm;  III  10507  (Aquincum) :  M.  Av- 
r(euo)  Ti[.  .  .]  Titino,  qvi  milit(avit) 
in  Coh.  i  Astor(vm)  (sic) ;  VI  3588 
(Rome) :  L.  Cvspivs  L.  f.  Cla(vdia),  Ivvai, 


Lavtvs,  Norico,  .  .  .  mil(es)  Coh.  i  Astv- 
rvm ;  III  4839  (Virunum):  Ti  Clavdio 
Ingenvo,  militi  Coh.  i  Ast.;  XIII  6538 
(Mai/ihardt,  Germ.  Sup.):  Maximo  Da- 
santis,     Mensori     Coh.    [i  ?]    Astvrvm; 

XIII  7036  (Mogoutiacum) :  Freiovervs 
Veransati  f(ilivs),  gives  (sic)  Tvng(er), 
Eq(ves)  ex  Coh.  i  Astvr(vm);  III  5292  = 
11708  (bet.  Celeia  and  Poetovio) :  Avre- 
lio  [Ka]landino  ?,  [.  .  .]  Coh.  i  Astv- 
rvm. —  Cohors  I  Hispanorum  Asturum, 
III  p.  1982  (Clusters,  146,  tab.  hon. 
miss.) :  [Cohort.]  ...  i  Hisp.  Astvr. 
[in  inner  page,  Astvrvm].  —  Cohors  I 
Asturum  et  Catlaecorum,  III  p.  845 
(uncertain  source,  now  at  Wien,  60,  tab. 
hon.  miss.) :  in  coh(ortibvs)  vii  (including) 
i  Astvr(vm)  et  Callaecor(vm).  [Cf.  below, 

b.  Cohors  Secunda  Asturum.  Ill  p.  884 
(Also- Szent-Iv any,  145,  tab.  hon.  miss.): 
in  coh(ortibvs)  xiii  (including)  n  Ast(v- 
rvm);  III  p.  885  (Adony,  145,  idem): 
[Cohors]  ii  Ast.;  VII  1228  (Aesica, 
teguia):  Coh.  h  Astvr[vm]  ;  III  10674 
(Pannonia  Inf.,  tegulae):  [Coh]ortis  ii 
Hastr.,  and  Coh.  ii  Ast.  ;  Bramb.  666 
(Drohl):  vexelatio  (sic)  Cohort(i)s  ii 
Astvr.;  VII  732  (Aesica,  225):  mi(lites) 
Coh.  ii  Astvrvm  S(everianae)  A(lexan- 
drianae);  II  4251  (Tarraco):  M.  Valer(io) 
M.  f.  Gal(eria)  Propinqvo  Grattio,  .  .  . 
Praef.  Cohor.  Secvnd(ae)  Astvr(vm)  in 
Germ[ania];  XI  1437  (Pisae):  L.  Satv- 
rivs  L.  Satvri  Picentis  .  .  .  filivs  Fab(ia) 
Secvndvs,  .  .  .  Praef.  Cho.  (sic)  ii  Asti- 
rvm  (sic) ;  VI  1850  (Rome):  T.  Statilio 
Messaliniano,    Praef.  Coh.  ii  Astvrvm; 

XIV  3955  (Nomentum):  Gn.  (sic)  Mv- 
nativs  M.  f.  Pal(atina)  Avrelivs  Bas- 
svs,  .  .  .  Praef.  Coh.  itervm  ii  Astvrvm.  — 
Cohors  If  Asturum  et  Catlaecorum,  III 
p.854(Klosterneuburg,80,^&.  hon.  miss.): 
in  cohortibvs  decem  et  tribvs  (including) 
ii  Astvrvm  et  Callaecorvm  ;  III  p.  855 
(Delegh,  85,  idem):  in  ...  cohortibvs 
decem  et  qvinqve  (including)  u  Astvrvm 
et  Callaecorvm;  III  p.  885  (Aquincum, 
167,  idem):  in  .  . .  coh(ortibvs)  x  (in- 
cluding) ii  Astvr.  et  Callaec.  [Cf.  below, 

c.  Cohors  Tertia  Asturum.  XI  4371 
(Amelia) :    Sex.    Ticiaseno    Sex.    f.    Sex. 


520 


ASTV 


ASTV 


nep.  Sex.  pron.  Clv(stvmina)  Alliano,  ... 
Praef.  Coh.  hi  Astvr.  eci(vitvm)  c(ivivm) 
R(o.yianorvm). 

d.  Gohors  Quinta  Asturum.  V  6874 
(Alpis  Poenina):  C.  Ivlivs  Antvllvs, 
Praefectvs  Cohor(t)is  v  Astvrvm;  XIII 
8098  (Bonna):  Pintaivs  Pedilici  f(ilivs), 

.  .  .    SlGNIFER  CHO(RTIS)   (sic)    V    ASTVRVM. 

e.  Cohors  Sexto.  Asturum.  II  2637 
(Asturica) :  [L.]  Pomp[eio  L.]  f(ilio)  Qvi- 
r(ina)  Faventino,   Praef.  Coh.  vi  Astvr. 

f.  Uncertain  (unnumbered)  cohorts.  II 
4211  (Tarraco,  2nd):  L.  Domitio  M.  fi- 
l(io)  Serg(ia)  Devtoniano,  .  .  .  Tribvn(o) 
Milit(vm)  Cohort(is)  Astvr(vm)  Callae- 
ciae  et  Mavretan(iae)  Tingit(anae) ;  III 
141954  (Ephesus,  2nd):  [C.  Vi]bivs  C. 
f.  Vof.  (sic)  Salvtaris,  .  .  .  Praefec(tvs) 
Cohor.  Astvrvm  et  Callaecorvm  =  taiog 
*Oveifiioq  F.  viog  'Ovuxpevtivce  (sic)  2a- 
XovTctQioQ,  .  .  .  " EnccQxog  2nsiQt]g  'A<ftov- 
q(ov  xai  KaXXaixwv,  (similarly  III 
141955'6'8-9,  and  141957  =  6065);  XIII 
7037  (Mogontiacum):  (ille)  ex  Cohorte 
Aestvrerv  (sic)  et  Callaecorv(m);  III 
5539  (luvavum) :  L.  Naevivs  L.  f.  Pro- 
[c]vlvs,  (centurio)  Ch(ortis)  Astvrv(s/c)  ; 
III  p.  866   (Sydenham,    105,    tab.  hon. 

miSS.):     IN   .  .  .     COHORTIBVS   DECEM    ET    VNA 

(including)  [.  .  .  A]stvrvm;  Bramb.  678 
(near  Antunnacum):  Gemellvs,  Im[a]gi- 
nif(er)  Coh[.  .  .]  As[tJvrvm. 

B.  Alae.  A.  Asturum,  Ala  I  Asturum, 
A.  I  Hispanorum  Asturum,  (two  distinct 
corps),  A.  II  Asturum,  A.  Ill  Asturum. 
These  Asturian  cavalry-squadrons  were 
probably  originally  mounted  on  the  small, 
swift  Asturian  horses  known  as  astur cones. 
[Cf.  ASTVRCONARIVS].  For  complete 
citations  of  the  alae,  see  above  s.  v.  ALA 
§  8  (p.  217). 

ASTVRIA.  The  country  of  the  Astures, 
q.  v.,  an  extensive  region  in  north-western 
Hispania  Tarraconensis,  extending  from 
the  Cantabrian  Sea  on  the  north  to  the 
Vettones  on  the  south,  and  from  Callaecia 
(Gallaecia)  on  the  west  to  the  Cantabri 
and  Vaccaei  on  the  east.  Its  northern 
portion  (the  Spanish  province  of  las  Astu- 
rias)  was  mountainous  and  wild,  and 
famous  for  its  productive  gold-mines; 
the  southern  part,  a  fertile  pasture- 
land  that  produced  the  asturcones,  a  fine 


breed  of  small,  swift  horses  [cf.  ASTVR- 
CONARIVS], much  esteemed  in  the  circus, 
and  probably  also  in  private  use  and  in 
the  cavalry-squadrons  of  the  Koman  army 
[see  ASTVR ES,  IV  §  B].  The  capital- 
city  was  Asturica  (Augusta),  q.  v.,  center 
of  the  administrative  government  and  seat 
of  the  chief  judicial  authority  of  Asturia 
and  Callaecia  (Legatus  Augusti  Iuridi- 
cus.  Leg.  Aug.  et  Iuridicus),  whose  di- 
strict was  known  as  Conventus  Asturum 
or  Asturicensis,  q.  v.  The  chief  military 
center,  receiving  its  name  from  the  legion 
permanently  quartered  there,  was  Legio 
Septima,  now  Leon.  [Form  Astyria; 
abbrev.  Astvr.,   below]. 

VIII  2747  (Lambaesis,  150):  L.  Novio 
Crisping-  Martiali  Satvrnino,  .  .  .  Le- 
g(ato)  Avg(vsti)  Ivridico  Astyriae  (sic) 
etGallaeciae;  VIII  18273(Civ.  Lambaes., 
150):  [L.  Novio  C]rispi[no  Martiali] 
Satvrn[ino,  . . .  Leg.  Avg.  I]vridico  Asty- 
riae (sic)  et  [G]a[llaeciae];  XII  3170 
(Nemausus,  3d) :  L.  Ranio  Optato,  . .  . 
Leg.  Avg.  Ivridico  Astvr[iae  et  Cai.]l(a)e- 
ciae;  VI  1507  (Rome,  3d):  L.  Ranio 
Optato,  C(larissimo)  V(iro),  . .  .  Legato 
Avg.  et  Ivridico  Astyriae  (sic)  et  C[a]l- 
(l)aeciae;  II  2634  (Asturica):  C^_  Ma- 
mil(ivs)  Capitolinvs,  .  .  .  Leg.  Avg.  per 
Astvriam  et  Gallaeciam ;  XI  1183  (Ve- 
leia,  2ud):  L.  Coelio  Festo,  . .  .  Leg(ato) 
[I]mp(eratoris)  Antonini  Avg.  Astv[ri]ae 
et  Callaeciae-;  XIV  2941  (Praeneste): 
\_Illi  Leg.]  Avg.  provinciar(vm)  As[tv- 
riae  et  Callaeciae]];  V  534  (Tergeste, 
98-110):  Q^Petronivs  C.  f.  Pv[p(inia)] 
Modestvs,  .  .  .  Pr[oc(vrator)]  Divi  Ner- 
vae  et  Iwvp(eratoris)  Caes(aris)  Nervae 
Traiani  Avg.  .  .  .  Provin[c(iarvm)  Hi]- 
spaniae  Ciier(ioris)  Astvriae  et  Callae- 
ciarvm;  XII  1855  (Vienna,  2nd):  \_illi] 
Proc.  Imp.  Nervae  Trman(i)  Caes.  Avg. 
Provinc(iae)  Astvr(iae);  VI  1599  (Rome, 
2nd):  M.  Bassaeo  M.  f.  St[el(latina)] 
Rvfo,  . .  .  Proc.  Astvriae  et  Gall(a)e- 
ciae;  II  2643  (Asturica):  [.].  Trvttedivs 
Clemens,  Proc.  Astvriae  et  Gallaeciae; 
II  4616  (Iluro,  2nd):   L.  Marcivs  Q^  f. 

GAL(ERIA)  OPTATVS,  .  .  .  PRIMVS  PRAEFECTVS 

Astvriae.  [N.  b.  The  name  of  the  town 
is  sometimes  confused  with  that  of  the 
country.     See  ASTVRICA]. 


00 


I 
■ 


Q  10 


Uni?ersity  of  Toronto 
library 


DO  NOT 

REMOVE 

THE 

CARD 

FROM 

THIS 

POCKET 


Acme  Library  Card  Pocket 

Under  P«t  "Ref .  Index  File" 

Made  by  LIBRARY  BUREAU